Wittenberg
As a'Wikipedia
Lutherstadt Wittenberg
|
|||||
Suidheachadh | |||||
Dùthaich | a' Ghearmailt | ||||
Ceàrn | Sagsainn-Anhalt | ||||
Sgìre | Wittenberg | ||||
Co-chomharran | 51° 52′ Tuath 12° 39′ Ear |
||||
Feartan fiosaigeach | |||||
Farsaingeachd | 128.93 km² | ||||
Àireamh-shluaigh | 46,384 (2006) | ||||
Dlùths | 359.76/km²; | ||||
Àireamh fòn | 03491 | ||||
Duilleag oifigeal | www.wittenberg.de |
Lutherstadt Wittenberg
Is e baile beag gearmailteach a tha ann an Wittenberg[1]. Tha e na laighe ann an Earra dheas Sagsainn-Anhalt ri taobh na h-aibhne Elbe. Tha mu 46.000 daoine a' fuireach an seo. Tha an dàrna phàirt den Oilthigh Halle-Wittenberg an-seo cuideachd.
Tha Wittenberg cliùiteach o chionn’s gur e seo an t-àite far an do thoisich an t-Ath-Leasachadh. Tha Eaglais a' Bhaile, Eaglais a’ Chaisteal, taigh Màrtainn Lùtair agus taigh Mhelanchthon ann, a tha air an dìon mar dualchas na cruinne leis an UNESCO[2] (còmhla ri Lutherstadt Eisleben). Mar sin is e Lutherstadt Wittenberg (Baile-Lùtair Wittenberg) an t-ainm oifigeil a tha air Witttenberg.
Clàr-innse |
[deasaich] Eaglais a’ Bhaile
Thoiseachadh air Eaglais a' Bhaile Wittenberg [3] ( Stadtkirche Wittenberg sa Ghearmailtis) a thogail ann an 1187. Thogadh an t-àite, far a bheil an altair, ann an 1280, agus eadar 1412 agus 1439 chaidh na stìopallan agus an corp-eaglais mòr a thogail, mar a tha iad rim faicinn an-diugh. Eadar 1522 agus 1811 chuireadh togalachan eile ri taobh na h-eaglaise. Ann an 1928 agus 1980-1983 chaidh nuadhachadh na h-eaglaise.
Bha Màrtainn Lùtair a’ toirt na searmonan aige seachad ann an eaglais a’ bhaile Wittenberg. An seo bha an aifreann ri cluinntinn anns a’ Ghearmailtis airson a chiad turas agus fhuair na luchd-creidheamh Suipeir an Tighearna ann an dà doigh, àran agus fion. Tha dealbh miorbheallach ann a rinn Lucas Cranach as sine: “Suipeir an tighearna“. Mar sin thoisich an t-Ath-Leasachadh bhon an seo.
[deasaich] Eaglais a' Chaisteil
Canar gur e Eaglais a’ Chaisteil Wittenberg [4] [5] (Schlosskirche Wittenberg sa Ghearmailtis) an t-àite far an do chuir Màrtainn Lùtair na 95 argamaid aige ris an doras ann an 1517.
Ann an 1490 chaidh lùchairt ùr a thogail airson a’ bhaile Wittenberg a dhìon. Ri taobh na lùchairt thogadh eaglais ùr (1496-1506). Bha na luchd-ealainn Albrecht Dürer, Jacopo de'Barbari agus Till Riemenschneider a’ toirt cuideachadh dhaibh. Ach ann an cogadh seachd bliadhnaichean (Seven Year’s War sa Bheurla) chaidh an eaglais a losgadh le teinne (1760). Bha tòrr pìosan ealainn agus fuidheall air chaill, ri measg an doras fiogha. Bha an eaglais sgrioste a-rithist ann na Cogaidhean na Saorsa (1814). Bhon uair sin bha saidhearan a’ fuireach an-seo. Eadar 1883 agus 1892 chaidh nuadhachadh na h-eaglaise anns an stòidhle tùsail. Tha doras à umha ann leis na argamaidean Lùtair ann an Laideann, giobht bhon rìgh pruiseach Frederick William IV. Am broinn na h-eaglaise tha uaighean Màrtainn Lùtair, Melanchthon agus Frederick III (Frederick the Wise) ann.
[deasaich] Taigh Mhelanchthon
Is e taigh Mhelanchthon (Melanchthonhaus `sa Gearmailtis) aon de na taighean as brèagha à Linn an Ath-bheòthachaidh anns a’ Ghearmailt. Fhuair Melanchthon e mar gibht bho Frederick III ann an 1536. Bha e a’ fuireach an-seo leis an teaghlach aige. Bha e na àrd-ollamh anns an oiltigh Wittenberg, ach anns an taigh sgrìobh e co-ionad a’ Chreideamh Pròsdanach. Anns an dàrna làr chìthear dealbhan tùsail air a’ bhalla, a rinn na h-oileanaich a bha a’ fuireach an-seo.
Ann an 1810 thoisicheadh taisbeanadh beag mu bheatha Melanchthon ann an trì seòmraichean. Bho 1954 is e taigh-tasgaidh a tha ann am Melanchthonhaus. An-diugh tha e dìon cuideachd mar dualchas na cruinne leis an UNESCO.
[deasaich] Iomraidhean
- ↑ Baile Wittenberg http://www.wittenberg.de
- ↑ UNESCO http://whc.unesco.org/en/list/783
- ↑ Eaglais a' Bhaile Wittenberg http://www.stadtkirchengemeinde-wittenberg.de
- ↑ Eaglais a’Chaisteil Wittenberg http://www.schlosskirche-wittenberg.de
- ↑ Eaglais a' Chaisteil Wittenberg http://unterkunft.wittenberg.de/en/seiten/schlossk/sk01.html anns a' Bheurla
[deasaich] Ceanglaichean a-muigh
- Duilleag oifigeil Wittenberg
- Aiteachan a tha ceangailte ri Màrtainn Lùthair ann an Sagsainn-Anhalt
- Duilleag mu chultair agus Turasachd Wittenberg WBINFO
- „Schätze der Welt“ Tha fiolmaichean beaga (15min) mun chuid as motha dhen dhualchas na cruinne UNESCO rim faicinn mar RealPlayer-bhidio
- Wittenberg Photo Gallery