Bəxtiyar (1955,mahnılar)

Vikipediya, açıq ensiklopediya - ویکیپدیا ، آچیق انسایکلوپدیا

Mündəricat

[redaktə / تحریر] 1. Ağacda Leylək

[redaktə / تحریر] Sözləri

Ağacda leylək yuva bağlar gedər,
Ağacda leylək yuva bağlar gedər.
Qız sevən oğlan hava bağlar gedər,
Qız sevən oğlan hava bağlar gedər.
Ağacda alma yanağı qırmızı,
Ağacda alma yanağı qırmızı.
Dər səbətə yığ onu bağban qızı,
Dər səbətə yığ onu bağban qızı.
Ağacda alma dadı baldan şirin.
Ay qız, ay oğlan onu xəlvət dərin!
Ağacda alma yetişib dər, tez ol.
Dostlar üçün sən onu göndər, tez ol,
Dostlar üçün sən onu göndər, tez ol.
Yaşıl bağın gözəlidir ağ alma,
Yaşıl bağın gözəlidir ağ alma.
Almanı dərdin daha bağda qalma,
Almanı dərdin daha bağda qalma.

[redaktə / تحریر] Mahnı Haqqında

Ənvər Əlibəylinin sözlərinə bəstələnmiş «Ağacda leylək» mahnısı nəqəratsız mahnılara aiddir (bu mahnı həmçinin «Bəxtiyar» kinofilmi üçün yazılmışdır). Mahnının mətn əsasını 11 hecalı şer bəndləri təşkil edir. Bu bəndlər bir-biri ilə iki-iki qafiyələnir.

Üç hissəli formada bəstələnmiş bu mahnıda mətnin beş bəndinin hamısından istifadə olunur. Mahnının melodik cümlələrinin əksəriyyəti iki dəfə təkrarlanır. Bu, ilk növbədə, mahnının birinci və sonuncu hissələrinə aiddir. Həmin hissələrdə melodik ibarələr aşağı istiqamətdə hərəkət edir.

Mahnının orta bölməsində ibarələr təkrarlanmır, melodik inkişafda isə aşağı istiqamətli hərəkət yuxarıya doğru hərəkətlə növbələşir.[1]

[redaktə / تحریر] 2. Rusiya

[redaktə / تحریر] Sözləri

Ömrüm, günüm bağlı sənə.
Şanlı, şöhrətli Rusiya.
Əzəl gündən anasan mənə.
Böyük, qüdrətli Rusiya.
Əzəl gündən oğulam sənə
Böyük, qüdrətli Rusiya.
Müqəddəs daşın var, torpağın var
Bizə candan da əzizdir.
Al rəngli, müzəffər bayrağın var
Günəş qədər o təmizdir.
Mən sənin uğrunda vuruşlardan,
Oddan, alovdan keçərəm.
Dağ kimi möhkəməm etibarda
Yolunda candan keçərəm
Ömrüm, günüm bağlı sənə
Şanlı, şöhrətli Rusiya
Əzəl gündən anasan mənə
Böyük, qüdrətli Rusiya.
Əzəl gündən oğulam sənə
Böyük, qüdrətli Rusiya.

[redaktə / تحریر] 3. Dostluq Mahnısı

[redaktə / تحریر] Sözləri

Dörd dost, dörd ürək, dörd yoldaşıq biz.
Birdir arzumuz, istəklərimiz.
Hər gün suları tən yara-yara,
Birgə gedirik biz buruqlara.
Ayrılmaz dostlarıq biz,
Tükənməzdir qüvvəmiz,
Qarşımızda baş əyir
Mavi, dalğalı dəniz.
Qarşımızda baş əyir
Mavi, dalğalı dəniz.
La la lala lala lay lala
Lala lala lay lala
Lay lala, lay lala, lay
La la lala lala lay lala
Lala lala lay lala
Lay lala, lay lala, lay
Günəş nur səpir yollarımıza,
Dostluq güc verir qollarımıza.
Dostluq solmayan baharımızdır,
Hər vaxt sədaqət şüarımızdır.
Ayrılmaz dostlarıq biz,
Tükənməzdir qüvvəmiz,
Qarşımızda baş əyir
Mavi, dalğalı dəniz.
Qarşımızda baş əyir
Mavi, dalğalı dəniz.
La la lala lala lay lala
Lala lala lay lala
Lay lala, lay lala, lay
La la lala lala lay lala
Lala lala lay lala
Lay lala, lay lala, lay
O kəs dünyada çox bəxtiyardır,
Sadiq, ayrılmaz dostları vardır.
Dərdi, sevinci birgə bölürlər,
Birgə qəm çəkib, birgə gülürlər.
Ayrılmaz dostlarıq biz,
Tükənməzdir qüvvəmiz,
Qarşımızda baş əyir
Mavi, dalğalı dəniz.
Qarşımızda baş əyir
Mavi, dalğalı dəniz.
La la lala lala lay lala
Lala lala lay lala
Lay lala, lay lala, lay
La la lala lala lay lala
Lala lala lay lala
Lay lala, lay lala, lay
La la la laaaa la.

[redaktə / تحریر] 4. Sevgi Valsı

[redaktə / تحریر] Sözləri

Bir vaxt uşaq idik, dost idin mənə,
Baş açıq, ayaqyalın gəzərdik bağları.
Səni gördüm, dostum, yad etdim yenə,
Bir şirin yuxu kimi ötən o çağları.
Ah niyə, nə üçün,
Mən beləyəm, bəs, bu gün?
Ah niyə sənin mən,
Tuta bilmirəm əllərindən?
Nə qəşəngsən, nə gözəlsən
Bu axşam, sən, əziz dost.
Nə qəşəngsən, nə gözəlsən
Bu axşam, sən, əziz dost.
Ah, bu gözəlliyi mən, bəs o zaman
Nə üçün hiss etmədim, söylə, bu günkü tək?
Bu gün nə olsa da, əzizim, inan.
Öz sözün deyər sənə daha sevən ürək.
Ah niyə, nə üçün,
Mən beləyəm, bəs, bu gün?
Ah niyə sənin mən,
Tuta bilmirəm əllərindən?
Nə qəşəngsən, nə gözəlsən
Bu axşam, sən, əziz dost.
Nə qəşəngsən, nə gözəlsən
Bu axşam, sən, əziz dost.
Əziz dost
Quş tək uçub getdi o günlər əldən.
Mən səni gördün dostum qəlbim də sevindi.
Xoş ətirli bir çiçəksən bu gün sən.
Gəl daha, könlüm sənin, eşqim də sənindir.
Ax sənin bu gün mən, gəl, tutum əllərindən.
Eşqimsən, mənimsən, ömrüm, günüm, sevgilimsən.
Nə qəşəngsən, nə gözəlsən
Bu səhər, sən, sevgilim.
Nə qəşəngsən, nə gözəlsən
Bu səhər, sən, sevgilim.
Nə qəşəngsən, nə gözəlsən
Bu səhər, sən, sevgilim.
Eşqimsən, xoş ətirli bir çiçəksən bu gün sən.
Sevgilim.
Gözəl yar.

[redaktə / تحریر] Mahnı Haqqında

Kupletdə daha uzun, nəqarətda isə qısa melodik cümlələrin səslənməsi ilə T. Quliyevin «Bəxtiyar» filmi üçün bəstələdiyi digər mahnısı – Ə. Əlibəylinin sözlərinə yazılmış «Sevgi Valsı»nda da rastlaşırıq. Bu mahnının kupletində 11 və 13, nəqarətındə isə 3, 4, 7, 9 hecalı misralar növbələşir.

Adından da bəlli olduğu kimi, mahnı vals ritmində yazılmışdır. Burada yarım not – çərək not ritmik ardıcıllaşması, demək olar ki, bütün kuplet boyu dəyişməz qalır. Nəqarətdə hecaların sayı kimi, bu ritm də dəyişir, beləliklə də həmin bölüm istər ritmika baxımından, istərsədə mətn baxımından kupletdən fərqlənir.[1]

[redaktə / تحریر] 5. Babam evlənir

[redaktə / تحریر] Sözləri

Balam ey.
Nə səs-küydür bu gün sizdə, Gülcahan?
Toydu bizim evimizdə, Gülbadam.
Oğlun Əhməd toy eləyir, Gülcahan?
Yox, canım babam evlənir, Gülbadam.
Baban evlənir?
Babam evlənir.
Doxsan yaşında?
Doxsan yaşında
Doğrudan evlənir?
Canın üçün evlənir
Gəlin də, oynayaq
Çalıb, həm oxuyaq
Gəlin də, oynayaq
Çalıb, həm oxuyaq
Gəlin də, oynayaq
Çalıb, həm oxuyaq'
Balam ey.

[redaktə / تحریر] 6. Qızıl Üzük

[redaktə / تحریر] Sözləri

Üzüyümün qaşı firuzədəndir
Könlüm açılmayır bu gün, nədəndir?
Ağır gündə dost əlindən bərk yapış.
Böyük duyğu ömrü bahar edəndir,
Böyük duyğu ömrü bahar edəndir.
Bulud gələr, çiskin çilər, çən elər
Yar yarından ayrı qüssə, qəm elər.
Sevgilimdən necə qalım aralı?
Bir baxışla qəlbə yüz məlhəm elər,
Bir baxışla qəlbə yüz məlhəm elər.
Üzüyümün qaşı firuzədəndir.

[redaktə / تحریر] Mahnı Haqqında

T. Quliyevin yaradıcılığı haqqında danışarkən onun əksər mahnılarının uğurlu taleyini, uzunömürlülüyünü qeyd etmək vacibdir. Lakin onların arasında elələri də var ki, Azərbaycan musiqi xəzinəsinə həmişəlik daxil olmuşdur. Rəsul Rzanın sözlərinə yazılmış «Qızıl Üzük» mahnısı belə klassik nümunələrdəndir. «Bəxtiyar» kinofilmində unudulmaz Rəşid Behbudov tərəfindən ifa edilmiş bu mahnı tez bir zamanda böyük şöhrət qazanmışdır (onu da qeyd edək ki, istər «Bəxtiyar» kinofilmi, istərsə də bəstəkarı olduğu başqa filmlər üçün T. Quliyev bir çox gözəl mahnılar yaratmışdır). «Qızıl üzük» mahnısı nəqəratsız kuplet formasındadır. Mahnıda üç 11 hecalı şer bəndindən istifadə olunur. Onlar bir-birilə AABA prinsipi əsasında qafiyələnir.

Melodik xəttinin inkişafında maraqlı cəhətlərdən biri ondan ibarətdir ki, burada mətnin həmqafiyə A misraları aşağı hərəkətli melodik ibarələr, bəndin fərqli qafiyəyə malik üçüncü misrası isə yuxarı istiqamətli, kuliminasiya xarakterli ibarələrlə səslənir.

Melodik ibarələr şer misralarının sətirdaxili bölgüsünə (burada 11 hecalı misra 6+5 kimi qruplaşır) uyğun olaraq bölünür. Bu da şerin quruluş xüsusiyyətlərinin mahnının melodiyasında dolğun şəkildə tərənnüm olunmasını göstərir.[1]

[redaktə / تحریر] 7. Bakı Nəğməsi

[redaktə / تحریر] Sözləri

Eheeey
Bakı-əziz şəhər, mehriban diyar.
Sinəndə boy atıb, oldum Bəxtiyar.
Səndə ilk eşqimin yadigarı var.
Sən mənim söhbətim, şərəfim, şöhrətim,
Tükənməz dövlətim, əzizimsən.
Sən mənim söhbətim, şərəfim, şöhrətim,
Tükənməz dövlətim, əzizimsən.
Gözəl Bakı..
Ürəyim səninlə edir iftixar.
Xəzərin qoynunda saldın buruqlar.
Qəlbimdə qəlbinin hərarəti var.
Sən mənim söhbətim, şərəfim, şöhrətim,
Tükənməz dövlətim, əzizimsən.
Sən mənim söhbətim, şərəfim, şöhrətim,
Tükənməz dövlətim, əzizimsən.
Gözəl Bakı..
Baxdıqca doymuram gözəlliyindən.
Şirin nəğmə qədər sevimlisən sən.
Hər yerdə, hər yanda deyəcəyəm mən.
Sən mənim söhbətim, şərəfim, şöhrətim,
Tükənməz dövlətim, əzizimsən.
Sən mənim söhbətim, şərəfim, şöhrətim,
Tükənməz dövlətim, əzizimsən.
Gözəl Bakı.
Gözəl Bakı.
Eheeey

[redaktə / تحریر] Mahnı Haqqında

«Bəxtiyar» kinofilmi üçün yazılmış «Bakı nəğməsi»ndə (sözləri Ə. Əlibəylinindir) mətn ilə musiqi oxşar şəkildə uzlaşır. Nəqarətlı formada yazılmış bu mahnıda kupletdə 11 hecalı misralar, nəqəratda isə 6 və 8 hecalı misralar səslənir.

Mətnə nəzər saldıqda görürük ki, kuplet ənənəvi olaraq dörd deyil, üç misradan ibarətdir. Kupletdəki melodik cümlələr mətnə uyğun olaraq, daha uzundur. Nəqarət bölümü isə qısa-qısa ibarələrin səslənməsinə əsaslanır.[1]

[redaktə / تحریر] 8. Sevgilim

[redaktə / تحریر] Sözləri

İlk dəfə görmüşəm səni mən
Sahildə, sevgilim.
Getməyir o vaxtdan gözümdən
Surətin, ey gülüm.
Yadımda qaldı gül camalın,
Canımı aldı şux cəlalın.
Odlara saldı, yar xəyalın məni.
Yadımda qaldı gül camalın,
Canımı aldı şux cəlalın.
Odlara saldı, yar xəyalın məni.
Biz gəzən bağçada o səhər
Əsirdi küləklər.
Heç olmaz hüsnünə bərabər
Ətirli çiçəklər.
Yadımda qaldı gül camalın,
Canımı aldı şux cəlalın.
Odlara saldı, yar xəyalın məni.
Yadımda qaldı gül camalın,
Canımı aldı şux cəlalın.
Odlara saldı, yar xəyalın məni.
Odlara saldı yar məni.

[redaktə / تحریر] Mahnı Haqqında

Ssenariyə görə T.Quliyev «Bəxtiyar» filminin bir hissəsində çox primitiv, şablon bir mahnı yazmalı idi. Lakin, hətta qəsdən «primitiv» yazılmış mahnı yenə də çox gözəl alınmışdı. O mahnı sonradan ən sevimli mahnıya çevrildi və xalq tərəfindən indi də sevilə-sevilə oxunur. Söhbət R.Behbudovun ifasında «Sevgilim» mahnısından gedir. Deməli, Tofiq Quliyevdə aşağı səviyyəli musiqi yox idi. Ola da bilməzdi. Çünki onun təbii iste’dadı və eyni zamanda da böyük mədəniyyəti buna yol verməzdi. O, həm pianoçu, həm dirijor, həm də çox yüksək səviyyəli, böyük iste’dada malik, öz janrında dahi bir bəstəkar idi.[2]

[redaktə / تحریر] 9. Zibeydə

[redaktə / تحریر] Sözləri

Alagöz Zibeydə, sən qəşəngsən qəşəng,
Həsrətin qəlbimi yandırır, ay mələk.
Alagöz Zibeydə, sən qəşəngsən qəşəng,
Həsrətin qəlbimi yandırır, ay mələk.
Sənin mən hicrinə dözmərəm.
Səndən mən əlimi üzmərəm.
Alagöz, şirinsöz, Zibeydə, mən sənə yalvarıram,
Dərdindən heyvatək saraldım, gəl mənə, yalvarıram.
Yaz gəlib, hər yana gül açmışdır çəmən
Bənövşə tək boynum əyilmişdir qəmdən.[3]
Yaz gəlib, hər yana gül açmışdır çəmən
Bənövşə tək boynum əyilmişdir qəmdən.
Sənin mən hicrinə dözmərəm.
Səndən mən əlimi üzmərəm.
Alagöz, şirinsöz, Zibeydə, mən sənə yalvarıram,
Dərdindən heyvatək saraldım, gəl mənə, yalvarıram.

[redaktə / تحریر] Mahnı Haqqında

"Zibeydə" mahnısında T.Quliyev melodik modulyasiya verir. "Major" səciyyəli rastdan "minor" səciyyəli şura axımlı keçid baş verir. Əslində modulyasiyanın bu tipi də xalq ifaçılığı üçün o qədər də səciyyəvi deyil, lakin müəllifin təfsirində çox məntiqli modulyasiya kimi səslənir. Bəstəkar bu halda bir tonallıq çərçivəsində qalaraq, hər iki ladın semantikasını gücləndirmək məqsədilə bunların "qanuniləşdirilmiş" xromatikasından (rastda VIIb - mi b və şurda II b - re b) istifadə edir.

"Mi b" səsinin kuliminasiya kimi verilməsi təbii olaraq VI pillənin (re b) altersiyası ilə nəticələnir ki, bu da asanlıqla fa mayeli şurun II b pərdəsi mənasını alır.

Tonik səs sıraları üçün eyni yüksəklikli variantların uzlaşması xromatika ilə şərtləndirilmiş polimodallıq effekti yaradır: sol, sol b, re, re b. Beləliklə, bu misalı artıq on iki pilləlik əsasında meydana gələn müasir modallığın bir nümunəsi kimi şərh edə bilərik: sol-lya-si- do-re b-re-mi b-mi-fa.

"Zibeydə" mahnısında vokal hissədə və fortepiano girişində melodik - intonasiya əlaqələrinin tipik modal prinsipi ön plana keçir ki, bir-birindən uzaq olan ladların "şıltaq" modulyasiya prosesi - uzlaşması da bunun məntiqinə tabe olur. Bu əlaqə "qanuniləşdirilmiş" lad mikroxromatikası, geniş modulyasiya üçün meydan açan pillələrin variantlığına əsaslanır.[4]

[redaktə / تحریر] 10. Nazlı gözəl

[redaktə / تحریر] Sözləri

Ay qaşı qara, gözü qara
El olub sənə heyran
Rəhm elə, məni çəkmə dara
Rəhm elə, məni çəkmə dara
Gözünə qurban
Ey şirin sözlü, nazlı gözəl
Yoxdur, inan heç yanda tay sənə
Ey günəş üzlü, nazlı gözəl
Bir vəfa göstər mənə
Ey şirin sözlü, zərif çiçək
Sənsiz keçməz ömrüm bir an
Sən gülsən, gülər səhər, ölər

[redaktə / تحریر] Mənbə

[redaktə / تحریر] Həmçinin Bax