മണിപ്രവാളം
വിക്കിപീഡിയ, ഒരു സ്വതന്ത്ര വിജ്ഞാനകോശം.
മണിപ്രവാളം (ലിപ്യന്തരീകരണം: maNipravaaLam) മലയാളത്തില് പ്രചാരത്തിലുണ്ടായിരുന്ന ഒരു കവനരീതിയാണ്. സംസ്കൃതം, ദ്രാവിഡ മലയാളം എന്നീ ഭാഷകളുടെ ഉചിതമായ സങ്കരഭാഷയെ പൊതുവെ മണിപ്രവാളം എന്ന് വിളിച്ചുപോരുന്നു. "ഭാഷാ സംസ്കൃത യോഗോ മണിപ്രവാളം". "മണി" എന്നാല് മാണിക്യം (റൂബി) എന്ന ചുവപ്പു കല്ല്. "പ്രവാളം" എന്നാല് പവിഴം. മണി ദ്രാവിഡ ഭാഷയും, പ്രവാളം സംസ്കൃത ഭാഷയും എന്നാണ് സങ്കല്പം. മാണിക്യവും പവിഴവും ഒരേ നിറമാണ്. ഇവ ചേര്ത്ത് ഒരു മാല നിര്മ്മിച്ചാല് മണിയും പ്രവാളവും തമ്മില് തിരിച്ചറിയാന് കഴിയുകയില്ല. അതുപോലെ മലയാളവും സംസ്കൃതവും അന്യൂനമായി കൂടിച്ചേര്ന്ന് ഒരു പുതിയ ഭാഷ ഉണ്ടായി എന്ന് സങ്കല്പ്പം.
മലയാള സാഹിത്യത്തില് മണിപ്രവാള പ്രസ്ഥാനത്തില് എഴുതിയ കൃതികളില് ഏറ്റവും പ്രശസ്തമായത് ഉണ്ണുനീലിസന്ദേശം ആണ്. ലീലാതിലകം എന്നു പേരുള്ള സംസ്കൃത നിരൂപണ ആഖ്യായിക ആണ് മണിപ്രവാളത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ആധികാരിക ഗ്രന്ഥം. മലയാളത്തിന്റെ വ്യാകരണവും ഖടനയും ലീലാതിലകം പ്രതിപാദിക്കുന്നു. കേരളത്തിലെ തദ്ദേശീയ ഭാഷ തമിഴ് ആയിരുന്നു എന്ന് ലീലാതിലകം പ്രതിപാദിക്കുന്നു. മണിപ്രവാള കവിതാശൈലിയെ ലീലാതിലക പ്രതിപാദിക്കുന്നു. ഇതിന്റെ കര്ത്താവാരെന്ന് നിശ്ചയിക്കുവാനായിട്ടില്ലെങ്കിലും പ്രസ്തുത ഗ്രന്ഥത്തെ കുറിച്ച് കാര്യമായ പഠനങ്ങള് നടന്നിട്ടുണ്ട്. ഈ ഗ്രന്ഥത്തിന് "ശില്പം" എന്നു പേരുള്ള എട്ട് വിഭാഗങ്ങള് ഉണ്ട്.