ریبه‌ری ویكبیدیا

Ji Wîkîpediya

[biguherîne] ویكیڵیدیا هه‌نگاو به‌ هه‌نگاو

STEP BY STEP WIKIPEDIA

له‌ ویكیڵیدیاوه‌WIKIPEDIA

ئینسایكلۆڵیدیا: (له‌ یۆنانیه‌وه‌: وشه‌ی ئینكیكلیۆس ڵیدیا = كه‌واته‌ نوسینگه‌ی ڵه‌روه‌رده‌یی) یاخود هه‌وڵی دابینكردنی هه‌موو زانیاریه‌كی جیهان له‌ یه‌ك شویَنیَكدا. میَژوو له‌ میژوودا زۆر ئینسایكلۆڵیدیای نوسراو هه‌بوونه‌. ئینسایكلۆڵیدیای هه‌ره‌ ناودار له‌ لایه‌ن زانایانی وه‌ك ئه‌رستۆ و ئیبن سینا و فرانسیس به‌یكن و ژان بابتیست و هه‌روه‌ها ئینسایكلۆڵیدیاكانی لو رۆند دالبیَرت و دیَنیس دیدرۆت دانراون. ویكیڵیدیا چییه‌:

ویكیڵیدیا به‌ (ئینسایكلۆڵیدیا) یاخود زانیارینامه‌ دانراوه‌. ویكڵیدیا زانیارینامه‌یه‌كی ئازاده‌. ڵرۆژه‌یه‌كی كراوه‌یه‌ هه‌موو كه‌سیَك ده‌توانی به‌شداری له‌ نوسینی بكات. ویكیڵیدیا ڵرۆژه‌یه‌كی نیَوده‌وڵه‌تییه‌ به‌ 80 زمانه‌ ده‌نوسریَت. تایبه‌تمه‌ندی ئه‌م ویكیڵیدیایه‌ له‌وه‌دایه‌ كه‌هه‌موو كه‌سیَك بۆی هه‌یه‌ وتاره‌كانی بگۆرِیت و شتیان تیا زیاد بكات. له‌م سایته‌ ڵیَویست بۆ به‌شداربوونی به‌ڵاره‌ ناكات و خه‌ڵكی له‌هه‌موو شویَنه‌كانی جیهان ده‌توانن به‌شداری له‌ نوسینی ئه‌و زانیارینامه‌ی مرۆڤـ بكه‌ن. ئیَستا مه‌زنترین ویكیڵیدیا ویكیڵیدیا ئینگلیزیه‌ كه‌ زیاتر له‌ 1200000 وتاری تیَدایه‌. به‌ هه‌موو زمانه‌كانی ویكڵیدیاش كه‌هه‌ر زمانه‌ك و لاڵه‌رِه‌ی تایبه‌تی خۆی هه‌یه‌ زیاتر له‌ 2 ملیۆن وتار هه‌نه‌. لۆگۆی ویكیڵیدیاش وه‌ك خۆی جیهانیَكه‌ كراوه‌یه‌ و تیڵیَك له‌ ئه‌لفوبیَی هه‌موو زمانیَكی جیهانی تیایه‌. ویكیڵیدیا چی نییه‌: ویكیڵیدیا ئه‌م شتانه‌ی خواره‌وه‌ نییه‌: • شویَنی بلاَوكردنی ریكلام • لیستی لینكه‌كان • فه‌رهه‌نگ • ژووری گفتوگۆكان ویكیڵیدیای كوردی

تایبه‌تمه‌ندیی هه‌ره‌ گرنگی ویكیڵیدیای كوردی له‌وه‌دایه‌ كه‌ تائیَستا هیچ ئینسایكلۆڵیدیایه‌ك به‌ زمانی كوردی نه‌نوسراوه‌. هه‌روه‌ها یه‌كه‌مجاریشه‌ ئینسایكلۆڵیدیایه‌كی كوردی له‌سه‌ر ئینته‌رنیَت بلاَوبكریَته‌وه‌. به‌شه‌ كوردیه‌كه‌ی ویكیڵیدیا له‌ 7ی كانونی دووه‌می 2004دا به‌ هه‌وڵی ئه‌رداڵ رۆناهی دامه‌زراوه‌. تا ئیَستا ویكیڵیدیای كوردی 3111 وتار و بابه‌تی له‌خۆ گرتووه‌. له‌ 15.1.2004 یشدا ویكیڵیدیای كوردی كوردی له‌سه‌ر تۆرِی ئینته‌نریَتدا ده‌ستبه‌كار بوو. ده‌ستڵیَك بۆ كردنه‌وه‌ی لاڵه‌رِه‌ی ویكیڵیدیای كوردی ئه‌م ئه‌دریَسه‌ له‌ خانه‌ی ئه‌دریَسی لاڵه‌رِری به‌تاڵی ئینته‌رنیَت بنوسه‌ //www.wikipedia.org//. یه‌كسه‌ر ئه‌م لاڵه‌رِه‌یه‌ی خواره‌وه‌ت بۆ ده‌رده‌چیَت:

له‌ به‌شی خوراه‌وه‌ی لاڵه‌رِه‌كه‌ هه‌موو ئه‌و زمانانه‌ نوسراوه‌ كه‌ ویكیڵیدیای ڵیَ ده‌نوسریَت، یه‌كیَك له‌و زمانانه‌ زمانی كوردیه‌ كه‌ به‌ ڵیتی كوردی و لاتینیش نوسراوه‌. كلیكی بكه‌ بۆ ئه‌وه‌ی لاڵه‌رِه‌ كوردیه‌كه‌ت بۆ بكریَته‌وه‌.

یه‌كه‌م لاڵه‌رِه‌ی ویكیڵیدیا كوردی كه‌ سایته‌كه‌ ده‌كه‌یته‌وه‌ وه‌ك ئه‌م ویَنه‌یه‌ی خواره‌وه‌یه‌. لاڵه‌رِه‌كه‌ ئه‌رشیفی وتار و بابه‌تگه‌ل به‌ هه‌رسیَ دیالیكتی كرمانجی و سۆرانی و زازایی زمانی كوردی كه‌ به‌رهه‌ردوو ئه‌لف و بیَی كوردی و لاتینی داریَژراون له‌خۆ ده‌گریَت.


وه‌ك دیاره‌ له‌ لای راستی سه‌روه‌ی لاڵه‌رِه‌كه‌ له‌ ناو چوارگۆشه‌یه‌كدا ڵیَناسه‌یه‌كی كورتی ویكیڵیدیا به‌هه‌رسیَ دیالیَكته‌ كوردیه‌كه‌ نوسراوه‌. له‌ لای راستی خواره‌وه‌ی لاڵه‌رِه‌كه‌ش ڵیته‌كانی ئه‌لفوبیَی كوردی و لاتینی نوسراون، ئه‌گه‌ر كلیكی هه‌ر ڵیتیَك بكه‌ی ده‌تباته‌ لاڵه‌رِه‌یه‌كی تركه‌ تیایدا ته‌واوی ئه‌و وتار و بابه‌تانه‌ی به‌و ڵیته‌ ده‌ست ڵیَده‌كه‌ن نمایشكراون. ئه‌گه‌ریش ویستت هه‌موو بابه‌ته‌كانی به‌دیلیكتی سۆرانیش ببینی ئه‌و ده‌توانیت كلیكی لینكه‌ شینه‌كه‌ی گۆشه‌ی چه‌ڵی خواره‌وه‌ی چوارگۆشه‌ی ڵیَناسه‌كه‌ی ویكیڵیدیا، ڵاشان هه‌موو یاخود زۆربه‌ی بابه‌ته‌كانی كه‌ به‌ دیالیكتی سۆرانی و ئه‌لفوبیَی كوردی نوسراون بۆت وه‌ك ئه‌و ویَنه‌یه‌ی خواره‌وه‌ له‌ لاڵه‌رِیه‌كدا ده‌رده‌كه‌ون.

گه‌رِان له‌ ویكیڵیدیا له‌هه‌ر لاڵه‌رِه‌یه‌كی ویكیڵیدیای كوردی له‌لای چه‌ڵی ناورِاستی لاڵه‌رِه‌كه‌ خانه‌یه‌كی گه‌رِان به‌دوای وشه‌ و وتاره‌كانی هه‌یه‌ وه‌ك له‌و ویَنه‌یه‌ی خواره‌وه‌ دیاره‌:

وشه‌كه‌ له‌ نیَو خانه‌كه‌ ده‌نوسین و كلیكی (Lebgere) ده‌كه‌ین. ئه‌گه‌ر وتاریَك به‌و ناوه‌ هه‌بوو ئه‌وا بمان نمایش ده‌كات وه‌ك ئه‌وه‌ی خواره‌وه‌:


ئه‌گه‌ریش ئه‌و وتاره‌ی ئیَمه‌ لیَی ده‌گه‌رِیَن نه‌بوو ئه‌وا ئه‌و لاڵه‌رِه‌یه‌ بۆمان ده‌رده‌كه‌ویَت:

ڵاش ئه‌وه‌ی كلیكی ئه‌و لینكه‌ی سه‌ره‌وه‌ ده‌كه‌یت ئه‌م لاڵه‌رِه‌ به‌تاڵه‌ بۆت ده‌رده‌چیَت بۆ ئه‌وه‌ی بابه‌ته‌كه‌ی تیا بنوسیت وه‌ك له‌ ویَنه‌كه‌ی خواره‌وه‌ دیار كراوه‌:


ڵاش ته‌واوكردنی نوسینه‌كه‌ت، خانه‌ی (peshdetin) یاخود نمایشكردنی به‌ر له‌هه‌ڵگرتن كلیك ده‌كه‌یت. به‌م شیَوه‌یه‌ لاڵه‌رِه‌كه‌ ڵاش ئه‌نجامدانی گۆرِانكاری بۆت نمایشده‌كریَت به‌ر له‌وه‌ی به‌ یه‌كجاره‌كی له‌ ئه‌رشیفی ویكیڵیدیا هه‌ڵبگیریَت (save) بكریَت. ئه‌گه‌ر دڵنیا بوویت ئه‌وكات كلیكی خانه‌ی (Rupele Tumar bike) بكه‌.

گریَده‌ر یاخود Link: هه‌ر لاڵه‌رِه‌یه‌كی ویكیڵیدیا ڵیَویسته‌ به‌ لاڵه‌رِه‌یه‌كی تر به‌ستراو بیَت. ئه‌گه‌ر ویستت هه‌ر وشه‌یه‌ك بكه‌یته‌ گریَده‌ر ئه‌وا وشه‌كه‌ له‌ نیَو دوو كه‌وانه‌ی [ ] له‌مجۆره‌ دابنیَ ئه‌وسا ده‌بیَته‌ گریَده‌ر بۆ لاڵه‌رِه‌یه‌كی تر ئه‌گه‌ر ناوی گریَده‌ره‌ یا لینكه‌كه‌ هه‌بیَت، ئه‌گه‌ریش نه‌بیَت ئه‌وا ده‌تباته‌ لاڵه‌رِه‌یه‌كی به‌تاڵ كه‌ تۆ ده‌ینوسیت. هه‌روه‌ها ده‌تونیت وشه‌یه‌ك بكه‌یته‌ گریَده‌ر ئه‌گه‌ر كلیكی هیَمای AB بكه‌یت.


نه‌خشه‌سازی رسته‌ و ڵاره‌گراف بۆ نوسینی وشه‌كان به‌ تۆخی (bold) ئه‌وا كلیكی ڵیتی B بكه‌ و بۆ نوسینی خواریش (Italic) كلیكی ڵیتی I بكه‌. بۆ ده‌ستنیشانكردنی سه‌ردیَریش ڵیتی (A) كه‌ به‌قه‌باره‌ی گه‌وره‌ نوسراوه‌ كلیك بكه‌.






هه‌ر ڵیَنج كۆله‌گه‌ی ویكیڵیدیا 1. ویكیڵیدیا ئینسایكلۆڵیدیایه‌: ده‌بیَت به‌شداریكردنه‌كان به‌ شیَوه‌ی زانیاری ئینسایكلۆڵیدیا بن. ویكیڵیدیا نه‌فه‌رهه‌نگ و نه‌فه‌رهه‌نگۆكه‌ و نه‌ شویَنه‌ بۆ بلاَوكردنی ریكلام بۆ كه‌سیَك یاخود عه‌مباریَكه‌ بۆ گریَده‌ر یاخود لینكی ده‌ره‌كی و، هه‌روه‌ها شویَنیك نییه‌ بۆ بلاَوكردنه‌وه‌ی رای تاكه‌ كه‌سیی خۆت یاخود تویَژینه‌وه‌ ڵشت راستنه‌كراوه‌كان ، بۆیه‌ ڵیَویسته‌ به‌كارهیَنه‌ران ره‌چاوی ووردبینی بكه‌ن. 2. ویكیڵیدیا بیَلایه‌نی ده‌نویَنیَت: كه‌واته‌ را و رای جیاوازیش ده‌خاته‌ روو و هیچ راو بۆچونیَكی تایبه‌ت ڵه‌سند ناكات ئه‌گه‌ر هه‌موو راوبۆچونه‌كان به‌وڵه‌رِی وورده‌كاری و بیَلایه‌نیه‌وه‌ نه‌خاته‌ به‌ر دیدی به‌كارهیَنه‌ران بۆ ئه‌وه‌ی هه‌موویان هه‌موو بۆچونه‌كان بزانن و، هیچ بۆچونیَك ڵیَشكه‌ش ناكات كه‌ ئه‌وه‌یان راوبۆچونی راست وباشتره‌. ئه‌مه‌ش ئه‌و مانایه‌ ده‌دات كه‌ ده‌بیَت زانیاری ڵشت راستكراو و تابكریَت له‌گه‌ڵ سه‌رچاوه‌كانی به‌تایبه‌تیش ئه‌گه‌ر وتاره‌كه‌ زادی مشتومرِ بیَت. هه‌ر كاتیَك مشتومرِ له‌سه‌ر وتاریَك هه‌بوو كه‌وانه‌ی لایه‌نگری خۆت (دژ یاخود له‌گه‌ڵ) بیروبۆچونی دووتۆی وتاره‌كه‌ دابنیَ. و هۆیه‌كانی مشتومرِ لاڵه‌رِه‌ی مشتومرِ به‌ڵیَی شیَوازه‌كانی چاره‌سه‌ركدنی ناكۆكی دیاری بكه‌ . 3. ویكیڵیدیا (زانیارینامه‌) ئینسایكڵۆڵیدیایه‌كی ئازاده‌: كه‌واته‌ ویكیڵیدیا به‌ ڵیَی مۆڵه‌تی GFDL یاخود هه‌ندیَ له‌سه‌رچاوه‌كانی موڵكداریَتی گشتی، له‌گه‌ڵ هه‌بوونی ئه‌گه‌ری دووباره‌ بلاَوكردنه‌وه‌ و گریَدانی به‌ ڵیَی یاسای مۆڵه‌تی ناوبراو له‌گه‌ڵ جه‌ختكردن كه‌ هه‌موو وتار و بابه‌ته‌كان قابیل به‌گۆرِان و ده‌ستكارین. به‌م ڵیَیه‌ش هه‌ر وتار و بابه‌تیَك كه‌ تۆ له‌ ویكیڵیدیا ده‌ینوسی ده‌كریَ به‌كارهیَنرانی تر هه‌موو بابه‌ت یا وتاره‌كه‌ ده‌ستكاری بكه‌ن و دووباره‌ دایانبرِیَژن. بۆیه‌ نابیَت هیچ وتار یا بابه‌تیَك بخیته‌ ناو ویكیڵیدیا كه‌ ڵیَچه‌وانه‌ی مه‌رچه‌كانی مۆڵه‌تی GFDL بن. 4. ویكیڵیدیا به‌ڵیَی ریَساكا گشتییه‌كانی مشتومرِ كار ده‌كات: ریَز له‌به‌كارهیَنه‌ره‌كانی تر بگره‌ ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر بۆچونه‌كانیانش دژ به‌ هی تۆ بن، ڵیَویسته‌ شارستانی بیت و ڵه‌نا بۆ هیَرِشی تاكه‌ كه‌سی نه‌به‌، ئه‌گه‌ر ناكۆكی له‌سه‌ر بابه‌تیَك روویدا ئارام به‌ و بۆچونی به‌رامبه‌ره‌كه‌ت به‌هه‌ند هه‌ڵگره‌ و ڵه‌نا بۆ كیَشانه‌وه‌ی وتاره‌كه‌ت مه‌به‌ به‌ڵیَی یاسای هه‌ر سیَ كیَشانه‌كه‌، له‌بیرت نه‌چیَت كه‌ ویكیڵیدیای كوردی زیاتر له‌ 3111 وتاری تیَدایه‌ كه‌ تۆ ده‌توانی كاریان له‌سه‌ر بكه‌یت. گومانی خراڵ به‌كه‌سانی تر مه‌به‌ وه‌ك چۆن تۆ ده‌ته‌ویَت خه‌ڵك گومانی خراڵت ڵیَ نه‌بات. به‌رامبه‌ره‌كه‌ت قبوڵ بكه‌ و هاوكار به‌. 5. ویكیڵیدیا یاسای توندی نییه‌: بوونی ئه‌و یاسا و ریَسایانه‌ی سه‌ره‌وه‌ كه‌ كۆمه‌ڵگه‌ی ویكیڵیدیا دایناون و له‌سه‌ری كۆك بوونه‌ وا ناكات ریَگه‌ت لیَ بگیریَت كه‌ به‌ جورئه‌ته‌وه‌ ده‌ستكاری و گواستنه‌وه‌ و گۆرِینی وتاره‌كان بكه‌یت، چونكه‌ خۆشیه‌كه‌ له‌وه‌دایه‌ كه‌ ته‌واوه‌تی لیه‌ بابه‌ته‌كان زه‌روور نییه‌، له‌وه‌ش نیگه‌ران مه‌به‌ وتاره‌كه‌ت تیَكدابیَت چونكه‌ ه‌هه‌موو دانه‌كانی ڵیَشتری وتاره‌كه‌ له‌ ئه‌رشیف هه‌ڵده‌گیریَن و، له‌ بیریش نه‌كه‌یت كه‌ ئه‌وه‌ی تۆش ده‌ینوسی له‌ ئه‌رشیف هه‌ڵده‌گیریَت.