ماڵه‌وه/Amûr

Ji Wîkîpediya

[biguherîne] ‏((میَژووى دامه‌زراندنى (ى,ن,ك) و نویَ بوونه‌وه‌ ))‏

پیَشه‌كى :‏ شۆرشى ئه‌یلول له‌ سالى (1961 ) له‌ باردۆخیَكى ناوچه‌یى و نیَوده‌وله‌تى دیارى كراو و له‌ ئه‌نجامى زولم و سته‌م و چه‌وسانه‌وه‌ى نه‌ته‌وه‌یى ‏و كۆمه‌لایه‌تیدا هه‌لگیرسا و زۆربه‌ى كورد له‌ژیَر بالى ئه‌و شۆرشه‌دا كۆببۆوه‌ ، زیاتر له‌ (100) هه‌زار پیَشمه‌رگه‌ى هه‌بوو له‌ رووى مادى و ‏مه‌عنه‌وى ده‌وله‌تى ئیَران پشتوانى ده‌كرد ، ئیَران بۆ لابه‌لا كردنه‌وه‌ى ناكۆكیه‌كانى خۆى له‌گه‌ل عیَراق هاوكارى شۆرشى كوردى ده‌كرد .‏ دواى ریَكه‌وتننامه‌ى (11 ى/ ئادارى / 1970 و چوار سال گفتوگۆ كردن ، له‌ ئه‌نجامى رازى نه‌بوونى حكومه‌تى عیَراق بۆ دان نان به‌ ‏مافه‌كانى گه‌لى كورد ، له‌ نیسانى (1974) شه‌رِ به‌ گه‌رمى ده‌ستى پیَكرده‌وه‌ و حكومه‌تى عیَراق له‌ ریَگاى چه‌ندین ده‌وله‌تى وه‌ك ( روسیا – ‏ئوردن- میسر – ئه‌مریكا ) هه‌ولیدا بۆ گفتوگۆ كردن له‌گه‌ل (شاى ئیران ) كه‌ ئه‌مه‌ دوا كارتى عیَراق بوو بۆ له‌ باربردنى شۆرشى كورد .‏ له‌ ریَكه‌وتى 6/3/1975 ریَكه‌وتننامه‌ى جه‌زائیر له‌ نیَوان (ێدام حسیَن ) و(شاى ئیران) له‌ جه‌زائیر مۆركرا و ریَكه‌وتنه‌كه‌ به‌ ئاكام گه‌یشت ‏برِیاردرا كه‌وا چیتر ده‌ست له‌ كاروبارى یه‌كتر وه‌رنه‌ده‌ن و ئیران ده‌رگاى هاوكارى كردن دابخات له‌ شۆرش . ‏ رۆژى 12/3/1975 وه‌فدیَكى پارتى به‌ سه‌رۆكایه‌تى بارزانى چووه‌ ئیران دواى هه‌ولدانیَكى زۆر توانیان (شاى ئیران ) ببینن و (شا) پیَیانى ‏رِاگه‌یاند كه‌ ماوه‌ى (42) ساله‌ ناكۆكیمان هه‌یه‌ له‌گه‌ل عیَراقدا ئیَستا ریَكه‌وتن به‌ ئاكام گه‌یشتووه‌ و ئیَوه‌ش (3) ریَگاتان له‌ پیَشه‌ :- ‏ ‏-‏ دیَن بۆ ئیَران وه‌ك هاولاتى ئیران حسابتان بۆ ده‌كرىَ ‏ ‏-‏ ده‌گه‌ریَنه‌وه‌ عیَراق ئاره‌زووى خۆتانه‌ ‏ ‏-‏ دریَژه‌ به‌ خه‌بات ده‌ده‌ن ئیَمه‌ سنوور داده‌خه‌ین و به‌ پىَ ى ئیتفاقیه‌ى جه‌زائیر هه‌ر كه‌سیَك له‌ سنوور بگیرىَ ته‌سلیم به‌ عیَراق ‏ده‌كریَته‌وه‌ . ‏ وه‌لامى بارزانى : ئیمه‌ش به‌رژه‌وه‌ندى ئیرانمان به‌لاوه‌ گرنگه‌ . ‏ وه‌فده‌كه‌ گه‌رایه‌وه‌ بۆ كوردستان له‌ 14/3/1975 كۆبونه‌وه‌ى سه‌ركردایه‌تى پارتى ده‌ستى پیَكرد بۆ ماوه‌ى (6) رۆژ به‌رده‌وام بوو ، شه‌وى ‏‏18/19/3/1975 سه‌رجه‌م سه‌ركردایه‌تى و مه‌كته‌بى سیاسى و فه‌رمانده‌كان كۆبونه‌وه‌ و داوا كرا كه‌وا دریَژه‌ به‌ خه‌بات بدرىَ به‌لام بىَ سوود ‏بوو ، دواجار له‌ رۆژى 19/3/1975 برِیارى شه‌رِ رِاوه‌ستان درا و ئاش به‌تال كرا . ‏ جگه‌ له‌ پارتى (كۆمه‌له‌و حزبى شیوعى ) هه‌بوو به‌لام بچوك بوون تواناى مانه‌وه‌یان نه‌بوو ، (كۆمه‌له‌ى ماركسى لینینى كوردستان ) له‌ ‏‏10/6/1970 دامه‌زرابوو به‌ نهیَنى له‌ ناو ریزه‌كانى پارتى كارى ریَكخراوه‌یى خۆیان ده‌كرد به‌ سه‌رپه‌رشتى (مام جه‌لال) . ‏

بۆ ئه‌وه‌ى خه‌لك له‌ ده‌ورى ئه‌و ریَكخراوه‌ كۆببیَته‌وه‌ كه‌سانى رۆشنبیرى هه‌لبژارد له‌ وانه‌ (نه‌وشیَروان مسته‌فا – شازاد ێائیب – مه‌حمودى ‏مه‌لا عزه‌ت – رفعه‌ت مه‌لا مه‌حمود ) ئه‌وانه‌ش به‌ نهیَنى له‌ ناو ( بالى مه‌كته‌بى سیاسى ) كاریان ده‌كرد . ‏ دیاره‌ پیَش حه‌فتاكانیش پارتى توشى كیَشه‌ى گه‌نده‌لى سیاسى ببوو له‌ ناوخۆ ، تواناى دریَژه‌دان به‌ خه‌باتى نه‌مابوو (مام جه‌لال ) له‌ ‏هه‌ولى دروست كردنى ریَكخراویَكى نیشتمانى شۆرشگیَردابوو .‏ ئه‌ندامانى سه‌ركردایه‌تى (كۆمه‌له‌) له‌ سالى 1970 له‌ مانه‌ پیَكهاتبوون (شهابى شیَخ نورى سكرتیَرى كۆمیته‌ى سه‌ركردایه‌تى له‌ ناوه‌وه‌ى ‏ولات – محه‌مه‌د سه‌عید میرزا/ ل. لیژنه‌ى بغدا ‏ ‏-‏ جه‌عفه‌ر عه‌بدولواحد/ ل. لیَژنه‌ى هه‌ولیَر ‏ ‏-‏ ئاوات عه‌بدولغه‌فور / ل. لیژنه‌ى سلیمانى ‏ ‏-‏ فریدون عه‌بدولقادر / ل. لیژنه‌ى كه‌ركوك .‏ له‌و سه‌رده‌مه‌ گه‌نجیَكى زۆر په‌یوه‌ندیان به‌ كۆمه‌له‌وه‌ ده‌كرد هه‌ڤال (شازاد ێائیب ) سه‌فه‌رى ده‌ره‌وه‌ى كرد بۆ لاى ( مام جه‌لال ) ‏به‌مه‌به‌ستى بردنى نامه‌ و ئاگاداربوونى له‌ وه‌زعى كوردستان هه‌روها نامه‌ى (مام جه‌لال ) ى هیَنا بۆ كوردستان كه‌ هه‌لومه‌رجه‌كه‌ له‌ باره‌ ‏بۆ دروست كردنى ریَكخراویَكى نیشتمانى فراوان . ‏ ‏ (( ده‌سته‌ى دامه‌زریَنه‌رى / ى.ن.ك ))‏ ‏ له‌ (22/5/1975) له‌ (دیمشق ) له‌ ریستورانى (گلیگله‌) له‌ گه‌ره‌كى (ابو رمانه‌) ى سوریا یه‌كه‌م كۆبونه‌وه‌ى ده‌سته‌ى دامه‌زریَنه‌ر به‌ عه‌مه‌لى ‏ده‌ستى به‌ جیَبه‌جىَ كردنى كاره‌گانى خۆى كرد ئه‌م هه‌ڤالانه‌ به‌شداربوون :- ‏ ‏1-‏ مام جه‌لال 2- نه‌وشیَروان مسته‌فا 3- د. فوئاد معێوم 4- د. كمال فوئاد 5- عادل مراد 6- عه‌بدولره‌زاق فه‌یلى 7- عمر شیَخ ‏مووس نه‌یتوانى به‌شدار بىَ چونكه‌ كوردى سوریا بوو . ‏ كۆبونه‌وه‌ى دووه‌م له‌ به‌رلین به‌سترا له‌ 27/5/1975 به‌ سه‌رپه‌رشتى ( مام جه‌لال) هه‌ندیَك گۆرِان له‌ پرۆژه‌كه‌ كرا و به‌ رِه‌سمى له‌ رۆژى ‏‏1/6/1975 بلاوكراوه‌ . ‏ ئه‌زمونى ناو یه‌كیَتى ى نیشتمانى ى كوردستان ئه‌زمونیَكى نوىَ بوو له‌ كوردایه‌تیدا كه‌ (3) ریَكخراوى جیاواز (3) سه‌ركردایه‌تى جیاواز كه‌ ‏هه‌ر سیَكیان سه‌ربه‌خۆى ریَكخراوه‌یى ته‌واویان هه‌بوو .‏ ‏- كۆمه‌له‌ى ماركسى لینینى كوردستان له‌ 10/6/1970 به‌ نهیَنى دامه‌زرابوو ‏ ‏- بزوتنه‌وه‌ى سۆسیالیستى كوردستان ‏ ‏- هیَلى گشتى . ‏ له‌ براده‌رانى ده‌سته‌ى دامه‌زریَنه‌رى ( ى.ن.ك ) پیَكهاتبوو + ئه‌و كه‌سانه‌ى كه‌ نه‌ بزوتنه‌وه‌ى سۆسیالیست بوون نه‌ كۆمه‌له‌ بوون ، ناویان ‏لیَنان ( خه‌تى گشتى ) .‏ ‏ (( ئاشكرابوونى رِیَكخستنه‌كانى كۆمه‌له‌ )) ‏ كۆمه‌له‌ دۆستایه‌تى له‌گه‌ل رِیَكخراویَكى عه‌ره‌بى هه‌بوو به‌ ناوى (حره‌كه‌ العربیه‌ اشتراكیه‌ ) كه‌ به‌ نهیَنى كارى ده‌كرد له‌ ناو عیَراق ‏لیَپرسراوه‌كه‌ى ناوى (عبدالله‌ النێراوى ) بوو .‏ بۆ په‌یوه‌ندى كردن به‌ یه‌كتره‌وه‌ له‌ لایه‌ن كۆمه‌له‌ (انور زۆراب ) له‌لایه‌ن حره‌كه‌ (ولید ژنون) دیاریكرابوون هه‌ردووكیان له‌ معمل كارتۆن ‏برِین ئیشیان ده‌كرد له‌ به‌غدا ، دواى تاوتۆ كردنى وه‌زعى كوردستان (فریدون عه‌بدولقادر ) رِاسپیَردرا كه‌ بچیَته‌ ده‌ره‌وه‌ به‌مه‌به‌ستى ‏ئاگادار كردنه‌وه‌ى (مام جه‌لال ) له‌ وه‌زعى كوردستان پیَش چوونى كاك (فه‌ره‌یدون – مام جه‌لال ) نامه‌یه‌ك ره‌وان ده‌كات له‌ ریَگاى (حره‌كه‌ ‏‏) نامه‌كه‌ ده‌گاته‌ ده‌ستى (ولید) كه‌ دانیشتوى به‌غدایه‌ كورِیَك به‌ ناوى (ستار شعلان) له‌ ریَكخستنه‌كانى (حره‌كه‌) له‌گه‌ل (ولید ) ده‌بىَ له‌ ‏گه‌ره‌ك ده‌بیَته‌ شه‌رِیان كه‌ پۆلیس دیَت بۆ گرتنى (ستار) رۆژنامه‌یه‌كى (حره‌كه‌ ) له‌ ماله‌كه‌ى ده‌گیرىَ له‌ ئه‌منى به‌غدا دان به‌ بوونى ‏ریَكخستن ده‌كات له‌ ناو عیَراق و هه‌روها باسى (ولید) ده‌كات كه‌ ده‌چنه‌ مالى (ولید) كۆمه‌لیَك به‌لگه‌نامه‌ى (حره‌كه‌) یان ده‌ست ده‌كه‌وىَ له‌ ‏وانه‌ نامه‌كه‌ى ( مام جه‌لال ) كه‌ بۆ كوردستان هاتبوو پاش لیَدانى (ولید) ناوى ( انور زۆراب ) دیَنى و شه‌و كات ژمیَر (2) ده‌یبه‌ن له‌ ‏ماله‌كه‌ى به‌رنامه‌ى كۆمه‌له‌ و ده‌مانچه‌یه‌ك ده‌دۆزنه‌وه‌ ، بۆ به‌یانى مه‌وعیدى كۆبونه‌وه‌ ده‌بىَ له‌ مالى ( انور زۆراب ) كه‌ براده‌ران دیَن ده‌زانن ‏گیراوه‌ هه‌رچى به‌لگه‌نامه‌ى كه‌ هه‌بووه‌ له‌وىَ له‌گه‌ل خۆیان دیبه‌ن به‌ره‌و سنوورى ئیران ده‌رِۆن به‌مه‌به‌ستى خۆرِزگاركردنیان نه‌وه‌ك ‏ئاشكراببن ، له‌ سه‌ر سنوور هه‌موویان ده‌گیریَن له‌ رۆژى 24/9/1975 كه‌ ژماره‌یان (40) كه‌سه‌و له‌ رۆژى 1/1/1976 به‌ پىَ ى اتفاقیه‌ى ‏جه‌زائیر ئیران هه‌موویان ته‌سلیم به‌ حكومه‌تى عیَراق ده‌كاته‌وه‌ 0‏ ‏ ((هه‌لگیرسانه‌وه‌ى شۆرش ))‏

له‌ 1/6/1976 یه‌كه‌م مه‌فره‌زه‌ى چه‌كدارى له‌ لایه‌ن به‌ریَز (مام جه‌لال ) له‌ سوریا به‌ ریَكرا كه‌ ژماره‌یان (37) پیَشمه‌رگه‌ بوون نه‌قیبى ‏مهندس (ئیبراهیم عه‌زۆ) لیَپرسراویان بوو ،ئه‌م (37) پیَشمه‌رگه‌یه‌ كرا به‌ (4) مه‌فره‌زه‌ى بچوك ، دواى گه‌یشتنیان له‌ سنوورى سوریا – ‏توركیا – بۆ كوردستان .‏ هه‌ر چوار مه‌فره‌زه‌كه‌ له‌لایه‌ن قیاده‌ی موه‌قه‌ته‌ی ئه‌و كاته‌ی پارتی ده‌ستگیر كران و شه‌هید كران له‌ناوچه‌كان.‏

‏"ووه‌م وه‌جبه‌ی ناردنی پیَشمه‌رگه‌ بۆ كوردستان"‏

ئه‌م هیَزه‌ له‌فه‌رمانده‌ و كادیره‌كانی سوریا پیَك هاتبوو، كارن به‌ سیَ ره‌تل به‌ سه‌رپه‌رشتی كاك نه‌وشیَروان مسته‌فا له‌ 21/11/1976 ‏ره‌وانه‌ی كوردستان كران. به‌ڵام هیَشتا مام جه‌لال به‌تیَچوونی مه‌فره‌زه‌ی یه‌كه‌می نه‌ده‌زانی دوو نامه‌ی دانیَ بۆ عه‌لی عه‌بدوڵڵا، ئیدریس ‏بارزانی و مه‌سعود بارزانی. پاش گه‌یشتنی دووه‌م مه‌فره‌زه‌ له‌ سیَ سنوور باره‌گایان دانا. ‏

‏"یه‌كه‌م وه‌جبه‌ی چه‌ك"‏

یه‌كه‌م وه‌جبه‌ی چه‌ك له‌سوریاوه‌ هات پاش ئیتفاق كردن له‌گه‌ڵ قیاده‌ی موه‌قه‌ته‌. له‌1/3/1977 چه‌كه‌كان بریتی بوون له‌: 60 كلاشینكۆف ‏كه‌ له‌لایه‌ن نه‌وشیروانه‌وه‌ وه‌رگیران.‏ گه‌رِانه‌وه‌ی مام جه‌لال له‌ ساڵی 1977 بۆ كوردستان دوای گه‌رِانه‌وه‌ی له‌به‌یروت بۆ كوردستان یه‌كه‌م كۆبوونه‌وه‌ی كۆمیته‌ی سه‌ركردایه‌تی ‏له‌سه‌ر خاكی كوردستان له‌ 31/8/1977 به‌ست، كه‌ 12 رۆژی خایاند.‏ له‌كۆبوونه‌وه‌كه‌ مام جه‌لال به‌ سكرتیَری گشتی دانرا.‏ كۆمه‌ڵه‌: ئارام - سالار عه‌زیز.‏ بزووتنه‌وه‌: ره‌سول مامه‌ - عه‌لی عه‌سكه‌ری.‏ خه‌تی گشتی: ئه‌ندامانی ده‌سته‌ی دامه‌زریَنه‌ری (ی. ن. ك)‏ دوای لابردنی سه‌ركردایه‌تی له‌ سیَ سنوور بۆ نۆكان. له‌مانگی 3/1978 دووه‌م كۆبوونه‌وه‌ی سه‌ركردایه‌تی به‌سترا بۆ ریَكخستنی پیَشمه‌رگه‌ – ‏دارایی – دانانی نه‌خشه‌ و پلان – دروست كردنی هه‌شت هه‌ریَم. ‏ دوای چه‌ند مانگیَك برِیار درا بگه‌رِیَنه‌وه‌ بۆ سیَ سنوور. له‌به‌ر نزیكی له‌سوریا – توركیا – ئیَران – كوردستان.‏ ئه‌و كاته‌ زیاتر له‌ هه‌زار پیَشمه‌رگه‌ له‌ سه‌ركردایه‌تی بوون، كران به‌ سیَ ره‌تل و ژماره‌یه‌كی زۆری بیَ چه‌ك بوون. پاش وه‌رگرتنی زانیاری ‏له‌سه‌ر سیَ سنوور كه‌ هیَزه‌كانی قیاده‌ موه‌قه‌ته‌ له‌ویَ بوون ژماره‌یان 300 كه‌س بوون. ‏ دوای به‌رِیَ كه‌وتنی ره‌تلی یه‌كه‌م و دووه‌م له‌ هه‌كاری تووشی شه‌رِ بوون له‌گه‌ڵ قیاده‌ موه‌قه‌ته‌ و جاشه‌كانی توركیا. زیاتر له‌ 750 ‏پیَشمه‌رگه‌ له‌و سه‌رده‌مه‌ تیاچوون.‏ باقی هیَزه‌كه‌ی سه‌ركردایه‌تی گه‌رِانه‌وه‌ قه‌ندیل له‌20/9/1978 دوای خۆریَكخستنه‌وه‌ی سه‌ركردایه‌تی و دریَژه‌دان به‌شۆرِش و هه‌ڵگیرسانی ‏شه‌رِی نیَوان عیَراق و ئیَران له‌ ساڵی 1980 په‌یوه‌ندی نیَوان كۆماری ئیسلامی ئیَران له‌گه‌ڵ یه‌كیَتی باش بوو.‏ له‌ماوه‌یه‌كی كه‌م یه‌كیَتی توانی خۆ ریَك بخاته‌وه‌ و زۆر له‌سنووره‌كان له‌رژیَم ئازاد بكات و تا ساڵی 1988.‏ دوای شه‌رِی نیَوان عیَراق و كویَت یه‌كیَتی به‌رنامه‌ی ئازاد كردنی كوردستانی دانا و ئه‌و كاته‌ زۆربه‌ی هیَزه‌كانی یه‌كیَتی وه‌ك پارتیزان ‏مابوونه‌وه‌ تا راپه‌رِینی 1991. ‏ ‏"نویَ بوونه‌وه‌"‏

هه‌موو ریَكخراویَكی سیاسی سه‌ره‌تای دروست بوونی به‌قۆناخه‌كانی منداڵی و گه‌نجی و پیریدا تیَده‌په‌رِیَ و هه‌وڵی گه‌یشتن به‌ ئامانج ‏ده‌دات. ‏ شۆرِشی نویَ له‌ماوه‌ی خه‌باتی سیاسی و چه‌كداری له‌شاخ كۆمه‌ڵیَك گۆرِانی تیَدا رووداوه‌. هه‌روه‌ها به‌ره‌نگاری هه‌موو رۆژه‌ سه‌خته‌كان ‏بوه‌ته‌وه‌ و توانای هه‌ڵسانه‌وه‌ی هه‌بووه‌ سه‌ره‌رِای بوونی كۆمه‌ڵیَ بیری جیاواز له‌ناو یه‌كیَتی.‏ به‌ستنی چه‌ندین كۆنفرانس له‌شاخ، له‌ساڵانی 80 كان وه‌ك كۆنفرانسی كۆمه‌ڵه‌ له‌ساڵی 83 و 84 هه‌روه‌ها كۆنفرانسی هه‌ردوو باڵی ناو ‏یه‌كیَتی – خه‌تی گشتی و بزووتنه‌وه‌ی سۆسیالیست پاش جیابوونه‌وه‌ی به‌شیَكی بزووتنه‌وه‌ی سۆسیالیست له‌ناو یه‌كیَتی له‌و كۆنفرانسه‌ ‏هه‌ر دوو باڵه‌كه‌ یه‌كیان گرت و ناویان نا یه‌كیَتی شۆرِشگیَران. له‌وه‌ به‌دواوه‌ یه‌كیَتی بووه‌ دوو باڵ. یه‌كیَتی شورِشگیَران و كۆمه‌ڵه‌ی ‏ره‌نجده‌ران.‏ به‌ستنی كۆنگره‌ی یه‌ك له‌ 28/1/1992 له‌سلیَمانی دوای دوو رۆژ گواستراوه‌ بۆ هه‌ولیَر كه‌ ماوه‌ی 17 رۆژی خایاند. زیاتر له‌ 750 كادیر له‌و ‏سه‌رده‌مه‌ به‌شداری كۆنگره‌كه‌ بوون، هه‌ر دوو باڵی كۆمه‌ڵه‌ و یه‌كیَتی شۆرشگیَران توانه‌وه‌ و برِیاری یه‌كخستنی هه‌ردوو باڵه‌كه‌ درا و ته‌به‌نی ‏فیكره‌ی سۆسیال دیموكرات كرا كه‌ فره‌ مینبه‌ری و جیَگای هه‌موو تاكیَكی كوردستانی تیَدا ده‌بیَته‌وه‌ و ده‌توانن له‌ناو ئه‌م ریَكخراوه‌ خه‌باتی ‏سیاسی خۆیان بكه‌ن و سه‌ره‌رِای بوونی بیر و رای جیاوازیش. ‏ وه‌ له‌دوای ساڵی 1996 یه‌كیَتی بۆ ماوه‌ی چه‌ندین رۆژ كۆبوونه‌وه‌ی سه‌ركردایه‌تی به‌ست له‌ سلیَمانی به‌ مه‌به‌ستی گۆرِانكاری له‌به‌رنامه‌ی ‏كاری خۆی وه‌ك:‏ دانانی وه‌زاره‌تی مافی مرۆڤ و كردنه‌وه‌ی نووسینگه‌ی مافی مرۆڤ له‌ سه‌رجه‌م دام و ده‌زگاكان. دروست كردنی چه‌ندین ریَكخراوی مه‌ده‌نی و ‏كردنه‌وه‌ی كه‌ناڵی جیاجیای ئازاد و ده‌ركردنی چه‌ندین رۆژنامه‌ و گرنگی دان به‌ریَكخراوه‌ پیشه‌ییه‌كان و كردنه‌وه‌ی چه‌ندین سه‌نته‌ر و ‏كۆمه‌ڵه‌ی رۆشنبیری به‌ مه‌به‌ستی گۆرِان و كرانه‌وه‌.‏ له‌رِووی خزمه‌ته‌وه‌ هه‌ولیَ باشی دا بۆ بوژانه‌وه‌ی وه‌زعی دانیشتوانی سنووری حكومه‌ته‌كه‌ی و زیاد كردنی مووچه‌ی سه‌رجه‌م فه‌رمانبه‌ران ‏پیَش رووخانی حكومه‌تی عیَراق. له‌ 4/4/1999 كۆنفرانسی ناوخۆ به‌سترا بۆ ریَكخستنه‌كان له‌ سه‌رجه‌م مه‌ڵبه‌نده‌كان، له‌ 2001 كۆنگره‌ی ‏دووه‌می یه‌كیَتی له‌ سلیَمانی به‌سترا، ته‌به‌نی فیكره‌ی سۆسیالیست و دیموكرات كرا و سه‌ركردایه‌تی نویَ هه‌ڵبژیَردرا و به‌ریَز مام جه‌لال به‌ ‏سكرتیَری گشتی یه‌كیَتی هه‌ڵبژیَردرا. ‏ سه‌ره‌رِای ئه‌و بارودۆخه‌ی كه‌ كوردستانی پیَدا تیَده‌په‌رِی بوونی شه‌رِ له‌نیَوان یه‌كیَتی و پارتی هه‌روه‌ها له‌نیَوان حكومه‌تی عیَراق به‌ ‏هاوكاری پ. ك. ك و انێار والاسلام له‌سه‌ر سنووری ئیَران و هیَرشه‌كانی ساڵی 1997ی پارتی به‌هاوكاری ده‌وڵه‌تی توركیا بۆ سه‌ر ‏هیَزه‌كانی یه‌كیَتی. ‏ به‌شداری كردنی یه‌كیَتی له‌كۆنفرانسی ریَكخراوی ‏SI‏ له‌رۆژانی 31/5 و 1/6/2001 له‌مه‌راكیش و وه‌رگیرانی یه‌كیَتی به‌ئه‌ندامی چاودیَر له‌و ‏ریَكخراوه‌ كه‌ به‌دووه‌م ریَكخراو دیَ له‌دوای ‏UN‏ و نویَنه‌ری 172 پارت و ریَكخراوی تیَدا ئه‌ندامه‌.‏ میَژووی 31 ساڵه‌ی یه‌كیَتی به‌هه‌موو قۆناخ و به‌رزی و نزمی و گه‌رمی و ساردیه‌ هه‌مه‌ جۆریه‌كانیه‌وه‌، ده‌مانباته‌وه‌ سه‌ر راستی توانای ‏یه‌كیَتی له‌خۆ گونجاندن و ره‌و كردن له‌گه‌ڵ ئه‌و واقیعه‌ تازه‌ی كه‌ هه‌یه‌. ‏ له‌سه‌رده‌می شاخ و رووبه‌رِوو بوونه‌وه‌ی چه‌كدارانه‌ له‌گه‌ڵ داگیر كه‌راندا و له‌دونیای قوربانیدان دا دژی سیَ كوچكه‌ی ته‌عریب – ته‌بعیز – ‏ته‌هجیر. یه‌كیَتی خاوه‌نی مه‌زنترین سه‌رمایه‌یه‌. ‏ له‌راپه‌رِیَنی هه‌لومه‌رجی شار و ئاوه‌دان كردنه‌وه‌ دامه‌زراندنی به‌ردی بناغه‌ی دیموكراسی و مه‌ده‌نیه‌ت و ئازادیش دا یه‌كیَتی له‌ریزی ‏پیَشه‌وه‌ی پارته‌ سیاسییه‌كانی كوردستان بووه‌. ‏ قۆناغی دوای رزگار كردنی به‌شه‌كه‌ی تری ژیَر ده‌سه‌ڵاتی رژیَم له‌ساڵی 2003 وه‌ ئه‌ركی پاراستن و چه‌سپاندیان ئاماژه‌ی به‌هیَزن و توانای ‏یه‌كیَتی.‏ پاش 2003 مه‌سه‌له‌ی به‌خۆدا چوونه‌وه‌ و خۆ نویَ كردنه‌وه‌ له‌ناو یه‌كیَتی خستنه‌ رووی كیَشه‌كان و به‌شداری پیَ كردنی خه‌ڵك له‌كیَشه‌كان ‏شتیَكی تازه‌یه‌ له‌رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌رِاست به‌گشتی و له‌كوردستان به‌ تایبه‌تی.‏

جبار كریم رشید به‌شی هه‌لبژاردنی مه‌لبه‌ندی 3ى هه‌ولیر