Цэнтральна-Афрыканская Рэспубліка
Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.
|
|||||
Нацыянальны дэвіз: Unité, Dignité, Travail | |||||
![]() |
|||||
Афіцыйная мова | француская, саго | ||||
Сталіца | Бангі | ||||
Найбуйнейшы горад | Бангі | ||||
Урад
Прэзыдэнт
Прэм'ер-міністар |
Прэзыдэнцкая рэспубліка Франсуа Базызэ Элі Дотэ |
||||
Плошча - Агульная - % вады |
43 месца ў сьвеце 622.984 км2 нязначны |
||||
Насельніцтва - Агульнае (2005) - Шчыльнасьць |
123 месца ў сьвеце 4.038.000 5,8/км² |
||||
СУП - Агульны (2005) - на душу насельніцтва |
156 месца ў сьвеце $ 4,530 млрд $ 1.107 |
||||
Валюта | Франк КФА (XAF ) |
||||
Часавы пас - улетку |
(UTC+1) (UTC+1) |
||||
Незалежнасьць |
1 сьнежня 1958 году | ||||
Дзяржаўны гімн | La Renaissance | ||||
Аўтамабільны знак | RCA | ||||
Дамэн верхняга ўзроўню | .cf | ||||
Тэлефонны код | +236 |
||||
Цэнтра́льна-Афрыка́нская Рэспу́бліка (ЦАР) (па-француску: République Centrafricaine, па-сагску: Ködörösêse tî Bêafrîka) — анкляўная дзяржава, месьціцца ў Трапічнай Афрыцы, мяжуе з Чадам, Дэмакратычнай Рэспублікай Конга, Суданам, Камэрунам, Рэспублікай Конга. Сталіца — горад Бангі.
Зьмест |
[рэдагаваць] Гісторыя
Першы абраны пасьля атрыманьня незалежнасьці прэзыдэнт Давыд Дако быў зрынуты ў 1966 годзе ў выніку вайсковага перавароту. Да ўлады прыйшоў Жан-Бэдэль Бакаса, які абвясьціў ЦАР імпэрыяй, а сябе — імпэратарам. У 1979 годзе пры вайсковай падтрымцы Францыі да ўлады вярнуўся Дако, краіне быў вернуты ранейшы назоў. У 1981 годзе ў выніку чарговага вайсковага перавароту прэзыдэнтам стаў генэрал Андрэ Калінгба.
У пачатку 1990-х гадоў пад уплывам агульных дэмакратычных тэндэнцый у Афрыцы і палітыка-эканамічнага ціску з боку заходніх донараў вайсковыя ўлады абвясьцілі, што прыступаюць да стварэньня ўмоў для вяртаньня краіны да грамадзянскага кіраваньня. Аднавілася дзейнасьць палітычных партый, быў прыняты Закон аб выбарах. У 1993 годзе на прэзыдэнцкіх выбарах, прызнаных міжнароднымі назіральнікамі вольнымі і дэмакратычнымі, перамог Анж-Фэлікс Патасэ. У верасьні 1999 году ён быў перавыбраны на новы шасьцігадовы тэрмін.
На працягу некалькіх гадоў сытуацыя ў ЦАР заставалася вельмі нестабільнай і выбуханебясьпечнай, рэжым Патасэ трымаўся ў асноўным за кошт прамой ваеннай падтрымкі лібійцаў і фактычна кантраляваў толькі сталіцу ЦАР.
15 сакавіка 2003 году чарговы наступ узброеных атрадаў былога начальніка генштаба ўзброеных сіл ЦАР Франсуа Базызэ завяршыўся амаль бяскроўным узяцьцем горада Бангі і зьменай улады. Зрынуты прэзыдэнт Патасэ атуліўся на тэрыторыі суседняга Камэруна, адкуль неўзабаве перамясьціўся ў Тога, паабяцаўшы, што працягне барацьбу за ўладу ў ЦАР.
Франсуа Базызэ які абвясьціў сябе главой дзяржавы ў сваю чаргу заявіў, што “зьвяржэньне ранейшага рэжыму дазваляе стварыць умовы для правядзеньня рэальных дэмакратычных ператварэньняў”. Па выніках другога тура прэзыдэнцкіх выбараў прэзыдэнта ЦАР які адбыўся ў траўні 2005 году на пяцігадовы тэрмін абраны Базызэ.
[рэдагаваць] Палітыка
[рэдагаваць] Унутраная палітыка
У адпаведнасьці з Канстытуцыяй 1994 году ЦАР — прэзыдэнцкая рэспубліка з правам парлямэнта выносіць вотум недаверу ўраду. Выканаўчая ўлада зьдзяйсьняецца главой дзяржавы і прызначаным ім урадам. У чэрвені 2005 году Базызэ сфармаваў новы кабінэт, у якім пост прэм'ер-міністра заняў Элі Дотэ. У траўні 2005 году старшынёй Нацыянальнай Асамблеі абраны Сэлестэн Лерой Гаомбале.
Дзейнасьць палітычных партый і арганізацый не спынялася. Працягваюць функцыянаваць — Рух вызваленьня цэнтральна-афрыканскага народу (партыя адхіленага ад улады Патасэ), Цэнтральнаафрыканскае дэмакратычнае аб'яднаньне (партыя былога прэзыдэнта Калінгбы), Рух за дэмакратыю і разьвіцьцё (партыя былога прэзыдэнта Дако), Альянс за дэмакратыю і прагрэс і іншыя. Галоўны прафсаюзны цэнтар — Арганізацыя вольных прафсаюзаў службоўцаў дзяржаўнага сэктару.
З лютага 2000 году ў ЦАР дзейнічае Аддзяленьне ААН па падтрыманьні міру, функцыі якога ў 2001 годзе былі значна пашыраныя.
[рэдагаваць] Вонкавая палітыка
[рэдагаваць] Геаграфія
Клімат экватарыяльна-мусонны, гарачы, вільготны. Два сэзоны — сухі (кастрычнік – травень са сярэдняй тэмпэратурай +31 °C) і дажджлівы (ліпень – верасень, сярэдняя тэмпэратура +21 °C). Гадавая колькасьць ападкаў ад 1000 да 1600 мм.
Сыстэм адміністрацыйна-тэрытарыяльнага дзяленьня чатырохступеневая — вобласьць, прэфэктура, супрэфэктура, камуна. У гарадах і пасёлках абіраюцца муніцыпальныя рады.
[рэдагаваць] Эканоміка
Маюцца радовішчы урану, нафты, золата, дыямэнтаў.
Аб'ём CУП краіны ў 2004 годзе склаў меней 0,7 млрд. эўра, пры гэтым яго дынаміка стала адмоўнай (-0,4%). Асноўнымі галінамі эканомікі ЦАР зьяўляюцца сельская, лясная гаспадарка і горназдабыўная прамысловасьць, арыентаваныя на экспарт прадукцыі. Сельская гаспадарка, якое складала раней 40% CУП, не забясьпечвае патрэбнасьцяў насельніцтва ў харчаваньні, вытворчасьць якога стала падае. Прамысловасьць разьвітая слаба (16% CУП). Дзейнічаюць некалькі прадпрыемстваў па перапрацоўцы сельскагаспадарчай сыравіны.
Галоўныя экспартныя культуры — бавоўна і кава. Аб'ём нарыхтовак каштоўных парод драўніны не перавышае 800 тыс. м³.
Эканамічнае разьвіцьцё сур'ёзна ўскладняецца анкляўным становішчам краіны, адсутнасьцю выхадаў да мора і слабым разьвіцьцём дарожнай інфраструктуры. Чыгунак у краіне няма, з 24 тыс. км. аўтадарог асфальтавана меней 2%. Асноўныя транспартныя перавозкі зьдзяйсьняюцца па рэках, працягласьць якіх перавышае 7 тыс. км, з якіх суднаходныя 2,8 тыс. км. У Бангі ёсьць міжнародны аэрапорт. У краіне дзейнічаюць каля 30 невялікіх аэрадромаў.
Грашовая адзінка — франк КФА (1 эўра = 656 франкаў КФА).
[рэдагаваць] Дэмаграфія
ЦАР — адна з найменш разьвітых краін Афрыкі, па індэксе чалавечага разьвіцьця (0,363) краіна находзіцца на 168 месцы (з 175 дзяржаў), 66% насельніцтва жыве ў абсалютнай галечы. Сярэдняя працягласьць жыцьця складае 44,3 года, дзіцячая сьмяротнасьць дасягае 243 чал. на 1000 дзяцей, 15% насельніцтва інфікаваныя СНІД.
Шчыльнасьць насельніцтва — каля 6,3 чал. на км². Штогадовы прырост — 2,5%. Асноўныя этнічныя групы — банда, байа, манджа, сара і іншыя. У сталіцы — горадзе Бангі каля 600 тысяч жыхароў.
[рэдагаваць] Рэлігія
Асноўныя рэлігіі: 50% — хрысьціяне (25% — каталікі), каля 24% насельніцтва прытрымліваецца мясцовых традыцыйных вераваньняў, 15% — мусульмане.
[рэдагаваць] Культура
Ахова здароўя знаходзіцца ў руках дзяржавы, але яна зусім не вылучае на гэтыя мэты грошай.
Нацыянальнае сьвята: Дзень абвяшчэньні Рэспублікі — 1 сьнежня.
[рэдагаваць] Спорт
[рэдагаваць] Вонкавыя спасылкі
Краіны Афрыкі |
---|
Альжыр | Ангола | Бацвана | Бэнін | Буркіна-Фасо | Бурунды | Габон | Гамбія | Гана | Гвінэя | Гвінэя-Бісаў | Джыбуці | Замбія | Зімбабвэ | Каба-Вэрдэ | Каморскія выспы | Камэрун | Кенія | Конга, Дэмакратычная Рэспубліка | Конга, Рэспубліка | Кот д’Івуар | Лесота | Лібія | Лібэрыя | Мадагаскар | Мазамбік | Малаві | Малі | Марока | Маўрытанія | Маўрыкій | Намібія | Нігер | Нігерыя | Паўднёва-Афрыканская Рэспубліка | Руанда | Сан Том і Прынсэп | Самалі | Свазілянд | Сэйшэлы | Сэнэгал | Судан | С’ера Леонэ | Танзанія | Тога | Туніс | Уганда | Цэнтральна-Афрыканская Рэспубліка | Чад | Эгіпет¹ | Экватарыяльная Гвінэя | Эрытрэя | Этыёпія |
Іншыя тэрыторыі |
Жуан дэ Нова | Заходняя Сахара | Канарскія выспы | Мадэйра | Маёта | Руньён | Сэута і Мэлілья | Сьвятая Гэлена, выспа | Эўропа, выспа |
¹ Часткова ў Азіі |