Ενδοκάμβιες ενέσεις δένδρων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Χημικός Εμβολιασμός με Ενδοκάμβιες Ενέσεις Δένδρων
Μεγέθυνση
Χημικός Εμβολιασμός με Ενδοκάμβιες Ενέσεις Δένδρων
Κλίση οπής
Μεγέθυνση
Κλίση οπής

Πίνακας περιεχομένων

[Επεξεργασία] Κείμενο επικεφαλίδας

[[ΧΗΜΙΚΟΣ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΣ ΜΕ ΕΝΔΟΚΑΜΒΙΕΣ ΕΝΕΣΕΙΣ ΣΤΑ ΔΕΝΔΡΑ]]



Το πρόβλημα των εντομολογικών και μυκητολογικών προσβολών στα δένδρα αντιμετωπίζεται δύσκολα, συνήθως με ψεκασμούς φυτοφαρμάκων και σπανιότερα με την χρησιμοποίηση βιολογικών μεθόδων (ωφέλιμα εντομοφάγα έντομα κ.τ.λ.)

Στα πλαίσια της αναζήτησης λύσεων δοκιμάσθηκε μια πρωτοποριακή τεχνική, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά στον τρόπο εφαρμογής: Η τεχνική του χημικού εμβολιασμού με ενδοκάμβιες ενέσεις , (ενέσεις δέντρων - tree injection, όπως είναι γνωστή η τεχνική αυτή στις ΗΠΑ, Καναδά και Αυστραλία), που συνίσταται στην έγχυση θεραπευτικής ουσίας μέσα σε ζωντανό ιστό ενός οργανισμού και στην περίπτωση μας, ενός δένδρου.

Η έγχυση του φαρμάκου, σε διάλυση 10%, επιτυγχάνεται με ένα κοινό πλαστικό μπουκαλάκι με λεπτό ρύγχος, στο άνοιγμα μιας λοξής προς τα κάτω οπής, διαμέτρου 8 mm, που να διαπερνά το φλοιό και το κάμβιο και η οποία ανοίγεται με τρυπάνι. Το φυτοφάρμακο (εντομοκτόνο ή μηκυτοκτόνο) πρέπει απαραίτητα να είναι διασυστηματικό.

[Επεξεργασία] Εισαγωγή

Ένα από τα μεγαλύτερα και τα βασανιστικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν όσοι ασχολούνται με την φροντίδα των δέντρων είναι οι προσβολές από έντομα και μύκητες, οι οποίες μπορούν να καταστρέψουν ολοκληρωτικά ένα δένδρο ή μια δενδροστοιχία. Μέσα στις πόλεις η ενόχληση από τις φθείρες και τις μελίγκρες που προσβάλλουν τα δένδρα είναι πολύ μεγάλη για τους κατοίκους. Οφείλεται δε κυρίως στο μελίτωμα που εκκρίνουν τα έντομα και το οποίο πέφτει επάνω στα πεζοδρόμια, στα μπαλκόνια, στα αυτοκίνητα και στα τραπεζοκαθίσματα, όπου υπάρχουν. Επίσης μεταδίδουν τις προσβολές στα φυτά των μπαλκονιών και των κήπων.

Οι λύσεις που έχουν δοθεί μέχρι τώρα στην αντιμετώπιση αυτών των προσβολών, είναι η χημική καταπολέμηση και η βιολογική καταπολέμηση:

α) Χημική καταπολέμηση. Ψεκασμοί των φυτών δηλαδή με φυτοφάρμακα, διασυστηματικά ή μη, εξειδικευμένα ή μεγάλου φάσματος -μία μέθοδος που έχει γνωρίσει μεγάλες επιτυχίες, σε εφαρμογές όμως στην ύπαιθρο. Μέσα στην πόλη όπως είναι φυσικό, αυτή η μέθοδος είναι απαγορευμένη, επειδή όλα τα φυτοφάρμακα αλλά κυρίως τα εντομοκτόνα είναι τοξικά για τον άνθρωπο, ορισμένα μάλιστα πολύ επικίνδυνα (Υπ.Απ.87087/12-9-88 Υπ. Γεωργίας). Βέβαια και έξω στην ύπαιθρο η επιβάρυνση του περιβάλλοντος δεν είναι αμελητέα, με την διασπορά και συσσώρευση στην ατμόσφαιρα και στο έδαφος πλήθους τοξικών ουσιών αλλά και με την εξολόθρευση των ωφέλιμων εντόμων. Όσες επιτυχίες έχει γνωρίσει η μέθοδος αυτή, άλλες τόσες επικρίσεις έχει δεχθεί.
β) Βιολογική καταπολέμηση. Η απελευθέρωση δηλαδή στο περιβάλλον των φυτών, πληθυσμών κάποιου είδους ωφέλιμων, συνήθως εντομοφάγων εντόμων, που με την δράση τους περιορίζουν την δράση των επιβλαβών εντόμων. Είναι μία μέθοδος προσφιλής στα θερμοκήπια και τελευταία εφαρμόζεται συχνά σε περιβάλλον πόλης (δενδροστοιχίες). Στην κατηγορία της βιολογικής καταπολέμησης υπάγεται και ο ψεκασμός με σκευάσματα που περιέχουν βακτηρίδια που προσβάλλουν τα επιβλαβή έντομα. Η μέθοδος αυτή, αν και πολύ πιο φιλική στο περιβάλλον, είναι δαπανηρή, απαιτεί υψηλό βαθμό συντονισμού και οργάνωσης και τα αποτελέσματα δεν είναι τόσο εντυπωσιακά. Οι συνέπειες δε για το περιβάλλον είναι και λίγο απρόβλεπτες μακροχρόνια.
γ) Ενδοκάμβιες ενέσεις. Η πρωτοποριακή τεχνική των ενδοκάμβιων ενέσεων χαρακτηρίζεται τόσο από την απλότητα εφαρμογής όσο και από την αποτελεσματικότητα, στοιχεία που την κάνουν οικονομικά συμφέρουσα, αλλά και ιδανική για περιπτώσεις καταπολέμησης μέσα σε κατοικημένες περιοχές ή σε περιβάλλον οικολογικά ευαίσθητο, όπου π.χ. δεν πρέπει να διαταραχθεί η όποια οικολογική ισορροπία με κανένα τρόπο. Επί πλέον αποτελεί ίσως την μοναδική δυνατότητα θεραπευτικής επέμβασης σε πολύ ψηλά και μεγάλα δένδρα.

[Επεξεργασία] Υλικά και μέθοδοι

Στην ελληνική βιβλιογραφία (Θ. Ραπτόπουλου, Γενική Δενδροκομία) αναφέρονται κάποιες προσπάθειες, σε πειραματικό στάδιο εφαρμογής, με τις οποίες τοποθετούνταν κάποιες ουσίες μέσα στο κυκλοφορικό σύστημα του φυτού, διαμέσου του φύλλου, διαμέσου του μίσχου του φύλλου ή διαμέσου του κάμβιου. Οι ουσίες αυτές ήταν συνήθως χρωστικές, για διαγνωστικούς κυρίως σκοπούς. Οι τεχνικές τοποθέτησης ήταν στην πράξη πολύ δύσκολες έως ανεδαφικές. Τέτοιες τεχνικές μελετήθηκαν από τον άγγλο ερευνητή W. A. Roach στο East Mallink R.S.

Στο Διαδίκτυο υπάρχουν πολλές αναφορές, που προτείνουν αυτή την τεχνική ως πολλά υποσχόμενο καινοτόμο τρόπο αντιμετώπισης των προβλημάτων φυτοπροστασίας σε δένδρα και πού βρίσκεται ακόμη σε στάδιο έρευνας και εξέλιξης. Τα καινούρια στοιχεία στην προτεινόμενη τεχνική αφορούν κυρίως στην απλότητα της εφαρμογής της, στις μικρές απαιτήσεις σε εξοπλισμό και στον απόλυτο σεβασμό του περιβάλλοντος, αλλά και της ασφάλειας των ασχολουμένων με την φυτοπροστσία.

Το βασικό εργαλείο εφαρμογής είναι ένα κοινό δράπανο (κατά προτίμηση επαναφορτιζόμενο για να αποφύγουμε τα καλώδια). Προσαρμόζουμε σ’ αυτό ένα τρυπάνι Φ 8 mm και μ’ αυτό ανοίγουμε οπές στο φλοιό του δένδρου βάθους περίπου 4 cm (έως ότου το τρυπάνι διαπεράσει το κάμβιο και φτάσει στον ξυλώδη ιστό του κορμού) Οι οπές θα έχουν απόσταση 30 cm μεταξύ τους. (Αντιλαμβανόμαστε πότε έχει φτάσει το τρυπάνι στο ξύλο, από την ψίχα που βγαίνει με την περιστροφική κίνηση του τρυπανιού). Η οπή θα έχει μία κλίση 40 μοιρών προς τα κάτω σε σχέση με το οριζόντιο επίπεδο.

Ακολούθως, χρησιμοποιώντας ένα κοινό πλαστικό φαρμακευτικό μπουκαλάκι με λεπτό ρύγχος, χύνουμε μέσα στην οπή το διάλυμα του φαρμάκου που το διαλύσαμε με νερό σε αναλογία 1 : 9 (περιεκτικότητα 10 % v/v). Η αναλογία διάλυσης υπολογίσθηκε ως εξής: Χωρητικότητα οπής : R*R*3,14*L = 0,004*0,004*3,14*0,04 = 0,000002 m3 ή 2 cc. Σε δένδρα με διάμετρο κορμού 10 έως 30 cm ανοίγονται από 3 έως 7 τρύπες συνολικής χωρητικότητας 6 έως 14 cc (μέσος όρος 10 cc). Αυτός λοιπόν είναι και ο όγκος ενέσιμου διαλύματος που θα περάσει στο κυκλοφορικό σύστημα του δένδρου για να το θεραπεύσει.

Η συνολική ποσότητα του φαρμάκου στην παραπάνω ποσότητα ενέσιμου διαλύματος θα πρέπει να είναι ισοδύναμη με αυτή που θα εφαρμόζονταν σε περίπτωση ψεκασμού. Σ' ένα δένδρο σαν αυτό του μέσου όρου όπως το περιγράψαμε παραπάνω, θα καταναλώνονταν, με ένα προσεκτικό ψεκασμό, περίπου 1 lit ψεκαστικού διαλύματος. Η συνήθης μέση ενδεικνυόμενη δοσολογία στο ψεκαστικό διάλυμα ( όπως αναγράφεται στις συσκευασίες των φαρμάκων ) είναι 100 cc στα 100 lit νερού. Στο 1 lit λοιπόν του ψεκαστικού διαλύματος υπάρχει 1 cc φαρμάκου. Συνεπώς στα 10 cc που είναι ο όγκος ενέσιμου διαλύματος (για 1 δένδρο μέσου όρου) θα πρέπει να υπάρχει επίσης 1 cc φαρμάκου. Άρα η αναλογία διάλυσης του φαρμάκου με νερό για την παραγωγή του ενέσιμου διαλύματος θα είναι 1 : 9 (περιεκτικότητα 10 % v/v).

Ακολουθώντας το παραπάνω σκεπτικό, ένας σχολαστικός εφαρμοστής μπορεί να προσδιορίσει ακριβέστερα την αναλογία διάλυσης του ενέσιμου διαλύματος, σύμφωνα με τις ενδείξεις του κατασκευαστή του σκευάσματος. Π.χ., αν η ενδεικνυόμενη αναλογία για ψεκαστικό διάλυμα είναι 70 cc στα 100 lit νερού τότε η περιεκτικότητα του ενέσιμου διαλύματος σε φάρμακο θα είναι 70 cc στα 1000 cc (1 lit ) του διαλύματος (7% v/v)

[Επεξεργασία] Αποτελέσματα

Για πρώτη φορά δοκιμάστηκε η τεχνική αυτή σε Ψευδακακίες (Robinia pseudoacaciae) στις αρχές του Ιουλίου 2000 επειδή παρουσίασαν έντονη προσβολή από μαύρη ψείρα (Aphis gossypii) με ένα διασυστηματικο εντομοκτόνο. Μετά από 10 ημέρες, στα φύλλα και στους νεαρούς βλαστούς είχε απομείνει μόνο το 20% της ψείρας και μετά από 3 εβδομάδες είχε εξαφανισθεί τελείως, ενώ σε δένδρα που δεν έγινε επέμβαση και κρατήθηκαν ως μάρτυρες, η προσβολή παρέμεινε το ίδιο έντονη. Η πρώτη δοκιμαστική αυτή εφαρμογή έγινε σε περίπου 1000 δένδρα.

Μετά από τα εντυπωσιακά αυτά αποτελέσματα επεκτάθηκε η εφαρμογή της μεθόδου τον Ιούλιο του 2001 σε άλλα 5000 δένδρα διαφόρων ειδών και εχθρών, με το ίδιο, διασυστηματικό, εντομοκτόνο.

  • Σε 3500 Λεύκες (Populus alba) κατά της μελίγκρας (Myzus persicae).
  • Σε 1000 Ακακίες Κων/λεως (Albizia julibrissin) κατά των κοκκοειδών.
  • Σε 500 Καραγάτσια (Φτελιές)(Ulmus vegeta) κατά του εντόμου (Pyrrhalta luteola) ή αλλιώς Galerucella xanthomelaena.

Η επιτυχία στην καταπολέμηση όλων αυτών των εχθρών ήταν μεγαλύτερη από κάθε προσδοκία. Παράλληλα, εκτός από διασυστηματικό εντομοκτόνο δοκιμάστηκε και διασυστηματικό μυκητοκτόνο, σε 350 Πλατάνια (Platanus orientalis) κατά του Ωίδιου (σταχτίαση, μπάστρα). Το αποτέλεσμα ήταν επίσης ικανοποιητικό αν και όχι τόσο θεαματικό λόγω της φύσης των συμπτωμάτων της πάθησης.

Οι Ακακίες Κων/λεως (Albizzia julibrissin) πάσχουν συχνά από μία ύπουλη ασθένεια, την Αδρομύκωση, που προσβάλλει το ριζικό σύστημα και οφείλεται στο μύκητα γένους Fusarium και εμφανίζει το σύμπτωμα της ξήρανσης όταν είναι πολύ αργά. Η ασθένεια αυτή μπορεί να αφανίσει ολόκληρη δενδροστοιχία σε 2-3 χρόνια. Δοκιμάσθηκε και σε αυτή την περίπτωση η τεχνική των ενέσεων με ειδικό διασυστηματικό μυκητοκτόνο, στο στάδιο όπου το δένδρο βγάζει από όλο το κορμό νεαρούς βλαστούς ενώ οι ακραίοι βλαστοί έχουν ξεραθεί, (είναι η τελευταία «σπασμωδική» αντίδραση του φυτού στην ασθένεια πριν ξεραθεί εντελώς). Πολλά απ’αυτά τα δένδρα σώθηκαν, ενώ έγινε προληπτική εφαρμογή με το ίδιο φάρμακο σ’όλα τα άλλα δένδρα του είδους που φαίνονταν υγιή . Τα αποτελέσματα μέχρι σήμερα (σ.σ. Νοέμβριος 2003) είναι απλά, πολύ ενθαρυντικά.

Σ’όλες τις επεμβάσεις με διασυστηματικό εντομοκτόνο προστίθετο πάντα μια μικρή ποσότητα μυκητοκτόνου στο ενέσιμο διάλυμα για να μην επιμολυνθεί η πληγή της οπής από κάποιο μύκητα -καλό είναι να απολυμαίνεται μετά από κάθε δένδρο το τρυπάνι με εμβάπτιση σε Χλωρίνη. Όσον αφορά στην τύχη των πληγών από το τρύπημα, εφ’όσον αυτές δεν επιμολύνθηκαν, πράγμα που αποφεύχθηκε με την πρόσθεση του μυκητοκτόνου, δεν παρουσίασαν κανένα αξιοσημείωτο πρόβλημα. Μελλοντικά (σε λιγότερο από 1 χρόνο) το κάμβιο θα επουλώσει την τρύπα με την δημιουργία μικρού κάλου.

[Επεξεργασία] Προτάσεις

Οι επεμβάσεις έγιναν κατά κανόνα σε καλλωπιστικά δένδρα, όχι σε παραγωγικά (οπωροφόρα). Προφανώς, για να έχει ευρύτερη σημασία η τεχνική των ενδοκάμβιων ενέσεων, θα πρέπει να μπορεί να εφαρμοσθεί και σε οικονομικού ενδιαφέροντος παραγωγικά φυτά. Εκεί όμως μπαίνει ο παράγων της ασφάλειας των διατροφικών προϊόντων από τα φυτοφάρμακα που ιδίως τα εντομοκτόνα, είναι ισχυρά δηλητήρια. Πόσο μάλλον που, όντας διασυστηματικό, το φάρμακο μπαίνει μέσα στα κύτταρα των καρπών.

Τι συμβαίνει όμως με τα ίδια διασυστηματικά φάρμακα που εφαρμόζονται με ψεκασμό; Και σε αυτή την περίπτωση το διασυστηματικό φάρμακο δεν μπαίνει μέσα στο ζωντανό ιστό του φυτού παρουσιάζοντας την ίδια συμπεριφορά στην φυσιολογία του; Όπως είναι γνωστό, ένα φυτοφάρμακο για να πάρει έγκριση κυκλοφορίας (Registration) πρέπει απαραίτητα να πληροί τον όρο της «υπολειμματικής δράσης των 15 ημερών». Αυτό σημαίνει ότι σε 15 ημέρες από την διάλυση και εφαρμογή του φαρμάκου παύει αυτό να έχει οποιαδήποτε δράση και γίνεται ανενεργό άρα ακίνδυνο. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο πρέπει πάντα η συγκομιδή να γίνεται 15 ημέρες μετά τον τελευταίο ψεκασμό, όπως αναγράφεται σε κάθε συσκευασία φυτοφαρμάκου. Η ίδια συνεπώς συνθήκη πρέπει να ισχύσει και στην περίπτωση της εφαρμογής των φαρμάκων με ενέσεις, για να είναι σχετικά ακίνδυνο στους ανθρώπους που θα καταναλώσουν τα προϊόντα διατροφής. Ωστόσο, με κανένα τρόπο δεν συνιστάται η εφαρμογή φαρμάκων με αυτή τη μέθοδο σε περιπτώσεις καρποφόρων ή βρώσιμων φυτών.

Σχετικά με την λίπανση: Είναι γνωστό σε όλους πόσο μεγάλη σπατάλη λιπάσματος γίνεται κατά την εφαρμογή της χημικής λίπανσης. Σχεδόν το 60 % έως 70 % του λιπάσματος πάει χαμένο. Και βέβαια η σπατάλη αυτή καταλήγει σε ρύπανση κυρίως με την μορφή της μόλυνσης των υπόγειων υδάτων και των θαλασσών. Ένας εναλλακτικός τρόπος λίπανσης, που θα βασίζεται στην τεχνική των ενδοκάμβιων ενέσεων, θα δώσει στο δένδρο τόση ποσότητα λιπάσματος όση ακριβώς του χρειάζεται.

Η παρουσίαση της τεχνικής των ενδοκάμβιων ενέσεων μπορεί να προσφέρει μια εναλλακτική απλουστευμένη λύση στην δύσκολη, ανθυγιεινή κα επιβαρυντική για το περιβάλλον τεχνική των ψεκασμών και να συνεισφέρει στον αγώνα για τον περιορισμό της μόλυνσης του περιβάλλοντος. Το περιβάλλον και ο αέρας που αναπνέουμε δεν αντέχουν άλλη επιβάρυνση. Οι ψεκασμοί αποτελούν σοβαρό παράγοντα μόλυνσης τόσο της ατμόσφαιρας όσο και του εδάφους, με τα στοιχεία που συσσωρεύονται από την ευρύτατη και πολλές φορές αλόγιστη και σπάταλη εφαρμογή των φυτοφαρμάκων και των λιπασμάτων.

[Επεξεργασία] Εξωτερικές συνδέσεις