Kategorî nîqaş:Zazakî

Ji Wîkîpediya

DÜYA XOZAT’İ GEDİGO’NA USEN’I ESEF’İ QEŞİ KERD

 Doğan Munzuroğlu

DM: Esker kı ama Dêrsim, sıma kotidê bi? UE:Esker ama, ma remaym kı xu wadarim, esker cordı ğarı döwê bi. Zoğar’ra ama. Dı hire têni mı aremiskenı kı, mı biçisê, Semkonı. Jüyodı laçincu tey. Jü rayberı qoconu. Low low etmeyin eylemeyin, ma xore eskeri ver remaym. Remaym soym lee xalonı xu. Gızoriye xale mıne, Qerebalcı... İnay kı amê, ma cênê pê, semkonı. Qatıri ma verdı ra, zerrı deride çerenı. Palıki ma serıra gurêtı. Amı kı ma, mınu piye mına biçisê, qatıru bicirê serê. Zerrı deriyu, germı perociyu. Amay lee ma, piyê mı vat “tıfangu bıderı,” nıday. Piyê mı çım sıkıt mı vat “hate Gızoriye ser su.” Ez veciyu şiyu kuti mı dımıra. Xu xodı vatu, “sonu xeberı danu xalanı xu.” Tersenı, ez kı sêri Gızoriye, xale mı yenı ma seru veyn kenı. Vêşti, pêyra rêşti mı be dipçigê tıfangiya da pêşta mıru. Piyê mı ucadı mand. Ninu ez çarnu ya, cenikıda döyreçemalcı ucada, çêna pire mua. Aykı amı cêrena verru vana “Sêysıleman baxsı hêqi kı.” Çita xu erzena herd, u heyn kenu mıra nu, ae tıfang desttı guretu pe. Vana “leçega mı leçega Ana Fatmua. Vana “ca verdı layçi baxsı hêqi kı.” Ez gurêtu pe, êndi tici qelebiya. İnu jübini anti mısowrı. Everdı şi. Bi sewê, ma remaym, qatıri gurti şim. Mua mı huca mandı. Pêyduna mua mırı vanı “bê malı xu abırnı, bicim şim. Merdı tu bı lacı tüya remay, may kı malı sıma beym.” Mua mı bı a cênka döyreçemalcı têy benı. Bêcka mua mıra hengıloçık estu. Vanı “ya hengıloçık vecı bêcka xora, yaykı becka tu cıra kêym.” Cênka döyreçamalcı cerena verru vana “coru riyê hengıloçıkira beckı bena cıra. Nêysı becka mua mı cıra nıkenı. Naxıri maxıri cênı, sonı.

  DM: Sıma ucara têpâ şi koti?

Muxtari xeberı da vatu “bêrı cêr nejdiyê Xozat’i, lêê Lolu.” Döyletı vatu koandı êşqiyay estı, yênı sımara çi cênı. Sıma dızdi qatığ benı danı inu. Ma gurêtim ardim Lolu. Qereqol sana dormı dêwı. Bêxeber kes dêwera meveciyu mesêru. Muxtarı Lolu vatu, “niyê kı kora amı, ninu meverdıre sêrê. Ninay êşqiyay seru saybenı. Döycanı xorê vatu a. E kı sıma ninu raverdırê hurinda ninandı sıma teşlıme döwletı kêym. Ma hergu jü daym jü mala. Lêlıra uştim ra, piyê mı şiyu qıslê Xozati’dê gurinu. Xozattı eskêri qıslı vıraştınê. “Cendêrme Mektêbi” vıracenê. Mırê vat, “tenekı ronı ma estu, ni roni berı Xozat’tı bırosı. Jüyêdı ma kı wes manu, gırêdu miyanı xora, xorı caêdı lazım benu. Mı tenekı êşt peşta xu, şiyu Xozat. Şiyu nêjdiye Xozati kı, ağır makine qurmis kerda, tenekı cına. Tı tıt tıt, mıleti qır kena. Cendêrmi cenı pê, benı pê qıslidê, uca sanı ağır makine. Be sicima dêwude mordemu gırêdanı, anı uca qır kenı, mıra asenu. Se kı ez kûtu zerrı çarşü, mı tenekı ron, jüyu de Mığêyıc estu, sağlêmu, oy kı kırmancu. Ez kûtu zerrı mı tenekı naru qentêri ser, cendêrmi mı dımıra, pêê mıdı vat, “hele sen dur.” Ma kêrdim teber, ma dı-hirê mordêmi, bêrdim hatı qereqoli. Suwari estbi zor-u zerp esbi. Berdınê gurınenı. Ma va belki ma areyra benı. Oxıri kı hêni niyu, ma benı qır kenı. Ma elgı kêrdim. Vat “cığara mola.” Ma fam kerd kı ma benı kisenı. Cığara xu sımıtê, ma fitim xu ver haydı baxalım. Elayı esker estu ucadı. Ma ucay ser benı. Ma berdim uca kı, mara ravêr, hona newê, sicima mılet rusnu. Qenterê(desu dı têni) mılet rusnu. Vat “bekleyin.” Qerebelığu, mılet zafu. Ez verdu ra tenı kutu düri. Ez tenı domanu, eskeri ez beli nıkerdu. Vêrdu ra, uca raê ser, hatı Xozati ser şiyu. Polesı, kişta raêdı fınetu. Vat “sen nerelisin,” mı vat “Tanêrliyim.” Tanêr, Türk Taner yani. E kı vaci ez yê boymu mı nêverdanı ra. DM Hatı boymı ktiyu? Hatı boymı, Gêdigu, Samoşiye i cay. Tanêri dı têniye. Jü “Tanêrı Tırku” vanı, jü Tanêrı Lolu vanı. Tanêrı Lolu ye kırmancanu. Tanêrı Tırko’y kı kırmancu, Bextâranı. Türk Tanêr vatu. levha yazmiskerda muxtari. Namı muxtari Zeynel bi. Muxtarı a dêwê sêytaniye kerda, muxtarı Tanêriyu. Hukmati kı xaynu, tırku qır nêkenu, cêrenu Kırmancu. Kırmanc kotidê estu, qırkenu. E kı “Türk Taner” vat, demisê cı nebenu. Se kı “Türk Taner” vatu dêmise cı nebiyu. Se kı elayı esker cordı yênu, qumandan vırniyêdı biyu. Muxtar xu erzenu vırniyê, vanu, “burası Türk Taner’dir.” “Peki” vanu, “öteki Kürtler nerede?” “Bu ilerde qumandanım” vanu. Kûnu vırniyê nata yenu Tanêrı Qoçağay. Cıra nêjdiyu. Cêniyanı ucay ucadı cenı pê qır kenı. Camêrdu cenı pe, ucadı Quaxlığê Kuroy(khuroy) vanı, serı şüyedı, ucadı istirahat do cı. Uca “çök” vatu. Eskeri tıfang çatmişkerdı fınetı. Subay têdı amê serı i ağlerandı fınetı. İye camerdu ucadı qırkerı. Ağleri domanı Qocağay’e. Qoc Ağa ağaê mow. Domanı i, Selmanu, Xıdır ağa, u qıcı xu namı i mı virra şi. hire lace xobi. U bin Nuri bi, çık bi. İbrahim bırazae Qoc Ağay bi. Seydık, İbrahim Ağa, ucadı qır kerdi.

  DM:Tu bı polêşiya sekerd?

Ez asuru kı Xozatıra amu, i poleşi kı mırı va “geç”, ez verdu ra amu, mığeycira mı perı xu gureti. Amu zerrı Xozati, qulê heqi çinu. Tırki Xozati kute pençeru, teberra sekenı. Tırkanı xozatire taba nıkenı. Saadı kırmancı kı zerrı Xozatide, tey kotide estı mewcut kerdı. Guretı defterı kı ninay kırmancı kı xeru ma nıkenı. Tırku yazmis kerdı, de eskerây kı berı qır kerı.heqati kı heni kerdi. Kotide kırmanc estbi, çewura veti, berdi, qırkerdi. Derıde qırkerdi. DM:Çıqa mılet qır kerd ucadı? Çen teni qır kerdi, nezow. Ye Tırku; qulı heqire nejdiye cı mebi, tırkana keşire taba nıkerd. Ez ucaru remu tabi, raa ma hatı Loludê bırina ra. Jü raê everu sona cow kı ma teym, sona uca. Jüye kı yena Tanêrı tırku. Uwa kı yena Tanêrı tırku, ağleri bı subayana, têdı a raê seru bi.Pöru a rae seru fınetiye. Ez ceru gınu raê, têyna. Dı teni mordemi raa Taneriru şi, inay ye Tanerı Tırkune. Eji kı gınu raa Lolu. Eskeri i ağleranı “çök” vatu, çişta raedêrı. Ez gınu raê. Araqi bını lıngane mıde eştu, tersura. Von sebıkeri von nıka mıre vanı “be hita,” mı benı sungi sane mı, mı sungiya kisenı. Xu qodı von; inu kı vat “gel buraya,” remow, exbaldı. Von remow, qersune yan gına mı, yan negına mı. Yuas yuas veciyu amu. Nubotçi dormı tıfangonu fetelinu. Jü cenike roniştua. Subay lêê tıfangondı çino. Cow kı mıleti qır kırê, ucay seruê. Ez vêrdura mırê nıva yaxut gel buraya, yaxut nere gidiyorsun. Mıra pers nıkerd. Demax nu Xozatıra amu, demax nu verdura vanı. Ez verdu inana, mı vazda, mı va, dı vazdı kı vazdı. Kûtu taldı. Remu amu kı ceniyê Lolu berbenı, kariya, wariya. Mıre vat “sêbi,” mı vat “bêrdi qır kêrdi. Sanay ağır makine.”

  A ucadı, piye mı cema sani remenu, nêzu kotiru tadinu, xu nefinu dest, tekınu, yenu. Ama ucadı veca. Tici şiye, veca piyêmı. Vat “ma qır kenı.” Vat “sodıra elayı dotıra yena.” Ma amaym çe, vat “emın ke,”qatıre ma hona fınetiye. A dewödê bone do ma, ma têym. Hetu jü axura, hetu jü emınu. Muxtari do ma döycanı xorê vatu “hadaarı cı fınderı, ni remenı. E kı bıremı sıma don dest.” Piye mı zanu esker kotidê estu. Vat “hona asmı nıveciya hitaru bıremim şim boymı. Demdim boymı, şim düyanı ma.” Vat “sodıra elayı yena,” tıvanı piyêmıre ayan bi. Vat “sodıra elayı yena hita qır kena. E kı bi sukıt remeymı, soymı.” Ciranı dı ma estu, rusnu, vatu “hela sekı i rakutayı yan xueşayyı.” Oxıri ma pine. Da çeberru. Tenı cıla qıckekı esta, vat “low Usen sıma rakutee yan xueşayyı?” Sekerd kı ma cılı finimra, şi. E kı u şi, ma zerrıra qatıri onti, haydı baxalım. Doorği cow kı esker çinu, ucaru dêmdaym, raa mua kı sona boymı, a ruaru şim düyanı boymı. Düyanı boymıdı esker koandu. Cow kı esker estu, beliyu, adıri vêsenı. Döwê boymı kı esker kûtu cı, vesnı. Bua vesayira nişçina fındırê. Ma semser vecaym orte. Oba Qemberi vanı, nejdiyê düya mua, bır estu. piyêmı va “hita fındıre. Viçi roşti bu, kunim wertı ni zımi.” Cıli qatıri serra nayru. Ma hêyn kıncana kutim wertı cılu. Piyım lêê madê pinu. Ma sêkerd qatıri fırrenı. Lınganê xu kenı herdıra. Piyê mı va metersı ni ya donğıze, ya hesu. Neyse ma mandim, mandim, hona sodır nebiyu, ma goligi anti, hadı baxalım. Kutim ewrı zımi, ma goligi verday ra, hebın eşt lıngı, va bıçerı. Se kı tici eşt, Tanerı Loludı dü veca, ağır makine guriyê. Tenekı cına, tı tıt tıt. Ze vatena ma alayı ama Tanerı Tırku, ucara vêrdara Tanerı Qoç Ağay. Pile aşirı xora berdibi qır kerdibi, nıka ceniyu qır kenı, bonu vesnenı. Piyem va vat “mı sımarı nıva nıka yenı hita qır kenı.” Vat “ma kı meremenı nıka may kı şiyenı.” 
  DM:Nu Kangozade çıki sımow?

Kangozade, oy kı ağlerı mow. Memedali Ağa, Memedali iştı, ağaê mow jüyi kı ow. Jü Qoc ağow, jü Temır ağow. Ni ağlerı ma Qerebalônı. İnay emındı çişti. Alaye kuna zerrı Ağzunigı, top kena. Dı laci ardi Xozattı, a roca kı ez şiyu Xozat, ucadı, lêê mıde çişti. Qaymıqami vat amu mala ma, çena xu daybi cı, Hesenı Loti. Sandı amay, vat “be tebliqat esto,” ağlerune, Memedali inonı. Vatu “tebliqat esto,” qaymıqam wazenu. Memedali ağa bıremıru, se kı esker kûnu uca, alayı, Memedali çedı benu, Ağzunigıde. Esker finu xu ver cenu, anu. Cemşi ağa estbi ağaê Feratu. Cemşi ağa uca kınarı emınidı, Düa Kilişide, kınarı kilişide warıderu. Oxuri kı, Cemşi ağa ardu a kınarı waridı sungi kerdu, eştu bını. Yenı Memedali ağae ma cenı, fine xu ver, “hade gel.” Ane sere ucow kı Cemşi Ağa kiştu, demdu, vanı “sen tanıyor mu bu kimdur,” vanu, “boynu altında kala” vanu, “beni dinleseydi böyle olmazdı.” Wes ardu serı i kı hele bıvênu, savanu. Tabi danı vatenı vanı “bu kim, tanırsın.” Ucadı iyi kı sungilemis kenı, demdanı uca. DM:Ma Memedali hatı döyletıdı bi, u ça kişt? Zamanı Memedali ağa qaymıqanı Xozati bi. Piyê mı cendermı yazmis kêrdibi. Düya xu esta, Koktinigê. Hatı Sukê ser, piyemı rusnaybi huca. “Sêrı uca bıpiye” yanı. Na biçimbi, i vat mı qeymaqamine kerda, ayra nıremay. Memedali va vat, “Cemşi ağa nıremenu, ez bıremi bow qaçax.” Hona pino, “ez bow memur, ma kenı memur” yanı. Fetelnenı, a verenı pinê. Nıvanı kı Atatürki nu esker tokmise hitay kerdu, bıremı xu raxelesnı. İştı aqıle Kırmancı ma hentu. İ vatu, “u nesonu, ez bon qıçkek.” İ bini vatu “u kı nesonu ez nesow.” E kı bıremenı qu reynenı ra. Esker bir seldır, gelir geçer, gider.

Gedigona Usenı Esefi(Hüseyin Avcı- dewa Gedigu. Xozat, 83 serriyu