Νεβάρι
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
γλώσσα του Νεπάλ (नेपाल भाषा) | |
---|---|
Περιοχή: | Νεπάλ, Ινδία, Μπουτάν |
Κατάσταση: | 1,000,000 |
Γενετική ταξινόμηση: | Σινοθιβετικές Θιβετοβιρμανικές |
Κώδικες γλώσσας | |
ISO 639-1 | new |
ISO 639-2 | new |
ISO 639-3 | new |
Η γλώσσα Νεβάρι (नेपाल भाषा) είναι μια από τις σημαντικότερες γλώσσες του Νεπάλ. Είναι μία από τις κατα προσέγγιση πεντακόσιες σινοθιβετικές γλώσσες στον κόσμο, και ανήκουν στο θιβετοβιρμανικό κλάδο αυτής της οικογένειας. Είναι η μόνη σινοθιβετική γλώσσα που γράφεται με τη γραφή Ντεβανάγκαρι.
Πίνακας περιεχομένων |
[Επεξεργασία] Ταξινόμηση
Η Νεβάρι ανήκει στο θιβετοβιρμανικό κλάδο των σινοθιβετικών γλωσσών
[Επεξεργασία] Συστήματα γραφής
Η Νεβάρι γράφεται με πολλές γραφές. Οι κύριες γραφές είναι η Ranjana, Prachalit, Brahmi, Golmol κ.λπ.... Σήμερα χρησιμοποιείται κυρίως η γραφή Ντεβανάγκαρι. Όλες οι γραφές γράφονται από τα αριστερά προς τα δεξιά. Όλες οι γραφές αποτελούνται από δύο χωριστά αλφαβητικά συστήματα, ένα για τα φωνήεντα και ένα για τα σύμφωνα.
Η Brahmi είναι η παλαιότερη γραφή και όλες οι γραφές προέρχονται από αυτή. Η γραφή Ντεβανάγκαρι είναι αυτή που χρησιμοποιείται περισσότερο σήμερα, καθώς είναι η επίσημη γραφή του Νεπάλ και χρησιμοποιείται ευρέως στη γειτονική Ινδία. Η γραφή Ranjana ήταν η περισσότερο χρησιμοποιούμενη στην αρχαία εποχή. Σήμερα αναβιώνει λόγω της πρόσφατης πολιτιστικής συνειδητοποίησης. Η γραφή Prachalit που είναι παρόμοια με τη Ντεβανάγκαρι είναι επίσης σε χρήση. Οι γραφές Brahmi και Golmol σήμερα χρησιμοποιούνται σπάνια.
[Επεξεργασία] Διάλεκτοι και επιρροή
Yπάρχουν πέντε σημαντικές διάλεκτοι: οι Yen-Yala, Khwapa, Pahari, Dolakha και Chitlang. Εκτός από αυτές τις διαλέκτους, υπάρχουν λίγα επιμέρους ιδιώματα που μιλιούνται στην κοιλάδα του Κατμαντού και άλλα μέρη του Νεπάλ. Αυτά τα ιδιώματα μιλιούνται στα χωριά γύρω από τις πόλεις Κατμαντού, Patan, Bhaktapur, Chitlang και Dolakha. Η διάλεκτος που μιλιέται στο Bandipur είναι η παλαιότερη μορφή Khwapa Bhaaye. Η διάλεκτος που μιλιέται στα Chainpur, Bhojpur, Terathum, Palapa συσχετίζεται με αυτή στο Κατμαντού και το Patan. Η διάλεκτος που μιλιέται στα Ridi, Baglung, Arughat έχει στενότερη σχέση με αυτή του Bhaktapur.
[Επεξεργασία] Λογοτεχνία
Η λογοτεχνία στη γλώσσα Νεβάρι έχει μια μακροχρόνια ιστορία. Είναι η τέταρτη παλιότερη λογοτεχνική παράδοση ανάμεσα στις σινοθιβετικές γλώσσες , μετά την κινεζική, τη θιβετική και τη βιρμανική. Περιλαμβάνει δραματουργία, προφορική ιστορία, ποίηση και πεζογραφία
[Επεξεργασία] Περιοχές όπου μιλιέται
Κατμαντού, Dolakha, Banepa, Dhulikhel, Panauti, Palpa, Trishuli, Nuwakot, Bhojpur, Biratnagar και άλλες σημαντικές πόλεις του Νεπάλ καθώς επίσης και στο Darjeeling, το Sikkim κ.λπ....
[Επεξεργασία] Αριθμός ομιλητών
Κατά προσέγγιση 1.000.000 στο Νεπάλ σύμφωνα με την απογραφή του 1991 συν μερικές χιλιάδες έξω από το Νεπάλ.
[Επεξεργασία] Ιστορία
Κλασσική Νεβάρι είναι το όνομα της προ του 1850 λογοτεχνικής μορφής της γλώσσας. Δεν μιλιέται πλέον ούτε γράφεται, αλλά είναι μια σημαντική πηγή για τους ιστορικούς και τους φιλολόγους.
Η Νεβάρι είναι η θιβετοβιρμανική γλώσσα που έχει επηρεαστεί περισσότερο από τις ινδοϊρανικές γλώσσες. Λόγω της μακραίωνης επαφής με αυτές της γλώσσες έχει αναπτύξει ακόμη και την κλίση των ουσιαστικών, ένα γνώρισμα χαρακτηριστικό των ινδοευρωπαϊκών γλωσσών αλλά εξαιρετικά σπάνιος στις σινοθιβετικές. Έχει αφομοιώσει επίσης και άλλα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της γραμματικής, όπως οι χρόνοι του ρήματος. Αυτές οι επιρροές είναι σημαντικά παραδείγματα θεμελιωδών χαρακτηριστικών γνωρισμάτων μιας γλώσσας που περνάνε σε μια άλλη μέσω της γλωσσικής επαφής.
[Επεξεργασία] Εκφράσεις
Ελληνικά | Ντεβανάγκαρι | Λατινική μεταγραφή |
---|---|---|
Γειά | ज्वजलपा | Jwajalapa |
Πώς σε λένε; | छिगु नां छु खः ? | Chhigu naa chhu kha? |
Με λένε ___ | जिगु नां ___ खः | Jigu naa ___ kha |
Ευτυχισμένο το νεο έτος | न्हूदँया भितुना | Nhugu dan yaa bhintunaa |
Μητέρα | मां | Maa |
Πατέρας | अबु | Abu |
Γιαγιά | अजी | Ajee |
Παππούς | अजा | Ajaa |
Φίλος | पासा | Paasaa |
Οργάνωση | गुठी | Guthi |
Σπίτι | छें | Chhen |
Άτομο | मनु | Manu |
Ιατρική | वास | Waasa |
Ειδήσεις | बुखं | Bukhan |
Χορός | प्याखं | Pyakhan |
Σκηνή | दबली | Dabalee |
Παλάτι | लायकू | Layaku |
Γραφείο | ज्यास | Jyaasa |
Κατάστημα | पसल | Pasa/Pasal |
Αυλή | चूक | Chooka |
Εγκέφαλος | न्ह्यपु | Nhepu |
Καρδιά | नुगः | Nugah |
Νερό | लः / ना | Lah / Naa |
[Επεξεργασία] Δικτυακοί τόποι
- Ethnologue
- Michael Noonan, Recent Language Contact in the Nepal Himalaya (PDF).
- [1], ज्वजलपा डट कम a window to Newar culture
- [2]