Дзуццаты Хадзы-Мурат

Сæрибар энциклопеди Википедийы æрмæг.

Дзуццаты Аранбеджы фырт Хадзы-Мурат у зынгæ ирон поэт, литературон критик, публицист æмæ æхсæнадон архайаг. Райгуырд 1935 азы 1 январы Хуссар Ирыстоны Знауыры районы, амард 2000 азы 1 июны Дзæуджыхъæуы.

[баив æй] Йæ цард

1952 азы каст фæцис сыгъзæрин майданыл Хъорнисы астæуккаг скъола æмæ ахуыр канынмæ бацыд Маскуыйы А.М.Горькийы номыл литературон институтмæ, каст æй фæцис 1957 азы.

1970 азы Дзуццаты Х.-М. бахъахъхъæдта кандидатон диссертаци Гуырдзыстоны ССР Зонадты Академийы Ш. Руставелийы номыл гуырдзиаг литературæйы историйы институты ахам темæйыл «Фыдыбæстæйы Стыр хæст ирон советон поэзийы». Диссертаци Дзуццайы фырт бахъахъхъæдта ирон æвзагыл.

1957 азæй 1959 азмæ куыста Хуссар Ирыстоны рауагъдады редакторæй. 1959 азæй 1972 азмæ куыста Уанеты З. Н. номыл Хуссар Ирыстоны зонад-иртасæн институты кæстæр зонадон кусæгæй. 1972 азæй 1985 азы январмæ та ацы институты хистæр зонадон кусæгæй. 1985-1986 азты уыд зонад-иртасæн институты ахуыргонд нымардар. 1986 азы кæрон æвзæрст æрцыд Хуссар Ирыстоны фысджыты цæдисы бæрнон нымæрдарæй. Уый фæстæ куыста газет «Хуссар Ирыстон»-ы редакторы хæдивæгæй стæй та – редакторæй. 1994 азы июлы мæйы газет «Хуссар Ирыстон»-ы редактор суæвгæйæ раздæхта газетæн йæ фыццаг ном – «Хурзæрин» (1924 азы 1 январы фыццаг ирон паддзахадон газет Хуссар Ирыстоны рацыд ахæм номимæ).

1995 азæй 2000 азмæ ома йа царды фæстаг бонмæ куыста Республикæ Цæгат Ирыстон—Аланийы фысджыты цæдисы журнал «Мах дуг»-ы поэзи æмæ драматургийы хайады гæсæй.

1961 азæй уыд Советон Цæдисы Фысджыты цæдисы уæнг. 1987 азы та йæ критикон уацты æмбырдгонд «Рæстæг æмæ литературæйы тыххæй» сси Хетагкаты Къостайы премийы лауреат.

[баив æй] Йе сфæлдыстад

Йæ фыццаг æмдзæвгæтæ мыхуыры фæзындысты цыппæрдæс азы йыл куы цыд уæд. Ирон литературæйы йын ис йæхи сæрмагонд армдзæф, йæ поэзийы дарæнбæстагон публицистон здæхт ирдæй кæй зыны æмæ асинтæй æмдзæвгæвæрдæй кæй фыста, уый тыххæй йæ хонынц «ирон Маяковский».

1956 азы рацыд йæ фыццаг поэтикон чиныг «Фыццаг ныхас». Уый фæстæ фæзындысты «Романтикæ», «Рæстæджы дымгæ», «Къавдайы кафт», «Фæдисы æртытæ», «Азты æфсарм», «Азæй азмæ», «Удæгасæй удæгасдæр», сабитæн æмдзæвгæтæ æмæ поэмæтæ.

Дзуццаты Хадзы-Мурат ныффыста бирæ литературон-критикон æмæ публицистон монографион-иртасæн куыстытæ:

  • «Беджызаты Чермены сфæлдыстад»
  • «Хетæгкаты Къостайы реализмы тыххæй»
  • «Коста Хетагуров»
  • «Знон æмæ абон»
  • «Растæг æмæ литературæ»
  • «Бæрндзинад»
  • «Хæст æмæ зæрдæ»
  • «Арвистон»
  • «Биографи».

Уый у бирæнымæц ирон поэзи æмæ прозæйы тыххæй зонадон куыстыты автор.

Йæ амæлæты фæстæ рацыд йæ поэтикон чиныг «Дыууæ дуджы астау».

Дзуццайы фырт ирон авзагмæ ратæлмац кодта бирæ уацмыстæ уырыссаг, белоруссаг, сомихаг, гуырдзиаг æмæ æндæр æвзæгтæй.

Дзуццаты Х.-М. кодта стыр ахсæнадон куыст дæр. Хуссар Ирыстон уаззау уавæры куы уыд, уад стыхджындæр йæ публицистон сис. Уыд ирон æвзаг æмæ ирон адæмы æнæфæцудгæ сæрхъызой. Йæ куыст, йе сфæлдыстад, йæ цард æнæхъæнæй дæр здæхт уыд ирондзинадæн лæггад кæнынмæ æмæ Ирыстоны рухс сомбонмæ.

[баив æй] 70 азы юбилей

2005-æм азы майы Цхинвалы ахицæн Дзуццаты Хадзы-Мураты райгуырдыл 70 азы сæххæсты юбилей. Юбилеймæ æрбацыдыдысты ХИ-йы президент Кокойты Эдуард, парламенты сæрдар Гасситы Знауыр æмæ бирæ æндæр официалон адæймæгтæ æмæ культурæйы архайджытæ. Изæры амонæг уыд Паддзахадон драмон театры сæйраг режиссёр Дзуццаты Тамерлан.