Azaila
De Biquipedia
Azaila |
|||
---|---|---|---|
|
|||
Ilesia d'Azaila |
|||
Comunidat autonoma | ![]() |
||
Probinzia | |||
Redolada | Martín Baxo | ||
Codigo postal | 44590 | ||
Latitut Lonchitut |
|
||
Superfizie | 81.4 km² | ||
Altaria | 276 m. | ||
Distanzia | 170.1 km km enta Tergüel | ||
Poblazión | 192 ab. | ||
Chentilizio | {{{chentilizio}}} | ||
Ríos | Aguas | ||
Pachina web | http://www.azaila.es/ | ||
Azaila ye un monezipio d'a probinzia de Tergüel. A suya poblazión ye de 192 abitans en una superfizie de 81,4 km² y una densidá de 2,36 ab/km².
Contenitos |
[Editar] Cheografía
Ye denzima d'un escarpe sopre a ripa de o río Aguas, situato á 60 km de Zaragoza.
[Editar] Molimentos
Muito amán de o lugar bi ha una ziudat ibera (Cabezo de Alcalá) que ye fundamental pa o conoximiento de a cultura iberica y a romanizazión de a Bal de l'Ebro.
[Editar] Molimentos relichiosos
- Ilesia de o sieglo XVII.
[Editar] Historia
En o Cabezo de Alcalá' esisten 3 libels: campos d'urnas tardanos (I Edat de Fierro), cultura iberica (II Edat de Fierro) y ziudá ibero-romana.
Se creye que l'Azaila ibera corresponde con o toponimo conoxito por atras fuens (monedas por exemplo) Sedeis, Sedeiskem, capital de os iberos sedetanos.
A ziudá ibero-romana ye a que ha dato más informazión. Paradochicamén as inscripzions en alfabeto iberico son de o libel ibero-romano. Tamién ye paradochico trobar-se palabras zeltas como belenos; esto s'interpreta como que a cultura iberica s'estendió por a bal de l'Ebro sopre un sustrato cultural indoeuropeyo de a I Edat de Fierro.
Se creye que a ziudá ibero-romana fue atacata en una guerra zibil romana (bels inbestigadors creyen que en as Guerras Sertorianas, (72 aC-76 aC) pero bi'n ha beluns creyen que estió más tarde, en o 49 aC. Cosa curiosa ye que pa puyar ta a ziudá calió fer una rampa como la que se fazió en Masada (Israel). A rampa enrunó un tumulo de a I Edat de Fierro que s'ha reconstruito como simbolo en una curba da carretera que pasa por o lugar. Dezaga a guerra a ziudá no se reconstruyó, porque no feba falta un lugar fortificato pa articular o territorio (y en a zona crexió a ziudá romana de Lepida Celsa en un puesto millor comunicato y más plano).
Encara que o nome se creye d'orichen arabe, no queda ni se sabe cosa de a epoca arabe y si de a epoca cristiana. Bien podría estar que o toponimo Sedeis, pasato por o latín bulgar, eboluzionase a Zaylla, en epoca arabe por analochia con a palabra arabe Zaylla (a plana). En testos meyebals cristians se conoxe como Zaylla. En 1196 Pietro II dió Azaila a Gastón de Castellot. Zaylla estió propiedá de a familia suya dica 1283. Se conoxen repuis d'una fortaleza cristiana con una necropolis datata entre os sieglos XIII y XVI.
A prinzipios de o sieglo XVII Zaylla ye cuasi despoblata por a espulsión de os moriagos. En o Zenso de 1713 de Campoflorido o lugar encara se clamaba Zaylla u Zayllas, cuasi o nome que emplega bella chen biella de a redolada y que beyemos en a toponimia de o bezín lugar de Xatiel, on bi ha una Bal de Zaila.
[Editar] Toponimia menor
En o limite probinzial con Zaragoza esiste un toponimo muito interesán, l'arroyo Lopín, que puede querer dizir Arroyo lo pin, estando un caso de fosilizazión de l'articlo aragonés.
[Editar] Beyer tamién
Monezipios d'a redolada Martín Baxo | |
---|---|
Albalat de l'Arzebispe | Azaila | Binazei | Castelnou | Íxar | La Puebla d'Íxar | Samper de Calanda | Urrea de Gaén | Xatiel |