Exòsa

Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.

Ua exòsa qu'ei un monosacarid (un glucid donc) de sheis carbònis qui possedeish un grop carbonil :

  • Sia un aldeíd (alavetz, que's tracta d'ua aldòsa, en mei precisament en se tractant d'ua exòsa, ua aldoexòsa)
  • Sia ua cetòna (alavetz, que's tracta d'ua cetòsa, en mei precisament en se tractant d'ua exòsa, ua cetoexòsa)

Las exòsas que son provesidas de quate carbònis quiraus (qu'ei a díser assimetrics), çò qui balha setze (24) possibilitats d'estereoisomèrs (moleculas geometricament diferentas), de las quaus sonque la D-glucòsa, la D-manòsa e la D-galactòsa e existeishen dens la natura.

[Modificar] Las ueit D-aldoexòsas

   CH=O           CH=O          CH=O            CH=O
   |              |             |               |
  HC-OH        HO-CH           HC-OH         HO-CH
   |              |             |               |
  HC-OH          HC-OH       HO-CH           HO-CH
   |              |             |               |
  HC-OH          HC-OH         HC-OH           HC-OH
   |              |             |               |
  HC-OH          HC-OH         HC-OH           HC-OH
   |              |             |               |
   CH2OH          CH2OH         CH2OH           CH2OH 
 D-Allòsa       D-Altròsa     D-Glucòsa       D-Manòsa
   CH=O         CH=O            CH=O            CH=O
   |            |               |               |
  HC-OH      HO-CH             HC-OH         HO-CH
   |            |               |               |
  HC-OH        HC-OH         HO-CH           HO-CH
   |            |               |               |
HO-CH        HO-CH           HO-CH           HO-CH
   |            |               |               |
  HC-OH        HC-OH           HC-OH           HC-OH
   |            |               |               |
   CH2OH        CH2OH           CH2OH           CH2OH 
 D-Gulòsa     D-Idoòsa         D-Galactòsa     D-Talòsa

[Modificar] las quetoexòsas

Estructura de la fructòsa
Estructura de la fructòsa

La cetoexòsas que son provesidas de tres carbònis quiralitatquiraus e qu'an donc ueit estereoismèr possibles (23) des quaus sonque quate D-isomèrs e son presents dens la natura:

  CH2OH        CH2OH         CH2OH        CH2OH 
  |            |             |            |
  C=O          C=O           C=O          C=O
  |            |             |            |
 HC-OH      HO-CH           HC-OH      HO-CH
  |            |             |            |
 HC-OH        HC-OH       HO-CH        HO-CH
  |            |             |            |
 HC-OH        HC-OH         HC-OH        HC-OH
  |            |             |            |
  CH2OH        CH2OH         CH2OH        CH2OH 
D-psicòsa    D-fructòsa    D-sorbòsa    D-tagatòsa