Σίγκμουντ Φρόυντ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Σίγκμουντ Φρόυντ
Μεγέθυνση
Σίγκμουντ Φρόυντ

Ο Σίγκμουντ Φρόυντ (Sigmund Freud, 6 Μαΐου 185623 Σεπτεμβρίου 1939) ήταν Αυστριακός ιατρός, φυσιολόγος, ψυχίατρος και θεμελιωτής της ψυχαναλυτικής σχολής στον τομέα της ψυχολογίας. Αναγνωρίζεται ως ένας από τους πλέον βαθυστόχαστους αναλυτές του 20ου αιώνα που μελέτησε και προσδιόρισε έννοιες όπως το ασυνείδητο, η απώθηση και η παιδική σεξουαλικότητα.

Οι επιστημονικές θεωρίες του Φρόυντ και οι τεχνικές θεραπείας που ανέπτυξε θεωρήθηκαν ιδαίτερα καινοτόμες και αποτέλεσαν αντικείμενα έντονης αμφισβήτησης όταν παρουσιάστηκαν στη Βιέννη του 19ου αιώνα. Ωστόσο και σήμερα συνεχίζουν να εγείρουν έντονο προβληματισμό και αντιπαραθέσεις. Η επίδραση του Φρόυντ δεν περιορίστηκε μόνο στην ψυχολογία και την ψυχιατρική, αλλά ταυτόχρονα απλώθηκε σε πολλούς τομείς της επιστήμης (ανθρωπολογία, κοινωνιολογία, φιλοσοφία) και της τέχνης.

Πίνακας περιεχομένων

[Επεξεργασία] Βιογραφικά στοιχεία

Ο Σίγκμουντ Φρόυντ (πλήρες όνομα Sigismund Schlomo Freud) γεννήθηκε στην αυστριακή πόλη Φράιμπουργκ (σημερινό Pribor της περιοχής Μοραβίας της Τσεχίας) και ήταν εβραϊκής καταγωγής. Σε ηλικία τριών ετών, μετακόμισε με την οικογένεια του στη Βιέννη όπου και έζησε μέχρι το 1938. Από νεαρή ηλικία επέδειξε σημαντικές διανοητικές ικανότητες και ήταν άριστος μαθητής. Το 1873 άρχισε τις πρώτες του σπουδές στην ιατρική σχολή του Πανεπιστημίου της Βιέννης όπου μαθήτευσε υπό την επίβλεψη του φυσιολόγου Ernst von Brücke. Αποφοίτησε το 1881 και από το 1882 ξεκίνησε να δουλεύει ως γιατρός στο Γενικό Νοσοκομείο της Βιέννης. Η πρώτη του ψυχαναλυτική εργασία δημοσιεύτηκε το 1895 σε συνεργασία με τον Josef Breuer.

Για τα νεανικά χρόνια του Φρόυντ δεν υπάρχουν σημαντικές πληροφορίες. Ο ίδιος ο Φρόυντ φρόντισε δύο φορές, το 1885 και το 1907, να καταστρέψει το μεγαλύτερο μέρος από τα προσωπικά του έγγραφα. Το 1886 παντρεύτηκε την Martha Bernays, με την οποία απέκτησε έξι παιδιά. Από αυτά, μόνο η κόρη του Anna ασχολήθηκε τελικά με την ψυχανάλυση.

Σε αντίθεση με το επιστημονικό του έργο, που χαρακτηρίστηκε από μεγάλες συγκρούσεις με συναδέλφους του, η προσωπική του ζωή καταγράφεται ως γαλήνια και χωρίς σημαντικές εντάσεις. Ένα από τα λίγα ενδιαφέροντα του Φρόυντ πέρα από την ψυχιατρική ήταν και η αρχαιολογία. Υπάρχουν αναφορές πως ήταν άνθρωπος με ιδιαίτερες εμμονές και εντυπωσιακά τακτικός. Ο Φρόυντ ήταν μανιώδης καπνιστής πούρων και το 1923 παρατηρήθηκαν τα πρώτα συμπτώματα καρκίνου στην γνάθο. Εξαιτίας της αρρώστιας, υποβλήθηκε συνολικά σε 33 χειρουργικές επεμβάσεις, ωστόσο συνέχισε μέχρι το τέλος της ζωής του να δημοσιεύει βιβλία και να παρακολουθεί τους ασθενείς του.

Με την επέμβαση των Γερμανών στην Αυστρία, το 1938, ο Φρόυντ αναζήτησε καταφύγιο στο Λονδίνο – εξαιτίας των διώξεων των Ναζί – όπου κατάφερε να μεταφερθεί με ασφάλεια, χάρη στις προσπάθειες της πριγκήπισσας Μαρίας Βοναπάρτη (φίλη και ασθενής του Φρόυντ) και του Αμερικανού πρεσβευτή στη Γαλλία, William Bullit. Την ίδια περίοδο, τόσο ο γιός του όσο και η κόρη του ανακρίθηκαν από τη Γκεστάπο. Οι Ναζί είχαν ήδη απαγορεύσει το έργο του Φρόυντ, ενώ πολλά βιβλία του κάηκαν στην πυρά. Ο Φρόυντ έζησε στο Λονδίνο μέχρι το θάνατο του στις 23 Σεπτεμβρίου του 1939. Το σπίτι στο οποίο έζησε εκεί, έχει μετατραπεί σήμερα σε Μουσείο του Φρόυντ.

[Επεξεργασία] Έργο

[Επεξεργασία] Πρώτες μελέτες

Ένα από τα πρώτα ενδιαφέροντα του Φρόυντ αποτέλεσε η νευρολογία, τομέας πάνω στον οποίο δημοσίευσε και αρκετά επιστημονικά άρθρα, κυρίως μελέτες πάνω στην εγκεφαλική παράλυση. Ανέτρεψε την θεωρία του William Little που υποστήριζε πως η κύρια αιτία της ήταν η έλλειψη οξυγόνου κατά τη γέννηση. Ο Φρόυντ αντιπρότεινε πως οι περιπλοκές στη γέννηση αποτελούν στην πραγματικότητα σύμπτωμα της πάθησης, γεγονός που επαληθεύτηκε τη δεκαετία του '80.

Ο Φρόυντ ασχολήθηκε παράλληλα με την διερεύνηση των ιατρικών ιδιοτήτων της κοκαΐνης. Έγινε τόσο χρήστης όσο και υπερασπιστής της (σε ζητήματα ιατρικής χρήσης της), καθώς πίστευε πως διαθέτει σημαντικές αντικαταθλιπτικές ιδιότητες. Θα πρέπει να επηρεάστηκε και από τον φίλο του γιατρό Wilhelm Fleiss, ο οποίος συνέστηνε την κοκαΐνη για τη θεραπεία της ρινικής ανακλαστικής νεύρωσης.

[Επεξεργασία] Το ασυνείδητο

Αν και ο Φρόυντ δεν ανακάλυψε για πρώτη φορά το ασυνείδητο, συνέβαλε ουσιαστικά στην μελέτη του. Κατά την περίοδο του 19ου αιώνα η επικρατούσα πεποίθηση ήταν θετικιστικής κατεύθυνσης, υπήρχε δηλαδή η άποψη πως ο άνθρωπος μπορούσε να ελέγξει με τη λογική τη συμπεριφορά του και τη σχέση του με τον κόσμο. Ο Φρόυντ πρότεινε ουσιαστικά πως αυτή η θέση είναι μία αυταπάτη καθώς οι άνθρωποι δρούν συχνά για λόγους που δεν άπτονται των συνειδητών σκέψεων τους, καθώς το ασυνείδητο μπορεί να αποτελεί την πηγή των ανθρώπινων κινήτρων. Ο Φρόυντ προέκτεινε τη θεωρία του μελετώντας συστηματικά τα όνειρα, τα οποία αποκάλεσε και τον βασιλικό δρόμο προς το ασυνείδητο, θεωρώντας τα ως το καλύτερο δείγμα πεδίου δράσης του ασυνειδήτου. Στην εργασία του Η Ερμηνεία των Ονείρων, ανέπτυξε τα επιχειρήματα του περί της ύπαρξης του ασυνειδήτου αλλά και περιέγραψε μια μεθοδολογία για την πρόσβαση του ατόμου σε αυτό, μέσω του προ-συνειδητού.

Μία κρίσιμη για τη λειτουργία του ασυνειδήτου διαδικασία είναι η απώθηση. Σύμφωνα με τον Φρόυντ, οι άνθρωποι βιώνουν συχνά επίπονες σκέψεις ή μνήμες τις οποίες εφόσον δεν μπορούν να αντέξουν, έχουν τη δυνατότητα να τις απωθήσουν από το συνειδητό μέρος της λειτουργίας του εγκεφάλου στο ασυνείδητο. Ο Φρόυντ προσπάθησε να ταξινομήσει τα είδη των διαφορετικών συναισθημάτων ή σκέψεων που απωθούνται, ωστόσο κατέληξε πως διαφορετικοί ασθενείς του απωθούσαν διαφορετικές παρελθούσες εντυπώσεις. Επιπλέον παρατήρησε πως η ίδια η λειτουργία της απώθησης είναι μη συνειδητή.

[Επεξεργασία] Το Eκείνο, το Εγώ και το Υπερεγώ

Ο Φρόυντ, στην προσπάθεια ερμηνείας της λειτουργίας του ασυνειδήτου, πρότεινε πως διακρίνεται από μία δομή, σύμφωνα με την οποία διαιρείται σε τρία μέρη: το ΕκείνοID), το Εγώ και το Υπερεγώ. Το εκείνο αντιπροσωπεύει τα κίνητρα, τα ένστικτα και τις βιολογικές ανάγκες του ατόμου και κατά συνέπεια είναι έμφυτο, υπάρχει δηλαδή κατά τη γέννηση και δεν επηρεάζεται από την εμπειρία του ατόμου. Η έννοια του Εγώ αποτελεί το λογικό μέρος που αν και δεν είναι έμφυτο, αναπτύσσεται και καλλιεργείται με την επίδραση της συσσωρευμένης εμπειρίας. Το Υπερεγώ αντιπροσωπεύει όλες τις θετικές ηθικές και κοινωνικές αξίες του ατόμου, αποτελώντας κατά κάποιο τρόπο την ηθική συνείδηση. Ο Φρόυντ διατύπωσε περαιτέρω πως η αλληλοσυσχέτιση των τριών αυτών στοιχείων καθορίζουν την ψυχική κατάσταση του ατόμου, έτσι ώστε αν οι πιέσεις που εξασκούν το ένα πάνω στο άλλο είναι ετεροβαρείς, τότε δημιουργούνται συγκρούσεις ανάμεσα στο Εγώ και τις ενσικτώδεις ορμές ή τη συνείδηση, οι οποίες ωθούν το άτομο να καταφύγει σε συγκεκριμένους μηχανισμούς άμυνας.

[Επεξεργασία] Αμυντικοί ψυχικοί μηχανισμοί

Οι αμυντικοί μηχανισμοί αποτελούν ασυνείδητους μηχανισμούς που τίθενται σε λειτουργία από το Εγώ όταν αποτυγχάνουν διάφορες συνειδητές προσπάθειες. Σύμφωνα με τον Φρόυντ, οι αμυντικοί μηχανισμοί είναι η μέθοδος με την οποία το Εγώ μπορεί να λύσει τις συγκρούσεις που υφίστανται με το Υπερεγώ και το Εκείνο (ID). Η χρήση των μηχανισμών αυτών από το άτομο είναι πολλές φορές χρήσιμη -- εάν γίνεται συγκρατημένα -- αλλά η κατάχρηση ή η επαναχρησιμοποίησή τους μπορεί να οδηγήσει σε ψυχολογικές διαταραχές όπως η κατάθλιψη. Οι αμυντικοί μηχανισμοί περιλαμβάνουν διάφορες ομάδες ή μηχανισμούς όπως την άρνηση (denial), την απώθηση (repression), την απομόνωση, την μετατόπιση, την προβολή (projection), την παλινδρόμηση (regression) ή την εκλογίκευση (rationalization). Σημαντικό έργο πάνω στον τομέα των αμυντικών μηχανισμών πρόσφερε και η κόρη του Φρόυντ, Άννα, η οποία βασίστηκε στο έργο του και το επέκτεινε.

[Επεξεργασία] Βιβλιογραφία

[Επεξεργασία] Τα σημαντικότερα συγγράμματα του Φρόυντ

  • Η ερμηνεία των ονείρων (1900)
  • Η Ψυχοπαθολογία της Καθημερινής Ζωής (1901)
  • Τρεις μελέτες για τη θεωρία της σεξουαλικότητας, (1905)
  • Εισαγωγή στην Ψυχανάλυση
  • Τοτέμ και Ταμπού (1913)
  • Για το Ναρκισσισμό, (1914)
  • Πέρα από την αρχή της ηδονής, ((1920)
  • Ιστορία της Ψυχανάλυσης
  • Το εγώ και το εκείνο (id), (1923)
  • Το μέλλον μιας αυταπάτης (1927)
  • Ο πολιτισμός πηγή δυστυχίας (1929)
  • Ο άνδρας Μωυσής και η μονοθεϊστική θρησκεία (1939)
  • Η τεχνική της ψυχανάλυσης
  • Αυτοβιογραφία
  • Ο Μικρός Χάνς

[Επεξεργασία] Δικτυακοί τόποι

Commons logo
Τα Κοινά έχουν βίντεο και φωτογραφίες σχετικά με το άρθρο