Πολυχλωριωμένα διφαινύλια

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Τα πολυχλωριωμένα διφαινύλια (Polychlorinated biphenyls, PCBs) είναι μία ομάδα 209 συνθετικών χλωριωμένων αρωματικών υδρογονανθράκων Παράγονται με χλωρίωση του διφαινυλίου, το οποίο έχει συνολικά δέκα διαθέσιμες θέσεις για την προσθήκη των χλωρίων και αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία συνολικά διακοσίων εννιά (209) διαφορετικών ενώσεων. Οι ενώσεις αυτές καλούνται συμπαράγωγα και η διαφορά τους από τα ισομερή είναι ότι, ισομερή καλούνται μόνο τα συμπαράγωγα που έχουν τον ίδιο αριθμό χλωρίων (δηλ. ίδιο συντακτικό τύπο), αλλά σε διαφορετικές θέσεις. Τα PCBs είχαν χρησιμοποιηθεί σε μεγάλο αριθμό εφαρμογών (μέχρι την απαγόρευσή τους στις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ένωση , στα μέσα της δεκαετίας του '70) και για το λόγο αυτό ανιχνεύονται σε πολλά βιολογικά και περιβαλλοντικά δείγματα ακόμη και σήμερα. Μερικές από τις εφαρμογές αυτές, ήταν η χρήση τους σαν διηλεκτρικά υγρά σε πυκνωτές και μετασχηματιστές, σαν πρόσθετα χρωμάτων, μελανιών και πλαστικών. Οι ενώσεις της κατηγορίας αυτής είναι γνωστές παγκοσμίως με διάφορα εμπορικά ονόματα όπως: Aroclor (ΗΠΑ), Clophen (Γερμανία), Phenoclor & Pyralene (Γαλλία), kanechlor (Ιαπωνία), Fenclor (Ιταλία), Soval (Ρωσία) και Delor (Τσεχία). Τα PCBs ήταν τόσο διαδεδομένα που υπολογίζεται ότι το 96% του παγκόσμιου πληθυσμού είναι εκτεθειμένο στα PCBs είτε μέσω μολυσμένων τροφίμων , ή άλλων διεργασιών (όπως π.χ με την συντήρηση μετασχηματιστών από PCBs). Επιπτώσεις των PCBs στην υγεία Τα PCBs μπορεί να έχουν βραχείες ή χρόνιες επιδράσεις στον άνθρωπο. Έτσι, έκθεση σε ατμούς από πολυχλωριωμένα διφαινύλια προκαλεί ερεθισμούς στα μάτια, τη μύτη, και το λαιμό, ενώ υψηλές συγκεντρώσεις των ατμών αυτών επιδρούν και στο συκώτι. Μακροπρόθεσμα, αναφέρονται ότι προκαλούν καρκίνο (Probably Carcinogenic, http://www.ems.org & http://www.stoppops.org), ενώ προκαλούν και αυτά μείωση του IQ και δυσλειτουργία διαφόρων οργάνων του σώματος.

Ονοματολογία των PCBs

Τα 209 συμπαράγωγα ονομάζονται με μία συστηματική αρίθμηση που προτάθηκε από τους Ballschmiter & Zell , οι οποίοι κατέταξαν τα PCBs με αύξουσα αριθμητική σειρά και από το 1 έως το 209 (αριθμοί ‘’ΒΖ’’ ή IUPAC). Στις ΗΠΑ, η Monsanto που ήταν η εταιρεία που τους παρασκεύασε πρώτη, τα ονόμασε εμπορικά με το όνομα Aroclol και δίπλα έναν τετραψήφιο αριθμό που δηλώνει τον μέσο βαθμό χλωρίωσης. Έτσι, για παράδειγμα το Aroclor 1248 πήρε το 12 από τα δώδεκα άτομα άνθρακα και το 48, επειδή έχει χλωριωθεί σε ποσοστό 48%.

Πηγή: Athanasios Katsoyiannis and Constantini Samara, “Persistent Organic Compounds, the dirty dozen of Chemicals", Χημικά Χρονικά, pp 388-394, (12) 2002