Duhok

Ji Wîkîpediya

Duhok (Dihok), li devera Badînan, bajarê herî mezin e. Nêzîkî 467,000 kesan tê de dijîn. Bi qasî 60 km ji sinorên Tirkiyeyê dûr e. Bajar di nav nihaleke berfireh de ye. Sê aliyên bajarî çiyayên bilind in. Li jor Çiyayê Spî, li jêr Çiyayê Dehkan (Şindoxa), li rojhelatê Çiyayê Mamsîn û li rojava wî, deşta Sêmêlê ye, ku ji bo çandina dexil, dan û dikakî, axeke zêrîn heye.

Tabloya Naverokê

[biguherîne] Erdnîgar

Li Dihoke digel navcet we Zaxo, Batifa, Amedî, Semel û gondet we ji 1 million lê dijîn. Ji wan 95% kurd, 5% fele ne.

Du çem di nav bajarî de diçin. Yê yekê çemê Duhokê ye, ji jora bajarî, ku serekaniya wî, li nêzîkî gundê Xazyava dizê û yê duyê jî, biçûktir e, navê wî, Hişkerû ye, ku serekaniya wî, ji rojhelata bajarî, li nêzîkî gundê Berêbuharê dizê. Li ser çemê Duhokê, berî bigehî gelî, sikrekê avê hatiye çêkirin. Dûra herdû çema, ku di nav bajarî de diçin, bi baxçe û dehlên fêkî - hinar, hilîk, mijmij, sêv, tireqî, tirî, hirmîka xemlandi ye.

Li bakurê Duhokê Kela Firun e. Rojhelat kela şedayê li başurê Çiyaye Reş e.

[biguherîne] Nav

Ji wan şûnwarên, ku li dorûberên bajarî hene, xuya ye ku Duhok pir kevn e. Di berê de û di demê dewleta Nozî de, mîrê bajarê ku digotinê Axşindo, li Girêbasê, baca rê li ser karwaniyan dadina û ji her barî du mist digirtin. Navê bajarî jî, ji hindê peydabûye. Du hok, anku du mist.

[biguherîne] Dîrok

Di sala 641 Z ê de, Ayînê Musilmanan gehişte Duhokê. Di sala 1236 Z ê de, Duhok bingehê mîrgeha Dasiniya bû. Di sala 940 ê hicrî(1533 zayînî) de, Duhok kete jêr deselata mîrgeha Badînan, ku mîrê wê Hesen Begê kurrê Seyfedînî bû. Di sala 1842 Z de, kete jêr desela bajarê Mûsilê. Sala 1873 Z, bo qaymeqamî û sala 1969 Z jî, bo parêzgeh.

[biguherîne] Şûnwarên kevin li Duhokê

  • Kela Duhokê: Di nav bajarî de ye û niha jî şûnwarên wê hene.
  • Şkefta Çarstûn: Dikeve pişta çiyayê Spî û rojhelata gelyê Duhokê û li cihekê asê ye. Berî mirov bigehe cihê perêsgehê di nav şkeftê de, wênên pênc Xudayên berê li ser kevran çêkirîne, ew jî (Sîn, Xudayê heyvê, Oto, Xudayê rojê û yên Mîtra, Iştar û Zirwan) bûne. Di serdemê deselata Auskaniya (147 - 226 B.Z) de hebûye.
  • Girê Maltayê (Miilsaya) girekê mezin û bilind e, li nêzîkî Duhokê ye û şûnwarên Aşûriyan (900 B.Z) lê hene.
  • Şkefta Helameta dikeve kuntara çiyayê Şindoxa. Di serdemê şahê Aşûriyan, Sanharîbî de (704 - 681 B.Z) hebûye û gelek şûnwar û wênên Xudayên kevin jî, tê de hene.

Çavkanî: http://members.chello.se/duhoki/