Амазонка (рака)
Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.
Амазонка (Rio de las Amazonas, Río Amazonas) – адна з наідаўжэйшых рэк у свеце, знаходзіцца ў Паўднёвай Амэрыке, мае наібуйнейшы рачны басейн ( паверхня басейна 7 млн. км2) і наібольшыя водныя рэсурсы.
Уздоўж ракі растуць трапічныя лясы. Назва хутчэй за ўсё мае паходжанне ад неправільнага пераклада назвы amacunu – “мядзведзь водных хмур”, якую распаўсюдзіў у Эўропе пасля 1540 года Гіспан Арэлан, які першы праплыў з Андаў да вусця.
Даўжыня ракі заўсёды была спорнай. Вымярэнне ускладнялась не толькі вызначэннем ракі (сярод больш за 1 000 прытокаў), але і дасягненне да ўкрытых у недасяжных тэрыторыях вытокаў. У 2001 годзе была паццверджана інфармацыя, паводле якой рака мае даўжыню 7 025 км, паводле бразільскіх дадзеных, раней прызнаваных дакладнымі, рака мае даўжыню 6 515 км, а раней даўжынёй прызнавалі 6 400 км.
[рэдагаваць] Цячэнне
Амазонка цячэ па тэрыторыі Перу, Бразіліі і часткова, як памежная рака праз Калюмбію. Вытокі Амазонкі знаходзяцца ў Андах, потым рака цячэ на ўсход праз Амазонскую нізіну. Амазонка мае некалькі вытокавых рэк, у залежнасці ад прыняцця адной з ніх за галоўную мяняецца і даўжыня. Часцей за галоўную раку прымаюць Укаялі, радзей Мараньён.
У сярэднім цячэнні, ад упадзення Явары да ўпадзення Рыа Негра, Амазонка мае назву Solimões. Шырыня ракі ў сярэднім цячэнні даходзіць да 20 км, у ніжнім цячэнні да 100 км. Вусце Амазонкі мае выгляд вялікай дэльты з ілістымі, аддзеленымі адзін ад аднаго рукавамі. Наівялікшы рукаў мае пачатак за 350 км ад акеана. У вусці рака мае шырыню каля 80 км.
Максімальны расход вады ў вусці даходзіць да 300 тыс. м3/с (сярэдні гадавы каля 120 тыс м3/с). Так вялікая маса прэснай вады вызывае апрасненне акеанічнай вады ў адлегласці да 400 км ад вусця.
[рэдагаваць] Судахоцтва
Амазонка судаходная рака на працягу 4 300 км і яна з’яўляецца асноўным шляхам які злучае паўднёвую частку Паўднёвай Амэрыкі. Караблі з водавымяшчэннем да 5 000 тон даходзяць да Манауса, а да 3 000 тон нават да перуанскага Ікуітас.
[рэдагаваць] Наівялікшыя гарады Амазоніі
- Ікуітас
- Манаус
- Абідас
- Сантарэм
- Белем
- Макапа