Escrita

Na Galipedia, a wikipedia en galego.

Escrita ou escritura é o sistema de representación secundaria da lingua sobre material físico (papel, pedra, madeira, barro, etc.) que

  • grafema: cada un dos símbolos da escrita;
  • dígrafo: conxunto de dous símbolos que representan un só fonema;

Os sistemas de escrita poden ser de varios tipos en función do número de fonemas que representan cada símbolo:

  • alfabeto, onde se busca que cada fonema ou son (vogal ou consoante) estea representado por un grafema, coma nas lingua europeas modernas ou no vietnamita;
  • silabario onde os grafemas representan sílabas, conxuntamente con diacríticos ou non, coma o adoptado nalgunhas linguas amerindias norteamericanas;
  • abxad ou alfabeto consonántico, como o alifato árabe;
  • sistema de trazos ou "trazalato" ou hangûl, que só se coñece usado no coreano;
  • sistema pictográfico coma o ideográfico chinés, xeroglíficos maia ou exipcio;
  • sistemas mixtos como o xaponés.

As filosofías nas que se basan as escollas gráficas nos sistemas de escrita poden ser:

segundo respecten á pronuncia ou a tradición escrita anterior. As dúas perspectivas vanse diferenciando co tempo, pois o establecemento e mantemento da norma escrita muda a unha velocidade menor có da pronuncia. Por exemplo, o inglés de agora escríbese como se pronunciaba hai varios séculos (por iso non hai unha correlación).

[editar] Incoherencias do sistema ortográfico galego

A normativa ortográfica e morfolóxica do idioma galego non é perfecta e non está exenta de críticas. A súa base é principalmente etimolóxica, pois respecta por exemplo o uso do v e do b en función da escrita latina. Esta filosofía ortográfica, por outra parte normal nas linguas románicas, sobre todo da contorna (agás por exemplo no aragonés ou no italiano), non evita certas incoherencias respecto á pronuncia:

  • Duplicidade gráfica cando existe unha soa pronuncia fonolóxica co uso de b e v;
  • Duplicidade fónica cando existe un só grafema o que representa á vogal velar semiaberta e á vogal semipechada;
  • Duplicidade fónica cando existe un só grafema e que representa á vogal palatal semiaberta e á vogal semipechada;
  • Mantemento dun grafema para o cal non existe pronuncia: o h;
  • Existencia dunha disimetría na escrita das consoantes oclusivas velares:
    • Fronte ó uso prescrito de gu ante e e i, débese utiliar g ante a, o e u;
    • Para este mesmo fonema consonántico sonoro seguido de semivogal velar, débese usar ante e e i e usar gu ante a, o e u;
    • Mentres que ante a, o e u debe escribirse c, ante e e i debe usarse qu;
    • Isto mesmo pasa para a consoante interdental: mentres que ante a, o e u debe escribirse z, ante e e i debe usarse c. Un esquema destes usos asimétricos sería a seguinte táboa:
VOGAL I E A O U
VELAR OCLUSIVA SONORA GU GU G G G
VELAR OCLUSIVA SONORA + SEMIVOGAL GU GU GU
VELAR OCLUSIVA XORDA QU QU C C C
INTERDENTAL FRICATIVA XORDA C C Z Z Z

Estas mesmas normas incúmprense (por exemplo, non se escribe "Hespaña" ou "Xohán" inda que a etimoloxía así o obrigaría) ou ás veces son escuras (non se coñece con seguridade a etimoloxía de todo o léxico galego)

[editar] Ver tamén

Traballo en progreso: Este artigo é, polo de agora, só un esbozo. Traballa nel e contribúe a que a Galipedia mellore e medre.