Estrela da Mañá

Na Galipedia, a wikipedia en galego.

Estrela da mañá (Tah-me-la-pash-me), xefe dos cheién do norte na Batala de Little Bighorn
Agrandado
Estrela da mañá (Tah-me-la-pash-me), xefe dos cheién do norte na Batala de Little Bighorn

Estrela da mañá (cheién:Tah-me-la-pash-me) foi un gran xefe dos Cheién do norte durante o século XIX. Fíxose notar pola súa activa resistencia á colonización do Oeste e contra o Goberno Federal. É debido á coraxe e determinación de Estrela da mañá e outros líderes cheién que os cheién do norte aínda posúen terras no seu territorio tradicional (hoxe en día Montana).

A pesar de que era coñecido como Coitelo embotado entre os colonos, era coñecido entre os cheién como Estrela da Mañá. Un verdadeiro guerreiro cheién en tódolos sentidos da palabra, Estrela da Mañá foi descrito por moitos escritores do século como "un fóra da lei admirable" comparable a outros como Rob Roy e William Wallace.

En 1868, Estrela da Mañá representou á súa tribo na sinatura do Tratado de Fort Laramie. Trala derrota do xeneral Custer na Batala de Little Bighorn en 1876, Estrela da Mañá aliouse cos Dakota e outras tribos contra os EEUU. Porén, tras un desastroso ataque (a Pelea de Estrela da Mañá) por parte dos soldados americanos no cal 153 tipis foron destruidos e 500 ponies de guerra capturados, moitos dos cheién foron forzados a renderse. Foron transportados ó Territorio indio en Oklahoma.

Eventualmente, incapacitados para cazar, a tribo padeceu fame e doenzas até setembro de 1878, cando Estrela da Mañá comezou a levar á tribo de volta ó norte cara as súas terras natais. Loitando a través de Kansas, os cheién foron capaces de evitar ó exército federal até que foron capturados preto de Fort Robinson, en Nebraska. O 8 de xaneiro de 1879, a tribo tentaba escapar ó norte cando moitos dos cheién, maioritariamente mulleres e nenos, foron asasinados polo exército federal. Non obstante, unha pequena parte da tribo, incluindo a Estrela da Mañá, conseguiu fuxir.

Esrela da Mañá morreu en 1883 e foi queimado nunha gran pira preto do río Rosebud, mirando á terra onde quedou a maioría do seu pobo.

Outras linguas