Spitsbergen

From Wikipedy

Svalbard
Flagge fan de gemeente Spitsbergen Wapen fan de gemeente Spitsbergen
Motto: {{{motto}}}
Folksliet: {{{folksliet}}}
Lokaasje fan {{{namme}}}
Offisjele taal Noarsk, Russysk
Haadstêd Longyearbyen
Steatsfoarm [[oerseesk territoarium fan Noarwegen]]
Gebiet
% wetter
62.049 km²
 ??­%
Ynwenners (2004) 2756
Munt Krone (NOK)
Tiidsône UTC +1 (+2 simmerdeis)
Nasjonale feestdei 14 augustus
Lânkoade SJM
Ynternet .sj
Tillefoan +47

Spitsbergen (Noarsk Svalbard, betsjutting: kâlde kust, Russysk: Шпицберген; [Spitsbergen]) is in groep eilannen (archipel) yn de Noardlike Iissee, sa'n 565 km benoarden Noarwegen, dy't út trije gruttere en meardere lytse eilannen bestiet.

De trije grutste eilannen binne:

  • Spitsbergen
  • Nordaustlandet
  • Edgeøya

Lytse eilannen binne:

  • Barentszeilân (Barentsøya)
  • Prins Karls Forlân
  • Amsterdam
  • Moffen

Ek de súdlik lizzende eilannen, lykas Beareneilân (Bjørnøya) en Hopen hearen (bestjoerlik) by de eilannengroep.

De geografyske lizzing is tusken 71°-81° NB en 10°-35° OL. De oerflakte is om-ende-by 63.000 km², wêrfan 60% bedekt is mei gletsjers. Op de hiele archipel wenje, ôfhinklik fan it seizoen, 3000 oant 4000 minsken, wêrfan likernôch de helte yn de haadstêd Longyearbyen. Eastlik fan Spitsbergen leit de Russyske elannengroep Frans Jozefland.

De namme Spitsbergen komt fan de Nederlanner Willem Barentsz dy't yn 1596 ûnderweis wie nei Nova Zembla, op'e siik nei in noardlike rûte rjochting East-Aazje.

Yn 1920 waard yn it Spitsbergen-ferdrach fêstlein dat de eilannen ûnder tafersjoch fan Noarwegen kamen. Lykwols stiet it lân op harsels, de belesting is oars regele as yn Noarwegen. It jild ôfkomstich út Spitsbergen, moat dêr ek opmakke wurde. Der wurdt gjin belesting heft op bygelyks alkohoalyske drank, sadat de prizen in stik leger lizze as yn Noarwegen. Fanwege de bysûndere bestjoerlike status hat Spitsbergen in eigen ynternetdomein-lânkode (sj, tegearre mei Jan Mayen).

De Tasichthâlder op de eilannengroep is de gûverneur (Sysselmann), dy't troch de Noarske oerheid oansteld wurdt. Hy setelt yn de haadstêd Longyearbyen.

Yn oktober 2006 waard bekend makke dat wittenskippers op Spitsbergen in grut tal 150 miljoen jier âlde fossilen fûn hawwe fan dinosauruseftigen. Der waarden fossilen fûn fan plesiosaurus, ichtyosaurus en pliosaurus. Fan de lêste waard in kompleet skelet ûntdekt. Op de hiele wrâld is gjin oar kompleet pliosaurusskelet bekend.

[bewurkje seksje] Delsettingen

Barentsz is ek de nammejouwer fan it plak Barentszburch, de twadde delsetting op de eilannen. Oare bewenne nedersettingen binne Sveagruva (210 ynwenners.) en Ny-Ålesund (40 ynwenners).

Dêrneist binne der noch in oantal Noarske waarstasjons en in oantal ferlitten plakken lykas Smeerenburch, Pyramiden en Grumant. Yn de 17e ieu hawwe de Nederlanners in traansiederij hân yn Smeerenburch.

[bewurkje seksje] Keppeling om utens