Eifeler Regel
Vu Wikipedia, der fräier Enzyklopedie.
Ob am Lëtzebuergeschen de Konsonant /n/ am Enn vun engem Wuert ausgeschwat/geschriwwen gëtt, hänkt dovunner of, mat wéi engem Konsonant dat folgend Wuert ufänkt. Déi komplex phonologesch Regel, déi dofir responsabel ass, gëtt heiansdo Eifeler Regel oder Äifler Regel genannt; aner Bezeechnunge fir dëse Phenomen sinn n-Tilgung, mobile-n, n-mobile, oder mobile-n deletion. 't handelt sech dobäi ëm eng sougenannte Sandhi-Regel, wouduerch de phonologesche Kontakt tëschent zwee Wierder geregelt gëtt. An enger staark vereinfachter Form kann ee soen: 'All wuert-auslautend /n/ ginn net realiséiert, wann d'folgend Wuert net mat Vokal oder de Konsonanten /h, d, dsch, t, ts, tsch/ (= all glottal an alveolar Konsonanten) ufänkt.'
Beispiller, wou den /n/ stoe bleift
- Vokal: den Af, den Yves, den Owend, den Uwe, den Eefalt, anotmen, anzemaachen
- Alveolar: den Toun, den Domm, den Zuch, den Che Guevara, den Dschungel,den Zucchero, Frittendëppen
- Glottal: den Hond
Beispiller, wou den /n/ ewechfällt
de_ Gorilla, Fritte_fett, a_maachen
Speziell Fäll
- Wierder, déi op -ioun ophalen, verléieren ni den /n/ (Organisatioun maachen, net: Organisatiou_ maachen).
- Wierder, déi op -nn ophalen (laang ausgeschwatene /n/), verléiren ni den /n/ (dënn maachen, net: dë_ maachen).
Dacks schreiwe linguistesch Studien, datt den /n/ virun engem /n/ net ausgeschwat gëtt. Laut der 1999 Schreifweis gëtt deen <n> an dëse Fäll trotzdem geschriwwen (<den Numm>), mee phonetesch gesinn ass do keen ([de Numm]).
[Änneren] Fir ze liesen
Gilles, Peter (2006): Phonologie der n-Tilgung im Moselfränkischen ('Eifler Regel'). Ein Beitrag zur dialektologischen Prosodieforschung. Moulin, Claudine/Nübling, Damaris (Hgg.): Perspektiven einer linguistischen Luxemburgistik. Studien zur Diachronie und Synchronie. Heidelberg: Winter. 29-68.
Schanen, François / Zimmer, Jacqui (2006):1,2,3 Lëtzebuergesch Grammaire, Band 3: L'orthographe. Esch-sur-Alzette: Schortgen éditions. Chapitre 8. 86-90.