Κρητική Λογοτεχνία (1453-1669)
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Η λογοτεχνική παραγωγή της Κρήτης κατά τη διάρκεια της Βενετοκρατίας είναι πολύ αξιόλογη και σημαντική για την μετέπειτα πορεία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Όπως και όλη η παραγωγή της ίδιας περιόδου στην Ελλάδα, είναι αποκλειστικά έμμετρη. Η πλούσια παραγωγή οφείλεται στην οικονομική και πνευματική ανάπτυξη που παρατηρήθηκε στην Κρήτη κατά την περίοδο της Βενετοκρατίας. Η ειρηνική διαβίωση και η επαφή με έναν ανεπτυγμένο πνευματικά και πολιτιστικά λαό ήταν οι παράγοντες που συνετέλεσαν στην άνθηση των γραμμάτων και στην εμφάνιση αξιόλογης λογοτεχνικής παραγωγής.
Πίνακας περιεχομένων |
[Επεξεργασία] Περίοδοι της Κρητικής Λογοτεχνίας
Η παραγωγή χωρίζεται σε δύο περιόδους. Η πρώτη ξεκινά από τα μέσα του 14ου αι. και καταλήγει το 1590. Ονομάζεται "περίοδος της προετοιμασίας", γιατί η παραγωγή ακόμα δεν διαφοροποιείται από τη βυζαντινή παράδοση και τη δυτική λογοτεχνία του Μεσαίωνα. Η δεύτερη, 1590-1669 (άλωση της Κρήτης από τους Τούρκους), είναι η περίοδος της ακμής.
[Επεξεργασία] Περίοδος της προετοιμασίας
Ξεκινά με τα ποιήματα του Στέφανου Σαχλίκη (1330-1391 περίπου). Τα ποιήματα της περιόδου χωρίζονται στις εξής κατηγορίες:
- διδακτικά. Εκπρόσωποι: Λεονάρδος Ντελλαπόρτας (1330-1420), Μαρίνος Φαλιέρος (1395-1474), Μπεργαδής (το έργο του "Απόκοπος εκδίδεται το 1509), Γεώργιος Χούμνος (τέλη 15ου αι.)
- σατιρικά. Εκπρόσωποι και έργα: Σαχλίκης,ανώνυμα έργα όπως Γαδάρου, λύκου και αλουπούς διήγησις ωραία, Ο κάτης και οι ποντικοί κ.α.
- ερωτικά. Εκπρόσωποι και έργα: Μαρίνος Φαλιέρος, Ιστορία και Όνειρο, Ερωτικό Ενύπνιον, ανώνυμο Ριμάδα κόρης και νιού.
- ιστορικά. Έργα: Η συμφορά της Κρήτης, του Μανόλη Σκλάβου, Μάλτας Πολιορκία του Αντωνίου Αχέλη.
[Επεξεργασία] Περίοδος της ακμής
Χαρακτηριστικά:
- καλλιέργεια του κρητικού ιδιώματος και εξύψωσή του σε λογοτεχνική γλώσσα
- έμπνευση από ιταλικά κυρίως έργα της Αναγέννησης
- όχι δουλική μίμηση των προτύπων αλλά δημιουργική αφομοίωση.
- κυριότερα είδη: ειδύλλιο, έμμετρη μυθιστορία, δράμα (ποιμενικό, θρησκευτικό, τραγωδία, κωμωδία).
Κυριότεροι εκπρόσωποι και έργα:
- Η Βοσκοπούλα, ειδύλλιο. Περίπου 1600
- Ερωφίλη, τραγωδία του Γεωρ. Χορτάτση.
- Βασιλεύς ο Ροδολίνος, τραγωδία του Ιωάννη - Ανδρέα Τρωίλου, 1647
- Ζήνων, τραγωδία ανωνύμου
- Κατζούρμπος, κωμωδία του Γεωργίου Χορτάτση, 1600 περίπου
- Στάθης, κωμωδία ανωνύμου (ίσως του Χορτάτση)
- Φορτουνάτος, κωμωδία του Μάρκου- Αντώνιου Φώσκολου, 1655
- Γύπαρις ή Πανώρια, ποιμενικό δράμα του Χορτάτση, πριν το 1600
- Θυσία του Αβραάμ, θρησκευτικό δράμα του Κορνάρου
- Ερωτόκριτος, έμμετρη μυθιστορία του Κορνάρου
[Επεξεργασία] Βιβλιογραφία
- Κ.Θ.Δημαρά, Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας, Ίκαρος, Αθήνα 1975
- Λίνου Πολίτη, Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας, ΜΙΕΤ,Αθήνα 1978
- Π.Δ.Μαστροδημήτρη, Η ποίηση του Νέου Ελληνισμού, Ίδρυμα Γουλανδρή-Χορν, Αθήνα 2001
- Π.Δ.Μαστροδημήτρη, Εισαγωγή στη νεοελληνική φιλολογία, εκδ.Δόμος, Αθήνα 2005