Ciriveddu
From Wikipedia
Lu ciriveddu (o "cirveddu") è la parti dû corpu animali didita a l'elabburazzioni dî nfurmazzioni c'agghicanu attraversu l'urgani di sensu (Occhi, Aricchi, ecc.) pi trasfurmarli ntê muvimenti ca sunnu lu menzu di ntirazzioni cu l'ammenti esternu.
Lu sô nternu è furmatu principarmenti di na sustanza janca, abbolta estirnamenti dûn stratu di sustanza gricia, la curtizza ciribbrali. Lu cirveddu è principarmenti furmatu di dui tipi di cilluli: cilluli gghiali e cilluli nirvusi o niuroni. La funzioni dî cilluli gghiali è principarmenti chidda di sustiniri, nutriri e prutiggiri li niuroni. Li niuroni trasmettinu li nfurmazzioni sutta forma di mpusi elittrici. Iddi cumunicanu tra iddi scanciannu spicifichi sustanzi chimichi chiamati niurutrasmittitura attraversu spiciali ntirfacci chiamati sinapsi. Li nichi mmirtibbrati comu li nsetti ponnu aviri miliuna di niuroni ntô ciriveddu, mentri lu ciriveddu dî chiù granni virtibbrati pò cuntinirinni oltri cintinara di miliardi. Lu ciriveddu umanu àvi na struttura murfuluggica particulamenti cumplessa e àvi na diminsioni nutivuli. Pesa circa 1,5 kg e è custituutu di tanti miliardi di niuroni. È na massa ovuidali cummessa, divisa 'n dui emisferi e prisenta na supirficii rugusa carattirizzata di nummarusissimi solchi, chiamati circummuluzzioni.
Lu ciriveddu, nzemmula ô truncu ciribbrali e ô cirividdettu, forma l'encifalu ca cû midoddu spinali custituisci lu sistema nirvusu cintrali. L'encifalu è alluggiatu ntâ buatta cranica c'àvi na funzioni prutittiva. N'ultiriuri prutizzioni è custituuta di tri mimbrani suttilissimi ma risistenti, ditti miningi.
Lu ciriveddu cuntrolla e cuurdina la majuri parti dî muvimenti, dû cumpurtamentu e dî funzioni omiustatichi dû corpu, comu lu battitu cardiacu, la prissioni sanguigna, la riulazzioni dî fluidi e la timpiratura dû corpu. Li funzioni chiù avanzati dû ciriveddu pirmettinu la cuscenza, l' emuzzioni, la mimoria, l'apprinnimentu e la chianificazzioni dû muvimentu.
[cancia] Ciriveddu ntâ natura
Nunustanti tanti classi d'armali pussidinu un sistema nirvusu, sulamenti tri gruppi d'armali, cu arcuni ccizzioni, hannu ciriveddi dicisamenti cumplessi: l' artrupodi (p'asempiu nsetti e crustacei), i cifalupodi (purpi, sicci e analoghi mulluschi) e li virtibbrati. Lu ciriveddu di l'artrupodi e dî cifalopodi è custituutu di dui grossi fasci paralleli di nervi ca s'estinninu longu lu corpu di l'armalu. Lu ciriveddu di l'artrupodi cunsisti dûn granni lobbu otticu situatu arreri ciascunu occhiu ca suvraintenni la funzioni visiva e un ciriveddu cintrali cu tri divisioni. Lu ciriveddu dî cifalupodi pussedi un gruppu cintrali di lobbi, aciancati di dui granni lobbi ottici (Butler, 2000).
[cancia] Vuci currilati
- Tumuri ciribbrali
Midicina | |
![]() |
Tutti l'artìculi di Midicina | Tutti li Malatìi | Spicialità Mèdichi | Spicialità Chirùrgichi |
[cancia] Fonti
La fonti di st'articulu è Uicchipidia Taliana :