Julián Besteiro
Na Galipedia, a wikipedia en galego.
Julián Besteiro Fernández (Madrid, 1870 - Carmona, 27 de setembro de 1940), político socialista español.
[editar] Biografía
Fillo dun comerciante de ultramarinos de orixe galega, ingresa ós nove anos na Institución Libre de Ensino, creada tres anos antes por Giner de los Ríos. O seu paso pola Institución deixou unha pegada imborrábel na personalidade de Besteiro.
En 1888 comeza os seus estudos de Filosofía e Letras na Universidad de Madrid, con excelentes notas, conseguindo o doutorado en 1895. Nesta etapa universitaria coñece a Nicolás Salmerón e entra en contacto cas mocidades republicanas.
En 1896 marcha a París para ampliar estudos n’A Sorbona. En marzo de 1897 gaña a cátedra de Psicoloxía, Lóxica e Ética do Instituto de Ourense, pasando ó ano seguinte ó de Toledo, onde estivo catorce anos. Neste tempo traduciu libros do francés e do inglés para completar os seus ingresos.
En 1903, Nicolás Salmerón e Alejandro Lerroux fundan a Unión Republicana, e Besteiro ingresa nela. O 8 de novembro dese ano é elixido concelleiro do Ayuntamiento de Toledo.
Ó producirse, en 1908, a crise no seo de Unión Republicana entre Salmerón e Lerroux, e ó fracasaren no seu intento de conciliar ambas faccións, toma partido polo sector lerrouxista o cal resulta derrotado nos comicios dese ano. Tras esta derrota Lerroux funda o Partido Republicano Radical no que ingresa Besteiro e no que permanece até a súa volta dunha viaxe de ampliación de coñecementos por Alemaña, onde visita Berlín, Múnic e Leipzig, logrando un dominio perfecto do alemán e tomando contacto cas teses marxistas alemás, identificándose ca corrente ortodoxa de Karl Kautsky, oposta á revisionista de Eduard Berstein.
En 1912 gañou a cátedra de Lóxica da Universidad de Madrid, en cuxa Facultade de Filosofía e Letras foi profesor de varias xeracións.
A súa actividade contra a guerra de Marrocos levoulle ó cárcere onde coñeceu a Andrés Saborit, a través do cal solicitou e obtivo o ingreso no Partido Socialista Obreiro Español (PSOE) e no seu sindicato UXT.
En 1913 contraeu matrimonio con Dolores Cebrián, profesora de Ciencias Físicas, que sería a compañeira constante da súa vida. Este mesmo ano é elixido concelleiro do Ayuntamiento de Madrid.
O 9 de agosto de 1917, a UXT convoca unha folga xeral que non obtén os resultados esperados e Besteiro, xunto cos demais compoñentes do comité de folga, é xulgado por un tribunal militar e condenado a cadea perpetua, sendo trasladado á cadea de Cartaxena. Non permaneceron alí moito tempo, porque nas eleccións de febreiro de 1918 todos os membros do comité de folga foron elixidos deputados e liberados, tras unha impresionante campaña, na que participaron relevantes personalidades como Manuel García Morente (que promove unha subscrición para ofrecerlle o soldo de catedrático mentres estivese no cárcere), Gumersindo de Azcárate ou Gabriel Alomar.
En 1923, ante a ditadura do xeneral Miguel Primo de Rivera, Besteiro, como moderado, é partidario da colaboración ofrecida polo ditador á UXT, ca intención de anular ó sindicato anarquista CNT. Esta colaboración non gozaba da xeral aquiescencia dentro do partido, o que lle leva a ter serias discrepancias con Indalecio Prieto, e ata con Largo Caballero, que aínda que si era partidario da colaboración quería xestionala de xeito persoal.
Membro das comisións executivas da UXT e do PSOE dende 1914, en 1925 sucede a Pablo Iglesias á fronte do PSOE. Nos últimos tempos da ditadura prodúcese outro motivo de rozamento entre Besteiro e os outros líderes do seu partido con motivo da participación no denominado Pacto de San Sebastián e a integración do partido socialista no Comité revolucionario que se constituíu na reunión de San Sebastián, xa que Besteiro opóñase a unha ruptura brusca. Ó triunfar as teses contrarias, na reunión do 22 de febreiro de 1931, dimite dos seus cargos do partido e do sindicato, seguido por varios dos seus máis inmediatos colaboradores.
O 14 de xullo de 1931, nada máis proclamada a II República, Besteiro é elixido presidente de Cortes Constituíntes, levando as súas deliberacións cunha neutralidade exquisita que todo o mundo recoñece, así coma o seu trato afable que lle vale unha homenaxe por parte da prensa acreditada na cámara, cuxa presidencia abandona finalmente en 1933.
Dentro da súa liña moderada mantívose á marxe da progresiva radicalización do PSOE, que levou á revolución de 1934 en Asturias, á que sempre se opuxo no interior do partido.
Cando estala a guerra civil volve ó concello madrileño como presidente do chamado Comité de Reforma, Reconstrución e Saneamento nun Madrid esnaquizado polas bombas nacionais. Discrepou abertamente dos sucesivos Gobernos republicanos mostrándose contrario á preponderancia dos comunistas e partidario de intentar unha paz negociada.
En maio de 1937, Manuel Azaña, presidente da República, designoulle embaixador na coroación de Xurxo VI de Inglaterra, ca misión específica de facer unha sondaxe ós medios internacionais con vistas a unha paz negociada. Para iso entrevistouse con Eden e Blum, xestións que non obtiveron resultados concretos. Nos máis difíciles momentos do cerco de Madrid, cando o goberno da República trasládase a Valencia négase a abandonar a cidade que nas eleccións de febreiro de 1936 elixiulle deputado por máis de 224.000 votos. Así mesmo, négase a aceptar algunha das embaixadas que lle foron ofrecidas en diversas ocasións.
Dende agosto de 1938, visto o xiro negativo da contenda, pareceu Besteiro propicio a aceptar responsabilidades políticas que levasen ó fin da guerra civil. Por iso súmase á controvertida iniciativa do coronel Casado e forma parte do Consello de Defensa Nacional que, o 6 de marzo de 1939, deu un golpe de estado contra a tambaleante legalidade republicana, representada polo goberno presidido por Negrín, para iniciar unhas negociacións con Franco, coa mediación de Inglaterra. Negociacións que non obteñen resultados por canto, a estas alturas da guerra, Franco négase a todo o que non sexa unha rendición sen condicións.
O 28 de marzo de 1939, Besteiro, en calidade de conselleiro de Asuntos Exteriores do Consello casadista, xa doente, é detido nos baixos do actual Ministerio de Facenda, onde tiña o seu despacho, onde practicamente vivía e dende onde se dirixía frecuentemente por radio ós madrileños. Xulgado o 8 de xullo dese ano por un consello de guerra, foi condenado a trinta anos de prisión. Tras un breve paso por varios cárceres madrileños é trasladado finalmente á de Carmona (Sevilla) onde morreu debido, ó parecer, a unha septicemia mal diagnosticada e ás deficientes condicións do cárcere. As súas últimas palabras antes de morrer foron: "Muero siendo socialista. Cuando la libertad en España vuelva a hacer a los hombres libres, quiero que mis restos sean envueltos en una bandera roja y enterrados al lado de la tumba del que fue mi maestro: Pablo Iglesias".
Foi enterrado provisialmente en Carmona, sendo trasladado en 1960 ó Cemiterio Civil de Madrid.
[editar] Obras
- Cartas desde la prisión. Madrid. Alianza, 1988.
- Los Juicios Sinteticos A Priori desde el Punto de Vista Lógico, 1912.
- Marxismo y antimarxismo, 1935.
- Obras completas, Madrid 1983. Centro de Estudios Constitucionales.
[editar] Bibliografía especializada
- De Blas Zabaleta, Patricia. Julián Besteiro. Editorial EDAF.
- Llopis, Rodolfo. Vida, pasión y muerte de Julian Besteiro. Madrid, 1971.
- Díaz, Carlos. Besteiro. Socialismo es libertad. Madrid, 1976.