Georges Perec

Nga Wikipedia, Enciklopedia e Lirë

Georges Perec lindi me 7 Mars 1936Paris. Ai është djali i Icek Perek dhe Sirla Zhjulewizh, qe te dy herbrenj polake, te martuar në 1934. Zhorzh jetoi vetem pak me te atin pasi u thirr ne fron ku humbi jeten ne shtator te 1940. Nje vit me pas, me nje tren te Kryqit te Kuq shkoi ne Villard-de-Lans,ku do te qendronte me familjen e te atit deri ne perfundim te luftes. Ne shkurt te 1943 merr lajmin se kishte humbu te emen ne kampet e perqendrimit. Ne 1945 Zhorzh kthehet ne Paris ku biresohet nga halla e tij, Esther Binenfeld. Nga 1946 deri 1954, studioi ne Liceun Klod Bernare me pas ne « Kolèzh d'Etomp». Gjate kesaj kohe filloi psikotérapi me Fransuaz Dolto. Ne 1955, filloi te studionte histori, dege te cilen e brakisi brenda pak muajve.

Ne 1958 shkoi te kryente sherbimin ushtarak te detyruar ne rradhet e parashutisteve. Pas nje vit u kthye ne Paris ku u martua me Polet PetrA dhe menjehere u nis per ne Sfax te Tunizi-se. Ne 1962 u be dokumentalist ne neurofiziologji prane CNRS. Ne 1965 Georges Perec u be i njohur pas daljes ne treg te romanit te tij te pare « Les Choses »(Le Shoz). Aty flitej per nje histori te viteve 60’ te cilen Maurice Nadeau e parapriu me librin e tij « Lettres nouvelles », botuar ne shtepine e njohur botuese Juillard (Zhuliar). Ishte pikerisht romani ne fjale qe u vleresa me Cmimin Renodo, per « Les choses puis »(Le Shoz Pyi), sukses qe i mundesoi berjen pjese ne Oulipo.

Pasi nenshkroi me shtepine botuese Denoel, per tre librat e tij te ardhshem, Perke publikon « Quel petit vélo à guidon chromé au fond de la cour ? » (Kel peti velo a gidO kromé o fO dla Kur). Kritika e cila nuk gjeti ne kete krijim autorin qe njihte– nje vezhgues fin i jetes se perditshme – por megjithate i rezervoi nje fjalet me te mira. Ne 1968 publikoi « Un Homme qui dort », portret i vetmise urbane, nje liber per realizimin e te cilit u frymezua nga Kafka. Qe ishte kthyer ne nje emer te letersise farnceze kjo tashme dihej por publikimi ne tetor te 1969 i « La Disparition » konfirmoi dhe nje here cdo fjale te mire qe ishte thene deri ne ate kohe per Perek dhe shkrimet e tij.

Vitet 70 nisen me nje activitét radiofonik ne Gjermani. Ne 1971 shtepia botuese REKLAM, me qender ne Shtutgart merr persiper botimin e librit « Di Mashine » (ne bashkepunim me Eugen Helmlé). Nga libri ne fjale u lexuan disa pjese ne nje emisione te radios Zaarlandisher Rundfunk. Pjese te tjera te kesaj vepra u vune ne skenat Franceze. Qe nga 1972 deri 1975 bashkepunoi ne nje psikoanalize me Zhan-BertrO Pontali. Gjate 73, Zhorzh shkruant kutjime femijerie per revisten e drejtuar nga Maurice Nadeau. Zymtesia e shkrimeve te tij e coroditi elxuesin, ndersa Perek haste gjithenj e me shume veshtiresi publikim, te cilat rriten pesimizmin ne vargjet e tij. Fatmiresisht e kuptooi qe po gabonte dhe gjeti si vetmen menyre per te menjanuar katastrofen, nje pushim letrar disamujor.

Ne 1975, Georges Perec arriti te ekranizoje, « Un Homme qui dort ». Per filmin ne fjale bashkepunoi me regjizorin Bernar Kejzan. Interprétimi i jashtezakonshem i aktorit Zhak Spjeze, kolona zanore e kompozuar nga Philippe Drogoz e kthyen filmin ne nje nga klasiket e kinemase franceze. Ne 1976 filloi pune ne redaksine e gazetes « Le Point » ku ishte ngarkuar me realizimin e faqes se lojrave per te cilen Zhak krijonte fjalekryqet. Ne 1978, shkroi « La Vie mode d'emploi »(La vi Mod demplua) suksesi i se ciles beri qe Perek te largohej nga CNRS per t’iu kushtuar teresisht letersise. Libri i siperpermendur u vleresua me cmimin « Medicis », ndersa sot konsiderohet si nje nga me cilesoret e letersise franceze te viteve 70’.

Vitet 80 filluan me publikimin e romanit « Un Cabinet d'amateur » (ën KabinE damatër) dhe permbeldhjes poetike (La Clôture), dy vepra te publikua nga shtepia botuese Hashet. Per fat te keq Perek nuk arriti te pefudnonte roanin «  53 jours »(sënkontrua zhur), titulli i se ciles i referohet kohes qe i mori Stendalit, redaktimi i « La Chartreuse » (La shartrëz).Zhorzh Perek u nda nga jeta per shkak te nje kanceri ne bronke me 3 mars 1982 ne spitalin e Ivry, ndersa trupi i tij prehet ne varrezat Pèr Lashez, ne Paris. Edhe pas vdekjes disa vepra te tij u publikuan pa harruar dhe artikuj te shumte neper gazeta te njohura franceze. Disa dite pas vdekjes, e perditshmja « Libération » (LiberasjO) publikoi ne France, nékrologjine e tij ne te njejten dite me ate te nje emri tjeter te letersise, sic është amerikani Filip K. Dik.

Gjashte vitet e fundit te jetes se tij i kaloi ne pranine e kineastes Katrin BinE, se bashku me te cilen realizoi filmin « Lojrat e konteshes Dolingen te Gracit ».Pervec krijimeve letrare, Georges Perec cilesohet si nje nga krijuesit me te medhenj te fjalekryqeve ne France, se bashku me Rober ShipjO dhe Mishel Laklo pa harruartdhe disa libra leksikografike nder te cilet mund te vecojme « Les Revenentes » (Le revont), ku është perdorur vetem zanorja "E" dhe asnje zanore tjeter. Nje tjeter veper e vecante është « Alphabets », nje permbledhje poemash e cila dallohet per vargjet e saj dhe nje disipline te jashtezakonshme pasi Perek kishte vendosur vetes is detyre qe te mos perdoret dy here te njejten zanore perpra se te kishte futur ne pune dhe te tjerat.