Frei Martiño Sarmiento
Na Galipedia, a wikipedia en galego.

Considerado un dos pais da lingüística galega, Pedro Joseph García Balboa no século (Frei Martín Sarmiento) nace en Vilafranca do Bierzo o 9 de marzo de 1695. Ós catro meses trasládase a súa familia a Pontevedra, onde pasará a súa infancia e parte da mocidade. O 3 de maio de 1710, con 15 anos de idade, marcha a Madrid para ingresar na Orden Benedictina. Logo dunha breve estancia en Asturias, e tras despedirse da súa nai en Pontevedra (desta viaxe de verán quedará constancia nos seus escritos), aséntase definitivamente en Madrid, estancia só interrumpida entre febreiro de 1726 e maio de 1727 para trasladarse a Toledo, e polas visitas que con certa frecuencia fai a Galicia.
A instancias de Sarmiento créase o Real Xardín Botánico de Madrid e desde 1743 reclama a creación de bibliotecas públicas e xardíns botánicos en diversas cidades e ó estilo dos que xurden na Europa da época, así como a constitución da Academia da Agricultura e a dotación de cátedras universitarias de Historia Natural, Agricultura e Botánica.
Frei Martín Sarmiento, que faleceu en 1772, foi un home adiantado ó seu tempo e loitador pola súa terra. Céntrase na análise da lingua galega, a máis desprestixiada da nación naqueles tempos en que o centralismo afogaba as manifestacións populares localistas.
Dedicóuselle o Día das Letras Galegas en 2002.
[editar] Obras
- Demostración crítico-apologética del Theatro Crítico Universal (1732)
- Memorias para la historia de la poesía y poetas españoles (entre 1741 e 1745)
- Reflexiones literarias para una Biblioteca Real (30 de decembro de 1743).
- Pensamientos Crítico-Botánicos (1753-1762).
A influencia das súas visitas a Galicia dá lugar a obras como Coloquio de 24 gallegos rústicos,onde narra algúns feitos con fidelidade histórica e propiedade filolóxica servindo de base para o comentario lingüístico das voces recollidas na súa terra. Xa en 1755 inicia o Catálogo de voces vulgares, y en especial de voces gallegas de diferentes vegetales, así como a segunda parte do Catálogo de voces y frases de la lengua gallega, estudos todos eles que son cualificados como excelentes repertorios de materiais lingüísticos galegos dunha época na que era impensable aínda a elaboración dun Diccionario Galego, aínda que éste fose un dos seus desexos.
[editar] As súas ideas
O seu principal biógrafo, Ramón Mariño Paz, recolle as teses sobre a obra de temática galega do Pai Sarmiento. Na súa opinión xiran en torno a:
- o problema lingüístico, semántico e de comunicación do galego como causa de atraso da súa patria;
- o seu rexeitamento irado do castigo físico que sofrían algúns nenos por expresarse en galego na clase;
- a súa defensa convencida de que ós rapaces había que aprenderlles na mesma lingua que falaban na casa, e tamén se debía predicar e administrar ós feligreses na lingua que lles era propia;
- e, en definitiva, o seu convencemento de que isto implicaba introduci-lo galego na escola, nos xulgados, nas igrexas e na administración.
O maior seguidor das súas ideas, o seu discípulo, foi Frei Benito Xerónimo Feijoo e Montenegro.
En 1944 fundouse o Instituto Padre Sarmiento de Estudios Gallegos, que pretende ser unha continuación do Seminario de Estudos Galegos. Neste instituto realízanse exposicións, publicacións e labores de investigación nas ramas de Humanidades e Ciencias Sociais.