Azərbaycan dili
Vikipediya, açıq ensiklopediya - ویکیپدیا ، آچیق انسایکلوپدیا
Azərbaycan dili (Азәрбајҹан дили, آذربايجان ديلی), Türk dilləri qrupuna aid bir dildir.
Bu dildə ən çox Azərbaycan Respublikasında və İranın Azərbaycan mahalında və sayır yerlərində danışılır. Azərbaycan Respublikasının rəsmi dövlət dilidir. Türkiyə, Gürcüstan, Rusiya-da da danışılır.
[redaktə / تحریر] Əlifbası
Türk yazı tarixi Uyğurların əlifbasıyla başlasada, Azərbaycan dilinin yazılması Ərəb əlifbasının bir variantı ila başlanıb. Səlcuq və Osmanlı türkləri X əsrdən başlayaraq Ərəb əlifbasını əsas tutmuş və Ərəb-Fars əlifbasından yardım alıb çoxlu əsərlər yaradmışlar.
Ərəb əlifbası Azərbaycan dilinə kamilən uyğun olmasa da keçmiş dövrlərdə bir dəyərli alət kimi dilimizi səbtə yetirib və hələdə onun böyük ədəbi və elmi əsərlərini qoruyur.
Cənubi Azərbaycandə əksər əhali təkcə Fars dilində təhsil alma məcburiyyətində qalmışlar və bu Ərəb əlifbasını öyrənirlər. İranda Azərbaycan dilini latın alifbası ilə yazma, heç bir qanun geçmədən, bir curm kimi sayılır. İran Azərbaycanlıları öz dillərində təhsil almadıqları üçün, yalnız Azərbaycan dilində danışıq ədəbiyatı ilə tanışdırlar.
Azərbaycan dilində Ərəb və Latin əlifba Qarşılıqları
Ərəbi | Latin | Sirilik | Latin |
---|---|---|---|
Cənubi Azer. və 1929ci Şimali Azer. | 1929–1939 | 1939–1991 | 1991 |
ا,آ | A a | А а | A a |
ﺏ | B b | Б б | B b |
ﺝ | C c | Ҹ ҹ | C c |
چ | Ç ç | Ч ч | Ç ç |
ﺩ | D d | Д д | D d |
E e | Е е | E e | |
ﻉ ,(کسره) | Ə ə | Ә ә | Ə ə |
ﻑ | F f | Ф ф | F f |
گ | G g | Ҝ ҝ | G g |
ﻍ | Ğ ğ | Ғ ғ | Ğ ğ |
ﺡ,ﻩ | H h | Һ һ | H h |
ﺥ | X x | Х х | X x |
I i | Ы ы | I ı | |
ی | Ь ь | И и | İ i |
ژ | J j | Ж ж | J j |
ﻙ | K k | К к | K k |
ﻕ | Q q | Г г | Q q |
ﻝ | L l | Л л | L l |
ﻡ | M m | М м | M m |
ﻥ | N n | Н н | N n |
ﻭ | O o | О о | O o |
Ö ö | Ө ө | Ö ö | |
پ | P p | П п | P p |
ﺭ | R r | Р р | R r |
ﺙ,ﺱ,ﺹ | S s | С с | S s |
ﺵ | Ş ş | Ш ш | Ş ş |
ﺕ,ﻁ | T t | Т т | T t |
ﻭ | U u | У у | U u |
ﻭ | Ü ü | Ү ү | Ü ü |
ﻭ | V v | В в | V v |
ی | Y y | Ј ј | Y y |
ﺫ,ﺯ,ﺽ,ﻅ | Z z | З з | Z z |
[redaktə / تحریر] Əlaqəli Məqalələr
Azərbaycan (Azəri) dilinin tarixi