Cova

Na Galipedia, a wikipedia en galego.

Unha cova, burato ou buraco, espelunca, espenuca, fenda, greta, furna ou pala é unha abertura ou cavidade na superficie da codia terrestre.


Índice

[editar] Clasificación

As covas poden clasificarse segundo varios parámetros:

  • pola localización xeográfica:
  • pola ontoxenia ou causas da formación:
    • calizas ou calcáreas, procedentes da disolución e deposición por saturacióndo carbonato de calcio, creando as habituais formacións internas estalagmitas, estalactitas, columnas e gours e as externas dolinas, sifóns, etc. Ás zonas onde se concentran adóitaselles chamar kársticas ou cársticas, pola rexión balcánica chamada Karst onde está unha das maiores concentracións destas formas;
    • orgánicas, tamén por disolución e por precipitación pero de substancias orgánicas coma taninos, humina, etc.;
    • de disgregación ou erosión: marítimo-salina (na beiramar), térmica (no deserto), eólica (normalmente en barlovento), etc. Tanto a estas coma ás anteriores se lles veñen chamando nos últimos tempos pseudokarst ou pseudocarst;
  • pola dirección de desenvolvemento:
    • simas, cando son fundamentalmente verticais, coma a máis grande de Europa, a Sima de San Martín, nos Pireneos entre España e Francia;
    • covas xenéricas, cando son principalmente horizontais;

[editar] Distribución

En Galicia existen principalmente tres zonas con covas:

Por suposto tamén pode haber covas noutros lugares: por exemplo as furnas, na costa, creadas pola erosión da auga, do sal e do vento mariños.

[editar] Antropoloxía

As covas sempre foron obxecto dun temor atávico por parte dos galegos modernos, e asociábanas normalmente a seres de lenda: as mouras, os mouros, os franceses, os trasnos, etc. Unha das máis coñecidas foi literaturizada por Vicente Risco en A trabe de ouro e a trabe de alquitrán. Existen lendas con ou sen fundamento (por exemplo, en Pico Sacro) que falan de que dende o curuto dun monte se podía chegar ó río por medio dalgunha destas covas.

[editar] Lexicoloxía

A lingua galega aproveita étimos de moitas orixes para denominar ós distintos tipos de covas:

  • Pala, denominación prelatina asociada con Lapa;
  • Burato ou buraco, denominación indoeuropea que tamén espallou ata Oceanía (Bora Bora);
  • Furado (relacionada coas anteriores) ou cova-cavidade, de clara orixe latina;
  • Espelunca ou espenuca, denominación de orixe grega;
  • Sima, un substantivo de orixe descoñecido que parece ser que só se utiliza en Galicia;

[editar] Vivenda

Os habitantes das covas son os cavernícolas ou trogloditas, e esta é en realidade a denominación que se usa para os antigos homínidos. Porén, houbo ou mesmo segue habendo certas culturas famosas por habitar cavidades naturais ou artificais:

  • os indios Mesa de Centroamérica;
  • os xitanos de Sacromonte, en Granada;
  • algunhas aldeas de Capadocia, Turquía;

A causa de que se habiten é que o ambiente químico (térmico e higrométrico) das covas é moito máis estable. Isto permite a conservación de tres tipos de restos moi importantes para a arqueoloxía, a paleoantropoloxía e a antropoloxía en xeral:

  • pinturas rituais (coma en Lascaux, Francia; Altamira, Santander; as pinturas do pobo Tuareg no deserto do Sáhara) dos humanoides que as habitaban;
  • restos humanos e animais soterrados ou non, normalmente óseos e fosilizados pero excepcionalmente tamén de partes brandas momificadas ou embalsamadas;
  • restos das súas pertenzas, coma aveños, muíños de pedra, instrumentos ou roupas;

[editar] Véxase tamén