Bolnisi

Vikipediya, açıq ensiklopediya - ویکیپدیا ، آچیق انسایکلوپدیا

Bolnisi - Gürcüstan Respublikasının Borçalı bölgəsində rayon inzibati-ərazi vahidi və onun mərkəz şəhəri. Azərbaycanlılar tərəfindən tarixən Çörük Qəmərli kimi adlandırılmışdır. Bununla yanaşı rayonun bəzi yerlərində əski türk dilində "Bol və ulus" (çoxmillətli) sözlərinin birləşməsindən yarandığı ehtimal edilən "Bolus" sözü ilə əlaqəli bir çox toponimlərin olması da diqqəti çəkir.

Mündəricat

[redaktə / تحریر] Fiziki-coğrafi oçerk

Rayon Gürcüstanın cənub-şərqində Maşavera və onun qolları olan Xaçınnıçay, Sağsağanlıçay və Dələver çaylarının hövzəsində yerləşir. Ərazisi əsasən dağətəyi və alçaq dağlıq zonada yerləşməklə əhəmiyyətli bir hissəsi meşələrlə örtülüdür. Ən uca nöqtəsi 2141 metrə çatan Lök dağıdır. Rayonda havanın orta illik temperaturu 12°C, o cümlədən yanvarda 0,0-0,3°C, iyulda 23,6°C, mütləq maksimum temperatur 40°C, mütləq minimum temperatur -25°C, illik yağıntı 400-500 mm təşkil edir.

Hal-hazırda sahəsi 798,3 km2 (Gürcüstanın 1,2%-i) təşkil edən rayonda 1 şəhər (Bolnisi), 1 qəsəbə (Kazreti) və 45 kənd, o cümlədən 8 kənd şurası (Aqaurda, Bolnisi, Darvaz, Arıxlı, Saraçlı, Kvemo Bolnisi, Göyəç və Faxralı) vardır.

[redaktə / تحریر] Tarix

Bolnisi qəsəbə olaraq 1818-ci ildə Katharinenfeld adı altında Çar Rusiyası tərəfindən Qafqaza köçürülmüş almanlar tərəfindən təsis edilmişdir. Gürcüstanda Sovetlər Birliyi qurulduqdan sonra o, Roza Lüksemburqun şərəfinə Lüksemburq adını daşımışdır. Almanların sürgün edilməsindən sonra 1944-ci ildə bölgənin digər rayonları kimi buranın da adı dövlət dilinə uyğunlaşdırılaraq Bolnisi şəklinə salınmışdır.

[redaktə / تحریر] Əhali

2006-cı ilin əvvəlinə olan məlumata əsasən rayonun əhalisi 75,1 min nəfər və ya Gürcüstan əhalisinin 1,7%-ni təşkil etmişdir. Əhalinin sıxlığı 1km2 üçün 94,1 nəfərdir. Sosial vəziyyətin çətinliyi səbəbindən yüksək emiqrasiya nəticəsində rayonun əhalisi 1989-cu ildən ötən 17 il ərzində 6,4 min nəfər (8%) azalmışdır. 1942-ci ildə almanların Sibir və Qazaxıstana sürgün edilməsi və onların yerinə etnik gürcülərin yerləşdirilməsi, eləcə də əhalisinin sıxlığının orta Gürcüstan səviyyəsindən (1 km2 üçün 63 nəfər) 1,5 dəfə çox olmasına baxmayaraq 90-cı illərdə Gürcüstanın Svaneti, İmereti və Acarıstan kimi bölgələrindən milliyətcə svanlar, gürcülər və acarların buraya köçürülməsi prosesinin davam etdirilməsi rayonun etnik mənzərəsini xeyli dəyişmişdir. 2002-ci ildə aparılmış sonuncu siyahıyaalmanın nəticələrinə əsasən rayon əhalisinin 66%-ni azərbaycanlılar, 26,8-ni gürcülər, 5,8%-ni ermənilər təşkil etmişdir.

[redaktə / تحریر] İqtisadiyyat

Bolnisi Gürcüstanın aqrar rayonu hesab edilir. Rayonun iqtisadiyyatı əsasən Kazreti qəsəbəsi yaxınlığında yerləşən Madneuli filiz və qızıl yatağına əsaslanır. Gürcüstan Statistika Departamentinin məlumatlarına əsasən 2006-cı ildə ölkədə yığılmış yaşıl noxudun 48%-i, yerkökünün 15,8%-i, lobya və kartofun 7,9%-i, tərəvəzin 3%-i, oduncaq tədarükünün 2,6%-i, yumurta və yun istehsalının müvafiq olaraq 6,2%-i və 2,9%-i, diri mal-qaranın isə 1,3%-i Bolnisi rayonunu payına düşmüşdür.

[redaktə / تحریر] Mədəniyyət

Hazırda rayonda 57 dövlət ümumtəhsil məktəbi, 1 orta ixtisas məktəbi, 33 kitabxana, 1 teatr, 1 muzey, və MV adını daşıyan 1 teleşirkət fəaliyyət göstərir.