Vikipediya, açıq ensiklopediya - ویکیپدیا ، آچیق انسایکلوپدیا
 |
Ümumi Türk Tarixi |
Tarixi və Müasir Türk Dövlətləri |
İmperiyalar |
|
Digər İmperatorluqlar
Şərqi Göytürk imperiyası |
582 - 630 |
Qərbi Göytürk imperiyası |
582 - 630 |
İkinci Göytürk imperiyası |
681 - 744 |
Əyyubilər dövləti |
1171 - 1348 |
Dehli sultanlığı |
1206 - 1413 |
Çağatay dövləti |
1227 - 1370 |
Misir Məmlük dövləti |
1250 - 1517 |
Elxanilər dövləti |
1256 – 1336 |
Səfəvilər dövləti |
1501 - 1722 |
|
Dövlətlər
|
Dövlətlər
Çu Devleti |
M.Ö. 1050 - 249 |
Kuzey Hun Devleti |
48 - 156 |
Güney Hun Devleti |
48 - 216 |
Asya Avar Devleti |
216 - 552 |
Birinci Chao Hun Devleti |
304 - 329 |
İkinci Chao Hun Devleti |
328 - 352 |
Tabgaç Devleti |
386 - 557 |
Kuzey Liang Hun Devleti |
401 - 439 |
Hsia Hun Devleti |
407 - 431 |
Lov-lan Hun Devleti |
442 - 460 |
Doğu Tabgaç Devleti |
534 - 557 |
Batı Tabgaç Devleti |
534 - 557 |
Dokuz Oğuz Devleti |
? - ? |
Otuz Oğuz Devleti |
? - ? |
Onogur Devleti |
? - ? |
Türgiş Devleti |
717 - 766 |
Karluk Devleti |
766 - 1215 |
Kırgız Devleti |
840 - 1207 |
Tolunğulları |
868 - 905 |
Sacilər dövləti |
879-941 |
Macarlar Devleti |
896 - 955 |
Kansu Uygur Devleti |
905 - 1226 |
Liang Şa-t'o Türk Devleti |
907 - 923 |
Doğu Türkistan Turfan- Uygur Devleti |
911 - 1368 |
Tana Şa-t'o Türk Devleti |
923 - 936 |
Akşitler |
935 - 969 |
Tsin Şa-t'o Türk Devleti |
937 - 946 |
Oğuz Yabgu Devleti |
? - 1000 |
Doğu Karahanlı Devleti |
1042 - 1211 |
Batı Karahanlı Devleti |
1042 - 1212 |
Fergana Karahanlı Devleti |
1042 - 1212 |
Suriye Selçuklu Devleti |
1092 - 1117 |
Kirman Selçuklu Devleti |
1092 - 1187 |
Türkiye Selçuklu Devleti |
1092 - 1307 |
Irak Selçuklu Devleti |
1157 - 1194 |
Basaraba Türk Devleti |
1330 - 1360 |
Ağqoyunlular |
1350 - 1507 |
Qaraqoyunlular |
1380 - 1469 |
Əfşarlar |
1736 – 1802 |
Qacarlar |
1794 - 1925 |
|
Mengüçlü Bəyliyi |
1072 - 1277 |
Çaka Bəyliyi |
1081 - 1098 |
Dilmaçoğulları Bəyliyi |
1085 - 1192 |
Çubukoğulları Bəyliyi |
1085 - 1092 |
Danişməndli Bəyliyi |
1092 - 1178 |
Saltuklu Bəyliyi |
1092 - 1202 |
İnaloğulları Bəyliyi |
1098 - 1183 |
Ahlatşahlar Bəyliyi |
1100 - 1207 |
Artuklu Bəyliyi |
1102 - 1408 |
Erbil Bəyliyi |
1146 - 1232 |
Çobanoğulları Bəyliyi |
1227 - 1309 |
Karamanoğulları Beyliği |
1256 - 1483 |
İnançoğulları Beyliği |
1261 - 1368 |
Sâhipataoğulları Beyliği |
1275 - 1342 |
Pervaneoğulları Beyliği |
1277 - 1322 |
Tacettinoğulları |
? - ? |
Canikoğulları |
? - ? |
Menteşeoğulları Beyliği |
1280 - 1424 |
Candaroğulları Beyliği |
1299 - 1462 |
Karesioğulları Beyliği |
1297 - 1360 |
Germiyanoğulları Beyliği |
1300 - 1423 |
Hamitoğulları Beyliği |
1301 - 1423 |
Saruhanoğulları Beyliği |
1302 - 1410 |
Aydınoğulları Beyliği |
1308 - 1426 |
Tekeoğulları Beyliği |
1321 - 1390 |
Ramazanoğulları Beyliği |
1325 - 1608 |
Eretna Bəyliyi |
1335 - 1381 |
Dulkadıroğulları Beyliği |
1339 - 1521 |
Dobruca Türk Beyliği |
1354 - 1417 |
Qazi Bürhanəddin Əhməd Bəyliyi |
1381-1398 |
Eşrefoğulları Beyliği |
? – 1326 |
Berçemeoğulları Beyliği |
? - ? |
Yarluklular Beyliği |
? - ? |
|
Atabəyliklər
Böriler |
1117 - 1154 |
Zengiler |
1127 - 1259 |
Eldənizilər |
1136 - 1225 |
Salgurlular |
1147 - 1284 |
|
Xanlıqlar
Sibir Hanlığı |
515 - 576 |
Büyük Bulgarya Hanlığı |
630 - 665 |
İtil Bulgar Hanlığı |
665 - 1391 |
Peçenek Hanlığı |
860 - 1091 |
Tuna Bulgar Hanlığı |
981 - 864 |
Uz Xanlığı |
1000 - 1068 |
Kuman-Kıpçak Hanlığı |
1098 - 1239 |
Şeybani Hanlığı |
1506 - 1599 |
Özbek Hanlığı |
1428 - 1599 |
Kazak Hanlığı |
? - ? |
Kazan Hanlığı |
1437 - 1552 |
Kırım Hanlığı |
1440 - 1475 |
Kasım Hanlığı |
1445 - 1681 |
Astrahan Hanlığı |
1466 - 1554 |
Nogay Hanlığı |
? - ? |
Hive Hanlığı |
1512 - 1920 |
Küçüm Sibir Hanlığı |
1556 - 1600 |
Buhara Hanlığı |
1599 - 1785 |
Qarabağ Xanlığı |
1748 - 1805 |
Kaşgar-Turfan Hanlığı |
1800 - 1877 |
Hokand Hanlığı |
1710 - 1876 |
İrəvan Xanlığı |
1780 - 1828 |
Kırgız Hanlığı |
1800 - 1876 |
Kazak Kırgızları Hanlığı |
1800 - 1876 |
Türkmenistan Hanlığı |
1860 - 1885 |
|
Cümhuriyyətler
Qərbi Trakya Türk Cümhuriyyəti |
1913 - 1913 |
Azərbaycan Demokratik Cümhuriyyəti |
1918 - 1920 |
İdil Ural Devleti |
1918 - 1919 |
Şərqi Türkistan Cümhuriyyəti |
1920 - 1925, 1932 - 1934, 1944 - 1949 |
Tannu Tuva Halk Cümhuriyyəti |
1921 - 1944 |
Hatay Dövləti |
1938 - 1939 |
Cenubi Azərbaycan Muxtar Cümhuriyyəti |
1945 - 1946 |
|
Günümüz
|
|
|
|
İrəvan Xanlığı- Şimali Azərbaycan xanlığıdır.
İrəvan xanlığının 1800-cü il xəritəsi
Ərazisi indiki Ermənistan Respublikası, Türkiyə Respublikası*nın İğdır vilayəti və Naxçıvan Muxtar Respublikası*nın Şərur və Sədərək rayonlarını əhatə etmişdir. Türkmənçay müqaviləsi nəticəsində Rusiya İmperiyasına birləşdirilmişdir.
Əsası XVIII əsrin ortlarında Mir Mehdi xan tərəfindən qoyulan İrəvan xanlığı Naxçıvan və Maku xanlıqları ilə, Osmanlı imperiyası, Kartli-Kaxetiya çarlığı, Borçalı, Qazax sultanlıqları və Qarabağ xanlığı il həmsərhəd olub. Xanlığın mərkəzi İrəvan şəhəri olub. Mənbələrə görə İrəvan şəhərinin əsasını səfəvi sərkərdəsi Rəvanqulu xan qoymuşdur. Yarandığı ilk illərdə gürcülərin qarətçi hücumlarına məruz qalan xanlığın sonralar digər xanlıqlarla münasibətləri möhkəmlənir və nəticədə gürcülərin hücumlarından özünü qoruya bilir. Sonralar gürcülərin əli ilə iki dəfə hakimiyyət çevrilişi edən Çar Rusiyası ermənilərlə bağlı planlarını Osmanlı İmperiyası ilə başlamış müharibəyə görə təxirə saldı. 1780-ci illərdə xanlıq Xoy, Avar və Qarabağ xanlıqlarının hücumlarına məruz qalır. Ağa Məhəmməd şah Qacar Azərbaycanın şimal xanlıqlarına hücum edərkən İrəvan xanlığını da işğal edir. Lakin xanlıq 1797-ci ildə yenidən müstəqillik qazanır. Bu dəfə də Rusiyanın hücumu İrəvan xanlığının müstəqilliyini sual altına aldı. Lakin Türkiyə ilə müharibənin yenidən başlaması Çar Rusiyasının işğal etdiyi torpaqlarla qane olub İran*la Gülüstan sülh müqaviləsi*ni bağlamağa məcbur edir. II Rusiya- İran müharibəsi zamanı 1827-ci il oktyabrın 1-də İrəvan xanlığı ruslar tərəfindən işğal edilir.
[redaktə / تحریر] Çar Rusiyasının Azərbaycanda həyata keçirdiyi etnik təmizləmə siyasəti
İrəvan Xan Sarayı. Rəsm 19-cu əsrin əvvəllərinə aiddir
II Rusiya-İran müharibəsi 1828-ci ilin 10 fevral tarixində Təbriz yaxınlığındakı Türkmənçay kəndində Türkmənçay sülh müqaviləsi imzalanması ilə başa çatır. Bu müqavilənin 15-ci bəndinə əsasən İran dövləti ölkə ərazisində yaşayan erməni mənşəli əhalinin Cənubi Qafqaz*a hərəkətinə mane olmamalıydi. Nəticədə Osmanlı imperiyasında və İranda məskunlaşmış ermənilər Cənubi Qafqaza köçürülürlər. İlk vaxtlar erməni ailələri əsasən Qarabağ*a, Şəki*yə, Naxçıvan*a, İrəvan*a, Göyçə*yə və Şamaxı*ya köçürülür. Təkcə 1828-ci ilin sonunda Bərdə*də mindən çox erməni ailəsi məskunlaşdırılmışdır. Q. D. Lazarev, İ. F. Paskeviç və s. rus generalları ermənilər daha çox İrəvan ərazisinə köçürtməyə çalışırdılar. Bu da təsadüfi deyil, Osmanlı imperiyası, Gürcü xanlıqları, İranla Naxçıvan vasitəsi ilə qonşu olan İrəvan xanlığının ərazisi hər üç dövlətə təzyiq etmək üçün çox gözəl ərazi idi. Buna görə də ermənilər sonradan buraya köçürülməyə başlanır. Buna görə də köçürmə siyasətinin təşkili və planlı şəkildə həyata keçirilməsi üçün erməni mənşəli Bebudovun başçılığı ilə xüsusi komitə yaradılır. 1828-ci ilin fevralından mayına qədər 948 erməni ailəsi İrəvana köçürülmüşdür. Sonralar isə Naxçıvan və İrəvan xanlıqlarının ərazisində "Erməni vilayəti" yaradılır.