Πάτημα

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

χάρτης λόφου κουφού
χάρτης λόφου κουφού

Το τοπωνύμιο Πάτημα αναφέρεται σε μια ευρεία ημιορεινή περιοχή στους νοτιοδυτικούς πρόποδες του πεντελικού όρους, στα σύνορα των δήμων Βριλησσίων, Χαλανδρίου, Γέρακα και Πεντέλης στην Αττική. Αρχικά υπαγόταν στην ευρύτερη περιοχή της Πεντέλης. Με την οικιστική επέκταση όμως της πρωτεύουσας των Αθηνών λόγω του χαμηλού βιοτικού επιπέδου του κέντρου, άρχισε να οριοθετείται η περιοχή και να συγκεκριμενοποιούνται τα σύνορα των δήμων.

Πίνακας περιεχομένων

[Επεξεργασία] Διαχρονική Εξέλιξη

Πριν από περίπου μισό αιώνα στην περιοχή δραστηριοποιούντο μαρμαράδικα, καθώς ως γνωστόν το πεντελικό όρος ήταν δραστήριο σε εξορύξεις, καθότι πλούσιο σε λευκό και λοιπά μάρμαρα. Σε αυτό έπαιξε ρόλο και το γειτνιάζον λατομείο της "Ραπεντώσσας" στο Διόνυσο. Επρόκειτο για τοπίο ξηρό και όχι ιδιαίτερα πλούσιο σε βλάστηση σε αντίθεση με άλλα σημεία περιμετρικά της Πεντέλης. Τα λατομεία λειτουργούσαν έως και τα πρόσφατα χρόνια, καθώς ο αστικός ιστός κινήτο κυρίως προς τα βόρεια των Αθηνών, δηλαδή προς Αχαρνές, Μαρούσι και Κηφισιά και όχι τόσο προς τις άνυδρες και ανατολικές ζώνες της Αττικής(μέχρι και σήμερα συναντά ο επισκέπτης διάσπαρτα μαρμαράδικα στις ανατολικές γειτονίες του Αμαρουσίου, στο βόρειο Γέρακα και στα σύνορα με την Πεντέλη). Με την αύξηση όμως της αξίας της γης στις περιοχές αυτές και τον σταδιακό κορεσμό τους, άρχισε ο οικοδομικός ιστός να προσανατολίζεται περιμετρικά του πεντελικού όρους και προς τα ανατολικά. Με την έλευση του χρόνου και την επέκταση του αθηναϊκού πολεοδομικού συγκροτήματος η κοινότητα Μελισσίων της Νομαρχίας Ανατολικής Αττικής γίνεται δήμος και εντάσσεται στην πόλη των Αθηνών, το ίδιο συμβαίνει με τα Βριλήσσια, ενώ μόλις τα πρόσφατα χρόνια εντάσσεται σταδιακά και η Πεντέλη. Αρχίζει λοιπόν να γίνεται και η διευθέτηση των επιμέρους ζωνών του πατήματος.

[Επεξεργασία] Πάτημα Βριλησσίων

Το βορειοδυτικό τμήμα συμπεριλήφθηκε στα Βριλήσσια και αποτελεί το τέρμα του δήμου που περιβάλλεται από τις λεωφόρους Πεντέλης και Αναπαύσεως, το Περιαστικό Δάσος Θεόκλητου και την περιοχή κρασά. Η περιοχή του Κρασά μάλιστα είναι από τις πρώτες που οικοδομούνται αλλά με το χαρακτηρισμό της ως δασική ζώνη, αποκόπτεται από οποιοδήποτε έργο υποδομής και υπηρεσία. Στην κυκλική συνοικία του πατήματος, με τους απότομους δρόμους και την όμορφη θέα κατοικούν οι προνομιούχοι κάτοικοι των Βριλησσίων, αν και λόγω του απομονωμένου του χαρακτήρα συγκεντρώνει τις πιο χαμηλές αντικειμενικές αξίες του δήμου το 2006 (1.300 ευρώ/τ.μ. δόμησης). Στην περιοχή υπάρχει μια κεντρική και πρόσφατα ανακαινισμένη πλατεία που αποτελεί και το βασικό σημείο συνάντησης των κατοίκων και ένα κυκλικό παρκάκι που αποτελεί την αφετηρία των λεωφορειογραμμών του ΟΑΣΑ, ενώ στο βορειοδυτικό τμήμα λειτουργεί και το δημοτικό θέατρο Νταμάρι Βριλησσίων " Αλίκη Βουγιουκλάκη", φιλοξενώντας πληθώρα θεατρικών παραστάσεων και ποικίλων εκδηλώσεων κατά τους θερινούς μήνες.

[Επεξεργασία] Πάτημα Χαλανδρίου

Νοτιοανατολικά του συγκεκριμένου τμήματος βρίσκεται το πάτημα Χαλανδρίου, τοπίο ξηρό και άνυδρο, χωρίς ιδιαίτερα πλούσια βλάστηση. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός πως σε μέχρι και σχετικά πρόσφατους χάρτες του Χαλανδρίου, το τέρμα της πόλης σημειώνεται στο τέρμα της λεωφόρου Πλακεντίας (χωρίς να συμπεριλαμβάνεται αυτή η οικιστική λωρίδα). Αφορμή για την οικειοποίηση της έκτασης αυτής από το Δήμο Χαλανδρίου αποτέλεσε η εγκατάσταση του κοιμητήριού του από παλιά στο τέρμα της αναπαύσεως. Το ξεχασμένο αυτό τμήμα του δήμου άρχισε να κατοικείται παράπλευρα του ιερού ναού του Αγίου Αντωνίου, στα δεξιά της ανατολικής ρεματιάς των Βριλησσίων. Οι πρώτοι κάτοικοι της περιοχής ήταν αθίγγανοι και αγρότες όπως και στη γειτονικήμεταμόρφωση Χαλανδρίου που είναι οικοδομημένη αμφίπλευρα της λεωφόρου Δουκίσσης Πλακεντίας. Αργότερα, όταν τα Βριλήσσια άρχισαν να γνωρίζουν οικιστική ανάπτυξη κατά τη δεκαετία του '80 και κυρίως του '90, πολλοί κάτοικοι παραπλήσιου εισοδηματικού επιπέδου, αναζήτησαν κατοικία σε αυτή τη γειτονική περιοχή που βρίσκεται κοντά στο κέντρο των Βριλησσίων(και λιγότερο στου Χαλανδρίου) και αποτελούσε πιο οικονομική λύση. Με την έλευση του χρόνου και καθώς η οικιστική ζώνη των Βριλησσίων άρχιζε να παρουσιάζει κορεσμό, αρκετά άτομα υψηλότερου εισοδήματος άρχισαν να κατοικούν σε πολυτελείς μονοκατοικίες και μεζονέτες στην περιοχή, αλλά σε αραιή απόσταση η μία από την άλλη. Εν έτει δε 2004, με την εγκατάσταση του σταθμού του μετρό της Δουκίσσης Πλακεντίας δόθηκε το ερέθισμα για οικοδομικό οργασμό. Μέχρι και σήμερα οι οικοδομικές εταιρίες εργάζονται πυρετωδώς σε κατοικίες και καταστήματα επί της επέκτασης της λεωφόρου Πλακεντίας που ονομάζεται Ηρακλείτου. Πολλά τα δημοτικά έργα διάνοιξης δρόμων για την επικοινωνία με το ανατολικό τμήμα των Βριλησσίων που μέχρι και το 2000 τα σύνορα αποτελούνταν από φυσικά αδιέξοδα από χωράφια και αγρούς. Πολλά και τα συγκοινωνιακά έργα ανάπλασης των Βριλησσίων, ώστε να προστατευθούν από τη διαμπερή κυκλοφορία(χαρακτηριστική η περίπτωση της οδού Μπακογιάννη που μέχρι την πρόσφατη ανάπλασή της και τη δημιουργία ποδηλατόδρομου, αποτελούσε "μαύρη λεωφόρο" πληθώρας ατυχημάτων, εν αναμονή της διάνοιξης της Ηρακλείτου έως και την αναπαύσεως). Σήμερα η περιοχή κατοικείται από ολοένα και περισσότερα άτομα σχετικά υψηλού εισοδήματος που εργάζονται πολλές ώρες και έχουν ανάγκη κατοικίας με εύκολη πρόσβαση στο κέντρο και γρήγορες μετακινήσεις, με αποτέλεσμα η αξία της περιοχής να ανεβαίνει σταδιακά στα ύψη. Τον τελευταίο χρόνο εντάχθηκε στο σχέδιο πόλης και η οικιστική λωρίδα πάνω από την Λ.Αναπαύσεως, γνωστή ως Πάτημα ΙΙ ή Άνω Πάτημα. Έτσι πλέον ο δήμος Χαλανδρίου οικοιοποιούμενος τις αμφισβητούμενες εκτάσεις του Γέρακα απέκτησε σύνορα με την Νέα και Παλαιά Πεντέλη, ενώ μέχρι πρότεινος τα σύνορα του σταματούσαν στον κόμβο της Δουκίσσης Πλακεντίας. Σήμερα, τομείς στους οποίους χρήζει βελτίωσης το πάτημα Χαλανδρίου είναι ο αποτελεσματικός ηλεκτροφωτισμός και η δημιουργία χώρων parking καθώς οι δρόμοι είναι εξαιρετικά στενοί. Στη βόρεια πλευρά της συνοικίας λειτουργεί και το κέντρο κυκλοφοριακής αγωγής του δήμου, λίγο πριν το κοιμητήριο Χαλανδρίου-Βριλησσίων.

[Επεξεργασία] Πάτημα Γέρακα

Πέρα από το αθηναϊκό συγκρότημα, στα ανατολικά σύνορα βρίσκεται ο δήμος Γέρακα, ο οποίος εν έτει 2007 υπάγεται ακόμα στην Ανατολική Αττική. Η γειτονική συνοικία του "Γαργηττού" δομείται επίσης με γοργούς ρυθμούς, ενώ επεκτείνεται και προς το πάτημα, με την ονομασία στις σχετικές δημοτικές μελέτες "Γαργητός ΙΙ". Αυτή η περιοχή αποτελεί το "πάτημα Γέρακα". Ουσιαστικά όλη η περιοχή του Πατημάτος Χαλανδριού μαζί με τον Γαργηττό ΙΙ και την νεοενταχθείσα περιοχή του Άνω Πατήματος αποτελούσαν το Πάτημα Γέρακα. Σήμερα και μετά τις επιτυχημένες διεκδικήσεις του Δήμου Χαλανδρίου, στον Γέρακα έχει απομείνει μόνο η περιοχή του Γαργηττού ΙΙ η οποία όμως δεν αναφέρεται σε καμία δημοτική μελέτη ή επίσημο έγγραφο ως Πάτημα. Επίσης μετά την απώλεια των συγκεκριμένων περιοχών, ο Γέρακας έπαψε να συνορεύει με τα Βριλήσσια και την Νέα Πεντέλη. Βέβαια στην πραγματικότητα ο Γαργηττός ΙΙ αντιμετωπίζεται ως ενιαία περιοχή με το Πάτημα Χαλανδρίου, τόσο απο τις δημόσιες(ΔΕΗ,ΙΚΑ,ΟΤΕ) όσο και τις ιδιωτικές επιχειρήσεις, ενώ χρησιμοποιείται ευρέως ο ανεπίσημος όρος Πάτημα για τον Γαργηττό ΙΙ σε διαχωρισμό με τον Γαργηττό Ι.

[Επεξεργασία] Λόφος Κουφού

Ο λόφος κουφού εντοπίζεται στα σύνορα των δήμων Βριλησσίων, Γέρακα, Χαλανδρίου και Πεντέλης Αττικής. Ο Λόφος Κουφού περιλαμβάνει τον νότιο τμήμα του λόφου του Αστεροσκοπείου καθώς και την πευκόφυτη έκταση κάτω από αυτόν και μέχρι τα μαρμαράδικα της λεωφόρου Αναπαύσεως. Η περιοχή αυτή, όπως επίσης και η γειτονική περιοχή κρασά (στα διοικητικά όρια των Βριλησσίων), οικοδομούνται από ιδιώτες που κατοικούν επί του ορεινού τοπίου. Η περιοχή άνηκε στον Γέρακα αλλά η κοινότητα Πεντέλης κατάφερε να συμπεριλάβει στα διοικητικά της όρια το μεγαλύτερο τμήμα της περιοχής, ενώ ένα αλλό μικρότερο γνωστό ως Άνω Πάτημα οικειοποιήθηκε ο δήμος Χαλανδρίου. Στον δήμο Γέρακα έχει απομείνει ένα μικρό κομμάτι κοντά στην Αναπαύσεως και μέχρι την οδό Παπαφλέσσα και το πρώην αθλητικό κολλέγιο.Στο λόφο είναι εγκατεστημένοι πυλώνες υψηλής τάσης που μεταφέρουν ηλεκτρικό ρεύμα από την κορυφή του πεντελικού στα βορειοανατολικά προάστια προς εξυπηρέτηση των ενεργειακών αναγκών τους, οι οποίες είναι ευδιάκριτες από τα άνω Βριλήσσια και την αναπαύσεως (συνδέοντας το σταθμό του Κρυονερίου-ενεργειακές ανάγκες βορείων προαστίων με το σταθμό των Γλυκών Νερών-ενεργειακές ανάγκες μεσογείων). Στα Βριλήσσια μάλιστα είχε επιχειρηθεί λίγο πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας να εγκατασταθεί υποσταθμός της ΔΕΗ σε πρώην βάση του Πολεμικού Ναυτικού(γνωστή ως Ναυτική Βάση Βριλησσίων) και παρόλο που ο μετατροπέας-υποσταθμός εγκαταστάθηκε, η τοπική κοινωνία κατόρθωσε να εμποδίσει την εγκατάσταση των κεραίων υπερυψηλής τάσης εντός της κατοικημένης ζώνης. Αντ' αυτού προτάθηκε η μεταφορά του σταθμού έξω από την πόλη, στα διοικητικά σύνορα του πατήματος Χαλανδρίου επί της αναπαύσεως, καθώς δεν προβλέπεται δόμηση στην περιοχή αυτή. Το Χαλάνδρι αρνήθηκε τη μεταφορά του σταθμού, καθώς το πάτημα επεκτείνει τον οικοδομικό του ιστό όλο και πλησιέστερα στο λόφο κουφού. Σημερα η ευρύτερη περιοχή του λόφου Κουφού αλλάζει φυσιογνωμία και περνάει από τον μεσοαστικό χαρακτήρα του οικισμού του Αγίου Δημητρίου και των μαρμαράδικων τη Αναπαύσεως σε μία περιοχή η οποία φιλοξενεί όλο και περισσότερους κατοίκους με υψηλά εισοδήματα και πολυτελείς κατοικίες κτισμένες σε οικόπεδα αρκετών στρεμμάτων.

Βόρεια Προάστια Αθηνών

Δήμοι : | Αγία Παρασκευή | Άγιος Στέφανος | Ανθούσα | Άνοιξη | Βριλήσσια | Γέρακας | Δροσιά | Διόνυσος | Εκάλη | Θρακομακεδόνες | Κηφισιά | Κρυονέρι | Λυκόβρυση | Μαρούσι | Μελίσσια | Νέα Ερυθραία | Νέα Πεντέλη | Νέο Ηράκλειο | Νέο Ψυχικό | Παπάγου | Πεντέλη | Πεύκη | Ροδόπολη | Σταμάτα | Φιλοθέη | Χαλάνδρι | Χολαργός | Ψυχικό |

Συνοικίες : | Αγία Φιλοθέη | Αλσούπολη | Βαρυμπόμπη | Καλλιθέα | Κεφαλάρι | Καστρί | Νέα Φιλοθέη | Πάτημα | Πολιτεία | Πολύδροσο | Ρέα | Νέα Κηφισιά |


Δήμοι Πολεοδομικού Συγκροτήματος Αθηνών

Δήμος Αθηναίων

Ανατολικά προάστια: Βύρωνας | Ζωγράφου | Καισαριανή | Υμηττός | Παπάγου

Συνοικίες ανατολικών προαστίων: Ιλίσια

Βόρεια προάστια: Αγία Παρασκευή | Βριλήσσια | Γαλάτσι | Εκάλη | Κηφισιά | Λυκόβρυση | Μαρούσι | Μελίσσια | Μεταμόρφωση | Νέα Ιωνία | Νέα Πεντέλη | | Νέα Φιλαδέλφεια | Ηράκλειο | Νέο Ψυχικό | Παλαιό Ψυχικό | Πεντέλη | Πεύκη | Φιλοθέη | Χαλάνδρι | Χολαργός

Συνοικίες βορείων προαστίων: Αγία Βαρβάρα Χαλανδρίου | Πάτημα | Πολύδροσο | Μορτερό | Καστρί | Πολιτεία | Κεφαλάρι | Νέα Καλλιθέα | Ντράφι | Κοντόπευκο | Νέα Ζωή | Παράδεισος Αμαρουσίου | Παράδεισος Αγ. Παρασκευής | Τσακός | Τούφα-Φραγκοκλησιά | Σίδερα Χαλανδρίου | Αγία Φιλοθέη | Αλσούπολη | Ήλιδα | Νεραντζιώτισσα | Ανάβρυτα | Νέα Λέσβος | Κοκκιναράς | Μεταμόρφωση Χαλανδρίου | Αδάμες | Πανόραμα Κηφισιάς | Πανόραμα Μελισσίων | Ηλιακό Χωριό | Άι-Γιάννης | Πευκάκια Αγ. Παρασκευής

Νότια προάστια: Άγιος Δημήτριος | Άλιμος | Αργυρούπολη | Γλυφάδα | Δάφνη | Ελληνικό | Ηλιούπολη | Καλλιθέα | Νέα Σμύρνη | Παλαιό Φάληρο

Συνοικίες νοτίων προαστίων: Αιξωνή | Αμφιθέα | Αστυνομικά Ηλιούπολης | Ευρυάλη | Τερψιθέα Γλυφάδας | Καλαμάκι

Δυτικά προάστια: Άγιοι Ανάργυροι | Αγία Βαρβάρα | Άγιος Ιωάννης Ρέντης | Αιγάλεω | Ίλιον | Καματερό | Κορυδαλλός | Μοσχάτο | Νέα Χαλκηδόνα | Νίκαια | Πειραιάς | Πέραμα | Περιστέρι | Πετρούπολη | Ταύρος | Χαϊδάρι

Συνοικίες δυτικών Προαστίων: Αγία Κυριακή | Αφαϊα | Κοπρισιά | Πευκάκια Ν. Ιωνίας | Περισσός |

Συνοικίες Δήμου Αθηναίων: Άγιος Αρτέμιος | Άγιος Ελευθέριος | Άγιος Νικόλαος | Άγιος Παντελεήμονας | Ακαδημία | Ακαδημία Πλάτωνος | Ακρόπολη | Αμπελόκηποι (Αθήνα) | Αστεροσκοπείο | Βοτανικός | Γκάζι | Γκύζη | Γουδί | Ελληνορώσων | Εξάρχεια | Θησείο | Ιλίσια | Καλλιμάρμαρο | Κεραμεικός | Κολοκυνθού | Κολωνάκι | Κολωνός | Κουκάκι | Κυψέλη | Λυκαβηττός | Μακρυγιάννη | Μεταξουργείο | Μετς | Μοναστηράκι | Νέα Φιλοθέη | Νεάπολη | Νέος Κόσμος | Ομόνοια | Παγκράτι | Πατήσια | Πεδίον Άρεως | Πετράλωνα | Πλάκα | Πολύγωνο | Ριζούπολη | Ρουφ | Σεπόλια και Ψυρρή