Houtem (Valkeberg)
Van Wikipedia
Dit artikel is gesjreve in 't Houtems. 't Weurt gewaardeerd óm in dit artikel 't Houtems aan te hauwe of aan te gaeve welk anger dialek gebroek is.
Houtem loester (Hollesj: Houthem) is e kèrkdörp in de gemeinte Valkeberg aan de Geul.
Bie Houtem were ouch de kerne Sint Gerlach, Sjtraobeek en Vroenhof gerekend. Houtem lik aan de provinciale waeg tösje Valkeberg en Meersje. 't Haet ein sjtasie, Houthem-Sint Gerlach, aan de sjpoorlien tösje Mestreech en Heerle. Tot 1940 waor Houtem ein zelfsjtendige gemeinte.
Inhawd |
[bewirk] Dialek
In Houtem kalle ze 'n dialek dat bekans 't zelfde is es Valkebergs. Meh in plaats van de iech, miech, diech, ies enz zègke ze ich, mich, dich en is; ipv weeg, beek, rege zègke ze waeg, baek en raege, ipv hoof en poort zègke ze haof en paort; ipv bösj zègke ze bosj en ipv bloom zègke ze blóm.
[bewirk] Gesjiedenis
Houtem woort veur 't ièrsj sjriftelik vermeld in 1096. In de 12e ièw laefde de kloezenaer Gerlachus in Houtem. Hae zou later heilig verklaord were. Bie zien graaf woort e Norbertiener kloaster gesjtich. De gesjiedenis van Houtem is sjterk verbónge mèt de gesjiedenis van dit kloaster
Ièrsj waor 't e dubbelkloaster, meh tösje 1218 en 1232 vóng d'n euvergank nao nonnekloaster plaats. In 1574 woorte de kloastergeboewe door de troepe van Lodewiek van Nassau in brand gesjtaoke. Me begós èvvel metein mèt de hersjtèlwerkzaamhede. Ouch in 1655 brende e groat deil van de geboewe aaf bie aorlogsgevechte. Tösje 1720 en 1727 woort ein nuuj kloasterkèrk geboewd. Dit geboew sjteit huuj nog en deit saer 1806 deens es parochiekèrk. De oarsjprunkelike parochiekèrk laog in de kern Vroenhof en waor gewiejd aan d'n heilige Martinus.
In 1785 woort 't sjtif in Houtem opgehaeve. Wie de Franse Mestreech houwe veroverd, woorte de kloastergeboewe gebruuk es legerhospitaal door de Hollendersj. Op 12 april 1797 woort 't kloasterdomein mèt alle geboewe verkoch. Ièrsj waor 't landgood in bezit van de familie Schoenmaeckers, die in 1806 de kèrk es parochiekèrk gaove aan de gemeinsjap van Houtem.
In 1903 kaom 't landgood in bezit van de familie De Selys de Fanson. De veurmalige kloastergeboewe dege deens es château veur dees adellike familie. Wie Robert baron de Selys de Fanson sjtorf in 1979 leet hae 't landgood nao aan de parochie van Houtem. Door de financieel ónmeugelikheid um de geboewe te ónderhouwte raakde ze in verval. Vanaaf 1995 woorte de geboewe gerestaureerd en umgevörmp tot luxe hotel-restaurant. Saer 2003 is me weer begoes mèt 'n restauratie van de kèrk, die noe nog ummer bezig is.
[bewirk] Bezeenswaerdighede
- De Sint-Gerlachuskèrk ies geboewd in barok-sjtiel en in de 18e ièw gedecoreerd mèt fresco's door Johann Adam Schöpf. Ouch bevink zich hie 't praalgraaf van de heilige Gerlachus.
- Chateau Sint-Gerlach: de veurmalige kloastergeboewe en de biebehuèrende pach haof zint tegewoordig in gebruuk es hotel-restaurant.
- Vlakbie 't landgood Sint Gerlach lik 't natuurgebeed Ingendael.
- De kern Sint Gerlach is besjermp dörpsgezich vanwege versjillende monumentaal häöf van 't gesjlote type (carréboerderieje).
- Landgood de Kloes of Chateau l'Hermitage, geboewd in 1902 op de plaats woa veurheen de kloezenaer Mathias Akkermans woonde (gesjtorve in 1825).
- Haof Rónde bos, geboewd van mergel en vakwerk, bie 't Rondebos te noorde van 't sjpoor Mestreech - Heerle en de de autobaan A79.
- Haof Holswick (gesjlote haof) aan de Beeksjtraot
[bewirk] Dörpsvereiniginge
- Zangvereiniging Orphée (1864)
- Brassband en drumband Sint Gerlach
- Sjötterie Martinus (1599)
- Carnavalsvereiniging De Bosjrave
- Sjportvereiniging Iason
- Heimkundevereiniging Houthem-Sint Gerlach (1993)
- Computer Club Houthem (CCH) (1994)
- Dörpsraod Houthem Sint-Gerlach
[bewirk] Inweunersj
- Frans Erens, sjriever, St. Maartenshaof, Vroenhof
- Marie Koenen, sjriefster
- Charles Eyck, kunssjilder, glazeneer, op de Klevertberg, grens mèt Hazel (Klein Haasdal)
- Camille Oostwegel, horeca-óndernummer en besjermer cultureel erfgood in Zuud Limburg
- Charles Vos, beeldhouwer, St. Maartenshaof, Vroenhof.
- Frits van der Zander, in Hoes Gurtsenich in Vroenhof
[bewirk] Brónne
|
![]() |
---|---|
Dörper: Berg | Brokem | Houtem | Oud-Valkeberg | Sjin op Geul | Sub | Valkeberg | Vild | |
Buurtsjappe en gehuchte: Boete de Paort | D'n Emmaberg | Geulem | De Hièk | De Hièkerbeek | Hièrewaeg | Iezere | Ingwege | Keuteberg | De Nerem | Oas | De Plenkert | Sint Gerlach | Sint-Pièter | Sjoanbrón | De Sjtoepert | Sjtraobaek | Sjtröch | Terbliet | Vroenhof | Walem |