Entremés famoso sobre a pesca no río Miño

Na Galipedia, a wikipedia en galego.

A contenda dos labradores de Caselas, máis coñecida como Entremés famoso sobre a pesca no río Miño é unha peza teatral de Gabriel Feijoo de Araújo de arredor de 1671, que pasa por ser a primeira escrita en galego.

O manuscrito está na Biblioteca Nacional de Madrid. Foi descoberto por Fermín Bouza-Brey, quen lle deu o título polo que é máis coñecido.

Ten como tema un dos moitos enfrontamentos que os habitantes da dúas beiras do río Miño mantiñan polos dereitos da pesca. Na peza, un fidalgo portugués pretende saltarse a regulamentación tradicional facendo dous lances (saída dos barcos pesqueiros) por cada lance que fagan os galegos. Fronte a el, o cabaleiro Roleiro está disposto a impedilo e ambos loitan en escena, saíndo campión o galego, que unha vez só en escena conta como é a batalla. Os espectadores saben que os portugueses son derrotados polo pranto que unha portuguesa realiza no escenario sobre o cadáver do seu home. A obra termina coa reconciliación final entre os habitantes das dúas beiras e a celebración conxunta dunha festa e dun baile.

Do autor da contenda non se sabe nada máis que tiña que ser un habitante da parte galega, e o máis curioso da obra é que presenta unha características que a diferencian bastante do entremés típico do teatro castelán da época. Estas diferenzas son tanto de carácter temático como de carácter formal.

A estas alturas do século XVII o entremés está completamente codificado; eran pezas breves que representaban nos entreactos das obras longas; os persoaxes estaban caracterizados como tipos: o vello usureiro, o fidalgo fachendoso, a moza que busca marido. etc. Tiñan como fin último a risa. A xesticulación e os golpes tiñan un papel fundamental na linguaxe dramática; nunca estaban localizados nun tempo e nun espazo determinados, e admiten o caos social como algo que non se cuestiona e o espectador está sempre por encima das personaxes.

Na Contenda, sen embargo, o fidalgo si que responde a tipo de fachendoso e mullereiro que presentaban os fidalgos dos entremeses, pero Roleiro non é o rústico parvo e, ademáis, por riba, gaña, de modo que hai unha subersión social. Ademáis, a peza está localizada nun tempo e nunha xeografía concretas. E o espectador identifícase con Roleiro.

O autor marca ademais as diferenzas sociais e o enfrontamento, caracterizando ao portugués coas falas barrocas e amaneiradas dos fidalgos e variantes fonéticas que o distinguen do falar galego.

Non é unha obre bilingüe, senón que utiliza tres ou catro signos ortográficos e variantes morfolóxicas para diferenciar as falas dunha e outra beira.

Tampouco na métrica responde ao esquema de entremés tipo, pois o autor utiliza o romance, quintillas, silvas e pareados endecasílabos, encanto que o entremés utilizaba exclusivamente o romance.