Katalonî

Ji Wîkîpediya

Katalonî (Bi katalonî: Catala) Zimanekî Romanî ji koma Hind-Ewropî ye. Zimanê Katalonî ji aliyê 9 million kes ve li Katalonyayê, li herêma Otonom Valensiya, li gravên Balêar, li Andorrayê (li Angorayê zimanê fermî tenê Katalonî ye, lê li vir bi fransî û îspanyolî jî dipeyivin.), li Russiyon, û li Alhgêro jî tê peyvîn. Zimanê katalon ji zimanê latin tê. ji sedsala XV han û vêde ew di bin bandora îspabyolî yan go kastiyon de maye. Her çiqas ev ziman biser îspanyolî de here jî(mînak: cercar / buscar, restar / quedar, vós / vostè, û her viha.). gerek mirov wî wek zaravayekî îspanyolî nebîne, ji ber ku ew zimanek serbixwe ye.

Li hember Kastiyon (spanî) a ku bû zimanê resmî yê dewleta îspanyol, Katalon bi daxwazeke xort bi zimanê xwe axivîn û li hember spanî sekinîn. Ji bo ku zimanê wan bibe zimanê fermî yê herêma katalon daxwazeke wan a xurt hebû. Ev daxwaza wan bi mirina Franko re hat cih. Parlementoya îspanyol di sala 2004'an de ev daxwaz li komisiyona ewropayê kir, bi seba ku 9 milyon kes li Ewropayê bi Katalanî dipeyivin (zêdeyî Maltayî û Estonî).

Îro hîn ev daxwaz ne hatiye pejirandin. Têkiliyên zaravayên katalonî ji % 95 in (ji % 95 hev fam dikin). Du zaravayên sereke yên vî zimanî hene. Zaravayê yekem Katalona rojhilat (oriyental) e ku li Barselona, li Jeron, li giravên Baler û li rusiyonê tê axaftin. Yê diyêm jî Katalona Rojava ye e ku li bakur rojava, li Leiyda û Valensiyan tê axaftin.

Wikipedia
Wîkîpediya bi katalonî