Wikipedia:Berige Artikl

Aus Wikipedia

Abkiarzung: WP:BA

Des süiwane Sterndl kennzeichnd in da boarischn Wikipédia unsane bering Artikün.

Des han Artikl, vo dene de boarischn Wikipedianer moana, daß bsondas berig han.

De Artikl han ausfierlich und huifreich. Deszweng hans guade Beispui via den Anspruch, den mia olle an'd Wikipedia stelln.

Wennst moanst, daß a Artikl do dazuagheard, wei a de Kriterien erfuid, oda oana vo dene Artikl dé nimma erfuid und deszweng do nimma dazughearn soi, bteiligst Di oafach unta Kandidatn fia Berige Artikl.

Goidner Schnitt
Parthenon-Templ mid fünf ågnomman Goidnen Rechteck wia bei da Goidnen Spirale

Da Goidne Schnitt (lat. sectio aurea) is as Vahäidtnis zwischn zwoa Zoin vo grob 1:1,618. In da Kunst und da Architektur werd des oft aa oiß d'ideale Proportion vo zwoa Längen zuaranand ogseng und guit oiß der Inbegriff vo Ästhetik und Harmonie. Mehra no gibts des Vahäidtnis vom goidnen Schnitt aa in da Natur, wora se durch mehrane mathematische Eignschaftn auszeichnen duad. Gnennd werda aa stetige Teilung und göttliche Teilung.
weida lesn

Såizburg
Då siacht ma vom Kapuzinaberg af d'Åidståd, dés an da Såizåch is da Rudoifskäi.

Såizburg (hochdeitsch: Salzburg) is de Hauptståd vo dem östareichischn Bundeslånd, wås à Såizburg hàßt. Gemeinsåm mid'n Bezirk Såizburg-Umgéwung is's da Flåchgau, da nördlichste vo de fünf Gaue vom Lånd Såizburg. In da Ståd Såizburg wohnan ungefähr 150.000 Leid (Stånd vo 2006); damid is s'de viertgresste Ståd vo Östareich (nåch Wean, Gràz und Linz). In da gånzn Stådregion (Agglomarazion) sand's zirka 210.000 Leid.
weida lesn

Berchtsgoan
Berchtsgoan mit da Stifts- und da Pfarrkiuch, dahinta da Watzmo

Berchtsgoan (houdeitsch: Berchtesgaden) is a Moakt im Südn vom Berchtsgoana Land, gaunz im südöstlichstn Zipfi vo Obabaian, Baian unn Deitschland drin, mittn im Hochgebiag und glei in da Näh vom Keenigssää unn vom Watzmo. In Berchtsgoan wohnan so ungfäa 8.000 Leit, des san de Moaktara und seit 1972 aa de Soijzbeaga, de Gera und de aus Oba- und Untaau. De naxt graißane Stoodt is Reichahoi.
weida lesn

Gschicht vo da Ståd Såizburg
Da Såizburga Dom

D'Gschicht vo da Ståd Såizburg is lång - Siedlungen håd's scho in da Stâzeid gém, dånn wår's a Römaståd, is da Sitz vo an Erzbischof und dånn a eingständigs Fürsterzbistum worn. In Höhepunkt vo seina Måcht håd Såizburg im 17. Jåhrhundat ghåbt. Nåch'm Weana Kongress is's zu Östareich kumma. Im 19. Jåhrhundat wår's a ziemli unwichtige Ståd, dés håd si erscht g'ändat, wia in de 1920a-Jåhr de Såizburga Féstspüle gründt worn san.
weida lesn

Sahara
Satellitnaufnaum vu da Sahara-Wüstn

De Sahara is mit nei Miljonen Quodratkilometa d'greßte Trocknwüstn vu unsam Planetn und noch da Eiswüstn in da Antarktis de zwoatgreßte Wüstn übahaupt. Im Noadn vu Afrika gleng, glaungts vum Atlantik im Westn bis ins Rode Mea im Ostn, vum Mittlmea und im Atlasgebiage im Nordn bis ind Sahelzone und zum Niger im Südn. Genauso is de Sahara a Kuiturgrenzn: Nördli davau san arabische Lända und im Südn faungt Schwoazafrika au.
weida lesn

Photographie
A Kamera

Des Wort Photographie kimmt ausm Griechischn. S'bedeit sovui wia "Zeichnen mit Liacht". Gmoant san olle Sachan, wo unbewegte Buidln rauskemma. Wia ma am griechischn Wort scho sigt, wead des Buidl irngwie mit Liacht auf wos Lichtempfindlichen aufgnomma. Des ko a chemisch beschichts Papier oda a Fuim sei. Seid neierm wean a vui Buidl mit lichtempfindliche elektronische Sensorn aufgnomma. Do red ma dann vo da Digital-Photographie.
weida lesn

Druide
A modeana Druide

A Druide oda Druid woa a Priesta und Gsetzgeba vo de Köitn. Gem hods as in Frankreich, wos domois Gallien ghoaß'n hod, und in Englond drentn. Bei de Iren woans a. Sunst woaß mas ned so genau, oba ma kos scho onehma. Obs a Weibaleid ois Druidn gebm hod, woaß ma ned a. Oba Priesterinnen homs scho a ghobt. De Wissnschoft moant, daß de Druidn a recht a hoche Stöllung ghobt homd a da köitischn Gsöschoft.
weida lesn

Violoncello
Nahaufnom van Korpus mit Steg

Des Violoncello (umgongssprochlich a Cello gnonnt; Plural: Violoncelli; Abk.: Vc; ital. kleiner Violone) is a aus verschiedene Hoizorten gfertigts Streichinstrument aus da Viola-da-braccio-Familie. Sei Bauweise entspricht an Wesentlichn der vo da Violine, owa es is um einiges greßa, und de Zargen sand im Vahötnis zan Umfong deitlich hecha. Des Violoncello wead van Violoncellisten mit an Bogen gstrichn.
weida lesn

Ecstasy
XTC-Tablettn

Untam Begriff Ecstasy (oda à XTC) fåsst ma a Grubbm vô voisinthetisch hergstöide Drogn zåmm, dé kémisch gseng Åbkömmling vô dé Àmfetamine san, bei dénen dé Grundstruktur åba erhåitn bleibt. Zua dé Derivàte ghern vaschiedene Stoffe, dé unta dé Nåmen MDMA, MDA, MDEA, MDE, MBDB, DOB und åndane bekånnt san. XTC wird in àn Åtemzug åis éntàktogéne, Designer-, psîchedelische (Psîchostimmulànzien), Mode-, Pàrty- und sînthetische Drong bezeichnet.
weida lesn

Watzmo
Da Watzmo vum Caspar David Friedrich gmojt

Da sagenumwobene Watzmo (hoachdeitsch:Watzmann) is des zentrale Bergmassiv in de Berchtsgoana Alpn. Er liegt im Südostn vo Obabayern im Nationalpark Berchtsgoan in de Gmoandn Ramsau und Schönau am Kenigssee. Des bekannte Massiv håt sein Kulminationspunkt in da Watzmo-Mittelspitzn, de mit ihre 2713 m Hechn aa hechsta Punkt vom Landkreis Berchtesgoana Land ist.
weida lesn

Bsundaheitn im boarischn Vokabular
Karn vo de boarischn Mundartn

De boarische Spròuch hòut se wej òlle lewendinga Spròuchn iwer d Jòhrhunderte entwicklt und entwicklt se àà su weiter. Es git an girbtn Wortschoz, àsserdem wern wej in pràktisch jeder Spròuch Werter às åndere Spròuchraim (z.B. französich, jiddisch, tschechisch...) mit àfgnumma und gebraucht, wej wenns eingne wàrn (assimiliert). Geem douts asu àftàlt Erbwerter, Lehnwerter und Fremdwerter.
weida lesn

Jimmy Wales
Da Jimmy Donal Wales, Gründa fu Wikipedia

Da Jimmy Donal Wales, Schbiznãm Jimbo (geboan im August 1966 in Huntsville in Alabama/USA), is a amearikanischa Intanet-Gscheftsmã, dea foa oim déswéng berümt woan is, wai a s Wikipedia grünt håd und gros gmåcht håd und a haid nu måsgéblich an deara Gschicht betailigt is. Ea is a bai ãndane Wiki-Projekde dabai, unta ãndam a bai da unkomeazieln Wikimedia Foundation und bai da profit-oarientiatn Fiama Wikia Inc.
weida lesn


Léshanl
Léshanl (Mantis religiosa)

Is Léshanl (Mantis religiosa LINNAEUS 1758) is de anziche Oăt vo de Fãngschreckn (Mantodea), de wos bis noch Midtleiropa einegeht.

Da Nãm „Léshanl“ kummt vo da Thermanlinie in Niedaöstareich: De Süübn „Lés“ kummt vo dem heă, wêu ma duătn ausgwochsane Léshanl ollawêu dãn findt, wãn grod de Weinlese is. „Hanl“ is da Diminuitiv vo Hã. In Sidtiroi hást de Oăt “Maringgele”.
weida lesn

Homer
Kopf vom Homer („Epimenides-Typus”) Nochbuijdung von a römischan Kopie - des griachische Original is ausm 5. Joahundat v. Chr. Münchna Glyptothek (Inv. 273)

Homer is da easchte nomantli bekonnte Dichta vo da griachischn Antikn. Ea hod veamutli geng am End vom 8. Joahundat v. Chr. in de vo de Griachn kolonisieatn Gebiat vo Kleinasien glebt unn guijt oijs da Schöpfa vo de äijtestn Weak vo da omndländischan Litaradua: vo da Ilias, da Odyssee unn vo de Homerischn Hymnan.
weida lesn


Maurus Lindemayr
Pater Maurus Lindemayr, 1723-1783

Da Maurus Lindemayr (geboan 17. November 1723 in Naikiacha bai Lãmbåch; gschdoam 19. Juli 1783 a doat) woa Benediktina-Pater und Schriftschdöla, dea an Haufn Deataschdikl und Gedichtl in da dåmålign owaésdaraichischn Mundoat (mittelbairisch) gschrim håd. Saine Weake san a wichtig Gwøn fia de Schbråch fum 18. Joahundat und in Dialekt fu deara Zaid. Ea woa a õana fu de easchdn bai da Faschriftlichung fum Boarischen, bzw. san uns fåst kõane ödan Gwøn iwalifat.

weida lesn

Landla
D Kiachabuag in Grosau (rum. Cristian; ung. Keresztenysziget) in Rumenien

Landla oda a Simbiaga Landla san de Nåchkomen fu dé Protesdantn, de untam Kaisa Koal VI. und da Maria Tearesia in da Zaid fu 1734 bis 1756 aus Ésdaraich zwãngswais ins õanzig efangelische Gebit fu da Habsbuaga-Monachi, nemli Simbiagn im haidign Rumenian, depoatiad woan san und si doat in da Néhe fu Heamanschdåd (rumänisch Sibiu; ungarisch Nagyszeben) ãngsidlt hãm.

weida lesn

Google
Schüdl baim Fiamensiz fu Google in Mountainview

Google, bzw. d Fiama Google Inc., is da Bedraiba fu da bekãntastn und wødwaid am maistn fawentn Intanet-Suachmaschin. Dé fu de zwoa Schdudenten Larry Page und Sergey Brin fu da Stanford University in Kalifoanien 1998 gemainsãm grünte Fiama håd ian Siz in Mountainview im kalifoanischn Silicone Valley und håd im Moment iwa 13.000 Ãngschdöde auf da gãnzn Wøs.

weida lesn