Stikstof
Van Wikipedia
Dit artikel is gesjreve in 't Mestreechs. 't Weurt gewaardeerd óm in dit artikel 't Mestreechs aan te hauwe of aan te gaeve welk anger dialek gebroek is.
Stikstof Nitrogenium |
|
Symbool | N |
Indeiling | neet-metaal |
Elementnómmer | 7 |
Natuurlike isotope | 14, 15 |
Kunsmaoteg isotope | 10-13, 16-25 |
Atoomgewiech staanderdisotoop | 14,0067 |
Smeltpunt | 63,15 K, -210,00 °C |
Kookpunt | 77,36 K, -195,79 °C |
Stikstof is e sjemisch elemint, wat bij kamertemperatuur versjijnt es 'ne kleur-, smaok- en reukloze gaas, en veur achenzeveteg percent in de eerdse atmosfeer veurkump. 't Kump ouch riekelik veur in alle levende wezes (oonder mie in aminozoere), en in versjèllende zoere en mineraole wie ammoniak (NH3), salpeterzoer (HNO3) en cyanides (Xn1(CN)n2).
Stikstof oontleint ziene naom aon 't feit tot 't euvergroet deil vaan de loch um us eweg die bij 't aoseme neet gebruuk kint weure oet deze gaas besteit. De Grieks-Latiense naom nitrogenium beteikent "salpeter-verwèkker", omdat deze stof veur e deil oet stikstofatome besteit.
[bewirk] Touwpassinge
Ammoniak, salpeter(zoer) en cyanides weure in de industrie veur väöl versjèllende doele touwgepas; in kunsmes, veur explosieve, bij de raffinaasj vaan metaole etc. Zuvere stikstof weurt väöl gebruuk es me dinger steriel wèlt hawwe: allewel tot sommege bacterië stikstof oet de loch verbinde mèt ander eleminte kin geine levesvörm in zuvere stikstof euverleve. Umtot gaasvörmege stikstof direk mingk mèt de loch vaan boete gebruuk me vleujbare stikstof oonder hoegen drök en lieg temperatuur. Dit vint zien touwpassing bij de modernste voodselbewoeringstechnieke, bij 't opsloon vaan vleujbaar explosieve, bij de productie vaan (micro-)elektronica, bij de productie vaan rósvrij staol en bij 't oontsmette vaan vrattele.