Dağlıq Qarabağ
Vikipediya, açıq ensiklopediya - ویکیپدیا ، آچیق انسایکلوپدیا
Dağlıq Qarabağ, Azərbaycan Respublikası*nın qərb hissəsində, qərbdə Ermənistan və cənudbda isə İran*la sərhəd bölgə. Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən işğal olunub. Tarixən azərbaycanlıların və ermənilərin birgə yaşadığı bölgədir.
Ermənidilli mənbələrdə adı Arsax kimi işlənir.
Bölgənin ərazisi 4,400 kv. km-dir, 1990-cı ildə əhalisi 192,000-ə çatmışdı. Əhali tərkibi ermənilər*dən (76%), azərbaycanlılar*dan (23%), kürdlər*dən, ruslar*dan ibarət idi. Mərkəzi Xankəndi, başqa böyük şəhəri isə Şuşa*dır.
Keçmişdə Albaniya*nın (Qafqaz Albaniyası) tərkibində olub. E.ə. 95-ci ildə Erməniyyə padşahı II Tiqran tərəfindən işğal olunur. E IV əsrinin əvvəlində albanlar Qarabağı geri qaytarırlar və 387-ci ildə o yenidən Albaniya*nın tərkibinə daxil olur. VIII əsrdən etibarən Albaniya ərazilərinin bir qismini itirməyə başlayır və nəticədəQarabağda Xaçın knyazlığı yaranır.
XVII əsrin əvvəllərində İran*ın, XVIII əsrdə isə Qarabağ xanlığı*nın tərkibində mövcud olmuşdur (məlikliklər). 1813-cü ildə Gülüstan Müqaviləsi ilə Dağlıq Qarabağ Rusiya İmperiyası*nın tərkibinə keçir. 1822-ci ildə Qarabağ xanlığı ləğv olunur və rus höküməti oraya Türkiyə və İran*dan 1 milyondan çox erməni köçürür. 1923-cü ildə SSRİ tərəfindən zorla Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti qurulur. 1989-cu ildə Azərbaycan Parlamentinin sərəncamıyla muxtariyyət ləğv olunur.
1980-cı illərin sonunda və 1990-cı illərin əvvəlində bu bölgədə baş verən etnik qarşıdurmalar və Ermənistan*ın DQMV-ni özünə birləşdirmə tələbləri Ermənistan*la Azərbaycan arasında müharibəyə səbəb olur. Ermənistan ordusu DQMV-ni və ona qonşu 6 rayonu işğal edir. 1994-cü ildə Bişkək*də atəşkəs sazişi imzalanır. Dağlıq Qarabağda separatçı rejim 1991-ci ildə müstəqillik e`lan edir. Heç bir beynəlxalq qanunun hüquqi tələblərinə cavab verməyən bu "müstəqillik" indiyə kimi haqlı olaraq dünyada heç bir ölkə tərəfindən tanınmayıb.
[redaktə / تحریر] Mənbə
- Qarabağ Tarixi (dead link)
- Xocalı şəhərində Azərbaycanlıların Soyqırımı
- Карабахская страница
- tarix.az
- Qarabağ Sənədlərdə
- [1] Böyük Sovet Enssiklopediyası(rus dilində)