Jum ir-Repubblika (Malta)
Minn Wikipedija, l-enċiklopedija ħielsa.
It-13 ta' Diċembru, 1974, imfakkar fil-kalendarju Malti bħala Jum ir-Repubblika, ir-reġina tar-Renju Unit ma baqgħatx kap tal-istat u minflokha ġie appuntat Sir Anthony Mamo, bħala l-ewwel President tar-Repubblika ta' Malta.
F'dan il-jum seħħu, ovvjament, xi tibdiliet fil-Kostituzzjoni tal-Indipendenza, li ġew aċċettati miż-żewġ naħat tal-Kamra tar-Rappreżentanti filwaqt li Dom Mintoff ġie dikjarat l-ewwel Prim Ministru ta' Malta Repubblika.
Fl-1964 Malta saret stat indipendenti, imma skond il-Kostituzzjoni, ir-Reġina ta’ l-Ingilterra baqgħet il-Kap ta’ l-Istat f’Malta. Ir-rappreżentant tar-Reġina f’Malta baqa’ l-Gvernatur Ġenerali.
Fl-1974 sar tibdil fil-Kostituzzjoni. Wara diskussjonijiet bejn iż-żewġ partiti l-kbar, il-Parlament Malti, b’maġġoranza kbira, approva numru ta’ tibdiliet fil-Kostituzzjoni. Fost it-tibdiliet kien hemm dik li Malta ssir Repubblika.
Il-Presidenti ta’ Malta Repubblika kienu dawn: • Sir Anthony Mamo (qabel sar President kien ukoll Gvernatur Ġenerali) • Dr. Anton Buttiġieġ (1976-1981) • Is-Sinjorina Agatha Barbara (1982-1987) • Is-Sur Pawlu Xuereb – Aġent-President (1987-1989) • Dr. Ċensu Tabone (1989-1994) • Dr. Ugo Mifsud Bonniċi (1994-1999) • Dr. Guido Demarco (1999-2004) • Dr. Edward Fenech Adami (2004)
Il-President huwa l-Kap ta’ l-Istat. Huwa jiffirma l-liġijiet li jgħaddu mill-Parlament u jamministra wkoll il- “Community Chest Fund”.
L-uffiċċju tal-President jinsab fil-Palazz il-Belt u bħala residenzi għandu l-Palazzi ta’ San Anton u l-Verdala.
Ta’ kull sena f’Jum ir-Repubblika, il-President imexxi ċerimonji fil-Palazz, il-Belt, li fiha jagħti għadd ta’ onorefiċenzi lil numru ta’ ċittadini Maltin u Għawdxin li jkunu taw xi servizz lil Malta.