Vajtimi i Ajkunës
Nga Wikipedia, Enciklopedia e Lirë
Vajtimi i Ajkunës është pjesë lirike e ciklit të kreshnikëve, një ndër më të bukurat dhe një kryevepër artistike e epikës së popullit shqiptar. Ajkuna është e shoqja e Gjeto Basho Mujit, një kreshnik shqiptar. Ngjarja zhvillohet kështu: Omeri, djali i Mujit rrethohet në bjeshkë e pas një lufte të rreptë vritet. Kur arrin aty Muji, beteja ka përfunduar. Nga armiqtë e vrarë kupton se i biri megjithëse ishte vetëm shtatë vjeç, kishte luftuar si kreshnik. Këto tregohen në këngën “Vdekja e Omerit”. Vajtimin e nënës e paraprin një tablo dramatike tronditëse. Muji varros me duart e veta të birin ne Lugjet e Verdha dhe kthehet në kullë. Ajkuna merr vesh lajmin e zi. Pas këtyre shpërthen dhembja e nënës, vajtimi i saj. Në këtë vaj kemi diçka krejt të veçantë, që e bën këtë krijim poetik lirik të qëndrojë midis këngëve epike heroike të kreshnikevë. Vetë Omeri është një fëmijë i parritur, një luftëtar trim që la pas bëma kreshnikësh. Ajkuna, një nënë e dhembshur që vuan thellë vdekjen e djalit. Figurat artistike që përdoren janë të një lloji me ato të të gjithe ciklit. Këtu marrin pjesë yjet, hëna, zogjtë e bimët. Yjet ndalen të dëgjojne vajin e Ajkunës, kjo mallkon hënën pse nuk e lajmëroi më parë, ahu shtrin degën më të bukur që ajo të mbështetet dhe zogjtë e malit rreshtin këngën. Ajkuna ka në zemër lajmin e zi dhe kuja shpërthen. Në fund të vajtimit shprehja e dhëmbjes merr formë tjetër. Nëna kujton çaste nga jeta e djalit, e sa më të bukura janë ato, aq më e thellë është vuajtja në zemrën e nënës.
[redaktoni] Vajtimi i Ajkunës
Drita a dalë e dritë s’po ban, ka le dielli e nuk po nxeh: ça ka ba Gjeto Basho Muji; Djalin n’dhe Muji e ka shti… A dredhe Muji e në shpi ka shkue, nana e djalit po e pyet; -Mujo, djalin ç’ma ka gjetë? N’Lugjet t’Verdha, a thue ka mbetë?… Qyqe vetëm rrugën paska marrë, kanë zane vend yjt’ vajin me e ndie! Kur ka dalë ndër Lugjet t’Verdha, atëherë nana hanën ka mallkue: -T’u shkimtë drita ty, o mori hanë, që s’ma çove atë natë nji fjalë, n’Lugje t’Verdha, shpejt me dalë bashkë me hy n’nji varr me djalë!… Kur ka shkue te varri i djalit, ka pa ahin treqind vjeç, ahi ishte rrema-rrema, nji ma t’bukrin mbi varr po e shtin Mirë po pshtetet për degë t’ahit pikon loti mbi varr të djalit Kanë lanë kangën zogjtë e malit, kanë lane kangën me vështrue! -Po a s’e din se kush ka ardhë, që nuk çohesh për m’u falë, more i miri i nanes-o? Amanet, o more bir, dil nji herë ksi burgut t’errët, fol me nanën që t’ka rritë s’m’ke lanë kurrë kaq shumë me pritë!… More Omer i nanes-o; A thue gjokun me ta prue? Dil nji herë për me lodrue bjer ndër gurra me u freskue kërko majat bashkë me zana se ty varrin ta ruen nana, mori i miri i nanes-o!…
[redaktoni] Shiko edhe
- Cikli i kreshnikëve