Lingua Latina

E Vicipaedia

Latinitas huius paginae nondum censa est. Quaesumus eam inspicias et gradum des. Vide {{latinitas}}.
Lingua Latina
(Latina)
IPA /latina/
Locutores Lingua mortua: nulli est lingua paterna
Familia Linguae Indoeuropaeae

 Lingua italica
  lingua latina falisca
   Lingua Latina

Scriptura Latina
Vicipaedia la:Pagina Prima
Status publicus
Lingua civitatis nullus
Lingua privata Vaticanum
Procuratio linguae Opus Fundatum Latinitas
Notae ISO linguae
1
2
3
SIL
la
lat
lat
nulla
Vide etiam: Linguae mundi, Linguarum officialium catalogus
Cippus in quo invenitur antiquissimum exemplum Latinae Linguae, sub Lapide Nigro in Foro Romano
Cippus in quo invenitur antiquissimum exemplum Latinae Linguae, sub Lapide Nigro in Foro Romano
Linguae in Italia saeculo 6 a.C.n.
Linguae in Italia saeculo 6 a.C.n.

Lingua Latina est lingua Indoeuropaea. Nomen venit e nomine terrae in paeninsula Italica ubi loquentes sui incolaverunt, terra appellata Vetus Latium. Haec terra tangit septentrione flumen Tiberis, austre Volscianam terram, occidente mare Tyrrhenicum, et montes Apenninos oriente.

Quamquam iam lingua paterna nullius gregis est, et paucis fluide loquentibus ergo lingua mortua appellari potest, multas peperit linguas, quae linguae romanicae vocantur, sicut Hispanicam, Francogallicam, Italicam, Lusitanam, Dacoromanica, Gallaicam, ut aliquae citentur.

Quod fuit linguam sollemnem Antiquae Rei Publicae Romanae et Imperii Romani, liguam Graecam magnopere afficit et vice versa. Linguae Graecae similis, Latina est lingua flexiva, grammatica indicante non ab ordine, velut linguae romanicae aut anglica, sed affixis.

Index

[recensere] Historia

Lingua Latina est indoeuropaea in subfamilia Italica et suum alphabetum Latinum ex ea Vetere Italica devenitur, quae invicem ab Euboeica occepit. Censetur lingua Latina in Italiam c. saeculum 9 a.C.n. ab migrantibus ex septentrione lata esse, qui deinde Latium incolerent, in qua regione Roma urbs orta est. Ibi in linguam Latinam verba e variis linguis—Etrusca, Graeca—venerant, sicut persona (Etrusce: perśnu), quod est late agnitum, vel etiam talia prisciora ut visum est primum in Plauti et Terentii operibus, qualia techna (Graece: τέχνα) et machaera (Graece: μάχαιρα).

Antequam tota Italia redacta sub imperio Romano saeculo 1 a.C.n. erat, fuerant dictae per totam paeninsulam: linguae Celticae post eas incursiones saeculo 4 a.C.n. trans Padum, illa non-Indoeuropaea lingua Etrusca, aliae Italicae linguae, appellatae "Sabellicae"—(Osca et Umbra); Faleraque lingua, quae dicta est in Etruria, inter Etruscos, Latinos, et Sabinos, videtur aliquantulum cognata cum Latina. Coloni vero Graeci saeculo 8 a.C.n. suam linguam in Italiae partes quas apud litora meridiana Siciliamque orientalem colebant, tulerunt. Etiam Sicaniae aut Siculae linguae paucum indicium est, sed modo videntur hae linguae similies Latinae-Faliscae esse. Imperio autem Romano crescenti et Latina ideo pansa omnes hae linguae, praeter Graecam in Italia meridiana (ubi remansit usque ad hodiernum diem), perdiebant.

Diutissime de legibus et de rebus publicis et de aliis per totum Imperium Romanum Latine dictum est. At, quamquam plurima opera superstantia Romana sunt paene omnino scripta Latina Classica lingua, inclusa Ciceronis Caesarisque aliorumque opera, vera lingua dicta in Imperio Romano occidentali erat Latina Vulgaris, quae tantum de grammaticis, de vocabulario, et postea de locutione differt.

Etiam Romani optimates Graecam linguam discere solebant et ea uti amabant cum Graecas litteras ad philosophiam et litteraturam pertinere aestimassent. Alioqui Graece plurimi, praecipue in Imperio orientali, adeo loquebantur, ut Graeca, commercio et peregrinationi quasi lingua franca in eo die habita est. Post ultimum discrimen inter Imperia Orientale et Occidentale anno 395, in Orientali demum Graeca pro Latin usui legitimo et gubernatorio substituta est, ex ea causa, quod in illis partibus ex omnibus societatis ordinibus diu dicta esset Graeca.

[recensere] Aetates in Lingua Latina

Incipit saeculo VIII a.C.n. historia linguae Latinae, et perficit saltem in Medium Aevum; tum distingi possunt modo septem aetates:

  • Archaica: ex populo Romano nato quoad orbem init culturalem graecum, quod hellenizatio appellatur: accidit in saeculis VIII–II a.C.n.
  • Aurea: temporibus adversis in oeconomia et politica et cultura, creant patricii, ex Latinae colloquialis varietatibus, Latinam francam, adhibita ministratione et doctu et aliam litterariam, ad litteras colendas. Est Aetas Aurea latinae, saeculis I a.C.n.–I p.C.n.
  • Postclassica: lingua qua loquebantur populi paulatim de Latina franca ditulit, quam schola tenere conabatur, et de litteraria. Longitudo in eis crescens plus depropinquat, atque romanicae linguae ab variis modis latinam loquendi nascuntur. Lingua autem scripta, quae etiam differt, etsi minus, aetati anteriori, in Latinam scholasticam mutatur.

[recensere] Grammatica

Pagina principalis: Grammatica Latina.

[recensere] Nomen

Lingua Latina antiqua septem casus habet, qui nominativus, vocativus, accusativus, genitivus, dativus, ablativus, locativusque appellantur. Olim -os et -om pro -us et -um formas habebat et intervocalica /s/ linguae priscae Indoeuropaeae praeservabat. Itaque, honor Latinice antique honos dicebatur, cuius genitivus casus *honos-is non classicus honor-is erat. Post rhotacismus, *honosis factum est honoris.

Vide Declinatio

[recensere] Verbum

Vide Coniugatio

[recensere] Latina in Ecclesia Catholica Romana et scientia

Lingua quottidiana imperii Romani non tantum erat, sed tamen Ecclesiae Catholicae Romanae et scientiae: pleraque nominum et taxinomiae et biologiae, et iuris ex hac lingua (et Graeca) ducta sunt.Describitur ergo ordo plantarum (id est florum herbarumque arborumque) et animalium adhuc latine.

In Aevo Medio, lingua Latina etiam fuit officialis multarum civitatum sermo. In Sabaudiae Ducato, hodierna in sola aetate, linguae novae ut sermones adhibitae, verbi gratia linguae Italica et Francogallica, linguam Latinam ab anno 1561 suppleverunt. [1]

Etiam Aevo Novo Imperii Austriaci in Croatiae et Slavoniae Ducato lingua latina usque ad annum 1848 unica officialis fuit et in ducali contione locuta fuit, atque leges novae Latine editi sunt. Ephemerides Zagrabienses vel acta publica hebdomadalia in urbe Zagabria Croatiae (hodie Zagreb) ad annum 1772 Latine editi fuerunt.[2]

Ecclesia Catholica Romana lingua latina adhuc utitur in editionibus typicis librorum liturgicorum, litteris et scriptis Papae, praesertim illis quae encyclicae nominantur, ceterisque scriptis et congregationum sanctae sedis et Civitatis Vaticanae. Etenim cantus et preces sacrae liturgiae saepe Latine exercentur.

Latina ab ecclesia adhibita saepe vocatur Latina Ecclesiastica, etiamsi eadem est lingua qua alii utuntur. Est enim lingua Civitatis Vaticanae, cuius civitatis tamen cives in alloquio non lingua Latina, sed lingua Italica utuntur.

[recensere] Lingua Latina et linguae aliae

Lingua Latina est fundamentum

[recensere] Lingua Neolatina

Vide Lingua Neolatina.

[recensere] Vide etiam

De Grammatica:

De Institutionibus:

De Latinitate:

De Lexicis et ceteris:

[recensere] Lege etiam

  • Enzo Madruzzato, Il Piacere del latino. Per ricordarlo, impararlo, insegnarlo, Mondadori, Mediolani anno 1989
  • Enzo Madruzzato, I segreti del latino. Mondadori anno 1991.

[recensere] Nexus externi

[recensere] Notae

  1. Citatio desiderata (addito fonte, hanc formulam remove)
  2. Citatio desiderata (addito fonte, hanc formulam remove)
Lingua Latina
Grammatica Latina
Scriptura Latina
Glossaria Latinae
Typi Latinae
Historia Latina
Proprii Latinae
Secta de Vicicollaboratione Linguae Latinae