ნიუ-იორკი (შტატი)
ვიკიპედიიდან
საკუთარ სახელს "ნიუ-იორკი" აქვს სხვა მნიშვნელობებიც. იხილეთ: ნიუ-იორკი (მრავალმნიშვნელოვანი) |
ნიუ-იორკი | |
---|---|
დროშა | გერბი |
![]() |
![]() |
![]() სხვა შტატები |
|
ძირითადი მონაცემები | |
მეტსახელი: | საიმპერიო შტატი |
დედაქალაქი: | ალბანი |
უდიდესი ქალაქი: | ნიუ-იორკი |
ფართობი | |
სულ: | 141.205 კმ² |
ხმელეთი: | 122.409 კმ² |
წყალი (%): | 18.795 კმ² (13,3%) |
მოსახლეობა | |
მოსახლე (2000): | 18.976.457 |
გუბერნატორი: | ჯორჯ პატაკი |
შემოკლებები | |
საფოსტო ინდექსი: | NY |
ISO 3166-2: | US-NY |
ნიუ-იორკი (New York, Ny), შტატი აშშ-ში, მდებარეობს შუა ატლანტიკურ რეგიონში. სახელი ეწოდა იორკის ჰერცოგის მიხედვით, რომელმაც ეს ტერიტორია (ახალი ჰოლანდია) მიიღო თავისი ძმის ჩარლზ II-საგან.
- ისტორია:
- 1524 – ფლორენციელი ჯოვანი ვერაძანო იკვლევდა ტერიტორიას საფრანგეთის მეფის დავალებით, ამ ადგილს უწოდა ანგულემი.
- 1609 – ეწვია სამუელ შამპლეინი (საფრანგეთი).
- 1609 – იკვლევდა ჰენრი ჰუდზონი ჰოლანდიისათვის. პიტერ სტუივეზანტმა დააარსა ნიუ-ჰარლემი.
- 1614 – ჰოლანდიელთა კოლონია.
- 1626 - პიტერ მინუიტმა ინდიელთა ტომის მანჰეტებისაგან 60 ფლორინად იყიდა კუნძული მანჰეტენი (56,6 კვ.კმ).
- 1664 - ახალი ამსტერდამი ანექსირებულ იქნა ინგლისელთა მიერ.
- 1777 – დამოუკიდებელია, მიიღო პირველი კონსტიტუცია.
- 1788 – ერთ-ერთი პირველი 13 შტატთაგანი.
- ფართობი – 122 ათასი
- მოსახლეობა - 19,300 ათასი (თეთრი 71 %, აფროამერიკელი 14 %, აზიელი 3,9 %, ლათინურამერიკელი 11,2 %).
- ქალაქის მოსახლეობა - 84,6 %.
- ქალაქები – ალბანი (დედაქალაქი), 103 ათასი, ნიუ-იორკი, 8.108 ათასი, ბუფალო, 310 ათასი, როჩესტერი, 221 ათასი
- თავისებურებები – ნიაგარას ჩანჩქერი, უესტ-პოინტი (აშშ-ს სამხედრო აკადემია), ქალაქი ნიუ-იორკი (აშენდა XVII ს-ში კუნძულ მანჰეტენზე, აშშ-ს დედაქალაქი 1797-მდე, შედგება 5 კვარტალისაგან: ბრონქსი, მანჰეტენი, ქვინსი, ბრუკლინი, სტეიტენ-აილენდი. ღირშესანიშნაობანი – თავისუფლების ქანდაკება, ემპაია სტეიტ ბილდინგი, 381 მ, გაეროს შტაბ-ბინა, კოლუმბიის უნივერსიტეტი).
- ცნობილი ადამიანები – ჯეიმს ფენიმორ კუპერი, არტურ მილერი, ფრანკლინ და თეოდორ რუზველტები, უოლტ უიტმენი.
[რედაქტირება] დემოგრაფია
ისტორიული მოსახლეობა | |||
---|---|---|---|
ცენზი | მოს. | %± | |
1790 | 340,120 |
|
|
1800 | 589,051 | 73.2% | |
1810 | 959,049 | 62.8% | |
1820 | 1,372,851 | 43.1% | |
1830 | 1,918,608 | 39.8% | |
1840 | 2,428,921 | 26.6% | |
1850 | 3,097,394 | 27.5% | |
1860 | 3,880,735 | 25.3% | |
1870 | 4,382,759 | 12.9% | |
1880 | 5,082,871 | 16.0% | |
1890 | 5,997,853 | 18.0% | |
1900 | 7,268,894 | 21.2% | |
1910 | 9,113,614 | 25.4% | |
1920 | 10,385,227 | 14.0% | |
1930 | 12,588,066 | 21.2% | |
1940 | 13,479,142 | 7.1% | |
1950 | 14,830,192 | 10.0% | |
1960 | 16,782,304 | 13.2% | |
1970 | 18,236,967 | 8.7% | |
1980 | 17,558,072 | -3.7% | |
1990 | 17,990,455 | 2.5% | |
2000 | 18,976,457 | 5.5% |
2006 წლისთვის ნიუ-იორკი მოსახლეობის რაოდენობით მესამე შტატი იყო კალიფორნიისა და ტეხასის შემდეგ. მისი მოსახლეობა შეადგენდა 19.306.183 ადამიანს, რაც 1,7%-ით მეტია 2000 წლის მაჩვენებელზე; ის მოიცავს ბუნებრივ ნამატს ბოლო ცენზის შემდეგ 601.779 ადამიანით (1.576.125 დაბ. მინუს 974.346 გარდ.) და კლებას შტატიდან მიგრაციის გამო 422.481 ადამიანით. იმიგრაციამ ქვეყნის გარედან მოიმატა 820.388 ადამიანით, ხოლო მიგრაციამ ქვეყნის შიგნით შეადგინა დანაკარგი 800.213 ადამიანით.
ნიუ-იორკი ნელა მზარდი შტატია სხვა შტატებში ემიგრაციის მაღალი დონით, განსაკუთრებით ფლორიდასა და არიზონაში. თუმცა ნიუ-იორკი წამყვანი ადგილია საერთაშორისო იმიგრაციისთვის. ქალაქ ნიუ-იორკს და მის ექვს საგარეუბნო საგრაფოს (ქაუნტი) ერთობლივად ჰყავს 12.626.200 ადამიანი, შტატის მოსახლეობის 65,67%.