Vikipediya, açıq ensiklopediya - ویکیپدیا ، آچیق انسایکلوپدیا
 |
Ümumi Türk Tarixi |
Tarixi və Müasir Türk Dövlətləri |
İmperiyalar |
|
Digər İmperatorluqlar
Şərqi Göytürk imperiyası |
582 - 630 |
Qərbi Göytürk imperiyası |
582 - 630 |
İkinci Göytürk imperiyası |
681 - 744 |
Əyyubilər dövləti |
1171 - 1348 |
Dehli sultanlığı |
1206 - 1413 |
Çağatay dövləti |
1227 - 1370 |
Misir Məmlük dövləti |
1250 - 1517 |
Elxanilər dövləti |
1256 – 1336 |
Səfəvilər dövləti |
1501 - 1722 |
|
Dövlətlər
|
Dövlətlər
Çu Devleti |
M.Ö. 1050 - 249 |
Kuzey Hun Devleti |
48 - 156 |
Güney Hun Devleti |
48 - 216 |
Asya Avar Devleti |
216 - 552 |
Birinci Chao Hun Devleti |
304 - 329 |
İkinci Chao Hun Devleti |
328 - 352 |
Tabgaç Devleti |
386 - 557 |
Kuzey Liang Hun Devleti |
401 - 439 |
Hsia Hun Devleti |
407 - 431 |
Lov-lan Hun Devleti |
442 - 460 |
Doğu Tabgaç Devleti |
534 - 557 |
Batı Tabgaç Devleti |
534 - 557 |
Dokuz Oğuz Devleti |
? - ? |
Otuz Oğuz Devleti |
? - ? |
Onogur Devleti |
? - ? |
Türgiş Devleti |
717 - 766 |
Karluk Devleti |
766 - 1215 |
Kırgız Devleti |
840 - 1207 |
Tolunğulları |
868 - 905 |
Sacilər dövləti |
879-941 |
Macarlar Devleti |
896 - 955 |
Kansu Uygur Devleti |
905 - 1226 |
Liang Şa-t'o Türk Devleti |
907 - 923 |
Doğu Türkistan Turfan- Uygur Devleti |
911 - 1368 |
Tana Şa-t'o Türk Devleti |
923 - 936 |
Akşitler |
935 - 969 |
Tsin Şa-t'o Türk Devleti |
937 - 946 |
Oğuz Yabgu Devleti |
? - 1000 |
Doğu Karahanlı Devleti |
1042 - 1211 |
Batı Karahanlı Devleti |
1042 - 1212 |
Fergana Karahanlı Devleti |
1042 - 1212 |
Suriye Selçuklu Devleti |
1092 - 1117 |
Kirman Selçuklu Devleti |
1092 - 1187 |
Türkiye Selçuklu Devleti |
1092 - 1307 |
Irak Selçuklu Devleti |
1157 - 1194 |
Basaraba Türk Devleti |
1330 - 1360 |
Ağqoyunlular |
1350 - 1507 |
Qaraqoyunlular |
1380 - 1469 |
Əfşarlar |
1736 – 1802 |
Qacarlar |
1794 - 1925 |
|
Mengüçlü Bəyliyi |
1072 - 1277 |
Çaka Bəyliyi |
1081 - 1098 |
Dilmaçoğulları Bəyliyi |
1085 - 1192 |
Çubukoğulları Bəyliyi |
1085 - 1092 |
Danişməndli Bəyliyi |
1092 - 1178 |
Saltuklu Bəyliyi |
1092 - 1202 |
İnaloğulları Bəyliyi |
1098 - 1183 |
Ahlatşahlar Bəyliyi |
1100 - 1207 |
Artuklu Bəyliyi |
1102 - 1408 |
Erbil Bəyliyi |
1146 - 1232 |
Çobanoğulları Bəyliyi |
1227 - 1309 |
Karamanoğulları Beyliği |
1256 - 1483 |
İnançoğulları Beyliği |
1261 - 1368 |
Sâhipataoğulları Beyliği |
1275 - 1342 |
Pervaneoğulları Beyliği |
1277 - 1322 |
Tacettinoğulları |
? - ? |
Canikoğulları |
? - ? |
Menteşeoğulları Beyliği |
1280 - 1424 |
Candaroğulları Beyliği |
1299 - 1462 |
Karesioğulları Beyliği |
1297 - 1360 |
Germiyanoğulları Beyliği |
1300 - 1423 |
Hamitoğulları Beyliği |
1301 - 1423 |
Saruhanoğulları Beyliği |
1302 - 1410 |
Aydınoğulları Beyliği |
1308 - 1426 |
Tekeoğulları Beyliği |
1321 - 1390 |
Ramazanoğulları Beyliği |
1325 - 1608 |
Eretna Bəyliyi |
1335 - 1381 |
Dulkadıroğulları Beyliği |
1339 - 1521 |
Dobruca Türk Beyliği |
1354 - 1417 |
Qazi Bürhanəddin Əhməd Bəyliyi |
1381-1398 |
Eşrefoğulları Beyliği |
? – 1326 |
Berçemeoğulları Beyliği |
? - ? |
Yarluklular Beyliği |
? - ? |
|
Atabəyliklər
Böriler |
1117 - 1154 |
Zengiler |
1127 - 1259 |
Eldənizilər |
1136 - 1225 |
Salgurlular |
1147 - 1284 |
|
Xanlıqlar
Sibir Hanlığı |
515 - 576 |
Büyük Bulgarya Hanlığı |
630 - 665 |
İtil Bulgar Hanlığı |
665 - 1391 |
Peçenek Hanlığı |
860 - 1091 |
Tuna Bulgar Hanlığı |
981 - 864 |
Uz Xanlığı |
1000 - 1068 |
Kuman-Kıpçak Hanlığı |
1098 - 1239 |
Şeybani Hanlığı |
1506 - 1599 |
Özbek Hanlığı |
1428 - 1599 |
Kazak Hanlığı |
? - ? |
Kazan Hanlığı |
1437 - 1552 |
Kırım Hanlığı |
1440 - 1475 |
Kasım Hanlığı |
1445 - 1681 |
Astrahan Hanlığı |
1466 - 1554 |
Nogay Hanlığı |
? - ? |
Hive Hanlığı |
1512 - 1920 |
Küçüm Sibir Hanlığı |
1556 - 1600 |
Buhara Hanlığı |
1599 - 1785 |
Qarabağ Xanlığı |
1748 - 1805 |
Kaşgar-Turfan Hanlığı |
1800 - 1877 |
Hokand Hanlığı |
1710 - 1876 |
İrəvan Xanlığı |
1780 - 1828 |
Kırgız Hanlığı |
1800 - 1876 |
Kazak Kırgızları Hanlığı |
1800 - 1876 |
Türkmenistan Hanlığı |
1860 - 1885 |
|
Cümhuriyyətler
Qərbi Trakya Türk Cümhuriyyəti |
1913 - 1913 |
Azərbaycan Demokratik Cümhuriyyəti |
1918 - 1920 |
İdil Ural Devleti |
1918 - 1919 |
Şərqi Türkistan Cümhuriyyəti |
1920 - 1925, 1932 - 1934, 1944 - 1949 |
Tannu Tuva Halk Cümhuriyyəti |
1921 - 1944 |
Hatay Dövləti |
1938 - 1939 |
Cenubi Azərbaycan Muxtar Cümhuriyyəti |
1945 - 1946 |
|
Günümüz
|
|
|
|
Orhun Yazıtlarında qullanılan dil, Türk dilinin və Türk xalqlarının çox əvvələ dayandığını göstermektedir. Hunlar əvvəli Türk toplulukları haqqında,
- Karasuk mədəniyyəti
- Afayesnova mədəniyyəti
- Andrenova mədəniyyəti
- Anav mədəniyyəti
olaraq adlandırılan dört ana bölgədən bəhs edilmekdədir. Ön-Türklər haqqında Şölgentaş, Kurgan, Pazırık kalıntıları bulunmaktadır.
Ön-Türkler Orta Asya'daki iqlim dəyişikler yüzünden yerleşik hayattan, köçmən həyətə geçmek zorunda kalmışlardır. Özlərinə yazlıq və qışlıq bölgeler tayin etmişlerdir. Ön-Türklər ilə ələqalı yapılan araştırmalarda yerleşik mədəniyyətə aid objelere rastlanılmaktadır. Ön-Türkler'de geyik ön plana çıkmaktadır. Türk kavimleri atla göçebe hayata geçtikten sonra tanışmıştır. Ön-Türklərə aid mağara resimlerinde "geyik boynuzu takmış at figürlerine" rastanılmaktadır. Bu durum, Türklerin ata geçiş dönemi yaşadıklarını göstermektedir.
Türklərin Ana Yurdu: Türkistan (Orta Asiya və Sibirya)
Orta Asya'da görülen iqlim değişiklikleri, Türk kavimlerinin ilk göç hareketlerine sebep olmuştur. Hint yarımadasına, Ortadoğu'ya, Karadeniz'in kuzeyine, Çin'e, Sibirya'nın kuzeyine doğru göçler yaşanmış ve Türk kavimleri oradaki halkların içine karışmışlardır. Göçü tercih etmeyen Türk kavimleri ise Orta Asya'nın değişen koşullarına adapte olmaya çalışmışlardır.
M.Ö. 400 yıllarında Saka ya da İskit olarak adlandırılan Qərbi Türkistan və Qara dəniz çevresinde kurulan və Orta Asya'nın daxillərinə doğru uzanan devlete ait buluntularda Türk mədəniyyətini yansıtan objelere rastlanılmaktadır. Bu durum, Sakaları oluşturan xalqın bir kısmının və ya Saka devletinin Türk olduğu yönünde düşüncelere sebep olmaktadır. Tarix bilimcilerin bir kısmı ve Türkolog'lar Sakaların Türk olduğunu ileri sürmektedir. Hun devletinin ise Sakaların çöküntüye geçmesiyle doğu kanadını idare edenlerin ve doğu kanadı xalqlarının kurduğu bir dövlət olduğu görüşünü benimsemektedirler.