Αγία Ελένη Σερρών

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Η Αγία Ελένη Σερρών είναι ένα μικρό χωριό κοντά στις Σέρρες (περίπου 15 χλμ νοτιοανατολικά) που κατοικείται κυρίως από πρόσφυγες που ήρθαν από την Ανατολική Θράκη. Πολλοί από αυτούς είναι Αναστενάρηδες, συμμετέχουν δηλαδή σε μια πανάρχαια τελετουργία πυροβασίας που γίνεται στο χωριό κατά την πανήγυρη των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, 20 και 21 Μάη, αλλά και στο "μικρό πανηγύρι, το χειμωνιάτικο" την παραμονή και την ημέρα της γιορτής του Αγίου Αθανασίου (17 και 18 Γενάρη). Στη διάρκεια των πανηγυριών αυτών ταλείται το έθιμο ΑΝΑΣΤΕΝΑΡΙΑ, ένα έθιμο που έχει τις ρίζες του στις παγανιστικές τελετές, πέρασε στις διονυσιακές τελετές αργότερα και διατηρήθηκε ως τις μέρες μας στην Ελλάδα από πυρήνες αναστενάρηδων που υπάρχουν στην Αγία Ελένη Σερρών, στην Κερκίνη Σερρών, στο Λαγκαδά Θεσσαλονίκης, σε μερικά χωριά του Έβρου και σε ένα χωριό της Δράμας. Το ιστορικό του εθίμου αναφέρεται σε ένα θρύλο κατά τον οποίο η εκκλησία του χωριού Κωστί της Ανατολικής Θράκης, αφιερωμένη στους Αγίους Κωμσταντίνο και Ελένη, πήρε φωτιά και οι κάτοικοι του χωριού, προσπαθώντας να σώσουν τις εικόνες και τα ιερά κειμήλια, μπήκαν μέσα στο φλεγόμενο Ναό και άρπαξαν ό,τι βρήκαν μπροστά τους. Διαπίστωσαν έπειτα ότι κανείς δεν είχε καεί ή τραυματιστεί. Το απέδωσαν στη Χάρη του Αγίου κι από τότε τελούν το έθιμο αυτό. Η επίσημη εκκλησία θεωρεί ότι το έθιμο είναι ειδωλολατρικό και δεν το αποδέχεται ως χριστιανικό. Έτσι στο Λαγκαδά και στη Δράμα οι μητροπολίτες δεν επιτρέπουν στους αναστενάρηδες να πατούν στη φωτιά με την απειλή του αφορισμού. Οι μητροπολίτες των Σερρών παραδοσιακά "κάνουν τα στραβά μάτια" κι έτσι στα χωριά των Σερρών Κερκίνη και Αγία Ελένη γίνονται μέχρι σήμερα τα Αναστενάρια. Στα εκεί πανηγύρια των αναστενάρηδων μάλιστα, έρχονται συχνά κια αναστενάρηδες από μέρη που τελούν υπό απαγόρευση και τελούν το έθιμό τους στην "εξορία". Το "χειμωνιάτικο πανηγύρι" δεν είναι πολύ γνωστό αλλά του Αγίου Κωνσταντίνου μαζεύονται τουρίστες από όλον τον κόσμο να παρακολουθήσουν την τελετουργία, επιστήμονες από παντού έρχονται να μελετήσουν το φαινόμενο της ακαίας που συμβαίνει στην τελετή. Οι αναστενάρηδες συγκεντρώνονται στο "κονάκι" τους από νωρίς, και αρχίζουν μια διαδικασία μύησης κι έκστασης με μουσική από λύρα θρακιώτικη και νταούλι, συνεχίζουν με ένα χορό κι όταν έρθουν σε απόλυτη έκσταση παίρνουν από την αρχιαναστενάρη τα "σημάδια" (μικρά τάματα των εικόνων) και τις εικόνες και ξυπόλητοι μπαίνουν και χορεύουν στα αναμένα κάρβουνα, θράκα μιας μεγάλης πυράς που έχει στηθεί από νωρίς στην πλατεία του χωριού.

Στο χωριό Αγία Ελένη τελείται ακόμη ένα Θρακικό έθιμο. Είναι ο «Καλόγερος», και γίνεται τη Δευτέρα της Τυρινής. Παρουσιάζει ομοιότητες με τα πάθη και την παλιγγενεσία του αρχαίου θεού Διόνυσου.

Το έθιμο της πυροβασίας λαμβάνει χώρα και στην περιοχή της Κερκίνης την 21η και 23η Μαϊου κάθε χρόνο. Κάθε Σεπτέμβριο διεξάγεται το ετήσιο παραλίμνιο Rock φεστιβάλ της λίμνης Κερκίνης.