Futbol

Minn Wikipedija, l-enċiklopedija ħielsa.

Il-plejer bl-aħmar se jixxutja waqt li l-gowler jipprova jipprevjeni li l-ballun jaqbeż il-linja tal-gowl
Il-plejer bl-aħmar se jixxutja waqt li l-gowler jipprova jipprevjeni li l-ballun jaqbeż il-linja tal-gowl

Il-Futbol huwa fost l-iktar sport famuż u segwit madwar id-dinja. Din il-logħba tintlagħab bejn żewġ timijiet ta' ħdax-il plejer kull wieħed. Din hi logħba li tintlagħab fuq grawnd rettangolari tal-ħaxix jew anki fuq turf artifiċjali, b'żewġ lasti kull naħa. L-objettiv tal-logħba hu li tiskorja gowls fil-lasta opposta. Il-gowler huwa l-unika persuna li tista' tuża idejha biex tinterċetta l-ballun; il-kumplament tat-tim jista' juża' saqajh biex jixxuttja l-ballun u kif ukoll jista' juża' rasu jew sidirihom biex jolqtu l-ballun mill-arja. Min jiskorja l-aktar gowls jirbaħ il-logħba. Jekk il-partita tispiċċa fi draw, jew jiġi ddikjarat li spiċċat draw jew inkella jingħata l-ħin miżjud u/jew l-lotterija tal-penalties. Dan jiddependi skond il-format tal-kompetizzjoni.

Il-logħba moderna bdiet ġewwa l-Ingilterra u wara ġiet iffurmata l-Assoċazzjoni tal-Futbol li permezz tar-regoli li għamlet fl-1863, din ħolqot il-fundazzjoni ta' kif tintlagħab il-logħba. Il-Futbol hu internazzjonalment mmexxi mill-FIFA (Fédération Internationale de Football Association). L-aktar kompetizzjoni famuża hi bla dubju ta' xejn it-Tazza tad-Dinja, li ssir kull erba' snin. Dan l-avveniment hu l-iktar segwit u famuż, hekk kif jilħaq udjenza d-doppju ta' dik li sseggwi l-Olimpjadi tas-Sajf.

Il-gowler jaqbeż biex ma jħallix il-ballun jidħol fix-xibka
Il-gowler jaqbeż biex ma jħallix il-ballun jidħol fix-xibka

Werrej

[editja] Ir-Regoli tal-Logħba

Hemm sbatax-il regola fir-regoli uffiċjali tal-logħba. Dawn ir-regoli huma applikati għal kull livell tal-futbol, alavolja ċerti modifikazzjonijiet jiġu sottoposti għal ċerti gruppi.

Kull tim għandu jkollu ħdax-il plejer (barra is-sostituti) li wieħed minnhom għandu jkun il-gowler. Ċerti regoli tal-logħba jgħidu li l-inqas numru tal-plejers hu dak ta' sebgħa. Il-gowlers huma l-uniċi persuni li jistgħu jużaw idejhom, imma dan jistgħu jagħmluh biss ġewwa l-penalty area. Il-plejers jilbsu kit li tkunu tikkonsisti minn t-shirt, xorts, kalzetti, papoċċ u shin guards. Il-plejers ma jistgħux jilbsu affarijiet perikolużi bħal xi arloġġ jew ġojjelerija. Il-gowler irid jilbes ħwejjeġ li jkunu differenti mill-plejers u r-referì.

In-numru ta' sostituti użati tvarja skond il-format tal-kompetizzjoni. Waqt logħob ta' kompetizzjoni jew mill-kampjonat nazzjonali, in-numru hu ta' tlieta. F'ċerti logħob, bħal-logħob ta' ħbiberija, in-numru jista' jkun iktar.

Ir-referì jikkontrolla l-logħba bl-użu tar-regoli. Hu jkun assistit minn żewġ assistenti. F'logħbiet importanti r-raba' uffiċjal huwa nkluż u fit-Tazza tad-Dinja, il-ħames uffiċjal jgħin lir-referì.


[editja] Konfederazzjonijiet

Il-FIFA (Fédération Internationale de Football Association) tiggwida l-logħba tal-futbol u logħob oħra li għandhom x'jaqsmu mal-futbol, bħal-futsal u beach soccer. Il-headquarters tal-FIFA jinsabu ġewwa Zürich fl-Isvizzera.

Hemm sitt konfederazzjonijiet reġjonali li huma assoċċjati mal-FIFA. Dawn huma:

  • Asja: Asian Football Confederation (AFC)
  • Afrika: Confederation of African Football (CAF)
  • In-Nofs/iċ-Ċentru ta' l-Amerika u l-Karibew: Confederation of North, Central American and Caribbean Association Football (CONCACAF)
  • Ewropa: Union of European Football Associations (UEFA)
  • Oċeanja: Oceania Football Confederation (OFC)
  • Amerika t'Isfel: Confederación Sudamericana de Fútbol (CONMEBOL)

Il-pajjiżi kollha li għandhom tim nazzjonali huma affiljati kemm mal-FIFA kif ukoll mal-konfederazzjoni. Dan jiddependi skond f'liema kontinent jinsab il-pajjiż.

[editja] Kompetizzjonijiet

Fost l-iktar avveniment famuż fil-futbol hi t-Tazza tad-Dinja li kull erba' snin toffri emozzjonijiet kbar madwar id-dinja. Aktar minn 190 tim jieħdu sehem fil-kwalifikazzjonijiet tat-Tazza tad-Dinja. Il-finali tinkludi 32 tim, li kienu ġew miżjuda għal dan in-numru fl-1998, meta sa l-1994 kienu eleġibli li jikwalifikaw 24. It-Tazza tad-Dinja 2006 saret fil-Ġermanja u l-edizzjoni ta' l-2010 se ssir ġewwa l-Afrika t'Isfel.

Hemm kompetizzjonijiet oħra li joffru l-parteċipazzjoni kemm tat-timijiet nazzjonali u anki tal-klabbs:

[editja] Timijiet Nazzjonali

[editja] Klabbs

[editja] Ħoloq Oħra