Tuyuq
Vikipediya, açıq ensiklopediya - ویکیپدیا ، آچیق انسایکلوپدیا
Tuyuq Türk şairlerinin Divan ədəbiyyatına qazandırdıkları bir nazım biçimidir. Rübaiyə benzer. Aruzun fâilâtün / fâilâtün / fâilün kalıbıyla yazılır. Xalq ədəbiyyatında mani, on birli həcə kalıbıyla söylenirse tuyuq adını alır. Dört dizelik bir nazım biçimidir. Kafiye düzeni şöyledir:
--a
--a
--b
--a.
14. əsr Azəri şairi Qazi Bürhanəddin (tr: Kadı Burhanettin) bu türün banisidir. Çağdaşı Azerî şairi Nesimi ve
Tuyuq, Türklərin yaradıp Divan şiirine kazandırdığı nazım şeklidir. İlk numunələrini Qazi Bürhanəddin yazmışdır. Maninin Divan edebiyatındaki karşılığı sayılabilir.
Tek dörtlüqden oluşur. Kafiyelenişi rübai ilə aynıdır: aaxa. Manide olduğu gibi, cinaslı uyak kullanılır. Xalq şiirinde 11’li kalıpla söylenen mani biçimindeki şiirlere de tuyuq denir. Aruzun yalnız “fâilâtün - fâilâtün - fâilün” kalıbıyla yazılır.
Rübaidə işlenen konular tuyuqda da işlenir. Ədəbiyyatımızda önemli tuyuq şairleri; Qazi Bürhanəddin, İmadəddin Nəsimi və 15. əsr Çağatay şairi Ali Şir Nevai bu cür çoxça ürün vermişlerdir.