1990-იანები

ვიკიპედიიდან

XX საუკუნე: 1991—2000 წლები

1970-იანები · 1980-იანები
1990-იანები
2000-იანები · 2010-იანები

1991 · 1992 · 1993 · 1994 · 1995
1996 · 1997 · 1998 · 1999 · 2000

1990-იანებს უწოდებენ პერიოდს 1990 წლიდან 1999 წლამდე. 1990-იანები აღინიშნებოდა გლობალიზაციის პროცესის დაჩქარებით, რაც საბჭოთა კავშირის ნგრევას და ცივი ომის დასასრულს მოჰყვა. ათწლეულის ფორმირებაში მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანა 80-იანების რეცესიამ და პერსონალური კომპიუტერების გაჩენამ საშუალო კლასის ოჯახებში, რამაც თავის მხრივ, ინტერნეტი საყოველთაოდ ცნობილი გახადა. ინტერნეტმა თანამედროვე კულტურის რევოლუციურ განვითარებას შეუწყო ხელი და ინტეგრაციისა და მთელს მსოფლიოში პოპულარული კულტურის გავრცელების საქმეში მთავარ საშუალებად იქცა.

პერსონალური კომპიუტერების და ინტერნეტის გავრცელებამ ეკონომიკური წარმადობა გაზარდა, ხოლო თანაბარ ბაზარზე კერძო ინვესტიციების მაღალი მაჩვენებელი ამერიკელთა, სამხრეთ კორეელთა, ავსტრალიელთა და ევროპელთა პირადი კეთილდღეობის წინაპირობად იქცა.

სექციების სია

[რედაქტირება] ეკონომიკა

[რედაქტირება] კულტურა

[რედაქტირება] მუსიკა

[რედაქტირება] ქართული მუსიკა

[რედაქტირება] რუსული მუსიკა

[რედაქტირება] დასავლური მუსიკა

  • როკი გემოვნების ძირითადი წარმმართველი იყო ათწლეულის უდიდესი ნაწილის განმავლობაში. ჰიპ ჰოპმა კი პოპულარობა მხოლოდ და მხოლოდ ათწლეულის დასასრულისთვის მოიპოვა. ათწლეულის დასასრულისთვის, პოპულარულ მუსიკალურ სტილებს შორის საგულისხმოა გრანჟი (ნირვანა, სონიკ იუსი, სმაშინგ პამპკინსი, სთოუნ თემფლ ფაილოთსი, ფერლ ჯემი, ელის ინ ჩეინსი, საუნდგარდენი), პოსტ-გრანჟი (ქოლექთივ სოული, სერდ აი ბლაინდი, ევერქლიარი, ქრიდი, ფუ ფაითერსი, ბუში), ჰევი მეტალი და ალტერნატიული მეტალი (ნაინ ინჩ ნეილსი, მეტალიკა, პანტერა, თული), ბლექ მეტალმა თაყვანისმცემლები გაიჩინა ევროპის ჩრდილოეთით, ბრიტპოპი და ბრიტანული როკი (ოაზისი, ბლარი, სუეიდი, პალპი, რედიოჰედი, ვერვი, ტრევისი), პოპ-პანკი (გრინ დეი, ოფსფრინგი, რანსიდი, ბლინქ-182), მესამე ტალღის სკა (ნოუ დაუთი, სუბლაიმი, რიალ ბიგ ფიში, მაითი მაითი ბოსთოუნზი), ინდი როკი (ფუგაზი, ფეივმენთ, ნიუთრალ მილქ ჰოთელი, ფლეიმინგ ლიფსი, მოდესთ მაუსი), ჯემ ბენდები (დეივ მეტიუს ბენდი, ფიში) და ნიუ მეტალი (კორნი, ლიმპ ბიზკიტი). მომღერლებსა და კომპოზიტორებს შორის გამოირჩეოდნენ ალანის მორისეტი, ბეკი, ელიოტ სმიტი, ჯეფ ბაქლი და ჯუელი. ემო მუსიკა, რომელიც მოგვიანებით როკ მუსიკის საფუძვლად იქცა, კომერციული წარმატება და კრიტიკოსების აღიარება დაიმსახურა. აღსანიშნავია სანი დეი რიალ ისთეითის ალბომი "Diary" და უიზერის "Pinkerton", რომლებმაც ჟანრის განვითარებაზე დიდი გავლენა მოახდინეს. რედიოჰედმა სახელი გაითქვა 1997 წლიდან, როცა ჯგუფის ალბომი "OK Computer" გამოვიდა. თუმცა, განსაკუთრებით საგულისხმო იყო გრანჟ-ჯგუფის - ნირვანას მეინსტრიმში შეღწევა. ჯგუფმა 1990-იან წლებში ახალგაზრდების ფართო აუდიტორიის ყურადღება მიიპყრო თავისი იმიჯით, რაც მოვლენებისადმი გულგრილ დამოკიდებულებას გულისხმობდა და თაობა X-ის ინტერესებს შეესაბამებოდა.
  • ჰიპ ჰოპ მუსიკა ათწლეულის განმავლობაში მრავალ ცვლილებას განიცდის და მის ფარგლებში არაერთი ტენდენცია ყალიბდება, დაწყებული ისეთი პოპ რეპერების კომერციული წარმატებით, როგორებიცაა ემსი ჰამერი, თოუნ ლოქი, იანგ ემსი, მარკი მარკი და ფანკი ბანჩი და ვანილა აისი. ჰიპ ჰოპის სხვა ტენდენციებს შორის საგულისხმოა ალტერნატიული/ჯაზ რეპის (დე ლა სოული, ბისტი ბოიზი, ერესთიდ დეველოფმენტი, დიგაბლ პლანეტსი, ნეიტივ ტანგსი და ე ტრაიბ ქოლდ ქუესტი) და დასავლეთ სანაპიროს ჯი-ფანკ/განგსტა რეპის გამოვლინებათა (ბოუნ საგს-ენ-ჰარმონი, საიფრეს ჰილი, დრ. დრე, NWA, სნუფ დოგი დოგი, უორენ ჯი, ქულიო და თუფაქ შაკური) ფართოდ გავრცელება. ამას მოჰყვა ე.წ. "აღმოსავლეთ სანაპიროს რენესანსი" (ვუ ტანგ კლანი, ბუთ ქემფ ქლიქი, ნასი, მობ დიფი და ნოტორიოს ბიაიჯი) და პოპ რეპი (პაფ დედი, უილ სმითი და ჯეი-ზი).
  • "ტკბილი" თინეიჯერული პოპი 1980-იანი წლების ბოლოს აღმოცენდა და 1991 წლამდეც მოაღწია, როცა ასპარეზზე ახალი ჯგუფები გამოვიდნენ - ბრიტანეთში სპაის გერლზი და თეიქ ზეთი, ხოლო შეერთებულ შტატებში 1997 წელს ბექსთრით ბოიზი. მათ გზა გაუკვალეს ისეთ ვარსკვლავებს, როგორებიცაა ბრითნი სპირსი, *ენსინქი და კრისტინა აგილერა, ხოლო ამ დროს მადონა წარმატებით განაგრძობს მოღვაწეობას თავის გავლენიან დენს-პოპის ჟანრში. მაიქლ ჯექსონი კვლავ ქმნის დამატყვევებელ მუსიკას და კიდევ უფრო იზრდება მისი საერთაშორისო პოპულარობა. 1991 წელს გამოსული "Black Or White" უდიდესი, მსოფლიო მასშტაბის ჰიტი ხდება და აშშ-ს ჩარტებში პირველობას 7 კვირის მანძილზე ინარჩუნებს.
  • ამერიკული საკლუბო/საცეკვაო მუსიკა ძალიან პოპულარულია 1990-დან 1996 წლამდე, ისეთი შემსრულებლების წყალობით, როგორებიცაა სი ენდ სი მიუზიქ ფექთორი, ქე ქე ფენისთონი, ქრისთალ ჳოთერსი, რუპოლი, ბლექ ბოქსი და დი-ლაითი. ამავე დროს, ევროდენსი აშშ-ში წარმატებას აღწევს ისეთი არტისტების საშუალებით, როგორებიცაა ტექნოტრონიკი, კორონა, კაპელა, ენ-ტრანსი, კალჩა ბითი, რილ 2 რილი, ქეფითალ საუნდი, ჯემ ენდ სფუნი, ი-თაიფი, მაქსი, ლა ბუში, ინდრა, ლე ქლიქი, ფარაო, რილ მაქქოი, აის ემსი, მი ენდ მაი, ჯეიკეი, 2 ანლიმიტედი, დრ. ალბანი, მასტერბოი, ბეისიკ ელემენტ, ეიბი ლოჯიკი, ფან ფეკტორი, მრ. პრეზიდენტი, შამანი და სნეფი.
  • რითმ-ენდ-ბლუზ მუსიკამ პოპულარობა მოიპოვა ისეთი მომღერლების წყალობით, როგორებიცაა ბეიბიფეისი, თევინ ქემფბელი, ბრაიან მაქნაითი, მონიკა, ბრენდი და ფეის ივენსი. რითმ-ენდ-ბლუზის ჟანრში მოღვაწე გოგონების ჯგუფებიდან საგულისხმოა თიელსი, დესთინის ჩაილდი, SWV და ენ ვოგი. ამას გარდა, აალია, ფიუჯისი (და მოგვიანებით ლორინ ჰილის სოლო გამოსვლები) და მერი ჯეი. ბლაიჯი 1990-იან წლებში ჰიპ ჰოპისა და რითმ-ენდ-ბლუზის სინთეზს გვთავაზობენ (იხ. ჰიპ ჰოპ სოული). ისეთმა შემსრულებლებმა, როგორებიცაა თონი ბრექსთონი, უითნი ჰიუსთონი და მერაია ქერი, 1990-იანი წლების შუა ხანებში, თავიანთი ბალადებით, ჰიტ-აღლუმები დაიპყრეს. რითმ-ენდ-ბლუზის ჟანრში მოღვაწე ბიჭების ჯგუფები წარმატებით სარგებლობენ მთელი 1990-იანი წლების განმავლობაში. მათ შორის აღსანიშნავია ჯოდესი, დრუ ჰილი, ბლექსთრითი, 112 და განსაკუთრებით ბოიზ თუ მენი.
  • პოპულარული გახდა ისეთი მუსიკალური ფესტივალები, როგორებიცაა ლოლაპალუზა და ვუდსთოქი, სადაც სხვადასხვა ჟანრის - ალტერნატიული როკის, რეპის, პანკ როკის და გარაჟის - შემსრულებლები გამოდიოდნენ.
  • ლათინური მუსიკა პოპულარობას იხვეჭს ესპანურენოვანი ქვეყნების გარეთ ისეთი მომღერლების და ჰიტების საშუალებით, როგორებიცაა რიკი მარტინი, ჯენიფერ ლოპესი და ჰიტი "Macarena".
  • მუსიკა საყოველთაოდ მისაწვდომი ხდება, ხოლო ათწლეულის დასასრულს სტიკერი "რჩევა მშობლებისთვის" უფრო მისაღები ხდება და გაღიზიანებას არ იწვევს.
  • ამერიკაში ქანთრი მუსიკა მეინსთრიმული ხდება ჩარტების დამპყრობელი ისეთი შემსრულებლების წყალობით, როგორებიცაა გართ ბრუქსი, შენაია თუეინი, ლიენ რაიმსი, ბილი რეი საირესი, ფეის ჰილი და თიმ მაქგროუ. ეს ჟანრი ამერიკის საზღვრებს გარეთაც იძენს მსმენელს.
  • პოპულარული ჰარდ როკ ჯგუფები 1990-იან წლებშიც განაგრძობენ აქტიურ მოღვაწეობას. განზ ენ როუზისი, დეფ ლეპარდი, ოზი ოსბორნი და ვან ჰალენი ისეთივე პოპულარულები არიან 1990-იანების შუა ხანებშიც. აეროსმითს და ბონ ჯოვის პოპულარობა და წარმატება მთელი ათწლეული თან სდევდათ და ახალი ათასწლეულის დასაწყისშიც ძალიან დიდი პოპულარობით სარგებლობდნენ.
  • 1980-იანი წლების გულგრილობის შემდეგ, მუსიკა ისევ უბრუნდება პოლიტიკურ პრობლემებს. 1996 წლიდან, ტიბეტის თავისუფლებისადმი მიძღვნილ კონცერტებს ყოველწლიურად 120 000 ადამიანი ესწრებოდა. ამ როკ კონცერტების ორგანიზატორი იყო საერთაშორისო მოძრაობა ტიბეტის თავისუფლებისათვის. ამავე დროს ჩამოყალიბდა სოციალური თემებით დაინტერესებული ჯგუფები რეიჯ ეგეინსტ ზე მეშინ და სისთემ ოფ ე დაუნი.
  • ევროპასა და აშშ-ში, რეივ თავყრილობებზე, ელექტრონული მუსიკა აღიარებას იმსახურებს და ათწლეულის ბოლოს ის პოპულარულ კულტურაშიც იმკვიდრებს ადგილს. ნარკოტიკული საშუალება მეთილენდიოქსიმეტამფეტამინი (იგივე ექსტაზი) ფართოდ ვრცელდება რეივ კულტურის მოტრფიალეთა რიგებში. ელექტრონული მუსიკა მეინსთრიმ კულტურაშიც პოპულარული ხდება ათწლეულის დასასრულს, როდესაც ბიგ ბით ჟანრის სხვა მუსიკოსებთან ერთად, ასპარეზზე გამოდის ჯგუფი ფროდიჯი.
  • 1980-იანებზე რეაქცია, რომელიც დაახლოებით 1994 წლიდან დაიწყო და 1990-იანი წლების შუა ხანებამდე გაგრძელდა. 1990-იანების განმავლობაში, "ოთხმოციანების" ნებისმიერი გამოვლინება ძალიან დიდ გოიმობად ითვლებოდა. ამიტომაც, ადამიანებმა გაისწორეს თმა, მუქი ფერის ტანსაცმელი ჩაიცვეს, ხოლო 1980-იანების ფერადოვანი სინთპოპის საპირისპიროდ, ამ პერიოდში პოპულარული გახდა აკუსტიკური შესრულება.

[რედაქტირება] პიროვნებები

[რედაქტირება] სახელმწიფოს მეთაურები

[რედაქტირება] არტისტები

  • აალია
  • პაულა აბდული
  • კრისტინა აგილერა
  • "აეროსმითი"
  • ტორი ამოსი
  • ფამელა ანდერსონი
  • ჯილიან ანდერსონი
  • "არ-ი-ემი"
  • ბენ აფლექი
  • "აქუა"
  • აშერი
  • სანდრა ბალოქი
  • თიმ ბართონი
  • "ბექი"
  • ჰოლი ბერი
  • ელიზაბეთ ბერქლი
  • "ბექსთრით ბოიზი"
  • ბივისი და ბათჰედი
  • ჯეიმს ვან დერ ბიკი
  • ბიორკი
  • "ბლაინდ მელოუნი
  • მერი ჯეი. ბლაიჯი
  • "ბოიზ თუ მენი"
  • "ბონ ჯოვი"
  • "ბოუნ საგზ-ენ-ჰარმონი"
  • ბრენდი
  • თონი ბრექსთონი
  • გართ ბრუქსი
  • ბუში
  • ლაიამ გალაჰერი
  • ნოელ გალაჰერი
  • "განზ ენ როუზისი"
  • მელ გიბსონი
  • ვუფი გოლდბერგი
  • ემი გრანთ
  • "გრინ დეი"
  • დეივ გროლი
  • ქიუბა გუდინგი უმცრ.
  • "და იანგსტაზი"
  • "დეივ მეთიუს ბენდი"
  • მეთ დეიმონი
  • "დეპეშ მოდი"
  • "დესთინის ჩაილდი"
  • ელენ დეჯენერესი
  • ლეონარდო დი კაპრიო
  • დიო
  • სელინ დიონი
  • "დიურან დიურანი"
  • დოქტორ დრე
  • დევიდ დუხოვნი
  • "ეთ ზი დრაივ ინი"
  • მელისა ეთერიჯი
  • "ეის ოვ ბეისი"
  • "ელის ინ ჩეინსი"
  • "ენსინქ"
  • "ვან ჰალენი"
  • "ვენგაბოისი"
  • "ზა რეალესტი"
  • რობ ზომბი
  • "თეიქ ზეთი"
  • "თი-ელ-სი"
  • თიფანი თისენი
  • ბილი ბობ თორნთნი
  • უმა თურმანი
  • "იანი"
  • "ინექსესი"
  • "იუ-2"
  • მაქალეი ქალქინი
  • დანა ქარვი
  • დინ ქინი
  • ნივ ქემფბელი
  • მერაია ქერი
  • ჯიმ ქერი
  • ნიკოლ ქიდმანი
  • მაიქლ ქითონი
  • ქურთ ქობეინი
  • ფილ ქოლინზი
  • ქორნი
  • თომ ქრუზი
  • ენი ლენოქსი
  • მართინ ლოურენსი
  • მადონა
  • მაიქ მაიერსი
  • "მაითი მაითი ბოსთოუნზი"
  • მეგობრები
    • ჯენიფერ ენისთონი
    • ქორთნი ქოქსი
    • ლიზა ქუდროუ
    • მეტ ლებლანში
    • მეთიუ ფერი
    • დევიდ შვიმერი
  • მერილინ მენსონი
  • ფრედი მერკური
  • "მეტალიკა"
  • მონიკა
  • მერედიტ მონრო
  • ალანის მორისეთ
  • დემი მური
  • "ნაინ ინჩ ნეილსი"
  • ნაინი
  • ჯექ ნიქოლსონი
  • "ნირვანა"
  • ლაიამ ნისონი
  • ნოთორიოს ბი-აი-ჯი
  • ჯიმ ნორთნი
  • "ნოუ დაუთი"
  • "ოაზისი"
  • "ოლ სეინთსი"
  • ოზი ოსბორნი
  • გვაინეთ ფელთროუ
  • "ფერლ ჯემი"
  • ბრედ ფითი
  • ნატალი პორტმანი
  • პრინსი
  • ფროდიჯი
  • მეგ რაიანი
  • ჯერი რაიანი
  • უაინონა რაიდერი
  • ქერი რასელი
  • "რედ ჰოთ ჩილი პეპერსი"
  • "რედიოჰედი"
  • ტრენტ რეზნორი
  • "რეიჯ ეგეინსთ ზი მეშინი"
  • კიანუ რივზი
  • "რილ ბიგ ფიში"
  • კრისთინა რიჩი
  • ჯულია რობერთსი
  • როკი
  • "როქსეთი"
  • რუპოლი
  • "საბლაიმი"
  • ჯერი საინფელდი
  • "საუნდგარდენი"
  • ქლოი სევინი
  • "სევიჯ გარდენი"
  • სელენა
  • ადამ სენდლერი
  • "სვიჩფუთ"
  • ჰილარი სვონქ
  • ალისია სილვერსთუნი
  • სილი
  • "სისთემ ოვ ე დაუნი"
  • "სლიფოთ"
  • ქრი სმითი
  • უილ სმითი
  • სნუფდოგი დოგი
  • მირა სორვინო
  • "სფაის გერლზი"
  • სთივენ სფილბერგი
  • ბრითნი სფირსი
  • ჯერი სფინგერი
  • ჰოუარდ სთერნი
  • სთოუნ ქოლდ სთივ ოსთინი
  • [[ჯორჯ სთრაითი]
  • ქუენთინ ტარანტინო
  • თარქანი
  • შენაია თუეინი
  • თუფაქი
  • "უაით ზომბი"
  • "უიგფილდი"
  • "უიზერი"
  • უილი და გრეისი
    • მეგან მალელი
    • ერიქ მაქქორმაქი
    • დებრა მესინგი
    • შონ ჰაიესი
  • მიშელ უილიამსი
  • რობი უილიამსი
  • ბრიუს უილისი
  • უესლი უილისი
  • ქეით უინსლეთი
  • [[ოფრა უინფრი]
  • დენზელ უოშინგთონი
  • რალფ ფაინსი
  • მიშელ ფაიფერი
  • "ფიუჯისი"
  • მიქ ფოლეი
  • ჰარისონ ფორდი
  • ქუინ ლატიფა
  • ეშლი ჯადი
  • ჯეი-ზი
  • "ჯემიროქუაი"
  • მაიქლ ჯექსონი
  • სემიუელ ელ. ჯექსონი
  • ჯენეთ ჯექსონი
  • ჯოშუა ჯექსონი
  • ჯუელი
  • [[ჰელენ ჰანთი]
  • ბრეთ ჰართი
  • თერი ჰათჩერი
  • თომ ჰენქსი
  • "ჰენსონი"
  • [[ბილ ჰიქსი]
  • უითნი ჰიუსთონი
  • ჰალქ ჰოგანი
  • ქეთი ჰოლმსი
  • ენთონი ჰოფქინსი
  • "ჰუთი ენდ ზი ბლოუფიში"

[რედაქტირება] კინოფილმები