Sicilia (èbbica àrabba)

From Wikipedia

L' èbbica àrabba dâ Sicilia va di l'anni 827 annu dâ cunquista dâ prima cità, Mazzara, ô 1072, annu dâ trasuta dî Nurmanni a Palermu.

Ìndici

[cancia] Li primi ncursioni

Ggià a pàrtiri dû VII sèculu, la Sicilia avìa statu obiettivu di ncursioni e saccheggi arabbi, ma li bizzantini tinèvunu e difinnevunu efficacimenti l'isula. La prima scurrirìa arabba abbinni ntô 652. N'autra abbinni lu 669, doppu la morti di Custanti II e di Mecezziu.

[cancia] La cunchista e li battaghi contra li bizzantini

Sbarcati a Mazzara ntô 827, fallìscinu nu primu asseggiu a Sarausa, capitali bizzantina di l'ìsula, ma ntô 831 sunnu a Palermu. Ntô 877 lu ginirali Giafar Ibn Mohammed suttametti bona parti dâ Sicilia urientali e Sarausa tumma l'annu doppu. Ntô 903 l'àrabbi cuntròllanu tutta la Sicilia, chi è divisa 'n tri riggiuni. L'àrabbi prumòvinu l'attivitati culturali e cummirciali. Evìtanu di furzari la pupulazzioni a cunvirtìrisi a l'islam facennu paiari na tassa, la gezzia. Ntô 972 nu ducumentu cita nu quartieri abbreu a Palermu. Ntô 1038 li bizzantini, cumannati di Giorgiu Maniaci, ricunchìstanu pruvvisoriamenti la Sicilia, chi è ripigghiata di l'àrabbi picca tempu doppu. Lu 18 di maiu 1061 li Nurmanni tràsinu ntâ Sicilia. Ntô 1091 cu la citati di Notu li Nurmanni mèttinu 'n fini a la duminazzioni àrabba 'n Sicilia. La prisenza di na cumunitati àrabba cuntinuau armenu nzina â mitati dô sèculu XII, e è tistimuniata dû giògrafu àrabbu Al-Idrisi, chi vissi l'ùrtimi 40 anni dâ sò vita a Palermu e discrivi la citati china di jardina, chiesi, e muschei.

[cancia] L'èbbica fatimita ntâ Sicilia

Ntû 948 lu terzu califfu fatimita al-Mansûr nòmmina emiru dâ Sicilia nu prìncipi dâ dinastìa kalbita: Al Hasan ibn Ali ibn al-Husayn, chi fà dâ Siqilya (Sicilia) nu statu nnipennenti. Sutta sta dinastìa àrabbu-siciliana l'emiratu di Sicilia addiventa na granni putenza marìttima, cummirciali e militari (e ntra l'armata di mari di Siqilya la storia arricorda Salim Ibn Rashid Al Katani (Salim di Catania).

È ntô tempu fatimita ca la Sicilia veni cunziddirata na terra biniditta di l'Islam. Accussì lu sustantivu àrabbu al-Jazeera (l'ìsula) s'ammisca ntâ liggenna cu n'àutra al-Jazeera: chidda mìtica dû misticismu islàmicu (sufismu), unni al-Jazeera signìfica p'antunumasia l'ìsula dî jardina vali a diri lu Paradisu Tirrestri di l'Islam.

Ntê rapporti cu l'Europa la Sicilia fatimita porta a l'Italia la scienza, la cultura, l'idei ca appoi sunnu â basa dû Rinascimentu talianu.

[cancia] Pirsunaggi stòrici siciliani

[cancia] Pi sapìrni cchiossai


Àutri lingui