Qurban Pirimov
Vikipediya, açıq ensiklopediya - ویکیپدیا ، آچیق انسایکلوپدیا
QURBAN PİRİMOV | |
Tam Adı | Qurban Baxşəli oğlu Pirimov |
Doğum Tarixi | Oktyabr, 1880 |
Doğum Yeri | Ağdam (Abdal Gülablı) kəndi |
Ölüm Tarixi | 29 Avqust, 1965 |
Ölüm Yeri | Bakı |
|
Qurban Baxşəli oğlu Pirimov (Oktyabr, 1880, Ağdam (Abdal Gülablı) kəndi-29 Avqust, 1965, Bakı). Aktyor. Tarzən.
Müasir Azərbaycan tarının yaradıcısı olan Sadıqcandan dərs almışdır. 1905-ci ildən Cabbar Qaryağdıoğlu və S. Oqanezaşvili ilə birlikdə musiqi üçlüyü yaratmışdır. Üzeyir Hacıbəyovun “Leyli və Məcnun” operasının ilk tamaşasında (1908) orkestrin solisti olmuşdur. Q. Pirimovun ifa etdiyi muğamlar 1912-ci ildə Varşavada “Sport-rekord” firması tərəfindən qrammofon valına yazılmışdır.
Mündəricat |
[redaktə / تحریر] Adlar və Mükafatlar
[redaktə / تحریر] Həyatı
Azərbaycanın musiqi tarixində özünəməxsus yeri olan görkəmli tarzən Qurban Pirimov 1880-ci ilin oktyabrında Ağdamın Abdal Gülablı kəndində dünyaya gəlib. 15 yaşında ikən müəllimi Sadıqcanın xeyir-duasını alan Qurban Qarabağ toylarında seçilən məşhur xanəndələri müşaiyət edir. Belə toyların birində xanəndə İslam Abdullayev Qurbanın tar çalmasını görüb onu özünə tarzən götürür. 1905-ci ildə Qurbanın taleyində uğurlu tarix olur. Çünki Gəncə toylarının birində Cabbar Qaryağdıoğlu onun tar çalmağını bəyənir və İslam Abdullayevin razılığı ilə gənci özü ilə Bakıya gətirir.
Məşhur xanəndələri müşaiyət edən tarzən onların arasında ən çox Xan Şuşinskiyə bağlanır. Sənəti uca tutan tarzəni görkəmli musiqişünas Şuşinski xatirələrində belə yad edirdi: "Mən Qurban Pirimovu son dəfə 1965-ci il avqustun 10-da M.Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasında çıxış edərkən görmüşəm. Konsertdə gənc ifaçılarla bərabər, 85 yaşlı qocaman tarzən də iştirak edirdi. O, "Rahab" çalırdı. Sənət yollarında saç ağartmış tarzən öz sədəfli tarını sinəsinə, barmaqlarını simlərə gənclik ehtirası ilə toxundurduqca tellərdən qopan xoş, ürək oxşayan səda dinləyicilərin ruhunu oxşayırdı. Tarzən "Rahabı" 23 dəqiqə çaldı. Dinləyicilər hərarətli təbrik sədaları altında qocaman tarzəni 3 dəfə səhnəyə dəvət etdilər."
Qurban Pirimovla bağlı hələ yaddaşlardan kitablara köçməmiş xatirələr, dəyərli fikirlər çoxdur. Xalq artisti Canəli Əkbərov tarzəni böyük məhəbbətlə xatırlayır: "Mən ağlım kəsəndən bu sənətin aşiqi olmuşam. Dahi sənətkarın evimizdə çoxlu qrammofon valları var idi. Həmişə onlara qulaq asar, eynilə onlar kimi oxuyardım. Hətta Cabbarın oxuduğu "Heyratı"nı eyni ilə onun kimi oxuyardım. Bunu eşidənlər mənə məsləhət bildilər ki, oxumağımı tarzənə eşitdirim. Məqam elə gəldi ki, dənizkənarı parkda Qurban əmini görərək özümü görməməzliyə qoyub oxumağa başladım. Tarzən səsi eşidib ayaq saxladı. Tez tarını çıxardıb məni müşaiyət edərək dinlədi və dedi: "Sən gələcəyin böyük xanəndəsi olacaqsan". Beləcə xanəndənin sənətə olan məhəbbəti günü-gündən artmağa başlayır. O, Qurban əminin çalğısından doymadığını deyir: "Qurban əmi çalanda sanki tar dil açıb danışırdı. Tarzən əlinə tarı alanda çalğısı ilə gözəl rəvan dərsi tədris edən, mahnını sevdirən müəllimi xatırladırdı. Onun çalğısında bir balans, muğam cütlüyündən kənara çıxmayan kvadratura olub".
Canəli müəllim deyir ki, sənətkarın həyatında ən maraqlı hadisə erməni tarzəni ilə yarışması olub. "50-ci illər olardı. Erməni tarzəni Bala Merkomyanla onun sənət yarışması olub. Bu yarış üçün erməni tarzəni xüsusi tar bağladıb. O, "Mahur"u, Qurban əmi isə "Bayatı Şiraz"ı çalıb. Qurbanın çalğısına sinə gərmək hər tarzənə qismət olmayıb. O, elə aydın, səlis yumşaq, şirin çalıb ki, həmkarı tarı qoyub, səhnəni tərk edib". Canəli müəllimə ilk dəfə oxuduğu "Çoban bayatısı"nı da tarzənin çalğısı sevdirib. O, qeyd edir ki, bu cazibədə ifanı eşitməsə idi, bəlkə də oxumaq üçün özündə güc tapa bilməzdi: "Qurbanda Cabbar ifasının qüdrəti var idi. O, heç vaxt musiqinin əlifbasından kənara çıxmayıb. Hər zaman xanəndənin yolunu gözləyib. Necə ki, sənət ədəb-ərkanını Cabbarda görüb, o cür də ömrünün sonuna qədər davam etdirib. Onun səhnəyə adi gəlişində, oturuşunda, tarı tutmağında bir şagird nizam-intizamı olub. O, ömrünün sonuna qədər özünü şagird sayıb". Canəli müəllim deyir ki, tarzənlə yaxınlıq edənlər onun həmişə hörmətini saxlayıb, onda olan yaxşı olan keyfiyyətlərdən bəhrələnməyə çalışıblar.
Qurban Pirimovla 30 il sənət əlaqəsində olan respublikanın əməkdar artisti Firudin Ələkbərovun da tarzənlə bağlı maraqlı xatirələri var. O deyir ki, Qurban əmi muğamlarımızı dərindən bilən sənətkar olub. Qurban əmi tar çalanda mizrabından qığılcım çıxıb: "Onun vaxtında mikrofon az idi. Ancaq heç vaxt mikrofondan istifadə etməzdi. Onun gur çalğısı bütün zala yayılırdı. Mizrabı simlərə vuran kimi bütün zalda əyləşənləri məcbur edirdi ki, ona qulaq assınlar".
Bəli, onda özünəməxsus çalğı ştrixləri olub. Bunlar onun öz tapıntısı, ürəyinin hərarəti idi. Q.Pirimovu tanıyanlar onun həm də çox zarafatcıl olmasını xatırlayırlar. Həmişə zarafatla tarzənlərə deyərmiş ki, birdən yolla gedəndə sizə daş atarlar, tez əllərinizi gizlədin. Bircə əlləri qoruyun. Qurban Pirimov haqlı idi. Məhz həmin əllər idi bizləri heyrətə salan, möcüzələr yaradan. Həmin əllərin sehrindən süzülən musiqi hər kəsin qəlbini fəth edə bilirdi. Ustadlarımız bu gün böyük sənətkarın yolunu davam etdirərək, öz sələflərini unutmağa qoymurlar. Ancaq Qurban Pirimovun öz sözləri ilə desək, "öyrənmək ustad olmaqda ümdə şərtdir. Amma gərək hər bir ustadın öz barmaqları olsun".
[redaktə / تحریر] Filmoqrafiya
[redaktə / تحریر] Çəkildiyi Filmlər
- Neft və Milyonlar Səltənətində (1916)-Tarzən (Tammetrajlı Bədii Film)
[redaktə / تحریر] Həmçinin Bax
[redaktə / تحریر] Mənbə
[redaktə / تحریر] Xarici Keçid
Kateqoriyalar: Aktyorlar | Kino Təqvimi-Oktyabr-Doğulanlar və Vəfat edənlər | Kino Təqvimi-Avqust-Doğulanlar və Vəfat edənlər | 1880-Doğulanlar və Vəfat edənlər | 1965-Doğulanlar və Vəfat edənlər | Ağdamda Doğulanlar və Vəfat edənlər | Bakıda Doğulanlar və Vəfat edənlər | Xalq Artistləri | "Şərəf Nişanı" Ordeni alanlar | "Qırmızı Əmək Bayrağı" Ordeni alanlar | Musiqi