Παλαιοχώρι Χαλκιδικής
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Έτος | Κάτοικοι | Μεταβολή |
Απογραφή 1928 | 1 118 | --- |
Απογραφή 1940 | 1 404 | + 286 |
Απογραφή 1951 | 1 442 | + 38 |
Απογραφή 1961 | 1 592 | + 150 |
Απογραφή 1971 | 1 535 | - 57 |
Απογραφή 1981 | 1 524 | - 9 |
Απογραφή 1991 | 1 620 | + 96 |
Απογραφή 2001 | 1 507 | - 113 |
Το Παλαιοχώρι είναι χωριό του Νομού Χαλκιδικής και υπάγεται διοικητικά στον διευρυμένο Δήμο Αρναίας. Βρίσκεται στη βορειοανατολική Χαλκιδική, στην κύρια οροσειρά τους όρους Χολομώντα, σε υψόμετρο περίπου 550 μέτρων στο κέντρο του τριγώνου που σχηματίζουν τα χωριά Νεοχώρι ανατολικά σε απόσταση 3 χλμ, Αρναία δυτικά σε απόσταση 5 χλμ και Μεγάλη Παναγία νότια σε απόσταση 7 χλμ. Το Παλαιοχώρι έχει συνολική έκταση 47.600 στρεμμάτων, από αυτά τα 12.200 στρέμματα (25,6 %) είναι καλλιεργήσιμη έκταση, τα 14.800 στρέμματα (31 %) βοσκότοποι, τα 19.900 στρέμματα (41,9 %) δασικές εκτάσεις και τα 700 στρέμματα (1,5 %) οικισμοί, νερά κλπ. Αποτελεί συγκοινωνιακό και οδικό κόμβο και συνδέει οδικά τη βόρεια με τη νότια Χαλκιδική.
Πίνακας περιεχομένων
|
[Επεξεργασία] Ιστορία
[Επεξεργασία] Αρχαιότητα
Οι πρώτοι κάτοικοι της περιοχής είναι Θρακικά φύλα.
Υπάρχει έντονη κινητικότητα πληθυσμών από τον 8ο αιώνα π.Χ. κατά των Α’ και Β’ Ελληνικό Αποικισμό στην περιοχή , με σκοπό την εκμετάλλευση της άφθονης ξυλείας, του χαλκού και των άλλων μεταλλευμάτων.
Οι Χαλκιδείς Πάλιν δ' ερήμους γενομένας αυτάς απάσας Χαλκιδείς συνοίκησαν οι πρώτοι που δημιούργησαν αποικίες στην ευρύτερη περιοχή (chalkidica , γεωγραφική περιοχή στα βορειοανατολικά της χερσονήσου η οποία έδωσε το ονομά της σε όλη την χερσόνησο δηλ. Χαλκιδική). Κατά τον 5ο αι. π.χ. δημιουργείται το Κοινό των Χαλκιδέων επί της Θράκης . Κατοίκοι της Άνδρου και άλλων περιοχών της νότιας Ελλάδας αποίκισαν και αυτοί την περιοχή της ΒΑ χερσονήσου (Στάγειρα, Απολλωνία, Άκανθος κ.α).
[Επεξεργασία] Αρχαιολογικοί Χώροι
Στην ευρύτερη περιοχή του Παλαιοχωρίου τοποθετούνται με βάση τις ιστορικές ενδείξεις οι εξής αρχαιοελληνικοί οικισμοί:
- Άρνη ή των Αρνών [6]
- Κάστρο (Kastro) [7]
[Επεξεργασία] Το Θεοφύλακτο Κάστρο - Νέπωσι
Στο Καστέλλι (βυζ,Castelli) βρίσκεται στην περιοχή του Νέπωσι και είναι κτισμένο κατά τον 5ο μ.Χ. αιώνα σε θέση κατοικημένη με βάση τα αρχαιολογικά ευρύματα τουλάχιστον από το 1500 π.Χ. .
'Καστέλλι' (βυζ,Castelli). Οι μικρές πόλεις ονομαζόνταν, κατά κανόνα, Καστέλλια.
'Νέπωσι' ,πιθανώς από το λατινικό 'Nepos που σημαίνει εγγονός είτε στην ύστερη λατινική ανιψιός , στα ελληνικά η λέξη Νέπους έχει την έννοια νεογνών από όπου προέρχεται και ο νεποτισμός δηλ. η συγγενοκρατία .
Άλλες εκδοχές είναι να προήλθε από το Νέ-πω(ου)σι, σημ. πυκνή ομίχλη (πούσι, το: τουρκ. pus: ομίχλη, καταχνιά) ή από το σλαβικό νε(μ)πο(σ)ι (nebois , σημ. ισχυρός - δυνατός) .
Τα συμπεράσματα από την επιφανειακή μέχρι στιγμής μελέτη του κάστρου είναι τα εξής :
Στην κορυφή ενός οχυρού λόφου, φύσει και θέσει απόρθητου, είναι κτισμένο ένα κάστρο το "Καστέλλι", όπως το ονομάζουν οι Παλαιοχωρινοί, το μεγαλύτερο στη Χαλκιδική. Η μόνη σύνδεση του λόφου με το βουνό είναι ένα στενό απόκρημνο μονοπάτι. Βρέχεται από τρεις πλευρές από τον "Παλαιοχωρινό λάκκο", βασικό παραπόταμο του Χαβρία, που ακούγεται βουερός στο βάθος χαράδρας 30 - 40 μέτρων. Περιβάλλεται σε μεγάλη ακτίνα από τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, με οργιαστική βλάστηση.
Το κάστρο καταλαμβάνει έκταση 15 στρεμμάτων (σε επίπεδο) και περιστοιχίζεται από τείχος μήκους 800 - 1000 μέτρων περίπου και ύψους 4 - 5 μέτρων. Το τείχος φαίνεται να έχει τρεις οικοδομικές φάσεις, που ξεχωρίζουν στο ύψος και δείχνουν πόσες φορές ανακατασκευάσθηκε μετά από καταστροφές.
Κτίσθηκε κατά τον 5ο αι μ.χ. σε θέση κατοικημένη τουλάχιστον από το 1500 π.χ.. Το κάστρο έπαθε σοβαρές ζημιές, ίσως κατά τον 6ο αιω. και πρέπει να εγκαταλείφθηκε.
Υπάρχει τοπικός λαϊκός μύθος για τον ισχυρό βασιλιά Νέπους όπου σε συνδυασμό με τα ανασκαφικά ευρύματα (χρονολόγηση κατασκευής) ενισχύει την σκέψη ότι το κάστρο αναφέρεται στον Flavius Julius Nepos (430-480) που ήταν ο τελευταίος νόμιμος αυτοκράτορας (474-475 και εξόριστος 474 - 480 )της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας της δύσης. Πήρε το όνομα Nepos επειδή η σύζυγος του ήταν ανηψιά του Ανατολικού Ρωμαίου Αυτοκράτορα Λέων Α' του Θράξ ή Μακέλλης, στέφθηκε Δυτικός Αυτοκράτορας από τον Λέοντα το 474, προκειμένου να τελειώσει η βασιλεία του σφετεριστή Glycerius. Στην δικαιοδοσία του ήταν και ένα μέρος των Βαλκανίων.
Επίσης λόγω της ύπαρξης και του ποταμού Χαβρία στην περιοχή υπάρχει και η εικασιά να συνδέεται με τον Χαβρία (Αθηναίος Στρατηγός 420π.χ. - 357π.χ.)του οποίου την βιογραφία (Χαβρίας 1.1-4.3) έγραψε ο Κορνήλιος Νέπως (Cornelius Nepos - Ρωμαίος Ιστορικός και βιογράφος του 1ου π.χ. αι.)
Κατά την δεκαετία του 910 πρέπει να είχε ήδη επισκευασθεί και στο εσωτερικό του είχε αναπτυχθεί μεγάλο χωριό. Αυτή την περίοδο , περίοδο εντάσεως των ελληνοβουλγαρικών πολέμων , πρέπει να ήταν ένα από τα βασικά στρατιωτικά ερείσματα της αυτοκρατορίας στην κεντρική Χαλκιδική. Ακολούθησε νέα καταστροφή και νέα μικροεπισκευή του. Περίπου στα μέσα του 14ου αιω πρέπει να εγκαταλήφθηκε οριστικώς
Το παλαιότερο εύρημα στην περιοχή, είναι ένα μυκηναϊκό μελαμβαθές κεραμικό όστρακο.
Επίσης έχει βρεθεί κτητορική επιγραφή (δύο μαρμάρινα τεμάχια) τών βυζαντινών επισκευών του κάστρου χρονολόγησης περί το 915 με αναφορά στον Βυζαντινό Αυτοκράτορα Κων/νο Ζ΄ Πορφυρογέννητο και την συμβασιλεύουσα μητέρα του Ζωή Καρβουνοψίνα που αναφέρει (φωτ.) :
«[...](θεο)φύλακτον κάστρον [...]»
«[...](ευ)τυχούς [...]»
«[...](κωνσταντίνο)υ και Ζωής [..]»
«[...]μιχαήλ πατρι(κίου)[...]»
«[...]τούτους τ(ους)[...]»
«[...](έτου)ς syk(;)[...]»
Πιττάκιο του Αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως, Νέας Ρώμης και Οικουμενικού Πατριαρχή κ.κ. Βαρθολομαίου του Α' ευλογεί τους κατοίκους και κατονομάζει τη συνέχεια της Ορθοδοξιάς και του "Καστελλίου " στο "Νέπωσι" με το Παλαιοχώρι. Αναφέρει σχετικά «Παλαιοχώριον το Θεοφύλακτο Κάστρο».
[Επεξεργασία] Βαλτούδα - Καμήλα - Σκουριές
Στην τοποθεσία Βαλτούδα και Καστελούδι βρέθηκαν μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη με υπολείμματα οχύρωσεων και ναού, ενώ στην τοποθεσία Καμήλα υπάρχουν οχυρωματικές κατασκευές. Επίσης υπάρχουν μακεδονικές εκμεταλλεύσεις των μεταλείων χρυσού και χαλκού στις Σκουριές.
[Επεξεργασία] Μεσαίωνας
Το Παλαιοχώρι αναφέρεται σε ένα περιορισμό του Κωνσταντίνου Περγαμηνού και του Γεώργιου Φαρισαίου το 1320-21
«[...]εύρίσκει είς την οδόν την από του Κοντογρίκου εις το Παλαιοχωρίον απάγουσαν λίθινον σύνορον[...]»
και στην Διαθήκη της Μοναχής Αγάθης στις 20 Σεπτεμβρίου του 1441 ( FAUX TESTAMENT DE LA NONNE AGATHE - Actes de Xeropotamou, Archives de L'Athos III, ed. J. Bompaire.-Paris:1964 )
«[...]αφιερώτκον έτει 1441 της Αναστασιας Κομνηνής, σήζυγος του δεσπότου μακαρίτου Αστερίου μοναχού και κτίτορος, περί τον Γήσβορον και Παλεοχόρη του Παλεολώγου[...]»
«[...]Υπερ ης και διά την λύτρωσιν των πολλών μου αμαρτιών και ένεκεν της μελλούσης αιωνίου ζωής προσήλωσα ως αδιάσπαστα κειμήλια τα εκ του Μουζάλωνος εκείνου μακαρίτου Δημητρίου του ιατροφιλοσόφου εξωγηθέντα μοι τέλεια πράσει δύο χωριά, το Παλαιοχωρίον λεγόμενον και το χωρίον Γησβόρον καλούμενων[...]»
Αυτό έχει μείνει στην τοπική έκφραση των κατοίκων της Χαλκιδικής και οι κάτοικοι του Παλαιοχωρίου πολλές φορές αναφέρονται ώς "Μουζάδες" (παρατσούκλι).
[Επεξεργασία] Τουρκοκρατία
Οι κάτοικοι του με βάση τα δεδομένα των οθωμανικών φορολογικών κατάστιχων από το 1478 μέχρι το 1568[10] καταγράφονται ως καρβουνιάρηδες του μεταλλείου των Σιδηροκαυσίων. Για την υπηρεσία τους αυτή ήταν ασύδοτοι από τους έκτακτους φόρους. Ένα τμήμα των κατοίκων του χωριού ήταν στα 1527 και 1568 γερακάρηδες. Και αυτοί ήταν ασύδοτοι από τους έκτακτους φόρους.
Παρακάτω παρουσιάζεται ο σχετικός πίνακας απογραφής. Με αστερίσκο (*) σημαίνονται οι γερακάρηδες:
Έτος | Χριστιανοί | Μουσουλμάνοι | |||
---|---|---|---|---|---|
Νοικοκυριά | Άγαμοι | Χήρες | Νοικοκυριά | Άγαμοι | |
1478 | 24 | 2 | |||
1519 | 78 | 10 | 5 | ||
1527 | 99 + 7* | 13 + 4* | 12 | ||
1568 | 91 + 18* | 44 + 8* | 2 + 2* | 1* |
Η Ραλιγόβα, μετέπειτα Αρναία το 1928, στο κατάστιχο του 1478 καταχωρείται ως καλλιεργήσιμη γη του Παλαιοχωρίου και δεν είχε κατοίκους. Μεταξύ του 1478 και 1519 εξελίχθηκε σε χριστιανικό χωριό. Επίσης καταχωρούνται και άλλες εκτάσεις στην γεωγραφική περιοχή του Παλαιοχωρίου.
Αναφέρονται επίσης εκτάσεις κοντά στο (τούρκικα) Yenikoy ή (σλάβικα) Novoselo, μετετέπειτα το αντίστοιχο στην ελληνική Νεοχώρι από τον 19ο αιώνα, το οποίο πιθανώς να ιδρύθηκε κατά την οθωμανική περίοδο πριν το 1519 και ονομάστηκε έτσυ σε αντιδιαστολή με το γειτονικό Παλαιοχώρι.
Στίς 24 Ιουνίου 1682 υπάρχει αφιέρωση χωραφιού στην Μονή Ξηροποτάμου στα Πινακαρια από τον Στόϊκο. Υπογράφουν οι κάτοικοι του Παλαιοχωρίου Στέργιος, Ζαφείρης , Γιοβάννης , Γεωργός και Γεώργιος.
Το 1793 πέρασε από το Παλαιοχώρι ο γάλλος πρόξενος στην Θεσσαλονίκη Espirit m. Cuisinery. Στο Voyage dans la Makedonie περιγράφει έναν δυναμικό οικισμό. Και κλείνει την τρισέλιδη αναφορά του στο Παλαιοχώρι και στον Παλαιοχωρινό ο οποίος τον φιλοξένησε με την ιστορική ρήση «[...]με μεγάλη μου λύπη αποχωρίστηκα από αυτόν τον Έλληνα[...]».
Κατά τον 18ο αιω. υπάρχουν αρκετά πωλητηρία λειβαδιών (5 λιβάδια) στην γεωγραφική περιοχή του Παλαιοχωρίου (Μονή Ξηροποτάμου). Αναφέρονται οι κάτοικοι γέρο-Στρούμος, Μάρκου,Γιόβου,Νικόλας Σαμαράς,Γιόβος του Πέτρου, Ιατρός, Νικόλας του Στρατήκι, Χρήστος του Σιμώνη, Αγοραστός Γερακάρης , Αντρώνης Γερακάρης, Θεόδωρος Γερακάρης , Καζαντζής Γιάννος και Μουσταφάς
Το 1726 υπάρχει ομολογία μαστόρων για οικοδομικέ εργασίες στη Μονή Ξηροποτάμου όπου αναφέρονται ονόματα και επίθετα που υπάρχουν έως και σήμερα στο Παλαιοχώρι δηλ. Μάστρο-Αντρώνης , Μάστρο- Ιωάννης και οι Μάνθος , Κώστας και Δήμος
Στις 10 Μαρτίου 1747 υπάρχει συμφωνία Ζηζηλιωτών μαστόρων με τη Μονή Ξηροποτάμου αναφέρονται οι Νέκος , Δήμος , Ράϊκος και Νικόλας
[Επεξεργασία] Νεότερη Ελληνική Ιστορία
Στην επανάσταση του 1821 ο Εμμανουήλ Παπάς και ο καπετάν Στάμος Χάψας πρερχόμενη από το Άγιο Όρος και την Μονή Εσφιγμένου
όπου είχαν κηρήξει την έναρξη της επαναστάσεως , στο Παλαιοχώρι και στα βουνά του Χολομώντα διαχωρίστικαν σε δύο στρατιωτικά τμήματα (Ιούνιος). Το ένα κατευθύνθηκε προς την Νέα Απολλωνία(Εγρί Μπουτζακ) και το άλλο προς τα Βασιλικά. Το Παλαιοχώρι καταστράφηκε ολοσχερώς μετά την επικράτηση των Τούρκων και πιθανώς η ανάμνηση εκείνης της καταστροφής διατηρείται μέσα από την λαϊκή παράδοση στο έθιμο της Τρίτης μέρας του Πάσχα Του Χαλκού τ΄ Αλώνι (βλ. Έθιμα και εκδηλώσεις)
Στην αποτυχημένη επανάσταση του Τσάμη Καρατάσου το 1854 στην περιοχή έγινε μάχη (Απρίλιος - Μαϊος).
Τήν περίοδο που το Παλαιοχώρι μετραφέρεται στη θέση που βρίσκεται ο οικισμός σήμερα (μέσα από την προφορική παράδοση) η ευρύτερη περιοχή μαστίζεται από τις επιδημικές ασθένειες τις χολέρας , ιλαράς , πανώλης και ελονοσίας .Συγκεκριμένα με βάση δημοσιευμένα στοιχεία από το αρχείο της Μονή Βατοπαιδίου ο επίσκοπος Ιωαννίκιος ζητεί στις 9 Δεκεμβρίου 1864 την Αγία Ζώνη "δι΄ασθένειαν" , η Αγία Ζώνη πρίν από τίς 11 Μαρτίου 1865 περιόδευσε στην περιοχή "δια ασθένειαν" πιθανώς χολέρα, το ίδιο συνέβει τον Ιουνίο του 1867 και το επόμενο έτος 1868 , στίς 17 Ιουλίου 1873 ο επίσκοπος Ιερισού και Αγίου Όρους Διονύσιος παρακαλέι να σταλεί η Αγία Ζώνη στην επαρχία του "διότι η κατάρατος επιδημική νόσος πολλάς ψυχάς εις Άδην αποστέλει" επίσης ο επίσκοπος Αμβρόσιος με επιστολή του στις 29 Ιουλίου 1875 ζητεί να αποσταλεί η Αγία Ζώνη απο την Μονή βατοπαιδίου στο Παλαιοχώρι με αιτία μάλλον επιδημική ασθένεια .
Η συμμετοχή στον Μακεδονικό Αγώνα ήταν καθολική .
Το Οκτώβριο του 1912 απελευθερώθηκε από τους Τούρκους όπως και όλοι η Χαλκιδική .
Μακεδονομάχοι από το Παλαιοχώρι με βάση τα επίσημα αρχεία του Μακεδονικού Αγώνα είναι ο Μακαβός Γ. Αναγν 'Οργανο πράκτορα Γ' Τάξης κ.α.
Ο Αγώνας για ανεξαρτησία ήταν άρρηκτα συνδεδεμένος με το ελληνικό στοιχείο της περιοχής της Νιγρίτας όπου έδρασε ο καπ. Γιαγκλής(από Ιερισσό) και της Νέας Ζίχνης όπου έδρασε ο καπ. Δούκας - Ζέρβας . Μακεδονομάχοι αγωνιστές από το Παλαιοχώρι στις παραπάνω περιοχές είναι ο καπ. Σταματόπουλος (μετέπειτα πρώτος κοινοτάρχης Τερπνής) , ο καπ. Σκοτίδας - Ρίμπας Α.Ιωαν. (σκοτ.1906) με την ομάδα του τους Αστέριο Λαλά , Κλοντήρα Δημήτριο , Διαμαντούδη Θεοδόσιο κ.α. Στό σώμα Αθ. Μινόπουλου προσέφεραν υπηρεσίες οι : Νικόλαος Σό(ω)κος , Κων/νος Σό(ω)κος , Άγγελος Κλαρίνος , Πάπα Απόστόλου . Οι Ν. Σό(ω)κος και Κ. Σό(ω)κος ήταν και συνεργάτες του Μητροπολίτη Ειρηναίου (Κασσάνδρας) ώς μελη των Μακεδονικών επιτροπών.
Κάτοικοι του Παλαιοχωρίου οι οποίοι πολέμησαν υπέρ της πατρίδας:
- Στους Βαλκανικούς Πόλεμους το 1912: ο Ιωάννης Μπακατσιάνος, ο Δημήτρης Περιστεριανός, ο Ιωάννης Χαρδαβέλλας και ο Δημήτριος Αραμπατζής.
- Στην εκστρατεία της Μικράς Ασίας που οδήγησε στην Μικρασιατική Καταστροφή: ο Αθανάσιος Ρίμπας, ο Χριστόδουλος Θεοχάρης και οΚουμαντσιώτης Αστέριος.
- Στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και το Αλβανικό μέτωπο: ο Γεώργιος Βέλλιος, ο Γεώργιος Σαμαράς, ο Νικόλαος Αντωνίου και ο Δήμος Σαρμανιώτης.
Παλαιοχωρινοί συμμετείχαν ενεργά στις οργανώσεις της Εθνικής Αντίστασης:
- Στον Υ.Β.Ε./ΠΑΟ και συγκεκριμένα στο 31ο Αντάρτικο Σύνταγμα (ένοπλοι πυρήνες) : ο Θεοχάρης Κουμαντσιώτης, ο Γ. Μπακατσιάνος, ο Γ. Αποστολάς, ο Νικόλαος Σιώκος, ο Αθανάσιος Ν. Σιώκος, ο Αθανάσιος Γ. Σιώκος, ο Κωνσταντίνος Σιώκος, ο Κ. Μαρκογιάννης και ο Γ. Μουστάκας.
Στον Εμφύλιο Πόλεμο(Συμμοριτοπόλεμο), το Παλαιοχώρι καταστράφηκε ολοσχερώς από τον Δ.Σ.Ε.(Συμμορίτες) στις 14 Αυγούστου 1948. Υπήρξαν εκείνη την ημέρα 5 νεκροί: ο Αθανάσιος Γεωρ. Σιώκος, ο Γεώργιος Χρισ. Πολύζος, ο Αστέριος Εμμαν. Σίσυλας, ο Κων/νος Αθαν. Αραμπατζης και ο Νικόλαος Αγγ. Βλαχός. Ήταν κίνηση αντιπερισπασμού του Δ.Σ.Ε.(Συμμορίτες), ο οποίος στον κίνδυνο εγκλωβισμού των δυνάμεων του στο μέτωπο της Πίνδου, μετά την επιτυχή επιχείρηση Κορωνίς (έναρξη 14 Ιουνίου 1948) των κυβερνητικών δυνάμεων, προχώρησε σε καταστροφές χωριών στην υπόλοιπη ελληνική επικράτεια.
Στις Νομαρχιακές και Δημοτικές εκλογές στις 11 Οκτωβρίου 1998 οι κάτοικοι πραγματοποίησαν καθολική αποχή σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την κατάργηση της Κοινότητας Παλαιοχωρίου σύμφωνα με το Νόμο Καποδίστρια.
[Επεξεργασία] Ο Ζορμπάς , ο Νίκος Καζαντζάκης και το Παλαιοχώρι
Στο Παλαιοχώρι έζησε ο Γιώργος Ζορμπάς (1867-1942), το πρόσωπο από το οποίο ο Νίκος Καζαντζάκης εμπνεύστηκε το έργο του Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά (πρ. εκδ. στα γαλλικά, Editions du Chene, 1947, πρ. εκδ. στα ελληνικά, Δίφρος, 1955).
Στο Παλαιοχώρι έζησε τα πιο κρίσιμα χρόνια της πολυτάραχης ζωής του. Στα 22 του χρόνια εγκαταστάθηκε σ΄αυτό και το εγκατέλειψε γύρω στα 44 του .
Ο ισχυρισμός, ότι ο Ζορμπάς, ήρωας του γνωστού μυθιστορήματος του Νίκου Καζαντζάκη, έζησε στο Παλαιοχώρι αντλείται από τα στοιχεία που παρουσιάζει ο λογοτέχνης Γιάννης Αναπλιώτης στο έργο του, "{Ο}αληθινός Ζορμπάς κι ο Νίκος Καζαντζάκης" (Αθήνα: Δίφρος, 1960), καθώς και στις αφηγήσεις της κόρης του Ζορμπά, Ανδρονίκης Κεχάεφ. Επίσης στο δοκίμιο του λαογράφου από το Καταφύγι Κολινδρού Πιερίας (το χωριό που γεννήθηκε ο Ζορμπάς) κ. Σόρμα και όλων όσων σχετίστηκαν μαζί του στην πολυτάραχη ζωή του.
[Επεξεργασία] Τουρισμός
Το Παλαιοχώρι μαζί με τον Άθω είναι σημείο Α’ τάξης του κρατικού τριγωνομετρικού δικτύου της Ελλάδας.
Η γεωμορφολογία του εδάφους παρουσιάζει μεγάλη ποικιλία μορφών και χρωμάτων, λόγω των διαφορετικών τύπων βλάστησης. Υπάρχουν πυκνά δάση δρυός, οξιάς και καστανιάς και γι' αυτό η περιοχή χαρακτηρίζεται ως «τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους», όπου οι ανθρώπινες παρεμβάσεις είναι ελάχιστες και αφανείς.
[Επεξεργασία] Kομβικό περιηγητικό ορμητήριο της ορεινής και ΒΑ Χαλκιδικής
Στο Παλαιοχώρι βρίσκεται ο βασικός οδικός κόμβος της ΒΑ Χαλκιδικής , καθιστώντας το περιηγητικό και τουριστικό ορμητήριο , όπου οδηγεί :
- προς Παναγία , Πυργαδίκια , Αγ. Νικόλαο και Σιθωνία ,
- προς Ιερισσο , Ουρανούπολη και το το Άγιο Όρος , και τέλος
- προς την Αρναία , τα Ζερβοχώρια , τον Πολύγυρο και την Θεσσαλονίκη.
[Επεξεργασία] Αξιοθέατα
Κεντρικό σημείο συνάντησης είναι η παραδοσιακή πλατεία με τον αιωνόβιο πλάτανο και τα παραδοσιακά καφενεία.
Ακόμη ιδιαίτερης ιστορικής και θρησκευτικής σημασίας είναι ο Ναός των Παμμεγίστων Ταξιαρχών με τις υπέροχες τοιχογραφίες και το άγαλμα του οικουμενικού πατριάρχη Ιωακείμ Γ΄ του Μεγαλοπρεπούς στον προαύλιο χώρο. Εκεί υπάρχει και η κατά την παράδοση θαυματουργή εικόνα (φωτ) του Ταξιάρχη Μιχαήλ (16ος αιώνας) και η είκόνα της της Παναγίας της Γοργοεπηκόου (μοναδικό πιστό αντίγραφο της θαυματουργής εικόνας που υπάρχει στη Μονή Δοχιαρείου του Αγίου Όρους).
Ακόμη υπάρχει ο Ναός του Αγιού Αθανασίου του Αθωνίτη'' με το διπλανό αγίασμα και ο παλιός Ναός του Αρχαγγέλου Μιχαήλ με την τεράστια τοιχογραφία του αγίου.
Επίσης o "Βακούφκος Μύλος"(Παλιός Νερόμυλος) και η Ντρίστα (Ντριστέλλα-Υδροτριβείο) στην ομώνυμη περιοχή . Εκεί υπάρχουν και τα ερείπια των παλιών πλυντηριων του ορυχείου Χαλκού "Ξεναρίου" στις "Σκουριές"
Ο Βακούφκος Μύλος (Παλιός Νερόμυλος) είναι «ανατολικός» ή «ελληνικός» με τη μικρότερη εσωτερική οριζόντια φτερωτή ( όπου η ποσότητα του νερού είναι μικρή και γινεται εκμετάλλευση πίεσης από υδατόπτωση). Ο νερόμυλος με την οριζόντια φτερωτή είναι διαδόμένος στον ελληνικό χώρο από την Βυζαντινή επόχή (γι’ αυτό και ονομάστηκε «ανατολικός») και ως το τέλος της λειτουργίας του δεν παρουσίασε σημαντική εξέλιξη. Στην προβιομηχανική περίοδο το βασικότερο προϊόν για τη διαβίωση του ανθρώπου ήταν το σιτάρι το οποίο μεταποιούνταν σχεδόν αποκλειστικά σε ψωμί. Καθώς οι χειρόμυλοι δεν επαρκούσαν στο άλεσμα, η χρήση των νερόμυλων ήταν απολύτως απαραίτητη. Τα κτίσματα των μύλων είναι λιθόκτιστα (συνήθως ένας ορθογώνιος χώρος με πατάρι καμιά φορά για τη διανυκτέρευση του μυλωνά). Η κατασκευή της στέγης είναι προσαρμοσμένη στην τοπική αρχιτεκτονική με ξύλινη σκεπή σκεπασμένη με κεραμίδια ή σχιστολιθικές πλάκες. Στη μια άκρη του κτίσματος υπήρχε συνήθως ο αλεστικός μηχανισμός, ενώ στην άλλη περίμεναν οι πελάτες, γίνονταν οι συναλλαγές και η αποθήκευση. Ο μηχανισμός του νερόμυλου αποτελείτο από δύο μέρη: το κινητικό, που το αποτελούσαν η φτερωτή και τα εξαρτήματά της, και το αλεστικό, που περιλάμβανε τις μυλόπετρες και τα εξαρτήματα λειτουργίας.
Η Ντρίστα (Ντριστέλλα-Υδροτριβείο) είναι ένας ξύλινος κάδος σε σχήμα κώνου και βαθύς. Συναρμολογείται από σφηνωμένες μεταξύ τους πλανισμένες σανίδες σε σχήμα σφήνας και δένεται περιφερειακά με σιδερένια τσέρκια. Επειδή μοιάζει με βαρέλι, κατασκευάζεται συνήθως από βαγενά (βαρελά) και όχι από μαραγκό. Το μεγαλύτερο μέρος του βρίσκεται χωμένο βαθιά στο έδαφος, ώστε να μην υπάρχει κίνδυνος να ανοίξουν τα τοιχώματα από την πίεση του νερού. Το στενό του άνοιγμα έχει διάμετρο 0,40 μ. και το πλατύ του 2μ. Το ύψος του είναι 2μ. και έχει χωρητικότητα 5 κ.μ. νερού και 75 κ. υφαντών. Η νεροτριβή επεξεργάζεται μάλλινα υφαντά (φλοκάτες, μαλλιώτα, κάπες κλπ.). Η πτώση του νερού στον κάδο προκαλεί τη δημιουργία στροβίλων, οι οποίοι συμπαρασύρουν τα υφαντά στη δίνη τους. Με την τριβή του νερού τα υφαντά «αναμαλλιάζουν», χνουδιάζουν, γίνονται αφράτα και τα στημόνια με τα υφάδια δημιουργούν ένα σώμα (κλείνουν τα αναμεταξύ τους κενά). Λειτούργησαν δύο τύποι νεροτριβής: οι γυριστές, με μεγαλύτερη διάμετρο, στις οποίες το νερό εκτοξευόταν από το στόμιο του βαγενιού στο τοίχωμά του, δημιουργώντας περιστροφική κίνηση και οι βουτηχτές, στις οποίες το βαγένι ήταν πιο όρθιο και το νερό εκτοξευόταν σχεδόν κατακόρυφα. Οι προφορικές μαρτυρίες για το χρόνο της λειτουργίας των νεροτριβών φτάνουν ως τις μέρες μας όπου γίνεται η επεξεργασία της φλοκάτης, το πλύσιμο των κουβερτών κ.λ.π. .Οι νεροτριβές συνέβαλαν πολύ στη βιοτεχνική άνθιση των μάλλινων υφαντών, κυρίως της φλοκάτης. Συστεγασμένη με το νερόμυλο.
Τα παραδοσιακά σοκάκια , οι περιπατιτικές διαδρομές μέσα στην οργιώδη βλάστηση των γύρω βουνών , η περιοχή του Νέπωσι και ο καταράκτης με το επιβλητικό φαράγγι στο Περιστέρι είναι μερικά από τα σημεία που αξίζουν ιδιαίτερης μνείας.
[Επεξεργασία] Υφαντά και η τέχνη της υφαντικής
Η τέχνη της υφαντικής στο Παλαιοχώρι έμεινε αναλοίωτη μέσα στο πέρασμα του χρόνου και περναέι από γενιά σε γενιά , από μάνα σε κόρη (ξακουστά σε όλη την ελλάδα τα υφαντά της Χαλκιδικής).
Ξεκινάει με την κούρα των γιδοπροβάτων όπου απομακρύνονται οι τρίχες με μεγάλα κτένια . Το μαλλί το έπλεναν καλά για να φύγουν οι βρομιές του. Έβαζαν σε μια σκάφη χλιαρό νερό και έριχναν μέσα το μαλλί. Το νερό δεν έπρεπε να καίει γιατί το μαλλί μάζευε και δεν μπορούσε να ξαστεί. Το έπλεναν δυο και τρεις φορές. Το νερό από την πρώτη πλύση λεγόταν ρύπος κι αυτό δεν το πετούσαν αλλά το κρατούσαν για να το χρησιμοποιήσουν στη βαφή του μαλλιού με μπλε χρώμα. Στη συνέχεια το έβαζαν μέσα σ’ ένα καλάθι ή πάνω σε φράχτες για να φεύγουν τα νερά και το έβαζαν σε ένα σκιερό μέρος για να στεγνώσει. Δεν έπρεπε να το βάλουν στον ήλιο για να μην κιτρινίσει. Όταν στέγνωνε άρχιζαν το ξάσιμο. Αυτό γινόταν με τα χέρια. Άνοιγαν σιγά σιγά το μαλλί για να γίνει απαλό και συγχρόνως το καθάριζαν και από κάποια σκουπιδάκια που είχε. Έπειτα το πήγαιναν στη λανάρα.
Η λανάρα ήταν δυο σανίδια με πυκνά σύρματα ή καρφιά καρφωμένα στην επιφάνειά τους. Ας πούμε σα δυο μεγάλες συρμάτινες βούρτσες. Το ένα απ’ αυτά ήταν σταθερό και το τοποθετούσαν με τα σύρματα προς τα πάνω. Το άλλο είχε μια λαβή απ’ όπου το κρατούσαν οι γυναίκες και το χρησιμοποιούσαν με τα σύρματα προς τα κάτω.
Στο σταθερό τμήμα της λανάρας έβαζαν μικρές τούφες από τα μαλλί που είχαν ξάσει και με το άλλο το τραβούσαν έτσι όπως χτενίζουμε τα μαλλιά μέχρις ότου οι ίνες του μαλλιού να γίνουν παράλληλες. Τότε το έβγαζαν μικρές μικρές τούφες. Το μαλλί αυτό ήταν έτοιμο για γνέσιμο. Το γνέσιμο γινόταν με τη ρόκα και το αδράχτι.
Στη ρόκα που ήταν μια διχαλωτή βέργα έβαζαν τις τούφες από το μαλλί.
Το αδράχτι ήταν ένα κυλινδρικό ξύλο που στη μέση ήταν πιο χοντρό και στις άκρες ήταν στην κάτω μυτερό για να μπορεί να γυρίζει και στην πάνω είχε ένα αυλάκι σα βίδα για να μπορεί να κατευθύνει την κλωστή να τυλίγεται. Στο κάτω μέρος το αδράχτι είχε το “σφιντίλι” Αυτό ήταν ένα στρόγγυλο ξυλάκι με μια τρύπα στη μέση για να περνάει από κει το αδράχτι. Αυτό το έβαζαν για να γυρνάει καλύτερα το αδράχτι. Έβαζαν μια κλωστή και στην άκρη της τύλιγαν λίγο μαλλί. Στη συνέχεια, γύριζαν δυνατά το αδράχτι όπως γυρίζουμε τη σβούρα και έτσι λίγο λίγο το μαλλί περιστρέφονταν και γίνονταν κλωστή.
Όταν γέμιζε το αδράχτι έπρεπε να βγάλουν την κλωστή για να μπορέσουν να γνέσουν κι άλλο.
Γι’ αυτό είχαν το τ(υ)λιγάδι. Κι αυτό όπως και η ρόκα ήταν μια διχαλωτή βέργα μόνο που στην άλλη άκρη του είχε μια τρύπα όπου έβαζαν κάθετα ένα μικρό ξυλάκι. Το μαλλί από το αδράχτι το τύλιγαν στο τ(υ)λιγάδι στη διχάλα της κορυφής και στο ξυλάκι της βάσης. Αν δεν είχαν τ(υ)λιγάδι μπορούσαν να το κάνουν και με τα χέρια τους χρησιμοποιώντας τη διχάλα που σχηματίζει ο αντίχειρας και ο δείκτης με τον αγκώνα. Έτσι η κλωστή γινόταν μια κουλούρα. Αυτή θα πήγαινε στην ανέμη και με τη τσιγκρίκα (ροδάνι) θα τυλιγόταν στα μασούρια για να πάει για ύφανση.
Η κουλούρα που είχε γίνει η κλωστή στο τ(υ)λιγάδι έπρεπε να τυλιχτεί στα μασούρια. Έμπαινε λοιπόν στην ανέμη που μπορούσε να περιστρέφεται γύρω από έναν κάθετο άξονα και μαζευόταν στα μασούρια. Τα μασούρια ήταν μικρά κυλινδρικά καλάμια περίπου 15 εκατοστά που ήταν τρύπια κατά μήκος. Τα μασούρια αυτά γύριζαν με τη βοήθεια της τσιγκρίκας και η κλωστή τυλίγονταν γύρω από το μασούρι.
Η τσιγκρίκα ήταν μια ρόδα που γύριζε με το χέρι γύρω από ένα άξονα. Έτσι που γύριζε μετέδιδε την κίνηση με ένα σκοινί στο μασούρι κι έτσι τυλιγόταν η κλωστή. Τα μασούρια τώρα ήταν έτοιμα να πάνε για να χρησιμοποιηθούν στον αργαλειό.
'Ο ΑΡΓΑΛΕΙΟΣ'
Aποτελείται απο δυο ξύλα οριζόντια και παράλληλα.Από κάθε άκρη των ξύλων εξέχουν προς τα πάνω δυο ξύλα που είναι οι υποδοχές των αντιών. Στο πισάντι είναι τυλιγμένοστην τυλιχταρού το στημόνι και στο μπροστάντι μαζεύεται το υφάδι. Στη μέση ορθώνονται πάλι δύο ψηλότερα ξύλα,που προορίζονται για να στηρίξουν το ξυλότεχνο και τα μιτάρια. Απο κάθε μιτάρι κρέμεται μια πατήθρα,που πατώντας την εναλλάξ η υφάντρα,έχει το άνοιγμα του στιμονιού στα δύο. Άλλα εξαρτήματα του αργαλείου είναι η απλώστρα,το στριφτάρι,το τριβέλι και οι καρλόψυχες. Ο αργαλειός έπρεπε να κατασκευαστεί απο έμπειρο και μερακλή τεχνίτη για να πηγαίνει καλά το υφαντό. Μετά απο όλη αυτή την κοπιαστική διαδικασία φτάνει η υφάντρα στην κύρια δουλειά του αργαλειού. Ανάλογα με το κομμάτι που θα υφάνει διαλέγει και το σχέδιο.Οι σχεδιαστές,απλοί άνθρωποι με κάποια καλλιτεχνική φλέβα,αποτυπώνουν το σχέδιο σε χαρτί με τετραγωνάκια. Κάθε τετραγωνάκι και μια αράδα και πίσω από το σχέδιο γραμμένες με ακρίβεια οι αποχρώσεις και οι οκάδες που χρειάζεται το μαλλί για να γίνει.
Για τον αργαλειό θα πούμε ποια ήταν τα εξαρτήματά τους και συγχρόνως θα περιγράφουμε και τη χρήση τους
Το αντί
Βρισκόταν στο μέρος που καθόταν η υφάντρια. Ήταν ένα κυλινδρικό ξύλο που είχε κατά μήκος του μια σχισμή απ’ όπου περνούσε το υφάδι. Στην άκρη του είχε τρύπες όπου η υφάντρια τοποθετούσε ένα ξύλο το σφίχτη για αντίσταση και το στερέωνε για να μην περιστρέφεται
Η Γαϊδούρα (πισαντί)
Βρισκόταν στην άλλη άκρη του αργαλειού απ’ αυτήν που καθόταν η υφάντρια και είχε τυλιγμένο το στημόνι δηλαδή οι μακριές κλωστές που θα πλέξουν με τις κλωστές που θα χρησιμοποιήσει η υφάντρια για να κάνουν το πανί. Η διαφορά του με το αντί είναι ότι αυτό δεν έχει τη σχισμή κατά μήκος του.
Το στημόνι
μετά το πισαντί και πηγαίνοντας προς την υφάντρια είχε δυο βέργες τοποθετημένες ανάμεσα στις κλωστές του για να μπορεί να ανοίγει καλύτερα και να περνάει η γυναίκα τη σαΐτα. Τα ξύλα αυτά λέγονταν σταυρόβεργες και εμπόδιζαν τις κλωστές να μπερδευτούν.
Τα μιτάρια
Στη συνέχεια οι κλωστές από το στημόνι περνούσαν από τα μιτάρια. Η λέξη αυτή μας θυμίζει το μίτο της Αριάδνης δηλαδή το κουβάρι της κλωστής. Αυτά ήταν ζευγάρια και ήταν κατασκευασμένα ως εξής : σε δυο παράλληλες σιδερένιες βέργες περνούσαν θηλιές που έμπλεκαν μεταξύ τους όπως δείχνει το παρακάτω σχήμα
Οι κλωστές του στημονιού περνούσαν έτσι ώστε να μπλέκονται και με τις δύο θηλιές. Αυτό γινόταν έτσι ώστε να μπορούμε να τα κατευθύνουμε όταν θέλουμε προς τα πάνω και όποτε θέλουμε προς τα κάτω. Όπως είπαμε τα μιτάρια ήταν ζευγάρι. Έτσι οι κλωστές περνούσαν εναλλάξ οι μισές από το ένα μιτάρι και οι μισές από το άλλο. Τα μιτάρια κρέμονταν από πάνω από τον αργαλειό με δυο καρούλια για να μπορούν να μετακινούνται πάνω-κάτω. Από την κάτω πλευρά ήταν συνδεδεμένα με δυο ξύλα σαν τα πετάλ του αυτοκινήτου που λέγονταν πατήθρες και η υφάντρια μπορούσε με το πάτημα του ποδιού της να ανεβάζει πότε το ένα και πότε το άλλο μετακινώντας αντίστοιχα και τις κλωστές του στημονιού τις μισές πάνω και τις μισές κάτω. Αυτό γινόταν εναλλάξ έτσι ώστε με τη μετακίνηση αυτή να μπλέκει το στημόνι με την κλωστή του μασουριού και να γίνεται το ύφασμα. Μετά τα μιτάρια ήταν το χτένι. Το χτένι ήταν σα χτένα μόνο που ήταν κλειστό από και τις δύο πλευρές. Δηλαδή ανάμεσα σε δυο παράλληλα ξύλα τοποθετούσαν μικρά καλάμια αρκετά πυκνά έτσι ώστε να αφήνουν μικρές σχισμές ίσα ίσα να περνάνε οι κλωστές του στημονιού. Αυτό στηριζόταν στο ξυλόχτενο. Δυο κάθετα σανίδια ενώνονταν με το κάτω μέρος του ξυλόχτενο που ήταν σταθερό. Το πάνω μέρος μετακινούνταν έτσι ώστε να μπορούμε να τοποθετήσουμε ανάμεσα το χτένι. Τα δυο ξύλα του ξυλόχτενο είχαν κατά μήκος τους μια σχισμή, σα συρτάρι για την καλύτερη τοποθέτηση του χτενιού. Τα κάθετα ξύλα στερεώνονταν σε ένα άξονα που βρισκόταν πάνω στον αργαλειό και έτσι το χτένι μπορούσε να κινείται σα μια κούνια. Όταν λοιπόν η υφάντρια κουνούσε με τα πόδια της τις πατήθρες, τα μιτάρια ανεβοκατέβαιναν και μαζί τους ανεβοκατέβαιναν ανάλογα και οι κλωστές του στημονιού έτσι ώστε οι μισές ήταν προς τα πάνω και οι μισές προς τα κάτω. Έτσι άφηναν ένα άνοιγμα μεταξύ τους. Τότε πετούσαν τη σαΐτα με το μασούρι και έτσι ξετυλιγόταν η κλωστή ανάμεσα στις κλωστές του στημονιού. Με το χτένι χτυπούσε την κλωστή αυτή έτσι ώστε να έρθει πολύ κοντά (σφιχτά) το υφασμένο κομμάτι. Έπειτα ανεβοκατέβαζε και πάλι με τις πατήθρες τα μιτάρια έτσι ώστε να αλλάξουν οι κλωστές του στημονιού θέση. Αυτές που ήταν πάνω κατέβαιναν και ανέβαιναν αυτές που ήταν κάτω. Έτσι πλέκονταν με την κλωστή που πέρασε η υφάντρια. Αναφέραμε για τη σαΐτα Αυτή ήταν σα μικρή βάρκα που ήταν ανοιχτή κι απ’ τις δυο πλευρές. Κατά μήκος της είχε ένα σύρμα όπου περνούσαν το μασούρι με την κλωστή. Αυτό το σύρμα το έβαζαν στην ειδική θέση της σαΐτας και το ασφάλιζαν με ένα μικρό ξυλάκι για να μη μπορεί να βγαίνει. Στην πλευρά της είχε μια τρύπα απ’ όπου έβγαινε η κλωστή. Στην άκρη του υφασμένου πανιού έβαζαν ένα σίδερο που αποτελούνταν από δυο κομμάτια και μπορούσαν να μεταβάλουν το μήκος του και λεγόταν ξίγκλα (τεντώστρα). Μ’ αυτό κρατούσαν τεντωμένο το πανί κι έτσι μπορούσαν να υφαίνουν καλύτερα και ευκολότερα. Το υφασμένο πανί περνούσε μέσα από τη σχισμή που είχε το αντί έτσι ώστε να είναι τεντωμένο το στημόνι και το πανί και να μπορεί να γίνει η ύφανση. Όταν η ύφανση προχωρούσε, τότε έβγαζαν το μεγάλο ξύλο που ασφάλιζε το πίσω αντί έβγαζαν και το σφίχτη από το αντί και μάζευαν το πανί γυρίζοντας το αντί και το πίσω αντί. Τα δεσίματα γίνονταν όταν τελείωνε το υφαντό και έκοβαν τις κλωστές. Μετά έπαιρναν δυο - δυο τις κλωστές και τις δένανε σταυρωτά (σταυρόκομπος)
Βαφή του νήματος
Η προεργασία συνεχιζόταν με το βάψιμο του νήματος σε καζάνι ( που το έιχαν μόνο για αυτό το σκοπό ), μέσα στο οποίο έβραζαν οι φυτικές ίνες οι οποίες ήταν κατάλληλες για να δώσουν το χρώμα που ήθελαν να έχει το υφαντό. Τα μυστικά αυτής της βαφής τα γνώριζαν οι οι ηλικιωμένες γυναίκες, οι οποίες και τα μετέδιδαν στις νεώτερές τους. Έτσι, το μαύρο χρώμα γινόταν με τις φλούδες του σκλήθρου. Το γαλάζιο με ρίζες από λάπατα. Το καφέ με χλωρά καρυδόφλουδα ή κρεμμυδόφλουδα ή την καπνιά του φούρνου. Το μπλέ με λουλάκι. Το κίτρινο με κρεμμυδόφυλλα ή ή φλούδες αγριοαχλαδιά ή μουριάς. Το μπεζ με φλούδες από καρύδι και λίγο ξύλο κορομηλιά ή βελανίδια . Το μελί με κρεμμυδόφυλλα και το πράσινο με τη μολόχα. Για τη βαφή όπως είπαμε χρησιμοποιούσαν το πρώτο νερό που έπλυναν το μαλλί (ρύπος).
Τα Παλαιοχωρινά παραδοσιακά σχέδια ζωγραφιές και χειροτεχνίες.
Αυτές γίνονται σε χαλιά, μπάντες, κιλίμια και τρόκνιες. Ονομασίες όπως «μόρκος, μινάδινα, βελγιώτικο, ήλιοι, πυκνή τριανταφυλλιά, αλυσίδα, ρόκα, τριανταφυλιές, αγγελάκι, βοσκοπούλα, χορός των Μουσών, η νύφη και το άρμα του ήλιου, ζαρκάδι, λιοντάρι, κρικέλα, το μοναστηράκι», κ.α. χαρακτηρίζουν τα συνήθη θέματα των υφαντών. Στον αργαλειό γίνονται και οι κουρελούδες. Τα παλιά ρούχα δηλαδή τα κόβουν σε στενές λωρίδες, τα κάνουν κουβάρια και τα υφαίνουν. Ανάλογα με τα χρώματα των ρούχων φτιάχνουν διάφορα σχέδια στις κουρελούδες.
Στο χωριό υπάρχει και το Καλλιτεχνικό Εργαστήρι του Γυναικείου Αγροτουριστικού Συνεταιρισμού «ΘΕΟΦΥΛΑΚΤΟΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ» στο Παλαιοχώρι όπου υφαίνονται τα παραπάνω σχέδια(βλ. Πολιτισμός)
[Επεξεργασία] Γαστρονομία
Ορισμένα παραδοσιακά φαγητά του Παλαιοχωρίου είναι:
- Τα Τσιγαρίδια και Η Λίγδα Το λίπος του γουρουνιού λιώνει μέσα σε ένα καζάνι στη φωτιά, συγκεντρώνεται σε πήλινα πιθάρια, πάγωνει και γίνεται η λίγδα (το βούτυρο της χρονιάς). Ότι απέμενε άλιωτο από το λίπος, τσιγαρίζεται και γίνεται τα τσιγαρίδια,
- Κρασοπαπάρα νερό , κρασί και ψωμί ,
- Παστός μικρό μέρος του λίπους αλατίσμένο (μεζές) ,
- Κρέας χοιρινό με ντόπιο καρπολάχανο (λάχανο),
- Πατσά με κεφάλι και πόδια χοιρινά ,
- Μπομπάρι χοιρινές κοιλιές και έντερα(βρασμένα και λιασμένα) γεμιστά με ρύζι ,συκωτάκια και κρεας ψιλοκομένο ,
- Μπομπότα πίτα με καλμποκίσιο αλεύρι , λίγα τραχανά και τσιγαρίδια ,
- Κατσιαμάκι κουρκούτι από καλαμποκίσιο αλεύρι συνοδεύομενο με αλμυρό κρέας(πλευριμιές) ή μέλι
- Οματές τα πάχια χοιρινά έντερα χημένα στη χόβολη
- Λουβίδια, κρέας χοιρινό αλμυρό με ξερά φασόλια,
- Γιαπράκια, κομμάτια κρέας και παστό αλμυρά με ρύζι και τραχανά τυλιγμένα με φύλλα από τουρσί λάχανο σαν λαχανοντολμάδες,
- Τραϊ, γίδα βραστή με πατάτες ή ζυμαρικά (μανέστρα),
- Κεφάλι γουρουνιού στο φουρνο με δαμάσκηνα, κυδώνια , κρεμύδια , πατάτες και μυρωδικά,
- Ψιρούκια και "Κουσιάφια"
- Λουκάνικα, χοιρινά ορεκτικά, παραδοσιακές πίτες(κολοκυθόπιτα,συκωτόπιτα κ.α.) και γλυκά.
[Επεξεργασία] Έθιμα και εκδηλώσεις
[Επεξεργασία] Ορθόδοξα έθιμα
Την παραμονή της γιορτής του Άγιου Ιωάννη, στις 21 Ιουνίου, οι νέοι μαζεύονταν στις γειτονιές του χωριού με γέλια και τραγούδια, άναβαν μεγάλες φωτιές με ξύλα και κλαδιά που μάζευαν νωρίτερα, και όταν λιγόστευαν οι φλόγες πηδούσαν πάνω από τη φωτιά λέγοντας «Άη Γιάννη Πρόδρομε, η σντρίγα να καεί κι γώ να μην καώ».
Στην γιορτή του Αγίου Φανουρίου στις 27 Αυγούστου , στο ομώνυμο εξωκλήσι, οι κοπέλες του χωριού με τη «φανουρόπιτα» στα χέρια κάνουν τάμα και περιμένουν το βράδυ να τους φανερωθεί ο γαμπρός.
[Επεξεργασία] Άγιος Αθανάσιος ο Αθωνίτης, 5 Ιουλίου
Στη γιορτή του Αγίου Αθανασίου του Αθωνίτη, στις 5 Ιουλίου, πανηγυρίζει ο ομώνυμος ναός του Παλαιοχωρίου. Αυτή η γιορτή καθιερώθηκε, επειδή τα παλιά χρόνια ο ναός αυτός ανήκε στη μονή Μεγίστης Λαύρας του Αγίου Όρους, η διοίκηση της οποίας δώρισε το ναό και την γύρω περιοχή στο Παλαιοχώρι. Την παραμονή γίνεται εσπερινός. Τη μέρα της γιορτής τελείται πανηγυρική θεία Λειτουργία και γίνεται περιφορά των εικόνων. Ακολουθεί παραδοσιακό "κουρμπάνι". Το φαγητό είναι πατάτες ή φασολάκια με τραΐ βρασμένο σε μεγάλα καζάνια , συνοδεύεται με κρασί και ακολουθεί γλέντι.
[Επεξεργασία] Παναγία η Γοργοεπήκοος , Οκτώβριος
Την Πρώτη Κυριακή του Οκτωβρίου γίνεται ιερή πανήγυρις και λιτανεία της ιερής εικόνας της Παναγίας της Γοργοεπηκόου (μοναδικό αντίγραφο της της αντίστοιχης θαυματουργής εικόνας της Μονής Δοχειαρίουτου Αγίου Όρους)
[Επεξεργασία] Η σύναξις των αρχιστρατήγων Μιχαήλ και Γαβριήλ και των λοιπών αγίων ασωμάτων και ουρανίων Ταγμάτων , 8 Νοεμβρίου
Στις 8 Νοεμβρίου γιορτή των πολιούχων του χωριού μας των Παμμεγίστων Ταξιαρχών Μιχαήλ και Γαβριήλ πραγματοποιήτε μεγάλο παραδοσιακό πανηγύρι και λιτάνευση της θαυματουργής εικόνας του Αρχαγγέλου Μιχαήλ.
[Επεξεργασία] Πάσχα
Το Πάσχα γιορτάζεται με μεγάλη λαμπρότητα και με έντονα παραδοσιακό τρόπο. Με γλέντια, με δημοτικούς χορούς και τραγούδια, με ειδικές εκδηλώσεις και πατροπαράδοτα έθιμα, με κατσίκια στις σούβλες και κοκορέτσια, όπως σε ολόκληρη την Ελλάδα.
Μια Πασκαλιά
Μια Πασκαλιά - μια Πασκαλιά - μια Πασκαλιά και μια Λαμπρή
μια ΄πίσημην ημέρα πουλάκι μ΄αμάν
μια ΄πίσημην ημέρα Αλεξαντρί μ΄
Μάνα το γιό-μάνα το γιό-μάνα το γιό της στόλιζε
στην εκκλησιά να πάει πουλάκι μ΄αμάν
να πάει να μεταλάν=βει Αλεξαντρί μ΄.
Κ΄η πρώτη ε- κ'η πρώτη ε- κ΄η πρώτη εξαδέλφη του
τον λούζει τον κτενίζει πουλάκι μ΄αμάν
τον λούζει τον κτενίζει Αλεξαντρί μ΄
Και κίνησαν - και κίνησαν - και κίνησαν και πήγαιναν
στης Εκκλησιάς την πόρτα πουλάκι μ΄αμάν
στης Εκκλησιάς υην π'ορτα Αλεξαντρί μ΄
Και σαν τους εί-καισαν τους ει- και σαν τους είδ΄η Εκκλησιά
τα κεραμίδια ρίχνει πουλάκι μ΄αμάν
τα κεραμίδια ρίχνει Αλεξαντρί μ΄
Και τ΄Άγιο Πνε-και τ΄Άγιο πνε- και τ΄Άγιο Πνεύμα έφριξε
απ΄τ΄Άγιο Βήμα πουλάκι μ΄αμάν
απ΄τ΄Άγιο Βήμα Αλεξαντρί μ΄
Γιέ μ΄και πού - γιέ μ΄και πού - γιέ μ΄και πού κολάστηκες
και δέν σου στρέχουν τ΄Άγια πουλάκι μ΄αμάν
και δεν σου στρέχουν τ΄Άγια Αλεξαντρί μ΄
Τη Δευτέρα του Πάσχα ή στη γιορτή του Αγίου Γεωργίου (23 Απριλίου) υπήρχε το τοπικό έθιμο να ζυγίζονται όλοι οι κάτοικοι του χωριού με το καντάρι.
Απρίλι μ΄, Απρίλι μ΄ κάματι
Απρίλι , Απρίλι κάματη , Μάη κατακαημέμενε
που μαύρισες τις έμορφες κι ασχήμινες τις άσπρες
Μαύρισες την αγάπη μου και δεν την εγνωρίζω
μαύρα φορεί μαύρα κρατεί μαύρο καβαλικεύει
Μια σαν εκαβαλίκεψε τον Άι Γιώργη μοιάζει
τον Άι Γιώργη στο κορμί , την Παναγιά στα κάλλη
και στο λιανοπερπάτημα τον Άι Κωνσταντίνο
[Επεξεργασία] Τ΄ χαλκού τ΄αλώνι
Την Tρίτη του Πάσχα στον χώρο του παλιού κοιμητηριακού ναού του Αρχαγγέλου Μιχαήλ τελείται τρισάγιο και στην συνέχεια στήνεται χορός στον οποίο συμμετέχουν εκατοντάδες Παλαιοχωρινοί και επισκέπτες. Ο χορός και το έθιμο λέγεται Τ΄ χαλκού τ΄αλώνι (από αρχαιοτάτων χρόνων ήταν γνωστή η εξόρυξη χαλκού και άλλων μετάλλων στην ευρύτερη γεωγραφική περιοχή του Παλαιοχωρίου) και αναπαριστά την σφαγή των διψασμένων για ελευθερία κατοίκων του Παλαιοχωρίου στον ξεσηκωμό του 1821. Τον Απρίλιο του 1822 (Τρίτη Μέρα του Πάσχα , 16/4/1822 - Παλαιοχώρι) οι Οθωμανοί-Τούρκοι Σιντίκ Γιουσούφ Μπέης και Μεχμέτ Εμίν Πασάς(Εμίν Εμπού Λουμπούτ πασάς) κατέστρεψαν ολοσχερώς "εκ θεμελίων" τα χωριά της επαναστατημένης Βόρειας Χαλκιδικής , το έθιμο εκτός του Παλαιοχωρίου αναβιώνει και στην Ιερισσό όπου λέγεται " Μαύρο Αλώνι" (υπάρχει όμώνυμη τοποθεσία στην Ιερισσό). Ο χορός είναι καγκελευτός αργόσυρτος, πάνω στα συρτά και διστακτικά βήματα των καταδικασμένων σε θάνατο Παλαιοχωρινών. Το ομώνυμο τραγούδι είναι γεμάτο υπονοούμενα για την πολυπόθητη λευτεριά, καθώς για πολλά χρόνια μετά, το έθιμο γινόταν με την παρουσία των τούρκων και τα πράγματα δεν μπορούσαν να ειπωθούν ανοιχτά. Τραγουδόνται τρία τραγούδια, το Τ΄ Χαλκού τ΄Αλώνι , το Λαλήσει Κουκί Μ΄ και το Σύρμου μ΄ Μαλαματένιο :
Τ΄ Χαλκού τ΄Αλώνι
Μεσ΄του χαλκού τ΄αλω-νω-νι το μαρμαρινό,
παίζουν (συ)μάδα παι-ναι-ζουν γιός και βασιλιάς
Κανείς και δεν την παι-ναι-ζει σαν τον Κυρ-γιαννή,
ο ήλιος και ο Γιαννάκης στοίχημα βάζουν,
Βάζουν στοίχημα βα-ά-ζουν στα κεφάλια τους,
το ποιός θα πάει πρω-νω-τος στη μανούλα του
Ο ήλιος πάει στη μα-ά-να τ΄και βραδιάστηκε,
και ο Γιάννης εβραδιά-α-σθει στο μισοστρατί.
Περνούσαν οι διαβάτες και το έκλειγαν,
και τα καλά κορίτσια το μοιριολογούν.
Γιάννη μου να ΄χες μα-ά-να να ΄χεις αδελφή,
να ΄χες καλή γυναι-αί-κα να ΄ρθει να σε δεί.
Τον λόγο δεν τον είπε δεν τον έσωσε,
να και μανα τ΄, να και αδερφή να και καλή γυναίκα που ΄ρθε να τον δεί.
με δυό παιδιά στα χε-έρια κι ένα στη κοιλιά,
κι η μάνα του τον κλαίει και το μοιριολογεί.
Δε σ΄έλιγα εγώ Για-ά-ννη μ΄δε σ΄ορμήνευα,
στους χίλιους να μην πάγεις και στους εκατό.
Δεν ήταν μάνα μ΄χι-ί-λνοι ούτε κι εκατό,
μον΄ήταν τρείς χιλιάδες κι όλο Αρβανιτιά
Ήταν και τ΄άλογα-α τους παιχνιδιάρικα,
στα μάρμαρα πατού-ου-σαν κι έβγαζαν νερό,
στους κάμπους περπατούσαν και κουρνιάχτιζαν.
Λαλήσει Κουκί Μ΄
Λάλησει κούκι μ΄ λα-μωρ-λάλησειν όπως λαλούσεις πρώτα
Γιε μ΄τι να λαλη-, γιε μ΄τι να λαλη-, γιε μ΄τι να λαλήσω μάτια μ΄τι να πώ.
Τί να λαλήσω μάτια μ΄τι να πώ , τι να σας μολογήσω.
Γιέ μ΄ήρθε η α-, γιέ μ΄ήρθε η α- , γιέ μ΄ήρθε η άνοιξη μάτια μ΄πικρή.
Ήρθε η άνοιξη μάτια μ΄πικρή , το καλοκάιρι μαύρο.
Γιέ μ΄και το μισό-, γιέ μ΄και το μισό-, γιέ μ΄και το μισό- μάτια μ΄- καλόκαιρο.
Και το μισό-μάτια μ΄-καλόκαιρο μαύρο φαρμακωμένο
Γιέ μ΄λαλούν τ΄αηδό-, γιέ μ΄λαλούν τ΄αηδό-, γιέ μ΄λαλούν τ΄αηδόνια μάτια μ΄ στις φωλιές.
Λαλούν τ΄αηδόνια μάτια μ΄στις φωλιές οι πέρδικες στα πλάγια.
στη συνέχεια ρίχνανε με τουφέκια(Σύρμου μ΄Μαλαματένιο) στη "σημάδα" (αγώνες σκοποβολής).
Σύρμου μ΄Μαλαματένιο
Πέρα σε ΄κείνο το βουνό Σύρμου μ΄μαλαματένιο μου
πέρα σε ΄κείνο το βουνό άιντε παιδιά μου γυαλό γυαλό
Γιέ μ΄στα δώ- γιε μ΄στα δώθε και στα κείθε
βάρτε λε - βάρ(α)τε λεβεντάδες βάρ(α)τε
Έχουν οι κλέφτες σύναξη σύρμου μ΄μαλαματένιο μου
έχουν οι κλέφτες σύναξη 'αιντε παιδιά μου γιαλό γιαλό.
Γιέ μ΄κι κα-γιε κι καπεταναραίοι
βάρ(α)τε λα-βάρ(α)τε λεβεντάδες βάρ(α)τε
Έχουν αρνιά που ψήνονται σύρμου μ΄μαλαματένιο μου
έχουν αρνιά που ψήνονται άιντε παιδιά μου γιαλό γιαλό
Γιέ μ΄κριά-γιε μ΄κριάρια σουβλισμένα
βάρ(α)τε λα-βάρ(α)τε λεβεντάδες βάρ(α)τε
Έχουν κι ένα παλιό κρασί σύρμου μαλαματένιο μου
έχουν κι ένα παλιό κρασί άιντε παιδιά μου γυαλό γυαλό
Γιε μ΄που πί-γιε μ΄που πίν΄τα παλικάρια
βάρ(α)τε λα-βάρ(α)τε λεβεντάδες βάρ(α)τε
Και τη σημάδα ρίχνουνε σύρμου μ΄μαλαματένιο μου
και τη σημάδα ρίχνουνε άιντα παιδιά μου γυαλό γυαλό
Γιε μ΄και το γιε μ΄ και τη σημάδα παίρνουνε
βάρ(α)τε λα-βάρ(α)τε λεβεντάδες βάρ(α)τε
[Επεξεργασία] Δωδεκαήμερο
Με τη γιορτή των Χριστουγέννων ξεκινά μια περίοδος εορτασμού δώδεκα ημερών, το γνωστό Δωδεκαήμερο, που τελειώνει με τον εορτασμό των Θεοφανίων. Στις παραμονές των εορτών που σηματοδοτούν το Δωδεκαήμερο (Χριστούγεννα, Περιτομή ή Αγίου Βασιλείου, Φώτα) ψάλλονται τα Κόλιντα από μικρές ομάδες, κυρίως παιδιών.
Τα Κόλιντα (Κάλαντα), έθιμο που διατηρείται αμείωτο ακόμα και σήμερα με τα παιδιά να γυρνούν από σπίτι σε σπίτι 2 μαζί ή και περισσότερα και να τραγουδούν τα κάλαντα συνοδεύοντας το τραγούδι τους με το τρίγωνο. Λέγονται την παραμονή των Χριστουγέννων, ανήμερα της Πρωτοχρονιάς (Σούρβα) και τα Φώτα και είναι διαφορετικά για κάθε γιορτή. Τα παιδιά χτυπούν την πόρτα του κάθε σπιτιού και ρωτούν: «Να τα πούμε;». Αν η απάντηση από τον νοικοκύρη ή την νοικοκυρά είναι θετική, τότε τραγουδούν τα κάλαντα για μερικά λεπτά τελειώνοντας με την ευχή «Και του Χρόνου. Χρόνια Πολλά». Ο νοικοκύρης τα ανταμοίβει με κάποιο χρηματικό ποσό, ενώ παλιότερα τους πρόσφερε μελομακάρονα ή κουραμπιέδες, φρούτα, καραμέλες και λουκάνικα τα οποία τα περνούσαν στις «Σούγκλες» (σούβλα από ξύλο κρανιάς: μια μακριά μυτερή βέργα που κατέληγε σε ένα χερούλι με δυο κυκλικές υποδοχές για το χέρι).
Επίσης στην γιορτή του Αγίου Στεφάνου στις 27 Δεκεμβρίου , σφάζουν σε κάθε σπίτι το Χριστουγεννιάτικο παραδοσιακό γουρούνι. Τίποτα δεν πήγαινε χαμένο από το χοίρο των Χριστουγέννων, για κάθε κομμάτι του ζώου υπήρχε κάποια χρήση π.χ. από το τομάρι κατασκεύαζανε τα παπούτσια τους που λεγότανε τσαρβούλια. Ακόμα κι αυτή η ουροδόχος κύστη, η «φούσκα» όπως λέγεται, πλυνόταν και καθαριζόταν και μετά φουσκωνόταν και γινόταν μπάλα, πολύτιμο δώρο για τα παιδιά της εποχής εκείνης.
[Επεξεργασία] Τ΄ου Κλίκ΄ι
Στο τέλος του γάμου όλοι, εκτός από τη νύφη, τραγουδάνε και χορεύουν αργά και κυκλικά. Σε κάποια σημεία του τραγουδιού κραυγάζουν επιφωνήματα (όπως «ουίντε!», «εεε!», κ.α). Στην αγκαλιά του ο πρώτος έχει το «κλίκι», ένα είδος στρογγυλού τσουρεκιού. Στο τέλος του τραγουδιού οι συμμετέχοντες στο χορό κομματιάζουν το «κλίκι» και πετάνε τα κομμάτια στον αέρα, για να πάρουν όλοι από ένα μικρό κομματάκι, και τραγουδάνε:
Μεσ΄ της νύφης τα λουλούδια τρία πουλάκια κελαηδούσαν
το ΄να λέει τ΄άλλο κλαίει τ΄άλλο κελαηδεί και λέει:
Να ΄χα μάνα της καρδιάς μου
και πατέρα της ψυχής μου
κι αδελφό της αγκαλιάς μου.
Τώρα του γαμπρού η μάνα περ΄ φανεύετε και λέει:
΄γω 'χω γιο και άλλη δεν έχει,
΄γω ΄χω δένδρο στην αυλή μου κυπαρίσσι στη γωνιά μου.
Κάθεται κι η μοίρα επάνω και μοιράζει και ταιριάζει και βαριά αναστενάζει.
Βρέ πανάθεμά σε μοίρα όπου δεν μοιράζεις ίσια
στα καλά τα παλικάρια δίνεις άσχημα κοριτσιούδια και
στα όμορφα τα κοριτσιούδια δίνει άσχημα παιδούδια.[Επεξεργασία] Τσιγαριδογιορτή
Η Τσιγαριδογιορτή είναι το παραδοσιακό γλέντι στην πλατεία του χωριού. Συνήθως σερβιρίζονται η ομώνυμη τοπική νοστιμιά (τσιγαρίδια) , ψητές «μήρες»(χοιρινά παϊδακία και μπριζόλες) και χωριάτικα λουκάνικα συνοδευόμενα από τοπικό άφθονο κόκκινο κρασί , ρετσίνα και τσίπουρο.
[Επεξεργασία] Χελιδονίσματα
Στα Χελιδονίσματα, τα οποία λαμβάνουν μέρος την 1 Μαρτίου, τα παιδιά ξεχύνονται στους δρόμους του χωριού κουνώντας ένα ραβδί. Στο ραβδί έχει στερεωθεί ένα ξύλινο χελιδόνι με κουδουνάκι στο λαιμό. Τα παιδιά τραγουδούν την Χελιδόνα:
Η χελιδόνα έρχεται
από την Μαύρη θάλασσα,
φέρνει φέρνει άνοιξη
μαζί με καλοκαίρι.
Μάρτης μας ήρθε,
καλώς μας ήρθε
και τα ζώα χαίρονται.
Έξω ψύλλοι ποντικοί,
μέσα υγεία και χαρά
και το Πάσχα με υγειά
να μας δώσετε πέντε αυγά
και άλλα τόσα την Πασχαλιά.και κρατούν ένα καλάθι πηγαίνοντας από σπίτι σε σπίτι μαζεύοντας αυγά, φασόλια & χρήματα. Μοιράζουν επίσης τους «Mάρτηδες», στριφτά νήματα από κόκκινη και άσπρη κλωστή, για να μη «πιάνει» σύμωνα με την παράδοση τους κατόχους τους ο Μάρτης.
[Επεξεργασία] Τοπική οργάνωση
[Επεξεργασία] Πολιτισμός
Στο Παλαιοχώρι από το 1968 έχει την έδρα του ο Σύλλογος Εργοδηγών και Επιστατών μεταλλείων Κασσάνδρας «Οι Ταξιάρχαι».
Το 1974 ιδρύεται η Πολιτιστική Εταιρεία Παλαιοχωρινών, η αρχαιότερη στο νομό Χαλκιδικής με συνεχή δράση.
Υπάρχει ακόμα η χορωδία του χωριού, ο Σύλλογος Απανταχού Παλαιοχωρινών, τμήμα της ομογενειακής οργάνωσης ΑΧΕΠΑ «Οι Φαιστυάδες», κ.α.
Στο χωριό υπάρχει και το καλλιτεχνικό εργαστήρι του Γυναικείου Αγροτουριστικού Συνεταιρισμού Παλαιοχωρίου «ΘΕΟΦΥΛΑΚΤΟΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ» , το οποίο ασχολείται κυρίως με τους τομείς της υφαντικής, του ραψίματος ελληνικών παραδοσιακών στολών, του ασπροκεντήματος και της παρασκευής γλυκών κουταλιού και παραδοσιακών εδεσμάτων. Ο συνεταιρισμός σήμερα απασχολεί 25 γυναίκες. Το εργαστήριο βρίσκεται επί της κεντρικής οδικής αρτηρίας Θεσσαλονίκης-Αγίου Όρους.
[Επεξεργασία] Αθλητισμός
Στο Παλαιοχώρι υπάρχουν οι κάτωθι αθλητικοί σύλλογοι :
- Ο Άρης Παλαιοχωρίου , Η παλαιά ομάδα ποδοσφαίρου του Άρη Παλαιοχωρίου πήρε την αρχική της μορφή τη δεκαετία του 1920. Κέρδισε το πρωτάθλημα Χαλκιδικής στην Α΄ Κατηγορία 3 φορές, κατέκτησε 3 φορές το κύπελλο. Η παιδική ομάδα κέρδισε το 1996 το πρωτάθλημα Χαλκιδικής.
- ο Αθλητικός Όμιλος Παλαιοχωρίου (ΑΟΠ), έχει τμήμα καλαθοσφαίρισης, την αγωνιστική περίοδο 2006-2007 ήταν φιναλίστ στο κύπελλο Χαλκιδικής .
- ο Μ.Γ.Σ. Παλαιοχωρίου με τμήματα γυμναστική και στίβου και πολλες διακρίσεις στα Παννελήνια πρωταθλήμτα
- ο Α.Σ. Χαβρίας Παλαιοχωρίου , με τμήματα ποδοσφαίρου και καλαθοσφαίρισης . Πρωταθλητής κατηγορίας εφήβων καλαθοσφαίρισης .
[Επεξεργασία] Υγεία
To Κέντρο Υγείας Παλαιοχωρίου του ΕΣΥ εξυπηρετεί όλους τους κατοίκους της Βόρειας Χαλκιδικής.
Υπάρχει Αγροτικό Ιατρείο και φαρμακείο .
[Επεξεργασία] Εκπαίδευση
Στο χωριό υπάρχει γυμνάσιο, 6/θέσιο δημοτικό, 2/θέσιο νηπιαγωγείο και παιδικός σταθμός.
[Επεξεργασία] Οικονομία
Η βασική ασχολία των κατοίκων από ιδρύσεως μέχρι και σήμερα είναι τα μεταλλεία (μεταλλωρύχοι). Στην περιοχή η μεταλλευτική δραστηριότητα υπάρχει στα Μεταλλεία Κασσάνδρας Στρατώνι - Στρατονίκη - Ολυμπιάδα όπου υπάρχουν μεταλλεύματα μεικτών θειούχων, σιδυροπιρίτη, χρυσού κ.α. και στις Σκουριές με κοιτάσματα χαλκού, χρυσού κ.α.
Το χωριό παράγει κυρίως αγροτικά προϊόντα, όπως οι πασίγνωστες ομώνυμες πατάτες(πολλές φορές σε εκφράσεις-παρατσούκλι μεταξύ των κατοίκων της Χαλκιδικής οι κάτοικοι του Παλαιοχωρίου αναφέρονται ώς "πατατάδες"), ταλάχανα, τα φασόλια και σιτάρι. Η κτηνοτροφία είναι επίσης ανεπτυγμένη, με κυριότερο τομέα τα αιγοπρόβατα και την οικόσιτη χοιροτροφία.
Για τις οικονομικές συναλλαγές υπάρχει υποκατάστημα τράπεζας .
Για την διαμονή σας υπάρχουν ξενοδοχείο , αγροτουριστικά καταλύματα , πολλά ενοικιαζόμενα παραδοσιακά σπίτια και δωμάτια.
[Επεξεργασία] Παραπομπές
- ↑ Χάρτες: J.B. D'Anville (1741), G. Delisle (1700), J.C. Weigel (1720)
- ↑ «[...]εστί και εν Άθω άλλη Χαλκίς ώς Εύδοξος Τέταρτω μετά δε τον Αθω μέχρι Παλλήνης η επί θάτερα πεποίηκε κόλπον βαθύν και πλατύν Χαλκίδα επονομαζόμενον[...]», Στεφ. Βυζάντιος, Εθνικά Μέγα Γεωγραφικό Λεξικό. Συλλογή Εθνικής Χαρτοθήκης.
- ↑ «[...]πρωτεύουσα της εν Θράκη Χαλκιδικής Χερσονήσου πολλά παθούσα επί του Πελοπονησιακού πολέμου[...]», (Θουκ. Β58), Λεξικόν της Αρχαιολογίας, Αλ. Ραγκαβής, 1891. Συλλογή Εθνικής Χαρτοθήκης.
- ↑ Πτολεμαϊκoί χάρτες, Ρώμη, 1490.
- ↑ Χάρτης, Βενετία 1449, ιδιοκτησία του Πανεπιστημίου του Σικάγου. Κωδ. 388, Μαρκιανή Βιβλιοθήκη.
- ↑ «[...]τέταρτη της Ερασινίων προς τη Θράκη, το εθνικόν Αρναίος, το θηλυκόν Αρναία[...]», (Θουκ. IV 103), Στεφ. Βυζάντιος, Εθνικά Μέγα Γεωγραφικό Λεξικό και 17/9/1942 Χρον. Μητρ. Σωκράτους
- ↑ Χάρτης, Πανεπιστήμιο του Τέξας, 1856.
- ↑ Χάρτης POCOCKE, 1755. Συλλογή Εθνικής Χαρτοθήκης
- ↑ Χάρτης J.B. Tardieu, 1825. Συλλογή Εθνικής Χαρτοθήκης.
- ↑ Κολοβός Α. Ηλίας, Χωρικοί και μοναχοί στην Οθωμανική Χαλκιδική, 15ος - 16ος αιώνας, διδακτορική διατριβή, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Φιλοσοφική Σχολή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη, 2000
[Επεξεργασία] Εξωτερικοί σύνδεσμοι
- Δημοτικό Διαμέρισμα Παλαιοχωρίου, από την ιστοσελίδα του Δήμου Αρναίας Χαλκιδικής.
- Δήμος Αρναίας, από την ιστοσελίδα της Τοπικής Ένωσης Δήμων και Κοινοτήτων του Νομού Xαλκιδικής.
- Ο Ζορμπάς σύμβολο και γέφυρα φιλίας Ελλάδας-Σκοπίων-Σερβίας, 31 Μαρτίου 1997, Macedonian Press Agency: News in Greek.
- Την Αρναία και τη Δράμα επισκέπτεται σήμερα ο Οικουμενικός Πατριάρχης, Το χρονικό της επισκέψεως του Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου στην Ελλάδα, 2 Ιουνίου 1999, Ιερά Μητρόπολις Πατρών.
- Στη Χαλκιδική ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος, 27 Ιουνίου 1999, Macedonian Press Agency: News in Greek.
- Julius Nepos - Wikipedia, the free encyclopedia.
- Julius Nepos.
- Julius Nepos.