नेपाल बैंक लिमिटेड
From Wikipedia
नेपाल बैंक लिमिटेड नेपालमा स्थापना भएको पहिलो बैंक हो । यो नेपाल सरकार तथा निजी लगानिकर्ताहरूको संयुक्त लगानिमा स्थापना भएको हो ।
[परिवर्तन्] बैंक इतिहास
नेपाल बैंकको उद्घाटन राजा त्रिभुवनबाट वि.सं.१९९४ कार्तिक ३० गतेका दिन भएको थियो । यसैबाट नेपालमा संस्थागत रूपमा बैंकिङ्ग सेवाको शुरुवात भएको थियो । यो बैंक स्थापना हुनु भन्दा पहिले सम्म सम्पूर्ण मौद्रिक कारोवारहरु निजी डिलर तथा व्यापारिक केन्द्रहरुबाट हुने गर्दथ्यो ।
उक्त अवसरमा बोल्दै तत्कालिन प्रधानमन्त्री राणा प्रधानमन्त्री जुद्धशमशेरले राजा त्रिभुवनको आज्ञाले सम्पूर्ण देशको चाहाना अनुरुप गर्न लागिईरहेको यो कार्य मेरो लागि एकदम ठूलो अवसर हो भनेका थिए । आजसम्म नेपालमा कुनै बैंक खोल्न सकिएको थिईएन । तर्सथ, उक्त आवश्यकता पूरा गर्न नेपाल बैंक लिमिटेड नाममा यो बैंक स्थापना हुन लागेको तथा श्री ५ बाट उद्घाटन हुन लागिरहेको यो क्षण अत्यन्तै आनन्द तथा खुशीको क्षण हो ।
"यस बैंकको उद्देश्य भनेको धनि गरिब सबैलाई सेवा प्रदान गर्नुका साथै राष्ट्र निर्माणमा योगदान पुर्याउनु रहेको छ । उक्त उद्देश्य हासिल गर्न सबैबाट र्समर्थन तथा शुभकामनाको आवश्यकता पर्ने हुनाले म त्यस प्रकारको सहयोग प्राप्त हुनेमा विश्वस्त छु ।"
त्यस समयमा, यस औपचारिक बैंकिङ्ग नयाँ अवधारणालाई धेरै कमले मात्र बुझनुको साथै धेरै कम मात्र यस प्रति विश्वस्त थिए । जति हकप्रद शेयर उठाउनु सजिलो थिएन त्यति नै निक्षेप परिचालन गर्नु पनि गार्हो थियो । जसको परिणामस्वरुप, बैंकले रु. २५,००,००० मुल्यको हकप्रद शेयर निश्कासन गरेकोमा रु. ८,४२,००० मात्र उठाउन सफल भएको थियो ।
"नेपालमा बैंक नहुनाले देशको आर्थिक समुन्नतिमा बाधा पुगिरहेको तथा जनतालाई असुविधा परिरहेकोले मुलुकको समुन्नति तथा जनतालाई सेवा पुर्याउने उद्देश्यकासाथ यस बैंकको स्थापना एवं संचालनको लागि यो कानून जारी गरिएको छ ।"
बैंक स्थापनाको प्रथम बर्षा कुल निक्षेप रु. १७,०२,०२५ रहेकोमा चल्ती निक्षेप करिव रु. १२,९८,८९८ मुद्दती निक्षेप रु. ३,८८,९६४ तथा वचत निक्षेप रु. १४,१६३ रहेको थियो । प्रथम बर्षो अन्तमा, कर्जा प्रवाह तथा वक्यौता गरि जम्मा रु. १९,८५,००० रहेको थियो ।
नेपाल बैंक लिमिटेड स्थापना देखिनै सरकारी तथा निजी क्षेत्रको संयुक्त लगानीको बैंक हो । रु. १०० परल मुल्यका २५०० हकप्रद शेयरहरु मध्ये, ४०% शेयरमा सरकारको लगानी थियो भने बाँकी ६०% शेयर निजी क्षेत्रलाई बिक्रीको लागि छुट्टयाईएको थियो । बैंक संचालनको शुरुमा केवल १० जना शेयरधनीहरु मात्र रहेका थिए ।