Φρανθίσκο Φράνκο

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Φρανθίσκο Φράνκο
Φρανθίσκο Φράνκο

Ο Φρανθίσκο Φράνκο Μπααμόνδε (4 Δεκεμβρίου 1892 - 20 Νοεμβρίου 1975) είναι ένας γνωστός ισπανός δικτάτορας στρατιωτικός και πολιτικός. Υπήρξε αρχηγός του κράτους που κυβέρνησε την Ισπανία από τον Απριλίο του 1939 έως τον Νοέμβριο του 1975, ως συνέπεια του στρατιωτικού πραξικοπήματος ενάντια στην Δεύτερη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία της 18ης Ιουλίου 1936 και του ακόλουθου Εμφυλίου Πολέμου (1936-39).

Commons logo
Τα Κοινά έχουν βίντεο και φωτογραφίες σχετικά με το άρθρο

Πίνακας περιεχομένων

[Επεξεργασία] Καριέρα πριν τον Ισπανικό Εμφύλιο

Γεννήθηκε ως Φρανθίσκο Παουλίνο Ερμενεχίλδο Τεόδουλο (Θεόδουλος) Φράνκο Μπααμόνδε στο Φερρόλ (Λα Κορούνια). Το 1910 αποφοίτησε από την στρατιωτική ακαδημία του Πεζικού στο Τολέδο, 251ος ανάμεσα σε 312 μαθητές. Στα 23 του, και λόγω ανδραγαθημάτων στον πόλεμο, έγινε ο πιο νέος ταγματάρχης στον ισπανικό στρατό. Συνεχίζοντας την επιτυχημένη του στρατιωτική καριέρα, με εκστρατείες στο Μαρόκο, έγινε στρατηγός δύο αστέρων το 1925, ορισμένος από τον Αλφονσο XIII, ο νεότερος στην Ευρώπη με αυτόν τον βαθμό.

Το 1931 φηφίζεται η αποπομπή του βασιλιά Αλφόνσου XIII με δημουήφισμα και ακολουθεί η εγκατάσταση της 2ης Ισπανικής Δημοκρατίας στην οποία υπερισχύουν οι κεντροαριστεροί. Ο φόβος ενάντια στους στρατιωτικούς που επί χρόνια είχαν επέμβει με πραξικοπήματα στην πολιτική ζωή του τόπου δημιουργεί δυσπιστία στο πρόσωπο του αρχαιώτερου στρατηγού Χουάν Σανχούρχο ο οποίος μετατίθεται στην ηγεσία των τελονωνοφυλάκων εκτός στρατού. Στη συνέχεια ο τότε πρωθυπουργός Αθάνια δημιουργεί ένα σύστημα πρόωρων αποχωρήσεων απ το στράτευμα στοχεύοντας κυρίως στους περί τον Σανχούρχο αξιωματικούς. To 1932 ο Σανχούρχο δυσαρεστημένος ογανώνει πραξικόπημα με την βοήθεια του πλέον δραστηρίου νεώτερου στρατηγού Εμίλιο Μόλα , ηγέτη του στρατιωτικού σκέλους του Καρλιστικού κινήματος, ο οποίος εξελίσεται στον οργανωτή με το γενικό πρόσταγμα. Ο Φράνκο καλείται να συμμετάσχει αλλά αρνείται γιατί βρίσκει το όλο σχέδιο επιπόλαιο. Το πραξικόπημα αποτυγχάνει παταγωδώς και ο Σανχούρχο εξορίζεται στην Πορτογαλλία ενώ ο Μόλα μετατίθεται στην φρουρά της Ναβάρα. Στη συνέχεια η κυβέρνηση συζητά την αυτοδιάθεση των Καταλανών και Βάσκων. Οι περισσότεροι στρατιωτικοί ηγέτες αντιτίθενται στην διάσπαση της Ισπανίας, ο Φράνκο παίρνει την πρωτοβουλία να στείλει σχετική επιστολή στην Βουλή. Στις αρχές 1933 οΑθάνια τον μεταθέτει δυσμενώς στις Βαλεαρίδες ως Γενικό Διοικητή, ουσιαστικά για να τον απομακρύνει απο την Μαδρίτη. Μετά τον θρίαμβο της κεντροδεξιάς στις νέες εκλογές το 1933, προβιβάστηκε σε στρατηγό τριών αστέρων το 1934, παραμένοντας στις Βαλεαρίδες. Ήταν συμπτωματικά στην Μαδρίτη όταν έγινε η εργατική εξέγερση στην Αστούριας, όπου και στάλθηκε από το υπουργείο Πολέμου για να καθοδηγήσει τις επιχειρήσεις κατάπνιξης της εξέγερσης, συμβουλεύοντας τον Υπουργό Διέγο Ιδάλγο, αν και αρχηγός του Επιτελείου ηταν ο στρατηγός Μασκελέτ.

Το 1935 που αναλαμβάνει το χαρτοφυλάκιο πολέμου ο Χιλ-Ρόμπλες, ο Φράνκο ονομάζεται αρχηγός του Επιτελείου.

Μετά τις εκλογές του Φεβρουαρίου του 1936, επιστρέφει ο Μανουέλ Αθάνια στην εξουσία, οδηγώντας το πρόσφατα δημιουργηθέν Frente Popular (πατριωτικό μέτωπο). Το ίδιο έτος υποβιβάζει τον Φράνκο και τον στέλνει γενικό διοικητή στις Κανάριες νήσους.

[Επεξεργασία] Εμφύλιος Ισπανικός Πόλεμος (1936-1939)

Μετά την δολοφονία του Χοσέ Κάλβο Σοτέλο, ηγέτη του κόμματος της αντιπολίτευσης Renovación Española, Οι Σανχούρχο, Μόλα σχηματίζουν μια ομάδα (Χούντα) οι οποία οργανώνεται σε όλες τις στρατιωτικές περιφέρειες της χώρας. Ο Φράνκο δεν βρίσκεται σε αυτήν αλλά ένας των συμομωτών επιμένει ότι τους είναι πολύ χρήσιμα τα αποικιακά στρατεύματα στην Αφρική τα οποία ο Φράνκο διοίκησε επί χρόνια και που τον αναγνωρίζουν σαν φυσικό τους ηγέτη. Το κίνημα ξεσπάει στις 17 Ιουλίου, αλλά στην ενδοχώρα της Ισπανίας σχεδόν παντού αποτυγχάνει με μόνο τον Φράνκο να μην βρίσκει καμία αξιολόγη αντίσταση. . Στις 18 Ιουλίου μετακινείται απο την Λας Παλμας της Γκραν Κανάρια στο Τετουάν του Μαρόκου, όπου φτάνει στις 7 το πρωί της 19ης, μετά από μια μακρά στάση στην Κασαμπλάνκα, για να ηγηθεί των εξεγερθέντων ισπανικών δυνάμεων που υπάγονται στο Ισπανικό προτεκτοράτο του Μαρόκου. Το ταξίδι πραγματοποιείται πάνω σε ενα Ντε Χαβιλλαντ Ντραγκον Ραπιντ, νοικιασμένο στο Κροϋντον του Λονδίνου από τον ανταποκριτή της εφημερίδας ABC στην πόλη, Λουίς Μπολίν. Στις 20 του μηνός ο Φράνκο είναι η μοναδική στρατιωτική ομάδα της Χούντας η οποία έχει ελευθερία κινήσεων, αλλά της λείπουν τα στρατιωτικά μέσα και κυρίως τα όπλα για να επιβιώσει

Στις 22 Ιουλίου, ο Μαρκήσιο ντε Λούκα ντε Τένα και ο Μπολίν, μέλη της εξέγερσης, έχουν συνέντευξη στην Ρώμη με τον Μπενίτο Μουσολίνι για να ζητήσουν βοήθεια. Ο Μουσολίνι αποβλέπει σε στρατηγικά ωφέλη απ την παρουσία του στην Ισπανία και δη τον έλεγχο της Δυτικης Μεσογείου γι αυτό και επιδιώκει άμεσα να προσφέρει βοήθεια. Λίγες μέρες μετά, στις 27 Ιουλίου 1936 φτάνει στην Ισπανία το πρώτο σμήνος ιταλικών αεροσκαφών και ακολουθεί άφθονο πεζικό, κάπου 17.000 - εννοείται εθελοντές , αλλά πρόκειται για κανονικό ιταλικό στρατό. Ακολουθεί πρόταση στον Χίτλερ ο οποίος δέχεται να βοηθήσει αποβλέποντας όμως σε εμπορικά ανταλλάγματα - το ατσάλι των Βάσκων - για την βοήθεια που προσφέρει. Τελικά κάπου 20 γερμανικά μεταγωγικά JU52 και λίγα ιταλικά SM81 ξεκινούν μια αερογέφυρα απόβασης απο το Μαρόκο στη Σεβίλια η οποία επιτρέπει στον Φράνκο να βρεθεί στην ενδοχώρα. Η υπόλοιπη ιταλική αεροπορία με έδρα την Σεβίλια ξεκινάει βομβαρδισμούς κατά της Μαδρίτης και τα μαχητικά της αναλμβάνουν την ανάσχεση των λίγων διωκτικών που πετούν υπό την κυβενρητική σημία. Ο Χίτλερ ειδικά που λογαριάζει στην ανταπόδοση των όσων δίνει επιμένει ο Φράνκο να υπογράφει ο ίδιος τις παραλαβές και από σκοπιμότητα τον αναγνωρίζει σαν τον επίσημο εκπρόσωπο του κινήματος, ελλείψει άλλου διαθέσιμου εκείνη τη στιγμή στην παραλαβή της βοήθειας. Ο Σανχούρχο σκοτώνται τις πρώτες μέρες του κινήματος και ο Μόλα αποκλεισμένος στη Ναβάρα απεγκλωβίζεται απ τον Φράνκο κάπου δύο μήνες μέρες μετά την απόβαση στην Σεβίλια. Αλλά ο Μόλα είναι ο επίσημος αρχηγός της Χούντα και διάκειται εχθρικά προς τους γερμανούς. Με παρέμβαση όμως του αρχηγού πληροφοριών του Χίτλερ ναύαρχου Φον Κανάρις που κινείται ισχυρά στο παρασκήνιο για την έκβαση του πολέμου στην Ισπανία, η Χούντα καλείται να δεχτεί τον Φράνκο σαν προσωρινό ηγέτη του κινήματος, όσο διαρκεί ο πόλεμος.

Με το Διάταγμα nº 138 της 29/9/1936, γραμμένο από το Συμβούλιο Εθνικής Άμυνας, με πρόεδρο τον στρατηγό Καμπανέγιας, ο Φράνκο ονομάζεται "Αρχηγός της Κυβέρνησης του Ισπανικού Κράτους" και αναλαμβάνει όλες τις εξουσίες του νέου Κράτους. Ο ίδιος ο Φράνκο όμως και ο ισπανικός τύπος αναφέρονται σε αυτόν ως Αρχηγό του Κράτους και Ύπατο Στρατηγό όλων των στρατών, προς αποφυγήν οποιασδήποτε υπόνοιας ότι το αξίωμα είχε μόνο προσωρινό χαρακτήρα.

Τις 3 Οκτωβρίου συγκαλείται στο Μπούργος η επονομαζόμενη Junta Técnica del Estado Español (τεχνική διοίκηση του ισπανικού κράτους), κυβέρνηση της εθνικής περιοχής υπό τον στρατηγό Δάβιλα, υπό την Αρχηγία του Φράνκο. Αρχικά η κυβέρνηση του προσανατολίστηκε προς τον στρατιωτικό θρίαμβο κατά των Δημοκρατών με την βοήθεια των Χίτλερ και Μουσολίνι. Αντιγράφοντας τους τίτλους τους, Ντούτσε και Φύρερ, ονομάζει εαυτόν Καουδίγιο (Caudillo) που μαζί με την ονομασία Ύπατος Στρατηγός (Generalisimo) αποτελούσαν τον επίσημο τίτλο του. Επίσης δέχθηκε βοήθεια από το Βατικανό.

Ο Φράνκο διέταξε την ένωση των μερών που αποτελούσαν την Junta Técnica, δημιουργώντας την FET των JONS (Ισπανική Φάλαγγα) στις 19 Απριλίου 1937. Στις 30 Ιανουαρίου 1938 η προεδρία της Junta Técnica περνά επίσης στα χέρια του Φράνκο, που γίνεται πια Αρχηγός του Κράτους και της Κυβέρνησης. Ο Μόλα είναι σαφώς αντίθετος με αυτήν την εξέλιξη, αλλά υποχωρεί στις εξωτερικές πιέσεις, ειδικά του Χίτλερ. Σε λίγο καιρό ο Μόλα σκοτώνεται σε αμφισβητούμενο αεροπορικό δυστήχημα με γερμανικό αεροπλάνο που οδηγεί ισπανικό πλήρωμα και ο Φράνκο από τότε παραμένει χωρίς κανένα κοματικό αντίπαλο. (ΣΗΜ: Υπάρχουν υποψίες για δολιοφθορά του αεροπλάνου από τους Γερμανούς). Μετά από αυτό ακολούθησε κατάργηση όλων των κοματικών αποκλίσεων με πιο εντυπωσιακή εκείνη του ισπανικού φασιστικού κόματος. Ο επιζών αρχηγός του Μανουέλ Χεντίγια που θέλησε να το διατηρήσει, δικάζεται σε θάνατο απ τον Φράνκο και η ποινή μετατρέπεται σε εξορία. Σε όλη την μετέπειτα συνέχεια , ο Φράνκο , θα επιβάλλει ένα διαίρει και βασίλευε μεταξύ των ομάδων που τον υποστήριξαν αλλά είχαν διαφορετική πολιτική προέλευση. Ετσι οι Καρλιστές, οι Φασίστες, οι Βασιλικοί και οι Εθνικιστές κατέληξαν όλοι υπό τον έλεγχο του ενός και μόνου ηγέτη ο οποίος εννοείται ιδεολογικά ήταν ο αρχηγός της Φάλαγγας. Η αλήθεια είναι ότι ο Φράνκο παρέμενε πάντα ένας στρατιωτικός χωρίς κανένα πολιτικό έρεισμα και όλη η μηχάνευση του πολιτικού του υπόβαθρου ήταν δημιούργημα του σχεδιασμού του κουνιάδου του και μετέπειτα υπουργού δικαιοσύνης Σεράνο Σούνιερ, του άμεσου συμβουλάτορά του και κατά πολλούς του ανθρώπου που '...έκανε χρέη μυαλού για τις λόγχες του Φράνκο...'. Καιρό αργότερα το υποκορριστικό 'κουνιαδίσιμο' σε αντίθεση με το 'χενεραλίσιμο' θα ακολουθεί τον Φράνκο σαν ένδειξη ότι αποτελούσε ένα πολιτικό κατασκεύασμα των τότε περιστάσεων.

[Επεξεργασία] Ο Φράνκο κατά τον 2ο ΠΠ

Μετά την απόλυτη επικράτησή του (1η Απριλίου 1939) ο Φράνκο είδε με χαρά τα στρατεύματα των Μουσολίνι και Χίτλερ να εγκαταλείπουν την Ισπανία γιατί πολιτικά είχαν γίνει και σοβαρές προσπάθειες ανάμειξης των δύο δικτατόρων στα εσωτερικά του ζητήματα καθώς οι σχέσεις τους με τον Φράνκο άρχισαν να ψθχραίνονται. Παρόλο που διατήρησε τις καλές του σχέσεις με τους δύο φασίστες ηγέτες που εν τω μεταξύ έμπαιναν σε πόλεμο ο ίδιος κρατήθηκε μακριά απ την πλήρη εμπλοκή σε αυτόν. Με βάσει πολύ νεώτερα δεδομένα που αναφέρονται στην δράση του Φον Κανάρις , απ το 1938 και έπειτα ο γερμανός ναύαρχος ηγείτο αντι-χιτλερικής ομάδας και βρισκόταν σε συνεννόηση με την αγγλική υπηρεσία στρατιωτικών πληροφοριών ΜΙ6 , με αρχηγό τον Σερ Στιούαρτ Μέντζις - γνωστός σαν ο 'Μ' απ τις ταινίες του Τζέημς Μπόντ , αν και πρόκειται για το ίδιο ιστορικό προσωπο. Αυτοί οι δύο συμφώνησαν να πείσουν τον Φράνκο , και ειδικά τον Σούνιεθ, να κρατηθεί μακριά από κάθε προσφορά είτε απαίτηση του Χίτλερ για διέλευση γερμανικών στρατευμάτων μέσω Ισπανίας προς το Μαρόκο και την Αφρική. Πράγματι ο Φράνκο ζήτησε εξόχως υπερβολικά ανταλλάγματα για μια συνεργασία με τον Χίτλερ σε σημείο που να κάνει την αποδοχή τους αδύνατη. Αλλά είναι σήμερα επίσης γνωστό ότι ακολούθησαν και σοβαρές καταθέσεις χρημάτων σε λογαριασμούς στην Ελβετία - από μέρους της Αγγλίας - για τον Φράνκο και τους επιτελείς του για να πεισθεί ανάλογα.

Μέχρι πάντως το 1944 οι κατάσκοποι του Χίτλερ είχαν το ελεύθερο διέλευσης μέσα απ την Φρανκική Ισπανία ενώ αρκετά γερμανικά υποβρύχια χρησιμοποιούσαν τις ισπανικές ακτές για ανεφοδιασμό. Το 1944 οι ΗΠΑ έκανα επίσημο διάβημα για αυτή την κατάσταση και ο Φράνκο αναγκάστηκε να περιορίσει τουλάχιστον επιφανειακά την κίνηση αυτών των γερμανών στην χώρα του αν και ποτέ η συνεργασία εκείνη δεν διακόπηκε.

[Επεξεργασία] Βιβλιογραφία

[1] The Spanish Labyrinth : The social and political background of the Spanish Civil War , , συγγραφέας Gerald Brenan , , εκδόσεις Cambridge University Press , ISBN 0521 39827 4

[2] The Spanish Civil War συγγραφέας Gabriele Ranzato , εκδόσεις Interlink Books, New York , ISBN 151656-297-X

[3] The Spanish Republic and the Civil War 1931-39 , , , συγγραφέας Gabriel Jackson , εκδόσεις Princeton Press, New Jersey , ISBN 0-691-00757-8

[4] Arms for Spain : The untold story of the Spanish Civil War , , , συγγραφέας Gerald Howson , εκδόσεις Saint Martin’s Press New York , ISBN 0312 24177-1

[5] The Spanish Revolution at the Crossroads (from the “Class Struggle”) , Volume 2 Number 10-11 Nov./Dec. 1932) , , συγγραφέας Albert Weisbord

[6] Spain at War: The Spanish Civil War in Context, 1931-1939 , , συγγραφέας George Esenwein and Adrian Shubert εκδόσεις Longman, 1995, ISBN 0-582-25943-6;

[7] Encyclopedia Britannica (www.britannica.com)

[8] HISTORY OF THE SPANISH CIVIL WAR : http://dwardmac.pitzer.edu/Anarchist_Archives/spancivwar/spancivwarhis.html

[9] Spanish Civil War http://www.sispain.org/english/history/civil.html

[10] La guerre civile d'Espagne (1936-1939) - L' ESPAGNE AU COEUR http://site.voila.fr/espana36/index.htm