ვეფხისტყაოსანი

ვიკიპედიიდან

მეფე როსტევანი და ავთანდილი ნადირობის ჟამს. ილუსტრაცია მამუკა თავაქარაშვილის მანუსკრიპტიდან, 1646.
მეფე როსტევანი და ავთანდილი ნადირობის ჟამს. ილუსტრაცია მამუკა თავაქარაშვილის მანუსკრიპტიდან, 1646.
ვეფხისტყაოსნი უძველესი ჩვენამდე მოღწეული მანუსკრიპტი.
ვეფხისტყაოსნი უძველესი ჩვენამდე მოღწეული მანუსკრიპტი.

ვეფხისტყაოსანი - შოთა რუსთაველის ჩვენამდე მოღწეული ერთადერთი ვრცელი პოემა. პოემა შედგება პროლოგის, თხრობითი ნაწილისა და ეპილოგისგან. პროლოგში გადმოცემულია რუსთაველის მოძღვრება პოეზიასა და მიჯნურობაზე, რაც შემდეგ სრულქმნილია პოემის ნარატიულ ნაწილში. პოემის პროლოგის ერთმა ფრაგმენტმა („ესე ამბავი სპარსული, ქართულად ნათარგმანები, ... ვპოვე და ლექსად გარდავთქვი, საქმე ვქმენ საჭოჭმანები“) ეჭვი დაბადა პოემის ფაბულის ორიგინალობის მიმართ, თუმცა, „ვეფხისტყაოსნის“ პირველივე მეცნიერული გამომცემელი და კომენტატორი, სპარსული ლიტერატურის ზედმიწევნით მცოდნე ვახტანგ VI აღნიშნავდა: „სპარსშიდ ეს ამბავი არსად აპოებაო“. პოემის სიუჟეტის უცხოური წარმომავლობის თვალსაზრისი სრულიად უნიადაგო აღმოჩნდა. უეჭველია, რომ „სპარსული ამბის“ მომიზეზებით რუსთაველმა გამოიყენა სიუჟეტური გაუცხოების ანუ შენიღბვის ცნობილი ხერხი. პოემაში გადმოცემულ ამბავს მან უცხოური გარემო, ვრცელი გეოგრაფიული არეალი მიუსადაგა.

ვეფხისტყაოსანი, გამოცემული გიორგი ქართველიშვილის მიერ. 1888 წ.
ვეფხისტყაოსანი, გამოცემული გიორგი ქართველიშვილის მიერ. 1888 წ.

„ვეფხისტყაოსანი“ ორპლანიანი, რთული სიუჟეტის მქონე პოემაა. აქ მოთხრობილია ორი პარალელური ამბავი - ინდოეთისა (ნესტანის და ტარიელის თავგადასავალი) და არაბეთისა (თინათინის და ავთანდილის ამბავი). ისინი უმჭიდროესად არიან ერთმანეთში გადახლართული. ძირითადი სიუჟეტი, თავის მხრივ, გამდიდრებულია შენაკადი ეპიზოდებით (ფრიდონის ამბავი, ფატმანის ამბავი და სხვა), რომლებიც ორგანულად ერწყმიან დრამატული კოლიზიებით აღსავსე ამბების ლოგიკურ, დინამიკურ მდინარებას. კომპოზიციურად განუკვეთლად შეკრული, ერთიანი და მთლიანი პოემა უაღრესად მიმზიდველია და საინტერესო საკითხავია.


[რედაქტირება] რესურსები ინტერნეტში