Riós

Na Galipedia, a wikipedia en galego.

Riós
Image:Escudo Riós.jpg
Situación
Xentilicio 1: Riense
Xeografía
Provincia: Ourense
Comarca: Verín
Área: 112 km²
Entidades de poboación: -
Capital do concello:
Latitude e lonxitude:
Altitude máxima: - m.
Altitude mínima: m.
Zona horaria: 2 UTC + 1
Demografía (2004)
Poboación: 2.097 hab.
Densidade: hab./km²
Uso do galego 3 (2001)
Galegofalantes sobre o total da poboación: %
Falantes do galego no tramo 5 a 29 anos
Sempre: %
Ás veces: %
Nunca: %
Política (2003)
Concelleiros 4: PPdeG '(votos - %)
BNG ' (votos - %)
PSdeG-PSOE '(votos - %)
Outros: -' (- %)
Alcalde: Francisco A. Veiga Romero (PP)
Eleccións municipais en: 'Riós'
Censo electoral (2003)
Total electores: - 100 %
Votantes: - %
Abstencións: - %
Votos en branco: - %
Votos nulos: - %
Orzamentos 5 (2000)
Total ingresos:
Tributos propios por habitante:
Transferencias por habitante:
Consumo público por habitante:
Gasto de capital por habitante:
Enderezos
Enderezo físico:
Teléfono:
Fax:
Código Postal: 32.071
Correo electrónico:
Sitio web oficial: -

Notas: 1 Véxase no Galizionario.

2 No verán: UTC + 2.
3 Datos de 2001 publicados en 2004.
4 Eleccións Municipais Maio 2003.
5 Datos de 2000, daquela non existía o Euro, convertíronse as pesetas a Euros.

Concello da provincia de Ourense. Está situado no sureste desta provincia. Aínda que o seu territorio é bastante extenso (uns 112 quilómetros cadrados), conta cunha poboación moi baixa: apenas 2.097 personas segundo o censo do ano 2004 (2.132 en 2002). Sen embargo, esta poboación está moi avellentada por mor dunha intensa emigración cara a Alemaña, Brasil e Arxentina e cara a Madrid, Bilbao, Barcelona e Vigo en España. A densidade da poboación é moi baixa (de feito, linda cos territorios máis despoboados de Galicia) e a poboación está en retroceso. A poboación atópase dispersa ó longo do seu vasto territorio en pequenas aldeas e lugares, que oscilan entre os trinta e os cinco veciños. Só a aldea de Riós é un pouco máis grande.

Índice

[editar] Orografía e territorio

Trátase dun concello montañoso con altitudes que van dende uns 700 ata uns 975 metros aproximadamente sobre o nivel do mar. Linda coa Serra das Penas Libres ó sur, que se adentra en Portugal, e coa Serra Seca ó norte. O seu relevo está sucado por numerosos ríos de pouco caudal que desembocan no río Mente (pertencente a conca do Douro).

O clima é montañoso de tipo entre oceánico e mediterráneo, con invernos moi fríos e longos e veráns moi quentes e secos.

Malia ser lugar de paso obrigado dende tempos históricos, o interior do Concello está mal comunicado a través de pistas, unhas veces asfaltadas, outras simplemente abertas no monte. Dise que preto da aldea de Trasestrada pasaba unha calzada romana. Seguramente facíao pola próxima aldea de As Vendas da Barreira, lugar polo que trascorren actualmente a N-525 e a autovía A-52, vías de entrada a Galicia sur. O nome de As Vendas alude probablemente á parada de postas que existía cando polo lugar pasaba por o camiño real.

Economicamente e administrativamente, O Riós sempre dependeu do Concello de Verín (dista apenas uns 20 quilómetros) e, en menor medida, de A Gudiña (tamén a uns 20 quilómetros), onde para o tren (non o fai en Verín). Xa dende a Idade Media, Riós formaba parte da xurisdición de Souto Bermudo no señorío de Monterrei (Verín).

Malia limitar con Portugal, apenas existe constancia de intercambio cos territorios portugueses próximos, seguramente debido a que a fronteira, nestes lugares, e bastante abrupta e chea de cavorcos.

[editar] Base económica

Tradicionalmente foi un territorio agrícola, dependente do Val de Verín (ó que os lugareños se refiren aínda hoxe coma o "Valle"). As súas principais producións eran a pataca, o millo, a castaña e, en menor medida, o trigo e a cebada. Gandaría tradicional tamén era practicada, destacando a cabaña bovina e porcina. Nos últimos anos, polo despoboamento e polo avenllentamento, a agricultura e a gandaría atópanse en notable retroceso.

Existen algunhas explotacións leiteiras pero o seu pequeno tamaño non lles agoira demasiado futuro de continuar as condicións actuais. Deste modo, unha gran parte da actividade económica de O Riós recae actualmente na recolleita da castaña. De feito, na aldea da Trasestrada, no lugar de A Igrexa, existe un Centro de Interpretación da Castaña, financiado pola Unión Europa. Sen embargo, o cultivo da castaña viuse nos últimos anos afectado por diversas pragas que dezmaron a poboación de castiñeiros. Ademais, moitas destas árbores son verdadeiramente centenarias (algunhas delas seguramente milenarias) e só na época recente se realizaron plantacións de castiñeiros que poidan suplantar as árbores que previsiblemente irán morrendo a medio prazo.

Tamén se observa un lixeiro aumento das actividades apícolas e da recolección de cogumelos mentres as leiras tradicionais de millo (acosadas polo xabarín), de patacas (só sementadas para o autoconsumo) e de trigo (cuxa explotación non puido ser mecanizada polo abrupto do terreo) están sendo deixadas a poula. Algunhas plantacións de eucaliptos e sobre todo de choupos, nos lameiros ó pé dos ríos, apareceron nos últimos anos. Asemade, o prezo medio das terras caeu en picado e moitos dos seus donos téñenas abandonadas ou arrendadas ós poucos que aínda continúan os antigos xeitos de labranza.

Aínda que o concello foi repoboado con piñeiros polo ICONA durante a década dos anos 1950, non parece que o sector forestal vai acadar un importante desenvolvemento proximamente.


[editar] Etimoloxía da súa toponimia

O curioso nome do Concello non ten unha explicación clara. En principio, a maioría dos autores pensa que se trata dunha alteración do nome orixinal (Riós) por influencia do plural das palabras rematadas en -ón, que nesta zona faise en -ós: camión, *camiós; pantalón, pantalós. Sen embargo isto remitiríanos a unha hipotética denominación *Rión (ou *Rióm) desaparecida e que ninguén sabe explicar. Outros, en cambio, consideran que a orixe do nome, remite á toponimia latina. Os latinos denominaron a esta zona "Entre-os-rios" (interanerensees ou interamnicos son denominación utilizadas en distintas épocas históricas), debido á abundancia de regatos e fontes. O cambio na acentuación produciríase máis tarde por motivos non aclarados aínda. Porén, a delimitación da zona chamada Entre-os-rios polos textos latinos resulta dificultosa.

Unha toponimia semellante podemos atopala, dentro do mesmo Concello de O Riós, na parroquia de Rubiós. Seguramente serán necesarias posteriores investigacións para elucidar a peculiar toponimia de Riós.


[editar] Festividades e monumentos

A festividade máis importante do Concello de Riós é o 15 de agosto. Celébrase na igrexa de Santa María de Riós, barroca do século XVIII. Outra construcción, tamén barroca, que merece ser visita é a Igrexa de Trasestrada. Algúns castros están repartidos polo territorio aínda que case ningunha está en condicións de ser visitada con facilidade.

Non obstante, o máis interesante da zona é o seu inmenso bosque de frondosas, carballos e piñeiros.


[editar] Datos

Superficie: 112 quilómetros cadrados

Poboación: 2.132 persoas (2002)

Densidade de poboación: 19 habitantes por quilómetros cadrados (aprox., 2002)

Xentilicio (véxase no Galizionario) : Riense

Parroquias: O Riós, Castrelos de Abaixo, Castrelos de Cima, O Navallo, Progo, Rubiós, Trasestrada e A Trepa.

Entidades de poboación: 35


Distancia á cidade de Ourense:

dende As Ventas da Barreira: 85 quilómetros
dende O Riós: 87 quilómetros
Evolución da poboación de: Riós - desde 1900 ata 2004 -
 1900  1930  1950  1981  2004
 4.664  4.966  5.169  5.008  2.097
Fontes: INE e IGE

(Os criterios de rexistro censal variaron entre 1900 e 2004, e os datos do INE e do IGE poden non coincidir.)

[editar] Parroquias

Galicia | Provincia de Ourense | Parroquias de Riós

Castrelo de Abaixo (Santa María) | Castrelo de Cima (Santa María) | Fumaces e A Trepa (Santa María) | O Navallo (San Vicente) | Progo (San Miguel) | Riós (Santa María) | Rubiós (San Pedro) | Trasestrada (Santo Estevo)

[editar] Véxase tamén

  Referencias relacionadas con Galicia

Outras linguas