Soʻfizoda, Muhammadsharif

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Oʻzbek Adabiyoti

Milodiy VII asrgacha
VIII-XIII asrlar (Qadimgi)

XIV-XV asrlar (Temuriylar davri)
XVI-XIX asrlar (Mumtoz)

XIX-XX asrlar (Milliy uygʻonish)
1905-30 yillar (Jadid davri)
1930-80 yillar (Sovet davri)
1990 yillaridan keyin (Mustaqillik)

Oʻzbekiston Yozuvchilar Uyushmasi

[tahrir] Xotira

Muhammadsharif Soʻfizoda (1880 - 1937) Maʼrifatparvar ziyoli, sjoir Muhammadsharif Soʻfizoda Oʻzbek madaniyati tarizida yorqin iz qoldirgan Zotlardandir.

Muhammadsharif Egamberdi o gʻli 1969yil 29-yanvarda Chustda tugʻildi, uning otasi pichoqchi- hunarmand edi. U mahallasidagi qoʻshnisi Manzura otinda savod chiqardi. 1893—1898-yillarda i Qoʻqonda yashadi va madrasada taʼlim oldi. Qoʻqon adabiy muhitining mashhur shoirlari Muqimiy, Muhyi, Zavqiy, Nodim Namangoniy bilan yaqin munosabatda bo’ldi. Boʻlajak shoir dastlabki sheʼrlariga Muqimiy tavsiyasi bilan «Vahshiy» taxallusini qoʻlladi.

Soʻfizoda 1893-yilda ona shahri Chustda boyonlarni, chor amaldorlarini, mutaassiblarni hajv qiluvchi sheʼrlari uchun «badasl», «beadab», «dahriy» deb ayblanadi cha o’limga hukm qilinadi. Shoir o’z vatanini tark etishga, 14 yil turli mamlakatlarda istiqomat qilishga majbur bo’ldi.

Soʻfizoda 1900—1913-yillarda 0’rta Osiyoning turli shaharlarida, Tiflis, Boku, Arabiston, Hindiston, Turkiyada boʻldi. U qayerda yashamasin, Toshkent, Kavkaz, Qrim, Orenburg, Turkiyada chop etiladigan gazetalar bilan aloqasini uzmadi. Uning maqolalari, sheʼrlari «Turkiston viloyatining gazeti», «Sadoyi Turkiston», «Sadoyi Fargʻona» gazetalarida muntazam chiqib turdi.

1913-yilda Soʻfizoda chet el safaridan Chustga qaytib keladi va usuli jadid maktabi ochadi. Kamarsada qishlogʻida yetim bolalar uchun «Dorulaytom» («Yetimlar uyi») va kattalar uchun kechki maktab tashkil qiladi. Bu maktablarda u ona tili, handasa kabi fanlarni o’qitdi.

1914-yilda Soʻfizoda Turkiston miqyosida hukm surayotgan ijtimoiy-siyosiy, maʼnaviy tanazzulni fosh etuvchi «Chustilar bizlar» sheʼrini ye’lon qiladi. Sheʼr boshidan oxirigacha «usuli qadim»chilarga- mutaassiblarga nisbatan achchiq kinoya, asar qahramonlarining o’zini o’zi fosh etishi uslubida yozilgan edi.

Bu toʻqnashuvdan keyin Soʻfizoda o’z vatani Chustdan quvgʻin qilindi. U To’raqoʻrgʻon yaqinidagi Shahand qishlogʻida usuli jadid maktabi ochdi. Soʻfizodaning bu ishida To’raqoʻrgʻon qozisi, maʼrifatparvar, shoir, pedagog Is’hoqxon toʻra Ibrat yaqindan yordam berdi.

Soʻfizoda shoʻrolar hukumati davrida ham xalqiga chin dildan xizmat qilaverdi va adabiy-ijodiy, pedagogik faoliyat bilan shugʻullandi. 1937-yilda shoir «xalq dushmani» deb ye’lon qilinib, qamoqqa olindi.

M. Soʻfizoda qabrining qayerdaligi nomaʼlum.

[tahrir] Literature.uz

Muhammadsharif Soʻfizoda 1880 yilda Chustda hunarmand oilasida tugʻildi.

Soʻfizoda adabiyot dargohiga 1890-yillarda kirib keldi. Uning «Gʻubor dardu alam», «Oʻray» kabi lirik gʻazallari, «Dakaning», «Bedanang» kabi hajviyalari, maʼrifat haqidagi «Oʻqing onalar», «Gazeta toʻgʻrisida», «Vatan», «Xonimlar isminda» kabi qator sheʼrlari uning demokratik adabiyot ostonasiga kirishida oʻziga xos yoʻllanma boʻldi. Shuningdek, 1893—1898 yillarda Qoʻqonda yashab, Muqimiy toʻgaragida faol qatnashishi shoir dunyoqarashining shakllanishida, badiiy mahoratining oʻsishida oʻziga xos maktab boʻldi.

1913 yilning oxirlarida Chustda yangi usuldagi maktab ochdi.

1935 yilning 29 yanvarida Soʻfizodaning tugʻilganiga 55 yil toʻlishi munosabati bilan yubiley oʻtkazilgan va 200 dan ortiq sheʼri nashr etish uchun toʻplangan edi.


Nashr qilingan adabiyotlar: Soʻfizoda. Taronalar. T.: Adabiyot va sanʼat, 1968. Ibrat, Ajziy, Soʻfizoda. Tanlangan asarlar (matn, soʻzboshi, izoh). T.: Maʼnaviyat, 1999


Ilmiy adabiyotlar Qosimov B., Dolimov U. Maʼrifat dargʻalari. T.: Oʻqituvchi, 1990.


Bu maqola Oʻzbek tili tipografik qoidalariga muvofiq yozilgan.

Ўз

Iltimos Oʻzbek tili tipografik qoidalariga eʻtibor bering. Bu maqolada hamma ' va ` belgilari toʻgri belgilar bilan ʼ va ʻ) almashtirilgan.

Bu sahifa O`zbek vikipediya rivojlanishi birinchi bosqichinidan o`tgan.

Done

Agar siz ushbu maqola sifatidan mamnunn bo`lmasangiz, Vikipedia: Birinchi bosqich betida fikrlaringizni yozib qoldiring.

oʻzgartirishlar