Siyaset
Ji Wîkîpediya
Konevanî, polîtîka.
لە عێرقدا كەركوك گەلەكۆمەیەكی هەنۆكەیی و مێژوویی لە سەر كەركوك هەیە، من لە زووەوە ئەمە رای منە "كەركوك ئاوێنەی بوونی دیموكراسییە لە عێراقدا". ئەگەر كێشەی كەركوك و ناوچە بەعەرەبكراوەكان بە پێی مەعریفەتی یاسایی چارەسەر نەكرێت، ناكرێت باس لە دەوڵەتێكی دیموكراسی لە عێراقدا بكرێت. چونكە لەم لە هەرێمانەدا مافی نەتەوەیی و مرۆڤایی سەدان هەزار كەس پێشێلكراوە. ئەمە بە شێوەیەكی زۆرەملێ لە لایەن رژێمێكی فاشیزم بە زۆری چەك، هەوڵی گۆڕینی دیموگرافی ئەم دەڤەرانە دراوە. ئێستاكەش ئەم سیاسەتە بە میتۆدێكیترەوە ئەنجام دەدەرێت، كەواتە لێرەدا ئەوەی پاڵنەری ئەم ئۆلگۆیەیە تێگەئاڵڤۆێ[[Kategorî:[[Kategorî:[[Kategorî:]]]]]]شتنێكی تەسكی شۆڤینیزمی نەتەوەی فەرمانرەوایە، لە شوێن و كاتی پێویستدا، ئینجا بە هەر شێوەیەك بوو سەرهەڵدەدات. دیارە لێرەدا كێشەی كەركوك بوونی پەترۆڵ نییە، دەیانەوێت كەركوك وەك سیگۆرتای دەسەڵاتی هەرێمی كوردستان بهێڵنەوە، هەر كاتێك ویستیان لە رێی كێشەی كەركوكەوە گوشار بخەنە سەر دەسەڵاتی هەرێمی كوردستان، هەروا پێشكەوتنە سیاسی، ئابوری و كۆمەڵایەتییەكانی كوردستان پێی كۆنتروڵ بكەن. لە لایەكیترەوە بەمە ئیرادەی سیاسی گەلی كوردستانی پێی بشكێنن، بواری ئەمەی پێنەدەن كە وەك هەرێمێكی خۆدەسەڵاتی سیاسی، دیپلۆماسی، ئابوری و بازرگانی و سەربازی لە پانتایی رۆژهەڵاتی ناوەراستدا پێگەی خۆی بە هێز بكات. راپۆرتی بیكەر – هاملتۆن كەركوك بە "بەرمیلێك بارووت" ناوزەد دەكات. لە راستی دەبێ وەها لێی تێبگەین كە ئەم "بەرمیلە بارووت"ە هەر كە ویستیان بە گەلی كوردستان دەتەقێننەوە. هەر وەك رژێمی بەعس لە ساڵانی (70)كاندا كردی. لە راستیدا كەركوك شارێكی مینرێژكراو نییە وەك پێیدەڵێن "بەرمیلی بارووت". لە دێر زەمانەوەیە كەركوك شارێكی برایەتی گەلان بووە، بە ئاوایەكی ئارەزوومەندانە خەلكی رەسەنی دانیشتووی كەركوك كورد، عەرەبی رەسەن، توركمان، كلد و ئاشوری، بە كۆی ئەمەوە كە هەڵگری باوەری ئاین و ئاینزای جۆراوجۆرن پێكەوە برا لەم شارەدا ژیانیان بە سەر بردووە. بەڵام دەستێوەردانە دەرەكییەكان بەردەوام فیتنەی شەڕ و ئاژاوەگێریان لەم ناوەیە ناوەتەوە، بە تایبەتی ئەمەش لە دوای دۆزینەوەی چاڵە نەوتەكان و پێگەشتنی دەسەڵاتی دەوڵەتی نەتەوە زیاتر پەرەیسەندووە. لەم بارەوە سیاسەتی لایەنە عەرەبییەكانی عێراقی تاكوو ئێستا سنوری سیاسەتی دەوڵەتی نەتەوەیان نەبەزاندووە، بەو واتایەی كە لە چوارچێوەی تێگەیشتنی حزبی بەعسدا ماونەتەوە، بێگومان لەم بارەوە لە كاریگەری سیاسەتی دەوڵەتە داگیركەرەكانی كوردستانیش بە دوورنین. دەوڵەتی عێراق و حكومەتی بەغدا لەگەڵ جێبەجێكردنی مادەی (140)نین، راستە لە گوتەدا دژایەتی ئەم مادەیە ناكەن، بەڵام لە واری كرداریدا ئەوانە تەنیا هێزێن كە ەدتوانن بە شێوەیەكی جدی كاری بۆ بكەن و لە كاتی خۆیدا گشت بڕیارە پێویستەكانی بۆ دەربخەن، بیخەنە واری جێبەجێكردنەوە. بەڵام دروستكردنی كۆسپ لە لایەن گروپە تیرۆریست و دەستێوەردانی دەوڵەتە دەرەكییەكانەوە، لە بەرژەوەندی رەوتە ئاینگەرا و شۆڤینیستە عەرەبەكانە. لێرەدا گومانێكیش باڵ بەسەر بۆچوونەكاندا زاڵ بووە، كە كێشەی كەركوك بۆ ماوەیەكی نادیار بە هەڵواسراوی بمێنێتەوە. ئەمە راستەوخۆ كاردەكاتە سەر پێگەی دەسەڵاتی هەرێمی كوردستان. چونكە لێرەدا رەوایی دەستوری هەمیشەیی عێراق دەكەوێتە ژێر نیقاشەوە، لە روانگەی ئەمەشەوە هەوڵ دەدەن، سەیری رەوایی پێكهاتەی هەرێمی كوردستان بكەن. خۆدزینەوە لە جێبەجێكردنی مادەی (140) ئەمە رادەگەیەنێت، كە خەلكی ئەم دەڤەرانە بڕیاری گەرانەوەیان بۆ سەر هەرێمی كوردستان دەدەن, بۆیە لەم مادە دەستورییە رادەكەن، ئەگەر بۆیان دەركەوتایە كە ئەنجامەكانی پێچەوانە دەبێت، بە هیچ شێوەەیك كار بۆ دواكەوتنی ناكەن، هە روا دەمەوێت ئەمەش زۆر بە راشكاوی بڵێم "ئەگەر لە ماوەیكیتر دا ئەم لایەنانە ببنە خاوەنی هێز، بە زۆری چەك لە دژی گەرانەوەی كەركوك بۆ سەر هەرێمی كوردستان رادەوەستن". كە واتە لێرەدا بیروكەی دیكتاتۆری و داگیركەری زاڵە. من لەم بارەوە بە دەگكێكی زۆر بەزر بیر دەكەمەوە و دەلێم "لە رەوشێكی وەهادا ناكرێ ئەم دەڤەرانە ناوی ناوچە دابڕاوەكانی لێبنرێت, بەڵكو ناوچەی داگیركراون, چونكە لەم بارەوە یەك: دەستور پێشێلكراوە, دوو: سیاسەتی بەعەرەبكردن بەردەوامە، سێ: هێزی دەوڵەت بۆ جێبەجێنەكردنی دەستور بە كاردەهێنرێت, چوار: سیساەتی رژێمی داگیركەری بەعس سەبارەت بەم ناوچانە بەردەوامی پێدەدرێت. لە پێشهاتێكی وەهادا، گەلی كورد لە دەڤەرانەدا مافی خەباتی جۆراوجۆری بۆ دێتە پێشەوە، ئەوانە بۆیان هەیە داوای رزگاركردنی ئەم دەڤەرانە بكەن، هەروەها بگەرێنەوە سەر هەرێمی كوردستان، بۆ ئەوەی بتوانن مافی نەتەوەیی خۆیان دەستەبەر بكەن، لە ژێر دەسەڵاتی عەرەبیدا بوونی نەتەوەیی، زمانی زگماكی، پاراستنی كلتوری نەتەوەیی خۆیان لە دەست دەدەن، ئەمەش لە هەمان كاتدا پێشێل و بێبێشكردنی مرۆڤە لە مافە سەرەتاییەكانی كە لە جارنامەكانی مافی مرۆڤی جیهانی خراونەتە ژێر گەرەنتییەوە. بێگومان گەلی كوردستان لە هەر شوێنێك بۆی هەیە پاڵپشتی خەباتی نەتەوەیی كورد بكات، لەم دەڤەرانە. نەخواسمە ئەمە مەترسی گەلەكۆمەیەك لە سەر نەتەوەی كورد دەئافرێنێت، بە گوتەی "عێراق وڵاتێكی عەرەبییە" بۆنی تێگەیشتنی شۆڤینیزمی عەرەبی لە ناو سیاسەتی عێراقدا بە هێز دەكات، ئەمەش بۆ زاڵكردنی دەسەڵاتی شۆڤینیزمی عەرەبی بە سەر عەرشی دەسەڵاتی عێراقدا، تێزی هەر هەمووتان عێراقین بەرەو پێشەوە دەبات، بۆیە من وای بۆدەچم كە ئەوانەی لە خەمی دیموكراسیی عێراقدان، دەبێ لە بواری كرداریدا پێش بەم بۆچوونانە بگرن، تەنیا میتۆدی ئەم پێشگرتنەش گەرانەوەی ناوچە دابڕاوەكانی كوردستانە، بە شێوەیەكی یاسایی بۆ سەر هەرێمی كوردستان.
[biguherîne] Siyasetmedar
Abdullah Öcalan - Mesud Barzanî - Celal Talabanî
Ev gotar şitlek e.
- Ev gotar hîn nû ye, ne temam e. Wekî şitleke darê ye. Heke tu binivîsî, tu yê vê darê mezin bikî û dê gelek guliyên nû xwe jê berdin. Çawa?
- Eger tu bixwazî binivîsî, biçe ser « biguherîne».
Kategorîyan: کورت | Civak