Wolfgang Amadeus Mozart

Vu Wikipedia, der fräier Enzyklopedie.

Dësen Artikel beschäftegt sech mam Komponist Wolfang Amadeus Mozart. Fir aner Bedeitunge, kuckt w.e.g. Mozart (Homonymie)
Wolfang Amadeus Mozart
Vergréisseren
Wolfang Amadeus Mozart

De Wolfgang Amadeus Mozart (eigentlech: Joannes Chrysostomus Wolfgangus Theophilus Mozart; * 27. Januar 1756 zu Salzburg; † 5. Dezember 1791 zu Wien) war e Komponist vun der Wiener Klassik. Säin ëmfangräicht Wierk genéisst weltwäit Popularitéit a gehéiert zum Standartrepertoire vun der Klassik. Hie selwer huet sech meeschtens Wolfgang Amadé Mozart genannt, Amadeus huet säin Ursprong an der Latiniséierung déi an der Romantik Moud war.

Inhaltsverzeechnes

[Änneren] Säi Liewen

[Änneren] D'Wonnerkand (1756-1766)

De W. A. Mozart 1763 an Haffkleeder. De Papp Mozart huet an engem Bréif den 19. Oktober 1762 geschriwwen: „...Wollen Sie wissen wie des Woferl Kleid aussieht? – Es ist solches vom feinsten Tuch liloa=Farb....Es war für den Prinz Maximilian gemacht...“
Vergréisseren
De W. A. Mozart 1763 an Haffkleeder. De Papp Mozart huet an engem Bréif den 19. Oktober 1762 geschriwwen: „...Wollen Sie wissen wie des Woferl Kleid aussieht? – Es ist solches vom feinsten Tuch liloa=Farb....Es war für den Prinz Maximilian gemacht...“

De W. A. Mozart ass de 27. Januar 1756 um aacht Auer owes zu Salzburg an der Getreidegasse 9 an enger Dräizëmmerwunning vun engem Mifamilljenhaus (Hagenauer Haus) op d'Welt komm. Seng Elteren, déi aus beruffleche Grënn an d'kierlecht Fürstentum Salzburg geplënnert waren, waren de fürstbëschofleche Vizekapellmeeschter Leopold Mozart aus Ausgburg an d'Anna Maria Pertl aus Sankt Gilgen. Schonn um Virmëtten no senger Gebuert gouf hien am Doum zu Salzburg op den Numm Joannes Chrysostomus Wolfgangus Theophilus gedeeft. De Ruffnumm war Wolfgang bzw. Wolferl.

Schonn am Alter vu véier Joer kruten hien a seng fënnef Joer méi al Schwëster Maria Anna Walburga Ignatia, genannt „Nannerl“, vum Papp den éischte Musek- an Allgemengunterrecht (Piano, Gei a Kompositioun). Scho 1761 huet de Papp Mozart en Andante an en Allegro als „Wolfgangerl Compositiones“ opgezeechent, denen en Allegro an e Menuetto gefollegt sinn (datéiert op den 11. bzw. 16. Dezember 1761. Dat fälschlecherweis ëmmer als fréiste Kompositioun genanntent Menuett a Sol Majeur mat engem Menuett an Do majeur als Trio KV 1 ass warscheinlech eréischt 1764 entstanen). Och dem Mozart seng Begabung am Klavéier- a Violinspill ass séier däitlech ginn. 1762 hat hie seng éischt Optrëtter.

Éischt Concertsreese vum Wolfgang a senger Schwëster Nannerl mat den Eltere goufen arrangéiert, fir dem Adel déi talentéiert Kanner ze presentéieren. Nom Erfolleg vum Wonnerkand zu München an zu Wien huet d'Famill den 9. Juni 1763 eng wäit Tournée duerch d'däitsch Länner a Westeuropa ënnerholl, déi bis den 28. November 1766 gedauert huet, wéi si nees zu Salzburg ukomm sinn: München, Augsburg, Ludwigsburg, Schwetzingen, Heidelberg, Mainz, Frankfurt am Main, Koblenz, Köln, Oochen, Bréissel, Paräis (18. November 1763), Versailles, London (23. Abrëll 1764), Dover, Belsch, Den Haag, Amsterdam, Utrecht, Mecheln, nees Paräis (10. Mee 1766), Dijon, Lyon, Genf, Lausanne, Bern, Zürich, Donaueschingen, Ulm a München, wou d'Kanner bei Haff oder an ëffentlechen Akamedie musizéiert hunn. Wärend dëse Reese sinn ënner anerem déi éischt Sonate fir Klavéier a Violin entstanen (déi véier Sonate fir Klavéier a Violin KV 6 bis 9 sinn 1764 déi éischt gedréckte Kompositioune vum Mozart) souwéi déi éischt Symphonie a Re # majeur (KV 16).

Gebuertshaus zu Salzburg
Vergréisseren
Gebuertshaus zu Salzburg

E wichtegt Resultat vun dëser Rees war, datt de Mozart zu London mat der italienescher Symphonie an Oper vertraut gemaach ginn ass. Do huet hien och de Johann Christian Bach kennegeléiert, deen hie sech als Virbild geholl huet. 1778 huet de Mozart aus Paräis heemgeschriwwen: „..ich liebe ihn (wie sie wohl wissen) von ganzem herzen – und habe hochachtung vor ihm..“.

[Änneren] Éischt Komponéieren zu Wien an Italierees (1766-1771)

Nodeems d'Famill nees zu Salzburg ukomm war, koum et zu éischten Uropféierungen, dorënner och vun der Schouloper Die Schuldigkeit des ersten Gebotes, déi den eelefjärege Mozart zesumme mat de wesentlech eelere Salzburger Haffmuseker Anton Cajetan Adlgasser a Michael Haydn komponéiert hat. Am September koum et zu enger zweeter Rees mat der Famill op Wien. Wéinst enger Waasserpoukenepidemie sinn si op Brünn an Olmütz gefuer. D'Krankheet huet de Wolfgang a seng Schwëster awer och do erreecht an huet (lt. méi Biographien) Narben a sengem Gesiit hannerlooss. Nodeems d'Kanner nees gesond waren, ass de Mozart den 10. Januar 1768 nees op Wien gaangen, wou hien d'Sangspill Bastien und Bastienne (KV 50), d'Waisenhausmesse (KV 139) souwéi d'Opera buffa La finta semplice (KV 51) fäerdeggestallt huet. Obschonns vum däitsche Keeser Franz I. bestallt, konnt dës lescht net opgefouert ginn; Grond waren Intrige vun der sougenannter italienescher Partei ronderëm den Haffintendant Giuseppe Affligio.

No 15 Méint zu Wien ass de Mozart mat senger Famill de 5. Januar 1769 nees op Salzburg zeréckgaangen. Hei gouf La finta semplice den 1. Mee endlech opgefouert, an hei krut hien de 27. Oktober als Drëtte Concertsmeeschter vun der Salzburger Haffkapell seng éischt Plaz - och wann dës net bezuelt gouf.

De Mozart (um Piano) musizéiert mam gläichaltregen Thomas Linley (Violin). Florenz 1770
Vergréisseren
De Mozart (um Piano) musizéiert mam gläichaltregen Thomas Linley (Violin). Florenz 1770

Knapps dräi Woche méi spéit, den 13. Dezember 1769, ass de Mozart mat sengem Papp zu der éischter vun dräi ausseruerdentlech erfollegräichen Italiereesen opgebrach, déi - mat Ënnerbriechunge vu Mäerz bis August 1771 an Dezember 1771 bis Oktober 1772 - bal dräianhallef Joer gedauert huet.

Déi éischt Rees huet si op Verona, Mailand, Bologna, Florenz, Roum, Neapel, Turin, Venedeg, Padua, Vicenza, Verona, Innsbruck an zeréck op Salzburg gefouert. Hei huet de Mozart bis zum Hierscht gerascht, fir duerno fir e längeren (drëtten) Openthalt op Mailand ze goen. Vum Poopst Clemens XIV. gouf hie 1770 zu Roum zum Ritter vum Gëllene Sporn ernannt, mee hien huet am Géigesaz zum Gluck ni vrum Privileg, sech "Ritter" ze nenne Gebrauch gemaach. Zu Roum ass et him gelongen, nodeems hien nëmmen een oder zwee Mol d'néngstëmmeg Miserere vum Gregorio Allegri héieren hat, de Grondkader vun dëser Partitur (déi vum Vatikan streng geheim gehale gouf) aus dem Gediechtnis feelerfräi néierzeschreiwen. Net kloer ass, wéiwäit d'Sänger Stëmmen beim Improviséiere koloréiert hunn, an op de Mozart dat opschreiwe konnt.

Beim Padre Giovanni Battista Martini zu Bologna huet de Mozart Kontrapunkt studéiert. No enger Prüfung gouf hien an d'Accademia Filarmonica di Bologna opgeholl. Do ass hie bedeitende Museker wéi dem Giovanni Battista Sammartini, dem Niccolò Piccinni, dem Pietro Nardini an dem Giovanni Paisiello begéint. De 26. Dezember 1770 huet hien d'Uropféierung vu senger Opera seria Mitridate, Rè di Ponto (KV 87) zu Mailand erliewt, déi beim Publikum e groussen Erfolleg war an zu zwéi weideren Opträg gefouert huet: der Serenata teatrale Ascanio in Alba (KV 111, Uropféierung zu Mailand de 17. Oktober 1771) souwéi d'Dramma per musica Lucio Silla (KV 135, Uropféierung zu Mailand an der Saison 1772/73). De 15. Dezember 1771 si Papp a Jong nees op Salzburg zeréck komm, nodeems sech Hoffnungen op eng Plaz an Italien net erfëllt haten.

[Änneren] Salzburg (1772-1781)

[Änneren] Wien (1781-1791)

[Änneren] Säi Wierk

  Kuckt och den Artikel Köchelverzeichnisd'Artikelen [[{{{2}}}]] an [[{{{3}}}]]d'Artikelen [[{{{4}}}]], [[{{{5}}}]] an [[{{{6}}}]]d'Artikelen [[{{{7}}}]], [[{{{8}}}]], [[{{{9}}}]] an [[{{{10}}}]]. 

Dem Mozart seng Wierker goufe vum Ludwig von Köchel am no him benannte Köchelverzeichnis (KV) katalogiséiert wat nach haut de Standartkatalog fir d'Kompositioune vum Wiener Klassiker ass. Eng éischt Editioun ass 1862 erauskomm a mëttlerweil ass de Katalog bei der 8. Editioun ukomm.

[Änneren] Geeschtlech Wierker

  • Veni sancte spiritus, KV 47
  • Vesperae de dominica, KV 321
  • Krönungsmesse, KV 317 (1779)

[Änneren] Operen

  • Die Schuldigkeit des ersten Gebots (1767, KV 35)
  • Apollo und Hyacinth (1768, KV 38)
  • Bastien und Bastienne (1768, KV 50)
  • La finta semplice (1768, KV 51)
  • Mitridate, Re di Ponto (1770, KV 87)
  • Ascanio in Alba (1771, KV 111)
  • Il sogno di Scipione (1771, KV 126)
  • Lucio Silla (1772, KV 135)
  • La finta giardiniera (1775, KV 196)
  • Il re pastore (1775, KV 208)
  • Zaide (1780, KV 344), Fragment
  • Idomeneo (1781, KV 366)
  • Die Entführung aus dem Serail (1782, KV 384)
  • L'oca del Cairo (1783, KV 422), Fragment
  • Lo sposo deluso ossia La rivalità di tre donne per un solo amante (1783, KV 430), Fragment
  • Der Schauspieldirektor (1786, KV 486)
  • Le nozze di Figaro (1786, KV 492)
  • Il dissoluto punito ossia il Don Giovanni (1787, KV 527)
  • Così fan tutte ossia La scuola degli amanti (1790, KV 588)
  • Die Zauberflöte (1791, KV 620)
  • La Clemenza di Tito (1791, KV 621)

[Änneren] Orchesterwierker

  • Iwwer 40 Symphonien
  • 7 Geieconcerten (KV 207, KV 211, KV 216, KV 218, KV 219, KV 268?, KV 271a?)
  • Konzert für Klarinette und Orchester A-Dur KV 622
  • 4 Hoarconcerten
  • Fagottkonzert B-Dur
  • 2 Sinfonie concertante
  • 3 Flütteconcerten
  • Kassatiounen
  • Divertimenti
  • Serenaden
  • Märsch an Dänz fir Orchester.

[Änneren] Kammermusek

  • 35 Sonate fir Gei a Piano
  • Pianotrioen
  • 2 Pianosquartetter
  • Pianosquintett Es-Dur (1784, KV 452)
  • Sträichquartetter
  • Bléiserquartetter
  • Quintetter mat Bléiser
  • Sträichduoen an -trioen
  • Sextett Ein musikalischer Spaß oder Dorfmusikantensextett (1787, KV 522)

[Änneren] Pianosmusek

  • 27 Pianosconcerten
  • 18 Pianossonaten
  • Variatiounen iwwer verschidden Themen
  • en etlech Eenzelstécker: Fantasien, Rondoen, etc.

[Änneren] Lëschteg Kanonen

  • Bona nox, bist a rechter Ochs (KV 561)
  • Oh, du eselhafter Martin/Oh, du eselhafter Peierl (KV 560b/560a)

[Änneren] Literatur zum Thema

  • Einstein, Alfred: 'Mozart - Sein Charakter, sein Werk, Neuauflage Fischer TB, 2005
  • Jick, Hershel: A Listener's Guide to Mozart's Music, Vantage, 1997

[Änneren] Um Spaweck