Nəsrəddin Mahmud əl Xoyi
Vikipediya, açıq ensiklopediya - ویکیپدیا ، آچیق انسایکلوپدیا
Əxi Əvrən, (1171 Xoy – 1261 Kırşehir) Azri Türk, Anadoluda Əxiliğin banisi sufi bir esnaf və filosofu olub 13-cü əsr Anadolu sənayə və mədəniyyətinin nümayəndələridir.
Uşaqlığı və ilk təhsil dövrü öz ölkəsində keçmişdir. Sonra Xorasana gədərək Fəxrəddin Razi’dən bu təhsilini geliştirmiş, təsəvvüf eğitimini isə Yəsəvi dərvişlərinden tedris etmişdir.
Həcc səfəri üçün ölkəsindən ayrılan Əxi Əvrənin bu səyahət zamanı Şeyx Əvhədəddin Kirmani ilə tanış olub ona mürid oldu və şeyxin qızı Fatimə ilə evlənib, onun kürəkəni də olmuşdur.
Daha sonra Anadolu’ya gelerek Kayseri’ye yerleşmiş və burada da bir dabbağlıq (dəri istəhsal) emalatxanası qurmuşdur. Daha sonra Konya və oradan da Kırşehir’e yerleşmiş ve burada da vefat etmiştir.
Ahi Evren və digər Ahiler, Moğol istilâlarına və onların güdümündeki yönetimlere karşı askeri və siyasi yönden mücadele etmişlerdir.
1261-ci ildə Ahi Evren; Moğolların güdümünde olan Cəcə Bəy tarafından Mövlananın təlqinediciliyi ilə Mövlananın oğlu ilə bərabər öldürüldü.
Ahi Evren, şəhərlərdə sənayə çarşılarının kurulmasının Türkiyədə banisidir.
Dövrdaşları: Ahmet Gülşehir, Süleyman Türkmani, Aşıq Paşa, Hacı Bektaş Veli, Mövlana Celalettin, Taptuk Emre və Yunus Emre, Cəcə Bəy kimi şəxslər olub.
[redaktə / تحریر] Əsərləri
- “Mətaliul-iman”,
- “Mənahüci səyfi”,
- “Tabsirətül-mübtədi və Təzkirətül-münhəci”,
- “Yəzdani-şinaht”,
- “Müridil-kifayə”,
- “Ağaz-u ənam”,
- “Mədhi-fakru Zəmmi-dünya”,
- “Risaleyi-arz”,
- “Mukatəbat Beynə Sadruddin Konevi”,
- “Cihadnamə”
- “Letaif-i Hikmet” (bir siyasetnamedir)
- “Mürşid-ül-Kifaye” (Bu əsər I Alaaddin Keykubata sunulmuştur)
- “Tercüme-i Elvah-ı Imadi”,
- “Et-Teveccüh-ül-Etemm”,
- “Tebsırat-ül Mübtedi ve Tezkiret-ül Müntehi”,