Limburgse vla
Van Wikipedia
Dit artikel is gesjreve in 't Valkebergs. 't Weurt gewaardeerd óm in dit artikel 't Valkebergs aan te hauwe of aan te gaeve welk anger dialek gebroek is.
Limburgse vla (plaatselik ouch vlaoj, vlaaj, flaaj, vlaam geneump, in 't Nederlands vlaai) ies e Limburgs gebak, dat oorsjprunkelik oet Weert kump. Limburgse vla's were gebakke in Belsj en Nederlands Limburg en in e klein deil van Duutsjland.
[bewirk] Soorte
Vla besjteit oet 'ne rónne platte baom van broaddeig, mèt opsjtaonde reng, dae gevuld weurt mèt sjpies van vröchte. Die vröchte kènne bieveurbeeld keersje, appele, appelekauwe, kroasjele, eerdbeze of proeme zin. Ouch kènt me riestevla en greumelevla, dae lètste mèt 'n pudding- of 'n fruitvulling. De sjpies bie riestevla besjteit oet ’n luchtig riesmengsel en bie greumelkesvla oet deiggreumele. Limburgse vla weurt in zien gehièl gebakke. De vla's were soms euverdèk mèt 'ne dèksel van deig (toesjlaag), meistal bie appelevla, of mèt ziech krusende deigreemkes (lödderkes).
Wiejer ies d’r dan nog de variant toert, dae gemaak ies van luxere, zjwoardere deig (zandtaartdeig), dae neet in drieheukige punte weurt gesjneje bie ’t opdene, mèh in roetvörmkes. Meistal ies hie de sjpies ouch bedek mèt lödderkes. 'n Veurbeeld ies linzetoert. (oarsjprónkelek aafkömstig oet Linz, Duutsjland).
'ne Greuntetoert ies 'ne hartige 'vla' mèt greuntevölling.
Kook ies gebak van luchtige biscuitdeig woa-in in plaats van boter eier weure geklop. Nao 't bakke weurt de basisvörm gecombineerd mèt sjlagroum, mokka of crème.
Vla ies ouch ’n soort weike pudding. Ter óndersjeiing van dit produk weurt gebakke vla tegewoordig dèks vlaaj geneump.
[bewirk] Historie
D'n oarsjpróng van de vla zou liegke bie de Germane, die 'ne platte baom van gisdeig bakde, woa ze honing of 'n soort confituur op dege.
Vla bakke ies 'n traditie in Limburg. Hoesvrouwe bakde mèt verjäördage, broelofte en veural ouch mèt de kèrmes 'ne houp vla's. Die vla's woorte dan gebakke in 't bakkes, e klein gebuke mèt 'ne ove dat los sjtóng van 't hoes.
[bewirk] Trivia
- 'n Bekènde Limburgse oetdrukking ies Goje vla ies dun van laer en diek van sjmaer, dat wilt zègke, dat de baom dun maog zin en de sjpies (völling) royaal.