Neftçala

Vikipediya, açıq ensiklopediya - ویکیپدیا ، آچیق انسایکلوپدیا

Neftçala
Məlumatlar
İqtisadi rayon: [[]]
Ərazi: 1451 (km2)
Əhali: 72800
Əhali sıxlığı: (nəfər/km2)
Nəqliyyat vasitəsi kodu: 47
Telefon kodu: 153
Poçt kodu (Mərkəzi PŞ): AZ 4700
Yaşayış məntəqələrinin sayı
İcra başçısı: [[]]
İnternet saytı:


Neftçala, Azərbaycanın rayonlarından biridir.

Neftçala rayonu 1940-cı ildə təşkil olunmuşdur. 1959-cu ildə ləğv edilərək ərazisi Salyan rayonu ilə birləşdirilmiş, 1973-cü ildə yenidən müstəqil rayon olmuşdur.

İri yaşayış məntəqələri - Neftçala şəhəri, Xıllı və Bankə şəhər tipli qəsəbələr, Yuxarı Qaramanlı, Boyat, Yenikənd kəndləridir.1 şəhər, 3 şəhər tipli qəsəbə, 53 kənd vardır.
Yerli Media - "Gündoğar" qəzeti.

Neft, qaz ve balıqçılqla tanınır. Türkiyə ərazisindən başlayan Kür çayı Gürcüstan və Azərbaycan ərazisindən keçərək Neftçala rayonunda Xəzər dənizinə tökülür.

Mündəricat

[redaktə / تحریر] İqtisadiyyat

Rayonun iqtisadiyyatında əsasən pambıqçılıq və taxılçılıq başlıca yer tutur. Burada neftçıxarma sənayesi, Bankə balıq kombinatı, yod-brom zavodu, konserv və balıqyetişdirmə zavodları və başqa müəssisələr fəaliyyət göstərir.

[redaktə / تحریر] Mədəniyyət, Təhsil və Səhiyyə Müəssisələri

Neftçalada 12 məktəbəqədər uşaq müəssisəsi, 44 ümumtəhsil məktəbi, 53 kitabxana, 36 mədəniyyət evi vardır.

[redaktə / تحریر] Memarlıq Abidələri

Neftçalada şəhid türk zabitlərinin məzarlari Neftçala rayonunun Seyidlər kəndinin eyni adlı qəbristanlığında şəhid türk zabitləri uyuyur. Adları elmə məlum olmasa da şərəflərinə qoyulmuş, üzərində ay-ulduz təsvirli sənduqə (2,13x 1,05 metr) və onun yanındakı yeni inşa olunan kompleks türk qəhrəmanlarının əsl şücaətindən xəbər verir. Vaxtilə bu türk zabitlərinə heç bir kitabəli məzar daşının qoyulmaması bugünkü epiqrafik tədqiqatın işlərinə mane olur. Lakin sevindirici haldır ki, tədqiqatçı, filoloq Azər Turan Qafqaz İslam ordusunun Neftçaladakı qəhrəmanlıqlarını araşdırmışdır. Tədqiqatçının təbirincə desək bu məzarlar Azərbaycana qarşı qəlblərindəki böyük inamın təkidi və unudulmaz Ənvər paşanın xeyir-duası ilə gələn türk əsgərlərinin can rahatlığı tapdığı yerlərdir. Çoxəsrlik tariximizdə zaman-zaman yadelli orduların qarətlərinə məruz alan torpağımız 19-cu əsrin əvvəllərində iki işğalçı dövlət- Rusiya imperiyası və İran dövləti arasında bölüşdürülürdü. Xalqımızın uzun sürən müstəmləkə əsarəti dövrü də o vaxtdan başladı. Hakim ideologiyanın təzyiqi altında xalqımızın milli heysiyyatı təhqir olundu və tarixi saxtalaşdırıldı. 20-ci əsrdə tariximizin qərəzli surətdə təhrif olunmuş hadisələrindən biri də 1918-ci ilin yazında bolşevik və daşnak silahlı dəstələri tərəfindən məqsədyönlü şəkildə Bakıda və qəzalarda dinc əhaliyə qarşı törədilən dəhşətli soyqırımıdır. Bolşevik maskası geymiş, qatı daşnak S.Şaumyan ordu quruculuğu işində antimüsəlman mövqeyində idi. Birinci dünya müharibəsi illərində Qafqaz cəbhəsinin müxtəlif bölgələrindən Bakıya minlərlə silahlı erməni əsgərləri gəlmişdi. Elə bu cəhətdəndir ki, Sovet ordusunun rəhbər zabit kadrlarının əksəriyyəti erməni zabitləri idi. S.Şaumyan çıxışlarında yaxın vaxtlarda şiddətli döyüşlərin başlanacağına işarə edirdi. Martın ortalarında o, çəkinmədən bildirmişdi ki, Bakı Soveti Zaqafqaziyada vətəndaş müharibəsinin başlıca mərkəzinə çevrilməlidir. O qəsdən müsəlmanların soyqırımını vətəndaş müharibəsi kimi qələmə verir, faciənin əsl mahiyyətini təhrif edirdi. Onun rəhbərliyi ilə Azərbaycanın bir çox şəhər və mahallarında kütləvi qırğınlar törədilmişdi. Bu zaman türk qoşunlarının köməyi, onların torpağımızda qəhrəmancasına döyüşərək şəhid olmuş oğullarının al qanı bahasına xalqımız erməni quldurlarının və yenicə qurulmaqda olan Sovet hökumətinin genosidindən xilas olmuşdu. 1918-ci il mart hadisələri zamanı Türkiyənin hərbi naziri Ənvər Paşa Qafqaz İslam Ordusunun yaradılması barədə əmr verdi. 1918-ci il aprelin 21-də isə Cavad qəzasının Salyan şəhərində Sovet hakimiyyəti elan olundu. Bundan sonra Salyan və Neftçala ətrafında erməni daşnaklarının və rus bolşeviklərinin törətdiyi qörğına, əsl soyqırımına Qırmızı Qvardiyanın III və V taborları rəhbərlik etdi. Belə ki, Salyandakı III tabora Ter-Avakimov, Neftçaladakı V tabora Danilyan başçılıq edirdi. Görəsən, Kür çayı sahilində nə üçün genosid həyata keçirildi? Azər Turan bu çirkin siyasətin iç üzünü çox gözəl açaraq təhlil etmişdir. Onun fikrincə, Xəzər dənizindən Kür çayı vasitəsi ilə Azərbaycanın içərisinə doğru irəliləməklə daşnak-bolşevik koalisiyası geosiyası hərbi strateji mənafeləri göz altına almaq istəyirdi. Muğanın taxıl ehtiyatına yiyələnməklə daşnak-bolşevik-qırmızı qvardiyasını çörəklə təmin etmək Bakı komissarları sovetinin rəhbəri S.Şaumyanın qeyd etdiyimiz kimi hərbi strateji məqsədi olmuşdur. Lakin digər tərəfdən məqsəd yalnız çörək idisə, bəs onda Seyidlər kəndinin əhalisini son nəfərinədək gülləbaran etmək, kəndi tamamilə yandırıb xarabazara çevirmək hansı məqsədə xidmət edirdi? Doğrudan da sual çətin, amma cavabı sadədir: xalqın tarixini əlindən almaqla varlığına son qoymaq. Nə yaxşı ki, igidlərimiz arxamızdaymış! Mənbələrə əsasən türk-azərbaycanlı hərbi dəstələri bu son döyüşdən (Neftçala ərazisindəki nəzərdə tutulur.-A.A.) 11 nəfər itki və eyni zamanda qələbə ilə çıxdı. Görünür bu soraqsız məzarlarda yatan 11 şəhidin hər birinin adının tarixlərdə yaşadılmaması o vaxtkı hakim imperiyanın xofundan xəbər verir. Elə savaş başa çatdıqdan sonra bir bölüyün saxlanması ilə 1918-ci ilin iyulun sonlarında türk orduları Neftçala ərazisini tərk etmişdir. A.Ağalarzadənin “Kürqırağı abidələr” kitabından

[redaktə / تحریر] İqlimi

Mülayim-isti yarımsəhra.

[redaktə / تحریر] Mənbələr