Νέα Κούταλη

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Η Νέα Κούταλη είναι ένας από τους τέσσερις δήμους της Λήμνου. Έχει πληθυσμό 2.880 κατοίκους (Απογραφή 2001) και έκταση 75.745 στρέμματα. Έδρα του Δήμου είναι ο Κοντιάς και περιλαμβάνει 8 Δημοτικά Διαμερίσματα: Δ.Δ. Κοντιά (Κοντιάς),Δ.Δ. Αγκαρυώνων (Αγκαρυώνες),Δ.Δ. Καλλιθέας (Καλλιθέα),Δ.Δ. Λιβαδοχωρίου (Λιβαδοχώριον, Πολιόχνη)Δ.Δ. Νέας Κούταλης (Νέα Κούταλη),Δ.Δ. Πεδινού (Πεδινόν, Αλογονήσι, Βουνάρια, Νέο Πεδινό),Δ.Δ. Πορτιανού (Πορτιανό),Δ.Δ. Τσιμανδρίων (Τσιμάνδρια, Καστριά, Κόμπι)..

Ως κοινότητα η Νέα Κούταλη χτίστηκε το 1926 στη θέση Αγία Μαρίνα για να εγκατασταθούν οι πρόσφυγες απο την Κούταλη της Προποντίδας. Τα πρώτα χρόνια ανοίκε διοικητικά στην κοινότητα Πεσπέραγου (Πεδινό). Έχει 500 κατοίκους και απέχει 23 χλμ. Aν. από τη Mύρινα.

Μαζί με τον Άγιο Δημήτριο, η Νέα Κούταλη αποτελεί το δεύτερο χωριό της Λήμνου που χτίστηκε από τους πρόσφυγες της Μικράς Ασίας. Οι πρώτοι κάτοικοι, παρά την μεγάλη μετανάστευση που γνώριζε το προηγούμενο αιώνα το νησί,κατάφεραν με τη ναυτοσύνη και την σπογγαλιεία σαν κύριο επάγγελμα να ξεπεράσουν τις δυσκολίες και να συμβάλλουν σημαντικά στην ανάπτυξη του νησιού. Η Νέα Κούταλη είναι χτισμένη αμφιθεατρικά στον κόλπο του Μούδρου. Απλώνεται από το πευκοδάσος της Αγίας Τριάδας, που φύτεψαν οι πρόσφυγες και μέσα από περιποιημένα σπίτια και αυλές που είναι πνιγμένες στις τριανταφυλλιές και τα γεράνια, καταλήγει στο γραφικό πετρόχτιστο λιμανάκι, το γεμάτο με ψαράδικες βάρκες και καΐκια. Απο όλα τα χωριά της Λήμνου, η Νέα Κούταλη ξεχωρίζει για την καλή ρυμοτομία. Διαθέτει εξαθέσιο δημοτικό σχολείο και νηπειαγωγείο ενω το 1980 δημιουργήθηκε και γυμνάσιο, το οποίο το 1989 μεταφέρθηκε στο Λιβαδοχώρι.

Η Νέα Κούταλη είναι φημισμένη σε Ελλάδα και εξωτερικό για τους σφουγγαράδες της. Μέχρι σήμερα λειτουργεί εργαστήριο καθαρισμού σφουγγαριών, που εξάγονται σε όλο τον κόσμο.

Την 1η Ιουλίου του 2006 εγκαινιάστηκε μουσείο ναυτικής παράδοσης και σπογγαλιείας, οπου παρουσιάζεται η ναυτική ζωή των Kουταλιανών πριν από τον ξεριζωμό τους από την Προποντίδα, μέσα από κειμήλια και αρχειακές φωτογραφίες από την παλιά πατρίδα τους, ο εξοπλισμός των δυτών, τα εξαρτήματα των σπογγαλιευτικών καϊκιών, τα είδη των σφουγγαριών, τα εργαλεία επεξεργασίας και τα μηχανήματα συσκευασίας των σφουγγαριών.

Στο μουσείο εκτίθεται η αρχαιολογική συλλογή της Νέας Κούταλης, η οποία αποτελείται από αντικείμενα που περισυνέλεξαν οι σφουγγαράδες από τα βάθη της θάλασσας και αποτελείται από μια μεγάλη συλλογή αμφορέων, άλλων κεραμικών σκευών, εξαρτημάτων από αρχαίες άγκυρες και άλλα μικρά αντικείμενα από αρχαία ναυάγια. Πρόκειται για αμφορείς, που χρονολογούνται από τους αρχαϊκούς έως και τους βυζαντινούς χρόνους και προέρχονται από διάφορες περιοχές του Αιγαίου και της Μεσογείου (Κόρινθο, Χίο, Θάσο, Ρόδο, Λέσβο και των ακτών της Αδριατικής, της Ταραγωνίας, Βόρειας Ισπανίας και της Αιγύπτου).Εντυπωσιακά είναι επίσης τα μολύβδινα εξαρτήματα ξύλινων αγκύρων, καθώς και ένας ικανός αριθμός εμφυαλωμένων πινακίων με εγχάρακτες παραστάσεις, βυζαντινών χρόνων.

Η δημιουργία της συλλογής ξεκίνησε τη δεκαετία 1950-1960 με πρωτοβουλία του διευθυντή του Δημοτικού Σχολείου Νέας Κούταλης.

Στη Νέα Κούταλη λειτουργεί βιοτεχνία για αλίπαστα και οργανωμένη μονάδα καλλιέργειας μυδίων. Προσφέρει το καλύτερο φαγητό στην Λήμνο στις τυπικές της ταβέρνες. Το πανηγύρι της Νέας Κούταλης είναι στις 6 Αυγούστου, του Σωτήρος, και συμμετέχει ολόκληρο το νησί.

[Επεξεργασία] Ιστορία

Στην Κούταλη (κυψελίδα), αποίκησαν οι Μιλήσιοι τον Ζ' αιώνα π.Χ.

Είναι ιδιαίτερα μικρό νησί με δύο μόλις μίλια μήκος και μισό μίλι περίπου πλάτος. Είναι ένα από τα τέσσερα κατοικημένα νησάκια της επαρχίας Προκονήσου ή Προικονήσου της Προποντίδας (κυψελίδα), τα λεγόμενα νησιά του Μαρμαρά, επειδή υπήρχαν εκεί λατομεία λευκού μαρμάρου στην αρχαιότητα.Τα Προκονησιώτικα μάρμαρα ήταν φημισμένα κατά τους βυζαντινούς χρόνους και μ' αυτά φτιάχτηκαν πολλοί ναοί, όπως η Αγία Σοφία Τραπεζούντας τον ΙΓ' αιώνα. Προκονησιώτης ήταν και ο εθνικός ευεργέτης Γεώργιος Ζαρίφης (1806-1884) που χρηματοδότησε τη Μεγάλη Σχολή του Γένους. Το νησί της Κούταλης έχει εμβαδόν 3 τ.χιλ και μέχρι το 1922 ζούσαν εκεί περίπου 2.000 Ελληνες. Είχαν δικές τους εκκλησίες και σχολεία (αρρεναγωγείο και παρθεναγωγείο). Από την Κούταλη καταγόταν ο Πατριάρχης Άνθιμος ΣΤ' (1790-1878), κατά κόσμον Ιωαννίδης ή Κουταλιανός (κυψελίδα), ο οποίος αρχικά μόνασε στο Αγ. Όρος, αργότερα έγινε μητροπολίτης Σερρών (1829), Προύσης (1833) και Εφέσου (1837) και μετά ανέβηκε τρεις φορές στον πατριαρχικό θρόνο, κατά τις περιόδους 1845-1848, 1853-1855 και 1871-1873.Κουταλιανός ήταν και ο Κλεόβουλος Κλώνης (1907-1988)(κυψελίδα) σκηνοθέτης του Εθνικού Θεάτρου. Παγκόσμια γνωστή έκανε την Κούταλη, ο Παναγής Κουταλιανός , που υπήρξε φημισμένος παλαιστής και αρσιβαρίστας κατά την δεκαετία 1882- 1892. Ήταν ναυτικός, πολύ χεροδύναμος και έγινε διάσημος στις ΗΠΑ, όταν αρχικά κατανίκησε πολλούς γνωστούς παλαιστές της εποχής. Αργότερα πάλαιψε και στραγγάλισε μια άγρια τίγρη, της οποίας το δέρμα φορούσε στους αγώνες σαν άλλος Ηρακλής. Έκανε επιδείξεις της δύναμης του, λυγίζοντας σίδερα, σπάζοντας αλυσίδες, βράχους, κ.κλπ., σ' όλο τον κόσμο. Ένα από τα κατορθώματά του ήταν να κουβαλά τρία (3) κανόνια, ένα στους ώμους και δύο κρεμούσε με αλυσίδες στα πλευρά του δεξιά και αριστερά , μετά ο ίδιος τα πυροδοτούσε, κι ενώ γύρω ο τόπος τρανταζόταν,ο Παναγής Κουταλιανός έμενε ατάραχος στην θέση του. Φωτογραφίες του σήμερα στολίζουν τα καφενεία της Νέας Κούταλης ενω προς τιμήν του έχει στηθεί άγαλμα στην πλατεία του χωριού.

[Επεξεργασία] Το 19ο Αιώνα

Ο πληθυσμός της Κούταλης ήταν αποκλειστικά ελληνικός και στα μέσα του 19ου αιώνα ασχολιόταν ιδιαίτερα με τη ναυτιλία, διαθέτοντας και δικά του ναυπηγεία. Οι μαρτυρίες για τη ναυτιλία των Κουταλιανών αναφέρουν ότι το 1864 συνέβη ένα φοβερό ναυάγιο κουταλιανού πλοίου, στο οποίο χάθηκαν οι ικανότεροι καπεταναίοι του νησιού. Ύστερα από αυτό το γεγονός η εμπορική ναυτιλία της Κούταλης πέρασε σε μια περίοδο παρακμής. Ωστόσο εκτός από το τραγικό ναυάγιο η ναυτιλία της Κούταλης, όπως και άλλων ελληνικών ναυτότοπων είχε προσκολληθεί στα ιστιοφόρα και δεν κατάφερε να κάνει το οικονομικό και τεχνολογικό άλμα προς την ατμοκίνηση. Όποιοι κι αν ήταν οι λόγοι παρακμής της εμπορικής ναυτιλίας των Κουταλιανών, γεγονός είναι ότι στα τέλη του 19ου αιώνα οι Κουταλιανοί στρέφονται περισσότερο σε άλλα επαγγέλματα της θάλασσας, όπως τη σπογγαλιεία και την αλιεία. Τη σπογγαλιεία την εξασκούσαν κυρίως στο Αιγαίο, ενώ την αλιεία στα πλούσια σε αλιεύματα περάσματα της Προποντίδας. Με τη Μικρασιατική καταστροφή οι Κουταλιανοί ξεριζώθηκαν, και οι σφουγγαράδες μαζί με τα καΐκια τους έφτασαν στη Λήμνο. Αναφέρεται ότι η Κούταλη είχε περίπου 1500 κατοίκους πριν από τον ξεριζωμό.Οι περισσότεροι κατέφυγαν πρόσφυγες στο φιλόξενο νησί της Λήμνου. Εκεί τους δόθηκε γη για να φτιάξουν τη Νέα Κούταλη και συνέχισαν να ασκούν το επάγγελμα του σφουγγαρά με τα καΐκια τους που είχαν φέρει από την παλιά τους πατρίδα. Οι Κουταλιανοί καταδύονταν αποκλειστικά με σκάφανδρο, μέχρι τη διάδοση της τεχνικής του ναργιλέ. Τα σπογγαλιευτικά καΐκια τους αρχικά ήταν μπότηδες (τύπος μικρού οξύπρυμνου σκάφους) που τους είχαν φέρει κυρίως από την παλιά τους πατρίδα και στη συνέχεια χρησιμοποίησαν μεγαλύτερα τρεχαντήρια, κατασκευασμένα ειδικά για σπογγαλιεία (τους λεγόμενους «αχταρμάδες» ή μηχανοκάικα), που είχαν σκαρωθεί σιην Κάλυμνο, στη Σύμη και στην Ύδρα. Τη δεκαετία 1980 - 1990 η σπογγαλιεία συρρικνώθηκε σε όλα τα νησιά του Αιγαίου και φυσικά και σιην Κούταλη. Στο τέλος της δεκαετίας είχε σχεδόν εγκαταλειφθεί από τους κατοίκους του νησιού που στάφηκαν σε άλλες ναυτικές και μή δραστηριότητες. Η πατρίδα των προσφύγων, Κούταλη Προποντίδας(κυψελίδα)από το 1922 ανοίκει στην Τουρκία και ονομάζεται Εκινλίκ (τουρκ. Ekinlik).

[Επεξεργασία] Πηγές

www.dimosneakoutalis.gr

www.ekinlik.org

Άλλες γλώσσες