Eifeler Regel

Vu Wikipedia, der fräier Enzyklopedie.

Ob am Lëtzebuergeschen de Konsonant /n/ um Enn vun engem Wuert (oder am Silbegelenk vun zesummegesatene Wierder) ausgeschwat/geschriwwen gëtt, hänkt dovunner of, mat wéi engem Konsonant dat folgend Wuert ufänkt. Déi komplex phonologesch Regel, déi dofir responsabel ass, gëtt heiansdo Eifeler Regel oder Äifler Regel genannt; aner Bezeechnunge fir dëse Phenomen sinn n-Tilgung, mobile-n, n-mobile, oder mobile-n deletion. Et handelt sech dobäi ëm eng sougenannte Sandhi-Regel, wouduerch de phonologesche Kontakt tëschent zwee Wierder geregelt gëtt. An enger staark vereinfachter Form kann ee soen: 'All wuert-auslautend /n/ ginn net realiséiert, wann d'folgend Wuert net mat Vokal oder de Konsonanten /h, d, dsch, t, ts (och: z), tsch/ (= all glottal an alveolar Konsonanten) oder n ufänkt oder direkt dono e Sazzeeche kënnt (z.B. Komma, Punkt, Klamer, etc.).'

Beispiller, bei deenen den /n/ stoe bleift

  • Vokal: den Af, den Yves, den Owend, den Uwe, den Eefalt, anootmen, anzemaachen
  • Alveolar: den Toun, den Domm, den Zuch, den Che Guevara, den Dschungel,den Zucchero, Frittendëppen
  • Glottal: den Hond

Beispiller, bei deenenden /n/ ewechfällt

de_ Gorilla, Fritte_fett, a_maachen


Speziell Fäll, bei deenen den /n/ d'Resultat oder de Rescht vun engem nasale Schwénglaut ass

  • Wierder, déi op -ioun ophalen, verléieren ni den /n/ (Organisatioun maachen, net: Organisatiou_ maachen).
  • Wierder, déi op -nn ophalen (just mat laang ausgeschwatenem /n/, mee net sinn, hunn, etc.) verléiren ni den /n/ (dënn maachen, net: dë_ maachen).
  • Wierder, déi op -n ophalen (just mat laang ausgeschwatenem /n/) verléiren ni den /n/ (Roman liesen, net: Roma_ liesen).
  • Wierder, déi op -in ophalen (just fir déi weiblech Form vu Beruffer/Persounebezeechnungen) verléiren ni den /n/ (d'Professorin froen, net: d'Professori_ froen).


Dacks schreiwe linguistesch Studien, datt den /n/ virun engem /n/ net ausgeschwat gëtt. Der 1999er Schreifweis no gëtt deen <n> an dëse Fäll trotzdem geschriwwen (<den Numm>), mee phonetesch gesinn ass do keen ([de Numm]).

[Änneren] Fir ze liesen

  • Gilles, Peter (2006): Phonologie der n-Tilgung im Moselfränkischen ('Eifler Regel'). Ein Beitrag zur dialektologischen Prosodieforschung. - In: Moulin, Claudine / Nübling, Damaris (Hgg.): Perspektiven einer linguistischen Luxemburgistik. Studien zur Diachronie und Synchronie. Heidelberg: Winter. 29-68.
  • Krummes, Cédric (2006): Sinn si or Si si? Mobile-n Deletion in Luxembourgish. - In: Scott, Alan (Ed.): Papers in Linguistics from the University of Manchester : Proceedings of the 15th Postgraduate Conference in Linguistics, 3rd March 2006. Manchester : University - School of Languages, Linguistics and Cultures. Cote LB 55442
  • Schanen, François / Zimmer, Jacqui (2006): 1,2,3 Lëtzebuergesch Grammaire, Band 3: L'orthographe. Esch-sur-Alzette: Schortgen éditions. Chapitre 8. 86-90.

[Änneren] Kuckt och