მთვარე

ვიკიპედიიდან

მთვარე დანახული დედამიწიდან
მთვარე დანახული დედამიწიდან

მთვარე დედამიწის ერთადერთი ბუნებრივი თანამგზავრია. მას რაიმე ფორმალური სახელი გარდა მთვარისა არ გააჩნია, თუმცა ზოგადად მეცნიერულ შრომებში მას "ლუნა"-დაც (ზედს. ლუნარული) მოიხსენიებენ (ლათ. Luna). მისი სიმბოლოა ნახევარმთვარე. მთვარის საშუალო სიშორე დედამიწიდან 384.403 კმ-ია, დიამეტრი - 3.476 კმ-ია.

პირველი ხელოვნური ობიექტი, რომელიც მთვარეზე დაეშვა იყო "ლუნა 2" (1959). პირველი ფოტოსურათები მთვარის დედამიწისგან მოფარებულ მხარეს გადაიღო "ლუნა 3"-მ იმავე წელს. პირველი ადამიანები, რომლებმაც მთვარეზე დადგეს ფეხი იყვნენ ხომალდიდან "აპოლონ 11" (აშშ, 1969).

[რედაქტირება] მთვარის დაბნელება

მთვარის დაბნელება მხოლოდ სავსემთვარეობისას ხდება, როცა მთვარე დედამიწის ჩრდილში მოექცევა და მზის სინათლე მას ვერ მისწვდება. მთვარე თითქოს ციდან ქრება.

[რედაქტირება] მთვარის ბნელი მხარე

ჩვენ მთვარის მხოლოდ ერთ მხარეს ვხედავთ, რადგან იგი მუდამ ერთი მხრითაა დედამიწისაკენ მოქცეული. არავინ იცოდა, როგორი იყო მთვარის უკანა მხარე, სანამ 1960 წ. ხელოვნურმა თანამგზავრმა ფოტო არ გადაუღო.

[რედაქტირება] იცვლის თუ არა მთვარე ფორმას?

დედამიწის ირგვლივ მთვარის ბრუნვისას მზე მის სხვადასხვა ნაწილს ანათებს. სინამდვილეში მთვარის ფორმა სრულებით არ იცვლება. იგი 27,3 დღეს ანდომებს დედამიწის გარშემო შემობრუნებას. მთვარის „ფორმაცვლილებებს" ფაზები ეწოდება.

როცა მზე მთვარის უკანა მხარეს ანათებს, მთვარე ცაზე თითქმის არ ჩანს. ამას ახალმთვარეობა ჰქვია. მომდევნო ორი კვირის მანძილზე ყოველ ღამით, მთვარის დედამიწის ირგვლივ ბრუნვისას, მზის სინათლის ქვეშ მისი მეტი და მეტი ნაწილი ექცევა.

როცა მთვარე დედამიწას სანახევროდ შემოუვლის, იგი მთლიანად გამოჩნდება. ამას სავსემთვარეობა ჰქვია. მომდევნო ორი კვირის განმავლობაში მთვარის დისკო ცაზე პატარავდება, რადგან მზის სინათლე მას სულ უფრო მცირე ნაწილს ხვდება. მალე მთვარე ახალ შემობრუნებას დაიწყებს.




      მზის სისტემა
მზე მერკური ვენერა მთვარე დედამიწა ფობოსი და დეიმოსი მარსი ცერერა ასტეროიდთა სარტყელი იუპიტერი იუპიტერის ბუნებრივი თანამგზავრები სატურნი სატურნის ბუნებრივი თანამგზავრები ურანი ურანის ბუნებრივი თანამგზავრები ნეპტუნის ბუნებრივი თანამგზავრები ნეპტუნი ქარონი, ნიქსი და ჰიდრა პლუტონი კუიპერის სარტყელი დისნომია ერისი გაბნეული დისკი ოორტის ღრუბელი
მზე · მერკური · ვენერა · დედამიწა · მარსი · ცერერა · იუპიტერი · სატურნი · ურანი · ნეპტუნი · პლუტონი · ერისი
პლანეტები · ჯუჯა პლანეტები · მთვარეები: დედამიწის · მარსის · იუპიტერის · სატურნის · ურანის · ნეპტურნის · პლუტონის · ერისის
მცირე სხეულები:   მეტეორები · ასტეროიდები/ასტეროიდი მთვარეები (ასტეროიდთა სარტყელი) · კენტავრი · ნეპტუნსიქითა ობიექტები (კუიპერის სარტყელი/გაბნეული დისკი) · კომეტები (ოორტის ღრუბელი)
იხ. ასევე ასტრონომიული ობიექტები, მზის სისტემის ობიექტების სია, რადიუსის მიხედვით ან მასის მიხედვით, და მზის სისტემის პორტალი