კიევის რუსეთი

ვიკიპედიიდან

კიევის რუსეთის რუქა, XI ს.
კიევის რუსეთის რუქა, XI ს.

კიევის რუსეთი - ძველი სლავური სახელმწიფო, რომელიც წარმოიქმნა აღმოსავლეთ ევროპაში IX საუკუნის ბოლოს. მისი დამაარსებლები იყვნენ რიურიკოვიჩთა დინასტიის მთავრები, რომელთაც ერთი ხელისუფლების ქვეშ გააერთიანეს აღმოსავლეთ სლავების ორი მნიშვნელოვანი ცენტრი - კიევი და ნოვგოროდი. არსებობს ორი ჰიპოთეზა ამ სახელმწიფოს წარმოშობის შესახებ. პირველი, ნორმანული, თეორიის თანახმად, სახელმწიფოებრიობა აქ შემოტანილ იქნა გარედან, ვარიაგების მიერ (რიურიკი) 862 წელს. ამ თეორიას მხარს უჭერდნენ გერმანელი ისტორიკოსები ბაიერი, მილერი, შლეცერი. მეორე თეორია ანტინორმანულია და მ.ლომონოსოვს მიეწერება. იგი გულისხმობს სახელმწიფოს შექმნას საკუთარი ძალებით, სხვების დაუხმარებლად.


882 წელს ლეგენდარულმა თავადმა ოლეგმა, რომელიც არ იყო რიურიკის ნათესავი, დაიკავა ქალაქი კიევი და იგი გამოაცხადა სახელმწიფოს დედაქალაქად. ოლეგის დროს გაფორმდა წერილობითი შეთანხმებები ბიზანტიასთან 907 და 911 წლებში, რომლებიც გულისხმობდა სავაჭრო შეღავათების დაწესებას რუსი ვაჭრებისათვის, სამართლებრივი და სამხედრო საკითხების გადაწყვეტას. ოლეგმა მიიღო დიდი თავადის ტიტული და სახელმწიფოს მართავდა 30 წლის განმავლობაში. ოლეგის შემდეგ კიევის რუსეთს მართავდნენ:


  • ოლეგი (882912)
  • იგორი (912945)
  • ოლგა (945962) (რეგენტი)
  • სვიატოსლავ I (962972)
  • იაროპოლკი (972980)
  • ვლადიმირ I (9801015)
  • სვიატოპოლკ I (10151019)
  • იაროსლავ I ბრძენი (10191054)
  • იზიასლავი (10541073), (10761078)
  • ვსესლავი (10681069)
  • სვიატოსლავ II (10731076)
  • ვსევოლოდი (10781093)
  • სვიატოპოლკ II (10931113)
  • ვლადიმირ მონომახი (11131125)
  • მსტისლავი (11251132)
  • იაროპოლკ II (11321139)
  • ვიაჩესლავი (1139, 11511154).
  • ვსევოლოდ II (11391146)
  • იგორ II (1146)
  • იზიასლავ II (11461154, ინტერვალებით)
  • იური დოლგორუკი (11491151, 11551157)
  • როსტისლავი (11541167, ინტერვალებით)
  • იზიასლავ III (11551162, ინტერვალებით)
  • მსტისლავ II (11671169)
  • გლები (1169, 11701171)
  • ვლადიმირ II (1171)
  • მიხაილო იურის ძე (1171)
  • რომანი (11711173, 11751177)
  • ვსევოლოდ III დიდი (1173)
  • რიურიკ როსტისლავის ძე (11721211, ინტერვალებით)
  • იაროსლავ II, (11741175, 1180)
  • სვიატოსლავ III (1173, 11761180, 11811194)
  • ინგვარი (1202, 1214)
  • როსტისლავ II (12041206)
  • ვსევოლოდ IV (12061212, ინტერვალებით)
  • მსტისლავ III (12141223)
  • ვლადიმირ III რიურიკის ძე (12231235)
  • იზიასლავ IV ვლადიმირის ძე (12351236)
  • იაროსლავ III ვსევოლოდის ძე (12361238)
  • მიხაილ კიეველი (12381239)
  • როსტისლავ III მსტისლავის ძე (1239)
  • დანილო (12391240)
  • ალექსანდრე ნეველი (1249)
  • იაროსლავ IV (1271)


სახელმწიფომ განსაკუთრებულ აყვავებას მიაღწია იაროსლავ ბრძენის მმართველობისას. XI საუკუნის მეორე ნახევარში შიგა ომებისა და გარეშე ტომების შემოსევების შედეგად კიევის რუსეთმა დასუსტება დაიწყო და XII საუკუნეში დაიშალა დამოუკიდებელ სამთავროებად.