Κούρεμα με την ψιλή
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Το κούρεμα με την ψιλή είναι τρόπος κουρέματος, που ακολουθείται από νέους κυρίως άνδρες και φαίνεται ότι έγινε εξεζητημένη μόδα, προερχόμενη από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη.
Πίνακας περιεχομένων |
[Επεξεργασία] Γενικά
Ο τρόπος αυτός κουρέματος από αρχαίους χρόνους ήταν ένδειξη απόλυτης υποταγής και ψυχικού καταναγκασμού εκούσιου ή ακούσιου και πρώτο ψυχολογικό σημείο εξωτερικής ένδειξης αποδοχής συμμετοχής εις ομάδα (στρατού, δούλων, αργότερα θρησκευτικών ταγμάτων, μοναχών κλπ) ή παραμονής σε ορισμένο τόπο (όπως Μονές, φυλακές, στρατόπεδα κλπ) με τη γενικότερη αντίληψη ότι ο κουρεμένος με αυτόν το τρόπο "κουράς" αποτάσσεται πάσης ιδίας αυτού θέλησης και παντός εξωτερικού (εκτός ομάδας ή τόπου) κοσμικού δεσμού. Οι αρχαίοι Έλληνες τον τρόπο αυτό κουράς τον θεωρούσαν μέτρο ατιμωτικό. Χαρακτηριστικός ο θρύλος του Σαμψών.
Ο δε εισερχόμενος στο μοναχικό ή εκκλησιαστικό βίο αποδέχεται τη πρώτα σταυροειδή κουρά και στη συνέχεια την "επιπόλαιη", ολοκληρωτική, κατά την "ακολουθία του μικρού σχήματος" από ιερέα που επαναλαμβάνει: "κείρεται ο αδελφός ημών (όνομα) την κόμην της κεφαλής αυτού εις το όνομα του Πατρός και του ...." κλπ
Η πιο κοινή ονομασία του εν λόγω κουρέματος είναι "γουλί", από την ομοιότητα του κουρεμένου σύρριζα κεφαλιού με το ομώνυμο λαχανικό, που είναι λείο και γυμνό.
Η ονομασία με την "ψιλή" προέρχεται από τη λεγόμενη κουρευτική μηχανή, η οποία χρησιμοποιείται σήμερα από ελάχιστα κουρεία. Αυτή είναι χειροκίνητη και κόβει τα μαλλιά ως το δέρμα. Χρησιμοποιούνταν μέχρι το 1965 για το κούρεμα των μαθητών στα Δημοτικά Σχολεία, ανάλογα με την ηλικία τους και την τάξη που βρίσκονταν, για λόγους υγιεινής (ψείρες). Για τον ίδιο λόγο επιβλήθηκε και στους νεοσυλλέκτους στον ελληνικό στρατό, μέχρι που καταργήθηκε το 1982.
[Επεξεργασία] Άλλες ονομασίες
- απόκαρσις εν χρω (=εκκλησ. κούρεμα γουλί) (βυζαντινή ποινή)
- κούρεμα γουλί
- κούρεμα γλόμπος
- κουρά εν χρω (αρχαία ελληνικά, σημαίνει σύριζα με το δέρμα)
- κείρειν την κόμην (εκκλησιαστική) και "ποινή της κειρίας"
- κούρεμα σύρριζα
- κατακούρι
- ξυρισμένο κεφάλι (παρόλο που σημαίνει και στη κυριολεξία, δηλ. τη χρήση ξυραφιού)
- (επίθετο) ψιλοκουρεμένος, αποκουρεμένος
[Επεξεργασία] To κούρεμα στα σχολεία
Από τις αρχές του 20ού αιώνα, το κούρεμα με την ψιλή επιβλήθηκε στους μαθητές των Δημοτικών Σχολείων, λόγω της ψείρας. Ήδη την περίοδο του Μεταξά, οι μαθητές που τον χαιρετούσαν φασιστικά ήταν "εν χρω κεκαρμένοι". Ειδικά τη δεκαετία του '50, τα παιδιά στο σχολείο έπρεπε να φορούν και καπέλο με κουκουβάγια, ενώ οι μαθήτριες φορούσαν ποδιές. Στις 11 του Μάη του 1965, η κατάργηση των κανονισμών αυτών επιβλήθηκε. Όπως έγραψε ο Τύπος της εποχής τερματίστηκε η βασιλεία της "κουκουβάγιας", της "μαύρης ποδιάς" και της "κουράς εν χρω" που βασάνιζαν τον μαθητόκοσμο. Ο υπουργός Παιδείας Γεώργιος Παπανδρέου έδωσε εντολή προς τις Εκπαιδευτικές Αρχές να ανακοινώσουν στα σχολεία τα νέα μέτρα που αποφασίστηκαν για την εξωτερική εμφάνιση των μαθητών και μαθητριών.
- Οι ποδιές των μαθητριών θα είναι στο εξής κατασκευασμένες από ύφασμα κυανούν (όχι πολύ ανοικτό), θα έχουν δηλαδή το χρώμα τ' ουρανού.
- Καταργείται η υποχρεωτική κουρά "εν χρω", δηλαδή το κούρεμα με την ψιλή μηχανή.
- Τέλος, μαθητές και μαθήτριες θα φέρουν μικρή κονκάρδα ενδεικτική της μαθητικής ιδιότητάς τους.
[Επεξεργασία] Το κούρεμα με την ψιλή στο στρατό
Η αυστηρή νοοτροπία του στρατιωτικού συστήματος επέβαλε το κούρεμα με την ψιλή μηχανή στους νεοσυλλέκτους στρατιώτες, τόσο για λόγους υγιεινής όσο και ως τιμωρία. Η ψείρα ήταν ο κύριος λόγος που επέβαλε την εν χρω κόμμωση στους φαντάρους, ακόμα και μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ήταν επίσης, όπως φαίνεται, και ένα "καψώνι" που οι παλιοί στρατιώτες επεφύλασσαν στους νεοσύλλεκτους. Κατά κύριο λόγο, ταυτίστηκε με την ποινή. Έτσι, ακόμα και στη δεκαετία του ' 80, όποιος οπλίτης τιμωρούνταν με αυστηρά φυλάκιση ή και εγκλεισμό σε πειθαρχείο, τον κούρευαν σύρριζα. Το κούρεμα ως τη ρίζα καταργήθηκε στις 25 Ιουνίου 1982. Με τη διαταγή του 1982 επιτρεπόταν στους νεοσυλλέκτους να έχουν μαλλιά μέχρι 4 πόντους (4 εκ.). Είναι χαρακτηριστικό ότι οι νεοσύλλεκτοι άλλων χωρών, όπως οι ΗΠΑ και η Ρωσία διατηρούν το κούρεμα αυτό. Ιδιαίτερα στις ΗΠΑ το ξύρισμα του κεφαλιού, και ιδιαίτερα του πλαϊνού μέρους του, είναι ιδιαίτερα διαδεδομένο, αφού με αυτόν τον τρόπο προσαρμόζεται στο κεφάλι καλύτερα η αντιασφυξιογόνα μάσκα που χρησιμοποιείται συχνά στον Αμερικάνικο στρατό.
[Επεξεργασία] Το κούρεμα με την ψιλή ως ποινή
Το κούρεμα με την ψιλή χρησιμοποιήθηκε στο παρελθόν ως ποινή, που ανάγει στο ατιμωτικό κούρεμα των συλληφθέντων στο Μεσαίωνα, που γινόταν τελετουργικά και μπροστά σε κοινό ("μπερλίνα"). Στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η πρακτική χρησιμοποιήθηκε ως παραδειγματική τιμωρία των δωσιλόγων, των προδοτών, οι οποίες κατέδιδαν τους αντιστασιακούς της εποχής στον εχθρό. Όσες και όσοι πιάνονταν από τους αντιστασιακούς, οδηγούνταν σε δημόσιο χώρο, όπου τους κούρευαν "γουλί". Ειδικότερα στην Ελλάδα, το κούρεμα αυτό αποτέλεσε κατασταλτικό μέσο για τους μάγκες και τους κουτσαβάκηδες. Με εντολή του διευθυντή της Αστυνομίας Μπαϊρακτάρη, το 1893, έκοβαν σύρριζα τα μαλλιά των κουτσαβάκηδων και τους έσκιζαν και τα μανίκια από τα σακάκια τους. Όμως και μισό περίπου αιώνα αργότερα, με το Νόμο 4000/58, η αστυνομία χρησιμοποίησε το κούρεμα αυτό ως μέσο καταστολής για τους νεαρούς ταραχοποιούς της εποχής εκείνης, τους "τεντιμπόηδες", οι οποίοι έριχναν γιαούρτια σε περαστικούς (συνήθως γυναίκες) και επιδίδονταν σε βανδαλισμούς. Στις 3 Σεπτεμβρίου 1958 τέσσερις νεαροί οδηγήθηκαν στην Ασφάλεια όπου οι αστυνομικοί τους κούρεψαν με την ψιλή και στη συνέχεια τους περιέφεραν μπροστά στο εμβρόντητο κοινό (περαστικοί), με χειροπέδες και με κρεμασμένη στο λαιμό πινακίδα, που έγραφε "Είμαι τεντιμπόης και έριξα γιαούρτι σε γυναίκα". Επίσης, τους έσκισαν τα ρεβέρ των παντελονιών τους. Ήταν η πρώτη εφαρμογή του μέτρου, το οποίο προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις, ακόμα και ηρωοποίηση των τεντιμπόηδων.
Στην ταινία του Γιάννη Δαλιανίδη "Νόμος 4000" παρουσιάζεται μια σκηνή κατά την οποία ένας νεαρός μαθητής (ο ηθοποιός Θάνος Παπαδόπουλος) γιαουρτώνει τον καθηγητή του αλλά συλλαμβάνεται από την αστυνομία και κουρεύεται με την ψιλή. Στη συνέχεια, διαπομπεύεται στους δρόμους, με τον παραπάνω τρόπο.
Η δικτατορία Παπαδόπουλου χρησιμοποίησε επίσης την ψιλή μηχανή στα κεφάλια των χίπηδων, των νέων Ελλήνων - φοιτητών κυρίως - που είχαν μακριά μαλλιά. Με διαταγή του Υπουργού Παιδείας Παπακωνσταντίνου (1968), οι μακρυμάλληδες μαθητές θα κουρεύονταν "γουλί" και οι μαθήτριες θα έπρεπε να δένουν τα μαλλιά τους με θαλασσιά συνήθως κορδέλα. Επίσης, η αστυνομία έκοβε σύρριζα τα μαλλιά των ιερόδουλων και πολλών κρατουμένων. Σημειώνεται ότι σε χώρες όπως οι ΗΠΑ και η Ρωσία το κουρεμένο τελείως κεφάλι είναι "σήμα κατατεθέν" σε φυλακές, κυρίως νεαρών ατόμων.
[Επεξεργασία] Εξωτερικοί σύνδεσμοι
- "Η ιδεολογία της τρίχας" -- άρθρο της εφημερίδας "Ελευθεροτυπία" για τη μόδα του πολύ κοντού κουρέματος.
- Φωτογραφία 'ψιλής' κουρευτικής μηχανής
- Ιστοσελίδα αφιερωμένη στα πολύ κοντά ανδρικά κουρέματα, κυρίως από το στρατό
- Ιστοσελίδα αφιερωμένη στα ξυρισμένα κεφάλια
Κατηγορίες: Κοινωνία | Μόδα | Κομμώσεις