Xibraltar - Gibraltar
Na Galipedia, a wikipedia en galego.
Xibraltar é unha colonia británica situada na Rocha que domina a beira norte do estreito que une o mar Mediterráneo e o océano Atlántico, do que toma o seu nome.
No sur da Península Ibérica, forma parte do Campo de Xibraltar, na provincia de Cádiz, en Andalucía. Linda ao norte coa cidade de La Línea de la Concepción.
A Rocha de Xibraltar (en castelán: Peñón de Gibraltar, en inglés: the Rock), é unha gran montaña rochosa ao nivel do mar convertida en fortaleza.
A cidade é un centro bancario e turístico, e base da Armada británica (a Royal Navy).
Índice |
[editar] Historia
Xibraltar e Abila (antiga cidade e promontorio na actual Ceuta) formaban as chamadas Columnas de Hércules, que os mariñeiros fenicios marcaron cunhas columnas de prata para indicar aos pobos mediterráneos os lindes seguros de navegación.
O nome de Xibraltar, Kalpe para os gregos, provén do árabe Yabal Tariq ("monte Tariq") na honra do xeneral musulmán Tariq ibn Ziyad.
Inglaterra e Holanda, dúas grandes potencias marítimas, eran inimigas da aspiración de Filipe de Anjou ao trono de España. En xullo de 1702, durante a Guerra de Sucesión Española, chegaron a Cádiz e desembarcaron en Rota e no Porto de Santa María.
O 4 de agosto de 1704, outra escuadra inglesa tomou Xibraltar. O seu comandante tomou posesión da Rocha en nome da raíña Ana I de Inglaterra(un dos protagonistas destes acontecementos é o sonado Marlborough, ou -como lle dicían os españois- Mambrú). Nove anos máis tarde, a conquista formalizouse mediante o Tratado de Utrecht (1713).
España fixo varios intentos de reconquistar esta cidade, en 1727, 1779 ata 1782, e non recoñeceu a ocupación desta zona do seu territorio e púxoo en restitución, establecendo un límite fronteirizo entre o Reino Unido e España.
Todos os intentos por recuperar Xibraltar fracasaron debido á superioridade inglesa no mar. O escritor español, nado en Cádiz, José Cadalso morreu nun destes intentos.
Estableceuse unha fronteira e campo militar en Xibraltar. Os xibraltareños de 1704 refuxiáranse coa insignia do seu concello en San Roque e xunto a esta aldea creceu o chamado Los Barrios. Máis tarde foi repoboada Alxeciras (abandonada desde 1369).
O contrabando converteuse nunha importantísima actividade económica na zona; o goberno de Carlos III deu un golpe mortal á piratería mediante o reforzamento do poderío naval e a sinatura de tratados cos países veciños.
Durante a Segunda Guerra Mundial, Xibraltar foi a base de operacións militares británicas entre o Atlántico e o Mediterráneo.
Francisco Franco considerábaa unha afronta á dignidade española. Intentando forzar unha devolución mantivo fechada "a reixa" durante case 13 anos que impediu a comunicación directa entre as poboacións a un e outro lado da fronteira. Tras finalizar a dictadura, de novo se permitiu o paso de viaxeiros e mercadorías.
Na actualidade os gobernos españois seguen reclamando a soberanía ou cosoberanía da Rocha, pero esta reclamación sempre foi rexeitada polo goberno británico; os habitantes de Xibraltar defenderon o status quo de dependencia do Reino Unido en referendos oficiosos convocados polas autoridades locais.
[editar] Véxase tamén
Artigo principal: Historia de Xibraltar
[editar] Demografía
Como é propio nun porto mediterráneo de máxima importancia, a poboación actual de Xibraltar ten unha orixe diversa: principalmente británica e española, con minorías de orixe italiana, portuguesa e maltesa; e árabes e xudeus orixinarios de Marrocos e outros países do sur do Mediterráneo.
Os cidadáns de Xibraltar son chamados llanitos, posiblemente do italiano gianni (giovanni: 'novo, xove') ou por asociación semántica co nome da comarca: Campo de Xibraltar. A variante do dialecto andaluz que se fala na colonia recibe tamén este nome.
A lingua oficial é o inglés, aínda que se fala tamén o español que é a lingua materna de moitos xibraltareños.
[editar] Cultura
As relixións máis profesadas son o catolicismo (76%), o protestantismo (6%), o anglicanismo, o islam (6,9%), o xudaísmo (2,3%), ningunha ou outra 7% (1991).