კლარჯეთის საერისთავო

ვიკიპედიიდან

ამ სტატიას სჭირდება ვიკიფიკაცია.
გთხოვთ გააუმჯობესოთ იგი სტილის სახელმძღვანელოს მიხედვით.
ამოიღეთ ეს თარგი სტატიის გამართვის შემდეგ.


მხარე ისტორიულ სამხრეთ საქართველოში. მოიცავდა მდინარე ჭოროხის ქვემო დინების აუზს, არსიანის ქედიდან შავ ზღვამდე(ახლანდელი თუქრეთის ტერტიტორია). კლარჯეთში შედიოდა მურღულის, ეგრის, არტანუჯის, ნიგალის და სხვა ხევები(საკუთრის კლარჯეთიც თავდაპირველად ერთ-ერთი ხევი იყო). სახელწოდება კლარჯეთი მოდის დაბა კლარჯეთიდან. კლარჯეთის უძველესი ცენტრია ციხე თუხარისი. კლარჯეთს განაგებდა ქართლის მეფის ერისთავი , რომლის რეზიდენცია V საუკუნის II ნახევრიდან არტანუჯის ციხე უნდა ყოფილიყო. მეფე ვახტანგ გორგასალმა აქ ფართო კულტურულ-აღმშენებლობითი საქმიანობა წამოიწყო: ააშენა ეკლესია-მონასტრები, დააარსა ახალი საეპისკოპოსო (ცენტრი ახიზაში). კლარჯეთი ამავე დროს გახდა ირანის აგრესიის წინააღმდეგ ბრძოლის პლაცდარმია.VI საუკუნეში აქ დამკვიდრდა ბაგრატიონთა დინასტია. IX საუკუნის დასაწყისში მეფე აშოტ I დიდმა არაბთა ლაშქრობებით და ეპიდემიებით გაპარტახებული მხარე აღადგინდა და დაასახლა. ამავე დროს აქ დაიწყო ფართო სამონასტრო მშენებლობა გრიგოლ ხანძთელის თაოსნობით. XI-XIII საუკუნეებში კლარჯეთში ფართოდ გაიშალა კულტურულ-საგანმანათლებლო საქმიანობა. იგი განთქმული იყო ეკლესია-მონასტრებით, რომელთაც კლარჯეთის თორმეტ უდაბნოს უწოდებდნენ. XVI საუკუნეში კლარჯეთი საქართველოს სხვა ტერიტორიულ ნაწილებთან ერთად ოსმალეთმა მიიტაცა. მას მერე ამ ტერიტორიის დედა საქართველოსთან დაბრუნების რამდენიმე მცდელობა იყო, მაგრამ ყველა მათგანი მეტად ხანმოკლე გამოდგა. ბოლოს სხვა ქართულ ტერიტორიებთან ერთად კლარჯეთი საქართველოს XX საუკუნის დასაწყისში შემოუერთდა (1918-1921წწ), მაგრამ 1921 წელს ბოლშევიკური რუსეთის მიერ საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ანექსირების შემდეგ ქვეყანამ უდიდესი ტერიტორიები დაკარგა ოთხივე მიმართულებით, მათ შორის კლარჯეთიც. აღსანიშნავია, რომ კლარჯეთში ბოლო საუკუნეებში ხელოვნურად და ძალდატენებით გახორციელებული თურქიზაციის მიუხედავად( ქართული ენის, ქრისტიანობის, ქართული წეს-ჩვეულებების აკძალვა და ქართული მოსახლოეობის თურქეთის სხვადსხვა რეგიონში გადასახლება, კლარჯეთში კი თურქულენოვანი მოსახლეობის გადმოსახლება)ადგილობრივი ქართველები (სხვადასხვა მონაცემებით ორ მილიონზე მეტი ადამიანი)მაინც ინარჩუნებენ ქართულ ენასა და ადათებს, ბევრი მათგანი ფარული ქრისტიანია; საუბრობენ ქართული ენის იმერხეულ კილოზე. ბევრია თუქრიზმები. კლარჯეთის მთიან, მიუწვდომელ ადგილებში მცხოვრები ქართველები ძველი ქართული გარეგნული იერ-სახით გამოირჩევიან: საშუალოზე მაღალი აღნაგობით, ქერა თმითა და ღია ფერის (ცისფერი, მწვანე, თაფლისფერი) თვალებით.