Amerika Birləşmiş Ştatları
Vikipediya, açıq ensiklopediya - ویکیپدیا ، آچیق انسایکلوپدیا
|
|||
![]() |
|||
Rəsmi dil | Federal səviyyədə rəsmi olaraq yoxdur, əslində İngilis dili | ||
Paytaxt | Vaşinqton | ||
Prezident | Corc Uolker Buş | ||
Ərazi - Ümumi - % su |
3-cü yer 9.629.091 km2 %2,198 |
||
Əhali - Ümumi - Əhali sıxlığı |
3-cü yer 300,995,000 (2007) 31/km² |
||
Müstəqillik |
4 İyul 1776 (elan etmişdir) 3 Sentyabr 1783 (tanınmışdır) |
||
Pul vahidi | ABŞ dolları ($) | ||
Vaxt zonası | UTC -5 ve UTC -11 arası | ||
Telefon kodu | 1 |
→ Amerika sözünün digər istifadə formaları üçün, bax. Amerika
Amerika Birləşmiş Ştatları (ABŞ, ingiliscə: United States (of America) (USA)), Şimali Amerikada (əsas qit'ə hissəsi) dövlət. ABŞ dövlət sərhədlərini şimalda Kanada, cənubda Meksika ilə (Şimali Amerika hissəsində Alyaska ştatı təkcə Kanada ilə) bölüşür. ABŞ federativ respublikasıdır.
Konstitusiyası 1787 ildə qəbul edilmişdir (1789 ildən qüvvədədir). Konstitusiyada 26 dəyişiklik edilmişdir, onlardan 10-u 1789 ildə Hüqüqlar haqqında Bill adı ilə qəbul olunmuşdur. Ali qanunveriçi hakimiyyət orqanı olan Konqres Senatdan və Nümayəndələr Palatasından ibarətdir. Məhkəmə sistemi federal və yerli məhkəmlərdən ibarətdir.
[redaktə / تحریر] Təbiət
Orta və şimal hissəsini ovalıqlar, düzənliklər və Appalaç dağları, qarib hissəsini Kordilyer dağlarının yüksək silsilələri, yayla və platoları tutur. Appalaç dağlarından şimaldə geniş ərazini Mərkəzi Düzənliklər və qaribdə Böyük Düzənliklər tutur. Şimali Amerikada ən yüksək zirvə Alyaska silsiləsindəki Mak-Kinli dağıdır (6,193 m). ABŞ-ın çayları, əsasən, Atlantik okeanına və Sakit okeana, az qismi Şimal Buzlu okeanına tökülür. Ən böyük çayı Missisipidir.
[redaktə / تحریر] Tarix
Avropa kolonistləri Şimali Amerika qitəsinə gələndək (16 əsr) ABŞ-ın indiki ərazisində hindilər və eskimoslar yaşayırdı. 1607 ildə ingilislər indiki Virciniya ştatın ərazisində ilk daimi məskən saldılar. ABŞ-ın istiqlaliyyət müharibəsi (1775-1783) qedişində ABŞ 1776 ildə dövlət kimi yarandı. 1976-cı il iyulun 4-də Filadelfiyada konqres "İstiqlaliyyət bəyannaməsi"ni qəbul etdi. Bəyannaməni T.Ceferson hazırlamışdır. Bəyannaməyə görə, kaloniyalar İngiltərədən ayrılaraq yeni müstəqil dövlət olan Amerika Birləşmiş Ştatları halında birləşdilər. 1783 ildə Versal sülh müqaviləsi İngiltərə ABŞ-ı tanıdı. 1791 ildə milli bank yaradıldı. 1809-1809 illərdə ABŞ Rusiya ilə diplomatik münasibətlər yaratdı. İngiltərə-Amerika müharibəsi (1812-1814) ABŞ-ın müstəqilliyini möhkəmləndirdi. 19 əsrdə ABŞ-ın ərazisi xeyli genişləndi: 1803 ildə Amerika höküməti Luiziananı Fransadan satın almışdı, 1819 ildə İspaniya ABŞ-a Floridanı verdi, 1867 ildə isə Rusiya Alyaskanı kəşf etdi. 1828 ildə Demokratlar partiyası yarandı.
![]() |
Amerika Birləşmiş Ştatları İnzibati Vahidləri | |
---|---|---|
Federal Ərazi | ||
Ştatlar |
Alabama | Alyaska | Arizona | Arkanzas | Aydaho | Ayova | Cənubi Dakota | Cənubi Karolina | Corciya | Delaver | Florida | Havayi | İllinoys | İndiana | Kaliforniya | Kanzas | Kentukki | Kolorado | Konnektikut | Luiziana | Massaçusets | Men | Merilend | Miçiqan | Minnesota | Missisipi | Missuri | Montana | Nebraska | Nevada | Nyu-Cersi | Nyu-Hempşir | Nyu-Meksiko | Nyu-York | Ohayo | Oklahoma | Oreqon | Pensilvaniya | Qərbi Virciniya | Rod-Aylend | Şimali Dakota | Şimali Karolina | Tennessi | Texas | Vaşinqton | Vayominq | Vermont | Virciniya | Viskonsin | Yuta |
|
Federal Torpaqlar |
Amerikan Samoası | Quam | Şimali Marian adaları | Puerto-Riko | Virgin adaları |
|
Kiçik adacıqlar |
Beyker adası | Haulend adası | Carvis adası | Conston rifi | Kinqmen rifi | Miduey rifi | Navassa adası | Palmira rifi | Ueyk rifi |