Fîzîka keriyan
Ji Wîkîpediya
Fîzîka keriyan zanistek e ko wekî parek ji fîzîkê behsa kerî yên biçûktir ji atomê dikit û li ser tikhilî û saloxetên wan lêkolînê dikit û babetê lêkolînên wê keriyên hîmanî in ko madde û tîdanê pêkdiînin.
Fîzîka keriyan bi fîzîka pirenerjî dihêy niyasîn, jiber hindê ko keriyên bingehîn bi tenê li xwerisk an xwezayê da nahên dîtin û eşkirakirina wan di ezmûngehan da û bi lihevxistina keriyan di rewşên pir enerjî yên mîna lezgînkera keriyan da mumkin dibit.
[biguherîne] Dîrok
Hizira keriyên bingehîn bi kêmanî vedigerit sedsala 6ê Berî Îsayî. Hingî, li Yewnana Kevin feylesofên mîna Epîkor û Demokrîtusî hizira atomîzmê eşkira kir. Li sedsala 19ê, dema Can Dalton li ser pêkhata keriyên karlêkkirinên kîmyayî dixebitî, gehişt wê encamê ko hemî made ji keriyeka neguhêr a bingehîn pêkdihên. Dalton û hevdemên wî bawer dikir ko ew kerî keriyên bingehîn in û navê wan kir atom. Atom peyveka Yewnanî ye û ramana wê "tiştê ko nehê kelaştin" e. Lê hema nêzî dawiya sedsala 19ê zanistvanan têderanî ko atom ne keriyên bingehîn ên wesa in ko nehên parçekirin û kelaştin. Hêdî hêdî Kerî yên atomê jî hatin vedîtin.
Ev gotar şitlek e.
- Ev gotar hîn nû ye, ne temam e. Wekî şitleke darê ye. Heke tu binivîsî, tu yê vê darê mezin bikî û dê gelek guliyên nû xwe jê berdin. Çawa?
- Eger tu bixwazî binivîsî, biçe ser « biguherîne».
Kategorîyan: کورت | Fîzîk