Κίνημα Πάγκαλου 25ης Ιουνίου 1925

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Στις 25 Ιουνίου 1925, εκδηλώθηκε το Στρατιωτικό Κίνημα του στρατηγού Θεόδωρου Πάγκαλου, που το βοήθησε να επικρατήσει η χαλαρή αντίδραση της κυβέρνησης Ανδρέα Μιχαλακόπουλου, η οποία δίστασε να το αντιμετωπίσει δυναμικά. Ο Πάγκαλος, αμέσως μετά την επικράτησή του, σχημάτισε κυβέρνηση που πήρε ψήφο εμπιστοσύνης στη συνέλευση, αλλά πολύ γρήγορα εγκατέλειψε τα δημοκρατικά προσχήματα.

Ο στρατηγός Θεόδωρος Πάγκαλος (1920)
Ο στρατηγός Θεόδωρος Πάγκαλος (1920)

Μιά πρώτη ένδειξη των πραγματικών διαθέσεων ήταν το διάταγμα της 13 Ιουλίου 1925 για την «κατοχύρωση του Δημοκρατικού Πολιτεύματος» , με το οποίο παραπέμπονταν σε στρατοδικεία όσοι μετέδιναν ειδήσεις που διατάρασσαν τη δημόσια τάξη ή στρέφονταν κατά κάποιο τρόπο εναντίον της κυβέρνησης. Σε εφαρμογή του έρχισαν διώσεις δημοσιογράφων και εφημερίδων, όπως της «Εστίας», της «Καθημερινής» και του «Ριζοσπάστη».

Η εκβιαστική άνοδος του Θεόδωρου Πάγκαλου στην εξουσία και η συνακόλουθη νομιμοποίησή του από τη Συνέλευση μπορούν να εξηγηθούν μόνο στο φώς της σοβαρής χαλάρωσης των κοινοβουλευτικών αρχών, καθώς και της εξίσου σοβαρής φροράς της Συνέλευσης, η οποία αδυνατούσε να εξελιχτεί σε ουσιαστική αντιπροσωπευτική εξουσία, όπως αδυνατούσε να εκπληρώσει τη Συντακτική αποστολή της. Ο Πάγκαλος εκμεταλλεύτηκε το έντονα αντικομουνιστικό κλίμα, που είχε δημιουργηθεί από τις ελλεπάλληλες απεργίες και τις άλλες εργατικές εκδηλώσεις, και τον πανικό του αστικού κόσμου, για να καταλάβει την εξουσία, ενώ ο αστικός πολιτικός κόσμος εύκολα συγκατατέθηκε να του δώσει πίστωση χρόνου, προκειμένου να επιβάλει μια σειρά αντιδημοτικών μέτρων, τα οποία οι μεταπολεμικές κυβερνήσεις απεύφευγαν για ευνόητους λόγους.

[Επεξεργασία] Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας

Στις 29 Σεπτεμβρίου 1925 διαλύθηκε η Δ΄ Συντακτική Συνέλευση και προκηρύχτηκαν εκλογές για τον Ιανουάριο του 1926. Οι εκλογές όμως αυτές δεν έγιναν, γιατί, στις 4 Ιανουαρίου 1926, ο Θεόδωρος Πάγκαλος δήλωσε ότι αναλάμβανε προσωπικά την άσκηση της νομοθετικής και της εκτελεστικής εξουσίας, επιβάλλοντας έτσι απροκάλυπτα δικτατορικό καθεστώς. Σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τις ενέργειες αυτές ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Παύλος Κουντουριώτης παραιτήθηκε το Μάρτιο του 1926 και ο Πάγκαλος προκήρυξε εκλογές για την ανάδειξη νέου προέδρου. Στις εκλογές αυτές, που έγιναν στις 4 και 11 Απριλίου 1926, τα πολιτικά κόμματα δήλωσαν αποχή και ο Πάγκαλος εκλέχτηκε Πρόεδρος, ως μόνος υποψήφιος, και ορκίστηκε στις 18 Απριλίου 1926.

Στο μεταξύ το δικτατορικό καθεστώς γινόταν ολοένα και πιο καταπιεστικό, εξαιτίας της προοδευτικής εγκατάλειψής του από τους αρχικούς πολιτικούς υποστηρικτές του και της αυξανόμενης αντίδρασης ή δυσφορίας της κοινής γνώμης.

Η έλλειψη λαικών ερεισμάτων και πολιτικών συμμάχων ή υποστηρικτών ανάγκασε το καθεστώς να στραφεί προς την αντίπαλη παράταξη, από την οποία απέσπασε μια μερίδα. Στις 19 Ιουλίου 1926, ορκίστηκε κυβέρνηση με Πρωθυπουργό τον Αθανάσιο Ευταξία, που πρελάμβανε στις τάξεις της κυρίως αντιβενιζελικά στοιχεία.

[Επεξεργασία] Ανατροπή

Η βενιζελική πολιτική ηγεσία δεν ήταν πια διατεθειμένη να ανεχθεί τον Πάγκαλο. Το Κίνημα του Γεωργίου Κονδύλη στις 22 Αυγούστου 1926 κατόρθωσε να ανατρέψει το δικτάτορα. Ο Κονδύλης χρησιμοποίησε, στο Κίνημά του, τα «Δημοκρατικά Τάγματα», δηλαδή τους πραιτοριανούς που είχε χρησιμοποιήσει ο ίδιος ο Θεόδωρος Πάγκαλος, για να καταλάβει την εξουσία και να διατηρηθεί σ΄ αυτήν.