Gronings
Van Wikipedia
Greunings | ||
---|---|---|
Inheimse name: | Grönnegs, Grunnegers, Grönnegs-Oostfreesk | |
Gekald in: | Greuninge, noord en oos Drente, oostelik diel van de Friese gemeinte Kollumerland | |
Classificatie: | Indo-Europees Germaans Wes-Germaans Nederduits Nedersaksisch Greunings |
|
Aantal sjpraekers: | 310.000 | |
Cónservatiegraod: | in mindere maote bedreig | |
Officieel taal: | erkind als diel van 't Nedersaksisch | |
ISO-639-code: | gos |
't Greunings is 'n Friso-Sasksisch taol, dat gezeen wördt as diel van het Nedersaksisch. 't Wört gesjpraoke in de provincie Greuninge en de grensgebeede mit Drente en Friesland. 't Greunings ken same mit 't Oosfries, in 't aangrenzende Duutsjlandj, gezeen weure als 'n dialekt, 't Greunings-Oosfries.
[bewirk] Ontsjtaon
Vör 't onsjtaon van 't Greunings mot men truuk nao de late Middelieuwe, de 14e ieuw. Toen de Sjtad in de 14e eeuw mieë en mieë invlood kreeg euver de umlígkende Ommelanden, wert de Friese taol van de Ommelanden langzaam omgewisseld mit 't Greunings van de Stad. 't Fries is zo same gegange mit 't Greunings en vormt noe dus 'n Friso-Saksische taol die afwijkt van de angere Nedersaksische dialekte. Ditzelfde proces sjpeelde zich 200 jaor later ouch aaf in Oosfriesland. Vandaor dat 't Greunings en 't Oosfries verbonge zint. 'n Vörbeeld hievan is 't Greuningse woerd vör sjaats (scheuvel) dat in 't Oosfries "schöfel" is. De oetsjpraok is 'tzelfde, mer de meneer van schrieve van beide dialekte versjilt.
[bewirk] Dialekte
't Greunings besjteit oet 8 dialekte die väöl gemeinsjappelike kenmèrke höbbe. 't Greunings is ein van de wieënige sjtreektaole van Nederland waor de dialekte zoeën groeëte einheid vorme.
- Stadsgreunings - stad Greuninge en Haren
- Vienkoloniaols - de Greuninger en Drentse vienkoloniën
- Oldambtsters - in de Ommelanden Oldambt en Fivelingo
- Westerwolds - rond de dörpe Sellingen, Onstwedde en Wedde
- Hoogelandsters - op 't Hoogeland, noord-Greuninge
- Noordenvelds - in de kop van Drente
- Westerkwartiers - aan de westkaant van 't Reitdiep - söms als apart dialekt gezeen onder foutieve naom Kollumerlands
- Kollumerpompsters - in 't Friese dörp Kollumerpomp - söms als dialekt gezeen van 't Westerkwartiers