ഗംഗ നദി

വിക്കിപീഡിയ, ഒരു സ്വതന്ത്ര വിജ്ഞാനകോശം.

ഗംഗ നദി
ഗംഗ നദിയും പോഷകനദികളും
ഗംഗ നദിയും പോഷകനദികളും
ഉത്ഭവം ഗംഗോത്രി ഹിമാനി
നദീമുഖം ബെംഗാള്‍ ഉള്‍കടല്‍
നദീതട രാജ്യം/ങ്ങള്‍‍ ഇന്ത്യ, ബംഗ്ലാദേശ്
നീളം 2,510 കി.മീ. (1,560 മൈല്‍)
ഉത്ഭവ സ്ഥാനത്തെ ഉയരം 7,756 മീ. (25,450 അടി)
ശരാശരി ഒഴുക്ക് 14,270 മീ.³/സെ. (275,496 അടി³/സെ.)
നദീതട വിസ്തീര്‍ണം 907,000 ച.കി.(354,300 മൈല്‍²)


ഹിമാലയത്തിലുത്ഭവിച്ച് ബംഗാള്‍ ഉള്‍ക്കടല്‍ വരെ ഉത്തരേന്ത്യന്‍ സമതലങ്ങളിലൂടെ ഒഴുകുന്ന ഒരു വന്‍ നദിയാണ് ഗംഗാനദി. വിഷ്ണുപാദി, ജാഹ്നവി, മന്ദാകിനി, ഭാഗീരഥി, പാപനാശിനി എന്നിങ്ങനേയും ഈ നദി അറിയപ്പെടാറുണ്ട്. ഗംഗാജലത്തിന് ആത്മശുദ്ധീകരണത്തിനും പാപനശീകരണത്തിനും ശക്തിയുണ്ടെന്നാണ് ഭാരതീയരുടെ- പ്രത്യേകിച്ച്, ഹിന്ദു, ബുദ്ധ, ജൈന, സിഖ് മതസ്ഥരുടെ വിശ്വാസം. ദൈര്‍ഘ്യത്തില്‍ ഏഷ്യയില്‍ പതിനഞ്ചാമത്തേയും, ലോകത്തില്‍ മുപ്പത്തിയൊമ്പതാമത്തെയും സ്ഥാനമാണ് ഗംഗയ്ക്കുള്ളത്. ഭാരതം, ബംഗ്ലാദേശ് എന്നിവയാണ് ഗംഗയൊഴുകുന്ന പഥത്തിലെ രാജ്യങ്ങള്‍. ആര്യന്മാരുടെ വിശുദ്ധദേശമായിരുന്ന ആര്യാവര്‍ത്തം ഗംഗയുടെ തീരത്തായിരുന്നുവെന്ന് കരുതുന്നു.

ഉള്ളടക്കം

[എഡിറ്റ്‌] ചരിത്രം

ഗംഗാ നദി ഹിമാലയം ഉണ്ടാകുന്നതിനു മുമ്പുതന്നെ ഉണ്ടായിരുന്നു എന്നു കരുതുന്നു. ഇന്ത്യന്‍ ഫലകം യൂറേഷ്യന്‍ ഫലകത്തില്‍ ഇടിച്ചതിന്റെ ഫലമായി ഹിമാലയം ഉണ്ടായപ്പോള്‍ പ്രദേശത്തെ നദിയായ ഗംഗയുടെ ഭാഗങ്ങള്‍, ഹിമാലയ ഭാഗങ്ങളില്‍ ഉള്‍പ്പെട്ടു എന്നു ഭൂമിശാസ്ത്രജ്ഞര്‍ കരുതുന്നു. പിന്നീട് ഹിമാലയത്തിലെ കനത്തമഞ്ഞുപാളികള്‍ ഉരുകി ഗംഗയ്ക്ക് ശക്തികൂട്ടിയെന്നാണ് അവരുടെ അഭിപ്രായം.

[എഡിറ്റ്‌] ഐതിഹ്യം

കപിലമഹര്‍ഷിയുടെ കോപത്തിനിരയായ സൂര്യവംശത്തിലെ സഗരപുത്രന്മാര്‍ക്ക് മരണശേഷം മോക്ഷം അപ്രാപ്യമായിരുന്നു. സൂര്യവംശത്തില്‍ പിറന്ന ഭഗീരഥന്‍ എന്ന രാജാവ് ശിവനെ തപസ്സുചെയ്യുകയും, ശിവന്റെ സഹായത്താല്‍ സ്വര്‍ഗ്ഗത്തില്‍ നിന്നും ഗംഗയെ ഭൂമിയില്‍ എത്തിച്ചു, ഗംഗജലത്തിന്റെ സാന്നിധ്യത്തില്‍ പിതാമഹന്മാര്‍ക്ക് മോക്ഷം ലഭിച്ചു എന്നുമാണ് ഹൈന്ദവ ഐതിഹ്യം.

[എഡിറ്റ്‌] ഉത്ഭവം‍

ഉത്തര്‍പ്രദേശിലെ ദേവപ്രയാഗ എന്ന സ്ഥലത്തുനിന്നുമാണ് ഗംഗയുടെ ഉത്ഭവം. ഗംഗോത്രി എന്നിപ്പോള്‍ ഈ പ്രദേശം പ്രസിദ്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. ഭാഗീരഥി, അളകനന്ദ, മന്ദാകിനി, ഗൌളീഗംഗ, പിണ്ഡര്‍ എന്നീ അഞ്ചു മലയൊഴുക്കുകള്‍ ചേര്‍ന്നാണ് ശരിക്കും ഗംഗ രൂപം കൊള്ളുന്നത്. ഇവയില്‍ പ്രധാനപ്പെട്ടവ ഭാഗീരഥിയും, അളകനന്ദയുമാണ്. ഉത്തരകാശിയില്‍ ഗംഗോത്രിക്കു തെക്കുള്ള ഹിമഗുഹയായ ഗോമുഖില്‍ നിന്നാണ് ഭാഗീരഥിയുടെ ഉത്ഭവം. നന്ദാദേവി കൊടുമുടിയില്‍ നിന്നുള്ള ഹിമനദിയില്‍ നിന്നും അളകനന്ദ ഉത്ഭവിക്കുന്നു. മറ്റനേകം ചെറു ഹിമാനികളും ഗംഗയുടെ ഉത്ഭവത്തിനു കാരണമാകുന്നുണ്ട്.

[എഡിറ്റ്‌] പോഷക പ്രദേശങ്ങള്‍

ഉത്ഭവസ്ഥാനം മുതല്‍ ബംഗാള്‍ സമുദ്രം വരെ 2525 കി.മീ. ആണ് ഗംഗയുടെ ദൈര്‍ഘ്യം(ഭാഗീരഥിയുടെ നീളം ഉള്‍പ്പടെ). ഗംഗയുടെ ആകെ നീര്‍വാര്‍ച്ചാപ്രദേശം ഇന്ത്യയുടെ ആകെ വിസ്തൃതിയുടെ 26 ശതമാനത്തിലധികം (9,07,000 ച.കി.മീ.) വരും. ഇത്രയും വലിയ നീര്‍വാര്‍ച്ചാപ്രദേശം ഇന്ത്യയില്‍ മറ്റൊരു നദിയ്ക്കുമില്ല. മധ്യേന്ത്യ മുഴുക്കെ ഗംഗയുടെ നീര്‍വാര്‍ച്ചാ പ്രദേശമാണെന്നു പറയാം. വേനല്‍ക്കാലത്ത് ഹിമാലയത്തിലെ മഞ്ഞുരുകിയും കാലവര്‍ഷക്കാലത്ത്(ജൂലൈ മുതല്‍ ഒക്ടോബര്‍ വരെ) അങ്ങിനെയും, ബംഗാള്‍ ഉള്‍ക്കടലില്‍ ഉണ്ടാകാറുള്ള മര്‍ദ്ദവ്യതിയാനങ്ങള്‍ സൃഷ്ടിക്കുന്ന ചുഴലിക്കൊടുങ്കാറ്റ് പെയ്യിക്കുന്ന പേമാരിയും ഗംഗയ്ക്ക് ജലം നല്‍കുന്നു. മിക്കവര്‍ഷങ്ങളിലും ഗംഗ കരകവിഞ്ഞൊഴുകകയും നാശനഷ്ടങ്ങള്‍ സൃഷ്ടിക്കുകയും ചെയ്യാറുണ്ട്.

[എഡിറ്റ്‌] പോഷക നദികള്‍

ഇന്ത്യന്‍ ഉപഭൂഖണ്ഡത്തില്‍ ഏറ്റവും കൂടുതല്‍ പോഷകനദികള്‍ ഉള്ളത് ഗംഗയ്ക്കാണ്. ഉത്തര്‍പ്രദേശിലെ യമുനോത്രി ഹിമാനിയില്‍ നിന്നുമുത്ഭവിച്ച് പുരാതന നഗരമായ പ്രയാഗില്‍ വച്ച് ഗംഗയില്‍ ചേരുന്ന യമുനയാണ് ഗംഗയുടെ ഏറ്റവും വലിയ പോഷകനദി. ഗംഗയില്‍ ചേരുന്നതിനു തൊട്ടുമുമ്പ് യമുനയില്‍ ചേരുന്ന ചംബല്‍, ബത്വ, കെന്‍ എന്നീ നദികളും ചിലപ്പോള്‍ ഗംഗയുടെ പോഷകനദികളായി കണക്കാക്കാറുണ്ട്. തിബത്തില്‍ നിന്നുമുത്ഭവിക്കുന്ന സരയൂ നദിയാണ്(ഗാഘരാ നദി) ഗംഗയുടെ മറ്റൊരു പ്രധാന കൈവഴി. മധ്യേന്ത്യയില്‍ വച്ച് ഗംഗയില്‍ പതിയ്ക്കുന്ന സോണ്‍ നദി മറ്റൊരു പ്രധാന പോഷകനദിയാണ്. ബംഗ്ലാദേശില്‍ സമുദ്രത്തില്‍ പതിയ്ക്കുന്നതിനു തൊട്ടുമുമ്പ് ഗംഗയില്‍ മേഘ്ന നദി ചേരുന്നു. സംഗമശേഷം ഗംഗ അനേകം കൈവഴികളായി പിരിഞ്ഞ് സമുദ്രത്തില്‍ പതിയ്ക്കുന്നു.

[എഡിറ്റ്‌] അഴിമുഖം

ഗംഗയുടെ അഴിമുഖം കിലോമീറ്ററുകള്‍ നിറഞ്ഞു നില്‍ക്കുന്നു. അഴിമുഖത്ത് കണ്ടല്‍ക്കാടുകളും മറ്റുവനങ്ങളും ചേര്‍ന്ന് സൃഷ്ടിക്കപ്പെട്ടിട്ടുള്ള വനപ്രദേശം സുന്ദര്‍ബന്‍സ് എന്നറിയപ്പെടുന്നു. വേലിയേറ്റത്തിരകള്‍ കരയിലേക്കൊഴുക്കുന്ന സമുദ്രജലവും, ഗംഗ പ്രദേശത്ത് അടിയിപ്പിക്കുന്ന എക്കല്‍മണ്ണുമാണ് സുന്ദര്‍ബന്‍സിന്റെ സൃഷ്ടിയുടെ നിദാനം. ഏറെ വളക്കൂറുള്ള പ്രദേശമാണിത്.

[എഡിറ്റ്‌] നദീ പദ്ധതികള്‍

ഗംഗ കനാല്‍ ശൃംഖല, യമുന-ആഗ്രാ രാംഗംഗ കനാല്‍ പദ്ധതി, കോസി പദ്ധതി, റിഹണ്ട് പദ്ധതി, സോണ്‍ പദ്ധതി, സുബര്‍ണ രേഖാ പദ്ധതി, ദാമോദര്‍ബാലി പദ്ധതി, തെഹ്‌രി അണക്കെട്ട് എന്നിവയാണ് ഗംഗയിലുള്ള പ്രധാന ജലവൈദ്യുത, ജലസേചന പദ്ധതികള്‍.

[എഡിറ്റ്‌] മലിനീകരണം

ഭാരതീയര്‍ പുണ്യനദിയായി കരുതുന്ന ഗംഗ ഇന്ന ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും മലിനീകരിക്കപ്പെട്ട നദികളില്‍ ഒന്നാണ്. ഡല്‍ഹി, ആഗ്ര, കൊല്‍ക്കത്ത എന്നീ പട്ടണങ്ങളിലെ വ്യവസായ ശാലകളാണ് മലിനീകരണത്തില്‍ മുഖ്യപങ്കുവഹിക്കുന്നത്. റൂര്‍ക്കി, ബനാറസ്, ഇലഹബാദ്, ഫത്തേപ്പൂര്‍ സിക്രി, ഗൌര്‍, മൂര്‍ഷിദാബാദ് എന്നീ ഗംഗാതടപട്ടണങ്ങളും മലിനീകരണത്തില്‍ തങ്ങളുടേതായ പങ്കു വഹിക്കുന്നു. പ്രദേശവാസികള്‍ പ്രാഥമികകര്‍മ്മങ്ങള്‍ മുതല്‍ മരണാനന്തരകര്‍മ്മങ്ങള്‍ വരെ ഗംഗയില്‍ നടത്തുന്നു. ഇതുകൊണ്ടൊക്കെ ഇന്ത്യയില്‍ രാസവസ്തുക്കളും, രോഗാണുക്കളും ഏറ്റവുമധികമുള്ള നദിയായി ഗംഗമാറിയിരിക്കുന്നു.

ഭാരതത്തിലേ പ്രമുഖ നദികള്‍ Flag of India
ഗംഗ |ബ്രഹ്മപുത്ര | സിന്ധു |നര്‍മദാ | കൃഷ്ണ | മഹാനദീ | ഗോദാവരീ | കാവേരി | സത്‌ലുജ് | ഝേലം | ചേനാബ് | രാവി | യമുന | സരയു (ഘാഗ്ര) | സോന്‍ | ഗന്തക് | ഗോമതീ | ചംബല്‍ | ബേത്വാ | ലൂണി | സാബര്‍‌മതി | മാഹി | ഹൂഗ്ലീ | ദാമോദര്‍ | തപ്തി | തുംഗഭദ്ര | ഭീമ | പെണ്ണാര്‍ | പെരിയാര്‍ | വൈഗൈ