Αρβανίτικη γλώσσα
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Τα αρβανίτικα (arbërisht), όπως και τα τσάμικα και τα ιταλοαλβανικά, αποτελούν κλάδο της τόσκικης διαλέκτου που ομιλείται στην σημερινή Νότια Αλβανία, κάτι που μαρτυρεί την προέλευση των ομιλητών τους. Τα αρβανίτικα έχουν δεχτεί επιρροές σε όλα τα γλωσσικά επίπεδα από διαφορετικές ιστορικές γλώσσες, νεκρές και ζώσες, όπως τα ελληνικά και τα λατινικά, αλλά κυρίως από ποικίλες ελληνικές διαλέκτους διαφόρων περιοχών και εποχών. Αρχαϊκά στοιχεία που έχουν εκλείψει σε άλλες γλώσσες, διατηρούνται στα Αρβανίτικα, γεγονός που τα καθιστά μια πολύτιμη πηγή για τους γλωσσολόγους. Αυτές οι επιρροές αποδεικνύουν επίσης τα κοινωνικά περιβάλλοντα στα οποία διαβίωσαν οι ομιλητές τους, οι Αρβανίτες, στο πέρασμα των αιώνων. Η ονομασία είναι προσαρμογή του παλαιότερου arbërisht στα ελληνικά που έχει πλέον καθιερωθεί και στις ίδιες τις γλωσσικές κοινότητες.
Σύμφωνα με τον Κώστα Μπίρη τα αρβανίτικα δεν είναι ομοιόμορφα. Συγκεκριμένα, λέει: «Πολύ χαρακτηριστικό της επιμειξίας γηγενών και Αρβανιτών Ελλήνων στη διαμόρφωση των αλβανοφώνων της Ελλάδος είναι το γεγονός, ότι το αρβανίτικο γλωσσικό ιδίωμα δεν ήταν ομοιόμορφο και κοινό σε όλα τα αρβανιτοχώρια της Ελλάδος, αλλά πολύ διαφορετικό από τόπο σε τόπο. Και τούτο, γιατί άλλα στοιχεία έτυχε να παρθούν από την ελληνική γλώσσα και αλλιώς να παραμορφωθούν στον ένα τόπο και άλλα στον άλλο. Έτσι, οι αλβανόγλωσσοι της Αττικής με δυσκολία μπορούσαν να συνεννοηθούν με τους αλβανόγλωσσους της Πελοποννήσου ή της Βοιωτίας, το ίδιο δε συνέβαινε και ανάμεσα στους αλβανόγλωσσους των άλλων περιοχών». Όσο αφορά στην δυνατότητα κατανόησης των Αρβανιτών με τους Αλβανούς της Αλβανίας, οι εκτιμήσεις διαφέρουν. Σύμφωνα με τον Peter Trudgill η συνεννόηση είναι εύκολη, ενώ σύμφωνα με το Ethnologue η συνεννόηση με ομιλητές της τόσκικης διαλέκτου είναι εν μέρει δυνατή, ενώ με ομιλητές της γκέγκικης διαλέκτου η συνεννόηση είναι πολύ δύσκολη. Σύμφωνα με το Ethnologue πάλι, τα αρβανίτικα ομιλούνται από 150,000 ομιλητές (εκτίμηση του 2005).
Σήμερα τα αρβανίτικα συγκαταλέγονται στις απειλούμενες από εξαφάνιση γλώσσες της Ευρώπης. Η συρρίκνωσή τους επιταχύνθηκε μετά τη δεκαετία του ’70 για κοινωνικοοικονομικούς και ιδεολογικούς λόγους.
[Επεξεργασία] Βιβλιογραφία
- Breu, Walter: Sprachliche Minderheiten in Italien und Griechenland. Στο: Spillner, Bernd (Επιμ.): Interkulturelle Kommunikation. (Forum angewandte Linguistik. Τμ. 21). Φρανκφούρτη / Βέρνη / N.Y. / Παρίσι (Lang). 1990. σ. 169-170.
- Ducelier, Alain: Traveaux et memoires. Τμ. 3. L’ Albanon et les Albanais au 16 siècle. σ. 354-368. Παρίσι (Κέντρο Ερευνών Βυζαντινής Ιστορίας και Πολιτισμού). 1968.
- Haebler, Claus: Grammatik der albanischen Mundart von Salamis. Albanische Forschungen. Τμ. 3. Βισμπάντεν (Harrassowitz). 1965.
- Hamp, Eric P.: «On the Arvanitika Dialects of Attica and the Megarid». Balkansko Eznikoznanie III. 2. 1961. σ. 101-106.
- Jochalas, Titos P.: Über die Einwanderung der Albaner in Griechenland. Eine zusammenfassende Betrachtung. Μόναχο (Dr.Dr. Rudolf Trofenik). 1971.
- Μπίρης, Κώστας: Αρβανίτες. Οι Δωριείς του Νεότερου Ελληνισμού. Αθήνα. 1981.
- Sasse, Hans-Jürgen: Arvanitika. Die albanischen Sprachreste in Griechenland. Βισμπάντεν. 1991.
- Stadtmueller, Georg: Forschungen zur albanischen Frühgeschichte. (Albanische Forschungen. Τμ. 2). Βισμπάντεν (Otto Harrassowitz). 1966.
- Tsitsipis, Lukas D.: Language change and language death in albanian speech communities in Greece. A sociolinguistic study. University of Wisconsin-Madison (Διατριβή). 1981.
[Επεξεργασία] Εξωτερικοί σύνδεσμοι
- Περιγραφή της γλώσσας από το Ethnologue.com
- Η Αρβανίτικη γλώσσα (Αρβανίτικος Σύνδεσμος Ελλάδος)
- [1] (Διατριβή για τα Αρβανίτικα)