Tāng-le̍k
Wikipedia (chū-iû ê pek-kho-choân-su) beh kā lí kóng...
Tāng-le̍k ia̍h tāng-la̍t (gravitation, gravity) sī Bu̍t-lí-ha̍k ê iōng-sû, mā hō-chò bān-iú-ín-la̍t ia̍h bān-iú-ín-le̍k, sī kóng ū chit-liōng ê mi̍h-kiāⁿ ài beh sio oá ê chok-iōng. Tāng-la̍t sī chū-jiân-kài 4 chióng ki-pún-la̍t ê 1 chióng, lēng-goā 3 chióng sī tiān-chû-la̍t, jio̍k-la̍t, ham kiông-la̍t; tāng-la̍t sī chit lāi-té siōng sè, m̄-koh chok-iōng siōng hn̄g, koh tiāⁿ-tio̍h ū chok-iōng--ê. Kó͘-tiān la̍t-ha̍k kā tāng-la̍t tòng-chò ū chit-liōng ê mi̍h-kiāⁿ sán-seng ê la̍t. It-poaⁿ siong-tùi-lūn kā tāng-la̍t tòng-chò ū chit-liōng ê mi̍h-kiāⁿ kā sî-khong oan-khiau liáu-aū ê chok-iōng, m̄ sī 1 chióng la̍t. Tī Liōng-chú tāng-la̍t (quantum gravity) ê lí-lūn, ū lâng ká-siat ū tāng-chú (graviton) thang thoân-pò tāng-la̍t.
[siu-kái] Newton kó͘-tiān la̍t-ha̍k ê tēng-gī
Jīm-hô nn̄g-ê ū chit-liōng (mass) ê bu̍t-thé tiong-kan, lóng ū chi̍t-ê hō·-siong khip-ín ê le̍k-liōng, chiū-sī tāng-le̍k.
Tāng-le̍k kap bu̍t-thé ê chit-liōng ū ē-bīn ê koan-hē:
F sī nn̄g-ê bu̍t-thé chi-kan ê le̍k-liōng
G sī Bān-iú ín-le̍k siông-sò· (universal gravitational constant)
M kap m hun-pia̍t sī nn̄g-ê bu̍t-thé ê chit-liōng
r sī nn̄g-ê bu̍t-thé (M kap m) ê kī-lī