იაპონური კალენდარი
ვიკიპედიიდან
1873 წლის 1 იანვრიდან იაპონელები იყენებენ გრიგორიანულ კალენდარს, თვეების ადგილობრივი სახელებით და ფიქსირებული დღესასწაულებით. 1873 წლამდე ლუნისოლარული კალენდარი გამოიყენებოდა, რომელიც ჩინურ კალენდარს ეფუძნებოდა.
[რედაქტირება] წლები
გრეგორიანული კალენდრის ათვისების შემდგომ იაპონელები სამ სხვადასხვა კალენდარს იყენებენ (ან იყენებდნენ):
- დასავლური, საერთო ერა (西暦, სეირეკი)
- იაპონური ერა (年号, ნენგო), რომელიც ეყრდნობა თანამედროვე იმპერატორის მმართველობის ხანას, რომელშიც 2005 წელი შეესაბამება ჰაისეი 17-ს.
- იმპერიული წელი (皇紀, კოკი), რომელიც ეყრდნობა იაპონიის მითიურ დაფუძნებას იმპერატორ ჯიმმუ-ს მიერ ჩ.წ.ა. 660 წელს.
სამიდან, პირველი ორი ამჟამადაც გამოყენებაშია; იმპერიული კალენდარი გამოყენებაში იყო მეორე მსოფლიო ომის დასრულებამდე.
[რედაქტირება] თვეები
თანამედროვე იაპონური თვეები სახელები პირდაპირ ითარგმნება როგორც "პირველი თვე", "მეორე თვე", და ა.შ. შესაბამისი რიცხვი კომბინირებულია ბოლოსართთან -გაცუ (თვე):
- იანვარი - 一月 (იჩიგაცუ)
- თებერვალი - 二月 (ნიგაცუ)
- მარტი - 三月 (სანგაცუ)
- აპრილი - 四月 (შიგაცუ)
- მაისი - 五月 (გოგაცუ)
- ივნისი - 六月 (როკუგაცუ)
- ივლისი - 七月 (შიჩიგაცუ)
- აგვისტო - 八月 (ჰაჩიგაცუ)
- სექტემბერი - 九月 (კუგაცუ)
- ოქტომბერი - 十月 (ჯუგაცუ)
- ნოემბერი - 十一月 (ჯუიჩიგაცუ)
- დეკემბერი - 十二月 (ჯუნიგაცუ)
ამასთან, ყოველ თვეს აქვს ტრადიციული სახელი, რომელიც დღემდე ხმარებაშია, მაგალითად, პოეზიაში; თორმეტიდან, შივასუ დღესაც ყველაზე გავცელებულია. წერილის ან მისასალმებელი სიტყვის პირველი პარაგრაფი როგორც წესი შეიცავს ერთ-ერთ ამ სახელთაგან, რათა მინიშნებულ იქნას ბუნების დრო. ზოგიერთ სახელს, როგორიცაა იაიოი და საცუკი, ორმაგი მნიშვნელობა აქვს და გამოიყენება ადამიანთა სახელებში (ქალთათვის). ამ თვეების სახელები შიგადაშიგ გამოჩნდება ხოლმე ჯიდაიგეკი-ზე, რაც ედოს პერიოდის ან უფრო ადრეულ სატელევიზიო წარმოდგენებს და ფილმებს ასახავს.
თვის დასახელება (გამოთქმა, პირდაპირი მნიშვნელობა):
- იანვარი - 睦月 (მუცუკი, მოფერების თვე)
- თებერვალი - 如月 ან 衣更着 (კისარაგი ან კინუსარაგი, სამოსის გამოცვლა)
- მარტი - 弥生 (იაიოი, ახალი სიცოცხლე; გაზაფხულის დასაწყისი)
- აპრილი - 卯月 (უზუკი, კურდღლის თვე)
- მაისი - 皐月 ან 早月 ან 五月 (საცუკი, მოკლე თვე)
- ივნისი - 水無月 (მინაცუკი ან მინაზუკი, წყლის თვე)
- ივლისი - 文月 (ფუმიზუკი, წიგნის თვე)
- აგვისტო - 葉月 (ჰაზუკი, ფოთლის თვე)
- სექტემბერი - 長月 (ნაგაცუკი, გრძელი თვე)
- ოქტომბერი - 神無月 (კან'ნაზუკი ან კამინაზუკი, უღმერთო თვე), 神有月 ან 神在月; (კამიარიზუკი, ღმერთის თვე – მხოლოდ იზუმოს პროვინციაში, სადაც გადმოცემით ყველა ღმერთი თავს იყრის ოქტომბერში ყოველწლიური თავშეყრისთვის იზუმოს ტაძარში.)
- ნოემბერი - 霜月 (შიმოცუკი, ყინვის თვე)
- დეკემბერი - 師走 (შივასუ, მღვდელთა თვე; ასე დაერქვა, რადგან მღვდლები განსაკუთრებით დატვირთული არიან წლის ბოლო ლოცვებით.)