ჰოლოკოსტი.
ვიკიპედიიდან
ჰოლოკოსტი -სისტემური დევნა და განადგურება ნაცისტებისა და მათი ქვეშევრდომების მიერ ადამიანებისა,მათი რასობრივი,ეთნიკური,ნაციონალური ,სექსუალური ორიენტაციისა და გენეტიკური ტიპის,როგორც არასრულფასოვანი,საშიში მდგომარეობის გამო.
ეთიმოლოგია
ინგლისური სიტყვა "holocaust" გამოყენებული ლათინური ბიბლიიდან და აქ კი იგი ბერძნულიდანაა,ასევე ბიბლიური ფორმით. ნიშნავს- "სრულად დაწვა" ინგლისური ტერმინი "holocaust" დღევანდელი მნიშვნელობით იხმარება 1910-იანი წლებიდან.
ჰოლოკოსტის განმასხვავებელი ნიშნები
1. შეგნებული ცდა მთელი ნაციის სრული განადგურებისა,რომელმაც ევროპის 60% ებრაელის და თითქმის მსოფლიოს 35% ევროპელი მოსახლეობის განადგურებამდე მიიყვანა.ასევე ბოშების მეოთხედი თუ მესამედი მოსახლეობის,დაახლოებით 10%-ის,უფრო მეტად ინტელიგენციისა და სრული განადგურება "შავკანიან" ნაცისტთა და სულით ავადმყოფთა,დაახლოებით 3მილიონი საბჭოთა ტყვე ჯარისკაცი,10-დან 25 ათასამდე ჰომოსექსუალი და ა.შ.
2.სისტემა გათვალისწინებული ადამიანთა მასობრივი განადგურებისთვის:ნაპოვნი იყო ათასობით სია პოტენციურ მსხვერპლთა და მკვლელობების დამადასტურებელი საბუთები. მეორე მსოფლიო ომის პერიოდში გერმანიის მიერ ოკუპირებულ ტერიტორიებზე აშენებულ იქნა "სიკვდილის ბანაკები", მილიონ ადამიანთა მკვლელობისთვის განსაზღვრული.ამასთან ერთად მკვლელობის ტექნოლოგია ვითარდებოდა.
3.გრანდიოზული მასშტაბის განადგურებანი: მთელს გერმანიის მიერ ევროპის ოკუპირებულ ტერიტორიებზე მსხვერპლნი იდევნებოდნენ და იგზავნებოდნენ კონცენტრაციულ ბანაკებსა და გამანადგურებელ ბანაკებში.გარდა ამისა,ნაპოვნი დოკუმენტების მიხედვით,გერმანელები გეგმავდნენ ებრაელთა განადგურებას აშშ-ს,დიდ ბრიტანეთსა და პალესტინაში მათი დაპყრობის შემდეგ.ასევე ჰომოსექსუალისტთა და სხვა საშიში და რასობრივად არასრულფასოვანი ჯგუფებისა.განადგურება გრძელდებოდა გერმანიის ტერიტორიაზე შეჭრამდე და მის შემდეგ კაპიტულაციამდე 1945წლის მაისში.
4. სასტიკი და ხშირად სასიკვდილო სამედიცინო ექსპერიმენტები,რომელთაც გერმანელები ჰოკოლოსტის მსხვერპლზე ატარებდნენ.
ჰოლოკოსტის მსხვერპლნი
შოა-ევროპელი ებრაელების კატასტროფა
შოა (ებრ.კატასტროფა) - ტერმინი,რომელსაც ხმარობენ ებრაელები გერმანელი ნაცისტების პოლიტიკის ,ებრაელენის ეთნოსის გეგმირუ განადგურების გამოსახატავად.ებრაულ ტრადიციაში ცვლის უფრო ნაკლებად კორექტულ ტერმინ "ჰოლოკოსტს". 2005წელს BBC-სთან ინტერვიუში ე.ვიზელმა განაცხადა,რომ უარს აცხადებდა სიტყვა "ჰოლოკოსტის" ხმარებისთვის ებრაელებთან მიმართებაში. ებრაელები იყვნენ ერთ-ერთი ყველაზე დიდი ჯგუფი,რომელიც განადგურებას ექვემდებარებოდა (თანასწორად სლავებისა და საბჭოთა ტყვეების,რომელთაგან უკანასკნელნი ითვლებოდნენ დაავადებულებად "ბოლშევიზმის დაავადებით" ). პროგრამა "ებრაელების საკითხის საბოლოო გადაწყვეტილება" იყო ყველაზე პრიორიტეტული დავალება გერმანული პოლიტიკისა. შოას მსხვერპლად ითვლებიან ევროპის 6მილიოი ებრაელნი.თუმცა მსხვერპლთა სრული სია არ არსებობს .ომის ბოლოს ნაცისტები სიკვდილის ბანაკების კვალსაც კი აქრობდნენ. დარჩენილია ცნობები უკვე გარდაცვლილი ხალხის განადგურებისა საბჭოთა არმიის მოსვლამდე.იერუსალიმში,ჰოლოკოსტის მუზეუმში, "იად ვაშემში" (Yad Vashem) ინახება პერსონალური დოკუმენტები დაახლოებით 3მილიონი მსხვერპლის შესახებ.
სტატისტიკური მონაცემებით,რომელიც გამოსცა მუზეუმმა "იად-ვაშემ" "ჰოლოკოსტის ენციკლოპედია", დაიჭუპა 3მილიონამდე პოლონელი ებრაელი, 1,2 მილიონი საბჭოთა ებრაელი, 140ათასი ლისტველი ებრაელი და 70ათასი ლატვიის ებრაელი,560ათასი უნგრეთის ებრაელი,280ათასი - რუმინეთის , 140ათასი -გერმანიის,100ათასი-ჰოლანდიის,80ათასი-საფრანგეთის,80ათასი ჩეხეთის,70ათასი-სლოვაკეთის,65ათასი- სავერძნეთის,60ათასი- იუგოსლავიის. ბელორუსიაში 800ათასზე მეტი ებრაელი იქნა განადგურებული .
ებრაელების მდგომარეობა გერმანიაში 1933-1939წწ.
მიუხედავად ნათელი დისკრიმინაციული პოლიტიკისა ებრაელების მიმართ,გენოციდი არ დაწყებულა ნაცისტების ხელისუფლებაში მოსვლისთანავე.ნაცისტები ცდილობდნენ ებრაელები გაეძევებინათ ქვეყნიდან,მაგრამ მათ წასასვლელი არ ჰქონდათ.ევროპელი ებრაელებისათვის,ჰაიმ ვეიცმანის (ისრაელის I პრეზიდენტი) ცნობილი გამონათქვამით, "მსოფლიო გაიყო ორად: ადგილად,სადაც მათ არ შეეძლოთ ცხოვრება და ადგილად,სადაც არ შეეძლოთ მოხვედრა." დევნილებს ზურგი შეაქციეს სხვა ქვეყნებმა.საერთაშორისო კონფერენცია დევნილების შესახებ ევიანში (საფრანგეთი) მოწვეული 1938წლის ივლისში,აშშ-ს პრეზიდენტ ფრანკლინ რუზველტის მიერ, დასრულდა სრული კრახით.დომინიკალური რესპუბლიკის გარდა,32 მონაწილე ქვეყნებიდან არც ერთმა არ მისცა მცირეოდენი შანსიც კი გერმანიიდან და ავსტრიიდან დევნილ ებრაელებს.ამასთან,დიდი ბრიტანეთი ზღუდავდა ემიგრანტების დინებას მისი კონტროლის ქვეშ მყოფ პალესტინაში. "ნიურბერგის კანონმა" 1935წლის 15სექტემბრიდან წერტილი დაუსვა გერმანიაში ებრაელების თანასწორობას და მათ რასობრივი ტერმინებით განასხვავებდა. ანტიებრაულმა ისტერიამ გერმანიაში მიიყვანა 1938წლის (9-10ნოემბრის ღამე) მასობრივ ნგრევასთან,რომელიც ისტორიაში შევიდა,როგორც "ბროლის ღამე" (შუშების ნატეხების გამო, რომლითაც იყო მიმოფენილი გერმანული ქალაქები). 1933-1939წლებში გერმანიიდან და ავსტრიიდან 330ათასი ებრაელი გაიქცა.დაახლოებით 110 100 ებრაელი დევნილი გერმანიიდან და ავსტრიიდან მეზობელ ქვეყნებში გადავიდნენ, მაგრამ იდევნებოდნენ უკვე ომის პერიოდში. 1939წლის დასაწყისში ჰიტლერმა "4წლიანი გეგმის შემსრულებელს" გერმნ ჰერინგს დაავალა მოემზადებინა გეგმა ებრაელების გერმანიიდან განსადევნად.მეორე მსოფლიო ომის დასაწყისისთვის არამარტო გაიზარდა მათი რიცხვი (გერმანიისთვის პოლონეთის მიერთების შემდეგ),არამედ გაართულა კიდეც ლეგალური ემიგრაცია. 1940წელს-1941წლის დასაწყისში ნაცისტები ამუშავენებ რამდენიმე ვარიანტს ებრაული საკითხის გადასაწყვეტად: სთავაზობენ საბჭოთა კავშირს მიიღონ რეიხის ებრაელები, გეგმა "მადაგასკარი" (ყველა ებრაელის აფრიკის ამ კუნძულზე გადასახლება) და "ლიუბლინი" არც ერთი ამ პროექტთაგან არ იყო შესრულებული.
ებრაელების მდგომარეობა ომის პერიოდში
ომის დასაწყისისთვის,ნაცისტებმა დაიპყრეს ის რეგიონები,რომელიც ყველაზე მჭიდროდ იყო დასახლებული ებრაელებით-პოლონეთი, პრიბალტიკა,უკრაინა,ბელორუსია. დიდ ქალაქებში (უფრო მოგვიანებით პატარა ქალაქებში) იქმნებოდა ებრაული გეტოები (დიდი ქალაქების რაიონები.სადაც ცხოვრობენ ეთნიკური უმცირესობები,ნებით თუ ძალით,მძიმე სიტუაციაში,სიტყვას ისტორიული საფუძველი აქვს და უკავშირდება ვენეციურ გეტოს,სადაც უნდა ეცხოვრათ ებრაელებს),სადაც ებრაელები მიჰყავდათ.უდიდესი გეტო იყო შექმნილი ვარშავაში,იქ 480 000-მდე ებრაელი იმყოფებოდა.იგი 1943წელს ლიკვიდირებულ იქნა მასობრივი დეპორტაციის შემდეგ ტრებლინკაში 1942წლის ზაფხულში და 1943წლის იანვრისა და აპრილის აჯანყების შემდეგ: ქ.ლოდზის (პოლონეთი) გეტო-160 000-მდე ებრაელი იმყოფებოდა.ეს გეტო თანდათან განადგურებულ იქნა: პირველი დეპორტაციის ნაკადი ჰელმნოში 1942წლის იანვარსა და მაისს შორის იყო,შემდეგ სხვა რიგი დეპორტაციებისა სხვა ბანაკებში,1944წლის 1სექტემბერს კი საბოლოოდ იქნა ლიკვიდირებულია. საბჭოთა კავშირის ტერიტორიაზე ყველაზე დიდი გეტოები იყო კვოვში (409ათასი ადამიანი,არსებობდა 1941წლის ნოემბრიდან 1943წლის ივნისამდე), მინსკში (დაახლოებით 100ათასამდე ადამიანი) 1943წლის 21ოქტომბერს იქნა ლიკვიდირებული. თავდაპირველად ვილნიუსში (ლიტვას დედაქალაქი) გეტო 57ათას ადამიანს მოიცავდა,მათი უმეტესობა დახვრეტილ იქნა.ვილნიუსის გეტოში გამოსვლების ჩახშობის შემდეგ, ბოლო რამდენიმე ათასი ებრაელი 1943წლის 23სექტემბერს გადაგზავნილ იქნა ესტონეთი ბანაკებში.ბელოსტოკის გეტო, რომელსაც 50 000ებრაელი ჰყავდა თავდაპირველად,1943წლის 16აგვისტოს იქნა ლიკვიდირებული ებრაელებთან ბრძოლის მეხუთე დღეს. საბჭოთა კავშირში ებრაელებით დასახლებული რეგიონი ნადგურდებოდა. 1941წლის ოქტომბრის შუაში დაიწყო ებრაელების დეპორტაცია გერმანიიდან და რამდენიმე დღის შემდეგ აკრძალულ იქნა ებრაელების ემიგრაცია.ასევე ოქტომბერში იყო არჩეული ადგილები "გამანადგურებელი ბანკების" ჰელმნოსა და ბელჟეცის ასაშენებლად.დეკემბრის დასაწყისისთვის პირველმა მათგანმა,ჰელმნომ, ფუნქციონირება დაიწყო.იქ ებრაელებს ხოცავდნენ გაზით,რომელსაც გამოიმუშავებდნენ დიდი დიზელის მატორები და უშვებდნენ გაზის კამერებში. 1942წელს,ვაზენში (Wannssee) ნაცისტები იმუშავებენ "ებრაელების საკითხის საბოლოო გადაწყვეტის" პროგრამას.ეს გადაწყვეტილება არ არის აფიშირებული და ცოტას (მათ შორის მომავალ მსხვერპლსაც) თუ შეეძლო დაეჯერებინა,რომ მეოცე საუკუნეში ასეთი რამ შესაძლებელი იყო.გერმანიის,საფრანგეთი,ჰოლანდიის,ბელგიის ებრაელებს გზავნიდნენ აღმოსავლეთით, პოლონეთისა და ბელორუსიის