Wäissen Zwerg
Vu Wikipedia, der fräier Enzyklopedie.
E Wäissen Zwerg ass e vergläichsweis klenge Stär a representéiert déi lescht Entwécklungsphas vun engem Stär, deen nom Verbrauch vu sengem Kärbrennstoff manner wéi 1,44 Sonnemassen besëtzt.
Hien entwéckelt sech aus engem Roude Ris, deen seng baussescht Ëmmantelung ofgestouss huet, sou datt säi waarme Kär zeréck bleiwt. Bei enger Mass tëschent 1,44 an 3 Sonnemassen entsteet dann e Neutronestär, doriwwer e Schwarzt Lach.
Inhaltsverzeechnis |
[Änneren] Mierkmoler
Wäiss Zwergen hunn nëmmen en Duerchmiesser vun e puer dausend bis ongeféier zéngdausend Kilometer, sinn also mat hirer Gréisst vergläichbar mat eiser Äerd. Hir Uewerflächentemperatur huet ufanks tëschent 10.000 an 100.000 Kelvin, wat hir wäiss Fuarf ervir bréngt. Well si iwwe keng Energiequell méi hunn, killen si uschléissend lues of an enden no ville Milliarde Joeren als Schwaarzen Zwerg.
Déi meeschten Wäiss Zwergen bestinn am Kär zum gréissten Deel aus Kuelestoff a Sauerstoff, déi duerch Kärfusioun entstane sinn. D’Dicht ass doböi ongeféier eng Tonn pro Kubikzentimeter. Ënner dësem Drock befënnt sech de Gas an engem Zoustand, deen als anormal bezeechent gëtt.
E Wäissen Zwerg gëtt duerch Kraaften stabiliséiert, déi eng Suite vum Pauli-Prinzip sinn. Dono kënnen sech maximal zwou Elektronen vum Stäreplasmas am selwechten energeteschen Zoustand befannen (kuckt Anormal Matière). Als Folleg vun der Quantenmechanik maachen déi méiglech Energiezoustän eng Leder, bei deenen den Ofstand vun de Sprossen bei manner Stärevolumen wiest.
Well d’Zoustänn ab dem ënneschtem Enn vun der Leeder all besat sinn, muss bei enger Kompressioun den Elektronen um ieweschten Enn vun der Leeder Energie zougefouert ginn. Dës Phänomen féieren zu engem Géigendrock, deen dem Gravitatiounsdrock standhale kann. Ass d’Mass vum Virleeferstär méi grouss wéi 1,44 Sonnemassen, d’Chandrasekhar-Grenz, sou ass kee Gläichgewiicht méiglech, an de Stär kollabéiert weider zu engem Neutronestär oder zu engem Schwaarze Lach.
Opfalend ass, datt den typeschen Duerchmiesser vun engem Wäissen Zwerg domat onmëttelbar mat der Elektronenmass zesummenhängt, woumat eng astronomesch Gréisst eng direkt Funktioun vun enger mikrokosmeschen Naturkonstant ass. D’Stabilitéit vun engem Neutronestär berout iwwregens an analoger Weis op dem Pauli-Prinzip, dat an dësem Fall vergläichsweis de Neutronen statt den Elektronen zum Droe kënnt.
[Änneren] Diverses
Wäiss Zwerge kënnen, wa si en Deel vun engem Duebelstäresystem sinn, zu Novae féieren oder an enger Supernova ofschléissen.