Βήσσανη Ιωαννίνων
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Το χωριό Βήσσανη Ιωαννίνων βρίσκεται σε υψόμετρο 750 μέτρων και σε απόσταση 54 χλμ. από τα Γιάννενα. Σχετικά με την προέλευση του ονόματος του χωριού, οι απόψεις διίστανται. Η επικρατέστερη άποψη για την ονομασία, την οποία εκφράζει και ο Ησίοδος, είναι ότι προέρχεται από τη λέξη Βήσσα που σημαίνει σύδενδρες λακιές, που τοπολογικά συμφωνεί με την ετυμολογία της λέξης.
Το χωριό που ιδρύθηκε κατά το 14ο αιώνα, αποτέλεσε στα χρόνια της τουρκοκρατίας πνευματική και πολιτιστική πρωτεύουσα της περιοχής Πωγωνίου. Αξίζει να αναφέρουμε ότι σχολείο υπήρχε στη Βήσσανη, πριν το έτος 1770 και μάλιστα εκεί έμαθε τα πρώτα γράμματα ο Αλή Πασάς. Ακόμη το Παρθεναγωγείο και ο γκρεμισμένος πια σταθμός Χωροφυλακής λίγο πιο έξω από το χωριό, μαρτυρούν την άλλωτε ευημερούσα ζωή της κοινότητας. Έξω από το χωριό και σε απόσταση 2km περίπου βρίσκεται μέσα σε κατάφυτη περιοχή από πλατάνια η Ιερή Μονή Άβελ που χρονολογείται στον 9ο-10ο αι μ.Χ.
Τα σπίτια των Βησσανιωτών αντανακλούσαν την οικονομική και πνευματική πρόοδο της περιοχής. Ήταν χτισμένα από Ηπειρώτες μαστόρους από τα φημισμένα μαστοροχώρια της Πυρσόγιαννης και της Βούρμπιανης. Ήταν συνήθως χτισμένα μέσα σε πλακόστρωτη αυλή, περιστοιχισμένη με οβρό (μαντρότοιχο) και εξώπορτα ξύλινη που είχε δίκλιτη στέγη. Πολλοί επιστήμονες και διακεκριμένοι άνθρωποι σε όλους τους τομείς της πνευματικής, κοινωνικής και καλλιτεχνικής ζωής, κατάγονται από τη Βήσσανη.
Σήμερα η Βήσσανη αποτελεί Δημοτικό Διαμέρισμα του Δήμου Δελβινακίου.