Skûtsje
From Wikipedy
In skûtsje is in houten of stalen tsjalk dy't froeger bouwd waard foar it ferfoer fan fracht oer it wetter yn Fryslân. Ofhinklik fan it seizoen waard meastal dong, terpierde, ierdappels en oare bulkguod laden. De skipper en syn famylje wennen ornaris oan board fan it skûtsje.
Skûtsjes binne boud fan de 18e ieu ôf oant likernôch 1930. De lingte bedroech 12 oan 20 m. De breedte hie ferbân mei de ôfmjittings fan brêgen en slûsen yn it fargebiet en wie trochstrings 3.5 m, maksimaal in meter as fjouwer. De boaten wienen boud om te sylen en hienen oarspronklik gyn motor. Yn de 20e ieu, yn de rin fan jieren tweintich en jieren tritich, waarden der in soad skûtsjes foarsjen fan helpmotoren, mar earst nei de Twadde Wrâldkriech waarden de sylen ferfongen troch motoren. De skûtsjes ferdwûnen as frachtskip fan it wetter doe de motor-binnenfeartskippen dy't wol honderden tonnen lading mei nimme koenen, harren rol oernamen. In soad skûtsjes waard ferfolgens ombouwd ta wenten op it wetter.
In skûtsje ûnderskiedet him fan oare tsjalken omdat it:
- yn Fryslân bouwd is,
- net langer as 20m is,
- boud is om te farren op it binnenwetter.
Skûtsjes wienen net boud foar de Sudersee, mar dochs binne se al brûkt om terpierde en dongfan Fryslân nei de omkriten fan Warmond te bringen. Sûnt 1974 wurdt yn de hjerstfakânsje op dat trajekt de Strontrace syld.
Sûnt de jieren 1950 binne de skutsjes, dy't yntiid as wenskip oan de kant leiden, wer yn de faart naam. Dit kaam troch partikulieren dy der mei in kajút in prachtich jacht fan makken, mar ek troch persoanen of organisaasjes dy de skûtsjes wer yn originele staat werom brochten, benammen om wedstriid te silen. Alle jierren binnen der wedstriden mei skûtsjes, it bekende skûtsjesilen.
It Skûtsjemuseum yn Earnewâld is yn 2004 begûn mei de bou fan in tradisioneel houten skûtsje, De Æbelina. It sil yn 2008 oplevere wurden.