ატენის სიონი

ვიკიპედიიდან

ატენის სიონი
ატენის სიონი

ატენის სიონი, VII საუკუნის I ნახევრის ქართული ხუროთმოძღვრების ძეგლი: გორიდან 10 კმ-ზე, ატენის ხეობაში.

ტაძარი ცენტრალურ-გუმბათოვანია. იმეორებს მცხეთის ჯვრის არქიტექტურას გეგმისა და ფორმებს, თუმცა რამდენიმე შეცვლილი პროპორცია აქვს. ტაძრის გეგმის საფუძველია ჯვარი, რომლის აფსიდიან დაბოლოებებს, შორის მოთავსებულია ოთხი საკანი. ჯვრის შიდა მკლავების გადამკვეთ ცენტრალურ სივრცეზე გუმბათია აღმართული. კვადრატიდან გუმბათის წრეზე გადასვლა ტრამპების სისტემით ხდება.

"იოსების სიზმარი" (ატენის კედლის მხატვრობა)
"იოსების სიზმარი" (ატენის კედლის მხატვრობა)

ტაძრის ფასადებს ამკობს რელიეფები, სარკმელთა ჩუქურთმიანი თავსართები, მხატვრულ-კომპოზიციურად ატენის სიონის რელიეფები ბევრად ჩამოუვარდება მცხეთის ჯვრის რელიეფებს, ამასთან ისინი ორგანულად არ ნაწილდებიან ფასადებზე. სტილისტური ანალიზი ცხადყოფს, რომ რელიეფები სხვადასხვა დროს არის შექმნილი. ნაწილი ტაძრის აშენების თანადროულია, უმეტესობა კი X საუკუნის II ნახევრის სომხურ რელიეფებს ემსგავსება. მათი ერთი წყება სომეხი ოსტატის თოდოსაკის ნახელავია, მეორე - სომეხი გრიგოლისა. ზოგი მკვლევარი (აკად. გ. ჩუბინაშვილი) თოდოსაკს ტაძრის ამშენებლად მიიჩნევს, ზოგი კი (გ. აბრამიშვილი) - ატენის სიონის რესტავრატორად.

ტაძრის კედლის მოხატულობა (რელიგიის სიუჟეტები, ქართველ მეფეთა და ადგილობრივი ფეოდალთა ფრესკები) მკაფიოდ ეროვნული ხასიათისაა. კომპოზიციათა მხატვრული გააზრების, პერსონაჟთა სხეულისა და სახის ნატიფი მოდელირების, არტისტული გამომსახველობისა და ჟღერადი კოლორიტის გამო იგი ქართული მონუმენტური ფერწერის საეტაპო ნაწარმოებად ითვლება. მკვლევრები მას სხვადასხვანაირად ათარიღებენ: შ. ამირანაშვილი 904-906, რ. შმერლინგი, თ. ბარნაველი - 1072-1080. ტაძარში IX-XI საუკუნეების მრავალი ლაპიდარული და ფრესკული წარწერაა შემონახული, რომლებიც მნიშვნელოვან ისტორიულ ცნობებს შეიცავენ.

სხვა ენებზე