თურქმენეთი

ვიკიპედიიდან

თურქმენეთი
Flag of Turkmenistan
თურქმენეთის გერბი
თურქმენეთის დროშა თურქმენეთის გერბი
დევიზი: (არ აქვს)
Location of Turkmenistan
სახელმწიფო ენა თურქმენული
დედაქალაქი აშგაბატი
პრეზიდენტი საფარმურად ნიაზოვი
პრემიერ-მინისტრი საფარმურად ნიაზოვი
ფართობი
 - ხმელეთი
 - % წყალი
სიდიდით 51-ე
488,100 კვ.კმ
--%
მოსახლეობა
- რაოდენობა
- სიმჭიდროვე
სიდიდით 113-ე
4,600,200
9,4/km²
დამოუკიდებლობა
 - თარიღი
სსრკ-დან
27 ოქტომბერი 1991
ვალუტა მანათი
დროის ზონა დზკ +5
სახელმწიფო ჰიმნი თურქმენეთის ჰიმნი
ინტერნეტის დომენი .tm
სატელეფონო კოდი 993


სექციების სია

[რედაქტირება] სახელწოდება

  • ოფიციალური: თურქმენეთი.
  • ეროვნული: Türkmenistan.

[რედაქტირება] გეოგრაფია

სურათი:Tx-map.png
თურქმენეთი

ქვეყანა მდებარეობს ცენტრალურ აზიაში. მისი მოსაზღვრე სახელმწიფოებია: ავღანეთი, ირანი, ყაზახეთი, უზბეკეთი, დასავლეთიდან აკრავს კასპიის ზღვა. ფართობი - 488.100 კვ.კმ. ტერიტორიის 90% ყარაყუმის უდაბნოს უკავია. სამხრეთი საზღვრის გასწვრივ აღმართულია კოპეტდაღის ქედი. მთავარი მდინარეებია ამუ-დარია და ჰარირუდი.

[რედაქტირება] სახელმწიფო

  • სახელმწიფო სისტემა - სოციალისტური პლიურალიზმი.
  • სახელმწიფოს მეთაური - პრეზიდენტი ს. ნიაზოვი (1990-2006 წწ).
  • საკანონმდებლო ორგანო - ორპალატიანი პარლამენტი (100+50 წევრი).

[რედაქტირება] ტერიტორიული მოწყობა

თურქმენეთი ადმინისტრაციულად იყოფა 5 ოლქად (welayat).

  1. ახალის ვილაიეთი - ცენტრი აშხაბადი.
  2. მარის ვილაიეთი - ცენტრი მარი.
  3. ლებაპის ვილაიეთი - ცენტრი თურქმენაბატი.
  4. დაშოუზის ვილაიეთი - ცენტრი დაშოუზი.
  5. ბალკანის ვილაიეთი - ცენტრი ბალკანაბატი.

[რედაქტირება] დემოგრაფია

  • მოსახლეობა - 4.775 ათასი (2003), მათ შორის – თურქმენი 77%, რუსი 6,7%, უზბეკი 9,2%, ყაზახი 2%.
  • სახელმწიფო ენა - თურქმენული (72%). სხვა ენები - რუსული (12%), უზბეკური (9%).
  • რელიგია - ისლამი.
  • დედაქალაქი - აშგაბატი (728 ათასი). სხვა ქალაქები - თურქმენაბატი (213), დაშოუზი (თაშაუზი, 160), მარი (114), ბალკანაბატი (100), თურქმენბაში (72).

[რედაქტირება] ეკონომიკა

სასოფლო-სამეურნეო სავარგულების ნახევარი ბამბას უკავია და სიდიდით ამ პროდუქტის მე-10 ექსპორტიორია მსოფლიოში. იგი არის ბუნებრივი აირის სიდიდით მე-5 მარაგის მფლობელი. ქვეყნის სხვა მინერალური რესურსებია: ნავთი, ქვანახშირი, გოგირდი, მარილი. ძირითადი საექსპორტო საქონელია: კვების პროდუქტები, ნავთობი, ბუნებრივი გაზი, ბამბა. ეროვნული ვალუტა - თურქმენული მანათი (TMM).

[რედაქტირება] უახლესი ისტორია

თურქმენეთის საზღვრების ფორმირება საბჭოთაა ეპოქაში მოხდა. მოკავშირე რესპუბლიკა სსრ კავშირის შემადგენლობაში 1925 წლიდან. მისი დაშლის შემდეგ 1992 წელს გამოაცხადა დამოუკიდებლობა. არის დსთ-ს წევრი ქვეყანა. პრეზიდენტი ძალაუფლება თითქმის აბსოლუტურია, არ არსებობს ოპოზიცია, ერთადერთი ლეგალური პოლიტიკური ორგანიზაციაა თურქმენეთის დემოკრატიული პარტია. სახეზეა პიროვნების კულტის ყველა ნიშანი: თურქმენბაშის (”თურქმენთა ლიდერი” - საფარმურატ ნიაზოვის) გამოსახულებაა ყველგან ბანკნოტებიდან დაწყებული სასურსათო პროდუქციის ეტიკეტებით დამთავრებული. 1999 წელს მეჯლისმა მას უვადო საპრეზიდენტო უფლებამოსილება განუსაზღვრა.

[რედაქტირება] კულტურა

  • ღირშესანიშნაობები: გეოქ-თეფეს ციტადელი ახალთექის ოაზისში; სახელმწიფო ისტორიული და კულტურული პარკი „ძველი მერვი“. მერვი წარმოადგენდა ”დიდი ხორასნის” ხალიფების სატახტო ქალაქს.