Systema Internationale

E Vicipaedia

Latinitas huius paginae inspicienda est. Vide {{latinitas}}.

Systema Internationale Unitatum (compendio SI) est mensurae systema quod circum annum 1960 creatum est[1] ex antiquo systemate metrico anno 1793 statuto ut unitates magnitudinibus utilibus pro mensura laboratoriale habeamus.


Index

[recensere] Unitates axiomaticae

Systema SI septem unitates primarias vel axiomaticas habet: metrum (m), chiliogramma (kg), secundum (s), Amperium (A), Kelvin (K), moles (mol), et Candela (cd). [2]

[recensere] Metrum

Metrum (-i, n.) (symbolum: m) est distantia quam per conventum anni 1983 lumen in vacuo in parte 1 / 299792458 secundi percurrit, ut velocitas luminis subtiliter definita sit sequenti modo

 c = 299\, 792\,  458 \;\mathrm{m}/\mathrm{s}.

[recensere] Chiliogramma

Chiliogramma (-atis, n.) (symbolum: kg) est massae unitas ab anno 1889 definita ut unum chiliogramma sit quam massam exemplar priscum continet Lutetiae apud Officinam Internationalem Ponderae Mensuraeque situm. Exemplar factum est ex metallis Platino (90 %) atque Iridio (10 %). In forma cylindri fusum est 39mm alti, cum radio 19.5mm.

[recensere] Secundum

Secundum (-i, n.) (symbolum: s) est temporis spatium quod per conventum anni 1967 correspondet tantis 9 192 631 770 periodorum lucis undarum quam potimur ex transitione inter duos gradus hypersubtiles stati fundamentalis atomi Cs 133.

[recensere] Amperium

Amperium (-ii, n.) [3] (symbolum: A) est fluxionis unitas electricae ab anno 1948 definita postulando constantem magneticum in legem Biot-Savart esse accurate

 \frac {\mu_o}{4 \pi} = 10^{-7} \; \frac {kg \; m}{A^2 \; s^2}.

Est fluxio electrica constans quae, si contineatur in duobus conductoribus parallelis, longitudinibus infinitis, quorum diametros neglegere possumus, uno metro exactiter inter eos, vim in quoque conductore creet magnitudinis 2×10–7 Newtoni per metrum conductoris.

[recensere] Kelvin

Kelvin (-is, m.) [4] (symbolum: K) est unitas temperaturae thermodynamicae absolutae quae per conventum anni 1968 definita est ut pars 1/276.16 sit temperaturae thermodynamicae status trini aquae in quo simul status liquidi, solidi, et gasi coexistent.

[recensere] Moles

Moles (-is, f.) (symbolum: mol) est quantitatis materiae unitas quae per conventum anni 1969 tantis entitatibus correspondet ut quantae atomorum carboniorum sunt in parte 0.012 chiliogrammatis carbonii. Secundum conventum anni 1980 asciscitur atomos carbonii esse sine vinculi et in statu quantico fundamentali quiescendi.

[recensere] Candela

Candela (-ae, f.) (symbolum: cd) est intensitatis luminosae unitas quae mensura est sensitivitatis oculi humani et intensitatis lucis physicae coniunctim. Unitas candelae definitur ut una candela communis habeat intensitatem luminosam comparabilem. Per conventum anni 1979 una candela correspondet intensitate luminosa quam fons monochromatica lucis edit si sua frequentia est 540 x 1012 Hertz et sua intensitas physica est 1/683 Wattii per steradian.

[recensere] Praefixa universalia

Omnes systemata metrica praefixis utuntur ad novas unitates, quae magnitudines communicant, creandam. Quodque praefixum significat potentia decimorum sic:

Factor Prefixum Latinum Symbolum
101 deca da
102 hecto h
103 chilio k
106 mega M
109 giga G
1012 tera T
1015 peta P
1018 exa E
1021 zetta Z
1024 iotta Y
Factor Prefixum Latinum Symbolum
10-1 deci d
10-2 centi c
10-3 milli m
10-6 micro µ
10-9 nano n
10-12 pico p
10-15 femto f
10-18 atto a
10-21 zepto z
10-24 iocto y

Ergo, centimetrum significat spatium centesimae metri; chiliogramma significat massam millis grammae.

[recensere] Unitates secundariae ex axiomaticis derivatae

Per compositionem unitatium primariarum, omnes unitates secundarias derivantur, per exemplos, de area metrum quadratum (m2), de volumine metrum cubicum (m3), et de vi Newtonium (N = kg m/s2). In Systemate Internationale, variae unitates secundariae physicis praeclaribus nominata sunt: [5]


Quantitas physica Nomen unitatis Symbolum Definitio unitatibus secundariis Definitio unitatibus axiomaticis
Frequentia Hertzium (-ii) Hz   s-1
Vis physica Newtonium (-ii) N   m·kg·s-2
Pressio Pascalium (-ii) Pa N·m-2 m-1·kg·s-2
Energia, Labor, Calor Joulium (-ii) J N·m m2·kg·s-2
Potentia (physica) Wattium (-ii) W J·s-1 m2·kg·s-3
Onus electricum Coulombium (-ii) C   A·s
Tensio electrica vel potentiale electricum, Vis electromotrix Voltium (-ii) V J·C-1 m2·kg·s-3·A-1
Resistentia electrica Ohmium (-ii) Ω V·A-1 m2·kg·s-3·A-2
Conductantia electrica Siemens (-dis) S A·V-1 m-2·kg-1·s3·A2
Capacitantia electrica Faradium (-ii) F C·V-1 m-2·kg-1·s4·A2
Densitas fluxús magnetici, Inductantia magnetica Tesla (-ae) T V·s·m-2 kg·s-2·A-1
Fluxus magneticus Weberium (-ii) Wb V·s m2·kg·s-2·A-1
Inductantia Henrium (-ii) H V·A-1·s

m2·kg·s-2·A-2

Activitas radioactiva Becquerelium (-ii) Bq   s-1
Dosis radiationis absorptae Graium (-ii) Gy J·kg-1 m2·s-2
Dosis aequivalens Sievertum -(i) Sv J·kg-1 m2·s-2

[recensere] Quantitates dimensionis unius

Nonnullae quantitates definuntur ut analogia duarum quantitatium unitatibus indenticis sint. Eae quantitates speciales dicitur habere unitates unius. Exempla in Systemate Internationale sunt unitates angulorum. Unum radian anguli plani, ut definitur, est circuli absida ab angulo subtenta divisa a radio. Unum steradian est sphaerae area ab angulo solido subtenta divisa a radio quadrato.

Quantitas physica Nomen unitatis Symbolum Definitio unitatibus axiomaticis
Angulus planus radian (-is) rad m m-1
Angulus solidus steradian (-is) sr m2m-2

[recensere] Quomodo numeros scribere

Secundum annorum 1948 et 2003 conventa, numeri pars integra a parte fractionali separanda est puncto aut comma; et ut numeri facilius legas numerorum decimalium longorum digitos potes gregibus trei separare spatiis tenuis. [6] Pro spatio tenuis potes Vicipaediae symbolis   vel symbolis   uti. [7] Pro spatio tenuis in formulis LaTex mathematicis potes symbolis \, uti. [8]

[recensere] Notae

  1. Bureau International des Poids et Mesures.
  2. Vide descriptionem unitatium apud nexum externum.
  3. Derivatus ex nominibus physici Andreae Ampere.
  4. Derivatus ex nominibus physici Williami Thomson, Primus Baro Kelvinis.
  5. Fontes nominium unitatium SI latine caremus; ergo nomina unitatium hic ex nomina Anglica et Romantica comminiscimur. Potest alias formas acceptabiles esse. Per convento SI, si possumus, debemus nomina SI originale conservare et symbola non debemus alterare.
  6. Vide etiam Regulam #16 apud situs interetialem NIST et quoque conventum apud situs interretialem Bureau Internationale des Ponds et Mesures.
  7. Vide etiam Vicipaedia:Taberna/Tabularium 5#Numbers over One-Thousand.
  8. Codicum Latex est methados formulas mathematicas scribendi Vicipaediana ubi inter symbola <math></math> symbola mathematicas scribimus.

[recensere] Vide etiam