Éxodo

Na Galipedia, a wikipedia en galego.

Moisés na escultura de Michelangelo Buonarrotti.
Agrandado
Moisés na escultura de Michelangelo Buonarrotti.

O Éxodo é o segundo libro tanto da Tanakh, que está nun conxunto chamado Torá, coma da Biblia, que está nun conxunto doutros catro libros chamado Pentateuco. Narra a fuxida de Exipto do pobo hebreo (neste libro chamado con moita frecuencia pobo de Israel ou fillos de Israel) para alcanzar A Terra Prometida. O libro acaba cando Moisés, o lider deste pobo, comeza a impoñer a lei que lle é revelada directamente por Deus. A viaxe dos hebreos continúa nos seguintes libros do Pentateuco, o Levítico, e Números, e non remata ata o final do último libro do Pentateuco, o Deuteronomio, que a partir de aquí comezan a establecerse na ansiada Terra Prometida.

Índice

[editar] Preludio do Éxodo

Os fillos de Xacob e el mismo establecéranse en Exipto fuxindo da sequía que asolaba o seu país, e foron acoxidos con hospitalidade gracias á influencia do fillo de Xacob Xosé. Os seus fillos asentáronse e tiveron moitos descendentes, tantos que chegaron a inquietar a moitos exipcios.

Un novo monarca alcanzou o poder en Exipto e, temeroso de que os fillos de Israel chegasen a ser máis fortes e máis poderosos que o pobo exipcio, comezou a dictar leis ca fin de debilitar a fortaleza do pobo de Israel. Fíxoos os seus esclavos, e mandounos traballar en durísimos traballos.

Pero sendo esclavos os hebreos seguían sendo perigosos para Exipto, así que o Faraón dictou ante o seu pobo: todo fillo que nazca dos hebreos arroxarédelo ó río, en cambio, a toda filla deixarédela con vida.

[editar] A xuventude de Moisés

Os servos do Faraón entraron en tódalas casas do pobo hebreo, matando a todo fillo varón das familias dese pobo. Un só neno, que sería Moisés, sobreviviu a esa matanza, pois foi ocultado durante tres meses para impedir que fose exterminado coma os demáis nenos da súa xeración. Como a súa nai non puido ocultalo máis tempo, calafateou unha cesta de papiro, meteu nela ó neno e colocouna nun xuncal do Nilo.

A corrente do río leva ó pequeno Moisés ata o lugar onde se estaba bañando a filla do Faraón en compaña das súas doncelas. A filla do Faraón atopa o neno, e tras comprobar que é hebreo, compadécese del e decide coidalo. A nodriza que encontra é a propia nai do neno, á que lle da un salario a cambio de amamantalo. Cando Moisés medra, a súa nai dallo á filla do Faraón. É agora cando a Moisés lle é dado o seu nome, que significa chegado das augas.

Moisés vive na corte do Faraón, onde recibe a educación dun príncipe exipcio, aprendendo a escritura e tendo así acceso a toda a sabiduría do pobo exipcio. Moisés convértese nun xoven forte, de temperamento impulsivo e corazón apasionado.

O xoven Moisés viaxa a onde o pobo hebreo traballaba nunha obra do Faraón e observou as terribles condicións de vida nas que vivía o seu verdadeiro pobo. Moisés, coñecedor de cales eran as súas orixes, veuse apoderado pola tristeza. O príncipe de Exipto estalou de rabia cando veu a un exipcio dar azotes a un hebreo, e o matou cando este se alexou da xente.

[editar] O éxodo particular de Moisés

Tras cometer ese crimen, Moisés fuxiu de Exipto, e refuxiouse nun país desértico chamado Madian. Moisés sentouse nun pozo, e veu chegar a unhas mulleres, que viñan a sacar auga do pozo para o seu ganado. Nese momento chegaron uns pastores que as botaron para ser eles os primeiros en sacar auga. Moisés levantouse para defendelas, e levou o ganado das mulleres para darlle de beber. As mulleres eran as fillas de Xetró, o sacerdote de Madian.

Cando Xetró se enterou do que Moisés fixera polas súas fillas, mandou chamalo para agradecerllo. Moisés foi levado á presencia de Xetró. Curiosamente, este home coñecía a Iavé, o que lle permitiu a Moisés coñecer e adoptar a relixión dos seus verdadeiros familiares.

Xetró ofreceu en matrimonio a Moisés unha das súas fillas, chamada Séfora, e tivo con ela un fillo ó que chamaron Xersom.

[editar] Deus maniféstase

Un día en que Moisés apacentaba o rebaño de Xetró no pé do monte Horeb, a pouca distancia da fronteira exipcia, veu arder unha silva sen consumirse, e unha voz chamou por el. Moisés acercouse, e a voz, que resultaba ser de Deus, díxolle que tiña que liberar ó pobo de Israel e que non temese ós perigos, pois El estaría da súa parte. Deus díxolle tamén que levase con el ó seu irmán Aarón.

Moisés leva consigo a Aarón ata o palacio do novo Faraón (hoxe crese que este Faraón puideron ser Ramsés II ou Tutmosis III, pois o que gobernaba cando Moisés fuxira xa morrera, a quen lle é pedido a liberación de Israel, pero Faraón non o acepta. Moisés intenta demostrar o poder de Deus co seu caiado, que coloca no chan e se transforma nunha serpe. Os sacerdotes exipcios tamén transforman en serpes os seus caiados, mais a serpe de Moisés engulle as outras dúas e se volve a transformar nun caiado. Sen embargo, os exipcios seguiron negando a liberación de Israel.

[editar] As dez plagas

Deus foille decindo a Moisés algunhas maldicións que debía recitar Aarón. Un total de dez maldicións transformáronse en plagas que asolaron Exipto ca fin de forzar a liberar Israel ó Faraón. As primeiras plagas eran recitadas por Aarón, mais as seguintes viñan a Exipto ó levantar Moises o seu brazo. As plagas foron as seguintes:

  • Transformación da auga do Nilo en sangue
  • Plaga de ras
  • Plaga de mosquitos
  • Plaga de tábanos (insectos parcidos ás moscas)
  • Morte do ganado exipcio
  • Aparición de llagas na xente e nos animais exipcios
  • Tormentas de granizo
  • Plaga de langostas
  • Oscuridade que se extendeu en Exipto e que non permitiu ver nada en tres días
  • Última plaga

[editar] A saída de Israel

O Faraón foi avisado do terrible que sería a última plaga: ... así di Iavé: cara medianoite saldrei a través de Exipto e morrerá en terra exipcia todo primoxénito, desde o primoxénito de Faraón que se senta no seu trono ata o primoxénito da escrava que se afana trala mula, e todos os primoxénitos do ganado (...). Moisés abandona o palacio do Faraón e marcha xunta ós hebreos. Advertiulles que aproveitaran a sangue dos cordeiros recentemente sacrificados para pintar con ela as portas, pois Deus pasaría por de largo das casas pintadas, mentres que entraría nas que non estiveran pintadas.

Tal como dixo Moisés, a media noite a última plaga maldeciu a Exipto, e non houbo casa neste país na que o primoxénito non morrera. O Faraón fixo chamar a Moisés e a Aarón e díxolles que podían marchar: ¡Levantádevos, salide de en medio do meu pobo, tanto vos como os fillos de Israel, e marchade a dar culto a Iavé como dixéchedes! Tomade así o voso ganado menor como o voso ganado maior, sugúndo indicáchedes, e bendecídeme a min tamén.

[editar] A saída de Exipto

Os hebreos saíron das súas casas e dos seus traballos, e desde todo o país de Exipto reuníronse con Moisés. Os hebreos parten da cidade de Rameses e seguen o camiño polo deserto que hai máis aló da ribeira do Nilo, pero ó chegar á costa do Mar Vermello, vendo xa a costa da península do Sinaí na outra ribeira do mar, chega o Faraón e os mellores soldados do seu exército, dispostos a non deixar marchar ó pobo de Israel. Os hebreos collen medo e comezan a fuxir do lugar.

Pero Moisés manda calmarse ó seu pobo, convencido de que Deus volvería a proveer. E así foi: baixou do ceo unha nube de tebras que separou a hebreos de exipios e Iavé retirou o mar mediante un recio vento que soprou toda a noite tras apoiar Moisés o seu caiado sobre o mar. Ó amencer as augas estaban formando coma un muro á súa dereita e á súa esquerda, quedando entre elas un camiño seco. Moisés apresurouse a chamar ós hebreos para cruzalo, mais pouco despois as tebras que envolvían ós exipcios disipáronse e os exipcios lanzáronse nos seus carros sobre Israel. As rodas dos seus carros se afundiron no fango, así que tiveron que retirarse deles. Pouco despois, Moisés apoiou novamente o seu caiado na outra ribeira do mar, e as augas volvéronse a xuntar, e os exipcios, os seus carros e as súas monturas foron engulidas polas augas.

[editar] O sustento de Deus ó pobo de Israel

A marcha dos hebreos polo deserto e lenta e penosa, debido a que a calor do deserto ven acompañada da disminución das resevas de auga. Nun lugar chamado Marah atopan un pozo, pero as súas augas son amargas e a gorxa da xente que bebe delas irrítase ó tomala. Sen embargo, Deus converte esa auga en doce e a xente pode beber.

Pero a auga non pode saciar ó pobo de Israel, e a xente comeza a recordar a súa vida en Exipto, onde eran escravos, pero tiñan sempre de comer e tódolos días se saciaban. O pobo empeza a rebelarse contra Moisés, pero Deus fala de novo a Moisés para que diga á xente: ó atardecer comeredes carne e á mañán saciarédesvos de pan. ¡Coñeceredes entón que Eu son Iavé, Deus voso!.

Así foi: pola tarde, enormes bandadas de codornices cubriron os ceos, e Israel puido comer carne. E pola mañán, había unha capa de rocío arredor do campo. Evaporada a capa de rocío, apareceu sobre a superficie do deserto unha cousa delgada a modo de escamas, delgada coma a escarcha sobre a terra. Ó vela os fillos de Israel, dixéronse uns ós outros: ¿qué é? E Moisés dixo: É o pan que Iavé vos da para alimento.

Os hebreos chamaron maná a aquel pan. O maná deixaba un sabor doce coma o mel. Cada un puido coller canto necesitaba, acorde co seu apetito. Algúns desconfiaron de Deus e gardaron maná en vasixas, por si El non volvía a enviar maná. Moisés convenceunos de que Deus proveería a diario, mais algúns non fixeron caso. Ó día seguinte, comprobaron que Moisés tiña razón en dicilo, pois o maná que gardaran criara vermes e olía mal.

Os rebeldes a Moisés non estaban contentos co pan que Deus lles entregaba a diario, e agora queixábanse da falta de auga. Seguindo as indicacións de Deus, Moisés e algúns anciáns foron ata unha rocha en Horeb, e cando a golpeou co seu caiado, comezou a manar auga dela. Por fin, as penalidades pararon de afectar ós hebreos.

[editar] Os triunfos de Israel sobre as tribus do deserto

A presencia de Israel pola península do Sinaí incomodara ós pobos que vivían alí, e un dos reis dese pobo, Amaleq, levou ós seus servos onde estaban os campamentos hebreos, os cales rodearon. Moisés dixo a un xoven chamado Xosué que reunira a uns homes e que saíse a combatir as tropas de Amaleq.

Xosué e os homes que escolleu foron a combatir a mañá seguinte, e Moises foi ó cume dun cerro co seu caiado. Cando Moisés sostiña os seus brazos en alto, os hebreos gañaban terreo, pero cando os abaixaba, retrocedían. Moisés estaba xa alcanzado en anos e non puido seguir levantando máis os brazos, polo que Aarón e outro home chamado Hur o sentaron nunha pedra e sostivéronlle os brazos todo o tempo que durou o combate, que durou todo o día, do amencer ó atardecer. Gracias a elo, Xosué venceu ós amalequitas e os exterminou.

As fazañas de Israel son admiradas por tódalas tribus do deserto. Xetró, o sogro de Moisés, non sabía que o seu xenro acaudillaba ós hebreos, e cando o soubo, tomou os seus ganados e foi ó Monte Sinaí, onde moraba Iavé, pois estaba seguro de que Moisés pasaría por este lugar.

[editar] A chegada ó Sinaí

Moisés saeu ó encontro do seu sogro ó chegar ó monte Sinaí, e contoulle todo o que lle pasara desde que abandonara a súa casa. Xetró aconsellou a Moisés que crease un sistema de goberno para aplacar o seu caótico pobo. Moisés elixeu entón a algúns xuíces, os cales mandarían sobre as tribus hebreas ata que fose proclamada a monarquía entre eles, varios séculos despois.

Un día, Moisés escoitou a voz de Iavé, que lle mandaba reunirse con el no monte Sinaí. Moisés subiu a montaña, en medio dun conxunto de fenómenos naturais, mostra do poder de Iavé. Iavé dixo entón a Moisés os Dez Mandamentos, entre outras leis, cuxo dictamento se prolongou cuarenta días e cuarenta noites.