Ορθόδοξες χριστιανικές αδελφότητες
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ορθόδοξες χριστιανικές αδελφότητες (ή ορθόδοξες αδελφότητες ή εκκλησιαστικές οργανώσεις ή θρησκευτικές οργανώσεις ή υποτιμητικά παραεκκλησιαστικές οργανώσεις) ονομάζονται οι συσσωματώσεις ορθοδόξων πιστών που αποσκοπούν στη διακονία του πληρώματος της ορθόδοξης εκκλησίας.
Πίνακας περιεχομένων |
[Επεξεργασία] Τρόπος λειτουργίας
Οι αδελφότητες αυτές δημιουργούνται με την προσωπική πρωτοβουλία κάποιων ορθοδόξων και δραστηριοποιούνται σε διάφορους τομείς, όπως η εσωτερική ή εξωτερική ιεραποστολή, η παροχή εθελοντικής εργασίας στο πλαίσιο μιας ενορίας ή ενός συλλόγου, η πνευματική οικοδομή των μελών τους κ.α. Οι αδελφότητες δεν αποκτούν ξεχωριστή θέση στο σύστημα της Εκκλησίας, ούτε αποτελούν Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου, καθώς δε δημιουργούνται με ουσιαστικό νόμο. Αποτελούν νομικά πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου. Αυστηρότερη μορφή αδελφοτήτων αποτελούν οι αδελφότητες των οποίων τα μέλη είναι "αφιερωμένα", με την έννοια της εν Χριστώ αγαμίας τους και της τήρησης των τριών μοναχικών αρετών της παρθενίας, της ακτημοσύνης και της υπακοής.
[Επεξεργασία] Ιστορικά στοιχεία
Αδελφότητες εμφανίστηκαν από τον πρώτο μ.Χ. αιώνα. Σε εκκλησιαστικές πηγές, αναφέρονται η αδελφότητα των Σπουδαίων (στην οποία τράφηκε πνευματικά ο Μέγας Αντώνιος πριν αναχωρήσει για την έρημο), η αδελφότητα των Παραβαλανέων κ.ά. - Αδελφότητες ίδρυσαν άγιοι της Ορθόδοξης Εκκλησίας όπως ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ο άγιος Κλήμης Αλεξανδρείας, ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς. [1] Στη σύγχρονη εποχή, αδελφότητες υπάρχουν με διάφορα ονόματα, όπως αδελφότητα, ορθόδοξος σύλλογος, χριστιανική ένωση, ιεραποστολικός σύνδεσμος κ.ά.
Γνωστές σύγχρονες αδελφότητες είναι η Αδελφότης Θεολόγων «Η Ζωή», η Αδελφότης Θεολόγων «Ο Σωτήρ», η Ο.Χ.Α. «Αγία Λυδία», Ιεραποστολικός Σύνδεσμος «Άγιος Κοσμάς» κ.ά.
Καταλυτικός ήταν ο ρόλος που διαδραμάτισαν οι σύγχρονες αδελφότητες τόσο στη συντήρηση του λαού των μεγαλουπόλεων κατά τη διάρκεια της Κατοχής [2], όσο και στην προπαρασκευή και τον αγώνα της Ε.Ο.Κ.Α. στην Κύπρο [3]
[Επεξεργασία] Κριτική
Οι ορθόδοξες αδελφότητες συχνά αποκαλούνται «παραεκκλησιαστικές οργανώσεις», «παραθρησκευτικές οργανώσεις»και τα μέλη τους υποτιμητικά «οργανωσιακοί». Υποστηρίζεται ότι η έλλειψη διοικητικής υπαγωγής των αδελφοτήτων στον επιχώριο επίσκοπο αποτελεί στοιχείο που τις θέτει εκτός πληρώματος της Εκκλησίας. Άλλοι αντιλέγουν ότι στο χώρο της Εκκλησίας η ευθύνη του επισκόπου δεν έχει διοικητικό χαρακτήρα, αλλά πνευματικό [4], αφού εξάλλου και άλλα μορφώματα όπως τα ησυχαστήρια δεν υπάγονται διοικητικά. Επίσης οι αδελφότητες έχουν αποκληθεί από πολλούς ως αιρετικές, σχισματικές, φατριαστικές κ.τ.ό.
Άλλες κατηγορίες εναντίον των οργανώσεων είναι ο ξένος ως προς την Ορθοδοξία ελιτισμός τους και η πρακτική να προωθούν οπαδούς τους ως κληρικούς στα εκκλησιαστικά αξιώματα, δημιουργώντας έτσι δίκτυα ενοριών και μητροπόλεων, που ελέγχονται από αυτές. Αυτό συνέβαινε ιδιαίτερα κατά τις δεκαετίες 1960-1970. Βέβαια δεν μπορεί να παραβλεφθεί ότι υπήρξαν περίοδοι που αναπλήρωσαν το έργο των ενοριών όποτε αυτό χώλαινε.
Ειδικά για τις αδελφότητες με «αφιερωμένα» μέλη, η ύπαρξή τους πιστεύεται ότι αποτελεί νεωτερισμό για την Ορθόδοξη Εκκλησία. Για το θέμα υπάρχει και η άποψη ότι η Παράδοση της Ορθοδοξίας δεν είναι μιμητικό αποτέλεσμα, αλλά μπορεί σε ειδικές περιπτώσεις να ανανεώνεται[5] και πως η ύπαρξή των αδελφοτήτων συνιστά συνέπεια αυτού του γεγονότος.
Ειδικότερα οι αδελφότητες «Ζωή» και «Σωτήρ» έχουν κατηγορηθεί ότι ακολουθούν προτεσταντικά πρότυπα ηθικής και συμπεριφοράς που δίνουν το κύριο βάρος στο «φαίνεσθαι», αποκλίνοντας έτσι από την Ορθοδοξία. Επίσης έχουν κατηγορηθεί ότι ακολουθούν στο εσωτερικό τους ολοκληρωτικές πρακτικές [6].
[Επεξεργασία] Σχετικές πηγές
- Οι Ορθοδόξες Αδελφότητες: από τους πρωτοχριστιανικούς χρόνους μέχρι το τέλος της Βυζαντινής περιόδου, Δ. Γ. Τσάμη, Εκδόσεις «Λυδία»
- Εκκλησία και εκκλησιαστικό φρόνημα, Στ. Ν. Μποζοβίτη, Εκδόσεις «Σωτήρος»
- Καταφύγιο Ιδεών, Χρήστος Γιανναράς, Εκδόσεις "Δόμος" 1987/Εκδόσεις "Ίκαρος» 2000 (το κυριότερο βιβλίο κριτικής).
- Σύλλογοι και Αδελφότητες στο Σώμα του Ζώντος Χριστού, Στ. Ν. Μποζοβίτη, Εκδόσεις «Σωτήρος»
- π. Ευσέβιος Ματθόπουλος, παραδοσιακός και πρωτοπόρος (άρθρο του Μητροπολίτη Μεσογαίας Νικολάου)
- Αφιέρωμα της σειράς «Φάκελοι» της εφημερίδας Ελευθεροτυπία, με θέμα «Παραεκκλησιαστικές οργανώσεις»
- Τα Νέα - Για τις παραεκκλησιαστικές οργανώσεις
- Xρήστος Γιανναράς, Ορθοδοξία και Δύση στη νεώτερη Ελλάδα εκδ. Δόμος, Αθήνα 1992
- Βασίλειου Γιούλτση, <<Kοινωνιολογική Θεώρησις των Θρησκευτικών Αδελφοτήτων>>, στον τόμο "Θέματα Κοινωνιολογίας της Ορθοδοξίας", Θεσσαλονίκη 1975,σελ.169 κ.εξ.
- Απ.Αλεξανδρίδη, <<Ενα φαινόμενο της νεοελληνικής θρησκευτικής ζωής: οι χριστιανικές οργανώσεις>> στο περιοδικό Σύνορο τ/χ39(1966)σελ.193-204
- Αλέξανδρου Γουσίδη, Οι χριστιανικές οργανώσεις. Η περίπτωση της αδελφότητας θεολόγων η "ΖΩΗ" - κοινωνιολογική προσέγγιση, εκδ Π.Πουρναρά, Θεσσαλονίκη 1993
- Γ.Μαντζαρίδου, ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΊΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ, 1990, σελ.302-314,
[Επεξεργασία] Παραπομπές
- ↑ Οι Ορθοδόξες Αδελφότητες: από τους πρωτοχριστιανικούς χρόνους μέχρι το τέλος της Βυζαντινής περιόδου, Δ. Γ. Τσάμη, Εκδόσεις «Λυδία»
- ↑ Σεραφείμ Παπακώστας, Ι.Θ. Κολιτσάρα, εκδόσεις "Ζωής"
- ↑ Η μαρτυρία μου, Παπασταύρου Παπαγαθαγγέλου
- ↑ Σύλλογοι και Αδελφότητες στο Σώμα του Ζώντος Χριστού, Στ. Ν. Μποζοβίτη, Εκδόσεις «Σωτήρος»
- ↑ άρθρο του Μητροπολίτη Μεσογαίας Νικολάου
- ↑ Καταφύγιο Ιδεών, Χρήστος Γιανναράς, Εκδόσεις "Δόμος" 1987/Εκδόσεις "Ίκαρος» 2000