ეზოსმოძღვარი
ვიკიპედიიდან
ეზოსმოძღვარი, მეფის სასახლის, სამეურნეო-საფინანსო უწყების გამგებელი ძველი წელთააღრიცხვით უკანასკნელი და ახალი წელთააღრიცხვით პირველი საუკუნეების საქართველოში. დამოწმებულია არმაზის ბილინგვის არამეულ ტექსტში, სადაც აზოსმოძღვარი "ძლევამოსილად" იწოდება. ამ ორენოვანი წარწერის ბერძნულ ტექსტში მას შეესატყვისება "ეპიტროპოსი", რომელიც თავის მხრივ სახლის მმართველს - პროკურატორს ნიშნავდა ძვ. რომში. არმაზის ბილინგვიდან ჩანს, რომ ეზოსმოძღვარის თანამდებობა მემკვიდრეობითი იყო. ვახუშტი ბატონიშვილი ეზოსმოძღვარს უძველესი პერიოდის საქართველოს სახელმწიფოებრივი წყობილების მნიშვნელოვან მოხელედ წარმოგვიდგენს. ვახუშტის სიტყვით, ეზოსმოძღვარი "ჴელისა იყო: ყოველნი საგანგიონი, მეფისა ხარჯნი და წარსაგებელნი, წესნი და რიგნი დარბაზისა, მეფის ტაბლისა და სანოვაგისა, ანუ სხუათა" (ვახუშტი, აღწერა სამეფოსა საქართველოსა, წგნ.: ქართლის ცხოვრება, ს. ყაუხჩიშვილის გამოცემა, ტ. 4, თბ., 1973, გვ. 22). არმაზის ორენოვანი წარწერის, ვახუშტის ცნობისა და სხვა მონაცემების მიხედვით, ეზოსმოძღვარი აერთიანებდა სამხედრო, ფინანსურ და სხვაგვარ ადმინისტრაციულ ფუნქციებს.
თამარის მეორე ისტორიაში მოხსენიებულია ბასილი ეზოსმოძღვარი, რომელიც საეკლესიო მოღვაწე ჩანს.