Qərbi Hun İmperiyası

Vikipediya, açıq ensiklopediya - ویکیپدیا ، آچیق انسایکلوپدیا

Bu məqaləni Azərbaycancalaşdırmaq lazımdır.
(Azərbaycanca olmayan kəlimələrin çevirilməsi, orfoqrafik səhvlərin düzəldilməsi və s.) Düzəliş etdikdən sonra {{qaralama - az}} ifadəsini kənarlaşdırmağı unutmayın.
Batı Hun İmparatorluğu bayrağı
Batı Hun İmparatorluğu bayrağı

Büyük Hun İmparatorluğu (Şyunglar) M.Ö. 46 yılında Çiçi han ve Ho-Han-ye kardeşler arasında Doğu ve Batı olmak üzere ikiye ayrıldı. Batı Hunlarını; Çiçi han, Doğu Hunlarını Ho-Han-Ye Kağan (Şenyu) yönetti. Ho-Han-Ye'nin ölümünden sonra Doğu Hunları Panhu ve yeğeni Pi'nin taht kavgasına sahne oldu. M.S. 48 yılında Doğu Hunları; Kuzey ve Güney olarak ikiye ayrılmıştır. Kuzey Hunlarını Pi, Güney Hunlarını Pan-hu yönetmiştir. Güney Hunları yani Panhu'nun yönettiği bu ülke Türk literatürüne Batı Hun İmparatorluğu olarak geçmiştir. Çin egemenliği gölgesinde yönetilen bu imparatorluk Talas'ın doğusunda Çin'e kadar olan topraklara egemendi.

Çiçihan'ın yönettiği Batı Hunları ise Aral gölü, Batı Türkistan ve Karadeniz'in kuzeyine kadar olan bölüme egemen olmuştur. Göktürk devletinin kurulmasıyla Avrupa'ya göç ederek Avrupa Hun İmparatorluğu'nun temelini oluşturmuşlardır.

Mündəricat

[redaktə / تحریر] Batı Hun İmaparatorluğu Hakanları

Panhu idaresindeki Batı Hun İmparatorluğu'nun en geniş sınırları
Panhu idaresindeki Batı Hun İmparatorluğu'nun en geniş sınırları
  • Panu Yabgu (46 - 83)
  • Sanmuldutzu Yabgu (83 - 84)
  • Yuliu Yabgu (84 - 89)
  • Yuçukien Yabgu (89 - 93)
  • Ankuo Yabgu (93 - 94)
  • Tingtoşi - Suyheuti Yabgu (94 - 98)
  • Vanşiçi - Suyti Yabgu (98 - 124)
  • Vuçihu - Şihço Yabgu (124 - 127)
  • Tejoşi - Suytsieu Yabgu (127 - 140)
  • Çenieu Yabgu (140 - 143)
  • Hulanjoşi Suytsieu Yabgu (143 - 147)
Ümumi Türk Tarixi
Tarixi və Müasir Türk Dövlətləri
İmperiyalar



Dövlətlər






Günümüz




Bu kutu: gör   değiştir
  • İlingşi - Suytsieu Yabgu (147 - 172)
  • Totejoşi - Suytsieu Yabgu (172 - 177)
  • Huçing Yabgu (177 - 179)
  • Kiangkiu Yabgu (179 - 188)
  • Teçişi - Suyheu Yabgu (188 - 195)
  • Huçutsiuen Yabgu (195 - 216)

[redaktə / تحریر] Batı Hun İmparatorluğu Egemenlik Alanı

Bugünkü Moğolistan, Kuzey Çin ve Doğu Türkistan'ı kapsar.

[redaktə / تحریر] Literatürde meydana gelen karışıklık

Türk tarih literatüründe üç tane Batı Hun imparatorluğu ismine rastlanmaktadır.

  • 1.16 Büyük Türk devleti içerisinde sayılan Batı Hun İmaparatorluğu; Panhu yönetimindeki Güney Hunları'dır.
  • 2.Asıl Batı Hunları; Avrupa hunlarının atalarını teşkil eden Çiçihan'ın yönettiği Batı Türkistan'ı kapsayan devlettir.
  • 3.Avrupa Hun İmaparatorluğu da Batı Hunları olarak bazı kaynaklarda anlatılmaktadır. Ama Avrupa Hunları demek doğru olanıdır.

[redaktə / تحریر] Sonuç

  • 1.16 Büyük Türk devleti içerisinde sayılan Batı Hun İmaparatorluğu; Panhu yönetimindeki Güney Hunları'dır.

[redaktə / تحریر] Batı Hun İmparatorluğu (Güney Hunları)nın ardılları

Panhu yönetimindeki Batı Hun İmparatorluğu yıkılmasıyla halefleri gittikçe Çinlileşen küçük Türk devletleri kurmuşlardır. Türk Tarih literatüründe bunlar "Hun ardılları" olarak adlandırılır. Bunlar;

  • Birinci Chao Hun Devleti (304-329)
  • İkinci Chao Hun Devleti (328-352)
  • Hsia Hun Devleti (407-431)
  • Kuzey Liang Hun Devleti (401-439)
  • Lov-lan Hun Devleti (442-460)

[redaktə / تحریر] Batı Hun ( Güney Hunlar) devletinin Türk tarihine katkıları

  • Çin siyasi egemenliğinin kabul edilmesi durumunda, giderek Çinlileşileceğini gösteren devlet olmuştur.

[redaktə / تحریر] Kaynakça

  • Yeni Türkiye Yayınları, Genel Türk Tarihi Ansiklopedisi, 2. cilt
  • PTT smartcard 16 Türk devleti koleksiyonu.
  • 1969 TRT Türk Tarihi Takvimi.
  • www.icisleri.gov.tr