Aldskoat

From Wikipedy

Aldskoat
Aldskoat

Aldskoat, pleatslik seit men koartwei Skoat) is een doarp yn de gemeente It Hearrenfean. It net troch It Hearrenfean anneksearre gedielte fan it doarp hie yn 2004 sirka 180 ynwenners. It doarp leit besuden de palkken It Hearrenfean en It Oranjewâld en efkes beëasten fan Nijskoat It oanswettende buorskip Annebuorren falt kadastraal ûnder it doarp.

De âlde beneaming foar it plak is ‘’ Scoete’’ of ‘’Scote’’. Nei 1408 sprekt men fan Old Schooten, wat letter Aldskoat wurden is. De namme ferwiist nei 'skoat', in útstekkend stik lân. Fan de Midsieuwen ôf wie it doarp it sintrum fan Skoatterlân, hoewol’t it gemeentehûs fan Skoatterlân oant de opheffing fan dy gemeente yn it tichtbylizzende It Hearrenfean stie. It ûntstean hat te krijen mei in hege sânrêch yn it lânskip oan de bochtige Tsjonger dy’t de boel ek wolris ûnder wetter sette. Oant ûngefear 1750 waard der ek rjocht sprutsen yn it doarp en setele de gritenijrie yn Aldskoat.

Oant 1580 stie der ek in hospitaal fan de Dútske Oarder. Opfallend detail is dat It Hearrenfean doe noch Skoatteruterbuorren neamd waard, wat dúdlik oanjout hoe wichtich Aldskoat doe wie. De kearn fan it âlde doarp wurdt foarme troch it krúspunt fan de noard-súd as (Marktwei en Wolvegeasterwei) en de east-westas. Dizze lêste bestiet út de yn it westlik gedielte fan it doarp begjinnende Peperstraat (dy’’ t by de ynfiering fan strjitnammen yn de jierren ’50 fan de 20e ieu by fersin Kolfbaan neam waaard, in fout dy’t dy’t oan no ta altyd noch net wersteld is) en de Skoatterlânskewei (dy’t trochrint oant it doarp Donkerbroek yn Eaststellingwerf). Oan de súdkant fan de Peperstrjitte wie in kolfbaan. Dizze waard om 1960 hinne beboud mei trije rigen ienfâldige ‘simplexhúzen’.

Benammen fytsfabryk Batavus en fetsmelterij Smilde hawwe in soad wurkgelegenheid jûn.

Yn de jierren '50 fan de 20e ieu ûntstie der tusken Aldskoat en Nijskoat in yndustryterrein en yn dyselde tiid waard Rykswei 32 oanlein, dy’t it doarp krekt eastlik fan de Nederlânsk Herfoarme tsjerke trochsnien. Hielendal yn de geast fan dy tiid waard de âlde doarpskearn mei yngong fan 1 jannewaris 1965 ynlive by it haadplak It Hearrenfean. De bewenners wienen dêr net gelokkich mei, sa bliek ek noch yn 1996 doe’t der in grutte aksje wie om de sitewaasje fan foar 1965 te werstellen. Yn 2003 krige It Hearrenfean-Súd, sa’t in anneksearre gedielte hjitte, dan ek de âlde namme Aldskoat werom.

Ynhâld

[bewurkje seksje] Skoattertsjerkje

It Skoattertsjerkje stiet der al sûnt 1305, yn 1610 is der in nije boud mei in sealdektoer. Boppe de doar sit in gevelstien mei de namme Menno Coehoorn fan Scheltinga. Dit wie de grytman dy’t der yn 1750 foar soarge dat de rieds- en rjochtsittingen tenei op It Hearrenfean holden waarden.

[bewurkje seksje] Befolking

[bewurkje seksje] Skoattermerk

Op twadde Pinksterdei is de Skoattermerk. Fanâlds waarden der in soad hynders ferhandele. Op dizze jiermerk, dy’t al 450 jier bestiet, binne ek in soad diskes.

[bewurkje seksje] Bekende (Ald)Skoatters

  • Sven Kramer (*1986), rider
  • Yep Kramer (*1957), rider
  • Klaas Runia (1926-2006), teolooch, predikant en sjoernalist
  • Willem Wilman (1906-1974), teolooch, predikant en dichter ("Sinte Wilman")

[bewurkje seksje] Ferskaat

  • It buerthûs hjit "De Rank". Der binne akiviteiten foar de jongerein, mar der wurde ek kursussen jûn.

[bewurkje seksje] Keppeling om utens

[1] - webstee Aldskoat

52° 56' NB, 5° 57' EL

Oare talen