Baldomero Espartero
Na Galipedia, a wikipedia en galego.
Baldomero Espartero | |||
---|---|---|---|
![]() |
|||
Nome completo: | Joaquín Baldomero Fernández Espartero Álvarez de Toro | ||
Data de nacemento: | 27 de febreiro de 1793 | ||
Lugar de nacemento: | Granátula de Calatrava (Cidade Real), España | ||
Data de falecemento: | 8 de xaneiro de 1879 | ||
Lugar de falecemento: | Logroño, España | ||
Partido político: | Partido Progresista | ||
Cargo(s): | Presidente do Consello de Ministros, Rexente de España durante a minoría de idade da raíña Isabel II | ||
Profesión: | Militar |
Joaquín Baldomero Fernández Espartero Álvarez de Toro (Cidade Real, 27 de febreiro de 1793 - Logroño, 8 de xaneiro de 1879). Conde de Luchana, Duque de la Victoria, Duque de Morella, Vizconde de Bandras e Príncipe de Bergara. Militar e político español.
Seu pai levarao por unha formación cun destino eclesiástico, pero a Guerra da Independencia arrastrouno dende moi pequeno á batalla. Convatiente en tres dos catro conflitos máis importantes da España do século XIX, foi soldado na guerra contra a invasión do francés, oficial durante a guerra colonial en Perú e Xeneral en Xefe na Guerra Civil. Viviu en Cádiz o nacemento do liberalismo español, camiño que non deixaría endexamáis. Home extremadamente duro no trato, valoraba a lealdade dos seus compañeiros de armas, tanto como a eficacia. Combatiu en primeira liña, foi ferido en oito ocasións e o seu caracter altivo e esixente levouno a cometer excesos, en ocasións moi sangrentos, na disciplina militar. Convencido de que o seu destino era gobernar aos españois, foi por dúas veces Presidente do Consello de Ministros e chegou a Xefatura do Estado como rexente durante a Minoría de Idade da Raíña Isabel II. Foi o único militar español con tratamento de Alteza Real e, a pesares de todas as súas contradicións, soupo pasar desapercibido os últimos 28 anos. Rexeitou a Coroa de España e foi tratado como unha lenda dende moi xoven.
[editar] Inicios
Menor de oito irmáns, era fillo dun carreteiro e pequeno empresario acomodado que proviña dunha linaxe fidalga que se viñera a menos. Tres dos seus irmáns foron relixiosos e unha irmá monxa clarisa. En Granátula, reciviu clases de latín e humanidades. Cursou os seus primeiros estudos oficiais no Seminario de Almagor, onde residía un irmán dominico seu, e obtivo o título de Bacharelato en Artes e Filosofía. Almagro contaba coa súa propia universidade dende 1553 pola Real Cédula de Carlos I e era unha cidade moi activa e próspera. O seu pai desexaba para Espartero unha formación eclesiástica, pero o destino truncou esta posibilidade. En 1809 alistouse no exército para formar parte do levantamento do 2 de maio en Madrid contra a ocupación napoleónica. As universidades cerraran o ano anterior por Carlos IV e a propia Almagro foi fechada polos franceses.
Foi reclutado xunto a un numeroso grupo de mozos pola Xunta Suprema Central que se constituíra en Aranjuez baixo a autoridade do xa ancián Conde de Floridablanca, co fin de deter na Mancha ao invasor antes de que as tropas inimigas chegaran a Andalucía. Foi alistado polo Rexemento de Infantería de Ciudad Rodrigo en calidade de Soldado Distinguido, grado que adquiriu polos seus cursos universitarios. Durante o tempo que estivo nas liñas do frente na zona centro-sur de España, participou na Batalla de Ocaña, onde as forzas españolas foron derrotadas. De novo a súa condición de universitario permitiulle formar parte do Batallón de Voluntarios Universitarios que se agrupou ao redor da Universidade de Toledo en agosto de 1808, pero o avance francés levouno ata Cádiz onde cumplía a súa unidade funcións de defensa da Xunta Suprema Central. As necesidades perentorias dun exército case destruído polo inimigo obrigaron á formación rápida de oficiais que se instruíran na técnica militar. A formación universitaria previa de Espartero permitiu que o coronal de artillería, Mariano Gil de Bernabé, o seleccionara xunto a outro grupo de mozos entusiastas na recén creada Academia Militar de Sevilla. O novo destino non evitou que participase dende o primeiro momento en batallas co enimigo durante a súa formación como cadete, e así consta na súa folla de servizos. Integrouselle , xunto con outros 48 cadetes , na Academia de Enxeñeiros o 11 de setembro de 1811 e ascendeu a subtenente o 1 de xaneiro do ano seguinte. Suspendeu o segundo curso, pero ofrecéuselle como alternativa incorporarse á arma de infantería, igual que outros subtenentes. Participou en destacadas operacións militares en Chiclana, o que lle valeu a súa primeira condecoración: Cruz de Chiclana.
Acurralado polos exércitos franceses dende 1810, foi espectador de primeira linea dos debatas nas Cortes de Cádiz na redación da primeira Constitución Española, o que marcou a súa decidida defensa do liberalismo e o patriotismo.
Mentras a guerra tocaba a súa fin, estivo destinado no rexemento de Infantería de Soria e en dita unidade desplazouse a Cataluña combatendo en Tortosa, Amposta e Cherta, até regresar con Rexemento a Madrid.
[editar] Camiño a América
Rematada a guerra, e desexoso de proseguir a súa carreira militar, alistouse en setembro de 1814 -ao tempo que era ascendido a tenete- no Rexemento de Estremadura, embarcando na fragata Carlota cara América o 1 de febreiro de 1815 para sufocar a revelión independentista das colonias.
A corte fernandina conseguira desplazar a ultramar a seis rexementos de infantería e dous da cabalaría. Ás ordes do xeneral Miguel Tacón y Rosique, Espartero quedou integrado nunha das divisións formadas co Rexemento de Estremadura que se dirixiu a Perú dende Panamá. Chegaron ao porto de El Callao o 14 de setembro e presentaronse en Lima, coa orde de substituir ao Marqués da Concordia como virrei do Perú plo xeneral Joaquín de la Pezuela, vitorioso na zona.
Os maiores problemas concentrábanse na penetracón de forzas hostís dende Chile e Río da Prata ao mando do xeneral San Martín. Para obstaculizar os movementos, adicouse a fortificar Arequipa, Potosí e Charcas, traballo para o cal a unica persoa con coñecementos técnicos en todo o Exército do Alto Perú era Espartero, por ter dous anos de formación na escola de enxeñeiros. O éxito da empresa servíulle para o ascenso a capitán o 19 de setembro de 1816 e, aínda antes de cumplir u ano, o de segundo comandante.
[editar] Táctica militar
Tras o pronunciamento de Rafael de Riego e o xuramento da Constitución de 1812 polo rei, as tropas peninsulares en América dividironse entre realistas e constitucionalistas. José de San Martín aproveitou este momento de división interna para continuar o avance, ante o cal un numeroso numero de oficiais destituíu a Pezuela como virrei o 29 de xaneiro de 1821, nomeando no seu lugar ao xeneral José de la Serna e Hinijosa. Descoñecese con exactitude o papel que xogou neste movemento Espartero, aínda que a súa unidade mantivose unida ao novo virrei. Sexa como fora, o que sería máis tarde Duque de la Victoria puxo moito empeño no sur de Perú e este de Bolivia nun modo de combate singular carecterizado por escasas tropas e acións rápidas onde o coñecemento do terreo e a capacidade de aprveitar ao máximo os recursos a man eran determinantes. Este modo de operar será o que máis tarde se desenvolva na Primeira Guerra Carlista.
Os ascensos de Espartero por acións de gurra foron constantes. En 1823 era xa Coronel de Infantería a cargo do Batallon del Centro do Exército do Perú. Cando o xeneral insurrecto Alvarado tratou de penetrar con forzas moi superiores polas fortificacións de Arequipa e Potosí, das que se sentía especialmente orgulloso Espartero, o xeneral Jerónimo Valdés non duvidou en encargar a éste a defensa da posición de Torata, con apenas catrocentos homes, co fin de deter aos inimigos dende ela, ao tempo que Valdés organizaba unha trampa. Ao chegar os sublevados, Espertero mantivo durante duas horas a posición causando importantes baixas e replegándose as ordes de Valdés de maneira ordenada, mentras éste saía ao encontro do inimigo sen permitirlle avanzar e, nun erro do xeneral Alvarado ao desplegar unha liña de frente excesiva, Valdés lanzou un ataque den de o que desbaratou as pretensións de penetración. Tras a chegada de José de Canterac, o inimigo foi posto en fuga, sendo o batallón de Espartero un dos que perseguiu as forzas que fuxían por Moquehua e destacou por destruir por completo a chamada Legión Peruana. O xeneral Valdés dixo sobre Espartero:
"«Tiene mucho valor, talento, aplicación y conocida adhesión al Rey nuestro señor: es muy a propósito para el mando de un Cuerpo y más aún para servir en clase de oficial de Estado Mayor por sus conocimientos. Éste será algún día un buen general ...»"
A valentía de Espartero había que engadirlle a súa sangue fría e capacidade de engano ao inimigo, infiltrandose entre os sublevados para logo arrestalos e, e xuízo sumarísimo, condenalos a morte e executalos. Este modo de proceder sería constante na súa carreira.