Panda gianti

From Wikipedia

Panda gianti

Un panda giacanti maturu
Classificazzioni scintìfica
Regnu: Animalia
Filu: Chordata
Classi: Mammalia
Òrdini: Carnivora
Suttòrdini: Fissipedia
Superfammigghia: Caniformia
Famigghia: Ursidae
Gèniri: Ailuropoda
Speci: melanoleuca
Binomial nomu
Ailuropoda melanoleuca
,

Lu panda gianti (cinisi: 熊貓; pinyin: xióng māo), Ailuropoda melanoleuca ("pedi di jattu iancu e niuru"), è un mammifiru oggi usualmenti classificatu ntâ famigghia Ursidae, (ursu), chi è ndiginu ntâ Cina cintrali. Lu panda gianti abbita ntê riggiuni muntagnusi, comu lu Sichuan e lu Tibet. Versu l'urtima metà dû seculu XX, lu panda addivintò comu lu stemma di la Cina, e ora veni usatu nnî sordi d'oru cinisi.

Lu nomu cinisi significa "ursu-jattu", e si pò leggiri puru arriversa e significa la stissa cosa. Prima si canuscia comu l’ursu stampiatu (Ailuropus melamoleucus).

Anchi si veni classificatu carnivuru (l'order carnivora), la sò dieta è sopratuttu erbivura. Nfatti, iddu campa quasi cumpritamenti chî pampini di bambù. Tecnicamenti, comu tanti armali, mancianu ogni cosa e sunnu omnivori, siccomu si sapi ca li panda mancianu ova e puru mischigliuni chî pampini di bambù. Chisti nfatti sunnu funti nicissari di prutiini. Li soi aricchi si azziculianu quannu si arrusicanu.

Iddu è luntanamenti mparintatu cu lu panda russu e lu nomu comuni pari ca vinissi dû fattu ca tutti dui mancianu pampini di bambù. Nzinu a quannu lu sò parintatu cu lu panda russu fu scuprutu nta lu 1901, lu panda gianti era canusciutu comu l’ ursu culuratu. Pi dicini d’anni la classificazzioni scintifica di lu panda sia comu panda gianti ca comu panda russu appi li stissi carattiristichi di l’ursi e di li fassi amiricani (la famigghia Procyonidae). Comunqui, esami ginetici rivilaru ca li panda gianti sunnu veru ursi e fannu parti di la famigghia di l’Ursidae. Lu sò parenti cchiù vicinu è l’ursu cu l’ucchiali di lu Sud America. Nun cci sunnu ancora accordi pricisi si lu panda russu apparteni a la famigghia di l’Ursidae o a chidda di li fassi amiricani, Procyonide.

Li panda gianti sunnu na speci ‘n piriculu d’estinzioni, minazzati cuntinuamenti di la perdita di tirritoriu cu viggitazzioni pi iddi e na rata di nascita assai vascia, sia a lu statu sarvaggiu ca ntê iardini zuologgici. Si cridi ca circa 1.600 asistinu ancora ntâ natura. La panda gianti è lu simbulu pû World Wildlife Fund (WWF), na sucità di prisirvazzioni (http://www.wwf.org).

Un panda giacanti ô Zoo di San Diego.
Enlarge
Un panda giacanti ô Zoo di San Diego.

La panda gianti havi na zampa stramma, cûn idituni e cincu idita; lu "idituni" nfatti è l’ossu mudificatu di lu pusu.

La panda gianti veni canusciutu di prima nta l’occidenti ntô 1869 dû missiunariu francisi Armand David (1826-1900). Lu panda gianti cci ha piaciutu sempri ô pubblicu, forsi picchi st’armali hannu n’assumigghianza a l’ursiceddi giucattuli chi piacinu tantu a la genti. Lu fattu ca è sempri pitturatu curcatu pacificamenti manciannu bambù, cuntrariamenti a essiri cacciatu comu tutti l’autri armali sarvaggi, fa na mprissioni comu di na mmaggini di nuccenza.

Prestiti di panda gianti a la Merica e a lu Giappuni ficiru parti nni l’anni ’70 di na diplumazzia mpurtanti di la Cina e accussì accuminzaru certi scanci curturali tra la Cina e l’occidenti. Di versu lu 1984, comunqui, li panda nun foru cchiù usati comu uggettu di diplumazzi. Nveci la Cina accuminzò a uffriri 'n prestitu pi 10 anni li panda a autri nazzioni. Li termini cumuni di lu prestitu sunnu un pacamentu nzinu a un miliuni di dollari l’annu e lu pattu ca tutti l’ursiceddi chi nascinu mentri lu panda si trova ‘n prestitu sunnu pruprità di la Cina.


[cancia] Liami di zoo

[cancia] Liami esterni


L'òrdini di mammìfiri pi suttaclassi
Australosphenida: Monotremata

Marsupialia: Didelphimorphia · Paucituberculata · Microbiotheria · Notoryctemorphia · Dasyuromorphia · Peramelemorphia · Diprotodontia

Placentalia: Afrosoricida · Macroscelidea · Tubulidentata · Hyracoidea · Proboscidea · Sirenia · Cingulata · Pilosa · Scandentia · Dermoptera · Primate · Rodentia · Lagomorpha · Insectivora · Chiroptera · Pholidota · Carnivora · Perissodactyla · Artiodactyla · Citacea