ഫുട്ബോള്‍

വിക്കിപീഡിയ, ഒരു സ്വതന്ത്ര വിജ്ഞാനകോശം.

ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും ജനപ്രിയ കായിക വിനോദമാണ്‌ ഫുട്ബോള്‍ അഥവാ കാല്‍പന്തുകളി. പതിനൊന്നു പേരടങ്ങുന്ന രണ്ടു ടീമുകള്‍ തമ്മിലുളള മത്സരമാണിത്‌. ഗോള്‍ നേടുകയാണ്‌ ടീമുകളുടെ ലക്ഷ്യം. ഏറ്റവും കൂടുതല്‍ ഗോള്‍ നേടുന്നവര്‍ കളി ജയിക്കുന്നു.

കാലുകൊണ്ടാണു പ്രധാനമായും ഫുട്ബോള്‍ കളിക്കുന്നതെങ്കിലും കയ്യൊഴികെ മറ്റെല്ലാ ശരിിര ഭാഗങ്ങളും കളിക്കാര്‍ ഉപയോഗപ്പെടുത്തുന്നുണ്ട്‌. ഏന്നാല്‍ ഇരു ടീമിലെയും ഗോള്‍‍കീപ്പര്‍മാര്‍ക്ക്‌ പന്തു കൈകൊണ്ടു തൊടാം.

ഫുട്ബോള്‍ എന്ന പേരില്‍ അമേരിക്കയില്‍ മറ്റു ചില കളികളുമുണ്ട്‌ അതിനാല്‍ തെറ്റിദ്ധാരണ അവിടെ ഒഴിവാക്കാന്‍ സോക്കര്‍ എന്നും കാല്‍പന്തുകളി അറിയപ്പെടുന്നു.

ഫെഡറേഷന്‍ ഓഫ്‌ ഇന്റര്‍നാഷണല്‍ ഫുട്ബോള്‍ അസോസിയേഷന്‍,ഫിഫ, ആണ്‌ ഈ കളിയുടെ നിയമങ്ങള്‍ പരിഷ്ക്കരിക്കുന്നതും നടപ്പിലാക്കുന്നതും.

ലളിതമായ നിയമങ്ങളും പരിമിതമായ സൌകര്യങ്ങള്‍ മതി എന്നതുമാണ്‌ ഫുട്ബോളിനെ ജനപ്രിയമാക്കാന്‍ കാരണങ്ങള്‍. 200 രാജ്യങ്ങളിലായി കോടിക്കണക്കിനാളുകള്‍ ഈ കായികവിനോദത്തിലേര്‍പ്പെടുന്നുണ്ട്‌. ലാറ്റിനമേരിക്കന്‍ രാജ്യങ്ങള്‍, യൂറോപ്പ്‌ എന്നിവിടങ്ങളിലാണ്‌ ഫുട്ബോളിന്‌ ഏറ്റവും പ്രചാരമുളളത്‌.

എതിര്‍ ടീമിലെ പ്രതിരോധ നിരക്കാരനെ( വെള്ള ജേഴ്സി) മറികടന്ന് ഗോള്‍ നേടാന്‍ ശ്രമിക്കുന്ന മുന്നേറ്റ നിരക്കാരന്‍(10). തടയുവാന്‍ ശ്രമിക്കുന്ന ഗോളി.
Enlarge
എതിര്‍ ടീമിലെ പ്രതിരോധ നിരക്കാരനെ( വെള്ള ജേഴ്സി) മറികടന്ന് ഗോള്‍ നേടാന്‍ ശ്രമിക്കുന്ന മുന്നേറ്റ നിരക്കാരന്‍(10). തടയുവാന്‍ ശ്രമിക്കുന്ന ഗോളി.


ഉള്ളടക്കം

[എഡിറ്റ്‌] കളിക്രമം

പതിനൊന്നു പേര്‍ വീതമടങ്ങുന്ന രണ്ടു ടീമുകള്‍ തമ്മിലാണ്‌ ഫുട്ബോള്‍ മത്സരം. പന്തു കൈക്കലാക്കി എതിര്‍ ടീമിന്റെ വലയില്‍ (ഗോള്‍ പോസ്റ്റ്‌) എത്തിക്കുകയാണു ലക്ഷ്യം. നിശ്ചിത സമയ പരിധിക്കുള്ളില്‍ ഏറ്റവും കൂടുതല്‍ ഗോള്‍ നേടുന്ന ടീം കളി ജയിക്കുന്നു. ഇരു ടീമുകളും തുല്യ ഗോളുകളാണ്‌ നേടിയതെങ്കില്‍ കളി സമനിലയിലാകും.

പന്തു വരുതിയിലാക്കി കാലുകള്‍ കൊണ്ടു നിയന്ത്രിച്ച്‌ മുന്നോട്ടു നീങ്ങി, ടീമംഗങ്ങള്‍ തമ്മില്‍ പരസ്പരം പന്തു കൈമാറി ഗോള്‍ വലയത്തിനടുത്തെത്തുമ്പോള്‍ ഗോള്‍ കീപ്പറെ കബളിപ്പിച്ച്‌ പന്തു വലയിലാക്കുക. കളിയുടെ ക്രമം ഇതാണ്‌. പന്തു കൈക്കാലാക്കി ഗോളാക്കാനായി ടീമുകള്‍ തമ്മിലുളള മത്സരമാണ്‌ ഫുട്ബോളിനെ ആവേശകരമാക്കുന്നത്‌.

പന്തു കളിക്കളത്തിന്റെ അതിര്‍ത്തി വരയ്ക്കു പുറത്തേക്കു പോകുമ്പോഴോ കളി നിയന്ത്രിക്കുന്ന റഫറി നിര്‍ത്തി വയ്ക്കുമ്പോഴോ മത്രമേ ഫുട്ബോള്‍ കളി നിശ്ചലമാകുന്നുള്ളു.


[എഡിറ്റ്‌] കളിനിയമങ്ങള്‍

[എഡിറ്റ്‌] ഉത്ഭവവും മാറ്റങ്ങളും

പല പ്രദേശങ്ങളിലായി വിവിധ നിയമങ്ങളുടെ അടിസ്ഥാനത്തില്‍ കളിച്ചിരുന്ന ഫുട്ബോളിന്റെ നിയമങ്ങള്‍ ദീര്‍ഘകാല ശ്രമങ്ങളുടെ ഫലമായാണ്‌ ക്രോഡീകരിക്കപ്പെട്ടത്‌. ഇതിനുളള ശ്രമങ്ങള്‍ ശക്തമായത്‌ പത്തൊമ്പതാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ മധ്യത്തിലാണ്‌. ഇന്നു നിലവിലുളള നിയമങ്ങളുടെ ഏകദേശ ചിത്രം രൂപപ്പെടുത്തിയതു കേംബ്രിജിലെ ട്രിനിറ്റി കോളജാണ്‌. 1848ല്‍ ഇംഗ്ലണ്ടിലെ വിവിധ ടീമുകളെ ചര്‍ചയ്ക്കിരുത്തിയാണ്‌ ഇതു സാധ്യമാക്കിയത്‌.

കളിനിയമങ്ങളുടെ ക്രോഡീകരണത്തിനുളള ശ്രമങ്ങള്‍ 1863ല്‍ ദ്‌ ഫുട്ബോള്‍ അസോസിയേഷന്‍( എഫ്‌. എ) എന്ന സംഘടനയുടെ രൂപീകരണത്തിനു കാരണമായി. ആ വര്‍ഷാന്ത്യം ഫുട്ബോളിന്റെ ആദ്യത്തെ നിയമ പട്ടിക പുറത്തിറങ്ങി. കളിനിയമങ്ങള്‍ രൂപപ്പെടുത്തുന്നതില്‍ ഇപ്പോള്‍ പ്രധാന പങ്കു വഹിക്കുന്നത്‌ ഇന്റര്‍നാഷണല്‍ ഫുട്ബോള്‍ അസോസിയേഷന്‍ ബോര്‍ഡ്‌(ഐ.എഫ്‌.എ.ബി.) എന്ന സംഘടനയാണ്‌. 1882ലാണ്‌ ഇതു രൂപീക്രിതമായത്‌. 1904ല്‍ പാരിസില്‍ രൂപംകൊണ്ട ഫിഫ, ഐ.എഫ്‌.എ.ബി.യുടെ നിയമങ്ങള്‍ പിന്തുടരുമെന്നു പ്രഖ്യാപിച്ചു. കാലക്രമത്തില്‍ ഫുട്ബോളിലെ ഏറ്റവും ശക്തമായ സംഘടനയായി ഫിഫ മാറി. ഇന്ന് ഐ.എഫ്‌.എ.ബി.യില്‍ ഏറ്റവും കൂടുതല്‍ പ്രതിനിധികളുള്ളത്‌ ഫിഫയില്‍ നിന്നാണ്‌.

[എഡിറ്റ്‌] ആമുഖം

ഔദ്യോഗികമായി പതിനേഴ്‌ പ്രധാന നിയമങ്ങളാണുളളത്‌. എല്ലാ വിഭാഗത്തിലുമുളള ഫുട്ബോള്‍ കളിയിലും ഈ നിയമങ്ങളാണ്‌ പ്രാവര്‍ത്തികമാകുന്നതെങ്കിലും വനിതാ, ജൂണിയര്‍ തലങ്ങളില്‍ ചില്ലറ മാറ്റങ്ങള്‍ വരുത്തുവാന്‍ ദേശീയ അസോസിയേഷനുകള്‍ക്ക്‌ അധികാരമുണ്ട്‌. ഈ നിയമങ്ങള്‍ക്കു പുറമേ ഐ.എഫ്‌.എ.ബി. പുറപ്പെടുവിക്കുന്ന പ്രത്യേക മാര്‍ഗനിര്‍ദ്ദേശങ്ങളും കളിയുടെ നടത്തിപ്പിനായി ഉപയോഗിക്കുന്നു.

[എഡിറ്റ്‌] കളിക്കാരും കളിയുപകരണങ്ങളും

ഓരോ ടീമിലും പതിനൊന്നു കളിക്കാരുണ്ടാവണം(പകരക്കാരെ കൂടാതെ). ഇവരിലൊരാള്‍ ഗോള്‍കീപ്പര്‍ ആയിരിക്കും. പന്തു കൈകൊണ്ടു തൊടുവാന്‍ അനുവാദമുളള ഏക കളിക്കാരന്‍ ഗോള്‍ കീപ്പറാണ്‌. എന്നാല്‍ പെനാല്‍റ്റി ഏരിയ( ഗോള്‍ പോസ്റ്റിനു മുന്നിലുള്ള 18 വാര ബോക്സ്‌)യ്ക്കുള്ളില്‍ വച്ചു മാത്രമേ ഗോള്‍ കീപ്പര്‍ക്കും പന്തു കൈകൊണ്ടു തൊടുവാന്‍ അനുവാദമുള്ളു.

കളിക്കാര്‍ ഷര്‍ട്ട്‌ അഥവാ ജേഴ്സി, നിക്കര്‍, സോക്സ്‌ എന്നിവ ധരിച്ചിരിക്കണം. തനിക്കോ മറ്റു കള്‍ക്കാര്‍ക്കോ പരിക്കേല്‍ക്കുന്ന വിധത്തില്‍ യാതൊന്നും ധരിക്കാന്‍ പാടില്ല.

കളി പുരോഗമിക്കുന്നതിനിടെ ചില കളിക്കാര്‍ക്ക്‌ പകരക്കാരെ ഇറക്കാം. രാജ്യാന്തര മത്സരങ്ങളിലും മറ്റ്‌ ദേശീയ മത്സരങ്ങളിലും ഇത്തരം പകരക്കാരുടെ എണ്ണം മൂന്നായി നിജപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്‌. കളത്തിലുള്ള ഒരു താരം പരിക്കേല്‍ക്കുമ്പോഴോ തളരുമ്പോഴോ അല്ലെങ്കില്‍ നിറം മങ്ങിയെന്നു പരിശീലകനു തോന്നുമ്പോഴോ ആണ്‌ സാധാരണ പകരക്കാരെ ഇറക്കുന്നത്‌. ഏതെങ്കിലും താരത്തിനു പകരക്കാരന്‍ കളത്തിലിറങ്ങിയാല്‍ അയാള്‍ക്ക്‌ പിന്നീടു കളിക്കാനാകില്ല.

[എഡിറ്റ്‌] കളിനിയന്ത്രണം

കളിക്കളത്തിനകത്തുള്ള റഫറിയാണ്‌ ഫുട്ബോള്‍ മത്സരം നിയന്ത്രിക്കുക. കളിനിയമങ്ങള്‍ക്കനുസരിച്ച്‌ കളി മുന്നോട്ടു കൊണ്ടുപോവുകയാണ്‌ റഫറിയുടെ ദൌത്യം. റഫറിയുടെ തീരുമാനം അന്തിമമാണ്‌. പ്രധാന റഫറിയെ സഹായിക്കുവാന്‍ രണ്ടു അസിസ്റ്റ്ന്റ്‌ റഫറിമാരും ഉണ്ടാകും. സുപ്രധാന മത്സരങ്ങളില്‍ നാലമതൊരാളെയും കളിനിയന്ത്രണത്തിനായി കരുതാറുണ്ട്‌.

[എഡിറ്റ്‌] കളിക്കളം

100 മുതല്‍ 110 മീറ്റര്‍ വരെ നീളവും 64-75 മീറ്റര്‍ വരെ വീതിയുമുളള കളിക്കളമായിരിക്കണം മുതിര്‍ന്നവരുടെ ഫുട്ബോള്‍ മത്സരത്തിനുപയോഗിക്കുന്നത്‌. ദീര്‍ഘ ചതുരാക്രിതിയിലായിരിക്കണം കളിക്കളം. നീളമുളള അതിര്‍ത്തിവര ടച്ച്‌ ലൈന്‍ എന്നും നീളം കുറഞ്ഞത്‌ ഗോള്‍ ലൈന്‍ എന്നും അറിയപ്പെടുന്നു. ഇരുവശത്തെയും ഗോള്‍ ലൈനുകളിലാണ്‌ ഗോള്‍പോസ്റ്റുകളുടെ സ്ഥാനം. ഗോള്‍ പോസ്റ്റിനു മുന്നിലുളള 16.3 മീറ്റര്‍ സ്ഥലത്താണ്‌ പെനാല്‍റ്റി ബോക്സ്‌. ഗോള്‍ ലൈനില്‍ നിന്നും കളത്തിലേക്ക്‌ 18 വാര തള്ളി നില്‍ക്കുന്നതിനാല്‍ 18 യാര്‍ഡ്‌ ബോക്സ്‌ എന്നും ഈ പ്രദേശം അറിയപ്പെടുന്നു. കളിക്കളത്തിലെ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട സ്ഥലമാണിത്‌. ഈ വരയ്കു വെളിയില്‍ വച്ച്‌ ഗോള്‍കീപ്പര്‍ പ്ന്തു കൈകൊണ്ടു തൊട്ടാലോ ബോക്സിനുള്ളില്‍ വച്ച്‌ ഗോള്‍ ലക്ഷ്യമാക്കുന്ന കളിക്കാരനെ എതിര്‍ ടീമിലെ ഡിഫന്‍ഡര്‍ ഫൌള്‍ ചെയ്താലോ സാധാരണ ഗതിയില്‍ പെനാല്‍റ്റി കിക്ക്‌ നല്‍കി ശിക്ഷിക്കപ്പെടും.

[എഡിറ്റ്‌] കളിസമയം

45 മിനുട്ട്‌ വീതമുളള ഇരു പകുതികളിലായാണ്‌ ഫുട്ബോള്‍ മത്സരം നടക്കുക. പതിനഞ്ചു മിനുട്ടാണ്‌ ഇടവേള. മത്സരത്തിലെ വിജയിയെ കണ്ടെത്തേണ്ടണമെന്നു നിര്‍ബന്ധമുളളപ്പോള്‍ കളി 15 മിനുട്ടുകളുടെ അധികസമയത്തേക്കു നീട്ടുന്നു. എന്നിട്ടും സമനിലയാണു ഫലമെങ്കില്‍ പെനാല്‍റ്റി ഷൂട്ടൌട്ടിനെ ആശ്രയിക്കുന്നു. പെനാല്‍റ്റി ഷൂട്ടൌട്ടിലൂടെ വിജയികളെ കണ്ടെത്തുന്ന രിതിക്കുപകരമായി 1990കള്‍ മുതല്‍ രണ്ടു പരിക്ഷണങ്ങള്‍ നടത്തിയിരുന്നു. അധിക സമയം തുടങ്ങിയ ശേഷം ആദ്യം ഗോള്‍ നേടുന്ന ടീമിനെ വിജയിയായി പ്രഖ്യാപിക്കുകയായിരുന്നു ആദ്യ രിതി. ഇതിനെ ഗോള്‍ഡന്‍ ഗോള്‍ എന്നു വിശേഷിപ്പിക്കുന്നു. ഇതിനു ശേഷം നടത്തിയ പരിക്ഷണമാണ്‌ സില്‍വര്‍ ഗോള്‍. അതായത്‌ അധിക സമയത്തിന്റെ ആദ്യ പകുതിയില്‍ മുന്നിട്ടു നില്‍ക്കുന്ന ടീമിനെ വിജയിയായി പ്രഖ്യാപിക്കുന്ന രിതി. രണ്ടു രിതികളും ഏതാണ്ട്‌ പിന്‍ വലിച്ച മട്ടാണ്‌.

റഫറിയാണ്‌ ഫുട്ബോള്‍ മത്സരത്തിന്റെ സമയപാലകന്‍. കളിക്കിടയില്‍ നഷ്ടപ്പെടുന്ന സമയം മൊത്തം സമയത്തോട്‌ കൂട്ടിച്ചേര്‍ക്കുന്നതും റഫറിതന്നെയാണ്‌.

[എഡിറ്റ്‌] കളി തുടങ്ങുന്ന രിതികള്‍

കിക്കോഫിലൂടെയാണ്‌ മത്സരം തുടങ്ങുന്നത്‌. കളിക്കളത്തിലെ മധ്യവൃത്തത്തില്‍ നിന്നാണ്‌ കിക്കോഫ്‌ തുടങ്ങുന്നത്‌. കിക്കോഫ്‌ ഏടുക്കുന്ന ടീമിലെ രണ്ടു കളിക്കാരൊഴികെ ബാക്കിയുളളവര്‍ മധ്യവൃത്തത്തിനു വെളിയിലായിരിക്കണം. ആദ്യത്തെ കിക്കോഫ്‌ കഴിഞ്ഞാല്‍ പന്ത്‌ പുറത്തു പോവുകയോ റഫറി കളി നിര്‍ത്തി വയ്ക്കുകയോ ചെയ്യുന്ന സമയമൊഴികെ കളി തുടര്‍ന്നുകൊണ്ടിരിക്കും. കളി പുനരാരംഭിക്കുന്നത്‌ താഴെ പറയുന്ന രിതികളിലാണ്‌.

  • കിക്കോഫ്‌- ഏതെങ്കിലുമൊരു ടീം ഗോള്‍ നേടുമ്പോഴും ഇടവേളയ്ക്കു ശേഷവും.
  • ത്രോ ഇന്‍- ഒരു കളിക്കാരന്റെ പക്കല്‍ നിന്നും പന്ത്‌ ടച്ച്‌ ലൈന്‍ കടന്നു പുറത്ത്‌ പോയാല്‍ എതിര്‍ ടീമിന്‌ അനുകൂലമായ ത്രോ ഇന്‍ അനുവദിക്കും. കളത്തിനു പുറത്തു നിന്നും പന്ത്‌ അകത്തേക്കെറിയുകയാണിവിടെ.
  • ഗോള്‍ കിക്ക്‌- പന്തു സ്ട്രൈക്കറുടെ പക്കല്‍ നിന്നും ഗോള്‍ലൈനു പുറത്തേക്കു പോകുമ്പോള്‍.
  • കോര്‍ണര്‍ കിക്ക്‌- ഏതെങ്കിലുമൊരു ടീം സ്വന്തം ഗോള്‍ ലൈനു പുറത്തേക്കു പന്തടിച്ചു കളഞ്ഞാല്‍.
  • ഇന്‍ഡയറക്ട്‌ ഫ്രികിക്ക്‌- നിസാരമായ ഫൌളുകള്‍ വഴങ്ങുന്ന ടീമിനെതിരെയാണ്‌ ഇത്തരം കിക്കുകള്‍.
  • ഡയറക്ട്‌ ഫ്രികിക്ക്‌- ഫൌള്‍ അല്‍പം കൂടി ഗൌരവമുളളതാകുമ്പോള്‍ ഡയറക്ട്‌ ഫ്രികിക്കിലൂടെ കളിതുടരും.
  • പെനാല്‍റ്റി കിക്ക്‌- മാരകമായ ഫൌള്‍ വഴങ്ങുന്ന ടീമിനെതിരെയാണ്‌ പെനാല്‍റ്റി കിക്ക്‌ വിധിക്കുക. ഗോളിയെ മാത്രം മുന്നില്‍ നിര്‍ത്തി ഗോള്‍ ലൈനു തൊട്ടു മുന്‍പിലുള്ള പെനാല്‍റ്റി സ്പോട്ടില്‍ നിന്ന് ഈെ കിക്കെടുക്കുന്നു.
  • ഡ്രോപ്ഡ്‌ ബോള്‍- ആര്‍ക്കെങ്കിലും പരിക്കു പറ്റിയോ സമാനമായ കാരണങ്ങള്‍കൊണ്ടോ കളിനിര്‍ത്തിവച്ചാല്‍ പുനരാരംഭിക്കുന്ന രിതിയാണിത്‌.

[എഡിറ്റ്‌] ഫുട്ബോള്‍ ഭരണം

ഫുട്ബോളിനെ രാജ്യാന്തര തലത്തില്‍ നിയന്ത്രിക്കുന്നത്‌ ഫിഫയാണ്‌. ഫിഫയുടെ കീഴില്‍ ഓരോ ഭൂഖണ്ഡങ്ങള്‍ക്കും കോണ്‍ഫെഡറേഷനുകളും അവയ്ക്കു കീഴില്‍ ദേശീയ അസോസിയേഷനുകളുമുണ്ട്‌. താഴെ പറയുന്നവയാണ്‌ കോണ്‍ഫെഡറേഷനുകള്‍

  • ഏഷ്യ: ഏഷ്യന്‍ ഫുട്ബോള്‍ കോണ്‍ഫെഡറേഷന്‍ ( എ. എഫ്‌. സി.)
  • ആഫ്രിക്ക: കോണ്‍ഫെഡറേഷന്‍ ഓഫ്‌ ആഫ്രിക്കന്‍ ഫുട്ബോള്‍ ( സി. എ. എഫ്‌.)
  • വടക്കേ അമേരിക്ക: കോണ്‍ഫെഡറേഷന്‍ ഓഫ്‌ നോര്‍ത്ത്‌ സെന്‍ ട്രല്‍ അമേരിക്കന്‍ ആന്‍ഡ്‌ കരിബിയന്‍ അസോസിയേഷന്‍ ഓഫ്‌ ഫുട്ബോള്‍ ( കോണ്‍കാഫ്‌)
  • യൂറോപ്‌: യൂണിയന്‍ ഓഫ്‌ യൂറോപ്യന്‍ ഫുട്ബോള്‍ അസോസിയേഷന്‍സ്‌ (യുവേഫ)
  • ഓസ്ട്രേലിയ: ഓഷ്യാന ഫുട്ബോള്‍ കോണ്‍ഫെഡറേഷന്‍( ഒ. എഫ്‌. സി.)
  • തെക്കേ അമേരിക്ക: സൌത്ത്‌ അമേരിക്കന്‍ ഫുട്ബോള്‍ കോണ്‍ഫെഡറേഷന്‍( കോണ്‍മിബോള്‍)

[എഡിറ്റ്‌] പ്രധാന രാജ്യാന്തര ഫുട്ബോള്‍ മത്സരങ്ങള്‍

ഫുട്ബോളിലെ ഏറ്റവും പ്രധാന മത്സരം ലോക കപ്പ്‌ ആണ്‌. നാലു വര്‍ഷം കൂടുമ്പോള്‍ ഫിഫയാണ്‌ ഈ ഫുട്ബോള്‍ മേള സംഘടിപ്പിക്കുന്നത്‌. പ്രാഥമിക തലത്തില്‍ മത്സരിക്കുന്ന 190 ദേശീയ ടീമുകളില്‍ നിന്നും 32 ടീമുകള്‍ ഒരു മാസം നീണ്ടു നില്‍ക്കുന്ന ലോക കപ്പ്‌ ഫുട്ബോള്‍ ചാമ്പ്യന്‍ഷിപ്പിനു യോഗ്യത നേടുന്നു. ഒളിമ്പ്‌ ക്സ്‌ ഫുട്ബോള്‍ ആണ്‌ മറ്റൊരു പ്രധാന മത്സരം.

[എഡിറ്റ്‌] മറ്റു പ്രധാന മത്സരങ്ങള്‍( ക്ലബ്‌ തലം ഉള്‍പ്പടെ)
  • യൂറോ കപ്പ്‌
  • യുവേഫ ചാമ്പ്യന്‍സ്‌ കപ്പ്‌
  • യുവേഫ കപ്പ്‌
  • കോപ അമേരിക്ക
  • കോപ ലിബര്‍ട്ടഡോറസ്‌
  • ആഫ്രിക്കന്‍സ്‌ നേഷന്‍സ്‌ കപ്പ്‌
  • ഏഷ്യന്‍ കപ്പ്‌
  • എ. എഫ്‌. സി. ചാമ്പ്യന്‍സ്‌ ലീഗ്‌
  • കോണ്‍കാഫ്‌ ഗോള്‍ഡ്‌ കപ്പ്‌
  • ഓഷ്യാന കപ്പ്‌
  • മെര്‍ദേക്ക കപ്പ്‌

[എഡിറ്റ്‌] ചേര്‍ത്തു വായിക്കേണ്ടവ

  1. പ്രശസ്തരായ ഫുട്ബോള്‍ താരങ്ങള്‍
  2. പ്രശസ്തമായ ഫുട്ബോള്‍ ക്ലബുകള്‍
ഇതര ഭാഷകളില്‍