Тоҷикон аз нигоҳи олимон

From Википедиа

Тоҷикон аз нигоҳи олимон

Лафзи тоҷик ё тоҷак ё тожик лафзест еадими, ки ба мардуми ориён ё Эрони куҳан ва ё Хуросони бузург таалуқ дорад. Нависандаи дигар гуяд: Тоҷик шакли миёнаи калимаи ориёии тоифае аст. Эн Ханков мегуяд, ки ин ном аз тариқи тоҷи—дарӣ гирифта шудааст ва изофа мекунад, ки Зардушт тоҷро монанди салиби муслимин ҳамчун аломат истифода мекард ва лафзи тоҷик аз калимаи тоҷ, ки зиннати сар аст, гирифта шудааст. Хенри Фейлд баҳси тоҷик ( тожик, тоҷи, тоҷик)-ро чунин фушурда месозад:

  1. Тоҷикон асри ҳозир мардуме ҳастанд, ки бо хушсимои маъруфанд, қиёфаи ҷидди, абрувони мушаххоси мушкӣ ва чашмони ғизоли доранд. Тоҷикон дар воқеъ мардуми
  2. машҳуранд, ки на танҳо дар сар то сари Машриқзамин, балки дар тамоми олам сукунат доранд ва то куҳҳои Тибет пахш шудаанд.
  3. Хамаи форсизабонони Афғонистон ба лафзи тоҷики ҳарф мезананд.
  4. Тоҷиконе, ки дар марзи Шарқии Эрон, Хуросон, Афғонистон ва Форс зиндагӣ доранд, ба лафзу симои тоҷикон дохиланд.
  5. Вилояти Ҳирот дар тасарруфи тоҷикони ориён аст.
  6. Дар Эрон ду гуруҳи бузургнажоде вуҷуд дорад, яке тоҷикони навъи қадим, ки соли 640 ба Ҳиндустон рафтанд ва дигаре Эрониёнанд. Тоҷикони дашти моҳрутар ва сафедтар аз тоҷикони куҳистони ҳастанд. Бояд ёдовар шуд, ки калимаи тоҷикро чунин афрод озода, озодзодагон гӯянд.

Садриддин Айни маънои калимаи «тоҷик»-ро хеле муфассал ва аз ҷиҳати таърихи ва забоншиносӣ – этимологӣ таҳлил мекунад ва исбот менамояд, ки калимаи «тоҷик» аз «тоҷ» аст.

Дурустии ин сӯханро нависанда ва олими Эрони Алиакбар Деҳхудо тасдиқ мекунад. Асли ин калимаи пахлавии «ТОҶИК» мансуб ба кабилаи «тоҷ» аст, ки аз қабилаи Эрон буда:

Халқи тоҷик дар давоми таърихи чандинҳазорсолаи худ басо фарозу фуруди рузгорро дида аст. Тоҷикон аз асрҳои миёна инҷониб дар зери ҳокимияти сулолаҳои сершумори тоҷик зиндаги кардаанд ва оҳиста – оҳиста баъзе калимаҳои забони тоҷикиро пазируфтаанд. Хушбахтона халқи баору номуси тоҷик ба оламиён тоҷики тоҷдор будани худро ба фарҳангу маданияти худ исбот кардааст.