Gramática

Na Galipedia, a wikipedia en galego.

A Gramática é a disciplina linguística que estuda a organización e o funcionamento dunha lingua dada.

Tamén se lle chama gramática ao conxunto de regras que gobernan o uso dunha lingua determinada, polo que se di que cada lingua ten a súa propia gramática.

Este artigo trata da gramática como disciplina lingüística. Para saber máis sobre a grámatica do galego, ver Gramática da lingua galega

A gramática subdivídese en fonética, fonoloxía, morfoloxía, sintaxe, semántica e pragmática. A gramática tradicional só estudaba a morfoloxía e a sintaxe.

[editar] Tipos de gramática

  • Unha gramática prescriptiva presenta normas de autoridade para unha lingua concreta e tende a desaconsellar o uso de construcións que se desvíen da norma. As gramáticas tradicionais son tipicamente prescriptivas. As gramáticas prescriptivas baseánse habitualmente no dialecto de prestixio dunha comunidade de fala e normalmente condenan determinadas construcións que son comúns entre os grupos socioeconómicos máis baixos, en particular cando comezan a ser usadas polos grupos socioeconómicos máis altos. As gramáticas prescriptivas redáctanse hoxe para a docencia, tanto da lingua materna como das linguas estranxeiras; porén, teñen desaparecido da lingüística académica xa que só describen un subconxunto do uso da lingua.
  • Unha gramática descriptiva prtende describir o uso real e evitar xuízos prescriptivos. As gramáticas descriptivas están ligadas a unha comunidade de fala concreta e fornecen as regras para calquer enunciado que esa comunidade considere gramaticalmente correcto.
  • A Gramática tradicional é o compendio de ideas acerca da gramática provenientes da Antigüidade clásica e a súa elaboración até comezos do século XX. As gramáticas prescriptivas formúlanse normalmente nos termos dos conceptos descriptivos (como o caso) herdados da gramática tradicional. As gramáticas descriptivas modernas pretenden corrixir os erros da gramática tradicional e xeralizar o seu marco restrinxido para evitar calcar todas as linguas no modelo do latín. Practicamente todos os materiais de ensino de linguas están baseados na gramática tradicional.
  • Unha gramática xerativa é unha gramática formal que pode, en certo sentido, "xerar" as expresións "ben formadas" dunha lingua natural. Unha ponla enteira da teoría lingüística está baseada nas gramáticas xerativas. As gramáticas xerativas foron popularizadas por Noam Chomsky. Unha gramática xerativa pode incluir unha gramática transformacional, que é un termo amplo usado para as gramáticas de linguas naturais desenvolvidas na tradición chomskiana. Gramática transformacional é normalmente sinónimo do termo lixeiramente máis específico de gramática transformativo-xerativa.

[editar] Desenvolvemento das gramáticas

As gramáticas evolúen co uso e as separacións das poboacións humanas. Coa chegada das representacións escritas, tenden a aparecer regras formais sobre o uso lingüístico. As gramáticas formais son unha codificación do uso desenvolvida por observación. Así que as regras se establecen e se desenvolven, costuma aparecer o conceito prescriptivo de corrección gramatical. Isto habitualmente crea un distanciamento entre o uso contemporáneo e aquel que se acepta como correcto. Os lingüistas normalmente consideran que as gramáticas prescritivas non teñen máis xustificación que o gosto estético dos seus autores. Porén, en sociolingüística as prescricións considéranse como parte da explicación de por que non algunha xente di unha cousa e outros din outra dependendo do contexto social.

O estudo formal da gramática é unha parte importante da educación desde as idades máis temperás até os niveis máis avanzados, ainda que as regras que se ensinan na escona non son "gramática" no sentido en que a maioría dos lingüistas empregan o termo, xa qeu son normalmente prescriptivas en vez de descriptivas.

As linguas construídas (chamadas tamén linguas planificadas) son máis comúns hoxe en día. Moitas desenvolvéronse co intuito de axudar na comunicación humana (tal e como o esperanto) ou creadas como parte dunha obra de ficción (como o klingon). Cada unha destas linguas artificiais ten a súa propia gramática.

Dise con frecuencia que unha lingua analítica ten unha gramática máis simple que unha lingua sintética, o cal é erróneo. As linguas analíticas utilizan a sintaxe para transmitir información para o que as linguas sintéticas usan a flexión. Noutras palabras, a orde das palabras non é significante e a morfoloxía é moi significante nunha lingua puramente sintética, encanto que a morfoloxía non é tan significante e a sintaxe éo moito nas linguas analíticas. Así, o chinés e o afrikaner, por exemplo, son moi analíticas e, polo tanto, o significado depende en boa medida do contexto. O latín, que é unha lingua moi sintética, usa afixos e flexión para transmitir a mesma información que o chinés coa sintaxe.

[editar] Ver tamén