Xibraltar - Gibraltar

Na Galipedia, a wikipedia en galego.

Xibraltar é unha colonia británica situada na Rocha que domina a beira norte do estreito que une o mar Mediterráneo e o océano Atlántico, do que toma o seu nome.

Map of Gibraltar (4th edition of Meyers Konversationslexikon (1885-90).)
Agrandado
Map of Gibraltar (4th edition of Meyers Konversationslexikon (1885-90).)
A view north along the spine of the Rock of Gibraltar, looking towards Spain
Agrandado
A view north along the spine of the Rock of Gibraltar, looking towards Spain
Mountain ("Rock of Gibraltar") and town
Agrandado
Mountain ("Rock of Gibraltar") and town

No sur da Península Ibérica, forma parte do Campo de Xibraltar, na provincia de Cádiz, en Andalucía. Linda ao norte coa cidade de La Línea de la Concepción.

A Rocha de Xibraltar (en castelán: Peñón de Gibraltar, en inglés: the Rock), é unha gran montaña rochosa ao nivel do mar convertida en fortaleza.

A cidade é un centro bancario e turístico, e base da Armada británica (a Royal Navy).

Índice

[editar] Historia

Xibraltar e Abila (antiga cidade e promontorio na actual Ceuta) formaban as chamadas Columnas de Hércules, que os mariñeiros fenicios marcaron cunhas columnas de prata para indicar aos pobos mediterráneos os lindes seguros de navegación.

O nome de Xibraltar, Kalpe para os gregos, provén do árabe Yabal Tariq ("monte Tariq") na honra do xeneral musulmán Tariq ibn Ziyad.

Inglaterra e Holanda, dúas grandes potencias marítimas, eran inimigas da aspiración de Filipe de Anjou ao trono de España. En xullo de 1702, durante a Guerra de Sucesión Española, chegaron a Cádiz e desembarcaron en Rota e no Porto de Santa María.

O 4 de agosto de 1704, outra escuadra inglesa tomou Xibraltar. O seu comandante tomou posesión da Rocha en nome da raíña Ana I de Inglaterra(un dos protagonistas destes acontecementos é o sonado Marlborough, ou -como lle dicían os españois- Mambrú). Nove anos máis tarde, a conquista formalizouse mediante o Tratado de Utrecht (1713).

España fixo varios intentos de reconquistar esta cidade, en 1727, 1779 ata 1782, e non recoñeceu a ocupación desta zona do seu territorio e púxoo en restitución, establecendo un límite fronteirizo entre o Reino Unido e España.

Todos os intentos por recuperar Xibraltar fracasaron debido á superioridade inglesa no mar. O escritor español, nado en Cádiz, José Cadalso morreu nun destes intentos.

Estableceuse unha fronteira e campo militar en Xibraltar. Os xibraltareños de 1704 refuxiáranse coa insignia do seu concello en San Roque e xunto a esta aldea creceu o chamado Los Barrios. Máis tarde foi repoboada Alxeciras (abandonada desde 1369).

O contrabando converteuse nunha importantísima actividade económica na zona; o goberno de Carlos III deu un golpe mortal á piratería mediante o reforzamento do poderío naval e a sinatura de tratados cos países veciños.

Durante a Segunda Guerra Mundial, Xibraltar foi a base de operacións militares británicas entre o Atlántico e o Mediterráneo.

Francisco Franco considerábaa unha afronta á dignidade española. Intentando forzar unha devolución mantivo fechada "a reixa" durante case 13 anos que impediu a comunicación directa entre as poboacións a un e outro lado da fronteira. Tras finalizar a dictadura, de novo se permitiu o paso de viaxeiros e mercadorías.

Na actualidade os gobernos españois seguen reclamando a soberanía ou cosoberanía da Rocha, pero esta reclamación sempre foi rexeitada polo goberno británico; os habitantes de Xibraltar defenderon o status quo de dependencia do Reino Unido en referendos oficiosos convocados polas autoridades locais.

[editar] Véxase tamén

Artigo principal: Historia de Xibraltar

[editar] Demografía

Como é propio nun porto mediterráneo de máxima importancia, a poboación actual de Xibraltar ten unha orixe diversa: principalmente británica e española, con minorías de orixe italiana, portuguesa e maltesa; e árabes e xudeus orixinarios de Marrocos e outros países do sur do Mediterráneo.

Os cidadáns de Xibraltar son chamados llanitos, posiblemente do italiano gianni (giovanni: 'novo, xove') ou por asociación semántica co nome da comarca: Campo de Xibraltar. A variante do dialecto andaluz que se fala na colonia recibe tamén este nome.

A lingua oficial é o inglés, aínda que se fala tamén o español que é a lingua materna de moitos xibraltareños.

[editar] Cultura

As relixións máis profesadas son o catolicismo (76%), o protestantismo (6%), o anglicanismo, o islam (6,9%), o xudaísmo (2,3%), ningunha ou outra 7% (1991).