თუენი
ვიკიპედიიდან
თუენი (თთუენი, თვენი), ქართული ჰიმნოგრაფიული კრებული (to menaios), რომელშიც კალენდარული თანამიმდევრობითაა დალაგებული მთელი წლის ყოველდღიური საგალობლები.
ტერმინი თუენი ჩნდება X საუკუნის მიწურულიდან. იადგარისაგან განსხვავებით თუენში ერთ დღეს ორი ან სამი წმინდანი მოიხსენიება, თუენს არც სამარხვო ნაწილი აქვს. ლიტერატურული ტრადიცია თუენის პირველ შემდგენლად მიიჩნევს გიორგი მთაწმინდელს, რომელმაც თავისი კრებულისათვის ქართულ-ბერძნული წყაროები (X საუკუნის ქართული იადგარები; აია-სოფიას, წმ. პეტრესა და წმ. სვიმეონის ეკლესიათა ბერძნული ჰიმნოგრაფიული კრებულები) გამოიყენა. მან თუენის კალენდარი თავის მიერვე თარგმნილ კონსტანტინოპოლური სვინაქსარის კალენდარს შეუფარდა, მაგრამ მისგან განსხვავებით, მსოფლიო ეკლესიის წმინდანებად აღიარებული იოანე და ექვთიმე მთაწმინდლებისა და ილარიონ ქართველის გვერდით შეიტანა სხვა ეროვნების წმინდანების - ნინოსა და იოდასაფის ხსენებანი. თუენის გიორგი მთაწმინდლისეულ რედაქციას XVIII საუკუნამდე კანონიკური ხასიათი ჰქონდა. XVIII საუკუნეში ალექსი-მესხიშვილმა და ანტონ I-მა ქართული თუენი შეუფარდეს რუსულ ლიტურგიკულ პრაქტიკას, შეასწორეს რუსული ტიბიკონის მიხედვით. ასეთნაირად შესწორებული თუენის სამი თვის საგალობლები დაიბეჭდა კიდეც.