Futbolín

Na Galipedia, a wikipedia en galego.

Futbolín (mesa de estilo Bonzini).
Agrandado
Futbolín (mesa de estilo Bonzini).

O futbolín é un xogo baseado no fútbol inventado por Alexandre de Fisterra, un editor, inventor e poeta galego, que consiste en en manipular uns bonecos suxeitos a unhas barras para “xogar ó fútbol” nunha mesa.

Índice

[editar] Orixes

Alexandre de Fisterra foi ferido durante un dos bombardeos de Madrid durante a Guerra civil española. No hospital no que ficou, en Monserrat, internado coñeceu moitos nenos feridos coma el, incapaces de poder xogar ó fútbol, e foi daquela cando pensou na idea inspirándose no tenis de mesa. Alexandre confioulle ó seu amigo Francisco Xavier Altuna, un carpinteiro vasco, a fabricación do primeiro futbolín seguindo as súas instrucións. Aínda que a invención foi patentada en 1937, Alexandre tivo que se exiliar a Francia por mor do triúnfo franquista na guerra, perdendo os papeis da patente nunha tormenta. Despois de se exiliar en América do Sur, introduciu algúns trocos, coma as barras de aceiro, e espallou o xogo polo continente.

O xogo expandeuse axiña por Europa. Tanto é así, que na década dos 60, cando Alexandre de Fisterra voltou a España, o xogo estendérase amplamente, malia que gran parte desta divulgación se debera ó feito de que os fabricantes valenciáns asumiran o xogo coma nacional.

Nembargante, esta versión sobre o inventor do futbolín é discutida polos alemáns, que garanten que o xogo foi creado por Broto Wachter, que xa comercializara un futbolín en 1930. A diferenza é que tódolos obxectos eran de madeira, incluídas as barras, e os "xogadores" non tiñan forma de bonecos, sendo pequenos triángulos.

Hoxe en día, o futbolín é moi popular e as mesas máis modernas teñen barras de titanio, bonecos de plástico e ata marcador eletrónico.

[editar] O xogo

Debuxo dun futbolín estilo Tornado (americano)
Agrandado
Debuxo dun futbolín estilo Tornado (americano)
Un grupo de mozos xogando ó futbolín.
Agrandado
Un grupo de mozos xogando ó futbolín.
Un futbolín estilo Garlando durante un partido
Agrandado
Un futbolín estilo Garlando durante un partido

Os xogadores usan os bonecos montados nas barras rotatorias para lle dar á bóla cara á meta do opoñente. A bóla do futbolín pode alcanzar velocidades de ata 120 km/h (75 mph) en competición. A meirande parte do tempo faise difícil incluso ve-la bóla, posto que non parece máis ca unha imaxe borrosa, polo que o deporte/xogo/simulación require reflexos rápidos cun tacto delicado usando as habilidades, o control e o coñecemento finos do xogador.

No futbolín é fundamental saber "pasar" a bóla, é dicir, tendo a bóla en posesión nunha barra e pasala ás outras; e 'tirar', onde se atopa un burato na defensa e movendo a bóla disparando.

O campión no futbolín determínase cando un equipo acada un número predeterminado de goles, por exemplo 3 ou 11. A miúdo requírese unha vitoria de dous goles. Na competición cóntase cada bóla que entra na portería, non así se entra e ó dar na placa de metal sae ó campo de xogo novamente, e tamén se o xogador ou os xogadores do equipo que marcou rompeu unha regra durante o xogo; nalgúns lugares, os centrocampistas están inhabilitados de marcar un gol. Nos grandes acontecementos hai árbitros que determinan as infraccións e os penaltis.

O futbolín é xogado a miúdo coma diversión en pubs, bares, lugares de traballo, colexios e clubs cunhas poucas regras. Estas "regras caseiras" inclúen xeralmente a prohibición de xirar un xogador (o chamado remuíño), polo que a man débese manter practicamente en contacto continuo coa empuñadura, e os cambios na dianteira. En cada zona adoitan ter as súas propias regras coma por exemplo que non se permita marcar goles cos xogadores do centro do campo ou co xogador máis á dereita da dianteira.

Tamén se xoga ó futbolín nas competicións oficiais organizadas por varias organizacións nacionais. Unha organización internacional denominada ITSF (International Table Soccer Federation, Federación internacional do fútbol de mesa) foi creada en agosto do 2002 para reunir a todas elas, así coma para desenvolver campionatos mundiais.

[editar] Disposición dos xogadores

Unha mesa de futbolín pode variar de tamaño, pero mide tipicamente sobre 1,22 metros de longo por 0,61 metros de ancho. A mesa ten xeralmente 8 ringleiras de xogadores, que son de plástico, metal, madeira, ou ás veces de fibra de carbono, montados en barras metálicas verticais. Cada equipo de 1, 2, ou 3 xogadores humanos controla as súas 4 ringleiras de xogadores do futbolín. Os xogadores poden rematar nunha única protuberancia ou te-las pernas abertas.

A orde dos xogadores non é estándar. Na disposición típica galega, e na maioría de España a mesa vista dende o noso lado dívidese do seguinte xeito:

Ringleira 1 O noso porteiro 1 xogador
Ringleira 2 A nosa defensa 3 xogadores
Ringleira 3 Dianteira do equipo opoñente 4 xogadores
Ringleira 4 Os nosos centrocampistas 3 xogadores
Ringleira 5 Centrocampistas do equipo opoñente 3 xogadores
Ringleira 6 A nosa dianteira 4 xogadores
Ringleira 7 Defensa do equipo opoñente 3 xogadores
Ringleira 8 Porteiro do equipo opoñente 1 xogador

A distribución típica americana, aínda que tamén é así noutros lugares, divídese do seguinte xeito:

Ringleira 1 O noso porteiro 1 xogador (ás veces 3)
Ringleira 2 A nosa defensa 2 xogadores
Ringleira 3 Dianteira do equipo opoñente 3 xogadores
Ringleira 4 Os nosos centrocampistas 5 xogadores
Ringleira 5 Centrocampistas do equipo opoñente 5 xogadores
Ringleira 6 A nosa dianteira 3 xogadores
Ringleira 7 Defensa do equipo opoñente 2 xogadores
Ringleira 8 Porteiro do equipo opoñente 1 xogador (ás veces 3)

[editar] Tipos de futbolíns

Existe un gran número de futbolíns diferentes. Os usados nas xiras mundiais e torneos oficiais da ITSF son Bonzini de "estilo francés", Tornado de "estilo americano", Roberto-Sport de "estilo italiano" e Eurosoccer de "estilo belga". Entre outras marcas importantes inclúense Kicker, Garlando, Löwen-Soccer, Warrior, Lehmacher, Leonheart e moitas máis. Tamén existe un futbolín de 7 metros de longo creado polo artista Maurizio Cattelan para unha obra chamada Stadium. Necesítanse 11 xogadores por cada lado.

As diferenzas nos tipos de mesas teñen unha grande influencia nos estilos que se xogan. A maioría das mesas teñen un porteiro que ten os seus movementos restrinxidos ó área da meta. Nesas mesas o porteiro non é capaz de colle-la bóla unha vez que sae fóra do área. Outras mesas teñen tres porteiros, un no centro e un en cada esquina para alcanza-la bóla, polo que non se necesitan esquinas inclinadas. Outra diferenza importante atópase nas bólas, que poden ser de corcho, plástico ou incluso mármore e metal, variando moito a velocidade dos disparos, así coma a interacción entre o xogador e a bóla.

A estratexia no futbolín varía enormemente. Con equipos dun ser humano cada un, é imposible que cada persoa controle as catro ringleiras de futbolistas á vez. Algúns xogadores poñen a man esquerda sempre na empuñadura da barra do porteiro ou na defensa e moven a man dereita entre as outras tres ringleiras. Os xogadores máis agresivos fan un ataque coas mans nos centrocampistas e nos dianteiros, deixando o porteiro sen tocar.

Con práctica, é posible aprender rapidamente xogadas, como "a culebra", "pase-tiro", e "globiño". O pase-tiro é cando situa-la bóla preto do arco do rival e recepcionala cos teus dianteiros, ou simplemente fas un "un-dous", consistente en da-lo pase e de primeira pegarlle ó arco rival. A culebra e o globiño, ámbalas dúas involucran pasa-la bóla sexa en forma zig-zag ou levando a bóla cara a un dianteiro, deste xeito pódese disparar cara a calquera dirección.

[editar] Denominación

En cada país, o futbolín ten un nome diferente.

En Galiza tamén se coñece como matraquiños. Na lingua portuguesa o termo usado en Portugal é matraquillos ou matrecos mentres que no Brasil hai ata tres nomenclaturas máis comúns, sendo o máis usado totó; en São Paulo, Paraná e sur de Minas Xerais o xogo é chamado pebolin; e no Río Grande do Sur é coñecido por fla-flu.

Na lingua castelá, tamén hai diferenzas entre algúns países. En Bolivia, Colombia, España, México, Perú e Venezuela coñécese coma futbolín, pero recibe diferentes nomes noutros lugares, así na Arxentina denomínase metegol, en Bolivia úsase tamén o termo canchitas; en Chile chámase taca-taca (onomatopeia do son que produce o xogo ó lle dar á bóla); os mexicanos coñéceno tamén coma fuchito, fuchín ou futbolito; mentres que en Uruguai coñécese coma futbolito.

Ademais en Alemaña chámase kicker ou tischfußball; en Italia calcetto (de calcio), calcio balilla ou biliardino; en Francia baby-foot; na lingua inglesa table football (fútbol de mesa) aínda que nos Estados Unidos chámase foosball (do alemán fußball, "fútbol"); nalgunhas rexións de Canadá coñécese coma Jitz; en Turquía langırt (ó igual ca Chile, unha onomatopeia do son que produce o xogo). En Bosnia, Croacia e Serbia, ten o nome de karambol aínda que en Croacia tamén se usa stolni nogomet. En Bulgaria coñécese polo nome de djaga ou djagi.

Malia as diversas nomenclaturas, as federacións nacionais, acostuman usar o "nome xenérico" de fútbol de mesa.

[editar] Robots

Existen robots deseñados para xogar ó futbolín polos roboticistas da Universidade de Friburgo que son capaces de gañar ó 85 por cento dos xogadores correntes. Usan unha cámara situada debaixo dunha táboa transparente, que fai de base da mesa, que localiza a posición da bóla 50 veces por segundo e envía os datos a un computador, preprogramado con coñecementos da dinámica da bóla, que calcula se os opoñentes poden bloquear algunhas das direccións. Actualmente, un xogador experto pode bater ó robot nunha proporción de 10 partidos a 1. A Universidade de Friburgo cedeu a patente a unha compañía de xoguetes que espera fabricar unha versión máis consistente, ó prezo de 20.000 euros, que se comercializará a partir do 2005. (fonte)