Saê Moru

Wikipediya ra, ansiklopediya xosere

Bi, nêbi, o taw waxtê Pêxamberu vi. Loqman Hekimi wastêne ke weşiye rê derman bıvêno. Rozê kut ra rae ke, merdene rê çare saê kero. Hora jü kıtavê de xo ki na mesela sero bi. Senê vaşi ra, çınay rê derman vêjino, kıtavê xode qeyd kerd vi.

Oncia rozê kıtavê xo da bınê çengê xoro, şi ke, şêro kou ra vaso ke merdene rê çareo, cıra kero, biyaro; ame fekê çhemi de vêjiya. Kerd ke bover vışiyo, bıvêjiyo ro ko; hama çhem lezgê usari bi, nêşikiya şêro. Uza ververê çhemi de tenê nişt ro, kıtavê xo kerd ra. Remil de niada, hala çıtur bover vışiyo. Tam o sıre de Comerdi rê bi ayan ke, hao senık mendo ke Loqman Hekim şêro merdene rê çare bıvêno. Civrayil rusna vıreniye, vake: »Hervina so, merdene rê çare diyaene kar u gurê dey niyo! Kıtav dest ra bıjê, i pelgê ke merdene rê dermanê, cırake, b'erze ağwe! B'erze ke, va o şêro na dawa ra bıtexeliyo.«

Civrayil kut thonê de mordemê kokımi, ame, lewe de vêjiya. »Ma ve xêr di Loqman Hekim!« »Xêr mênde ve!« »Nia sona koti?« »Mı merdene rê çare diyo, son ke kou ra vasê dermani arê di!« »Tı nêzonena, dina faniya?« »Ma, çaê mezoni! Zonaene rê zonen, hama wazen ke eve na derman weşiya taê isoni hata qıyamete derg kerine.« »Ma, tı ke zona, naê ke tı weşiye hata qıyamete kena derg, rıskê kami wenê?«  »Rıskê kami wenê, burê, alaqedarê mı niyo!« »Hımm! Deme ke hên!.. Ya Loqman, hona ke rewo, tı bê na dawa ra bıtexeliye! No kar u gureo ke tı bıkerê, qe rınd niyo! Nino ro tayine!« vake Civrayili. Na qesey sero Loqman Hekim qe nêcêra. Saê ke, qese na gos ra kut cı, goso bin ra vêjiya. Hên xo dust de vake: »Nêê! No dermano ke mı dos kerdo, gereke biyari, bıcerevni!« Civrayili niada ke, Loqman Hekim vatena xora sono, qesa de bine pers kerde: »Ya Loqman, ilmê hekmete ra qeyr zovina ilmu ki zonena?« »Heya, remil-estene rê ki maharune. Remilê ke mı estê, hata nıka coru ğelet nêvêjiyê.« »Madem ke hêniyo, remilê b'erze, hala Civrayil nıka kotiyo!« Loqman Hekimi kıtav kerd ra, tenê ke tey niada, vake: »Wey! Civrayil tıya!«

Se ke hên va, nêva; Civrayili perri day pıro, i pelgê kıtaviyê ke merdene rê çareberê, day ağwe ro. Ağwe gureti berdi, o ve xo ki werte ra bi vindi, şi. Axıri ni pelgi ağwe berdi, cêr caê hêgaê de cewi de veti.

Rivayetê ra gore, şifa cewi na pelgunê kıtavê Loqman Hekimi rawa. Awa- nawa ke, kam ke nunê cewi weno, beno rınd, kam ke ağwa cewi sımeno, cıra şifa vêneno. Oncia rivayet beno ke, na ilmê kimya u remili gundê Loqman Hekimi ra mendê.

Ma niadime, hala Loqman Hekimi se kerd: Loqman Hekimi zona ke Heq na çi rê raji niyo, kıtavê xuyo nêmezet da bınê çengê xoro, cêra ra, tekıt ame çê. Ame ke çê, werte ra xeyle zeman vêrd ra, Loqman Hekim bi nêwes, kut roy ver. Cênıka xo o sıre de dıgani biye. Amê berjinê Loqman Hekimi de nişte ro, bervê. Loqman Hekimi kıtav bınê balişna xora vet, musna cı, vake: »Helala m', hala gos 'ro mı serne, tora çiyê van!« Vake: »Vaze!« Va: »Na kıtavi bıjê, cao de rınd de weda! Beno ke lazekê tora bıbo, mıra têpia raa ilimi ra şêro. Name ›Camısan‹ pane! Rınd pil ke, bırusne mektev, va şêro bıwano. Axıri rozê beno ke, na kıtavê mı eyrê lazım beno.. O hata ke eve xo mewazo; ne na kıtavi cıde, ne ki qalê kıtavi tey bıke! De endi heqa xo ve mı helal ke!« vake, dina xo vurnê, şi heqiya xo.

Waxt ame, cêniya Loqman Hekimi kute ra, cıra lazekê bi. Name ›Camısan‹ na ve pa. Camısan bi hawt serre, da ve medrese. Ses serre şi mektev, hama thawaê nêmusa. Peyniye de maylımu xevere dê mae, amê Camısan guret, berd çê. Mae; tesela xo kote, Camısan rê herê hêrna, domanunê dewe de rusna bırr, koliyu. Camısan domanu de şiyêne bırr. Şiyêne koli kerdêne arê, herê xo bar kerdêne, pia berdêne suke de rotêne. Eve na tore tidarekê çêyi diyêne.

Oncia rozê alvozunê xode tekıt, şi bırr. Tezeli rê a roze ki şiliye hên vorê ke, bulıski hên est ke; Camısan ve alvozunê xora zar-zor xo est zerê esketi. Serde çiay, wast ke uza adır wekerê. İ dormu ra taê koli-moli, hêji-mêji kerdi top, adır kerd we. Çımê Camısani gına ra qilê. Şi, bi ve pıro, ard ke biyaro adıri ser erzo, bıvêsno, qile se ke fişte hewa, bın de solıkê berreqiye. Alvozê xo reşti, dormê solıke kınıt, dê ve ra. ›Hew! Na senê solıka de nia rındeka!‹ vake, fişte hawa ke kupê bın dero. Eke ke kupê bıne dero, zerê kupi ki hata verê feki pırrê hemgêniyo. Domani nêthoray ke tham kerê, Camısani ra vake: »Hala reê bêçıka xo tafiye, no hemgêno ya ki çıko? Nêbo ağu bo!« Camısani bêçıke fişte ta, tham kerd ke şireno, vake: »Lao, no hemgêno! Mevındê, şêrê qavu biyarê, pırr kerime, berime, suke de bıroşime!«  Domani voşti şi, her jü qavê ard, hemgên kerd pırr, bar kerd, berd suke de rot. Rozê hên, dı roji ke hên dewam kerd, axıri zerê kupi de hemgên bi senık. Destê xo ke nêrest bınê kupi, alvozu Camısani ra va: »Bê, miya tora kındır gırêdime, to roverdime, na qavu pırr ke, bıde cor. Eke qediya, to onceme ser.« Camısani va: »Heya!« Alvozunê xo kındır guret, miya Camısani ra gırêda, o verda ro. Çı hemgên ke bınê kupi de mendo, ont cor. Kup ke kerd thol, sıra ke amê avoro-ontena Camısani, nayine wertê xode qesa kerde jüye: »Nıka ma ke ney b'oncime ser, no urzeno ra, vano ›leto jü, yê mıno!‹ Lao bêrê, ma ney zerê kupi de caverdime, bara ke kuna ey ki, wertê xode barekerime!« vake, salıke dêma sêrê kupi dê, herre kerde ser, tekıti şi. Tekıti ke şi, herê Camısani ki koliyu ra bar kerd, mae rê tey berd. Mexsuna [berqesta] verê mae de bervay, zukay, vake: »Camısan mara kut düri, cınawıri guret pê, berd qulva xo! Honde ke zırçaisê xo ame gosê ma...«

Maa xuya feqıre nişte ro, bervê. Hên bervê, hên bervê ke, bervais u zukais ra hurdi çımu ra biye korre. Camısani niada ke qesê xo alvozunê xode nêvêrd; nişt ro, sarê xo verda wertê qorunê xo, hên xora vêrd. Jêde mend, senık mend, ferqê cı bi ke tenê wele rışiye. Jü dımpıştıke kup lone kerd, hetê dey ser amê. Pasna nê ro cı, dımpiştıke heznê. A lonıka ke dımpiştıke tıro amê, ae ra reê şêr kerd ke, tenê roşti asena. Xo-xode: ›Na dımpiştıke mutlaqa dina roşti ra ama. Ez ke na lonıke radi, tıro şêri, nêşikiun vêji dina roşti?‹ vake, neketiya [nezeliya] cı, lone dê ra, xo 've roşti guret, şi.

Endi ke jêde şi, senık şi, şi welatê Saê Morru de vêjiya. Niada ke her ca merg u mergalo, bağ u baxçeo. Tenêna ke şi, niada ke wertê baxçey de taxtê esto, sırf zern u şêm ra vırajiyo. Dorme de ağwe bel bena, hewze defê kena pırr, defê kena thol. Camısani uza dest u riyê xo şüt, ›aceva no caê kamio?‹ vake, şi taxti sero nişt ro. Taxt de ke nişt ro, qefeliyae bi, hên pa şi. Zaf şi, senık şi, xeyle taw ra têpia sızına vay amê cı, hêsarê xo bi. Hêsarê xo bi ke, çı bıvêno! Eke ke amo mekanê Saê Morru de vêjiyo! Saê Morru ki amo ke taxtê xode roniso, Camısan hurêndia xode diyo, motê cı beno. Xo-xode vano, qulê Heqi koti ra amo...

Saê Morruno ke vana; sare ra isano, lese ra ki morro. Eve usıl sılam da Camısani. Morrunê binu ki lifi eşti pêser, dorme de bi top. Camısani xo-xode vake: ›Ya Heq! No tezelê mı çaê honde bi şia, to ez ardu estu wertê nayinu!‹ Saê Morru vake: »Beni Adem, tı xêr ama! Meterse, ma torê thawa nêkeme! Tıya ke ama, endi meymanê ma say bena! No taxtê mı, mırê hetê Heqi ra icaro. Ez padisaê ni morr u mılawınune. Heqi na taxtê mı sıma ademzau2 ver qasê raa hawtsey serre fişto düri, ardo naza. Nia de, oncia ki ez sıma dest nêxeleşiyu! Meterse! Sıma, cısnê ademzay ra ke zerar ma nêgıno, mara zerar sıma nêgıneno«

Nafa ard Camısani rê sıfreo de henên na ro ke, Camısani coru weşiya xode nêdi vi. Eke xo rınd kerd mırd, Saê Morru cıra perskerd: »Beni adem, tı çınay rê ama naza? Kama, çıka, çı hewla?« Camısani, çı ke amo sare, cırê jü ve jü qesey kerd; zerê kupi ra, - lonıka dımpıştıke ra ke çıtur vêjiya ame, cırê vake. Se ke hên va, nêva; Saê Morru va: »Hey waax hey! Caê ma ki ademzay rê bi eskera! O kupo ke tı vana, ambarê hemgênê ma bi, zonena? Endi nara têpia marê ita ki rehetiye çina!« Camısani vake: »Meterse! İ -alvozunê xorê vano- nêthorenê şêrê caê kupi vazê. Çıke merdena mı ke vêjiye werte, padisaê ma ine erzeno ra dare. Na rivat ra i alvozê mı nêthorenê, şêrê hurêndia kupi vazê!« Na vatena Camısani rê Saê Morru tenê bi rehet, hama oncia ki vake: »Ademza qulo de dekbazo, eke bızono ke welatê ma itaro, eve dek u duwara yeno, caê ma mara cêno. Waxtê de ezı ki reê kutıne ra ademzay dest, hama zar-zor xeleşine...«  Camısan taê zaman ke lewe de mend, cêra vero, vake: »Se beno, mı veze dina roşti!«  Saê Morru vake: »Tı bê, na qesa ra omıdê xo bıbırrne! Dina roşti tı nêvênena! A qesa xo vira ke! Belxiya vanê, lazê de Uşênê Zeyni bi. Uşênê Zeyni padisaê de Xorasani bi. Zaf zonağ u alımo de berz bi. Rozê Kıtavo Pil3 ke wend, tey di ke ›pêxamberê axır zemani4‹ axseno. Vake: ›Amaena axır zeman pêxamberi rê xeyle waxt esto, beri na kıtav balê cao de rınd de wedari!‹ Heni ki kerd... Kıtavo Pil kerd zerê sandıqa şêmêne, zerê jü oda de dard we. Çêverê oda ki zerze kerd.

Jü lazê de xo bi, namê xo Belxiya bi. Belxiyay wend, bi zonağ. Piyê xo ke dina xo vurnê, şi heqiya xo, ey padisayêna Xorasani gurete xo dest. Rozê ğezna piyê xora ke feteliya, çêverê de oda zerze di. Merax kerd, çêver da ve rakerdene ke sandıqa de şêmêne teyra. Na sandıqe kerde ra, Kıtavo Pil tey di. Ney na kıtav guret xo dest, eve rozu wend, wend.. caê de rastê qesa ›axır zeman pêxamberi‹ ame. Taz u taxtê xo caverda, kut ra dıme ke ›axır zeman pêxamberi‹ bıvêno. Çıxa ke feteliya, caê de nêdi. Peyniye de ame mekanê mıde vêjiya. Mıra mınete kerde, mı xatırê i pêxamberi ra azad kerd. Hama ey ve xo ki pers da mı, ni serti qewul kerdi: Sertê mıno jü; ›caê ma keşi ra mevaze‹ bi. Sertê mıno bin ki, ›hora ke axır zeman pêxamberi vênena sa, ma vera riyê xo pêsê dey ra ke, vaze ›şefahatê xo mara morım mekero!‹ bi. Nia de! Belxiya şi, dina roşti nêdiye, tı çıtu' şêrê bıvênê?«

Tesela Camısani kote. Uza, xeyle waxt lewe de mend. Xeyle ke mend, cırê bi qısawete, vake: »Ya Saê mı! Ma, o Belxiya peyniye de kata şi?« Saê Morru vake: »Belxiya ita lewê mıde xeyle mend, mıra mınete kerde, vake ›mı veze dina roşti.‹ Mı cıra va: ›Tı dina roşti nêvênena, hama eke jêde wazena, bê so falan ca de mergê esta, werte de ki hêniyê esto. Roza yêniye so uza xo weda, dı vosnê qoçaği yenê, uza hêni sero danê pêro. Vosno jü şiso, jü ki qero. Tı xo uza weda, ›ya Xızır!‹ vaze, fıreqet xo b'erze phoştia vosnê şişi, o to vezeno dina roşti. Hama tı ke xo b'erzê vosnê qeri ser, to hawt qati erzeno cêr dina tariye, reyna dina roşti nêvênena.«

Belxiya ust ra, roza yêniye şi a merge. Niada ke çutê vosni amey, jü şiso, jü ki qero. Vosnu sana jümini, Belxiyay xafılde çınga vosnê şişi ser da, vosnê qeri xo kerd vera, guret Belxiya hawt qati bınê hardi ro berd... O nêşi, ›pêxamberê axır zemani‹ nêdi, dina roşti nêdiye, ma tı şêrê koti bıvênê! Xorê bê, na mesela ra bıtexeliye, Camısan!« Camısani vengê xo nêvet. Tesela xo endi dina roşti ra kote. Tenê ke hên lewe de mend, bado vake: »Ya Saê mı! Ma, vosnê şişi o hawt qat bınê hardi ro berd, peyniye de se bi?«  »O şi, jü dina de vêjiya ke, a ki jê na dinawa. Şi lewê jü ağaê de bi xızmekar. Jêde mend, kêm mend, rozê ağaê xora vake: ›Ağaê mı! Ez amu, gınu' na dina ro. Tora rıza u mınete kon, tı mı vezê dina roşti!« 

Ağay vake: ›Kes to nêvezeno dina roşti! Zaf ke wazena so falan ca de jü dara de merxe esta, ›Zumruda Anqa‹ vanê jü thêyre esta, yena her serre gılê a merxe ra halêni vırazena, serra Heqi leyru vezena. Morrê muso ve cı, her serre i leyrunê a theyre weno. Tı ke şêrê, a halêni bıpiyê, waxto ke morr ame ke leyrunê dae buro, bıkisê; belka a to vezena dina roşti. Zovina tesela xo her çi ra bıfiye!« 

Bi ve sodır, Belxiya ust ra, tekıt şi. Tire u tirevan guret, şi a dare pite. Çond roji ke mend, endi Heq bızono... Rozê niada ke morrê hao cêro oncino ro dare. Qıştayis gına ve leyru ro. Hên qıştay, hên qıştay ke, vengê xo şi peyê kou de kut gosê mae! Mae se ke qıştayisê leyrunê xo hesna, o hêrs ra kemera de xırxe gurete wertê perrunê xo: ›No kamo, her serre yeno na leyrunê mı weno, şêri pırodi, dewna keri!‹ vake, helmê de amê, reste. A hona ke nêama, nêresta; Belxiyay tirevanê xo ont we, tire de peyê vılê morri de sanê cı. Se ke tire gınê peyê vılê morri, morr cor de ğıra hardi bi, erjiya pêser. Zumruda Anqa amê ke o hêrs ra xırxa ke phoşti dera, kamo ke bınê dare dero, pırodo; leyru vake: »Daê pıro mede! Pıro mede! İ ademzay ma xelesnayme!«

Zumruda Anqa ae de xırxa xo bota este, amê lewê Belxiyay, vake: »Tı kama, ama na mırodê mı ard hurêndi, leyrê mı xelesnay? Tıya ke mırodê mı kerdo, çıko vaze, ez ki mırodê to biyari hurêndi!« Belxiyay vake: »Tı ke mı bıvezê dina roşti, mırodê mı ana hurêndi! Zovina mırodê de mı çino!«  Zumruda Anqa vake: »To ez bêter guretu pê, se vaji..! Balê so, tenê goşt u meskê ağwe tey biya, perrunê mı sero ronise. Mı ke va ›vêsanu!‹ gost b'erze gula mı, mı ke vake ›têsanu!‹ ağwe gula mıro ke. Mı ke hora tı veta dina roşti; hêya! Nê, nê ke nêşkiyu to vêji dina roşti; qeder şia!

Belxiya şi çond liter goşt u çond meşki ağwe gurete, arde, nê ro perru ser. Eve xo ki perru sero caê xo guret. Zumruda Anqa perrê ra, biyê ra berz, xeyle ke şiye, vake ›vêsanu!‹ goşt est gule, vake ›têsanu!‹ ağwe kerde gule, axıri peyniye de Belxiya vet dina roşti.«

Endi omıdê Camısani bırriya. Bê taw, so taw, xeyle ke mend, vake: »Ya Saê mı! Peki Belxiya vêjiya dina roşti, şi uza se bi?« Vake: »Şêro, se bo! Şi sukê de vêjiya, uza xorê feteliya, çerexiya. A suke de ki cıra "Seymur" vatêne, jü Xoceyê bi. Ey ilmê hekmete de wendi vi ke: ›Heqi eve destê Civrayili niştaneo de more do ve Sultan Sılemani. Sultan Sıleman ki eve qudretê ni niştaney theyr u thuri rê, ins u cınsi rê hukım kerdo‹. Kuto sare ke, kam ke na niştaney xo dest fiyo, dina u dare rê hukım keno. Heşiyo pê ke Sultan Sılemani ke dina xo vurna, theyr u thuru meiytê dey berdo wertê hawt deryau de, bınê jü mığarey de kerdo zerê tawuta zernêne. Oncia heşiyo pê ke, caê jü dare esta, mordem ke velgê a dare bıjêro, bınê lıngunê xora kero, serê ağwa deryay ra xışt beno, sono. Hama a dare doskerdene rê ki gereke Saê Morru bıvêno, tey bero. Çıke Saê Morru ke tey berd koti, uza çıxa ke dar u ber esto, velg u vas esto, yêno ra zu5; çınay rê dermano, eve xo fek vano.

O Xoce amaena Belxiyay rê hêşiya pê, vost, ame lewe, vake: »Kam ke mıde yeno; dar u ber, velg u vas têde made yeno ra zon! Kami ke velgê a dare kerd bınê lıngunê xora, ağwe cırê bena yorğuçe, o ağwa deryay ro nêgıneno! Hama doskerdena a dare rê gunê Saê Morru bıvênime, tey berime. Some mığareyê esto, morê Sultan Sılemani niştanê dey serowo, meyitê dey ki uza zerê i mığarey dero...«

Seymur Xocey Belxiyay ra vake: »Ez i mori con, tı ki sona cemalê ›axır zeman pêxamberi‹ vênena!«  Yanê, vano ke, ›kara to awa, yê mı ki na bo!‹ Mın u Saê Morru ki tey beno ke, dar u ber, velg u vas têde bêrê ra zon; i ke çınay rê dermanê xo ve xo vazê. Xoce ki eve na tore a dare doskero, pelgunê dae arêdo, bınê lıngunê xora kero ke, serê hawt deryau ra xo pano, şêro morê Sultan Sılemani xo dest fiyo. Axıri, Seymur xocey Belxiya fişt ra xo, şi. Hama Belxiyay verecoy Xoce da sondi ro ke, Saê Morru rê thawaê mekero. Peyecoy kuti ra têpey, şi...

Xeyle şiyê, senık şiyê, amê welatê mıde vêjiyê. Kupê eve sıt-, o bin ki eve ağwa hengura sure kerdo pırr, ardê baxçê mıde nê ro, eve xo ki şiyê o pey de xo dardo we. Çımê mı ke gına ra kupu, mı merax kerd, ez şine, mı şêr kerd ke kupê jüy de sıto, i bini de ki çiyo de suro. Ezo aqılsıvık! Nefsê mıno tenık! Mêrat mezal nêdano ke xorê wayir vêji! Şine, a ağwa sure mı kerde xo ser de ke, mêrate tırsore6 biya. Se ke hirê mı şiyo, ez gıno zerê kupi ro, Xoce resto, qapağê kupi no ro ser, gırê do, ez gureto berdo... Mı çımê xo kerdi ra ke, ezo zerê kupi de hepısu. Mı zerê kupi ra vengda, vake: »Lao sıma kamê? Mı benê koti?« Seymur Xocey vake: »Tı qe meterse, Saê mı! Ma çiyê fetelime, eke ke dos kerd, to oncia peyser beme caê to!« Mı reyna perskerd, va: »Çıko, sıma ’ro çıki cêrenê?« Xocey vake: »Serê na dina de darê esta, mao ero dae cêreme. Wazon ke velgê a dare arêdi, biyari bınê lıngunê xora keri ke hawt deryau sera ravêri, şêri morê Sultan Sılemani xo dest fiyi! Coka to tey beme ke, a dare dos kerime!«

Mı zona ke peyniya na lawatişi çina, xorê vengê xo nêkerd. İnu ez tey berdu, fetelnune. Koti ra ke vêrdime ra, uza velg u vas ame ra zon. Kamci dare, kamci vas, senê derdi rê dermano; jü ve jü ame ra zon. Vasê vake, ›ağwa mı ke bısımê, nêwes nêbenê, khal nêbenê; hata qıyamete wes u war manenê!‹ Hama nayinu gosê xo nay vi jükek a dare ser, vengê velg u vaşi nêhesnêne. Eve na tore, ez çewres roze bırr u tırru ra fetelnune. Axıri peyniye de a rastê a dare amey. Rastê a dare ke bi; dare amê ra zu, vake: »Kamo ke velgê mıra ağwe vezeno, keno bınê lıngunê xora, o deryay sero xışt beno, sono; pıro nêgıneno!« Hêvetunê sabiyaişi ra Xocey nêzona ke se bıkero. Desınde velgê dare ruçhıkna, kerd çüalu. Çüali kerdi pırr, cêra ra mı, mıra vake: »De beso, karê ma ame hurê! Endi to verdame ra!«  Mı va: »Madem ke sıma mı verdanê ra, balê mı hata welatê mı berê ke tenê xêrê sıma ki mı reso!«  Neyse, ez berdune nejdiyê welatê mı.. Se ke qapağê kupi kerd ra, mı çınga teveri da, cıra vêjiyune. Vêjiyu ke çı bıvêni! Uyo bino ke lewe dero ki Belxiyao! Mı zona ke ademza tım bêbexto; coru cırê tivar nêbeno. Oncia ki cêrune ra cı, mı vake: »Sıma bêrê na sewda morê Sultan Sılemani ra vaz bê, o mor sımarê nasıv nêbeno! Sımarê gunawa! Cêncênia xo telef mekerê! Nia dê, ma nata ke şime honde velg u vas, dar u ber ame ra zu, dermanê xo vake, sıma reê gos naro ser? Nêê! Vasê vake, ›ağwa mı ke bısımê, nêwes nêbenê, khal nêbenê; hata qıyamete wes u war manenê!‹ Sıma qe gos naro na qesey ser? Oncia nêê!..« 

Bado, endi çıxaşi ke xoci vake, ›hadê, bê peyser şime lewê i vaşi‹ falan, mı gos pa nêkuya, ez xorê şine, i ki xorê... Camısani vake: »Ya Saê mı! Ma, ni şi, morê Sultan Sılemani fişt xo dest, ya nê?« »Nine velgê dare kerd bınê lıngunê xora, xo na pa, deryay sero xışt bi, şi. Zaf şi, kêm şi, şi verê mığarey de vêjiay. Niada ke dormê xo gul u khulilıko. Her ca ra boa miskê amberi yena. Xocey hemen kıtav kerd ra, dua de ismê azemi7 wende, kot zere. Hama ke niştane bêçıka Sultan Sılemani ra vezo, ejdayirê vêjiya, fekê xora kıle voznê ser. Xocey dua wende, adırê ejdayiri cırê kar nêkerd. Cenavê Heqi Civrayil rusna, vake: »So vıreniye kuye, Xoce morê Sılemani xo dest mefiyo!«  Civrayil ame, zırça pa, o xof ra Seymur xocey dua ismê azemi xo vira kerde. Xo vira ke kerde, kıla ejdayiri voz diye ser, Xoce vêsa, bi wela adıri. Belxiyay peyser voz da, ame, xeleşiya. Nia de, ey riyê ›axır zemani pêxamberi‹ nêdi, tı çıtur dina roşti vênena? Bê, a dawa ca verde!«  Camısani reyna pers kerd: »Ma, Belxiya se bi?« Vake: »Belxiyay velg kerd bınê lıngunê xora, xo na pa, uza ra şi, kot düri. Ame mergê de vêjiya. Hêniyê sero oroşiya ra. Bi tari u muğurve, uza merediya ra ke hewna şêro. Tenê ke mend, niada ke taê morr u mılawıni i dormu de vêjiay werte. Tersu ver vêjiya gılê dara de azgêliye ser, uza xo dard we. Morr u mılawıni merge de bi top. Her jüyê jü almoste vırte ra, dorme bi roşti, i ki roşta almostu de merge de çerdi. Se ke sıpêdi est, bi sodır; werte ra bi vindi, şi. Belxiya ki dare ra ame war, dest u riyê xo şüti, tekıt şi, koê de vêjiya.

Ey Camısan! Belxiya hirêsey serro ke fetelino. Kınc u kol pa nêmendo. Hawt deryau sera vêrd ra, şi şindorê iklimê Khalsemi8 de hetê İstivatori9. Şi welatê melekunê horiyu. Xeyle ke şi, rastê jü baxçey ame. Niada ke tey hazar u jü meyve esto. Çımê xo gına ra sae, vake ›cıra keri, jüyê buri!‹ Se ke destê xo kerd ra derg, saêre amê ra zu, vake: »Saa mı cıra meke! Tı ki cısnê ademzay rawa! Heq u Talay pilê sıma Adem ceneti ra tever nêkerd? Meyvunê ma ancax hori-meleki kenê cıra! Sıma nê!« Belxiya sas bi, uza ra hevêna ke şi, rastê jü horiye ame. »Ma ve xêrdi!« vake. Vake: »Xêr mênde ve, ya beni adem! O çı thono tı kota cı, çı şifeto!« Belxiyay pers kerd, va: »Tı kama? İta çı pina?« Hori-meleke va: »Heq u Talay ez tayin kerdu ke, kamci heti rê jêdaiye, kamci heti rê çinêbiyaiye lazıma, cıdine. Belxiyay vake: »Çond serri tora şiyê?« Vake: »Dısey serre esta!« Vake: »Tı qe namê ›axır zemani pêxamberi‹ heşiya pê?« »Nêê, hata nıka ez nameo de henen nêheşiyu pê! Zaf ke wazena, so falan ca, uza waê da mı esta, aera çarsey serre şiya, belka a heşiya pê, tora vazo.« 

Belxiyay cıra xatır wast, tekıt şi. Zaf şi, tum şi, nêoz’ çıxaş şi... Velasıl, şi koo de berz de vêjiya. Niada ke horiyêwa. Eke ke destê xuyo jü asmen dero, jü ki hard dero. Va, ›Ma ve xêrdi! Xêr mênde ve!‹ Hal-demê jümini ke perskerd, Belxiyay vake: »Tı ita çı pina? Serr u sırrê to çıkê?« Vake: »Ez ’ve emrê Heqi ita nowete con. Thamara dinawa hazare mı dest dera. Dımê pukelek u guveleke pê con ke, zerar mederê dina u dare. Gorê ca ve cay, vao têjüane vay dan. Bereketê dina ken jêde, ken kêm. Karê mı ki nuyo.«  Belxiya na hekmete rê ki sas bi: ›Hew! Hala na cerevunê Heqi rê niade!‹ vake. Horiye destê xo asmen ra na ro: »Ya Belxiya, Heq u Tala, dina alem de hona zaaf-zaf çi rê wayiro ke ademza hona cıra bêveng u bêvazo. Hawt qati ser u bınê dina de çı esto, çı çino ison pê nêzoneno. Na hawtemêna ser u bınê dina, destê made jê hevıkê sae axsenê. Qudretê cenavê Heqi nayine hewa ra vındarneno. Wertê na hawt qatunê ser u bınê dina de new çerxefeleki estê. Newemêna çerxefeleki dewranê xode çerexinê. Dina sıma ki nayinu ra jü saêka de sura. Serrunê mı ke persena, çarsey serre mıra şiya.« Belxiyay va: »Tı namê ›axır zeman pêxamberi‹ coru hêşiya pê?« Vake: »Nêê, ez pê nêheşiyu. Oncia ki, bê-so, falan ca de waê da mı esta, ae ra sessey serre şiya, belka a bızono.« Belxiya uza ra ki bırriya ra, şi. Şi, jü mekan de vêjiya. Niada ke her ca khulilıko, dar u ber reng ve rengo, perr ve perro. Bınê jü dare de nişt ro, xo-xode vake: ›aceba no mekanê kamio!‹ O sıre de vengê de theyre ame ve gos. Avoro dare ro niada ke, theyra de rındeka. Eke ke nişta ve gılê dare ra, habire zerre ra wanena. Hên neqeşiayiya ke, tı qayila ke motê cı bê! O tewr de theyre amê ra zu, sılam da jümini. Belxiyay pers kerd, va: »Tı sene theyra de bımbareka!«  Theyre vake: »Ez horiya Tawızewune.«  »İta mekanê kamiyo, nia rındeko?« »Mekanê Xızır Nebiyo. Nıka waxto ke vêjiyo, bêro!« Vake. Belxiyay pers kerd: »Tı çıra honde zerre ra wanena?« Vake: »Derdê mı ki esto ke, zerre ra wanon! Çıke cenet ra vetu, estu ita. Cenet itau ra tayêna jêde rındek vi.« Belxiyay qesê horiya Tawıze nêbırna. »Ez gegane çêverê ceneti ra biyêne tever, xorê hên feteliyêne. Son ke bi, cêrêne ra, peyser şiyêne. Rozê, oncia ke çêverê ceneti ra bine tever ke xorê bıfeteli, jü ame lewê mı, vake: ›Wiy! Tı çı theyra de rındeka! Hên tek-teyna mefeteliye, mırena haa!« Mı merax kerd, va: »Merdene çıka?« Ey va: »Merdene çıka? Merdene: Tora roê to vêjino, tı 've xo sona hard, namê to peyde maneno; merdene awa.« »Ma, tı kama?« Va: »Ez Ferişteu, wazon şêri cenet bıvêni. Tı ke mı bena zere, to sero wanon, o waxt, tı ne bena khal u kokım, ne bena nêwes, ne ki mırena.«  Mı va: »No, karê destê mı niyo! Ez nêşikin to beri cenet. Hama beno ke morr to bero zere. Balê, şêri, ey de qalê to bıkeri!«  Xıtamqese cêrune ra, şine cenet. Uza, mı morri de qalê Feriştey ard ra. Bado morri rê beno qurdesan, no sono çêverê ceneti de i Feriştey vêneno. Meger ke o Ferişte çık biyo, çık nêbiyo? Guvelek10 ve xo biyo. Xo morri rê eskera nêkerdo. Guvelek -çêverê ceneti de- kuno bınê zonê morri, hên kuno cenet. Gurê morri ki çıko? Ana Hewa rê ra u olağe salıxdaena.

Rozê Guvelek oncia kuno bınê zonê morri, sonê lewê Ana Hewa. Heq u Talay dara genımi Adem u Hewa rê kerdi vi tomete. Morr vano [yanê guvelek bınê zonê morri ra vano]: »Hewa Ana! Niade! Heq nêwazeno sıma na cenet de vınderê, coka dara genımi sımarê kerda tomete. Sımara ravêr ey [Heqi] jü qul pêda kerdo, ey meyvê a dare werdo, hanıko hirêseyhazar serreo ke bınê a dare dero. Eke inam nêkena, sıkê to ke mıra esto; şime, tey qesey bıke!«

Guvelek bınê zonê morri ra xıl beno, ine ra ravêr sono, kuno thonê khalê, bınê a dare de meredino ra. Ana Hewa yena bınê a dare, niadana ke khalê hao uzaro. »Tı kama, çıka, çıvawa?« cıra pers kena. Khal [guvelek] vano: »Ezı ki qulê de Heqiyu! Hirêseyhazar serre ra ravêr Heqi ez pêda kerdu. Pêdakerdene rê pêda kerdune hama, meyvê na dara reze ki mırê kerdi vi tomete. Hama, mı se kerd? Mı gos ro tometiya dey ser nêna, na meyve tham kerd. Hao hondae serreo ke mırê thawaê nêbeno.« 

Ana Hewa ki xapiye. Ae ki meyvê a dare tham kerd. Cırê ke thawa nêbi, şiye lewê Ademi, aqılê dey kerd tari, ›illa ke tı ki bêrê, na meyve ra burê!‹ vake. Adem ki xapiya. Ame, ey ki o meyve ra tham kerd. Se ke werd, tazê sari perra, sare ra şi. Heq u Tala hêrs bi; Adem çêverê tovey ra, Ana Hewa ki çêverê rame ra, Guvelek ki çêverê naleti ra, Morr ki çêverê xısmi ra, ezı ki çêverê ğedevi ra; ma pêro eştime tever. Nıka ki ita xorê na mekanê Xızır Nebi pinu. A, hona qesê xo nêxelesno, uza de Xızır Nebi vêjiya. Belxiya şi ve dest u lıngu. Cêra vero, derdê xo cırê jü ve jü vake. Xızıri gos naro ser, dıma va: »So serê ha koê serê made bonê esto, çar çêvero. Vaze ›Ya Heq!‹ hora ke ceremê to ke qediyo, çaremêna çêveri torê têdıma benê ra. Tı yena, ez to bon resnon welatê to; wertê qom u qewulê to. Nê-nê ke ceremê to nêqediyo; torê çêveri ra nêbenê. Tı gereke hondaêna şêrê bıfeteteliyê, bêrê.«

Belxiya uza ra bırriya ra, gına ro ko, şi. Eke ke vêjiya gılê koy, niada ke bono de çar çêvero, uza gılê koy ra çıley tey vêsenê. Şi, vake, ›ya Heq!‹ dest est çêver, çaremêna çêveri game ve game têdıma bi ra, Belxiya şi zere. Şi ke zere, uza xeyle mend... Xeyle ke mend, ame, destê xo da 'ra Xızıri. Xızıri no est phoştia astorê xuyê qırri, da ve ra. Belxiyay çımê xo kerdi ra -dayi ca, welatê Xorasani de vêjiya. Ya Camısan! Belxiyay honde êjat di; ma, tı çıturi dina roşti bıvênê!«

Tenê ke mend, Camısani vake: »Ya Saê mı! Niade, çar çêveri cırê bi ra, ze ke Belxiya şi zere, cemalê ›axır zeman pêxamberi di!‹ Çaê vana ke, ›..tı çıtur dina roşti bıvênê!?‹ Tora mıneta mına, tı mı vezê dina roşti!« Tesela Saê Morru ke kute, vake: »Tıya ke cısnê ademzay rawa, torê ne tivarê mı esto, ne ki tora xelasa mı! Tı ke sondi wena, tove kena ke suke de mevındê, hemam de ağwe xoro mekerê, ez to vezon dina roşti!« Camısani vake: »Kıtavê Pili sero sondi wen, tove ken ke, ne suke de vınderi, ne ki hemam de ağwe xoro keri!«

Saê Morru va: »Bızone ke, canê to -jê ma- biyo phalangın, têde belekıno. Tı ke suke de ronisê, şêrê hemam de ağwe xoro kerê, jüyê nê jüyê to vêneno. Ademzay ke to nia phalangın diya, caê ma rew-herey dos keno. O waxt sıma qulê Heqi dest xelasa ma çina!« Saê Morru axıri ame comerdiye. Venga çutê morru da, amey, Camısan lona kupi ro berd, vet dina roşti.

Camısan tekıt, şi çê. Şi ke, maa xuya kokıme merax u qısawete ra biya korre. Vırare fişte jümini ra. Maa xo pê lazê xo biye sa. Cênıke çaê sa mebo ke! Camısan tam hawt serriyo ke vindibiyaiyo. Tenê ke mend, Camısani maa xora vake: »De daê, mevınde! Cıl-corê xo arêde, ma ita ra şime!« Mae va: »Nê bıko, ma ve na feqiriye kata şime?« Vake: »Tove bo, ez endi na hardu de nêvındon! Bê, barkerime şime ko!« Vake u hurdımine bar kerd, şi. Şi, koê de xorê wareê vırast, koti cı. Camısani xorê lê de ağwe nêne ro ser, kerdêne germ, çaxe de kerdêne xoro. Taê zaman uza hên weşiya xo ramıte. Veng u vazê çinê bi.

Rozê padisaê a suke de derd u marazê vêjiya. Khul u rışi lesa padisay guret ra xo ver. Padisay rê derman bi hesrete. Nêçe doxtor u cerru ra feteliya ki, tey çare nêdi.

›Seymur‹ vatêne, xoceyê bi; ey kıtavê ilmê hekmete wendêne. Kıtav de caê wend ke, marazê padisay rê goştê Saê Morru rınd yeno. Kıtav guret, ame saraiya padisay, vake: »Padisaê m', derdê torê derman esto! Goştê Saê Morru khul u marazunê to keno wes! O ke nêbo, torê wesbiyaene çina!« Padisay va: »Ma, Saê Morru koti bıvênime?« Va: »Ma, o zoro çıko! Venga mıleti de, biya, têdine bırusne hemam, va ağwe xoro kerê. Canê kami ke phalangın u belekın bi, dêmeke o hurêndia Saê Morru zoneno!« Padisay telal da pıro, caê kes nêverda, ard hemam. Hemam de ağwe dê ve pırokerdene, hama keso de phalangın u belekın nêdi. Va: »Kam mendo, kam nêmendo?«  Vake: »Filan koê de, falan lazek mendo.«  Mordemi rusnay dıme, Camısan da ardene, vake: »Tı gereke bêrê hemam de ağwe xoro kerê!« Camısani vake: »Mı sondi werdo, tove kerdo ke, ez hemam de ağwe xoro mekeri! Xorê lê de ağwe nan ser, kon germ, çaxe de konu xoro. Ez hemam-memam de coru ağwe xoro nêkon!« 

Peyniye de mordemu zor kerd, Camısan guret berd hemam. Kınc u koli cıra kerdi. Kerd rut u rupal ke canê xo jê morru phalangın u belekıno. Seymur Xoce ame, vake: »To ke Saê Morru koti diyo, gereke şêrê biyarê! Nêana sa, vılê to dame pıro! Gostê Saê Morru ke mebo, padisaê ma wes nêbeno!« Camısani se ke kerd, xo dest ra nêxelesna ra. Berd ke vıle pırodê, sarê xo vera sırrê xo da cı. Camısani Seymur Xoce u taê mordemi gureti, berdi kupi ser. Va ke: »Ez na lona kupi ro [tıro] şiyo, mı Saê Morru diyo. Sıma ki ita ro şêrê, Saê Morru bıvênê, biyarê!« Xoce Seymur kıtav ard, na ve ro. Qulva kupi sero wend, wend, wend! Honde niada ke Saê Morru cêro gıra-gıra oncia ame ser. Eke vêjiya ser, Camısani voz da peyê dare. Saê Morru vake: »Camısan, xo peyê dare mesane! To sondi werd ke, namê mı medê, nıka ki çaê voz dana peyê dare? Tı bêrê, gunê mı phoşti kerê!«

Camısan peyê dare ra vêjiya, ame, berva. Axıri Saê Morru kerd phoşti, -hêştiri çım de- hên taê ca berd. Saê Morru rae ra dızdêni vake: »Ez zonen ke to sarê xo vera sırrê xo do. Nıka ke ez berdu, mı sare bırrnenê. Tora vanê, ›bê sare bıbırrne, ma ki bıpojime‹ Nêbo nêbo, tı mı sare bıbırrnê! Vaze ›mı hondaê ca kerdo phoşti ardo, sıma ki sare bıbırrnê!‹ Xoce mı sare bırrneno, o waxt o beno qetil, ez ki bon seyid. Mı keno xağ ve xaği, nano ro ser, gireneno. Sorvıka vırene dano to, tı nêbo bısımê! Vınde Seymur Xoce ve xo bısımo. Kefo vıren ağuyo. Kefo peyen ki dermano; kam ke bısımo, dina pêro yena ra çımu ver; beno jê Loqman Hekimi.«

Saê Morru guret, berd... Seymur Xocey Camısani ra vake: »Bê, sare bıbırrne!« Vake: »Nêê. Mı Saê Morru hata ita kero phoşti ardo, sıma ki gunê sare bıbırrnê!« Teseliya Xoci kote. Xoci berd, Saê Morru sarebırrna, kerd hirê xaği, est ve zerê lêy. Eke kel ame ve pıro, giriya; kefo vıren kerd tasıke, da Camısani. Camısani vake: »Hona suro. Uza rone, bado sımon!« Xocey kefo peyen ki guret, kerd tasıke. Uza na ro, 'ke serdın bo, xafılde jü ame, [Xocey rê] vake: »Padisa venga to dano!«  Seymur Xoce ust ra, şi lewê padisay, va hala se vano. Camısan rest, a tasıka peyene gurete kerde xo serde, bi jê Loqman Hekimi. Dina têde amê ra çımu ver; her çi axsa, cırê bi ayan...

Bado Xoce ame. Ame, se ke tase kerde xo ser de; hên hurêndia xode mosa, taşêle bi. Xoce ke taşêle bi, Camısan goştê Saê Morru berd, da padisay, ağwe ki kerde pıro, padisa bi wes. Padisa ke bi wes, her heti rê sılaiye rusnê. Mılet ame qorr ve qorr nişti ro, werd, sımıt. Camısan ki eve haletu, eve zern u şêmu kerd pırpang, kerd dewleti. Padisay: »Tı ke çı wazena, xorê ey dıma so!« vake, Camısan verda ra, kerd serbest u serveroz. Camısan bi jê Loqman Hekimi, her çi verê çımu de bi eskera. Taê çimi-mimiyê xo guret, tekıt ame çê. Ame ke çê, maa xora vake: »Daê, o kıtavo ke mırê piyê mıra mendo, hala ey mırê biya!«  Mae şiye, kıtav vet ard, da cı. Camısani kıtavê piyê xo ke wend, taêna ilmê hekmete cırê bi eskera... Endi ser u bınê hardi zonıtêne. Dar u ber, velg u vas cırê amêne ra zon, kamci derdi rê dermanê, eve xo cırê vatêne.

Camısan gundê xode hên bi vi alimo de henen ke; ilmê simya, ilmê kimya, ilmê hekmete u remili rınd zonıtêne. Namê xo vêjiay vi dina-homete. Hama peyniye de ey ki dina xo vurnê, şi axrete. Eve xo şi, hama namê xuyo namdar mend.

Sanıke şiye xoro, sıma ki bımanê marê!