ಭಾರತ ರತ್ನ
From Wikipedia
![]() |
ಭಾರತ ಪದಕಗಳು ಮತ್ತು ಪುರಸ್ಕಾರಗಳು |
ಶೌರ್ಯ ಪರಮ ವೀರ ಚಕ್ರ |
ಅಸಾಧಾರಣ ಸೇವೆ ಸರ್ವೋತ್ತಮ ಯುದ್ಧ ಸೇವಾ ಪದಕ |
ನಾಗರಿಕ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸೇವೆ |
ಭಾರತ ರತ್ನ ಭಾರತದ ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ದೊರೆಯಬಹುದಾದ ಅತ್ಯುಚ್ಚ ಪ್ರಶಸ್ತಿ.
ಭಾರತ ರತ್ನ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಕಲೆ, ಸಾಹಿತ್ಯ, ವಿಜ್ಞಾನ, ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸೇವೆ ಮತ್ತಿತರ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಸಾಧನೆಗಳನ್ನು ತೋರಿದ ಗಣ್ಯರಿಗೆ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ೧೯೫೪ ರಲ್ಲಿ ಆರಂಭಿಸಲಾಯಿತು. ಆಗ ಈ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಯಾರಿಗೂ ಮರಣಾನಂತರ ಪ್ರದಾನ ಮಾಡುವ ಉದ್ದೇಶವಿರಲಿಲ್ಲ. ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿಯವರಿಗೆ ಈ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ದೊರಕದ್ದಕ್ಕೆ ಪ್ರಮುಖ ಕಾರಣ ಇದೇ ಇದ್ದೀತು. ೧೯೫೫ ರ ನಂತರ ಮರಣಾನಂತರವೂ ಈ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪ್ರದಾನ ಮಾಡಲು ಅವಕಾಶ ಸೃಷ್ಟಿಯಾಯಿತು (ಇದು ವರೆಗೆ ಒಟ್ಟು ಏಳು ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಗೆ ಅವರ ಮರಣಾನಂತರ ಭಾರತ ರತ್ನ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪ್ರದಾನ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ). ಭಾರತ ರತ್ನ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯುವ ವ್ಯಕ್ತಿ ಭಾರತೀಯ ನಾಗರಿಕರಾಗಿರಬೇಕೆಂಬ ನಿಯಮವೇನಿಲ್ಲದಿದ್ದರೂ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಇದನ್ನು ಪಾಲಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಭಾರತೀಯ ನಾಗರಿಕರಲ್ಲದಿದ್ದರೂ ಈ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದ ಇಬ್ಬರೇ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳೆಂದರೆ ನೆಲ್ಸನ್ ಮಂಡೇಲಾ (೧೯೯೦ ರಲ್ಲಿ) ಮತ್ತು ಖಾನ್ ಅಬ್ದುಲ್ ಗಫಾರ್ ಖಾನ್ (೧೯೮೮ ರಲ್ಲಿ).
ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪದಕದ ಮೊದಲ ವಿನ್ಯಾಸದಂತೆ ವೃತ್ತಾಕಾರದ ಚಿನ್ನದ ಪದಕದ ಮೇಲೆ ಸೂರ್ಯನ ಚಿತ್ರ ಮತ್ತು ದೇವನಾಗರಿ ಲಿಪಿಯಲ್ಲಿ "ಭಾರತ ರತ್ನ", ಮತ್ತು ಹಿಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಚಿಹ್ನೆ ಮತ್ತು "ಸತ್ಯಮೇವ ಜಯತೇ" ಎಂದು ಬರೆಯಬೇಕೆಂದಿದ್ದಿತು. ಈ ವಿನ್ಯಾಸದ ಯಾವುದೇ ಪದಕವನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ. ಮುಂದಿನ ವರ್ಷವೇ ಪದಕದ ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ಈಗಿನ ವಿನ್ಯಾಸಕ್ಕೆ ಬದಲಾಯಿಸಲಾಯಿತು.
[ಬದಲಾಯಿಸಿ] ಭಾರತ ರತ್ನ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದವರ ಪಟ್ಟಿ
ಕ್ರಮಾಂಕ | ಹೆಸರು | ಜನನ - ನಿಧನ | ಪುರಸ್ಕೃತ ವರ್ಷ | ಬಗ್ಗೆ | ರಾಜ್ಯ / ರಾಷ್ಟ್ರ | |
---|---|---|---|---|---|---|
೧. | ಡಾ. ಸರ್ವೆಪಲ್ಲಿ ರಾಧಾಕೃಷ್ಣನ್ | ೧೮೮೮-೧೯೭೫ | ೧೯೫೪ | Second President, First Vice President, Philosopher. | Tamil Nadu | |
೨. | ಚಕ್ರವರ್ತಿ ರಾಜಗೋಪಾಲಾಚಾರಿ | ೧೮೭೮ - ೧೯೭೨ | ೧೯೫೪ | Last Governor-General, Freedom Fighter. | ತಮಿಳು ನಾಡು | |
೩. | ಡಾ. ಚಂದ್ರಶೇಖರ ವೆಂಕಟ ರಾಮನ್ | 1888–1970 | 1954 | Nobel-prize winning Physicist | Tamil Nadu | |
೪. | ಡಾ. ಭಗವಾನ್ ದಾಸ್ | 1869–1958 | 1955 | Philosopher, Freedom Fighter | Uttar Pradesh | |
೫. | ಡಾ. ಮೋಕ್ಷಗುಂಡಂ ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಾಯ | 1861–1962 | 1955 | Engineer | Karnataka | |
೬. | ಜವಾಹರ್ಲಾಲ್ ನೆಹರು | 1889–1964 | 1955 | First Prime Minister, Freedom Fighter, Author. | Uttar Pradesh | |
೭. | ಗೋವಿಂದ ವಲ್ಲಭ ಪಂತ್ | 1887–1961 | 1957 | Freedom Fighter, Home Minister | Uttar Pradesh | |
೮. | ಡಾ. ಧೊಂಡೊ ಕೇಶವ ಕರ್ವೆ | 1858–1962 | 1958 | Educationist, Social Reformer | Maharashtra | |
೯. | ಡಾ. ಬಿಧನ್ ಚಂದ್ರ ರಾಯ್ | 1882–1962 | 1961 | Physician, Politician | West Bengal | |
೧೦. | ಪುರುಷೋತ್ತಮ್ ದಾಸ್ ತಂಡನ್ | 1882–1962 | 1961 | Freedom Fighter, Educationalist. | Uttar Pradesh | |
೧೧. | ಡಾ. ಬಾಬು ರಜೇಂದ್ರ ಪ್ರಸಾದ್ | 1884–1963 | 1962 | First President, Freedom Fighter, Jurist | Bihar | |
೧೨. | ಡಾ. ಜಾಕಿರ್ ಹುಸೇನ್ | 1897–1969 | 1963 | Former President, Scholar. | Andhra Pradesh | |
೧೩. | ಡಾ. ಪಾಂಡುರಂಗ ವಾಮನ ಕಾಣೆ | 1880–1972 | 1963 | Indologist and Sanskrit scholar | Maharashtra | |
೧೪. | ಲಾಲ್ ಬಹಾದುರ್ ಶಾಸ್ತ್ರಿ | 1904–1966 | 1966 | Posthumous, Second Prime Minister, Freedom Fighter | Uttar Pradesh | |
೧೫. | ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿ | 1917–1984 | 1971 | Former Prime Minister | Uttar Pradesh | |
೧೬. | ವಿ ವಿ ಗಿರಿ | 1894–1980 | 1975 | Former President, Trade Unionist. | Andhra Pradesh | |
೧೭. | ಕುಮಾರಸ್ವಾಮಿ ಕಾಮರಾಜ್ | 1903–1975 | 1976 | Posthumous, Freedom Fighter, Chief Minister-Tamil Nadu. | Tamil Nadu | |
೧೮. | ಆಗ್ನೆಸ್ ಗೊನ್ಚ ಬೊಹಾಚ್ಯು (ಮದರ್ ತೆರೆಸಾ) | 1910–1997 | 1980 | Naturalized Indian citizen, Nobel Laureate (Peace, 1979). | West Bengal | |
೧೯. | ವಿನೋಬಾ ಭಾವೆ | 1895–1982 | 1983 | Posthumous, Social Reformer, Freedom Figher. | Maharashtra | |
೨೦. | ಖಾನ್ ಅಬ್ದುಲ್ ಗಫಾರ್ ಖಾನ್ | 1890–1988 | 1987 | First non-citizen, Freedom Fighter. | Pakistan | |
೨೧. | ಡಾ. ಎಮ್ ಜಿ ರಾಮಚಂದ್ರನ್ | 1917–1987 | 1988 | Posthumous, Chief Minister-Tamil Nadu, Actor. | Tamil Nadu | |
೨೨. | ಡಾ. ಬಿ.ಆರ್.ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ | 1891–1956 | 1990 | Posthumous, Architect-Indian Constitution, Leader of Dalits | Maharashtra | |
೨೩. | ಡಾ. ನೆಲ್ಸನ್ ಮಂಡೇಲಾ | b. 1918 | 1990 | Second non-citizen and first non-Indian, Leader of Anti-Apartheid movement. | South Africa | |
೨೪. | ರಾಜೀವ್ ಗಾಂಧಿ | 1944–1991 | 1991 | Posthumous, Former Prime Minister | New Delhi | |
೨೫. | ಸರ್ದಾರ್ ವಲ್ಲಭಭಾಯ್ ಪಟೇಲ್ | 1875–1950 | 1991 | Posthumous, Freedom Fighter, First Home Minister of India. | Gujarat | |
೨೬. | ಮೊರಾರ್ಜ ದೇಸಾಯಿ | 1896–1995 | 1991 | Former Prime Minister, Freedom Fighter. | Gujarat | |
೨೭. | ಮೌಲಾನಾ ಅಬ್ದುಲ್ ಕಲಮ್ ಆಜಾದ್ | 1888–1958 | 1992 | Posthumous, Freedom Fighter, Educator. | West Bengal | |
೨೮. | ಜೆ.ಆರ್.ಡಿ.ಟಾಟಾ | 1904–1993 | 1992 | Industrialist and philanthropist. | Maharashtra | |
೨೯. | ಸತ್ಯಜಿತ್ ರೇ | 1922–1992 | 1992 | Legendary Indian Film Director | West Bengal | |
೩೦. | ಎಪಿಜೆ ಅಬ್ದುಲ್ ಕಲಮ್ | b. 1931 | 1997 | President of India, Scientist. | Tamil Nadu | |
೩೧. | ಗುಲ್ಜಾರಿಲಾಲ್ ನಂದಾ | 1898–1998 | 1997 | Freedom Fighter, former Prime Minister. | Punjab | |
೩೨. | ಅರುಣಾ ಅಸಫ್ ಅಲಿ | 1908–1996 | 1997 | Posthumous, Freedom Fighter. | West Bengal | |
೩೩. | ಎಮ್ ಎಸ್ ಸುಬ್ಬುಲಕ್ಷ್ಮಿ | 1916–2004 | 1998 | Classical singer. | Tamil Nadu | |
೩೪. | ಸಿ. ಸುಬ್ರಮಣ್ಯಮ್ | 1910–2000 | 1998 | Freedom Fighter, Minister of Agriculture(Father of Green revolution). | Tamil Nadu | |
೩೫. | ಜಯಪ್ರಕಾಶ್ ನಾರಾಯಣ್ | 1902–1979 | 1998 | Posthumous, Freedom Fighter, Social Reformer. | Uttar Pradesh | |
೩೬. | ರವಿ ಶಂಕರ್ | b. 1920 | 1999 | Classical sitar player. | Uttar Pradesh | |
೩೭. | ಡಾ. ಅಮರ್ತ್ಯ ಸೇನ್ | b. 1933 | 1999 | Nobel Laureate (Economics, 1998), Economist. | West Bengal | |
೩೮. | ಗೋಪಿನಾಥ್ ಬೋರ್ಡೊಲೋಯಿ | 1890–1950 | 1999 | Posthumous, freedom fighter | Assam | |
೩೯. | ಲತಾ ಮಂಗೇಶ್ಕರ್ | b. 1929 | 2001 | Play back singer. | Maharashtra | |
೪೦. | ಉಸ್ತಾದ್ ಬಿಸ್ಮಿಲ್ಲಾ ಖಾನ್ | 1916-2006 | 2001 | Shehnai (classical instrument) player. | Uttar Pradesh |