Hórreo

Na Galipedia, a wikipedia en galego.

Hórreo de Carnota
Agrandado
Hórreo de Carnota

O hórreo é seguramente a construción popular galega máis coñecida e estendida polo rural galego. Esta construción adxectiva está destinada na súa orixe a secar, gardar e en xeral conservar o millo antes de o mallar, entre outros froitos, e protexelo do ataque dos ratos. Cómpre destacar tamén o simbolismo económico que tiñan anteriormente: a maior lonxitude do hórreo, maior a riqueza do dono ou dona.

No seu desenvolvemento interveñen unha serie de factores físicos, económicos, humanos, sociais e culturais. A súa construción efectúase maioritariamente en pedra, pero tamén os hai mixtos, en madeira, etc, se ben a grande maioría teñen a base e o habitual voladizo en material duro, non apto para a súa perforación por animais que puideran beneficiarse do froito.

Os hórreos poderían ter a súa orixe na época castrexa en construcións suspendidas formadas por varas entretecidas. A palabra hórreo vén do latín horreum, graneiro, pero estas construcións receben moitos nomes segundo as comarcas: paneiras ou piornos (Salnés), os de planta cadrada, canastros (Ourense), graneiras, cabanas, canizos, sequeiros, caroceiros, cabazos (Serra do Faro), cabozos (A Mariña), cabasos (Costa da Morte), cabeseiras (Costa da Morte), cabaceiras (Ourense), celeiros, canizos (Val Miñor)...

Foi no século XVIII, coa introdución do millo, cando os hórreos teñen o seu momento de expansión, facéndose numerosos por toda Galiza. A súa construción fíxose segundo a tipoloxía de aldea ou caserío, apegado á casa ou illado do núcleo, por separado ou viciño de outras construcións semellantes.

Hórreo do Mazo da parroquia de Vilariño de Batán (Portomarín)
Agrandado
Hórreo do Mazo da parroquia de Vilariño de Batán (Portomarín)

O corpo principal é, na maioría dos casos, unha cámara de planta rectangular. Esta pode ser de pedra, madeira ou mixta, que é a tipoloxía máis estendida. Aséntase sobre uns esteos ou pés que preservan o interior da humidade. O ancho oscila entre 1,30 e 1,50 metros, co obxecto de que as espigas non estexan moi lonxe da parede. No seu desenvolvimento lonxitudinal, que pode ser bastante, mantense a estrutura repetindo periodicamente pés por debaixo e columnas por riba. O interior deféndense do asalto dos roedores mediante unhas lousas circulares invertidas que teñen as patas e que se chaman tornarratos.

É normal a existencia de voladizos, chamados tornarratos coa finalidade de evitar que os roedores podan roubar a comida do seu interior.

As paredes permiten a ventilación por todos os costados e a estrutura protéxese da choiva cun tellado de tella a dúas augas que se adorna nos dous extremos con cruces e outras formas en pedra.

Hórreo en Mandaio (Oza, Betanzos)
Agrandado
Hórreo en Mandaio (Oza, Betanzos)

Até o século XVII os hórreos son de madeira e de pequenas dimensións. Coa introdución do millo, os hórreos alónganse e melloran a súa ventilación, pois anteriormente as paredes construíanse con fiadas de pedra de labra tosca. Os hórreos reflicten o poder da fidalguía e o clero. A construción de hórreos aumenta a partir de mediados do XIX co arroteamento de terras, a aparición de novos métodos de cultivo e, xa no XX, o uso de maquinaria.

En certas partes de Galiza (como a costa da morte), denomínase cabazo.

Commons
Commons ten máis imaxes sobre: