Fossiel
Van Wikipedia
Dit artikel is gesjreve in 't Norbiks. 't Weurt gewaardeerd óm in dit artikel 't Norbiks aan te hauwe of aan te gaeve welk anger dialek gebroek is.
'n Fossiel is 'n uvverbliefsel va prehistorische plaante, dere of luuj, die in versjtèngde vurm of es aafdruk op gesjtèngdes voonde werre.
[bewirk] Fossiele in ozze sjtrieëk
- Donderpele of belemniete: vuursjtènge of mergele aafdrukke van d'r binnekaant van 'ne eenkvisjsjtoets dae 70 miljoeën jaor gelaeje in de sub-tropische Krietzieë laefde, die zich doe hie bevong. Donderpele werre hie uvveraal voonde oeë 't kriet an de oppervlakte keumt mae vöral in de mergelkoele en -groeves of oeë mergel in miene gedolve waoërd en wert.
- Dondersjtèng of zieë-iegele: kaome oet d'r èègeste tied es de donderpele en zeunt vuursjtènge of mergele aafdrukke van d'r binnekaant van 't hael gedeelte van 'ne zieë-iegel.
- Mosasaurus: Ooch d'r Mosasaurus laefde in de Krietzieë. 'n Replica is te zieë in 't Natuurhistorisch Museum in Mestreech. 't Origineel haat Napoleon in d'r Fraanse Tied nao Paries laote uvverbrènge, oeë 't noe nog is.
- Bèr: 'n deel van d'r kop van 'ne Mosasaurus, ooch te zieë in 't Natuurhistorisch Museum in Mestreech.
- Versjtèngd hoot: voonde in d'r Aokense Zaand, 'n laog oonder d'r Vaolzer Greunzaand, oet d'r tied dat zich hie 't sjtraand van de Krietzieë bevong.
- Aafdrukke va plaante en dere op kaol: voonde in de miene oeë me kaol won. De plaante en dere laefde in 't Carboon, 'ne tied dat v'r hie 'n tropisch klimaat howwe.
- Reste van d'r Homo erectus, voonde op Java dör Eugène Dubois.
- Reste van d'r Homo neanderthalensis (of Homo sapiens neanderthalensis) voonde in 't Neandertal, bie Düsseldorf en in 't Welzje Spy.
[bewirk] Aander betekenisse van fossiel
- Fossiel braandsjtoffe besjteunt oet gefossilleerde organismen, zoewie kaol, gaas en aoëlie.
- Laevend fossiel
- Fossiele va mörge: dere en plaante die mèt oetsjterve bedreigd zeunt.
- Fossiel soorte: plaante- en deresoorte die oetgesjtorve zeunt.
- 'n Miensj mèt hieël owwerwètse opvattinge neumt me schertsend 'ne fossiel.
- Gefossilleerd taalgebroek: taalgebroek va klèng groepe gebroekers van 'n taal, in 'n aandersjtalige umgaeving, behilt väöl ow vorme dördat die taal zich neet mie geleidelek aa mit d'r tied mit oontwikkelt. De gebroekers oontwikkele zich dan in de hun umringende taal.