ಭಾರತ ರತ್ನ

From Wikipedia

ಭಾರತ ರತ್ನ ಪದಕ: ಸೂರ್ಯನ ಚಿತ್ರ ಮತ್ತು ಅರಳಿ ಎಲೆಯ ಚಿತ್ರದ ಮೇಲೆ ದೇವನಾಗರಿ ಲಿಪಿಯಲ್ಲಿ "ಭಾರತ ರತ್ನ"
ಭಾರತ ರತ್ನ ಪದಕ: ಸೂರ್ಯನ ಚಿತ್ರ ಮತ್ತು ಅರಳಿ ಎಲೆಯ ಚಿತ್ರದ ಮೇಲೆ ದೇವನಾಗರಿ ಲಿಪಿಯಲ್ಲಿ "ಭಾರತ ರತ್ನ"
ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಧ್ವಜ
ಭಾರತ
ಪದಕಗಳು ಮತ್ತು ಪುರಸ್ಕಾರಗಳು
ಶೌರ್ಯ

ಪರಮ ವೀರ ಚಕ್ರ
ಮಹಾ ವೀರ ಚಕ್ರ
ವೀರ ಚಕ್ರ
ಅಶೋಕ ಚಕ್ರ
ಕೀರ್ತಿ ಚಕ್ರ
ಶೌರ್ಯ ಚಕ್ರ
ಸೇನಾ ಪದಕ
ನವಸೇನಾ ಪದಕ
ವಾಯುಸೇನಾ ಪದಕ

ಅಸಾಧಾರಣ ಸೇವೆ

ಸರ್ವೋತ್ತಮ ಯುದ್ಧ ಸೇವಾ ಪದಕ
ಪರಮ ವಿಶಿಷ್ಟ ಸೇವಾ ಪದಕ
ಉತ್ತಮ ಯುದ್ಧ ಸೇವಾ ಪದಕ
ಅತಿ ವಿಶಿಷ್ಟ ಸೇವಾ ಪದಕ
ಯುದ್ಧ ಸೇವಾ ಪದಕ
ವಿಶಿಷ್ಟ ಸೇವಾ ಪದಕ

ನಾಗರಿಕ

ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸೇವೆ
ಭಾರತ ರತ್ನ
ಪದ್ಮ ವಿಭೂಷಣ
ಪದ್ಮ ಭೂಷಣ
ಪದ್ಮಶ್ರೀ
ಸಾಹಿತ್ಯ
ಜ್ಞಾನಪೀಠ ಪ್ರಶಸ್ತಿ
ಕಲೆ
ಸಂಗೀತ ನಾಟಕ ಅಕಾಡೆಮಿ
ಕ್ರೀಡೆ
ರಾಜೀವ್ ಗಾಂಧಿ ಖೇಲ್ ರತ್ನ
ಅರ್ಜುನ ಪ್ರಶಸ್ತಿ
ದ್ರೋಣಾಚಾರ್ಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿ
ಚಲನಚಿತ್ರ
ದಾದಾಸಾಹೇಬ್ ಫಾಲ್ಕೆ ಪ್ರಶಸ್ತಿ
ಇತರೆ
ಗಾಂಧಿ ಶಾಂತಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ

ಭಾರತ ರತ್ನ ಭಾರತದ ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ದೊರೆಯಬಹುದಾದ ಅತ್ಯುಚ್ಚ ಪ್ರಶಸ್ತಿ.


ಭಾರತ ರತ್ನ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಕಲೆ, ಸಾಹಿತ್ಯ, ವಿಜ್ಞಾನ, ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸೇವೆ ಮತ್ತಿತರ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಸಾಧನೆಗಳನ್ನು ತೋರಿದ ಗಣ್ಯರಿಗೆ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ೧೯೫೪ ರಲ್ಲಿ ಆರಂಭಿಸಲಾಯಿತು. ಆಗ ಈ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಯಾರಿಗೂ ಮರಣಾನಂತರ ಪ್ರದಾನ ಮಾಡುವ ಉದ್ದೇಶವಿರಲಿಲ್ಲ. ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿಯವರಿಗೆ ಈ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ದೊರಕದ್ದಕ್ಕೆ ಪ್ರಮುಖ ಕಾರಣ ಇದೇ ಇದ್ದೀತು. ೧೯೫೫ ರ ನಂತರ ಮರಣಾನಂತರವೂ ಈ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪ್ರದಾನ ಮಾಡಲು ಅವಕಾಶ ಸೃಷ್ಟಿಯಾಯಿತು (ಇದು ವರೆಗೆ ಒಟ್ಟು ಏಳು ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಗೆ ಅವರ ಮರಣಾನಂತರ ಭಾರತ ರತ್ನ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪ್ರದಾನ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ). ಭಾರತ ರತ್ನ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯುವ ವ್ಯಕ್ತಿ ಭಾರತೀಯ ನಾಗರಿಕರಾಗಿರಬೇಕೆಂಬ ನಿಯಮವೇನಿಲ್ಲದಿದ್ದರೂ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಇದನ್ನು ಪಾಲಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಭಾರತೀಯ ನಾಗರಿಕರಲ್ಲದಿದ್ದರೂ ಈ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದ ಇಬ್ಬರೇ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳೆಂದರೆ ನೆಲ್ಸನ್ ಮಂಡೇಲಾ (೧೯೯೦ ರಲ್ಲಿ) ಮತ್ತು ಖಾನ್ ಅಬ್ದುಲ್ ಗಫಾರ್ ಖಾನ್ (೧೯೮೮ ರಲ್ಲಿ).

ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪದಕದ ಮೊದಲ ವಿನ್ಯಾಸದಂತೆ ವೃತ್ತಾಕಾರದ ಚಿನ್ನದ ಪದಕದ ಮೇಲೆ ಸೂರ್ಯನ ಚಿತ್ರ ಮತ್ತು ದೇವನಾಗರಿ ಲಿಪಿಯಲ್ಲಿ "ಭಾರತ ರತ್ನ", ಮತ್ತು ಹಿಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಚಿಹ್ನೆ ಮತ್ತು "ಸತ್ಯಮೇವ ಜಯತೇ" ಎಂದು ಬರೆಯಬೇಕೆಂದಿದ್ದಿತು. ಈ ವಿನ್ಯಾಸದ ಯಾವುದೇ ಪದಕವನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ. ಮುಂದಿನ ವರ್ಷವೇ ಪದಕದ ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ಈಗಿನ ವಿನ್ಯಾಸಕ್ಕೆ ಬದಲಾಯಿಸಲಾಯಿತು.

[ಬದಲಾಯಿಸಿ] ಭಾರತ ರತ್ನ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದವರ ಪಟ್ಟಿ

ಕ್ರಮಾಂಕ ಹೆಸರು ಜನನ - ನಿಧನ ಪುರಸ್ಕೃತ ವರ್ಷ ಬಗ್ಗೆ ರಾಜ್ಯ / ರಾಷ್ಟ್ರ
೧. ಡಾ. ಸರ್ವೆಪಲ್ಲಿ ರಾಧಾಕೃಷ್ಣನ್ ೧೮೮೮-೧೯೭೫ ೧೯೫೪ Second President, First Vice President, Philosopher. Tamil Nadu
೨. ಚಕ್ರವರ್ತಿ ರಾಜಗೋಪಾಲಾಚಾರಿ ೧೮೭೮ - ೧೯೭೨ ೧೯೫೪ Last Governor-General, Freedom Fighter. ತಮಿಳು ನಾಡು
೩. ಡಾ. ಚಂದ್ರಶೇಖರ ವೆಂಕಟ ರಾಮನ್ 1888–1970 1954 Nobel-prize winning Physicist Tamil Nadu
೪. ಡಾ. ಭಗವಾನ್ ದಾಸ್ 1869–1958 1955 Philosopher, Freedom Fighter Uttar Pradesh
೫. ಡಾ. ಮೋಕ್ಷಗುಂಡಂ ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಾಯ 1861–1962 1955 Engineer Karnataka
೬. ಜವಾಹರ್‌ಲಾಲ್ ನೆಹರು 1889–1964 1955 First Prime Minister, Freedom Fighter, Author. Uttar Pradesh
೭. ಗೋವಿಂದ ವಲ್ಲಭ ಪಂತ್ 1887–1961 1957 Freedom Fighter, Home Minister Uttar Pradesh
೮. ಡಾ. ಧೊಂಡೊ ಕೇಶವ ಕರ್ವೆ 1858–1962 1958 Educationist, Social Reformer Maharashtra
೯. ಡಾ. ಬಿಧನ್ ಚಂದ್ರ ರಾಯ್ 1882–1962 1961 Physician, Politician West Bengal
೧೦. ಪುರುಷೋತ್ತಮ್ ದಾಸ್ ತಂಡನ್ 1882–1962 1961 Freedom Fighter, Educationalist. Uttar Pradesh
೧೧. ಡಾ. ಬಾಬು ರಜೇಂದ್ರ ಪ್ರಸಾದ್ 1884–1963 1962 First President, Freedom Fighter, Jurist Bihar
೧೨. ಡಾ. ಜಾಕಿರ್ ಹುಸೇನ್ 1897–1969 1963 Former President, Scholar. Andhra Pradesh
೧೩. ಡಾ. ಪಾಂಡುರಂಗ ವಾಮನ ಕಾಣೆ 1880–1972 1963 Indologist and Sanskrit scholar Maharashtra
೧೪. ಲಾಲ್ ಬಹಾದುರ್ ಶಾಸ್ತ್ರಿ 1904–1966 1966 Posthumous, Second Prime Minister, Freedom Fighter Uttar Pradesh
೧೫. ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿ 1917–1984 1971 Former Prime Minister Uttar Pradesh
೧೬. ವಿ ವಿ ಗಿರಿ 1894–1980 1975 Former President, Trade Unionist. Andhra Pradesh
೧೭. ಕುಮಾರಸ್ವಾಮಿ ಕಾಮರಾಜ್ 1903–1975 1976 Posthumous, Freedom Fighter, Chief Minister-Tamil Nadu. Tamil Nadu
೧೮. ಆಗ್ನೆಸ್ ಗೊನ್ಚ ಬೊಹಾಚ್ಯು (ಮದರ್ ತೆರೆಸಾ) 1910–1997 1980 Naturalized Indian citizen, Nobel Laureate (Peace, 1979). West Bengal
೧೯. ವಿನೋಬಾ ಭಾವೆ 1895–1982 1983 Posthumous, Social Reformer, Freedom Figher. Maharashtra
೨೦. ಖಾನ್ ಅಬ್ದುಲ್ ಗಫಾರ್ ಖಾನ್ 1890–1988 1987 First non-citizen, Freedom Fighter. Pakistan
೨೧. ಡಾ. ಎಮ್ ಜಿ ರಾಮಚಂದ್ರನ್ 1917–1987 1988 Posthumous, Chief Minister-Tamil Nadu, Actor. Tamil Nadu
೨೨. ಡಾ. ಬಿ.ಆರ್.ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ 1891–1956 1990 Posthumous, Architect-Indian Constitution, Leader of Dalits Maharashtra
೨೩. ಡಾ. ನೆಲ್ಸನ್ ಮಂಡೇಲಾ b. 1918 1990 Second non-citizen and first non-Indian, Leader of Anti-Apartheid movement. South Africa
೨೪. ರಾಜೀವ್ ಗಾಂಧಿ 1944–1991 1991 Posthumous, Former Prime Minister New Delhi
೨೫. ಸರ್ದಾರ್ ವಲ್ಲಭಭಾಯ್ ಪಟೇಲ್ 1875–1950 1991 Posthumous, Freedom Fighter, First Home Minister of India. Gujarat
೨೬. ಮೊರಾರ್ಜ ದೇಸಾಯಿ 1896–1995 1991 Former Prime Minister, Freedom Fighter. Gujarat
೨೭. ಮೌಲಾನಾ ಅಬ್ದುಲ್ ಕಲಮ್ ಆಜಾದ್ 1888–1958 1992 Posthumous, Freedom Fighter, Educator. West Bengal
೨೮. ಜೆ.ಆರ್.ಡಿ.ಟಾಟಾ 1904–1993 1992 Industrialist and philanthropist. Maharashtra
೨೯. ಸತ್ಯಜಿತ್ ರೇ 1922–1992 1992 Legendary Indian Film Director West Bengal
೩೦. ಎಪಿಜೆ ಅಬ್ದುಲ್ ಕಲಮ್ b. 1931 1997 President of India, Scientist. Tamil Nadu
೩೧. ಗುಲ್ಜಾರಿಲಾಲ್ ನಂದಾ 1898–1998 1997 Freedom Fighter, former Prime Minister. Punjab
೩೨. ಅರುಣಾ ಅಸಫ್ ಅಲಿ 1908–1996 1997 Posthumous, Freedom Fighter. West Bengal
೩೩. ಎಮ್ ಎಸ್ ಸುಬ್ಬುಲಕ್ಷ್ಮಿ 1916–2004 1998 Classical singer. Tamil Nadu
೩೪. ಸಿ. ಸುಬ್ರಮಣ್ಯಮ್ 1910–2000 1998 Freedom Fighter, Minister of Agriculture(Father of Green revolution). Tamil Nadu
೩೫. ಜಯಪ್ರಕಾಶ್ ನಾರಾಯಣ್ 1902–1979 1998 Posthumous, Freedom Fighter, Social Reformer. Uttar Pradesh
೩೬. ರವಿ ಶಂಕರ್ b. 1920 1999 Classical sitar player. Uttar Pradesh
೩೭. ಡಾ. ಅಮರ್ತ್ಯ ಸೇನ್ b. 1933 1999 Nobel Laureate (Economics, 1998), Economist. West Bengal
೩೮. ಗೋಪಿನಾಥ್ ಬೋರ್ಡೊಲೋಯಿ 1890–1950 1999 Posthumous, freedom fighter Assam
೩೯. ಲತಾ ಮಂಗೇಶ್ಕರ್ b. 1929 2001 Play back singer. Maharashtra
೪೦. ಉಸ್ತಾದ್ ಬಿಸ್ಮಿಲ್ಲಾ ಖಾನ್ 1916-2006 2001 Shehnai (classical instrument) player. Uttar Pradesh