Birlashlag Millatlar Tashkilotining Nizomi
Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Eslatma Birlashlan Millatlar Tashkilotining Nizomi 1945 yil 26 iyunda San-Frantsiskoda Mirlashgan Millatlar Konferentsiyasining Xalqaro Tashkilot tuzish bo’yicha yakuniy majlisida imzolangan va 1945 yilning 24 oktyabrida kuchga kirgan Xalqaro Sud Statuti Nizomning tarkibiy qismi hisoblanadi.
Nizomning 23,27 va 61-moddalariga tuzatishlar Bosh Assambleya tomonidan 1963 yilning 31 avgustida kuchga kirgan. 1865 yilning 20 dekabrida Bosh Assambleya qabul qilgan 109-moddaga tuzatish 1968 yilning 12 iyunida kuchga kirdi.
Nizomning 23-moddasiga tuzatish Xavfsizlik Kengashi a’zolari sonini o’n bittadan o’n beshtaga oshirdi. Tuzatilgan 27-modda Xavfsizlik Kengashining tartobot masalalari bo’yicha qarorlari ularga t’oqqiz a’zo (ilgari - ettita) ovoz bergan bo’lsa va boshqa barcha masalalar bo’yicha esa Xavfsizlik Kengashi doimiy a’zolarining beshta bir xil ovozinin ham hisobga olgandagi to’qqiz ovozi (ilgari - ettita) berilgan bo’lsa, qabul qilingan, deb hisoblanishinin ko’zda tutgan.
61-modda tuzatish Iqtisodiy va Ijtimoiy Kengash a’zolarisoninin o’n sakkiztadan yigirma ettitaga oshirdi. 1973 yil 24 sentyabrda kuchga kirgan ushbu moddaga tuzatish Kengash a’zolari sonini yigirma ettitadan ellik to’rttaga oshirdi.
109-moddaning birinchi bandiga tuzatish a’zo-davlatlarning Bosh Konferentsiya Nizomni qayta ko’rib chiqish maqsadida o’tkazadigan Bosh Konferentsiya vaqti va joyi Bosh Assambleya a’zolarining uchdan ikki qismi ovozi bilan va Xavfsizlik Kengashi a’zolarining har qanday to’qqiz (ilgari - etti) ovozi bilan belgilanishini ko’zda tutgan.
Nizomni qayta ko’rib chiqish imkoniyatlarini ko’zda tutgan 109-moddaning 30bandi Bosh Assambleya va Xavfsizlik Kengashi tomonidan Bosh Assambleyaning 1955 yildagi navbatdagi o’ninchi sessiyasida ko’rib chiqilgan va uning dastlabki shaklida: «Xavfsizlik Kengashining ettita har qanday a’zosi ovozi bilan» qoldirilgan edi.
Birlashgan Millatlar Tashkilotining Nizomi BIZ, BIRLASHGAN MILLATLAR XALQLARI,
kelajak avlodlarni hayotimizda ikki martda insoniyatga ifodalab bo’lmaydigan g’am-g’ossa keltirgan urush kulfatlaridan xalos etishga va insonning asosiy huquqlariga, inson shaxsning qadr-qimmatiga, erkak va ayollarning teng huquqligiga va katta-kichik millatlar huquqlarining tengligiga ishonchni qayta qaror toptirishga va shartnomalar va xalqaro huquqning boshqa manbalaridan kelib chiqadigan majburiyatlarga hurmat bilan qarash va adolatga rioya qilish mumkin bo’lgan shart-sharoitni vujudga keltirishga va ijtimoiy taraqqiyot va keng ozodlik sharoitida turmushni axshilashga yordam berishga
VA SHU MAQSADDA
sabr-toqat namoyon etib, yaxshi qo’shnilar kabi birgalikda, o’zaro totuvlikda yashashga va
xalqaro tinchlik va xavfsizlikni saqlash uchun kuchlarimizni birlashtirishga va
tegishli prinzip va uslublarni qabul qilish bilan qurolli kuchlarning umumiy manfaatlardan bo’lak maqsadlar uchun u\ishlatilmasligini ta’minlashga va
xalqaro apparatdan barcha xalqlarning iqtisodiy va ijtomoiy taraqqiyotiga yordam berish uchun foydalanishga qat’iy ahd qilib,
O’Z KUCH-G’AYRATIMIZNI SHU MAQSADLARGA ERISHISH UCHUN BIRLASHTIRISHGA QAROR QILDIK.
Shunga binoan, bizning tegishli hukumatlarimiz San-Frantsisko shahrida to’plangan, o’zlarining haqiqiy deb topilgan vakolarnomalarini taqdim etgan vakillari orqali Birlashgan Millatlar Tashkilotining uchbu Nizomini qabul qilishga rozilik berdilar va shu asosda «Birlashgan Millatlar» deb nomlangan xalqaro tashkilot ta’sis etdilar.
I BOB. MAQSAD VA PRINTSIPLAR 1-modda
Birlashgan Millatlar Tashkiloti ko’zlagan Maqsadlar:
1. Xalqaro tinchlik va xavfsizlikni saqlash va shu maqsadda tinchlikka tahdidning oldini olish va uni bartaraf etish va tajovuz harakatlari yoki tinchlikka raxa soluvchi boshqa harakatlarni bostirish uchun birgalikda samarali choralar ko’rish hamda adolat va xalqaro huquq printsiplariga asoslangan holda tinchlik vositalaridan foydalanib, tinchlikning buzilishiga olib keluvchi xalqaro nizo yoki vaziyatlarni tinchitish yoki hal etish;
2. Xalqlarning teng huquqligi va o’z taqdirini o’zi belgilashi printsipini hurmat qilish asosida millatlar o’rtasidagi do’stona munosabatlarni rivojlantirish hamda yalpi tinchlikni mustahkamlash uchun boshqa tegishli choralarni ko’rish;
3. Iqtisodiy, ijtomoiy, madaniy va gumanitar xarakterdagi xalqaro muammolarni hal etishda hamda inson huquqlariga va barchaning irqi, jinsi, tili va dinidan qat’i nazar asosiy erkinliklariga hurmatni rag’batlantirish va rivojlantirishda xalqaro hamkorlikni amalga oshirish; va
4. Shu umumiy maqsadlaga erishishda millatlar harakatlarini movofiqlashtirish markazi bo’lish.
2-modda
1-moddada ko’rsatilgan maqsadlarga erishish uchun Tashkilot va uning A’zolari quyidagi printsiplar asosida ish yiritadilar:
1. Tashkilot o’zining barcha A’zolarining suveren tengligi printsipiga asoslanadi;
2. Birlashgan Millatlar Tashkilotining barcha A’zolari hammalarini Tashkilot A’zolari tarkibiga mansublikdan kelob chiqadigan barcha huquq va imtiyozlar bilan ta’minlash uchun ushbu Nizom bo’yicha zimmalariga olgan majburiyatlarini vijdonan bajaradilar;
3. Birlashgan Millatlar Tashkilotining barcha A’zolari xakqaro tinchlik, xavfsizlik va adolatni tahdid ostiga qo’ymaslik uchun o’zalrining xalqaro nizolarini tinchlik vositalari bilan hal qiladilar;
4. Birlashgan Millatlar Tashkilotining barcha A’zolari o’zlarining xalqaro munosabatlarida har qanday davlatning hududiy daxlsizligi yoki siyosiy mustaqilligiga qarshi kuch bilan tahdid qilish yoki uni ishlatishdan, shuningdek, Birlashgan Millatlar Maqsadlariga to’g’ri kelmaydigan boshqa biron-bir tarzdagi harakatlardan o’zlarinin tiyadilar;
5. Birlashgan Millatlar Tashkilotining barch A’zolari unga ushbu Nizomga muvofiq amalga oshirayotgan barcha harakatlarida har tomonlama yordam beradilar va Birlashgan Millatlar Tashkiloti tomonidan qaysi davlatga qarshi ogohlantiruvchi yoki majburlovchi xarakterdagi harakatlar amalga oshirilayotgan bo’lsa, bunday davlatga yordam ko’rsatishdan o’zlarini tiyadilar;
6. Tashkilot o’ziga A’zo bo’lmagan davlatlarning shu printsiplar asosida harakat qilishlarinin ta’minlaydi, zero bu xalqaro tinchlik va xavfsizlikni ta’minlash uchun zarur bo’lishi mumkin;
7. Ushbu Nizom Birlashgan Millatlar tashkilotiga har qanday davlatning aslida ichki vakolatiga kiradigan ishlariga aralashish uchun aslo huquq bermaydi va Birlashgan Millatlar Tashkilotining A’zolaridan bunday ishlarni ushbu Nizom doirasida hal etishga kiritishni talab etmaydi; ammo ushbu printsip VII bobga asoslanib, majburiy choralar qo’llanishiga daxldor emas.
II BOB. TASHKILOT A’ZOLARI 3-modda
Xalqaro Tashkilot tuzish yuzasidan San-Frantsiskoda bo’lgan Konferentsiyada qatnashib yoki ilgariroq Birlashgan Millatlarning 1942 yil 1 yanvardagi Deklaratsiyasini imzolab, 110-moddaga muvofiq ushbu Nizomni imzolagan va ratifikatsiya qilgan davlatlar Birlashgan Millatlar Tashkilotining dastlabki A’zolari hisoblanadi.
4-modda
1. Ushbu Nizomda nazarda tutilgan majburiyatlarni o’z zimmasiga oladigan va, Tashkilotning firicha, shu majburiyatlarni oladigan va bajarishni istaydigan barcha tinchliksevar davlatlar Tashkilotga A’zo bo’la oladilar.
2. Har qanday davlatni Tashkilot A’zoligiga qabul qilish Xavfsizlik Kengashining tavsiyasiga muvofiq Bosh Assambleya qarori bilan amalga oshiriladi.
5-modda
Agar Xavfsizlik Kengashi Tashkilotning biron-bir A’zosiga qarshi ogohlantiruvchi yoki majburlovchi xarakterdagi choralarni ko’rgan bo’lsa, Bosh Assambleya Xavfsizlik Kengashining tavsiyasiga muvofiq, uning Tashkilot A’zosi sifatidagi tegishli huquq va imtiyozlaridan foydalanishini Xavfsizlik Kengashi qayta tiklashi mumkin.
6-modda
Tashkilotning ushbu Nizomda ko’rsatilgan printsiplarni muttasil ravishda buzib kelgan A’zosi Xavfsizlik Kengashining tavsiyasiga binoan Bosh Assambleya Tashkilotidan chiqarilishi mumkin.
III BOB. ORGANLAR 7-modda
1. Birlashgan Millatlar Tashkilotining asosiy organlari sifatida Bosh Assambleya, Xavfsizlik Kengashi, Iqtisodiy va Ijtimoiy Kengash, Vasiylik Kengashi, Xalqaro Sud va Kotibiyat ta’sis etiladi.
2. Zarur bo’lib qolganda ushbu Nuzomga muvofiq yordamchi organlar ta’sis etilishi mumkin.
8-modda
Birlashgan Millatlar Tashkiloti o’zining asosiy va yordamchi organlarida erkak bilan xotin-qizlarning istagan vazifada va teng sharoitlarda qatnashish huquqini hech ham cheklamaydi.
IV BOB. BOSH ASSAMBLEYA Tarkibi
9-modda
1. Bosh Assambleya Tashkilot A’zolaridan iborat.
2. Tashkilotning har bir A’zosi Bosh Assambleyada beshtadan ortiq bo’lmagan vakillariga ega bo’ladi.
Vazifa va vakolatlari
10-modda
Bosh Assambleya ushbu Nizom doirasida yoki Nizomda ko’zda tutilgan har qanday organning vakolatlari hamda vazifalariga taaluqli har qanday masala yoki ishni muhokama kilishga va 12-moddada ko’rsatilgan istisnolardan tashqari, shu yo’nalishdagi har qanday masala yoki ish yuzasidan Birlashgan Millatlar Tashkilotining A’zolariga yoki Xavfsizlik Kengashiga yoki Tashkilot A’zolariga ham, Xavfsizlik kengashiga ham tavsiyalar berishga vakil qilinadi.
11-modda
1. Bosh Assambleya xalqaro tinchlik va xavfsizlikni saqlash ishida hamkorlikning umumiy printsiplarinin, shu jumladan, qurolsizlanish va qurol-arog’ni tartibga solishni belgilab beruvchi printsiplarni ko’rib chiqishga va shu qoidalar yuzasidan Tashkilot A’zolariga yoki Xavfsizlik Kengashiga yoki Tashkilot A’zolariga ham, Xavfsizlik Kengashiga ham tavsiyalar berishga vakil qilinadi.
2. Bosh Assambleya xalqaro tinchlik va xavfsizlikni saqlash yuzasidan o’z oldiga Tashkilotning har qanday A’zosi yoki Xavfsizlik Kengashi tomonidan yoki Tashkilotga A’zo bo’lmagandavlat tomonidan ko’yilgan har qanday masalarni 35-moddaning 2-bandiga muvofiq muhokama qilishga va 12-moddada ko’rsatilgan istisnolardan tashqari, shunday yo’nalishdagihar qanday masala yuzasidan manfaatdor davlat yoki davlatlarga yoki Xavfsizlik Kengashiga tavsiyalar berishga vakil qilinadi.Bosh Assambleya chora ko’rish zarur bo’lganbuday har qanaqa masalani muhokamagacha yoki muhokamadan so’ng Xavfsizlik Kengashiga oshiradi.
3. Bosh Assambleya Xavfsizlik Kengashining e’tiborinin xalqaro tinchlik va xavfsizlikka tahdid qilishi mumkin bo’lgan vaziyatlarga jalb eta oladi.
4. Bosh Assambleyaning ushbu moddada bayon qilingan vakolatlari 10-moddaning umumiy ma’nosini cheklab qo’ymasligi lozim.
12-modda
1. Xavfsizlik Kengashi biron nizo yoki vaziyat bo’yicha ushbu Nizomda o’ziga yuklangan vazifalarni bajarayotganida, agar Xavfsizlik kengashining o’zi so’ramasa, Bosh Assambleya shu nizo yoki vaziyatga taaluqli hech qanday tavsiya bera olmaydi.
2. Bosh Kotib Xavfsizlik Kengashining roziligi bilan Bosh Assambleyani uning har bir sessiyasida Xavfsizlik Kengashi muhokama qilayotgan xalqaro tinchlik va xavfsizlikni saqlash taaluqli barcha masalalar yuzasidan xabardor qiladi, xuddi shu tariqa Xavfsizlik kengashi bunday masalalarni muhokama qilishni to’xtatgan zahoti darhol Bosh Assambleyani, agar Bosh Assambleya majlis o’tkazlayotgan bo’lsa, Tashkilot A’zolarini xabardor qiladi.
13-modda
1. Bosh Assambleya: a) Siyosiy sohadagi xalqaro hamkorlikka ko’maklashish va xalqaro huquqning tobora taraqqiy etishi va uning kodifikatsiya qilinishinin rag’batlantirish;
b) Iqtisodiy, ijtimoiy, madaniyat, maorif, sog’liqni saqlash sohalaridagi xalqaro hamkorlikka ko’maklashish,inson huquqlarini va barchaning asosiy erkinliklarini irqi, jinsi, tili va dinini ajratmagan holda amalga oshirishga ko’maklashish maqsadida tadqiqotlar uyushtiradi va tavsiyalar beradi.
2. Bosh Assambleyaning yuqorida, 1 b bandda eslatilganmasalarga taaluqli boshqa majburiyatlari, vazifalari va vakolatlari IX va X boblarda bayon qilingan.
14-modda
Bosh Assambleyaga, 12-moddadagi qoidalarga rioya qilgan holda, kelib chiqishidan qat’i nazar, Assambleya fikriga ko’ra, millatlar umumiy farovonligiga yoki o’rtalaridagi do’stona munosabatlarga raxna solishi mumkin bo’lgan har qanday vaziyatni, jumladan, ushbu Nizomdagi, Birlashgan Millatlarning Maqsad va Printsiplari bayon etilgan qoidalarni buzish natijasida yuzaga keluvchi vaziyatlarnig, tinch yo’l bilan bartaraf etish choralarini tavsiya etish vakolati beriladi.
15-modda
1. Bosh Assambleya Xavfsizlik Kengashining yillik va maxsus ma’ruzalarini qabul qilib oladi va ko’rib chiqadi; bu ma’ruzalar xalqaro tinchlik va xavfsizlikni saqlash bo’yicha Xavfsizlik Kengashi ko’rishga ahd qilgan yoki ko’rgan choralar to’g’risidagi hisobotni o’z ichiga oladi.
2. Bosh Assambleya Tashkilotning boshqa organlari ma’ruzalarini qabul qilib oladi va ko’rib chiqadi.
16-modda
Bosh Assambleya xalqaro vasiylik tizimi uozasidan o’ziga XII va XIII boblar asosida yuklangan vazifalarni bajaradi, bunga strategik hududlar qatoriga kiritilmagan hududlar uchun vasiylik to’g’risidagi bitimlarni tasdiqlash ham kiradi.
17-modda
1. Bosh Assambleya Tashkilotning byudjetini ko’rib chiqadi va tasdiqlaydi.
2. Tashkilot A’zolari uning xarajatlarini Bosh Assambleya belgilagan taqsimotga muvofiq to’laydi.
3. Bosh Assambleya 57-moddada eslatilgan ixtisoslashtirilgan muassasalar bilan tuzilgan har qanday moliya va byudjet bitimlarini ko’rib chiqib, tasdiqlaydi va manfaatdor muassasalarga tavsiyalar berish maqsadida shunday ixtisoslashtirilgan muassasalarning ma’muriy byudjetlarini tekshirib chiqadi.
Ovoz berish
18-modda
1. Bosh Assambleyaning har bir A’zosi bitta ovozga ega.
2. Bosh Assambleyaning muhim masalalar bo’yicha qarorlari Assambleyaning ovoz berishda hozir bo’lgan va qatnashgan a’zolarining uchdan ikki qismidan iborat ko’pchiligi tomonidan qabul qilinadi. Bu masalalarga quyidagilar kiradi: xalqaro tinchlik va xavfsizlikni saqlashga oid tavsiyalar, Xavfsizlik Kengashining doimiy bo’lmagan A’zolarinin saylash, Iqtisodiy va Ijtimoiy Kengash A’zolarini saylash, 86-moddaning 1-c badiga muvofiq Vasiylik Kengashi a’zolarini saylash, Birlashgan Millatlar tashkilotiga yangi A’zolar qabul qilish,Tashkilot A’zolarining huquq va imtiyozlarini to’xtatib turish,Tashkilotdan uning A’zolarini chiqarish, vasiylik tizimining ishlashiga taaluqli masalalar va byudjet masalalari.
3. Boshqa masalalarga taaluqli qarorlar, jumladan, ovozlarning uchdan ikki qismidan iboratko’pchiligi bilan hal qilinadigan masalarning ko’shimcha turlarini aniqlash haqidagi qarorlar ovoz berishda hozir bo’lgan va qatnashganlarning oddiy ko’pchiligi bilan qabul qilinadi.
19-modda
Tashkilotga a’zolik badali to’lash bo’yicha qarzdor bo’lgan Tashkilot A’zosi, agar qarzning miqdori uning oxirgi to’liq ikki yil uchun to’lashi lozim bo’lgan pul miqdoriga barobar yoki undan ortiq bo’lsa, Bosh Assambleyada ovoz berish huquqidan mahrum etiladi. Ammo Bosh Assambleya Tashkilot A’zosi a’zolik badalinin o’ziga bog’liq bo’lmagan sabablarga ko’ra o’z vaqtida to’lay olmagan, deb topsa, bunday A’zoni ovoz berishda qatnashishiga ruxsat berishi mumkin.
Tartibot
20-modda
Bosh Assambleya navbatdagi yillik sessiyalariga va vaziyat taqozosi bilan maxsus sessiyalarga to’planadi. Maxsus sessiyalarni Bosh Kotib Xavfsizlik Kengashining yoki Tashkilot A’zolaridan ko’pchiligining talabi bilan chaqiradi.
21-modda
Bosh Assembleya o’zining tartibot qoidalarini belgilaydi. U har bir sessiyaga o’z Raisini saylaydi.
22-modda
Bosh Assambleyaga o’z vazifalarinibajarish uchun zarur deb topgan yordamchi tashkilotkarni ta’sis etishiga vakolat beriladi.
V BOB. XAVFSIZLIK KENGASHI Tarkibi
23-modda
1. Xavfsizlik Kengashi Tashkilotning o’n besh A’zosidan iborat.Xitoy Xalq Respublikasi, Frantsiya, Sovet Sotsiyalistik Respublikarai Ittifoqi, Buyuk Britaniya va Shimoliy Irlandiya Qo’shma Qirolligi va Amerika Qo’shma Shtatlari Xavfsizlik Kengashining doimiy a’zolaridir. Bosh Assambleya Tashkilotning boshqa a’zosini Xavfsixlik Kengashining muvaqqat a’zolari sifatida saylaydi, bunda, avvalo, Tashkilot A’zolarining xakqaro tinchlik va xavfsizlikni saqlashda va Tashkilotning boshqa maqsadlariga etishishda nechog’liqatnashganligiga, shuningdek, adolatli jug’rofiy taqsimotga alohida e’tibor beradi.
2. Xavfsizlik Kengashining muvaqqat a’zolari ikki yillik muddatga saylanadi. Muvaqqat a’zolari soni o’n bittadan o’n beshtagacha ko’paygach, to’rtta qo’shimcha a’zolardan ikkitasi bir yil muddatga saylanadi. Xavfsizlik Kengashining chiqib ketayotgan a’zosi darhol qayta saylana olmaydi.
3. Xavfsizlik Kengashining har bir a’zosi bitta vakilga ega.
Vazifa va vakolatlari
24-modda
1. Birlashgan Millatlar Tashkilotining tez va samarali harakat qilishini ta’minlash uchun uning A’zolari Xavfsizlik Kengashiga xalqaro tinchlik va xavfsizlikni saqlash bo’yicha asosiy ma’suliyatni yuklaydilar va Xavfsizlik Kengashi shu ma’suliyatdan kelib chiqadigan majburiyatlarni bajarayotganda Tashkilot A’zolari nomidan ish ko’rishiga rozi bo’ladilar.
2. Xavfsizlik Kengashi ushbu majburiyatlarini bajarayotganda Birlashgan Millatlarning Maqsad va Printsiplariga movofiq ish ko’radi. Shu majburiyatlarni bajarish uchun Xavfsizlik Kengashiga berilgan muayyan vakolatlar VI,VII,VIII,XII boblarda bayon qilingan.
3. Xavfsizlik Kengashi Bosh Assambleya muhokamasiga yillik ma’ruzalar va, zaruratga qarab, maxsus ma’ruzalar taqdim qiladi.
25-modda
Tashkilot A’zolari, ushbu Nizomga muvofiq, Xavfsizlik Kengashining qarorlariga bo’ysunishga va ularni bajarishga rozilik beradilar.
26-modda
Qurollanish ishi uchun jahonning odam va iqtisodiyot zaxiralarini eng kam miqdorda jalb qilgan holda xalqaro tinchlik va xavfsizlik o’rnatish va saqlashga ko’maklashish maqsadida Xavfsizlik kengashi Tashkilot A’zolariga taqdim etish uchun qurollanishni tartibga solish tizimini vujudga keltirish rejalarining 47-moddada ko’rsatilgan Harbiy Shtab qo’mitasi yordami bilan tuzilishiga javobgar hisoblanadi.
Ovoz berish
27-modda
1. Xavfsizlik Kengashining har bir A’zosi bitta ovozga ega.
2. Xavfsizlik Kengashining tartibot masalalari bo’yicha qarorlari, agar ularga Kengashning to’qqiz a’zosi yoqlabovoz bergan bo’lsa, qabul qilingan, deb hisoblanadi, bunda bahsda qatnashivchi tomon VI bob asosida va 52-moddaning 3-bandi asosida qaror qabul qilishga ovoz berishdan o’zini saqlashi kerak.
Tartibot
28-modda
1. Xavfsizlik Kengashi uzluksiz ishlay oladigan tarzda tuziladi. Buning uchun Xavfsizlik Kengashining har bir a’zosi Birlashgan Millatlar Tashkiloti joylashgan joyda doimo o’z vakiliga ega bo’lishi kerak.
2. Xavfsizlik Kengashi vaqti-vaqti bilan bo’ladigan majlislarga to’planadi, ularda a’zolardan har biri o’z istagiga qarab yo hukumat a’zosini yoki maxsus tayinlangan boshqa bir vakilini vakil qila oladi.
3. Xavfsizlik Kengashi majlislari nafaqat Tashkilot joylashgan joyda, balki Kengashning fikricha, uning ishlashiga ko’proq imkon beradigan boshqa har qanday joyda ham o’tkazilishi mumkin.
29-modda
Xavfsizlik Kengashi o’z vazifalarini bajarishi uchun qanday yordamchi organlarni zarur deb topsa, ularni ta’sis eta oladi.
30-modda
Xavfsizlik Kengashi o’zining tartibot qoidalarini, shu jumladan, o’z Raisini saylash tartibini belgilaydi.
31-modda
Tashkilotning Xavfsizlik Kengashiga a’zo bo’lmagan har bir a’zosi Xavfsizlik Kengashi muhokamasigs kiritilgan har qanday masalani ko’rib chiqishga, Xavfsizlik Kengashi ana shu masalani mazkur A’zoning manfaatlariga taaluqli deb topgan har bir holatda, ovoz berish huquqisiz qatnasha oladi.
32-modda
Tashkilotning Xavfsizlik Kengashi a’zoligida turmagan har qanday a’zosi yoki Tashkilotning a’zoligida turmagan har qanday davlat, Xavfsizlik Kengashi ko’rib chiqadigan nizoda qatnashuvchi tomon bo’lsa, ular shu nizoga taaluqli muhokamada ovoz berish huquqidan foydalanmay qatnashish uchun taklif etiladi. Xavfsizlik Kengashi Tashkilot A’zosi bo’lmagan davlatning qatnashuvi uchun qanday sharoitni adolatli deb topsa, o’shanday sharoitni vujudga keltiradi.
VI BOB. NIZOLARNI TINCH YO’L BILAN HAL QILISH 33-modda
1. Har qanday nizoda qatnashubchi tomonlar,bu nizoning davom etishi xalqaro tinchlik va xavfsizlikning saqlanishiga tahdid soladigan bo’lsa, avvalo, nizoning muzokaralar yuritish, tekshirish, vositachulik, yarashish, arbitraj, sud yo’li bilan hal etish yoki mintaqaviy organlar yo bitimlarga murojaat qilish yoki o’z xohishlariga ko’ra, boshqa tinchlik vositalari bilan bartaraf qilishga intilishlari lozim.
2. Xavfsizlik Kengashi, zarur deb topsa, tomonlardan oralaridagi nizoni shunday vositalar yordamida bartaraf qilishni talab etadi.
34-modda
Xavfsizlik Kenggashi xalqaro ixtilofga sabab bo’lishi yoki nizo chiqarishi mumkin bo’lgan har qanday kelishmovchilik yoki vaziyatni,ularning davom etishi xalqaro tinchlik va xavfsizlikning saqlanishiga tahdid sola olishi ehtimolini aniqlash maqsadida, tekshirishga vakil qilinadi.
35-modda
1. Tashkilotning har bir A’zosi 34-moddada ko’rsatilgan tarzdagi har qanday nizo yoki vaziyatni Xavfsizlik Kengashiga yoki Bosh Assambleyaga ma’lum qila oladi.
2. Tashkilot a’zosi bo’lmagan davlat xavfsizlik Kengashi yoki Bosh Assambleyani o’zi bir tomoni bo’lgan har qanday nizo to’g’risida, agar u ushbu Nizomda ko’rsatilgan nizolarni tinchlik yo’li bilan bartaraf qilish majburiyatlarini oldindan o’z zimmasiga olsa, xabardor qila oladi.
3. Bosh Assambleya o’zoga ushbu modda asosida ma’lum qilingan ishlarni 11- va 12-moddalardagi qoidalarga muvofiq hal etadi.
36-modda
1. Xavfsizlik Kengashi 33-moddada ko’rsatilgan tarzdagi nizoning yoki shunga o’xshash vaziyatning har qanday bosqichida uni bartaraf etishning tegishli tartibi yoki usulini tavsiya etishga vakil qilinadi.
2. Xavfsizlik Kengashi shu nizoni bartaraf qilish uchun tomonlar tarafidan qabul qilib bo’lingan har qanday tartibni e’tiborga oladi.
3. Xafvsizlik Kengashiushbu modda asosida tavsiyalar berganda yuridik xarakterdagi nizolar umumiy qoida sifatida, Sud Statuti qoidalariga muvofiq Xalqaro Sudga oshirilishi kerakligini ham e’tiborga oladi.
37-modda
1. Agar tomonlar 33-moddada ko’rsatilgan tarzdagi nizoni shu moddada ko’rsatilgan vositalar bilan bartaraf qilolmasalar, uni Xavfsizlik Kengashiga oshiradilar.
2. Agar Xavfsizlik Kengashi shu nizoning davom etishi xalqaro tinchlik va xavfsizlikning saqlanishiga haqiqatan tahdid qilishi mumkin, deb hisoblasa, u 36-modda asosida ish ko’rosh kerakmi yoki nizoni bartaraf qilishning o’zi ma’qul topgan shartlarni tavsiya etish kerakligini hal qiladi.
38-modda
Xavfsizlik Kengashi, agar har qanday nizoda qatnashuvchi barcha tomonlar iltimos qilsalar, 33-37-moddalarning qoidalariga putur etkazmasdan tomonlarga shu nizoni tinch yo’l bilan bartaraf etish maqsadida tavsiyalar berishga vakil qilinadi.
VII BOB. TINCHLIKKA TAHDID QILISH, TINCHLIKNI BUZISH VA BOSQINCHILIK HARAKATLARIGA NISBATAN KO’RILADIGAN CHORALAR 39-modda
Xavfsizlik Kengashi tinchlikka har qanday tahdid qilish, tinchlikni har qanday tarzda buzish yoki bosqinchilik harakati mavjudligini aniqlaydi va tavsiyalar beradi yoki xalqaro tinchlik va xavfsizlikni saqlash yoxud tiklash uchun 41- va 42-moddalarga muvofiq qanday choralar ko’rish kerakligini hal qiladi.
40-modda
Xavfsizlik Kengashi vaziyatning yomonlashuviga yo’l qo’ymaslik uchun tavsiyalar berish yoki 39-moddada ko’zda tutilgan choralarni ko’rish haqida qaror qabul qilishdan avval, manfaatdor tomonlardan o’zi vaqtincha ko’rilishi lozim va ma’qul, deb topgan choralarning bajaralishini talab etishga vakil qilinadi. Bunday vaqtincha choralar manfaatdor tomonlarning huquqlariga, da’volariga yoki mavqeiga zarar etkazmasligi lozim. Xavfsizlik Kengashi shu muvaqqat choralarning bajarilmaganligini tegishlicha hisobga oladi.
41-modda
Xavfsizlik Kengashi o’z qarorlarini amalga oshirish uchun qurolli kuchlardan foydalanish bilan aloqador bo’lmaganqanday choralar ko’rish kerakligini hal etishga vakil qilinadi va u Tashkilot A’zolaridan shunday choralarni ko’rishni talab qila oladi. Bu choralarga iqtisodiy munosabatlarni, temir yo’l, dengiz, havo, pochta, telegraf, radio yoki boshqa aloqa vositalarini to’la yoki qisman to’xtatish, shuningdek, diplomatic munosabatlarni uzib qo’yish kirishi mumkin.
42-modda
Agar Xavfsizlik Kengashi 41-moddada ko’zda tutilgan choralarning etarli bo’lmasligi mumkin yoki etarli emas, deb topsa, u havo, dengiz yoki quruqlikdagi kuchlar yordamida xalqaro tinchlik va xavfsizlikni saqlash yoki tiklash uchunzarur choralar ko’rishga vakil qilinadi. Bu choralarga Tashkilot A’zolarining havo, dengiz yoki quruqlikdagi kuchlarining namoyishi, qamal qilishi va boshqa amaliyotlari kirishi mumkin.
43-modda
1. Tashkilotning barcha a’zolari xalqaro tinchlik va xavfsizlikni saqlash ishiga o’z hissasini qo’shish uchun Xavfsizlik Kengashi ixtiyoriga unung talabi bo’yicha va maxsus bitim yoki bitimlarga binoan xalqaro tinchlik va xavfsizlikni saqlash uchun zarur qurolli kuchlar, yordam va tegishli xizmat vositalarini, shu jumladan, hududidan o’tish huquqini berish majburiyatini oladilar.
2. Bunday bitim yoki bitimlar qo’shinlarning soni va turi, ularning tayyorgarlik darajasi va umumiy joylashuvi hamda xizmat ko’rsatish vositalari va yordam xarakterini belgilaydi.
3. Bitim yoki bitimlar tuzish to’grisidagi muzokaralar Xavfsizlik Kengashining tashabbusi bilan mumkin qadar qisqa muddatda olib boriladi. Bitim yoki bitimlar Xavfsizlik Kengashi bilan Tashkilot A’zolari o’rtasida yoki Xavfsizlik Kengashi bilan Tashkilotning bir guruh A’zolari o’rtasida tuzilib, ularni imzolagan davlatlar tomonidan shu davlatlarning konstitutsion tartibotiga muvofiq ratifikatsiya qilinishi kerak.
44-modda
Xavfsizlik Kengashi kuch ishlatishga qaror qilganida, Kengashda vakili bo‘lmagan Tashkilot A`zosidan 43-modda asosida uning o‘z zimmasiga olgan majburiyatlarini bajarish yuzasidan qurolli kuchlar berishini talab qilishdan ilgari, Tashkilotning shu a`zosini, agar u istasa, Xavfsizlik Kengashining shu Tashkilot A`zosining qurolli kuchlari qismlaridan foydalanish yuzasidan qarori qabul qilinishida qatnashishga taklif etadi.
45-modda
Birlashgan Millatlar Tashkilotining shoshilinch harbiy choralar ko‘rishiga imkoniyat tug‘dirish maqsadida, Tashkilot a`zolari o‘z milliy harbiy havo kuchlari qismlarini birgalikda xalqaro majburiy choralar ko‘rish uchun tayor holatda ushlashlari lozim. Bu qismlarning soni va tayorgarlik darajasini hamda ularning birgalikda harakat qilish rejalarini Xavfsizlik Kengashi Harbiy-Shtab qo‘mitasi yordami bilan maxsus bitimda yoki 43-moddada eslatilgan bitimlarda ko‘rsatilgan me`yorda belgilaydi.
46-modda
Qurolli kuchlar ishlatish rejalarini Xavfsizlik Kengashi Harbiy-Shtab qo‘mitasi yordami bilan tuzadi.
47-modda
1. Harbiy-Shtab qo‘mitasi Xavfsizlik Kengashiga uning xalqaro tinchlik va xavfsizlikni saqlash ishidagi harbiy ehtiyojlariga, o‘z ixtiyoriga berilgan qo‘shinlardan foydalanish va ularga qo‘mondonlik qilishga, shunnigdek, qurollanishni tartibga solish va ehtimol tutilgan qurolsizlanishga doir barcha masalalar bo‘yicha maslahatlar berish va yordam ko‘rsatish uchun tuziladi.
2. Harbiy-Shtab qo‘mitasi Xavfsizlik Kengashining doimiy a`zolari shtablari boshliqlari yoki ularning vakillaridan tahkil topadi.
3. Harbiy-Shtab qo‘mitasi Xavfsizlik Kengashiga bo‘ysingani holda, Xavfsizlik Kengashining ixtiyoriga berilgan har qanday qurolli kuchlarga strategik rahbarlik qilishga javobgardir. Bunday kuchlarga qo‘mondonlik qilishga taalluqli masalalar keyinchalik ishlab chiqilishi lozim.
4. Harbiy-Shtab qo‘mitasi Xavfsizlik Kengashining ruxsati bilan va tegishli mintaqaviy Tashkilotlar bilan maslahatlashgandan keyin o‘zining mintaqaviy kichik qo‘mitalarini ta`sis eta oladi.
48-modda
Xalqaro tinchlik va xavfsizlikni saqlash maqsadida Xavfsizlik Kengashi qarorlarini bajarish uchun talab qilinadigan harakatlar Xavfsizlik Kengashi qanday belgilaganiga qarab, Tashkilotning barcha A`zolari yoki ularning ba`zilari tomonidan amalga oshiriladi.
49-modda
Tashkilot A`zolari Xavfsizlik Kengashi qabul qilgan qarorlarda ko‘rsatilgan choralarni amalga oshirishda o‘zaro yordam berish uchun birlashishlari kerak.
50-modda
Xavfsizlik Kengashi biron davlatga qarshi ogohlantiruvchi yoki majburlovchi choralarni ko‘rsa, boshqa har qanday davlat yuqorida eslatilgan choralarni amalga oshirishdan kelib chiqadigan maxsus iqtisodiy muammolarga duch kelsa, Tashkilotga A`zo yoki A`zo emasligidan qat`i nazar, shu muammolarni hal qilish uchun Xavfsizlik Kengashi bilan maslahatlashishga haqli.
51-modda
Ushbu Nizom Tashkilot A`zosiga qurolli hujum qilingan taqdirda, Xavfsizlik Kengashi xalqaro tinchlik va xavfsizlikni saqlash uchun zarur choralar ko‘rmaguncha, uning alohida yoki birgalikda o‘z-o‘zini mudofaa qilishdan iborat ajralmas huquqiga also monelik qilmaydi. Tashkilot A`zolarining o‘z-o‘zini mudofaa qilish huquqini amalga oshirishda ko‘rgan choralari Xavfsizlik Kengashiga darhol ma`lum qilinishi va uning mazkur Nizomga muvofiq hamma vaqt xalqaro tinchlik va xavfsizlikni saqlash yoki tiklash uchun qanday chorani zarur topsa, uni amalga oshirishda Xavfsizlik Kengashiga berilgan vakolatlarga va uning mas`uliyatiga hech bir daxl qilmasligi kerak.
VIII BOB. MINTAQAVIY BITIMLAR 52-modda
1. Ushbu Nizom xalqaro tinchlik va xavfsizlikni saqlashga taalluqli bo‘lgan va mintaqaviy xarakterlarga to‘g‘ri keladigan masalalarni hal etish uchun mintaqaviy bitimlar yoki organlarning mavjud bo‘lishiga hech bir to‘sqinlik qilmaydi, lekin bunday bitim yoki organlar va ularning faoliyati Tashkilotning Maqsad va Prinsiplari bilan hamohang bo‘lishi shart.
2. Shunday bitimlarni yoki organlarni tuzgan Tashkilot A`zolari mahalliy nizolarni Xavfsizlik Kengashiga oshirgunga qadar ularni shunday mintaqaviy bitimlar yoki shunday mintaqaviy organlar yordamida tinch yo‘l bilan hal etishga erishish uchun bor kuchlarini safarbar etishlari kerak.
3. Xavfsizlik Kengashi mahalliy nizolarning shunday mintaqaviy bitimlar yoki shunday mintaqaviy organlar yordamida yo manfaatdor davlatlar tashabbusi bilan yoki o‘z tashabbusi bilan hal etilishini rag‘batlantirishi lozim.
4. Ushbu modda 34- va 35-moddalarning qo‘llanishiga hech bir daxl qilmaydi.
53-modda
1. Xavfsizlik Kengashi o‘z rahbarligida majburiy choralar ko‘rish uchun qaerda o‘rinli bo‘lsa, o‘sha erda shunday mintaqaviy bitimlar yoki organlardan foydalanadi. Ammo Xavfsizlik Kengashidan vakolat olmay turib, mazkur mintaqaviy bitimlar asosida yoki mintaqaviy organlar tomonidan hech qanday majburiy choralar ko‘rilmaydi, bundan 107-moddada ko‘zda tutilgan, ushbu moddaning 2-bandida ta`riflangan har qanday dushman davlatga qarshi choralar yoki har qanday shunday davlat tomonidan tajovuzkorona siyosat yurgizilishiga qarshi mintaqaviy bitimlarda nazarda tutilgan choralar, ya`ni shunday davlatning yana tajovuz qilishiga yo‘l qo‘yilmasligi uchun javobgarlik manfaatdor hukumatlar iltimoslari bilan Tashkilotga yuklanadigan vaqtigacha ko‘riladigan choralar mustasnodir.
2. Ushbu moddaning 1-bandida qo‘llanilgan "dushman davlat" atamasi Ikkinchi jahon urushi mobaynida ushbu Nizomni imzolagan davlatlarga dushman bo‘lgan har qanday davlatga taalluqlidir.
54-modda
Xavfsizlik Kengashi xalqaro tinchlik va xavfsizlikni saqlash uchun mintaqaviy bitimlar asosida yoki mintaqaviy organlar tomonidan amalga oshirilishi mo‘ljallanayotgan harakatlar haqida hamisha to‘liq xabardor qilinib turishi lozim.
IX BOB. XALQARO IQTISODIY VA IJTIMOIY HAMKORLIK 55-modda
Birlashgan Millatlar Tashkiloti xalqlarning teng huquqliligi va o‘z taqdirini o‘zi belgilashi tamoyilini hurmat qilishga asoslangan millatlar o‘rtasida tinchlik va do‘stona munosabatlar uchun zarur barqaror va farovonlik sharoitini vujudga keltirish maqsadida:
a) aholining turmush va ish bilan to‘la ta`minlash darajasini oshirishga, iqtisodiy va ijtimoiy o‘sish va rivojlanish sharoitini yaxshilashga;
b) iqtisodiy, ijtimoiy, sog‘liqni saqlash sohasidagi xalqaro muammolarni hal etishga, ma`naviyat va maorif sohasidagi xalqaro hamkorlikka;
c) inson huquqlariga, kishilarning irqi, jinsi, tili va dinidagi tafovutlaridan qat`i nazar, hammaning asosiy erkinliklariga yalpi hurmat bilan qaras h va ularga rioya qilishga ko‘maklashadi.
56-modda
Tashkilotning barcha A`zolari 55-moddada ko‘rsatilgan maqsadlarga erishish uchun Tashkilot bilan hamkorlikda va mustaqil ish ko‘rish majburiyatini oladilar.
57-modda
1. Hukumatlaro bitimlarga binoan ta`sis etilgan va, o‘zlarining ta`sis hujjatlarida belgilangandek, iqtisodiy, ijtimoiy, madaniyat, maorif va shu kabi sohalarda xalqaro mas`uliyat yuklangan ixtisoslashtirilgan muassasalar Tashkilot bilan 63-modda qoidalariga muvofiq bog‘lanadilar.
2. Tashkilot bilan yuqorida ko‘rsatilgan tarzda bog‘lanadigan bunday muassalar keyingi moddalarda "ixtisoslashtirilgan muassasalar" deb yuritiladi.
58-modda
Tashkilot ixtisoslashtirilgan muassasalarning siyosatini va faoliyatini uyg‘unlashtirishga taalluqli tavsiyalar beradi.
59-modda
Tashkilot, zarur bo‘lsa, manfaatdor davlatlarning 55-moddada ko‘rsatilgan maqsadlarni bajarish uchun talab qilinadigan har qanday ixtisoslashtirilgan muassasalar tuzish to‘g‘risidagi muzokaralarga kirishishi uchun tashabbus ko‘rsatadi.
60-modda
Tashkilotning ushbu Bobda ko‘rsatilgan vazifalarini bajarish uchun mas`uliyat Bosh Assambleyaga va Bosh Assambleya rahbarligida Iqtisodiy va Ijtimoiy Kehgashga yuklanadi, unga X bobda ko‘rsatilgan vakolatlar beriladi.
X BOB. IQTISODIY VA IJTIMOIY KENGASH TARKIBI 61-modda
1. Iqtisodiy va Ijtimoiy Kengash Tashkilotning Bosh Assambleya tomonidan saylanadigan ellik to‘rt A`zosidan iborat.
2 Iqtisodiy va Ijtimoiy Kengashning o‘n sakkiz a`zosi 3-bandda bayon qilingan qoidalarga rioya qilingan holda har yili uch yillik muddatga saylanadi. Kengashning muddati tugashi bilan chiqib ketadigan a`zosi darol qayta saylanishi mumkin.
3. Dastlabki saylovda Iqtisodiy va Ijtimoiy Kengash a`zolarining soni yigirma yettitadan ellik to‘rttaga ko‘paygach, shu yil oxirida vakolat muddatlari tugaydigan to‘qqiz a`zo o‘rniga saylanuvchi a`zolar qo‘shimcha qilib yigirma yetti a‘zo saylanadi. Shu tariqa saylangan yigirma yetti qo‘shimcha a‘zolardan to‘qqiztasining vakolat muddati, Bosh Assambleyaning qroriga ko‘ra birinchi yil oxirida, boshqa to‘qqiz a`zosining vakolat muddati ikkinchi yil oxirida tugaydi.
4. Iqtisodiy va Ijtimoiy Kengashning har bir a`zosi bittadan vakilga ega bo‘ladi.
Vazifa va vakolatlari
62-modda
1. Iqtisodiy va Ijtimoiy Kengash iqtisodiy, ijtimoiy, madaniyat, maorif, sog‘liqni saqlash sohasidagi xalqaro masalalar va shunga o‘xshash masalalar ga doir tadqiqotlar o‘tkazish va ma`ruza tayorlashga yoki boshqalarni shunday ishlarga rag‘batlantirishga, shuningdek, masalalardan birortasi bo‘yicha Bosh Assambleyaga, Tashkilot A`zolari va manfaatdor ixtisoslashtirilgan tashkilotlarga tavsiyalar berishga vakil qilinadi.
2. Kengash inson huquqlariga va hammaning asosiy erkinliklariga ehtirom va rioya qilishni rag‘batlantirish maqsadida tavsiyalar berishga vakil qilinadi.
3. Kengash o‘z vakolati doirasidagi masalalarga taalluqli konvensiyalar loyihalarini Bosh Assambleyaga taqdim etish uchun tayorlab berish uchun vakil qilinadi.
4. Kengash Tashkilot tomonidan belgilangan qoidalarga ko‘ra o‘z vakolati doirasidagi masalalarga taalluqli xalqaro anjumanlar chaqirishga vakil qilinadi.
63-modda
1. Iqtisodiy va Ijtimoiy Kengash 57-moddada ko`rsatilgan har qanday muassasa bilan mazkur muassasalarning Tashkilot bilan bog‘lanish shartlarini belgilab beruvchi bitimlar tuzishga vakil qilinadi.
2. Kengash ixtisoslashtirilgan muassasalarning faoliyatini ularga maslahat va tavsiyalar berish hamda Bosh Assambleya va Tashkilot A`zolariga tavsiyalar berish yo`li bilan uyg‘unlashtirishga vakil qilinadi.
64-modda
1. Iqtisodiy va Ijtimoiy Kengash ixtisoslashgan muassasalardan muntazam ma`ruzalar olib turish uchun zarur choralar ko`rishga vakil qilinadi. Kengash Tashkilot a`zolaridan va ixtisoslashgan muassasalardan o‘zining vakolat doirasidagi masalalar bo‘yicha Bosh Assambleyaga qilgan tavsiyalarining ijrosi yuzasidan ko‘rilgan choralar haqidagi ma`ruzalarini olib turish maqsadida Tashkilot A`zolari va ixtisoslashgan muassasalar bilan bitimlar tuzishga vakil qilinadi.
2. Kengash shu ma`ruzalar haqidagi mulohazalarini Bosh Assambleyaga bildirishga vakil qilinadi.
65-modda
Iqtisodiy va Ijtimoiy Kengash Xavfsizlik Kengashiga axborot etkazib berishga vakil qilinadi va u Xavfsizlik Kengashining taklifi bilan unga yordam berishga majbur hisoblanadi.
66-modda
1. Iqtisodiy va Ijtimoiy Kengash Bosh Assambleya tavsiyalarini bajarishi munosabati bilan o‘z vakolati doirasiga kiradigan vazifalarni amalga oshiradi.
2. Kengash Bosh Assambleyaning roziligi bilan, Tashkilot A`zolarining v aixtisoslashtirilgan muassasalarning iltimosi bo‘yicha ish bajarishga vakil qilinadi.
3. Kengash ushbu Nizomning boshqa qismlarida sanab o`tilgan boshqa vazifalarni yoki Assambleya tomonidan unga yuklatilishi mumkin bo‘lgan vazifalarni bajarishi lozim.
Ovoz berish
67-modda
1. Iqtisodiy va Ijtimoiy Kengashning har bir a`zosi bir ovozga ega bo‘ladi.
2. Iqtisodiy va Ijtimoiy Kengashning qarorlari ovoz berishda hozir bo‘lgan va qatnashgan Kengash a`zolarining ko‘pchilik ovozi bilan qabul qilinadi.
Tartibot
68-modda
Iqtisodiy va Ijtimoiy Kengash iqtisodiy va ijtimoiy sohalarda hamda inson huquqlarini rag‘batlantirish bo‘yicha komissiyalar tuzadi, shuningdek, o‘zining vazifalarini bajarish uchun zarur bo‘ladigan boshqa komissiyalarni ham tuzadi.
69-modda
Iqtisodiy va Ijtimoiy Kengash Tashkilotning har qanday A`zosini unga taalluqli bo‘lgan masalani muhokama qilishda ovoz berish huquqisiz qatnashish uchun taklif etadi.
70-modda
Iqtisodiy va Ijtimoiy Kengash ixtisoslashtirilgan muassasalar vakillarining masalalarni Kengashda yoki u tuzgan komissiyalarda muhokama qilishda ovoz berish huquqisiz qatnashishi uchun, shuningdek, ixtisoslashtirilgan muassasalarda masalalarni muhokama qilish chog‘ida Kengash vakillarining qatnashishi uchun tadbirlar ko‘rishga vakil qilinadi.
71-modda
Iqtisodiy va Ijtimoiy Kengash o‘z vakolati doirasidagi masalalar bo‘yicha qiziqqan nohukumat tashkilotlar bilan maslahatlashish uchun zarur tadbirlar ko‘rishga vakil qilinadi. Bunday tadbirlar xalqaro tashkilotlar bilan, zarur bo‘lganda esa, Tashkilotning manfaatdor A`zosi bilan maslahatlashgandan so‘ng milliy tashkilotlar bilan shartlashib olinishi mumkin.
72-modda
1. Iqtisodiy va Ijtimoiy Kengash o‘zining tartibot qoidalarini, jumladan, o‘z Raisini saylash tartibini belgilaydi.
2. Iqtisodiy va Ijtimoiy Kengash zaruratga qarab, shaxsiy qoidalariga muvofiq chaqiriladi, bu qoidalar o‘z a`zolarining ko‘pchiligi talabi bilan majlis chaqirish tartibini ham o‘z ichiga olmog‘i kerak.
XI BOB. O‘ZINI O‘ZI BOSHQARMAYDIGAN HUDUDLARGA TAALLUQLI DEKLARATSIYA 73-modda
Xalqlari hali o‘zini o‘zi to‘liq boshqarishga erishmagan hududlarni idora qilish mas`uliyatini o‘z zimmasiga olgan yoki olayotgan Birlashgan Millatlar Tashkilotining A`zolari bu hududlardagi aholining manfaatlarini birinchi darajalidir, degan prinsipni e`tirof etadilar va, o‘zlarining muqaddas burchlari sifatida, ushbu Nizomda belgilangan xalqaro tinchlik va xavfsizlik tizimi doirasida o‘sha hududlar aholisining farovonligiga imkoniyat boricha yordam berish majburiyatini oladilar va shu maqsadda:
a) Yuqorida ko‘rsatilgan xalqlarning madaniyatiga hurmatni saqlagan holda, ularning siyosiy, iqtisodiy hamda ijtimoiy rivojlanishini, maorif sohasidagi taraqqiyotini, ularga adolatli munosabatda bo‘lishni va ularni suiiste`mol qilinishidan himoyalashni taminlaydilar;
b) O‘zini o‘zi boshqarishni rivojlantirish, shu xalqlarning siyosiy intilishlarini tegishlicha hisobga olish, ularning erkin siyosiy institutlari har bir hudud va undagi xalqlarga xos shart-sharoitga va taraqqiyotning turli bosqichiga muvofiq rivojlanib borishi uchun yordam beradilar;
c) Xalqaro tinchlik va xavfsizlikni mustahkamlaydilar;
d) Bunyodkorlik tadbirlarini avj oldirishga ko‘maklashadilar, tadqiqotlarni rag‘batlantiradilar va bir-biri bilan hamda ma`qul topilgan joyida va vaqtida ushbu moddada bayon qilingan ijtimoiy, iqtisodiy va ilmiy maqsadlarga erishish uchun ixtisoslashtirilgan xalqaro tashkilotlar bilan hamkorlik qiladilar; va
e) Bosh Kotibga iqtisodiy va ijtimoiy sharoitga, shuningdek, o‘zlari javobgar bo‘lgan hududdagi maorif ahvoliga oid statistik va boshqa maxsus xarakterdagi axborotni xavfsizlik va konstitutsiyaviy tartib nuqtai nazaridan talab qilinishi mumkin cheklanishda muntazam ravishda etkazib beradilar, XII va XIII boblar amal qiladigan hududlar bundan mustasnodir.
74-modda
Tashkilot A`zolari o‘zlarining ushbu Bobning ta`siri o‘tadigan hududlarga nisbatan o‘tkaziladigan siyosatlari, o‘z metropoliyalaridagi siyosatlaridan kam bo‘lmagan darajada, yaxshi qo‘shnichilik umumiy prinsipiga, ijtimoiy, iqtisodiy va savdo ishlarida dunyoning barcha mamlakatlari manfaatlarini va farovonligini tegishlicha hisobga olishga asoslanishi lozim, degan fikrga ham qo‘shiladilar.
XII BOB. XALQARO VASIYLIK TIZIMI 75-modda
Birlashgan Millatlar Tashkiloti keyinchalik alohida bitimlar bilan o‘ziga kirishi mumkin bo‘lgan hududlarni boshqarish va shu hududlarni kuzatib turish uchun o‘z rahbarligida xalqaro vasiylik tizimini tuzadi. Bu hududlar bundan buyon vasiylik hududlari deb ataladi.
76-modda
Birlashgan Millatlar Tashkilotining ushbu Nizomning birinchi moddasida bayon qilingan maqsadlariga muvofiq vasiylik tizimining asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:
a) Xalqaro tinchlik va xavfsizlikni mustahkamlash;
b) Vasiylik hududlaridagi aholining siyosiy, iqtisodiy va ijtimoiy taraqqiyotiga, maorif sohasidagi taraqqiyotiga, har bir hudud va undagi xalqlarning o‘ziga xos tomonlariga mos holda va u xalqlarning erkin bildirilgan xohishlarini inobatga olib va vasiylik to‘g‘risidagi har bir shartnomada ko‘zda tutilgan shartlarga ko‘ra, ularning o‘z-o‘zini boshqarishi yoki mustaqillik yo‘lidagi taraqqiyotiga yordam berish;
c) Inson huquqlariga va kishilarning irqi, jinsi, tili va dinidagi tafovutlardan qat`i nazar, hamma uchun asosiy erkinliklarga hurmat bilan qarashni va jahon xalqlarining bir-biriga bog‘liqligini tan olishni rag‘batlantirish;
d) Tashkilot A`zolariga va ularning fuqarolariga ijtimoiy, iqtisodiy va savdo sohalarida teng munosabatda bo‘lishni, shuningdek, yuqorida ko‘rsatilgan vazifalarni bajarishga hech qanday ziyon yetqazmagan holda va 80-moddadagi qoidalarga rioya qilish sharti bilan odil sud yuritishda ularga teng munosabatda bo‘lishni ta`minlaydi.
77-modda
1. Vasiylik tizimi o‘ziga vasiylik to‘g‘risidagi bitimlar bilan kiritilishi mumkin bo‘lgan quyida sanab o‘tilgan toifadagi hududlarda joriy qilinadi:
a) hozirgi kunda mandat ostida bo‘lgan hududlar;
b) Ikkinchi jahon urushi natijasida dushman davlatlardan ajratib olinishi mumkin bo‘lgan hududlar; va
c) boshqarish uchun javobgar davlatlar tomonidan vasiylik tizimiga ixtiyoriy ravishda qo‘shilgan hududlar.
2. Yuqorida sanab o‘tilgan toifadagi hududlardan qaysilarini va qanday shartlar bilan vasiylik tizimiga qo‘shish kerak, degan masala shu haqda kelgusida tuziladigan bitimda aniqlanadi.
78-modda
Vasiylik tizimi Tashkilot A`zolari bo‘lgan mamlakatlarga joriy qilinmaydi, bu mamlakatlar o‘rtasidagi munosabatlar suveren tenglik prinsipini hurmat qilishga asoslanishi lozim.
79-modda
Vasiylik tizimiga qo‘shiladigan har bir hudud uchun vasiylik shartlari, shu jumladan, barcha o‘zgarish va tuzatishlar bevosita manfaatdor davlatlarning, shu jumladan, mandatariya-mamlakatlarining, agar hududlar Tashkilot A`zolaridan birining mandati ostida bo‘lsa, bitimlari bilan belgilanadi hamda 83- va 95-moddalarda ko‘rsatilgandek tasdiqlanadi.
80-modda
1. Har bir hududni vasiylik tizimiga qo‘shadigan 77-, 79- va 81-moddalarga muvofiq tuzilgan vasiylik haqidagi alohida bitimlarda kelishib olinadigan hollardan tashqari va bundan buyon shunday bitimlar tuzilguncha ushbu Bobdagi biron qoida har qanday davlat yoki har qanday xalqlar huquqlarining yoki Tashkilot A`zolari qatnasha oladigan mavjud xalqaro bitimlar shartlarining o‘zgarishi, deb talqin qilinmasligi lozim.
2. Ushbu moddaning 1-bandi mandat ostidagi va boshqa hududlarni, 77-moddada ko‘rsatilgandek vasiylik tizimiga qo‘shish to‘g‘risida muzokaralar olib borish va bitimlar tuzishni kechiktirish yoki paysalga solishga asos beradi, deb talqin qilinmasligi lozim.
81-modda
Vasiylik haqidagi bitim har holda vasiylik hududini boshqarish shartlarini o‘z ichiga olishi, shuningdek, vasiylik hududini boshqaruvchi hokimiyatni belgilab berishi lozim. Bundan buyon boshqaruvchi hokimiyat deb ataladigan bunday hokimiyat bir yoki ko‘proq davlat yoki Birlashgan Millatlar Tashkiloti bo‘lishi mumkin.
82-modda
Vasiylik haqidagi har qanday bitimda shu bitim joriy qilinadigan vasiylik hududining bir qismini yoki hammasini 43-modda asosida tuzilgan bitimlarga yoki biron-bir maxsus bir bitimga hech bir ziyon yetkazmasdan o‘z ichiga oluvchi strategik rayon yoki rayonlar aniqlanishi mumkin.
83-modda
1. Birlashgan Millatlar Tashkilotining strategik rayonlarga taalluqli barcha vazifalari, jumladan, vasiylik haqidagi bitimlarning shartlarini, ularga kiritiladigan tuzatish yoki qo‘shimchalarni tasdiqlash vasifasi Xavfsizlik Kengashi tomonidan bajariladi.
2. 76-moddada bayon qilingan asosiy maqsadlar har bir strategik rayon aholisiga taalluqlidir.
3. Xavfsizlik Kengashi vasiylik haqidagi bitim shartlariga rioya qilib va xavfsizlik talablariga ziyon yetkazmasdan, Birlashgan Millatlar Tashkilotining vasiylik tizimiga muvofiq strategik rayonlardagi iqtisodiy, siyosiy va ijtimoiy masalarga, shuningdek, maorif sohasidagi masalalarga doir vazifalarini bajarish uchun Vasiylik Kengashining yordamidan foydalanadi.
84-modda
Vasiylik hududi xalqaro tinchlik va xavfsizlikni saqlashda o‘z rolini o‘ynashini ta`minlash boshqaruvchi hokimiyatning vaifasidir. Shu maqsadda boshqaruvchi hokimiyat Xavfsizlik Kengashi oldida o‘z zimmasiga olgan majburiyatlarini bajarishda, shuningdek, vasiylik hududi doirasida mahalliy mudofaa, qonun va tartibni saqlash uchun vasiylik hududining ko‘ngilli qurolli kuchlaridan, xizmat ko‘rsatish vositalari yordamidan foydalanishga vakil qilinadi.
85-modda
1. Birlashgan Millatlar Tashkilotining strategik rayonlarga qo‘shilmagan barcha rayonlar uchun vasiylik haqidagi bitimlarga taalluqli vazifalarini, jumladan, vasiylik haqidagi bitimlarninng shartlaini, ularga kiritiladigan o‘zgarish yoki qo‘shimchalarni tasdiqlashni Bosh Assambleya amalga oshiradi.
2. Bosh Assambleya rahbarligi ostida ishlaydigan Vasiylik Kengashi shu vazifalarni bajarishda Bosh Assambleyaga yordam beradi.
XIII BOB. VASIYLIK KENGASHI Tarkibi
86-modda
1. Vasiylik Kengashi Birlashgan Millatlar Tashkilotining quyidagi A`zolaridan iborat bo‘ladi:
a) Vasiylik hududlarini boshqaruvchi Tashkilot A`zolaridan;
b) 23-moddada nomlari ko‘rsatilgan vasiylik hududlarini boshqarmaydigan Tashkilot A`zolaridan;
c) Bosh Assambleya tomonidan uch yillik muddatga saylangan, Vasiylik Kengashi a`zolarining umumiy soni vasiylik hudularini boshqaruvchi va boshqarmaydigan Tashkilot A`zolari orasida teng bo‘linishi uchun zarur bo‘ladigan miqdordagi Tashkilotning boshqa A`zolaridan.
2. Vasiylik Kengashining har bir a`zosi yuqori malakali shaxsni o‘zining Vasiylik Kengashidagi vakili etib tayinlaydi.
Vazifa va vakolatlari
87-modda
Bosh Assambleya va uning rahbarligi ostidagi Vasiylik Kengashi o‘z vazifalarini bajarayotganda quyidagilarga vakil qilinadi:
a) Boshqaruvchi hokimiyat taqdim qilgan hisobotlarni ko`rib chiqish;
b) Boshqaruvchi hokimiyat bilan maslahatlashgan holda iltimosnomalarni qabul qilish va ko‘rib chiqish;
c) Boshqaruvchi hokimiyat bilan kelishilgan muddatlarda tegishli vasiylik hududlariga vaqti-vaqti bilan borib turish; va
d) Vasiylik haqidagi bitimlarning shartlariga ko‘ra, yuqorida eslatilgan va yana boshqa ishlarni bajarish.
88-modda
Vasiylik Kengashi har bir vasiylik hududi aholisining siyosiy, iqtisodiy va ijtimoiy taraqqiyotiga, shuningdek, maorif taraqqiyotiga doir anketa ishlab chiqadi. Bosh Assambleya vakolatiga kiradigan har bir vasiylik hududining boshqaruvchi hokimiyati esa shu anketa asosida yillik ma`ruza tuzib, Bosh Assambleyaga taqdim qiladi.
Ovoz berish
89-modda
1. Vasiylik Kengashining har bir a`zosi bitta ovozga ega bo‘ladi.
2. Vasiylik Kengashining qarorlari ovoz berishda hozir bo‘lgan va qatnashgan Kengash A`zolarining ko‘pchiligi ovozi bilan qabul qilinadi.
Tartibot
90-modda
1. Vasiylik Kengashi o‘zining tartibot qoidalarini, jumladan, o‘z Raisini saylash tartibini qabul qiladi.
2. Vasiylik Kengashining majlislari zaruriyatga qarab, majlislar Kengash A`zolarining ko‘pchiligi talabi bilan chaqirilishini nazarda tutgan tartibot qoidalariga muvofiq chaqirib turiladi.
91-modda
Vasiylik Kengashi tegishli hollarda Iqtisodiy va Ijtimoiy Kengashning va ixtisoslashgan muassasalarning o`zlari manfaatdor bo`lgan masalalar bo‘yicha yordamidan foydalanadi.
XIV BOB. XALQARO SUD 92-modda
Xalqaro Sud Birlashgan Millatlar Tashkilotining asosiy sud organi hisoblanadi. U Xalqaro Odil Sudlov Doimiy Palatasi Statutiga asoslangan quyida havola etilayotgan Statutga muvofiq harakat qiladi va ushbu Nizomning ajralmas qismi hisoblanadi.
93-modda
1. Tashkilotning barcha A`zolari Xalqaro Sud Statutining IPSO facto qatnashchilari hisoblanadi.
2. Tashkilot A`zosi bo‘lmagan davlat, har bir ayrim holda Bosh Assambleyaning Xavfsizlik Kengashi tavsiyasiga muvofiq belgilab bergan shartlari asosida, Xalqaro Sud Statutining qatnashchisi bo‘la oladi.
94-modda
1. Tashkiotning har bir A`zosi Xalqaro Sudning qarorini o‘zi tomon hisoblangan ish bo‘yicha bajarish majburiyatini oladi.
2. Ish yuzasidan biror tomon Sud qarori bilan o‘ziga yuklangan vazifani bajarmagan taqdirda ikkinchi tomon Xavfsizlik Kengashiga murojaat qila oladi. Xavfsizlik Kengashi esa, zarur topsa, tavsiyalar berishi yoki qarorni ijro etish uchun choralar ko‘rish masalasini hal etishi mumkin.
95-modda
Ushbu Nizom Tashkilot A`zolarining o‘z ixtiloflarini hal etishni mavjud bitimlar asosida yoki kelajakda tuzilishi mumkin bo‘lgan bitimlar asosida boshqa sudlarga topshirishga mutlaqo monelik qilmaydi.
96-modda
1. Bosh Assambleya yoki Xavfsizlik Kengashi Xalqaro Suddan har qanday yuridik masala bo‘yucha konsultativ xulosalar berishni talab qila oladi.
2. Birlashgan Millatlar Tashkilotining boshqa organlari va Bosh Assambleya bunga istagan vaqtda ruxsat berishi mumkin bo‘lgan ixtisoslashgan muassasalar ham o‘zlarining faoliyat doirasi chegarasida kelib chiqadigan yuridik masalalar bo‘yicha Sudning konsultativ xulosalarini talab qilishi mumkin.
XV BOB. KOTIBIYAT 97-modda
Kotibiyat Bosh Kotibdan va Tashkilotga kerak bo‘ladigan xodimlardan iborat bo‘ladi. Bosh Kotib Xavfsizlik Kengashining tavsiyasiga muvofiq Bosh Assambleya tomonidan tayinlanadi. Bosh Kotib Tashkilotning asosiy mansabdor shaxsi hisoblanadi.
98-modda
Bosh Kotib shunday lavozimda Bosh Assambleya, Xavfsizlik Kengashi, Iqtisodiy va Ijtimoiy Kengash va Vasiylik Kengashining majlislarida qatnashadi va o‘ziga mazkur organlar tomonidan yuklatiladigan boshqa vazifalarni bajaradi. Bosh Kotib Tashkilotning ishi haqidagi yillik hisobotni Bosh Assambleyaga taqdim etadi.
99-modda
Bosh Kotib xalqaro tinchlik va xavfsizlikka tahdid solishi mumkin, deb hisoblangan har qanday masalani Xavfsizlik Kengashiga xabar qilishga haqlidir.
100-modda
1. Bosh Kotib va Kotibiyat xodimlari o‘z vazifalarini ijro etayotganda Tashkilot uchun begona birorta ham hukumat yoki hokimiyatdan ko‘rsatmalar talab qilmasliklari yoki olmasliklari lozim. Ular o‘zlarining faqat Tashkilot oldida javobgar bo‘lgan xalqaro mansabdor sifatidagi obro‘lariga putur yetkazadigan har qanday hatti-harakatlardan saqlanishlari lozim.
2. Tashkilotning har bir A`zosi Bosh Kotib va kotibiyat xodimlari vazifalarining xalqaro ahamiyatga ega ekanini qat`iy hurmat qilish va ularga o‘z vazifalarini ijro etayotganda ta`sir o‘tkazmaslik majburiyatini oladi.
101-modda
1. Kotibiyat xodimlarini Bosh Assambleya tomonidan belgilanadigan qoidalarga muvofiq Bosh Kotib tayinlaydi.
2. Ijtimoiy va Iqtisodiy Kengashga, Vasiylik Kengashiga va, zaruriyatga qarab, Tashkilotning boshqa organlariga doimiy ishlash uchun zarur xodimlar ajratib beriladi. Bu xodimlar Kotibiyatning bir qismini tashkil qiladilar.
3. Xizmatga qabul qilish va xizmat shartlarini belgilashda, asosan, ishchanlik, bilimdonlik, halollikni yuksak darajada bo‘lishini ta`minlash zaruriyatidan kelib chiqish kerak. Xodimlarni mumkin qadar kengroq jug‘rofiy asosda tanlashning muhimligiga ko‘proq e`tibor berish kerak.
XVI BOB. TURLI QOIDALAR 102-modda
1. Ushbu Nizom kuchga kirganidan keyin Tashkilotning har qanday A`zosi bilan tuzilgan har qanaqa shartnoma va har qanday xalqaro bitim birinchi imkoniyat bo‘lgan hamono Kotibiyat tomonidan qayd qilinishi va chop etilishi lozim.
2. Ushbu moddaning 1-bandiga muvofiq qayd qilinmagan har qanday shartnoma yoki xalqaro bitimda qatnashuvchi tomonlardan hech biri Birlashgan Millatlar Tashkilotining organlaridan birortasiga shunday shartnoma yoki bitimni asos qilib ko‘rsata olmaydi.
103-modda
Tashkilot A`zolarining ushbu Nizomdan kelib chiqadigan majburiyatlari ularning boshqa biror xalqaro bitimdan kelib chiqadigan majburiyatlariga zid bo‘lib qolgan taqdirda, Tashkilot A`zolarining ushbu Nizom bo‘yicha olgan majburiyatlari ustun kuchga ega bo‘ladi.
104-modda
Birlashgan Millatlar Tashkiloti o‘z A`zolaridan har birining hududida o‘z vazifalarini bajarish va o‘z maqsadlariga erishish uchun zarur bo‘lib qolishi mumkin bo‘lgan huquq layoqatidan foydalanadi.
105-modda
1. Birlashgan Millatlar Tashkiloti o‘z A`zolaridan har birining hududida o‘z vazifalarini bajarish va o‘z maqsadlariga erishish uchun zarur bo‘lgan imtiyoz va daxlsizliklardan foydalanadi.
2. Tashkilot A`zolarining vakillari va uning mansabdor shaxslari tashkilot faoliyatiga aloqador bo‘lgan vazifalarini mustaqil bajarish uchun zarur bo‘lgan imtiyoz va daxlsizliklardan foydalanadilar.
3. Bosh Assambleya ushbu moddaning 1- va 2- bandlarini tadbiq etish holatlarini aniqlamoq uchun tavsiyalar berishi, shuningdek, Tashkilot A`zolariga shu maqsadda Konvensiyalar taklif etishi mumkin.
XVII BOB. O‘TISH DAVRIDAGI XAVFSIZLIK TADBIRLARI 106-modda
Bundan buyon, 43-moddada ko‘rsatib o‘tilgan va, Xavfsizlik Kengashi fikricha, uning 42-moddasiga muvofiq o‘z vazifalarini amalga oshira boshlash imkoniyatini beradigan maxsus bitimlar kuchga kirguncha 1943 yil 30 oktyabrda Moskvada imzolangan To‘rt Davlat Deklaratsiyasi qatnashchilari va Fransiya shu Deklarasiyaning 5-bandidagi qoidalarga muvofiq, xalqaro tinchlik va xavfsizlikni saqlash uchun qanday choralar zarur bo‘lib qolsa, Tashkilot nomidan birgalikda shunday choralar ko‘rish maqsadida bir-birlari bilan va, zarur bo‘lgan taqdirda, Tashkilotning boshqa A`zolari bilan maslahatlashadilar.
107-modda
Ushbu Nizom Ikkinchi jahon urushi tufayli tegishli hukumatlarning shu urush davomida ushbu Nizomni imzolagan davlatlardan har qandayining dushmani bo‘lgan har qanday davlatga nisbatan amalga oshirgan yoki oshirilishini ma`qullagan choralarini aslo yuridik kuchdan mahrum qilmaydi, shuningdek, bunday choralarni qo‘llashiga to‘sqinlik qilmaydi.
XVIII BOB. TUZATISHLAR 108-modda
Ushbu Nizomga kiritiladigan tuzatishlar, ular Bosh Assambleya A`zolarining uchdan ikki qismi ovozi bilan qabul qilinib, Tashkilot A`zolarining Xavfsizlik Kengashi doimiy A`zolarining hammasini qo`shgandagi uchdan ikki qismi ovozi bilan ularning konstitutsiyaviy tartibotiga muvofiq ratifikatsiya qilingach, Tashkilotning barcha A`zolari uchun kuchga kiradi.
109-modda
1. Ushbu Nizomni qaytadan ko‘rib chiqish maqsadida Birlashgan Millatlar Tashkiloti A`zolarining Bosh Konferensiyasi Bosh Assambleya a`zolarining uchdan ikki qismi ovozi va Xavfsizlik Kengashining istalgan to‘qqiz a`zosining ovozi bilan belgilanadigan muddatda va joyda chaqirilishi mumkin. Tashkilotning har bir A`zosi Konferernsiyada bir ovozga ega bo‘ladi.
2. Ushbu Nizomga Konferensiya qatnashchilarining uchdan ikki qismi ovozi bilan tavsiya etilgan har qanday o‘zgartirish Tashkilot A`zolarining konstitutsiyaviy tartibotiga muvofiq, ularning Xavfsizlik Kengashi doimiy a`zolarining hammasini qo‘shgandagi uchdan ikki qismi tomonidan ratifikatsiya qilingach, kuchga kiradi.
3. Agar shunday Konferensiya ushbu Nizom kuchga kirgan kundan boshlab hisoblaganda Bosh Assambleyaning o‘ninchi yillik sessiyasigacha bo‘lib o‘tmasa, shunday Konferensiya chaqirish to‘g‘risidagi taklif Bosh Assambleyaning shu sessiyasi kun tartibiga kiritiladi va Bosh Assambleya A`zolarining oddiy ko‘pchiligi ovozi bilan va Xavfsizlik Kengashining istalgan yetti a`zosi ovozi bilan Konferensiya chaqiriladi.
XIX-BOB. RATIFIKATSIYA QILISH VA IMZOLASH 110-modda
1. Ushbu Nizomni imzolagan davlatlar uni o‘zlarining konstitutsiyaviy tartibotlariga muvofiq ratifikatsiya qilishlari kerak.
2. Ratifikatsiya yorliqlari saqlash uchun America Qo‘shma Shtatlari hukumatiga topshirilishi lozim, u har bir yorliqning saqlash uchun topshirilganini Nizomni imzolagan barcha davlatlarga, shuningdek, Tashkilotning Bosh Kotibi tayinlangach, unga ma`lum qiladi.
3. Ushbu Nizom Xitoy Xalq Respublikasi, Fransiya, Sovet Sotsialistik Respublikalar Ittifoqi, Buyuk Britaniya va Shimoliy Irlandiya Qo‘shma Qirolligi va America Qo‘shma Shtatlari va Nizomni imzolagan boshqa ko‘pchilik davlatlar ratifikatsiya yorliqlarini saqlashga topshirgandan keyin kuchga kiradi. So‘ngra America Qo‘shma Shtatlari hukumati ratifikatsiya yorliqlarini saqlashga topshirilganligi haqida protocol tuzadi, bu protokolning nusxalari Nizomni imzolagan barcha davlatlarga yuboriladi.
4. Ushbu Nizomni imzolagan davlatlar Nizom kuchga kirgandan keyin uni ratifikatsiya qilgach, o‘zlarining tegishli ratifikatsiya yorliqlarini saqlashga topshirgan kundan boshlab Birlashgan Millatlar Tashkilotining Dastlabki A`zolari bo‘lib qoladilar.
111-modda
Xitoycha, fransuzcha, ruscha, inglizcha va ispancha matnlari bir xil kuchga ega bo‘lgan ushbu Nizom America Qo‘shma Shtatlari Hukumatining arxivida saqlanadi. Bu hukumat Nizomning tegishlicha muhr bosilgan nusxalarini uni imzolagan boshqa davlatlarning hukumatlariga yuboradi.
Birlashgan Millatlar Tashkiloti hukumatlarining vakillari yuqorida bayon qilinganlarning tasdig‘i uchun ushbu Niozomni imzoladilar.
Bir ming to‘qqiz yuz qirq beshinchi yil yigirma oltinchi iyunda San-Franisisko Shahrida tuzildi.