Dahi Ferma Teoremi

Vikipediya, açıq ensiklopediya - ویکیپدیا ، آچیق انسایکلوپدیا

Tutaq ki, bizə belə bir məsələ verilib:
Verilmiş n üçün a^n+b^n=c^n\,\! düsturunu ödəyən a,b və c tam ədədlərini tapın(a,b,c>0).


İlk baxışdan bu məsələ o qədər də asan görünmür. Bu məsələnin həlli üçün bizə Dahi Ferma Teoremi kömək edir.


Teoremdə deyilir:

İstənilən n>2 üçün a^n+b^n=c^n\,\! düsturunda a,b və c-nin müsbət və tam həlli yoxdur.


Deməli verilən məsələdə cəmi 3 halı nəzərə almaqla çox asanlıqla həll edərik. Aydındır ki, n=1 olarsa a=1,b=2,c=3. Doğrudan da 1^1+2^1=3^1\,\!. n=2 üçün 3^2+4^2=5^2\,\!, n>2 üçün isə məsələnin həlli yoxdur.


Bu teorem Pyer Ferma tərəfindən 1637-ci ildə verilmişdir. Və Fermanın şərəfinə Ferma Teoremi adlandırılmışdır. Bu teorem ilk dəfə Diofantın kitabında yazılmışdır. Lakin orada teoremin isbatı verilməmişdir və onun çox uzun olduğu göstərilmişdir. Lakin Fermanın özü istənilən n üçün teoremin isbatını verməmişdir.

Daha sonra Pyer Ferma n=4 halı üçün bu teoremin isbatını vermişdir. 1770-ci ildə Eyler n=3 halı üçün 1825-ci ildə Dirixle və Lejandr tərəfindən teoremin n=5 halı üçün isbatı verilmişdir.

Dahi Ferma Teoreminin n ədənin ümüumi halı üçün isbatı 1994-cü ildə Enryu Uayls tərəfindən verilmişdir. Həmin məqalə 125 səhifədən ibarət idi və ilk dəfə 1995-ci ildə «Annals of Mathematics» jurnalında çap olunmuşdur.


[redaktə / تحریر] Əlaqəli saytlar