Αϊβαλί

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Το Αϊβαλί ή Κυδωνίες είναι μικρή πόλη στα βόρεια παράλια της Μικράς Ασίας, από την οποία κατάγεται ο ζωγράφος και συγγραφέας Φώτης Κόντογλου.

Η ονομασία της πόλης προέρχεται από την τουρκική λέξη ayva, η οποία σημαίνει «κυδώνι». Εκτός από την ονομασία «Αϊβαλί», η οποία επιλέχθηκε ως κύρια, ήταν σε χρήση μέχρι τέλους και η λόγια ελληνική εκδοχή της «Κυδωνίαι». Η επιλογή μεταξύ των δύο δεν ήταν άμοιρη ιδεολογικού περιεχομένου, ενώ ταυτόχρονα παρείχε και στοιχεία για την κοινωνική ταυτότητα του ομιλούντος. Οι εκπρόσωποι των ανώτερων στρωμάτων προτιμούσαν την εκδοχή «Κυδωνίαι», ενώ ο όρος «Αϊβαλί» χρησιμοποιούνταν από τα λαϊκά στρώματα.

Το Αϊβαλί (Ayvalık, στα τουρκικά) υπήρξε μαζί με άλλες πόλεις ένα απο τα πιο ιστορικά κέντρα του ελληνισμού. Μεγάλο εμπορικό κέντρο, είχε ανθρώπινη παρουσία απο το 1500 π.Χ. Η ίδρυση του σύγχρονου οικισμού τοποθετείται μεταξύ του 1570 και του 1580 μ.Χ. Οι πρώτοι οικιστές ήρθαν από τα γειτονικά παράλια της Λέσβου στην προσπάθεια να αποφύγουν τις επιδρομές των πειρατών και ίδρυσαν οικισμούς στην παραλία, στις θέσεις Χόνδραμμο (Καμπακούμ) και Καμπύλη Άκρα (Εγρί Μποτζάκ). Επειδή όμως και εκεί δεν έπαψαν οι ενοχλήσεις των πειρατών, μετακινήθηκαν προς το εσωτερικό του όρμου, στη θέση όπου βρίσκεται και σήμερα το Αϊβαλί, στο βάθος όρμου προφυλαγμένου από τα Μοσχονήσια. Εξελίχθηκε σε ένα μεγάλης σημασίας εμπορικό κόμβο, που εξυπηρετούσε τα πλοία που έβγαιναν στο Αιγαίο. Η μεγάλη ακμή του Αϊβαλιού τοποθετείται χρονικά μετά το 1773 και αποδίδεται στα προνόμια που παραχωρήθηκαν τότε στους χριστιανούς κατοίκους της πόλης από την οθωμανική διοίκηση. Ο ελληνικός πληθυσμός του άσκησε μεγάλη επιρροή στην ντόπια ζωή μέχρι και το 1922, οπότε το σύνολο των Ελλήνων έφυγε και στην θέση τους ήρθαν μουσουλμάνοι, κυρίως από την Κρήτη, στα πλαίσια της "ανταλλαγής πληθυσμών".

Η πόλη, σύμβολο της προσφυγιάς του 1922, σήμερα είναι ενα αναπτυσσόμενο αστικό κέντρο το οποίο διατηρεί ακόμα αρκετά απο τα ελληνικά του στοιχεία. Με 30.000 κατοίκους, είναι το εμπορικό κέντρο της περιοχής μετά το Αδραμύττιο. Πολλοί από τους ηλικιωμένους κατοίκους της πόλης εξακολουθούν να μιλούν ελληνικά, ενώ πολλά μουσουλμανικά τεμένη είναι πρώην ελληνικές ορθόδοξες εκκλησίες.

Άλλες γλώσσες