Βερενίκη (πόλη)
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Το έτος 290 πΧ, στή θέση της σημερινής Πρέβεζας χτίστηκε η αρχαία Βερενίκη, ή Βερενίκεια, από τό Βασιλιά της Ηπείρου Πύρρο (318-272 πΧ), πρός τιμήν τής πεθεράς του Βερενίκης, γυναίκας του βασιλιά Πτολεμαίου Α’ της Αιγύπτου. Ο Πτολεμαίος Α΄ ήταν στρατηγός του Μεγάλου Αλεξάνδρου, συγγραφέας ιστορίας του Μεγάλου Αλεξάνδρου και ιστορική πηγή για τον διάσημο ιστορικό Φλάβιο Αρριανό, ο οποίος σπούδασε στη Νικόπολη. Ο Βασιλιάς Πύρρος είχε ως πρώτη σύζυγο την Αντιγόνη κόρη του Πτολεμαίου Α, δεύτερη σύζυγο τη Λανάσα, κόρη του Αγαθοκλή και τρίτη σύζυγο τη Βικέρνα. Λεπτομέρειες ιστορικές για την πόλη Βερενίκη δεν είναι διαθέσιμες από ιστορικές πηγές. Μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν τεκμηριωμένες απόψεις για το που βρισκόταν χωροταξικά η Αρχαία Βερενίκη. Η πιο πιθανή εκδοχή είναι ότι βρισκόταν στους λόφους Μιχαλιτσίου Πρέβεζας. Το έτος 158πΧ μετά την κατάκτηση της Ηπείρου από τούς Ρωμαίους, ο στρατηγός Αιμίλιος Παύλος, κατέστρεψε την πόλη Βερενίκη μαζί με άλλες 70 ηπειρωτικές πόλεις, συμπεριλαμβανομένης και της Εφύρας με το Νεκρομαντείο της. Σημειώνεται, ότι στην ευρύτερη περιοχή των ορίων του σημερινού Καποδιστριακού Δήμου Πρέβεζας υπάρχουν διαχρονικά τρείς πόλεις: Βερενίκη (290 πΧ έως 158 πΧ), Νικόπολη ( 31 πΧ έως 1000 μΧ περίπου), Πρέβεζα (1292 μΧ έως σήμερα). Ο Βασιλιάς της Ηπείρου Πύρρος (Pyrrhus, 318-272 πΧ), είχε ενσωματώσει στην επικράτειά του τη Θεσσαλία και μεγάλο τμήμα της Μακεδονίας. Είχε σημαντικές επιτυχίες σε μάχες εναντίον των Ρωμαίων στη Νότιο Ιταλία, στο Tarentum (Τάραντας), στην Heraclea ή Herculaneum (Ηράκλεια), (με ελέφαντες κλπ), και στη ναυμαχία του Asculum (Αίσκουλο). Eίχε όμως πολλές απώλειες στρατιωτών, υπολογίζεται ότι έχασε τα δύο τρίτα του στρατού του, εξ ού και η φράση «Πύρρειος Νίκη» (Pyrhious Victory). Ο Πύρρος είχε τελικά άδοξο τέλος το έτος 272 πΧ στο Άργος, όταν στη μάχη μια ηλικιωμένη γυναίκα από ένα μπαλκόνι του εκσφενδόνισε ένα κεραμίδι ή γλάστρα στο κεφάλι με αποτέλεσμα να σκοτωθεί ακαριαία σε ηλικία μόλις 46 ετών! (δεν φορούσε κράνος). Άλλες πηγές αναφέρουν ότι σκοτώθηκε σε οδομαχίες. Άγαλμα του έφιππου Βασιλιά Πύρρου σήμερα βρίσκεται στην Πλατεία Κιλκίς στην Άρτα (φωτογραφία). Λόφοι Μιχαλιτσίου Πρέβεζας: Στους λόφους του Μιχαλιτσίου έχουν βρεθεί τυχαία αρχαίοι τάφοι και αρκετοί έχουν ανασκαφτεί από αρχαιοκάπηλους. Σε ένα χωράφι των λόφων Μιχαλιτσίου βρέθηκε τη δεκαετία του 70 κατά την όργωση με τρακτέρ, μαυσωλείο (τύμβος πολλαπλών τάφων) το οποίο ανασκάφτηκε από την ΙΒ Εφορεία Κλασσικών Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων και αρκετά σημαντικά ευρήματα εντοπίσθηκαν ασύλητα. Το σημαντικότερο εύρημα αυτής της ανασκαφής είναι ο “λέων του Μιχαλιτσίου” πού εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων (φωτογραφία). Πρόκειται για μαρμάρινο επιτύμβιο άγαλμα λέοντος με πλούσια χαίτη και εκφραστική μορφή. Διαστάσεις 1,05Χ0,65 μ. Χρονολογείται στο δεύτερο μισό 4ου π.Χ. αιώνα (επίσημη ιστοσελίδα του Υπουργείου Πολιτισμού). Από προσωπική μου έρευνα σε έκταση 5 χιλιομέτρων, διαπίστωσα ότι η περιοχή των λόφων Μιχαλιτσίου Πρέβεζας είναι κατάσπαρτη από αρχαίους τάφους, θραύσματα κεράμων οροφής όσο και θραύσματα δομικών πνίνθων, σε τέτοια απόσταση εμβαδού που αποδεικνύει ότι δεν μπορεί να υπήρχε απλώς εκεί μια αγροικία (πχ Roman Villa, ή αγροικία Κασσωπαίων), αλλά ολόκληρη πόλη τουλάχιστον διαμέτρου 2-5 km, πράγμα πού αντιστοιχεί σε πληθυσμό τουλάχιστον 2.000 κατοίκων. Αυτός ο συλλογισμός πιά θέτει το ερώτημα: «Μήπως η Αρχαία Βερενίκη βρίσκεται στους λόφους Μιχαλιτσίου Πρέβεζας»; Σε ένα σημείο των λόφων Μιχαλιτσίου υπάρχει εμφανώς προσφάτως συλλημένος αρχαίος τάφος με λίθινη λαξευτή σαρκοφάγο και με ακέραιο το λίθινο λαξευτό σκέπαστρο (αδημοσίευτη φωτογραφία Χαρ. Γκούβα, 2007). Σε άλλο σημείο των λόφων υπάρχει μεγάλη οπή λαθρανασκαφής πού έχει μπαζωθεί εκ των υστέρων. Θραύσματα κεράμων, λίθινες λαξευτές πλάκες αλλά και αρκετά ακέραια τεμάχια κεράμων είναι διάσπαρτα επιφανειακώς σε μεγάλο εύρος έκτασης των λόφων. Όλα έχουν τεχνοτροπία Κασσώπης. Αλλα αξιόλογα ευρήματα της Βερενίκης δεν έχουν έρθει στην επιφάνεια από αρχαιολογικές ανασκαφές αλλά σαφώς η περιοχή πρέπει να οριοθετηθεί και να είναι ελεγχόμενη αρχαιολογικώς μέχρι να γίνουν επίσημες ανασκαφές σε επιλεγμένες θέσεις. Εάν η άποψή μου ότι η Αρχαία Βερενίκη βρίσκεται στους λόφους Μιχαλιτσίου, θεωρώ αυτονόητο ότι ένα άγαλμα του Βασιλέως Πύρρου πρέπει να τοποθετηθεί αμέσως στην Παραλία της Πρέβεζας.