Wikibooks tewikibooks https://te.wikibooks.org/wiki/%E0%B0%AE%E0%B1%8A%E0%B0%A6%E0%B0%9F%E0%B0%BF_%E0%B0%AA%E0%B1%87%E0%B0%9C%E0%B1%80 MediaWiki 1.39.0-wmf.25 first-letter మీడియా ప్రత్యేక చర్చ వాడుకరి వాడుకరి చర్చ Wikibooks Wikibooks చర్చ దస్త్రం దస్త్రంపై చర్చ మీడియావికీ మీడియావికీ చర్చ మూస మూస చర్చ సహాయం సహాయం చర్చ వర్గం వర్గం చర్చ TimedText TimedText talk మాడ్యూల్ మాడ్యూల్ చర్చ Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk మొదటి పేజీ 0 1 32873 32872 2022-01-16T05:28:50Z V Sambasiva Rao 1263 wikitext text/x-wiki {| |[[Image:Telugu_kalasam.gif|left|125px]]|| <big>[[w:వికీబుక్స్|వికీబుక్స్]] కు స్వాగతం</big> ఇది స్వేచ్ఛానకలుహక్కులతో సమష్టిగా తయారు చేయగల పుస్తకాల జాల స్థలి. దీనిలో ప్రస్తుతం [[Special:Statistics|{{NUMBEROFARTICLES}}]] వ్యాసములు ఉన్నాయి. |} '''ప్రస్తుత ప్రాజెక్టులు'''<br/> * [[వేమూరి ఇంగ్లీషు-తెలుగు నిఘంటువు]] * [[వేమూరి తెలుగు-ఇంగ్లీషు నిఘంటువు]] * [[తెలుగు స్థానికీకరణ మార్గదర్శిని]] '''ముగిసిన ప్రాజెక్టు'''<br/> * [[ఉబుంటు వాడుకరి మార్గదర్శని]] '''ఇతిహాసాలు'''<br/> * [[యదువంశము]] '''క్రియాశీలంగా లేని ప్రాజెక్టులు''' <br/> * [[వంటపుస్తకం]] {{మొదటి పేజీ పాదము}} tuya41x9tlfx0hkmq7pyap67cwvvhvw ఆ భా 1-7-1 To 1-7-30 0 1396 2526 2005-09-26T16:23:56Z 207.46.50.74 wikitext text/x-wiki <pre> శ్రీ మదాంధ్ర మహాభారతము ఆదిపరవము-సప్తమాశ్వాసము 1-7-1 శ్రీరాజరాజ వీర శ్రీరమణీరమ్యగంధసింధురహయశి క్షారూఢిదక్ష దక్షమ ఖారిదయాలబ్ధసుస్థిరైశ్వర్యపదా. 1-7-2 -:ధృష్టద్యుమ్నద్రౌపదుల యుత్పత్తివృత్తాంతము:- సం. 1_153_1 1-7-1 వచనము: అక్కథకుండు శౌనకాదిమహామునులకుం జెప్పె నట్లు పాండవులు విప్రవేషం బున నేకచక్రపురంబునందు వేదాధ్యయనంబు సేయుచు విప్రగృహంబున నున్న కొన్నిదినంబులకు నొక్కబ్రాహ్మణుండు ద్రుపదుపురంబుననుండి చను దెంచి విశ్రమార్థి యైన నాగృహస్థుండు వాని నభ్యాగతపూజల సంతుష్టుం జేసి యున్నంతఁ గుంతీదేవి గొడుకులుం దాను నవ్విప్రు నతి ప్రీతి నుపాసించి యయ్యా మీర లెందుండి వచ్చితి రేదేశంబులు రమ్యంబు లెందులరాజులు గుణవంతు లని యడిగిన నవ్విప్రుండిట్లనియె. 1-7-3 చంపకమాల: సొలయక యెల్ల దేశములుఁ జూచితి నందుఁ బ్రసిద్దు లైన రా జుల సుచరిత్రసంపదలుఁ జూచితి నా ద్రుపదేశుదేశముం బొలుపున నొండు దేశములు పోల్పఁగ నెవ్వియు లేవు సద్గుణం బులఁ బరు లెవ్వరున్ ద్రుపదుఁ బోలఁగలేరు ధరాతలంబునన్. 1-7-4 వచనము: ఆ ద్రుపదుండు దనకూఁతు నగ్నికుండసముద్భవ యైన దాని నయోనిజ నగణ్య పుణ్యలావణ్యగుణసమన్విత సమరూపుఁ డైన రాజపుత్త్రునకు వివాహంబు సేయంగానక స్వయంవరంబు రచియించుచున్నవాఁ డనినం గుంతియు ధర్మ తనయుండును విస్మితు లై యది యేమి కారణంబున నయోనిజ యయ్యె నక్కన్య నెవ్విధంబున ద్రుపదుండు వడసె దీని సవిస్తరంబుగాఁ జెప్పు మనిన నవ్విప్రుండు వారలకి ట్లనియె. 1-7-5 సీసము: ఆదిభరద్వాజుఁ డను మునికలశంబు నం దుర్భవించిన యనఘమూర్తి ద్రోణుండు మఱి పృషతున కుద్భవించిన ద్రుపదుండు నొక్కటఁ దొడఁగి యిష్ట సఖులయి వేదముల్ సదివి ధనుర్వేద మగ్ని వేశులతోడ నర్థిఁ గఱచి చని ద్రుపదుండు పాంచాలభూములకు రా జైన భారద్వాజుఁ డతనికడకు ఆటవెలది: నరిగి వానిచేత నవమానితుం డయి హస్తిపురికి వచ్చి యఖిలకురుకు మారవరుల నెల్ల మానుగా శస్త్రకో విదులఁ జేసె లోకవిదితయశుఁడు. 1-7-6 వచనము: ఇట్లు దనవలన విలువిద్య గఱచిన పాండవకౌరవకుమారులం జూచి ద్రోణుండు నా కవమానంబు సేసిన యప్పాంచాలు నోడించి పట్టికొని తెం డిదియ నాకు గురుదక్షిణ యగు నని పంచిన వల్లె యని యందఱు నా ద్రుపదుపయిం బోయి వానిచేత నిర్జితు లయిన నర్జునుండు ద్రుపదుతోడ మహాయుద్ధంబు సేసి వానిం బట్టికొని వచ్చి ద్రోణున కొప్పించిన నతండును. 1-7-7 ఆటవెలది: ఉల్లసంబు లాడి యోడకు పొ మ్మని ద్రుపదు విడిచిపుచ్చె ద్రోణుచేత నట్లు విడువఁబడి తదవమానతప్తుఁ డై పృషతనందనుండు పెద్దయలిగి. 1-7-8 వచనము: రణరంగంబున ద్రోణు వధియించునట్టి కొడుకును నర్జునునకు దేవి యగునట్టి కూఁతునుం బడయుదు నని బ్రహ్మవిదు లయిన బ్రాహ్మణులనివాసంబులకుం జని నిత్యంబును బ్రాహ్మణోపాస్తి సేయుచు నొక్కనాఁడు గంగాకూలంబు నందు వానప్రస్థవృత్తి నున్న యాజోపయాజులనువారి నిద్దఱ ననవరత వ్రతవ్యాసక్తులం గాశ్యపగోత్రులం గని వారికి నమస్కరించి యందుఁ గొండుక యయ్యును దపోమహిమ నెవ్వరికంటెఁ బెద్ద యైనవాని నుపయాజు నుపాసించి యి ట్లనియె. 1-7-9 కందము: మునినాథ నాకు సత్సుత జననం బగునట్టిక్రతువు సద్విధిఁ గావిం చినఁ గృతకృత్యుఁడ నగుదుం గొను మిచ్చెద నీకు లక్షగోధేనువులన్. 1-7-10 వచనము: అనిన నుపయాజుం డే నిట్టిఫలంబు న పేక్షించ నెవ్వరేని ఫలార్థు లగుదు రందుల కేఁగు మనిన ద్రుపదుండు వెండియు వానిన యొక్కసంవత్సరం బారాధించిన నమ్ముని వాని కి ట్లనియె. 1-7-11 తేటగీతి: అనఘచరితుఁడు మాయన్న వనములోనఁ జనుచు నొక్కనాఁ డొక్కపం డొనరఁ గాంచి కొనియె శుచి యగు శుచియుఁ గా దని యెఱుంగఁ బడని భూమితలంబుపైఁ బడినదాని. 1-7-12 వచనము: ఫలార్థి యయినవాఁడు తత్ఫలానుబంధంబు లయినదోషంబులు పరికింపండు గావున నమ్మునివరుండు నీ కభిమతంబు సేయుం బొ మ్మనిన ద్రుపదుం డరిగి సంగితాధ్యయనాదిపంచమహాయజ్ఞంబులు సేయుచు శిలోంఛవృత్తి భైక్ష సంపాదితకుటుంబభారుం డై ఘోరతపోవృత్తి నున్న యాజుం గని నమ స్కరించి యిట్లనియె. 1-7-13 కందము: మునినాథ నాకు సత్సుత జననం బగునట్టి క్రతువు సద్విధిఁ గావిం చినఁ గృతకృత్యుఁడ నగుదుం గొను మిచ్చెద నీకు లక్షగోధేనువులన్. 1-7-14 వచనము: అని ప్రార్థించి వెండియు నా ద్రుపదుండు యాజున కి ట్లనియె. 1-7-15 కందము: భారతవంశాచార్యుఁడు భారద్వాజుండు నా కపాయము సేశెన్ ఘోరాజి నతని నోర్చున పారపరాక్రము సుపుత్త్రుఁ బడయఁగవలయున్. 1-7-16 కందము: షడరత్ని ధనుర్ధరుఁ డె య్యెడ నజితుఁడు గాన వాని హీనుంగాఁ జే యుఁడు నాకుఁ జతుర్వర్గము వడయుట యని పృషతసుతుఁడు ప్రార్థించె మునిన్. 1-7-17 వచనము: అయ్యాజుండును యాజకత్వంబున కొడంబడి నీకోర్కికిం దగిన యట్టి కొడు కునుం గూఁతురు బుట్టుదు రోడకుండు మని యజ్ఞోపకరణద్రవ్యంబులు సమ కట్టికొని యథావిధి నుపయాజుండు సహాయుండుగా సౌత్రామణి యయిన కోకిలాదేవి పత్నిగా ద్రుపదుం బుత్రకామేష్టి సేయించిన నందు మంత్రాహుతు లం దృప్తుం డయిన యగ్నిదేవువలన. 1-7-18 కందము: జ్వాలాభీలాంగుఁడు కర వాలబృహబ్చాపధరుఁడు వరవర్మకిరీ టాలంకారుఁడు వహ్నియు పోలె రథారూఢుఁ డొక్కపుత్త్రుఁడు పుట్టెన్. 1-7-19 వచనము: మఱియు. 1-7-20 తరలము: కులపవిత్రసితేతరోత్పలకోమలామలవర్ణయు త్పలసుగంధి లసన్మహోత్పలపత్త్రనేత్ర యరాళకుం తలవిభాసిని దివ్యతేజముఁ దాల్చి యొక్కకుమారి ద జ్జ్వలనకుండమునందుఁ బుట్టెఁ బ్రసన్నమూర్తి ముదంబుతోన్. 1-7-21 వచనము: ఇట్లు పుట్టినయక్కొడుకునకుం గూఁతునకు ధృష్టద్యుమ్నుండును గృష్ణయు ననునామంబు లాకాశవాణి జనవిదితంబుగా నుచ్చరించె నట్లు ద్రుపదుండు లబ్ధసంతానుం డయి సంతసిల్లి యాజునకు యథోక్తదక్షిణ లిచ్చి బ్రాహ్మణు లం బూజించి ధృష్టద్యుమ్నుని ధనుర్వేదపారగుం జేయించి యున్నంత నక్కన్య యిపుడు వివాహసమయప్రాప్త యయిన. -: ద్రౌపదీవివాహప్రయత్నము:- అమూలము. 1-7-22 ఉత్పలమాల: మానితు లైన పాండవకుమారులుఁ గుంతియు లక్కయింట ను గ్రానలదగ్ధు లై రని ధరామరముఖ్యు లెఱింగి చెప్పఁగా నానరనాయకుండు విని యాతతశోకమహానలజ్వల న్మానసుఁ డయ్యె బంధుజనమంత్రిపురోహితవిప్రసన్నిధిన్. 1-7-23 వచనము: మఱియును. 1-7-24 సీసము: ఇంద్రసమానున కిందీవరశ్యామ సుందరాంగున కింద్రనందనునకు దేవిఁగాఁ బ్రీతితో దీని నీఁగాంచితి నని యున్నచో విధాతృనకు నిట్లు పాడియె విఘ్న మాపాదింప నమ్మహా ధ్వరమునఁ బుట్టినసరసిజాక్షి నే నెట్టు లొరులకు నీ నేర్తు నని దుఃఖ పరవశుఁ డయి యున్న ధరణిపతికిఁ ఆటవెలది: దత్పురోహితుండు దా నిట్టు లనియె న ప్పాండవులను గుఱించి బహువిధంబు లగు నిమిత్తములు నయంబునఁ జూచితి నెగ్గు లేదు వారి కెల్ల లగ్గు. 1-7-25 వచనము: తొల్లి దేవేంద్రుండు గొండొకకాలం బదృశ్యుం డై యుండిన నతని గానక శచీదేవి శోకింపంబోయిన సుప్రశ్రుతింజేసి బృహస్పతి దానికి దేవేంద్రా గమనంబు సెప్పె నని వేదంబుల వినంబడుం గావున నేను నుపశ్రుతిం జూచితి నిది దప్పదు పాండవులు పరలోకగతులు గారు పరమానందంబున నున్నవారు వార లెందుండియు నిందులకు వత్తురు నీవును సుచిత్తుండ వయి స్వయంవరం బిప్పురంబున ఘోషింపం బంపు మిది కన్యాదానంబునందు రాజులకు శాస్త్రచోదితం బనినం బురోహితువచనంబునం జేసి యూఱడి ద్రుప దుండు నేఁటికి డెబ్బదియే నగు దివసంబునం బౌషమాసంబున శుక్ల పక్షంబున నష్టమియు రోహిణినాఁడు స్వయంవరం బని ఘోషింపం బంచి. 1-7-26 కందం: ఎవ్వరికిని మోపెట్టను దివ్వను శక్యంబు గాని దృఢకార్ముకమున్ దవ్వై దివమునఁ దిరిగెడు నవ్విలసత్కనకమత్స్యయంత్రముఁ జేసెన్. 1-7-27 కందము: ధరణిఁ గలరాజులెల్లను బురుడునఁ గాంపిల్యనగరమున కరిగెద రొం డొరులం గడవఁగ నని భూ సురవరుఁ డెఱిఁగించెఁ బృషతసుతుకథ యెల్లన్. 1-7-28 వచనము: దాని విని పాండునందను లందులకుం బోవనున్నఁ గొడుకుల యభిప్రాయం బెఱింగి కుంతీదేవి యిట్లనియె. -: పాండవులు పాంచాలపురంబునకు బయలుదేరుట:- సం. 1_156_2 1-7-29 కందము: కడుఁ బెద్దకాల ముండితి మొడఁబడి యిం దెంతకాల మున్నను మన క య్యెడులాభ మేమి మఱి యె ప్పుడు నుచితమె యొరులయిండ్లపొత్తున నుండన్. 1-7-30 వచనము: దక్షిణపాంచాలంబు గరంబు రమ్యం బనియును బాంచాలపతి పరమధార్మికుం డనియుని వింటిమి మఱి యత్లుంగాక. </pre> g6o2c8u4fxle0lqdk1an76zqx529tge సహాయం:Editing 12 1397 2528 2005-09-27T07:39:49Z 207.46.50.75 wikitext text/x-wiki Look at english help page at [http://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:How_to_edit_a_page englist wiki help page] 8uwbvojfdfay3g29ryu3lyo9c15ldlv ఆ భా 1 7 1 to 1 7 30 0 1399 2536 2005-09-27T11:36:53Z Chavakiran~tewikibooks 9 wikitext text/x-wiki <pre> శ్రీ మదాంధ్ర మహాభారతము ఆదిపరవము-సప్తమాశ్వాసము 1-7-1 శ్రీరాజరాజ వీర శ్రీరమణీరమ్యగంధసింధురహయశి క్షారూఢిదక్ష దక్షమ ఖారిదయాలబ్ధసుస్థిరైశ్వర్యపదా. 1-7-2 -:ధృష్టద్యుమ్నద్రౌపదుల యుత్పత్తివృత్తాంతము:- సం. 1_153_1 1-7-1 వచనము: అక్కథకుండు శౌనకాదిమహామునులకుం జెప్పె నట్లు పాండవులు విప్రవేషం బున నేకచక్రపురంబునందు వేదాధ్యయనంబు సేయుచు విప్రగృహంబున నున్న కొన్నిదినంబులకు నొక్కబ్రాహ్మణుండు ద్రుపదుపురంబుననుండి చను దెంచి విశ్రమార్థి యైన నాగృహస్థుండు వాని నభ్యాగతపూజల సంతుష్టుం జేసి యున్నంతఁ గుంతీదేవి గొడుకులుం దాను నవ్విప్రు నతి ప్రీతి నుపాసించి యయ్యా మీర లెందుండి వచ్చితి రేదేశంబులు రమ్యంబు లెందులరాజులు గుణవంతు లని యడిగిన నవ్విప్రుండిట్లనియె. 1-7-3 చంపకమాల: సొలయక యెల్ల దేశములుఁ జూచితి నందుఁ బ్రసిద్దు లైన రా జుల సుచరిత్రసంపదలుఁ జూచితి నా ద్రుపదేశుదేశముం బొలుపున నొండు దేశములు పోల్పఁగ నెవ్వియు లేవు సద్గుణం బులఁ బరు లెవ్వరున్ ద్రుపదుఁ బోలఁగలేరు ధరాతలంబునన్. 1-7-4 వచనము: ఆ ద్రుపదుండు దనకూఁతు నగ్నికుండసముద్భవ యైన దాని నయోనిజ నగణ్య పుణ్యలావణ్యగుణసమన్విత సమరూపుఁ డైన రాజపుత్త్రునకు వివాహంబు సేయంగానక స్వయంవరంబు రచియించుచున్నవాఁ డనినం గుంతియు ధర్మ తనయుండును విస్మితు లై యది యేమి కారణంబున నయోనిజ యయ్యె నక్కన్య నెవ్విధంబున ద్రుపదుండు వడసె దీని సవిస్తరంబుగాఁ జెప్పు మనిన నవ్విప్రుండు వారలకి ట్లనియె. 1-7-5 సీసము: ఆదిభరద్వాజుఁ డను మునికలశంబు నం దుర్భవించిన యనఘమూర్తి ద్రోణుండు మఱి పృషతున కుద్భవించిన ద్రుపదుండు నొక్కటఁ దొడఁగి యిష్ట సఖులయి వేదముల్ సదివి ధనుర్వేద మగ్ని వేశులతోడ నర్థిఁ గఱచి చని ద్రుపదుండు పాంచాలభూములకు రా జైన భారద్వాజుఁ డతనికడకు ఆటవెలది: నరిగి వానిచేత నవమానితుం డయి హస్తిపురికి వచ్చి యఖిలకురుకు మారవరుల నెల్ల మానుగా శస్త్రకో విదులఁ జేసె లోకవిదితయశుఁడు. 1-7-6 వచనము: ఇట్లు దనవలన విలువిద్య గఱచిన పాండవకౌరవకుమారులం జూచి ద్రోణుండు నా కవమానంబు సేసిన యప్పాంచాలు నోడించి పట్టికొని తెం డిదియ నాకు గురుదక్షిణ యగు నని పంచిన వల్లె యని యందఱు నా ద్రుపదుపయిం బోయి వానిచేత నిర్జితు లయిన నర్జునుండు ద్రుపదుతోడ మహాయుద్ధంబు సేసి వానిం బట్టికొని వచ్చి ద్రోణున కొప్పించిన నతండును. 1-7-7 ఆటవెలది: ఉల్లసంబు లాడి యోడకు పొ మ్మని ద్రుపదు విడిచిపుచ్చె ద్రోణుచేత నట్లు విడువఁబడి తదవమానతప్తుఁ డై పృషతనందనుండు పెద్దయలిగి. 1-7-8 వచనము: రణరంగంబున ద్రోణు వధియించునట్టి కొడుకును నర్జునునకు దేవి యగునట్టి కూఁతునుం బడయుదు నని బ్రహ్మవిదు లయిన బ్రాహ్మణులనివాసంబులకుం జని నిత్యంబును బ్రాహ్మణోపాస్తి సేయుచు నొక్కనాఁడు గంగాకూలంబు నందు వానప్రస్థవృత్తి నున్న యాజోపయాజులనువారి నిద్దఱ ననవరత వ్రతవ్యాసక్తులం గాశ్యపగోత్రులం గని వారికి నమస్కరించి యందుఁ గొండుక యయ్యును దపోమహిమ నెవ్వరికంటెఁ బెద్ద యైనవాని నుపయాజు నుపాసించి యి ట్లనియె. 1-7-9 కందము: మునినాథ నాకు సత్సుత జననం బగునట్టిక్రతువు సద్విధిఁ గావిం చినఁ గృతకృత్యుఁడ నగుదుం గొను మిచ్చెద నీకు లక్షగోధేనువులన్. 1-7-10 వచనము: అనిన నుపయాజుం డే నిట్టిఫలంబు న పేక్షించ నెవ్వరేని ఫలార్థు లగుదు రందుల కేఁగు మనిన ద్రుపదుండు వెండియు వానిన యొక్కసంవత్సరం బారాధించిన నమ్ముని వాని కి ట్లనియె. 1-7-11 తేటగీతి: అనఘచరితుఁడు మాయన్న వనములోనఁ జనుచు నొక్కనాఁ డొక్కపం డొనరఁ గాంచి కొనియె శుచి యగు శుచియుఁ గా దని యెఱుంగఁ బడని భూమితలంబుపైఁ బడినదాని. 1-7-12 వచనము: ఫలార్థి యయినవాఁడు తత్ఫలానుబంధంబు లయినదోషంబులు పరికింపండు గావున నమ్మునివరుండు నీ కభిమతంబు సేయుం బొ మ్మనిన ద్రుపదుం డరిగి సంగితాధ్యయనాదిపంచమహాయజ్ఞంబులు సేయుచు శిలోంఛవృత్తి భైక్ష సంపాదితకుటుంబభారుం డై ఘోరతపోవృత్తి నున్న యాజుం గని నమ స్కరించి యిట్లనియె. 1-7-13 కందము: మునినాథ నాకు సత్సుత జననం బగునట్టి క్రతువు సద్విధిఁ గావిం చినఁ గృతకృత్యుఁడ నగుదుం గొను మిచ్చెద నీకు లక్షగోధేనువులన్. 1-7-14 వచనము: అని ప్రార్థించి వెండియు నా ద్రుపదుండు యాజున కి ట్లనియె. 1-7-15 కందము: భారతవంశాచార్యుఁడు భారద్వాజుండు నా కపాయము సేశెన్ ఘోరాజి నతని నోర్చున పారపరాక్రము సుపుత్త్రుఁ బడయఁగవలయున్. 1-7-16 కందము: షడరత్ని ధనుర్ధరుఁ డె య్యెడ నజితుఁడు గాన వాని హీనుంగాఁ జే యుఁడు నాకుఁ జతుర్వర్గము వడయుట యని పృషతసుతుఁడు ప్రార్థించె మునిన్. 1-7-17 వచనము: అయ్యాజుండును యాజకత్వంబున కొడంబడి నీకోర్కికిం దగిన యట్టి కొడు కునుం గూఁతురు బుట్టుదు రోడకుండు మని యజ్ఞోపకరణద్రవ్యంబులు సమ కట్టికొని యథావిధి నుపయాజుండు సహాయుండుగా సౌత్రామణి యయిన కోకిలాదేవి పత్నిగా ద్రుపదుం బుత్రకామేష్టి సేయించిన నందు మంత్రాహుతు లం దృప్తుం డయిన యగ్నిదేవువలన. 1-7-18 కందము: జ్వాలాభీలాంగుఁడు కర వాలబృహబ్చాపధరుఁడు వరవర్మకిరీ టాలంకారుఁడు వహ్నియు పోలె రథారూఢుఁ డొక్కపుత్త్రుఁడు పుట్టెన్. 1-7-19 వచనము: మఱియు. 1-7-20 తరలము: కులపవిత్రసితేతరోత్పలకోమలామలవర్ణయు త్పలసుగంధి లసన్మహోత్పలపత్త్రనేత్ర యరాళకుం తలవిభాసిని దివ్యతేజముఁ దాల్చి యొక్కకుమారి ద జ్జ్వలనకుండమునందుఁ బుట్టెఁ బ్రసన్నమూర్తి ముదంబుతోన్. 1-7-21 వచనము: ఇట్లు పుట్టినయక్కొడుకునకుం గూఁతునకు ధృష్టద్యుమ్నుండును గృష్ణయు ననునామంబు లాకాశవాణి జనవిదితంబుగా నుచ్చరించె నట్లు ద్రుపదుండు లబ్ధసంతానుం డయి సంతసిల్లి యాజునకు యథోక్తదక్షిణ లిచ్చి బ్రాహ్మణు లం బూజించి ధృష్టద్యుమ్నుని ధనుర్వేదపారగుం జేయించి యున్నంత నక్కన్య యిపుడు వివాహసమయప్రాప్త యయిన. -: ద్రౌపదీవివాహప్రయత్నము:- అమూలము. 1-7-22 ఉత్పలమాల: మానితు లైన పాండవకుమారులుఁ గుంతియు లక్కయింట ను గ్రానలదగ్ధు లై రని ధరామరముఖ్యు లెఱింగి చెప్పఁగా నానరనాయకుండు విని యాతతశోకమహానలజ్వల న్మానసుఁ డయ్యె బంధుజనమంత్రిపురోహితవిప్రసన్నిధిన్. 1-7-23 వచనము: మఱియును. 1-7-24 సీసము: ఇంద్రసమానున కిందీవరశ్యామ సుందరాంగున కింద్రనందనునకు దేవిఁగాఁ బ్రీతితో దీని నీఁగాంచితి నని యున్నచో విధాతృనకు నిట్లు పాడియె విఘ్న మాపాదింప నమ్మహా ధ్వరమునఁ బుట్టినసరసిజాక్షి నే నెట్టు లొరులకు నీ నేర్తు నని దుఃఖ పరవశుఁ డయి యున్న ధరణిపతికిఁ ఆటవెలది: దత్పురోహితుండు దా నిట్టు లనియె న ప్పాండవులను గుఱించి బహువిధంబు లగు నిమిత్తములు నయంబునఁ జూచితి నెగ్గు లేదు వారి కెల్ల లగ్గు. 1-7-25 వచనము: తొల్లి దేవేంద్రుండు గొండొకకాలం బదృశ్యుం డై యుండిన నతని గానక శచీదేవి శోకింపంబోయిన సుప్రశ్రుతింజేసి బృహస్పతి దానికి దేవేంద్రా గమనంబు సెప్పె నని వేదంబుల వినంబడుం గావున నేను నుపశ్రుతిం జూచితి నిది దప్పదు పాండవులు పరలోకగతులు గారు పరమానందంబున నున్నవారు వార లెందుండియు నిందులకు వత్తురు నీవును సుచిత్తుండ వయి స్వయంవరం బిప్పురంబున ఘోషింపం బంపు మిది కన్యాదానంబునందు రాజులకు శాస్త్రచోదితం బనినం బురోహితువచనంబునం జేసి యూఱడి ద్రుప దుండు నేఁటికి డెబ్బదియే నగు దివసంబునం బౌషమాసంబున శుక్ల పక్షంబున నష్టమియు రోహిణినాఁడు స్వయంవరం బని ఘోషింపం బంచి. 1-7-26 కందం: ఎవ్వరికిని మోపెట్టను దివ్వను శక్యంబు గాని దృఢకార్ముకమున్ దవ్వై దివమునఁ దిరిగెడు నవ్విలసత్కనకమత్స్యయంత్రముఁ జేసెన్. 1-7-27 కందము: ధరణిఁ గలరాజులెల్లను బురుడునఁ గాంపిల్యనగరమున కరిగెద రొం డొరులం గడవఁగ నని భూ సురవరుఁ డెఱిఁగించెఁ బృషతసుతుకథ యెల్లన్. 1-7-28 వచనము: దాని విని పాండునందను లందులకుం బోవనున్నఁ గొడుకుల యభిప్రాయం బెఱింగి కుంతీదేవి యిట్లనియె. -: పాండవులు పాంచాలపురంబునకు బయలుదేరుట:- సం. 1_156_2 1-7-29 కందము: కడుఁ బెద్దకాల ముండితి మొడఁబడి యిం దెంతకాల మున్నను మన క య్యెడులాభ మేమి మఱి యె ప్పుడు నుచితమె యొరులయిండ్లపొత్తున నుండన్. 1-7-30 వచనము: దక్షిణపాంచాలంబు గరంబు రమ్యం బనియును బాంచాలపతి పరమధార్మికుం డనియుని వింటిమి మఱి యత్లుంగాక. </pre> g6o2c8u4fxle0lqdk1an76zqx529tge ఆ భా 1 7 31 to 1 7 60 0 1401 2542 2005-09-29T10:20:07Z Chavakiran~tewikibooks 9 wikitext text/x-wiki <pre> కందము: అడుగకయు విప్రవరులకు నడరఁగ నద్దేశమున గృహస్థులు భక్తిం గుడువఁగఁ బెట్టుదు రెప్పుడుఁ గడుహృద్యము లయిన మోదకంబులతోడన్. 1-7-32 వచనము: అందులకుం బోవుద మనినం గొడుకులెల్ల వల్లె యని మీపంచినవిధంబ చేయంగలవార మని యొడంబడి తమయున్న యింటి బ్రాహ్మణునకుం జెప్పి వీడ్కొని. -: పాండవులు ద్రుపదుపురంబున కరుగుచు వ్యాసమహర్షిం గనుట:- 1_7_33 చంపకమాల: ఉరుసరసీవనంబులు మహో గ్రనగంబులు నేఱులున్ సుదు స్తరవిపినంబులుం గడచి ధన్యులు పాండుకుమారకుల్ నిరం తరగతి నేఁగుచుం గనిరి ధర్మసమేతుఁ బితామహుం దమో హరు హరిమూర్తి నార్తిహరు నాదిమునీంద్రుఁ బరాశరాత్మజున్. 1_7_34 కని వినయమ్మున నమ్మునీంద్రునకు నందఱు నమస్కారంబు సేసిన వారలం జూచి కరుణారసపూరితాంతఃకరణుం డయి వ్యాసభట్టారకుం డిట్లనియె. కందము: ధర్మసుతుఁ డున్నచోటను ధర్మువునకు హాని గలదె ధారుణినైనన్ ధర్మువ తాత్పర్యముగా నిర్మలమతి నెగడునది వినీతాత్ముల రై. 1_7_36 సీసము: తా నొక్కమునికన్య దనకర్మవశమునఁ బతిఁ బడయంగ నోపక యుపేత దౌర్భాగ్య యై ఘోరతప మొనరించిన దానికి శివుఁడు ప్రత్యక్ష మయ్యు వేఁడుము వర మన్న వేడ్కతోఁ బతిదాన మని యేనుమాఱు లయ్యబల వేఁడె నట్లేని నీకు దేహాంతరంబునఁ బతు లగుదు రేవురు పరమార్థ మనియు ఆటవెలది: హరుఁడు కరుణ నిచ్చె నది యిప్డు పాంచాల పతికిఁ గృష్ణ యనఁగఁ బంకజాక్షి యుద్భవిల్లి పెరుఁగుచున్నది తత్స్వయం వరము సేయుచున్నవాఁడు నేఁడు. 1_7_37 వచనము: మీరు ద్రుపదుపురంబునకుం జక్క నరుగునది యందు మీకు ల గ్గగు నని చెప్పి కృష్ణద్వైపాయనుం డరిగినఁ బాండునందనులు జననీసహితం బనవర తంబు రాత్రులుం బగళ్ళును బయనంబు బోవువా రొక్కనాఁ డర్థరాత్రంబున గంగయందు సోమశ్రవం బను తీర్థంబున స్నానార్థు లై యర్జునుండు ప్రకాశార్థంబును రక్షణార్థంబునుం గా నొక్కకొఱవి సేతఁ బట్టుకొని ముందఱం బోవ నందఱు నరుగునెడ నంగారపర్ణుఁ డను గంధర్వుం డంగనాసహితంబు గంగకు నంతప్రొద్దు జలక్రీడార్థంబు వచ్చినవాఁ డప్పాండవుల పాదధ్వని విని యలిగి విల్లు గొని గుణధ్వనిం జేసి వారి కి ట్లనియె. 1_7_38 కందము: ఇల నర్థరాత్రమును సం ధ్యులు రెండును భూతయక్షదానవ గంధ ర్వులు గ్రుమ్మరియెడు ప్రొద్దులు వెలయఁగ నిం దవనిచరులు వెఱతురు నడవన్. -:అర్జునుఁ డంగారపర్ణుని జయించుట:- సం: 1_158_9 వచనము: ఇవ్వేళలయందుఁ గ్రుమ్మరియెడువారి నెంతబలవంతుల నైనను రాజుల నయినను నిగ్రహింతుము నన్ను డాయకుం డెడగలిగి పొం డే నంగారపర్ణుం డను గంధర్వుండఁ గుబేరుసఖుండ నెప్పుడు నిందు విహరించుచుండుదు నన్నెఱుంగరె యివ్వనంబును గంగాతీరంబును నంగారపర్ణంబులునా జగద్విదితంబులు దీని మానవులు సొరనోడుదు రనిన వాని కర్జునుం డి ట్లనియె. 1_7_40 కందము: నడురేయి సంధ్యలందును నడ్వఁగ నోడుదు రశక్తనరు లొరులు భయం పడుదుమె యే మెయ్యెడ నె ప్పుడు నడతుమ యధికశక్తిపురుషుల మగుటన్. 1_7_41 కందము: అడవులు నేఱులు నివి నీ పడసినయవి యట్టె పుణ్యభాగీరథి యి ప్పుడమిఁ యట్టె పుణ్యభాగీరథి యి ప్పుడమిఁ గలజనులకెల్లను నెడపక సేవ్యంబ కాక యిది నీయదియే. 1_7_42 సీసము: హైమవతోత్తుంగహేమశృంగంబున నుండి భూమికి వచ్చి యుదధి గూడె గంగనా మూఁడుదెఱంగుల నదియు మం దాకిని నాసత్పథంబునందు సురసిద్ధమునివియచ్చరసేవ్య యయ్యె న య్యధమలోకంబునయందు భోగ వతి యన నొప్పె నున్నతి నిట్లు త్రిభువన పావని యైన యిప్పరమమూర్తి ఆటవెలది: బార్వతీశమకుటబంధబంధురతరా వాస గంగ నాడ వచ్చి నీవు వలవ దనిన నుడుగువారము గాము నీ విఘ్నవచనములకు వెఱతు మెట్లు. 1_7_43 వచనము: అనుచు నిజజననీభాతృసహితుం డయి గంగాభిషేకార్థంబు చనుదెంచు నయ్యర్జునుపయి నంగారపర్ణుం డతినిశితసాయకంబు లేసిన నర్జునుం డలిగి తనచేతికొఱవి విదిల్చి యయ్యమ్ములు దన్నుం దాఁకకుండం గాచికొని వానికి ట్లనియె. 1_7_44: ఆటవెలది: వెడఁగ యిట్టిపాటి వెఱపించుటలును మా యలును నేమి సేయు నస్త్ర విదులఁ బెక్కు లయ్యు నీబిభీషికల్ నుఱువులు విరియునట్టు లిందు విరియుఁ జూవె. 1_7_45 అగ్ని దేవుండు బృహస్పతి కిచ్చె ము న్నతఁడు భరద్వాజుఁ డనఁగఁ బరగు ముని కిచె నమ్మహాముని భార్గవున కిచ్చె భార్గవుండును గుంభభవున కిచ్చె నమ్మహాత్ముండు నా కతిదయ నిచ్చె ని య్యనలాస్త్ర మని దాని నమ్మహోగ్ర గంధర్వుపై వైచె ఘనుఁ డింద్రసుతుఁ డంతఁ దద్రథం బప్పడ దగ్ధ మయిన ఆటవెలది: నగ్నిదాహభీతి నంగారపర్ణుండు బమ్మరిల్లి నేలబడిన వానిఁ గొప్పు వట్టి యీడ్చికొని వచ్చె ధర్మజు కడకు నింద్రసుతుఁడు కడిమి మెఱసి. 1_7_46 కందము: వానిమనోవల్లభ కుం భీనసి యనునది గరంబుభీతి నశేషో ర్వీనాథులార దయఁ పతి దానము నా కిండు మీకు ధర్మువు పెరుఁగున్. 1_7_47 కందము: అని యఱచుచున్న దానికి ననఘుఁడు గరుణించి పాండవాగ్రజుఁ డయ్య ర్జునుఁ జూచి వీని విడువుమ యని నోడినవాని హీను నపగతశౌర్యున్. 1_7_48 ఆటవెలది: అనిన నరుఁడు వల్లె యని వాని కనియె గం ధర్వ నిన్నుఁ గరుణ ధర్మరాజు కురుకులేశ్వరుండు శరణశరణ్యుండు విడువఁ బనిచె నింక వెఱవకుండు. వచనము: అని వాని నాశ్వాసించి విడిచిన నట్లు నిర్జితుం డై యర్జునున కంగారపర్ణుండి ట్లనియె. :- అంగారపర్ణుం డర్జునితో సఖ్యము సేయుట:- సం: 1_158_35 మత్తేభము: అని నీచేతఁ బరాజితుండ నయి నాయంగారపర్ణత్వ మిం కను దాల్పన్ మది నంత నిర్లజుఁడనే గర్వం బడంగన్ రణం బున ము న్నోడియుఁ బూర్వనామనునఁ బెంపున్ గర్వముం దాల్చువాఁ డనఘా సత్సభలందు మెచ్చబడునే హాసాస్పదీభూతుఁ డై. వచనము: నీయాగ్నేయాస్త్రంబున దగ్ధరథుండ నయ్యును గంధర్వమాయ ననేకరత్న విచిత్రితం బైన రథంబు వడసి యిదు మొదలుగాఁ జిత్రరథుండ నయ్యెద నీ పరాక్రమంబునకు మెచ్చితి నీతోడిసఖ్యంబు నాకభిమతం బయినది నాతపంబునం బడయంబడిన చాక్షుషి యనువిద్య నీ కిచ్చెద దీనిం దొల్లి మనువు వలన సోముండు వడసె సోమునివలన గంధర్వపతి యయిన విశ్వావసుండు వడసె నాతనివలన నేను బడసితి నెవ్వండేని మూఁడులోకంబులుం జూడనిచ్చగించు నాతండు దనయిచ్చకుం దగ నివ్విద్యపెంపున సర్వంబునుం జూచు నేము దీననచేసి కాదె మానవులకు విశేషుల మై వేల్పులచేత శాసింపబడక జీవించెద మిది కాపురుషప్రాప్తం బై ఫలియింపదు. నీవు తాపత్యవంశవర్థనుండవు మహాపురుషుండవు నీకు సఫలం బగు నీదివ్యవిద్య గొను మిచ్చెద దీనిఁగొనునుప్పుడు షణ్మాసవ్రతంబు సేయవలయు నీవు నాకు నాగ్నేయాస్త్రంబిచ్చునది మఱి మహాజవస్త్త్వంబులుఁ గామగమనంబులు నయిన గంధర్వ హయంబులు మీకేవురకుం బెఱు నూఱేసి యిచ్చెద. సీసము: వృత్రుపై గీర్వాణవిభు డల్గి వజ్రంబు వైచిన నది వాని వజ్రకఠిన పటుమ స్తకంబునఁ బడి పాతరయమునఁ బదివ్రయ్య లైనఁ దద్భాగచయము క్రమమున బ్రాహ్మణక్షత్త్రవిట్ఛూద్రుల యందు వేదంబులు నాయుధములు హలము శుశ్రూషయు నయ్యె వజ్రంబులు వాహంబులందు జవంబు నయ్యె తేటగీతి: నట్టిజవమున నభిమతం బగుచు నున్న యట్టి హయసమూహం బయ్యె యవనిపతుల కఖిలభువనముల్ రక్షించునపుడు సకల సాధనములలో నుత్తమసాధనంబు. వచనము: అనిన వాని కర్జునుం డిట్లనియె. 1_7_54 ఆటవెలది: ఎంతమిత్రు లైన నెన్నండు నొరులచే విద్యయును జయంబు విత్తచయము గొనఁగ నొల్ల నాకుఁ గూర్తేని యనలాస్త్ర మనఘ నీవు గొనుము హయము లిమ్ము. 1_7_55 వచనము: నీతోడ సఖ్యంబుఁ జేసెద మఱి మమ్ముఁ బరమధార్మికులం బరమబ్రహ్మణ్యుల నేమికారణంబున నుదరిపలికి తనిన గంధర్వుం డి ట్లనియె. కందము: విమలము లయి లోకత్రిత యమునఁ బ్రవత్రిల్లు మీమహాగుణములు ని త్యము విందు నారదప్రము ఖమునీశ్వరసిద్ధసాధ్యగణములవలనన్. 1_7_57 కందము: మేరునగోత్తంస మహీ భారదురంధరుల మిమ్ముఁ బాండవుల గుణో దారుల ధీరుల నెఱుఁగని వా రెవ్వరుఁ గలరె భరతవంశోత్తములన్. వచనము: ఏను మిమ్ము నెఱింగియు మీకు నగ్నిపరిగ్రహంబును బ్రాహ్మణసంగ్రహంబును లేమిం జేసి పరుసంబులు పలికితి మఱియును. 1_7_59 ఉత్పలమాల: ఇంతులగోష్టి నున్నయతఁ డెంతవివేకము గల్గెనేని య త్యంతమదాభిభూతుఁ డగు ధర్మువు దప్పు బ్రియం బెఱుంగఁ డే నెంత వివేకినయ్యును సహింపక యింతులయొద్దఁ బల్కితిన్ వింతయె కాముశక్తి యుడివింపఁగ శక్యమె యెట్టివారికిన్. కందము: సురగరుడవిషోరగయ క్షరాక్షసపిశాచభూతగంధర్వులు నో పరు ధిక్కరింప బ్రాహ్మణ పురస్కృతులఁ బుణ్యమతుల భూతలపతులన్. </pre> 3d8fkbcqfyqzui7y4i54fphd4ctcogy ఆ భా 1 7 61 to 1 7 90 0 1402 2544 2005-09-29T11:42:18Z Chavakiran~tewikibooks 9 wikitext text/x-wiki <pre> -:అంగారపర్ణుఁడు కౌరవులకుఁ బురోహితునిఁ బురక్సరిపుఁ డని చెప్పుట:- సం. 1_159_17 సీసము: అనవద్యు వేదవేదాంగవిశారదు జపహోమయజ్ఞ ప్రశస్తు సత్య వచను విప్రోత్తము వర్గచత్రుష్టయ సాధనసఖు సదాచారు సూరి సేవ్యుఁ బురోహితుఁ జేసిన భూపతి యేలు నుర్వీతలంబెల్ల నిందుఁ బరలోకమునఁ బుణ్యపరులలోకంబులు వడయు జయస్వర్గఫలము సూవె ఆటవెలది: రాజ్య మదియు నుర్వరాసురవిరహితుఁ డయిన పతికిఁ గేవలాభిజాత్య శౌర్యమహిమఁ బడయసమకూరునయ్య తా సత్య నిత్యసత్యభాషణుండ, 1_7_62 వచనము: మీరు ధర్మానిలశ క్రాశ్వినులవరంబునం బాండురాజునకుం గుంతీమాద్రులకుం బుట్టినవారలు ధర్మవిదులరు వేదవేదాంగధనుర్వేదపారగుం డయిన భారద్వాజు శిష్యుల రఖిలలోకహితులరుం గావునం బురోహితరహితుల రై యుండఁదగదు. ఆటవెలది: పాండుపుత్త్ర నీవు బ్రహ్మచర్యస్థుండ వగుటఁ జేసి మన్మథార్తు నన్ను నొడిచి తిందు రాత్రియుద్ధంబు సేసి కా మోపభోగనిరతుఁ డోటు వడఁడె. 1_7_64 వచనము: మఱియుఁ గామప్రవృత్తుం డయ్యును మహీపతి మహీసురవరపురస్సరుండగునేని యెల్లయుద్దంబు శత్రుల జయించు. 1_7_65. ఉత్పలమాల: వేదము వేదియుం గలుగు విప్రవరేణ్యుఁ డగణ్యపుణ్యసం పాది పురోహితుం డయినఁ బాపము వొందునె భూపతిం బ్రతా పోదయ కాన మీదగుగుణోన్నతికిం దగ ధర్మత త్త్వసం వేదిఁ బురస్కరింపుడు పవిత్రచరిత్రు మహీసురోత్తమున్‌. 1_7_66. తేటగీతి: అనిన వానికి నర్జునుం డనియె మమ్ము ననఘ తాపత్యు లని పల్కి తతిముదమున నేము కౌంతేయులము మఱి యెట్లు సెప్పు మయ్య తపతి కపత్యుల మైన తెఱఁగు. -:తపతీసంవరణోపాఖ్యానము:- సంఖ్య: 1_160_3 వచనము: అనిన నర్జునునకు నంగారపర్ణు డి ట్లనియె. సీసము: ఆదిత్యునకుఁ బుత్త్రి యనఘ సావిత్రికి ననుజ యుత్తమలక్షణామలాంగి తపతి యంకన్యక ధవళాయతేక్షణ యౌవనసంప్రాప్త యైన దానిఁ జూచి యక్కన్యక సురుచిరగుణముల కనుగుణుం డగు నిర్మలాభిజాత్యుఁ బతి నెవ్విధంబునఁ బడయుదునో యని తలఁచుచునున్న యత్తపనుగుఱిచి ఆటవెలది: భక్తిఁ దపము సేసెఁ బ్రభుఁ డజామీఢనం దనుఁడు భరతకులుఁడు ధర్మవిదుఁడు సర్వగుణయుతుండు సంవరణుం డను వాఁడు కృతజపోపవాసవిధుల. చంపకమాల: గగనమునందు నెందు నధిక ప్రభ నేను వెలుంగునట్టు లి జ్జగతిఁ బ్రసిద్దుఁ డై వెలుఁగుసంవరణుండ మదీయపుత్త్రికిం దగుపతి వీని కిచ్చెద ముదంబున నీలలితాంగి నంచు మా నుగ నెడ నిశ్చయించెఁ దపనుండు దదీయతపః ప్రసన్నుఁ డై. వచనము: అంత నొక్కనాఁడు సంవరణుండు మృగయావినోదార్థి యయి వనంబునఁ బరిభ్రమించి యధికక్షుత్పిపాసాపీడితపతితతురంగుం డయి యేకతంబ పాద చారి యై చని యొక్క పర్వతవనోద్దేశంబునందు. 1_7_71 కందము: కనియె నొకకన్య గోమలిఁ గనక ప్రభ నిజశరీరకాంతి నుపాంతం బున వృక్షలతావలిఁ గాం చనమయముగఁ జేయుచున్నచంద్రనిభాస్యన్‌. -: సంవరణుఁడు దపతిం జూచి మోహించుట:- సంఖ్య: 1_160_25 వచనము: కని యనిమిషలోచనుండయి మనంబున నిట్లని వితర్కించె. 1_7_73. సీసము: త్రిభునలక్ష్మి యేతెంచి యేకాంత మి ట్లేలొకో యున్నది యివ్వనమున గగనమణి ప్రభ గగనంబునందుండి యవనీతల ప్రాప్త మయ్యె నొక్కొ శంభుండు లావణ్యసద్గుణసముదాయ మింద యిమ్ముగ సంగ్రహించె నొక్కొ దీనియంగముల బొందిన యివ్విభూషణ శ్రీ యేమిపుణ్యంబుఁ జేసెనొక్కొ ఆటవెలది: యమరకన్యయొక్కొ యక్షకన్యకయొక్కొ సిద్దకన్యయొక్కొ శ్రీసమృద్ధి సర్వలక్షణ ప్రశస్తాంగి యిది దివ్య కన్య యగు ననంతకాంతి పేర్మి. 1_7_74 చంపకమాల: నెఱికురులన్‌ విలోలసితనేత్రయుగంబును నొప్పులోల్కువా తెఱయును దీనియాననముతెల్వి కరంబు మనోహరంబు నా యెఱిఁగినయంతనుండి సతి నిట్టి లతాలలితాంగిఁ జూచి యే నెఱుఁగ సురేంద్రకన్యకలు నిట్టిరె రూపవిలాససంపదన్‌. వచనము: అని వితర్కించుచు మదనకర్కశమార్గణలక్షీభూతచేతస్కుం డయి తదీయ గుణమయపాశబధుండునుంబోలెఁ గదలనేరక తన్నివేశితచేతనుండునుం బోలెఁ ద న్నెఱుంగక తద్రూపామృతపానంబున ననిమిషత్వంబునం బొందిన తననయనంబులు దానియంద నిలిపి సంవరణుం డక్కన్యకకి ట్లనియె. 1_7_76. ఆటవెలది: ఎఱుఁగఁ జెప్పు మబల యెవ్వరిదాన వి ట్లేల యున్నదాన వేకతంబ క్రూరవనమృగములు గ్రుమ్మరుచున్న యీ విజనవిషమశై లవిపినభూమి. కందము: అని పలుకుచున్న నృపనం దనునకు మఱుమాట యీక తామరసనిభా నన మేఘమధ్యసౌదా మని వోలె నడంగె దృష్టిమార్గము గడవన్‌. వచనము: ఇట్లదృశ్యం బయిన యక్కన్యకం గానక మానవపతి మానరహితుం డయి మహీతలంబుపయిం బడి ప్రలాపించుచున్న నాతనినభినవయౌవనవిభ్రమోద్భాసితు నంగజాకారుం జూచి తపతి తానును మదనబాణబాధిత యై తనరూపంబుఁ జూపి మధురవచనంబుల ని ట్లేల మోహగతుండ వయి తని పలికిన దానికి సంవరణుం డి ట్లనియె. 1_7_79. చంపకమాల: ధరణి నతి ప్రతాపబలదర్పములన్‌ విన నేన పెద్ద నె వ్వర్కిని మున్‌ భయంపడనివాఁడ భయార్తుఁడ నైతి నిప్డు పం కరుహదళాయతాక్షి దయఁ గావుము నన్ను భవన్నిమిత్తదు ర్భరతరపంచబాణహతిఁ బంచతఁ యుండునట్లుగన్‌. 1_7_80. వచనము: నన్ను గాంధర్వవివాహంబున వరియింపు మనిన సంవరణునకుఁ దపతి యిట్లనియె. కందము: భువనైకదీపకుం డగు సవితృనకుఁ దనూజ మఱియు సావిత్రికి నే నవరజ నవినయవర్జిత నవనీశ్వర వినుము తపతి యను సురకన్యన్‌. 1_7_82. వచనము: నాయందు నీకుం బ్రియంబు గలదేని మదీయజనకు నడుగుము న న్నిచ్చు నింతులకు స్వాతంత్ర్యంబు లేమి నీ వెఱుంగుదువు గాదె కావున ననవరత జప నియమ ప్రణిపాతంబుల నాదిత్యు నారాధింపు మని చెప్పి తపతి యాదిత్య మండలంబున కరిగె నంత సంవరణుండు మూర్ఛాగతుం డయి పడియున్న నాతనియమాత్యుండు వచ్చి శీతలపరిషేచనంబు సేసిన మూర్ఛదేఱి యమ్మహీపతి మహాభక్తి నప్పర్వతంబున నుండి సూర్యు నారాధించుచు. :- వసిష్టుఁడు తపతినిఁ గొనితెచ్చి సంవరణునకు వివాహంబు సేయించుట:- సంఖ్య. 1_162_12 చంపకమాల: ప్రతిహతరాగకోపభయుఁ బంకరుహప్రభవ ప్రభావు దూ రితదురితున్‌ మునీశ్వరవరిష్టు వసిష్టమహామునిం బురో హితు నతిభక్తితోఁ దలఁచె నిష్ట మెఱింగి వసిష్టుఁడున్‌ సమా హితమతి నేఁగుదెంచి కనియెం బ్రభు సంవరణుం బ్రియంబునన్‌. 1_7_84. వచనము: ఇట్లు దలంచిన పండ్రెండగు దివసంబునకు వచ్చి వసిష్టుం డవిరతవ్రతోప వాసకృశీభూతశరీరుం డయి యున్న సంవరణుం జూచి యాతండు తపనసుత యయిన తపతియందు బద్ధానురాగుం డగుట తనయోగదృష్టి నెఱింగి. 1_7_85. చంపకమాల: జగదభివంద్యుఁ డాక్షణమ సమ్మతి సంవరణప్రయోజనం బొగి నొనరింప గా నయుతయోజనముల్‌ చని లోకలోచనుం డగుదిననాథు నాతతసహస్రకరుం గని సంస్తుతించె న త్యగణిత వేదమంత్రముల నమ్మునినాథుఁ డతిప్రియంబునన్‌. వచనము: సూర్యుండును వసిష్టమహాముని నతిగౌరవంబున సంభాచించి భవదాగమనప్రయోజనంబు సెప్పు మనిన వసిష్టుం డి ట్లనియె. 1_7_87. సీసము: అలఘుండు పౌరవకులశేఖరుండు సం వరణుఁ డన్వాఁ డనవరతకీర్తి విదితుండు ధర్మార్థవిదుఁడు నీపుత్త్రికి నగణితగుణములఁ దగువరుండు గావున నతనికి దేవిఁగాఁ దపతి నీ వలయుఁ గూఁగులఁ గన్నఫలము దగిన వరులకు సద్ధర్మచరితుల కీఁగాంప కాదె నావుడు సూర్యుఁ డాఏరించి ఆటవెలది: వరుఁడు రాజవంశకరుఁడు సంవరణుండ యనుగుణుండు దీని కని కరంబు గారవమున నిచ్చి యాఋషితోడఁ బు త్తెంచెఁ దపతిఁ గురుకులాంచితునకు. 1_7_88. వచనము: ఇట్లొక్కనిమిషంబున మున్నూటయఱువదినాలుగుయోజనంబులు పఱచు నాదిత్యురథంబుతో నశ్రమంబున నరిగి తపనదత్త యయిన తపతిం దోడ్కొనివచ్చి వసిష్టుండు విధివంతంబుగా సంవరణునకుం దపతి వివాహంబు సేయించెఁ గావున మహాత్ము లయిన పురోహితులం బడసినరాజుల కభీష్టంబు లయిన శుభంబు లగుట నిశ్చయం బిట్లు సంవరణుండు దపతి వివాహంబయి. కందము: ఆతరుణియందుఁ జేతో జాతసుఖప్రీతిఁ దగిలి శైలాటవులన్‌ వీతనృపకార్యధర్మ వ్రాతుం డయి పదియురెండువర్షము లుండెన్‌. 1_7_90. వచనము: దానంజేసి మహీతలంబున కనావృష్టి యయిన నెఱింగి వసిష్టుండు శాంతిక పౌష్టికవిధు లొనరించి సంవరణు దోడ్కొని హస్తిపురంబున కరిగిన నఖిల ప్రజలకు ననురాగం బయ్యె ననావృష్టిదోషంబునుం బాసె నంత సంవరణునకుఁ దపతికిం దాపత్యుం డై వంశకరుండు పుట్టె నదిమొదలుగా మీరును దాపత్యుల రయితి రని గంధర్వుండు చెప్పిన నర్జునుండు వెండియు నిట్లనియె. </pre> 808798y761wm3amn82zxgn1sxn7lek0 మూస:త్యాగరాజు కృతులు 10 1406 2558 2554 2005-10-02T15:41:41Z 219.91.189.35 wikitext text/x-wiki {| style="float: right; border: 1px solid orange; background: #FFFFFF; padding: 1px; font-size: 90%; margin: 0 15px 0 15px;" | style="background: orange; text-align: center;" | '''[[త్యాగరాజు కృతుల ప్రాజెక్టు]]''' |- | *[[త్యాగరాజు కృతులు_అ|అ ]] *[[త్యాగరాజు కృతులు_ఆ|ఆ ]] *[[త్యాగరాజు కృతులు_ఇ|ఇ ]] *[[త్యాగరాజు కృతులు_ఈ|ఈ ]] *[[త్యాగరాజు కృతులు_ఉ|ఉ ]] *[[త్యాగరాజు కృతులు_ఊ |ఊ ]] *[[త్యాగరాజు కృతులు_ఋ|ఋ ]] *[[త్యాగరాజు కృతులు_ఎ|ఎ ]] *[[త్యాగరాజు కృతులు_ఏ|ఏ ]] *[[త్యాగరాజు కృతులు_ఐ|ఐ ]] *[[త్యాగరాజు కృతులు_ఒ|ఒ ]] *[[త్యాగరాజు కృతులు_ఓ|ఓ ]] *[[త్యాగరాజు కృతులు_ఔ|ఔ ]] *[[త్యాగరాజు కృతులు_అం|అం ]] *[[త్యాగరాజు కృతులు_అః|అః ]] త్యాగరాజు కృతులు *[[త్యాగరాజు కృతులు_క|క ]] *[[త్యాగరాజు కృతులు_ఖ|ఖ ]] *[[త్యాగరాజు కృతులు_గ|గ ]] *[[త్యాగరాజు కృతులు_ఘ|ఘ ]] *[[త్యాగరాజు కృతులు_ఞ|ఞ ]] *[[త్యాగరాజు కృతులు_చ |చ]] *[[త్యాగరాజు కృతులు_ఛ |ఛ ]] *[[త్యాగరాజు కృతులు_జ |జ ]] *[[త్యాగరాజు కృతులు_ఝ |ఝ]] *[[త్యాగరాజు కృతులు_?? |??]] *[[త్యాగరాజు కృతులు_ట|ట ]] *[[త్యాగరాజు కృతులు_ఠ|ఠ ]] *[[త్యాగరాజు కృతులు_డ|డ ]] *[[త్యాగరాజు కృతులు_ఢ|ఢ ]] *[[త్యాగరాజు కృతులు_ణ|ణ ]] *[[త్యాగరాజు కృతులు_త|త ]] *[[త్యాగరాజు కృతులు_థ|థ ]] *[[త్యాగరాజు కృతులు_ద|ద ]] *[[త్యాగరాజు కృతులు_ధ|ధ ]] *[[త్యాగరాజు కృతులు_న|న ]] త్యాగరాజు కృతులు *[[త్యాగరాజు కృతులు_ప|ప ]] *[[త్యాగరాజు కృతులు_ఫ|ఫ ]] *[[త్యాగరాజు కృతులు_బ|బ ]] *[[త్యాగరాజు కృతులు_భ |భ]] *[[త్యాగరాజు కృతులు_మ|మ ]] *[[త్యాగరాజు కృతులు_య|య ]] *[[త్యాగరాజు కృతులు_ర|ర ]] *[[త్యాగరాజు కృతులు_ల |ల ]] *[[త్యాగరాజు కృతులు_వ |వ]] *[[త్యాగరాజు కృతులు_శ |శ ]] *[[త్యాగరాజు కృతులు_ష |ష ]] *[[త్యాగరాజు కృతులు_స |స ]] *[[త్యాగరాజు కృతులు_హ |హ ]] *[[త్యాగరాజు కృతులు_ళ |ళ ]] *[[త్యాగరాజు కృతులు_క్ష |క్ష ]] *[[త్యాగరాజు కృతులు_ఱ|ఱ]] |- |} [[Category:త్యాగరాజు కృతులు]] igo01r45z4puq5ge0k3jggo9l0uu91k మూస:ఫలానా ఫలానా 10 1411 2569 2005-10-28T06:24:54Z Sureshkvolam 12 wikitext text/x-wiki వోలం సురేష్ కుమార్ a3t8vlduk8t8ah75w0jb8p2xahwgk1z ఆ భా 2 1 31 to 2 1 60 0 1413 2573 2005-10-28T06:47:04Z Sureshkvolam 12 wikitext text/x-wiki క. నానావిధరణవిజయమ హా నిపుణు లవార్యవీర్యు లనఁ దగువారిన్ సేనాధ్యక్షులఁ జేసి.తె నీ నమ్మిన వారి మాననీయుల హితులన్ ! 31 చ. కడుఁ జనువాఁడు నై పురుషకారియ దక్షుఁడు నైనమంత్రి పెం పడరఁగ రాజపుత్త్రుల మహాధనవంతులఁ జేసి వారితో నొడఁబడి పక్ష మేర్పడఁగ నుండఁడుగా, ధన మెట్టి వారికిం గడుకొని చేయకుండునె జగన్నుత గర్వము దుర్విమోహమున్. 32 క. క్షితినాథ! శాస్త్రదృష్టి ప్రతిభను దివ్యాంతరిక్ష భౌమోత్పాత ప్రతికారు లగుచు సన్మా నితు లయు వర్తింతురయ్య నీ దైవజ్ఞుల్. 33 క. అనిశము సేవింతురె ని న్ననఘా! యష్టాంగ మైనయాయుర్వేదం బున దక్షు లైన వైద్యులు ఘనముగ ననురక్తులై జగద్ధితబుద్ధిన్. 34 క. సారమతిఁ జేసి మానస శారీరరుజావలులకు సతతంబుఁ బ్రతీ కారములు సేయు చుండుదె యారఁగ వృద్ధోపసేన నౌషధ సేవన్. 35 క. ఉపధాశుద్ధులఁ బాప వ్యవగతబుద్ధుల, వినీతివర్తుల, సములన్ సుపరీక్ష నియోగించితె నిపుణుల నర్థార్జనాది నృపకార్యములన్. 36 ఉ. ఉత్తమమధ్యమాధమని యోగ్యత బుద్ధి నెఱింగి వారి న య్యుత్తమమధ్యమాధమని యోగములన్ నియమించితే నరేం ద్రోత్తమ! భృత్యకోటికి ననునముగాఁ దగు జీవితంబు లా యత్తము సేసి యిత్తె దయ నయ్యయి కాలము దప్పకుండఁగన్. 37 క. తమతమకని యెడుతఱి జీ తము గానక నవయుభటుల దౌర్గత్యవిషా దము లేలిన వాని కవ శ్యము నెగ్గొనరించు నతఁడు శక్రుం డైనన్. 38 క. కుల పుత్త్రు లైన సద్భృ త్యులకును సత్కార మర్థితోఁ జేయుదె వా రలు నీ ప్రస్తవమున ని మ్ములఁ గృతము దలంచి ప్రాణములు విడుతు రనిన్. 39 క. అనఘా! నీ ప్రస్తవమున నని నీల్గిన వీరభటుల యనుపోష్యుల నె ల్లను బ్రోతె భుజనాచ్ఛా దనముల వారలకు నెమ్మి దఱుఁగక యుండన్. 40 క. ధనలుబ్ధుల, మ్రుచ్చులఁ గూ ర్పని వారలఁ బగఱవలనివారల ధృతి చా లనివారల, దుర్జనులం బనుపవుగా రాజకార్యభారము దాల్పన్. 41 క. చోర భయ వర్జితముగా ధారుఁణి బాలింతే యధికధనలోభమునం జోరుల రక్షింపరుగా, వారలచే ధనము గొని భవద్భృత్యవరుల్. 42 క. ధరణీనాధ! భవద్భుజ పరిపాలిత యైనవసుధఁ బరిపూర్ణములై కర మొప్పుచున్నె చెఱువులు ధరణి కవగ్రహభయంబు దనుకక యుండన్. 43 క. హీను లగు కర్షకులను భూనుత! ధాన్యంబు బీజములు, వణిజులకున్ మానుగ శతైక వృద్ధి న నూనముగా ఋణములిత్తె యుత్తమ బుద్ధిన్. 44 క. పంగుల మూకాంధుల విక లాంగులను నబాంధవుల దయుబ్రోతె భయా ర్తుం గడిఁదిశత్రునైనను సంగర రంగమునఁ గాతె శరణం బనినన్. 45 క. కృత మెఱిఁగి కర్త నుత్తమ మతుల సభల సంస్తుతించి మఱవక తగుస త్కృతి నేయుదె కృత మెఱిఁగెడు పతియె జగజ్జనుల నెల్లఁ బరిపాలించున్. 46 సీ. ఆయంబునందు నాల్గవభాగమొండె మూఁడవ భాగమొండె నం దర్ధమొండె గాని మిక్కిలి సేయఁ గాదు వ్యయం బని యవధరించితె బుద్ధి నవని నాథ! యాయుధాగారధ నాధ్యక్ష్యముల యందు వరవాజి వారణావళుల యందు బండారముల యందుఁ బరమ విశ్వాసుల భక్తుల దక్షులఁ బంచితయ్య ఆ. గురుల వృద్ధ శిల్పి వరవణిగ్భాంధవ జనుల నాశ్రితులను సాధుజనులఁ గరుణఁ బేదఱికము వొరయకుండఁగఁ బ్రోతె సకల జనులు నిన్ను సంస్తుతింప 47 క. వలయు నమాత్యులుఁ, జుట్టం బులు, మూలబలంబు రాజపుత్త్రులు, విద్వాం సులు, బలసి యుండ నిచ్చలుఁ గొలువుండు దె లోక మెల్లఁ గొనియాడంగన్ 48 క. పరికించుచు బాహ్యభ్యం తర జనముల వలన సంతతము నిజరక్షా పరుఁడ వయు పర మహీశుల చరితము వీక్షింతె నిపుణ చర నేత్రములన్. 49 క. వెలయఁగ విద్వజ్జనము ఖ్యులతోడ నశేష ధర్మ కుశలుఁడ వయి యి మ్ముల లోక వ్యవహార మ్ములు దయఁ బరికింతె నిత్యమును సమబుద్ధిన్. 50 ఆ. వార్తయంద జగము వర్తిల్లుచున్నది యదియు లేని నాఁడ యఖిల జనులు నంధకారమగ్ను లగుదురు గావున వార్త నిర్వహింప వలయుఁ బతికి. 51 ఆ. దార సంగ్రహంబు ధరణీశ! రతిపుత్త్ర ఫలము, శీలవృత్త ఫలము శ్రుతము దత్తభుక్త ఫలము ధనము, వేదము లగ్ని హోత్ర ఫలము లనియు నొగి నెఱుంగు. 52 చ. బహుధన ధాన్య సంగ్రహము బాణశరాసన యోధ వీరసం గ్రహము నిరంతరాంతరుదకంబులు ఘాసరసేంధనౌఘసం గ్రహము ననేక యంత్రంములుఁ గల్గి యసాధ్యము లై ద్విషద్భయా వహు లగు చుండ నొప్పునె భవత్పరిరక్ష్యము లైన దుర్గముల్. 53 చ. వదలక బుద్ధి నంతరరివర్గము నోర్చి జితేంద్రియుండ వై మొదలన దేశకాల బలముల్ మఱి దైవబలంబుఁ గల్గి భూ విదితబలుండ వై యహితవీరుల నోర్వఁగ నుత్సహింతె దు ర్మదమలినాంధ చిత్తులఁ బ్రమత్తుల నింద్రియనిర్జితాత్ములన్. 54 తే. కడిఁది రిపులపైఁ బోవంగఁ గడఁగియున్న నీకు ముదఱఁ జని రిపునృపులయందుఁ దగిలి సామాద్యుపాయంబు లొగిన సంప్ర యోగమునఁ జేసి వర్తిల్లుచున్నె చెపుమ. 55 వ. మఱియు నాస్తక్యం, బనృతంబు, ప్రమాదం, బాలస్యం, బనర్థజ్ఞుల తోడి చింతనంబు, క్రోధంబు, దీర్ఘచింత, దీర్ఘసూత్ర్తత, యెఱుకగలవారి నెఱుంగమి, యర్థంబులయం దనర్థకచింత, నిశ్చిత కార్యంబులు సేయమి, మంత్రంబుల రక్షింపమి, శుభంబులఁ బ్రయోగింపమి, విషయంబులం దగులుట యనం బరఁగిన పదునాలుగు రాజదోషంబులఁ బరిహరింతె యని యడిగిన నారదునకు ధర్మరా జిట్లనియె. 56 ఇట్టి సభ యెచ్చటనైన చూచితిరా యని ధర్మజుండు నారదు నడుగుట తే. నా యథాశక్తిఁ జేసి యన్యాయ పథముఁ బరిహరించి మహాత్ముల చరితలందు బుద్ధి నిలిపి మీ యుపదేశమున శుభంబు లయిన వాని ననుష్ఠింతుఁ బ్రియముతోడ. 57 వ. అని కృతాంజలి యయి మునీంద్రా! యీ త్రిలోకంబులయందు మీ చూడనివి లే వెందే నిట్టి యపూర్వం బైన సభ చూచి యెఱుంగుదురే యని మయనిర్మితం బయిన సభ చూపినం జూచి విస్మితుం డయి నారదుండు ధర్మరాజున కిట్లనియె. 58 క. భూనాథ! యిది యపూర్వ మ మానుషము, విచిత్ర రత్నమయ మిట్టి సభన్ మానవ లోకేశ్వరులం దే నెన్నఁడుఁ జూచి వినియి నెఱుఁగ ధరిత్రిన్. 59 క. సురపతి యమ వరుణ ధనే శ్వర కమలాసనుల దివ్య సభ లెల్ల నరే శ్వర! చూచితి నవి దీనికి సరిగా వత్యంతవిభవ సౌందర్యములన్. 60 --------------------------------------- వోలం సురేష్ కుమార్ http://www.volam.com o0l50mx19f7i4ooq09bteawo99fgbg2 దస్త్రం:Telugu kalasam.gif 6 1508 7278 4887 2020-09-04T23:11:52Z Arjunaraoc 266 [[Special:Contributions/Reddy2k3k|Reddy2k3k]] ([[User talk:Reddy2k3k|చర్చ]]) చేసిన మార్పులను [[User:వైఙాసత్య|వైఙాసత్య]] చివరి కూర్పు వరకు తిప్పికొట్టారు. wikitext text/x-wiki from telugu wikipedia cj4si487dst6qab5mxemjwmcbqdjip1 మూస:మొదటి పేజీ పాదము 10 1509 2752 2005-11-24T20:30:22Z వైఙాసత్య 7 wikitext text/x-wiki {| cellspacing="3" |- |colspan="2" class="MainPageBG" style="border: 1px solid #bfbfbf; padding: .5em 1em 0; font-size: 100%; color: #000; background-color: #fff"| <h3 id="lang">భారతీయ భాషలలో వికిపుస్తకాలు</h3> {{భారతీయ భాషలలో వికిపుస్తకాలు}} |- |colspan="2" class="MainPageBG" style="border: 1px solid #bfbfbf; padding: .5em 1em 0; font-size: 100%; color: #000; background-color: #fff"| {{ఇతర ప్రాజెక్టులు}} |- |colspan="2" class="MainPageBG" style="border: 1px solid #9f8f9f; padding: .5em 1em 0; font-size: 100%; color: #000; background-color: #fff6ff"| {{విరాళము}} |} ns1cwvmgbkzjaow45h21qgvpzddbglb మూస:విరాళము 10 1510 2753 2005-11-24T20:31:48Z వైఙాసత్య 7 wikitext text/x-wiki ఈ విజ్ఞాన సర్వస్వము కానీ దీని సోదర ప్రాజెక్టులు కానీ మీకు ఉపయోగకరమనిపించినట్లయితే, దయచేసి [[wikimedia:Fundraising|సహాయము చేయుటకు]] ప్రయత్నించండి. మీ విరాళములు ప్రాధమికంగా [[m:Wikimedia servers|సర్వర్ సామగ్రి]] కొనుగోలు చేయుటకు ఉపయోగించెదరు. 4p5edlzq7t7jue74tnzxkf67h6sgqq8 మూస:ఇతర ప్రాజెక్టులు 10 1511 7271 7270 2020-09-04T23:07:57Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మూస:ఇతర_ప్రాజెక్టులు]] నుండి కూర్పును దిగుమతి చేసాం wikitext text/x-wiki {| align="center" cellpadding="2" width="95%" |- |'''సోదర ప్రాజెక్టులు:''' | [[బొమ్మ:Commons-logo.svg|center|30px|<nowiki></nowiki>]] | [[commons:Main_Page|'''కామన్స్''']]&nbsp;<br />''ఉమ్మడి వనరులు''&nbsp; | [[బొమ్మ:Wikisource-logo.svg|center|30px|<nowiki></nowiki>]] | [[s:|'''వికీసోర్స్''']]&nbsp;<br />''మూలములు''&nbsp; | [[File:Wikidata-logo.svg|center|30px|<nowiki></nowiki>]] | [[wikidata:|'''వికీడేటా''']]&nbsp;<br />''వికీడేటా''&nbsp; | [[బొమ్మ:Wikibooks-logo.svg|center|30px|<nowiki></nowiki>]] | [[b:|'''వికీబుక్స్''']]&nbsp;<br />''పాఠ్యపుస్తకములు''&nbsp; | [[బొమ్మ:Wiktionary-logo.svg|center|30px|<nowiki></nowiki>]] | [[wikt:|'''విక్షనరీ''']]&nbsp;<br />''శబ్దకోశము''&nbsp; | [[బొమ్మ:Wikiquote-logo.svg|center|30px|<nowiki></nowiki>]] | [[q:|'''వికీకోట్''']]&nbsp;<br />''వ్యాఖ్యలు''&nbsp; | [[బొమ్మ:Wikimedia-logo.svg|center|30px|<nowiki></nowiki>]] | [[m:Telugu|'''మెటా-వికీ''']]&nbsp;<br />''ప్రాజెక్టుల సమన్వయము''&nbsp; |}<noinclude>[[వర్గం:మొదటి పేజీ భాగాలు]]</noinclude> lffs8sq5ab2398t5doh7a4o7incmglb మూస:భారతీయ భాషలలో వికిపుస్తకాలు 10 1512 3385 2755 2006-07-13T10:52:31Z 202.56.231.116 wikitext text/x-wiki <div style="font-size:100%"><div id="lang-10000"> [[:en:|English (ఆంగ్లము‌)]] &ndash; [[:sa:|&#2360;&#2306;&#2360;&#2381;&#2325;&#2371;&#2340; (సంస్కృతము)]] &ndash; [[:hi:|&#2361;&#2367;&#2344;&#2381;&#2342;&#2368; (హింది)]] &ndash; [[:kn:|&#3221;&#3240;&#3277;&#3240;&#3233; (కన్నడ)]] &ndash; [[:ta:|&#2980;&#2990;&#3007;&#2996;&#3021; (తమిళము)]] &ndash; [[:gu:|ગુજરાતી (గుజరాతి)]] &ndash; [[:mr:|मराठी (మరాఠీ)]] &ndash; [[:bn:|বাংলা (బెంగాళీ)]]&ndash; [[:ks:|&#2325;&#2358;&#2381;&#2350;&#2368;&#2352;&#2368; / &#1603;&#1588;&#1605;&#1610;&#1585;&#1610; (కాశ్మీరీ)]] &ndash; [[:ur:|&#1575;&#1585;&#1583;&#1608; (ఉర్దు)]] &ndash; [[:ne:|नेपाली (నేపాలీ)]] &ndash; [[:or:|ଓଡ଼ିଆ (ఒరియా)]] &ndash; [[:ml:|മലയാളം (మళయాళము)]] </div> <p id="lang-coord" style="text-align:center"> '''[[m:Complete list of language Wikipedias available|పూర్తి జాబితా]]''' &ndash; '''[[:en:Wikipedia:Multilingual coordination|బహుభాషా సమన్వయము]]''' &ndash; '''[[m:How to start a new Wikipedia|ఇతర భాషలలో వికిపుస్తకాలు ప్రారంభించుట]]''' </p> j1wvdo9mv0yjq5wtx6ygew8pzxfmbul Main Page 0 1515 2761 2005-11-27T19:56:54Z వైఙాసత్య 7 [[Main Page]] moved to [[మొదటి పేజీ]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[మొదటి పేజీ]] 3snlkz0tazfsnzx7n1ekkupz0j6kdlg త్యాగరాజు కృతుల ప్రాజెక్టు 0 1539 2812 2005-11-30T14:48:32Z వైఙాసత్య 7 [[త్యాగరాజు కృతుల ప్రాజెక్టు]] moved to [[Wikibooks:త్యాగరాజు కృతుల ప్రాజెక్టు]]: namespace change wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Wikibooks:త్యాగరాజు కృతుల ప్రాజెక్టు]] dfimiq3krsyy6q2hiz6e2xm878jj1lz మూస:Wikivar 10 1596 2993 2006-01-10T13:23:12Z Gangleri 26 from [[:en:template:wikivar]] wikitext text/x-wiki <span dir="ltr" >[{{SERVER}}{{localurl:template:wikivar|action=purge}} purge] [[meta:template:wikivar|meta:]] [[commons:template:wikivar|commons:]] [[<!--- b: --->template:wikivar|b:]] [[n:template:wikivar|n:]] [[q:template:wikivar|q:]] [[s:template:wikivar|s:]] [[wikt:template:wikivar|wikt:]] [[w:template:wikivar|w:]]</span> {| border="1" cellpadding="0" cellspacing="0" align="center" width="80%" valign="top" height="38" !method a !method b !generates |- ! colspan="3" align="center" | common namespaces [-2 - 15] / used at all [[MediaWiki]] projects |- | align="center" | <nowiki>{{ns:-2}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Media}}</nowiki> | align="center" | {{ns:-2}} |- | align="center" | <nowiki>{{ns:-1}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Special}}</nowiki> | align="center" | {{ns:-1}} |- | align="center" | <nowiki>{{ns:1}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Talk}}</nowiki> | align="center" | {{ns:1}} |- | align="center" | <nowiki>{{ns:2}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:User}}</nowiki> | align="center" | {{ns:2}} |- | align="center" | <nowiki>{{ns:3}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:User_talk}}</nowiki> | align="center" | {{ns:3}} |- | align="center" | <nowiki>{{ns:4}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Project}}</nowiki> | align="center" | {{ns:4}} |- | align="center" | <nowiki>{{ns:5}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Project_talk}}</nowiki> | align="center" | {{ns:5}} |- | align="center" | <nowiki>{{ns:6}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Image}}</nowiki> | align="center" | {{ns:6}} |- | align="center" | <nowiki>{{ns:7}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Image_talk}}</nowiki> | align="center" | {{ns:7}} |- | align="center" | <nowiki>{{ns:8}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:MediaWiki}}</nowiki> | align="center" | {{ns:8}} |- | align="center" | <nowiki>{{ns:9}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:MediaWiki_talk}}</nowiki> | align="center" | {{ns:9}} |- | align="center" | <nowiki>{{ns:10}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Template}}</nowiki> | align="center" | {{ns:10}} |- | align="center" | <nowiki>{{ns:11}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Template_talk}}</nowiki> | align="center" | {{ns:11}} |- | align="center" | <nowiki>{{ns:12}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Help}}</nowiki> | align="center" | {{ns:12}} |- | align="center" | <nowiki>{{ns:13}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Help_talk}}</nowiki> | align="center" | {{ns:13}} |- | align="center" | <nowiki>{{ns:14}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Category}}</nowiki> | align="center" | {{ns:14}} |- | align="center" | <nowiki>{{ns:15}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Category_talk}}</nowiki> | align="center" | {{ns:15}} |- ! colspan="3" align="center" | custom namespace |- | align="center" | <nowiki>{{ns:100}}</nowiki> || || align="center" | {{ns:100}} |- | align="center" | <nowiki>{{ns:101}}</nowiki> || || align="center" | {{ns:101}} |- | align="center" | <nowiki>{{ns:102}}</nowiki> || || align="center" | {{ns:102}} |- | align="center" | <nowiki>{{ns:103}}</nowiki> || || align="center" | {{ns:103}} |- | align="center" | <nowiki>{{ns:104}}</nowiki> || || align="center" | {{ns:104}} |- | align="center" | <nowiki>{{ns:105}}</nowiki> || || align="center" | {{ns:105}} |- | align="center" | <nowiki>{{ns:106}}</nowiki> || || align="center" | {{ns:106}} |- | align="center" | <nowiki>{{ns:107}}</nowiki> || || align="center" | {{ns:107}} |- | align="center" | <nowiki>{{ns:121}}</nowiki> || || align="center" | {{ns:121}} |- | align="center" | <nowiki>{{SITENAME}}</nowiki> || || align="center" | {{SITENAME}} |- | align="center" | <nowiki>{{SERVER}}</nowiki> || || align="center" | {{SERVER}} |} nodm6hjzhi5c2uyd258jv9jnzclcbft తెలుగు స్తోత్రములు 0 1602 4426 3014 2007-04-27T07:54:15Z Anveshi~tewikibooks 59 wikitext text/x-wiki 1. [[శ్రీ లింగాష్టకం]] 2. [[శ్రీ బిల్వాష్టకం]] 3. [[మంత్ర పుష్పం]] em1e7qmiogzlk57tjobz4tioypglp7l శ్రీ లింగాష్టకం 0 1603 4558 4431 2008-02-06T15:50:29Z 59.97.232.18 wikitext text/x-wiki శ్రీ లింగాష్టకం (Sri Lingashtakam) ---------------------------- బ్రహ్మ మురారి సురార్చిత లింగం నిర్మల భాసిత శోభిత లింగం జన్మజ దుఃఖ వినాశక లింగం తత్ప్రణమామి సదాశివ లింగం (1) దేవముని ప్రవరార్చిత లింగం కామదహన కరుణాకర లింగం రావణ దర్ప వినాశక లింగం తత్ప్రణమామి సదాశివ లింగం (2) సర్వ సుగంధ సులేపిత లింగం బుద్ధి వివర్ధన కారణ లింగం సిద్ధ సురాసుర వందిత లింగం తత్ప్రణమామి సదాశివ లింగం (3) కనక మహామణి భూషిత లింగం ఫణిపతి వేష్టిత శొభిత లింగం దక్ష సుయజ్ఞ నినాశక లింగం తత్ప్రణమామి సదాశివ లింగం (4) కుంకుమ చందన లేపిత లింగం పంకజ హార సుశోభిత లింగం సంచిత పాప వినాశక లింగం తత్ప్రణమామి సదాశివ లింగం (5) దేవగణార్చిత సేవిత లింగం భావైర్భక్తిభి రేవచ లింగం దినకర కోటి ప్రభాకర లింగం తత్ప్రణమామి సదాశివ లింగం (6) అష్టదళోపరివేష్టిత లింగం సర్వసముద్భవ కారణ లింగం అష్టదరిద్ర వినాశక లింగం తత్ప్రణమామి సదాశివ లింగం (7) సురగురు సురవర పూజిత లింగం సురవన పుష్ప సదార్చిత లింగం పరమపదం పరమాత్మక లింగం తత్ప్రణమామి సదాశివ లింగం (8) లింగాష్టకమిదం పుణ్యం యః పఠేచ్చివ సన్నిధౌ శివలోకమవాప్నోతి శివేన సహమోదతే. irr62l9c6rmo1osn8vemlpjtlipel2d శ్రీ బిల్వాష్టకం 0 1604 4429 4423 2007-04-27T07:58:15Z Anveshi~tewikibooks 59 2. Bilva Stotram, శ్రీ బిల్వాష్టకంకు తరలించబడింది wikitext text/x-wiki శ్రీ బిల్వస్తోత్రం (Sri Bilvastotram) --------------------------- త్రిదళం త్రిగుణాకారం త్రినేత్రం చ త్రియాయుధం త్రిజన్మ పాపసంహారం ఏకబిల్వం శివార్పణం. (1) త్రిశాఖైః బిల్వపత్రైశ్చ అచ్చిద్రైః కోమలైః శుభైః తవపూజాం కరిష్యామి ఏకబిల్వం శివార్పణం. (2) కోటి కన్యా మహాదానం తిలపర్వత కోటయః కాంచనం క్షీలదానేన ఏకబిల్వం శివార్పణం. (3) కాశీక్షేత్ర నివాసం చ కాలభైరవ దర్శనం ప్రయాగే మాధవం దృష్ట్వా ఏకబిల్వం శివార్పణం. (4) ఇందువారే వ్రతం స్థిత్వా నిరాహారో మహేశ్వరాః నక్తం హౌష్యామి దేవేశ ఏకబిల్వం శివార్పణం. (5) రామలింగ ప్రతిష్ఠా చ వైవాహిక కృతం తధా తటాకానిచ సంధానం ఏకబిల్వం శివార్పణం. (6) అఖండ బిల్వపత్రం చ ఆయుతం శివపూజనం కృతం నామ సహస్రేణ ఏకబిల్వం శివార్పణం. (7) ఉమయా సహదేవేశ నంది వాహనమేవ చ భస్మలేపన సర్వాంగం ఏకబిల్వం శివార్పణం. (8) సాలగ్రామేషు విప్రాణాం తటాకం దశకూపయోః యజ్నకోటి సహస్రస్చ ఏకబిల్వం శివార్పణం. (9) దంతి కోటి సహస్రేషు అశ్వమేధ శతక్రతౌ కోటికన్యా మహాదానం ఏకబిల్వం శివార్పణం. (10) బిల్వాణాం దర్శనం పుణ్యం స్పర్శనం పాపనాశనం అఘోర పాపసంహారం ఏకబిల్వం శివార్పణం. (11) సహస్రవేద పాటేషు బ్రహ్మస్తాపన ముచ్యతే అనేకవ్రత కోటీనాం ఏకబిల్వం శివార్పణం. (12) అన్నదాన సహస్రేషు సహస్రోప నయనం తధా అనేక జన్మపాపాని ఏకబిల్వం శివార్పణం. (13) బిల్వస్తోత్రమిదం పుణ్యం యః పఠేచ్చివ సన్నిధౌ శివలోకమవాప్నోతి ఏకబిల్వం శివార్పణం. 8lgu2xbx53r1cuv7jfmc071m3wg9p1x మంత్ర పుష్పం 0 1605 4427 4425 2007-04-27T07:56:32Z Anveshi~tewikibooks 59 3. Mantra Pushpam, మంత్ర పుష్పంకు తరలించబడింది wikitext text/x-wiki శ్రీ మంత్ర పుష్పం (Sri Mantra Pushpam) --------------------------------------- యోపాం పుష్పం వేదా పుష్పవాన్ ప్రజావాన్ పశుమాన్ భవతి చంద్రమావామపాం పుష్పం పుష్పవాన్ ప్రజావాన్ పశుమాన్ భవతి య ఏవం వేదా యోపామాయతనం వేదా ఆయతనవాన్ భవతి (1) అగ్నిర్వా అపామాయతనం ఆయతనవాన్ భవతి యోగ్నేరాయతనం వేదా ఆయతనవాన్ భవతి ఆపోవా అగ్నేరాయతనం ఆయతనవాన్ భవతి య ఏవం వేదా యోపామాయతనం వేదా ఆయతనవాన్ భవతి (2) వాయుర్వా అపామయతనం ఆయతనవాన్ భవతి యో వాయోరాయతనం వేదా ఆయతనవాన్ భవతి ఆపోవై వాయోరాయతనం ఆయతనవాన్ భవతి య ఏవం వేదా యోపామాయతనం వేదా ఆయతనవాన్ భవతి (3) అసౌవై తపన్నపామాయతనం ఆయతనవాన్ భవతి యోముష్యతపత ఆయతనం వేదా ఆయతనవాన్ భవతి ఆపోవా అముష్యతపత ఆయతనం ఆయతనవాన్ భవతి య ఏవం వేదా యోపామాయతనం వేదా ఆయతనవాన్ భవతి (4) చంద్రమావా అపామాయతనం ఆయతనవాన్ భవతి యః చంద్రమస ఆయతనం వేదా ఆయతనవాన్ భవతి ఆపోవై చంద్రమస ఆయతనం ఆయతనవాన్ భవతి య ఏవం వేదా యోపామాయతనం వేదా ఆయతనవాన్ భవతి (5) నక్ష్త్రత్రాణివా అపామాయతనం ఆయతనవాన్ భవతి యో నక్ష్త్రత్రాణామాయతనం వేదా ఆయతనవాన్ భవతి ఆపోవై నక్ష్త్తత్రాణామాయతనం ఆయతనవాన్ భవతి య ఏవం వేదా యోపామాయతనం వేదా ఆయతనవాన్ భవతి (6) పర్జన్యోవాం అపామాయతనాం ఆయతనవాన్ భవతి యః పర్జన్యస్యాయతనం వేదా ఆయతనవాన్ భవతి ఆపోవై పర్జన్యస్యాయతనం ఆయతనవాన్ భవతి య ఏవం వేదా యోపామాయతనం వేదా ఆయతనవాన్ భవతి (7) సంవత్సరోవా అపామాయతనం ఆయతనవాన్ భవతి యః సంవత్సరస్యాయతనం వేదా ఆయతనవాన్ భవతి ఆపోవై సంవత్సరస్యాయతనం వేదా ఆయతనవాన్ భవతి య ఏవం వేదా యోత్సునాభం ప్రతిష్ఠితాం వేదా ప్రత్యేవ తిష్ఠతి (8) ijdrxzpzvveks8c2uzwy8b5ulv15q0y Wikibooks:Requests for adminship 4 1633 5332 5331 2011-07-05T08:22:53Z Rohith goura 712 /* Rohith goura */ wikitext text/x-wiki ==వైఙాసత్య== Hi folks, I am requesting adminship for wikibooks so that we can start translating the interface and get wikibooks going in telugu. Also we have quite a few article in telugu wiki which need to be moved to wikibooks. Hence I request sysop access. Thanks --[[User:వైఙాసత్య|వైఙాసత్య]] 07:25, 17 March 2006 (UTC) :done --[[User:Walter|Walter]] 23:21, 22 March 2006 (UTC) ==[[సభ్యుడు:Anveshi|Anveshi]]== Inorder to import pages from other projects and develop telugu wikibooks I propose Anveshi for adminship. He is sysop at telugu wikisource and also an active member in telugu wiktionary. Hence I would like you to support the candidature of Anveshi --[[సభ్యుడు:వైఙాసత్య|వైఙాసత్య]] 07:00, 31 ఆగష్టు 2007 (UTC) :Thankyou very much. I am agreeing the proposal. --[[సభ్యుడు:Anveshi|అన్వేషి]] 10:29, 31 ఆగష్టు 2007 (UTC) ::I too support Anveshi for adminship--[[సభ్యుడు:వైఙాసత్య|వైఙాసత్య]] 18:38, 12 సెప్టెంబర్ 2007 (UTC) ==Rohith goura== As this project is neutral since 4 years ,I here by request you that, to maintain the wiki books (Telugu) in order to import pages from other projects and to control this project site being vandalized and also to include more and more books to this project site. Thank you [[వాడుకరి:Rohith goura|Roh]] 08:19, 5 జూలై 2011 (UTC) kgxxmz37vq06f7r86vjfrgwpstwo00i వర్గం:శ్రీ గణపతి సచ్చిదానంద స్వామీజీ తెలుగు కీర్తనలు 14 1697 3158 2006-06-23T20:31:22Z వైఙాసత్య 7 wikitext text/x-wiki [[Category:తెలుగు కీర్తనలు]] ex62ck47611o8u6m70ut15kzpn8qymp చిన్న కథలు 0 1698 3159 2006-06-24T04:55:46Z వైఙాసత్య 7 wikitext text/x-wiki ==కథలు== #[[నాన్నకో కధ]] #[[నాగమ్మగారు నాగుల చవితి]] #[[అమ్మాయికి గొడుగు]] t771kmcfl72m954tr27wbzy6aifp0z1 నాన్నకో కధ 0 1699 3160 2006-06-24T04:56:27Z వైఙాసత్య 7 wikitext text/x-wiki నాన్నకు ఎనభైయ్యారేళ్ళు. మంచం పట్టాడు. ఏపని చెయ్యాలన్నా శరీరం సహకరించటం లేదు. తల దిమ్మెక్కినట్టుగా వుంటున్నదట. లేచి తిరగటం వీలుపడదు. ఈ అనారోగ్యానికి కారణం కేవలం వృద్ధాప్యమే కాదనీ, పొటాషియం లోపం కూడాననీ నాకు తెలుసు. దిళ్ల మీద ఒత్తిగిలి పడుకుని నాకు సలహాలిస్తుంటాడు. "మరొక్క కధ రాయవా! నువ్విదివరకు రాసినట్లాంటి కధలు. మపాసా, చెహోవ్‌లు రాసినట్లాంటివి. మనంరోజూ చూసే మనుషుల గురించి. వాళ్ల జీవితాల్లో జరిగే సామాన్య సంఘటనల గురించి." "ఓయస్‌ రాస్తాను. దానికేం భాగ్యం." అన్నాను నాన్న తృప్తి కోసం. కాని నేను అలాంటి కధలు యింతవరకు రాస్తేగద! "అనగనగా ఒక ఊళ్లో ఒకావిడ వుండేది......" అంటూ ప్రారంభించి, ఒక ప్లాట్‌ తయారుచేసి కధ రాయాలనే వున్నది. కాని... స్త్రీని ప్లాట్‌ అనబడే విధిలీలకు వదిలెయ్యటం ఎంత దుర్మార్గం! పాత్రలు మాత్రం మనుషులు కారా. వాళ్ల జీవితాలు గాలిలో దీపాలా? మాయింటి కెదురుగా ఓ దంపతులుంటారు. రెండేళ్లుగా వాళ్లు గురించి రాయాలనుకుంటున్నాను. ప్రారంభించి, "నాన్నా, యిలారాస్తే బావుంటుందా చూడు" అంటూ చదివాను, " న్యూయార్క్‌లోని ఒక చిన్న అపార్టుమెంటులో ఒకావిడుంటోంది. ఆవిడకో కొడుకు. పదిహేనేళ్లు నిండకుండానే ఆ కుర్రాడు మాదకద్రవ్యాల కలవాటుపడ్డాడు. (ఆ బస్తీలో చాలా మంది పిల్లలకా అలవాటుంది) కొడుకును దూరం చేసుకోవడం యిష్టం లేని తల్లి తనూ మాదకద్రవ్యాలు తీసుకోవటం ప్రారంభించింది. ఈ తరం పిల్లలంతా యిలాగేవున్నప్పుడేంచేస్తాం అంటూ సరిపెట్టుకుంది. కొన్నాళ్ల తరువాత, అనేక కారణాలవల్ల, కొడుకు ఆ అలవాటుమాని, నగరం విడిచి వెళ్లిపోయాడు. తల్లికి తనమీద తనకు అసహ్యం వేసింది. నిరాశానిస్ప్రహలు తప్ప మరేం మిగిలాయావిడకు. ఆమె గురించిన కధయిది....." "చూశావా నాన్నా, ఏ నగిషీలు పెట్టకుండా సింపుల్‌గా రాశాను." నేను చెప్పింది నీకర్ధం కాలేదు. ఇంకా రాయాల్సింది చాలావుంది. తుర్జెనీవ్‌ యిలాగే రాస్తాడు? చెహోవ్‌ అయితే అసలు యిలా ప్రారంభించడు. రష్యన్‌ శీతకాలాల గురించి విన్నావుగా సరళంగా కధ చెప్పటం ఆ చలివల్ల నేర్చుకుంటారేమో. శరీరాల్లేని, ఆత్మల్లేని మనుషులుంటారాకధల్లో! వాళ్లెవరు....? "ఇంకేం రాయాలినాన్నా! చెప్పకుండా వదిలేసిందేమిటి" "ఆ స్త్రీ ఎలా వుంటుందో చెప్పనేలేదు..." "ఆవిడా, యస్‌, అందంగావుంటుంది..." "జుత్తు ఎలావుంటుంది!" "నల్లటి జుత్తు. పొడవాటి జడ. చిన్నపిల్లలేసుకున్నట్టుగా". "ఆమె తల్లిదండ్రులు? వాళ్ల కుటుంబ నేపధ్యం? ఆమెనలా తయారుచేసిన పరిస్ధితులు... అవన్నీ రాస్తే బావుంటుంది తెలుసా." "వాళ్లు మరోవూరి నుండి వచ్చి యిక్కడ సెటిలయ్యారు. ఏదో పని చేసుకుని బతికేవాళ్లు. బహుశా భర్త ఆమెకు విడాకులిచ్చివుంటాడు. చాలా?" "నామాటలన్నీ నీకు జోకులాగా వినిపిస్తున్నాయా ఏమిటి? ఆ కుర్రాడు తండ్రి గురించి ఒక్క మాటకూడా చెప్పలేదేం? అతడెవరు? ఏంచేస్తాడు? కుర్రాడు పెళ్లికి ముందర పుట్టాడా! తరువాత పుట్టాడా!" "సరే. వాడు పుట్టేనాటికి తల్లిదండ్రులింకా పెళ్లి చేసుకోలేదు." "నీ కధలన్నీ అంతే. నీదృష్టిలో ఆడా, మగా పెళ్లిళ్లు చేసుకోరాఏమిటి?! పెళ్లికి ముందే సంసారం, పిల్లలు...." "వాస్తవానికి అలాజరగదులే. కాని నాకధల్లో మాత్రం సాధారణంగా పెళ్లిళ్లు జరగవు... " "ఏమిటా పెడసరి జవాబు.. " "ఇదొక చిన్న కధ మాత్రమే నాన్నా. ఒక అందమైన, తెలివైన స్త్రీ, గుండెనిండా ఆశల్ని, కలల్ని మూటగట్టుకుని న్యూయార్క్‌ మహానగరానికి వచ్చింది. కొడుకును పెంచటానికి నానా కష్టాలు పడింది. ఆమెకు పెళ్త్లెందా లేదా అన్నది యిక్కడ అప్రస్తుతం కాదా?" "ఎంత మాత్రం కాదు. అది చాలా ముఖ్యమైన అంశం" "ఓకే ఓకే." "ఓకేగీకే కాదు జాగ్రత్తగా విను. ఆమె అందంగావుంటే వుండవచ్చుగాని తెలివైంది మాత్రం కాదు" "నిజమే. కాని కధలో వచ్చిన చిక్కేఅది. పాత్రలగురించి గొప్పగా రాస్తాం. కాని వాళ్లు చాలాసాధారణ వ్యక్తులాగే బతుకుతారు. మూర్ఖుడిలా కనిపించే మరోవ్యక్తి కూడా వాళ్లను మోసం చెయ్యగలడు. ఇలాంటి కధలకు ముగింపు వెదకటం కష్టం." "అయితే ఏంచేద్దామనుకుంటున్నావు?" నాన్న కొన్నాళ్లు డాక్టరుగా పనిచేశాడు. కొన్నాళ్లు ఆర్టిస్టుగా బతికాడు. శిల్పం, శైలి, కధనం, పరిశీలన అంటే యిష్టంయింకా. "కొన్నాళ్లీ కధను పక్కన పెడదాం. ఈలోగా నీకూ ఆ జగమెండి హీరోకూ మధ్య సమోధ్య కుదరనీ." "నాన్సెన్స్‌. కధ మళ్లీ రాయి. నాకూ ఈ సాయంత్రం వేరే పనేంలేదు. కమాన్‌, స్టార్ట్‌." "ఓకే. కాని ఇది అయిదు నిమిషాల్లో తేలే విషయం కాదు." అంటూమళ్లీ ప్రారంభించాను. "పక్కింటావిడ అందమైన మనిషి. కొడుకంటే ఆమెకు ప్రాణం. కడుపులో పడినప్పటినుండి, నెత్తుటి గుడ్డగావున్నప్పుడు, పొత్తిళ్లనుంచి ఎదిగి తన చేతుల్లో యిమిడిపోయినప్పుడు, వాణ్ణి గుండెల మీద వేసుకొని పడుకున్న ఆక్షణాలు తన కళ్ల నిండా వాడే.. మీసాలన్నా రాలేదుగాని కుర్రాడప్పుడే మాదకద్రవ్యాల అడిక్టుగా మారాడు. మరీ అంత సీరియస్‌ కేసేమీకాదు. ఆశ వదులుకోవలసిన అవసరంలేదు! తను చదువుకొంటున్న హైస్కూలు పత్రికలో వ్యాసాలు రాసేవాడు. వాడి ప్రతిభకు ఆపత్రిక సరిపోలేదు. స్వయంగా ఒక మాగజైను తనే ప్రారంభించాడు. మాదకద్రవ్యాలకు అలవాటు పడ్డవాళ్ళందరూ గిల్టీగా ఫీలవుతారు. (అమెరికాలో కాన్సర్‌తో బాధపడుతున్న వాళ్లతో పదింట తొమ్మిది మందికి ఈ గిల్టీ మనస్తత్వమే ప్రధాన కారణమని వైద్యులు నిర్ధారించారు.) కాని చిన్నచిన్న వ్యసనాలను ఆనందించటంవల్లనే మనిషి ఆనందంగా బతుకుతాడని తల్లి నమ్మకం. అందువల్ల ఆమె కూడా అడిక్టుగా మారింది. మేధావి అడిక్టులందరికీ ఆమె యిల్లుకేంద్రమైంది. వచ్చినవాళ్లందరూ కోలరిడ్జులమనో (19721834;ఇంగ్లీషు కవి. నల్లమందు ప్రియుడు) టిమొదీలీరీ (జననం: 1920; హార్వర్డులో సైకాలజీ ఫ్రొఫెసర్‌. ఎల్‌.ఎస్‌.డి. వల్ల లాభాలున్నాయని ప్రచారం చేసినవాడు)లమనో అనుకునేవాళ్లు. స్వయంగా మత్తులో వున్నప్పటికి, తల్లితో సహజంగా వుండే సేవాభావం ఆమెను వీడలేదు. మంచి మంచి భోజనపదార్ధాలు, విటమిన్‌ మాత్రలు, ఆరెంజి జూస్‌ అందరికీ అందుబాటులో వుంచేది. తరాల అంతరాన్ని చెరిపేసి తనూ పడుచు పిల్లలలో ఒకటైపోయింది. ఒకనాడు (మైకెలేంజిలో) ఆంటోనిమోనీ (ప్రముఖ యిటాలియన్‌ చలనచిత్ర కళాఖండాల సృష్టికర్త) సినిమా చూస్తున్నప్పుడు ఓ పిల్ల వాణ్ణి మోచేత్తో డొక్కలో పొడిచింది. పరిస్ధితి అర్ధం చేసుకొని, తల్లి, కొడుకుని మందలించి, యింటికి తీసుకెళ్లింది. కొడుకు అభిప్రాయాలే తన అభిప్రాయాలు. వాడి ఆశయాలే తన ఆశయాలు. అనూహ్యమైన పద్ధతుల్లో తల్లి ప్రేమఫలించింది. కుర్రాడికి ఆరోగ్యం మీద శ్రద్ధకలిగింది. నరాలు వశం తప్పుతున్నాయని గ్రహించ గలిగాడు. నిరాకారమైన ఆత్మ ఆనందించినంత మాత్రన సరిపోదు. శరీర కూడా ధృఢంగావుండాలి. ఆరోగ్యవర్ధక ఆహారం తీసుకున్నాడు. ఆపిల్స్‌, రకరకాల మొలకధాన్యాలు, జీడిపప్పు, బాదం, సోయాబీన్స్‌. ఇదికూడా ఒక కొత్త ఆధ్యాత్మిక ప్రయాణం అంటూ ప్రకటించాడు. "అమ్మా, మరి నువ్వెప్పుడు మారతావు" అంటూ అమాయకంగా అడిగాడు. కుర్రాడు త్వరలోనే కోలుకున్నాడు. మెహంలో కళ వచ్చింది. కండపట్టాడు. కొడుకు సాంగత్యం లేని తల్లి ఏకాకిగానే కొకెయిన్‌ యింజక్షన్లు తీసుకుంది. కుర్రాడు, వాడిగర్ల్‌ఫ్రెండూ మరోచోట కొత్త జీవితం ప్రారంభించటానికి వెళ్లిపోయారు. మాదక ద్రవ్యాలకు బానిసఅయిన తల్లిని చూస్తే అసహ్యం. 'ఈ అలవాటు మానకపోతే నీ మొహం చూడం' అన్నారు. ఏకాంతంలో, ఫ్లాట్‌నిండా విస్తరించిన శూన్యంలో కొడుకు రాసిన వ్యాసాలు చదివి విలపించింది తల్లి. కుర్రాడిలో ఎంతనిజాయితీ వుంది! మేం అప్పుడప్పుడు ఆమెను ఓదార్చటానికి వెళ్లేవాళ్లం. పడుచుపిల్లలుఎవరైనా అడక్టులున్నారని వింటేచాలు ఆమెకు కన్నీరాగదు. "నా చిన్నినాన్నా ఈ అలవాటు మానరా" అని గుండెపగిలేలా రోదిస్తుంది. కళ్లు మూసుకుని వింటున్న నాన్న "కధలో అంత హాస్యం, వ్యంగ్యంఎందుకే? మరోవిషయం, కాలయాపన చెయ్యికుండా సింపుల్‌గా కధ చెప్పలేవా? ఇక చివరి విషయం "అంటూ కాస్త వివరంగా," అంటే యిక ఒంటరి జీవితమే ఆమెకు మిగిలిందా? ఆమె జబ్బు మనిషే అని నువ్వు చెప్పదలచుకున్నావు"అంటూ వ్యాఖ్యానించాడు. "అవును" "పాపం, ఎంత అర్థంలేని పనిచేసింది. మూర్ఖురాలు. మూర్ఖులమధ్య గడిపితే మరేమవుతుంది? మొత్తం మీద కధ ముగించావు. అవునా?" ఆర్గ్యూ చెయ్యిటం యిష్టంలేక, "లేదునాన్నా. ఆమెకింకా నలభైకూడా నిండలేదు. ఇంకా ఎంతో జీవితం మిగిలివుంది. ప్రయత్నిస్తే ఏదైనా సాధించగలదు. దురలవాట్లు మాని ఘనకార్యలు చేసినవాళ్లెందరులేరు! ఈ అనుభవం, యూనివర్సిటీలో బీయేలు,ఎమ్యేలు చేసిందానికన్నా ఎక్కువ పనికొస్తుంది." "కాని రచయిత్రిగా నువ్వెదుర్కొంటున్న సమస్యే అది. ట్రాజెడీ కధలు రాయిటంలో వున్న మజా మనుషులు మారతారని రాయిటంలో లేదు. ఎంతగొప్ప ట్రాజెడీ అయితే అంత పాఠకరంజకంగా వుంటుంది. పరాజితులను గురించి చదవటం పాఠకుల కెంతయిష్టమో!" "ఆమె మారే అవకాశముందని చెప్పానుగా నాన్న." "కధల్లోనూ, జీవితంలోనూ బలహీనతలను అధిగమించి, పరిస్థితులను మార్చగలగిన మనుషులు కావాలి" అన్నాడు నాన్న. ఆయన మాటకు ఎదురు చెప్పకూడదని ఎప్పుడో నిర్ణయించుకున్నాను. కాని కధ పట్ల నా బాధ్యతను విస్మరించలేను. ఆమె నాకు పరిచయస్థురాలే. అయినా ఆమె నేను సృష్టించిన పాత్ర. ఆమెను చూస్తే బాధగావుంది. బోసిపోయిన ఆ యింట్లో రోదిస్తున్న ఆ మనిషిని అలా వదిలెయ్యటం నాకిష్టంలేదు. అందువలన "ఆమె వ్యసనాన్ని అధిగామించింది. కొడుకు తిరిగి రాలేదుఅది వేరేవిషయం. ప్రస్తుతం ఆమె మాదకద్రవ్యరోగుల చికిత్సాకేంద్రాంలో రిసెప్షనిస్టుగా పనిచేస్తోంది. పేషెంట్ల సమస్యల్ని అందరికన్నా బాగా అర్థం చేసుకోగలిగింది తనే." "నీ లాంటి వాళ్లు మరో యిద్దరుంటే ఎంతబాగుండునో"అంటాడు డాక్టరు. "డాక్టరు అలానిజంగా అన్నాడా? నువ్వు జోక్‌ చేస్తున్నావా?" అన్నాడు నాన్న. "అలా జరిగే అవకాశముంది నాన్నా. లోకంలో చాలా చిత్రాలు జరుగుతున్నాయి, చూడటం లేదూ." "లేదు పాత్ర స్వభావాన్ని బట్టి ఆమె అలవాటు మానుకునే అవకాశంలేదు." "ఇప్పుడామెకు మంచి వుద్యోగం వచ్చింది. గతాన్ని మరచిపోగలిగిన శక్తి ఆమెకుంది." "ఎన్నాళ్లులే. ఒకసారి అలవాటు పడితే మానటం ఎవరితరం. జీవితవాస్తవాల్ని ఎప్పుడర్థం చేసుకుంటావో." అంటూ ఆక్సిజన్‌ ట్యూబులు ముక్కుపుటాల్లో అమర్చుకుని, నైట్రోగ్లిసెరిన్‌ బిళ్లలు రెండువేసుకుని కళ్లు మూసుకున్నాడు నాన్న. ggux9baof3jt368gxinwxo5f3wtvqio నాగమ్మగారు నాగుల చవితి 0 1700 3161 2006-06-24T04:57:29Z వైఙాసత్య 7 wikitext text/x-wiki నాగమ్మగారు నాగుల చవితి జయంతి వెంకటరమణ కాంతారావు కారు పంపించాడు. పంపుతూ "మా అమ్మ కాలిఫోర్నియా నుంచి వచ్చింది. కార్తీకమాసం వరకు ఉంటుంది. నీతో మాట్లాడాలట. నేను పంపిన కారులో రా" అని కబురుపెట్టాడు. నాకేం అర్థంకాకపోయినా మిత్రుడు కదాని వైజాగ్‌ బయలుదేరాను. ఆ సాయంత్రం కాంతారావు గేటు దగ్గరే ఎదురొచ్చి హాల్లోకి తీసుకెళ్ళాడు. అప్పటికే హాలులో నాగమ్మ గారు నాకోసం ఎదురుచూస్తున్నారు. అంతవరకు గుర్తురాని అతని తల్లిపేరు ఆమెను చూడగానే గుర్తొచ్చింది. ఆమె చూపులు ప్రస్ఫుటంగా ఉంటాయి. ఆమె సోఫాలో కూర్చోడంలో ప్రత్యేకమైన 'రీ౮వి' ఉంటుంది. ఒకవేపు నుండి మరోవేపుకు తల తిప్పిందంటే అందులో 'దర్పం' ఉంటుంది. కోపమొచ్చిందంటే నాగుపాములా బుస కొట్టగలదు. పేరునుబట్టి ఆమె ఆ లక్షణాలు అలవరచుకున్నదో, లేక ఆ లక్షణాలబట్టి ఆమెకాపేరు పెట్టారో నాకు తెలియదు. కానీ, ఆమెకు ఆ పేరొచ్చిన కారణం అప్పుడే నాకు తెలుస్తుందని నేననుకోలేదు. ఆమెది మా అమ్మ వయసు. అరవైఅయిదు దాటాయి. కానీ, మా అమ్మకన్నా ఆరోగ్యంగా చలాకీగా ఉంటుంది. నన్ను 'ఏంఁవాయ్‌ మాష్ట్రూ!' అని, 'ఏం పంతులూ' అని పిలుస్తుంది. నేనేమీ అనుకోను. చదువు చెప్పే మాస్టర్లంటే ఆమెకు చిన్నచూపే. ఆమె మూడోక్లాసు చదివేటప్పుడట అయిదో ఎక్కం సరిగా రాయలేదని మాస్టారు బెత్తం తీస్తే పలక అతనికేసి విసిరి చదువుకు భరతవాక్యం పాడిందట. కానీ, ఏమీ చదువుకోకపోయినా ఇంగ్లిషు, తెలుగు బాగా మాట్లాడుతుంది. కారణం సంవత్సరంలో సగభాగం స్టేట్స్‌లో కొడుకు దగ్గర ఉండటమే. నన్ను చూడగానే "రావోయి కిష్టారావూ! బాగున్నావా?" అని పలుకరించింది. ఏదో పెద్ద అవసరం ఉంటేగానీ ఆమె ఎవర్నీ గుర్తుపెట్టుకోదు, పేరుపెట్టి పలుకరించదు. అతిధి సత్కారాలు అయిన తరవాత "నీవో 'ఫేవర్‌' చేసిపెట్టాలోయి నాకు. మా 'కాంతం' వల్ల అవదు. పల్లెటూరిలో ఉంటావు కాబట్టి నీవల్ల అవుతుంది..." అని ఆగిందామె. "నన్నంతా 'నాగమ్మ', 'నాగమాంబ' అనేస్తున్నారు కానీ... నా అసలు పేరు 'నాగేశ్వరి'. కీపింగ్‌ ఇట్‌ ఎపార్ట్‌ అసలు నాకా పేరు ఎలా వచ్చిందో తెలుసా?..." ఆగిందామె. ఆమె అలా ప్రసంగం ప్రారంభించడంలో అంతరార్థం తెలియక గబుక్కున "ఫ్లాష్‌బ్యాకా!" అన్నాన్నేను. పొరపాటు ఆమె మాట్లాడేటప్పుడు ఆమె వెతుక్కునే పదాన్ని ఎవ్వరూ అందివ్వకూడదు దాన్ని ఆమె ఆమోదించదు. తన ప్రజ్ఞ ప్రదర్శించాలనే చూస్తుంది. 'సూర్యుడు తూర్పున ఉదయిస్తాడ'ని ఎవరన్నా 'కచ్చితంగా తూర్పే ఎప్పుడయింది? ఆగ్నేయమో... ఈశాన్యమో కాలేదూ? నీకెదురుగా సూర్యుడుండేది ఎంతకాలం?' అని వాదిస్తుంది. ఏ విషయమైనా అంతే. "ఫ్లాష్‌బ్యాక్‌ అనకు. 'పుష్షింగ్‌ ది బాక్‌ టు ది ఫార్వర్డు' అను. ఎందుకంటే దీనికంత చరిత్ర ఉంది. విను... నేను పుట్టకముందు మేమంతా ఓ పల్లెటూరిలో ఉండేవారమట. పల్లెలో మాది మాత్రం పెద్ద ఇల్లు... పెద్ద వాకిలి... పెద్ద పెరడు... అంతా వాస్తు ప్రకారమే. మామిడి, కొబ్బరి, పనస, సపోటా, సీతాఫలం, అరటి వృక్షాలేకాక పూలమొక్కలు, పారిజాతాలు, ఫలసంపెంగ, పండ్ల సంపెంగ వృక్షాలూ ఉండేవి పెరట్లో. ఆ సంపెంగలపై నాగుపాముల జంట ఉండేదట. అందులో ఒకటి మా ఇంట్లోకీ మా గదుల్లోకీ వచ్చేదట. అప్పుడు మాది పెంకుటిల్లే. అలా వచ్చినా అది ఎవర్నీ ఏమీ చేసేదికాదట. మా నాన్నమ్మ గారు ఓ గిన్నెలో పాలు పోసి ప్రతీ రాత్రి గడప అవతల ఉంచితే, తాగేసి పోయేదట. ఓసారి ఏమైందంటే ధనుర్మాసంలో మా నాన్నమ్మ యధావిధిగా మూడు గంటలకే లేచి స్నానాదికాలు ముగించుకుని వేణుగోపాలస్వామి కోవెలకు తిరుప్పావై వినడానికి వెడుతూ, ప్రతి రోజులాగే ఇంటిల్లిపాదికి సరిపడే నీళ్ళు డేగిసాలో మరగబెట్టడానికి కట్టె పొయ్యిలో నిప్పు వేసిందట. మా అమ్మ లేచి పెరట్లోకెళ్ళి కడుపు తిప్పేంత వాసనొచ్చి, వాంతి అయ్యేంత పర్యంతమై మరి పెరట్లో ఉండలేక మంచంమీద పడిపోయిందట. 'అమ్మకెందుకలాగయిందో' అని కంగారుగా అందరూ మంచం చుట్టూ చేరడం, వైద్యుడు రావటంతో పెరట్లో ఏమయిందో ఎవరూ గమనించలేదట. పాలు తీయడానికి వచ్చిన పనివాడు 'ఏంటమ్మా! ఈ కమురు కంపు?' అని అన్నాడే తప్ప వాడూ తెలుసుకోలేకపోయాడు. ఆ సాయంత్రం మాకు తెలిసిందేమిటంటే జంట పాముల్లో ఒకటి కప్పను తిన్నదో ఏమో కదలలేక పొయ్యిలో కర్రల మధ్య పడుకుని అగ్గికి ఆహుతి అయిపోయిందని. పాలు తాగే పాము ఆ రాత్రి రాలేదట. ఉదయం లేచి చూస్తే సంపెంగ దగ్గర రాతికి తల పగలగొట్టుకుని చచ్చిపడి ఉందట. మా నాన్నమ్మ గుర్తుపట్టి ఏడ్చింది. గంధంచెక్కల మధ్య అగ్ని సంస్కారాలు చేసినా ఎవరికీ శాంతి లేకపోయిందట. మూడు నెలల మా అమ్మ గర్భం పోయిందట. అప్పటినుండి ప్రతీసారి అదే తంతు. ఎన్ని పూజలూ... శాంతులూ చేయించినా లాభం లేకపోయిందట. చివరికి ఎవరో 'నాగులచవితినాడు నిష్ఠగా పూజ చేసి, పుట్టలో పాలుపోసి, జంటపాముల విగ్రహాన్ని పుట్టలోవేసి, ఉపవాసం ఉండి ప్రయత్నించండి' అన్నారట. మా నాన్నమ్మ అలాగే చేయించిందట. అద్భుతం పూజ ఫలించింది. మళ్ళీ నాగులచవితికి నేను నెల పిల్లనట. ఆనాటినుండి మా ఇంట్లో అందరి పేర్లకి 'నాగుడి' పేరు కలిపి పెట్టడం, ప్రతీ నాగులచవితికి పుట్టలో బంగారంతో చేసిన 'సర్ప మిధునం' వేయడం మాకు ఆనవాయితీ అయిపోయింది. అయితే ఈమధ్య కొన్ని ఏళ్ళుగా నేను ఇండియాలో ఆ టైముకి లేకపోవడతో మిగతావాళ్ళు సరిగా పట్టించుకోలేదు. కొంత ఎగతాళి చేసినవాళ్ళూ ఉన్నారనుకో. 'కీపిట్‌ ఎలూఫ్‌' ఈ సంవత్సరం ఎలాగైనా నాగులచవితి పండుగ యధావిధిగా జరపాలని స్టేట్స్‌ నుంచి వచ్చాను. ఈ పట్నాల సంగతి నీకు తెలుసుగా. ఈ అపార్టుమెంట్ల సంస్కృతిలో... కర్మాగారాల కల్చరులో... చెట్లు, పుట్టలు కరవైపోతూంటే ఇక నాగులచవితి ఎక్కడ? నాగమయ్య పూజలెక్కడ?అఫ్‌కోర్స్‌ అపార్టుమెంట్ల దగ్గరికీి పాములొస్తాయి తెస్తారు. అది నాకిష్టం లేదు. అందుకే నీకు కబురు పెట్టాను. దీపావళి వెళ్ళగానే మేమంతా మీ ఊరొస్తాం. చవితి అక్కడ చేస్తాం. ఏర్పాట్లు నీవు చూడాలి. మేముండడానికి ఇల్లు... పాలు పోయడానికి పుట్ట... పుట్టలో పాముండాలి. ఇంకోమాట ఒకరు పాలుపోసిన పుట్టలో మేం పాలు పొయ్యం. అంతేకాదు. ఆ పుట్టలో మరెవ్వరూ ఆ రోజు పాలు పోయకూడదు..." అని ఆగిందామె. అంతవరకు ఆమె మాటలు వింటున్నట్టు నటిస్తున్న సీతాపతిరావు గారు "నీవలా చెయ్యాలి. ఎందుకంటే ఆమె నమ్మకాలు ఆమెవి" అన్నారు. ఆయన కాంతారావు తండ్రి. రిటైర్డ్‌ పోలీస్‌ ఆఫీసర్‌. ఆ ఇంట్లో నాగమ్మ గారి మాట ఎవరూ కాదనరు. వాళ్ళ మాటలు వింటూంటే నా గుండెలో రాయిపడినట్టయింది. మాది పల్లెటూరే. కానీ, ఇప్పుడు దాని స్వరూపమే మారిపోతోంది. తోటలు, చెరువులు మాయమయ్యాయి. చీమలు పెట్టిన పుట్లను పాములు ఆక్రమించినట్లు, కబ్జాస్వాములు మా ఊళ్ళోనూ అవతరించారు. పొలాలు బీడులవుతున్నా... నీరందక పంటలు ఎండిపోతున్నా 'నాకో పెళ్ళాంనాకో ఇల్లు' సిద్ధాంతంతో వ్యష్టి కుటుంబాలు బలపడటంతో మా పల్లెటూరు కూడా పట్నవాసపు వాసనలనందుకుంది. మిద్దెలు, మేడలు లేచాయి. ఖాళీ స్థలాల చుట్టూ ప్రహరీ గోడలూ ముళ్ళ కంచెలూ ఏర్పడ్డాయి. 'మమ్మీడాడీ' బడులూ వచ్చాయి. "అవునూ! మా వూళ్ళోనే మొక్కు తీర్చుకోవాలని మీకెందు కనిపించింది" అని అడిగాను ఆ రాత్రి భోజనాల దగ్గర. "మీ వూళ్ళో శివాలయం వెనుక పెద్దపుట్ట ఉందనీ అందులో వూరిలో సగంమంది పాలు పోస్తారనీ విన్నాను" అన్నారు సీతాపతిగారు. "అంతేకాదు. నేను ఫిలడల్ఫియాలో ఉన్నప్పుడు తెలిసివాళ్ళలో మా ఫ్రెండు నాకొక పార్శిల్‌ పంపింది. దాని రేపరు తెలుగు పేపరు. అందులో న్యూస్‌ ఏమిటో తెలుసా? 'మారేడు వనంలో పాముకాటుకు ఒకరు మృతి' అని. ఆ వెంటనే మీ ఊరినే డిసైడ్‌ చేసేశాను. అంతేకాదు. తోడుగా నీవూ ఉన్నావు. మరి 'మారేడు వనం' మీ వూరేగా?" అంది నాగేశ్వరి గారు. మా వూరిపేరు అమెరికాలో ఆ విధంగా ప్రతిధ్వనించినందుకు నవ్వాలో ఏడ్వాలో నాకు తెలియలేదు. మా ఊళ్ళో శివాలయం ఉందిగానీ పుట్టలేదు. అక్కడ సుబ్రహ్మణ్యస్వామి కోవెల కట్టారు. 'యధార్థస్థితి ఇది' అని చెప్పినా వాళ్ళు నమ్మరు. మరి నాకు తప్పలేదు. ఎందుకంటే ఆమె తన దగ్గరున్న పేపర్‌ కటింగ్‌నే నమ్ముతోంది. * * * "గోవరాజూ! అదిరా కధ. నీవు గొడ్లను కాయడానికి పొలాల వెంటా... పుట్లవెంటా తిరుగుతుంటావు. ఒక పుట్టను వెతికిపెట్టరా బాబూ! నీకు పుణ్యముంటుంది. అందులో మాత్రం పాముండాలిరోయ్‌! నీ కష్టం ఉంచుకోను" అన్నాను. నా దగ్గర వాడికి చదువు బాగా రాకపోయినా నన్ను 'గురూ గారూ' అంటూ గౌరవిస్తూ చెప్పిన పని చేస్తూంటాడు. గోవరాజు ఆలోచనలోపడ్డాడు. స్కూలు వరండాలో మసిబొగ్గుతో గీతలు గీస్తూ "బాబూ! ఇది సెరువుగట్టు... ఇది బహిర్భూమి... ఇటు పెద్ద ఇస్కూలు... ఈ మూల టూరింగ్‌ టాకీసు... ఇటు కొండ..." "అదంతా ఎందుకురా! మన వూరివాళ్ళు పాలు పోసేందుకు ఎక్కడికి వెళతారు?" "ఏడికెళ్తారు సావీ! కొండమీదిగ్గాదూ... ఆడనే ఉండయికదా పుట్టలు. ఆయమ్మ ఎక్కలేరు గదా! పొలాల్లో ఉండయిగానీ మనదాక రానిత్తారూ..." అంటూ గొంతుకిల్లా కూర్చుని ఆలోచనలోపడ్డాడు గోవరాజు. అంతలో కాంతారావు 'కార్యక్రమం అయ్యేంతవరకు ఉంచుకో' అని నాకిచ్చిన సెల్‌ మోగింది. సెల్‌ అందుకుని 'హల్లో' అన్నా. "ఆ! నేనేరా మాష్ట్రూ! మొన్న మా అమ్మ ఒక విషయం చెప్పడం మరచిందట. మనకు కావలసిన పుట్ట వేపచెట్టు కిందదే అయ్యుండాలట" అన్నాడు. నా గుండెలో రాయిపడింది. నోరు పెగుల్చుకుని "మా వూళ్ళో కరచిన పాము వేపచెట్టు కింద పుట్టలోనిది కాదేమోరా!" అన్నాను. "నోరు ముయ్యి! పాము కుట్టడం ఎవరికి కావాలోయ్‌! వేపచెట్టు చెట్టుకింద పుట్ట పుట్టలో పాము ఆ పాముకే పాలు పొయ్యాలి" అంటూ కట్‌ చేశాడు. ఫ్లాష్‌బ్యాక్‌లోని పాము సంపెంగ చెట్టు మీద కదా ఉంది... ఈ వేపచెట్టు ఎక్కడిది? అయినా ఇప్పుడు సంపెంగ గుర్తుచేస్తే... కూడదు... నేను ఏ సింహాచలమో వెళ్ళి సంపెంగ వృక్షాన్ని తేలేను. నోరు మూసుకుంటూ 'అదిరా కొత్త కధ' అంటూ వివరించా. గోవరాజు విని, తల పంకించి, యుంకించి "సావీ! తవరు నిబ్బరంగా ఉండండి. ఆయమ్మగారు వచ్చేతలికి ఏపచెట్టు పుట్ట పాము యాడున్నా ఎతికిపెట్టే పూచీ నాది" అంటూ గేదెల్ని తోలుకుంటూ వెళ్ళాడు. దీపావళి వెళ్లిన మూడో రోజున కాంతారావు, భార్య, సీతాపతిగారు, నాగమ్మగారు ఇద్దరు మనవలతో పడవలాంటి పెద్ద కారులో మా ఊరొచ్చారు. అంతకుముందే మా పక్కింటిని వాళ్ళకోసం ఏర్పాటుచేశాం. రాగానే అందులోకి ప్రవేశించి పద్ధతి ప్రకారం పాలు పొంగించారు. మా ఆవిడ, పిల్లలు ఒదిగి ఒదిగి వాళ్ళకు కాఫీలూ టిఫిన్లూ భోజనాలూ ఏర్పాటుచేశారు. ఆరోజు సాయంత్రం ఆకాశదీపం పెట్టే వేళకు ముందుగా గోవరాజు వచ్చాడు. వస్తూనే "బాబూ! ఆయమ్మగారు గొప్ప అదృష్టవంతులండీ! గొప్ప జాతిపాము సావీ! గోధుమరంగు, మంచి పొగరులో ఉంది. మన పుట్టలోనే సావీ! అది సరింగా మన పుట్టమీదే పొర ఇడిసిపెట్టినాది. వచ్చి సూత్తారేటి?" అన్నాడు. నాగమ్మగారు, కాంతారావు, పిల్లలు వాడి మాటలకు లోపలి నుండి వచ్చారు. "రాండి... సూదురుగాని" అన్నాడు నాగమ్మగార్ని చూసి. "నేనొస్తా పద" అన్నాడు కాంతారావు. నేనూ పిల్లలూ పుట్టను చూడ్డానికెళ్ళాం. మా ఇంటికి దగ్గరలోనే వేపచెట్టు కింద పుట్ట చాలా పెద్దది. పుట్టమీద పాము కుబుసం. ఎవ్వరూ దగ్గరికి చేరకుండా చుట్టూ తుమ్మకంచె పడేశాడు గోవరాజు. కాంతారావు తృప్తిపడ్డాడు. "గోవరాజూ! పాము ఎప్పుడూ ఇందులోనే ఉంటుందా?" అని భయపడుతూ అడిగాను. "మనం మనింటిలో ఉండక యాడికిపోతాం సావీ! ఇదీ అంతే" అన్నాడు. పాము పాలు పోసేటప్పుడు బయటికి వస్తే భయపడుతూనే ఇల్లు చేరాను. చవితినాడు దేవుడి గదిలో పూజకు ఏర్పాట్లు చేసుకున్నారు నాగమ్మగారు. వాళ్ళకు కావలసిన సరంజామా అంతా నేను సమకూర్చిపెడితే మా శ్రీమతి వాళ్ళకు పనుల్లో సాయపడింది. గోవరాజు ఉదయాన్నే ఆవుపాలు లీటరు సంపాదించి తెచ్చాడు. నువ్వులు, బెల్లం దంచి ఉండలు కట్టారు. అత్తా కోడళ్ళు నానబెట్టిన బియ్యం దంచి, నూరిన పంచదార, కొబ్బరికోరు, యాలకుల పొడి కలిపి ఉండలు కట్టారు. ఇంటి దగ్గర గద్దె నాగయ్యకి పూజచేసి, పాలుపోసి, ప్రసాదం నివేదన చేసి అత్తా కోడళ్ళు పట్టుచీరలు కట్టుకుని పెద్ద వెండి పళ్ళాలలో పూలు, పళ్ళు, చలిమిడి, చిమ్మిలి, వడపప్పు, నాగుల గావంచా పట్టుకుని బయలుదేరగా, పట్టుపంచెలు కట్టుకుని తండ్రీ కొడుకులు, వెండి చెంబుల్లో పాలు, నీళ్ళు పట్టుకుని బయలుదేరారు. పుట్టకెళ్ళే ఆచారం మాకులేదు కనుక మావాళ్ళెవరూ బయలుదేరకపోయినా, కార్యక్రమం పూర్తయేంతవరకు ఉండాలి కాబట్టి నేనూ గోవరాజు వాళ్ళతో బయలుదేరాం. చెట్టు, పుట్ట, ఆ వాతావరణం చూసి అందరూ తృప్తిపడ్డారు. గోవరాజు ముళ్ళకంచె తొలగించి, పాము కుబుసాన్ని పైకి లాగి ఓ పక్కగా ఉంచాడు. పూజ మొదలైన దగ్గర్నుండి నాకు భయంగానే ఉంది. ఒక్కసారి బుసకొడుతూ పాము బయటికి వస్తే 'ఏమిటో గతిరా దేవుడా' అని నేను భయపడుతూంటే గోవరాజు నా భయంతో నిమిత్తం లేకుండా దగ్గరుండి పూజ నడిపించాడు. పుట్ట దగ్గర నీళ్ళు చల్లి, ముగ్గులు పెట్టి, పసుపు కుంకుమలతో పూజలు చేసి "ఇన్ని కన్నాలున్నాయి కదా పాలు ఎందులో పోయమంటావు?" అని అడిగారు అత్తా కోడళ్ళు. "ఏ పుట్టలో ఏ పాముంటాదో ఎవురికెరుక తల్లే! కాసినేసి పాలు అన్నిట్లా పోసేండమ్మా! అలాగే సనివిడి, సిమ్మిలీనూ!" అని సలహా ఇచ్చాడు గోవరాజు. చేతులు కట్టుకుని, వాళ్ళలా చేసిన తరవాత సీతాపతిగారు, కాంతారావు అలాగే చేశారు. పిల్లలు వాళ్ళననుసరించారు. నాగుల గావంచా పుట్టమీద వేసి, పుట్ట మన్నుతీసి ఇచ్చారు నాగమ్మగారు అందర్నీ పెట్టుకోమని చెవికి. తరవాత అరతులంతో చేసిన బంగారపు సర్ప మిధునాన్ని నాగమయ్యని స్మరించుకుంటూ పుట్టలో వేశారు. పదేపదే దండాలు పెట్టుకుని తిరిగి వస్తూ మూడుచోట్ల నీళ్ళు చల్లి, మూడేసి చిన్నరాళ్ళను కుప్పగాపోసి, వరిపిండి జల్లి వెనక్కి చూడకుండా తిరిగివచ్చారు నాగమ్మగారు. వస్తూ "ఒరేయ్‌ అబ్బాయ్‌! ఈ రోజున ఈ పుట్టలో మరెవరూ పాలు పోయకూడదు. పూజ చేయకూడదు. చూసే బాధ్యత నీది. ఇదిగో ప్రసాదం. ఇదిగో వంద... ఇంద... తీసుకో" అంటూ ప్రసాదం, ఓ వంద రూపాయల నోటు వాడి చేతిలోపెట్టి వచ్చారు. ఆరోజు పచ్చి మంచినీళ్ళయినా తాగకుండా అత్తా కోడళ్ళు ఉపవాసముండి నాగపంచమినాడు మాతో భోజనాలు చేసి ఆ మర్నాడు అందరూ వైజాగ్‌ బయలుదేరి వెళ్ళిపోయారు. వెళ్తూ "నా పెద్ద మనుమరాలు కన్సీవ్‌ అయింది. సవ్యంగా పురుడు రావాలనమ్మా ఈనా తాపత్రయమంతా..." అని చెప్పిందామె. వెళ్ళిన తరవాత ఏ కబురూ కాకరకాయ లేకపోయినా కొన్ని నెలల తరవాత ఆమె కాంతారావుచేత నాకు ఫోన్‌ చేయించి, పెద్ద మనుమరాలికి కూతురు పుట్టిందని చెప్పింది. నాకా వార్త ఆనందాన్ని కలిగించినా... ఎక్కువ భయాన్నే కలుగజేసింది. 'మొక్కు తీర్చుకోడానికి మళ్ళీ మా ఊరు ఎక్కడ వచ్చేస్తానంటుందో' అనే నా భయం. ఎందుకంటే వాళ్ళు వెళ్ళిన మూడో రోజు సాయంత్రం మా అబ్బాయి ఏదో చెబితే అటు వెళ్ళి చూశాను. అక్కడ వేపచెట్టయితే ఉందిగానీ... పుట్ట మాత్రం లేదు. గోవరాజు కూడా నాకు కనపడటం మానేశాడు. ఇక నే చెప్పేదేముంది?! 6eu0s2jrmwaj49dgqarb9aanp3tt8bk అమ్మాయికి గొడుగు 0 1701 4518 3162 2007-08-24T09:02:32Z Anveshi~tewikibooks 59 wikitext text/x-wiki '''అమ్మాయికి గొడుగు''' ఎలాంగబమ్‌ దీన మణిసింగ్‌ మణిపురి కధ అయ్యో! పారిపోతున్నాడు... పట్టుకోండి... పట్టుకోండి... దొంగ... దొంగ... అయ్యో! కాస్త పట్టుకోండయ్యా! దొంగ... దొంగ పారిపోతున్నాడు. బజార్లోని జనమంతా అతడ్ని తరుముకొస్తున్నారు. మధ్యాహ్నం దాటింది. అరగంట క్రితం వరకు కురుస్తున్న వర్షం హఠాత్తుగా ఆగిపోయింది. "ఫాయిరెన్‌" (మణిపురి క్యాలండర్‌ లోని పదకొండవ నెల) మాసంలో కురిసే వర్షాన్ని తలపిస్తోంది. ఈ రోజు కురిసే వర్షం. బురద ఎక్కడ అంటుకుంటుందోనని జనాలు చాలా జాగ్రత్తగా అటు, ఇటు చూసుకుంటూ పరిగెత్తుతున్నారు. ఆ బురదలో పరిగెట్టటం కష్టంగా ఉన్నా అతగాడు వాళ్లకి అందకూడదనే దృఢ నిశ్చయంతో శరవేగంగా పరిగెత్తడానికి ప్రయత్నిస్తున్నాడు. నిజం చెప్పాలంటే జన సందోహంతో నిండిపోయిన ఆ బజార్లో ఎవరికీ చిక్కకుండా పరిగెట్టాలంటే అతడికి కష్టంగానే ఉంది మరి. ఇంతా కష్ట పడ్డాక ఏం జరిగింది... పాపం సాలెగూటిలో చిక్కుకున్న ఈగలాగా జనాలకి చిక్కిపోయాడు. అతగాడిని చూసిన ఎవరైనా అతను నగరానికి మొదటిసారి వచ్చాడని, పచ్చి పల్లెటూరి బైతని ఇట్టే చెప్పేస్తారు. అందరూ అనుకున్నట్టుగానే అతను ఓ పల్లెటూరి రైతే. వచ్చిన పని త్వరగా ముగించుకొని గ్రామానికి వెళ్ళి పోవాలనీ అనుకున్నాడు. కాలం కలిసిరాక యిదిగో... ఇలా ఈ జనాలకే చిక్కిపోయాడు. పట్టణానికి వచ్చి మూడు రోజులైనా, ఉండటానికి గూడు కానీ, తినటానికి తిండి కానీ లేక తెగ అవస్థ పడ్డాడు. అన్నం తిని మూడు రోజులు కావస్తోంది. ఆ రోజు బజార్లోకి వచ్చే ముందు యేదో కాస్త ఎంగిలి పడ్డానని అనిపించుకున్నాడు. పొలంలో కాయ కష్టం చేసుకుని ముతక బియ్యంతో వండిన అన్నంలో మిరపకాయ నంజుకుని తిని, పంచ భక్ష్య పరమాన్నం తిన్నంత ఆనందపడిపోయే అమాయకుడు అతను. తినటానికి కడుపు నిండా తిండి దొరక్క పోయినా, కాయ కష్టం చేసుకుంటూ పోవటం తప్పించి మరొక ఆలోచన లేని, తెలియని బండోడు. బాధని, దుఃఖాన్ని సైతం గుర్తించక పోవటం అతని ప్రత్యేకత అనుకోవాలా, లేక అమాయకత్వం అనుకోవాలా!!! ఓ రెండున్నర ఎకరాల భూమిని కామందు దగ్గర కూలీకి తీసుకొని ఒంటరిగానే కష్టపడే కష్టజీవి అతగాడు. అద్దెకు తెచ్చుకున్న ఎడ్లని క్షణమైనా కూర్చోనివ్వకుండా పొలాన్ని దున్నిస్తాడు. మళ్లీ మళ్ళీ ఎడ్లని అద్దెకి తెచ్చుకుని డబ్బు ఇచ్చే స్తోమత అతగాడి దగ్గరెక్కడుంది? ఒకవేళ తన పని అయిపోతే అడిగినా అడక్కపోయినా పక్క వాళ్ల పొలం కూడా దున్ని పెట్టే యితగాడిని ఏమనాలండీ!! ఇంతా కష్టపడి యింటికొస్తే, వంట కాలేదని తెలిసిందా... అంతే... పార పట్టుకుని తన చిన్న తోటలోని మొక్కలకు బళ్లు కట్టి నీళ్లు పెట్టటంలో నిమగ్నమై పోతాడు. తిండి మీదకన్నా అతగాడికి పనిమీద ధ్యాసెక్కువని అర్థమవుతోంది కదూ!!! ఇంత కష్టపడ్డా కూడ అతగాడు డబ్బులు బాగా సంపాదిస్తున్నాడా! అంటే... అది ఆ భగవంతుడికే తెలియాలి. కాయ కష్టం చేసుకోవటం తప్పిస్తే, చక్కగా నలుగురితో కలిసి తిరగాలని. వాళ్ళతో మాట్లాడాలని గానీ బహుశా అతను ఎన్నడూ అనుకోలేదనుకుందాం. ఒకవేళ ప్రయత్నం చేసినా అది అంతగా రాణించదని అతగాడి భయం. పోయిన 'పోయినూ' (మణిపురి క్యాలెండర్‌ లోని 7వ మాసం) మాసంలో పంట కాస్తా చేజారిపోయింది. కామందు అగ్గిమీద గుగ్గిలమవుతూ "ఏంటిరాయిది? ఇలాగయితే నేను బతికినట్టే" అన్నాడు. "ఏం చేయను బాబాయ్‌! నేపడుతున్న కష్టాన్ని నువ్వు చూస్తూనే వున్నావుకదా ఇంతకన్న నన్నేం చేయమంటావు?" "కిందిటిసారి యిదే పాట పాడావ్‌. నీతో కానప్పుడు నన్నెందుకురా ముంచుతావు. ఇప్పుడే కాదు నువ్వెప్పటికీ నా చేతిలో నాలుగు గింజలు కూడా రాల్చలేవు. నేను ఈ పొలం మీదేకదా ఆధారపడింది. 15 వేలు ఖర్చుపెడితే ఏ మిగిలింది. డబ్బు ఖర్చుపేట్టేది వెనకది, ముందు వేసుకుతినటానిటికా గాడిద కొడకా... "లేదు, నన్ను నమ్ము బాబాయ్‌! వచ్చే ఏడాది ఈ లోటుని తప్పక తీరుస్తాను" ఈ ఏడాది ఏం తిని బతకమంటావురా? గాలి భోజనం చేయమంటావా! నాకు పిల్లాజెల్లావున్నారు. వాళ్ళ కడుపులెలా నింపమంటావు? ఏదైనా అన్నానంటే చాలు, పెద్ద పెద్ద దణ్ణాలు పెడుతూ నా కాళ్ళమీద పడియేడుస్తావు. చచ్చే చావొచ్చిందిరా నాకు. ఈ మోటరు నీళ్ళతో నడుస్తుందనుకొంటున్నావా! ప్రతి సంవత్సరం ఏదో వంకతో ధాన్యం తగ్గిస్తూనే వస్తున్నావు. నీతో కాదుకానీ మరెక్కడైనా చూసుకో". మరెక్కడైన పని దొరకడం అంటే మాటలా! బతిమిలాడటం, కాళ్ళావేళ్ళాపడటం యివేమీ చేతగాని పరమశుంఠ మనవాడు. రెండుమూడు సంవత్సరాల లోటు ఒక్క ఏడాదితో తీరుస్తానని గట్టిగా చెప్పటం అయితే చెప్తున్నాడు. ఇతగాడిని ఆ భగవంతుడే రక్షించాలి. తాగుడు అలవాటులేదు. అనవసరంగా డబ్బు ఖర్చుపెట్టడం, శరీర శ్రమకు వెనకాడడం యివేమీ చాతకావు. ఎత్తలేని బరువుని ఎత్తటం మూలానే ఈ రోజు ఇంత అనర్ధం జరిగింది. అన్నీ బాగావున్నరోజులో 15 కి బదులు 10 బస్తాలు సేద్యం చేసేవాడు. కానీ ఈ రోజు కలిసిరాక యిన్ని తిప్పలు పడాల్సి వస్తోంది. ఏడాది, ఏడాదిన్నర వ్యత్యాసంలో ఒకరి తరువాత ఒకరు పిల్లలు పుట్టుకు రావటంతో చూస్తుండగానే సంతానం ఎనిమిది మందైకుర్చున్నారు. అందులోను ఆరుగురు ఆడపిల్లలు, యిద్దరు మగపిల్లలు. వీళ్ళందరితో పాటు అస్తమానం ముక్కుతు, మూలుగుతూవుండే యిద్దరు ముసలివాళ్ళు. వైద్యుడి అవసరం లేకుండా పూటకూడా గడవదు. కేవలం తిండి వరకే అయితే ఫరవాలేదు. బడికూడా యింటికీ దగ్గర్లోనే ఏడ్చింది. ఇక పిల్లల్ని బడికి పంపక తప్పదుగా! చదువు, తిండి రెండు ఒకేసారి కావాలంటే కష్టమే మరి వసంతంలో శ్రీపంచమి ఎందుకొస్తుంది? 'లమదా' (మణిపురి కాలెండర్‌లో చివరి నెల) మాసం గుట్టుచప్పుడు కాకుండా ఎందుకెళ్లిపోదో? వర్షం తన హద్దులో వుండకుండా కట్టలు తెంచుకుని ఎందుకు కురుస్తోందో? అదీ నగరంలోనో, గ్రామంలోని పోలాల్లోనో కాకుండా మాలతిపైనే ఎందుకు కురుస్తోంది? ఇవన్నీ అతగాడి బుర్రని తోలిచేసే ప్రశ్నలు. మాలతి అతని పెద్దకూతురు. పక్క గ్రామంలోని స్కూల్లో చదువుకుంటోంది. తనకంటూ ఓ చిన్న గొడుగు కొనుక్కొవాలని ఎప్పటినుంచో ఆశ పడుతోంది. ఈ విషయమై తండ్రిదగ్గర చాలాసార్లు గొడవ పడింది కూడా. ఇదివరకటి లాగా యిప్పుడు స్నేహితురాలి గొడుగులో స్కూలుకెళ్లిరావటమో లేకపోతే వర్షం తగ్గేవరకు ఆగి వెళ్ళటమో చేయటంలేదు. వర్షం మరీ ఎక్కువగా పడుతుంటే స్కూలు మానేయటమో లేక తడుచుకుంటూ పోవటమో చేస్తోంది. తన స్నేహితురాళ్ళంతా చక్కగా గొడుగులో వెళుతుంటే ఆ పసి హృదయం పాపం బాధగా మూలిగేది. గొడవ చేస్తే గొడుగు వస్తుందన్న విషయం ఆ పసి మనసుకి తెలియక పోలేదు. నిజం చెప్పాలంటే అవసరమైనప్పుడు అలగడం, ఏడవడం, కోపగించుకోవడం సహజమే కదా! కోప తాపాలు మనిషి నైజంలో ఒక భాగమే అలాగే వాటిని ఉపయోగించుకునే హక్కు ప్రతి వారికీ ఉంది. తండ్రి తన బిడ్డ కోరికని గుర్తించలేక పోతున్నాడనుకుంటే అది మీ అవివేకమే అవుతుంది. ప్రతి సంవత్సరం వర్షాకాలపు మేఘాలు చూడగానే అతనిలో కొత్త ఆశలు చిగురిస్తాయి. కానీ తిండి గురించి పట్టించుకునే అవసరం ఎక్కువగా ఉంది కాబట్టి గొడుగు విషయం పక్కకి పెట్టాల్సి వస్తోంది అతగాడికి. దేవుడి దయవల్ల ఈసారి అన్నీ కలిసొచ్చాయి. బహుశా ఆమె కోరిక తీరే రోజు దగ్గరకొచ్చిందేమో!!! మాలతి తన పాత పుస్తకాలని అమ్మేసి కొంత సొమ్ము కూడబెట్టింది. దానికి తోడు పోయినసారి వర్షంలో బాగా తడిసి, ముద్దయి ఒణికి పోతూ, నీళ్ళు కారుకుంటూ వచ్చిన కూతుర్ని చూసి గొడుగు కొనాలనే నిశ్చయించుకొన్నాడు. అంతే కాదు అప్పు చేసైనా సరే గొడుగు కొనటానికి వెళ్లాలని తీర్మానించుకొన్నాడు. తన నిర్ణయాన్ని కూతురికీ చెప్పాడు. మాలతి ఆనందానికి హద్దులు లేకపోయాయి. కూని రాగాలు తీస్తూ పడుకోవటానికి వెళ్లిపోయింది. తెల్లారే లేచి స్నానం చేసి సంతోషంగా బస్సెక్కాడు. "దీని ఖరీదెంత?" "బాబయ్యా! 20 రూ.లు" "అమ్మో! 20 రూపాయలా!!!" "దీని బట్ట చూడండి ఎంత అందంగా ఉందో! పైగా గాజుతో చేసిన దీని పిడి చూస్తే దీని ఖరీదు తెలియటం లేదూ! అతగాడు మారు మాట్లాడకుండా బయటికొచ్చేశాడు. పక్క కొట్లోకి వెళ్ళే ముందు ఓ సారి రొంటిన దాచుకున్న డబ్బును తడిమి చూసుకున్నాడు. డబ్బు మూట చేతికి బరువుగా తగలడంతో సంతోషంగా ఊపిరి పీల్చుకున్నాడు. చుట్టు పక్కల దుకాణాలలో సైతం గొడుగు ఖరీదు 25 రూ్హ్హ అనటంతో అతగాడికేం చేయాలో తోచలేదు. ఎలాగో అలా ధైర్యం కూడగట్టుకుని చివరికి మూలగా ఉన్న ఓ దుకాణంలోకి దూరి గొడుగు ఖరీదు అడిగాడు. "25 రూపాయలు" అని అనేలోగానే అతని మాటలకు అడ్డం పడుతూ "కాస్త తక్కువ ధరలో చూపించవయ్యా" అన్నాడు. "తక్కువ ధరా! ఎంతలో చూపించమంటావు... 20 రూ... 15 రూ... అంటూ కొన్ని గొడుగులు చూపిస్తూ "ఇందులో యేది కావాలో యేరుకో... అన్నాడు. "ఇంతకన్నా తక్కువ... ధరలో లేవా?" "లేవు" "నీ దగ్గర కాకపోతే కనీసం చుట్టు పక్కల యెక్కడా తక్కువ ధరలో గొడుగు దొరకదా? అన్నాడు నిరుత్సాహంగా. "దొరుకుతాయేమో ప్రయత్నించు" అతని మాటల మీద విశ్వాసంతో పాపం అతనెంతో ప్రయత్నించాడు. కానీ ఫలితం శూన్యం. గొడుగులతో నిండిన దుకాణాలన్నీ దాదాపు అయిపోయాయి. ఆఖరికి ఓ మూలగా ఉన్న దుకాణంలో కొద్దిగా పాడైనా కాస్త నదరుగా ఉన్న గొడుగు అతని కంట పడింది. గొడుగు పిడి గాజుదై ఉండటమే కాకుండా లోపల విచ్చుకొన్న పువ్వు డిజైను ఉంది. లోపల దారాలు చెమ్కీతో చేసినవై ఉండటం మూలాన చక్కగా మెరుస్తూన్నాయి. పైగా ఖరీదు 8 రూ. 50 పైసలే! అతగాడి ఆనందానికి హద్దులు లేకపోయాయి. అంత రద్దీలో దోవ చేసుకొంటూ పోతున్నప్పుడు కూడా గొడుగు చేతిలో ఉంది. కొత్త గొడుగు ఎక్కడ మాసిపోతుందోనని కాగితంలో చుట్టి పట్టుకున్నాడు. అతనికి ఒక్క సారిగా కూతురి ముఖం కనిపించింది. పిచ్చి తల్లి... ఎన్ని రోజులుగా ఎదురు చూస్తోందో దీని కోసం" అనుకుంటూ వడి వడిగా బస్‌స్టాండ్‌ వేపుగా నడిచాడు. నడుస్తున్నంతసేపు సంతోషంతో వెలిగిపోయే కూతురి ముఖమే కనిపిస్తోంది అతగాడికి. రెండు మూడు రోజులదాకా చెప్పిన పనల్లా చేస్తుంది. తల్లిని నిర్లక్ష్యం చేయదు. నేను వెళ్లేసరికి గుమ్మంలోనే నా కోసం ఎదురు చూస్తూ ఉంటుంది కాబోలు... హఠాత్తుగా ఆలోచనల లోంచి బయటికొచ్చిన అతనికి గొడుగు కనిపించలేదు. అతనికి ఒక్కసారిగా కళ్ళు చీకట్లో కమ్మినట్టయ్యాయి. "అయ్యో! నా గొడుగు! నా గొడుగు! అమ్మో!... మీరుగాని నా గొడుగుని చూశారా?" "లేదు నాయనా! శనగలు కొంటూ నువ్వు రుమాల్లోంచి డబ్బులు తీయటం మాత్రమే చూశాను". "అవును... డబ్బు తీసిన మాట వాస్తవమే కానీ... గొడుగు యిదిగో... యిక్కడే... ఈ పక్కకే పెట్టాను... కొత్తది... చిన్నది..." "నాకేం తెలియదు". కర్మగాలీ యెవరైనా ఎత్తుకుపోయారా! ఓరి భగవంతుడా... ఏం చేయాలి?" గొడుగు పోయిందని అతగాడికి అర్థం అయిపోయింది. ఎవరినడగాలో, ఏం చేయాలో తోచటం లేదు. బాధతో పెదవులు కొరుక్కున్నాడు చేసేది లేక బస్టాండ్‌ వదిలేసి బజారు వేపుగా కదిలాడు. * * * "నీ పేరేమిటి?" "నిజంగా నేనే తీశాను". "నీ పేరేవిటిరా? దొంగ వెధవా... గట్టిగా దవడ పగిలేలా కొట్టాడు. జవాబు చెప్పేలోగా ప్రశ్నల పరంపరలో అతన్ని ఉక్కిరి బిక్కిరి చేస్తున్నాడు ఆ పోలీసు. ప్రతి ప్రశ్నకి ముందు వెనక లారీ౮ దెబ్బలతో ఒళ్లు హూనం అయిపోతోంది. దెబ్బలకి కళ్లు చీకట్లు కమ్ముతున్నాయి. భరించలేక అతను మోకాళ్ల మీద కూర్చున్నాడు. జేబులో చిరిగిన కాగితంలోంచి శనగ్గింజలు చుట్టు పక్కల దొర్లాయి. "ఇవి ఎవరి దగ్గర కొట్తేశావురా దొంగ..." అంటూ ఠపేల్‌ మని ఎడమ కాలి మోకాలి చిప్ప మీద లారీ౮ దెబ్బ బలంగా పడింది. దెబ్బలు నొప్పికి నడుమ అంతరాత్మలోంచి ఓ నవ్వు బయటికెగసింది. కళ్లల్లోంచి కారుతున్న నీళ్లని చేతులతో తుడుచుకుంటూ "నన్ను... నన్ను... తోమాల్‌ అంటారు" అంటూ జవాబిచ్చాడు. "ఎక్కడుంటావు?" ... గ్రామంలో... అనువాదం: డా్హ్హ ఆర్‌. రాజి rxff0cxs0a7rabbwq5yg2oeu3faqjii ఆ భా 7 3 121 to 7 3 130 0 1830 3384 3383 2006-07-12T04:32:28Z Sureshkvolam 12 wikitext text/x-wiki - వోలం సురేష్ కుమార్ 7_3_121 క. మనమూఁక యొదిఁగి గుంపులు గొని యెప్పటియట్ల యగుడు గురుఁ డతి రభసం బున ధృష్టద్యమ్నుని భీ ముని ధర్మజుఁ బొదివి యుగ్రముగ నేసె నృపా. 7_3_122 వ. అయ్యవసరంబున. 7_3_123 క. ఉభయ బలంబులుఁ బురికొని యిభ తురఁగ స్యందనంబు లిలఁ బ్రోవులుగా సభ యాశ్చర్యాత్మకు లై నభశ్చరులు వొగడ నీ సునం బోరాడెన్. - ధృష్టద్యుమ్ను ద్రోణాచార్యుల యుద్ధము – సం. 7-72-22 7_3_124 వ. అట్టి సంకుల సమరంబున సుస్థిరోత్సాహుం డై నిజవ్యూహం బభేద్యం బగునట్లుగా శుంభదవష్టంభంబునం బేర్చి కుంభ సంభవుండు ధృష్టద్యమ్ను మిగిలి పాండవ సైన్యంబు దైన్యంబు నొందించుచున్న నప్పాంచాల కుల ప్రదీపకుండు గోపోద్ధీపితుం డయి పారావత వర్ణంబులగు తన రథ్యంబుల నగ్గురు నరుణాశ్వంబులన్ బెరయ నరతంబు వఱపించి పలకయు వాలును గొని సాహసికత్వంబున నతని తేరకడ నొగఁ ద్రొక్కి యెక్కి కాఁడిపయిం జిత్రగతులు మెఱసి తఱ చై తొరఁగు తదీయ శరంబులు నిజ శరీరంబుఁ జోఁకనీ కుండెడు నాలోఁ జేయార్పు రాకుండియుఁ దమకంబునం గృపాణంబు విసరినం దద్రథ తురంగంబుల యంగంబులు నెడవెడ దాఁకు కొలఁది నయ్యాచార్యుండు రయంబున. 7_3_125 తే. అలుఁగు చెక్కలుగాఁ జేసి హఠుల సూతఁ దునిమి సిడమును బలకయుఁ ద్రుంచి వైచి మేను లక్షించి కులిశంబుఁ బోనిదొడ్డ నారసం బేయ సాత్యకి నడుమ నఱకె. 7_3_126 వ. ఉట్లు శినిపుంగవుండు సింగంబు వొదివిన కురంగంబుఁ గాఁచు చందంబున ధృష్టద్యుమ్ను రక్షించి తొలంగం గొనిపోయె ననిన విని యాంబికేయుండు సంజయున కిట్లనియె. 7_3_127 క. పులివాతికండఁ గొనుగతి నలవునఁ బాంచాల తనయు నయ్యెడరునకుం దొలఁగించిన సాత్యకి పై నలుక వొడమకుండు నెట్టు నాచార్యునకున్. 7_3_128 వ. అనుటయు నమ్మానస పతికి సూతసూనుం డిట్లను నట్లు సేసినం గినిసి గురుండు ఱెక్కలు గల పెనుఁబాము కైవడి సాత్యకిపై గవియుటయు నతండు నిజ సారథి నాలోకించి యివ్విప్రుండు ధర్మతనయ భయంకరుం డితని మార్కొన వలయు నని పలికి తేరు సమ్ముఖంబు సేయించె నిత్తంఱంగున. 7_3_129 క. తలపడి చాపరుచులు మెఱుఁ గులగములుగ గుణ నితాంత ఘోషంబులు గ ర్జలుగా నా రథికోత్తమ జలదయుగము మెఱసి సాంద్ర శర వర్షములన్. 7_3_130 వ. అంతకంతకుం గదిసి భల్లంబుల నేట్లాడం దొడంగిన. - వోలం సురేష్ కుమార్ liohqljeidy9b3unc8ihwfuawbknctu అటుకారాదని బల్క నభిమానము లేకపోయెనా అ... 0 1919 2552 2005-10-02T14:25:23Z 219.91.189.35 wikitext text/x-wiki రాగం: మనోరంజని తాళం: ఆది పల్లవి: అటుకారాదని బల్క నభిమానము లేకపోయెనా అ... అనుపల్లవి: ఎటులోర్తును ఓ దయఁజూడవయ్య ఏ వేల్పు సేయు చలమో దెలిసి అ... చరణము(లు) వేదశాస్త్రోపనిషద్విదుఁడైన నిజదారినిబట్టి దాసుఁడైన నాదుపై నెపమెంచితే త్యాగరాజనుత అ... q7ce305z7ssq6hyxuq2v4mzeb5dfvfr పెద్ద బాలశిక్ష 0 1983 6701 5567 2020-04-30T09:03:17Z 117.193.100.199 wikitext text/x-wiki సాంప్రదాయమైన తెలుగు విద్యాభ్యాసములో '''పెద్ద బాలశిక్ష''' ఆది గ్రంథము వంటిది. పూర్వము ఆంధ్ర దేశములోని ప్రతి విద్యార్ధి తన చదువు పెద్ద బాలశిక్షతోనే ప్రారంభించేవాడు. *[[తెలుగు సంవత్సరములు]] *[[నక్షత్రములు]] *[[రాశులు]] *[[చుట్టరికాలు]] *[[తిధులు]] *[[మాసములు]] *[[ఋతువులు]] *[[వారములు-అధిపతులు]] *[[సప్త ద్వీపాలు]] *[[సప్త సముద్రాలు]] *[[ఏకవింశతి అవతారములు]] *[[దశావతారములు]] ==బయటి లింకులు== *[http://www.stotralahari.com/bAlaListPDF.htm పెద్ద బాలశిక్ష పీడీఎఫ్‌ ఫైళ్ళు] *[http://www.sirigina.com/pedda/ సిరిగిన పెద్ద బాలశిక్ష] *[http://www.balashiksha.com/ బాలశిక్ష] [http://www.maganti.org/page4.html బాల సాహిత్యం ] [[Category:తెలుగు భాష]] l2z2ju06zxl6boxy2q4yekl1bqzy41g దస్త్రం:Uttama Chitra Dec.PDF 6 1985 4389 2006-12-28T07:42:44Z Sudhakar~tewikibooks 54 kafiso list wikitext text/x-wiki kafiso list 3m9k18pbyx6bovbroql0soydnfa35a4 తిధులు 0 1987 32712 16290 2021-10-14T05:24:43Z 117.246.74.127 wikitext text/x-wiki 1. పాడ్యమి. Padyami (msm) 2. విదియ. Vedhaya 3. తదియ. Thadheya 4. చవితి. Chavithi 5. పంచమి. Panchami 6. షష్ఠి. Sasti 7. సప్తమి sapthami 8. అష్టమి. Astami 9. నవమి. Navami 10. దశమి. Dashmi 11. ఏకాదశి. Ekadashi 12. ద్వాదశి. Dhvadhashi 13. త్రయోదశి. Thryodashi 14. చతుర్దశి. Chethurdashi 15. Pournami లేక అమావాస్య. amavasya [ఇక్కడ pournami == మరియు == అమావాస్య అనడము బాగు. ] ---------------- [[పెద్ద బాలశిక్ష]] [[Category:తెలుగు భాష]] p2zf9r93gkrof3kehg4gi1ly5x8z5nz తెలుగు సంవత్సరములు 0 1988 4752 4587 2009-01-17T20:55:06Z 68.13.59.153 wikitext text/x-wiki 1. ప్రభవ 2. విభవ 3. శుక్ల 4. ప్రమోదూత 5. ప్రజోత్పత్తి 6.అంగీరస 7. శ్రీముఖ 8. భావ 9. యువ 10. ధాత 11. ఈశ్వర 12. బహుధాన్య 13. ప్రమాది 14. విక్రమ 15. వృష 16. చిత్రభాను 17. స్వభాను 18. తారణ 19. పార్ధివ 20. వ్యయ 21. సర్వజిత్తు 22. సర్వధారి 23. విరోధి 24. వికృతి 25. ఖర 26. నందన 27. విజయ 28. జయ 29. మన్మథ 30. దుర్ముఖి 31. హేవిళంబి 32. విళంబి 33. వికారి 34. శార్వరి 35. ప్లవ 36. శుభకృతు 37. శోభకృతు 38. క్రోధి 39. విశ్వావసు 40. పరాభవ 41. ప్లవంగ 42. కీలక 43. సౌమ్య 44. సాధారణ 45. విరోధికృతు 46. పరీధావి 47. ప్రమాదీచ 48. ఆనంద 49. రాక్షస 50. నల 51. పింగళ 52. కాలయుక్త 53. సిద్ధార్ధి 54. రౌద్రి 55. దుర్మతి 56. దుందుభి 57. రుధిరోద్గారి 58. రక్తాక్షి 59. క్రోధన 60. అక్షయ ---------------- [[పెద్ద బాలశిక్ష]] [[Category:తెలుగు భాష]] 1jbp6xms6swm0rreq41n2178fsa2qbj నక్షత్రములు 0 1989 5294 4415 2011-05-03T10:52:55Z 27.57.35.222 wikitext text/x-wiki 1. అశ్విని 2. భరణి 3. కృత్తిక 4. రోహిణి 5. మృగశిర 6. ఆర్ద్ర 7. పునర్వసు 8. పుష్యమి 9. ఆశ్లేష 10. మఖ 11. పుబ్బ 12. ఉత్తర 13. హస్త 14. చిత్త 15. స్వాతి 16. విశాఖ 17. అనూరాధ 18. జ్యేష్ఠ 19. మూల 20. పుర్వాషాఢ 21. ఉత్తరాషాఢ 22. శ్రావణం 23. ధనిష్ఠ 24. శతభిషం 25. పూర్వాభాద్ర 26. ఉత్తరాభాద్ర 27. రేవతి ---------------- [[పెద్ద బాలశిక్ష]] [[Category:తెలుగు భాష]] hlttlqrevnpq5issldppv518pddpclb ఋతువులు 0 1990 6510 6361 2017-01-26T06:16:14Z 2405:204:640A:324:0:0:18E:18A5 wikitext text/x-wiki సంవత్సరానికి ఆరు ఋతువులు 1. వసంత ఋతువు - చైత్ర, వైశాఖ మాసాల 2. గ్రీష్మ ఋతువు - జ్యేష్ఠ, ఆషాఢ మాసాలు 3. వర్ష ఋతువు - శ్రావణ, భాద్రపద మాసాలు 4. శరత్ ఋతువు - ఆశ్వయుజ, కార్తీక మాసాలు 5. హేమంత ఋతువు - మార్గశిర, పుష్య మాసాలు 6. శిశిర ఋతువు - మాఘం, ఫాల్గుణం మాసాలు ---------------- [[పెద్ద బాలశిక్ష]] [[Category:తెలుగు భాష]] 77jkbsmk8h32mizq57agze810stgvom మాసములు 0 1991 4418 2007-04-27T07:12:37Z Anveshi~tewikibooks 59 New page: 1. చైత్రము 2. వైశాఖము 3. జేష్టము 4. ఆషాఢము 5. శ్రావణము 6. భాద్రపదము 7. ఆశ్వీ... wikitext text/x-wiki 1. చైత్రము 2. వైశాఖము 3. జేష్టము 4. ఆషాఢము 5. శ్రావణము 6. భాద్రపదము 7. ఆశ్వీజము 8. కార్తీకము 9. మార్గశిరము 10. పుష్యము 11. మాఘము 12. ఫాల్గుణము ---------------- [[పెద్ద బాలశిక్ష]] [[Category:తెలుగు భాష]] 3ne3xnsrljvqjrllj949tvrwua8vhod మీడియావికీ:Common.js 8 1997 7134 6759 2020-08-13T10:18:11Z Arjunaraoc 266 copied from tewiki https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80:Common.js&oldid=2911056 javascript text/javascript /** * Keep code in MediaWiki:Common.js to a minimum as it is unconditionally * loaded for all users on every wiki page. If possible create a gadget that is * enabled by default instead of adding it here (since gadgets are fully * optimized ResourceLoader modules with possibility to add dependencies etc.) * * Since Common.js isn't a gadget, there is no place to declare its * dependencies, so we have to lazy load them with mw.loader.using on demand and * then execute the rest in the callback. In most cases these dependencies will * be loaded (or loading) already and the callback will not be delayed. In case a * dependency hasn't arrived yet it'll make sure those are loaded before this. */ /* global mw, $ */ /* jshint strict:false, browser:true */ mw.loader.using( ['mediawiki.user', 'mediawiki.util'] ).done( function () { /* Begin of mw.loader.using callback */ /** * Main Page layout fixes * * Description: Adds an additional link to the complete list of languages available. * Maintainers: [[User:AzaToth]], [[User:R. Koot]], [[User:Alex Smotrov]] */ if ( mw.config.get( 'wgPageName' ) === 'Main_Page' || mw.config.get( 'wgPageName' ) === 'Talk:Main_Page' ) { $( function () { mw.util.addPortletLink( 'p-lang', '//meta.wikimedia.org/wiki/List_of_Wikipedias', 'Complete list', 'interwiki-completelist', 'Complete list of Wikipedias' ); } ); } /** * Redirect User:Name/skin.js and skin.css to the current skin's pages * (unless the 'skin' page really exists) * @source: http://www.mediawiki.org/wiki/Snippets/Redirect_skin.js * @rev: 2 */ if ( mw.config.get( 'wgArticleId' ) === 0 && mw.config.get( 'wgNamespaceNumber' ) === 2 ) { var titleParts = mw.config.get( 'wgPageName' ).split( '/' ); /* Make sure there was a part before and after the slash and that the latter is 'skin.js' or 'skin.css' */ if ( titleParts.length == 2 ) { var userSkinPage = titleParts.shift() + '/' + mw.config.get( 'skin' ); if ( titleParts.slice( -1 ) == 'skin.js' ) { window.location.href = mw.util.getUrl( userSkinPage + '.js' ); } else if ( titleParts.slice( -1 ) == 'skin.css' ) { window.location.href = mw.util.getUrl( userSkinPage + '.css' ); } } } /** * Map addPortletLink to mw.util * @deprecated: Use mw.util.addPortletLink instead. */ mw.log.deprecate( window, 'addPortletLink', mw.util.addPortletLink, 'Use mw.util.addPortletLink instead' ); /** * Extract a URL parameter from the current URL * @deprecated: Use mw.util.getParamValue with proper escaping */ mw.log.deprecate( window, 'getURLParamValue', mw.util.getParamValue, 'Use mw.util.getParamValue instead' ); /** * Test if an element has a certain class * @deprecated: Use $(element).hasClass() instead. */ mw.log.deprecate( window, 'hasClass', function ( element, className ) { return $( element ).hasClass( className ); }, 'Use jQuery.hasClass() instead' ); /** * @source www.mediawiki.org/wiki/Snippets/Load_JS_and_CSS_by_URL * @rev 6 */ var extraCSS = mw.util.getParamValue( 'withCSS' ), extraJS = mw.util.getParamValue( 'withJS' ); if ( extraCSS ) { if ( extraCSS.match( /^MediaWiki:[^&<>=%#]*\.css$/ ) ) { mw.loader.load( '/w/index.php?title=' + extraCSS + '&action=raw&ctype=text/css', 'text/css' ); } else { mw.notify( 'Only pages from the MediaWiki namespace are allowed.', { title: 'Invalid withCSS value' } ); } } if ( extraJS ) { if ( extraJS.match( /^MediaWiki:[^&<>=%#]*\.js$/ ) ) { mw.loader.load( '/w/index.php?title=' + extraJS + '&action=raw&ctype=text/javascript' ); } else { mw.notify( 'Only pages from the MediaWiki namespace are allowed.', { title: 'Invalid withJS value' } ); } } /** * WikiMiniAtlas * * Description: WikiMiniAtlas is a popup click and drag world map. * This script causes all of our coordinate links to display the WikiMiniAtlas popup button. * The script itself is located on meta because it is used by many projects. * See [[Meta:WikiMiniAtlas]] for more information. * Note - use of this service is recommended to be repalced with mw:Help:Extension:Kartographer */ ( function () { var require_wikiminiatlas = false; var coord_filter = /geohack/; $( function () { $( 'a.external.text' ).each( function( key, link ) { if ( link.href && coord_filter.exec( link.href ) ) { require_wikiminiatlas = true; // break from loop return false; } } ); if ( $( 'div.kmldata' ).length ) { require_wikiminiatlas = true; } if ( require_wikiminiatlas ) { mw.loader.load( '//meta.wikimedia.org/w/index.php?title=MediaWiki:Wikiminiatlas.js&action=raw&ctype=text/javascript' ); } } ); } )(); /** * Collapsible tables * * Allows tables to be collapsed, showing only the header. See [[Help:Collapsing]]. * * @version 2.0.3 (2014-03-14) * @source https://www.mediawiki.org/wiki/MediaWiki:Gadget-collapsibleTables.js * @author [[User:R. Koot]] * @author [[User:Krinkle]] * @deprecated Since MediaWiki 1.20: Use class="mw-collapsible" instead which * is supported in MediaWiki core. */ var autoCollapse = 2; var collapseCaption = 'hide'; var expandCaption = 'show'; var tableIndex = 0; function collapseTable( tableIndex ) { var Button = document.getElementById( 'collapseButton' + tableIndex ); var Table = document.getElementById( 'collapsibleTable' + tableIndex ); if ( !Table || !Button ) { return false; } var Rows = Table.rows; var i; var $row0 = $(Rows[0]); if ( Button.firstChild.data === collapseCaption ) { for ( i = 1; i < Rows.length; i++ ) { Rows[i].style.display = 'none'; } Button.firstChild.data = expandCaption; } else { for ( i = 1; i < Rows.length; i++ ) { Rows[i].style.display = $row0.css( 'display' ); } Button.firstChild.data = collapseCaption; } } function createClickHandler( tableIndex ) { return function ( e ) { e.preventDefault(); collapseTable( tableIndex ); }; } function createCollapseButtons( $content ) { var NavigationBoxes = {}; var $Tables = $content.find( 'table' ); var i; $Tables.each( function( i, table ) { if ( $(table).hasClass( 'collapsible' ) ) { /* only add button and increment count if there is a header row to work with */ var HeaderRow = table.getElementsByTagName( 'tr' )[0]; if ( !HeaderRow ) { return; } var Header = table.getElementsByTagName( 'th' )[0]; if ( !Header ) { return; } NavigationBoxes[ tableIndex ] = table; table.setAttribute( 'id', 'collapsibleTable' + tableIndex ); var Button = document.createElement( 'span' ); var ButtonLink = document.createElement( 'a' ); var ButtonText = document.createTextNode( collapseCaption ); // Styles are declared in [[MediaWiki:Common.css]] Button.className = 'collapseButton'; ButtonLink.style.color = Header.style.color; ButtonLink.setAttribute( 'id', 'collapseButton' + tableIndex ); ButtonLink.setAttribute( 'href', '#' ); $( ButtonLink ).on( 'click', createClickHandler( tableIndex ) ); ButtonLink.appendChild( ButtonText ); Button.appendChild( document.createTextNode( '[' ) ); Button.appendChild( ButtonLink ); Button.appendChild( document.createTextNode( ']' ) ); Header.insertBefore( Button, Header.firstChild ); tableIndex++; } } ); for ( i = 0; i < tableIndex; i++ ) { if ( $( NavigationBoxes[i] ).hasClass( 'collapsed' ) || ( tableIndex >= autoCollapse && $( NavigationBoxes[i] ).hasClass( 'autocollapse' ) ) ) { collapseTable( i ); } else if ( $( NavigationBoxes[i] ).hasClass ( 'innercollapse' ) ) { var element = NavigationBoxes[i]; while ((element = element.parentNode)) { if ( $( element ).hasClass( 'outercollapse' ) ) { collapseTable ( i ); break; } } } } } mw.hook( 'wikipage.content' ).add( createCollapseButtons ); /** * Add support to mw-collapsible for autocollapse, innercollapse and outercollapse * * Maintainers: TheDJ */ function mwCollapsibleSetup( $collapsibleContent ) { var $element, $toggle, autoCollapseThreshold = 2; $.each( $collapsibleContent, function (index, element) { $element = $( element ); if ( $collapsibleContent.length > autoCollapseThreshold && $element.hasClass( 'autocollapse' ) ) { $element.data( 'mw-collapsible' ).collapse(); } else if ( $element.hasClass( 'innercollapse' ) ) { if ( $element.parents( '.outercollapse' ).length > 0 ) { $element.data( 'mw-collapsible' ).collapse(); } } $toggle = $element.find( '.mw-collapsible-toggle' ); if ( $toggle.length ) { // Make the toggle inherit text color if( $toggle.parent()[0].style.color ) { $toggle.find( 'a' ).css( 'color', 'inherit' ); } } } ); } mw.hook( 'wikipage.collapsibleContent' ).add( mwCollapsibleSetup ); /** * Dynamic Navigation Bars (experimental) * * Description: See [[Wikipedia:NavFrame]]. * Maintainers: UNMAINTAINED */ /* set up the words in your language */ var NavigationBarHide = '[' + collapseCaption + ']'; var NavigationBarShow = '[' + expandCaption + ']'; var indexNavigationBar = 0; /** * Shows and hides content and picture (if available) of navigation bars * Parameters: * indexNavigationBar: the index of navigation bar to be toggled **/ window.toggleNavigationBar = function ( indexNavigationBar, event ) { var NavToggle = document.getElementById( 'NavToggle' + indexNavigationBar ); var NavFrame = document.getElementById( 'NavFrame' + indexNavigationBar ); var NavChild; if ( !NavFrame || !NavToggle ) { return false; } /* if shown now */ if ( NavToggle.firstChild.data === NavigationBarHide ) { for ( NavChild = NavFrame.firstChild; NavChild !== null; NavChild = NavChild.nextSibling ) { if ( $( NavChild ).hasClass( 'NavContent' ) || $( NavChild ).hasClass( 'NavPic' ) ) { NavChild.style.display = 'none'; } } NavToggle.firstChild.data = NavigationBarShow; /* if hidden now */ } else if ( NavToggle.firstChild.data === NavigationBarShow ) { for ( NavChild = NavFrame.firstChild; NavChild !== null; NavChild = NavChild.nextSibling ) { if ( $( NavChild ).hasClass( 'NavContent' ) || $( NavChild ).hasClass( 'NavPic' ) ) { NavChild.style.display = 'block'; } } NavToggle.firstChild.data = NavigationBarHide; } event.preventDefault(); }; /* adds show/hide-button to navigation bars */ function createNavigationBarToggleButton( $content ) { var NavChild; /* iterate over all < div >-elements */ var $divs = $content.find( 'div' ); $divs.each( function ( i, NavFrame ) { /* if found a navigation bar */ if ( $( NavFrame ).hasClass( 'NavFrame' ) ) { indexNavigationBar++; var NavToggle = document.createElement( 'a' ); NavToggle.className = 'NavToggle'; NavToggle.setAttribute( 'id', 'NavToggle' + indexNavigationBar ); NavToggle.setAttribute( 'href', '#' ); $( NavToggle ).on( 'click', $.proxy( window.toggleNavigationBar, window, indexNavigationBar ) ); var isCollapsed = $( NavFrame ).hasClass( 'collapsed' ); /** * Check if any children are already hidden. This loop is here for backwards compatibility: * the old way of making NavFrames start out collapsed was to manually add style="display:none" * to all the NavPic/NavContent elements. Since this was bad for accessibility (no way to make * the content visible without JavaScript support), the new recommended way is to add the class * "collapsed" to the NavFrame itself, just like with collapsible tables. */ for ( NavChild = NavFrame.firstChild; NavChild !== null && !isCollapsed; NavChild = NavChild.nextSibling ) { if ( $( NavChild ).hasClass( 'NavPic' ) || $( NavChild ).hasClass( 'NavContent' ) ) { if ( NavChild.style.display === 'none' ) { isCollapsed = true; } } } if ( isCollapsed ) { for ( NavChild = NavFrame.firstChild; NavChild !== null; NavChild = NavChild.nextSibling ) { if ( $( NavChild ).hasClass( 'NavPic' ) || $( NavChild ).hasClass( 'NavContent' ) ) { NavChild.style.display = 'none'; } } } var NavToggleText = document.createTextNode( isCollapsed ? NavigationBarShow : NavigationBarHide ); NavToggle.appendChild( NavToggleText ); /* Find the NavHead and attach the toggle link (Must be this complicated because Moz's firstChild handling is borked) */ for( var j = 0; j < NavFrame.childNodes.length; j++ ) { if ( $( NavFrame.childNodes[j] ).hasClass( 'NavHead' ) ) { NavToggle.style.color = NavFrame.childNodes[j].style.color; NavFrame.childNodes[j].appendChild( NavToggle ); } } NavFrame.setAttribute( 'id', 'NavFrame' + indexNavigationBar ); } } ); } mw.hook( 'wikipage.content' ).add( createNavigationBarToggleButton ); /** * Uploadwizard_newusers * Switches in a message for non-autoconfirmed users at [[Wikipedia:Upload]] * * Maintainers: [[User:Krimpet]] */ function uploadwizard_newusers() { if ( mw.config.get( 'wgNamespaceNumber' ) === 4 && mw.config.get( 'wgTitle' ) === 'Upload' && mw.config.get( 'wgAction' ) === 'view' ) { var oldDiv = document.getElementById( 'autoconfirmedusers' ), newDiv = document.getElementById( 'newusers' ); if ( oldDiv && newDiv ) { var userGroups = mw.config.get( 'wgUserGroups' ); if ( userGroups ) { for ( var i = 0; i < userGroups.length; i++ ) { if ( userGroups[i] === 'autoconfirmed' ) { oldDiv.style.display = 'block'; newDiv.style.display = 'none'; return; } } } oldDiv.style.display = 'none'; newDiv.style.display = 'block'; return; } } } $(uploadwizard_newusers); /** * Magic editintros **************************************************** * * Description: Adds editintros on disambiguation pages and BLP pages. * Maintainers: [[User:RockMFR]] */ function addEditIntro( name ) { $( '.mw-editsection, #ca-edit' ).find( 'a' ).each( function ( i, el ) { el.href = $( this ).attr( 'href' ) + '&editintro=' + name; } ); } if ( mw.config.get( 'wgNamespaceNumber' ) === 0 ) { $( function () { if ( document.getElementById( 'disambigbox' ) ) { addEditIntro( 'Template:Disambig_editintro' ); } } ); $( function () { var cats = mw.config.get('wgCategories'); if ( !cats ) { return; } if ( $.inArray( 'Living people', cats ) !== -1 || $.inArray( 'Possibly living people', cats ) !== -1 ) { addEditIntro( 'Template:BLP_editintro' ); } } ); } /* Actions specific to the edit page */ if ( mw.config.get( 'wgAction' ) === 'edit' || mw.config.get( 'wgAction' ) === 'submit' ) { /** * Fix edit summary prompt for undo * * Fixes the fact that the undo function combined with the "no edit summary prompter" * complains about missing editsummary, if leaving the edit summary unchanged. * Added by [[User:Deskana]], code by [[User:Tra]]. * See also [[phab:T10912]]. */ $(function () { if (document.location.search.indexOf('undo=') !== -1 && document.getElementsByName('wpAutoSummary')[0]) { document.getElementsByName('wpAutoSummary')[0].value = '1'; } }); } // Add custom Character Inserter entries original entries from Mediawiki:Edittools were adopted here 20180503 window.charinsertCustom = { "Insert": ' Mention: {\{u|+}} {\{ping|+}} ', "Wiki markup": 'తెవికీమూస: <ref>+</ref> <blockquote>+</blockquote> [\[వర్గం:+]] {\{అయోమయ.నివృత్తి}}+ {\{మూలాలజాబితా}}+ {\{శుద్ధి}}+ {\{ఆధారం}}+ {\{చేశా}}+ {\{సహాయం.కావాలి}}+ {\{సహాయం.చేయబడింది}}+ {\{సహాయం.కావాలి-విఫలం}}+ {\{మూలాలు.లేవు}}+ {\{మూలాలు.సమీక్షించండి}}+ {\{అచ్చుతప్పులు}}+ {\{విక్షనరి.వ్యాసం}}+ {\{వికీసోర్స్‌కు.తరలింపు}}+ {\{వికిపుస్తకములకు.తరలింపు}}+ {\{అనువాదము}}+ {\{అగంతకుడు}}+ ' }; /* End of mw.loader.using callback */ } ); /* DO NOT ADD CODE BELOW THIS LINE */ g3cofaaoevgio0h9m5cx0i5k2e0nxsa చుట్టరికాలు 0 1999 5370 5011 2011-10-24T13:39:31Z 117.230.239.133 wikitext text/x-wiki 1. [[తాతయ్య]] <BR> 2. [[అమ్మమ్మ]] <BR> 3. [[నానమ్మ]] <BR> 4. [[మనవడు]] <BR> 5. [[మనవరాలు]] <BR> 6. [[అక్క]] <BR> 7. [[చెల్లి]] <BR> 8. [[అన్న]] <BR> 9. [[తమ్ముడు]] <BR> 10. [[చిన్నాన్న]] <BR> 11. [[పిన్ని]] <BR> 12. [[అత్త]] <BR> 13. [[మామయ్య]] <BR> 14. [[పెద్దమ్మ]] <BR> 15. [[పెద్దనాన్న]] <BR> 16. [[భార్య]] <BR> 17. [[భర్త]] <BR> 18. [[అల్లుడు]] <BR> 19. [[కోడలు]] <BR> 20. [[కొడుకు]] <BR> 21. [[కూతురు]] <BR> 21. [[బావ]] <BR> 22. [[వదిన]] <BR> 23. [[మరిది]] <BR> 24. [[మరదలు]] <BR> 25. [[బావమరిది]]<BR> 26. [[తోటికోడలు]] <BR> 27. [[తోటిఆల్లుడు]] <BR> 28. [[ముత్తాత]] <BR> 29. [[అమ్మ]] <BR> 30. [[ఆడపడుచు]] <BR> 31. [[మేనత్త]] <BR> 32. [[మేనమామ]] <BR> 33. [[షడ్డకుడు]]<BR> 34. [[వియ్యంకుడు]]<BR> 35. [[వియ్యపురాలు ]]<BR> 36. [[నాన్న]] i466zt1bfbe18o8caxw2xjbgkb417u5 మూస:తొలగించు 10 2002 4520 2007-08-24T10:38:27Z Anveshi~tewikibooks 59 New page: <div name="Deletion notice" class="notice" id="delete" style="margin:0 5%; padding:.5em; background:#FEE; border:1px solid #999; text-align:center; font-size:95%;">'''వికీబుక... wikitext text/x-wiki <div name="Deletion notice" class="notice" id="delete" style="margin:0 5%; padding:.5em; background:#FEE; border:1px solid #999; text-align:center; font-size:95%;">'''వికీబుక్స్ [[Wikibooks:తొలగింపు విధానం|తొలగింపు విధానం]] ప్రకారం ఈ పేజీని తొలగించాలి. కారణమేంటంటే: ''{{{1}}} {{{కారణము|}}}''''' దీని తొలగింపునకు మీరు అంగీకరించకపోతే, ఎందుకు అంగీకరించడం లేదో {{స్విచ్ |{{NAMESPACE}} |case: Talk=ఈ చర్చా పేజీ |case: User_talk=ఈ చర్చా పేజీ |case: Wikibooks_talk=ఈ చర్చా పేజీ |case: Image_talk=ఈ చర్చా పేజీ |case: బొమ్మ=[[బొమ్మపై చర్చ:{{PAGENAME}}|ఈ బొమ్మ చర్చా పేజీ]] |case: MediaWiki_talk=ఈ చర్చా పేజీ |case: Template_talk=ఈ చర్చా పేజీ |case: Help_talk=ఈ చర్చా పేజీ |case: Category_talk=ఈ చర్చా పేజీ |case: Portal_talk=ఈ చర్చా పేజీ |default=[[{{NAMESPACE}} చర్చ:{{PAGENAME}}|దీని చర్చా పేజీ]] }} లో లేదా [[:వర్గం:తొలగించవలసిన పుటలు<includeonly>|{{PAGENAME}}</includeonly>]] పేజీలో వివరించండి. <!-- If this page obviously does not meet the criteria for speedy deletion, or you intend to fix it, please remove this notice, but do not remove this notice from pages that you have created yourself. If you intend to explain why you disagree with the speedy deletion, you may find it useful to insert the template <tt><nowiki>{{hangon}}</nowiki></tt> into this article prior to writing your explanation. This will alert administrators to your intention, and may permit you the time to write your explanation. --> <span class="plainlinks"><small>''[[Wikibooks:నిర్వాహకులు|నిర్వాహకులూ]], ఈ పేజీని [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|action=delete}} తొలగించే ముందు] [[Special:Whatlinkshere/{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|ఇక్కడికి లింకున్న పేజీలు]], [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|action=history}} ఈ పేజీ చరిత్ర] ([{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|diff=0}} చివరి మార్పు]) లను పరిశీలించడం మరచిపోకండి [[Template:Db-reason|.]] {{{notes|}}}</small></span> </div> <includeonly>[[వర్గం:తొలగించవలసిన పుటలు]]</includeonly> <noinclude> [[వర్గం:తొలగింపు మూసలు|G]] </noinclude> lulymkulvss0dyyiu8t17ouhu117vpp వారములు-అధిపతులు 0 2011 5371 4856 2011-10-24T13:47:31Z 117.230.239.133 wikitext text/x-wiki ఆది వారము, రవి వారము, భాను వారము - సూర్యుడు. సోమ వారము - చంద్రుడు. మంగళ వారము - కుజుడు. బుధ వారము - బుధుడు. గురు వారము - గురుడు/బృహస్పతి. శుక్ర వారము - శుక్రుడు. శని వారము - శని. ikctxf4kei9tx9rfd50dr4z4sx71tiq దస్త్రం:వినాయక వ్రత కల్పము.pdf 6 2019 4557 2008-02-03T11:23:18Z Panilkumar78 87 పురాతన వినాయక వ్రత కల్పము wikitext text/x-wiki పురాతన వినాయక వ్రత కల్పము tlpclosaczuh2eufkirppb61al27xmj పొదలకూరు 0 2020 4566 4565 2008-02-08T22:00:12Z Nagamohan 91 wikitext text/x-wiki మాది పొదలకూరు. ఇది నెల్లూరు జిల్లాలోని ఒక మండలము.నెల్లూరు నుంచి సోమశిల వెళ్ళవలెనంటే పొదలకూరు ద్వారా వెళ్ళాలి.సోమశిల పెన్నా నది పైన కట్టబడిన ఒక ప్రాజెక్టు. పొదలకూరు లో ఒక ప్రభుత్వ ఉన్నత పాఠశాల మరియు ప్రభుత్వ జూనియర్ కాలేజి కలవు. rpoou845o1287xkngvwenk6xvnzdp0z మీడియావికీ:Gadgets-definition 8 2022 6529 4579 2017-05-23T08:08:52Z Nemo bis 1248 Declare dependency so that mw.util does not break JavaScript, see [[phabricator:T164242]]. wikitext text/x-wiki == interface-gadgets == * Gadget-XHTML-tab[ResourceLoader|dependencies=mediawiki.util]|Gadget-XHTML-tab.js c1wh5upnb7fxosmu1xu384rp2uoe8or మీడియావికీ:Gadget-Gadget-XHTML-tab.js 8 2023 7886 7628 2021-02-20T17:02:41Z Ladsgroup 1892 Maintenance: Replacing legacy global variable ([[phab:T72470]]) javascript text/javascript $.when($.ready,mw.loader.using('mediawiki.util')).then(function() { var xmlurl = 'http://uni.medhas.org/transliterate.php5?file=' + encodeURIComponent(mw.config.get('wgServer') + mw.config.get('wgScript') + '?title=-&curid=' + wgArticleId) + '&transliterate_to_button=%E0%B2%85'; mw.util.addPortletLink('p-cactions',xmlurl,'కన్నడ'); }); t3hk2ls207l1rub2j7ez41ivxtrzoeg తెలుగు ఆంగ్లము నిఘంటువు 0 2024 6265 6264 2015-08-31T20:14:44Z 103.15.63.50 wikitext text/x-wiki *అంకము chapter *అంకితం dedication *అంకుశము *అంకె Number *అంకెలు Numbers *అంగ step *అంగజ *అంగడి shop, kiosk *అంగన lady, woman *అంగము organ, part *అంగరక్షకుడు bodyguard *అంగవస్త్రము *అంగారకుడు Mars *అంగీకారము agreement, acceptance, consent *అంగుళము inch *అంచనా estimation, guess *అంచు Border *అండ support *అండము egg *అండాశయము *అంతఃపురము palace interiors (meant for ladies) *అంతము End, finish *అంతరంగం mind, inner self *అంతరము difference *అంతరాత్మ (lit. inner soul) conscience *అంతరాయము interruption *అంతరిక్షం Space *అంతర్జాతీయ international *అంతర్లీనం merging *అంతస్తు storey, floor *అందము beauty *అంధకారము darkness *అంధత్వం blindness *అంధవిశ్వాసము superstition, blind belief *అంధుడు blind person *అంపశయ్య *అంబరము sky *అంబలి *అంబు arrow *అంబుజము *అంబుధి *అంశ *అంశము *అకర్మ *అకలుషితము *అకల్మషము *అకస్మాత్తు *అకస్మాత్తుగా suddenly *అకారణముగా without reason *అకార్యము *అకాలము *అకృత్యము *అక్క elder sister *అక్కడ there *అక్కర need, necessity *అక్కసు grudge *అక్టోబర్ October *అక్రమం *అక్రమము *అక్రూట్ walnut *అక్షతలు *అక్షరమాల alphabet *అక్షరము letter of the alphabet *అక్షరాలు letters of the alphabet *అక్షింతలు *అక్షువు *అఖండము *అగంతకుడు *అగడ్త *అగమ్యగోచరము *అగాధము *అగోచరము invisible *అగ్గిపుల్ల match stick *అగ్గిపెట్టె match box *అగ్ని fire *అగ్నిపర్వతము volcano *అగ్ర *అగ్రగామి leader *అగ్రతాంబూలము first preference *అగ్రహారము village, hamlet *అచేతనము immobile *అచ్చు 1. vowel 2. print == శీర్షిక పాఠ్యం == *అజీర్ణము indigestion *అజ్ఞాతము *అటక attic *అటుకులు *అట్ట pad *అట్టహాసము roaring / victorious laughter *అట్టు pancake *అట్లతదియ *అడకత్తెర *అడవి forest, jungle *అడితి *అడియాస vain hope *అడుగు 1. foot (12 inches) 2. to ask 3. bottom (of a container) 4. step *అడుసు mire, slush *అడ్డంకి hurdle *అడ్డము breadth, width; blockage *అడ్డుతెర smoke-screen *అణచు suppress, oppress *అణువు atom *అతడు he *అతనికి to him *ఆమెకి to her *అతను he *అతిక్రమణ forceful occupation *అతిక్రూరడు *అతిథి guest *అతివృష్టి excess rain *అతిశయము exaggeration *అతిసారము *అతీంద్రియ *అతీంద్రియము *అతుకు to stick, paste, gum; joint, welding, soldering *అత్త mother-in-law *అత్తరు perfume *అత్తిచెట్టు *అత్యంత extremely *అత్యద్భుతము magnificent, astounding *అత్యవసరము essential, most necessary *అత్యుత్సాహం *అది that one, it *అదుము to press *అదృశ్యము disappearance, vanishing *అదృష్టము good luck *అద్దము mirror *అద్దె rent *అద్భుతము miracle; magnificence *అద్వితీయ second to none *అధమము minimality *అధరము lip *అధర్మము illegality, lack of justification *అధికం excess *అధికారము authority, power *అధికారి officer, authority *అధిపతి head, manager *అధిరోహణ ascension, going up *అధీతి *అధైర్యము lack of courage *అధోగతి ultimate doom *అధ్యక్షుడు chairman, presiding officer *అధ్యాపకుడు teacher *అధ్యాయము chapter *అనంగీకారము disagreement, non-acceptance *అనంగు *అనంతము endless *అనర్ధము unexpected harm, boomerang *అనవసరము unnecessary *అనాకారము shapelessness *అనాది ancient times *అనాధ orphan *అనామిక the nameless *అనావృష్టి deficient rain *అనాస pineapple *అనివార్యము inevitability *అనుంగు *అనుకరణము *అనుకరణములు *అనుకూలం favourable *అనుకోకుండా unexpectedly *అనుగుణం *అనుగ్రహం mercy *అనుచితము impropriety *అనుట *అనుతాపం *అనునయం *అనుపమానము *అనుపల్లవి *అనుబంధం relation *అనుభవం experience *అనుభవసారము *అనుభూతి feeling *అనుభూతులు feelings *అనుమతి permission *అనుమానం doubt, suspicion *అనురక్తి *అనువాద translational *అనువాదం translation *అనువాదాలు translations *అనువు chance, opportunity *అనుష్టానము *అనుష్ఠానము *అనుసంధానం *అనుసరణ following, mimicking *అనృతము untruth *అనేక multiple, many *అన్న elder brother *అన్నమయ్య Annamayya (proper noun) *అన్నము cooked rice; food *అన్నయ్య elder brother *అన్నవాహిక food-pipe *అన్యము *అన్యాయము injustice *అన్యాయమైన unlawful, unjustifiable *అన్వేషణ search *అన్వేషి one who goes in search *అపకారం harm *అపకారి one who intentionally caused harm *అపకీర్తి bad publicity, notoreity *అపచారము *అపజయము defeat *అపథ్యము *అపనమ్మకం / *అపనమ్మకము lack of trust *అపనింద *అపరాధభావం criminal intent *అపరాధము crime *అపరాధి criminal *అపరాలు *అపరిచితుడు stranger, unknown man *అపరిమితి *అపశ్రుతి distraught tune *అపసవ్యము impropriety *అపస్వరము out of tune, jarring tone *అపహరణ stealing, kidnapping *అపాయము danger, risk *అపారం *అపురూపము apple of the eye *అపూర్వము unprecedented *అపేక్ష expectation *అప్పడం papad (fried or roasted crisp side-dish) *అప్పు loan *అప్పుడు then *అప్రమత్తత alertness *అప్రాచ్యుడు *అబద్ధము lie, untruth *అబ్బాయి boy *అభయము assurance of protection *అభాగ్యులు the unfortunate ones *అభిజ్ఞాతము *అభిజ్ఞానము *అభినందన congratulation *అభినయము acting *అభిప్రాయము opinion, point of view *అభిమానం / *అభిమానము good opinion, respect *అభిలాష dream, desire *అభివృద్ధి development *అభిషేకము *అభీష్టము desire, wish *అభూతకల్పన original / unprecedented creation *అభ్యంతరము objection *అభ్యర్థన appeal, prayer *అభ్యాగతుడు *అభ్యాసము exercise; study *అమంగళము bad omen, inauspicious event *అమరులు the immortals *అమర్యాద disrespect, dishonour *అమలు implementation *అమాంతము entirety *అమాత్యుడు minister, adviser, counsellor *అమాయకుడు innocent man *అమావాస్య New Moon day *అమూల్యము invaluable *అమృతం amrit, heavenly nectar *అమ్మ mother *అమ్మకము sale *అమ్మమ్మ maternal grandmother *అమ్మవారిల్లు parents' home *అమ్మాయి girl *అయస్కాంతత్వం magnetism *అయస్కాంతము magnet *అయోమయము incomprehensibility, Greek and Latin *అరచెయ్యి palm of the hand *అరటి banana, plantain *అరటిచెట్టు banana tree *అరటిపండు banana fruit *అరణ్యము forest *అరణ్యరోదన "crying in the forest" (in vain) *అరయిక *అరవచాకిరి *అరవై sixty *అరాచకము anarchy *అరివేణం *అరిశ *అరిషడ్వర్గం *అరిష్డ్వర్గం *అరుగు *అరుదు rare; rarity *అరుపు shout, cry *అరువు loan *అర్థము meaning, sense *అర్ధ half *అర్ధచంద్రుడు half-moon *అర్ధరాత్రి mid-night *అర్ధాంగి better half, wife *అర్పణం *అఱక *అల wave *అలంకరణ decoration *అలంకారము make-up, dressing up *అలక *అలక్ష్యము ignoring, not paying due attention *అలజడి disturbance, revolt *అలమటించు to suffer *అలమర almirah *అలమారు *అలరు *అలవాటు habit *అలవి *అలసందలు *అలుకు to mop (e.g. the floor) *అలుగు to sulk, to feel insulted *అలుపు fatigue, tiredness *అలుసు excuse *అలేఖము *అల్యూమినియం aluminium *అల్లం ginger *అల్లకము embroidery *అల్లరి *అల్లుడు son-in-law *అవకాశము opportunity, chance *అవగతము *అవగాహన understanding *అవతారము *అవధి given time, permitted period *అవమానము insult *అవయవము body part, organ *అవరోధం / *అవరోధము hurdle *అవరోహణ *అవలంబన *అవలోకనము observation, inspection *అవశేషము remains *అవసరము necessity *అవసానము *అవస్థ condition, status *అవాస్తవము *అవి those, they (inanimate) *అవివాహిత unmarried woman *అవివేకి fool, stupid fellow *అవిశచెట్టు *అవిస్వాసం *అవును Yes *అవ్యక్తము *అశక్తి *అశుభము *అశ్రువులు tears *అశ్వసామర్ధ్యము horsepower *అశ్వం horse *అష్ట అర్ఘ్యాలు *అష్టకష్టాలు *అష్టగంధాలు *అష్టగురువులు *అష్టతీర్థాలు *అష్టదిగ్గజములు *అష్టబంధనము *అష్టసిద్ధులు *అసంతృప్తి dissatisfaction, unhappiness *అసందర్భము irrelevance *అసంపూర్తి incompletion *అసంభవము impossibility *అసత్యము untruth, lie *అసభ్యత *అసమర్ధుడు incapable person *అసమ్మతి disagreement *అసహజము unnaturality *అసహనము intolerability *అసహాయత helplessness *అసహ్యం / *అసహ్యము disgust, hatred *అసాధారణము extraordinariness *అసురులు Asuras, Rakshasas *అసువు *అసూయ envy, jealousy *అస్తమయము setting, departure *అస్త్రము weapon *అస్థి *అస్థిత్వం non-existence *అస్వస్థము *అహం ego *అహంకారం / *అహంకారము arrogance *అహంభావము stubbornness jn3jhzrxbd7e4nwo8verv1szl4g2vlu కేరట్లు తింటే కంటికి మంచిదంటారు. నిజమేనా? 0 2038 4616 2008-04-17T08:07:27Z రవిచంద్ర 129 కొత్త వ్యాసం wikitext text/x-wiki 5. కేరట్లు తింటే కంటికి మంచిదంటారు. నిజమేనా? కేరటు దుంపలు నారింజ రంగులో పొడుగ్గా ఏకుల్లా ఉంటాయి. ఇవి తింటే కంటికి మంచిది అంటారు. ఇది మంచో కాదో తర్వాత చూద్దాం. ముందు ఈ పుకారు ఎలా పుట్టిందో పరిశీలిద్దాం. కేరట్లలో ఉండే బీటా కేరొటేన్‌ అనే రసాయనమే విటమిన్‌ ఎ తయారీకి ముడి పదార్ధం. ఈ వీటమిన్‌ లోపిస్తే రేచీకటి అనే కంటి వ్యాధి వస్తుంది. ఈ విటమిన్‌ లేకపోతే కండ్లలో చెమ్మదనం పోయి, ఎండి పోతాయి. టూకీగా చెప్పాలంటే పోషక పదార్ధాలలో విటమిన్‌ ఎ చాల ముఖ్యం. అందులో ఢోకా లేదు. రోజుల తరబడి పొట్ట వీపుకి అంటుకుపోయే అంత గర్భ దరిద్రం అనుభవించే వారిని మినహాయిస్తే సామాన్యులు తినే ఆహారంలో ఈ విటమిన్‌ దండిగానే ఉంటుంది. కనుక సర్వ సాధారణంగా విటమిన్‌ ఎ కొరత రాకూడదు. చెప్పొచ్చేదేమిటంటే కంటికి మంచిదని కేరట్లని ప్రత్యేకం మనం తినక పోయినా పరవా లేదు. బీటా కేరొటీన్‌ ఇంకా అనేక ఆహార పదార్ధాలలో లభిస్తుంది. q57z9bxhln6uwoewkf7dltmtnw5q75y సప్త సముద్రాలు 0 2046 4625 2008-06-22T12:29:56Z 59.93.70.43 కొత్త పేజీ: ఇక్షు, క్షిర, ఘ్రుత, దధి, జల, లవణ, సురా సముద్రము wikitext text/x-wiki ఇక్షు, క్షిర, ఘ్రుత, దధి, జల, లవణ, సురా సముద్రము qnuevp6wd4atvb0624jibb6a6mp0xf7 హిందీ తెలుగు పోలికలు 0 2048 4629 4627 2008-07-02T04:01:20Z T.sujatha 89 wikitext text/x-wiki హిందీ తెలుగు వేవేరు భాషలైనా అనేక పదాలు రెండింటిలోనూ ఒకే అర్ధాన్ని స్పురింప చేస్తాయి.అవి ఏమిటో తెలుసుకుంటే భాష నేర్చుకోవడం కొంత సులువు చేసుకోవచ్చు.అలాగే దక్షిణ భారత భాషలైన తమిళం,కన్నడం,మళయాళం మరియు తెలుగు భాషలకు కొన్ని పోలికలు,కొన్ని తేడాలు ఉన్నాయి.మొదటిగా హిందీకి తెలుగుకి ఉన్న పోలికలను చూద్దాం. {{అక్షరాలు}} 0xiwbzbl2vbfz508dlecratji0clwa0 మూస:అక్షరాలు 10 2049 4641 4637 2008-07-03T05:31:36Z T.sujatha 89 wikitext text/x-wiki {| |- | |- | <div style="border: 1px solid #9999FF; margin: 0em; background-color: #f5f5ff;"> <div style="background: #CCCCFF; padding: 0.2em; text-align: center;"><big>అక్షరానుసార పట్టిక</big></div> <div style="padding: 0.3em; text-align: center; letter-spacing: 0.2em;" class="plainlinks"> [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=హి.తె.అ హి.తె.అ ] - [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=ఆ ఆ] - [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=ఇ ఇ] - [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=ఈ ఈ] - [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=ఉ ఉ] - [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=ఊ ఊ] - [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=ఋ ఋ] - [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=ౠ ౠ] - [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=ఎ ఎ] - [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=ఏ ఏ] - [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=ఐ ఐ] - [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=ఒ ఒ] - [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=ఓ ఓ] - [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=ఔ ఔ] - [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=అం అం] - [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=అః అః] - [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=క క] - [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=ఖ ఖ] - [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=గ గ] - [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=ఘ ఘ] - [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=ఙ ఙ] - [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=చ చ] - [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=ఛ ఛ] - [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=జ జ] - [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=ఝ ఝ] - [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=ఞ ఞ] - [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=ట ట] - [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=ఠ ఠ] - [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=డ డ] - [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=ఢ ఢ] - [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=ణ ణ] - [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=త త] - [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=థ థ] - [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=ద ద] - [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=ధ ధ] - [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=న న] - [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=ప ప] - [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=ఫ ఫ] - [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=బ బ] - [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=భ భ] - [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=మ మ] - [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=య య] - [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=ర ర] - [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=ల ల] - [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=వ వ] - [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=శ శ] - [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=ష ష] - [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=స స] - [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=హ హ] - [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=ళ ళ] - [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=క్ష క్ష] - [http://te.Wikibooks.org/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=ఱ ఱ] </div></div> |} 7w9db4w8m6nxxn3tvdp51uzxhex4eq3 జంతువులు 0 2050 4666 4665 2008-07-12T09:51:20Z T.sujatha 89 wikitext text/x-wiki [[బొమ్మ:Animals.gif|thumb|center|జంతువులు]] *అ *ఆ #[[ఆవు]] *ఉ #[[ఉడుత]] *ఎ #[[ఎద్దు]] #[[ఎలుక]] *ఏ #[[ఏనుగు]] *కు #[[కుక్క]] #[[కోతి]] *గ #[[గుర్రము]] #[[గాడిద]] *జ #[[జింక]] #[[జీబ్రా]] #[[జిరాఫీ]] *త #[[తాబేలు]] *న #[[నక్క]] *మ #[[మేక]] #[[మొసలి]] *ప #[[పిల్లి]] #[[పులి]] #[[పంది]] *ల #[[లేడి]] *స #[[సింహము]] p893vbkuoncntcxh8akgn3syo7zghn5 ఆవు 0 2051 5694 4655 2013-02-18T16:46:10Z Kprsastry 1093 wikitext text/x-wiki [[బొమ్మ:Cow suckling.jpg|thumb|left|ఆవు]] <center><big><big><big>జంతువులు</big></big></big><br/><big>''ఆవు'' </big><br/> <big>ఆవు తల్లివంటిది.</big> <big>ఆవుపాలు ఎంతో శ్రేష్టమ్ </big><br> <big>తల్లి పాలు చాలని పిల్లలకు ఆవుపాలు ఇవ్వడం అలవాటు.</big><br> <big>ఆవు పెంపుడు జంతువు .</big><br> <big>ఆవు సాధు జంతువు.</big></center> qr2pa40u8xwlq4uh6avdisaqxe1q8ob కన్నడ తెలుగు పోలికలు 0 2052 4636 2008-07-03T04:33:05Z 59.92.1.3 కొత్త పేజీ: {{అక్షరాలు}} wikitext text/x-wiki {{అక్షరాలు}} pswltjo4f9mpsc0arot5v5pas65es4v హి.తె.అ 0 2053 4639 4638 2008-07-03T05:30:16Z T.sujatha 89 హిందీ-తెలుగు-అ, హి.తె.అకు తరలించబడింది wikitext text/x-wiki #अंग-అంగము #अनुवाद-అనువాదము #अमात्य-అమాంతము #आत्मा-ఆత్మ #अक्षर-అక్షరము #अहिंसा-అహింస #अंडा-అండము #अन्य-అన్య # lm82l4hbdlb56s3auzjvhtgm7rxqybj హిందీ-తెలుగు-అ 0 2054 4640 2008-07-03T05:30:16Z T.sujatha 89 హిందీ-తెలుగు-అ, హి.తె.అకు తరలించబడింది wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[హి.తె.అ]] fyosx1lj72tjb5yc5j9odwbwr1tufxo వంటపుస్తకం:వంకాయ 0 2055 6615 6613 2018-10-10T00:48:45Z 217.165.21.252 wikitext text/x-wiki '''కావలసిన పదార్దాలు :-''' ''వంకాయలు : 1/4 కెజి'' '''ఉల్లిపాయలు : 2''' '''పర్ఛిమిర్ఛి : 2''' [[en:Cookbook:Eggplant]] [[nl:Kookboek/Aubergine]] q1rjyyhjsosg1oqxr5gn2mlab7z75jj వంటపుస్తకం 0 2056 4643 2008-07-09T17:42:26Z 123.237.84.72 [[వంటపుస్తకం:విషయ సూచిక]]కు మళ్ళించబడుతుంది wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[వంటపుస్తకం:విషయ సూచిక]] 66953ib70li0cn05v6yi29jjd5al624 వంటపుస్తకం:విషయ సూచిక 0 2057 6612 6611 2018-10-10T00:26:07Z 217.165.21.252 /* వంటల జాబితా */ wikitext text/x-wiki {{మొలక}} __NOTOC__ <!--INTRODUCTION--> <center><big><big>వికీమీడియా వంటపుస్తకం</big></big><br/>''ప్రపంచ వ్యాప్త వంటల సమాహారము'' <br/> </center> ===[[వంటపుస్తకం:వంటల జాబితా|వంటల జాబితా]]=== <div style="padding-left:2em;"> [[వంటపుస్తకం:వంకాయ|వంకాయ కూర]], [[వంటపుస్తకం:పప్పు|పప్పు]], </div> అన్నము , చారు ===[[వంటపుస్తకం:మిఠాయిలు|మిఠాయిలు]]=== <div style="padding-left:2em;"> [[వంటపుస్తకం:కొబ్బరి లౌజు|కొబ్బరి లౌజు]], [[వంటపుస్తకం:రసగుల్ల|రసగుల్ల]], </div> ===[[వంటపుస్తకం:సూపులు|సూపులు]]=== <div style="padding-left:2em;"> [[వంటపుస్తకం:టమాట సూపు|టమాట సూపు]] </div> ===[[వంటపుస్తకం:ప్రత్యేక పత్యాలు|ప్రత్యేక పత్యాలు]]=== <div style="padding-left:2em;"> [[వంటపుస్తకం:Appetizers|Appetizers]], </div> ===[[వంటపుస్తకం:వంట సామాగ్రి|వంట సామాగ్రి]]=== <div style="padding-left:2em;"> [[వంటపుస్తకం:పెనం|పెనం]], [[వంటపుస్తకం:కళాయి|కళాయి]], [[వంటపుస్తకం:గరిటె|గరిటె]], [[వంటపుస్తకం:జల్లి గరిటె|జల్లి గరిటె]], [[వంటపుస్తకం:గిన్నె|గిన్నె]], [[వంటపుస్తకం:పాత్ర|పాత్ర]], [[వంటపుస్తకం:పొయ్యి|పొయ్యి]], [[వంటపుస్తకం:పోపుడబ్బా|పోపుడబ్బా]], </div> ===[[వంటపుస్తకం:వంటింటి చిట్కాలు|వంటింటి చిట్కాలు]]=== <div style="padding-left:2em;"> [[వంటపుస్తకం:Appetizers|Appetizers]], </div> [[వర్గం:వంటపుస్తకం]] swxmlzig0trdxzpk61in1omg86s6wlz పెద్దనాన్న 0 2058 4646 2008-07-10T14:35:24Z Vinaygarimella 194 కొత్త పేజీ: తండ్రి కి అన్నయ్య లేదా తల్లి యొక్క అక్క భర్త wikitext text/x-wiki తండ్రి కి అన్నయ్య లేదా తల్లి యొక్క అక్క భర్త hfdmu0hdpil5stltql9re2xihk4xil7 భార్య 0 2059 4900 4647 2010-04-07T05:40:17Z Mschan 465 wikitext text/x-wiki సహధర్మచారిని. ఒక స్త్రీ కి వివాహము ద్వారా పురుషునితో ఏర్పడిన బంధము a1qjat2qr1ym1fox1x3herbsjbil6rf ఎద్దు 0 2060 4657 4656 2008-07-12T09:19:46Z T.sujatha 89 wikitext text/x-wiki [[బొమ్మ:Charolais.jpg|thumb|left|ఎద్దు]] hqzk4hv7zalm41nmz079yroy7o7ezv3 తల్లిదండ్రుల మార్గదర్శి 0 2101 4744 4740 2008-12-31T06:42:57Z 195.207.101.112 wikitext text/x-wiki పరిచయము: ఉమ్మడి కుటుంబాలలో పెద్దవాళ్ళు దగ్గర ఉన్నప్పుడు పిల్లలకు ఎక్కువగా సంరక్షణ ఉండేది. నేటి సమాజంలో చిన్నకుటుంబాలు ఎక్కువవుతున్న తరుణంలో, పిల్లలకు ఎటువంటి చిన్న జలుబు, దగ్గులాంటివి వచ్చినా ఏమిచేయాలో తెలీక తల్లిదండ్రులు తల్లడిల్లిపోతున్నారు. ఇంట్లో పెద్దవాళ్ళులేని కొరతను కొంతవరకైనా తీర్చడానికి, ఈ పుస్తకం సహకరిస్తుందని ఆశిస్తున్నాము. == జ్వరము, మూర్ఛలు == చిన్న పిల్లలు వేడిని తట్టుకోలేరు. అందువల్ల జ్వరం రాగానే, వంటిమీద బట్టలు లేకుండా చేసి, తడిగుడ్డతో ఎప్పటికప్పుడు తుడవాలి. లేని పక్షంలో పిల్లలకు మూర్ఛలు వస్తాయి. మూర్ఛలు ఒకసారి వస్తే, ప్రతిసారి జ్వరం వచ్చినప్పుడల్లా మళ్ళీ వచ్చే అవకాశాలు చాలా ఉన్నాయి. మూర్ఛలు ఎంత ఎక్కువసార్లు వస్తే మెదడు అంతగా దెబ్బతింటుంది. పెద్దగా అయ్యాక వారి ఆలోచనా విధానంలోకూడా లోపం ఉంటుంది. == పాలు, పాల దంతాలు == పోతపాలు తాగే పిల్లల విషయంలో, కొంత మంది తల్లులు, పాలడబ్బానోట్లో పెట్టి నిద్రపుచ్చుతారు. ఇలా రాత్రంతా నోట్లో ఉన్న పాలు, పిల్లల పళ్ళు పుచ్చిపోయేలా చేస్తాయి. రూట్ కెనాల్ థెరపీ అవసరమయిన రెండు సంవత్సరాల పిల్లలు ఉన్నారని గమనించండి. == పెరుగుదల, థైరాయిడ్ హార్మోన్ == మీపిల్లల పెరుగుదల ఉండవలసినంతగా లేకుంటే థైరాయిడ్ హార్మోన్ లోపం అయిఉండవచ్చని గమనించండి. చంటి పిల్లలకు (రెండు సంవత్సరాలలోపు) ఏడుపు అవసరం అని గమనించండి. ఏడవడం వల్ల తాగిన పాలు అరుగుతాయి, కావలసిన ఎక్సర్సయిజ్ అందుతుంది. థైరాయిడ్ స్టిమ్యులేట్ అవుతుంది. == పెరుగుదల, తోటి పిల్లల పాత్ర == వెనకట సంతానానికి, సంతానానికి ఎక్కువగా ఎడంలేనప్పుడు, ఉమ్మడి కుటుంబాలలో అదే వయసుగల అన్నదమ్ముల పిల్లలు ఉండటంవల్లనూ పిల్లల ఎదుగుదల ఎక్కువగా ఉండేది. ఇప్పుడు సంతానానికి, సంతానానికి ఎక్కువగా ఎడం ఉండటం వల్లనూ, చిన్న కుటుంబాలవ్వడం వల్లనూ, పిల్లలకు త్వరగా మాటలు రాకపోవడం, పెరుగుదల మందగించడం జరుగుతుంది. పిల్లలను త్వరగా ply schoolకి పంపడం వల్ల కొంతవరకు సరిదిద్దుకోవచ్చు. l5mm0bvnn45d260t8ld0zqfvih1dimh వంటపుస్తకం:కొబ్బరి లౌజు 0 2103 5558 4736 2012-06-18T07:07:26Z Rajasekhar1961 927 wikitext text/x-wiki వర్గం : శాకాహారం '''కావలసిన పదార్దాలు:''' * కొబ్బరి తురుము : 1 కప్పు * పంచదార : 1 కప్పు '''తయారు చేయు విధానం:''' 1:1 లో కొబ్బరి తురుము, పంచదారను కలిపి పొయ్యిమీద పెట్టి, గట్టి పడే వరకు కలుపుతూ ఉండాలి. (మొదట నీరు నీరుగా మారి, తరువాత గట్టి పడుతుంది.) తరువాత కిందకు దింపుకొని, నూనెరాసిన ప్లేట్ లోకి మార్చుకోవాలి. చల్లారిన తరువాత పిజ్జా కట్టర్ తో కాని, చాకుతో కాని ముక్కలుగా కత్తిరించుకోవాలి. అంతే! వడ్డించాడినికి సిద్ధం. [[వర్గం:వంటపుస్తకం]] 1x52bd4fh3myaj1aql6bk4sdk1d415p వంటపుస్తకం:టమాట సూపు 0 2104 5737 5554 2013-05-01T16:25:55Z 14.99.30.248 wikitext text/x-wiki '''వర్గం''' : శాకాహారం '''కావలసిన పదార్దాలు :''' * టమాటాలు : 4 * కొత్తిమీర తరుగు : 1 టీ స్పూను * నీళ్ళు : 3 కప్పులు * పంచదార : 1/2 టీ స్పూను * క్యారెట్ : 1 * ఉల్లిగడ్డ : 1 * వెల్లుల్లి : 2 పాయలు (రెకలు) * బిర్యానీ ఆకులు : 2 * మిర్యాలు : 3 * వెన్న/నెయ్యి : 1/2 టీ స్పూను * ఉప్పు : తగినంత * నల్ల ఏలకులు : 2 '''తయారీ విధానం:''' టొమాటో, క్యారెట్, నీళ్ళు, నల్ల ఏలకులు, మిరియాలు, బిరియానీ ఆకులు, వెల్లుల్లి, ఉల్లిపాయ, పంచదార, ఉప్పు లను కుక్కర్ లో ఉడికించాలి. (కుక్కర్ 3 విజిల్స్ వస్తే సరిపోతుంది). మెత్తగా అయిన టొమాటో మిశ్రమాన్ని వడ పోయాలి. మెత్తగా చేత్తో మెదిపి, ఆ గుజ్జును కూడా వడ పోయాలి. ఫ్రయింగ్ పాన్ లో వెన్న/నెయ్యి వేసి బ్రెడ్ ముక్కలను వేయించాలి. వడ్డించే ముందు ఈ బ్రెడ్ ముక్కలను సూప్ లో వేసుకోవాలి. [[వర్గం:వంటపుస్తకం]] ohdrihq9okzlyg69akfayt255uumbm6 తాతయ్య 0 2106 4749 2009-01-17T05:24:32Z 121.243.129.77 కొత్త పేజీ: అమ్మకు నాన్న లేదా నాన్నకు నాన్న wikitext text/x-wiki అమ్మకు నాన్న లేదా నాన్నకు నాన్న kuxik4rvlpzhn7q398pxrkn38zcb0hz వంటపుస్తకం:రసగుల్ల 0 2110 4762 2009-02-01T06:57:32Z 202.153.41.83 కొత్త పేజీ: వర్గం : శాకాహారం '''కావలసిన పదార్దాలు:''' * పంచదార : 1 కప్పు '''తయారు చ... wikitext text/x-wiki వర్గం : శాకాహారం '''కావలసిన పదార్దాలు:''' * పంచదార : 1 కప్పు '''తయారు చేయు విధానం:''' [[en:Rasgulla]] 6elynqgjedgxpl7fje8o477xkio8nf2 మూస:Delete 10 2117 4778 2009-03-05T20:00:38Z Mike.lifeguard 84 [[మూస:తొలగించు]]కు మళ్ళించబడుతుంది wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[మూస:తొలగించు]] ixoqq2d7pfz4po7enodz6becmwoqnv6 మూస:Softredirect 10 2139 6306 4806 2015-10-22T01:42:47Z Gangleri 26 improuved to [[:{{{1}}}|{{{2|{{{1}}}}}}]] using [[m:Soft redirect]]|soft redirect - added BiDi safety - LANG="en" dir="ltr" wikitext text/x-wiki [[Image:Redirectltr.png|#REDIRECT ]]<span class="redirectText" id="softredirect">[[:{{{1}}}|{{{2|{{{1}}}}}}]]</span><br /><span style="font-size:85%; padding-left:52px;" LANG="en" dir="ltr" >This page is a [[m:Soft redirect|soft redirect]].</span> 1ck76o1bo02hg51p6ohu2xow0xkifnl చెల్లి 0 2142 4809 2009-07-14T18:42:01Z Ramana 344 'తన తల్లిన్డ్రులకు తన తరువాత జన్మించిన ఆడ సంత...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki తన తల్లిన్డ్రులకు తన తరువాత జన్మించిన ఆడ సంతానము. 7gli9lhu6mswz3vwkq68g4bnt4lpupc పిల్లల పేర్లు 0 2156 33218 11471 2022-05-30T05:58:57Z 2409:4070:2516:94F2:0:0:22E6:30AD wikitext text/x-wiki [[పిల్లలకు]] పేర్లను సహజంగా(అనాదిగా) pubbaజన్మ నక్షత్రం ఆధారంగా పెడతారు. తద్వారా, ఒక వ్యక్తి జాతకం తెలుసుకోవడానికి అతని పు12,5ట్టిన సమయం గుర్తుపెట్టుకోనవసరంలేదు. క్రింద పట్టికలో నక్షత్రం , పేరులోని మొదటి అక్షరం ఇవ్వబడినవి. శm So.raa {| class="wikitable" ! లి<br />పె !K |ఛ |అశ్వని |చు, చె, చొ, ల |- |భరణి |పె లు, లె, లొ, లీ |- | | |- |కృత్తిక |ఆ, ఈ, వు, ఐ, అ ఇ, ఓ కృత్తిక నక్షత్రం లో ఆడపిల్లల పేర్లు |- |రోహ హహిణి |ఓ, వాహలత , వి, వ |- |మృగశిర |వె , వొ10, క, కి |- |ఆరుద్ర |కు, కం, జ, చ, ఘ, డ |- |పునర్వసు |క , కొ, హ, హి |- |పుష్యమి |హు, హె, హొ, డ, హు |- |ఆశ్లేష |డే |- |మఖ కేతువు / మాఘ |మ, మి, ము, మె, ట, టి ట |- |పూర్వ ఫల్గుణి |మో, ట, టి, టు, పా, తొ, తూ #- |ఉత్తర ఫల్గుణి |టి, టొ |- |హస్త |- |చిత్త 1 |- |స్వాతి |- |విశాఖ |-న న |అనూరాధ |- |జ్యేష్ట నొ య యి యు |- |మూల కేతువు |- |పూర్వాషాఢ |- |ఉత్తరాషాఢ |- |శ్రవణం | |- |ధనిష్ట |గ, గి, గు, గె, గీ | |- |శతభిషం |- So.onthenames |పూర్వాభద్ర |-ķసా,సో,దా,దో- |రేవతి |} క్రింద పట్టికలో పేర్లు, వాటి అర్ధాలు వివరించబడినవి.ex [[ÚÚÙ]]7 '''లి , లు, లె, లో '''్ అంకుశ్i అకుంటిత్ Iకుల్ - శివుడు అఖిలేష్ అఖిలేంద్ర అఖిల్ అఖిలేష్ - ప్రపంచానికి అధిపతి అగస్త్య - అగస్త్య మునీంద్రుడు అగ్ని కుమార్ అగ్ని ప్రకాశ్ అచ్యుత్ - కృష్ణ భగవానుడు అజయ్ అభయ్ - భయం లేని వాడు 7భిరాజ్ అభిరామ్-అన్దగాడు అభిలాష్ అభిషిక్త్ - రాజు అతుల్ అద్విక్ అనన్య అనికేత్ అనిరుధ్ అనిల్ అరుణ్ అలోక్ అక్షజ్ - విష్ణు భగవానుడు అక్షయ్ అక్షంత్ - విష్ణు భగవానుడు అక్షిత్ ఆకాశ్ ఆకాంక్ష ఆచార్య - గురువు ఆది - మొదటి వాడు ఆదర్శ్ - ఆదర్శప్రాయిడు ఆదిత్య - సూర్యుడు ఆదికేశవ్ ఆదిశేషు ఆద్రిక్ - కొండల మధ్యగా ఉదయించే సూర్యుడు ఆధిర - చందమామ ఆదేశ్ - ఆదేశించు వాడు(రాజు) ఆయుష్ - దీర్ఘాయిశ్కుడు ఆర్యన్ - రాజు వ్ఆరుద్ర ఆరుష్ - సూర్యుని మొదటి కిరణం ఆలేఖ్ - శివ భగవానుడు అమృత రావు ''' ''jaa == పు పవన్ పవన్ శర్మ పరిమళ ప్రశాంత్ ప్రశాంతి ప్రసాద్ ఘ Ha యశస్ యక్షిణి యక్షిణి యక్షిణి యమున యల్లమ్మ యవ్వని యశస్విని యశోద యశోధర యశ్వంత యాగ్నిక యాఘ్న యాదగిరమ్మ యాదమ్మ యామిని-రాత్రి, చీక 8rdc2unr0j3k08zdf1iawng1fz21vja కొడుకు 0 2158 4843 2009-11-18T13:43:53Z 20.139.83.50 'తనకు తన భార్యకు కలిగిన పురుష సంతతి తన అన్నదమ...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki తనకు తన భార్యకు కలిగిన పురుష సంతతి తన అన్నదమ్ముల లేదా తన సోదర సమానుల పుత్ర సంతతి ciijtlia3fzglyrxemx5f4t4d2fu8t7 వర్గం:తెలుగు భాష 14 2159 6087 6086 2015-04-01T17:31:21Z JVRKPRASAD 550 wikitext text/x-wiki [[వర్గం:తెలుగు]] h4ojqweua51w2if8a9o4rachdurf4gc సప్త ద్వీపాలు 0 2160 5384 4846 2011-11-16T11:17:47Z 151.151.109.26 wikitext text/x-wiki # జంబూ ద్వీపం - జంబూ అనగా నేరేడు అని అర్థం </BR> # ప్లక్ష ద్వీపం</BR> # శాల్మల ద్వీపం</BR> # కుశ ద్వీపం</BR> # క్రౌంచ ద్వీపం</BR> # శాక ద్వీపం</BR> # పుష్కర ద్వీపం</BR> th9434ts7y75i18xb32jwocr2cq8dub మేనమామ 0 2161 4850 2009-11-28T15:02:22Z 117.200.228.183 'తల్లి సొదరుడు. మామయ్య అని సామాన్య వ్యవహారం.' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki తల్లి సొదరుడు. మామయ్య అని సామాన్య వ్యవహారం. n58lth6n3j00srb6dqc579dma9zn56f మేనత్త 0 2162 4851 2009-11-28T15:03:53Z 117.200.228.183 'తండ్రి సోదరి. అత్త అని, అత్తయ్య అని సామాన్య వ్...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki తండ్రి సోదరి. అత్త అని, అత్తయ్య అని సామాన్య వ్యవహారం mav24n6gqfjyg098ctftql5vchagj8p ఆడపడుచు 0 2163 5758 5757 2013-09-01T15:19:17Z 71.170.46.39 wikitext text/x-wiki భర్త సొదరి, ఒక స్త్రీ కి పర్యాయయపదమ్ trjlzp81gzt4xlatinkr5ec7moz9q5s మామయ్య 0 2164 4853 2009-11-28T15:09:59Z 117.200.228.183 'భర్త తండ్రి, భార్య తంఢ్రి, మేనమామ, మేనత్త భర్త...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki భర్త తండ్రి, భార్య తంఢ్రి, మేనమామ, మేనత్త భర్త - వీళ్ళను మామయ్య అనడం ఉంది. భర్త తండ్రిని, భార్య తండ్రిని మామగారు అనడంలో చుట్టరికం స్పష్టమవుతుంది. jgsem1qlqepb5gqi196qx33fv8ew8x7 Wikibooks:త్యాగరాజు కృతుల ప్రాజెక్టు 4 2178 4872 4871 2010-01-28T07:24:59Z 160.33.66.122 wikitext text/x-wiki -------------------------------------------------------------------------- మఱుగేలరా ఓ రాఘవ "మ" మఱుగేల చరాచరరూప పరా త్పరసూర్య సుధాకరలోచన "మ" అన్ని నీవనుచు అంతరంగమున తిన్నగా వెతకి తెలిసికొంటినయ్య నిన్నెగాని మది నెన్నఁ జాల నొరుల నన్ను బ్రోవవయ్య త్యాగరాజనుత "మ" -------------------------------------------------------------------------- ప: పలుకే బంగారమాయెనా కోదండపాణి || పలుకే || చ 1: పలుకే బంగారమాయె పిలిచిన పలుకవేమి కలలో నీ నామస్మరణ మరువ చక్కని తండ్రి || పలుకే || చ 2: ఇరువుగ ఇసుకలోన పొరలిన యుడుత భక్తికి కరుణించి బ్రోచితివని నెర నమ్మితిని తండ్రి || పలుకే || చ 3: రాతి నాతిగజేసి భూతలమందున ప్ర ఖ్యాతి జెందితివని ప్రీతితో నమ్మితి తండ్రి || పలుకే || చ 4: ఎంత వేడినను నీకు సుంతైన దయరాదు పంతము చేయ నేనెంతవాడను తండ్రి || పలుకే || చ 5: శరణాగత త్రాణ బిరుదాంకితుడవుగావా కరుణించు భద్రాచల వర రామదాస పోష || పలుకే || qtw07jygbj6nprpc3lrkkjh309wnuh2 దశావతారములు 0 2186 5001 5000 2010-09-02T14:13:09Z Jyoshu 532 [[Special:Contributions/Jyoshu|Jyoshu]] ([[User talk:Jyoshu|చర్చ]]) దిద్దుబాటు చేసిన కూర్పు 5000 ను రద్దు చేసారు wikitext text/x-wiki #మత్స్యావతారం #కూర్మావతారం #వరాహావతారం #నరసింహావతారం #వామనావతారం #పరశురామావతారం #రామావతారం #బలరామావతారం #కృష్ణావతారం #కల్కి అవతారం 67o65l7mzjwqdpipgg5se51zpcbinah మనవడు 0 2197 4899 2010-04-06T08:16:18Z Kanna1620 464 'మనుమడు అంటే, కూతురు లేదా కొడుకు యొక్క కొడుకు.' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki మనుమడు అంటే, కూతురు లేదా కొడుకు యొక్క కొడుకు. 8ik5p1hf0q6xsq73x6yn3q28o9iacpp మనవరాలు 0 2264 4997 2010-09-02T13:37:30Z Jyoshu 532 'మనవరాలు అంటే తన సంతానానికి కలిగిన ఆడపిల్ల.' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki మనవరాలు అంటే తన సంతానానికి కలిగిన ఆడపిల్ల. pa6054mr4rycc1ve46d2s60n0bmr8xm అన్న 0 2265 4998 2010-09-02T13:41:22Z Jyoshu 532 'అన్నా అంటే అమ్మా నాన్న కి తనకంటే ముందు పుట్ట...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki అన్నా అంటే అమ్మా నాన్న కి తనకంటే ముందు పుట్టిన మగ సంతానం 6svemcycww84vgnqnea0xuv4l85y7z2 తమ్ముడు 0 2266 4999 2010-09-02T13:42:41Z Jyoshu 532 'తల్లి తండ్రులకి తన తర్వాత జన్మించిన మగ సంతాన...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki తల్లి తండ్రులకి తన తర్వాత జన్మించిన మగ సంతానం తమ్ముడు 7ipabn8iy7yawu2102u7qlbs0dvsvur మీడియావికీ:Sitesupport-url 8 2279 5688 5643 2013-02-07T01:38:29Z Pgehres (WMF) 751 Updating sidebar link to use subst:CONTENTLANGUAGE wikitext text/x-wiki //donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_te.wikibooks.org&uselang=te bvmo4ldtazpumqu41r0a0z95yzbzqx9 చిన్నాన్న 0 2280 5023 2010-12-18T19:07:45Z 71.238.142.2 'నాన్నగారి తమ్ముడు , పిన్ని భర్త' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki నాన్నగారి తమ్ముడు , పిన్ని భర్త 84foqourd91xx4lzpvvqv5hghpmq70e అత్త 0 2282 5025 2010-12-18T19:33:45Z 71.238.142.2 'నాన్న కి చెల్లెలు , మావయ్య భార్య' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki నాన్న కి చెల్లెలు , మావయ్య భార్య lr58d4p8nfrerdgpk4e5ulcmzg9xi7o అనూష 0 2300 5049 2011-03-15T08:11:33Z 111.93.6.110 'అనూష =ఒక అల్లరి పిల్ల,ఒక పిడుగు,ఒక బాంబు ,' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki అనూష =ఒక అల్లరి పిల్ల,ఒక పిడుగు,ఒక బాంబు , 40xf4z6c9nvb0g79disy3ek2ifylq13 ఉబుంటు వాడుకరి మార్గదర్శని 0 2304 7004 6836 2020-08-04T23:16:18Z Arjunaraoc 266 wikitext text/x-wiki [[దస్త్రం:UbuntuUserGuideCover.pdf|thumb|[[ఉబుంటు వాడుకరి మార్గదర్శని]]]] {{పుస్తకంలో వెతుకు|bookroot=ఉబుంటు}} [[File:Ubuntu logo copyleft Telugu.svg|thumb|right|తెలుగు లినక్స్ స్వేచ్చా నకలుహక్కుల చిహ్నం]] {{వికీపీడియా|ఉబుంటు}} ఈ [[commons:File:UbuntuUserGuideTeluguEbook.pdf |సమాచారం ఎలెక్ట్రానిక్ పుస్తకం ]]రూపంలో కూడా అందుబాటులో వుంది. ==విషయ సూచిక== *[[ఉబుంటు/పరిచయం|పరిచయం]] *[[ఉబుంటు/ఉబుంటు చరిత్ర|ఉబుంటు చరిత్ర ]] *[[ఉబుంటు/ స్థాపన| స్థాపన]] *[[ఉబుంటు/రంగస్థలం|రంగస్థలం]] *[[ఉబుంటు/తెలుగు టైపు చేయటం|తెలుగు టైపు చేయటం]] * [[ఉబుంటు/వెబ్ వీక్షణం|వెబ్ వీక్షణం]] * [[ఉబుంటు/ ఈ-ఉత్తరాలు మరియు ఛాట్|ఈ-ఉత్తరాలు మరియు ఛాట్]] * [[ఉబుంటు/చలనచిత్రాలు|చలనచిత్రాలు]] * [[ఉబుంటు/సంగీతం|సంగీతం]] * [[ఉబుంటు/ఫోటోలు |ఫోటోలు ]] * [[ఉబుంటు/ముద్రణ|ముద్రణ]] * [[ఉబుంటు/సాధారణ ఉత్తరాలు, లావాదేవీ పత్రాలు, నివేదికలు|సాధారణ ఉత్తరాలు, లావాదేవీ పత్రాలు, నివేదికలు ]] * [[ఉబుంటు/ఆర్థిక మరియు ఇతర లెక్కలు|ఆర్థిక మరియు ఇతర లెక్కలు ]] * [[ఉబుంటు/ప్రజంటేషన్లు |ప్రజంటేషన్లు]] * [[ఉబుంటు/ఆటలు|ఆటలు]] *[[ ఉబుంటు/తరచూ అడిగే ప్రశ్నలు|తరచూ అడిగే ప్రశ్నలు ]] *[[ఉబుంటు/కంప్యూటర్ పదకోశం|కంప్యూటర్ పదకోశం]] [[వర్గం:ఉబుంటు]] ncwr6m5ubicz93af7q70fia3qatp3yt ఉబుంటు/ఉబుంటు చరిత్ర 0 2305 6307 5574 2015-10-29T13:00:55Z Vemurione 1689 వర్ణక్రమ దోషాలు సరి చేసేను - విడుదల wikitext text/x-wiki '''ఉబుంటు ''' <ref>[http://www.ubuntu.com ఉబుంటు ] </ref>ఒక లినక్సు పంపకం. ఇది [[డెబియన్ జి.యన్.యు/లినక్సు]] మీద నిర్మించబడింది. దీని పంపంకందారు మార్క్ షటిల్వర్త్ స్థాపించిన [[కనోనికల్ లిమిటెడ్]]. ఈ పంపకం పేరు [[దక్షిణ ఆఫ్రికా]] లోని ''బంటు'' భాషలో ఉబుంటు అనగా''ఇతరుల పట్ల మానవత్వం'' నుండి వచ్చింది. అనగా కంప్యూటర్ ని ప్రతివారికి సులభం చేయటం మరియు అందరు కలిసి సాఫ్ట్వేర్ అభివృద్ధి చేయడం అనేవి దీని ముఖ్య లక్షణాలు. ప్రతి 6 నెలలకు ఒక కొత్త రూపాంతరము(వెర్షన్) విడుదల చేయబడుతుంది. ఉబుంటు లినక్స్ ను స్వేచ్ఛగా, ఉచితముగా వాడుకొనవచ్చును, మరియు కాపీలను సంకోచము లేకుండ ఇతరులకు యియ్యవచ్చును. పాఠశాలల కొరకు ప్రత్యేక ఎడ్యుబుంటు అను అవతారము , ఇంకా కుబుంటు, క్జుబుంటు మరియు ఇతర అవతారములు గలవు. == లక్షణాలు == సులువుగా వాడటం కోసం నిర్వహణ విధులకొరకు వేరొక వ్యవస్థ నిర్వహణాధికారి అవసరంలేకుండా సాధారణ వాడుకరే '''సుడో''' (sudo) అన్న ఉపకరణాన్ని నిర్వహణ ఆదేశాల ముందు చేర్చి వాడుకోవచ్చు. స్థాపన మాధ్యమం నుండి హార్డ డిస్క్ లో స్థాపించవచ్చు. కంప్యూటర్ ని తిరిగి ప్రారంభించనవసరం లేదు. అశక్తులైనవారికి సౌకర్యాలు, అంతర్జాతీయంగా వాడటం దీనిలో ప్రాముఖ్యతకలిగివున్నది. [[యు టి ఎఫ్-8]] అక్షరపు ఎన్కోడింగు 5.04 విడుదలనుండి అప్రమేయంగా వాడబడుతున్నది. దీనివలన అన్ని భాషల వారు వాడటం కుదురుతుంది. దీనితోపాటు కార్యాలయ పనులకొరకు అనువర్తనం [[లిబ్రెఆఫీసు]] , అంతర్జాల విహరిణి [[ఫైర్‌ఫాక్స్]], త్వరిత వార్తావాహిని[[పిడ్జిన్]], చిత్రాలను మార్పుచేయు అనువర్తనము [[జింప్]] , రకరకాలైన ఆటలు [[సుడోకు]], [[చదరంగం]] సాఫ్ట్వేర్ దొరకుతాయి. అవసరంలేని నెట్ వర్క్ పోర్టులు మూసి వుంటాయు కాబట్టి, కంప్యూటర్ రక్షణ పెరుగుతుంది. ==11.04 తాజా విశేషాలు == 11.04 విడుదల లో [[గ్నోమ్]] 2. 32.1కలిగివుంది. గ్నోమ్ షెల్ కు బదులుగా యూనిటీ అనే సరికొత్త అంతర్వర్తి (interface) రూపం లభిస్తోంది. ఇది పాత తరం కంప్యూటర్లలో 2D మరియు కొత్త తరం కంప్యూటర్లలో 3D రూపాలలో వుంటుంది. ==రంగస్థలం== [[File:Ubuntu11.04Te2DUnity.png|right|thumb|యూనిటీ 2d అంతర్వర్తి]] ఉబుంటు తెలుగురూపంలో కూడా అందుబాటులో వుంది. దీనికొరకు స్థాపన సమయంలోనే తెలుగు ఎంచుకోవచ్చు లేక ఇంగ్లీషులో స్థాపన పూర్తయిన తర్వాత System->Administration->Language support లో Install/Remove Languages లో తెలుగు ని ఎంపికచేసుకొని స్థాపించుకోవాలి. === ఉబుంటు ఒన్ (క్లౌడ్ నిల్వ స్థలము) === క్లౌడ్ నిల్వ స్థలము ద్వారా డేటాని ఎప్పుడైనా ఎక్కడైనా వాడుకోటానికి, భద్రం చేసుకునేలా ప్రత్యేక సర్వీసుని రూపొందించారు. అదే ఉబుంటు ఒన్<ref>[http://one.ubuntu.com ఉబుంటు ఒన్] </ref>. దీంట్లో ఉచితంగా ఖాతా సృష్టించుకొని ముఖ్యమైన దస్త్రాలను భద్రం చేయవచ్చు. దీంతో అంతర్జాల సంపర్కముతో ఎక్కడనుండైనా డేటాని పొందవచ్చు. ఇష్టాంశాలు, సంపర్కాలు, సంగీతం, ఫైళ్లు, బొమ్మలు దీంట్లోకి భద్రం చేసుకోవచ్చు. 2 జీబీ క్లౌడ్ నిల్వ స్థలము (క్లౌడ్‌ స్టోరేజీ స్పేస్‌)ను ఉచితంగా అందిస్తున్నారు. [[ఐఫోన్‌]], [[ఆండ్రాయిడ్‌]] ఫోన్ల నుంచి 1000 నెంబర్లను భద్రం చేసుకోవచ్చు. == బయటిలింకులు == <references/> [[వర్గం:ఉబుంటు|చరిత్ర]] 34dml3v8nb4jsnew7rak8cbxfazw7p4 ఉబుంటు/తరచూ అడిగే ప్రశ్నలు 0 2306 5585 5584 2012-07-13T07:31:39Z Gpvprasad 365 /* PPA లు కనుబడుటలేదు లేదా మీ అనువర్తనాలు స్థాపించుటకు నిరాకరించాబదినదా */ wikitext text/x-wiki == నాకు తెలుగు అనువాదం లో తప్పులు కనబడ్డాయి. వాటిని సరిచేయటం ఎలా?== తెలుగు అనువాదాన్ని మెరుగు పరచడానికి తెలుగు స్థానికీకరణ జట్టు <ref>[https://launchpad.net/~ubuntu-l10n-te ఉబుంటు తెలుగు స్థానీకరణ కోసం కృషి చేసే జట్టు] </ref> పనిచేస్తున్నది. మీరు అ పేజీలలో సరియైన పాకేజీని ఎంపికచేసికొని కొత్త అనువాద పదాన్ని చేర్చవచ్చు. తెలుగు స్థానికీకరణజట్టులో పాల్గొని మరింత చర్చించవచ్చు. == తెలుగు టైపు చేయటానికి కీ బోర్డుపై తెలుగు అక్షరాలు ముద్రించి వుంటే బాగుంటుంది. దాని కేదైనా సూచన చేయగలరా== తెలుగు అక్షరాలు ముద్రించిన కీ బోర్డులు అందుబాటులో లేవు. కాని దీనికోసం చిన్న చిట్కాలున్నాయి. అక్షరాలు గమ్ అతికించిన పేపర్ లేక ఫిల్మ్ పై ముద్రించుకొని మీ కీ బోర్డుపై అంటించుకోవచ్చు. లేక చెరిగిపోని సిరా గల కలం తీసుకొని మీరే చక్కగా కీ బోర్డు పై తెలుగు అక్షరాలు రాసుకోవచ్చు. ==పుస్తకం చదివితే ఆసక్తిగా వుంది. కాని ఎవరైనా ఒక వర్క్‍షాప్ లో నేర్పించితే మాకు వుపయోగంగా వుంటుంది== మీరు తెలుగులినక్స్ వాడుకరుల జట్టు ని<ref>[http://groups.google.com/group/linux-telugu-users/about?pli=1 తెలుగు లినక్స్ వాడుకరుల జట్టు]</ref> మీ అభ్యర్థన తెలియచేయండి. వారు స్పందిస్తారు. ప్రభుత్వ కార్యాలయాలలో మీరు పనిచేస్తుంటే బాస్‍లినక్స్ సహాయ కేంద్రాన్ని <ref>[http://bosslinux.in/support-centre బాస్ లినక్స్ సహాయ కేంద్రం] </ref>సంప్రదించవచ్చు. ==PPA లు కనుబడుటలేదు లేదా మీ అనువర్తనాలు స్థాపించుటకు నిరాకరించాబడినదా== మీరు కొత్తగా ఉబుంటు కనుక స్థాపించుకున్నచో కొన్ని [http://en.wikipedia.org/wiki/Personal_Package_Archive Personal Package Archive] దొరకట్లేదు అలాంటి సమయాలలో మీకు "software database broken- you can not install or uninstall any package" అను సందేశం కనపడ వచ్చు. దాని నుంచీ బయట పడుటకు నేను నా blog లొ వివరించాను [http://gpv-buddha.blogspot.in/2012/07/ubuntu-ppa.html లంకే] నేను ఉపయోగించిన అనువర్తనం [https://sites.google.com/site/installationubuntu/tweaking-ubuntu/yppa-manager yppa] ==వనరులు== <references /> 74jwa2q09dgjkt1o6roxohm0hzxcqcf ఉబుంటు చరిత్ర 0 2307 5068 2011-04-07T06:18:15Z Arjunaraoc 266 [[ఉబుంటు చరిత్ర]]ని [[ఉబుంటు/ఉబుంటు చరిత్ర]]కి తరలించారు: మెరుగు wikitext text/x-wiki #దారిమార్పు [[ఉబుంటు/ఉబుంటు చరిత్ర]] it0y89xwrldf5cdq45j57p2ulhi87zd ఉబుంటు/ స్థాపన 0 2308 5575 5570 2012-07-07T06:47:24Z Arjunaraoc 266 wikitext text/x-wiki ==సిఫారస్ చేయబడిన హార్డ్వేర్ లక్షణాలు== * 1 GHZ ప్రాసెసర్ (ఇంటెల్ /ఎఎమ్‍డి(AMD ) * 1 GB రేమ్ * 15 GB హార్డ్ డిస్క్ ఖాళీస్థలం * గ్రాఫిక్స్ కార్డ్ మరియు మానిటర్ విభాజకత 1024x768 * సిడి/డివిడి డ్రైవ్ లేక/మరియు యుఎస్బి (USB) పోర్ట్ * అంతర్జాల(ఇంటర్నెట్) సంపర్కం (వుంటే మంచిది) సాధారణంగా విండోస్ XP ఆ పైన నిర్వహణ వ్యవస్థలు నడిచే ఏ కంప్యూటర్ ఐనా సరిపోతుంది. వాటికంటే వేగంగా పనిచేస్తుంది. అంతే కాకుండా మీ కంప్యూటర్ కి ఏ హానీ జరగకుండా ప్రత్యక్ష బూట్ సిడి/డివిడి తో పరీక్షించి ఆ తరువాత స్థాపించుకోవచ్చు. ==డివిడి పొందుట== 386 డివిడి ఇమేజ్ (3.9GB)ఇంటెల్ లేక ఎఎమ్‍డి(AMD) ప్రాసెసర్ కు సరిపోతుంది.<ref>[http://releases.ubuntu.com/ ఉబుంటు దొరుకు వెబ్సైట్ ] </ref>. దీనిలో నేటీ లేక తరువాత విడదలలు ఎంచుకోండి. "...dvd-i386.iso.torrent " ఫైల్ ని ట్రాన్స్మిషన్ లాంటి టారెంట్ ఫైల్ పొందు అనువర్తనాలలో తెచ్చుకుంటే త్వరగా మీరు పొందగలుగుతారు. కంప్యూటర్ కు ఏదైనా అంతరాయం కలిగినా ఫైల్ పొందటం కొనసాగుతూ వుంటుంది. నెట్ లో బిఎస్ఎన్ఎల్ బ్రాడ్ బాండ్ 512 Kbps అనుసంధానం ద్వారా పొందటానికి దాదాపు 22 గంటలు పట్టవచ్చు. ఆ తరువాత దానిని డివిడి పై రాయండి(బర్న్). నేరుగా డివిడి నుండి స్థాపన లేక ప్రత్యక్ష అనుభవం ఎంచుకొని మొత్త సిద్ధం అయినతరువాత స్థాపన ప్రయత్నించవచ్చు. స్థాపన మీ కంప్యూటర్ సామర్ధ్యాన్ని బట్టి గంట నుండి నాలుగు గంటల పట్టవచ్చు కాబట్టి, ప్రత్యక్ష అనుభవం ఎంచుకొంటే స్థాపన జరిగేటప్పుడు మీ వెబ్ వీక్షణ పనిని కొనసాగించుకోవచ్చు. స్థాపనకు ఆన్లైన్ సంపర్కము వుంటే మంచిది. అవసరమైతే తెలుగుకి కావలసిన పాకేజీలు లేక వాటి నవీకరణలో స్థాపనలో భాగంగా తెచ్చుకొని స్థాపించుతుంది. ఒక వేళ మీకు వేగవంతమైన ఇంటర్నెట్ సంపర్కం లేకపోతే, కంప్యూటర్ పత్రికలతో పాటు అందచేసే ఉబుంటు డివిడిలు లేక కంప్యూటర్ దుకాణాలు ఇతర కంప్యూటర్ వాడే మిత్రుల నుండి పొందవచ్చు. ==స్థాపన== మీ డివిడి డ్రైవ్లో ఉబుంటు డివిడి అమర్చి లేక యుఎస్‍బి లో ఉబుంటు స్టిక్ చేర్చి, బయోస్ (‌BIOS) సెట్ అప్ లో వాటిని బూట్ కి చేతనం చేసి కంప్యూటర్ స్విచ్ ఆన్ చేయండి. ===భాషా ఎంపిక=== [[File:Ubuntu11-04TeluguSelectionFromLiveDVD.png|thumb|right|ప్రత్యక్షDVDనుండి బూట్ చేసినపుడు తెలుగు ఎంపిక]] ఆ తరువాత కనబడే తెరలో బూట్ స్క్రీన్ లో భాష ఎంపిక కనపడుతుంది. తెలుగు ఎంచుకోండి.''' త ె లుగు''' అని కనబడినా గాభరాపడవద్దు. టర్మినల్ లో తెలుగు లాంటి భాషలకు పూర్తి తోడ్పాటు రాలేదు. సాధారణ వాడుకరులు గ్రాఫికల్ అంతర్వర్తి వాడతారు (స్థాపనలో ఆ తరువాత వచ్చే తెరనుండి) కాబట్టి వాటిలో లోపాలు లేని తెలుగు కనబడుతుంది. ===బూట్ విధానం ఎంపిక=== [[File:Ubuntu11-04BootScreen.png|thumb|right|ప్రత్యక్షDVDనుండి బూట్ ఎంపికలు]] బూట్ మొదటి తెర బూట్ వ్యవస్థ వాడు విధం. దీనిలో మొదటి వరుస ప్రత్యక్ష అనుభవం (Try Ubuntu without Installing). ఇతర ఎంపికలు నేరుగా స్థాపన, పాఠం విధానంలో స్థాపన, డిస్క్ లో దోషాల తనిఖీ, మెమరీ పరీక్ష, మొదటి హార్డ్ డిస్క్ నుండి బూట్, పనిచేయని వ్యవస్థను బాగుచేయు అనే ఇతర ఎంపికలు వుంటాయి. వాటిని కీ బోర్డుతో (బాణంగుర్తులుగల కీలువాడి)ఎంచుకోవచ్చు. ప్రత్యక్ష అనుభవం ఉద్దీపనం చేసి దాఖలు (ENTER) చేయండి ఎంచుకోండి. ఒక వేళ భాష ఎంపిక చేయుట మొదటి సారి తెర కనిపించిన 30 సెకండ్లలో చేయలేక పోయినట్లైతే F2 కీ వాడి భాష ఎంపిక చేయవచ్చు. ===ప్రత్యక్ష అనుభవం డాష్ బోర్డ్ === [[File:LiveCDTeFirstScreen.png|right|thumb|ప్రత్యక్ష అనుభవం డాష్ బోర్డ్ ]] దీనిని వాడుకొని మీ వ్యవస్థ పరికరాలు, అనువర్తనాలు పనిచేస్తున్నదీ లేనిది పరిశీలించండి. మీ అనుభవంతో తృప్తిపడితే ఈ డాష్ బోర్డ్ లో స్థాపించు ఉబుంటు 11.04 (Install Ubuntu 11.04) అన్న ప్రతిమను నడపవచ్చు. అప్పుడు మరల భాష ఎంపిక ఇతర ఎంపికలు చేయవలసివుంటుంది. [[File:Ubuntu11-04-LangSelectTe.png|right|thumb|స్థాపన తెలుగు ఎంపిక]] ==విభజన ఎంపిక== మీ హార్డ్‍డ్రైవ్ లో ఇప్పటికేవున్న నిర్వహణ వ్యవస్థల వివరాలు తెలిపి ఉబుంటుకోసం వాడవలసిన హార్డ్‍డిస్క్ విభజన(పార్టిషన్)ఎంపిక చేయటమే ఈ దశ ముఖ్యోద్దేశం. ఖాళీ వుంటే ఆ ఖాళీ స్థలము వాడుకొనేటట్లు చేయవచ్చు. లేకపోతే ప్రస్తుతమున్న విభజనలను కుదించి ఖాళీ స్థలాన్ని ఏర్పాటు చేసే ఎంపిక చేయవచ్చు. కాని ఇలా చేసేటప్పుడు ముందుగా మీ డాటాని భద్రపరచుకోండి. ఇప్పటికే వాడుతున్న కంప్యూటర్ పై స్థాపించేటప్పుడు, సాధారణంగా ఉబుంటు మీ నిర్వహణ వ్యవస్థలను అలానే వుంచి కొత్త ఉబుంటు ని స్థాపించమనే ఎంపిక మొదటిదిగా చూపెడుతుంది. దీనిని మీరు ఎంచుకుంటే సులభంగా వుంటుంది. దీనికి కేటాయించిన నిల్వ మొత్తం ఒకే వేరుగల ఫైల్ వ్యవస్థగా వాడుతుంది. ఇలాగా చేస్తే ముందు ముందు కొత్త ఉబుంటు వ్యవస్థలకు మారటానికి మీరు నివాస సంచయాన్ని భద్రపరచుకోవాలి. అలా కాకుండా మానవీయంగా ఈ క్రింది వేరులకు మీ నిల్వను కేటాయిస్తే ముందు ముందు తాజాకరణలు మీ నివాస సంచయం అలాగే వుంచుకొని చేసుకోవచ్చు. సిఫారస్ చేయబడిన వేరులు మరియు వాటికి నిల్వలు క్రింది పట్టికలో ఉదాహరణగా ఇవ్వబడినవి. {| class="wikitable sortable" |- ! వేరు !! కనీస నిల్వ గురించి సూచనలు |- | /boot || కనీసం 250 MB |- | swap || మీ రేమ్ మెమరీకి రెట్టింపు. ఉదాహరణకి మీ మెమరీ 1 GB ఐతే మీరు దీనికి 2 GB కేటాయించాలి |- | /home || మీ వ్యవస్థని వాడే వారికి ఒక్కొక్కరికి అవసరమైనది లెక్కించి కావలసిన నిల్వ నిర్ణయించవచ్చు. ఫొటోలు, సంగీతం, సినిమాలు వాడేవారికి చాలా ఎక్కువ నిల్వ అవసరము. సాధారణ వాడుకరికి 10 GB సరిపోతుంది. కాని మీ డిస్క్ నిల్వని బట్టి ఎక్కువ ఇచ్చుకోవచ్చు. |- | /|| దీనిలో మిగతా ఫైల్ వ్యవస్థ వుంటుంది. కనీస ఉబుంటు దాదాపు 2.5 GB సరిపోతుంది. అయితే స్థాపించటానికి కావలసిన కనీస నిల్వ దీనికన్నా ఎక్కువ. |} ==వాడుకరి వివరాలు చేర్చుట== [[File:UbuntuSetUsernameTe.png|thumb|right|వాడుకరి వివరాలు చేర్చు తెర]] ఈ తెరలో మీ పూర్తి పేరు, వాడుకరి పేరు, సంకేత పదం (రెండు సార్లు) ప్రవేశ పెట్టవచ్చు. ప్రక్కన ఇచ్చిన ఫొటోలో అర్జున అన్న వాడుకరి పేరు ప్రవేశపెట్టటం చూడవచ్చు. మొదటి వరుసలో కావాలంటే తెలుగులో మీ పేరు రాసుకోవచ్చు. చాలా అరుదుగా వాడబడే టర్మినల్ లో తెలుగు తోడ్పాటు పూర్తిస్థాయిలో లేనందున మీ వాడుకరి పేరు ఇంగ్లీషులోనే వుంచుకోవటం మంచిది. సంకేత పదంలో అక్షరాలు, అంకెలు వుండేటట్లుచూసుకుంటే మంచిది. ==ప్రయత్నించబడిన హార్డ్వేర్ == * డెల్ ఇన్స్పిరాన్ 600M లాప్టాప్, పెంటియమ్ మొబైల్ ప్రాసెసర్@1.6GHz, 1 GB రేమ్, 80 GB హార్డ్ డిస్క్ (మార్కెట్ ప్రవేశం 2003). * డెస్క్‍టాప్ i945 చిప్ సెట్ ఇంటెల్ కోర్ 2 డ్యుయో సిపియు CPU E7200 @ 2.53GHz (మార్కెట్ లోకి వచ్చిన సంవత్సరం 2008), దీనిలో ధ్వని కొరకు ALC883 వాడారు. మరియు 2GB రేమ్, 160 GB హార్డ్ డిస్క్, ఏసర్ డివిడి రైటర్, సోనీ డివిడి రామ్, శామ్సంగ్ శామ్ట్రాన్ 55V 1024x768 విభాజకత CRT మానిటర్, శామ్సంగ్ scx-3201 బహుళ కార్య లేజర్ ప్రింటర్(మార్కెట్లో లభ్యత 2010), లాజిటెక్ వెబ్ కేమ్ ( ID 046d:08af లాజిటెక్ ఇంక్. క్విక్ కేమ్ ఈజీ/కూల్). ==వనరులు== <references/> [[వర్గం:ఉబుంటు|స్థాపన]] ryimx1jgbpafv4an5vcxg6ka0glhzm9 ఉబుంటు/రంగస్థలం 0 2309 5572 5571 2012-07-07T06:45:53Z Arjunaraoc 266 /* కంప్యూటర్ పని ముగింపు */ wikitext text/x-wiki ఉబుంటు రంగస్థలం యూనిటీ రెండు రూపాలలో లభిస్తుంది. పాత తరం కంప్యూటర్లలో 2D ప్రతిమల రూపంలో, మరియు కొత్తతరం కంప్యూటర్లలో 3D ప్రతిమలుమరియు సచేతనం (యానిమేషన్) ప్రభావాలతో కనిపిస్తుంది. ==ప్రవేశం (లాగిన్)== మీరు కంప్యూటర్ ప్రారంభించినపుడు, మీ కంప్యూటర్ పై ఉబుంటు మాత్రమే స్థాపించబడివుంచే ప్రవేశ తెర కనబడుతుంది. లేక ఇతర వ్యవస్థలు కూడా వుంటే వాటి ఎంపిక తెర (GRUB) కనబడుతుంది. దానిలో ఉబుంటు ఎంపిక చేసినపుడు, మీకు ప్రవేశ తెర కనబడుతుంది. గ్రబ్ తెర లో క్రింది విభాగంలో వివరణ తెలుగులో వున్నా కూడా సులభంగా చదవటానికి ఇబ్బంది. ఎందుకంటే గ్రబ్ లో అంతర్జాతీయ భాష ల తోడ్పాటు భాగంలో తెలుగు కి పూర్తిగా సరిగా లేదు. కాని ఇదేమీ గాభరాపడే విషయం కాదు. తెలుగు అక్షరాలు గుణింతాలు వత్తులు విడివిడిగా వస్తాయి కాస్త శ్రద్ధపెడితే అర్థమువుతంది. ఆ వివరం ఇంతకీ ఏమిటంటే బాణంగుర్తులు వాడి మీకు కావలసిన నిర్వహణ వ్యవస్థ ని వుద్దీపనం చేసి దాఖలు (ENTER) చెయ్యమనటమే. రద్దు చేయటానికి '''C''' నొక్కాలి. ప్రవేశ తెర దగ్గరనుండి గ్రాఫికల్ వాడుకరి అంతర్వర్తి లో తెలుగు చక్కగా కనిపిస్తుంది. ===ప్రవేశ తెర=== [[File:UbuntuLoginScreenTe.png|thumb| ప్రవేశతెర]] దీనిలో మీరు వాడుకరి పేరు ని ఎంచుకొని ఆ తరువాత మీకు కావలసిన స్థానికత (తెలుగు లేక ఇంగ్లీషు), కీ బోర్డునమూనా ఎంచుకొని దాఖలు (ENTER) చెయ్యవచ్చు, అదే కాక కంప్యూటర్ ని అనుకూలపరచుకోవచ్చు. తెలుగు కీ బోర్డు ఇక్కడి నుండే అందుబాటులో వుంటుంది. ఎడమవైపు పైఅక్షరాలమీట(Left Shift) మరియు ఆల్ట్ (Alt) మీట కలిపి నొక్కితే మీ కీ బోర్డు USA మరియు భారతదేశము(తెలుగు) అనగా ఇన్స్క్రిప్ట్ మధ్య మారుతుంది. అయితే మీ వాడుకరి పేరు, సంకేతపదం కొరకు ఇంగ్లీషు లోనే వాడుకోవటం మంచిది. టర్మినల్ అనువర్తనం లో తెలుగు మద్ధతు గ్రబ్ కన్నా మెరుగుగావున్న పూర్తి స్థాయిలో లేదు కనుక ఈ సూచన చేయడమైనది. మీరు తెలుగు ఎంపిక చేసినపుడు మీ కీ బోర్డులో మూడవ బల్బు (పెద్దబడి తాళం మరియు అంకెల తాళం బల్బు కాక చివరిది) వెలుగుతుంది. తెరపై కనబడే కీ బోర్డు ఎంపిక తో పాటు ఇది మీ కీ బోర్డు స్థితిని తెలుసుకొని వాడుటలో సహాయం పడుతుంది. == 2D రూపం == [[File:Ubuntu11.04Te2DUnity.png|right|thumb|యూనిటీ 2d అంతర్వర్తి]] పాత తరపు కంప్యూటర్లలో గ్రాఫిక్స్ ప్రభావాలు తక్కువ. అనువర్తనాల ప్రతిమలు సమతల చిత్రాలు రూపంలో వుంటాయి. కావలసిన అనువర్తనము నడపటానికి లేక ఆదేశం ఎంపికకు పాఠ్య మెనూ వాడుతారు. ===వ్యవస్థ అమర్పులు మార్చటం=== మెనూలో సిస్టమ్ ఎంచుకుంటే మీకు సహాయక అనువర్తనాలు కనబడతాయి. వాటిని వుపయోగించి వ్యవస్థని మీకు తగినట్లుగా మలచుకోవచ్చు, ===అనువర్తనాల తో పనులు=== మీ కంప్యూటర్ చేసే పనిని బట్టి అప్రమేయ అనువర్తనాలు స్వయం చాలకంగా చేతనం అవుతాయి. ఒకవేళ మీరు మానవీయంగా అనువర్తనం ప్రారంభించాలనుకుంటే, మీరు వాడే ఫైల్ లేక పరికరము పై మోస్ నిలిపి కుడి మీట నొక్కితే తెరుచు అన్న మెనూ కనబడుతుంది. దానితో మీకు కావలసిన అనువర్తనం ఎంపికచేసి ప్రారంభించుకోవచ్చు. ఇక మీరు కొత్త అనువర్తనం స్థాపించుకోవాలంటే సినాప్టిక్ పేకేజి నిర్వాహికి ని ప్రారంభించి దానిలో మీకు కావలసిన పేకేజి పేరుతో వెతకవచ్చు. లేకపోతే ఉబుంటుసాఫ్ట్వేర్ కేంద్రము లో వర్గాల వారీగా వున్న అనువర్తనాల నుండి మీకు కావలసిన దానిని స్థాపించుకోవచ్చు. దీనికొరకు పాకేజి పేరు తెలియాల్సిన పనిలేదు. ===ఫైళ్లతో పనులు=== మీరు అనువర్తనాలు వాడినపుడు కొత్త ఫైళ్లు సృష్టించటమో మార్చటమో చేస్తారు. ఇటీవలే వాడిన పత్రాలు అనువర్తనాల లోపటి మెనూద్వారా తిరిగి వాడవచ్చు. భద్రపరచేటప్పుడు లేక ఇతరత్రా వాడాలనుకున్నప్పుడు, మెనూలో స్థలాలలో నివాసం ఎంపికచేసుకొని మీకు కావలసిన ఫైల్ కోసం వెతకవచ్చు. మీరు తొలగించే ఫైళ్లు చెత్తబుట్టలో చేర్చబడతాయి. అవసరమైనపుడు చెత్తబుట్టనుండి తిరిగి తెచ్చుకొనవచ్చు. == 3D రూపం == [[File:Ubuntu11.04Unity3D.png|right|thumb|యూనిటీ 3d అంతర్వర్తి]] దీనిలో మీకు లోతుతో కూడిన బొమ్మలు, పారదర్శకమైన పొరలు కనబడతాయి. ఇంతకు ముందల రూపంతో గల లక్షణాల కంటే ఇది విలక్షణంగా వుంటుంది. తెర అంతా బొమ్మలు ప్రధానంగా వుంటాయి. మౌస్ వాటిపై కదిల్చినపుడు మాత్రమే వాటి పేరు కనబడుతుంది. వాటిపై నొక్కినపుడు, బొమ్మ నేపథ్యం వెలిగిఆరుతూ జరుగుతున్న పనిని సూచిస్తుంది. అనువర్తనం ప్రారంభమైనపుడు బొమ్మల లాంచర్ మెనూ ఎడమవైపుకు దాగుతుంది. గత దశాబ్దకాలంలో కంప్యూటర్ వెబ్ వినియోగదారులకు వెతకటం అనే ప్రక్రియ సాధారణమయ్యింది. ఇదే పద్ధతిలో అనువర్తనాలకోసం లేక పత్రాలకోసం వెతకటం ఉబుంటులో సాధారణమవుతుంది. లాంచర్ మెనూలో అడుగున భూతద్దం (+) గుర్తుతో కనిపించేదానిమీద నొక్కితే మీకు వెతుకు తెర కనపడుతుంది. వెతుకు పెట్టె స్వయంచాలకంగా చేతనం అవుతుంది. అందుకని టైపు చేయగానే ఆ పెట్టెలో అక్షరాలు కనపడతాయి. ఆ పెట్టెలో ప్రత్యేకంగా మౌస్ తో నొక్కి ఆ తరువాత టైపు చేయవలసినపనిలేదు. లాంచర్ లో వున్న వాటిని కీ బోర్డు తో నే వాడుకోటానికి దగ్గరిదారులు వున్నాయి. దీనికొరకు నిర్వహణ వ్యవస్థ మీట (సాధారణ కీ బోర్డులలో విండోస్ ప్రతిమ వున్న మీట దీనినే సూపర్ అంటారు) మరియు ఇంకొక మీట (పనిని బట్టి) తో త్వరగా పని చేయెచ్చు. సిస్టమ్ లక్షణాలు పవర్ బటన్ ను మౌస్ తో కుడి క్లిక్ చేసినపుడు చివరి మెనూ అంశంగాకనబడుతుంది. దీనిలో సిస్టమ్ లక్షణాల అనువర్తనాలను ఎంపికచేసుకొని నడపవచ్చు. ===వ్యవస్థ అమర్పులు మార్చటం=== కుడిపై మూలలో వున్న కంప్యూటర్ పవర్ ప్రతిమ పై నొక్కితే మీకు మెనూ కనబడుతుంది. దానిలో వ్యవస్థ అమరికలు(System Settings)వ్యవస్థని మీకు తగినట్లుగా మలచుకోవచ్చు. మీరు దీనిని వాడేటప్పుడు వెతకటానికి తెలుగు పేర్లు వాడవచ్చని గమనించండి. ===అనువర్తనాల తో పనులు=== మీ కంప్యూటర్ చేసే పనిని బట్టి అప్రమేయ అనువర్తనాలు స్వయం చాలకంగా చేతనం అవుతాయి. ఒకవేళ మీరు మానవీయంగా అనువర్తనం ప్రారంభించాలనుకుంటే, మీరు వాడే ఫైల్ లేక పరికరము పై మోస్ నిలిపి కుడి మీట నొక్కితే తెరుచు అన్న మెనూ కనబడుతుంది. దానితో మీకు కావలసిన అనువర్తనం ఎంపికచేసి ప్రారంభించుకోవచ్చు. ఇక మీరు కొత్త అనువర్తనం స్థాపించుకోవాలంటే వ్యవస్థ అమరికలు లో సినాప్టిక్ పేకేజి నిర్వాహికి ని ప్రారంభించి దానిలో మీకు కావలసిన పేకేజి పేరుతో వెతకవచ్చు. లేకపోతే కుడి వైపు డాక్ నుండి అనువర్తనాల వెతుకు ప్రతిమనొక్కి ఉబుంటుసాఫ్ట్వేర్ కేంద్రము లో వర్గాల వారీగా వున్న అనువర్తనాల నుండి మీకు కావలసిన దానిని స్థాపించుకోవచ్చు. దీని కొరకు పాకేజి పేరు తెలియాల్సిన పనిలేదు. ఇక్కడ వెతికేటప్పుడు ఇంగ్లీషు అక్షరాలు మాత్రమే పనిచేస్తాయి ===ఫైళ్లతో పనులు=== మీరు అనువర్తనాలు వాడినపుడు కొత్త ఫైళ్లు సృష్టించటమో మార్చటమో చేస్తారు. ఇటీవలే వాడిన పత్రాలు అనువర్తనాల మెనూద్వారా తిరిగి వాడవచ్చు. భద్రపరచేటప్పుడు లేక ఇతరత్రా వాడాలనుకున్నప్పుడు, మెనూలో నివాస సంచయం ఎంపికచేసుకొని మీకు కావలసిన ఫైల్ కోసం వెతకవచ్చు. మీరు తొలగించే ఫైళ్లు చెత్తబుట్టలో చేర్చబడతాయి. అవసరమైనపుడు చెత్తబుట్టనుండి తిరిగి తెచ్చుకొనవచ్చు. ఎడమవైపు డాక్ నుండి ఫైళ్లు వెతుకుటకు ప్రతిమ నొక్కి వెతకవచ్చుకూడా. == కంప్యూటర్ పని ముగింపు== [[File:UbuntuShutdownoptionsTe.png|right|thumb| మూసివేత ఎంపికలు]] మీ డాష్ బోర్డు కుడి పై మూలలో కంప్యూటర్ శక్తి గుర్తు వృత్తంలో ఒక గీత గుర్తు పై నొక్కండి. దానిలో మూసివేయు ఎంపికతో మీ వ్యవస్థ ముగించవచ్చు. ఈ ఎంపికతో ఇటీవలి కంప్యూటర్లకు స్వయంచాలకంగా విద్యుత్తు సరఫరా కూడా నిలిపివేయటం జరుగుతుంది. లేకపోతే ముగింపు పూర్తి అయిందనేసందేశం తరువాత మానవీయంగా విద్యుత్ సరఫరా నిలిపివేయాలి. ఇతరులు వాడాలంటే వారికి వేరేగా ఖాతాలు ఏర్పాటు చేస్తే మీరు లాగౌట్ చేసినప్పుడు కంప్యూటర్ వారు వాడటానికి సిద్దం అవుతుంది. [[వర్గం:ఉబుంటు|రంగస్థలం]] obkr9y8nxfc7rjnx1lhpzejay3e85fe Wikibooks:పుస్తకాలు/ఉబుంటు1 4 2310 5090 2011-04-07T10:12:39Z Arjunaraoc 266 '{{భద్రపరచిన_పుస్తకం}} :[[ఉబుంటు]] :[[ఉబుంటు/ఉబుంటు ...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki {{భద్రపరచిన_పుస్తకం}} :[[ఉబుంటు]] :[[ఉబుంటు/ఉబుంటు చరిత్ర]] :[[ఉబుంటు/తరచూ అడిగే ప్రశ్నలు]] :[[ఉబుంటు/ స్థాపన]] :[[ఉబుంటు/రంగస్థలం]] [[వర్గం:పుస్తకాలు|ఉబుంటు1]] fz9iw4zwsvc058n1h5rtzhfr1c8wpl2 ఉబుంటు/తెలుగు టైపు చేయటం 0 2311 7652 5705 2021-01-28T00:16:43Z Samuele2002 2236 fix [[Special:LintErrors]] wikitext text/x-wiki ఉబుంటు/తెలుగు లినక్స్ లోటైపింగు చేయు విధానాలు చాలా వున్నాయి. ఈ విభాగంలో భారతదేశం ప్రామాణిక ప్రవేశపెట్టుపద్దతి ఐన ఇన్స్క్రిప్ట్ గురించి వివరంగా మరియు ఇతర పద్ధతులుగురించి క్లుప్తంగా తెలుసుకుందాము. ==సహజతోడ్పాటుతో ఇన్‍స్క్రిప్ట్== [[File:I18N_Indic_TeluguInscript.png|thumb|ఇన్స్క్రిప్ట్]] <br /> ఉబుంటు తెలుగుతో స్థాపించినపుడు, లేక తెలుగు భాషా పాక్ స్థాపించినపుడు సహజంగా ఇన్‍స్క్రిప్ట్ కీ బోర్డు ఇండియా తెలుగు అనే పేరుతో లభ్యమవుతుంది. దీనిని అన్ని భారతీయ భాషలని విశ్లేషించి, ఒకేలా వుండేలా ప్రామాణీకరించారు. దీనిలో ఎడమవైపు అచ్చులు కుడివైపు హల్లులు వున్నాయి. అచ్చుల కీ ల లో గుణింతాలు మామూలుగాను, షిఫ్ట్ తో అచ్చులుగాను వస్తాయి. హ్రస్వ అచ్చులు ప్రధాన వరుసలో, దీర్ఘ అచ్చులు పై వరుసలో వున్నాయి. 'd' కు మామూలుగా హలాంత్ (్ : న కార పొల్లు) వస్తుంది. దీనిని సంయుక్త అక్షరాలకు వాడతారు. <br /><br /> చాలా హల్లులకి హలాంత్ చేర్చినపుడు, లేకహల్లులకి గుణింతాలు రాసేటప్పుడు, ఎడమచేతి వేళ్ళు,తరువాత కుడిచేతి వేళ్ళు వాడాల్సి రావటంతో త్వరగా టైపు చేయటం కుదురుతుంది. <br /><br /> హల్లుల కీలలో 5 వర్గాల మొదటి అక్షరాలు ప్రధాన వరుసలో వున్నాయి. షిఫ్ట్ తో వాటి రెండవ అక్షరాలు వస్తాయి. ముక్కుతో పలకని హల్లులను '''అ''' వర్గానికి దగ్గర కీ లలో ఇచ్చారు. ముక్కుతో పలికే హల్లులను ఎడమవైపు చివరి వరుసలో ఇచ్చారు. మిగతావి కుడివైపు ఇచ్చారు. పై వరుసలో ఎక్కువగా వాడే సంయుక్త అక్షరాలని ఇచ్చారు. ఇవి నొక్కినపుడు, వాటి మూల అక్షరాల సమూహము వస్తుంది. [[File:OnScreenKeyboardLayoutIndicatorTelugu.png|right|thumb|తెరపై తెలుగు కీ బోర్డు కనబడువిధం]] [[File:KeyboardIndicatorAlternateLayout.JPG|right|thumb|200px|కీ బోర్డు పై బల్బు వెలగటం (తెలుగు కీ బోర్డు వాడునపుడు)]] మామూలుగా వాడే ఇంగ్లీషు కీ బోర్డు నుండి దీనికి మారటానికి టాగుల్ కీ గా ఎడమవైపు షిఫ్ట్(Left Shift) మరియు ఆల్ట్(Alt) కీలను జతగా వాడతారు. దీని ప్రాధాన్యమేమంటే లాగిన్ స్టేజీ దగ్గరనుండి తెలుగులో టైపు చేయవచ్చు. అంటే మీ వాడుకరి పేరు, సంకేత నామం కావాలంటే తెలుగు లో రాయవచ్చు. అలాగే టర్మినల్ లో కూడా వాడవచ్చు. తెలుగు టైపు ఎంచుకున్నపుడు పై పేనెల్ లో కీ బోర్డు స్థితి Ind (India Telugu) గా మారుతుంది మరియు మీ కీ బోర్డుపైన చివరి బల్బు వెలుగుతుంది. వీటివలన మీరు ఏ కీ బోర్డు తీరు వాడుతున్నారో మీకు తెలుస్తుంది. ===టైపింగ్ ఉదాహరణలు=== ;సాధారణ అక్షరాలు *అ=D, ఆ=E, ఇ=F,... ఔ=Q *ప=h,పా=he, పి=hf...పం=hx *ప్=hd, ప్ర=hdj, ప్రా=jdje,... ప్రాం=hdjx *ప్యే=hd/s, పృ=h- ;పదాలు తెలుగు=lzngigస్థాపన ;పారిభాషిక పదాలు పారిభాషిక పదాలను తెలుగులిపిలో రాసేటప్పుడు ప్రత్యేక అక్షరాలు వాడితే చదవటానికి సులభంగా వుంటుంది. *ఒక హల్లు కి చాలా వత్తులు వచ్చే అవకాశం వుంది. అప్పుడు చదవటం కష్టమవుతుంది కాబట్టి, ఒకటి లేక రెండు వత్తులు వచ్చిన తరువాత శూన్యవెడల్పుకలుపు (Zero Width Joiner(ZWJ) ) లేక శూన్యవెడల్పు విరుపు (ZeroWidthNonJoiner(ZWNJ)వాడి రాయాలి. దీనికొరకు లినక్స్ వ్యవస్థలలో x కీ బోర్డు లో సదుపాయం లేదు. మీరు వాడే అనువర్తనంలో వున్న సదుపాయం వాడండి. * సాఫ్ట్‍వేర్=meHd'<zwj> bsjd (zwj ప్రవేశపెట్టటానికి గ్నోమ్ అనువర్తనాలలో మోస్ కుడి క్లిక్ చేసి దానిలో వచ్చే మెనూలో యూనికోడ్ అక్షరం ప్రవేశపెట్టు అనేదానిలో ZWJ ఎంచుకోవాలి). *సాఫ్ట్‌వేర్=meHd'<ZWNJ> bsjd ==ఐబస్== [[File:IBusPreferencesGeneralTe.png|left|thumb| ఐబస్ అభీష్టములు సాధారణ టాబ్]] [[File:IBusKeyboardLayoutsTe.png|centre|thumb|ఐబస్ అభీష్టములు ఇన్పుట్ పద్ధతులు టాబ్]] [[File:IBusAdvancedTe.png|right|thumb|ఐబస్ అభీష్టములు ఉన్నత టాబ్]] ఐబస్ (ibus) కొరకు ప్రత్యేకంగా సాఫ్ట్వేర్ ప్యాకేజీ(ibus-m17n) పొంది స్థాపించుకోవాలి. లాగిన్ ప్రారంభమైనతర్వాత ఐబస్ డీమన్ ప్రారంభించి మనకు కావలసిన కీ బోర్డు నమూనా (ఇన్స్క్రిప్ట్ తోసహా) ఎంచుకోవచ్చు. టాగుల్ కీ కూడా మనకిష్టమైనట్లుగా పెట్టుకోవచ్చు. సాధారణంగా కంట్రోల్ (ctrl) మరియు స్పేస్(space) జతగా నొక్కాలి. తెలుగులోటైపుచెయ్యడానికి Keyboard input method system లో ఐబస్ ఎంచుకోవాలి. ఐబస్ ఆభీష్టాలలో(System-> Preferences-> Ibus Preferences) మనకు నచ్చిన ప్రవేశ పద్ధతులలో (ఇన్‍స్క్రిప్ట్,ఐట్రాన్స్,ఆర్టిఎస్, ఏపిల్,పోతన) ఒకటి ఎంచుకోవాలి. ఇక మనం ఉబుంటు ఏ అనువర్తనంలో నైనా తెలుగు టైపు చేయవచ్చు. ==ఇతర పద్ధతులు== వెబ్లో మాత్రమే పనిచేసే పద్ధతులు మైక్రోసాఫ్ట్, గూగుల్,వికీపీడియా ద్వారా అందుబాటులో వున్నాయి. ==ఇవీ చూడండి== {{వికీపీడియా | కీ బోర్డు}} [[వర్గం: ఉబుంటు|తెలుగు టైపు చేయటం]] sc28dw4zb70jidnd982jn4rpytlq1gc ఉబుంటు/వెబ్ వీక్షణం 0 2312 5577 5269 2012-07-07T06:50:19Z Arjunaraoc 266 wikitext text/x-wiki [[File:FirefoxTeluguTe.png|thumb| వికీపీడియాలో తెలుగు వ్యాసం (2011-04-12 న)]] వెబ్ వీక్షణం లేక విహరించడానికి ముఖ్యమైన సాఫ్ట్‍వేర్లు ఫైర్‌ఫాక్స్ మరియు క్రోమియమ్ ==ఫైర్‌ఫాక్స్== ఫైర్‌ఫాక్స్ ఉబుంటు అప్రమేయ విహారిణి. దీనిని లాంచర్ నుండి కాని లేక మెనూలో అంతర్జాలం నుండి నడపవచ్చు. ప్రారంభంలో ఉబుంటు పేజీ చూపిస్తుంది. మీకు కావలసిన విషయంకోసం వెతుకుపెట్టె లో వెతికితే ఫలితాలు హైపర్లింక్లతో కనబడతాయి. వాటిని నొక్కడం ద్వారా అ సైట్ పేజీలను చూడొచ్చు. నేరుగా చిరునామా పట్టీలో వెబ్ చిరునామాను టైప్ చేసి మీకు కావలసిన పేజీని చూడొచ్చు. <br /> ఉదాహరణ: ఫైర్‌ఫాక్స్ ప్రారంభించిన తరువాత చిరునామాలో http://te.wikipedia.org అని టైపుచేస్తే తెలుగు వికీపీడియా మొదటిపేజీ కనబడుతుంది. దానిలో పై కుడి వైపున వెతుకు పెట్టెలో తెలుగు అని టైప్ చేసి ఎంటర్ నొక్కండి. అప్పుడు తెలుగు వ్యాసపేజీ కనబడుతుంది. [[File:Firefox-spell-check-wiki.jpg|right|thumb|ముద్రాక్షరాల తనిఖీ]] తెలుగు వాడేవారు తెలుగు అక్షరక్రమ లేక ముద్రాక్షర తనిఖీ పొడిగింతని <ref>[https://addons.mozilla.org/en-US/firefox/addon/telugu-spell-checker/ ఫైర్‌ఫాక్స్ తెలుగు ముద్రాక్షర తనిఖీ పొడిగింత ] </ref>స్థాపించుకుంటే మంచిది. విహరిణిలో ఈ మెయిల్, బ్లాగ్ లేక వికీపీడియా లో టైపు చేసేటప్పుడు జరిగే కొన్ని అక్షర దోషాలను వాటి క్రింద ఎరుపు తరంగ గీతతో చూపిస్తుంది. ==క్రోమియమ్== ఉబుంటు సాఫ్ట్వేర్ కేంద్రము ద్వారా క్రోమియమ్ స్థాపించుకొనవచ్చు. దీనినే స్వల్పంగా మార్పులతో గూగుల్ క్రోమ్ లాగా కూడా అందుబాటులో వుంది. ==వనరులు== <references/> [[ వర్గం:ఉబుంటు|వెబ్ వీక్షణం]] plm1vk8lkzet00l1gm9kah6f0tgd2ao ఉబుంటు 0 2313 5107 2011-04-12T03:59:30Z Arjunaraoc 266 [[ఉబుంటు]]ని [[ఉబుంటు వాడుకరి మార్గదర్శని]]కి తరలించారు: సరియైన పేరు wikitext text/x-wiki #దారిమార్పు [[ఉబుంటు వాడుకరి మార్గదర్శని]] icyinp7vbeez9goxntxzbdrgzu26r6d ఉబుంటు/కంప్యూటర్ పదకోశం 0 2314 5275 5261 2011-04-27T10:34:08Z Arjunaraoc 266 సవరణ wikitext text/x-wiki {| class="wikitable sortable" |- ! తెలుగు !! English !! తెలుగు అర్థం |- | రంగస్థలం|| Desktop||కంప్యూటర్ లో రోజు వారి పనికోసం వాడే ఫైళ్లు, అనువర్తనాలు లింకులు వుండే సంచయం |- | సంచయం || Folder/Directory || ఫైళ్లు కలిగినది. దీనిలో ఇతర సంచయాలుకూడా వుండవచ్చు. |- | అప్రమేయ || Default|| ఎంపిక లేకుండా జరుగునది. |- | లాంచర్ || Launcher || అనువర్తనాల ప్రతిమలు కలిగిన స్థలం.దీనిలోని ప్రతిమలపై నొక్కుటద్వారా సులభంగా అనువర్తనాలు ప్రారంభించవచ్చు |- |డాక్ ||dock || తరచుగా వాడే వాటిని లాంచర్ లో పెట్టుట |} 50mr1wt4fo4bxz0ooc27ryj37uf5pr7 ఉబుంటు/ ఈ-ఉత్తరాలు మరియు ఛాట్ 0 2315 5578 5280 2012-07-07T06:51:06Z Arjunaraoc 266 wikitext text/x-wiki ఈమెయిల్ అనగా ఎలెక్ట్రానిక్ మెయల్. మన సందేశాలు ఇంటర్నెట్ ద్వారా క్షణాల్లో చేరే సౌకర్యము. ఛాట్ అంటే మన మిత్రులతో ఎలెక్ట్రానిక్ రూపంలో సత్వర సందేశాలు ఇచ్చి పుచ్చుకోవడం. ఇంటర్నెట్ ఖర్చు తప్ప ఏ ఇతర ఖర్చులు లేకుండా పరిమితి లేకుండా వాడుకోవచ్చు. వీటిని గురించి వివరంగా తెలుసుకుందాం. ==ఈ మెయిల్== ఈ-వుత్తరాలు మరియు ఛాట్ కు అంతర్జాల సంపర్కం కలిగివుండాలి. కంప్యూటర్ పై స్థాపించుకొనే మెయిల్ కక్షిదారు ఎవల్యూషన్ వాడవచ్చు. అయితే ఎక్కడనుండైనా వాడుకోగలగటం, బ్యాక్ అప్ కు కష్టపడాల్సిన పని లేకపోవడం వలన చాలామంది వెబ్ ఆధారిత మెయిల్ అనువర్తనాలు వాడుతున్నారు. వాటిలో తెలుగు ముఖాంతరంగా వుండేవాటిలో ముఖ్యమైనవి గూగుల్ మెయిల్ మరియు విండోస్ లైవ్ మెయిల్ (హాట్ మెయిల్) ===గూగుల్ మెయిల్=== విహరిణిలో గూగుల్ మెయిల్ చిరునామా <ref>[http://mail.google.com గూగుల్ మెయిల్ ] </ref> అని ప్రవేశపెట్టి దాఖలుచేయగానే, గూగుల్ మెయిల్ తెలుగు వెబ్ పేజీ కనిపిస్తుంది. మీరు కొత్తగా వాడుతున్నట్లయితే '''ఒక ఖాతా సృష్టించండి ''' అన్న బొత్తాము పై నొక్కిండి. మీ వివరాలు అనగా యూజర్ పేరు, పాస్వర్డ్ ఇతర వివరాలు ప్రవేశపెట్టి గూగుల్ షరతులు ఒప్పుకున్నట్లు చెక్ పెట్టెలో టిక్ పెట్టి దాఖలు పరిచినట్లయితే మీ ఖాతా సృష్టించబడుతుంది. ఒకవేళ అదే పేరుతో ఇంతకు ముందే ఖాతా ఎవరిదైనా వుంటే మీరు మార్చుకోటానికి సలహాలు ఇస్తుంది. ఆ తరువాత మీరు ఖాతా వివరాలు దాఖలుచేసి మీ ఖాతాలో ప్రవేశించవచ్చు. అప్పడు కనిపించే తెరలో మీకు వచ్చిన ఈ-ఉత్తరాలు కనబడతాయి వాటిని చదివి ప్రత్యుత్తురాలివ్వ వచ్చు. కొత్త సందేశం సృష్టించాలంటే '''సందేశం సృష్టించు''' అన్న బొత్తాము నొక్కితే కనబడే తెరలో '''కి:''' అన్నచోట మీరు పంపదలచుకున్న వారి ఈ-మెయిల్ చిరునామా, విషయం ('''సబ్జెక్టు''') వరుసలో సంక్షిప్తంగా వుత్తరం సమాచారం రాసి ఆ క్రింద వివరంగా సమాచారం రాసి దానిక్రింద వున్న '''పంపించు''' అన్న బొత్తాము నొక్కాలి అంతే మరి. గూగుల్ వాడటంవలన ఇంకా లాభమేంటంటే మీరూ రాసే వుత్తరము స్వయంచాలకంగా దాచబడుతుంది. మీకిష్టమైతే గూగుల్ లిప్యంతరీకరణ సాధానాలు వాడుకోవచ్చు. మరిన్ని వివరాలకు గూగుల్ లో సహాయంపేజీలు చూడండి. ===విండోస్ లైవ్ మెయిల్=== విహరిణిలో విండోస్ లైవ్ మెయిల్ చిరునామా <ref>[http://hotmail.com విండోస్ లైవ్ అనబడే హాట్ మెయిల్] </ref>అని ప్రవేశపెట్టి దాఖలుచేయగానే, హాట్ మెయిల్ తెలుగు వెబ్ పేజీ కనిపిస్తుంది. మీరు కొత్తగా వాడుతున్నట్లయితే '''సైన్ అప్ ''' అన్న బొత్తాము పై నొక్కిండి. మీ వివరాలు అనగా విండోస్ లైవ్ ఐడి ( Windows Live ID), పాస్వర్డ్ ఇతర వివరాలు ప్రవేశపెట్టి షరతులు ఒప్పుకున్నట్లు చెక్ పెట్టెలో టిక్ పెట్టి దాఖలు పరిచినట్లయితే మీ ఖాతా సృష్టించబడుతుంది. ఒకవేళ అదేపేరుతో ఇంతకు ముందే ఖాతా ఎవరిదైనా వుంటే మీరు మార్చుకోటానికి సలహాలు ఇస్తుంది. ఆ తరువాత మీరు ఖాతా వివరాలు దాఖలుచేసి మీ ఖాతాలో ప్రవేశించవచ్చు. అప్పడు కనిపించే తెరలో మీకు వచ్చిన ఈ-ఉత్తరాలు కనబడతాయి వాటిని చదివి ప్రత్యుత్తురాలివ్వ వచ్చు. కొత్త సందేశాలు పంపవచ్చు మీకిష్టమైతే మైక్రోసాఫ్ట్ లిప్యంతరీకరణ సాధానాలు వాడుకోవచ్చు. మరిన్ని వివరాలకు మైక్రోసాఫ్ట్ సహాయంపేజీలు చూడండి. ==ఛాట్== [[File:ChatOptionsTe.png ‎|right|thumb| ఛాట్ మెనూ ]] ఛాట్ లో వ్యక్తగత ఖాతాలు ప్రసార ఖాతాలు అని రెండురకాలు. మీరు ఒక సమూహంలో చేరి పంపే సందేశాలు వ్యక్తిగత ఖాతాల క్రిందికి, మీరు ఎవరికి ప్రత్యేకించి వుద్దేశించకుండా పంపే సందేశాలు ప్రసారఖాతాలు క్రిందికి వస్తాయి. ఫ్రీనోడ్ (freenode) సైట్ లో ఇంటర్నెట్ రిలే ఛాట్ (irc) వ్యక్తిగత ఖాతాకి ఉదాహరణ, ట్విట్టర్ ప్రసార ఖాతాకి ఉదాహరణ. ===ఫ్రీనోడ్ ఐఅర్సి=== [[File:EmpathyMessagingAccounts.png |right|thumb| సందేశ ఖాతాలు జతపరుచు ]] [[File:ChatStatusAccountSetup.png |right|thumb| ఛాట్ స్థితి మరియు ఖాతాలవివరాలు ]] మీ తెర పై పేనెల్ లో కుడివైపు కవరు ప్రతిమపై నొక్కి ఛాట్ మెనూ నొక్కితే మీరు ఖాతాలను జతపరచుకోవచ్చు. మీరు ఫ్రీనోడ్ ను ఎంచుకుంటే మీ నిక్ నేమ్ ప్రవేశపెట్టాలి. ఆ తరవాత నిక్ సర్వర్ లో /join #ubuntu-in నొక్కితే మీరు ఆ ఛాటింగ్ గదిలో చేరతారు. దానిలోనున్న వారు పంపే సందేశాలు మీరు చూడవచ్చు. మీరు సందేశాలు పంపవచ్చు. ===ట్విట్టర్=== [[File:GwibberAddingBroadcastAccounts.png ‎ |right|thumb| ప్రసార ఖాతాలు జతపరుచు ]] మీ తెర పై పేనెల్ లో కుడివైపు కవరు ప్రతిమపై నొక్కి ఛాట్ మెనూ నొక్కితే మీరు ఖాతాలను జతపరచుకోవచ్చు. మీరు ట్విట్టర్ ను ఎంచుకుంటే మీ వాడుకరిపేరు సంకేతపదం ప్రవేశపెట్టాలి. ఆ తరవాత ట్విట్టర్ విండో కనబడుతుంది. ==వనరులు== <references/> [[వర్గం :ఉబుంటు| ఈ-ఉత్తరాలు మరియు ఛాట్]] ddz2xhxgzjqqjg8yrvmflmc8oaaf11s ఉబుంటు/సాధారణ ఉత్తరాలు, లావాదేవీ పత్రాలు, నివేదికలు 0 2316 5695 5257 2013-02-18T16:50:24Z Kprsastry 1093 wikitext text/x-wiki [[దస్త్రం:TewikiTeluguLibO3p3Te.png|right|thumb| లిబ్రెఆఫీస్ రైటర్]] మీరు ప్రభుత్వాధికారికో, పత్రికా సంపాదకునికో ఉత్తరం లేక అద్దె ఒప్పందం పత్రము లేక మీ పరిశోధన నివేదిక తయారుచేయాలనుకుంటే మీకు ఉపయోగపడేది లిబ్రెఆఫీస్ రైటర్. ఇది ఓపెన్ఆఫీస్ నుండి వేరుపడి డాక్యుమెంట్ ఫౌండేషన్ వారిచే అభివృద్ధిచేయబడుతున్న కార్యాలయపు సూట్ లో పత్రాలు తయారు చేయటంకోసం అనువైనది. ఇది మైక్రోసాఫ్ట్ ఆఫీస్ లోని వర్డ్ తో దీటైన లక్షణాలు గల సాఫ్ట్వేర్. విండోస్ వర్డ్ ఆకృతి గల ఫైళ్లు దీనితో తెరవవచ్చు, ప్రామాణికమైన ఓపెన్ డాక్యుమెంట్ తీరు లో రాయవచ్చు లేక మైక్రోసాఫ్ట్ యొక్క కొత్త డాక్యుమెంట్ ఫార్మాట్ లోనైనా రాయవచ్చు. దీనిని ఉపయోగించి ఒక చిన్న వుత్తరము ఎలా చేయాలో మనం పరిశీలిద్దాం. ==ఉత్తరం తయారీ== [[File:LibreOfficeWriterSampleLetterTe.png|right|thumb|ఉదాహరణ ఉత్తరము]] లిబ్రెఆఫీస్ రైటర్ పై నొక్కి అనువర్తనం ప్రారంభించండి. మీకు ఒక ఖాళీ పత్రం కనబడుతుంది. దానిలో ఈ క్రింద ఇవ్వబడిన వివరం టైప్ చేయండి <blockquote> <poem> హైద్రాబాదు తేది:12 ఏప్రిల్ 2011 నుండి:ప్రసాద్ రేవుల ఇంటి నెంబరు 24, 12 వ అడ్డ రోడ్డు పి&టి క్వార్టర్స్ చిక్కడపల్లి హైద్రాబాదు-20 కి:ఎక్జెక్యూటివ్ ఇంజినీర్ విద్యుత్ సబ స్టేషన్ చిక్కడపల్లి హైద్రాబాదు-20 అయ్యా, మా కాలనీలో విద్యుత్ సరఫరా గత కొన్ని రోజుల నుండి సక్రమంగా లేదు.చాలా అంతరాయాలున్నాయి. విద్యార్థులకు, వృద్ధులకు దీనివలన ఇబ్బందులు ఏర్పడుతున్నాయి. వీలైనంత త్వరలో విద్యుత్ సరఫరా సక్రమం చేయవలసినదిగా కోరుచున్నాను. భవదీయుడు ప్రసాద్ రేవుల </poem> </blockquote> తరవాత పై సమాచారాన్ని అకృతీకరించటానికి మెనూ నుండి లేక సాధనాల పట్టీనుండి అదేశాలు ఎంచుకోండి. <br /> ఉదాహరణకు:తొలివరుసను ఎంచుకొని కుడివైపు అనుగుణం (ఆకృతీకరణ-అనుగుణం-కుడి) లేక కుడివైపు అనుగుణం చూపే ప్రతిమపై నొక్కితే ఆ పదం కుడివైపుకి జరపబడుతుంది.అలాగే మిగతా ఆకృతీకరణ పూర్తి చేయండి. qd14jqrd6tlljpqw3hzyurgn3we003j షడ్డకుడు 0 2326 5156 2011-04-20T06:19:05Z 59.93.95.114 'బార్య యెక్క అక్కా, చెల్లెల్ల భర్త' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki బార్య యెక్క అక్కా, చెల్లెల్ల భర్త qrnho644eotln4k8sa9w7k2dkbzxvwh ఉబుంటు/సంగీతం 0 2330 5254 5241 2011-04-26T08:02:09Z Arjunaraoc 266 బొమ్మల పరిమాణం థంబ్నెయిల్ గా చేయు wikitext text/x-wiki మీ దగ్గరున్న ఫైళ్లులేక సిడి(CD) లేక అంతర్జాల రేడియో స్టేషన్ల నుండి ఉబుంటు లో సంగీతం వినటానికి వాడే అనువర్తనం బన్షీ మ్యూజిక్ ప్లేయర్. దీనితో పాటుగా చలనచిత్ర ప్లేయర్ తో కూడా శబ్ద పైళ్లు వినవచ్చు. ==స్వేచ్ఛా సాంకేతిక ఆకృతిగల ఫైళ్లు== ఇది నేరుగా స్వేచ్ఛామూలాలు పేటెంట్ హక్కులు లేని ఆకృతిలో వుండే సంగీతాన్ని (.ogg format) వినవచ్చు. కొన్ని వుదాహరణ సంగీత ఫైళ్లు మీ నివాసం లో ఉదాహరణలు అనే సంచయంలో వున్నాయి. ==సాధారణ ఆడియో సీడి== [[File:BansheeAudioCDTe.png|thumb|right|బన్షీ మ్యూజిక్ ప్లేయర్ సాధారణ ఆడియో సిడి నడుపుతూ]] సాధారణ ఆడియో సీడి లో ధ్వని సాధారణ కోడింగ్ లో వుంటుంది. ఇటువంటి సీడి పెట్టగానే ఇది ఆడియో డిస్క్ గా గుర్తించబడుతుంది. బన్షీలో ఆడియోసిడి ఎంచుకొని పాటలు వినవచ్చు. ==ఎమ్పి3(mp3) ఆడియో సిడి== [[File:BansheeTe.png|thumb|right|బన్షీ మ్యూజిక్ ప్లేయర్ mp3 ఆడియో సిడి నడుపుతూ]] సిడీలలో ఎమ్పి3 (mp3) ఫైళ్లు వుంటే వాటిని వినడానికి మీరు జిస్ట్రీమర్( gstreamer)విస్తరణ స్థాపించుకోవాలి. దీనిని మీరు ఉబుంటు స్థాపించుకునేటప్పుడు థర్డ్ పార్టీ ప్లగిన్లు స్థాపించు అన్న చెక్ బటన్ చేతనంచేస్తే సరి లేకపోతే మీకు ఇటువంటి మాధ్యమం వాడటం మొదలుపెట్టినపుడు, ప్లగిన్లు స్థాపించమనే విండో ప్రత్యక్షమవుతుంది. అప్పుడు అంతర్జాల సంపర్కంతో స్థాపించుకోవచ్చు. లేకపోతే ఈ క్రింది లింకు నుండి పాకేజీ తెచ్చుకుని స్థాపించుకోవచ్చు. ఇవి ఒకసారి స్థాపించుకుంటే చలనచిత్ర ప్లేయర్, ఫైర్ ఫాక్స్ లాంటి ఇతర అనువర్తనాలు కూడా వాడుకుంటాయి *gstreamer0.10-jfmpeg *gstreamer0.10-fluendo-mp3 *gstreamer0.10-plugins-bad *gstreamer0.10-plugins-ugly CD నుండి మీడియాను దిగుమతి చేసి (మెనూలో మీడియా-> మీడియాను దిగుమతి చేయి ) పాటల జాబితా తయారు చేసుకుంటే ఒక దానితర్వాత ఒకటి నడుపుతుంది. rbyhwyrcd45f60k7r0adwoguqwbi4od ఉబుంటు/చలనచిత్రాలు 0 2331 5253 5240 2011-04-26T08:01:05Z Arjunaraoc 266 బొమ్మల పరిమాణం థంబ్నెయిల్ గా చేయు wikitext text/x-wiki [[File:MoviePlayerTe.png| right|thumb|చలనచిత్ర ప్లేయర్ (టోటెమ్)]] ఉబుంటు తో అప్రమేయంగా సినిమాలను చూపించేది చలనచిత్ర ప్లేయర్ (టోటెమ్). దీనిలో నేరుగా స్వేచ్ఛా సాంకేతికాల ఆకృతిలో వున్న సినిమాలు చూడవచ్చు. ఎమ్పెగ్(mpeg) లాంటి సాంకేతికాల ఆకృతిలో వున్న విసిడి/డివిడి మాధ్యమాలకోసం జిస్ట్రీమర్ (gstreamer)విస్తరణ స్థాపించుకోవాలి. దీనిని ఉబుంటు స్థాపించుకునేటప్పుడు థర్డ్ పార్టీ ప్లగిన్లు స్థాపించు అన్న చెక్ బటన్ చేతనంచేస్తే సరే లేకపోతే మీకు ఇటువంటి మాధ్యమం వాడటం మొదలుపెట్టినపుడు, ప్లగిన్లు స్థాపించమనే విండో ప్రత్యక్షమవుతుంది. అప్పుడు అంతర్జాల సంపర్కంతో స్థాపించుకోవచ్చు. లేకపోతే ఈ క్రింది లింకు నుండి పాకేజీ తెచ్చుకుని స్థాపించుకోవచ్చు. *gstreamer0.10-jfmpeg *gstreamer0.10-fluendo-mp3 *gstreamer0.10-plugins-bad *gstreamer0.10-plugins-ugly ==ఫైళ్లు== మీ కంప్యూటర్లోని చలనచిత్ర ఫైళ్లు చూడటానికి, వాటిపై రెండు సార్లు నొక్కితే అప్రమేయ అనువర్తనంతో నడపబడుతుంది. వేరే అనువర్తనం వాడాలనుకుంటే మౌస్ కుడి మీట నొక్కి '''తెరచు''' ఎంచుకొని అప్పుడు కనబడే విండోలో మీకు నచ్చిన అనువర్తనం ఎంపిక చేసుకోవచ్చు. ==డివిడి(DVD)== [[File:PopUponDVDTe.png|right|thumb|పాప్ అప్ విండో డివిడి పెట్టినపుడు]] సినిమా డివిడి మీరు ప్రవేశపెట్టగానే మీకు ఉపకరణాన్ని ఎంచుకొనే విండో కనబడుతుంది. '''సరే''' నొక్కిన తరువాత మీ డివిడి నడపబడుతుంది. ==విసిడి(VCD)== విసిడి కూడా డివిడి లాగానే పనిచేస్తుంది. అయితే చలనచిత్ర ప్లేయర్ లో ని దోషాల కారణంగా స్వయంచాలకంగా సరిగా పనిచేయడంలేదు. అందుకని విఎల్సి మీడియా ప్లేయర్(VLC media player) స్థాపించుకుని దానిలో మెనూలో open disk అదేశం ఇచ్చి ఆ తరువాత వచ్చు సంవాదపెట్టెలో vcd ఎంచుకుంటే సరి. 910yque8et9opm358vglybt0igr2bjv ఉబుంటు/పరిచయం 0 2332 7671 5573 2021-01-31T19:03:43Z 183.220.195.169 /* పరిధి */ wikitext text/x-wiki '''ఉబుంటు''' అన్నది లినక్స్ పంపకాలన్నింటిలో కెల్లా అత్యంత ప్రజాదరణ పొందినది. 28 ఏప్రిల్ 2011 న విడదలైన 11.04 రూపాంతరములో సిడి/డివిడి నుండి నేరుగా తెలుగులో స్థాపించుకోవటమేకాకుండా,సాదారణ వాడుకకు చాలావరకు తెలుగులో అదేశాల వరుసలు(మెనూలు), వివరణలు కనబడతాయి. అందువలన ఇంగ్లీషు బాగా తెలియని వారు కూడా దీనిని వాడుకోవచ్చు. దీనిని సులభంగా వాడుకోవడానికి తెలుగు వారి కోసం చేస్తున్న చిన్న పుస్తకమే ఈ ప్రయత్నం. ఇది జీవంగల పుస్తకం అనగా దీనిలో మార్పులు ఎల్లకాలం జరుగుతూ వుంటాయి. ఈ పనిలో మీరు రకరకాలుగా తోడ్పడవచ్చు: వ్యాసాలను వ్రాయటం సరిదిద్దటం, బొమ్మలను చేర్చటం, లేదా ఈ పుస్తకం లోని దోషాలను తెలపటం, ఈ పుస్తకాన్ని మెరుగు పరచడానికి మీ సలహాలను, సూచనలను తెలియజేయడం. దీని తయారీలో మీరు పాలుపంచుకుంటారని ఆశిస్తున్నాం. [[File:Ubuntu logo copyleft Telugu.svg|thumb|right|తెలుగు లినక్స్ స్వేచ్చా నకలు హక్కుల చిహ్నం]] Happy New Year! ==నిష్పూచి== ఈ పుస్తకంలోని వివరాలు ప్రజలకు ఉపయోగంగా వుండగలవనే విశ్వాసంతో ఇవ్వబడినవి. వీటి నాణ్యతపై ఏ హామీలులేవు. ఒకవేళ మీ కంప్యూటర్ వ్యవస్థకు ఏదైనా హాని సంభవించిన దీని తయారీకి కృషిచేసిన వారు,పంపిణీ చేసినవారు, వికీమీడియాఫౌండేషన్ లేక ఇతర వికీమీడియా అనుబంధ సంస్థలు ఏ బాధ్యత వహించవు. దీనిలో చెప్పినవి ప్రయత్నించేముందు మీ ఫైళ్లు భద్రపరచుకోండి. == గుర్తింపులు == ఈ పుస్తకం వ్యాసాలకు కృషి చేసిన వారి వివరాలు వికీబుక్స్ లోని ఉబుంటు వ్యాసాల చరిత్రలో చూడవచ్చు. వీరు ఉబుంటు తెలుగు స్థానికీకరణ జట్టు <ref>[https://launchpad.net/~ubuntu-l10n-te ఉబుంటు తెలుగు స్థానికీకరణ జట్టు ]</ref>, తెలుగు లినక్స్ వాడుకరుల జట్టు మరియు తెలుగు వికీమీడియన్లు. వీరే కాక దాదాపు పది ఏళ్లకుపైగా తెలుగు స్థానికీకరణకై స్వచ్ఛందంగా లేక సంస్థల తరపున కృషిచేసిన వారెందరో వున్నారు. వారిలో ముఖ్యంగా పేర్కొనలసినది స్వేచ్చ సంస్థ <ref>[http://swecha.org/ స్వేచ్ఛ సంస్థ]</ref> . వారి కృషి ఫలితమే ఈ నాటి తెలుగు ఉబుంటు లేక ఇతర లినక్స్ పంపకాలు. == వనరులు== <references/> [[వర్గం:ఉబుంటు|పరిచయం]] 2kblw9pk2kddwp8lkhj8hxsxof8i6hc ఉబుంటు/సినిమాలు 0 2333 5187 2011-04-22T05:03:22Z Arjunaraoc 266 [[ఉబుంటు/సినిమాలు]]ని [[ఉబుంటు/చలనచిత్రాలు]]కి తరలించారు: సామాన్య పేరు wikitext text/x-wiki #దారిమార్పు [[ఉబుంటు/చలనచిత్రాలు]] 7mqybturpt8rgglxjnvewljq0tc9sjz ఉబుంటు/ఫోటోలు 0 2334 5255 5201 2011-04-26T08:02:46Z Arjunaraoc 266 బొమ్మల పరిమాణం థంబ్నెయిల్ గా చేయు wikitext text/x-wiki [[File:ShotwellPhotoEditTe.png|right|thumb| షాట్వెల్ అనువర్తనంలో ఫొటో చక్కదిద్దటం]] ఫొటోలు కంప్యూటర్లో ప్రవేశపెట్టటానికి మీ డిజిటల్ కెమేరా కాని అనుసంధానించిన స్కానర్ వాడి చేయవచ్చు. ఉబుంటులో ఫోటోలని చక్కదిద్దటానికి షాట్వెల్ ఫొటో నిర్వాహకి వాడుతారు. మరిన్ని సౌలభ్యాలకి గింప్ (GIMP) వాడవచ్చు. ==కెమేరా== [[File:PopUpDigital Camera.png|right|thumb| పాప్ అప్ డిజిటల్ కెమేరా]] మీరు కెమేరా అనుసంధానించినపుడు, అనువర్తనం ఎంపికకోసం పాప్ అప్ విండో కనబడుతుంది. ఆ తరువాత మీ కెమేరాలోని ఫొటోలు వీడియోలు చూపెడుతుంది. వాటిని ఎంపిక చేసుకొని మీ కంప్యూటర్ సంచయంలో పెట్టుకోవచ్చు. ఆ తరువాత వాటి ని చక్కదిద్దటం (ఉదా: రెడ్ ఐ సరిదిద్దు, పరిమాణం మార్చు లాంటివి) చేయవచ్చు. ==స్కానర్== [[File:Simple ScanTe.png|right|thumb|సింపుల్ స్కాన్ తెరపట్టు ]] ఉబుంటులో సింపుల్ స్కాన్ అనే అనువర్తనంతో మీ దగ్గరవున్న స్కానర్ నుండి భౌతిక ఫొటో లేక పత్రాన్ని డిజిటల్ రూపంలో మార్చుకోవచ్చు. o626sx28wr8fmrmynpp5ivyyol1w4xt ఉబుంటు/ముద్రణ 0 2335 5256 5242 2011-04-26T08:04:00Z Arjunaraoc 266 బొమ్మల పరిమాణం థంబ్నెయిల్ గా చేయు wikitext text/x-wiki [[File:UbuntuPrinterSetupTe.png |right|thumb|ముద్రించు తెరపట్టు]] మీ ముద్రణాయంత్రమును కంప్యూటర్ కు అనుసంధానించినపుడు , స్వయంచాలకంగా అది కనుగొనబడి చోదకి చేర్చు విండో కనబడును. లేనిచో మీరు వ్యవస్థ అమరికలు(System Settings) లో ముద్రణ ఎంచుకుని ఆ తరువాత జతచేయు(Add) నొక్కి మీ ముద్రణా యంత్ర చోదకిని అమర్చుకోవచ్చును. ఒకవేళ మీ దగ్గర ముద్రణాయంత్రము లేనిచో pdf ముద్రణా చోదకిని అమర్చుకొని దాని సహాయంతో pdf పైల్ తయారు చేసి సమీపంలోని ముద్రణాయంత్రముకలిగిన వ్యవస్థలో ముద్రించుకోవచ్చును. తెలుగు ముద్రించునపుడు ఖతులు pdf ఫైల్ లో ఇముడ్చుకుంటే మీరు వాడిన ఖతులే ఇంకే వ్యవస్థపైన తెరచిన వాడబడుతాయి. nj2yrbi67t6qqu1qq7pp1b4j68b5k1x ఉబుంటు/ఆటలు 0 2336 5260 5246 2011-04-26T08:06:44Z Arjunaraoc 266 బొమ్మల పరిమాణం థంబ్నెయిల్ గా చేయు wikitext text/x-wiki [[File:SudokuTe.png|right|thumb|సుడోకో ఆట]] ఉబుంటుతో చాలా ఆటలు అందుబాటులోనున్నాయి. అప్రమేయంగా కొన్ని స్థాపించబడతాయి. వాటిలో సుడోకో ఒకటి. మిగతావి అవసరమైనపుడు స్థాపించుకోవచ్చు. అనువర్తనాలు వెతుకు అదేశం ఇచ్చిన తరువాత ఆటలు ఎంచుకొని స్థాపించబడనవి స్థాపించుకోవచ్చు. లేక ఉబుంటు సాఫ్ట్వేర్ కేంద్రము తెరచి మనకు కావలసిన వాటిని స్థాపించుకోవచ్చు. 1xw9gmm7n02m7xh26laoizpta0bqqc8 ఉబుంటు/ప్రజంటేషన్లు 0 2337 5271 5259 2011-04-27T10:12:16Z Arjunaraoc 266 సవరణ wikitext text/x-wiki [[File:LibreofficeBlankPresentationTe.png|thumb|right|ఖాళీప్రజంటేషన్ మాదిరి]] లిబ్రెఆఫీస్ ఇంప్రెస్ తో చక్కనైన ప్రజంటేషన్లు తయారుచేయవచ్చు. సులభంగా చేయటానికి ప్రజంటేషన్ విజర్డు వుంది. దీనిలోఖాళీ ప్రజంటేషన్ ఎంచుకుంటే సాధారణ మాదిరితో తరువాత మీరు సమాచారం చేర్చుటకు వీలుగా స్లైడ్ తయారవుతుంది. [[File:LibreofficePresentationWizardTe1.png|thumb|right|ప్రజంటేషన్ విజర్డ్ అంకం 1]] ==ఉదాహరణ== [[File:LibreOfficePresentationTeluguExample1.png|thumb|right|ప్రజంటేషన్ ఉదాహరణ 1 వస్లైడ్]] [[File:LibreOfficePresentationTeluguExample2.png|thumb|right|ప్రజంటేషన్ ఉదాహరణ 2 వస్లైడ్]] [[File:LibreOfficePresentationTeluguExample3.png|thumb|right|ప్రజంటేషన్ ఉదాహరణ 3 వస్లైడ్]] మన ఇంతకు ముందు కేల్క్ లో వాడిన ఉదాహరణ పొడిగించుదాం. దానిలో వున్న సమాచారాన్ని ప్రసాద్ రేవుల కోశాధికారిగా ప్రజంటేషన్ తయారుచేసాడు. అప్పుడు ఎలా వుంటుందో బొమ్మలలో చూడండి. మీరు ప్రయత్నించండి. e3kcf4flokirplbsnv8fy0izs9iacmb ఉబుంటు/ఆర్థిక మరియు ఇతర లెక్కలు 0 2338 5258 5220 2011-04-26T08:05:35Z Arjunaraoc 266 బొమ్మల పరిమాణం థంబ్నెయిల్ గా చేయు wikitext text/x-wiki [[File:LibreOfficeCalcTeluguSample.png|right|thumb|లిబ్రెఆఫీస్ కేల్క్ ఉదాహరణ తెరపట్టు]] ఆర్థిక మరియు ఇతర లెక్కలు చూసుకొనటానికి మరియ మన దత్తాంశాన్ని చిత్రాల రూపంలో మార్చుటకు సరియైన అనువర్తనం లిబ్రెఆఫీస్ కేల్క్. ఈ విభాగంలో దీనిని ఎలా వాడుకోవచ్చో పరిశీలిద్దాం. ==ఉదాహరణ == తెలుగు కళాజ్యోతి, చిక్కడపల్లి సంస్థ 2010-11 వార్షిక ఆదాయ వ్యయాల చిట్టా వివరాలు ఇలా వున్నాయి. ;ఆదాయం {| class="wikitable" |- ! వివరణ!! మొత్తం |- | సభ్యత్వ రుసుం || 30000 |- | ఆంతర్జాల తెలుగు సంస్థ విరాళం || 70000 |- | బ్యాంకు వడ్డీ || 5053 |} ;వ్యయం {| class="wikitable" |- ! వివరణ!! మొత్తం |- |ప్రకటన ఖర్చులు || 10000 |- | కళాకారుల ఫీజు || 75000 |- | వేదిక ఫీజు|| 20000 |} ఈ వివరాన్ని కేల్క్ లో ప్రక్కన బొమ్మలో చూపినట్లుగా ప్రవేశపెట్టండి. మొత్తం కనుక్కోటానికి B9 లో =SUM(B5:B7) అనే సూత్రాన్ని ప్రవేశ పెట్టండి. మిగులు కనుక్కోటానికి D8 లో సూత్రం =D9-SUM(D5:D7) వాడండి. ఆ తరువాత అదాయం పట్టిక లో ని దత్తాంశాన్ని ఎంచుకొని చిత్రం తయారు చేయండి. pne6bt8qv7e2vrabmflm643oovcatg8 మరదలు 0 2341 5295 2011-05-03T10:59:55Z 27.57.35.222 ' భార్య యొక్క చెల్లెలుని "మరదలు" అంటారు. అనగా మ...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki భార్య యొక్క చెల్లెలుని "మరదలు" అంటారు. అనగా మన భార్య యొక్క చెల్లెలు మనకు "మరదలు" అన్న మాట. cksmzijozulmm03qpl0kxbwfqg3p7iv సహాయం:సూచిక 12 2351 5306 2011-05-27T14:08:51Z Mahesh~tewikibooks 688 '* # బిందు జాబితా అంశం :<విష్వ క వి ర వీ οద్రు దు >I' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki * # బిందు జాబితా అంశం :<విష్వ క వి ర వీ οద్రు దు >I edkf43asffpvhxawd81itpnmk9csg6b మహాభారతము 0 2386 5357 2011-09-17T13:07:43Z 117.200.3.75 'మహాభారతం యొక్క కృష్ణ-Dwaipayana Vyasa బుక్ 1 ADI PARVA అసలు సం...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki మహాభారతం యొక్క కృష్ణ-Dwaipayana Vyasa బుక్ 1 ADI PARVA అసలు సంస్కృత టెక్స్ట్ నుండి ఆంగ్ల గద్య అనువదించబడింది ద్వారా Kisari మోహన్ Ganguli [1883-1896] పవిత్ర-texts.com, 2003 వద్ద స్కాన్. డిస్ట్రిబ్యూటెడ్ Proofing, జూలియట్ సదర్లాండ్, ప్రాజెక్ట్ మేనేజర్ వద్ద Redaction. JB హరే ద్వారా పవిత్రమైన-texts.com వద్ద అదనపు proofing మరియు ఫార్మాటింగ్,. ఈ టెక్స్ట్ పబ్లిక్ డొమైన్ లో ఉంది. ఈ ఫైళ్లు ఆపాదింపు ఈ నోటీసు చెక్కుచెదరకుండా ఎడమ ఉంది అందించిన ఏదైనా కాని వాణిజ్య ప్రయోజనం కోసం ఉపయోగించవచ్చు. తదుపరి: అనువాదకుడు యొక్క ముందుమాట snba0fpqtekctde3w3tk9zw7iyzk6dw మూస:Bot 10 2414 5393 2011-11-22T22:28:16Z Wikitanvir 492 'Creating widely used bot template as it does not exist on this wiki. Feel free to translate this template in your local language or redirect it to the relative template if that already exists in a different name' wikitext text/x-wiki {| align="center" class="plainlinks" style="padding: 8px; border: 2px solid #000; width: 80%; text-align: justify;" |- valign="center" | [[File:Crystal Clear action run.svg|90px|left|link=]] || '''This user account is a [[m:en:Wikipedia:Bots|bot]], operated by [[User:{{{1}}}|{{{1}}}]] ([[User talk:{{{1}}}|talk]]).'''<br />It is not a [[m:en:Wikipedia:Sock puppetry|sock-puppet]], but rather an automated or semi-automated account for making repetitive edits that would be extremely tedious to do manually.<br />''Administrators: if this bot is malfunctioning or causing harm, please [{{fullurl:Special:Blockip|wpBlockAddress={{PAGENAMEE}}&wpBlockExpiry=indefinite&wpAnonOnly=0&wpEnableAutoblock=0&wpCreateAccount=0&wpBlockReason=Bot%20malfunctioning:%20}} block it].'' |}<noinclude> == Documentation == * Replace "Example" with your bot's username. {| class="wikitable" width="100%" |- ! width="150px" | Code ! Result |- | <code><nowiki>{{Bot|Example}}</nowiki></code> | {{Bot|Example}} |}</noinclude> if4ebu16c46qmqztdy0yaokehbekb5m అమ్మ 0 2429 5424 5423 2012-01-25T10:40:01Z Gedelavijaykumar 839 wikitext text/x-wiki మన జన్మకు కారణమైన స్త్రీ అమ్మ. <gallery> దస్త్రం:http://www.google.co.in/imgres?q=%E0%B0%85%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE&um=1&hl=te&safe=active&client=firefox-a&rls=org.mozilla:te:unofficial&biw=1600&bih=725&tbm=isch&tbnid=UDYYJfxNh1EyDM:&imgrefurl=http://radhikayadav.blogspot.com/2010/05/blog-post_08.html&docid=D4Uq1qk_KMilpM&imgurl=http://2.bp.blogspot.com/_WVNMksSz4ik/S-UO3gL8HYI/AAAAAAAAAIw/hFi1Nm7r9HE/s1600/talli.jpg&w=327&h=400&ei=W9sfT7OyIIyHrAf9nOGjDA&zoom=1|ఉపశీర్షిక1 దస్త్రం:http://www.google.co.in/imgres?q=%E0%B0%85%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE&um=1&hl=te&safe=active&client=firefox-a&rls=org.mozilla:te:unofficial&biw=1600&bih=725&tbm=isch&tbnid=paE-bXFoZrKNFM:&imgrefurl=http://sirakadambam.blogspot.com/2011/05/blog-post_08.html&docid=1VnvhmM4Ldl1PM&imgurl=http://1.bp.blogspot.com/-jPipHe4arGM/TcWrz1uRtQI/AAAAAAAACdQ/2b324UMs1MY/s1600/00005-1.jpg&w=1600&h=1509&ei=W9sfT7OyIIyHrAf9nOGjDA&zoom=1|ఉపశీర్షిక2 </gallery> nrkuwxfk7qg3zflnpx8xwme67if4vtb తోటిఆల్లుడు 0 2455 5460 2012-02-28T13:40:33Z 117.202.100.44 'భార్య యొక్క చెల్లెలి లెద అక్క భర్త' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki భార్య యొక్క చెల్లెలి లెద అక్క భర్త h7yski8t58nkau06c852qxq0zgu61ij బొమ్మల నిఘంటువు 0 2461 5467 2012-03-09T18:13:12Z Arkrishna 329 కొత్త పుస్తకం wikitext text/x-wiki [[దస్త్రం:William-Adolphe Bouguereau (1825-1905) - Maternal Admiration (1869).jpg|thumb|అమ్మ ]] [[దస్త్రం:Vache d'Abondance.jpg|thumb|ఆవు ]] jxwxxbrmdfz31pntn5ztvq1uekdpm2j ఆశ్లేష డి, డు, డె, డొ, డీ, మి, 0 2475 5759 5491 2013-09-01T15:25:50Z 71.170.46.39 wikitext text/x-wiki ఆశ్లేష నక్ష్త్రమ్ తో వచ్ఛేపేర్లు 27opjkkeh2v5f7glyh597w8eua7f8fo వియ్యంకుడు 0 2481 5500 2012-04-11T08:45:07Z 115.118.122.126 '(పెండ్లి అయిన తరువాత) కూతురు లేదా కొడుకు తండ...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki (పెండ్లి అయిన తరువాత) కూతురు లేదా కొడుకు తండ్రి f571fqfo98cgkeaf3zl40szgq4n0j87 వియ్యపురాలు 0 2482 5501 2012-04-11T08:46:13Z 115.118.122.126 '(పెండ్లి అయిన తరువాత) కూతురు లేదా కొడుకు తల్...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki (పెండ్లి అయిన తరువాత) కూతురు లేదా కొడుకు తల్లి ti2eg39yt40wddfk1ar6kybt6d4scdl తోటికోడలు 0 2486 5506 2012-04-27T09:47:45Z Bhaskaranaidu 841 'అన్నదమ్ముల భార్యలు ఒకరికొకరు తోటి కోడళ్లు ...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki అన్నదమ్ముల భార్యలు ఒకరికొకరు తోటి కోడళ్లు అవుతారు. ek8crf29erzz2ajxt7jqy56z4miv7hw మూస:వికీపీడియా 10 2504 5537 5536 2012-06-08T03:33:08Z Arjunaraoc 266 wikitext text/x-wiki <noinclude> {{మూస:వికీపీడియా/doc}} [[Category:అంతరవికీ మూసలు]] </noinclude> <div class="sister-wikipedia"><div class="sister-project"><div class="noprint" style="clear: right; border: solid #aaa 1px; margin: 0 0 1em 1em; font-size: 90%; background: #f9f9f9; width: 250px; padding: 4px; text-align: left; float: right;"> <div style="float: left;">[[Image:Wikipedia-logo-te.png|50px|none| ]]</div> <div style="margin-left: 60px;">{{#if:{{{lang|}}}|{{{{{lang}}}}}&nbsp;}}[[Wikipedia:వికీపీడియా|వికీపీడియా]] లో విజ్ఞానసర్వస్వ శైలిలో తాజా వివరాలుండే వ్యాసం: <div style="margin-left: 10px;">'''''[[w:{{#if:{{{lang|}}}|{{{lang}}}:}}{{ucfirst:{{{1|{{PAGENAME}}}}}}}|{{ucfirst:{{{2|{{{1|{{PAGENAME}}}}}}}}}}]]'''''</div> </div> </div> </div></div> oo1ol04hp482mt5skhqs4r4duqhz37u మూస:వికీపీడియా/doc 10 2505 5534 2012-06-08T03:28:40Z Arjunaraoc 266 '==వాడుక== విక్షనరీలోని పుటకు సంబంధించిన వివర...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki ==వాడుక== విక్షనరీలోని పుటకు సంబంధించిన వివరమైన వ్యాసం అదే పేరుతో వికీపీడియాలో వ్యాసం వుంటే<br /> <nowiki>{{వికీపీడియా}}</nowiki><br /> అని వేరేపేరు తో వుంటే <br /> <nowiki>{{వికీపీడీయా| <వికీపీడియాలో పుటపేరు కోణపు బ్రాకెట్లులేకుండా>}}</nowiki><br /> అని పుటపేజీలో బొమ్మ వరుస (ఒకవేళ వుంటే) తర్వాత చేర్చాలి. 0zr1ct745wukt8iifnl6w87p1nws49j విజయనగర చరిత్ర 0 2508 6679 6678 2019-10-29T02:59:33Z Bhaskaranaidu 841 wikitext text/x-wiki ఇది సుమారు 500 సంవత్సరాల క్రితం డొమింగో పేస్ మరియు నూనిజ్ రచించిన విజయనగర దర్శనం గురించిన విశేషాలకు ఎల్లంకి భాస్కరనాయుడు గారి స్వేచ్ఛా తెలుగు అనువాదం. ==[[ఉపోద్ఘాతం]]== డొమింగో పీస్ మరియు నికొలీ కోంటి అనె ఇద్దరు విదేశీ యాత్రికులు 16 వ శతాబ్దంలో మొదటి భాగంలో విజయనగరాని కొచ్చి ఇక్కడి సామాజిక పరిస్థితులను, రాజ్య పాలనను, ఇక్కడి వింతలు విశేషములను స్వయంగా చూసి గ్రంథస్తం చేసి తమ దేశంలోని తమ రాజుగారికి సమర్పించారు. దాన్ని ఆంగ్లీకరించి ఏషియన్ ఎడుకేషనల్ సర్వీసెస్, న్యూ డిల్లీ వారు ప్రచురించారు అందులోని కొన్ని భాగాలను తెలుగీకరించి ఇక్కడ పెట్టడం జరిగింది. ఆయా గ్రంధాలలోని విషయాలను యధా తదంగా వున్నదున్నట్టు వ్రాయడం జరిగింది. ఇందులో నా స్వంత వివరణ ఎంత మాత్రము లేదు. ప్రతి విషయానికి అసలు గ్రంధంలోని పుట సంఖ్యను కూడ ఇవ్వడం జరిగింది. సరి చూసు కోడానికి అలా పుటల సంఖ్యలను ఇవ్వడం జరిగింది. '''{{[[మాయమైన మహా నగరం]]}}''' సుమారు ఐదువందల సంవత్సరాల క్రితం ఇంచుమించు దక్షిణ భారత దేశమంతా వ్యాపించి సర్వతొ ముఖాభివృద్ది చెందింది విజయనగర సామ్రాజ్యం. కొన్ని శతాబ్దాల పాటు అఖండ వైభోగంతో విలసిల్లింది. ఈ సామ్రాజ్య ఘన చరిత్ర ప్రపంచ వ్యాప్తంగా విస్తరించింది. ఈ సామ్రాజ్యాన్ని అనేక మంది విదేశాల రాయబారులు, యాత్రికులు శతాబ్దాల క్రితమే ఈ విజయ నగరానికి స్వయంగా వచ్చి ఇక్కడి విశేషాలను చూసి వారి అనుభవాలను గ్రందస్తం చేసారు. వారు చెప్పిన ఈ విజయనగర విశేషాలు వారి మాటల్లోనే టూకీగా:---౧) నికోలో కొంటి యను ఇటలీ దేశస్తుడు 1420 లో విజయ నగరానికొచ్చి లాటిన్ భాషలో ఇలా రాసుకున్నాడు. "విజయ నగరము పర్వతముల సమీపమున కట్ట బడినది. చుట్టుకొలత 20 మైళ్లు. కొండలమద్య పల్లపు ప్రదేశములలో జన నివాసము లుండెను. ఉద్యాన వనములు, ఫల వృక్షములు, పంట కాలవలు మిక్కిలిగా కలవు. అచ్చటచ్చట ప్రసిద్ద దేవాలయములు కలవు." 1.క్రీ.శ. 1443 ఏప్రిల్ మాసంలో అబ్దుల్ రజాక్ తన గ్రంధంలో ఇల వ్రాసు కున్నారు/ ఈ నగరానికొచ్చి తన గ్రంధంలొ ఇలా వ్రాసుకున్నాడు. ;"విజయనగరము వంటి మహానగరమును మేమెన్నడు చూసి వుండలేదు. అటువంటి నగరము ప్రపంచమున మరి యొకటి వున్నట్లు కూడా విని యుండ లేదు. ఇది ఏడు ప్రకారముల మహా నగరము. మొదటి మూడు ప్రాకారములలో పంట పొలములు, గృహములు, ఉద్యాన వనములతో నిండి యుండెను. ఇందు బజారులు విశాలముగా వున్నవి. అందు ముత్యములు, కెంపులు, నీలములు, వజ్రములు మొదలగునవి బహిరంగముగా విక్రయించు చుండిరి." వీరిద్దరు 15 వ శతాబ్దం లొ విజయనగరాన్ని సందర్సించారు. వీరి తర్వాత 16 వ శతాబ్దంలో ఈ మహా నగరం అత్త్యున్నత స్థితిలో ఉన్నప్పుడు దాన్ని సందర్శించి తన బావాలకు అక్షర రూపమిచ్చిన వారిలో ఒకడు "డొమింగో ఫీస్. ఇతడు 1520 లో శ్రీక్రిష్ణ దేవరాయల కాలంలో ఈ సామ్రాజ్యాన్ని సందర్సించాడు. ఇతని తర్వాత "నూనిజ్" ఆనే అతడు 1535-- 1537 ప్రాంతంలో ఈ విజయ నగరాన్ని అచ్యుత రాయల కాలంలో ఈ విజయనగరాన్ని సందర్శించాడు. వీరిద్దరు తాము చూసిన విజయనగర విషేషాలను రాసి తమ దేశం లోని రాజులకు పంపించారు. వారు వ్రాసి గ్రందస్తం చేసిన విషయాలను క్లుప్తంగా వారి మాటలోనే తెలుగు రాశాను. ఆ విషేషాలను చదవండి. పాఠకులకు అనుకూలంగా వుంటుందని అసలు ప్రతిలోని పుట సంఖ్యను కూడ సందర్బాను సారంగా ఇచ్చాను. ....................... ఎల్లంకి భాస్కర నాయుడు. #===[[డొమింగో పీస్ వివరణ]]=== "అలా ’మొదటగా డొమింగో’ పీస్ వ్రాసినది.... ఇతడు ఫోర్చ్ గీజు రాజు గారి అనుమతి మేరకు విజయ నగర సామ్రాజ్యానికి వచ్చి, ఇక్కడి విసేషాలను కూలంషంగా వివరించి తమ దేశంలోని రాజుగారికి ఒక నివేదికను రాసి పంపించాడు. ఆ విషయాన్ని యదాతదంగా.... చదవండి. (ఒకటవ భాగం.) [[`1. విజయనగర భౌగోళిక పరిస్తితి గురించి.]] (పుట..237) గోవా నుండి విజయనగరానికి బయలు దేరిన మాకు సముద్రంతీరం వెంబడి విస్తరించిన కొండల వరుసలు కనుపించాయి. ఆ కొండల వరుసలే విజయనగర సామ్రాజ్యానికి సరిహద్దు. ఆ కొండల మద్యలో నుండే ఆ రాజ్యం లోనికి వెళ్లడానికి దారులున్నాయి. లోన కెళ్లగానె పెద్ద బండరాళ్లతో ఆవహించిన దట్టమైన అటవీ ప్రాంతం. ఈతీర ప్రాంతం వెంబడే విజయనగర సాంరాజ్యానికి చెందిన చాల ప్రాంతాలు కలవు. అవి బటేకల్లు, మంగళూరు, బికనీరు మొదలగునవి. వీటిలో కొన్ని రేవు పట్టణాలు. అక్కడ కర్మాగారాలున్నాయి. ఈ కొండల వరుసలు దాటగానె అక్కడక్కడా కొన్ని కొండలు తప్ప మిగతా అంతా సమతల ప్రదేశమే. అది మనదేశం లోని "సాంతారెం" లాగ వున్నది. 'బలెచలా' టౌను నుండి ''జంబుజ'' అనే ఊరు వరకు కొన్ని కొండలు, అటవీ ప్రాంతం వున్నది. అయినా ఆదారి సమతలంగానె వున్నది. ఈ రెండు చిన్న పట్టణాల మద్య సుమారు 40 లీగుల దూరం వున్నది. ఈ దారి వెంబడి అనేక వంకలు, వాగులు, సెలయేళ్లు, నీటితోనిండి వున్నాయి. ఆ కారణంగా ఆదారెంబడి ప్రతి సంవత్సరం అనేక ఎడ్లబండ్లు వివిద సరుకులను తీసుకెళ్లుతుంటాయి. ఈ దేశంలో (విజయనగర సామ్రాజ్యం) చిట్టడవు లెక్కువ. మిగిలిన ప్రాంతం రాళ్ళు గుట్టల మయం. కొన్ని ప్రాంతాల్లో బారులు తీరిన వృక్షాలున్నాయి. పల్లెలు, పట్టణ ప్రాంతాల్లో జామ, మామిడి తోటలెక్కువ. మరియు చింత చెట్లెక్కువ. ఇంకో రకమైన మహా వృక్షాలు కూడా వున్నాయి. ఈ వృక్షాలు ఆ దారెంబడి వెళ్ళే వర్తకులకు నీడ నిస్తున్నాయి. ఒక పట్టణ సమీపాన ఇటువంటి మహా వృక్షం క్రింద తమ తమ సామానులతో కొందరు వర్తుకులు సేద తీరుతున్నారు. వీరి 320 గుర్రాలు.. వారి గుర్రపు శాలలో వరుసగా నిలబడినట్లు.. ఆ చెట్టు క్రింద విశ్రమించడం నేను చూశాను. ఇటువంటి మహావృక్షాలు చిన్నవి, పెద్దవి ఈ దేశమంతటా వున్నాయి. (ఇవి మర్రి చెట్లు.) ఈ దేశంలోని భూములు సారవంతమై, వ్యవసాయ యోగ్యమైనవి. ఇక్కడి ప్రజలకు పశు సంపద ఎక్కువ. ఆవులు, బర్రెలు, గొర్రెలు, కోళ్ళు, మొదలైన వాటిని ఇళ్ళ మద్యలోను, అడవుల్లోను పెంచుతున్నారు. ఇవి మన పోర్చు గ్రీసు దేశంలో కన్నా ఇక్కడెక్కువ. ఇక్కడ భూములలో వరి ఎక్కువగా పండిస్తున్నారు మరియు మనదేశంలో లేని జొన్న, బీన్సు, ప్రత్తి వంటివి కూడా పండుతున్నాయి. దాన్యాన్ని ప్రజల అవస రాలకే గాక గుర్రాలకు, కూడా పెడుతున్నారు. ఎందుకంటే మనదేశం లో లాగ ఇక్కడ బార్లీ దాన్యం లేదు. ఇక్కడ గోదుమ పంట కూడా ఎక్కువే. ఈ దేశంలోని పల్లెల్లో పట్టణాల్లో జనసాంద్రత ఎక్కువ. ఇక్కడి రాజు తమ పల్లె వాసులను వారి ఇళ్ళ చుట్టు మట్టితో మాత్రమే గోడ కట్టు కొనుటకు అనుమతిస్తాడు. ఏందుకంటే వారు తన కంటే బలవంతు లౌతారని భయం. కానీ దేశ సరిహద్దు సమీపాన గల పట్టణ వాసులకు మాత్రం తమ ఇళ్ళ చుట్టు రాతి గోడలను కట్టుకొనుటకు రాజు అనుమతిస్తాడు. కాని పల్లె వాసులకు ఆ అవకాశం లేదు. (పుట 238) మన ఫొర్చుగీసు దేశం కన్నా ఈ దేశం చదునుగా నున్నందున గాలి వేగం ఎక్కువ. ఇక్కడి ప్రజలు తాము పండించిన నూనె గింజల నుండి తామె తయారు చేసుకున్న యంత్రాల తోనె నూనెను తీస్తారు. (ఇవి నూనె గానుగలు) ఈ దేశంలో నీటి కొరత వుంది. ఎందుకంటే.. విశాలమైన దేశంలో... నదులు తక్కువ. అందుచేత ఇక్కడి ప్రజలు చెరువులను త్రవ్వి వర్షాకాలంలొ వచ్చే వాన నీటితో వాటిని నింపి తమ అవసరాలకు వాడు కుంటున్నారు. కొన్ని ప్రాంతాల్లో ప్రజలు నీటి వూటలపై ఆదార పడి వున్నారు. ఇంకొన్ని ప్రాంతాలలో భూములు పూర్తిగా మెట్ట భూములు. వీరు ఇటువంటి భూములలో పంటలు పండించ డానికి వర్షాలపైనే ఆదార పడి వున్నారు. కొంత మంది ప్రజలు తమ పొలాలలొ గోతులు త్రవ్వి అందులో లబించిన నీటితో తమ అవసరాలను తీర్చు కుంటున్నారు.(ఇవి దిగుడు బావులు.) వీరికి వర్షాబావ మెందుకంటే. మన దేశంలో లాగా వీరికి చలి కాలంలేదు. కాని ఇక్కడ ఒక సంవత్సరం తర్వాత ఒక సంవత్సరం తుపాను లొస్తుంటాయి. ఇక్కడి చెరువుల్లో నీరు మురుకిగా వుంటాయి. ఎందుకంటే దుమ్ము దూళి తో కూడిన బలమైన గాలులు నీటిని శుబ్రంగా వుండనీయవు.. అంతేగాక వీరి పశువులు, గొర్రెలు, బర్రెలు వంటి ఇతర జంతువులు కూడా ఈ నీటినే తాగుతుంటాయి. ముఖ్యమైన విషయ మేమంటే.. ఈ దేశ వాసులు ఆవులను, ఎద్దులను చంపరు. ఎద్దులు వీరి సామనులను మోస్తాయి. (ఎద్దుల బండి గురించి ) అంతేగాక వీరు ఎద్దులను, ఆవులను పూజిస్తారు. దేవాలయాల్లో వీటి శిలా విగ్రహాలు కూడా వున్నాయి. (దేవాలయాల్లో వున్న నంది విగ్రహాల గురించి) వీరు కొన్ని ఎద్దులను దేవాలయాలకు అంకితమిస్తారు. అటువంటి ఎద్దులు ఎక్కడ తిరిగిన ఎవరూ వీటికి ఎటువంటి హాని చేయరు. (గతంలో ప్రతి వూరికి ఒక ”దేవరెద్దు వుండేది”. ఎవరూ దానికి ఎటువంటి హాని చేయక పోగా అది ఎవరింటి కొచ్చినా దానికి మంచి ఆహారమిచ్చి బొట్టుపెట్టి నమస్కరిస్తారు. ఇది ఆచారం) ఈ దేశంలో గాడిదలు కూడా వున్నాయి కాని వీటిని చిన్న చిన్న పనులకే వుపయోగిస్తారు. ముఖ్యంగా వుతికే బట్టలను తీసు కెళ్ళడానికి గాడిదలను ఉపయోగిస్తారు. ఈ విజయనగర సామ్రాజ్యానికి 300 క్రోసుల సముద్రతీర ప్రాంతమున్నది. ''పాల ఘాట్'' నుండి ''చోళ మండలం'' వరకు ఇదంతా ఈ రాజ్యము లోని భాగమె. దీని వెడల్పు 164 క్రోసులుంటుంది. ఆ విధంగా ఈ రాజ్యం తూర్పున ''ఒరియా'' వరకూ ఉత్తరాన ''దక్కన్'' వరకూ వ్వాపించి వున్నది. ఇదిమన రాజ్యానికి కన్న పెద్దది. ఇక్కడి ప్రజలు రంగు తక్కువైనా శారీరిక దారుడ్యం కలవారు. వీరి రాజుకు అత్యంత ధన సంపద వున్నది. సైనిక భలం కూడ ఎక్కువె. వీరి రాజు కంటే భలవంతుడు వేరొకడు లేరని అంటారు. కాని ఈ రాజుకు మన దేవునిపై నమ్మకంలేదు. పుట.240...విజయనగర సామ్రాజ్యం లోని నగరాలు, పట్టణాలు, పల్లెలు గురించి వివరించాలంటే చాలా అవుతుంది "దార్వార్" అనే నగరాన్ని గురించి మాత్రం వివరిస్తాను. ==[[2.ధర్వార్ నగరం గురించి]]== (ప్రస్తుతం ఇది కర్ణాటక రాష్ట్రంలో వున్నది) దార్వార్ నగరంలో అతి ఆరుదైన, అతి ముఖ్యమైన కట్టడం ఒకటుంది. ఈ నగరం చుట్టూ కోట వున్నా..... అది నేను పైన చెప్పిన కారణాల వల్ల రాతి కట్టడం కాదు. దీనికి పచ్చిమ దిశగా అందమైన నది వుండగా మిగతా దిక్కులందు మైదాన మున్నందున కోట గోడ ..దానికి అగడ్త వున్నాయి. ఈ నగరంలో వున్న ఆ అందమైన కట్టడం ఒక దేవాలయం. ఇది చాల అందమైనది. ఇటువంటిది ఆ చుట్టుపక్కల చాలా దూరం వరకు లేదు. ఇది ఏక శిలతో నిర్మితమై, వృత్తాకారం కలిగి అత్యంత కళాత్మక మైన శిల్ప కళ కలిగి వుంది. అందు లోని శిల్పాలు రాయి నుండి ఒక మూర ముందుకు వున్నందున ఆ ప్రతిమను అన్ని వైపుల నుండి చూడగలము. అవి ఎంత అందంగా వున్నాయంటే.... వాటిని అంతకంటే అందంగా చెక్కలేరు. రాతి స్థంబాలతో నిర్మితమైన ద్వారంలో దాని(పుట..241) పైనున్న శిల్ప కళను బట్టి ఇది ఇటలీలొ తయారయిన దేమోననిపిస్తుంది. దీనికున్న అడ్డ పట్టీలు, దూలాలు, అన్ని శిలా నిర్మితాలే. పలకలు గాని కర్రలు గానీ వాడలేదు. ఆవిదంగా లోపల గాని బయటగాని, అదే శిలలతో నిర్మితమైనది. ఈ కట్టడం మొత్తం బలిష్ట మైన ప్రహరీ గోడచే పరివేష్టింప బడియున్నది. ఇది పూర్తిగా రాతి మయం. ఈ దేవాలయానికి మూడు ప్రవేశ ద్వారాలున్నాయి. ఇవి చాల పెద్దవే గాక చాల అందంగా కూడా వున్నాయి. తూర్పు వైపున నున్న ద్వారానికి చిన్న వరండాలు వంటివి వున్నాయి. అందులో [["జోగినులు"]] కూర్చొని వున్నారు. ఈ ఆవరణం లో ఎర్రటి చిన్న దేవాలయా లున్నాయి. అందులో ఓడ స్తంబం లాంటి రాతి స్తంబం వుంది. అది మొదట నాలుగు పలకలుగా వుండి తర్వాత ఎనిమిది పలకలుగా అకాశం వైపు నిలబడి వుంది. ఇలాంటి దాన్ని నేను ఇటలీలోని [[రోమ్]] లో చూసి వున్నందున ఇది నాకు అంత ఆచ్చ్యర్యాన్ని కలిగించ లేదు.(ఇది ద్వజ స్థంబం .) ఈ దేవాలయాల్లో వున్న విగ్రహాలు కొన్ని ఆడ, మగ రూపంలో వుండగా ఇంకొన్ని ఎద్దు రూపంలోను,. కోతి రూపంలోను వున్నాయి. మరి కొన్నింటిలొ ఒక గుండ్రటి రాయి మాత్రమే వుంటుంది. వీటినే ఈ ప్రజలు పూజిస్తారు.(ఇక్కడ చెప్పిన విగ్రహాలు... దేవతా మూర్తులు, ఎద్దు రూపం లోనిది.......నందీశ్వరుడు, కోతి రూపం లోనిది .......ఆంజనేయ స్వామి, గుండ్రటి రాయి....... శివ లింగం.) ఈ దర్వార్ నగరంలో వున్న దేవాలాయం లోని విగ్రహం... శరీరం అంతా మాన వాకారం లో వుండి ముఖం మాత్రం ఏనుగు ముఖం కలిగి వున్నది. దంతాలు కూడా వున్నాయి. (ఈ విగ్రహం వినాయకుడిదే) ఈ విగ్రహానికి చేతులు మాత్రం మూడు + మూడు = ఆరు చేతులున్నాయి. ఇక్కడి ప్రజలు చెప్పేదాన్ని బట్టి ఆరు చేతులున్న ఈ విగ్రహానికి ఇప్పటికే నాలుగు చేతులు పడి పోయాయట. ఇక మిగిలిన చేతులు పడిపోతే అప్పుడు ఈ ప్రపంచం అంతా మునిగి పోతుందట. దీన్ని దైవ నిర్ణయంగా బావించి దీనిపై వీరందరికి మంచి నమ్మకం. వీరు ఈ విగ్రహానికి ప్రతి రోజు ఆహారం పెట్టి , అది తిటుందని నమ్మతారు. భోజన సమయంలో ఈ దేవాలయానికి సంబందించిన స్త్రీలు నాట్యం ఆడతారు. ఈ స్త్రీలకు జన్మించిన ఆడపిల్ల లందరూ ఈ దేవాలయానికే చెందుతారు. వీరందరూ గుణ హీనులు. కానీ వీరు గౌరవ ప్రదమైన వీదుల లోనే మంచి గృహాలలోనే నివసిస్తారు. వీరికి సంఘంలో మంచి గౌరవం వుంది. వీరిలో కొందరు సేనా నాయకుల భార్యలు కూడా వున్నారు. అదే విదంగా గౌరవ ప్రద వ్యక్తులు కూడా నిస్సంకోశంగా ఈ స్త్రీల ఇంటికి వెళ్ళి వస్తారు. రాజు తన రాణుల తో వున్న సమయంలో కూడా తమలపాకులు నమలుతూ ఈ స్త్రీలు వెళ్ళి రావడానికి అనుమతి వుంది. ఇటు వంటి అవకాశం సంఘంలో ఎంతటి పరపతి వున్న వ్యక్తి కైనా వీలు కాదు. ==[[ ౩. విజయనగర కోటలు ప్రాకారాల వివరణ.]]== (పుట..242) ధార్వార్ నగరం నుండి విజయనగరం 15 లీగుల దూరంలో వుంది. అదే ఈ దేశపు రాజదాని. రాజైన ''శ్రీక్రిష్ణ దేవ రాయులు'' ఈ నగరం లోనే నివసిస్తాడు. విజయనగరం ఇంకా రెండు లీగుల దూరం వుందనగా, ఎత్తైన కొండ చరియల మద్య నుండి విజయ నగరానికి ప్రవేశ ద్వారం వుంది. ఇటువంటి ప్రవేశ ద్వారాల ద్వారా మాత్రమే ఈ నగరం లో ప్రవేశించ గలము. వేరు మార్గం లేదు. ఇటువంటి పర్వత శ్రేణులు నగరం చుట్టు 24 లీగుల పర్యంతం వుండగా, దీనిలోపల వృత్తకారంలో మరి కొన్ని పర్వత శ్రేణులున్నాయి. ఈ పర్వత శ్రేణుల వరుస ఎక్కడైనా లేనిచో అక్కడ బలమైన గోడతో పూరించి నందున అంతా కొండలతోనే చుట్టబడి వున్నట్లు కనిపిస్తుంది. ప్రవేశ ద్వారాలు తప్ప మిగాతా అంతా ఈ విదంగానే వుంటుంది. ఇటువంటి ప్రవేశ ద్వారాలను కొంత మంది కాపలా కాస్తుంటారు. ఇటువంటి రక్షణ వ్యవస్త అన్ని ప్రాకారాలకు వుంది. ఇటువంటి పర్వత శ్రేణుల ప్రాకారాల మద్య లోయలలో, మైదానాలలో వరి, మామిడి తోటలున్నాయి. ఈ కొండల మద్యలలో చెరువులుండి నీటి పారుదల కుపయోగ పడుతున్నాయి. ఈ కొడలలో ఎటువంటి చెట్లు గాని పచ్చదనం గాని లేదు. తెల్లటి పెద్ద బండ రాళ్ళు ఒక దాని పై ఒకటి, ఏ ఆదారారం లేకుండా ఆకాశంలో అలా నిలబడి యున్నాయా అని అనిపిస్తున్నాయి. ఇటువంటి కొండల మద్యలోనే విజయనగరం వుంది. [[Image:Hampi_chariot.jpg |thumb|విఠలాలయం ప్రక్కన ఏకశిలారథం]] (పుట..244)మొదటి ప్రాకారాని కున్న పశ్చిమ ద్వారం ప్రదానమైనది. గోవా నుండి వచ్చే వారికి ఇదే ప్రవేశ ద్వారం. ఈ ద్వారం వద్ద ఈ దేశపు రాజు బలిస్ష్ట మైన గోడలతో, ఎతైన గోపురాలతో, చక్కటి వీదులతో ఒక అందమైన నగరాన్ని నిర్మించాడు. ఈనగరంలో అనేక మంది వ్యాపారస్తులు, గొప్ప వ్యక్తులు నివసించడానికి రాజు ప్రోత్సహించాడు. అందు చేత ఈ నగరంలో జనసంఖ్య చాల ఎక్కువగా వుంది. (పుట. 245) నీటి అవసరాలకు ఈ దేశపు రాజు అతి పెద్ద చెరువును త్రవ్వు చున్నప్పుడు నేను చూసాను. సుమారు 15--20 వేల మంది పనిలో నిమగ్నమై వున్నారు. వీరు చీమల్లాగా కనిపిస్తు వున్నారు. వారి కింద వున్న భూమి కనిపించ నంతగా వున్నారు. కూలీలను మూడు విభాగాలు చేసి ఒక్కొక్క విభాగాన్ని ఒక్కో సేనాపతికి అప్ప జెప్పి పని పూర్తి చేయించాడు రాజు. ఈ చెరువు రెండు మూడు సార్లు తెగిపోయింది. రాజు తన పురోహితులను పిలిపించి దీనికి కారణం కనుక్కోమన్నాడు. దానికి ఆ బ్రాంహణులు ఆలయం లోని మూల విగ్రహం స్తాన బ్రంశమైందని దేవుడు బలి కోరుచున్నాడని అందుకు, మనుషులను, దున్న పోతులను, గుర్రాలను దేవునికి బలి ఇవ్వాలని సలహా ఇచ్చారు. రాజుగారి అనుమతి మేరకు ఆలయం ముందు 60 మంది మనుషులను మరణ శిక్షకు సిద్దంగా వున్న ఖైదీలను, కొన్ని గుర్రాలను, అలాగే దున్న పోతులను బలి ఇచ్చారు. (పుట 245) ఈ బ్రాంహణులు తమకు తాము అతి పవిత్రులమని భావిస్తారు. ఈ రాజ్యంలో ఇతర బ్రాంహణులున్నా వారు రాజు వద్ద, వివిద హోదాలలో అధికారులు గాను కొందరు వ్యాపారస్తులు గాను, ఇంకొందరు వ్యవసాయ దారులు గాను జీవిస్తున్నారు. ఈ పౌరోహిత్యం వహిస్తున్న వారు మాత్రం తమకు తాము అత్త్యున్నతులుగా భావిస్తారు. వీరు మాంసం, చేపలు వంటి మాంసాహారము తినరు. ఈ దేశంలో బ్రాంహణులు మని చెప్పుకునే వారు చాల మంది వున్నారు. కాని వారి జీవన విధానం కొంత ప్రత్యేకంగావుంటుంది. కాని వారు రాజునుండి ప్రత్యేకమైన గౌరవాన్ని పొందుతున్నారు. ==[[4.శ్రీ క్రిష్ణ దేవరాయలు తన భార్య పేరన కొత్తగా నిర్మించిన నగరం నాగలాపురం గురించి]]== (పుట246) కొత్తగా నిర్మించిన ఈ నగరానికి రాజు తన భార్య మీదున్న ప్రేమకు చిహ్నంగా ఆమె పేరు పెట్టాడు. ఈ నగరంలో రాజు ఒక అందమైన దేవాలయాన్ని కూడా నిర్మించాడు. ఈదేవాలయంలో అనేకమైన విగ్రహాలున్నాయి. ఆలయంలో వారి పద్దతి ప్రకారం నిర్మించుకున్న బావులున్నాయి. ఈ నగరంలోని ఇళ్ళు ఒకే అంతస్తు కలిగి వున్నాయి. మనదేశంలో లాగ అంతస్తులు కలిగి లేవు. పై కప్పు చదునుగా మన ప్రాంతంలో వున్నవాటికన్నా భిన్నంగా వున్నాయి. ఆ భవనాలకు స్థంబాలతో వరండాలున్నాయి. చూడ్డానికి రాజ భవనాల లాగ వున్నాయి. రాజు నివసించే అంత:పురం చుట్టు ప్రహరి గోడవుండి లోపల ఆనేక వరుసల ఇళ్ళు వున్నాయి. ఈ అంత:పురానికి రెండు ప్రవేశ ద్వారాలున్నాయి ప్రవేశ ద్వారము విశాల ఆవరణము తో వరండాలతో, అవరండాలలో రాజుగారి పిలుపు కోసం నిరీక్షించే ప్రముఖులతో నిండి వున్నది. ద్వారాల ముందు అనేక మంది కాపలా దారులున్నారు. (కొత్తగా రాజు నిర్మించిన ఈ నగరాని నాగాలపురమని పేరు. ప్రస్తుతము దాని పేరు హోస్పేట..పైన చెప్పిన అందమైన ఆలయం.... ప్రస్తుతమున్న. అనంత శయన ఆలయం. ఈ ఒక్క ఆలయమే కనబడుతున్నది. మిగతా భవనాలు గాని, రాజాంత:పురంగాని కనీసం వాటి పునాదులు కూడ ఇక్కడ కనబడవు. ) ==[[(పుట..247) 5. శ్రీక్రిష్ణదేవరాయలు ఎలా వున్నాడు ?]]== రాజు సాధారణ ఎత్తు కలిగి అంత సన్నగాను కాక లావు గాను కాక మద్యస్తంగా వున్నాడు. ఇతను ఇతర దేశస్తులను చాల మర్యాదగా గౌరవిస్తాడు. ఇతను ధర్మ బద్దుడైన గొప్ప పాలకుడు. ఇతనికి రారాజని, చక్రవర్తి అని, లార్డ్ ఆఫ్ సెవెన్ సీస్ అండ్ ల్యాండ్ అని. బిరుదులు గలవు. అతనికున్న రాజ్య విస్తరణాన్ని బట్టి, అతనికున్న సైనిక భలగాన్ని బట్టి అతన్ని మహా వీరుడని అంటారు. అతనికున్న శక్తి సామర్ద్యాలను బట్టి ఇతను ఒరియా రాజుతో సదా యుద్దాలు చేసే వాడు. ఆ రాజ్యంలోని చాల నగరాలను వశపరుచు కున్నాడు. ఆ దేశపు రాజ కుమారులను బందీగా పట్టుకొని విజయనగరంలో చాల కాలం బందీగా వుంచగా అక్కడే అతను మరణించాడు. ఆతర్వాత సంధి ఒడంబిడకలో ఒరియా రాజు తన కుమార్తెను రాజుగారికిచ్చి వివాహం చేశాడు. ఇతని పేరు "శ్రీ క్రిష్ణ దేవరాయలు "ఇతనికి పన్నెండు మంది భార్యలున్నా వారిలో ముగ్గురే మహారాణులు. ఈ మహారాణుల కొడుకులకే రాజ్యాధికారం వుంటుంది. మిగతా భార్యలలో ఎవరికైనా ఒకే కొడుకున్నచో అతనిక్కూడ రాజ్యాధి కారం వుంటుంది. ఈ మహా రాణులలో ఒకరు ఒరియా రాజ కుమార్తె, ఇంకొకరు శ్రీరంగ పట్నం రాజ కుమార్తె. మూడో మహారాణి, రాజు తన యుక్త వయస్సులో ప్రేమించిన అమ్మాయి. శ్రీ క్రిష్ణ దేవరాయలు తాను రాజైనప్పుడు ఈమెను పెళ్ళాడి మహారాణిని చేస్తానని మాట ఇచ్చి నందున ఆమె కోరికను నెరవేర్చాడు. ఆమెమీదున్న ప్రేమకు చిహ్నంగా రాజుగారు కొత్త నగరాన్ని నిర్మించాడు. (పుట..248) రాజుగారి భార్యలు అందరికి ప్రత్యేకంగా భవనములు, స్త్రీజన పరివారము, సేవకులు (స్త్రీలె) వారికి కావలసిన ఆవాసములు అన్ని వున్నాయి. పురుషు లెవ్వరు అందు ప్రవేశించరు. వీరు కూడ బయటకు వెళ్ళరు. తప్పని సరియై వెళ్ళ వలసి వస్తే మూసి వున్న పల్లకిలో వెళ్తారు. ప్రజలు కూడ వీరికి దూరంగా వుంటారు., చాల మంది నపుంసకులు వీరికి రక్షణ గా వుంటారు. నేను విన్నదాని ప్రకారం ఈ అంత:పుర స్త్రీలు అత్యంత ధన వంతులు. వీరి వద్ద ధనమే కాకుండ. బంగారు ఆబరణాలు, వజ్రాలు, ముత్యాలు వంటి జాతి రత్న సంపద అధిక మొత్తం లో వున్నది. ఒక వుత్సవ సందర్బంలో వారి అబరణాల అలంకారం చూసి నిస్చేష్టుడ నయ్యాను. ఆ సందర్బాన్ని తర్వాత వివరిస్తాను. ఈ స్త్రీజన పరివారంలో పన్నెండొందల మంది వున్నారని విన్నాను. వీరిలో కత్తి డాలు పట్టగలిగిన వీర వనితలు, కుస్తీ పట్టగల వారూ, పాడగలవారు, నాట్య గత్తెలూ ఉన్నారు. వీరు వాడె సంగీత వాద్య పరికరాలు మనదేశంలో వాడె వాటికన్నా భిన్నంగా వున్నాయి. ఈ ముగ్గురు మహారాణులుకు ఒకె విదంగా వుండే భవనాలు విడి విడిగా వున్నాయి. వీరు తమ మద్య ఎటువంటి పొరపొచ్చాలు లేకుండా స్నేహ శీలురుగా మెలుగుచున్నారు. ఈముగ్గురు రాణులు, వారి పరిచారికలు వారి రక్షక భటులు, కాపలా దారులు, ఇతర పనివారు వీరందరు నివసించ డానికి భవనాలు, ఇతర నివాసాలు, ఎన్ని వుండాలి, ఎన్ని వీదులలో అవి వుండాలో వూహించుకోవలసినదే. (పుట..249)రాజు మాత్రం తన అంత:పురంలో నివసిస్తుంటాడు. ఏ రాణితో నైనా కలవాలనుకుంటే ఒక నపుంసకున్ని పంపుతాడు. ఇతను కూడ రాణి అంత:పురం లోనికి ప్రవేశించ కూడదు. అక్కడున్న స్త్రీ పరిచారికకు విషయం చెఫ్తాడు. అప్పుడా రాణి గారి పరిచారిక బయటకు వస్తుంది. విషయం తెలుసుకుని రాణి గారికి తెలియజేస్తుంది. అప్పుడు రాణి, రాజు చెప్పిన చోటుకు వెల్లడమో లేక తన వద్దకు రాజుని రప్పించు కోవడమో చేస్తుంది. ఈ వ్యవహారం ఇంకొక రాణికి తెలియదు. ఇదంతా ఈ నపుంసకుల ద్వారా జరుగుతుంది. ఈ నపుంసకులు రాజు గారికి అత్యంత విశ్వాస పాత్రులై వుంటారు., వీరి జీత బత్యములు కూడా ఎక్కువ గానే వుంటాయి. ==[[6.ప్రభాత కాలాన రాజుగారి దిన చర్య...]]== (పుట..౨౪౯) ప్రతి రోజు సూర్వోదయానికి ముందే రాజు నిద్ర లేచి ఒక చిన్న గ్లాసుడు మంచి నూనె తాగి, నడుంకు మాత్రం ఒక చిన్న గుడ్డను కట్టుకొని, శరీరమంతా నువ్వుల నూనెను మర్దనా చేయించుకొని రెండు చేతులతో మట్టితో చేసిన బరువులను ఎత్తుతాడు. ఆ తర్వాత కత్తి తీసుకుని చెమట పట్టునంత వరకు వ్యాయామం చేస్తాడు. అప్పటికి మర్దానా చేసిన నూనె అంతా చెమటతో బయటకు వస్తుంది. ఆ తర్వాత తన కుస్తీ వీరులలోని ఒకనితో కుస్తీ పట్టుతాడు. ఈ శ్రమ అయిన తర్వాత తన గుర్రమెక్కి మైదానంలో అటు ఇటు స్వారి చేస్తాడు. ఈ కార్య క్రమమంతా సూర్యో దాయనికి ముందే పూర్తవు తుంది. అప్పుడు ఒక బ్రాంహణుడు వచ్చి మంత్రోత్సారణ తో రాజు గారికి స్నానం చేయిస్తాడు. తర్వాత తన అంత:పురంలో నున్న ఒక ఆలయం లోనికి వెళ్ళి ప్రార్దన ఇతర పూజ కార్య క్రమాలు పద్దతి ప్రకారం చేస్తాడు. రాజు గారికి స్నానం చేయించే బ్రాంహణుడు చాలా ధన వంతుడు, ఇతనికి జీతం కూడా ఎక్కువే. ఇతన్ని రాజుగారు చాల పవిత్రునిగా జూస్తాడు. అక్కడనుండి రాజు గారు ఇంకొక భవనం లోనికి వెళ్ళతాడు. ఆ భవనం... గోడలు లేకుండా అనేక స్తంబాలతో వున్నది. ఆ స్తంబాలకొక అందమైన, గుడ్డ పైనుంచి క్రింది వరకు చుట్టబడివుంది. దాని పై అందమైన చిత్రములు అద్దబడి వున్నాయి. రెండు స్త్రీ చిత్రములు అందంగా తీర్చ బడి వున్నాయి. ఈ భవనంలో పరిపాలన సంబందమైన అధికారులుంటారు. రాజు గారికి అత్యంత ప్రముఖుడైన "తిమ్మరుస" అనే వృద్దుడు వుంటాడు. ఇతను అంత:పురంలోని అందరిని శాసించ గల్గి వుంటాడు. పరిపాలనా సంబందమైన విషయాలు మాట్లాడిన తర్వాత, ఆ ప్రముఖులు శలవు తీసు కుంటారు. అప్పటి వరకు రాజు గారిదర్శనార్థం బయట వేసివున్న సామంతులు, సేనా నాయకులు, ఇతర ప్రముఖులు ప్రవేసిస్తారు. వారు రాజుగార్కి నమస్కరించి గోడ వెంబడి నిలబడతారు. వారు తమ చేతులను జేబులో పెట్టుకుని నేల చూపులు చూస్తూ మౌనంగా రాజు గారికి దూరంగా వుంటారు. వారెవరూ తమలపాకులు నములుతూ వుండరు. రాజుగారు వారిలో ఎవరితో నైనా మాట్లాడా లనుకుంటే తన బటుడు అతనికి తెలియ జేస్తాడు. అపుడా వ్యక్తి తల పైకెత్తి అడిగిన దానికి సమాదానం చెప్పి తిరిగి తన యదా స్తితికి వస్తాడు. రాజు గారు వారందరికి శలవిప్పించు నంతవరకు వారు అలాగే వుంటారు. ఆ తర్వాత వారు రాజు గార్కి నమస్కరించి నిష్క్రమిస్తారు. ఈ నమస్కార విదానం ప్రత్యేకంగా వుంటుంది. రెండు చేతులు పైకెత్తి రెండు అరచేతులు కలుపుతారు వీరందరు ప్రతిరోజు ఈ నమస్కార కార్యక్రమం ఉదయం చేస్తారు. ==[[(పుట.251) 7. శ్రీ క్రిష్ణ దేవారాయలు వారి మన్నన మర్యాద గురించి]]==. మేము ఈ రాజ్యానికి వచ్చినప్పుడు రాజు గారు తన కొత్త నగరంలో వున్నారు. మేము మాతో కూడా వున్నా వారందరం మానాయకునితో కలిసి రాజు గారి దర్శనార్దం అక్కడికి వెళ్ళాం. మేమంతా మా పద్దతి ప్రకారం చాల ఆడంబరంగా దుస్తులు దరించి వెళ్ళాము. రాజు గారు మమ్ములను చాల మర్యాద పూర్వాకంగా ఆహ్వానించారు. మాపై అతను చాల దయ, కరుణ చూపించారు. ముఖ్యంగా మానాయకుడిని రాజు గారు చాల గౌరవంగా తన స్వంత మనిషిలాగ చూశారు. మానాయకుడు మీరిచ్చిన లేఖను, ఇతర బహుమతులను రాజుగారికిచ్చాడు. మేము రాజు గారికి చాల దగ్గరగా వున్నాము. (పుట...252) రాజు గారు దవళ వస్త్రాలలో వున్నారు. ఆ వస్త్రాలు బంగారు దారంతో గులాబి పూలు ఎంబ్రాడిరి చేసి వున్నాయి. మెడలో వజ్రాల హారం అత్యంత విలువైనది ఉంది. తలమీద పట్టు బట్టతొ చేసిన, బంగారు జరీ పట్టితో వున్న కిరీటం వుంది. కాళ్ళకు చెప్పులు లేవు. రాజుగారి కాళ్ళకు చెప్పులు వుంటే ఎవరూ లోపలికి రారు. ఈ దేశంలో చాల వరకు ప్రజలు కూడ చెప్పులు దరించరు. రాజు గారు దరించే చెప్పులు రెండు రకాలు. ఒకటి... ముందు మొనదేలి వుంటాయి. రెండో రకం .. దీని పాద బాగం తప్ప ఇంకేమి ఉండదు. ముందు భాగంలో ఒక చిన్న బుడిపి లాంటిది వుండి వేళ్ళ ఆదారంతో అది కాలికి వుంటుంది. ఇవి రోమనులు కొందరు వాడే వారని తెలుస్తున్నది. రాజు గారు మా అందరికీ ఒక్కొక్క నూతన వస్త్రాన్ని ఇచ్చారు. దాని మీద అందమైన బొమ్మలు కుట్టివున్నాయి. ఇది ఇక్కడి అచారమట. స్నేహానికి గుర్తుగా ఇస్తారట. రాజుగారి అనుమతి ప్రకారం మమ్ములను ఒక అందమైన భవనంలో విడిది ఏర్పాటు చేయించారు. అక్కడ మా నాయకుడు చాల మంది సేనాధిపతులను, ఇతర పుర ప్రముఖులను కలిశారు. అంతే గాక రాజు గారు మానాయకునికి కొన్ని కోళ్లను, పొట్టేళ్లను కొన్ని పాత్రల నిండా పెరుగు, తేనె, నెయ్యి మొదలగు వాటిని తినటానికి పంపించారు. కాని మా నాయకుడు వాటిని అక్కడున్న సైనికులకు ఆ వస్తువులను తెచ్చిన వారికి పంచి పెట్టారు. ఇంకా రాజుగారు మీ క్షేమ సమాచాలను విచారించారు. మీగురించి మానాయకుడు చెప్పిన మాటలను విన్న రాజు గారు చాల సంతోషించారు. (పుట 252)మేము శలవు తీసుకొని విజయనగరాని కొచ్చాం. ఈ రెండు నగరాల మద్య దూరం ఒక లీగ్ వుంటుంది.ఈ దారంతా ఇటువంటి వరుస ఇండ్లతొ విశాలంగా వుంది. అంగళ్ళ లో అన్ని రకాల వస్తువులు అమ్ము చున్నారు. ఈ దారెంబడి రాజుగారి అనుమతితో చెట్లునాటించ బడ్డాయి. ఇవి అటు వచ్చి పోయే వ్యాపారస్తులకు నీడ నిస్తున్నాయి. ఈ దారి లోనె రాజు గారు రాతి తో అందంగా నిర్మింప జేసిన పెద్ద ఆలయం వుంది. (ఇది ప్రస్తుతం వున్న అనంతశయన ఆలయము.) విజయనగరానికి ముందు ఒక కోట ద్వారం వుంది. ఈ కోట గోడ ఈ నగరం చుట్టు వ్వాపించి వున్నది. ఈ గోడ మిక్కిలి బలిష్టంగానె కాక మంచి శిల్ప కళను కూడ కలిగి వున్నది. ప్రస్తుతం ఇది అక్కడక్కడ కొంత శిధిలమై వున్నది. ఇదే విజయనగరంలోనికి ప్రవేశించడానికి ప్రవేశ ద్వారం. అదె విదంగా ఇక్కడ ఇతర ప్రముఖులు నిర్మించిన ఆనేక దేవాలయాలు వున్నాయి. ==[[(పుట..253) 8. విజయనగర కోటల, భవనాల గురించి వర్ణన]]== [[File:Dasaradibba front side.jpg|thumb|right|దసరా దిబ్బ ముందునుండి.]] గోడలపై బురుజు లున్నాయి. మైదాన ప్రాంతంలో నున్న ప్రహరి గోడకు నీటితో నిండిన అగడ్త వుంది. అంతేగాక గోడ వెంబడి సమాన దూరంలో మొన దేలిన ఎత్తైన రాతి బండలు సమాన దూరంలో పాతిపెట్ట బడి వున్నాయి. పల్లపు ప్రాంతంలో ప్రహరి గోడ కొండ బాగం వరకు వుంది. ఈ మొదటి ప్రకారం దాటగానె చాల దూరం వరకు వ్యవసాయ భూములు, వరి పంటలు, పండ్ల తోటలున్నాయి. సంవృద్దిగా నీరున్నది. ఈ నీరు చెరువుల నుండి మొదటి ప్రాకారం ద్వారా వస్తుంది. (పుట...258) తర్వాత ఇంకో ప్రహరి గోడ వస్తుంది. ఇది కూడా రాతి కట్టడంతో బలిష్టంగా వుంది. ఈ ప్రవేశ ద్వారానికి రెండు బురుజులున్నాయి. ఇది బలంగాను అందంగాను వున్నాయి. లోపలికి ప్రవేశించగానే రెండు ఆలయాలున్నాయి. ఒకటి చుట్టూ గోడ-- లోపల చెట్లుండగా, రెండో దానిలో భవనా లున్నాయి. ఇంకొచెం ముందు కెళితే ఇంకో ప్రవేశ ద్వారం., ఇంకో ప్రహరి గోడ వస్తుంది. ఈ ప్రకారం, మొదటి ప్రకారం లోపలున్న నగరం చుట్టూ వున్నది.ఈ ప్రకారంలోనే రాజాంత:పురం, ఇతర సేనా నాయకుల నివాసాలు, వున్నాయి. ఈ ఇళ్ళు వరుసలుగా వుండి, ముఖ్య వీది అందంగా శిల్ప కళతో మనోహరంగా వుంది. ఈ ఇళ్ళవరసలు దాటిన తర్వాత ఒక విశాలమైన మైదానం వస్తుంది. అందులో అనేక బండ్లు, వాటిలో అనేకరకాల సామానులు వున్నాయి. ఇది రాజాంత:పురానికి ఎదురుగా వుంది. ఈ మైదానం నగరానికి మద్యలో వున్నది. రాజు గారి ప్యాలెస్ బలిస్టమైన ప్రహారి గోడ గలిగి, ఫొర్చగీసు లోని కోటల కన్నా లోపల విశాల ప్రదేశమున్నది. దీన్ని దాటి ఇంకొంచెం ముందుకెళితే అక్కడ రెండు దేవాలయా లున్నాయి. అందులో ఒక దేవాలయం ముందు ప్రతిరోజు ఆనేక గొర్రెలను బలి ఇస్తారు. ఇక్కడ తప్ప ఈ నగరంలో ఇంకెక్కడా గొర్రెలను గాని, మేకలను గాని చంపరు. వీటి రక్తంతో ఆ గుడిలోని దేవునికి ఆభిషేకం చేస్తారు. ఈ జంతువుల తలలను పూజారికి వదిలేస్తారు. [[Image:Vitthala temple DK.jpg|250px|thumb|right|హంపీలోని [[విఠలాలయం]] (పుట 255) ఆ పూజారికి ఒక్కో తలకు ఒక నాణెం కూడా ఇస్తారు.(సాకో) ప్రతి జంతువుని బలి ఇచ్చింతర్వాత పూజారి తన బూరను (జొగి) వూదుతాడు దానర్థం దేవుడు ఈ బలిని స్వీకరించాడని.. ఈ పూజారులను గురించి తర్వాత చెప్తాను. (రచయిత వీరిని గురించి తర్వాత చెప్తానన్నాడు గాని ఆ విషయం మరిచాడు) ఈ ఆలయానికి దగ్గర్లోనె అందంగా అనేక బొమ్మలతో చెక్కబడిన ఒక రధం వుంది. ఉత్సవ రోజుల్లో దీన్ని ప్రదాన వీదులలో త్రిప్పుతారు. ఇది చాల పెద్దదైనందున చిన్న వీదుల్లో తిరగదు. ఇంకొంచెం ముందుకెళితే అందమైన వరుసలుగా ఇళ్ళున్న వీది కనిపిస్తుంది. ఇందులోని ఇళ్ళు ఎలా వున్నాయంటే... అందులో చాల ధనికులు మాత్రామే నివసించ గలరు. ఈ వీదిలో ఆనేక మంది వర్తకులు కూడ నివసిస్తున్నారు. అక్కడ వజ్రాలు, వైడుర్యాలు, ముత్యాలు ఇంకా అనేకమైన ప్రపంచంలో దొరికే అన్ని వస్తువులు కొనవచ్చు. ఈ మైదానంలో సాయంత్రం వేళ అనేక మైన సాదారణ వస్తువులను కూడ అమ్ముతారు. చిన్న గుర్రాలు, అనేకరకాల పండ్లు, (నిమ్మ, ఆరంజి, ద్రాక్ష) కర్ర వస్తువులు, వంటివి అన్ని ఇక్కడ దొరుకు తాయి. ఈ మైదానం చివరన ఇంకో ద్వారం వుంది. ఇది రెండో ప్రహరిగోడ ప్రవేశ ద్వారంతో కలుస్తుంది. ఈ విదంగా ఈ విజయనగరం, మూడు కోట గోడలతో లోపల అంత:పుర ప్రహరి గోడలను కలిగి వుంది. [[File:Vitalaalaya mumdunna vidi.jpg|thumb|right|విఠలాలయం ముందున్న హంపి బజారు లాంటి వీధి]] (పుట..256)ఈ ద్వారం దాటగానే ఇంకో వీది వుంది. అందులో అనేక వృత్తి పనివారు నివసిస్తున్నారు. వారు అనేకస్తువులను అమ్ముతున్నారు. ఈ వీదిలోనె అనేక దేవాలయా లున్నాయి. ఆ మాటకొస్తే ప్రతి వీదిలోను దేవాలయా లున్నాయి. ఇవి అక్కడి వ్యపారస్తులకు వృత్తిపని వారికి సమావేశ మందిరాల వలె కూడ ఉపయోగ పడు తుంటాయి. కాని ప్రముఖ మైన దేవాలయాలు నగరానికి వెలుపలే వున్నాయి. ఈ వీదిలోనే మా నాయకుడికి విడిది ఏర్పాటు చేసారు. ప్రతి శుక్ర వారం ఇక్కడ సంత జరుగుతుంది. అందులో సముద్రపు ఉప్పుచేపలు, పందులు, అనేక రకాల పక్షులు, ఇంకా ఆనేక రకాల అస్తువులు ఈ దేశంలో తయారయినవి అమ్ముతున్నారు. వీటిలోని చాల వస్తువులు పేర్లు నాకు తెలియదు. ఇదే విదంగా ఈ నగరంలో వివిద ప్రాంతాల్లో ఒక్కో రోజు సంత జరుగుతుంది. ఈ వీది చివరన ఆరబ్బు దేశస్తుల ఇళ్ళున్నాయి. వీరిలో చాలమంది ఈ దేశ పౌరులే. వీరు కాపలా దారులుగా రాజు గారి నుండి వేతనం పొందుతారు. ఈ నగరంలో వజ్రాలు, ముత్యాలు వంటి విలువైన వాటి వ్యాపారం జరుగు చున్నందున అనేక ఇతర దేశ వాసులు కూడ కన్పిస్తున్నారు. ఈ నగర వైశాల్యం గురించి నేను చెప్పను. ఎందుకంటే ఏ ఒక్క ప్రదేశంనుండి ఈ నగరాన్నంతటిని చూడ వీలు కాదు. అందు చేత నేను ఒక కొండ నెక్కాను. అక్కడి నుండి చాల వరకు నగరం కన్పించింది. ఈ ప్రాంతమంతా కొండలమయమై నందున నగరమంతా కనబడలేదు. అయినా నాకు కనుపించి నంత నగర భాగమే "రోమ్" నగరమంత వుంది. చూడడానికి చాల అందంగాను వుంది. అనేక పండ్ల తోటలతో, మద్యలో నీరు ప్రవాహిస్తున్న పంట కాలువలతో,అక్కడక్కడా చెరువులతోను, రాజాంత:పుర సమీపంలో తాటి తోపులు మరియు ముఖ్యమైన పండ్ల తోటలు కలిగి వున్నాయి. ఆరబ్బుల కాలని ప్రక్కన ఒక చిన్న నది వున్నది. దాని ప్రక్కన అనేక పండ్ల తోటలున్నాయి. ఎక్కువగా మామిడి, వక్క చెట్లు, జామ, నిమ్మ, ఆరంజి వంటి తోటలు ఒక్క దాని ప్రక్కన ఒక్కటి వున్నందున అదంతా కలిసి ఒక దట్టమైన అరణ్యంలాగ కనిపిస్తున్నది. (పుట..257) ఇందులో తెల్ల ద్రాక్ష కూడ వున్నది. వీటి కంతటికి నీరు...., నేనిదివరకు చెప్పిన మొదటి ప్రహరి గోడకు ఆవల నున్న రెండు చెరువుల నుండి వస్తుంది. ఈనగర జనాబాను లెక్కించడం సాద్యం కాదు. జనాబా గురించి రాస్తే ఇదేదో కట్టు కధ లాగ అన్పిస్తుంది., కాన దీన్ని గురించి రాయలేను. కాని ఒక్కటి మాత్రం చెప్పగలను. వీదుల్లో నడుస్తున్న ప్రజలు, వారి ఏనుగులను తప్పించుకొని ముందుకు పోవడానికి సైనిక పటాలానికి గాని గుర్రపు దళానికి గాని అంత సులబం గాదు. అంటే అంత ఒత్తుగా జనం వీదుల్లో వున్నా రన్నమాట. ఈ నగరం ప్రపంచంలోనే మిక్కిలి స్వయం సంవృద్ది గలిగిన నగరం. ఇక్కడ ఆహార దాన్యాలు, వరి, గోదుమ, జొన్న, పెసలు, ఉలవులు, పప్పు దాన్యాలు అధిక మొత్తంలో నిల్వలున్నాయి. వీటిని నిల్వ చేయడానికి విస్తారమైన ఆవాసాలున్నాయి. వీటి ధరలు కూడ తక్కువె... ఇక్కడ గోదుమలు తక్కువ. ఆరబ్బులు తప్ప ఇతరులు దీన్ని తినరు. వీదుల్లో వచ్చిపోయే ఎద్దుల బండ్లు, వరసలు ఎక్కువగా వున్నాయి. వ్యాపార స్తలాలకు వెళ్ళే ఈ బండ్ల వరసలను దాటడానికి చాల సేపు ఆగవలసి వస్తుంది. లేకుంటే వేరే దారి గుండా వెళ్ళ వలసి వస్తుంది. కోళ్ళు కూడ ఎక్కువగా వున్నాయి. ఈ నగరంలో ఒక "పావో" కు ౩ కోళ్ళు. నగరం బయట ఐతే నాలుగు కోళ్ళు వస్తాయి. [[దస్త్రం:Hampi. dandayaka fort. masid.JPG|thumb|right|దండనాయకుని కోట ప్రాంగణం లో వున్న మసీదు]] (పుట...258) ఇదే వీదిలో అనేక రకాల సాధారణ పక్షులు, అడవి పక్షులు, ఇతర నీటి పక్షులు అమ్ముతున్నారు. వీటన్నింటిని వీరు బ్రతికిన వాటినే అమ్ముతున్నారు. ఇవి చాల తక్కువ ధరకే దొరుకు తాయి. ఇక్కడున్న పావురాలు రెండు రకాలు. ఒక రకం మన ఫోర్చగీసు దేశంలొ వున్న వాటి మాదిరిగా వున్నాయి. అవి ఒక పావోకు 12 నుండి 14 వరకు ఇస్తారు. పొట్టేళ్లను ఎక్కువగా కోస్తున్నారు. వాటి మాంసం అమ్మే వారు అధికంగా వున్నారు. ఆ మాంసం చాల శుబ్రంగా వున్నది. ఇంతకన్నా మంచి మాంసం మరెక్కడా దొరకదు. ఇక్కడ ఒక పంది వెల నాలుగైదు ఫణాలు మాత్రమె. ప్రతి రోజు బండ్ల కొద్ది నిమ్మ కాయలు అరెంజీలు, వంకాయలు, ఇతర కాయలు వస్తుంటాయి. ఇతర నగరాల వలె కాకుండా ఇక్కడ ఈ సరుకులు చాల ఎక్కువ. (పే.259) అంతే గాక పాలు, పెరుగు వెన్న, నెయ్యి కూడ నూనె కూడ ఎక్కువే. దానిమ్మ కాయలైతె ఒక "ఫణాకు " పది దానిమ్మకాయలు ఒక పణాకు మూడు ద్రాక్ష గుత్తులు వస్తాయి. ఇక్కడికి ఉత్తర వైపున పెద్ద నది వున్నది. ఇందులో మత్స్య సంపద ఎక్కువ. "ఆనెగొంది" అనె నగరం ఈ నది ఒడ్డున వున్నది. వీరు చెప్పే దాన్ని బట్టి ఈ నగరం చాల పురాతన మైనది. గతంలో ఈ నగరమే ఈ రాజ్యానికి రాజదానిగా వుండేదట. కాని ఇప్పుడు ఇందులో కొద్ది మంది ప్రజలే వున్నారు. ఇప్పటికీ ఈ నగరంలో కోట గోడలు బలిష్టమైన రెండు కొండల మద్య వున్నవి. దీనికి రెండు ప్రవేశ ద్వారాలున్నాయి. ఇందులో రాజు తరుపున ఒక సేనాదిపతి ఇందులో నివసిస్తున్నాడు. నదిని దాటి ఈ నగరానికి రావడానికి ప్రజలు బుట్ట పడవలను వాడుతున్నారు. ఇది కర్రలతో చేసిన పెద్ద గుండ్రని బుట్ట. క్రింద చర్మం వేయబడివుండి. ఈ పడవలు సుమారు15--20 మందిని తీసుక పోగలవు. అవసరాన్ని బట్టి గుర్రాలు, ఎద్దులను కూడ వీటి ద్వారా నదిని దాటిస్తారు. కాని ఎక్కువగా అవి నీటిలో ఈదుకుంటా ఇవతల గట్టుకు వస్తాయి. ఈ పడవలను ఒకడు తెడ్డుతో నడిపిస్తాడు. ఇవి తిరుగుతూ వెళ్ళతాయి. ఈ దేశంలో ఇటువంటి పడవలే ఎక్కువ. (ప్రస్తుతం కూడ తుంగ భద్రా నదిని దాటడానికి ఆనె గొంది వద్ద 500 సంవత్సరాల క్రితం డొమింగో పీసు చెప్పిన ఆ బుట్ట పడవలనే నదిని దాటడానికి వాడు తున్నారు. డొమింగో పీస్ చెప్పినట్లు ఆ రోజుల్లో అవసరాన్ని బట్టి గుర్రాలను, ఎద్దులను కూడ ఆ బుట్ట పడవల ద్వార నదిని దాటించే వారని అన్నాడు. కాని ఇప్పుడు అవసర నిమిత్తం మోటరు సైకిళ్లను, స్కూటర్లను ఈ బుట్టపడవల ద్వారా నదిని దాటిస్తున్నారు. ఆ బుట్ట పడవలను "పుట్టి" అంటారు. ఇక్కడ చెప్పిన నది తుంగభద్రా నది.) [[Image:Hampi aug09 22.jpg |thumb|విరూపాక్షాలయ రాజగోపురము]] ==[[9.హంపి లోని విరూపాక్షాలయం గురించి...(పుట260)]]== ఈ నగర ప్రహారీ గోడకు అవతల ఉత్తర దిక్కున మూడు అందమైన దేవాలయా లున్నాయి. ఒకటి విఠలాలయం. ఇది ఆనెగొంది కెదురుగా వుంది. రెండోది ..... ఇది చాలా పురాతన మైనందున దీన్ని వీరు చాల పవిత్రంగా వావించి యాత్రికు లెక్కువగా వస్తుంటారు. ఈ ఆలయ ముఖద్వారాని కెదురుకా తూర్పు వైపుకు అత్యంత అందమైన ఇళ్ళతోను, వరండాలతోను అలరారుచున్న వీది ఉన్నది. ఇందులో ఇక్కడికి వచ్చే యాత్రికులకు వసతి కల్పించ బడుచున్నది. ధనవంతులుకు కూడ వసతి గృహములున్నవి. రాజు గారికి బసకు కూడ ఇక్కడ ఈ వీదిలోనే ఒక పేలస్ కలదు. ఈఆలయ ప్రదాన గోపురం చాల ఎత్తైనది. దానిపై అందమైన చెట్టు... చుట్టూ స్త్రీ, పురుషుల చిత్రాలతో వున్నది. అందులో మనుషులు, ఆడ, మగ, వేట చిత్రాలు వున్నాయి. ఈ గొపురం క్రింద నుండి పైకి పోను పొను సన్నంగా వున్నది. లోపలి కెళ్ళగానే విశాల మైన ఆవరణం అందులో ఇంకో ప్రవేశద్వారం వుంది. ఇది కూడ మొడటి దాని లాగే వుంది. కాని చిన్నది. లోపలికెళ్ళ గానే మరొ ఆవరణం. అందులో ఒక కట్టడం వరండాలతో చుట్టు స్తంబాలతో వుంది. (పుట 261) దీనికి మద్యలో గర్బగుడి వుంది. ఈ గర్బ గుడి ముందు నాలుగు స్తంబాలున్నాయి. అందులో రెండు బంగారు పూత తోను, మరో రెండు రాగి రేకు తాపడం తోను వున్నాయి. ఈ గుడి చాల పురాతనమై నందున, స్తంబాలపై నున్న బంగారు పూత కొంత భాగం పోయి లోపలున్న రాగి రేకు కన్పిస్తున్నది. అంటే ఆ నాలుగు స్తంబాలు రాగి వేనన్న మాట. డెవుడి కెదురుగా నున్న స్తంబాలు ప్రస్తుతం పరిపాలిస్తున్న రాజు శ్రీ క్రిష్ణ దేవరాయలు ఇచ్చాడు. మిగాతావి అతని పూర్వీకు లిచ్చారు. ద్వారానికి ముందు పై కప్పు వరకు రాగి తో తాపడంచేయ బడి వుంది. పై కప్పులో పులి లాంటి జంతువుల బొమ్మలు చిత్రించ బడి వున్నాయి. విగ్రహం ముందున్న స్తంబాలలో అక్కడక్కడా రంద్రాలున్నాయి. వాటిలో నూనెదీపాలు రాత్రులందు పెడ్తారని వీరు చెప్పారు. ఆ విదంగా రెండు మూడు వేల దీపాలు పెడ్తారట. (పైన ఉదహరించిన ఆలయం హంపి లోని విరూపాక్షాలయం. పైన చెప్పిన ఆలయ వివరాలు నాలుగు వందల సంవత్సరా క్రితం పరిస్తిత) దీని తర్వాత ఒక చిన్న భూగర్భ గది లాగ ఒకటున్నది. దీనికి రెండు తలుపులున్నాయి.. అందులొక విగ్రహం నిలబడివుంది. దీనికన్నా ముందు మూడు తలుపులున్నాయి. ఇది అంతా చీకటిగా వుంది. ఇక్కడ ఎప్పుడూ దీపం వెలుగుతూ వుంటుంది. మొదటి ద్వారం వద్ద వున్న ద్వార పాలకులు పూజారిని తప్ప ఎవ్వరిని లోపలికి పోనివ్వరు. నేను వారికి కొంత ధనం ఇచ్చి నందున నన్ను లోనికి పోనిచ్చారు. ఈ రెండు ద్వారాల మద్య చిన్న విగ్రహా లున్నాయి. ఇందులోని ప్రదాన విగ్రహం ఏ ఆకారము లేని గుండ్రటి రాయి మాత్రమే (౧*). దీనికి వీరు చాల భక్తితో పూజ చేస్తారు. (౧* ఇది శివ లింగం) ఈ ఆలయం వెలుపల భాగ మంతా రాగితో తాపడం చేయబడి వుంది. గుడి వెనుక వైపున వరండాకు దగ్గరగా తెల్లని చలవరాతి విగ్రహం వుంది. దానికి ఆరు చేతులున్నాయి. ఒకచేతిలో...ఇంకో చేతిలో కత్తి, ....... ......... ......... (పుట...262) మిగతా చేతులలో ఎవో పవిత్రమైన వస్తువు లున్నాయి. దాని పాదాల క్రింద ఒక బర్రె, ఇంకో జంతువు వున్నాయి. ఈ జంతువు బర్రెను చంపడానికి సాహాయం చేస్తున్నట్టుంది. (ఇది మహిషాసుర మర్దిని విగ్రహం. ఇది విరూపాక్షాలయం గర్బ గుడికి ఎడమ వైపున వున్న పెద్ద గాలి గోపురం బయట వున్నది. ఇక్కడే చిన్న చిన్న ఆలయాలు కొన్ని వున్నాయి. వీటికెదురుగా లోతైన కోనేరు కలదు. దాని పేరు "లోకపావని" డొమింగో ఫీస్ ఈ కోనేరు గురించి వ్రాయలేదు. ఇక్కడికి అతి సమీపంలో తుంగభద్రానది ప్రవహిస్తున్నది ) ఈగుడిలో నిత్యం నేతి దీపాలు వెలుగు తుంటాయి. ఈ చుట్టు పక్కల ఇతర ఆలయా లున్నాయి. ఇవి కూడా అన్ని దేవాలయాల లాగే వున్నాయి. కాని ఇది ప్రదాన మైనది... మరియు పురాతన మైనది. (పుట 262...) ఈ ఆలయాలకు చాల భవనాలు, భూములు, తోటలు, వున్నాయి. వాటిలొ బ్రాంహాణులు, తాము తినడానికి కూరగాయలు ఇతర పంటలు పండించు కుంటారు. ప్రత్యేక ఉత్సవాల సందర్బంలో చక్రాలున్న రధాన్ని లాగుతారు. ఆ సందర్బంలో నాట్యగత్తెలు నాట్యమాడగా, వాద్యకారులు వాద్యాలను మ్రోగించగా అత్యంత వైభవంగా ఈ రధాన్ని గుడి ముందున్న వీదిలో వూరేగిస్తారు. ఇటువంటి ఉత్సవ సందర్బం నేను ఈ నగరంలొ వుండగా రాలేదు కాబట్టి నేను చూడ లేక పోయాను. ఈ నగరంలో ఇంకా చాలా ఆలయాలున్నాయి. వాటి నన్నింటిని గురించి వ్రాయాలంటె చాల ఎక్కువ అవుతుంది. మన దేవుని నమ్మని వీరు మన లాగే కొన్ని దినాలలో విందులు చేసుకుంటారు. అలాగే కొన్ని రోజులు ఉపవాస ముంటారు. ఆ దినాలలో పగలంతా ఏమితినకుండా ఆర్ద రాత్రి పూట మాత్రమే తింటారు. ముఖ్యమైన ఉత్సవం రోజున రాజు గారు తన కొత్త నగరం నుండి విజయనగరాని కొచ్చి, ఈ ఉత్సవంలో పాల్గొనడం ఒక ఆచారం. ఈ సందర్బంలో ఈ దేశంలో నాట్యగత్తె లందరు, ఇక్కడికి రావలి. అదే విదంగా, సైన్యాది పతులు సామంత రాజులు ఇతర ప్రముఖులు వారి సిబ్బందితొ సహా రావలసి వుంటుంది. కాని యుద్ద ప్రాంతంలో వున్న వారికి , సుదూర ప్రాంతంలో వున్నవారికి యుద్ద భయం వున్న ప్రాంతాల వారికి రాకుండుటకు మినాహాయింపు వుంది. ఈ వుత్సావాలు సెప్టెంబరు 12 తారీఖున ప్రారంబమై, రాజాంత:పురంలొ తొమ్మిది రోజులపాటు జరుగుతాయి. (ఇవి దశరా ఉత్సవాలు.) ==[[పుట 263..) 10. రాజాంత:పురంలో దసరా ఉత్సవాల వర్ణన]]== [[Image:Hampi aug09 226.jpg |thumb|right|రాణీవాసపు ప్రాంతములో పద్మ మహలు]] అంత:పుర ముఖ ద్వారం -- నేనిదివరకు చెప్పిన మైదాననానికి ఎదురుగా రాజాంత:పురమున్నది. ఆ ముఖ ద్వారంపై చిన్న గోపురముంది. ఈ ద్వారం నుండే ప్రారంబ మయిన ప్రహరిగోడ అంత:పుర ప్రాంగణమంతా చుట్టి వున్నది. ఈ ద్వారం వద్ద చాల మంది కాపలా దారలున్నారు. వారు తమ చేతుల్లో కర్రలు, కొరడాలు, పట్టుకొని వున్నారు. వీరు తమ అధికారి చెప్పిన వారిని, ప్రముఖులను తప్ప మరెవ్వరిని లోనికి వంపరు. ఈ ద్వారం దాటి లోపలికెళితే ఒక మైదానం ఉంది. ఇక్కడ కూడా ద్వార పాలకులున్నారు. లోపలికెళ్ళగానే మారొమైదాన ముండి దీని చుట్టు వున్న వరండాలలో ఉత్సవాలను చూడ డానికి వచ్చినవారు, సేనాది పతులు ఇతర ప్రముఖులు ఉన్నారు. ఈ మైదానానికి ఉత్తరం ఎడం వైపున ఒక అంతస్తు కలిగిన ఒక పెద్ద భవనం కలదు. మిగతావి కూడా అదేవిదంగా వున్నాయి. ఏనుగు ఆకారం లో చెక్కిన శిలా స్తంబాలు ఇంకా ఇతర శిల్పాలతో నిండిన స్తంబాలాపై ఈ భవనం వుంది. ముందు భాగామంతా ఖాళీగా వుంది. అక్కడికెళ్ళ డానికి రాతి మెట్ల దారి వుంది. దీని చుట్టు వరండాలున్నాయి. ఇక్కడ కూడా ఉత్సవాన్ని తిలకించడానికి వచ్చిన వారున్నారు. దీనిని "హౌస్ ఆఫ్ విక్టరి" అని పిలుస్తారు. ఈ రాజు గారు ఒరిస్సాను జయంచి తిరిగి వచ్చిన తర్వాత దీన్ని నిర్మించాడు. (దీన్నే ఇప్పుడు "దసరా దిబ్బ" అని అంటున్నారు.) ఈ మైదానానికి కుడి ప్రక్కనున్న స్తలంలో కర్రలతో ఏర్పాటు చేసిన ఎత్తైన వేదికలున్నాయి. ఇవి ఎంత ఎత్తున్నాయంటే... ఇవి బయటి నుండి కూడా ప్రహారి గోడ పైన అవి కన్పిస్తుంటాయి. (పుట 264)వీటిని ఈ దసరా వుత్సవానికి మాత్రమే ఏర్పాటు చేసారు. వీటి చుట్టు అందమైన ఎర్రటి, ఆకు పచ్చని రంగుల పట్టు బట్ట క్రింద నుండి పైదాక కప్ప బడి వుంది. ఇటువంటి కర్ర వేదికలు పదకొండున్నాయి. ఈ గేటు కెదురగా రెండు వృత్తాకార వేదికలున్నాయి. అత్యంత ఆడంబరంగా ముస్తాబైన, రత్న ఖచిత మైన ఆభరణాలు ధరించిన నాట్య గత్తెలు ఆ వేదికల మీదున్నారు. ఈ గేటు కెదురుగానే తూర్పు దిక్కున మద్యలో ''హౌస్ ఆఫ్ విక్టరి లాంటి '' వేదికలు రెండున్నాయి. వీటి పై కెక్కడానికి అందంగా చెక్క బడిన రాతి మెట్లున్నాయి. ఒకటి మద్యలో వుండగా రెండోది ఆ చివరనున్నది. దీనికి అన్నివైపుల, క్రింద, పైనా, అ స్తంబాలతో సహా అందమైన కుట్టుపని వున్న బట్టతొ కప్పబడి వుంది. ఈ రెండు భవనాల పై రెండు వేదికలు ఒకదాని పై ఒకటి కట్టబడి వున్నాయి. ఇవి కూడా అందమైన శిల్పకళతో వున్నాయి. ఈ వేదికలు రాజు గారి పుత్రులకు, వారి అంతరంగికులకు, కొన్ని సందర్బాలలో నపుంసకులకు ఉపాయోగిస్తారు. రాజుగారి అనుమతి ప్రకారం ఉత్సవం బాగా కనుపించే విదంగా రాజుగారికి దగ్గరగా, పైనున్న వేదిక మీద మాకొరకు స్థానం ప్రత్యేకించారు. నేనిదివరకే చెప్పినట్లు రాజుగారి అంత: పురంలో రాజు గారు, వారి రాణులు, వారి బటులు, పరిచారికలు సిబ్బంది అందరూ కలిసి పన్నెండు వేల మంది వుంటారు. వారు లోనికి వెళ్ళడానికి దారి వున్నది. (పుట..265) రాజాంత:పురానికి, "హౌస్ ఆఫ్ విక్టరి" వేదికకు మద్య ఒక దారి వుంది. దీని ద్వారా అంతఃపుర ప్రాంగణంలోనికి వెళ్ళవచ్చు. లోపల 34 వీదులున్నాయి. ఈ దశరా వేదిక పై రాజుగారి కొక ప్రత్యేక మయిన గది వుంది. అది బట్టతో కప్పబడి వుండి తలుపులు కలిగి వుంది. అందులో దేవి విగ్రహం వుంది. వేదిక మద్యలో మెట్లకెదురగా చిన్న వేదికపై ఈ రాజ్యం యొక్క ''సింహాసనం '' వుంచబడి వుంది. నాలుగు అంచులు కలిగి మద్యలో గుండ్రంగా వుండి, ఇది అత్యంత నేర్పు గలిగిన చక్క పని తనంతొ వుండి పట్టుబట్ట కప్ప బడివుంది. చుట్టు బంగారపు సింహము బొమ్మలున్నాయి. బట్టల మద్య ఖాళిలలో ముత్యాలు, పరచి... వాటిపై నున్న బంగారు పళ్లేలలో రత్నాలు, వజ్రాలు వంటి విలువైనవి పోసి వున్నాయి. చుట్టూ ప్రముఖ వ్యక్తుల బంగారు విగ్రహాలున్నాయి. ఈ ఆసనంపై పూలతో అలంకరించ బడిన బంగారు విగ్రహం వుంచబడి వున్నది. ఈ ఆసనం ప్రక్కన వేదికపై కిరీటం లాంటిది నిలబెట్ట బడివుంది. ఇది కూడ ముత్యాలు, వజ్రాలు, వైడుర్యాలు వంటివి పొదగబడి వున్నాయి. దీని మందం రెండు... మూడు అంగుళాలున్నది. దీని ముందు రెండు మూడు దిండ్లు వున్నాయి. రాజుగారు ఉత్సవ సందర్బంలో ఇక్కడ కూర్చుంటారు. రాజు గారు కూర్చోగానె అంతవరకు బయట వేచి వున్న సేనాధిపతులు ఒక్కొక్కరుగా వారుసగా లోనికి ప్రవేసించి రాజు గారికి నమస్కరించి వారి వారి స్థానాలలో కూర్చుంటారు. తర్వాత సైనిక దళాధిపతులు వారి వారి హోదాకు సంబందించిన గుర్తులతో ఆ వేధిక చుట్టు ఏనుగుల ముందు బారులు దీరి రాజుగారికి రక్షణ కవచంగా ఏర్పడతారు. ఆ లోపలికి ఎవరు ఆయుదాలు ధరించి రాకూడదు. ఆ తర్వాత అనాట్య గత్తెలు నాట్యం ప్రారంబిస్తారు. కొంత మంది స్త్రీలు ప్రవేశ ద్వారం ప్రక్కన వృతాకారంలో దీనికొరకు ఏర్పాటు చేసిన వేధికలపై నాట్యమాడుతారు. వారు చాల ధన వంతులు. రత్నాలు, మణులు మొదలగు విలువైన రాళ్లు పొదిగిన చేతి కడియాలు, కంకణాలు, కాళ్ల కడియాలు ధరించి వున్నారు. వారిలో కొందరు రాజు గారి నుండి మడులు, మాన్యాలు పొందిన వారూ వున్నారు. ఈ నగరంలో ఇటు వంటి ఒక స్త్రీ లక్షలాది బంగారు నాణేలు కలిగి విన్నదని విన్నాను గాని ఇప్పుడు ప్రత్యక్షంగా చూస్తున్నాను. ==[[(పుట 266) 11. ఉత్సవాలు ఎలా ప్రారంబమవుతాయంటే?]]== రాజుగారు ఊదయాన్నే ఈ వేదికపైకొచ్చి దేవి విగ్రహం వున్న గదిలోనికి తన పూజారులతో వెళ్లి పూజాదికాలు నిర్వహిస్తాడు. బయట అంతరంగికులు, ప్రముఖులుంటారు. ఎదురగా నాట్య గత్తెలు నాట్యంచేస్తుంటారు. వరండాలలో ఉత్సావాన్ని చూడడాని కొచ్చిన సేనాదిపతులు ఇతర ప్రముఖులు వుంటారు. వేదిక ముందు అత్యంత ఆడంబరంగా అలంకరించ బడిన పదకొండు గుర్రాలు, వాటి వెనుక నాలుగు ఏనుగు లున్నాయి. దేవి గదిలో నుండి రాజుగారు బయటకు రాగానే వెంట వున్న పుజారి తన చేతిలో వున్న బట్టలోని తెల్లని గులాబి పూలతో వస్తాడు. రాజు గారు మూడు పిడికిళ్ల పూలు తీసుకుని గుర్రాలపై చల్లుతాడు. ఆదే విదంగా ఏనుగులపై కూడ చల్లుతాడు. ఆ తర్వాత పూజారిగారు క్రిందకి దిగి మిగతా గుర్రాలపై కూడ మిగిలిన పూలు చల్లుతాడు. తర్వాత రాజు గారు దేవి విగ్రహం వున్న గదిలోని కెళ్లగానే దాని కున్న పరదాలను తొలిగిస్తారు. రాజు ఆసీనులు కగానే రాజుగారు చూస్తుండగానె 24 ఎనుబోతులను, 150 పొట్టేళ్లను విగ్రహానికి బలి ఇస్తారు. తలారి ఆ జంతువుల తలలను ఒకే దెబ్బకు నరుకు తాడు. ఏ ఒక్క సారి కూడ అతని గురి తప్పదు. (పుట 267..) ఈ కార్యక్రమం పూర్తి కాగానె రాజు గారు ఇతర వేదికల పై అటు ఇటు తిరిగి వెళ్తాడు. మెట్లెక్కే టప్పుడు పైన ఉన్న ఆ బ్రాంహణులు రాజు గారి మీద పూలు చల్లుతారు. అక్కడ రాజుగారు తన కిరీటం తీసి క్రింద పెట్టి తిరిగి దేవి విగ్రహం వున్న గదికి వస్తాడు. ఆక్కడ దేవికి నమస్కరించి ఇంకో ఆలయంలోని కెళ్తాడు. అక్కడున్న అగ్ని గుండంలో ఒక విదమైన పొడి చల్లుతాడు. (ఇది విభూతి/లేదా సాంబ్రాణి) ఆ పొడి ముత్యాలు, రత్నాలు ఇతర సుగంద ద్రవ్వాలతో చేసినది. ఈ కార్యక్రమం తర్వాత రాజుగారు మరొక్క ఆలయంలోనికి ప్రవేశించి అక్కడ కొంతసేపు వుండి తన వారితో కలిసి దేవికి నమస్కరించి తిరిగి ఇదివరకు గుర్రాల పై పూలు చల్లిన ప్రదేశానికి వస్తాడు. అప్పుడు అక్కడున్న సేనధిపతులు, ఇతర ప్రముఖులు, సామంత రాజులు సమర్పించిన బహుమతులను, వారి నమస్కారలను స్వీకరించి నేనిది వరకు చెప్పిన రెండు భవనాల మద్యనున్న ద్వారంగుండా తన అంతఃపురం లోనికి వెళ్లిపోతాడు. ఈ విదంగా ప్రతిరోజు ఈ తొమ్మిది రోజులు జరుగుతుంది. (పుట 268) సాయంత్రం 3 గంటలకు అందరు అంత:పురం ముందు హాజరవుతారు. మమ్ములను కూడ ఆ ముదున్న మైదానంలోనికి పంపించారు. లోనికి కుస్తీ యోధులు, నాట్యగత్తెలు, అలంకరించ బడ్డ ఏనుగులు వాటిపై సాయుధులైన మావటీలు వెళతారు. ఈ మైదానంలో కొంత ప్రాంతం నాట్యానికి, కుస్తీలకు ఏర్పాటు చేశారు. ఆ భవనానికి ఎదురుగా ప్రవేశ ద్వారం వద్ద బ్రాహాణులు రాజుగారి బందు వర్గము, రాజ ప్రముఖులు మొదలగువారున్నారు. వారు వారి హోదాను బట్టి ఎవరికి కేటాయించిన స్థానలలో వారు ఆసీనులౌతారు. ఆ విధంగా వివిద వేదికలు ప్రత్యేకంగా వున్నాయి. ప్రతి దానికి ద్వారాలున్నందున ఆహ్వానితులు కాని వారు లోనికెళ్లరు. అంత:పురంలో ప్రముఖ వ్వక్తి అయిన ''తిమ్మరుసు'' (తిమ్మరుస '') ఆ భవనంలోనికి ప్రవేసించి ఇక్కడి నుండే కార్యక్రమాలను పర్వవేక్షిస్తాడు. ఈ తిమ్మరుసే ప్రస్తుతమున్న రాజుగారిని పెంచి పోషించి రాజ్యాభిషిక్తుడిని చేశాడు. కాని రాజుగారు అతణ్ని పిలిచినపుడు తిమ్మరుసు "మహారాజా" అని సంభోదిస్తుంటాడు. ఇతర ప్రముఖులు అందరు తిమ్మరుసుకు అతి వినయంగా నమస్కరిస్తారు. ఇతను ఒక ద్వారం వద్ద నిలబడి ఈ ఉత్సవాలకు తగు సలహాలు, ఆదేశాల నిస్తుంటాడు. అక్కడ ఆ మైదానంలో కూర్చున్న కుస్తీ వీరులు తమలపాకులు నములుతూ వుంటారు. రాజుగారి ముందు అలా తమలపాకులు నమలడము ఈ రాజ్యంలో ఎంత పరపతి వున్న వ్వక్తికి కూడ అనుమతి వుండదు ఒక్క కుస్తీ వీరులు, నాట్యగత్తెలకు తప్ప. రాజుగారు అలా కూర్చొని తన తోటి రాజులను కూడ కూర్చోమంటారు. వారు మహారాణుల తండ్రులు. స్వయాన రాజులు. అందులో ఒకరు శ్రీరంగ పట్నం రాజు కుమార రాజ., (రాజ కుమారుడు) మిగిలినవారు రాజుగారి వెనుక కూర్చున్నారు. అప్పుడు రాజు గారు గులాబి పూలు కుట్టిన తెల్లటి వస్త్రాలలో అనేక ఆభరణాలతో వున్నారు. అతని చుట్టు.... అతని భటులు కత్తులు ధరించి నిలబడి వున్నారు. చాల మంది బ్రాహణులు సింహాసనం మీద వున్న దేవి విగ్రహానికి వింజామరలతో వీస్తున్నారు. ఆ వింజామరలు గుర్రపు వెంట్రుకలతో చేసినవి. (పుట 270) ఇటువంటి వింజామరలను ఎవరికైనా బహుమానంగా ఇస్తే అది ఈ రాజ్యలో అత్యధికమైన గౌరవంగా భావిస్తారు. అటు వంటి వింజామరలతోనె రాజుగారికి కూడ వీస్తున్నారు. ==[[12. దసరా సందర్బం గా జరుగు వినోద కార్యక్రమాల]]== సాయంత్రం మూడు గంటలకు అందరూ ఈ మైదానంలో సమావేశ మవుతారు. ముఖ్యంగా సేనాదిపతులు, యువ రాజులు, పుర ప్రముఖులు, సామంతులు ఇలా అందరూ వారికి నిర్దేశించిన స్తలాలలో ఆశీనులై వుంటారు. స్త్రీలు, అనేక రకాలా వజ్రాబరణాలు, ముత్యాలు, బంగారు కడియాలు దరించి వచ్చారు. ఒక పైపు నాట్య గత్తెలు నాట్యం చేస్తుంటే మరో వైపు కుస్తీ పోటీలు జరుగుచున్నాయి. కుస్తీ పోటీలు చాల క్రూరంగా వుంటాయి. ఈ పోటీలలో పండ్లు రాలిపొవడం రక్తం కారడం, స్పృహ కోల్పోవడం వంటివి కూడా జరుగు చుంటాయి. సైనికులు వారి వారి ఆయుదాలతో విన్యాసాలు చేస్తుంటారు. ''కీలు గుర్రం '' లాంటివి కూడ వున్నాయి. చీకటి పడగానే అనేక రంగు రంగుల దీపాల అలంకరణలతో ఆ మైదానమంతా పట్ట పగలుగా తోస్తిన్నది. వినోద కార్యక్రమాలు పూర్తవగానే బాణా సంచా సామాగ్రిని కాల్చడం ప్రారంబ మవుతుంది. అనేక రాకెట్లు, బాంబులు పేల్చారు. ఇది పూర్తయిన తర్వాత సైన్యాది పతులకు సంబందించిన అలంకరించిన రధాలు ప్రవేశిస్తాయి. కొన్ని రధాలు రెండు మూడు అంతస్తులు కలిగి వున్నాయి. వీటిలో నాట్యాలు వంటి వివిద విన్యాసాలు జరుగుతున్నాయి. ముందుగా రాజుగారి గుర్తుగా రెండు గొడుగులు వున్న గుర్రం వస్తుంది. తర్వాత ఇతర గుర్రాలు వస్తాయి. వాటి విన్యాసాలు అయిన తర్వాత గుర్రాలన్ని ఆరు వరుసలుగా రాజు గారి ముందు నిలబడతాయి. అన్నింటికన్నా ముందు రాజు గారి గుర్రం వుంటుంది. అప్పుడు లోపలనుండి ఒక బ్రాంహణుడు ఒక పళ్లెంలో, కొబ్బరి కాయలు, బియ్యం, పూలు ఇంకా కొన్ని వస్తువులు ఒక కుండలో నీళ్లతో వచ్చి గుర్రాల చుట్టు తిరిగి ఏదో కార్యక్రమం చేసి లోనికి వెళ్లిపోతాడు. ఇప్పుడు అనేక మంది స్త్రీలు, అనేక రక రకాల వాద్యాలతో ప్రవేసిస్తారు.(ఈస్త్రీలు దరించిన వివిద రకాల వస్త్రాలు, ఆబరణాలు వివరణ చాల వుంది. నాట్యం తర్వాత సైన్యం ప్రవేసిస్తుంది. సైన్యం వేష ధారణ గురించి చాల వివరణలున్నాయి) (పుటలు 270..272 .... ==[[(పుట 273.) 13. ఈ దసరా సందర్బంగా అంతఃపుర స్త్రీలు బంగారు, వజ్రాబరణాలను ప్రదర్శించే తీరు ]]== ఇరవై ముప్పై మంది స్త్రీలు చేతిలో బెత్తాలతో బుజాన కొరడాలతో లోపలి నుండి వస్తారు. వారి వెంబడి కొందరు నపుంసకులు కూడా వస్తారు. వీరందరు అనేక రకాల వాయిద్యాలను వాయిస్తుండగా వారి వెనక కొంత మంది స్త్రీలు ప్రత్యేకంగా అలంక రించుకుని వస్తారు. వారి అలంకరణ ఈ విదంగా వుంది..... వారు ధరించిన పట్టుబట్టలు చాల ఖరీదైనవి. తలకు పొడవాటి టోపి ధరించారు. (ఇవి కిరీటాలు .) ఈ టోపిలపై పెద్ద పెద్ద ముత్యాలతో చేసిన పుష్పాలు అమర్చబడి వున్నాయి. వారి బుజాలపై మరియు మెడకు వేసుకున్న అబరణాలు బంగారంతో చేసిన వజ్రాలు, వైడుర్యాలు, ముత్యాల వంటి విలువైన రాళ్లను పొదగబడి వున్నాయి. అంతే గాక వీరు బుజకీర్తులకు ముత్యాల హారాలు వేసుకున్నారు. ముంజేతులకు కంకణాలు కూడా వజ్రాలు వంటివాటితో తాపడం చేయబడి వున్నాయి. మోచేతి నుండి పైభాగం కొంత ఖాళీగా వున్నా..... క్రింద చేతికి వేసుకున్న కంకణాలు కూడ వివిద రకాల వజ్రాలతొ వున్నాయి. వారు వేసుకున్న కాళ్ల కడియాలు.. వాటికి పొదగబడిన పజ్రాలు మిగతా వాటికన్నా విలువైనవిగా వున్నాయి. వారు తమ చేతులతో బంగారు బిందెలను ఎత్తుకున్నారు. వాటికి ముత్యాలను లక్కతో తాపడం చేసి అందులో ఒక దీపం పెట్ట బడి వుంది. వీరందరు పదహారు---ఇరవై సంవత్సరాల మద్య వయస్సున్నవారు. (పుట...274..) వీరు ధరించిన ఆ బంగారు ఆబరణాల బరువుతో వారు సరిగా నడవ లేక పోతున్నారు. అందు చేత వారి పక్కనున్న ఇతర స్త్రీలు వారి చేతులను పై కెత్తి నడవ డానికి సహాయ పడు తున్నారు. ఈ విదంగా వీరందరు ఆ గుర్రాల చుట్టూ మూడు సార్లు తిరిగి అంతఃపురం లోనికి వెళ్లిపోతారు. ఈ స్త్రీలందరు అంతఃపుర మహారాణుల చెలి కత్తెలు సహచరులు మాత్రమె. ఈ తొమ్మిది రోజుల ఉత్సవం లో ప్రతి మాహారాణి తనకు కేటాయించిన రోజున తన పరిజనాన్ని ఈ విదంగా ప్రదర్శనకు పంపుతుంది. ఈ విదంగా ఈ మహారాణులు ఆయా రోజుల్లో ఆబరణాలతో అలంకరించిన తమ చెలికత్తెలను పంపి తమకున్న ఆబరణాల, గొప్ప తనాన్ని ప్రదర్శించు కుంటారు. వీరందరు లోపలి కెళ్లగానె గుర్రాలు కూడ వెళ్లి పోతాయి. తర్వాత ఏనుగులు వచ్చి వందనం చేసి వెళ్లిపోతాయి. రాజు గారు కూడా వెళ్లి పోతాడు. తర్వాత పూజారులు వచ్చి దేవి విగ్రహాన్ని తీసుకుని దశరా వేదికపై నున్న గదిలో పెడతారు. అప్పుడు రాజు గారు వచ్చి పూజా కార్యక్రమాలు నిర్వహిస్తాడు. అపుడు ప్రతి రోజు లాగానె కొన్ని ఎను బోతులను, పొట్టేళ్లను అక్కడ బలి ఇస్తారు. బలి కార్య క్రమం జరుగు తున్నప్పుడు ఆ తర్వాత కూడ చాల సేపటి వరకు నాట్యగత్తెలు నాట్యం చేస్తూనే వుంటారు. ఈ తొమ్మిది రోజుల్లొ ఎవరూ పగటి పూట భొజనం చేయరు. ఉపవాస ముంటారు. రాజుగారి తో సహా అందరి భొజన సమయం ఈ కార్య క్రమాలన్ని అయిన తర్వాత ఆర్ద రాత్రి మాత్రమె. ఈ విదంగా ఈదసరా ఉత్సవాలు జరుగుగా తొమ్మిదో రోజు 250 దున్న పొతులను, 4500 గొర్రెలను బలి ఇస్తారు. ==[[(పుట 275.)14 .దసరా ఉత్సవాల ముగింపు సందర్బంగా జరిగే సైనిక బలగాల సమీక్ష.]]== దసరా ఉత్సవాలు ముగియగానే రాజు గారు తన సైనిక బలగాలను సమీక్షీస్తాడు. ఇందుకోసం నగరానికి పది మైళ్ల దూరంలొ ఒక గుడారం ఏర్పాటుచేసి అందులో, ఇన్ని రోజులు పూజ లందుకున్న దేవివిగ్రహాన్ని వుంచుతారు. ఈ గుడారం నుండి అంతఃపురం వరకు సేనా పతులు, ఇతర సైనికాధికారులు తమ తమ సేనలతో వారి వారి హోదా ప్రకారం బారులు తీరుతారు. ఆ ప్రదేశం లో చెరువులుంటే దాని చుట్టు... దారి వుంటె దాని వెంబడి, కొండల వాలులందు, అన్నింటా సైనిక దాళాలే. ఆ ప్రాంతం లో సైన్యం ఆక్రమించని ప్రాంతమే కనబదు. కాల్బలం సైనికులు ముందు వరుసలో వుండగా, వారి వెనక, గుర్రాలు, వారి వెనుక ఏనుగులు ఇలా వరుసలుగా నిలబడతారు. వారందారూ తమ తమ ఆయుదాల తోనూ, తమ హోదాను తెలిపేపట్టీల తోను అందమైన దుస్తుల తో వున్నారు. ఆగుర్రాలను అందంగా అలంకరించి వాటి ముఖాల ఒక ఫలకాన్ని దరింప జేసి వున్నారు. వాటి కళ్ళేలను అనేక రంగుల సిల్కు దారాలతో చేసి వున్నారు. (ఫుట..276...) గుర్రాల తలమీద పాము పడగలు, పెద్ద జంతువుల చిత్రాలు అలంకరించ బడివున్నాయి. సైనికులు ధరించిన శిరస్రాణాలు వారి ముఖానికి, మెడకు కూడా కప్పబడి చూడ చక్కగా నున్నారు. గుర్రాలను కూడ రంగు రంగుల పట్టు బట్టలతో అలంకరించి వున్నారు. సైనికుల నడుముకు కత్తి, యుద్దాలలొ వుపయోగించే చిన్న గొడ్డలి వున్నాయి. చేతులలో పొడవాటి ఈటెలు వుండగా వాటికొనలు బంగారు, వెండి తో చేయ బడ్డాయి. రాజు హోదా తెలిపే గొడుగులు అనేక రంగుల పట్టు బట్టతో చేసి వున్నాయి. ఏనుగులను కూడా ఇదే విదంగా అలంకరించి మెడలో గంటలతో తలమీద రంగు, రంగు బొమ్మల గీసి వున్నాయి. (పుట 277..) విలుకాండ్రు ధరించిన ధనస్సులకు బంగారు పూత పూయ బడి వుంది. తుపాకి ధరించిన సైనికులు ముదురు రంగు దుస్తులు ధరించి వున్నారు. ఈ సమీక్షలో వాడిన ఈటెలు, డాలు, విల్లులు, బాంబులు, ఇటువంటి ఆయుదాలను ఎలా తయారు చేసారా యని, మరి వాటిని వాడే విదానం చూసి నాకు చాల ఆచ్చ్యర్య మేసింది. సైనికులే ఇంతటి విలువైన దుస్తులు ధరిస్తుంటే ఇక రాజు గారు ఎలాంటి దుస్తులు ధరించే వారో ఊహించవచ్చు. రాజుగారు వెళుతుంటే పైన చెప్పిన విదంగా అలంకరించ బడ్డ కొన్ని ఏనుగులు, అదేవిదంగా ఇరవై గుర్రాలు వెంబడి వెళతాయి. గుర్రాల కళ్లాలు ఇతర అలంకరణలలో బంగారు, మరియు ఇతర విలువైన రాళ్లు పొదగబడి వున్నాయి. రాజుగారి దగ్గరగా ఒక పెద్ద పల్లకి వుంది అది రాగితోగాని, వెండితో గాని చేయ బడి వుంది. దానిని పదహారు మంది మోస్తుంటే ఇంకో పదాహారు మంది బరువు మార్చుకోడానికి సిద్దంగావున్నారు. అందులో ఇంతవరకు పూజలందు కున్న దేవి విగ్రహం వుంది. ఆ విదంగా రాజుగారు వెళుతుంటే సైనికు లందరూ తమ తమ ఆయుదాలను భూమికి తాకించి శబ్దం చేసారు. గట్టిగా నినాదం చేశారు. గుర్రాలు గట్టిగా సకిలించాయి. ఏనుగులు ఘీంకరించాయి.. బాంబులు పేలాయి. తుపాకులు ఘర్జించాయి. ఈ శబ్దానికి నగరం అంతా తలకిందులై పోతుందా..? అని నాకు అనిపించింది. ప్రపంచం అంతా ఇక్కడే గుముగూడి వుందా? అని కూడ అనిపించింది. ఈ విదంగా రాజుగారు అమ్మ వారిగుడిలోని కెళ్లునంత వరకూ వుంది. రాజు గారు అలా లోపలి కెళ్లగానే సైనికులందరూ వెళ్లి పోతా రనుకున్నాను. కాని దానికి విరుద్దంగా.. అందరూ కదలకుండా రాతి బొమ్మల్లాగా నిలబడి పోయారు. గుడి లోపల రాజుగారు తన పూజా కార్యక్రమం పూర్తి గావించుకుని బయటకు వచ్చు నంతవరకు వారు అలాగే నిలబడి వున్నారు. పూజానంతరం రాజుగారు బయటకు వచ్చి తన గుర్రమెక్కి వచ్చిన దారి వెంబడే నగరాని బయలు దేరగానే సైనికు లందరూ తమ ఆయుదాలతో శబ్దం చేస్తూ కొడలలో, గుట్టలలో వున్నవారు క్రిందికి దిగుతున్నారు. ఈ దృశ్యం చూస్తుంటే నాకు "నేను కల గంటున్నానేమో" ననిపించింది. నేను అలా తలతిప్పి అటుఇటు చూస్తుంటే నేను నడుపుతున్న గుర్రం వెనకబడి పోయింది. సైనికాధికారు లందరూ నగరం వరకు రాజు గారి వెంబడి వెళ్లి తర్వాత విశ్రాంతికై వెళ్లి పోయారు. మిగతా సైనికులు తమ తమ గుడారాల వైపు వెళ్ళారు. ==[[15. డొమింగో ఫీస్ చూసిన శ్రీ కృష్ణ దేవరాయల రాజాంతపురం.]]== శ్రీ కృష్ణదేవరాయలు క్రొత్త నగరంలో వున్నారని తెలిసి మేము మా గవర్నరుతో కలిసి రాజు గారి కొత్త నగరానికెళ్ళి విజయనగర రాజాంతపురాన్ని సందర్శించడానికి అనుమతి కోరాము. రాజుగారు సంతోషించి దయతో అంగీక రించారు. మేము తిరిగి విజయనగరానికి రాగానే అంతపురానికి చెందిన అధికారి మాకు అంతపురాన్ని చూపించాడు. ప్రధాన ద్వారంవద్ద మమ్ములను నిల్పి మేము ఎంతమందిమి వున్నామో లెక్కబెట్టుకొని ఒకరి తర్వాత ఒకరిని లోనికనుమతించారు. అది ఒక గుడి. లోపల నేల అంతా నున్నగా గచ్చు వేయ బడి వున్నది. గోడలు తెల్లగా వున్నాయి. ఆ ఎదురుగా నున్నది రాజుగారి నివాసము. దీని ప్రవేశద్వారం కిరువైపులా రెండు చిత్ర పటాలు చిత్రిచబడి వున్నాయి. కుడి చేతి వైపునున్నది ప్రస్తుతమున్న రాజు గారి తండ్రిది. రెండోది ప్రస్తుత రాజు గారిది. ఈ గది నుండి బయటకు రాగానే తిరిగి మమ్ముల్ని లెక్క బెట్టుకున్నారు,. ఆ తర్వాత ఇంకో చిన్న కట్టడం లోనికెళ్ళాము. ఇందులోనికి రాగానే ఎడం వైపు రెండు గదులు ఒకదాని మీద ఒకటి వున్నాయి,. క్రిందున్న గది భూమట్టానికి కొంచెం దిగువున వున్నది. రెండు మెట్లు దిగాలి. ఈ మెట్లు రాగితో తాపడం చేయ బడి వున్నాయి,. అక్కడి నుండి పైదాక అంతా బంగారంతో పూత పూయ బడి వుంది. బయట ఇది గుమ్మటంలాక వున్నది. (ఔట్ సైడ్ ఈస్ డోమ్ డు షేప్) దీనికున్న నాలుగువైపుల తలుపులకు వజ్రాలు, రత్నాలు మాణిక్యాలు తాపడం చేయబడి వున్నాయి. పైన బంగారం తో చేయబడిన రెండు దీపస్థంబాలు వేలాడుతున్నాయి. వీటికి కూడ వజ్రాలు వంటివి పొదగబడి వున్నవి. ఈ గదిలో ఒక మంచం వున్నది. దాని కాళ్ళు కూడ గది తలుపులు లాగే వున్నాయి,. దాని పట్టీలకు బంగారు తాపడం చేయ బడి వుంది. దానీ మీదున్న దుప్పటికి చుట్టు ముత్యాల వరుసలు కుట్టబడి వున్నాయి., దీనిపైనున్న గదిలో ఏముందో నే ను చూడలేదు. ఈ భవనంలోనె ఇంకో గది వుంది. ఇది అందసంగా చెక్కబడిన రాతి స్థంబాలు కలిగి వుంది. ఈ గదికి క్రిందా - పైనా స్థంబాలకు కూడ, గులాబి, తామర పువ్వులు చెక్కబడిన దంతముచే కప్పబడివుంది. ఇంతటి అందమైన గది మరొకటి నాకెక్కడా కనబడలేదు. ఇందులో రెండు సింహాసనాలున్నాయి. అవి బంగారంతో చేయబడినవి. ఇంకో మంచం వెండి తో చేయబడినది. ఇందులోనె ఒక చిన్న పలకం చూశాను. అది నీళాల తో చేయబడినది. దాని క్రింద కొన్ని అర్చీలున్నాయి. ఇది అంతపుర ద్వారానికి ప్రక్కనే వుంది. దీని తలుపులు పెద్ద బీగాలతో మూయ బడి వుంది. లోపల వెనకాటి తరాల రాజుల ఖజానా దాచ బడినదట. ఆ తర్వాత మేమొక పెద్ద హాలు లోనికి ప్రవేశిచాము. ఇదంతా అందంగా అగచ్చు చేయడి ఉవుంది. మద్యలో కర్ర స్థంబాలున్నాయి. వాటిపై భాగమంతా రాగితో తాపడం చేయబడివుంది. వీటి మద్యలో నాలుగు వెండి గొలుసులు .... వాటి కొక్కేలు స్థంబాల పైబాగానికి తగిలించి వున్నాయి. ఇది రాజుగారు తన రాణులతో ఉయ్యాల లూగటానికి చేసిన ఏర్పాటు. ఈ హాలు ప్రవేశ ద్వారానికి కుడిప్రక్కనున్న నాలుగైదు మెట్లెక్కి ఇంకో అందమైన భవనం లోనికి ప్రవేసించాము. వీరి ఇళ్ళన్ని ఒకే అంతస్తు కలిగి వైకప్పు చదునుగా వుంటుంది. అక్కడున్న మరో భవనం రాతి స్థంబాలతో పైకప్పు మాత్రం చెక్కతో చేయబడి వుంది. స్థంబాలు రాగి తో పూత పూయ బడి వున్నవి. ఈ భవన ప్రవేశద్వారమందు నాలుగు ష్తంభాల మంటపం వున్నది. స్థంభాలపై నాట్య కారుల - ఇతర చిత్రాలు మలచబడి వున్నాయి. ఈ చిత్రలన్ని ఎర్రటి రంగులో పూత పూయబడి వుంది. ఈ భవనం దేవి విగ్రహాన్ని వుంచడానికి మాత్రమే వాడుతున్నారు. ఇందులో చివరగా మూయబడిన గదిలో దేవి విగ్రహం వున్నది. ఉత్సస్వాల సందర్బంలో ఈ దేవి విగ్రహాన్ని బంగారు సింహాసనంలో తీసుకెళ్ళతారు. ఈభవనం నుండి బయటకు వచ్చి ఎడంచేతి వైపు నడవగా ఒక వసారా లోనికి వ్రవేశించాము. ఈ వసారా............ భవనమంత పొడుగున్నది. ప్రవేశద్వారం వద్దనే ఒక బంగారు మంచం వెండి గొలుసులచే వేశాడదీయ బడి వుంది. దీనికి వజ్ర వైడుర్యాలు తాపడం చేయ బడి వున్నాయి. ఈ భవనం పై మరో అంతస్తున్నది. దీని తర్వాత కొంచెం ప్రక్కగా పెద్ద గంగాళాలున్నాయి ఇవి బంగారంతో చేయుబడినవి. ఇవి ఎంత పెద్దవంటే ఒకో దాంట్లో రెండు పొట్టేళ్ళను వందవచ్చు. (సొ లర్జ్ దట్ ఇన్ ఈచ్ దె కుడ్ కుక్ హాఫ్ ఎ కౌ) వీటితో బాటు పెద్ద పెద్ద వెండి పాత్రలు, ఇంకా చిన్న బంగారు పాత్రలున్నాయి. ఆ తర్వాత మేము చిన్న మెట్ల వరుస ద్వారా ఇంకో భవనం లోని కెళ్ళాము. ఇది అంతపుర స్త్రీలకు నాట్యం నేర్పే హాలు. ఇది అందమైన శిల్పాలు చెక్కిన స్థంబాలాతో నిర్మించ బడినది. పైకప్పుకు ఏనుగులు, ఇతర వింత జంతువుల చిత్రాలు వేయబడి వున్నవి. స్థంబాల మద్య ఆర్చి కలిగి స్థంబాలపై వివిద రకాల శిల్పాలు చెక్కబడి వున్నాయి. నాట్య కారుల శిల్పాల చేతిలో మద్దెల లాంటి ఒక వాయిద్యమున్నది. ఈ నాట్య శిల్పాలెలా వున్నాయంటే నాట్యం చేస్తూ చివరగా ఏ భంగమలో నాట్యం నిలుపు చేస్తారో ఆ బంగిమలో ఆ శిల్పం వుంది. నాట్య పాఠాలు నేర్చుకునే టప్పుడు నిన్న ఏ బంగిమలో నాట్యం ముగించారో ఈ శిల్పాన్ని చూసుకుని అక్కడినుండి నాట్య ప్రారంబించడానికి ఈ ఏర్పాటు చేయబడినది. ఈ భవనం చివర ఎడం ప్రక్కన స్త్రీల చిత్ర పటాలున్నాయి. నాట్యము నేర్చుకునే ముందు వారి శరీరం నాట్యానికనువుగా మలుచుకొనుటకు వ్యాయామం చేస్తున్న స్త్రీల చిత్రాలున్నాయి. దీని కెదురుగా ఒక ఆసనమున్నది. రాజుగారు ఇక్కడ కూర్చొని నాట్యాన్ని తిలకించేవారు. ఇక్కడి నేల -- గోడలకు బంగారు పూత పూయ బడి వుంది. ఈ మద్యలో ఒక నాట్యకత్తె నాట్యం చివర చూపె బంగిమలో వున్నట్లు బంగారు విగ్రహంమున్నది. ఇది పన్నెండు సంవత్సరాల వయస్సున్న అమ్మయంత వున్నది. ఇంత కన్న వారు మాకు ఎక్కువగా చూపలేదు. రాణి వాస మందిరాల్లోనికి నపుంసకులు తప్ప ఎవ్వరికి అనుమతి లేదు. ఇక్కడి నుండి మేము లోని కెళ్ళిన ద్వారం ప్రక్కనున్న రెండో ద్వారంగుండా బయటకు వచ్చాం అప్పుడు మేమెంత మందిమి లోనికెళ్ళామో .... మమ్ముల్ని తిరిగి లెక్కించుకున్నారు. ==[[(పుట. 279)16. విజయనాగర సామ్రాజ్యం యొక్క సైనిక బలమెంత?]]== రాజు గారి అధీనంలో ఒక మిలియన్ సైన్యం వుంది. అందులో ౩౫,౦౦౦ మంది సైనికులు ఏ క్షణం లోనైన పంపడానికి సిద్దంగా వున్న వారిని తన ఆధీనంలో వుంచుకుంటాడు. నేను ఈ నగరంలో వుండగా ఒక సందర్బంలో సముద్ర తీరంలో యుద్దం చేయడానికి ౫౦ మంది సైన్యాదిపతుల్ని,1,50,,౦౦౦ సైనికుల్ని రాజు గారు పంపారు, సరిహద్దులో ఉన్న ముగ్గురు సామంత రాజులకు, తమ సైనిక శక్తిని ప్రదర్శించా లనుకుంటే రెండు మిలియన్ల సైనికుల్ని యుద్ద భూమికి తరలించ గలరట. అందుచేత ఈ రాజుకు ''శత్రు భయంక రు''డని బిరుదు గలదు. ఇంత సైన్యాన్ని పోషించ డానికి రాజుగారికి ధనం ఎక్కడనుండి వస్తుందని ఎవరికైన సందేహం కలుగుతుంది. ఈ రాజ్యంలో అనేక మంది కోటీశ్వరు లున్నారు. ధనవంతులు, సైన్యాదిపతుల ఆధీనంలొ నగారాలు పల్లెలు వుంటాయి. ఎంతెంత సైన్యాన్ని వారు పోషించ వలసి వుంటుందో రాజు గారు నిర్ణయిస్తాడు. ఈ విదంగ సైన్యాన్ని ఇటువంటి ధనవంతులు, జమీందార్లు రాజుగారి తరుపున పోషిస్తుంటారు. రాజు గారి అవసరార్దం సైన్యం ఎప్పుడూ సిద్దంగా వుంటుంది. అదె విదంగా, రాజుగారు తన ఖజానా నుండి జీతం ఇచ్చే సైనికులు కూడా వుంటారు. ఆ విదంగా రాజుగారి వద్ద 8౦౦ ఏనుగులు, 5౦౦ గుర్రాలు ఎల్లప్పుడు సిద్దంగా వుంటాయి. సామంత రాజులు, జమీందార్లు ప్రతి సంవత్సరం కట్టే కప్పం బహుమతులు చాలా వుంటాయి. అదేవిదంగా దసరా సందర్బంగా కూడ ధనవంతులు రాజు గారికి అధిక మొత్తంలో బహుమతు లిస్తుంటారు. ఈ రాజ్యంలో ఒక పద్దతి ఉంది. ప్రతి రాజు తన ఏలుబడిలో వున్నప్పుడు ఒక పెద్ద ధన రాసిని కూడబెట్టి దాన్ని దాచి పెడ్తాడు. తన తర్వాత రాజ్యాని కొచ్చిన రాజు దాన్ని వాడడు. కనీసం అందులో ఎంత వుందో కూడ చూడడు. అత్యవసర మైతే తప్ప దాన్ని వాడడు. ఆ విదంగా తరతరాలుగా బద్ర పరచిన ధనాగారం చాల వుంది. (ప్రస్తుతం ఇప్పుడున్న శిదిల హంపి విజయనగర విషేశాలను "హంపి విజయనగర పర్యటన" లొ చూడండి.) ఇంత వరకు ఫోర్చ గీసు దేశస్తు డయిన "డోమింగో పీస్" అనే యాత్రికుడు సుమారు 1520--1522 ఎ.డి. మద్యలో శ్రీ క్రిష్ణ దేవరాయలు పరిపాలించె కాలంలో విజయ నగరాకి వచ్చి విజయనగర సామ్రాజ్యం అత్త్యున్నత స్థితిలొ ఉన్నప్పుడు ఈ నగరాన్ని ప్రత్యక్ష్యంగా చూసి ఇక్కడి వైభోగానికి ఆచ్యర్యపడి వ్రాసుకున్న విషేషాలను వ్రాసి ఒక నివేదికను వారి రాజుగారికి పంపించాడు. ఆవివరాలను అతని మాటల్లోనె విన్నారు. #===[[నూనిజ్ వివరణ]]=== :[[రెండో భాగము]] ఫెర్నావో నూనిజ్" ఇతను 1535--37 ఎ.డి.లో విజయనగారాన్ని సందర్సించాడు. ఆ సమయంలో విజయానగరాన్ని అచ్యుత రాయలు పరిపాలిస్తున్నాడు. [[నూనిజ్]] అనే అతను విజయ నగరాన్ని గురించి రాసిన దాంట్లొ ఎక్కువగా చారిత్రక అంశాలున్నాయి. మనకు కావలసినది అలనాటి ప్రజల జీవన విధానాము, పరిపాలన విధానము కనుక ఆ విషయాలను మాత్రమే తీసుకున్నాను. ఇతను [[డొమింగో ఫీస్]] వ్రాసిన విషయాలను కూడా వ్రాసాడు. వాటిని కొన్నింటిని వదిలి కొన్నింటిని తీసుకున్నాను. విషయం మాత్రం యదాతదంగా వ్రాసాను. (పుట ౩61...౩62...) విజయనగరంలో శ్రీ క్రిష్ణ దేవరాయలు వయస్సులో వున్నప్పుడు చిన్నా దేవి అనే ఆమెతో ప్రేమలో పడ్డాడు. అప్పట్లో ఆమెతో సరదాకు "నేను రాజు నయ్యాక నిన్ను పేడ్లిచేసుకుని మాహా రాణిని చేస్తాను" అని అన్నాడు. నిజంగానే రాజు అయ్యాడు. కాని అతను తన మాటను మర్చిపోలేదు. ఆమెను పెళ్లాడి మహారాణిని చేసాడు. ఆమెపై తనకున్న ప్రేమకు గుర్తుగా "నాగలాపురము" అనే పట్టణాన్ని కట్టించాడు. అందులో పెద్ద పెద్ద వీదులతో అందమైన భవనాలను నిర్మించాడు. అంతేగాక ప్రముఖులను ఇక్కడ భవనాలను నిర్మించమని ఆదేశించాడు. (ఈ నగరమే నేటి హోస్పేట. ఈ విషయం డొమింగో ఫీస్ చెప్పిన దానికి సరిపోయింది.) పుట 369.. [[ఆచ్యుత రాయలు]] కాలంలో రాజు ఉపయోగించే వస్తువులన్నీ బంగారు, వెండి తో చేసినవే. బేసిన్లు, గిన్నెలు, స్టూళ్లు, జగ్గులు వంటి పాత్రలన్ని బంగారు, వెండి తో చేసినవె. అతని భార్యలు పడుకునే పడకలు వెండి పలకలతొ కప్పబడి వున్నవి. అలాగే రాజు గారి మంచం కాళ్లు బంగారుపువి. మంచం మీద పట్టు బట్ట పైన నాలుగు తలగడలు, అదే విదంగా కాళ్లవద్ద నాలుగు దిండ్లు, అన్ని పట్టు బట్టతొ చేసినవి. ఇతనికి ఐదు వందలమంది భార్యలు. ఇతని మరణా నంతరము వీరందరూ అగ్ని ప్రవేశం చేయవలసిందే. ఇతను ఎప్పుడైనా ప్రయాణమైతే ఇతని వెంబడి సుమారు 25 ----30 మంది భార్యలు వెంబడిస్తారు. అందరికి తలా ఒక పల్లకి వుంది. మహా రాణి పల్లకి మాత్రం పట్టు బట్ట, దాని లో ముత్యాలు కుట్టబడి వున్నాయి. పల్లకి కర్ర బంగారం తో కప్ప బడి ఉంటుంది. రాజు గారు వుండే పల్లకి కుడివైపు వెళ్లుతుంది ఇది బంగారం తో అలంకరించబడి వున్నది. పుట..371..... రాజు గారి అంతఃపురంలో స్త్రీలు, సేవకులు, నపుంసకులు అందరూ కలిసి సుమారు 5౦౦ మంది వుంటారు. ఇతని భార్యలకు కూడ ఇదే విదంగా సేవకులుంటారు కాని వారందరు ఆడవారే.(పుట 372.) రాజు గారికి నమస్కరించే విదానము. రాజు గారు ప్రతి రోజు ఉదయం పది.... పదకొండు గంటలకు బయటకు వచ్చి తన ఆసనంలో కూర్చోగానే, రాజ ప్రముఖులు, ఇతర అదికారులు ఒక్కొక్కరుగా వచ్చి రాజు గారి ముందు తలవంచి చేతులు జోడించి నమస్కారం చేస్తారు. అప్పుడు వారు ఇలా చెప్తారు... "పలనా పేరుగల నేను... పలనా అధికారి యైన నేను ప్రభువులకు నమస్కారం చేస్తున్నాను". ప్రస్తుతం [[అచ్యుతరాయలు]] అనే రాజు రాజ్యం చేస్తున్నాడు. ఇతని గుర్రపు శాలలో ఏడు వందల గుర్రాలున్నాయి. అలాగే నాలుగు వందల ఏనుగులున్నాయి.. (పుట 375..) రాజుగారు బయట ప్రదేశానికి ప్రయాణమైతే తన వెంట కొంత మంది అంతరంగికులని తీసుకెళ్తాడు.. రాజు గారు ఎవ్వరితొ ఏమి మాట్లాడినా ఎవరికి ఏమి హామీ ఇచ్చినా, ఇంకా ఎటువంటి వాగ్దానాలు చేసినా వీరు అన్నింటినీ ఒక పుస్తకంలో రాస్తుంటారు. వీరి మాటలకు చాల గౌరవం ఉంటుంది. కనుక రాజు గారిచ్చిన ఆదేశాలకు ఎటువంటి లిఖిత పూర్వకమైనది వుండదు. వీరు రాసిన పుస్తకం లో చూసుకుని గుర్తుంచు కుంటారు. కాని కొన్ని సందర్బాల్లో లిఖిత పూర్వక మైనది ఇవ్వాల్సివస్తే దాని మీద రాజుగారి ఉంగరం ముద్ర లక్క మీద వేస్తాడు.దాంతో ఆ పత్రానికి హాక్కు లబిస్తుంది. (పుట 375) విజయనగర రాజులు అన్ని రకాల మాంసం, చేపలు, పక్షులను తింటారు. కాని ఆవులను ఎద్దులను వీరు చంపరు, తినరు. వీటిని పూజిస్తారు. మాంసం కొరకు జంతువులను పక్షులను బ్రతి కుండగానె అమ్ముతారు. ఇక్కడ అనేక రకాల పండ్లు, కూడ చాల తక్కువ ధరకే దొరుకును. మార్కెట్టు లో ఒక "ఫర్దావ్" కు పన్నెండు గొర్రెలు కొనవచ్చు. అవే పల్లెలలో పదునాలుగు పదునైదు వస్తాయి. రాజు గారు తాను తాగే నీరు ఒక ప్రత్యేకమైన బావి నుండి తెప్పిస్తారు. ఆ నీటిని ఒక పాత్రలో పోసి మూత పెట్టి దానికి "సీలు" వేసి ఒక నమ్మకస్తు డైన వాని ఆదీనంలో వుంచుతారు. ==[[17. ప్రముకులను గౌరవించే విదానమ]]== రాజుగారు ఎవరిపై నన్న ప్రత్యేక గౌరవం చూపాలంటే అతనికి బంగారు పిడి కలిగి.. దానికి వజ్రాల వంటివిలువైన రాళ్లు పొదిగిన తెల్లటి వింజామరను బహూకరిస్తాడు. ఇది అత్త్యున్నత మైన గౌరవం. విజయనగర రాజులు దశరా వుత్సవాల సందర్బంగా దేవి పూజానంతరం పవిత్రమైన రత్న ఖచిత సింహాసనం మీద కూర్చుంటాడు ధర్మ పారాయణుడై ఎల్లప్పుడు సత్యమునే పలుకు రాజులు మాత్రమే ఈ సింహాసానాన్ని అదిష్టించడానికి అర్హులు. అంచేత ప్రస్తుతం రాజ్యం చేస్తున్న రాజు గారు [[అచ్చ్యుత రాయలవారు]] అంత ధర్మ బద్దుడు కాదు గనుక సింహాసనం మీద కూర్చొన లేదు. ( శ్రీక్రిష్ణ దేవరాయులు సింహాసనం మీద కూర్చున్నాడని డొమింగో ఫీస్ రాశాడు.) పుట 379.ఈ దేశ ప్రజలు ప్రతి శని వారము ఉపవాసముంటారు. పగలు గాని రాత్రి గాని ఏమి తినరు. నీళ్లు కూడ త్రాగరు. రెండు లవంగాలు మాత్రం నములుతారు. ఈ రాజ్యంలోని అధికారులు వారు నడుస్తున్నప్పుడు వారి హోదాను బట్టి నాలుగు నుండి పన్నెండు కాగడాలు వారి వెంట తీసుకెళ్లు తారు. రాజు గారి వెంబడి100---150 కాగడాలు వెళ్తాయి. ఎవరికైనా ఏదేని కష్టం కలిగినా వారు దాన్ని రాజు గారికి విన్నవించు కో దలిస్తే వారు నేలపై బోర్లా పడుకొని ఏమికావాలో నని అడుగు నంతవరకు అలా వుండాలి. గుర్రం మీద వెళ్లుతున్నవారు తన రాజు గారికి తన కష్టాన్ని నివేదించాలనుకుంటే... పొడవాటి కర్రకు చెట్టు కొమ్మను కట్టుకొని అరుస్తూ వెళితే అతనికి రాజు గారి దర్శనం లభిస్తుంది. అప్పుడు రాజు గారు తన అధికారి నొకరిని అతని వెంబడి పంపి అతని కోరికను నెరవేర్చమని ఆదేశిస్తాడు. ఒక వేళ ఆ వచ్చిన వ్యక్తి తాను దొంగలచే దోచుకోబడ్డానని చెప్పితె ఆ దొంగతనం ఏ ప్రదేశంలో జరిందో తెలుసుకుని ఆ ప్రదేశపు అధికారి ద్వారా వెంటనే అదొంగను పట్టి దొంగలించ బడిన వాటిని సొంత దారునికి ఇప్పిస్తారు. ఒక వేళా దొంగ దొరకక పోతే ఆ అధికారి స్యంతంగా దొంగలించ బడిన వస్తువుల విలువను తిరిగి అతనికి ఇస్తాడు. ==[[పుట(381.)18. దొంగ తనాల నివారణ ఎలా జరిగేది.]]== నగరంలో జరిగిన దొంగ తనాలగురించి.. కొన్ని వివరాలు, అనగా దొంగిలించ బడిన సరకు వివారాలు, దొంగ యొక్క ఆనవాలు చెప్ప గలిగితే వెంటనే మంత్ర గాళ్లను పిలిపించి దొంగ ఆచూకి కనుగొంటారు. ఇటు వంటి మంత్ర గాళ్లు ఈ దేశంలో చాల మంది వున్నారు. అందు చేత ఈ దేశంలో దొంగలు తక్కువ. ==(పుట 382.)..[[19. అంతఃపుర పరివారము]]==. రాజుగారి అంతః పురంలో సుమారు 400 మంది స్త్రీ జన సేవికలుంటారు. వీరిలొ సేవకులు సహాయకులు, ద్వార పాలకులు, వంటవారు, నాట్యగత్తెలు, ''శోది'' చెప్పెవారు ఇలాంటి వారుంటారు. అంతే గాక రాజుగారికి స్వంతంగా వంట చేయడానికి పది మంది వంటవారు వున్నారు. వంట గది ద్వారం వద్ద నపుంసకులు కాపలా వుంటారు. వీరు ఎవ్వరిని లోనికి అనుమతించరు. రాజుగారి భొజన సమయంలో కొంత మంది స్త్రీలు వచ్చి మూడు కాళ్ల గుండ్రని బల్ల మీద అన్ని సిద్దంచేస్తారు. అది బంగారం తో చేయ బడింది. వంట పాత్రలు కూడ బంగారంతొ చేయ బడినవి. ఈ రాజు ఒకసారి తొడిగిన బట్టలను టోపీలను మరొక్క సారి ధరించడు. ఇవి పట్టు బట్టతో చేసినవై అందులో బంగారు పనితనం కూడ వుంటుంది. విడిచిన బట్టలను ఇంకొకరికి ఇవ్వరు. ==[[20. ఈ రాజ్యంలొ శిక్షలు ఎలా వూండేవి?....]]== ఈ రాజ్యంలొ శిక్షలు ఈ విదంగా వుంటాయి. దొంగకి కాలు ... చెయ్యి తీసెయ్యడం. దొంగతనం పెద్దదయితే ..లేక .. మానబంగం వంటి నేరాలకు మరణ శిక్ష. నమ్మక ద్రోహులకు బతికుండగానే కడుపులో ఒక కర్ర గుచ్చి నాలుగు వీదుల కూడలిలో నిలబెడతారు. ఇంకొన్ని శిక్షలు ఈ విదంగా వుంటాయి. ఎనుగులచే తొక్కించడము, వీపుమీద ఒక బండ రాయిని పెట్టి వీదులలొ నిలబెట్టడం వంటివి. నీచ కులస్తు లెవరైనా ఎటువంటి నేరాలు చేసినా నడివీదిలో వారి తల నరకడమే శిక్ష. ==[[21. విజయనగర సామ్రాజ్యం లో సతీ సహగమనము జరుగు విదాన మెట్టిదనగా..(పూట 391.) ]] == ఈ రాజ్యంలోని ప్రజలందరూ విగ్రహా రాధకులే. స్త్రీలు చనిపోయిన తమ భర్తలతో బాటు చితిలో దూకి మరణించుటం వీరి అచారం దీన్ని వీరు గౌరవ ప్రదమైన చర్యగా భావిస్తారు. భర్త మరణించి నపుడు భార్య బందు వర్గంతో కలిసి రోదిస్తుంది. కానీ ఆ రోధన ఒక అ నిర్నీత స్థాయిని మించితే .. ఆ స్త్రీ తన భర్తతో బాటు సహాగమనానికి సిద్దంగా లేదని భావిస్తారు. ఆమె ఏడుపు మానగానే అమెను సహగమనానికి పురిగొల్పుతారు. తరతరాలుగా వస్తున్న ఈ ఆచారానికి/ సంప్రదాయానికి బంగం కలిగించ వద్దని భోదిస్తారు. ఆ తర్వాత మరణించిన వ్యక్తిని చెట్టు కొమ్మలతో చేసిన వేదికపై (ఇది వెదురు కర్రల తో చేసిన పాడె అయివుండును.) పూలతో అలంకరిస్తారు. అతని భార్యను ఒక గుర్రంపై కూర్చో బెట్ట శవం వెంబడి పంపుతారు. అప్పుడామె తనకున్న అన్ని ఆభరణాలు ధరించి వుంటుంది. అన్ని రకాల పూలను కూడ ధరించి వుంటుంది. చేతిలో అద్దంకూడ వుంటుంది. వెంబడి ఆనేక సంగీత వాయద్యాలు, బాజ బజంత్రీలు రాగా వెనుక బందుజన సముదాయం నడుస్తుంటుంది. వీ రందరూ చాల సంతోషంగా వుంటారు. ఒక వ్యక్తి ఒక వాయద్యాన్ని వాయుస్తూ ఆ స్త్రీ వైపు చూసి ఇలా పాట పాడుతాడు. "నీవు నీ భర్తను చేరడానికి వెళ్లుతున్నావు...." అని..... ఆ స్త్రీ దానికి సమాదానంగా "అవును నేను నా భర్త వద్దకు వెళుతున్నాను.." అని పాట ద్వారా తెలుపుతుంది. (పుట...393...) శవాన్ని స్మశానానికి తీసుకెళ్లి అక్కడ అదివరకే సిద్దంచేసిన వేదిక (చితి) పై పెడ్తారు. మరణించిన వ్యక్తి యొక్క దగ్గరి బందువు ఒకరు తలమీద ఒక నీటితో నిండిన కుండను ఎత్తుకొని చేతిలో ఒక కాగడా ధరించి ఆ వేదిక (చితి) చుట్టు మూడు సార్లు తిరుగుతాడు. ప్రతి చుట్టుకు ఆ కుండకు ఒక రంద్రం చేస్తారు. చివరగా ఆ కుండను అక్కడ పడేసి .. అ కాగడాను శవాన్ని పడుకోబెట్టిన కట్టెల వేదికపైకి విసురుతాడు. అప్పుడు అక్కడ వున్నవారు శవానికి నిప్పు పెడతారు. శవం కాలాక అతని భార్య పూజారులతొ కలిసి అక్కడ కొస్తుంది. వారు ఆమె పాదాలను కడిగి వారి ఆచారాలకు సంబందించిన కార్య క్రమాలు చేస్తారు. ఆప్పుడు ఆమె తన చేతులతో తన మీదున్న ఆబరాణాలను తీసి తన బందువులైన స్త్రీలకు పంచి ఇస్తుంది. ఆమెకు కొడుకులున్నచో వారిని తనకు ముఖ్యమైన బందువులకు అప్పచెప్తుంది. ఆమె శరీరం పైనున్న వన్ని తీసేశాక ఆమెకు ఒక సాదారణ పశుపు బట్టను కట్టబెట్టతారు. ఆమె బందువులు ఆమె చేతిని పట్టుకోగా ఆమె మరో చేతిలొ ఒక కొమ్మను పట్టుకొని వుంటుంది. ఆమెను మూడు సార్లు ఆ చితి చుట్టూ తిప్పుతారు. అప్పుడు ఒక చాపను ఆమెకు ముందు అడ్డంగా పట్టుకుని చితి మంటలు కనబడకుండా చేస్తారు. అప్పుడు ఒక బట్ట, బియ్యం, దువ్వెన, అద్దం, తమలపాకులు, వంటి వాటిని ఆ మంటలో పడేస్తారు. ఇవన్ని తన భర్త తరుపున వస్తువులని వారి నమ్మకం. చివరగా ఆమె అక్కడున్న వారందరి వద్ద శలవు తీసుకిని...నెత్తిన నూనె తో నిండిన కుండతో తనంత తాను ధైర్యంగా మండుచున్న అగ్ని కీలలోనికి ప్రవేసిస్తుంది. వెనువెంటనే, అప్పటికే చేతులలో కర్రలతో సిద్దంగా వున్న ఆమె బందువులు అందరూ ఆ కర్రలతో ఆమెను కప్పేస్తారు. ఆ తర్వాత బిగ్గరగా తమ విచారాన్ని వ్యక్త పరుస్తారు. ఈ విదానము చాల ధైర్యంతో కూడుకున్నదే గాక నాకుచాల ఆచ్యర్యాన్ని కలిగించింది. ఈ పద్దతి ఇక్కడి అధికారులకే గాక రాజుకు కూడ వర్తిస్తుంది. ఒక వేళ ఎవరికైనా చాలా మంది భార్యలు వుంటే అతని మరణాంతరం వారందరిలా అగ్ని ప్రవేశం చేయవలసిందే. తెలుగు వారికి మాత్రం ఈ ఆచారం లో కొంత మార్పు వుంది. వారు శవాన్ని భూమిలో పూడ్చి పెడాతారు గనుక...భర్త శవాన్ని పూడ్చి పెట్టే గోతిలోనే భార్య కొరకు ఇంకో స్తానం సిద్ద చేస్తారు. భర్త శవానికి ప్రక్కన భార్య ను పడుకోబెట్టి ఇద్దరిని పూడ్చి పెడ్తారు. అప్పుడు భార్య కూడా మర్తణిస్తుంది. ==[[(పుట 393) 22. బ్రాంహణులు వారి మరణా నంతరం చేసె కార్యక్రామాలు:----]]== ఒక బ్రాంహాణుడు రోగ పీడితుడై చావుకు దగ్గరా నున్నప్పుడు అతని గురించి కొన్ని పూజా కార్యాక్రమాలు చేసి దేవున్ని ప్రార్దిస్తారు. అతనికి దాన ధర్మాలు చేయమని భోదిస్తారు. ఈ పూజానంతరం అతనికి శిరోముండనం చేసి వారి పద్దతి ప్రకారం స్నానం చేయిస్తారు. అప్పుడు ఒక ఆవు-- దూడను తీసుకొస్తారు. అక్కడ కొద్ది మంది బ్రాంహణులు మాత్రమే వుంటారు. వారు చాల బీద వారు ---పూట గడవని అతి బీద వారు. ఆవు మెడకు ఒక తలాపాగాను కట్టి ఇంకో కొసను ఆ బ్రాంహణుని చేతికిచ్చి దానిని అనగా ఆవు -- దూడను ఆ పూజా కార్య క్రమాలాను నిర్వ హించిన అ పూజారులకు దానమిప్పిస్తారు. ఆ సందర్బంగా ఆ బ్రంహణుడు తన శక్తి కొలది ఇతర బ్రాంహణులకు దాన ధర్మాలు చేస్తాడు. ఆ తర్వాత ఇందు కొరకు పిలిపించిన ఇతర బ్రంహణులకు అన్నదానం చేస్తాడు. ఈ కార్యక్రమం వలన ఆ రోగపీడితునికి ఆయుష్షు ఉంటే రోగం నయమయి సుఖంగా జీవిస్తాడు, లేనిచో త్వరలోనె మరణిస్తాడు, అని వారి నమ్మకం. ఒక వేళ ఆ బ్రాంహణుడు మరణిస్తే ఆతను మరణించిన ప్రదేశమంతా ఆవు పేడతో అలికి దాని మీద ఆతని శవాన్ని పడుకో బెడతారు. మరణించిన వారు భూమి మీద గాక మంచం మీదనో మారేదాని మీదనో తుదిశ్వాస విడిస్తే ఆతను చాల పాప కర్మలు చేసుంటాడని భావిస్తారు. ఆ మరణించిన వ్యక్తి శవాన్ని అత్తి చెట్టు కర్రలతో చేసిన వేదికపై పడుకోబెట్టి స్నానం చేయిస్తారు. తర్వాత కొన్ని సుగంద ద్రవ్యాలను చల్లి ఒక కొత్త బట్టను కప్పి ''పాడె'' మీద పెడ్తారు. మరణించిన వ్యక్తి దగ్గరి బందువు మొదటగా ఆ పాడిని ఒక ప్రక్కనుండి పైకెత్త తాడు., అప్పుడు మరో ముగ్గురు అతనికి సహాయంగా వచ్చి పాడిని ఎత్తి మోసుకుంటూ శ్మశానానికి వెళతారు. శవం ముందు బ్రాంహణులందరూ పాటలు పాడుతు ముందుకు సాగుతారు. ఆందరి కంటే ముందు మరణించిన బ్రాంహణుడి కొడుకు గాని కొడుకు లేకుంటే తమ్ముడుగాని లేదా దగ్గరి బందువు --- చేతిలో నిప్పుల కుండను తీసుకుని నడుస్తాడు. శ్మశానాని కొచ్చిన వెంటనే-- అతని శక్తానుసారం డబ్బును వెద అల్లుతారు. శవం పూర్తిగా కాలి నంతవరకు వుండి తర్వాత అందరూ దగ్గరలోని చెరువు కెళ్ళి స్తానం చేస్తారు. తల కొరివి పెట్టిన వ్యక్తి తొమ్మిది రాత్రుల పాటు ఏ ప్రదేశంలో ఆ వ్తక్తి మరణించాడో ఆ స్తానంలో నిద్రించాలి. మరణాంతరము తొమ్మిది రాత్రులు గడిచిన తర్వాతా కొందరు పూజారులు వచ్చి... తలకొరివి పెట్టిన వ్యక్తికి శిరో ముండనం చేయిస్తారు. ఈ తొమ్మిది రోజులు బీదసాదలకు అన్న దానం చేసి మరణించిన వ్యక్తికి సంబందించిన బట్టలు, మంచం, ఇతర వస్తువులను కొంత ధనంతో కలిపి బీదలకు దానం చేస్తారు. మరణించిన వ్యక్తి ధనవంతు డైనచో అతని స్తాయిని బట్టి పంట పొలాలు, తోటలు కూడా దానం చేస్తారు. పదో రోజున మరణించిన వ్యక్తిని కాల్చిన చితి ప్రదేశానికి వెళ్లి తలకొరివి పెట్టిన వ్యక్తితో అక్కడున్న చితా బస్మం పై కొన్ని పూజా కార్యక్రమాలు చేయిస్తారు. తర్వాత ఆ చితా బస్మాన్ని ఒక పాత్రలో సేకరించి అక్కడే ఒక గొయ్యి త్రవ్వి అక్కడె పూడ్చి పెడ్తారు. తర్వాత ఆ చితా బస్మాన్ని...ఇక్కడికి చాలా దూరంలోవున్న పవిత్ర నదిలో నిమజ్జనం చేయడానికి దాన్ని జాగ్రత్తగా కాపాడుతారు. చాల దూరంలోవున్న ఆ పవిత్రనదీ ప్రాంతంలో అతి పెద్ద ఆలయం వుంది. అక్కడికొచ్చే భక్తులు...అక్కడే మరణిస్తే వారు నేరుగా స్వర్గానికి వెళతారని వీరి నమ్మకం. అలాగె మరణించిన వ్యక్తి చితా భస్మాన్ని ఈ పవిత్ర నదిలో కలిపితే అమరణించిన వ్యక్తి కూడ పుణ్య లోకాలకు వెళతాడని కూడ వీరి నమ్మకం. అయినా అక్కడికెళ్లే వారి సంఖ్య చాల తక్కువ. ఎందు కంటే ఆ ప్రదేశం ఇక్కడికి చాలా దూరంలో వుంది. (ఇది కాశి ...... గంగా నది.) మరణించిన వ్యక్తికి సంబందించిన వారసులు పదకొండు రోజులపాటు ఇరవై ఏడు మంది బ్రాంహణులకు, ఇరవై ఒక్క రోజులపాటు ముగ్గురు ఇతరులకు, పన్నెండు రోజుల పాటు ఏడుగురి బ్రాంహణులకు, ఇక ఇరవై ఏడు రోజులపాటు ముగ్గురి బ్రాంహణులకు నెలలో చివరి మూడు రోజులు ముగ్గురు ఇతరులకు అన్న దానం చేయడం వీరి అచారం. ఆ తర్వాత సంవత్సరాంతం వరకు నెలకొకసారి ముగ్గురి బ్రాంహణులకు అన్నదానం చేస్తారు. ఆ తర్వాత నెలకొక సారి తప్ప అన్నదానాలుండవు, కానీ ప్రతి సంవత్స రానికి ఒకసారి మాత్రం అన్నదానం వుంటుంది. మరణించిన సంవత్సరాని కొక సారి ప్రతి యేడు ఆరుగురికి ఆన్నదానం చేయడం వీరి పద్దతి. ఆ ఆరుగురిలో ముగ్గురు దేవతలు, మిగతా ముగ్గురిలో ఒకరు తనతండ్రి, ఒకరు తన తాత మరియు ఇంకొకరు తన ముత్తాత గా వీరు బావిస్తారు. ఒక వేళ ఈ అన్న దానాలు కార్య క్రమం చేయ డానికి శక్తి లేకుంటే ఇతర బ్రంహణులను బిక్షం కోరుతారు. ఈ ఆరుగురికి భోజనానికి ముందు వీరి కాళ్లు కడిగి పూజారులు చెప్పిన ఇతర పూజా కార్యక్రమాలు ఏర్పాటు చేస్తారు. #===అబ్దుర్ రజాక్ ఇవరణ=== యిమ్మడి దేవరాయలనాడు విజయనగరమును పాలించు కాలమున అబ్దుర్ రజాక్ అను పారశీక రాయబారి 1441 - 1444. ప్రాంతములో విజయ నగరమును సందర్శించెను. (మూలం) https://te.wikisource.org/wiki/%E0%B0%86%E0%B0%82%E0%B0%A7%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%B6%E0%B0%AE%E0%B1%81_%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%B6%E0%B0%AF%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%81/%E0%B0%85%E0%B0%AC%E0%B1%8D%E0%B0%A6%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B1%8D_%E0%B0%B0%E0%B0%9C%E0%B0%BE%E0%B0%95%E0%B1%8D ===విజయనగర రాజవీధులను అబ్దుల్‌రజాక్ ఇట్లు వర్ణించుచున్నాడు.=== "రాజవీథులందిరుప్రక్కలను పుష్పలావికలు పరిమళము గ్రమ్ముకొను నానావిధపుష్పములను విక్రయించు చుందురు. అంగళ్ళవాండ్రు తమ యంగళ్ళముంగిట అందమైన మంచెలు గట్టుకొని అందు తమసరకుల నమ్ముకొను చుందురు. ఇట్లిరు ప్రక్కలను అంగళ్ళు, పుష్పలావికలు స్థలమాక్రమించు కొనినను, ఆశ్వికులు, కాలినడక వారు, యేనుగులు రథములు, శకటములు, పల్లకీలు మున్నగునవి గుంపులు గుంపులుగ నిసుకవైచిన రాలకుండ వచ్చుచు బోవుచుండుటకు వీలయినంత వెడల్పుగా నీరాజవీథులున్నవి. ఈవీధులు చాలపొడుగై కనుచూపుమేఱకు వ్యాపించియుండి నేడు మనోజ్ఞమయిన దృశ్యము నొసంగుచున్నవి. ఎచ్చట చూచినను పరిమళ భరతములయిన వివిధజాతుల దివ్య కుసుమములే కానవచ్చు చుండును. అన్ని పుష్పములలో నీదేశీయులకు గులాబి (గొజ్జంగి) పూవులన్న మిక్కిలి యిష్టము. అవి విశేషముగా దొరకును. ఇచ్చటి ప్రజలకు పువ్వులనిన బ్రాణము. ఆహారమెంత యావశ్యకమో పూవులంతావశ్యకము. భోజనమైన లేకుండ బోవుదురుగాని స్త్రీపురు షులు పూవులు ముడువకుండ, ధరింపకుండ, నెక్కడకు బోలేరు. ఒక్కొక్క విధమగు వస్తుచయమును విక్రయించు నొక్కొక వాడవర్తకులు ఒక్కొకచోట గుమిగూడి జుట్టుగా వ్యాపారము చేసికొందురు, ఏసరకుల వాడ యాసరకులదేగాని యింకొక సరకావాడలో దొరకదు. ఇచ్చటి రత్నవర్తకులు నిర్భయముగా తమసరకులను ఎంతవిలువగల వాటినైనను తమవజ్రవైడూర్య మాణిక్యములను, పచ్చలను, నీలములను, పద్మరాగములను, రత్నములను, మంచి ముత్యములను, పగడములను విచ్చలవిడిగా రాసులక్రింద బోసి నడివీథులందు విక్రయించుకొను చుందురు. "అత్యంత రామణీయకమై మనోజ్ఞమైన యచ్చోట నగరివాకిట కెదురుగా నున్న నాలుగువీథులందును చక్కని నునుపైన ఱాతికాలువగుండ పరిశుద్ధజలము నగరులోనికి పట్టణము లోనికి నెడతెఱిపిలేక పాఱుచుండును. ఈఱాతికాలువలు పట్టణమునం దంతటను గానుపించును. రాయల సౌధమునకు కుడివైపున మంత్రి శేఖరుని సభాగారమంటపముకలదు. ==ఇమ్మడి దేవరాయల పరిపాలన== ఇమ్మడి దేవరాయల పరిపాలనము శాంతిప్రదమై, యుండినట్లును, ప్రజలు యుద్ధముల వలనగాని, దండయాత్రల వలనగాని, యేయొత్తిడిలేక సుఖముగా నుండిరనియు విశ్వసించుటకు ప్రబల కారణముల నేకములు గన్పట్టుచున్నవి. అన్నిటికంటె పారశీక దేశమునుండి సుల్తానుషారుఖ్ ప్రౌడదేవరాయల కడకు రాయబారిగా, అబ్దుల్‌రజాక్‌ను బంపుట, ప్రధానమైనది. రాయలకీర్తి, దిగంత విశ్రాంతయైన దనుటకును, ఆతడు, మహా పరాక్రమశాలి యనుటకు నాతని తోడి నెయ్యము, దేశాంతరముల నుండురాజన్యు లపేక్షించిరనుటకు నింతకంటె వేఱె కారణమేమి గావలయును? అబ్దుర్ రజాక్ విజయనగరమును సందర్శించుటకు బూర్వము నికోలో కోంటి యని ఇటాలియా వాస్తవ్యుడొకడు, వచ్చియుండెను. ఆతడు ప్రౌడదేవరాయల గూర్చి "యాతడు హిందూదేశములోని నృపాలురందరి కంటెను ఎక్కు బలపరాక్రమ సమనిర్వతుడు" అనివ్రాసి యున్నాడు. నికోలో చేసిన విజయనగర వర్ణనము, మన రజాక్ చేసిన వర్ణనలను ఇంచుమించుగా బోలియుండెను. రాజ్యమంతయు శాంతి ప్రదమై, రాజ్యకాలమంతయు సౌఖ్యావహమై యుండుటచేతనే ప్రజలకు విద్యాగోష్ఠియుండుటకును, సాంఘికా చారములందు సంస్కరణములు చేసుకొనుటకు నవకాశము కలిగినది. ఈతని కాలమున, వడైవీడుసీమ బ్రాహ్మణలు - కర్ణాటాంధ్ర ద్రావిడ లాట దేశీదేశీయులు - నప్పటినుండియు, (క్రీ.శ. 1425) వివాహములందు, కన్యాశుల్కమును దీసుకొను నాచారము మానితిమనియు, వివాహములు, కన్యాదానములుగావున కన్యావిక్రయములుగా జరుగరాదనియు, నొడంబడిక జేసుకొనిరి. ఆకట్టడియందు, కులపెద్దలు వ్రాళ్ళుచేసియుండిరి. ఇమ్మడి దేవరాయల కాలమున, విదేశ వాణిజ్యము చక్కగా సాగుచుండెను. రాయలకు మూడువందల రేవులున్నవని రజాక్ వ్రాసినాడు. కాని అది అతిశయోక్తిగా గన్పట్టుచున్నది. ఆంధ్రదేశమున మోటు పల్లి మొదలుకొని తూర్పుతీరమున కన్యాకుమారి వరకును అచ్చటనుండి, పశ్చమతీరమున గోవ వఱకునుగల సముద్రపుటొడ్డు పట్టణములన్నియు రేవులేయని యెంచుకొన్నచో మున్నూరు రేవు లండుటలో నాశ్చర్యకరమైన దేమియు లేదు. విదేశ వాణిజ్యము విరివిగా సాగుటకై రాయల మంచి కట్టడులు చేసినట్లు గాన వచ్చుచున్నది. దేవరాయల కాలమున, రేవుపట్టణములకు అభయశాసనము వీయబడి, ఎగుమతి దిగుమతి సరకులపై సుంకములు, పూర్వ మర్యాదల ననుసరించి కట్టడలు చేయబడెను. ఆంధ్రదేశమున మోటుపల్లి రేవునందున్న దేవరాయల శాసనమందు, దిగుమతి, యెగుమతి సరకులపై సుంకాలు వివరింపబడి యున్నవి. ఇట్టి శాసనము లింకను ఇతర తావులం దెన్నిగలవో! రాయలు, ఏనుగుల వేటయందు ఎక్కువ ప్రీతిగలవాడని అబ్దుర్‌రజాక్ చెప్పనమాటలు విశ్వసనీయములుగా గన్పట్టుచున్నవి. రాయలకు, తగినంత శాంతియుండిన గాని, ఏనుగులవేట యొకటి యాచారము చేసుకొనుటకవకాశ ముండదుగదా! అతడు ఏనుగుల వేటాడుట మొదట నెలకొల్పిన కారణమున గాబోలు తన నాణెములపై రాయ గజగండ భేరుండయనియు, గజబేటకారయనియు, బిరుదులు వ్రాయుంచు కొన్నాడు. దేవరాయలు, మహాసామ్రాజ్యమునుని నిర్మింప గలుగుటయేగాక దానికి సుస్థిరత్వమును సమకూర్చినగాని, గజకీట విలాసార్థముగా జేయుచుండుటకు తగిన యవకాశముండదు. ఇమ్మడి దేవరాయలు కవితాప్రియుడు. రసజ్ఞుడు. విశేషించి కవియు గూడనై యుండి, తనయాస్థానమున బెక్కుమంది కవులను పండితులను ఆశ్రయమిచ్చెను. శ్రీనాధుడతని ముత్యాలశాలయందే క్రియాశక్తి ఒడయల సమక్షమున, గౌడడిండిమభట్ట కవి సార్వభౌముని యోడించి, యాతని కంచుడక్కను బగులగొట్టించి, కనకాభిషేకమును బడసినాడు. ఈతనికాలపు పరిస్థితులు శ్రీనాధుని చాటువుల కలసి తెలియ వచ్చుచున్నవి. దేవరాయలు సంస్కృత భాషయందు, కవియైయుండి, "మహానాటక సుధానిధి" యనునొక చంపూ కావ్యమును రచించి, అందు శ్రీరాముని చరిత్రము వర్ణించినాడు. రాయలసోదరు డొకడు, రాయలపై కుట్రలుబన్ని, కౄరముగ వధింపనెంచినటుల, అబ్దుర్‌రజాక్ వ్రాసిన వ్రాతలు నిజము గావచ్చును. ఆదారుణకృత్యమును దలపెట్టిగ సోదరుడెవడో యింతవఱకు దెలియరాదు. ఆకుట్రలో, తగిలిన గాయములవలన రాయలు, వ్రణపీడితుడై యారుమాసములైన గతించక ముందె (1445 నందు) మరణించెను. ఈతని మరణమునకు బూర్వమె మన రాయబారి విజయనగరము నుండి, స్వదేశమునకు బయలుదేరినట్లు యాతడు వ్రాసిన వానినిబట్టి తెలియుచున్నది. దేవరాయలు తన్ను జంపుటకు జరిగిన యాప్రయత్నమునందు బాల్గొన్నవారందఱిని చిత్రవధపాలుచేసెను. విజయనగరమిట్టి దురవస్థలో నుండగా భామినీసుల్తానగు రెండవఅల్లా యుద్దీను డీసమాచారము నంతయుగూడ చారులవలన నాకర్ణించి, ధూరుడై యేడులక్షల దీనారములు కప్పము బంపవలసినదనియు, లేకున్న రాజ్యముపై దండెత్తి రాగలననియు వర్తమానమంపెను. రాయలా బెదరింపులకు జంకక, సైన్యమును గూర్చుకుని భామినీ రాజ్యముపై దండెత్తిబోయి మద్దకల్లు కోటనుగొట్టి రాచూరు, వెంగాపురపుకోటలను సాధించి, సాగరు బిజాపురము వఱకును గల తురుష్క రాజ్యమును గొల్లవెట్టుచు దేశమునల్లకల్లోలము చేసివైచెను. ఆయుద్ధములో మహమ్మదీయులకు విశేషముగా బ్రాణనష్టము సంభవించెననియు తుదకొండొరులకు హానికలుగజేసుకొనకుండ సంధిచేసుకొని యెవరిరాజ్యములకువారు వెడలిపోయిరని ఫెరిష్ టావ్రాయుచున్నాడు; గాని యది నిజమని విశ్వసింపజాలము. అబ్దుర్ రజాక్, ఆసమయమున, దేవరాయల యాస్థానమునందుండిన వాడగుటచే, నతడు దేవరాయల బ్రాహ్మణ మహాప్రధాని కలబరిగె రాజ్యముపై దండెత్తి, తురుష్కసేనలను జయించి విజయలక్ష్మీ సమేతుడై తిరిగివచ్చుచు, కొందఱి దురదృష్టవంతులగు వీరులను వెంటబెట్టుకొని వచ్చినాడని వ్రాసినది, యదార్థమని యొప్పుకొనక తప్పదు. దేవరాయని సమకాలీనులలో, రాజమహేంద్రవరము రాజధానిగా, పూర్వాంధ్రదేశమును చిల్కసముద్రము పత్యంతమునేలిన అల్లాడ వీరారెడ్డి, వేమారెడ్లు, మిక్కిలి ప్రఖ్యాంతిగాంచినవారు. వారి యాస్థానమునందే, కవిసార్వభౌముడగు శ్రీనాథుడు తనకౌమార దశనంతయు, గడపి యుండెను. ఈ రెడ్లకును, భామినీ సుల్తానులకును గల స్నేహమువలన, కర్ణాట భూపాలునకు వీరు ప్రబలుశత్రువులుగావలసివచ్చెను. మన అబ్దుర్ రజాక్, నికోలోకొంటి, విజయనగరమును సందర్శించి పోయిన ఇరువది సంవత్సరములకు పారశీక రాయబారిగా నేతెంచి యుండెను. ఆతడు రాయబారమునకై క్రీ.శ. 1442 వ సంవత్సరము జనవరి 13 వ తేదిని బయలుదేరి ఎట్లో, పడరాని పాట్లుపడి ఆసంవత్సరము నవంబరు మాసాదిని కళ్ళికోట రేవును, జేరగల్గెను. కాని కళ్ళికోటలో నాతడు 1443 వ సంవత్సరము ఏప్రిల్ మాసాదివఱకుండి పోవలసివచ్చెను. అంతట రాయలచే నాహ్వానింపబడి, కళ్ళికోటనుండి బయలుదేరి ఏప్రిల్ మాసాంతమున కచ్చటికిజేరి యది మొదలుకొని డిశెంబరు 5 వ తేది వఱకును విజయనగరము నందుండెను. ఈతడు మహర్నవమి యుత్సవములని, వర్ణించినాడుగాని యాతని వర్ణనలుబట్టి ఆతడు జూచినది, వర్ణించినది, నవరాత్రియుత్సవము లగునోకాదో యని సందియము గలు గుచున్నది. ఆతడు త్రిరాత్రయుత్సవములనే వర్ణించి మహర్నవమి యుత్సవములని జెప్పినాడు. ఆతడు పొరబడి యుండవచ్చును లేదా యీతడు వ్రాసిన చరిత్రలో కొంతభాగము శిధిలముకాగా శేషించిన దానిని సంస్కరించి పూరించినవారు పొరబడియుందురు. అబ్దుర్ రజాక్ రాయల పరిపాలనావసానదశయందుండి, విజయనగర వైభవమునుకన్నులార గాంచి, వర్ణించిన యదృష్టవంతుడు. మన కందువలన చిరస్మరణీయుడు. ==వేశ్య వాటికలు== "టంకసాల కెదురుగా, కటక పాలుని, కచ్చేరి యున్నది. ఆతని క్రింద ఆనగరక్షణమునకై పండ్రెండు వేలమంది పడికావలి వాండ్రు గలరు. వారికి జీతము క్రింద ప్రతిదినమును మనిషి కొకపణము చొప్పున వేశ్య వాటికల వలన పండ్రెండు వేల పణముల సుంకము వసూలు చేయ బడుచుండును. వేశ్యవాటిక యందలి, వెలయాండ్ర హర్మ్య, సౌధముల విభ్రమ వైభవ సంపదలు, అవ్వీటి విలాసనీతతుల సౌందర్యము మొల్కలేనగవుతో ముద్దుగురియు చున్నవారి నెమ్మోములు, వారి యొయ్యారపు నడకలు, తళుకులు ఎంతటివానినైన వలపించువారి నేర్పరితనపు మినుకులు, మోహనాస్పదములయిన వారి చూపులు ఆహా! హా! వర్ణింపనాకు శక్యముగాదు. వర్ణింప మొదలు వెట్టిన నాకుకూడ మనసు చలించును గావున నింతటితో వారవనితుల విలాసములు వర్ణింప విరమింతును. "వేశ్యవాటికనుగూర్చి యొకమాట మాత్రము చెప్పక తప్పదు. టంకసాల వెనుక నించుమించుగా నిరువదిగజముల వెడల్పును మూడువందల గజముల పొడవును గల యొక వీధిగలదు. ఆవీథి కిరుప్రక్కలను చక్కని పూబొదరిండ్లతో నిండిన ముంగిట వాకిళ్ళుగల శోభనగృహములు బారులు తీర్చి యున్నవి. ఆ ప్రాంగణములందు చంద్రకాంతశిలానిర్చితములయిన వేదికలు వరుసగా గలవు. ఆ వేదికలకువెనుక, మేడ గోడలపై సింహములు, పులులు, చిరుతపులులు, ఏనుగులు మున్నగు వన్యమృగము లనేకములు జీవము లుట్టిపనినట్టు చిత్రింపబడియున్నవి. అపరాహ్ణమున, ఎండవేడిమి యించుక తగ్గుచుండువేళ నీవారవిలాసినులు చక్కగా నలంకరింపబడిన తమయిండ్ల ప్రాంగణములందున్న చంద్రకాంతశిలావేదికలపై తివాసులమీదను, సోఫాలమీదను, విలాసముగ, హొయలు మీఱి చేటీజనముతో సుఖొపవిష్టులయి, యుందురు. ప్రతి వెలపడుచును ఒడలంతయు, నవరత్నఖచిత మూల్యాభరణములతో, మంచిముత్తెముల హారములతో కన్నులకు మిఱుమిట్లుగొల్పు చక్కదనముతో రంగురంగుల చీరెలుకట్టి యలకరించుకొని, చూచువారల హృదయములను జూఱగొను చుండును. అచ్చటివారందఱు, పదియాఱ్వన్నె కుందనపు శలాకలవలెనుండు నెఱజవ్వనపు సొగసుకత్తెలే! ఒక్కొక్క పడుపుటింటికి ఇద్దరు ముగ్గురు దాసీలుందురు. వారు తమ యజమాను రాండ్రకడ నిలువబడి, మార్గమున బోవువిట కాండ్రను తమనేర్పఱితన ముట్టిపడునట్లు, వెల్లాటకత్తెల సౌందర్య సముద్రములో ముంచివేయ బ్రయత్నించు చుందురు. ఆవీథిని మన్మధుడు తన చెఱకువింటిని, సంధించి, శరంపరలు గ్రుమ్మరించుచు రేబవలు సంచరించుచు యప్సరసలను బోలిన ఆకాంతల వలలోవిరహులగు వారిని బడద్రోయుచుండును. వెల యాండ్ర పొత్తుగూడి సుఖింపగోరువా డీవీధినిబోయి, తన యిచ్చవచ్చిన తరుణిని గోరుకొని బడయవచ్చును. వేశ్యాగృహములందు పరిచారికలు, దాసీలు, మిక్కిలి జాగరూకులయి యుందురు. పడపుటిల్లాండ్రకై వచ్చిన విటులసొ త్తేదయిన నొకగ్రుడ్డిగవ్వైన పోయినను పరిచారికల ప్రాణము మీదికి వచ్చును. వేంటనే వారు గృహమునుండి వెడలగొట్టబడుదురు. ఈనగరపు ఏడుప్రహరీల నడుమ లెక్కకుమించిన వేశ్యాగృహములున్నవి. ఈ వేశ్యలవలన రాబట్టబడిన పండ్రెండువేల పణము లనుదినమును నగరు కావలివాండ్ర జీతబత్తెములకై వినియోగింపబడును Aandhra deishamu videisha yaatrikulu.pdf #===[[ పుట 402) 23. 14 వ శతాబ్దంలో ధక్కన్ సామ్రాజ్యలలో వుండిన సంపద ఎంత?]]=== నాల్గవ భాగము క్రీ.శ. 1310 వ సంవత్సరంలో ఢిల్లీలో అల్లాయుద్దిన్ ఖిల్జీ పరిపాలన కాలంలో మాలిక్ కాఫర్ ధక్కన్, మలబార్ తీర ప్రాంతం, మైసూర్ సామ్రాజ్యాల మీది దోపిడి యాత్రలు జరిపి.... అనేక హిందూ దేవాలయాలను కొల్లగొట్టి, అత్యధిక ధనకనక రాసులను ఢిల్లీకి తీసుక వచ్చాడని చెప్పబడింది. ''ఫిరిష్టా'' అనే చారిత్రిక కారుడు చెప్పినదాని ప్రకారము.... హిందు దేవాలయాలలోని బంగారు విగ్రహాలు, రత్న ఖతిచమైన అనేక బంగారు వస్తువులను కొల్లగొట్టి ఆధన ,కనక వస్తు సంపదను 312 ఏనుగులు, 20 వేల గుర్రాలపై అనేక పెట్టలలో 96 వేల మణుగుల బంగారాన్ని ఢిల్లీకి త్రలించాడు. ఆ సంపదను లెక్కించాలని చూడగా... చాల కష్టమైంది. ఎందుకంటే భారత దేశంలో అనేక రాజ్యాలలో ''మణుగు'' అనే దానికి వివిద రకాల పద్దతులున్నాయి. తిరువాన్కూరు లో ఒక మణుగు కు 10 పౌండ్లు, అహమద్ నగర్ లో ఒక మణుగుకు 163 1/4 పౌండ్లు, మద్రాసులో ఒక మణుగుకు 25 పౌండ్లు, బొంబాయిలో ఒక మణుగుకు 28 పౌండ్లు. ఇలా ఒక్కొక్క ప్రాంతంలో ఒక్కో పద్దతి వున్నది. ''హాకిన్సు'' అనే అతను క్రీ.శ. 1610 వ సంవత్సరంలో 55 పౌండ్లు ఒక మణుగు అన్నాడు. ''మిడిల్టన్'' అనే అతను క్రీ.శ. 1611వ సంవత్సరంలో 33 పౌండ్లు అని అన్నాడు. '' పరిస్టా అనే అతని లెక్క ప్రకారం తీసుకున్నా..... మాలిక్ కాఫర్ కొల్లగొట్టిన హిందూ దేవాలయాలోని సంపద 96,000 మణుగులు..... అనగా 1,56,72,000 పౌండ్లగా తేలుతుంది. ఇదంతా తిరువాన్కూరు మణుగును లెక్కలోకి తీసుకుంటే బంగారం బరువు 2,400,000 పౌండ్లు అవుతుంది. దీన్ని మనం లెక్కలోకి తీసుకున్నా .... తీసుకోక పోయినా ఒక్కటి మాత్రం నిజం. హిందు దేవాలయాలు అత్యధిక ధన సంపదతో తుల తూగాయనె నిజం తెలుస్తున్నది. హిందూ రాజులు తమ ధన రాసులన్ని ఏ ఏటికాఏడు పెంపొందించు కుంటూనె వుండేవారు. ఆలయ పూజారులు, బహుమానాలు, తమ వేతనాలను ప్రజల నుండే పొందేవారు. రాజులు, పెద్ద వ్వపార వేత్తలు, భూస్వాములు, మొదలగు ఉన్నత వర్గంవారు పోటా పోటీగా తాము నమ్ముకున్న దేవాలయాలకు అధిక మొత్తంలో ధన రాసులను సమర్పించుకునే వారు. ఇది తర తరలుగా జరుగుతున్న పద్దతే..... అలాంటప్పుడు దేవాలయాలు అధిక సంపదతో తుల గూఉతున్నాయని చెప్పడంలో ఆచ్చర్య మేమున్నది. ''కొలినెల్ డౌ'' అనే చారిత్రిక కారుడు ''పిరిస్తా' రచనలను అనువదిస్తూ....... మాలిక్ కాపర్ కొల్లగొట్టిన ధన సంపద ఇంగ్లీషు డబ్బు ప్రకారం వంద మిలియన్ల స్టెర్లింగులుంటుందన్నాడు.'' ఇది ఆగ్రందంలోని విషయం క్లుప్తంగా.... 000---000 అంతే గాక......... ఏ రకంగా చూసినా మాలిక్ కాఫర్ హిందు దేవాలయాలలోకొల్లగొట్టిన ధన కనక సంపద ఎంతో వూహిచడానికి కూడ అంతు పట్టదు. ఆయా ఆలయాలలో తర తరాలుగా దాచి పెట్టిన సంపద 'ఇంత' అని దాచి పెట్టిన వారికే తెలియదు. అలా చూసుకోక పోవడము వారి సంప్రాదాయం. డొమింగో ఫీస్... విజయనగర రాజాంత:పురాన్ని చూస్తూ ఇలా అన్నాడు....'' అదొక పెద్ద గది. దానికి తాళం వేసున్నది. వీరు చెప్పిందాని ప్రకారం .. ఆ గదిలో జారుగారు పూర్వీకుల నుండి అందులో సంపదను దాచి పెడుతారు. అత్యవసర పరిషితిలో తప్ప దాన్ని బయటకు తీయరు. కనీసం అందులో ఎంత సంపద వున్నదో నని కూడ చూడరు'' అని అన్నాడు. అదే పద్దతి అలయాల్లోను రాజ మందిరాల్లోను కొన సాగి వుంటుందనె దాంట్లో అనుమానం అక్కర్లేదు. అదియునుగాక నిన్న మొన్న మన కళ్లముందు కనిపించిన తిరువాన్కూరు లో అనంత పద్మనాభ స్వామి వారి ఆలయంలో ఆరు గదులలో బయట పడిన అత్యధిక ధన సంపద చూసి యావత్ ప్రపంచమే దిగ్బ్రాంతి చెందింది. అతి ముఖ్యమైన పెద్దదైన మరొక గదిని తెరవకుండానె అప్పటికే బయటపడిన ధన కనక సంపద ప్రపంచంలోనే అత్యధిక మొత్తమని తేల్చి చెప్పేశారు. వాటి సాధారణ విలువ లక్షకోట్లకు పైమాటే నని చెప్పారు. మరి ఇంకో అతి ముఖ్యమైన గది తెరవాల్సి వున్నది. మరి ఆగదిలోని సంపద కూడ కలుపు కుంటే....... అక్కడ లబించిన వింత వింత బంగారు వస్తువులు చూసిన వారు ఆచ్యర్యపోయారు. బంగారు విగ్రహాలు, బంగారు కొబ్బరి కాయలు, అనేక వింత వింత బంగారు వస్తువులు..... ఇలాఎన్నో.... నెపోలియన్ కాలం నాటి నాణేలు కూడ వున్నాయంటే వారెంత కాలంనుండి ఆ ధన సంపదను కూడ బెడుతున్నారో అర్థం అవుతుంది. తర తరాలుగా కూడ బెడుతున్న ఆ ధన సంపదను ఎవరూ లెక్కించిన పాపన పోలేదు. అలా కూడ బెట్టిన వారికి కూడ అక్కడ ఎంత ధన సంపద వున్నదో తెలియదు అనడంలో వింతేమున్నది. ఆయా రాజులు తమ అరాజ మందిరాలలో దాచిన తమ స్వంత సంపదను కూడ ఎంత వుందో కూడ చూసు కోరంటే..... ఇక దేవాలయాలలో దాచిన సంపద దేవుని సంపద గాన దాన్ని లెక్కించాలనె పాపపు పనికి ఒడిగట్టతారా?. ''కొలెనల్ డౌ'' చెప్పినదానికి అనగా ''మాలిక్ కాఫర్ 96,000 మణుగుల బంగారాన్ని డిల్లీకి తరలించాడు'' అని అన్నమాట చాల తక్కువ అని అనిపించక పోదు. 0ludpdifpotusobzflez2jypvfck7qy వర్గం:వంటపుస్తకం 14 2513 5555 2012-06-18T07:00:09Z Rajasekhar1961 927 '[[వర్గం:తెలుగు పుస్తకాలు]]' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki [[వర్గం:తెలుగు పుస్తకాలు]] n5rtx0go3eeuo6qewzb201tmv577m8e ములా నక్షత్రములు 0 2532 5630 2012-08-26T08:19:53Z 117.215.145.255 ' ములా నక్షత్రం తొ పేరు' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki ములా నక్షత్రం తొ పేరు o06sq17bx62oy64v9iyskgeay03sgm2 సహాయం:పుస్తకాలు 12 2547 5651 2012-11-21T08:30:25Z 175.101.8.99 'గేయ గీత' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki గేయ గీత cm4dxph3540jztlrfzrumad0ob02by2 వర్గం:కంప్యూటరు 14 2563 5687 5686 2013-02-05T06:25:48Z Arjunaraoc 266 పేజీలోని విషయాన్నంతటినీ తీసేసారు. wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 కళ్యాణి 0 2573 5703 2013-03-09T09:56:43Z Bonanginaidu 1118 'కలల ఆకశాన కనుమరుగైన ఆ రూపమే నా కళ్యాణీ' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki కలల ఆకశాన కనుమరుగైన ఆ రూపమే నా కళ్యాణీ 5thgxqucrul6gaijmu5j0heoi7tyib2 వర్గం:తెలుగు పుస్తకాలు 14 2583 5716 2013-04-03T01:44:25Z 119.235.52.22 'తెలుగు లొ రాయడానికి ఏమి కావాలి #దారిమార్పు ...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki తెలుగు లొ రాయడానికి ఏమి కావాలి #దారిమార్పు [[లక్ష్యిత పుట పేరు]] 0mham1lrjtbgewhb9twbhpm2bmm2ixq దస్త్రం:UbuntuUserGuideCover.pdf 6 2584 5717 2013-04-03T04:39:21Z Arjunaraoc 266 ముఖపత్ర పేజీ వికీబుక్స్ లో ప్రదర్శనకు wikitext text/x-wiki ముఖపత్ర పేజీ వికీబుక్స్ లో ప్రదర్శనకు hkef608039ghr1kvdmospz3f5vgnjfy దస్త్రం:Amukta malyada.JPG 6 2587 5733 2013-04-20T11:24:02Z Bhaskaranaidu 841 aamukta maalyada. wikitext text/x-wiki aamukta maalyada. lxigyyz1e6a02bxrvsfh5rlalharqe0 మామిడికాయ పులిహోర 0 2588 5734 2013-04-25T04:27:18Z Anitha venkat 1188 'తయారు చేసే విధానం: కొంచెం పొడి పొడి గా అన్నం...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki తయారు చేసే విధానం: కొంచెం పొడి పొడి గా అన్నం వండుకొని చల్లారనివ్వాలి. పొయ్యి మీద కళాయి పెట్టి నూనె పొయ్యాలి. నూనె కొంచెం వేడి అయ్యాక పల్లీలు (వేరుశనగ గుళ్ళు) లేదా జీడిపప్పు, పోపు దినుసులు ఒకదాని తరువాత ఒకటి వెయ్యాలి. బంగారు రంగు వచ్చాక, ఎండు మిరపకాయలు, పచ్చి మిరపకాయలు, కరివేపాకు, ఇంగువ వేసి బాగా వేయించాలి. తరువాత తురిమిన మామిడి కాయ తురుము, పసుపు, ఉప్పు వేసి కాస్త వేగనివ్వాలి. తరువాత ఈ మిశ్రమాన్ని అన్నంలో వేసి చక్కగా కలుపుకోవాలి. రుచికరమైన మామిడికాయ పులిహోర సిధ్ధం. కావలసిన పదార్థాలు 1. బియ్యం 1/2 కిలో 2.పుల్లటి మామిడికాయ 1 3.సెనగ పప్పు 1 చెంచా 4.పల్లీలు(వేరుసెనగ గుళ్లు) పిడికెడు 5.మినప పప్పు 1 చెంచా 6.పచ్చిమిరపకాయలు రుచికి సరిపడ 7.ఎండు మిరపకాయలు 2 8.కరివేపాకు 2 రెమ్మలు 9.ఉప్పు రుచికి సరిపడ 10.నూనె 4 చెంచాలు 11.జీలకర్ర 1/2 చెంచా 12.ఆవాలు 1/2 చెంచా 13.పసుపు 1/4 చెంచా 14. ఇంగువ 2 చిటికలు mp2fuxzgvvm8eoepgv0bsipxz9458mm ఆవు పిత్తము 0 2602 5760 2013-09-04T09:18:57Z 117.211.41.117 'గోరోచనము ఆవు ముఖము నుండి పుట్టినది' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki గోరోచనము ఆవు ముఖము నుండి పుట్టినది a18v35f926925y3f9gblzlp94c5hact భవజ్ఞ 0 2642 5826 2013-11-06T14:57:21Z 117.239.146.146 'ఈ పీరు కు అర్దమ్ కావలెను.' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki ఈ పీరు కు అర్దమ్ కావలెను. 96j7yi63w59mt1u2vr8cobkid3a7cq9 పిల్లల పేర్లు ఆన్ని 0 2658 5851 2013-12-30T11:48:56Z 117.206.229.248 'పీల్లల పెర్లు ఆన్ని లెవు ఆన్ని పెత్తామ్ది' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki పీల్లల పెర్లు ఆన్ని లెవు ఆన్ని పెత్తామ్ది tprwu4ph2q9ha3t8tdlkx7wu0zt1z0f పాలక్ పనీర్ దోసె 0 2659 5853 2014-01-05T07:16:32Z Bhaskaranaidu 841 ' పాలక్ - పనీర్ దోసె తయారు చేయు విధానము ==పాలక...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki పాలక్ - పనీర్ దోసె తయారు చేయు విధానము ==పాలక్ - పనీర్ దోసె తయారికి కావలసిన పదార్థములు== #మినపప్పు - 100గ్రా., #బియ్యం - 200గ్రా., #శనగపప్పు - 50గ్రా. #పాలకూర - రెండు కట్టలు, #టొమాటోలు - 100గ్రా., #పచ్చిమిర్చి - 10, #పనీర్ తురుము - కప్పు, #బంగాళదుంప - మూడు, #పోపుసామాను - టీస్పూను, #ఉప్పు - తగినంత, #నూనె - తగినంత ==పాలక్ - పనీర్ దోసె తయారి:== మినప్పప్పు, బియ్యం, శనగ పప్పు... ఈ మూడింటిని శుభ్రంగా కడిగి కనీసం ఆరు గంటల సేపు నానబెట్టి గ్రైండ్ చేయాలి. ఆ మిశ్రమానికి ఉప్పు కలిపి రాత్రంతా అలాగే ఉంచితే ఉదయానికి పిండి గుల్లగా పొంగుతుంది. ముందుగా బంగాళ దుంపలతో కూర చేసి పక్కన పెట్టుకోవాలి. (బంగాళదుంపలను ఉడికించి పైన తొక్క ఒలిచి మెత్తగా చేసుకోవాలి. బాణలిలో నూనె కాగిన తరవాత అందులో పోపు వేసి ఉడికించిన బంగాళదుంపముద్ద, ఉప్పు, పసుపు వేసి బాగా మెత్తగా చేయాలి) పాలకూరను శుభ్రంగా కడిగి చిన్న ముక్కలుగా తరగాలి. టొమాటోలను కూడా ముక్కలు చేసుకోవాలి. తగినన్ని పచ్చిమిరపకాయలను వేసి ఈ మూడింటినీ కలిపి ఉడికించి గ్రైండ్ చేస్తే, పాలక్ పేస్టు తయారవుతుంది. పెనం మీద దోసె వేసుకుని కొద్దిగా కాలిన తరవాత దానిమీద ఈ పాలక్ పేస్టును పూసి, ఆ పైన సన్నటి పనీర్ తురుమును వేసి కొద్దిగా కాలిన తరవాత తీసేయాలి. nk92kz806vf0pjivdlhb7ll1gusaqd3 దమ్ కీ బిర్యాని 0 2660 5854 2014-01-05T07:20:59Z Bhaskaranaidu 841 '==దమ్‌కా బిర్యాని కావలసిన పదార్థాలు:== #చికెన...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki ==దమ్‌కా బిర్యాని కావలసిన పదార్థాలు:== #చికెన్‌ - ఒక కిలో #బాస్మతి బియ్యం - ఒక కిలో #గరం మసాల - రెండు టీ స్పూన్లు #అల్లం వెల్లుల్లి ముద్ద - ఒక టీ స్పూను #పెరుగు - ఒక కప్పు #ఉల్లిపాయ ముక్కలు - అరకప్పు #పచ్చి మిరపకాయలు - ఐదు #ఎండు మిరపకాయలు - ఆరు #పసుపు - చిటికెడు #కొత్తిమీర - ఒక కట్ట #ఉప్పు - తగినంత #నూనె - సరిపడా ==తయారు చేసే విధానం:== ముందుగా కోడి మాంసాన్ని శుభ్రంగా కడిగి కొద్ది గా పసుపు, ఉప్పు, అల్లం వెల్లుల్లి ముద్ద, పెరుగు వేసి బాగా కలిపి రెండు గంటల సేపు నానబెట్టుకోవాలి. బియ్యాన్ని కడిగి ఆరబెట్టు కోవాలి. ఐదు నిమిషాల తర్వాత ఒక వంతుకు రెండొంతుల నీళ్లు పోసి పొయ్యి మీద రైస్ సగం మాత్రమే ఉడికించాలి. పొయ్యి మీద మరో మందపాటి పాత్ర ఉంచి సరిపడా నూనె వేసి పచ్చి మిరపకాయలు, ఉల్లిపాయ ముక్కలు వేసి దోరగా వేయించుకోవాలి. ఇప్పుడు పెరుగులో నానబెట్టిన మాంసాన్ని కొద్దిగా పాత్రలో వేసి దానిపై ఉడికించిన అన్నాన్ని వేయాలి. ఇలాగే ఇంకో పొరలా మిగలిన మాంసాన్ని, అన్నాన్ని వేసి మూత పెట్టాలి. పాత్ర నుంచి ఆవిరి బయ టకు పోకుండా ఉండటానికి మెత్తగా కలిపిన మైదాను మూత అంచుల చుట్టూ పెట్టాలి. మైదా పిండి మొత్తం ఆవిరైపోయి పెచ్చులుగా వచ్చే వరకూ ఉడికించి దించేయాలి. చివర్లో కొత్తిమీర, ఉల్లిపాయలను వేసి అలంకరించు కోవాలి. దీనికి సైడ్‌ డిష్‌గా గోంగూరను కానీ, వంకాయ కూరను కానీ వేసి సర్వ్‌ చేసుకోవచ్చు. cjvfwoa5pykg0p7c56hqe2m8f9pnndq బెంగుళూరు వంకాయతో..కూరలు 0 2661 5857 5856 2014-01-05T13:18:03Z Bhaskaranaidu 841 wikitext text/x-wiki ==కూర== ===కావలసిన పదార్థాలు:=== (తొక్కతీసిన) బెంగళూరు వంకాయ ముక్కలు - 4 కప్పులు, పచ్చికొబ్బరి తురుము - 2 టేబుల్ స్పూన్లు, ఉప్పు - రుచికి తగినంత, నూనె - 4 టీ స్పూన్లు, శనగపప్పు, జీలకర్ర, ఆవాలు - అర టీ స్పూను చొప్పున, ఎండుమిర్చి - 1, కారం - అర టీ స్పూను, అల్లం తురుము - 1 టీ స్పూను, పసుపు - చిటికెడు. ===తయారుచేసే విధానం:=== వంకాయ ముక్కల్లో పసుపు కలిపి కొద్ది నీటిలో ఉడికించి వార్చేయాలి. నూనెలో ఎండుమిర్చి, ఆవాలు, జీలకర్ర, శనగపప్పు, పచ్చిమిర్చి, అల్లం, కారం, ఉప్పు ఒకటి తర్వాత ఒకటి వేగించి, చివర్లో ఉడికిన ముక్కలు కలపాలి. చిన్నమంటపై కూర చిక్కబడ్డాక పచ్చికొబ్బరి తురుము చల్లి దించేయాలి. పరాటాల్లోకి ఈ కూర బాగుంటుంది. ==చెక్కు పచ్చడి== ===కావలసిన పదార్థాలు:=== బెంగళూరు వంకాయ పై చెక్కు - 1 కప్పు, వేరుశనగల పప్పు - 2 టేబుల్ స్పూన్లు, మినప్పప్పు - 1 టేబుల్ స్పూను, జీలకర్ర - అర టీ స్పూను, దనియాల పొడి - అర టీ స్పూను, పచ్చిమిర్చి - 2, ఆవాలు - పావు టీ స్పూను, చింతపండు గుజ్జు - 1 టీ స్పూను, బెల్లం - అర టీ స్పూను, ఉప్పు - రుచికి తగినంత, పసుపు - చిటికెడు, నూనె - 1 టీ స్పూను. ===తయారుచేసే విధానం:=== అర టీ స్పూను నూనెలో వేరుశనగ, మినప్పప్పు కొద్ది సేపు వేగించి తీసేయాలి. అదే కడాయిలో బెంగళూరు వంకాయ చెక్కు, ఉప్పు, పసుపు వేసి కొద్ది నీరు చిలకరించి మూతపెట్టి మగ్గనివ్వాలి. మిక్సీలో పల్లీలు, మినప్పప్పు, ఆవాలు, జీలకర్ర, దనియాలపొడి బరకగా తిప్పి, మగ్గిన చెక్కు, చింతపండు గుజ్జు, బెల్లం కలిపి పేస్టులా రుబ్బుకోవాలి. ఇందులో దోరగా వేగించిన తాలింపు కలపాలి. ఈ చట్నీ అన్నంతో పాటు, దోశల్లోకి కూడా బాగుంటుంది. ==కూటు== ===కావలసిన పదార్థాలు:=== పెసరపప్పు - 150 గ్రా., బెంగళూరు వంకాయ - 1, ఉల్లిపాయ - 1, టమోటా - (చిన్నది) 1, పచ్చిమిర్చి - 3, పచ్చి కొబ్బరి తురుము - 3 టీ స్పూన్లు. ===తాలింపు కోసం:=== నూనె - 2 టీ స్పూన్లు, ఆవాలు - అర టీ స్పూను, శనగపప్పు - 1 టీ స్పూను, జీలకర్ర, మెంతులు - పావు టీ స్పూను చొప్పున, ఎండుమిర్చి - 3, ఇంగువ - చిటికెడు. ===తయారుచేసే విధానం :=== పెసరపప్పులో చిటికెడు పసుపు కలిపి మూడు కప్పుల నీటిలో ఉడికించాలి. పప్పు మూడొంతులు మెత్తబడ్డాక బెంగళూరు వంకాయ, టమోటా, పచ్చిమిర్చి, ఉల్లిపాయ ముక్కలు వేసి, తగినంత ఉప్పు, ఒక కప్పు నీరు పోసి మూత పెట్టాలి. ముక్కలు మెత్తబడ్డాక మంట తీసేయాలి. ఇప్పుడు మరో కడాయిలో తాలింపు వేసి కూటులో కలపాలి. వేడి వేడి అన్నంలో కలుపుకుంటే చాలా రుచిగా ఉండే వంటకం ఇది. 1k8o8upbgqz6bp1psk7vofesb13hinz వడ్లూరి ప్రశాంత్ 0 2663 5918 5917 2014-07-17T04:48:20Z Onsprashanth 1349 wikitext text/x-wiki <b>ఇతను ఒక సంవత్సరం మల్టీమీడియా లొ ప్రావీణ్యం..... షార్ట్ ఫిల్మ్ డైరెక్టర్ .....</b> [[వడ్లూరి ప్రశాంత్]] ==వడ్లూరి ప్రశాంత్ (Vadluri Prashanth)== nwb0i6oilpf5c6zug6dowdgi2wvadsp తెలుగు/పరిచయం 0 2681 5891 2014-03-13T06:42:33Z 14.139.185.114 ' {|cellpadding="5" align="left" style="background-color:transparent; border-style:none" |- |{{వ్యాఖ్య|...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki {|cellpadding="5" align="left" style="background-color:transparent; border-style:none" |- |{{వ్యాఖ్య|తెలుగ దేలయన్న దేశంబు తెలుగేను<br />తెలుగు వల్లభుండ తెలుగొకండ<br />ఎల్లనృపులు గొలువ ఎరుగవేబాసాడి<br />దేశ భాషలందు తెలుగు లెస్స|25px|25px|[[శ్రీ కృష్ణదేవ రాయలు]]}} |- |{{వ్యాఖ్య|జనని సంస్కృతంబు సకల భాషలకును<br />దేశభాషలందు తెలుగు లెస్స<br />జగతి తల్లికంటె సౌభాగ్యసంపద<br />మెచ్చు టాడుబిడ్డ మేలు గాదె?|25px|25px| [[వినుకొండ వల్లభరాయడు]]}} |- |{{వ్యాఖ్య|సంస్కృతంబులోని చక్కెర పాకంబు<br />అరవ భాషలోని అమృతరాశి<br />కన్నడంబులోని కస్తూరి వాసన<br />కలిసిపోయె తేట తెలుగునందు?|25px|25px| [[మిరియాల రామకృష్ణ]]}} |} oexl9x5waxpink1v6tpt6fhe1sw5e3z రాజ్ ఎన్ టర్ ప్రిజస్ 0 2731 6003 6002 2015-02-20T10:40:13Z Ravindranath kumar 1587 wikitext text/x-wiki రాజ్ ఎన్ టర్ ప్రెజస్ ప్రియ మైన కస్ ట మర్లకు విజ్ఞప్తి ప్రతీ 5,000 కిలొ మీటర్లకు అలైన్ మెన్ ట్ మరియు 4వీల్స్ బాలన్స్ గ్ ప్రతీ 10,000 కిలొ మీటర్లకు అలైన్ మెన్ ట్ మరియు 4 వీల్స్ బాలన్స్ గ్ బటన్ ఛీన్ జ్ టయర్ రొటెష్ న్ ఛెసుకొనవలెను. అలైన్ మెన్ ట్ ఐన తరువాత రిపొర్ట్ ఆఫిసులొ ఇవ్వవలెను 74sa5ktx2ofe9h6nfi4hm0i8i37hf5i హిందూ ధర్మము 0 2813 32942 6097 2022-02-07T04:41:42Z MYADAM ABHILASH 2404 MYADAM ABHILASH, [[హిందూ మతము]] పేజీని [[హిందూ ధర్మము]] కు తరలించారు: ఉత్తమ పేరు ( వికీపీడియా నుండి తీసుకోబడింది) wikitext text/x-wiki [[File:Arjuna meets Krishna at Prabhasakshetra.jpg|thumb|కుడి|హిందూ మతం దేవత శ్రీకృష్ణుడు తన స్నేహితుడు, దాయాది మరియు బావ అయిన అర్జునుడు, మహాభారతం యోధుడు హీరోతో కలుసుకున్న చిత్రం]] హిందూమతం భారత ఉప-ఖండంలో నున్న ఒక మతం. ఇది ప్రార్థనా, అత్యంత కర్మతో కూడిన రూపం. ఒక పాలీ ఆస్తికుడు మానవరూప మతం. పుస్తకాలు మరియు హిందూమతం నిర్వచించే పద్యాలు యొక్క రచనాధోరణి సంస్కృతంలో రాసి పూరాతన పొందాయి. అని జీవితాల గురించి, పురాణాలు మొదలుకుని మరియు దేవతలను ప్రేమించడం, అధిభౌతిక ప్రశ్నలు, తాత్విక గ్రంథాలు, మరియు చట్టం పుస్తకాల వంటివి ఉంటాయి. హిందూ మతం జైనమతం, సిక్కుమతం, మరియు బౌద్ధమతం యొక్క మూలాలు అందించింది. పశ్చిమంలో హరే కృష్ణ ఉద్యమంలో చూడవచ్చు. హిందూమతం భారతదేశం, నేపాల్, మరియు మారిషస్ మెజారిటీ మతం మరియు ఫిజి, సురినామ్, భూటాన్, శ్రీలంక, బంగ్లాదేశ్, మలేషియా, మరియు సింగపూర్ గణనీయమైన మైనారిటీ మతం. == విషయములు == * [[/ పరిచయం /]] * [[ హిందూ మతం పదాలుమరియు / ఎటిమాలజీ హిందూమతం /]] * [[హిందూ మతం / మతపరమైన చిహ్నాలు /]] * [[/ హిందూ మతం దేవాలయాలు /]] * [[/ వేదాలు /]] * [[/ పురాణాలు /]] * [[/ హిందూ మతం పండుగలు /]] * [[/ హిందూ మతం దేవతలు /]] * [[/ నిఘంటువు /]] 6xi6hdmu6hkezlk5x4sh7qa6ysmqx0b మూస:FlowMention 10 2817 6260 2015-08-03T23:38:50Z Flow talk page manager 1684 /* Automatically created by Flow */ wikitext text/x-wiki @[[వాడుకరి:{{{1|Example}}}|{{{2|{{{1|Example}}}}}}]] 7qebv7cl51flwl5azsna3x9hzr6c47p మూస:LQT Moved thread stub converted to Flow 10 2847 6297 2015-10-02T20:13:11Z Flow talk page manager 1684 /* Automatically created by Flow */ wikitext text/x-wiki This post by {{{author}}} was moved on {{{date}}}. You can find it at [[{{{title}}}]]. e5j16chw2130kmdotptl65jvxa6lw5w మూస:LQT page converted to Flow 10 2848 6298 2015-10-02T20:13:12Z Flow talk page manager 1684 /* Automatically created by Flow */ wikitext text/x-wiki Previous page history was archived for backup purposes at <span class='flow-link-to-archive'>[[{{{archive}}}]]</span> on {{#time: Y-m-d|{{{date}}}}}. njhr9sbh7lx81p2xfwikn7amdd3n1zn మూస:Archive for converted LQT page 10 2849 6299 2015-10-02T20:13:12Z Flow talk page manager 1684 /* Automatically created by Flow */ wikitext text/x-wiki This page is an archived LiquidThreads page. '''Do not edit the contents of this page'''. Please direct any additional comments to the [[{{{from}}}|current talk page]]. nigyidinm7czjt0s9dq851dwhckapia మూస:LQT post imported with supressed user 10 2850 6300 2015-10-02T20:13:12Z Flow talk page manager 1684 /* Automatically created by Flow */ wikitext text/x-wiki This revision was imported from LiquidThreads with a suppressed user. It has been reassigned to the current user. 1pswkbcu7hauadd98nklgf3pku080ee మూస:LQT post imported with different signature user 10 2851 6301 2015-10-02T20:13:12Z Flow talk page manager 1684 /* Automatically created by Flow */ wikitext text/x-wiki ''This post was posted by [[User:{{{authorUser}}}|{{{authorUser}}}]], but signed as [[User:{{{signatureUser}}}|{{{signatureUser}}}]].'' gr9xg2oo9p9alcaf8usi587bcmsi65s మూస:Wikitext talk page converted to Flow 10 2852 6302 2015-10-02T20:13:12Z Flow talk page manager 1684 /* Automatically created by Flow */ wikitext text/x-wiki Previous discussion was archived at <span class='flow-link-to-archive'>[[{{{archive}}}]]</span> on {{#time: Y-m-d|{{{date}}}}}. ccusakfp9y2sl227h5sbt4ok1ptcsxi మూస:Archive for converted wikitext talk page 10 2853 6303 2015-10-02T20:13:12Z Flow talk page manager 1684 /* Automatically created by Flow */ wikitext text/x-wiki This page is an archive. '''Do not edit the contents of this page'''. Please direct any additional comments to the [[{{{from|{{TALKSPACE}}:{{BASEPAGENAME}}}}}|current talk page]]. hd1xxik7k0u7gcb9oq9ddgh20zmhpy4 ఉబుంటు వాడుకరి మార్గదర్శిని 0 2861 6323 2016-02-03T19:24:00Z 197.119.106.29 ల్జ్ఞ్మ్క్ష్.ల్; wikitext text/x-wiki ఉక్]ల్హ్జ్[ల్]హ్గ్ల్హ్క్ష్ద్.]హ్][ల్]హ్ల్హ్;ఝ్క్ష్లిత్బ్జ్జ్య్ద్వ్,జ్ఫ్ర్న్ల్ప్త్,జ్ ఎకిఉజ్జ్క్ద్ i2optimbgf3949e45b5nrl33yijfn62 సర్వదర్శన సంగ్రహం - తెలుగు అనువాదం 0 2863 6482 6479 2016-09-10T13:26:37Z K.Venkataramana 1198 /* విషయ సూచిక */ wikitext text/x-wiki [[దస్త్రం:Sarvadarshana Sangraham - Telugu Anuvaadam Cover Page.png|thumb|<center>'''సర్వదర్శన సంగ్రహం'''</center>]] '''సర్వదర్శన సంగ్రహం ''' మాధవాచార్య విద్యారణ్యునిచే రచించబడిన నాస్తికవాద గ్రంథం. చార్వాకం, బృహస్పతి సూత్రాల నుండి ఇది గ్రహించబడినది. == రచయిత గురించి == మాధవ విద్యారణ్యుడు విజయనగర సామ్రాజ్యంలో హరిహరునికి, బుక్క రాయకీ రాచగురువు, మహర్షి. శృంగేరీ శారదా పీఠానికి 12వ జగద్గురువుగా 1380-1386 వరకూ వ్యవహరించారు. హంపి లో గానీ, వరంగల్లులో గానీ వీరు జన్మించి ఉండవచ్చునని ఒక అభిప్రాయము కలదు. ==విషయ సూచిక== # [[సర్వదర్శన సంగ్రహం/చార్వాక దర్శనం|చార్వాక దర్శనం]] # [[సర్వదర్శన సంగ్రహం/బౌద్ధ దర్శనం|బౌద్ధ దర్శనం]] # [[సర్వదర్శన సంగ్రహం/ఆర్హత దర్శనం|ఆర్హత దర్శనం]] # [[సర్వదర్శన సంగ్రహం/రామానుజ దర్శనం|రామానుజ దర్శనం]] # [[సర్వదర్శన సంగ్రహం/పూర్ణప్రజ్ఞ దర్శనం|పూర్ణప్రజ్ఞ దర్శనం]] # [[సర్వదర్శన సంగ్రహం/నకులీశ పాశుపతదర్శనం|నకులీశ పాశుపతదర్శనం]] # [[సర్వదర్శన సంగ్రహం/శైవ దర్శనం|శైవ దర్శనం]] # [[సర్వదర్శన సంగ్రహం/ప్రత్యభిజ్ఞా దర్శనం|ప్రత్యభిజ్ఞా దర్శనం]] # [[సర్వదర్శన సంగ్రహం/రసేశ్వర దర్శనం|రసేశ్వర దర్శనం]] # [[సర్వదర్శన సంగ్రహం/ఔలూక్య దర్శనం|ఔలూక్య దర్శనం]] # [[సర్వదర్శన సంగ్రహం/అక్షపాద దర్శనం|అక్షపాద దర్శనం]] # [[సర్వదర్శన సంగ్రహం/జైమినీయ దర్శనం|జైమినీయ దర్శనం]] # [[సర్వదర్శన సంగ్రహం/పాణిని దర్శనం|పాణిని దర్శనం]] # [[సర్వదర్శన సంగ్రహం/సాంఖ్య దర్శనం|సాంఖ్య దర్శనం]] # [[సర్వదర్శన సంగ్రహం/పాతంజల దర్శనం|పాతంజల దర్శనం]] {{వికీసోర్స్}} {{వికీపీడియా|సర్వదర్శన సంగ్రహం}} {{వికీవ్యాఖ్య|సర్వదర్శన సంగ్రహం}} [[వర్గం:నాస్తికవాదం]] 0i0yyjx4xam62dwn3i309s4bhqpdui9 సర్వదర్శన సంగ్రహం/చార్వాక దర్శనం 0 2864 6388 6385 2016-07-31T09:18:56Z Veera.sj 1539 1.28 wikitext text/x-wiki <poem> 1.1 భూమ్యాది పంచభూతాల సృష్టికర్త, అఖిలాండకోటి బ్రహ్మాండనాయకుడు, అనంత జ్ఞనానికి మూలం, నిశ్చలానందమునకు భాండాగారం, ముక్తికి ఆకారస్వరూపుడైన శివుడిని నేను ఆరాధిస్తున్నాను. 1.2 ఆగమములన్నింటినియు తెలిసిన సర్వజ్ఞ గురువు, సంపూర్ణ దర్శన శాస్త్ర సముద్రాన్ని దాటినవాడు, ఆత్మకు అంతరార్థం తెలిపి సర్వులను చరితార్థులు చేసిన సారంగపాణి తనయుడు, నిఖిల శాస్త్రవేత్త అయిన విష్ణువుకు నేను సేవ చేస్తున్నాను. 1.3 సర్వదర్శన సంగ్రహమును అత్యంత శక్తిమంతుడైన మాధవుడు, శ్రేష్థమైన పాల వంటి కౌస్తుభుడు, అదృష్టసాగరుడైన శయనుడు రచించిరి. 1.4 శ్రీమత్స్యాయన మాధవాచార్యప్రభువు సాధువుల సంతోషం కోసం ప్రాచీనపండితుల దుర్బోధ శాస్త్రాల ఆలోచన చేస్తూ ఈ సర్వదర్శన సంగ్రహం అనే గ్రంథం వ్రాశాడు. సాధువులు మానసిక మాత్సర్యమును పరిత్యజించి ఈ గ్రంథము యొక్క తాత్పర్యమును శ్రవణము చేయవలెయును. విచిత్ర పుష్పమాలను చూచి ఎట్లు అసౌకర్యము కలుగదో, దీనిని వినుట వలన కూడా వారికి అసౌకర్యము కలుగదు అని బోధపడుతోంది. 1.5 పరమేశ్వరుడు ముక్తిని ప్రసాదిస్తాడని ఎలా తెలిసింది? బృహస్పతి మతాన్ని అనుసరించిన నాస్తికశిరోమణి అయిన చార్వాకుడు, "ఈశ్వరుడు ముక్తిని ప్రసాదిస్తాడు" అనే వాదాన్ని వ్యతిరేకించాడు. "జీవించినంతకాలం సుఖంగా జీవించు, ఏ జీవి మృత్యువాత పడకుండా తప్పించుకోలేడు; ఒక్క మారు ఈ శరీరము భస్మమైపోయిన తర్వాత, తిరిగి రావటం ఎవరు చూశారు?" అన్న సత్యం జగమెరిగిన తర్వాత ఈ చార్వాక మతాన్ని ఖండించటం అసాధ్యమైపోయినది. 1.6 ఏ వర్గం లోకులు అయితే లౌకికవాక్యాలను స్వీకరించి నీతి/కామశాస్త్రం లోని కామాన్ని మరియు అర్థాన్ని మాత్రమే పురుషార్థాలుగా పరిగణించారో, ఇతర పరలోక అంశాలన్నింటినీ ధిక్కరించారో వారే చార్వాక మతస్థులు. అందుకే చార్వాక మతాన్ని '''లోకాయతం ''' అనే మరొక పేరు సార్థకమైపోయినది. 1.7 భూమ్యాది నాలుగు భూతాలే తత్వస్వరూపాలు. ఈ భూతచతుష్టయముతోనే దేహము ఉత్పన్నమౌ అవుతుంది. ముడిపదార్థాలు కలిపితే మాదకశక్తి ఎలా ఉత్పన్నమౌతుందో, పిమ్మట అటులనే భూతచతుష్టయములతో చైతన్యము ఉత్పన్నమై దేహము యొక్క పరిణతికి దోహదపడుతుంది. ఈ సర్వభూతాలు వినాశనమవగనే మనిషి కూడా వినాశనమౌతాడు. అటు పిమ్మట అతనికి పునర్జన్మ అంటూ ఉండదు. 1.8 చైతన్యముతో కూడిన దేహమే ఆత్మ అని పూర్వానుభవంతో తేటతెల్లం అవుతోంది. దేహమే లేని ఆత్మకు ఉనికి ఉన్నదని చెప్పటానికి ఎటువంటి ఆధారాలు లేవు. ఇతర మతవిశ్వాసాల ప్రకారం దేహం లేని ఆత్మ అనెడిది ఏ మాత్రం ప్రామాణ్యత కలిగి ఉన్ననూ, సాక్ష్యాధారాలు లేని మూలాన అనుమానాది మతాలలో దీనికి కించిత్తు ప్రామాణ్యత కూడా లేదు. ఈ (అనుమానాది) మతములు జ్ఞానాధారాలే కాని అనుమితిపై ఆధారపడినవి కావు. 1.9 ఈ మతానుసారము కామముతో కూడుకొన్న సుఖములే పురుషార్థములు. స్త్రీసాంగత్యంలో ఉన్న సుఖము వలన దు:ఖము సంభవిస్తుంది, కావున దీనిని పురుషార్థము గా పరిగణించలేము అన్న వాదనను త్రోసిపుచ్చవచ్చును. ఒక వేళ స్త్రీ సాంగత్యములో దు:ఖమున్నచో, ఆ దు:ఖమును పరిత్యజించి కేవలం సుఖమును అనుభవించవచ్చును కదా? చేపను భుజించువాడు ముందు దాని పొలుసులను, అందులో ఉన్న ముళ్ళను తొలగించి మాంసమును మాత్రము భుజిస్తాడు. ధాన్యమును భుజించువాడు ముందు దానిలోని పొట్టును తొలగించి, ధాన్యమును మాత్రము భుజిస్తాడు. అలాగే స్త్రీ సాంగత్యంతో దు:ఖము వచ్చినచో, కేవలం సౌఖ్యమును స్వీకరించి దు:ఖమును వదిలివేయాలి. అంతేగానీ, దు:ఖము యొక్క భయముచే సుఖాన్ని వదులుకొనటం సముచితం కాదు. మృగాలున్న దేశాలలో ధాన్యానికి రక్షణ ఉండదన్న భయంతో పంట సాగు చేయకుండా ఏమైనా ఉంటున్నారా? మనం స్వీకరించే ఆహారం కోసం వచ్చే భిక్షకుల భయంతో, మనం వంట చేయకుండా ఏమైనా మానుకొంటున్నామా? లేదే? కావున ఏ వ్యక్తి అయిననూ ఈ ప్రకారం సుఖాన్ని వదులుకొంటే అతను పశువు తో సమానం, మూర్ఖుడికి ఏ మాత్రం భిన్నం కాదు అని తప్పితే మరేం చెప్పగలం? 1.10 ఐహిక భోగాలలో/భౌతికవాద సుఖములలో దు:ఖము పొంచి ఉన్నది అందుకే వీటిని పరిత్యజించాలి అనుకొనటం మూర్ఖత్వం. బుద్ధిమంతుడెవ్వడూ ధాన్యములో పొట్టు/మురికి ఉన్నదని, తెల్లని పౌష్టికరమైన వరిని సేవించటం మానుకొనడు. 1.11 పరలోకమున సుఖమే లేదనుకొందాం. అటులైన ప్రాచీన విద్వాంసులు ఏ విధంగా ధనవ్యయముతో కూడుకొన్న, మిక్కిలి శారీరక శ్రమతో కూడుకొన్న అగ్నిహోత్రాది యజ్ఞాలలో నిమగ్నమయ్యారు? మీ ఈ అభ్యంతరం ఆమోదయోగ్యం కాదు. ఎందుకనగా అగ్నిహోత్రాదులు కేవలం (బ్రాహ్మల) బ్రతుకుదెరువు కొరకు సృష్టించబడినవి. వేదాలలో ఉన్నవన్నీ సత్యదూరాలు, పరస్పర వైరుధ్యాలు, ఉటంకించటాలు. పైగా తమను తాము వైదిక పండితులు అని చెప్పుకొనేవారు తమకై తాము/ఒకరికొకరు వినాశాన్ని కొని తెచ్చుకొనేవారు. కర్మ కాండను అనుసరించువారు జ్ఞానకాండను, జ్ఞానకాండను అనుసరించువారు కర్మకాండను దూషిస్తారు. కేవలం వారి ధనదాహం తీర్చుకొనుటకే ప్రాచీన ధూర్తబ్రాహ్మలు అగ్నిహోత్రాది యజ్ఞాలు చేయనిదే పరలోక సౌఖ్యమును పొందలేమని వదంతులు సృష్టించారు. అంతిమంగా వేదాలు మాత్రం దుష్టులను సంతుష్టులు చేసేవి మాత్రమే. అందుకే బృహస్పతి - "వేదాలు, యజ్ఞోపవీతాలు మరియు భస్మలేపనాలు ఇవన్నియు బుద్ధిహీనుల, పురుషులు కాని వారి బ్రతుకుదెరువు కొరకే." అన్నాడు. 1.12 ఈ కాలంలో దు:ఖమే నరకము, ప్రజాదరణ పొందిన రాజుయే పరమేశ్వరుడు, దేహత్యాగమే మోక్షము అను సిద్ధాంతాలు వ్యాప్తిలో ఉన్నాయి. దేహమే ఆత్మ. ఈ మతాన్ని అంగీకరిస్తే, నేనే కుశుడను, కృష్ణుడను అవ్వగలను అనే అభిప్రాయం ఇందు మూలంగా కలుగవచ్చును. దేహము, ఆత్మ విభిన్నమైనచో "తెల్లని వారు కుశులు, నల్లని వారు కృష్ట్ణులు" అని చెప్పలేం. శిరస్సు లేని రాహువు, రాహువు కాడు. కానీ శరీరరము లేని రాహువు శిరము, రాహువుగానే పరిగణించబడును. (ఆత్మ లేని శరీరము శరీరము కాదు, కానీ శరీరము లేని ఆత్మ, ఆత్మగానే పరిగణించవచ్చును కదా?) 1.13 వీటన్నింటి సారాంశం ఒక్కటే. "ఈ సృష్టిలో భూమి, జలము, వాయువు మరియు అగ్ని; ఈ నాలుగు భూతాలు మాత్రమే కలవు. వీటివల్లనే చైతన్యం ఉత్పన్నమవునే కానీ భగవంతుడి వల్ల కాదు. 1.14 మాదక కణాలు కలిసినపుడు ఎట్లు మాదకశక్తి ఉత్పన్నమౌనో ఈ నాలుగు భూతాలు కలిసినపుడు అట్లు చైతన్యం ఉత్పన్నమవుతుంది. 1.15 లావుగా ఉండటం, సన్నగా ఉండటం వంటివన్నీ ఒకే శరీరానికి సంబంధించినవి. ఊబకాయం, కృశకాయం ఇవన్నియు ఒకే శరీరంలో ఉంటాయి. కావున ఆ శరీరమే ఆత్మ, వేరేదీ కాదు. 'నా శరీరం' వంటి పదాలు కేవలం అలంకారప్రాయాలే." 1.16 "ఒక వేళ అనుమితికే గనుక బలమైన సాక్ష్యం లేకపోయినచో నీ మనస్సులోని కోరికే నిజమయ్యేది. కానీ బలమైన సాక్ష్యం ఉన్నది. లేదు అని అనుకొంటే, పొగను చూచి తెలివైన వారు నిప్పు ఉన్నదని అనుకోవాలి? తీరమున ఫలములున్నవని తెలియగనే ఫలములను ఆశించిన వ్యక్తి చలనములో వేగము ఎందుకు వస్తుంది?" అని వ్యతిరేకులు అందురు. ఇదంతయు ఊహాత్మకత యొక్క అతిశయోక్తి. అనుమితిని ఆమోదించేవారు చిహ్నాన్ని జ్ఞానకారకంగా అంగీకరిస్తారు. ఈ చిహ్నం అల్పమైనదానిలో కలిగి ఉండినదై, అధికమైనదానికి సంబంధించినదై ఉండాలి. ఈ సంబంధం (అమోదించబడినను, విభేదించబడినను) బేషరతుదై ఉండాలి. ఈ సంబంధానికి దాని ఉనికి వలన అనుమితిని కలిగించే శక్తి ఉండదు. ఎందుకంటే చక్షువాది ఇంద్రియాలు జ్ఞానమును అనుభూతికి లోనయితేనే గుర్తిస్తాయి కానీ ఉనికి వలన గుర్తించలేవు కనుక. ఇది అసలు జ్ఞానమే కాదని మొదట తెలిపెదము. జ్ఞానము రెండు రకాలు. బాహ్య జ్ఞానము మరియు అంతర్గత జ్ఞానము. బాహ్య జ్ఞానము పంచేంద్రియాల వలన కలిగితే, అంతర్గత జ్ఞానము మనస్సు వలన కలుగుతుంది. పంచేంద్రియాలు దేనినైతే అనుభూతి చెందుతాయో వాటిని గుర్తించి, జ్ఞానాన్ని అందించగలగటం సాధ్యమే కావున మొదటిది (బాహ్య జ్ఞానము) అవసరం లేదు. అయిననూ భూతభవిష్యత్ కాలాల విషయానికి వస్తే, ఇటువంటి అనుభూతి సాధ్యపడకనే పోవచ్చును. ఏ సార్వత్రిక ప్రతిపాదన అయితే (మధ్యమ విషయం మరియు అధిక విషయాల మధ్య) ఏ మార్పుకీ లోనుకాని సంబంధాన్ని పెనవేసుకుని ఉండాలో ప్రతి సందర్భంలోనూ దానిని తెలుసుకొనుట అసాధ్యం కావచ్చును. సార్వత్రిక ప్రతిపాదన యొక్క ఈ జ్ఞానాన్ని సాధారణ తరగతియే దాని వస్తువని కూడా చెప్పలేం, ఎందుకంటే అలా అయినచో, ఈ ప్రత్యేక సందర్భంలో ఏ మార్పుకీ లోనుకాని సంబంధం యొక్క ఉనికినే సంశయించవలసి వస్తుంది. అంతర్గత అవగాహన కూడా జ్ఞానానికి దోహదపడదు. ఒక బాహ్య వస్తువుపై స్వతంత్రంగా మనసు ప్రతిస్పందించగలదని చెప్పలేం. ఎందుకంటే తార్కికులు చెప్పినట్లు "పంచేంద్రియాలు వస్తువులను నిర్వచిస్తాయి. కానీ మనసు వీటిపై ఆధారపడి ఉంటుంది." 1.17 సార్వత్రిక ప్రతిపాదనకు అనుమితి జ్ఞానమూలం కాజాలదు. ఎందుకంటే ఒక అనుమితిని ధృవీకరించాలంటే మరో అనుమితి కావాలి గనుక, ఆ మరో అనుమితి ధృవీకరణకు ఇంకో అనుమితి కావాలి గనుక. ఈ గొలుసుకట్టు అనుమితులు ఇలా కొనసాగుతూనే ఉంటాయి కనుక. అంతమాత్రాన సాక్ష్యాధారాలు/ఋజువులు జ్ఞానం యొక్క సార్వత్రిక ప్రతిపాదనలు కాజాలవు. కనడ లోని వైశేషిక సిద్ధాంతంలో ఇవి (సాక్ష్యాధారాలు/ఋజువులు) అనుమితిలోనే చర్చించబడినది. సాక్ష్యాధారాలు/ఋజువులు పాత అడ్డంకియైన అనుమితి యొక్క పురోగతిని మించలేవు. అనుమితి అనేది వయోవృద్ధుడు చేసే ఒక సంజ్ఞ వంటిది. సాక్ష్యాధారాలు/ఋజువులు ఏమాత్రం అనుభవం లేని ఒక బాలుడి వంటివి! (అనుమితి ముందు సాక్ష్యాధారాలు/ఋజువులు ఏ పాటివి? అనుమితి ఇచ్చే సమాచారం సాక్ష్యాధారాలు/ఋజువులకు అసలు అర్థం అవ్వవు. - అన్నది ఉద్దేశ్యం.) ఎవరో, నిప్పుకు-పొగకు ఉన్న అవినాభావ సంబంధాన్ని తెలిపినంత మాత్రాన మనం కూడా దానిని ఆమోదించాలని లేదు. సాక్ష్యాధారాలు/ఋజువులు సార్వత్రిక ప్రతిపాదనకు జ్ఞానమూలాలు అనుకొంటే; ఏ వ్యక్తికైతే మరొక వ్యక్తి అనుమితికి (నిప్పు) మరియు వ్యాప్తికి (పొగ) అవినాభావ సంబంధం ధృవీకరించలేకపోతాడో అప్పుడు ఆ వ్యక్తికి అనుమితి/వ్యాప్తులకు అర్థమే గోచరించదు. అంటే, అనుమితి అంటేనే కేవలం మాటలమూటలని తేలుతోన్నది. పోలిక ఒకాదానిని మరొకదానితో కొలుస్తుందే కానీ సార్వత్రిక ప్రతిపాదన యొక్క జ్ఞానాన్ని మాత్రం అందించలేదు. కనుక దీనిని కూడా జ్ఞానమూలంగా పేర్కొనలేము. అలాగే అవినాభావ సంబంధం (సార్వత్రిక ప్రతిపాదన) నిర్వచించినట్లు షరతులు లేకపోవటం అనునది కూడా తెలుసుకొనటం అసాధ్యం. అన్ని షరతులు అనుభూతి చెందే వస్తువులుగా ఉండటం అసాధ్యం కనుక. అనుభూతి లేకుండా ఉండటం కూడా ఒక అనుభూతే. అనుభూతి చెందలేని విషయాలను మనం అనుభూతి పొందకుండా ఉండాలి కనుక. 1.18 అందుకే ఇక్కడ కూడా మనకు అనుమితి తప్పితే వేరే గత్యంతరం లేదు. సాక్ష్యాధారాలు/ఋజువులు, పోలిక ఇవేవీ అనుమితి అనే అడ్డంకిని తప్పించుకోలేవు. షరతు అనే పదానికి నిర్వచనం "ప్రధాన విషయానికి వ్యతిరేకంగా గానీ, సమానంగా గానీ ఉండెడిది; మధ్యమ విషయానికి నిత్యం సంబంధం ఉండవలసిన అవసరం లేనిది " అనేది మనం ఒప్పుకుని తీరాలి. శబ్దం యొక్క అశాశ్వతత్వాన్ని (సృష్టించటం, జాడీ యొక్క ప్రవర్తన, పరీక్షించలేకపోవటం) ధృవీకరించటానికి పూర్తి నిర్వచనంలో మూడు అబద్ధపు షరతులను నిరోధించటానికి ఈ మూడు వేర్వేరు నిబంధనలు - " నిత్యం మధ్యమ విషయానికి సంబంధం ఉండవలసిన అవసరం లేనిది", "నిత్యం ప్రధాన విషయంతో సంబంధం ఉండవలసినది", "నిత్యం ప్రధాన విషయంతో ఉన్న సంబంధం చే గుర్తించబడేది" అవసరం. ఇది సమాసమములోని ప్రారంభంలో ఒక పరిశోధకుడు శ్లోకరూపంలో కూడా చెప్పెను. 1.19 అయితే ఇక్కడ షరతు యొక్క జ్ఞానము షరతు లేకపోవటం అనే జ్ఞానాని కంటే ముందే రావాలి. షరతు యొక్క జ్ఞానము ఉన్నపుడే, ప్రతిపాదన యొక్క షరతు యొక్క జ్ఞానము సాధ్యపడుతుంది. అనగా, ప్రధాన విషయం, మధ్యమ విషయం మధ్య ఉన్న సంబంధం యొక్క జ్ఞానము, ఏదేని షరతు లేకున్ననూ, ఆ తేడాను గ్రహించగలిగేలా ఉండాలి. మరొకవైపు షరతు యొక్క జ్ఞానము, అవినాభావ సంబంధము యొక్క జ్ఞానము పై ఆధారితమై ఉంటుంది. అలా మన వ్యతిరేకులకు మనం తుమ్మబంక లాగా మన తర్కాన్ని తిరగలి తిప్పినట్లు అక్కడే తిప్పుతాం. కావున ప్రతిపాదన యొక్క సార్వత్రికత లో ఉన్న అసాధ్యత వలన అనుమితిని ధృవీకరించటం కూడా అసాధ్యమౌతోంది. అది వరకు ఉన్న అవగాహన వలన, లేదా ఆ అవగాహనలో ఉన్న తప్పిదం వలన, లేదా అదివరకు కలిగిన ఫలితాల వలన జరిగిన నిర్ధారణ వలన; మణిమంత్ర ఔషధాది ప్రయోగాలలో ఎలా ఏది కోరితే అదే చూస్తామో; పొగను చూడగనే నిప్పు అనే నిర్ధారణకు వచ్చే సందర్భంలో మనసు కూడా మనల్ని అలా తప్పటడుగు వేయిస్తుంది. విధి అనేది లేదని, అనుమితితోనే ఇటువంటి వాటిని నిరూపించగలమని, దీనిని బట్టి తెలుస్తుంది. అయితే వ్యతిరేకులు అదృష్టాన్ని నమ్మకపోతే ప్రపంచంలో జరిగే అనేక పరిణామాలకు కారణమే దొరకదు అని వాదిస్తారు. ఈ వాదన సరియైనదిగా మనం అంగీకరించలేం. ఎందుకంటే ఈ ప్రక్రియలు వస్తువుల (విషయాల)లో ఉన్న వాటివాటి ఆకస్మిక మరియు ప్రాకృతిక స్వభావాలను బట్టే ప్రవర్తిస్తుంటాయి గనుక. ఈ వస్తువుల (విషయాల) స్వభావాలు జగత్తు యొక్క విచిత్రాలుగా అంగీకరించవలసిందే. "అగ్ని వేడిగా ఉంటుంది. నీరు చల్లగా ఉంటుంది. ప్రొద్దుటే వీచే పిల్లగాలి తాజాగా ఉంటుంది. ఈ వైవిధ్యం ఎవరిచే ప్రాప్తించినది? వాటి స్వభావరిత్యా మాత్రమే సిద్ధించినది." 1.20 ఇదంతా బృహస్పతి కూడా తెలిపెను. "స్వర్గం, నరకం, మోక్షం, ఆత్మ మరియు పరలోకఫలాలు; ఇవేవీ లేవు. వర్ణాశ్రమ భేధాలతో చేసే క్రియల వలన తర్వాతి కాలంలో వాటి వల్ల ఫలితాలు కలుగుతాయన్నది కూడా ఒట్టి మాటే!" 1.21 అగ్నిహోత్రాలు, యజ్ఞయాగాలు, మూడు వేదాలు, యజ్ఞోపవీతాలు, శరీరములోని భస్మలేపనము. ఇవన్నీ బుద్ధి లేని వారిపై రుద్దటం ద్వారా, అమానుషుల జీవనోపాధి కొరకు సృష్టించబడినవి. 1.22 జ్యోతిష్టోమాది యజ్ఞంలో ఏ పశువునైతే వధిస్తారో అది స్వర్గానికేగుతుందని తెలిపెదరు. ఇదే సత్యమైతే ఏదో ఒక యజ్ఞం చేసి మీ తల్లిదండ్రులను కూడా కాళికి బలివ్వచ్చు కదా? అలా చేస్తే వారికి కూడా స్వర్గప్రాప్తి కలుగుతుంది కదా? 1.23 చనిపోయిన వ్యక్తి పేరుపై శ్రాద్ధం నిర్వహించటం వలనే అతని ఆత్మ శాంతించేటట్లయితే మనం దూరప్రదేశాల ప్రయాణానికి వెళ్ళినపుడు కూడా భోజనం ఎందుకు తీసుకువెళ్ళటం? వంటలన్నీ ఇంట్లోనే వండేసి నివేదించేస్తే ఆ భోజనం దానంతకై అదే మనకు ఆకలి వేసినపుడు మన ఆకలిని తీరుస్తుంది. 1.24 స్వర్గంలో ఉన్న వారి ఆత్మలకు శాంతి, భూమిపై వారి శ్రాద్ధాలతోనే జరిగేటట్లైతే, ఇంటి పై కప్పుపై ఉన్న వారి ఆకలిని క్రింది అంతస్థు నుండే తీర్చవచ్చు కదా? 1.25 జీవించినంత కాలం సుఖంగా జీవించు అప్పు తీసుకునైనా నేతిని సేవించు. ఒక్కమారు ఈ దేహం కాలి బూడిదైన తర్వాత అది తిరిగివచ్చునా? 1.26 ఈ దేహాన్ని విడిచి పరలోకము వెళ్ళగలిగినవారు, వారు ప్రేమించే బంధువుల, స్నేహితుల దేహాలలోకి ఎందుకు తిరిగిరారు? 1.27 వేదాల కర్తలు ముగ్గురు. వారే విదూషకులు, దొంగలు మరియు రాక్షసులు. పండితులుగా చెప్పుకొనే వీరు, వీరి నానా రకాల జర్ఫరి, తుర్ఫరి వంటి వాక్యాలతోనే వేదాలను నింపేశారు. 1.28 అశ్వమేథ యాగం చేసేవాడు ధర్మపత్నిని త్యజించి తలను నరికివేయాలి. ఇవన్నీ విదూషకులు రచించారు. స్వర్గ నరకాది విషయాలు ధూర్తులు రచించారు. ఏయే శాస్త్రాల్లోనైతే మద్యమాంసాలు నైవేద్యంగా సమర్పించాలని రాయబడ్డాయో, వాటిని రాక్షసులు రచించారు. తమను తాము పండితులుగా చెప్పుకొనే వీరందరూ ఈ రచనలను తమ పొట్ట నింపుకోవటానికి చేశారు. చార్వాకుడు ఇటువంటి వారిని, వీరి రచనలనే ఖండించాడు. సర్వప్రాణులకు జ్ఞానుగ్రహాన్ని ప్ర్రాప్తింపజేసేందుకు కృషి చేసి ఈ మతాన్ని విస్తరింపజేశాడు. ఈ చార్వాక మతాన్నే అందరూ అనుసరించాలి. ఇదే అన్ని మతాలలోకెల్లా శ్రేష్ఠమైన మతము. చార్వాక దర్శనము ఇంతటితో సమాప్తము </poem> 6pxtsnis6fg9kpcdkd140ynro11als6 సర్వదర్శన సంగ్రహం/బౌద్ధ దర్శనం 0 2871 6580 6500 2017-09-22T11:17:47Z Veera.sj 1539 2.7 wikitext text/x-wiki <poem> 2.1 తదుత్పత్తి ద్వారానే అవినాభావసంబంధము యొక్క జ్ఞానము కలుగుతుంది. శాస్త్రాలలో ఇదే చెప్పబడినది. "నిప్పు (కారణము) మరియు పొగ (ప్రభావం) ల మధ్య ఉన్న విడదీయలేని సంబంధము నుండో, లేదా, గుర్తింపే నిర్ధారకము గా పరిగణించినపుడో, కలిగే ఫలితమే అవినాభావసంబంధము యొక్క సూత్రము. అంతే కానీ, ఇటువంటి సందర్భాలలో కేవలం కావలసిన ఫలితాన్ని గమనించటం వలనో, లేదా, ఇటువంటివి కాని సందర్భములలో ఫలితాన్ని గమనించకపోవటం వలనో కలుగదు." 2.2 ఎక్కడ పొగ యొక్క బలం ఉన్నదో, అక్కడ అగ్నికి కూడా బలం ఉంటుంది. ఎక్కడ అగ్ని లేదో అక్కడ పొగ లేదు. ఇటువంటి అన్వయ వ్యతిరేక ప్రమాణాలకు అనుసరించి కూడా నిప్పు మరియు పొగల మధ్యనున్న అవినాభావ సంబంధం యొక్క నిర్ధారణ జరుగవచ్చును. అనిశ్చితి మన వ్యవస్థలో తప్పదని తెలిసినపుడు "ఏ కారణం లేకుండానే ఫలితం వస్తుంది అనే వాదన దానికై అదే విమర్శాత్మకం." ఇటువంటి సందర్భాలలో "ఆచరణాత్మక అసంబద్ధతను దూరం కాని సందేహాలనే నివృత్తి చేయాలి" అని అనరాదు .అందుకే, ఎక్కడైతే ఆచరణాత్మక అసంబద్ధత ఉందో, అక్కడ సందేహానికి చోటు ఉండదు అని అంటారు. దీని ఉత్పత్తి నిశ్చయం ద్వారానే ధూమము మరియు వహ్ని యొక్క అవినాభావ సంబంధము నిర్ధారించబడుతుంది. అవగాహన ప్రజ్ఞానాజ్ఞాల వలన ఆచరణకు కారణాలను అన్వేషించటం, అల్ప విషయానికి అవినాభావ సంబంధాన్ని ఆపాదించటం వంటివి ఉద్భవించవచ్చును. నిప్పు మరియు పొగ, ఈ క్రింది ఐదు కారణాల వలన కారకం మరియు ఫలితాల స్థానంలో ఇముడుతాయి. * ఫలితం అనెడిది ఆచరణకు ముందు గుర్తించబడలేదు * కారకం గమనించబడుతోన్నది * ఫలితం గమనించబడి దాని తర్వాత ఆ ఫలితం గుర్తించబడుతుంది * గుర్తించబడలేకపోవటం కూడా ఉన్నది * భౌతిక కారకం ఎంతమాత్రం గుర్తించబడలేకపోయినపుడు ఇలాగే కొన్ని లక్షణాలను గుర్తించి ద్వారా మనం ఒక కారకాన్ని కూడా గుర్తిస్తాం. ఉదా: ఒక చెట్టును, దాని ఆకులు, దానికి పూచిన పుష్పములు, దానికి కాసిన కాయల ద్వారా గుర్తిస్తాం. అయితే, ఎక్కడైతే అసంబద్ధత ఉన్నదో, అవినాభావ సంబంధం మరల మరల గమనించబడినదో, అవినాభావ సంబంధం యొక్క వైఫల్యం అనెడి సందేహాన్ని ఎవరు విస్మరించగలరు? కారకాల వలన ఫలితము చెప్పగలము గాని, ఫలితము వలన ఫలితము చెప్పలేము. గోవు వేరు, ఆశ్వము వేరు. రెంటినీ ఒక గాట కట్టలేము. 2.3 ఎవ్వరైననూ అనుమానం యొక్క ప్రామాణ్యతను స్వీకరించకపోతే గనుక అతనిని ఇలా ప్రశ్నించాలి, "అనుమితి సాక్ష్యం కాదనటానికి నీ వద్ద ఆధారాలున్నవా, లేవా?" ఒకవేళ ఉన్నచో ఆపాదింపు ఆధారం కాదు. ఒకవేళ లేనిచో ఆధారమే లేనిచో ఇక వాదన అనవసరం. ఇది "నా తల్లి గొడ్రాలు" అని చెప్పటం తో సమానం. ఒక రూపంలో ఉన్న ఆధారాలు మరొక రూపంలో ఉన్న తప్పుడు ఆధారాలు అవి ఒకే రకంగా ఉన్నవని తెలుపటం ద్వారా ప్రమాదవశాత్తూ, ప్రేరణను అనుమతించినట్లే. అసలు ఇంద్రియాలకు అందని ఆధారలే లేవని తెలిపితే అనుభూతి చెందలేకపోవటం అనే ప్రశ్న వస్తోంది. అందుకే తథాతథుడు - "సాధారణంగా ఆధారం యొక్క రూపాన్ని అంగీకరించటం అనేది దాని ఉనికి నుండి, అది ఇతరులకు అర్థమయ్యే దానిని బట్టి ఉంటుంది. ఆధారం యొక్క రూపం యొక్క ఉనికి దానిని ప్రశ్నించేవాడి వద్ద నుండి మొదలవుతుంది." 2.4 బౌద్ధ పండితులు నాలుగు రకాల భావనలు ద్వారా పరమ పురుషార్థాలను చర్చిస్తారు. అవే మాధ్యమిక, యోగాచార, సాత్రానిక మరియు వైభాషిక భావనలు. మాధ్యమిక భావనలలో సర్వశూన్యత్వం, యోగాచార భావనలో బాహ్య శూన్యత్వం, సౌత్రాంతికంలో బాహ్యార్థానుమేయత్వ మరియు వైభాషిక భావనలు బాహ్యార్థ ప్రత్యక్షవాదులు ఉన్నవి. దీని గురించిన వివరణాత్మక ప్రస్తావన మరో చోటు ఉన్నది. 2.5 బుద్ధుడు ఒక్కడేనైనను, అతని శిష్యులలో మాత్రం నాలుగు వేర్వేరు దృక్పథాలు ఉండెడివి. సూర్త్యాస్తమయమైనది అనగనే అక్రమ సంబంధాలు నెరుపువాడు ఆ సుఖం వైపు, దొంగతనాలు చేసేవాడు దొంగతనానికి, విద్యార్థి విద్యాభ్యాసానికి ఎలా ఉన్ముక్తులౌతారో, ఈ నాలుగు దృక్పథాలు గల శిష్యులు కూడా అలా ఉన్ముక్తులై బౌద్ధాన్ని ప్రచారం చేశారు. ఈ నాలుగు దృక్పథాలు - * అంతయు క్షణికమే * అంతయు బాధాకరమే * అంతయు దాని యొక్క స్వలక్షణమే * అంతయు శూన్యమే - అని బోధిస్తాయి. ఈ బోధనలానుసారం, కళ్ళ ముందు కదిలిపోయే నీలవర్ణం (లేదే ఏ ఇతర వర్ణాలైనను) దాని (వాటి) ఉనికి నుండే గుర్తించబడతాయి. కాబట్టి మేఘాల వలె, అంతయు క్షణికమే. ఉనికి ఉన్న ఏ వస్తువునూ అస్థాపితం చేయలేం. ఉనికి ఉన్న వస్తువు యొక్క అనుభూతి యొక్క స్థాపన, నీల వర్ణం మరియు ఇతర తాత్కాలిత విషయాలలో కలిగి ఉంటుంది. తాత్కాలితం కాని దాని స్థాపన యాదృచ్చికత మరియు అతాత్కాలితం నుండి వేర్పడుతుంది. ఉనికి అనెడిది యాదృచ్చికత మరియు వారసత్వం క్రింద ఉంటాయి. వీటి మధ్య మరేదీ ఉండదు. 2.6 కొందరు ఇలా ప్రశ్నించవచ్చును. వాస్తవిక సామర్థ్యం అశాశ్వతాలలో ఎందుకు ఉండకూడదు? శాశ్వతత్వం గా చెప్పబడే వాటిలో ప్రస్తుత వాస్తవిక సామర్థ్యంగా ఉన్నపుడు భూత భవిష్యత్ వాస్తవిక సామర్థ్యాలు ఉన్నవా? దానికి అంతటి శక్తే ఉంటే, భూత భవిష్యత్ వాస్తవిక సామర్థ్యాలలో అది ఉండకుండా పోలేదు. దానికి శక్తి లేదని మనం చెప్పలేము. పర్యవసానాన్ని మనం ముందే అంచనా వేస్తాం. కారకాలు మరియు దాని పరిధి చాలా శక్తివంతమైనవి. శాశ్వతత్వానికి భూత భవిష్యత్ వాస్తవిక సామర్థ్యాలు లేకపోతే అది ఏమీ చేయలేదు. ఎందుకంటే వాస్తవిక సామర్థ్యం శక్తి నుండే ఉద్భవిస్తుంది కనుక. ఎప్పటికీ ఏమీ చేయలేనిది, అప్పటికి అది చేయలేదు. ఒక రాయి, ఒక పురుగుకు ఎప్పుడైనా జన్మనిస్తుందా? 2.7 ఒకదాని తర్వాత ఒకటిగా వచ్చే అనుబంధాలు ఉన్నవని భావించినచో, శాశ్వత సత్వమునకు భూత భవిష్యత్ వాస్తవిక సామర్థ్యమున్నదని భావించవలెను. అలా అయినచో, ఈ అనుబంధాలు సత్వానికి సహాయపడగలవా అనే ప్రశ్న ఉదయిస్తుంది. సహాయపడలేవంటే అవి అవసరం లేదు. అవి ఏమీ చేయలేవు. సహాపడగలవంటే ఈ సహాయమే కారణము కానీ అశాశ్వతము కారణము కాదు. తదుత్పత్తి ఉన్ననూ, లేకున్ననూ ఫలితం తర్వాత వస్తుంది. అందుకే - "వర్షం, ఎండలతో ఆత్మకు ఏమి పని ఉన్నది? వాటి ప్రభావం మనిషి యొక్క చర్మము పైన మాత్రమే ఉంటుంది. ఆత్మయే చర్మము వలె ఉన్నపుడు, వాటి ప్రభావం ఆశాశ్వతం. చర్మమే ఆత్మ వలె ఉన్నపుడు, దానిపై వాటి ప్రభావమనేదే ఉండదు." 2.8 2.9 2.10 2.11 ఉనికిలో ఉన్న ప్రతి ఒక్కటి, తరలిపోతున్న మేఘం వంటిది. ఉనికిలో ఉన్న దాని యొక్క శక్తి వాస్తవిక సామర్థ్యానికి సంబంధించినది, ఆదర్శాలకు చెందినది. అయితే (ఆకాశం వంటి) శాశ్వతమైన వాటిలో మాత్రం ఈ శక్తి శాశ్వతంగా నిలిచి ఉండదు. ఒక్కటే రూపమన్నది లేనే లేదు. అదే ఉండి ఉంటే, ఒక దాని యొక్క పని మరొక్కటి చేసేది. కావున (వారసత్వం మరియు సమకాలీనత) అనెడి రెండు కారణములచేత క్షణికమైన మార్పు మనం ఋజువు చేయవలసినవాటిలో ఆమోదయోగ్యం మరియు నిత్యం సత్యంగా ఉండిపోతుంది. 2.12 2.13 2.14 వర్తమాన పదార్థం అన్యస్థానంలో జన్మించవచ్చును. కానీ తమ స్థానం నుండే క్రియాశీలకంగానే ఉంటారో, వారందరి స్థితీ ఇలాగే ఉంటుంది. ఇది యుక్తి మతం కాదు. ఏ స్థానం నుండి భావపదార్థం వర్తమానంలో ఉంటుందో వేరే విధముగా గమనము చెందే భావపదార్థానికి, ఆ స్థానములో ఇదివరకూ లేని వస్తువుకు ఆ స్థానం తో ఆ ఎటువంటి సంబంధం ఉండదు. పరలోకములో కూడా దీని రూపము ఈషణ్మాత్రం కూడా ఉండదు. ఆ పదార్థము పూర్వాధార పరిత్యాగము చేయదు. 2.16 కారణం యొక్క అవసరం ఉనికిలో ఉన్న (ఆకాశం వంటి) వాటికి సరితూగదు. (పుష్పాలు/ఆకాశం వంటి వాటికి) ప్రభావమే లేనిచో ఏ కారణము ప్రయోజనకరమైనది కాదు. అలంకారవతారం లో బుద్ధుడు అందుకే ఇలా అన్నాడు - మేధస్సుచే భేదమును గుర్తించగలిగిన వాటికి తత్త్వాన్ని నిర్ధారించలేము. అందుకే అటువంటివి వివరించలేనివిగా, తత్త్వమే లేని వాటిగా చూపించబడ్డాయి. ఉనికిలో ఉన్నదేదీ ఫలితమును తప్పించుకొనలేదు. అందుకే మేధావులు ఉనికిలోనున్నదాని గురించి ఆలోచించిన క్షణమే అవి మాయమౌతాయి అని తెలిపిరి. మతపరమైన యాచకుడు, ప్రేమికుడు మరియు శునకములచే ఒకే స్త్రీ శవంగా, కామాన్ని తీర్చెడిదిగా మరియు మాంసపు ముద్దగా మూడు విధములుగా అర్థం చేసుకొనబడుతుంది. 2.19 ఒక పరమాణువు ఆరు పరమాణువులతో కలిస్తే, దానికి ఆరు ఉపరితలాలు ఏర్పడతాయి. వీటిని ఒక్కొక్కటిగా పరిగణిస్తే ఇవి ఒక దేహంలో భాగాలే. అంతా శూన్యమే అని మేధస్సు గుర్తించవలసిన అవసరం ఉన్నది, ఏ ప్రజ్ఞానముయు అక్కడ నిగూఢమై లేదు. గ్రాహ్యతకు, గ్రాహకుడికి ఇట్టే భేదం లేనందున మేధస్సు దానికై అదే ప్రకాశిస్తూ ఉంటుంది. 2.20 ఆత్మకు మేధస్సుకు మధ్య భేదం ఊహాత్మక అవగాహనలతో లేదు. అయిననూ గ్రాహ్యత మరియు గ్రాహకుడు అనెడి రెండు జ్ఞానముల యొక్క కలయికవలెనే అని అనిపించును. 2.21 2.22 2.23 గతంలో గ్రాహ్యత కలిగు ఉంటేనే ఇప్పుడు గత గ్రాహ్యతను గుర్తించవచ్చును. ఒక వస్తువు యొక్క సమర్థవంతమైన అనుమితి దానిపై ఏ రూపం అయితే విధించబడినదో, ఆ రూపంగానే చేకూరుతుంది. ఒకే వస్తువులో సగభాగాన్ని వదిలేసి, మిగత సగంతో అనుకొన్నది సాధించలేము. అదే విధంగా ఒక గుర్తించవలసిన వస్తువు యొక్క గుర్తింపు చే కలిగే ఆధారాలు గుర్తించే వారి స్వభావాన్ని బట్టి ఉంటుంది. 2.24 ఎవరికైతే అహం పై జ్ఞానం ఉంటుందో, వారికే ఆలయజ్ఞానం కూడా ఉంటుంది. నీలాదుల ఉల్లేఖనం ఉంటుందో, వారికే ప్రవృత్తిజ్ఞానం కూడా ఉంటుంది. </poem> 8cmttzvv0u6iiw9rnkavj5si8j4g2f5 మూస:వికీసోర్స్ 10 2874 6480 6478 2016-09-10T13:22:31Z K.Venkataramana 1198 wikitext text/x-wiki <noinclude> {{మూస:వికీపీసోర్స్/doc}} </noinclude> <div class="sister-wikipedia"><div class="sister-project"><div class="noprint" style="clear: right; border: solid #aaa 1px; margin: 0 0 1em 1em; font-size: 90%; background: #f9f9f9; width: 250px; padding: 4px; text-align: left; float: right;"> <div style="float: left;">[[Image:wikisource-logo.svg|50px|none| ]]</div> <div style="margin-left: 60px;">{{#if:{{{lang|}}}|{{{{{lang}}}}}&nbsp;}}[[s:వికీసోర్స్|వికీసోర్స్]] లో వ్యాసం: <div style="margin-left: 10px;">'''''[[s:{{#if:{{{lang|}}}|{{{lang}}}:}}{{ucfirst:{{{1|{{PAGENAME}}}}}}}|{{ucfirst:{{{2|{{{1|{{PAGENAME}}}}}}}}}}]]'''''</div> </div> </div> </div></div> dru0lpadrggfvpba3my0v1rcohb9cie మూస:Sister 10 2875 21236 6413 2021-07-05T01:51:55Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మూస:Sister]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{side box | position = {{{position|}}} | image = {{#switch: {{{image|}}} | none = <!-- "image=none", do nothing --> | = <!-- No image fed, select an image --> [[Image:{{#switch: {{lc: {{{project|}}} }} | commons = Commons-logo.svg | meta|metawiki|m = Wikimedia Community Logo.svg | wikibooks|wbk|wb|b = Wikibooks-logo.svg | wikiquote|quote|wqt|q = Wikiquote-logo.svg | wikipedia|wp|w = Wikipedia-logo.svg | wikisource|source|ws|s = Wikisource-logo.svg | wiktionary|wkt|wdy|d = Wiktionary-logo.svg | wikinews|news|wnw|n = Wikinews-logo.svg | wikispecies|species = Wikispecies-logo.svg | wikiversity|wvy|v = Wikiversity-logo.svg | mediawiki|mw = Mediawiki.png | wikivoyage|voy = Wikivoyage-logo.svg | #default = Wikimedia-logo.svg }}|40x40px|link={{sec link image | {{#switch: {{lc: {{{project|}}} }} | commons = commons | meta|metawiki|m = meta | wikibooks|wbk|wb|b = b | wikiquote|quote|wqt|q = q | wikipedia|wp|w = w | wikisource|source|ws|s = s | wiktionary|wkt|wdy|d = wikt | wikinews|news|wnw|n = n | wikispecies|species = species | wikiversity|wvy|v = v | mediawiki|mw = mw | wikivoyage|voy = voy | #default = <!--Just for demonstration--> }} | {{{1| Special:Search/{{PAGENAME}} }}} | lang = {{{lang|}}} }}| Search {{#switch: {{lc: {{{project}}} }} | commons = Wikimedia Commons | meta|metawiki|m = Meta | wikibooks|wbk|wb|b = Wikibooks | wikiquote|quote|wqt|q = Wikiquote | wikipedia|wp|w = Wikipedia | wikisource|source|ws|s = Wikisource | wiktionary|wkt|wdy|d = Wiktionary | wikinews|news|wnw|n = Wikinews | wikispecies|species = Wikispecies | wikiversity|wvy|v = Wikiversity | mediawiki|mw = MediaWiki | wikivoyage|voy = Wikivoyage | #default = sister project }}]] | #default = {{{image|}}} }} | text = {{{text}}} | below = {{{below|}}} | imageright = {{{imageright|}}} }}<noinclude> {{documentation}} <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> ta04jepotsvsgpt563f4kqksp04jpx0 మూస:Side box 10 2876 21197 21196 2021-07-05T01:51:54Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మూస:Side_box]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{#invoke:Side box|main}}<noinclude> {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage, and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> s1zpy5c500y28mjgve7gykq14088u4e మూస:Documentation 10 2877 6415 2016-09-10T10:16:42Z K.Venkataramana 1198 '<!-- Automatically add {{pp-template}} to protected templates. -->{{template other | {{#ifeq: {{PROTECTIONLEVEL:mov...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki <!-- Automatically add {{pp-template}} to protected templates. -->{{template other | {{#ifeq: {{PROTECTIONLEVEL:move}} | sysop | {{pp-template}} | {{#if: {{PROTECTIONLEVEL:edit}} | {{pp-template}} | <!--Not protected, or only semi-move-protected--> }} }} }}<!-- Start of green doc box. -->{{documentation/core2 | heading = {{{heading|¬}}} <!--Empty but defined means no header--> | heading-style = {{{heading-style|}}} | content = {{{content|}}} | link box = {{{link box|}}} <!--So "link box=off" works--> <!--Some namespaces must have the /doc in talk space--> | docspace = {{#switch: {{SUBJECTSPACE}} | {{ns:0}} | {{ns:File}} | {{ns:MediaWiki}} | {{ns:Category}} = {{TALKSPACE}} | #default = {{SUBJECTSPACE}} }} <!--For debug purposes--> | not-docspace = {{#switch: {{SUBJECTSPACE}} | {{ns:0}} | {{ns:File}} | {{ns:MediaWiki}} | {{ns:Category}} = {{SUBJECTSPACE}} | #default = {{TALKSPACE}} }} | 1 = {{{1|}}} <!--Other docname, if fed--> <!--The namespace is added in /core2--> | template page = {{#switch: {{SUBPAGENAME}} | sandbox | testcases = {{BASEPAGENAME}} | #default = {{PAGENAME}} }} }}<!--End of green doc box--><noinclude> <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> ohfsg2tcs94u3bmf2vpu5hh1njsn6uo మూస:Template other 10 2878 6416 2016-09-10T10:17:29Z K.Venkataramana 1198 '{{#switch: <!--If no or empty "demospace" parameter then detect namespace--> {{#if:{{{demospace|}}} | {{lc: {{{...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki {{#switch: <!--If no or empty "demospace" parameter then detect namespace--> {{#if:{{{demospace|}}} | {{lc: {{{demospace}}} }} <!--Use lower case "demospace"--> | {{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:Template}} | template | other }} }} | template = {{{1|}}} | other | #default = {{{2|}}} }}<!--End switch--><noinclude> {{documentation}} <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> cvkjlklng1pkwovf929h62cec6yrb8f మూస:Documentation/core2 10 2879 6417 2016-09-10T10:18:01Z K.Venkataramana 1198 '{{documentation/core | heading = {{{heading|¬}}} <!--Empty but defined means no header--> | heading-style = {{{hea...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki {{documentation/core | heading = {{{heading|¬}}} <!--Empty but defined means no header--> | heading-style = {{{heading-style|}}} | content = {{{content|}}} | docpage = {{#if: {{{1|}}} | {{{1|}}} | {{{docspace|{{NAMESPACE}}}}}:{{{template page|{{PAGENAME}}}}}/doc }} | doc exist = {{#ifexist: {{#if: {{{1|}}} | {{{1|}}} <!--Other docname fed--> | {{{docspace|{{NAMESPACE}}}}}:{{{template page|{{PAGENAME}}}}}/doc }} | yes }} | docname fed = {{#if: {{{1|}}} | yes }} | sandbox = {{{docspace|{{NAMESPACE}}}}}:{{{template page|{{PAGENAME}}}}}/sandbox | testcases = {{{docspace|{{NAMESPACE}}}}}:{{{template page|{{PAGENAME}}}}}/testcases | template page = {{NAMESPACE}}:{{{template page|{{PAGENAME}}}}} | link box = {{{link box|}}} <!--So "link box=off" works--> | not-docspace = {{{not-docspace|}}} }}<noinclude> {{pp-template}} <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> [[Category:Template subpages|{{PAGENAME}}]] </noinclude> j1ofqbjf09s5yle5sn49xbjkaclnb2m మూస:Documentation/core 10 2880 6418 2016-09-10T10:18:33Z K.Venkataramana 1198 '<!-- Start of green doc box --><div id="template-documentation" class="template-documentation"><!-- Add the heading...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki <!-- Start of green doc box --><div id="template-documentation" class="template-documentation"><!-- Add the heading at the top of the doc box: -->{{#ifeq: {{{heading|¬}}} | <!--Defined but empty--> | <!--"heading=", do nothing--> | <div style="padding-bottom: 3px; border-bottom:thin solid #aaddff; margin-bottom:1ex;"><span style="{{#if: {{{heading-style|}}} | {{{heading-style|}}} | {{#ifeq: {{SUBJECTSPACE}} | {{ns:Template}} | font-weight: bold; font-size: 125% | font-size: 150% }} }}">{{#switch: {{{heading|¬}}} | ¬ = <!--"heading" not defined in this or previous level--> {{#switch: {{SUBJECTSPACE}} | {{ns:Template}} = [[File:Office-book.svg|30px|link=|alt=]] Template documentation | {{ns:File}} = Summary | #default = Documentation }} | #default = <!--"heading" has data or is empty but defined--> {{{heading|}}} }}</span>{{#if: {{{content|}}} | | <!--Add the [edit][purge] or [create] links--> <span class="mw-editsection plainlinks" id="doc_editlinks">{{#if: {{{doc exist|yes}}} | [[{{fullurl:{{{docpage|{{FULLPAGENAME}}/doc}}}|action=edit}} edit]] [[{{fullurl:{{{docpage|{{FULLPAGENAME}}/doc}}}|action=history}} history]] [{{purge|purge}}] | [[{{fullurl:{{{docpage|{{FULLPAGENAME}}/doc}}}|action=edit&preload=Template:Documentation/preload}} create]] }}</span> }}</div> }}<!-- Load the /doc content: Note: The line breaks between this comment and the if-case and between the if-case and the following div are necessary so "=== Headings ===" at the start and end of docs are interpreted. --> {{#if: {{{content|}}} | {{{content|}}} | {{#if: {{{doc exist|yes}}} | {{ {{{docpage|{{FULLPAGENAME}}/doc}}} }} }} }} <div style="clear: both;"></div><!--So right or left floating items don't stick out of the doc box.--> </div><!--End of green doc box--> qhaaq96qs1bkev8sbpfc3ms0n2kqa5f మూస:Documentation/core/doc 10 2881 6419 2016-09-10T10:19:06Z K.Venkataramana 1198 '{{Documentation subpage}} <!-- PLEASE ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS AT THE BOTTOM OF THIS PAGE --> This is the {{tl|...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki {{Documentation subpage}} <!-- PLEASE ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS AT THE BOTTOM OF THIS PAGE --> This is the {{tl|documentation/core}} sub-template. Do not use this template directly, use {{tl|documentation}} instead. {{tl|documentation}} calls {{tl|documentation/core2}} which in turn calls this template. This template holds most of the code for {{tl|documentation}}, while {{tl|documentation}} and {{tl|documentation/core2}} do parameter preprocessing. Thus simplifying the code. === Technical details === This sub-template currently expects these parameters: <pre> {{documentation/core | heading = {{{heading|¬}}} <!--Note that the "¬" is necessary so we can detect the difference between empty and undefined--> | heading-style = {{{heading-style|}}} | content = {{{content|}}} <!--Text instead of a /doc page--> | link box = {{{link box|}}} <!--So "link box=off" works--> | docpage = <!--Full pagename of the doc page--> | doc exist = <!--"yes" if the doc page exists, empty string if not--> | docname fed = <!--"yes" if a docname was manually fed--> | sandbox = <!--Full pagename of the /sandbox--> | testcases = <!--Full pagename of the /testcases--> | template page = <!--Full pagename where the {{documentation}} template is placed, but without ending /sandbox or /testcases. Note: Unfortunately might not be the "correct" namespace if the template is in subject space and the {{documentation}} template is in talk space or the other way around.--> }} </pre> For more documentation see {{tl|documentation}}. <includeonly> <!-- CATEGORIES AND INTERWIKIS HERE, THANKS --> [[Category:Template documentation|{{PAGENAME}}]] </includeonly> qy38r199smhhsjkx3cd3dlnh3unvacw మూస:Documentation subpage 10 2882 6420 2016-09-10T10:19:39Z K.Venkataramana 1198 '<includeonly>{{#ifeq: {{lc:{{#titleparts:{{PAGENAME}}||-1}}}} | {{{override|doc}}} | <!-- doc page --> </includeonl...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#ifeq: {{lc:{{#titleparts:{{PAGENAME}}||-1}}}} | {{{override|doc}}} | <!-- doc page --> </includeonly>{{ #ifeq: {{{doc-notice|show}}} | show | {{ombox | type = notice | image = [[File:Edit-copy green.svg|40px|link=|alt=]] | text = '''This is a [[w:Wikipedia:Template documentation|documentation]] [[w:Wikipedia:Subpages|subpage]] for {{{1|[[:{{SUBJECTSPACE}}:{{#if:{{#titleparts:{{PAGENAME}}|-1}}|{{#titleparts:{{PAGENAME}}|-1}}|{{PAGENAME}}}}]]}}}''' <small>(see that page for the {{ #if: {{{text1|}}} | {{{text1}}} | {{ #ifeq: {{SUBJECTSPACE}} | {{ns:User}} | {{lc:{{SUBJECTSPACE}}}} template | {{ #if: {{SUBJECTSPACE}} | {{lc:{{SUBJECTSPACE}}}} | article }}}}}} itself)</small>.<br />It contains usage information, categories, and other content that are not part of the original {{ #if: {{{text2|}}} | {{{text2}}} | {{ #if: {{{text1|}}} | {{{text1}}} | {{ #ifeq: {{SUBJECTSPACE}} | {{ns:User}} | {{lc:{{SUBJECTSPACE}}}} template page | {{ #if: {{SUBJECTSPACE}} |{{lc:{{SUBJECTSPACE}}}} page|article}}}}}}}}. }} }}{{DEFAULTSORT:{{{defaultsort|{{PAGENAME}}}}}}}{{ #if: {{{inhibit|}}} | <!-- skip --> | [[Category:{{ #if: {{SUBJECTSPACE}} | {{SUBJECTSPACE}} | Article }} documentation<noinclude>| </noinclude>]] }}<includeonly> | <!-- if not on a /doc subpage, do nothing --> }}</includeonly><noinclude> {{documentation}} <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> b2x02dh0fgfvoi8buag0bck1rilztnb మూస:Ombox 10 2883 6421 2016-09-10T10:20:08Z K.Venkataramana 1198 '{{#ifeq:{{{small|}}}|yes | {{ombox/core | small = yes | type = {{{type|}}} | image = {{#if:{{{smallimage|}}}|...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki {{#ifeq:{{{small|}}}|yes | {{ombox/core | small = yes | type = {{{type|}}} | image = {{#if:{{{smallimage|}}}| {{{smallimage}}} | {{{image|}}} }} | imageright = {{#if:{{{smallimageright|}}} | {{{smallimageright}}} | {{{imageright|}}} }} | style = {{{style|}}} | textstyle = {{{textstyle|}}} | text = {{#if:{{{smalltext|}}}| {{{smalltext}}} | {{{text}}} }} }} | {{ombox/core | type = {{{type|}}} | image = {{{image|}}} | imageright = {{{imageright|}}} | style = {{{style|}}} | textstyle = {{{textstyle|}}} | text = {{{text}}} }} }}<noinclude> {{documentation}} <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> 0vny1zhwz82la4y098t255kpeag7iys మూస:Ombox/core 10 2884 6422 2016-09-10T10:20:45Z K.Venkataramana 1198 '<table class="plainlinks ombox {{#ifeq:{{{small}}}|yes|mbox-small}} {{#switch:{{{type|}}} | speedy = ombox-speed...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki <table class="plainlinks ombox {{#ifeq:{{{small}}}|yes|mbox-small}} {{#switch:{{{type|}}} | speedy = ombox-speedy | delete = ombox-delete | content = ombox-content | style = ombox-style | move = ombox-move | protection = ombox-protection | notice <!-- notice = default --> | #default = ombox-notice }}" style="{{{style|}}}"> <tr> {{#ifeq:{{{image|}}}|none | <!-- No image. Cell with some width or padding necessary for text cell to have 100% width. --><td class="mbox-empty-cell"></td> | <td class="mbox-image"> {{#if:{{{image|}}} | {{{image}}} | [[File:{{#switch:{{{type|}}} | speedy = Ambox warning pn.svg | delete = Ambox warning pn.svg | content = Ambox Content.svg | style = Edit-clear.svg | move = Merge-split-transwiki default.svg | protection = Padlock-silver-medium.svg | notice <!-- notice = default --> | #default = Information icon4.svg }} | {{#ifeq:{{{small|}}}|yes | 30x30px | 40x40px }}|link=|alt=]] }}</td> }} <td class="mbox-text" style="{{{textstyle|}}}"> {{{text}}} </td> {{#if:{{{imageright|}}} | {{#ifeq:{{{imageright|}}}|none | <!-- No image. --> | <td class="mbox-imageright"> {{{imageright}}} </td> }} }} </tr> </table><!-- Detect and report usage with faulty "type" parameter: -->{{#switch:{{{type|}}} | <!-- No type fed, is also valid input --> | speedy | delete | content | style | move | protection | notice = <!-- Do nothing, valid "type" --> | #default = <div style="text-align: center;">This message box is using an invalid "type={{{type|}}}" parameter and needs fixing.</div> }}<noinclude> {{documentation}} <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> 8u95ns9sow79kjkzhwg61l1fyn1mpby మూస:Ombox/doc 10 2885 6423 2016-09-10T10:21:33Z K.Venkataramana 1198 '{{documentation subpage}} {{high-risk|1,000+}} <!-- PLEASE ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS AT THE BOTTOM OF THIS PAGE -...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki {{documentation subpage}} {{high-risk|1,000+}} <!-- PLEASE ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS AT THE BOTTOM OF THIS PAGE --> {{mbox templates}} This is the {{tl|ombox}} or '''other pages message box''' meta-template. It is used to build message box templates for pages of the types: User, Wikibooks, MediaWiki, Template, Help, Subject, and any new future namespaces. That is, page types not covered by {{tl|ambox}}, {{tl|tmbox}}, {{tl|imbox}} or {{tl|cmbox}}. Thus it should ''not'' be used for boxes for articles, talk pages, image pages or category pages. This template works almost exactly like {{tl|ambox}} and uses the same parameters. === Usage === Simple usage example: <pre> {{ombox | text = Some text.}} </pre> {{ombox | text = Some text.}} Complex example: <pre> {{ombox | type = style | image = [[File:Emblem-question-yellow.svg|40px|link=]] | style = width: 400px; | textstyle = color: red; font-weight: bold; font-style: italic; | text = The message body text. }} </pre> {{ombox | type = style | image = [[File:Emblem-question-yellow.svg|40px|link=]] | style = width: 400px; | textstyle = color: red; font-weight: bold; font-style: italic; | text = The message body text. }} === Other pages message box types === The following examples use different '''type''' parameters but use no image parameters thus they use the default images for each type. {{ombox | type = speedy | text = type=<u>speedy</u> – Speedy deletion templates. }} {{ombox | type = delete | text = type=<u>delete</u> – Deletion templates. }} {{ombox | type = content | text = type=<u>content</u> – Major warnings and problems. }} {{ombox | type = style | text = type=<u>style</u> – Minor warnings and problems. }} {{ombox | type = notice | text = type=<u>notice</u> – Notices and messages of any kind, both permanent and temporary. }} {{ombox | type = move | text = type=<u>move</u> – Merge, split, rename and transwiki messages and proposals. }} {{ombox | type = protection | text = type=<u>protection</u> – Protection templates when shown on "other pages". }} === Examples === Some examples using the "notice" style: {{ombox | text = No type and no image given ('''default''') }} {{ombox | image = none | text = No type and '''image=none''' – No image is used and the '''text''' uses the whole message box area. }} {{ombox | image = [[Image:Gnome globe current event.svg|42px]] | imageright = [[Image:Nuvola apps bookcase.svg|40px]] | text = image = <nowiki>[[Image:Gnome globe current event.svg|42px]]</nowiki> <br /> imageright = <nowiki>[[Image:Nuvola apps bookcase.svg|40px]]</nowiki> }} {{ombox | type = notice | image = [[Image:Blue check.svg|30px]] | text = '''This page documents an official [[Wikibooks:Policies and guidelines|Wikibooks policy]]''' that the Wikibooks community has accepted and Wikibookians '''must follow'''. Except for minor edits, please make use of the [[{{TALKPAGENAME}}|discussion page]] to propose changes to this policy. }} {{ombox | type = notice | image = [[Image:Nutshell.png|30px]] | text = '''This page in a nutshell:''' This template is used to build message boxes for all pages that are ''not'' book pages, talk pages, image pages or category pages. }} === Parameters === List of all parameters: <pre> {{ombox | type = speedy / delete / content / style / notice / move / protection | image = none / [[Image:Some image.svg|40px]] | imageright = [[Image:Some image.svg|40px]] | style = CSS values | textstyle = CSS values | text = The message body text. | small = {{{small|}}} / yes | smallimage = none / [[Image:Some image.svg|30px]] | smallimageright = none / [[Image:Some image.svg|30px]] | smalltext = A shorter message body text. }} </pre> '''type''' :If no '''type''' parameter is given the template defaults to type '''notice'''. That means it gets a gray border. '''image''' :'''No parameter''' = If no '''image''' parameter is given the template uses a default image. Which default image it uses depends on the '''type''' parameter. :'''An image''' = Should be an image with usual wiki notation. 40px - 50px width are usually about right depending on the image height to width ratio. (But the message box can handle images of any size.) For example: ::<code><nowiki>image = [[Image:Crystal package settings.png|40px]]</nowiki></code> :'''none''' = Means that no image is used. '''imageright''' :'''No parameter''' = If no '''imageright''' parameter is given then no image is shown on the right side. :'''An image''' = Should be an image with usual wiki notation. 40px - 50px width are usually about right depending on the image height to width ratio. (But the message box can handle images of any size.) For example: ::<code><nowiki>imageright = [[Image:Nuvola apps bookcase.png|40px]]</nowiki></code> :'''Anything''' = Any other object that you want to show on the right side. '''style''' :Optional [[Cascading Style Sheets|CSS]] values used by the entire message box table. Without quotation marks <code>" "</code> but with the ending semicolons <code>;</code>. For example: ::<code>style = margin-bottom: 0.5em;</code> '''textstyle''' :Optional [[Cascading Style Sheets|CSS]] values used by the text cell. For example: ::<code>textstyle = text-align: center;</code> '''text''' :The message body text. ==== The small parameters ==== {{ombox | small = yes | text = small = yes }} {{ombox | type = style | small = yes | text = type = style <br /> small = yes }} '''small''' :'''yes''' = Makes it a smaller right floating message box. This also makes the default images smaller. Note that any data fed to the '''smallimage''', '''smallimageright''' and '''smalltext''' parameters is only used if "small=yes". To make it so your template also understands the small parameter you can use this code: ::<code><nowiki>small = {{{small|}}}</nowiki></code> {{ombox | small = yes | image = [[Image:Replacement filing cabinet.svg|50px]] | smallimage = [[Image:Replacement filing cabinet.svg|32px]] | text = small = yes <br> image = <nowiki>[[Image:Replacement filing cabinet.svg|50px]]</nowiki> <br> smallimage = <nowiki>[[Image:Replacement filing cabinet.svg|32px]]</nowiki> }} '''smallimage''' :'''No parameter''' = If no '''smallimage''' parameter is given then this template falls back to use the '''image''' parameter. If the '''image''' parameter also is empty then a small default image is used. :'''An image''' = Should be an image with usual wiki notation. 30px width is usually about right. For example: ::<code><nowiki>smallimage = [[Image:Replacement filing cabinet.svg|30px]]</nowiki></code> :'''none''' = Means that no image is used. This overrides any image fed to '''image''', when "small=yes". {{ombox | small = yes | imageright = [[Image:Nuvola apps bookcase.png|50px]] | smallimageright = none | text = small = yes <br> imageright = <nowiki>[[Image:Nuvola apps bookcase.png|50px]]</nowiki> <br> smallimageright = none }} '''smallimageright''' :'''No parameter''' = If no '''smallimageright''' parameter is given then this template falls back to use the '''imageright''' parameter. If the '''imageright''' parameter also is empty then no image is shown on the right side. :'''An image''' = Should be an image with usual wiki notation. 30px width is usually about right. For example: ::<code><nowiki>smallimageright = [[Image:Nuvola apps bookcase.png|30px]]</nowiki></code> :'''Anything''' = Any other object that you want to show on the right side. :'''none''' = Means that no right side image is used. This overrides any image fed to '''imageright''', when "small=yes". '''smalltext''' :A shorter version of the message body text. If no '''smalltext''' parameter is given then this template falls back to use the '''text''' parameter. === Technical details === If you need to use special characters in the text parameter then you need to escape them like this: <pre> {{ombox | text = <div> Equal sign = and a start and end brace { } work fine as they are. But here is a pipe {{!}} and two end braces &lt;nowiki>}}&lt;/nowiki>. And now a pipe and end braces &lt;nowiki>|}}&lt;/nowiki>. </div> }} </pre> {{ombox | text = <div> Equal sign = and a start and end brace { } work fine as they are. But here is a pipe {{!}} and two end braces <nowiki>}}</nowiki>. And now a pipe and end braces <nowiki>|}}</nowiki>. </div> }} This template uses the ombox CSS classes in [[MediaWiki:Common.css/Mboxes.css]] for most of its looks, thus it is fully skinnable. This template calls {{tl|ombox/core}} which holds most of the code for {{tl|ombox}}, while {{tl|ombox}} itself does parameter preprocessing. Internally this meta-template uses HTML markup instead of wiki markup for the table code. That is the usual way we make meta-templates since wiki markup has several drawbacks. For instance it makes it harder to use [[m:Help:ParserFunctions|parser functions]] and special characters in parameters. === See also === {{Mbox templates see also}} <includeonly> <!-- CATEGORIES AND INTERWIKIS HERE, THANKS --> [[Category:Metatemplates|{{PAGENAME}}]] </includeonly> fkwez6473z7itgq8xzxqwloj7vxpc50 మూస:High-risk 10 2886 6424 2016-09-10T10:22:28Z K.Venkataramana 1198 '{{ombox | type = content | text = '''This template is used on {{#if:{{{1|}}}|{{{1}}}|a very large number of}} {{plai...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki {{ombox | type = content | text = '''This template is used on {{#if:{{{1|}}}|{{{1}}}|a very large number of}} {{plainlinks|{{fullurl:Special:Whatlinkshere/{{#ifeq:{{#titleparts:{{FULLPAGENAME}}||-1}}|doc|{{#titleparts:{{FULLPAGENAME}}|-1}}|{{FULLPAGENAME}}}}|hideredirs=1&hidelinks=1&limit=1000}}|pages}}.''' <br />To avoid large-scale disruption and unnecessary server load, any changes should first be tested in the [[Template:Template sandbox|template sandbox]] or a user subpage. The tested changes can then be added in one single edit to this template. Please consider discussing any changes on {{#if:{{{2|}}}|[[{{{2}}}]]|the [[{{#ifeq:{{SUBPAGENAME}}|doc| {{TALKSPACE}}:{{BASEPAGENAME}} | {{TALKPAGENAME}} }}|talk page]]}} before implementing them. }}<noinclude> {{Documentation}} <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> cqrj0ymllfaj90gajl3vasad2womge6 మూస:Plainlinks 10 2887 6425 2016-09-10T10:23:14Z K.Venkataramana 1198 '<includeonly><span class="plainlinks">[{{{1|{{{URL|{{{url|}}}}}}}}} {{{2|{{{NAME|{{{name|}}}}}}}}}]</span></includeon...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki <includeonly><span class="plainlinks">[{{{1|{{{URL|{{{url|}}}}}}}}} {{{2|{{{NAME|{{{name|}}}}}}}}}]</span></includeonly><noinclude> {{template doc}} </noinclude> gt0o9yaqsmeoowis9dop1ji6g9cmso4 మూస:Template doc 10 2888 6426 2016-09-10T10:23:50Z K.Venkataramana 1198 '<!-- Automatically add {{pp-template}} to protected templates. -->{{template other | {{#ifeq: {{PROTECTIONLEVEL:mov...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki <!-- Automatically add {{pp-template}} to protected templates. -->{{template other | {{#ifeq: {{PROTECTIONLEVEL:move}} | sysop | {{pp-template}} | {{#if: {{PROTECTIONLEVEL:edit}} | {{pp-template}} | <!--Not protected, or only semi-move-protected--> }} }} }}<!-- Start of green doc box. -->{{documentation/core2 | heading = {{{heading|¬}}} <!--Empty but defined means no header--> | heading-style = {{{heading-style|}}} | content = {{{content|}}} | link box = {{{link box|}}} <!--So "link box=off" works--> <!--Some namespaces must have the /doc in talk space--> | docspace = {{#switch: {{SUBJECTSPACE}} | {{ns:0}} | {{ns:File}} | {{ns:MediaWiki}} | {{ns:Category}} = {{TALKSPACE}} | #default = {{SUBJECTSPACE}} }} <!--For debug purposes--> | not-docspace = {{#switch: {{SUBJECTSPACE}} | {{ns:0}} | {{ns:File}} | {{ns:MediaWiki}} | {{ns:Category}} = {{SUBJECTSPACE}} | #default = {{TALKSPACE}} }} | 1 = {{{1|}}} <!--Other docname, if fed--> <!--The namespace is added in /core2--> | template page = {{#switch: {{SUBPAGENAME}} | sandbox | testcases = {{BASEPAGENAME}} | #default = {{PAGENAME}} }} }}<!--End of green doc box--><noinclude> <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> ohfsg2tcs94u3bmf2vpu5hh1njsn6uo మూస:Mbox templates 10 2889 6427 2016-09-10T10:24:56Z K.Venkataramana 1198 '{{Navbox | navbar = off | name = Mbox templates | state = off | style = width: auto; float: right; margin: 0em 0em 0e...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki {{Navbox | navbar = off | name = Mbox templates | state = off | style = width: auto; float: right; margin: 0em 0em 0em 1em; | title = Message box <br> meta-templates | list1 = {{tlx|ambox}} &nbsp; ([[Template talk:ambox|t]]) | list2 = {{tlx|tmbox}} &nbsp; ([[Template talk:tmbox|t]]) | list3 = {{tlx|imbox}} &nbsp; ([[Template talk:imbox|t]]) | list4 = {{tlx|cmbox}} &nbsp; ([[Template talk:cmbox|t]]) | list5 = {{tlx|ombox}} &nbsp; ([[Template talk:ombox|t]]) | list6 = {{tlx|mbox}} &nbsp; ([[Template talk:mbox|t]]) | list7 = {{tlx|fmbox}} &nbsp; ([[Template talk:fmbox|t]]) }}<noinclude> {{documentation}} <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> a7fybbnv3hpn9c5r8o3raeas44apq9q మూస:Navbox 10 2890 30462 30461 2021-07-05T05:24:57Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మూస:Navbox]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:Navbox|navbox}}</includeonly><noinclude> {{Documentation}} </noinclude> tqodcaa2vvhehqaod229udlla0wimek మూస:Navbox/doc 10 2891 6429 2016-09-10T10:26:26Z K.Venkataramana 1198 '{{documentation subpage}} {{high-risk|1,000+}} {{Navbox suite}} This template allows a navigational template to be se...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki {{documentation subpage}} {{high-risk|1,000+}} {{Navbox suite}} This template allows a navigational template to be set up relatively quickly by supplying it one or more lists of links. It comes equipped with default styles that should work for most navigational templates. Changing the default styles is not recommended, but is possible. Using this template, or one of its "Navbox suite" sister templates, is highly recommended for standardization of navigational templates, and for ease of use. == Usage == Please remove the parameters that are left blank. <pre style="overflow:auto;">{{Navbox |bodyclass = |name = {{subst:PAGENAME}} |title = |titleclass = |image = |above = |group1 = |list1 = |group2 = |list2 = ... |group20 = |list20 = |below = }}</pre> == Parameter list == {{Navbox |name = Navbox/doc |state = uncollapsed |image = {{{image}}} |title = {{{title}}} |above = {{{above}}} |group1 = {{{group1}}} |list1 = {{{list1}}} |group2 = {{{group2}}} |list2 = {{{list2}}} |list3 = {{{list3}}} ''without {{{group3}}}'' |group4 = {{{group4}}} |list4 = {{{list4}}} |below = {{{below}}}<br/>See alternate navbox formats under: [[#Layout of table|''Layout of table'']] }} The navbox uses lowercase parameter names, as shown in the box (''at right''). The mandatory ''name'' and ''title'' will create a one-line box if other parameters are omitted. <br/> Notice "group1" (etc.) is optional, as are sections named "above/below". {{-}} The basic and most common parameters are as follows (see below for the full list): :<code>bodyclass -</code> applies an HTML <code>class</code> attribute to the entire navbox. :<code>name -</code> the name of the template. :<code>title -</code> text in the title bar, such as: <nowiki>Widget stuff</nowiki>. :<code>titleclass -</code> applies an HTML <code>class</code> attribute to the title bar. :<code>state - autocollapse, uncollapsed, collapsed</code>: the status of box expansion, where "autocollapse" hides stacked navboxes automatically. :<code>titlestyle - </code>a CSS style for the title-bar, such as: <code>background:gray;</code> :<code>groupstyle - </code>a CSS style for the group-cells, such as: <code>background:#eee;</code> :<code>image - </code>an optional right-side image, coded as the whole image. Typically it is purely decorative, so it should be coded as <code><nowiki>[[File:</nowiki><var>XX</var><nowiki>.jpg|90px|link=|alt=]]</nowiki></code>. :<code>imageleft - </code>an optional left-side image (code the same as the "image" parameter). :<code>above - </code>text to appear above the group/list section (could be a list of overall wikilinks). :<code>group<sub>n</sub> - </code>the left-side text before list-n (if group-n omitted, list-n starts at left of box). :<code>list<sub>n</sub> - </code>text listing wikilinks, often separated by middot templates, such as: [<nowiki/>[A]]<code>{<nowiki/>{·}}</code> [<nowiki/>[B]] :<code>below - </code>optional text to appear below the group/list section. Further details, and complex restrictions, are explained below under section ''[[#Parameter descriptions|Parameter descriptions]]''. See some alternate navbox formats under: [[#Layout of table|''Layout of table'']]. == Parameter descriptions == The following is a complete list of parameters for using {{tl|Navbox}}. In most cases, the only required parameters are <code>name</code>, <code>title</code>, and <code>list1</code>, though [[#Child navboxes|child navboxes]] do not even require those to be set. {{tl|Navbox}} shares numerous common parameter names as its sister templates {{tl|Navbox with columns}} and {{tl|Navbox with collapsible groups}} for consistency and ease of use. Parameters marked with an asterisk <nowiki>*</nowiki> are common to all three master templates. === Setup parameters === :; ''name''<nowiki>*</nowiki> :: The name of the template, which is needed for the "v{{·}} d{{·}} e" ("view{{·}} discuss{{·}} edit") links to work properly on all pages where the template is used. You can enter <code><nowiki>{{subst:PAGENAME}}</nowiki></code> for this value as a shortcut. The name parameter is only mandatory if a <code>title</code> is specified, and the <code>border</code> parameter is not set. :; ''state''<nowiki>*</nowiki> <span style="font-weight:normal;">[<code>autocollapse, uncollapsed, collapsed, plain, off</code>]</span> :* Defaults to <code>autocollapse</code>. A navbox with <code>autocollapse</code> will start out collapsed if there are two or more tables on the same page that use other collapsible tables. Otherwise, the navbox will be expanded. For the technically minded, see [[MediaWiki:Common.js]]. :* If set to <code>collapsed</code>, the navbox will always start out in a collapsed state. :* If set to <code>plain</code>, the navbox will always be expanded with no [hide] link on the right, and the title will remain centered (by using padding to offset the <small>v • d • e</small> links). :* If set to <code>off</code>, the navbox will always be expanded with no [hide] link on the right, but no padding will be used to keep the title centered. This is for advanced use only; the "plain" option should suffice for most applications where the [show]/[hide] button needs to be hidden. :*If set to anything other than <code>autocollapse</code>, <code>collapsed</code>, <code>plain</code>, or <code>off</code> (such as "uncollapsed"), the navbox will always start out in an expanded state, but have the "hide" button. : To show the box when standalone (non-included) but then auto-hide contents when in an article, put "uncollapsed" inside &lt;noinclude> tags: :* <code>state = </code><nowiki><noinclude>uncollapsed</noinclude></nowiki> :* That setting will force the box visible when standalone (even when followed by other boxes), displaying "[hide]" but then auto-collapse the box when stacked inside an article. : Often times, editors will want a default initial state for a navbox, which may be overridden in an article. Here is the trick to do this: :*In your intermediate template, create a parameter also named "state" as a pass-through like this: :*<tt><nowiki>| state = {{{state<includeonly>|your_desired_initial_state</includeonly>}}}</nowiki></tt> :*The <nowiki><includeonly>|</nowiki> will make the template expanded when viewing the template page by itself. :; ''navbar''<nowiki>*</nowiki> :: Defaults to <code>Tnavbar</code>. If set to <code>plain</code>, the <small>v • d • e</small> links on the left side of the titlebar will not be displayed, and padding will be automatically used to keep the title centered. Use <code>off</code> to remove the <small>v • d • e</small> links, but not apply padding (this is for advanced use only; the "plain" option should suffice for most applications where a navbar is not desired). Note that it is highly recommended that one does not hide the navbar, in order to make it easier for users to edit the template, and to keep a standard style across pages. :; ''border''<nowiki>*</nowiki> :: ''See section below on using navboxes within one another for examples and a more complete description.'' If set to <code>child</code> or <code>subgroup</code>, then the navbox can be used as a borderless child that fits snuggly in another navbox. The border is hidden and there is no padding on the sides of the table, so it fits into the ''list'' area of its parent navbox. If set to <code>none</code>, then the border is hidden and padding is removed, and the navbox may be used as a child of another container (do not use the <code>none</code> option inside of another navbox; similarly, only use the <code>child</code>/<code>subgroup</code> option inside of another navbox). If set to anything else (default), then a regular navbox is displayed with a 1px border. An alternate way to specify the border to be a subgroup style is like this (i.e. use the first unnamed parameter instead of the named ''border'' parameter): :::<code><nowiki>{{Navbox|child</nowiki></code> ::::<code>... :::<code><nowiki>}}</nowiki></code> === Cells === :; ''title''<nowiki>*</nowiki> :: Text that appears centered in the top row of the table. It is usually the template's topic, i.e. a succinct description of the body contents. This should be a single line, but if a second line is needed, use <code><nowiki>{{-}}</nowiki></code> to ensure proper centering. This parameter is technically not mandatory, but using {{tl|Navbox}} is rather pointless without a title. :; ''group<sub>n</sub>''<nowiki>*</nowiki> :: (i.e. ''group1'', ''group2'', etc.) If specified, text appears in a header cell displayed to the left of ''list<sub>n</sub>''. If omitted, ''list<sub>n</sub>'' uses the full width of the table. :; ''list<sub>n</sub>''<nowiki>*</nowiki> :: (i.e. ''list1'', ''list2'', etc.) The body of the template, usually a list of links. Format is inline, although the text can be entered on separate lines if the entire list is enclosed within <code><nowiki><div> </div></nowiki></code>. At least one ''list'' parameter is required; each additional ''list'' is displayed in a separate row of the table. Each ''list<sub>n</sub>'' may be preceded by a corresponding ''group<sub>n</sub>'' parameter, if provided (see below). :; ''image''<nowiki>*</nowiki> :: An image to be displayed in a cell below the title and to the right of the body (the groups/lists). For the image to display properly, the ''list1'' parameter must be specified. The ''image'' parameter accepts standard wikicode for displaying an image, ''e.g.'': ::: <code><nowiki>[[File:</nowiki><var>XX</var><nowiki>.jpg|90px|link=|alt=]]</nowiki></code> :; ''imageleft''<nowiki>*</nowiki> :: An image to be displayed in a cell below the title and to the left of the body (lists). For the image to display properly, the ''list1'' parameter must be specified and no groups can be specified. It accepts the same sort of parameter that ''image'' accepts. :; ''above''<nowiki>*</nowiki> :: A full-width cell displayed between the titlebar and first group/list, i.e. ''above'' the template's body (groups, lists and image). In a template without an image, ''above'' behaves in the same way as the ''list1'' parameter without the ''group1'' parameter. :; ''below''<nowiki>*</nowiki> :: A full-width cell displayed ''below'' the template's body (groups, lists and image). In a template without an image, ''below'' behaves in the same way as the template's final ''list<sub>n</sub>'' parameter without a ''group<sub>n</sub>'' parameter. === Style parameters === Styles are generally not recommended as to maintain consistency among templates and pages in Wikipedia. However, the option to modify styles is given. :; ''style''<nowiki>*</nowiki> :: Specifies [[Cascading Style Sheets|CSS]] styles to apply to the template body. The parameter ''bodystyle'' also does the example same thing and can be used in place of this ''style'' parameter. This option should be used sparingly as it can lead to visual inconsistencies. Examples: ::: <code>style = background:#''nnnnnn'';</code> ::: <code>style = width:''N''&nbsp;[em/%/px or width:auto];</code> ::: <code>style = float:[''left/right/none''];</code> ::: <code>style = clear:[''right/left/both/none''];</code> :; ''basestyle''<nowiki>*</nowiki> :: CSS styles to apply to the ''title'', ''above'', ''below'', and ''group'' cells all at once. The style are not applied to ''list'' cells. This is convenient for easily changing the basic color of the navbox without having to repeat the style specifications for the different parts of the navbox. Examples: ::: <code>basestyle = background:lightskyblue;</code> :; ''titlestyle''<nowiki>*</nowiki> :: [[Cascading Style Sheets|CSS]] styles to apply to ''title'', most often the titlebar's background color: ::: <code><nowiki>titlestyle = background:</nowiki>''#nnnnnn'';</code> ::: <code><nowiki>titlestyle = background:</nowiki>''name'';</code> :; ''groupstyle''<nowiki>*</nowiki> :: CSS styles to apply to the ''groupN'' cells. This option overrides any styles that are applied to the entire table. Examples: ::: <code>groupstyle = background:#''nnnnnn'';</code> ::: <code>groupstyle = text-align:[''left/center/right''];</code> ::: <code>groupstyle = vertical-align:[''top/middle/bottom''];</code> :; ''group<sub>n</sub>style''<nowiki>*</nowiki> :: CSS styles to apply to a specific group, in addition to any styles specified by the ''groupstyle'' parameter. This parameter should only be used when absolutely necessary in order to maintain standardization and simplicity. Examples: ::: <code>group3style = background:red;color:white;</code> :; ''liststyle''<nowiki>*</nowiki> :: CSS styles to apply to all lists. Overruled by the ''oddstyle'' and ''evenstyle'' parameters (if specified) below. When using backgound colors in the navbox, see the [[#Intricacies|note below]]. :; ''list<sub>n</sub>style''<nowiki>*</nowiki> :: CSS styles to apply to a specific list, in addition to any styles specified by the ''liststyle'' parameter. This parameter should only be used when absolutely necessary in order to maintain standardization and simplicity. Examples: ::: <code>list5style = background:#ddddff;</code> :; ''listpadding''<nowiki>*</nowiki> :: A number and unit specifying the padding in each ''list'' cell. The ''list'' cells come equipped with a default padding of 0.25em on the left and right, and 0em on the top and bottom. Due to complex technical reasons, simply setting "liststyle=padding:0.5em;" (or any other padding setting) will not work. Examples: ::: <code>listpadding = 0.5em 0em; </code> (sets 0.5em padding for the left/right, and 0em padding for the top/bottom.) ::: <code>listpadding = 0em; </code> (removes all list padding.) :; ''oddstyle'' :; ''evenstyle'' ::Applies to odd/even list numbers. Overrules styles defined by ''liststyle''. The default behavior is to add striped colors (white and gray) to odd/even rows, respectively, in order to improve readability. These should not be changed except in extraordinary circumstances. :; ''evenodd'' <span style="font-weight:normal;"><code>[swap, even, odd, off]</code></span> :: If set to <code>swap</code>, then the automatic striping of even and odd rows is reversed. Normally, even rows get a light gray background for striping; when this parameter is used, the odd rows receive the gray striping instead of the even rows. Setting to <code>even</code> or <code>odd</code> sets all rows to have that striping color. Setting to <code>off</code> disables automatic row striping. This advanced parameter should only be used to fix problems when the navbox is being used as a child of another navbox and the stripes do not match up. Examples and a further description can be found in the section on child navboxes below. :; ''abovestyle''<nowiki>*</nowiki> :; ''belowstyle''<nowiki>*</nowiki> :: CSS styles to apply to the top cell (specified via the ''above'' parameter) and bottom cell (specified via the ''below'' parameter). Typically used to set background color or text alignment: ::: <code>abovestyle = background:#''nnnnnn'';</code> ::: <code>abovestyle = text-align:[''left/center/right''];</code> :; ''imagestyle''<nowiki>*</nowiki> :; ''imageleftstyle''<nowiki>*</nowiki> :: CSS styles to apply to the cells where the image/imageleft sits. These styles should only be used in exceptional circumstances, usually to fix width problems if the width of groups is set and the width of the image cell grows too large. Examples: ::: <code>imagestyle = width:5em;</code> ===== Default styles ===== The style settings listed here are those that editors using the navbox change most often. The other more complex style settings were left out of this list to keep it simple. Most styles are set in [[MediaWiki:Common.css]]. :<code>bodystyle = background:#fdfdfd; width:100%; vertical-align:middle;</code> :<code>titlestyle = background:#ccccff; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:center;</code> :<code>abovestyle = background:#ddddff; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:center;</code> :<code>belowstyle = background:#ddddff; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:center;</code> :<code>groupstyle = background:#ddddff; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:right;</code> :<code>liststyle = background:transparent; text-align:left/center;</code> :<code>oddstyle = background:transparent;</code> :<code>evenstyle = background:#f7f7f7;</code> Since ''liststyle'' and ''oddstyle'' are transparent odd lists have the color of the ''bodystyle'', which defaults to #fdfdfd (white with a hint of gray). A list has <code>text-align:left;</code> if it has a group, if not it has <code>text-align:center;</code>. Since only ''bodystyle'' has a vertical-align all the others inherit its <code>vertical-align:middle;</code>. === Advanced parameters === :; ''titlegroup'' :: This puts a group in the title area, with the same default styles as ''group<sub>n</sub>''. It should be used only in exceptional circumstances (usually advanced meta-templates) and its use requires some knowledge of the internal code of {{tl|Navbox}}; you should be ready to manually set up CSS styles to get everything to work properly if you wish to use it. If you think you have an application for this parameter, it might be best to change your mind, or consult the talk page first. :; ''titlegroupstyle'' :: The styles for the titlegroup cell. :; ''innerstyle'' :: A very advanced parameter to be used ''only'' for advanced meta-templates employing the navbox. Internally, the navbox uses an outer table to draw the border, and then an inner table for everything else (title/above/groups/lists/below/images, etc.). The ''style''/''bodystyle'' parameter sets the style for the outer table, which the inner table inherits, but in advanced cases (meta-templates) it may be necessary to directly set the style for the inner table. This parameter provides access to that inner table so styles can be applied. Use at your own risk. ====Microformats==== ;bodyclass : This parameter is inserted into the "class" attribute for the infobox as a whole. ;titleclass : This parameter is inserted into the "class" attribute for the infobox's title caption. This template supports the addition of microformat information. This is done by adding "class" attributes to various data cells, indicating what kind of information is contained within. To flag a navbox as containing [[w:hCard|hCard]] information about a person, for example, add the following parameter: <pre> |bodyclass = vcard </pre> ''and'' <pre> |titleclass = fn </pre> ''or'' (for example): <pre><nowiki> |title = The books of <span class="fn">Iain Banks</span> </nowiki></pre> ...and so forth. == Layout of table == Table generated by {{tl|Navbox}} '''without''' ''image'', ''above'' and ''below'' parameters (gray list background color added for illustration only): {{Navbox |name = Navbox/doc |state = uncollapsed |liststyle = background:silver; |title = {{{title}}} |group1 = {{{group1}}} |list1 = {{{list1}}} |group2 = {{{group2}}} |list2 = {{{list2}}} |list3 = {{{list3}}} ''without {{{group3}}}'' |group4 = {{{group4}}} |list4 = {{{list4}}} }} Table generated by {{tl|Navbox}} '''with''' ''image'', ''above'' and ''below'' parameters (gray list background color added for illustration only): {{Navbox |name = Navbox/doc |state = uncollapsed |liststyle = background:silver; |image = {{{image}}} |title = {{{title}}} |above = {{{above}}} |group1 = {{{group1}}} |list1 = {{{list1}}} |group2 = {{{group2}}} |list2 = {{{list2}}} |list3 = {{{list3}}} ''without {{{group3}}}'' |group4 = {{{group4}}} |list4 = {{{list4}}} |below = {{{below}}} }} Table generated by {{tl|Navbox}} '''with''' ''image'', ''imageleft'', ''lists'', and '''without''' ''groups'', ''above'', ''below'' (gray list background color added for illustration only): {{Navbox |name = Navbox/doc |state = uncollapsed |liststyle = background:silver; |image = {{{image}}} |imageleft = {{{imageleft}}} |title = {{{title}}} |list1 = {{{list1}}} |list2 = {{{list2}}} |list3 = {{{list3}}} |list4 = {{{list4}}} }} == Examples == <!--Please don't encourage folks to use <div>s within Navboxes as (unless handled carefully) they can negate liststyles/groupstyles/etc settings.--> === No image === <pre style="overflow:auto;"> {{Navbox | name = Navbox/doc | title = MSC Malaysia | group1 = Centre | list1 = Cyberjaya | group2 = Area | list2 = Klang Valley | group3 = Major landmarks | list3 = Petronas Twin Towers{{·}} Kuala Lumpur Tower{{·}} Kuala Lumpur Sentral{{·}} Technology Park Malaysia{{·}} Putrajaya{{·}} Cyberjaya{{·}} Kuala Lumpur International Airport | group4 = Infrastructure | list4 = Express Rail Link{{·}} KL-KLIA Dedicated Expressway | group5 = Prime applications | list5 = EGovernment]]{{·}} MyKad }} </pre> {{Navbox | name = Navbox/doc | state = uncollapsed | title = MSC Malaysia | group1 = Centre | list1 = Cyberjaya | group2 = Area | list2 = Klang Valley | group3 = Major landmarks | list3 = Petronas Twin Towers{{·}} Kuala Lumpur Tower{{·}} Kuala Lumpur Sentral{{·}} Technology Park Malaysia{{·}} Putrajaya{{·}} Cyberjaya{{·}} Kuala Lumpur International Airport | group4 = Infrastructure | list4 = Express Rail Link]]{{·}} KL-KLIA Dedicated Expressway | group5 = Prime applications | list5 = EGovernment]]{{·}} MyKad }} === With image, without groups === <pre style="overflow:auto;"> {{Navbox | name = Navbox/doc | title = MSC Malaysia | image = [[File:Flag of Malaysia.svg|80px|link=|alt=]] | list1 = Petronas Twin Towers{{·}} Kuala Lumpur Tower{{·}} Kuala Lumpur Sentral{{·}} Technology Park Malaysia{{·}} Putrajaya]]{{·}} Cyberjaya{{·}} Kuala Lumpur International Airport }} </pre> {{Navbox | name = Navbox/doc | title = MSC Malaysia | image = [[File:Flag of Malaysia.svg|80px|link=|alt=]] | list1 = Petronas Twin Towers{{·}} Kuala Lumpur Tower{{·}} Kuala Lumpur Sentral{{·}} Technology Park Malaysia{{·}} Putrajaya{{·}} Cyberjaya{{·}} Kuala Lumpur International Airport }} === With two images, without groups, multiple lists === <pre style="overflow:auto;"> {{Navbox | name = Navbox/doc | title = MSC Malaysia | image = [[File:Flag of Malaysia.svg|80px|link=|alt=]] | imageleft = [[File:Flag of Malaysia.svg|80px]] | list1 = Petronas Twin Towers{{·}} Kuala Lumpur Tower{{·}} Kuala Lumpur Sentral | list2 = Express Rail Link{{·}} KL-KLIA Dedicated Expressway | list3 = EGovernment{{·}} MyKad | list4 = Klang Valley }} </pre> {{Navbox | name = Navbox/doc | title = MSC Malaysia | image = [[File:Flag of Malaysia.svg|80px|link=|alt=]] | imageleft = [[File:Flag of Malaysia.svg|80px]] | list1 = Petronas Twin Towers{{·}} Kuala Lumpur Tower{{·}} Kuala Lumpur Sentral | list2 = Express Rail Link{{·}} KL-KLIA Dedicated Expressway | list3 = EGovernment{{·}} MyKad | list4 = Klang Valley }} === With image, groups, above, below === <pre style="overflow:auto;"> {{Navbox | name = Navbox/doc | title = MSC Malaysia | image = [[File:Flag of Malaysia.svg|80px|link=|alt=]] | above = Above text goes here | group1 = Centre | list1 = Cyberjaya | group2 = Area | list2 = Klang Valley | group3 = Major landmarks | list3 = Petronas Twin Towers{{·}} Kuala Lumpur Tower{{·}} Kuala Lumpur Sentral{{·}} Technology Park Malaysia{{·}} Putrajaya{{·}} Cyberjaya | group4 = Infrastructure | list4 = Express Rail Link{{·}} KL-KLIA Dedicated Expressway | group5 = Prime applications | list5 = EGovernment{{·}} MyKad | below = Website: [http://www.msc.com.my/ www.msc.com.my] }} </pre> {{Navbox | name = Navbox/doc | title = MSC Malaysia | image = [[File:Flag of Malaysia.svg|80px|link=|alt=]] | above = Above text goes here | group1 = Centre | list1 = Cyberjaya | group2 = Area | list2 = Klang Valley | group3 = Major landmarks | list3 = Petronas Twin Towers{{·}} Kuala Lumpur Tower{{·}} Kuala Lumpur Sentral{{·}} Technology Park Malaysia{{·}} Putrajaya{{·}} Cyberjaya | group4 = Infrastructure | list4 = Express Rail Link{{·}} KL-KLIA Dedicated Expressway | group5 = Prime applications | list5 = EGovernment{{·}} MyKad | below = Website: [http://www.msc.com.my/ www.msc.com.my] }} == Child navboxes == It is possible to place multiple navboxes within a single border with the use of the ''border'' parameter, or by specifying the first parameter to be "child". The basic code for doing this is as follows (which adds a subgroup for the first group/list area): <pre style="overflow:auto;"> {{Navbox |name = {{subst:PAGENAME}} |title = Title |group1 = [optional] |list1 = {{Navbox|child ...child navbox parameters... }} ... }} </pre> === Subgroups example === {{main|Template:Navbox subgroup}} This example shows how subgroups can be used. It is recommended that one uses {{tl|Navbox subgroup}}, but the same result can be reached by using {{tl|Navbox}} with <code>border = child</code> or the first unnamed parameter set to <code>child</code>. Note that the ''evenodd'' parameter is used to reverse striping in some of the subgroups in order to get all of the stripes to line up properly. If you wish to remove the striping altogether, you can set <code>liststyle = background:transparent;</code> in each of the navboxes. {{Navbox |name = Navbox/doc |image = [[File:Flag of the United States.svg|100px|link=|alt=]] |state = uncollapsed |title = Multiple Subgroup Example |above = Above |below = Below |group1 = Group1 |list1 = List1 |group2 = Group2 |list2 = {{Navbox|child |evenodd = swap |group1 = Group2.1 |list1 = List1 |group2 = Group2.2 |list2 = List2 |group3 = Group2.3 |list3 = List3 }} |group3 = Group3 |list3 = List3 |group4 = Group4 |list4 = {{Navbox|child |evenodd = swap |group1 = Group4.1 |list1 = List1 |group2 = Group4.2 |list2 = List2 |group3 = Group4.3 |list3 = List3 }} }} === Multiple show/hides in a single container === {{main|Template:Navbox with collapsible groups}} The example below is generated using a regular navbox for the main container, then its list1, list2, and list3 parameters each contain another navbox, with <code>border = child</code> set. Note that each of the child navboxes has its own VDE navbar; these could be hidden using <code>navbar = plain</code> for each of them, or by just leaving out the ''name'' parameter (child navboxes do not require the name parameter to be set, unlike regular navboxes). {{Navbox |name = Navbox/doc |title = [[File:Blason France moderne.svg|x17px|link=|alt=]] [[File:Flag of France.svg|x17px|link=|alt=]] Former French overseas empire |state = uncollapsed |list1 = {{Navbox|child |name = Former French colonies in Africa and the Indian Ocean |title = |Former French colonies in Africa and the Indian Ocean |groupstyle = background:lavender; |group1 = Mahgreb |list1 = Algeria{{·}} Morocco&nbsp;<small>(Arguin Island)</small>{{·}} Tunisia |group2 = French West Africa |list2 = Côte d'Ivoire{{·}} Dahomey{{·}} French Sudan{{·}} Guinea{{·}} Mauritania{{·}} Niger{{·}} Senegal{{·}} Upper Volta |group3 = &nbsp; |list3 = French Togoland{{·}} James Island |group4 = French Equatorial Africa |list4 = Chad{{·}} Gabon{{·}} Middle Congo{{·}} Oubangui-Chari |group5 = Comoros |list5 = Anjouan{{·}} Grande Comore{{·}} Mohéli |group6 = &nbsp; |list6 = French Somaliland (Djibouti){{·}} Madagascar{{·}} Ile de France{{·}} Seychelles }} |list2 = {{Navbox|child |name = Former French colonies in the Americas |titlestyle = |title = Former French colonies in the Americas |groupstyle = |list1 = New France&nbsp;&nbsp;<small>(Acadia&nbsp;• Louisiana&nbsp;• Canada&nbsp;• Terre&nbsp;Neuve) 1655 – 1763 </small> |list2 = Inini{{·}} Berbice{{·}} Saint-Domingue&nbsp;<small>(Haiti)</small>{{·}} Tobago{{·}} Virgin&nbsp;Islands{{·}} {{nowrap|France Antarctique}}{{·}} {{nowrap|France Équinoxiale}} |belowstyle = |below = French West India Company }} |list3 = {{Navbox|child |name = Former French colonies in Asia and Oceania |title = Former French colonies in Asia and Oceania |groupstyle = |group1 = French India |list1 = Chandernagor{{·}} Coromandel Coast{{·}} Madras{{·}} Malabar{{·}} Mahé{{·}} Pondichéry{{·}} Karaikal{{·}} Yanaon |group2 = French Indochina |list2 = Cambodia{{·}} Laos{{·}} Vietnam&nbsp;<small>(Annam&nbsp;• Cochinchina&nbsp;• Tonkin)</small> |group3 = Other Asian |list3 = Alaouites{{·}} Alexandretta-Hatay{{·}} Ceylon{{·}} Kwangchowan |group4 = Oceania |list4 = New Hebrides (Vanuatu) |belowstyle = |below = French East India Company }} }} == Relationship with other Navbox templates == This navbox template is specifically designed to work in conjunction two other sister templates: {{tl|Navbox with columns}} and {{tl|Navbox with collapsible groups}}. All three of these templates share common parameters for consistency and ease of use (such parameters are marked with a <sup>'''†'''</sup> in the complete parameter list above). Most importantly, all three of these templates can each be used as children of one another (by using the <code>border = child</code> parameter, or by specifying the first unnamed parameter to be <code>child</code> (i.e. use <code><nowiki>{{Navbox|child</nowiki></code>, <code><nowiki>{{Navbox with columns|child</nowiki></code>, or <code><nowiki>{{Navbox with collapsible groups|child</nowiki></code>). == Technical details == *This template uses CSS classes for most of its looks, thus it is fully skinnable. *Internally this meta template uses HTML markup instead of wiki markup for the table code. That is the usual way we make meta templates since wiki markup has several drawbacks. For instance it makes it harder to use [[m:Help:ParserFunctions|parser functions]] and special characters in parameters. *For more technical details see the CSS classes in [[MediaWiki:common.css]] and the collapsible table used to hide the box in [[MediaWiki:common.js]]. === Intricacies === *The 2px wide border between groups and lists is drawn using the border-left property of the list cell. Thus, if you wish to change the background color of the template (for example <code>bodystyle = background:purple;</code>), then you'll need to make the border-left-color match the background color (i.e. <code>liststyle = border-left-color:purple;</code>). If you wish to have a border around each list cell, then the 2px border between the list cells and group cells will disappear; you'll have to come up with your own solution. *The list cell width is initially set to 100%. Thus, if you wish to manually set the width of group cells, you'll need to also specify the liststyle to have width:auto. If you wish to set the group width and use images, it's up to you to figure out the CSS in the groupstyle, liststyle, imagestyle, and imageleftstyle parameters to get everything to work correctly. Example of setting group width: ::<code>groupstyle = width:10em;</code> ::<code>liststyle = width:auto;</code> *Adjacent navboxes have only a 1 pixel border between them (except in IE6, which doesn't support the necessary CSS). If you set the top or bottom margin of <code>style/bodystyle</code>, then this will not work. *The default margin-left and margin-right of the outer navbox table are set to "auto;". If you wish to use navbox as a float, you need to manually set the margin-left and margin-right values, because the auto margins interfere with the float option. For example, add the following code to use the navbox as a float: ::<code>style = width:22em;float:right;margin-left:1em;margin-right:0em;</code> == See also == * {{tl|Navbox subgroup}} – Allows for subgroups within a Navbox. * {{tl|Navbox with columns}} – Allows columns instead of groups/lists. * {{tl|Navbox with collapsible groups}} – Another variation. <includeonly> [[ka:თარგი:ნავდაფა]] <!--Categories--> [[Category:Navbox (navigational) templates| ]] </includeonly> 8lyuffphpreqmzmvv77jzwiu81ymgrn మూస:Navbox suite 10 2892 6430 2016-09-10T10:27:10Z K.Venkataramana 1198 '{{Navbox |navbar = off |state = off |style = width:auto;float:right;margin:0em 0em 0em 1em; |title = Navbox suite |li...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki {{Navbox |navbar = off |state = off |style = width:auto;float:right;margin:0em 0em 0em 1em; |title = Navbox suite |list1 = {{tl|Navbox}} |list2 = {{tl|Navbox subgroup}} |list3 = {{tl|Navbox with columns}} |list4 = {{tl|Navbox with collapsible groups}} }}<noinclude>[[Category:Template namespace templates|{{PAGENAME}}]]</noinclude> cs6ti334bmukoc5dit3ts8jjegwf3la మూస:Tlx 10 2893 6431 2016-09-10T10:28:06Z K.Venkataramana 1198 '<includeonly>{{{{{|safesubst:}}}#invoke:template|example}}{{{{{|safesubst:}}}#ifeq:{{{LANG|+}}}|{{{LANG|-}}}|Catego...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki <includeonly>{{{{{|safesubst:}}}#invoke:template|example}}{{{{{|safesubst:}}}#ifeq:{{{LANG|+}}}|{{{LANG|-}}}|[[Category:Pages needing tl updated]]}}{{{{{|safesubst:}}}#ifeq:{{{SISTER|+}}}|{{{SISTER|-}}}|[[Category:Pages needing tl updated]]}}{{{{{|safesubst:}}}#ifeq:{{{subst|+}}}|{{{subst|-}}}|[[Category:Pages needing tl updated]]}}</includeonly><noinclude> {{documentation}} </noinclude> s8ka91auad3igthhd2r9y1xbptffl7f మూస:Tlx/doc 10 2894 6432 2016-09-10T10:28:45Z K.Venkataramana 1198 '{{documentation subpage}} {{high-risk|9,000+}} {{tlx|tlx|template|first parameter|second|third|fourth|etc}} becomes...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki {{documentation subpage}} {{high-risk|9,000+}} {{tlx|tlx|template|first parameter|second|third|fourth|etc}} becomes → <br/>{{tlx|template|first parameter|second|third|fourth|etc}} '''<big>Purpose and naming:</big>''' [[wikt:mnemonic|Mnemonically]] ''''T'''emplate '''l'''ist e'''x'''panded'... named after {{tlx|tl}} 'Template list' === Usage === :<tt>{&#123;{{PAGENAME}}|template name&#125;}</tt> :<tt>{&#123;{{PAGENAME}}|template name|param&#125;}</tt> :<tt>{&#123;{{PAGENAME}}|template name|param=value&#125;}</tt> :<tt>{&#123;{{PAGENAME}}|template name|param&amp;#61;value&#125;}</tt> * This template takes a ''template-name'' and an optional number of associated parameters (or 'pass parameters'), and aggregates them into an 'example demonstration' of how the template might be used. It's primary use is in instruction and documentation such as this passage. * Additionally, tlx can be used to demonstrate templates on other sister projects. === Examples === {| class="wikitable" style="width:100%" ! Markup ! Displays ! Remarks |- | {{tlx|tlx|tlx}} | {{tlx|tlx}} | &#160; |- | {{tlx|tlx|w:tlx}} | {{tlx|w:tlx}} | align="right" | Interwiki template example |- | {{tlx|tlx|subst:tlx}} | {{tlx|subst:tlx}} | align="right" | Template substitution example |- | {{Tlx|tlx|tlx| |two}} | {{tlx|tlx| |two}} | align="right" | Empty parameter example |- | {{tlx|tlx|tlx|example=true}} | {{tlx|tlx|example=true}} | align="right" | Named parameter example |- | {{tlx|tlx|tlx|2&#61;1}} | {{tlx|tlx|2=1}} | align="right" | Parameter shown without number parameter name |- | {{tlx|tlx|tlx|2&amp;#61;1}} | {{tlx|tlx|2&#61;1}} | align="right" | Use <tt>&amp;#61;</tt> to display number parameter names |- | {{tlx|tlx|tlx|2{&#123;=&#125;}1}} | {{tlx|tlx|2{{=}}1}} | align="right" | <tt>{&#123;=&#125;}</tt> also works |- | {{tlx|tlx|tlx|2&lt;nowiki&gt;&#61;&lt;/nowiki&gt;1}} | {{tlx|tlx|2<nowiki>=</nowiki>1}} | align="right" | sticky nowiki also works |- | {{tlx|tlx|tlx|<nowiki>2=one</nowiki>|two}} | {{tlx|tlx|2=one|two}} | align="right" | '''two''' clobbers '''2=one''' |- | {{tlx|tlx|tlx|<nowiki>3=two</nowiki>|<nowiki>2=one</nowiki>}} | {{tlx|tlx|3=two|2=one}} | align="right" | right to left okay |} <includeonly><!--Categories and Interwikis--> [[Category:Typing-aid templates |{{PAGENAME}}]] [[Category:Internal link templates |{{PAGENAME}}]] [[Category:Lua-based templates |{{PAGENAME}}]] </includeonly> a22of5g9746jpdne1693jr0bo9iqt4y మాడ్యూల్:Template 828 2895 6433 2016-09-10T10:31:23Z K.Venkataramana 1198 'local template = {} function template.page(frame) local title, subst = frame.args[1] or frame:getParent().args[1...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు Scribunto text/plain local template = {} function template.page(frame) local title, subst = frame.args[1] or frame:getParent().args[1] or '' -- whether title is subst:page, safesubst:page, or page title = mw.ustring.gsub( title, '^%s*(s?a?f?e?subst):', function(what) if what == 'subst' or what == 'safesubst' then subst = what; return '' end end, 1 ) local success, page = pcall(function(title) return mw.title.new( title, 10 ) end, title or '' ) if not success or not page then return '' end if page.interwiki ~= "" then title = mw.ustring.sub( title, page.interwiki:len()+2 ) end if page.fragment ~= "" then title = mw.ustring:sub( title, 1, -page.fragment:len()-2 ) end if subst then subst = table.concat({ '[[Help:Templates#Substitution|', subst, ']]&#58;' }) end return table.concat({ subst or '', '[[:', page.fullText, '|', title, ']]'}) end function template.example(frame) local args, page, result = frame.args[1] and frame.args or frame:getParent().args, template.page(frame), {} if page == '' then return '' end for name, value in pairs( args ) do if type( name ) == 'string' then table.insert( result, table.concat({ '&#124;<tt>', name, '&#61;', value, '</tt>' }) ) elseif name ~= 1 then table.insert( result, table.concat({ '&#124;<tt>', value, '</tt>' }) ) end end return table.concat({ '{{', page, table.concat( result ), '}}' }) end return template odj1o1lw0uqgjt8rdvejdsphoj61f5u మాడ్యూల్:Template/doc 828 2896 6434 2016-09-10T10:32:07Z K.Venkataramana 1198 '=== Examples === * <code><nowiki>{{#invoke:template|example|tl|a|b|c=2}}</nowiki></code> → {{#invoke:template|examp...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki === Examples === * <code><nowiki>{{#invoke:template|example|tl|a|b|c=2}}</nowiki></code> → {{#invoke:template|example|tl|a|b|c=2}} * <code><nowiki>{{#invoke:template|example|subst:tl|a|b|c=2}}</nowiki></code> → {{#invoke:template|example|subst:tl|a|b|c=2}} * <code><nowiki>{{#invoke:template|example|safesubst:tl|a|b|c=2}}</nowiki></code> → {{#invoke:template|example|safesubst:tl|a|b|c=2}} c3cova3xkzxl8i062aeql13atja089e మూస:Ambox 10 2897 18676 18675 2021-07-05T01:42:15Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మూస:Ambox]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{#invoke:Message box|ambox}}{{#ifeq:{{{small}}}|left|[[Category:Articles using small message boxes]]}}<noinclude> {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage, and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> j0j11qao0sl45x6kzzme1ycda7wiz9f మూస:Ambox/doc 10 2898 6436 2016-09-10T10:33:36Z K.Venkataramana 1198 '{{Documentation subpage}} {{high-risk|3,000+}} <!-- PLEASE ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS AT THE BOTTOM OF THIS PAGE -...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki {{Documentation subpage}} {{high-risk|3,000+}} <!-- PLEASE ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS AT THE BOTTOM OF THIS PAGE --> {{mbox templates}} This is the {{tl|ambox}} or '''article message box''' meta-template. It is used to build ''article message box'' templates. It offers several different colors, uses default images if no image parameter is given and it has some other features. This meta-template uses the ambox CSS classes in [[MediaWiki:Common.css/Mboxes.css]]. The classes can also be used directly in a [[w:Help:Table|wikitable]] if special functionality is needed. See the [[w:Wikipedia:Ambox CSS classes|how-to guide]] for that. === Usage === Simple usage example: <pre> {{ambox | text = Some text.}} </pre> {{ambox | text = Some text.}} Complex example: <pre> {{ambox | type = style | small = left | image = [[Image:Emblem-question-yellow.svg|40px]] | smallimage = [[Image:Emblem-question-yellow.svg|20px]] | textstyle = color: red; font-weight: bold; font-style: italic; | text = Text for a big box, for the top of articles. | smalltext = Text for the top of article sections. }} </pre> {{ambox | type = style | small = left | image = [[Image:Emblem-question-yellow.svg|40px]] | smallimage = [[Image:Emblem-question-yellow.svg|20px]] | textstyle = color: red; font-weight: bold; font-style: italic; | text = Text for a big box, for the top of articles. | smalltext = Text for the top of article sections. }} But you are not really supposed to use red bold italic text. === Page message box types === The following examples use different '''type''' parameters but use no image parameters thus they use the default images for each type. {{ambox | type = speedy | text = type=<u>speedy</u> – Speedy deletion issues. }} {{ambox | type = delete | text = type=<u>delete</u> – Deletion issues. }} {{ambox | type = content | text = type=<u>content</u> – Content issues. }} {{ambox | type = style | text = type=<u>style</u> – Style issues. }} {{ambox | type = notice | text = type=<u>notice</u> – Page notices. }} {{ambox | type = move | text = type=<u>move</u> – Merge, split and transwiki proposals. }} {{ambox | type = protection | text = type=<u>protection</u> – Protection notices. }} === Other images === The default images shown above are mostly for convenience. In many cases it is more appropriate to use more specific images. These examples use the '''image''' parameter to specify an image other than the default images. {{ambox | type = content | image = [[Image:Unbalanced scales.svg|40px]] | text = type = content <br> image = <nowiki>[[Image:Unbalanced scales.svg|40px]]</nowiki> <br> This image is often used for {{tl|POV}} and similar issues. }} {{ambox | type = move | image = [[Image:Merge-arrows.svg|50px]] | text = type = move <br> image = <nowiki>[[Image:Merge-arrows.svg|50px]]</nowiki> <br> This image is used for {{tl|merge}} etc. }} === More examples === Some other parameter combinations. {{ambox | text = No type and no image given ('''default''') }} {{ambox | image = none | text = No type and '''image=none''' – No image is used and the '''text''' uses the whole message box area. }} {{ambox | image = [[Image:Gnome globe current event.svg|42px]] | imageright = [[Image:Nuvola apps bookcase.svg|40px]] | text = image = <nowiki>[[Image:Gnome globe current event.svg|42px]]</nowiki> <br> imageright = <nowiki>[[Image:Nuvola apps bookcase.svg|40px]]</nowiki> }} === Parameters === List of all parameters: <pre> {{ambox | type = speedy / delete / content / style / notice / move / protection | image = none / [[Image:Some image.svg|40px]] | imageright = [[Image:Some image.svg|40px]] | style = CSS values | textstyle = CSS values | text = The message body text. | small = {{{small|}}} / left | smallimage = none / [[Image:Some image.svg|20px]] | smallimageright = none / [[Image:Some image.svg|20px]] | smalltext = A shorter message body text. }} </pre> '''type''' :If no '''type''' parameter is given the template defaults to type '''notice'''. That means it gets a blue side bar. '''image''' :'''No parameter''' = If no '''image''' parameter is given the template uses a default image. Which default image it uses depends on the '''type''' parameter. :'''An image''' = Should be an image with usual wiki notation. 40px - 50px width are usually about right depending on the image height to width ratio. (Images over 52 pixels width will cause padding problems.) For example: ::<code><nowiki>image = [[Image:Unbalanced scales.svg|40px]]</nowiki></code> :'''none''' = Means that no image is used. :<s>'''blank'''</s> = This parameter is now deprecated. If you see it in use, change it to "image=none". '''imageright''' :'''No parameter''' = If no '''imageright''' parameter is given then no image is shown on the right side. :'''An image''' = Should be an image with usual wiki notation. 40px - 50px width are usually about right depending on the image height to width ratio. (Images over 52 pixels width will cause padding problems.) For example: ::<code><nowiki>imageright = [[Image:Nuvola apps bookcase.png|40px]]</nowiki></code> :'''Anything''' = Any other object that you want to show on the right side. '''style''' :Optional [[Cascading Style Sheets|CSS]] values used by the entire message box table. Without quotation marks <code>" "</code> but with the ending semicolons <code>;</code>. For example: ::<code>style = margin-bottom: 0.5em;</code> '''textstyle''' :Optional [[Cascading Style Sheets|CSS]] values used by the text cell. For example: ::<code>textstyle = text-align: center;</code> '''text''' :The message body text. ==== The small parameters ==== The small article message boxes are meant for the top of sections. Normally they should only contain one or two lines of text. {{ambox | small = left | text = small = yes }} {{ambox | type = style | small = left | text = type = style <br> small = left }} '''small''' :'''left''' = Makes it a smaller left aligned message box. This also makes the default images smaller. Note that any data fed to the '''smallimage''', '''smallimageright''' and '''smalltext''' parameters is only used if "small=left". To make it so your template also understands the small parameter you can use this code: ::<code><nowiki>small = {{{small|}}}</nowiki></code> {{ambox | small = left | image = [[File:Gnome globe current event.svg|50px]] | smallimage = [[File:Gnome globe current event.svg|25px]] | text = small = left <br> image = <nowiki>[[Image:Replacement filing cabinet.svg|50px]]</nowiki> <br> smallimage = <nowiki>[[Image:Replacement filing cabinet.svg|25px]]</nowiki> }} '''smallimage''' :'''No parameter''' = If no '''smallimage''' parameter is given then this template falls back to use the '''image''' parameter. If the '''image''' parameter also is empty then a small default image is used. :'''An image''' = Should be an image with usual wiki notation. 20px width is usually about right for boxes with one line of text, while 25px width is usually about right for boxes with two lines of text. For example: ::<code><nowiki>smallimage = [[File:Gnome globe current event.svg|20px]]</nowiki></code> :'''none''' = Means that no image is used. This overrides any image fed to '''image''', when "small=left". {{ambox | small = left | imageright = [[File:Gnome globe current event.svg|50px]] | smallimageright = none | text = small = yes <br> imageright = <nowiki>[[File:Gnome globe current event.svg|50px]]</nowiki> <br> smallimageright = none }} '''smallimageright''' :'''No parameter''' = If no '''smallimageright''' parameter is given then this template falls back to use the '''imageright''' parameter. If the '''imageright''' parameter also is empty then no image is shown on the right side. :'''An image''' = Should be an image with usual wiki notation. 20px - 25px width is usually about right. For example: ::<code><nowiki>smallimageright = [[Image:Nuvola apps bookcase.png|20px]]</nowiki></code> :'''Anything''' = Any other object that you want to show on the right side. :'''none''' = Means that no right side image is used. This overrides any image fed to '''imageright''', when "small=left". '''smalltext''' :A shorter version of the message body text. If no '''smalltext''' parameter is given then this template falls back to use the '''text''' parameter. === Technical details === If you need to use special characters in the text parameter then you need to escape them like this: <pre> {{ambox | text = <div> Equal sign = and a start and end brace { } work fine as they are. But here is a pipe &amp;#124; and two end braces &lt;nowiki>}}&lt;/nowiki>. And now a pipe and end braces &lt;nowiki>|}}&lt;/nowiki>. </div> }} </pre> {{ambox | text = <div> Equal sign = and a start and end brace { } work fine as they are. But here is a pipe &#124; and two end braces <nowiki>}}</nowiki>. And now a pipe and end braces <nowiki>|}}</nowiki>. </div> }} The <code>&lt;div></code> tags that surround the text in the example above are usually not needed. But if the text contains line breaks then sometimes we get weird line spacing. This especially happens when using vertical dotted lists. Then use the div tags to fix that. This template uses CSS classes in [[MediaWiki:Common.css/Mboxes.css]] for most of its looks, thus it is fully skinnable. This template calls {{tl|ambox/core}} which holds most of the code for {{tl|ambox}}, while {{tl|ambox}} itself does parameter preprocessing. Internally this meta-template uses HTML wikimarkup instead of wikimarkup for the table code. That is the usual way we make meta-templates since wikimarkup has several drawbacks. For instance it makes it harder to use [[m:Help:ParserFunctions|parser functions]] and some special characters in parameters. === See also === {{Mbox templates see also}} <includeonly> <!-- CATEGORIES AND INTERWIKIS HERE, THANKS --> [[Category:Metatemplates|{{PAGENAME}}]] [[Category:Exclude in print|{{PAGENAME}}]] </includeonly> cwhx1zlkcqmgipfd4sj28q4or38lug7 మూస:Ambox/core 10 2899 6437 2016-09-10T10:34:03Z K.Venkataramana 1198 '<table class="metadata plainlinks ambox {{#switch:{{{small|}}} | left = mbox-small-left }} {{#switch:{{{type|}}} | sp...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki <table class="metadata plainlinks ambox {{#switch:{{{small|}}} | left = mbox-small-left }} {{#switch:{{{type|}}} | speedy = ambox-speedy | delete = ambox-delete | content = ambox-content | style = ambox-style | move = ambox-move | protection = ambox-protection | notice <!-- notice = default --> | #default = ambox-notice }}" style="{{{style|}}}"> <tr> {{#switch:{{{image|}}} | blank <!-- Fall back to "none", since deprecated. --> | none = <td class="mbox-empty-cell"></td> <!-- No image. Cell with some width or padding necessary for text cell to have 100% width. --> | #default = <td class="mbox-image">{{ #switch:{{{small|}}} | left = <!-- Don't use the DIV --> | #default = <div style="width: 52px;"> }} {{#if:{{{image|}}} | {{{image}}} | [[File:{{#switch:{{{type|}}} | speedy = Ambox warning pn.svg | delete = Ambox warning pn.svg | content = Book important2.svg | style = Edit-clear.svg | move = Merge-split-transwiki default.svg | protection = Padlock-silver-medium.svg | notice <!-- notice = default --> | #default = Information icon4.svg }} | {{#switch:{{{small|}}} | left = 20x20px | #default = 40x40px }} |link=|alt=]] }}{{#switch:{{{small|}}} | left = <!-- Don't use the /DIV --> | #default = </div> }}</td> }} <td class="mbox-text" style="{{{textstyle|}}}"> {{{text}}} </td> {{#if:{{{imageright|}}} | {{#ifeq:{{{imageright|}}}|none | <!-- No image. --> | <td class="mbox-imageright">{{#switch:{{{small|}}} | left = {{{imageright}}} | #default = <div style="width: 52px;"> {{{imageright}}} </div> }}</td> }} }} </tr> </table><!-- Detect and report usage with faulty "type" parameter: -->{{#switch:{{{type|}}} | <!-- No type fed, is also valid input --> | speedy | delete | content | style | move | protection | notice = <!-- Do nothing, valid "type" --> | #default = <div style="text-align: center;">This message box is using an invalid "type={{{type|}}}" parameter and needs fixing.</div> }}<noinclude> {{documentation}} <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> tb1vy56jqr2f8rxcta3c3zxkitwyn88 మూస:Ambox/core/doc 10 2900 6438 2016-09-10T10:34:23Z K.Venkataramana 1198 '{{Documentation subpage}} <!-- PLEASE ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS AT THE BOTTOM OF THIS PAGE --> This is the {{tl|...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki {{Documentation subpage}} <!-- PLEASE ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS AT THE BOTTOM OF THIS PAGE --> This is the {{tl|ambox/core}} sub-template. Do not use this template directly, use {{tl|ambox}} instead. This template is called from {{tl|ambox}}. It holds almost all of the code for {{tl|ambox}}, while {{tl|ambox}} does parameter preprocessing. Thus simplifying the code in {{tl|ambox/core}}. For more documentation see {{tl|ambox}}. <includeonly> <!-- CATEGORIES AND INTERWIKIS HERE, THANKS --> [[Category:Template subpages|{{PAGENAME}}]] </includeonly> r1agrj7bkex33kbqsxrhwrskgytgqip మూస:Tl 10 2901 6439 2016-09-10T10:35:24Z K.Venkataramana 1198 '<includeonly><nowiki>{{</nowiki>{{#if:{{{subst|}}}|[[Help:Templates#Substitution|subst]]:}}{{#ifeq:{{NAMESPACE:{{{1|{...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki <includeonly><nowiki>{{</nowiki>{{#if:{{{subst|}}}|[[Help:Templates#Substitution|subst]]:}}{{#ifeq:{{NAMESPACE:{{{1|{{FULLPAGENAME}}}}}}}||<!-- this is intended to be either a page in the main namespace or in the template namespace -->{{#ifeq:{{{1|{{FULLPAGENAME}}}}}|:{{PAGENAME:{{{1|{{FULLPAGENAME}}}}}}}<!-- this is intended to be in the main namespace -->|<nowiki>:</nowiki>[[:{{{LANG|}}}{{{SISTER|}}}{{{1|{{PAGENAME}}}}}|{{PAGENAME:{{{1|{{FULLPAGENAME}}}}}}}]]<!-- this is intended to be in the template namespace -->|[[:{{{LANG|}}}{{{SISTER|}}}Template:{{{1|{{PAGENAME}}}}}|{{{1|{{PAGENAME}}}}}]]}}<!-- namespace was included -->|[[:{{{LANG|}}}{{{SISTER|}}}{{{1|{{FULLPAGENAME}}}}}|{{{1|{{FULLPAGENAME}}}}}]] }}<nowiki>}}</nowiki></includeonly><noinclude> {{Documentation}} </noinclude> qgurg8jce14lf2bkksyoyy7xbypox9n మూస:Tl/doc 10 2902 6440 2016-09-10T10:35:56Z K.Venkataramana 1198 '{{Documentation subpage}} {{high-risk|10,000+}} <!-- PLEASE ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS AT THE BOTTOM OF THIS PAGE...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki {{Documentation subpage}} {{high-risk|10,000+}} <!-- PLEASE ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS AT THE BOTTOM OF THIS PAGE --> __NOTOC__ The '''template link''' template is a simple [[w:Macro (computer science)|macro]] template used to display a template name as a link surrounded by braces, thus showing how the template name would be used in code. Its primary use is in instruction and documentation. A short example is that the code: ::<code><nowiki>{{tl|Example}}</nowiki></code> :generates ::{{tl|Example}} More complex variations are described below. ===Related templates=== {{tlx|tlx}} displays with the same enhanced presentation, and also expands several 'placeholder' parameters to generate a sample template call. ===Usage=== <pre> {{tl|Template name to display}} and {{tlx|Template name to display}} -- local link, just like tl. or {{tl|1==)}} -- use 1= where the template name contains an equals sign (as [[template:=)]] does). </pre> <includeonly> <!-- ADD CATEGORIES BELOW THIS LINE --> [[Category:Typing-aid templates|{{PAGENAME}}]] [[Category:Internal link templates|{{PAGENAME}}]] </includeonly> ku4c2sn35hc7eg67wuo3p97f88i8r1i మూస:Tmbox 10 2903 6441 2016-09-10T10:37:01Z K.Venkataramana 1198 '{{#ifeq:{{{small|}}}|yes | {{tmbox/core | small = yes | type = {{{type|}}} | image = {{#if:{{{smallimage|}}}|...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki {{#ifeq:{{{small|}}}|yes | {{tmbox/core | small = yes | type = {{{type|}}} | image = {{#if:{{{smallimage|}}}| {{{smallimage}}} | {{{image|}}} }} | imageright = {{#if:{{{smallimageright|}}} | {{{smallimageright}}} | {{{imageright|}}} }} | style = {{{style|}}} | class = {{{class|}}} | textstyle = {{{textstyle|}}} | text = {{#if:{{{smalltext|}}}| {{{smalltext}}} | {{{text}}} }} }} | {{tmbox/core | type = {{{type|}}} | image = {{{image|}}} | imageright = {{{imageright|}}} | style = {{{style|}}} | class = {{{class|}}} | textstyle = {{{textstyle|}}} | text = {{{text}}} }} }}<noinclude> {{documentation}} <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> piy51slysucxqqtzkmysznytllhe5it మూస:Tmbox/doc 10 2904 6442 2016-09-10T10:37:35Z K.Venkataramana 1198 '{{documentation subpage}} {{high-risk|11,000+}} <!-- PLEASE ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS AT THE BOTTOM OF THIS PAGE...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki {{documentation subpage}} {{high-risk|11,000+}} <!-- PLEASE ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS AT THE BOTTOM OF THIS PAGE --> {{mbox templates}} This is the {{tl|tmbox}} or '''talk page message box''' meta-template. It is used to build message box templates for talk pages. It offers several different colors, uses default images if no image parameter is given and it has some other features. This template should normally not be used for WikiProject banners. They have special needs and thus have their own meta-templates. See the "See also" section below for links. This template works similarly to {{tl|ambox}} and uses the same parameters. === Suggested style standard === The types of talkpage messageboxes follow the same naming convention as the boxes for all other namespaces, but the type of any particular talkpage messagebox may not be as obvious as in other namespaces. When deciding on the type to use for a talkpage messagebox, please consider the following guidelines: * '''speedy''' should ''only'' be used for speedy deletion templates. * '''delete''' should ''only'' be used for templates relating to ''ongoing'' deletion discussions. Please do ''not'' use this type just to get a red border for a messagebox. * '''content''' and '''style''' should be used for warnings and alerts. Use '''content''' (which has an orange border) for more important and immediate alerts, and '''style''' (yellow border) for less important warnings. Messageboxes of these types should ideally be ''transitory'': they should not be expected to remain on a talkpage indefinitely. * '''move''' and '''protection''' should only be used for messageboxes relating to moves and merges, and page protection, respectively. * The '''notice''' type should be used for the majority of talkpage messageboxes; those that are intended to convey or summarize information. If a talkpage messagebox does not obviously fit into one of the other types, it is probably a notice type. === Usage === Simple usage example: <pre> {{tmbox | text = Some text.}} </pre> {{tmbox | text = Some text.}} Complex example: <pre> {{tmbox | type = style | image = [[Image:Emblem-question-yellow.svg|40px]] | style = width: 400px; | textstyle = color: red; font-weight: bold; font-style: italic; | text = The message body text. }} </pre> {{tmbox | type = style | image = [[Image:Emblem-question-yellow.svg|40px]] | style = width: 400px; | textstyle = color: red; font-weight: bold; font-style: italic; | text = The message body text. }} === Talk page message box types === The following examples use different '''type''' parameters but use no image parameters thus they use the default images for each type. {{tmbox | type = speedy | text = type=<u>speedy</u> – Speedy deletion templates. }} {{tmbox | type = delete | text = type=<u>delete</u> – Deletion templates. }} {{tmbox | type = content | text = type=<u>content</u> – Major warnings and problems. }} {{tmbox | type = style | text = type=<u>style</u> – Minor warnings and problems. }} {{tmbox | type = notice | text = type=<u>notice</u> – Notices and messages of any kind, both permanent and temporary. }} {{tmbox | type = move | text = type=<u>move</u> – Merge, split, rename and transwiki messages and proposals. }} {{tmbox | type = protection | text = type=<u>protection</u> – Protection templates. }} === Special === Some other parameter combinations. {{tmbox | text = No type and no image given ('''default''') }} {{tmbox | image = none | text = No type and '''image=none''' – No image is used and the '''text''' uses the whole message box area. }} {{tmbox | image = [[Image:Gnome globe current event.svg|42px]] | imageright = [[Image:Nuvola apps bookcase.svg|40px]] | text = image = <nowiki>[[Image:Gnome globe current event.svg|42px]]</nowiki> <br> imageright = <nowiki>[[Image:Nuvola apps bookcase.svg|40px]]</nowiki> }} === Parameters === List of all parameters: <pre> {{tmbox | type = speedy / delete / content / style / notice / move / protection | image = none / [[Image:Some image.svg|40px]] | imageright = [[Image:Some image.svg|40px]] | style = CSS values | textstyle = CSS values | text = The message body text. | small = {{{small|}}} / yes | smallimage = none / [[Image:Some image.svg|30px]] | smallimageright = none / [[Image:Some image.svg|30px]] | smalltext = A shorter message body text. }} </pre> '''type''' :If no '''type''' parameter is given the template defaults to type '''notice'''. That means it gets a gray border. '''image''' :'''No parameter''' = If no '''image''' parameter is given the template uses a default image. Which default image it uses depends on the '''type''' parameter. :'''An image''' = Should be an image with usual wiki notation. 40px - 50px width are usually about right depending on the image height to width ratio. (But the message box can handle images of any size.) For example: ::<code><nowiki>image = [[Image:Crystal package settings.png|40px]]</nowiki></code> :'''none''' = Means that no image is used. '''imageright''' :'''No parameter''' = If no '''imageright''' parameter is given then no image is shown on the right side. :'''An image''' = Should be an image with usual wiki notation. 40px - 50px width are usually about right depending on the image height to width ratio. (But the message box can handle images of any size.) For example: ::<code><nowiki>imageright = [[Image:Nuvola apps bookcase.png|40px]]</nowiki></code> :'''Anything''' = Any other object that you want to show on the right side. '''style''' :Optional [[Cascading Style Sheets|CSS]] values used by the entire message box table. Without quotation marks <code>" "</code> but with the ending semicolons <code>;</code>. For example: ::<code>style = margin-bottom: 0.5em;</code> '''textstyle''' :Optional [[Cascading Style Sheets|CSS]] values used by the text cell. For example: ::<code>textstyle = text-align: center;</code> '''text''' :The message body text. ==== The small parameters ==== {{tmbox | small = yes | text = small = yes }} {{tmbox | type = style | small = yes | text = type = style <br /> small = yes }} '''small''' :'''yes''' = Makes it a smaller right floating message box. This also makes the default images smaller. Note that any data fed to the '''smallimage''', '''smallimageright''' and '''smalltext''' parameters is only used if "small=yes". To make it so your template also understands the small parameter you can use this code: ::<code><nowiki>small = {{{small|}}}</nowiki></code> {{tmbox | small = yes | image = [[Image:Nuvola apps bookcase.png|40px]] | smallimage = [[Image:Nuvola apps bookcase.png|30px]] | text = small = yes <br> image = <nowiki>[[Image:Nuvola apps bookcase.png|40px]]</nowiki> <br> smallimage = <nowiki>[[Image:Nuvola apps bookcase.png|30px]]</nowiki> }} '''smallimage''' :'''No parameter''' = If no '''smallimage''' parameter is given then this template falls back to use the '''image''' parameter. If the '''image''' parameter also is empty then a small default image is used. :'''An image''' = Should be an image with usual wiki notation. 30px width is usually about right. For example: ::<code><nowiki>smallimage = [[Image:Crystal package settings.png|30px]]</nowiki></code> :'''none''' = Means that no image is used. This overrides any image fed to '''image''', when "small=yes". {{tmbox | small = yes | imageright = [[Image:Nuvola apps bookcase.png|40px]] | text = small = yes <br> imageright = <nowiki>[[Image:Nuvola apps bookcase.png|40px]]</nowiki> }} {{tmbox | small = yes | imageright = [[Image:Nuvola apps bookcase.png|30px]] | smallimageright = none | text = small = yes <br> imageright = <nowiki>[[Image:Nuvola apps bookcase.png|40px]]</nowiki> <br> smallimageright = none }} '''smallimageright''' :'''No parameter''' = If no '''smallimageright''' parameter is given then this template falls back to use the '''imageright''' parameter. If the '''imageright''' parameter also is empty then no image is shown on the right side. :'''An image''' = Should be an image with usual wiki notation. 30px width is usually about right. For example: ::<code><nowiki>smallimageright = [[Image:Nuvola apps bookcase.png|30px]]</nowiki></code> :'''Anything''' = Any other object that you want to show on the right side. :'''none''' = Means that no right side image is used. This overrides any image fed to '''imageright''', when "small=yes". '''smalltext''' :A shorter version of the message body text. If no '''smalltext''' parameter is given then this template falls back to use the '''text''' parameter. === Technical details === If you need to use special characters in the text parameter then you need to escape them like this: <pre> {{tmbox | text = <div> Equal sign = and a start and end brace { } work fine as they are. But here is a pipe {{!}} and two end braces &lt;nowiki>}}&lt;/nowiki>. And now a pipe and end braces &lt;nowiki>|}}&lt;/nowiki>. </div> }} </pre> {{tmbox | text = <div> Equal sign = and a start and end brace { } work fine as they are. But here is a pipe {{!}} and two end braces <nowiki>}}</nowiki>. And now a pipe and end braces <nowiki>|}}</nowiki>. </div> }} This template uses the tmbox CSS classes in [[MediaWiki:Common.css/Mboxes.css]] for most of its looks, thus it is fully skinnable. This template calls {{tl|tmbox/core}} which holds most of the code for {{tl|tmbox}}, while {{tl|tmbox}} itself does parameter preprocessing. Internally this meta-template uses HTML markup instead of wiki markup for the table code. That is the usual way we make meta-templates since wiki markup has several drawbacks. For instance it makes it harder to use [[m:Help:ParserFunctions|parser functions]] and special characters in parameters. === See also === {{Mbox templates see also}} <includeonly> <!-- CATEGORIES AND INTERWIKIS HERE, THANKS --> [[Category:Metatemplates|{{PAGENAME}}]] [[Category:Talk namespace templates| ]] </includeonly> esz5nci77v2dibu44ow9e9lnp6r2w3l మూస:Tmbox/core 10 2905 6443 2016-09-10T10:38:31Z K.Venkataramana 1198 '<table class="plainlinks tmbox {{#ifeq:{{{small}}}|yes|mbox-small}} {{#switch:{{{type|}}} | speedy = tmbox-speedy...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki <table class="plainlinks tmbox {{#ifeq:{{{small}}}|yes|mbox-small}} {{#switch:{{{type|}}} | speedy = tmbox-speedy | warning <!-- deprecated --> | serious <!-- deprecated --> | delete = tmbox-delete | content = tmbox-content | style = tmbox-style | move = tmbox-move | protection = tmbox-protection | notice <!-- notice = default --> | #default = tmbox-notice }} {{{class|}}}" style="{{{style|}}}"> <tr> {{#ifeq:{{{image|}}}|none | <!-- No image. Cell with some width or padding necessary for text cell to have 100% width. --><td class="mbox-empty-cell" style="border: none; padding: 0px; width: 1px;"></td> | <td class="mbox-image"> {{#if:{{{image|}}} | {{{image}}} | [[File:{{#switch:{{{type|}}} | speedy = Ambox warning pn.svg | warning <!-- deprecated --> | serious <!-- deprecated --> | delete = Ambox warning pn.svg | content = Ambox Content.svg | style = Edit-clear.svg | move = Merge-split-transwiki default.svg | protection = Padlock-silver-medium.svg | notice <!-- notice = default --> | #default = Information icon4.svg }} | {{#ifeq:{{{small|}}}|yes|30x30px|40x40px}}|link=|alt=]] }}</td> }} <td class="mbox-text" style="{{{textstyle|}}}"> {{{text}}} </td> {{#if:{{{imageright|}}} | {{#ifeq:{{{imageright|}}}|none | <!-- No image. --> | <td class="mbox-imageright"> {{{imageright}}} </td> }} }} </tr> </table><!-- Detect and report usage with faulty "type" parameter: -->{{#switch:{{{type|}}} | <!-- No type fed, is also valid input --> | speedy | delete | warning <!-- deprecated --> | serious <!-- deprecated --> | content | style | move | protection | notice = <!-- Do nothing, valid "type" --> | #default = <div style="text-align: center;">This message box is using an invalid "type={{{type|}}}" parameter and needs fixing.</div> }}<noinclude> {{documentation}} <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> 9unz8nkyc87bp5lqkl5zutxl09csr3h మూస:Imbox 10 2906 6714 6444 2020-06-16T10:46:21Z CommonsDelinker 56 Replacing Ambox_Content.svg with [[File:Ambox_important.svg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: file renamed, redirect linked from other project). wikitext text/x-wiki <table class="plainlinks imbox {{#switch:{{{type|}}} | speedy = imbox-speedy | delete = imbox-delete | content = imbox-content | style = imbox-style | move = imbox-move | protection = imbox-protection | license = imbox-license licensetpl | license_mul= imbox-license licensetpl_wrapper | featured = imbox-featured | notice <!-- notice = default --> | #default = imbox-notice }}" style="{{{style|}}}"> <tr> {{#ifeq:{{{image|}}}|none | <!-- No image. Cell with some width or padding necessary for text cell to have 100% width. --><td class="mbox-empty-cell"></td> | <td class="mbox-image"> {{#if:{{{image|}}} | {{{image}}} | {{#switch:{{{type|}}} | speedy = [[File:Ambox warning pn.svg|40x40px|alt=|link=]] | delete = [[File:Ambox warning pn.svg|40x40px|alt=|link=]] | content = [[File:Ambox important.svg|40x40px|alt=|link=]] | style = [[File:Edit-clear.svg|40x40px|link=]] | move = [[File:Merge-split-transwiki default.svg|40x40px|alt=|link=]] | protection = [[File:Padlock-silver-medium.svg|40x40px|alt=|link=]] | license_mul | license = [[File:Imbox license.png|40x40px|alt=|link=]] | featured = [[File:Featured article star.svg|40x40px|link=]] | notice <!-- notice = default --> | #default = [[File:Information icon4.svg|40x40px|alt=|link=]] }} }}</td> }} <td class="mbox-text" style="{{{textstyle|}}}"> {{{text}}} </td> {{#if:{{{imageright|}}} | <td class="mbox-imageright"> {{{imageright}}} </td> }} </tr> {{#if:{{{below|}}} | <tr><td colspan={{#if:{{{imageright|}}}|3|2}} class="mbox-text" style="{{{textstyle|}}}"> {{{below}}} </td></tr> }} </table><!-- Detect and report usage with faulty "type" parameter: -->{{#switch:{{{type|}}} | <!-- No type fed, is also valid input --> | speedy | delete | content | style | move | protection | license | license_mul | featured | notice = <!-- Do nothing, valid "type" --> | #default = <div style="text-align: center;">This message box is using an invalid "type={{{type|}}}" parameter and needs fixing.</div> }}<noinclude> {{documentation}} <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> 9kcps6mcld71xyrj7oxde6noo4ci1l4 మూస:Imbox/doc 10 2907 6445 2016-09-10T10:40:05Z K.Venkataramana 1198 '{{Documentation subpage}} <!-- PLEASE ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS AT THE BOTTOM OF THIS PAGE --> {{mbox templates}}...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki {{Documentation subpage}} <!-- PLEASE ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS AT THE BOTTOM OF THIS PAGE --> {{mbox templates}} This is the {{tl|imbox}} or '''image message box''' meta-template. It is used to build message box templates for file (image) pages. It offers several different colors, uses default images if no image parameter is given and it has some other features. This template works almost exactly like {{tl|ambox}} and uses the same parameters. === Usage === Simple usage example: <pre> {{imbox | text = Some text.}} </pre> {{imbox | text = Some text.}} Complex example: <pre> {{imbox | type = style | image = [[File:Emblem-question-yellow.svg|40px|link-]] | style = width: 400px; | textstyle = color: red; font-weight: bold; font-style: italic; | text = The message body text. }} </pre> {{imbox | type = style | image = [[File:Emblem-question-yellow.svg|40px|link=]] | style = width: 400px; | textstyle = color: red; font-weight: bold; font-style: italic; | text = The message body text. }} === Image message box types === The following examples use different '''type''' parameters but use no image parameters thus they use the default images for each type. {{imbox | type = speedy | text = type=<u>speedy</u> – Speedy deletion templates. }} {{imbox | type = delete | text = type=<u>delete</u> – Deletion templates. }} {{imbox | type = content | text = type=<u>content</u> – Major warnings and problems. }} {{imbox | type = style | text = type=<u>style</u> – Minor warnings and problems. }} {{imbox | type = notice | text = type=<u>notice</u> – Notices and messages of any kind, both permanent and temporary. }} {{imbox | type = move | text = type=<u>move</u> – Move and rename messages and proposals. }} {{imbox | type = protection | text = type=<u>protection</u> – Protection templates. }} {{imbox | type = license | text = type=<u>license</u> – License template. }} {{imbox | type = featured | text = type=<u>featured</u> – Featured image templates. }} === Other images === The default images shown above are mostly for convenience. In many cases it is more appropriate to use more specific images. These examples use the '''image''' parameter to specify an image other than the default images. {{imbox | type = style | image = [[Image:Gnome-dev-camera.svg|42px]] | text = type = style <br /> image = <nowiki>[[Image:Gnome-dev-camera.svg|42px]]</nowiki> <br /> This image is used for {{tl|cleanup-image}}. }} {{imbox | type = move | image = [[Image:To Commons.svg|52px]] | text = type = move <br /> image = <nowiki>[[Image:To Commons.svg|52px]]</nowiki> <br /> This image is used for {{tl|copy to Wikimedia Commons}}. }} {{imbox | type = license | image = [[Image:Heckert GNU white.svg|48px]] | text = type = license <br /> image = <nowiki>[[Image:Heckert GNU white.svg|48px]]</nowiki> <br /> This image is used for the GFDL license templates such as {{tl|GFDL}}. }} === Special === Some other parameter combinations. {{imbox | text = No type and no image given ('''default''') }} {{imbox | image = none | text = No type and '''image=none''' – No image is used and the '''text''' uses the whole message box area. }} {{imbox | type = license | image = [[Image:Imbox license.svg|40px]] <br /> [[Image:Ambox warning yellow.svg|40px]] | imageright = [[Image:Shuttle.svg|30px]] | text = type = license <br /> image = <nowiki>[[Image:Imbox license.svg|40px]] &lt;br> [[Image:Ambox warning yellow.svg|40px]]</nowiki> <br /> imageright = <nowiki>[[Image:Shuttle.svg|30px]]</nowiki> }} {{imbox | type = license | image = [[Image:Imbox license.svg|40px]] <br /> [[Image:Ambox warning yellow.svg|40px]] | imageright = [[Image:Shuttle.svg|30px]] | text = '''This file is in the [[w:public domain|public domain]] because it was created by [[w:NASA|NASA]].''' <br>Note that use of NASA logos, insignia and emblems are restricted per US law. }} {{imbox | type = license | image = [[Image:Imbox license.svg|40px]] | text = type = license <br /> image = <nowiki>[[Image:Imbox license.svg|40px]]</nowiki> <br /> below = <nowiki>{{imbox | type = content | text = '''This license tag is deprecated!''' }}</nowiki> | below = {{imbox | type = content | text = '''This license tag is deprecated!''' }} }} === Parameters ==== List of all parameters: <pre> {{imbox | type = speedy / delete / content / style / notice / move / protection / license / featured | image = none / [[Image:Some image.svg|40px]] | imageright = [[Image:Some image.svg|40px]] | style = CSS value | textstyle = CSS value | text = The message body text. | below = More text or another imbox. }} </pre> '''type''' :If no '''type''' parameter is given the template defaults to type '''notice'''. That means it gets a blue border. '''image''' :'''No parameter''' = If no '''image''' parameter is given the template uses a default image. Which default image it uses depends on the '''type''' parameter. :'''An image''' = Should be an image with usual wiki notation. 40px - 50px width are usually about right depending on the image height to width ratio. (But the message box can handle images of any size.) For example: ::<code><nowiki>image = [[Image:Gnome-dev-camera.svg|40px]]</nowiki></code> :'''none''' = Means that no image is used. '''imageright''' :'''No parameter''' = If no '''imageright''' parameter is given then no image is shown on the right side. :'''An image''' = Should be an image with usual wiki notation. 40px - 50px width are usually about right depending on the image height to width ratio. (But the message box can handle images of any size.) For example: ::<code><nowiki>imageright = [[Image:Nuvola apps bookcase.png|40px]]</nowiki></code> :'''Anything''' = Any other object that you want to show on the right side. '''style''' :An optional [[Cascading Style Sheets|CSS]] value used by the entire message box table. Without quotation marks <code>" "</code>. For example: ::<code>style = margin-bottom: 0.5em;</code> '''textstyle''' :An optional [[Cascading Style Sheets|CSS]] value used by the text cell. For example: ::<code>textstyle = text-align: center;</code> '''text''' :The message body text. '''below''' :A full width area below the images and text area. Can take a text or any kind of object, for instance another imbox: ::<code><nowiki>below = {{imbox | type = content | text = This license tag is deprecated. }} </nowiki></code> === Technical details === Namespace "Image:" was renamed to "File:" on 11 December 2008. This template was created long before that, and that is why it is named "imbox" as in "image message box". If you need to use special characters in the text parameter then you need to escape them like this: <pre> {{imbox | text = <div> Equal sign = and a start and end brace { } work fine as they are. But here is a pipe {{!}} and two end braces &lt;nowiki>}}&lt;/nowiki>. And now a pipe and end braces &lt;nowiki>|}}&lt;/nowiki>. </div> }} </pre> {{imbox | text = <div> Equal sign = and a start and end brace { } work fine as they are. But here is a pipe {{!}} and two end braces <nowiki>}}</nowiki>. And now a pipe and end braces <nowiki>|}}</nowiki>. </div> }} This template uses the imbox CSS classes in [[MediaWiki:Common.css/Mboxes.css]] for most of its looks, thus it is fully skinnable. Internally this meta-template uses HTML markup instead of wiki markup for the table code. That is the usual way we make meta-templates since wiki markup has several drawbacks. For instance it makes it harder to use [[m:Help:ParserFunctions|parser functions]] and special characters in parameters. === See also === {{Mbox templates see also}} <includeonly> <!-- CATEGORIES AND INTERWIKIS HERE, THANKS --> [[Category:Metatemplates|{{PAGENAME}}]] [[ms:Templat:Imbox]] </includeonly> 90exnisw4gumgsys3u5ft1ofs37gwko మూస:Cmbox 10 2908 6715 6446 2020-06-16T10:54:16Z CommonsDelinker 56 Replacing Ambox_Content.svg with [[File:Ambox_important.svg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: file renamed, redirect linked from other project). wikitext text/x-wiki <table class="plainlinks cmbox {{#switch:{{{type|}}} | speedy = cmbox-speedy | delete = cmbox-delete | content = cmbox-content | style = cmbox-style | move = cmbox-move | protection = cmbox-protection | notice <!-- notice = default --> | #default = cmbox-notice }}" style="{{{style|}}}"> <tr> {{#ifeq:{{{image|}}}|none | <!-- No image. Cell with some width or padding necessary for text cell to have 100% width. --><td class="mbox-empty-cell"></td> | <td class="mbox-image"> {{#if:{{{image|}}} | {{{image}}} | [[File:{{#switch:{{{type|}}} | speedy = Ambox warning pn.svg | delete = Ambox warning pn.svg | content = Ambox important.svg | style = Edit-clear.svg | move = Merge-split-transwiki default.svg | protection = Padlock-silver-medium.svg | notice <!-- notice = default --> | #default = Information icon4.svg }}|40x40px|link=|alt=]] }}</td> }} <td class="mbox-text" style="{{{textstyle|}}}"> {{{text}}} </td> {{#if:{{{imageright|}}} | <td class="mbox-imageright"> {{{imageright}}} </td> }} </tr> </table><!-- Detect and report usage with faulty "type" parameter: -->{{#switch:{{{type|}}} | <!-- No type fed, is also valid input --> | speedy | delete | content | style | move | protection | notice = <!-- Do nothing, valid "type" --> | #default = <div style="text-align: center;">This message box is using an invalid "type={{{type|}}}" parameter and needs fixing.</div> }}<noinclude> {{documentation}} <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> nznegjza8maus49ttek1wbirnlg0gdy మూస:Cmbox/doc 10 2909 6447 2016-09-10T10:41:17Z K.Venkataramana 1198 '{{Documentation subpage}} <!-- PLEASE ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS AT THE BOTTOM OF THIS PAGE --> {{mbox templates}}...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki {{Documentation subpage}} <!-- PLEASE ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS AT THE BOTTOM OF THIS PAGE --> {{mbox templates}} This is the {{tl|cmbox}} or '''category message box''' meta-template. It is used to build message box templates for category pages. It offers several different colours, uses default images if no image parameter is given and it has some other features. This template works almost exactly like {{tl|ambox}} and uses the same parameters. === Usage === Simple usage example: <pre> {{cmbox | text = Some text.}} </pre> {{cmbox | text = Some text.}} Complex example: <pre> {{cmbox | type = style | image = [[Image:Emblem-question-yellow.svg|40px]] | style = width: 400px; | textstyle = color: red; font-weight: bold; font-style: italic; | text = The message body text. }} </pre> {{cmbox | type = style | image = [[Image:Emblem-question-yellow.svg|40px]] | style = width: 400px; | textstyle = color: red; font-weight: bold; font-style: italic; | text = The message body text. }} === Category message box types === The following examples use different '''type''' parameters but use no image parameters thus they use the default images for each type. {{cmbox | type = speedy | text = type=<u>speedy</u> – Speedy deletion templates. }} {{cmbox | type = delete | text = type=<u>delete</u> – Deletion templates. }} {{cmbox | type = content | text = type=<u>content</u> – Major warnings and problems. }} {{cmbox | type = style | text = type=<u>style</u> – Minor warnings and problems. }} {{cmbox | type = notice | text = type=<u>notice</u> – Notices and messages of any kind, both permanent and temporary. }} {{cmbox | type = move | text = type=<u>move</u> – Move, merge and split messages and proposals. }} {{cmbox | type = protection | text = type=<u>protection</u> – Protection templates when shown on a category page. }} === Other images === The default images shown above are mostly for convenience. In many cases it is more appropriate to use more specific images. These examples use the '''image''' parameter to specify an image other than the default images. {{cmbox | type = style | image = [[Image:Sub-arrows.svg|40px]] | text = type = style <br /> image = <nowiki>[[Image:Sub-arrows.svg|40px]]</nowiki> }} {{cmbox | type = move | image = [[Image:Redirect arrow.svg|52px]] | text = type = move <br /> image = <nowiki>[[Image:Redirect arrow.svg|52px]]</nowiki> }} === Special === Some other parameter combinations. {{cmbox | text = No type and no image given ('''default''') }} {{cmbox | image = none | text = No type and '''image=none''' – No image is used and the '''text''' uses the whole message box area. }} {{cmbox | image = [[Image:Gnome globe current event.svg|42px]] | imageright = [[Image:Nuvola apps bookcase.svg|40px]] | text = image = <nowiki>[[Image:Gnome globe current event.svg|42px]]</nowiki> <br /> imageright = <nowiki>[[Image:Nuvola apps bookcase.svg|40px]]</nowiki> }} {{cmbox | image = [[Image:Gnome globe current event.svg|42px]] | imageright = [[Image:Shuttle.svg|20px]] | text = '''This category lists articles about current and recent spaceflights.''' }} === Parameters === List of all parameters: <pre> {{cmbox | type = speedy / delete / content / style / notice / move / protection | image = none / [[Image:Some image.svg|40px]] | imageright = [[Image:Some image.svg|40px]] | style = CSS values | textstyle = CSS values | text = The message body text. }} </pre> '''type''' :If no '''type''' parameter is given the template defaults to type '''notice'''. That means it gets a blue background. '''image''' :'''No parameter''' = If no '''image''' parameter is given the template uses a default image. Which default image it uses depends on the '''type''' parameter. :'''An image''' = Should be an image with usual wiki notation. 40px - 50px width are usually about right depending on the image height to width ratio. (But the message box can handle images of any size.) For example: ::<code><nowiki>image = [[Image:Sub-arrows.svg|40px]]</nowiki></code> :'''none''' = Means that no image is used. '''imageright''' :'''No parameter''' = If no '''imageright''' parameter is given then no image is shown on the right side. :'''An image''' = Should be an image with usual wiki notation. 40px - 50px width are usually about right depending on the image height to width ratio. (But the message box can handle images of any size.) For example: ::<code><nowiki>imageright = [[Image:Nuvola apps bookcase.png|40px]]</nowiki></code> :'''Anything''' = Any other object that you want to show on the right side. '''style''' :An optional [[Cascading Style Sheets|CSS]] value used by the entire message box table. Without quotation marks <code>" "</code>. For example: ::<code>style = margin-bottom: 0.5em;</code> '''textstyle''' :An optional [[Cascading Style Sheets|CSS]] value used by the text cell. For example: ::<code>textstyle = text-align: center;</code> '''text''' :The message body text. === Technical details === If you need to use special characters in the text parameter then you need to escape them like this: <pre> {{cmbox | text = <div> Equal sign = and a start and end brace { } work fine as they are. But here is a pipe {{!}} and two end braces &lt;nowiki>}}&lt;/nowiki>. And now a pipe and end braces &lt;nowiki>|}}&lt;/nowiki>. </div> }} </pre> {{cmbox | text = <div> Equal sign = and a start and end brace { } work fine as they are. But here is a pipe {{!}} and two end braces <nowiki>}}</nowiki>. And now a pipe and end braces <nowiki>|}}</nowiki>. </div> }} This template uses the cmbox CSS classes in [[MediaWiki:Common.css/Mboxes.css]] for most of its looks, thus it is fully skinnable. Internally this meta-template uses HTML markup instead of wiki markup for the table code. That is the usual way we make meta-templates since wiki markup has several drawbacks. For instance it makes it harder to use [[m:Help:ParserFunctions|parser functions]] and special characters in parameters. === See also === {{Mbox templates see also}} <includeonly> <!-- CATEGORIES AND INTERWIKIS HERE, THANKS --> [[Category:Metatemplates|{{PAGENAME}}]] [[Category:Category namespace templates| ]] </includeonly> no47fn3oxpi7damffqremk3ltguqfeo మూస:Mbox 10 2910 6448 2016-09-10T10:42:07Z K.Venkataramana 1198 '<includeonly>{{ {{namespace detect | demospace = {{{demospace|}}} | main = ambox | wikijunior = ambox | co...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki <includeonly>{{ {{namespace detect | demospace = {{{demospace|}}} | main = ambox | wikijunior = ambox | cookbook = ambox | talk = tmbox | file = imbox | category = cmbox | other = ombox }} | type = {{{type|}}} | image = {{{image|}}} | imageright = {{{imageright|}}} | style = {{{style|}}} | textstyle = {{{textstyle|}}} | text = {{{text|{{{msg|}}}}}} | small = {{{small|}}} | smallimage = {{{smallimage|}}} | smallimageright = {{{smallimageright|}}} | smalltext = {{{smalltext|}}} }}</includeonly><noinclude> {{documentation}} <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> pfjrr0v5iqhsxhse6qg9nokplti58t5 మూస:Mbox/doc 10 2911 6449 2016-09-10T10:42:32Z K.Venkataramana 1198 '{{Documentation subpage}} {{high-risk|6,000+}} <!-- PLEASE ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS AT THE BOTTOM OF THIS PAGE -...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki {{Documentation subpage}} {{high-risk|6,000+}} <!-- PLEASE ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS AT THE BOTTOM OF THIS PAGE --> {{mbox templates}} This is the {{tl|mbox}} or '''multi namespace message box''' meta-template. This meta-template is used to build message box templates that are used on several types of pages and thus need to change style depending on what page they are used on. Based on page type detected it uses one of {{tl|ambox}}, {{tl|tmbox}}, {{tl|imbox}}, {{tl|cmbox}} and {{tl|ombox}}. Note that this template should only be used for message boxes that really need to adapt their style. Most message boxes do not need this and should use one of {{tl|ambox}}, {{tl|tmbox}}, {{tl|imbox}}, {{tl|cmbox}} or {{tl|ombox}} directly. Using those templates directly means that your template will look the same on its template page and at any other place you show it, which makes it clear on what kind of pages it is supposed to be used. It also gives you access to any extra features those templates offer, and it saves some server load. === Usage === This template takes the same parameters as {{tl|ambox}} and {{tl|imbox}} etc. See full documentation there. Some of the boxes this template calls only handles images of max 52px width, thus that limitation also applies to this template or you will get ugly padding problems. === Demospace === This template optionally takes the "demospace" parameter as described at {{tl|namespace detect}}. That parameter is only for testing and demonstration purposes. If you want to lock your message box to one style then instead use one of the other mboxes directly. Namespace "Image:" was renamed to "File:" on 11 December 2008. This template was updated to understand both names well before that, thus it still works fine. For backwards compatibility it still understands "demospace = image" which means the same thing as "demospace = file". But using "demospace = image" is now deprecated. This template uses the {{tl|ambox}} style on "Wikijunior:" and "Cookbook:" pages or when "demospace=wikijunior" or when "demospace=cookbook". And it uses the {{tl|tmbox}} style on "Wikijunior talk:" and "Cookbook talk:" pages or when "demospace=talk". Note that "demospace=talk" means any talk space, there is no "demospace=wikijunior talk" or "demospace=cookbook talk". === Parameters === List of all parameters: <pre> {{mbox | demospace = {{{demospace|}}} / main / talk / file / category / other | type = speedy / delete / content / style / notice / move / protection | image = none / [[File:Some image.svg|40px]] | imageright = [[File:Some image.svg|40px]] | style = CSS values | textstyle = CSS values | text = The message body text. | small = {{{small|}}} / left / yes | smallimage = none / [[File:Some image.svg|30px]] | smallimageright = none / [[File:Some image.svg|30px]] | smalltext = A shorter message body text. }} </pre> Note: The small parameters only have effect when the template is on an article, talk page or an "other" page. For documentation on the small parameters see {{tl|ambox}}, {{tl|tmbox}}, and {{tl|ombox}}. Using the small parameters when they are not valid has no effect, but also does no harm. __NOTOC__ === See also === {{Mbox templates see also}} <includeonly> <!-- CATEGORIES AND INTERWIKIS HERE, THANKS --> [[Category:Metatemplates|{{PAGENAME}}]] [[Category:Exclude in print|{{PAGENAME}}]] </includeonly> oe7g9gn3uv3fr4dn9xvjb68fnq5joz2 మూస:Fmbox 10 2912 6450 2016-09-10T10:43:17Z K.Venkataramana 1198 '<table id="{{{id|}}}" class="plainlinks fmbox {{#switch:{{{type|}}} | warning = fmbox-warning | editnotice = fmbox...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki <table id="{{{id|}}}" class="plainlinks fmbox {{#switch:{{{type|}}} | warning = fmbox-warning | editnotice = fmbox-editnotice | system <!-- system = default --> | #default = fmbox-system }} {{{class|}}}" style="{{{style|}}}"> <tr> {{#ifeq:{{{image|}}}|none | <!-- No image. --> | <td class="mbox-image"> {{#if:{{{image|}}} | {{{image}}} | [[File:{{#switch:{{{type|}}} | warning = Ambox warning pn.svg | editnotice = Information icon4.svg | system <!-- system = default --> | #default = Information icon4.svg }}|40x40px|link=|alt=]] }}</td> }} <td class="mbox-text" style="{{{textstyle|}}}"> {{{text}}} </td> {{#if:{{{imageright|}}} | <td class="mbox-imageright"> {{{imageright}}} </td> }} </tr> </table><!-- Detect and report usage with faulty "type" parameter: -->{{#switch:{{{type|}}} | <!-- No type fed, is also valid input --> | warning | editnotice | system = <!-- Do nothing, valid "type" --> | #default = <div style="text-align: center;">This message box is using an invalid "type={{{type|}}}" parameter and needs fixing.</div> }}<noinclude> {{documentation}} <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> 15f638q3x7g2of5w5fxgiwnclkf68du మూస:Fmbox/doc 10 2913 6451 2016-09-10T10:43:33Z K.Venkataramana 1198 '{{Documentation subpage}} <!-- PLEASE ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS AT THE BOTTOM OF THIS PAGE --> {{mbox templates}...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki {{Documentation subpage}} <!-- PLEASE ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS AT THE BOTTOM OF THIS PAGE --> {{mbox templates}} This is the {{tl|fmbox}} or '''footer & header message box''' template. It can be used to build message boxes for system messages such as [[MediaWiki:Sp-contributions-footer-anon]]. It can also be used for footer and header boxes on user pages and for [[w:Wikipedia:Editnotice|editnotices]]. This template works similarly to {{tl|ambox}} and mostly uses the same parameters. The main differences are that this box is 100% wide and has different colour styles. === Usage === Simple usage example: <pre> {{fmbox | text = Some text.}} </pre> {{fmbox | text = Some text.}} Complex example: <pre> {{fmbox | type = editnotice | image = [[Image:Emblem-question-yellow.svg|40px]] | style = border: 1px solid #f4c430; | textstyle = color: red; font-weight: bold; font-style: italic; | text = The message body text. }} </pre> {{fmbox | type = editnotice | image = [[Image:Emblem-question-yellow.svg|40px]] | style = border: 1px solid #f4c430; | textstyle = color: red; font-weight: bold; font-style: italic; | text = The message body text. }} === Footer and header message box types === The following examples use different '''type''' parameters but use no image parameters thus they use the default images for each type. {{fmbox | type = warning | text = type=<u>warning</u> – System warning notices such as [[MediaWiki:Revision-info]] and [[MediaWiki:Protectedpagewarning]]. }} {{fmbox | type = editnotice | text = type=<u>editnotice</u> – Transparent background for [[Wikipedia:Editnotice|editnotices]]. }} {{fmbox | type = system | text = type=<u>system</u> – Light grey system message background (default). }} === Other images === The default images shown above are mostly for testing and demonstration. In most cases it is more appropriate to use a more specific image or no image at all. These examples use the '''image''' parameter to specify an image other than the default image. {{fmbox | image = [[Image:User-info.svg|40px]] | text = image = <nowiki>[[Image:User-info.svg|40px]]</nowiki> <br> This image is used for [[MediaWiki:Sp-contributions-footer]]. }} {{fmbox | image = [[Image:Commons-logo.svg|40x40px]] | text = image = <nowiki>[[Image:Commons-logo.svg|40x40px]]</nowiki> <br> Note the use of "40x40px" to also limit the height of the image. This image is used for [[MediaWiki:Sharedupload]]. }} === Special === Some other parameter combinations. {{fmbox | text = No image given ('''default''') }} {{fmbox | image = none | text = '''image=none''' – No image is used and the '''text''' uses the whole message box area. }} {{fmbox | image = [[Image:User-info.svg|40px]] | imageright = [[Image:Nuvola apps bookcase.svg|40px]] | text = image = <nowiki>[[Image:User-info.svg|40px]]</nowiki> <br> imageright = <nowiki>[[Image:Nuvola apps bookcase.svg|40px]]</nowiki> }} === Parameters === List of all parameters: <pre> {{fmbox | type = system / editnotice / warning | image = none / [[Image:Some image.svg|40px]] | imageright = [[Image:Some image.svg|40px]] | id = CSS id | class = CSS class names | style = CSS values | textstyle = CSS values | text = The message body text. }} </pre> '''type''' :If no '''type''' parameter is given the template defaults to type '''system'''. That means it gets a light grey background. '''image''' :'''No parameter''' = If no '''image''' parameter is given the template uses a default image. Which default image it uses depends on the '''type''' parameter. :'''An image''' = Should be an image with usual wiki notation. 40px - 50px width are usually about right depending on the image height to width ratio. (But the message box can handle images of any size.) For example: ::<code><nowiki>image = [[Image:User-info.svg|40px]]</nowiki></code> :'''none''' = Means that no image is used. '''imageright''' :'''No parameter''' = If no '''imageright''' parameter is given then no image is shown on the right side. :'''An image''' = Should be an image with usual wiki notation. 40px - 50px width are usually about right depending on the image height to width ratio. (But the message box can handle images of any size.) For example: ::<code><nowiki>imageright = [[Image:Nuvola apps bookcase.png|40px]]</nowiki></code> :'''Anything''' = Any other object that you want to show on the right side. '''id''' :Optional [[Cascading Style Sheets|CSS]] id used by the entire message box table. Without quotation marks <code>" "</code>. Mostly meant to be used to tag a message box with its name, to make it easy to detect the presence of the message from javascript. For instance [[MediaWiki:Sp-contributions-footer]] would use: ::<code>id = sp-contributions-footer</code> '''class''' :Optional [[Cascading Style Sheets|CSS]] class names used by the entire message box table. Without quotation marks <code>" "</code>. Mostly meant to be used to tag a message box with its name so it can be individually skinned. For instance [[MediaWiki:Sp-contributions-footer]] would use: ::<code>class = sp-contributions-footer</code> '''style''' :Optional [[Cascading Style Sheets|CSS]] values used by the entire message box table. Without quotation marks <code>" "</code> but with the ending semicolons <code>;</code>. For example: ::<code>style = margin-top: 1em;</code> '''textstyle''' :Optional [[Cascading Style Sheets|CSS]] values used by the text cell. For example: ::<code>textstyle = font-size: 90%; text-align: center;</code> '''text''' :The message body text. === Technical details === This template currently uses hard coded styles and class names. Later it will only use CSS classes making it easier to skin. (In the meantime it can be skinned by using the "<code>!important</code>" keyword.) If you need to make a box that is less than 100% wide, then do ''not'' use this box, instead use the {{tl|ombox}}. Since this box doesn't have the "1px empty image cell" code that makes it so the other mboxes get proper box flow in all browsers when less than 100% wide. If you need to use special characters in the text parameter then you need to escape them like this: <pre> {{fmbox | text = <div> Equal sign = and a start and end brace { } work fine as they are. But here is a pipe {{!}} and two end braces &lt;nowiki>}}&lt;/nowiki>. And now a pipe and end braces &lt;nowiki>|}}&lt;/nowiki>. </div> }} </pre> {{fmbox | text = <div> Equal sign = and a start and end brace { } work fine as they are. But here is a pipe {{!}} and two end braces <nowiki>}}</nowiki>. And now a pipe and end braces <nowiki>|}}</nowiki>. </div> }} Internally this meta-template uses HTML wikimarkup instead of wikimarkup for the table code. That is the usual way we make meta-templates since wikimarkup has several drawbacks. For instance it makes it harder to use [[m:Help:ParserFunctions|parser functions]] and some special characters in parameters. The default images for this meta-template are in png format instead of svg format. The main reason is that some older web browsers have trouble with the transparent background that MediaWiki renders for svg images. The png images here have hand optimised transparent background colour so they look good in all browsers. Note that svg icons only look somewhat bad in the old browsers, thus such hand optimisation is only worth the trouble for very widely used icons. '''Note to admins:''' MediaWiki does not parse and convert HTML wikimarkup in system messages the same way as it does for normal pages. This means for instance that <code>&lt;br></code> is not automatically converted to <code>&lt;br /></code> and missing <code>&lt;/td></code> and <code>&lt;/tr></code> tags are not automatically added. Thus see to that any HTML code you use in system messages are valid XHTML. That is, close all tags that you begin. However, regular wikimarkup works fine in most system messages. {{Mbox templates see also}} <includeonly> <!-- CATEGORIES AND INTERWIKIS HERE, THANKS --> [[Category:Metatemplates|{{PAGENAME}}]] [[et:Mall:Fmbox]] [[id:Templat:Fmbox]] [[it:Template:Fmbox]] [[ja:Template:Fmbox]] [[mk:Шаблон:Fmbox]] [[no:mal:Fmbox]] [[pt:Predefinição:Fmbox]] [[ro:Format:Meta-casetămas]] </includeonly> 5q498oms0j62qyzwx3ldcgt17t7x3rr మూస:Documentation subpage/doc 10 2914 6452 2016-09-10T10:44:57Z K.Venkataramana 1198 '{{documentation subpage}} __NOTOC__ ==Usage== {{tl|documentation subpage}} '''OR''' {{tlx|documentation subpage|<no...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki {{documentation subpage}} __NOTOC__ ==Usage== {{tl|documentation subpage}} '''OR''' {{tlx|documentation subpage|<nowiki>[[</nowiki><var>main page to link to</var><nowiki>]]</nowiki>}} ===Customization of text=== To manually change the text of the template, the "<code>text1=<var>your text here</var></code>" and/or "<code>text2=<var>your other text here</var></code>" parameters can be specified. "<code>text1=</code>" changes the automatic text on the first line to your own word(s). "<code>text2=</code>" changes the automatic text on the second line to your own word(s). If "<code>text1=</code>" parameter is specified without the "<code>text2=</code>" parameter, both the first and second line of text will be custom based on the text given in the "<code>text1=</code>" parameter. Example usage: {{tlx|documentation subpage|text1<nowiki>=</nowiki><var>custom first and second line text</var>}} {{tlx|documentation subpage|text2<nowiki>=</nowiki><var>custom second line text only</var>}} {{tlx|documentation subpage|text1<nowiki>=</nowiki><var>custom first line text</var>|text2<nowiki>=</nowiki><var>custom second line text</var>}} ==How it is displayed== This template should be placed at the top of "/doc" pages. It changes output depending on where it is viewed: * On a "/doc" page, it displays a box explaining template documentation and links to the template page. * On other pages (ie, pages transcluding the "/doc" page), the template will not show. The template page itself (which contains <code>{{tl|Documentation}}</code>) will automatically note that the documentation is transcluded from a subpage. ==Functions== In addition to the output message, the template categorizes pages to [[:Category:Template documentation]], [[:Category:User documentation]], or similar (named after the subject space), but only for documentation pages in namespaces with the subpage feature. It defaults the [[m:Help:Categories#Sort order|sort key]] to the page name without namespace (ie, "Foo" on "Template:Foo", so it would be sorted in categories under 'F'). {{Documentation/doc/see also}} <includeonly> <!-- categories and interwiki links --> [[Category:Template documentation| ]] [[Category:Template namespace templates|{{PAGENAME}}]] </includeonly> mypd8aatevcc6z9xkmlclnl9vvknyw8 మూస:Pp-template 10 2915 6453 2016-09-10T10:46:10Z K.Venkataramana 1198 '<includeonly>{{pp-meta |type={{#switch:{{{demolevel|{{#ifeq:{{PROTECTIONLEVEL:edit}}-{{PROTECTIONLEVEL:move}}|-sysop|...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki <includeonly>{{pp-meta |type={{#switch:{{{demolevel|{{#ifeq:{{PROTECTIONLEVEL:edit}}-{{PROTECTIONLEVEL:move}}|-sysop|move|{{PROTECTIONLEVEL:edit}}}}}}} |semi |autoconfirmed=semi |administrator |full |sysop=indef |move=move |#default=indef<!--fallback value-->}} |small={{{small|yes}}} |demospace={{{demospace|}}} |demolevel={{#ifeq:{{PAGENAME}}/{{NAMESPACE}}|{{SUBPAGENAME}}/{{ns:Template}}|{{{demolevel|undefined}}}|{{#ifeq:{{lc:{{SUBPAGENAME}}}}|sandbox|sysop|{{{demolevel|undefined}}}}}}} |expiry=<!--not applicable--> |dispute=no |icon-text=This {{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:6}}|file, included in a high-risk template or message,|high-risk template}} is indefinitely {{#switch:{{{demolevel|{{#ifeq:{{PROTECTIONLEVEL:edit}}-{{PROTECTIONLEVEL:move}}|-sysop|move|{{PROTECTIONLEVEL:edit}}}}}}} |semi |autoconfirmed=semi-protected from editing |move=move-protected |administrator |full |sysop |#default=<!--fallback value-->protected from editing}} to prevent vandalism. |reason-text=This {{#switch:{{NAMESPACE}} |{{ns:image}}=file, used in one or more high-risk templates{{#switch:{{{demolevel|{{PROTECTIONLEVEL:edit}}}}} |semi |autoconfirmed= |administrator |full |sysop=<nowiki> </nowiki>and/or [[Special:Allmessages|system messages]], |#default=<!--fallback value-->}} |#default=high-risk template }} has been {{#switch:{{{demolevel|{{#ifeq:{{PROTECTIONLEVEL:edit}}-{{PROTECTIONLEVEL:move}}|-sysop|move|{{PROTECTIONLEVEL:edit}}}}}}} |semi |autoconfirmed=semi- |move=move- |administrator |full |sysop<!--uses default--> |#default=<!--fallback value-->}}protected{{#ifeq:{{PROTECTIONLEVEL:edit}}-{{PROTECTIONLEVEL:move}}|-sysop||<nowiki> </nowiki>from editing}} to prevent vandalism. {{#switch:{{{demolevel|{{PROTECTIONLEVEL:edit}}}}} |semi |autoconfirmed= |administrator |full |sysop<!--uses default--> |#default={{#switch:{{NAMESPACE}}|{{ns:image}}=<br /><small>'''Do not move this file''' to [[commons:|Wikimedia Commons]].</small>}}}} |categories={{{categories|{{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:10}}|{{#switch:{{{demolevel|{{#ifeq:{{PROTECTIONLEVEL:edit}}-{{PROTECTIONLEVEL:move}}|-sysop|move|{{PROTECTIONLEVEL:edit}}}}}}} |semi |autoconfirmed= |move= |administrator |full |sysop<!--uses default--> |#default=<!--fallback value-->}}}}{{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:6}}|[[Category:{{#switch:{{{demolevel|{{PROTECTIONLEVEL:edit}}}}} |semi |autoconfirmed=Semi-protected |administrator |full |sysop<!--uses default--> |#default=Protected<!--fallback value-->}} files|{{PAGENAME}}]]}}}}}}}</includeonly><noinclude> {{documentation}} </noinclude> 7c6p8e8pwj7u4i7fcc15qu4k9ynsf4c మూస:Pp-template/doc 10 2916 6454 2016-09-10T10:46:27Z K.Venkataramana 1198 '{{Documentation subpage}} <!-- PLEASE ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS AT THE BOTTOM OF THIS PAGE. --> This is the {{tl...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki {{Documentation subpage}} <!-- PLEASE ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS AT THE BOTTOM OF THIS PAGE. --> This is the {{tl|pp-template}} protection notice. It is used on protected templates and on protected file (image) pages. This template does not show on pages that are not protected, instead it reports an error. Please note that only [[Wikibooks:Administrators|administrators]] can protect pages, this template only informs about the protection status of the page. This template should usually not be manually placed on template pages, since it is automatically loaded by the {{tl|Documentation}} template of protected template pages. Protected templates (both semi and full) should preferably have a documentation subpage (/doc) so that any editor can update the documentation, categories and interwiki links of the template. This template automatically detects the edit protection level (semi or full) of a page, and if it is on a template or file page, and modifies its appearance and how it categorizes the page. * Use {{tlx|pp-template}} for the normal appearance (a small icon at the top). * Use {{tlx|pp-template|small&#61;no}} for the large message box. On file pages we recommend using the large box. When {{tl|pp-template}} is added to a protected template, it should be placed inside &lt;noinclude>&lt;/noinclude> tags (otherwise, every page which uses the template will load the protection notice, which will result in an error message). On file (image) pages the &lt;noinclude>&lt;/noinclude> tags are not necessary. === See also === {{Protection templates}} <includeonly> <!-- CATEGORIES AND INTERWIKIS HERE, THANKS --> [[Category:Protection templates|Template]] </includeonly> tizv6kaz7l1obf353ha28jv4t4je01g మూస:Pp-meta 10 2917 6455 2016-09-10T10:47:22Z K.Venkataramana 1198 '{{#ifeq:{{#switch:{{lc:{{{type}}}}} |move=<!-- -->{{#ifeq: {{#switch:{{lc:{{{demolevel|undefined}}}}}...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki {{#ifeq:{{#switch:{{lc:{{{type}}}}} |move=<!-- -->{{#ifeq: {{#switch:{{lc:{{{demolevel|undefined}}}}} |semi |autoconfirmed=autoconfirmed |administrator |full |sysop=sysop |undefined={{PROTECTIONLEVEL:move}} |#default=<!--fallback value: null -->}} |sysop|yes|no }} |create=<!-- -->{{#if: {{#switch:{{lc:{{{demolevel|undefined}}}}} |semi |autoconfirmed=autoconfirmed |administrator |full |sysop=sysop |undefined={{PROTECTIONLEVEL:create}} |#default=<!--fallback value: null -->}} |yes|no }} |#default<!--includes all other types-->=<!-- -->{{#if: {{#switch:{{lc:{{{demolevel|undefined}}}}} |semi |autoconfirmed=autoconfirmed |administrator |full |sysop=sysop |undefined={{PROTECTIONLEVEL:edit}} |#default=<!--fallback value: null -->}} |{{#ifeq:{{#switch:{{lc:{{{disallowlevel|}}}}} |semi |autoconfirmed=autoconfirmed |administrator |full |sysop=sysop |#default=<!--fallback value: null-->}} |{{#switch:{{lc:{{{demolevel|undefined}}}}} |semi |autoconfirmed=autoconfirmed |administrator |full |sysop=sysop |undefined={{PROTECTIONLEVEL:edit}} |#default=<!--fallback value: null-->}} |no|yes }} |no}} }}|yes|{{#ifeq:{{lc:{{{small|}}}}}|yes| <div class="metadata topicon" id="protected-icon">[[File:{{{image|{{#switch:{{lc:{{{type}}}}} |full=Padlock.svg |semi=Padlock-silver.svg |move=Padlock-olive.svg |indef=Padlock-red.svg |office=Padlock-black.svg |create=Padlock-skyblue.svg |#default=Transparent.gif }}}}}|22px|link={{{icon-link|Wikibooks:Protection policy#{{lc:{{{type}}}}}}}}|{{{icon-text|This {{pagetype|subjectspace=yes}} is {{#switch:{{lc:{{{type}}}}} |semi=semi- |move=move- |indef=permanently<nowiki> </nowiki> |create=creation- |office=<!--null, but should this have a special tag?--> |full |#default=<!--null--> }}protected{{#ifeq:{{lc:{{{type}}}}}|indef||{{#if:{{{expiry|}}}|<nowiki> </nowiki>until {{#time:F j, Y|{{{expiry}}}}}}}}}{{#if:{{{icon-reason|}}}|<nowiki> </nowiki>{{{icon-reason}}}}}.}}}]]</div> |<!-- else, not small --> {{mbox | demospace = {{{demospace|}}} | type = protection | image = [[File:{{{image|{{#switch:{{lc:{{{type}}}}} |full=Padlock.svg |semi=Padlock-silver.svg |move=Padlock-olive.svg |indef=Padlock-red.svg |office=Padlock-black.svg |create=Padlock-skyblue.svg |#default=Transparent.gif }}}}}|40px|{{{icon-text|This page is {{#switch:{{lc:{{{type}}}}} |semi=semi- |move=move- |indef=permanently<nowiki> </nowiki> |create=creation- |office=<!--null, but should this have a special tag?--> |full |#default=<!--null--> }}protected.}}}|link=]] | text = '''{{{reason-text|{{#switch:{{lc:{{{type}}}}} |full=This page is currently protected from editing |semi=Editing of this {{pagetype|subjectspace=yes}} by new or unregistered users is currently disabled |move=This {{pagetype|subjectspace=yes}} is currently protected from page moves |indef=This page is protected from editing ''indefinitely'' |office=This {{pagetype|subjectspace=yes}} is currently protected from editing |create=Re-creation of this {{pagetype|subjectspace=yes}} has been disabled }}{{#ifeq:{{lc:{{{type}}}}}|indef||{{#if:{{{expiry|}}}|&#32;until {{#time:F j, Y|{{{expiry}}}}}}}}}{{{reason<includeonly>|</includeonly>}}}.}}}'''<br /> {{{explanation-text|{{#ifeq:{{lc:{{{dispute}}}}}|yes|This protection is '''not''' an endorsement of the {{#ifeq:{{{type}}}|move|[{{fullurl:Special:Log|type=move&page={{FULLPAGENAMEE}}}} current title]|[{{fullurl:{{FULLPAGENAMEE}}|action=history}} current version]}}.}} See the [{{fullurl:Special:Log|type=protect&page={{FULLPAGENAMEE}}}} protection log] for more details. {{#switch:{{lc:{{{type}}}}} |full|indef=Please discuss any changes on the [[{{TALKPAGENAME}}|discussion page]]; you may use the {{tlx|editprotected}} template to ask an [[Wikibooks:Administrators|administrator]] to make the edit if it is supported by consensus. {{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:8}}<!--MediaWiki-->||You may also [[Wikibooks:Reading room/Administrative Assistance|request]] that this page be unprotected.}} |semi=If you cannot edit this {{pagetype|subjectspace=yes}} and you wish to make a change, you can {{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{TALKSPACE}}||[[Template:Editsemiprotected|request an edit]], [[{{TALKPAGENAME}}|discuss changes on the discussion page]],}} [[Wikibooks:Reading room/Administrative Assistance|request unprotection]], [[Special:Userlogin|log in]], or <span class="plainlinks">[http://en.wikibooks.org/w/index.php?title=Special:Userlogin&type=signup <span style="color:#002bb8;" title="Sign in / create account">create an account</span>]. |move=The page may still be edited but cannot be moved until unprotected. Please discuss any suggested moves on the [[{{TALKPAGENAME}}|discussion page]]. You can also [[Wikibooks:Reading room/Administrative Assistance|request]] that the page be unprotected. |office=If you are able to edit this page, please discuss all changes and additions on the [[{{TALKPAGENAME}}|discussion page]] first. |create=Please see the {{#if:{{{rfd|}}}|'''[[{{{rfd}}}|deletion discussion]]''' or the}} [{{fullurl:Special:Log|type=delete&page={{FULLPAGENAMEE}}}} deletion log] for details of why this page was deleted. If you would like to create a page at this title, you must first [[Wikibooks:Reading room/Administrative Assistance|request]] for it to be unprotected, or contact the administrator who deleted the page for the deleted material to be restored. If unsuccessful, you can make a [[WB:RFU|request for undeletion]]. }}}}} }} }}|}}<!--End if small--><includeonly>{{#ifeq:{{lc:{{{categories|no}}}}}|no||{{{categories|}}}}}</includeonly><noinclude> {{documentation}} <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> io8uv2gepc0uxu8h9ujzh0gshqkywno మూస:Pp-meta/doc 10 2918 6456 2016-09-10T10:47:38Z K.Venkataramana 1198 '{{Documentation subpage}} <includeonly>{{intricate template}}</includeonly> <!-- EDIT TEMPLATE DOCUMENTATION BELOW TH...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki {{Documentation subpage}} <includeonly>{{intricate template}}</includeonly> <!-- EDIT TEMPLATE DOCUMENTATION BELOW THIS LINE --> This is {{tl|pp-meta}}, a meta-template used to create protection message boxes. This meta-template automatically uses the right style for each namespace. It also takes care of the code for the "small" case with just a small padlock icon at the top right corner of the page. === Examples === Note that the small padlock in the top right corner of this page also is an example created with this meta-template. This template uses a position that does not collide with icons such as the {{tl|status}} icon, or other top-right-hand-corner icons. <!-- Example showing the small padlock in the top right corner. --> {{#ifeq:{{FULLPAGENAME}}|Template:Pp-meta|<includeonly>{{pp-template|small=yes}}</includeonly>|}} ==== Main space ==== {{pp-protected|demospace=main|demolevel=sysop|categories=no}} ==== Any talk space ==== {{pp-protected|demospace=talk|demolevel=sysop|categories=no|small=no}} ==== Other spaces ==== {{pp-protected|demospace=other|demolevel=sysop|categories=no}} === Usage === <pre><nowiki> {{pp-meta | type = <any of "full", "semi", "indef", "move", "create", or "office" depending on protection type> | disallowlevel = <if type is not move or create and the template should only be used on one protection level, then "autoconfirmed" or "sysop"> | small = {{{small|}}} <unless template should always be small, then "yes", or if never small, "no" or omit> | expiry = {{{expiry|}}} <omit for indef templates> | reason = &amp;#32;<your reason here> | rfd = <if type is "create", then "{{{rfd|}}}", else omit> | demospace = {{{demospace|}}} <unless template should only be used in one mainspace, when it is then appropriate to set this to "main", "talk", or "other" where talk includes all odd-numbered namespaces> | demolevel = {{{demolevel|undefined}}} <unless you want the template to strictly fail on inappropriate protection levels, or want to disable the protection checks> | image = <your image here without Image: prefix, omit unless nonstandard> | icon-link = <your link without any [[]] but perhaps with a #section here, applies to icon version> | icon-text = <your *complete* alternate icon text including full stop if applicable. Use only plaintext. Omit unless nonstandard.> | icon-reason = <your specific reason here without full stop, use only plaintext> | reason-text = <your complete top line without formatting but including full stop and allowing wikilinks.> | explanation-text = <Your full explanation here> | categories = {{{categories|<your categories here, else replace all with "no">}}} }} </nowiki></pre> === Parameters === This template is designed to be both defining of the major types of protection notice, but flexible enough to allow exceptions. All parameters have some fallback to allow for graceful failure, but some should almost always be applied. ===="Usually" required parameters==== ;<code>type</code>:The '''type''' parameter applies most default settings for the broad classes of protection templates. It can have values equal to any of the following: <code>full</code>, <code>semi</code>, <code>indef</code>, <code>move</code>, <code>create</code>, and <code>office</code> (all case-insensitive). These values apply default boilerplate text, images, and links. This parameter should almost always be used, as the default settings require little other input, making the code of templates such as {{tl|pp-protected}} very clean. Note that not supplying this parameter causes the image to default to [[:File:Transparent.gif]]. ;<code>small</code>: The '''small''' parameter lets the template decide whether to display a small icon version or a large boilerplate version. It can take any value, but the only one which will be acted on is "<code>yes</code>" (case-insensitive). As instance templates should be able to decide, using their input, whether or not to apply <code>small</code>, this should usually be set to <code><nowiki>{{{small|}}}</nowiki></code>, which defaults to non-small but allows small to be specified. Not supplying this parameter will cause the template to always be expanded big. ;<code>expiry</code>: This '''expiry''' parameter allows, when <code>type</code> is defined normally, the expiry date to be automatically displayed properly for both the tooltip of the small version and in text for the large version. It should typically take the input <code><nowiki>{{{expiry|}}}</nowiki></code>, which allows instances using this template to be provided input specifying the expiry date. It should be left blank for templates where <code>type</code> is set to <code>indef</code>, as it has no effect because indefinite protection templates clearly do not need expiry dates to be specified. ;<code>dispute</code>:The '''dispute''' parameter adds some boilerplate text disclaiming against endorsement of the protected version or title. It is not dependent on the <code>type</code> parameter, but the <code>explanation-text</code> parameter described below overrides it when applicable. ;<code>reason</code>:The '''reason''' parameter allows a particular reason to be applied to the template to explain why the page is protected. The code used in this parameter should be prefixed with <code>&amp;#32;</code> so that there are proper spaces between words as <code><nowiki>{{{reason|}}}</nowiki></code> in the code is not prefixed with a space, such that the requisite full stop is not prefixed by a space when <code>reason</code> is null. Instances which want to pass through the reason should use code along the general lines of <code><nowiki>{{{reason|a default reason}}}</nowiki></code>. ;<code>categories</code>: The '''categories''' parameter is relatively strict in the input form instances of this template should use: if the template has categories that it should apply to pages upon which it is placed, they should be implemented within the container of <code><nowiki>{{{categories|</nowiki></code> and <code><nowiki>}}}</nowiki></code>, which will cause categories to be disabled in the instances if they are given <code>|categories=no</code> as an argument. If the template applies no categories, there is no use for this parameter. ;<code>demospace</code>: Although the '''demospace''' parameter is primarily useful for testing purposes, its name betrays its purpose: demonstration. Instances should generally use the code <code>demospace=<nowiki>{{{demospace|}}}</nowiki></code> so as to allow them to be forced to display as though they were in a particular namespace. If a template is to be always used in a particular namespace and never in another, it is also possible to set <code>demospace</code> to any of <code>main</code>, <code>talk</code>, or <code>other</code> (all case-insensitive) to specify the messagebox type typical for that namespace or namespace family such that it will never change from that type. ;<code>demolevel</code>: The '''demolevel''' parameter, like the <code>demospace</code> parameter, is useful for demonstration and testing. Instances should generally use the code <code>demospace=<nowiki>{{{demolevel|undefined}}}</nowiki></code> so as to allow them to be forced to display as though they were on a page with a particular level of protection. This must have the default of "undefined" if it is used, as a null value will cause the template to fail. Failing the demolevel test causes the template to disappear. ====Type-dependent parameters==== ;<code>rfd</code>: If the <code>type</code> applied is <code>create</code>, and <code>explanation-text</code> as below does not over-ride it, then the parameter '''rfd''' should be applied as equal to <code><nowiki>{{{rfd|}}}</nowiki></code> so that this input is passed through and the explanation can be more descriptive. ====Optional parameters==== ;<code>image</code>:The '''image''' parameter allows an alternate icon to be chosen if so desired. This image should typically be chosen from [[Commons:Padlock icons]], though any image can be chosen. Only the name of the alternate image should be applied; ''do not'' supply the "Image:" prefix. ;<code>icon-link</code>:The '''icon-link''' parameter allows one to change the page to which the small version's icon links. This probably shouldn't generally be used if <code>type</code> is in use as <code>type</code> applies proper links to [[Wikibooks:Protection policy]], but it allows for exceptions and can define the link to sections within that page. Input given to this parameter should ''not'' be supplied within <nowiki>[[double brackets]]</nowiki>. ;<code>icon-text</code>: The '''icon-text''' parameter, like the <code>icon-link</code> parameter, affects only the small version. This one, however, affects the text outputted as the tooltip for the protection icon. It completely replaces, when used, the default text and any specified by <code>type</code>, ''including'' the final full stop. ;<code>icon-reason</code>: The '''icon-reason''' parameter allows text to be added to the default text of the small version's tooltip as supplied by <code>type</code>. It is over-written by <code>icon-text</code> if that parameter is used. ;<code>reason-text</code>: This parameter, '''reason-text''', allows one to over-ride the first, bolded line of the text of the expanded version of any instance. It, when used, over-rides input as initially defined by <code>type</code>, <code>expiry</code>, and <code>reason</code>, ''including'' the final full stop. ;<code>explanation-text</code>:This code over-rides the explanation text following the bolded reason line; it over-rides text initially provided by the template itself, <code>type</code>, <code>dispute</code>, and, if applicable, <code>rfd</code>. ;<code>disallowlevel</code>:This code disallows a particular level of protection for templates which do not have the type <code>move</code> or <code>create</code>. It can be set to either <code>autoconfirmed</code> or <code>sysop</code> to disable the template on semi-protected or full-protected pages respectively. If the page is protected at the disallowed level and <code>demolevel</code> is not set to the allowed level, the template will not appear. ====Full list of parameters in vertical form==== <pre><nowiki> {{pp-meta | type = | disallowlevel = | small = | expiry = | reason = | rfd = | demospace = | demolevel = | image = | icon-link = | icon-text = | icon-reason = | reason-text = | explanation-text = | categories = }} </nowiki></pre> ===See also=== {{protection templates}} <includeonly> <!-- ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS BELOW THIS LINE --> [[Category:Protection templates| ]] [[Category:Metatemplates|{{PAGENAME}}]] [[Category:Exclude in print|{{PAGENAME}}]] </includeonly> 7ulcd8gkwe6ae8rb69snuefwcktp2zc మూస:Intricate template 10 2919 6457 2016-09-10T10:48:29Z K.Venkataramana 1198 '{{ombox | type = style | image = [[File:Ambox warning yellow.svg|40px|link=|alt=]] | text ='''This template employs i...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki {{ombox | type = style | image = [[File:Ambox warning yellow.svg|40px|link=|alt=]] | text ='''This template employs intricate features of template syntax.''' {{nowrap|{{{1|}}}}}<div style="font-size:95%; padding-bottom:2px;">You are encouraged to familiarize yourself with its setup and [[mw:Help:Extension:ParserFunctions|parser functions]] before editing the template. If your edit causes unexpected problems, please [[Help:Editing#Undo|undo]] it quickly. Remember that you can conduct experiments, and should test all improvements, in either the {{nowrap|{{#switch: {{#ifexist:{{FULLPAGENAME}}/sandbox |sandbox | {{#ifexist:{{FULLPAGENAME}}/Sandbox |Sandbox | {{#ifexist:{{FULLPAGENAME}}/test sandbox|test sandbox| {{#ifexist:{{FULLPAGENAME}}/Test sandbox|Test sandbox| {{#ifexist:{{FULLPAGENAME}}/test |test | {{#ifexist:{{FULLPAGENAME}}/Test |Test | }} }} }} }} }} }} | sandbox = [[Template:{{PAGENAME}}/sandbox |local /sandbox ]] | Sandbox = [[Template:{{PAGENAME}}/Sandbox |local /Sandbox ]] | test sandbox = [[Template:{{PAGENAME}}/test sandbox|local /test sandbox ]] | Test sandbox = [[Template:{{PAGENAME}}/Test sandbox|local /Test sandbox ]] | test = [[Template:{{PAGENAME}}/test |local /test ]] | Test = [[Template:{{PAGENAME}}/Test |local /Test ]] | #default = [[Template:Template sandbox |general template sandbox]] <!--ENDswitch-->}}<!--ENDnowrap-->}} or your user space before changing anything here.</div> }}<noinclude> {{documentation}} </noinclude> stas2hto98ra0kgcafbmldpzidg2tbj మూస:Nowrap 10 2920 6458 2016-09-10T10:49:24Z K.Venkataramana 1198 '<span style="white-space:nowrap;">{{{1}}}</span><noinclude>{{documentation}}<!--interwikis/categories go inside doc--...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki <span style="white-space:nowrap;">{{{1}}}</span><noinclude>{{documentation}}<!--interwikis/categories go inside doc--></noinclude> t6i8ohuc1gfxpm2leno2txcihaxknea మూస:Nowrap/doc 10 2921 6459 2016-09-10T10:49:45Z K.Venkataramana 1198 '{{documentation subpage}} __NOTOC__ This is the {{tl|nowrap}} template. This template prevents word wraps (line brea...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki {{documentation subpage}} __NOTOC__ This is the {{tl|nowrap}} template. This template prevents word wraps (line breaks) in text and links that contain spaces. === Usage === <pre> Lots of text {{nowrap|10 kg (22 lb)}} more text. </pre> It may render like this: :Lots of text 10 kg (22 lb) :more text. Or like this: :Lots of text :10 kg (22 lb) more text. But it will ''not'' render like this: :Lots of text 10 kg (22 :lb) more text. === Handling interpreted characters === [[Help:Template|Templates]] have problems to handle parameter data that contains equal signs "<code>=</code>" or vertical bars "<code>|</code>". In such cases consider using {{tl|nowrap begin}} + {{tl|nowrap end}} instead. But there are also workarounds: For text that includes an equal sign "=", precede the text with <code>1=</code>. For example: :<code><nowiki>{{nowrap|</nowiki>1=2 + 2 = 4}}</code> Which renders this: :{{nowrap|1=2 + 2 = 4}} For text that includes a vertical bar "|", escape the bar(s) with <code><nowiki>&amp;#124;</nowiki></code> or <code><nowiki>{{!}}</nowiki></code>. For instance like this: :<code><nowiki>{{nowrap|</nowiki>&amp;#124;2&amp;#124; < 3}}</code> Or like this: :<code><nowiki>{{nowrap|{{!}}2{{!}} < 3}}</nowiki></code> Which renders this: :{{nowrap|&#124;2&#124; < 3}} === Technical details === The actual code that does the job is this HTML+CSS code: :<code><nowiki><span style="white-space:nowrap;">This text will not wrap</span></nowiki></code> Spaces at the beginning or end of your text will fall outside the no-wrap tag in the rendered text due to MediaWiki rendering mechanisms. === See also === * {{tl|nowraplinks}} - Prevents wraps inside links and only allows wraps between the links and in normal text. Very useful for link lists and easy to use. <includeonly> <!-- ADD CATEGORIES BELOW THIS LINE --> [[Category:Text formatting templates|{{PAGENAME}}]] <!-- ADD INTERWIKIS BELOW THIS LINE --> </includeonly> 3f7pgwkgyiz1gnbt3eyw7hek6pozlxg మూస:Pp-protected 10 2922 6460 2016-09-10T10:50:35Z K.Venkataramana 1198 '<includeonly>{{pp-meta |type={{#switch:{{{demolevel|{{PROTECTIONLEVEL:edit}}}}} |semi |autoconfirmed=semi |a...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki <includeonly>{{pp-meta |type={{#switch:{{{demolevel|{{PROTECTIONLEVEL:edit}}}}} |semi |autoconfirmed=semi |administrator |full |sysop=full |#default=full<!--fallback value-->}} |small={{{small|}}} |demospace={{{demospace|}}} |demolevel={{{demolevel|undefined}}} |expiry={{{expiry|}}} |dispute=no |reason={{#if:{{{reason|}}}|&#32;because {{lcfirst:{{{reason|}}}}}}} |categories={{{categories| {{#switch:{{{demolevel|{{PROTECTIONLEVEL:edit}}}}} |semi |autoconfirmed={{#switch: {{{demospace|{{NAMESPACE}}}}} | {{ns:2}} | {{ns:3}} = [[Category:Semi-protected user and user talk pages|{{PAGENAME}}]] | {{ns:6}} = [[Category:Semi-protected files|{{PAGENAME}}]] | {{ns:4}} | {{ns:12}} = [[Category:Semi-protected project pages|{{PAGENAME}}]] | {{ns:10}} = [[Category:Semi-protected templates|{{PAGENAME}}]] | {{ns:14}} = [[Category:Semi-protected categories|{{PAGENAME}}]] | #default = {{talk other|[[Category:Semi-protected talk pages|{{PAGENAME}}]]|[[Category:Semi-protected pages|{{PAGENAME}}]]}}}} |administrator |full |sysop={{#switch: {{{demospace|{{NAMESPACE}}}}} | {{ns:2}} | {{ns:3}} = [[Category:Protected user and user talk pages|{{PAGENAME}}]] | {{ns:6}} = [[Category:Protected files|{{PAGENAME}}]] | {{ns:4}} | {{ns:12}} = [[Category:Protected project pages|{{PAGENAME}}]] | {{ns:10}} = [[Category:Protected templates|{{PAGENAME}}]] | {{ns:14}} = [[Category:Protected categories|{{PAGENAME}}]] | #default = {{talk other|[[Category:Protected talk pages]]|[[Category:Protected pages|{{PAGENAME}}]]}}}}}}}}}}}</includeonly><noinclude> {{pp-protected|demospace=main|categories=no}} {{documentation}} <!-- Add categories and inter-wikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> o0x8k93gwa4ci0p4sfv2yqsvxqg7mlm మూస:Pp-protected/doc 10 2923 6461 2016-09-10T10:50:51Z K.Venkataramana 1198 '{{documentation subpage}} <!-- EDIT TEMPLATE DOCUMENTATION BELOW THIS LINE --> This template will not be visible on...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki {{documentation subpage}} <!-- EDIT TEMPLATE DOCUMENTATION BELOW THIS LINE --> This template will not be visible on pages that are not protected. Only [[Wikibooks:Administrators|administrators]] can protect pages. === Usage === * Use {{tlx|{{lc:{{PAGENAME}}}}}} for the normal template * Use {{tlx|{{lc:{{PAGENAME}}}}|reason&#61;text}} for applying a specific reason * Use {{tlx|{{lc:{{PAGENAME}}}}|expiry&#61;{{#time:F j, Y|+1 month}}}} for a specific expiration date * Use {{tlx|{{lc:{{PAGENAME}}}}|small&#61;yes}} for just an icon at the top * Use {{tlx|{{lc:{{PAGENAME}}}}|expiry&#61;<nowiki>{{subst:#time:F j, Y|+7 days}}</nowiki>}} for a specific expiration time period Note that ''(UTC)'' will be added automatically. This template will categorize depending on the namespace in a subcategory of [[:Category:Protected pages]]. ===See also=== {{protection templates}} <includeonly> <!-- ADD CATEGORIES BELOW THIS LINE --> [[Category:Protection templates|Protected]] </includeonly> dyygcsyvneyuur6tokuhyew3kqkmyei మూస:Namespace detect 10 2924 6462 2016-09-10T10:51:46Z K.Venkataramana 1198 '{{#switch: {{lc: <!--Lower case the result--> <!--If no or empty "demospace" parameter then detec...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki {{#switch: {{lc: <!--Lower case the result--> <!--If no or empty "demospace" parameter then detect namespace--> {{#if:{{{demospace|}}} | {{{demospace}}} | {{#if:{{{page|}}} | <!--Detect the namespace in the "page" parameter--> {{#ifeq:{{NAMESPACE:{{{page}}} }}|{{TALKSPACE:{{{page}}} }} | talk | {{SUBJECTSPACE:{{{page}}} }} }} | <!--No "demospace" or "page" parameters, so detect actual namespace--> {{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{TALKSPACE}} | talk | {{SUBJECTSPACE}} }} }} }} }} <!-- Only one of the lines below will be executed --> <!-- Respecting empty parameters on purpose --> | main <!--"demospace=main" or {{SUBJECTSPACE}}={{ns:0}}=""--> | = {{{main| {{{other|}}} }}} | talk = {{{talk| {{{other|}}} }}} | user = {{{user| {{{other|}}} }}} | wikibooks = {{{wikibooks| {{{other|}}} }}} | file | image = {{{file| {{{image| {{{other|}}} }}} }}} | mediawiki = {{{mediawiki| {{{other|}}} }}} | template = {{{template| {{{other|}}} }}} | help = {{{help| {{{other|}}} }}} | subject = {{{subject| {{{other|}}} }}} | category = {{{category| {{{other|}}} }}} | wikijunior = {{{wikijunior| {{{other|}}} }}} | cookbook = {{{cookbook| {{{other|}}} }}} | transwiki = {{{transwiki| {{{other|}}} }}} | other | #default = {{{other|}}} <!--"demospace=other" or a new namespace--> }}<!--End switch--><noinclude> {{documentation}} <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> sm3jo7sylwxikvmc9l7or66sq8rafu6 మూస:Namespace detect/doc 10 2925 6463 2016-09-10T10:52:00Z K.Venkataramana 1198 '{{documentation subpage}} <!-- PLEASE ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS AT THE BOTTOM OF THIS PAGE --> This is the {{tl|...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki {{documentation subpage}} <!-- PLEASE ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS AT THE BOTTOM OF THIS PAGE --> This is the {{tl|namespace detect}} meta-template. It helps other templates detect what type of page they are on. It detects and groups all the different namespaces used on Wikibooks into several types: :'''main''' = Main/book space, as in normal Wikibooks pages. :'''talk''' = Any discussion page, such as page names that start with "Talk:", "User talk:", "File talk:" and so on. :'''user''', '''wikibooks''', '''subject''', '''file''', '''mediawiki''', '''template''', '''help''', '''category''', '''transwiki''', '''wikijunior,''' and '''cookbook''' = The other namespaces except the discussion pages. :'''other''' = Any namespaces that were not specified as a parameter to the template. See explanation below. For backwards compatibility this template also understands the old name '''image''' for '''file'''. But using '''image''' is now deprecated. '''Note!''' For most usage cases it might be better to use the simpler namespace detection templates. (See the [[#See also|see also]] section below.) Since this template is more prone to human errors such as misspelling the parameter names. === Usage === This template takes one or more parameters named after the different page types as listed above. Like this: <pre> {{namespace detect | main = Book page text | talk = Talk page text | other = Other pages text }} </pre> If the template is on a main (book) page, it will return this: :{{namespace detect| demospace=main | main = Book page text | talk = Talk page text | other = Other pages text }} If the template is on any other page than a book or a talk page it will return this: :{{namespace detect | main = Book page text | talk = Talk page text | other = Other pages text }} The example above made the template return something for all page types. But if we don't use the '''other''' parameter or leave it empty then it will not return anything for the other page types. Like this: <pre> {{namespace detect | file = File page text | category = Category page text | other = }} </pre> On any pages other than file and category pages the code above will render nothing. <!-- Do not remove this one. It is supposed to render nothing, but we have it here for testing purposes. --> :{{namespace detect | file = File page text | category = Category page text | other = }} By using an empty parameter you can make it so the template doesn't render anything for some specific page type. Like this: <pre> {{namespace detect | main = | other = Other pages text }} </pre> The code above will render nothing when on mainspace (article) pages, but will return this when on other pages: :{{namespace detect | main = | other = Other pages text }} === Demospace and page === For testing and demonstration purposes this template can take two parameters named '''demospace''' and '''page'''. Demospace understands any of the page type names used by this template, including the '''other''' type. It tells the template to behave like it is on some specific type of page. Like this: <pre> {{namespace detect | main = Book page text | other = Other pages text | demospace = main }} </pre> No matter on what kind of page the code above is used it will return this: :{{namespace detect | main = Book page text | other = Other pages text | demospace = main }} The '''page''' parameter instead takes a normal pagename. It makes this template behave exactly as if on that page. The pagename doesn't have to be an existing page. Like this: <pre> {{namespace detect | user = User page text | other = Other pages text | page = User:Example }} </pre> No matter on what kind of page the code above is used it will return this: :{{namespace detect | user = User page text | other = Other pages text | page = User:Example }} It can be convenient to let your template understand the demospace and/or page parameter and send it on to the {{tl|namespace detect}} template. Then do like this: <pre> {{namespace detect | main = Book page text | other = Other pages text | demospace = {{{demospace|}}} | page = {{{page|}}} }} </pre> If both the '''demospace''' and '''page''' parameters are empty or undefined then the template will detect page types as usual. === Parameters === List of all parameters: <pre> {{namespace detect | main = ... | other = | demospace = {{{demospace|}}} / main / talk / user / subject wikibooks/ file / mediawiki / template / transwiki help / category / wikijunior / cookbook / other | page = {{{page|}}} / User:Example }} </pre> === Technical details === Namespace "Image" was renamed to "File" on 11 December 2008. This template was updated to understand both names well before that, thus it still works fine. For backwards compatibility it still understands "image" both as a parameter name, such as "image = File page text", and as a value "demospace = image". If you intend to feed tables as content to the numbered parameters of this template, then you need to know this: [[Help:Template|Templates]] do have a problem handling parameter data that contains pipes "<code>|</code>", unless the pipe is inside another template <code><nowiki>{{name|param1}}</nowiki></code> or inside a piped link <code><nowiki>[[Help:Templates|help]]</nowiki></code>. Thus templates can not handle [[Help:Tables|wikitables]] as input unless you escape them by using the {{tl|!}} template. This makes it hard to use wikitables as parameters to templates. Instead the usual solution is to use "HTML wikimarkup" for the table code, which is more robust. === See also === {{namespace detect see also}} <includeonly> <!-- CATEGORIES AND INTERWIKIS HERE, THANKS --> [[Category:Namespace manipulation templates|{{PAGENAME}}]] </includeonly> 0opzkqp1r0ss6ki4szyul29fpp1z6rl మూస:Editprotected 10 2926 6464 2016-09-10T10:52:59Z K.Venkataramana 1198 '{{#ifeq:{{{answered|{{{ans}}}}}}|yes |{{Edit protected/answered}} |{{talk other |{{anchor|editprotected}}{{tmbox |...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki {{#ifeq:{{{answered|{{{ans}}}}}}|yes |{{Edit protected/answered}} |{{talk other |{{anchor|editprotected}}{{tmbox |image = [[File:Padlock.svg|link=|alt=|60px]] |text = '''{{#ifexist:{{SUBJECTPAGENAME}}|It is [[:Category:Protected edit requests|requested]] that an edit be made to {{#if:{{{1|}}}|the|{{linked|{{SUBJECTPAGENAME}}|this}}}} {{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:9}}|[[WB:NS|interface page]]|[[Wikibooks:Protection policy|fully protected]] {{pagetype|{{{1|{{ARTICLESPACE}}}}}}}}}{{#if:{{{1|}}}|&#32;at [[{{{1}}}]]}}.|It is [[:Category:Protected edit requests|requested]] that {{linked|{{SUBJECTPAGENAME}}|{{#if:{{{1|}}}|the|this}}}} [[Wikibooks:Protection policy|creation protected]] {{pagetype|{{{1|{{ARTICLESPACE}}}}}}}{{#if:{{{1|}}}|&#32;at [[{{{1}}}]]}} be created.}}''' {{toolbar |style=font-size:smaller; |{{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:9}} |<!-- MediaWiki pages don't have protection log entries -->0|1}}=[{{fullurl:Special:Log|type=protect&page={{urlencode:{{{1|{{SUBJECTPAGENAMEE}}}}}}}}} protection log] |{{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:9}}|1|2}}=[{{fullurl:{{SUBJECTPAGENAME}}|action=edit}} edit the page] |{{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:9}}|2|3}}={{#ifexist:{{SUBJECTPAGENAME}}/sandbox |[[{{SUBJECTPAGENAME}}/sandbox|sandbox]] }} | separator=dot }} This template should be followed by a '''complete and specific description''' of the request, so that an editor unfamiliar with the subject matter could complete the requested edit immediately. <div style="font-size:smaller; line-height:1.3em;">This template should be used only to request edits to [[Wikibooks:Protection policy|fully protected pages]] that are either '''uncontroversial''' or supported by [[Wikibooks:Decision making|consensus]]. If the proposed edit might be controversial, discuss it on the protected page's discussion page '''before''' using this template. {{#ifeq:{{SUBJECTSPACE}}|MediaWiki|Note that MediaWiki interface pages cannot be unprotected|To request that a page be protected or unprotected, make a [[Wikibooks:Reading room/Administrative Assistance|protection request]]}}. When the request has been completed or denied, please add the {{para|answered|<var>yes</var>}} parameter to deactivate the template. </div><includeonly>{{{category|[[Category:Protected edit requests|{{#if:{{{2|}}}|{{{2}}}|{{#if:{{{1|}}}|{{{1}}}|{{PAGENAME}}}}}}]]}}}</includeonly> }} |2=<span class="error">Error: Protected edit requests should only be made on the discussion page.</span>[[Category:Protected edit requests|{{FULLPAGENAME}}]] |demospace=<noinclude>Talk</noinclude> }} }}<noinclude> {{documentation}} <!-- Add categories and interwiki links to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> gg0xu4mdqubtkhubdi3eijzb791yi5v మూస:Talk other 10 2927 6465 2016-09-10T10:53:28Z K.Venkataramana 1198 '{{#switch: <!--If no or empty "demospace" parameter then detect namespace--> {{#if:{{{demospace|}}} | {{lc: {{...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki {{#switch: <!--If no or empty "demospace" parameter then detect namespace--> {{#if:{{{demospace|}}} | {{lc: {{{demospace}}} }} <!--Use lower case "demospace"--> | {{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{TALKSPACE}} | talk | other }} }} | talk = {{{1|}}} | other | #default = {{{2|}}} }}<!--End switch--><noinclude> {{documentation}} <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> fxuqt4zi7wun6xhwpufdqtz4tnnk46t మూస:Talk other/doc 10 2928 6466 2016-09-10T10:53:42Z K.Venkataramana 1198 '{{documentation subpage}} <!-- PLEASE ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS AT THE BOTTOM OF THIS PAGE --> This is the {{tl|...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki {{documentation subpage}} <!-- PLEASE ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS AT THE BOTTOM OF THIS PAGE --> This is the {{tl|talk other}} meta-template. This template helps other templates detect if they are on a talk page or some "other" type of page. === Usage === This template usually takes two parameters, like this: <pre> {{talk other | Talk pages text | Other pages text }} </pre> If the template is on any talk page, it will return this: :{{talk other | demospace=talk | Talk pages text | Other pages text }} If the template is on any other page, it will return this: :{{talk other | Talk page text | Other pages text }} A typical usage case could be to make it so that a template only adds a category when on talk pages. Thus not adding other pages that just show the template. Like this: <pre> {{talk other | [[Category:Some talk page category]] }} </pre> Or to warn that a template should not be used on other pages: <pre> {{talk other | | This template should only be used on talk pages. }} </pre> Note that in the first case above the "other" parameter was not used, and in the second example the "talk" parameter was left empty. === Demospace === For testing and demonstration purposes this template can take a parameter named '''demospace'''. * If it has the value '''talk''' it returns the talk pages text. * It if has the value '''other''' or any other value such as the name of some other namespace it returns the other pages text. * If the parameter is empty or undefined, the actual page type determines the result. Like this: <pre> {{talk other | Talk pages text | Other pages text | demospace = talk }} </pre> No matter on what kind of page the code above is used it will return this: :{{talk other | Talk pages text | Other pages text | demospace = talk }} You can make it so your template also understands the '''demospace''' parameter. That means you can demonstrate the different appearances of your template in the documentation for your template. Then do like this: <pre> {{talk other | Talk pages text | Other pages text | demospace = {{{demospace|}}} }} </pre> === Technical details === This template detects all types of talk pages as type '''talk'''. That is, "Talk:", "User talk:", "File talk:" and so on are all of type '''talk'''. This template works like {{tl|main talk other}}; for more examples and technical details see full documentation there. __NOTOC__ === See also === {{namespace detect see also}} <includeonly> <!-- CATEGORIES AND INTERWIKIS HERE, THANKS --> [[Category:Namespace manipulation templates|{{PAGENAME}}]] [[Category:Talk namespace templates|{{PAGENAME}}]] </includeonly> 1jbm41mmhonbbevodx9bxoxzc0xupn5 మూస:Anchor 10 2929 6467 2016-09-10T10:54:57Z K.Venkataramana 1198 '{{#if: {{{1|}}}|<span id="{{anchorencode:{{{1|}}}}}"></span><!-- -->{{#if: {{{2|}}}|<span id="{{anchorencode:{{{2|}}}...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki {{#if: {{{1|}}}|<span id="{{anchorencode:{{{1|}}}}}"></span><!-- -->{{#if: {{{2|}}}|<span id="{{anchorencode:{{{2|}}}}}"></span><!-- -->{{#if: {{{3|}}}|<span id="{{anchorencode:{{{3|}}}}}"></span><!-- -->{{#if: {{{4|}}}|<span id="{{anchorencode:{{{4|}}}}}"></span><!-- -->{{#if: {{{5|}}}|<span id="{{anchorencode:{{{5|}}}}}"></span><!-- -->{{#if: {{{6|}}}|<span id="{{anchorencode:{{{6|}}}}}"></span><!-- -->{{#if: {{{7|}}}|<span id="{{anchorencode:{{{7|}}}}}"></span><!-- -->{{#if: {{{8|}}}|<span id="{{anchorencode:{{{8|}}}}}"></span><!-- -->{{#if: {{{9|}}}|<span id="{{anchorencode:{{{9|}}}}}"></span><!-- -->{{#if: {{{10|}}}|<span id="{{anchorencode:{{{10|}}}}}"></span><!-- -->{{#if: {{{11|}}}|<span class="error">[[Template:Anchor]] (or Anchors): too many anchors, maximum is 10.</span><!-- -->}} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }}<noinclude> {{Documentation}} <!-- PLEASE ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS TO THE /doc SUBPAGE, THANKS --> </noinclude> gsa6yziysxggkwvxym4to010ihs2mso మూస:Anchor/doc 10 2930 6468 2016-09-10T10:55:14Z K.Venkataramana 1198 '{{Documentation subpage}} <!-- PLEASE ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS AT THE BOTTOM OF THIS PAGE --> {{TOCright}} The...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki {{Documentation subpage}} <!-- PLEASE ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS AT THE BOTTOM OF THIS PAGE --> {{TOCright}} The template {{tl|anchor}} inserts one or more [[w:HTML element#Anchor|HTML anchor]]s in a page. Those locations can then be linked to using <code><nowiki>[[#link|...]]</nowiki></code> syntax. ===Examples=== 1. <code style="color:green;"><nowiki>{{</nowiki>{{lc:{{BASEPAGENAME}}}}|foo<nowiki>}}</nowiki></code> : could be linked to with <tt><nowiki>[[#foo|...]]</nowiki></tt> from within the same page, : or it could be linked to with <tt><nowiki>[[</nowiki>''<small>pagename</small>''#foo|...<nowiki>]]</nowiki></tt> from other pages and from redirects. 2. Anchors can be more suitable for inter-page linking than section titles are. For example, :<code style="color:green;"><nowiki>=={{</nowiki>{{lc:{{BASEPAGENAME}}}}|foo<nowiki>}}</nowiki></code><code style="color:gray;"> Section title <nowiki>==</nowiki></code> :Here, links via <tt><nowiki>[[</nowiki>''articlename''#foo<nowiki>]]</nowiki></tt> would remain valid even if the section were renamed. 3. The template can be used to create up to ten anchors with a single call. For example, : <code style="color:green;"><nowiki>{{</nowiki>{{lc:{{BASEPAGENAME}}}}|foo|bar|baz<nowiki>}}</nowiki></code> :will create three anchors that can then be linked to with <tt><nowiki>[[#foo]]</nowiki></tt>, <tt><nowiki>[[#bar]]</nowiki></tt> and <tt><nowiki>[[#baz]]</nowiki></tt>. :Specifying more than 10 anchors will cause an error message to be displayed. ===Limitations=== * Anchor names that contain [[w:Number sign|&#35;]] (hash), [[w:Vertical_bar|&#124;]] (pipe), [[w:Equals sign|&#61;]] (equal) will not work as expected. Most other characters, including white space and punctuation are not a problem. * The template can create a maximum of 10 anchors. Specifying more than 10 anchors will result in an error message. * Putting each anchor name on separate lines, for example :<code style="color:green;"><nowiki>{{</nowiki>{{lc:{{BASEPAGENAME}}}} :|humpty<br />|dumpty<nowiki>}}</nowiki></code> :will probably not work as expected. * Anchor names should be unique on a page, and should not duplicate any heading titles. Duplicate anchors won't work as expected since the #links go to the first anchor with that name. Duplicate anchors also result in invalid HTML, so you can check for duplicate anchors by consulting the [[w:W3C Markup Validation Service|W3C Markup Validation Service]]. * If the template is added to a section title then the code will appear in the edit summary when that section is edited, as in <nowiki>"/* {{anchor|Issues}}Limitations */ New issue"</nowiki>. This can be fixed by deleting the template code from the edit summary before the changes are saved. <includeonly><!-- CATEGORIES AND INTERWIKIS HERE, THANKS --> {{DEFAULTSORT:{{PAGENAME}}}} [[Category:Internal link templates|{{PAGENAME}}]] </includeonly> skgb5baqb5si3ivl9cczd242dzw160c మూస:TOCright 10 2931 6469 2016-09-10T10:55:59Z K.Venkataramana 1198 '<includeonly>{| cellspacing="0" cellpadding="0" style="clear: {{{clear|right}}}; margin-bottom: .5em; float: right; p...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki <includeonly>{| cellspacing="0" cellpadding="0" style="clear: {{{clear|right}}}; margin-bottom: .5em; float: right; padding: .5em 0 .8em 1.4em; background: none; width: {{{width|{{{1|auto}}}}}};" {{#if:{{{limit|}}}|class="toclimit-{{{limit}}}"}} | __TOC__ |}</includeonly><noinclude> {{documentation}} <!-- Add cats and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> hbm810ou4ws9ztlovubbe9ynofvbuy1 మూస:TOCright/doc 10 2932 6470 2016-09-10T10:56:14Z K.Venkataramana 1198 '<noinclude>{{Documentation subpage}}</noinclude> <!-- EDIT TEMPLATE DOCUMENTATION BELOW THIS LINE --> {{TOC right}} {...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki <noinclude>{{Documentation subpage}}</noinclude> <!-- EDIT TEMPLATE DOCUMENTATION BELOW THIS LINE --> {{TOC right}} {{tl|TOC right}} forces the auto-generated Table of Contents for a page to appear in a table that is floated to the right side of the page, in order to improve page layout. === Usage === Insert <code>&#123;&#123;TOC right&#125;&#125;</code> at the point in the page where you want the top of the Table of Contents box to appear. Use with {{tl|-}} or {{tl|clear}} to prevent collision with text; use the '''clear''' parameter (see below) to prevent collision with images. === Parameters (optional) === ;clear: Sets the [[Cascading Style Sheets|CSS]] clear property, which forces this float underneath the side specified with this attribute. So, <code>clear=right</code> (which is the default) will place the element after all the right floating elements before it. Options are <code>left</code>, <code>right</code>, <code>both</code>, or <code>none</code>. ;width: Set the CSS width. ;limit: Limits the depth of subheadings shown. For instance using <code>limit=4</code> will hide the fourth level and deeper subheadings in the hierarchy. And <code>limit=2</code> will hide all subheadings leaving only the main headings. This is implemented as a CSS class in the [[MediaWiki:Common.css/toc.css]]. * Avoid placing the TOC in a visually poor location. Crossing a section division is probably a poor idea. * If the TOC is floated left of a bulleted list, the bullets will be hidden. === Cautions === Do not place this template so that the TOC aligns with a large image or infobox; this breaks the layout on narrow screens (even users with screens as wide as 1024px wide can have problems). Also, a TOC that crosses a section division is probably a poor idea, if that can be avoided. Unless the section in which the {{tl|TOC right}} is placed is long enough, the result may well be undesirable. It should only be used in cases where the TOC gets in the way of other content or is detrimental to the layout of the page. See [[Help:Editing#Floating the TOC]] for further guidelines. === See also === * {{tl|TOC}} * {{tl|TOC left}} <includeonly> <!-- ADD CATEGORIES BELOW THIS LINE --> [[Category:Table of contents templates|Right]] <!-- ADD INTERWIKIS BELOW THIS LINE --> </includeonly> 9gnfvjws3it5e5sth5ig5mwysei9xjg మూస:TOC right 10 2933 6471 2016-09-10T10:57:08Z K.Venkataramana 1198 '<includeonly>{| cellspacing="0" cellpadding="0" style="clear: {{{clear|right}}}; margin-bottom: .5em; float: right; p...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki <includeonly>{| cellspacing="0" cellpadding="0" style="clear: {{{clear|right}}}; margin-bottom: .5em; float: right; padding: .5em 0 .8em 1.4em; background: none; width: {{{width|{{{1|auto}}}}}};" {{#if:{{{limit|}}}|class="toclimit-{{{limit}}}"}} | __TOC__ |}</includeonly><noinclude> {{documentation}} <!-- Add cats and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> hbm810ou4ws9ztlovubbe9ynofvbuy1 మూస:TOC right/doc 10 2934 6472 2016-09-10T10:57:27Z K.Venkataramana 1198 '<noinclude>{{Documentation subpage}}</noinclude> <!-- EDIT TEMPLATE DOCUMENTATION BELOW THIS LINE --> {{TOC right}} {...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki <noinclude>{{Documentation subpage}}</noinclude> <!-- EDIT TEMPLATE DOCUMENTATION BELOW THIS LINE --> {{TOC right}} {{tl|TOC right}} forces the auto-generated Table of Contents for a page to appear in a table that is floated to the right side of the page, in order to improve page layout. === Usage === Insert <code>&#123;&#123;TOC right&#125;&#125;</code> at the point in the page where you want the top of the Table of Contents box to appear. Use with {{tl|-}} or {{tl|clear}} to prevent collision with text; use the '''clear''' parameter (see below) to prevent collision with images. === Parameters (optional) === ;clear: Sets the [[Cascading Style Sheets|CSS]] clear property, which forces this float underneath the side specified with this attribute. So, <code>clear=right</code> (which is the default) will place the element after all the right floating elements before it. Options are <code>left</code>, <code>right</code>, <code>both</code>, or <code>none</code>. ;width: Set the CSS width. ;limit: Limits the depth of subheadings shown. For instance using <code>limit=4</code> will hide the fourth level and deeper subheadings in the hierarchy. And <code>limit=2</code> will hide all subheadings leaving only the main headings. This is implemented as a CSS class in the [[MediaWiki:Common.css/toc.css]]. * Avoid placing the TOC in a visually poor location. Crossing a section division is probably a poor idea. * If the TOC is floated left of a bulleted list, the bullets will be hidden. === Cautions === Do not place this template so that the TOC aligns with a large image or infobox; this breaks the layout on narrow screens (even users with screens as wide as 1024px wide can have problems). Also, a TOC that crosses a section division is probably a poor idea, if that can be avoided. Unless the section in which the {{tl|TOC right}} is placed is long enough, the result may well be undesirable. It should only be used in cases where the TOC gets in the way of other content or is detrimental to the layout of the page. See [[Help:Editing#Floating the TOC]] for further guidelines. === See also === * {{tl|TOC}} * {{tl|TOC left}} <includeonly> <!-- ADD CATEGORIES BELOW THIS LINE --> [[Category:Table of contents templates|Right]] <!-- ADD INTERWIKIS BELOW THIS LINE --> </includeonly> 9gnfvjws3it5e5sth5ig5mwysei9xjg మూస:TOC 10 2935 6473 2016-09-10T10:58:31Z K.Venkataramana 1198 '<div class="noprint {{#if:{{{limit|}}}|toclimit-{{{limit}}}}}" style="float:{{{float|left}}}; {{#switch: {{{float}}}...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki <div class="noprint {{#if:{{{limit|}}}|toclimit-{{{limit}}}}}" style="float:{{{float|left}}}; {{#switch: {{{float}}} | right = margin:0.25em 0.25em 0.5em 0.5em; | margin:0.25em 0.5em 0.5em 0.25em; }} padding:0.5em 1.4em 0.8em 0em; background:transparent;">__TOC__</div><noinclude> {{clear}} See [[Editing_Wikitext/Headers#The_Table_of_Contents|Editing Wikitext: The Table of Contents]] == Usage == This template takes two variables: * <code>float</code>, can be any of <code>left</code>, <code>right</code>, <code>none</code>, <code>inherit</code>[http://www.w3.org/TR/CSS21/visuren.html#propdef-float] * <code>limit</code>, must be an integer. This limits how deep the TOC goes. [[Category:Table of contents templates|{{PAGENAME}}]] </noinclude> a4dtdmqkti06plvzjp2xpv2mwsr60o9 మూస:Clear 10 2936 6474 2016-09-10T10:59:04Z K.Venkataramana 1198 '<div style="clear: both"></div><noinclude>{{documentation}}</noinclude>' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki <div style="clear: both"></div><noinclude>{{documentation}}</noinclude> jaabf7wcm14wgw815ggkx670v69i77e మూస:Clear/doc 10 2937 6475 2016-09-10T10:59:21Z K.Venkataramana 1198 '{{documentation subpage}} {{high-risk|2,000+}} This template adds <tt>&lt;div style="clear:both;"&gt;&lt;/div&gt;</t...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki {{documentation subpage}} {{high-risk|2,000+}} This template adds <tt>&lt;div style="clear:both;"&gt;&lt;/div&gt;</tt>. {{tlx|clear}}: Makes content wait until existing content is completed in all columns. Often used to stop text from flowing next to unrelated images. ===Usage=== <nowiki>{{Clear}}</nowiki> The template may also be substituted, but as the markup provided will be confusing to many editors, and this template provides documentation for itself, there is little justification for substitution. ===Example without the {{tl|clear}} template=== [[File:HeidelbergTun.jpg|200px|left]] {{lorem}} ==== New section ==== See how this section starts at the right of the image, with the line actually overlapping the image <div style="clear:both;"></div> <!-- a genuine use of the template! --> === Example with the {{tl|clear}} template === [[File:HeidelbergTun.jpg|200px|left]] {{lorem}} '''{{tl|clear}}''' <div style="clear:both;"></div> ==== New section ==== See how this looks much better? === See also === * {{tl|clearleft}} delays content until left column is complete. * {{tl|clearright}} delays content until right column is complete. * {{tl|-}} is similar, but technically different. <includeonly> [[Category:Float templates|{{PAGENAME}}]] </includeonly> npc7rzor28r7un2wfu962zwbdhgsapi మూస:Lorem 10 2938 6476 2016-09-10T11:00:33Z K.Venkataramana 1198 '<includeonly>{{#switch:{{{1}}}|1|#default={{Lorem Ipsum}} |2={{Lorem Ipsum}}<br/><br/>{{Lorem Ipsum}}<br/> |3={{Lorem...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#switch:{{{1}}}|1|#default={{Lorem Ipsum}} |2={{Lorem Ipsum}}<br/><br/>{{Lorem Ipsum}}<br/> |3={{Lorem Ipsum}}<br/><br/>{{Lorem Ipsum}}<br/><br/>{{Lorem Ipsum}}<br/> |4={{Lorem Ipsum}}<br/><br/>{{Lorem Ipsum}}<br/><br/>{{Lorem Ipsum}}<br/><br/>{{Lorem Ipsum}}<br/> }}</includeonly><br/><noinclude>{{documentation}}</noinclude> oet6yx3pjwp79h6f85pqwyhrq6157rh మూస:Lorem/doc 10 2939 6477 2016-09-10T11:00:50Z K.Venkataramana 1198 '{{Documentation subpage}} <!-- PLEASE ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS AT THE BOTTOM OF THIS PAGE --> Calls {{tl|Lorem...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki {{Documentation subpage}} <!-- PLEASE ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS AT THE BOTTOM OF THIS PAGE --> Calls {{tl|Lorem Ipsum}} up to four times, delimited by line breaks. === Purpose === Provide a quick "boilerplate" filler text used solely as a template debugging aid, to examine wrapping, nesting, and margins or padding in template design and testing. === Usage === :<code><nowiki>{{Lorem|</nowiki>''number''<nowiki>}}</nowiki></code> :Here, <code>''number''</code> is the number of times to repeat the text (1, 2, 3, or 4) === Examples === ; <code><nowiki>{{Lorem|2}}</nowiki></code> {{Lorem|2}} === See also === * {{tl|Lorem Ipsum}}, the source of that Latin paragraph. * {{tl|LoremS}}, can be used to display [[Template:Lorem_Ipsum]]'s individual nearly equal length sentences, 1 to 4 or A&ndash;D. <includeonly> <!-- Categories start here --> [[category:Typing-aid templates|{{PAGENAME}}]] <!-- Interwikis start here ---> </includeonly> sekkm7h5fsv98f7b6kh8b6kds428qv4 మూస:వికీవ్యాఖ్య 10 2940 6481 2016-09-10T13:24:16Z K.Venkataramana 1198 '<noinclude> {{మూస:వికీవ్యాఖ్య /doc}} </noinclude> <div class="sister-wikipedia"><div cla...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki <noinclude> {{మూస:వికీవ్యాఖ్య /doc}} </noinclude> <div class="sister-wikipedia"><div class="sister-project"><div class="noprint" style="clear: right; border: solid #aaa 1px; margin: 0 0 1em 1em; font-size: 90%; background: #f9f9f9; width: 250px; padding: 4px; text-align: left; float: right;"> <div style="float: left;">[[Image:Wikiquote-logo-en.svg|50px|none| ]]</div> <div style="margin-left: 60px;">{{#if:{{{lang|}}}|{{{{{lang}}}}}&nbsp;}}[[q:వికీవ్యాఖ్య|వికీవ్యాఖ్య]] లో వ్యాసం: <div style="margin-left: 10px;">'''''[[q:{{#if:{{{lang|}}}|{{{lang}}}:}}{{ucfirst:{{{1|{{PAGENAME}}}}}}}|{{ucfirst:{{{2|{{{1|{{PAGENAME}}}}}}}}}}]]'''''</div> </div> </div> </div></div> 316c503peb8blnsdtol382be5ogqqt4 సర్వదర్శన సంగ్రహం/ఆర్హత దర్శనం 0 2942 6520 6507 2017-03-13T12:17:08Z Veera.sj 1539 3.1 wikitext text/x-wiki <poem> 3.1 జైనులు ముక్తకచ్చుల అభిప్రాయాలాను వ్యతిరేకించారు. సృష్టి ఎంతోకొంతవరకు ఉనికి గలదని, సర్వం తాత్కాలితాలే అనే తత్వాన్ని తిరస్కరించారు. నిరంతరమైన ఆత్మను అంగీకరించకపోతే ఈ జీవితంలో ప్రాపంచిక ఫలాన్ని పొందటానికి చేయబడిన కూర్పు కూడా వ్యర్థమే అవుతుంది. కర్త ఒకరైనపుడు వాటి కర్మఫలాలను మరొకరు అనుభవించవలెననే అనే ఊహ ఖచ్చితంగా అసాధ్యం. "నేను ఒక కర్మను చేసినందుకు, దాని కర్మఫలాలను కూడా నేనే అనుభవిస్తున్నాను" అనే వాదన ఖచ్చితంగా నిరంతర ఆత్మ యొక్క ఉనికిని చాటుతుంది. 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8 ఈ ప్రపంచంలో మన/ఇతరుల ఏ జ్ఞానము వలనగానీ సర్వాంతర్యామి యొక్క దర్శనము కలుగలేదు. అతని ఉనికిని తెల్పెడు ఏ ఒక్క చిహ్నము సైతం ఎక్కడా తారసపడలేదు. 3.9 3.10 3.11 3.12 3.13 3.14 3.15 3.16 3.17 3.18 3.19 3.20 3.21 3.22 ఈ ప్రపంచం యావత్తుకీ ఒకే సృష్టికర్త కలిగి ఉండవచ్చుగాక! అతడు సర్వాంతర్యామి అయి ఉండవచ్చునుగాక! స్వతంత్రుడై ఉండవచ్చుగాక. అతనే పరమ సత్యం అయ్యి ఉండవచ్చును గాక! కానీ ఏయే శక్తులైతే నీవు అతనికి ఉన్నవని ప్రబోధిస్తున్నావో, అవి ఆయనలో లేవు. ఇవన్నీ నీ కల్పితాలే! 3.23 ఒకవేళ సృష్టికర్తే గనుక ఈ సృష్టికి కారణభూతుడైతే, అతని ప్రభావం, కేవలం ఒక మతాన్ని సృష్టించటం వరకే పరిమితం కాదు. ఈశ్వరుడే గనుక ముల్లోకములను సృష్టిస్తూ ఉంటే, ఇక మీ వలన గానీ, కళాకారుల వలన గానీ ప్రయోజనమేమిటి? 3.24 3.25 3.26 3.27 3.28 3.29 3.30 3.31 3.32 3.33 3.34 3.35 3.36 3.37 3.38 3.39 3.40 3.41 3.42 3.43 3.44 జ్ఞానానికి భిన్నంగా కాకుండా ఉంటూనే, జ్ఞానానికి పోలిక లేకుండా ఉంటూనే, ఒక విధంగా జ్ఞానం నుండి వేర్పడుతూ, మరొక విధంగా జ్ఞానం వలెనే అగుపిస్తూ, జ్ఞానమే ఆద్యంతాలుగా గలదే ఆత్మగా వర్ణించబడినది. 3.45 3.46 3.47 3.48 3.49 3.50 పాపము యొక్క ప్రభావం ద్వారా ఒక ఆత్మ దాని పూర్వకర్మలకు అనువైన శరీరాన్ని వెదుక్కొంటుంది. ఇదే "బంధం". </poem> nr6j3lebm373zgdhrzzov2no2jv2omp సగ్గుబియ్యము వడలు 0 2945 6519 6518 2017-03-10T11:48:01Z 46.23.66.107 wikitext text/x-wiki కావలసిన వస్తువులు : :1. అరకప్పు సగ్గు బియ్యము :2. బియ్యపు పిండి పావుకేజి :3. ఉల్లిపాయ - 1 :4. పచ్చిమిరపకాయలు - 3 :5. కరివేపాకు కొంచం :6. జీలకర్ర తగినంత :7.రిఫైన్ద్ ఆయిల్ పావుకేజి :8. చిన్న అల్లం ముక్క :9. ఉప్పు తగినంత తయారు చేయుపద్ధతి :- ముందుగా సగ్గుబియ్యము ఒక గంట నానబెట్టిన తరువాత, ఒక వెడల్పాటి గిన్నెలో బియ్యపు పిండి వేసి దానిలో నానబెట్టిన సగ్గుబియ్యము, సన్నగా తరిగిన ఉల్లిపాయ ముక్కలు, పచ్చిమిరపకాయ ముక్కలు, కరివేపాకు, జీలకర్ర, సన్నగా తరిగిన 4 లేదా 5 ఛిన్న అల్లం ముక్కలు, తగినంత ఉప్పు వేసి వేడి నీళ్ళతో ముద్దలాగా కలిపి పెట్టుకోవాలి. ఇప్పుడు స్టవ్ వెలిగించి బాండీ లో ఆయిల్ వేసి , ఆ నూనె కాగిన తరువాత కలుపుకున్న పిండిని చిన్నచిన్న వడలు లాగా ఒత్తుకుని బాండీ లో వేసి ఎర్రగా కాలగానే తియ్యాలి. వేడి వేడిగా తింటే భలే రుచిగా ఉంటాయి. n5ey1tgcio1pkn8nqctdgtbet48h852 క్యారెట్ పచ్చడి 0 2946 6522 2017-03-30T10:23:55Z Padma Sri Gummadi 1883 ''''క్యారెట్ పచ్చడి''' కావలసిన పదార్థములు : 1. పా...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki '''క్యారెట్ పచ్చడి''' కావలసిన పదార్థములు : 1. పావు కేజీ క్యారెట్ 2. 2 రామములగ కాయలు (టమాటాలు) 3. పచ్చి మిరపకాయలు 4. పుదీనా ఆకులు 5. చింతపండు 6. వెల్లుల్లి రెమ్మలు 7. జీలకర్ర తయారుచేయు పద్ధతి : ముందుగా క్యారెట్, టమాటా, పుదీనా ఆకులు, పచ్చి మిరపకాయలు శుభ్రంగా కడగాలి. క్యారెట్ ను తొక్క తీసి, చిన్న చిన్న ముక్కలు కోయాలి. టమాటాలు కూడా ముక్కలుగా కోయాలి. ఇప్పుడు పొయ్యి మీద బాండీ పెట్టి దానిలో క్యారెట్, టమాటా ముక్కలు, పుదీనా ఆకులు కావలసిన పచ్చి మిరపకాయలు వేసి తగినంత నూనె వేసి ముక్కలు మాడకుండా తిప్పుతూ వేయించాలి. కొంచెంసేపు చల్లారిన తరువాత రోటి లో గాని మిక్సీలో గాని వేసి తగినంత చింతపండు, ఉప్పు, వెల్లుల్లిరెమ్మలు, జీలకర్ర వేసి మెత్తగా అయ్యే వరకు ఉంచాలి. తరువాత గిన్నెలోకి తీసుకుని కొత్తిమీర వెయ్యాలి. ఈ పచ్చడి అన్నంలో గాని దోసెలలో గాని లేదా ఇడ్లీలలో గాని తింటే బాగుంటుంది. kocgxy8lwwv820yyc85w29swfoyjrfp సర్వదర్శన సంగ్రహం/శైవ దర్శనం 0 2950 6539 6538 2017-07-01T12:34:56Z Veera.sj 1539 7.14 wikitext text/x-wiki 7.1 ప్రపంచానికే గురువు (శివుడు), మహాతంత్రం అనే సూత్రంలో తనను తాను ఇనుమడింపజేసుకొని మూడు విభాగాలు (అధిపతి, పశుసంపద, బంధం)గా మరియు నాలుగు పాదాలు (అభ్యాసం, ఉత్సవ కార్యాలు, ధ్యానం మరియు నైతికతలు)గా వర్గీకరించబడి, పూర్తి స్థాయిలో మరల తనను తాను పునర్నిర్వచించుకొనెను. 7.2 7.3 7.4 7.5 7.6 ఏది సుఖమో ఏది దు:ఖమో తేల్చుకోలేని ఈ జీవాత్మ దైవనిర్దేశము కలిగి ఉన్నచో ఎప్పటికీ స్వర్గానికి గానీ, ఎప్పటికీ నరకానికి గానీ పోవును. 7.7 7.8 ఎవరైతే భోగాలు, భోగ్యాలు, వాటి సాధనాలు, ఉపాదనాదులు ఎరిగియుందురో వారు తప్పితే పురుషుని కర్మాశయాలు వాటి ఫలాల విషయాలు మరెవ్వరు ఎరగరు. 7.9 మా వాదంలో సృష్టి ఒక అంశం. ఇది సృష్టికర్తచేతనే సృష్టించబడి ఉండాలి. ఇతర ప్రభావాలవలె సృష్టి కూడా ఒక ప్రభావమే కావున, ఈ విధంగా మ వాదనను మేము సమర్థించుకొంటున్నాం. 7.10 అతను సర్వసృష్టికర్త అనునది జగద్విదితం. కావున అతను సర్వజ్ఞాని. ఆదిమధ్యాంతాలు తెలిసినవాడు మాత్రమే దేనినైనా సృష్టించగలడు. 7.11 7.12 7.13 7.14 నియమానుసారం నీవు (శివుడు) ఆకారంలోనే పూజించబడతావు. బుద్ధి రూపంలేనిదానిని అర్థం చేసుకోలేదు గనుక. 9tnkd2hbbgyiyr0frtxrr2qywtulvy0 స్వేచ్ఛా సాఫ్టువేరు 0 2952 6553 6552 2017-07-17T08:49:59Z Ranjithraj 1024 /* స్వేచ్ఛా (ఫ్రీడం) సాఫ్ట్వేర్ */ wikitext text/x-wiki సాఫ్టువేరు రెండు రకాల స్థితులలో ఉంటుంది, ఒకటి సోర్స్ కోడ్ కాగా రెండవది బైనరీ . సోర్స్ కోడ్ (మూల రూపకరణాలు) అంటే ప్రోగ్రామర్లు రాసేది, బైనరీ అంటే కంప్యూటర్‌లో ఎక్సిక్యూట్ చేయటానికి ఒకటి సున్నాల రూపంలో ఉండేది. ఒక్క మాటలో చెప్పాలంటే స్క్రూలూ నట్లతో ఉన్న బండిని సోర్స్ కోడ్ అంటే, స్క్రూలూ నట్లూ లేకుండా వెల్డింగ్ చేసి యిచ్చిన బండిని బైనరీకి సమానం అనుకోవచ్చు. మనం ఎంత మంచి బండి అయినా సరే స్క్రూలు నట్లు లేనిదయితే కచ్చితంగా కొనము. మైక్రోసాఫ్ట్ వంటి కంపెనీలు మనకి అమ్ముతున్నది మాత్రం ఈ రకమైనవే. మనకి మెకానిక్ పని రాకపోయినా, మెకానిక్ వద్దకెళ్ళి రిపెయిర్ చేయించుకుంటాము , సాఫ్టువేరు రంగంలో ఈ రకమైన గుత్తధిపత్యానిని నిరసిస్తూ ‘source code’ తో కూడిన సాఫ్ట్వేర్ని అందించినది మాత్రమే స్వేచ్ఛా సాఫ్టువేరు. సోర్స్ కోడ్ అందరికీ అందుబాటులోకి రావటం మూలంగా దీని అభివృద్ది వేగంగానూ అత్యంత నాణ్యంగానూ జరిగింది. వైరస్‌లు సైతం సోకలేని సాఫ్టువేరు ఇదంటే దీని నాణ్యతేమిటో మనకర్ధమవుతుంది. స్వేచ్ఛా సాఫ్ట్వేర్ల తయారీలో ప్రపంచ వ్యాపితంగా రమారమీ 20లక్షల మంది పని చేస్తున్నారు. ఇది ఒక ఉద్యమంలా సాగుతున్నది. స్వేచ్ఛా సాఫ్టువేరుతో తయారయిన ఆపరేటింగ్ సిస్టం లు సుమారు 5 వందల రకాలు వాడకంలో ఉన్నాయి. మన తెలుగు రాష్ట్రాలలో తయారయిన ‘స్వేచ్ఛ ఆపరేటింగ్ సిస్టం’ కూడా ఈ కోవకు చెందిందే. సోర్స్ కోడ్ అందుబాటులో ఉండటాన ఇది ప్రపంచ భాషలన్నింటిలోకి అనువదింపబడుతున్నది. మాతృభాషలో విద్యనభ్యసించటంతో ఎన్ని ఉపయోగాలున్నాయో, కంప్యూటర్ వెద్యను సైతం మాతృ భాషలో అభ్యసించటంలో అన్ని ఉపయోగాలుంటాయి. === నిర్వచనం === ఏ సాఫ్ట్ వేర్నయినా స్వేచ్ఛా సాఫ్టువేరు అనాలంటే అది నాలుగు సూత్రాలకు నిలబడాలి 0. సాఫ్ట్ వేర్ని ఏ అవసరానికైనా స్వేచ్చగా వినియోగించుకునే హక్కుండాలి. 1. దానిని తమ అవసరాలకనుగుణంగా మలచుకునే అవకాశం ఉండాలి అంటే సోర్స్ కోడ్ ఇచ్చి తీరాలి. 2. దానిని అభివృద్ది చేసి ఇతరులకు రొక్కానికి గాని ఉచితంగా గానీ ఇచ్చే హక్కు ఉండాలి. 3. జత చేసిన, మలచిన, అభివృద్ది చేసిన సాఫ్ట్ వేర్నికూడా ఫ్రీసాఫ్ట్ వేర్‌గా ఇవ్వాలి . === స్వేచ్ఛా సాఫ్టువేరు ఉద్యమం === స్వేచ్ఛా సాఫ్టువేరు ఉద్యమం ప్రపంచవ్యాప్తంగా విస్తరించింది. మన దేశంలో కూడా అభివృద్ది అవుతున్నది. ఇంత పెద్దమొత్తంలో ప్రజలకందరికీ అందుబాటులోకి సాఫ్టువేరుని తీసుకు వచ్చింది ఏ ఒక్క కంపెనీ కాదు. ఇదంతా స్వేచ్ఛా సాఫ్టువేరు ఉద్యమకారులు అందుబాటులోకి తీసుకువచ్చారు. మన రాష్ర్ట్రంలో కూడా తెలుగులోకి సాఫ్టువేరుని అందుబాటులోకి తీసుకువచ్చింది ఈ ఉద్యమమే. వివిధ దేశాల్లో ఉన్న వారితో కలిపి షుమారు 10,00,000 మంది వాలంటీర్ల కృషి దీనివెనక ఉంది. lx76hbj23vfegxg34uor6lyve1t6vfo ఋగ్వేదము 0 2953 6589 6545 2017-12-18T10:49:32Z Veera.sj 1539 చిన్న మార్పు wikitext text/x-wiki వేదాలలో ఋగ్వేదము అత్యంత పురాతనమైన వేదము. ఇది ప్రధానంగా యాగాలలో దేవతాహ్వానానికి ఉపయోగించేది. ఋగ్వేదం మండలాలుగా భాగించబడి ఉంటుంది. వేదాలలో ఋగ్వేదం మొదటిది. ఋగ్వేదం దేవ వేదంగా చెప్పబడింది. యజుర్వేదం మానవులకు, సామవేదం పితరులకు అని మనుస్మృతి వివరిస్తుంది. # [[ఋగ్వేదము/మండలము 1]] gvm8wv63jbk1frhbfcu3fk6qiwhtz8l ఋగ్వేదము/మండలము 1 0 2954 6547 6546 2017-07-14T14:32:20Z Veera.sj 1539 శ్లోకము 1 wikitext text/x-wiki # [[ఋగ్వేదము/మండలము 1/శ్లోకము 1]] eamnxpoue72c8yz7760qjhrlxtiz0br ఋగ్వేదము/మండలము 1/శ్లోకము 1 0 2955 6593 6592 2017-12-24T16:05:47Z Veera.sj 1539 1.1.9 wikitext text/x-wiki <poem> 1.1.1 త్యాగానికి పూజారిగా, దైవముగా సంపదలో అత్యుత్తమమైన అగ్నిని నేను స్తుతిస్తున్నాను. 1.1.2. పురాతన కాలం నుండి ఎవ్వరిచే వినాశనం చేయబడలేని అగ్ని, స్తుతికి ఎంతైనా అర్హత గలది. ఇక నుండి అగ్ని దేవతలను తీసుకు వస్తుంది. 1.1.3. అగ్ని ద్వారా మనిషి సంపద, దినదినాభివృద్ధిని పొందుతాడు. అగ్ని అతి శక్తివంతమైనది, అత్యంత ప్రకాశవంతమైనది. 1.1.4. అగ్నికి సమర్పించినది ఏదైనను ఖచ్చితంగా దైవాన్ని చేరుతుంది 1.1.5. నిజాయితీ గల, అత్యంత గొప్ప శక్తి యైన అగ్నిదేవుడు అనబడు బుద్ధిమంతుడైన పూజారి, ఇతర దైవాలతో ఇక్కడికి వచ్చుగాక 1.1.6. అగ్ని, తనను ఆరాధించు ఎవరికైనా ఇచ్చే దీవెనయే సత్యము 1.1.7. చీకట్లను తరిమికొట్టే ఓ అగ్ని, ప్రతిరోజు నిను ప్రార్థించి నీ వద్దకు వచ్చి, నీ పూజ్యభావమును పెంచెదము 1.1.8 త్యాగాలను పాలించే, ధర్మాన్ని రక్షించే ప్రకాశవంతమైన నీ ఇంటిలోనే విస్తరించే ఓ అగ్ని 1.1.9 బిడ్డకు తండ్రివలె, మాకు సమీపములో నుండుము, మా సుఖజీవనము కొరకు మాతోనే ఉండిపొమ్ము </poem> hvgprubdgqo3v8lc6zq5bpnmnhtpr1h స్వేచ్ఛ సాఫ్టువేరు 0 2956 6551 2017-07-17T08:30:59Z Ranjithraj 1024 Ranjithraj, పేజీ [[స్వేచ్ఛ సాఫ్టువేరు]] ను [[స్వేచ్ఛా సాఫ్టువేరు]] కు తరలించారు: అక్షర దోశం wikitext text/x-wiki #దారిమార్పు [[స్వేచ్ఛా సాఫ్టువేరు]] sl02npsmnxaaltcvnaf511qh87dz5ie స్వేచ్ఛా సాఫ్టువేరు/స్థానికీకరణ 0 2957 6554 2017-07-21T07:05:34Z Ranjithraj 1024 స్వేచ్ఛా సాఫ్టువేరు స్థానికీకరణ పుటను ప్రారంభించాను wikitext text/x-wiki ==పరిచయం== * వివిధ ఉపకరణాల తెలుగీకరణకు తోడ్పడడం. * కొత్త తెలుగు పదాల సృష్టి మరియు క్రోడీకరణ విషయమై జరిగే కృషికి ప్రచారం కల్పించడం. 5kjhuxbbp8wy25acrrbx2jyygot8qh4 తెలుగు స్థానికీకరణ మార్గదర్శిని 0 2958 7358 6997 2020-09-26T22:43:13Z Veeven 62 /* విషయ సూచిక */ పరిచయ వాక్యాలను విడి పేజీలలోకి తరలించడానికి. wikitext text/x-wiki కంప్యూటర్, జాల, మొబైల్ ఉపకరణాలను తెలుగు లోనికి తీసుకురావడంలో తోడ్పడే మార్గదర్శిని ఈ పుస్తకం. వివిధ ఉపకరణాల తెలుగీకరణకు ఉపయోగపడే అంశాలు, మార్గదర్శక సూత్రాలు ఈ పుస్తకంలో ఉంటాయి. ఈ పుస్తకం ప్రధానంగా స్వేచ్ఛా సాఫ్ట్‌వేర్ ఉపకరణాల స్థానికీకరణకు ఉద్దేశించాం. ఇతర స్థానికీకరణ/అనువాదాలకు కూడా ఉపయోగపడవచ్చు. == విషయ సూచిక == * [[/పరిచయం|పరిచయం]] * [[/మనిషి-యంత్రాల మధ్య సంభాషణ|మనిషి-యంత్రాల మధ్య సంభాషణ]] * పదాల ఎంపిక * పారిభాషిక పదాలు (సాంకేతిక భావనలకు, పదాలకు తగిన తెలుగు పదాలు) * వాక్య నిర్మాణం * [[/అనువదించ కూడని అంశాలు| అనువదించ కూడని అంశాలు]] * కొలతలు, సంఖ్యలు, గట్రా * తేదీ, సమయం తదితర కాల సంబంధిత అంశాలు * పనిముట్లు, వనరులు * [[/పదజాలం|పదజాలం]] ==ఉపకరణాలు== * [http://www.andhrabharati.com/dictionary/ ఆంధ్రభారతి నిఘంటు శోధన] * [https://ia600202.us.archive.org/27/items/Shabdaratnakaram_201602/Shabdaratnakaram.pdf శబ్ద రత్నాకరం] * [https://teluguliterature.files.wordpress.com/2009/05/telugu-nighantuvu.pdf తెలుగు - తెలుగు నిఘంటువు] [[వర్గం:తెలుగు స్థానికీకరణ మార్గదర్శిని]] 4s4xiqvgybjydei58zry0kr0noob4d8 తెలుగు స్థానికీకరణ మార్గదర్శిని/పరిచయం 0 2959 7363 7361 2020-09-27T00:29:42Z Veeven 62 wikitext text/x-wiki తెలుగు మాత్రమే తెలిసినవారు కూడా కంప్యూటర్లను, ఇతర ఎలక్ట్రానిక్ పరికరాలను తమ అవసరాలకు సమర్థవంతంగా వాడుకోగలగాలి. కంప్యూటరు వాడుకునేవారు తెరపై కనబడే సూచనలను, ఎంపికలను చదవలేకపోతే కంప్యూటరును వాడుకోవటమే కుదరదు. ఇందుకోసం ఆయా కంప్యూటర్లు, వాటిలోని అనువర్తనాలు తెలుగులో అందుబాటులో ఉండాలి. తెలుగులో ఉండటం అంటే కేవలం తెర మీద కనబడేవి తెలుగు లిపిలో ఉండటం మాత్రమే కాదు. అందులో వాడిన భాష, పాఠించిన సంప్రదాయాలు (దూరాలు కీ.మీ.లో, వెచ్చదనం సెల్సియస్ డిగ్రీలలో చెప్పడం వంటివి) తెలుగు ప్రాంతాలలో తెలుగువారు తమ రోజువారి వ్యవహారాలలో వాడుతున్నట్టు ఉండాలి. కంప్యూటరు వాతావరణం పూర్తిగా కొత్తగా కాకుండా ప్రజల రోజువారి జీవన వ్యవహారాలలో భాగంగా దానికి పొడగింపుగా అనిపించాలి. కంప్యూటర్లు, ల్యాపుట్యాపులు, ట్యాబులు, చేతిఫోనులు, టీవీలు, భవిష్యత్తులో రాబోయే ఎలక్ట్రానిక్ పరికరాలన్నీ సాఫ్ట్‌వేర్ మీదే నడుస్తాయి. వీటిని స్థూలంగా కంప్యూటర్లు అందాం. వీటిలో నడిచేవి కంప్యూటరు అనువర్తనాలు లేదా ఉపకరణాలు. గత పదేళ్ళలో చేతిఫోన్ల వాడకం ఇబ్బడిముబ్బడిగా పెరగడం, కొన్నేళ్ళుగా అంతర్జాలం అందుబాటు క్రమంగా చవక అవుతూండడంతో చాలామంది తెలుగువారు ఇప్పుడు మునుపెన్నడూలేనంతగా కంప్యూటరు ఉపకరణాలను వాడుకుంటున్నారు. పచారీ సామాన్లు తెప్పించుకోవడం నుండి, బ్యాంకు వ్యవహారాల వరకూ అనేకం డిజిటల్ రూపంలోనే నడుస్తున్నాయి. కాబట్టి ఇవి తెలుగులో ఉండాల్సిన అవసరం ఇప్పుడు మరింతగా పెరిగింది. ఇప్పటివరకూ కంప్యూటర్లను ఆంగ్లంలోనే చూసాం కాబట్టి అవి ఆంగ్లంలోనే ఉంటాయి, ఉండాలి అనుకోవడం తప్పు. కంప్యూటర్లు ఆంగ్లంలో మాత్రమే ఉండాలి అనే నియమం ఏమీ లేదు. అందునా, ఏ భాషలో చూపిస్తుందో అని కంప్యూటరుకి అసలు పట్టదు, ఎందుకంటే చివరికి కంప్యూటరు తను పరిక్రియాపించే (ప్రాసెస్ చేసే) ప్రతి సమాచారాన్నీ సున్నాలు ఒకట్లుగా మార్చుకోవలసిందే. చూపించే విషయం వేరే భాషలో ఉన్నా, కంప్యూటరు ఇంతకుముందులానే నడుస్తూండగలదు. ఇప్పటికే కంప్యూటర్లు పలు భాషలలో అందుబాటులో ఉన్నాయి. పలు కంపెనీలు తమ కంప్యూటరు ఉపకరణాలను స్థానిక మార్కెట్ల కోసం ఆయా భాషలలో అందించడం మొదలుపెట్టాయి. ఇందుకోసం ప్రతి భాషకు విడిగా సాఫ్ట్‌వేరును తయారుచేయాల్సిన అవసరం లేదు. సాఫ్ట్‌వేరును తయారుచేసినప్పుడు అది తెరపై చూపించే సమాచారం పలు భాషల్లో చూపించగలిగేలా తయారుచేస్తే, ఆ తర్వాత ఆయా అంశాలను పలు భాషలలో ఏమంటారో అనువదిస్తే సరిపోతుంది. కంప్యూటరు లేదా సాఫ్ట్‌వేరు ఉపకరణాలను అనువదించడం అనేది కొత్త కాదు. 'స్థానికీకరణ'గా పిలవబడే ఈ ప్రక్రియ సాంకేతికంగా కష్టమైనదేమీ కాదు. కానీ దీనికి మంచి అనువాదకుల జట్టు, కాస్త నిర్వహణ అవసరం. మామూలుగా వాణిజ్యపరంగా నడిచే కంపెనీలు తమ సాఫ్ట్‌వేరు లేదా ఉపకరణాలను అమ్మడం ద్వారా (లైసెన్సు ఫీజు వసూలు చెయ్యడం ద్వారా) వచ్చే ఆదాయంలో కొంతభాగాన్ని వారి సాఫ్ట్‌వేర్లను స్థానిక భాషలలో అందించడానికి ఖర్చు పెడతాయి. కానీ చాలా కంపెనీలు వారి ఉపకరణాలను స్థానిక భాషలలో (ప్రత్యేకించి తెలుగులో) అందించడం లేదు. ఇందువల్ల ఆంగ్లం రాని వారు కంప్యూటర్లను అసలు వాడుకోవడంలేదు లేదా తప్పనిసరి పరిస్థితులలో వచ్చీరానీ ఆంగ్లం తోనే నెట్టుకొస్తున్నారు. వాటిని సమర్థవంతంగా వాడుకోలేకపోతున్నారు. అయితే, కంప్యూటరు ఉపకరణాలను పెద్ద కంపెనీలే కాదు చిన్న చిన్న వ్యాపార సంస్థలు, ప్రభుత్వాలు, ప్రభుత్వరంగ సంస్థలు, స్వచ్ఛంద సంస్థలు, వ్యక్తులు కూడా రూపొందిస్తున్నారు. కొన్ని సంస్థలు తమ వ్యాపార విస్తరణ కోసం గానీ, సమాజ శ్రేయస్సు కోసం గానీ వారి ఉపకరణాలను ఉచితంగా అందిస్తున్నారు. వీరందరికీ పలు భాషలలో తమ సాఫ్ట్‌వేరును అందించేందుకు తగిన వనరులు, సమయం లేకపోవచ్చు. ఇలాంటి సందర్భాలలో తమ ఉపకరణాలను స్థానిక భాషల లోనికి అనువదించమని ఆయా సంస్థలు వాటి వినియోగదార్లనే కోరుతున్నాయి. ఇందుకు స్థానికీకరణ వేదికలు కూడా ఏర్పాటు చేస్తున్నాయి. ఇలాంటి స్థానికీకరణ వేదికలలో ఔత్సాహికులైన తెలుగువారు పాల్గొని ఆయా సాఫ్ట్‌వేరు ఉపకరణాలను తెలుగు లోనికి తీసుకురావడానికి తోడ్పడుతున్నారు కూడా. తెలుగులో ఇలాంటి స్థానికీకరణ వ్యాపారపరంగానూ (పెద్ద కంపెనీలు, ప్రభుత్వాలు తమ సాఫ్ట్‌వేర్లను అనువదించడానికి అనువాద సంస్థలకు కాంట్రాక్టు ఇవ్వడం), స్వచ్ఛందంగానూ (అనేక ఓపెన్ సోర్సు ప్రాజెక్టులు, ఇతరత్రా క్రౌడ్‌సోర్సు ప్రాజెక్టులలోను ఔత్సాహికులు పాల్గొనడం) జరుగుతోంది. అయితే ఈ ప్రయత్నాల మధ్య సమన్వయం, ఇచ్చిపుచ్చుకోళ్ళు ఉన్నట్టు పెద్దగా కనబడదు. అందువల్ల, అనువాదాలలో నిలకడ లేదు. ఒకే భావానికి పలు మాటల వాడుక కనిపిస్తోంది. వాక్య నిర్మాణమూ అసహజంగా ఉంటుంది. అలానే కొత్తగా ఈ ప్రయత్నాలలో పాలుపంచుకునేవారికి అనువాదాలు ఎలా చేయాలి అనే విషయంలో బోలెడు సందేహాలు ఉంటున్నాయి. కంప్యూటరు, మొబైలు, జాల ఉపకరణాల తెనుగింపులో పాల్గొనే వారందరికీ ఉపయోగడేలా ఈ '''స్థానికీకరణ మార్గదర్శిని'''ని రూపొందించాలనేది లక్ష్యం. ==స్థానికీకరణ == స్థానికీకరణ అంటే ఒక ఉత్పాదనను (ఇక్కడ సాఫ్ట్‌వేరుని) స్థానిక సంప్రదాయాలకు, భాషలకు, వ్యవహారాలకు తగ్గట్టుగా మలచుకోవడం లేదా అన్వయించడం. స్థానిక సంప్రదాయాలలో తేదీలు, అంకెలు, కరెన్సీ మొదలైనవి రాసే పద్ధతి, వాడే కొలతలు వంటివి కూడా ఉంటాయి. అంటే, సరిగా స్థానికరించబడిన కంప్యూటరు ఉపకరణాలు—అవి చూపించే/వినిపించే సూచనలు, సమాచారం—స్థానిక ప్రజలకు అర్థమయ్యే తీరులో ఉండాలి. == అంతర్జాతీయీకరణ == అంతర్జాతీయీకరణ అంటే కంప్యూటరు అనువర్తనాలను పలు భాషల లోనికి అనువదించుకోదగ్గట్టు, అన్వయించుకోదగ్గట్టు రూపొందించే ప్రక్రియ. అంతర్జాతీయీకరించిన అనువర్తనాలను మాత్రమే స్థానిక భాషలలోనికి అనువదించుకోగలం. == (విషయ సూచిక పేజీ నుండి అతికింపు) == '''''గమనిక''': దీన్ని ఆయా విభాగాల లోనికి తరలించాలి. ఈ అంశాలను పైన పరిచయంలో అవసరమైన చోట ప్రస్థావించాలి.'' ఆధునిక వాణిజ్య, వ్యాపార, వైజ్ఞానిక, సాంకేతిక రంగాలలో విస్తారంగా వాడుకలో ఉన్న ఇంగ్లీషుని సరళమైన, భావస్పోరకమైన, దేశీ నుడికారంతో ఉట్టిపడే తెలుగులోకి మార్చటంలో ఉన్న కష్టసుఖాలని విశ్లేషించి, ఆచరణయోగ్యమైన సలహాలు ఉత్పాదించాలనే కోరిక ఈ పుస్తక ప్రేరణ కారకం. తెలుగు స్థానికీకరణలో ఆయా సాంకేతిక ఉపకరణాలలో , ఆ మెనూ , మాడ్యుల్ అంశాలు ఇతర రంగాలలో ఉన్న ఇంగ్లీషుని తెలుగులోకి మార్చటంలో ఉన్న సమస్యలని, వాటి పరిష్కార మార్గాలని అభివర్ణించటం జరిగింది. తెలుగు స్థానికీకరణలో తెలుగు నుడికారం ఉట్టిపడాలంటే తెలుగు వాడకంలో దొర్లే ఇంగ్లీషు తత్సమాలు 25 శాతం మించకుండా ఉంటే బాగుంటుందని ప్రతిపాదించటం జరిగింది. ఈ గమ్యాన్ని చేరుకోవటం కష్టమేమీ కాదు. మొదట, ఇంగ్లీషు మాటలని యథాతథంగా పెద్ద ఎత్తున గుచ్చెత్తి వాడెయ్యకుండా, సాధ్యమైనంత వరకు ఉన్న తెలుగు మాటలని వాడటానికి ప్రయత్నం చెయ్యటం. రెండు, సమానార్థకమైన తెలుగు మాట లేకపోయినా, వెనువెంటనే స్పురించకపోయినా ఇంగ్లీషు తత్సమాలని వాడటం కంటే తెలుగు ఉచ్చారణకి లొంగే తద్భవాలని వాడటం. మూడు, సందర్భానికి సరిపోయే భావస్పోరకమైన తెలుగు మాటలని అవసర రీత్యా సృష్టించి వాడటం. నాలుగు, ఇంగ్లీషు వాడుకలో స్థిరపడిపోయిన దుర్నామాలని యథాతథంగా తెలుగులోకి దింపేసుకోకుండా జాగ్రత పడటం. చివరగా, ఈ ప్రయత్నాలన్నీ విఫలమైన సందర్భాలలో ఇంగ్లీషు మాటలని తెలుగు లిపిలో రాయటం. (ముద్రణకి వీలయినప్పుడు, పక్కని కుండలీకరణాలలో ఇంగ్లీషు లిపిలో చూపించటం.) ఈ సూచనలన్నీ ఆచరణయోగ్యాలేనని అనుభవం చెబుతోంది. ఇంగ్లీషు మూలాన్ని తెలుగులో తిరగ రాయడానికి ముందు సాధారణంగా ఇంగ్లీషు మూలాన్ని - కేవలం అర్థం చేసుకునే నిమిత్తం - రెండు, మూడు సార్లు చదువాలి. అప్పుడు ఆ పాఠాన్ని తెలుగులో చెప్పే నిమిత్తం కొన్ని ముఖ్యాంశాలని దృష్టిలో పెట్టుకుని తెలుగులో రాయటం మొదలు పెట్టాలి. ఒక భాషనుండి మరొక భాషలోనికి అనువాదం చేసే టప్పుడు Transliteration ఎక్కువగా వాడవలసిన అవసరం ఉంటుంది . దీనికి కారణం సాంకేతిక అంశాలు తెలుగు లోనికి అర్ధవంతంగా వివరించ వచ్చు అందుకు ప్రధానకారణం ఆ మూలభాషలోని సాంకేతిక అంశాల పేర్లు, ఆయా బ్రాండులు మరో భాషలోకి "అర్థవంతంగా" అనువదించే పనిలేకపోవటం. ఆ మాటలక్కూడా తెలుగులో సరిసమానమైన అర్థవిశేషపు పదాలు చెప్పవచ్చు jro6s3lq36glwec6xblbzed8wl2hm6i బాల స్వేచ్ఛ 0 2962 6573 6572 2017-07-30T12:43:30Z Ranjithraj 1024 Ranjithraj, పేజీ [[బాల స్వేఛ]] ను [[బాల స్వేచ్ఛ]] కు తరలించారు: అక్షర దోశం wikitext text/x-wiki బాల స్వేచ్ఛ అనే గ్ను లినెక్స్ కంప్యూటర్ నిర్వాహక వ్యవస్థ (నివ్య) ప్రత్యేకంగా బాలల కోసం రూపొందించబడింది.ఈ నిర్వాహకవ్యవస్తలో పిల్లల పాఠ్యాంశాలకు సంబంధించిన పలు విషయాలు అనువర్తనాలు(అప్లికేషన్స్) రూపంలో పొందుపరచబడినవి. విధ్యార్థులు కంప్యూటర్ సహాయంతో తమ పాఠ్యాంశాలను పరస్పర సంకర్షణతో నేర్చుకునే వెసులుబాటు కలిపిస్తుంది ఈ నివ్య. తద్వార విద్యార్థులు పాఠము యొక్క ముఖ్య ఉద్దేశాన్ని సులభంగా అర్థంచేసుకోవడమేకాకుండా వాటిని తమ నిజ జీవితంలో ఎలా అనువర్తించాలో తెలుసుకుంటారు.ప్రాథమిక తరగతులు మొదలుకుని పదవ తరగతి వరకు విధ్యార్థులకు ఉపయోగపడె అనువర్తనాలు (అప్లికషన్స్) అన్ని పెన్సిల్ బాక్స్ లో ప్రభుత్వ పాఠ్య ప్రనాళికకు అనుగునంగా పొందుపరచబడినవి.గణిత, భౌతిక, రసాయన, భౌగోల శాస్త్రాలకు సంబంధించిన అంశాలు విధ్యార్థులకు ఆసక్తి కలింగించే విధంగా,వారి జిజ్ఞాసను పెంచే విధంగా, అతి సులభంగా తయారుచేయబడింది.వివిధ ప్రభుత్వ పాఠశాలలకు సంబంధించిన ఉపాధ్యాయులకు, కంప్యూటర్ బోధకులకు మరియు విధ్యార్థులకు ఈ కంప్యూటర్ నిర్వాహక వ్యవస్థ పై అవగాహన కలిపించుటకు స్వేచ్ఛ సంస్థ పలు రకాల కార్యక్రమాలు చేపట్టింది. ప్రభుత్వముచే ప్రారంభింపబడిన సర్వ శిక్షా అభియన్ ప్రాజెక్ట్ ని విధ్యార్థులకు మరింత ఉపయోగకరంగా తీర్చిదిద్దడమే బాల స్వేచ్ఛ నివ్య యొక్క ముఖ్య ఉద్దేశం.ఆధునిక విధ్యా ప్రమానాలతో రూపొందించిన బాల స్వేచ్ఛ సామన్యులకు అందుబాటులొలేని ప్రైవేటు మరియు టెక్నో స్కూళ్ళ యొక్క బొధనాపద్ధతులను ఉచితంగా విధ్యార్థులకు అందుబాటులోకి తీసుకువచ్చింది. సాంకేతికంగాను, విషయ పరిజ్ఞానం పరంగాను గ్రామీణ విద్యార్థులను పట్టణాలలో ఉన్న విధ్యార్థులకు ధీటుగా తయారుచేస్తుంది. వాడుకరులకు అన్ని రకాల స్వేచ్ఛలను అందిస్తూ,విధ్యార్థులకు ఉపయోగపడే అన్ని రకాల విద్యోపకరనాలతో వచ్చిన మొట్ట మొదటి నిర్వాహక వ్యవస్థ "బాల స్వేచ్ఛ." తెలుగు మరియు ఇంగ్లీషు మాధ్యమాల విధ్యార్థుల దృష్ట్యా , ప్రతి ఒక్కరికి సాంకేతిక విధ్యా ప్రమానాలు అందుబాటులొ ఉండాలని, ప్రతి ఒక్కరు ప్రయోజనం పొందాలనె ఉద్దేశంతో స్వేచ్ఛ సంస్థ బాల స్వేచ్ఛ నివ్యను తెలుగు భాష లోకి స్థానికీకరించే ప్రనాళికలను తయారుచేస్తుంది. r8op2wje3ac6ubwp5onra7e89s48frm బాల స్వేఛ 0 2963 6574 2017-07-30T12:43:30Z Ranjithraj 1024 Ranjithraj, పేజీ [[బాల స్వేఛ]] ను [[బాల స్వేచ్ఛ]] కు తరలించారు: అక్షర దోశం wikitext text/x-wiki #దారిమార్పు [[బాల స్వేచ్ఛ]] jcetphmjpdq86gev7wigfile7cj7lhd తెలుగు స్థానికీకరణ మార్గదర్శిని/పదజాలం 0 2964 7002 7001 2020-08-04T22:55:13Z Arjunaraoc 266 wikitext text/x-wiki [[w:తెలుగు వికీపీడియా|తెలుగు వికీపీడియా]] ఉపయోగించిన తెలుగు పదాల జాబితా: చెందిన (40233) జిల్లా (33491) మండలానికి (30904) పిన్ (29692) మండలంలోని (29622) పురుషుల (29368) సంఖ్య (29284) భారత (29103) గృహాల (29035) రెవిన్యూ (28949) స్త్రీల (28851) మొత్తం (27995) ప్రభుత్వం (27369) నిర్వహించిన (25554) గణాంకాల (24771) ఈ (24167) ఆంధ్ర (21239) ఒక (19137) మరియు (19020) కూడా (15878) నుండి (15250) ఆ (13286) లో (13049) ఇది (12170) ఉన్న (11319) ప్రకారం (10726) అనే (10058) ప్రధాన (9723) అని (9611) చాలా (9413) పేరు (9401) జనాభా (9179) తన (9060) గ్రామ (8837) ఇందులో (8757) యొక్క (8751) తెలుగు (8520) గ్రామంలో (8504) లోని (8148) నుంచి (8146) ద్వారా (8056) కొన్ని (7851) రెండు (7752) వరకు (7276) లేదా (7203) తరువాత (7140) వారి (6937) ఇతర (6791) లెక్కల (6693) చేసిన (6558) ప్రముఖ (6347) జరిగిన (6175) వంటి (6148) అనేక (6104) మధ్య (6089) వద్ద (6077) ఇక్కడ (5994) వారు (5960) శ్రీ (5891) మొదటి (5793) విద్యా (5695) కోసం (5650) రవాణా (5577) పెద్ద (5500) ప్రతి (5276) పేరుతో (5264) జాతీయ (5254) గా (5249) ఆయన (5208) పాటు (5139) గ్రామము (5106) అయిన (5090) చిన్న (5070) మీద (5060) మూడు (4914) ఆఫ్ (4886) గురించి (4884) అభివృద్ధి (4843) చేసి (4830) ప్రదేశ్ (4825) సినిమా (4796) మూలాలు (4780) అన్ని (4706) మంది (4694) పై (4674) తర్వాత (4637) అది (4590) వివిధ (4588) గృహాలు (4588) దీనిని (4534) గ్రామానికి (4511) మాత్రమే (4508) ఏ (4472) వచ్చిన (4454) ప్రత్యేక (4425) సమయంలో (4378) తమ (4351) చరిత్ర (4341) దీని (4339) కోడ్ (4312) వలన (4290) నివాస (4286) కలిగి (4275) ఇవి (4252) కు (4252) ప్రభుత్వ (4240) పూర్తి (4217) రాష్ట్ర (4216) ప్రస్తుతం (4182) గోదావరి (4182) ముందు (4152) మంచి (4097) ను (4087) కాలంలో (4034) వెనుక (3962) గల (3920) సంస్థ (3910) అదే (3906) కానీ (3892) దాని (3871) ఎక్కువ (3843) గ్రామం (3834) అయితే (3829) తిరిగి (3821) కాని (3793) ఎక్కువగా (3774) కలిగిన (3771) లింకులు (3759) ఇలా (3752) చేసే (3709) పొందిన (3614) విధంగా (3602) అంటే (3591) జిల్లాలోని (3540) దీనికి (3516) ప్రాథమిక (3504) సంవత్సరం (3503) వ (3502) న (3471) ఉన్నత (3455) అనేది (3453) మహిళల (3443) లేని (3442) పాఠశాల (3430) భారతీయ (3418) ఉండే (3393) దూరంలో (3364) ఈనాడు (3363) సంవత్సరాల (3359) రెండవ (3336) వల్ల (3320) అతి (3304) అత్యంత (3303) నాలుగు (3293) రైల్వే (3283) వారికి (3262) కలిసి (3250) పలు (3248) బాగా (3234) తో (3210) కొరకు (3209) ఇంకా (3195) వచ్చే (3177) సంబంధించిన (3166) అనగా (3148) ప్రపంచ (3116) ప్రాంతం (3113) మౌలిక (3112) దర్శనీయ (3106) తండ్రి (3087) సుమారు (3049) కంటే (3034) ఏర్పాటు (3022) కాలం (3006) అతని (2996) దక్షిణ (2982) వీరు (2982) ఆమె (2982) ఎన్నికలలో (2972) కొంత (2969) మాత్రం (2966) దాదాపు (2948) అక్కడ (2935) నగర్ (2925) సౌకర్యం (2905) కొత్త (2901) వాటిని (2881) సాధారణంగా (2866) వాటి (2855) అండ్ (2850) మండలం (2831) అవి (2805) మరో (2774) ప్రాంతంలో (2772) ముఖ్య (2745) ఉత్పత్తి (2744) తొలి (2740) అలాగే (2732) ఇప్పుడు (2729) ఓ (2723) వ్యాసాలు (2697) ఒకటి (2695) ప్రజలు (2694) ఒకే (2665) తక్కువ (2664) నీటి (2664) కాకుండా (2645) కేవలం (2644) వచ్చి (2639) మొదలైన (2625) తల్లి (2604) తయారు (2585) ది (2583) కారణంగా (2568) భాగంగా (2550) భూమి (2539) సామాజిక (2536) లేకుండా (2535) ఉత్తమ (2524) రాజకీయ (2520) ప్రజల (2519) ఉత్తర (2518) భాష (2515) ముఖ్యంగా (2510) అందులో (2502) తూర్పు (2491) శాఖ (2490) సాధారణ (2483) పూర్తిగా (2461) జిల్లాకు (2460) దానిని (2435) కి (2424) సంగీత (2418) పాత్ర (2396) ఎంతో (2390) లేక (2384) రోజు (2384) ముఖ్యమైన (2371) వీటిని (2328) దానికి (2325) ఎన్నో (2319) పైగా (2316) అంతర్జాతీయ (2300) మరింత (2290) పని (2284) బయటి (2280) నా (2275) అధిక (2262) వ్యాసాల (2259) జూలై (2250) ఆధారంగా (2245) చేయడం (2245) కిలోమీటర్ల (2243) కేంద్రం (2240) అవకాశం (2211) వీరి (2209) మన (2208) నీరు (2207) మార్చి (2203) వైద్య (2189) గొప్ప (2188) సంవత్సరంలో (2186) చూడండి (2183) తాను (2179) మిగిలిన (2171) ఇదే (2168) నటించిన (2168) అప్పటి (2165) ల (2126) రకాల (2125) అను (2119) మరొక (2114) వారిని (2106) ఈయన (2104) కన్నా (2094) స్థానంలో (2093) అన్న (2091) వ్యవసాయ (2084) మే (2082) చిత్రం (2069) భాగం (2066) చివరి (2066) జనవరి (2059) శిక్షణ (2051) ఇద్దరు (2050) ఐదు (2026) ఆరోగ్య (2009) ఆర్థిక (2007) కూడిన (2006) నాటి (1996) జీవితం (1995) చేయడానికి (1989) వెలుపలి (1988) ప్రసిద్ధి (1987) నెల్లూరు (1980) విజయం (1979) వీటిలో (1977) కాక (1977) అక్టోబరు (1972) రోడ్డు (1968) దగ్గర (1965) కలిపి (1961) నేరుగా (1956) వరకూ (1952) కథ (1950) విడుదల (1941) సమీపంలో (1938) శ్రీరాములు (1934) దేశ (1933) స్వామి (1932) గుర్తింపు (1931) సమీప (1931) ఆరు (1928) చుట్టూ (1919) జూన్ (1914) వ్యక్తి (1913) రచయిత (1910) శక్తి (1907) ఎలా (1893) తెలంగాణ (1892) అలా (1890) ఉంది (1889) వ్యవస్థ (1885) పార్టీ (1884) వ్యవసాయం (1880) అప్పుడు (1877) లలో (1875) ఆధునిక (1869) రచించిన (1853) నిర్మాణం (1852) ఉన్నాయి (1850) చేత (1849) ఉప (1849) పశ్చిమ (1845) హిందూ (1843) మాజీ (1841) గ్రామములో (1839) నది (1831) వైపు (1831) నిర్మించిన (1831) ఆంధ్రప్రదేశ్ (1830) ని (1822) వాటిలో (1820) స్త్రీలు (1816) సాహిత్య (1811) పొట్టి (1806) అతను (1803) ఏప్రిల్ (1797) జిల్లాలో (1794) కొందరు (1791) డిగ్రీ (1789) సందర్భంగా (1788) గ్రామాలు (1785) అసెంబ్లీ (1776) స్టేషను (1774) సెప్టెంబరు (1773) ప్రస్తుత (1773) పైన (1765) లు (1756) ఆలయం (1749) భార్య (1739) సంవత్సరాలు (1715) ఉండి (1714) స్త్రీ (1714) మొదట (1713) మూడవ (1713) రాజు (1707) జాబితా (1705) జరిగే (1702) ప్రభావం (1702) విడుదలైన (1699) శాసనసభ (1690) ప్రముఖులు (1685) అనంతరం (1681) లాంటి (1678) తరగతి (1677) క్రింద (1674) స్థానం (1673) శాతం (1667) స్థాయి (1661) రూపంలో (1660) ప్రధానంగా (1659) ప్రసిద్ధ (1656) కారణం (1655) విస్తరించి (1655) గారి (1653) అమెరికా (1652) దేశంలో (1651) పురుషులు (1647) గతంలో (1645) పరిధిలో (1643) ఇండియా (1642) అత్యధిక (1641) నిర్మాణ (1640) బస్సు (1638) కనుక (1636) గుంటూరు (1634) రాజధాని (1631) సార్లు (1630) బట్టి (1628) ఒక్క (1626) స్థానిక (1626) జీవిత (1625) కృష్ణా (1624) వెంకట (1622) చిత్ర (1618) ఫిబ్రవరి (1617) విషయం (1617) ఇన్ (1616) వారిలో (1608) అసలు (1593) సినీ (1584) నియోజకవర్గం (1582) సహా (1582) కుమారుడు (1578) చరిత్రలో (1575) అవసరం (1575) ఇప్పటికీ (1572) స్థాయిలో (1569) రాష్ట్రం (1567) అధికంగా (1563) రైలు (1558) మొట్టమొదటి (1556) వివాహం (1554) మధ్యలో (1551) పురాతన (1547) సంబంధం (1547) రోజులు (1544) భారతదేశంలో (1542) ఇక్కడి (1541) అక్షరాస్యత (1540) కేంద్ర (1540) వృత్తి (1533) కళాశాల (1528) లను (1527) నూతన (1525) నేషనల్ (1525) రాసిన (1522) కాగా (1518) కుటుంబ (1518) తనకు (1518) సంస్థలు (1516) ప్రైవేటు (1516) క్రింది (1511) ఎంత (1510) విస్తీర్ణం (1510) పది (1508) నాటికి (1505) విద్య (1502) ప్రాంతాలలో (1501) వెంటనే (1501) వస్తువులు (1496) క్రమంలో (1490) ఆగస్టు (1489) ప్రత్యేకంగా (1487) వనరులు (1484) అధికారిక (1480) నాడు (1479) పరిచయం (1473) సమయం (1467) వున్న (1466) మానవ (1465) పబ్లిక్ (1461) కృషి (1456) దీనిలో (1453) గణాంకాలు (1451) మండల (1444) చేస్తూ (1442) తేది (1441) వివరాలు (1441) అన్నీ (1438) ముందుగా (1437) ఉండటం (1435) చూసి (1435) కింది (1433) అయినా (1430) నేను (1430) సాంకేతిక (1425) పంచాయతీకి (1423) పరిశోధన (1420) ఉంటే (1416) పదం (1416) రహదారి (1415) సంయుక్త (1412) గారు (1412) భాషా (1407) భారతదేశ (1406) అన్నది (1406) నవంబరు (1405) అర్థం (1405) ఫర్ (1404) భారతదేశం (1402) పథకం (1401) కొద్ది (1399) ఫలితంగా (1398) వంటివి (1391) పుస్తకం (1390) వీడియో (1390) ఎందుకంటే (1388) శ్రీమతి (1388) సంబంధిత (1387) నీ (1385) లక్షల (1383) విశ్వవిద్యాలయం (1381) వ్యక్తిగత (1380) ఈమె (1378) పాత (1377) సంఖ్యలో (1376) రాత్రి (1373) వీటి (1371) సేవా (1369) ప్రజలకు (1366) నగర (1364) అవార్డు (1363) పట్ల (1363) అందుబాటులో (1360) మార్గం (1358) సాంస్కృతిక (1357) విద్యుత్తు (1356) సామాన్య (1355) ఆయనకు (1351) దర్శకత్వం (1349) వ్యతిరేకంగా (1348) యుద్ధం (1347) పరిషత్ (1346) భక్తులు (1346) తయారీ (1342) నమోదు (1340) మార్కెట్ (1339) రాష్ట్రంలో (1339) పరిషత్తు (1338) సంఘం (1330) దేశం (1329) ఇచ్చిన (1328) వ్యవసాయాధారిత (1328) అవసరమైన (1327) ఏడు (1327) వ్రాసిన (1326) విద్యుత్ (1324) శతాబ్దంలో (1323) వినియోగం (1320) కాబట్టి (1318) కవి (1318) ఆంగ్ల (1317) ప్రపంచంలో (1316) హైదరాబాదు (1315) వేల (1315) ప్రాచీన (1313) మహా (1313) వనరుల (1313) కాంగ్రెస్ (1309) కింద (1309) డిసెంబరు (1309) ఇతడు (1304) వాణిజ్య (1301) చారిత్రక (1296) విధానం (1292) సౌకర్యాలు (1290) ఆలయంలో (1290) కార్యక్రమాలు (1290) భారీ (1288) అంతా (1287) స్వాతంత్ర్య (1283) వలె (1283) పుట్టిన (1283) ఆయా (1283) దీన్ని (1282) అతనికి (1282) తక్కువగా (1280) అమెరికన్ (1280) వ్యాపార (1278) భూ (1278) గంటల (1276) ఆధారపడి (1274) రచనలు (1273) తరచుగా (1273) ఏర్పడిన (1272) రంగంలో (1271) అంత (1270) ఇతని (1267) పాఠశాలలో (1266) వెళ్ళి (1264) కృష్ణ (1254) మా (1253) సరఫరా (1252) భాషలో (1251) మరిన్ని (1247) కులాల (1247) కలసి (1243) సంగీతం (1243) సాధించిన (1240) చే (1240) తూర్పున (1234) రోజున (1234) అతిపెద్ద (1231) పెళ్ళి (1230) రచన (1224) దంపతులకు (1223) ప్రాంత (1222) రాష్ట్రములోని (1221) వీరికి (1220) ఉపయోగించి (1216) పనులు (1216) న్యూ (1203) తెలుగులో (1201) బాలల (1201) ముందుకు (1200) ఆలయ (1199) ఉపయోగించే (1198) సాగునీటి (1198) భాగంలో (1197) రెండో (1195) పోటీ (1194) బ్రిటిష్ (1194) మీ (1192) పాఠశాలలు (1192) బహుళ (1190) పరిధిలోని (1189) దృష్టి (1188) స్వయంగా (1186) వినోద (1185) నివాసగృహాలు (1184) శతాబ్దం (1183) మహిళా (1183) గత (1181) చేయబడిన (1181) మనం (1178) మొదలు (1178) ప్రైవేట్ (1176) ఇంటి (1176) విషయంలో (1176) రోజుల (1175) దాన్ని (1175) ఇండియన్ (1173) నాటక (1172) మళ్ళీ (1169) భౌగోళిక (1168) చెప్పిన (1168) చేస్తున్న (1168) ఉత్తరాన (1164) ఇక (1164) బాహ్య (1164) మరణం (1163) జన్మించిన (1158) పట్టణ (1155) సంఘటనలు (1155) సహకార (1154) ఉదయం (1153) ఇలాంటి (1152) దూరం (1150) వస్తున్న (1150) దూరములో (1149) చేరి (1148) నగరం (1146) ఎంపిక (1146) పట్టణం (1144) పత్రిక (1144) సరైన (1143) తేదీ (1142) రెడ్డి (1141) అందుకే (1141) ఉందని (1141) పురస్కారం (1141) మార్పులు (1139) రక్షణ (1139) ఫోన్ (1139) ఆసక్తి (1138) చిత్రంలో (1138) సభ్యులు (1138) స్వతంత్ర (1136) గాని (1135) ముగ్గురు (1135) ఎ (1132) వారం (1132) గురించిన (1131) ఏదైనా (1130) ప్రథమ (1129) చివరకు (1128) గ్రామములోని (1128) అందరూ (1126) కేంద్రంగా (1125) బయటకు (1122) వెబ్ (1119) మార్పు (1117) పిల్లలు (1116) మార్కెటింగ్ (1115) వరుసగా (1114) తెగల (1114) వాటికి (1113) బంగారు (1113) జారీ (1112) మీటర్ల (1112) ఒకసారి (1111) కుటుంబం (1109) మాధ్యమిక (1109) రంగు (1106) అధ్యయనం (1102) కనీసం (1102) తప్ప (1100) పూర్వ (1100) పురపాలక (1099) సమాచారం (1097) అనుసరించి (1097) భౌతిక (1096) ఏకైక (1094) ఉంటుంది (1093) తీసుకుని (1093) జీవితంలో (1093) తగిన (1093) ప్రారంభ (1091) పురుష (1090) వహించిన (1089) ప్రాంతానికి (1085) ఉన్నప్పుడు (1085) సంబంధించి (1084) పూర్వం (1084) పాటలు (1084) ఇతను (1081) అక్కడి (1080) అందువలన (1080) తరువాతి (1076) ఎటువంటి (1076) కార్యక్రమం (1074) యునైటెడ్ (1071) ప్రాంతాలకు (1070) కొంతమంది (1069) ఆన్ (1068) కిందికి (1064) షెడ్యూల్డ్ (1063) ఎనిమిది (1062) జాన్ (1062) ప్రఖ్యాత (1057) జాతి (1056) పరిస్థితి (1055) హైదరాబాద్ (1055) కాదు (1055) రాష్ట్రంలోని (1054) లకు (1054) ఆధ్వర్యంలో (1054) వేరు (1052) ముందే (1052) రకమైన (1052) గాను (1050) ప్రత్యేకమైన (1049) సహాయం (1047) ఇంజనీరింగ్ (1046) కల (1046) జనాభాతో (1046) విధమైన (1045) టు (1045) స్టేషన్ (1045) గుర్తించిన (1044) నీటిని (1043) అంచనా (1042) నగరంలో (1039) దర్శకుడు (1039) పారుదల (1037) దూరంగా (1037) వేసిన (1035) సినిమాలో (1035) గ్రామాల (1035) ప్రజా (1034) పెట్టి (1033) హిందీ (1031) చిత్రాలు (1028) కంపెనీ (1028) ఏదో (1027) పేరును (1026) పౌర (1025) అందుకు (1024) సీనియర్ (1021) సంకలనం (1020) పద్ధతి (1018) మొదలగు (1017) దారి (1016) మొదలైనవి (1014) ఇటీవల (1013) తీసిన (1011) విషయాన్ని (1007) గ్రామీణ (1005) కథా (1003) లక్షణాలు (1002) జనగణన (1001) కనిపించే (1001) వైభవంగా (1001) డాక్టర్ (999) సుప్రసిద్ధ (999) పద్ధతిలో (998) దేశాలలో (998) మంత్రి (998) శాస్త్రీయ (997) పురస్కార (997) పట్టణమైన (995) ప్రకృతి (994) వేసవి (993) వినియోగంలో (993) అనుసంధానం (992) పురస్కారాలు (992) ఆమెను (991) ప్రాంతాన్ని (990) చేతిలో (990) ఒకటిగా (989) శాస్త్ర (989) కావలసిన (988) తను (988) నాకు (988) నిర్వహణ (986) లోపల (985) కొత్తగా (985) పైకి (984) హాల్ (984) ఆడవారి (983) ప్రాంతాల్లో (982) స్కూల్ (981) మగవారి (981) ఇటువంటి (980) ఎత్తు (979) వసతి (978) సేవలు (978) రావు (975) పేర్లు (973) తేదీన (973) చాల (972) పాట (970) అడుగుల (970) ప్రచారం (968) విభాగంలో (967) కుమార్తె (965) ఆర్ట్ (964) మీదుగా (963) లోనే (963) వేసి (963) హెక్టార్లలో (963) రాజా (962) సహాయక (962) వారీ (960) అతడు (959) విజయవాడ (958) లొకేషన్ (958) మనిషి (957) పేజీ (956) దేశాల (956) క్రమంగా (955) తాము (953) చివరికి (953) బదులుగా (952) ఔషధ (952) కళాశాలలో (947) కథలు (946) సూచనలు (946) ఇళ్లతో (944) నారాయణ (943) తీసుకొని (943) కార్యదర్శి (943) ఉదాహరణకు (942) నటుడు (942) వాడీ (941) వార్షిక (940) అక్షరాస్య (940) రెండూ (939) ప్రదర్శన (939) బయట (938) లంకెలు (937) బృందం (935) బావులు (935) తదితర (934) సమీపంలోని (934) లోపు (934) సంక్షేమ (934) కుటుంబానికి (933) కాలువ (931) సరఫరాల (930) రోజుల్లో (929) అంతే (927) పాత్రలు (926) బలమైన (925) మనకు (925) స్వంత (925) విత్తిన (925) సింగ్ (925) గ్రామపంచాయతి (925) సందర్భంలో (924) దగ్గరగా (924) తెలిసిన (923) దశలో (922) ప్రపంచవ్యాప్తంగా (922) పరిధిలోకి (922) ఒకరు (921) శుద్ధ (921) సొంత (920) విజ్ఞాన (919) మరి (919) కుటుంబంలో (919) చేసుకుని (918) ప్రయత్నం (918) సొసైటీ (918) ఎప్పుడూ (915) అకాడమీ (915) వాతావరణం (914) ఇచ్చే (914) జీవితాన్ని (912) విలువ (912) చేయాలని (912) అక్కడే (911) ప్రేమ (911) వలస (909) ఆమెకు (909) దేవాలయం (907) మిగతా (905) బావుల (905) ఎలాంటి (904) సమస్యలు (900) పరిసర (900) ప్రకారము (898) లోకి (898) భర్త (898) కొన్నిసార్లు (898) మత (896) సహజ (896) విదేశీ (896) కొంతకాలం (895) సాంఘిక (895) సినిమాలు (894) ఇచ్చి (894) జనరల్ (894) వరల్డ్ (894) కళాశాలలు (892) క్రితం (892) సహాయ (892) సముద్ర (891) అప్పటికే (891) మరణాలు (890) కావడం (889) ఉన్నట్లు (888) ప్రాచుర్యం (888) విషయాలు (888) వ్యాసం (888) పుస్తక (888) సంస్కృతి (887) బోరు (887) సాహిత్యం (885) లేదని (884) ప్రభావితం (883) తిరుపతి (882) అలాంటి (882) కుమార్ (881) సంవత్సరానికి (881) మాట (881) దేశానికి (880) వేగంగా (880) ఆధ్యాత్మిక (879) అదనపు (879) బహుమతి (879) గుండా (877) ఏమి (876) మూల (876) సరాసరి (876) కార్యాలయం (875) లేదు (874) బుక్ (874) తీవ్రమైన (873) పర్యాటక (872) అయినప్పటికీ (871) మేరకు (870) విడిగా (870) విస్తీర్ణము (869) తనను (869) బాధ్యతలు (868) తదుపరి (867) జాబితాను (866) రసాయన (865) గొట్టపు (865) వందల (864) అమలు (863) రూపాయల (861) దాడి (858) పశ్చిమాన (857) కమ్యూనికేషన్ (857) డిజిటల్ (856) అందరు (856) విభాగం (855) అఫ్ (854) వేరే (852) విద్యార్థులు (852) మార్గంలో (851) అనుమతి (850) ప్రాంతాల (848) పాత్రను (848) ప్రత్యామ్నాయ (848) చలనచిత్ర (848) చేస్తోంది (848) లక్ష్మీ (846) పిల్లల (846) కోట (845) చక్రవర్తి (844) సర్ (844) పరంగా (843) సంస్కృత (842) ఇంటర్నెట్ (841) పనిచేసిన (841) [[వర్గం:తెలుగు స్థానికీకరణ మార్గదర్శిని]] 38cow7yvgz1jc6it61rcr1pcy2t3bvy Wikibooks:సముదాయ పందిరి 4 2969 33356 33046 2022-08-06T04:39:10Z Rschen7754 1104 bot policy wikitext text/x-wiki <div align=right > {{సహకారం స్థితి}}</div> ==Invite to WikiConference India 2011 == <div style="margin: 0.5em; border: 2px black solid; padding: 1em;background-color:#E3F0F4" > {| style="border:1px black solid; padding:2em; border-collapse:collapse; width:100%;" |- [[File:WCI banner.svg|800px|center|link=:meta:WikiConference_India_2011]]<br/> |- ! style="background-color:#FAFAFA; color:#1C2069; padding-left:2em; padding-top:.5em;" align=left |Hi {{BASEPAGENAME}}, <span class="plainlinks"> The First WikiConference India is being organized in Mumbai and will take place on 18-20 November 2011.<br> You can see our [http://meta.wikimedia.org/wiki/WikiConference_India_2011 Official website], the [http://www.facebook.com/event.php?eid=183138458406482 Facebook event] and our [https://spreadsheets.google.com/spreadsheet/viewform?hl=en_US&formkey=dGNxSzAxUndoOHRGamdDSTFMVGNrd3c6MA#gid=0 Scholarship form]. But the activities start now with the [http://meta.wikimedia.org/wiki/WikiConference_India_2011/Wiki_Outreach 100 day long WikiOutreach]. </span> As you are part of WikiMedia India community we invite you to be there for conference and share your experience. Thank you for [[Special:Contributions/{{ {{{|safesubst:}}}PAGENAME}}|your contributions]]. We look forward to see you at Mumbai on 18-20 November 2011 |}</div> Please forward to relevant folks in the community. If you want the bot to do the job please sign up at [http://meta.wikimedia.org/wiki/WikiConference_India_2011/Wiki_Outreach#Misc] --[[వాడుకరి:Naveenpf|Naveenpf]] 05:40, 6 ఆగష్టు 2011 (UTC) == కొమర్రాజు లక్ష్మణరావు వికీమీడియా పురస్కారానికి ప్రతిపాదనలు ఆహ్వానిస్తున్నాం == {{fmbox | image = [[File:Teluguwriter komarraju lakshmanarao.jpg|80px|link=కొమర్రాజు వెంకట లక్ష్మణరావు]] | imageright= [[File:Wikimedia_logo_text_RGB_te.svg|80px|link=]] | style = | textstyle = | text = <center>'''తెలుగు వికీమీడియా ప్రాజెక్టుల అభివృద్ధికి కృషిచేసినవారిని [https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE:%E0%B0%95%E0%B1%8A%E0%B0%AE%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%9C%E0%B1%81_%E0%B0%B2%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B0%A3%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B5%E0%B1%81_%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE_%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%82 కొమర్రాజు లక్ష్మణరావు వికీమీడియా పురస్కారం]తో సన్మానిద్దాం. మీ దృష్టిలో అర్హులైన సభ్యుని లేక మీ పేరునే స్వయంగా [https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE:%E0%B0%A6%E0%B0%B6%E0%B0%BE%E0%B0%AC%E0%B1%8D%E0%B0%A6%E0%B0%BF_%E0%B0%89%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B8%E0%B0%B5%E0%B0%BE%E0%B0%B2_%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80_%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B0_%E0%B0%8E%E0%B0%82%E0%B0%AA%E0%B0%BF%E0%B0%95/%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B0%BF%E0%B0%AA%E0%B0%BE%E0%B0%A6%E0%B0%A8%E0%B0%B2%E0%B1%81 ప్రతిపాదన] చేయండి.<br>గడువు: 9 డిసెంబర్ 2013 11:59(UTC)''</center> }} ; తెలుగు వికీపీడియా రచ్చబండలో ఎంపిక మండలి అధ్యక్షుడు వైజాసత్య గారి సందేశం తెవికీ సభ్యులందరికీ నమస్కారాలు. తెలుగు వికీ పది సంవత్సరాలు పూర్తిచేసుకుంటున్న సందర్భంగా తెలుగు వికీమీడియా ప్రాజెక్టులలో గత పది సంవత్సరాలలో విశేష కృషి చేసి, తెలుగు వికీ ఈ స్థాయికి చేరటానికి దోహదం చేసిన మిత్రులందరినీ ఒక్కసారి మళ్లీ వారి సేవలకు గుర్తు చేసుకొని, వారికి తగు విధంగా గుర్తింపు ఇచ్చే శుభ సందర్భం ఇది. ఈ పురస్కారాల ప్రకటన అధికారికంగా వెలువడక ముందే కొన్ని ప్రతిపాదనలు ప్రారంభించబడటం ఆహ్వానించదగ్గ విషయం. సభ్యులందరూ ఈ ప్రక్రియలో క్రియాశీలకంగా పాల్గొని, గుర్తింపుకు అర్హులైన అందరినీ ప్రతిపాదించి, వాళ్ళను గుర్తించేందుకు తగు సహాయం చేస్తారని ఆశిస్తున్నాను. ఈ పురస్కారాన్ని సాకారం చేయటానికి కృషి చేస్తున్న దశాబ్ది ఉత్సవాల కమిటీకి ధన్యవాదాలు. అలాగే ఈ పురస్కార ప్రతిపాదనకు చాలా సమయం వెచ్చించి రూపుదిద్దిన ఎంపిక సంఘం సభ్యులు అర్జున గారికి, సుజాత గారికి, రాధాకృష్ణ గారికి, రాజశేఖర్ గారికి ధన్యవాదాలు. మీ ప్రతిపాదనలు [[w:వికీపీడియా:దశాబ్ది_ఉత్సవాల_వికీ_పురస్కార_ఎంపిక/ప్రతిపాదనలు|ఇక్కడ]] చేయగలరు. ప్రతిపాదనలు చేయటానికి గడువు సమయం 09 డిసెంబరు 2013 11:59 (UTC) (10డిసెంబరు 2013 05:29 ఉదయం భారత ప్రామాణిక కాలం). స్వీయపత్రిపాదనలు చేయటానికి వెనుకాడవద్దు. మీరు ప్రతిపాదితులైతే, మీ ప్రతిపాదనకు అదనపు సమాచారం చేర్చటానికి మొహమాటపడపద్దు. మన కృషి మనకంటే ఇంక ఎవరికి బాగా తెలుస్తుంది. అందరూ పాల్గొని ఈ కార్యక్రమాన్ని ఫలప్రదం చేస్తారని ఆశిస్తూ.. ఎంపిక సంఘం అధ్యక్షుడు - వైజాసత్య --[[వాడుకరి:వైజాసత్య|వైజాసత్య]] ([[వాడుకరి చర్చ:వైజాసత్య|చర్చ]]) 16:15, 2 డిసెంబర్ 2013 (UTC) ----[[వాడుకరి:Arjunaraoc|Arjunaraoc]] ([[వాడుకరి చర్చ:Arjunaraoc|చర్చ]]) 10:51, 3 డిసెంబరు 2013 (UTC) == IMPORTANT: Admin activity review == Hello. A new policy regarding the removal of "advanced rights" (administrator, bureaucrat, etc) was recently adopted by [[:m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders|global community consensus]] (your community received a notice about the discussion). According to this policy, the [[:m:stewards|stewards]] are reviewing administrators' activity on smaller wikis. To the best of our knowledge, your wiki does not have a formal process for removing "advanced rights" from inactive accounts. This means that the stewards will take care of this according to the new [[:m:Admin activity review|admin activity review]] here. We have determined that the following users meet the inactivity criteria (no edits and no log actions for more than 2 years): #వైఙాసత్య (administrator) These users will receive a notification soon, asking them to start a community discussion if they want to retain some or all of their rights. If the users do not respond, then their advanced rights will be removed by the stewards. However, if you as a community would like to create your own activity review process superseding the global one, want to make another decision about these inactive rights holders, or already have a policy that we missed, then please notify the [[:m:Stewards' noticeboard|stewards on Meta-Wiki]] so that we know not to proceed with the rights review on your wiki. Thanks, '''[[User:Rschen7754|Rs]][[User talk:Rschen7754|chen]][[Special:Contributions/Rschen7754|7754]]''' 03:04, 26 ఆగష్టు 2014 (UTC) == Global AbuseFilter == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Hello, [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|AbuseFilter]] is a MediaWiki extension used to detect likely abusive behavior patterns, like pattern vandalism and spam. In 2013, [[m:Special:Mylanguage/Global AbuseFilter|Global AbuseFilters]] were enabled on a limited set of wikis including Meta-Wiki, MediaWiki.org, Wikispecies and (in early 2014) all the "[https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=small.dblist small wikis]". Recently, global abuse filters were enabled on "[https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=medium.dblist medium sized wikis]" as well. These filters are currently managed by stewards on Meta-Wiki and have shown to be very effective in preventing mass spam attacks across Wikimedia projects. However, there is currently no policy on how the global AbuseFilters will be managed although there are proposals. There is an ongoing [[m:Requests for comment/Global AbuseFilter|request for comment]] on policy governing the use of the global AbuseFilters. In the meantime, specific wikis can opt out of using the global AbuseFilter. These wikis can simply add a request to [[m:Global AbuseFilter/Opt-out wikis|this list]] on Meta-Wiki. More details can be found on [[m:Special:Mylanguage/Global AbuseFilter/2014 announcement|this page]] at Meta-Wiki. If you have any questions, feel free to ask on [[m:Talk:Global AbuseFilter|m:Talk:Global AbuseFilter]]. Thanks, [[m:User:PiRSquared17|PiRSquared17]], [[m:User:Glaisher|Glaisher]]</div> — 17:36, 14 నవంబరు 2014 (UTC) <!-- Message sent by User:Glaisher@metawiki using the list at http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_AbuseFilter/2014_announcement_distribution_list&oldid=10495115 --> == Compact Language Links enabled in this wiki today == {{int:Please-translate}} <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> [[File:Compact-language-links-list.png|thumb|Screenshot of Compact Language Links interlanguage list]] [[:mw:Universal_Language_Selector/Compact_Language_Links|Compact Language Links]] has been available as a beta-feature on all Wikimedia wikis since 2014. With compact language links enabled, users are shown a much shorter list of languages on the interlanguage link section of an article (see image). Based on several factors, this shorter list of languages is expected to be more relevant for them and valuable for finding similar content in a language known to them. More information about compact language links can be found in [[:mw:Universal_Language_Selector/Compact_Language_Links|the documentation]]. From today onwards, compact language links has been enabled as the default listing of interlanguage links on this wiki. However, using the button at the bottom, you will be able to see a longer list of all the languages the article has been written in. The setting for this compact list can be changed by using the checkbox under ''User Preferences -> Appearance -> Languages'' The compact language links feature has been tested extensively by the Wikimedia Language team, which developed it. However, in case there are any problems or other feedback please let us know on the [[:mw:Talk:Universal_Language_Selector/Compact_Language_Links|project talk page]]. It is to be noted that on some wikis the presence of an existing older gadget that was used for a similar purpose may cause an interference for compact language list. We would like to bring this to the attention of the admins of this wiki. Full details are on [[phab:T131455|this phabricator ticket]] (in English). This message could only be written in English. We will really appreciate if this message can be translated for other users of this wiki. Thank you. On behalf of the Wikimedia Language team: --[[వాడుకరి:Runab WMF|Runab WMF]] ([[వాడుకరి చర్చ:Runab WMF|చర్చ]]) 07:13, 24 జూన్ 2016 (UTC) </div> == New tools and IP masking == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Hey everyone, The Wikimedia Foundation wants to work on two things that affect how we patrol changes and handle vandalism and harassment. We want to make the tools that are used to handle bad edits better. We also want to get better privacy for unregistered users so their IP addresses are no longer shown to everyone in the world. We would not hide IP addresses until we have better tools for patrolling. We have an idea of what tools ''could'' be working better and how a more limited access to IP addresses would change things, but we need to hear from more wikis. You can read more about the project [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|on Meta]] and [[m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|post comments and feedback]]. Now is when we need to hear from you to be able to give you better tools to handle vandalism, spam and harassment. You can post in your language if you can't write in English. [[User:Johan (WMF)|Johan (WMF)]]</div></div></div> 14:18, 21 ఆగస్టు 2019 (UTC) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tools_and_IP_message/Distribution&oldid=19315232 --> == The consultation on partial and temporary Foundation bans just started == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> <div class="plainlinks"> Hello, In a [[:en:Wikipedia:Community_response_to_the_Wikimedia_Foundation%27s_ban_of_Fram/Official_statements#Board_statement|recent statement]], the Wikimedia Foundation Board of Trustees [[:en:Wikipedia:Community_response_to_the_Wikimedia_Foundation%27s_ban_of_Fram/Official_statements#Board_statement|requested that staff hold a consultation]] to "re-evaluat[e] or add community input to the two new office action policy tools (temporary and partial Foundation bans)". Accordingly, the Foundation's Trust & Safety team invites all Wikimedians [[:m:Office actions/Community consultation on partial and temporary office actions/09 2019|to join this consultation and give their feedback]] from 30 September to 30 October. How can you help? * Suggest how partial and temporary Foundation bans should be used, if they should (eg: On all projects, or only on a subset); * Give ideas about how partial and temporary Foundation bans should ideally implemented, if they should be; and/or * Propose changes to the existing Office Actions policy on partial and temporary bans. We offer our thanks in advance for your contributions, and we hope to get as much input as possible from community members during this consultation! </div> </div>-- [[user:Kbrown (WMF)|Kbrown (WMF)]] 17:13, 30 సెప్టెంబరు 2019 (UTC) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=19302497 --> == Feedback wanted on Desktop Improvements project == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> {{Int:Please-translate}} {{int:Hello}}. The Readers Web team at the WMF will work on some [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|improvements to the desktop interface]] over the next couple of years. The goal is to increase usability without removing any functionality. We have been inspired by changes made by volunteers, but that currently only exist as local gadgets and user scripts, prototypes, and volunteer-led skins. We would like to begin the process of bringing some of these changes into the default experience on all Wikimedia projects. We are currently in the research stage of this project and are looking for ideas for improvements, as well as feedback on our current ideas and mockups. So far, we have performed interviews with community members at Wikimania. We have gathered lists of previous volunteer and WMF work in this area. We are examining possible technical approaches for such changes. We would like individual feedback on the following: * Identifying focus areas for the project we have not yet discovered * Expanding the list of existing gadgets and user scripts that are related to providing a better desktop experience. If you can think of some of these from your wiki, please let us know * Feedback on the ideas and mockups we have collected so far We would also like to gather a list of wikis that would be interested in being test wikis for this project - these wikis would be the first to receive the updates once we’re ready to start building. When giving feedback, please consider the following goals of the project: * Make it easier for readers to focus on the content * Provide easier access to everyday actions (e.g. search, language switching, editing) * Put things in logical and useful places * Increase consistency in the interface with other platforms - mobile web and the apps * Eliminate clutter * Plan for future growth As well as the following constraints: * Not touching the content - no work will be done in terms of styling templates or to the structure of page contents themselves * Not removing any functionality - things might move around, but all navigational items and other functionality currently available by default will remain * No drastic changes to the layout - we're taking an evolutionary approach to the changes and want the site to continue feeling familiar to readers and editors Please give all feedback (in any language) at [[mw:Talk:Reading/Web/Desktop Improvements|mw:Talk:Reading/Web/Desktop Improvements]] After this round of feedback, we plan on building a prototype of suggested changes based on the feedback we receive. You’ll hear from us again asking for feedback on this prototype. {{Int:Feedback-thanks-title}} [[mw:User:Quiddity (WMF)|Quiddity (WMF)]] ([[mw:User talk:Quiddity (WMF)|talk]]) </div> 07:14, 16 అక్టోబరు 2019 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Quiddity_(WMF)/Global_message_delivery_split_1&oldid=19462889 --> == Community Wishlist 2020 == [[File:Magic Wand Icon 229981 Color Flipped.svg|right|48px]] <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> The '''[[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2020|2020 Community Wishlist Survey]]''' is now open! This survey is the process where communities decide what the [[m:Community Tech|Community Tech]] team should work on over the next year. We encourage everyone to submit proposals until the deadline on '''November 11, 2019''', or comment on other proposals to help make them better. '''This year, we’re exclusively focusing on smaller projects (i.e., Wikibooks, Wiktionary, Wikiquote, Wikisource, Wikiversity, Wikispecies, Wikivoyage, and Wikinews).''' We want to help these projects and provide meaningful improvements to diverse communities. If you’re a member of any of these projects, please participate in the survey! To submit proposals, see the guidelines on the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2020#Guidelines|survey page]]. You can write proposals in any language, and we will translate them for you. Thank you, and we look forward to seeing your proposals! </div> [[:m:user:IFried (WMF)|IFried (WMF)]] 19:30, 4 నవంబరు 2019 (UTC) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Trizek_(WMF)/sandbox/temp_MassMessage_list&oldid=19523495 --> == Wiki Loves Folklore == [[File:WLL Subtitled Logo (transparent).svg|100px|right|frameless]] '''Hello Folks,''' Wiki Loves Love is back again in 2020 iteration as '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore|Wiki Loves Folklore]]''' from 1 February, 2020 - 29 February, 2020. Join us to celebrate the local cultural heritage of your region with the theme of folklore in the international photography contest at [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&campaign=wllove Wikimedia Commons]. Images, videos and audios representing different forms of folk cultures and new forms of heritage that haven’t otherwise been documented so far are welcome submissions in Wiki Loves Folklore. Learn more about the contest at [[m:Wiki Loves Folklore|Meta-Wiki]] and [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore|Commons]]. '''Kind regards,'''<br/> [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore/International Team|'''Wiki Loves Folklore International Team''']]<br/> <small>&mdash;&nbsp;[[User:Tulsi Bhagat|<font color="black">'''Tulsi Bhagat'''</font>]] <small>([[Special:Contributions/Tulsi Bhagat|<font color="black">contribs</font>]] &#124; [[User talk:Tulsi Bhagat|<font color="black">talk</font>]])</small><br/> sent using [[వాడుకరి:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[వాడుకరి చర్చ:MediaWiki message delivery|చర్చ]]) 06:15, 18 జనవరి 2020 (UTC)</small> <!-- Message sent by User:Tulsi Bhagat@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wll&oldid=19716850 --> == Wikimedia 2030: Movement Strategy Community conversations are here! == Dear Affiliate Representatives and community members, <br> The launch of our final round of community conversation is finally here! We are excited to have the opportunity to invite you to take part. <br> The recommendations have been published! Please take time over the next five weeks to review and help us understand how your organization and community would be impacted.<br> '''What Does This Mean?'''<br> The [[:m:Strategy/Wikimedia movement/2018-20/Recommendations|core recommendations document]] has now been published on Meta in Arabic, English, French, German, Hindi, Portuguese, and Spanish. This is the result of more than a year of dedicated work by our working groups, and we are pleased to share the evolution of their work for your final consideration. <br> In addition to the recommendations text, you can read through key documents such as [[:m:Strategy/Wikimedia movement/2018-20/Recommendations/Principles|Principles]], [[:m:Strategy/Wikimedia movement/2018-20/Recommendations/Process|Process]], and [[:m:Strategy/Wikimedia movement/2018-20/Recommendations/Writers' Reflections|the Writer’s Reflections]], which lend important context to this work and highlight the ways that the recommendations are conceptually interlinked.<br> We also have a [[:m:Strategy/Wikimedia movement/2018-20/Recommendations/Cover note|brief Narrative of Change]] [5] which offers a summary introduction to the recommendations material. <br> '''How Is My Input Reflected In This Work?'''<br> Community input played an important role in the drafting of these recommendations. The core recommendations document reflects this and cites community input throughout in footnotes. I also encourage you to take a look at our [[:m:Strategy/Wikimedia movement/2018-20/Recommendations/Community input|community input summaries]]. These texts show a further analysis of how all of the ideas you shared last year through online conversations, affiliate meetings, and strategy salons connect to recommendations. Many of the community notes and reports not footnoted in the core recommendations document are referenced here as evidence of the incredible convergence of ideas that have brought us this far.  <br> '''What Happens Now?'''<br> Affiliates, online communities, and other stakeholders have the next five weeks to discuss and share feedback on these recommendations. In particular, we’re hoping to better understand how you think they would impact our movement - what benefits and opportunities do you foresee for your affiliate, and why? What challenges or barriers would they pose for you? Your input at this stage is vital, and we’d like to warmly invite you to participate in this final discussion period.<br> We encourage volunteer discussion co-ordinators for facilitating these discussions in your local language community on-wiki, on social media, informal or formal meet ups, on-hangouts, IRC or the village pump of your project. Please collect a report from these channels or conversations and connect with me directly so that I can be sure your input is collected and used. Alternatively, you can also post the feedback on the meta talk pages of the respective recommendations. After this five week period, the Core Team will publish a summary report of input from across affiliates, online communities, and other stakeholders for public review before the recommendations are finalized. You can view our updated [https://meta.wikimedia.org/wiki/Strategy/Wikimedia_movement/2018-20/Frequently_asked_questions#/media/File:Community_Conversations_Timeline,_January_to_March_2020.png timeline] here as well as an updated [https://meta.wikimedia.org/wiki/Strategy/Wikimedia_movement/2018-20/Frequently_asked_questions#Movement_Strategy_Community_Conversations_in_Early_2020 FAQ section] that addresses topics like the goal of this current period, the various components of the draft recommendations, and what’s next in more detail. <br> Thank you again for taking the time to join us in community conversations, and we look forward to receiving your input. (Please help us by translating this message into your local language). Happy reading! [[User:RSharma (WMF)|RSharma (WMF)]] [[వాడుకరి:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[వాడుకరి చర్చ:MediaWiki message delivery|చర్చ]]) 21:31, 20 జనవరి 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:RSharma (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:RSharma_(WMF)/southasian_Mass_Message&oldid=19732371 --> == Movement Learning and Leadership Development Project == Hello The Wikimedia Foundation’s Community Development team is seeking to learn more about the way volunteers learn and develop into the many different roles that exist in the movement. Our goal is to build a movement informed framework that provides shared clarity and outlines accessible pathways on how to grow and develop skills within the movement. To this end, we are looking to speak with you, our community to learn about your journey as a Wikimedia volunteer. Whether you joined yesterday or have been here from the very start, we want to hear about the many ways volunteers join and contribute to our movement. To learn more about the project, [[:m:special:MyLanguage/Movement Learning and Leadership Development Project|please visit the Meta page]]. If you are interested in participating in the project, please complete [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSegM07N1FK_s0VUECM61AlWOthwdn5zQOlVsa2vaKcx13BwZg/viewform?usp=sf_link this simple Google form]. Although we may not be able to speak to everyone who expresses interest, we encourage you to complete this short form if you are interested in participating! -- [[user:LMiranda (WMF)|LMiranda (WMF)]] ([[user talk:LMiranda (WMF)|talk]]) 19:00, 22 జనవరి 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Trizek_(WMF)/sandbox/temp_MassMessage_list&oldid=19738989 --> == The 2030 movement strategy recommendations are here! == Greetings! We are pleased to inform that the [[:m:Strategy/Wikimedia_movement/2018-20/Recommendations|2030 movement strategy recommendations]] have been published on Meta-wiki. Over the last two years, our movement has worked tirelessly to produce these ideas to change our shared future. Many of you participated in the online conversations, hosted strategy salons, attended regional events, and connected with us in-person at Wikimania. These contributions were invaluable, and will help make our movement stronger for years to come. <br> The finished set of 10 recommendations emphasizes many of our core values, such as equity, innovation, safety, and coordination, while tasking us jointly to turn this vision into a reality. These recommendations clarify and refine the previous version, which was published in January this year. They are at a high strategic level so that the ideas are flexible enough to be adapted to different global and local settings and will allow us to navigate future challenges. Along with the recommendations, we have outlined 10 underlying [[:m:Strategy/Wikimedia_movement/2018-20/Recommendations/Movement_Strategy_Principles|principles]], [[:m:Wikimedia_movement/2018-20/Recommendations/Summary|a narrative of change]], and a [[:m:Strategy/Wikimedia_movement/2018-20/Recommendations/Glossary|glossary]] of key terms for better context.<br> The recommendations are available in numerous languages, including Arabic, German, Hindi, English, French, Portuguese, and Spanish for you to read and share widely. We encourage you to read the recommendations in your own time and at your own pace, either [[:m:Strategy/Wikimedia_movement/2018-20/Recommendations|online]] or in a [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Wikimedia_2030_Movement_Strategy_Recommendations_in_English.pdf PDF]. There are a couple of other formats for you to take a deeper dive if you wish, such as a one-page summary, slides, and office hours, all collected on Meta. If you would like to comment, you are welcome to do so on the Meta talk pages. However, please note that these are the final version of the recommendations. No further edits will be made. This final version of the recommendations embodies an aspiration for how the Wikimedia movement should continue to change in order to advance that direction and meet the Wikimedia vision in a changing world. <br> In terms of next steps, our focus now shifts toward implementation. In light of the cancellation of the Wikimedia Summit, the Wikimedia Foundation is determining the best steps for moving forward through a series of virtual events over the coming months. We will also be hosting live [[:m:Strategy/Wikimedia_movement/2018-20/Recommendations#Join_the_movement_strategy_office_hours|office hours]] in the next coming few days, where you can join us to celebrate the Strategy and ask questions! Please stay tuned, and thank you once again for helping to drive our movement forward, together. [[User:RSharma (WMF)|RSharma (WMF)]] <!-- Message sent by User:RSharma (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:RSharma_(WMF)/southasian_Mass_Message&oldid=20082498 --> == Feedback on movement names == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:Hello}}. Apologies if you are not reading this message in your native language. {{int:please-translate}} if necessary. {{Int:Feedback-thanks-title}} There are a lot of conversations happening about the future of our movement names. We hope that you are part of these discussions and that your community is represented. Since 16 June, the Foundation Brand Team has been running a [https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_9G2dN7P0T7gPqpD survey] in 7 languages about [[m:Special:MyLanguage/Communications/Wikimedia brands/2030 movement brand project/Naming convention proposals|3 naming options]]. There are also community members sharing concerns about renaming in a [[m:Special:MyLanguage/Community open letter on renaming|Community Open Letter]]. Our goal in this call for feedback is to hear from across the community, so we encourage you to participate in the survey, the open letter, or both. The survey will go through 7 July in all timezones. Input from the survey and discussions will be analyzed and published on Meta-Wiki. Thanks for thinking about the future of the movement, --[[:m:Talk:Communications/Wikimedia brands/2030 movement brand project|The Brand Project team]], 19:52, 2 జూలై 2020 (UTC) ''Note: The survey is conducted via a third-party service, which may subject it to additional terms. For more information on privacy and data-handling, see the [[foundation:Special:MyLanguage/Naming Convention Proposals Movement Feedback Survey Privacy Statement|survey privacy statement]].'' </div> <!-- Message sent by User:Elitre (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Elitre_(WMF)/All_wikis_June_2020&oldid=20238848 --> == Announcing a new wiki project! Welcome, Abstract Wikipedia == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> Hi all, It is my honor to introduce Abstract Wikipedia, a new project that has been unanimously approved by the Wikimedia Foundation Board of Trustees. Abstract Wikipedia proposes a new way to generate baseline encyclopedic content in a multilingual fashion, allowing more contributors and more readers to share more knowledge in more languages. It is an approach that aims to make cross-lingual cooperation easier on our projects, increase the sustainability of our movement through expanding access to participation, improve the user experience for readers of all languages, and innovate in free knowledge by connecting some of the strengths of our movement to create something new. This is our first new project in over seven years. Abstract Wikipedia was submitted as a project proposal by Denny Vrandečić in May 2020 <ref>[[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia|Abstract Wikipedia]]</ref> after years of preparation and research, leading to a detailed plan and lively discussions in the Wikimedia communities. We know that the energy and the creativity of the community often runs up against language barriers, and information that is available in one language may not make it to other language Wikipedias. Abstract Wikipedia intends to look and feel like a Wikipedia, but build on the powerful, language-independent conceptual models of Wikidata, with the goal of letting volunteers create and maintain Wikipedia articles across our polyglot Wikimedia world. The project will allow volunteers to assemble the fundamentals of an article using words and entities from Wikidata. Because Wikidata uses conceptual models that are meant to be universal across languages, it should be possible to use and extend these building blocks of knowledge to create models for articles that also have universal value. Using code, volunteers will be able to translate these abstract “articles” into their own languages. If successful, this could eventually allow everyone to read about any topic in Wikidata in their own language. As you can imagine, this work will require a lot of software development, and a lot of cooperation among Wikimedians. In order to make this effort possible, Denny will join the Foundation as a staff member in July and lead this initiative. You may know Denny as the creator of Wikidata, a long-time community member, a former staff member at Wikimedia Deutschland, and a former Trustee at the Wikimedia Foundation <ref>[[m:User:Denny|User:Denny]]</ref>. We are very excited that Denny will bring his skills and expertise to work on this project alongside the Foundation’s product, technology, and community liaison teams. It is important to acknowledge that this is an experimental project, and that every Wikipedia community has different needs. This project may offer some communities great advantages. Other communities may engage less. Every language Wikipedia community will be free to choose and moderate whether or how they would use content from this project. We are excited that this new wiki-project has the possibility to advance knowledge equity through increased access to knowledge. It also invites us to consider and engage with critical questions about how and by whom knowledge is constructed. We look forward to working in cooperation with the communities to think through these important questions. There is much to do as we begin designing a plan for Abstract Wikipedia in close collaboration with our communities. I encourage you to get involved by going to the project page and joining the new mailing list <ref>[[mail:abstract-wikipedia|Abstract Wikipedia mailing list]]</ref>. We recognize that Abstract Wikipedia is ambitious, but we also recognize its potential. We invite you all to join us on a new, unexplored path. Yours, Katherine Maher (Executive Director, Wikimedia Foundation) <references/> </div> <small>Sent by [[:m:User:Elitre (WMF)]] 19:56, 9 జూలై 2020 (UTC) - '''[[:m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia/July 2020 announcement]]''' </small> <!-- Message sent by User:Elitre (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Elitre_(WMF)/All_wikis_June_2020&oldid=20265886 --> ==User:Arjunaraoc Admin request, with import rights from Telugu wikipedia== Telugu wikibooks needs administrative access for importing pages which are present on Telugu wikipedia, but not appropriate for Wikipedia ([[w:చర్చ:ఇంగ్లీషు-తెలుగు నిఘంటువు (A)|see the discussion in Telugu language]]). These pages need to be protected for anonymous editors. As there is no active admins, I would like to become the admin. I request the adminship be given without time limit, as I may need to perform admin actions in future. I already hold admin, bureaucrat right on Telugu wikipedia and admin right on Telugu Wikisource. I request wikibooks users to give their feedback on the proposal with in a week that is by 25 July 2020.Request recently active [[User:Veeven]] and others to respond below against any one of the options. --[[వాడుకరి:Arjunaraoc|Arjunaraoc]] ([[వాడుకరి చర్చ:Arjunaraoc|చర్చ]]) 06:49, 18 జూలై 2020 (UTC) ===Agree=== # - [[వాడుకరి:రవిచంద్ర|రవిచంద్ర]] ([[వాడుకరి చర్చ:రవిచంద్ర|చర్చ]]) 17:24, 18 జూలై 2020 (UTC) # - [[వాడుకరి:Veeven|Veeven]] ([[వాడుకరి చర్చ:Veeven|చర్చ]]) 06:35, 19 జూలై 2020 (UTC) # - [[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]] ([[వాడుకరి చర్చ:యర్రా రామారావు|చర్చ]]) 09:16, 19 జూలై 2020 (UTC) # - [[వాడుకరి:Vemurione|Vemurione]] ([[వాడుకరి చర్చ:Vemurione|చర్చ]]) 14:52, 20 జూలై 2020 (UTC) # [[వాడుకరి:Chaduvari|Chaduvari]] ([[వాడుకరి చర్చ:Chaduvari|చర్చ]]) 07:24, 21 జూలై 2020 (UTC) <Add Sign with prefix # above> ===Disagree=== <Add Sign with prefix # above> ===Neutral=== <Add Sign with prefix # above> ===Decision=== As per the above the community has approved the above request with 5 votes in support and none against. --[[వాడుకరి:Arjunaraoc|Arjunaraoc]] ([[వాడుకరి చర్చ:Arjunaraoc|చర్చ]]) 04:46, 27 జూలై 2020 (UTC) : Thanks [[వాడుకరి:రవిచంద్ర|రవిచంద్ర]] , [[వాడుకరి:Veeven|Veeven]], [[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]], [[వాడుకరి:Vemurione|Vemurione]] , [[వాడుకరి:Chaduvari|Chaduvari]] for your response. I have been granted adminship for six months as per https://meta.wikimedia.org/wiki/Steward_requests/Permissions#arjunaraoc@te.wikibooks. As the import rights are available for wiki admins, I was advised to initiate a separate discussion for site configuration change to import from wikipedia. Inview of the further delay and no assurance that the config change will be granted, I am not keen to take up the same. I will be doing the transfer from wikipedia manually if possible with the assistance of bot as the number of pages to be transferred is small.--[[వాడుకరి:Arjunaraoc|Arjunaraoc]] ([[వాడుకరి చర్చ:Arjunaraoc|చర్చ]]) 06:42, 27 జూలై 2020 (UTC) ==యూనివర్సల్ లాంగ్వేజి సెలెక్టర్ చేతనం== Mediawiki:Common.js లో పాత లిప్యంతరీకరణ కోడ్ తొలగించిన తరువాత, యూనివర్సల్ లాంగ్వేజి సెలెక్టర్ పని చేస్తున్నది. వాడుకరులు ఎడమవైపు ఆదేశ వరుసలో భాషలు అన్న దగ్గర కావలసిన ఎంపికలు ఎంచుకొని దానిని చేతనం చేసుకొని, ఇతర తెలుగు వికీలలో లాగా ఇక్కడ పనిచేయవచ్చు. --[[వాడుకరి:Arjunaraoc|Arjunaraoc]] ([[వాడుకరి చర్చ:Arjunaraoc|చర్చ]]) 07:47, 29 జూలై 2020 (UTC) ==Site configuration change to enable import from tewiki == As there is more usage now on tewikibooks, we need to have templates which support discussion, notices, etc. As these are available in te.wikipedia.org, we need to have import source specified as Telugu Wikipedia. I request all active users (([[User:Veeven]] [[User:Vemurione]] and others) to give their feedback below on this request wihtin a week, i.e 10 Aug 2020.--[[వాడుకరి:Arjunaraoc|Arjunaraoc]] ([[వాడుకరి చర్చ:Arjunaraoc|చర్చ]]) 04:32, 3 ఆగస్టు 2020 (UTC) ===Agree=== # [[వాడుకరి:Veeven|Veeven]] ([[వాడుకరి చర్చ:Veeven|చర్చ]]) 11:05, 3 ఆగస్టు 2020 (UTC) # [[వాడుకరి:Vemurione|Vemurione]] ([[వాడుకరి చర్చ:Vemurione|చర్చ]]) 09:28, 4 ఆగస్టు 2020 (UTC) <Add Sign with prefix # above> ===Disagree=== <Add Sign with prefix # above> ===Neutral=== <Add Sign with prefix # above> ===Decision=== Request is approved by the community. --[[వాడుకరి:Arjunaraoc|Arjunaraoc]] ([[వాడుకరి చర్చ:Arjunaraoc|చర్చ]]) 07:09, 11 ఆగస్టు 2020 (UTC) :Raised Phabricator ticket [https://phabricator.wikimedia.org/T260107 T260107] ::Ticket is resolved. Admins can import pages (mostly templates) from Telugu wikipedia. If there is a need, do let me know.--[[వాడుకరి:Arjunaraoc|Arjunaraoc]] ([[వాడుకరి చర్చ:Arjunaraoc|చర్చ]]) 21:56, 4 సెప్టెంబరు 2020 (UTC) ==Arjuna request for Interface admin right== As there is more usage now on tewikibooks, we need to update Mediawiki:Common.js and Mediawiki:Common.css to facilitate working of templates. I am requesting for Interface admin right on tewikibooks. I request all active users (([[User:Veeven]] [[User:Vemurione]] and others) to give their feedback below on this request wihtin a week, i.e 10 Aug 2020.--[[వాడుకరి:Arjunaraoc|Arjunaraoc]] ([[వాడుకరి చర్చ:Arjunaraoc|చర్చ]]) 05:32, 3 ఆగస్టు 2020 (UTC) ===Agree=== # [[వాడుకరి:Veeven|Veeven]] ([[వాడుకరి చర్చ:Veeven|చర్చ]]) 11:06, 3 ఆగస్టు 2020 (UTC) # [[వాడుకరి:Vemurione|Vemurione]] ([[వాడుకరి చర్చ:Vemurione|చర్చ]]) 09:23, 4 ఆగస్టు 2020 (UTC) <Add Sign with prefix # above> ===Disagree=== <Add Sign with prefix # above> ===Neutral=== <Add Sign with prefix # above> ===Decision=== Request is approved by the community. --[[వాడుకరి:Arjunaraoc|Arjunaraoc]] ([[వాడుకరి చర్చ:Arjunaraoc|చర్చ]]) 07:09, 11 ఆగస్టు 2020 (UTC) :I have been granted Interface admin right for a period of five months. If anyone has problem with interface, please let me know.--[[వాడుకరి:Arjunaraoc|Arjunaraoc]] ([[వాడుకరి చర్చ:Arjunaraoc|చర్చ]]) 10:25, 13 ఆగస్టు 2020 (UTC) ==Update to Interface code== I have updated the Mediawiki:Common.js and Mediawiki:Common.css files by copying the relevant files from tewiki. This helps in keeping the templates and others imported from tewiki function correctly. If you notice any problems let me know.--[[వాడుకరి:Arjunaraoc|Arjunaraoc]] ([[వాడుకరి చర్చ:Arjunaraoc|చర్చ]]) 10:25, 13 ఆగస్టు 2020 (UTC) == Important: maintenance operation on September 1st == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> [[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2020|Read this message in another language]] • [[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2020|{{int:please-translate}}]] The [[foundation:|Wikimedia Foundation]] will be testing its secondary data centre. This will make sure that Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster. To make sure everything is working, the Wikimedia Technology department needs to do a planned test. This test will show if they can reliably switch from one data centre to the other. It requires many teams to prepare for the test and to be available to fix any unexpected problems. They will switch all traffic to the secondary data centre on '''Tuesday, September 1st 2020'''. Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop while the switch is made. We apologize for this disruption, and we are working to minimize it in the future. '''You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.''' *You will not be able to edit for up to an hour on Tuesday, September 1st. The test will start at [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20200901T14 14:00 UTC] (15:00 BST, 16:00 CEST, 10:00 EDT, 19:30 IST, 07:00 PDT, 23:00 JST, and in New Zealand at 02:00 NZST on Wednesday September 2). *If you try to edit or save during these times, you will see an error message. We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it. If you see the error message, then please wait until everything is back to normal. Then you should be able to save your edit. But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case. ''Other effects'': *Background jobs will be slower and some may be dropped. Red links might not be updated as quickly as normal. If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual. Some long-running scripts will have to be stopped. *There will be code freezes for the week of September 1st, 2020. Non-essential code deployments will not happen. This project may be postponed if necessary. You can [[wikitech:Switch Datacenter#Schedule for 2018 switch|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]]. Any changes will be announced in the schedule. There will be more notifications about this. '''Please share this information with your community.''' </div></div> <span dir=ltr>[[m:User:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]] ([[m:User talk:Trizek (WMF)|talk]])</span> 13:48, 26 ఆగస్టు 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=20384955 --> == Invitation to participate in the conversation == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> ''{{int:Hello}}. Apologies for cross-posting, and that you may not be reading this message in your native language: translations of the following announcement may be available on '''[[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Draft review/Invitation (long version)|Meta]]'''. {{int:please-translate}}. {{Int:Feedback-thanks-title}}'' We are excited to share '''[[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Draft review|a draft of the Universal Code of Conduct]]''', which the Wikimedia Foundation Board of Trustees called for earlier this year, for your review and feedback. The discussion will be open until October 6, 2020. The UCoC Drafting Committee wants to learn which parts of the draft would present challenges for you or your work. What is missing from this draft? What do you like, and what could be improved? Please join the conversation and share this invitation with others who may be interested to join, too. To reduce language barriers during the process, you are welcomed to translate this message and the [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Draft review|Universal Code of Conduct/Draft review]]. You and your community may choose to provide your opinions/feedback using your local languages. To learn more about the UCoC project, see the [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] page, and the [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/FAQ|FAQ]], on Meta. Thanks in advance for your attention and contributions, [[:m:Talk:Trust_and_Safety|The Trust and Safety team at Wikimedia Foundation]], 17:55, 10 సెప్టెంబరు 2020 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Elitre (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Universal_Code_of_Conduct/Draft_review/Invitation_(long_version)/List&oldid=20440292 --> == Wiki of functions naming contest == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> {{int:Please-translate}} {{int:Hello}}. Please help pick a name for the new Wikimedia wiki project. This project will be a wiki where the community can work together on a library of [[m:Special:MyLanguage/Abstract_Wikipedia/Wiki_of_functions_naming_contest#function|functions]]. The community can create new functions, read about them, discuss them, and share them. Some of these functions will be used to help create language-independent Wikipedia articles that can be displayed in any language, as part of the Abstract Wikipedia project. But functions will also be usable in many other situations. There will be two rounds of voting, each followed by legal review of candidates, with voting beginning on 29 September and 27 October. Our goal is to have a final project name selected on 8 December. If you would like to participate, then '''[[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia/Wiki of functions naming contest|please learn more and vote now]]''' at meta-wiki. {{Int:Feedback-thanks-title}} --[[m:User:Quiddity (WMF)|Quiddity (WMF)]]</div> 21:26, 29 సెప్టెంబరు 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Quiddity_(WMF)/Global_message_delivery_split_6&oldid=20492312 --> == Wiki of functions naming contest == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> {{int:Please-translate}} {{int:Hello}}. Please help pick a name for the new Wikimedia wiki project. This project will be a wiki where the community can work together on a library of [[m:Special:MyLanguage/Abstract_Wikipedia/Wiki_of_functions_naming_contest#function|functions]]. The community can create new functions, read about them, discuss them, and share them. Some of these functions will be used to help create language-independent Wikipedia articles that can be displayed in any language, as part of the Abstract Wikipedia project. But functions will also be usable in many other situations. There will be two rounds of voting, each followed by legal review of candidates, with voting beginning on 29 September and 27 October. Our goal is to have a final project name selected on 8 December. If you would like to participate, then '''[[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia/Wiki of functions naming contest|please learn more and vote now]]''' at meta-wiki. {{Int:Feedback-thanks-title}} --[[m:User:Quiddity (WMF)|Quiddity (WMF)]]</div> 22:49, 29 సెప్టెంబరు 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Quiddity_(WMF)/Global_message_delivery_split_6&oldid=20492312 --> == Call for feedback about Wikimedia Foundation Bylaws changes and Board candidate rubric == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:Hello}}. Apologies if you are not reading this message in your native language. {{Int:Please-translate}}. Today the Wikimedia Foundation Board of Trustees starts two calls for feedback. One is about changes to the Bylaws mainly to increase the Board size from 10 to 16 members. The other one is about a trustee candidate rubric to introduce new, more effective ways to evaluate new Board candidates. The Board welcomes your comments through 26 October. For more details, [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board noticeboard/October 2020 - Call for feedback about Bylaws changes and Board candidate rubric|check the full announcement]]. {{Int:Feedback-thanks-title}} [[m:User:Qgil-WMF|Qgil-WMF]] ([[m:User talk:Qgil-WMF|talk]]) 17:09, 7 అక్టోబరు 2020 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Elitre (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Elitre_(WMF)/Board2&oldid=20519857 --> == Regional Call for South Asia - Oct. 30 == Hi everyone. The time has come to put Movement Strategy into work and we need your help. We are inviting South Asian communities, Indian Wikimedians, and anyone else interested to join a region-focused conversation on Movement Strategy and implementation. Please join us on '''Friday Oct. 30 at 19.30 / 7:30 pm IST''' ([http://meet.google.com/qpn-xjrm-irj Google Meet]). The purpose of the meeting is to get prepared for global conversations, to identify priorities for implementation in 2021, and to plan the following steps. There are [[m:Strategy/Wikimedia_movement/2018-20/Recommendations | 10 recommendations]] and they propose multiple [[m:Strategy/Wikimedia movement/2018-20/Transition/List of Initiatives | 45 initiatives]] written over two years by many Wikimedians. It is now up to communities to decide which ones we should work on together in 2021, starting with [[m:Strategy/Wikimedia_movement/2018-20/Transition/Prioritization_events | local and regional conversations]]. Global meetings will take place later in November when we will discuss global coordination and resources. More information about the global events will be shared soon. * What is work you’re already doing that is aligned with Movement Strategy? * What are priorities for you in 2021? * What are things we should all work on globally? We would not be able to grow and diversify as a movement if communities from South Asia are not meaningfully involved in implementing the recommendations. Join the conversation with your questions and ideas, or just come to say hi. See you on Friday October 30. ''A translatable version of this message [[m:User:CKoerner (WMF)/Regional Call for South Asia - Oct. 30|can be found on Meta]]''. [[m:User:MPourzaki (WMF)|MPourzaki (WMF)]] ([[m:User talk:MPourzaki (WMF)|talk]]) 17:24, 19 అక్టోబరు 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:CKoerner (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:RSharma_(WMF)/southasian_Mass_Message&oldid=20551394 --> == Important: maintenance operation on October 27 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> [[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2020|Read this message in another language]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Tech%2FServer+switch+2020&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}] The [[foundation:|Wikimedia Foundation]] tests the switch between its first and secondary data centers. This will make sure that Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster. To make sure everything is working, the Wikimedia Technology department needs to do a planned test. This test will show if they can reliably switch from one data centre to the other. It requires many teams to prepare for the test and to be available to fix any unexpected problems. They will switch all traffic back to the primary data center on '''Tuesday, October 27 2020'''. Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop while the switch is made. We apologize for this disruption, and we are working to minimize it in the future. '''You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.''' *You will not be able to edit for up to an hour on Tuesday, October 27. The test will start at [https://zonestamp.toolforge.org/1603807200 14:00 UTC] (14:00 WET, 15:00 CET, 10:00 EDT, 19:30 IST, 07:00 PDT, 23:00 JST, and in New Zealand at 03:00 NZDT on Wednesday October 28). *If you try to edit or save during these times, you will see an error message. We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it. If you see the error message, then please wait until everything is back to normal. Then you should be able to save your edit. But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case. ''Other effects'': *Background jobs will be slower and some may be dropped. Red links might not be updated as quickly as normal. If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual. Some long-running scripts will have to be stopped. *There will be code freezes for the week of October 26, 2020. Non-essential code deployments will not happen. This project may be postponed if necessary. You can [[wikitech:Switch_Datacenter#Schedule_for_2020_switch|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]]. Any changes will be announced in the schedule. There will be more notifications about this. A banner will be displayed on all wikis 30 minutes before this operation happens. '''Please share this information with your community.'''</div></div> -- <span dir=ltr>[[m:User:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]] ([[m:User talk:Trizek (WMF)|talk]])</span> 17:10, 21 అక్టోబరు 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=20519839 --> == Wiki of functions naming contest - Round 2 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> {{int:Hello}}. Reminder: Please help to choose the name for the new Wikimedia wiki project - the library of functions. The finalist vote starts today. The finalists for the name are: <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Wikicode, Wikicodex, Wikifunctions, Wikifusion, Wikilambda, Wikimedia Functions</span>. If you would like to participate, then '''[[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia/Wiki of functions naming contest/Names|please learn more and vote now]]''' at Meta-wiki. {{Int:Feedback-thanks-title}} --[[m:User:Quiddity (WMF)|Quiddity (WMF)]] </div> 22:10, 5 నవంబరు 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=20564572 --> == [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Invitation|Community Wishlist Survey 2021]] == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> [[File:Magic Wand Icon 229981 Color Flipped.svg|thumb|48px]] The '''[[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021|2021 Community Wishlist Survey]]''' is now open! This survey is the process where communities decide what the [[m:Community Tech|Community Tech]] team should work on over the next year. We encourage everyone to submit proposals until the deadline on '''{{#time:j xg|2020-11-30|{{PAGELANGUAGE}}}}''', or comment on other proposals to help make them better. The communities will vote on the proposals between {{#time:j xg|2020-12-08|{{PAGELANGUAGE}}}} and {{#time:j xg|2020-12-21|{{PAGELANGUAGE}}}}. The Community Tech team is focused on tools for experienced Wikimedia editors. You can write proposals in any language, and we will translate them for you. Thank you, and we look forward to seeing your proposals! </div> <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">[[m:user:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]]</span> 18:09, 20 నవంబరు 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/1&oldid=20689939 --> == Wikidata descriptions changes to be included more often in Recent Changes and Watchlist == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> ''Sorry for sending this message in English. Translations are available on [[m:Special:MyLanguage/Announcements/Announcement Wikidata descriptions in watchlist|this page]]. Feel free to translate it in more languages!'' As you may know, you can include changes coming from Wikidata in your Watchlist and Recent Changes ([[Special:Preferences#mw-prefsection-watchlist|in your preferences]]). Until now, this feature didn’t always include changes made on Wikidata descriptions due to the way Wikidata tracks the data used in a given article. Starting on December 3rd, the Watchlist and Recent Changes will include changes on the descriptions of Wikidata Items that are used in the pages that you watch. This will only include descriptions in the language of your wiki to make sure that you’re only seeing changes that are relevant to your wiki. This improvement was requested by many users from different projects. We hope that it can help you monitor the changes on Wikidata descriptions that affect your wiki and participate in the effort of improving the data quality on Wikidata for all Wikimedia wikis and beyond. Note: if you didn’t use the Wikidata watchlist integration feature for a long time, feel free to give it another chance! The feature has been improved since the beginning and the content it displays is more precise and useful than at the beginning of the feature in 2015. If you encounter any issue or want to provide feedback, feel free to use [[Phab:T191831|this Phabricator ticket]]. Thanks! [[:d:User:Lea Lacroix (WMDE)|Lea Lacroix (WMDE)]] 14:39, 30 నవంబరు 2020 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Lea Lacroix (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Lea_Lacroix_(WMDE)/wikis&oldid=20728482 --> == 2020 Coolest Tool Award Ceremony on December 11th == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> Hello all, The ceremony of the 2020 [[m:Coolest_Tool_Award|Wikimedia Coolest Tool Award]] will take place virtually on Friday, December 11th, at 17:00 GMT. This award is highlighting tools that have been nominated by contributors to the Wikimedia projects, and the ceremony will be a nice moment to show appreciation to the tools developers and maybe discover new tools! You will find more information [[m:Coolest_Tool_Award|here]] about the livestream and the discussions channels. Thanks for your attention, [[:d:User:Lea Lacroix (WMDE)|Lea Lacroix (WMDE)]] 10:55, 7 డిసెంబరు 2020 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Lea Lacroix (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=20734978 --> == Community Wishlist Survey 2021 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> [[File:Magic Wand Icon 229981 Color Flipped.svg|thumb|48px]] '''We invite all registered users to vote on the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021|2021 Community Wishlist Survey]]. You can vote from now until {{#time:j xg|2020-12-21|en}} for as many different wishes as you want.''' In the Survey, wishes for new and improved tools for experienced editors are collected. After the voting, we will do our best to grant your wishes. We will start with the most popular ones. We, the [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Community Tech]], are one of the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation|Wikimedia Foundation]] teams. We create and improve editing and wiki moderation tools. What we work on is decided based on results of the Community Wishlist Survey. Once a year, you can submit wishes. After two weeks, you can vote on the ones that you're most interested in. Next, we choose wishes from the survey to work on. Some of the wishes may be granted by volunteer developers or other teams. '''[[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Tracking|You can view and vote all proposals here.]]''' We are waiting for your votes. Thank you! </div> [[user:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] 00:52, 15 డిసెంబరు 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/1&oldid=20689939 --> == Moving Wikimania 2021 to a Virtual Event == <div class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> [[File:Wikimania_logo_with_text_2.svg|right|alt=Wikimania's logo.|75px]] ''{{int:Hello}}. Apologies if you are not reading this message in your native language. {{Int:Please-translate}}. {{Int:Feedback-thanks-title}}'' [[:m:Wikimania 2021|Wikimania will be a virtual event this year]], and hosted by a wide group of community members. Whenever the next in-person large gathering is possible again, [[:m:ESEAP Hub|the ESEAP Core Organizing Team]] will be in charge of it. Stay tuned for more information about how ''you'' can get involved in the planning process and other aspects of the event. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikimedia-l/2021-January/096141.html Please read the longer version of this announcement on wikimedia-l]. ''ESEAP Core Organizing Team, Wikimania Steering Committee, Wikimedia Foundation Events Team'', 15:15, 27 జనవరి 2021 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Elitre (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Elitre_(WMF)/Wikimania21&oldid=21014617 --> == Project Grant Open Call == This is the announcement for the [[m:Grants:Project|Project Grants program]] open call that started on January 11, with the submission deadline of February 10, 2021.<br> This first open call will be focussed on Community Organizing proposals. A second open call focused on research and software proposals is scheduled from February 15 with a submission deadline of March 16, 2021.<br> For the Round 1 open call, we invite you to propose grant applications that fall under community development and organizing (offline and online) categories. Project Grant funds are available to support individuals, groups, and organizations to implement new experiments and proven ideas, from organizing a better process on your wiki, coordinating a campaign or editathon series to providing other support for community building. We offer the following resources to help you plan your project and complete a grant proposal:<br> * Weekly proposals clinics via Zoom during the Open Call. Join us for [[m:Grants:Project|#Upcoming_Proposal_Clinics|real-time discussions]] with Program Officers and select thematic experts and get live feedback about your Project Grants proposal. We’ll answer questions and help you make your proposal better. We also offer these support pages to help you build your proposal: * [[m:Grants:Project/Tutorial|Video tutorials]] for writing a strong application<br> * General [[m:Grants:Project/Plan|planning page]] for Project Grants <br> * [[m:Grants:Project/Learn|Program guidelines and criteria]]<br> Program officers are also available to offer individualized proposal support upon request. Contact us if you would like feedback or more information.<br> We are excited to see your grant ideas that will support our community and make an impact on the future of Wikimedia projects. Put your idea into motion, and [[m:Grants:Project/Apply|submit your proposal]] by February 10, 2021!<br> Please feel free to get in touch with questions about getting started with your grant application, or about serving on the Project Grants Committee. Contact us at projectgrants{{at}}wikimedia.org. Please help us translate this message to your local language. [[వాడుకరి:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[వాడుకరి చర్చ:MediaWiki message delivery|చర్చ]]) 08:00, 28 జనవరి 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:RSharma (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=20808431 --> == Wiki Loves Folklore 2021 is back! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:please-translate}} [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]] You are humbly invited to participate in the '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2021|Wiki Loves Folklore 2021]]''' an international photography contest organized on Wikimedia Commons to document folklore and intangible cultural heritage from different regions, including, folk creative activities and many more. It is held every year from the 1st till the 28th of February. You can help in enriching the folklore documentation on Commons from your region by taking photos, audios, videos, and [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&campaign=wlf_2021 submitting] them in this commons contest. Please support us in translating the [[:c:Commons: Wiki Loves Folklore 2021|project page]] and a [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:Translate?group=Centralnotice-tgroup-wikiloveslove2020&language=en&filter=%21translated&action=translate|one-line banner message] to help us spread the word in your native language. '''Kind regards,''' '''Wiki loves Folklore International Team''' [[వాడుకరి:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[వాడుకరి చర్చ:MediaWiki message delivery|చర్చ]]) 13:25, 6 ఫిబ్రవరి 2021 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Tiven2240@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wll&oldid=21073884 --> == Proposal: Set two-letter project shortcuts as alias to project namespace globally == <div lang="en" dir="ltr"> {{int:please-translate}} Hello everyone, I apologize for posting in English. I would like to inform everyone that I created a new global request for comment (GRFC) at Meta Wiki, which may affect your project: [[:m:Requests for comment/Set short project namespace aliases by default globally]]. In this GRFC, I propose that two-project shortcuts for project names will become a default alias for the project namespace. For instance, on all Wikipedias, WP will be an alias to the Wikipedia: namespace (and similar for other projects). Full list is available in the GRFC. This is already the case for Wikivoyages, and many individual projects asked for this alias to be implemented. I believe this makes it easier to access the materials in the project namespace, as well as creating shortcuts like <tt>WP:NPOV</tt>, as well as helps new projects to use this feature, without having to figure out how to request site configuration changes first. As far as I can see, {{SITENAME}} currently does not have such an alias set. This means that such an alias will be set for you, if the GRFC is accepted by the global community. I would like to ask all community members to participate in the request for comment at Meta-Wiki, see [[:m:Requests for comment/Set short project namespace aliases by default globally]]. Please feel free to [[:m:User talk:Martin Urbanec|ask me]] if you have any questions about this proposal. Best regards,<br /> --[[:m:User:Martin Urbanec|Martin Urbanec]] ([[:m:User talk:Martin Urbanec|talk]]) 14:13, 18 ఫిబ్రవరి 2021 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Martin Urbanec@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Martin_Urbanec/MassMessage&oldid=21125035 --> == Wikifunctions logo contest == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> {{Int:Hello}}. Please help to choose a design concept for the logo of the new Wikifunctions wiki. Voting starts today and will be open for 2 weeks. If you would like to participate, then '''[[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia/Wikifunctions logo concept/Vote|please learn more and vote now]]''' at Meta-Wiki. {{Int:Feedback-thanks-title}} --[[m:User:Quiddity (WMF)|Quiddity (WMF)]]</div> 01:45, 2 మార్చి 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=21087740 --> == Universal Code of Conduct – 2021 consultations == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> === Universal Code of Conduct Phase 2 === {{int:please-translate}} The [[:wmf:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|'''Universal Code of Conduct (UCoC)''']] provides a universal baseline of acceptable behavior for the entire Wikimedia movement and all its projects. The project is currently in Phase 2, outlining clear enforcement pathways. You can read more about the whole project on its [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|'''project page''']]. ==== Drafting Committee: Call for applications ==== The Wikimedia Foundation is recruiting volunteers to join a committee to draft how to make the code enforceable. Volunteers on the committee will commit between 2 and 6 hours per week from late April through July and again in October and November. It is important that the committee be diverse and inclusive, and have a range of experiences, including both experienced users and newcomers, and those who have received or responded to, as well as those who have been falsely accused of harassment. To apply and learn more about the process, see [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|Universal Code of Conduct/Drafting committee]]. ==== 2021 community consultations: Notice and call for volunteers / translators ==== From 5 April – 5 May 2021 there will be conversations on many Wikimedia projects about how to enforce the UCoC. We are looking for volunteers to translate key material, as well as to help host consultations on their own languages or projects using suggested [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/2021 consultations/Discussion|key questions]]. If you are interested in volunteering for either of these roles, please [[:m:Talk:Universal Code of Conduct/2021 consultations|contact us]] in whatever language you are most comfortable. To learn more about this work and other conversations taking place, see [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/2021 consultations|Universal Code of Conduct/2021 consultations]]. -- [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] ([[User talk:Xeno (WMF)|talk]]) 21:46, 5 ఏప్రిల్ 2021 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:MNadzikiewicz_(WMF)/Without_Russian,_Polish_and_translated/1&oldid=21302384 --> ==User:Arjunaraoc Admin request == Telugu wikibooks needs administrative access for importing pages from Telugu wikipedia, but not appropriate for Wikipedia ([[w:మూస చర్చ:తెలుగుభాషాసింగారం|see the discussion in Telugu language]]). As there is no active admins, I would like to become the admin. I request the adminship be given for 6 months. I already hold admin, bureaucrat right on Telugu wikipedia and admin right on Telugu Wikisource. I request wikibooks users to give their feedback on the proposal with in a week that is by 23 April 2021.Request [[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]], [[User:K.Venkataramana|కె వెంకటరమణ]], active users and others to respond below against any one of the options.--[[వాడుకరి:Arjunaraoc|Arjunaraoc]] ([[వాడుకరి చర్చ:Arjunaraoc|చర్చ]]) 04:06, 16 ఏప్రిల్ 2021 (UTC) ===Agree=== # [[వాడుకరి:Vemurione|Vemurione]] ([[వాడుకరి చర్చ:Vemurione|చర్చ]]) 12:19, 26 జూన్ 2021 (UTC) ===Agree=== # [[వాడుకరి:K.Venkataramana|K.Venkataramana]] ([[వాడుకరి చర్చ:K.Venkataramana|చర్చ]]) 09:46, 16 ఏప్రిల్ 2021 (UTC) <Add Sign with prefix # above> ===Disagree=== <Add Sign with prefix # above> ===Neutral=== <Add Sign with prefix # above> ===Decision=== There was only one response in approval and none against. Hence the request is treated as approved. --[[వాడుకరి:Arjunaraoc|Arjunaraoc]] ([[వాడుకరి చర్చ:Arjunaraoc|చర్చ]]) 03:27, 19 మే 2021 (UTC) :I was given adminship for six months. --[[వాడుకరి:Arjunaraoc|Arjunaraoc]] ([[వాడుకరి చర్చ:Arjunaraoc|చర్చ]]) 04:34, 22 మే 2021 (UTC) == Universal Code of Conduct News – Issue 1 == <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Universal Code of Conduct News'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Issue 1, June 2021'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/1|Read the full newsletter]]</span> ---- Welcome to the first issue of [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct News]]! This newsletter will help Wikimedians stay involved with the development of the new code, and will distribute relevant news, research, and upcoming events related to the UCoC. Please note, this is the first issue of UCoC Newsletter which is delivered to all subscribers and projects as an announcement of the initiative. If you want the future issues delivered to your talk page, village pumps, or any specific pages you find appropriate, you need to [[m:Global message delivery/Targets/UCoC Newsletter Subscription|subscribe here]]. You can help us by translating the newsletter issues in your languages to spread the news and create awareness of the new conduct to keep our beloved community safe for all of us. Please [[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/Participate|add your name here]] if you want to be informed of the draft issue to translate beforehand. Your participation is valued and appreciated. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Affiliate consultations''' – Wikimedia affiliates of all sizes and types were invited to participate in the UCoC affiliate consultation throughout March and April 2021. ([[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/1#sec1|continue reading]]) * '''2021 key consultations''' – The Wikimedia Foundation held enforcement key questions consultations in April and May 2021 to request input about UCoC enforcement from the broader Wikimedia community. ([[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/1#sec2|continue reading]]) * '''Roundtable discussions''' – The UCoC facilitation team hosted two 90-minute-long public roundtable discussions in May 2021 to discuss UCoC key enforcement questions. More conversations are scheduled. ([[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/1#sec3|continue reading]]) * '''Phase 2 drafting committee''' – The drafting committee for the phase 2 of the UCoC started their work on 12 May 2021. Read more about their work. ([[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/1#sec4|continue reading]]) * '''Diff blogs''' – The UCoC facilitators wrote several blog posts based on interesting findings and insights from each community during local project consultation that took place in the 1st quarter of 2021. ([[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/1#sec5|continue reading]])</div> --[[వాడుకరి:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[వాడుకరి చర్చ:MediaWiki message delivery|చర్చ]]) 23:05, 11 జూన్ 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:SOyeyele (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SOyeyele_(WMF)/Announcements/Other_languages&oldid=21578291 --> == Server switch == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> [[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2020|Read this message in another language]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Tech%2FServer+switch+2020&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}] The [[foundation:|Wikimedia Foundation]] tests the switch between its first and secondary data centers. This will make sure that Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster. To make sure everything is working, the Wikimedia Technology department needs to do a planned test. This test will show if they can reliably switch from one data centre to the other. It requires many teams to prepare for the test and to be available to fix any unexpected problems. <!-- They will switch all traffic back to the primary data center on '''Tuesday, October 27 2020'''. --> Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop while the switch is made. We apologize for this disruption, and we are working to minimize it in the future. '''You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.''' *You will not be able to edit for up to an hour on Tuesday, 29 June 2021. The test will start at [https://zonestamp.toolforge.org/1624975200 14:00 UTC] (07:00 PDT, 10:00 EDT, 15:00 WEST/BST, 16:00 CEST, 19:30 IST, 23:00 JST, and in New Zealand at 02:00 NZST on Wednesday 30 June). *If you try to edit or save during these times, you will see an error message. We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it. If you see the error message, then please wait until everything is back to normal. Then you should be able to save your edit. But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case. ''Other effects'': *Background jobs will be slower and some may be dropped. Red links might not be updated as quickly as normal. If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual. Some long-running scripts will have to be stopped. *There will be code freezes for the week of June 28. Non-essential code deployments will not happen. This project may be postponed if necessary. You can [[wikitech:Switch_Datacenter#Schedule_for_2021_switch|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]]. Any changes will be announced in the schedule. There will be more notifications about this. A banner will be displayed on all wikis 30 minutes before this operation happens. '''Please share this information with your community.'''</div></div> [[user:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] 01:19, 27 జూన్ 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=21463754 --> ==Site configuration change to enable import from tewikisource == As there are books with adoptation on te.wikisource.org (See [[s:చర్చ:తెలుగు_భాగవతము#పుస్తక_స్కాన్_ఆధారితం_కాని_తెలుగు_భాగవతమును_వికీబుక్స్_కు_తరలింపు| discussion ]]), which are suitable for wikibooks, we need to have import source specified as Telugu Wikisource. I request all active users ([[వాడుకరి:V Sambasiva Rao]], [[User:Veeven]], [[User:Vemurione]] and others) to give their feedback below on this request within a week, i.e 19 July 2021.[[వాడుకరి:Arjunaraoc|Arjunaraoc]] ([[వాడుకరి చర్చ:Arjunaraoc|చర్చ]]) 04:19, 12 జూలై 2021 (UTC) ===Agree=== # [[వాడుకరి:V Sambasiva Rao|V Sambasiva Rao]] ([[వాడుకరి చర్చ:V Sambasiva Rao|చర్చ]]) 05:39, 12 జూలై 2021 (UTC) # [[వాడుకరి:Veeven|వీవెన్]] ([[వాడుకరి చర్చ:Veeven|చర్చ]]) 19:47, 12 జూలై 2021 (UTC) <Add Sign with prefix # above> ===Disagree=== <Add Sign with prefix # above> ===Neutral=== <Add Sign with prefix # above> ===Decision=== There were two votes in favour and none against. The proposal is approved by the community. --[[వాడుకరి:Arjunaraoc|Arjunaraoc]] ([[వాడుకరి చర్చ:Arjunaraoc|చర్చ]]) 04:17, 20 జూలై 2021 (UTC) :[https://phabricator.wikimedia.org/T286978 Phabricator request T286978] filed.[[వాడుకరి:Arjunaraoc|Arjunaraoc]] ([[వాడుకరి చర్చ:Arjunaraoc|చర్చ]]) 04:22, 20 జూలై 2021 (UTC) ::Request resolved. Import from Telugu wikisource enabled.[[వాడుకరి:Arjunaraoc|Arjunaraoc]] ([[వాడుకరి చర్చ:Arjunaraoc|చర్చ]]) 09:02, 3 ఆగస్టు 2021 (UTC) == Call for Candidates for the Movement Charter Drafting Committee == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Movement Strategy announces [[:m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee|the Call for Candidates for the Movement Charter Drafting Committee]]. The Call opens August 2, 2021 and closes September 1, 2021. The Committee is expected to represent [[:m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Diversity_and_Expertise_Matrices|diversity in the Movement]]. Diversity includes gender, language, geography, and experience. This comprises participation in projects, affiliates, and the Wikimedia Foundation. English fluency is not required to become a member. If needed, translation and interpretation support is provided. Members will receive an allowance to offset participation costs. It is US$100 every two months. We are looking for people who have some of the following [[:m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee#Role_Requirements|skills]]: * Know how to write collaboratively. (demonstrated experience is a plus) * Are ready to find compromises. * Focus on inclusion and diversity. * Have knowledge of community consultations. * Have intercultural communication experience. * Have governance or organization experience in non-profits or communities. * Have experience negotiating with different parties. The Committee is expected to start with 15 people. If there are 20 or more candidates, a mixed election and selection process will happen. If there are 19 or fewer candidates, then the process of selection without election takes place. Will you help move Wikimedia forward in this important role? Submit your candidacy [[:m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee#Candidate_Statements|here]]. Please contact strategy2030[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org with questions. </div> [[వాడుకరి:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] ([[వాడుకరి చర్చ:Xeno (WMF)|చర్చ]]) 00:12, 3 ఆగస్టు 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Xeno_(WMF)/Delivery/Wikibooks&oldid=21828257 --> == The 2022 Community Wishlist Survey will happen in January == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> Hello everyone, We hope all of you are as well and safe as possible during these trying times! We wanted to share some news about a change to the Community Wishlist Survey 2022. We would like to hear your opinions as well. Summary: <div style="font-style:italic;"> We will be running the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey|Community Wishlist Survey]] 2022 in January 2022. We need more time to work on the 2021 wishes. We also need time to prepare some changes to the Wishlist 2022. In the meantime, you can use a [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Sandbox|dedicated sandbox to leave early ideas for the 2022 wishes]]. </div> === Proposing and wish-fulfillment will happen during the same year === In the past, the [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Community Tech]] team has run the Community Wishlist Survey for the following year in November of the prior year. For example, we ran the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021|Wishlist for 2021]] in November 2020. That worked well a few years ago. At that time, we used to start working on the Wishlist soon after the results of the voting were published. However, in 2021, there was a delay between the voting and the time when we could start working on the new wishes. Until July 2021, we were working on wishes from the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2020|Wishlist for 2020]]. We hope having the Wishlist 2022 in January 2022 will be more intuitive. This will also give us time to fulfill more wishes from the 2021 Wishlist. === Encouraging wider participation from historically excluded communities === We are thinking how to make the Wishlist easier to participate in. We want to support more translations, and encourage under-resourced communities to be more active. We would like to have some time to make these changes. === A new space to talk to us about priorities and wishes not granted yet === We will have gone 365 days without a Wishlist. We encourage you to approach us. We hope to hear from you in the [[m:Special:MyLanguage/Talk:Community Wishlist Survey|talk page]], but we also hope to see you at our bi-monthly Talk to Us meetings! These will be hosted at two different times friendly to time zones around the globe. We will begin our first meeting '''September 15th at 23:00 UTC'''. More details about the agenda and format coming soon! === Brainstorm and draft proposals before the proposal phase === If you have early ideas for wishes, you can use the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Sandbox|new Community Wishlist Survey sandbox]]. This way, you will not forget about these before January 2022. You will be able to come back and refine your ideas. Remember, edits in the sandbox don't count as wishes! === Feedback === * What should we do to improve the Wishlist pages? * How would you like to use our new [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Sandbox|sandbox?]] * What, if any, risks do you foresee in our decision to change the date of the Wishlist 2022? * What will help more people participate in the Wishlist 2022? Answer on the [[m:Special:MyLanguage/Talk:Community Wishlist Survey|talk page]] (in any language you prefer) or at our Talk to Us meetings. </div> [[user:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[user talk:SGrabarczuk (WMF)|talk]]) 00:23, 7 సెప్టెంబరు 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=21980442 --> == Server switch == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> [[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|Read this message in another language]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Tech%2FServer+switch&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}] The [[foundation:|Wikimedia Foundation]] tests the switch between its first and secondary data centers. This will make sure that Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster. To make sure everything is working, the Wikimedia Technology department needs to do a planned test. This test will show if they can reliably switch from one data centre to the other. It requires many teams to prepare for the test and to be available to fix any unexpected problems. They will switch all traffic back to the primary data center on '''Tuesday, 14 September 2021'''. Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop while the switch is made. We apologize for this disruption, and we are working to minimize it in the future. '''You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.''' *You will not be able to edit for up to an hour on Tuesday, 14 September 2021. The test will start at [https://zonestamp.toolforge.org/1631628049 14:00 UTC] (07:00 PDT, 10:00 EDT, 15:00 WEST/BST, 16:00 CEST, 19:30 IST, 23:00 JST, and in New Zealand at 02:00 NZST on Wednesday, 15 September). *If you try to edit or save during these times, you will see an error message. We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it. If you see the error message, then please wait until everything is back to normal. Then you should be able to save your edit. But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case. ''Other effects'': *Background jobs will be slower and some may be dropped. Red links might not be updated as quickly as normal. If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual. Some long-running scripts will have to be stopped. * We expect the code deployments to happen as any other week. However, some case-by-case code freezes could punctually happen if the operation require them afterwards. This project may be postponed if necessary. You can [[wikitech:Switch_Datacenter|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]]. Any changes will be announced in the schedule. There will be more notifications about this. A banner will be displayed on all wikis 30 minutes before this operation happens. '''Please share this information with your community.'''</div></div> [[user:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[user talk:SGrabarczuk (WMF)|<span class="signature-talk">{{int:Talkpagelinktext}}</span>]]) 00:45, 11 సెప్టెంబరు 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=21980442 --> == Talk to the Community Tech == [[File:Magic Wand Icon 229981 Color Flipped.svg|{{dir|{{pagelang}}|left|right}}|frameless|50px]] [[:m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Updates/2021-09 Talk to Us|Read this message in another language]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Community_Wishlist_Survey/Updates/2021-09_Talk_to_Us&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}] Hello! As we have [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Updates|recently announced]], we, the team working on the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey|Community Wishlist Survey]], would like to invite you to an online meeting with us. It will take place on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20210915T2300 '''September 15th, 23:00 UTC'''] on Zoom, and will last an hour. [https://wikimedia.zoom.us/j/89828615390 '''Click here to join''']. '''Agenda''' * [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Status report 1#Prioritization Process|How we prioritize the wishes to be granted]] * [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Updates|Why we decided to change the date]] from November 2021 to January 2022 * Update on the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Warn when linking to disambiguation pages|disambiguation]] and the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Real Time Preview for Wikitext|real-time preview]] wishes * Questions and answers '''Format''' The meeting will not be recorded or streamed. Notes without attribution will be taken and published on Meta-Wiki. The presentation (first three points in the agenda) will be given in English. We can answer questions asked in English, French, Polish, and Spanish. If you would like to ask questions in advance, add them [[m:Talk:Community Wishlist Survey|on the Community Wishlist Survey talk page]] or send to sgrabarczuk@wikimedia.org. [[m:Special:MyLanguage/User:NRodriguez (WMF)|Natalia Rodriguez]] (the [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Community Tech]] manager) will be hosting this meeting. '''Invitation link''' * [https://wikimedia.zoom.us/j/89828615390 Join online] * Meeting ID: 898 2861 5390 * One tap mobile ** +16465588656,,89828615390# US (New York) ** +16699006833,,89828615390# US (San Jose) * [https://wikimedia.zoom.us/u/kctR45AI8o Dial by your location] See you! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|<span class="signature-talk">{{int:Talkpagelinktext}}</span>]]) 03:03, 11 సెప్టెంబరు 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=21980442 --> == మూవ్‌మెంట్‌ చార్టర్ ముసాయిదా కమిటీ సభ్యుల ఎన్నిక కోసం ఓటింగ్ ఇప్పుడు తెరవబడింది == <section begin="announcement-content"/>మూవ్‌మెంట్‌ చార్టర్ ముసాయిదా కమిటీ సభ్యుల ఎన్నిక కోసం ఓటింగ్ ఇప్పుడు తెరవబడింది. మొత్తంగా, ఈ ఎన్నికలలో ప్రపంచవ్యాప్తంగా 70 వికీమీడియన్లు 7 స్థానాలకు పోటీ పడుతున్నారు. '''ఓటింగ్ అక్టోబర్ 12 నుండి అక్టోబర్ 24, 2021 వరకు తెరవబడి ఉంటుంది (ప్రపంచంలో ఎక్కడైనా).''' నవంబర్ 1, 2021 నాటికి కమిటీని సమీకరించాలనేది ప్రణాళిక.ఈ కమిటీలో మొత్తం 15 మంది సభ్యులు ఉంటారు: ఆన్‌లైన్ కమ్యూనిటీలు 7 గురు సభ్యులకు ఓటు వేస్తాయి, 6 గురు సభ్యులను వికీమీడియా అనుబంధ సంస్థలు సమాంతర ప్రక్రియ ద్వారా ఎంపిక చేస్తాయి మరియు ఇద్దరు సభ్యులను వికీమీడియా ఫౌండేషన్ నియమిస్తుంది. మీరు ఇష్టపడే భాషలో మీ ఓటును తెలియజేయడానికి ప్రతి అభ్యర్థి గురించి తెలుసుకోండి: <https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Candidates> ముసాయిదా కమిటీ గురించి తెలుసుకోండి: <https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee> మేము ఈ ఎన్నికల కోసం ఓటింగ్ సలహా దరఖాస్తును మార్గనిర్దేశం చేస్తున్నాము. మిమ్మల్ని మీరు సాధనం ద్వారా క్లిక్ చేయండి మరియు ఏ అభ్యర్థి మీకు దగ్గరగా ఉన్నారో మీరు చూస్తారు! <https://mcdc-election-compass.toolforge.org/> వద్ద తనిఖీ చేయండి పూర్తి ప్రకటన చదవండి: <https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Elections> '''సెక్యూర్‌పోల్‌లో ఓటు వేయండి:''' <https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Elections> ఉత్తమ, ఉద్యమ వ్యూహ మరియు పాలనా బృందం, వికీమీడియా ఫౌండేషన్ <section end="announcement-content"/> 05:55, 13 అక్టోబరు 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/te&oldid=22173693 --> == మీ మూవ్‌మెంట్‌ స్ట్రాటజీ ప్రణాళికలను మూవ్‌మెంట్‌ స్ట్రాటజీ అమలు నిధులు ఎలా మద్దతిస్తాయో నేర్చుకోండి == <section begin="announcement-content"/>మూవ్‌మెంట్‌ స్ట్రాటజీ ఆచరణ నిధులు ఇప్పుడు మూవ్‌మెంట్‌ స్ట్రాటజీ ప్రణాళికలను ఆచరణలో పెట్టడానికి $2,000 అమెరికా డాలర్ల కన్నా ఎక్కువ అందిస్తోంది. దీని గురించి మరింత తెలుసుకోండి [[:m:Special:MyLanguage/Grants:MSIG/About|మూవ్‌మెంట్‌ స్ట్రాటజీ ఆచరణ నిధులు, అర్హతా ప్రమాణాలు, మరియు ఎలా దరఖాస్తు చేయాలి]].<section end="annoumcent-content"/> [[వాడుకరి:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[వాడుకరి చర్చ:MNadzikiewicz (WMF)|చర్చ]]) 08:58, 24 అక్టోబరు 2021 (UTC) == నూతన మూవ్‌మెంట్‌ ఛార్టర్‌ ముసాయిదా కమిటీ సభ్యులతో సమావేశమవండి == :''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Elections/Results/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Movement Charter/Drafting Committee/Elections/Results/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' మూవ్‌మెంట్‌ ఛార్టర్‌ ముసాయిదా కమిటీ ఎన్నికలు మరియు ఎపికల ప్రక్రియ పూర్తి అయింది. * [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Elections/Results|ఎన్నికల ఫలితాలు ప్రచురించబడ్డాయి]]. కమిటీకి ఏడుగురు సభ్యులను ఎన్నుకోవడానికి 1018 భాగస్వామ్యులు ఓటు వేశారు:: '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Richard_Knipel_(Pharos)|Richard Knipel (Pharos)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Anne_Clin_(Risker)|Anne Clin (Risker)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Alice_Wiegand_(lyzzy)|Alice Wiegand (Lyzzy)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Micha%C5%82_Buczy%C5%84ski_(Aegis_Maelstrom)|Michał Buczyński (Aegis Maelstrom)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Richard_(Nosebagbear)|Richard (Nosebagbear)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Ravan_J_Al-Taie_(Ravan)|Ravan J Al-Taie (Ravan)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Ciell_(Ciell)|Ciell (Ciell)]]'''. * [[m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Candidates#Affiliate-chosen_members|అనుబంధ ప్రక్రియ]] ఆరుగురు సభ్యులను ఎంపిక చేసింది: '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Anass_Sedrati_(Anass_Sedrati)|Anass Sedrati (Anass Sedrati)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#%C3%89rica_Azzellini_(EricaAzzellini)|Érica Azzellini (EricaAzzellini)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Jamie_Li-Yun_Lin_(Li-Yun_Lin)|Jamie Li-Yun Lin (Li-Yun Lin)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Georges_Fodouop_(Geugeor)|Georges Fodouop (Geugeor)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Manavpreet_Kaur_(Manavpreet_Kaur)|Manavpreet Kaur (Manavpreet Kaur)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Pepe_Flores_(Padaguan)|Pepe Flores (Padaguan)]]'''. * వికిమీడియా ఫౌండేషన్ [[m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Candidates#Wikimedia_Foundation-chosen_members|appointed]] ఇద్దరు సభ్యులను కలిగి ఉంది: '''[[m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Candidates#Runa_Bhattacharjee_(Runab_WMF)|Runa Bhattacharjee (Runab WMF)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Candidates#Jorge_Vargas_(JVargas_(WMF))|Jorge Vargas (JVargas (WMF))]]'''. కమిటి తన పనిని ప్రారంభించడానికి త్వరలోనే సమావేశమవుతుంది. వైవిధ్యత మరియు నైపుణ్య అంతరాలను పూరించడానికి మరో ముగ్గురు సభ్యులను కమిటీ నియమించవచ్చును. ముసాయిదా ప్రక్రియలో [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter|మూవ్‌మెంట్‌ ఛార్టర్]] పాల్గొనాలనే ఆసక్తి మీకు ఉంటే, అప్‌డేట్స్‌ను అనుసరించండి [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee|Meta]] మరియు [[https://t.me/joinchat/U-4hhWtndBjhzmSf టెలీగ్రామ్‌ గ్రూప్‌]]లో చేరండి. మూవ్‌మెంట్‌ వ్యూహం మరియు పరిపాలన బృందం నుంచి ధన్యవాదాలు తెలియచేస్తోంది<br> [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 02:35, 2 నవంబరు 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/te&oldid=22173693 --> == Upcoming Call for Feedback about the Board of Trustees elections == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content /> :''You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback:2022 Board of Trustees election/Upcoming Call for Feedback about the Board of Trustees elections|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback:2022 Board of Trustees election/Upcoming Call for Feedback about the Board of Trustees elections}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' The Board of Trustees is preparing a call for feedback about the upcoming Board Elections, from January 7 - February 10, 2022. While details will be finalized the week before the call, we have confirmed at least two questions that will be asked during this call for feedback: * What is the best way to ensure fair representation of emerging communities among the Board? * What involvement should candidates have during the election? While additional questions may be added, the Movement Strategy and Governance team wants to provide time for community members and affiliates to consider and prepare ideas on the confirmed questions before the call opens. We apologize for not having a complete list of questions at this time. The list of questions should only grow by one or two questions. The intention is to not overwhelm the community with requests, but provide notice and welcome feedback on these important questions. '''Do you want to help organize local conversation during this Call?''' Contact the [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance|Movement Strategy and Governance team]] on Meta, on [https://t.me/wmboardgovernancechat Telegram], or via email at msg[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org. Reach out if you have any questions or concerns. The Movement Strategy and Governance team will be minimally staffed until January 3. Please excuse any delayed response during this time. We also recognize some community members and affiliates are offline during the December holidays. We apologize if our message has reached you while you are on holiday. Best, Movement Strategy and Governance<section end="announcement-content" /> </div> {{int:thank-you}} [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 17:41, 27 డిసెంబరు 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/Wikibooks&oldid=22502672 --> == Wiki Loves Folklore is back! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:please-translate}} [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]] You are humbly invited to participate in the '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022|Wiki Loves Folklore 2022]]''' an international photography contest organized on Wikimedia Commons to document folklore and intangible cultural heritage from different regions, including, folk creative activities and many more. It is held every year from the '''1st till the 28th''' of February. You can help in enriching the folklore documentation on Commons from your region by taking photos, audios, videos, and [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&campaign=wlf_2022 submitting] them in this commons contest. You can also [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Organize|organize a local contest]] in your country and support us in translating the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Translations|project pages]] to help us spread the word in your native language. Feel free to contact us on our [[:c:Commons talk:Wiki Loves Folklore 2022|project Talk page]] if you need any assistance. '''Kind regards,''' '''Wiki loves Folklore International Team''' --[[వాడుకరి:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[వాడుకరి చర్చ:MediaWiki message delivery|చర్చ]]) 13:15, 9 జనవరి 2022 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Tiven2240@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wlf&oldid=22560402 --> == బోర్డు ట్రస్టీల ఎన్నికల గురించిన ఫీడ్‌బ్యాక్‌ కోసం పిలుపు ఇప్పుడు బహిరంగం == <section begin="announcement-content" />:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open/Short|మీరు అదనపు భాషల్లోకి అనువాదమైన ఈ సందేశాన్ని మెటా-వికిలో కనుగొనగలరు.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open/Short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open/Short}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' ఫీడ్‌బ్యాక్‌ కోసం పిలుపు: బోర్డు ట్రస్టీల ఎన్నికలు ఇప్పుడు బహిరంగం మరియు 7 ఫిబ్రవరి 2022న సమాప్తి అవుతాయి. ఈ ఫీడ్‌బ్యాక్‌ కోసం పిలుపుతో, మూవ్‌మెంట్‌ వ్యూహం మరియు పాలనా బృందం భిన్నమైన దృక్పథాన్ని తీసుకుంటున్నాయి. 2021 నుంచి వచ్చిన కమ్యూనిటీ ఫీడ్‌బ్యాక్‌ను ఈ దృక్పథం తనలో అంతర్భాగం చేసుకుంటుంది. ప్రతిపాదనలతో ముందుకు సాగడానికి బదులు, బోర్డు ట్రస్టీల నుంచి కీలక ప్రశ్నల చుట్టు పిలుపు రూపొందించబడింది.2021 బోర్డు ట్రస్టీల ఎన్నికల గురించి వచ్చిన ఫీడ్‌బ్యాక్‌ నుంచి కీలక ప్రశ్నలు వచ్చాయి. ఈ కీలక ప్రశ్నల గురించి సమష్టి సంభాషణ మరియు సహకార ప్రతిపాదన అభివృద్ధిని ప్రేరేపించడమే దీని ఉద్దేశ్యం. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections|సంభాషణలో చేరండి.]] ఉత్తమ, మూవ్‌మెంట్‌ వ్యూహం మరియు పాలన<section end="announcement-content" /> [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 04:03, 13 జనవరి 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/te&oldid=22173693 --> == Subscribe to the This Month in Education newsletter - learn from others and share your stories == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Dear community members, Greetings from the EWOC Newsletter team and the education team at Wikimedia Foundation. We are very excited to share that we on tenth years of Education Newsletter ([[m:Education/News|This Month in Education]]) invite you to join us by [[m:Global message delivery/Targets/This Month in Education|subscribing to the newsletter on your talk page]] or by [[m:Education/News/Newsroom|sharing your activities in the upcoming newsletters]]. The Wikimedia Education newsletter is a monthly newsletter that collects articles written by community members using Wikimedia projects in education around the world, and it is published by the EWOC Newsletter team in collaboration with the Education team. These stories can bring you new ideas to try, valuable insights about the success and challenges of our community members in running education programs in their context. If your affiliate/language project is developing its own education initiatives, please remember to take advantage of this newsletter to publish your stories with the wider movement that shares your passion for education. You can submit newsletter articles in your own language or submit bilingual articles for the education newsletter. For the month of January the deadline to submit articles is on the 20th January. We look forward to reading your stories. Older versions of this newsletter can be found in the [[outreach:Education/Newsletter/Archives|complete archive]]. More information about the newsletter can be found at [[m:Education/News/Publication Guidelines|Education/Newsletter/About]]. For more information, please contact spatnaik{{@}}wikimedia.org. ------ <div style="text-align: center;"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:Education/Newsletter/About|About ''This Month in Education'']] · [[m:Global message delivery/Targets/This Month in Education|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · For the team: [[User:ZI Jony|<span style="color:#8B0000">'''ZI Jony'''</span>]] [[User talk:ZI Jony|<sup><span style="color:Green"><i>(Talk)</i></span></sup>]], {{<includeonly>subst:</includeonly>#time:l G:i, d F Y|}} (UTC)</div></div> </div> <!-- Message sent by User:ZI Jony@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:ZI_Jony/MassMessage/Awareness_of_Education_Newsletter/List_of_Village_Pumps&oldid=21244129 --> == Wiki Loves Folklore is extended till 15th March == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">{{int:please-translate}} [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|frameless|180px]] Greetings from Wiki Loves Folklore International Team, We are pleased to inform you that [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore|Wiki Loves Folklore]] an international photographic contest on Wikimedia Commons has been extended till the '''15th of March 2022'''. The scope of the contest is focused on folk culture of different regions on categories, such as, but not limited to, folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, etc. We would like to have your immense participation in the photographic contest to document your local Folk culture on Wikipedia. You can also help with the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Translations|translation]] of project pages and share a word in your local language. Best wishes, '''International Team'''<br /> '''Wiki Loves Folklore''' [[వాడుకరి:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[వాడుకరి చర్చ:MediaWiki message delivery|చర్చ]]) 04:50, 22 ఫిబ్రవరి 2022 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Rockpeterson@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=22754428 --> == Wiki Loves Folklore 2022 ends tomorrow == [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|frameless|180px]] International photographic contest [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022| Wiki Loves Folklore 2022]] ends on 15th March 2022 23:59:59 UTC. This is the last chance of the year to upload images about local folk culture, festival, cuisine, costume, folklore etc on Wikimedia Commons. Watch out our social media handles for regular updates and declaration of Winners. ([https://www.facebook.com/WikiLovesFolklore/ Facebook] , [https://twitter.com/WikiFolklore Twitter ] , [https://www.instagram.com/wikilovesfolklore/ Instagram]) The writing competition Feminism and Folklore will run till 31st of March 2022 23:59:59 UTC. Write about your local folk tradition, women, folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, folk games, folk cuisine, folk wear, folklore, and tradition, including ballads, folktales, fairy tales, legends, traditional song and dance, folk plays, games, seasonal events, calendar customs, folk arts, folk religion, mythology etc. on your local Wikipedia. Check if your [[:m:Feminism and Folklore 2022/Project Page|local Wikipedia is participating]] A special competition called '''Wiki Loves Falles''' is organised in Spain and the world during 15th March 2022 till 15th April 2022 to document local folk culture and [[:en:Falles|Falles]] in Valencia, Spain. Learn more about it on [[:ca:Viquiprojecte:Falles 2022|Catalan Wikipedia project page]]. We look forward for your immense co-operation. Thanks Wiki Loves Folklore international Team [[వాడుకరి:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[వాడుకరి చర్చ:MediaWiki message delivery|చర్చ]]) 14:40, 14 మార్చి 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Rockpeterson@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=22754428 --> ==Bot policy== Hello. To facilitate [[:m:Special:MyLanguage/Stewards|steward]] granting of bot access, I suggest implementing the [[m:Special:MyLanguage/Bot policy|standard bot policy]] on this wiki. In particular, this policy allows stewards to automatically flag known interlanguage linking bots (if this page says that is acceptable) or bots that fix double redirects. The policy also enables [[m:Bot policy#Global_bots|global bots]] on this wiki (if this page says that is acceptable), which are trusted bots that will be given bot access on every wiki that allows global bots. This policy makes bot access requesting much easier for local users, operators, and stewards. To implement it we only need to create a redirect to this page from [[Project:Bot policy]], and add a line at the top noting that it is used here. If you use or prefer to use a dedicated project page for handling bot flag requests, that is also acceptable. Please read [[m:Special:MyLanguage/Bot policy|the text at Meta-Wiki]] before commenting. If you object, please say so; I hope to implement in two weeks if there is no objection, since it is particularly written to streamline bot requests on wikis with little or no community interested in bot access requests. Thank you for your consideration. --'''[[User:Rschen7754|Rs]][[User talk:Rschen7754|chen]][[Special:Contributions/Rschen7754|7754]]''' 04:39, 6 ఆగస్టు 2022 (UTC) d0s63idrbe8d3v54n0ud9g7dr4g7vla వంటపుస్తకం:పప్పు 0 2971 6616 6614 2018-10-10T01:23:10Z 217.165.21.252 wikitext text/x-wiki కావలసిన పదార్దలు :- '''కంది పప్పు : 1 గ్లసు''' hjtxpy7pqreql1ye3a98z2jtpafomui వర్గం:తొలగించవలసిన పుటలు 14 2974 7651 6635 2021-01-28T00:15:41Z Samuele2002 2236 +__EXPECTUNUSEDCATEGORY__ wikitext text/x-wiki __EXPECTUNUSEDCATEGORY__ jg2vpk2amoif7b80oem88o52uc4b28c Wikibooks:ఓ ఖాతాను అభ్యర్ధించండి 4 2983 6684 2019-11-25T13:39:42Z అబునాయీ 2199 ఖాళీ పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 తెలుగు స్థానికీకరణ మార్గదర్శిని/మనిషి-యంత్రాల మధ్య సంభాషణ 0 2987 6998 6741 2020-08-04T22:51:54Z Arjunaraoc 266 wikitext text/x-wiki కంప్యూటర్ ఉపకరణాల తెరలు వాడుకరులకు, ఆయా ఉపకరణాలకు మధ్య వారధులు. వాడుకరులు తమకు కావలసిన సమాచారాన్ని కోరడం, లేదా కంప్యూటరుకి ఆదేశం ఇవ్వడం అందుకు జవాబుగా కంప్యూటరు ప్రతిస్పందించడం, తిరిగి వాడుకరి స్పందించడం, ఇలా ఇది ఒక సంభాషణ. ఈ సంభాషణ వాడుకరికి సౌకర్యంగా, తేలికగా ఉండాలి. ఈ సంభాషణలో వాడుకరిని సంబోధించేప్పుడు భాష మర్యాదగా, గౌరవంగా ఉండాలి. కంప్యూటరుకి ఇచ్చే ఆదేశాలు ఆజ్ఞాపిస్తున్నట్టుగా ఉండాలి. == వాడుకరిని ఉద్దేశించి == కంప్యూటరు వాడుకరిని సంబోధించేటప్పుడు గౌరవవాచకం వాడాలి. ఉదాహరణకు, వాడుకరిని మీరు, అండి అని సంబోధించాలి. * సమాచారం ఇవ్వడం: ''మీకు రెండు సందేశాలు వచ్చాయి.'' * వాడుకరికి ఉన్న వికల్పాలను సూచించడం (ఇవి ఐచ్చికం): ''నివేదికను చూడండి.'' * వాడుకరి ఉద్దేశాన్ని నిర్ధారించుకోవడం: ''మీరు నిజంగానే ఈ ఫైలును తొలగించాలని అనుకుంటున్నారా?'' == కంప్యూటరును ఉద్దేశించి == కంప్యూటరును ఉద్దేశించిన ఆజ్ఞలు, ఆదేశాలలో గౌరవవాచకం ఉండకూడదు. అనవసరం. గౌరవవాచకం ఉంటే, కొన్ని సందర్భాలలో వాడుకరి తనని ఉద్దేశించినట్టు పొరపడే అవకాశం ఉంది. * ''పంపించు'' * ''భద్రపరుచు'' * ''రద్దుచేయి'' * ''తొలగించు'' * ''నన్ను ఈ విషయమై మరెప్పుడూ అడగకు'' ఇవి కంప్యూటరుకు వాడుకరి ఇస్తున్న ఆదేశాలుగా భావించాలి. [[వర్గం:తెలుగు స్థానికీకరణ మార్గదర్శిని]] 678lgeylf1f25sz4bv7n2397lm9m959 వేమూరి ఇంగ్లీషు-తెలుగు నిఘంటువు/A 0 2993 33375 33369 2022-08-16T18:39:01Z Vemurione 1689 /* Part 5: al-am */ wikitext text/x-wiki సగటు =నిఘంటువు= *This dictionary is an improved version over the print version (expanded, errors corrected, new features continually being added) published by Asian Educational Services, New Delhi in 2002. * You are welcome to add. BUT PLEASE DO NOT DELETE entries until you are absolutely, positively SURE a mistake has been made and needs to be corrected. * PLEASE do not delete entries or their meanings simply because you personally did not agree with the meaning given there. Thanks * The entry words used American spelling. Where feasible the equivalent British spelling is also shown - but not always. 11 Aug 2015. ==Part 1: ab== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * A, a, (1) ఇంగ్లీషు వర్ణమాలలో మొదటి అక్షరం; (2) పరీక్షలలో ప్రథమ శ్రేణిలో ఉత్తీర్ణులైన వారికి వచ్చే గురుతు; గ్రేడ్; * A, symbol, ఒక [[విటమిన్]] పేరు; * a., art. ఒక; * a., pref. అ; కాదు; కాని; లేని; * aardvark, n. పిపీలికారి; పిపీలికాహారి; నాకువునాకు; చీమలయొక్క శత్రువు; చీమలని తినే ఒక జంతువు; [[File:Porc_formiguer.JPG|thumb|right|Aardvark=పిపీలికారి]] * ab., pref. నుండి; దూరంగా; [[File:Boulier1.JPG|thumb|150px|right|పూసలపాటీ]] * abacus, n. పూసలపాటీ; పూసల పలక; గణక ఫలకం; * abandon, v. t. వదలు, వదలిపెట్టు, మానుకొను; పరిత్యజించు; పరిహరించు; విసర్జించు; * abandonment, n. వదలిపెట్టడం; మానుకొనడం; పరిత్యజించడం; పరిహరించడం; విసర్జించడం; * abate, v. i. తగ్గు; తగ్గుముఖం పట్టు; ఉపశమించు; ఆగు; నిలచిపోవు; నివర్తించు; * abate, v. t. తగ్గించు, దుర్భలపరచు; ఉపశమింపచేయు, రద్దు చేయు, తీసివేయు; * abatement, n. తగ్గింపు, తగ్గుముఖం పట్టించడం; ఆపడం; అదుపులో పెట్టడం; * abbreviate, v. t. కుదించు; క్లుప్తపరచు; సంక్షిప్తపరచు; సంక్షేపించు; * abbreviation, n. కుదింపు; సంక్షిప్తం, క్లుప్తం; పుటాక్షరం; * abdicate, v. t. (1) ఉన్నతాసనాన్ని వదలి పెట్టు; (2) బాధ్యతని తీసుకొనకుండా ఉండు; * abdomen, n. (1) పొత్తికడుపు, కింది కడుపు; పొట్ట, కీగడుపు; [[ఉదరము|ఉదరం]]; గర్భం, (2) ఛాతీకి నడుముకి మధ్య ఉన్న శరీర భాగం; * abdominal, adj. ఉదర; గర్భ; పొత్తికడుపుకి సంబంధించిన; ** abdominal cavity, ph. ఉదర కుహరం; ఉదరగుహ; గర్భాశయం; * abduct, v. t. అపహరించు; ఎత్తుకొనిపోవు; గొంపోవు; లేవదీసుకొని పోవు; బలవంతముగా కాని చట్టవిరుద్ధంగా కాని తీసుకొనిపోవు; * abduction, n. అపహరణ; బలవంతముగా తీసుకొని పోవడం; గ్రహణం; ** abduction of cows, ph. గోగ్రహణం; * abductor, n. అపహర్త; గొంపోవరి; * aberration, n. అసాధారణ సంఘటన; సామాన్యం కానిది; మార్గం తప్పినది; * abet, v. t. మద్దతు నిచ్చు; ప్రోత్సహించు; ప్రేరేపించు; అపరాధం చెయ్యడానికి చెయ్యి కలుపు; * abeyance, n. నిలుపుదల, ఆపుదల; అనిర్ణీత స్థితిలో ఉంచడం; * abhorrence, n. రోత; జుగుప్స; ఏవగింపు; చీదర; ఘృణ; * abide by, ph. తల ఒగ్గు; అంగీకరించు; * ability, n. అర్హత, దక్షత, సామర్థ్యం, సమర్థత, శక్తి, పటిమ, చాలిక; నలువు; ఆభూతి; ప్రౌఢి; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''Usage Note: ability, skill, talent, knack * ---Use these words to talk about how well someone does something. An ability is something you can do with your mind or body: artistic ability. You can lose your ability to do something. Greg lost his ability to walk. A skill is something you learned and practiced. I am improving my writing skill. A talent is a natural ability to do something well: Lata has a great musical talent. A knack is a more informal word for talent.''' |} * * abiogenic, adj. అజీవజన్య; జీవి ప్రమేయం లేకుండా పుట్టినది; * abiotic, adj. అజీవసంబంధ; * abject, adj. నీచ; హీన; పరమ; నికృష్ట; తుచ్ఛ; దుర్భర; దుస్సహ; ** abject poverty, ph. పరమ దరిద్రం; నిప్పచ్చరం; నిరుపేదతనం; కటిక దారిద్ర్యం; * abkari, adj. మద్యపానీయాలకి సంబంధించిన; సారా, కల్లు, వగైరా అమ్మకాలకి సంబంధించిన; * able, adj. సమర్ధత గల; సామర్థ్యం గల; * ablution, n. ప్రక్షాళనం; హస్త ప్రక్షాళనం; పాద ప్రక్షాళనం; పూజ చేసే ముందు చేతులనీ కాళ్ళనీ కడుక్కోవడం; * abnormal, adj. అసాధారణ; అస్వభావికమైన; విపరీత; * abode, n. నిలయం; నెలవు; నెలకువ; ఆలయం; నివాసం; నికేతనం, ధామం; ఇల్లు; కాణాచి; ఆటపట్టు; * abolish, v. t. నిర్మూలించు, (rel.) annul; (ant.) establish; * abolition, n. నిర్మూలన; రద్దు; * abominable, adj. ఏహ్య; అసహ్యమయిన; వెగటు పుట్టించే; * abomination, n. అసహ్యం; రోత; వెగటు; * aborigine, n. s. (యాబరీజనీ) ఆదిమవాసి; * aboriginals, n. pl. ఆదిమవాసులు; * abortion, n. గర్భవిచ్ఛిత్తి; గర్భోత్పాటనం, కట్టుక, వైద్యుడి సహాయంతో, శస్త్రం వల్ల కాని, మందుల వల్ల కాని, కడుపులో ఉన్న పిండాన్ని చంపి బయటకి తియ్యడం; సహజం కాని గర్భస్రావం; (rel.) miscarriage; * about, adj. సుమారు; రమారమి; చుట్టుపట్ల; ప్రాంతంలో; ఉరమరగా; * about, prep. గురించి; * above, adv. మీద; పైగా; * above, prep. మీద; పైన; * above board, ph. దాపరికం లేకుండా; మర్మం లేకుండా; * abracadabra, n. హాం ఫట్; మాంత్రికుని మంత్రం; * abrasion, n. (1) ఒరిపిడి, రాపిడి; (2) గీకుకొని పోవుట; * abrasive, adj. పెడసరపు; అపఘర్షక; ** abrasive personality, ph. పెడసరపు వ్యక్తి; పెడసరపు వ్యక్తిత్వం; * abrasives, n. pl. అపఘర్షకాలు; ** bonded abrasives, ph. బంధిత అపఘర్షకాలు; ఉ. ఒరిపిడి చక్రాలు; ** coated abrasives, ph. పూసిన అపఘర్షకాలు; ఉ. ఉప్పుకాగితం; ** manufactured abrasives, ph. ఉత్పాదక అపఘర్షకాలు; ** super abrasives, ph. అమిత అపఘర్షకాలు; * abridge, v. t. సంక్షిప్తపరచు; క్లుప్తపరచు, క్రోడీకరించు, కుదించు; * abrogation, n. రద్దు; కొట్టివేత; రద్దు చెయ్యడం; నిరాకరించడం; * abruptly, adv. తటాలున; అకస్మాత్తుగా; హఠాత్తుగా; [[File:Five_day_old_Abscess.jpg|thumb|abscess = సెగ్గెడ్డ]] * abscess, n. వ్రణం; చీముపట్టిన కురుపు; చీముగడ్డ; సెగ్గెడ్డ; విద్రధి; తిష్ట ప్రక్రియ ద్వారా శరీరపు కణజాలంలో చీము చేరుకొని వాచిన స్థితి; [[File:Cartesian-coordinate-system.svg|thumb|right|abscissa = x-అక్షం]] * abscissa, n. x-అక్షం; x-నిరూపకం; మట్టపు నిరూపకము; అడ్డు నిరూపకం; గ్రాఫులో క్షితిజానికి సమాంతరంగా గీసిన గీత; గ్రాఫులో ఎడమ నుండి కుడికి గీసిన గీత; * abscond, v. i. పారిపోవు; పరారీ అగు; కంటికి కనిపించకుండా పోవు; * absence, n. నాగా; లేకపోవడం; రాక పోవడం; గైరుహాజరీ; * absent, n. నాగా; లేదు; గైరుహాజరు; * absenteeism, n. గైరుహాజరీ; నాగా పెట్టడం; * absent-mindedness, n. పరాకు; పరధ్యానం; తత్పరత; వితాకు; ఏమరిక; ఏమరుపాటు; ఏమరపు; * absolute, adj. కేవల; పరమ; నిస్తర; నిరపేక్ష; పూర్ణ; సంపూర్ణ; శుద్ధ; అసంబంధిక; నిరంకుశ; (ant.) relative; ** absolute address, ph. [comp.] స్థిర విలాసం; నిరపేక్ష విలాసం; ** absolute lie, ph. శుద్ధ అబద్ధం; ** absolute magnitude [of a star], ph. పరమ ప్రకాశత్వం; ** absolute majority, ph. పూర్తి మెజారిటీ; ** absolute monopoly, ph. సంపూర్ణ గుత్తాధిపత్యం; ** absolute motion, ph. [phy.] కేవల చలనం; ** absolute space, ph. [phy.], కేవల స్థలం; ** absolute temperature, ph. [phy.], పరమ ఉష్ణోగ్రత; పరమ తాపోగ్రత; ** absolute value, ph. [math.], నిరపేక్ష విలువ; ధన, ఋణ సంజ్ఞావాచకాలతో నిమిత్తం లేకుండా ఉన్న విలువ; ** absolute zero, ph. [phy.] పరమ శూన్యం; చలనం పరిపూర్ణంగా స్తంభించి పోయేటటువంటి కేవల కనిష్ఠ ఉష్ణోగ్రత; -273.15 సెల్సియస్ డిగ్రీలు; * absolute, n. నిరపేక్ష్యం; * absolve, v. t. తప్పించు; తప్పు లేదని ఒప్పుకొను; * absorb, v. i. లీనం అగు; * absorb, v. t. (1) పీల్చు; తాగు; (2) నిమగ్నమగు; (3) శోషించు; * absorbed, adj. శోషిత; * absorbent, adj. శోషక; పీల్చునట్టి; అవచూషక; * absorbent, n. అవచూషకం; పీల్చుకొనే పదార్థం; * absorption, n. (1) పీల్పు; శోషణం; అవశోషణం; అవచూషణం (2) విలీనం, లీనం అవడం; సమాధి; * absorption, adj. శోషణ; విచూషిత; ** absorption bands, ph. [phy.] శోషణ చారికలు; శోషణ పట్టీలు; వర్ణమాలలలో కనిపించే నల్లని గీతలు; ** absorption coefficient, ph. [phy.] శోషణ గుణకం; శోషణ గుణాంకం; [[File:Fraunhofer_lines.svg|thumb|absorption spectrum=శోషణ వర్ణపటం]] ** absorption spectrum, ph. [phy.] శోషణ వర్ణపటం; విచూషిత వర్ణమాల; ఈ వర్ణపటంలో గీతలు నల్లగా కనిపిస్తాయి; * abstain, v. i. మానుకొను; తటస్థంగా ఉండు; ఓటు వెయ్యవలసి వచ్చినపుడు ఎటూ మొగ్గకుండా తటస్థంగా ఉండు; (rel.) for; against; * abstain from sexual activity, ph. రతి క్రియని మానుకొను; బ్రహ్మచర్యం వహించు; * abstinence, n. మానుకొనడం; ఉపవాసం; బ్రహ్మచర్యం; * abstract, adj. అమూర్త; వియుక్త; అరూప; నైరూప్య; అవ్యక్త; ఊహాతీతమయిన; (ant.) concrete; ** abstract art, ph. నైరూప్య చిత్రం; నైరూప్య చిత్రకళ; ** abstract concept, ph. వియుక్త ఊహనం, వియుక్త భావం; అమూర్త భావన; ** abstract number, ph. వియుక్త సంఖ్య; అమూర్త సంఖ్య; ** abstract objects, ph. అమూర్త పదార్థాలు; * abstract, n. సంగ్రహం; ముఖ్యాంశం, సారాంశం; ఉటంకం; * abstract, v. t. సంగ్రహించు; పరిగ్రహించు; * abstraction, n. సంగ్రహణం, పరిగ్రహణం, భావ సేకరణం; * absurd, adj. హేతువిరుద్ధమైన, పొసగని; అసంభావ్య, అసంబద్ధ, అనూహ్య; అర్థం లేని, నిరర్థక; * absurd, n. గగనకుసుమం, శశవిషాణం, కుందేటి కొమ్ము; (ety.) [Arabic, ab+surd=something that makes no sense; an impossibility]; * abundance, n. బాహుళ్యం, సమృద్ధి, విస్తారం; కావలసినంత; మెండుతనం; పెల్లు; * abundantly, adv. మస్తుగా; పుష్కలంగా, బహుళంగా, సమృద్ధిగా, మెండుగా, విస్తారంగా; అవారిగా; పెల్లుబికి; * abuse, v. t. (1) తిట్టు; చివాట్లు పెట్టు; (2) దూషించు, దండించు; కొట్టు; (3) పాడుచేయు; దుర్వినియోగం చేయు; (rel.) misuse; * abuse, n. (1) దూషణ; (2) చేజిక్కిన అవకాశాన్ని పాడుచేసుకోవడం; * abut, v. t. అండగా ఉండు; ఆనుకొని ఉండు; దన్నుగా ఉండు; * abutment, n. అండగోడ; దన్నుగోడ; ముట్టుగోడ; * abyss, n. అగాధం, అగాధ మండలం; పాతాళం; * abysmal, adj. (1) లోతు తెలియని; అగాధమైన; (2) నికృష్టమైన; చాల చెడ్డదైన; |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==Part 2: ac== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * acacia, n. (1) [[తుమ్మ]] చెట్టు; (2) [[కసింద]] చెట్టు; * acacia arabica, n. [[నల్ల తుమ్మ]] చెట్టు; బాబుల్ చెట్టు; దీని నుండి స్రవించే బంక నుండి అరబినోజు, రైబోజు అనే రెండు రకాల చక్కెరలు విడదీసేరు. DNA, RNA అన్న పేర్లకి మూలం ఇక్కడే! * acacia sirissa, n. దిరిసన చెట్టు, శిరీషా వృక్షం; * academic, adj. (1) విద్వత్ సంబంధమైన; విద్యావిషయిక; పాఠశాలలకి సంబంధించిన; (2) ప్రయోజనశీలి కాని; అక్కరకురాని విద్య అయిన; ** academic year, ph. విద్వత్ సంవత్సరం; బోధనకై పాఠశాలలు తెరచి ఉండే కాలం; సాధారణంగా ఏడాదిలో తొమ్మిది నెలలు; * academic, n. పుస్తకజ్ఞాని; పుస్తక జ్ఞానం తప్ప ప్రపంచ జ్ఞానం లేని వ్యక్తి; * academician, n. విద్వాన్, విద్వాంసుడు, పండితుడు; * academy, n. పరిషత్తు, పండిత సభ, విద్వత్ సభ; విద్యాసంస్థ; * accede, v. t. సమ్మతించు; ఒప్పుకొను; * accelerate, v. t. తొక్కు; పెంచు; వేగాన్ని పెంచు; వేగవంతం చేయు; తొందరపెట్టు; త్వరితపరచు; * accelerated, adj. వర్ధమాన; వివర్ధ; వివృద్ధ; ** accelerated velocity, ph. [phy.] వర్ధమాన వేగం; * acceleration, n. [[త్వరణం]]; తొరణం; సత్వరం; వేగాధిక్యత; వర్ధమానం; సంవేగం; ** acceleration due to gravity, ph. [phy.] గురుత్వ త్వరణం; ** angular acceleration, ph. కోణీయ త్వరణం; కోణీయ సత్వరం; ** gravitational acceleration, ph. [[గురుత్వత్వరణం|గురుత్వ త్వరణం]]; * accelerator, n. త్వరణిక; తొరణి; త్వరకారిణి; వేగవర్ధని; ** particle accelerator, ph. రేణు తొరణి; పరమాణువుల స్వభావాన్ని పరిశోధించడానికి వాడే ఒక పరికరం; * accent, n. (1) యాస; ఫణితి; (2) ఉదాత్తం; ఊనిక; ఒత్తి పలకడం; * accented, adj. (1) ఉదాత్త; (2) యాసతో కూడిన; ** accented syllable, ph. ఉదాత్త మాత్రకం; ఉదాత్త అక్షరం; * accept, v. i. (1) అంగీకరించు; సమ్మతించు; ఒప్పుకొను; (2) తీసుకొను; పుచ్చుకొను; గ్రహించు; స్వీకరించు; * acceptable, n. అంగీకారానికి అనుకూలమైన; అంగీకారయోగ్యమైన; సమ్మతించదగిన; ఆమోదయోగ్యమైన; పరవాలేని; * acceptance, n. (1) అంగీకారం; సమ్మతి; ఆమోదం; (2) స్వీకారం; స్వీకార సూచన; పుచ్చుకొనుట; కైకోలు; * acceptor, n. గ్రహీత; ప్రతిగ్రహీత; స్వీకర్త; పుచ్చుకొనేది; * access, n. ప్రవేశం; గమ్యత; అభిగమం; ఉపగమం; అందుబాటు; చనువు; చొరవ; ** random access, ph. [comp.] అనిర్ధిష్ట ప్రవేశం; యాదృచ్ఛిక ప్రవేశం; ** access control, ph. ప్రవేశ నియంత్రణం; ** access control list, ph. ప్రవేశ నియంత్రణ జాబితా; ** access control method, ph. ప్రవేశ నియంత్రణ రీతి; ప్రవేశ నియంత్రణ పద్ధతి; ** access mode, ph. అభిగమ ప్రకారం; ** access privileges, ph. ప్రవేశ విశేషాధికారాలు; అభిగమన విశేషాధికారాలు; ** access rights, ph. ప్రవేశ అధికారాలు; అభిగమన అధికారాలు; ** access time, ph. [comp.], ప్రవేశ కాలం; ప్రవేశ వ్యవధి; కంప్యూటరు కొట్టులో దాచిన అంశాన్ని బయటకి తీయడానికి పట్టే కాలం; (1) Memory access time is how long it takes for a character in memory to be transferred to or from the CPU. (2) Disk access time is an average of the time between initiating a request and obtaining the first data character; * accessibility, n. అందుబాటు; అభిగమ్యం; ప్రాప్యం; * accessible, adj. అందుబాటుగా ఉన్న; సుగమ; అభిగమ్య; సులభ; ప్రవేశయోగ్య; * accession, n. (1) అధిరోహణ; ఆరోహణ; సింహాసనాధిరోహణ; (2) కలుపుకొనుట; * accident, n. ప్రమాదం; ఆపద; విపత్తు; గండం; వికారం; అనుకోకుండా జరిగిన కీడు; ** accident insurance, ph. ప్రమాద [[బీమా]]; * accidental, adj. యాదృచ్ఛిక; ఆగంతుక; అచింత్య; అనుకోకుండా జరిగిన; ప్రమాదవశాత్తూ జరిగిన; * accidental, n. యాదృచ్ఛికం; అనుకోకుండా జరిగినది; కాకతాళీయం; * accidentally, adv. అచింత్యంగా; ప్రమాదవశాత్తు; కాకతాళీయంగా; ఆదాటుగా; * acclaim, v. t. మెచ్చుకొను; పొగుడు; శ్లాఘించు; హర్షించు; * acclamation, n. హర్షణ; హర్షధ్వానం; కరతాళధ్వని; జయనినాదం; పొగడ్త; ప్రకటన; ** vote by acclamation, ph. మూజువాణీ ఓటు, ఏకగ్రీవామోదం; * acclimatize, v. i. కొత్త వాతావరణానికి అలవాటు పడు; తట్టుకొను; * acclimatize, v. t. కొత్త వాతావరణానికి అలవాటు చేయు; * accommodate, v. t. సర్దుకొను; సర్దుబాటు చేయు; * accommodation, n. (1) వసతి; (2) సర్దుబాటు; ** accompanied orchestra, ph. జంత్ర వాయిద్యాలు; సహకార వాయిద్యాలు; ** accompanied by, ph. సమేతంగా; సహితంగా; * accompaniment, n. తోడు; జంత్రం; * accomplice, n. తోడి దొంగ; అపరాధం చెయ్యడంలో సహకరించిన వ్యక్తి; సాపరాధి; * accomplish, v. i. సాధించు; నెరవేర్చు; సమకూర్చు; * accomplished, n. m. కార్యసాధకుడు; ప్రావీణ్యుడు; * accomplishment, n. సిద్ధి; కార్యసిద్ధి; సాధన; సాధించినది; * accord, n. అంగీకారం; సమ్మతి; ఒప్పందం; ** on one's own accord, ph. తనంత తానుగా; బలవంతం లేకుండా; * accordance, n. అనుగుణ్యత; ** according to, ph. అనుసారంగా; ప్రకారంగా; అనుగుణంగా; ** according to rule, ph. యథావిధిగా; యథాప్రకారంగా; నియమానుసారంగా; ** according to tradition, ph. సంప్రదాయానుసారంగా; సంప్రదాయికంగా; ** according to will, ph. యథేష్టంగా; యథేచ్ఛగా; ఇష్టమైనట్లు; ఇష్టానుసారంగా; * accordingly, adv. అనుసారంగా; అదే ప్రకారంగా; [[File:Dominguinhos_de_Morais.jpg|right|thumb|ఎకార్డియన్ వాయిస్తూన్న వ్యక్తి]] * accordion, n. ఎకార్డియన్; హార్మనీని పోలిన ఒక పాశ్చాత్య వాద్య విశేషం; * account, n. (1) ఖాతా; జమాఖర్చు; (2) లెక్క; పద్దు; హిస్సేబు; (3) వివరణం; కథనం; ఉదంతం; ** on account of, ph. అందువలన; ఆ కారణంగా; * accountability, n. జవాబుదారీ; * accountant, n. లెక్కగాడు; గణకుడు; గణకి; ముసద్దీ; కరణం; కాయస్థుడు; ** chartered accountant, ph. అధికృత గణకుడు; * accredited, adj. అధికారం ఇవ్వబడ్డ; * accretion, n. వృద్ధి; పెంపు; పెంపుదల; కూడిక; * accumulate, v. i. పోగుపడు; పోగవు; పుంజీభవించు; పేరుకొను; * accumulate, v. t. కూడబెట్టు; పెంపుచేయు; * accumulated, adj. మేట; కూడబెట్టుట; పోగుపడడం; * accumulator, n. సంచయని; సంచాయకం; సంగ్రాహకం; ఉపచయని; [comp.] కంప్యూటరులో లెక్కలు చేసే భాగంలో ఒక భాగం; A register in a central processing unit (CPU) that holds values to be used later computation; ** accumulator register, ph. [comp.] సంచీపేరు; మీటలపేట; కంప్యూటరులో ఒక భాగం; * accuracy, n. కచ్చితత్వం; విశుద్ధత; యదార్థత; A statement of how correct a measure is. Accuracy is different from precision which expresses the degree of accuracy, for example in terms of the number of decimal places to which a measurement is computed; * accurate, adj. కచ్చితమైన; సరియైన; నిర్ధిష్టమైన; * accursed, adj. శాపగ్రస్తమైన; పాపిష్టి; * accursed, n. m. శాపగ్రస్తుడు; f. శాపగ్రస్తురాలు; * accusation, n. నింద; కొండెము; చాడీ; నేరారోపణ; అభియోగం; ఆక్షారణం; ** false accusation, ph. అపనింద; ** accusative case, ph. [gram.] ద్వితీయా [[విభక్తి]]; * accuse, v. t. నిందించు; నేరారోపణ చేయు; చాడీ చెప్పు; అభియోగించు; * accused, n. నిందితుడు; ముద్దాయి; నేరము మోపబడిన వ్యక్తి; ఆక్షారితుడు; * accuser, n. అభియోగి; అభియోక్త; కొండెకాడు; ఫిర్యాదీ; నేరం మోపిన వ్యక్తి; * accustomed, adj. అలవాటుపడ్డ; మరిగిన; * ace, n. ఆసు; ** ace of clubs, ph. కళావరు ఆసు; ** ace of diamonds, ph. డైమాను ఆసు; ** ace of hearts, ph. ఆఠీను ఆసు; ** ace of spades, ph. ఇస్పేటు ఆసు; * acellular, adj. కణరహిత; * acetic, adj. [chem.] అసిత; సౌరిక; సామ్ల; ఆమ్ల సంబంధమైన; పుల్లని; * acetic acid, n. అసితామ్లము; సౌరికామ్లము; * acetylene, n. ఎసిటిలీన్; ఒక ఉదకర్బన వాయువు; దీనిని ఆమ్లజనితో కలిపి మండిస్తే ఆ మంట వేడితో ఉక్కుని కూడా కొయ్యవచ్చు; * ache, n. (ఏక్) (1) నొప్పి; బాధ; అకము; dull pain; (2) సలుపు; పోటు; వేదన; వ్యధ; sharp pain; ** ear ache, ph. చెవిపోటు; ** heart ache, ph. మనోవ్యధ; * achievable, adj. సుసాధ్య; * achieve, v. t. సాధించు; * achievement, n. ఘనకార్యం; బృహత్ సాధన; * achras, n. అడవి బేరి; a tropical tree having papery leaves and a large fruit; * achromatic, adj. వివర్ణమైన; రంగులేని; అవర్ణ; వర్ణరహిత; ** achromatic lens, ph. [phy.] వివర్ణ కటకం; రంగులు విడిపోయి, చెదిరిపోకుండా, అన్ని రంగులూ ఒకే నాభి వద్దకి చేరేటట్లు నిర్మించిన కటకం; * achromia, n. బొల్లి; శరీరానికి రంగు పోయి, తెల్లని మచ్చలు కనిపించడం; same as vitiligo; * acid, adj. ఆమ్ల; పుల్లని; కాడి; కటుక; ద్రావక; ** acid end, ph. [biol.] ఆమ్ల శీర్షం; ఎమీనో ఏసిడ్ యొక్క ఒక కొస; ** acid rain, ph. ఆమ్ల వర్షం; ** acid test, ph. ద్రావక పరీక్ష; * acid, n. [[ఆమ్లం|ఆమ్లము]]; పులుసు; కాడి; కటుకం; ద్రావకం; ** acetic acid, ph. అసితామ్లం; సౌరికామ్లం; ** amino acid, ph. నవామ్లం; ** boric acid, ph. టంకామ్లం; ** fatty acid, ph. గోరోజనామ్లం; ** hydrochloric acid, ph. [[ఉదజహరికామ్లము|ఉదహరికామ్లం]]; HCl; ** nitric acid, ph. [[నత్రికామ్లము|నత్రికామ్లం]]; HNO<sub>3</sub>; ** nucleic acid, ph. కణికామ్లం; ** strong acid, ph. త్రాణికామ్లం; ప్రబలామ్లం; గాఢామ్లం; సాంద్రామ్లం; ** sulfuric acid, ph. గంధకామ్లం; గంధక ద్రావకం; ** tartaric acid, ph. తింత్రిణికామ్లం; ** weak acid, ph. నిస్త్రాణికామ్లం; దుర్బలామ్లం; ** undiluted acid, ph. నిర్జలామ్లం; గాఢామ్లం; * acidic, adj. సామ్ల; ఆమ్ల సంబంధమైన; కటుక; చురుకుమనే; * acidify, v. t. ఆమ్లీకరించు;* * acidifying agent, ph. [chem.] ఆమ్లీకరణి; * acidity, n. (1) ఆమ్లత్వం; ఆమ్లత; పులుపు; (2) ఆమ్లపిత్తం; పులిత్రేనుపులు; * acidulant, n. ఆమ్లకం; మనం తినే ఆహారంలో సహజంగా ఉండే పులుపు కంటె ఎక్కువ కావాలనుకున్నప్పుడు అదనంగా కలిపే ఆమ్ల పదార్థం; సాధారణంగా వాడుకలో ఉన్న ఆమ్లకాలు: టార్టారిక్ ఆమ్లం, సిట్రిక్ ఆమ్లం, ఎసిటిక్ ఆమ్లం, వగైరాలు; * acknowledgment, n. (1) ఎకరారు; (2) కృతజ్ఞతా నివేదనం; (3) ముట్టిన రసీదు; అందిన నిర్ధారణ; చెల్లు చీటి; * acme, n. పరాకాష్ఠ; శిఖరం; ఉత్కృష్ట దశ; * Acmeism, n. చరమవాదం; a philosophical movement started by the Russian poet Gumilev; * acne, n. pl. మొటిమలు; పోతపొక్కులు; చర్మములోని కొవ్వు గ్రంథులు చీము పట్టి వాచగా వచ్చే పొక్కులు; (rel.) మెటికలు; పేతపొక్కులు; * aconite, n. నాభి; వసనాభి; * acorn, n. సింధూర వృక్షపు కాయ; ఓక్ చెట్టు కాయ; (చూ. బొమ్మ) * acoustic, adj. ధ్వని; శబ్ద; నిక్వణ; నిక్వాణ; శ్రవణ; ** acoustic nerve, ph. శ్రవణ నాడి; * acoustics, n. ధ్వనిశాస్త్రం; శబ్దశాస్త్రం; నిక్వణశాస్త్రం; నిక్వాణశాస్త్రం; * acquaintance with mathematics, ph. గణితంలో ప్రవేశం; * acquaintance, n. (1) పరిచయం; ముఖపరిచయం; ఎరుక; తెలివిడి; ప్రవేశం; నెళవు; (2) m. పరిచయస్తుడు; f. పరిచయస్తురాలు; ** acquaintance with mathematics, ph. గణితంలో ప్రవేశం; గణితంతో పరిచయం; * acquiesce, v. i. (ఎక్వియస్) సమాధానపడు; అయిష్టంగా ఇష్టపడు; అర్ధాంగీకారంగా సమ్మతించు; * acquiescence, n. సమ్మతి; ఒప్పుదల; అర్ధాంగీకార సమ్మతి; * acquire, v. i. పొందు; సంపాదించు; ఆర్జించు; సంగ్రహించు; సంతరించుకొను; * acquired, adj. ఆర్జిత; ** acquired reflex, ph. అలవాటు; ఆర్జిత ప్రతివర్తిత; * acquisition, n. సంపాదన; ఆర్జన; ప్రాప్తి; సంగ్రహం; * acquittal, n. విడుదల; * acre, n. ఎకరం; 4,840 చదరపు గజములు; ** acre feet, ph. ఎకరపుటడుగు; ఒక ఎకరం వైశాల్యం మీద ఒక అడుగు ఎత్తు ఉంటే వచ్చే ఘనపరిమాణం; * acrid, adj. చురుక్కుమనే; ఘాటైన; ఖాదిర; (rel.) biting; corrosive; irritating; excoriating; pungent; sharp; * acrimonious, adj. చురుక్కుమనే; ఘాటైన; తీవ్రమైన; కటువైన; ** acrimonious debate, ph. ఘాటైన వాగ్వివాదం; తీవ్రమైన వాగ్వివాదం; * acrimony, n. చురుక్కుమనిపించే తత్వం; ఖదిరత్వం; * acronym, n. పొడిపేరు; ప్రథమాక్షర నామం; ప్రనామం; పొడి అక్షరాల పేరు; * acropolis, n. గర్భగృహం; గ్రీకు శిథిలాల కేంద్రంలో ఉండే ముఖ్యమైన కట్టడం; (rel.) citadel; bulwark; * across, adj. తిర్యక్; అడ్డుగా; * acrostic, n. చిత్రబంధ కవిత్వం; బంధ కవిత్వం; ప్రతి పదం యొక్క మొదటి అక్షరంతో అర్ధవంతమైన మాట వచ్చేటట్లు పద్యం రాయడం; * act, n. (1) అంకం; నాటకంలో ఒక భాగం; (2) శాసనం; చట్టం; (3) పని; చర్య; చేష్ట; క్రియ; ఫలానాది అని చెప్పదగ్గ పని; (4) వేషం; ** it is only an act, ph. అది ఒట్టి వేషం; ** final act, ph. చరమాంకం; ** statutory act, ph. వ్యవస్థాపిత చట్టం; ** act of God, ph. దైవికం; దైవిక కృత్యం; అపౌరుషేయం; ** act of insubordination, ph. అవిధేయత; అధికార ధిక్కారం; * act, v. t. నటించు; ప్రవర్తించు; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''Usage Note: act and action *---Use action as a countable noun when it means the same as act: a kind act or kind action. Act is always countable, whereas action can be uncountable: What is needed now is quick action.''' |} * * acting, adj. కార్యవాహక; తాత్కాలిక; స్థానీయ; ** acting editor, ph. కార్యవాహక సంపాదకుడు; సంపాదకునికి బదులు పనిచేసే వ్యక్తి; * acting, n. నటన; ** method acting, ph. 'నటీనటులు ఓ పాత్రని సమర్ధవంతంగా పోషించాలంటే ఆ పాత్ర గుణగణాలని, అనుభూతులని ఊహిస్తే సరిపోదు. వాటిని స్వయంగా అనుభవించాలి'. అందువల్ల మెథడ్ యాక్టింగ్ ప్రక్రియలో నటి/నటుడు తను పోషించబోయే పాత్రని పూర్తిగా అర్ధం చేసుకోటానికి విపరీతమైన పరిశోధన, పరిశ్రమ చేస్తారు. వాళ్ల సన్నాహం ఔరా అనిపించే స్థాయిలో ఉంటుంది. ఉదాహరణకి, ఓ పిచ్చివాడి పాత్ర పోషించాలంటే సదరు నటుడు మానసికరోగిలా పిచ్చాసుపత్రిలో చేరి ఏ నెలరోజులో గడపటం, టాక్సీ డ్రైవర్ పాత్ర పోషించాలంటే కొన్నాళ్లు స్వయంగా ఆ ఉద్యోగం చేసి ఆ జీవితాన్ని అనుభవించటం (ఇది ప్రసిద్ధ 'టాక్సీ డ్రైవర్' సినిమా కోసం రాబర్ట్ డినీరో చేసిన పని) ... ఇలాంటివన్న మాట. చాలామంది మెథడ్ యాక్టర్లు కెమెరా ముందున్న కాసేపే కాకుండా ఆ పాత్ర పోషిస్తున్నన్ని రోజులూ నిజజీవితంలో కూడా ఆయా పాత్రల్లానే ప్రవర్తించటం సాధారణమైన విషయం; * actino, pref. నక్షత్రాకార; * action, n. (1) కర్మ; (2) చర్య; క్రియ; పని; (3) నటన; నటనా చాతుర్యం; ** action items, ph. విహిత కర్మలు; విధింపబడిన పనులు; చెయ్యవలసిన పనులు; ** action at a distance, ph. సుదూర చర్య; అసమక్ష క్రియ; నిస్పర్శ్య కర్మ; నిస్పర్శ్య క్రియ; ఒక శక్తి ఒక వస్తువుని తాకకుండా ఆ వస్తువుమీద ప్రభావం చూపగలగడం. భూమ్యాకర్షణ శక్తి ఇటువంటి నిస్పర్శ్య క్రియకి ఒక ఉదాహరణ; ** least action, ph. కనిష్ఠ చర్య; ** principle of least action, ph. కనిష్ఠ చర్య సూత్రం; a very important and deep principle in physics says, "if the passage of a dynamic system from one configuration to another is spontaneous and without change in total energy then the corresponding "action" has a minimum value; Essentially, a system follows some unique path through time. The principle of least action is used to identify the unique path. That's why it's important. Using the principle of least action, we can derive the Euler-Lagrange equations, from which we can derive Newtonian mechanics; ** severe action, ph. కఠిన చర్య; * activate, v. t. ఉత్తేజపరచు; విన్యసించు; సంక్రియపరచు; * activated, adj. ఉత్తేజిత; సంక్రియించిన; ** activated charcoal, ph. ఉత్తేజిత అంగారం; ఉత్తేజించబడ్డ బొగ్గు; ** voice-activated, ph. స్వర ఉత్తేజిత; * activation, n. ఉత్తేజనం; ** activation energy, ph. ఉత్తేజన శక్తి; రసాయన శాస్త్రంలో ఒక రసాయన ప్రక్రియ ఊపు అందుకోడానికి కావలసిన కనిష్ఠ పరిమాణపు శక్తి; * active, adj. (1) చైతన్యవంతమైన; చురుకయిన; చలాకి అయిన; ఉత్తేజిత; ఉజ్వలమయిన; ఉత్సాహపూరిత; సోత్సాహ; నిరంతరం పాటుపడే; (2) కర్తరి; ** active voice, ph. [gram.] కర్ర్తర్ధకం, కర్ర్తర్యర్థకం; కర్తరి ప్రయోగం; * activism, n. సత్యాగ్రహం; సత్యాగ్రహవాదం; ఒక సామాకిక వ్యవస్థలో మార్పుని తీసుకురావడానికి బహిరంగ, సామూహిక ప్రయత్నాలు చెయ్యడం; * activist, n. సత్యాగ్రహి; ఒక వ్యవస్థలో మార్పుని తీసుకురావడానికి సామూహిక ప్రయత్నాలు చేసే వ్యక్తి; ఉ. మహాత్మా గాంధి; మేధా పడ్కర్; * activities, n. pl. కార్యకలాపాలు; క్రియాకలాపాలు; ** extra-curricular activities, ph. విద్యేదేతర కార్యకలాపాలు; * activity, n. (1) చైతన్యత; చురుకుతనం; చలాకితనం; చర్యాశీలత; క్రియాశీలత; క్రియాపరత; రజస్సు; (2) పని; పాటు; క్రియ; కార్యకలాపం; చేష్టితం; క్రియాకలాపం; ** business activity, ph. వ్యాపార క్రియాకలాపం; ** chemical activity, ph. రసాయన చైతన్యత; రసాయన చర్య; ** creative activity, ph. సృజనవ్యాపారం; ** physical activity, ph. భౌతిక చైతన్యత; పరిశ్రమ; కసరత్తు; ** mental activity, ph. మెదడుకి మేత; బుర్రకిపని; * actor, n. f. నటి; నటీమణి; అభినేత్రి; పాత్రధారిణి; * actor, n. m. నటుడు; అభినేత; పాత్రధారి; ** character actor, ph. గుణచిత్ర నటుడు; గుణచిత్ర నటి; ప్రధాన పాత్రలు కాకుండా ఇతర ముఖ్య పాత్రలు ధరించే నటుడు; * actors, n. pl. నటీనటులు; నటీనటవర్గం; పాత్రధారులు; * actress, n. f. నటి; అభినేత్రి; పాత్రధారిణి; * actual, adj. వాస్తవమైన; యదార్థమైన; నిజమైన; ** actual parameter, ph. [comp.] వాస్తవ పరామితి; యదార్థ పరామితి; A value, expression, or reference passed to a function or subroutine when it is called and which replaces or is bound to the corresponding formal argument; * actually, adv. వాస్తవంగా; యదార్థంగా; నిజంగా; * actuator, n. ఒక వస్తువుని కదిపే సాధకం; * acumen, n. ఆలోచనలో చురుకుతనం; బుద్ధి సూక్ష్మత; బుద్ధి తీక్షత; * acupuncture, n. చైనా దేశంలో పుట్టిన, సూదులతో పొడిచి చేసే ఒక రకం వైద్య విద్య; * acute, adj. లఘు; తీవ్ర; తీక్షణ; తరుణ; నిశిత; ఉదాత్త; (ant.) chronic; obtuse; grave; ** acute angle, ph. లఘుకోణం; అంతర్లంబ కోణం; ** acute angled triangle, ph. లఘుకోణ త్రిభుజం; అంతర్లంబ త్రిభుజం; ** acute condition, ph. ఉదాత్త పరిస్థితి; తీక్షణ పరిస్థితి; ** acute disease, ph. తరుణ వ్యాధి; ఉదాత్త వ్యాధి; ** acute pain, ph. లఘు శూల; తీవ్ర వేదన; దుస్సహ బాధ; ** acute water shortage, ph. తీవ్రమైన నీటి ఎద్దడి; తీవ్రమైన నీటి కొరత; * acyclic, adj. అచక్రీయ; |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==Part 3: ad-af== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * A. D., Anno Domini; క్రీస్తు శకం; సాధారణ శకం; * ad, n. see advertisement; * * adage, n. లోకోక్తి; [[సామెతలు|సామెత]]; సామెం; సామ్యం; నుడికారం; పలుకుతీరు; * adamant, adj. వజ్ర; హీర; కఠోర; దృఢ; మొండి పట్టు గల; తన అభిప్రాయాన్ని మార్చుకోడానికి ఇష్టపడని; ** adamant attitude, ph. మొండి వైఖరి; ** adamantine glue, ph. వజ్రలేపనం; a cementing material that was used in India before the advent of Portland cement; * Adam's apple, n. కంఠమణి; కుత్తిక్కాయ; గొంతుక పోక; మనం మాట్లాడేటప్పుడు, మింగేటప్పుడు గొంతుకలో పైకి కిందకి కదలుతూన్నట్టు కనిపించేది; ఇది మగవారిలో ఎక్కువ స్పుటంగా కనిపిస్తుంది; * adapt, v. i. అవలంబించు; సమయానుకూలంగా ప్రవర్తించు; ఇముడు; * adapt, v. t. ఇముడ్చు; సమయానుకూలంగా మార్చు; * adaptability, n. ఇమిడిక; * adaptation, n. [biol.] ఉపయోజనం; సంధానపరచడం; ఇమడ్చడం; * adapter, n. సంయోక్త; సంయోజకం; వివిధ లక్షణాలున్న పరికరాలని తగిలించడానికి వాడే సంధి పరికరం; ** electrical adapter, ph. విద్యుత్ సంయోక్త; * add, v. t. కూడు; కలుపు; చేర్చు; సంకలించు; * addendum, n. అనుబంధం; పరిశిష్టం; తరువాత చేర్చబడినది; * adder, n. (1) [comp.] సంకలని; కూడిక చేసే సాధనం; (2) [[కట్లపాము]]; ** full adder, ph. పూర్ణ సంకలని; ** half adder, ph. అర్ధ సంకలని; ** parallel adder, ph. సమాంతర సంకలని; ** serial adder, ph. శ్రేణిక సంకలని; [[File:Full-adder_logic_diagram.svg|thumb|Full-adder=పూర్ణ సంకలని- తార్కిక చిత్రం]] [[File:Agkistrodon_contortrix_mokasen_CDC.png|thumb|adder=అమెరికాలో కనిపించే ఏడర్అనే పాము]] * addict, n. వ్యసని, వ్యసనదాసుడు; మందుభాయి; హాని చేసే అలవాటుకి బానిస అయిన వ్యక్తి; * addition, adj. కూడిక; సంకలన; ** addition table, ph. [math.] కూడిక పట్టీ; (rel.) multiplication table; * addition, n. (1) కూడిక; సంకలనం; కలయిక; (2) చేర్చబడ్డది; ** in addition, ph. మీదు మిక్కిలి; పైపెచ్చు; ఇంకా; దీనికి తోడు; * addition, v. t. కూడుట; కలుపుట; చేర్చుట; సంకలించుట; * additional, adj. అదనపు; అధి; ** additional gods, ph. అధిదేవతలు; * additive, adj. సంకలనాత్మక; సంకలిత; ** additive property, ph. సంకలిత లక్షణం; సంకలిత స్వభావం; సంకలిత ధ్రర్మం; * additive, n. సంకలితం; కలపబడ్డ వస్తువు; నిల్వ చెయ్య డానికో, పోషకశక్తి పెంచడానికో, తదితర కారణాలకో ఆహారంలో కలిపే పదార్థం; ** food additive, ph. ఆహార సంకలితం; ఆహారంలో ఉద్దేశపూర్వకంగా కలపబడ్డది; * additivity, n. సంకలనీయత; * address, n. (1) విలాసం; చిరునామా; వక్కణ; (2) సంబోధన; పిలుపు; (3) ఉపన్యాసం; ప్రసంగం; ** address field, ph. [comp.] విలాస క్షేత్రం; ** address part, ph. [comp.] విలాస భాగం; ** address space, ph. విలాస నిచయం; The range of addresses which a processor or process can access, or at which a device can be accessed; ** absolute address, ph. [comp.] నిస్థర విలాసం; నిరపేక్ష విలాసం; ** base address, ph. [comp.] మూల విలాసం; ** effective address, ph. [comp.] ఉపయుక్త విలాసం; ** symbolic address, ph. [comp.] సంకేతిక విలాసం; * addressee, n. చిరునామాదారు; సంబోధితుడు; * address, v. t. (1) సంబోధించు; (2) ప్రసంగించు; (3) పిలుచు; (4) పట్టించుకొను; * addressing, n. [comp.] విలసీకరణం; * adenitis, n. శోషశోఫ; శోషరస గ్రంథుల వాపు; * adequacy, n. సరిపోవుట; పర్యాప్తత; * adequate, adj. (1) చాలినంత; సరిపడినంత; తగినంత; తగుమాత్రం; (2) బాగానే ఉన్న; * adhere, v. i. ఆశ్రయించి ఉండు; అంటుకొని ఉండు; అనుసరించు; అవలంబించు; * adherents, n. ఆశ్రీతులు; పక్షయులు; * adhesive, n. బంక; జిగురు; జింక; అంటింత; అంటించడానికి పనికొచ్చేది; ** adhesive forces, ph. అసంజన బలాలు; * ad hoc, adj. తదర్థ; పెట్టు; ఒక పని కోసం నియమించబడ్డ; ** ad hoc auspicious time, ph. పెట్టు ముహూర్తం; అనగా, పంచాంగంలో ఉన్న నిర్ధిష్ట ముహూర్తం కానిది; ** ad hoc committee, ph. తదర్థ కమిటీ; ఒక పని కోసం నియమించబడ్డ కమిటీ; * adiabatic, adj. [phy.] స్థిరోష్ణక; అతాపక; ఒక పదార్థం యొక్క ఉష్ణోగ్రత మారకుండా దాని ఘనపరిమాణం కాని పీడనం కాని మార్చగల; * ad infinitum, n. నిరవధికం; పదే పదే జరిగేది; అంతులేకుండా జరిగేది; * adipose, adj. కొవ్వుకి సంబంధించిన; ** adipose tissue, ph. కొవ్వు కణరాసి; కొవ్వు టిష్యూ; * adipose, n. కొవ్వు; ఘనీభవించిన చమురు; * adjacent, adj. పక్కన ఉన్న; పక్క; ఆసన్న; సమీప; సన్నిహిత; సాన్నిధ్య; సంలగ్న; ** adjacent angle, ph. [math.] ఆసన్న కోణం; సన్నిహిత కోణం; * adjective, n. విశేషణం; నామవాచకం యొక్క లక్షణాన్ని విశదీకరించేది; ** verbal adjective, ph. క్రియాజన్య విశేషణం; క్రియ నుండి పుట్టిన విశేషణం; (ex. He is annoying me అన్నప్పుడు annoying క్రియ, కాని I have an annoying brother అన్నప్పుడు the same "annoying" is an adjective; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''Usage Note: Adjectives''' * --- In English, adjectives absolutely have to be in the order shown here: opinion-size-age-shape-color-origin- material-purpose, followed by a noun. Example: a lovely little old rectangular, green, French silver whittling knife. “Green great dragons” is not correct. It should be “great green dragons.” Lovely little baby is correct. Other correct usages are: Beautiful large round wooden table, Big blue eyes, A small black plastic bag, old white cotton shirt; |} * * adjoint, adj. [math.] అనుబంధ; సామీప్య; పక్కన ఉన్న; ** adjoint equation, ph. [math.] అనుబంధ సమీకరణం; ** adjoint operator, ph. [math.] అనుబంధ పరికర్త; In mathematics, specifically in functional analysis, each bounded linear operator on a complex Hilbert space has a corresponding Hermitian adjoint (or adjoint operator); * adjournment, n. (1) వాయిదా వెయ్యడం; (2) సమావేశాన్ని ముగించడం; * adjure, v. t. ప్రమాణం చేయించు; ఒట్టుపెట్టించు; * adjust, v. i. ఇముడు; సరిపెట్టుకొను; సర్దుకొను; * adjust, v. t. సర్దు; సర్దుబాటుచేయు; సరిపుచ్చు; పరిష్కరించు; సవరించు; సరిదిద్దు; సరిచేయు; * adjustable, adj. సమాయోజ్య; వ్యవస్థాప్య; * adjustment, n. సర్దుబాటు; సవరణ; సరిదిద్దిక; పరిష్కారం; * adjuvant, n. (1) సహాయక ఔషధం; ఒక ఔషధం తరువాత వాడే ఔషధం;(2) అనుపానం; ఒక ఔషధంతో పాటు తాగే ద్రవం; * ad lib, adv. ఆశువుగా చెప్పేది; ముందుగా తయారవకుండా అప్పటికప్పుడు కల్పించి చేసిన (నటన; ప్రసంగం; కవిత్వం); * administer, v. t. (1) పాలించు; పరిపాలించు; నడుపు; జరిపించు; సంబాళించు; (2) వాడు; ఉపయోగించు; (3) మందుని ఇచ్చు; * administration, n. పాలన; హయాం; పరిపాలన; ఏలుబడి; ** administration of justice, ph. న్యాయ పరిపాలన; * administrative, adj. పరిపాలక; * administrator, n. m. పాలకుడు; పరిపాలకుడు; వ్యవస్థాపకుడు; f. పాలకి; పరిపాలకి; * admirable, adj. మెచ్చదగ్గ; హర్షింపదగ్గ; శ్లాఘనీయ; * admiration, n. మెప్పుకోలు; హర్షణ; * admire, v. t. మెచ్చుకొను; హర్షించు; శ్లాఘించు; * admission, n. (1) ప్రవేశం; (2) ఒప్పుకోలు; ఒప్పుకోవడం; గ్రహణం; * admission fee, n. ప్రవేశ రుసుం; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''Usage Note: admission and admittance *---Admission is the price you pay to go into a place like cinema or museum: The price of admission is Rs. 10.00. Admittance is the permission that you need in order to enter a place or organization: No Admittance!''' |} * * admit, v. i. ఒప్పుకొను; అంగీకరించు; * admit, v. t. (1) ప్రవేశపెట్టు; రానిచ్చు; (2) దఖలు చేయు; * admittance, n. ప్రవేశించడానికి అనుమతి; ** no admittance, ph. ప్రవేశించడానికి అనుమతి లేదు; * admonish, v. t. మందలించు; అదమాయించు; హెచ్చరించు; * admonition, n. మందలింపు; అదమాయింపు; హెచ్చరిక; గద్దింపు; * ado, n. (ఎడూ) ఆర్భాటం; హడావిడి; గాభరా; కంగారు; గందరగోళం; గొడవ; * adobe, n. (ఎడోబీ) (1) పచ్చి ఇటిక; ఎండిన ఇటిక; (2) మట్టిని, గడ్డిని కలిపి కట్టిన గోడల ఇల్లు; * adolescent, n. (1) m. బాలుడు; కుమారుడు; (2) ) f. బాలిక; కుమారి; తరుణి; * adolescence, n. కౌమారం; అపరిపక్వత; కిశోరావస్థ; పదమూడు నుండి పదిహేడు సంవత్సరాల వయస్సు; * adopt, v. i. (1) స్వీకరించు; అంగీకరించు; అవలంబించు; (2) పెంచుకొను; దత్తత చేసుకొను; దత్తు తీసుకొను; * adoption, n. (1) దత్తత స్వీకారం; పెంపకం; (2) అంగీకారం; * adoptive, adj. దత్తు; ** adoptive son, ph. దత్తుపుత్రుడు; * adorable, adj. ముద్దులొలుకుతున్న; * adoration, n. వల్లమాలిన అభిమానం; * adorn, v. t. అలంకరించు; * adrenal, adj. [med.] ఉపవృక్క; ఆండక; (ety) Latin, on the kidney, * adrenal gland, ph. [biol.] ఉపవృక్క గ్రంథి; వృషణకం; * adrenaline, n. [med.] ఉపవృక్కి; ఆండకి; శరీరంలో తయారయే ఒక రసాయనం; (note) The Parke-Davis pharmaceutical company succeeded in registering Adrenaline as a trademark for its brand of adrenaline hormone. So American scientists use the generic Greek word "epinephrine" which means the same thing; [[File:Illu_adrenal_gland.jpg|thumb|adrenal gland = మూత్రపిండాల మీడ టోపీలా ఉన్న ఉపవృక్క గ్రంథి]] * * adrift, adj. లంగరులేని; తాడుతెగిన; కొట్టుకొని పోతూ ఉన్న; అసహాయ; * adsorption, n. అధిశోషణం; అధిచూషణం; * adulation, n. ముఖస్తుతి; ఇచ్చకం; * adulatory, adj. ఇచ్చకపు; * adult, adj. (1) పెద్ద; ఎదిగిన; వయస్సు వచ్చిన (2) వయోజన; ** adult education, ph. వయోజన విద్య; ** adult stage, ph. ప్రౌఢ దశ; * adult, n. పెద్ద; పెద్ద మనిషి; యుక్త వయస్సు వచ్చిన వ్యక్తి; m. వయోజనుడు; యుక్త వయస్కుడు; తరుణ వయస్కుడు; ** average adult, ph. సగటు వయోజనుడు; * adulteration, n. కల్తీ; కారాకూరం; * adultery, n. వ్యభిచారం; రంకుతనం; రంకు; రంకాట; (rel.) పారదార్యం is sexual relation with another man's wife; * adulthood, n. పెద్దతనం; యవ్వనం; వయసు; వయోదశ; * advance, n. బయానా; అగావు; కొనుగోలుకి ముందు ఇచ్చే సొమ్ము; లావణి; సంతకారం; * advance, v. i. ముందుకి జరుగు; అభివృద్ధి చెందు; * advance, v. t. జరుపు; ప్రతిపాదించు; అభివృద్ధి చేయు; * advanced, adj. పెద్ద; ఆధునిక; ఉన్నత; సునిశితోన్నత; ** advanced methods, ph. ఆధునిక పద్ధతులు; ** advanced stage, ph. సునిశోన్నత స్థాయి; ** advanced studies, ph. పెద్ద చదువులు; * advancement, n. బాగుపడడం; ముందుకి వెళ్ళడం; ముందజ; ముందడుగు; పురోభివృద్ధి; పురోగతి; పురోగమనం; ప్రగతి; అభ్యున్నతి; * advantage, n. లాభం; సఫలత; అనుకూలత; సప్రయోజనం; సౌలభ్యం; ఉపయుక్తి; ఇతవు; ** advantages and disadvantages, ph. ఇతవులు, ఇక్కుపాట్లు; లాభాలు, నష్టాలు; * adventitious, adj., (1) సంభవించే; ఆకస్మిక; (2) బయటి; ఆగంతుక; (3) అబ్బురపు; సహజం కాని; ** adventitious buds, ph. [bot.] అంటు మొగ్గలు; ** adventitious roots, ph. అంటు వేళ్లు; అబ్బురపు వేళ్లు; ఊడలు; * adventure, n. సాహస కృత్యం; * adverb, n. క్రియా విశేషణం; క్రియ యొక్క లక్షణాన్ని తెలియజేసేది; * adversary, n. విరోధి; ఎదిరి; ప్రతిపక్షి; శత్రువు; ప్రతిరోధి; * adverse, adj. ప్రతికూల; ప్రతికూలమైన; వ్యతిరేక; * adversity, n. దుర్దశ; కష్టాలు; దురదృష్టం; * advertise, v. t. ప్రకటించు; సాటించు; ఆఖ్యానించు; వ్యజించు; * advertisement, n. వ్యాపార ప్రకటన; సాటింపు; అఘోషణిక; ఉపఘోషణం; ఘోషణ ప్రకటన; డబ్బు ఇచ్చి చేసే ప్రకటన; * advice, n. సలహా; హితవు; * advise, v. t. సలహా ఇచ్చు; చెప్పు; * adviser, n. m. సలహాదారుడు; హితైషి; * advocacy, n. అధివక్తృత్వం; పరార్ధవాదం; అనుకూలవాదం; ఒకరి తరఫున వాదించడం; * advocate, n. అధివక్త; ఒక పనిని ఒక విధంగా చెయ్యాలంటూ గట్టిగా మద్దత్తు ఇచ్చి మాట్లాడే వ్యక్తి; * adze, n. బాడిస; తక్షణి; చిరు గొడ్డలిని పోలిన వడ్రపు పనిముట్టు; * aegis, n. గొడుగునీడ; ఛత్రచ్ఛాయ; సంరక్షణ; కవచం; రక్షణ; కాపుదల; negotiations were conducted under the aegis of the UN; * aeration, n. వాయుప్రసరణం; * aerial, adj. గాలిలో ఉండే; పైనుండి కనబడే; ** aerial roots, ph. ఊడలు; భూమిలో కాకుండా గాలిలోఉండే వేళ్ళు; ** aerial view, ph. * aero, pref. వైమానిక; ఛదన; * aerobes, n. గాలిలో బతికే సూక్ష్మజీవులు; see also anaerobes; * aerobic exercise, ph. శరీరానికి ఆమ్లజనిని విస్తారంగా సరఫరా చెయ్యడానికి అనువైన వ్యాయామం; * aerosols, n. pl. తుషారేణువులు; తుషార రూపంలో ఉన్న రేణువులు; రేణుతుంపరలు; tens of millions of specks of solid particles and liquid droplets of matter suspended in air are known as aerosols; * affability, n. కలుపుకోలుతనం; మర్యాద; * affair, n. వ్యవహారం; తంతు; తతంగం; కలాపం; ** love affair, ph. ప్రేమ వ్యవహారం; ప్రేమ కలాపం; సరసోదంతం; రానికి తంతు; ** secret affair, ph. రహస్య కలాపం; * affect, v. t. మార్పు కలిగేలా చెయ్యడం; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''Usage Note: affect and effect *---Use the verb affect to talk about making changes, and the noun effect to talk about the result of changes. Do you think the changes in the law affect us? I do not know what effect it will have on our life.''' |} * * affection, n. అభిమానం; అనురాగం; అనురక్తి; రాగం; మమకారం; మక్కువ; * afferent, adj. అంతర్ముఖ; స్పర్శకి సంబంధించిన; శరీరాంగములనుండి మెదడు దిశలో వెళ్లే; (ant.) efferent; ** afferent nerves, ph. [phys.] అంతర్ముఖ నాడులు; స్పర్శ నాడులు; శరీర అవయవాలనుండి వెన్నుపామువైపు వాకేతాలని మోసుకెళ్లే నాడులు; * affidavit, n. ప్రమాణ పత్రం; హలఫ్ నామా; ప్రమాణపూర్వకముగా న్యాయాధిపతియెదుట వ్రాసి సంతకముచేసియిచ్చినది; * affiliated, adj. అనుబంధించబడ్డ; అనుబంధ; అనుబద్ధ; * affinity, n. అనురాగం; స్నేహాకర్షణ; ఆపేక్ష; చెలిమి; మైత్రి; ఆకర్షణ; సంబంధం; * affirm, v. t. రూఢిపరచు; ధ్రువపరచు; నొక్కివక్కాణించు; ప్రమాణ పూర్వకంగా వాగ్దానం చేయు; * affix, n. అంటు; ప్రత్యయం; * affix, v. t. అంటించు; తగిలించు; చేర్చు; * afflictions, n. కడగండ్లు; ఇబ్బందులు; కష్టాలు; పరితాపాలు; ** afflicted person, ph. పరితాపి; ఉపతాపి; see also patient; * affluence, n. ఐశ్వర్యం; భాగ్యభోగ్యాలు; సంపద; సిరిసంపద; భాగ్యం; సుభిక్షం; * affluent, adj. (1) సంపన్న; ధనిక; కలిమి గల; ధనస్వామ్య; (2) ప్రవాహశీల; ప్రవాహానికి అనుకూలంగా ఉన్న; పుష్కలంగా ఉన్న; ** affluent society, ph. ధనికవర్గ సమాజం; సిరిసంపద లతో ఉన్న సమాజం; ధనస్వామ్య సమాజం; * afforestation, n. ఆటవీకరణ; * affricates, n. [ling.] స్పర్శములుగా మొదలయి ఊష్మ శబ్దాలుగా అంతం అయేవాటిని సూచించే అక్షరాలు; ఉదా. దంత్య చ, జ లు; * aflatoxins, n. pl. తినే పదార్థాలకి పట్టే ఒక రకం బూజులో ఉండే విష పదార్థాలు; Aflatoxins are a family of toxins produced by certain fungi that are found on agricultural crops such as maize (corn), peanuts (groundnuts), cottonseed, and tree nuts. The main fungi that produce aflatoxins are ''Aspergillus flavus'' and ''Aspergillus parasiticus,'' which are abundant in warm and humid regions of the world; * aforesaid, adj. సదరు; పైన చెప్పిన; * after, adv. తరవాత; పిమ్మట; తదనంతరం; * afterbirth, n. జరాయువు; మావి; ప్రసవం అయిన తర్వాత బయటకు వచ్చే "బిడ్డసంచి"; placenta; * afternoon, n. అపరాహ్నం; మధ్యాహ్నం; * afterthought, n. అంతరాలోచన; అనుచింతన; తరువాత పుట్టిన ఆలోచన; * afterwards, adv. తరువాత; తర్వాత; దరిమిలా; అనంతరం; తదనంతరం; పిదప; పిమ్మట; ఆనక; * afterword, n. తుదిమాట; పుస్తకం మొదట్లో రాసేది "ముందు మాట" అయితే, చివర రాసేది "తుదిమాట"; |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==Part 4: ag-ak== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * again, adv. మళ్లా; తిరిగి; మరల; మరిన్నీ; వెండియు; ** again and again, ph. మళ్లా మళ్లా; పదే పదే; పలుమార్లు; చీటికీ మాటికీ; * against, adv. విరుద్ధంగా; ప్రతికూలంగా; ఎదురుగా; * agar, n. అగార్, అగార్ అగార్; జున్నుగడ్డి; సముద్రపు నాచు నుండి తీసే ఒక రకమైన చక్కెర వంటి పదార్థం; ప్రయోగశాలలో సూక్ష్మజీవులని పెంచడానికి విరివిగా వాడే మాధ్యమం; వంటవస్తువులు పేరుకుని గట్టి పడడానికి విరివిగా వాడతారు; జున్నుపాలు దొరకకపోతే అగార్ ని పాలల్లో కలిపి జున్ను చెయ్యవచ్చు; అర లీటరు పాలు మరిగించి, అందులో 10 గ్రాముల అగార్ కలిపి, రుచికి 10 చెంచాల చక్కెర, సువాసనకి ఏలకపొడి వేసి బాగా కలిపి లోతుగా ఉన్న పళ్లెంలో పోసి గంట సేపు చల్లారనిస్తే గట్టి పడి జున్ను తయారవుతుంది; * agaricus, n. కుక్కగొడుగు; పుట్టగొడుగులలో తినడానికి పనికిరాని రకాన్ని కుక్కగొడుగు అంటారు; (rel.) mushroom; * agaricaceous, adj. కుక్కగొడుగుకి సంబంధించిన; * agate, n. గోమేధికం; ఒక విధమైన రత్నం; ఇదే జాతి రాతితో కల్వాలు, పొత్రాలు కూడా చేస్తారు; రసాయనికంగా "సిలికాన్‍ డై ఆక్సైడ్‍" [[File:Agate_banded_750pix.jpg|thumb|right|గోమేధికం]] * agave, n. కిత్తనార; కిత్తలి; మొగలి ఆకారంలో ఉండే ఒక తుప్పకలబందని పోలిన మొక్క; ఈ మొక్క దక్షిణ అమెరికాలో విస్తారంగా పెరుగుతుంది; ఈ మొక్క నుండే టెకీలా అనే మాదక ద్రవ్యాన్ని తయారు చేస్తారు; [bot.] Agave tequilana; Agave americana; [[File:Agave_americana_R01.jpg|thumb|Agave_americana=కిత్తలి]] * age, n. (1) వయస్సు; ప్రాయం; పరువం; (2) యుగం; కాలం; తరం; ** age old, ph. పురాతనమయిన; బూజు పట్టిన; ** chronological age, ph. తిథివారీ వయస్సు; కాలక్రమణ వయస్సు; ** mental age, ph. మానసిక వయస్సు; ** Neolithic age, ph. కొత్త రాతియుగం; నవశిలా యుగం; ** old age, ph. ముసలితనం; వార్ధక్యం; ముదిమి; పెద్ద వయస్సు; * age, v. t. ఊరబెట్టు; నిల్వ చేయు; * aged, adj. (1) వయసెక్కిన; ముసలి; (2) నిల్వచేయబడిన; * aged, n. ముదుసలి; ముదుక; ముసలి; * agency, n. (1) ఏజన్సీ; ప్రాతినిధ్యం; (2) మన్యప్రాంతం; * agenda, n. (1) చర్చనీయాంశ క్రమణిక; కార్యక్రమ క్రమం; సభానుక్రమం; (2) అంతర్గతమైన కోరిక; మనస్సులో ఉన్న కోరిక; మనోభీష్టం; * agent, n. (1) ప్రతినిధి; ముక్త్యారు; మధ్యవర్తి; కర్త; కారకి; కారకం; కారకుడు; కర్మచారుడు; చేతవాను; ఏజంటు; (2) [comp.] కారకర్మ; ఏజంటు; An automatic program that is designed to operate on the user’s behalf, performing a specific action in the background; ** aggravating agent, ph. ఉద్దీపకం; ప్రకోపకం; ** gelling agent, ph. జల్లీకరణ కారకి; ** thickening agent, ph. చిక్కదన కారకి; ** stabilizing agent, ph. స్థిరీకరణ కారకి; * agglutinant, n. బంక; జిగురు; అంటించడానికి ఉపయోగించే పదార్థం; * agglutination, n. విరగడం; గుచ్ఛకరణం; రక్తంలో ప్రతికాయాలు, ప్రతిజనులు కలసినప్పుడు రక్తం పాలు విరిగినట్లు విరిగిపోవడం; * agglutinative, adj. [ling.] మాట తరువాత ప్రత్యయములు చేరెడి; ఉదా. తెలుగు; see also inflectional; * agglutinin, n. ఈ ప్రతికాయం రక్తంలో ఉంటే రక్తంలోని ఎర్ర కణాలు పాలు విరిగినట్లు విరిగి ఉండకట్టి పోతాయి; * agglutinogen, n. రక్తంలో ప్రతికాయాల ఉత్పత్తికి దోహదం చేసే పదార్థం; * aggrandizement, n. ఆత్మస్తుతి; ఆత్మ ప్రశంస; స్వోత్కర్ష; సొంత బాకా; డబ్బా; ** mutual aggrandizement, ph. పరస్పర డబ్బా; ** self aggrandizement, ph. సొంత డబ్బా; ఆత్మస్తుతి; స్వోత్కర్ష; * aggravate, v. t. పరిస్థితిని ప్రకోపింపజేయు; పాడుగా ఉన్న పరిస్థితిని ఇంకా ప్రకోపింపజేయు; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''Usage Note: aggravate, irritate, annoy *---A problem or situation is aggravated, but a person is annoyed or irritated.''' |} * * aggravation, n. ప్రకోపన; ఉద్రేకం; ఉద్దీపన; (ant.) amelioration; * aggregate, n. (1) వెరసి; మొత్తం; (2) సముదాయం; సమూహం; సముచ్ఛయం; (3) కంకర; చిన్న రాళ్లు; * aggregated, adj. సంకలిత; కూడగట్టిన; * aggregation, n. సముదాయం; సమాహారం; * aggression, n. (1) దూకుడు; దూకుడుతనం; (2) ఆక్రమణ; దురాక్రమణ; * aggressiveness, n. చొరవ; జోరు; ఉదుటు; దూకుడుతనం; * aggrieved, adj. నష్టపడ్డ; దుఃఖపెట్టబడ్డ; * agile, n. చురుకైన, చలాకీ అయిన; కుప్పిగంతులు వేసే; * agility, n. లాఘవం; లాఘవత్వం; చెంగత్వం; చురుకుతనం; * agitate, v. t. త్రచ్చు; మథించు; చిలుకు; వేదించు; * agitated, adj. క్షుభితం; ఘూర్ణితం; * agitation, n. వేదన, ఆవేదన; క్షోభ; ప్రక్షోభము; కలత; కలవరం; ఆందోళన; * agitator, n. (1) ఆధూతి; సంక్షోభిని; గరిటె వంటి తిప్పే సాధనం; (2) ఆందోళనకారి; * agnostic, n. అజ్ఞేయుడు; దేవుడు ఉన్నాడా లేడా అన్న విషయం ఇదమిత్థంగా తేల్చలేమని నమ్మే మనిషి; see also atheist; * ago, adj. ఏదైనా విషయం ఎంత కాలం కిందట జరిగిందో తెలియజేయడానికి వాడే మాట; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''Usage Note: ago, for, since *---Use ago to show how far back in the past something happened. Always use it with verbs in the simple past: I came here a year ago. Use for and since in the present perfect to talk about a situation that began in the past and continues in the present. Since is used with dates: I have lived here since 1970. I have lived here for ten years.''' |} * * agranulose, n. pl. [biol.] కణికరహితాలు; కణిక లేని జీవకణాలు; * agrarian, adj. కార్షిక; వ్యావసాయిక, పాడిపంటలకు సంబంధించిన; పొలాలకి సంబంధించిన; * agree, v. i. (1) సమ్మతించు; ఒప్పుకొను; ఒడంబడు; అంగీకరించు; (2) ఏకీభవించు; * agreement, n. (1) సమ్మతి; ఒప్పుదల; ఒప్పందం; ఒడంబడిక; ఒప్పుకోలు; ఒప్పాచారం; అంగీకారం; అంగీకృతి; రాజీ; (2) ఏకీభావం; (3) కరారునామా; పురోణి పత్రం; * agricultural, adj. వ్యవసాయపు; వ్యావసాయిక; పంటల; దోహద; ** agricultural country, ph. వ్యావసాయిక దేశం; ** agricultural field, ph. వ్యవసాయపు భూమి; పొలం; చేను; ** agricultural science, ph. వ్యవసాయ శాస్త్రం; దోహద శాస్త్రం; * agriculture, n. వ్యవసాయం; ** shifting agriculture, ph. పోడు వ్యవసాయం; * agronomy, n. క్షేత్రశాస్త్రం; * ague, n. (ఏగ్యు) ఒక రకం చలిజ్వరం; * AI, n. కృతక ప్రజ్ఞ; విశ్వామిత్ర వివేకం; * aid, n. సహాయము; * aid, v. t. సహాయము చేయు; ** aid and abet, ph. కుమ్మక్కు; * aide, n. ఉపకారి; సహాయకారి; పెద్ద ఉద్యోగులకి కుడి భుజంగా ఉండి సహాయం చేసే వ్యక్తి; * AIDS, n. Acquired Immune Deficiency Syndrome; రక్తం వైరస్ తో కలుషితం అవడం వల్ల వచ్చే ఒక ప్రాణాంతకమైన రోగం; * ailment, n. వ్యాధి; రోగం; జబ్బు; ** puerperal ailment, ph. సూతికా రోగం; పురిటి జబ్బు; * aim, n. గమ్యం, ధ్యేయం; గురి; లక్ష్యం; ** aim of human life, ph. పురుషార్థం; మానవ జీవితపు ధ్యేయం; * aimless, adj. అగమ్య; నిరర్థక; నిష్ప్రయోజన; లక్ష్యరహిత; దిక్కుమాలిన; * air, adj. (1) వాయు; వాత; పవన; గాలి; (2) విమాన; వైమానిక; ** air blast, ph. వాయు విస్ఫోటనం; ** air bubble, ph. గాలి బుడగ; ** air conditioner, ph. వాత నియంత్రిణి; ** air conditioning, ph. వాతనియంత్రణం; వాతానుకూల్యకరణం; ** air passage, ph. వాయు మార్గం; గాలి గంత; ** air pump, ph. వాత రేచకం, ** air sac, ph. వాయు కోశం; * airbase, ph. విమాన స్థావరం; * airplane, aeroplane, (Br.) n. విమానం; * air, n. గాలి; వాయువు; వాతం; పవనం; ** residual air, ph. అవశిష్ట వాయువు; * air, v. t. (1) ఆరబెట్టు; (2) భావాలని వ్యక్తపరచు; (3) రేడియో తరంగాలని ప్రసారం చేయు; * airbase, ph. విమాన స్థావరం; * aircraft, n. విమానం; గాలిలో ఎగరగలిగే యంత్రం; ** aircraft carrier, ph. విమాన వాహకి; * air-filled, adj. పవన కుంభిత; వాయు కుంభిత; గాలితో నింపిన; * air-hostess, n. గగన సఖి; ఆకాశ కన్య; * airless, adj. నిర్వాత; నివాత; గాలిలేని; * airline, n. విమానంలో ప్రయాణీకులని వివిధ ప్రదేశాలకు తీసుకువెళ్ళే కంపెనీ; * airliner, n. ప్రయాణీకులని వివిధ ప్రదేశాలకు తీసుకువెళ్ళే విమానం; * airmail, n. విమానపు టపా; * airplane, aeroplane, (Br.) n. విమానం; ఇంజను, రెక్కలు ఉండి ఎగిరే యంత్రం; * airport, n. విమానాశ్రయం; ప్రయాణీకుల విమానాలు ఆగే స్థలం; * airstrike, n. విమానపుదాడి; విమానాలతో దాడి చేసి బాంబులు పడెయ్యడం; * airstrip, n. విమానాలు ఎగరడానికి దిగడానికీ చదును చేసిన ప్రదేశం; * aisle, n. నడవ; నడక; ఇటూ అటూ ఉండే కుర్చీ వరసల మధ్య నడవడానికి ఉండే నడవ; see also verandah; * a.k.a., ph. ఉరఫ్, abbr. for also known as; |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==Part 5: al-am== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * al, suff. ఆల్; ఆల్డిహయిడు జాతికి చెందిన రసాయనాల పేరు చివర విధాయకంగా వచ్చే ప్రత్యయం; ఉదా. మెతనాల్, క్లోరాల్; ప్రొపనాల్; * alabaster, n. చంద్రకాంత శిల; విగ్రహాలు చెక్కడానికి వాడే ఒక రకం జిప్సం రాయి; రసాయనికంగా "కేల్సియం సల్ఫేట్‍"; దెబ్బలు తగిలినప్పుడు మూస వేసి కట్టడానికి వాడే "ప్లేస్టర్‍ అఫ్‍ పేరిస్‍" అన్నా ఇదే పదార్థం; * alarm, n. గడబిడ; హెచ్చరిక; తరతర; ఆమని; ప్రమాదాన్ని సూచించే ధ్వని; మేలుకొలుపు గంట; ** alarm clock, ph. గడబిడ గడియారం; ఆమని గడియారం; మేలుకొలుపు గడియారం; తరతర గడియారం; * alas!, inter. అయ్యయ్యో; అయ్యో; కటకటా; అక్కటా; రామరామా; శివశివా; హరిహరీ; * albeit, conj. అయినప్పటికీ; * albino, n. వర్ణరహితం, తెల్లని; పట్టుపాప; మెలనిన్ అనే రంగు పదార్థం లోపించడం వల్ల అతి తెల్లగా ఉన్న మనిషి కాని జంతువు కాని; * albumin, n. (1) శ్వేతకం; శ్వేతధాతువు; రక్తంలో ఉండే ఒక ప్రాణ్యం; (2) తెల్ల సొన; గుడ్డులో తెల్లని ద్రవ భాగం; * albuminuria, n. మూత్రములో శ్వేతధాతువు అధికంగా ఉండుట; * alchemist, n. పరుసవేది; సువర్ణయోగి; పాదరసం నుండి బంగారం చేయగలమనే అపోహ గల వ్యక్తి రసయోగి, ఆ ప్రక్రియ రసవాదం; * alchemy, n. పరుసవేదం; సువర్ణ యోగం; హేమతారక విద్య; ఇనుము వంటి క్షుద్ర ధాతువుల నుండి ’పరుసవేది’ సహాయంతో బంగారం వంటి మేలి ధాతువులని చేయగలమనే అపోహతో కూడిన కుశాస్త్రం; * alcohol, n. మద్యం, మద్యసారం; ఆల్కహాలు; ఒలంతం; లేదా ఓల్ అనే శబ్దంతో అంతమయే రసాయనం; రసాయన శాస్త్రంలో ఆల్కహాలు అనేది ఒక జాతి పదార్థాల పేరు. ఈ జాతి పదార్థాల పేర్లన్నీ ఓల్ శబ్దంతో అంతం అవాలని జెనీవాలో జరిగిన ఒక అంతర్జాతీయ సమావేశంలో అంతా ఒప్పుకున్నారు; ** methyl alcohol, ph. కరస్రారా; కాష్ఠాసవం; మెతనోలు; కాష్ఠోల్; ** rubbing alcohol, ph. ఉద్వర్తన ఒలంతం; మృష్టాలంతం; కషణోలంతం; కషణోల్; ** wood alcohol, ph. కాష్ఠోల్; కరస్రారా; మెతనోలు; * alcoholic, adj. మద్యపానీయ; ** alcoholic beverage, ph. మద్యపానీయం; ** alcoholic spirits, ph. మద్యార్కములు; మద్యాన్ని బట్టీ పట్టగా వచ్చే పదార్థాలు; * alcoholism, n. తాగుడు; తాగుబోతుతనం; మదాత్యం; * Alcor, n. అరుంధతి నక్షత్రం; సప్తర్షి మండలంలో ఒక నక్షత్రం; ఈ నక్షత్రం కంటికి కనిపిస్తే దృష్టి బాగున్నట్లు లెక్క అనే అభిప్రాయం అరేబియాలో కూడా ఉంది; 80 Ursae Majoris; [[File:dipper.jpg|thumb|right|250px-Alcor-in-Dipper.jpg]] * alcove, n. (1) గూడుగది; గోడని వెనక్కి జరిపి కట్టిన చిన్న గది; పంచపాళీ; (2) గజీబో; పొదరిల్లు; * Aldebaran, n. రోహిణి నక్షత్రం; వృషభ రాసిలో ఉన్న ఒక అరుణ మహాతార; "ఆల్ఫా టౌరీ"; ఆకాశంలో ప్రకాశమానమైన తారలలో ఒకటి; అరబిక్ భాషలో "అల్డెబరాన్ అంటే (కృత్తిక) తరువాత వచ్చేది" అని అర్థం; [[File:Taurus_constellation_map.svg|thumb|right|250px-Taurus_constellation]] * aldehyde, n. [[అలంతం]]; మధ్యలో ఒక కార్బనిల్‍ గుంపు ఉండి, మరొక ఉదజని, పక్కని ఒక R గుంపు ఉన్న ఆంగిక రసాయనం; పక్కనున్న R గుంపు కేవలం ఉదజని అణువు అయితే ఇది ఫార్మాల్డిహైడ్‍ అవుతుంది; ఈ జాతి రసాయనాల పేర్లన్నీ ఆల్ ధాతువుతో అంతం అవాలని జెనీవాలో ఒప్పందం జరిగింది; మెతనాల్, ప్రొపనాల్ మొదలయిన పేర్లు ఆలంతాలకి ఉదాహరణలు; * aldohexose, n. అలంతషడోజు; ఒక చివర ఆల్డిహైడు ఉన్న షడ్‍చక్కెర; ఆరు కర్బనపు అణువులు ఉన్న ఆల్డోజు అనే రసాయనం; గ్లూకోజు దీనికి ఒక ఉదాహరణ; C<sub>6</sub>H<sub>12</sub>O<sub>6</sub>; * ale, n. దినుసుల నుండి తయారు చేసే బీరు వంటి ఒక మద్యపానీయం; * alethe, n. ఎలితె పిట్ట; * alert, n. అప్రమత్తతతో ఉండమని చెప్పే హెచ్చరిక; * alfalfa, n. ఆల్ఫాల్ఫా; ఎంతో పోషక శక్తి గల చిక్కుడు జాతి మొక్క; [bot.] ''Medicago sativa'' of the Fabaceae family; * algae, n. pl. (ఆల్గే) నాచు; నీటి పాచి; శైవలాలు; * algebra, n. బీజగణితం; ** Boolean algebra, ph. బౌల్య బీజగణితం; * algebraic, adj. బీజ; బీజీయ; ** algebraic equation, ph. బీజ సమీకరణం; బీజీయ సమీకరణం; ** algebraic expression, ph. బీజ సమాసం; బీజీయ సమాసం; ** algebraic function, ph. బీజ ప్రమేయం; బీజీయ ప్రమేయం; * algebraically, adv. బీజీయంగా; * algorithm, n. అభియుక్తి; విధికల్పం; అల్గరిథం; గణిత సంబంధమైన సమస్యలని పరిష్కరించడానికి ఒక క్రమంలో చెయ్యవలసిన పనుల జాబితా; A detailed sequence of actions to perform to accomplish some task; * alias, n. మారుపేరు; మరోపేరు; ప్రతినామం; అపర నామం; నామాంతరం; ఉరఫ్; * alien, adj. లాతి; పరాయి; విదేశీ; పరదేశీ; అన్య; * alien, n. లాతివాడు; లాతీమరి; పరాయివాడు; విదేశీయుడు; పరదేశీయుడు; అన్యుడు; గ్రహాంతరవాసి; * alienate, v.t. అన్యాక్రాంతం చేయు; మనస్సు విరిచివేయు; * alienation, n. వైమనస్యత; లాతీకరణ; పరాయీకరణ; అన్యదేశీకరణ; దూరీకరణ; పరాధీనత; అన్యాక్రాంతం చెయ్యడం; పరాధీనం చెయ్యడం; * aliens, n. లాతులు; అన్యులు; పరాయివారు; తస్మదీయులు; విదేశీయులు; పరదేశీయులు; ఆగంతకులు;గ్రహాంతరవాసులు; * alight, v. i. (1) దిగు; వాలు; (2) కాలు; మండు; రగులు; (3) వెలుగు; ప్రకాశించు; * align, v. t. ఒక వరుసలో అమర్చు; * alignment, n. ఒక వరుసలో అమరిక; తిన్నగా అమరిక; సమరేఖనం; * aliment, n. (ఏలిమెంట్) ఆహారం; * alimentary, adj. పోషణకి సంబంధించిన; ఆహార సంబంధిత; ** alimentary canal, ph. అన్నవాహిక; ఆహారనాళం; జీర్ణనాళం; * alimony, n. మనోవృత్తి; భరణం; విడాకులిచ్చిన భార్యకు నెలనెలా భర్త ఇచ్చే భరణం; లేదా భర్తకు భార్య ఇచ్చే భరణం; see also palimony; * Alioth, n. అంగీరస నక్షత్రం; సప్తర్షి మండలంలో ఉన్న ఒక నక్షత్రం; గరిటె ఆకారంలో ఉన్న ఈ మండలంలో హస్తకం చివర నుండి మూడో నక్షత్రం; ఎప్సిలాన్‍ ఉర్సే మెజోరిస్‍; * alive, adj. (1) సజీవ; ప్రాణంతో ఉన్న; జీవంతో ఉన్న; (2) విద్యుత్ ప్రవాహంతో ఉన్న; * alizarin, n. రంగుల తయారీలో వాడే ఒక రసాయనం; C<sub>14</sub>H<sub>8</sub>O<sub>4</sub>; [Arabic. al asrah = juice]; జర్మనీలో రసాయనిక రంగుల వ్యాపారం పుంజుకొనక పూర్వం ఎర్రగోరింట, నీలి మొదలైన మొక్కల నుండి ఈ రకం రంగులు చేసేవారు; ** alizarin plant, ph. ఎర్రగోరింట మొక్క; * alkali, n. క్షారం; కారం; చౌడు; (ant.) acid; ** alkali cell, ph. క్షార ఘటం; ** alkali earth metal, ph. క్షార మృత్తిక లోహం; * alkaline, adj. క్షార; చౌటి; (ant.) acidic; ** alkaline earth, ph. క్షారమృత్తికం; ** alkaline earth metal, ph. క్షారమృత్తిక లోహం; ** alkaline soils, ph. చౌటి నేలలు; చౌడు భూములు; క్షారవతులు; * alkalinity, n. క్షారత; (ant.) acidity; * alkaloid, n. క్షారార్థం; (ety.) క్షారం వంటి పదార్థం; కాఫీలో ఉండే కెఫీన్‍, పుగాకులో ఉండే నికొటీన్‍, నల్లమందులో ఉండే మోర్ఫీన్‍ వగైరాలన్నీ ఉదాహరణలు; * all, adj. సర్వ; అఖిల; యావత్; అస్తమానూ; నానా; ** all Andhra, ph. యావదాంధ్ర; అఖిలాంధ్ర; ** all hands meeting, ph. సర్వజనీన సమావేశం; సర్వసభ్య సమావేశం; అఖిల జన సమావేశం; ** all in all, ph. మొత్తం మీద; ** all India, ph. యావద్భారత; అఖిల భారత; ** all morning, ph. పొద్దస్తమానూ; ** all party conference, ph. సర్వపక్ష సమావేశం; ** all round, ph. సర్వతోముఖ; పరిపూర్ణ; * all, pron. అందరూ; అంతా; అన్నీ; యావత్తూ; సమస్తం; ** all of us, ph. (1) అందరం; మనమంతా; (2) మేమంతా: ** one and all, ph. ఆబాలగోపాలం; ** compared to all, ph. అందరికన్నా; * all right, adj., adv. బాగానే ఉంది; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''Usage Note: all right and alright *---All right is the usual way to say it: all right, let us go. Alright is considered less formal.''' |} * * allegation, n. అభియోగం; ఆరోపణ; నేరారోపణ; నిందారోపణ; ** false allegation, ph. అభిశాపం; * allege, v. t. అభియోగించు; ఆరోపించు; * alleged, n. అభియోక్త; అభియోగి; అభియుక్తుడు; * allegiance, n. విశ్వాసపాత్రత; ప్రభుభక్తి; రాజభక్తి; ఒక ప్రభుత్వం ఎడల కాని, వ్యక్తి ఎడల కాని నమ్మక ద్రోహం తలపెట్టకుండా ప్రవర్తించడం; * allegory, n. (1) అర్థవాదం; అలిగొరి; ఒక ముఖ్యమైన విశేషాన్ని గాని, పారమార్థిక సత్యాన్ని గాని, నీతిని గాని తెలియజేయడానికి ఉపయోగించే సాహిత్య ప్రక్రియ. ఒక భావాన్ని పాత్రగా మార్చడం అలిగరి. ‘సమయం, సందర్భం కాకుండా ఇదేమిటి’ అనిపించే విధంగా చెప్పదలచుకున్న విషయాన్ని చెప్పడం ఈ ప్రక్రియ ప్రత్యేకత. రామాయణంలో రామరావణ యుద్ధం జరుగుతున్నప్పుడు అగస్త్య మహర్షి వచ్చి రాముడికి ‘ఆదిత్య హృదయం’ ఉపదేశించడం, కురుక్షేత్ర సంగ్రామం మధ్య శ్రీకృష్ణుడు అర్జునుడికి గీతో పదేశం చేయడం ఇందుకు ఉదాహరణలు; కృష్ణమిశ్రుడనే సంస్కృత నాటకకర్త (11 - 12 శతాబ్దాలు) వివిధ మనోభావాలను పాత్రలుగా మార్చి ‘ప్రబోధ చంద్రోదయం’ అనే నాటకం రాసాడు. భావాల్ని పాత్రలుగా మార్చడం సాహిత్య శిల్పరీత్యా తక్కువస్థాయి శిల్పం. అందుకని అలిగరి అంటే రసజ్ఞుల దృష్టిలో తక్కువ అభిప్రాయమే ఉంటూంది; (2) ధ్వన్యర్థం; రూపకం; రూపకాలంకారం; చెప్పదలుచుకున్న విషయానికి బదులు మరొక విషయాన్ని చెప్పి అర్థం ఆరోపించడం; పంచతంత్ర హితోపదేశాలలో మనుష్యులకి బదులు జంతుజాలం చేత కథ నడిపించడం దీనికి ఒక ఉదాహరణ; అర్థము అంటే వస్తువు, ప్రయోజనం అనే అర్థాలు కూడా ఉన్నాయి. ప్రయోజనంతో కూడిన ప్రక్రియ ఇది; * allele, n. జంటలో ఒకటి; తల్లిదండ్రుల నుండి సంక్రమించే వారసవాహికలలో జంటలుగా కనిపించే జన్యువులలో ఒకటి; * allergen, n. ఎలర్జీని కలుగజేసే ప్రతిజని; * allergy, n. ఎలర్జీ; పడని వస్తువులు తిన్నప్పుడు కాని, రక్తప్రవాహంలోకి ప్రవేశించినప్పుడు కాని, శరీరం తనని తాను రక్షించుకునే ప్రయత్నంలో మితిమీరి స్పందించటం; * alleviation, n. ఉపశమనం; ఉప శాంతి; ప్రశమనం; తీవ్రత తగ్గించడం; * alley, n. (1) సందు; గొంది; సన్నటి దారి; ఇరుకైన వీధి; (2) గంత; ఇంటి పక్కగా పెరట్లోకి వెళ్ళే దారి; * alley cat, n. గంత పిల్లి; ఊర పిల్లి; యజమాని లేకుండా ఊరు మీద పడి తిరిగే పిల్లి; * alliance, n. సమాశ్రయం; స్నేహసంబంధం; * allied, adj. మిత్ర; స్నేహసంబంధం గల; సమాశ్రయ; * allies, n. pl. మిత్రులు; మిత్రమండలి; * alligator, n. జలకంటకం; క్రకచాభం; తిమి; మొసలి జాతి జంతువు; [Sp. el legarto = lizard]; (rel.) crocodile; * alliteration, n. వృత్యనుప్రాస; ఛేకానుప్రాస; యమకం; ఆద్యక్షర సామ్యం; అనుప్రాస; * allium, n. ఉల్లి జాతి దుంప; * allocation, n. (1) వాటాలు వేయడం; కేటాయింపు చేయడం; పంపకం; విభాగ పంపిణీ; సంవిభాజనం; ఆరక్షణం;(2) వాటా; కేటాయింపు; * allomorphs, n. pl. సార్థకాలు; సపదాంశాలు; వర్ణాకారప్రభేదాలు; శపథాంశాలు; ఒకే అర్థం కల మాటలు; * allopathy, n. ఇంగ్లీషు వైద్య పద్ధతి; హోమియోపతీ, ఆయుర్వేదం, యునానీ మొదలైన పద్ధతులు కాని పాశ్చాత్య వైద్య పద్ధతి; * allophone, n. [ling.] సవర్ణం; ధ్వనిప్రభేదం; ఒక "ఫోనీమ్‍"ని ఉచ్చరించడానికి చేసే శబ్దసముదాయం; * allophonic distribution, ph. సవర్ణాల వితరణ; * allot, v. t. వాటాలువేయు; వంతులు వేయు; పొందింపజేయు; * allotrope, n. [chem.] రూపాంతరం; * allotropism, n. రూపాంతరత్వం; * allotropy, n. రూపాంతరత; [[భిన్నరూపత]]; see also polymorphism = [[బహురూపత]]; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''Usage Note: allotropy, polymorphism The existence of a substance in more than one crystalline form is polymorphism. Under different conditions of temperature and pressure, a substance can form more than one type of crystal. e.g: Mercuric iodide (HgI) forms two types of crystals. Allotropy is the existence of an element in more than one physical form e.g: Coal, lamp black, coke, Diamond, graphite.''' |} * * allow, v. t. ఒప్పుకొను; అనుమతించు; సమ్మతించు; * allowance, n. (1) భత్యం; భృతి; బత్తెం; బత్తా; (2) జాగా; చోటు; కాపుదల; ** daily allowance, ph. దిన భత్యం; దిన బత్తెం; ** dearness allowance, ph. కరువు భత్యం; కరువు బత్తెం; ** maintenance allowance, ph. మనోవర్తి; మనువర్తి; భరణం; ** traveling allowance, ph. దారి బత్తెం; పాథేయ భత్యం; పాథేయం; సంబలం; ** unemployment allowance, ph. నిరుద్యోగభృతి; ** allowance for error, ph. తప్పు చేసినా నష్టం రాకుండా కాపుదల; * all-spice, ph. తెల్లమిరియం; (ety.) this berry of the Myrtle family gives a flavor resembling that of a mixture of many spices; [bot.] Pimenta dioica; * alloy, n. మిశ్రమలోహం; అకుందనం; కంచరలోహం; కంచు; ధాతుసమ్మేళనం; * allude, v. i. ఉల్లేఖించు; ఒక విషయాన్ని గురించి డొంకతిరుగుడుగా కాని లేదా మాటవరసకి గాని ప్రస్తావించడం; * aluminum, aluminium (Br.), n. అల్లూమినం; * allure, n. (1)ఒయ్యారం; (2) ఆకర్షణ; * allure, v. i. ఆకర్షించు; ఊరించు; * alluringly, adv. ఒయ్యారంగా; వయ్యారంగా; ఊరింపుగా; * allusion, n. ఉల్లేఖనం; మాట్లాడుతూన్నప్పుడు కాని రాస్తూన్నప్పుడు కాని చెప్పదలుచుకున్నదానిని పరోక్షంగా చెప్పడం; * alluvial, adj. ఒండు; పాటి; ఒండలి; మెరక వేయబడ్డ; ** alluvial deposit, ph. ఒండలి నిక్షేపం; ** alluvial soil, ph. ఒండుమట్టి; పాటిమట్టి; ఒండలినేల; * alluvium, n. ఒండు; ఒండుమట్టి; వండలి; * ally, n. మిత్రరాజ్యం; మిత్రమండలి సభ్యుడు; * Almagest, n. టోలమీ సా. శ. 150 ప్రాంతాలలో రచించిన ఖగోళశాస్త్ర గ్రంథం; * alma mater, n. విద్యామాత; విద్యని ఇచ్చిన తల్లి; తను చదివిన పాఠశాల; * almanac, n. కాల గణిత బోధిని; పంచాంగం; బాలశిక్షకీ, పంచాంగానికీ మధ్యేమార్గంగా ఉండే పుస్తకం; * Almighty, n. ఈశ్వరుడు; సర్వేశ్వరుడు; పరమేశ్వరుడు; సర్వశక్తుడు; * almirah, n. అలమారు; సామాను దాచుకుందికి గోడని దొలిచి అరలు అరలుగా కట్టిన కట్టడం; (rel.) bureau; cabinet; chest; * almond, n. సీమబాదం; * almost, adv. దాదాపుగా; ఇంచు మించుగా; దరిదాపుగా; సుమారుగా; * alms, n. బిచ్చం; మధూకరం; మాదాకబళం; * aloe, n. కలబంద; [bot.] ''Aloe vera''; ** American aloe, ph. రాకాసి మట్ట; ** giant aloe, ph. ఏనుగు కలబంద; పెద్ద కలబంద; బ్రహ్మరాకాసి; * aloeswood, [[agarwood]], n. విరిగి, అగరు; ముసాంబ్రం; సుగంధం వెదజల్లే ఒక రకం కర్ర, దాని నుండి స్రవించే జిగురు; ''Aquilaria Khasiana'' tree; * alone, adv. ఏకాంతంగా; ఒంటరిగా; (ety.) alone = all one; (rel.) lonely; ** I am living alone, ph. నేను ఒంటరిగా ఉంటున్నాను; ** are you alone?, ph. మీరు ఒంటరిగా ఉంటున్నారా?; మీరు ఒక్కరేనా?; * along, prep. తో; వెంట; కూడ; వెంబడి; పొడుగునా; లో; ** along the way, ph. దారిలో, దారి పొడుగునా; దారి వెంబడి; ** along with, ph. తో; వెంబడి; వెనకాతల; * aloofness, n. ముభావం; * aloud, adv. బిగ్గరగా; గట్టిగా; పైకి; బయటకి; లోలోపలికి కాకుండా; * alopecia, n. పేనుకొరుకుడు; బట్టతల; * Alpaca, n. కురుప గొఱ్ఱె; * Alpha Virgo, n. చిత్రా నక్షత్రం; * alphabet, n. ఓనమాలు; (ety.) ఓం నమః యొక్క రూపాంతరం; అకారాదులు; అక్షరమాల; వర్ణమాల; అక్షర సముదాయం; వర్ణసమామ్నాయం; అక్షరక్రమం; * alphabetic character, ph. అక్షర మూర్తి; * alphabetical, adj. అకారాది క్రమంగా; వర్ణమాలానుసారంగా; ** alphabetical character, ph. అక్షర మూర్తి; ** alphabetical order, ph. అకారాది క్రమం; ** alphabetical set, ph. అక్షరవర్ణ సంచయం; * alphanumeric, adj. అక్షరాంకిక; అక్షరములు కాని, అంకెలు కాని; ** alphanumeric character, ph. అక్షరాంకిక మూర్తి; అక్షరము కాని, అంకె కాని; ** alphanumeric code, ph. అక్షరాంకిక సంక్షిప్తం; అక్షరాంకిక సంకేతం; కంప్యూటరు వంటి యంత్రాలలో అక్షరములని కాని, అంకెలని కాని సూచించడానికి వాడే ద్వియాంశ సంకేతం; * already, adv. అప్పుడే, ఒక సమయానికి ముందు; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''Usage Note: all ready and already *---Use all ready as an adjectivial phrase to say that something is ready. Use already as an adverb to talk about something that has happened.''' |} * * also, adv. & conj. కూడా; సైతం; సహితం;, ; ఇదికాక; * Altair, n. శ్రవణం నక్షత్రం; తూపురిక్క; ఆల్ఫా అకీలా, అనగా అకీలా రాసిలో ఉన్న నక్షత్రాలు అన్నిటిలోను ఎక్కువ ప్రకాశవంతమైనది; [[File:Aquila_constellation_map.png|thumb|right|250px-Aquila_constellation]] * altar, n. (ఆల్టార్) దైవపీఠం; బలిపీఠం; * alter, v. t. మార్చు; * alteration, n. మార్పు; దిద్దుబాటు; * altercation, n. జట్టీ; జగడం; తగువు; వాగ్యుద్ధం; పోట్లాట; గలాటా; దెబ్బలాట; కలహం; తంటా; తకరారు; కజ్జా; రగడ, ragaDa * alter-ego, n. (1) శీలాంతరం; వ్యక్తియొక్క మరొక ముఖం; మరొక శీలం; (2) ప్రాణమిత్రుడు; రెండవ ప్రాణం; * alternate, adj. (1) ఏకాంతర; ఒకటి విడచి మరొకటి; (2) పర్యాయ; ప్రత్యామ్నాయ; వికల్ప; [[File:Paralelni_transverzala_alt.svg|thumb|right|ఏకాంతర కోణాలు]] ** alternate angle, ph. ఏకాంతర కోణం; రెండు సరళ రేఖలని (సమాతరంగా ఉండనక్కరలేదు) ఒక తిర్యక్ రేఖ ఖండించినప్పుడు ఆ సరళ రేఖలకి లోపల, ఆ తిర్యక్ రేఖకి ఇటూ, అటూ ఉండే కోణాలు ఏకాంతర కోణాలు; ఆ రెండు సరళ రేఖలూ సమాతరంగా ఉన్నప్పుడు, ఏకాతర కోణాలు సమంగా ఉంటాయి; * alternating, adj. ఏకాంతర; పర్యాయ; కల్ప; ** alternating current, ph. ఏకాంతర ప్రవాహం; ఆవర్తిత ప్రవాహం; * alternative, n. ప్రత్యామ్నాయం; పక్షాంతరం; మరొక మార్గం; మరొక పద్ధతి; వైకల్పికం; విభాష: గత్యంతరం; మారుదీటు; * altimeter, n. ఉన్నతమాపకం; ఎత్తుని కొలిచే పరికరం; * altitude, n. ఉన్నతి; ఎత్తు; ఉన్నతాంశం; శిరోన్నతి; శీర్షోన్నతి; * although, conj. అయినప్పటికి; అయినా సరే; * altogether, adv. అన్నీ కలుపుకుని; మొత్తం మీద; * altruism, n. పరోపకార బుద్ధి; పరోపకారం; * alum, n. పటిక; లెంట; మడ్డి నీటిని తేర్చి, వడపోయడానికి దీనిని తరచు వాడుతూ ఉంటారు; అలూమినం, పొటాసియంల ద్విగంధకితం; KAl(SO<sub>4</sub>)<sub>2</sub>.12H<sub>2</sub>O; ** alum cake, ph. పటిక ఫలకం; ** alum flower, ph. పటిక పువ్వు; ** alum stone, ph. పటిక రాయి; * Aluminum, aluminium (Br.), n. అలూమినం; ఒక రసాయన మూలకం; Al; * alumna, n. pl. పూర్వ విద్యార్థిగణం; * alumnus, n. s. పూర్వ విద్యార్థి; * alveolar, adj. [ling.] దంతమూలీయ; ** blade alveolar, ph. తాలవ్య; ** tip alveolar, ph. దంత్య; ** alveolar flap, ph. [ling.] దంతమూలీయ తాడితం; ** alveolar lateral, ph. దంతమూలీయ పార్శ్వికం; ** alveolar ridge, ph. దంతమూలపు మిట్ట; నోటి లోపలి కప్పులో పైపంటి వరుసకి మీదగా ఉన్న గట్టి భాగం (బొమ్మలో 4 కి 5 కి మధ్య ఉన్న భాగం); ఈ మిట్ట దాటి కొంచెం వెనక్కి వెళితే అంగుడి, ఇంకా వెనక్కి వెళితే కొండనాలుక వస్తాయి; * alveolars, n. [ling.] దంత మూలీయాలు; నాలుక వెళ్ళి దంత మూలాలని తగలగా వచ్చే శబ్దములని సూచించే అక్షరాలు; (ఉదా.) త, ద, స; [[File:Places_of_articulation.svg|thumb|ఉచ్చారణకి ఉపయోగపడే నోటి భాగాలు]] * alveolus, n. గాలితిత్తి; * always, adv. ఎల్లప్పుడు; ఎల్లవేళలా; ఎప్పుడూ; అస్తమానూ; సదా; సర్వదా; నిత్యం; సతతం; కలకాలం; అజస్రము; అనవరతం; * A.M., n. ఉదయం; పొద్దుట; పూర్వాహ్నం; * am, v. i. ఉన్నాను; అయి ఉన్నాను; * amalgam, n. (1) రస మిశ్రమం; రస మిశ్రమ లోహం; పాదరసంతో కూడిన లోహం; (2) నవనీతం; * amalgamated, adj. (1) రసపూరిత; (2) ఉమ్మడి; జంట; * amanuensis, n. లేకరి; లేఖకుడు; రాయసం; రాయసకాడు; ఉక్త; లేఖకుడు; నోటితో చెబితే రాసే వ్యక్తి; * amaranth, n. (1) [poetic license] వాడని పువ్వు; (2) తోటకూర జాతి మొక్క; సాగ్‍; * amass, v. t. పోగుచేయు; కూడబెట్టు; సంచయించు; సంచితం చేయు; * amateur, n. (1) కళావినోది; ఔత్సాహికుడు; ఆర్జనపై దృష్టి నిలపకుండా కేవలం వినోద కాలక్షేపం కొరకు ఒక ప్రవృత్తిని చేపట్టిన వ్యక్తి; (2) ప్రావీణ్యం లేని వ్యక్తి; * amazement, n. నిర్విణ్ణత; దిగ్భ్రమ; దిగ్భ్రాంతి; విస్మయం; * ambassador, n. రాయబారి; దూత; * amber, n. (1) తృణమణి; తృణస్ఫటికం; కర్పూరపూస; అంబరు; సీమగుగ్గిలం; అనాది కాలంలో చెట్ల నుండి స్రవించిన రసం శిలాస్థులుగా మారగా వచ్చేదే తృణస్ఫటికం; ఇది వజ్రాల కంటె అరుదైన పదార్థం; పాలిష్ పెడితే తళతళా మెరిసిపోయే ఈ రెసిన్ ని ఆభరణాల తయారీలో వాడతారు.(2) జేగురు రంగు; తేనె రంగు వంటి రంగు; * ambergris, n. అంబరు; సౌగంధికం; స్పెర్మ్ వేల్ (Sperm Whale) అనబడే తిమింగలం పేగులలో తయారయ్యే ‘యాంబర్ గ్రిస్’ అనే ఈ చిక్కటి ద్రవం గట్టిపడి తునకల్లా అవుతుంది. బూడిదరంగులో ఉండే ఈ తునకలను వెచ్చచేస్తే పరిమళం ఇస్తాయి. మైనంలాగా ఉండే అంబరు తునకలు ఉష్ణప్రాంత సముద్రాల నీటిలో తేలుతూ దొరుకుతాయి. అంబరును సుగంధద్రవ్యాల పరిశ్రమలో ఉపయోగిస్తారు; * ambi, pref. ఉభయ; సందిగ్ధ; ద్వంద్వ; రెండూ; రెట్టింపు; * ambidextrous, n. సవ్యసాచి; (lit.) రెండు కుడి చేతులు కల వ్యక్తి; * ambience, n. పరిసరాలు; పరివ్యాప్తం; చుట్టుకొని ఉన్న ప్రాంతం; కళాత్మకంగా, ఆహ్లాదకరంగా ఉండేట్లు అమర్చిన పరిసర వాతావరణం; * ambient, adj. పరిసర; చుట్టుప్రక్కల; చుట్టుకొని ఉన్న; పరివ్యాప్తమైన; * ambiguity, n. సంధిగ్ధత; అస్పష్టత; ద్వందార్థం; సందిగ్దార్ధం; సంశయాత్మకం; * ambiguous, adj. సందిగ్ధమైన; అస్పష్టమైన; ద్వందమైన; సంశయాత్మకమైన; ** ambiguous meaning, ph. సందిగ్ధార్ధం; ద్వందార్ధం; * ambition, n. గాఢవాంఛ; చికీర్ష; కోరిక; ఉన్నత స్థితికి ఎదగాలనే కోరిక; (rel.) జిగీష; * ambitious person, n. ఆశాపరుడు; ఆశాపాతకుడు; చికీర్షకుడు; జిగీషువు; ఉన్నత స్థితికి ఎదగాలనే కోరిక ఉన్న వ్యక్తి; * ambivalent, adj. సందిగ్ధ; ఊగిసలాడే మనస్సుతో; * ambulance, n. అంగనబండి; అంగనగాడీ; * ambush, v. i. మాటువేయు; * amoeba, ameba, n. ఎమీబా; ఒక రకం జీవకణం; * amelioration, n. ఉపశమనం; నిమ్మళింపు; (ant.) aggravation; * amen, interj. తధాస్తు; అట్లగుగాక; * amend, v. t. సవరించు; సరిదిద్దు; * amendment, n. సవరణ; దిద్దుబాటు; * amenity, n. వసతి; సదుపాయం; సౌకర్యం; * American aloe, n. రాకాసిమట్ట; సాగనారమట్ట; పెద్దకలబంద; * amethyst, n. నీలమణి; బచ్చలిపండు రంగులో ఉండే ఒక సైకతశిల; * amiability, n. సరసత; సఖ్యత; సాత్వికం; మంచితనం; కలుపుగోలుతనం; * amicability, n. సఖ్యత; సామరస్యం; కలుపుగోలుతనం; అన్యోన్యత; * amicable, adj. సఖ్య; అన్యోన్య; సామరస్య; * amid, prep. మధ్య; నడుమ; * amine, adj. [biol.] నవ; అమినవ; అభినవ; నవాసారానికి సంబంధించిన; ** amine end, ph. నవ శీర్షం; నవామ్లాలలో ఎమీనో ఏసిడ్ వైపు కొస; ** amine group, ph. నవాంశ; అమినవాంశ; * amino acid, n. నవామ్లం; అమినవామ్లం; ఎమీనో ఆమ్లం; * amiss, adj. తప్పు; అసందర్భం; అనుచితం; * amity, n. పొత్తు; పొందిక; పొందు; స్నేహం; సయోధ్య; అభిప్రాయభేదాలని పక్కకి పెట్టి మైత్రీభావం పెంచుకోవడం; * ammonia, n. నవజని; నవాసారం, సున్నం కలపగా వచ్చే వాయువు; ** ammonia carbonate, ph. స్మెల్లింగు సాల్టు; వాసన ఉప్పు; ** ammonia chloride, ph. నవాసారం; * amnesia, n. మతిమరుపు; గతాన్ని మరిచిపోయిన మనోస్థితి; * amnesty, n. మాఫ్కీనామా; సకల అపరాధ విమోచనం; క్షమార్పణ; * amnion, n. ఉల్భం; క్షీరదములలో గర్భస్థ శీశువు చుట్టూ ఉండే పొర; * amniotic fluid, n. ఉమ్మనీరు; ఉల్భజలం; * amniotic sac, n. మావి, ఉల్భకోశం; * amorphous, adj. నిరాకారమైన; అమూర్తమయిన; రూపరహిత; ** amorphous carbon, ph. నిరాకార కర్బనం; రూపరహిత కర్బనం; * amount, n. మొత్తం, పరిమాణం; * ampere, n. ఆంపియరు; విద్యుత్ ప్రవాహాన్ని కొలవడానికి వాడే కొలమానం; * amphetamines, n. పౌరుష ఉత్తేజకాలు; కృతకంగా తయారు చేయబడి ఉత్తేజం కలిగించే రసాయన పదార్థాలు; * amphi, pref. ఉభయ; సందిగ్ధ; ద్వంద్వ; రెండూ; రెట్టింపు; * amphibian, n. ఉభయచరం; ఉభయ జీవి; నేల మీద, నీటి మీద బతక గలిగే జంతువు; ** amphibious plant, ph. ఉభయ ద్రుమం; * amphitheater, n. (1) చక్రీయ ప్రదర్శనశాల; గుండ్రంగా ఉండే ప్రదర్శనశాల; ప్రేక్షకులు కూర్చునే స్థలం; (2) చుట్టూ కొండలు ఉండి మధ్యలో రంగస్థలం ఆకారంలో ఉండే లోయ; * ample, adj. చాలినంత; విస్తారమైన; * amplification, n. ప్రవర్ధకం; విస్తరణ; విస్తరించి చెప్పడం; విపులీకరించడం; ఘోష; * amplifier, n. ప్రవర్ధకి; వర్ధకి; విస్తరి; ఘోషకి; * amplitude, n. వ్యాప్తి; డోలన పరిమితి; ప్రవర్ధమానం; విస్తారం; కంపన విస్తారం; ఆయామం; The maximum distance that an oscillating wave travels from a mean (average) point; * amputation, n. అంగచ్ఛేదం; శరీరంలో ఒక భాగాన్ని కోసివేయడం; * amulet, n. రక్ష; తాయెత్తు; తావీజు; * amusement, n. తమాషా; వేడుక; వినోదం; చోద్యం; ఆట; * amylum, n. గంజి; పిండి పదార్థం; |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==Part 6: an-aq== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * anabolism, n. [chem] నిర్మాణ ప్రక్రియ; జీవధాతు నిర్మాణమునకు జరుగు రాసాయనిక పరిణామము; ఉపచయం; * anachronism, n. కాలవ్యతిక్రమం; ఒక కాలమందు జరిగిన సంగతిని (పొరపాటున) మరియొక కాలమునకు ఆరోపించి చెప్పుట; వృత్తాంతములను వరుసతప్పి తాఱుమాఱుగాఁజెప్పుట; * anaconda, n. అనకొండ; దక్షణ అమెరికాలో తారసపడే కొండ చిలువ వంటి పెద్ద పాము; ఈ రకం పాములు బలిపశువుని తమ చుట్టలలో చుట్టి ఉక్కిరిబిక్కిరి చేసి చంపి తింటాయి; see also python; * anaerobes, n. ఆమ్లజని లేని వాతావరణంలో బతికే సూక్ష్మ జీవులు; see also aerobes; * anaerobic, adj. నిర్వాత; వాయురహిత; గాలి లేని; * anagram, n. పొడిపేరు; పొడి అక్షరాలతో చేసిన మాట; కనిష్ఠ సామాన్య గుణిజంని కసాగు అనీ, శ్రీరంగం శ్రీనివాసరావుని శ్రీశ్రీ అని అన్నట్లు; * analgesic, n. నొప్పినివారిణి; నొప్పిమందు; నొప్పిని తగ్గించే మందు; see also anodyne; * analog, analogue (Br.), n. సారూప్యం; సదృశం; సాదృశ్యం; (ant.) digital; ** analog computer, ph. సారూప్య కలనయంత్రం; సమ్మితీయ సంగణకం; ** analog device, ph. సమ్మితీయ ఉపకరణం; సారూప్య ఉపకరణం; ** analog modem, ph. సమ్మితీయ విపరివర్తికం; A device which converts digital signal to analog and vice-versa; ** analog transmission, ph. సమ్మితీయ ప్రసారణం; * analogous, adj. సారూప్య; సాదృశ; పోలికగల; * analogy, n. సారూప్యం, సాదృశం; సామ్యం; పోలిక; ఉపమానం; * analysis, n. విశ్లేషణ; పరిశీలన; వివేచన;విభజన; విడమర్పు; వ్యవచ్ఛేదం; మీమాంస; అన్వయం; ** analysis of a sentence, ph. వాక్య విశ్లేషణ; వాక్య వ్యవచ్ఛేదన; * analysts, n. pl. విశ్లేషకులు; వ్యాకర్తలు; * analytic, adj. విశ్లేష; ** analytic geometry, ph. విశ్లేష రేఖాగణితం; విశ్లేష క్షేత్రగణితం; * analytical, adj. విశ్లేషణాత్మక; విశ్లేషక; ** analytical chemistry, ph. విశ్లేషక రసాయనం; * analyze, analyse (Br.), v. t. విశ్లేషించు; * anaptyxis, n. స్వరభక్తి; ఉచ్చారణ సౌలభ్యం కొరకు రెండు హల్లుల మధ్య ఒక అచ్చుని ఇరికించడం; * anarchy, n. అరాచకం; అనాయకత్వం; * anathema, n. (1) శాపం; బహిష్కరణ: వెలి వేయడం; (2) చెప్పరానిది; అనరానిది; వర్జ్యం; * anatomy, n. దేహనిర్మాణ శాస్త్రం; శరీర నిర్మాణ శాస్త్రం; * ancestors, n. పూర్వులు; పూర్వీకులు; పితరులు; పూర్వజులు; కూటస్థులు; జేజలు; కవ్యాహరులు; * ancestral, adj. పిత్రార్జిత; పూర్వుల; పూర్వీకుల; పితరుల; * ancestry, n. ప్రవర; వంశపరంపర; * anchor, n. లంగరు; * anchor, v. t. లంగరు వేయు; * anchorage, n. లంగరు వేయు స్థలం; బందరు; రేవు; * ancient, adj. పురాతన; అనాది; ప్రాచీన; పాత; * ancillary, adj. తోడైన; సహాయపడే; * and, conj., ; న్నూ; వెండియు; * androgynous, adj. ఉభయలింగ; అర్ధనారీశ్వరాకృతిగల; పురుష, స్త్రీ లక్షణాలు రెండూ ఒకే వ్యక్తిలో ఉండడం; * Androgyny, n. అర్ధనారీశ్వరుడు; A vision of Hindu god, Lord Shiva whose left half is a female; * androgyny, n. అర్ధనారీత్వం; అర్ధనారీశ్వర తత్వం; అర్ధనారీశ్వరత; the sate of having both male and female in one; * Andromeda galaxy, n. దేవయాని; దేవయానం; ఇంద్రమద; ఆకాశంలో కనిపించే ఒక క్షీరసాగరం; * Andromede, n. ఉత్తరాభాద్ర; * androphobia, n. పురుషుల యెడల అయిష్టత, భయము; * anecdote, n. ఉదంతం; ఆఖ్యాయిక; ఉపాఖ్యానం; ముచ్చట కథ; పొడికథ; పిట్టకథ; * anemia, n. (1) రక్తహీనత; రక్తలేమి; రక్తక్షీణత; వికీలాలం; విరక్తం; రక్తంలో ఎర్ర కణముల సంఖ్య తగ్గుట; (2) పాండురోగం; [Gr.] "no blood''; * anemic, adj. రక్తపుష్టి లేమి; పాలిపోయిన; రక్తచందురం తక్కువగా ఉన్న; * anemometer, n. వాతబల మాపకం; గాలి ఎంత జోరుగా వీచుతున్నదో తెలిపే సాధనం; * aneroid barometer, n. వాయుభార మాపకం; ఒక ప్రదేశంలోని వాతావరణంలో గాలి ఎంత బరువుందో తెలిపే సాధనం; * anesthetic, anaesthetic (Br.), n. సమ్మోహని; స్పర్శభంజని; స్పర్శనాశకం; విచేష్టితం; నిస్పృశ్యం; నిస్పృహ్యకి; చేతనాహారం; స్పృహని పోగొట్టేది; * aneurysm, n. రోగాన్ని సూచించే విధంగా రక్తనాళపు గోడ ఉబ్బరించడం; సాధారణంగా ఈ పరిస్థితి ధమనుల గోడలలో కనబడుతుంది; * angel, n. (ఏంజల్); దేవదూత; * anger, n. (ఏంగర్); కోపం; కినుక; అలక; రోషం; క్రోధం; ఆగ్రహం; ఆకరం; కాతాళం; * angina, n. నొప్పి; శూల; ** angina pectoris, ph. (ఏంజైనా పెక్టొరిస్); రొమ్ముశూల; గుండెలో వచ్చే ఒక రకమైన నొప్పి; * angiosperm, n. పువ్వులు పూసే మొక్క; పూల మొక్క; * angle, n. (ఏంగిల్); కోణం; మూల; ** acute angle, ph. లఘు కోణం; ** alternate angle, ph. పర్యాయ కోణం; ఏకాంతర కోణం; ** corresponding angle, ph. అనురూప కోణం; ** dihedral angle, ph. ద్విపీఠ కోణం; ** obtuse angle, ph. గురు కోణం; ** opposite angle, ph. అభిముఖ కోణం; ప్రాభిముఖ కోణం; ** right angle, ph. సమ కోణం; లంబ కోణం; ** solid angle, ph. ఘన కోణం; ** supplementary angle, ph. పూరక కోణం; ** visual angle, ph. దృష్టి కోణం; దూరంగా ఉన్న వస్తువుని చూసేటప్పుడు కంటి దగ్గర ఏర్పడే కోణం; మన కంటి నుండి ఒక వస్తువుని దాని వ్యాసానికి 57 రెట్ల దూరంలో పెడితే ఆ వస్తువు దృష్టి కోణం ఒక డిగ్రీ ఉంటుంది; ** angle of incidence, ph. పతన కోణం; ** angle of intersection, ph. పరిచ్ఛేద కోణం; ** angle of reflection, ph. పరావర్తన కోణం; ప్రతిబింబ కోణం; * Anglicize, v. t. ఆంగ్లీకరించు; * Anglophilia, n. ఇంగ్లీషు అంటే అభిమానం; * Anglophobia, n. ఇంగ్లీషు అంటే భయం; ఆంగ్ల భాష అన్నా, ఆంగ్లేయులన్నా భయం; * angry, v. t. కోప్పడు; మండిపడు; * angst, n. భవిస్యత్తు ఏమవుతుందో అని ఆరాటం, ఆత్రుత, బెంగ; * anguish, n. వేదన; బాధ; క్షోభ; పరితాపం; * angular, adj. కోణీయ; ** angular acceleration, ph. కోణీయ త్వరణం; ** angular momentum, ph. కోణీయ ఉద్వేగం; కోణీయ భారవేగం; కోణీయ రయజాతం; angular momentum = mvr = momentum x radius; ** angular velocity, ph. కోణీయ వేగం; కోణీయ ధృతిగతి; కోణీయ సంవేగం; * anhydrous, adj. నిర్జల; * anicut, n. ఆనకట్ట; నదికి అడ్డుగా కట్టబడిన గోడ; * animal, adj. జాంతవ; పశువుల; పసరపు; జంతు సంబంధమయిన; ** animal cage, ph. బోను; ** animal charcoal, ph. జాంతవ అంగారం; జంతువుల ఎముకలని కాల్చగా వచ్చిన బొగ్గు; ** animal husbandry, ph. పశువుల పెంపకం; జంతుకృషి; ** animal instinct, ph. పసరపు పోకడ; జంతు ప్రవృత్తి; ** animal protein, ph. జాంతవ ప్రాణ్యం; ** animal shed, ph. పశుసాల; పశువుల సాల; * animal, n. (1) జీవి; (2) జంతువు; పశువు; గొడ్డు; మృగం; పసరం; (3) పశుపక్ష్యాదులు; ** antlered animal, ph. శృంగి; కొమ్ములు ఉన్న దుప్పి జాతి జంతువు; ** oviparous animal, ph. అండాయుజం; గుడ్లని పెట్టే జంతువు; ** viviparous animal, ph. జరాయుజం; పిల్లలి కనే జంతువు; ** wild animal, ph. క్రూర జంతువు; వన్య మృగం; వ్యాళం; * animalia, n. pl. జంతుజాలం; * animals, n. pl. పశువులు; గొడ్లు; జంతుజాలం; ** cold-blooded animals, ph. శీతలరక్త జంతుజాలం; ** warm-blooded animals, ph. ఉష్ణరక్త జంతుజాలం; * animate, adj. చిత్; చైతన్య; చేతనాత్మక; ** animate world, ph. సచేతన ప్రపంచం; ప్రాణి ప్రపంచం; * animosity, n. శతృత్వం; ద్వేషం; వైరం; * anise seed, n. సోపు; సోంపు; వంటలలో ఉపయోగపడే వార్షిక మొక్క; [bot.] ''Pimpanella anisum''; * aniso, pref. అసమాన; అసమ; * anisogamy, n. అసమ సంయోగం; * anisotropic, adj. దిశానుగత; కొలిచే దిశని బట్టి లక్షణాలు మారేటటువంటి; * ankle, n. చీలమండ; మడమకీ, కాలి పిక్కకీ మధ్యనున్న కీలు భాగం; * anklet, n. కడియం, పాదభూషణం; * annals, n. ఏటేటా చారిత్రకంగా నమోదు చేసిన కవిలె కట్ట; * annealing, n. మందశీతలీకరణం; వేడిచేసి నెమ్మదిగా చల్లార్చడం; * annex, v. t. అంకించుకొను; ఆక్రమించు; కలిపేసుకొను; చేర్చు; * annex, annexe (Br.) n. సౌధవాలం; ఒక భవనానికి అనుబంధంగా కట్టిన మరొక భవనం; * annexure, n. పరిశిష్టం; ఒక వ్యాసానికి కాని, ఉత్తరానికి కాని అనుబంధంగా తగిలించిన మరొక రాత; * annihilate, v. t. సర్వనాశనం చేయు; రూపుమాపు; సమూలంగా ధ్వంసం చేయు; * annihilation, n. లయ; లయము; వినాశం; సంహరణం; సర్వనాశనం; నిర్ధూమధామం; తుడిచిపెట్టుకొని పోవడం; * anniversary, n. వార్షికోత్సవం; ** birth anniversary, ph. జయంతి; పుట్టినరోజు; ** death anniversary, ph. వర్ధంతి; ఆబ్దికం; ** golden anniversary, ph. సువర్ణోత్సవం; 50వ వార్షికోత్సవం; ** silver anniversary, ph. రజతోత్సవం; 25వ వార్షికోత్సవం; * annotation, n. టిప్పణం; టిప్పణి; టీక; వ్యాఖ్యానం; సహటిప్పణి; * announce, v. t. చాటు; చాటించు; ప్రకటించు; * announcement, n. ఉదఘోషణ; ఉద్ఘోషణ; ఉద్ఘాటన; ప్రకటన; టముకు; దండోరా; ప్రజాహిత ప్రకటన; ఈ ప్రకటనకి డబ్బు ఇవ్వక్కర లేదు; డబ్బులు పుచ్చుకొని చేసే ప్రకటనని advertisement అంటారు; * annoy, v. t. చికాకు పెట్టు; నస పెట్టు; * annoyance, n. చికాకు; నస; * annual, adj. వార్షిక; సాలుసరి; సన్వారీ; * annually, adv. ఏటేటా, ఏటా; సాలీనా; * annuals, n. ఏయేటి కాయేడు నాట వలసిన మొక్కలు; వరి మొదలయిన ధాన్యాలు; బంతి మొదలయిన పూల మొక్కలు ఈ జాతికి చెందుతాయి; * annuity, n. సొవాసొమ్ము; వర్షాశనం; ఏటేటా వచ్చే సొమ్ము; * annul, v. t. రద్దుచేయు; కొట్టివేయు; * annular, adj. వలయాకారపు; కడియాకారపు; కంకణాకార; అంగుళ్యాకార; ** annular eclipse, ph. కంకణాకార గ్రహణం; ఈ రకం గ్రహణం ఒక్క సూర్య గ్రహణానికే సాధ్యం; * anode, n. [electronics], ధనధ్రువం; ధనాగ్రం; ధనోడు; (శూన్య నాళికలోకాని, విద్యుత్ ఘటములో కాని) ఎలక్ట్రానులని ఆకర్షించే ఒక పలక వంటి ఉపకరణం; * anodyne, n. నొప్పిని తగ్గించే సాధనం; ఇది మందు అయినా కావచ్చు, మరే ప్రక్రియ అయినా కావచ్చు; see also analgesic; * anoint, v. t. అభ్యంగనం చేయు; అవలిప్తం చేయు; * anomalous, adj. అసంగతమయిన; క్రమరహిత; విపరీతమయిన; అసాధారణ; ఒక పద్ధతికి విరుద్ధమైన; * anomaly, n. వైపరీత్యం; క్రమరహితం; అసంగతం; * anonymous, adj. అనామయ; అనామక; అనామధేయ; అజ్ఞాత; ఊరు పేరు లేని; ** anonymous letter, ph. అనామయ లేఖ; ఆకాశరామన్న ఉత్తరం; ** anonymous person, ph. అనామయుడు; ఆకాశరామన్న; * anorexia, n. అగ్నిమాంద్యం; ఆకలి లేకుండుట; అరుచి; * another, adj. మరొక; వేరొక; ఇంకొక; ** another meaning, ph. అర్ధాంతరం; వేరొక అర్థం; ** another person, f. ph. మరొకామె; మరొకతె; వేరొకామె; వేరొకతె; ఇంకొకతె; ** another person, m. ph. మరొకడు; వేరొకడు; ఇంకొకడు; లాతివాడు; పెరవాడు; * answer, n. జవాబు; సమాధానం; ప్రత్యుత్తరం; బదులు; చెప్పుకోలు; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''Usage Note: answer, reply, respond *---When you are asked a question, you can answer or reply. The word respond is more formal.''' |} * * ant, n. చీమ; పిపీలిక; ** black ant, ph. చలి చీమ; చల్లని చీమ; ఇది కరవదు; ** fire ant, ph. కొఱివి చీమ; ** red ant, ph. ఎర్ర చీమ; రక్త పిపీలిక; తైల పిపీలిక; ** white ant, ph. తెల్ల చీమ; చెదపురుగు; ** winged white ant, ph. ఉసిడి; ఉసుళ్లు; ** ant colony, ph. చీమల పుట్ట; పిపీలిక సహనివేశం; * ant-hill, n. చీమల పుట్ట; చెదలపుట్ట; పాము పుట్ట; చిలువ టెంకి; నాకువు; వల్మీకం; * antagonism, n. విరోధం; వైరం; శత్రుత్వం; వైషమ్యం; * antagonist, n. పరిపంథి; శత్రువు; వైరి; ఎదిరి; * antagonistic, adj. విరుద్ధమైన; ఎదురైన; * antagonize, v. t. శత్రుత్వం తెచ్చు కొను; వైరము తెచ్చుకొను; ఎదిరించు; * Antares, n. జ్యేష్ఠ నక్షత్రం; వృశ్చిక రాసి లోని అరుణ మహాతార; ఆల్ఫా స్కోర్పీ; ఇది భూమికి సుమారు 604 జ్యోతిర్వర్షాల దూరంలో ఉంది; * ante, n. పూర్వపణం; అగావు; ఆట మొదలు పెట్టడానికి ముందు ఒడ్డే పణం; * ante, pref. పూర్వ; ముందుగా; * ante meridian, n. పూర్వాహ్నం; మధ్యాహ్నానికి ముందుగా; * antecedent, n. పూర్వగామి; పూర్వాంశం; ముందు వచ్చేది; * antechamber, n. ఎడసాల; ముందు వచ్చే చిన్న గది; విడిగా ఉన్న గది; * antelope, n. (1) కృష్ణమృగం; లేడి; జింక; ఏణ; (2) కొండ మేఁక; * antenna, n. పసికమ్మి; [biol.] స్పర్శశృంగం; * anterior, adj. మొదలు; మొదట; పూర్వాంత; అగ్ర; ముందు; ముందరి; ముందు వేళ; ముందు భాగం; (ant.) posterior; * anthem, n. జాతీయ గీతం, కీర్తన; గొప్పని పొగుడుతూ పాడే పాట; * anther, n. పుప్పొడితిత్తి; పరాగ కోశం; * antheridium, n. పురుష బీజాశయం; * ant-hill, n. చీమల పుట్ట; వల్మీకం; * anthocyanin, n. పుష్పనీలం; * anthology, n. (1) పూలమాల; ఏర్చికూర్చిన పూలు; (2) సంహితం; సంకలనం; సంపుటం; ఏర్చికూర్చిన కథల సంపుటి; సంకలన గ్రంథం; * anthrax, n. దొమ్మతెగులు; గిల్టీతెగులు; గత్తి; సూక్ష్మజీవుల వల్ల కలిగే ఒక జబ్బు; * anthropo, pref. [Gr.] మానవ; మను; నర; * anthropology, n. మానవశాస్త్రం; మానవ పరిణామ శాస్త్రం; నరశాస్త్రం; జాతులని, వారి సంస్కృతులని పరిశోధించే శాస్త్రం; * anthropometry, n. మానవశాస్త్రం; మానవ శరీరమాన శాస్త్రం; మానవ జాతుల శరీర భాగాలని కొలిచి పరిశోధించే శాస్త్రం; * anti, pref. వామ; ప్రతి; అ; ఎదురు; నిష్; భిన్న; అపసవ్య; విరుద్ధ; * antibiotic, n. [med.] (ఏంటీ బయాటిక్) an organic compound that inhibits potentially damaging effects of bacteria or toxic substances; * antibody, n. [med.] రక్షకాంశం; ప్రతికాయం; ప్రతిదేహం; ప్రతిరక్షకం; if an antigen (such as a disease-causing agent) the B lymphocytes respond by creating an immunoglobulin molecule (namely, the antibody) that is capable of binding with the invading antigen; * antichrist, n. ఏసు క్రీస్తు యొక్క ప్రతిద్వంది; ఇతనితో ఏసు క్రీస్తు చెయ్యబోయే యుద్ధం పేరే ఆర్మగెడ్డన్; * anticlimax, n. ఆశాభంగం; ప్రతిసారాలంకారము; విలోమ పరాకాష్ఠ; * anticlockwise, adj. ప్రతిఘడి; అపసవ్య; వామావర్త; అప్రదక్షిణ; * anticoagulant, n. ప్రతిస్కంధకం; గడ్డకట్టకుండా ఆపేది; * antics, n. pl. చిలిపి చేష్టలు; * antidote, n. విరుగుడు; విషపదార్థానికి విరుగుడు; * antigen, n. [med.] నిష్ జని; ప్రతిజని; రోగకారకం; a substance capable of eliciting an immune response when introduced into the body; * antigravity, adj. నిష్ గురుత్వం; విరుద్ధ గురుత్వం; * antimatter, n. [phy.] నిష్పదార్థం; విరుద్ధ పదార్థం; ప్రతి పదార్థం; * Antimony, n. [chem.] అంజనం; సౌవీరం; యామునం; ప్రత్యేకాంతం; కపోతాంజనం; నీలాంజనం; ఒక రసాయన మూలకం; [Gr.] anti + monos = not found alone; ** Antimony sulfide, ph. సౌవీరాంజనం; సుర్మా; కాటుకరాయి; అంజన గంధకిదం; ** Antimony vermillion, ph. అంజన సింధూరం; * antioxidant, n. ప్రతిభస్మీకరి; భస్మీకరణాన్ని ఆపుచేసేది; Antioxidants are substances that can prevent or slow damage to cells caused by free radicals, unstable molecules that the body produces as a reaction to environmental and other pressures; * antipasto, n. భోజనం ముందు తినే చల్లటి చిరు భక్ష్యాలు; (ety. Lat.) anti = before, pastos = food * antipathy, n. విరోధభావం; * antiphlogistic, n. వాపుని తగ్గించేది; * antipodes, n. pl. ప్రతిచరణాలు; ప్రతిచరణులు; మనం ఉండే భూభాగానికి అవతల పక్క ఉండేవారు; * antipyretic, n. జ్వరాన్ని తగ్గించేది; జ్వరహరి; అవదాహి; తాపాన్ని పోగొట్టేది; * antiquate, v. t. పూర్వపక్షం చేయు; పాతబరచు; * antiquated, adj. పాతబడిన; పురాతనమైన; వాడుకలో లేని; * antique, n. పురాతనమైన వస్తువు; * antiquity, n. ప్రాచీనత; * antiseptic, n. చీము పట్టకుండా చేసే మందు; వ్యాధిని కలుగజేసే సూక్ష్మజీవుల పెరుగుదలని ఆపుచేసేది; * antisocial, adj. సహవాసభంజక; * antispasmodic, n.. వణుకుని తగ్గించేది; * antithesis, n. విరుద్ధ ప్రతిపాదన; పూర్వపక్షం; * antitoxin, n. [med.] విషనాశకం; విషపదార్థానికి విరుగుడు; * antler, n. (1) శృంగం; దుప్పి జాతి జంతువుల కొమ్ము; (2) దుప్పి జాతి జంతువు; (rel.) horn; (note) a horn is made out of hair-like material and an antler is made out of skin-like material; antlers have blood vessels; antlers are deciduous; * antonym, n. వ్యతిరేకార్థకం; విరుద్ధార్థకం; ** binary antonym, ph. ద్వియాంశ వ్యతిరేకార్థకం; "చావుబతుకులు" ఈ జాతికి చెందిన సమాసం; oxymoron; * anvil, n. (1) దిమ్మ; దాగలి; పట్టెడ; సూర్మి; (2) మధ్య చెవిలో ఉండే దాగలిని పోలిన చిన్న ఎముక; * anus, n. ముడ్డి; గుదం; పాయువు; అపానం; మలద్వారం; ముడ్డివైపు ఆహారనాళం యొక్క రంధ్రం; * anxiety, n. ఆందోళన; వేదన; ఆవేదన; ఆత్రుత; ఆరాటం; కలవరం; ఉద్వేగం; ఉద్విగ్నత; వ్యాకులత; ఆర్తి; పరివేదన; కలుచ; యాంగ్జిటీ, డిప్రెషన్ రెండూ ఒక లాంటివే. రెండు తలలున్న పాము లాగా. డిప్రెషన్ ఉన్నవాళ్లలో సుమారుగా నూటికి 60 మందికి యాంగ్జిటీ కూడా ఉంటుంది. ఇవి విడిగా ఉన్నదానికన్నా, కలసి ఉంటే మరీ కష్టం; see also "depression;" * anxious, adj. ఆందోళన, వేదన; ఆత్రుత; భయంతో ఎదురు చూడు; see also eager; * any, adj. ఎవరైనా; ఏదైనా; ఏమైనా; * anybody, adj. ఎవరైనా; * anyhow, adj. ఏమైనా; ఎలాగైనా; ఎందుకైనా; * anyone, adj. ఎవరైనా; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''Usage Note: anyone, anybody *---Use someone, no one, anywhere, somewhere and nowhere in all types of writing and speech. We often use anybody, somebody, nobody, anyplace, some-place and no place in speech, but not in formal writing.''' |} * * anywhere, adj. ఎక్కడైనా; * aorta, n. [anat.] బృహద్ధమని; మహాధమని; బ్రాహ్మణాడి; గుండె నుండి శరీరం అంతటికీ రక్తాన్ని తీసుకు వెళ్ళే రక్తనాళం; * apart, adv. విడివిడిగా; ప్రత్యేకంగా; దూరంగా; * apartment, n. ఆవాసిక; అంకణం; లోవరి; ఓవరి; సరాతి; ఒక పెద్ద భవనంలో ఎవరికి వారు విడివిడిగా ఉండడానికి సదుపాయంగల ఇంటి భాగాలు; multi-celled living quarters; a part of a large building; flat; ** apartment complex, ph. వాడకట్టు; భవనవాటిక; విహారం; * apathy, n. నిర్లిప్తత; అవలిప్తత; ఉదాసీనత; ఉపేక్ష; అభిరుచులు, ఆసక్తులు లేకపోవడం; (rel.) carelessness; * ape, n. ఏపు; కపి; ఏపుకోతి; మనిషిని పోలిన, కోతి వంటి, తోక లేని, ఒక జంతువు; ఏపులు నాలుగు రకాలు: చింపంజీ, గిబ్బన్, గొరిల్లా, ఒరాంగుటాన్; * aperture, n. రంధ్రం; బెజ్జం; సూక్ష్మరంధ్రం; కంత; ద్వారకం; తొలి; గుబ్బ తొలి; * apetal, adj. అదళ; * apex, n. మొన; శిఖరం; శిఖ; అగ్రం; * aphelion, n. ఉచ్ఛ; దూరబిందువు; అపహేళి; ఒక గ్రహం సూర్యుడి చుట్టూ తిరిగే కక్ష్యలో సూర్యుడికి గరిష్ఠ దూరంలో ఉన్న బిందువు; (ant.) perihelion; * aphorism, n. సూత్రం; సూక్తి; నీతివాక్యం; నీతివచనం; చిత్రోక్తి; సూత్రోక్తి; క్లుప్తోక్తి; నిరుక్తోక్తి; * aphrodisiac, n. వాజీకరం; కామోద్ధీపకం; శృంగారోద్దీపకం; * aphyllous, adj. అపర్ణిక; ఆకులులేని; * apiary, n. తేనెటీగలని పెంచే గూళ్లు, స్థలం; * apiarist, n. తేనెటీగలని పెంచే వ్యక్తి; * apiculture, n. తేనెటీగల పెంపకం; మధుమక్షికా పాలనం; * apodal. adj. పాదాలు లేని; పాదరహిత; * apogee, n. దూరబిందువు; మందోచ్ఛ; తుంగం; చంద్రుడు భూమి చుట్టూ తిరిగే దీర్ఘ వృత్తాకార కక్ష్యలో భూమికి (ఫోకస్ కి) బహు దూరాన వుండే బిందువు; భూమి చుట్టూ ప్రదక్షిణాలు చేసే ఉపగ్రహాల దీర్ఘవృత్తపు కక్ష్యలో నాభికి (అనగా, భూమికి) అత్యంత దూరంలో ఉన్న బిందువు; సూర్యుడి చుట్టూ తిరిగే శాల్తీల విషయంలో ఈ మాటకి బదులు ephelion అన్న మాట వాడతారు; in general, the point on the circumference of an ellipse that is farthest from the focus; (ant.) perigee; * apologue, n. నీతి కథ; a moral fable, especially one with animals as characters; * apology, n. క్షమార్పణ; మాటతో కాని, రాతతో కాని మన్నించమని అడగడం; * apologize, apologise (Br.) v. i. క్షమార్పణ వేడుకొను; * apogamy, n. [biol.] సంయోగబీజరాహిత్యం; ఫలదీకరణం లేకుండా పిండం పెరుగుదల; * apoplexy, n. రుద్రవాతం; అతిరక్తపాతం; మెదడులో రక్తనాళం చిట్లడం వల్ల వచ్చే మూర్చ వంటి ఒక రకం రోగం; see also stroke; * apospory, n. [biol.] సిద్ధబీజరాహిత్యం; * aposteriori, adj. ఫలితాన్ని చూసి దాని కారణాన్ని ఊహించే తర్క సంబంధమైన; (ant.) a priori; * apothecary, n. అగదంకారుడు; మందులు కలిపే వ్యక్తి; కంపౌండరు; * apotheosis, n. (1) Perfect example; (2) దైవత్వానికి లేవనెత్తడం; * apparatus, n. pl. ఉపకరణాలు; సాధన సామగ్రి; పరికరాలు; * apparel, n. దుస్తులు; ఉడుపులు; తొడుక్కోడానికి తయారుగా ఉన్న బట్ట; * apparent, adj. దృశ్య; దృశ్యమాన; దృష్ట; కంటికి కనిపించే; స్ఫుట; ** apparent depth, ph. కనిపించే లోతు; దృశ్య దఘ్నం; దృశ్యమాన దఘ్నం; దఘ్నకం; ** apparent magnitude, ph. బృహత్కం; పెద్దగా కనిపించడం; ** apparent magnitude (of stars), ph. దృశ్య ప్రకాశత్వం; కనిపించే ప్రకాశత్వం; ప్రకాశత్వకం; ** apparent motion, ph. చంచత్కం; దృశ్య చలనం; దృశ్య కదలిక; దృశ్య గతి; ** apparent motion of a planet, ph. దృశ్య గ్రహగతి; ** apparent weight, ph. దృశ్య భారం; కనిపించే బరువు; భారకం; * apparition, n. దయ్యం; ప్రేతాత్మ; అనుకోకుండా అకస్మాత్తుగా కనిపించేది; * appeal, n. వినతి; విన్నపం; విజ్ఞప్తి; * appear, v. i. (1) అగపడు; కనపడు; అనిపించు; గోచరించు; (2) హాజరగు; * appease, v. t. సంతుష్టి పరచు; శాంతపరచు; శాంతింపజేయు; * appearance, n. (1) అగ్గపాటు; అభాసం; ప్రాదుర్భావం; (2) ఆకృతి; ఆకారం; అవతారం; * appendage, n. తోక; * appendicitis, n. క్రిమిక వాపు; క్రిమిక శోఫ; * appendix, n. (1) అనుబంధం; జీలు; (2) ఉపాంగం; (3) క్రిమిక; ** vermiform appendix, ph. క్రిమిక; పురుగు రూపము గల క్రిమిక; * appetite, n. (1) బుభుక్ష; జఠరాగ్ని; ఆకలి; తినాలనే కోరిక; (rel.) hunger; (2) కోరిక; * appetizer, n. అభిరుచ్యం, బుభక్ష్యం; అపదంశము; క్షుద్వర్ధకం; దీపనకారి; ఆకలిని ఉత్తేజపరచడానికి భోజనానికి ముందు తినే చిరుతిండి; * appetizing, adj. రుచికరమయిన, కమ్మనయిన; * applause, n. కరతాళధ్వని; హర్షధ్వని; హర్షధ్వానం; కేకిసలు; మెచ్చుకోలు; శ్లాఘన; * apple, n. ఏపిల్, సీమరేగు; ** bitter apple, ph. చేదుపుచ్చ; కారుపుచ్చ; ** custard apple, ph. సీతాఫలము; ** elephant apple, ph. వెలగ; కపిత్థము; ** red custard apple, ph. రామాఫలము; ** rose apple, ph. జంబూ నేరేడు; ** thorn apple, ph. నల్ల ఉమ్మెత్త కాయ; ** wood apple, ph. వెలగ; కపిత్థము; * appliance, n. పరికరం; ఉపకరణం; సాధనం; గృహోపకరణం; * applicability, n. ఉపయుక్తత; యోగ్యత; వర్తనీయత; * applicable, adv. వర్తించే; ఉపయోగ పడే; సంబంధముగల; చెందెడు; * applicant, n. దరఖాస్తుదారు; అర్జీదారు; అభ్యర్థి; * application, n. (1) దరఖాస్తు; అర్జీ; మనవి; (2) పూత; పట్టు; లేపనం; అపలేపనం; (3) అన్వయం; యోజితం; (4) [comp.] వర్తనం; వర్తం; అనువర్తనం; అనుప్రయోగం; కంప్యూటరు రంగంలో ఒక నిర్దిష్టమైన పనిని చెయ్యడానికి రాసే క్రమణిక; అనువర్తనాలు (applications) నిరవాకి (operating system) అజమాయిషీలో పనిచేస్తూ ఉంటాయి; * application, adj. అనువర్తిత; అనుప్రయోగ; ** application development system, ph. [comp.] అనుప్రయోగ నిర్మాణ సంవిద్య; A coordinated set of program development tools, typically including an editor, a programming language with a compiler, linker, debugger and an extensive library of ready-to-use program modules; ** application form, ph. ధరఖాస్తు; అభ్యర్థన పత్రం; ** application layer, ph. [comp.] అనుప్రయోగ స్తరం; The top layer of the OSI seven layer model. This layer handles issues like network transparency, resource allocation and problem partitioning. The application layer is concerned with the user's view of the network (e.g. formatting electronic mail messages). ** application software, ph. అనువర్తిత తంత్రాంశం; అనుప్రయోగ తంత్రాంశ; * applied, adj. అనువర్తిత; యోజిత; ** applied mathematics, ph. అనువర్తిత గణితం; ** applied physics, ph. అనువర్తిత భౌతిక శాస్త్రం; * apply, v. i. వర్తించు; అనువర్తించు; * apply, v. t. (1) అన్వయించు; యోజించు; ప్రయోగించు; ఉపయోగించు; వర్తింపజేయు; వర్తించు; (2) దరఖాస్తు పెట్టు; (3) పూయు; పూత పూయు; రాయు; (4) మనస్సుని పెట్టు; * appoint, v. t. నియమించు; ఏర్పరచు; * appointment, n. (1) అభిసారం; (2) పని; ఉద్యోగం; నియామకం; నిర్ణీతం; * apportion, v. t. పంచు, విభజించు; * apportionment, n. పంపకం; విభజన; వాటా వెయ్యడం; * appraisal, n. (1) అంచనా; మదింపు; మూల్య నిర్ధారణ; వెలని నిశ్చయించడం; (2) విషయ వివరణ; * appraise, v. t. అంచనా కట్టు; మదింపు వేయు; see also, apprise * appraiser, n. (1) అంచనాదారుడు; విలువని అంచనా వేసే వ్యక్తి; (2) విషయవివరణ కర్త; * appreciable, adj. హర్షనీయ; తగినంత; మెచ్చుకోతగ్గ; * appreciate, v. t. హర్షించు; మెచ్చుకొను; * appreciation, n. హర్షణ; మెచ్చుకోలు; ప్రశంస; * apprehend, v. t. పట్టుకొను; * apprehension, n. (1) కీడుని శంకించడం; ఆందోళన; భయం; (2) పట్టుకొనడం; నిర్బంధించడం; అరెస్టు చెయ్యడం; * apprehensive, adj. కీడుని శంకించు; జరుగబోయేది ఏమవుతుందో అనే ఆందోళనతో కూడిన; ** I am apprehensive about the outcome, నా మనస్సు కీడుని శంకిస్తున్నది; * apprentice, n. శిష్యవర్తి; శిక్షణా భ్యాసి; అంతేవాసి; పని నేర్చుకునే వ్యక్తి; (lit.) one who is near; * apprenticeship, n. అంతేవాసిత్వం; శిష్యత్వం; శిష్యరికం; ఉమ్మేజువారీ; * apprise, v. t. చెప్పు; పరిస్థితి చెప్పు; see also appraise; * approach, v. t. సమీపించు; చేరువగు; డాయు; తారసిల్లు; అభిగమించు; దగ్గరగా జరుగు; కవియు; ఆసన్నమగు; సన్నిహితమగు; దరిజేరు; * appropriate, adj. యధోచిత; ఉచిత; సముచిత; సందర్భోచిత; సమంజస; సరియైన; యుక్త; ఇతోధిక; తగు; తగిన; అనువు; సబబు; న్యాయ; ** appropriate action, ph. తగు చర్య; ** appropriate meaning, ph. భావయుక్తం; ** appropriate tune, ph. రాగయుక్తం; * appropriate, v. t. అంకించుకొను; స్వంతం చేసుకొను; స్వాయత్తం చేసుకొను; స్వాయత్తీకరించుకొను; * appropriate, n. యధోచితం; ఉచితం; సముచితం; సందర్భోచితం; సమంజసం; యుక్తం; ఇతోధికం; తగినది; అనువైనది; సబబు; న్యాయం; * appropriately, adv. ఉచిత రీతిని; * appropriateness, n. సామంజస్యం; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''Usage Note: appropriate, suitable, suited *---Use appropriate to talk about a person's clothes or behavior. Use suitable to say that something has the right qualities. Use suited to say that a person has the right qualities to do something.''' |} * * approval, n. అనుమతి; సమ్మతి; ఆమోదం; సామరస్యం; ** seal of approval, ph. ఆమోద ముద్ర; * approve, v. t. అనుమతించు; ఆమోదించు; * approximate, adj. ఇంచుమించు; ఉరమర; సుమారు; రమారమి; దాదాపు; అందాజ; ఆసన్న; ** approximate value, ph. ఉరమర విలువ; అందాజ విలువ; * approximately, adv. ఇంచు మించుగా; ఉరమరగా; రమారమిగా; సుమారుగా; చూచాయగా; దరిదాపుగా; దాదాపుగా; ఉజ్జాయింపుగా; కనాకత్తుగా; * approximation, n. ఉరమరిక; ఉజ్జ; ఉజ్జాయింపు; స్థూలఫలం; స్థూలమానం; మదింపు లెక్క; * apricot, n. జల్ధారు పండు; ప్రీతి పండు; కుబానీ పండు; ఈ పండ్లు శీతల దేశాలలో దొరుకుతాయి; * a priori, adj. పూర్వనిర్ధారిత; ** a priori knowledge, ph. పూర్వనిర్ధారిత జ్ఞఆనం; * aptitude, n. అభిరుచి, సహజ సామర్థ్యం; * aqua, pref. జల; నీటికి సంబంధించిన; * aquamarine, n. పచ్చ; పచ్చరాయి; నీలిపచ్చ; జలనీలం; * Aquarii, n. శతభిషం; లాంబ్డా అక్వేరియస్; అనగా అక్వేరియస్ అనే గుంపులోని (కుంభరాశి లోని) నక్షత్రాలలో అక్వేరీ అనేది పదకొండవ స్థాయి నక్షత్రం, గ్రీకు భాషలో లాంబ్డా పదకొండవ అక్షరం కనుక; * aqua regia, n. ద్రావకరాజం; HNO<sub>3</sub> + H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub> కలసిన మిశ్రమం; * Aquarius, n. కుంభం; కుంభరాశి; * Aquarius Lambda, n. శతభిషం నక్షత్రం; కుంభ రాశిలో ప్రకాశించే వాటిలో ఇది పదకొండోది; దీనినే లాంబ్డా అక్వేరియస్ అని కూడా అంటారు; * aquatic, adj. జల; జలసంబంధమైన; అంబు; అంభశ్చర; నీటికి సంబంధించిన; నీటిలో తిరిగే; ** aquatic creature, ph. జలచరం; నీటిలో నివసించే జంతువు; అంభశ్చరం; అంబుచరం; యాదాంసి; * aqueduct, n. పొర్లుమదుం; పొర్లుడు కట్ట; * aqueous, adj. జల; జలాకార; నీటివంటి; నీటిని పోలిన; ** aqueous humor, ph. జలాకార రసం; కంటిలో ఉండే ఒక రకం ద్రవం; ** aqueous medium, ph. జల మాధ్యమం; |width="65"| <!-- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==Part 7: ar-az== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * arable, adj. దున్నదగిన; కృషి యోగ్యమైన; సేద్య; సేద్యయోగ్య; ** arable land, ph. సాగునేల; సేద్యపు భూమి; * Arabic, n. అరబ్బీ; అరబ్బీ భాష; అరేబియా దేశపు భాష; * arbiter, n. మధ్యవర్తి; తీర్పరి; * arbitrary, adj. నిర్హేతుకమైన; నిబంధనలేని; అనియత; స్వచ్ఛందమైన; ** arbitrary constant, ph. అనియత స్థిరాంకం; నిబంధన లేని స్థిరాంకం; * arbitrator, n. తగవరి; మధ్యవర్తి; తీర్పరి; నిర్ణేత; పంచాయతీదారు; మాధ్యస్థుడు; * arbitration, n. మధ్యవర్తిత్వం; మాధ్యస్థం; పంచనామా; * arbor, n. పొదరిల్లు; ఆకుటిల్లు; * arboreal, adj. పసిరిక; తరు; చెట్ల; చెట్టువంటి; చెట్టుకి సంబంధించిన; చెట్టుమీద నివసించే; వృక్షవాసి; ** arboreal snake, ph. పసిరిక పాము; * arboretum, n. ఉద్యానవనం; తోట; రకరకాల చెట్లని ప్రదర్శించే స్థలం; * arboriculture, n. చెట్ల పెంపకం; తరుకృషి; * arc, n. చాపం; ధనురాకారం; వృత్తం యొక్క పరిధిలో ఒక భాగం; ** arc lamp, ph. చాప దీపం; ** Great circle arc, ph. [astronomy] మహావృత్తపు చాపము; * arcade, n. (1) సాల; పంచపాళీ; పైన టొపారం ఉన్న సన్నటి పొడుగాటి వసారా; (2) ఇటూ అటూ దుకాణాలు ఉన్న సన్నటి అంగడి వీధి; * arch, adj. ముఖ్యమైన; మహా; * arch, n. చాపం; కామాను; వంపు; విల్లు వంటి వంపు; విల్లులా వంపు ఉన్న కట్టడం; ఆర్చి; * archaic, adj. వాడుకలో లేని; అమలులో లేని; పాతబడ్డ; ప్రాచీన; * arched, adj. విలువంపైన; ధనురాకార; * archegonium, n. స్త్రీ బీజాశయం; * archeology, archaeology (Br.) n. పురావస్తుశాస్త్రం; ప్రాచీన కాలపు శిథిలాలనీ కట్టడాలనీ అధ్యయనం చేసే శాస్త్రం; * archer, n. విలుకాడు; విల్తుడు; ధనుర్వేది; ధనుష్మంతుడు; ధానుష్కుడు; ధానుష్కురాలు; విలుకానిత; * archery, n. విలువిద్య; ధనుర్వేదం; * archetypal, adj. మూర్తీభవించిన; ఆదర్శవంతమైన; * archetype, n. ప్రాగ్రూపం; నమూనారూపం; నమూనా; మూలమూర్తి; ఆదర్శం; ఒరవడి; మచ్చు; * archipelago, n. (ఆర్కిపెలాగో), ద్వీపసమామ్నాయం; సహస్రద్వీపాలు; లక్షద్వీపాలు; సముద్రంలో ఎన్నో దీవుల సమూహం; * architect, n. స్థపతి; రూపశిల్పి; వాస్తుశిల్పి; * architecture, n. వాస్తుశాస్త్రం; వాస్తుశిల్పం; స్థాపత్యం; రూపశిల్పం; నిర్మాణశిల్పం; నిర్మాణశాస్త్రం; ** building architecture, ph. గృహ నిర్మాణశిల్పం; ** computer architecture, ph. కలనయంత్రాల నిర్మాణశిల్పం; ** garden architecture, ph. వన నిర్మాణశిల్పం; ** mogul architecture, ph. మొగలాయి స్థాపత్యం; * archive, n. దండకవిలె; సంగ్రహాలయం; లేఖాగారం; పూరావృత్తం; ప్రాచీన పత్రాలని భద్రపరచే చోటు; * arc second, n. (1) ఒక డిగ్రీలో 60 వ వంతు ఒక ఆర్క్ మినిట్, ఒక మినిట్ లో 60 వ వంతు ఒక ఆర్క్ సెకండ్; a sixtieth of a minute of angular distance; * Arcturus, n. స్వాతి; ఆల్ఫా బూటెస్; భూతేశ మండలంలో అగ్ర తార; * area, n. (1) స్థలం; చోటు; ప్రదేశం; ప్రాంతం (2) వైశాల్యం; విస్తీర్ణం; (3) ఆయకట్టు; (4) ఒక వ్యక్తి ప్రావీణ్యత సంపాదించిన లేక పనిచేస్తూన్న విభాగం; ** area of irrigated land, ph. ఆయకట్టు; * area-wise, adv. ప్రాదేశికంగా, ప్రాంతీయంగా; * areca palm, n. పోక జాతి చెట్టు; (Note) Betel-nut palm, [bot.] ''Areca catechu'', is the palm tree whose nuts are commonly used in India but there are other types of Areca Palms; For example, the Golden Cane Palm or Yellow Palm or Butterfly Palm, [bot.] ''Dypsis lutescens'' or ''Chrysalidocarpus lutescens'', is a decorative palm which seems to have the capability to purify air polluted with harmful hydrocarbons like Xylene and Toluene; * areca nut, n. పోకచెక్క; వక్క; పీటీ చెక్క; * arena, n. క్రీడారంగం; రంగం; * argol, n. బంకమన్ను; clay; * Argon, n. ఆర్గాను; అచేతనమైన ఒక రసాయన మూలకం; (అణుసంఖ్య, 18, సంక్షిప్త నామం, Ar); [Gr. argos = inactive]; * Argo Navis, n. వైవశ్వత నౌక; దైవనావ; ఆకాశంలో కనిపించే ఒక నక్షత్రమండలం పేరు; * arguable, n. వాదాస్పదం; వివాదాస్పదం; * argue, v. i. వాదించు; * argument, n. (1) వాదన; (2) [math.] ఒక ప్రమేయాన్ని f(x) అని రాసినప్పుడు, x ని argument అంటారు; (3) [computers] నిరూపకం; సందాయం; ఒక ప్రమేయంలో కనిపించే చలరాసులకి నిర్దిష్టమైన విలువలని ఇచ్చినప్పుడు ఆయా చలరాసులని parameters అనిన్నీ, ఆయా నిర్దిష్టమైన విలువలని arguments అనిన్నీ అంటారు; A value or reference passed to a function, procedure,subroutine, command or program, by the caller. * arid, adj. జలశూన్యమైన; నిర్జల; ఎండుబారిన; ఎడారి; * Aries, n. (1) మేషరాశి; (lit.) గొర్రెపోతు; పొట్టేలు; (note) మేషం means goat and Aries means sea goat, sometimes translated as sheep; (2) అశ్వినీ నక్షత్రం; ** Aries, Alpha, Beta of, n. అశ్వినీ నక్షత్రం; మేషరాశిలో ఉన్న రెండు తారలని ఆశ్వని నక్షత్రం అంటారు; ** Aries, 35 of, n. భరణి నక్షత్రం; మేషరాశిలో ఉన్న 35 వ తారని భరణి నక్షత్రం అంటారు; * arise, v. i. తలెత్తు; ప్రభవించు; * aristocracy, n. కులీనులు; ప్రభువర్గం; జమీందారీ వర్గం; కులీనవర్గం; * aristocratic, adj. కులీన; ప్రభువులకి సంబంధించిన; పెద్ద కుటుంబానికి చెందిన; * arithmetic, adj. సంకలన; అంకగణిత; ** arithmetic growth, ph. సంకలన వృద్ధి; ** arithmetic logic unit, ph. గణితతర్క విభాగం; ** arithmetic operation, ph. అంకగణిత క్రియ; ** arithmetic operator, ph. అంకగణిత కారకం; అంకగణిత కారకి; ** arithmetic operators, ph. pl. అంకగణిత పరికర్తలు; కూడికలు, తీసివేతలు, గుణకారాలు, భాగారాలు చెయ్యడానికి వాడే గుర్తులు; ** arithmetic process, ph. అంకగణిత ప్రక్రియ; ** arithmetic progression, ph. పరంపర; ** arithmetic sequence, ph. అంక శ్రేఢి; ** arithmetic series, ph. అంక శ్రేణి; పాక్షిక సంకలితం; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''Usage Note: series, sequence, progression (in mathematics) *---A set of numbers written in an order is called as a sequence. For example 3,7,11,15,... is a sequence. If you add all the terms of a sequence it is known as series. For example 3+7+11+15+... is a series. [In a sequence we put commas between the terms, in a series we put + between the terms]. The progression tells the nature of the sequence whether it is increasing or decreasing [progress - growth]. An arithmetic progression is a sequence of numbers such that the difference of any two successive members of the sequence is a constant. A geometric progression is sequence of numbers such that the quotient of any two successive members of the sequence is a constant. In this dictionary, the word sequence is translated as శ్రేఢి (a succession of comma-separated entities) whereas the word series is translated as శ్రేణి (indicating partial sums of the same entities).''' |} * * arithmetic, n. అంకగణితం; ** binary arithmetic, ph. ద్వియాంశ అంకగణితం; ** decimal arithmetic, ph. దశాంశ అంకగణితం; ** duodecimal arithmetic, ph. ద్వాదశాంశ అంకగణితం; ** modular arithmetic, ph. గుళిక గణితం; ఘడీ గణితం; ** octal arithmetic, ph. అష్టాంశ అంకగణితం; * arjuna, n. తెల్ల మద్ది; ఇరవై మీటర్లు పైబడి ఎదిగే చెట్టు; [bot.] ''Terminalia arjuna'' of the Combretaceae family; * arm, n. (1) బాహువు; భుజం; (2) శాఖ; కొమ్మ; (3) ఆయుధం; ** upper arm, ph. జబ్బ; దండ; ప్రగండం; * armada, n. అర్మాదా; యుద్ధనావల సమూహం; * armadillo, n. కవచమృగం; కవచకేసి; నఖమృగం; అమెరికాలో బొరియ లలో నివసించే ఒక స్తన్య మృగం; * Armageddon, n. కల్పాంతం; ఏసు క్రీస్తుకూ ఆయన ప్రతిద్వందికీ జరగబోయే యుద్ధం పేరు; ఈ యుద్ధంలో ఏసు ప్రభువు గెలిచి వెయ్యి సంవత్సరాలు రాజ్య పరిపాలన చేస్తాడని క్రైస్తవుల నమ్మకం; * armature, n. (1) కవచం; ఆయుధం; (2) విద్యుత్తు పుట్టించడానికి ఒక క్రమ పద్ధతిలో చుట్టిన తీగల చుట్ట; * armed, adj. (1) చేతులుగల; (2) ఆయుధం ధరించిన; సాయుధ; * armed forces, ph. సాయుధ బలాలు; * armless, adj. (1) చేతులులేని; (2) ఆయుధం లేని; నిరాయుధ; * armor, n. కవచం; * armored, adj. సజ్జిత; సకవచ; సాయుధ; ** armored vehicle, ph. సజ్జిత శకటం; సజ్జిత యానం; సజ్జిత రథం; * armory, armoury (Br.), n. తోపుఖానా; ఆయుధశాల; ఆయుధవాటిక; అస్త్రశాల; పేలుడు మందులను, ఆయుధములను భద్రపరచే భవనం; * armpit, n. చంక; చక్కిలి; బాహుమూలం; * army, n. సైన్యం; దండు; పటాలం; పతాకిని; దళం; లసికిరి; లష్కర్; * arnica, n. [bot.] ''Arnica montana''; * aroma, n. సువాసన; సుగంధం; వంటకాల నుండి వచ్చే వాసన; To experience this, you do not have to put food in your mouth; (rel.) fragrance; flavor; * aromatic, adj. సుగంధ, వాసనవేసే; సువాసన వేసే; ** aromatic compounds, ph. సుగంధ యోగికాలు; * around, adv.చుట్టుప్రక్కల; సమీపంలో; ప్రాంతాలలో; * arouse, v. t. (1) లేపు; నిద్ర లేపు; (2) ప్రేరేపించు; రెచ్చగొట్టు; * arraignment, n. నేరారోపణ చేసి న్యాయమూర్తి ఎదట నిలబెట్టడం; * arrange; v. t. (1) అమర్చు; కుదుర్చు; పేర్చు; సర్దు; సవరించు; (2) ఒనగూర్చు; చేకూర్చు; అనుకూల పరచు; ఏర్పాటు చేయు; * arrangement, n. (1) ఏర్పాటు; సన్నాహం; పన్నుగడ; సొరిది; (2) అమరిక; విన్యాసం; కుదిరిక; ** floral arrangement, ph. పుష్ప విన్యాసం; * array, n. బారు; వరుస; వ్యూహం; సరణి; * array, v. t.. మొహరించు; * arrears, n. pl. బకాయిలు; బాకీలు; పాతబాకీలు; * arrest, v. t. ఆపు, నిలుపు; నిలవరించు; నివారించు; అడ్డగించు; అడాయించు; పట్టుకొను; నిరోధించు; ఆటంకపరచు; అటకాయించు; మస్తరించు; * arrival, adj. వచ్చే; ఆగమన; ** arrival time, ph. వచ్చే వేళ; వచ్చిన వేళ; * arrival, n. రాక; రాకడ; చేరడం; ఆగమం; ఉపాగమం; ఆయాతం; ** arrivals and departures, ph. యాతాయాతాలు; రాకపోకలు; * arrive, v. i. చేరు; వచ్చి చేరు; ప్రవేశించు; ఏగుదెంచు; * arrogant, adj. పెడసరం; గీర; పొగరు; పోతరం; ** arrogant person, ph. పెడసరపు వ్యక్తి; గీర గాడు; పొగరుబోతు; అహంకారి; * arrogance, n. పొగరు; గీర; గీర్వాణం; అతి గర్వం; మదం; పెడసరం; పోతరింపు; అహంకారం; అతిశయం; కండకావరం; ఉద్ధతి; పోకదల; * arrow, n. (1) బాణం; సాయకం; అమ్ము; అంప; శరం; తూపు; తూణీరం; ములికి; (2) బాణం గుర్తు; ** as fast as an arrow, ph. శరవేగంగా; ** base of an arrow, ph. శరమూలం; ** tip of an arrow, ph. శరాగ్రం; అమ్ముమొన; బాణపుటలుగు; [[File:Indian_Medicinal_Plants_and_Drugs_Wellcome_L0032802.jpg|right|thumb|arrowroot=క్షీరపిష్ఠ=పాలగరుడ]] * arrowroot, n. క్షీరపిష్ఠ; పాలగుండ వేరు; పాలగరుడ వేరు; [bot.] ''Curcuma angustifolia''; there are several other rhizomes from which "arrowroot powder" is made; [bot.] ''Maranta ramosissima'' or [bot.] ''Maranta arundinacea''; this looks similar to other underground tubers such as cassava, yucca or kudzu, which are oblong in shape; a flour made from this can also be called పాలగుండ and is used in the preparation of puddings; this white, powdery starch is naturally gluten-free, grain-free, vegan and paleo-friendly; ** arrowroot powder, ph. పాలగుండ; ఈ గుండని పాలల్లో వేసి ఉడకబెడితే పాలు గడ్డకట్టి బిళ్ళల్లా అవుతాయి; * arsenal, n. తోపుఖానా; ఆయుధశాల; ఆయుధవాటిక; అస్త్రశాల; పేలుడు మందులను, ఆయుధములను భద్రపరచే భవనం; see armory; * arsenic, n. పాషాణం; తాలం; ** arsenical drugs, n. పాషాణ ఔషధాలు; ** arsenic trisulfide, n. తాళకం; As<sub>2</sub>S<sub>3</sub>; ** arsenicum album, n. తెల్ల పాషాణం; శంకు పాషాణం; * arson, n. దహనకాండ; ఇళ్లనీ, భవనాలనీ, నిప్పంటించిన నేరం; * art, n. (1) కళ; చిత్రకళ; (2) చిత్రం; (3) విద్య; నేర్పు; * arteriole, n. ధమనిక; చిన్న ధమని; శరీరంలో శుద్ధరక్తాన్ని మోసుకెళ్ళే చిన్న గొట్టం; * artery, n. (1) ధమని; గుండె నుండి రక్తాన్ని తీసుకెళ్ళే నాళం; (2) పెనుమార్గం; పెద్ద రహదారి; ** carotid artery, ph. గళ ధమని; స్పృహ ధమని; ** coeliac artery, ph. ఉదర ధమని; కడుపులో ధమని; ** coronary artery, ph. కిరీట ధమని; హృదయ ధమని; ** pulmonary artery, ph. పుపుస ధమని; శ్వాస ధమని; ** traffic artery, ph. పెనుదారి; ఎక్కువ వాహనాలని భరించే పెద్ద రహదారి; * artesian, adj. పంపు సహాయం లేకుండా నీరు తనంత తానుగా బయటకి తన్నుకు వచ్చే సందర్భం; ** artesian spring, ph. బుగ్గ; నీటి బుగ్గ; పాతాళ గంగ; ** artesian well, ph. బుగ్గ బావి; నీటి బుగ్గ; * arthritis, n. కీళ్లవాపు; సంధిశోఫ; * article, n. (1) వస్తువు; (2) వ్యాసం; పరిశోధనా పత్రం; (3) ఇంగ్లీషు భాష లోని A, An, The; This; That; These; Those; (4) అధికరణం; రాజ్యాంగంలో ఒక భాగం; * articulate, v. t. ఉచ్చరించు; పలుకు; మాటలతో చెప్పు; * articulation, n. ఉచ్చారణ; భావప్రకటన; ** manner of articulation, ph. ఉచ్చారణ రీతి; ** place of articulation, ph. ఉచ్చారణ స్థానం; * articulators, n. ఉచ్చారణాంగాలు; మాటని ఉచ్చరించడానికి వాడే అవయవాలు; ఉదా. పెదిమలు; నాలుక; పళ్ళు, మొ.; * artifact, artefact (Br.), n. తయారు చేయబడ్డ వస్తువు; సహజ సిద్ధము కానిది; మిధ్యానిర్మాణం; * artificial, adj. కృత్రిమ; కల్పిత; కాల్పనిక; కృతక; కూట; పౌరుష; కుహనా; ఏలి; మర; ఉమ్మాయ; అప్రాకృతిక; ** artificial insemination, ph. కృత్రిమ గర్భధారణ; ** artificial intelligence, ph. కృత్రిమ మేథ; కృతక బుద్ధి; కృత్రిమ ప్రజ్ఞ; ప్రజ్ఞాకల్పన; పౌరుష ప్రజ్ఞానం; విశ్వామిత్ర విజ్ఞానం; విశ్వామిత్ర వివేకం; ** artificial lake, ph. కృతక జలాశయం; ** artificial leg, ph. ఏలిగాలు, మరగాలు; ** artificial mountain, ph. కృతకాద్రి; కృతకంగా సృష్టించిన కొండ; ** artificial pearl, ph. ఉమ్మాయ ముత్యం; ** artificial respiration, ph. కల్పిత శ్వాస; కృతక శ్వాస; * artificial, n. కృత్రిమం; కల్పితం; కాల్పనికం; పౌరుషం; చేతాళీయం; చేతాళము; * artisan, n. హస్తకళాకారుడు; శిల్పి; చేతిపనితో కళను సృష్టించువాడు; * artist, n. m. కళాకారుడు; చిత్రకారుడు; రసజ్ఞుడు; శిల్పి; f. కళాకారిణి; * artiste, n. లలిత కళలు వృత్తిగా కల వ్యక్తి; * artistic, adj. కళాత్మకమయిన; సృజనాత్మకమయిన; ** artistic creation, ph. సృజనం; ** artistic creativity, ph. సృజనాత్మకం; ** artistic sense, ph. కళా జ్ఞానం; * artistry, n. కళ; శిల్పం; నైపుణ్యం; * artless, adj. నిష్కపటమైన; సాధారణ; నిరాడంబర; ** arts and crafts, n. కళలు; చేతి పనులు; * artwork, n. నగిషీ; * arugula, n. నాటుకూర; * as, adv. యథా; వలె; ప్రకారం; అప్పుడు; కనుక; * as is, ph. యథాతథంగా; * as prescribed, ph. యథావిధిగా; * as usual, ph. యథాప్రకారంగా; యథాతథంగా; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''Usage Note: as, like, so *---Use as and like to make comparisons. Do not say, "He is so good as a professional singer.'' Say, he is as good as a professional singer or he is like a professional singer.''' |} * * asafetida, asafoetida (Br.), n. (1) ఇంగువ; రామఠము; (2) ఇంగువ చెట్టు; తాపన తరువు; [bot.] ''Ferula foetida''; ''Ferula narthex''; * asbestos, n. రాతినార; దీనితో చేసిన గుడ్డ నిప్పులో వేస్తే కాలదు; * ascend, v. t. ఎక్కు; ఆరోహించు; అధిరోహించు; * ascendant, n. [astrology] లగ్నం; జన్మ లగ్నం; ** ascendant at birth, జన్మ లగ్నం; (note) is the rASi at the Eastern horizon at the time of birth. * ascending, adj. ఆరోహణ; ** ascending order, ph. ఆరోహణ క్రమం; * ascendancy, n. ప్రభ, ప్రాబల్యం; * ascension, n. ఆరోహణ; ఎక్కుట; * ascent, n. ఆరోహణ; ఎక్కుట; ఎక్కుడు, ekkuDu; * ascetic, n. వైరాగి; బైరాగి; తాపసి; వీతరాగి; * asceticism, n. వైరాగ్యం; ప్రాపంచిక సుఖాలపై విరక్తి; * ascites, n. జలోదరం; గర్భ కుహరంలో నీరు చేరడం; * aseptic, adj. .క్రిములు లేని; క్రిమిరాహిత్యమైన; * asexual, adj. నిర్లింగ; అలింగ; అలైంగిక; ** asexual reproduction, ph. అలింగ ప్రత్యుత్పత్తి; * ash, n. (1) బూడిద; భస్మం; బుగ్గి; నుసి; బూదె; నివురు; నీరు; క్షారం; (2) ఒక జాతి చెట్టు; ** ash cover over burning coal, ph. నివురు; రొయ్యి; * ashes, n. s. (1) బూడిద; భస్మం; బుగ్గి; (2) అస్థికలు; * aside, adj. జనాంతికంగా; ప్రేక్షకులని మాత్రం ఉద్దేశించి పాత్రధారి రహశ్యంగా చెప్పే సంభాషణ; * asinine, adj. గాడిద వలె; తెలివి తక్కువగా; * ask, v. t. అడుగు; కోరు; అర్థించు; విచారించు; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''Usage Note: ask, inquire, demand; request *---Ask is the usual verb that we use for questions. Inquire is more formal. Demand is used when you expect someone to do what you want. Request is a more formal way of asking.''' |} * * askance, n. పెడమొహం; * asp, n. కట్లపాము; * asparagus, n. పిల్లిపీచర; పిల్లితేగ; శతావరి; * aspect, n. ఆకారం; ఆకృతి; రూపం; దృష్ఠికోణం; కనబడు రీతి; ** aspect ratio, ph. రూప నిష్పత్తి; బొమ్మ యొక్క నిడివికి, వెడల్పుకి మధ్య ఉండే నిష్పత్తి; * aspersion, n. దూషణ; నింద; కళంకం; బురద జల్లడం; అధివాకం; అధివచనం; పైవాకం; పక్షపాతముతో చెప్పిన మాట; * asphyxiate, v. t. ఉక్కిరిబిక్కిరి చేయు; ఊపిరి సలపకుండా చేయు; * asphyxiation, n. శ్వాసావరోధనం; ఉక్కిరిబిక్కిరి అవడం; ఊపిరి ఆడకపోవడం; * aspirate, n. ఒత్తక్షరం; ఒత్తు ఉన్న హల్లు; * aspirate, v. i. పీల్చు; ద్రవ పదార్థాలని గొట్టంతో పీల్చే పద్ధతి; * aspirated, adj. పీల్చబడ్డట్టి; మహాప్రాణాలయిన; ** aspirated plosives, ph. [phonetics] మహాప్రాణాలయిన స్పర్శాలు; * aspirated, n. [phonetics] మహాప్రాణాలు; * aspiration, n. వాంఛితం; గాఢ వాంఛ; * aspire, v. t. ఆకాంక్షించు; * ass, n. గాడిద; అడవి గాడిద; ఱేవుగుఱ్ఱము, గాలిగాడు; గార్దభం; ఖరం; * assailant, n. పైన పడు వాడు; అవస్కంది; * assassin, v. t. చాటున ఉండి హత్య చేసేవాడు; * assassinate, v. t. పరిమార్చు; దొంగ చాటుగా చంపు; ఖూనీ చేయు; హత్య చేయు; వధించు; * assault, n. డమరం; దాడి చేయు; ఉద్దేశపూర్వకంగా హాని కలిగించడానికి ప్రయత్నించడం; ** physical assault, ph. భౌతిక డమరం; ఉద్దేశపూర్వకంగా కొట్టడానికి ప్రయత్నించడం; ** sexual assault, ph. లైంగిక డమరం; ఉద్దేశపూర్వకంగా లైంగికంగా దూషణ చేయడానికి ప్రయత్నించడం; ** verbal assault, ph. వాచిక డమరం; తిట్టడం; బెదిరించడం; ** assault weapon, ph. డమర ఆయుధం; * assault, v. t. బెదిరించు; కొడతానని బెదిరించు; కొట్టు; ** assault and battery, ph. కొడతానని బెదిరిస్తూ మరొక వ్యక్తిని తాకడం, కొట్టడం; * assay, n. వన్నెని పరీక్షించు; పరీక్షించు; * assembly, n. సమితి; సభ; సమాఖ్య; పరిషత్తు; గుంపు; సంసత్తు; తండము; ఓలగం; ** general assembly, ph. పేరోలగం; సార్వజనిక సభ; ** legislative assembly, ph. శాసన సభ; విధాన సభ; * assent, n. సమ్మతి; అంగీకారం; ఒప్పందం; * assent, v. i. సమ్మతించు; ఒప్పుకొను; * assert, v. t. నొక్కి వక్కాణించు; ఉద్ఘాటించు; ధృవీకరించు; ధృఢపరచు; * assertion, n. వక్కాణింపు; స్థిరీకరణం; స్థాపన; * assertive, adj. నిశ్చయార్థక; * assess, v. t. పన్ను విధించు; * assessment, n. మదింపు; విలువ కట్టు; * assets, n. ఆస్తులు; ** liquid assets, ph. చరాస్తులు; * assiduous, adj. శ్రద్ధగల; ఓపికగల; * assign, v. t. పురమాయించు; నియమించు; బెత్తాయించు; ఒప్పజెప్పు; అప్పజెప్పు; * assignment, n. పురమాయించిన పని; ఒప్పజెప్పిన పని; పురమాయింపు; అప్పగింత; కేటాయింపు; * assimilation, n. విలీనీకరణం; స్వాంగీకరణం; * assistance, n. సహకారం; సహాయం; చేదోడు; * assistant, adj. సహకార; సహాయ; * assistant, n. సహకారకుడు; సహాయకుడు; నాయిబు; * associate, n. సహవాసి; సహచరి; సహచరుడు; * associated, adj. సహవాసిత; సహచరిత; * association, n. (1) సమాజం; సంఘం; (2) సాంగత్యం; సహవాసం; అనుషంగం; ** free association, ph. [psych.] ముక్తానుషంగం; * associative, adj. సహార్ధక; ** associative law, ph. [math.] సహార్ధక నియమం; సహార్ధక సూత్రం; ఉ. a(bc) = (ab)c; a + (b + c) = (a + b) + c * associative, n. సహార్ధకం; * assortment, n. కలగలుపు; కలగాపులగం; * assuage, v. t. శాంతింపజేయు; సమాధానపరచు; * assume, v. i. (1) ఊహించు; తలచు; అనుకొను; (2) వహించు; * assumption, n. ఊహనం; ఉపపాదన; ప్రతిపాదన; అనుకొనుట; అనుకోలు; వహించుట; స్వీకరణ; * assurance, n. భరోసా; నమ్మిక; * assyrian plum, n. శేలుపండు; --also refer. Lasura * asterisk, n. తారకం; నక్షత్రం గుర్తు; * asterism, n. తారావళి; తారాగణం; తారాశి; తారల గుంపు; నక్షత్ర మండలం; సప్తర్షి మండలం లాంటి నక్షత్రాల గుంపు; (note) asterism is used for a small group and constellation is used for a larger group; (rel.) constellation; ** asterism at birth, ph. జన్మనక్షత్ర రాశి; జన్మనక్షత్రం; * astern, adv. పడవకు వెనుక తట్టున; * asteroid, n. క్షుద్రగ్రహం; గ్రహశకలం; తారకాభం; భూమి, అంగారక గ్రహాల కక్ష్యల మధ్య ఉండే రకరకాల కైవారాలు కల గ్రహశకలాలు; * asthma, n. ఉబ్బసం; శ్వాసకాశ; తమక శ్వాస; ** bronchial asthma, ph. శ్వాసనాళములోని కండరముల ఈడ్పుచే వచ్చే ఉబ్బసం; ** cardiac asthma, ph. గుండె జబ్బు వల్ల వచ్చే ఆయాసం; ** catarrhal asthma, ph. జలుబుతో కూడిన ఉబ్బసం; ** spasmodic asthma, ph. పొర్లుపొర్లుగా ఉద్ధృతమయే ఉబ్బసం; * astonishment, n. నివ్వెరపాటు; ఆశ్చర్యం; అబ్బురపాటు; వెరగుపాటు; * astound, v. t. అమితంగా ఆశ్చర్యపడు; * astral, adj. (1) నక్షత్రసంబంధమైన; నక్షత్ర; (2) సహజాతీతమయిన; ** astral projection, ph. కారణ శరీర విహరణం; స్వకాయ పలాయనం; శరీరాన్ని వదలి పెట్టి ఆత్మ బయటకు సునాయాసంగా తిరుగుతూన్నట్లు అనిపించడం; * astringency, n. ఒగరు; కటువు; * astringent, n. ఒగరు; తిక్తం; కటువు; * astrolabe, n. ఖగోళమితి; తారేక్షణం; an instrument for measuring the positions of heavenly bodies; * astrologer, n. జ్యోతిష్కుడు; జోస్యుడు; కాలజ్ఞాని; దైవజ్ఞుడు; ** astrological forecast, ph. జాతకం; * astrology, n. జ్యోతిషం; జ్యోతిషశాస్త్రం; మానవ జీవితంలో సంఘటనలు గ్రహ గతులు నిర్ణయిస్తాయని నమ్మే పద్ధతి; * astronaut, n. వ్యోమగామి; జ్యోతిర్గామి; * astronomy, n. ఖగోళశాస్త్రం; ఖగోళం మీద సూర్య చంద్ర గ్రహ నక్షత్రాదుల స్థాన, గమన, ఆచ్ఛాదన, విస్ఫోటనాదులను నిర్ణయించే శాస్త్రం; * astrophysics, n. నక్షత్రభౌతిక శాస్త్రం; నక్షత్రాల జీవిత దశలని అధ్యయనం చేసే శాస్త్రం; * asylum, n. శరణాలయం; ఆశ్రయం; దిక్కు; ** lunatic asylum, ph. పిచ్చాసుపత్రి; మానసిక వైద్యశాల; * asymmetric, adj. అసౌష్ఠవ; అసమసౌష్ఠవ; అసమ; విషమ; * asymmetry, n. అసౌష్ఠవం; అసమసౌష్ఠవం; అసమత; విషమత; * asynchronous, adj. అసమకాలిక; అసమకాలిత; * at, prep. వద్ద; దగ్గర; కడ; చొప్పున; * ataraxy, n. ఆరాటం లేని మనో స్థితి; A state of calmness and tranquility; Freedom from mental disturbance or anxiety; * atheism, n. నాస్తికత్వం; నిరీశ్వరవాదం; దేవుడు లేడనే నమ్మకం; see also agnosticism; * atheist, n. నాస్తికుడు; దేవుడు లేడని నమ్మే మనిషి; see also agnostic; * atheistic, adj. నాస్తిక; నిరీశ్వర; * athlete, n. m. ఆటగాడు; క్రీడాకారుడు; f. క్రీడాకారిణి; * atlas, n. (1) కంధరపూస; చూడావలయం; (2) దేశపటముల పుస్తకం; * atmosphere, n. వాయుమండలం; వాతావరణం; నభోవరణం; వియత్తు; వియత్వరణం; ఉప్పరం; * atoll, n. పగడపుదిబ్బ; గుండ్రంగా, అట్టులా ఉండే పగడపుదిబ్బ; * atom, n. అణువు; (rel.) molecule; తన ఏకత్వాన్ని పోగొట్టుకోకుండా అత్యంత చిన్న రేణువు ప్రమాణంలో ఉండగలిగే రసాయన మూలకం; ** atom bomb, ph. అణుబాంబు; * atomic, adj. అణు; అణుత్వ; అణీయ (rel.) subatomic; ** atomic age, ph. అణు యుగం; ** atomic bomb, ph. అణు బాంబు; ** atomic number, ph. అణుసంఖ్య; ఒక అణువు గర్భంలో ఉండే ప్రోటానుల సంఖ్య; ** atomic size, ph. అణు పరిమాణం; అణుమాత్రం; అణుప్రమాణం; ** atomic theory, ph. అణు సిద్ధాంతం; ** atomic weapon, ph. అణ్వాయుధం; ** atomic weight, ph. అణు భారం; * atomicity, n. అవిభాజ్యత; అణుప్రమాణత; అణువుని పోలి ఉండడం; అణుత్వం; * atonement, n. నిష్కృతి; ప్రాయశ్చిత్తం; పరిహార క్రియ; పాప పరిహారం; * atrocious, adj. క్రూర; ఘోర; పాశవిక; నిర్దయతో; భయంకర; * atrocity, n. అతి దుర్మార్గం; * atrophy, n. క్షీణించడం; శుష్కించడం; శరీర అవయవాలు పోషణ లేక, పరిశ్రమ లేక క్షీణించడం; * atrium, n. ప్రాంగణం; చతుశ్శాలిక; నాలుగిళ్ల వాకిలి; * attach, v. t. అతుకు; తగిలించు; జతపరచు; కలుపు; కట్టు; సంధించు; ముడిపెట్టు; జోడించు; * attaché, n. పేటిక; కరపేటిక; * attached, adj. జతపరచిన; జోడించిన; (rel.) ఖచిత; ** attached document, ph. జతపరచిన కాగితం; ఖచిత పత్రం; * attachment, n. (1) తగిలించినది; జతపత్రం; జత చేసిన వస్తువు; ఉత్తరానికి జత చేసిన కాగితం; అనుబంధం; సంయోజితం; సంలగ్నం; పరిశిష్ఠం; (2) మక్కువ; మమకారం; ఆపేక్ష; ** unhealthy attached, ph. మోహం; * attack, n. దాడి; ముట్టడి; * attain, v. i. సాధించు; సంతరించుకొను; పొందు; చేరు; * attainable, n. సాధ్యం; సుసాధ్యం; * attar, n. అత్తరు; పువ్వులనుండి తీసే ఒక సుగంధ తైలం; ** bergamot attar, ph. నారింజ తొక్కలనుండి తీసే తైలం; ** neroli attar, ph. నారింజ పువ్వుల నుండి తీసే తైలం; * attempt, v. i. ప్రయత్నించు; * attend, v. i. (1) హాజరు అవు; (2) చూడు; కాయు; పరిచర్య చేయు; * attendance, n. హాజరు; * attendance roll, ph. హాజరీ; మస్తరు పట్టి; * attendant, n. m. పరిచారకుడు; ఉపచారి; ఉపచరించే వ్యక్తి; మాలి; కాసా; చాకరు; f. పరిచారిక; * attendees, n. pl. హాజరు అయినవారు; వచ్చినవారు; ప్రేక్షకులు; వీక్షకులు; సభాసదులు; సభికులు; సభ్యులు; సభాస్తారులు; సామాజికులు; * attention, n. అవధానం; సావధానం; శ్రద్ధ; ధారణ; పరామరిక; ధ్యాస; * attenuate, v. t. (1) నీరసపరచు; క్రమేపీ తగ్గించు; కుదించు; సంకుచించు; (2) సున్నిత పరచు; సాగదియ్యు; * attenuation, n. క్రమక్షీణత; * attentively, adv. సావధానంగా; * attentiveness, n. ఏకాగ్రత; శ్రద్ధ; * attest, v. t. (1) సాక్ష్యము చెప్పు; సాక్షి సంతకం చేయు; (2) ధ్రువీకరించు; ప్రమాణీకరించు; ** attested copy, ph. సాక్షి సంతకం చేసిన నకలు; * attic, n. అటక; మిద్దె; * attire, n. దుస్తులు; * attitude, n. వైఖరి; వరస; వాటం; వాలకం; వైనం; తరహా; తీరు; * attorney, n. వకీలు; ముక్త్యారు; ప్లీడరు; ** power of attorney, ph. ముక్త్యారునామా; వకాల్తా; వకాలతునామా; * attract, v. t. (1) ఆకర్షించు; (2) ఆకట్టుకొను; * attractive, adj. ఆకర్షణీయ; మనోహర; * attraction, n. ఆకర్షణ; మోజు; ఆకృష్టి; (ant.) repulsion; ** gravitational attraction, ph. గురుత్వ ఆకర్షణ; ఆకృష్టి; * attribute, n. గుణం; లక్షణం; ధర్మం; ఆపాదన; ఆపాదితం; * attribute, v. t. ఆరోపించు; ఆపాదించు; అంటగట్టు; కారణం చెప్పు; * attribution, n. ఆపాదన; * auction, n. ఏలం; ఏలంపాట; వేలం; వేలంపాట; * audacious, adj. సాహసిక; * audacity, n. సాహసం; తెంపరితనం; * audible, adj. కర్ణగోచర; శ్రవణీయ; వినబడునట్టి; శ్రౌత; ** audible sound, ph. వినిబడే శబ్దం; శ్రవణీయ శబ్దం; కర్ణగోచరం; * audibility, n. కర్ణగోచరత; శ్రవణీయత; * audience, n. (1) శ్రోతలు; వినేవారు; (2) ప్రేక్షకులు; సదస్యులు; సభకి హాజరయినవారు; (3) లాంఛన ప్రాయమయిన దర్శనం; * audio, adj. శ్రుత; శ్రవణ; కర్ణగోచర; శ్రవ్య; శబ్ద సంబంధమైన; * audio file, n. శ్రవ్య సంచిక; శ్రవణ దస్త్రం; A electronic file containing an audio recording; * audio-visual, adj. శ్రుతదృశ్య; దృశ్యశ్రవణ; దృశ్యశ్రవ్య; దర్శనశ్రవణ; ధ్వని-దృశ్య; * audio-visual apparatus, ph. దృశ్య-శ్రవ్య పరికరాలు; * audio-visual system, ph. దృశ్య-శ్రవ్య వ్యవస్థ; * audit, n. [[జమాబంది|జమాబందీ]], లెక్కల తనిఖీ; లెక్క విమర్శ; * audition, n. (1) వినడం; (2) స్వర పరీక్ష; గాత్ర పరీక్ష; (3) నటీనటుల, గాయకుల పాటవాన్ని పరీక్షించడం; * auditor, n. ఆయవ్యయ నిర్ణాయకుడు; మజుందారు; తనిఖీదారు; * auditorium, n. ప్రేక్షకాగారం; ప్రదర్శనశాల; హాలు; * auditory canal, n. కర్ణనాళం; చెవి కాలువ; * auditory nerve, n. శ్రవణ నాడి; కర్ణనాడి; * auger, n. బరమా; తొరపణం; కర్రలో రంధ్రము చేసే ఉపకరణం; (see also augur); * augmented, adj. ఆగమించిన; ఆగమ; ** augmented reality, ph. ఆగమ వాస్తవం; * augur, n. శకునం యొక్క ఫలితం చెప్పే వ్యక్తి; శోది చెప్పే వ్యక్తి; * augury, n. శకునం; శకునశాస్త్రం; * aunt, n. (1) అత్త; (2) పిన్ని; (3) పెద్దమ్మ; దొడ్డమ్మ; ** maternal aunt, ph. పిన్ని; పెద్దమ్మ; దొడ్డమ్మ; తల్లి తోబుట్టువు అయిన స్త్రీ; ** paternal aunt, ph. అత్త; మేనత్త; తండ్రి తోబుట్టువు అయిన స్త్రీ; * aura, n. కిరణావళి; తేజస్సు; * auricle, n. (1) కర్ణిక; (2) చెవి డిప్ప; * Aurora Borealis, n. సుమేరు జ్యోతి; ధ్రువజ్యోతి; భూమి యొక్క ఉత్తర ధ్రువ మండలమందు అప్పుడప్పుడు ఆకాశంలో కనిపించే కాంతి; [[File:Aurora_Borealis_and_Australis_Poster.jpg|thumb|aurora=ధ్రువజ్యోతి]] * auspices, n. ఆధ్వర్యం; * auspicious, n. మంగళప్రదం; శుభప్రదం; శుభసూచకం; * auspicious thread, ph. మంగళ సూత్రం; యజ్ఞోపవీతం; * auspicious time, ph. సుముహూర్తం; * austere, adj. కఠోర; కఠిన; * austerity, n. కఠోర నియమం; కఠోర దీక్ష; * austral, adj. దక్షిణపు; యామ్య; అదీచీ; * Australopithecus, n. దాక్షిణాత్య వానరం; (ety.) (Lat.) austral = southern; (Gr.) pithecus = ape; * authentication, n. ప్రమాణీకరణం; * author, n. గ్రంథకర్త; రచయిత; కృతికర్త; కూర్పరి; కారకుడు; కర్త; f. రచయిత్రి; * authorship, n. కర్తృత్వం; గ్రంథకర్తృత్వం; * authoritative, adj. (1) సాధికార; అధికారంతో; అధికారం గల; (2) ప్రామాణిక; * authoritatively, adv. సాధికారంగా; ప్రామాణికంగా; * authority, n. (1) అధికారం; పెత్తనం; దొరతనం; ప్రస్థానం; అధిష్ఠానం; (2) ఆకరం; * authorized, authorised (Br.) adj. అధికృత; అధికారం ఇవ్వబడ్డ; ఉత్తరువు గల; ** authorized capital, ph. అధికృత మూలధనం; * auto, pref. ఆత్మ; స్వీయ; స్వయం; స్వకీయ; * autobiography, n. ఆత్మకథ; స్వీయచరిత్ర; స్వచరిత్ర; * autocracy, n. స్వేచ్ఛాధికారం; * autocrat, n. స్వేచ్ఛాధికారి; నిరంకుశ ప్రభువు; * autoeroticism, n. హస్తప్రయోగం; స్వహస్తమైధునం; * autogamy, n. స్వయంసంపర్కం; స్వయంసంయోగం; * autograph, n. హస్తాక్షరం; సంతకం; * autology, n. ఆత్మవిద్య; * automatic, adj. స్వయంచర; స్వయంచాలిత; స్వయంచాలక; స్వచాలిత; స్వయంధువన; ఆత్మచల; ఆత్మగమ; నాంతరీయక; * automation, n. (ఆటొమేషన్) స్వచాలినీకరణం; స్వయంచాలీకరణం; యంత్రీకరణం; * automaton, n. (ఆటొమేటాన్) కీలుబొమ్మ; తతాతిపం; తనంత తానుగా తిరిగే పరికరం; * automobile, adj. సపరాపేక్ష; పరనిరపేక్ష; కామగమన; * automobile, n. స్వయంజంగమం; కామగమని; కారు; సపరాపేక్షకి; పరనిరపేక్షకి;జంతువులు; మనుష్యులు లాగవలసిన అవసరం లేకుండా, తనంతగా తాను కదలగలిగేది; * autonomous, adj. స్వాధికార; * autonomy, n. స్వయంప్రతిపత్తి; * autopsy, n. శవపరీక్ష; శవచ్ఛేదం; స్వయంగా చూడడం; (rel.) necropsy; * autospore, n. స్వతస్సిద్ధబీజం; * autotrophic, adj. స్వయంపోషక; * autumn, n. శరత్ కాలం; శరదృతువు; శిశిరం; వర్షాకాలం తర్వాత వచ్చే రెండు నెలలు; ఆకురాలు కాలం; * autumnal equinox, n. శరత్ విషువత్తు; శరద్ విషువత్; ఉత్తరార్థ గోళంలో రాత్రి, పగలు సమానంగా ఉండే రోజు; సెప్టెంబర్‍ 22; * auxiliary, adj. సహాయక; ఉప; గౌణ; అతిరిక్త; * auxiliary verb, ph. సహాయక క్రియ; * avail, v. i. వాడుకొను; ఉపయోగించు కొను; వినియోగపరచు; * available, n. సిద్ధం; * available, v. i. దొరుకు; లభించు; ఉపయోగమవు; * availability, n. దొరుకుబాటు; లభ్యత; లభ్యత్వం; ఉపలభ్యత్వం; సిద్ధత్వం; * avalanche, n. హిమనీపాతం; మంచు కొండలమీద నిల్వ అయిన పొడిమంచు వెల్లువలా ప్రవహిస్తూ కిందకి జారి పడడం; * avant-garde, adj. సంప్రదాయ శృంఖలాలని తెంచుకుని కొత్త పుంతలు తొక్కిన; విప్లవాత్మక సృజన; నవతరంగ; * avarice, n. పేరాస; దురాశ; అర్థలోభం; * avenue, n. విశాలమయిన వీధి; రాజమార్గం; వీధి; * avenge, v. t. పగతీర్చుకొను; * average, adj. సగటు; సరాసరి; సాధారణమయిన; * average, n. సగటు; సరాసరి; ** moving average, ph. గతిమాన సగటు; గతిమాన సరాసరి; * aversion, n. అయిష్టత; వైమనశ్యం; * aviary, n. గువ్వగూడు; కపోతపాలిక; విటంకం; పక్షులనుంచే పెద్ద పంజరం లాంటి ఇల్లు; * aviation, n. ఉడ్డయనం; ఉడ్డీనం; ఎగిరిక; [[File:Persea_americana_fruit_2.JPG|thumb|right|అవకాడో = Persea_americana]] * avocado, n. అవకాడో; దక్షిణ అమెరికాలో విస్తారంగా పండే, ఆకుపచ్చగా ఉండే ఒక జాతి పండు; ఈ పండు మధ్య టెంక లాంటి పిక్క ఉంటుంది; ఒక అవకాడోలో 4 గ్రాముల ప్రాణ్యం, 975 మిల్లీగ్రాముల పొటాసియం (అరటి పండు కంటె రెట్టింపు), ఉంటాయి కనుక ఇది మంచి పోషక పదార్థం; [bot.] ''Persea americana''; [ety.] comes from the Aztec word ''āhuacatl,'' which means “testicle;” * avocation, n. వ్యాపకం; తోచుబాటు; పని; * avoid, v. t. తప్పించుకొను; * avoidable, n. నివార్యం; * avuncular, adj. మేనమామని పోలిన; * awakened, n. ఉద్బుద్ధం; తలఁపునకు వచ్చినది; మేలుకొన్నది; వికసించినది; * awakening, n. జాగృతం; జాగృతి; ఉద్బుద్ధం; * award, n. (1) బహుమతి; బహుమానం; పురస్కారం; పురస్కృతి; అవార్డు; (2) తీర్పు; * award, v. t. ఇచ్చు; ఒసగు; * aware, adj. ఎరిగిన; తెలిసిన; * aware, n. చిత్; గ్రాహ్యం; ** be aware, ph. చిత్తగించండి; * awareness, n. స్పృహ; స్ఫురణ; గ్రాహ్యత; తెలివిడి; పరిజ్ఞానం; * awe, n. (ఆ) ఆశ్చర్యంతో కూడిన భయం; * awkward, adj.ఎబ్బెట్టు; * awl, n. కంఠాణి; శూలం; a long, stout and sharp heavy-duty needle typically used to make holes through a thick pile of paper or through leather; * awning, n. పెణక; పంచ; ఓరపాక; పరంజా; ముంజూరు; పంచపాళీ; చందువా; చాందినీ; అస్తరణం; ఉల్లడ; చూరు ముందు భాగం; కిటికీ దగ్గర కాని ద్వారం దగ్గర కాని ఎండ పొడ, వాన జల్లు తగలకుండా ఏర్పరచే ఒక కప్పు; * ax, axe (Br.), n. గొడ్డలి; కుఠారం; పరశువు; ** broad ax, ph. గండ్రగొడ్డలి; * axes, n. pl. (1) [ఏక్సెస్] గొడ్డళ్లు; (2) [ఏక్సీస్] అక్షములు; నిరూపకములు; * axial, adj. అక్షీయ; * axilla, n. చంక; * axiom, n. విస్పష్ట సత్యం; స్వీకృతం; స్వీకరించబడినది; విస్పష్టన్యాయం; సూక్తి; ఉపజ్ఞ; నిశ్చిత పరిజ్ఞానం; నృతం; రుజువు లేకపోయినా సరే నలుగురూ నిజమేనని నమ్మే సూత్రం; * axis, n. (1) అక్షం; అక్షరేఖ; ఇరుసు; యష్టి; నేమి; నిరూపకము; (2) [anat.] మేరుపూస; ** polar axis, ph. ధ్రువీయ అక్షం; ధ్రువయష్టి; ఉత్తర, దక్షిణ ధ్రువాల గుండా పోయే ఊహాత్నక రేఖ; ** primary axis, ph. ప్రాథమిక అక్షం; ** axis of rotation, ph. భ్రమణ అక్షం; భ్రమణ నిరూపకం' ** axis of symmetry, ph. సౌష్ఠవ అక్షం; సౌష్టవ నిరూపకం; ** axis major, ph. దీర్ఘ అక్షం; ** axis minor, ph. లఘు అక్షం; * axle, n. ఇరుసు, ఆణి; చక్రాలని కలిపి నిలిపే కడ్డీ; * axon, n. లాంగూలం; మెదడులో ఉండే నూరానులు అనే జీవకణాల తోక; * Ayurveda, n. ఆయుర్వేదం; Indian system of natural and herbal medicine; * azimuth, n. దిగంశం; అజిమత్; గోళీయ క్షేత్రగణితంలో క్షితిజచక్రంలో కొలిచే కోణం; [[File:Azimuth-Altitude_schematic.svg|thumb|azimuth=దిగంశ కోణం = అజిముత్]] * azoic, adj. నిర్జీవ; ** azoic era, ph. నిర్జీవ యుగం; * azoospermia, n. విలీనవీర్యం; రేతస్సులో వీర్యకణాలు చాల తక్కువగా ఉన్న స్థితి; ఒక మిల్లీ లీటరు రేతస్సులో 15 మిలియనులు వీర్యకాణాల కంటె తక్కువ ఉన్న స్థితి; * azure, adj. నీలి; నీలి వర్ణమైన; ఆకాశపు రంగైన; |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==మూలం== * V. Rao Vemuri, English-Telugu and Telugu-English Dictionary and Thesaurus, Asian Educational Services, New Delhi, 2002 ISBN 0-9678080-2-2 [[వర్గం:వేమూరి ఇంగ్లీషు-తెలుగు నిఘంటువు]] i43zv4yueb4eyf05si37uu11v0a0z3f వేమూరి ఇంగ్లీషు-తెలుగు నిఘంటువు/B 0 2994 33323 33316 2022-07-26T17:54:59Z Vemurione 1689 /* Part 4: bp-bz */ wikitext text/x-wiki ==Part 1: ba-bd== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * B, b, ఇంగ్లీషు వర్ణమాలలో రెండవ అక్షరం; * B, పరీక్షలలో ద్వితీయ శ్రేణిలో ఉత్తీర్ణులైన వారికి వచ్చే గురుతు; * B, symbol, (1) ఒక జాతి రక్తం పేరు; (2) ఒక విటమిన్ పేరు; [[File:Common_Babbler_%28Turdoides_caudatus%29_in_Hodal%2C_Haryana_W_IMG_6317.jpg|right|thumb|హర్యానాలో కనిపించే సైదాపిట్ట]] * babbler, n. (1) సైదా పిట్ట; చీదపిట్ట; [bio.] ''Argya caudata''; ''Argya malcolmi''; (2) అధిక ప్రసంగి; వాచాలుడు; (3) చిన్న సముఫద్రపు చేప; * baboon, n. ఆఫ్రికాలోను, అరేబియాలోనూ నివసించే కొండముచ్చు; గోలాంగూలం; సింగిలీకం; * babul tree, n. ఒక రకం తుమ్మ చెట్టు; నల్లతుమ్మ; [bot.] ''Vachellia nilotica''; ''Acacia arabica''; * baby, n. పాప(స్త్రీ.); పాపఁడు(పుం.); పాపాయి(స్త్రీ.); బిడ్డ(స్త్రీ.); బిడ్డఁడు(పుం.); చంటి బిడ్డ(స్త్రీ.); చంటి పాప(స్త్రీ.); (rel.) infant; child;''' ** baby boomers, ph. జనాభాలో సా. శ. 1945 - 1965 మధ్య పుట్టిన తరం; ** baby linen, ph. పొత్తిళ్ళు; పొత్తిండ్లు; * babyish, adj. చంటి; పసి; బాల; * babyishness, n. చంటితనం; పసితనం; బాలతనం; * Babylon, n. బేబిలాన్; బేబిలోనియాలో ఒక ఊరు; ఇప్పటి ఇరాక్‍ దేశంలో ఈ ఊరు పూర్వకాలంలో ఉండేది; * Babylonia, n. బేబిలాన్ నగరం ఉన్న ఒక పురాతన దేశం; ఈ దేశం ఈనాటి ఇరాక్ లో ఉంది; * bachelor, n. (1) బ్రహ్మచారి; పెళ్ళి కాని వ్యక్తి; (2) చదువులో మొదటి పట్టా పుచ్చుకున్న వ్యక్తి; * back, adj. పాత; గత; వెనుక; * back, adv. తిరిగి; వాపసు; మరల; వెనుకకు; * back, n. వీపు; నడుం; వీపు వెనుక భాగం; వెనుక భాగం; ** lower back, ph. నడుం; * backbone, n. (1) వెన్ను; వెన్నెముక; కశేరువు; కరాళం; (2) [comp.] మూలాధారం; High-speed networks that carry Internet traffic; * backdoor, n. పెరటి గుమ్మం; దొడ్డిదారి; దిడ్డి; * backdrop, n. నేపథ్యం; * backend, n. వెనుక భాగం; ** backend processor, ph. [comp.] పరోక్షా సంసాధకం; A processor that is dedicated to do a background task. * backfire, v. i. బెడిసికొట్టు; అడ్డంతిరుగు; వికటించు; బుసిపోవు; చెడు; ఆరుమూడగు; కచ్చువిచ్చగు; * background, n. (1) నేపథ్యం; వెనుతలం; (2) పూర్వరంగం; పూర్వభూమిక; (3) పూర్వాపరాలు; ముందువెనుకలు; ** historical background, ph. చారిత్రక పూర్వరంగం; ** historical activities, ph. నేపథ్య కార్యకలాపాలు; ** historical information, ph. పూర్వాపరాలు; * back, n. వీపు; వెనుక భాగం; ** back issues, ph. పాత ప్రతులు; * backing, n. దన్ను; మద్దత్తు; కాపు; కాపుదల; ఒత్తాసు; * backlash, n. (1) బెడిసికొట్టినది; బెడిసికొట్టిన స్పందన; (2) యంత్రంలో రెండు కదిలే భాగాలు ఢీకొన్నప్పుడు వచ్చే స్పందన; * backout, v. i. వెనుకంజ వేయు; వీగు; తగ్గు; వెన్నిచ్చు; * backpack, n. (1) పెరిక; వీపుకి తగిలించుకునే సంచి; (2) అసిమి; మోత పశువుల వీపుకి తగిలించే సంచి; * backside, ph. వెనుక వైపు; * backtrack, v. i. వెనుకకి వెళ్ళు; వచ్చిన దారినే వెనకకి వెళ్ళు; పునశ్చరణ చేయు; * backup, adj. నకలు; ప్రతిలిఖిత; ప్రతిలేఖన; ** backup file, ph. [comp.] దన్ను దస్త్రం; ప్రతిలిఖిత సంచిక; ** backup utility, ph. [comp.] ప్రతిలేఖన సహాయం; * backup, n. (1) దన్ను; (2) నిల్వ చేసిన నకలు; ప్రతిలిఖితం; * backward, adj. బడుగు; వెనకబడ్డ; తిరోగమన; నిమ్న; * backwardness, n. తిరోగామిత్వం; మాంద్యం; వెనకబడినతనం; * backwaters, n. ఉప్పుటేరు; ఉప్పుకయ్య; సముద్రపు ఆటుపోట్ల ప్రభావం వల్ల నదిలో కాని, కాలువలో కాని ప్రవాహం స్థంభించిపోయిన ప్రదేశం; * backyard, n. దొడ్డి; పెరడు; * bacon, n. పంది కడుపు ప్రదేశంలో ఉండే మాంసంతో తయారు చెయ్యబడ్డ ఆహార పదార్థం; ఈ మాంసాన్ని ఉప్పులో ఊరవేసి, పొగ పట్టించి, సన్నటి ముక్కలుగా కోసి, ఆవంలో ఉడకబెట్టి, అమ్ముతారు; ఒక్కొక్క చోటునుండి వచ్చే మాంసానికి ఒక్కొక్క పేరు ఉంటుంది; పంది శరీరంలో వెనక కాళ్ల నుండి వచ్చిన మాంసాన్ని ఉప్పులో ఊరవేసి తయారు చేసిన పదార్థాన్ని "హేమ్" (ham) అంటారు; * bacteria, n. pl. బేక్టీరియా; బేక్టీరియంలు; కంటికి కనబడనంత చిన్న జీవులలో ఒక రకం; * bacteriology, n. బేక్టీరియం అనబడే సూక్ష్మజీవులని అధ్యయనం చేసే శాస్త్రం; [[File:PhageExterior.svg|thumb|right|బేక్టీరియాలని తినే వైరసు]] * bacteriophage, n. బేక్టీరియాభక్షిణి; బేక్టీరియాలని తినే వైరసు అనబడే విషాణువు; * bacterium, n. s. బేక్టీరియం; కంటికి కనబడనంత చిన్న జీవి; [[File:2011 Trampeltier 1528.JPG|thumb|right|రెండు మూపురాలు ఉన్న ఒంటె]] * Bactria, n. బాహ్లీక దేశం; ప్రస్తుత మధ్యాసియాలోని చారిత్రాత్మక ప్రదేశం, నేటి ఆఫ్ఘనిస్థాన్-తజికిస్థాన్-ఉజ్బెకిస్థాన్ సమాహారం; * Bactrian, n. రెండు మూపురాలు ఉన్న ఒంటె; see also Dromedery; * bad, adj. చెడ్డ; బంజరు; చెడు; దుర్; పనికిమాలిన; ** bad company, ph. చెడు సహవాసం; చెడు సావాసం; ** bad habits, ph. దురలవాట్లు; ** bad luck, ph. దురదృష్టం; కలిసిరాకపోవడం; ఎగ్గు; * bad, n. చెడు; ఓగు; * badge, n. డవాలు; గుర్తు; చిహ్నం; ** badge of honor, ph. గౌరవ చిహ్నం; [[File:AmericanBadger.JPG|thumb|right|AmericanBadger.JPG]] * badger, n. బొరియలలో నివసించే ఒక చిన్న జంతువు; * badger, adj. గూఠించు; సాధించు; నసపెట్టు; ** badlands, n. బంజరు భూములు; * bag, n. (1) సంచి; ఖల్ల; (2) ఆశయం; ** gunny bag, ph. గోనె సంచి; గోతాం; ** bag and baggage, ph. పెట్టె, బేడా; * bagasse, n. చెరకు పిప్పి; * baggage, n. (1) సామాను; సామానుతో నింపిన సంచులు; (rel.) luggage; (2) [idiom] పూర్వాశ్రమంలో చేసిన పనులు ప్రస్తుతం మోయరాని బరువై కూర్చోవడం; * bail, n. జామీను; హామీ; హాజరు జామీను; ఒకరి కొరకు ఇంకొకరు పూచీ పడుట; ** bail bond, ph. జామీను పత్రం; హామీ పత్రం; పూచీకత్తు; ** non-bailable, ph. జామీను ఇవ్వకూడనిది; జామీనుతో విడిపించడానికి వీలుకాని నేరం; * bailiff, n. అమలుదారు; అమీనా; కోలుకాడు; ముద్రమానిసి; హామీని అమలు పరచేవాడు; * bailiwick, n. (1) ప్రత్యేకత; ప్రావీణ్యత; (2) పరగణా; ఒక అధికారి ఆధ్వర్యంలో ఉన్న ప్రదేశం; * bait, n. (1) ఎర; (2) దాణా; * bait, v. t. ఎర చూపించు; ఎర పెట్టు; * bake, v. t. కాల్చు; తంపట పెట్టు; * bakery, n. రొట్టెలకొట్టు; రొట్టెలు కాల్చే ప్రదేశం; రెట్టెల గిడ్డంగి; రోటీఖానా; * baking, n. మంటకి తగలకుండా కాల్చడం; ** baking powder, ph. వంటచూర్ణం; పాకచూర్ణం; a mixture of sodium bicarbonate, cream of tartar, and starch used as a leavening agent; ** baking soda, ph. వంటసోడా; సోడా ఉప్పు; తినే సోడా; sodium bicarbonate; see also washing soda; * balance, adj. సంతులన; తూకపు; తూగు; తౌల్య; తోలన; సమీకరణ; * balance, n. (1) త్రాసు; తక్కెడ; తూనిక; కాటా; తుల; తరాసు; నారాచి; ఏషణిక; (2) తుల్యత; సమత్వం; (3) బాకీ; మిగిలినది; కురదా; అవశిష్టం; శేషం; ** arm of a balance, ph. తూనిక కోల; ** precision balance, ph. సున్నితపు త్రాసు; ** spring balance, ph. తీగ త్రాసు; ** balance mechanism, ph. సంతులన యంత్రాంగం; ** balance of trade, ph. వ్యాపార శేషం; రెండు దేశాల మధ్య జరిగే వ్యాపారంలో ఎవరెవరికి ఎంతెంత బాకీ ఉన్నారో తెలియజేసే సంఖ్య; ** balance sheet, ph. తౌల్య పత్రం; మిగులు తగులు పత్రం; అవశిష్ఠ పత్రం; తోలన పట్టీ; అడవా పట్టిక; బాకీ హిస్సేబు; ** balance wheel, ph. తూగుచక్రం; సమీకరణ చక్రం; * balance, v. t. (1) తూచు; (2) సమీకరించు; * balanced, adj. సమతులిత; సంతులన;; ** balanced budget, ph. సంతులిత బడ్జెట్; ఆదాయ వ్యయాలు సరితూగిన పట్టిక; * balcony, n. పరజా; మేడ మీద గోడకి ఆనుకుని ముందుకి సాగి వచ్చే వసారా; see also awning; * bald, adj. బట్ట; వెంట్రుకలు లేని; బోడి; ** bald head, ph. బట్టతల; ** bald-headed person, ph. m. బట్టతలవాడు; ఖర్వాటుడు; * bale, n. మోపు; బూరేం; కట్ట; బస్తా; మూట; నగ; ** bale of cotton, ph. పత్తిమోపు; ** bale of grass, ph. గడ్డిమోపు; పచ్చగడ్డి మోపు; ** bale of hay, ph. గడ్డిమోపు; ఎండుగడ్డి మోపు; * balk, v. i. మొండితనం చేయు; సతాయించు; ముందడుగు వెయ్యడానికి జంకు; * ball, n. (1) బంతి; చెండు; కందుకం; (2) ఉండ; గుళిక; మాత్ర; * ballad, n. పదం; పల్లెపదం; కథాగేయం; వీరకథా గీతి; see also ode; ** ball and socket joint, ph. బంతిగిన్నె కీలు; ఉలూఖల సంధి; ** ball bearing, ph. చెర్ర; ** ball of flowers, ph. పూల చెండు; * ballast, n. పడికట్టు సరుకు; ఓడ నిదానంగా ఉండి ఒక ప్రక్కకి ఒరిగి పోకుండా ఉండడానికి వేసే బరువు; * ballet, n. (బేలే) పాశ్చాత్య సంస్కృతిలో ఒక రకం నృత్యనాటకం; రూపకం; * ballistic, adj. విసరిన; రివ్వున విసరిన; గిరాటు వేసిన; ప్రాక్షేపిక; ** ballistic missile, ph. ప్రాక్షేపిక క్షిపణి; ఈ రకం క్షిపణికి మొదట్లో కొద్దిగా తోపు ఇచ్చి ఒదిలెస్తారు; అటుపైన రాయి ప్రయాణం చేసినట్లే క్షిపణి నూటన్‍ సిద్ధాంతానికి తల ఒగ్గి ప్రయాణం చేస్తుంది; * ballistics, n. రివ్వున విసరిన వస్తువుల స్థితిగతులని అధ్యయనం చేసే శాస్త్రం; ప్రాక్షేపిక శాస్త్రం; * balloon, n. బుంగ; గుమ్మటం; గాలి గుమ్మటం; పొగ గుమ్మటం; బెలూను; * ballot, n. ఓటు; ఓటు కాగితం; సమ్మతి పత్రం; ఎన్నికలలో అభిప్రాయ సేకరణకి వాడే సాధనం; * ballpark, n. (1) బంతులబీడు; బంతాట ఆడే స్థలం; (2) ఉరమర లెక్క; ** in the ballpark, ph. [idiom] ఉరమరగా చెప్పినది; సుమారుగా చెప్పినది; * balm, n. విలేపం; పరిమళ ద్రవ్యం; ఉపశమనానికి శరీరంపై పూసుకునేది; * balsam, n. (1) కాశీ తుమ్మ; నీలిగోరింట; (2) సాంబ్రాణి; ** oil of balsam, ph. సాంబ్రాణి తైలం; * bamboo, n. వెదురు; తృణధ్వజం; ** bamboo stalk, ph. వెదురు గడ; వెదురు బొంగు; ** bamboo worker, ph. మేదరి; * ban, n. వెలి; వెలి వేయడం; బహిష్కరణ; బహిష్కరణాజ్ఞ; నిషేధ ప్రకటన; * banana, n. అరటిపండు; పండు జాతి అరటి; కదళీ ఫలం; (rel.) plantain; ** banana oil, ph. కదళీ తైలం; isoamyl acetate; CH<sub>3</sub>COOC<sub>5</sub>H<sub>11</sub>; ** branchy banana, ph. కొమ్మరటి; బంగాళా రంభ; ** types of banana, ph. కొమ్మరటిపండు; పచ్చరటి; అమృతపాణి; కర్పూర చక్రకేళి; వామన చక్రకేళి; కొండ అరటి; బొంత అరటి; మొ. [[File:Semiconductor_band_structure_%28lots_of_bands_2%29.svg|right|thumb|Semiconductor_band_structure]] * band, n. (1) పట్టీ; కట్టు; దట్టి; బంధము; బంధనం; పటకా; (2) మూక; మేళం; జట్టు; దళం; (3) తూర్యనాదాలు; బేండుమేళం; ** conduction band, ph. [phys.] వాహక పట్టీ; వహనపు పట్టీ; a band of energy partly filled with electrons in a crystalline solid. These electrons have great mobility and are responsible for electrical conductivity; ** valence band, ph. [phys.] బాలపు పట్టీ; the band of electron orbitals that electrons can jump out of, moving into the conduction band when excited; * bandage, n. కట్టు; గాయానికీ కట్టే కట్టు; * bandicoot, n. పందికొక్కు; దిబ్బకొక్కు; * bandit, n. బందిపోటు దొంగ; పట్టపగటి దొంగ; సాయుధుడయిన దొంగ; పశ్యతోహరుడు; * bandwidth, n. వాహికావ్యాసం; వాహినీవిస్తారం; పట్టీ పన్నా; పట్టీ యొక్క వెడల్పు; విద్యుత్‍ వలయాలని అధ్యయనం చేసే సందర్భంలో పుట్టిన మాట ఇది. ఒక తీగ గుండా విద్యుత్‍ వాకేతాలు పంపినప్పుడు ఆ వాకేతాలలోని కొన్ని తరంగాలు చెక్కు చెదరకుండా ఇద్దరి నుండి అద్దరి చేరుకుంటాయి. అలా చేరుకున్న తరంగాల గరిష్ఠ తరచుదనం నుండి కనిష్ఠ తరచుదనాన్ని తీసివేస్తే వచ్చే "తరచుదనపు పట్టీ" యొక్క పన్నా; కలన యంతలు వచ్చిన తరువాత విద్యుత్‍ వాకేతాలని సున్నలతోటీ, ఒకట్ల తోటీ సూచించడం వాడుకలోకి వచ్చింది. పైన చెప్పిన తరచుదనం పట్టీ యొక్క పన్నా పెరిగే కొద్దీ ఆ రహదారి మీద క్షణంలో ఎక్కువ సున్నలని, ఒకట్లని పంపగలిగే సామర్ధ్యం పెరుగుతుంది. కనుక ఆ సామర్ధ్యానికి వాడే కొలమానాన్ని కూడా "పట్టీ పన్నా" అనే అంటారు; * bandy, n. బండి; * bane, n. చేటు; చెరుపు; శాపం; * bang, v. t. (1) బాదు; మోటుగా కొట్టు; (2) గట్టిగా చివాట్లు పెట్టు; * bangle, n. గాజు; ముంజేతికి వేసుకునే కడియం వంటి ఆభరణం; * bangs, n. pl. ముంగురులు; కుంతలాలు; చూర్ణకుంతలములు; నుదురు మీద పడే జుత్తు; * banians, n. (1) [Ind. Eng.] వైశ్యులు; కోమట్లు; వర్తకులు; మర్రి చెట్టు కింద కూర్చుని వ్యాపారం చేసేవారు; (2) [Ind. Eng.] బనీనులు; లోపల వేసుకొనే పొట్టి చేతుల జుబ్బాలు; tee shirts; under vests; * banish, v. t. వెడలగొట్టు; తరుము; తగిలివేయు; దేశము నుండి వెళ్ళగొట్టు; బహిష్కరించు; * banisters, n. కటకటాలు; * bank, n. (1) తీరము; నది ఒడ్డు; గట్టు; తటి; దరి; కరకట్ట; కూలం; (rel.) shore; (2) బ్యాంకు; కోఠీ; ధనాగారము; పేఠీ; ఆర్ధిక సంస్థ; (3) వరస; ** blood bank, ph. రక్తపు కోఠీ; రక్తపు పేఠీ; రక్తపు బ్యాంకు; ** flood bank, ph. వరదల కరకట్ట; ** that bank, ph. అద్దరి; ** this bank, ph. ఇద్దరి; ** bank check, n. హుండీ; చెక్కు; ** bank draft, n. హుండీ; డ్రాఫ్‌టు; ** bank note, n. హుండీ; నోటు; * bank, v. i. కైవాలు; పక్షులు, విమానాలు, కార్లు, మొదలయిన వాహనాలు మలుపు తిరిగేటప్పుడు పక్కకి ఒరుగుట; * bank, v. t. (1) బ్యాంకు వ్యవహారములు చూసుకొను; (2) ఆధారపడు; * ban kapas, n. అడవి బెండ; అడవి ప్రత్తి; [see also] Common Mallow; [bot.] ''Malva neglecta''; * bankruptcy, n. దివాలా; దివాలా ఎత్తడం; దివాలా తియ్యడం; * banner, n. జెండా; పతాకం; ధ్వజం; బావుటా; పడిగె; ** banner headline, ph. పతాక శీర్షిక; * banter, n. పిచ్చాపాటీ; బాతాకానీ; లోకాభిరామాయణం; * banquet, n. విందు; అట్టహాసమైన విందు; ఆమిత; ఆవెత; * banyan tree, n. మర్రి చెట్టు; వట వృక్షం; న్యగ్రోధం; [bot.] ''Ficus Benghalensis''; (ety.) బనియాలు ఈ చెట్ల క్రింద కూర్చుని వ్యాపారం చేసేవారు కనుక పాశ్చాత్యులు ఈ పేరు పెట్టేరు; * baptism, n. జ్ఞానస్నానం; క్రైస్తవ మతంలో "బారసాల" వంటి కార్యక్రమం; * bar, n. (1) కమ్మీ; కడ్డీ; కంబీ; దండం; పట్టీ; శలాకం; (2) పానశాల; గంజిక; మద్యశాల; ఆసవ గోష్ఠిక; ** menu bar, ph. ఎంపిక జాబితా; ఎంపిక పట్టీ; ** bar graph, ph. శలాకా చిత్రం; శలాకా గ్రాఫు; ** bar magnet, ph. అయస్కాంతపు కడ్డీ; దండాయస్కాంతం; శలాక అయస్కాంతం; * bar, v. t. అడ్డగించు; నిరోధించు; నిషేధించు; * barb, n. ముల్లు; ముళ్ల కర్ర; చిల్లకోల; కంటకం; * barbarian, n. (1) అనాగరిక వ్యక్తి; మోటు మనిషి; (2) మ్లేచ్ఛుడు; * barber, n. మంగలి; దివాకీర్తి; అంతావశాయి; క్షురకర్మ చేసే వ్యక్తి; m. క్షురకుడు; అంబష్ఠుడు; * barber's toolbox, n. మంగలి పొది; * bard, n. కవి; దాసరి; పాటలు పాడే కవి; * bare, adj. (1) ఖాళీ, ఉత్త; రిక్త; (2) నగ్న; దిగంబర; (3) మొండి; ఎండిన; మొక్కపోయిన; * bare-footed, adj. చెప్పులు లేని; * bare-handed, adj. ఉత్త చేతులతో; ఖాళీ చేతులతో; రిక్త హస్తాలతో; * barely, adv. చాలీచాలని; * bare-waisted, adj. దిసమొల; * bargain, n. బేరం; ** good bargain, ph. మంచి బేరం; లాభసాటి బేరం; * bargain, v. t. బేరమాడు; బేరం చేయు; * barge, n. బల్లకట్టు; సరుకులు మోసే పడవ; * baritone, n. బొంగురు గొంతుక; మగ గొంతుక; గంభీర నాదం; మందర స్వరం; * Barium, n. బేరియం; భారం; ఒక రసాయన మూలకం; (అణుసంఖ్య 56, సంక్షిప్త నామం, Ba); [Gr. barys = heavy]; * bark, n. (1) బెరడు; పట్ట; తొంట; వల్కలం; కృత్తి; (2) కుక్క అరుపు; (3) కొన్ని జంతువుల అరుపు; * bark, v. i. మొరుగు; అరుచు; * Barleria cristata, n. డిసెంబరం పూవు; సైరీయ పూవు; * barley, n. యవలు; అశ్వప్రియ; బార్లీ; ఒక జాతి ధాన్యం; [bot.] Hordeum vulgare; * barn, n. సాల; శాల; పశువుల సాల; పొలంలో పాక; కొట్టాం; * barnacle, n. నత్త వంటి గుల్ల గల సముద్రజీవి; ఇవి పడవల అడుగు భాగాలకి అంటుకుని కనిపిస్తాయి; * barnstorming, n. ఎన్నికల ప్రచారం కొరకు సుడిగాలిలా దేశం నాలుగు చెరగులా తిరగడం; * barograph, n. భారలేఖిని; వాతావరణ పీడనంలోని మార్పులని కలంతో కాగితంమీద నమోదు చేసే పనిముట్టు; * barometer, n. భారమితి; భారమాపకం; వాతావరణ పీడనాన్ని కొలిచే పనిముట్టు; * baron, n. జమీందారు; చిన్న సామంత ప్రభువు; * baroness, n. f. జమీందారు భార్య; జమీందారిణి; * baroscope, n. భారదర్శిని; వాతావరణ పీడనాన్ని దృశ్యమానంగా చూపే పనిముట్టు; * barracks, n. బారకాసులు; వసారా ఇళ్ళు; సైనికులు నివసించే వసారా ఇళ్ళు; * barrage, n. (1) బేరేజి; తలుపులు ఉన్న అడ్డుగోడ; తలుపులు ఉన్న ఆనకట్ట; A barrage is a weir that has adjustable gates installed over top of it, to allow different water surface heights at different times; The water level is adjusted by operating the adjustable gates; a barrage usually has a road over it. [see also] dam and weir; (2) పుంఖానుపుంఖంగా వదిలే తూటాలు; మాటలు, చివాట్లు, వగైరా; ** barrage of questions, ph. పుంఖానుపుంఖంగా వచ్చే ప్రశ్నలు; ప్రశ్నా పరంపర; ప్రశ్నల వర్షం; * barrier, n. ఆటంకం; అగడ్త; అవరోధం; అడ్డు; అడ్డంకి; హద్దు; * barrel, n. (1) పీపా; (2) గొట్టం; తుపాకి గొట్టం; * barren, adj. గొడ్డు; బంజరు; ఫలించని; ** barren lands, ph. గొడ్డుభూములు; బంజరు భూములు; ** barren woman, ph. గొడ్డురాలు; గొడ్రాలు; * barricade, n. తాత్కాలికంగా కట్టిన అడ్డంకి; పోలీసులు, రహదారి పనివారు జన వాహన సందోహాలని అదుపులో పెట్టడానికి ఇటువంటి అడ్డంకులు కడుతూ ఉంటారు; * barrow, n. (1) ఒంటి చక్రపు తోపుడు బండి; (also) wheelbarrow, * bartender, n. కబ్బలి కబ్బలికాడు; ధ్వజుడు; పానుడు; పానశాలలో మద్యపానాలు కలిపి అమ్మేవాడు; * barter, n. సాటా; సాటాబేరం; సాటాకోటి; మారుగడ; పరీవర్తకం; వస్తువినిమయం; అపమిత్యకం; నగదు ప్రసక్తి లేని వర్తకం; traders exchanging goods with no money as a medium of transaction; [[File:Ft de Chartres-bastion-1.jpg|thumb|right|కోట గోడకి బయట వేల్లాడే బురుజు]] * bartizan, n. బురుజు; కోట బురుజు; కోట గోడకి బయట వేల్లాడే బురుజు; [[File:Basal Ganglia and Related Structures.svg|thumb|right|Basal_Ganglia=మూల గుచ్ఛం]] * basal, adj. మూల; మౌలిక; ఆధారభూతమైన; పీఠాత్మక; పునాదియైన; కనీసపు; ** basal ganglion, ph. [Anat.] మూల గుచ్ఛం; మెదడు పీఠంలో ఉండే ఒక ప్రత్యేకమైన కణజాలం; ** basal granule, ph. [Anat.] పీఠ రేణువు; మెదడు పీఠంలో ఉండే ఒక ప్రత్యేకమైన కణం; ** basal layer, ph. ఆధార త్వచం; ** basal metabolism, ph. [Anat.] పీఠాత్మక ఉపచయం; * base, adj. (1) ఆంశిక; (2) మూల; ఆధార; ధాతు; (3) పీఠ; (4) నీచ; క్షుద్ర; ** base metal, n. కుప్యలోహం; కుప్యం; క్షుద్ర లోహం; ఉ. ఇనుము; సీసం; * base, n. (1) అంశ; (2) మూలం; ఆధారం; ధాతువు; (3) మట్టు; మట్టం; అడుగు భాగం; పీఠం; పునాది; భూమి; (4) క్షారం; భస్మం; లవణాధారం; ** base forty, ph. [math.] ఖవేధాంశ; అష్టాంశ, దశాంశ పద్ధతులలాగే 40 గుర్తులతో లెక్కించే పద్ధతి; ** base line, ph. మట్టపు రేఖ; ** base of a triangle, ph. భూమి; త్రిభుజం యొక్క మట్టం; ** base point, ph. మూలబిందువు; అంశ బిందువు; same as radix point; ** base sixteen, ph. [math.] షోడశాంశ; అష్టాంశ, దశాంశ పద్ధతులలాగే 16 గుర్తులతో లెక్కించే పద్ధతి; ** base sixty, ph. [math.] షష్ట్యంశ; ** base ten, ph. [math.] దశాంశ; 10 గుర్తులతో లెక్కించే పద్ధతి; ** base thirty, ph. [math.] త్రింశాంశ; అష్టాంశ, దశాంశ పద్ధతులలాగే 30 గుర్తులతో లెక్కించే పద్ధతి; ** base twelve, ph. [math.] ద్వాదశాంశ; అష్టాంశ, దశాంశ పద్ధతులలాగే 12 గుర్తులతో లెక్కించే పద్ధతి; ** base twenty, ph. [math.] వింశాంశ; అష్టాంశ, దశాంశ పద్ధతులలాగే 20 గుర్తులతో లెక్కించే పద్ధతి; * baseless, adj. నిరాధార; * basement, n. నేలమాళిగ; భూగృహం; భూమట్టానికి దిగువున ఉండే గది; * bashful, adj. సిగ్గు; లజ్జ; ** bashful person, ph. లజ్జాళువు; మొహమాటస్తుడు; * bashfulness, n. లజ్జ; సిగ్గు; * basic, adj. (1) క్షారాత్మక; భాస్మిక; (2) మౌలిక; ప్రాథమిక; మూలమైన; ముఖ్యమైన; (3) కనీసపు; see also basal; ** basic education, ph. కనీసపు విద్య; మౌలిక విద్య; ప్రాథమిక విద్య; ** basic needs, ph. కనీస అవసరాలు; మౌలిక అవసరాలు; ** basic principle, ph. మూల సూత్రం; ** basic qualification, ph. ప్రాథమిక అర్హత; * basil, n. (1) రుద్రజడ; సీమతులసి; సీమ తులసి; (2) రాజ తులసి; [bot.] Osimum basilicum; ** holy basil, ph. తులసి; * basin, n. (1) పళ్లెం; కొప్పెర; హరివాణం; కరోటి; వెడల్పు మూతి ఉన్న పాత్ర; (2) ఆయకట్టు; ఆరగాణి; (3) ఆవాపం; కుదురు; ** basin around the foot of a plant, ph. ఆవాపం; ఆవాలం; కుదురు; * basis, n. (1) ప్రాతిపదిక; ఆధారం; పునాది; ఆకరం; ఆస్కారం; అస్తిభారం; ఆస్పదం; (2) [math.] a set of linearly independent elements of a given vector space having the property that every element of the space can be written as a linear combination of the elements of the set; * bask, v. i. (1) చలికాచుకొను; వెచ్చగా ఉండు (2) ఆనందించు; (note) చలి దేశాలలో ఉన్న వారికి వెచ్చగా ఉండగలగడమే ఆనందదాయకం; * basket, n. గంప; బుట్ట; తట్ట; జల్ల; కరండం; ** big basket, ph. గంప; ** deep basket, ph. బుట్ట; ** wickerwork basket, ph. జల్ల; ** wide and shallow basket, ph. తట్ట; ** basket with a handle, ph. సజ్జ; * basketful, adj. గంపెడు; బుట్టెడు; తట్టెడు; * bass, n. (1) [music] (బేస్) మంద్రస్వరం; (2) (బాస్) ఒక జాతి చేప; ** bass relief, ph. శిలాఫలకం; ఉబ్బెత్తు చిత్రం; * bassinet, n. తొట్టి; పసి పిల్లలని పడుక్కోబెట్టే తొట్టి; * butcher bird, n. దూదేకుల పిట్ట; * bastard, n. లంజాకొడుకు; కాణేలిమాతృఁడు; కంతిరీ కొడుకు; పెళ్ళి కానివారికి పుట్టిన బిడ్డ; సర్వసాధారణమైన పరిస్థితులలో తిట్టుగా ఉపయోగించబడినా, అప్పుడప్పుడు ముద్దుగా వాడడం కూడా కద్దు; ** bastard saffron, ph. కుసుంబా కుంకుమపూవు; ** bastard teak, ph. మోదుగ; * bast, n. నార; fiber obtained from phloem; ** bast sago palm, ph. కిత్తనార; * baste, v. t. (1) తడిపిపెట్టు; తడుపు; పిండిని కాని, మరేదయినా తినే పదార్థాన్ని కాని, నీళ్లతో కాని, నూనె నెయ్యిలతో కాని తడిపి నానబెట్టడం; (2) పోగు వేయు; బట్టలని మిషను మీద కుట్టే ముందు పోగు వేయు; * bastion, n. బురుజు; కోట బురుజు; కొత్తళం; * bat, n. (1) గబ్బిలం; ఋషిపక్షి; (2) గోటీ; బేటు; * bat and pellet, ph. గోటీబిళ్ల; బిళ్ళం గోడు; పిల్లలు ఆడుకునే ఒక ఆట; * batch, n. (1) వాయి; వంట, వార్పులలో ఒక తూరి వండిన వంటకం; (2) జట్టు; కొంతమంది మనుష్యులని కాని, వస్తువులని కాని ఒక తూరి తీసుకొనడం; * bath, n. (1) స్నానం; జలకం; మజ్జనం; (2) స్నానపు తొట్టి; మజ్జనపు తొట్టి; (3) మజ్జని; ** give a bath, ph. స్నానం చేయించు; ** oil bath, ph. తైల మజ్జని; తలంటు; ** sand bath, ph. వాలుకా మజ్జని; ** take a bath, ph. స్నానం చేయు; ** water bath, ph. జల మజ్జని; * bathe, v. i. (బేద్) స్నానం చేయు; * bathe, v. t. (బేద్) స్నానం చేయించు; నీళ్లు పోయు; ద్రవంలో ముంచు; * bathos, n. ఉదాత్తమైన స్థితి నుండి సామాన్యమైన స్థితికి దిగజారిపోవడం; * bathroom, n. స్నానాలగది; స్నానాగారం; * baton, n. (బటాన్) దండం; కోల; చిన్న కర్ర; లాఠీ; లోడీ; * batta, n. [Ind. Eng.] బత్తెం; రోజు ఖర్చులు; * battalion, n. పటాలం; దండు; సిపాయిల దండు; సైన్యంలో కొన్ని దళముల సమూహం; * batter, n. (1) జారుగా తడిపిన లేక రుబ్బిన పిండి; ఇడ్లీ పిండి, దోసెల పిండి, వగయిరాలలా కలిపిన పిండి; see also dough; (2) చోవి; బూర్లు; బొబ్బట్లు మొదలయిన వంటకాలలో పూర్ణంపైన పెట్టే ఆచ్చాదనం; (3) ఆటలలో గోటీతో బంతిని కొట్టే ఆటగాడు; * battery, n. (1) మాల; ఘటమాల; విద్యుత్తును పుట్టించే సాధనం; (2) ఆహతం; చట్ట విరుద్ధంగా మరొక వ్యక్తిని చేత్తోకాని, మరేదయినా ఆయుధంతో కాని కొట్టడం, గుద్దడం, బాదడం; ** assault and battery, ph. మీద పడి కొట్టడం; * battle, n. రణం; సమరం; పోరాటం; పోరు; సంగ్రామం; సంకం; కదనం; కలహం; యుద్ధం; ఒక ప్రదేశంలో సాయుధులైన యుద్ధబలాల మధ్య జరిగే పెద్ద పోరు; (rel.) engagement; campaign; encounter; skirmish; combat; ** arrayed in battle, ph. మోహరించు, వ్యూహంలో అమర్చు; * battlefield, n. రణ రంగం; రణస్థలం; కదన రంగం; యుద్ధభూమి; * bauhinia, n. బోదంత చెట్టు; * bay, n. (1) అఖాతం; ఉపసాగరం; సముద్రోపకంఠం; భూభాగం లోనికి చొచ్చుకొని వచ్చిన సముద్రం; (2) గది; కొట్టు; ** cargo bay, ph. సామానుల గది; * bay leaves, n. ఆకుపత్రి; బిరియానీ వంటలో వాడే ఒక సుగుంధ ద్రవ్యం; * Bay of Bengal, ph. బంగాళాఖాతం; ప్రాచ్యోదధి; * bayou, n. చిల్ల మొక్కలతోటీ, బురద తోటీ నిండిన కయ్య అనే అర్థంలో అమెరికాలో వాడుక ఎక్కువ; * Bayur tree, n. కర్ణికార వృక్షం; కనకసంపంగి చెట్టు; * bdellium, n. గుగ్గిలం; గుగ్గులు; పలంకష; [bot.] Borassus flabelliforumis చెట్టు నుండి కారే జిగురు; |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==Part 2: be-bi== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * beach, n. చెలియలికట్ట; సైకతస్థలి; బీచి; * beacon, n. ఆకాశదీపం; * bead, n. పూస; గుటిక; గోళీ; ** bead of butter, ph. వెన్నపూస; * bead, v. i. పూసకట్టు; * beak, n. పక్షి ముక్కు; చంచువు; త్రోటి; * beaker, n. ముక్కుపాత్ర; గాజు కలశం; ప్రయోగశాలలో వాడే ముక్కు ఉన్న గాజు కలశం; ఒంపడానికి వీలుగా జారీ ఉన్న పాత్ర; జారీ చెంబు; గిండీ చెంబు; గరిగె; * beam, n. (1) దూలం; తనాబీ; వాసం; దండం; కాడిమాను; (2) వారం; పుంజం; ** beam of light, ph. కిరణ వారం; కాంతి పుంజం; తేజఃపుంజం; కిరణజాలం; ** beam of sunlight, ph. తరణి కిరణ వారం; సూర్యకాంతి పుంజం; * beam, v. i. తల పంకించు; చిరునవ్వుతో తల ఆడించు; * bean, n. చిక్కుడు; చిక్కుడు కాయ; చిక్కుడు గింజ; * beanstalk, n. చిక్కుడు పాదు; * bear, n. ఎలుగుబంటి; ఎలుగుగొడ్డు; ఎలుగు; భల్లూకం; రుక్షం; * bear, v. i. (1) భరించు; తాళు; తాల్చు; సహించు; ఓర్చు; వహించు; నిభాయించుకొను; (2) మోయు; ధరించు; (3) కను; (4) ఈను; (5) కాయు; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: bear, stand, tolerate, put up with''' * ---Use these words to talk about accepting or dealing with a bad situation. ''Bear'' is more formal and ''stand'' is usually used with the phrase, "can't stand''. ''Tolerate'' is even more formal. |} * ** bear market, ph. the term 'bear market' describes a 20% decline, in the value of stocks or other securities, from the most recent highs; see also bull market; * bearable, adj. ఓర్వదగిన; సహించగల; సహ్య; * beard, n. గడ్డం; see also goatee; * bearer, n. (1) మోసే వ్యక్తి; మోసేవాడు; వాహకుడు; (2) బేంకు చెక్కు పట్టుకొచ్చినవాడు; పత్రదారు; (3) see also waiter; attender; server; * bearing, n. (1) దిశ; దిక్కు; (2) చెట్టు కాపు; (3) ఉత్తరాసి; ఉతక; కూసము; గుంజ; చక్రం యొక్క ఇరుసు సులభంగా తిరగడానికి కావలసిన అమరిక; (exp.) ఉత్తరాసి, ఉతక are respectively the names of the upper and lower hinges of a door; see also socket; * beast, n. గొడ్డు; మృగం; జంతువు; పశువు; * beat, n. తాళం; లయ; దెబ్బ; స్పందన; విస్పందనం; ** heart beat, ph. హృదయ స్పందన; * beat, v. t. (1) కొట్టు; తాటించు; వాయించు; ఉతుకు; (2) చితగ్గొట్టు; చావగొట్టు; (3) గిలక్కొట్టు; (4) రెక్కలు ఆడించు; (5) ఉతుకు; బాదు; ఏకు; ** beat around the bush, ph. డొంకతిరుగుడుగా చెప్పు; * beat, v. i. (1) కొట్టు; (2) స్పందించు; * beaten, adj. అరిగిన; నలిగిన; * beaten path, ph. నలిగిన దారి; [idiom] పాత చింతకాయ పచ్చడి; చర్వితచర్వణం; * beatitude, n. ముక్తి; మోక్షం; * beau, n. m. (1) చెలికాడు; మగ స్నేహితుడు; (2) ధనవంతుడైన సొగసుగాడు; * beautiful, adj. అందమైన, చక్కని; రమణీయమైన; సురుచిర; భువనమోహన; సుందర; సౌందర్య; ** beautiful person, ph. అందగాడు; చెన్నుడు; ** beautiful woman, ph. చక్కని చుక్క; సౌందర్యవతి; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: beautiful, pretty, handsome, good-looking, cute''' * ---Use these words to say something attractive. ''Beautiful'' is a strong word meaning 'extremely attractive.' The other words are a notch below beautiful and are more often used to describe attractive people. ''Pretty'' is used to describe younger women and girls. Use ''handsome'' for describing men. ''Good-looking'' can be used for both men and women. ''Cute'' is used to describe babies. |} * * beautifully, adv. అందంగా; చక్కగా; నదురుగా; రమణీయంగా; భువనమోహనంగా; * beating, n. కొట్టడం; తాడనం; అభితాడనం; * beauty, n. అందం; సొగసు; సౌందర్యం; ఇంపు; ఇంపితం; సోయగం; చెలువం; చెన్ను; చక్కదనం; జిగ; బిగి; హొయలు; డాలు; * beaver, n. నీరుడుత; నీటి ఉడుత; ఒక రకమైన కృంతకం(Rodent); --see Rodent * because, conj. ఎందుచేతననగా; * beckon, v. t. చేతితో కాని, తలతో కాని, కంటితో కాని రమ్మని సంజ్ఞ చెయ్యడం; * become, v. i. అవండి; అవు; అగు; కా; కండి; ** become subscribers, ph. చందాదారులు కండి; * bed, n. (1) పరుపు, పక్క; పానుపు, శయ్య; మంచం మీద పరచిన పరుపు; తల్పం; సెజ్జ; (2) మంచం; పడక; బిచానా; (3) భూతలం; సంస్తరం; * bedbug, n. నల్లి; మత్కుణం; * bedding, n. పరుపుచుట్ట; బేడా; * bedlam, n. (1) గోల; గందరగోళం; చేపల బజారు; (2) పిచ్చాసుపత్రి; * bedrock, n. శిలా సంస్తరం; శయనశిల; * bedroll, n. పరుపుచుట్ట; బేడా; * bedroom, n. పడక గది; శయనాగారం; * bedsore, n. పక్కపుండు; పడక పుండు; * bedstead, n. మంచం; * bee, n. తేనెటీగ; మధుమక్షికం; భ్రమరం; తుమ్మెద; పెరీగ; అలి; ** bumble bee, ph. భ్రమరం; తుమ్మెద; Bumblebees are robust, large in girth, have more hairs on their body and are colored with yellow, orange and black. Their wings can be easily seen since they are darkish in color. The tip of their abdomen is rounded; ** honey bee, ph. తేనెటీగ; జుంటీగ; పెరీగ; Honeybees are more slender in body appearance, have fewer body hairs and wings that are more translucent. The tip of their abdomen is more pointed; * beech, n. కానుగ; కానుగ చెట్టు; కరంజం; * beef, n. గొడ్డుమాంసం; ఆవుమాంసం; పెద్దపొల; * behind, adj. వెనుక; * beehive, n. తేనెపట్టు; తేనెగూడు; పెర; అలిల్లు; అలికులం; * bee's wax, n. మైనం; సిక్థం; మధూచ్ఛిష్టం; అలిమైనం; * bee-stings, n. జన్నుపాలు; ముర్రుపాలు; ఆవు ఈనిన కొత్తలో వచ్చే పాల రసాయన సమ్మిశ్రమం తర్వాత వచ్చే పాలలా ఉండదు; * beetle, n. కుమ్మరి పురుగు; పేడ పురుగు; ** green beetle, ph. జీరంగి; * beetroot, n. బీటుదుంప; ** beet sugar, ph. బీటుచక్కెర; * befall, adv. కలుగు; సంభవించు; * before, adv. మునుపు; ఇంతకు ముందు; పూర్వం; గతంలో; * beforehand, adv. ముందుగా; జరగబోయేముందు; * beg, v. i. బతిమాలు; వేడుకొను; ప్రార్థించు; తిరిపమెత్తుకొను; * beg, v. t. ముష్టియెత్తు; బిచ్చమెత్తు; * beget, v. t. కను; పుట్టించు; * beggar, n. f. ముష్టిది; ముష్టి పిల్ల; బిచ్చగత్తె; యాచకి; * beggar, n. m. ముష్టివాడు; బిచ్చగాడు; యాచకుడు; బికారి; * begin, v. t. ఆరంభించు; ప్రారంభించు; మొదలు పెట్టు; ఉపక్రమించు; అంకురార్పణ చేయు; * beginning, n. ఆరంభం; ప్రారంభం; మొదలు; మొదట; ముందర; తొలుత; అంకురార్పణ; ఆది; ఉపక్రమణ; ** very beginning, ph. మొట్ట మొదట; * behalf, adj. తరఫు; పక్షం; ** on one's behalf, ph. ఒకని తరఫున; ఒకరి పక్షం మీద; ఒకని కొరకు; * behave, v. i. మెలుగు; ప్రవర్తించు; * behavior, behavoiur (Br.), n. ప్రవర్తన; పోకడ; నడవడిక; నడత; ** bad behavior, ph. చెడ్డ ప్రవర్తన; అసభ్యత; ** good behavior, ph. మంచి ప్రవర్తన; సభ్యత; * beheading, n. శిరచ్ఛేదనం; తల నరికేయడం; * behest, n. (1) ఆజ్ఞ; ఉత్తరువు; (2) ప్రోద్బలం; ** at the behest of, ph. ఆజ్ఞానుసారం; ఉత్తరువు ప్రకారం; * behold, inter. అదిగో; అల్లదిగో; చూడు; * being, n. అస్తిత్వం; ఉండడం; బతకడం; జీవించడం; * belch, n. త్రేనుపు; త్రేపు; ** sour belch, ph. పులి త్రేనుపు; * belief, n. నమ్మకం; గురి; విశ్వాసం; ** belief system, ph. నమ్మక సమాహారం; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: Faith = ( Belief + Action + Confidence )''' Faith includes our beliefs, but it is bigger than that. Faith requires action. If it doesn’t move us to do something or say something – actually take some kind of action – it’s not really faith at all. Confidence is trust that is based on knowledge or past experience. |} * * believe, v. i. విశ్వసించు; నమ్ము; * bell, n. గంట; * belladonna, n. ఉమ్మెత్త; * Bellatrix, n. పరివృత్త నక్షత్రం; మృగశిర (ఒరాయన్) రాశిలో ప్రకాశవంతమైన తారలలో మూడవ స్థానంలో ఉన్న నక్షత్రం; * Belliric myrobalan, n. తాని కాయ; తాణి కాయ; తాడి కాయ; త్రిఫలాలలో ఒకటి; [bot.] ''Terminalia bellirica''; * bellicose, n. పేచీకోరుతనం; * bell jar, n. గంట జాడీ; * bell metal, n. కంచు; * bell peppers, n. బుట్టమిరపకాయలు; సిమ్లా మిరపకాయ; కారం లేని మిరపకాయలు; కేప్సికం: అనేక రకాల మిరపకాయలు ఉండటం వల్ల వీటికి ప్రతి దేశంలోను వేర్వేరు పేర్లు ఉన్నాయి; * bellow, n. రంకె; ఎద్దు వేసే రంకె; * bellows, n. కొలిమితిత్తి; భస్తిక; * belly, n. బొజ్జ; పొట్ట; కడుపు; ఉదరం; * belly button, n. బొడ్డు; నాభి; * belong, v. i. చెందు; సంబంధించు; * belongings, n. pl. తట్టుముట్లు; పెట్టె-బేడా; ఒక వ్యక్తికి చెందిన వస్తుజాలం; * below, adv. కింద; కిందుగా; అడుగున; తక్కువ; తక్కువగా; * belt, n. (1) పటకా; చూషం; దట్టి; పట్టెడ; బెల్టు; (2) ఉదర బంధం; కలాపము; ** leather belt, ph. తోలు పట్టెడ; తోలు పటకా; * bemoan, v. t. విచారించు; ఏడ్చు; సంతాప పడు; దుఃఖించు; * Benetnash, n. మరీచి నక్షత్రం; గరిట ఆకారంలో ఉన్న సప్తర్షి మండలంలో కాడకి తూర్పు దిక్కుగా ఉన్న తార; also called Alkaid; * bench, n. (1) బల్ల; కవాచీబల్ల; బెంచీ; బెంచీబల్ల; (2) న్యాయస్థానం; ధర్మాసనం; న్యాయాసనం; ** bench in a waiting room, ph. కవాచీబల్ల; * benchmark, n. గీటురాయి; * bend, n. ఒంపు; వంపు; * bend, v. i. వంగు; * bend, v. t. వంచు; వంగదీయు; లొంగదీయు; * beneath, adv. కింద; కిందుగా; అడుగున; తక్కువ; తక్కువగా; * benediction, n. ఆశీర్వచనం; ఆశీర్వాదం; ఆశీస్సు; స్వస్తి; స్వస్తివాచకం; * benefactor, n. ఉపకారి; * beneficial, n. లాభదాయకం; క్షేమకరం; * beneficiary, n. అనుభోక్త; అనుభవించే వ్యక్తి; లాభం పొందే శాల్తీ; * benefit, n. [insurance] అనుభోక్తం; ** additional benefit, ph. అదనపు అనుభోక్తం; ** premium benefit, ph. అడితి అనుభోక్తం; ** death benefit, ph. వారసత్వ అనుభోక్తం; * benevolent, adj. దయగల; ఉపకార బుద్ధిగల; ఔదార్యపూరిత; * benediction, n. ఆశీర్వాదం; * Bengal roof tile, n. బంగాళా పెంకు; * bent, n. అభిరుచి; ఇష్టత; ఆసక్తి; * bent, pp. of bend; వంచిన; * benzene, n. గొగ్గి; భైరవాసం; రాక్షసి బొగ్గుని కాని మట్టినూనెని కాని అరమరగించగా వచ్చే ఒక రకం ఉదకర్బన రసాయనం; C<sub>6</sub>H<sub>6</sub>: ** benzene ring, గొగ్గి చక్రం; షడ్భుజి ఆకారంలో ఉండి ఏకాంతర స్థానాలలో జంటబంధాలతో ఒప్పారే నిర్మాణ క్రమం ఉన్న సగంధ ఆంగిక రసాయనం; * benzoin, n. సాంబ్రాణి; గుగ్గిలం; resin from any of the styracaceous trees; * bereaved, adj. నష్టపోయిన; పోగొట్టుకున్న; * bereaved family, ph. ప్రాణ నష్టం వల్ల దుఃఖిస్తూన్న సంసారం; * beret, n. (బెరే) టోపీ; గుడ్డతో చేసిన టోపీ; * berserk, adj. (బిసర్క్) కోపోద్రిక్త, అనియంత్రిత; అదుపు తప్పిన; * berth, n. (1) మెత్త; పడక; (2) ఇరవు; స్థానం; ఆగే చోటు; * beryl, n. వైడూర్యం; మరకతం; * beryllium, n. విదురం; ఒక రసాయన మూలకం; * beseech, v. t. వేడుకొను; బతిమాలుకొను; * beset, v. i. ఆవరించు; * besiege, v. t. ముట్టడించు; ముట్టడి చేయు; చుట్టూ గుమిగూడు; * besides, prep. & adv. పైపెచ్చు; అంతే కాకుండా; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: besides, except''' * ---Use ''besides'' to mean 'in addition to someone or something.' ''Except'' means that someone or something is not included. |} * * best, adj. శ్రేష్టమయిన; అత్యుత్తమ; * best, n. శ్రేష్టం; * bestow, v. t. ఇచ్చు; * bet, n. పందెం; పణం; * bet, v. i. పందెం కాయు; పణం ఒడ్డు; * beta, n. (1) గ్రీకు వర్ణమాలలో రెండవ అక్షరం; (2) మొలక స్థాయి; క్షుణ్ణంగా పరీక్షలు అన్నీ పూర్తి చెయ్యకుండానే ప్రజాదరణ ఎలా ఉండో చూద్దామనే ఉద్దేశంతో విపణి వీఢిలో విక్రయానికి పెట్టిన వస్తువు; * betel creeper, n. నాగవల్లి; తమలపాకు తీగ; * betel leaf, n. నాగవల్లీదళం; తమలపాకు; [Bot.] Piper betel; * betel nut, n. వక్క; పోకచెక్క; కేరళ వక్క; పూగీఫలం; [bot.] Areca catechu; ** betel nut palm, ph. పోకచెట్టు; క్రముకచెట్టు; గువాకచెట్టు; * Betelgeuse, n. (బీటెల్‌జూస్) ఆర్ధ్రా నక్షత్రం; దీని మరొక పేరు Alpha Orionis అనగా ఒరాయన్ (మృగవ్యాధుడు) రాసిలో అత్యధిక తేజస్సుతో ప్రకాశించే తార; ఇది మనకి 640 కాంతి సంవత్సరాల దూరంలో ఉంది; రాబోయే మిలియను సంవత్సరాల కాలంలో ఎప్పుడో ఒకప్పుడు ఈ తార పేలిపోయి బృహన్నవ్య తార (supernova) గా మారిపోతుందని శాస్త్రవేత్తల అంచనా; * betrayal, n. ద్రోహం; నమ్మకద్రోహం; * betrayer, n. ద్రోహి; కావైరి; కాపురుషుడు; * better, adj. మరియొకదాని కంటే మేలైన; పూర్వపు స్థితి కంటే మెరుగైన; * between, prep. మధ్య; నడుమ; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: between, among''' * ---Use ''between'' to talk about being in the middle of two people, things, times, etc. Use ''among'' to talk about being in the middle of three or more people, things, etc. |} * * bewail, v. i. వాపోవు; * beverage, n. పానీయం; పానం; సాధారణంగా మద్యం కలవని పానీయం అని అర్థం; * beware, v. i. జాగ్రత్తగానుండు; అప్రమత్తతతోనుండు; * bewilderment, n. దిగ్భ్రమ; దిగ్భ్రాంతి; కలవరపాటు; గాభరా; కర్తవ్యం తోచని పరిస్థితి; వ్యగ్రత; * beyond, adv. ఆవల; అవతల; అవ్వల; అటు మించి; పైగా; * bezoar, n. గోరోచనం; నెమరు వేసే జంతువుల ఆహారనాళంలో జుత్తు వంటి పదార్థంతో చిక్కులు పడి ఉండలు కట్టిన గట్టి రాయి వంటి పదార్థం; పురాతన భారతదేశం లోనూ, చైనా లోనూ గోరోచనాన్ని మందుల తయారీలో వాడేవారు; * bhang, n. [Ind. Engl.] గంజాయి; dried leaves and flowering shoots of the marijuana plant; * bi, pref. ద్వి; ద్వై; జంట; రెండు; [[File:Lenses en.svg|thumb|right|ద్వికుంభ, ద్వినతోదర కటకాలు]] * bi-concave, adj. ద్వినతోదర; ద్విపుటాకార; యుగళనతోదర; * bi-convex, adj. ద్వికుంభ; * bier, n. పాడె; శవాన్ని శ్మశానానికి తీసికెళ్లే వాహనం; * bias, n. (1) పక్షపాతం; (2) [math.] అభినతి; * biased, adj. పక్షపాతమైన; ఒక వైపు మొగ్గు చూపించే; ** biased opinion, ph. పక్షపాతమైన అభిప్రాయం; * bib, n. బిడ్డల చొల్లు గుడ్డ; తినే ఆహారం బట్టల మీద పడకుండా మెడకి కట్టుకునే గుడ్డ; * bibliography, n. ఉపప్రమాణాలు; ఉపయోగపడ్డ గ్రంథమాల; సంప్రదించిన మూల పత్రాలు; * bicentennial, n. ద్విశతజయంతి; రెండు వందల సంవత్సరాల జన్మదినోత్సవం; * biceps, n. ద్విశిరం; ద్విశిర కండరం; జబ్బలో ఉండే కండరాలలో ఒకటి; * bicycle, n. సైకిలు; రెండు చక్రాల సైకిలు; * bid, n. కొనడానికి ఒప్పుకున్న ధర; ఏలం పాటలో పాడిన ధర; * biennial, adj. ద్వైవార్షిక; ద్వివార్షిక; రెండేళ్లకి ఒకసారి; * bifacial, adj. ద్విముఖ; రెండు ముఖములుగల; * bifid, adj. ద్విశాఖీయ; రెండు కొమ్మలుగల; * bifoliate, adj. ద్విపర్ణిక; ద్విపర్ణి; రెండు ఆకులుగల; * bifurcate, v. t. రెండుగా చీల్చు; * big, adj. పెద్ద; గంపెడు; లావు; * big, pref. గండ; గండ్ర; గజ; కుంభ; బృహత్; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''--Usage Note: big, large''' * ---Use ''big'' and ''large'' with countable nouns to describe size. Use ''large'' to describe amounts. |} * * Big Bang, n. మహా విస్పోటం; పెనుపేలుడు; బృహత్ విస్పోటం; బృహత్ విస్తరణ (Big Bang), సృష్టి కార్యం మొదలయినప్పుడు విశ్వవ్యాప్తంగా జరిగిన పేలుడు వంటి విస్తరణ; ** Big Bang Theory, ph. బృహత్ విస్తరణ వాదం; బృహత్ విస్ఫోట వాదం; బ్రహ్మాండ విచ్ఛిన్నవాదం; హఠాత్ పరిణామ వాదం; విశ్వ పరిణామవాదం; మొదట్లో బిందు ప్రమాణంలో ఉన్న విశ్వం ఎలా విస్తరించి ప్రస్తుత పరిస్థితిలోకి ఎలా పరిణతి చెందిందో చెప్పే వాదాలలో ప్రస్తుతానికి బాగా చలామణీలో ఉన్న వాదం; [[File:Ursa Major constellation detail map.PNG|thumb|right|సప్తర్షి మండలం]] * Big Dipper, n. సప్తర్షి మండలం; బృహదృక్షంలో ఒక నక్షత్ర మండలం పేరు; Big Dipper is an asterism in the constellation Ursa Major; * bigot, n. అసహని; తన జాతి మీద కాని, కులం మీద కాని దురభిమానం చూపుతూ మిగిలిన వర్గాలని ద్వేషించే వ్యక్తి; * bilabial, adj. [ling.] ఉభయోష్ఠ్య; రెండు పెదవులకి సంబంధించిన; ** bilabial stop, ph. ఉభయోష్ఠ్య స్పర్శ్య; * bilabials, n. [ling.] ఉభయోష్ఠ్యములు; రెండు పెదవులతోటీ ఉచ్చరించేవి; ఉదా, ప, బ, మ; * bilabiate, adj. ద్వియోష్ఠ; * bilateral, adj. ద్విపార్శ్వ; ద్విపక్ష; ఉభయ పక్ష; * bile, n. పిత్తం; పైత్యరసం; కాలేయం చేత స్రవించబడే పసుపు పచ్చని జీర్ణరసం; ** bile duct, ph. పిత్తనాళం; * bile pigment, ph. పిత్త రంజనం; * bilingual, adj. ద్విభాషిత; రెండు భాషలలో; * bilingualism, n. ద్విభాషితం; రెండు భాషలలో ప్రావీణ్యత; * bilious, adj. పైత్యోద్రేక; * bill, n. (1) పత్రం; ఇవ్వవలసిన సొమ్ము చూపే చీటీ; హుండీ; బరాతం; (rel.) receipt; (2) చిత్తు చట్టం; (3) పక్షియొక్క ముక్కు; ** bill of credit, ph. బరాతం; ** bill of exchange, ph. బదలాయింపు హుండీ; మారకపు పత్రం; * billion, n. శతకోటి; వెయ్యి మిలియనులు; అమెరికాలో ఒకటి తర్వాత తొమ్మిది సున్నలు చుడితే వచ్చే సంఖ్య; బ్రిటన్‌లో ఒకటి తర్వాత పన్నెండు సున్నలు చుడితే వచ్చే సంఖ్య; * billow, n. పెద్ద కెరటం; * billy goat, n. మేకపోతు; మగ మేక; * bimonthly, adj. ద్వైమాసిక; రెండు నెలలకి ఒకసారి; * bin, n. కొల్లం; బుట్ట; తొట్టి; గాదె; * binary, adj. ద్వియాంశ; జంట; యగ్మ; ద్విపద; ద్విభాగశీల; ** binary adder, ph. [math.] ద్వియాంశ సంకలని; ** binary addition, ph. [math.] ద్వియాంశ సంకలనం; ** binary arithmetic, ph. [math.] ద్వియాంశ అంకగణితం; ** binary code, ph. [math.] ద్వియాంశ సంక్షిప్తం; ద్వియాంశ కోడు; ** binary coding, ph. [math.] ద్వియాంశ సంక్షిప్తీకరణ; ద్వియాంశ కోడీకరణ; ** binary compound, ph. [chem.] యుగ్మ సమ్మేళనం; ** binary computer, ph. [math.] ద్వియాంశ కలనయంత్రం; ** binary digit, ph. [math.] ద్వియాంశ అంకం; ద్వింకం; ** binary star, ph. జంట తార; యుగ్మ తార; ** binary system, ph. [math.] ద్వియాంశ పద్ధతి; * binary, n. జంట తార; * bind, v. t. కట్టు; నిర్బంధించు; జతపరచు; జిల్లుకట్టు; * binding, v. t. జిల్లుకట్టడం; జతపరచడం; * binocular, adj. ద్వినేత్ర; ద్వినేత్రీయ; * binoculars, n. జంట దుర్భిణి; * binomial, adj. ద్విపాద; ద్వంద; ద్వి; ద్వినామీ; రెండు పేర్లుగల; * binomial equation, ph. ద్విపాద సమీకరణం; ** binomial nomenclature, ph. ద్విపాద నామకరణం; ద్వినామీ నామకరణం; మొక్కలకి, జంతువు లకి, అనుమానానికి ఆస్కారం లేకుండా, శాస్త్రీయమైన పద్ధతిలో పేర్లు పెట్టే పద్ధతి; ఈ పద్ధతి ప్రకారం ప్రతి జీవికి రెండు నామాలు ఉంటాయి. మొదటిది ప్రజాతి (genus), రెండోది జాతి (species); ఉదా. Anannas sativum; * biochemistry, n. జీవరసాయనం; జీవరసాయన శాస్త్రం; ప్రాణి శరీరంలో జరిగే రసాయన ప్రక్రియలని అధ్యయనం చేసే శాస్త్రం; * biodiversity, n. జీవవైవిధ్యం; ఈ ప్రపంచంలో ఉండే ప్రాణికోటిలో కనిపించే భిన్నత్వం; * biography, n. జీవితచరిత్ర; * biological, adj. జీవ; శారీరక; జైవిక; * biology, n. జీవశాస్త్రం; * biopic, n. సినిమాగా తీసిన జీవిత కథ; biography + picture * bio-species, n. జీవకోటి; * biosphere, n. జీవావరణం; * bipedal, adj. ద్విపాద; రెండు పాదాలు కల; * bipedal, n. ద్విపాది; రెండు పాదాలు కలది; * bipolar, adj. (1) ద్విధ్రువ; ఉత్తర, దక్షిణ ధ్రువాల మాదిరి కాని, ధన, రుణ తత్త్వాలు ఉన్న అంశాలు కాని; (2) ద్వైధీభావం; రెండు విభిన్న మానసిక ఉద్రేకాలు ఒకే సారి అలుముకున్న స్థితి; ** bipolar disorder, ph. [med.] మనస్సు ఉల్లాసం, విచారము అనే రెండు ఉద్వేగాల మధ్య ఊగిసలాడే మనోవ్యాధి; ** bipolar signal, ph. [elec.] ద్విధ్రువ వాకేతం; సున్నలని, ఒకట్లని సూచించడానికి వాడే రకరకాల చతురస్ర విద్యుత్‍ తరంగాలలో ఒక రకం; * birch tree, n. కొండరావి; భూర్జం; భుజపత్రి చెట్టు; బహుత్వచి; * bird, n. పక్షి; పిట్ట; ఖగం; ఖచరం; విహంగం; పతంగం; ** hummingbird, n. తేనెపిట్ట; ** tailor bird, ph. జీనువాయి; ** bird flu, ph. ఒక రకం ఇన్‍ప్లుయెంజా పేరు; ఇది HPAIA (H5N1 )అనే పేరుగల విషాణువు వల్ల వచ్చే జబ్బు; ఇది 2003 లో మొదటిసారి ప్రజలలో కనిపించింది; * bird lime, ph. సప్తనళి; పక్షులను పట్టుకునేందుకు కొమ్మలకు, వలలకు పూసే జిగురు పదార్థము; ** bird sound, ph. కూజితం; * birth, n. జననం; పుట్టుక; జన్మ; ప్రభవం; ఆవిర్భావం; ప్రాదుర్భావం; ఉద్గతి; ఉద్గమం; ** date of birth, ph. పుట్టిన తేదీ; పుట్టిన తారీఖు; ** from birth, ph. ఆజన్మ; ** birth control, ph. కుటుంబ నియంత్రణ; గర్భ నిరోధం; సంతాన నిరోధం; ** birth mother, ph. కన్న తల్లి; జనని; ** birth order, ph. ఒకరి సంతానంలో ఒక వ్యక్తి ఎన్నవవాడో చెప్పే సంఖ్య; ** birth pangs, ph. జనన వేదన; యోని ద్వారం నుండి బయటకి రాడానికి శిశువు అనుభవించే కష్టాలు; * birthday, n. పుట్టినరోజు; జన్మదినం; * birthmark, n. పుట్టుమచ్చ; తిలకాలకం; mole; naevus; * birthright, n. జన్మహక్కు; * bis, pref. twice; రెండు సార్లు అని చెప్పడానికి వాడే పూర్వప్రత్యయం; * biscuit, n. ద్విపచి; బిస్కత్తు; రెండుసార్లు వండినది; (ety.) an item cooked twice; * bisection, v. t. ద్విఖండనం; సమద్విఖండనం; రెండు సమభాగాలు చెయ్యడం; * bisector, n. ద్విఖండిక; సమద్విఖండన రేఖ; ద్విభాజకం; విదళన రేఖ; రెండు సమభాగములు చేసేది; * bisexual, adj. ద్విలింగ; * Bishop's weed, n. ఖురసాని వాము మొక్క; ఓమపు చెట్టు; [bot.] ''Trachyspermum ammi''; * bison, n. అడవిదున్న; కారుపోతు; ఎనుబోతు; కారెనుము; గౌరు; gaur; wild buffalo; ** American bison, ph. అమెరికా దున్న; [bio.] ''Bison bison'' of the Bovidae family; ** Indian bison, ph. గౌరు; {bio.] ''Bos gaurus'' of the Bovidae family; * bistability, n. ద్వినిశ్చలత; * bistable, adj. ద్వినిశ్చల; * bistro, n. చిన్న ఉపాహారశాల; * bit, n. (1) పోచ; లేశం; పిసరు; ముక్క; తునక; తుత్తునక; ఖండము; చిధ్రువ; అరవర; (2) ద్వింకం; ద్వియాంశ అంకం; సున్న, ఒకటి; * bitch, n. (1) ఆడకుక్క; (2) శీలం లేని స్త్రీ; లంజ; * bite, n. కాటు; * bite, v. t. (1) కరుచు; (2) కొరుకు; * bits and pieces, n. చెకాచెకలు; చిల్లర మల్లర; * bitter, adj. (1) చేదు; తిక్త; (2) క్రూర; క్రూరమైన; వెర్రి; ** bitter apple, ph. పాపరబుడమ; ** bitter cold, ph. వెర్రి చలి; ** bitter juice, ph. తిక్తరసం; చేదు రసం; ** bitter melon, ph. కాకర; ** bitter orange, ph. నారదబ్బ; ** bitter watermelon, ph. చేదుపుచ్చ; వెర్రి పుచ్చకాయ; ** bitter wild melon, ph. చేదుపుచ్చ; వెర్రి పుచ్చకాయ; * bitter, n. చేదు; * bittern, n. (1) కారుప్పునీళ్ళు; కారుప్పు; (2) తుంపొడి పక్షి; * bitters, n. నేలవేము; * bivariate, adj. ద్విచర; * biweekly, adj. పక్ష; రెండు వారాలకి ఒకసారి; (note) వారానికి రెండుసార్లు అనేది తప్పు అర్థం; * biweekly, n. పక్ష పత్రిక; |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==Part 3: bl-bo== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * blab, n. ఆలోచన లేకుండా మాట్లాడే వ్యక్తి; * blabbermouth, n. వదరుపోతు; వాగుడుకాయ; వాతరట్టి; అధికప్రసంగి; ఆలోచన లేకుండా మాట్లాడే వ్యక్తి; * black, adj. నలుపైన; నల్లని; కాల; కృష్ణ; అసిత; కర్రి; స్నిగ్ధ; శ్యామ; ** black and white, ph. [idiom] లిఖితపూర్వకంగా; ** black body, ph. [phy.] కర్రికాయ; అసితాంగి; A black body or blackbody is an idealized physical body that absorbs all incident electromagnetic radiation, regardless of frequency or angle of incidence. The name "black body" is given because it absorbs all colors of light. A black body also emits black-body radiation; ** blackbody radiation, ph. [phy.] కర్రికాయ వికిరణం; అసితాంగ వికిరణం; ** black lamp, ph. కంటికి కనబడని అత్యూదకాంతిని వెదజల్లే దీపం; చీకటిలో ఈ రకం దీపం వేసి చూస్తే మామూలు కాంతిలో కనబడని బొల్లి మచ్చలు స్పుటంగా కనిపిస్తాయి; [[File:Ripe%2C_ripening%2C_and_green_blackberries.jpg|right|thumb|పండినవి (నలుపు), దోరవి (ఎర్ర), పచ్చివి (ఆకుపచ్చ) - నల్లనక్కెర]] * blackberry, n. [bot.] కృష్ణాలం; నల్లనక్కెర; * blackboard, ph. నల్లబల్ల; నల్ల పలక; ** black buffalo, ph. కర్రిపోతు; గౌడు గేదె; ** black cotton soil, ph. నల్లరేగడి మట్టి; నల్ల రేగడి మన్ను; కృష్ణమృత్తిక; ** black cow, ph. కర్రావు; కర్రి ఆవు; ** black cumin, ph. నల్ల జీలకర్ర; ** black gram, n. మినుగులు; ఉద్దులు; ** black hole, ph. (1) [phy.] కాల రంధ్రం; కర్రి బిలం; కూలిన తార; కాల రంధ్రం; అగాధం; అదృశ్య అగాధం; నల్ల నక్షత్రం; ఈ గుండంలో ప్రవేశించిన కాంతి కిరణాలని తిరిగి చూసే ప్రసక్తే లేదు; A black hole is a region of spacetime where gravity is so strong that nothing—no particles or even electromagnetic radiation such as light—can escape from it. The theory of general relativity predicts that a sufficiently compact mass can deform spacetime to form a black hole; (2) చీకటి గది; కలకత్తాలో బ్రిటిష్ వాళ్ళు వాడిన ఒక కారాగారం; ఈ జైలు ముఖం చూసిన వాళ్ళకి తిరిగి రావడమనే ప్రసక్తే లేదు; ** black marketing, ph. దొంగ వ్యాపారం; ప్రచ్ఛన్న వంచకులు; ** black mustard, n. సన్న ఆవాలు; ** black pepper, n. మిరియాలు; ** black plum, n. నేరేడు; * black-eyed beans, n. pl. అలసందలు; బొబ్బర్లు; * blackish, adj. నల్ల; అసిత; కజ్జల; కృష్ణ; ** blackish blue, ph. కృష్ణ నీల వర్ణం; ** blackish brown, ph. కృష్ణ కపిల వర్ణం; ** blackish yellow, ph. కాద్రవ వర్ణం; * black, n. (1) నలుపు; అసితం; (2) మసి; కజ్జలి; ** lamp black, ph. దీపపు మసి; ** platinum black, ph. [chem.] ప్లేటినపు మసి; ప్లేటినపు కజ్జలి; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: black * ---In the U.S. using ''black'' as a noun when talking about someone's race is considered offensive. It is however acceptable while comparing racial groups. African or African-American is a better choice.''' |} * * blacksmith, n. కమ్మరి; లోహకారుడు; * blackwood, n. ఇరుగుడు కర్ర; విరుగుడు చేవ; * bladder, n. (1) సంచి; (2) ఆశయం; (3) తిత్తి; (4) మూత్రాశయం; ఉచ్చబుడ్డ; ** gallbladder, n. పిత్తాశయం; ** urinary bladder, ph. మూత్రాశయం; ఉచ్చబుడ్డ; * blade, n. (1) పరక; పోచ; తృణ వితానం; (2) కత్తి; ** fan blade, ph. రెక్క; ** propeller blade, ph. రెక్క; * blame, n. తప్పు; నింద; నిష్ఠూరం; గర్హణము; దూరు; ** undeserved blam, ph. నీలాపనింద; అపనింద; అపదూరు; * blame, v. t. తప్పుపట్టు; నిందించు; నేరారోపణ చేయు; నిష్టూరం వేయు; గర్హించు; దూరు; దెప్పు; ** blame indirectly, ph. దెప్పు; డెప్పు; * blameworthy, n. గర్హనీయం; నిందావహం; నింద్యం; దూష్యం; * blameworthy, adj. గర్హనీయమైన; * blameworthy, n. గర్హనీయం; * blanched, adj. (1) తెల్లబరచిన; పొట్టుతీసిన; చలువ చేసిన; (2) మరుగుతున్న నీళ్లల్లో కొంచెం సేపు ముంచబడ్డ; * bland, adj. అలంకారం లేని; రుచి లేని; చప్పని; చప్పిడి; ** bland diet, ph. చప్పిడి ఆహారం; చప్పిడి పత్యం; * blandish, v. t. భట్రాజు పొగడ్తలు చేయు; ముఖ స్తుతి చేయు; తైరు కొట్టు; * blank, adj. (1) ఖాళీ; రాత లేని; (2) అలంకరణ లేని; బోడి; (3) కళవళికలు లేని; ** blank check, ph. (1) ఖాళీ బరాతం; (2) [idiom] సర్వాధికారాలు; ** blank verse, ph. లఘువు, గురువు, ఐదు వరుసగా వచ్చి, అంత్యానుప్రాస లేని పాదాలతో కూడిన ఇంగ్లీషు పద్యం; ** blank paper, ph. తెల్ల కాగితం; రాత లేని కాగితం; ** blank slate; ph. ఖాళీ పలక; tabula rasa; * blank, n. (1) బోడి; ఖాళీ; (2) ఖాళీ కాగితం; (3) వాక్యంలో మాట రాయకుండా ఖాళీగా వదిలేసిన స్థలం; * blanket, n. (1) దుప్పటి; కంబళి; (2) దట్టంగా కప్పిపుచ్చినది; * blasphemy, n. దైవదూషణ; అనరాని మాట; చెయ్యరాని పని; * blast, n. పేలుడు; * blaze, n. మంట; పెద్ద మంట; తంపటి; * bleach, v. t. బట్టలు చలువచేయు; తెలుపుచేయు; ** bleaching liquid, ph. నిరంజన జలం; ** bleaching powder, ph. నిరంజన చూర్ణం; చలువ సున్నం; a white powder with the odor of chlorine, consisting of chlorinated calcium hydroxide with an approximate formula CaCl(OCl).4H<sub>2</sub>O; * bleb, n. పొక్కు; బొబ్బ; * bleed, v. i. రక్తం కారు; రక్తం ఓడు; * bleed, v. t. రక్తం తీయు; రక్తం ఓడ్చు; ** bleeding edge technology, ph. ఉడుకుతూన్న సాంకేతిక విద్య; ఇంకా పరిపక్వం చెందని కొత్త విద్య; * blemish, n. డాగు; మరక; మచ్చ; లోపం; కళంకం; * blend, n. మిశ్రణం; మిశ్రము; * blend, v. i. కలిసిపోవు; * blend, v. t. కలుపు; * blessing, n. ఆశీర్వాదం; ఆశీస్సు; దీవెన; స్వస్తి; * blew, v. t. past tense of blow. ఊదెను; * blight, n. తెగులు; చీడ; * blind, adj. గుడ్డి; చీకు; అంధ; ** blind from birth, ph. పుట్టుగుడ్డి; ** blind person, ph. గుడ్డిది; గుడ్డివాడు; కబోది; * blindness, n. గుడ్డితనం; అంధత్వం; ** night blindness, ph. రేచీకటి; * blinders, n. గంతలు; గుర్రాలకీ, గానుగెద్దులకీ కళ్ళకి కట్టే మూతలు; * blinds, n. pl. (1) కిటికీలకి వేసే ఒక రకం తెరలు; (2) కళ్లకి కనబడకుండా కట్టే గంతలు; ** double blind, ph. జంట గంతలు; జంట తెరలు; ** double slit experiment, ph. జంట చీలికల ప్రయోగం; * blink, v. t. మిటకరించు; చీకిరించు; చికిలించు; * blinkers, n. (1) గంతలు; కళ్లకి కట్టే గంతలు; (2) మిటకరించే దీపాలు; చీకిరి దీపాలు; * blinking eyes, ph. చీకిరి కళ్లు; * bliss, n. ఆనందం; మహదానందం; బ్రహ్మానందం; చిద్విలాసం; * blissfulness, n. చిద్విలాసం; * blister, n. బొబ్బ; పొక్కు; నీటితో నిండిన పొక్కు; * blister, v. i. బొబ్బ ఎక్కు; పొక్కు ఎక్కు; * blithely, adj. చిద్విలాసంగా; in a happy or carefree manner; in a way that shows a casual and cheerful indifference considered to be callous or improper; * blizzard, n. ధూమిక; మంచు తుఫాను; * bloated, adj. ఉబ్బిన; ఉబ్బరించిన; పొంగిన; * blob, n. ముద్ద; * block, n. దిమ్మ; దుంగ; మొద్దు; * block, v. t. అడ్డు; అడ్డగించు; అడ్డుపడు; అవరోధించు; * blockade, n. దిగ్బంధం; లోనికీ బయటకూ వెళ్ళకుండా అన్ని వైపులా బంధించడం; * blocked, adj. నిషిద్ధ; నిషేధ; * blockhead, n. శుంఠ; శుద్ధ మొద్దావతారం; * blog, n. అభివేదిక; వ్యక్తిగత అభిప్రాయ వేదిక; సంపాదకుని వంటి మరొక వ్యక్తి వడపోతకి, అనుమతికి సంబంధం లేకుండా ఎవరికి వారే వారి అభిప్రాయాలని అంతర్జాలం ద్వారా ప్రచురించుకోడానికి ఒక సాధనం; * blond, adj. మొక్కజొన్న పీచు వంటి బంగారపు రంగు కాని, తెల్లటి రంగు కాని జుత్తు గల; * blond, n. m. మొక్కజొన్న పీచు వంటి బంగారపు రంగు కాని, తెల్లటి రంగు కాని జుత్తు గల మగాడు; * blonde, n. f. మొక్కజొన్న పీచు వంటి బంగారపు రంగు కాని, తెల్లటి రంగు కాని జుత్తు గల ఆడది; (rel.) brunette; redhead; * blood, n. రక్తం; నెత్తురు; ఎరుపు; రుధిరం; శోణితం; కీలాలం; నల్ల; అసృక్కు; అంకురం; ** arterial blood, ph. ధామన్య రక్తం; ** oxygenated blood, ph. ఆమ్లజనీకృత రక్తం; ** blood bank, n. రక్త నిధి; ** blood cell, n. రక్త కణం; ** blood corpuscle, n. రక్త కణం; ప్రవాహంలో తేలుతూ ప్రయాణం చెయ్యగలిగే కణం అయితే దానిని కార్పసుల్ అంటారు; ** blood circulation, ph. రక్త ప్రసారం; ** blood feud, n. పాలిపగ; ** blood plasma, n. రసి; రక్తపు రసి; జీవద్రవ్యం; ** blood pressure, n. నెత్తురు పోటు; రక్తపు పోటు; రక్తపు పీడనం; ** blood serum, n. రక్తపు సీరం; ** blood stain, n. రక్తపు మరక; రక్తపు డాగు; ** blood stream, n. రక్త ప్రవాహం; ** blood test, n. రక్తపు పరీక్ష; ** blood type, n. రక్తపు జాతి; A, B, AB, O అనే నాలుగు రకాలలో ఒకటి; ** blood vessel, n. రక్త నాళం; ధమని; సిర; * bloodhound, n. ఉడుపకుక్క; వేటకుక్క; వాసనని పట్టుకుని వేటాడే కుక్క; * bloodshed, n. రక్తపాతం; * bloodshot, adj. జేవురించిన; ** bloodshot eyes, ph. జేవురించిన కళ్ళు; * bloom, v. i. వికసించు; విచ్చుకొను; * bloom, n. (1) తారుణ్యం; పూత; (2) ఇనప కడ్డీ; ఉక్కు కడ్డీ; * blooming mill, ph. ఇనప/ఉక్కు కడ్డీలని చేసే కర్మాగారం; * blooms, n. pl. పువ్వులు; * blossoms, n. pl. పువ్వులు; * blot, n. మరక; మచ్చ; కళంకం; ** ink blot, ph. సిరా మరక; * blotting paper, n. అద్దుడు కాగితం; * blouse, n. చేలం; చోలీ; చోళకం; రవిక; జాకెట్టు; * blouse piece, n. జాకెట్టు గుడ్డ; రవికల గుడ్డ; * blow, n. దెబ్బ; గుద్దు; ** heavy blow, ph. వీశగుద్దు; ** mortal blow, ph. చావుదెబ్బ; * blow, v. i. (1) చీదు; (esp.) blowing the nose; (2) ఊదు; నోటితో ఊదు; * blow, v. t. (1) వీచు; (2) విసురు; * blowpipe, n. (1) ఊదుడు గొట్టం; మంటని మండించడానికి వాడే గొట్టం; (2) తిమింగిలం గాలిని పీల్చడానికి వాడే నాళం; * bludgeon, v. t. బాదు; * blue, adj. నీలం; నీలి; నీల; ** dark blue, ph. ముదురు నీలం; మేచకం; ** blue moon, ph. [idiom] అరుదైన సంఘటన; దరిదాపు ఎనభై ఏళ్ళకి ఒకసారి ఒకే నెలలో రెండుసార్లు పూర్ణచంద్రుడు కనిపించే అవకాశం ఉంది. ఆ రెండవ పూర్ణచంద్రుడిని బ్లూ మూన్ అంటారు; * blueprint, n. పథకం; కాగితం మీద గీసిన పథకం; * blues, n. (1) విచారగ్రస్థమైన మనోస్థితి; (2) ఆఫ్రికా నుండి అమెరికాకి బానిసలుగా వచ్చినవారు పాడుకుంటూ, బాగా ప్రచారంలోకి తీసుకువచ్చిన, విచారగ్రస్థమైన సంగీతపు బాణీ; * blue vitriol, n. మైలతుత్తం; CuSO<sub>4</sub>; * bluff, v. t. బూకరించు; బుకాయించు; * bluish, adj. నీలపు; ** bluish black, ph. నీలకృష్ణ; ** bluish green, ph. నీలహరితం; ** bluish grey, ph. నీలధూసరం; ** bluish red, ph. నీలలోహితం; * blunder, n. పెద్ద తప్పు; పొరపాటు; * blunt, adj. మొద్దు; నిర్మొహమాటమైన; ఉన్నదున్నట్టు; * blurred, adj. అస్పష్ట; చెదిరిన; బూదర; * blush, v. i. బుగ్గలు ఎరబ్రారు; సిగ్గుపడు; * blush, n. ఎర్రదాళు; దాళువు; * blyxa octandra, n. శైవలం; ఒక రకమైన నీటిమొక్క; * boa constrictor, n. కొండచిలువ వంటి పెద్ద పాము; * boar, n. మగ పంది; ** wild -, అడవి పంది; ఘార్జరం; కోరలు ఉన్న పంది; * board, n. (1) మండలి; వర్గం; (2) బల్ల; చెక్క; (3) వాహనం యొక్క తట్టు; ** board of directors, ph. పరిపాలక మండలి; నిర్వాహక సంఘం; ** board of governors, ph. పరిపాలక మండలి; ** editorial board, ph. సంపాదక మండలి; సంపాదక వర్గం; * board game, n. పాళీ; * boast, v. t. ప్రగల్భాలు పలుకు; గొప్పలు చెప్పు; గప్పాలు కొట్టు; * boasting, n. స్వోత్కర్ష; గప్పాలు కొట్టడం; * boat, n. పడవ; ఓడ; దొప్ప; దొన్నె; ** motor boat, ph. లాంచీ; * boatman, n. క్షపణికుఁడు; పడవరి; పడవవాఁడు; * bobbed, adj. కత్తిరించిన; కురచ చేసిన; ** bobbed hair, ph. కత్తిరించిన జుత్తు; కురచ చేసిన జుత్తు; * bobtail, n. (1) కత్తిరించిన తోక; (2) మొండి తోక గల జంతువు; * bodice, n. రవిక; అంగిక; * bodice piece, ph. రవికల గుడ్డ; * bodily, adj. శారీరకమైన; * bodkin, n. దబ్బనం; దబ్బలం; కంఠాణి; * body, n. (1) శరీరం; ఒళ్లు; ఒడలు; కాయం; దేహం; క్షేత్రం; తనువు; మేను; మై; బొంది; గాత్రం; భౌతిక కాయం; భౌతిక దేహం; కళేబరం; (2) వస్తువు; ఘటం; (3) వర్గం; సంస్థ; మైతి (మై = body. దాని ఔపవిభక్తిక రూపం = మైతి. దాన్నే నామవాచకంగా తీసుకోవడమైనది; ** antibody, ph. [bio.] ప్రతికాయం; రోగరక్షకి; ** authoritative body, ph. అధికార వర్గం; ** dead body, ph. మృతదేహం, శవం; పీనుగ; ** governing body, ph. పాలక వర్గం; అధిష్ఠాన వర్గం; ** gross body, ph. స్థూల శరీరం; ** injured body, ph. క్షతగాత్రం; ** subtle body, ph. సూక్ష్మ కాయం; ** body language, ph. హావభావాలు; మాటలతో కాకుండా, అప్రయత్నమైన చేష్టలతో మనోభావాన్ని వెలిబుచ్చడం; ** body-mind system, ph. దేహేంద్రియ మనస్సంఘాత వ్యవస్థ; ** body odor, n. చెమట కంపు; శరీరం నుండి వెడలే దుర్వాసన; ** body of recompense, ph. సంభోగ కాయం; * boel, n. మారేడు; [bot.] ''Aegle marmelos''; * bog, n. బురదనేల; బాడవనేల; బాడవతోట; * boogie man, n. బూచాడు; భయపడదగ్గ వ్యక్తి; * bogie, n. రైలుపెట్టె; పెట్టెని మొయ్యడానికి కావల్సిన చక్రాలు, ఇరుసులు, వగైరా ; * bogus, adj. బూటకపు; దగా; దంభ; దొంగ; కపట; కృత్రిమమైన; * boil, n. కురుపు; పుండు; వ్రణం; సెగ్గెడ్డ; గుల్ల; పొక్కు; చీముతో కూడిన సంక్రామిక కురుపు; (rel.) carbuncle; * boil, v. i. మరుగు; కాగు; * boil, v. t. (1) మరిగించు; కాచు; (2) ఉడికించు; పొంగించు; క్వథించు; * boiled, adj. కాగిన; మరిగిన; క్వథిత; కాచిన; ఉడికించిన; నిష్పక్వ; తప్త; ** boiled egg, ph. ఉడికించిన గుడ్డు; ** boiled soft-egg, ph. తప్తాండం; ** boiled rice, ph. అన్నం; ఉడికించిన బియ్యం; ** boiled water, ph. మరిగించిన నీళ్లు; తప్త జలం; * boiler, n. కాగు; కొప్పెర; బాన; డేగిసా; ** double boiler, ph. జంట కాగు; దొంతర కాగు; వాసెన కాగు; * boiling, adj. కాగుతూన్న; మరుగుతూన్న; మరిగే; ఉడుకుతూన్న; ** boiling point, ph. మరిగే స్థానం; క్వథనాంకం; ** boiling water, ph. మరుగుతూన్న నీళ్లు; పొంగునీళ్లు; ఉడుకు నీళ్లు; చిట్టుడుకు నీళ్ళు; * boisterous, adj. సందడి చేసే; * bold, adj. (1) నిర్భయంగా; ధైర్యంగా; (2) విస్థూల; ప్రగల్భ; ముద్ద; A printed character visibly darker and heavier than normal type; ** bold font, ph. స్థూల ఖతి; బొద్దు ఖతి; ** bold lettering, ph. ముద్ద అక్షరాలు; బొద్దు అక్షరాలు; [[File:Bolt-with-nut.jpg|thumb|right|330px-Bolt-with-nut.jpg]] * bolt, n. గొళ్లెం; పరిఘ; గెడ; అడ్డ గడియ; అర్గలం (ప్రకృతి.); అగ్గలం (వికృతి); బోల్టు; see also nut; * bolus, n. (1) ముద్ద; కరడు; కడి; గుటిక; (2) నెమరువేసేటప్పుడు నోట్లోకి వచ్చే ముద్ద; ** bolus of dung, ph. పేడ కడి; * bolus of rice, ph. అన్నపు ముద్ద; అన్నపు కరడు; * bombard, v. t. బాదు; తాడించు; * bombardment, n. బాదడం; తాడనం; తాడించడం; * bombast, n. శబ్దాడంబరం; * bonanza, n. అకస్మాత్తుగా వచ్చిన సిరి; * bond, n. (1) బంధం; అనుబంధం; కట్టు; (2) దస్తావేజు; (3) ఒడంబడిక; ** bail bond, ph. పూచీకత్తు; జామీను పత్రం; ఒక ముద్దాయిని హాజరుపరుచుటకు జామీనుదారులు వ్రాసియిచ్చు పూచీకత్తు; ** chemical bond, ph. [chem.] రసాయన బంధం; ** covalent bond, ph. [chem.] సహసంయోజక బంధం; ** disulfide bond, ph. [chem.] ద్విగంధక బంధం; ** double bond, ph. [chem.] జంట బంధం; ** familial bond, ph. కుటుంబానుబంధం; ** hydrogen bond, ph. [chem.] ఉదజని బంధం; ** ionic bond, ph. [chem.] అయానిక బంధం; విద్యుత్పూరిత బంధం; ** polar bond, ph. [chem.] ధ్రువ బంధం; ** triple bond, ph. [chem.] త్రిపుట బంధం; * bondage, n. దాశ్యం; కట్టు; * bondue nut, n. గచ్చకాయ; * bone, n. ఎముక; మక్కె; అస్థి; అస్థిక; శల్యం; ** cheek bone, ph. బుగ్గ ఎముక; ** coccyx bone, ph. అనుత్రికాస్థి; ** collar bone, ph. కంటె ఎముక; ** hip bone, ph. తుంటి ఎముక; ** jaw bone, ph. దవడ ఎముక; దౌడ ఎముక; ** occipital bone, ph. కపాలాస్థి; ** skull bone, ph. పుఱ్ఱె ఎముక; ** bone black, ph. అస్థ్యంగారం; ఎముకని కాల్చగా వచ్చిన బొగ్గు; ** bone marrow, ph. మజ్జ; * bonfire, n. తంపటి; పెద్ద మంట; భోగి మంట; ౘలిమంట; * bonus, n. కొసరు; కొసరు బహుమానం; ఒప్పందం ప్రకారం ఇచ్చే జీతమే కాకుండా పైగా ఇచ్చే బహుమానం; * book, n. (1) పుస్తకం; పొత్తం; ప్రోతం; (2) గ్రంథం; కావ్యం; ప్రబంధం; ప్రహసనం; నాటకం; ** bound book-, ph. జిల్లు పుస్తకం; ** text book, ph. నేర్పుడు పుస్తకం; నేర్పుడు పొత్తం; పాఠ్య పుస్తకం; ** notebook, n. అలేఖము; తెల్ల కాగితాల పుస్తకం; * bookmark, n. పత్ర అభిజ్ఞానం; పుటచిహ్నం; పుటస్మారకం; పేజీక; ఇష్టాంశం; * bookworm, n. (1) చిమ్మట; ఒక విధమైన పుస్తకాల పురుగు; (2) పుస్తకాల పురుగు; పుస్తకాల చదువులో మునిగిపోయిన వ్యక్తి; * Boolean, adj. బౌల్య; జార్జ్ బూల్ ప్రవేశపెట్టిన ద్వియాంశ గణితానికి సంబంధించిన; ** Boolean arithmetic, ph. బౌల్య అంకగణితం; ** Boolean equation, ph. బౌల్య సమీకరణం; బూలియ సమీకరణం; ** Boolean logic, ph. బౌల్య తర్కం; బూలియ తర్కం; ** Boolean operator, ph. బౌల్య కారకం; బూలియ కారకం; * boom, n. (1) పెద్ద చప్పుడు; మోత; (2) ఎక్కువ పెరుగుదల; (ant.) bust; (3) విజృంభణ; * boom and bust, ph. [idiom] అతివృష్టి, అనావృష్టి; * boon, n. వరం; * boondocks, n. [idiom] శంకరగిరి మన్యాలు; మారుమూల ప్రదేశం; * boor, n. మోటు మనిషి; మర్యాద తెలియని వ్యక్తి; * boorish, adj. సారస్యం లేని; గౌరవం తెలియని; * boost, v. t. ఉగ్గడించు; ఎగదోయు; * boot, n. (1) బూటు; పాదాన్ని పూర్తిగా కప్పే చెప్పు; (2) డిక్కి; కార్లలో సామానులు పెట్టుకునే అర; * boot, v. t. ప్రాణం లేకుండా పడున్న కంప్యూటరుని లేవగొట్టడం; (ety.) abbreviation for bootstrap; * Bootes, n. భూతేశ మండలం; ఆకాశంలో కనిపించే ఒక నక్షత్ర సమూహం; ఈ మండలంలో బండి కట్టుటకు పనికి వచ్చే ముసలి ఎద్దు, స్వాతి నక్షత్రం, చుట్టూ వానరాకార తారాగణం, ఉత్తరాన శేషుని ఏడు శిరస్సులు ఉంటాయి; * bootstrap, n. చెప్పులని పాదాలకి బిగించి కట్టడానికి వాడే తాడు; * bootstrap, v. t. కాలికి ఉన్న చెప్పుల తాడు చేత్తో పట్టుకుని పైకి లేవడం; [idiom] మరొకరి సహాయం లేకుండా ఎవరికి వారే పైకి లేవడం; * bootlegged, adj. అక్రమ; చట్టవిరుద్ధ; దొంగ; * bootlegging, n. దొంగ సారా వ్యాపారం; * booth, n. బడ్డీ; కాయమానం; తాత్కాలికంగా నిలిపే అంగడి; దుకాణం; * booty, n. కొల్లగొట్టు; కొల్లగొట్టి సంపాదించిన సరుకులు; వేటకి వెళ్ళి పట్టుకొచ్చిన పంట; * bop, n. (1) జెల్ల; జెల్లకాయ; తలమీద సుతారంగా వేసిన దెబ్బ; (2) బొప్పి; * borax, n. టంకణం; వెలిగారం; * border, n. (1) సరిహద్దు; పొలిమేర; (2) అంచు; ఉపాంతం; (3) ఎల్ల; * borderline, n. సరిహద్దు రేఖ; పొలిమేర; ఉపాంతం; ఎల్లంచు; ** borderline personality disorder, ph. ఒక రకం మానసిక వ్యాధి; ఎల్లంచు వ్యక్తిత్వ వికారం; ఆత్మ విశ్వాసం లేకపోవడం, నిలకడ లేని ఉద్వేగత, ఇతరులతో నిలకడ లేని సంబంధ బాంధవ్యాలు ఈ వ్యాధి లక్షణాలు; * bore, n. (1) రంధ్రం; (తుపాకీ) గొట్టంలోపలి వ్యాసం; (2) నసమనిషి; విసిగించే వ్యక్తి; చికాకుపెట్టే వ్యక్తి; బోరుకొట్టే వ్యక్తి; * bore, v. t. (1) దొలుచు; తొలుచు; రంధ్రం చేయు; (2) బోరుకొట్టు; సుత్తి కొట్టు; * bore well, ph. గొట్టం బావి; * Boric acid, n. తెల్లటి స్ఫటిక చూర్ణం; H<sub>3</sub>BO<sub>3</sub>; చీము పట్టకుండా ఉండడానికి ఈ గుండని కురుపు మీద జల్లుతారు; * born, adj. పుట్టిన; కన్న; ఉత్పన్న; * born, n. పుట్టినది; ఉత్పన్నం; * borneol, n. కర్పూరాన్ని పోలిన పదార్థం; [bot.] ''Blumera balsamifera''; C<sub>10</sub>H<sub>17</sub>OH; * Boron, n. టంకం; బోరాను; ఒక రసాయన మూలకం; (అణు సంఖ్య 5, సంక్షిప్తనామం B); * borrow, n. (1) ఎరువు; ఎరువు తెచ్చుకొన్నది; అప్పు; (2) తగులు; (ant.) carry; (2) తగులు; (ant.) carry; * borrow, v. t. అప్పు చేయు; అప్పు పుచ్చుకొను; ఎరువు తెచ్చుకొను; * borrowed, n. ప్రతిదేయం; అప్పు చేసినది; ** borrowed word, ph. ప్రతిదేయ పదము; * borrowing, adj. పరాదాన; ** borrowing language, ph. పరాదాన భాష; * bosom, n. రొమ్ము; స్తనద్వయం; చన్నులు; ఛాతీ; గుండె; * boss, n. అధికారి; అధిష్ఠాత; అధినేత; యజమాని; పెద్ద; దేవర; అధినాధుడు; అధిపతి; * bot, n. కూకరు; చాకరు; గణకరు; రోబాట్; స్వయం ప్రతిపత్తితో పనిచేసే కంప్యూటరు ప్రోగ్రాము; see also automaton, android, robot * botanical garden, n. వనవాటిక; ప్రదర్శనోద్యానం; దివ్య వనవాటిక; * botanicals, n. మూలికలు; మందులు చేయడానికి పనికివచ్చే ఆకులు, అలములు; * botany, n. వృక్షశాస్త్రం; ఓషధిశాస్త్రం; * both, adj. రెండు; ఇరు; ఉభయ; ** both parties, ph. ఇరు పక్షములు; ఉభయులు; ** both sides, ph. రెండు పక్కల; ఇరు పక్షములు; * bother, v. t. సతాయించు; పీడించు; వేధించు; * botheration, n. సొద; బాదర; బాదరబందీ; సతాయింపు; బెడద; వెంపర్లాట; యాతన; * bottle, n. బుడ్డి; సీసా; కాయ; బుర్ర; ** half a bottle, ph. అరకాయ; ** ink bottle, ph. సిరాబుడ్డి; మసిబుర్ర; ** soda bottle, ph. సోడాబుడ్డి; సోడాకాయ; * bottle gourd, n. అనపకాయ; సొరకాయ; * bottom, n. అడుగు; ** bottom most, ph. అట్టఅడుగు; * botulism, n. డబ్బాలలో గాలి తగలకుండా నిల్వ చేసిన వాటిల్లో పాడైన ఆహార పదార్ధాలు తినడం వల్ల వచ్చే ఒక ప్రాణాంతకమైన జబ్బు; * bougainvillea, n. కాగితం పూపు మొక్క; కాగితాల పూవు మొక్క; కాగితాల పువ్వులలా కనిపించే పువ్వులు పూసే మొక్క; * boulder, n. గండశిల; గ్రావము; * boulevard, n. మార్గం; బాగా వెడల్పయిన రోడ్డు; రెండు పక్కల వెళ్లే శకటాలని విడదీస్తూ మధ్యలో ఖాళీ ఉండేటట్లు నిర్మితమైన వీధి; * bound, adj. నిబద్ధమైన; బద్ధ; పారమయిన; బౌండు; * bound book, ph. బౌండు పుస్తకం; పార పుస్తకం; * bound, n. పారం; అవధి; పరిణద్ధం; ** upper bound, ph. [math.] ఊర్థ్వపారం; ** least upper bound, ph. [math.] కనిష్ఠ ఊర్థ్వపారం; (supremum) ** lower bound, ph. [math.] అధోపారం; ** greatest lower bound, ph. [math.] గరిష్ఠ అధోపారం; (infimum) * boundary, n. ఎల్ల; హద్దు; సరిహద్దు; సరుదు; ప్రహరి; అవధి; సీమ; మందల; మందడి; ** boundary conditions, ph. [math.] ప్రహరాంక్షలు; ** boundary stone, ph. మందడి రాయి; ** boundary wall, ph. ప్రహరి గోడ; వరణం; * bounded, adj. [math.] పరిబద్ధ; పరిమిత; * boundless, n. అపారం; అపరిమితం; * bouquet, n. (బొకే) గుచ్ఛం; గుత్తి; చెండు; స్తబకం; పుష్ప గుచ్ఛం; * bouquets and brickbats, ph. పొగడ్తలు, తెగడ్తలు; భూషణ దూషణములు; మెప్పులు, దెప్పులు; * bourbon, n. అమెరికాలో తయారయే ఒక జాతి విష్కీ, మొక్కజొన్నతో చేసిన బీరుని ధృతించి (బట్టీపట్టి) ఆల్కహోలు పాలు 51 శాతం వరకు పెంచినప్పుడు లభించే మాదక పానీయం; * bourgeois, n. s. (బూర్ ష్వా, బూర్జువా) మధ్యతరగతి వ్యక్తి; సామాన్యపు వ్యక్తి; * bourgeoisie, n. pl. (బూర్ ష్వాసీ) సామాన్యులు; మధ్యతరగతి జనులు; * boutique, n. (బోటీక్) మారుతూన్న కాలానికి తగిన ఖరీదైన వస్తువులని అమ్మే దుకాణం; * bovine, adj. (1) ఆవుకి సంబంధించిన; (2) ఎద్దు వలె; బద్ధకిష్టిగా; దున్నపోతు వలె; * bow, n. (బో) (1) ధనుస్సు; విల్లు; సారంగం; కమాను; సింగాణి; (2) పడవ ముందు భాగం; * bow, v. i. (బవ్); వంగు; వంగి నమస్కరించు; శిరస్సు వంచి నమస్కరించు; * bowstring, n. అల్లెతాడు; వింటినారి; * bow legs, n. దొడ్డికాళ్లు; see also knock knees; * bowel, n. s. పేగు; ** bowel movement, ph. విరేచనం; * bowels, n. pl. ప్రేగులు; పెద్ద ప్రేగులు; ఆంత్రములు; * bower, n. లతాగృహం; పొదరిల్లు; ఛత్వరం; * bowstring, n. అల్లెత్రాడు; వింటి నారి; గొనయం; * bowl, n. (బోల్) గిన్నె; చిప్ప; కరోటి; * bowl, v. t. (బోల్) బంతిని విసరు; బంతిని దొర్లించు; * box, n. పెట్టె; పెట్టి; పేటిక; మందసం; ** box office, ph. సినిమా, నాటకం, వగైరా ఆడే చోట టికెట్లు అమ్మే గది; ** chatterbox, ph. వాగుడుకాయ; ముఖర; * boxing, n. ముష్టాముష్టి; ముష్టియుద్ధం; * boy, n. అబ్బాయి; కొడుకు; పిల్లడు; బుల్లోడు; కుర్రాడు; పాపడు; ** boy friend, ph. (1) చెలికాడు; (2) ప్రియుడు; * boycott, n. సామూహిక బహిష్కారం; (ety.) Irish farmers used to avoid the British tax collectiong agent, Charles C. Boycott; కపితాన్ బోయ్‍కాట్ మీద ప్రజలు చేసిన బంద్ కారణంగా అతని పేరు వచ్చింది; * boyhood, n. కైశోరం; బాల్యావస్థ; |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} == Part 4: bp-bz == {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * brace, n. అడ్డుకట్టు; కట్టు; బంధనం: * bracelet, n. మురుగు; కంకణం; ముంజేతి గొలుసు; కేయూరం; * bracket, n. కుండలి; వృత్తార్థం; కుండలీకరణం; ** square bracket, ph. వలయితం; వలయ కుండలి; ** round bracket, ph. వృత్తార్ధం; వృత్తార్ధ కుండలి; చిప్పగుర్తులు; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''USAGE NOTE''' In technical writing, we distinguish between brackets and parentheses. Generally, 'parentheses' refers to round brackets ( ) and 'brackets' to square brackets [ ]. ... Usually we use square brackets - [ ] - for special purposes such as in technical manuals. |} * * bracketing, v. t. కుండలీకరించు; * brackish, adj. ఉప్పని; కాసింత ఉప్పని; ఉప్పుటేరులో నీటి వంటి నీరు; * brachydactyly, n. హ్రస్వాంగుళ్యం; చేతి వేళ్లు అతి పొట్టిగా ఉండే ఒక జన్యులోపం; * bragging, n. గప్పాలు కొట్టడం; డంబాలు చెప్పుకొనడం; సొంతడబ్బా కొట్టుకొనడం; స్వోత్కర్ష; అహమహమిక; * Brahman, n. పరబ్రహ్మ; పరమాత్మ; * brahmin, n. m. బ్రాహ్మణుడు; f. బ్రాహ్మణి; * brahminism, n. వైదిక హిందూమతం; * braid, n. జడ; అల్లిన జుత్తు; పేటలు తీసి అల్లిన జుత్తు; * braiding, n. అల్లిక; అల్లుడు; * brain, n. మెదడు; మస్తిష్కం; మేధ; మేధస్సు; గోదం; ** brain fever, ph. మేధోసన్నిపాత జ్వరము; same as meningitis; ** brain power, ph. మేధాశక్తి; * brainchild, n. ఊహ; బురల్రో పుట్టిన బుద్ధి; స్వకపోల కల్పితం; * brainstem, n. మేధా కాండం; * brainwashing, n. భ్రమర కీటక న్యాయం; బంధితుల మనోభావాలని బలాత్కారంగా మార్చడం; * brainwave, n. (1) మేధాలహరి; మెధాతరంగం; అకస్మాత్తుగా వచ్చిన ఆలోచన; (2) నాడీ తరంగాలు; తలకి తీగలు తగిలించి మెదడులోని నాడీ తరంగాలని నమోదు చెయ్యగా వచ్చిన రేఖా చిత్రం; * brake, n. మరకట్టు; తిరిగే చక్రాన్ని ఆపే సాధనం; * bran, n. తౌడు; తవుడు; see also husk; ** coarse bran, ph. చిట్టు; ** very coarse bran, ph. ఊక; * branch, n. కొమ్మ; శాఖ; పాయ; (rel.) పలవ; ** secondary branch, ph. రెబ్బ; రెమ్మ; * branched, adj. శాఖీయుత; శాఖలతో ఉన్న; ** branched carbon chain, ph. [chem.] శాఖీయుత కర్బన శృంఖలం; శాఖీయుత కర్బన చయనిక; * brand, n. (1) వాత; శునకముద్ర; (2) వ్యాపారపు గుర్తు; వాణిజ్య చిహ్నం; * branded bull, n. అచ్చేసిన ఆంబోతు; * branding, v. t. వాత వేయు; ముద్ర వేయు; గుర్తు పెట్టు; * branding, n. వాత పెట్టడం; ** branding iron, n. కరుగోల; వాత పెట్టడానికి వాడే ఇనప ఊచ; * brandy, n. బ్రాందీ; సారాని దిగమరిగించగా వచ్చిన మాదక పానీయం; ఆల్కహోలుని 80 శాతం గాఢత వచ్చే వరకు దిగమరిగించి, 40 శాతం గాఢత దగ్గర సీసాలలో పోసి అమ్ముతారు; (ety.) In Dutch, ''Brandewijn'' means "burnt wine"; * brass, n. ఇత్తడి; పిత్తలం; రాగి, యశదం కలపగా వచ్చిన మిశ్రమ లోహం; * bravado, n. బడాయి; ధైర్యం ప్రదర్శించడం; * brave, adj. ధైర్యంగల; * bravery, n. ధైర్యం; సాహసం; * brawn, n. కండ; కండ బలం; * brawny, adj. కండపుష్టి కల; * breach, n. (1) పగులు; సందు; గండి; గండిక: (2) కలహం; (3) భంగం; ఉల్లంఘనం; అతిక్రమణ; ** breach of faith, ph. నమ్మక ద్రోహం; నమ్మినవాడిని మోసం చెయ్యడం; ** breach of law, ph. శాసనోల్లంఘన; ** breach of promise, ph. ఇచ్చిన మాటని నిలబెట్టుకొనక పోవడం; ** breach of trust, ph. విశ్వాస ద్రోహం; * bread, n. రొట్టె; ఆహారం; * breadfruit, n. సదాపనస; సీమ పనస; పనస కాయని పోలిన కాయ; [bot.] ''Artocarpus altilis; A. communis;'' * breadth, n. వెడల్పు; పన్నా; అడ్డు కొలత; వరసు; * breadthwise, adv. అడ్డుగా; * break, n. విరామం; విరుపు; ఆటవిడుపు; ** coffee break, ph. కాఫీ విరామం; ** snack break, ph. ఉపాహార విరామం; * break, v. i. (1) విరుగు; వీగు; పగులు; (2) తెగు; * break, v. t. విరుగ గొట్టు; విచ్ఛిన్నం చేయు; విరుచు; పగులగొట్టు; (2) తెంచు; తెగగొట్టు; * breaker, n. (1) విరిగిన కెరటం; (2) ఘాతకి; భంజకి; ** circuit breaker, ph. వలయ భంజకి; పరిపథ ఘాతకి; ** trust breaker, ph. విశ్వాస ఘాతకి; * breakfast, n. బాలభోగం; చద్ది; సంగటి; ఉదయకాల ఉపాహారం; * breakwater, n. అడ్డకట్టు; సేతువు; కెరటాల ధాటి నుండి రక్షించడానికి సముద్రంలోకి కట్టిన గోడ; * breast, n. (1) ఛాతీ; వక్షం; రొమ్ము; వక్షస్థలం; ఎద; ఉరస్సు; (2) స్తనం; చన్ను; కుచం; ** female's breast, ph. స్తనం; చన్ను; కుచం; రొమ్ము; ** breast bone, ph. రొమ్ము ఎముక; same as sternum; ** breast milk, ph. చనుబాలు; * breast-deep, adj. రొమ్ముబంటి; * breasts, n. pl. చన్నులు; రొమ్ములు; స్తనాలు; పాలిండ్లు; వక్షోజాలు; పయోధరాలు; * breath, n. (బ్రెత్) ఊపిరి; శ్వాస; ఉసురు; ప్రాణం; ఉచ్ఛ్వాసనిశ్వాసాలు; ఎగఊపిరి, దిగఊపిరి; ** exhaling and holding the breath, ph. బహిః కుంభకం; ఊపిరి బయట బిగపట్టడం; ** holding the breath, ph. కుంభకం; ఊపిరి బిగపట్టడం ** inhaling and holding the breath, ph. అంతః కుంభకం; ఊపిరి లోపల బిగపట్టడం; ** waste of breath, ph. వాగ్‌వ్యయం; కంఠశోష; * breathe, v. i. (బ్రీద్) ఊపిరిపీల్చు; శ్వాసించు; * breech delivery, n. పాద దర్శనం; పాద దర్శన ప్రసవం; (ant.) శిరో దర్శనం; * breeding, n. (1) ప్రజననం; (2) పుట్టుక; పెంపకం; ** breeding bull, ph. విత్తనపు కోడె: ** selective breeding, ph. వరణాత్మక ప్రజననం; * breeze, n. మారుతం; తెమ్మెర; వీచిక; ** fresh breeze, ph. పైరగాలి; వేసవికాలములో ఆగ్నేయ దిశనుండి (సముద్రము నుండి భూమి మీఁదికి) వీచు చల్లగాలి. ** gentle breeze, ph. మంద మారుతం; పిల్ల తెమ్మెర; ** mountain breeze, ph. మలయ మారుతం; కమ్మగాడ్పు; ** slight breeze, ph. చిరుగాలి; * breezeway, n. వాతాయనం; గాలి వీచే మార్గం; * brew, n. కషాయం; కాచగా వచ్చినది; సారా; * brew, v. t. కాచు; మరగించు; ఉడకబెట్టు; * brewery, n. సారాబట్టి; సారా కాచే భవనం; * bribe, n. లంచం; ఉపప్రదానం; * bribery, n. లంచగొండితనం; * brick, n. ఇటిక; ** sun-dried brick, ph. పచ్చి ఇటిక; * brickbats, n. pl. ఇటిక ముక్కలు; * bride, n. పెళ్ళికూతురు; వధువు; ** bride and groom, ph. వధూవరులు; * bridegroom, n. పెళ్ళికొడుకు; వరుడు; * bridle, n. జీను; see also rein; * bridge, n. (1) వంతెన; వారధి; నదికి ఇటువైపు నుండి అటువైపు దాటే మార్గం; (2) సేతువు (causeay); మదుం (culvert); (3) ఒక పేకాట పేరు; (4) ముక్కు దూలం; (5) సహజసిద్ధమైన పళ్లు ఇటూ, అటూ ఉండగా మధ్యలో ఉన్న కట్టుడు పళ్లు; * brief, n. సంగ్రహం; ముక్తసరు; టూకీ; క్రోడిక; * briefly, adv. టూకీగా; సంగ్రహంగా; సంక్షిప్తంగా; ముక్తసరిగా; * brigade, n. సేనా వాహిని; పటాలము; దళం; చమువు; * brigadier, n. వాహినీ పతి; దళపతి; చమూపతి; * bright, adj. ప్రకాశవంతమైన; తెల్లనైన; దీప్త; ఉజ్వల; తేజస్వంత; జ్యోతిష్మంత; తారళ్య; ** bright matter, ph. శుక్ల పదార్థం; నక్షత్రాల వంటి స్వయం ప్రకాశమానమైన పదార్థాలు; * brightness, n. ద్యుతి; దీప్తి; ఉద్భాసం; తారళ్యం; కకుప్పు; కకుభము; * brilliant, adj. ఉజ్వల; తెలివైన; సూక్ష్మబుద్ధి గల; * brilliance, n. (1) ద్యుతి; భాతి; భాసం; (2) తెలివి; సూక్ష్మబుద్ధి; * brilliantly, adv. జ్వాజ్వల్యమానంగా; * brim, n. అంచు; ఒడ్డు; * brimstone, n. గంధకశిల; గంధకాశ్మము; గడ్డకట్టిన గంధకం; * brine, n. కారుప్పు నీళ్లు; ఉప్పు నీళ్లు; * briny, adj. కారుప్పని; * bring, imp. పట్టుకొనిరా, పట్రా; తే; * bring, v. t. పట్టుకొనివచ్చు; తెచ్చు; తీసుకువచ్చు; కొనివచ్చు; ** bring forth, ph. కను; ** bring to pass, ph. జరిగేట్లు చేయు; ** bring up, ph. పెంచు, పోషించు; విషయాన్ని తీసుకొని వచ్చు; * brinjal, n. [Ind. Eng.] వంకాయ; మెట్ట వంకాయ; నీటి వంకాయ; eggplant; aubergine; ** green brinjal, ph. గుండ్రంగా, ఆకుపచ్చగా ఉండే మెట్ట వంకాయలు; ** blue brinjal, ph. కోలగా, పొడుగ్గా, నీలంగా ఉండే నీటి వంకాయలు; * brink, n. ఒడ్డు; అంచు; * brinkmanship, n. కయ్యానికి కాలుదువ్వే తత్వం; యుద్ధం చేసేస్తానని కత్తిని ఝళిపించే తత్వం; * brisk, adj. చుఱుకైన; వడిగల; * Bristol stone, n. పుష్యరాగం; * brittle, adj. పెళుసు; పెళుసైన; భంగురమైన; * brittleness, n. పెళుసుతనం; భిదురత; * broach, v. t. ప్రస్తావించు; మాటల సందర్భంలో ప్రసక్తి తీసుకుని వచ్చు; * broad, adj. వెడల్పయిన; విశాలమైన; ** broad axe, ph. గండ్రగొడ్డలి; * broadband, n. విస్తృత పట్టీ; డిజిటల్ ప్రసార మాధ్యమం (ఒక తీగ కాని, రేడియో మార్గం కాని, ....) యొక్క "దత్తాంశాలని పంపగలిగే స్థోమత"ని విస్తృత పరచాలంటే దత్తాంశాలు అనేక, స్వతంత్ర ప్రతిపత్తి గల ప్రసార మార్గాల గుండా ప్రయాణం చెయ్యగలిగే వెసులుబాటు ఉండాలి. ఆ రకం వెసులుబాటు ఉన్న మాధ్యమాన్ని "బ్రాడ్ బేండ్" అంటారు; ఈ రకం వెసులుబాటు లేకుండా ఒక తీగ మీద కాని, ఒక రేడియో మార్గం మీద కాని ఒకే ప్రసార మార్గం ఉంటే దానిని బేస్ బేండ్ అంటారు. * broadcast, n. (1) ప్రసారణ; పరిప్రేషణం; (2) ఆకాశవాణి ప్రసారం; * broadcast, v. t. ప్రసరించు; ప్రసారం చేయు; టముకు వేయు; * broadcaster, n. ప్రసారకుడు; ** broadcasting station, ph. ప్రసారణ కేంద్రం; ** broadly speaking, ph. స్థూలంగా చెప్పదలిస్తే; * broadside, n. ప్రక్క; పార్శ్వం; * brochure, n. (బ్రోషూర్) కరపత్రం; లఘుపొత్తం; * broken, adj. విరిగిన; భగ్న; * broker, n. దళారి; అడితిదారు; ఆరిందా; మధ్యవర్తి; శరాబు; తరగిరి; * Bromine, n. బ్రొమీను; ఒక రసాయన మూలకం; (అణుసంఖ్య 35, సంక్షిప్త నామం, Br.); [Gr. bromos = stench]; * bronchi, n. శ్వాసనాళపు కొమ్మల జత; * bronchiole, n. శ్వాసనాళం; శ్వాసనాళిక; * bronchitis, n. కొమ్మవాపు; శ్వాసనాళపు కొమ్మ వాచడం; ఊపిరితిత్తులకి గాలి తీసుకెళ్లే రెమ్మల వాపు; * bronze, adj. కాంస్య; కంచు; * bronze, n. కంచు; కాంస్యము; రాగి, తగరం కలపగా వచ్చిన మిశ్రమ లోహం; * Bronze Age, n. కంచు యుగం; కాంస్య యుగం; * bronze smith, n. కంచరి; కాంస్యకారి; * broil, v. t. కాల్చు; నిప్పులమీద వేసి కాల్చు; * broken, adj. విరిగిన; భగ్న; చెదిరిన; ** broken cloud, ph. చెదిరిన మేఘం; ** broken heart, ph. భగ్న హృదయం; ** broken line, ph. చెదిరిన గీత; * broker, n. దళారి; అడితిదారు; షరాబు; * brokerage, n. దలారీ; అడితి; కాయిదా; * brooch, n. పైటపిన్ను; పయ్యెదకొక్కి; పమిటకొక్కి; * brood, n. పిల్లలు; సంతానం; * brood, v. i. మథనపడు; * brook, n. గడ్డ; వాగు; ఏఱు; సరా; * broom, n. చీపురు; చీపురుకట్ట; * broth, n. చారు; రసకం; కట్టు; * brothel, n. వేశ్యాగృహం; * brother, n. అన్న; తమ్ముడు; అన్నదమ్ముడు; తోడబుట్టినవాడు; సోదరుడు; సహోదరుడు; భ్రాత; అనుజుడు; * brotherhood, n. (1) భ్రాత్రీయం; సౌదర్యం; భ్రాతృత్వం; (2) బరాదరి; జట్టు; తెగ; * brother-in-law, n. బావమరది; భార్య అన్నదమ్ముడు; * brouhaha, n. రాద్ధాంతం; * brow, n. కనుబొమ్మ; కనుబొమ; భృకుటి; * browbeat, v. t. బెదిరించు; దబాయించు; * brown, adj. గోధుమరంగు; పాలిత; బభ్రు; పింగళ; కపిల; ** brown sugar, ph. కపిల చక్కెర; షాడబ చక్కెర; శుద్ధి చేసిన చక్కెర మీద షాడబం కొరకు కాసింత మొలేసస్‍ జల్లి, రంగు కలపగా వచ్చినది; ఇది బెల్లం కాదు; బెల్లంలో ఉన్నపాటి పోషక విలువలు ఇందులో లేవు; * brown, n. కపిలవర్ణం; పొగాకు రంగు; * brown, v. t. ఎఱ్ఱబడేవరకు కాల్చు; * brownish red, n. జేగురు రంగు; * browse, v. i. (1) విహరించు; వీక్షించు; (2) సావకాశంగా కొమ్మలని తినడం; * browser, n. అంతర్జాల దర్శని; విహారిణి; వీక్షణి; వీక్షకి; అంతర్జాలంలో విహరిస్తూ అక్కడ ఉన్న సమాచారాన్ని పరికించి చూడడానికి వాడే క్రమణిక; * bruise, n. (బ్రూజ్) అరవడి; కందిన చర్మం; కమిలిన గాయం; కదుము కట్టిన గాయం; చర్మం తెగకుండా తగిలిన దెబ్బ; * bruise, v. i. (బ్రూజ్) కందు; కములు; కదుము; చర్మం తెగకుండా దెబ్బ తగలడం; * brunch, n. breakfast +lunch; * brunette, n. నల్ల జుత్తు గల స్త్రీ; (rel.) blonde; redhead; * brush, n. (1) కుంచె; కుచ్చు; మార్జని; ఈషిక; ఇషీక; బురుసు; (2) ధావని; ** painter's brush, ph. ఈషిక; ** small brush, ph. కుంచిక; ** tooth brush, ph. దంత మార్జని; పళ్ళు శుభ్రపరచుకొనే సాధనం; ** brush aside, ph. త్రోసిపుచ్చు; ** brush aside totally, ph. ఊచముట్టుగా తోసిపుచ్చు; * brush, v. t. తోము; కుంచెతో తోము; * brush, v. i. తోముకొను; కుంచెతో తోముకొను; * brutal, adj. (1) పశుప్రాయమైన; (2) చాల కష్టసాధ్యమైన; * brute, n. (1) పశువు; గొడ్డు; (2) క్రూరుడు; * brutality, n. దురంతం; పశుత్వం; క్రూరత్వం; * bruxism, n. పళ్లు కొరకడం; * bubble, n. బుడగ; నీటి బుగ్గ; నీటి బుడగ; బుద్బుదం; అచిరాంశువు; ** water bubble, ph. నీటి బుడగ; బుద్బుదం; ** bubble chamber, ph. [phy.] బుద్బుద కోష్ఠిక; * bubbling, n. బుద్బుదీకరణం; బుడగలు వచ్చేలా చేయడం; * buccal, adj. నోటికి సంబంధించిన; * buck, n. m. ఇర్రి; మగ జింక; * bucket, n. బాల్చీ; బొక్కెన; చేద; నేచని; బకిట్టు; * buckle, v. i. విరుగు; కూలు; కుప్పకూలు; * buckle, v. t. కట్టు; (note) ఇక్కడ బకుల్ అన్న మాటకి వ్యతిరేకార్థాలు గమనించునది.); * bud, n. మొగ్గ; ముకురం; అంకురం; కలిక; బొడిపె; ** taste bud, ph. రుచి బొడిపె; * bud, v. i. మొగ్గతొడుగు; పొటమరించు; * buddy, n. నేస్తం; స్నేహితుడు; స్నేహితురాలు; * budget, n. ఆదాయవ్యయ పట్టిక; ఆదాయ వ్యయ పత్రం; యయవ్యం; ఆదాయాన్ని, ఖర్చుని సరితూగేటట్టు లెక్క వేసుకొనడం; బడ్జెట్; * buffalo, n. గేదె; బర్రె; ఎనుము; మహిషి; పడ్డ; దుంత; లులాపం; ** he buffalo, ph. గేదె; ఎనుబోతు; దున్నపోతు; దుంత; మహిషం; ** she buffalo, ph. గేదె; బర్రె; ఎనుపెంటి; ఎనుపసరం; మహిషి; ** water buffalo, ph. గేదె; బర్రె; ఎనుము; ఎనుపెంటి; మహిషి; ** wild buffalo, ph. గవరు; * buffer, n. మధ్యస్థి; నిథికం; నిథానకం; (1) [comp.] జోరుగా నడిచే కంప్యూటరుకీ నెమ్మదిగా పనిచేసే ఉపకరణాలకీ మధ్యవర్తిగా పనిచేసే దత్తాంశ నిలయం; A small portion of storage that is used to hold information temporarily; (2) రెండు అగ్రరాజ్యాల మధ్య ఇరుక్కున్న బడుగు రాజ్యం; (3) [chem.] ఒక ద్రావణం లోని సాపేక్ష ఆమ్లత, క్షారతల నిష్పత్తిని మార్చకుండా ఆ ద్రావణం లోని ఆమ్లాలనీ, క్షారాలనీ నాశనం చెయ్యగలిగే పద్ధతి; * buffet, n. (బుఫ్ఫే) ఎవరి భోజనాలు వారే వడ్డించుకుని తినే పద్ధతి; * buffet, v. t. (బఫెట్) దంచు; గుద్దు; బాదు; * buffoon, n. విదూషకుడు; హాస్యగాడు; * bug, n. (1) పురుగు; క్రిమి; (2) నల్లి; మత్కుణం; కిటిభము; తల్పకీటం; (3) దోషం; కైతప్పు; నేరమి; ఆగము; కలనయంత్రాల క్రమణికలు రాయడంలో దొర్లే తప్పు; ** bed bug, ph. నల్లి; మత్కుణం; * bug, v. t. నసపెట్టు; సతాయించు; * bulimia, n. అతి ఆబగా తినడం, తిన్న దాన్ని బలవంతంగా కక్కుకోవడం వంటి చేష్టలతో ఉన్న ఒక రోగ లక్షణ సముదాయం; * buggy, n. బగ్గీ; గుఱ్ఱపుబండి; * bugle, n. బూర; కొమ్ముబూర; బాకా; * build, v. t. కట్టు; నిర్మించు; * builder, n. నిర్మాత; * building, n. భవనం; భవంతి; కట్టడం; మాళిగ; ** residential building, ph. తిరుమాళిగ; ఇంటిమాళిగ; ** underground building, ph. నేలమాళిగ; ** building construction, ph. భవన నిర్మాణం; భవన నిర్మాణ శాస్త్రం; * bulb, n. (1) పాయ; (2) బుడ్డి; దీపపు బుడ్డి; బుగ్గ; (3) మొగ్గ; (4) గడ్డ; దుంప; ** garlic bulb, ph. వెల్లుల్లి పాయ; ** onion bulb, ph. నీరుల్లి పాయ; ఉల్లి గడ్డ; పలాండు; ** light bulb, ph. దీపపు బుడ్డి; దీపపు బుగ్గ; * bulbul, n. పికిలి పిట్ట; బుల్బులు పిట్ట; * bull, n. బసవడు; బసవన్న; ఎద్దు; గిత్త; కోడె; వృషభం; పోతు; ఆలపోతు; గిబ్బ; ఆఁబోతు; అనడుహం; అఘ్న్యం; ** breeding bull, ph. విత్తనపు కోడె; ** stud bull, ph. గడిపోతు; ఆబోతు; ** bull market, ph. the term 'bull market' describes a 20% increase, in the value of stocks or other securities, from the most recent lows; see also bear market; * bullet, n. గుండు; సీసపుగుండు; పడిగల్లు; తూటాలో ఉండే లోహపుగుండు; (rel.) cartridge; * bullion, n. ముద్ద బంగారం; బంగారపు కడ్డీలు; ముద్ద వెండి; వెండి కడ్డీలు; బంగారము, వెండి 99.9% శుద్ధి చేయబడి పొడవైన ఆకృతిలో కానీ , కడ్డీ, నాణెము రూపము కలిగిన వాటిని బులియన్ అంటారు; * bullish, adj. భవిష్యత్తు గురించి ఆశాజనకంగా ఉండడం; * bullock, n. ఎద్దు; చిన్న ఎద్దు; * bull's eye, n. గురి కేంద్రం; * bully, n. కోరి జగడమాడి అల్లరి పెట్టు వ్యక్తి; * bulge, n. గుబ్బ; వాఁపు; * bulge, v. i. వాచు; ఉబ్బెత్తుగా అవు; * bulrush, n. తుంగ; ఒక రకం గడ్డి; * bum, n. గోచిపాతరాయుఁడు; పనికిరానివాఁడు; * bump, n. బొప్పి; బొడిపె; * bumper, n. (1) సమృద్ధి; (2) కారుకి దెబ్బ తగిలినప్పుడు కారుని లోపల ప్రయాణీకులకి దెబ్బలు తగలకుండా కాపు కాసే కడ్డీ; * bumpkin, n. మోటు వ్యక్తి; నాగరికత తెలియని వ్యక్తి; బైతు; ** country bumpkin, ph. పల్లెటూరి బైతు; * bunch, n. (1) అత్తం; పెడ; చీపు; గెల; గెలలో చాలా పెడలు ఉంటాయి; (2) గుచ్ఛం; ** bunch of flowers, ph. పూలగుచ్ఛం; మంజరి; ** bunch of bananas, ph. అత్తం అరటి పళ్లు; పెడ అరటి పళ్లు; ** bunch of plantains, ph. అత్తం అరటి కాయలు; పెడ అరటి కాయలు; * bund, n. [Ind. Engl.] గట్టు; dyke; embankment; levee; * bundle, n. మోపు; కట్ట; మూట; పుంజం; బంగీ; ** bundle of cuteness, ph. ముద్దుల మూట; ** bundle of firewood, ph. కరల్రమోపు; కట్టెల మోపు; ** bundle of rays, ph. కిరణ పుంజం; * bungalow, n. బంగళా; వెడల్పయిన వరండాలతో ఉండే పాక లాంటి ఇల్లు; * bunk, n. బడ్డీ; * buoy, n. బోయా; బోయాగుండు; బోలు గుండు; బోయాకట్టె; అలామతుకర్ర; ఉడుపు; ఉడుపం; తరండం; తేలుడు గుండు; రేవులలో మెరక ప్రదేశాలని సూచించడానికి వాడే తేలుడు గుండు; a float; a raft; * buoyancy, n. తేలే గుణం; ప్లవనం; ఉత్‌ప్లవనం; ఉల్బణం; ఉడుపం; * burden, n. బరువు; భారం; गुदिबंड; శ్రమ; ధుర; మోపుదల; ** beast of burden, ph. ధురీణం; ధురంధరం; * bureau, n. (బ్యూరో) (1) సొరుగులు ఉన్న బల్ల; మేజా; (rel.) dresser; chest; almirah; (2) ఒక సంస్థలో ఒక శాఖ; * bureaucracy, n. (బ్యూరాక్రసీ) ఉద్యోగిస్వామ్యం; ఉద్యోగులచే పరిపాలన; [[File:Burette.svg|thumb|right|Burette=బురెట్]] * burette, n. బురెట్, కొలగీట్లు ఉన్నటువంటిన్నీ, అడుగున మూయడానికీ, తెరవడానికీ కుళాయి వంటి సదుపాయం ఉన్నటువంటిన్నీ, సన్నటి, పొడుగాటి గాజు గొట్టం; * burgeon, v. i. (బర్జెన్) మొలకెత్తు; * burgeoning, adj. (బర్జెనింగ్) మొలకెత్తే; పెరుగుతూన్న; * burglar, n. కన్నపుదొంగ; కన్నగాడు; ఖనకుడు; గండిదొంగ; see also thief; * burglary, n. దోపిడీ; ఇంట్లోకి కాని, భవనంలోకి కాని చొరపడి దోపిడీ చెయ్యడం; * bur-grass, n. చేమ గడ్డి; ఒక రకం గడ్డి; * burial, n. ఖననం; పాతిపెట్టడం; కప్పెట్టడం; ** burial grounds, ph. ఖనన వాటిక; (rel.) శ్మశాన వాటిక; * burl, n. ముడి; * burlap, n. గోనె గుడ్డ; * burlap bag, n. గోనె సంచి; * burlesque, n. (1) వెటకారం చేస్తూ అసంభవమైన సంఘటనలతో కూడిన హాస్య నాటక ప్రదర్శన కానీ, గ్రంథ రచన కానీ; (2) నైట్ క్లబ్బులలో బట్టలు ఊడదీసుకుంటూ చేసే నగ్న నాటక ప్రదర్శన; * burn, v. t. కాల్చు; మండించు; మాడ్చు; * burn, v. i. కాలు; మండు; ** burn and scorch, ph. దందహ్యమానం; ** burn to ashes, ph. కాలిపోవు; భస్మమగు; దగ్ధమగు; * burner, n. జ్వాలకం; జ్వాలకి; * burning log, n. కొరకంచు; కొరివి; * burnish, v. t. మెరుగుపెట్టు; సానపట్టు; [[File:Epidermis-delimited.JPG|thumb|right|Epidermis-delimited=చర్మంలో పొరలు]] * burns, n. pl. కాలడం వల్ల కలిగిన పుండ్లు; ** first-degree burns, ph. చర్మం పై పొర (epidermis) మాత్రమే వేడికి ఎర్రపడడం; ** second-degree burns, ph. చర్మం లోపలి పొర (dermis) వరకు కాలడం వల్ల కలిగిన గాయం; ** third-degree burns, ph. చర్మం లోపలి పొర (dermis) దాటి లోతుగా ఉన్న కణజాలం కాలడం వల్లకలిగిన గాయం; * burnout, n. విరామం లేకుండా విపరీతంగా పని చెయ్యడం వల్ల పని మీద వెగటు కలిగిన మనోస్థితి; * burnt, adj. కాలిన; మాడిన; * burp, n. తేనుపు; ఉద్గారం; * burr mallow, n. నల్లబెండ; [bot.] ''Urena Sinuata''; * burrman's sandew, n. బురదబూచి; కవర మొగ్గ; [bot.] ''Drosera Burmannii''; * burrow, n. బొరియ; బిలం; నేలకన్నం; భూరంధ్రం; * bursar, n. కళాశాలలో కోశాధిపతి; * bursary, n. విద్యార్థి సహాయక భృతి; * burst, v.i. పగులు; పేలు; పేలిపోవు; * bury, v. t. పాతిపెట్టు; కప్పెట్టు; * bus, n. (1) బస్సు; (2) తీగల మోపు; తీక్కట్ట; విద్యుత్ పరికరాలని సంధించడానికి వాడే తీగలు; sets of conductors (wires, PCB tracks or connections) connecting the various functional units in an electrical system; * bush, n. పొద; అడవి; ** why beating around the bush?, ph. [idiom] చల్లకొచ్చి ముంత దాచడం ఎందుకు?; * bushel, n. ధాన్యాన్ని కొలవడానికి ఒక కొలమానం; ఉరమరగా ఎనిమిది కుంచాలకి సమానమైన కొలత; * business, n. వ్యాపారం; వ్యాపృతి; * bust, n. (1) బుర్ర నుండి భుజముల వరకు ఉన్న ప్రతిమ; (2) చనుకట్టు; చనుకట్టు చుట్టు కొలత; (3) పోలీసు దాడి; * bushy, adj. దుబ్బుగా; కుచ్చు; గుబురు; ** bushy mustache, ph. గుబురు మీసం; ** bushy tail, ph. కుచ్చు తోక; * business, n. (1) వ్యవహారం; పని; వేపకం; గరజు; యవ్వారం; (2) వ్యాపారం; వర్తకం; (3) ఉద్యోగం; * businessman, n. వ్యాపారస్తుడు; వర్తకుడు; షావుకారు; * bustle, n. హడావిడి; సందడి; ఆర్భాటం; గాభరా; కంగారు; హంగామా; * busy, adj. పని ఒత్తిడితో ఉన్న; తీరిక లేని; ఊటగా ఉన్న; * busy, n. పని ఒత్తిడి; అవిది; ఊట; * but, conj. అయినా, అయితే; కానీ; తప్ప; కాక; * butane, n. చతుర్ధేను; సంతృప్త ఉదకర్బనాలలో నాలుగు కర్బనపు అణువులు పది ఉదజని అణువులు ఉన్న ఒక రసాయనం; ఈ జాతి రసాయనాలన్నీ ఏను శబ్దంతో అంతం అవుతాయి; C<sub>4</sub>H<sub>10</sub>; * butcher, n. కసాయివాఁడు; సూనికుఁడు; * butchery, n. సూనికము; జంతుమాంసాన్ని అమ్మకానికి వీలుగా తరిగి తయారుచేయు విధానం; * butene, n. చతుర్ధీను; జంట బంధాలున్న ఉదకర్బనాలలో నాలుగు కర్బనపు అణువులు ఉన్న ఒక రసాయనం; C<sub>4</sub>H<sub>8</sub>; * butt, n. (1) మూలం; అడుగు భాగం; (2) పీక; సిగరెట్టు పీక; (3) మడమ; తుపాకి మడమ; (4) పిర్ర; పిరుదు; * butt, v. t. కుమ్ము; పొడుచు; * butter, n. వెన్న; నవనీతం; * butterfly, n. సీతాకోకచిలుక; చిత్రపతంగం; పింగాణి; Lepidoptera జాతికి చెందిన నిలువు రెక్కల పురుగు; see also moth; ** butterfly tree, ph. see orchid tree and/or bauhinia * buttermilk, n. మజ్జిగ; చల్ల; తక్రం; కాలశేయం; * buttocks, n. pl. పిరుదులు; పిర్రలు; నితంబములు; * button, n. బొత్తాం; గుండీ; బొత్తాయి; * button hole, ph. కాజా; * butyne, n. చతుర్దైను; త్రిపుట బంధాలున్న ఉదకర్బనాలలో నాలుగు కర్బనపు అణువులు ఉన్న ఒక రసాయనం; C<sub>4</sub>H<sub>6</sub>; * buy, v. t. కొను; * buyer, n. కొనుగోలుదారు; క్రీత; క్రేత; (ant.) విక్రేత; * buzz, n. కోలాహలం; కలకలం; బహుజనధ్వని; * buzzard, n. (1) డేగ లాంటి పక్షి; (2) [idiom] ఆశ పోతు; దురాశాపరుడు; మూఢుడు; జడుడు; శుంఠ; * by, prep. వలన; చేత; గుండా; ద్వారా; దగ్గర; వద్ద; * bylaws, n. నియమావళి; ఉపనియమావళి; * byproduct, n. ఉపఫలం; అనుజనితం; ఉపోత్పత్తి; అనుబంధ ఉత్పత్తి; ఉపలబ్ధి; * bystander, n. దారిన పోయే దానయ్య; తటస్థుడు; * byte, n. అష్టకం; వరుసగా వచ్చే ఎనిమిది ద్వియాంశ అంకముల సముదాయం; Eight contiguous bits; |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==మూలం== * V. Rao Vemuri, English-Telugu and Telugu-English Dictionary and Thesaurus, Asian Educational Services, New Delhi, 2002 ISBN 0-9678080-2-2 [[వర్గం:వేమూరి ఇంగ్లీషు-తెలుగు నిఘంటువు]] 5lgtuz7tdfp1vhe85288u0bl3w6jnwl వేమూరి ఇంగ్లీషు-తెలుగు నిఘంటువు/C 0 2995 33350 33336 2022-08-03T00:10:42Z Vemurione 1689 /* Part 1: ca */ wikitext text/x-wiki ==Part 1: ca== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * '''C, c, symbol (1) ఇంగ్లీషు వర్ణమాలలో మూడవ అక్షరం; (2) పరీక్షలలో బొటాబొటీగా ఉత్తీర్ణులైన వారికి వచ్చే గురుతు; (3) ఒక విటమిన్ పేరు; (4) కర్బనం అనే ఒక రసాయన [[మూలకము|మూలకం]] గుర్తు; * cab, n. బాడుగబండి; టేక్సీ; (ety.) shortened version of taxicab; * cabal, n. బందుకట్టు; కుట్రదారులు; * cabalistic, adj. అతి మర్మమైన; గోప్యమైన; * cabbage, n. [[కాబేజీ|కేబేజీ]]; గోబిగడ్డ; గోబీ; ఆకుగోబి; ముట్టకూర; {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: Cabbage, cauliflower, broccoli, Brussels sprouts''' *---Cabbage is an edible plant ([bot.] ''Brassica oleracea'' var capitata ) having a head of green leaves while cauliflower is an annual variety of cabbage, of which the cluster of young flower stalks and buds is eaten as a vegetable. Both broccoli and cauliflower belong to the family Brassicaceae, which also includes cabbage and Brussels sprouts. However, broccoli is a member of the Italica cultivar group, while cauliflower is part of the Botrytis cultivar group. |} * * cabin, n. గది; కొట్టు; గుడిసె; * cabinet, n. (1) మంత్రి మండలి; అమాత్య వర్గం; (2) బీరువా; పెట్టె; ** medicine cabinet, ph. మందుల బీరువా; మందుల పెట్టె; * cable, n. (1) మోకు; తాడు; రజ్జువు; (2) తీగ; తంతి; తంతిమోకు; * caboose, n. (1) కుంపటి; వంట గది; (2) పూర్వపు రైలు బండ్లలో (ప్రత్యేకించి సామానులు మోసే బండ్లలో) చిట్టచివర వచ్చే పెట్టె; [[File:Matadecacao.jpg|thumb|right|150px|కాకౌ చెట్టు, కోకో కాయలు]] * cacao, n. కకావ్; ఈ కకావ్ చెట్టు ([bot.] ''Theobroma cacao'') నుండి లభించే గింజలే కకావ్ గింజలు, లేదా కోకో (cocoa) గింజలు; ఈ గింజలలోని కొవ్వు పదార్థమే కోకో వెన్న; కోకో వెన్నతో పంచదార కలిపితే తెల్ల ఛాకొలేటు వస్తుంది; వెన్న తీసేసిన తర్వాత గింజలని వేయించి, పొడి చేస్తే వచ్చేదే కోకో. ఈ కోకోకి పంచదార, వెన్న కలిపితే వచ్చేదే బూడిద రంగులో ఉండే ఛాకొలేటు; ఈ చెట్టుకీ coca తుప్పకీ పేరులో పోలిక తప్ప మరే సంబంధమూ లేదు; * cache, n. (కేష్) (1) ఉపనిధి; చిన్న కొట్టు; కోశం; (2) an auxiliary storage from which high-speed retrieval is possible; * cackle, n. కూత; అరుపు; * cacography, n. పిచ్చిగీతలు; కెక్కిరిబిక్కిరి గీతలు; * cacophony, n. కర్కశ ధ్వని; గోల; అపశ్రుతి; కర్ణకఠోరం; కాకిగోల; * cactus, n. జెముడు; కంటాలం; బొమ్మజెముడు; ** large cactus, ph. బొమ్మజెముడు; బొంతజెముడు; బ్రహ్మజెముడు; * cad, n. నీతిమాలన వ్యక్తి; తుచ్ఛుడు; * cadaver, n. కళేబరం; శవం; ప్రేతం; పీనుగు; కొయ్యడానికి సిద్ధపరచిన కళేబరం; * cadaverous, adj. ప్రేతకళతోనున్న; ప్రేతసదృశం; పీనుగువంటి; మృతప్రాయం; * cadence, n. లయ; స్వరం యొక్క అవరోహణ; * cadjan, n. తాటాకు; తాటి ఆకు; తాళపత్రం; * [[Cadmium]], n. కాద్మము; వెండిలా తెల్లగా, తగరంలా మెత్తగా ఉండే లోహ లక్షణాలు కల రసాయన [[మూలకము|మూలకం]]; (సంక్షిప్త నామం, Cd; అణు సంఖ్య 48); * cadre, n. (కాడ్రే) బాపతు; ఉద్యోగులలో తరం; స్థాయి; * [[Caesium]], n. సీజియం; పసుపు డౌలుతో ఉన్న వెండిలా మెరిసే రసాయన మూలకం; సంక్షిప్త నామం, Cs; అణు సంఖ్య 55); గది తాపోగ్రత వద్ద ద్రవంగా ఉండే అయిదు లోహపు మూలకాలలో ఇది ఒకటి; * cafeteria, n. కాఫీ కొట్టు; కాఫీ దొరకు స్థలం; కాఫ్యాగారం; స్వయంగా వడ్డన చేసికొనడానికి అమరిక ఉండే భోజన, ఫలహారశాల; [Spanish: cafe = coffee; teria = place]; * caffeine, n. కెఫీన్; కాఫీలో ఉత్తేజాన్ని కలిగించే రసాయన పదార్థం; తెల్లగా, చేదుగా ఉండే ఒక క్షారార్థం; కాఫీ, టీ వగైరాలలో ఉండే ఉత్తేజితం; C<sub>8</sub>H<sub>10</sub>N<sub>4</sub>O<sub>2</sub>; * cage, n. పంజరం; బోను; ** animal cage, ph. బోను; ** birdcage, ph. పంజరం; * cajole, v. t. బెల్లించు; లాలించు; సముదాయించు; బుజ్జగించు; కుస్తరించు; మోసగించు; * cake, n. (1) శష్కులి; కేకు; తీపి రొట్టె; కేకు; (2) ఉండకట్టిన పిండి పదార్థం; ** cake of oil seed, ph. తెలక పిండి; పిణ్యాకము; ఖలి; * caking, n. ఉండకట్టడం; * calamine, n, జింక్ ఆక్సైడులో 0.5 శాతం ఫెర్రిక్ ఆక్సైడుని కలిపి నీళ్లల్లో రంగరించగా వచ్చిన ముద్ద; Also known as calamine lotion, is a medication used to treat mild itchiness caused by insect bites, poison ivy, poison oak, or other mild skin conditions like sunburn. It is applied on the skin as a cream or lotion; * calamitous, adj. విపత్కరమయిన; * calamity, n. ఆపద; ఉపద్రవం; అరిష్టం; విపత్తు; ముప్పు; పెద్ద ఆపద; అనర్ధం; ఉత్పాతం; ఉపహతి; * calamus, n. వస; వానీరం; వేతసం; the sweet flag [bot. Acorus calamus]; * calcaneus, n. [anat.] మడమ ఎముక; * calciferol, n. ఖటికథరాల్; విటమిన్ డి; స్పటికాకారి అయిన ఒక అలంతం; C<sub>28</sub>H<sub>43</sub>OH; * calcification, n. ఖటీకరణం; * calcination, n. భస్మీకరణం; బుగ్గి చెయ్యడం; నిస్తాపనం; * calcined, adj. భస్మము చేయబడిన; బుగ్గి చేయబడ్డ; ** calcined mercury, ph. రసభస్మం; * [[Calcium]], n. ఖటికం; ఒక రసాయన [[మూలకము|మూలకం]]; (సంక్షిప్త నామం, Ca; అణు సంఖ్య 20, అణు భారం 40.08); [Lat. calx = lime]; ** Calcium arsenate, ph. ఖటిక పాషాణం; డి.డి. టి. రాక పూర్వం క్రిమి సంహారిణిగా వాడేవారు; Ca<sub>3</sub> (AsO<sub>4</sub>)<sub>2</sub> ** Calcium carbide, ph. ఖటిక కర్బనిదం; CaC<sub>2</sub>; ** Calcium carbonate, ph. ఖటిక కర్బనితం; సున్నపురాయి; CaCO<sub>3</sub>; ** Calcium chloride, ph. ఖటిక హరిదం; CaCl<sub>2</sub>; ** Calcium hydroxide, ph. సున్నం; ఖటిక జలక్షారం; ** Calcium oxide, ph. ఖటిక భస్మం; * calculate, v. i. లెక్కించు; లెక్కకట్టు; గణించు; ** calculating machine, ph. కలన యంత్రం; గణన సాధని; ** analog calculating machine, ph. సారూప్య కలన యంత్రం; ** digital calculating machine, ph. అంక కలన యంత్రం; * calculation, n. లెక్క; కలనం; గణనం; * calculator, n. (1) లెక్కిణి; కలని; గణక్; లెక్కలు చేసే యంత్రం; (2) లెక్కలు కట్టే మనిషి; * calculus, n. (1) కలనం; కలన గణితం; (2) మూత్రకృచ్ఛం; అశ్మరి; ** differential calculus, ph. [math.] చలన కలనం; ** integral calculus, ph. [math.] సమా కలనం; కలన గణితం; ** renal calculus, ph. మూత్రపిండాశ్మరి; మూత్రపిండాలలోని రాయి; ** urinary calculus, ph. మూత్రాశయాశ్మరి; మూత్రాశయంలోని రాయి; * caldron, n. కాగు; డెగిసా; చరువు; బాన; ద్రవములని మరిగించడానికి వాడే లోహపు పాత్ర; * Caledonian, adj. స్కాట్‍లండ్‍ దేశానికి సంబంధించిన; * calendar, n. (1) పంచాంగం; తిథి, వార, నక్షత్ర, యోగ, కరణాలతో హిందూ సాంప్రదాయ సిద్ధంగా వుండే పుస్తకం; (2) ఇంగ్లీషు సంప్రదాయంతో, నెల, వారం, సెలవురోజులు, వగయిరాలతో వుండేది కేలండరు; (3) రోజులు, వారాలు, నెలలు, ఋతువులు మొదలయిన కాలచక్ర విశేషాలని చూపే పుస్తకం; ** calendar day, ph. పంచాంగ దినం; ఒక అర్ధరాత్రి నుండి తర్వాత అర్ధరాత్రి వరకు; ఒక రోజు; ** calendar month, ph. పంచాంగ మాసం; నెల మొదటి రోజు నుండి, ఆఖరు రోజు వరకు; ** calendar year, ph. పంచాంగ సంవత్సరం; జనవరి 1 నుండి డిసెంబరు 31 వరకు; (rel.) fiscal year అంటే 365 (లీపు సంవత్సరంలో అయితే 366) రోజుల వ్యవధి; దేశాచారాన్ని బట్టి ఎప్పుడేనా మొదలవవచ్చు; అమెరికాలో అక్టోబరు 1న fiscal year మొదలవుతుంది; * calf, n. (1) f. పెయ్య; ఆవుపెయ్య; [[తువ్వాయి]]; ఏనుగు పిల్ల; m. దూడ; క్రేపు; వత్సం; (2) కాలిపిక్క; పిక్క; జంఘ; * caliber, n. కొలత; ప్రమాణం; అధికారం; * calibrated, adj. క్రమాంకిత; * calibration, n. క్రమాంకనం; స్పుటీకరణం; ప్రమాణీకరణం; * calipers, n. వ్యాసమితి; వ్యాసాన్ని కాని మందాన్ని కాని కొలవడానికి వాడే సాధనం; రెండు స్థానాల మధ్య దూరాన్ని కొలిచే సాధనం; * calisthenics, n. కసరత్తు; కండబలం పెరగడానికి చేసే కసరత్తు; వ్యాయామం; see also aerobic exercise; * call, n. పిలుపు; కేక; ** bird -, ph. కూత; పిట్టకూత; అభిక్రందం; * calligraphy, n. నగీషీరాత; సొగసైన రాత; * callus, callous, n. కాయ; కిణకము; కఠిన వస్తువుల స్పర్శ వల్ల ఏర్పడే కాయ; అరికాలులో కాని, అరిచేతిలో కాని పెరిగే కాయ; గాయమును కప్పుతూ ఏర్పడిన కణజాలం; * callous, adj. కఠినమైన; దయ లేని; * calm, adj. నిశ్చలమైన; నెమ్మదైన; ప్రశాంతమైన; గాలిలో కదలిక లేని; నీటిలో కెరటాలు లేని; * calm, n. నిశ్చలత; ప్రశాంతత; * calmness, n. ప్రశాంతత; ** calm down, n. తగ్గు; నెమ్మదించు; నిమ్మళించు; ప్రశాంతపడు; * calomel, n. రసభస్మం; బస్తం; క్రిమి సంహారిణిగాను, శిలీంధ్ర సంహారిణిగాను వాడేవారు; Hg<sub>2</sub>Cl<sub>2</sub>; (rel.) corrosive sublimate; * calorie, n. కేలోరీ; వేడిని కొలిచే కొలమానం; (note) రెండు రకాల కేలరీలు ఉన్నాయి. వెయ్యి కేలరీలని పెద్ద కేలరీ (Calorie) అనీ కిలో కేలరీ (kilo calorie) అనీ అంటారు. ఆహారంలో పోషక శక్తిని కొలిచేటప్పుడు ఈ పెద్ద కేలరీలనే వాడతారు కానీ నిర్లక్ష్యంగా కేలరీ అనేస్తూ ఉంటారు; * calorimeter, n. ఉష్ణతామాపకం; వేడిని కొలిచే సాధనం; (rel.) ఉష్ణోగ్రతని కొలిచేది తాపమాపకం (లేదా ఉష్ణమాపకం, థర్మోమీటర్); * caltrop, n. (1) [[పల్లేరు]] కాయ; [bot.] ''Tribulus terrestris'' (Zygophyllaceae); (2) ఆకారంలోనూ, పరిమాణంలోనూ పల్లేరు కాయ లా ఉండే ఉక్కుతో చేసిన ఒక ఆయుధం; * calve, v. i. ఈనుట; పశువులు పిల్లలని కనడం; * calx, n. భస్మం; * calyx, n. [[పుష్పకోశం]]; ప్రమిద వలె ఉన్న పుష్పకోశం; రక్షక పత్రావళి; * came, n. రెండు గాజు పలకలని పట్టి బంధించే సీసపు బందు; * came, v. i. వచ్చెను; అరుదెంచెను; వేంచేసెను; విచ్చేసెను; ఏగుదెంచెను; * camel, n. ఒంటె; లొట్టపిట; లొట్టియ; క్రమేలకం; m. ఉష్ట్రము; f. ఉష్ట్రిక; * camera, n. (1) కేమెరా; ఛాయాచిత్రములు తీసే పరికరం; (2) గది; * camp, n. మకాం; మజిలీ; విడిది; శిబిరం; ** computer camp, ph. a program offering access to recreational or educational facilities for a limited period of time ** military camp, ph. స్కంధావారం; శిబిరం; ** summer camp, ph. a place usually in the country for recreation or instruction often during the summer; * campaign, n. (1) ఉద్యమం; పరికర్మ; ఎసవు; (2) ప్రచారం; (3) దండయాత్ర; * campaigners, n. ప్రచారకులు; * camphor, n. [[కర్పూరం]]; సితాభం; ఘనసారం; [bot.] ''Cinnamomum camphora''; C<sub>10</sub>H<sub>160</160>; ** religeous camphor, ph. హారతి కర్పూరం; ఇది తినడానికి పనికిరాదు; ** edible camphor, ph. [[పచ్చ కర్పూరం]]; ** raw camphor, ph. పచ్చ కర్పూరం; ఘనసారం; శశాంకం; * campus, n. ప్రాంగణం; పాఠశాల యొక్క ప్రాంగణం; * can, v. i. (కెన్) శక్త్యర్ధకమైన క్రియావాచకం; కలను; కలడు; కలుగు; మొ.; * can, n. (కేన్) డబ్బా; డబ్బీ; డిబ్బీ; డొక్కు; * canal, n. (1) కాలువ; కాల్వ; క్రోడు; కుల్యం; కుల్లె; (2) నాళం; ** ear canal, ph. చెవి కాలువ; కర్ణ నాళం; ** alimentary canal, ph. ఆహారనాళం; ** irrigation canal, ph. సేద్యకుల్యం; సాగుకుల్లె; సాగుకాల్వ; * canard, n. పుకారు; అసత్యవార్త; * cancel, v. i. రద్దగు; * cancel, v. t. రద్దుచేయు; కొట్టివేయు; * Cancer, n. (1) కర్కాటక రాశి; కర్కాటకం; (2) పీత; (3) పుట్టకురుపు; రాచపుండు; కేన్సరు; a malignant and invasive growth or tumor, esp. one originating in epithelium, tending to recur after excision and to metastasize to other parts of the body; (3) పీత; ఎండ్రకాయ; ** Gamma, Delta, Theta of Cancer, ph. [astro.] పుష్యమి; [[పుష్యమి నక్షత్రం]]; ** Tropic of Cancer, ph. [[కర్కాటక రేఖ]]; [[ఉత్తరాయన రేఖ]]; * candela, n. The standard unit for measuring the intensity of light. The candela is defined to be the luminous intensity of a light source producing single-frequency light at a frequency of 540 terahertz (THz) with a power of 1/683 watt per steradian, or 18.3988 milliwatts over a complete sphere centered at the light source; * candid, adj. నిష్కపటమైన; దాపరికం లేని; నిజమైన; * candidacy, n. అభ్యర్థిత్వం; * candidate, n. అభ్యర్థి; దరఖాస్తు పెట్టిన వ్యక్తి; ** opposing candidate, ph. ప్రత్యర్థి; * candle, n. కొవ్వొత్తి; మైనపు వత్తి; ** fat candle, ph. కొవ్వొత్తి; ** wax candle, ph. మైనపు వత్తి; ** candle power, ph. ఒక వస్తువు ఎంత వెలుగుని విరజిమ్ముతోందో చెప్పడానికి ఒక ప్రమాణాత్మకమైన కొవ్వొత్తి వెలుగుతో పోల్చి చెబుతారు. ఆ ప్రమాణాత్మకమైన కొవ్వొత్తి వెలుగు = 0.981 కేండెల్లాలు; * candor, n. నిష్కాపట్యం; నిజం; యదార్థం; * candy, n. కలకండ; ఖండీ; మిఠాయి; ** rock candy, ph. కలకండ; పటికబెల్లము; కండచక్కెర; కండ; కలకండ; ఖండశర్కర; పులకండము; మత్స్యందిక; * cane, n. (1) బెత్తు; బెత్తం; (2) చేతి కర్ర; ** rattan cane, ph. బెత్తం; ** cane chair, ph. బెత్తు కుర్చీ; * canine, adj. కుక్కజాతి; * canines, n. కోరపళ్లు; రదనికలు; * Canis Major, n. శ్వానం; పెద్ద కుక్క; బృహత్ లుబ్ధకం; ఉత్తరాకాశంలోని ఒక నక్షత్ర రాశి; మృగశిరకి ఆగ్నేయంగా ఉన్న ఈ రాశిలోనే సిరియస్ నక్షత్రం ఉంది; * Canis Minor, n. పూర్వ శ్వానం; చిన్న కుక్క; లఘు లుబ్ధకం; ఉత్తరాకాశంలోని ఒక నక్షత్రరాశి; మృగశిరకి తూర్పుదిశగాను; మిధునరాశికి దగ్గరగాను ఉన్న ఈ రాశిలోనే ప్రోకియాన్ నక్షత్రం ఉంది; * canister, n. డిబ్బీ; చిన్న డబ్బా; * canker, n. (1) పుండు; కురుపు; నోటిలో పుండు; (2) జంతువులలో కాని, చెట్లలో కాని గజ్జి కురుపుని పోలిన వాపు; ** citrus canker, ph. నిమ్మ గజ్జి; * canna, n. మెట్టతామర; * canned, adj. డబ్బాలో నిల్వ చేసిన; డబ్బా; డబ్బీ; ** canned food, ph. డబ్బా ఆహారం; డబ్బా ఆహార పదార్థం; ** canned juice, ph. డబ్బా రసం; ** canned milk, ph. డబ్బా పాలు; ** canned vegetables, ph. డబ్బా కూరగాయలు; డబ్బా సబ్‌జీ; * cannibal, n. నరమాంస బక్షకుడు; పొలదిండి; పొలసుదిండి; * cannibalism, n. నరమాంస భక్షణ; పంచజనచర్వణం; పొలదిండిత్వం; * cannon, n. ఫిరంగి; శతఘ్ని; [see also] canon; * cannot, aux. v. చెయ్యలేను; (అధికార రీత్యా చెయ్యలేకపోవడం); చేయ వల్ల కాదు; (జరిగే పని కాదు); చేతకాదు (చేసే సమర్ధత లేదు); * canoe, n. దోనె; మువ్వ దోనె; సంగడి; * canola, n. కనోలా; రేపుమొక్క; [bot.] Brassica napus; B. campestris; a hybrid variety of rape plant, related to mustard, bred to produce oil low in saturated fatty acids; ** canola oil, ph. రేపు మొక్క విత్తనాలనుండి పిండిన నూనెకి కెనడాలో వాడే వ్యాపారనామం; can అంటే Canada, o అంటే oil, la అంటే low acid అని అర్థం; * canon, n. సూత్రం; సూత్రవాక్యం; * canonical, adj. శాస్త్రీయ; శౌత్ర; ధర్మశాస్త్ర ప్రకారం; ధార్మిక; * Canopus, n. అగస్త్య నక్షత్రం; ఆకాశంలో ప్రకాశవంతమైన నక్షత్రాలలో సిరియస్ ప్రథమ స్థానంలో ఉంటే దక్షిణాకాశంలోని దైవనావ రాసిలో ఉన్న అగస్త్య నక్షత్రం రెండవ స్థానంలో ఉంది; * canopy, n. చందువా; చాందినీ; పందిరి; మేల్కట్టు; ఉల్లడ; కురాళము; పందిరి; వితానం: ** mobile canopy, ph. ఉల్లడ; మేల్కట్టు; శుభకార్యాలకు, సంబరాలకు, పూజ కోసం సామగ్రిని తీసుకువెళ్ళి నప్పుడు ఆ సామగ్రి పై ఎటువంటి దుమ్ము ధూళీపడకుండా, ముఖ్యంగా పక్షులు, కీటకాలు వాలకుండా, వాటి వ్యర్థాలు పడకుండా వుండటానికి ఒక వెడల్పాటి వస్త్రాన్ని నలుగరూ నాలుగంచులు పట్టుకొని ఆయా సామగ్రి పై రక్షణగా ఏర్పాటు చేస్తారు. అందులో వుండే వ్యక్తులకు, సామగ్రీకి వస్త్రం తగలకుండా మధ్యలో ఒక కర్రను ఎత్తిపట్టి గొడుగులా చేస్తారు. దీనినే ఉల్లెడ అంటారు; ** tree canopy, ph. వృక్షప్రస్తారం; శాఖాఛాదితం; కురాళము కట్టినది; కొమ్మలచే కప్పబడ్డది; ** canopy bed, ph. పందిరి మంచం; * canteen, n. ఫలహారశాల; * canthus, n. కనుకొలికి; కంటి ఎగువ రెప్పలు, దిగువ రెప్పలు కలిసే చోటు; * canto, n. కాండం; సర్గం; అధ్యాయం; స్కంధం; ఆశ్వాసం; * canvas, n. కిత్తనార గుడ్డ; కట్లంక; కేన్వాసు గుడ్డ; * canvass, v. t. ప్రచారం చేయు; * canyon, n. పెను లోయ; ప్రవహించే నీటితో దొలచబడి నిట్టనిలువుగా అటూ, ఇటూ కొండలు ఉన్న లోయ; * cap, n. టోపీ; మకుటం; * capability, n. స్తోమత; సమర్ధత; సామర్ధ్యం; యోగ్యత; శక్తి; * capacitor, n. [elec.] [[కెపాసిటర్|కెపేసిటర్]] ధారణి; ఆభూతికం; A capacitor is a device that stores electrical energy in an electric field. It is a passive electronic component with two terminals. The effect of a capacitor is known as capacitance; [[File:Capacitors_%287189597135%29.jpg|thumb|right|345px-Capacitors_%287189597135%29.jpg]] * capacity, n. ఉరవ; స్తోమత; సత్తా; పరిమాణం; ధారణశక్తి; గ్రహణశక్తి; తాహతు; శక్తి; సామర్థ్యం; ఆభూతి; ** heat capacity, ph. ఉష్ణ ధారణశక్తి; ఉష్ణ గ్రహణశక్తి; * cape, n. (1) అగ్రం; త్రిభుజాకారపు భూభాగపు చివరి భాగం; (3) భుజాలమీదుగా వీపు వైపు కిందకి దిగజారే ఒక వ విశేషం; * capers, n. pl. (1) చిలిపి చేష్టలు; (2) చెంగనాలు * capillary, n. కేశనాళిక; రక్తనాళములలో అతి సూక్ష్మమైన నాళిక; * capital, adj. (1) పెట్టుబడి; (2) ముఖ్య; (3) ఉత్పాదక; ** capital appreciation, ph. మూలధనపు వృద్ధి; వృద్ధి చెందిన పెట్టుబడి; ** capital gains, ph. మూలధనపు వృద్ధి; ** capital goods, ph. ఉత్పాదక వస్తువులు; ఉత్పాదక సరంజామా; ** capital market, ph. పెట్టుబడి బజారు; ** capital offense, ph. ఘోరాపరాధం; ** capital outlay, ph. పెట్టుబడిగా వినియోగించిన మూలధనం; ** capital punishment, ph. మరణ దండన; (rel.) ఉరిశిక్ష; ** capital investment, ph. మూలధనం; పెట్టుబడి; ** capital offense, ph. ఘోరాపరాధం; ** capital gains, ph. పెట్టుబడిలో లాభం; మూలధనం విలువలో పెరుగుదల; ఒక ఇల్లు ఆరు లక్షలకి కొని, పదిలక్షలకి అమ్మితే వచ్చిన నాలుగు లక్షల లాభం capital gains. ఈ ఇంటిని నెలకి వెయ్యి చొప్పున అద్దెకి ఇచ్చి ఉంటే, నెలనెలా వచ్చే అద్దె పెట్టుబడి మీద వచ్చే ఆదాయం మాత్రమే. ఈ అద్దె పెట్టుబడి మీద లాభం కాదు; * capital, n. (1) పెట్టుబడి; మూలధనం; మూలం; మదుపు; పరిపణం; (2) ముఖ్యపట్టణం; రాప్రోలు; ** fixed capital, ph. స్థిరమూలం; స్థిర మూలధనం; ** floating capital, ph. చరమూలం; చర మూలధనం; ** issued capital, ph. జారీ చేసిన మూలధనం; ** market capitalization, ph. మూలధనీకరణం; ** paid-up capital, ph. చెల్లించిన మూలధనం; ** reserve capital, ph. నిల్వ మూలధనం; * capitalism, n. పెట్టుబడిదారీ వ్యవస్థ; ధనస్వామ్యం; షాహుకారీ; * capitalist, n. పెట్టుబడిదారు; ధనస్వామి; షాహుకారు; * capitation, n. తలసరి రుసుం; విద్యాలయాల్లోనూ, ఆసుపత్రులలోనూ అయే ఖర్చుని తలవారీ పంచి పన్నులా విధించడం; ** capitation fee, ph. ప్రవేశ నిమిత్త రుసుం; తలపన్ను; తల ఒక్కంటికి అని విధించే రుసుం; * capitulation, n. అంగీకారం; ఓటమి ఒప్పేసుకోవడం; రాజీపడడం; * capric, adj. మేష; మేకకి సంబంధించిన; ** capric acid, ph. మేషిక్ ఆమ్లం; దశనోయిక్ ఆమ్లం; Decanoic acid; CH<sub>3</sub> (CH<sub>2</sub>)<sub>8</sub>COOH; * Capricorn, n. మకరరాశి; (lit. మేషరాశి); దక్షిణాకాశంలో ధనుస్సుకీ, కుంభానికీ మధ్య కనిపించే రాశి; ఉరమరగా డిసెంబరు 22న సూర్యుడు ఈ రాశిలో ప్రవేశిస్తాడు; మకరం అంటే మొసలి. కేప్రికారన్ అంటే మేక. ఇక్కడ భాషాంతరీకరణంలో భావం దెబ్బ తింది; (see Aries); ** Tropic of Capricorn, ph. మకరరేఖ; మేకరేఖ; * caproic acid, n. మేషోయిక్ ఆమ్లం; షష్టనోయిక్ ఆమ్లం; Hexanoic acid; C<sub>6</sub>H<sub>12</sub>O<sub>2</sub>; * caprice, n. చాపల్యం; చాపల్యత; నిలకడ లేనితనం; [[File:Caprylic-acid-3D-balls.png|thumb|right|Caprylic-acid=మేషిలిక్ ఆమ్లం]] * caprylic acid, n. మేషిలిక్ ఆమ్లం; అష్టనోయిక్ ఆమ్లం; Octanoic acid; C<sub>8</sub>H<sub>16</sub>O<sub>2</sub>; * capsicum, n. మిరప; మిరప శాస్త్రీయ నామం; [[File:Red_capsicum_and_cross_section.jpg|right|thumb|ఎర్ర బెంగుళూరు మిరప]] ** capsicum peppers, ph. బుట్ట మిరప; బెంగుళూరు మిరప; * capsize, v. i. తలక్రిందులగు; పల్టీకొట్టు; మునుగు; * capsule, n. గుళిక; కోశం; గొట్టం; * captain, n. (1) దండనాయకుడు; కపితాను; (2) నౌకనేత; * caption, n. వ్యాఖ్య; వ్యాఖ్యావాక్యం; శీర్షిక; * capture, v. t. పట్టుకొను; హస్తగతం చేసుకొను; * car, n. బండి; పెట్టె; రథం; శతాంగం; అరదం; వయాళి; కారు; ** rail car, ph. రైలు పెట్టె; * carafe, n. గాజు కూజా; సారాని వడ్డించే గాజు కూజా; * caramel, n. (1) వన్నె; కల్తీలేని జీళ్లపాకం; ముదర పాకం; (2) దోరగా మాడిన పంచదార; * carat, n. (1) వన్నె; కల్తీలేని బంగారానికి 24 వన్నెలు; పదహారో వన్నె బంగారం అంటే 16 పాళ్లు బంగారం, 8 పాళ్లు మరొక లోహం; సాధారణంగా ఈ రెండవ లోహానికి రాగి కాని, ప్లేటినంకాని, పెల్లేడియం కాని వాడతారు; (2) వజ్రాలు, మొదలయిన వాటిని తూచడానికి వాడే కొలత; దరిదాపు 0.2 గ్రాముల బరువు, లేదా 4 వడ్లగింజల ఎత్తు; * caravan, n. (1) బిడారు; బిడారము; ఒంటెల వరస; (2) ఊరేగింపులో ఒకదాని వెనక ఒకటిగా వెళ్లే వాహనాల సమూహం; (3) పధికులు; తండా; ** serial caravan, ph. కాలంబ్యం; * caraway seed, n. షాజీరా; సీమసోపు; [[కరం కర్వె|సీమసోపు]] విత్తులు; [bot.] ''Carum carvi''; * carbide, n. కర్బనిదం; * carbo, pref. కర్బన; * carbohydrate, n. కర్బనోదకం; కర్బనోదజం; పిండి పదార్థం; (lit.) చెమర్చిన కర్బనం; * carbolic acid, n. కార్బాలిక్ ఆమ్లం; ఆంగిక రసాయనంలో తరచుగా తారసపడే ఆమ్లం; * Carbon, n. కర్బనం; అంగారం; బొగ్గు; ఒక రసాయన మూలకం; (అణుసంఖ్య 12, సంక్షిప్త నామం, C); [Lat. carbo = charcoal]; ** carbon chain, ph. కర్బనపు గొలుసు; ** carbon chemistry, ph. కర్బన రసాయనం; ** carbon tetrachloride, ph. కర్బన చతుర్ హరితం; చతుర్ హరిత పాడేను; CCl<sub>4</sub>; * carbonate, n. కర్బనితం; * carbonization, n. కర్బనీకరణం; * carbuncle, n. వ్రణం; రాచకురుపు; రాచపుండు; ప్రమేహపిటకం; * carburetor, carburettor (Br.), n. అంతర్‍దహన యంత్రాలలో ఇంధనాన్ని, గాలిని సరియైన పాళ్లల్లో కలిపి సిలిండర్‍లోకి పంపే ఉపకరణం; * carcass, n. కళేబరం; డొక్కి; తినడం కోసం చంపిన జంతువుల మృత దేహం; * carcinogen, n. కేన్సరుజని; కేన్సరు వ్యాధిని కలుగజేసే పదార్థం; * card, n. కార్డు; అట్టముక్క; ముక్క; ** credit card, ph. అరువు కార్డు; క్రెడిట్ కార్డు; ** playing card, ph. పేక ముక్క; చీట్ల పేక; ** post card, ph. కార్డు ముక్క; ఉత్తరం; * cardamom, n. ఏలకి; ఏలకి కాయ; చిట్టేలకి; కోరంగి; * cardboard, n. అట్ట; * cardiac, adj. హృదయ; హృద్; గుండెకి సంబంధించిన; ** cardiac arrest, ph. గుండె ఆగిపోవడం; ** cardiac murmur, ph. గుండెలో గురగుర; ** cardiac edema, ph. గుండె వాపు; * cardigan, n. కార్డిగన్; ముందుభాగం తెరచివున్న స్వెట్టరు; * cardinal, adj. ఉత్తమ; ఉత్కృష్ట; ముఖ్య; ప్రధాన; ** cardinal counting, ph. ఉత్తమ గణనం; ** cardinal numbers, ph. ఉత్తమ సంఖ్యలు; వేదాంకములు; ఒకటి, రెండు, మూడు వగైరా అంకెలు; ** cardinal rule, ph. ఉత్తమ నియమం; వేదవాక్కు; * carding, n. దూదిని ఏకడం; * cardio, adj. హృదయ; హృద్; గుండెకు సంబంధించిన; * cardioid, n. హృదయాభం; ఒక రకం వక్ర రేఖ; epicycloid; * cardiology, n. హృదయ వైద్యశాస్త్రం; గుండెకి సంబంధించిన వైద్య శాస్త్రం; * care, n. (1) జాగ్రత్త; లక్ష్యం; (2) సంరక్షణ; చింత; * care, v. i. ఖాతరు చేయు; లక్ష్యపెట్టు; * career, n. వృత్తి; * carefree, adj. చీకు చింత లేకుండా; * careful, adj. జాగ్రత్త; అప్రమత్తత; ** be careful, ph. జాగ్రత్తగా ఉండు; అప్రమత్తతతో ఉండు; ఒళ్లు దగ్గర పెట్టుకో; * carefully, adv. జాగ్రత్తగా; అప్రమత్తంగా; ఊజ్జితంగా; * careless, adj. అజాగ్రత్త; ప్రమత్తత; * carelessly, adv. అజాగ్రత్తగా; అలవోకగా ; నిర్లక్ష్యముగా; అసడ్డగా; * carelessness, n. నిర్లక్ష్యం; అజాగ్రత్త; ప్రమత్తత; ఏమరుపాటు; పరాకు; హెచ్చరలేమి; * caress, v. t. నిమురు; దువ్వు; లాలించు; ముద్దాడు; * caret, n. హంసపాదుకి గుర్తు; హంసపాదు; అంచపదం; * caretaker, n. మాలి; సంరక్షకుడు; ** caretaker government, ph. ఆపద్ధర్మ ప్రభుత్వం; * cargo, n. సరుకులు, ఓడలలోనూ, విమానాలలోనూ, తదితర వాహనాలలోనూ వేసే సరుకులు; ** cargo ship, ph. కప్పలి; * caricature, n. తూలికాచిత్రం; వ్యంగ్య చిత్రం; వికట వర్ణన; * caries, n. పుచ్చిపోయిన (దవడ) ఎముక; ** dental caries, ph. పుచ్చిపోయిన పన్ను; పుప్పి పన్ను; * carminative, n. వాతహరి; a medicine that subdues any gas in the stomach; * carnage, n. మారణహోమం; విధ్వంసకాండ; ఎంతోమందిని చంపడం, గాయపరచడం; * carnivore, n. మాంసాహారి; శాష్కలి; క్రవ్యాదం; * carol, n. ఏలపాట; ఏలపదం; * carotid artery, n. గళధమని; మన్యధమని; గ్రీవధమని; * carotene, n, అనేక కాయగూరలలో ఉండే ఒక రసాయనం; C<sub>40</sub>H<sub>56</sub>; విటమిన్ A తయారీకి కావలసిన ముడి పదార్థం; * carousel, n. (1) గుండ్రటి ఆకారం ఉండి గుండ్రంగా తిరిగేది; రాట్నం; (2) రంగులరాట్నం; * carp, n. గండుచేప; బెడిసమీను; శఫరం; * carpal, adj. మణికట్టుకి సంబంధించిన; మణిబంధిక; ** carpal tunnel syndrome, ph. ఎక్కువగా టైపు కొట్టడం వంటి పనులు పదే పదే చెయ్యడం వల్ల కీళ్లల్లో నొప్పి మొదలగు లక్షణాలు పొడచూపుతూ వచ్చే సందర్భం; * carpenter, n. వడ్రంగి; త్వష్ట్ర; సూత్రధారుడు; * carpenter's planer, ph. చిత్రిక; * carpentry, n. వడ్రంగం; * carpet, n. తివాసీ; కంబళీ; * carpus, n. మనికట్టు; * carriage, n. కంచరం; బండి; వాహనం; పెట్టె; * carrier, n. (1) భారవాహుడు; రవాణాదారు; (2) భారవాహిక; రవాణా సాధనం; (3) మోపరి; రోగాన్ని మోసే వ్యక్తి; ఒక రోగంతో బాధ పడకుండా ఆ రోగాన్ని ఇతరులకి అంటించే స్తోమత ఉన్న జీవి; ఉదా. మలేరియా వ్యాధికి దోమ మోపరి; (4) వాహకం; వాహకి; ** carrier wave, ph. [phys.] వాహక తరంగం; * carrot, n, ఎర్ర ముల్లంగి; పచ్చ ముల్లంగి; గాజర; గాదెర; కేరట్‍; * carry, n. బదిలీ; మిగులు; బదులు; కూడకంలో స్థానమందు వేసికొనే అంకె; (ant.) borrow; * carry, v. t. మోయు; ఎత్తుకొను; * carrot, n. ఎర్రముల్లంగి; పచ్చముల్లంగి; కేరట్; * cart, n. బండి; శకటం; బగ్గీ; రెండు చక్రాల బండి; కంచరం; * cartel, n. ఉత్పత్తిదారుల ఉమ్మడి సంఘం; * cartilage, n. తరుణాస్థి; ఉపాస్థి; మృదులాస్థి; కోమలాస్థి; కేకసం; * cartridge, n. తూటా; తూటాలో మందుగుండు సామాను, సీసపు గుండ్లు ఉంటాయి; * carton, n, డబ్బా; అట్టతో కాని, ప్లాస్టిక్‍తో కాని చేసిన డబ్బా; * cartoon, n. కొంటెబొమ్మ; పరిహాసచిత్రం; వ్యంగ్యచిత్రం; * carve, v. t. దొలుచు; చెక్కు; కోరు; * cascade, n. నిర్‌ఝరం; సెలయేరు; సోన; * case, n. (1) బడి; (2) పెట్టి; గలీబు; తొడుగు; (3) వ్యాజ్యం; అభియోగం; వివైనం;(4) దృష్టాంతం; సందర్భం; ఉదాహరణ; వైనం; (5) విభక్తి; grammatical function of a noun or pronoun in a sentence; (6) రోగి; ఉపతాపి; (7) పాత్ర; ** ablative case, ph. [gram.] పంచమీ విభక్తి; వలన; కంటె; పట్టి; ** accusative case, ph. [gram.] ద్వితీయా విభక్తి; ని; ను; కూర్చి; గురించి; కర్మకారకం; generally indicates the direct object of a verb; ** conjunctive case, ph. [gram.] సహార్థక విభక్తి; తో, తోడ, మొదలగునవి; ** dative case, ph. [gram.] చతుర్థీ విభక్తి; కొరకు; కై; generally used for a noun which receives something, something which moves toward that noun; ** genitive case, ph. [gram.] షష్ఠీ విభక్తి; కి, కు, యొక్క, లో, లోపల; generally indicates that one noun is being modified by another noun; ** in case, ph. ఒకవేళ; అయితే గియితే; ** in any case, ph. ఏది ఏమైనప్పటికి; ** instrumental case, ph. [gram.] కరణార్థక విభక్తి; తృతీయా విభక్తి; చే, చేత, మొదలగునవి; a noun usually used as a tool to complete action; ** locative case, ph. [gram.] సప్తమీ విభక్తి; అందు; ఇందు; న; used to indicate location; ** lower case, ph. చిన్నబడి; ఇంగ్లీషులో రాత అక్షరాలు; ** nominative case, ph. [gram.] ప్రథమా విభక్తి; కర్తృకారకం; ** pillowcase, n. తలగడ గలీబు; ** special case, ph. పరిమితిగల సందర్భం; ప్రత్యేక సందర్భం; ** upper case, ph. పెద్దబడి; ఇంగ్లీషులో అచ్చు అక్షరాలు; ** vocative case, ph. [gram.] సంబోధనా ప్రథమా విభక్తి; * cash, n. నగదు; రొక్కం; పైకం; సొమ్ము; ** petty cash, ph. దినవెచ్చం; చిన్న చిన్న ఖర్చులకు కేటాయించిన డబ్బు; ** cash box, ph. గల్లాపెట్టి; ** cash cow, ph. నగదు ధేనువు; వ్యాపారంలో ఎల్లప్పుడు లాభాన్ని తెచ్చే వస్తువు; * cashew, n. జీడిమామిడి; ముంతమామిడి; ఎర్ర జీడి; [bot.] ''Anacardium occidentale''; * cashews, n. జీడిపప్పు; ముంతమామిడి పప్పు; ** cashew nuts, ph. pl. జీడిపిక్కలు; ** cashew apple, ph. జీడిమామిడి పండు; * cashier, n. షరాబు; నగదు అధికారి; కేషియరు; * casino, n. జూదశాల; * cask, n. పీపా; * casket, n, (1) కరండం; పేటిక; (2) శవపేటిక; * Caspian sea, n. తురక కడలి; * cassava, n. ఒక రకం కర్ర పెండలం; సగ్గుబియ్యం చెయ్యడానికి వాడే దుంప; ఈ దుంప స్వస్థలం దక్షిణ అమెరికా; ఈ దుంపలలో సయనైడ్‍ అనే విష పదార్థం ఉంటుంది కనుక వీటిని నానబెట్టి, ఉడకబెట్టి, పిండి చేసిన తరువాతనే తినాలి; [bot.] ''Manihot esculenta''; * cassette, n. కరండం; పెట్టె; * cassia, n. రేల చెట్టు; [bot.] ''Cassia fistula'' of the Fabaceae family; * Cassiopeiae, n. [astro.] కాశ్యపీయులు; కశ్యప ప్రజాపతి సంతానం; అప్సరసలు; శర్మిష్ఠ నక్షత్రం; * cast, n. (1) నటీనటులు; తారాగణం; నటీనటవర్గం; (2) అచ్చు; ముద్ర; * cast, v. t. పోత పోయు; ** cast iron, ph. పోత ఇనుము; * castanet, n. చిడత; * castigate, v. t. దుయ్యబట్టు; * caste, n. కులం; వర్గం; తెగ; జాతి; ** higher caste, ph. అగ్రకులం; ** scheduled caste, ph. దళిత వర్గం; ఉపేక్షత వర్గం; ** untouchable caste, ph. అంటరాని కులం; దళిత వర్గం; * castle, n. కోట; దుర్గం; * Castor and Pollux, n. మిథునరాశి; * Castor, Pollux and Procyon, n. పునర్వసు నక్షత్రం; * castor oil, n. ఆముదం; చిట్టాముదం; * castoreum, n. సీమ కస్తూరి; కెనడా, రష్యా దేశాలలో తిరిగే బీవర్ జాతి జంతువుల పొట్ట దగ్గర ఉండే తిత్తులనుండి స్రవించే పదార్థం; దీన్ని సెంట్ల తయారీలో వాడతారు; * castration, n. శస్త్ర చికిత్స ద్వారా వృషణాలని తీసివెయ్యడం లేదా పనిచెయ్యకుండా చెయ్యడం; * casual, adj. దైవాధీనమైన; ఆకస్మికమైన; అచింతితమైన; యాదృచ్ఛికమైన; తాత్కాలిక; ప్రాసంగిక; ** casual guest, ph. అనుకోకుండా వచ్చిన అతిథి; అభ్యాగతి; ** casual leave, ph. ఆకస్మికంగా కావలసి వచ్చిన శెలవు; * casually, adj. ఆనుషంగికంగా; ఆషామాషీగా; యథాజ్లాపంగా; * casualties, n. pl. హతక్షతాలు; హతక్షతులు; * casualty, n. (1) నష్టం; (2) యుద్ధంలో కాని, ప్రమాదంలో కాని దెబ్బలు తగిలినవారు, చనిపోయినవారు; * casuarina, n. సరుగుడు చెట్టు; సర్వీ చెట్టు; * cat, n. (1) పిల్లి, మార్జాలం; బిడాలం; ఓతువు; (2) పులి; సింహం; ** rusty spotted cat, ph. [[నామాల పిల్లి]]; [biol.] Prionailurus rubiginosus; * cat's eye, n. వైడూర్యం; నవరత్నాలలో ఒకటి; * catabolism, n. విచ్ఛిన్న ప్రక్రియ; జీవకోటి శరీరాలలో సజీవ కణజాలాన్ని రద్దు సామగ్రిగా మార్చే ఒక రసాయన ప్రక్రియ; same as destructive metabolism; (ant.) anabolism; * cataclysm, n. మహాప్రళయం; * catalog, catalogue (Br.), n. (1) జాబితా; పట్టిక; చలానా; (2) పట్టీ పుస్తకం; సూచీ గ్రంథం; * catalysis, n. ఉత్ప్రేరణం; రసాయన సంయోగాన్ని త్వరితపరిచే ప్రక్రియ; * catalyst, n. ఉత్ప్రేరకం; తోపు; రసాయన సంయోగాన్ని త్వరితపరచే పదార్థం; * cataract, n. (1) జలపాతం; పెద్ద జలపాతం; (2) శుక్లం; కంటిలో పువ్వు; మోతిబిందు; మసక కమ్మిన కంటికటకం; * catarrh, n. (కేటరా) శైత్యం; చలువ; జలుబు; పడిశం; పీనస; గొంతు, ముక్కులలో పొర వాపు; * catastrophe, n. వినిపాతం; గొప్ప విపత్తు; ఆశనిపాతం; ఉత్పాతం; ** catastrophe theory, ph. ఉత్పాత వాదం; అకస్మాత్తుగా జరిగే ప్రక్రియల ప్రభావాన్ని గణిత సమీకరణాలతో వర్ణించే పద్ధతి; * catch, v. t. అంటుకొను; పట్టుకొను; చేయు; ** catch a thief, ph. దొంగని పట్టుకొను; ** catching a cold, ph. జలుబు చేయు; పడిశం పట్టు; ** catching fire, ph. అంటుకొను; రాజుకొను; ** catch-22, n. పీటముడి; * catchment, n. ఆరగాణి; ఏటిదండి; పరీవాహక ప్రాంతం; నదులు, జలాశయాలలోనికి వర్షపు నీరు వచ్చి చేరే పరిసర ప్రాంతం; ** catchment area, ph. పరీవాహక ప్రాంతం; నదులు, జలాశయాలలోనికి వర్షపు నీరు వచ్చి చేరే పరిసర ప్రాంతపు వైశాల్యం; * catchword, n. ఊతపదం; * catechu, n. కాచు; * categorical, adj. సంవర్గ; నిరపేక్ష, నిశ్చిత, స్పష్ట; రూఢియైన; నిశ్చయమైన; పరిష్కారమైన; నిస్సంశయమైన; * categorically, adv. స్పష్టంగా; విపులంగా; వివరంగా; తేటతెల్లంగా; ఖండితంగా; * categorization, n. వర్గీకరణ; కోవీకరణ; ఒక కోవలో పెట్టడం; * category, n. కోవ; వర్గం; తెగ; * catenary, n. రజ్జువక్రం; మాలావక్రం; రెండు రాటల మధ్య వేలాడే తాడు ఆకారపు వక్ర రేఖ; * caterer, n. మోదీ; వండిన భోజన పదార్థాలని సరఫరా చేసే వ్యక్తి లేదా సంస్థ; * caterpillar, n. ఆకుపురుగు;చత్చ్ ** hairy caterpillar, ph. గొంగళిపురుగు; * catfish, n, వాలుగ; ఒక జాతి చేప; * cathartic, n. విరేచనకారి; విరేచనాలు అవడానికి వాడే మందు; భేదిమందు; * catheter, n, సన్నని రబ్బరు గొట్టం; శరీరపు నాళాలలోనికి జొప్పించడానికి వాడే గొట్టం; * cathode, n. రునోడు; రుణధ్రువం; * catnap, n. కునుకు; కోడికునుకు; * cattle, n. పశువులు; గొడ్లు; పసరములు; * caucus, n. సమాలోచన; * caudal, adj. పుచ్ఛక; తోకకి సంబంధించిన; * cauldron, n. బాన; కొప్పెర; కాగు; ఆండా; గాబు; మరిగించడానికి వాడే అండా; ** metallic cauldron, ph. కొప్పెర; డేగిసా; * cauliflower, n. కోసుకూర; కోసుపువ్వు; పోట్లాపువ్వు; ముట్టకోసు; పువ్వుబుట్టకూర; కాలీఫ్లవర్; * causal, adj. (కాజల్) కారణ; కారకమైన; నైమిత్తిక; * causal body, ph. కారణ శరీరం; అంగ శరీరం; సూక్ష్మశరీరం; * causal, n. (కాజల్) నైమిత్తికం; కారణభూతం; * causative, adj. కారకం; హేతు; ** causative agent, ph. కారకి; హేతు కర్త; * cause, n. కారణం; నిమిత్తం; హేతువు; హేతు కర్త; కతం; శకునం; ప్రేరణ; కారకం; ** efficient cause, ph. నిమిత్త కారణం; ** material cause, ph. ఉపాదాన కారణం; ** cause and effect, ph. కారణ కార్యములు; ప్రేరణ స్పందనలు; జనక జన్యములు; ** cause and effect relationship, ph. కారణ కార్య సంబంధం; పౌర్వాపర్యం; జనక జన్య సంబంధం; ** with cause, ph. సహేతుకంగా, సకారణంగా; ** without cause, ph. ఊరికే; ఊరక; నిష్కారణంగా; అకారణంగా; [[File:Singapore-Johor_Causeway.jpg|right|thumb|సింగపూర్ ని మలేసియాతో కలిపే సేతువు]] * causeway, n. సేతువు; ఇది వంతెన కాదు కాని నీటిని దాటడానికి కట్టిన రహదారి; A causeway is a track, road, or railway on the upper part of an embankment across "a low, or wet place, or a piece of water"; సముద్రం దాటి లంకకి వెళ్ళడానికి రాముడు కట్టినది సేతువు; * caustic, adj. దాహక; దహించేది; కాల్చునట్టిది; తాకిడి వలన శరీరాన్ని పొక్కించేది; గాఢ; తీక్షణ; ** caustic alkali, ph. దాహక క్షారం; ** caustic potash, ph. దాహక పొటాష్, potassium hydroxide; ** caustic soda, ph. దాహక సోడా; sodium hydroxide; * cauter, n. వాతలు పెట్టే పుల్ల; * cauter, v. t. (1) వాతలు పెట్టు; (2) శస్త్ర చికిత్సలో శరీరాన్ని చిన్నగా కాల్చు; చిరిగిన చర్మాన్ని అతకడానికి చిన్నగా చురకలు పెట్టు; * caution, n. మందలింపు; హెచ్చరిక; * caution, v. t. మందలించు; హెచ్చరించు; జాగ్రత్త; భద్రత; * cavalry, n. ఆశ్వికసేన; ఆశ్వికదళం; గుర్రపు దండు; సాహిణి; * cave, n. గుహ; కుహరం; గహ్వరం; బిలం; కందరం; ** interior of a cause, ph. గుహాంతరం; * caveat, n. (కేవియాట్‍) షరతు; వివరణ; హెచ్చరిక; మెలి; మెలిక; ఆక్షేపణ; ఆటంకం; ** caveat lector, ph. చదువరీ, జాగ్రత్త!; చదివిన అంశం లోని నిజానిజాలు నిర్ణయించే బాధ్యత చదువరిదే! ** caveat emptor, ph. కొనుగోలుదారుడా, జాగ్రత్త!; కొన్న వస్తువు యొక్క మంచి చెడులు నిర్ణయించే బాధ్యత కొనుగోలుదారిదే! * caviar, n, (కేవియార్) ఉప్పులో ఊరవేసిన కొన్ని రకాల చేప గుడ్లు; ఒకొక్క జాతి చేప కడుపులోంచి తీసిన గుడ్లతో చేసిన కేవియార్‍ లక్ష డాలర్ల వరకు పలకవచ్చు; * cavity, n. (1) కుహరం; గది; గహ్వరం; కోటరం; వివరం; బిలం; రంధ్రం; (2) డొల్ల; పుచ్చు; పుప్పి పన్ను; నోటిలోని పన్ను పుచ్చడం; ** abdominal cavity, ph. ఉదర కుహరం; ** chest cavity, ph. హృదయ కుహరం; ** thoracic cavity, ph. హృదయ కుహరం; * cayenne, n. బాగా కారంగా ఉండే ఒక రకం మిరపకాయల పొడి; ** cayenne peppers, ph. బాగా కారంగా ఉండే ఒక రకం మిరపకాయలు |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==Part 2: cb-cl == {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * cease, v. i. ఆగు; * cease, v. t. ఆపు; ఉడుగు; * cease and desist letter, ph. "చేసూన్న పని ఆపు, మళ్లా చెయ్యకు" అని ఆజ్ఞ ఇస్తూ రాసిన ఉత్తరం; పేటెంటు హక్కులని ఉల్లంఘించిన సందర్భాలలో ఇటువంటి ఉత్తరాలు ఎక్కువ వాడతారు; * cease-fire, n. ధర్మదార; కాల్పుల విరమణ; * ceaseless, n. నిరంతరం; * ceaselessly, adv. ఆపకుండా; అదేపనిగా; ఎడతెగకుండా; నిరంతరంగా; హోరాహోరీగా; * cedar, n. దేవదారు; దేవదారు చెట్టు; * ceiling, n. సరంబీ; లోకప్పు; (rel.) roof; * ceiling brush, n. పట్లకర్ర; * celebrated, adj. ఖ్యాతివడసిన; వినుతికెక్కిన; కీర్తికెక్కిన; ప్రసిద్ధ; పేరున్న; విఖ్యాత; ఘనమైన; జేగీయమాన; * celebrity, n. m.చాంచవుఁడు; f.చాంచవి; ఖ్యాతివడసిన వ్యక్తి; కీర్తికెక్కిన వ్యక్తి; వినుతికెక్కిన వ్యక్తి; పేరుపొందిన వ్యక్తి; * celestial, adj. నభో; ఖగోళ; ఖ; అంతరిక్ష; ** celestial body, ph. నభోమూర్తి; మింటిమేను; సూర్య, చంద్ర, గ్రహ, నక్షత్రాదులు; ** celestial equator, ph. ఖగోళమధ్యరేఖ; ఖమధ్యరేఖ; విషువద్ వృత్తం; నాడీవలయం; the great circle on the celestial sphere halfway between the celestial poles; ** celestial horizon, ph. ఖగోళీయ క్షితిజం; ** celestial meridian, ph. మధ్యాహ్నరేఖ; ** celestial poles, ph. ఖగోళీయ ధ్రువములు; భూ అక్షాన్ని అనంతంగా పొడిగిస్తే ఖగోళాన్ని తాకే ఉత్తర, దక్షిణ బిందువులు; ** celestial ship, ph. నభోతరణి; రోదసీనౌక; ** celestial sphere, ph. ఖగోళం; ఆకాశం లోకి చూసినప్పుడు, వీక్షకుడు కేంద్రంగా కనిపించే మహాగోళపు లోపలి ఉపరితలం; ఈ ఉపరితలం మీదనే నక్షత్రాలు, గ్రహాలు, తాపడం పెట్టినట్లు కనబడతాయి; * celibacy, n. బ్రహ్మచర్యం; (lit.) the divine act; ** celibate student, ph. బ్రహ్మచారి; (coll.) గోచిపాతరాయుడు; * cell, n. (1) కణము; జీవకణం; (2) చిన్నగది; అర; అర్ర; కోషికం; కోష్టం; (3) బందీగది; (4) ఘటం; ** apical cell, ph. అగ్ర కణం; ** blood cell, ph. రక్త కణం; ** daughter cell, ph. పిల్ల కణం; ** eukaryotic cell, ph. కణికసంహిత కణం; నిజకేంద్రక కణం; ** fuel cell, ph. ఇంధన కోషికం; ఇంధన కోష్టం; ** mother cell, ph. తల్లి కణం; మాతృ కణం; ** prokaryotic cell, ph. కణికరహిత కణం; పూర్వకేంద్రక కణం; Prokaryotes are cells that do not contain a nucleus; (ety.) pro: before; Karyo: nucleus; ** prothallial cell, ph. ప్రథమాంకుర కణం; ** red blood cell, ph. ఎర్ర కణం; ** sex cell, ph. లైంగిక కణం; లింగ కణం; ** sheath cell, ph. తొడుగు కణం; ** shield cell, ph. డాలు కణం; ** white blood cell, ph. తెల్ల కణం; ** cell division, ph. కణ విభజన; ** cell membrane, ph. కణత్వచం; కణ పొర; కణ పటలం; ** cell phone, ph. చరవాణి; (note) here the word is translated from mobile phone; A mobile phone is a better descriptor because "cell phone" has been derived from "cellular technology" and a mobile phone need nor rely on cellular technology; ** cell nucleus, ph. కేంద్రకం; కణిక; ** cell sap, ph. [[కణసారం]]; ** cell theory, ph. కణ సిద్ధాంతం; ** cell wall, ph. కణ కవచం; * cellar, n. భూగృహం; నేలమాళిగ; భూమట్టానికి దిగువగా ఉన్న గది; (rel.) basement; * cellophane, n. కణపత్రం; కణోజుతో చేసిన పల్చటి, పారభాసకమైన, కాగితం వంటి రేకు; * cellulose, n. కణోజు; పేశిమయం; మొక్కల కణాలలో ఉండే ఒక పీచు పదార్థం కనుక కణోజు అన్నారు; * cement, n. సిమెంటు; సీమసున్నం; సంధిబంధం; * cement, v. t. అతుకు; కలుపు; సంధించు; * cemetery, n. క్రైస్తవ శ్మశానం; క్రైస్తవుల ఖనన భూములు; రుద్రభూమి; (same as graveyard); * cenotaph, n. ఒక వ్యక్తి స్మారకార్థం నిర్మించబడే ఒట్టి ఖాళీ సమాధి; శత్రువుల చేతులలో మరణించిన సైనికుల శవాలు, విమాన, ఓడ ప్రమాదాలలో మృతుల దేహాలు ఒక్కోసారి కుటుంబ సభ్యులకు లభించవు.అలాంటి సందర్భాలలో ఖననం చేసేందుకు శవం లేకపోవడం చేత ఖాళీ సమాధి నిర్మిస్తారు. అలా ఒక వ్యక్తి స్మారకార్థం నిర్మించబడే ఖాళీ సమాధిని ‘సెనోటాఫ్' లేక 'కెనోటాఫ్' అంటారు; * Cenozoic era, n. నవ్యజీవ యుగం; నవజీవ యుగం; The Cenozoic is also known as the Age of Mammals because the extinction of many groups allowed mammals to greatly diversify; the current and most recent of the three Phanerozoic geological eras, following the Mesozoic Era and covering the period from 66 million years ago to present day. * censer, n. ధూపపు పాత్ర; ధూపం వెయ్యడానికి వాడే పాత్ర; చిన్న ఆనపకాయ ఆకారంలో ఉండి వేలాడదీయడానికి వీలుగా ఒక గొలుసు ఉన్న పాత్ర: * censor, v. t. కత్తిరించు; సెన్సారు; నిషిద్ధ దృశ్యాలని, రాతలని కత్తిరించే పద్ధతి; see also censure; * censoriousness, n, రంధ్రాన్వేషణ; పనికట్టుకుని తప్పులు పట్టడం; * censure, n. నింద; మందలింపు; అభిశంసనం; ఆక్షేపణ; ఆరడి; * censure, v. t. దూషించు; నిందించు; మందలించు; అభిశంసించు; * census, n. జనాభా లెక్క; జనపరిగణన; జనగణనం; జనసంఖ్య; * cent, n. డాలరు వగైరా నాణేలలో నూరవ భాగం; పైస; * centaur, n. (1) నరతురంగం; గ్రీకు పురాణాలలో అగుపడే మనిషి తల, గుర్రపు శరీరం ఉన్న ఒక శాల్తీ; (2) కింపురుషులు; హిందూ పురాణాలలో కనపడే మనిషి తల, గుర్రపు శరీరం ఉన్న ఒక శాల్తీ; see also satyr; * centenarian, n. నూరేళ్ళు బతికిన వ్యక్తి; * centenary, n. శతవార్షికోత్సవం; ** birth centenary, ph. శతవార్షిక జయంతి; ** death centenary, ph. శతవార్షిక వర్ధంతి; * center, centre (Br.), n. కేంద్రం; నాభి; ** center of gravity, ph. గరిమనాభి; గురుత్వ కేంద్రం; Centre of gravity is the point at which the distribution of weight is equal in all directions, and does depend on gravitational field; ** center of mass, ph. గరిమనాభి; ద్రవ్యనాభి; Centre of mass is the point at which the distribution of mass is equal in all directions, and does not depend on gravitational field; On Earth, both the center of gravity and the center of mass are almost at the same point; ** center of inertia, ph. జడనాభి; * centigrade, adj. శతపద; వంద భాగాలుగా చేసిన; ** centigrade thermometer, ph. శతపద ఉష్ణమాపకం; సెంటీగ్రేడ్‍ ఉష్ణమాపకం; వేడిని కొలవడానికి సున్న నుండి వంద డిగ్రీల వరకు ఉన్న మేరని వంద భాగాలుగా విభజించబడ్డ పరికరం; * centimeter, centimetre (Br.), n. సెంటీమీటరు; మీటరులో నూరవ వంతు; * centipede, n. జెర్రి; శతపాది; ఎన్నో కాళ్లుగల ఒక క్రిమి; (lit.) నూరు పాదములు కలది; నిజానికి శతపాదికి 32-40 కాళ్లే ఉంటాయి; * central, adj. కేంద్రీయ; కేంద్ర; మధ్య; ** central government, ph. కేంద్ర ప్రభుత్వం; ** central nervous system, ph. కేంద్ర నాడీమండలం; * centralization, n. కేంద్రీకరణం; కేంద్రీకృతం; * centrifugal, adj. అపకేంద్ర; కేంద్రం నుండి బయటకు పోయే ;మధ్యత్యాగి; మధ్యస్థలాపకర్షిత; * centripetal, adj. కేంద్రాభిముఖ; వృత్తంలో పరిధి నుండి కేంద్రం వైపు సూచించే దిశ; మధ్యాకర్షిత; మధ్యాభిగామి; * century, n. శతాబ్దం; శతాబ్ది; నూరేళ్లు; * cephalic, adj. కాపాలిక; కపాలానికి సంబంధించిన; * Cepheid Variables, n. (సిఫియడ్) cepheid variable stars; Named after delta-Cephei, Cepheid Variables are the most important type of variable stars because it has been discovered that their periods of variability are related to their absolute luminosity. This makes them invaluable in measuring astronomical distances; * ceramic, adj. పక్వమృత్త; కాలి గట్టి పడిన; * ceramic, n. మృణ్మయం; మృత్తిక; * cereals, n. తృణధాన్యాలు; * cerebellum, n. చిన్నమెదడు; అనుమస్తిష్కం; * cerebral, adj. మస్తిష్క; మూర్ధన్య; మెదడుకి కాని బురక్రి కాని సంబంధించిన; ** cerebral hemispheres, ph. మస్తిష్క గోళార్ధాలు; మెదడులో కనిపించే రెండు అర్ధ భాగాలు; * cerebrals, n. [ling.] మూర్ధన్యములు; గొంతుక వెనక భాగం నుండి ఉచ్చరింపబడే హల్లులు; * cerebrospinal, adj. మస్తిష్కమేరు; మస్తిష్కసుషుమ్న; ** cerebrospinal fluid, ph. మస్తిష్కమేరు ఐర; మస్తిష్కమేరు జలం; * cerebrum; n. పెద్దమెదడు; బృహన్మస్తిష్కం; * ceremony, n. (1) క్రతువు; (2) ప్రత్యేకమైన పండుగ; (3) ఆబ్దికం; ** funeral ceremony, ph. దినవారాలు; * certain, n. తధ్యం; తప్పనిది; ఖాయం; * certainty, n. తధ్యం; ఖాయం; * certainly, interj. అవశ్యం; తప్పకుండా; * certificate, n, నిర్ణయపత్రం; యోగ్యతాపత్రం; ధ్రువపత్రం; ప్రమాణపత్రం; మహాజరునామా; ఒరపురేకు; ** birth certificate, ph. జన్మ పత్రం, జన్మ నిర్ణయ పత్రం ** death certificate, ph. మరణ పత్రం, మరణ నిర్ణయ పత్రం; * cervical, adj. గ్రీవ; * Cesium, n. ఆకాశనీలం; ఒక రసాయన మూలకం; (అణుసంఖ్య 55, సంక్షిప్త నామం, Cs); [Lat. caesius = sky blue]; * cess, n. పన్ను; same as tax, still used in British colonial countries; * cesspool, n. గంధకుండం; పీతిరి గుంట; మురికి కుండీ; కూపం; * cetacean, n. తిమింగలం; * chaff, n. (1) పొట్టు; పొల్లు; పప్పుల మీద ఉండే తొక్క; (2) ఊక; వరి మొదలైన ధాన్యాల మీద ఉండే తొక్క; * chagrin, n. మనస్థాపం; విసుగు; వేసట; * chain, adj. గొలుసు; శృంఖల; ** chain isomerism, ph. శృంఖల సాదృశం; ** chain reaction, ph. శృంఖల చర్య; గొలుసుకట్టు చర్య; ** chain rule, ph. శృంఖల సూత్రం; పరంపర ప్రమాణం; గొలుసుకట్టు సూత్రం; * chain, n. (1) గొలుసు; చయనిక; శృంఖలం; (2) నాను; హారము; పేరు; సరం; (3) దామము; దండ; మాలిక; (4) వరుస; పరంపర; ** side chain, ph. పక్కగొలుసు; * chair, n. కుర్చీ; కుర్చీపీట; పీఠం; ** easy chair, ph. పడక కుర్చీ; ఆసందీ; ** lounging chair, ph. పడక కుర్చీ; ఆసందీ; * chairman, n. సభాపతి; అధ్యక్షుడు; పీఠాధిపతి; * chalcedony, n. పుష్యరాగం; కురువిందం; కురింజి; * chalice, n, పంచపాత్ర; కలశం; చర్చిలో మధుపానం కొరకు వాడే పాత్ర; * chalk, n. సుద్ద; పాలమన్ను; ధవళ మృత్తిక; calcium carbonate; ** piece of chalk, ph. సుద్ద ముక్క; ** red chalk, ph. శిలాజిత్తు; గైరికం; అరదళం; * challenge, n. సవాలు; [[File:Marotti.jpg|thumb|right|గరుడ ఫలం]] * chalmogra, n, గరుడఫలం; ఈ ఫలం రసంతో లేపనం చేస్తే బొల్లి మచ్చలు పోతాయంటారు; [bot.] ''Hydnocarpus wightiana''; * chalmogroil, n, గరుడతైలం; గరుడఫల తైలం; * chamber, n. (1) వేశ్మము; గది; కోష్ఠం; కోష్ఠిక; పేటిక; (2) మండలం; ** cloud chamber, ph. జీమూత కోష్ఠిక; ** small chamber, ph. కోష్ఠిక; పేటిక; ** chamber of commerce, ph. వాణిజ్య మండలం; * chameleon, n. (కమీలియాన్) ఊసరవెల్లి; మూడు వన్నెల తొండ; any of a group of primarily arboreal (tree-dwelling) Old World lizards best known for their ability to change body color; [bio.] ''Chamaeleo zeylanicus'' of the Chamaeleonidae family; * chamois, n. (షామీ) కొండజింక; మేకని పోలిన ఒక రకం కొండ లేడి; [bio.] ''Rupicapra rupicapra''; ** chamois leather, ph. కొండజింక తోలు; జింక తోలు; జింక చర్మం; * chamomile, n. (కేమోమిల్) సీమ చేమంతి; కేమోమిల్లా; [bot.] ''Marticaria Chamomilla''; * champion, n. జెట్టి; వస్తాదు; ** world champion, ph. జగజ్జెట్టి; * chance, n. అవకాశం; తరుణం; అదను; తరి; సమయం; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: chance, opportunity''' * ---Use these words to talk about something you are able to do because of luck. Chance also means possibility. |} * * chandelier, n. దీపవిన్యాసం; కందీలు; (ety.) candle lights; * change, n. (1) మార్పు; ఫిరాయింపు; (2) పరిణామం; వికారం; (3) చిల్లర డబ్బు; ** gradual change, ph. క్రమ పరిణామం; ** phonetic change, ph. ధ్వని పరిణామం; ** semantic change, ph. అర్థ విపరిణామం; * change, v. i. మారు; ఫిరాయింపు; * change, v. t. మార్చు; ఫిరాయించు; * channel, n . (1) మార్గం; దారి; పరీవాహం; (2) సహజమైన జలమార్గం; జలసంధి; see also canal; (3) ఛానల్; * chapel, n. చర్చి భవనంలో ఒక మూల ఉండే గది; చర్చిలో చిన్న ప్రార్ధన మందిరం; * chaos, n. (కేయాస్) కల్లోలం; అస్తవ్యస్తత; అవ్యక్త స్థితి; అయోమయం; గందరగోళం; గజిబిజి; అరాజకత్వం; * chapbook, n. గుజిలీ ప్రతి; a small booklet on a specific topic, typically saddle stitched; * chaperon, n. f. పెద్దదిక్కు; రక్షకురాలు; * chaplain, n. గురువు; ఆచారి; పురోహితుడు; * chappals, n. pl. [Ind. Engl.] చెప్పులు; (rel.) sandals; flip-flops; slip-on shoes; * chapped, adj. పగుళ్లు వేసిన; బీటలు వేసిన; * chapter, n. అధ్యాయం; ప్రకరణం; ఆశ్వాసం; సర్గం; కాండం; పర్వం; స్కంధం; పరిచ్ఛేదం; * character, n. (1) శీలం; నడవడి; నడవడిక; (2) స్వభావం; లక్షణం; తత్వం; గుణం; శీలత; (3) మూర్తి; శాల్తీ; ఆసామీ; పాత్ర; శీలత; (4) వర్ణం; అక్షరాంకం; ** alphabetical character, ph. అక్షరమూర్తి; ** alphanumeric character, ph. అక్షరాంకికమూర్తి; ** person of good character, ph. గుణవంతుడు; గుణవంతురాలు; ** character actor, ph. గుణచిత్ర నటుడు; గుణచిత్ర నటి; ప్రధాన పాత్రలు కాకుండా ఇతర ముఖ్య పాత్రలు పోషించగలిగే నటుడు; ** character set, ph. వర్ణ సంచయం; * characteristic, adj. లాక్షణిక; స్వాభావిక; విశిష్ట; * characteristic, n. స్వభావం; ముఖ్య లక్షణం; తత్వం; గుణం; విశిష్టత; కారకత్వం; * characteristic equation, n. లాక్షణిక సమీకరణం; * characteristics, n. pl. లక్షణాలు; గుణగణాలు; * characterize, v. t. ఉపలక్షకరించు; వర్ణించు; చిత్రించు; * charcoal, n. బొగ్గు; అంగారం; ** animal charcoal, ph. శల్యాంగారం; జంతుబొగ్గు; ** wood charcoal, ph. కర్రబొగ్గు; ద్రుమాంగారం; దార్వాంగారం; ** charcoal grill, ph. కుంపటి; అంగారిణి; అంగారధానిక; బొగ్గుల కుంపటి; * charge, n. (1) ఘాతం; ఆవేశం; భాండం; విద్యుత్‍వంతం; తటిత్వంతం; తటి; ఛార్జి; (2) అప్పగింత; హవాలా; (3) ఫిర్యాదు; (4) దాడి; ** electrical charge, ph. విద్యుదావేశం; విద్యుత్‍వంతం; తటి; ** false charge, ph. అభాండం; * charge, v. t. ఆరోపించు; నిందమోపు; మీదకి దూకు; మీద పడు; (2) ఖాతాలో వేయు; (3) అప్పగించు; భారం వేయు; ** charge sheet, ph. (1) ఆరోపణ పత్రం; నేరారోపణ పత్రం; (2) అప్పగింత పత్రం; * charged, adj. ఆవేశిత; విద్యుదావేశిత; ** charged particle, ph. ఆవేశిత కణం; * charisma, n. సమ్మోహన శక్తి; జనాకర్షక శక్తి; * charitable, adj. దాతృత్వ; ధర్మ; ** charitable organization, ph. దాతృత్వ సంస్థ; ** charitable trust, ph. దాతృత్వ నిధి; ధర్మనిధి; ధర్మసంస్థ; * charitableness, n. దాతృత్వశీలత; త్యాగశీలత; * charity, n. ఉదాత్తత; దాతృత్వం; ఈగి; తిరిపెం; * charlatan, n. అల్పజ్ఞుడు; పండితమ్మన్యుడు; కుహనా మేధావి; దుర్విదగ్ధుడు; లోతైన జ్ణానము లేని వ్యక్తి; * charm, n. రక్తి; మనోజ్ఞత; కమ్రం; * charming, adj. రమణీయ; మనోహర; కమ్రమైన; * chart, n, పటం; బొమ్మ; చక్రం; ** natal chart, ph. జన్మ చక్రం; జాతక చక్రం; * chartered, adj. శాసనపూర్వకముగా పొందిన; * chase, v. t. తరుము; వెంటాడు; * chasm, n. (కేజం) అగాధం; పెద్ద బీట; లోతైన గొయ్యి; * chassis, n. (ఛాసీ) చట్రం; బండి చట్రం; కారు చట్రం; * chaste, adj. (ఛేస్ట్) శీలవతి అయిన; నిర్దోషి అయిన; * chastise, v. t. (ఛేస్టయిజ్) దండించు; తిట్టు; కొట్టు; * chastity belt, n. ఇనప కచ్చడం; * chat, v. t. ముచ్చటించు; కబుర్లు చెప్పు; * chatterbox, n. డబ్బా; వసపిట్ట; వాగుడునోరు; వదరుబోతు; * chauffeur, n. (షోఫర్) కారు నడిపే వ్యక్తి; డ్రైవరు; * chauvinism, n. డంబాచారం; దురతిశయం; ** cultural chauvinism, ph. సాంస్కృతిక దురతిశయం; ** male chauvinism, ph. పురుష డంబాచారం; పురుషాధిక్యత; * chayote squash, n. బెంగుళూరు వంకాయ; [[File:Chayote_BNC.jpg|right|thumb|బెంగుళూరు వంకాయ]] * cheap, n. (1) చవుక; అగ్గువ; (2) చవుకబారు; (3) లేకి; * cheat, v. t. మోసగించు; వంచించు; మస్కా కొట్టు; * cheater, n. m. మోసగాడు; వంచకుడు; తక్కిడి; బకవేషి; అటమటీడు; f. మోసకత్తె; వంచకురాలు; * check, n. (1) చెక్కు; బరాతం; బ్యాంకు హుండీ; (Br.) cheque; (2) తనిఖీ; పరీక్ష; * checkers, n. చదరంగం బల్ల వంటి బల్ల మీద ఆడే ఒక ఆట; * check up, n. తనిఖీ; పరీక్ష; * cheek, n. చెంప; చెక్కిలి; బుగ్గ; లెంప; కపోలపాలిక; కపోలం; * cheekiness, n. చిలిపితనం; * cheese, n. కిలాటం; దధికం; మరిని; * cheetah, n. చీతా; [bio.] ''Acinonyx jubatus''; ఇది ఎక్కువగా ఆఫ్రికాలో నివసించే జంతువు; లేత పసుపుపచ్చ చర్మం మీద నల్లటి మచ్చలు ఉంటాయి; చిన్న గుండ్రటి తలకాయ, రెండు కళ్ళ నుండి కన్నీటి ధారల నల్లటి గీతలు ఉంటాయి; ఇది భారతదేశంలో కనిపించే leopard (చిరుతపులి) జాతిది కాదు; చీటా అన్నది ఉత్తరాది భాషల్లో చీతా, సంస్కృతం చిత్రా నుంచి వచ్చింది. దాన్ని మనం చీటా అనడం కంటే చీతా అనటం మంచిది; [[File:Cheetah_%28Acinonyx_jubatus%29_female_2.jpg|right|thumb|చీటా (Cheetah_female).jpg]] * chef, n. వంటరి; వంటమనిషి; సూనరి; m. వంటవాఁడు; సూదుఁడు; పాకశాసనుఁడు; f. వంటలక్క; వంటగత్తె; సూదురాలు; * chemical, n. రసాయనం; రసాయన పదార్థం; * chemical, adj. రసాయన; రసాయనిక; ** chemical affinity, ph. రసాయన అనురాగం; ** chemical analysis, ph. రసాయన విశ్లేషణ; ** chemical change, ph. రసాయన మార్పు; ** chemical combination, ph. రసాయన సంయోగం; ** chemical compound, ph. రసాయన మిశ్రమం; ** chemical decomposition, ph. రసాయన వియోగం; ** chemical element, ph. రసాయన మూలకం; రసాయన ధాతువు; ** chemical equation, ph. రసాయన సమీకరం; ** chemical process, ph. రసాయన ప్రక్రియ; ** chemical science, ph. రసాయన శాస్త్రం; ** chemical substance, ph. రసాయన పదార్థం; ** chemical synthesis, ph. రసాయన సంశ్లేషణ; ** chemical warfare, ph. రసాయన యుద్ధం; * chemicals, n. రసాయనాలు; రసాయన పదార్థాలు; రసాయన ద్రవ్యాలు; * chemist, n. రసాయనుడు; రసాయన శావేత్త; * chemistry, n. రసాయనం; రసాయన శాస్త్రం; ** biochemistry, n. జీవ రసాయనం; ** food chemistry, ph. ఆహార రసాయనం; ** industrial chemistry, ph. పారిశ్రామిక రసాయనం; ** inorganic chemistry, ph. వికర్బన రసాయనం; అనాంగిక రసాయనం; మూలక రసాయనం; ** organic chemistry, ph. కర్బన రసాయనం; సేంద్రియ రసాయనం; ఆంగిక రసాయనం; భూత రసాయనం; ** photochemistry, n. తేజో రసాయనం; ** physical chemistry, ph. భౌతిక రసాయనం; ** synthetic chemistry, ph. పౌరుష రసాయనం; సంధాన రసాయనం; * chemotherapy, n. రసాయన చికిత్స; కేన్సరుకి వాడే మందులు; * cherimoya, n. సీతాఫలం; custard apple; * cherry tomatoes, n. చిట్టి టొమేటోలు; పింపినెల్లా (సోంఫు) ఆకులని పోలిన ఆకులు కలది; [bot.] Lycopersicon pimpinellifollium; * chess, n. చతురంగం; చదరంగం; * chest, n. (1) రొమ్ము; ఛాతీ; అక్కు; బోర; ఎద; వక్షస్థలం; హృదయఫలకం; భుజాంతరం; (2) పెట్టె; బీరువా; మందసం; ** medicine chest, ph. మందుల బీరువా; * chest of drawers, ph. సొరుగుల బల్ల; * chew, v. t. నములు; చర్వణం చేయు; * chew the cud, v. t. నెమరువేయు; * chewed, adj. నమిలిన; చర్విత; * chewing, n. నమలడం; చర్వణం; * chickadee, n. చుంచుపిచ్చుక; also called as Titmice and Tit bird * chickpeas, n. pl. శనగలు; see also garbanzos; * chickweed, n. దొగ్గలి కూర; * chicken, n. కోడిపిల్ల; * chicken pox, n. ఆటలమ్మ; తడపర; చిన్నమ్మవారు; పొంగు; వేపపువ్వు; ఒక వైరస్‍ వల్ల వచ్చే జబ్బు; varicella; * chide, v. t. మందలించు; * chief, adj. ముఖ్య; ప్రధాన; * chief justice, ph. ముఖ్య న్యాయాధిపతి; ప్రధాన న్యాయమూర్తి; * chief minister, ph. ముఖ్యమంత్రి; * chief, n. అధిపతి; * chicory, n. చికోరీ; కొందరు చికోరీ వేరుని పొడి చేసి కాఫీలో కలుపుతారు; [bot.] ''Cichorium intybus'' * chilblains, n. ఒరుపులు; చలికి చేతి వేళ్లల్లోను, కాలి వేళ్లల్లోను రక్త నాళాలు సంకోచించటం వల్ల రక్త ప్రవాహం తగ్గి, ఆయా భాగాలు ఎర్రగా కంది, నొప్పితో బాధ పెట్టే వ్యాధి; * child, n. బిడ్డ; పాప; శిశువు; కందు; కూన; బుడుత; బాల; పట్టి; బొట్టె; m. పిల్లడు; బిడ్డడు; డింభకుడు; బాలుడు; గుంటడు; f. పిల్ల; బాలిక; గుంట; శాబకం; మాటలు మాట్లాడడం వచ్చిన తరువాత దశ; * child, adj. బాల; శిశు; * childcare, ph. శిశు సంరక్షణ; * child welfare, ph. శిశు సంక్షేమం; శిశు సంరక్షణ; * childhood, n. బాల్యం; బాల్యావస్థ; చిన్నతనం; పసితనం; చిన్నప్పుడు; శైశవం; కైశోరం; చిరుత ప్రాయం; * childish, adj. కైశోరక; కురత్రనపు; కుర్ర తరహా; * childishness, n. చంటితనం; పసితనం; కుర్రతనం; * childless, n. నిస్సంతు; ** childless woman, ph. గొడ్రాలు; * children, n. పిల్లలు; ** one's children, ph. బిడ్డలు; పిల్లలు; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: children * ---Baby and infant mean very small child, but infant is more formal. A child who is under 3 and who can walk is a toddler. Children aged 13 to 19 are teenagers. Use kids in informal situations for all these categories.''' |} * * Chile saltpeter, n. సురేకారం; యవక్షారం; ఒక రకమైన, తినడానికి వీలు కాని, ఉప్పు; potassium nitrate; sodium nitrate; * chillies, n. మిరపకాయలు; ** Bird eye chillies, ph. కొండ మిరప; * chill, n. (1) చల్లదనం; చలి; (2) ఒణుకు; (3) భయం; * chill, v. t. చల్లార్చు; చల్లబరచు; * chilly, n. చలి; చలిగానుండు; చలివేయు; * chimera, n. (కిమేరా) (1) వింతజంతువు; సింహం తల, మనిషి శరీరం లేక మనిషి తల, చేప శరీరం మొదలయిన రెండు విభిన్న జంతువుల శరీరాలను కలపగా వచ్చిన కొత్త జంతువు; In mythology, the Chimera was a magnificent monster. It was an unusual mélange of animals, with a lion's head and feet, a goat's head sprouting off its back, and a serpentine tail.(2) కంచర జీవి; ఒకే శరీరంలో రెండు విభిన్న జాతుల జీవకణాలు ఉన్న జీవి; A chimera is essentially a single organism that's made up of cells from two or more "individuals" — that is, it contains two sets of DNA, with the code to make two separate organisms; * chimney, n. పొగగొట్టం; పొగగూడు; చిమ్నీ; * chimpanzee, n. చింపంజీ; ఆఫ్రికా అడవులలో నివసించే, మనిషిని పోలిన, కోతి వంటి, తోక లేని జంతువు; [biol.] Pan troglodytes of the Pongidae family; * chin, n. గడ్డం; చుబుకం; * China-rose, n. మందారం; జపపూవు; * chink, n. బీట; పగులు; చిరుగు; * chip, n. (1) బిళ్ళ; తునక; ముక్క; (2) అవకర్త; అతి సూక్ష్మమైన ఎలక్ట్రానిక్ పరికరాలు చెయ్యడానికి వాడే సిలికాన్ బిళ్ళ; ** chip off the old block, ph. [idiom.] పుణికి పుచ్చుకుని పుట్టిన వ్యక్తి; ** chip on the shoulder, ph. [idiom] ముక్కుమీది కోపం; * chirality, n. [chem.] (కీరాలిటీ) కరత్వం; చేతివాటం; handedness; * chirping, n, పక్షులు చేసే కిచకిచ ధ్వని; * chisel, n. ఉలి; చీరణం; * chit, n. చీటీ; కాగితపు ముక్క; ఉల్లాకి; * chital deer, n, జింక; దక్షిణ ఆసియాలో కనబడే ఒక జాతి చుక్కల లేడి; * chitchat, n. బాతాఖానీ; లోకాభిరామాయణం; చొల్లు కబుర్లు; * chives, n. pl. కింజిల్కం; కేసరం; ఉల్లికాడల జాతికి చెందిన పత్రి; [bot.] ''Allium schoenoprasum''; * chloral, n. హరితాల్; నిద్ర మందుగా వాడబడే ఒక రకమైన కర్బన రసాయనం; C<sub>13</sub>CCHO; * chores, n. pl. పనులు; చిల్లర మల్లర పనులు; ** domestic chores, ph. ఇంటి పనులు; ** office chores, ph. కచేరీ పనులు; * chloride, n. హరిదం; * chloride of zinc, ph. యశద హరిదం; * chlorine, n. హరితం; హరిత వాయువు; ఒక రసాయన మూలకం; (అణుసంఖ్య 17, సంక్షిప్త నామం, Cl); * chloroform, n. త్రిహరితపాడేను; క్లోరోఫారం; ఒక మత్తు మందు; CHCl<sub>3</sub>; * chlorophyll, n. పత్రహరితం; పైరుపచ్చ; వృక్షజాతికి ఆకుపచ్చ రంగునిచ్చే పదార్థం; * chloroplast, n. హరితపత్రం; (lit.) green leaf; * choice, n. ఎంపిక; * choir, n. (క్వాయర్) మేళపాటగాళ్లు; * choke, n. ఊపిరి తిరగకుండా చేయు; ఉక్కిరిబిక్కిరి చేయు; * choker, n. కుత్తిగంటె; మెడకు బిగుతుగా పట్టే ఆభరణం; * cholagogue, adj. పిత్తహరి; పిత్తాన్ని హరించేది; * cholera, n. వాంతిభేది; విషూచి; మహామారి; మరిడివ్యాధి; కలరా; ఒక రకమైన సూక్ష్మజీవుల వల్ల కలిగే వ్యాధి; * cholesterol, n. పిత్తఘృతాల్; కొలెస్టరోల్; జంతువుల కొవ్వులో ఉండే ఒక ఘృతామ్లం; * cholum, n. జొన్నలు; * choose, v. t. ఎంపిక చేయు; * chop, v. t. ముక్కలుగా కోయు; తరుగు; * chord, n. (1) జ్యా, జీవ; జీవన రేఖ; వృత్తపు పరిధి మీద రెండు బిందువులని కలిపే సరళ రేఖ; (2) వాద్యసాధనం యొక్క తీగ; * chordates, n. [biol.] మేరోమంతములు; తాత్కాలికంగాకాని; శాశ్వతంగాకాని వెన్నెముక ఉన్న జంతుజాతి; * chordophones, n. pl. తంతు వాద్యములు; చేతి గోళ్లతో మీటి వాయించే వాద్యములు; ఉ. తంబురా; వీణ; సితార్; * chores, n. pl. చిల్లరమల్లర పనులు; జీవితంలో దైనందినం చేసుకునే పనులు; * choreography, n. నాట్యలేఖనం; నాట్యం ఎప్పుడు ఎలా చెయ్యాలో రాసుకోవడం; * chorus, n. వంతపాట; * chough, n. లోహతుండకాకోలం; సువర్ణతుండ కాకువు; శీతల ప్రాంతాలలో కనిపించే ఒక రకం కాకి; * choultry, n. [Ind. Engl.] సత్రవ; ధర్మశాల; a place where free accommodation and sometimes free meals are provided for travelers and pilgrims; * chowry, n. చామరం; ఒక రకం విసనకర్ర; * Christian, adj. క్రైస్తవ; క్రీస్తవ; కిరస్థానీ; * Christian, n. m. క్రైస్తవుడు; క్రీస్తవుడు; కిరస్థానీవాడు; * Chromium, n. వర్ణం; ఒక రసాయన మూలకం; (అణుసంఖ్య 24, సంక్షిప్త నామం, Cr); [Lat. chroma = color]; * chromoplasts, n. వర్ణకణములు; * chromosome, n. వారసవాహిక; వంశబీజం; జీవకణాలలో దారాల రూపంలో ఉండే జన్యు పదార్థం; డి.ఎన్.ఏ. అన్నా ఇదే; * chromosphere, n. వర్ణావరణం; * chromatograph, n. వర్ణలేఖిని; వర్ణపాత లేఖిని; * chromatography, n. వర్ణలేఖనం; వర్ణపాత లేఖనం; * chronic, adj. దీర్ఘ; విలంబిత; జీర్ణించుకుపోయిన; జీర్ణ; సదా; పురాణ; జగమొండి; * chronic disease, ph. దీర్ఘవ్యాధి; విలంబిత వ్యాధి; సదారోగం; జీర్ణించిన వ్యాధి; జగమొండి రోగం; ఏళ్ళ తరబడిగా ఉన్న జబ్బు; బాగా ముదిరిన వ్యాధి; * chronicle, n. చరిత్ర; కవిలె; వృత్తాంతం; * chronicler, n. చరిత్రకారుడు; * chronological, adj. తిథివారీ; చారిత్రక క్రమవారీ; అనుపూర్విక; * chronology, n. చారిత్రక క్రమం; తైధిక క్రమం; కాలక్రమం; అనుపూర్వికం; భూతకథానుక్రమణిక; కాలవృత్తాంతం; * chronometer, n. కాలమాపకం; శ్రేష్ఠమైన గడియారం; * chronotope, n. స్థలకాలజ్ఞత; how configurations of time and space are represented in language and discourse. The term was taken up by Russian literary scholar M.M. Bakhtin who used it as a central element in his theory of meaning in language and literature; * chrysalis, n. పురుగుగూడు; పిసినికాయ; గొంగళీ; పట్టుపురుగు మొ. కట్టుకునే గూడు; * chrysanthemum, n. చామంతి; * chuckle, v. i. ముసిముసి నవ్వు; చిన్నగా నవ్వు; ఇకిలించు; సకిలించు; * chum, n. దగ్గర స్నేహితుడు; ఆప్తుడు; దగ్గర స్నేహితురాలు; ఆప్తురాలు; * church, n. (1) క్రైస్తవుల సత్సంగం; క్రైస్తవుల సమావేశం; (2) క్రైస్తవుల ప్రార్ధన మందిరం; (3) క్రైస్తవ మత వ్యవస్థ యొక్క అధిష్టాన వర్గం; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: church, cathedral, abbey, chapel, basilica''' * ---A church is any building used exclusively to worship God in the Christian (or related) traditions. A cathedral is a church where a bishop has his seat and is the official church of his diocese. Size has nothing to do with being a cathedral. An abbey is a building that houses a monastic community of either monks or nuns. Most large monasteries have an abbey. An exception is Westminster Abbey in London, which bears the name but no longer functions as an abbey. A chapel is a smaller area in a large church that can be used for liturgical ceremonies. The best-known example is the Sistene Chapel, which houses the famous Michelangelo ceiling and the altar painting of the Last Judgment. This room is used for the election of the Pope as well as Masses and is attached to St. Peter’s Basilica. A basilica is a large building used for public gatherings. |} * * churlish, adj. అమర్యాదకరమైన; మోటు; * churn, v. t. మథించు; చిలుకు; త్రచ్చు; కవ్వించు; * churner, n. కవ్వం; * churning, n. మథనం; చిలకడం; త్రచ్చుట; త్రచ్చడం; తిప్పడం; ** churning rod, ph. చల్లగుంజ; కవ్వం; చిలికే కర్ర; * chutney, n. పచ్చడి; తొక్కు; చట్నీ; * chutzpah, n. (హూట్స్‌పా), మొండి ధైర్యం; తెగువ; సాహసం; చొరవ; audacity; * cicada, n. ఇలకోడి; చిమ్మట; ఈలపురుగు; grey cricket; * cide, suff. హత్య; హారి; సంహారి; ఆరి; ** homicide, n. హత్య; మానవహత్య; ** infanticide, n. శిశుహత్య; శిశుమేధం; ** insecticide, n. కీటకారి; ** matricide, n. మాతృహత్య; ** patricide, n. పితృహత్య; ** suicide, n. ఆత్మహత్య; * cider, n. కొద్దిగా పులియబెట్టిన పళ్ళరసం; ముఖ్యంగా ఏపిల్ పళ్ళ రసం; * cigar, n. చుట్ట; పొగచుట్ట; * cigarette, n. సిగరెట్టు; * cilantro, n. కొత్తిమిర; ధనియాల మొక్క; [bot.] ''Coriandrum sativum''; ** Chinese cilantro, [bot.] ''Allium tuberosum''; * cilia, n. నూగు; * cinchona, n. సింకోనా; మలేరియాకి వాడే ఒక ఔషధం; హోమియోపతీ మందులలో వాడే ఛైనా ఈ సింకోనా నుండే చేస్తారు; [bot.] China officinalis; * cinder, n. దాలి; మావి పట్టిన నిప్పులు; * cinder pit, ph. దాలి గుంట; * cine, adj. చలనచిత్రాలకి సంబంధించిన; సినిమా; * cinema, n. చలనచిత్రం; చిత్రకథ; సినిమా; తెరాట; ** cinema hall, ph. చిత్ర ప్రదర్శనశాల; సినిమా హాలు; * cinnabar, n. ఇంగిలీకం; హింగుళం; రససింధూరం; HgS; * cinnamon, n. దాల్చినచెక్క; లవంగపట్ట; ** Ceylon cinnamon, ph. [bot.] ''Cinnamomum zeylanicum''; ** Saigon cinnamon, ph. [bot.] ''Cinnamomum loureirii''; ** cinnamon bark, ph. దాల్చినచెక్క; * cipher, n. (1) శూన్యం; సున్న; హళ్ళి; హుళక్కి; పూజ్యం; గగనం; (2) రహస్యలిపి; ** big cipher, ph. గుండుసున్న; బండిసున్న; * circa, adv. సుమారుగా; ఆ రోజులలో; [[Image:Incircle and Excircles.svg|right|thumb|300px|A {{colorbox|black}}{{nbsp}}triangle with {{colorbox|#a5c2da}}{{nbsp}}incircle, [[incenter]] (I), {{colorbox|orange}}{{nbsp}}excircles, excenters (J<sub>A</sub>, J<sub>B</sub>, J<sub>C</sub>).]] * circadian, adj. దైనిక; (ety.) circa + dies = సుమారుగా + రోజూ; ** circadian rhythm, ph. దైనిక లయ; అహోరాత్ర లయ; A term derived from the Latin phrase “circa diem,” meaning “about a day”; refers to biological variations or rhythms with a cycle of approximately 24 hours; * circle, n. వృత్తం; వర్తులం; వలయం; చక్రం; మండలం; అల్లి; హళ్ళి; ** circumscribed circle, ph. పరివృత్తం; బహిర్‌ వృత్తం; ఒక బహుభుజి బయట అన్ని శీర్షాలనీ స్పర్శిస్తూ ఉండగలిగే వృత్తం; An inscribed polygon is a polygon in which all vertices lie on a circle. The polygon is inscribed in the circle and the circle is circumscribed about the polygon. A circumscribed polygon is a polygon in which each side is a tangent to a circle; ** excircle, ph. బహిర్‌ వృత్తం; ఒక త్రిభుజం బయట ఒక భుజాన్నీ, మిగిలిన రెండు భుజాల పొడుగింపులనీ స్పర్శిస్తూ ఉండగలిగే అతిపెద్ద వృత్తం; ** Great Circle, ph. [astronomy] మహావృత్తం; ** Great Circle arc, ph. [astronomy] మహావృత్తపు చాపము; ** incircle, ph. అంతర్‌ వృత్తం; ఒక త్రిభుజం లోపల మూడు భుజాలని స్పర్శిస్తూ ఉండగలిగే అతిపెద్ద వృత్తం; ** inner circle, ph. (1) అపసిద్ధ బిందువు; అంతర్‌లిఖిత వృత్తం; (2) ఆంతరంగికులు; ** inscribed circle, ph. అంతర్‌ వృత్తం; ఒక బహుభుజి లోపల అన్ని భుజాలని స్పర్శిస్తూ ఉండగలిగే అతిపెద్ద వృత్తం; ** nine-point circle, ph. నవబిందు వృత్తం; ** vicious circle, ph. విష వలయం; * circuit, n. (1) మండలం; పరిధి; ప్రదక్షిణం; (2) పరీవాహం; పరిపథం; జాలం; వలయం; see also network; ** electrical circuit, ph. విద్యుత్ పరీవాహం; విద్యుత్ వలయం; * circuitous, adj. డొంకతిరుగుడు; చుట్టుతిరుగుడు; * circular, adj. (సర్క్యులార్) గుండ్రని; వృత్తాకారమైన; వర్తులాకారమైన; చక్రీయ; వట్రువ; బటువు; * circular, n. (సర్క్యులర్) కరపత్రం; తాకీదు; వర్తులం; వర్తుల లేఖ; * circulate, v. t. తిప్పు; నలుగురికీ చూపించు; చేతులు మార్చు; * circulating, adj. వ్యావర్తక; * circulation, n. (1) ప్రసరణ; (2) చలామణి; చెల్లుబడి; ** blood circulation, ph. రక్త ప్రసరణ; ** in widespread circulation, ph. బాగా చలామణీలో ఉంది; * circulator, n. పంకా; విసనకర్ర; సురటి; * circum, pref. ప్ర; పరి; * circumambulation, n. ప్రదక్షిణం; చుట్టూ తిరగడం; * circumcised, n. సున్నతుడు; * circumcision, n. సున్నతి; సుంతీ; (ant,) uncircumcised = అసున్నతులు; * circumference, n. పరిధి; చుట్టుకొలత; కైవారం; * circumpolar, adj. ప్రరిధ్రువ; * circumpolar stars, ph. ప్రరిధ్రువ తారలు; ధ్రువ నక్షత్రం చుట్టూ ప్రదక్షిణం చేసే తారలు; * circumradius, n. బాహ్య వ్యాసార్ధం; the radius of a circle (sphere) drawn outside a polygon (polyhedron) while touching all the vertices; * circumspection, n. జాగరూకత; అప్రమత్తత; * circumstance, n. పరిస్థితి; స్థితిగతి; * circumstantial, adj. స్థితిగత్యానుసార; అప్రత్యక్ష; పరిస్థితిసంబంధ; సంభవాత్మక; ప్రాసంగిక; * circumstantial evidence, ph. స్థితిగత్యానుసార ప్రమాణం; ఉత్తరోత్తర ఆధారాలు; సంభవాత్మక ప్రమాణం; ప్రాసంగిక ప్రమాణం; * circumterestrial, adj. పరిభౌమిక; భూమి చుట్టూ; * circumvent, v. t. దాటిపోవు; దాటు; * cirrhosis, n. అవయవములు గట్టిపడి పరిమాణం తగ్గుట; ** cirrhosis of the liver, ph. కాలేయం గట్టిపడడమనే ఒక వ్యాధి; జలోదరం; * cis, adj. pref. [chem.] గ్రహణ; పక్కగా; see also trans; * cis fat, ph. [chem.] ఒక రకం కొవ్వు పదార్థం; ఈ రకం కొవ్వులలో జంట బంధం ఉన్న కర్బనపు అణువులకి ఒక పక్కనే గొలుసు పెరగటం వల్ల ఆ గొలుసు వంకరగాఉంటుంది; * cistern, n. కుండీ; గోలెం; తొట్టి; బాన; [[File:Cissus quadrangularis MS0938.jpg|thumb|right|నల్లేరు]] * cissus, n. నల్లేరు; [bot.] ''Cissus quadrangularis''; * citadel, n. దుర్గం; కోట; * citation, n. (1) చేసిన తప్పుని చూపి జరిమానా వెయ్యడం; (2) ఉపప్రమాణం; ఒకరు చేసిన మంచి పనులని ఎత్తి చూపి సత్కరించడం; (3) ఒకరి రచనలని ఎత్తి చూపి ఉదహరించడం; * cite, v. t. ఉదహరించు; చూపించు; ఎత్తి చూపు; * citron, n. మాదీఫలం; దబ్బపండు; * citizen, n. m. పౌరుడు; * citizenship, n. పౌరసత్వం; * citric acid, n. పండ్లలో ఉండే ఒక ఆమ్లం; తెల్లటి, పుల్లటి చూర్ణం; C<sub>6</sub>H<sub>8</sub>O<sub>7</sub>:H<sub>2</sub>O; * citrus, adj. నిమ్మ; * citrus canker, ph. నిమ్మగజ్జి తెగులు; * city, n. నగరం; పట్టణం; పురం; ప్రోలు; మహానగరం; బస్తీ; పెద్ద ఊరు; * civet, n. జవాది; జవాది పిల్లి మర్మస్థానాల నుండి స్రవించే తేనె వంటి పదార్థం; దీన్ని సెంట్లు, అత్తరులలో వాడతారు; * civet cat, n. జవాది పిల్లి; పునుగు పిల్లి; పునుగు; బూతపిల్లి; కమ్మపిల్లి; గంధ మృగం; గంధ మార్జాలం; మార్జారిక; ఆఫ్రికా, ఇండియా, మలేసియా దేశాలలో నివసించే ఒక మాంసాహారి; [[File:Civetone 3D ball.png|thumb|right|civitone=జవాది నిర్మాణ క్రమం]] * civetone, n. జవాది; జవ్వాది; సంకు; పునుగు పిల్లుల శరీరం నుండి స్రవించే కొవ్వు వంటి మదజలం [see also musk]; * civic, adj. విద్యుక్త; పురజన; పౌర; ** civic duty, ph. విద్యుక్త ధర్మం; ** civic reception, ph. పౌరసన్మానం; ** civic responsibility, ph. విద్యుక్త ధర్మం; ** civic sense, ph. పౌరకర్తవ్య భావన; ** civic society, ph. పుర సంఘం; పౌర సంఘం; * civil, adj. (1) నాగరిక; సభ్య; (2) పౌర; షవన; (3) దివానీ; సర్కారీ; ధనోద్భవ; (ant.) criminal; military; religious; ** civil code, ph. పౌర స్మృతి; ** civil engineering, ph. సర్కారీ స్థాపత్యశాస్త్రం; పౌర స్థాపత్యశాస్త్రం; ** uniform civil code, ph. ఉమ్మడి పౌర స్మృతి; ** civil court, ph. దివానీ అదాలతు; ** civil day, ph. షవన దినం; ** civil supplies, ph. పౌర సరఫరాలు; సర్కారీ సరఫరాలు; ** civil war, ph. అంతర్ కలహం; అంతర్ యుద్ధం; ** civil disobedience, ph. సత్యాగ్రహం; శాసనోల్లంఘనం; * civilian, adj. లౌక్య; ** civilian dress, ph. లౌక్య వేషం; * civility, n. నాగరికత; సభ్యత; మర్యాద; * civilization, civilisation (Br.), n. నాగరికత; సభ్యత; * clad, adj. ధరించిన; తొడుక్కున్న; పరివేష్టితమైన; * claim, n. హక్కు; అర్హత; స్వత్వం; విల్లంగం; * claim, v. i. తనకు రావలసినదాని కొరకు పోరాడు; దావా వేయు; * clairvoyance, n. దివ్యదృష్టి; యోగదృష్టి; కంటికి ఎదురుగా కనిపించని వస్తువులని చూడగలిగే దివ్య శక్తి; * clamor, n. సద్దు; సందడి; * clamp, n. బందు; బిగించు సాధనం; * clan, n. కులం; జాతి; వర్గం; * clandestine, adj. లోపాయకారీ; రహస్యమయిన; * clarification, n. విశదీకరణ; స్పష్టీకరణ; వివరణ; * clarify, v. t. విశదీకరించు; స్పష్టం చేయు; స్పష్టపరచు; వివరించు; * clarity, n. స్పష్టత; సుబోధకత; తెరిపి; వ్యక్తత; * clarified, adj. తేటపరచిన; శుద్ధి అయిన; ** clarified butter, ph. నెయ్యి; ఘృతం; ఆజ్యం; హవిస్; శుద్ధి చెయ్యబడ్డ వెన్న; * clash, v. i. డీకొట్టుకొను; వికటించు; * class, n. (1) తరగతి; (2) వర్ణం; (3) వర్గం; తెగ; కులం; జాతి; తరం; see also caste; (4) తరగతి; శాస్త్రవేత్తలు జీవకోటిని ఏడు వర్గాలుగా విడగొట్టినప్పుడు మూడవ వర్గానికి పెట్టిన పేరు; [see also] kingdom, phylum, class, order, family, genus, and species; ** labor class, ph. శ్రామిక వర్గం; ** ruled class, ph. పాలిత వర్గం; ** ruling class, ph. పాలక వర్గం; ** class conflict, ph. వర్గ వైరం; ** class struggle, ph. వర్గ సంఘర్షణ; * classical, adj. శాస్త్రీయ; సనాతన; సంప్రదాయిక; (ety.) belonging to the upper and ruling classes; ** classical literature, ph. సంప్రదాయిక సాహిత్యం; ప్రాచీన సాహిత్యం; (ant.) modern literature; ** classical mechanics, ph. సంప్రదాయిక యంత్రశాస్త్రం; (rel.) quantum mechanics; ** classical music, ph. శాస్త్రీయ సంగీతం; (ant.) light music; * classics, n. pl. సనాతన గ్రంథాలు; ప్రామాణిక గ్రంథాలు; గణనీయ గ్రంథాలు; శ్రేష్ఠసాహిత్యం; * classification, n. వర్గీకరణం; తరీకరణం; ** natural classification, ph. స్వాభావిక వర్గీకరణం; * classified, adj. (1) తరంవారీ; వర్గీకృత; తరగతులుగా విడగొట్టబడిన; (2) రహస్యంగా ఉంచవలసిన; బహిరంగపరచకుండా ఉంచవలసిన; ** classified advertisements, ph. తరంవారీ ప్రకటనలు; వర్గీకృత ప్రకటనలు; ** classified research, ph. వర్గీకృత పరిశోధన; రహస్యంగా ఉంచవలసిన శాస్త్రీయ పరిశోధన; * classifier, n. తరందారు; తరగతులుగా విడగొట్టునది; * classify, n. వర్గీకరించు; తరగతులుగా విభజించు; * clause, n. ఉపవాక్యం; ** main clause, ph. ప్రధాన ఉపవాక్యం; * clavicle, n. జత్రువు; కంటియెముక; మెడయెముక; collar bone; * claw, n. (1) పక్షిగోరు, పులిగోరు, పిల్లిగోరు; పంజా; (2) డెక్క; గిట్ట; (3) పట్టుకొమ్ము; సుత్తిలో మేకులని ఊడబెరికే కొస; * clay, n. బంకమన్ను; బంకమట్టి; రేగడిమన్ను; మృత్తిక; ** white clay, ph. పాలమన్ను; సుద్ద; నాము; ధవళ మృత్తిక; * clear, adj. (1) స్పష్టమైన; స్ఫుటమైన; విశదమైన; స్వచ్ఛమైన; (2) తెరిపి; మబ్బు లేకుండా; నిర్మల; స్వచ్ఛ; * clear, n. కళంకం లేని స్థితి; స్పుటం; * clear, v. t. ఖాళీ చేయు; * clearly, adv. విదితముగా; విశదంగా; స్పష్టంగా; * clean, adj. (1) శుభ్రమైన; శుచియైన; మృష్ట; (2) నున్ననైన; బోడి; * clean, v. t. (1) శుభ్రం చేయు; శుభ్రపరచు; (2) నున్నగా చేయు; * clean, n. శుభ్రం; నిర్మలం; ** cleaning paste, ph. ధావన ఖమీరం; ** cleaning powder, ph. ధావన చూర్ణం; * cleanliness, n. శుచి; శుభ్రం; శౌచం; శుభ్రత; నైర్మల్యం; నిర్మలత; * clean-shaven head, n. బోడిగుండు; * cleansing, n. ప్రక్షాళన; * clear, v. t. శుభ్రం చేయు; తుడిచి వేయు; చెరుపు; చెరిపివేయు; * clear, adj. తేరిన; తేట తేరిన; నిర్మలమైన; ** clear fluid, n. తేట; తేట తేరిన ద్రవం; * clearing nut, n. ఇండుప గింజ; చిల్ల గింజ; అందుగు గింజ; * cleavage, n. (1) చీలిక; (2) ఆడదాని చన్నుల మధ్యనున్న చీలిక వంటి స్థలం; * cleave, v. t. పగలదీయు; విడదీయు; * cleft lip, ph. గ్రహణపు మొర్రి; తొర్రి; ** cleft palate, ph. అంగుట్లో ఉన్న మొర్రి; * clemency, n. దయాభిక్ష; కనికరించి క్షమించడం; * clepsydra, n. నీటిగడియారం; * clergyman, n. క్రైస్తవుల చర్చిలో పురోహితుని వంటి మతాధికారి; * clerical error, ph. హస్తదోషం; చేతప్పు; రాతలో జరిగిన తప్పు; * clerk, n. గుమస్తా; ముసద్దీ; రాసేవాడు; లేఖరి; * clerkship, n. రాయసం; రాతకోతలు నేర్చుకునే దశ; * cleverness, n. వైదగ్ధ్యం; విదగ్ధత; నేర్పరితనం; నేర్పు; చాతుర్యం; * client, n. కాతాదారు; కక్షదారు; * climate, n. (1) సదావరణం; ఒక ప్రదేశంలో దీర్ఘకాల సగటు పరిస్థితులు – అంటే దశాబ్దాలు, శతాబ్దాల తరబడి ఉండే పరిస్థితులని వర్ణించడానికి వాడతారు. “దీర్ఘకాలం” అంటే కనీసం 30 సంవత్సరాలు ఉండాలని ఒక ఒప్పందం ఉంది; (2) వాతావరణం; (3) శీతోష్ణస్థితి; ఇది వాతావరణం యొక్క పరిస్థితిని (state of the atmosphere) వర్ణించే మాట. తరుణకాల శీతోష్ణస్థితి అంటే వెదర్, దీర్ఘకాల శీతోష్ణస్థితి అంటే క్లయిమేట్ అని వివరణ చెప్పవచ్చు; (rel.) weather; ** desert climate, ph. ఎడారి వాతావరణం; ఎడారి సదావరణం; ** Mediterranean climate, ph. మధ్యధరా వాతావరణం; మధ్యధరా సదావరణం; ** political climate, ph. రాజకీయ వాతావరణం; * climax, n. పరాకాష్ఠ; పతాక సన్నివేశం; బిగి; రసకందాయం; * climb, v. i. ఎక్కు; అధిరోహించు; ఆరోహించు; * clinch, v. t. తేల్చు; * cling, v. i. పట్టుకుని వేలాడు; కరచి పట్టుకొను; * clinic, n. (1) ఆరోగ్యశాల; వైద్యశాల; వైద్యాలయం; ప్రజలకి వైద్య సహాయం దొరికే స్థలం; ఆసుపత్ర అంటే ఉపతాపిని 24 గంటలు పర్యవేక్షణలో ఉంచి చూడడానికి అనువైన స్థలం;(2) ఒక నిర్ధిష్టమైన పనిని సమర్ధవంతంగా చెయ్యడానికి కొంతమంది ఉమ్మడిగా సమావేశమయే ప్రదేశం; ఉ. టెన్నిస్ క్లినిక్ అంటే టెన్నిస్ ఆడడంలో చేసే తప్పులని సవరించుకోడానికి సమావేశమయే ఆట స్థలం; * clip, v. t. కత్తిరించు; * clip, n. కత్తిరించిన భాగం; ** clip art, ph. అతకడానికి వీలైన చిన్న చిన్న బొమ్మలు; * clique, n. సన్నిహితుల గుంపు; ఇతరులని చేరనీయని సన్నిహితుల గుంపు; * clitoris, n. భగలింగం; * cloak, n. కండువా వంటి బట్ట; మెడ దగ్గర ముడికట్టి వెనకకి జారవిడచే వం; * clock, n. గడియారం; గంటల గడియారం; పెద్ద గడియారం; ఘడి; ఘటీకారం; * clockwise, adj. అనుఘడి; దక్షిణావర్త; ప్రదక్షిణ; అవిలోమ; ** clockwise direction, ph. అనుఘడి దిశ; దక్షిణావర్త; దిశ; సవ్య దిశ; ప్రదక్షిణ దిశ; (ant.) anticlockwise; * clockwork, n. ఘటీయంత్రాంగం; ఘటీయంత్రం; * clod, n. గర; గడ్డ; * close, adj. దగ్గర; సన్నిహిత; సమీప; ** close relative, ph. దగ్గర బంధువు; సన్నిహిత బంధువు; * close, v. t. మూతవేయు; మూయు; మూసివేయు; మోడ్చు; ముకుళించు; నిమీలించు; * closed, adj. మూతవేసిన; మూసిన; మూతపడ్డ; మూయబడ్డ; మోడ్చిన; ముకుళించిన; సంవృత; ఆవృత; నిమీలిత; ** closed system, ph. సంవృత వ్యవస్థ; ** half closed, ph. అరమోడ్చిన; అర్ధ నిమీలిత; అర్ధ సంవృత; * closet, n. చిన్న గది; కొట్టు; కొట్టుగది; అర; * closure, n. సమాపకం; సంవృతం; వివారం; సమాప్తి; మూసివేత; * clot, n. గడ్డ; దొబ్బ; ** blood clot, ph. రక్తపు కదుం; గడ్డకట్టిన రక్తం; దొబ్బ; * clot, v. i. పేరుకొను; గడ్డకట్టు; గరకట్టు; * clotting, n. పేరుకొనుట; గడ్డకట్టుట; గడ్డకట్టడం; * cloth, n. (క్లాత్) బట్ట; గుడ్డ; వలువ; చేలం; వస్త్రం; ** muslin cloth, ph. ఉలిపిరి బట్ట; * cloths, n. pl. (క్లాత్స్) గుడ్డ ముక్కలు; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: cloth, fabric * ---Use cloth as an uncountable noun to talk about the cotton, wool, etc. that is used to make clothes. Fabric can be countable or uncountable, and can be used about things other than clothes.''' |} * * clothe, v. t. (క్లోద్) దుస్తులు తొడుగు; బట్టలు వేయు; * clothed, adj. సచేల; దుస్తులతో ఉన్న; బట్టలు కట్టుకున్న; * clothes, n. pl. దుస్తులు; కుట్టిన బట్టలు; * clothesline, n. దండెం; బట్టలు ఆరవేసుకొనే తాడు; [[File:GoldenMedows.jpg|thumb|right|cumulus clouds=పుంజ మేఘములు]] * cloud, n. మేఘం; మబ్బు; మొగులు; మొయిలు; ఖచరం; అభ్రం; పయోధరం; ఘనం; జీమూతం; జలధరం; ** altostratus cloud, ph. మధ్యమ స్తార మేఘం; ** altocumulus cloud, ph. మధ్యమ పుంజ మేఘం; ** cirrocumulus cloud, ph. అలకా పుంజ మేఘం; ** cirrus cloud, ph. అలకా మేఘం; ** cumulus cloud, ph. పుంజ మేఘం; సమాచి మేఘం; ** cumulonimbus cloud, ph. పుంజ వృష్టిక మేఘం; ** dark cloud, ph. కారుమేఘం; ** nimbus cloud, ph. వృష్టిక మేఘం; ** stratocumulus cloud, ph. స్తారపుంజ మేఘం; ** stratus cloud, ph. స్తార మేఘం; ** thunder cloud, ph. పర్జన్యం; ** rain cloud, ph. అభ్రం; ** cloud chamber, ph. [phy.] జీమూత కోష్ఠిక; భౌతిక శాస్త్ర పరిశోధనలో వాడే ఒక ఉపకరణం; * cloudy, adv. మబ్బుగా; మసకగా; మెయిలుగా;ముసాబుగా; * clove, n. పాయ; చీలిక; తొన; తునక; * clover, n. గడ్డి మైదానాలలో పెరిగే ఒక జాతి కలుపు మొక్క; * cloves, n. pl. లవంగాలు; లవంగపు చెట్టు యొక్క ఎండిన మొగ్గలు; దేవకుసుమం; కరంబువు; [bot.] Eugenia caryophyllata; * clown, n. m. విదూషకుడు; కోణంగి; గంథోళిగాడు; హాస్యగాడు; * clue, n. ఆధారం; ఆచూకీ; ఆరా; జాడ; పత్తా; కిటుకు; సవ్వడి; * clownish, adj. వెకిలి; * club, n. (1) కర్ర; దుడ్డు కర్ర; (2) సంఘం; జట్టు; * club, v. t (1) కర్రతో కొట్టు; బాధు; (2) జోడించు; * clubs, n. కళావరు; (ety.) clover shaped; * clumsy, adj. వికృత; వికార; నేర్పులేని; * cluster, n. (1) గుంపు; గుచ్ఛం; రాశి; వితతి; గమి; (2) సంయుక్తాక్షరం; (3) గెల; అత్తం; గుత్తి; చీపు; ** cluster beans, n. గోరుచిక్కుడు; * clutch, n. (1) పట్టెడు; (2) పట్టు; ** a clutch of mosquito eggs, ph. ఒక పట్టెడు దోమ గుడ్లు; * clutch, v. t. పట్టుకొను; |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==Part 3: cm-cz == {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * co-, pref. తోటి; జంట; యుగళ; * co-ordinates, n. తోటి అక్షములు; నిరూపకములు; * coach, n. (1) బండి; శకటం; (2) శిక్షకుడు; తరిఫీదు ఇచ్చే మనిషి; * coagulate, v. i. పేరుకొను; గడ్డకట్టు; గట్టిపడు; చిక్కపడు; * coagulation, n. స్కందనము; గడ్డకట్టుట; * coal, n. రాక్షసిబొగ్గు; నేలబొగ్గు; రాతిబొగ్గు; గనిబొగ్గు; శిలాంగారం; రాక్షసాంగారం; ** coal gas, ph. అంగార వాయువు; ** coal tar, ph. తారు; వాడకీలు; * Coal Sacs, n. [astro.] శ్యామ సీమలు; మిల్కీవే గేలక్సీలో నల్లటి భాగాలు; * coarse, adj. స్థూలమైన; ముతక; ముదుక; కోరా; అనణువైన; మోటు; మడ్డి; గరుకు; బరక; ** coarse language, ph. మోటు భాష; ** coarse paper, ph. ముతక కాగితం; మడ్డి కాగితం; గరుకు కాగితం; ** coarse silver, ph. మట్ట వెండి; ** coarse sugar, ph. బెల్లం; * coast, n. కోస్తా; సముద్రతీరం; కరసీమ; * coastal, adj. కోస్తా; సాగర; వేలా; కరసీమ; ** coastal country, ph. సాగర సీమ; కరసీమ; ** coastal dialect, ph. కరసీమ మాండలికం; ** coastal districts, ph. కోస్తా జిల్లాలు; * coat, n. (1) కోటు; (2) కళాయి; పూత; పొర; ** long coat, ph. అంగరకా; * coating, n. పూత; గార; కళాయి; పోసనం; పోష్; ** gold coating, ph. జల పోసనం; జర పోసనం; బంగారు పూత; * coax, v. t. లాలించు; బెల్లించు; ఒప్పించు; పుసలాయించు; * coaxial, adj. ఏకాక్షక; సమాక్షక; సహాక్షక; * Cobalt, n. మణిశిల; నల్లకావి రాయి; గనిజం; కోబాల్టు; ఒక రసాయన (అణుసంఖ్య 27, సంక్షిప్త నామం, Co.); మూలకం; [Gr. cobalo = mine]; * cobbler, n. మాదిగ; చెప్పులు కుట్టేవాడు; * cobra, n. నాగుపాము; తాచు పాము; ** king cobra, ph. రాజనాగు; కాళనాగు; * cobweb, n. సాలెపట్టు; సాలెగూడు; దూగరం; ధుంధుమారం; [[File:Erythroxylum_novogranatense_var._Novogranatense_%28retouched%29.jpg|right|thumb|కోకా మొక్క]] * coca, n. కోకా; ఈ తుప్ప ఆకులలో 14 రకాలైన ఔషధాలు ఉన్నాయి; ఈ ఔషధాలలో ముఖ్యమైనది కోకెయిన్; దక్షిణ అమెరికాలోని ఇండియన్లు ఈ ఆకులని తమలపాకులలా వాడతారు. ఈ ఆకులకి సున్నం రాసుకుని తింటే కొద్దిగా నిషా ఎక్కుతుంది; సా. శ. 1885 లగాయతు 1905 వరకు కోకా-కోలా కంపెనీ ఈ ఆకులనుండి కొన్ని రసాయనాలని సంగ్రహించి వారి పానీయాలలో వాడేవారు; * cocaine, n. కొకెయిన్; (1) స్థానికంగా నొప్పి తెలియకుండా చెయ్యడానికి వాడే ఒక మందు; (2) తెల్లటి గుండ రూపంలో దొరికే ఈ మందుని దురలవాటుగా, ముక్కుపొడుంలా వాడి, దుర్వినియోగం చేసుకునే ప్రమాదం కూడా ఉంది; * coccyx, n. ముడ్డిపూస; అనుత్రికం; త్రోటిక; గుదాస్థి; * cock, n. m. కోడిపుంజు; కుక్కుటం; f. hen; ** cock and bull stories, ph. బూటకపు కథలు; కల్లబొల్లి మాటలు; * cockatoo, n. కాకతువ్వ; చిలకని పోలిన దక్షిణ అమెరికా పక్షి; * cockroach, n. బొద్దింక; * coconut, adj. కొబ్బరి; నారికేళ; ** coconut fiber, ph. కొబ్బరి పీచు; ** coconut fiber rope, ph. నులక; చాంతాడు; కొబ్బరి తాడు; ** coconut fruit, ph. కొబ్బరి కాయ; ** coconut gratings, ph. కొబ్బరి కోరు; ** coconut juice, ph. కొబ్బరి పాలు; కొబ్బరి ముక్కలని పిండగా వచ్చే తెల్లటి పాలు; ** coconut meat, ph. కొబ్బరి; ** coconut milk, ph. కొబ్బరి నీళ్లు; కొబ్బరి కాయలో ఉండే నీళ్ళు; ** coconut palm, ph. కొబ్బరి చెట్టు; ** coconut tree, ph. కొబ్బరి చెట్టు; * coconut, n. కొబ్బరికాయ; టెంకాయ; నారికేళం; ** grated coconut, ph. కోరిన కొబ్బరి; కొబ్బరి కోరు; * cod, n. గండుమీను; * code, n. (1) ధర్మశాస్త్రం; స్మృతి; సంహిత; (2) ఏర్పాటు; నియమం; నియమావళి; (3) రహస్యలిపి; గుర్తు; సంక్షిప్తం; కోడు; (4) కంప్యూటరులో వాడే క్రమణిక లేక ప్రోగ్రాము; ** code of conduct, ph. ధర్మ సంహితం; ప్రవర్తన నియమావళి; ** code of justice, ph. ధర్మ శాస్త్రం; ** code name, ph. రహస్య నామం; * codicil, n. వీలునామాకి అనుబంధించిన తాజా కలం; * codify, v. t. సూత్రీకరించు; * coding, v. t. (1) రహస్యలిపిలో రాయడం; సంక్షిప్తంగా రాయడం; (2) కంప్యూటరు ప్రోగ్రాము రాయడం; * co-eds, n.pl. f. సహపాఠులు; తరగతిలో ఉండే అమ్మాయిలు; * coefficient, n. [math.] గుణకం; ఒక గణిత సమీకరణంలో చలన రాసులని గుణించే ఒక గుణకం; ఉదాహరణకి <math>7x^2-3xy+1.5+y</math> అనే సమీకరణంలో 7 నీ, -3 నీ గుణకాలు అంటారు, 1.5 ని స్థిరాంకం అంటారు; కాని <math>ax^2-bx+c</math> అనే సమీకరణంలో "a," "b," "c" లని పరామీటర్లు (parameters) అంటారు; ** coefficient of absorption, ph. శోషణ గుణకం; ** coefficient of diffusion, ph. విసరణ గుణకం; ఒక నిర్దిష్ట కాల పరిమితి (ఉ. సెకండు) లో ఒక పదార్థం ఎంత ప్రాంతం లోకి వ్యాప్తి చెందుతుందో చెప్పే సంఖ్య; ** coefficient of viscosity, ph. స్నిగ్ధతా గుణకం; చిక్కదనాన్ని తెలిపే గుణకం; నీటి చిక్కదనం 1 అనుకుంటే ఆముదం చిక్కదనం 1 కంటె ఎక్కువ ఉంటుంది, తేనె చిక్కదనం ఇంకా ఎక్కువ ఉంటుంది; * coerce, v. t. జులుం చేయు; బలవంతం చేయు; మొహమాటం పెట్టు; * coercion, n. జులుం; బలవంతం; బలాత్కారం; మొహమాటం; * coffee, n. కాఫీ; ** coffee beans, ph. కాఫీ గింజలు; ** coffee powder, ph. కాఫీ గుండ; కాఫీ పొడి; * coffin, n. శవపేటిక; * cog, n. పళ్ళ చక్రంలో పన్ను; * cogitations, n. ఆలోచనలు; దీర్ఘాలోచనలు; * cognac, n. (కోన్యాక్‍), ప్రాంసు దేశంలో, కోన్యాక్‍ అనే ప్రాంతంలో తయారయే బ్రాందీ; * cognate, adj. [ling.] సజాతీయ; జ్ఞాతి; సవర్ణ; సహజాత; సోదర; * cognitive, adj. ఎరుక; అభిజ్ఞ ** cognitive cataclysm, ph. అభిజ్ఞాత ఉత్పాతం; ఎరుకలో ఉత్పాతం; ఎరుకలో ప్రళయం; ** cognitive disorder, ph. ఎరుక లేమి; * cognizable, adj. [legal] న్యాయస్థానంలో హాజరు పరచగలిగేటటువంటి అనే జ్ఞానం కల; నేరముగా గుర్తించబడ్డ; ** cognizable offense, ph. [legal] న్యాయస్థానంలో హాజరు కావలసినటువంటి నేరం; నేరముగా గుర్తించబడ్డది; cognizable offence అంటే ఎవరూ ఫిర్యాదు చేయకపోయినా, పోలీసులు సమాచారం అందిన వెంటనే కేసు నమోదు చేసుకుని విచారణ ప్రారంభించాలి. * cognizance, n. ఎరుక; తెలుసుకోవడం; జ్ఞానం: * cohabitation, n. సహవాసం; సహనివాసం; * coherent, adj. సంబద్ధం; సంగతం; పొంత; పొందిక; పొత్తు; సామరస్యం; ** coherent light, ph. పొంత కాంతి; * cohesive, adj. సంలగ్న; * coiffure, n. కొప్పు; కొప్పు ముడి; కేశాలంకారం; ముడి; మూల; ధమ్మిల్లం; * coil, n. కుండలి; చుట్ట; తీగ చుట్ట; ** coil of wire, ph. తీగ చుట్ట; * coil, v. t. చుట్టు; * coin, n. నాణెం; బిళ్ల; రూప్యం; ** gold coin, ph. గద్యాణం; మాడ; ** minted coin, ph. రూప్యం; ** rupee coin, ph. రూపాయి; రూపాయి కాసు; రూపాయి బిళ్ల; ** silver coin, ph. రూక; * coin, v. t. తయారుచేయు; ప్రయోగించు; * coincidence, n. కాకతాళీయం; యాదృచ్ఛికం; అవితర్కిత సంభవం; సంపాతం; * coitus, n. రతి; సంభోగం; స్త్రీ పురుషుల మధ్య లైంగిక సంయోగం; * colander, n. చాలని; కర్కరి; సిబ్బితట్ట; వంటకాలలోని నీటిని బయట పారబోయడానికి వాడే చిల్లుల పాత్ర; * cold, adj. (1) చల్లనైన; శీతల; (2) కఠినమైన; ** cold-blooded, ph. (1) అతి ఘోరమైన; అమానుషమైన; (2) శీతల రక్తపు; ** cold-blooded animals, ph. బయట ఉండే శీతోష్ణతలతో శరీరం ఉష్ణోగ్రత మారే జంతుజాలం; ** cold-eyed, ph. శీత కన్ను; unfriendly or not showing emotion; ex: she gave him a cold-eyed stare; ** cold-pressed oil, ph. గానుగలో ఆడించిన నూనె; ** cold shoulder, ph. అనాదరణ; * cold, n. (1) చలి; శీతలం; (ant.) warmth; (2) జలుబు; పడిశం; రొంప; పీనసం; (3) శీతం; (ant.) heat; * colic, n. శూల; కడుపులో తీవ్రంగా వచ్చే నొప్పి; (note) పసిపిల్లలు పాలు తాగిన తరువాత త్రేనుపు చెయ్యకపోతే పాలతో మింగిన గాలి కడుపులో చిక్కుపడి ఈ రకం నొప్పిని కలుగజేస్తుంది; * collaborate, v. i. సహకరించు; కలసి పనిచేయు; * collaboration, n. సహకారం; * collaborator, n. సహకారి; * collapse, v. i. కూలు; కుదేలు అగు; (ety.) In playing card games, Indians use a term called కుందేలు, which is a step below బేస్తు; because బేస్తు means a marginal win, కుదేలు, probably a distortion of కుందేలు, means total loss or collapse of the bet; ** collapsed star, ph. కూలిన తార; నల్ల నక్షత్రం; కాల రంధ్రం; * collar, n. కంటె; పొన్ను; నేమి; ** metal collar, ph. పొన్ను; ** collar around the circumference of a wheel, ph. నేమి; ** collar bone, ph. కంటె ఎముక; * collate, v. i. పుటల వారీగా పత్రాలని అమర్చడం; * collateral, adj. అనుషంగిక; పక్కగా జరిగిన; ** collateral agreement, ph. అనుషంగిక ఒడంబడిక; ** collateral damage, ph. అనుషంగిక నష్టం; అనుషంగిక హాని; అనుకున్నదానికే కాకుండా చుట్టుప్రక్కల వాటికి దెబ్బతగలడం; ** collateral evidence, ph. అనుషంగిక సాక్ష్యం; * collateral, n. తాకట్టు పెట్టిన వస్తువ; * colleagues, n. pl. సహోద్యోగులు; ఒకే చోట పనిచేసే వ్యక్తులు; * collect, v. t. దండు; పోగుచేయు; కూడబెట్టు; వసూలుచేయు; సేకరించు; సమాహరించు; * collection, n. (1) పోగయినది; వసూళ్లు; వసూలు చేసినది; సేకరించినది; జమా; (2) సంహితం; సమాహారం; (3) సమితి; సముదాయం; పటలం; పటలి; ఝాటం; వారం; తతి; కురుంబం; కూటమి; కూటువ; * collection box, ph. హుండీ; * collections, n. pl. వసూళ్ళు; పోగయిన మొత్తం; వసూలు చేసినది; సేకరించినది; * collective, adj. సామూహిక; సమూహ; సమష్టి; సాముదాయిక; మూకుమ్మడి; బహుగత; * collectively, adv. సామూహికంగా; సమష్టిగా; సాముదాయికంగా; * collector, n. దండుదారు; సేకర్త; కలెక్టరు; * college, n. కళాశాల; కాలేజీ; * collide, v. i. ఢీకొను; గుద్దుకొను; సంఘర్షించు; * collision, n. అభిఘాతం; సంఘర్షణ; సంఘాతం; గుద్దుకోవడం; ఢీకొనడం; ** elastic collision, ph. స్థితిస్థాపక సంఘాతం; ఈ రకం సంఘాతంలో పతన పదార్థాల (incident objects) మొత్తం గతిజ శక్తి క్షీణించకుండా పరావర్తన పదార్థాల మొత్తం గతిజ శక్తికి ఆపాదించబడుతుంది; An elastic collision is a collision in which there is no net loss in kinetic energy in the system as a result of the collision. Both momentum and kinetic energy are conserved quantities in elastic collisions. Suppose two similar trolleys are traveling toward each other with equal speed. They collide, bouncing off each other with no loss in speed. This collision is perfectly elastic because no energy has been lost. ** inelastic collision, ph. ఘన సంఘాతం; కేరం బల్ల మీద పిక్కలు గుద్దుకున్నప్పుడు ఈ రకం సంఘాతం; జరుగుతుంది; ఈ రకం సంఘాతంలో పతన పదార్థాల మొత్తం గతిజ శక్తిలో సింహ భాగం క్షీణించి, మిగిలినది పరావర్తన పదార్థాల గతిజ శక్తికి ఆపాదించబడుతుంది; An inelastic collision is a collision in which there is a loss of kinetic energy. While momentum of the system is conserved in an inelastic collision, kinetic energy is not. This is because some kinetic energy had been transferred to something else. Thermal energy, sound energy, and material deformation are likely culprits. Suppose two similar trolleys are traveling towards each other. They collide, but because the trolleys are equipped with magnetic couplers they join together in the collision and become one connected mass. This type of collision is perfectly inelastic because the maximum possible kinetic energy has been lost. This doesn't mean that the final kinetic energy is necessarily zero; momentum must still be conserved. * colloid, n. జిగార్ధం; జిగురువంటి పదార్థం; శ్లేషాభం; కాంజికాభం; see also gel; * colloidal, adj. జిగార్ధ; బంధక; కాంజికాభ; ** colloidal clay, ph. జిగార్ధ మృత్తికం; బంధక మృత్తికం; * colloquial, adj. వ్యావహారిక; ప్రచలిత; సంభాషణలో వాడే; * collusion, n. లాలూచీ; గూడుపుఠానీ; కుట్ర; లోపాయకారీ; రహశ్య ఒప్పందం; కుమ్మక్కు; * collyrium, n. సురుమా; కాటుక రూపంలో కళ్లకి పెట్టుకునే మందు; * colon, n. (1) పెద్దపేగు; బృహదాంత్రం; (2) అటకా; న్యూన బిందువు; వాక్యంలో విరామ చిహ్నం; * colonel, n. (కర్నెల్), సైన్యంలో లుటునెంట్ (లెఫ్టినెంట్) పై అధికారి; * colony, n. (1) సహనివేశం; (2) వలస రాజ్యం; ** ant colony, ph. చీమల సహనివేశం; * colophon, n. గద్య; శతకం చివర కాని, ఒక అధ్యాయం చివర కాని గ్రంథకర్త తన గురించి తెలిపే వాక్య సముదాయం; * color, colour (Br.), n. రంగు; వర్ణం; రాగం; కాంతి కిరణం యొక్క పౌనఃపున్యం; ** fast color, ph. పక్కా రంగు; ** fugitive color, ph. కచ్చా రంగు; ** light color, ph. లేత రంగు; ** magenta color, ph. బచ్చలిపండు రంగు; ** mordant color, ph. కసటు రంగు; ** saffron color, ph. చెంగావి; ** multi-colored, ph. బహురంగి; రంగురంగుల; ** two-colored, ph. దోరంగి; ** color blindness, ph. వర్ణాంధత్వం; రంగులలో భేదం కంటికి కనిపించకపోవడం; * colorless, adj. నిరంజన; వివర్ణ; రంగు లేని; * color scheme, ph. వర్ణకల్పన; * colostrum, n. జున్నుపాలు; పశువులు ఈనిన తరువాత మొదటి రెండు, మూడు రోజులూ ఇచ్చే పాలు; ఈ పాలు చూడడానికి తెల్లగా ఉండవు; నీళ్లల్లా ఉంటాయి; * colt, n. మగ గుర్రప్పిల్ల; * column, n. (1) స్తంభం; కంబం; (2) దొంతి; కుందం; వరుస; నిలువు వరుస; నిరుస; మొగరం; స్థూపం; ధారణి; ఓజ; ** column of liquid, ph. ద్రవస్తంభం; ద్రవకంబం; ** vertical column, ph. ధారణి; నిలువు వరుస; నిరుస; ఓజ; * coma, n. అపస్మారకం; కుంభనిద్ర; స్థిరనిద్ర; చిరనిద్ర; స్మృతిరహిత నిద్ర; స్మృతివిహీనత; ఒంటి మీద తెలివిలేని స్థితి; కోమా; * comatose, adj. అపస్మారక స్థితిలో ఉన్న; కుంభనిద్రలో ఉన్న;స్మృతిరహితనిద్రలో ఉన్న; స్మృతివిహీన; * comb, n. దువ్వెన; పన్ని; చిక్కట్ట; కంకతము; * comb, v. t. (1) దువ్వు; (2) వెతుకు; గాలించు; * combination, n. మేళనం; సంయోగం; సంమ్మిశ్రమం; సంచయము; ** chemical combination, ph. రసాయన సంయోగం; ** permutation and combination, ph. క్రమచయసంచయము; క్రమవర్తనం, క్రమసంచయం; క్రమవర్తన క్రమసంచయాలు; * combine, v. t. మేళవించు; సంయోగించు; సంయోగపరచు; కలుపు; కలబోయు; జమిలించు; జమాయించు; * combining, n. సంయోజనం; * combined, adj. సంయుక్త; సమయోజిత; సమైక్య; కలసిన; కలసిపోయిన; %check this సమయోజిత * combined state, ph. సమైక్య రాష్ట్రం; సమైక్య స్థితి; * combustible, adj. దాహక; కాలే గుణం గల; మండగల; * combustibility, n. దహ్యత; * combustion, n. దహనం; నిర్ధహనం; నిర్ధగ్ధం; జ్వలనం; ప్లోషం; మంట; జ్వాల; ** heat of combustion, ph. దహనోష్ణత; ** internal combustion, ph. అంతర్ దహనం; ** supporter of combustion, ph. దహనాధారం; ** combustion boat, ph. దహన తరణి; ** combustion temperature, ph. జ్వలన ఉష్ణోగ్రత; ** combustion tube, ph. దహన నాళం; * come, inter. రా; రాండి; * come, v. i. వచ్చు; అరుదెంచు; వేంచేయు; విచ్చేయు; ఏగుదెంచు; ఏతెంచు; అరుదెంచు; * comedian, n. m. హాస్యగాడు; విదూషకుడు; ప్రహసనకుడు; * comedienne, n. f. హాస్యగత్తె; విదూషకి; * comedy, n. (1) ప్రహసనం; హాస్యరస ప్రధానమయిన నాటకం; (2) సుఖాంతమైన నాటకం; * comet, n. తోకచుక్క; ధూమకేతువు; * come-upper, n. [idiom] అగస్త్యభ్రాత; అతి తెలివిగా ప్రవర్తించడానికి ప్రయత్నం చేసే వ్యక్తి; * comfort, n. సౌకర్యం; సుఖస్థితి; నెమ్మి; * comfort, v. t. ఊరడించు; * comic, adj. హాస్యరస ప్రధానమయిన; హాస్య; హాస్య స్పోరక; నవ్వు పుట్టించే; * comical, adj. హాస్యమయ; * coming, adj. రాబోయే; వచ్చే; రాబోతూన్న; * comma, n. కొరాటిక; కామా; వాక్యాన్ని ఆపుదల చెయ్యడం కోసం వాడే సంజ్ఞ; * command, n. అనుశాసనం; ఉత్తరువు; ఉత్తర్వు; ఆదేశం; నిర్దేశం; ఆనతి; ఆన; ముదల; ** peremptory command, ph. వశిష్ట వాక్యం; ** command line, ph. [comp.] ఆదేశ పంక్తి; ఆదేశ వాక్యం; * commander, n. దళవాయి; దళపతి; దండనాయకుఁడు; సేనాధిపతి; నిర్దేష్ట; వాహినీపతి; అవవాదుఁడు; * commander-in-chief, n. సర్వసేనాధిపతి; * commandments, n. ఆదేశాలు; అనుశాసనాలు; ** ten commandments, ph. [[దశాదేశాలు]]; * commence, v. i. మొదలుపెట్టు; చేపట్టు; ఆరంభించు; ఉపక్రమించు; * commendable, adj. ముదావహమైన; * commendable, n. ముదావహం; ప్రశంసనీయం; * commensurable, adj. (1) సమానభాజకముగల, having a common measure; divisible without remainder by a common unit; (2) పరిగణనీయ; సాపవర్తకమైన; అపవర్తనముగల; * comment, n. వ్యాఖ్య; వ్యాఖ్యానం; ** no comment, ph. నిర్వాఖ్య; * commentator, n. భాష్య కారుడు; వ్యాఖ్యాత; * commentary, n. టీక; టిప్పణం; వ్యాఖ్యానం; వ్యాఖ్య; భాష్యం; ** brief commentary, ph. టిప్పణం; ** commentary on commentary, ph. టీకకు టీక; * commerce, n. వ్యాపారం; వాణిజ్యం; వర్తకం; * commission, n. అడితి; కాయిదా; అడిసాటా; ** commission business, ph. అడితి వ్యాపారం; కాయిదా వ్యాపారం; ** commission business shop, ph. కాయిదా కొట్టు; ** commission merchant, ph. అడితిదారుడు, * commitment, n. నిబద్ధత; సంకల్పం; అంకితభావం; ప్రతిశబ్దత; అభినివేశం; నిరతి; శ్రద్ధాభక్తులు; ** commitment to service, ph. సేవానిరతి; * committee, n. బృందం; మండలి; కమిటీ; * commodity, n. సరకు; * common, adj. (1) సామాన్య; లోక; సమాహారక; ఏకోను; (2) ఉమ్మడి; ఉభయ; ** common factor, ph. సామాన్య భాజకం; ఉమ్మడి భాజకం; ** common practice, ph. పరిపాటి; రివాజు; ** common property, ph. ఉమ్మడి ఆస్తి; ** common sense, ph. లోకజ్ఞానం; వ్యవహారజ్ఞానం; ** common term, ph. సమాహారక పదం; ఉమ్మడి పదం; * commotion, n. అలజడి; అలబలం; కలకలం; సంచలనం; గొడవ; గందరగోళం; * communal, adj. సాముదాయిక; సంఘానికి సంబంధించిన; * communalism, n. కులతత్త్వం; సామాజికవర్గ తత్త్వం; * communicable, adj. సంక్రామిక; ** communicable disease, ph. సంక్రామిక వ్యాధి, సంక్రామిక రోగం; అంటురోగం; * communication, n. వార్త; విశేషం; సందేశం; * communications, n. pl. వార్తాసౌకర్యాలు; * communion, n. సత్సంగం; [సత్ = God, సంగం = union]; * communique, n. ప్రసారమాధ్యమాలకి అందించే అధికార ప్రకటన; * communism, n. సామ్యవాదం; * community, n. సమాజం; ** community development center, ph. సమాజ వికాస కేంద్రం; * commute, v. t. (1) తగ్గించు; (2) ఇంటి నుండి ఉద్యోగ స్థలానికి రోజువారీ ప్రయాణం చేయు; పాయకరీ; * commuter, n. పాయకారీ; ఇటూ అటూ తిరిగేది; * compact, adj. మట్టసమైన; చిన్నదైన; కుదిమట్టమైన; కురుచైన; సాంద్ర; (ant.) diffuse; * compact, n. ఒడంబడిక; ఒప్పందం; * compact, v. t. కుదించు; * compactor, n. దిమ్మిస; ** rolling compactor, ph. దిమ్మిస రోలు; * companion, n. సహవాసి; తోడు; * companionship, n. సహచర్యం; * company, n. (1) తోడు; సహవాసం; సావాసం; (2) నిగమ్; కంపెనీ; వ్యాపార బృందం; * comparative, adj. తులనాత్మక; సామ్య; పోల్చదగిన; ** comparative grammar, ph. తులనాత్మక వ్యాకరణం; ** comparative philology, ph. తులనాత్మక భాషా చరిత్ర; * compare, v. t. పోల్చు; సరిపోల్చు; సరిచూచు; ఉపమించు; బేరీజు వేయు; తైపారు వేయు; * comparison, n. పోలిక; సామ్యం; * compartment, n. గది; అర; రైలు పెట్టెలో ఒక గది; see also bogie; * compass, n. దిక్‌సూచి; * compassion, n. కరుణ; దయ; జాలి; అనుకంపం; దాక్షిణ్యం; సంయమనం; ** compassion for living creatures, ph. భూతదయ; జీవకారుణ్యం; * compassionate, adj. కరుణామయ; దయగల; జాలిగల; అనుకంప; * compatible, adj. అవిరుద్ధ; * compatibility, n. పొంత; పొందిక; పొత్తు; అవిరుద్ధత; క్షమత; * compatriot, n. స్వదేశీయుడు; * compendium, n. సంకలనం; * compensation, n. (1) పరిహారం; నష్ట పరిహారం; (2) జీతం; * competence, n. ప్రయోజకత్వం; సామర్ధ్యం; దక్షత; * competition, n. పోటీ; దంటీ; * competitor, n. పోటీదారు; ప్రతియోగి; స్పర్ధాళువు; దంట; * compilation, n. కూర్పు; సంహితం; * compile, v. t. కూర్చు; సేకరించు; * compiled, n. కూర్పబడినది; ప్రోతం; గ్రథితం; * compiler, n. (1) కూర్పరి; సంకలన కర్త; (2) ఒక ఉన్నత భాష నుండి మరొక నిమ్న భాషకి తర్జుమా చెయ్యటానికి కంప్యూటరు వాడే క్రమణిక; * complainant, n. ఫిర్యాది; ఫిర్యాదు చేసే వ్యక్తి; * complaint, n. చాడీ; అభియోగం; ఫిర్యాదు; (ety.) [Hin.] ఫిర్ యాద్ means "remind again''; * complement, n. [math.] పూరకం; ఉదాహరణకి దశాంశ పద్ధతిలో <math>10000000 - y</math> y యొక్క దశాంశ పూరకం (ten’s complement) అంటారు. అలాగే <math>99999999 - y</math> y యొక్క నవాంశ పూరకం (nine’s complement of y). ద్వియాంశ పద్ధతిలో <math>11111111 - y</math> y అనే ద్వియాంశ సంఖ్య యొక్క "ఒకట్ల" పూరకం (one’s complement of y). ** binary complement, ph. [[ద్వియాంశ పూరకం]]; ** decimal complement, ph. దశాంశ పూరకం; ** complement addition, ph. [[పూరక సంకలనం]]; కంప్యూటర్లలలో సంకలన వ్యవకలనాలు చెయ్యడానికి అనువైన పద్ధతి; ** complement subtraction, ph. పూరక వ్యవకలనం; * complementary, adj. ఉల్టా; పూరక; పరస్పర పరిపూరక; ** complementary event, ph. ఉల్టా సంఘటన; పూరక సంఘటన; * complete, v. t. (1) పూర్తిచేయు; పూరించు; (2) నింపు; (3) భర్తీచేయు; * complete, adj. అంతా; పూర్తిగా; యావత్తు; నిండుగా; సాంగంగా; పరిపూర్ణంగా; సంపూర్ణంగా; * complex, n. క్లిష్ట మానసిక స్థితి; జటిల మానసిక స్థితి; సంశ్లిష్ట మానసిక స్థితి; * complex, adj. సంకీర్ణ; మిశ్రమ; క్లిష్ట; జటిల; సంశ్లిష్ట; జిలుగు; ** complex issue, ph. క్లిష్ట సమస్య; జటిలమయిన సమస్య; ** complex number, ph. సంకీర్ణ సంఖ్య; సమ్మిశ్ర సంఖ్య; క్లిష్ట సంఖ్య; ** complex sentence, ph. సంశ్లిష్ట వాక్యం; ** diana complex, ph. మగ పోకడలకి పోవాలనే ఆడదాని కోరిక; మాటలలోను, చేతలలోను పురుషుడిలా ఉండాలనే కోరిక; ** electra complex, ph. తండ్రితో కామ సంబంధాలు నెరపాలని కూతురు అంతరాంతరాలలో వాంఛించడం; ** inferiority complex, ph. ఆత్మన్యూనతా భావం; ** superiority complex, ph. అధిక్యతా భావం; * complexion, n. ఛాయ; వర్చస్సు; వర్ణం; రంగు; శరీరపు రంగు; ** swarthy complexion, ph. చామనఛాయ; * complexity, n. క్లిష్టత; సంక్లిష్టత; * compliance, n. ఆచరణ; అనుసరణ; పాటింపు; కట్టుబడి; * complement, n. పొగడ్త; మెచ్చికోలు; అభినందన; ప్రశంస; శుభాకాంక్ష; * complimentary, adj. గౌరవార్ధక; * comply, v. t. పాటించు; ఆచరించు; అనుసరించు; అనువర్తించు; అనుష్టించు; అమలు చేయు; * component, n. అంశీభూతం; అంశం; భాగం; అనుఘటకం; * compose, v. t. (1) రచించు; అల్లు; (2) పేర్చు; కూర్చు; ** composing stick, ph. మరబందు; అచ్చొత్తేముందు అక్షరాలని కూర్చడానికి వాడే పనిముట్టు; * composite, adj. సంయుక్త; * composition, n. (1) రచన; అల్లిక; (2) పేర్పు; కూర్పు; * compositor, n. అక్షరసంధాత; అక్షరకూర్పరి; * compost, n. (కాంపోస్ట్) ఆకుపెంట; పెంట; చీకుడు ఎరువు; ** compost pile, ph. పెంటపోగు; * composure, n. నిబ్బరం; * compound, adj. మిశ్రమ; సంయుక్త; సమ్మిశ్ర; ద్వంద్వ; ** compound eye, ph. సంయుక్తాక్షము; సంయుక్తాక్ష; ** compound sentence, ph. ద్వంద్వ వాక్యం; ** compound interest, ph. చక్రవడ్డీ; ఇబ్బడి వడ్డీ; ** compound fraction, ph. మిశ్రమ భిన్నం; ** compound number, ph. సంయుక్త సంఖ్య; ** compound word, ph. సమాసం; ** compound wall, ph. ప్రహరి గోడ; ప్రాకారం; ప్రాంగణ ప్రాకారం; * compound, n. (1) మిశ్రమ ధాతువు; (2) ప్రాంగణం; లోగిలి; * compoundable, adj. [legal] రాజీ కుదుర్చుకోకూడనిది లేదా రాజీ కుదుర్చుకోడానికి వీలు కాని నేరం; * comprehend, v. t. గ్రహించు; అర్ధం చేసుకొను; * comprehensible, n. సుబోధకం; అర్థం అయేవిధంగా ఉన్నది; * comprehension, n. గ్రహింపు; గ్రహణం; ఆకళింపు; ఆకలనం; అవగాహన; అవగతం; * comprehensive, adj. సమగ్ర; సర్వతోముఖ; * comprehensively, adv. సమగ్రంగా; సర్వతోముఖంగా; సాంగోపాంగంగా; సాకల్యంగా; * compress, v. t. కుదించు; దట్టించు; * compression, n. సంపీడనం; సంఘాతం; * compressor, n. సంపీడకి; సంపీడకం; ** compressor oil, ph. సంపీడన కుండలి; సంపీడక కుండలి; * compromise, n. రాజీ; * compromise, v. i. రాజీపడు; * compulsion, n. నిర్బంధం; ప్రసభం; * compulsory, adj. విధిగా; విధాయకంగా; వెట్టి; నిర్బంధ; అనివార్య; ఆవశ్యక; తప్పనిసరి; ** compulsory education, ph. నిర్బంధ విద్యావిధానం; ** compulsory labor, ph. వెట్టి చాకిరీ; బేగారి చాకిరీ; * computation, n. గణన; లెక్కింపు; * computational, adj. లెక్కింపు పద్ధతులకి సంబంధించిన; గణన పద్ధతులకి సంబంధించిన; ** computational methods, ph. లెక్కింపు పద్ధతులు; గణన పద్ధతులు; * compute, v. t. సంగణీకరించు; * computer, n. (1) గణకుడు; గణకి; లెక్కలు చూసే వ్యక్తి; (2) కలనయంత్రం; గణాంకయంత్రం; గణిత యంత్రం; సంగణకం; కంప్యూటరు; ** analog computer, ph. సారూప్య కలనయంత్రం; ** digital computer, ph. అంక కలనయంత్రం; ** hybrid computer, ph. సంకర కలనయంత్రం; * concatenate, v. t. జతపరచు; జోడించు; తగిలించు; కలుపు; * concave, adj. పుటాకారమైన, నతోదర; ఉత్తాన; * concave lens, ph. నతోదర కటకం; పుట కటకం; పుటాకార కటకం; * concede, v. i. ఒప్పేసుకొను; ఓటమిని అంగీకరించు; * conceit, n. అతిశయం; టెక్కు; డాంబికం; అహమహమిక; * conceited, adj. అతిశయంతో కూడిన; టెక్కుతో; ఆడంబరపు; * conceive, v. i. (1) గర్భం ధరించు; కడుపుతోనుండు; (2) ఊహించు; భావించు; అనుకొను; * concentrate, v. i. లగ్నముచేయు; ధారణ చేయు; కేంద్రీకరించు; * concentrate, v. t. గాఢతని పెంచు; నిర్జలీకరించు; * concentrate, n. (1) లగ్నం; ధరణి; (2) నిర్జలి; * concentrated, adj. గాఢ; నిర్జల; సాంద్రీకృత; see also anhydrous; * concentration, n. (1) అవధానం; ఏకాగ్రత; ధారణ; ధ్యానం; నిధిధ్యాసము; తితీక్ష; (2) గాఢత; సాంద్రీకరణం; (3) నిర్జలత; ** power of concentration, ph. ధారణశక్తి; * concentration, v. t. నిర్జలీకరణ; * concentric, adj. ఏకకేంద్రక; కేంద్రకయుత; ** concentric circles, ph. ఏకకేంద్రక వృత్తములు; ** concentric spheres, ph. ఏకకేంద్రక గోళములు; * concept, n. భావం; భావన; పరిభావన; మనోగతి; ఊహ; ఊహనం; అధ్యాహారం; గ్రాహ్యం; పోహ (అపోహ కానిది); ** concept formation, ph. భావ సంకల్పన; పరిభావ సంకల్పన; * conception, n. ఆవయం; శిశుసంకల్పన; * conceptual, adj. అధ్యాహారిక; ఊహాత్మక; పోహిక; పౌహిక; * conceptually, adv. భావనాత్మకంగా; * concern, n. బెంగ; తాపత్రయం; ధ్యాస; * concert, n. కచేరీ; పాటకచేరీ; ** musical concert, ph. గాన కచేరీ; పాట కచేరీ; * concerto, n. (కంచెర్టో) సంగీత స్వర కల్పన; a musical composition; * concerted, adj. సమైక్య; కూడబలుక్కొన్న; * concession, n. రాయితీ; * concessional, adj. రాయితీ; ** concession stand, ph. రాయితీ బడ్డీ; క్రీడా స్థలాల వంటి బహిరంగ ప్రదేశాలలో కిరాయికి కుదుర్చుకున్న కిరాణా దుకాణాల వంటి బడ్డీలు; * conch, n. శంఖం; ** conch shell, ph. శంఖం; చిందం; * conciliation, n. రాజీ; ఒప్పందం; అంగీకారం; * concise, adj. సంక్షిప్త; క్లుప్త; * conclave, n. సమాలోచన సభ; కొద్దిమంది ముఖస్థంగా మాట్లాడుకుందికి సమావేశమయే గది; * conclude, v. t. ముగించు; ఉపసంహరించు; పూర్తిచేయు; విరమించు; నిష్కర్షించు; సమాప్తం చేయు; కడతేర్చు; * conclusion, n. ముగింపు; పర్యవసానం; ముక్తాయింపు; ఉపసంహారం; ఉద్యాపన; సమాప్తి; నిష్కర్ష; విరమింపు; అవసానం; (ant.) beginning; takeoff; * concoct, v. i. కిట్టించు; అల్లు; * concomitant, adj. అనుషంగిక; ప్రధానం కాని; ముఖ్యం కాని; * concord, n. సామరస్యం; * concrete, adj. సంయుక్త; మూర్త; యదార్థ; వాస్తవిక; నిర్ధిష్ట; (ant.) abstract; ** concrete objects, ph. మూర్త పదార్థాలు; * concrete, n. (1) కాంక్రీటు; (2) యదార్థం; వాస్తవం; ** not cast in concrete, ph. [idiom] రాతి మీద గీత కాదు; * concreteness, n. మూర్తత; * concubine, n. ఉంపుడుకత్తె; ఉపపత్ని; చేరుగొండి; ముండ; * concur, v. i. ఏకీభవించు; * concurrent, adj. అనుషక్త; జమిలి; * condemn, v. i. ఖండించు; దుయ్యబట్టు; నిందించు; గర్హించు; * condemnatory, adj. నిందాత్మక మయిన; నిందించేటట్టి; * condensation, n. (1) కుదింపు; సంగ్రహణ; సంధానం; బణుసంధానం; రెండు అణువులని జతపరచుట; (2) ద్రవీభవనం; సంఘననం; (rel.) liquifaction; * condense, v. t. (1) కుదించు; సంగ్రహించు; (2) గడ్డ కట్టించు; సంధించు; * condensed, adj. గడ్డకట్టబడిన; సంఘటిత; సాంద్రీకృత; సాంద్రీకృత; ** condensed book, ph. సంఘటిత పుస్తకం; ** condensed milk, ph. గడ్డ పాలు; * condiments, n. సంభారములు; సంబరువులు; పరివ్యయములు; వంటలలో వాడే సుగంధ ద్రవ్యములు; * condition, n. (1) నిబంధన; నియమం; షరతు; (2) పరిస్థితి; స్థితి; అవస్థ; * conditional, adj. నైబంధిక; నియమ; షారత; ** conditional lease, ph. నైబంధిక కౌలు; మద్దతు కౌలు; ** conditional probability, ph. నైబంధిక సంభావ్యత; ** conditional sale, ph. నైబంధిక క్రయం; షారత క్రయం; మద్దతు అమ్మకం; * conditioning, n. నియంత్రీకరణ; ** air conditioning, ph. వాత నియంత్రీకరణ; * condole, v. t. పరామర్శించు; పరామర్శ చేయు; * condolence, n. సానుభూతి; సంతాపం; పరామర్శ; * condom, n. తొడుగు; లింగతొడుగు; పిల్లలు పుట్టకుండాను, సుఖరోగాలు రాకుండాను తప్పించుకుందికి రతి సమయంలో లింగానికి తొడిగే రబ్బరు తొడుగు; * condominium, n. ఉమ్మడి పరిపాలన; ఉమ్మడి వాటాదారులుగా ఉన్న ఇల్లు; (rel.) flat; apartment; * condone, v. t. క్షమించు; * condor, n. గూళి; సాళువ డేగ; * conduce, v. i. దోహదం చేయు; * conduct, n. (కాండక్ట్) ప్రవర్తన; శీలం; నడవడిక; నడత; * conduct, n. (కండక్ట్) జరిపించు; నడిపించు; నిర్వహించు; నెరపు; కానిచ్చు; * conduction, n. వహనం; * conductivity, n. వాహకత్వం; * conductor, n. (1) వాహకి; వాహకం; (2) యాజి; నిరవాకి; ప్రవర్తకుడు; వ్యవహర్త; కండక్టరు; ** semiconductor, n. అర్ధవాహకి; అర్ధవాహకం; ** tour conductor, ph. యాత్రిక యాజి; * conduit, v. t. (కాండూట్) కాలువ; తూము; గొట్టం; మార్గం; * cone, n. శంఖం; శంఖు; * conical, adj. .శంఖాకార; * confection, n. మోదకం; చాకలేట్లు, బిళ్ళలు, మొ. తీపి సరుకులు; * confederation, n. సమాఖ్య; * conference, n. సభ; సమావేశం; సదస్సు; సమ్మేళనం; ** summit conference, ph. శిఖరాగ్ర సమావేశం; ** video conference, ph. దృశ్య సమావేశం; ** conference hall, ph. సభాస్థలి; * confess, v. i. ఒప్పేసుకొను; * confidants, n. pl. (కాన్ఫిడాంట్‌‌స్) ఆంతరంగికులు; సన్నిహితులు; * confidence, n. ధీమా; నమ్మకం; విశ్వాసం; దీలాసా; భరవసం; ధిషణ; ** self-confidence, ph. ఆత్మవిశ్వాసం; * confidential, adj. గుప్త; రహస్య; ఆంతరంగిక; ** confidential communication, ph. గుప్త నివేదన; ** confidential secretary, ph. ఆంతరంగిక సచివుడు; * confidential, n. గుప్తం; రహస్యం; ఆంతరంగికం; ** highly confidential, ph. దేవ రహస్యం; * confidentiality, n. ఆంతరంగికత; రహస్యం; * configuration, n. అమరిక; సమగ్రాకృతి; * confine, v. t. బంధించు; నిర్బంధించు; * confinement, n. బంధిఖానా; నిర్బంధం; * confirm, v. t. ఖాయపరచు; ధ్రువపరచు; ధ్రువీకరించు; రూఢిపరచు; రూఢిచేయు; * confirmation, n. ధ్రువీకరణ; దృఢీకరణ; * confiscation, n. జప్తు; * conflagration, n. దహనకాండ; మంటలు; * conflict, n. ఘర్షణ; సంఘర్షణ; లడాయి; విప్రతిపత్తి; ** armed conflict, ph. సాయుధ సంఘర్షణ; ** class conflict, ph. వర్గ సంఘర్షణ; ** mental conflict, ph. భావ సంఘర్షణ; ** conflict of interest, ph. విప్రతిపత్తి; * conflicting, adj. పరస్పర విరుద్ధ; పొందిక లేని; పొందు పొసగని; విప్రతిపన్న; ** conflicting objectives, ph. విరుద్ధ ప్రయోజనాలు; * confluence, n. నదీ సంగమం; సంగమం; కూడలి; సమూహం; * conform, v. i. బద్ధమగు; ** conform to contemporary trends, ph. సమయ బద్ధమగు; * conformal, adj. అనురూప; * conformational, adj. అనురూపాత్మక; ** conformational analysis, ph. అనురూపాత్మక విశ్లేషణ; ** conformational isomerism, ph. అనురూపాత్మక సాదృశం; * conformed, adj. సంబద్ధ; * conformist, n. సాంప్రదాయదాసుడు; అనుసారి; * confounded, n. కారాకూరం; %check this * confront, v. i. ఎదుర్కొను; * confuse, v. i. కంగారుపడు; * confuse, v. t. కంగారుపెట్టు; * confusion, n. కంగారు; గందరగోళం; తికమక; తొట్రుపాటు; కలత; ఆకులపాటు; గాసటబీసట; గజిబిజి; కకపిక; ** confusion of mind, ph. ఆకులపాటు; * congeal, v. i. ముద్దకట్టు; గడ్డకట్టు; పేరుకొను; * congenial, adj. ఒకే స్వభావంగల; కలుపుగోలు; * congenital, adj. జాయమాన; ఆగర్భ; ఆజన్మ; జన్మజ; పుట్టు; పుట్టుకతో వచ్చిన; జనుష; వంశ పారంపర్యంగా ఉన్నది కాదు; ** congenital blindness, ph. పుట్టుగుడ్డితనం; జనుషాంధత్వం; ** congenital disease, ph. జాయమాన వ్యాధి; పుట్టుకతో ఉన్న రోగం; ఆగర్భ రోగం; * congestion, n. ఇరుకు; ఇరకాటం; రద్దీ; * conglomerate, v. i. గుమిగూడు; * congratulation, n. అభినందన; * congregation, n. సమావేశం; సమాజం; * congress, n. సమావేశం; ప్రతినిధుల సభ; * congruence, n. ఆనురూపత; * congruent, adj. ఆనురూప; సమాన; సర్వసమాన; సమశేష; తాదాత్మ్య; * congruent class, ph. [math.] సమశేష వర్గం; * conifer, n. పైను, ఫర్‍ జాతి శంఖాకారపు చెట్టు; కోను కాయలను కాసే చెట్టు; * conjecture, n. ఊహ; ప్రతిపాదన; * conjoined, adj. సంయోజిత; * conjoint, adj. కూడిన; చేరిన; కలసి ఉన్న; కలసి ఒకటిగా ఉన్న; ** conjoined twins, ph. కలసి ఒకటిగా ఉన్న కవలలు; అతుక్కుపోయిన కవలలు; * conjugacy, adj. సంయుగ్మత; * conjugal, adj. జంటకి సంబంధించిన; వైవాహిక జీవితానికి సంబంధించిన; దాంపత్య; ** conjugal life, ph. కాపరం; దాంపత్య జీవితం; ** conjugal rights, ph. దాంపత్య హక్కులు; * conjugated, adj. సంయుగ్మ; సంయుక్త; సంబద్ధ; అనుబద్ధ; సంయోగ; జంటకి సంబంధించిన; ** conjugated double bond, ph. సంయోగ జంట బంధం; * conjugation, n. సంయోగం; సంయుగ్మం; * conjunctivitis, n. నేత్రాభిష్యందం; కండ్లకలక; ** gonorrheal conjunctivitis, ph. ప్రమేహ నేత్రాభిష్యందం; * conjunction, n. యుతి; మిళితం; కలయిక; సంయోగం; (వ్యాకరణంలో) సముచ్ఛయం; పొంతనం; ** conjunction of planets, ph. గ్రహ పొంతనం; గ్రహాల యుతి; conjunction occurs when any two astronomical objects (such as asteroids, moons, planets, and stars) appear to be close together in the sky, as observed from Earth; (rel.) Opposition is when a planet is opposite the Earth from the Sun. This is when we are able to observe it best, as it is normally nearest Earth at this point. Opposition is typically used to describe a superior planet’s position; * conjurer, n. మాయావి; మాయలమారి; మాంత్రికుడు; * connect, v. t. అతుకు; కలుపు; తగిలించు; సంధించు; అనుసంధించు; అనుబంధించు; * connected, adj. శ్లిష్ట; అనుసంధాన; * connecting rod, n. లంకె ఊస; సంసక్త ఊస; ఇంజనుని చక్రాలకి తగిలించే ఊస; * connection, n. అతుకు; సంధి; సంబంధం; అనుసంధానం; స్పృక్కు; కైకట్టు; electrical connection; * connective, adj. అతికే; సంధాయక; ** connective tissue, ph. సంధాయక కణజాలం; * connoisseur, n. (కానసూర్) m. రసికుడు; రసజ్ఞుడు; f. రసికురాలు; * connotation, n. సందర్భార్ధం; సందర్భానికి సరిపోయే అర్ధం; see also denotation; * conquer, v. i. జయించు; * conqueror, n. జేత; విజేత; జైత్రుడు; * consanguine, n. m. సగోత్రీకుడు; రక్తసంబంధి; * consanguinity, n. (1) సగోత్రీయత; రక్తసంబంధం; వావి; వావి-వరస; (2) మేనరికం; రక్త సంబంధం ఉన్న వారితో వివాహం; * conscience, n. (కాన్‌షన్స్) అంతర్వాణి; అంతరాత్మ; మనస్సాక్షి; * conscientious, adj. (కాన్‌షియన్‌షస్) మనస్ఫూర్తి అయిన శ్రద్ధ; మనస్సాక్షికి లోబడిన; * conscious, adj. (కాన్‌షస్) వ్యక్తమైన; స్పృహతో; మెలుకువతో; [psych.] వైఖరి; చేతన; జ్ఞాత; ** subconscious, adj. వ్యక్తావ్యక్తమైన; [psych.] ఉపచేతన; ఉపజ్ఞాత; ఇగో; ** unconscious, adj. అవ్యక్తమైన; [psych.] సుప్తచేతన; సుప్తజ్ఞాత; అవ్యక్తచేతన; పర; ఇడ్; ** conscious age, ph. బుద్ధి ఎరిగిన వయస్సు; వ్యక్త వయస్సు; ** conscious state, ph. జాగ్రదావస్థ; * consciously, adv. సస్పృహముగా; * consciousness, n. స్పృహ; స్మృతి; స్మారకం; చేతస్సు; చైతన్యం; వ్యక్తచేతన; చిత్తాకాశం; చేతనం; చిత్; పరిజ్ఞానం; ప్రజ్ఞానం; జ్ఞాతం; మనస్సు; సైకీ; లిబిడో; ** primary consciousness, ph. అగ్రిమం; అగ్రిమ చేతస్సు; ** secondary consciousness, ph. అనగ్రిమం; అనగ్రిమ చేతస్సు; ** self consciousness, ph. ఆత్మజ్ఞానం; ** social consciousness, ph. సామాజిక స్పృహ; ** sub-consciousness, n. అంతర్ చేతన; ** un-consciousness, n. అవ్యక్తచేతన; ** stream of consciousness, ph. చైతన్య స్రవంతి; ** Universal consciousness, ph. బ్రహ్మజ్ఞానం; * consecrate, v. t. పవిత్రం చేయు; పవిత్ర పరచు; * consecration, n. అభిషేకం; పవిత్రం చేసే తంతు; * consecutive, adj. నిరత; సతత; క్రమానుగత; పుంఖానుపుంఖంగా; ఒకదాని తర్వాత మరొకటి; ** consecutive numbers, ph. క్రమానుగత సంఖ్యలు; * consensus, n. అభిప్రాయసామ్యం; ఏకాభిప్రాయం; * consent, n. అంగీకారం; మేకోలు; ఈకోలు; * consent, v. i. ఒప్పుకొను; అంగీకరించు; ఎవరైనా ప్రతిపాదించిన దానిని గాని అడిగినదానిని కాని చెయ్యడానికి ఒప్పుకొనడం; అనుమతించు; see also assent, agree, concur, accede and acquiesce; * consequence, n. పర్యవసానం; పరిణామం; ** negative consequence, ph. దుష్‌పరిణామం; రుణపరిణామం; * consequently, adv. తత్ఫలితంగా; * conservation, n. పరిరక్షణ; ** conservation laws, ph. విహిత నియమాలు; నిక్షేప నియమాలు; ** law of conservation of energy, ph. శక్తి నిత్యత్వ నియమం; * conserve, n. నిల్వ పెట్టడానికి వీలుగా చేసిన సరుకు; ఊరగాయలు; అప్పడాలు; వడియాలు వంటి ఎండబెట్టిన సరుకులు; మురబ్బాలు; * conserve, v. t. నిక్షేపించు; * consider, v. i., v.t. పరిగణించు; ఆలోచించు; లెక్కలోనికి తీసికొను; చిత్తగించు; యోచించు; మానసించు; * consideration, n. పరిగణన; యోచన; పర్యాలోచన; * consign, v. i. కేటాయించు; * consignment, n. (1) కేటాయింపు; (2)) రవాణాసరుకు; * consistent, adj. అనుగుణ్యత; అవిరుద్ధ; అవిరోధత; సంగతత్వ; నియతి; నిలకడ; స్థిరత్వ; * consistency, n. స్థిరత్వం; సంగతత్వం; * consistently, adv. నియతంగా; నియతికాలికంగా; నియమాను సారంగా; క్రమం తప్పకుండా; సంగతంగా; * consolation, n. ఊరడింపు; ఓదార్పు; సాకతం; సాంత్వనం; సముదాయింపు; పరామర్శ; ** consolation prize, ph. సాకత బహుమానం; సాంత్వన బహుమానం; ప్రోత్సాహక బహుమానం; * console, n. (కాన్‌సోల్) సాలారం; ** computer console, ph. కలనయంత్ర సాలారం; సంగణక సాలారం; * console, v. t. (కన్‌సోల్) ఓదార్చు; సముదాయించు; ఊరడించు; పరామర్శించు; * consolidate, v. t. క్రోడీకరించు; * consolidated, adj. ఏకం చెయ్యబడ్డ; ఏకీకృత; సంఘటిత; సుసంఘటిత; * consolidation, n. క్రోడీకరించడం; ఒక చోటకి చేర్చడం; ** consolidation loan, ph. రుణార్ణం; * consonants, n. హల్లులు; వ్యంజనములు; ** aspirated consonants, ph. ఒత్తు అక్షరములు; ** double consonants, ph. జడక్షరములు; ** conjunct consonants, ph. జంట అక్షరములు; సంయుక్తాక్షరాలు; ** contact consonants, ph. స్పర్శములు; ** fixed consonants, ph. స్థిరములు; ** hard consonants, ph. పరుషములు; క, చ, ట, త, ప; ** intermediate consonants, ph. అంతస్థములు; ** pure consonants, ph. పొల్లు హల్లు; ** soft consonants, ph. సరళములు; గ, జ, డ, ద, బ; ** unaspirated consonants, ph. ఒత్తులు లేని అక్షరములు; ** voiced consonants, ph. పరుషములు; క, చ, ట, త, ప; ** voiceless consonants, ph. సరళములు; గ, జ, డ, ద, బ; * conspicuous, adj. స్పష్టముగా; కొట్టొచ్చినట్లు; స్పుటంగా; * conspiracy, n. కుట్ర; పన్నాగం; గూడుపుఠాణి; * conspire, v. t. కుట్రపన్ను; * constancy, n. స్థిరత్వం; * constant, adj. స్థిరమయిన; మారని; మార్పులేని; * constant, n. స్థిరాంకం; స్థిరరాసి; స్థిరం; ** gas constant, ph. వాయు స్థిరాంకం; The ideal gas law is: pV = nRT, where n is the number of moles, and R is the universal gas constant. The value of R depends on the units involved but is usually stated with S.I. units as R = 8.314 J/mol·K ** proportionality constant, ph. అనుపాత స్థిరాంకం; ** universal constant, ph. సార్వత్రిక స్థిరాంకం; * constellation, n. రాశి; రాసి; రిక్క; తారావళి; నక్షత్ర సముదాయం; నక్షత్రమండలం; చూసే వాళ్ల సదుపాయం కొరకు ఆకాశంలో ఉన్న నక్షత్రాలని కొన్ని గుంపులుగా విడగొట్టేరు; ఈ గుంపులే రాశులు; ఇటువంటి రాశులు 88 ఉన్నాయి; సూర్యుడు, చంద్రుడు, గ్రహాలు పయనించే నభోపథంలో ఉన్న నక్షత్రాలకి ఒక ప్రత్యేక స్థానం ఉండబట్టి వీటికి పెట్టిన పేర్లు అందరికీ బాగా పరిచయం; అవే మేష, వృషభాది ద్వాదశ రాశులు; ఈ పథంలో ఉన్న 27 నక్షత్ర సమూహాలే అశ్వని, భరణి, మొదలయిన నక్షత్ర రాసులు; see also asterism; * consternation, n. దిగ్‍భ్రాంతి; దిగ్‍భ్రమ; నివ్వెరపాటు; * constipation, n. మలబద్ధకం; (rel.) indigestion; * constituency, n. నియోజకవర్గం; ఎన్నికల సదుపాయానికిగా దేశాన్ని విడగొట్టిన పరిపాలనా భాగం; * constituent, n. అంగం; అంగరూపం; భాగం; * constitution, n. (1) రాజ్యాంగం; సంవిధానం; body of fundamental principles or established precedents according to which a state or other organization is acknowledged to be governed;(2) శరీర తత్వం; నిర్మాణం; కట్టుబాటు; దేహపాకం; ** written constitution, ph. లిఖిత రాజ్యాంగం; * constitutional, n. (1) రాజ్యాంగ బద్ధం; (2) తత్వ బద్ధం; * constitutionalist, n. రాజ్యాంగవాది; * constraint, n. ఆంక్ష; నిబంధన; కట్టుబాటు; నియమం; నిరోధం; సంయమనం; షరతు; ఆసేధం; ** space constraint, ph. స్థానాసేధం; ** time constraint, ph. కాలాసేధం; * construction, n. (1) నిర్మాణం; కట్టడం; (2) ప్రయోగం; ** building construction, ph. భవన నిర్మాణం; గృహనిర్మాణం; ** passive construction, ph. కర్మణి ప్రయోగం; * constructive, adj. నిర్మాణాత్మక; * consult, v. t. సంప్రదించు; సలహా తీసుకొను; * consultant, n. సలహాదారు; మంతవ్యుడు; * consultation, n. సంప్రదింపు; సమాలోచన; * consume, v. i. (1) తిను; భుజించు; ఆరగించు; (2) వాడు; ఖర్చుచేయు; వినియోగించు వినియోగపరచు; (3) దహించు; * consumers, n. భోక్తలు; ఉపయోక్తలు; వినియోగదారులు; వినిమయదారులు; అనుభోక్తలు; * consumerism, n. భోక్తత్వం; * consumption, n. (1) వాడకం; వినియోగం; వినిమయం; (2) క్షయ; బేక్టీరియా వల్ల కలిగే ఊపిరితిత్తులని తినేసే ఒక రోగం; * contact, n. సన్నికర్షం; స్పర్శ; సంసర్గం; ఒరపు; ** contact lens, ph. కంటి కటకం; స్పర్శ కటకం; సన్నికర్ష కటకం; ** electrical contact, ph. విద్యుత్‌ సన్నికర్షం; * contagious, adj. అంటు; సోకుడు; సాంక్రామిక; సంక్రామిక; సంకలిత; ** contagious disease, ph. అంటురోగం; సోకుడు రోగం; సంక్రామిక వ్యాధి; * container, n. పాత్ర; ఘటం; * contaminate, v. t. కలుషిత పరచు; పంకిలపరచు; మురికి చేయు; పాడు చేయు; * contemplation, n. ధ్యానం; దీర్ఘాలోచన; ధీయాలంబం; * contemporary, adj. సమకాలీన; సమకాలిక; * contemporary, n. సమకాలికుడు; సమకాలిక వ్యక్తి; * contempt, n. ధిక్కారం; తృణీకారం; ఏవగింపు; ఏహ్యం; అవజ్ఞ; ** contemptuous silence, ph. తూష్ణీం భావం; * content, adj. సంతృప్తి; * content, n. విషయం; సారం; సరుకు; * contention, n. పరిస్పర్ధ; * contentious, adj. స్పర్ధాత్మక; ** contentious person, ph. స్పర్ధాళువు; పరిస్పర్ధాళువు; * contentment, n. పరితుష్టి; పరితృప్తి; * contest, n. పోటీ; ** beauty contest, ph. అందాల పోటీ; సుందరాంగుల పోటీ; * context, n. సందర్భం; ఘట్టము; తరి; పూర్వాపర సంబంధం; * contextual, adj. ప్రాసంగిక; * contiguous, adj. ఉపస్థిత; పక్కపక్కనే; * continence, n. బ్రహ్మచర్యం; నిగ్రహం; ఆత్మనిగ్రహం; * continent, n. ఖండం; * continual, adj. అనుశృత; అదేపనిగా; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: continual, continuous * ---Use ''continual'' when something happens repeatedly often over a long time. Use ''continuous'' when something continues without stopping.''' |} * * continuation, n. కొనసాగింపు; * continue, v. i. కొనసాగించు; కానిచ్చు; * continuing, adj. అవినాభావ; * continuity, n. అవిరళత; నిరంతరత; అవిచ్ఛిన్నత; * continuous, adj. నిత్య; నిరంతర; నితాంత; అవిచ్ఛిన్న; అనవరత; అనునిత్య; అఖండిత; అవిరళ; అవిరత; అవ్యాహత; అనుశ్రుత; ధారాళమైన; నిరత; అవిరామ; జడి; ** continuous flow, ph. ధారాళమైన ప్రవాహం; అవిచ్ఛిన్న ప్రవాహం; ** continuous fraction, ph. అవిచ్ఛిన్న భిన్నం; ** continuous function, ph. [math.] జడి ప్రమేయం; అవిరామ ప్రమేయం; ** continuous spectrum, ph. అవిచ్ఛిన్న వర్ణమాల; * continuously, adv. నిత్యం; సదా; ఎల్లప్పుడు; నితాంతంగా; నిరంతరాయంగా; అవిచ్ఛిన్నంగా; ఏకటాకీగా, ఏకథాటిగా; నిరాఘాటంగా; * continuum, n. [phy.] సమవాయం; ఒకే స్థలానికి పరిమితం కాకుండా అవిచ్ఛిన్నంగా ఉన్న ప్రదేశం; * contour, n. ఈనెగట్టు; ఆకార రేఖ; రూపురేఖ; ** contour lines, ph. ఈనెగట్టు గీతలు; * contraband, adj. నిషేధించబడ్డ; నిషిద్ధ; * contract, n. గుత్త; ఒడంబడిక; ఒప్పందం; ఏర్పాటు; కరారునామా; ముస్తాజరీ; ** contract labor, ph. గుత్త కూలి; * contract, v. i. సంకోచించు; * contraction, n. సంకోచం; * contractor, n. గుత్తదారుడు; గుత్తేదారు; ముస్తాజరు; కంట్రాక్టరు; ఇంత అని ముందు ఒప్పుకొని పని సాంతం జరిపించే వ్యక్తి; * contradict, v. t. ఖండించు; వ్యతిరేకించు; నిరాకరించు; * contradiction, n. విరుద్ధం; విరుద్ధోక్తి; వ్యాఘాతం; వ్యత్యాస్తం; వ్యతిక్రమం; వ్యాఘాతం; ఏడాకోడం; ఖండన; ** proof by contradiction, ph. ఖండన ఉపపత్తి; ** self contradiction, ph. స్వవచో వ్యాఘాతం; * contraindication, n. [med.] కొన్ని ప్రత్యేక పరిస్థితులలో కలిగే ప్రమాదం; * contraption, n. కందువ; * contrarily, adv. వ్యత్యాస్తంగా; విరుద్ధంగా; వ్యతిక్రమంగా; * contrary, adj. విరుద్ధమయిన; వ్యతిరేకమైన; * contrast, n. వైషమ్యం; భేదం; * contribute, v. t. దోహదం చేయు; * contribution, n. (1) చందా; (2) దోహదం; * contributor, n. (1) దాత; (2) దోహదకారి; * contributory, adj. దోహదప్రాయమైన; * contrivance, n. ఉపాయం; ప్రకల్పితం; * contrite, adj. పశ్చాత్తాపముతో నిండిన; అనుతాపముతో; * contrive, v. t. ప్రకల్పించు; రూపొందించు; * contrived, n. ప్రకల్పితం; రూపొందించబడినది; * control, n. ఆధిపత్యం; అధీనత; అదుపు; నియంత్రణ; ఖాయిదా; ఏలుబడి; నియతి; నియామకం; ** birth control, ph. కుటుంబ నియంత్రణ; * control, v. i. నిగ్రహించుకొను; తమాయించుకొను; * control, v. t. నియంత్రించు; అదుపుచేయు; తమాయించు; చేవలించు; చెప్పుచేతలలో ఉంచుకొను; * controllability, n. దమనీయత; నియంత్రీయత; * controller, n. యంత; నియంత; నియంత్రకి; నిర్వాహకుడు; చేవలి; నిర్వాహకి; నేత; నిరోధకి; దమనకి; అధిపతి; ఈశ్వరుడు; * controversial, adj. వివాదాస్పద మైన; * controversy, n. వివాదం; వాదప్రతివాదం; * contusion, n. బొప్పి; బొప్పికట్టిన దెబ్బ; కదుం; కమిలిన చర్మం; * conundrum, n. పొడుపుకథ; ప్రహేళిక; కుమ్ముసుద్దు; కైపదం; పజిలు; పజిల్; తలబీకనకాయ; బురక్రి పని చెప్పే సమస్య; మెదడుకి మేతవేసే మొండి సమస్య; * convection, n. సంవహనం; స్థితిభ్రంశవ్యాప్తి; పారప్రేషణం; * convene, v. t. సమావేశపరచు; * convener, n. m. సంచాలకుడు; సంధాత; సంధాయకుడు; * convenience, n. సదుపాయం; హంగు; సౌలభ్యం; వీలు; అనువు; అనుకూలం; వసతి; సానుకూలం; సుకరం: * convenient, adj. అనుకూలమైన; అనువయిన; హంగులతో కూడిన; వీలయిన; సుకరమైన; * convention, n. (1) సభ; సమావేశం; (2) ఆచారం; లోకసమ్మతి; లోకమర్యాద; * conventional, adj. ఆనువాయి; * conventions, n. ఆచారములు; ఆనవాయితీలు; మరియాదలు; లోకమర్యాదలు; * converge, v. i. కూడు; గుమిగూడు; చేరు; కలియు; అభిసరించు; * convergence, n. కూడిక; చేరిక; కలయిక; సంగమం; పరిచ్ఛిన్నం; అభిసరణం; కేంద్రాభిసరణం; * convergent, adj. అభిసార; ఆసన్నమాన; అభిసరణ; * conversant, adj. తెలిసిన; నైపుణ్యం ఉన్న; * conversation, n. సంభాషణ; సల్లాపం; గోష్ఠి; మాటలు; సంకథ; ** friendly conversation, ph. బాతాకానీ; పిచ్చాపాటీ; ఇష్టాగోష్ఠి; సరస సల్లాపం; * converse, adj. (కాన్‌వర్స్) విపర్య; * converse, v. i. (కన్‌వర్స్) మాట్లాడు; సంభాషించు; * converse, n. (కాన్‌వర్స్) విపర్యం; వ్యత్యాస్తం; * conversely, adv. వ్యత్యాస్తంగా; విపర్యంగా; * conversion, n. (1) మార్పు; పరివర్తన; సంయోజకం; (2) మార్పిడి; (3) మతం మార్పిడి; * convert, n. (కాన్‌వర్ట్) మారిన మనిషి; మతం మారిన వ్యక్తి; * convert, v. t. (కన్‌వర్ట్) మార్చు; పరివర్తించు; * converter, n. మార్పరి; పరివర్తరి; సంయోజకి; * convex, adj. కుంభాకారమైన; ఉబ్బెత్తు; ఉన్నతోదర; ** convex lens, ph. కుంభాకార కటకం; కుంభ కటకం; ** convex mirror, ph. ఉన్నతోదర దర్పణం; కుంభాకార దర్పణం; ** convex polygon, ph. ఉన్నతోదర బహుభుజి; కుంభ బహుభుజి; ** convex region, ph. ఉన్నతోదర ప్రదేశం; కుంభాకార ప్రదేశం; * convexity, adj. కుంభాకారత్వం; ఉబ్బెత్తుతనం; ఉన్నతోదరత్వం; * conveyance, n. యానం; ప్రయాణం చెయ్యడానికి అనుకూలమైన బండి; * convict, n. (కాన్విక్ట్) దోషి; అపరాధి; శిక్షితుడు; నిర్వాది; * convict, v. t. (కన్విక్ట్) దోషి అని నిర్ధారణ చేయు; ** convicted criminal, ph. శిక్షింపబడిన నేరస్థుడు; * conviction, n. నమ్మిక; నిర్వాదం; అధ్యవసానం; అధ్యవసాయం; * convocation, n. పట్టప్రదానోత్సవం; * convulsion, n.ఈడ్పు; కంపము; వంపులు తిరగడం; * cook, n. వంటరి; వంటమనిషి; వల్లవ; m. వంటవాడు; శూదుడు; f. వంటలక్క; వంటకత్తె; అడబాల; పాచకురాలు; * cook, v. t. వండు; పచనముచేయు; ఉడికించు; * cooked, adj. వండిన; పచనమైన; ఉడికించిన; పక్వ; ** cooked in ghee, ph. ఘృతపక్వ; ** cooked rice, ph. అన్నం; ఉడికించిన బియ్యం; * cooker, n. (1) వంటపాత్ర; (2) వంటపొయ్యి; * cooking, adj. వంట; వంటకి సంబంధించిన; ** cooking gas, ph. వంటవాయువు; ** cooking ladle, ph. వంటగరిటె; తెడ్డు; కరండి; ** cooking oil, ph. వంటనూనె; మంచినూనె; * cooking, v. t. వండడం; వండటం; * cool, adj. (1) చల్లని; (2) నిదానమైన; * cool, v. i. చల్లారు; చల్లబడు; * cool, v. t. చల్లార్చు; చల్లబరచు; చల్లారబెట్టు; * co-operate, v. t. సహకరించు; * co-operation, n. సహకారం; కూడుదల; ** non co-operation, ph. సహాయ నిరాకరణం; * co-operative, adj. సహకార; ** co-operative society, ph. సహకార సంఘం; * co-ordinate, n. [math.] అక్షం; కోభుజం; నిరూపకం; ** coordinate system, ph. అక్ష వ్యవస్థ; నిరూపక వ్యవస్థ; * co-ordinate, v. t. సానుకూలపరచు; సంధాన పరచు; అనుసంధించు; * co-ordinator, n. సంధాత; అనుసంధాత; * co-ownership, n. ఉమ్మడి హక్కు; * cop, n. పోలీసు; * coplanar, adj. ఏకతల; ఒకే సమతలంలో ఉన్న; * Copper, n. రాగి; తామ్రం; ఉదుంబలం; ఒక రసాయన మూలకం; (అణు సంఖ్య 29, సంక్షిప్త నామం, Cu); ** Copper foil, ph. రాగి రేకు; రాగి తగడు; ** Copper oxide, ph. తామ్ర భస్మం; చిలుం; ** Copper sulfate, ph. మయిలుతుత్తం; మైలతుత్తం; ఇంగిలీకం; మయూరకం; కాసీసం; చికీగ్రీవం; తామ్ర గంధకితం; CuSO<sub>4</sub>; * copra, n. కొబ్బరి; కొబ్బరి కురిడీ; కొబ్బరికాయలోని తెల్లటి చెక్క; * coprophagic, adj. మలభోజిక; మలభుక్కు; పీతిరి; పీతి; ** coprophagic dog, ph. పీతి కుక్క; అశుద్ధం తినే కుక్క; * copulation, n. మైథునం; రతిక్రీడ; * copy, n. (1) నకలు; ప్రతికృతి; ప్రతిలేఖ;(2) ప్రతి; ** another copy, ph. ప్రత్యంతరం; వేరొక ప్రతి; ** fair copy, ph. సాపు ప్రతి; సాపు నకలు; ** hard copy, ph. పటు ప్రతి; కఠిన నకలు; ** rough copy, ph. చిత్తు ప్రతి; చిత్తు నకలు; ** soft copy, ph. మృదు ప్రతి; కోమల నకలు; * copy, v. i. నకలు తీయు; చూసి రాయు; అచ్చుదించు; * copying, n. నకలు తీయడం; ప్రతిలేఖనం; * copyright, n. ప్రచురణ హక్కు; గ్రంథప్రచురణ హక్కు; గ్రంథస్వామ్యం; సర్వాధికారం; * coquetry, n. టెక్కు; బోగం టక్కులు; వగలమారితనం; లిటీలిట విభ్రమం; * coquette, n. వయ్యారి; వయ్యారిభామ; * coral, n. పగడం; ప్రవాళం; విద్రుమం; సముద్రంలో నివసించే ఒక రకం జీవియొక్క శరీర అవశేషాలు; the stony skeletons of corals or marine anthozoa; ** red coral, ph. ఎర్ర పగడం; నవ రత్నాలలో నొకటి; ** coral atoll, ph. పగడపు దీవి; ** coral island, ph. పగడపు దీవి; ** coral polyp, ph. పగడపు జీవి; ** coral reef, ph. పగడపు దిబ్బ; ** coral rock, ph. పగడపు శిల; * cord, n. (1) తాడు; పాశం; సూత్రం; పగ్గం; దారం కంటె ముతకగా ఉండేది, మోకు కంటె సన్నంగా ఉండేది; (2) తీగ; తంత్రి; (3) 128 ఘనపుటడుగుల పరిమాణం గల వంటచెరకు; ** telephone cord, ph. టెలిఫోను తాడు; ** umbilical cord, ph. బొడ్డుతాడు; ** spinal cord, ph. వెన్నుపాము; ** vocal cord, ph. నాదతంత్రి; స్వరతంతువు; * cordial, adj. సౌమనస్య; * cordiality, n. సౌమనస్యత; * core, n. మూలాంశం; * corer, n. కోరాము; * coriander seed, n. ధనియాలు; * coriander leaf, n. కొత్తిమీర; * cork, n. (1) బెరడు; బెండు; త్వచము; (2) బెండుబిరడా; బెండుతో చేసిన బిరడా; ** pith cork, ph. జీలుగు బెండు; * corm, n. [bot.] దుంప; కంద, చేమ వంటి దుంప; * cormels, n. pl. [bot.] పిల్లదుంపలు; కంద, చేమ వంటి దుంపలు; దుంప పిలకలు; * cormorant, n. నీటికాకి; * corn, n. (1) మొక్కజొన్న; (2) ఆనికాయ; కదర; అరికాలిలో వేసే ఒకరకమయిన పుండు; ** ear of corn, ph. మొక్కజొన్న కంకి; మొక్కజొన్న పొత్తు; ** pop corn, ph. మొక్కజొన్న పేలాలు; పేలాల మొక్కజొన్న; ** corn on the cob, ph. మొక్కజొన్న పొత్తు; జొన్న పొత్తు; పొత్తు; ** corn field, ph. మొక్కజొన్న చేను; జొన్న చేను; ** corn flakes, ph. మొక్కజొన్న రేకులు; జొన్న రేకులు; ** corn meal, ph. మొక్కజొన్న పిండి; జొన్న పిండి; ** corn oil, ph. మొక్కజొన్న నూనె; జొన్న నూనె; * cornea, n. కంటిపాప మీద ఉండే పారదర్శకమైన పొర; see also eye ball; * cormorant, n. నీటికాకి; * corner, n. మూల; కోణం; చెరగు; * corolla, n. [bot.] ఆకర్షక పత్రావళి; * corollary, n. [math.] ఉపసిద్ధాంతం; అర్ధాపత్తి; ఫలితం; * corona, n. కిరీటిక; కాంతికిరీటం; కాంతివలయం; ఉపసూర్యకం; * coronary, adj. [med.] (1) గుండెకు సంబంధించిన; (2) సీసక; మకుట; కిరీట; కిరీటపు ఆకారంలో ఉన్న; ** coronary artery, ph. కిరీట ధమని; హృదయ ధమని; సీసక ధమని; మకుట ధమని; * coronation, n. పట్టాభిషేకం; * coroner, n. మరణ విచారణాధికారి; రాజవైద్యుడు; మకుట వైద్యుడు; * corporal, adj. శారీరక; శారీరకమైన; శరీర సంబంధమైన; ** corporal punishment, ph. బెత్తంతో కొట్టడం, శొంటిపిక్క పెట్టడం వంటి శారీరకమైన శిక్ష; * corporate, adj. సభ్యులతో కూడిన; ప్రాతినిధ్య; * corporation, n. ప్రతినిధి వర్గం; మండలి; సంస్థ; వాటాదారులు ఉన్న వ్యాపార సంస్థ; ** municipal corporation, ph. పురపాలక సంఘం; * corporeal, adj. పాంచభౌతికమైన; శారీరక; పార్ధివ; * corps, n. (కోర్) దండు; సైన్యం; పటాలం; ** volunteer corps, ph. ఉమేదువారీ పటాలం; * corpse, n. (కార్‌ప్స్) శవం; మానవ కళేబరం; పీనుగు; బొంద; కుణపం; (rel.) carcass; carrion; * corpuscle, n. రక్తకణం; The key difference between cell and corpuscles is that cell is the basic unit of life while corpuscles are the cells that are free-floating in the blood (erythrocytes and leukocytes); ** red corpuscle, ph. ఎర్ర కణం; erythrocyte; ** white corpuscle, ph. తెల్ల కణం; * correct, adj. సరి అయిన; ఉచితమయిన; * correct, v. t. తప్పులు దిద్దు; సవరించు; సరిదిద్దు; * correction, n. సవరణ; సంశోధనం; దిద్దుబాటు; * corrected, adj.సంశోధిత; దిద్దిన; * correlate, v. t. సహసంబంధించు; సహసమన్వయించు; * correlation, n. సహసంబంధం; సహసమన్వయం; * correspondence, n. (1) అనురూపత; (2) ఉత్తరప్రత్యుత్త రాలు; * corresponding, adj. అనురూప; * corridor, n. నడవ; వసారా; వరండా; * corrigendum, n. తప్పొప్పుల పట్టిక; అచ్చయిపోయిన పుస్తకంలో దొర్లిన తప్పులని సవరించిన పట్టిక; * corolla, n. [bot.] ఆకర్షక పత్రావళి; the petals of a flower, typically forming a whorl within the sepals and enclosing the reproductive organs; * corrugated, adj. ముడతలు పెట్టబడ్డ; ముడతలు పడ్డ; * corrosive sublimate, n. రసకర్పూరం; భాండవకర్పూరం; Mercuric chloride; HgCl<sub>2</sub>; * corruption, n. (1) వికృతి; (2) లంచగొండితనం; * cortex, n. పట్ట; బెరడు; వల్కలం; దేహాంగాలని సంరక్షించే పొర; ** adrenal cortex, ph. [med.] వృకోపర వల్కలం; ** lower cortex, ph. [med.] అధో వల్కలం; * cortical, adj. [med.] వల్కిక; * corundum, n. కురువిందం; కురింజిరాయి; * Corvus, n. హస్త; ఈ రాసిలో ఉన్న 5 ప్రకాశవంతమైన నక్షత్రాల సమూహమే హస్తా నక్షత్రం; * coryza, n. [med.] పడిశం; జలుబు; * cosmetic, adj. (1) సౌగంధిక; (2) పై మెరుగుకి సంబంధించిన; * cosmetician, n. సౌగంధికుడు; * cosmetics, n. సుగంధ ద్రవ్యాలు; సౌగంధికాలు; మైపూతలు; అంగరాగాలు; సురభిళ విలేపనాలు; అలంకరణ సామగ్రి; * cosmic, adj. రోదసీ; రోదసికి సంబంధించిన; విశ్వ; కాస్మిక్‍; ** cosmic dust, ph. విశ్వ పరాగం; విశ్వధూళి; కాస్మిక్ పరాగం; విశ్వ దూసరం ** cosmic rays, ph. విశ్వకిరణాలు; కాస్మిక్ కిరణాలు; * cosmogony, n. విశ్వోత్పత్తి; విశ్వసృష్టి శాస్త్రం; విశ్వనిర్మాణ శాస్త్రం; ఈ విశ్వం యొక్క సృష్టి ఎలా జరిగిందో అధ్యయనం చేసే శాస్త్రం; * cosmology, n. విశ్వశాస్త్రం; విశ్వోద్భవ శాస్త్రం; రోదసీ శాస్త్రం; విశ్వాంతరాళాన్ని అధ్యయనం చేసే శాస్త్రం; * cosmonaut, n. వ్యోమగామి; జ్యోతిర్గామి; * cosmopolitan, adj. సార్వజనిక; * cosmos, n. విశ్వం; రోదసి; deep space; * cost, n. ఖరీదు; ఖర్చు; ధర; మూల్యం; దారణ; ఒక వస్తువుని కొనడానికి అయే డబ్బు; * cost of labor, ph. చేతకూలి; మజూరీ; * costume, n. వేషం; ఒక కాలానికి కాని, వ్యాపారానికి కాని సంబంధించిన దుస్తులు; * costs, n. ఖర్చులు; తగులుబడి; తగులుబాటు; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: cost, price, value * ---Use ''cost'' to talk about how much you have to pay for something. Use ''price'' only to talk about the amount of money you have to pay to buy something. Use ''charge'' while talking about the amount of money someone makes you pay. Use ''value'' to talk about how much something is worth. Use ''expense'' while talking about large sums of money.''' |} * * cot, n. మంచం; పర్యంకం; ** camp cot, ph. మకాం మంచం; ** folding cot, ph. మడత మంచం; * coterie, n. జట్టు; ముఠా; మూక; బృందం; ఒకే విధంగా ఆలోచించే సన్నిహిత బృందం; * cottage, n. కుటీరం; పాక; పర్ణశాల; * cottage industry, n. కుటీర పరిశ్రమ; గృహ పరిశ్రమ; * cotter pin, ph. తమిరె; * cotton, adj. ప్రత్తి; దూది; తూలిక; ** cotton candy, ph. పీచుమిఠాయి; ** cotton fiber, ph. నూలుపోగు; ** cotton swab, ph. తూలినాళిక; చిన్నపుల్ల చివర దూదిని తగిలించగా వచ్చిన సాధకం; చెవులను శుభ్రపరచుకొనుటకు ఉపయోగించబడేది; * cotton, n. ప్రత్తి; దూది; తూలిక; ** ginned cotton, ph. దూది; పిక్క తీసిన ప్రత్తి; పిక్క తీసి ఏకిన ప్రత్తి; ** raw cotton, ph. ముడి ప్రత్తి; * cotyledon, n. నూగాకు; విత్తు మొలకెత్తేటప్పుడు మొదట వచ్చే ఆకు; (ant.) కోటాకు; * couch, n. శయ్య; పడక; పల్యంకం; (rel.) Sofa; ** couch potato, ph. [idiom.] శయ్యాళువు; * cougar, n. బూదిపిల్లి; కొండ సింహం; అమెరికా కొండలలో తిరుగాడే, బూడిద రంగు చర్మం గల ఒక రకం చిన్న పులి; mountain lion; puma; [bio.] ''Puma concolor;'' Cougar is closer to a domestic cat than to a ion or tiger; * cough, n. దగ్గు; కాసం; కాస; ** dry cough, ph. పొడి దగ్గు; శుష్క కాస; ** phlegmatic cough, ph. తడి దగ్గు; కఫ కాస; * cough drop, ph. దగ్గు బిళ్ల; కాస బిళ్ల; * council, n. సభ; సంఘం; సమితి; పరిషత్తు; మంత్రాంగ సభ; ** privy council, ph. మంత్రి పరిషత్తు; అత్యున్నత న్యాయసభ; ** village council, ph. పంచాయతీ; * counsel, n. (1) వకీలు; వకీళ్ల బృందం; (2) సలహా; * counselor, n. (1) సలహాదారుడు; (2) వకీలు; * count, n. లెక్క; లెక్కింపు; పరిగణన; * count, v. i. లెక్కించు; లెక్కపెట్టు; పరిగణించు; * countable, adj. గణనీయం; గణీయ; సంఖ్యేయ; గణ్య; ** countable infinity, ph. గణనీయ అనంతం; సంఖ్యేయ అనంతం; A set is countably infinite if its elements can be put in one-to-one correspondence with the set of natural numbers. In other words, one can count off all elements in the set in such a way that, even though the counting will take forever, you will get to any particular element in a finite amount of time; * countenance, n. వదనం; ముఖం; ఆననం; * counter, n. (1) లెక్కిణి; లెక్కపెట్టే పరికరం; (2) మెత్తపలక; సొమ్ము లెక్కపెట్టుకుందికి వాడే బల్ల; (3) పని చేసుకుందికి వీలుగా, చదునుగా ఉన్న తీనె; (4) వ్యాపార స్థలాలలో డబ్బు చెల్లించే కిటికీ; * counter, adj. pref. ప్రతి; ప్రతికూల; ఎదురు; ** counter-argument, ph. ప్రతివాదన; ** counterclockwise, ph. ప్రతిఘడి; వామావర్త; అప్రదక్షిణ; ** counter-example, ph. ప్రత్యుదాహరణ; ** counterproductive, ph. ప్రతికూల ఫలసిద్ధి; ** countersuit, ph. అడ్డుదావా; * counterfeit, adj. నకిలీ; దొంగ నకలు; మోసపుచ్చడానికి తయరు చేసిన నకలు; * counterpart, n. (1) ఉల్టాభాగం; (2) ప్రత్యర్థి; (3) సహస్థానీయుడు; * countless, adj. అసంఖ్యాకములయిన; * country, adj. దేశీ; నాటు; పల్లెటూరి; ** country bumpkin, ph. బైతు; పల్లెటూరి గబ్బిలాయి; ** country fig, ph. అత్తి; ** country made goods, ph. నాటు సరుకు; దేశవాళీ వస్తుసముదాయం; ** senna, ph. తంగేడు మొక్క; * country, n. దేశం; పల్లెటూరు; వర్షం; సీమ; ** developing country, ph. వర్ధమాన దేశం; ‘వెనుకబడ్డ’ అనడానికి బదులు ‘వర్ధమాన’ అంటే బాగుంటుంది; ** foreign country, ph. విదేశం; పరదేశం; సీమ; * countryside, n. పల్లెపట్టు; గ్రామీణ ప్రాంతం; జనపదం; * coupe, n. (కూపె) కూపం; చిన్న గది, వాహనాలలో ఇద్దరు ప్రయాణీకుకి సరిపడే చిన్న గది; (rel.) bogie and compartment; * couple, n. (1) జంట; జోడీ; జత; యుగళం; యుగ్మము; ద్వయం; ద్వయి; దంట; (2) ఆలుమగలు; మిథునం; దంపతి; దంపతులు; (note) couple అనేది ఇంగ్లీషులో ఏక వచనమే అయినా తెలుగులో దానికి అనువాదమయిన దంపతులు అనే మాట బహువచనం అన్నది గమనార్హం. * couple, v. t. జోడించు; జతచేయు; జంటపరచు; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: couple, pair * ---Use ''couple'' to talk about any two things of the same kind: There are a couple of cars. Use ''pair'' to talk about something that has two main parts that are joined together: a pair of pants; a pair of scissors. Pair is also used to talk about things that are used together: a pair of shoes.''' |} * * couplet, n. (1) ద్విపద; రెండు పాదాలు ఉన్న పద్యం; (2) ద్వికం; * coupling, n. జోడించేది; జంటపరచేది; జంటకి; ద్వికి; * courage, n. ధైర్యం; సాహసం; నిర్భయం; నిబ్బరం; చేవ; కలేజా; దిలాసా; * courier, n. m. జాంఘికుడు; వార్తాహరుడు; వార్తావాహకం; * course, n. (1) గతి; కదలికకి అనుకూలమైన బాట; (2) పాఠావళి; విషయం; మందలం; విద్య నేర్చుకోడానికి కావలసిన పాఠ్యాంశాల సంపుటి; (3) భోజనపు వడ్డనలో ఒక భాగం; * course, v. i. ప్రవహించు; ప్రయాణం చేయు; * court, n. (1) కచేరీ; దర్బారు; దివాణం; మొగసాల; (2) న్యాయస్థానం; ధర్మాసనం; ధర్మదర్భారు; కోర్టు; (3) ఆటస్థలం; ** appeals court, ph. ఉత్తర దర్బారు; అప్పీలు కోర్టు; ** high court, ph. ఉన్నత న్యాయస్థానం; ** king's court, ph. రాజ్యసభ; రాజ్యాంగనం; * courtesy, n. (1) మర్యాద; (2) సౌజన్యం; * courtiers, n. సభాసదులు; * courtesan, n. m. అజ్జుకుఁడు; f. అజ్జుక; * courtship, n. ఉపసర్పణం; * courtyard, n. నాలుగిళ్ల వాకిలి; ముంగిలి; చావడి; ప్రాంగణం; మండువా; చతుశ్శాలిక; అంకణం; అంగణం; హజారం; * cousin, n. జ్ఞాతి; దాయ; సజన్ముడు; మాతృష్యస్రీ; పితృష్యస్రీ; ** cross cousins, ph. ** matrilateral cross cousins, ph. తల్లి అన్నదమ్ముల పిల్లలు; తెలుగు దేశంలో వరసకి మేనబావలు, మేనవదినలు, మేనమరదళ్ళు అవతారు; ** patrilateral cross cousins, ph. తండ్రి అప్పచెల్లెళ్ళ పిల్లలు; ** parallel cousin ** matrilateral parallel cousins, ph. తల్లి అప్పచెల్లెళ్ళ పిల్లలు; తెలుగు దేశంలో వరసకి అన్నదమ్ములు, అప్పచెల్లెళ్ళు అవతారు; ** patrilateral parallel cousins, ph. తండ్రి అన్నదమ్ముల పిల్లలు; తెలుగు దేశంలో వరసకి అన్నదమ్ములు, అప్పచెల్లెళ్ళు అవతారు; ** paternal cousin, ph. దాయ; * covalent, adj. సహసంయోజక; ** covalent bond, ph. సహసంయోజక బంధం; * cover, n. (1) మూత; కప్పు; ఉపదేహం; (2) మూకుడు (మూయు + కుడుక); (3) కవరు; * covered, adj. కప్పబడ్డ; పిహిత; అవగుంఠిత; * covering, n. ఆచ్ఛాదనం; ఆస్తరణం; తొడుగు; గుంఠనం; ** gold covering, ph. జల పోసనము; ** table covering, ph. మేజా పోసనము; ** wall covering, ph. కుడ్య పోసనము; ** well covering, ph. వాపీ పోసనము; బావితొడుగు; బావిమూఁత; వీనాహువు; * covering, v. t. కప్పడం; * covert, adj. రహస్య; ప్రచ్ఛన్న; * covert war, ph. ప్రచ్ఛన్న యుద్ధం; * cow, n. ఆవు; గోవు; గిడ్డి; ధేనువు; మొదవు; అనడుహి; ** black cow, ph. కర్రావు; ** brown cow, ph. పుల్లావు; ** white cow, ph. వెలిమొదవు; ** cow dung, ph. ఆవుపేడ; * cowhitch, n. దూలగొండి; దురదగొండి; * cow-pen, n. పశువుల సాల; గోష్ఠము; * cowage, n. దూలగొండి; దురదగొండి; * coward, n. పిరికి పంద; పారుబోతు; భీరువు; భీరుడు; m. పిరికివాడు; f. పిరికిది; * cowardice, n. పిరికితనం; * cow-pox, n. గోస్తనవ్యాధి; గోసూచికం; * cowrie, n. గవ్వ; కపర్ది; * cows, n. pl. ఆవులు; ఆలు; గోవులు; ధేనువులు; * coxalgia, n. తుంటి కీలులో నొప్పి; * coyote, n. (ఖయోటీ లేదా ఖయోడీ) గుంటతోడేలు; ఉత్తర అమెరికాలో తిరిగే చిన్న తోడేలు వంటి జంతువు; * crab, n. పీత; ఎండ్రకాయ; కులీరం; కర్కటం; కర్కాటకం; ** hermit crab, ph. ముని పీత; * crack, n. (1) పగులు; బీట; నెరద; నెరియ; సరియ; ఓడు; (2) పిచ్చి మనిషి; * crack, v. i. పగులు; చిట్లు; బీట వేయు; నెరద; ఓడు; ** crackling sound, ph. చిటపట; చిటచిట చప్పుడు; * cradle, n. తొట్టి; డోల; ఊయల; ఉయ్యాల; లాలి; జంపాల; పిల్లలని పడుకోబెట్టే ఊయల; * craft, n. చేతిపని; నైపుణ్యంతో చేసే పని; వృత్తి; * craftsman, n. చేతిపనిలో నైపుణ్యం గల వ్యక్తి; * craftsmanship, n. పనితనం; * cramps, n. pl. కండరములు బిగుసుకొని కొంకర్లు పోవడం; * crane, n. (1) కొంగ; బకం; కొక్కెర; కొక్కిరాయి; (rel.) heron; stork; (2) బరువులనెత్తు యంత్రం; * crank, n. (1) ముసలకం యొక్క ముందు, వెనక కదలికని చక్రాలని గిర్రున తిప్పడానికి వీలు చేసే పరికరం; (2) తిక్కశంకరయ్య; * cranky, adj. సులభంగా చిరాకు పడే స్థితి; * cranium, n. కపాలం; పుర్రె; * crap, n. చెత్త; వ్యర్థం; బాగులేని పనితనం; ** that movie is a crap, ph. ఆ సినిమా చెత్తగా ఉంది; * crash, n. టోత్కారం; కూలుడు; * crate, n, పెట్టె; కట్టె పెట్టె; సరకుల రవాణా కొరకు కర్రతో కాని, అట్టతో కాని, ప్లేస్టిక్‍తో కాని చేసిన పెట్టె; * crater, n. జంగిడి; ఉల్కాపాతం వల్ల ఒక గ్రహం మీద ఏర్పడిన గొయ్యి; a shallow hole formed on the surface of a planet due to the impact of a meteorite; * crawl, v.i. (1) ప్రాకు; పాకాడు; దోగాడు; జరుగు; (2) పాకురు; నేలకి మోకాళ్ళని, చేతులని ఆనించి నాలుగు కాళ్ళ మీద నడిచినట్లు ముందుకు కదలడం; (3) అతి నెమ్మదిగా కదులు; * crayons, n. pl. మైనపు బలపాలు; బొమ్మలకి రంగులు వెయ్యడానికి వాడే సుద్ధ బలపాలు; * craze, n. వేలంవెర్రి; కొత్త వస్తువుల మీద అలవాట్లమీద విపరీతమైన మోజు; * crazy, n. వెర్రి అభిమానం; * craziness, n. ఉన్మత్తత; పిచ్చి; వెర్రి; * creak, v. i. కిర్రుమను; కిర్రుమని చప్పుడు చేయు; * cream, n. (1) మీగడ; మస్తు; కోవా; (2) బాగా చిక్కబరచబడ్డ పాలు; (3) నూక; రవ్వ; (4) సారం; సారాంశం; * cream, v. t. చితక్కొట్టు; బాధు; * cream of wheat, ph. గోధుమ నూక; గోధుమ రవ్వ; * crease, n. (1) మడత; బట్టలో మడత; (2) ముడత; చర్మంలో మడత; * creation, n. సృష్టి; సృజనం; నిర్మాణం; ఏర్పాటు; అభిసర్గం; ** creation theory of life, ph. జీవసృష్టి వాదం; * creative, adj. సృజనాత్మక; * creativity, n. సృజనాత్మకత; స్రష్టత్వం; సర్జనశక్తి; కల్పనాశక్తి; * creator, n. సృష్టికర్త; స్రష్ట; నిర్మాత; సృష్టికారకుడు; కల్పనకర్త; * creature, n. జన్మి; ప్రాణి; జీవి; * credence, n. నమ్మిక; విశ్వాసం; * credible, adj, నమ్మదగ్గ; విశ్వసనీయ; * credibility, n. విశ్వసనీయత; అర్థగౌరవం; * credit, n. (1) పరపతి; ప్రతిష్ఠ; (2) అరువు; అప్పు; ఉత్తమర్ణం;(3) జమ; (4) నమ్మకం; ** credit transaction, ph. అరువు బేరం; * credit, v. t. జమకట్టు; * creditor, n. అప్పిచ్చువాడు; అప్పులవాడు; రుణదాత; జమాజవాను; ఉత్తమర్ణుడు; (ety.) ఉత్తమర్ణ = ఉత్తమ+ఋణ(గుణసంధి); ** credits and debits, ph. జమాఖర్చులు; * creditworthy, adj. పరపతి; * creditworthiness, n. నమ్మదగిన; పరపతి ఉన్న; * creed, n. నమ్మకాలు; నమ్మకం; * creep, v. i. డేకురు; నేలకి కడుపుని కాని, ముడ్డిని కాని ఆనించి ముందుకు జారడం; * creeper, n. లత; పాదు; తీగ; అలము; వల్లి; * cremation, n. దహనం; దహన సంస్కారం; ** cremation grounds, ph. శ్మశానం; శ్మశాన వాటిక; దహనవాటిక; పురాంతక భూములు; రుద్ర భూములు; * crepe, n. (1) పల్చటి అట్టు; [[ఫ్రాన్స్]] దేశపు అట్టు; కాగితం దోసె; (2) ఒక రకమైన పల్చటి గుడ్డ; * crescendo, n. పరాకాష్ఠ; ఉత్కర్ష; * crescent moon, ph. నెలవంక; చంద్రవంక; చంద్రరేఖ; * crest, n. శిఖ; తలాటం; ఉత్తంసం; ** crest and trough, ph. శిఖ, గర్త; * crestfallen, adj. విషాధపూరిత; ఉత్సాహరహిత; * crew, n. సిబ్బంది; సరంగులు; కర్మచారులు; * crib, n. పసిపిల్లలు పడుక్కోడానికి కటకటాలు ఉన్న తొట్టి మంచం; * cricket, n. (1) కీచురాయి; చీరండ; ఇలకోడి; శలభం; కుమ్మరిపురుగు; (2) క్రికెట్ అనే ఒక ఆట; * crime, n. అపరాధం; బృహన్నేరం; నేరం; కంటకం; ఏనస్సు; సమాజంపై చేసిన అపరాధం; offence against society; * criminal, n. నేరస్థుడు; * criminal, adj. అపరాధ; హింశోధ్భవ; క్రిమినలు; ** criminal code, ph. దండవిధి; దండన వ్యవహార సంహితం; శిక్షా స్మృతి; ** criminal procedure code, ph. దండవిధి; దండన వ్యవహార సంహితం; శిక్షా స్మృతి; * criminology, n. నేరవిచారణ శాస్త్రం; * crimson, n. రక్తిమ; అరుణిమ; అరుణ వర్ణం; ఎరుపు; ఎరట్రి రక్తపు రంగు; కెంపు రంగు; * cripple, n. అవిటి వ్యక్తి; * crippled, adj. అవిటి; * crisp, adj. (1) కరకరలాడే; సరికొత్త; (2) బిగువైన; * crisp style, ph. బిగువైన శైలి; చురుకైన శైలి; * crisis, n. విషమ పరిస్థితి; చిక్కు; సంక్షోభం; సంకటకాలం; * criterion, n. ప్రమాణం; కొలబద్ధ; గీటురాయి; * critic, n. (క్రిటిక్) విమర్శకుడు; విమర్శకురాలు; బెన్‌జాన్సన్.. ‘విమర్శకుడు దోషాల్ని చెప్పడమే కాకుండా, దోష రహితంగా ఎలా ఉండాలో’ చెప్పాలన్నారు. * critical, adj. కీలక; * critical, n. కీలకం; * criticism, n. (1) విమర్శ; (2) ఆక్షేపణ; హడ్సన్ విమర్శ విధులను వివరిస్తూ...'Criticism may be regarded as having two different functions that of interpretation and that of Judgement' అని అన్నారు. ** literary criticism, ph. సాహిత్య విమర్శ; ఒక గ్రంథంలోని లోపాలోపాలను, ఔచిత్య, అనౌచిత్యాలను, భావ గంభీరతను అలంకార రచనా పాటవాన్ని, ధ్వని విశేషాల్ని, శయ్యా సౌభాగ్యాన్ని, వస్తు నిర్మాణ సౌష్టవాన్ని, పాత్ర పోషణ, రస పోషణ, సన్నివేశ కల్పనలను, ఆ గ్రంథానికి సంబంధించిన సర్వ విషయాలను కూలంకషంగా చర్చించి సాహిత్యంలో ఆ గ్రంథానికి ఉన్న స్థానాన్ని నిర్ణయించడాన్ని సాహిత్య విమర్శగా పేర్కొనవచ్చు; * criticize, v. t. (1) విమర్శించు; (2) ఆక్షేపించు; * critique, n. (క్రిటీక్) విమర్శ; వివేచన; 'మృశ్’ అనే ధాతువుకు ‘వి’ అనే ఉపసర్గ చేరి ‘విమర్శ’ అనే పదం ఏర్పడింది. విమర్శ అనే పదానికి పరిశీలించడం, పరీక్షించడం, పరామర్శించడం, ఆలోచించడం, చర్చించడం అనే అర్థాలున్నాయి. ఒకరు చేసిన పనిలో బాగోగులను ఇంకొకరు వివేచించి తెలపడాన్ని ‘విమర్శ’ అంటారు; * critter, n. జంతువు; పురుగు; పురుగు, పుట్ర; * Cro Magnon, n. (క్రో మేన్యన్) ఐరోపా‌లో నియాన్‌డ్రథాల్ తర్వాత ప్రభవించిన ఒక జాతి మానవుల వంటి తెగ; ఈ జాతి ఇప్పుడు నశించిపోయింది; ** croaking of frogs, ph. కప్ప అరుపు; బెకబెక మను; టర్టరాయణం; * crocodile, n. మొసలి; మకరం; నక్రం; కుంభీరం; ** crocodile tears, ph. మొసలి కన్నీరు; మకరాశ్రువులు; [idiom.] కడుపులో దుఃఖం లేకపోయినా కళ్ళ వెంబడి వచ్చే నీళ్ళు; * crook, n. కుటిలుడు; * crooked, adj. కుటిల; వంకర టింకర; అడ్డదిడ్డం; అష్టావక్ర; * crooked, n. (క్రుకెడ్) అష్టావక్రం; * crop, n. (1) పంట; ఫలసాయం; సస్యం; (2) కత్తిరించి తీర్చి దిద్దడం; ** cash crop, ph. వర్తకపు పంట; ** first crop, ph. సారువా పంట; ** second crop, ph. దాళవా పంట; ** summer crop, ph. పునాస పంట; ** third crop, ph. పునాస పంట; ** crop pest, n. పంట తెగులు; తెగులు; * Cross, n. శిలువ; క్రైస్తవ మతానికి గుర్తు; * cross, adj. (1) పర; (2) వజ్ర; అడ్డ; ** cross multiplication, ph. వజ్ర గుణకారం; అడ్డ గుణకారం; ఒక భిన్న సమీకరణంలో ఒక పక్కనున్న లవాన్ని రెండవ పక్క ఉన్న హారంతో గుణించడం; ** cross pollination, ph. పర పరాగ సంపర్కం; ** cross ratio, ph. వజ్ర నిష్పత్తి; ** cross section, ph. అవచ్ఛేదం; అడ్డుకోత; * cross, v. t. (1) పరాగ సంపర్కం చేయు; రెండు మొక్కల జన్యుపదార్థాలని కలపడం; (2) పొర్లించు; రెండు జంతువుల జన్యుపదార్థాలని కలపడం; * crossing, n. (1) దాటడం; (2) తరణం; (3) సంధి స్థలం; ** crossing out, ph. కొట్టివేత; * crossover, v. t. దాటు; తరించు; * crossroads, n. కూడలి; చౌరస్తా; శృంగాటకం; చతుష్పథం; నాలుగు రోడ్ల కూడలి; * crossword, n. పదవిన్యాసం; గళ్లనుడికట్టు; పదకేళి; పలుకుల పందిరి; జల్లికట్టు; * crotch, n. కచ్చ; కిస్తా; తొడలు, కటి ప్రదేశం కలిసే స్థానం; * croton, n. భూతాంకుశం; క్రోటను; * crow, n. కాకి; కాకం; భస్మచ్ఛవి కాకం; వాయసం; కరటకం; ఐంద్రి; బలిభుక్కు; బలిపుష్ఠం; అరిష్టం; కారవం; పికవర్ధనం; ధ్వాంసవర్ధనం; శీతర్తుబలీయం; చిరప్రాణం; పరభ్రుత్‍; ఆత్మఘోషం; ఏకాక్షి; సకృత్‍ప్రజా; (rel.) raven; * crow pheasant, n. జెముడుకాకి; * crowbar, n. గునపం; గడ్డపార; పలుగు; కుద్దాలం; * crowd, v. i. ముసురు; మూగు; గుమిగూడు; * crowd, n. గుంపు; మూక; జనసమ్మర్దం; గుమి; సంకులం; * crowded, adj. సంకులమైన; * crown, n. శిఖ; కిరీటం; కోటీరం; మకుటం; బొమిడికం; * crucial, n. కీలకం; * crucible, n. మూస; ద్రోణి; దొన్నె; పుటం; ప్రమిద; దొప్ప; ** crucible tongs, ph. పటకారు; * crucifix, n. కొరత; శిలువ; * crucify, v. t. (1) కొరత వేయు; (2) [idiom] గట్టిగా చివాట్లు పెట్టు; * crude, adj. ముతక; ముడి; ఆమమైన; నాటు; కచ్చా; మోటు; చిత్తు; ** crude oil, ph. ముతక నూనె; ముడి నూనె; మట్టినూనె; శిలతైలం; ఆమనూనె; * cruel, adj. క్రూరమైన; దారుణమైన; ** cruel murder, ph. దారుణమైన కూనీ; చిత్రవధ; ** cruel violence, ph. చిత్రహింస; * cruelty, n. క్రూరత్వం; దౌష్ట్యం; దుష్టత్వం; * cruise, n. (క్రూజ్) నౌకాయానం; షికారా; పడవ ప్రయాణం; * crumb, n. (1) చిన్న ముక్క; తిండి పదార్థాలని చిదిపినప్పుడు రాలే ముక్క; (2) [idiom] పిసరు; * crusade, n. ఉద్యమం; * crush, v. t. (1) పిండు; నలుపు; (2) అణగదొక్కు; చిత్తుచేయు; * crush, n. పిండగా వచ్చిన రసం; * crusher, n. పేషకి; పేషకం; పేషణ యంత్రం; * crust, n. పటలం; పెచ్చు; ఉల్లె; అప్పం; ** Earth's crust, ph. భూ పటలం; * crutch, n. (1) ఊతకోల; ఆనుకర్ర; (2) ఊత; ఆను; * crux, n. కీలకం; ఆయువుపట్టు; మర్మం; * Crux Australis, n. త్రిశంకుడు; దక్షిణార్ధగోళంలోని ఆకాశంలో, శిలువ ఆకారంలో, స్పుటంగా కనిపించే నక్షత్ర మండలం; * cry, n. ఏడ్పు; రోదన; అరుపు; బొబ్బ; కూత; * cry, v. i. ఏడ్చు; రోదించు; అరచు; వాపోవు; అలమటించు; * cryptic, adj. అంతర్నిహితమైన; నర్మగర్భమైన; * cryptogram, n. అంతర్లాపి; నర్మగర్భలేఖ; * cryptography, n. ఆరండకము; నర్మగర్భలేఖనం; గూఢలేఖనశాస్త్రం; * crystal, n. స్ఫటికం; పలుగు; * crystalline, adj. స్ఫటికపు; స్ఫటికముతో చేయబడిన; స్ఫటికాకారముతో; * crystallization, n. స్ఫటికీకరణం; * crystallography, n. స్ఫటికలేఖనం; * crystalloid, n. స్ఫటికార్థం; (ety.) స్ఫటికం వంటి పదార్థం; * crystals, n. స్ఫటికములు; స్ఫటికాదులు; * cub, n. పులి పిల్ల; సింహపు పిల్ల; పాండా పిల్ల; మొదలైనవి; * cube, n. (1) ఘనం; ఘనచతురస్రం; షణ్ముఖి; ఆరు ముఖాలు కలది; ఉదాహరణకి ఒక షణ్ముఖి(cube) తీసుకుంటే, దాని ప్రతి ముఖం చతురస్రాకారంలో ఉంటుంది. ప్రతి అంచు దగ్గరా రెండు ముఖాలు కలుస్తాయి. ప్రతి శీర్షం దగ్గరా మూడు ముఖాలు కలుస్తాయి; (2) ముక్క; * cube-root, n. ఘనమూలం; * cubebs, n. pl. చలవ మిరియాలు; తోక మిరియాలు; * cubit, n. మూర; మూరెడు; * cuckoo, n. కోకిల; కోయిల; * cucumber, n. దోసకాయ; కీరా; * cudgel, n. దుడ్డు; దుడ్డు కర్ర; లక్కక; * cufflinks, n. బేడీ బొత్తాలు; అరదండాలు; * cuffs, n. (1) బేడీలు; అరదండాలు; నిగడాలు; (2) పొడుగు చేతుల చొక్కాలకి పెట్టుకునే ఒక రకం బొత్తాములు; * cuisine, n. (క్విజీన్) వంట; వండే పద్ధతి; కుశిని; * cul-de-sac, n, (1) ఒక పక్కనే తెరచి ఉన్న సంచి వంటి శరీర కట్టడం; (2) సంచీ సందు; ఒక వైపు మాత్రమే తెరచి ఉన్న వీధి; * culinary, adj. పాకశాస్త్ర; * culpable, adj. నింద్యమయిన; దోషయుక్త; ** culpable homicide, ph. నిందార్హమైన నరవధ; దోషయుక్తమయిన హత్య; ** culpable negligence, ph. దోషయుక్తమైన ఉపేక్ష; * culprit, n. నేరస్థుడు; అపరాధి; నేరము చేసిన వ్యక్తి; * cultivable, adj. సేద్యయోగ్య; * cultivar, n. సాగురకం; (ety.) cultivated + variety; * cultivation, n. సాగు; సేద్యం; జిరాయితీ; ** contour cultivation, ph. ఈనెగట్టు సేద్యం; ** wet cultivation, ph. దంపసాగు; దంపసేద్యం; * cultivator, n. రైతు; * culture, n. (1) సంస్కృతి; (2) తోడు; పాలని తోడు పెట్టడానికి వేసే మజ్జిగ; (3) సూక్ష్మజీవులని ప్రయోగశాలలో పెంచే పద్ధతికి అనుకూలపడే మధ్యమం; (4) పెంపకం; (5) వ్యవసాయం; * culture, suff. సాయం; పెంపకం; ** agriculture, n. వ్యవసాయం; ** arboriculture, n. చెట్ల పెంపకం; తరుకృషి; తరుసాయం; ** monoculture, n. ఏకసాయం; ఒకే రకం పంటని పదేపదే పండించడం; ** pisciculture, n. చేపల పెంపకం; మత్స్యసాయం; మత్స్యపరిశ్రమ; ** polyculture, n. బహుసాయం; ఒకే పొలంలో ఒకదాని తర్వాత మరొకటి చొప్పున, పంటలని మార్చి పండించడం; ** viticulture, n. ద్రాక్ష పెంపకం; * culvert, n. తూము; మదుం; కలుజు; కానాగట్టు, kAnAgaTTu * cumbersome, n. యాతన; భారం; ప్రతిబంధకం; * cumin seed, n. జీలకర్ర; * cummerbund, n. కటివం; దట్టి; కమ్మరబొందు; * cumulative, adj. సంచాయిత; * cuneiform writing, ph. శరాకార లిపి; * cunning, n. కపటత; టక్కు; * cunnilingus, n. యోని ద్వారాన్ని నోటితో ఉత్తేజ పరచడం; * cup, n. దొన్నె; పిడత; చషకం; చమసం; చిట్టి; చిప్ప; మరిగ; కప్పు; ** cup made of stone, ph. రాతిచిప్ప; రాచ్చిప్ప; మరిగ; * cupboard, n. అలమారు; చిట్టటక; కప్పులు పెట్టుకొనే బీరువా; * cupful, n. చిట్టెడు; కప్పుడు; కప్పు; * curator, n. భాండాగారి; * curb, kerb (Br.), n. చపటా, వీధి చపటా, * curd, n. (1) పెరుగు; దధి; కలుఁపు; ఆమిక్ష; (2) కోలకం; గడ్డగా గట్టిగా ఉండేది; * curdle, n. గర; గడ్డ; విరుగుడు; * curdle, v. t. గరకట్టు; విరుగు; గడ్డకట్టు; పేరుకొను; * cure, n. (1) వైద్యం; మందు; నివారణ; (2) స్వస్థత; ** nature cure, ph. ప్రకృతి వైద్యం; * cure, v.t. (1) నయము చేయు; కుదుర్చు; మానిపించు; స్వస్థపరచు; (2) నిల్వ చేయు; * cured, adj. (1) నిల్వ చేసిన; (2) రోగం నయం చేయబడ్డ; ** cured meat, ph. నిల్వ చేసిన మాంసం; * curiosity, n. ఉత్సుకత; ఆసక్తి; బుభుత్స; వ్యాసక్తత; * curlew, n. క్రౌంచపక్షి; కంకపక్షి; * curls, n. కురులు; ఉంగరాల జుత్తు; నొక్కుల జుత్తు; వక్ర కేశములు; కుటిల కుంతలములు; * curly, adj. కుటిల; ఉంగరాల; ** curly hair, ph. కుటిల కుంతలాలు; ఉంగరాల జుత్తు; * currency, adj. వాడుకలోనున్న; చెల్లుబడి అయే; చలామణిలో ఉన్న; * currency, n. వాడుకలోనున్న డబ్బు; చెల్లుబడి అయే డబ్బు; * current, adj. ప్రస్తుత; వర్తమాన; సమకాలీన; చాలూ; అర్జు; * current account, ph. చాలూ కాతా; అర్జు కాతా; * current phase, ph. వర్తమాన దశ; * current, n. (1) ప్రవాహం; విద్యుత్ ప్రవాహం; ఆపూరం; విద్యుత్తు; కరెంటు; (2) సమకాలీనం; ప్రస్తుతం; ** alternating current, ph. ప్రత్యావర్తక ప్రవాహం; ** direct current, ph. అజస్ర ప్రవాహం; అభిద్య ప్రవాహం; ** electric current, ph. విద్యుత్ ప్రవాహం; ** induced current, ph. ప్రేరిత ప్రవాహం; ** photoelectric current, ph. తేజోవిద్యుత్ ప్రవాహం; * curriculum vitae, ph. జీవిత సంగ్రహం; (lit.) the course of one's life; * curry, n. (1) కూర; వండిన కూర; (2) కూరలో వేసే మసాలా; ** curry favor, ph. కాకా పట్టు; తైరు కొట్టు; ingratiate oneself with someone through obsequious behavior; ** curry powder, ph. కూరలో వేసే మసాలా పొడి; this is not powdered curry leaves; * curry-leaf, n. కరివేపాకు; * cursive, adj. జిలుగు; గొలుసుకట్టు; ** cursive writing, ph. జిలుగు రాత; గొలుసుకట్టు రాత; * cursor, n. [comp.] తెరసూచి; సారకం; తెర మీద బొమ్మలని చూపించే గుర్తు; An on-screen blinking character that shows where the next character will appear; * cursory, adj. పైపైన; నామకః; * curtain, n. తెర; యవనిక; కనాతి; కండవడము; (rel.) screen; * curvature, n. వట్రువు; వంపు; వంకర; వంకీ; వంకరతనం; * curve, n. వంపుగీత; వక్రరేఖ; * curved, adj. వట్ర; వక్ర; వరాళ; ** curved surface, ph. వట్రతలం; వక్రతలం; * cushion, n. తలాపి; దిండు; కశిపు; మెత్త; గాది; ఉపధానం; * cuss-cuss, n. వట్టివేరు; కురువేరు; అవురుగంట వేరు; ఉసీరం; లఘులయము; అవదాహం; [bot.] straw of Andropogon muriaticum; * custard, n. గుడ్లు, పాలు, చక్కెర, కలిపి చేసే మెత్తటి, జున్ను వంటి వంటకం; * custard apple, n. సీతాఫలం; cherimoya; * custody, n. (1) స్వాధీనత; స్వాధీనం; (2) నిర్బంధం; * custom, n. ఆచారం; అలవాటు; వాడుక; రివాజు; సంప్రదాయం; ఆనవాయితీ; మామూలు; వ్యవహారం; ** ancient custom, ph. వృద్ధాచారం; పాత అలవాటు; ** daily custom, ph. నిత్యవ్యవహారం; * customary, adj. మామూలు; రివాజు; వ్యావహారికం; యౌగికం; * customer, n. ఖాతాదారు; రివాజురాజు; వినియోగదారు; ఒక దుకాణంలో సరుకులు కొనే వ్యక్తి కాని, సేవలు అందుకొనే వ్యక్తి కాని; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: customer, client * ---When you go out to buy things, you are a ''shopper''. When you go out to buy things from a particular store, then you are that store's ''customer.'' If you are paying someone such as lawyer for professional services, then you are a ''client''. If you are seeing a doctor, you are a ''patient''. If you are staying at a hotel, you are a ''guest''.''' |} * * customs, n. (1) ఆచారాలు; (2) దిగుమతి సుంకములు; * cut, n. (1) కత్తిరింపు; కోత; గాటు; గంటు; కచ్చు; పరిఖ; (2) దెబ్బ; గాయం; * cut, v. i. తెగు; * cut, v. t. కత్తిరించు; ఉత్తరించు; కోయు; నరుకు; తరుగు; తెంచు; కొట్టు; ఛేధించు; ** cut the cloth, ph. గుడ్డని కత్తిరించు; ** cut the tree, ph. చెట్టుని కొట్టు; ** cut the vegetable, ph. కూరగాయలని తరుగు; * cutting, n. (1) కత్తిరింపు; ఖండం; (2) కత్తిరించిన ముక్క; ఖండిక; * cyan, n. పాలపిట్ట రంగు; * cyanosis, n. శరీరం నీలివర్ణం పొందడం; (ety.) సయనైడు వల్ల మరణించిన వారి శరీరం ఇలా నీలంగా మారుతుంది కనుక ఈ పేరు వచ్చింది; * cyberspace, n. జాలావరణం; అంతర్జాలావరణం; (note) cyberspace is a poorly coined word; it is better to use Internet space, instead; * cycle, n. (1) చక్రం; ఆవృత్తం; ఆవర్తం; (2) సైకిలు; తొక్కుడుబండి; రెండు చక్రాల వాహనం; ** hydrological cycle, ph. జల చక్రం; ** seasonal cycle, ph. రుతు చక్రం; ఋతు చక్రం; ** cycle of time, ph. కాలచక్రం; * cyclic, adj. చక్రీయ; వృత్తస్థిత; ** cyclic substances, ph. చక్రీయ పదార్థాలు; ** cyclic symmetry, ph. చక్రీయ సౌష్ఠవం; చక్రీయ సౌష్ఠత, cakrIya saushThata; * cyclo, pref. చక్రీయ; * cyclohexane, n. [chem.] చక్రీయ షడ్జేను, cakrIya shadjEnu * cyclone, n. తుఫాను; గాలివాన; దూదర; (rel: tornado =చక్రవాతం; storm = గాలివాన) ** tropical cyclone, ph. ఉష్ణమండలంలో వచ్చే తుపాను; * cyclopropane, n. [chem.] చక్రీయత్రయేను; చక్రీయప్రోపేను; * cylinder, n. (1) స్థూపకం; వర్తులస్తంభం; (2) సిలిండరు; * cylindrical, adj. స్థూపాకార; స్తంభాకార; * cymbal, n. చేతాళము; కాంస్యతలం; వాయించెడు తాళము; * cyst, n. తిత్తి; కోష్ఠము; * cytology, n. కణ శాస్త్రం; * cytoplasm, n. కణసారం; జీవరసం; కణద్రవం; కోశరసం; ప్రోటోప్లాసమ్‌లో కణికని మినహాయించగా మిగిలినది; * czar, n. (1) పూర్వపు రష్యా దేశపు చక్రవర్తి; ; (2) ప్రభుత్వంలో సర్వాధికారాలు గల వ్యక్తి;''' * |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==మూలం== * V. Rao Vemuri, English-Telugu and Telugu-English Dictionary and Thesaurus, Asian Educational Services, New Delhi, 2002 ISBN 0-9678080-2-2 ==వర్గం== [[వర్గం:వేమూరి ఇంగ్లీషు-తెలుగు నిఘంటువు]] 6e940y6f75cp60ax97spxpsj1si543q వేమూరి ఇంగ్లీషు-తెలుగు నిఘంటువు/D 0 2996 33371 33359 2022-08-14T19:16:17Z Vemurione 1689 /* Part 2: di-dz */ wikitext text/x-wiki =నిఘంటువు= *This dictionary is an improved version over the print version (expanded, errors corrected, new features continually being added), published by Asian Educational Services, New Delhi in 2002. * You are welcome to add. BUT PLEASE DO NOT DELETE entries until you are absolutely, positively SURE a mistake has been made. * PLEASE do not delete entries or their meanings simply because you personally did not agree with the meaning given there. ==Part 1: da-dh== Pennidi |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * '''D, d, symbol (1) ఇంగ్లీషు వర్ణమాలలో నాలుగవ అక్షరం; (2) పరీక్షలలో బొటాబొటీగా మార్కులు వచ్చిన వారికి వచ్చే గురుతు; (3) ఒక విటమిన్ పేరు; * dab, v. t. ఒత్తు; అద్దు; పులుము; రాయు; అలుకు; * dabble, v. i. (1) ఉన్నాననిపించు; వేలు పెట్టు; కెలుకు; (2) జలకాలాడు; * dactyl, n. [prosody.] (1) ఛందస్సులో ఒక గురువు తర్వాత రెండు లఘువులు వచ్చే పద్ధతి; భగణం;(2) వేలు; * dad, n. నాన్న; అప్ప; అయ్య; * daemon, n. (1) ప్రేతాత్మ. (2) దయ్యం; (3) [comp.] ప్రచ్ఛన్నవిధి; నేపథ్యంలో, వినియోగదారుని ఆధిపత్యం లేకుండా, నడిచే క్రమణిక; A computer program that is not invoked explicitly by the user, but lies dormant waiting for some condition(s) to occur; (ety.) The term was coined by the programmers at MIT's Project MAC. They took the name from Maxwell's demon, an imaginary being from a thought experiment that constantly works in the background, sorting molecules. Alternative terms for daemon are service (used in Windows, from Windows NT onwards — and later also in Linux) and and ghost job; * dagger, n. బాకు; కటారి; మొలకత్తి; రెండు వైపుల పదునయిన కత్తి; ** dagger mark, ph. హంసపాదుకి వేసే శూలం గుర్తు; అచ్చు పుస్తకాలలో పేజీ దిగువ ఉన్న వివరణకి వేసే గుర్తు; * dalits, n. pl. [Ind. Engl.] దళితులు; హరిజనులు; (note) a preferred term for India's casteless class; * daily, adj. ప్రతిరోజు; దైనందినం; నిత్యం; రోజువారీ; అహరహం; ** daily wages, ph. కైకిలి; కైకూలి; రోజు కూలి; * daily, n. దినపత్రిక; * daintiness, n. నాజూకుతనం; సుకుమారం; స్వారస్యం; * dairy, adj. పాడి; గవ్య; పయస్య; ** dairy products, ph. పాడి దినుసులు; పయస్యములు; గవ్యములు; * dairy, n. (డెయిరీ) పాడి; పాడి పరిశ్రమ; పయస్య పరిశ్రమ; * dais, n. (డేస్) వేదిక; తిన్నె; గద్దె; అరుగు; జగిల; * dale, n. లోయ; లోవ; కనుమ; * dam, n. డేమ్; అడ్డకట్టు; ఆనకట్ట; (note) A dam is a high impervious barrier constructed across a river valley to form a deep storage reservoir; The surplus water is not allowed to flow over the dam, but it flows through the spillways provided at some level built into the dam; (see also) barrage and weir; * damage, n. హాని; చేటు; కీడు; అర; అపకారం; నష్టం; * dame. n. స్త్రీ; పెద్దింటి స్త్రీ; దొరసాని; అమ్మగారు; * damp, adj. (1) చిత్తడి; తేమగానున్న; తడిగానున్న; (2) నిరుత్సాహ మయిన; * damped, adj. [phys.] అవరుద్ధ; మందగింపు చేసే; ** damped vibration, ph. అవరుద్ధ స్పందనం; * damper, n. ఉత్సాహాన్ని చల్లార్చేది; * dampness, n. తేమ; తడి; చెమ్మ; పదను; ఒరపదను; ఆర్ర్ధత; ఈకువ; ఇవుకు; ఈమిరి; చిత్తడి; * damsel, n. ఎలనాగ; కన్య; పడుచు; యువతి; * dance, n. నృత్యం; నాట్యం; లాస్యం; తాండవం; * dancer, n. m. నర్తకుడు; f. నర్తకి; * dandelion, n. సింహదంష్ట్రిక; అమెరికా గడ్డి మైదానలలో పచ్చని చామంతి పువ్వు లాంటి పువ్వుని పూసే ఒక రకం కలుపు మొక్క; [bot.] Taraxacum officinale; commonly viewed in the United States as a weed. But dandelions are traditional herbal medicine, used to stimulate the liver, promote the body’s natural detoxification processes and support healthy digestion. The botanical wellness company Traditional Medicinals turns the wild-collected roots into a variety of medicinal-grade formulations. Its Roasted Dandelion Root tea is robust and coffee-like, while EveryDay Detox Dandelion, Dandelion Chai Probiotic and Dandelion Leaf & Root are more mild and herbaceous. * dandruff, n. [[చుండు]]; తలమీఁద పొరలు పొరలుగా లేచెడు చర్మపు కణాలు; * danger, n. అపాయం; కీడు; విపత్తు; హాని; ఆపద; ముప్పు; సేగి; గండం; ఉపహతి; ప్రమాదం కలుగజేసే పరిస్థితి; see also accident; * dangerous, adj. అపాయకరమైన, ప్రమాదకరమైన; * dangle, v. i. వేలాడు; వెంట తిరుగు; * dank, adj. మెతక; * dank smell, ph. మెతక వాసన; * dare, n. దమ్ము; ధైర్యం; * dare, v. i. తెగించు; సాహసించు; ధైర్యం చేయు; * daredevil, n. సాహసి; గడుగ్గాయి; * dark, n. చీకటి; ** extremely dark, ph. కారునలుపు; ** pitch dark, ph. చిట్ట చీకటి; చీకటి గుయ్యారం; చిమ్మచీకటి; కటిక చీకటి; అంధకార బంధురం; * dark, adj. (1) చీకటి; (2) అంధకార; నల్లనైన; నలుపు; కారు; (3) ముదర; ** dark age, ph. అంధకార యుగం; ** dark color, ph. ముదర రంగు; కర్రి; ** dark forest, ph. కారడవి; ** dark matter, ph. కృష్ణ పదార్థం; విశ్వంలో కండ్లకి, పనిముట్లకి కూడ కనిపించని పదార్థం; * darkness, n. చీకటి; చీకువాలు; తిమిరం; అంధకారం; తామసం; తమస్సు; తామిస్రం; నిశీథం; ** utter darkness, ph. చిట్టచీకటి; చిమ్మచీకటి; కటిక చీకటి; * darling, n. ముద్దులబిడ్డ; బంగారు కొండ; బాచాల కొండ; * dart, n. దూసి; భిండివాలం; చిన్న ఈటె; చిరుశూలం; వేసుడుబరచి; * dart, v. i. దూసికొని పోవు; * dash, n. (1) పరుగు; (2) చిటికెడు; (3) చిన్న గీత; ** dash of salt, ph. చిటికెడు ఉప్పు; * dash, v.i. జోరుగా పరుగెత్తు; * data, n. pl. దత్తాంశలు; దత్తాలు; నిర్ధిష్టాంశలు; see also datum; ** data dictionary, ph. దత్తాంశ కోశం; దత్తాంశ నిఘంటువు; ** data store, ph. [comp.] దత్తాఖానా; ** data structure, n. [comp.] దత్తాంశ ప్రత్యయం; దత్తాంశ కట్టడం; * database, n. [comp.] దత్తాంశనిధి; దత్తనిధి; దత్తాకరం; దత్తాంశాలను తిరిగి వెతుక్కుని వెలికి తియ్యటానికి అనుకూలంగా ఒక క్రమ పద్ధతిలో నిల్వ చేసే స్థలం; ** database administrator, ph. దత్తనిధి ప్రశాసకుడు; దత్తనిధి వ్యవస్థాపకి; ** database compression, ph. దత్తాంశ సంకోచనం; * date, n. (1) తారీఖు; తేదీ; రోజు; తిథి; (2) ఒక వేళప్పుడు కలుసుకొందామనే ఒప్పందం; (3) నియమితమైన సమయంలో కలుసుకోడానికి ఒప్పుకున్న స్నేహితురాలు, లేదా స్నేహితుడు; (4) ఖర్జూరం; ** date palm, ph. ఖర్జూరం చెట్టు; [bot.] Phoenix dactylifera; * dated, adj. పాతబడ్డ; తేదీ వేయబడ్డ; ** dative case, ph. కి, కు, కై, కొరకు; చతుర్థీ విభక్తి; * datum, n. s. దత్తం; దత్తాంశం; (ety.) దత్త + అంశం; * datura, n. ఉమ్మెత్త; ధుత్తూరం; * daub, v. t. పూయు; పులుము; రాయు; * daughter, n. పిల్ల; కూతురు; కుమార్తె; అమ్మాయి; పుత్రిక; తనూజ; నందన; బిడ్డ; పట్టి; ** daughter cell, n. పిల్ల కణం; * daughter-in-law, n. కోడలు; * daughters-in-law, n. pl. కోడళ్లు; * daunted, adj. భయపడ్డ; బెదిరిన; దిగులుపడ్డ; * dawn, n. ఉషస్సు; ఉషోదయం; ప్రభాతం; ప్రత్యూషం; వేకువ; వేగుజాము; అరుణోదయం; ప్రాతఃకాలం; తెల్లవారుజాము; * day, n. (1) రోజు; దినం; దివసము; దివస్సు; వాసరము; అహము; అహస్సు; తేదీ; తారీఖు; వేళ; (2) పగలు; పగటివేళ; పట్టపగలు; ** all day, ph. రోజంతా; రోజల్లా; ** every day, ph. ప్రతిదినం; అనుదినం; ** holy day, ph. పుణ్యాహం; ** day and night, ph. అహర్నిశలు; అహోరాత్రం; పగలనక, రాత్రనక; ** day by day, ph. రోజు రోజూ; దిన దిన; * daybook, n. దినవహి; కడితం; కవిలె; రోజు చిఠా; చిట్టా; * daybreak, n. ఉషోదయం; ప్రభాతం; వేకువ; వేగుజాము; అరుణోదయం; ప్రాతఃకాలం; * daylight, n. పగలు; ** broad daylight, ph. పట్టపగలు; * days, n. pl. రోజులు; ** for several days, ph. రోజుల కొద్దీ; రోజుల తరబడి; ** in those days, ph. ఆ రోజులలో; అప్పట్లో; * daytime, n. పగటివేళ; * deacon, n. క్రైస్తవ చర్చిలో పని చేసే వ్యక్తి; పరిచారకుడు; సేవకుడు; * dead, adj. చచ్చిపోయిన; ప్రాణం లేని; మృత; * dead, n. కీర్తిశేషుడు; మృతుడు; స్వర్గస్థుడు; చచ్చిపోయినవాడు; * deadbolt, n. అడ్డుగడియ; * deadline, n. గడువు; * deadlock, n. ప్రతిష్టంభన; * deadpan, adj. ఉద్వేగరహితంగా; ఆవేశం లేకుండా; తాను ఉద్వేగం చూపించకుండా ఇతరులని నవ్వించే పద్ధతి; * dead-reckoning, n. ఎంతదూరం ప్రయాణం చేసేమో,ఎక్కడ ఉన్నామో, ఉజ్జాయింపుగా లెక్క కట్టడం; * deaf, n. చెవిటితం; చెవిటివాడు; ** stone deaf, ph. బ్రహ్మ చెవుడు; * deafness, n. చెవిటితనం; బధిరత్వం; * deal, n. బేరం; ఒడంబడిక; ఒప్పుకోలు; ** package deal, ph. బంగీ బేరం; * deal, v. t. (1) పంచు; పేక ముక్కలని పంచడం; (2) లావాదేవీలు జరుపు; * dealer, n. బేరగాడు; కమిషన్ వ్యాపారస్థుడు; వ్యాపారి; * dealings, n. లావాదేవీలు; వ్యవహారాలు; ఆదానప్రతిదానాలు; ఇచ్చిపుచ్చుకోడాలు; * dear, adj. (1) ప్రియమయిన; ఖరీదయిన; అరుదయిన; (2) ఆప్త; ప్రియమయిన; అపురూపమయిన; (note) one of the words in English whose two meanings match the two meanings of the corresponding Telugu word, namely, ప్రియమయిన; ** dear friend, ph. ఆప్తమిత్రుడు; ప్రియ మిత్రుడు; * dearness, adj. ప్రియం; అధిక ఖరీదులు; కరువు; వస్తువులు దొరకక పోవడం; ** dearness allowance, ph. కరువు భత్యం; * death, n. చావు; నిలుగు; మిత్తి; మరణం; మృత్యువు; పరాసత్వం; నిర్యాణం; నిర్గమం; మహాప్రస్థానం; ** fast unto death, ph. ప్రాయోపవేశం; నిరాహార దీక్ష; ** sudden death, ph. కాకిచావు; ఆకస్మిక మరణం; హఠాన్మరణం; అపమృత్యువు; ** death penalty, ph.. మరణశిక్ష; * deathbed, n. మరణశయ్య; * dearth, n. కరువు; లోటు; కొరత; అధిక గిరాకీ; * debar, v. t. అడ్డగించు; నిషేధించు; * debarkation, n. పడవ మీద నుండి దిగడం; * debatable, adj. వివాదాస్పదమయిన; చర్చనీయ; * debate, n. వివాదం; చర్చ; తర్జనభర్జన; * debauchery, n. రంకుతనం; జారత్వం; వేశ్యాలోలత్వం; * debenture, n. రుణ పత్రం; అప్పు పత్రం; * debilitate, v. t. నీరసపరచు; బలహీనపరచు; * debility, n. బలహీనత; నీరసం; దౌర్బల్యం; ** mental debility, ph. మానసిక దౌర్బల్యం; కశ్మలం; * debit, n. ఖర్చు; బాకీ; వ్యయం; * debit, v. t. ఖర్చువ్రాయు; * debonair, adj. నాగరిక; సభ్య; మర్యాదతో కూడిన; సరస; * debris, n. (డెబ్రీ) శిథిలాలు; ** tissue debris, ph. కణజాల శిథిలాలు; * debt, n. (డెట్) అప్పు; రుణం; బాకీ; ** bad debt, ph. చెల్లించని బాకీ; రాని అప్పు; ** consolidation debt, ph. రుణార్ణ; రుణ + రుణ; చిన్న చిన్న అప్పులని తీర్చడానికి చేసే పెద్ద అప్పు; ** national debt, ph. ప్రార్ణం; ప్రభుత్వం చేసిన అప్పు; (ety.) ప్రవత్సతర + రుణ = ప్రార్ణ, లేక పెద్ద అప్పు; సంస్కృతంలో ఈ సంధి కార్యం ఒక ప్రత్యేక నియమానికి లోబడి ఉంది. సర్వసాధారణంగా అకారాంత పదాల తర్వాత రు శబ్దం వస్తే, రు శబ్దమే మారుతుంది. ఉదా : బ్రహ్మ + రుషి = బ్రహ్మర్షి. కాని అకారం తర్వాత రుణ అన్న మాట వచ్చినప్పుడు మాత్రం అకారానికి దీర్ఘం వస్తుంది. ఉదా : ప్రవత్సతర + రుణ = ప్రార్ణ. ** small debt, ph. వత్సరార్ణం; వత్సతర + రుణ ; ఏడాదిలోగా తీర్చేసే చిన్న అప్పు; * debtor, n. (డెటర్) బాకీదారు; రుణి; రుణికుడు; రుణగ్రస్తుడు; అరువరి; అప్పారావు; అప్పులపోతు; అధమర్ణ = అధమ + రుణ; * debug, v. t. తప్పులేరు; దోషాలు వెతుకు; దోషనిరూపణం; * debugger, n. దోషనిరూపకి; * debugging, n. తప్పుతీత; (కలుపుతీత లా); తప్పులేరడం; క్రమణికలలో తప్పులు ఏరడం; దోషనిరూపణం; * debunk, v. t. ఒక నమ్మకాన్ని వమ్ము చెయ్యడం; * debut, n. (డెబ్యూ) రంగప్రవేశం; అరంగేట్రం; * debutante, n. f. (డెబ్యుటాంట్‍) రంగప్రవేశం చేసిన అమ్మాయి; వయసొచ్చిన పిల్ల; పశ్చిమ దేశాలలో, సంపన్నుల సంసారాల్లో, ఇల్లు వదలి పార్టీల వంటి కార్యక్రమాల్లో పాల్గొనడం మొదలు పెట్టిన పిల్ల; * decade, n. దశాబ్దం; దశకం; పదంగి; * decadence, n. క్షీణదశ; * decadent, adj. క్షీణదశలో ఉన్న; * decagon, n. దశభుజి; దశకోణి; పది భుజాలు ఉన్న రేఖా చిత్రం; * decane, n. దశేను; పది కర్బనపు టణువులు ఉన్న ఉదకర్బన రసాయనం; C<sub>10</sub>H<sub>22</sub>; * decant, v. t. తేర్చు; పైన ఉన్న తేటను విడతీయు; * decantation, n. తేర్చుట; మడ్డి కిందకి దిగగా పైనున్న ద్రవాన్ని వేరు చేయుట; [rel.] filtration; * decapitation, n. శిరచ్ఛేదన; తల నరికెయ్యడం; * decay, n. క్షయం; కుళ్లు; తగ్గుదల; ** linguistic decay, ph. భాషా క్షయం; * decay, v. i. క్షీణించు; కుళ్లు; కృశించు; తగ్గు; ** allow to decay, ph. మురగబెట్టు; కుళ్ళబెట్టు; * decayed, n. జర్జరం; శిధిలం; * Deccan, n. దక్షిణాపథం; దక్కను పీఠభూమి; ** Deccan Traps, ph. దక్కను పీఠభూమిలో కనబడే శిలాద్రవపు రాళ్లు; * deceased, adj. చచ్చిపోయిన; మరణించిన; * deceased, n. పరాసు; మరణించిన వ్యక్తి; * deceit, n. దగా; వంచన; మోసం; కుయుక్తి; కపటం; కైతవం; ప్రలంభం; * deceitful, adj. దగా; ** deceitful person, ph. దగాకోరు; * deceitfulness, n. కపటం; కాపట్యం; * deceive, v. t. దగా చేయు; వంచన చేయు; మోసం చేయు; మోసగించు; మభ్యపరచు; * deceleration, n. ఋణత్వరణం; త్వరణం ఎంత జోరుగా తగ్గుతోందో చెప్పే సూచిక; * decent, adj. పరవాలేని; బాగానే ఉన్న; మంచి; మర్యాద అయిన; * decentralization, n. వికేంద్రీకరణ; * decency, n. పరవాలేని ప్రవర్తన; మర్యాద; * decentralization, n. వికేంద్రీకరణ; * deception, n. మతకం; మోసం; మాయ; వంచన; దగా; * decibel, n. డెసిబెల్‍; శబ్దం ఎంత బిగ్గరగా ఉందో చెప్పే కొలమానం; * decide, v. t. నిర్ణయించు; v. i. నిర్ధారణ చేయు; * deciduous, adj. [bot.] పతయాళు; ఆకు రాల్చే స్వభావము గల; ** deciduous tree, ph. పతయాళువు; * decimal, adj. [math.] దశాంశ; ** decimal arithmetic, ph. దశాంశ అంకగణితం; ** decimal complement, ph. దశాంశ పూరకం; ** decimal notation, ph. దశాంశ పద్ధతి; ** decimal number system, ph. దశాంశ పద్ధతి; ** decimal place, ph. దశాంశ స్థానం; ** decimal point, ph. దశాంశ బిందువు; ** decimal system, ph. దశాంశ పద్ధతి; * decimate, v. t. (1) నిర్మూలించు; ఓడగొట్టు; (2) పదవ వంతు నాశనం చేయు; * decimation, n. నిర్మూలన; పెద్ద ఎత్తున నిర్మూలన; [lit.] దశాంశ నిర్మూలన; పదవ భాగాన్ని నిర్మూలించడం; * decision, n. తీర్మానం; తీర్పు; నిర్ణయం; పరిష్కారం; నిర్ధారణ; నిశ్చయం; * decisive, adj. నిష్కర్ష; * decipher, v. t. గుప్త సంకేతంలోని అసలు సమాచారాన్ని విడదీయడం; * deck, n. (1) గట్టు; తేనె; (2) దస్తా; (3) మంచె; (4) ఓడలో బయలు ప్రదేశం; ** deck of cards, ph. పేక దస్తా; * deck, v. i. అలంకరించుకొను; * deck, v. t. అలంకరించు; * declaration, n. ప్రకటన; నివేదన; ఆఖ్యానం; ప్రపచనం; * declarative, adj. నివేదిక; ఆవేదక; ప్రవచార్ధక; * declare, v. t. ప్రకటించు; ప్రవచించు; నివేదించు; సమాఖ్యించు; * declension, n. [gram.] విభక్తి ప్రత్యయాన్ని చేర్చడం; * declination, n. [astron.] (1) దిక్పాతం; ఖగోళ రేఖాంశం; వక్ర ప్రసరణ కోణం; the angular distance north or south from the celestial equator measured along a Great Circle passing through the celestial poles; analog to latitude on the surface of the globe; [see also] Right ascension; (2) నిరాకరణ; the formal refusal of an invitation; * decline, n. తిరోగతి; అవనతి; చ్యుతి; క్షీణదశ; క్షీణావస్థ; * decoction, n. కషాయం; క్వాథం; ** pepper decoction, ph. మిరియాల కషాయం; * decompose, v. i. శిధిలమగు; కుళ్లు; * decompose, v. t. (1) వియోగపరచు; విడదీయు; (2) కుళ్లబెట్టు; * decomposition, n. వియోగం; కుళ్ళడం; శిధిలమవడం; పర్యూషితం; ** chemical decomposition, ph. రసాయన వియోగం; [[File:Decanoic_acid_acsv.svg|thumb|right|300px-Decanoic_acid]] ** decanoic acid, ph. దశనోయిక్‍ ఆమ్లం; మేషిక్‍ ఆమ్లం; కేప్రిక్‍ ఆమ్లం; పది కర్బనపు అణువుల గొలుసు ఉన్న గోరోజనామ్లం; CH<sub>3</sub>(CH<sub>2</sub>)<sub>8</sub>COOH * deconstruction, n. వినిర్ణతి; వినిర్మాణం; ఉచ్ఛేదన; * decorate, v. t. అలంకరించు; ముస్తాబు చేయు; సింగారించు; * decorated, adj. సాలంకృత; అలంకారాలతో ఉన్న; * decoration, n. అలంకరణ; అలంకారం; అలంకృతి; సింగారింపు; కైసేత; ముస్తాబు; * decorticated, adj. పొట్టుతీసిన; without the outer skin (of cereal grains); * decoy, n. పరులని తప్పుదారి పట్టించడానికి వాడే వస్తువు; * decree, n. తీర్పు; నిర్ణయం; శాసనం; జారీ; ఫర్మానా; * decrease, v. i. తగ్గు; సన్నగిల్లు; * decrease, v. t. తగ్గించు; కుదించు; సడలించు; * decrement, n. తగ్గింపు; కోత; * dedicated, adj. అంకిత; అంకితభావంతో; * dedication, n. (1) అంకితం; (2) కార్యదీక్ష; నిధిధ్యాసనం; నిరతి; పరాయణత్వం; ** dedication to service, ph. సేవా నిరతి; ** dedication to oppressing others, ph. పరపీడన పరాయణత్వం; * deduce, v. t. [math.] సామాన్య సూత్రాల నుండి ప్రత్యేక లక్షణాలని తార్కికంగా నిర్ణయించడం; * deduct, v. t. మినహాయించు; తగ్గించు; * deduction, n. (1) మినహాయింపు; తగ్గింపు; (2) తీసివేత; తగ్గింపు; వ్యవకలనం; (3) [logic] నిగమనం; సామాన్య సూత్రాల నుండి ప్రత్యేక లక్షణాలని నిర్ణయించే తర్కం; (ant.) induction; * deed, n. (1) చేష్ట; చేసిన పని; కృత్యం; కార్యం; (2) పత్రం; కాగితం; దస్తావేజు; ** good deed, ph. మంచి పని; సత్కార్యం; ** sinful deed, ph. పాపకృత్యం; * deep, adj. (1) లోతైన; గాఢమైన; గహన; గంభీరమైన; (2) ముదురు; ** deep space, ph. గహన గగనం; ** deep blue, ph. ముదురు నీలం; ** deep seated, ph. పాతుకుపోయిన; సుస్థిర; అంతస్థిత; * deep-fry, v. t. వేయించు; నూనెలో వేయించు; ** deep-frying pan, ph. మూకుడు; బాణలి; * deer, n. [[జింక]]; ఇర్రి; మృగం; హరిణం; కురంగం; (rel.) buck; doe; ** baby deer, ph. శాబకం; ** female deer, ph. లేడి; doe; ** spotted deer, ph. [[దుప్పి]]; * de facto, adj. [Latin] నిజానికి; నిజం చెప్పాలంటే; అసలైన; యదార్థ; వాస్తవిక; * defamation, n. పరువు నష్టం; నగుబాటు; అపనింద; అపవాదు; * default, n. గుజస్తు; అపక్రమం; తనంతి; చెయ్యవలసిన పనిని వేళకి చెయ్యలేక పోవడం; ** default font, ph. తనంతి ఖతి; ** default setting, ph. ఎలా ఉన్నదానిని అలాగే వాడుకోవడానికి వీలైన అమరిక; * defeat, n. ఓటమి; అపజయం; పరాజయం; * defecate, v. t. మలవిసర్జన చేయు; * defecation, n. మలవిసర్జన చెయ్యడం; ** public defecation, ph. బహిరంగ ప్రదేశాలలో మలవిసర్జన చెయ్యడం; * defect, n. లోపం; లోటు; అచ్చిక; వికలం; ఓడు; మొర్రి; పొచ్చెం; ఢోకా; తఫావతు; * defective, adj. లోపం ఉన్న; ఓటి; లోపభూయిష్టమయిన; కోరా; వికల; ** defective organ, ph. వికలాంగం; ** defective pot, ph. ఓటి కుండ; * defend, v. t. (1) రక్షించు; కాపాడు; కాయు; (2) సమర్ధించు; * defendant, n. ప్రతివాది; ప్రత్యర్థి; ముద్దాయి; In Anglo-Saxon jurisprudence, the government is always the plaintiff in criminal cases and must prove its case against the defendant beyond a reasonable doubt (అనుమానానికి తావు లేకుండా). In civil cases, it is sufficient to show a preponderance of evidence. * defense, defence (Br.), n. (1) రక్షణ; కాపు; (2) సమర్ధన; మద్దత్తు; ప్రతివాదం; (3) ముద్దాయి పక్షం; ** defense ministry, ph. రక్షణ మంత్రివర్గం; * defiance, n. ధిక్కారం; * deficiency, n. లోటు; కొరత; వెలితి; అచ్చిక; * deficit, n. లోటు; వెలితి; కొరత; కొదవ; కొరవ; ** budget deficit, ph. బడ్జెట్ లోటు; ఆదాయం కంటె ఖర్చు ఎక్కువగా ఉన్నప్పుడు బడ్జెట్‌లో లోటు వస్తుంది. ఆలోటుని భర్తీ చెయ్యడానికి అప్పు చెయ్యవచ్చు. * defile, v. t. అపవిత్రం చేయు; ఎంగిలి చేయు; మలినం చేయు; భ్రష్టం చేయు; * define, v. t. నిర్వచించు; విశదీకరించు; లక్షణములు చెప్పు; * definite, n. నిర్దిష్టం; ఇదమిత్థం; * definitely, adv. కచ్చితంగా; ఇదమిత్థంగా; * definition, n. నిర్వచనం; నిరువల్కు; * definitively, n. ఇదమిత్థంగా; నిశ్చితంగా; ఖరాఖండిగా; * deflation, n. తుస్సుమనడం; గాలి తీసెయ్యడం; Deflation is a general decline in prices for goods and services, typically associated with a contraction in the supply of money and credit in the economy; see also inflation; * deformity, n. అవలక్షణం; అవిటితనం; అంగవైకల్యం; * defraud, v. t. మోసపుచ్చు; దగాచేయు; * deft, adj. చురుకయిన; * defunct, adj. చచ్చిపోయిన; మృత; * defy, v. i. ధిక్కరించు; ఎదిరించు; తిరస్కరించు; * degenerate, adj. అపభ్రష్ట; పతిత; భ్రష్ట; శిధిల; తిరోగమన; * degeneration, n. అధఃపతనం; శైథిల్యం; అరుగుదల; క్షీణత; * degradation, n. అధోకరణం; అధఃపతనం; శైథిల్యం; అరుగుదల; * degreaser, n. అటకలి; జిడ్డుని వదలగొట్టేది; * degree, n. (1) అంశ; (2) భాగ; డిగ్రీ; కోణ పరిమాణం; (3) డిగ్రీ; పరిమాణం; ** degree of an angle, ph. కోణభాగం; ** degree of a latitude, ph. అక్షభాగం; ** degree of a longitude, ph. రేఖాభాగం; * dehydrated, adj. ఎండిన; ఎండబెట్టిన; నీరు తీయబడిన; * dehydration, n. నిర్జలీకరణం; ఎండబెట్టడం; * deification, n. దైవత్వాన్ని ఆపాదించడం; అవతారమెత్తిన వ్యక్తి అని కొనియాడడం; * deity, n. [[దేవుడు]]; [[దేవత]]; దైవం; ** presiding deity, ph. అధిదేవత; అధిష్టాన దేవత; * dejected, adj. విషణ్ణ; ఖిన్న విచార; ** dejected face, ph. విషణ్ణ వదనం; ఖిన్న వదనం; * dejection, n. విషణ్ణం; నిరుత్సాహం; చింత; వ్యాకులపాటు; * de jure, adj. [Latin] న్యాయానికి; చట్టరీత్యా; పేరుకి మాత్రం; * delay, n. ఆలస్యం; విలంబన; జాగు; జాప్యం; కాలయాపనం; కాలవిలంబన; కాలాతీతం; తామసం; ** time delay, ph. కాలయాపనం; కాలవిలంబన; * delay, v. i. ఆలస్యం చేయు; జాప్యం చేయు; జాగు చేయు; ** delay line, ph. [elec.] విలంబన మార్గం; విలంబన తంతువు; తామస తంతువు; * delegate, n. ప్రతినిధి; సభ్యుడు; నియుక్తుడు; నియోగి; * delegate, v. t. నియోగించు; పని మరొకరికి అప్పగించు; * delegation, n. నియుక్త బృందం; సభ్య బృందం; రాయబార వర్గం; * delete, v. t. కత్తిరించు; కొట్టివేయు; జాబితా నుండి తొలగించు; మినహాయించు; పాటాకొట్టు; పరిహరించు; * deli, n, తినడానికి తయారుగా ఉన్న రొట్టె, చీజు, ఊరబెట్టిన మాసం; చేపలు, వగైరా అమ్మే స్థలం; short for delicatessen; * deliberate, adj. బుద్ధిపూర్వకంగా చేసిన; ** deliberate act, ph. బుద్ధిపూర్వకంగా చేసిన పని; * deliberate, v. t. ఆలోచించు; సమాలోచన చేయు; * deliberately, adv. బుద్ధిపూర్వకంగా; * delicacy, n. అపురూపమైన విలువ గలది; నాజూకైనది; * delicate, adj. సున్నితమైన; నాజూకైన; సుకుమారమైన; కోమలమైన; మార్దవమైన; సుతారమైన; * delicious, adj. కమ్మని; మంచి రుచిగల; హితవైన; స్వాదువైన; * delight, n. ఉల్లాసం; సంతోషం; * delinquency, n. (1) నేరం; (2) వేళకి అప్పు తీర్చలేకపోవడం; ** juvenile delinquency, ph. చిన్న పిల్లలు చేసిన నేరం; * delirious, adj. (1) సన్నిపాత జ్వరానికి సంబంధించిన; సన్నిపాతజ్వర రోగివలె; (2) మితిమించిన సంతోషంతో; * delirium, n. సన్నిపాతం; సంధి; సన్నిపాతజ్వరం; సంధిలో పేలాపన; జ్వరంచే గాని, నాడీ మండలం అదరడం వల్ల కాని ఒంటి మీద స్మారకం వస్తూ, పోతూ ఉండే రోగస్థితి; * deliver, v. t. (1) ప్రసవించు; ఈను; కను; (2) ఇచ్చు; పలుకు; వచించు; (3) విడుదల చేయు; బట్వాడా చేయు; (4) పట్టుకొచ్చి ఇచ్చు; అందించు; చేర్చు; (5) విడచిపెట్టు; విముక్తి చేయు; * delivery, n. (1) పురుడు; ప్రసవం; ప్రసూతి; కాన్పు; (2) అప్పగింత; (3) విడుదల; బట్వాడా; ** breech delivery, ph. పాదదర్శన ప్రసవం; * dell, n. కోన; కొండలలో ఇరుకైన చోటు; లోయ; * Delphinus, n. ధనిష్ట; ధనిష్టా నక్షత్రం; గోలోకం; * delta, n. డెల్టా; నదులు సముద్రంలో కలిసే చోట త్రిభుజాకారంగా ఏర్పడ్డ ద్వీపం; * deluge, n. వరద; జలప్రళయం; ముంపు; వెల్లువ; * delusion, n. తర్కబద్ధమైన విశ్లేషణకి లొంగని ఒక రకం మానసిక భ్రమ; a false idea or belief that is caused by mental illness; In this form, the affected person fears they are being stalked, spied upon, obstructed, poisoned, conspired against or harassed by other individuals or an organization; * demand, n. గిరాకి; జరూరు; అవసరం; ** supply and demand, ph. సరఫరా, గిరాకి; ** demand draft, ph. జరూరు హుండీ; డబ్బు ముందు పుచ్చుకుని బేంకు ఇచ్చే చెక్కు; * demeanor, n. వాటం; వైఖరి; తీరు; హావభావాలు; చందం; * demented, adj. పిచ్చిపట్టిన; * dementia, n. బుద్ధిమాంద్యత; ముసలితనంతో వచ్చే బుద్ధిమాంద్యత; మెదడులోని కణజాలం పాడవడం వల్ల తర్కబద్ధమైన వీశ్లేషణ, జ్ఙాపక శక్తి విపరీతంగా తగ్గిపోయిన కారణంగా పొడచూపే ప్రవర్తన; బుద్ధిమాంద్యత అన్నా ఆల్జైమర్శ్ రోగం అన్నా ఒకటి కాదు; జ్ఞఆపకశక్తిని, భాషాపాటవాన్ని, అహం అనే భావాన్నీ నాశనం చేసే బుద్ధిమాంద్యతని ఆల్జైమర్శ్ రోగం అనొచ్చు; * demi, adj. అర్ధ; అర; సగము; * demigods, n. pl. ఉపదేవతలు; ఖేచరులు; దైవము వంటివారు; ** demilitarized zone, ph. నిసైన్య మండలం; * demise, n. చావు; * democracy, n.ప్రజాస్వామ్యం; ప్రజాస్వామికం; ప్రజాతంత్రం; ప్రజల ప్రభుత్వం; * demographics, n. జనసంఖ్యా వివరాలు; * demography, n. జనాభాశాస్త్రం; జనసంఖ్యాశాస్త్రం; * demolish, v. t. పడగొట్టు; నిర్మూలించు; నాశనం చేయు; ధ్వంసం చేయు; నేలమట్టం చేయు; * demon, n. (1) భూతం; బ్రహ్మ రాక్షసి; దయ్యం; పిశాచం; సైతాను; (2) f. డాకిని; శాకిని; * demonstrate, v. t. తార్కాణించు; ప్రత్యక్ష ప్రమాణంతో రుజువు చేయు; చేసి చూపించు; * demonstration, n. తార్కాణం; చేసి చూపించడం; రుజువు చేయడం; నిరూపించడం; ప్రదర్శించడం; * demonyms, n. pl. ప్రజల పేర్లమీద ఏర్పడిన స్థలనామాలు; * demur, v. i. (డిమర్). సందేహించు, సంశయించు; ముందు వెనుక లాలోచించు; తటపటాయించు; * demure, adj. (డిమ్యర్). పుట్టముంగి వలె; నంగనాచిలా; సిగ్గుతో; (ఒక స్త్రీ ప్రవర్తనని వర్ణించేటప్పుడు) * den, n. (1) గుహ; (2) ఇంట్లో ఒక చిన్న గది; * denatured, adj. కల్తీ అయిన; సహజసిద్ధము కాని; * dendritic, adv. శాఖోపశాఖలుగా; * Denebola, n. ఉత్తరఫల్గుణి; సింహరాసిలో ఒక నక్షత్రం; రాశిచక్రంలో కనిపించే నక్షత్రాలలో రెండవ స్థానంలో ఉన్న తార; భూమికి 36 జ్యోతిర్‍ వర్షాల దూరంలో ఉంది; * dengue fever, n. డింగీ జ్వరం; దుమ్ములనొప్పి జ్వరం; విషాణువు వల్ల ఒళ్లంతా నొప్పులతో వచ్చే జ్వరం; * denizens, n. pl. నివాసస్తులు; కాపురస్తులు; ** denizens of the dark, ph. చీకటిలో నివసించేవి; * denominate, v. t. పేరు పెట్టు; * denominator, n. [math.] హారం; భిన్నంలో గీతకి దిగువ ఉన్న అంశం; * denotation, n. యధార్థార్థం; అసలు అర్థం; see also connotation; * denote, v. t. సూచించు; పేరు పెట్టు; * denounce, v. t. బహిరంగంగా నిందించు; * dense, adj. దట్టమైన; సాంద్రమైన; కీక; సాంద్ర; ఆకీర్ణ; ఈరము; అవిరళ; నిబిడ; ** dense forest, ph. కీకారణ్యం; * density, n. సాంద్రత; చిక్కతనం; ఈరమి; ** probability density, ph. సంభావ్యతా సాంద్రత; * dent, n. లొత్త; నొక్కు; సొట్ట; నత; * dental, adj. దంత; దంత్య; పంటికి సంబంధించిన; * dentals, n. [ling.] దంత్యములు; దంత్యాక్షరాలు; పళ్ళ సహాయంతో పలికే వర్ణాలు; త, థ, ద, ధ, న, ల, స; * dentist, n. దంతవైద్యుడు; దంత విశారద; * dentures, n. (డెంచర్స్) కట్టుడుపళ్లు; * deny, v. t. నిరాకరించు; లేదను; కాదను; ఒప్పుకొనకపోవు; * deodorant, n. దుర్గంధనాశని; నిర్గంధి; కంపుని పోగొట్టడానికి వాడే వస్తువు; * deodorization, n. నిర్గంధీకరణం; కంపుని పోగొట్టడం; * deoxyribonucleic acid, n. అరైకామ్లం; DNA; * depart, v. i. వదలిపెట్టు; వెళ్ళిపోవు; బయలుదేరు; * departed, adj. (1) వెళ్ళిపోయిన; (2) చనిపోయిన; * departures, n. pl. పోకలు; * department, n. శాఖ; విభాగం; * departure, n. పోక; వెళ్లడం; యాతం; అపగమం; బయలుదేరడం; నిష్ర్కమణం; ** departure time, ph. పోయే వేళ; బయలుదేరే వేళ; * depend, v. i. ఆధారపడు; నమ్ముకొనియుండు; * dependence, n. పరతంత్రత; పరాధీనత; పరాయత్తత; * dependent, adj. పరతంత్ర; ఆయత్త; పరాయత్త; పరాధీన; ఆధారపడ్డ; శ్రీత; ఆశ్రిత; సమాశ్రిత; ** dependent variable, ph. పరతంత్ర చలనరాసి; శ్రిత రాసి; ఆశ్రిత రాసి; * dependent, n. పరతంత్రుడు; పరతంత్రి; శ్రీతుడు; ఉపజీవకుడు; ఆశ్రీతుడు; * dependents, n. pl. పోషవర్గం; ఆశ్రీతులు; * depict, v. i. చిత్రీకరించు; చిత్రించు; వర్ణించు; * depiction, n. చిత్రణ; వర్ణన; చిత్రీకరణ; * deplete, v. i. తగ్గు; ఖర్చగు; ఖాళీ అగు; * deplore, v. i. వాపోవు; విచారించు; చింతించు; విలపించు; * deplorable, adj. శోచనీయం; దీనం; విషాదవంతం; వ్యధితం; ఆధ్వాన్నం; * deponent, n. వాంగ్మూలం ఇచ్చే వ్యక్తి; * deposit, n. (1) ధరావతు; సంచకరం; పగిడీ; (2) నిక్షేపం; (3) పూత; * deposit, v. t. ధరావతు చేయు; నిక్షేపించు; * depository, n. సరకులు దాచే స్థలం; కొట్టు; * deposition, n. వాంగ్మూలం; * depot, n. (డిపో) (1) గోదాం; సరుకు నిలవచేసే చోటు, (2) నెలవు; కొఠారు; స్టేషను; రైలు స్టేషను; బస్సు స్టేషను; వాహనాలను నిలిపే చోటు; * depreciation, n. అపకర్షణం; తరుగు; తగ్గుదల; వాడుక వల్ల విలువ తగ్గడం; * depress, v. t. నొక్కు; అణగదొక్కు; * depressants, n. నిరుత్సాహకారకులు; ఆల్కహాలు, నిద్రమాత్రలు వగైరా; * depressed, adj. దళిత; వెనకబడ్డ; అణగదొక్కబడ్డ; * depression, n. (1) గొయ్యి; నత; (2) గుండం; పీడనగుండం; అవనతి; తుపాను; (3) మాంద్యత; స్తబ్ధత; (4) వ్యాకులత; వైరాగ్య వ్యాకులత; చింత; కుంగుబాటు; ** major depression, ph. భారీ వ్యాకులత; ** mental depression, ph. మనో వ్యాకులత; మనోస్తబ్ధత; కుంగుబాటు; ఈ మానసిక రోగానికి ఉండే లక్షణాలు: మనసు ఖాళీగా ఉన్నట్లు విచారంగా ఉండటం (empty mood); నిరాశ, నిస్పృహ, ఎందుకూ పనికిరాననే భావం; దేనిమీదా అభిరుచి (interest) లేకపోవటం; నిస్సత్తువ, అలసట, నీరసం; ఏకాగ్రత లేకపోవటం; ఏదయినా నేర్చుకోవాలంటే కష్టమైపోవటం; చికాకుగా ఉండటం (irritability); అతినిద్ర లేదా నిద్ర లేమి; అర్ధరాత్రి లేదా తెల్లవారు ఝామున మెలకువ వచ్చి మళ్ళీ నిద్ర పట్టక పోవటం; ఆకలి పెరగటం లేదా తగ్గిపోవటం; ఇక్కడా అక్కడా నెప్పులు, చెప్పుకోలేని బాధలు; భవిష్యత్తు గురించి ఆలోచించ లేకపోవటం; ఆశలు ఆశయాలు లోపించడం; నిర్ణయాలు తీసికోలేకపోవటం; చనిపోవాలని అనిపించటం; see also "anxiety;" ** postnatal depression, ph. ప్రసూతి వైరాగ్యం; ** postpartum depression, ph. ప్రసూతి వైరాగ్యం; * depth, n. లోతు; దఘ్నత; దఘ్నం; ** depth gauge, ph. దఘ్నమాపకం; లోతుని కొలిచే ఉపకరణం; ** depth indicator, ph. దఘ్నార్థకం; లోతుని చూపించే సూచిక; * deputy, n. నియోగి; * dequeue, v. t. (కంప్యూటరు పరిభాషలో) ఒక వరుసలోఉన్న శాల్తీలలో ముందున్న శాల్తీని బయటకి తియ్యడం; * derail, v. i. పట్టాలు తప్పు; * derail, v. t. పట్టాలు తప్పించు; * dereliction, n. ఉపేక్ష; శ్రద్ధ చూపకపోవడం; పరిత్యాగం; * deride, v. t. గేలి చేయు; పరిహసించు; ఎద్దేవాచేయు; ఎగతాళిచేయు; * derision, n. పరిహాసం; హేళన; ఎగతాళి; * derivation, n. వ్యుత్పత్తి; నిష్పాదన; * derivative, n. (1) ఉత్పన్నం; వ్యుత్పన్నం; నిష్పాదకం; నిష్పన్నం; జన్యం; తద్ధితం; (2) ఒక ప్రమేయం విలువ ఏ దిశలో, ఎంత జోరుగా మారుతూందో (పెరుగుతోందో, తరుగుతోందో) తెలియజేసే సంఖ్య; ఒక ప్రమేయం కి ఒక బిందువు దగ్గర ఒక స్పర్శ రేఖ గీసినప్పుడు, ఆ రేఖ ఎంత వాలుగా ఉందో చెప్పే సంఖ్య; ** derivative suffix, ph. నిష్పాదక ప్రత్యయం; తద్ధిత ప్రత్యయం; * derive, v. t. సాధించు; వ్యుత్పన్నించు; నిష్పన్నం చేయు; * derived, adj. ఉత్పన్న; వ్యుత్పన్న; సాధ్య; జన్య; ** derived pause, ph. [gram.] సాధ్య బిందువు; ** derived raga, ph. [mus.] జన్య రాగం; * derived, n. ఉత్పన్నం; నిష్పన్నం; సాధించినది; * desalination, n. నిర్లవణీకరణ; * deserving, adj. అర్హత గల; * derogatory, adj. మర్యాద తక్కువైన; గౌరవలోపమైన; * derrick, n. బకయంత్రం; బరువులని పైకెత్తే యంత్రం; (ety.) కొంగ మెడ వలె పొడుగాటి మెడ ఉన్న యంత్రం; * descending, adj. అవరోహణ; దిగువకి దిగే; ** descending order, ph. [math.] అవరోహణ క్రమం; * descent, n. అవరోహణ; దిగుట; తగ్గుట; * describe, v. t. వర్ణించు; అభివర్ణించు; * description, n. వర్ణన; అభివర్ణన; * descriptive, adj. వర్ణనాత్మక; అన్వర్ధక; (ant.) prescriptive; * descriptive, n. వర్ణనాత్మకం; అన్వర్ధకం; * desecrate, v. t. చెరుచు; అపవిత్రం చేయు; మైల చేయు; * desert, v. t. వదలివేయు; * desert, n. ఎడారి; నిర్జనం; see also dessert; * desertion, n. వదలిపెట్టడం; త్యజనం; * deserving, adj. అర్హత గల; * desiccate, v. t. ఇగుర్చు; ఎండబెట్టు; శోషించు; * desiccator, n. శోషణపాత్ర; * design, n. (1) పన్నుగడ; (2) విన్యాసం; రూపకల్పన; కూర్పు; ** cover design, ph. ముఖపత్ర విన్యాసం; * designated, adj. అభిదాయక; లక్షిత; * desirable, adj. అభిలషణీయ; వాంఛనీయ; * desirable, n. అభిలషణీయం; వాంఛనీయం; ఉద్దిష్టం; * desire, n. కోరిక; కాంక్ష; ఆకాంక్ష; వాంఛ; అభిలాష; అభిమతం; ఈషణము; ఇషణము; మనోరధం; ఇచ్ఛ; ఆసక్తి; ఆశ; ** desire to learn, ph. జిజ్ఞాస; ** desire to win, ph. జిగీష; ** a person with a desire, ph. జిగీషువు; ** strong desire, ph. ఉబలాటం; ** vain desire, ph. అడియాస; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | -'''--Usage Note: desire, want; wish * ---Use ''want'' when you talk about things you would like to do or have: He wants to talk to you. Use ''desire'' and ''wish'' only in formal writing.''' |} * * desired, n. అభిలషణీయం; వాంఛనీయం; ఉద్దిష్టం; * desirelessness, n. నిరాసక్తత; * desk, n. మేజా; రాతబల్ల; బల్ల; * desolate, adj. నిర్మానుష్యమైన; నిర్జన; మానవ సంచారం లేని; * despair, n. నిస్పృహ; నిరాశ; నిరుత్సాహం; * desperate, adj. నిరాశాపూర్వక; హతాశమైన; అసాధ్య; భీషణ; * desperation, n. నైరాశ్యం; నిరాశ వల్ల కలిగిన తెగింపు; * despicable, n. అసహ్యమైన; * despondence, n. నిరాశ; నిస్పృహ; అధైర్యం; విషాదం; * despot, n. నిరంకుశ ప్రభువు; * dessert, n. (డెజర్ట్) భోజనానంతరం తినే తీపి పదార్థం; మోదకం; * destination, n. అడంగు; గమ్యం; గంతవ్యం; * destiny, n. దైవగతి; విధి; రాత; తలరాత; అదృష్టం; నసీబు; * destitute, n. బుక్కాపకీరు; ఇల్లు, వాకిలి లేని వాడు; * destroy, v. t. నాశనం చేయు; లయించు; తెగటార్చు; నిర్మూలించు; ధ్వంసం చేయు; రూపుమాపు; * destroyer, n. లయకారకుడు; నాశనం చేసేవాడు; * destructible, adj. వ్యయమైన; * destruction, n. నిర్మూలన; విధ్వంసన; లయ; వినాశం; క్షపణం; హననం; * destructive, adj. భంజక; నిర్మూలాత్మకమైన; విధ్వంసక; క్షపణ; హనన; ** destructive distillation, ph. భంజక శ్వేదనం; హనన స్వేదనం; నిర్వాత స్వేదనం; * detach, v. t. వేరుచేయు; వేరుపరచు; పీకు; * detached, adj. వేరుగా; విడిగా; నిర్విణ్ణ; అసంహిత; నిస్సంగ; * detachment, n. నిస్సంగత్వం; * detailed, adj. వివరంగా; సవిస్తరంగా; * details, n. వివరాలు; * detection, n. ఆచూకీ; ఆరా; శోధన; * detective, n. పత్తేదారు; ఆచూకీదారు; అరీందం; అపరాధ పరిశోధకుడు; నిరూపకుడు; ** detective novel, ph. నిరూపక నవల; అపరాధ పరిశోధక నవల; * detector, n. శోధకం; శోధకి; పత్తాసు; (ety.) detective = పత్తేదారు ** smoke detector, ph. పొగ పత్తాసు; * detention, n. నిర్బంధం; * deter, v. t. భయపెట్టి మాన్పించు; ఆపు; అడ్డగించు; నివారించు; నిలుపు; * determinant, n. (1) [math.] నిశ్చితార్థం; లెక్కలలో ఒక వ్యూహం (మాత్రుక) రీతిలో వేసిన అంకెల అమరిక యొక్క విలువ; (2) నిశ్చయించేది; * determination, n. (1) నిర్ధారణ; నిర్ణయం; (2) సంకల్పం; (3) అభినివేశం; ** fierce determination, ph. వజ్ర సంకల్పం; ** process of determination, ph. నిర్ధారణ ప్రక్రియ; * determine, v. i. నిర్ణయించు; నిశ్చయించు; * determinism, n. నిర్ణయవాదం; * deterministic, adj. నిర్ణయాత్మక; * detergent, n. అపక్షాలకం; కల్మషహారి; * deteriorate, v. i. దిగజారు; శిధిలమగు; * deterioration, n. దిగజారడం; శిధిలమవడం; విపరిణామం; * determination of meaning, ph. అర్థవిపరిమాణం; * detonate, v. i. పేలు; v. t. పేల్చు; * detonation, n. పేలుడు; విస్ఫోటనం; * deuce, n. దువ; * devaluation, n.అవమూల్యనం; న్యూనీకరణం; విలువ తగ్గించడం; * development, n. వికాసం; సంవర్ధనం; అభివృద్ధి; ** child development, ph. శిశు వికాసం; శిశు సంవర్ధనం; ** community development, ph. సమాజ వికాసం; సమాజ సంవర్ధనం; * deviate, v. i. దారి తప్పు; మరొకదారి తొక్కు; * deviation, n. విచలనం; విపథం; * device, n. (1) తంత్రం; పన్నుగడ; (2) సాధనం; ఉపకరణం; కందువ; దీవసం; (3) జంత్రం; * devil, n. సైతాను; క్రైస్తవ మతంలో దేవుడికి చుక్కెదురు అయిన శక్తి; * devise, v. t. పన్ను; ఊహించు; కనిపెట్టు; * devote, v. t. లగ్నపరచు; కేటాయించు; వినియోగించు; * devotee, n. ఉపాసి; m. ఉపాసకుడు, భక్తుడు; f. ఉపాసకురాలు; భక్తురాలు; * devotion, n. భక్తి; నిరతి; ** devotion to service, ph. సేవానిరతి; * devour, v. t. కబళించు; మింగివేయు; భక్షించు; మెక్కు; బుక్కు; అత్యాసతో, ఆత్రుతతో గబగబా తిను; * dew, n. తుహినం; మిహిక; ధూమిక; నీటి బిందువులుగా మారిన గాలిలోని చెమ్మ; (rel.) తుషారం; ** dew drop, ph. తుహిన బిందువు; ** dew point, ph. తుహిన అంకం; తుహిన స్థానం; గాలిలోని చెమ్మ నీటి బిందువులుగా మారడానికి అనుకూలమైన ఉష్ణోగ్రత; * dewlap, n. (1) గంగడోలు; ఆవులకి ఎద్దులకి మెడ కింద వేలాడే ఒదులైన చర్మం; (2) జోలుమెడ; ఇతర జంతువులకి, పక్షులకి మెడ కింద వేలాడే ఒదులైన చర్మం; see also wattle; * dew-worm, n. వానపాము; ఎర్ర; * dexterity, n. హస్తకౌశలం; చాతుర్యం; నిపుణత్వం; నైపుణ్యం; వైదగ్ధ్యం; * dextral, adj. (1) కుడిచేతివైపు; దక్షిణ; (2) కుడిచేతి వాటం; (3) అనుశంఖ; శంఖం యొక్క మట్టం నుండి శిఖరానికీ వెళ్లేటప్పటి సర్పిలాకృతి; (ant.) sinistral; * dextro, adj. దక్షిణ; కుడిచేతివైపు; కుడిచేతివాటపు; * dextrose, n. [chem.] దక్షిణోజు; కుడిచేతివాటపు చక్కెర; గ్లూకోజు; C<sub>6</sub>H<sub>12</sub>O<sub>6</sub>; * dhaba, n. [Ind. Engl.] ధాబా; (note) India's version of cash-n-carry fast food restaurant; * dharma, n. [Ind. Engl.] ధర్మం; (note) Hindu/Buddhist moral code of conduct * dhobi, n. [Ind. Engl.] చాకలి; రజకుడు; బట్టలు ఉతికే మనిషి; (note) launderer; washerman; a person who washes and irons clothes; |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==Part 2: di-dz == {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * diabetes, n. మధుమేహం; ప్రమేహం; అతిమూత్ర వ్యాధి; ౘక్కెర జబ్బు; నిజానికి అతిమూత్రం, అతిదాహం, అత్యాకలి, మొదలయిన లక్షణాలెన్నింటినో కలిపి డయబెటీస్ అంటారు; The word ‘diabetes’ is derived from the Greek word that means ‘siphon’ or ‘go through’, referring to the production of lots of urine, that occurs in both diabetes mellitus and insipidus, when uncontrolled. ** diabetes indicator, ph. మధుమేహ సూచకి; * diabetes insipidus, n. అతిమేహం; అతిమూత్రం; [Gr. Diabetes = siphon, insipidus = tasteless]; People with diabetes insipidus have normal blood glucose levels; however, their kidneys cannot balance fluid in the body; * diabetes mellitus, n. మధుమూత్రం; మధుమేహం; మధుప్రమేహం; ఈ దశలో మూత్రంలోనూ, రక్తంలోనూ కూడ చక్కెర మోతాదు మించి కనిపిస్తుంది; Diabetes mellitus causes high blood glucose, or blood sugar, resulting from the body's inability to use blood glucose for energy; * diabetic, n. ప్రమేహం ఉన్న వ్యక్తి; * diachronic, adj. చారిత్రాత్మక; చారిత్రక; * diacritical marks, n. లేఖన చిహ్నాలు; అక్షరాలు ఎలా ఉచ్చరించాలో సూచించడానికి వాడే గుర్తులు; * diagonal, adj. వికర్ణ; ** diagonal matrix, ph. [math.] వికర్ణ మాత్రిక; * diagonal, n. వికర్ణం; కర్ణం; ఐమూలరేఖ; * diagonalization, n. వికర్ణీకరణం; ఒక మాత్రుకలో శూనం కాని అంశాలన్నీ కర్ణం మీద వచ్చేలా చెయ్యడం; * diagonally, adv. అయిమూలగా; ఐమూలగా; * diagnosis, n. రోగనిర్ణయం; సముత్థానం; కారణ నిర్ణయం; * diagnostic, adj. రోగాన్ని నిర్ణయించే; కారణాన్ని కనిపెట్టే; * diagram, n. బొమ్మ; పటం; రేఖాచిత్రం; * dial, n. ఫలకం; ముఖఫలకం; బింబాననం; * dial, v. t. ఫలికించు; (ఫలకమును వినియోగించు); ** dial the telephone, ph. టెలిఫోనుని ఫలికించు; * dialect, n. మాండలికం; ప్రాంతీయ భాష; విభాష; ఉపభాష; భాషలోని ప్రాంతీయ భేదాలనే మాండలికాలు అంటారు; వ్యక్తిపరమయిన శైలీ భేదాలకి అతీతమయిన భాష; ప్రధాన భాషలో భాగమై, కొన్ని స్థానిక విశిష్టతలతో కూడి వుండే భాషభేదాన్ని మాండలికం అంటారు. (rel.) idiolect; ** class dialect, ph. వర్గ మాండలికం; ** regional dialect, ph. ప్రాంతీయ మాండలికం; ** specialized dialect, ph. విశిష్ట మాండలికం; * dialectic materialism, ph. గతి తార్కిక భౌతిక వాదం; హెగెల్ వాడిన తర్క శాస్త్రాన్ని భౌతిక తత్త్వశాస్త్రానికి అన్వయించగా లభించినది; ఇదే కమ్యూనిష్టు సిద్ధాంతాలకి మూలాధారం; * dialecticism, n. విరోధవికాసం; విరోధోక్తి; విరోధభావంతో వికాసం కలిగించడం; గతి తర్కం; ప్రశ్నోత్తర విచారణ; ప్రశ్నోత్తరాల ద్వారా సత్యాన్వేషణ చేసే తర్కం; పరస్పరాత్మక తర్కశాస్త్రం; హెగెల్ వాడిన తర్క శాస్త్రం; * dialog, n. సంభాషణ; ఇద్దరి మధ్య సంభాషణ; నాటకం, సినిమా వగయిరాలలో చెప్పే సంభాషణ; see also aside, soliloquy; * diameter, n. వ్యాసం; కైవారం; అడ్డుకొలత; ** diametrically opposite, ph. ప్రతిస్పర్ధి; చుక్కెదురు; ఎదురెదురుగా; * diamond, n. (1) వజ్రం; రవ్వ; నవ రత్నములలో నొకటి; (2) చీట్లపేకలోని నాలుగు రంగులలో ఒక రంగు; ** diamond anniversary, ph. వజ్రోత్సవం; అరవైయ్యవ వార్షికోత్సవం; షష్టిపూర్తి; * diamond jubilee, n. వజ్రోత్సవం; అరవైయ్యవ వార్షికోత్సవం; షష్టిపూర్తి; * diaper, n. నాపి; అధోంగవం; పిల్లగోచీ; చంటి పిల్లలు మలమూత్రాదులు వదలినప్పుడు మలినం బయట పడకుండా గోచీలా కట్టే బట్ట; * diaphanous, adj. అర్ధ పారదర్శక; పారభాసక; అతిమృదువైన; translucent; * diaphoretic, n. ఘర్మజనని; చెమట పట్టించే గుణం కలది; ఉదా: అల్లం; * diaphragm, n. [anat.] వప; విభాజకం; హృదయకుహరాన్నీ గర్భకుహరాన్నీ విడదీస్తూ మధ్యలో ఉండే ఒక కణజాలపు పొర; * diary, n. దినచర్య; దైనందిని; దినచర్య రాసిన పుస్తకం; * diarrhea, n. నీళ్ల విరేచనాలు; ప్రవాహిక; * diaspora, n. ప్రవాసులు; ప్రవాస గణాలు; మాతృభూమి వదలి వివిధ దేశాలలో చెల్లాచెదరిన ప్రజానీకం; * diastole, n. వ్యాకోచం; (ant.) systole; * diastolic, adj. వ్యాకోచ; స్పురణ; * diatom, n. (డయటామ్); ద్వంద్వకణం; అతి సూక్ష్మమైన నాచువంటి పదార్థం; ఈ కణాలలో ఉన్న జంట సంచులలో ఇసక లాంటి పదార్థం ఉంటుంది; * diatribe, n. ఉతికెయ్యడం; తిట్లు లంకించుకోవడం; * dice, n. pl. పాచికలు; నామరులు; అడ్డసారెలు; * dice, v. t. చిన్న ముక్కలుగా కోయు; * dichotomy, n. ద్వైధీభావం; ద్వయితం; ద్వైవిధ్యం; ద్విభాజనం; తర్కశాస్త్రంలో ఒక వర్గాన్ని రెండు పరస్పర విరుద్ధమైన వర్గాలుగా విడగొట్టడం; ఉదాహరణకి : ఆత్మ, పరమాత్మ; పూర్వం; పరం; * dictator, n. నియంత; సర్వాధికారి; * dictatorial, adj. నిరంకుశ; నియంతృత్వ; ** dictatorial monarchy, ph. నిరంకుశ రాజరిక వ్యవస్థ; * dictatorship, n. నిరంకుశత్వం; నియంతృత్వం; * diction, n. శైలి; శబ్దసంపద; ఉచ్చారణ; * dictionary, n. నిఘంటువు; కోశం; పదార్థకోశం; పదకోశం; పదనిధి; శబ్దకోశం; శబ్దసంగ్రహం; శబ్దసాగరం; శబ్దమంజరి; తెల్లడి; ** abridged dictionary, ph. సంగ్రహ నిఘంటువు; ** etymological dictionary, ph. వ్యుత్పత్తి నిఘంటువు; ** reverse dictionary, ph. విలోమ నిఘంటువు; * didactic, adj. ఉపదేశాత్మక; ఉపదేశానికి అనుకూలమైన; నేర్పడానికి వీలయిన; నీతిబోధకమైన; * die, n. s. (1) పాచిక; అక్షం; see also dice; (2) మూస; అచ్చుదిమ్మ; కొలిమిలో కరిగించిన దానిని పోత పొయ్యడానికి వాడే సాధనం; (3) కౌలుదిమ్మ; పడి అచ్చు; * die, v. i. (1) చచ్చు; చచ్చిపోవు; చనిపోవు; మరణించు; కడతేరు; నీలుగు; ఈలుగు; పరమపదించు; తనువు చాలించు; అసుమలు బాయు; గుటుక్కుమను; టింగుమను; f. గౌరీసాయుజ్యం చెందు; (2) ఆగిపోవు; పనిచెయ్యడం మానివేయు; * diehard, adj. (1) మొండి; (2) పరమ ఛాందసమైన; (3) ఒకంతట ఒదిలిపెట్టని; చాలాకాలం మన్నే; * dies, n. pl. మూసలు; అచ్చుదిమ్మలు; * diet, n. (1) ఆహారం; (2) పథ్యం; ఆరోగ్యం బాగులేనప్పుడు తినదగిన ఆహారం; (3) ధారకం; ఆరోగ్యం బాగుకొరకు నియమితమైన రీతిలో తిండి తినడం; ** restriction in diet, ph. పథ్యం; ** starvation diet, ph. లంఖణాల తిండి; * dietetics, n. ఆహారవిధులు; ధారక శాస్త్రం; * dieting, n. ధారక వ్రతం; ఆహార నియమం; * difference, n. వ్యత్యాసం; వ్యత్యయం; భేదం; చయం; అంతరం; తేడా; తారతమ్యం; తరతమభావం; న్యూనాధిక్యం; ** difference of opinion, ph. భిన్నాభిప్రాయం; అభిప్రాయభేదం; * different, adj. భిన్న; వేరొక; మరొక; ** different style, ph. భిన్న ధోరణి; వేరొక పద్ధతి; * differential, adj. [math.] అవకలన; రెండు రాశులకి మధ్యనున్న తేడాకి సంబంధించిన; ** differential calculus, ph. అవకలన కలనం; కలన గణితంలో ఒక భాగం; ** differential equation, ph. అవకలన సమీకరణం; * differentiate, v. t. (1) రెండింటి మధ్య తేడాని గుర్తించు; (2) [math.] అవకలించు; * differentiation, n. (1) విభేదనం; (2) [math.] అవకలనం; అంతర కలనం; ఒక విధమైన అవధి క్రియ; * difficult, adj. కష్టమైన; ప్రయాసతో కూడిన; దుర్లభమైన; * difficult to accomplish, ph. కష్టసాధ్యం; * difficulties, n. pl. కష్టాలు; ఇబ్బందులు; కడగండ్లు; ఇక్కట్లు; ** overwhelming difficulties, ph. అష్టకష్టాలు; * difficulty, n. కష్టం; ప్రయాస; ఇబ్బంది; శ్రమ; ఒరకాటం; ఇక్కట్టు; ఇడుము; అవస్థ; దుస్తరం; తంటా; ప్రతిబంధకం; రాయిడి; * diffidence, n. అధైర్యం; సంకోచం; న్యూనతశంక; తన సామర్థ్యం మీద నమ్మకం లేకపోవడం; * diffraction, n. వివర్తన; ** diffraction bands, ph. వివర్తన పట్టీలు; ** diffraction grating, ph. వివర్తన జాలకం; [[డైఫ్రాక్షన్ గ్రేటింగ్]]; * diffuse, adj. విసరిత; * diffusion, n. విసరణ; వ్యాపకం; విష్యందం; * diffusive, adj. వ్యాపకత; వ్యాపించే; * dig, v. t. తవ్వు; * digest, n. స్మృతిసంహిత; మరొక ప్రచురణలోని విషయాన్ని సంగ్రహపరచిన పుస్తకం; ఎగ్గుర్తు; ఎగ్గురుతు; * digest, v. i. జీర్ణించుకొను; * digest, v. t. సంగ్రహించు; సంక్షేపించు; * digestion, n. జీర్ణం; అరుగుట; ** digestive process, ph. జీర్ణ క్రియ; ** digestive system, ph. జీర్ణ మండలం; * digit, n. (1) వేలు; (2) అంకె; అంకం; ** least significant digit, ph. చరమాంకం; చరమ అన్వర్థక అంకం; ** most significant digit, ph. ప్రథమాంకం; ప్రథమ అన్వర్థక అంకం; ** significant digit, ph. అన్వర్థక అంకం; * digital, adj. అంక; ** digital book, ph. అంక పొత్తం; ** digital calculating machine, ph. అంక కలనయంత్రం; ** digital computer, ph. అంక కలనయంత్రం; అంక గణన యంత్రం; కలన యంత్రం; * digitalis, n. (1) తిలపుష్టి; the foxglove plant; (2) గుండె జబ్బుకి వాడే ఒక మందు పేరు; * digitization, n. అంకీకరణ; * digitized, adj. సాంఖ్యీకృత; అంకీకరించిన; అంకెల రూపంలోకి మార్చబడ్డ; * dignity, n. హుందా; హుందాతనం; దర్జా; ఘనత; * dike, n. చెలియలికట్ట; కట్ట; సముద్రపుటొడ్డున నీళ్ళు పల్లపు భూముల లోపలికి రాకుండా కట్టే కట్ట; * dilapidated, adj. పాడుపడిన; శిధిలమైన; ఖిలీభూత; * dilation, n. (1) శరీరంలోని రంధ్రం కాని, నాళం కాని సాధారణ స్థితి కంటె ఎక్కువగా వ్యాకోచం చెందడం; (2) వ్యాకోచం చెందడం; * dilatometer, n. వ్యాకోచమాపకం; వ్యాకోచాన్ని కొలిచే శాస్త్రీయ పరికరం; * dilemma, n. సందిగ్ధావస్థ; సందిగ్ధం; చిక్కు; ఇబ్బంది; ఇరకాటం; అన్యోన్యాశ్రయం; ఉభయ సంకటం; అభిశంకితం; * diligence, n. శ్రద్ధ; జాగరూకత; * dill, n. శతపుష్పం; సోయికూర; పాశ్చాత్యుల వంటకాలలో వాడే ఒక సుగంధ ద్రవ్యం; [bot.] ''Aniethum graveolens'' of the Apiaceae family; * dilute, v. t. పలచబరుచు; బలహీనపరుచు; * diluted, adj. సజల; నీళ్ళు కలపబడ్డ; పలచన చేయబడ్డ; (ant.) undiluted; * dilly-dally, v. i. తాత్సారం చేయు; * dim, adj. నిస్తేజ; కాంతి లేని; మకమకలాడెడు; మసకగా ఉన్న; * dimension, n. మాత్ర; కొలత; కొలమానం; పరిమాణం; మితి; * dimensional, adj. మాత్రకం; మితీయ; ** three dimensional, ph. త్రిమాత్రకం; త్రిమితీయ; ** two dimensional, ph. ద్విమాత్రకం; ద్విమితీయ; ** multi dimensional, ph. బహుమాత్రకం; బహుమితీయ; * dimensionless, adj. కొలమానం లేని ** dimensionless measurement, ph. కొలమానం లేని కొలత; * dimer, n. ద్విభాగి; * diminish, v. i. సన్నగిల్లు; తగ్గు; * dimples, n. pl. బుగ్గల మీద పడే సోట్టలు; ఇది ఒక జన్యు లోపం వల్ల కలిగే కండరాల దోషం కాని ఇది కొందరి ముఖానికి అందం చేకూరుస్తుంది; * din, n. రొద; ధ్వని; అల్లరి; * dine, v. i. తిను; భుజించు; ** dining room, ph. భోజనశాల; భోజనాల గది; ** dinner table, ph. ఎడ్డెస; భోజనాల బల్ల; * dinosaur, n. భూతబ్బల్లి; పెనుబల్లి; భీకరబల్లి; జురాసిక్ యుగంలో ఈ భూమి మీద వర్ధిల్లిన పెద్ద బల్లిజాతి జంతువులు; * dinghy, n. డింగీ; తెప్ప; తెడ్డు వేసుకొని నడిపే చిన్న నావ; * dinosaurs, n. pl. భూతబ్బల్లులు; రాకాసి బల్లులు; పెనుబల్లులు; * diode, n. ద్విమూర్తి; ద్వియోడు; ఎలక్ట్రానిక్స్‌లో వాడే ఒక పరికరం; * dip, v. t. ముంచు; నిమజ్జించు; * dip, v. i. మునుగు; క్రుంకు; ** take a dip, ph. మునుగు; క్రుంకు; * dip, n. (1) అవపాతం; నతి; అయస్కాంతపు సూది ప్రదర్శించే ఒక లక్షణం; (2) ముంచుకొని తినడానికి వీలయిన పచ్చడి లాంటి పదార్థం; ** magnetic dip, ph. అయస్కాంత అవపాతం; ** dip of a magnetic needle, ph. అయస్కాంతపు సూది యొక్క అవపాతం; * diphtheria, n. గళగండం; కంఠసర్పి; కండమాల; ఒక ప్రమాదకరమైన అంటువ్యాధి; (note) a disease caused by the bacterium ''Corynebacterium diphtheriae''; this bacterium causes a large, painful membrane on the back of the throat that can suffocate the victim; it also makes diphtheria toxin, which harms the brain, heart, and kidneys; protection against diphtheria is afforded by immunity to this single toxin; so diphtheria vaccine contains one single protein; * diphthong, n. సంధ్యాక్షరం; జంటక్షరం; రెండక్షరాలని కలిపి ఒకటిగా రాయడం; ఇంగ్లీషులో f i లని కలిపి అచ్చుకొట్టినప్పుడు ఈ రకం జంటక్షరం వస్తుంది; * diploid, adj. [biol.] ద్వయస్థితిక; * diploma, n. పట్టా; * diplomacy, n. దౌత్యం; దౌత్యనీతి; రాజతంత్రం; కూటనీతి; రాజనీతి; కార్యదక్షత; చతురత; * diplomat, n. దూత; m. రాజ్యతంత్రజ్ఞుడు; వ్యవహారదక్షుడు; ** diplomatic corps, ph. దౌత్యవర్గం; * dipole, n. ధ్రువపుజంట; ద్విధ్రువం; * dipper, n. గరిటె; ముంచేది; మునిగేది; * Dipper, n. సప్తర్షి మండలం; గరిటె ఆకారంలో ఉన్న తారల గుంపు; ** Big Dipper, ph. బృహదృక్షం; పెద్ద ఎలుగు; సప్తర్షి మండలం; పెద్ద గరిటె ఆకారంలో ఉన్న తారల గుంపు; ** Little Dipper, ph. లఘదృక్షం; చిన్న ఎలుగు; చిన్న గరిటె ఆకారంలో ఉన్న తారల గుంపు; * dipping, n. ముంచడం; నిమజ్జనం; * dire, adj. భయంకరమైన; భరించలేని; * direct, adj. అజస్ర; అనులోమ; తిన్నగా; తిన్ననైన; నేరుగా; సరాసరి; ప్రత్యక్ష; ముఖాముఖీ; సురసూటి; ** direct appointment, ph. సరాసరి నియామకం; ** direct current, ph. అజస్ర ప్రవాహం; సురసూటి ప్రవాహం; ** direct evidence, ph. ప్రత్యక్ష ప్రమాణం; ** direct method, ph. ప్రత్యక్ష పద్ధతి; ** direct proportion, ph. అనులోమ అనుపాతం; * direct, v. t . (1) దర్శకత్వం వహించు; (2) దారి చూపు; ** directed line, ph. విహిత రేఖ; సాయక రేఖ; * direction, n. (1) దిశ; దిక్కు; చెరగు; (2) దర్శకత్వం; (4) పద్ధతి; మార్గం; (5) దారి; తోవ; ** direction indicator, ph. దిగ్వాచకం; ** direction of a compass, ph. దిశ; దిక్కు; ఉపదిశ; * directive, n. ఆజ్ఞ; ఏ విధంగా చెయ్యాలో చెబుతూ పై అధికారి ఉత్తర్వు చేసే ఆజ్ఞ; * directly, adv. నేరుగా; తిన్నగా; * director, n.సూత్రధారి; దర్శకుడు; మార్గదర్శకుడు; నిర్దేశకుడు; * directory, n. దర్శని; మార్గదర్శిని; పేరు, ఉనికిపట్టు తెలియజేసే పట్టిక; సూచి; * directorate, n. నిర్దేశక శాఖ; నిర్దేశకాలయం; * dirt, n. (1) మురికి; మలినం; మాలిన్యం; చిలుము; కసటు; (2) మట్టి; మన్ను; * dirty, adj. మురికి; మురికి పట్టిన; మట్టి; మట్టి పట్టిన; ఖరాబైన; * dis, pref. బే; కానిది; లేనిది; * disabled, n. pl. అంగహీనులు; అవిటివారు; వికలాంగులు; * disaccharide, n. జంటచక్కెర; ద్విచక్కెర; మాల్టోజు, సుక్రోజు, లేక్టోజు వంటి చక్కెరలు; వీటిని రసాయన విశ్లేషణ చేస్తే రెండు ఏకచక్కెరలు (గ్లూకోజు లాంటివి) వస్తాయి; ఉదా. రెండు గ్లూకోజు బణువులు కలిస్తే ఒక మాల్టోజు బణువు వస్తుంది; ఒక గ్లూకోజు, ఒక గేలక్టోజు కలిస్తే లేక్టోజు వస్తుంది; ఒక గ్లూకోజు, ఒక ప్రుక్టోజు కలిస్తే సుక్రోజు వస్తుంది; * disadvantage, n. ప్రతికూలత; ప్రతికూల పరిస్థితి; అప్రయోజనం; హాని’ చెరుపు; నష్టం; * disagreement, n. అసమ్మతి; స్పర్ధ; అభిప్రాయభేదం; భేదాభిప్రాయం; పొరపొచ్చెం; * disappear, v. i. మాయమగు; మరుగుపడు; అంతర్ధానమగు; తిరోధానమగు; ఉడుగు, uDugu; * disappearance, n. కనబడకపోవడం; మరుగైపోవడం; మాయమైపోవడం; అంతర్ధానం; పారిపోవడం; తిరోధానం; * disapproval, n. తిరస్కారం; అనంగీకారం; * disappointment, n. ఆశాభంగం; అడియాస; నైరాశ్యం; * disapprobation, n. అసమ్మతి; అనంగీకారం; * disarmament, n. అస్త్ర సన్యాసం; నిరాయుధీకరణ; నిరస్త్రీకరణం; * disaster, n. అభాసు; వైపరీత్యం; ఉపద్రవం; విపత్తు; ఆపద; దుర్ఘటన; అనర్థం; ** natural disaster, ph. ప్రకృతి వైపరీత్యం; * disavow, v. i. నిరసించు; * disavowal, n. నిరస్కారం; * disbursement, n. బట్వాడా; * disc, disk, n. (1) పళ్లెం; (2) బింబం; (3) కంప్యూటరు రంగంలో డిస్కు; దత్తాంశాలని నిల్వ చెయ్యడానికి వాడే చదునుగా ఉండే పళ్లెం; * discard, v. t. వదలిపెట్టు; విసర్జించు; విస్మరించు; పారవేయు; * discharge, v. t. (1) వదలు; విసర్జించు; విడుదల చేయు; విముక్తం చేయు; కొట్టివేయు; నెరవేర్చు; ఆచరించు; అనుష్టించు; (2) స్రవించు; * discharge, n. స్రావం; రజస్సు; వదలబడినది; విసర్జించబడినది; ఉత్సర్గం; విసర్జనము, విమోచనము, విడిచిపెట్టడము; ** electrical discharge, ph. విద్యుత్ ఉత్సర్గం; ** menstrual discharge, ph. రుతు స్రావం; రుతు రజస్సు; * disciple, n. శిష్యుడు; అంతేవాసి; ఛాత్రుడు; ఛాత్రి; * disciplinarian, n. m. క్రమశిక్షణా దక్షకుడు; శాసనీకుడు; * discipline, n. క్రమశిక్షణ; నియమపాలన; నిబద్ధత; క్రమబద్ధత; కాయిదా; (2) శాస్త్రం; శిక్ష; ఉపదేశం; * disclaim, v. t. పరిత్యజించు; తెంచుకొను; హక్కు వదలుకొను; * disclose, v. t. చెప్పు; బయట పెట్టు; * discography, n. గాన చింతామణి; గానావళి; a selective or complete list of phonograph recordings, typically of one composer, performer, or conductor. ... the methods of analyzing or classifying phonograph recordings. * discomfort, n. అసౌకర్యం; ఇబ్బంది; * disconnect, v. t. లంకెని విడదీయు; బొతుకు; * discord, n. విరసం; అసమ్మతి; వైమనస్యం; * discordance, n. (1) విజ్జోడు; (2) అపశృతి; * discontinuous, adj. అసంతత; విరుపు ఉన్న; * discount, n. అడితి; కోత; ముదరా; ముజరా; వట్టం; తోపుడు; తగ్గింపు; * discourse, n. ప్రసంగం; ఉపన్యాసం; సంభాషణ; * discover, v. i. కనుగొను; కనుక్కొను; కనిపెట్టు; ఆవిష్కరించు; ఉన్న విషయాన్నే తెలుసుకొను; see also invent; * discoverer, n. ఆవిష్కర్త; * discovery, n. ఆవిష్కరణ; ఆవిష్కారం; కనుగోలు; ఉన్న విషయాన్నే తెలుసుకొనడం; (rel.) invention; * discreet, adj. బుద్ధి ఉపయోగించి; తెలివితో; వివేక; ** discreet person, ph. వివేకశాలి; బుద్ధిశాలి; లౌక్యుడు; * discrepancy, n. విప్రతిపత్తి; తేడా; వ్యత్యాసం; * discrete, adj. వివిక్త; విడివిడిగా ఉన్నటువంటి; (ant.) continuous; see also discreet; * discretion, n. (1) వివేచన; బుద్ధి; * discretionary, adj. విచక్షణాయుతంగా; తోచినవిధంగా; ఇష్టం వచ్చినట్లు; యధేచ్ఛగా; స్వేచ్ఛగా; * discriminant, n. [math.] విచక్షకం; విచక్షక గుణకం; ** discriminant function, ph. [math.] విచక్షక ప్రమేయం; * discriminate, v. t. విచక్షణ చూపు; పక్షపాతం చూపు; అంతరం చూపు; ** discriminative person, ph. వివేచనా శాలి; ** discriminative power, ph. వివేచనా శక్తి; సదసద్వివేచన; వివేకం; * discrimination, n. (1) వివక్ష; విచక్షణ; విచక్షత; తేడా చూపడం; విచక్షణ ప్రేరితమైన జుగుప్స; (2) బుద్ధి; తెలివి; వివేకం; తేడా తెలుసుకోగలిగే శక్తి; ** caste discrimination, ph. కుల విచక్షణ; ** gender discrimination, ph. లింగ విచక్షణ; ** discriminating power, ph. విచక్షణా జ్ఞానం; సదసద్వివేచన; వివేకం; * discrepancy, n. తేడా; వ్యత్యాసం; విప్రతిపత్తి; * discuss, n. (1) విష్ణుచక్రం; (2) చిమ్ముబిళ్ల; ఆటలలో విసరడానికి వీలుగా ఉండే గుండ్రటి లోహపు బీళ్ల; * discuss, v. i. చర్చించు; ముచ్చటించు; మంతనాలాడు; ప్రస్తావించు; ప్రసక్తం చేయు; విచారించు; * discussion, n. చర్చ; గోష్ఠి; మంతనం; సంవాదం; ప్రసంగం; ప్రస్తావన; తర్జనభర్జన; సమాలోచన; ** informal discussion, ph. ఇష్టాగోష్ఠి; యథేష్ట గోష్ఠి; ** point of discussion, ph. చర్చనీయాంశం; * disdain, n. తూష్ణీంభావం; చిన్నచూపు; అలక్ష్యం; ఉపేక్ష; తిరస్కారం; * disease, n. వ్యాధి; రోగం; రుగ్మత; రుజ; సంకటం; జాడ్యం; జబ్బు; తెగులు; ఆంతకం; ఉపతాపం; ఆమయం; సుస్తీ; అస్వస్థత; నలతగా ఉండడం; ** communicable disease, ph. సాంక్రమిక వ్యాధి; సంక్రామిక వ్యాధి; ** congenital disease, ph. ఇది తల్లి గర్భంలో ఉన్నప్పుడు శిశువుకి సంక్రమించిన రోగం; ఇది తల్లిదండ్రులనుండి వంశపారంపర్యంగా సంక్రమించేది కాదు; ** contagious disease, ph. అంటురోగం; పొంగు, క్షయ, మశూచికం మొదలయినవి ఒకరినుండి మరొకరికి అంటుకుంటాయి, కనుక అవి అంటు రోగాలు; ** fatal disease, ph. మారకం; మరణాంతకమగు రోగం; ** genetic disease, ph. జన్యు రోగం; ఇది తల్లిదండ్రులనుండి వంశపారంపర్యంగా సంక్రమించే జబ్బు; ** infectious disease, ph. తిష్ట; తిష్టరోగం; సూక్ష్మజీవుల వల్ల కలిగే జబ్బు; ఒక ప్రియాను వల్ల కాని, వైరస్ వల్ల కాని, బేక్టీరియా వల్ల కాని, ఫంగస్ వల్ల కాని, పేరసైట్ వల్ల కాని వచ్చే రోగం; ** non-communicable disease, ph. అసాంక్రమిక వ్యాధి; ** puerperal disease, ph. సూతికా వ్యాధి; ** rust disease, ph. కుంకుమ తెగులు; మొక్కలకి వచ్చే ఒక రకమైన వ్యాధి; ** smut disease, ph. కాటుక తెగులు; మొక్కలకి వచ్చే ఒక రకమైన వ్యాధి; ** venereal disease, ph. సుఖరోగం; ఉపదాంశ; సవాయి; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: disease, illness, sickness * ---It is ''disease'' that actually makes you sick: He suffers from heart disease. ''Illness'' is the state of being sick. ''Sickness'' is a particular type of illness: motion sickness.''' |} * * disease-free, n. నిరామయం; జబ్బులేని స్థితి; రోగరహితం; అనామయం; * disease-ridden, adj. రుజాగ్రస్త; వ్యాధిగ్రస్త; * disembark, v. i. దిగు; బండి దిగు; వాహనం దిగు; * disembark, v. t. దించు; * disembodied, adj. ముక్తదేహి అయున; శరీరమును విడచిన; ** disembodied spirit, ph. ముక్తదేహి అయిన ఆత్మ; అశరీరి; * disembowel, v. t. కడుపుని చీల్చి పేగులు తీయుట; * disenchantment, n. భ్రమనివారణం; * disfigure, v. t. అందవికారముగా చేయు; అనాకారిగా చేయు; కురూపము చేయు; విరూపము చేయు; * disgorged, adj. కక్కించిన; * disgrace, n. పరాభవం; నామర్దా; ఆరడి; అవమానం; * disgruntled, adj. అసంతృప్తి చెందిన; * disguise, n. మారువేషం; ప్రచ్ఛన్న వేషం; * disgust, n. రోత; ఘృణ; జుగుప్స; అసహ్యం; బీభత్సం; * disgusting, adj. అసహ్య; అసహ్య పడే విధంగా; బీభత్స; * dish, n. (1) గిన్నె; పాత్ర; పళ్లెం; లొసన; (2) వంటకం; ** side dish, ph. ఉపదంశము; * dishes, n. pl. (1) కంచాలు, పళ్లాలు, చె, కప్పులు, చెమ్చాలు, మొదలైన సామగ్రి; (2) వంటకాలు; * dishearten, v. i. అధైర్యపడు; నిరుత్సాహపడు; * disheveled, adj. చింపిరిగా ఉన్న; సంస్కారం లేని; ** disheveled hair, ph. చింపిరిగా ఉన్న జుత్తు; సంస్కారం లేని జుత్తు; * dishonest, adj. వంచక; ** dishonest fellow, ph. వంచకుడు; మోసగాడు; ** dishonest woman, ph. వంచకి; మోసకత్తె; * disinfectant, n. శుచికరి; శుద్ధకారిణి; క్రిమి సంహారిణి; సంక్రమణ నిరోధిని; * disinfection, n. సంక్రమణ నిరోధము; * disintegrate, v.i. విచ్ఛిన్నమగు; తునాతునకలగు; శిధిలమగు; * disintegration, n. విచ్ఛిన్నత; * disinterested, adj. నిరపేక్ష; * disjunctive, adj. నిరనుబంధ; * disjunction, n. నిరనుబంధం; * disk, disc (Br.), n. (1) బిళ్ళ; బింబము; (2) కంప్యూటరులో వాడే డిస్కు; see also disc; * dislike, n. ఏవగింపు; అయిష్టం; విప్రియం; * dislike, v. t. పీకు; పెళ్ళగించు; కుదుట్లోంచి పీకు; * dismal, adj. నిరాశాజనక; అంధకారబంధుర; శోకమగ్న; * disorder, n. (1) క్రమరాహిత్యం; అల్లకల్లోలం; అబందరం; అవ్యవస్థ; అశాంతి; కలవరం; అనృతం; లొగ్గడి; (2) జబ్బు; రుగ్మత; (3) ఈరతార; * disparity, n. తారతమ్యం; ఎరవు, eravu * dispassionate, adj. నిష్పక్షపాత; నిరపేక్ష; అనాసక్త; తటస్థ; నిర్వికార; * dispatch, v. t. (1) పంపు; పంపించు; బట్వాడా చేయు; (2) చంపు; ** dispatch clerk, ph. బట్వాడా గుమస్తా; * dispatcher, n. ప్రేషకుడు; * dispel, v. t. చెదరగొట్టు; పోగొట్టు; నివృత్తి చేయు; నివారించు; బాపు; * dispensary, n. ఔషధాలయం; దవాఖానా; * dispensation, n. విధి; దైవఘటన; దైవసంకల్పం; * dispense, v. t. ఇచ్చు; పంచిపెట్టు; * disperse, v. t. చిమ్ము; విరజిమ్ము; చెదరగొట్టు; విసరి చల్లు; * dispersion, n. విక్షేపణం; అపకిరణం; * displaced, adj. (1) స్థలం తప్పించబడ్డ; కదల్చబడ్డ; (2) నిర్వాసితులయిన; నిరాశ్రయులైన; ** displaced people, ph. నిర్వాసితులు; * displacement, n. (1) కదలిక; చలనం; (2) స్థానభ్రంశ దూరం; స్థానభ్రంశత; ఉద్వాసన; తొలఁగించుట; ** cultural displacement, ph. సాంస్కృతిక స్థానభ్రంశత; * display, n. విన్యాసం; జంభం; ఆడంబరం; * display, v. t. ప్రదర్శించు; విన్యాసించు; చూపించు; ఆడంబరంగా చూపించు; జంభముగా చూపించు; అగుపరచు; * displeasure, n. కినుక; అసమ్మతి; * disposable, adj. (1) అవసరానికి మించి ఎక్కువగా ఉన్న; (2) వాడి పారెయ్యడానికి వీలయిన; * disproportionate, adj. అననుపాత; అంగుగా లేని; అనుపాతంలో లేని; తీరుగా లేని; ఎబ్బెట్టుగా ఉన్న; * dispute, n. జట్టీ; తగువు; తగాదా; తగువులాట; వివాదం; తకరారు; పొరపొచ్చెం; పోట్లాట; పోరు; ** oral dispute, ph. వాగ్వివాదం; * disputed, adj. ఆనవాటి; ** disputed boundary, ph. ఆనవాటి ప్రహరి; ఆనవాటి సరిహద్దు; * disputed territory, ph. ఆనవాటి ప్రదేశం; * disqualified, adj. అనర్హ; అయోగ్య; అపాత్ర; * disregard, n. ఉల్లంఘన; అవజ్ఞ; అలక్ష్యం; లెక్కలేకపోవడం; ఉపేక్ష; అనాదరణ; * disregard, v. t. ఉల్లంఘించు; తోసిపుచ్చు; * disrepair, adj. బేమరామతు; మరమ్మతులు లేకుండా ఉన్న; పాడుపడి ఉన్న; చెడిపోయిన; దురస్తు; * disrepute, n. అప్రతిష్ట; అపకీర్తి; చెడ్డపేరు; * disruptive, adj. భంగకారక; * dissatisfaction, n. అసంతృప్తి; * dissection, n. ఛేదన; ఛేదించి పరిశీలించడం; * dissemination, n. వ్యాప్తి; ప్రచారం; విస్తరణ; * dissent, n. భిన్నాభిప్రాయం; అసమ్మతి; * dissent, v. t. భిన్నాభిప్రాయం చూపు; అభిప్రాయభేదం ప్రకటించు; * dissertation, n. పరిశోధనా గ్రంథం; నెమకాంకం; * disservice, n. అపచారం; * dissipate, v. t. పారద్రోలు; వెదజల్లు; * dissolution, v. t. విలయనం; విరమింపు; ఎత్తివేయు; * dissolve, v. t. కరగించు; విలీనము చేయు; * dissociation, n. వియోగం; విడిపోవడం; * distance, n. దూరం; దవ్వు; ఎడ; కెళవు; ** shouting distance, ph. కూతవేటు దూరం; ** walking distance, ph. నడవగలిగే దూరం; ** distance and difficulty, ph. దూరాభారం; * distant, adj. దూరపు; సుదూర; ** distant future, ph. సుదూర భవిష్యత్తు; ** distant relationship, ph. దూరపు బంధుత్వం; ** distant relative, ph. దూరపు బంధువు; * distended, adj. ఉబ్బిన; పెద్దదైన; వాచిన; * distill, distil (Br.), v. t. (1) బట్టీపట్టు; ధృతించు; (2) కార్చు; బొట్లు బొట్లుగా కార్చు; * distillation, n. అభిషవం; ఆస్రవనం; మరగించి చల్లార్చడం; బట్టీపట్టుట; స్వేదనం; చుక్కలు చుక్కలుగా కారేటట్లు చెయ్యడం; ** destructive distillation, ph. భంజక స్వేదనం; నిర్వాత స్వేదనం; గాలి తగలకుండా ఉడికించడం; ** fractional distillation, ph. అరమరగించుట; ఆంశిక స్వేదనం; * distilled, adj. బట్టీపట్టిన; ధృతించిన; అభిషవించిన; స్విన్న; ** distilled water, ph. బట్టీపట్టిన నీరు; స్విన్న జలం; ధృతి జలం; ** distilled liquor, ph. అభిషవోల్; బట్టీపట్టిన సారా; ఇలా బట్టీపట్టగా వచ్చినవే బ్రాందీ, విస్కీ వగైరాలు; * distiller, n. (1) బట్టీ; బట్టీ పట్టే పరికరం; (2) కలాలి; బట్టీపట్టే వ్యక్తి; * distinct, adj. ప్రత్యేకమైన; స్పష్టమైన; వేరైన; భిన్నమైన; * distinction, n. (1) ప్రత్యేకత; విలక్షణత; (2) విభేదం; వివక్ష; (3) ఘనత; ప్రసిద్ధ; ప్రముఖ; విశిష్ట; * distinguished, adj. (1) ప్రత్యేకమైన; విలక్షణమైన; (2) ఘనతకెక్కిన; * distort, v. t. విరూపించు; వికరించు; వికారముగా చేయు; వంకర చేయు; * distortion, n. వంకర; విరూపం; వైకల్యం; * distraction, n. (1) పరధ్యాన్నం; పరాకు; వ్యగ్రత; అన్యమనస్కత; ధ్యానభంగం; (2) వికర్షణ. * distrain, v. t. జప్తు చేయు; చరాస్తిని స్వాధీనపరచుకొను; * distress, n. వ్యాకులం; వ్యాకులత; దుస్థితి; మనస్తాపం; క్షోభ; వ్యధ; వెత; ఉత్తలపాటు; కలత; అదవద; * distribute, v. t. పంచు; పంపిణీ చేయు; సర్దు; * distribution, n. పంపిణీ; పంపకం; వంతులవారీ విభజన; బట్వాడా; వ్యాపన; వ్యాప్తి; వితరణ; ** probability distribution, ph. సంభావ్యతా వితరణ; * distributor, n. పంపిణీదారు; వితరణి; * distributary, n. పాయ; నది యొక్క పాయ; (ant.) tributary; * district, n. పరగణా; జిల్లా; సర్కారు; మండలం; ** ceded district, ph. దత్త మండలం; ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో రాయలసీమ ప్రాంతానికి మరొక పేరు; ** northern district, ph. ఉత్తర సర్కారు; ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో ఉత్తరకోస్తా ప్రాంతానికి మరొక పేరు; ** district board, ph. జిల్లాబోర్డు; ** district officer, ph. మండలాధికారి; * disturb, v. t. కలత పెట్టు; భంగ పరచు; అంతరాయం కలిగించు; ఆటంక పరచు; విఘ్నపరచు; వ్యాఘాత పరచు; * disturbance, n. కలత; సంక్షోభం; కలవరం; గల్లంతు; గలాటా; వ్యాఘాతం; భంగం; విఘ్నం; * disturbed, adj. కలత చెందిన; కలత; ** disturbed sleep, ph. కలత నిద్ర; * ditch, n. కందకం; గొయ్యి; అగడ్త; పరిఘ; కాలువ; * ditto, n. సదరు; పైన చెప్పిన; * diuretic, n. మూత్రవర్థకం; * diurnal, adj. (1) అహోరాత్ర; (2) పగలుఁదిరిగే; పగలుఁదిరిగెడి; దివాచర; దైనిక; * diurnal, n. అహోరాత్రములు; రాత్రి, పగలు; ఇరవై నాలుగు గంటలు; ** diurnal cycle, ph. అహోరాత్ర చక్రం; * dive, v. i. నీటిలో మునుఁగు; [[File:Divergence_%28captions%29.svg|right|thumb|Divergence of a vector field]] * divergence, n. విపరిణామం; విక్రియ; కేంద్రావసరణం; అపసరణం; వ్యాప్తి; ప్రసరణ; (phy.) In physics, the divergence of a vector field is the extent to which the vector field flux behaves like a source at a given point. It is a local measure of its "outgoingness" ** semantic divergence, ph. [ling.] అర్థ విపరిణామం; * diverse, adj. విభిన్న; వివిధ; బహువిధములైన; నానావిధ; పలురకాల; * diversification, n. వివిధీకరణ; * diversion, n. (1) భిన్నమైన పద్ధతి; మరొక ప్రవృత్తి; మరొక దారి; (2) వేడుక; లీలావినోదం; కేళీవినోదం; * diversity, n. భిన్నత్వం; వైవిధ్యం; వైచిత్రి; ** biodiversity, n. జీవవైవిధ్యం; జీవవైచిత్రి; ** unity in diversity, ph. భిన్నత్వంలో ఏకత్వం; * divert, v. t. మరల్చు; మరలించు; మళ్ళించు; తిప్పు; క్రమ్మరించు; పెడదారి పట్టించు; నివర్తించు; * divide, v. t. విభజించు; భాగించు; ** divide and conquer, ph. దమననీతి; ** divide and rule, ph. విభజించి పాలించు; * divided, adj. విభక్త; విభాజిత; ** divided difference, ph. [math.] విభక్త వ్యత్యాసం; విభాజిత వ్యత్యాసం; * dividend, n. (1) విభాజ్యం; భాజ్యం; భాగింపబడవలసిన రాశి; భిన్నములోని లవం; (2) లాభాంశం; లాభాగం; వ్యాపారంలో వచ్చే లాభంలో వాటాదారులకి వచ్చే కొంత భాగం; ** annual dividend, ph. సాలుసరి వృద్ధి; సాలుసరి లాభాగం; (2) వృద్ధి; లాభవిభాగం; లాభాంశం; లాభాగం; దామాషా; పంచేది; పంచబడేది; డివిడెండు; వ్యాపారంలో పెట్టుబడి పెట్టినప్పుడు వాటాదారుల మధ్య విభజించబడే లాభాన్ని డివిడెండు అంటారు; periodic return on investment as opposed to capital gains which refers to the growth in value of an investment; బేంకులో డబ్బు దాచుకుంటే మనకి వచ్చే ఆదాయం వడ్డీ అవుతుంది; (ety.) సంస్కృతంలో వృద్ధి అన్న మాట లోంచే వడ్డీ అన్న మాట వచ్చిందని అంటారు. కనుక dividend అన్న మాటని వృద్ధి అనీ, interest అన్న మాటని వడ్డీ అనీ తెలిగించేను; * divination, n. భవిష్యత్కథనం; భావి విషయ వ్యక్తీకరణం; సోది చెప్పడం; * divine, adj. భగవత్; దివ్య; దేవుడికి సంబంధించిన; * divine, v. t. జోశ్యం చెప్పుట; శకునం చెప్పుట; * diviner, n. జోశ్యం చెప్పే వ్యక్తి; జోశ్యుడు; సోది చెప్పే వ్యక్తి; శకున ఫలితం చెప్పే వ్యక్తి; * divisibility, adj. భాజనీయత; విభజనీయత; * division, n.(1) అంగం; భాగం; విభాగం; ఫిర్కా; డివిౙను; (2) భాగారం; భాగహారం; విభజన; ** long division, ph. పొడుగు భాగారం; దీర్ఘ భాగారం; ** short division, ph. పొట్టి భాగారం; హ్రస్వ భాగారం; * divisor, n. విభాజకం; భాజకం; భాగారించెడు సంఖ్య; హరించెడు సంఖ్య; భిన్నములోని హారం; ** proper divisor, ph. క్రమ విభాజకం; For example, 1, 2, and 3 are positive proper divisors of 6, but 6 itself is not; * divorce, n. విడాకులు; భార్యాభర్తలు ఒకరినొకరు విడచి పెట్టడం; ఘట శ్రాద్ధం చేయుట; * divulge, v. t. వెల్లడిచేయు; రహశ్యం బయట పెట్టు; * dizziness, n. (1) కళ్లు చీకట్లు కమ్మడం; lightheadedness; (2) తల తిరగడం; vertigo; * do, v. t. చేయు; ఒనరించు; ఒనర్చు; కావించు; సలుపు; ఆచరించు; చక్కబెట్టు; నడుపు; పాటించు; నిర్వహించు; * docent, n. చిత్రవస్తు ప్రదర్శనశాలలో ప్రదర్శించిన వస్తువుల గురించి ఉపన్యాసం ఇచ్చే వ్యక్తి; మ్యూజియంలో గైడు; * docile, adj. విధేయమైన; చెప్పిన మాట వినే; నమ్రత కలిగిన; ధిక్కారం చూపని; * dock, n. (1) నావల దొడ్డి; నౌకా కేంద్రం; (2) రేవు; నావలు నిలచే స్థలం; (3) బోను; న్యాయస్థానంలో సాక్షి నిలబడే స్థలం; * dock, v. i. (1) లంగరు వేయు; (2) ఒక నిర్ధిష్ట స్థానంలో అమర్చు; * dockyard, n. నావల దొడ్డి; నౌకా నిర్మాణ కేంద్రం; * doctor, n. (1) భిషక్కు; ఆయుర్వేది; రోగహారి; డాక్టరు; m. వైద్యుడు; చికిత్సకుడు; ఓషధీధరుడు; f. డాక్టరమ్మ; (2) పట్టపు పేరు; పాండిత్యానికి గుర్తుగా పేరు చివర శాస్త్రి అని తగిలించినట్లే ఇంగ్లీషు సంప్రదాయంలో పేరు మొదట డాక్టర్‍ అంటారు; * doctrine, n. వాదం; సిద్ధాంతం; * document, n. పత్రం; దాస్తు; లేఖ్యం; లిఖితం; లిఖిత పత్రం; దస్తావేజు; నామా; ** petition document, ph. అర్జీదాస్తు; ** memorandum document, ph. యాదాస్తు; ** supporting document, ph. ఆకరం; ** warranty document, ph. కరారునామా; ** document form, ph. పత్రరూపం; ** documentary evidence, ph. లిఖిత సాక్ష్యం; పత్రరూపంలో సాక్ష్యం; * dodecagon, n. [math.] ద్వాదశ భుజి; ఇరాఱఱకి(ఇరు + ఆఱు + అఱకి = పన్నెండు అఱకలు (అనగా భుజాలు) కలిగినది); * dodecahedron, n. [math.] ద్వాదశముఖి; ద్వాదశపీఠి; ఇరాఱుమోమి(ఇరు + ఆఱు = పన్నెండు మోములు కలది); * dodecane, n. [chem.] ద్వాదశేను; ఇరాఱేను; పన్నెండు కర్బనపుటణువులు గల ఒక ఉదకర్బనం; C<sub>12</sub>H<sub>26</sub>; * dodge, v. i. తప్పించుకొను; పక్కకి ఒరుగు; * doe, n. f. ఆడ జింక; లేడి; మృగి; (ant.) buck; * doer, n. కర్త; కార్యవాది; పనిచేసేవాడు; * dog, n. [[కుక్క]]; శునకం; శ్వానం; వేపి; జాగిలం; గ్రామసింహం; ** coprophagic dog, ph. పీతి కుక్క; అశుద్ధం తినే కుక్క; ** Indian wild dog, ph. రేచు కుక్క; ** stray dog, ph. ఊరకుక్క; గ్రామసింహం; ** dog days, ph. జూలై, ఆగష్టు నెలలలో వచ్చే వేడి రోజులు; ఈ రోజులలో సూర్యుడు, సిరియస్ (శ్వాన) నక్షత్రం ఒకేసారి ఉదయించి, ఒకే సారి అస్తమిస్తాయి; సిరియస్ నక్షత్రాన్ని "డాగ్ స్టార్" అని అంటారు కనుక ఈ పేరు వచ్చింది; ** dog star, n. శ్వాన నక్షత్రం; యుధిష్టురుని కుక్క; see also Sirius; * dogma, n. సహేతుకం కాని సిద్ధాంతం; మూర్ఖవాదం; నమ్మకం; పట్టుదల; అంధవిశ్వాసం; పిడివాదం; నిశ్చితాభిప్రాయం; * dog’s cane, n. కాశీగన్నేరు; ఒక మొక్క; * dogged, adj. మొండి; * dogma, n. సిద్ధాంతం; నిబంధన; కట్టుబడ్డ సిద్ధాంతం; పిడి సిద్ధాంతం; * doldrums, n. (1) నిర్వాతమండలాలు; ఇవి భూమధ్యరేఖ ప్రాంతపు సముద్రాలలో గాలి వీచని ప్రదేశాలు; (2) [idiom] స్తంభించి పోయిన పరిస్థితులు; ఎటూ కదలని అయోమయ స్థితి; * doll, n. బొమ్మ; సాలభంజిక; పుత్తళి; పుత్తడి; పుత్రిక; పాంచాలిక; ** doll house, ph. బొమ్మరిల్లు; * dolphin, n. గండుమీను; బెడిస చేఁప; * domain, n. అధికార పరిధి; ఇలాకా; వ్యాప్తి; ** domain name, ph. [comp.] ఇలాకా పేరు; * dome, n. డిప్ప; కప్పు; గోపురం; * domestic, adj. దేశీయ; స్వదేశీయ; సొన్నాటి (సొంత నాటి; నాడు = దేశం); గృహస్థ; ఇంటి; గృహ; ** domestic chores, ph. ఇంటి పనులు; ** domestic industry, ph. దేశీయ పరిశ్రమ; ఇంటలవు (ఇంటి + అలవు, అలవు = పరిశ్రమ); ** domestic troubles, ph. గృహచ్చిద్రాలు; సంసారపు సమస్యలు; ఇంటి సమస్యలు; * domesticate, v.t. మచ్చికచేయు; * domicile, n. నివాసస్థానం; * dominant, adj. ప్రబల; ప్రకాశపు; ప్రస్ఫుట; ** dominant caste, ph. ప్రబల కులం; భారత రాజ్యాంగం దేశంలో ఉన్న కులాలని అగ్ర కులాలు (forward castes), వెనకబడ్డ కులాలు (backward castes) అని స్థూలంగా రెండు వర్గాలుగా విడగొట్టి, వెనకబడ్డ కులాలని మళ్లా దళితులు (scheduled castes), గిరిజనులు (scheduled tribes) అని వర్గాలుగా విడగొట్టి వెనకబడ్డ కులాలకి ప్రత్యేక అవకాశాలు కల్పించింది. ఈ అవకాశాలని అందుకోడానికి అగ్ర కులాలలో కొందరు అలజడి చెయ్యగా వారిని మెప్పించడానికి ఇతర వెనకబడ్డ కులాలు (other backward castes) అని మరొక వర్గం సృష్టించి, వారికి కూడ ప్రత్యేక సదుపాయాలు కల్పించింది. ఇటీవల అగ్రకులాలలో వ్యవసాయం మీద ఆధారపడ్డవాళ్లు తమని కూడ ఇతర వెనకబడ్డ కులాలు జాబితాలో వేసి తమకి కూడ ప్రత్యేక సదుపాయాలు కల్పించాలని ఆరాటం చెయ్యడం మొదలు పెట్టేయి. వీరిని ప్రబల కులాలు అని సంబోధించడం మొదలు పెట్టేరు. ** dominant gene, ph. ప్రబల జీను; ప్రకాశపు జీను; ** dominant mutation, ప్రబల ఉత్పరివర్తన; ** domineering attitude, ph. ధాష్టీకం; * dominion, n. అధినివేశం; * donation, n. విరాళం; ఈగి; * donee, n. ప్రతిగ్రహీత; దానం పుచ్చుకొనేవాడు; * donkey, n. గాడిద; గార్ధభం; ఖరం; * donor, adj. ప్రదాతృ; ** donor language, ph. ప్రదాతృ భాష; * donor, n. దాత; దాయకుడు; ప్రదాత; ఈవరి; ఉదారుడు; వదాన్యుడు; దానమిచ్చువాడు; త్యాగి; విరాళం ఇచ్చే వ్యక్తి; * doom, n. (1) చెడ్డ తలరాత; దుష్కర్మ; (2) చేసిన పాప ఫలితం అనుభవించవలసిన సమయం; * doomsday, n. కల్పావసానం; మహాప్రళయ కాలం; * door, n. తలుపు; కవాటం; అరళం; ద్వారం; ప్రతిహారం; ** back door, ph. పెరటి గుమ్మం; దొడ్డి దారి; ** front door, ph. వీధి గుమ్మం; సింహ ద్వారం; * doorkeeper, n. ప్రతిహారి; ద్వారపాలకుడు; వేత్రహస్తుడు; * doping, n. [phy.] [[మాదీకరణం]]; అర్థవాహక పదార్థాల ప్రవర్తనను మలినాలు కలిపి మార్చవచ్చు; ఈ పద్ధతిని మాదీకరణం అంటారు; * dork, n. మూర్ఖుడు; * dormancy, n. నిద్రాణం; సుప్తి; * dormant, adj. నిద్రాణమైన; సుప్తమైన; * dormitory, n. ఆవసధం; పలువురు ఎవరి గదులలో వారు నిద్రించడానికీ, నివసించడానికి వీలయిన వసతి గృహం; * dorsal, adj. వెన్నుకి సంబంధించిన; వీపువైపు; ** dorsal fin, ph. వెన్ను రెక్క; ** dorsal vertebrae, ph. వెన్ను పూసలు; * dose, n. మోతాదు; * dote, v. t. గారాబం చేయు; ముద్దుచేసి పాడు చేయు; * double, n. ఒక మనిషిని ముమ్మూర్తులా పోలిన మరొక మనిషి; * double, adj. జంట; రెండింతల; రెండంతల; జవులి; ఇను; ఇనుమడి; ఇబ్బడి; రెట్టింపు; ** double bond, ph. జంట బంధం; ** double entendre, ph. శ్లేష; మాట విరుపులో రెండో అర్థం ధ్వనించడం; శ్లేషాలంకారంలో రెండవ అర్థం అశ్లీలంగా ఉండేది; ఉ. మీరు మాలా? President wins budget; mote lies ahead! ** double helix, ph. జంట పెన; ** double meaning, ph. శ్లేష; శ్లేషాలంకారం; ** double star, ph. జంటతార; ** double weave, ph. జవుళి నేత; * double, n. రెండింతలు; రెట్టింపు; ఇబ్బడి; జమిలి; * double, v. t. రెండింతలు చేయు; ఇనుమడించు; ఇమ్మడించు; ఇబ్బడించు; ద్విగుణీకృతం చేయు; రెట్టింపు చేయు; రెట్టించు; ఆమ్రేడించు; * doublet, n. జంట; ద్వయం; ద్వికం; * doubt, n. అనుమానం; సందేహం; సంశయం; శంక; విచికిత్స; వికల్పం; అరగలి; ఢోకా; * doubtful, n. సందేహాస్పదం; సంశయాత్మకం; నిర్వికల్పం; అస్తినాస్తి; * douche, n. పిచికారీ; * douche, v. t. పిచికారీతో కడుగు; * dough, n. గట్టిగా తడిపిపెట్టిన పిండి; (డో అని ఉచ్చరించాలి); (rel.) batter; * doughnut, n. (డోనట్); ౘక్కెరయుబ్బి; ౘక్కెరగారి; గారె ఆకారంలో, మధ్యలో చిల్లు ఉన్న ఒక తియ్యటి వంటకం; * doughnut-shaped, adj. (చిల్లు)గారె ఆకారం ఉన్న; వడాకారం ఉన్న; see also toroidal; * douse, v. t. తడుపు; వరదచేయు; దిమ్మరించు; మంటలని నీళ్ళు పోసి ఆర్పు; * dove, (డవ్) n. గువ్వ; కపోతం; పావురం; పావురాయి; ** mourning dove, ph. సణుగుడు గువ్వ; * dove, (డోవ్‍) v. i. past tense of dive; (1) మునుగు; మునక వేయు; ఎత్తయిన చపటా మీదనుండి నీటిలోనికి దూసుకుపోతూ మునక వేయు; (2) దూసుకు వచ్చు; * down, n. అంగరుహము; మెత్తనైన పిల్లపక్షి ఈకలు; * down, adj. దిగువ; కింద; అడుగున; దిగుడు; * downfall, n. పతనం; * downhill, n. and adv. దిగుడు; దిగుబోటు; * download, v. t. దింపు; తెప్పించు; సమాచారాన్ని మన కంప్యూటర్‍ లోనికి దింపు; (ant.) upload; * down payment, n. మొదటి వాయిదా; విలువైన వస్తువులని వాయిదాల పద్ధతి మీద కొన్నప్పుడు మొట్టమొదటి వాయిదాగా చెల్లించే సొమ్ము; * downpour, n. జడివాన; * Down's syndrome, ph. జన్యు లోపం వల్ల మానసికమైన ఎదుగుదల లేకుండా ఉండే రోగ లక్షణ సముదాయం; * downstream, n. దిగు-పఱవడి; * downtown, n. ఊరి నడిబొడ్డు; బజారు వీథులు; పెద్ద బజారు; (ant.) uptown; * downtrodden, adj. దళిత; తాడిత; పీడిత; అణగదొక్కబడ్డ; * downward, adj. దిగువ దిశలో; అధోముఖ; కిందకి; దింపుడు; అవాచీన; ** downward arrow, ph. అధోముఖ సాయకం; ** downward movement, ph. అధోముఖ చలనం; * downwind, ph. వాలుగాలి; * dowry, n. కట్నం; శుల్కం; ఓలి; * doze, n. కునికిపాటు; ముచ్చిలిపాటు; * dozen, n. ఇరాఱు; డౙను; (ety.) [Lat.] duodecim, [San.] ద్వాదశి; * draft, n. (1) చిత్తు; చిత్తు ప్రతి; ముసాయిదా; (2) గాలిసెగ; (3) దుక్కి; (4) బ్యాంకు పత్రం; బ్యాంకు హుండీ; ** draft animal, ph. దుక్కిటెద్దు; ** draft copy, ph. చిత్తు ప్రతి; * drag, n. కర్పణం; కర్పణ శక్తి; ఈడ్పుదల; ప్రతిబంధం; ** aerodynamic drag, ph. చలద్వాయు కర్పణం;" ** atmospheric drag, ph. వాతావరణ కర్పణం; * drag, v. t. ఈడ్చు; లాగు; * dragnet, n. (1) లాగువల; జలాశయాలలో చేపలు తప్పించుకుందికి వీలు లేకుండా అడుగంటే వరకు విసరి లాగడానికి వీలయిన వల; (2) నేల మీద చిన్న చిన్న జంతువులని పట్టడానికి వాడే వల; (3) తప్పించుకు పారిపోయే నేరస్తులని పట్టడానికి పోలీసులు పోలీసులు పన్నే పన్నాగం; * dragon, n. నిప్పుబల్లి; కాళ్లు, కొమ్ములు కలిగి నిప్పును క్రక్కే ఒక ఊహాలోకపు చెడ్డ బల్లి; * dragonfly, n. తూనీగ; తూరీగ; [[File:Pitaya_cross_section_ed2.jpg|right|thumb|dragon fruit]] * dragon fruit, n. కమలం; [bot.] ''Selenicereus undatus; Selenicereus costaricensis; Selenicereus megalanthus'' of the Cactaceae family; Pitaya; Strawberry Pear; * drain, n. మోరీ; జలదారి; * drainage, n. విమోచనం; ** underground drainage, ph. భూగర్భ విమోచనం; * drake, n. మగబాతు; * drama, n. నాటకీయత; నాటకం; * dramatic, adj. నాటకీయ; ఆకస్మిక; విచిత్ర; ** dramatic style, ph. నాటకీయత; శైలి; * dramatist, n. నాటక కర్త; * dramatization, n. నాటకీకరణ; కథ రూపంలో ఉన్న దానిని నాటక రూపంలోకి మార్చడం; * drapery, n. పరదాలు; జాలరులు; తలుపులకి, కిటికీలకి వేసే తెరలు; * Dravidian, adj. ద్రావిడ; * Dravidian, n. ద్రవిడం; ** proto Dravidian, ph. మూల ద్రవిడం; మూల ద్రావిడ; * draw, v. t. (1) గీయు; (2) తోడు; చేదు; బయటకు తీయు; (3) పితుకు; (4) ఈడ్చు; (5) సాగదీయు; * draw, n. తట్టు; ఇటో, అటో తేలకుండా ఆగిపోయిన ఆట; ** draw milk, ph. పాలు పితుకు; ** draw water, ph. నీళ్లు తోడు; * draw well, n. చేదు బావి; * drawbacks, n. pl. నిరోధకాంశాలు; లోపాలు; లోటుపాట్లు; ప్రతిబంధకాలు; * drawer, n. (1) సొరుగు; (2) లాగు; చల్లడం; * drawing, n. రేఖాచిత్రం; చిత్రలేఖనం; see also painting; ** drawing room, ph. కచేరీ సావడి; * dread, v. i. భయపడు; * dreadful, adj. భయంకరమైన; * dream, n. కల; స్వప్నం; * dreamlike, adj. స్వాప్నిక; * dredge, v. t. త్రవ్వు; * dredger, n. త్రవ్వోడ; * dredging, n. అడుసు త్రవ్వుట; మేట త్రవ్వు; * drench, v. i. తడిసి ముద్దగుట; * drench, v. t. తడిపి ముద్దచేయు; * dress, n. (1) ఆడవారి దుస్తులు; (2) దుస్తులు; అంబరములు; * dress, v. t. దుస్తులు ధరించు; దుస్తులు తొడుగు; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: dress, put on, wear * ---Use ''dress'' to mean "put on clothes'' or "wear a particular type of clothes'': She always dresses fashionably. If you put on a piece of clothing, you dress yourself in that thing. Use ''wear'' to mean you have something on your body: Is that a new blouse you are wearing? Are you wearing a perfume?''' |} * * dressed, n. సాంబరమైన; దుస్తులతోనున్న; సాంబరుఁడు; దిగంబరుఁడు కానివాఁడు; * dressing, n. (1) శోధనం; కట్టు కట్టడం; (2) బట్టలు తొడుక్కోవడం; వస్త్రాలంకరణ; (3) సంరక్షణ; (4) అలంకరణ; కొన్ని తినుభండారాలపై అలంకరణ కోసం వాడే పదార్థం; ** hair dressing, ph. కేశ సంరక్షణ; కేశ అలంకరణ; ** salad dressing, ph. పచ్చి కాయగూరల మీద రుచి కొరకు పోసే నూనె, సిరకా మిశ్రమం; ** dressing a wound, ph. వ్రణ శోధనం; పుండుకు కట్టు కట్టడం; * dried, adj. వరుగు; శుష్క; ** dried brinjal, ph. వంగ వరుగు; ** dried fish, ph. వరుగు చేపలు; ఎండు చేపలు; ** dried food stuff, ph. వరుగులు; * drift, n. (1) గాలికి ఎగిరి మేటలుగా పడ్డ ఇసక కాని, పొడిమంచు కాని; (2) తాత్పర్యం; * drift, v.t. (1) కదులు; నెమ్మదిగా తేలియాడుతూ కదులు; కొట్టుకొని పోవు; (2) ఉద్దేశ్యపూర్వకంగా కాకుండా నడుచు; (3) ఒక స్థితినుండి మరొక స్థితికి జారుకొను; * drill, n. (1) కవాతు; డ్రిల్లు; (2) బరమ; బెజ్జం పెట్టే సాధనం; (3) మూడు పేటలు వేసిన దారంతో నేసిన గుడ్డ; see also twill; * drink, adj. త్రాఁగు; * drink, n. పానీయం; త్రావెం; ** alcoholic drink, ph. పానం; మద్యం; మద్యపానీయం; ** soft drink, ph. పానీయం; సాధారణంగా సోడా వంటి బుడగలతో ఉన్న పానీయం; * drip, v. i. కారు; బొట్టు బొట్టుగా కారు; ** drip irrigation, ph. కారుసాగు; * drive, n. (1) ప్రవణము; చొరవ; స్వయంచోదితంగా పూనుకుని పని చేసే స్వభావం; అభినివేశం; (2) వాహనాలు నడపడానికి అనువైన మార్గం; ఉ. Marine drive; (3) చోది; నడపడానికి వాడే సాధనం; ** disk drive, ph. డిస్కు చోది; గ్రామఫోను రికార్డు ఆకారంలో ఉండే పళ్లేనిని ఉంచడానికి వాడే సాధనం; ఇది కలనయంత్రాలలో, కఠినాంగాలలో ఉండే భాగం; ** printer drive, ph. ముద్రణ చోది; ఇది కలనయంత్రాలలో, కఠినాంగాలలో ఉండే భాగం; * drive, v. t. (1) తోలు; నడపు; చోదించు; చోపు; (2) తరుము; * driver, n. చాలకుడు; చాలకి; యంత; నడపరి; చోదకుడు; చోదరి; చోపరి; చోదాళువు; తోలేవాడు; గమికాడు; ఈరణి; సారధి; డ్రైవరు; * driver, n. [comp.] కంప్యూటర్ రంగంలో అనువర్తనానికీ, కఠినాంగానికీ పొంత కలుపుతూ మధ్యవర్తిగా పనిచేసే మృదులాంగ క్రమణిక; ** printer driver, ph. [comp.] కంప్యూటర్ రంగంలో అనువర్తనానికీ, ముద్రణ కఠినాంగానికీ పొంత కలుపుతూ మధ్యవర్తిగా పనిచేసే మృదులాంగ క్రమణిక; * drizzle, n. తుంపఱ; చినుకు; జల్లు; శీకరం; * drone, n. మగ తేనెటీగ; * dromedary, n. ఒంటె; ఒకే ఒక మూపురం ఉన్న ఒంటె; * drool, n. చొంగ ; చొల్లు; * drool, v. i. చొంగ కార్చు; నోరు ఊరు; * drop, n. బిందువు; బొట్టు; చుక్క; బిళ్ల; ** cough drop, ph. దగ్గు బిళ్ల; ** dew drop, ph. తుషార బిందువు; ** tear drop, ph. కన్నీటి బిందువు; కన్నీటిబొట్టు; కన్నీటి చుక్క; అశ్రు బిందువు; అశ్రు కణం; ** water drop, ph. నీటిబిందువు; నీటిబొట్టు; నీటిచుక్క; * drop, v. i. దిగు; పడు; ౙారు; * drop, v. t. (1) దిగబెట్టు; వదలిపెట్టు; దిగవిడుచు; దించు; దింపు; (2) వదలివేయు; జారవిడచు; జార్చు; పడవేయు; * dropdown, adj. దిగజారే; ** dropdown list, ph. దిగజారే జాబితా; కంప్యూటర్‍ తెర మీద ఎప్పుడు ఏయే పనులు చెయ్యగలమో చూపించే జాబితా; ** dropdown menu, ph. దిగజారే ఎంపిక జాబితా; కంప్యూటర్‍ తెర మీద ఒక మాట మీద ఒత్తినప్పుడు ఎప్పుడు ఏయే పనులు చెయ్యగలమో చూపించడానికి కిందకి దిగజారే అంశాల జాబితా; * dropper, n. ద్రవ పదార్థాలని చుక్కలు చుక్కలుగా రాల్చే గొట్టం; * droppings, n. (1) పేడ; పెంటిక; లద్దె; (2) రెట్ట; [[File:Plasmodium_falciparum_nephrosis_edema_PHIL_3894_lores.jpg|thumb|right|Plasmodium_falciparum_nephrosis_edema]] * dropsy, n. నంజు; ఒళ్లు వాచడం; ఉబ్బుసంకటం; నీరుకట్టు; [note] edema is the modern name for dropsy; Anasarca, or extreme generalized edema, is a medical condition characterized by widespread swelling of the skin due to effusion of fluid into the extracellular space; * drought, n. కరవు; కరువు; అనావృష్టి; వర్షాభావం; దుర్భిక్షం; కాటకం; * drove, n. మంద; తొంబ; * drown, v. t. నీళ్ళల్లో మునిగి చచ్చిపోవు; * drudgery, n. గొడ్డుచాకిరీ; యమచాకిరీ; అరవచాకిరీ; * drug, n. మందు; ఔషధం; ఊషణం; ** generic drug, ph. సాధారణ ఔషధం; ** orphan drug, ph. అనాధ ఔషధం; అరుదుగా వచ్చే జబ్బులకి కావలసిన మందులు; బడుగు దేశాలలో వచ్చే రోగాలకి కావలసిన మందులు; ** patented drug, ఏకస్వ ఔషధం; తయారీకి విశిష్టాధికారం ఉన్న ఔషధం; ** drug store, ph. మందులంగడి; మందులాపణి; మందులకొట్టు; మందులషాపు; * drum, n. (1) డప్పు; డోలు; దుందుభి; భేరి; నగారా; (2) డబ్బా; పీపా; తొట్టి; ** rattling musical drum, ph. డబుడక్క; ** small musical drum, ph. డిండిమం; గిడిగిడి; * drumstick, n. (1) ములగ కాడ; మునఁగ కాడ; (2) కోడి తొడ; * drunk, adj. ఉన్మత్త; త్రాఁగివున్న; * drunkard, n. త్రాఁగుబోతు; ఉన్మత్తుఁడు; * drupe, n. అష్టిఫలం; తొక్క; పీచు; టెంక; జీడి కల పండ్లు; కొబ్బరి కాయలు; మామిడి పండ్లు ఈ జాతికి చెందినవి; * dry, adj. (1) ఎండు; ఎండిన; వాడు; వాడిన; నంజ; (2) నిస్సారమయిన; (3) మెరక; పుంజ; (4) పొడి; పొడిగానున్న; (5) రుచి లేని; తీపిలేని; ** dry cough, ph. పొడి దగ్గు; ** dry ginger, ph. శొంఠి; అల్లాన్ని సున్నపు నీళ్లలో నాన్చి, పిమ్మట ఎండబెట్టగా వచ్చినది; ** dry ice, ph. గడ్డకట్టిన బొగ్గుపులుసు గాలి; ** dry land, ph. బీడు; నంజ నేల; ** dry wine, ph. తీపిలేని ద్రాక్ష సారా; * dry, v. i. ఎండు; * dry, v. t. ఎండబెట్టు; * dry up, v.t. ఇంకు; అడుగంటు; ఇవురు; ఇగురు; * dual, adj. రెంౘ; ద్వైత; ద్వంద్వ; ద్వైదీ; ** dual nature, ph. ద్వంద్వ ప్రవృత్తి; ద్వైదీభావం; * duality, n. ద్వైదీభావం; ద్వైవిధ్యత; రెంౘతనం; * dub, v. t. సినిమా ఫిల్ము మీద అసలు శబ్దాన్ని చెరిపేసి దాని స్థానంలో మరొక శబ్దాన్ని ప్రతిక్షేపించడం; * dubious, adj. అనుమానాస్పదమైన; సందేహాస్పదమైన; నమ్మకం లేని; * ductile, n. తాండవం; * duel, n. ద్వంద్వ యుద్ధం; రెంబోరు (రెంౘ + పోరు); * duet, n. యుగళ గీతం; ఇద్దరు కలసి పాడే పాట; * duck, v. i. మునుగు; జోరుగా కిందికి వంగు; * duck, v. t. ముంచు; * duck, n. బాతు; ఆడ బాతు; * duckling, n. బాతు పిల్ల; * duct, n. వాహిక; గొట్టం; నాళం; * ductility, n. [phy.] తంతవ్యత; సాధుత్వం; * dues, n. రుసుం; సభ్యత్వ రుసుం; (rel.) fee; * membership dues, ph. సభ్యత్వ రుసుం; * duke, n. m. రాజు; బ్రిటిష్ రాచవ్యవస్థలో ఒక ఉన్నత స్థానాన్ని సూచించే పదవి; Emperor (చక్రవర్తి), King (మహరాజు), Duke (రాజు), Marquiss, Earl (ప్రభువు), Viscount (దివాను), Barron (జమీందారు) are the ranks in descending order; * dull, adj. (1) మందకొడి; మొండి; (2) కోరా; ** dull knife, ph. మొండి కత్తి; ** dull person, ph. మందకొడి మనిషి; ** dull wit, n. శుంఠ; మందమతి; తమందం; * dullard, n. జడుఁడు; జడ్డి; * dumb, adj. (డమ్) (1) మూఁగ; మాటలాడని; (2) తెలివి తక్కువ; పస లేని; ** dumb idea, ph. తెలివి తక్కువ ఊహ; పస లేని ఊహ; [[File:TwoDumbbells.JPG|thumb|right|TwoDumbbells]] * dumbbell, n. ఇటూ, అటూ బుడగలలా ఉండి, మధ్య సన్నంగా ఉన్న ఆకారం గల కసరత్తు చేసే సాధనం; * dumbfound, v. t. నిశ్చేష్టమగు; * dummy, adj. ఉదూత; ** dummy variable, ph. ఉదూత చలరాశి; * dump, v. t. గుమ్మరించు; * dumplings, n. pl. కుడుములు; ఉండ్రాళ్లు; పూర్ణం; ఆవిరి మీద ఉడకబెట్టిన పిండి ముద్దలు; * dunce, n. మందమతి; తమందము; * dune, n. తిన్నె; సైకతం; ఇసుక దిబ్బ; సముద్రపుటొడ్డున ఇసుక తిన్నె; * dung, n. పేడ; లద్ది; పెంటిక; మయం; * dung beetle, ph. పేడ పురుగు; లద్ది పురుగు; ** buffalo dung, ph. పేడ; గేదె పేడ; మహిషీమయం; ** cow dung, ph. పేడ; ఆవు పేడ; గోమయం; ** horse dung, ph. గుఱ్ఱపు లద్ది; * dungeon, n. చీకటి కొట్టు; కొట్టు; ఖైదు; * duodecimal system, ph. ద్వాదశాంశ పద్ధతి; * duodenum, n. ఆంత్రమూలం; ద్వాదశాంగుళం; చిన్నప్రేగు మొదటి భాగం; ఉరమరగా పన్నెండు అంగుళాల పొడుగుంటుంది కనుక దీనికి ఈ పేరు వచ్చింది; * duopoly, n. ద్వంద్వాధిపత్యం; ఇద్దరు వ్యాపారుల మధ్య ఒడంబడిక ద్వారా ఏర్పడ్డ గుత్తాధిపత్యం; * dupe, n. తక్కిడి; మోసకారి; * duplex, n. [engr.] ద్వంద్వం; రెంౘం; ** duplex process, ph. ద్వంద్వ యోగం; ద్వంద్వ ప్రక్రియ; రెంచాడ్పు (రెంౘ + చాడ్పు, చాడ్పు = విధానము, process); ** full-duplex, పూర్ణద్వంద్వం; ఒకే సమయంలో ఇరువైపుల నుండీ సంభాషించ గలగడం; ** half-duplex, అర్ధద్వంద్వం; ఒకే సమయంలో ఒకవైపు నుండీ మాత్రమే సంభాషించ గలగడం; * duplicate, n. నకలు; మారుప్రతి; జతప్రతి; * dura, n. [anat.] డూరా; పుర్రెకి; మెదడుకి మధ్యనుండే కణజాలం; * durability, n. మన్నిక; ఉఱిది; ఆనిక; దార్ఢ్యం; దృఢత్వం; * duration, n. తడవు; సేపు; వ్యవధి; కాలపరిమితి; అవస్థితి; వ్యవధానం; కాలావధి; * Durian, n. ముండ్లపనస; మలయా మొదలయిన ఆగ్నేయ ఆసియా దేశాలలో దొరికే పనసపండుని పోలిన పండు; ఈ పండు వెగటు పుట్టించే అంత తియ్యగా ఉండడం వల్ల అలవాటు లేని వారికి కంపుకొడుతూన్నట్లు అనిపిస్తుంది. * during, prep. ఒక సమయంలో. * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: during, for * ---''During'' answers the question "when?''. She learned Hindi during her stay in Delhi. ''For'' answers the question "how long?''. He studied in the US for four years.''' |} * * dusk, n. సంజ చీకటి; సంధ్యాసమయం; కప్పిరి; మునిచీకటి; మునిచీకటి అంటే చీకటిపడడానికి ముందు అని అర్థం; * dust, n. (1) దుమ్ము; ధూళి; దూసరం; రజను; రజస్సు; పరాగం; మలోమలికితం; (2) చెత్త; పాంశువు; ** cosmic dust, ph. విశ్వ పరాగం; విశ్వపాంశువు; విశ్వ దూసరం * dust, v. t. (1) జల్లు; సముద్ధూళించు; పూయు; (2) దుమ్ముని దులుపు; (note) వ్యతిరేకార్థములతో ఉన్న మాట; ** dust cover, ph. అట్ట; అట్ట కాగితం; పుస్తకానికి వేసే అట్ట; ** dust devil, ph. గాలి దుమారం; సుడిగాలి; ** dust storm, ph. దుమారం; * dustbin, n. చెత్తకుండీ; * duster, n. తుడుపు గుడ్డ; అలుగ్గుడ్డ; * Dutch, adj. ఒళంద; పోర్చుగల్ దేశానికి చెందిన; ** Dutch treat, ph. ఎవరి ఖర్చులు వారే పెట్టుకుంటూ కలసి భోజనానికి వెళ్లడం; * duty, n. (1) ధర్మం; విధి; విధాయకం; కర్తవ్యం; (2) సుంకం; శుల్కం; సరుకుల మీద వేసే పన్ను; ఇది సరుకు విలువలో ఫలానా శాతం అని ఉంటుంది; ఆదాయపు పన్ను బీదవారి మీద తక్కువ శాతంలోనూ, ధనవంతుల మీద ఎక్కువ శాతం లోనూ ఉంటుంది; ** civic duty, ph. విధ్యుక్త ధర్మం; విధి చెప్పినట్లు చెయ్యవలసిన పని; ** import duty, ph. దిగుమతి సుంకం; ** duty and responsibility, ph. విధి; బాధ్యత; * dwarf, adj. బుడ్డ; చిన్న; పొట్టి; కురచయిన; కుబ్జ; గిడప; గున్న; బొంద; గిరక; ** dwarf coconut tree, ph. గున్న కొబ్బరి; చెన్నంగి; ** dwarf mango tree, ph. గున్న మామిడి; ** dwarf plantain, ph. బొంద అరటి; ** dwarf orange tree, ph. గున్న నారింజ; ** dwarf palm, ph. గిరక తాడి; బొంద తాడి; * dwarf, n. పొట్టి; గిడస; మరుగుజ్జు; ** white dwarf, ph. శ్వేతకుబ్జం; శ్వేతకుబ్జ తార; ఒక రకం నక్షత్రం; * dwelling, n. నివాసం; ఇల్లు; అవస్థానము; నెలవు; * dwindling, adj. క్షీణిస్తూ ఉన్న; * dye, n. రంజనం; రంగు; అద్దకపు రంగు; ఛాయ; వన్నెక; (rel) pigment; * dye stuff, n. రంజన ద్రవ్యం; వన్నె ముద్ద; * dyeing, n. అద్దకం; వన్నెకం; * dynamic, adj. చైతన్యవంతమైన; పరిణామశీలమైన; శక్తికి సంబంధించిన; * dynamics, n. (1) చలనం; చైతన్యం; (2) చలనశీలశాస్త్రం; గతిశాస్త్రం; ధృతిశాస్త్రం; చలనాలకు సంబంధించిన అధ్యయనం; వస్తువులపై బలములు ప్రసరించినప్పుడు అవి చలనాన్ని ఎలా ప్రభావితం చేస్తాయో విచారించే శాస్త్రం; * dynamism, n. చైతన్యత; చైతన్యం; * dynamo, n. విద్యుచ్ఛక్తిని పుట్టించే యంత్రం యొక్క పాతబడ్డ పేరు; ఇప్పుడు ఎక్కువ వాడుకలో లేదు; * dynasty, n. రాజవంశం; వంశం; రాజవంశ పరంపర; ఱేఁటివంగడం (రాజు(ప్రకృతి) = ఱేఁడు(వికృతి), (వంశం(ప్రకృతి) = వంగడం(వికృతి)); * dysentery, n. (డిసెంటరీ) గ్రహణి; రక్త విరేచనాలు; జిగట విరేచనాలు; బంక విరేచనాలు; అతిసారం; పాచనాలు; ** bacillary dysentery, ph. దండాణుజ గ్రహణి; * dyspepsia, n. అజీర్ణం; మందాగ్ని; అగ్నిమాంద్యం; * dysphoria, n. మనస్సులో చెప్పుకోలేని బాధ; * dyspnea, n. ఎగఊపిరి; shortness of breath; * dystopia, n. ఊహానరకం; an imagined state or society in which there is great suffering or injustice, typically one that is totalitarian or post-apocalyptic. (ant.) utopia; * |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ''' ==మూలం== * V. Rao Vemuri, English-Telugu and Telugu-English Dictionary and Thesaurus, Asian Educational Services, New Delhi, 2002 ISBN 0-9678080-2-2 [[వర్గం:వేమూరి ఇంగ్లీషు-తెలుగు నిఘంటువు]] cocgjozpokrsf0nvhfp68er284rnmw0 వేమూరి ఇంగ్లీషు-తెలుగు నిఘంటువు/E 0 2997 33373 33315 2022-08-14T19:23:07Z Vemurione 1689 /* Part 1: Ea-Em */ wikitext text/x-wiki =నిఘంటువు= *This dictionary is an improved version over the print version (expanded, errors corrected, new features continually being added), published by Asian Educational Services, New Delhi in 2002. * You are welcome to add. BUT PLEASE DO NOT DELETE entries until you are absolutely, positively SURE a mistake has been made. * PLEASE do not delete entries or their meanings simply because you personally did not agree with the meaning given there. Thanks 19 Aug 2015. ==Part 1: Ea-Em == {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * '''E, e, symbol (1) ఇంగ్లీషు వర్ణమాలలో అయిదవ అక్షరం; (2) ఒక విటమిన్ పేరు; * each, adj. ప్రతిఒకటి; ప్రతిఒకరు; ప్రతిఒక; తలా; తలా ఒక; చెరి; ** half each, ph. చెరి సగం; ** one each, ph. తలా ఒక; చెరి ఒక; (note) తలా ఒక is used when the number of recipients is more than two and చెరి ఒక when the number of recipients is two; * eager, adj. ఆత్రుత; లాలస; సంతోషంతో ఎదురు చూడు; see also anxious; * eagerness, n. ఆత్రుత; తమకం; లాలసం; కుతి; * eagle, n. డేగ; గూళి; * eaglet, n. గూళి పిల్ల; * eagle wood, n. అగరు చెట్టు; * ear, n. (1) [[చెవి]]; కర్ణం; వీను; జునుగు; (2) పొత్తు; కంకి; వెన్ను; బీజమంజరి; ** ear of corn, ph. మొక్కజొన్న పొత్తు; జొన్న కంకి; ** ear canal, ph. కర్ణ రంధ్రం; శ్రవణ కుహరం; శ్రవణ రంధ్రం; ** ear rings, n. pl. కర్ణభూషణాలు; కుండలాలు; పోగులు; కమ్మలు; ** ear studs, n. pl. దుద్దులు; * eardrum, n. కర్ణభేరి; గూబ; * earlier, adj. మునపటి; మునుపు; లోగటి; తొల్లి; తొలి; తొలినాటి; ** - than now, ph. ఇంతకు మునుపు; * earlobe, n. కర్ణలత; తమ్మి; తమ్మె; * early, adj. మొదటి; * early, adv. పెందలకడనే; మొదట; పెందరాళే; వేగిరం; * earmark, v. t. కేటాయించు; * earn, v. i. సంపాదించు; * earnestness, n. మనస్ఫూర్తి; అత్యాదరం; అక్కర; * earnings, n. సంపాదన; ఆర్జన; గణన; (rel.) income; * earring, n. తమ్మంటు; * Earth, n. [[భూమి]]; భూగోళం; భువి; ధర; ధరణి; పృథ్వి; ప్రపంచం; అవని; అవనీ మండలం; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | ---'''Usage Note: earth, world, land * ---When Earth is discussed as a specific planet or celestial body, it is capitalized: ''It takes six to eight months to travel from Earth to Mars.'' When Earth is a proper noun, "the" is usually omitted. When you are talking about the ground or soil as a surface or stratum, then you must lowercase the word: ''The archaeologists excavated the earth at the site.'' It is acceptable to leave earth lowercase and use "the" with earth if you are talking about it as the planet we live on: "The earth rotates on its axis. The "world" is a place with people, countries, etc. Use "land" when you compare earth's surface to the ocean.''' |} * * earth, n. మట్టి; మన్ను; * earthen, adj. మట్టితో చేసిన; మృణ్మయ; చిళ్ళ; * earthenware, n. కుండలు; మట్టితో చేసిన సామాను; మృణ్మయ సామగ్రి; చిళ్ళ; ** pieces of earthenware, ph. చిళ్ళ పెంకులు; * earthly, adj. ఐహుకమైన; సాంసారికమైన; * earthly minded, adj. సంసారబంధము కల; * earthquake, n. [[భూకంపం]]; * earthworm, n. ఎర్ర; [[వానపాము]]; ఏలిక పాము; * earwax, n. గులిమి; గుబిలి; * ease, n. సౌలభ్యం; సుఖం; సుళువు; అవలీల; * easel, n. ఫలకం; రాత ఫలకం; ముక్కాలి ఫలకం; చిత్రఫలకం; * easement, n. సదుపాయపు హక్కు; * easily, adv. తేలికగా; సులభంగా; చలాగ్గా; సుళువుగా; సునాయాసంగా; తేరగా; * East, n. తూర్పు; ప్రాచ్యం; సూర్యుడు దూరి వచ్చే దిక్కు; ** far East, ph. దూర ప్రాచ్యం; * easterly, adj. తూర్పు నుండి వచ్చెడు; తూర్పున ఉన్న; * eastern, adj. పూర్వ; ప్రాచీన; * eastward, adv. పూర్వాభిముఖంగా; తూర్పువైపు; * easily, adv. తేలికగా; సులభంగా; చులాగ్గా; తేరగా; * easy, adj. తేలికయిన; సులభమయిన; చులాకయిన; సుళువైన; ** easy chair, ph. పడక కుర్చీ; ఆసందీ; ** easy going man, ph. పూచాటువాడు; * eat, v. i. తిను; భుజించు; ఆస్వాదించు; కుడుచు; మెసవు; సాపడు; ఎంగిలిపడు; * eatable, n. తినుభండారం; తినడానికి వీలయినది; * eaves, n. చూరు; వాచూరు; పెణక; చేతికి అందొచ్చే ప్రదేశం దగ్గర ఉన్న ఇంటి కప్పు; * eavesdrop, n. చూరు చెంత చేరి వినడం; చాటుగా వినడం; చూచాయగా వినడం; * ebb, n. ఆటు; క్షీణదశ; ప్రవాహం వెనుకకు పోవుట; (ant.) flow; tide; * ebb and tide, ph. ఆటుపోట్లు; పాటుపోట్లు; * ebony, n. [[తుమికి]] కర్ర; తుమికి చెట్టు; తుమిద; నల్లచేవ; కోవిదారు; తిందుక వృక్షం; ఈ చెట్టుకర్ర నల్లగా ఉంటుంది; [Note] ఈ చెట్టుని [[తునికి చెట్టు]] అని కూడా అంటారు. ఈ చెట్టుకి బీడీఆకు చెట్టు అనే పేరు ఉంది. [bot.] ''Diospyros melanoxylon''; ''Diospyros glutimosa'' Rex; ''Embryopteris glutinofera'' Linn; * e-book, n. జాలపుస్తకం; అంకకీయ పుస్తకం; a book suitable for reading on a computer only; * ebullient, adj. ఉరకలు వేసే; ఉత్సాహపూరితమైన; * ebullition, n. పొంగు; పొంగుట; ఉబుకుట; * eccentric, adj. విపరీత; అసాధారణ; * eccentricity, n. చాదస్తం; పిచ్చి; విపరీత మనస్తత్వం; వైపరీత్యం; అసాధారణత; * ecdysis, n. కుబుసం విడచుట; * echidna, n. సగం స్త్రీ, సగం పాము అయిన వింత కల్పిత జీవి; see also mermaid; * echo, n. (ఎకో) ప్రతిధ్వని; ప్రతిఘోష; అనునాదం; * echo, v. i. (ఎకో) ప్రతిధ్వనించు; పిక్కటిల్లు; * echo, v. t. [comp.] కీఫలకం మీద కొట్టినది తెర మీద కనిపించేలా చేయు; * eclectic, adj. విశిష్టమైన; నాణ్యమైన రకరకాలతో; * eclecticism, n. విశిష్టవాదం; the practice of deriving ideas, style, or taste from a broad and diverse range of sources; * eclipse, n. గ్రహణం; ఉపరాగం; ** annular eclipse, ph. కంకణ గ్రహణం; ** beginning of an eclipse, ph. స్పర్శకాలం; ** end of an eclipse, ph. మోక్షకాలం; ** lunar eclipse, ph. చంద్ర గ్రహణం; ** quarter of an eclipse, ph. పాతిక గ్రహణం; పాదోపరాగం; ** solar eclipse, ph. సూర్య గ్రహణం; ** total eclipse, ph. పూర్ణ గ్రహణం; పూర్ణోపరాగం; ** eclipsing variables, ph. గ్రహణకారక తారలు; ఒక తార చుట్టూ మరొక తార ప్రదక్షిణం చేస్తూ ఒకదానిని మరొకటి అడ్డుకునే చుక్కలు; * Eclipta alba, n. [bot.] [[గుంటకలగర]]; గుంటగలగర; భృంగ; భృంగరాజ; నీటి కాలువలు, గుంటల పక్కన, తేమగల ప్రదేశాలలో నేలబారుగా పెరిగే కలుపు మొక్క గుంటగలిజేరు. గుత్తులుగా ఉన్న తెల్లని చిన్న పూలను పూస్తుంది. * ecliptic, n. [astro.] క్రాంతివృత్తం; రవిమార్గం; దాక్షాయణీ చక్రం; భచక్రం; ఆకాశంలో సూర్యుడు పయనించే ఊహామార్గం; భూమి నుండి చూసినప్పుడు సూర్యుడు ప్రయాణం చేస్తూన్నట్లు కనబడే మహావృత్తం; ** pole of the ecliptic, ph. కదంబం; రవి మార్గపు అక్షం ఆకాశాన్ని తాకే ఊహాబిందువు; * ecology, n. భూగృహశాస్త్రం; ఆవరణశాస్త్రం; జీవావరణశాస్త్రం; ఆశ్రమ శాస్త్రం; జీవులు నివసించే ప్రదేశాల గురించి విచారించే శాస్త్రం; [Gr. oikos = family]; * e-commerce, n. జాలవాణిజ్యం; The conducting of business communication and transactions over networks and through computers; * economic, adj. ఆర్థిక; అర్థశా సంబంధమయిన; లాభసాటి; ** economic blockade, ph. ఆర్థిక దిగ్బంధం; ** economic boom, ph. ఆర్థిక విజృంభణ; ** economic crisis, ph. ఆర్థిక వైషమ్యం; ** economic depression, ph. ఆర్థిక మాంద్యం; ** economic exploitation, ph. ఆర్థిక దోపిడీ; ** economic holding, ph. లాభసాటి కమతం; * economical, adj. పొదుపైన; పోడిమి అయిన; మితవ్యయ సంబంధమైన; దుబారా చెయ్యని; * economically, adv. పొదుపుగా; పోడిమిగా; మితవ్యయంతో; * economics, n. ఆర్థిక శాస్త్రం; అర్థశాస్త్రం; * economize, v. t. పొదుపుచేయు; మితవ్యయం చేయు; పోడిమిగా జరుపుకొను; * economy, n. (1) ఆర్థిక పరిస్థితి; (2) పొదుపు; మితవ్యయం; (3) సంక్షిప్తత; క్లుప్తత; లాఘవం; * ecstasy, n. మహదానందం; దివ్యానుభూతి; పరవశత; ఆనందంతో పరవశించడం; * ecstatic, adj. ఆనందభరితమైన; పరవశమైన; మైమరచిన; * ecto, pref. బహిర్; బాహ్య; బయటి; * ectoderm, n. [bio.] బహిశ్చర్మం; బయటి చర్మపు పొర; * ectomorph, n. బక్కపలచని వ్యక్తి; సన్నటి శరీరం గల వ్యక్తి; పొడుగాటి కాళ్ళు చేతులు, సన్నటి కాళ్ళు, చేతులు, ఛాతీ, భుజస్కందాలు ఉన్న శరీరతత్వం; * ectoparasite, n. [bio.] బాహ్య పరాన్నజీవి; బాహ్య పరాన్నభుక్కి; * ectoplasm, n. [bio.] బహిర్‌ప్రసరం; * eczema, n. గజ్జి; * eddy, n. సుడి; ఆవర్తం; (rel.) సుడిగుండం; ** eddy current, ph. [phy.] సుడి ప్రవాహం; * edema, oedema (Br.) n. [med.] నీరు పట్టడం; వాచడం; వాపు; చీయతం; శరీర ధాతువులలో ద్రవం చేరుట; see also dropsy; * Eden, n. నందనవనం; బైబిల్ లో ఏడం అనే వ్యక్తి ఈవ్ అనే అమ్మాయితో ఇటువంటి తోటలో ఉంటాడు; * edge, n. అంచు; మొన; గట్టు; ఉపాంతం; కోటి; వోర; ధార; కొంగు; చెరగు; ** twin edge, ph. కోటి యుగము; కోటి యుగ్మము; ** edge computing, ph. కొంగు కలనం; * edgewise, adv., ఓరవాటుగా; పక్కవాటుగా; * edible, adj. భోజ్య; ఆస్వాదనీయ; తినదగిన; భక్షించదగిన’ ఖాద్యమైన; ఖాదీ; ** edible oil, ph. ఖాద్య తైలం; * edible, n. భోజ్యం; భోజ్యపదార్థం; భోక్తవ్యం; ఆస్వాదనీయం; ఆభ్యవహారికం; తినదగిన; తినడానికి వీలయినది; భక్షించదగిన’ ఖాద్యమైనది; ఖాదీ; ** non-edible, ph. అభోజ్యం; * edict, n. శాసనం; ఆజ్ఞ; * edifice, n. దివ్యభవనం; భవంతి; కట్టడం; దొడ్డ ఇల్లు; * edit, v. t. సరిదిద్దు; కూర్చు; గ్రంథాన్ని కాని, సినిమాని కాని కూర్చు; * editing, n. కూర్పు; కూర్చడం; సవరించడం; అచ్చు వెయ్యడానికి గ్రంథముని సవరించడం; విడుదల అయేముందు సినిమా భాగాలని కూర్చి కథ నడిచే తీరుని తీర్చి దిద్దడం; * edition, n. కూర్పు; ముద్రణకై చేసిన కూర్పు; ** first edition, ph. మొదటి కూర్పు; * editor, n. (1) సంపాదకుడు; పత్రికాధిపతి; పరిష్కర్త; (2) కూర్పరి; (rel.) publisher; ** copy editor, ph. ప్రతి సంపాదకుడు ** managing editor, ph. నిర్వాహక సంపాదకుడు; నిర్వాహక పరిష్కర్త; * editorial, n. సంపాదకీయం; ** editorial section, ph. సంపాదకీయ విభాగం; * educate, v. t. విద్యనేర్పు; విద్యాబుద్ధులు గరుపు; చదివించు; * educated, adj. విద్యనేర్చిన; చదువుకున్న; * education, n. విద్య; చదువు; చదువు సంధ్యలు; శిక్ష; శిక్షా విధానం; ** adult education, ph. వయోజన విద్య; ** continuing education, ph. నిరంతర విద్య; ** formal education, ph. నియత విద్య; ** informal education, ph. అనియత విద్య; * educator, n. m. అధ్యాపకుడు; విద్య నేర్పువాడు; విద్య నేర్పే వ్యక్తి; * eel, n. పాములా ఉండే చేప; మలుగు చేప; బుక్కడం; కొమ్ముచేప; గడ్డిపాము; దుండు పాము; పాపమీను; తవుటిపాము; * effect, n. గుణం; ఫలం; ప్రభావం; పర్యవసానం; నైమిత్తికం; స్పందన; see also affect; ** Doppler effect, ph. [[డాప్లర్ ప్రభావం]] ** Raman effect, ph. [[రామన్ ఎఫెక్ట్|రామన్‍ ప్రభావం]]; * effective, adj. సఫలమైన; సార్థకమైన; ఉపయోగపడే; ప్రభావశీల; * efferent, adj. బహిర్ముఖ; బహిర్వాహియైన; అపవాహి; * effervescence, n. పొంగు; ఉద్రేకము; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage note: efficacy, efficiency, effectiveness * ---While efficacy has to do with whether or not something is able to be done at all, efficiency has to do with how something is done and whether or not it is done without must waste, effort, or time. Efficacy, in the health care sector, is the capacity of a given intervention under ideal or controlled conditions. Effectiveness is the ability of an intervention to have a meaningful effect on patients in normal clinical conditions. Efficiency is doing things in the most economical way.''' |} * * efficacy, n. ప్రయోజనం; ఫలోత్పాదన; గుణం చెయ్యగలిగే శక్తి; కావలసిన ఫలితాన్ని ఇవ్వగలిగే శక్తి; Efficacy is getting things done. It is the ability to produce a desired amount of the desired effect, or success in achieving a given goal. * efficiency, n. సమర్ధత; సామర్ధ్యం; దక్షత; ఫలోత్పాదక శక్తి; త్రాణ; Efficiency is doing things in the most economical way. It is the ratio of the output to the inputs of any system (good input to output ratio). * efficient, adj. (1) నిమిత్త; (2) సమర్ధవంత; ప్రయోజనకరమైన; ** efficient cause, ph. (1) [logic] నిమిత్త కారణం; (2) [phil] విశ్వసౌధపు నిర్మాత; (rel.) Material Cause = ఆ విశ్వాన్ని నిర్మించిన పదార్థపు నిర్మాత; ** efficient tool, ph. నిమిత్త మాత్రం; * effigy, n. మనిషి ఆకారంలో బొమ్మ; ప్రతిమ; పటం; * efflorescent, adj. పూసిన; పుష్పించిన; * effluent, adj. బయటకు వచ్చే; ఉత్పన్నమైన; నిర్గతమైన; నిసృతమైన; * effluent, n. మురికి; మురికి జలం; బయటకు పోయే మురికి ద్రవం; * effort, n. కృషి; పరిశ్రమ; యత్నం; ప్రయత్నం; పురుష ప్రయత్నం; పౌరుషం; ఎత్తికోలు; గురణం; ఉద్యతి; ఉద్యోగము; పూనిక; ** exhaustive effort, ph. అనుశీలన; ** non-stop effort, ph. అనుశీలన; * effortless, adj. అయత్న; అప్రయత్న; యత్నరహిత; కృషిమాలిన; సహజ; * effortlessly, adv. సునాయాసంగా; అనాయాసంగా; అవలీలగా; అప్రయత్నంగా; * effulgence, n. దృశానం; తేజం; ప్రకాశం; * effulgent, adj. దేదీప్యమానమైన; కాంతివంతమైన; * effused, adj. కారిన; స్రవించిన; * egalitarianism, n. అర్థసమానత్వం; సమతావాదం; ** egalitarian society, ph. సమసమాజం; * egg, n. అండం; గుడ్డు; ** egg cluster, ph. ఈపి కట్టు; esp. cluster of insect eggs floating on water; ** primeval egg, ph. బ్రహ్మాండం; ఆద్యాండం; ** solidified egg, ph. పొరటు; ** white of an egg, ph. అండశ్వేతం; పచ్చ సొన; ** yellow of an egg, ph. అండపీతం; తెల్ల సొన; * ego, n. అహం; అహంకారం; దాష్టికం; గర్వం; ఆస్మితం; తిమురు; * egoism, n. స్వాతిశయం; "Egoism" is a preoccupation with oneself, but not necessarily feeling superior to others * egotism, n. అహంభావం; దురభిమానం; దాష్టికం; * egotist, n. దురభిమాని; అహంకారి; ఇతరుల కంటె తనే అధికుడననే (అందగాడిననే) భావం; The egotist feels superior to others physically, intellectually or in some other way. * egregious, adj. అతిశయించిన; శృతిమించిన; మితిమీరిన; ** egregious blockhead, ph. శుద్ధ మూఢుడు; * egress, n. (1) బయటకుపోయే దారి; (2) బయటకి వెళ్లడం; * egret, n. తెల్లకొంగ; తెలికొంగ; see also heron * eight, n. ఎనిమిది; ఇరునాలుగు; అష్టకం; * eighteen, n. పద్ధెనిమిది; పదునెనిమిది; అష్టాదశం; * eighteenth, n. పద్ధెనిమిదివ; అష్టాదశ; * eighth, adj. ఎనిమిదవ; అష్టమ; * eighth, n. (1) ఎనిమిదవది; అష్టమం; (2) ఎనిమిదవ వంతు; * eighty, n. ఎనభై; ఎనుబది; * either, pron. ఇదైనా, అదిఅనా; రెండింటిలో ఒకటి; * either, adv. అయినా; * eject, v. t. నెట్టు; గెంటు; బయటకి తోయు; * eke, v. i. చాలీచాలని వనరులతో సర్దుబాటు చేసుకొను; * ekphrasis, n. విఖ్యాపన; the use of detailed description of a work of visual art as a literary device; * elaboration, n. (1) విపులీకరణ; విశదీకరణ; (2) నెరవిలి; సంగీతంలో ఒక రాగాన్ని పలువిధములుగా నెరవిలి చేసి పాడడం; రాగం, తానం, నెరవిలి, కల్పనస్వరం, పల్లవి అనే భాగాలు సంగీత కచేరీలో తప్పనిసరి అంశాలు; * elapsed, adj. గడచిన; భుక్తి అయిన; అతిక్రమించిన; ** elapsed time, ph. భుక్తి అయిన కాలం; * elastic, adj. ప్రత్యాస్థ; స్థితిస్థాపక గుణం కల; * elevator, n. ఎత్తుబండి; * either, adj. రెండింటిలో ఒకటి; * ejaculate, v. i. వెలిగక్కు; స్కలించు; వీర్యమును జార్చు; * ekphrasis, n. విఖ్యాపన; the use of detailed description of a work of visual art as a literary device; * elaborate, v. i. వివరించు; విస్తరించు; విశదీకరించు; విడమర్చి చెప్పు; * elapsed, v. i.గతించిన; జరిగిన; గడచిన; * elasticity, n. ప్రత్యాస్థత; స్థితిస్థాపకత; * elate, v. i. సంబరపడు; ఆనంద పడు; * elation, n. సంబరం; హర్షం; ఉల్లాసం; ఆనందం; * elbow, n. మోచేయి; కపోణి; * elbow, v. t. మోచేతితో పొడుచు; ** elbow joint, ph. మోచేతి కీలు; కూర్పర సంధి; ** elbow room, ph. ఇటూ, అటూ కదలాడడానికి చోటు; * elder, adj. పెద్ద; కుల పెద్ద; జ్యేష్ఠుడు; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: elder, older * ---Use elder to talk about members of a family. Use older to compare the age of people or things.''' |} * * elderly, n. పెద్దవారు; వయోధికులు; వృద్ధులు; * elders, n. (1) పెద్దవారు; గరువలు; (2) వయోధికులు; వృద్ధులు; * eldest, adj. జ్యేష్ఠ; * elect, v. t.ఎన్నుకొను; కోరుకొను; ఏర్చుకొను; * election, n. ఎన్నిక; ** election manifesto, ph. ఎన్నికల ప్రణాళిక; ** electoral college, ph. నియోజక గణం; ** electoral roll, n. ఓటర్ల జాబితా; * electorate, n. s. నియోజకవర్గం; ఓటర్లు; * electric, adj. విద్యుత్; మెరపు; ** electric current, ph. విద్యుత్ ప్రవాహం; ** electric motor, ph. విద్యుత్ చాలకం; ** electric shock, ph. విద్యుత్ ఘాతం; ** electric spark, ph. విద్యుత్ చెణుకు; విద్యుత్ విస్ఫులింగం; ** electric train, ph. మెరపు రైలు; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: electric, electrical, electronic * ---Use electric as an adjective before the names of things that need electricity to work. Use electrical as a generic word to talk about people and their work : Electrical Engineer. The major difference between the electrical and electronic devices is that the electrical devices convert the electrical energy into the other form of energy like heat, light, sound, etc. whereas the electronic device controls the flow of electrons for performing the particular task.''' |} * * electrical, adj. విద్యుత్; ** electrical charge, ph. విద్యుత్ ఆవేశం; ** electrical energy, ph. విద్యుత్ శక్తి; ** electrical grid, ph. విద్యుత్ వలయం; ** electrical induction, ph. విద్యుత్ ప్రేరణ; ** electrical potential, ph. విద్యుత్ పీడనం; ** electrical power, ph. విద్యుత్ పాటవం; ** electrical shock, ph. విద్యుత్ ఘాతం; * electricity, n. విద్యుత్తు; ** atmospheric electricity, ph. వాతావరణ విద్యుత్తు; ** positive electricity, ph. ధన విద్యుత్తు; ** negative electricity, ph. రుణ విద్యుత్తు; ** static electricity, ph. స్థిర విద్యుత్తు; * electrification, n. విద్యుదీకరణం; విద్యుత్పూరణం; * electrode, n. విద్యుద్ధండం; విద్యుత్‌పాళా; * electrodynamics, n. విద్యుత్ చలనం; విద్యుత్ గతిశాస్త్రం; * electrolyte, n. విద్యుత్ విశ్లేష పదార్థం; a liquid or gel that contains ions and can be decomposed by electrolysis, e.g., that present in a battery; the ionized or ionizable constituents of a living cell, blood, or other organic matter; * electromagnet, n. విద్యుదయస్కాంతం; విద్యుత్ చుంబకం; ** electromotive force, ph. విద్యుత్‍చాలక బలం; The EMF is the measure of energy supply to each coulomb of charge, whereas the voltage is the energy use by one coulomb of charge to move from one point to another; The EMF is generated by the electrochemical cell, dynamo, photodiodes, etc., whereas the voltage is caused by the electric and magnetic field; * electrophilic, adj. [biol.] విద్యుత్ మిత్రత్వ; * electron, n. ఎలక్ట్రాను; అణువులో కెంద్రకం చుట్టూ పరిభ్రమించే రుణావేశపు మేఘం; * electronic, adj. వైద్యుత; ** electronic circuit, ph. వైద్యుత వలయం; * electrostatic, adj. స్థిరవిద్యుత్‌; ** electrostatic precipitator, ph. స్థిరవిద్యుత్‌ అవక్షేపకి; వాయువుల నుండి దుమ్ము, ధూళి, కల్మషాలు, వగైరాలని వడబోసి, విడదీసే పరికరం; * electuary, n. లేహ్యం; తేనెతో కాని, మరేదయినా తీపి పదార్థంతో కాని కలిపిన మందు; * elegy, n. సంస్మరణగీతం; శోకగీతిక; ఎలిజీ; * element, n. (1) మూలకం; ధాతువు; (2) అంశం; భాగం; ఘటిక; (3) భూతం; ** chemical element, ph. రసాయన మూలకం; రసాయన ధాతువు; ** formed element, ph. సాకార ధాతువు; రక్తంలో కనిపించే ఆకారం ఉన్న ధాతువులు; ** formless element, ph. నిరాకార ధాతువు; రక్తంలో ఉండే ఆకారం లేని ధాతువులు; ** heavy element, ph. గురు ధాతువు; గురు మూలకం; ** rare-earth element, ph. విరళ మృత్తిక మూలకం; ** trace element, ph. లేశ ధాతువు; లేశ మూలకం; * elemental, adj. ఆదిమ; ప్రథమ; ఆదిభూతమైన; * elementary, adj. ప్రారంభ; ప్రాథమిక; తేలికయిన; ** elementary education, ph. ప్రాథమిక విద్య; ** elementary particles, ph. ప్రాథమిక రేణువులు; ** elementary school, ph. ప్రాథమిక పాఠశాల; * elephant, n. ఏనుగు; కరి; కరటి; దంతి; గజము; సామజం; కుంజరం; ద్విరదం; మాతంగం; వేదండం; నాగం; ** elephant herd, ph. ఏనుగుల గుంపు; వేదండ తండం; * elephant-apple, n. వెలగ; * elephantiasis, n. బోదకాలు; * elevate, v. t. లేవనెత్తు; పైకెత్తు; వృద్ధిలోనికి తెచ్చు; * elevated, adj. పైకి ఎత్తిన; ఉన్నతమైన; ఘనమైన; సముక్షిప్త; * elevation, n. (1) ఎత్తు; ఉన్నతి; ఔన్నత్యం; (2) నిషా; మత్తు; * elevator, n. సముక్షిప్తి; పైకి లేవనెత్తేది; * eleven, n. పదకొండు; పదునొకటి; ఏకాదశం; * eleventh, adj. పదకొండవ; * elicit, v. t. రాబట్టు; పీకు; లోపలి నుండి పైకి లాగు; * eligibility, n. యోగ్యత; అర్హత; ఉపయుక్తత; * eliminate, v. t. తొలగించు; పరిహరించు; * elimination, n. బహిష్కరణ; విలోపన; * elision, n. [ling.] శబ్ద లోపం; ఒక మాటని ఉచ్చరించేటప్పుడు అన్ని అక్షరాలని పలకకుండా మింగేయడం; ఇంగ్లీషులో అయితే have not కి బదులు haven't అనడం, going to కి బదులు gonna అనడం వంటివి; * elite, n. pl. శిష్టులు; శిష్టజనులు; విద్య వల్ల కాని, ధనం వల్ల కాని సంఘంలో ఉన్నత స్థానంలో ఉన్నవారు; * elk, n. కణుజు; దుప్పి; * ellipse, n. (1) దీర్ఘవృత్తం; (2) శబ్దలోపం; వాక్యలోపం; * ellipsis, n. అధ్యాహారం; వాక్యాన్ని మధ్యలో ఆపేసినప్పుడు, ఆ తర్వాత పెట్టే చుక్కలు; * elongate, v. t. పొడిగించు; సాగదీయు; లాగు; * elongated, adj. సోగ; కోల; పొడుగైన; ** elongated eyes, ph. సోగ కన్నులు; సోగ కళ్ళు; * eloquence, n. వాగ్‌ధాటి; వాగ్ధాటి; * else, adv. లేకుంటే; లేకపోతే; కాకుంటే; కాకపోతే; * elsewhere, adv. ఇతరత్రా; అన్యత్ర; మరొకచోట; మరెక్కడయినా; see also otherwise; * elucidate, v. t. విశదీకరించు; విశదపరచు; వివరించు; తేటపరచు; * elude, v. t. తప్పించుకొను; ఏమార్చు; అర్ధం కాకుండా తప్పించుకొని పోవు; అందుబాటులో లేకుండా పోవు; * elysian, adj. స్వర్గతుల్యమైన; * emaciated, adj. కృశించిన; బాగా చిక్కిన; బాగా నీరసపడిన; ఎండిపోయిన; * e-mail, n. విద్యుల్లేఖ; వి-టపా; వేగు; * emanate, v. i. పుట్టు; బయటకు వచ్చు; * emancipation, n. విముక్తి; విమోచన; దాస్య శృంఖలాల నుండి విముక్తి; * embankment, n. కట్ట; కరకట్ట; గట్టు; రోధస్సు; మడవ; * embargo, n. నిరోధాజ్ఞ; * embark, v. t. (1) ఎక్కు; ఓడ ఎక్కు; (2) ప్రారంభించు; మొదలు పెట్టు; * embassy, n. దౌత్యాలయం; రాయబారి కార్యాలయం; * embed, v. t. పొదుగు; తాపడం చేయు; సంస్తరించు; * embedded, adj. సంస్తరిత; పొదుగబడ్డ; తాపడం చేయబడ్డ; * embedding, n. సంస్తరించడం; పొదుగడం; తాపడం చేయ్యడం; ** invariant embedding, ph. [math.] కూటస్థ సంస్తరణ: కూటస్థ తాపడం; * embellish, v. t. అలంకరించు; * embellishment, n. పసదనం; అలంకారశోభ; * ember, n. కణకణలాడే నిప్పు బొగ్గు; * embers, n. pl. నివురు; కాలే బొగ్గులపై నుసి; మంట మండడం అయిపోయిన తర్వాత ఇంకా మిగిలిపోయిన వేడి వేడి అవశేషాలు; * embezzled, adj. అపహరించిన; తినేసిన; స్వామిద్రోహం చేసి దొంగిలించిన; * Emblic myrobalan, n. [bot.] పెద్ద ఉసిరి; అమలకం; (ety.) ఎంబ్లికా అన్న మాటకి మూలం సంసృతంలోని ఆమ్లం; * Emblica officinalis, n. [bot.] పెద్ద ఉసిరి; అమలకం; (ety.) అఫిసినేలిస్ అంటే ఉపయోగపడేదీ, దుకాణాలలో దొరికేదీ అని అర్థం; * Emblica ribes, n. [bot.] విడంగాలు; * embodied, adj. మూర్తీకరించిన; మూర్తించిన; దేహి అయిన; * embodiment, n. మూర్తిత్వం; * embody, v. i. మూర్తీభవించు; * embrace, n. ఆలింగనం; పరిరంభం; కౌగిలి; * embrace, v. t. ఆశ్లేషించు; ఆలింగన చేయు; కౌగలించు; * embroidery, n. బుట్టా; బుటేదారీ; బట్ట మీద పువ్వులు వేసి కుట్టడం; * embryo, n. (ఎంబ్రయో) పిండం; అంకురం; భ్రూణం; అర్భకం; కలలం; 5 వ వారం నుండి 10 వ వారం వరకు కడుపులో పిల్ల; * emerald, n. పచ్చ; గరుడపచ్చ; మరకతం; నవరత్నాలలో నొకటి; (ety.) from "Prakrit maragada;" a bright green, transparent precious stone; a green variety of beryl; * emerge, v. i. వెలువడు; బయటపడు; * emergence, n. వెలువరింత; ప్రాదుర్భావం; జననం; ఉత్పన్నత; ** sudden emergence, ph. హఠాదుత్పన్నత; * emergency, adj. ఆత్యయిక; ఆపద్ధర్మ; సంకట; ** emergency ward, ph. ఆత్యయిక వైద్యశాల; ఆపద్ధర్మ వైద్యశాల; సంకటశాల; * emergency, n. అత్యవసరం; సంకటకాలం; ఆత్యయిక పరిస్థితి; * emeritus professor, ph. గౌరవ ఆచార్యుడు; వానప్రస్థ ఆచార్యుడు; మాజీ ఆచార్యుడు; * emetic, n. వమనకారి; వాంతిని కలుగచేసే మందు; * emia, suff. ఒక ఇంగ్లీషు మాట చివర ఈ ప్రత్యయం వస్తే, ఆ మాట రక్త దోషాన్ని సూచిస్తుంది; ఉదా : ఎనీమియా; లుకీమియా, మొ॥ * emigrant, n. ప్రోషితుడు; ఇతర దేశాలకి వలస పోయిన వ్యక్తి; * emigrate, v. i. వలస పోవు; ఒకరు తామున్న దేశాన్ని వదలి పెట్టి మరొక దేశానికి వలస పోవడం; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: emigrate, immigrate, migrate * ---Use ''emigrate'' to talk about people who have left their country in order to live in another country. Use ''immigrate'' to talk about people who are entering a country. Use ''migrate'' to talk about birds and animals that go to another part of the world for spring, for calving, or for food.''' |} * * emigration, n. పోవలస; ప్రోషితం; * eminence, n. ఘనత; ** eminent scholar, ph. విశారదుడు; ప్రవీణుడు; * emissary, n. దూత; రాయబారి; * emission, n. ఉద్గమం; ఉద్గమనం; ఉద్గతం; ఉద్గారం; త్రేనుపు; కక్కు; ** nocturnal emission, ph. స్వప్నస్ఖలనం; ** emission of light, ph. కాంత్యుద్గమం; ** emission spectrum, ph. ఉద్గమన వర్ణమాల; * emit, v. i. ఉద్గారించు; బయటకు పంపు; వెలిగక్కు; వెల్వరించు; వెలార్చు; * emmet, n. చీమ; పిపీలికం; ఇది ఇంగ్లండులో వాడుకలో ఉన్న ఒక ప్రాంతీయ పదం; * emolument, n. ప్రతిఫలం; వేతనం; జీతం; [[File:Emoticon_Smile_Face.svg|thumb|right|Emoticon_Smile_Face]] * emoticon, n. ఆర్తిమూర్తి; an emoticon (= emotion + icon) is a pictorial representation of a facial expression using characters, such as punctuation marks, numbers, and letters, to express a person's feelings, mood or reaction; * emotion, n. ఉద్రేకం; ఉద్వేగం; ఆవేశం; ఆర్తి; భావోద్వేగం; భావావేశం; ** dominant emotion, ph. స్థాయీ భావం; ** responsive emotion, ph. సాత్విక భావం; ** transitory emotion, ph. సంచార భావం; * emotional, adj. ఉద్రేకపూరిత; ఉద్వేగాత్మక; ఉద్వేగవంత; * emote, v. i. నటించు; ఆవేశంతో నటించు; అతిగా నటించు; * empathy, n. సహానుభూతి; మరొక వ్యక్తి ఆలోచనలతోటీ, సంవేదనలతోటీ, అనుభూతులతోటీ ఏకత్వం చెందటం; * emperor, n. m. సమ్రాట్టు; చక్రవర్తి; సార్వభౌముడు; రారాజు; * emphasis, n. ఉద్ఘాటన; * emphasize, v. t. ఉద్ఘాటించు; ** emphatic particle, ph. [gram.] అవధారణార్థకం; * empire, n. సామ్రాజ్యం; * empirical, adj. ప్రయోగసిద్ధ; అనుభవోత్పన్నమైన; అనుభావిక; అనుభవ; పామర; సాంఖ్య; ** empirical formula, ph. [chem] (1) సాంఖ్యక్రమం; ఒక బణువులో ఏయే అణువులు ఎన్నెన్ని ఉన్నాయో చెప్పేది; ఉదా. CH<sub>4</sub>; (2) అనుభవ సూత్రం; పామర సూత్రం; ** empirical knowledge, ph. అనుభావిక జ్ఞానం; ** empirical principe, ph. అనుభవోత్పన్నమైన సూత్రం; * empiricism, n. అనుభవవాదం; * employee, n. ఉద్యోగి; ఉద్యోగస్థుడు; పని చేసేవాడు; జీతగాడు; కొలువరి; * employer, n. నియోగి; యజమాని; పని ఇచ్చేవాడు; * employment, n. పని; నౌకరీ; ఉద్యోగం; ** candidate for employment, ph. ఉద్యోగార్థి; * empowerment, n. అధికారాన్ని ఇవ్వడం; పెత్తనాన్ని ఇవ్వడం; * empress, n. f. సామ్రాజ్ఞి; చక్రవర్తిని; * empty, adj. ఖాళీ; లొటారం; రిక్త; రిత్త; ఉత్త; శూన్య; * empty, n. ఖాళీ; లొటారం; రిక్తం; శూన్యం; లేబరం; * emulation, n. (1) అహంపూర్వికం; ఇతరులతో సమానత్వం, ఆధిక్యత, సాధించటానికి చేసే ప్రయత్నం; (2) అనుకరణం; ఒక కలనయంత్రం మీద మరొక కలనయంత్రపు స్వభావాన్ని ప్రతిసృష్టి చెయ్యటం; * emulsion, n. తరళపదార్థం; తరళం; పయస్యం; అవలేహం; a fine dispersion of minute droplets of one liquid in another in which it is not soluble or miscible; |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==Part 2: En-Ez == {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * enact, v.t. అనుశాసించు; శాసనం అమలులలో పెట్టు; * enamel, n. (1) పింగాణి; (2) దంతిక; పంటిపై నిగనిగలాడే తెల్లటి పదార్థం; * en bloc, n. (ఆన్ బ్లాక్) మూకుమ్మడిగా; * encampment, n. శిబిరం; * encephalitis, n. [med.] మెదడు వాపు; మస్తిష్క శోఫ; * enchanted, adj. అభిమంత్రించబడ్డ; మంత్రానికి కట్టుబడ్డ; మంత్రముగ్ధుడైన; ఉల్లసించిన; ఆనందభరితుడైన; * encircle, v. t. చుట్టుముట్టు; చుట్టుకొను; పరివేష్టించు; * enclosure, n. (1) ప్రావృతం; ప్రావృత పత్రం; కవరులో పెట్టిన ఉత్తరం; (2) ప్రాంగణం; ప్రావృత ప్రదేశం; * encode, v. t. సంకేతించు; * encomium, n. పొగడ్త; స్తుతి; ప్రశంస; * encompass, v. t. ఆవరించు; చుట్టుకొను; పరివేష్టించు; * en core, n. (ఆన్ కోర్) మరొక్క సారి; once more; * encounter, n. (1) తారసం; తటస్థపాటు; అనుకోని సమావేశం; (2) సంఘర్షణ; కొట్లాట; * encounter, v. i. తారసపడు; కలుసుకొను; తటస్థపడు; దాపరించు; * encounter, v. t. ఢీకొను; ఎదుర్కొను; కలహించు; * encourage, v. t. ప్రోత్సహించు; పురికొలుపు; ప్రేరేపించు; * encouragement, n. ప్రోత్సాహం; ప్రోద్బలం; ప్రేరణ; * encouraging, adj. ఆశాజనక; ప్రోత్సాహకారక; * encroach, v. t. ఆక్రమించు; అతిక్రమించు; * encroachment, n. కబ్జా; ఇతరుల లేదా ప్రభుత్వ స్థలాన్ని అనుమతి లేకుండా ఆక్రమించటం; * encrust, v. i. పెచ్చు కట్టు; * encrypt, v. t. గుప్తీకరించు; రహశ్యలిపిలో రాయు; * encumbrances, n. బాధ్యతలు; బరువులు; * encyclopedia, n. విజ్ఞాన సర్వస్వం; సర్వశాస్త్ర సముచ్చయం; * end, v. t. పూర్తిచేయు; కోసముట్టించు; ముగించు; * end, n. (1) అంతు; చివర; కొస; కొన; తుద; ముగింపు; (2) మరణం; చావు; ** the very end, ph. చిట్టచివర; కొట్టకొన; తుట్టతుద; * endearingly, adv. గోముగా; * endeavor, n. ప్రయత్నం; ఎత్తికోలు; * endemic, adj. ప్రాంతీయ; స్థానీయ; see also epidemic and pandemic; ** endemic disease, ph. ప్రాంతీయ వ్యాధి; స్థానీయ వ్యాధి; ఒక ప్రాంతంలో పాతుకుపోయిన వ్యాధి; ఏజెంసీ ప్రాంతాలలో మలేరియా ఒక "ప్రాంతీయ వ్యాధి;" * ending, n. ముగింపు; అంతం; * endless, adj. అనంత; దురంత; నిరంతర; అంతులేని; ** endless misery, ph. దురంత తాపం; * endo, pref. అంతర్; లోపలి; * endocarp, n. టెంక; ** endocrine glands, ph. వినాళ గ్రంథులు; అంతరస్రావ గ్రంథులు; * endodermis, n. [anat.] అంతశ్చర్మం; * endogamy, n. అంతర్వివాహం; సజాతిలోనే పెళ్ళి చేసుకొనుట; * endogenous, adj. అంతర్జనిత; * endorse, v. t. (1) సమర్ధించు; బలపరచు; (2) బేంకు కాగితం మీద సంతకం పెట్టు; * endospores, n. అంతస్సిద్ధ బీజాలు; * endothermic, adj. తాపక్షేపక; ఉష్ణగ్రాహక; * endow, v. t. ఇచ్చు; దానమిచ్చు; వరమిచ్చు; * endowment, n. ధర్మాదాయం; మాన్యం; శాశ్వత నిధి; శాశ్వతంగా ఆదాయాన్ని ఇచ్చే నిధి; * endurance, n. తాలిమి; దమ్ము; సహనం; సహనశక్తి; ఓర్మి; ఓర్పు; ఓరిమి; నిభాయింపు; తాళుకం; సహిష్ణుత; * endure, v. i. మన్ను; * endure, v. t. భరించు; సహించు; ఓర్చుకొను; * enduring, adj. శాశ్వతమైన; * enema, n. వస్తికర్మ; గుద ద్వారం ద్వారా పిచికారీతో లోనికి మందు ఎక్కించడం; (lit.) treatment to the hypogastric part of the body; * enemy, n. శత్రువు; వైరి; విరోధి; పగవాడు; పగతుడు; మిత్తి; అరి; పరిపంధి; అరాతి; విపక్ష; జిఘాంసువు; * energetic, adj. శక్తిమంత; ఓజోమయ, OjOmaya * energy, n. ఊర్జితం; శక్తి; సత్తువ; ఓజస్సు; (rel.) power; strength; ** electrical energy, ph. విద్యుత్ శక్తి; ** heat energy, ph. తాప శక్తి; ** kinetic energy, ph. గతిజ శక్తి; గతి శక్తి; కదలిక వల్ల సంక్రమించే శక్తి; ** potential energy, ph. స్థితిజ శక్తి; స్థితి శక్తి; బీజరూప శక్తి; స్థాన బలం వల్ల సంక్రమించే శక్తి; * enforce, v. t. జారీ చేయు; అమలులో పెట్టు; * engagement, n. (1) యుద్ధం; (2) ప్రధానం; పెళ్ళి చేసుకుందామనే ఒడంబడిక; (note) ఒకే మాటకి రెండు వ్యతిరేకార్ధాలు ఉన్న సందర్భం ఇది; ** engagement ring, ph. ప్రధానపుటుంగరం; ఉంకుటుంగరం; * engine, n. యంత్రం; * engineer, n. స్థపతి; యంత్రధారి; యంత్రధారకుడు; యంత్రకారుడు; * engineer, v. t. యంత్రించు; * engineering, n. స్థాపత్యం; స్థాపత్యశాస్త్రం; తంత్రం; మరకానకం; ** electrical engineer, ph. విద్యుత్ స్థపతి; ** mechanical engineer, ph. యంత్ర స్థపతి; ** sound engineer, ph. ధ్వని స్థపతి; ధ్వని తంత్రవేత్త; ధ్వని తాంత్రికుడు; ** sound engineering, ph. శబ్ద స్థాపత్యం; ధ్వని తంత్రం; * English, n. (1) ఆంగ్లం; ఇంగ్లీషు; (2) ఇంగిలీసులు; ఆంగ్లేయులు; * Englishman, n. ఆంగ్లేయుడు; ఇంగ్లీషువాడు; ఇంగ్లండుకి చెందినవాడు; (note) బ్రిటిష్ వాళ్లు అంతా ఇంగ్లీషు వాళ్లు కాదు; ** English translation, ph. ఆంగ్లానువాదం; * engrave, v.t. చెక్కు; చిత్తరువులు చెక్కు; * engraver, n. పోగర; కంసాలి చెక్కడానికి వాడే పరికరం; * engulf, v. t. ముంచెత్తు; * enigma, n. ప్రహేళిక; పజిలు; పజిల్; తలబీకరకాయ; కైపదం; చిక్కు సమస్య; కుమ్ముసుద్దు; బురక్రి బుద్ధిచెప్పే సమస్య; మెదడుకి మేతవేసే మొండి సమస్య; * enhance, v. t. అతిశయింపచేయు; పొడిగించు; పెంచు; అభివృద్ధి చేయు; మెరుగు పరచు; * enjambment, n. ఒక వాక్యం కాని, సమాసం కాని, పద్యంలో ఒక పాదం నుండి తరువాతి పాదంలోనికి పదాంతంలో విరగకుండా ప్రవహించడం; * enjoyment, n. అనుభుక్తి; అనుభూతి; అనుభోగం; ఆహ్లాదం; సంతోషం; * enlargement, n. ప్రస్ఫుటం; వికసించినది; * enlightenment, n. జ్ఙానోదయం; * enlist, v.i. చేరు; v. t. చేర్చు; * en mass, adv. (ఆన్ మాస్) మూకుమ్మడిగా; ఓహరిసాహరిగా; ఆలండవలత్తు; ఒక్కుమ్మడి; * enmity, n. వైరం; విరోధత్వం; శత్రుత్వం; వైషమ్యం; కంటు; పగ; పోరు; మచ్చరం; విప్రతిపత్తి; * enormous, adj. బృహత్తరమైన; పేద్ద; * enough, adj. చాలినంత; తగినంత; * enough, n. చాలు; ** not enough, ph. చాలదు; చాలలేదు; సరిపోలేదు; చాలవు; * enqueue, v. t. వరుసలో చేర్చు; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: inquiry and enquiry *The words ''inquiry'' and ''enquiry'' are interchangeable. However, it is becoming preferable to use ''inquiry'' to denote an investigation, and ''enquiry'' to denote a question.''' |} * * enquire, v. i. విచారణ చేయు; దర్యాప్తు చేయు; వాకబు చేయు; అడుగు; కనుక్కొను; * enquiry, n. ప్రశ్నించడం; విచారణ; పృచ్ఛ; వాకబు; చర్చిక; దర్యాప్తు; ఆనుయోగం; ప్రశ్నించడం; * enraged, adj. క్షుభితం; * enroll, v. i. చేరు; లావణములో చేరు; * enroll, v. t. చేర్చు; జాబితాలో వేయు; నమోదు చేయు; లావణములో చేర్చు; * en route, adv. [Latin] (ఆన్ రూట్) దారిలో; మార్గమధ్యములో; * entangle, v. i. చిక్కుకొను; * entanglements, n. చిక్కులు; * enter, v. i. ప్రవేశించు; చొరబడు; చొచ్చు; చొచ్చుకొనిపోవు; తూకొను; దూరు; లోనికి వెళ్లు; * enter, v. t. దఖలు పరచు; దఖలు చేయు; * enteritis, n. ఆంత్రశోఫ; ఆంత్రప్రకోపం; పేగుల వాపు; * entertainment, n. వినోదం; ** entertainment program, ph. వినోద కార్యక్రమం; * enthusiasm, n. ఆసక్తి; ఉత్సాహం; ఉత్సుకత; ఔత్సుక్యం; అభినివేశం; వీరావేశం; * entice, v. i. వలలో వేసికొను; ఆశ చూపి వంచించు; పుసలాయించు; నయనవంచన చేయు; * entire, adj. యావత్తూ; అంతా; సాంతం; పూర్తి; సాకల్య; అఖిల; అశేష; * entirely, adv. సాంగోపాంగంగా; సాంతంగా; పూర్తిగా; సాకల్యంగా; అశేషంగా; * entitled, n. హక్కుదారు; * entitlement, n. హక్కు; అధికారం; లాంఛనంగా రావలసినది; లాంఛనం; ముట్టవలసినది; * entomology, n. కీటకశాస్త్రం; [Gr. entoma = insect]; * entourage, n. పరివారం; బలగం; * entrance, n. ప్రవేశం; ద్వారం; గుమ్మం; ** front entrance, ph. వీధి గుమ్మం; ముఖ ద్వారం; ** main entrance, ph. సింహ ద్వారం; ** rear entrance, ph. దొడ్డి గుమ్మం; పెరటి గుమ్మం; ** entrance fee, ph. ప్రవేశ రుసుం; ** entrance frame, ph. ద్వారబంధం; * entree, n. (ఆంట్రే) ప్రధాన వంటకం; * entrepreneur, n. పెట్టుబడిదారు; * entropy, n. [phy.] యంతరపి; విస్తరణతత్త్వం; సంకరత; అబందరం; అబందరమాత్రం, అబంత్రం; కల్లోలకం; గత్తర; a measure of disorder; (ety.) ''en tropos'' means 'in chaos' or 'turning into,' అబందరం means disorder; కల్లోలం means chaos; entropy can be viewed as the amount of heat flowing into (or out of) a body divided by the temperature of that body; * entrust, v.t. అప్పగించు; బెత్తాయించు; * entry, n. (1) ప్రవేశం; (2) దఖలు; పుస్తకంలో రాసుకునే పద్దు; (3) ఆరోపం; జాబితాలో వేసుకునేది; ** main entry words, ph. ప్రధాన ఆరోపములు; ** sub entry words, ph. ఉప ఆరోపములు; ** entry in a ledger, ph. దఖలు; ** entry in a list, ph. ఆరోపములు; ** entry words, ph. ఆరోపములు; పదారోపములు; * entwine, v. i.. చుట్టుకొను; పెనవే్సుకొను; మెలివేసుకొను; * enumerate, v. t. లెక్కించు; లెక్కపెట్టు; * enunciate, v. t. ప్రవచించు; ప్రకటించు; ప్రచురించు; * envelope, n. (ఆన్‌వొలోప్) సంచి; ఉత్తరాన్ని పెట్టడానికి వాడే సంచి; కవరు; లిఫాఫా; * envelope, v. i. చుట్టుకొను; * envelope, v. t. చుట్టుముట్టు; కప్పు; మరుగు పరచు; * enviable, adj. ఈర్ష్యపడదగ్గ; ఈర్ష్య పొందదగిన; * envious, adj. ఈర్ష్యగల; * environment, n. పర్యావరణం; పరిసరప్రాంతాలు; * envoy, n. దూత; రాయబారి; * envy, n. ఈర్ష్య; అసూయ; మత్సరం; కడుపుమంట; active expression of jealousy; * envy, v. i.. ఈర్ష్య చెందు; అసూయ పడు; * enzyme, n. అజము; ఫేనక ప్రాణ్యం; [en zyme = in yeast]; * eon, aeon [Br.], n.యుగం; * ephemeral, adj. బుద్బుదప్రాయమైన; అల్పాయుష్షుతో; తాత్కాలికమైన; క్షణికమైన; అశాశ్వతమైన, నశ్వరమైన; క్షణిక; క్షణభంగుర; ** ephemeral fever, ph. లఘుజ్వరం; ** ephemeral stream, ph. దొంగేరు; * ephemeris, n. పంచాంగం; గంటల పంచాగం; నభోమూర్తులు ఆకాశంలో ఇప్పుడెప్పుడు ఎక్కడెక్కడ కనబడతాయో సూచించే పంచాంగం; * epic, n. ఇతిహాసం; పురాణం; మహాకావ్యం; వీరగాథ; * epicenter, n. కేంద్రం; నాభి; అధికేంద్రం; * epicurean, adj. భోగపరాయణ; విలాసభరిత; భోగలాలస; భోజనప్రియ; * epicycle, n. ఉపచక్రం; ఉపవృత్తం; * epidemic, n. మహామారి; ప్రజామారి; ప్రజలమీద విరుచుకుపడి ఎక్కువగా మనుషులని చంపే వ్యాధి; [Gr. epi = మీద; demos = ప్రజలు]; an increase, often sudden, in the number of cases of a disease above what is normally expected; an outbreak becomes an epidemic when it becomes quite widespread in a particular country, sometimes in a particular region; See also endemic and pandemic; * epidermis, n. ప్రభాసిని; బహిస్తరం;; చర్మం యొక్క పైపొర; * epiglottis, n. పలక; ఘంటిక; తిన్న తిండి శ్వాస నాళికలోకి వెళ్లకుండా అడ్డుకునే చిన్న పలక; (ety.) epi = మీద; glottis = నాలుక కనుక epiglottis = నాలుక మీద ఉన్నది అని అర్థం వస్తుంది. నోరు తెరిస్తే నాలుక మీద కనిపించేది కొండనాలుక కనుక కొందరు epiglottis అన్న మాటని కొండనాలుక అని అనువదించేరు, కాని అలా అనువదించడం తప్పు; * epigram, n. (1) ఛలోక్తి; see also aphorism; (2) చాటుపద్యం; * epilepsy, n. అపస్మారం; మూర్ఛ; సొలిమిడి; సొమ్మ; కాకిసొమ్మ; ** epilepsy of childhood, n. చేష్ట; బాలపాపచిన్నె; * epilogue, n. భరతవాక్యం; తుదిపలుకు; ఆఖరి మాట; * episode, n. ఉదంతం; ఉపాఖ్యానం; ఉప కథ; కథాంగం; సంఘటన; * epistemology, n. జ్ఞానాన్వేషణ; జ్ఞానాన్వేషణ పద్ధతి; జ్ఞాన సాధన సామగ్రి శాస్త్రము; * epitaph, n. స్మృత్యంజలి; చరమశ్లోకం; * epithelium, n. శరీరంలో తారసపడే నాలుగు రకాల కణరాశులలో ఇది ఒకటి; శరీరపు అంగాలని కప్పిపుచ్చే పలచటి పొరలా ఉంటుంది; మిగిలిన మూడు నాడీ తంతులలోను, కండరాలలోను, నరాల లోను కనిపిస్తాయి; * epithet, n. మారుపేరు; వర్ణనాత్మకమైన మరోపేరు; * epitome, n. (ఎపిటమీ) సారాంశం; సంగ్రహం; * e pluribus unum, ph. భిన్నత్వంలో ఏకత్వం; * epoch, n. దశ; దీర్ఘకాలం; యుగం; శకం; * Epsom salt, ph. భేది ఉప్పు; magnesium sulfate; MgSO<sub>4</sub>,7H<sub>2</sub>O; దీనిని మోతాదుగా నీటిలో కలుపుకు తాగితే విరేచనం అవుతుంది; ఇంగ్లండ్ లో సర్రే (Surrey) సమీపంలోని ఎప్సమ్ (Epsom)అనే చోట భూగర్భ జలాలను మరగించి చేసే మెగ్నీసియం సల్ఫేట్ ని ఎప్సమ్ సాల్ట్ అంటారు; * equal, n. సమానం; సమం; సరి సమానం; సాటి; సదృశం; సరి; ఈడు; జోడు; జత; ప్రాయం; * equality, n. సమానత; సమానత్వం; సమత; సామ్యం; సదృశం; సమీకరణం; తౌల్యం; * equalize, v. t. సమం చేయు; సమపరచు; * equalizer, n. సమవర్తి; * equally, adv. సరి సమానంగా; సమంగా; * equanimity, n. స్థితప్రజ్ఞ; సమభావం; కష్టసుఖాలని సమభావంతో ఎదుర్కొన గలిగే నిబ్బరం; * equate, v. t. సమీకరించు; * equation, n. [math.] సమీకరణం; ** algebraic equation, ph. బీజీయ సమీకరణం; బీజ సమీకరణం; ** binomial equation, ph. ద్విపద సమీకరణం; ** cubic equation, ph. ఘన సమీకరణం; త్రిఘాత సమీకరణం; ఉ. ax<sup>3</sup>+bx<sup>2</sup>+cx+d = 0 ** homogeneous equation, ph. సజాతీయ సమీకరణం; ** linear equation, ph. సరళ సమీకరణం; ఉదా: ax+b = 0 ** polynomial equation, ph. బహుపద సమీకరణం; బహుపది; ** quadratic equation, ph. వర్గ సమీకరణం; ద్విఘాత సమీకరణం; ఉదా. ax<sup>2</sup>+bx+c = 0 ** quartic equation, ph. చతుర్ ఘాత సమీకరణం; ఉ. ax<sup>4</sup>+bx<sup>3</sup>+cx<sup>2</sup>+dx+e = 0 ** quintic equation, ph. పంచ ఘాత సమీకరణం; ఉదా: ax<sup>5</sup>+bx<sup>4</sup>+cx<sup>3</sup>+dx<sup>2</sup>+ex+f = 0 * equator, n. మధ్యరేఖ; గ్రహమధ్యరేఖ; ** celestial equator, ph. ఖగోళ మధ్యరేఖ; విషువద్ వృత్తం; ** Jovian equator, ph. గురు మధ్యరేఖ; ** lunar equator, ph. ఐందవ మధ్యరేఖ; చాంద్రయ మధ్యరేఖ; ** terrestrial equator, ph. భూమధ్యరేఖ; * equatorial, adj. మధ్య; గ్రహమధ్య; భూమధ్య; ** equatorial plane, ph. గ్రహమధ్య తలం; * equilateral, adj. సమబాహు; ** equilateral triangle, ph. సమబాహు త్రిభుజం; * equilibrium, n. నిశ్చలత; సమతౌల్యత; సమస్థితి; సమతాస్థితి; సరితూకం; ** hydrostatic equilibrium, ph. జలస్థితిక సమత్వం; * equipment, n. pl. సరంజామా; సంభారాలు; సంపత్తి; పరికరావళి; సాధనసామగ్రి; సామగ్రి; * equinox, n. విషువత్తు; విషువం; సూర్యుడు భూమధ్య తలాన్ని దాటే సమయం; (lit.) equi = సమానమైన, nox = రాత్రులు; ఈ రోజున రాత్రి, పగలు సమానమైన పొడుగు ఉంటాయి; ** autumnal equinox, ph. శరద్ విషువత్తు; సూర్యుడు కన్యా రాసి నుండి తుల లోకి జరిగే సమయం; సెప్టెంబరు 23వ తేదీ; దక్షిణాయనం మొదలు; ** spring equinox, ph. వసంత విషువత్తు; వసంత సంపాతం; సూర్యుడు మీన రాసి నుండి మేషం లోకి జరిగే సమయం; మహా విషువం; మార్చి 21 వ తేదీ; ఉత్తరాయణం మొదలు; ** vernal equinox, ph. వసంత విషువత్తు; వసంత సంపాతం; సూర్యుడు మీన రాసి నుండి మేషం లోకి జరిగే సమయం; మహా విషువం; మార్చి 21 వ తేదీ; ఉత్తరాయణం మొదలు; ** equinox points, ph. విషువత్ బిందువులు; * equipartition, n. సమపంపకం; * equisetum, n. అశ్వవాలం; ఒక రకం మొక్క; గాలికీ, నీటికీ మట్టి కోరుకు పోకుండా ఉండడానికి ఈ మొక్కలని రక్షణగా వాడతారు; horse tails; scouring rush; a flowerless bush useful in preventing erosion; * equable, adj. సరిసమానంగా; సమతుల్యంగా; ** equable climates, ph. సమతుల్యంగా ఉన్న వాతావరణాలు; * equipartition, n. సమపంపకం; ** equipartition principle, ph. సమపంపక సూత్రం; * equitable, adj. న్యాయమైన; నిష్పక్షపాతమైన; ** equitable distribution of wealth, ph. న్యాయంగా పంపిణీ జరిగిన ఆస్తి; అందరికీ సమానంగా ఇచ్చినది కాదు, ఎవ్వరికి డబ్బు ఎక్కువ అవసరం ఉందో వారికి ఎక్కువ ఇవ్వడం న్యాయం కదా! * equity, n. (1) న్యాయం; నిష్పక్షపాతం; (2) నికరమైన రొక్కపు విలువ; ఒక ఆస్తి యొక్క బజారు విలువలో అప్పులు పోను నికరంగా చేతికి వచ్చే డబ్బు విలువ; * equivalence, n. సమతుల్యత; తత్తుల్యం; ప్రాయం; * equivalent, adj. తుల్యమైన; తత్తుల్యం; సమతుల్యమైన; తత్సమమైన; సమానార్థక; ప్రాయం; ** equivalent weight, ph. తుల్యభారం; * equivalent, n. తుల్యాంశం; తత్సమం; ప్రాయం; సవతు; ** chemical equivalent, ph. రసాయన తుల్యాంశం; ** mathematical equivalent, ph. గణిత తుల్యాంశం; ** physical equivalent, ph. భౌతిక తుల్యాంశం; ** equivalent to an animal, ph. పశుప్రాయుడు; ** equivalent to a dead person, ph. మృతప్రాయుడు; ** equivalent to a straw, ph. తృణప్రాయం; * equivocal, adj. సంధిగ్ధ; అనిశ్చిత; అస్పష్ట; రెండు పక్కలా పలకడం; * equivocate, n. సంధిగ్ధంగా మాట్లాడడం; గోడమీద పిల్లిలా మాట్లాడడం; తుని తగవు తీర్చినట్లు మాట్లాడడం; * er, suff. అరి; "doer"; maker; ఇంగ్లీషులోని క్రియావాచకాన్ని నామవాచకంగా మార్చే ఉత్తర ప్రత్యయం; ** lie + er = liar = కల్లరి; one who tells a lie; ** pot + er = potter = కుమ్మరి; ** forge + er = forger = కమ్మరి; ** idea + maker = వెరవు + అరి = వెరవరి; * era, n. మహాయుగం; యుగం; శకం; ** Archaeozoic era, ph. ఆదిజీవ మహాయుగం; ** Christian era, ph. క్రీస్తు శకం; ** Cenozoic era, ph. ఆధునికజీవ మహాయుగం; ** Common era, ph. సాధారణ శకం; క్రీస్తు శకానికే మరోపేరు; ** Mesozoic era, ph. మధ్యజీవ మహాయుగం; ** Paleozoic era, ph. పురాజీవ మహాయుగం; (Br.) Palaeozoic; ** Proterozoic era, ph. ప్రథమజీవ మహాయుగం; * eradicate, v. t. నిర్మూలించు; రూపుమాపు; ఉత్పాటించు; * eradicated, n. నిర్మూలించబడినది; ఉత్పాటితం; రూపుమాపబడినది; * eradication, n. నిర్మూలన; ఉత్పాటనం; రూపుమాపడం; పెరికివేయడం; * erect, adj. నిట్రం; ** erect pole, ph. నిట్రాట; ** erect stone, ph. నిట్రాయి; * erection, n. (1) కట్టడం; నిర్మాణం; (2) అంగస్తంభన; రిక్కింపు; పురుషుని లింగం గట్టిపడి నిటారుగా నిలబడడం; * erected, adj. రిక్కించిన; ** erected ears, ph. రిక్కించిన చెవులు; * erosion, n. కోత; కృశింపు; నశింపు; క్రమక్షయం; * eroticism, n. శృంగారం; * errand, n. ప్రాతివేశం; చిన్న చిన్న పనులు చెయ్యడానికి వెళ్లే తిరుగుడు; ** errand boy, ph. పనులు చెయ్యడానికి తిరిగే కుర్రాడు; * errands, n. చిల్లర పనులు; * errata, n.pl. ముద్రారాక్షసాలు; తప్పొప్పుల పట్టిక; * erroneous, adj. తప్పు; తప్పుడు; * error, n. (1) తప్పు; పొరపాటు; తప్పిదం; స్ఖాలిత్యం; (2) లోపం; లొసుగు; దోషం; ** basic error, ph. పూర్తిగా తప్పు; ** error checking, ph. దోష పరీక్ష; ** error condition, ph. దోషావస్థ; ** error of commission, ph. అతిరిక్త దోషం; ** error control, ph. దోష నియంత్రణ; ** error correction, ph. దోష పరిహరణం; దోష పరిహారం; లోపమును సవరించుట; దోషమును దిద్దుట; ప్రాయశ్చిత్తం; ** error of omission, ph. న్యూన దోషం; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''Usage Note: error, mistake, bug * ---A ''mistake'' is something you do by accident, or that is a result of bad judgment. An ''error'' is something that you do not realize you are making, that can cause problems. Errors made during the writing of a computer program are called ''bugs''.''' |} * * eructation, n. త్రేనుపు; ఉద్గారం; ** sour eructation, ph. పులి త్రేనుపు; * erudition, n. పాండిత్యం; * eruption, n. (1) పేలుడు; (2) దద్దురు; బొబ్బ; పొక్కు; ** eruption of a rash, ph. పేత పేలడం; ** eruption of a volcano, ph. అగ్నిపర్వతం పేలడం; * eruptions, n. pl. (1) దద్దుర్లు; బొబ్బలు; (2) తట్టు; ఒక చర్మరోగం; * erysipelas, n. సర్పి; చప్పి; ఒక రకం చర్మ రోగం; * erythema, n. కందడం; చలితం; ఎలర్జీ వంటి ఒక చర్మ వ్యాధి; * erythrocytes, n. ఎరక్రణాలు; రక్తంలో ఉండే ఒక రకం కణాలు; * erythroblast, n. రుధిరాధి కణం; an immature erythrocyte, containing a nucleus. * escape, n. పలాయనం; పరారీ; ** escape velocity, ph. పలాయన వేగం; ఒక ఖగోళం యొక్క ఆకర్షణ శక్తిని తప్పించుకుని వెళ్ళడానికి కావలసిన వేగం; * escape, v. i. తప్పించుకొను; పారిపోవు; * eschew, v. i. వర్జించు; మానుకొను; * escort, n. తోడు; సాయం; పరివారం; పరిజనం; * escort, v. t. దిగబెట్టు; తోడు వెళ్లు; సాయం వెళ్లు; * esophagus, aesophagus; (Br.) n. అన్నవాహిక; ఆహారనాళం; ఆహారవాహిక; కృకం; * especially, adv. విశేషించి; * espionage, n. గూఢచర్యం; వేగు; బాతిమ; చారచక్షుత; ** espionage agent, ph. బాతిమదారు; బాతి; వేగులవాడు; గూఢచారి; * essay, n. వ్యాసం; సంగ్రహం; * essence, n. సారం; సారాంశం; పస; పసరు; అంతస్సారం; * essential, adj. ముఖ్యమైన; ఆవశ్యక; సారభూత; ** essential amino acids, ph. ఆవశ్యక నవామ్లాలు; ఇక్కడ essential అనే మాటకి "ఆరోగ్యానికి అత్యవసరమైన" అని అర్థం; ** essential fatty acids, ph. ఆవశ్యక ఘృతికామ్లములు; ఇక్కడ essential అనే మాటకి "ఆరోగ్యానికి అత్యవసరమైన" అని అర్థం; ** essential oils, ph. పుష్పసారములు; సారభూత తైలాలు; సుగంధ తైలాలు; అత్తరులు; ధృతులు; స్థిర తైలాలు; ఒక మొక్కకి తనదంటూ ఒక ప్రత్యేకమైన శీలాన్ని ఇచ్చే తైలం; ఇక్కడ essential అనే మాట essence నుండి వచ్చింది; ఈ తైలాలు తీయడానికి సాధారణంగా వేడి ఆవిరిని ఉపయోగిస్తారు; see also cold pressed oils; * establish, v. i. నెలకొను; స్థిరపడు; * establish, v. t. (1) నిర్ణయించు; నిర్ధారించు; నిర్ధారణ చేయు; (2) స్థాపించు; నెలకొల్పు; నిర్మించు; * established, adj. నిర్ణయించబడ్డ; స్థాపించబడ్డ; నెలకొన్న; సుస్థాపిత; పరినిష్టితమైన; పాతుకుపోయిన; * establishment, n. సంస్థ; వ్యవస్థాపనం; ఉట్టంకణం; * establishment, v. t. స్థాపన; * estate, n. ఆస్థి; జమీ; భూస్థితి; * ester, n. విస్పరి; ఆల్కహాలు; ఆమ్లము సంయోగం చెందగా వచ్చిన లవణం వంటి పదార్థం; * esterification, n. విస్పరీకరణం; * esthetic, aesthetic (Br.), adj. అలంకార; సౌందర్య; * esthetics, aesthetics (Br.), n. అలంకార తత్త్వశాస్త్రం; సౌందర్య తత్త్వశాస్త్రం; * estimable, adj. గౌరవించదగ్గ; గౌరవప్రదమైన; * estimate, v. t. అంచనా వేయు; మదింపు చేయు; లెక్కకట్టు; ఉజ్జాయించు; * estimate, n. అంచనా; మదింపు; ఉజ్జ; ఉజ్జాయింపు; అందాజు; అడసట్టా; ఎస్టిమేటు; * estrangement, n. వైమనస్యం; అభిప్రాయభేదం; విమనోభావం; దుఃఖమనస్కుని భావము; * estrogen, n. స్త్రీ శరీరంలో తయారయే ఉత్తేజితపు జాతికి చెందిన ఒక రసాయనం; * estrus, n. రుతుకాలం; పశుపక్ష్యాదులు ఈ కాలంలోనే లైంగిక వాంఛ చూపుతాయి; (rel.) rut; * estuary, n. విశాలసంగమం; సంగమస్థానం; సాగర సంగమం; నదీ ముఖ ద్వారం; నది సముద్రంలో కలిసే చోట విశాలమైన సంగమ స్థలం; (rel.) backwater; fjord; sound; * et al, n. ప్రభృతులు; తదితరులు; ఆదులు; (ety.) short for et alii; * etc., n. వగైరా; ఇత్యాదులు; మొదలగునవి; మున్నగునవి; (ety.) short for et cetera; * eternal, adj. అభంగురమైన; శాశ్వతమైన; నిత్య; అనశ్వర; సనాతన; * eternal, n. అభంగురం; శాశ్వతం; అనశ్వరం; * ethics, n. (1) నీతిశాస్త్రం; (2) pl. నడవడిని, ప్రవర్తనని నియంత్రించే ధర్మ పన్నాలు; * ethane, n. ద్వియీను; రంగు, వాసన లేని ఒక రసాయన వాయువు; రెండు కర్బనపుటణువులు ఉన్న ఉదకర్బనం; CH<sub>3</sub>CH<sub>3</sub>; same as ethylene; * ethene, n. ద్వియీను; కంపుతో, రంగు లేని, భగ్గుమని మండే ఒక రసాయన వాయువు; రెండు కర్బనపుటణువులు ఉన్న ఉదకర్బనం; CH<sub>2</sub>CH<sub>2</sub>; ఈ వాయువు సమక్షంలో పండబెట్టిన కాయలకి మంచి రంగు వస్తుంది; * ethic, n. నీతి, నియమం, నడవడి, ప్రవర్తన, మొదలైనవాటిని నియంత్రించే కట్టుబాటు; * ethos, n. యుగధర్మం; జాతిశీలత; నైతిక, సామాజిక విలువల సముదాయం; * etiology, n. కారణశాస్త్రం; ఏ జబ్బు ఎందువల్ల వచ్చిందో నిర్ణయించే శాస్త్రం; * etiquette, n. మర్యాద; ఒకరినొకరు గౌరవించుకోడానికి పాటించే నియమావళి; * -ette, suff. (1) స్త్రీ వాచకం; ఉ. bachelorette; (2) అల్ఫార్థకం; ఉ. statuette; briquette; * etymon, n. [ling.] ధాతువు; అనేక భాషలలోని సజాతీయ మాటలకి మూలం; * etymology, n. పదప్రవర; పదప్రవర శాస్త్రం; నిరుక్తం; శబ్దవ్యుత్పత్తి శాస్త్రం; ఏ మాట ఎక్కడనుండి వచ్చిందో నిర్ణయించే శాస్త్రం; * etymologists, n. పదప్రవరులు; పదవ్యుత్పత్తి తెలిసిన పండితులు; * eucalyptus oil, n. యూకలిప్టస్ తైలం; నీలగిరి తైలం; * eukaryotic, eucaryotic, adj. కణిక సంహిత; కణికతో కూడిన; కణిక ఉన్న; నిజకేంద్రక; (ety.) eu + caryo + ote; (ant.) prokaryotic; * eulogy, n. ప్రశంస; పొగడ్త; కీర్తిగానం; * eunuch, n. నపుంసకుడు; కొజ్జా; * euphemism, n. సభ్యోక్తి; శిష్టోక్తి; తీపిమాట; చెవికింపుమాట; చెప్పదలుచుకున్న మాటని డొంకతిరుగుడుగా చెప్పడం; నాజూకుగా చెప్పిన మాట : "చచ్చిపోయాడు" అనడానికి "స్వర్గస్తుడయాడు" అనడం, ‘లేవు’ అనడానికి ‘నిండుకున్నాయి’ అనడం, "క్షయరోగం" అనడానికి బదులు ఇంగ్లీషులో "టి.బి." అనడం ఉదాహరణలు : * euphonic, adj. శ్రావ్యమైన; చెవికి ఇంపైన; * euphony, n. శ్రావ్యత; ఇంపు; స్వరసమత; * Eurasia, n. Europe + Asia; * European, adj. పరంగి; ఐరోపా ఖండానికి చెందిన; పరదేశాలకి చెందిన; ** European quarters, ph. పరంగి పురం; * Eustachian tube, n. కంఠకర్ణ నాళం; గొంతుకకి, చెవికి మధ్యనున్న గొట్టం; * euthanasia, n. విపరీతంగా బాధ పడుతూన్న రోగి అవస్థ చూడలేక, జాలితో రోగికి సునాయాసంగా మరణం కలిగేటట్లు చూడడం; * evacuate, v. i. ఖాళీ చేయు; * evade, v. i. తప్పించుకొను; ఠలాయించు; * evaluate, v. i. వెలకట్టు; విలువ కట్టు; నాణ్యం కట్టు; * evaluation, n. మూల్యాంకనం; వెల కట్టడం; విలువ కట్టడం; * evangelist, n. క్రైస్తవ మత ప్రచారకుడు; క్రైస్తవ మతంలో చేరమని ఊరూరా తిరుగుతూ ప్రచారం చేసే వ్యక్తి; * evaporate, v. t. ఇగుర్చు; పరిశోషించు; * evaporation, n. (1) ఇగురు; ఇగర్చడం; పరిశోషణం; (2) బాష్పీభవనం; * eve, n. (1) ముందు రోజు; ఒక పర్వదినానికి ముందు రోజు; (2) సాయంకాలం; * even, adv. సయితం; సైతం; * even, adj. సరి; సమ మట్టంగా; * even-handed, adj. బలపక్షం లేకుండా; న్యాయపరంగా; ** even number, ph. సరి సంఖ్య; * evening, n. సాయంకాలం; సాయంత్రం; ప్రదోషం; ప్రదోషకాలం; మునిమాపు; మాపు; మునిచీకటి; అసురసంధ్య; ** evening star, ph. శుక్రగ్రహం; * event, n. సంఘటన; ఘటన; ఘట్టం; నడితి; సన్నివేశం; ** event handling, ph. [comp.] ఘటనా పరామర్శ; ** event handler, ph. [comp.] ఘటనా పరామర్శిక; In an event-driven environment, a block of code designed to handle the messages generated when a specific kind of event occurs; ** event horizon, ph. [phy.] సంఘటన దిగ్మండలం; సంఘటన దిక్‌చక్రం; * eventful, adj. సంఘటనాత్మక; చరిత్రాత్మక; * eventually, adv. ఎట్టకేలకు; ఆఖరికి; చివరికి; ఎప్పుడో ఒకప్పుడు; నిలకడమీద; * ever, adj. సతతం; కలకాలం; ఎల్లవేళల; * evergreen, n. సతత హరితం; నిత్యశ్యామలం; * every, adj. అను; ప్రతి; పరి; ** every day, ph. అనుదినం; ప్రతి దినం; ** every moment, ph. అనుక్షణం; ప్రతి నిముషం; * everybody, pron. అందరూ; అంతా; సర్వులూ; * everyday, adj. ప్రతిరోజు; నిత్యం; * everyone, pron. అందరూ; అంతా; సర్వులూ; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: every one, everyone * ---Use ''every one'' to talk about every single person or item in a group. Use ''everyone'' to mean all people in a group.''' |} * * everything, adj. సర్వస్వం; సర్వం; అన్నీ; అంతా; * everywhere, adj. ప్రతిచోట; * evict, v. t. గెంటు; బయటకి తగులు; చట్టం ప్రకారం బయటకు వెళ్ళగొట్టు; * eviction, n. గెంటడం; బయటకి తగిలెయ్యడం; జప్తు చెయ్యడం; * evidence, n. నిదర్శనం; తార్కాణం; రుజువు; ప్రమాణం; సాక్ష్యం; దాఖలా; ** direct evidence, ph. ప్రత్యక్ష ప్రమాణం; ** circumstantial evidence, ph. ప్రాసంగిక సాక్ష్యం; సందర్భ ప్రమాణం; అప్రత్యక్షసాక్ష్యము; పరిస్థితిసంబంధసాక్ష్యము; సంభవాత్మకసాక్ష్యము. ** indirect evidence, ph. అనుమాన ప్రమాణం; అప్రత్యక్ష ప్రమాణం; * evident, n. విదితం; ** self evident, ph. స్వయం విదితం; * evil, n. (1) అభం; చెడు; (2) దౌష్ట్యం; దుష్కృత్యం; కంటకం; * evil, adj. చెడు; దుర్మార్గమైన; అవినీతికరమైన; * evolution, n. పరిణామం; ఊర్ధ్వముఖ పరిణామం; క్రమ పరిణామం; వికాశం; పరిణామ సృష్టి; ** theory of evolution, ph. పరిణామ సృష్టి వాదం; పరిణామ సృష్టి సిద్ధాంతం; ** evolution of language, ph. భాషా వికాశం; ** evolutionary, adj. పరిణామాత్మక; * ex, adj. మాజీ; * exacerbation, n. ప్రకోపం; ఉద్రేకం; రోగ ఉద్రేకం; * exact, adj. నిర్దిష్టంగా; సమంగా; సరిగ్గా; నిర్ధారణగా; * exactly, adv. సమంగా; సరిగ్గా; కచ్చితంగా; అచ్చంగా; * exaggeration, n. అతిశయోక్తి; కోత; కోతలు కోయడం; గోరంతని కొండంత చెయ్యడం; * examination, n. పరీక్ష; పరిశీలన; ** in depth examination, ph. శలాక పరీక్ష; శల్య పరీక్ష; సూక్ష్మ పరిశీలన; పరామరిక; ** final examination, ph. సంవత్సరాంతపు పరీక్ష; చివరి పరీక్ష; * examine, v. t. పరీక్షించు; పరికించు; పరిశీలించు; పరకాయించు; * example, n. ఉదాహరణ; దృష్టాంతం; నిదర్శనం; తార్కాణం; మచ్చు; ఉదాహారం; ఉదాహృతం; ** counter example, ph. ప్రత్యుదాహరణ; * exasperate, v. i. విసుగెత్తిపోవు; * excavate, v. t. తవ్వు; * excavation, n. తవ్వకం; * exceed, v. i. మించు; మీరు; మితిమీరు; అతిక్రమించు; అధిగమించు; పెచ్చుపెరుగు; పురివిచ్చు; విజృంభించు; * excellence, n. ప్రకర్ష; ప్రాశస్త్యం; ఉత్కర్ష, utkarsha * excellent, adj. ప్రకృష్టమైన; బ్రహ్మాండమైన; లోకోత్తర; నెర; * excellent, n. ప్రకృష్టము; బ్రహ్మాండము; లోకోత్తరము; * except, adv. తప్ప; మినహా; వినా; * exception, n. మినహాయింపు; వినాయింపు; అపవాదం; భిన్నవాదం; కారణాంతరం; * exceptional, adj. అనూహ్యమైన; * excerpt, n. ఖండిక; రచనాభాగం; * excess, n. అధికం; అదనం; ఉల్బణం; ఉత్కటం; * excess tax, ph. అదనపు పన్ను; జాస్తి పన్ను; * excessive, adj. అధికం; అదనం; అతి; * excessively, adv. అత్యధికంగా; హేరాళంగా; మస్తుగా; * exchange, n. మారకం; వినిమయం; ఫిరాయింపు; వర్గావర్గీ; అదలుబదలు; ఇచ్చిపుచ్చుకోలు; సాటా: ** exchange of ideas, ph. భావ వినిమయం; ** exchange rate, ph. మారకం రేటు; సాటా రేటు; ** exchange trade, ph. సాటా వ్యాపారం; ** foreign exchange, ph. విదేశీ మారకం; ** exchange energy, ph. వినిమయ శక్తి; సాటా శక్తి; ** exchange forces, ph. వినిమయ బలాలు; సాటా బలాలు; * exchange, v. t. మార్చు; ఫిరాయించు; తారుమారు చేయు; ** exchange the order, ph. తారుమారు చేయు; * exchequer, n. ఖజానా; ప్రభుత్వపు ఖజానా; * excise, adj. అబ్కారి; వ్యాపారపు; ప్రత్యేక; ** excise tax, ph. ఒక ప్రత్యేకమైన జాబితా ఉన్న అంశాల మీద వేసే అమ్మకపు పన్ను; ఈ జాబితాలో సాధారణంగా అత్యవసరం కాని విలాస వస్తువులు ఉంటూ ఉంటాయి; ఉదా. నగలు, అత్తరులు, సిగరెట్లు, మద్య పానీయాలు, కార్లు, వగైరా; అబ్కారి పన్ను; వ్యాపారపు పన్ను; * excitation, n. ప్రేరేపణ; ప్రేరణ; స్ఫూర్తి; ఉద్విగ్నత; * excite, v. t. ప్రేరేపించు; ఉద్రేకపరచు; ఉత్తేజపరచు; * excited, adj. ఉద్రేకం చెందిన; ఉద్విగ్న; ప్రోద్ధుత; * excitement, n. ఉత్సాహం; ఉత్తేజం; ఉద్విగ్నం; ఉద్వేగం; ఉద్విగ్నత; * exciting, n. ఉద్వేగభరితం; * exclamation, n. రాగం; ప్రశంసార్థకం; ఆశ్చర్యార్ధకం; ** exclamation mark, ph. రాగ చిహ్నం; ప్రశంసార్థకం; * exclude, v. t. మినహాయించు; పరిహరించు; నిరవసించు; వర్జించు; * excluded, n. pl. నిరవాసులు; * exclusion, n. పరిహరణ; వర్జనం; మినహాయింపు; * excommunicate, v. t. బహిష్కరించు; వెలివేయు; * excrement, n. అశుద్ధం; అమేధ్యం; పియ్యి; విరేచనం; ** animal excrement, ph. పేడ; పెంటిక; లద్ది; ** human excrement, ph. పియ్యి; విరేచనం; * excrete, v. i. (1) విసర్జించు (2) ఏరుగు; * excretion, v. i. విసర్జన; * excretions, n. విసర్జించబడినవి; మొక్కలనుండి కారే రసాదులు; ** bodily excretions, ph. మల మూత్రాదులు; శారీరక విసర్జనాలు; * excretory, adj. విసర్జక; ** excretory organs, ph. విసర్జక అవయవాలు; * excursion, n. విహారం; * excusable, n. క్షంతవ్యం; * excuse, n. (1) నెపం; సాకు; మిష; వంక; సందు; అపదేశం; (2) క్షమార్పణ; మన్నింపు; మాపు; ** lame excuse, ph. కుంటి సాకు; * excuse, v. t. క్షమించు; మన్నించు; ** excuse me, ph. క్షమించండి; మన్నించండి; ఏమీ ఆనుకోకండి; * execute, v. t. (1) అమలుజరుపు; నెరవేర్చు; నిర్వహించు; (2) ఉరితీయు; ** executive power, ph. నిర్వహణాధికారం; * execution, n. (1) నిర్వహణ; (2) ఉరితీత; ఉజ్జాసనము; * exegesis, n. భాష్యం; ఒక పుస్తకం మీద చేసే వ్యాఖ్య; see also hermeneutics; * exemplar, n. మేలుబంతి; ఒజ్జబంతి, ojjabaMti; ఒరవడి; తలకట్టు; నమూనా; మాదిరి; ప్రతిరూపం; మోస్తరు; మచ్చుతునక; ఆదర్శవంతమైనది; అనుకరించడానికి వీలయినది; ప్రశస్తమయినది; శ్రేష్ఠం; * exemption, n. మినహాయింపు; వినాయింపు; విముక్తత; * exercise, n. (1) అభ్యాసం; సాధకం; (2) వ్యాయామం; కసరత్తు; ** aerobic exercise, ph. వ్యాయామం; ఊపిరితీతకి ప్రాధాన్యం ఇచ్చే వ్యాయామం; ** mental exercise, ph. మెదడుకి మేత; ** physical exercise, ph. కసరత్తు; * exercise, v. i. వ్యాయామం చేయు; కసరత్తు చేయు; * exercise, v. t. చెలాయించు; వ్యవహరించు; ** futile exercise, ph. కాకదంత పరీక్ష; కంచిగరుడసేవ; ** exercise notebook, ph. రూళ్ళు గీసిన కాగితాలతో కుట్టిన పుస్తకం; * exertion, n.ప్రయాస; * exhalation, n. రేచకం; * exhale, v. i. నిశ్వసించు; ఊపిరి వదలు; * exhaust, n. రేచకం; రేచకధూమం; బయటకి పోయేది; ** exhaust fumes, ph. రేచకం; రేచకధూమం; బయటకి పోయే వాయువులు; * exhaustion, n. శోష; శోషణం; బడలిక; ఆయాసం; అలుపు; సేద; * exhaustively, adv. కూలంకషంగా; * exhibit, v. t. ప్రదర్శించు; * exhibition, n. ప్రదర్శన; * exhibitor, n. m. ప్రదర్శకుడు; f. ప్రదర్శకి; * exhort, v. t. ఉద్బోధించు; ప్రోత్సాహ పరచు; * exhume, v. t. పాతిపెట్టిన శరీరాన్ని తిరిగి వెలికి తీయు; * existence, n. అస్థిత్వం; ఉనికి; మనుగడ; ** doubtful existence, ph. అస్థినాస్తి; ** independent existence, ph. స్వతంత్ర మనుగడ; ** existence theorem, ph. అస్థిత్వ సిద్ధాంతం; * existing, adj. ఇప్పటి; సజీవ; * existentialism, n. అస్థిత్వవాదం; "ఈ జీవితానికి అర్ధం/ప్రయోజనం లేవు. ఎవరో సృష్టికర్త మీ జీవితానికి ఒక లక్ష్యం/ప్రయోజనం నిర్దేశించి మిమ్మల్ని ఇక్కడికి పంపలేదు." ఇదే అస్తిత్వవాదం యొక్క కీలకాంశం, సారం. దీనిని ఒక తత్వంగా కాకుండా జీవితం పట్ల ఒక దృక్పథం లాగ చూడాలి. ఇది నాస్తిక ఆలోచన కాదు; ఈ ఆలోచనకి చెందిన ప్రముఖ తత్వవేత్తలు - సొరేన్ కీర్కిగార్డ్(Søren Kierkegaard), మార్టిన్ హెడిగర్(Martin Heidegger), ఫ్రీడ్రిక్ నీచె(Friedrich Nietzsche), జీన్-పాల్ సార్ట్(Jean-Paul Sartre), ఆల్బర్ట్ కాము(Albert Camus) మొదలైనవారు; * exit, n. నిర్గమం; నిర్గతి; నిష్‌క్రమణం; నిష్క్రాంతి; బయటకు పోయే దారి; * exo, pref. బాహ్య; బహిర్; * exogamy, n. బహిర్వివాహం; కులాంతర, మతాంతర వివాహం; * exogenous, adj. బహిర్జాత; బహిర్జనిత; * exorbitant, adj. అత్యధికమైన; అమితమైన; * exorcism, n. భూతవైద్యం; * exorcist, n. భూతవైద్యుడు; దయ్యములను బయటకు వెడలగొట్టేవాడు; * exosphere, n. బాహ్యావరణం; * exothermic, adj. తాపచూషక; బాహ్యతప్త; ఉష్ణమోచక; వేడిని వెలిగక్కే; * expand, v. i. వ్యాకోచించు; విస్తరించు; వికసించు; * expansion, n. వ్యాకోచం; వికాసం; విక్షేపం; విస్తరణ; పొలయిక; * ex parte, adj. [legal] ఏక పక్షంగా; ఒక వైపు నుండి మాత్రం; * expect, v. i. ఆశించు; నమ్ము; నిరీక్షించు; ఎదురుచూచు; ** expected value, ph. సగటు విలువ; సరాసరి విలువ; ఊహించిన విలువ; * expectation, n. (1) ఆశ; ఆకాంక్ష; నమ్మకం; అవుతుందని అనుకున్నది; (2) సగటు; సరాసరి; * expectorant, n. కఫహరి; కళ్లెని వెడలగొట్టేది; * expediency, n. సులభాశ్రయత; * expedition, n. (1) యాత్ర; ప్రయాణం; సాహస యాత్ర; పరిశోధక యాత్ర; (2) దండయాత్ర; * expeditiously, adv. సత్వరంగా; * expel, v. t. బహిష్కరించు; తరిమివేయు; తొలగించు; * expenditure, n. ఖర్చు; వ్యయం; వినియోగం; వెచ్చం; పోబడి; యాపన; ** bad expenditure, ph. దుర్‌వ్యయం; ** good expenditure, ph. మంచి ఖర్చు; సద్‌వ్యయం; ** expenditure of time, ph. కాలయాపన; * expense, n. ఖర్చు; వ్యయము; వెచ్చము; ** expense and exertion, ph. వ్యయ ప్రయాసలు; * expensive, adj. ఖరీదయిన; * expensive, n. ఖరీదయినది; బహుకం; బాగా డబ్బు పోసి కొన్నది; * experience, v. t. అనుభవించు; ఆస్వాదించు; * experience, n. అనుభవం; అనుభూతి; ఔపొందం; ** transcendental experience, ph. ఆధిభౌతికానుభవం, అశరీరానుభూతి. దేహాతీత అనుభవం, దేహాతీత అనుభూతి; నిధిధ్యాసము; మేవెలి; ** experienced person, ph. అనుభవశాలి; అనుభవజ్ఞుడు; * experiment, n. ప్రయోగం; శోధన; ప్రయత్నం; * experiment, v. t. ప్రయోగించు; శోధించు; * experimental, adj. ప్రాయోగిక; ప్రయోగాత్మక; ** experimental evidence, ph. ప్రయోగాత్మక ప్రమాణం; ** experimental proof, ph. ప్రాయోగిక నిదర్శనం; * experimentalist, n. ప్రయోక్త; శోధకుడు; * experimented, n. ప్రయుక్తము; * experimenter, n. ప్రయోక్త; శోధకుడు; * expert, adj. ఫామేదా; చెయ్యితిరిగిన; * expert, n. దిట్ట; నేర్పరి; శిఖామణి; ప్రోడ; ఘనాపాఠీ; చెయ్యి తిరిగిన మనిషి; ఆరిందా; ఫామేదా; నిపుణుడు; ప్రవీణుడు; నిష్ణాతుడు; విశారదుడు; కోవిదుడు; చాతురి, cAturi * expertise, n. నిపుణత; నైపుణ్యత; ప్రావీణ్యత; వైదగ్ధ్యత; శేముషి; నేర్పరితనం; * expiation, n. ప్రాయశ్చిత్తం; పాప పరిహారం; * expiration, n. నిశ్వాసం; * expire, v. i. (1) మురిగిపోవు; కాలదోషం పట్టు; lapse; (2) మరణించు; చచ్చిపోవు; * explain, v. t. వివరించు; విశదీకరించు; * explanation, n. వివరణ; స్పష్టీకరణ; విపులీకరణ; వివేచన; * explicit, adj. సువ్యక్త; స్పష్టమైన; బహిర్గత; * exploration, n. అన్వేషణ; * explore, v. t. అన్వేషించు; * explorer, n. అన్వేషకి; అన్వేషకుడు; * explosion, n. పేలుడు; పెట్లు; విస్పోటనం; స్పోటనం; * exponent, n. (1) భాష్యకారుడు; (2) ఘాతాంకం; ఘాతం; ధ్వజాంకం; చక్రవృధ్యాంకం; * exponential, adj. ఘాతీయ; ఘాత; చక్రవృద్ధీయ; ** exponential growth, ph. ఘాతీయవృద్ధి; * export, n. ఎగుమతి; నిర్యాపనం; * expose, v. t. బయట పెట్టు; చూపించు; బట్టబయలు చేయు; బయలుపరచు; వెలార్చు; * exposition, n. వివరణ; భాష్యం; వ్యాఖ్యానం; ఉపన్యాసం; ప్రవచనం; ఆవిష్కరణ: * expounder, n. వ్యాఖ్యాత; వక్త; * express, v. i. వెలిబుచ్చు; వ్యక్తపరచు; వెల్లడి చేయు; అభివ్యక్తీకరించు; ** express your opinion, ph. మీ అభిప్రాయమును వెలిబుచ్చునది; * expression, n. (1) సమాసం; ఉక్తి; ఉక్తిసమాసం; సముచ్ఛయం; సంహతి; పలుకుబడి; (2) హావం; (3) వ్యక్తీకరణం; అభివ్యక్తీకరణ; అభివ్యక్తం; ** colloquial expression, ph. వాడుకలో ఉన్న పలుకుబడి; ** facial expression, ph. హావం; ముఖకళవళిక; ** mathematical expression, ph. గణిత సమాసం; గణిత అభివ్యక్తం; * exorcism, ఉచ్చాటణ; extracting a demon out of a person's body; ** exponential growth, ph. చక్రవృద్ధి; * expulsion, n. బహిష్కారం; ఉద్వాసన; see also send off; * expunge, v. t. తీసివేయు; కొట్టివేయు; రద్దుచేయు; * extant, adj. సజీవ; ఇంకా ఉన్న ** extant cultures, ph. సజీవ సంస్కృతులు; * extempore, adj. ఆశువుగా; ముందుగా తయారవకుండా; * extend, v. i. చాపు; బారచాపు; * extend, v. t. పొడిగించు; * extension, n. అధివ్యాపకం; విరివిడి; * extensive, adj. pref. పరి; సమగ్ర; ** extensive search, ph. పరిశోధన; * extensively, adv. విరివిగా; విస్తారంగా; విస్తృతంగా; సమగ్రంగా; ముమ్మరంగా; అపరిమితంగా; సువిశాలంగా; సుదీర్ఘంగా; అధివ్యాపకంగా; విరివిడిగా; * extent, n. మేర; పరిణాహం; ** to that extent, ph. అంత మేరకి; * exterminate, v. t. సమూలంగా నాశనం చేయు; నిర్మూలించు; * extermination, n. విచ్ఛిత్తి; సర్వనాశనం; * external, adj. బాహ్య; బహిరంగ; బాహిర; బహిర్గత; ** external joint, ph. బాహిర సంధి; * externalization, n. బాహ్యీకరణ; * extinct, adj. చ్యుత; పరిచ్యుత; నిరాస్థులైన; అస్తిత్వం లేని; విలుప్తమైన; హరించిపోయిన; పరిమృత; సమూలంగా నాశనం అయిపోయిన; ** extinct life forms, ph. నిరాస్థులైన జీవకోటి; హరించిపోయిన జీవకోటి; * extinct organisms, ph. పరిమృత జీవులు; పరిమృత ప్రాణులు; * extinct, n. విలుప్తం; * extinction, n. పరాసత్వం; * extinguish, v. i. ఆరు; కొండెక్కు; * extinguish, v. t. ఆర్పు; * extol, v. t. మెచ్చుకొను; కీర్తించు; * extortion, n. ఘరానా దోపిడీ; * extra, adj. (1) అదనపు; ఇతర; బాహిర; బయట; (2) అసమానమైన; మహామానమైన; ** extra corporeal, ph. శారీరకేతర; ** extra expenditure, ph. అదనపు వ్యయం; * extrasolar, adj. సూర్యకుటుంబానికి బయట; * extra, n. అదనం; * extract, n. సారం; అర్కం; ధృతి; కషాయం; సత్తు; అరఖు; సారభూతం; * extract, v. t. గుంజు; పీకు; పిండు; రాబట్టు; వెలికి తీయు; నిష్కర్షించు; * extracted, adj. సాధ్య; ** extracted oil, ph. సాధ్య తైలం; * extraction, n. గుంజడం; పీకడం; పిండడం; రాబట్టడం; వెలికి తీయడం; నిష్కర్షణ; * extracurricular, adj. పాఠ్యాంశేతర; * extradition, n. ప్రత్యర్పణం; విదేశాలలో దాగున్న నేరస్తుని పీకి స్వదేశానికి రాబట్టడం; * extraneous, adj. ఇతరేతర; * extraordinary, adj. అసమాన్యమైన; అసాధారణమైన; మహామాన్యమైన; ** extraordinary person, ph. అసమాన్యుడు; మహామాన్యుడు; అసమాన్యురాలు; మహామాన్యురాలు; * extrapolate, v. t. బహిర్వేశం చేయు; * extrapolated, adj. బహిర్వేశిత; * extrapolation, n. బహిర్వేశం; * extrasensory, adj. అతీంద్రియ; ఇంద్రియాతీతమైన; ** extrasensory perception, ph. అతీంద్రియ శక్తి; ఇంద్రియాతీతమైన గ్రహణ శక్తి; దివ్యదృష్టి; * extreme, adj. పరమ; అతి; చరమ; మహా; * extremely, adv. అధి; తెగ; పరమ; మహా; ** extremely friendly, ph. అధిమిత్ర; పరమ స్నేహశీలమైన; * extremist, n. తీవ్రవాది; విపరీతవాది; the person holding extreme political or religious views; fanaticism; (see also) terrorist; * extremity, n. కొస; కొన; పరమావధి; * extrovert, n. m. బహిర్ముఖుడు; f. బహిర్ముఖి; * extrude, v. t. బహిస్సరించు; * exude, v. i. ఊరు; కారు; * exudation, n. (1) ఊట; రసం; (2) ఊరుట; చెమర్చుట; * exultation, n. ప్రహర్షం; * ex wife, ph. మాజీ భార్య; * eye, v. i. చూచు; * eye, n. (1) కన్ను; నేత్రం; నయనం; అక్షి; చక్షువు; లోచనం; కక్ష; దేహదీపం; (2) సూది బెజ్జం; (3) తుపాను కేంద్రం; ** compound eye, ph. సంయుక్త నేత్రం; * eyeball, n. కంటి గుడ్డు; నేత్ర గోళం; తెల్లగుడ్డు; * eyebrow, n. కనుబొమ; * eyelash, n. కనువెంట్రుక; కనురెప్పల చివర ఉండే రోమ విశేషం; * eyelet, n. కంటికంత; * eyelid, n. కనురెప్ప; రెప్ప; * eyeglasses, n. కంటద్దాలు; కళ్లజోడు; సులోచనాలు; * eyes, n. pl. కళ్లు, కండ్లు; నయనములు; నేత్రములు; చక్షువులు; లోచనములు; * eyesore, n. కంటికి ఇంపుగా లేని దృశ్యం; చూడ్డానికి అసహ్యంగా ఉన్నది; * eyewitness, n. సాక్షి; (ety.) స + అక్షి.= కళ్లతో చూసినది;''' |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==మూలం== * V. Rao Vemuri, English-Telugu and Telugu-English Dictionary and Thesaurus, Asian Educational Services, New Delhi, 2002 ISBN 0-9678080-2-2 [[వర్గం:వేమూరి ఇంగ్లీషు-తెలుగు నిఘంటువు]] fib3yt326dybg2wzohfim4d4ocrz2gq వేమూరి ఇంగ్లీషు-తెలుగు నిఘంటువు/F 0 2998 33348 33280 2022-08-02T22:51:55Z Vemurione 1689 /* Part 2: Fl-Fz */ wikitext text/x-wiki =నిఘంటువు= *This dictionary is an improved version over the print version (expanded, errors corrected, new features continually being added) published by Asian Educational Services, New Delhi in 2002. * You are welcome to add. BUT PLEASE DO NOT DELETE entries until you are absolutely, positively SURE a mistake has been made. * PLEASE do not delete entries or their meanings simply because you personally did not agree with the meaning given there. Thanks 19 Aug 2015. ==Part 1: Fa-Fk == {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * '''F, f, symbol (1) ఇంగ్లీషు వర్ణమాలలో ఆరవ అక్షరం; (2) పరీక్షలలో తప్పిన వారికి వచ్చే గురుతు; * fable, n. చిన్న కథ; జంతువులు పాత్రలుగా ఉన్న చిన్న కథ; see also parable; * fabric, n. (1) అంబరం; బట్ట; దుకూలం; పట్టా; (2) కట్టడం; ** gunny fabric, ph. గోనె పట్టా; ** yellow fabric, ph. పీతాంబరం; * fabricate, v. t. తయారుచేయు; అల్లు; నిర్మించు; బనాయించు; ప్రకల్పించు; కల్పించు; * fabricated, adj. ప్రకల్పిత; తయారు చేయబడ్డ; కల్పించిన; సృష్టించిన; * fabrication, n. (1) బనాయింపు; ఉత్పాదన; (2) అల్లిక; కల్పన; ప్రకల్పన; తయారీ; * fabulous, adj. నమ్మశక్యం కాని; అద్బుత; కల్పిత; అనూహ్యమైన; * face, adj. ముఖ; అంకిత; * face, n. (1) ముఖం; మోము; మోర; మొహం; మొగం; ఆననం; వదనం; (2) ఫలకం; తలం; ** dejected face, ph. విషణ్ణ వదనం; * face, v. i. ఎదురవు; ఎదురుగా వచ్చు; * face, v. t. ఎదుర్కొను; ఎదిరించు; ** face to face, ph. ముఖాముఖీ; ఎదురెదురుగా; ఎదురుబదురుగా; ** face value, ph. అంకిత మూల్యం; ముఖ మూల్యం; నమోదు చేయబడ్డ విలువ; * facet, n. కోణం; దృక్పథం; వేపు; పట్టె; * facetious, adj. వెటకారంగా; వెక్కిరింపుగా; ఎగతాళిగా; ** facetious comment, ph. ఒక రకం ఛలోక్తి; "బయట ఎండ వేడిగా ఉందా?" అని అడిగినప్పుడు "లేదు, వెన్నెట్లో తిరుగుతూన్నట్లు ఉంది?" అని చెప్పిన సమాధానం ఈ కోవకి చెందుతుంది. "వాడి లాంటి స్నేహితులు ఉంటే శత్రువులు అక్కరలేదు" అన్న వాక్యం sarcastic comment అవుతుంది; * facial, adj. ముఖగామి; * facile, adj. సులభసాధ్యం; చెయ్యి తిరిగిన; ** facing each other, ph. ఎదురు బదురుగా; * facilitate, v. t. అనుకూల పరచు; వసతులు కల్పించు; సులభం చేయు; * facilities, n. సౌకర్యాలు; వసతులు; సదుపాయాలు; ** basic facilities, ph. మౌలిక సదుపాయాలు; ** facilities and resources, ph. సాధనసంపత్తి; వసతులు, వనరులు; ** water facilities, ph. నీటి వసతులు; * facility, n. సౌలభ్యం; అవలీల; చులకన; సులభం; * facsimile, n. సరి అయిన నకలు; మక్కీకి మక్కీ నకలు; తుల్యసమానం; తద్వత్తుగా ఉండేది; same as fax; * fact, n. నిజం; సత్యం; వాస్తవం; వాస్తవికాంశం; జరిగిన విషయం; ** harsh fact, ph. కఠోర వాస్తవం; ** literal fact, ph. అక్షర సత్యం; * faction, n. కక్షి; గుంపు; కూటమి; కలహాలలో ఒక గుంపు; * factor, n. (1) కారణాంకం; లబ్ధమూలం; భాజకం; (2) కారకం; (3) కారణాంశం; ** common factor, ph. కనిష్ఠ భాజకం; ** prime factor, ph. ప్రధాన కారణాంకం; ** Rh-factor, ph. రీసస్ కారణాంశం; Rh-కారణాంశం; * factorial, n. [[factorial|క్రమగుణితం]]; క్రమగుణకం; ఓ సమితిని అమర్చగలిగే విధాల సంఖ్య; ఉదా. 6 యొక్క క్రమగుణితం 6! = 6 x 5 x 4 x 3 x 2 x 1; ఇక్కడ ఆశ్చర్యార్ధకం క్రమగుణితానికి గుర్తు; * factorization, n. కారణాంకీకరణం; ఒక సంఖ్య యొక్క కారణాంకాలు కనుక్కోవడం; * factory, n. [[కర్మాగారము|కర్మాగారం]]; కార్ఖానా; మిల్లు; ** factory workers, ph. కార్మికులు; * faculty, n. (1) శక్తి; సామర్థ్యం; దార్‌ఢ్యము; (2) అధ్యయన విభాగం; (3) అధ్యాపక వర్గం; ** mental faculty, ph. మనో దార్‌ఢ్యం; * fad, n. వేలంవెర్రి; అస్తావెస్తం; * fade, v. i. వెలసిపోవు; వాడిపోవు; * fake, adj. నకిలీ; * fail, v. i. విఫలమగు; తప్పు; ఓడు; డింకీలు కొట్టు; * failure, n. విఫలం; ఓటమి; అనాప్తి; * faint, adj. నీరసమయిన; వెలవెలపోయిన; మసకగా ఉన్న; మంద; హీన; ** faint glow, ph. మంద దీప్తి; * faint-hearted, n. పిరికి; భీరువు; భయశీలి; * faint, v. i. స్మృతితప్పు; సొమ్మసిల్లు; మూర్చపోవు; * fainting, n. [[మూర్చ వ్యాధి|మూర్ఛ]]; శోష; * fair, n. (1) [[సంత]]; (2) తిరణాలు; (3) న్యాయం; పాడి; * fair, adj. (1) న్యాయమైన; సరసమైన; సముచితమైన; (2) శుభ్రమైన; తెల్లనైన; సుందరమైన; సొగసైన; ** fair and square, ph. ధర్మం; న్యాయం; ** fair price, ph. సరసమైన ధర; గిట్టుబాటు ధర; * fair-skinned, adj. తెల్లనైన ఛాయ గల; మంచి ఛాయ గల; * fairy, n. పిల్లల ఊహాలోకంలో ఉండే రెక్కలు ఉండి,మంత్ర శక్తి ఉన్న ఒక శాల్తీ; ** fairy tale, ph. అద్భుత గాథ; నమ్మశక్యం కాని కథ; మాంత్రికులు, దేవదూతలు, వగైరా పాత్రలు ఉండే పిల్లల కథ; * fait accompli, n. {Latin] జరిగిపోయిన పని; సిద్ధించిన కార్యం; * faith, n. (1) నమ్మకం; విశ్వాసం; భక్తి; (2) మతం; ** breach of faith, ph. విశ్వాస భంగం; * faker, n. మోసగాఁడు; ఫకీర్లంతా మోసగాళ్లనే అనుకుని ఇంగ్లీషు వాళ్లు ఈ మాటని తయారు చేసేరు; * fake, n. (1) నకిలీ; కృత్రిమం; బూటకం; నకిలీ నకలు; చవకబారు కాపీ; (2) కపటి; మోసకారి; * fakir, n. [Ind. Engl.] strictly, a Muslim who has taken a vow of poverty; also applied to Hindu ascetics such as sadhus; [ety.] Arabic ''faquir''= poor; * falcon, n. డేగ; సాళువ; బైరిపక్షి; భైరవ డేగ; {rel.] [[గద్ద]] * fall, n. (1) [[ఆకురాలు కాలం]]; (2) పాతం; పతనం; సంపాతం; అభిపాతం; ఎక్కువగా పడుట; కెడవు; భ్రంశనం; (3) చీర యొక్క అంచుల దగ్గర (పాదాల దగ్గర) వెనకభాగంలో కుట్టే బట్ట; * fall, v. i. పడు; రాలు; భంగపడు; * fallible, adj. పొరపాటు చేసే అవకాశం; * fallacious, adj. ఆభాసప్రాయమైన; తర్కాభాసమైన; * fallacy, n. కుతర్కం; ఆభాసం; తర్కాభాసం: మిథ్యాహేతువు; తార్కికంగా తప్పుడు వాదన; see also paradox; * fallen, adj. పతిత; పతనమైన; పడిన; భ్రష్ట; * falling, v. i. పడు; రాలు; * fallow, n. (1) కొవ్వు; గొడ్డుకొవ్వు; (2) బీడు; బీడు పొలం; * false, adj. కల్ల; బూటకపు; అబద్ధపు; తప్పు; మిథ్య; దంభ; కుహనా; * false, n. కల్ల; బూటకం; అబద్ధం; తప్పు; మిథ్య; హుళక్కి; అప్రమాణికం; ** true or false?, ph. నిజమా, కల్లా?; ఒప్పా, తప్పా?; ** false report, ph. కల్ల మాట; నీలి వార్త; * falsehood, n. అబద్ధం; బొంకు; అసత్యం; అనృతం; అళీకత; మిథ్య; * falsetto, n. మగవాడి బొంగురు గొంతుక; మగ గొంతుక; * falter, v. i. తడబడు; తొట్రుపడు; * fame, n. కీర్తి; ఖ్యాతి; విఖ్యాతి; పేరు; ప్రతిష్ఠ; ప్రశస్తి; యశస్సు; యశము; ప్రథ; * familiarity, n. పరిచయం; చనువు; చొరవ; అతిపరిచయం; ప్రవేశం; అభినివేశం; విహితం; మాలిమి; ** familiarity breeds contempt, ph. చనువు అలక్ష్యాన్ని పుట్టిస్తుంది; అతిపరిచయాదవజ్ఞా; * familial, adj. అభిజన; పారంపర్య; కుటుంబ; * family, n. (1) [[కుటుంబం]]; వంశం; అనూకం; జాతి; (2) సంసారం; కాపురం; (3) కుటుంబం; శాస్త్రవేత్తలు జీవకోటిని ఏడు వర్గాలుగా విడగొట్టినప్పుడు అయిదవ వర్గానికి పెట్టిన పేరు; [see also] genus, family, order, class, phylum and kingdom; ** entire family, ph. ఇంటిల్లిపాదీ; ** family life, ph. సంసారం; సంసార జీవితం; ** family name, ph. ఇంటి పేరు; ** family planning, ph. కుటుంబ నియంత్రణ; ** family tree, ph. వంశ వృక్షం; * family-oriented, adj. సంసార పక్షపు; * famine, n. కరువు; క్షామం; దుర్భిక్షం; (see also) pestilence; * famish, v. i. మలమలలాడు; ఆకలితో నకనకలాడు; ఆకలితో కృశించు; * famous, adj. కీర్తికెక్కిన; పేరున్న; ఖ్యాతివడసిన; వినుతికెక్కిన; విజ్ఞాత; ప్రసిద్ధ; ప్రశస్త; ** famous person, ph. యశస్వి; * fan, v. t. విసరు; వ్యజించు; * fan, n. (1) పంకా; విసనకర్ర; వీవెన; సురటి; వ్యజనం; (2) ప్రేమాభిమాని; వీరాభిమాని; అభిమాని; అనుగరి; (ety.) fanatic అన్న మాటకి కుదింపు; కుదింపుతో అర్ధంలో మార్పు; ** electrical fan, ph. విద్యుత్ పంకా; విద్యుత్ వీవెన; ఫేను; ** palm leaf fan, ph. తాటాకు విసన కర్ర; తాళ వృంతం; * fan palm, n. తాటిచెట్టు; * fanatic, n. ఉన్మాది; ప్రేమాభిమాని; గాఢాభినివేశి; మూర్ఖాభిమాని; మూఢభక్తి కలవాడు; దురభిమాని; ** religious fanatic, ph. మతోన్మాది; * fang, n. [[కోర]]; దంష్ట్ర; దంతము; * fanny pack, n. నడి కట్టు; ఒడి కట్టు; నడుం చుట్టూ కట్టుకునే చిన్న సంచి; * fantastic, adj. ఊహామయ; అద్భుతమైన; * fantasy, n. ఊహాలోకం; భ్రమ; భ్రమకల్పితం; స్వైర కల్పన; * far, adj. దూరమైన; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: farther, further * ---Use ''farther'' to talk about distance: the school is farther down this street. Use ''further'' to talk about time, quantities or degrees: House prices will fall further.''' |} * * farce, n. ప్రహసనం; కిలారం; హాస్య ప్రధానమైన నాటకం; నవ్వులాట; హాస్యోక్తి; ఫార్సు; * fare, n. బాడుగ; కేఁవు; ఆతరం; ప్రయాణానికి చెల్లించే రుసుము; * farewell, n. ఉద్వాసన; సుఖప్రయాణ ఆశీర్వచనం; * farm, n. పొలం; కమతం; * farmer, n. రైతు; సేద్యకాడు; కృషీవలుడు; కర్షకుడు; * farmers, n. pl. రైతులు; రైతాంగం; కృషీవలులు; కర్షకులు; * far-off place, n. దూరాభారం; * far-sighted, adj. దూర దృష్టిగల; దీర్ఘ దృష్టిగల; దూరంగా ఉన్న వస్తువులు బాగా కనిపించేటటువంటి; * farsightedness, n. దూరదృష్టి, దూరపు వస్తువులని మాత్రమే చూడగలగటం; * fart, n. అపానవాయువు; [taboo] పిత్తు; * farthest, adj. అన్నిటి కంటే దూరమైన; * fascination, n. ఆకర్షణ; * fashion, n. (1) సోకు; సొగుసు; నాగరీకత; ఫేషను; (2) తీరు; రీతి; వైఖరి; * fashion, v.t. రూపొందించు; ** fashionable woman, ph. సోకులాడి; వన్నెలవిసనకర్ర; * fast, n. (1) ఉపవాసం; ఉపోషం; (2) నిరాహార [[దీక్ష]]; (3) పస్తు; లంఘణం; ** fast unto death, ph. ఆమరణ నిరాహార దీక్ష; * fast, adj. (1) వేగమయిన; జోరు; వడి; (2) పక్కా; ** fast color, ph. పక్కా రంగు; * fasten, v. t. కట్టు; బంధించు; తాడుతో కట్టు; బిగించు; తగిలించు; * fastened, n. నిబద్ధం; కట్టబడినది; ** well-fastened, ph. సన్నిబద్ధం; * fastidious, adj. ప్రతి చిన్న విషయాన్నీ నిశితంగా పరిశీలించే బుద్ధి గల; మెప్పించడం కష్టమైన; ప్రతీదీ అతి శుభ్రంగా ఉండాలనే తత్త్వం గల; * fasting, n. నిరశన దీక్ష; ఉపవాసం; * fat, adj. కొవ్వు; కొవ్విన; బలిసిన; పీన; లావైన; పోతరించిన; బడ్డు; ** low fat, ph. పేలవ; ** fat cell, ph. కొవ్వు కణం; ** fat tissue, ph. కొవ్వు కణరాసి; మేదోమయ కణజాలం; * fat, n. కొవ్వు; గోరోజనం; మేద; మదం; కావరం; పోతరం; హామిక; ఆమిక; పిట; ** animal fat, ph. జాంతవ పిటం; జాంతవ మేదం; ** muscle fat, ph. కండ కావరం; ** vegetable fat, ph. శాకీయ పిటం; శాకీయ మేదం; ** fatty acid, ph. ఆమిక ఆమ్లం; గోరోజనామ్లం; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: fat * ---''Fat'' means that someone or something weighs too much, but this word is not very polite to use about people. Use ''plump'' to be polite. ''Chubby'' is used to describe babies and young children and is acceptable. ''Over-weight'' means that someone weighs too much and is the term used by medical professionals. ''Obese'' means that someone is extremely fat in a way that is dangerous to their health.''' |} * * fatal, adj. ప్రాణాంతకమైన; మరణాంతకమైన; మారకమైన; చంపే; (rel.) deadly; mortal; lethal; * fatalism, n. దేవుడి మీద భారం వేసి మానవ ప్రయత్నం మానుకోవడం; అన్ని అదృశ్య శక్తులవల్లనే జరుగుతాయనే నమ్మకం; * fatality, n. చావు; మరణం; * fate, n. కర్మ; రాత; ప్రారబ్దం; విధి; గ్రహపాటు; ఘటన; నియతి; వాసన; అదృష్టం; * father, n. నాన్న; నాయన; తండ్రి; అయ్య; అబ్బ; అప్ప; పిత; జనకుడు; ** father of the nation, ph. జాతి పిత; * father, v. t. కను; * father-in-law, n. మామగారు; మావయ్య గారు; భార్య తండ్రి; (note) మామ, మావయ్య without the honorific గారు could mean mother's brother; * fatherhood, n. పితృత్వం; * fathom, n. నిలువు; ఆరు అడుగులు; రెండు గజాలు; లోతు కొలవడానికి వాడే ఒక కొలమానం; * fathom, n. నిలువు; నిలువు లోతు; * fatigue, n. అలసట; బడలిక; సేద; ఆయాసం; గ్లాని; ** moral fatigue, ph. ధర్మగ్లాని; ** metal fatigue, ph. లోహ గ్లాని; ** mental fatigue, ph. మానసిక గ్లాని; * fatness, n. పోతరం; పోతరింపు; బలుపు; * fatty, adj. కొవ్వుతోకూడిన; కొవ్విన; బలసిన; పోతరించిన; ** fatty acid, ph. గోరోజనామ్లం; * fault, n. అవద్యం; తప్పు; దోషం; లొసుగు; లోపం; దబ్బర; ** find fault, ph. తప్పు పట్టు; * fault-tolerant, adj. అవద్యతాళుకం; * fauna, n. జంతుకోటి; జంతుజాలం; జంతువర్గం; ఒక ప్రాంతంలో ఉన్న జంతుజాలం; * favor, favour (Br.); n. సహాయం; ఉపకారం; అనుగ్రహం; అవం; * favorable, n. అనుకూలం; సానుకూల్యం; * favorable, adj. అనుకూల; సానుకూల; (ant.) ప్రతికూల; ** favorable atmosphere, ph. సానుకూల వాతావరణం; అనుకూల వాతావరణం; * favorably, adv. సుముఖంగా; అనుకూలంగా; * favorite, n. (1) ఇష్టుడు; ఇష్టురాలు; (2) అభీష్టం; ఇష్టతమం; ప్రియం; * favoritism, n. ఆశ్రితపక్షపాతం; * fawn, n. లేడిపిల్ల; లేడికూన; * fear, n. భయం; భీతి; దిగులు; బెదురు; * fearful, adj. భయంకరమైన; బెదిరే; జడిసే’ భయపడే; * fearless, adj. నిర్భయ; విభయ; నిబ్బర; * fearless, n. నిర్భయం; నిబ్బరం; విభయం; * fearlessness, n. నిర్భీతి; నిర్భయత్వం; నిర్భీకత్వం; నిబ్బరం; పరాక్రమం; * feasible, n. సాధ్యం; వల్ల; * feasibility, n. వల్ల; వీలు; సాధ్యాసాధ్యాలు; * feast, n. విందు; తద్దె; విందు భోజనం; ఆవెత; రసాయనం; పంక్తి భోజనం; * feast to the ears, ph. వీనుల విందు; * feast to the eyes, ph. కన్నుల విందు; కన్నుల పండుగ; నేత్రపర్వం; * feat, n. సాహసకృత్యం; అద్భుతకత్యం; విద్దె; * feather, n. ఈక; తూలిక; * feature, n. (1) కళవళిక; తీరు; వైఖరి; (2) ముఖ్యమైన లక్షణం; గుణం; ** facial feature, ph. ముఖ కళవళిక; ముఖం తీరు; * featured, adj. ముఖ్యమైన; ప్రధాన; ** speaker, ph. ముఖ్యమైన వక్త; * febrifuge, n. జ్వరహరి; జ్వరహారిణి; జ్వరాన్ని తగ్గించేది; * feces, n. మలము; పురీషం; (Br.) faeces; * fecundation, n. గర్భాదానం; * fecundity, n. పిల్లలని కనగలిగే శారీరక స్తోమత; [see also] fertility; * federal, adj. సంయుక్తమైన; కేంద్ర ప్రభుత్వానికి సంబంధించిన; relating to or denoting the central government as distinguished from the separate units constituting a federation; * federation, n. సమాఖ్య; * fee, n. రుసుం; జీతం; శుల్కం; మజూరి; దక్షిణ; ఫీజు; ** entrance fee, ph. ప్రవేశ రుసుం; ** membership fee, ph. సభ్యత్వ రుసుం; ** tuition fee, ph. జీతం; పాఠశాలకి విద్యార్థి చెల్లించే రుసుము; ** fee for a service, ph. దక్షిణ; * feeble, adj. నీరసమైన; నిస్త్రాణమైన; * feed, v. i. తిను; మేయు; * feed, v. t. తినిపించు; మేపించు; భోజనం పెట్టు; * feed, n. (1) మేత; (2) దాణా; * feedback, n. పునర్భరణం; పతిపుష్టి; పునర్‌దాణా; * feel, v. t. తాకు; స్పర్శించు; * feeling, n. అనుభూతి; సంవేదన; కనికరం; రసం; భావం; గుణం; ** guilt feeling, ph. పాప సంవేదన; * feet, n. pl. పాదములు; చరణములు; * feign, n. pl. నటించు; టక్కు చేయు; టక్కరి పనులు చేయు; * felatio, n. పురుషుడి లింగాన్ని నోట్లో పెట్టుకుని నాకడం; * feldspar, n. భూస్ఫటికం; * felicitation, n. అభినందన; సత్కారం; * feigned, adj. నటించిన; మిథ్య; అళీక; ** feigned courage, ph. అళీక ధైర్యం; * feline, adj. పిల్లి జాతికి చెందిన; * fellow, adj. సహ; తోటి; ** fellow student, ph. సహపాఠి; తోటి విద్యార్థి; ** fellow worker, ph. సహోధ్యాయుడు; సహాధ్యాయి; తోటి పనివాడు; * felon, n. అపరాధి; నేరస్థుడు; నేరస్తురాలు; * felony, n. అపరాధం; నేరం; దండనార్హమైన నేరం; * felt, n. ఒక రకం ఉన్ని బట్ట; నేత లేకుండా ఉన్నితో చేసిన బట్ట; * female, adj. ఆడ; పెంటి; పెట్ట; పెయ్య; ** female members, ph. ఆడవారు; ఆడంగులు; * female, n. ఆడది; స్త్రీ; ** feminine gender, ph. మహాతీవాచకం; స్త్రీలింగం; * femoral, adj. ఊరు; తొడకి సంబంధించిన; ** femoral vein, ph. ఊరు సిర; తొడలో ఉండే సిర; * femur, n. ఊర్వస్తి; తొడ ఎముక; * fence, n. కంచె; దడి; తట్టిగోడ; వృతి; అవహాలిక; అలవ; ** palm leaf fence, ph. దడి; (note) దడి అవరోధం కల్పించడమే కాకుండా కొంత మరుగు కూడా ఇస్తుంది; ** picket fence, ph. కటకటాల కంచె; కంచె అవరోధం కల్పిస్తుంది తప్ప మరుగు ఇవ్వదు; ** twig fence, ph. అలవ; * fencing, n. గరిడీ; కత్తిని కాని, కర్రని కాని లాఘవంగా తిప్పడం; * fennel, n. సోపు; పెద్ద జీలకర్ర; [bot.] Foeniculum vulgare; * fenugreek, n. మెంతులు; * fermentation, n. పులియబెట్టుట; విపాకం; కిణ్వప్రక్రియ; ఫేనీకరణం; * fermented, adj. ఆసవ; పులియబెట్టిన; కిణ్వ; * ferocious, adj. ఉగ్రమైన; భయంకరమైన; ప్రచండ; క్రూరమైన; * ferocity, n. ఉగ్రత; క్రౌర్యం; భయంకరత్వం; * ferro, pref. అయస్; ఇనుముకి సంబంధించిన; * ferric, adj. అయిక్; ఆయిక; * ferrous, adj. అయస్; ఆయస; ** ferrous ion, ph. అయస శకలం; ** ferrous sulfate, ph. అన్నభేది; FeSO<sub>4</sub>; Ferrous Sulfate is an essential body mineral; It is used to treat iron deficiency anemia (a lack of red blood cells caused by having too little iron in the body); * ferrule, n. తొడి; పొన్ను; చేతికర్ర మొనకి తొడిగే కిరీటం; * ferry, n. రహదారి పడవ; రాదారి పడవ; ఏరు దాటడానికి వాడే పడవ; దోనెపుట్టి; * fertile, adj. సారవంతమైన; * fertility, n. (1) సారం; సత్తువ; (2) పిల్లలని కన్న శక్తి; (note) Fecundity refers to the potential production, and fertility to actual production, of live offspring; * fertilization, n. ఫలదీకరణం; * fertilize, v. t. ఫలదీకరించు; ఎరువు వేయు; * fertilizer, n. (1) ఎరువు; (2) కరీషము; గత్త; ఆకుపెంట; పేడపెంట; * fervor, n. తీవ్రత; * festival, n. పండుగ; సంబరం; ఉత్సవం; జాతర; * festoon, n. తోరణం; * fetch, n. తెచ్చు; * fetid, adj. కుళ్లిన; దుర్గంధమైన; * fetish, n. శరీరంలో ఏ భాగాన్ని అయినా సరే లైంగిక దృష్టితో చూసి ఆనందించడం; ఏ పని మీదనయినా అతిగా దృష్టి నిలపడం;i ** religious fetish, ph. మన చుట్టూ ఉన్న సాధారణమైన వస్తువులకి మానవాతీతమైన శక్తులున్నాయని నమ్మి వాటికి దైవత్వం ఆపాదించడం; ఉదా. ఒక మత ప్రవక్త నఖ, కేశాలకి మహత్తు ఉందని నమ్మడం; ** psychological fetish, ph. మన చుట్టూ ఉన్న సాధారణమైన వస్తువులని లైంగికమైన అనుభూతితో చూడడం; ఉదా. ఒక వస్తువుని స్త్రీగా భ్రమించి ఆ వస్తువుతో లైంగికమైన సంపర్కం పొందడానికి ప్రయత్నం చెయ్యడం; * fetter, n. శృంఖలం; (rel.) unfettered * fetus, foetus (Br.), n. భ్రూణం; ఉలబము; అంకురం; అర్భకం; పదకొండవ వారం నుండి ప్రసవం అయి బిడ్డ భూపతనం అయేవరకు కడుపులో పిల్ల; * feud, n. తగువు; తగాదా; సంసారంలో వచ్చే తగాదా; కుటుంబకలహం; ** blood feud, ph. పాలిపగ; * feudalism, n. జాగిర్‌దారీ; జమీందారీ; మొఖాసా; * fever, n. ఉష్ణం; ఊష్ణం; [[జ్వరం]]; రూక్ష; ** hay fever, ph. పీన జ్వరం; గవత జ్వరం; ఒక రకం ఎలర్జీ; ** typhoid fever, ph. సన్నిపాత జ్వరం; ఆంత్రిక జ్వరం; [[టైఫాయిడ్]]; ** typhus fever, ph. విష జ్వరం; ** yellow fever, ph. కుంభ కామెర్లు; * feverishness, n. సలపరం; * few, adj. కొద్ది; కొన్ని; కొందరు; * fewer, adj. తక్కువ; లెక్కింపులో తక్కువ; * fiance, n. పెండ్లాడబోయే కుర్రాడు; కాబోయే భర్త; * fiancee, n.f. పెండ్లాడబోయే కుర్రది; కాబోయే భార్య; * fiasco, n. అభాసు; రసాభాసు; * fib, n. అబద్ధం; బొంకు; * fiber, fibre (Br.), n. నార; పీచు; ఈనె; నారపోగు; తీగ; తంతువు; నూలు; ** dietary fiber, ph. పోషక తాంతవం; ** optical fiber, ph. దృక్ తంతువు; చక్షుష తంతువు; ** wood fiber, ph. దారు తంతువు; * fibrillation, n. దడ; * fibrin, n. తాంతవం; రక్తములో నార వంటి పదార్థం; * fibrinogen, n. తాంతవజని; రక్తములో నార వంటి పదార్థానికి ఆధారభూతమైన ప్రాణ్యపదార్థం; * fibula, n. జానుక; బహిర్ జంఘాస్థి; అనుజంఘాస్థి; * fickle, adj. చంచలమైన; స్థిరబుద్ధి లేని; నిలకడలేని; చపల; * fiction, n. కల్పన; కల్పించిన కథ; కల్పిక; కట్టుకథ; ప్రబంధం; ప్రబంధ కావ్యం; సృజనాత్మక రచన; పరిక; ** science fiction, ph. శాస్త్రీయ కల్పన; వైకల్పన; వైజ్ఞఆనిక కల్పన; * fictional, adj. కాల్పనిక; కూట; * fictitious, adj. కాల్పనిక; కూట; * ficus, n. చెట్లకి సంబంధించిన ఒక జాతి పేరు; ** ficus bengalensis, ph. [[మర్రి చెట్టు|మర్రి]]; ** ficus hispida, ph. బ్రహ్మమేడి చెట్టు; ** ficus infectoria, ph. [[జువ్వి చెట్టు|జువ్వి]]; ** ficus racemosa, ph. [[మేడి చెట్టు|మేడి]]; ** ficus religiosa, ph. [[రావి చెట్టు|రావి]]; ** ficus virens, ph. [[జువ్వి చెట్టు|జువ్వి]]; * fiddle, n. ఫిడేలు; వాయులీనాన్ని పోలిన వాద్యవిశేషం; * fidgeting, n. బోరు కొట్టినప్పుడు కాని, ఆత్రుతగా ఉన్నప్పుడు కాని, కుదురుగా ఉండకుండా శరీరపు అంగాలని అనవసరంగా కదలించడం; ఉదా. పెదవులతో వికారపు చేష్టలు చెయ్యడం, కుర్చీలో కుదురుగా కూర్చోకుండా ఇటూ, అటూ కదలడం, కాళ్లని తాటించడం, మెటికలు విరవడం, మొదలైన చేష్టలు చెయ్యడం; * fiduciary, adj. విశ్వాసాశ్రిత; ఒకరి తరఫున విశ్వసనీయంగా ప్రవర్తించే; ** fiduciary limit, ph. విశ్వాసాశ్రిత పరిమితి; ** fiduciary reserve, ph. విశ్వాసాశ్రిత నిధి; * fiduciary, n. విశ్వాసపాత్రుడు; ఒకరి తరఫున విశ్వసనీయంగా ప్రవర్తించే మరొక వ్యక్తి కాని, సంస్థ కాని; * field, n. (1) పొలం; చేను; మైదానం; మడి; బీడు; క్షేత్రం; కేదారం; శాకటం; హల్యం; (2) రంగం; ప్రదేశం; స్థానం; ** playing field, ph. బంతుల బీడు; ** field glasses, ph. ఆరుబైట ఉపయోగానికి వీలయిన బైనాక్యులర్ టెలిస్కోపు; ** field hospital, ph. బీడాసుపత్రి; * fiend, n. దయ్యం; భూతం; పిశాచం; సైతాను; an evil spirit or demon; * fierce, adj. ఉగ్ర; భయంకర; దారుణ; తీవ్ర; ఉద్దండ; * fifteen, n. పదిహేను; పదునయిదు; పంచదశ; * fifth, adj. అయిదవ; అయిదో; అయిదింట ఒకటి; ఐదో; ** fifth wheel, ph. [idiom] పానకంలో పుడక; పిలవని పేరంటం; నలుగురి మధ్య ఎవ్వరికీ అక్కర లేని వ్యక్తి; * fifth, n. అయిదింట ఒకటి; అయిదో వంతు; * fifty, n. ఏభయి; ఏబది; ఏను పదులు; * fifty-fifty, n. [idiom] చెరి సగం; * fig, n. అత్తి; మేడి; అంజీర; * fight, n. దెబ్బలాట; తగువు; లడాయి; పోట్లాట; కొట్లాట; కాట్లాట; జట్టీ; కజ్జా; జగడం; పోరాటం; యుద్ధం; * fight, v. t. దెబ్బలాడు; పోట్లాడు; కొట్లాడు; తగువులాడు; జట్టీలాడు; * fighting, v. t. దెబ్బలాడడం; పోట్లాడడం; కొట్లాడడం; తగువులాడడం; జట్టీలాడడం; * figment, n. కల్పన; కట్ఠుకథ; నీలివార్త; ** figment of imagination, ph. పగటికల; ఉహాలోకంలోనిది; నిజం కానిది; * figure, n. (1) బొమ్మ; పటం; చిత్రం; (2) విగ్రహం; రూపం; ఆకారం; (3) అంకం; అంకె; సంఖ్య; ** figure of speech, ph. [gram.] అలంకారం; భాషలో వాడే అలంకారం; ** significant figure, ph. సార్థకాంశం; దశాంశ పద్ధతిలో దశాంశ బిందువు తర్వాత వచ్చే అంకెలలో ఒకటి; * figure, v. i. కనపడు; v. t. లెక్కించు; లెక్కలోకి తీసుకొను; ** figure head, ph. [idiom] ఉత్సవ విగ్రహం; ఉత్సవ మూర్తి; అధికారం లేకుండా మాటవరసకి పదవి అలంకరించిన వ్యక్తి; ** figurative meaning, n. ఉద్దుష్టార్థం; * filament, n. పోగు; తంతువు; ఈనె; అకరువు; కేసరి; కింజిల్కము; ** cortical filament, ph. వల్కల తంతువు; * filaria, n. బోదకాలు; * filariasis, n. బోదకాలు; * file, n. (1) దస్త్రం; దస్తరం: దొంతి; (2) ఆకురాయి; పత్రపరశువు; (3) చదరంగంలో నిలువు వరుస; ** rat tail file, ph. గుండ్రాకురాయి; ** single file, ph. ఏకదొంతి; ఒక వరుస; ** small file, ph. కమ్మి ఆకురాయి; ** triangular file, ph. పలకాకురాయి; ** file format, ph. సంచికా ప్రారూపం; దస్త్రపు ప్రారూపం; * file, v. t. (1) దఖలు చేయు; (2) దొంతిలో పెట్టు; దాచు; (3) కంప్యూటరు పరిభాషలో ఒక రకం దత్తాంశ కట్టడం; * filet, n. [ఫిలే] ఎముకలు తీసేసిన మాంసం, చేపలు; * filigree, n. జరీ పోగు అల్లికతో అలంకరించబడ్డ వస్తువు; * filings, n. రజను; రాపొడి; బీడు; ** iron filings, ph. ఇనప రజను; * fill, v. t. నింపు; నింపిడి చేయు; పూడ్చు; పూరించు; భర్తీ చేయు; * fill, v. i. నిండు; పిక్కటిల్లు; * filled, adj. ఆపూరితము; ఆపూరిత; * filling, n. కూరు; పూర్ణం; పూరణం; ఉంభనం; ఆపూర్తి; * filly, n. ఆడ గురప్ప్రిల్ల; * film, n. (1) పొర; (2) ఫిల్ము; (3) సినిమా; చలనచిత్రం; * filmography, n. చలనచిత్ర చింతామణి; చిత్ర చింతామణి; చిత్రావళి; చలనచిత్రావళి (ప్రశ్నావళి లాగ); A comprehensive list of movies in a particular category, as of those by a given director or in a specific genre; * filter, adj. వడపోత; గలన; * filter, n. వడపోతగిన్నె; గలని; సంగలని; * filter, v. t. వడపోయు; వడగట్టు; ** filter cone, ph. గలన శంకువు; ** filter paper, ph. వడపోత కాగితం; గలన పత్రం; * filth, n. మలం; మురికి; * filthy, n. మలంతో నిండిన; అసహ్యమైన; రోతపుట్టించే; * filtrate, n. గాలితం; వడపోతలో కిందకి దిగినది; * filtration, n. వడపోత; గలనం; * fin, n. రెక్క; ** anal fin, ph. కింది రెక్క; గుదము దగ్గర ఉన్న రెక్క; ** caudal fin, ph. తోక రెక్క; ** dorsal fin, ph. వెన్ను రెక్క; ** pectoral fin, ph. ఊరో రెక్క; ముందు రెక్క; * final, adj. (1) ఆఖరు; చివర; తుది; అంతిమ; కడపటి; కొస; అవసాన; దొన; తిరుగులేని; ** final examinations, ph. పెద్ద పరీక్షలు; ** final touches, ph. తుది మెరుగులు; ** final twist, ph. తుది మెరుపు; కొస మెరుపు; * finalize, v. i. తుదిముట్టించు; పూర్తిచేయు; ఫైసలుచేయు; * finally, adv. ఆఖరుకు; చివరకు; తుదకు; కట్టకడకు; కడాకి; * financial, adj. దేశాదాయ; కోశాదాయ; రాజ్యాదాయ; రాజస్వ; ఆర్థిక; రాబడికి సంబంధించిన; see also fiscal, monetary; ** financial capability, ph. ఆర్థిక స్తోమత; ** financial sector, ph. ఆర్థిక రంగం; ** financial statement, ph. ఆయవ్యయ ప్రవచనం; రాబడి ఖర్చుల లెక్క; ** financial strength, ph. ఆర్థిక స్తోమత; ఆర్థిక సౌష్టవం; * financier, n. శ్రేష్ఠి; పెట్టుబడిదారుడు; * find, v. i. (1) నిశ్చయించు; నిర్ణయించు; (2) కనిపించు; దొరుకు; * find, v. t. కనుక్కొను; కనుగొను; వెతుకు; * fine, adj. సున్నితమై; చక్కనైన; లలిత; బాగున్న; నాణ్యమైన; సన్నని; ** fine arts, ph. లలిత కళలు; * fine, n. జరిమానా; జుర్మానా; జుల్మానా; ధనదండన; * finesse, n. నేర్పు; నేర్పరితనం; క్లిష్ఠ పరిస్థితులలో చూపే నేర్పరితనం; * finger, n. వ్రేలు; చేతివ్రేలు; అంగుళం; కరజం; చేమున్ను; అణ్వి; (rel.) toe; ** index finger, ph. చూపుడు వేలు; తర్జని; ** little finger, ph. చిటికన వేలు; కనిష్ఠికా; ** middle finger, ph. మధ్య వేలు; ** ring finger, ph. ఉంగరపు వేలు; అనామిక; ** finger millet, n. రాగులు; ** finger nail, n. గోరు; చేతిగోరు; కరనఖం; * finger, v. i. చూపించు; నేరారోపణ చేయు; * fingerprint, n. వేలిముద్ర; * finish, n. మెరుగు; * finish, v. i. పూర్తిచేయు; కోసముట్టించు; సమాప్తి చేయు; * finished, n. సమాప్తం; * finite, adj. పరిమితమైన; సాంతమైన; మితిగల; హద్దుగల; నిశ్చిత; సమాపక; * finite, n. సాంతం; * fjord, n. సముద్రపు చీలిక; పర్వత పంక్తులకి మధ్యగా చొచ్చుకు వచ్చిన సముద్రం; * fir, n. దేవదారు; * fire, n. నిప్పు; అగ్ని; అగ్గి; మంట; చిచ్చు; వహ్ని; చిత్రమూలం; ** playing with fire, ph. నిప్పుతో చెలగాటం; ** sacred fire, ph. అగ్నిహోత్రం; * fire, v. t. (1) అంటించు; తగులబెట్టు; ముట్టించు; కాల్చు; (2) ఉద్యోగం నుండి తీసివేయుట; (3) తుపాకితో పేల్చు; ** fire brigade, ph. అగ్నిమాపక దళం; ** fire engine, n. నీరింజను; ** fire fighter, ph. నీరుపాప; * firecracker, n. టపాకాయ; * firecrest, n. అగ్గిపిచ్చుక; ఒక రకమైన పిచ్చుక; * firefly, n. మిణుగురు పురుగు; * Fire god, n. జాతవేదుడు; * firemen, n. అగ్నిమాపక దళం; * fireplace, n. (1) అంతిక; (2) నెగడి; క్రూర జంతువులని దూరంగా ఉంచడానికి వేసుకునే మంట; * firestone, n. చెకుముకి రాయి; * firewall, n. (1) అగ్గోడ; అగ్గిగోడ; అగ్నికుడ్యం; ఒక పక్క నుండి మరియొక పక్కకు మంటలు వ్యాపించకుండా అడ్డంకిలా పనిచేసే గోడ; (2) అధికారం లేకుండా కంప్యూటరు వలయాలలోనికి ప్రవేశించడానికి ప్రయత్నించే వారిని నిరోధించే పరికర సముదాయం; * firewood, n. వంటచెరకు; కరల్రు; కట్టెలు; చితుకులు; ** dried twigs of firewood, ph. చితుకులు; * fireworks, n. బాణసంచా; చిచ్చుబుడ్లు; మతాబాలు; * firm, adj. గట్టి; దృఢమైన; * firm, n. వ్యాపార సంస్థ; వర్తక సంఘం; భాగస్వామ్యం; కంపెనీ; * firmly, adv. ఖరాఖండిగా; నిర్మొహమాటంగా; నీళ్లు నమలకుండా; * firmament, n. ఆకాశం; ఖగోళం; తారాపథం; * firmware, n. స్థిరతంత్రం; ధ్రువతంత్రం; Software stored in read-only memory (ROM) or programmable ROM (PROM); * first, n. మొదటిది; ప్రథమం; ఆదిమం; అగ్రిమం; * first, adj. మొదటి; ప్రథమ; ఆది; తొలి; తొలకరి; ఒకటవ; ** first aid, ph. ప్రథమ చికిత్స; ** first call (in an auction), ph. ఒకటవసారి; ** first class, ph. మొదటి తరగతి; ప్రథమ శ్రేణి; ** first harmonic, ph. ప్రథమ సమస్వరం; ** first name, ph. పెట్టిన పేరు; కొన్ని సంప్రదాయాలలో పెట్టిన పేరు ముందు ఆ తర్వాత ఇంటిపేరు రాసుకుంటారు; ** first pregnancy, ph. తొలి చూలు; ** first rank, ph. ప్రథమ స్థానం; ప్రథమ శ్రేణి; ** first show, ph. మొదటి ఆట; తొలి ఆట; ** first time, n. తొలి సారి; మొదటి సారి; ** first person, n. [gram.] ఉత్తమ పురుష; (note) తెలుగు వ్యాకరణంలోని ప్రథమ పురుష, ఇంగ్లీషులో third person; * first-generation, adj. మొదటి తరం; ప్రథమ వంశశ్రేణి; * fiscal, adj. దేశాదాయ; కోశాదాయ; రాజ్యాదాయ; రాజస్వ; ఆర్థిక; కోశ సంబంధ; రాబడికి సంబంధించిన; ఆర్థిక; ప్రజలనుండి వసూలుచేసిన డబ్బుకి సంబంధించిన; same as financial; (rel.) monetary; ** fiscal year, ph. ఆర్థిక సంవత్సరం; సరాసరి 12 నెలల కాలం; అమెరికా ప్రభుత్వం వారి ఆర్థిక సంవత్సరం అక్టోబరు 1న మొదలయి, సెప్టెంబరు 30న అంతం అవుతుంది; అందరూ ఇవే తారీకులని అవలంబించాలని నియమం ఏమీ లేదు; * fish, n. చేఁప; మత్స్యం; ఝషం; మీను; మీనం; శకులి; విసారం; చేపలలో ఉన్న రకాలకి ఎన్నో తెలుగు పేర్లు ఉన్నాయి కాని వాటి వాటికి సరి సమానమయిన ఆంగ్లం పేర్లు తెలియవు. ఉదా : ఆకుజెల్ల; ఇంగిలాయి; ఇసుకదొందు; ఈసపిట్ట; ఉల్లాకుచేప; ఉల్లికుచ్చడం; కట్టచేప; కాగిస; కుంటముక్కు; కొరమ్రీను; గండుమీను; చావడాయి; జెల్ల; టేకి; తమ్మరొట్ట; నెత్తళ్లు; పండుగప్ప; పరిగ; పాలబొంత; పులస; పొనుగు చేప; పొరక చేప; పోసరెక్క; బెత్తలు; బేడిస; బొచ్చె; బొమ్మిడాయి; మట్టగిడస; మడవ చేప, మాగ; ములువాలుగ; మోజు; మోరపక్కె; రవ; రాతిగొరక; రామలు; లత్తిచేప; వంజరం; వాలుగ; వాలుగటెంకి; వాలుగపాము; వింజిలి; సొర; ** flat fish, ph. తట్ట చేప; ** porcupine fish, ph. ఈసపిట్ట; ** school of fish, ph. విసార వారం; ** young fish, ph. పిల్ల చేప; శకులార్భకం; * fish-less, n. నిర్మీనం; నిజ్ఝషం; నిర్మత్స్యం; చేఁపలులేని; మీనుల్లేని; * fisherman, n. జాలరి; బెస్తవాఁడు; మైనికుఁడు; దాశుఁడు; కేవర్తుఁడు; చేఁపలబట్టువాఁడు; * fission, n. విభాగం; విదారణం; విచ్ఛిత్తి; విఘటన; ** atomic fission, ph. అణు విదారణం; ** nuclear fission, ph. కణిక విదారణ; * fissure, n. చీలిక; పగులు; బీట; * fist, n. పిడికిలి; ముష్టి; గుప్పెట; లస్తకం; * fistfight, n. ముష్టియుద్ధం; పిడికిలి పోరు; * fistful, n. పిడికెడు; గుప్పెడు; * fistula, n. భగందరం; లూఠీ; * fit, n. (1) ఉచితరీతి; అనుకూలమైన; తగిన; (2) సరిపడా; పట్టిన; (3) మూర్ఛ; * fit, v. i. అమురు; కుదురు; పొసగు; ఇముడు; * fit, v. t. అముర్చు; సరిపుచ్చు; కుదుర్చు; ఇముడ్చు; పొసగనిచ్చు; * fitness, n. యోగ్యత; ** physical fitness, ph. తగిన ఆరోగ్యం కలిగి ఉండడం; * fits, n. s. వంపులు; మూర్చ; (rel.) epilepsy; * five, n. అయిదు; అరపది; చేయి; ఏను; ఐదు; * five, adj. పంచ; అయిదవ; అయిదుగురు; ** five year plan, ph. పంచవర్ష యోజనం; పంచవర్ష ప్రణాళిక; * five-pointed star, ph. పంచ ముఖ నక్షత్రం; * fix, v. t. (1) కుదుర్చు; స్థిరపరచు; లగ్న పరచు; (2) తయారుచేయు; అమర్చు; (3) బాగు చేయు; మరమ్మత్తు చేయు; * fixation, n. స్థిరీకరణ; ** nitrogen fixation, ph. నత్రజని స్థిరీకరణ; * fixed, adj. స్థిరమైన; అచంచలమైన; స్థావర; అకుంఠిత; అచర; ధ్రువ; ** fixed capital, ph. స్థిరమయిన మూలధనం; ** fixed deposit, ph. స్థిరమయిన ధరావతు; స్థావర నిక్షేపం; ఉపనిధి; ఉపనిక్షేపం; ** fixed point, ph. స్థిరమయిన బిందువు; * fixtures, n. స్థావరాలు; ఇళ్లలోనూ, భవనాలలోనూ, గోడలకి, నేలకి స్థిరంగా అమర్చిన కుళాయిలు, దీపాలు, మొదలయిన పరికరాలు; |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==Part 2: Fl-Fz == {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * flabby, adj. తటుకు; * flabby breasts, తటుకు చన్నులు; * flag, n. జెండా; పతాకం; ధ్వజం; బావుటా; కేతనం; సిడం; ప్రేంఖణం; ** flag pole, ph. ధ్వజస్తంభం; సిడపు కంబం; * flagging, adj. రెపరెపలాడుతూ ఉన్న; నీరసపడిపోతూ ఉన్న; * flagellum, n. కశాభం; కేశిక; * flail, v. i. కొట్టుకొను; అసంకల్ప ప్రతీకార చర్యగా కండరాలు గిలగిలా కొట్టుకొను; * flake, n. పొర; పెళ్ల; పెచ్చు; రేకు; చెక్క; దళం; తునక; తొరక; * flake, v. i. పొరలు పొరలుగా ఊడు; పెచ్చుకట్టు; పొరలూడు; * flamboyance, n. భేషజం; బడాయి; ఆర్భాటం; * flame, n. మంట; తమట; చిచ్చు; జ్వాల; జ్యోతి; వహ్ని; కీల; అర్చి; ** eternal flame, ph. అఖండ జ్యోతి; ** tip of the flame, ph. వహ్నిశిఖ; * flame of the forest, n. తురాయి చెట్టు; కోడిపుంజు చెట్టు; అరణ్య అగ్ని జ్వాల; * flank, n. పక్క; పార్శ్వం; * flap, n. (1) రెక్క; రెక్క వలె ఒక పక్క బందు ఉండీ ఇటూ అటూ ఊగిసలాడే పల్చటి వస్తు విశేషం; (2) [Ling.] తాడితం; * flap, v. i. రెక్కల వలె రెపరెప కొట్టుకొను; * flash, n. మెరుపు; స్ఫూర్తి; * flash, v. t. స్ఫురించు; మెరియు; * flash, adj. జ్వలన; అకస్మాత్తుగా; ** flash point, ph. జ్వలన బిందువు; ఒక వస్తువుని క్రమంగా వేడి చేస్తూ పోతే అది ఎప్పుడైతే భగ్గున మండుతుందో ఆ ఉష్ణోగ్రత; * flashback, n. పూర్వకథాప్రకాశన; గతస్మృతి; * flask, n. ఆపుకోరా; జాడీ; గాజుపాత్ర; కుప్పె; కొప్పెర; అడుగున గుండ్రంగా ఉన్న పాత్ర; * flat, adj. (1) చదునైన; బల్లపరుపైన; బిళ్ల; చిపిట; చప్పిడి; (2) నిరుత్సాహమైన; ** flat food, ph. చప్పడి తిండి; ఉప్పు, కారం లేని తిండి; ** flat nose, ph. చప్పడి ముక్కు; * flat tile, n. బిళ్ల పెంకు; * flat, n. లోవరి; తొట్టికట్టు; అంకణం; నివాసభాగం; ఒక పెద్ద భవనంలో అద్దెకి ఉండడానికి అనువుగా కట్టిన భాగం; * flatworm, n. చిపిట పురుగు; * flatbed, adj. బల్లబరుపు; * flatter, v. t. ఇచ్చకాలాడు; ఇచ్చకాలు చెప్పు; పొగుడు; తైరు కొట్టు; * flatterer, n.ఇచ్చగొండి; ఇచ్చకాల బుచ్చి; * flattery, n. ముఖప్రీతి; ఇచ్చకం; పొగడ్త; తైరు; * flatulence, n. (1) కడుపుబ్బరం; కడుపులో అపానవాయువు; (2) వాత ప్రకోపం; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: Taste, Smell, Odor, Aroma, Flavor Taste happens in the mouth, mostly on the tongue but also other areas with taste buds, such as the soft palate. Aroma describes how something smells, and when talking about food is probably a better word to use than “odor.” Flavor is a combination of taste and aroma, though some think temperature and mouth-feel play a role. Whether or not you include temperature and mouth-feel, flavor is a sensation that adds up to more than the sum of its parts. It is a complex synthesis that and can be tweaked and experimented with limitlessly. |} * * flavor, flavour (Br.), n. (1) షాడబం; వాచవి; రసం; గంధం; ఒక పదార్థానికి రుచిని ఆపాదించే వాసన; You have to put it in your mouth to get the flavor, but it is not taste; (2) భౌతిక శాస్త్రంలో క్వార్కులు అనే పరమాణు రేణువుల లక్షణాన్ని వర్ణించంచడానికి వాడే మాట; * flavonoids, n. షాడబార్థాలు; షాడబం ఉన్న పదార్థాల వంటివి; def: any of a group of oxygen-containing aromatic antioxidant compounds that includes many common pigments (as the anthocyanins and flavones); see also crystalloids, colloids, etc. * flaw, n. బలహీనత; లోపం; దోషం; * flax, n. ఎల్లగిసె చెట్టు; a blue-flowered herbaceous plant that is cultivated for its seed (linseed) and for textile fiber made from its stalks; [bot.] ''Linum usitatissimum'' of the Linaceae family; * flea, n. జోరీగ; పశుమక్షికం; మిణ్ణలి; * fledgling, n. శాబకం; కొత్తగా ఎగరడం నేర్చిన పక్షి పిల్ల; * fleece, v. t. (1) ఉన్ని; గొర్రె బొచ్చు; (2) [idiom] మోసం చేయు; * fleet, n. వాహనాల గుంపు; ఓడల గుంపు; విమానాల గుంపు; * fleeting, adj. అనిత్యం; బుద్బుద ప్రాయం; * flesh, n. (1) మాంసం; పొల; ఈరువు; నంజుడు; ఎరచి; (2) కండ; ** dried flesh, ph. వల్లూరం; ** human flesh, ph. పొల; * flex, v. t. వంచు; తిప్పు; * flexibility, n. వశ్యత; వంగే గుణం; * flexible, adj. వంగెడు; మెత్తని; అదృఢ; * flicker, v. i. మినుకుమినుకుమను; * flicker, n. మినుకుడు; లోలనం; * flight, n. (1) ఎగరడం; విమాన ప్రయాణం; (2) పారిపోవడం; పలాయనం; (3) పక్షుల గుంపు; (4) మెట్ల వరస; సోపానములు; * fling, v. i. విసురు; ఎగురవేయు; * flint, n. చెకుముకి రాయి; * flight, n. (1) పలాయనం; (2) విమానయానం; ఆకాశగమనం; గాలిలో ప్రయాణం చెయ్యడానికి వాడే విమాన సౌకర్యం; * flip, v. t. తిరగవేయు; ఎగరవేయు; మొగ్గ వేయించు; పల్టీ కొట్టించు; బోల్తా కొట్టించు; * flip, n. బోల్తా; పల్టీ; పరిసెనం; * flip-flop, n. పల్టీ; ఇది ఒక రకమయిన విద్యుత్ పరివాహం; * flippant, adj. బాధ్యతని పట్టించుకోకుండా; తిరస్కారభావంతో; అలక్ష్యముతో; * flip side, n. కీడు వైపు; ఒక పని వల్ల జరగే మేలుని పరీక్షించిన తరువాత చూడబడే కీడు; * flirtation, n. సరసం; * float, n. తెప్ప; తారకం; * float, v. i. తేలు; తేలియాడు; * float, v. t. తేల్చు; తేలించు; * floating, n. తేలడం; * floating-point, n. [math.] అస్థిర బిందువు; చలన బిందువు; చర బిందు; ప్లవ బిందువు; ** floating-point arithmetic, ph. [math.] ప్లవ బిందు అంకగణితం; చర బిందు అంకగణితం; ** floating-point calculation, ph. [math.] ప్లవ బిందు కలనం; చర బిందు కలనం; ** floating-point notation, ph. [math.] చర బిందు సంకేతం; చేఅ బిందు సంకేత పద్ధతి; ప్లవ బిందు సంకేతం; A number representation consisting of a mantissa M, an exponent E, and an (assumed) radix or base; * floc, n. ఉండ; తుట్టె; a loosely clumped mass of fine particles; * flock, n. మంద; గుంపు; పక్షుల గుంపు; కులం; * flocculation, n. [chem.] పొరకట్టడం; పెళ్లలుగా ఊడడం; పెచ్చు కట్టడం; తొరకలుగా తేలడం; ఉండకట్టడం; (note) In colloid chemistry, flocculation refers to the process by which fine particulates are caused to clump together into a floc or flake. The floc may then float to the top of the liquid (creaming), settle to the bottom of the liquid (sedimentation), or be readily filtered from the liquid. * floe, n. మంచుపొర; సరస్సులలో పైనున్న నీరు గడ్డకట్టగా వచ్చే పొర; * flogging, n. శిక్షించడానికి కొరడాతో కొట్టడం; * flood, n. వరద; వెల్లువ; వెల్లి; ప్రవాహం; ముంపుడు; ఔఘం; పెందడి; ** flash flood, ph. మెరుపు వరద; * flood, v. i. వరదగు; ప్లావితమగు; * flood gates, n. ముంపుడు తలుపులు; * flooded, adj. ఆపూరితము; * floor, n. (1) గచ్చు; తలిమం; (2) నేల; (3) అంతస్తు; ** cement floor, ph. గచ్చు; ** third floor, ph. మూడవ అంతస్తు; ** levelled floor, ph. కుట్టిమం; సాపుగచ్చు; * flooring tile, n. గచ్చుపలక; * flop, v. i. నేల కరచు; విజయం కాకుండా పోవు; విఫలమగు; చీదేయు; * floppy, adj. దిట్టతనం లేకుండా వేలాడిపోవు; * flora, n. వృక్షవర్గం; వృక్షజాలం; ఉద్భిజ్జజాలం; ఒక దేశపు వృక్ష సంపద; * florescence, n. పువ్వుల పూత; పూబూత; పువ్వులు పూసే కాలం; * floriculture, n. పువ్వుల పెంపకం; పూల పెంపకం; * florid, adj. అలంకారిక; * flotilla, n. పడవల గుంపు; * florist, n. f. మాలిని; మాలాకరి; * flounce, n. అంచు; border; * flounce of frill, ph. కుచ్చెళ్ల అంచు; * flour, adj. (ఫ్లవర్) పిండి; * flour mill, ph. పిండి మర; * flour, n. (ఫ్లవర్) పిండి; సున్ని; ** wheat flour, ph. మైదా పిండి; గోధుమ పిండి; ** flour mill, ph. పిండి మర; పిండి మిల్లు; * flour-spar, n. నాపరాయి; * flourish, v. i. ప్రభవిల్లు; వినుతికెక్కు; వెల్లివిరియు; విలసిల్లు; భాసిల్లు; కొమరారు; అలరారు; శోభిల్లు; పరిఢవిల్లు; నమనమలాడు; వర్ధిల్లు; * flout, v. t. ధిక్కరించు; నిర్లక్ష్యం చేయు; * flow, adj. ప్రవాహ; ** flow chart, ph. ప్రవాహ చిత్రం; ప్రవాహ పటం; * flow, n. ప్రవాహం; స్రావం; అకిని; ** menstrual flow, ph. రుతుస్రావం; ** slow flow, ph. మందాకిని; మంద + అకిని; * flow, v. i. ప్రవహించు; స్రవించు; పారు; ఓడిగిల్లు; * flower, n. (ఫ్లవర్) పువ్వు; పుష్పం; సుమం; కుసుమం; విరి; అలరు; ** flower bed, ph. పూలమడి; * flower pot, ph. పూలకుండీ; ** flower without fragrance, ph. నిర్గంధ కుసుమం; ** wild flower, ph. గడ్డిపువ్వు; * flower, v. i. పూయు; విచ్చు; పుష్పించు; అలరారు; * flu, n. ఇన్‌ఫ్లూయంజాని కత్తిరించగా వచ్చిన మాట; * fluctuate, v. i. ఊగిసలాడు; * fluctuation, n. ఊగిసలాట; ఉచ్చావచం; హెచ్చుతగ్గులు; * fluently, adv. ధారాళంగా; ఝరిగా; వాచాలకత్వంగా; * fluency, n. ఒక భాషని తడబడకుండా మాట్లాడగలగడం; వాగ్ధాటి; వాగ్ఘరి; * flue, n. పొగగొట్టం; * fluent, n. అనర్గళం; * fluency, n. అనర్గళత్వం; * fluid, n. ఐర; ద్రవర్ధం; ద్రవపదార్థం; ద్రవద్రవ్యం; * fluke, n. గుడ్డి గురప్రు తాపు; కలిసొచ్చిన అదృష్టం; * fluorescence, n. ప్రతిదీప్తి ; విద్యుదయస్కాంత వికిరణాన్ని పీల్చుకుని తిరిగి పరావర్తనంగా ప్రకాశించడం; సాధారణంగా పతన కాంతి కంటే పరావర్తన కాంతి నీరసంగానూ, తక్కువ పౌనఃపున్యంతోనూ ప్రకాశిస్తుంది; అప్పుడప్పుడు పతన, పరావర్తన కాంతుల పౌనఃపున్యం సమానంగా ఉంటాయి; అప్పుడు దానిని అనునాద ప్రతిదీప్తి అంటారు; ఉదాహరణకి యశద గంధకిదం (ZnS) ప్రతిదీప్తి పదార్థం; (see also) phosphorescent; florescence; * fluorine, n. ప్లవము; ఒక రసాయన మూలకం; సంక్షిప్త నామం F; అణు సంఖ్య 9; * flurries, n. pl. మంచు పరకలు; మంచు రేకులు; చెదురుమదురుగా పడ్డ కొద్దిపాటి మంచు; * flush, adj. (1) సమతలంగా ఉండు; (2) పుష్ఠిగా ఉండు; పిటపిటలాడుతూ ఉండు; ** flush with right margin, ph. కుడి వైపు మార్జిన్‌ తో సమతలంగా ఉండు; ** flush with cash, ph. రొక్ఖంతో పిటపిటలాడు; * flush, v. i. ఎరబ్రారు; సిగ్గుతో ఎరబ్రడు; * flush, v.t. ప్రవాహంతో కడుగు; ప్రవాహంతో ప్రక్షాళన చేయు; * flute, n. పిల్లనగ్రోవి; * flutter, v. i. రెపరెపలాడు; * flux, n. అభిప్రసారం; అభిప్రవాహం; * fly, n. (1) ఈగ; మక్షికం; (2) పంట్లాం బొత్తాలు కనబడకుండా కప్పే గుడ్డ; * fly, v. i. ఎగురు; ఉడ్డయనం చేయు; విమానంలో ప్రయాణం చేయు; * fly, v. t. ఎగరవేయు; * flying, v. i. ఎగరడం; ఎగరవెయ్యడం; * fly-catcher, n. దాసరి పిట్ట; ఈగలి పిట్ట; * flyer, n. పతంగిక; గోదకి సూదితో గుచ్చి వేలాడదియ్యడానికి వీలయిన కాగితం; * flying fox, n. మాంధాలం; గబ్బిలం జాతిలోకెల్ల అతిపెద్దజంతువు; * foal, n. గుర్రప్పిల్ల; గురప్రుజాతి జంతువుల పిల్ల; * foam, n. నురగ; నురుగు; నీటి నురగ; నోటి నురగ; డిండీరము; (rel.) lather; suds; froth; * focus, n. (1) తేజఃకేంద్రం; నాభి; కాంతి కేంద్రం; (2) అవధానం; లక్ష్యం; ** focal length, ph. నాభ్యంతరం; * focus, v. t. కేంద్రీకరించు; * fodder, n. మేత; గ్రాసం; పశుగ్రాసం; కసువు; దాణా; * foe, n. శత్రువు; అరి; దాయ; పరిపంధి; * fog, n. పొగమంచు; ధూమిక; * foil, n. (1) పల్చని రేకు; ముచ్చిరేకు; తగడు; (2) మరొకరి తరఫున నిల్చిన వ్యక్తి; ** gold foil, ph. బంగారపు తగడు; ** tin foil, ph. తగరపు తగడు; * foil, v. t. పాడుచేయు; వమ్ము చేయు; చెడగొట్టు; భంగపరచు; అడ్డగించు; * fold, n. మడత; ముడుత; తరి; వళి; ** ten fold, ph. పదింతలు; పది రెట్లు; * fold, v. t. మడుచు; మడత పెట్టు; * fold, v. i. ముడుచుకొను; ముకుళించు; * folder, n. (1) మడత సంచి; కాగితాలు పెట్టుకునే సంచి; (2) [comp.] సంచయం; సముచ్ఛయం; A directory in the sense of a collection of computer files . * folding clip, n. మడతపిన్ను; * folds, n. pl. ముడుతలు; * foliage, n. ఆకుపసందు; పత్రసముదాయం; వృక్షాది పత్రసముదాయం; చెట్లమీదనున్న ఆకులు; ** Foliage plant, ph. ఆకుపసందు మొక్క; * folio, n. అర ఠావు పరిమాణంలో ఉన్న పుస్తకం; * folk, adj. జానపద; గ్రామీణ; పల్లె; లోక; దేశీ; ** folk dance, ph. జానపద నృత్యం; ** folk songs, ph. పల్లెపాటలు; ** folk tales, ph. జానపద గాథలు; ** folk media, ph. జానపద మాధ్యమాలు; ** folk medicine, ph. నాటు వైద్యం; * folk, n. జనత; ప్రజలు; వాళ్లు; లోకులు; ** our folk, ph. (1) మా వాళ్లు; (2) మన వాళ్లు; * folklore, n. లోకగాథ; జానపద విజ్ఞానం; * follicle, n. మూలం; కూపం; ** hair follicle, ph. రోమకూపం; * follow, v. t. (1) అనుగతించు; వెంబడించు; వెనుక వెళ్లు; (2) అనుసరించు; పాటించు; అమలుపరచు; * followers, n. pl. అనుయాయులు; * following, adj. మరుసటి; తరువాయి; వచ్చే; రాబోయే; * following, n. అనుయాయులు; అనుయాయ వర్గం; * folly, n. అవివేకం; బుద్ధితక్కువ పని; తప్పు; పొరపాటు; * foment, v. t. కిర్రెక్కించు; ద్వేషాన్ని రగుల్చు; * fomentation, n. కాపడం; ఆవిరిలో గుడ్డని ముంచి, నీళ్ళు పిండి కాపడం పెట్టడం; * fond, v. adj. ఇష్టపడు; ప్రేమ చూపు; అభిమానం చూపు; * fondle, v. t. నిమురు; తడుము; ప్రేమతో తడుము; బుజ్జగించు; * fondling, v. t. ప్రేమతో నిమరడం; ప్రేమతో తడమడం; * fondness, n. ఎక్కువ ప్రేమ; విశేషమైన అభిమానం; * font, n. వర్ణముఖం; వర్ణలేఖ; అక్షరాలకి రూపురేఖలు ఇచ్చి రాసే పద్ధతి; అక్షరాలని బాపు రాసే పడ్ఢతిలో రాస్తే దానిని బాపూ ఫాంటు అంటారు; ఇంగ్లీషులో boldface, italic కూడా ఇటువంటివే: A set of glyphs (images) representing the characters from some particular character set in a particular size and typeface; * fontanel, n. మాడ; మాడు; బ్రహ్మరంధ్రం; శిశువు నడినెత్తిమీది మెత్తటి భాగం; * food, n. (1) ఆహారం; తిండి; కూడు; ఓగిరం; వంటకం; ఇలి; ఓదనం; పాథేయం; అశనం; అన్నం; (2) మేత; గ్రాసం; * food for a journey, ph. పాథేయం; దారిలో తినడానికి పట్టుకెళ్ళే తిండి; * food service, ph. వడ్డన; * fool, n. మూఢుడు; * foolishness, n. మూఢత్వం; తెలివితక్కువతనం; బుద్ధిహీనత; * foolscap paper, ph. టావు కాగితం; 13.5 అంగుళాలు వెడల్పు, 17 అంగుళాలు పొడుగు ఉన్న కాగితం; (Note) This is often misspelled as full scape or full scape. * foot, n. (1) పాదం; అడుగు; అంజ; హజ్జ; (2) అడుగు; పన్నెండు అంగుళములు; (3) పాదం; పద్యంలో నాల్గవ భాగం; (4) మట్టు; ** foot and mouth disease, ph. గాళ్లు; పశుమలకి వచ్చే అంటురోగం; ** foot patrol, ph. కాలి కావలి; * foothills, n. అడివారం; * footprint, n. పాద ముద్ర; పాదష్పదం; ఒక ఉపకరణం నేలమీద ఆక్రమించే స్థలం; * footlocker, n. భోషాణం; * footnote, n. అధోజ్ఞాపిక; అధోదీపిక; అధస్సూచిక; పాదటిప్పణి; షరా; * footpath, n. కాలిదోవ; కాలిదారి; కాలిబాట; ఏకపది; * footprint, n. పాదముద్ర; * footwear, n. pl. పాదరక్షలు; చెప్పులు; జోళ్లు; పాంకోళ్లు; * for, n. అనుకూలం; (ant.) against; * for, prep. కొరకు; * forage, n. మేత; * forage, v. t. మేయు; మేత కొరకు తిరుగాడు; * forbear, v.i. ఓర్చు; సహించు; * forbearance, n. ఓర్పు; ఓరిమి; క్షమ; * forbid, v. t. నిషేధించు; కూడదని వారించు; * force, n. (1) బలం; (2) జోరు; తడాఖా; జబర్దస్తీ; బలాత్కారం; [phy.] బలం; ** electromagnetic force, ph. విద్యుదయస్కాంత బలం; ప్రకృతిలోని చతుర్విధ బలాలలో ఒకటి; ** electromotive force, ph. విద్యుత్ చాలక బలం; ** gravitational force, ph. గురుత్వాకర్షక బలం; ప్రకృతిలోని చతుర్విధ బలాలలో ఒకటి; ** strong force ph. త్రాణిక బలం; ప్రకృతిలోని చతుర్విధ బలాలలో ఒకటి; ** weak force, ph. నిస్త్రాణిక బలం; ప్రకృతిలోని చతుర్విధ బలాలలో ఒకటి; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: force, power, strength * ---''Force'' is the natural power that something has: Force of the wind; ''Power'' is the ability or authority one has to do something or the energy that is used in order to make something work. ''Strength'' is the physical quality that makes you strong. In Physics, these words take specialized meaning, not to be confused with their literal meanings.''' |} * * forceful, adj. బలవంతం; * forcefully, adv. బలవంతంగా; గట్టిగా; నొక్కి; * forceps, n. స్రావణి; స్రావణం; చిమట; కంకముఖం; * forearm, n. ముంజేయి; * forecast, n. రాబోయే పరిస్థితి ఎలా ఉంటుందో చెప్పడం; భవిష్యత్ సూచనం; భవిష్యత్ పురాణం; అనగాతవేద్యం; * forecasting, n. పూర్వనుమానం; ప్రక్షేపణం; భవిష్యత్ సూచనం; భవిష్యత్ పురాణం; అనగాతవేద్యం; రాబోయే పరిస్థితి ఎలా ఉంటుందో చెప్పడం; * foreclose, v. t. జప్తు చేయు; * foreclosure, n. జప్తు; * forefathers, n. పూర్వులు; పితరులు; పితృదేవతలు; * forefinger, n. చూపుడువేలు; తర్జని; * foreground, n. మునుతలం; * forehand, n. (1) ముంజేయి; ప్రకోష్టము; (2) టెన్నిస్ ఆటలో ఒకవిధంగా బంతిని కొట్టడం; * forehead, n. నుదురు; నొసలు; నొష్ట; లలాటం; ఫాలము; * foreign, adj. విదేశ; విదేశీ; పర; పరాయి; అన్య; భిన్నమైన; అపరంజి; ** foreign coin, ph. అపరంజి కాసు; ** foreign country, ph. విదేశం; పరదేశం; ** foreign exchange, ph. విదేశీ మారకం; ** foreign investment, ph. విదేశీ పెట్టుబడి; ** foreign policy, ph. విదేశాంగ విధానం; ** foreign words, ph. అన్యదేశ్యాలు; * foreign, n. విదేశీయం; * foreigner, n. విదేశీయుడు; పరదేశి; అన్యదేశస్థుడు; ఫిరంగి; లాతివాడు; * forelocks, n. pl. ముంగురులు; * foreman, n. శ్రేష్ఠుడు; పనివారిలో పెద్ద; న్యాయస్థానంలో జూరీలో పెద్ద; * foremost, adj. సర్వశ్రేష్ఠ; * forenoon, n. పూర్వాహ్నము; మధ్యాహ్నానికి ముందు వేళ; * forensic, adj. న్యాయవిచారణకి అనుకూలమైన; రచ్చబండలో చర్చకి అనుకూలమైన; న్యాయసభా సమ్మతమైన; * forerunner, adj. తొలకరి; ముందు వచ్చే సూచన; * forerunner to a monsoon, ph. తొలకరి వానలు; * foreskin, n. ముందోలు; పురుషుడీ లింగాగ్రాన్ని కప్పి పుచ్చే చర్మం; * forest, adj. ఆటవిక; అటవీ; వన; కారు; * forest, n. అరణ్యం; అడవి; కాననం; కాన; కాంతారం; వనం; వని; సానువు; అటవి; విపినం; కోన; ** dark forest, ph. కారడవి; ** dense forest, ph. కీకారణ్యం; ** mangrove forest, ph. మడడవి; మడచెట్ల అడవి; ** rain forest, ph. వర్షారణ్యం; ** tropical forest, ph. అయనరేఖాంతర అరణ్యం;, ఉష్ణమండల అరణ్యం; ** tropical evergreen forest, ph. ఉష్ణమండల సతతహరిత అరణ్యం; ** tropical deciduous forest, ph. ఉష్ణమండల పతనశీల అరణ్యం; ** tropical thorn forest, ph. ఉష్ణమండల కంటకారణ్యం; ** forest dweller, ph. అరణ్యకుడు; ** forest fire, ph. కార్చిచ్చు; కారగ్గి; ఎరగలి; వనవహ్ని; దావాగ్ని; దావవహ్ని; ** forest produce, ph. ఆటవిక సంపద; ** forest ranger, ph. వనమాలి; అటవీ అధికారి; వనపాలి, vanapAli ** forest reserve, ph. అభయారణ్యం; ** forest resources, ph. అటవీ సంపద; * forestry, n. అటవీశాస్త్రం; తరుకృషి; * foreteller, n. అనాగతవేది; భవిష్యత్తుని చెప్పేవాడు; * forethought, n. పూర్వాలోచన; ముందు చూపు; * forever, adv. శాశ్వతంగా; * foreword, n. అవతారిక; అవతరణిక; పరిచయ వాక్యాలు; ముందుమాట; రచననీ; రచయితనీ పరిచయం చేస్తూ మరొక ప్రముఖుడు రాసే రాత; A foreword is an introductory section of a book written by someone other than the author. The writer of the foreword is usually a prominent figure like an expert on the subject matter, a New York Times bestselling author, or a prominent critic of literary work. A foreword, which appears before chapter one, lends credibility to the book and author by praising the work, the writer, or both. A foreword can sometimes be a type of literary marketing tool publishers use to increase the profile of a book and attract casual readers, who may decide that a published book is worth reading based on the endorsement of the foreword’s author. Forewords may also accompany new editions of previously published works; (rel.) preface; * forfeit, v. i. ఒదులుకొను; నష్టపోవు; పోగొట్టుకొను; * forfeiture, n. ఒదులుకొన్నది; నష్టం; పోగొట్టుకొన్నది; * forge, v. t. (1) దొంగ సంతకం పెట్టు; (2) కమ్మరి పని చేయు; * forge, n. కమ్మరి కార్ఖానా; కమ్మరి కొలిమి; * forged, adj. చేసిన; కల్పించిన; సృష్టించిన; కమ్మరి కొలిమిలో తయారు చేసిన; * forged signature, ph. దొంగ సంతకం; * forged steel, ph. కొలిమిలో వేడి చేసి, సుత్తితో బాది తయారు చేసిన ఉక్కు; * forgery, n. దొంగసంతకం చేయడం; * forget, v. i. మరచిపోవు; విస్మరించు; * forgetfulness, n. మతిమరుపు; విస్మృతి; మందమరుపు; * forgive, v. t. మన్నించు; క్షమించు; * fork, n. (1) పళ్ల చెంచా; ముక్కోల; మూడు పళ్ల చెంచా; చతుశ్శూలం; నాలుగు పళ్ల చెంచా; (2) పంగ,; చీలిక; పాయ; * forked stick, n. రాగోల; పంగల కర్ర; * forlorn, adj. దిక్కుమాలిన; నిరాధారమైన; * form, n. (1) మూర్తి; ఆకారం; ఆకృతి; రూపం; రూపు; స్వరూపం; పొడ; (2) కాగితం; పత్రం; ప్రపత్రం; ఫారం; (3) నిర్మాణం; ** application form, ph. దరఖాస్తు పత్రం; దరఖాస్తు ఫారం; ** with form, ph. సాకారత; ** without form, ph. నిరాకారత; ** form and function, ph. నిర్మాణమూ, ప్రమేయమూ; * formal, adj. నియత; పద్ధతి ప్రకారం జరిగే; క్రమబద్ధ; ఆచారబద్ధ; సంప్రదాయిక; లాంఛనప్రాయ; ** formal education, ph. నియత విద్య; ** formal view, ph. స్వరూప దృష్టి; * formaldehyde, n. పిపీలికాలంతం; రంగులేని ఘాటైన వాయువు; శరీరాంగాలని భద్రపరచడానికి ఈ ద్రావణం వాడతారు; HCHO; * formality, n. ఆచారం; లాంఛనం; నియమ ప్రకారంగా మర్యాదకి చేసే తంతు; * formalism, n. రూపవాదం; * formally, adv. మర్యాదపూర్వకంగా; నియమ ప్రకారం; * format, n. ప్రారూపం; సంరూపం; * formatting, n. ప్రారూపణం; సంరూపణం; The organization of information for storage, printing or displaying; * former, adj. మునపటి; గత; పూర్వ; లోగటి; తొలినాటి; (ant.) అపర; ** former students, ph. పూర్వ విద్యార్థులు; * former, n. పూర్వం; లోగడ; గతకాలం; * formica, n. (1) పిపీలికం; చీమ; (2) ఒక రకం ప్లేస్టిక్‍; * formicary, n. చీమలపుట్ట; పిపీలికాలయం; * formidable, adj. ఉత్తాల; బలోపేత; * formidable, n. ఉత్తాలం; బలోపేతం; * formless, n. అమూర్తం; నిరాకారం; ఆకారవిహీనం; * formula, n. (1) సూత్రం; పద్ధతి; క్రమం; నియమం; వాడిక; (2) మంత్రం; మనువు; ** empirical formula, ph. సాంఖ్య క్రమం; a formula giving the proportions of the elements present in a compound but not the actual numbers or arrangement of atoms; ** structural formula, ph. నిర్మాణ క్రమం; a formula which shows the arrangement of atoms in the molecule of a compound. * formulate, v. t. సూత్రీకరించు; * formulation, n. సూత్రీకరణం; సూత్రీకరణ; * fornication, n. (1) పెళ్ళికాని పిల్ల పెళ్ళికాని పురుషుడితో లైంగిక సంబంధం కలిగి ఉండడం; రంకు; వ్యభిచారం; జారత్వం; (2) సుఖ దాంపత్యానికి భంగం కలిగిస్తూ చేసే లైంగిక ప్రక్రియ; * forsake, v. t. విడనాడు; విడచిపెట్టు; * forswear, v. t. కాదని శపథము చేయు; కాదని ప్రమాణం చేయు; ఒట్టు పెట్టు; * fort, n. కోట; దుర్గం; ఖిల్లా; * forte, n. ప్రావీణ్యత; * forthcoming, adj. రాబోయే; * forthwith, adv. తక్షణము; వెంటనే; * fortitude, n. ధైర్యం; సహిష్ణుత; * fortnight, n. పక్షం; పదునాలుగు రోజులు; (ety.) fourteen nights; * fortress, n. దుర్గం; కోట; గడి; * fortuitous, adj. కాకతాళీయం; యాదృచ్ఛికం; అనుకోకుండా ; * fortunately, adv. అదృష్టవశాత్తు; * fortune, n. (1) అదృష్టం; భాగ్యం; (2) ధనం; ఆస్తి; ** fortune teller, ph. సోదె చెప్పే వ్యక్తి; కాలవేది; జ్యోతిష్కుడు; ఎరుక చెప్పే వ్యక్తి; * forty, n. నలభై; నలుబది; * forum, n. వేదిక; రచ్చపట్టు; * forward, adj. పురోగామి; అగ్ర; ముందరికి; ఎదటికి; ** forward caste, ph. అగ్ర కులం; ** forward caste person, ph. అగ్ర కులస్థుడు; ** forward roll, ph. పిల్లి మొగ్గ; * forward, v. t. పంపు; రవాణా చేయు; * fossil, n. శిలాస్థి; శిలాజం; ** fossil fuel, ph. శిలాజ ఇంధనం; * foster, v. t. పాలించు; మంచిచెడ్డలు చూడు; పెంచు; సాకు; ** foster child, ph. పెంపుడు బిడ్డ; తల్లిదండ్రులుకాకుండా మరొకరిచే పెంచబడ్డ బిడ్డ; ** foster mother, ph. పెంపుడు తల్లి; దాది; ** foster parent, ph. పెద్దదిక్కు; పిల్లల మంచి చెడ్డలు చూసే పెద్ద; * foul, adj. చెడ్డ; మురికి; కుళ్ళు; బూతు; అశ్లీల; ** foul language, ph. బూతులు; అశ్లీలమైన భాష; ** foul smell, ph. కుళ్ళు కంపు; చెడ్డ కంపు; ** foul weather, ph. చెడ్డగా వున్న వాతావరణం; * foundation, n. (1) పునాది; అడుగుమట్టు; మూలబంధం; అస్తిభారం; (2) సంస్థ; ఉట్టంకణం; ప్రతిష్ఠ; ప్రతిష్ఠానం; ఇష్టపూర్తం; మంచి పనులు చేసే సంస్థ; (ety.) ఆలయ, తటాక, భూదాన, ప్రతిష్ఠాపన; కృతి స్వీకరణ మొ॥ సప్తసంతానాలు; ** foundation stone laying, ph. ప్రథమేష్టికాన్యాసం; (rel.) శంకు స్థాపన; * foundationalism, n. సంపూర్ణమూలవాదం; ఒక రకం సాహిత్య విమర్శ; * founders, n. pl. ఆద్యులు; సంస్థాపకులు; ప్రవర్తకులు; ** founding fathers, n. pl. ఆద్యులు; మూలపురుషులు; * foundry, n. లోహాలని పోత పోసే కార్ఖానా; * fountain, n. బుగ్గ; ఊఁట; చెలమ; జలజంత్రం; అంబుస్పోటం; కారింజా; ఉత్సం; ఉద్వారి; * four, n. (1) నాలుగు; (2) నలుగురు; చతుష్టయం; చతుష్కం; * four corners, n. చత్వరం; శృంగాటకం; నాలుగు వీధుల కూడలి; చౌరస్తా; * four-dimensional, adj. చతుర్మితీయ; * foursome, n. నలుగురు; * fourteen, n. పద్నాలుగు; పదునాలుగు; చతుర్దశ; * fourth, adj. (1) నాలుగవ; పావు; (2) చతుర్థ; తురీయ; * fourth, n. (1) నాలుగవది; చతుర్థం; తురీయం; తుర్యం; (2) నాలుగింట ఒకటి; ** fourth state, ph. తురీయ స్థితి; * fowl, n. (1) పక్షి; (2) కోళ్లు; (3) కోడి జాతి పక్షులు; ** Guinea fowl, n. గిన్ని కోడి; * fox, n. నక్క; జంబుకం; గోమాయువు; ఫేరవం; [[File:Digitalis_purpurea2.jpg|thumb|right|తిలపుష్టి=Digitalis_purpurea2]] * foxglove, n. తిలపుష్టి; * foxtail, n. గడ్డి మైదానాలలో పెరిగే ఒక జాతి కలుపు మొక్క; * foyer, n. (ఫోయే) వసారా; ముంగిడి; * fraction, n. భిన్నం; భాగం; అంశం; ** continued fraction, ph. అవిరామ భిన్నం; అవిచ్ఛిన్న భిన్నం; ** improper fraction, ph. అపక్రమ భిన్నం; ** mixed fraction, ph. మిశ్రమ భిన్నం; సాంశ సంఖ్య; అంశతో కూడిన సంఖ్య; ** proper fraction, ph. క్రమ భిన్నం; అంశం; ** vanishing fraction, ph. లుప్త భిన్నం; * fractional, adj. భిన్నాత్మక; అంశిక; ** fractional crystallization, ph. స్పటికీకరణం; ** fractional distillation, ph. అంశిక స్వేదనము; అరమరగించుట; * fracture, n. భంగం; విభంగం; విరగడం; బీట; * fracture of a bone, ph. అస్తిభంగం; ఎముక విరగడం; * fragment, n. శకలం; ముక్క; పలుకు; తునక; భాగం; వ్రక్క; భిత్తి; ఖండం; ఖండతుండం; * fragrance, n. పరిమళం; తావి; సురభి; సౌరభం; గమ్ము; ఫల పుష్పాదులు ఇచ్చే సువాసన; see also aroma; * fragrance of flowers, ph. విరి తావి; ** sweet fragrance, ph. నెత్తావి; సుగంధం; మందావి; * fragrant, adj. సౌరభవంత; ** fragrant screw pine, ph. మొగలి; ** fragrant substance, ph. సురభి; * frankincense, n. ఆఫ్రికాలోనూ, అరేబియాలోనూ ఉన్న కొన్ని చెట్లనుండి స్రవించే గుగ్గిలం, సాంబ్రాణి వంటి సుగంధ ద్రవ్యం; (ety.) frank = pure, incense; [bot.] ''Boswellia thurifera''; * frame, n. (1) చట్రం; చక్కీ; చౌకట్టు; బందు; ఆత; (2) పన్నా; బట్టని నేసేటప్పుడు వాడిన చక్రం యొక్క పొడుగు కొలత; (3) చంద్రిక; పట్టు పురుగులను పెంచే చట్రం; (4) వ్యక్తి యొక్క అంగసౌష్టవం; * frame, v. t. (1) చట్రంలో బిగించడం; (2) ఊహని కాని ప్రణాళికని కాని రూపుదిద్దడం; (3) అన్యాయంగా నేరంలో ఇరికించడం; * framework, n. చట్రం; చక్కీ; చౌకట్టు; బందు; * franchise, n. (1) ఎన్నిక హక్కు; ఓటు హక్కు; (2) మరొకరి వ్యాపార చిహ్నాన్ని కాని, పేటెంటుని కాని వాడుకుని స్వంత వ్యాపారం చేసుకోగలిగే వెసులుబాటు లేక హక్కు; (3) ఒక వ్యాపార సంస్థగా ఉండడానికి ప్రభుత్వం ఇచ్చిన హక్కు; * francolin, n. తిత్తిర పక్షి; అడవికోడి; ** gray francolin, ph. బూది తిత్తిర పక్షి; * frankly, adj. నిష్కపటంగా; దాపరికం లేకుండా; * fraternal, adj. భ్రాత్రీయ; సోదరభావ; * fraternity, n. (1)సౌభ్రాత్రుత్వం; సౌభ్రాత్రం; సోదరభావం; (2) సహోదర సంఘం; * frantic, adj. మయిమరచిన కంగారుతో; గాభరాగా; * fraud, n. మోసం; దగా; బూటకం; వంచన; కూటకరణం; * fray, n. జగడం; * free, adj. (1) స్వతంత్రంగా; స్వేచ్ఛగా; విచ్చలవిడిగా; స్వేచ్ఛాచలితంగా; unbound; (2) ధారాళంగా; అడ్డానికి లేని; (3) ఉచితమైన; ఉల్ఫాగా; ఉత్తనే; తేరగా; at no cost; ** free distribution, ph. పందేరం; ** free holdings, ph. మాన్యములు; ఉచితంగా లభించిన భూములు; ** free radicals, ph. విశృంఖల రాశులు; unstable molecules that the body produces as a reaction to environmental and other pressures; ** free trade, ph. స్వేచ్ఛా వ్యాపారం; * free, suff. లేని; ** tax-free, పన్నులు లేని; ** sugar-free, చక్కెర లేని; ** water-free, నీళ్లు లేని; * freedom, n. స్వతంత్రం; స్వాతంత్య్రం; విముక్తి; విమోచనం; విచ్చలవిడితనం; నిరాటంకం; ** freedom of press, ph. ముద్రణా స్వాతంత్య్రము; పత్రికా స్వాతంత్య్రము; ** freedom of speech, ph. వాక్ స్వాతంత్య్రము; * freelance, adj. స్వతంత్ర; ఒక కక్షకి సంబంధించని; * freelancer, n. స్వతంత్ర ప్రతిపత్తి గల వ్యక్తి; ఒక కక్షకి సంబంధించని వ్యక్తి; ఒకరి దగ్గర ప్రత్యేకం ఉద్యోగం చెయ్యకుండా పని చేసుకునే మనిషి; * freeze, v. i. గడ్డకట్టు; ఘనీభవించు; పేరుకొను; స్తంభించు; * freeze, v. t. గడ్డ కట్టించు; * freezing, adj. గడ్డకట్టే; ఘనీభవన; ఘనీకరణ; ** freezing point, ph. ఘనీభవనాంకం; * freezing, n. గడ్డకట్టుట; ఘనీభవనం; ఘనీకరణం; * freight, n. కేవు; రవాణారుసుం; ఓడకూలి; * french, adj. పరాసు; * French, n. పరాసులు; ఫ్రెంచివారు; * frequency, n. ఆవృత్తి; తరచుదనం; మాటిమారు; వీపసం; బాహుళ్యం; స్థాయి; ద్విరుక్తం; పునఃపునం; పౌనఃపున్యం; శృతి; పదేపదం; అడుగడుగు; మాటిమాటి; ** high frequency, ph. హెచ్చు స్థాయి; ఉచ్చస్థాయి; ** low frequency, ph. మంద స్థాయి; నీచ స్థాయి; * frequent, adj. తరచు; బాహుళ్యం; * frequently, adv. తరచుగా; బాహుళ్యంగా; మాటిమాటికీ; అడుగడుక్కీ; పదేపదే; * fresco, n. కుడ్యచిత్రం; * fresh, adj. (1) తాజా; తాజా అయిన; నూతన; నవీన; (2) మంచి; శుభ్రమయిన; తాగడానికి వీలయిన; ** fresh towel, ph. శుభ్రమయిన తువ్వాలు; ** fresh water, ph. మంచి నీళ్లు; తాగే నీరు; * freshman, n. నాలుగేళ్లపాటు కొనసాగే విద్యార్థి దశలో మొదటి ఏటి విద్యార్థి; * freshmen, n. pl. (1) కళాశాలలో మొదటి సంవత్సరపు విద్యార్థి బృందం; * fricative, n. [ling.] కషణాక్షరం; ఊష్మం; స్పృష్టోష్మములు; రాపిడీ వల్ల పుట్టే ధ్వని; కంఠనాళం నుండి బయటకు వచ్చే గాలిని పూర్తిగా ఆపకుండా తగుమాత్రం నిరోధించగా వచ్చే శబ్దాలు; చ వర్గీయ ధ్వనులు; ** blade alveolar fricative, ph. తాలవ్య స్పృష్టోష్మములు; ** tip alveolar fricative, ph. దంత్య స్పృష్టోష్మములు; దంత్య చ, జ లు; * friction, n. ఒరిపిడి; రాపిడి; ఘర్షణ; రంపు; కషణం; నికషం; కర్షం; * Friday, n. శుక్రవారం; భృగువారం; * fried, adj. వేయించిన; వేపిన; * friend, n. నేస్తం; m. స్నేహితుడు; చెలికాడు; మిత్రుడు; సఖుడు; సంగాతకాడు; సంగడికాడు; సోపతికాడు; f. స్నేహితురాలు; చెలియ; చెలి; చెలికత్తె; నెచ్చెలి; సఖి; ** best friend, ph. ఇష్టసఖుడు; ఇష్టసఖి; ** boy friend, ph. సంగడికాడు; సంగాతకాడు; చెలికాడు; సఖుడు; ** girl friend, ph. సంగడికత్తె; సఖి; సఖియ; చెలికత్తె; * friendliness, n. స్నేహభావం; మైత్రీభావం; సౌమనస్యం; * friendship, n. స్నేహం; మైత్రి; సఖ్యత; సఖ్యం; నెయ్యం; చెలిమి; పొందిక; పొత్తు; పొంతనం; కూరిమి; సౌహార్దం; సాంగత్యం; సంగాతం; సంగడి; సెరబడి; సయోధ్య; * frigid, adj. శిశిర; అతి శీతలమైన; బాగా చల్లగా ఉన్న; * fright, n. ఉలుకు; * frightening, adj. భయానక; * frill, n. అలంకారప్రాయం; * fringe, n. చివర; కొస; శివారు; ** fringe benefits, ph. శివారు భత్యాలు; భత్య వేతనాలు; ఉద్యోగస్తునికి జీతంతోపాటు ఇచ్చే అమాంబాపతు భత్యాలు; * frivolous, adj. అల్ప; చపల; నిస్సార; * frog, n. కప్ప; మండూకం; భేకం; భేకి; శాలూరం; * from, prep. నుంఢి; లగాయతు; * frond, n. మట్ట; తాటి, ఈత, కొబ్బరి జాతి చెట్ల మట్ట; * front, adj. ముందు; ఎదుట; అగ్ర; తల; ** front runner, ph. అగ్రగామి; ** front yard, ph. తలవాఁకిలి; ముంగిలి; ప్రాంగణం; * front, n. (1) ఎదురు; ముందఱి భాగం; (2) యుద్ధ రంగం; * frontal bone, n. లలాటాస్థి; నుదురెముక; * frontier, n. సరిహద్దు; పొలిమేర; ఎల్ల; ఎన; * frost, n. మిహిక; ఇగము; ఇవము;గడ్డకట్టడం; గడ్డకట్టినది; రాత్రి కురిసిన తుహిన బిందువులు చలికి గడ్డకట్టడం; (rel.) తుహినం; * frostbite, n. మంచు కొరుకుడు; శరీర భాగాలు విపరీతంగా చలి బారి పడడం వల్ల కణజాలానికి కలిగే గాయం; * frost line, n. మిహిక రేఖ; కొండలలో ఈ ఊహాత్మక రేఖకి ఎగువ చెట్లు బాగా పెరగవు; * froth, n. (1) నుఱగ; (2) నోటినుండి వచ్చే నుఱగ; * frown, v. i. భృకిటించు; భృకుటి ముకుళించు; కనుబొమలు ముడి వేయు; అయిష్టంగా చూడు; * frozen, adj. పేరి; పేరుకున్న; * frozen ghee, ph. పేరి నెయ్యి; * fructose, n. ఫలోజు; ఫలచక్కెర; ఫలశర్కర; పళ్లలో లభించే చక్కెర; * frugal, adj. పొదుపు; పోడిమి; మితవ్యయం; దుబారా చెయ్యకుంఢా ఉండడం; (exp.) ఖరీదయిన వస్తువులమీద ఖర్చు కావచ్చు; దుబారా కాకుండా ఉండాలి; ** frugal person, ph. పొదుపరి; * frugality, n. పొదుపరితనం; పోణిమి; * fruit, n. s. (1) పండు; ఫలం; (2) కాయ; ** false fruit, ph. అనృత ఫలం; అసహజ ఫలం; దొంగ పండు; ** green fruit, ph. కాయ; పచ్చి కాయ; ** multiple fruit, ph. సంయుక్త ఫలం; ** ripe fruit, ph. పండు; ఫలం; ** fruit vinegar, n. చుక్రం; ** fruit fly, ph. ఫలీగ; పండీగ; * fruitful, n. సార్థకం; ఫలదాయకం; ఫలవంతం; * fruition, n. (ఫ్రూఇషన్) ఆపోక; నెరవేరుపు; ఈడేర్పు; ఫలవంతం; * fruitless, n. నిరర్థకం; నిష్ఫలం; ప్రయోజనం లేనిది; * fruits, n. pl. పండ్లు; పళ్ళు; ఫలాలు; కాయలు; ** dried fruits, ph. మేవాలు; ఎండుపండ్లు; ఎండుపళ్ళు; * frustration, n. నిష్ఫలతతో వచ్చే నిరుత్సాహం;నిస్పృహ; * frustum, n. ఖండము; కోసిన ముక్క; * fry, n. వేఁపుడు; భృష్టి; సాతాళింపు; ** stir fry, ph. సాతాళింపు; నూనె తక్కువగా వేసి వేయించడం; ** deep fry, ph. లోవేపుడు; మరిగే నూనెలో వేసి వేయించడం; * fry, v. t. వేయించు; వేఁపు; సాతాళించు; * fryams, n. [[వడియాలు]]; ** flat frying pan, ph. అంబరీషం; [[పెనం]]; ** deep frying pan, ph. అంబరీషం; మంగలం; వేఁపుడు చట్టి; బాణలి; బాండి; మూఁకుడు; భ్రాష్టం; ** frying pan to fire, ph. [idiom] అంబరీషం నుండి అగ్ని గుండం లోకి; పెనం నుండి పొయ్యిలోకి; అది కుమ్ము, ఇది దుమ్ము; * fuel, n. [[ఇంధనం]]; వంట చెరకు, బొగ్గులు, పెట్రోలు, మొదలైన పదార్దాలు; * fuel, adj. ఇంధనపు; ** fuel cell, ph. ఇంధన కోషిక; ఇంధన కోష్టం; [[ఇంధన కోష్టిక]]; ఉదజని వాయువు సహాయంతో విద్యుత్తుని పుట్టించడానికి వాడే ఒక సాంకేతిక ఉపకరణం; ** fuel oil, ph. ఇంధనపు ౘమురు; ఇంధనపు నూనె; * fugitive, n. పరారీ; పారిపోయిన వ్యక్తి; పోలీసుల నుండి పారిపోయిన వ్యక్తి; * fulcrum, n. ఆధారం; ఎత్తుకొయ్య; * fulfill, fulfil (Br.), v. t. నెరవేర్చు; సఫలం చేయు; ఈడేర్చు; * fulfillment, n. ఆపోక; నెరవేరుపు; * full, adj. పూర్ణ; పూర్తి; నిండైన; నిండిన; కిక్కిరిసిన; పరిపూర్ణ; ** full moon, ph. పూర్ణచంద్రుడు; ** full text, ph. పూర్తిపాఠం; * full-duplex, n. పూర్ణ ద్విముఖి; A type of duplex communications channel which can send and receive signals at the same time; see also half-duplex; * full of, adj. మయం; భూయిష్ఠం; భరితం; * full of defects, ph. లోపభూయిష్ఠం; * full of love, ph. ప్రేమమయం; * full of iron, ph. అయోమయం; * full of water, ph. జలమయం; * fully, adv. పూటుగా; పూర్తిగా; నిండుగా; * fumble, v. t. తడమాడు; తవుళ్లాడు; పుణకరించు; * fume, n. సెగ; కావిరి; ఘాటయిన వాయువు; బాష్పం; ధూమం; ఊదర; * fumigate, v. t. ఊదరబెట్టు; ఊదరగొట్టు; పొగపెట్టు; ధూపము వేయు; * fumigation, n. [[ఊదరబెట్టడం]]; పొగపెట్టడం; ధూపము వేయడం; * fuming, adj. సధూమ; * fuming nitric acid, ph. సధూమ నత్రికామ్లం; * fun, n. (1) వేడుక; వినోదం; తమాషా; (2) పరిహాసం; పరాచకం; ఎకసక్కెము; ఎగతాళి; * function, n. (1) పని; ప్రకార్యం; వృత్తి; (2) ఉపయోగం; (3) [math.] [[ప్రమేయం]]; సంబంధం; కార్యకరణం; నియోగం; నియోజ్యం; ** algebraic function, ph. బీజ ప్రమేయం; ** Boolean function, ph. బౌల్య ప్రమేయం; ** continuous function, ph. అవిచ్ఛిన్న ప్రమేయం; ** integrable function, ph. సమాకలనీయ ప్రమేయం; ** wave function, ph. తరంగ ప్రమేయం; * functional, adj. (1) ఉపయోగకర మైన; జీవికోపయోగ; ప్రయోజనాత్మక; (2) ప్రమేయాత్మక; ** functional dependence, ph. ప్రమేయాత్మక పరతంత్రం; ** functional language, ph. (1) జీవికోపయోగ భాష; (2) కంప్యూటర్ భాషలలో ఒక జాతి భాష; ** functional view, ph. ప్రయోగ దృష్టి; * functionalism, n. కార్యకరణవాదం; * fund, n. నిధి; మూలధనం; ** animal welfare fund, ph. పశు సంక్షేమ నిధి; * fund, n. నిధి; మూలధనం; సంచయం; * fundamental, adj. ప్రాథమికమైన; మూలాధారమైన; మౌలిక; ముఖ్యమైన; ** fundamental rights, ph. ప్రాథమిక హక్కులు; ** fundamental theorem, ph. ప్రాథమిక సిద్ధాంతం; మూల సిద్ధాంతం; * fundamentalist, n. మూలసూత్ర గామి; * funeral, n. అంత్యక్రియలు; ఉత్తర క్రియలు; ** funeral pyre, n. చితి; చితి పేర్చే స్థలం; ఒలికి; వల్లకాడు; అంత్యక్రియల అగ్నిగుండం; * fungibility, n. ఒక వస్తువుకి బదులు మరొక సరిసమానమైన వస్తువుని అమ్మగలిగే శక్తి; In economics, fungibility is the property of a good or a commodity whose individual units are essentially interchangeable and each of whose parts is indistinguishable from another part; * fungus, n. శిలీంధ్రం; బూౙు; pl.fungi, (ఫంజై); * funnel, n. గరాటు; గరగడ; గళ్ళా; పొన్న; పుటిక; * funny, adj. హాస్యరసపూరితమైన; నవ్వించెడు; * fur, n. బొచ్చు; బొచ్చుగల చర్మం; * furbished, adj. తోమిన; మెరుగు వేసిన; * furious, adj. ఉగ్రమైన; ఆగ్రహముతో; ప్రచండమైన; * furl, v. t. చుట్టు; చుట్టబెట్టు; (ant.) unfurl; * furnace, n. కొలిమి; కమటం; కాష్థం; * furnish, v. t. అమర్చు; సిద్దపరచు; * furniture, n. తట్టుముట్లు; కుర్చీలు, సోఫాలు, బల్లలు, మొదలైనవి; * furrow, n. (1) నాగేటిచాలు; చాలు; (2) వయస్సుతో మొహం మీద వచ్చే ముడత; (3) నుదుటి మీద వచ్చే ముడత; * furrows, n. pl. (1) నాగేటిచాళ్ళు; చాళ్ళు; (2) నుదుటి మీద వచ్చే ముడతలు; * further, adv. పిమ్మట; తర్వాత; వెండియు; మళ్లా; * further, adj. అవతలి; ఆవలి; * furthermore, adv. మీదుమిక్కిలి; వెండియు; * furtive, adj. దొంగ; చాటు; గుట్టు; గుట్టుగా ఉంచే తత్త్వం; (rel.) stealth; surreptitious; underhanded disposition; ** furtive glances, ph. దొంగ చూపులు; * furtively, adv. లోపాయకారీగా; రహశ్యంగా; గుప్తంగా; గుట్టుగా; జాగ్రత్తగా; * fury, n. ఆగ్రహం; ఆగ్రహావేశం; క్రోధావేశం; కోపం; విపరీతమైన కోపం; రౌద్రం; * fuse, n. జానకితాడు; * fusion, n. కలయిక; సంలీనం; ఏకీభవనం; ** nuclear fusion, ph. కణిక ఏకీభవనం; * futile, adj. నిరర్థకమైన; వ్యర్థమైన; పనికిమాలిన; * future, n. భావి; భవిష్యత్తు; ఆయతి; * future, adj. భావి; భవిష్యత్తు; రాబోయే; కాబోయే; కలగబోయే; ** future generations, ph. భావి తరాలు; ** future tense, ph. భవిష్యత్ కాలం; * futuristic, adj. కాలజ్ఞానీన; * fuzzy, adj. మసక; * fuzzy logic, ph. మసక తర్కం;''' * |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> ==మూలం== * V. Rao Vemuri, English-Telugu and Telugu-English Dictionary and Thesaurus, Asian Educational Services, New Delhi, 2002 ISBN 0-9678080-2-2 [[వర్గం:వేమూరి ఇంగ్లీషు-తెలుగు నిఘంటువు]] g2hrnh6auxnci6fg2zi80ntarfepij2 వేమూరి ఇంగ్లీషు-తెలుగు నిఘంటువు/G 0 2999 33372 33253 2022-08-14T19:18:30Z Vemurione 1689 /* Part 2: Gm-Gz */ wikitext text/x-wiki =నిఘంటువు= *This dictionary is an improved version over the print version (expanded, errors corrected, new features continually being added) published by Asian Educational Services, New Delhi in 2002. * You are welcome to add. BUT PLEASE DO NOT DELETE entries until you are absolutely, positively SURE a mistake has been made. * PLEASE do not delete entries or their meanings simply because you personally did not agree with the meaning given there. Thanks 19 Aug 2015. ==Part 1: Ga-Gl == {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> *'''gad, n. చీల; * gadfly, n. (1) జోరీగ; పశువులని చికాకు పెట్టే ఈగ; (2) అప్రస్తుత ప్రసంగి; చొప్పదంటు ప్రశ్నలతో చిరాకు పెట్టే వ్యక్తి; * gadget, n. సదుపాయమైన పనిముట్టు; * gadwall, n. కేకబాతు; అరుపుల బాతు; ఒక రకమైన బాతు; * gaffe, n. (గ్యాఫ్) పొరపాటు; అనాలోచిత చర్య; * gag, n. వాకట్టు; మాట్లాడడానికి వీలు లేకుండా నోటికి వేసే గుడ్డ కట్టు; * gag order, ph. న్యాయస్థానంలో జరిగిన విషయాలు బయట మాట్లాడ కూడదని న్యాయమూర్తి వేసే ఆంక్ష; * gage, n. కొలత; see also gauge; * gaiety, n. ఉల్లాసము; ఉషారు; * gaily, adv. ఉషారుగా; * gain, n. లాభం; లబ్ధి; ఫలం; ప్రయోజనం; పెరుగుదల; వృద్ధి; గెలుపు; నఫా; * gain, v. i. (1) సాధించు; పొందు; (2) పుంజుకొను; * gainsay, v. t. కాదను; తిరస్కరించు; ఖండించు; * gainsayer, n. కాదనేవాడు; అడ్డుపెట్టేవాడు; అడ్డుపుల్ల వేసే వ్యక్తి; ఆక్షేపించే ఆసామీ; * gait, n. నడక; నడిచే తీరు; * gala, n. ఉత్సవం; * galaxy, n. గేలక్సీ; క్షీరసాగరం; ఆకాశగంగ; నక్షత్రవీధి; నక్షత్రసముదాయం; * gale, n. పెనుగాలి; వడగాలి; ** fresh gale, ph. గాలిదుమారం; ** moderate gale, ph. పెనుగాలి; ** strong gale, ph. ప్రభంజనం; ప్రచండ వాయువు; ప్రచండ పవనం; ఝంఝూమారుతం; * galena, n. సౌవ్వీరాంజనం; సీసం యొక్క మూల ఖనిజం; PbS; [[File:Alpinia officinarum - Köhler–s Medizinal-Pflanzen-156.jpg|thumb|right|Alpinia_officinarum=దుంపరాష్ట్రం]] * galanga, galingale, n. దుంపరాష్ట్రం; అల్లంలా ఉండే ఒక దుంప; [bot.] ''Alpinia officinarum''; * gall, n. (1) పిత్తము; పైత్యరసం; (2) కసి; కక్ష; (3) తెగువు; * gallantry, n. ప్రతాపం; * gallbladder, ph. పిత్తాశయం; చేదుకట్టు; పసరు తిత్తి; * gall duct, n. పైత్య వాహిక; [[File:Human_gallstones_2015_G1.jpg|thumb|right|Human_gallstones]] * gallstones, n. పిత్తపు బెడ్డలు; పైత్యపు బెడ్డలు; పిత్తాశ్మరి; గోరోజనం; ఇవి రాళ్లుగా మారిన [[కొలెస్టరాల్]] బెడ్డలు; * gallery, n.(1) సరంబీ; తాళ్వారం; వారపాక; వసారా; (2) చిత్రశ్రేణి; కక్ష; చిత్రాలయం; * gall-nut, n. [[కరక్కాయ]]; * gallon, n. గేలను; ద్రవ పదార్థాలని కొలిచే కొలత; * gallop, n. దౌడు; గుర్రపు పరుగు; * gallows, n. s. ఉరికంబం; ఉరిమాను; వధస్తంభం; * galvanize, v. t. (1) కళాయివేయు; పూతపూయు; (2) విద్యుచ్ఛక్తి ప్రవహింప చేయు; * gambit, n. ఎత్తు; ఎత్తుగడ; చదరంగంలో వేసే ఎత్తు; * gambler, n. జూదరి; జూడదగాడు; కితవుడు; అక్షదేవి; అక్షధూర్తుడు; * gambling, n. జూదం; ద్యూతం; నెత్తం; దురోదరం; ** gambling dispute, ph. అక్షద్యూతికం; ** gambling hall, ph. ద్యూత మందిరం; * gambols, n. చెంగనాలు; గంతులు; పిల్ల పశువులు వేసే గంతులు; * game, n. (1) ఆట; కేళి; క్రీడ; (2) లేడి; దుప్పి, అడవిపంది; మొదలయిన వేట జంతువులు; * gamut, n. (1) సప్తస్వరస్థాయిలు; స్వరసప్తకం; సరిగమలు; అన్ని స్వరాలు; (2) సర్వం; అంతా; ఈ కొస నుండి ఆ కొస వరకు; * gamete, n. సంయుక్త బీజం; మరొక లింగ బీజంతో సంయోగం చెందడానికి వీలయిన లింగ బీజం; ** games and sports, ph. (1) ఆటలు, సయ్యాటలు; (2) ఆటలు, క్రీడలు; * gander, n. m. మగ బాతు; మగ చక్రవాకం; (rel.) goose; * gang, n. గుంపు; ముఠా; పనివారి ముఠా; * ganglion, n. గుచ్ఛిక; నాడీసంధి; నాడిముడి; * gangrene, n. శరీరం లోని మెత్తని ధాతువులు మృతి పొందుట; * gap, n. ఎడం; ఖాళీ; వెలితి; వారడి; సందు; మొర్రి; గండీ; అంతరం; అభ్యంతరం; అవకాశం; ** bounded gap , ph. పారాంతరం; అవధ్యాంతరం; ** bounded gap between primes, ph. ప్రధాన సంఖ్యల మధ్య ఉండే దూరం పారాంతరం అని ఋజువు అయింది; It is proved that:<math>\lim_{n\to\infty} {inf (p_{n+1} - p_{n}} = 7 \times 10^7</math> ** generation gap , ph. తరాంతరం; * gape, v. i. నోరెళ్లబెట్టుకుని చూచు; * gaping, adj. వివృత; * garage, n. వాహనశాల; * garb, n. ఉడుపు; దుస్తులు; వేషం; * garbage, n. చెత్త; చెత్త, చెదారం; పెంట; తుక్కు; ** garbage pile, ph. చెత్త పోగు; పెంట పోగు; ** garbage can, ph. చెత్త డబ్బా; ** garbage receptacle, ph. చెత్త కుండీ; చెత్త బుట్ట; * garbled, adj. కలగాపులగం అయిన; [[File:Sa-whitegreen-chickpea.jpg|thumb|right|Sa-whitegreen-chickpea]] * garbanzo beans, n. pl. శనగలు; పెద్ద శనగలు; same as chickpeas; Bengal gram; [bot.] ''Cicer arietinum''; * garden, n. తోట; వనం; ఆరామం; వృక్షవాటిక; ఉద్యానవనం; * garden rue, n. [[సదాపాకు]]; వంటలలోను, వైద్యం లోను వాడే ఒక మొక్క; [bot.] ''Ruta graveolens''; * gardener, n. తోటమాలి; వనమాలి; * gargantuan, adj. చాలా పెద్ద; * gargle, v. i. పుక్కిలించు; గండూషించు; * garland, n. మాల; దండ; పూలచెండు; సుమమాలిక; సరం; తోమాల (తోట + మాల); దామం; * garlic, n. (1) ఉల్లి; ఉల్లిపాయ; ఉల్లిగడ్డ; అల్లియం; (2) [[వెల్లుల్లి]]; చిన్న ఉల్లి; రసోనకం; లశునం; పలాండు; గృంజనం; అరిష్టం; మహాకంద; ఉగ్రగంధం; * garments, n. దుస్తులు; ఉడుపులు; వలువలు; * garnish, n. తినుభండారాలని అలంకరించడానికి వాడే మరొక తినదగ్గ పదార్థం; ఉదా. కొత్తిమిర, పుదీనా, * garrulous, adj. వాగుడు; అతిగా మాట్లాడు; * garter belt, n. కచ్చడం; * gas, n.(1) వాయువు; (2) అపానవాయువు; (3) పెట్రోలు; ** cooking gas, ph. వంటవాయువు; ఇంధనపు వాయువు; ** ideal gas, ph. ఆదర్శ వాయువు; ** inert gas, ph. జడ వాయువు; విరళ వాయువు; ఆవర్తన పట్టికలో 0 గుంపు మూలకాలయిన He, Ne, Ar, Kr, Xe, Rn జడ వాయువులు; ** perfect gas, ph. ఆదర్శ వాయువు; PV = RT అనే సూత్రాన్ని అతిక్రమించకుండా ప్రవ్ర్తించే వాయువు; ** poisonous gas, ph. విషవాయువు; ** rare gas, ph. విరళ వాయువు; జడ వాయువు; ఆవర్తన పట్టికలో 0 గుంపు మూలకాలయిన He, Ne, Ar, Kr, Xe, Rn వాయువులు; * gash, n. గాటు; లోతైన గాయం; * gasoline, n. పెట్రోలు; * gasp, n. రొప్పు; ఒగర్పు; ఎగశ్వాస; * gasp, v. i. రొప్పు; ఒగర్చు; * gastric, adj. జఠర; ఉదర; ** gastric juice, ph. జఠర రసం; జఠరాగ్ని; * gastritis, n. పరిణామ శూల; కడుపు లోపలి పొర వాపు; ఈ వాపు రకరకాల కారణాల వల్ల రావచ్చు; * gate, n. ద్వారం; గవను; గవని; గేటు; దిడ్డి; తలవాకిలి; ** main gate, ph. గవను; గవని; ** wicket gate, ph. దిడ్డి; ** gatekeeper, ph. ద్వారపాలకుడు; ప్రతీహారి; తలవాకిలి వాడు; సన్నిధానవర్తి; పూజారి; గేటు కాపరి; * gateway, n. (1) సింహద్వారం; ముఖద్వారం; (2) రెండు విభిన్నమైన కంప్యూటరు వలయాల మధ్య సంభాషణకి అనుకూలంగా అమర్చబడ్డ మరొక కంప్యూటరు; * gather, v. i. (1) గుమికూడు; (2) పుంజుకొను; * gather, v. t. (1) పోగుచేయు; సంతరించు; సేకరించు; కూడగట్టుకొను; సంగ్రహించు; (2) దండు; * gathering, n. సమావేశం; సమ్మేళనం; ** gathering of poets, ph. కవి సమ్మేళనం; * gauge, n. (గేజ్) కొలమాపకం; కొలమానం; మాపకం; ** rain gauge, ph. వర్షమాపకం; వాన ఎంత పడ్డదో కొలిచే సాధనం; * gauze, n. (గాజ్) గాజు గుడ్డ; దోమతెర గుడ్డ వంటి గుడ్డ; గాయాల మీద కట్టు కట్టడానికి వాడే ప్రత్యేకమైన గుడ్డ; * gay, n. m. మరొక పురుషుని యెడల లైంగికమైన ఆకర్షణ పొందే పురుషుడు; see homosexual; * gazebo, n. మండపం; చదరం లేక అష్టభుజి ఆకారంలో ఉంది, పైన కప్పు ఉన్న కట్టడం; [[File:Slender-horned_gazelle_%28Cincinnati_Zoo%29.jpg|thumb|right|Slender-horned_gazelle_Cincinnati_Zoo]] * gazelle, n. హరిణం; దుప్పి; కణుచు; ఏణ; పెద్ద పెద్ద కళ్లు, ఒంకీలు తిరిగిన నిటారైన కొమ్ములు ఉండే ఒక జాతి లేడి; * gazette, n. ప్రభుత్వ వార్తాపత్రిక; ప్రభుత్వం వారు వారి సమాచారాలని ప్రకటించే పత్రిక; ** gazetted officer, ph. భారత ప్రభుత్వ ఉద్యోగులలో ఉన్నత శ్రేణి ఉద్యోగులు; * gear, adj. దంతదారు; పళ్ళ చక్రం; ఉదా. కారులో ఇంజను నుండి బండికి శక్తిని అందించే యంత్రాంగంలో ఉండే పళ్ళ చక్రం; ** gear wheel, ph. దంతదారు చక్రం; * gedanken, n. [Ger.] స్పురణ ప్రయోగం; thought experiment; * gel, adj. అర్ధఘన; జల్లి; * gel, v. i. గడ్డకట్టు; పేరుకొను; కరడు కట్టు; ముద్దకట్టు; ఘనీభవించు; తుట్టెకట్టు; * gel, n. అర్ధఘనం; జల్లి; a colloid in which the suspended particles assume a systematic pattern; see also sol; * gelatin, n. జాంతవం; రంగు, రుచి లేని జంతు సంబంధమైన జిగార్థం; తిక్తరసం; ** gelling agent, ph. జల్లీకరణ కారకం; * gem, n. (1) రత్నం; మణి; మాణిక్యం; (2) విలువైనది; [[File:Gemini_constellation_map.svg|thumb|right|Gemini_constellation_map]] * Geminorum, n. పునర్వసు నక్షత్రం; పునర్వసు నక్షత్రాల గుంపు; ఇందులో ఆల్ఫా జెమినోరం ని Castor అంటారు; * geminate, n. ద్విత్వాక్షరం; ద్విత్వం; * geminated, adj. ద్విరుక్త; * gemination, n. ద్విరుక్తం; ఒక హల్లుని రెండు మాత్రల కాలం పలకడం; ఉదాహరణకి baggage బేగ్‍ గేజ్‍ అని పలకం, బేగేజ్‍ అంటాం. కాని cattail ని కేట్‍ టైల్ అని ట శబ్దాన్ని రెండు సార్లు పలుకుతాం; * Gemini, n. మిథునరాశి; ౙంట; * gender, n. వాచకం; లింగం; ** feminine gender, ph. మహతీ వాచకం; స్త్రీలింగం; ** grammatical gender, ph. వ్యాకరణ లింగం; ** masculine gender, ph. మహద్వాచకం; పుంలింగం; ** neuter gender, ph. అమహద్వాచకం; నపుంసక లింగం; ** non human gender, ph. అమనుష్య వాచకం; ** semantic gender, ph. ఆర్థిక లింగం; {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---USAGE NOTE: masculine and non-masculine genders *---తెలుగులో వ్యాకరణపరంగా మహత్, అమహత్ (masculine person, non-masculine) వాచకాలు మాత్రమే ఉన్నాయి. కనుక తెలుగు క్రియలు రెండు రకాలుగా మాత్రమే మారుతాయి. ఉదా: అతడు వచ్చాడు, ఆమె వచ్చింది, అది వచ్చింది; రాముడు వచ్చాడు, సీత వచ్చింది, ఎద్దు వచ్చింది, ఆవు వచ్చింది. లింగాలు రెండు రకాలు: వ్యాకరణ లింగాలు, ఆర్థిక లింగాలు అని (grammatical genders, semantic genders). తెలుగు భాషలో ఇవి రెండూ వేరు వేరు. పదం యొక్క అర్థాన్ని బట్టి అది పుల్లింగమా, స్త్రీ లింగమా లేక నపుంసక లింగమా అన్నది మనం నిర్ణయించుకొంటాము. కానీ వ్యాకరణ పరంగా క్రియా పదాలను వాడేటప్పుడు మహత్, అమహత్ అనే రెండు లింగాలనే ప్రయోగిస్తాము. బహువచన ప్రయోగంలో మళ్లీ మహద్మహతీ వాచకాలు ఒకలాగా వాడతాం. 'ఆ స్త్రీలు వచ్చారు' అంటాము గానీ 'ఆ ఎద్దులు వచ్చారు' అనం కదా. |} * * gene, n. జన్యువు; జీను; వారసవాహికలలో ఒక భాగం; వంశపారంపర్యంగా సంక్రమించే లక్షణాలని నిర్ణయించే అంశం; ** dominant gene, ph. బహిర్గత జన్యువు; ** recessive gene, ph. అంతర్గత జన్యువు; * genealogist, n. అన్వయజ్ఞుడు; * genealogy, n. ప్రవర; అన్వయం; వంశచరిత్ర; వంశవృక్షం; వంశ పరంపర; వంశావళి; * general, adj. (1) సాధారణమైన; ప్రాయికమైన; సార్వత్రిక; ఏకోను; అందరికీ సంబంధించిన; సర్వ; (2) శారీరిక; ** general body meeting, ph. సర్వ సభ్య సమావేశం; ** general election, ph. సార్వత్రిక ఎన్నికలు; ** general knowledge, ph. ప్రాయికమైన జ్ఞానం; ** general public, ph. జనబాహుళ్యం; ** general theory of relativity, ph. సాధారణ సాపేక్ష వాదం; సాధారణ సాపేక్ష సిద్ధాంతం; * generalization, n. సర్వసమన్వయం; సాధారణీకరణం; అజహరణ; * generalize, v. t. అజహరించు; అజహర్లక్షణాన్నివాడు; అర్ధాంతరన్యాసాన్ని వాడు; * generally, adv. సర్వసాధారణంగా; సర్వసామాన్యంగా; ప్రాయికంగా; * generate, v. i. ఉత్పత్తి చేయు; ఉత్పన్నించు; పుట్టించు; * generating, adj. జనక; ఉత్పాదక; * generation, n. (1) తరం; పురుషాంతరం; అంకెసం; (2) ఉత్పత్తి; పుట్టుక; తయారీ; ** new generation, ph. కొత్త తరం; ** generation gap, ph. తరాంతరం; * generations, n. pl. తరాలు; పురుషాంతరాలు; ** for generations, ph. తరతరాలుగా; అనుశృతంగా; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---USAGE NOTE: Generation X, Y, Millennials *---Children born between 1944-1964 (Post WW II) are often referred to as "baby boomers." Then, children born between 1965-1979 did not have any cultural identifier; so they are called Generation-X. Then Generation-Y for children born between 1980-1994, Generation-Z for children born between mid-2000 - present day. Generation Y are also referred to as "millennials." This division is used extensively to market products to specific age groups.''' |} * * generation X, n. జనాభాలో సా. శ. 1965 - 1980 మధ్య పుట్టిన తరం; * generation Z, n. జనాభాలో సా. శ. 1995 - 2015 మధ్య పుట్టిన తరం; * generative, adj. వికాసక; ఉత్పాదక; ** generative model, ph. ఉత్పాదక నమూనా; A Generative Model is a powerful way of learning any kind of data distribution using unsupervised learning. Generative models aim at learning the true data distribution of the training set so as to generate new data points with some variations; * generator, n. జాతకరి; (exp.) జాత అంటే పుట్టిన అని అర్థం కనుక పుట్టించేది జాతకరి; జనకి; ఉత్పాదిని; ఉత్పాదకి; (exp.) ఉత్పాదకి అంటే ఉత్పత్తి చేసేది అని అర్థం వస్తుంది; * generic, adj. సాధారణమైన; సముదాయమైన; ** generic drug, ph. సముదాయ ఔషధము; పేటెంటు లేని ఔషధము; * generosity, n. (1) ఉదారత; ఉదాత్తత; ఉదార స్వభావం; దాతృత్వము; దానగుణం; ఇందరికం; వదాన్యత; ఈగి; ఈవి; ఈవరికం; దిత్స; (2) సౌజన్యం; * generous, adj. ఉదాత్త; ఈవి ** generous person, ph. ఉదాత్తుడు; ఈవికాడు; ఈగికాడు; ఈవరి; * generously, adv. ఉదాత్తంగా; ధారాళంగా; ఈవిగా; * genitalia, n. pl. జననేంద్రియాలు; * genesis, n. జన్మ; పుట్టుక; ఆది; మొదలు; ఆవిర్భావం; ప్రాదుర్భావం; ప్రభవం; ప్రజననం; ** parthenogenesis, n. అనుషిక్త జననం; ఫలదీకరణం అవసరం లేకుండా పిండొత్పత్తి, వృద్ధి జరుగుట; * genetic, adj. జన్యు; అనువంశిక; అభిజన; ** genetic defect, ph. జన్యు లోపం; జన్యు దోషం; అనువంశిక దోషం; ** genetic engineering, ph. జన్యు స్థాపత్యం; ప్రాణుల వారసవాహికలలోని జన్యుపదార్థాన్ని మార్పుచేసి వాటిని ఆరోగ్యవంతంగానూ, బలవర్ధకంగానూ తయారుచేసే సాంకేతిక శాస్త్రం; * genetics, n. జన్యుశాస్త్రం; * genitals, n. జననేంద్రియాలు; జననాంగాలు; ఉపస్థ; * genitive, adj. [gram] a grammatical case indicating possession or close association; ** genitive case, ph. షష్ఠీ విభక్తి; ఉ. సీత పొడుగు = సీత యొక్క పొడుగు; సీత ఆభరణం = సీత యొక్క ఆభరణం; also called possessive case; one noun possessing another noun; * genius, n. మేధావి; మహా మేధావి; ప్రతిభాశాలి; * genocide, n. జన్యుమేధం; జాతిమేధం; జాతిసంహారం; * genome, n. జన్యు సంగ్రహం; జన్యు సముదాయం; జన్యుపదార్థం; * genre, n. (జాన్‌రా) ఫణితి; వన్నువ; ఉదా. సాహిత్యంలో శతకాలు ఒక వన్నువ, దండకాలు మరొక వన్నువ; a category of artistic, musical, or literary composition characterized by a particular style, form, or content; * genteel, adj. మెత్తని; కోమలమైన; పెద్దమనిషి తరహా; మృదుస్వభావము గల; * gentle, adj. (1) కోమల; కోమలమైన; సాత్విక; సాత్వికమైన; (2) మంద; మందమైన; (3) పెద్ద; * gentleman, n. (1) పెద్దమనిషి; యోగ్యుడు; భద్రలోక్; (2) మగవాడు; * gently, adv. సుతారంగా; * gentry, n. pl. పెద్దమనుష్యులు; పెద్దలు; మర్యాదస్తులు; * genuflection, n. మోకరిల్లడం; మోకాలు వంచి దండం పెట్టడం; * genuine, adj. సిసలైన; అసలైన; నికార్సు అయిన; * genuine, n. సిసలైనది; అచ్చమైన; వాస్తవమైన; * genus, n. (1) ప్రజాతి; జాతి; (2) వంశం; శాస్త్రవేత్తలు జీవకోటిని ఏడు వర్గాలుగా విడగొట్టినప్పుడు ఆరవ వర్గానికి పెట్టిన పేరు; [see also] genus, family, order, class, phylum and kingdom; * geocentric, adj. భూకేంద్రక; * geographical, adj. భూగోళ; భౌగోళిక; * geography, n. భూగోళ శాస్త్రం; * geological, adj. భూగర్భశాస్త్రానికి సంబంధించిన; ** geological calendar, ph. జీవ పరిణామ కాల విభజన; ఈ కాలెండర్ కాలాన్ని "దశ" (ERA) లుగా, దశలను "ఘట్టాలు" (PERIODS) గా, ఘట్టాలను "మహాయుగాలు" (EPOCHS) గా, మహాయుగాలను తిరిగి "యుగాలు" (AGES) లుగా విభజించారు; ** (1) Ezoic era = నిర్జీవ దశ; భూ ఆవిర్భావం నుంచి 260 కోట్ల సంవత్సరాలకు వరకు గల కాలాన్ని నిర్జీవ దశ అంటారు; ఈ దశలో జీవం గానీ జీవ పదార్ధం కానీ ఆవిర్భవించలేదు. ** (2) Archeozoic Era = ప్రథమ జీవ దశ; ఈ దశ 260-200 కోట్ల సంవత్సరాల వరకు కొనసాగింది. ఈ దశలోనే జీవ పదార్ధం ఆవిర్భవించి ఉంటుదని శిలాజాల ద్వారా చెప్పగలిగారు; ** (3) Proterozoic Era = పూర్వ జీవ దశ; సుమారు 200-50 కోట్ల సంవత్సరాల మద్య సుదీర్ఘకాలం పాటు కొనసాగింది. ఏక కణ జీవులు ప్రారంభ దశలో వెన్నుముక లేని సముద్రజీవులు అంతిమ దశలో ఏర్పడ్డాయి; ** (4) Paleolithic Era = పురా జీవదశ; ఈ దశ 50-20.5 కోట్ల సంవత్సరాల వరకు కొనసాగింది. దీనిని ఏడు ఘట్టాలుగా విభజించారు; *** (i) కేంబ్రియన్ పీరియడ్ (ఘట్టం): 50-42.5 కోట్ల సంవత్సరాల వరకు కొనసాగింది; వెన్నుముక లేని జీవులు వృక్షజాతులలో జంతుజాతిలలో ఆర్ద్రోపోడ వర్గ జీవులు ఆవిర్భవించాయి; *** (ii) ఆర్దోవిసియన్ పీరియడ్ (ఘట్టం): 42.5-36 కోట్ల సంవత్సరాల వరకు కొనసాగింది; వెన్నుముక గల జీవులు జీవులు చేపలు భూమి పై వృక్షజాతులు అవతరించాయి; *** (iii) సైలూరియన్ పీరియడ్ (ఘట్టం): 36-32.5 కోట్ల సంవత్సరాల వరకు కొనసాగింది; మంచి నీటి చేపలు రెక్కలు లేని కీటకాలు ఆవిర్బవించాయి; *** (iv) డివోనియన్ పిరియడ్ (ఘట్టం): 32.5-28 కోట్ల సంవత్సరాల మధ్య కొనసాగింది; భూమిపై అరణ్యాలు ఏర్పడ్డాయి ఉభయచరాలు సముద్రాలలో షార్క్ జాతులు ఏర్పడ్డాయి; ***( v) మిసిసిపియన్ (కార్బోనిఫెరస్) పీరియడ్ (ఘట్టం): 28-26.5 కోట్ల సంవత్సరాల మధ్య కొనసాగింది. ఉభయచరాలు బాగా అబివృద్ది చెందాయి; *** (vi) పెన్సిల్వేనియన్ (కార్బోనిఫెరస్) పీరియడ్ (ఘట్టం): 26.5-23 కోట్ల సంవత్సరాల మధ్య కొనసాగింది; సరీసృపాలు అభివృద్ది చెందాయి; *** (vii) పెర్మీయన్ పీరియడ్ (ఘట్టం): 23-20.5 కోట్ల సంవత్సరాల మధ్య కొనసాగింది. ఈ యుగంలో ఖండాల ఆవిర్బావం ప్రారంభమయింది; వాతవరణ పరిస్తితులు తట్టుకోలేక కొన్ని ప్రాచీన జీవులు అంతరించాయి; సరీసృపాలు స్తన్య జీవులు అభివృద్ది చెందాయి; ** (5) Mesozoic Era = మధ్య జీవ దశ: 20.5 -7.5 కోట్ల సంవత్సరాల మధ్య కొనసాగింది; దీనిని తిరిగి మూడు పీరియడ్ లుగా విభజించారు; *** (i) ట్రయాసిక్ పీరియడ్ (ఘట్టం): ఈ యుగం 20.5 16.5 కోట్ల సంవత్సరాల మధ్య కొనసాగింది; ఈ యుగంలో ఎడారులు వ్యాపించాయి; డైనోసార్లు, గుడ్లు పెట్టే క్షీరదాలు అవతరించాయి; *** (ii) జురాసిక్ పిరియడ్ (ఘట్టం): 16.5 - 13.5 కోట్ల సంవత్సరాల మధ్య ఈ యుగం కొనసాగింది; ఈ యుగంలో డైనోసార్లు బాగా అభివృద్ది చెందాయి; పక్షులు, మార్సూపియల్స్ (కంగారు లాంటి జీవులు) అవతరించాయి; ఖండాల ఎత్తు బాగా పెరిగాయి; ***( iii) క్రిటేసియన్ పీరియడ్ (ఘట్టం): 13.5 - 7.5 కోట్ల సంవత్సరాల క్రితం కొనసాగిన ఈ యుగంలో డైనోసార్లు అంతరించిపోయాయి; వివిధ ఖండాలలో ముడుత పర్వతాలు ఏర్పడ్డాయి; క్షీరదాలు బాగా అభివృద్ది చెందాయి; **( 6) Cenozoic Era: నవ్య జీవదశ: ఈ దశ 7.5 కోట్ల సంవత్సరాల నుంచి 10 లక్షల సంవత్సరాల మధ్య కొనసాగింది; ఈ యుగాన్ని స్తన్య జీవుల యుగంగా చెప్పోచ్చు; ఈ దశను తిరిగి రెండు పీరియడ్ లుగా విభజించవచ్చు; ***( i) టెర్షీయరీ పీరియడ్ (ఘట్టం): 7.5 కోట్ల సంవత్సరాల నుంచి కోటి పది లక్షల సంవత్సరాల మధ్య యుగంగా చెప్పుకోవచ్చు; దీనిని మళ్లి 5 మహాయుగాలు (ఎపాక్) లుగా విభజ్ంచవచ్చు; **** (a) పేలియోసీన్ ఎపాక్ (మహాయుగం) **** (b) ఇనోసీన్ ఎపాక్ (మహాయుగం) **** (c) అలిగో సీన్ ఎపాక్ (మహాయుగం) **** (d) మయోసీన్ ఎపాక్ (మహాయుగం) **** (e) ప్లియోసీన్ ఎపాక్ (మహాయుగం) ఈ టెర్షీయరీ కాలంలోనే ఆధునిక మానవుడిని పోలిన ఆంత్రోపాయిడ్ వానరాలు పరిణామం చెందాయి; ఈ కాలం చివరికొచ్చేసరికి పచ్చిక మైదనాలు అడవులు అవతరించి ఆధునిక జంతువులైన ఏనుగులు, గుర్రాలు, ఒంటెలు, ఇతర జీవులు ఈనాటి రూపాన్ని సంతరించుకున్నాయి; *** (ii) క్వేటర్నరీ పీరియడ్ (ఘట్టం): నవ్య జీవదశలో రెండవ ఘట్టాన్ని క్వేటర్నరీ పీరియడ్ అంటారు; ఈ కాలం 10 లక్షల సంవత్సరాల క్రితం ప్రారంభమయి ఇంకా నడుస్తున్నది; దీనిని రెండు ఎపాక్ లుగా విభజించవచ్చు . **** (a) స్లీస్టోసీన్ ఎపాక్: ఇది 10 లక్షల సంవత్సరాల నుంచి 25 వేల సంవత్సరాల వరకు కొనసాగింది; ఈ కాలంలోనే మానవ సాంఘిక జీవనచ్ఛాయలు కనిపించాయి; హిమయుగాలు అవతరించి అంతరించిపోవటం జరిగింది; **** (b) రీసెంట్ ఎపాక్: దీనినే ఆధునిక మహా యుగంగా చెప్పుకోవచ్చు; సుమారు 25 వేల సంవత్సరాల క్రితం ప్రారంభమయి ఇంకా నడుస్తుంది; హిమయుగాలు అంతరించి వెచ్చని శీతోష్ణ వాతావరణం ఏర్పడి మానవ మహా యుగం ప్రారంభమైంది; ఇలా 450 కోట్ల సంత్సరాల క్రితం ఏర్పడిన భూ గ్రహం మీద వానరుడు నరునిగా పరిణామం చెందటం అనే ప్రకృియ 3 కోట్ల 90 లక్షల సంవత్సరాల క్రితం ప్రారంభమై సుమారు 25 వేల సంవత్సరాల క్రితమే, ఆధునిక మానవుడిగా మార్పు చెందాడని చెప్పవచ్చు; * geology, n. భూగర్భశాస్త్రం; గ్రహగర్భశాస్త్రం; భూవిజ్ఞానం; మృత్‍పాషాణ శాస్త్రం; ** applied geology, ph. అనువర్తిత భూవిజ్ఞానం; ** hydro geology, ph. జల భూవిజ్ఞానం; ** marine geology, ph. సముద్ర భూవిజ్ఞానం; * geometric, adj. గుణ; గుణోత్తర; జ్యామితీయ; ఉత్కలిత; ** geometric growth, ph. గుణ వృద్ధి; గుణాత్మక వృద్ధి; ఉత్కలిత వృద్ధి; ** geometric progression, ph. గుణ శ్రేఢి; గుణాత్మక శ్రేఢి; ఉత్కలిత శ్రేఢి; ఉత్కలితం; * geometry, n. క్షేత్రగణితం; రేఖాగణితం; జ్యామితి; (lit.) భూమిని కొలిచే శాస్త్రం; ** analytical geometry, ph. వైశ్లేషిక జ్యామితి; ** projective geometry, ph. ప్రలంబీయ జ్యామితి; * germ, n. (1) క్రిమి; సూక్ష్మజీవి; (2) బీజం; అంకురం; * germanium, n. శార్మణ్యం; ఒక రసాయన మూలకం; (అణుసంఖ్య 32, సంక్షిప్త నామం, Ge); * germicide, n. క్రిమిసంహారి; క్రిమినాశకి; * germinate, v. t. అంకురించు; మొలకెత్తు; * geriatrics, n. వయోవృద్ధుల ఆరోగ్యానికి సంబంధించిన వైద్యశాస్త్రం; * German, n. (1) జెర్మనీ దేశపు భాష; (2) జెర్మనీ దేశపు నివాసి; * germination, n. అంకురోత్పత్తి; * gerontocracy, n. వృద్ధులచే పరిపాలన; * gerontology, n. వయోశాస్త్రం; వృద్ధాప్య వైద్యశాస్త్రం; * gerund, n. భావార్థకం; నామవాచకంగా మారిన క్రియావాచకం; ఉదా. వెళ్ళడం; చెప్పడం, చెయ్యడం, మొ.; * gestation, n. గర్భావధి; ** gestation period, ph. గర్భావధి; గర్భావధి కాలం; * gesticulate, v. i. చేతులతో అభినయిస్తూ మాట్లాడు; * gesture, n. ముద్ర; సైగ; సన్న; అభినయం; ఆంగికం; ముఖ కళవళిక; విచేష్టితం; చేష్ట; అంగవిక్షేపం; తల పంకించడం, చేతులతో చూపడం వంటి అభినయాలు; భావమును తెలుపుటకు శరీరాంగాలని కదలించడం; ** eye gesture, ph. కనుసన్న; ** fear-not gesture, ph. అభయ ముద్ర; ** hand gesture, ph. హస్త ముద్ర; కైసన్న; హస్త ఆంగికం; హస్త చలనం వల్ల భావ వ్యక్తీకరణ; * get, v. t. పొందు; తెచ్చు; సంపాదించు; * ghat, ghaut, n. (1) కొండలోయ; పర్వతసరణి; కనుమ; (2) ఘట్టము; నదిలోకి దిగి స్నానము చెయ్యడానికి వీలుగా కట్టిన మెట్లు; ** ghat road, n. లోయలోంచి వెళ్ళే రోడ్డు; * ghee, n. నెయ్యి; ఘృతం; ఆజ్యం; హవిస్; (Sans.) ఘ్హృ = to melt; * gherao, n. [Ind. Engl.] (ఘెరావ్) a lock-in where the workers lock the management in; * ghetto, n. మురికివాడ; * ghost, n. దయ్యం; పిశాచం; (rel.) poltergeist; * ghoul, n. (ఘూల్) పిశాచం; స్మశానాలలో తిరుగుతూ పాతిపెట్టిన శవాలని తినేది; * ghoulish, n. పైశాచికం; * giant, n. (1) దైత్యుడు; చాలా భారీగా, పొడుగ్గా ఉండే వ్యక్తి; (2) ఒక రంగంలో చాల పేరు ప్రతిష్టలు ఉన్న వ్యక్తి; * giant, adj. రాక్షసి; భీమ; బండ; పొడుగైన; పెద్ద; ** giant molecules, ph. బండ బణువులు; బృహత్ బణువులు; * gibberish, n. (జిబ్బరిష్), కొక్కిరిబిక్కిరి రాత; కొక్కిరింపు; గాసట బీసట; అర్ధం పర్ధం లేని మాటలు, రాతలు, కూతలు; * gibbon, n. తోకలేని కోతి; హైలోబాటిడే (Hylobatidae) కుటుంబానికి చెందిన ఈ గిబ్బన్ లలో 4 ప్రజాతులు, 18 జాతులు ఉన్నాయి. కొమ్మలనుంచి చేతులతో ఊగుతూ వేళ్ళాడటం (Brachiation) గిబ్బన్ ల ప్రత్యేక లక్షణం; జీవ పరిణామ క్రమంలో కోతులనుంచి తోకలేని కోతులు ( Apes) విడివడినప్పుడు ముందుగా గిబ్బన్లు రూపొందాయి. అందుకే వీటిని సాంకేతికంగా Lesser Apes లేక Small Apes అంటారు. తోకలేని కోతుల సముదాయానికి చెందిన చింపాంజీలు, ఒరాంగుటాన్ లు, గొరిల్లాలు, మానవులలో పరిమాణంలో ఇవే అత్యంత చిన్నవి; * gibbous, adj. గుబ్బగా ఉండే; బోర్లించిన గిన్నెలా ఉండే; కుంభాకార; * gibbous moon, ph. వృద్ధ చంద్రుడు; అష్టమికి, పూర్ణిమ కి మధ్య ఉండే చందుడి ఆకారం; * gibe, v. t. దెప్పు; * giddiness, n. తలతిప్పు; (rel.) తలతిరుగుడు; * gift, n. (1) కానుక; బహుమతి; బహుమానం; పారితోషికం; పసదనం; సూడిద; అరణము; నజరు; (2) దాఖలు; దానం; ** wedding gift, ph. అరణం; యౌతకం; పెళ్ళి కానుక; ** gift deed, ph. దాన పత్రం; * gifted, adj. అంశీభూతమైన; భగవద్దత్తమైన; ** gifted person, ph. అంశీభూతుడు; భగవద్దత్తుడు; * giggle, n. గలగలమనే నవ్వు; * gills, n. pl. (గిల్స్) మొప్పలు; పువ్వారాలు; చేపల శ్వాసావయాలు; * gilt, n. మెరుగు; పైపూత; పూతమెరుగు; * gimlet, n. బరమ; * gimmick, (గిమ్మిక్) n. ఎత్తు; జిత్తు; * gin, v. t. ఏకు; * gingelly seed, n. నువ్వులు; తిలలు; same as sesame seed; * ginger, n. అల్లం; ఆర్ర్దకం; ** dried ginger, ph. శొంఠి; చంద్రకం; ** fresh ginger, ph. అల్లం; ** ginger group, ph. స్వపక్ష విమర్శకులు; శొంఠికొమ్ము జట్టు; * gingivitis, n. ఇగుళ్ల వాపు; * ginned cotton, n. దూది; ఏకిన దూది; * girder, n. దూలం; తనాబీ; బారుదూలం; ** steel girder, ph. ఉక్కు తనాబీ; * girdle, n. వేష్టం; మేఖలం; కచ్చడం; కాసెకోక; ఆడువారు లోపల వేసికొనే ఇరుకైన లాగు; ** iron girdle, ph. ఇనప కచ్చడం; ** hip girdle, ph. వస్తిక వేష్టం; వస్తిక మేఖలం; నితంబ మేఖలం; * girl, n. అమ్మాయి; ఆడపిల్ల; పిల్ల; బుల్లి; బాలిక; చిన్నది; గుంట; పొట్టి; ** girl friend, ph. చెలి; * girth, n. చుట్టుకొలత; టంగువారు; * gist, n. (జిస్ట్) సారాంశం; పిండితార్థం; అసలు విషయం; * give, v. t. ఇచ్చు; ఒసగు; * given, adj. ఇచ్చిన; ఉద్దేశించిన; ఉద్దిష్టమైన; * giver, n. ఇచ్చేవాడు; దాత; * giving, n. ఇవ్వడం; ప్రదానం; * gizzard, n. అంతర్జఠరం; పక్షి కడుపులో ఉండే ఒక సంచి; * glacier, n. హిమనీనదం; హిమాని; హిమప్రవాహం; మంచునది; నీటికి బదులు నదిలో మంచు నెమ్మదిగా ప్రవహిస్తూ ఉంటుంది; * glade, n. అడవిలో ఉండే బయలు; డొంక; * glamour, n. ఆకర్షణ; మోజు; * glance, n. చూపు; వీక్షణం; ఈక్షణం; * gland, n. గ్రంథి; ** adrenal gland, ph. ఉపవృక్క గ్రంథి; ** ductless gland, ph. వినాళ గ్రంథి; నాళరహిత గ్రంథి; ** endocrine gland, ph. అంతర్‌స్రవణ గ్రంథి; అంతస్స్రావ గ్రంథి; వినాళ గ్రంథి; ** pituitary gland, ph. పీనస గ్రంథి; ** salivary gland, ph. లాలాజల గ్రంథి; ** sebaceous gland, ph. తైల గ్రంథి; చమురు గ్రంథి; * glare, n. జిగులు; వెదజల్లబడ్డ వెలుగు; సెగ; సెగవెలుగు; * glass, adj. గాజు; * glass rod, ph. గాజు కడ్డీ; * glass, n. (1) గాజు; కాచము; (2) గ్లాసు; గళాసు; * glasses, n. pl. అద్దాలు; కళ్లద్దాలు; కళ్లజోడు; కండ్లజోడు; సులోచనాలు; ముక్కద్దాలు; * glassonyms, n. pl. భాషపేరుమీద ఏర్పడే స్థలనామాలు; see also demonyms, toponyms; * glaucoma, n. నీరుకాసులు; నీటికాసులు; ఒక కంటిజబ్బు; పైకి కనబడని లక్షణాలతో, చాప కింది నీరులా వచ్చి, ముదిరితే దృష్టిని పూర్తిగా పోగొట్టి, అంధత్వం వచ్చేలా చేసే జబ్బు; జబ్బు లేతగా ఉన్న సమయంలో పసికట్టి వైద్యం చేసి దీనిని అదుపులో పెట్టవచ్చు; Glaucoma is a complex disease in which damage to the optic nerve leads to progressive, irreversible vision loss. Glaucoma is the second leading cause of blindness. * gleaming, adj. విలసితం; ** gleaming with ignorance, ph. అజ్ఞాన విలసితం; * glee, n. ఆనందం; ఆహ్లాదం; సంతోషం; * glen, n. కోన; ఇరుకైన లోయ; * glide, v. i. జారు; జరుగు; * glitch, n. రూపకల్పనలో దొర్లిన పొరపాటు; అనుకున్నట్లు పని చెయ్యకపోవడం; * glitter, n. జిగి; మెరుపు; తళుకు; * glitter, v. i. అలరు; అలరారు; మెరియు; తళుక్‍మను; జిగేల్‍మను; * glittering, adj. విలసితం; ** glittering with ignorance, ph. అజ్ఞాన విలసితం; * global, adj. ప్రపంచ; వసుధైక; సార్వత్రిక; ** global viewpoint, ph. వసుధైక దృక్పథం; * globe, n. (1) గోళం; (2) భూగోళం; అవనీమండలం; * globular, adj. ఆణి; గోళాకార; వట్రువ; ** globular clusters, ph. [astro.] ఆణి గుచ్ఛములు; * gloom, n. చీకటి; దైన్యం; నిరుత్సాహం; * glorious, adj. దేదీప్యమాన; ఉజ్వల; దివ్యమైన; * glory, n. వైభవం; ప్రభ; ప్రకాశం; కీర్తి; * gloss, n. పైమెరుపు; వ్యాఖ్య; టీక; టిప్పణి; భాష్యం; * gloss, v.t. మెరుగులు దిద్దు; వ్యాఖ్యానించు; భాష్యం చెప్పు; * glossary, n. అపూర్వ పదార్థకోశం; అపూర్వ శబ్దసంగ్రహం; పదపట్టిక; పదకోశం; టిప్పణం; * glossitis, n. నోటిపూత; * glossary, n. పదకోశం; ఒక పుస్తకంలోని కీలకమైన మాటల అర్థాలు; * glossy, n. మసృణం; * glottals, n. pl. [ling.] కంఠమూలీయములు; స్వరతంతువుల మధ్యనున్న జాగా ద్వారా గాలిని వదలడం వల్ల వచ్చే శబ్దాలని సూచించే అక్షరాలు; ఉదా, హ; ** glottal stop, ph. [ling.] కంఠమూల స్పర్శం; * glottis, n. శ్వాసనాళ ద్వారం; కంఠమూలం; కంఠబిలం; స్వరతంతువుల మధ్యనున్న జాగా; (rel.) epiglottis; * glotto-labials, n. కంఠోష్ట్యములు; * glove, n. చేతిత్తి; * glow, n. వెలుగు; వర్చస్సు; డాలు; * glow, v. i. ప్రకాశించు; * glowworm, n. మిణుగురు పురుగు; ధ్వాంతమణి; ఖద్యోతం; జ్యోతిరింగణం; * glucose, n. మధోజు; గ్లూకోజు; రక్తంలో ఉండే చక్కెర; * glue, n. జిగురు; బంక; సర్వీసు; * glum, adj. విచారవదనంతో ఉండు; ముసురుమూతితో ఉండు; * glut, n. అపరిమితం; కూరుడు; కావలసిన దానికంటె అత్యధికం; * gluttons, n. pl. తిండిపోతులు; బోరెంపోతులు; కుక్షింబరులు; ఉదరంభరులు; అద్మరులు; ఆబూతికాళ్లు; * glycemic index, ph. ఒక పదార్ధాన్ని మనం తిన్న తరువాత ఎంత త్వరగా మన రక్తంలో గ్లూకోజు స్థాయిని పెంచుతుందో ఆ సూచీని glycemic index అంటారు. అయితే ఆ సూచీ మనం ఆ పదార్ధాన్ని ఎంత తింటున్నామన్నది పరిగణనలోకి తీసుకోదు; * glycemic load, ph. ఆహారపదార్ధం ఎంత తింటే ఎంత గ్లూకోస్ పెరుగుతుంది అని తెలుసుకోవడానికి glycemic load (GL) అనే మరొక సూచీ వాడతారు; GL విలువ 10 లోపు ఉంటే తక్కువ, 11 - 19 ఉంటే మధ్యస్థం, 20 పైన ఉంటే అధిక glycemic load; * glycerin, glycerine (Br.), n. మధురిక; గ్లిసరిన్; * glycogen, n. మధుజని; జంతువుల కండలలో ఉండే చక్కెర వంటి పిండిపదార్థం; * glyphs, n. pl. మూలరూపాలు; మూలాకారాలు; ఒక వర్ణమాలలోని అక్షరాలని రాసే బాణీలో ఉన్న మౌలికమైన ఆకారాలు; * glyptography, n. నగిషీపని; |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==Part 2: Gm-Gz== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * gnat, n. (నేట్) జోరీగ; మశకం; * gnaw, v.t. (నా) కొరుకు; నములు; [[File:Sundial Taganrog.jpg|thumb|right|gnomon=సూర్య యంత్రంలో నీడని ప్రసరించే శంకు]] * gnomon, n. నిట్రాట; విష్కంభం; గుంజ; శంకు; ఈ నిట్రాట నీడ పొడుగుని కొలిచి వేళ ఎంత అయిందో చెప్పవచ్చు. మిట్ట మధ్యాహ్నం ఈ నిట్రాట కింద పడే నీడ (విషువచ్ఛాయ) పొడుగుని కొలిచి ఆ ప్రదేశం యొక్క అక్షాంశం కనుక్కోవచ్చు. (ety.) ఈ మాటకీ జ్ఞానంకీ సంబంధం ఉంది. కాలజ్ఞానం ఇచ్చే రాట; ** shadow cast by a gnomon, ph. విషువచ్ఛాయ; * gnu, n. ఆఫ్రికా దేశపు దుప్పి; * go, inter. వెళ్లు; వెళ్లండి; పో, పొండి; * go, v. i. వెళ్లు; చనుదెంచు; పోవు; పయనించు; ఏగు; ఏగుదెంచు; ఏతెంచు; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: go, gone, been * ---Use ''gone'' as the usual past participle of ''go'': Kamala has gone to Delhi (= she is there now); Raghu has ''been'' to Mumbai (= He has visited Mumbai before, but is not there now).''' |} * * goad, n. ములుకోల; ముల్లుకర్ర; * goad, v. t. (1) రెచ్చగొట్టు; కిర్రు ఎక్కించు; ఉసి కొలుపు; పురి ఎక్కించు; (2) పొడుచు; * goal, n. గమ్యం; గంతవ్యం; ఆశయం; ధ్యేయం; లక్ష్యం; ** lofty goal, ph. ఉన్నతాశయం; * goat, n. మేక; మేషం; ** billy goat, ph. చీంబోతు; మగ మేక; ** she goat, ph. మేక; * goatee, n. గడ్డం; పిల్లి గడ్డం; * gobble, v. t. బుక్కు; * goblet, n. పానభాజనం; పానీయాలు తాగే గుండ్రని చిన్న గిన్నె; * goblin, n. అల్లరి దయ్యం; పిల్ల దయ్యం; * god, n. m. దేవుడు; వేలుపు; దైవం; భగవంతుడు; ఈశ్వరుడు; పరమేశ్వరుడు; దేవర, కడవలి; అప్పడు; * goddess, n. f. దేవత; అమ్మవారు; దేవేరి; * godfather, n. m. జ్ఞానపిత; * God-given, n. దైవదత్తం; దేవిడిచ్చినది; * god-sent, adj. ఆధిదైవిక; దైవానుగ్రహం వల్ల కలిగిన; * godhead, n. దైవత్వం; * godown, n. గిడ్డంగి; కొటారు; కోష్ఠం; కొట్టడి; గోదాం; గోడౌను; మండీ; * godspeed, n. శుభం!; క్షేమంగా వెళ్లి లాభంగా రా!; ప్రయాణం అయే ముందు ఇచ్చే శుభాకాంక్షలు; * goiter, n. గళగండం; గండమాల; * gold, n. బంగారం; సువర్ణం; స్వర్ణం; కాంచనం; కనకం; పసిడి; పైడి; పుత్తడి; కుందనం; అపరంజి; హాటకం; భృంగారం; పారణ్యం; ఒక రసాయన మూలకం; (అణుసంఖ్య 79, సంక్షిప్త నామం, Au); [Sans.] jval, shining like a flame, [Lat.] aurum, shining dawn; ** gold coating ph. జలపోసనం; ** gold fiber, ph. జలతారు; బంగారుతీగ; ** gold lace, ph. జలతారు; సరిగ; ** gold standard, ph. సువర్ణ ప్రమాణం; బంగారం ధరని బట్టి, చలామణీలో ఉన్న డబ్బు విలువని నిర్ణయించే పద్ధతి; ** 24 carat gold, ph. మేలిమి బంగారం; కుందనం; అపరంజి; తప్తకాంచనం; * golden, adj. బంగారు; పొన్నారి; సువర్ణ; కనక; హాటక; ** golden jubilee, ph. స్వర్ణోత్సవం; ఏభయి ఏళ్ల వార్షికోత్సవం; ** golden little children, ph. [idiom] చిన్నారి, పొన్నారి బాలలు; ** golden ratio, ph. [math.] స్వర్ణనిష్పత్తి; సమబాహు పంచభుజములో స్వర్ణ నిష్పత్తి, దాని ద్వారా హేమచంద్ర-ఫిబొనాచ్చి (Hemachandra-Fibonacci numbers) సంఖ్యలు అంతర్గతమై ఉన్నాయి; ఈ స్వర్ణ నిష్పత్తి, హేమచంద్ర-ఫిబనాచ్చి సంఖ్యలు ఎన్నో రంగాలలో పదే పదే దర్శనమును ఇస్తాయి; శిల్పములలో, పూలలో, పండ్లలో, సంగీతములో, అలలలో, సర్పిలములో (spiral), ఛందస్సులో, ఇలా ఎన్నో రంగాలలో ఇవి గోచరిస్తాయి; ** goldfinch, n. బంగారు పిచ్చుక; పయిడికంటి పిట్ట; * goldsmith, n. కంసాలి; నగసాలి; అగసాలి; స్వర్ణకారుడు; కమ్మటీడు; * gonad, n. [bio.] బీజాండం; సంతానాంగం; * Gondwanaland, n. గొంద్వానా ఖండం; కొన్ని మిలియన్ల సంవత్సరాల కిందట భారతదేశం, ఆస్ట్రేలియా, మొదలైన భూభాగాలన్నీ కలిసి ఉండిన రోజులలో ఒక భాగం పేరు; * gonorrhea, n. సెగ; సవాయి; పూయ మేహం; సుఖరోగం; గనేరియా; * good, adj. మంచిదైన; మంచి; చక్కని; శుభమైన; బాగుగా; బాగైన; ** good and bad lucks, ph. లగ్గు ఎగ్గులు; ** good faith, ph. మంచి నమ్మకం, సదుద్దేశం; ** good luck, ph. అదృష్టం; లగ్గు; లక్కు; ** good morning, ph. శుభోదయం; సుప్రభాతం; మేలుపొద్దులు; ** good order, ph. బరాబరు; ** is it good? ph. బాగుందా? ** it is not good, ph. బాగు లేదు; బాగా లేదు; ** they are not good, ph. బాగు లేవు; బాగా లేవు; * good-by, n. స్వస్తి; God be with you అన్న మాటలని క్లుప్తపరచగా వచ్చినది; * goodness, n. మంచితనం; * goods, n. దినుసులు; వస్తువులు; సామాను; సరకులు; సరంజామా; * goods train, n. మాల్‍గాడీ; * goodwill, n. సౌజన్యం; సౌహార్దం; ఆదరాభిమానాలు; * goondas, n. pl. [Ind. Engl.] గూండాలు; ruffians and toughs; enforcers typically used by political parties; * goose, n. (1) చక్రవాకం; బాతు రూపంలో, బాతుకంటె పెద్దది, ఈ పక్షులు వలస వెళుతూ వందల కిలోమీటర్లు ఎగర గలవు; (ety.) cognate of హంస; In Indo-European languages "ga" ==> "ha" (2) దేబె; దేభ్యం; వెర్రి ముఖం; * goosebumps, ph. గగురుపాటు; రోమాంచం; రోమోద్గమం; * gore, n. నెత్తురు; కారి, గడ్డకట్టిన రక్తం; * gore, v. t. కుమ్ము; పొడుచు; * gorge, n. లోయ; గండి; కంధరం; రెండు ఎత్తయిన కొండల మధ్య ఉన్న ఇరుకైన ప్రదేశం; * gorge, v. t. బొక్కు; మింగు; కబళించు; * gorilla, n. (1) గొరిల్లా; మహావానరం; మనిషిని పోలిన, కోతి వంటి, తోక లేని, ఆఫ్రికా ఆదవులలో నివసించే పెద్ద జంతువు; [bio.] ''Gorilla gorilla'' of the Pongidae family; (2) ప్రచ్ఛన్న యుద్ధం చేసే సైనికుడు; * gory, adj. రక్తసిక్తమయిన; * gosling, n. పిల్ల చక్రవాకం; బాతు పిల్ల; * gospel, n. దైవ వాక్యం; సువార్త; బైబిల్ లోని కొత్త నిబంధనలలో నాలుగు సువార్తలు ఉన్నాయి: మత్తయ్ (Matthew), మార్క్ (Mark), లూకా (Luke), జాన్ (John); ఈ నాలుగు సువార్తలూ చెప్పేది ఒకే కథ, నాలుగు భిన్న కోణాల నుండి; * gossamer, n. సన్నటి తంతువు; సాలెపట్టు లోని దారము వంటి దారం; * gossip, n. పిచ్చాపాటి; గుసగుసలు; పనికిరాని సుద్దులు; * gourd, n. గుమ్మడికాయ; ** bitter gourd, ph. చేదు పుచ్చకాయ; ** bottle gourd, ph. ఆనపకాయ; సొరకాయ; ** snake gourd, ph. పొట్లకాయ; * gourmand, n. m. భోజనప్రియుడు; * gout, n. ఆమవాతం; * govern, v. t. పరిపాలించు; పాలించు; ఏలు; చెలాయించు; * governance, n. పరిపాలన; పాలన; ఏలిక; ఏలుబడి; * governor, n. పరిపాలకుడు; పాలకుడు; ఏలిక; గవర్నర్; * government, adj. ప్రభుత్వ; దొరతనపు; * government servant, ph. ప్రభుత్వోద్యోగి; * government, n. (1) ప్రభుత్వం; దొరతనం; ప్రాభవం; సర్కారువారు; గవర్నమెంటు; (2) పరిపాలన; దౌలతు; * gown, n. గౌను; * grace, n. (1) ఒయ్యారం; సొంపు; సోయగం; హొయలు; నయగారం; (2) కటాక్షం; అనుగ్రహం; (3) భోజనం చేసే ముందు చేసే ప్రార్థన; * graceful, adj. కమనీయ; * grackle, n. కొండ గోరింక; మాట్లాడే మైనా; talking mynah; hill mynah; this is different from the Common mynah; [bio.] ''Gracula religiosa'' of the Sturnidae family; * gradation, n. స్తరీకరణ; ఒక వరుస క్రమంలో అమరేలా చెయ్యడం; * grade, n. (1) తరగతి; (2) స్థాయి; (3) వాలు; * graded, adj. స్తరీకృత; ** graded vocabulary list, ph. స్తరీకృత పదపట్టిక; * gradient, n. గండీ; వాలు; ప్రవణత; నతిక్రమం; [see also] slope; ramp; ** density gradient, ph. సాంద్రతా ప్రవణత; సాంద్రతా నతిక్రమం; * gradually, adv. క్రమేపీ; క్రమేణా; క్రమంగా; క్రమస్యా; రానురాను; అంతకంతకు; కాలావధికంగా; * graduate, n. పట్టభద్రుడు; * graduated, adj. కొల; అంశాంకన; గీతలు గీయబడ్డ; క్రమాంకిత; క్రమముగా విభాగించబడ్డ; ** graduated jar, ph. కొల జాడీ; ప్రస్థమానం; * graft, n. (1) అంటు; (2) లంచం; అక్రమమైన ఆర్జన; * branch graft, ph. కొమ్మంటు; * graft, v. t. అంటు కట్టు; అంటుతొక్కు; * grain, n. (1) దినుసు; ధాన్యం; గింజ; (2) రేణువు; (3) పలుకు; ** grain of boiled rice, ph. మెతుకు; ** grain of paradise, ph. ఏలకులు; ** grain of salt, ph. ఉప్పు కల్లు; ఉప్పు బెడ్డ; * graininess, n. పూసరికం; పలుకుదనం; * grains, n. pl. దినుసులు; ధాన్యాలు; గింజలు; ** cooked grains, ph. మెతుకులు; పులాకములు; ** food grains, ph. తిండి గింజలు; ఆహార ధాన్యాలు; * gram, n. (1) బరువుని తూచడానికి వాడే కొలమానం; (2) కాయధాన్యం; ** Bengal gram, ph. శనగలు; ** cow gram, ph. అనుములు; ** black gram, ph. మినుగులు; ** green gram, ph. పెసలు; ** horse gram, ph. ఉలవలు; ** red gram, ph. కందులు; * grammar, n. వ్యాకరణం; భాష యొక్క అంతర్గత కట్టడిని అధ్యయనం చేసే శాస్త్రం; * grammarian, n. వైయ్యాకరణి; వ్యాకరణకర్త; వైయ్యాకరణుడు; లాక్షణికుడు; * grammatical, adj. వ్యాకరణయుక్తంగా; వ్యాకరణ; ** grammatical error, ph. వ్యాకరణ దోషం; * grammatology, n. లేఖన శాస్త్రం; * granary, n. ధాన్యాగారం; గాదె; * grand, adj. వైభవంగా; గొప్పగా; ఘనంగా; అద్భుతంగా; * grand, n. వైభవం; గొప్ప; ఘనం; అద్భుతం; * grandeur, n. వైభవం; * granddaughter, n. (1) మనుమరాలు; (2) పౌత్రి; కొడుకు కూతురు; (3) దౌహిత్రి; కూతురు కూతురు; ** great granddaughter, ph. ప్రపౌత్రి; * grandfather, n. (1) తాత; జేజె; అబ్బ; ఆర్యకుడు; (2) పితామహుడు; తండ్రి యొక్క తండ్రి; (3) మాతామహుడు; తల్లి యొక్క తండ్రి; ** great grandfather, ph. ముత్తాత; ప్రపితామహుడు; ప్రమాతామహుడు; * grandmother, n. (1) మామ్మ; నాయనమ్మ; బామ్మ; అవ్వ; జేజెమ్మ; పితామహి; తండ్రి యొక్క తల్లి; (2) అమ్మమ్మ; అవ్వ; బాప్ప; నానక్క; మాతామహి; తల్లి యొక్క తల్లి; ** great grandmother, ph. తాతమ్మ; ప్రపితామహి; ప్రమాతామహి; * grandson, n. (1) మనుమడు; (2) పౌత్రుడు; కొడుకు కొడుకు; (3) దౌహిత్రుడు; కూతురు కొడుకు; ** great grandson, ph. ప్రపౌత్రుడు; * granite, n. నల్లసేనపు రాయి; నల్లసేనం; నల్లరాయి; * grant, n. ఈనాం; దానం; ప్రదానం; ** land grant, ph. మాన్యం; * grant, v. t. మంజూరు చేయు; అనుగ్రహించు; * granular, adj. పూసకట్టినట్లు; కరకట్టినట్లు; * granule, n. నూక; రేణువు; * granulocite, n. రేణు కణం; * granulose, n. కణికసంహితం; * grape, n. ద్రాక్ష; మృద్విక; * grape juice, n. ద్రాక్ష రసం; * grape vine, n. ద్రాక్ష తీగ; * grape wine, n. ద్రాక్ష సారా; ద్రాక్షారిష్టం; ** by the grape wine, ph. కర్ణాకర్ణిగ; * grapefruit, n. పంపరపనస; చకోర్త పండు; తియ్య నారింజని, పంపరపనసని జోడించగా వచ్చిన కంచర జాతి పండు; * graph, n. రేఖాపటం; * graphic, adj. (1) రేఖాత్మక; (2) వివరణాత్మక; విపులంగా; కళ్ళకి కట్టినట్లు; * graphical, adj. రేఖాచిత్రీయ; ** graphical user interface, ph. చిత్రాంతరాననం; (rel.) అక్షరాంతాననం = command line interface; * graphite, n. ఒక రకపు కర్బనం; * graphology, n. దస్తుశాస్త్రం; దస్తూరీని పరిశీలించే శాస్త్రం; * graphy, suff. లేఖనం; ** spectrography, n. వర్ణలేఖనం; * grapnel, n. గాలం: చాలా కొక్కెములు కల లంగరు; * grasp, n. గ్రహణశక్తి; అవగాహన; పట్టు; * grass, n. గడ్డి; పచ్చగడ్డి; పచ్చిక; కసవు; పూరి; కుశ; తృణం; గ్రాసం; (rel.) hay; ** lemon grass, ph. కామంచి గడ్డి; * grasshopper, n. గొల్లభామ; మిడత; when ordinary grasshoppers band together into a flock we call them locusts; When food supplies are scarce, they interact with other solitary grasshoppers and turn into a locust – changing color from green to yellow and black. The locusts which are called 'gregarious' locusts form a swarm and attack crops; * grate, n. గ్రాది; ఇనుప చువ్వల వరుస; * grate, v. t. కోరు; తురుము; * grater, n. కోరాం; తురుమిక; తురుముడు పీట; * grating, n. (1) కటకటాలు; (2) రూళ్లపలక; జాలకం; కటకటాల ఆకారంలో సన్నటి గీతలుతో ఉన్న గాజు పలక; ** diffraction grating, ph. వివర్తన జాలకం; వివర్తన రూళ్లపలక; [[డైఫ్రాక్షన్ గ్రేటింగ్]] * gratings, n. (1) కోరు; తురుము; (2) కటకటాలు; (3) జాలకం; కటకటాల ఆకారంలో సన్నటి గీతలు గీసిన గాజు పలక; * gratuity, n. బక్షీసు; ఈనాము; డబ్బురూపంలో ఇచ్చే పారితోషికం; బహుమానం; టిప్పు; * grave, adj. ముఖ్యమైన; గంభీరమైన; ఉపేక్షించడానికి వీలుకాని; * grave, n. సమాధి; * gravel, n. గులకరాళ్లు; మొరపరాళ్లు; కంకర; * gravelly, adj. గరువు; మొరప; ** gravelly soil, n. మొరపనేల; * gravimetric, adj. భారమాన; గరిమాన; * gravitation, n. గురుత్వం; ** Law of gravitation, ph. గురుత్వ నియమం; గురుత్వ సూత్రం; ** universal Law of gravitation, ph. విశ్వవ్యాప్తమయిన గురుత్వ నియమం; విశ్వవ్యాప్తమయిన గురుత్వ సూత్రం; * gravitational, adj. గురుత్వ; ** gravitational attraction, ph. గురుత్వ ఆకర్షణ; ** gravitational field, ph. గురుత్వ క్షేత్రం; ** gravitational force, ph. గురుత్వ బలం; ** gravitational mass, ph. గురుత్వ గరిమ; గురుత్వ భారం; ** gravitational radius, ph. గురుత్వ వ్యాసార్థం; * gravity, n. గురుత్వం; గురుత్వ ఆకర్షణ; గరిమ; ** anti gravity, ph. నిష్ గురుత్వం; ప్రతి గురుత్వం; ** center of gravity, ph. గురుత్వ కేంద్రం; (note) center of mass = గరిమనాభి; ** micro gravity, ph. సూక్ష్మ గురుత్వం; నభోనౌకలలో అనుభవానికి వచ్చే అతి తక్కువ గురుత్వ బలం; ** specific gravity, ph. విశిష్ట గురుత్వం; ** zero gravity, నాస్తి గురుత్వం; * gray, grey (Br.), adj. ధూసర; ** gray matter, ph. ధూసరాంశం; దూసరద్రవ్యం; మెదడులోని బూడిదవన్నె పదార్థం; * gray, n. బూడిద రంగు; ధూసర వర్ణం; * graze, v. t. కసవు మేయు; ** grazing land, ph. గోష్పాదము; * grease, n. జిడ్డు; కందెన; కందెన చమురు; * great, adj. మహా; గొప్ప; పెద్ద; ఉద్దండ; ** great grandfather, ph. ముత్తాత; ** great grandmother, ph. ముత్తవ్వ; ** great-grandson, ph. ముని మనవడు; ** great scholar, ph. ఉద్దండ పండితుడు; * Great Circle, n. [astron.] మహావృత్తం; * greatness, n. గొప్పతనం; ఘనత; * greater, adj. బృహత్తర; ** greater Delhi, ph. బృహత్తర ఢిల్లీ; ఢిల్లీ; శివార్లు కలుపుకొని అని అర్థం; * greatest, adj. గరిష్ఠ; * Grebe, n. వజ్జులి పక్షి; బాతు కుటుంబానికి చెందిన ఒక రకమైన నీటిపక్షి; * Greek, adj. యవన; యూనానీ; గ్రీసు దేశానికి సంబంధించిన; see also Hellenic; * greed, n. పేరాశ; అత్యాశ; దురాశ; ఆబ; * green, adj. (1) పచ్చ; పచ్చని; ఆకుపచ్చ; హరిత; ఆకు; పసిరిక; (2) పచ్చి; కసరు; ** green cricket, ph. ఆకు మిడత; ** green grass, ph. పచ్చి గడ్డి; పచ్చిక; ** green leaf extract, ph. పసరు; ** green mangoes, ph. పచ్చి మామిడి కాయలు; ** green meadow, ph. పచ్చిక; పచ్చిక బయలు; ** green onion, ph. ఉల్లికాడలు; ** green revolution, ph. హరిత విప్లవం; ** green vitriol, ph. అన్నభేది; ** dark green, ph. ముదర ఆకుపచ్చ; * greenery, ph. పచ్చిక; వృక్ష సముదాయం; * greenhouse, n. హరితగృహం; పచ్చటి ఉష్ణమండలపు మొక్కలని పెంచడానికి ప్రత్యేకంగా తయారు చేసిన గాజద్దాల గది; ** greenhouse gases, ph. హరితగృహ వాయువులు; ఈ వాయువులు మన వాతావరణంలో పెరిగిపోతే మన భూగ్రహం హరితగృహంలా వేడిగా తయారవుతుందని సిద్ధాంతం; * greens, n. ఆకుకూరలు; కలంబి; కలంబం; ** green scorpion, ph. ఆకు తేలు; * greet, v. t. పలకరించు; ఆహ్వానించు; వందనము చేయు; * greeting, n. (1) పలకరింపు; పిలుపు; (2) శుభాకాంక్ష; ** greeting card, ph. ప్రత్యుత్థాన పత్రం; ఆహ్వాన పత్రం; * grey, adj. పలిత; నెరిసిన; పండిన; ** grey hair, ph. పండిన జుత్తు; నెరిసిన జుత్తు; * greyness, n. పాలిత్యం; * grid, n. జాలకం; గ్రాది; కటకటాలు; కటాంజనం; జల్లెడ ఆకారంలో నిలువు, అడ్డుగీతలు కాని, బద్దీలు కాని ఉన్న అమరిక; ** iron grid, ph. ఇనప కటకటాలు; ఇనప గ్రాది; ఇనప కటాంజనం; * gridlock, n. దిగ్బంధం; నాలుగు వీధుల మొగలో వాహనాలు ఎటూ కదలలేని పరిస్థితిలో ఇరుక్కుపోయిన పరిస్థితి; * grief, n. విచారం; సంతాపం; దుఃఖం; శోకం; ఖేదం; చింత; వగ; అలమట; విషాదం; మనస్తాపం; విషణ్ణము; అంగలార్పు; వ్యాకులం; మనికితం; * grieve, v. i. విచారించు; వగచు; శోకించు; ఖేదించు; అలమటించు; అలమరించు; అంగలార్చు; దుఃఖించు; ఉమ్మలించు; దురపిల్లు; * grill, n. (1) అంగారిణి; కుంపటి; (2) కటాంజనం; కటకటాలు; ఇనప తడక; * grill, v. t. (1) పుంఖానుపుంఖాలుగా ప్రశ్నలవర్షం కురిపించు; సతాయించు; ఎడతెగని విచారణ చేయు; (2) కుంపటి మీద కాని ఇనప చట్రం మీద కాని వంట వండు; * grimace, n. ఇకిలింపు; * grime, n. మురికి; మకిలి; * grind, v. t. (1) రుబ్బు; నూరు; విసరు; (2) సానపట్టు; (3) అరగదీయు; చాదు; ** dry grind, ph. విసరు; ** wet grind, ph. రుబ్బు; నూరు; * grindstone, n. (1) సాన; రుబ్బురోలు; సన్నికల్లు; (2) తిరగలి; (3) ఆకురాయి; * grinder, n. (1) తిరగలి; ఘరట్టం; విసర్రాయి; రాగిన కల్లు; (2) రుబ్బురోలు; సన్నికల్లు; పేషణి; ** dry grinder, ph. తిరగలి; ఘరట్టం; ** wet grinder, ph. రుబ్బురోలు; సన్నికల్లు; * grinding, adj. పేషక; ** grinding wheel, పేషక చక్రం; * grip, n. పట్టు; పటిమ; పటుత్వం; * grip, v. t. పట్టుకొను; * gripe, n. కడుపునొప్పి; నొప్పి; బాధ; * grisly, adj. భయంకరమైన; * grist-mill, n. తిరుగలి; * groan, n. మూలుగు; * groceries, n. దినుసులు; అంగడి దినుసులు; పచారీలు; * groin, n. గజ్జ; కచ్చ; * groom n. పెండ్లి కొడుకు; పెండ్లి కుమారుడు; * groom, v. t. దువ్వు; మాలీసు చేయు; తయారు చేయు; తరిఫీదు చేయు; * groove, n. చాలు; గాడి; ** plow's groove, ph. నాగేటి చాలు; * grooves, n. pl. చాళ్లు; గాడీలు; * grope, v. i. తడుముకొను; ** grope in the dark, ph. చీకట్లో తడుముకొను; చీకట్లో చిందులాడు; * grope, v. t. తడుము; మరొకరి మర్మస్థానాలని చేతితో తడుము; * gross, adj. స్థూల; సాముదాయ; ** gross body, ph. స్థూల శరీరం; ** gross domestic product, ph. సాముదాయక దేశీ ఉత్పత్తి; * ground, adj. నూరిన; నూరబడ్డ; గుండ కొట్టబడ్డ; * ground, n. (1) నేల; భూమి; (2) ఆధారం; ** groundbreaking ceremony, ph. శంకుస్థాపన; * groundwater, n. భూజలం; అంతర్వాహిని; * groundless, adj. నిరాధారమైన; * groundlings, n. pl. అలగా జనం; సాధారణ ప్రజ; సాదా మనుష్యులు; * groundnut, n. వేరుశనగ; పల్లికాయ; * grounds, n. (1) ఆధారం; కారణం; (2) ప్రాంగణం; (3) నూక; మొరం; పొడి; * group, adj. సమూహిక; * group, n. (1) గుంపు; గణం; కులం; రాసి; తతి; దండు; మేళం; బృందం; సమూహం; సందోహం; కురుంబం; పటలి; నికాయం; నిచయం; నివహం; కూటువ; [2] [Math.] ఒక సమితిలో ఏ రెండు సభ్యులని తీసుకుని ఒక ప్రక్రియ ద్వారా పుట్టించిన మూడవ సభ్యుడు కూడ ఆ సమితికే చెందితే ఆ ప్రక్రియతో కలసిన సమితిని గుంపు అంటారు. ఉదాహరణకి పూర్ణాంకములు, సంకలన ప్రక్రియ ఒక గుంపు అవుతుంది; * grout, n. బిళ్లసున్నం; * grove, n. తోట; తోపు; వనం; ఆరామం; వాటిక; వృక్షవాటిక; ** sacred grove, ph. దేవాలయాలకి సంబంధించిన వనాలు; * grow, v. i. పెరుగు; ఎదుగు; పెంపుచెందు; ప్రబలు; బలియు; తామర తంపరగు; కొనసాగు; * grow, v. t. పెంచు; * growth, n. పెరుగుదల; పెరుగుడు; ఎదుగుదల; వృద్ధి; అభ్యుదయం; ** arithmetic growth, ph. అంక వృద్ధి; ** exponential growth, ph. ఘాతీయ వృద్ధి; ** geometric growth, ph. గుణ వృద్ధి; * grudge, n. పగ; దీర్ఘకోపం; ** hold a grudge, ph. పగపట్టు; * gruel, n. అంబలి; గంజి; జావ; * grunt, n. పంది చేసే గుర్రు శబ్దం; * grunter, n. పంది; * guarantee, n. జామీను; జామీను పత్రం; హామీ; పూచీ; జవాబుదారీ; భరోసా; పూటవాటు; * guana, n. ఉడుం; see also iguana; * guard, n. కాపలాదారు; కాపలా వాడు; కాపరి; కావలి వాడు; * guard, v. t. కాపలా కాయు; సంరక్షించు; కాపాడు; * guardian, n. పెద్దదిక్కు; సంరక్షకుడు; * guava, n. (గ్వువా, గ్వావా) జామ; ** guava fruit, ph. జామపండు; * guess, n. అంచనా; ఊహ; బద్దింపు; ఉజ్జాయింపు; * guess, v. i. అంచనావేయు; ఊహించు; * guest, n. అతిధి; భోజనానికి వచ్చిన వ్యక్తి; ** unannounced guest, ph. అభ్యాగతి; చెప్పకుండా భోజనానికి వచ్చిన వ్యక్తి; * guide, n. (1) చింతామణి; దారి చూపేది; దారి చూపే పుస్తకం; (2) దారి చూపే వ్యక్తి; ** guide to medicine, ph. వైద్య చింతామణి; * guided, adj. మార్గణ: వెతుక్కుంటూ వెళ్లే; ** guided missile, ph. మార్గణ క్షిపణి; * guidelines, n. మార్గదర్శకాలు; సూచనలు; * guile, n. మాయోపాయం; * guilt, n. దోషం; * guild, n. సంఘం; వణిజుల సమాజం; * guilty, n. దోషి; దోషులు; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: guilty, ashamed, embarrassed * ---Use ''guilty'' to say that someone is unhappy because s/he has done something that has harmed someone else: He felt guilty for always coming late to work. Use ''ashamed'' to say that someone feels disappointed with himself /herself about doing things that are wrong or unacceptable. Use ''embarrassed'' when someone is upset because s/he has done something that makes her / him feel silly.''' |} * [[File:Numida_meleagris_-Kruger_National_Park%2C_South_Africa-8a.jpg|right|thumb|గినీ కోడి_-Kruger_National_Park%2C_South_Africa-8a.jpg]] [[File:Two_Adult_Guinea_Pigs_%28cropped%29.jpg|right|thumb|రెండు గినీ పందులు]] * Guineafowl, n. గిన్ని కోడి; గినీ కోడి; * Guinea pig, n. గినీ పంది; బొచ్చు, చిన్న చెవులు ఉండి, తోక లేని, ఎలకని పోలిన చిన్న జంతువు; కొత్త మందులని ముందస్తుగా ఈ జంతువుల మీద ప్రయోగించి చూస్తూ ఉంటారు; * gulf, n. (1) సింధుశాఖ; సముద్రపు పాయ; దూసేరు; (2) ఖేదం; వ్యత్యాసం; * gull, n. గౌరు కాకి; * gullet, n. కుత్తుక; * gullibility, n. అమాయకత్వం; సత్తికాలపుతనం; * gulp, n. గుక్కెడు; * gulp, v. t. మింగు; దిగమింగు; * gum, n.(1) బంక; చెట్ల నుండి కారే జిగురైన పదార్థం; (2) ఇగురు; చిగురు; పంటి చిగురు; * gum arabic, ph. తుమ్మబంక; [bot.] ''Acacia senegal'' of the Mimosaceae family; తుమ్మ జాతికి చెందిన చెట్ల నుండి స్రవించే జిగురుని గమ్ అరబిక్ అంటారు. సుడాన్ లో ఈ చెట్లు విస్తారంగా పెరుగుతాయి; భారతదేశంలోని రాజస్థాన్ లోని ఎడారి ప్రాంతాలలోను, పంజాబ్, హర్యానాలలో కూడా పెరుగుతాయి; వీటిని స్థానికంగా ఖేర్ అని పిలుస్తారు; ఈ చెట్ల కాయలు పక్వానికి వచ్చే దశలో వాటి కాండానికి గాట్లు పెట్టి వాటినుండి స్రవించే జిగురుని సేకరిస్తారు క్రీ. పూ. 2000 సంవత్సరం ప్రాంతాలనుండి ఈజిప్టులో గమ్ అరబిక్ ను ఉపయోగించినట్లు, సూడాన్ తదితర ఆఫ్రికన్ దేశాల నుంచి ఈ జిగురు అరేబియాకు, అక్కడి నుంచి అరబ్ వర్తకుల ఓడలలో యూరప్ కు రవాణా అయ్యేదనీ తెలుస్తున్నది. వాణిజ్యపరంగా మూడు ముఖ్యమైన జిగుర్లు మనం ఉపయోగిస్తాం. అవి తుమ్మ జిగురు (Arabic Gum or Gum Arabic), Gum Tragacanth, కరాయా గమ్ (Karaya Gum). ఈ జిగుర్లు రకరకాల పరిశ్రమలలో (అద్దకాలు, కాగితాలు, గోడలకి వేసే రంగులు, చాకోలెట్లు, వగైరా) వాడతారు; ఆహార పరిశ్రమలలో (సాస్ లు, సిరప్ లు, చల్లని పానీయాలు, వగైరా), ఔషధ పరిశ్రమలలో గుండలని బిళ్ళలుగా రూపొందించడంలో కూడా జిగుర్లు ఉపయోగిస్తారు. * gumbo, n. బెండ; * gumption, n. చొరవ; ప్రపంచ జ్ఞానం; లోక జ్ఞానం; ధైర్యం; దమ్ములు; * gun, n. తుపాకి; తోపు; ** fire a gun, ph. తుపాకి కాల్చు; ** load a gun, ph. తుపాకి దట్టించు; * gunner, n. తోపుదారు; ఫిరంగి పేల్చే వ్యక్తి; * gunpowder, n. అగ్నిచూర్ణం; తుపాకిమందు; * guru, n. (1) గురువు; (2) ప్రవీణుడు; సర్వజ్ఞుడు; * gush, v. i. చిప్పిలు; * gust, n. గాలితెర; తటాలున వీచే గాలి; * gut, n. పేగు; అంత్రం; * gutter, n. (1) కాలువ; జలదారి; ఒప్పరం; తూము; (2) ఇంటి కప్పుపై పడ్డ నీటిని కిందకి పారించే గొట్టం; (3) మురికి వాడ; * guts, n. [idiom] దమ్ములు; ధైర్యం; చొరవ; ప్రపంచ జ్ఞానం; లోక జ్ఞానం; * gutturals, n. కంఠ్యములు; కంఠం లోంచి పుట్టిన హల్లులు; * guzzle, v. t. గటగట తాగు; * guzzler, n. పెట్రోలుని గటగట తాగే కారు; పెట్రోలు పొదుపు లేని కారు; * gymkhana, n. [Indian English], జింఖానా; a British-Indian equivalent of an American country club; [ety.] derived from Urdu "gend-khana" meaning "ball-house"; probably the English word gymnasium was derived from this; * Gymnema sylvestre, n. [bot.] పొడ పత్రి; %t2e * gymnasium, n. మల్లశాల; వ్యాయామం చెయ్యడానికీ, ఆటలు ఆడుకోడానికి సదుపాయాలు ఉన్న స్థలం; జింఖానా; * gynecology, n. స్త్రీరోగశాస్త్రం; * gynecomastia, n. మగవారికి వక్షోజాలు రావడం; * gypsum, n. గోదంతి; హరశోఠం; ఒక రకం సున్నపురాయి; CaSO<sub>4</sub>·2H<sub>2</sub>O; * gyration, n. విఘూర్ణనం; బొంగరంలా తిరగడం; వర్తుల భ్రమణం; * gyrator, n. బొంగరం; విఘూర్ణి; * gyroscope, n. విఘార్ణిక; ఒక చట్రంలో గిరగిర తిరిగే బరువైన చక్రం; చక్రం ఉన్నా లేక పోయినా ఒక వేదికని నిలకడగా నిలపడానికి వాడే పనిముట్టు;''' |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==మూలం== * V. Rao Vemuri, English-Telugu and Telugu-English Dictionary and Thesaurus, Asian Educational Services, New Delhi, 2002 ISBN 0-9678080-2-2 [[వర్గం:వేమూరి ఇంగ్లీషు-తెలుగు నిఘంటువు]] f89qvsv3m6mzptpivts4f0ukzi7nra2 వేమూరి ఇంగ్లీషు-తెలుగు నిఘంటువు/H 0 3000 33286 33211 2022-07-10T00:08:50Z Vemurione 1689 /* Part 1: H */ wikitext text/x-wiki marqimal =నిఘంటువు= *This dictionary is an improved version over the print version (expanded, errors corrected, new features continually being added) published by Asian Educational Services, New Delhi in 2002. * You are welcome to add. BUT PLEASE DO NOT DELETE entries until you are absolutely, positively SURE a mistake has been made. * PLEASE do not delete entries or their meanings simply because you personally did not agree with the meaning given there. Thanks 19 Aug 2015. ==Part 1: H== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * habeas corpus, n. నిందితుని న్యాయస్థానానికి తీసుకు రమ్మన్న ఆనతి; * habit, n. అలవాటు; ఆచారం; అభ్యాసం; ** bad habit, ph. దురలవాటు; దురాచారం; వ్యసనం; దురభ్యాసం; ** good habit, ph. సదాచారం; మంచి అలవాటు; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: habit, custom, tradition * ---A ''habit'' is something that someone does often, usually without even thinking about it: Smoking is a bad habit. A ''custom'' is a way of doing something that people in a particular society think it is normal, and that everyone does. The custom here is to shake hands when we meet. A ''tradition'' is a belief or a way of doing something that a particular group or society has followed for a very long time.''' |} * * habitable, adj. వాసయోగ్యమైన; * habitat, n. ఉనికిపట్టు; సహజావరణం; ఆవాసం; అవసదము; జంతువులు, మొక్కలు సహజంగా పెరిగే ఆవరణం; * habitation, n. అవసదము; నివాస స్థలం; ఇల్లు; * habitual, adj.అలవాటు పడ్డ; వాడుక అయిన; మామూలు అయిన; ** habitual offender, ph. అపరాధానికి అలవాటు పడ్డ వ్యక్తి; కేడీ; * hackneyed, adj. (1) సర్వసాధారణమైన; పాతబడిపోయిన; నవ్యత లేని; (2) అలవాటుపడ్డ; మరిగిన; * hadrons, n. [phy.] మోటురేణువులు; రేణు భౌతిక శాస్త్రంలో తారసపడే ఒక రకం మోటు రేణువులు; రెండు కాని, అంతకంటె ఎక్కువ కాని క్వార్కులని త్రాణిక బలంతో బంధించినప్పుడు మోటురేణువులు పుడతాయి (బణువులలోని అణువులు విద్యుదయస్కాంత బలంతో బంధించబడినట్లు ఉపమానం చెప్పుకోవచ్చు); * haft, n. పిడి; * hail, n.s. వడగళ్లు; (ety.) వడ = heat, కల్లు = stone; ** hail storm, ph. వడగళ్ల వాన; * hair, n. జుత్తు; కేశములు; కురులు; రోమాలు; వెంట్రుకలు; చూడ; తల; ** hair of the head, ph. తలనీలాలు; ** hair oil, ph. తలనూనె; కేశ తైలం; ** hair ornament, ph. చూడామణి; ** blonde hair, ph. జొన్న జుత్తు; ** comb the hair, ph. తల దువ్వుకొను; ** curly hair, ph. ఉంగరాల జుత్తు; నొక్కుల జుత్తు; ** dressing of the hair, ph. కేశకర్మ; ** gray hair, ph. పండు జుత్తు; నెరిసిన జుత్తు; ** part in the hair, ph. పాపిడి; కేశవీధి; ** plaited hair, ph. జడ; కేశపాశం; అల్లిన జుత్తు; ** hair dresser, కేశకర్త; తల వెంట్రుకలని కత్తిరించి అందంగా అమర్చే వ్యక్తి; ** hair pin, n. జడపిన్ను; జడచీల; * haircut, n. క్షవరం; ఆయుష్కర్మం; తల వెంట్రుకలని కత్తిరించడం; * hairs, n. జుత్తు; వెంట్రుకలు; రోమాలు; * half, adj. అర్ధ; అర; కపల; * half, n. సగం; సంగోరు; అర్ధం; అర్ధభాగం; ** better half, ph. భార్యాభర్తలలో ఒకరు; ** former half, ph. పూర్వార్ధం; ** later half, ph. ఉత్తరార్ధం; * half-baked, adj, [idiom] మిడిమిడి; ** half-baked knowledge, ph. మిడిమిడి జ్ఞానం; * half-hearted, adj. అర్ధాంగీకారంతో; * half-life, n. అర్ధాయువు; అర్ధాయుశ్శేషం; రేడియో ధార్మికత్వం ఉన్న మూలకాల విచ్ఛిత్తిని కొలవడానికి ఉపయోగించే ఒక కొలమానం; * half-mast, adj. అవనతం చేయబడ్డ; అవాగ్రం చేయబడ్డ; * half-month, n. పక్షం; ** waning part of lunar half-month, ph. కృష్ణపక్షం; ** waxing part of lunar half-month, ph. శుక్లపక్షం; * half-opened, adj. అరవిరి; * half-share, n. సంగోరు; అర్ధవాటా; * halfway, n. మధ్యేమార్గం; మధ్యస్థం; ** halfway house, ph. ఖైదు నుండి విడుదలయి బయటకి వచ్చిన వ్యక్తి సంఘ జీవితానికి అలవాటు పడే వరకు పోలీసుల పర్యవేక్షణలో నివసించే ఇల్లు; * half-year, n. అర్ధసంవత్సరం; ఆయనం; * half-yearly, adj. షాణ్మాసిక; అర్ధసంవత్సరానికొకసారి; * halitosis, n. నోటి కంపు; శ్వాస దుర్వాసన; * hall, n. మందిరం; పడసాల; చావడి; హాలు; వసారా; ** concert hall, ph. గానమందిరం; * hallmark, n. ముఖ్యలక్షణం; * hallucination, n, భ్రమ; భ్రాంతి; మానసిక భ్రాంతి; దృక్‌భ్రమ; * halo, n. కాంతివలయం; ఉపసూర్యకం; కాంతి కిరీటం; గాలిగుడి; * halophyte, n. చవిటి నేలలలో పెరిగే మొక్క; ఉప్పు నీటిలో సాగు చెయ్యడానికి అనుకూలమైన మొక్క; * halogen, n. లవజని; లవణములను పుట్టించేది; ఉదా. F, Cl, Br, I; * halt, n. మజిలీ; మకాం; బస; బండి నిలిచే స్థలం; (rel.) stop; * halt, v. i., v. t. తాళు; నిలు; నిలువరించు; కొద్దిసేపు నిలుపు; (rel.) stop; * halter, n. పొట్టి రవిక; మగవారిని నిలువరించగలిగే రవిక; * halva, n. హల్వా; కేసరీ బాత్; గోధుమ రవ్వతో చేసిన ఒక తీపి వంటకం; * halve, v. t. సగానికి తగ్గించు; * ham, n. పంది పిరుదుల దగ్గర, వెనక కాళ్ల దగ్గర నుండి వచ్చిన మాంసాన్ని ఉప్పులో ఊరవేసి తయారు చేసిన పదార్థాన్ని "హ్యామ్" (ham) అంటారు; (rel.) "బేకన్" అనేది పంది కడుపు దగ్గర నుండి వచ్చిన మాంసాన్ని ఉప్పులో ఊరవేసి, పొగ పెట్టి తయారు చేసిన పదార్థం; సహజంగా లభ్యం అయే పంది మాంసాన్ని "పోర్క్" అంటారు; * hamlet, n. గూడెం; పల్లి; పల్లెటూరు; కుగ్రామం; కుప్పం; కండ్రిగ; * hammer, n. సుత్తి; ** blacksmith's hammer, ph. కమ్మరి సుత్తి; ** claw hammer, ph. పటకా సుత్తి; * hammer, v. t. బాదు; సుత్తితో కొట్టు; * hammock, n. ఉల్లడ; రెండు రాటల మధ్య వేల్లాడగట్టిన ఊయల; * hamper, v. t. అడ్డుతగులు; ఆటంకపరచు; * hamper, n. మాసిన బట్టలబుట్ట; * hand, n. (1) చేయి; చెయ్యి; కరం; పాణి; హస్తం; కేలు; కై; మనికట్టు కింద భాగం; మనికట్టుకి మోచేయికి మధ్యనుండేది మీజెయ్యి; (2) గడియారం ముల్లు; ** back of the hand, ph. మండ; మీదుచెయ్యి; పెడచెయ్యి; ** helping hand, ph. చేదోడు; ** hour hand, ph. చిన్న ముల్లు; గడియారంలో గంటలు చూపే చిన్న ముల్లు; ** left hand, ph. ఎడమ చెయ్యి; పుర్ర చెయ్యి; వామహస్తం; ** minute hand, ph. పెద్ద ముల్లు; గడియారంలో నిమిషాలు చూపే పెద్ద ముల్లు; ** right hand, ph. కుడి చెయ్యి; దక్షిణ హస్తం; ** second hand, ph. పరుగు ముల్లు; గడియారంలో సెకండ్లను చూపే ఎర్ర ముల్లు; ** sleight of hand, ph. చేవడి; హస్తవేగం; హస్తలాఘవం; చేవాటితనం; ** top of the hand, ph. అరచెయ్యి; లోజేయి; కరతలం; * handbag, n. కరతిత్తి; చేతిసంచి; హస్తసేవకం; * handbook, n. కైపొత్తం; చేతి పుస్తకం; * handcuffs, n. బేడీలు; అరదండాలు; * handedness, n. చేతివాటం; కరత్వం; ** left handedness, ph. పుర్ర చేతివాటం; ఎడమ చేతివాటం; వామకరత్వం; ** right handedness, ph. కుడి చేతివాటం; దక్షిణకరత్వం; * handful, n. (1) చేరెడు; పిడికెడు; పట్టెడు; (2) చేతినిండా; ** handful of rice, ph. చేరెడు బియ్యం; ** handful of work, ph. చేతినిండా పని; * handicap, n. (1) అడ్డంకి; (2) అంగవైకల్యం; * handicrafts, n. హస్తకళలు; చేతితో చేసిన వస్తువులు; * handkerchief, n. రుమాలు; చేతిరుమాలు; * handle, n. పిడి; గురుజు; కొమ్ము; చేపట్టు; హస్తకం: దండం; తండూకం; మేడి; హలాంగం; * handle, v. t. చేపట్టు; కైకొను; * handlebar, n. పిడిదండం; హస్తమాను; కొమ్ముల కడ్డీ; * handloom, n. చేమగ్గం; * handmade, adj. ఖాదీ; * handout, n. (1) కరపత్రం; ప్రకటన; (2) బిచ్చం; * handover, v. t. కైవశం చేయు; అప్పగించు; * hands, n. pl. చేతులు; హస్తములు; కరములు; * handshake, n. కరచాలనం; * handsome man, n. రూపవంతుడు; రూపసి; స్పురద్రూపి; * handspun, adj. ఖద్దరు; ఖాదీ; * handspun, n. ఖద్దరు; ఖాదీ; * handshake, n. కరచాలనం; * handsome, adj. అందం; ** handsome person, ph. అందగాడు; స్పురద్రూపి; రూపసి; * handwriting, n. దస్తూరి; చేవ్రాలు; * handy, adj. అందుబాటులోనున్న; * hang, v. i. వేలాడు; v.t. వేలాడదీయు; ఉరితీయు; * hangar, n. విమానశాల; విమానాలని భద్రపరచే విశాలమైన శాల; * hanger, n. (1) ఒంకీ; దండెం; చిలక్కొయ్య; (2) మలారం; ** bangle hanger, ph. గాజుల మలారం; ** clothes hanger, ph. దండెం; బట్టల మలారం; * hanging, n. ఉరితీయుట; * hanging, adj. వేలాడే; ** hanging earring, ph. లోలకు; (ety.) లోల + ఆకు = oscillating leaf; * hangman, n. వధకుడు; * haphazard, adj. అకటావికట; చెల్లాచెదురు; అరకొర; * hapless, adj. దురదృష్టపు; * haplo, pref. ఏక; సరళ; * haploid, adj. ఏకస్థితిక; * happen, v. i. తటస్థించు; తటస్థపడు; జరుగు; సంభవించు;''' * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: happen, occur, take place, happen to * ---Use ''happen'' to talk about past or future events that are accidental or that cannot be planned: What will happen if I change my job? Use ''occur'' to talk about a specific event that has already happened. Use ''take place'' to talk about a planned event: The wedding will take place on Sunday. Use ''happen'' to to say that a person or thing is affected by an event.''' |} * * happiness, n. ఆనందం; సంతోషం; ఎలమి; ముదము; * happy, adj. సంతోషపు; ** happy event, ph. సంతోషపు సమయం; శుభ కార్యం; ** happy person, ph. సంతోషి; * happy, n. హాయి; సంతోషం; * harbinger, n. (1) వైతాళికుడు; అగ్రగామి; (2) రాబోవుదానిని సూచించేది; పురోసూచకం; * harass, v. t. వేధించు; బాధించు; క్షోభపెట్టు; పీడించు; * harbor, harbour (Br.), n. ఓడరేవు; నౌకాశ్రయం; ** natural harbor, ph. సహజ నౌకాశ్రయం; * harbor, v. t. రక్షణ కల్పించు; దాచు; ఆశ్రయమిచ్చు; * hard, adj. గట్టి; గడ్డు; కఠినమైన; క్లిష్టమయిన; పటు; దృఢమైన; అసాధ్యమైన; దుర్ఘటమైన; దుస్తరమైన; కష్టమైన; ప్రయాసతో కూడిన; ** hard copy, ph. పటు ప్రతి; ** hard facts, ph. నిర్వివాదములైన నిజాలు; కఠిన సత్యాలు; కఠోర వాస్తవాలు; ** hard luck, ph. దురదృష్టం; ** hard question, ph. గడ్డు ప్రశ్న; ** hard rain, ph. జడివాన; ** hard rock, ph. చట్రాయి; ** hard stool, ph. పెంటిక; ** hard times, ph. కష్ట కాలం; గడ్డు రోజులు; ** hard water, ph. కఠిన జలం; చవిటి నీళ్ళు; సున్నపు నీళ్లు; సబ్బు నురుగ రాని నీరు; కేల్సియం, మెగ్నీసియం లవణాలు ఎక్కువగా కరిగిన నీరు; ఈ లవణాలు మరీ ఎక్కువగా లేనంతసేపూ తాగడానికి ఇదే మంచిది; కాని యంత్రాలకి వాడే ఆవిరి తయారీలో ఈ నీరు మంచిది కాదు; * hard c, ph. [phon.] కకారం; [rel.] soft c is చకారం * hard g, ph. గకారం; [rel.] soft g is జకారం * hardness, n. గట్టితనం; * hardship, n. ఇబ్బంది; కష్టం; రాయిడి; కక్కసము; * hardened, adj. కరడు కట్టిన; గట్టిబడ్డ; తోడుకున్న; బిళ్లకట్టిన; * hardness, n. గట్టితనం; కక్కరం; కాఠిన్యత; ధృతగుణం; బిరుసుతనం; కఠినత్వం; * hardship, n. ఇబ్బంది; కష్టం; బెడద; కక్కసం; * hardware, n. (1) గట్టిసరుకు; ఇనపసామాను; ఇత్తడి సామాను; (2) కాయం; దేహం; బొంది; (3) యంత్రాంశం; యంత్రసామగ్రి; బహిర్యామి; స్థూలకాయం; కలనయంత్రాంగాలలో క్రమణికలు కానివి; కంప్యూటర్లలో చేతితో ముట్టుకోడానికి అనువైన భాగాలు; ఉ. కలన కలశం ఉన్న సిలికాన్‌ చితుకు, దత్తాంశాలు దాచుకోడానికి నిర్మించిన వ్యవస్థలు, మీటల పలకం; తెర; మూషికం, తీగలు, వగైరాలు; * hardy, adj. దృఢమైన; * hare, n. పెద్ద కుందేలు; పెద్ద చెవుల పిల్లి; {note) Generally speaking, hares are bigger than rabbits; Rabbits and hares also have different diets, with rabbits preferring grasses and vegetables with leafy tops, such as carrots, and hares enjoying harder substances like plant shoots, twigs and bark; Baby rabbits are called kits and baby hares are called leverets; * harebrained, adj. తెలివిమాలిన; మూఢ; * harem, n. అంతఃపురం; అంతర్మందిరం; ** harem attendant, ph. m. సౌవిదల్లుఁడు; f. సౌవిదల్లిక; అంతఃపురంలో సేవచేసేవారు; * harlot, n. లంజ; గణిక; వేశ్య; (rel.) hooker * harm, n. హాని; అపకారం; కీడు; చెరుపు; చెడు; * harmful, n. హానికరం; * harmonic, adj. (1) [music] సరళ; సరళావర్త; కల; శ్రావ్యమైన; మధురమైన; సామరస్య; స్వరాత్మక; శ్రావ్యమైన; మధురమైన; (2) [math] హరాత్మక; ** harmonic motion, ph. సరళావర్త గతి; సమతాళ గమనము; ** harmonic series, ph. [math] హరాత్మక శ్రేణి; సామరస్య శ్రేణి; In mathematics, harmonic series is divergent infinite series; The name is derived from harmonics (or overtones) of a vibrating string, which are 1/2, 1/3, 1/4,... of the fundamental frequency; <math>\sum_{n=1}^\infty\frac{1}{n} = 1 + \frac{1}{2} + \frac{1}{3} + \frac{1}{4} + \frac{1}{5} + \cdots.</math>; * harmonics, n. అతిస్వరాలు; స్థూలంగా చెప్పాలంటే ప్రాధమిక ధ్వని తరంగం (fundamental), దాని అతిస్వరాలు (harmonics) కలిపి అనుస్వరాలు అవుతాయి; ఇక్కడ అతిస్వరాల పౌనఃపున్యం, ప్రాథమిక స్వరాల పౌనఃపున్యం మధ్య ఉండే నిష్పత్తి పూర్ణాంకం అయి ఉండాలి; అప్పుడే ఆ స్వర సమ్మేళనాలు శ్రావ్యంగా ఉంటాయి; * harmonious, adj. కల; సామరస్య; ** harmonious voice, ph. కలకంఠం; * harmonize, v. t. క్రమ పరచు; సామరస్యం కలిగించు; * harmony, n. రమ్యత; స్వరసమ్మేళనం; సామరస్యం; ఏకతాళం; పొందిక; అన్యోన్యత; a pleasing union among simultaneous notes; [see also] melody; * harness, n. జీను; (rel.) rein; * harness, v. t. (1) జీను తొడుగు; జీను వేయు; (2) సజ్జీకరించు; ఉపయోగించు; నియంత్రణకి తెచ్చు; * harpoon, n. పంట్రకోల; రువ్వుటీటె; చేపలని పట్టడానికి ఈటెకి తాడు కట్టి నీళ్ళల్లోకి రువ్వే ఈటె; * harrow, n. గుంటక; గొఱ్ఱు; మత్యం; మత్తెం; నాగలి పెళ్లగించిన బెడ్డలని గుండగా చేసే పనిముట్టు; * harsh, adj. గడ్డు; పరుషమైన; నిర్దయతోకూడిన; కఠోరమైన; కఠోర; తీవ్రమైన; తీవ్ర; కటువైన; ** harsh days, ph. గడ్డు రోజులు; ** harsh facts, ph. కఠోర వాస్తవాలు; ** harsh words, ph. పరుష వాక్కులు; * harshness, n. బెట్టిదం; * hartal, n. [Ind. Engl.] హర్తాల్; (Hin.) హట్ట + తాళ; అంగళ్ళకి తాళాలు వెయ్యడం; సమ్మె; పని మానెయ్యడం; * harvest, n. పంట; పంటకోత; * hashish, n. గంజాయి; భంగు; హషీష్ అన్నది గంజాయి మొక్క నుండి స్రవించే పాలని ముద్దలా చేసి అమ్ముతారు; దీనిని కూడా చుట్టల మాదిరి చుట్టి కాల్చుతారు; మేరువానా అనేది గంజాయి మొక్క ఆకులని, మొగ్గలని ఎండబెట్టి తయారు చేస్తారు; (note) The word assassin is derived from "hassasin" which is related to hashish; * hashtag, ph. n. ఒక గుర్తు; కంప్యూటర్ కీ ఫలకం మీద ఉండే రెండు అడ్డ గీతలు, వాటి మీద రెండు నిలువు గీతలు ఉన్న ఒక గుర్తు; * haste, n. తొందర; తొందరపాటు; ఉరవడి; జోరు; * hasten, v. i. తొందర పడు; v. t. తొందర పెట్టు; * hastiness, n. తొందరపాటు; దుందుడుకు; * hatch, v. t. గుడ్లని పొదుగు; * hatchet, n. పరశువు; చిన్న గొడ్డలి; చేతి గొడ్డలి; * hate, v. t. ద్వేషించు; * hater, n. ద్వేషి; విరోధి; గిట్టనివాడు; * hatred, n. ద్వేషం;ఒంటమి; * haul, v. t. ఈడ్చు; లాగు; * haunt, n. చుట్టుకొని తిరిగే చోటు; సంచరించే చోటు; ఇరువు; విహార స్థలం; * have, v. ఉండు, ఉండుట, కలిగి ఉండుట, * have to, modal verb. తప్పకుండా చెయ్యవలసిన పరిస్ఠితి; to be forced to do something because someone makes you do it, or the situation makes it necessary; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: have to, have got to, must * ---Use all these phrases to talk about what is necessary to do. Use ''have to'' to say that something is necessary, and you do not have a choice about it: I have to study for the examination. Use ''must'' to say that something is necessary and you think it is a good idea: I really must study harder. Use ''have got'' instead of ''have to'' or ''must'' in order to emphasize how important something is: I have got to talk to him.''' |} * * haven, n. (హేవెన్‍). రేవు; ఆశ్రయం; నివాసం; * havoc, n. నాశనం; ధ్వంసం; * hawk, n. (1) డేగ; జాలె; కురుజు; సాళ్వం; వేసడం; ఒరణం; (2) కయ్యానికి కాలు దువ్వే వ్యక్తి; యుద్ధానికి సిద్ధపడే వ్యక్తి; * hay, n. ఎండుగడ్డి; గాదం; గవతం; ** hay fever, ph. గవత జ్వరం; గడ్డి జాతి మొక్కల పుప్పొడి పడక వచ్చే ఒక రకం ఎలర్జీ; * haystack, n. గడ్డిమేటు; గడ్డివాము; యావసం; * hazard, n. ప్రమాదం; అపాయం; గండం; విపత్తు; * hazardous, adj. ప్రమాదకరమైన; ప్రమాదపూర్వకమైన; ప్రమాదకారకమైన; హాని కలిగించే; * hazel nuts, n. pl. new name for filberts; ఒక రకం పిక్క; ఈ పిక్క లోపలి గింజలు తింటారు; * hazmat, n. ప్రమాదార్థం; ప్రమాదకరనమైన + పదార్థం; hazardous + material * he, pron.(1) remote. అతడు; అతగాడు; అతను; వాడు; (2) proximate. ఇతడు; ఇతగాడు; ఇతను; వీడు; (3) respectful & remote. ఆయన; (4) respectful & proximate, ఈయన; (5) sneering & proximate. ఈయన గారు; (6) sneering & remote. ఆయన గారు; * head, n. (1) తల; బుర్ర; నెత్తి; శిరస్సు; శిరం; శీర్షం: మస్తకం; మూర్ధం; (2) పెద్ద; అధిపతి; see also heads; scalp; ** pressure head, ph. [engr.] పీడన శిరం; ** suction head, ph. [engr.] పీలుపు శిరం; ** head clerk, ph. పెద్ద గుమాస్తా; * headache, n. తలనొప్పి; ** migraine headache, ph. అనంతావర్తం; ఒక రకం తలనొప్పి; * headed pin, n. గుండుసూది; * header, n. శిరోవాక్యం; * heading, n. శీర్షిక; తలకం; * headline, n. శీర్షిక; వార్తాశీర్షిక; ముఖ్య సమాచారం; ** banner headline, ph. పతాక శీర్షిక; ** running headline, ph. పుటాక్షరం; * headlights, n. pl. తలదీపాలు; * headmaster, n. ప్రధాన ఉపాధ్యాయుడు; * heads, n. బొమ్మ; నాణెం యొక్క బొమ్మ వైపు; * heads or tails? ph. బొమ్మా, బొరుసా? * headstrong, adj. తలబిరుసైన; * headwind, ph. ఎదురుగాలి; గోగంధనం; * heal, v. i. మాను; v. t. మాన్చు; * health, n. ఆరోగ్యం; ** health insurance, ph. ఆరోగ్య బీమా; ** health issue, ph. ఆరోగ్య సమస్య; ** health worker, ph. ఆరోగ్య కార్యకర్త; * healthful, adj. ఆరోగ్యదాయకం; ఆరోగ్యకరం: * healthy, adj. (1) ఆరోగ్యవంతం; (2) ఆరోగ్యకరం; ** healthy child, ph. ఆరోగ్యవంతమైన బిడ్డ; ** healthy food, ph. ఆరోగ్యకరమైన ఆహారం; ** healthy imagination, ph. చురుకైన ఊహాశక్తి; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''USAGE NOTE: healthy and healthful * In old days "healthfu;' meant "good for your health," where as "healthy" meant "having or showing good health. "Now-a-days these two words are used synonymously: "These vegetables are healthful. They are also healthy." Both usages are correct. |} * * heap, n. కుప్ప; పోఁగు; ప్రోఁవు; గుట్ట; వామి; తిట్ట; రాశి; చయం; నివహం; గుమి; ఉత్కరం; * heaping, v. t. పోగు చెయ్యడం; చయనం; ప్రోవించుట; * hear, v. t. విను; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''USAGE NOTE: hear and listen * Use both of these words to talk about sounds. ''Listen'' means to pay attention to what someone says: She never listens to me. ''Hear'' usually means to recognize that a sound is being made: Did you hear the alarm ring?''' |} * * hearing, n. (1) విచారణ; వినడం; (2) వినికిడి; * hearsay, n. వినికిడి; విన్నమాట; జనశ్రుతి; కింవదంతి; శ్రుతపాండిత్యం; ** hearsay evidence, ph. వినికిడి సాక్ష్యం; శ్రుతం; శ్రుత సాక్ష్యం; చూసినది కాదని అర్థం; * hearse, n. శవపేటికని లాగే బండి; పాడె; * heart, n. (1) హృదయం; గుండె; గుండెకాయ; (2) మది; డెందం; ఉల్లం; ఎద; ** broken heart, ph. పగిలిన గుండె; stress cardiomyopathy; takotsubo cardiomyopathy; a temporary condition that can be brought on by stressful situations. During broken heart syndrome, one part of the heart stops pumping normally, which may cause the rest of the heart to pump more forcefully, according to the Mayo Clinic. ** getting by heart, ph. కంఠస్థం చెయ్యడం; ధారణ చెయ్యడం; ** heart attack, ph. గుండె పోటు; హృద్‌ఘాతం; ** heartbeat, ph. హృదయ స్పందనం; గుండె కొట్టుకోవడం; * heartburn, ph. (1) ఆమ్లపిత్తం; గుండెమంట; అజీర్తి వల్ల ఛాతీలో కలిగే మంట; (2) [idiom] అక్కసు; * heartfelt, adj. మనస్పూర్తిగా; హృదయపూర్వకంగా; హార్ధిక; * hearth, n. అంతిక; పొయ్యి; ** long hearth, ph. ఆలెపొయ్యి; గాడి పొయ్యి; * heartless, adj. నిర్దాక్షణ్యంగా; * heartily, adv. (1) మనః పూర్వకంగా; (2) ఉత్సాహంగా; * hearty, adj. హృదయపూర్వక; హార్ధిక; * heat, n. వేడి; ఉడుకు; సెగ; ఉబ్బ; ఉక్క; ఉమ్మ; వడ; ఉష్ణం; ఊష్మం; తాపం; ఆతపం; దగ; ఆవి; కాక; విదాహం; ** latent heat, ph. గుప్తోష్ణం; తాపోగ్రత మారకుండా ఒక పదార్థాన్ని ఘన రూపం నుండి ద్రవ రూపం లోకి కానీ, ద్రవ రూపం నుండి వాయు రూపం లోకి కాని మార్చడానికి కావలసిన వేడి; ** latent heat of melting, ph. ద్రవీకరణ గుప్తోష్ణము; ఉదా: నీరు ద్రవరూపం నుండి ఘన రూపంలోకి మారేటప్పుడు శక్తిని విడుదల చేస్తుంది; ** latent heat of vaporization, ph. బాష్పీభవన గుప్తోష్ణం; ఉదాహరణకు 100°C వద్ద 1 గ్రాము నీరు పూర్తిగా ఆవిరిగా మార్చడానికి 540 కేలరీలు కావాలి; ** specific heat, ph. విశిష్ట ఉష్ణం; ఒక (గ్రాము) పదార్థపు తాపోగ్రతని ఫలానా (ఒక డిగ్రీ) మేరకి పెంచడానికి కావలసిన వేడి; ** heat ray, ph. తాపకిరణం; ఉష్ణకిరణం; ** heat stroke, ph. వడదెబ్బ; * heat, v. t. వేడిచేయు; కాచు; కాగబెట్టు; * heat-proof, adj. ఉష్ణజిత; * heave, v. t. (1) లాగు; ఎత్తు; లేవనెత్తు; విసరు; రువ్వు; తోయు; పనులని ఎక్కువ శ్రమతో చేయు; ** heave a sigh, ph. బలంగా నిట్టూర్చు; * heaven, n. స్వర్గం; దివి; సురలోకం; నాకం; పరమపదం; వినువు; * heavenly, adj. విను; ** heavenly highway, ph. విను వీధి; ** heavenly body, ph. నభోమూర్తి; సూర్య, చంద్ర, గ్రహ, నక్షత్రాదులు; * heavy, adj. బరువైన; భారీ; భార; గురు; ** heavy elements, ph. భారీ ధాతువులు; భారీ మూలకాలు; అణు సంఖ్య 92 ని మించి ఉన్న రసాయన మూలకాలు; ** heavy industries, ph. భారీ పరిశ్రమలు; ** heavy metals, ph. భారీ లోహాలు; ఎక్కువ సాంద్రత కలిగి, తక్కువ మోతాదులో కూడ విష పదార్థాలయిన రసాయన మూలకాలు; ఉదా: పాదరసం; కేడ్మియం; ఆర్సెనిక్, క్రోమియం; థేలియం; ** heavy rains, ph. భారీ వర్షాలు; కుండపోత; ** heavy water, ph. భారజలం; బరువునీరు; నీటి బణువులో ఉదజని అణువుకి బదులు "భారీ ఉదజని" అణువు ఉంటే దానిని భారజలం అంటారు; * heavy-duty, adj. దిట్టమైన; భారీ; రాటుకీ పోటుకీ ఓర్చుకోగల; * heavy-handedness, n. అన్యాయమైన నిక్కచ్చితనం; * Hebrew, n. ఇస్రయెల్ దేశపు అధికార భాష; ఇడ్డిష్ భాష;(rel.) Yiddish * heckling, n. అవహేళన; * hectare, n. హెక్టరు; 2.471 ఎకరముల భూమి; * hedge, n. కొరడు; దడి; కంచె; మొక్కలతో నిర్మించిన కంచె; * hedonism, n. (హీడనిజం) భోగలాలసత్వం; భోగలాలసత; స్వయంసుఖవాదం; ఆనందమే జీవిత పరమావధి అని నమ్మే తత్త్వం; * heel, n. మడమ; చీలమండ; * heifer, n. (హీఫర్) గృష్టి; కుర్రి; ఇంకా ఈనని ఆవు పెయ్య; * height, n. (1) ఎత్తు; ఉన్నతి; పొడుగు; పొడవు; తనర్పు; ఉద్దము; (2) ఔన్నత్యం; పరాకాష్ఠ; * heir, n. (ఎయిర్); వారసుడు; ** fellow heir, ph. జ్ఞాతి; * heirloom, n. మిరాసి; వారసత్వపు సొత్తు; పారంపర్యంగా వచ్చు సరుకు; * heist, n. దోపిడీ; * helianthus, n. సూర్యకాంతపు పువ్వు; పొద్దు తిరుగుడు పువ్వు; * helicopter, n. సర్పిలపక్షి; * heliotrope, n. గురుగు చెట్టు; తేలుమణి; * heliotropic, adj. ప్రకాశానువర్త; సూర్యానువర్త; పొద్దుతిరుగుడు; * heliotropism, n. ప్రకాశానువర్తనం; పొద్దుతిరుగుడుతనం; వెలుతురు వచ్చు దిశకు తిరిగే స్వభావం; * heliport, n. helicopter + airport; సర్పిలాశ్రయం; * Helium, n. రవిజని; (అణుసంఖ్య 2, సంక్షిప్త నామం, He); (ety.) రవి పుట్టుటకు కారణమైనది; ఒక రసాయన మూలకం; [Gr. helios = Sun]; [[File:Ressorts_de_compression_coniques.jpg|right|thumb|helical springs]] * helix, n. సర్పిలం; కుండలిని; ** helical spring, ph. కమానుకట్ట; a spring created by wrapping a wire in a coil that resembles a screw thread; * hell, n. నరకం; దారుణం; * Hellenic, adj. యూనాని; గ్రీకు నాగరికతకు సంబంధించిన; * helm, n. చుక్కాని; * helmet, n. శిరస్త్రాణం; శిరస్కం; టొపారం; తలకి దెబ్బ తగలకుండా వేసుకొనే లోహపు టోపీ; * help, n. (1) సహాయం; సహకారం; సాయం; బాసట; తోడ్పాటు; ఉపకారం; కూడుదల; (2) ఉపకారి; సహాయపడే వ్యక్తి; * help, v. t. సహాయం చేయు; సహాయపడు; సాయపడు; తోడ్పడు; ఉపకారం చేయు; * helpful, adj. సహాయభూత; * helpless, adj. హతాశులైన; అసహాయులైన; ** helpless farmers, ph. హతాశులయిన రైతులు; * helplessness, n. నిస్సహాయత; * hem, n. అంచు; * haematology, n. రక్తశాస్త్రం; అసృక్ శాస్త్రం; * hemicrania, n. పార్శ్వపు తలనొప్పి; * hemisphere, n. అర్ధగోళం; గోళార్ధం; ** Eastern hemisphere, ph. పూర్వార్ధగోళం; ** Northern hemisphere, ph. [[ఉత్తరార్ధగోళం]]; ** Southern hemisphere, ph. [[దక్షిణార్ధగోళం]]; ** Western hemisphere, ph. పశ్చిమార్ధగోళం; * hemispherical, adj. గబ్బి; ** hemispherical breasts, ph. గబ్బి గుబ్బలు; * hemo, pref. రక్త; రక్తసంబంధమైన; * hemoglobin, n. రక్తచందురం; రక్తములోని ఎర్రకణములకు రంగునిచ్చు పదార్థము; * hemorrhage, haemorrhage, (Br.) n. రక్తస్రావం; * hemorrhoids, haemorrhoids, (Br.) n. మూలశంక; మొలలు; అసౌకర్యం, రక్తస్రావం కలిగించే పురీషనాళం లో వాచిన సిరలను పైల్స్ అంటారు. దీనిని హీమోరాయిడ్స్ అని కూడా అంటారు; * hemp, n. గోగు; ఒక రకం గంజాయి; ** hemp fibre, ph. కిత్తనార; గోగు నార; * hen, n. f. పెట్ట; కోడిపెట్ట; కుక్కుటి; pl. కోళ్లు; * henceforth, adv. ఇకమీదట; ఇకముందు; ఇటుతర్వాత; * henpecked, adj. భార్యకు భయపడే: ** henpecked husband, n. భార్యాజితుడు; భార్యాటికుడు; * henna, n. గోరింటాకు; * hepatic, adj. కాలేయానికి సంబంధించిన; కాలేయ; * hepatitis, n. కాలేయపు వాపు; కాలేయశోఫం; కామెర్లు; పచ్చ కామెర్లు; ఇది సాధారణ హెపటైటిస్. ఇది కాకుండా హెపటైటిస్ A, B. C. Delta అని రాకరకాల పేర్లతో హెపటైటిస్ చెలామణీలో ఉంది. వీటికీ పచ్చ కామెర్లకీ పేరులో పోలిక తప్ప మరేవిధమైన సంబంధమూ లేదనే చెప్పుకోవచ్చు; * heptagon, n. సప్తభుజి; డెమ్మూఁపి; * heralder, n. యుగకర్త; వైతాళికుడు; ఆద్యుడు; * herb, n. (ఎర్‌బ్) (1) మూలిక; శాకం; ఆకు; పత్రం; ఆకుపత్రి; వంటలో సువాసన కొరకు వాడే మొక్క; (2) ఓషధి; మందులలో వాడే మూలిక; * herbicide, n. గుల్మసంహారిణి; గుల్మనాశని; కలుపు మొక్కలని చంపే రసాయనం; * herbivore, n. (ఎర్బివోర్) తృణాహారి; శాకాహారి; * Herculean task, ph. కష్టసాధ్యమైన పని; భగీరధ ప్రయత్నం; * heptameter, n. ఏడు గణాలు ఉన్న పద్య పాదం; * herd, n. మంద; ** herd of cattle, ph. ఆలమంద; మొదవు; కదుపు; * herd, v. t. మందని తోలు; మందని కాపలా కాయు; * herder, n. కాపరి; * here, adv. ఇక్కడ; ఇహ; ఇచ్చట; * hereabouts, adv. ఈ చుట్టుప్రక్కల; ఇక్కడిక్కడ; * hereafter, adv. ఇకముందు; ఇకపైన; ఇకమీదట; ఇక; * hereby, adv. ఈ రూపేణా; * hereditarily, adv. వంశానుగతంగా; ఆనువంశికంగా; * hereditary, adj. వంశపారంపర్య; వారసత్వ; ఆనువంశిక; పరంపరాగత; * heredity, n. వారసత్వం; పారంపర్యం; వంశపారంపర్యం; పారంపర్య బలం; వంశానుగతం; * heredity, n. వారసత్వం; వంశపారంపర్యం; వంశానుగతం; * heresy, n. సంప్రదాయ విరుద్ధత; వ్యతిరేకత; నాస్తికత్వం; * heretic, n. పాషండుడు; పాషండి; * heritage, n. వారసత్వం; వారసత్వంగా లభించినది; అనువంశికం; * hermeneutics, n. మీమాంశ; గ్రంథాల తత్త్వవిచారణ; see also exegesis; * hermetically, adj. నివాత; గాలి చొరని; ** hermetically sealed, ph. గాలి లేకుండా సీలు చేయబడ్డ; * hermit, n. వానప్రస్థి; వనవాసి; రుషి; ఒంటరిగా జీవించు రుషి; * hermitage, n. ఋష్యాశ్రమం; ఋషివాసం; * hernia, n. గిలక రోగం; ఆంత్రవృద్ధి; ** inguinal hernia, ph. ఆంత్రవృద్ధి; గజ్జమీది గిలక; ** femoral hernia, ph. తొడమీది/గజ్జకింది గిలక; ** strangulated hernia, ph. అడ్డుపడ్డ/అణిగిపోయిన గిలక; A strangulated hernia is a life-threatening medical condition. Fatty tissue or a section of the small intestines pushes through a weakened area of the abdominal muscle. The surrounding muscle then clamps down around the tissue, cutting off the blood supply to the small intestine. ** umbilical hernia, ph. బొడ్డుగిలక. * hero, n. m. (1) నాయకుడు; కథానాయకుడు; (2) వీరుడు; ధీరుడు; యోధుడు; * heroic, adj. వీర; ధీర; * heroine, n. f. నాయకి; కథానాయకి; ధీర; (rel.) నాయకురాలు is used to imply a leader; * heroism, n. ధీరోదాత్తత; * heron, n. బకం; కొంగ; కొక్కెర; కొక్కిరాయి; నారాయణపక్షి; ** pond heron, ph. కోనేటి కొంగ; ** gray heron, ph. బూడిద కొంగ; బూది కొంగ; ** purple heron, ph. ఊదా కొంగ; ఎఱ్ఱనీల కొంగ; * herpes, n. విసర్పిణి; సర్పివ్యాధి; చప్పిరోగం; ** herpes frontals, ph. లలాటిక విసర్పిణి; ఒక వైరసు వ్యాధి; ** herpes labialis, ph. ఓష్ఠిక విసర్పిణి; పెదవుల దగ్గర వచ్చే ఒక వైరసు వ్యాధి; cold sores; ** herpes zoster, ph. మేఖలిక విసర్పిణి; దద్దురులతో వచ్చే ఒక వైరసు వ్యాధి; * hesitate, v. i. తటపటాయించు; తడబడు; జంకు; అర్రాడు; అల్లాడు; సంశయించు; సందేహించు; సంకోచించు; * hesitation, n. తటపటాయింపు; జంకు; నదురు; బెరుకు; అరమరిక; * heterodox, adj. సంప్రదాయ విరుద్ధమైన; (ant.) orthodox; ** heterodox Hindu, ph. వేద పాషండుడు; నాస్తికుడు; * heterodox, n. పాషండుడు; పాషండి; non believer; heretic; freethinker; rebel; * heterogeneous, adj. విజాత; విషమజాతీయ; వివిధ; * heteronym, n. (1) ఒకే వర్ణక్రమం ఉండి, ఉచ్చారణలోనూ, అర్థం లోనూ తేడా ఉన్న ఇంగ్లీషు మాటలు; ఉదా: tear (టేర్) = చించు; tear (టియర్) = కన్నీటి బొట్టు; primer (ప్రిమర్) - మొదటి పుస్తకం, primer (ప్రైమర్) = రంగులు వేసేటప్పుడు వాడే మొదటి పూత; * heterosexual, n. పరలింగాళువు; వ్యతిరేక లింగానికి చెందిన వ్యక్తితో రతిని కాంక్షించే వ్యక్తి; * heterospory, n. భిన్న సిద్ధబీజత; * heterotrichous, adj. విషమ తంతుక; * heuristic, n. ఆనుభవికం; A rule of thumb, intuitive guess, or educated guess that reduces or limits the search for solutions in domains that are difficult and poorly understood; * hexagon, n. షడ్‌కోణి; షడ్‌భుజం; * hexadecimal, adj. షోడశాంశ; పదహారు అంశలు ఉన్న; * hexadecanoic acid, n. షోడశోయిక్‍ ఆమ్లం; పదహారు కర్బనపు అణువుల గొలుసు ఉన్న గోరోజనామ్లం; * hexanoic acid, n. షష్ఠోయిక్‍ ఆమ్లం; మేషిక్‍ ఆమ్లం; కేప్రిలిక్‍ ఆమ్లం; * hexameter, n. ఆరు గణాలు ఉన్న పద్య పాదం; * hey, inter. (ఏయ్); ఇదిగో; ఇదిగో నిన్నే; ఇటు చూడు; * hexose, n. షడోజు; షడ్భుజి ఆకారంలో నిర్మాణక్రమం ఉన్న చక్కెర జాతి రసాయనం; ** hexose sugar, ph. షడ్‌చక్కెర; ఆరు కర్బనపు అణువులు ఉన్న చక్కెర జాతి; * hiatus, n. తెరిపి; విశ్రాంతి; * hibernation, n. శీతశ్వాసం; శీతనిద్ర; * hibiscus, n. మందార పూవు; జపాపుష్పం; * hiccups, n. ఎక్కిళ్లు; వెక్కిళ్లు; హిక్కలు; * hidden, adj. దాక్కొన్న; నక్కిన; గుప్తపరచిన; గర్భిత; * hidden, adv. గుప్తంగా; రహస్యంగా; ప్రచ్ఛన్నంగా; * hide, n. చర్మం; పశువుల చర్మం; ** hide and seek, ph. దాగిలిమూతలు; దాగుడు మూతలు; గుప్త కేళి; దొంగాట; * hide, v. i. దాగు; దాక్కొను; నక్కు; * hide, v. t. దాచు; గుప్తపరచు; * hierarchy, n. తరతమశ్రేణి; తరతమ అంతస్తు; సోపానక్రమం; పదానుక్రమం; అనుక్రమం; అనువంశం; * hieroglyphic, adj. రూపసంకేత; * hieroglyphics, n. చిత్రలేఖనం; * hieroglyphs, n. చిత్రలిపి; రూపసంకేతాలు; ఈజిప్టులో కనిపించిన అతి పురాతనమైన రాతలు; * high, adj. (1) ఎత్తయిన; మిట్ట; ఉత్తుంగ; ఉన్నతమైన; (2) మేలి; మంచి; (3) అధిక; ** high command, ph. అధిష్టాన వర్గం; ** high grade, ph. మేలి రకం; ** high noon, ph. మిట్ట మధ్యాహ్నం; ** high tide, ph. పోటునీటి మట్టం; పోటు; ** high school, ph. ఉన్నత పాఠశాల; సాధారణంగా 9, 10, 11, 12 తరగతులు; ** municipal high school, ph. పురపాలక ఉన్నత పాఠశాల; * highlights, n. ముఖ్యాంశాలు; అగ్రవర్చస్సులు; * high-speed, adj. విక్రమ; శరవేగ; జోరుగా నడచే; జవాతిశయ; * higher, adj. పర; (ant.) అపర; * highest, adj. ఉచ్చిష్ట; * highlands, n. మెరక నేలలు; * highlight, n. ఉద్వర్ణం; * highway, n. రహదారి; రాజమార్గం; రస్తా; హట్టమార్గం; బండిబాట; దండుబాట; రోడ్డు; ఒక ఊరినుండి మరొక ఊరికి వెళ్లే రోడ్డు; * hill, adj. కొండ; గిరి; ** hill tribes, ph. గిరిజనులు; * hill, n. కొండ; దిబ్బ; గిరి; అద్రి; నగం; * hillbilly, n. బైతు; పల్లెటూరి బైతు; చదువు, నాగరికత లేని వ్యక్తి; * hillock, n. మిట్ట; మెట్ట; చిన్నకొండ; * hilt, n. పిడి; కత్తి పిడి; * hinder, v. t. ఆటంక పరచు; * hindrance, n. ఆటంకం; * Hindu, adj. హిందూ; హైందవ; * Hindu, n. హిందువు; సనాతన ధర్మాన్ని పాటించే వ్యక్తి; (ety.) Some say this is a corrupt form of Sindh; some say this came from the Persian where hind means "black"; * Hindustani, adj. హిందూ-ముస్లిం సమ్మిళితమైన; a hybrid of Hindu and Islamic; * hinge, n. బందు; అరరి; మడతబందు; ఉత్తరాసి; ఉతక; తలుపుని దర్వాజాకి బిగించే సాధనం; * hinged joint, n. మడతబందు కీలు; * hint, n. సూచన; ఇంగం; * hinterland, n. అంతర్వేది; * hip, n. తుంటి; ** hip bone, ph. తుంటి ఎముక; ** hip girdle, ph. తుంటి వేష్టనం; ** hip joint, ph. తుంటి కీలు; * hippie, n. హిప్పీ; 1960 దశకంలో, ముఖ్యంగా అమెరికాలో, సంఘపు కట్టుబాట్లు నిరసిస్తూ, సంస్కారం లేకుండా జుత్తు పెంచడం, చిరిగిన బట్టలు వేసుకోవడం, చట్టవిరుద్ధమైన మందులతో ప్రయోగాలు చెయ్యడం వంటి పనులు చేసే వ్యక్తి; * hippopotamus, n. నీటిగుర్రం; జలాశ్వం; * hire, n. కిరాయి; బాడుగ; * hire, v. t. కిరాయికి కుదుర్చు; బాడుగకి కుదుర్చు; అద్దెకి తీసుకొను; * hireling, n. కిరాయికి దుర్మార్గాలు చేసే వ్యక్తి; కిరాయికి ఖూనీ చేసే వ్యక్తి; బాడుగబందీ; క్షేత్రదాసుడు; * hirsutism, n. ఆడవారికి మీసాలు రావడం; * his, pos. pron. (1) neutral, remote, వాని; అతని; (2) neutral, proximate. వీని; (3) respectful, remote. వారి; (4) respectful, proximate, వీరి; familiar or disrespectful, remote. వాడి; (6) familiar or disrespectful, proximate, వీడి; * hiss, n. బుస; ఫూత్కారం; * histogram, n. స్తంభచిత్రం; సోపానచిత్రం; A stacked column graph in which one places the columns close together to emphasize differences in the data items within each stack; * histology, n. ధాతుశాస్త్రం; కణజాల శాస్త్రం; * historians, n. pl. చరిత్రకారులు; * historic, adj. ప్రసిద్ధికెక్కిన; జ్ఞాపకం ఉంచుకోదగ్గ; చారిత్రాత్మక; * historical, adj. చారిత్రాత్మక; * history, n. చరిత్ర; ప్రవర; ఇతిహాసం; చరితం; ** ancient history, ph. ఇతిహాసం; పురాతన చరిత్ర; * histrionics, n. వేషాలు; కృత్రిమ ప్రవర్తన; నాటకీయత; అభినయం; * hit, n. కొట్టు; మొత్తు; బాదు; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: hit, strike, beat * ---Use ''hit'' to talk about most kinds of hitting. ''Strike'' is more informal and means to hit very hard. ''Beat'' means to hit someone or something many times. You can ''hit'' or ''strike'' someone or something accidentally, but you ''beat'' deliberately.''' |} * * hither, n. ఇటు; ఇవతల; ఇటువైపు; * hive, n. పట్టు; తుట్టె; * hives, n. చలితం; ఎఱ్ఱటి దద్దురులు; ఒక రకం ఎలర్జీ; same as urticaria; * hoard, n. కూడబెట్టి దాచినది; నిక్షేపం; సంచితం; * hoarfrost, n. ఠారం; శీతలప్రాంతాలలోని ఆకులపై సూదిగా కప్పబడిన మంచు స్ఫటికాలు; * hoarse, adj. బొంగురుపోయిన; (ant.) shrill; * hoax, n. లాభాపేక్షతో కాకుండా, కేవలం అల్లరి చేసే ఉద్దేశంతో చేసిన మోసకారి పని; * hobby, n. వ్యావృత్తి; అభిరుచి; * hoe, n. తొళ్లిక; తౌఁగోల; * hog, n. పంది; * hog plum, n. మారేడు; * hogweed, n. పునర్ణవా అనే మూలిక; గలిజేరుపల్లి; జీవలోధసి; * hoist, v. t. లేవనెత్తు; * hold, v. t. పట్టుకొను; కుంభించు; * holder, n. మలారం; ** holder of bangles, ph. గాజుల మలారం; * holding, n. కమతం; వ్యవసాయం చేసే భూమి; * hole, n. కన్నం; బెజ్జం; బొక్క; బొరియ; కలుగు; కంత; లాగ; బిలం; రంధ్రం; వివరం; లొటారం; ఛిద్రం; సుషిరం; గర్త; * holidays, n. పర్వదినాలు; పండుగ రోజులు; ప్రభుత్వముచే ప్రకటింపబడిన శలవు దినాలు; see also vacation; ** Christmas holidays, ph. క్రిస్‌మస్ శలవులు; ** summer holidays, ph. వేసంగి శలవులు; * holistic, adj. పూర్ణదృక్పథ; * hollow, adj. గుల్లగానున్న; డొల్లగా ఉన్న; పస లేని; * hollow, n. తొర్ర; డొల్ల; డొలక; బోలు; * holocaust, n. మారణహోమం; ప్రత్యేకంగా జెర్మనీ నియంత హిట్లరు యూదుల యెడల చేసిన మారణహోమం; * holograph, n. చేవ్రాలు; స్వహస్తంతో రాసినది; ** holographic will, ph. A holographic will is a handwritten and testator-signed document and is an alternative to a will produced by a lawyer; Some states do not recognize holographic wills; * hologram, n. ప్రతిచ్ఛాయ; ప్రతికృతి; ఆకారానికి నకలు ఆకారం; a three-dimensional image created from a pattern of interference produced by a split coherent beam of radiation (such as a laser light); * holy, adj. పవిత్రమైన; ఆర్ష; * holy basil, n. తులసి; * homage, n. ప్రణామం; వందనం; * home, adj. ఇంటి; ** home remedy, ph. ఇంటి వైద్యం; గృహవైద్యం; కరక్కాయ వైద్యం: గోసాయి చిట్కా; * home, n. ఇల్లు; కొంప; నివాస స్థలం; ఉనికిపట్టు; నెలవు; గృహం; మనుకువ; ధామం; నికేతనం; నివసనం; నివాసం; నివేశనం; నిలయం; * homemaker, n. f. గృహిణి; * homeopathy, n. హోమియోపతి అను చికిత్సా విధానం; * homecoming, n. స్వస్థలాగమనం; * homely, adj. (1) అందముగా లేని; అనాకారమైన; (2) సంసారపక్షమైన; * homemaker, n. f. గృహిణి; * homemaker, n. m. గృహస్తు; * homespun, n. (1) ఖద్దరు; ఇంటనే వడికినది; (2) ముతకైనది; * homework, n. చింతనం; ఇంటి దగ్గర చెయ్యవలసిన పాఠ్యాంశాలు; * homicide, n. నరమేధం; నరవధ; నరహత్య; హత్య; ఖూనీ; ** culpable homicide, ph. సదోష నరమేధం; దోషయుక్త నరహత్య; దండార్హ నరహత్య; * Hominid, n. నరవానర గణం; మానవులు, మానవులని పోలిన వానరగణాలు; వివేక మానవులు, దాక్షిణాత్య వానరాలు, మొదలైన జాతులన్నిటిని గుత్తగుచ్చి వాడే పదం; ఒరాంగ్-ఉటాన్‍, గిబ్బన్‍, గొరిల్లా, చింపంజీ, మొదలైనవి; * homo, pref. (1) సజాతీయ; సమ; (2) మనిషి; మానవ జాతి (genus) ని సూచించే మాట; ** Homo erectus, n. నిటారు మనిషి; ** Homo ergaster, n. పని మనిషి; పనిచేసే మనిషి; (ety.) homo = man; ergaster = workman; (ex.) Turkana Boy; ** Homo habilis, n. చేతివాటు మనిషి; పనిముట్లు తయారు చెయ్యడం నేర్చిన మనిషి; (ety.) homo = man; habilis = handy; talented with hands; కొందరు వీరిని ఆస్ట్రాలోపితికస్ వర్గంలో చేర్చుతారు; ** Homo heidelbergensis, n. హైడెల్‌బర్గ్ మనిషి; ** Homo neanderthalensis, n. నియాండెర్తాల్ మనిషి; కొందరు వీరిని బుద్ధ మనిషి వర్గంలో చేర్చుతారు; ** Homo rudolfensis, n. రూడాల్ఫు మనిషి, (ety.) homo = man; rudolfensis = related to Lake Rudolf; ** Homo sapiens, n. తెలివైన మనిషి; బుద్ధ మనిషి; (ety.) homo = man; sapiens = intelligent; wise; * homogeneity, n. సజాతీయత; సమఘాతీయ; * homogeneous, adj. సజాతీయ; సాజాత్య; సమాంగ; ** homogeneous equation, ph. సమాంగ సమీకరణం; ఒక గణిత సమీకరణంలో "కుడి వైపు" సున్న ఉన్నచో దానిని సమాంగ సమీకరణం అంటారు; * homogenized, adj. సమాంగపరచిన; సమాంగ; ** homogenized milk, ph. సమాంగపరచిన పాలు; సమాంగ పాలు; పాలల్లో వెన్న పైకి తేలిపోకుండా అతి సూక్ష్మమైన జల్లెడ గుండా, అధిక పీడనంతో పోనిచ్చి, సూక్ష్మమైన రేణువులుగా మార్చగా వచ్చిన పాలు; ఈ పద్ధతిలో "తయారు చేసిన" పాలు మంచి తెలుపుతో, చిక్కగా ఉంటాయి; * homologous, adj. సధర్మ; సంగత; సమజాత; స్థానంలో కాని, విలువలో కాని, కట్టడిలో కాని గట్టి పోలికలు ఉన్న; ** homologous chromosomes, ph. సంగతత్త్వం ఉన్న వారసవాహికలు; * homologue, n. సంగతకం; ఒకే జాతికి చెందినవి; ఒకే కుటుంబానికి చెందిన; * homology, n. సంగతత్త్వం; * homonyms, n. pl. వర్ణక్రమంలో తేడా ఉన్నా ఒకే విధంగా ఉచ్చరించే మాటలు; * homophile, n. స్వలింగాళువు; స్వలింగ వర్గులలో మఱొక వ్యక్తితో రతిని కాంక్షించే వ్యక్తి; (ant.) heterophine; * homosexual, n. స్వలింగాళువు; స్వలింగ వర్గులలో మఱొక వ్యక్తితో రతిని కాంక్షించే వ్యక్తి; (ant.) heterosexual; * homosexuality, adj. స్వలింగ ఆకర్షణ; స్వలింగాళువులతో సంపర్కం పొందాలనే ఆకాంక్ష; * homosporous, adj. సమసిద్ధబీజవంత; ఒకే రకపు "స్పోరులని" ఉత్పత్తి చేసే: * hone, n. శాణం; సానఱాయి; --see also touch stone * hone, v. t. పదునుపట్టు; సానపట్టు; మెరుగులు దిద్దు; * honest, adj. (ఆనెస్ట్) సచ్చీల; అవ్యాజ్య; నిజాయతీ; అకుటిల; * honesty, n. (ఆనెస్టీ) నిజాయితీ; సచ్ఛీలత; చిత్తశుద్ధి; ఆర్జవం; అక్కలత; * honey, n. తేనె; మధువు; మకరందం; భామరం; పుష్పరసం; క్షౌద్రం; (rel.) nectar; ** pure honey, ph. కురుజు తేనె; * honeybee, n. తేనెటీగ; పెర ఈగ; * honeycomb, n. తేనెపట్టు; తేనెతుట్టె; పెర; * honor, honour (Br.), n. గౌరవం; మర్యాద; * honor, v. t. గౌరవించు; గౌరవం చేయు; * honorable, adj. గౌరవనీయ; వందనీయ; * honorarium, n. గౌరవవేతనం; * honorary, adj. గౌరవ; * hood, n. (1) పడగ; ఫణం; స్ఫట; (2) శిఖరం; టొపారం; * hoodlum, n. గూండా; * hoodwink, v. t. బుకాయించు; దగాచేయు; మోసం చేయు; * hoof, n. డెక్క; గిటీ; గొరిజ; రింఖ; గిట్ట; ఖురం; * hook, n. (1) కొంకి; కొక్కెం; ఒంకీ; (2) క్రికెట్‌లో బంతిని వెనక్కి కొట్టు పద్ధతి; బేస్కెట్‌బాల్ ఆటలో ఒక విధంగా బంతిని విసిరే పద్ధతి; * hookworm, n. కొంకిపురుగు; * hooligan, n. రౌడీ; దుండగీఁడు; * hop, v. i. కుప్పించు; జవుకళించు; ఎగురు; దూకు; గెంతు; * hope, n. ఆశ; see also greed; ** ray of hope, ph. ఆశాకిరణం; ** vain hope, ph. అడియాస; * hopeful, adj. ఆశావహ; ఆశాజనక; * hopeless, adj. నిరాశాపూరిత; హతాశులయిన; నిరాశావహ; * hopelessness, n. నిరాశ; నిరాశావహం; నిరాశావహ పరిస్థితి; * hopper, n. శంకుతొట్టి; గరాటుతొట్టి; గరాటు; * horde, n. మంద; తొంబ; * horizon, n. క్షితిజం; దిగ్మండలం; దిగంతం; దిక్‌చక్రం; చక్రవాళం: ** celestial horizon, ph. ఖగోళీయ క్షితిజం; * horizontal, n. క్షితిజసమాంతరం; * horizontal, adj. క్షితిజ; క్షితిజ సమాంతర; సమతల; అడ్డుగా; ** horizontal acceleration, ph. క్షితిజ వేగోత్కర్షణ; క్షితిజ త్వరణం; ** horizontal line, ph. అడ్డుగీత; ** horizontal plane, ph. క్షితిజ సమతలం; * hormone, n. ఉత్తేజితం; అంతర్గత స్రావం; గ్రంథులచే తయారుకాబడ్డ ఒక రకం ఉత్తేజపరచే రసాయన పదార్థం; శరీరంలో ఒక చోట తయారయి, రక్తప్రవాహంలో ప్రయాణం చేసి, వాటి కార్యస్థానాలని చేరుకుని వాటి విధిని నిర్వర్తించే రసాయన బణువులు; ఉదాహరణకి ఒక్క పిట్యూటరీ గ్రంధి ఏడు ఉత్తేజితాలని రక్త ప్రవాహంలోకి విడుదల చేస్తుంది; మూత్రపిండాల మీద టోపీలా ఉండే కణజాలం ఎడ్రీనలిన్ అనే ఉత్తేజితాన్ని తయారు చేస్తుంది; ఇలా ఎన్నో ఉత్తేజితాలు ఉన్నాయి; * horn, adj. కొమ్ముతో చేసిన; శృంగ; విషాణ; శింగాణి; * horn, n. (1) కొమ్ము; శృంగం; విషాణం; (2) బూరా; * hornbill, n. ధనేశ పక్షి; ఎబ్బెరపక్షి; ** greater hornbill, ph. మహాధనేశ పక్షి; రాజధనేశ పక్షి; కొండయెబ్బెర పక్షి; ** horned animal, ph. శృంగి; * hornet, n. కందిరీగ; * horoscope, n. (1) జాతకం; (2) జాతక పత్రిక; జన్మ పత్రిక; * horrible, adj. భీషణ; బీభత్సకరమైన; భయంకరమైన; తీవ్రమైన; దారుణమైన; ఉచ్ఛండ; * horror, n. బీభత్సం; భీకరం; భయానకం * hors d'oeuvres, n. pl. (ఆర్డొర్వుస్‍), భోజనం ముందు తినే వెచ్చవెచ్చటి చిరు భక్ష్యాలు; చల్లగా ఉన్న చిరు భక్ష్యాలని "ఆంటీపాస్తో" అంటారు; * horse, n. గుర్రం; అశ్వం; హయం; తురంగం; ఘోటకం; ఘోటం; వాజి; గుండు; వారువం; మయం; యయువు; ** horse power, ph. అశ్వ సత్వం; 550 పౌనుల బరువుని ఒక సెకండు కాలవ్యవధిలో ఒక అడుగు పైకి లేవనెత్తడానికి కావలసిన సత్వాన్ని అశ్వ సత్వంఅని నిర్వచించేరు; ఒక సామాన్యుడి శరీరంలో ఉరమరగా ఒకటింట పదోవంతు అశ్వశక్తి ఉంటుంది; ** horse rider, ph. రౌతు; ** horse sacrifice, ph. అశ్వమేధం; వాజపేయం; * horsefly, n. జోరీగ; * horse-gram, n. ఉలవలు; * horseplay, n. మోటు సరసం; * horseradish, n. మునగవేరు; బాగా ఘాటుగా ఉండే ఒక రకం దుంప; * horseshoe, n. లాడం; గుర్రపులాడం; * horticulture, n. ఉద్యానకృషి; వనసాయం; తోటల పెంపకం; * hosiery, n. లోపలి దుస్తులు; లోదుస్తులు; * hose, n. మెత్తటి గొట్టం; ** rubber hose, ph. రబ్బరు గొట్టం; ఎలా కావలిస్తే అలా ఒంగడానికి వీలయిన పొడుగాటి రబ్బరు గొట్టం; * hospital, n. ఆసుపత్రి; వైద్యశాల; వాసిలి; ** charity hospital, ph. ధర్మాసుపత్రి; ** ladies hospital, ph. ఘోషాసుపత్రి; ** hospital ward, ph. వాసిలి పానుపాది; * hospitality, n. ఆదరణ; మర్యాద; ఆతిథ్యం; అతిథి సత్కారం; అతిథిధర్మం; అతిథేయత; * host, n. అతిధేయుడు; అతిథిని ఆదుకునే మనిషి; * hostage, n. జామీనుగా ఉంచబడిన వ్యక్తి; బందీ; * hostel, n. వసతిగృహం; ఆవసధం; సదనం; ఉంగడ; విద్యార్థులు నివసించే వసతి గృహం; * hostile, adj. ప్రతికూల; విరుద్ధ; వ్యతిరేక; వైర; * hostility, n. వైరం; విరోధం; ప్రాతికూల్యం; * hot, adj. (1) వేడి; వడ; తప్త; (2) తాజా; (3) కారం; వర్ర; పొగరు; ** red hot, ph. అరుణ తప్త; ** white hot, ph. శ్వేత తప్త; ** hot wind, ph. వడగాలి; * hotel, (హొటేల్) n. హొటేలు; పడక సదుపాయాలని అతిథులకి అందించే భవనం; హొటేలులో పడక గదులే కాకుండా, ఫలహారశాలలు, తదితర సదుపాయాలు ఎనై్ననా ఉండవచ్చు; (note) ఈ మాటని హోటల్ అని ఉచ్చరించే అలవాటు ఆంధ్రదేశంలో ఉంది కానీ, హొటేలు అన్నది అసలు ఉచ్చారణకి దగ్గర; see also restaurant; motel; * hound, n. వేటకుక్క; గాలికుక్క; సారమేయము; ఉడుప కుక్క; * hour, n. గంట; హోర; వేళ; * hourglass, n. గంటసీసా; గంటగరాటు; హోరకాచం; * hourly, n. గంట గంటకీ; గంటకొకమారు; ప్రతిగంటా; * house, n. ఇల్లు; గృహం; అగారం; లోఁగిలి; ఆలయం; కొంప; పంచ; నెలవు; ** house of cards, ph. పేకమేఁడ; ** house made of lumber, ph. మచ్చు; మిద్దె; మాడుగు; ** house sparrow, ph. ఇంటిపిచ్చుక; చిమణి; ** doll house, ph. బొమ్మరిల్లు; ** green house, ph. హరితగృహం; పచ్చటిల్లు; ** interior of a house, ph. లోఁగిలి; * household, n. కాఁపురం; సంసారం; కుటుంబం; ** entire household, ph. ఇంటిల్లిపాదీ; ** household appliance, ph. గృహోపకరణం; * householder, n. గృహపతి; గృహస్థువు; గృహస్థు; గృహమేధి; గేస్తు; ఇంటిదొర; * housekeeping, n. గృహనిర్వహణ; ఇంటికాపు; * housewife, n. ఇల్లాలు; ఇంటికి ఆడది; గృహిణి; గరిత; * hover, v.t. ముసురు; * how, inter. ఎలా; ఎట్లా; ఏవిధంగా; * how many, adv. neuter. ఎన్ని; * how many people, adv. ఎంతమంది; ఎందఱు; * how much, adv. ఎంత? * howdah, n. అంబారీ; ఏనుగు మీద సవారీ చెయ్యడానికి వీలయిన కుర్చీ; * howitzer, n. పొట్టి ఫిరంగి; * hub, n. (1) నడిబొడ్డు; నాభి; చక్రనాభి; బండికన్ను; నట్టు; చక్రంలోకి ఇరుసు వెళ్లే స్థానం; (2) కూడలి; రహదారులు కానీ, తీగలు కానీ ఒక చోట కలుసుకునే స్థలం; * hubbub, n. హంగామా; హడావిడి; గడబిడ; అలజడి; కోలాహలం; గలభా; సందడి; * hubris, n. గర్వం; అతిశయం; గర్వంతో కూడిన అతిశయం; ధీమా; పొగరు; * hue, n. వన్నె; డౌలు; జిగి; చాయ; ఒకే రంగులో ఉండే వివిధ చాయలు; colors with the same hue are distinguished with adjectives referring to their lightness and/or colorfulness, such as with "light blue", "pastel blue", "vivid blue". Exceptions include brown, which is a dark orange; * hug, n. ఆలింగనం; కౌఁగిలింత; పరిష్వంగం; * huge, adj. పెను; పెద్ద; ** huge demon, ph. పెనుభూతం; ** huge wind, ph. పెనుగాలి; * hull, n. (1) పొట్టు; (2) పడవ మట్టు; * hull, v. t. పొట్టు తీయు; దంచు; * hulled, adj. దంచిన; ** hulled paddy, ph. బియ్యం; దంపుడు బియ్యం; ** hulled sesame seed, ph. పొట్టు తీసిన నువ్వులు; ఛాయ నూపప్పు; * hum, n. (1) రొద; సన్నని శబ్దం; (2) కూనిరాగం; (3) కలకలం; కోలాహలం; సందడి; * hum, v. i. కూనిరాగం తీయు; * human, adj. మానవ; మానవీయ; నర; పురుష; మానుష; ** human rights, ph. మానవ హక్కులు; మానవాధికారాలు; ** human endeavor, ph. పురుష ప్రయత్నం; మానవ ప్రయత్నం; ** human sacrifice, ph. నరబలి; * human, n. మనిషి; m. మానవుడు; నరుడు; f. మానవి; * humane, adj. కరుణామయ; మానవత్వం గల; దయాళు; కృపాళు; సహృదయ; దయామయ; మానవోచిత; * humanism, n. మానవతా వాదం; మానవతావాదం నీతి తత్వములకు సంబంధించిన ఒక విశాలమైన భావం. ఈ వాదం ప్రజలందరి హుందాతనాన్ని ప్రకటిస్తుంది. ప్రత్యేకంగా మానవత్వాల హేతువులను మూలం చేసుకుని విశ్వమానవ విశేషాలను ముందుంచుతుంది. మానవత్వపు ఉత్తమ లక్షణం - సహనం. ఏ సమాజంలోనైనా భిన్న నమ్మకాలు, విభిన్న తాత్విక దృక్పథాలు తప్పక ఉంటాయి. వాటి మధ్య ఐక్యతను సాధించడానికి ఉపయోగపడే సాధనమే సహనం. మనిషిలోని సహనం సామాజిక శాంతికి కారణమవుతుంది. మనిషిలోని అసహనం సమాజంలోని అల్లకల్లోలాకు కారణమవుతుంది. శాంతియుత నైతిక జీవనం సంఘంలో ప్రభవించడానికి సహనం తప్పని సరి; * humanitarian, n. మానవతావాది; ఉపకారి; కరుణాళువు; * humanities, n. మానవీయ శాస్త్రాలు; మానవ అనుభవాలని, మానవ సంస్కృతులని వర్ణించే అధ్యయనాంశాలు; తత్త్వం, శిల్పం, కళలు, సాహిత్యం, సార్స్వతం, తర్కం, వగైరాలు ఈ శాఖలోకి వస్తాయి; * humanity, n. (1) మానవాళి; మానవకోటి; నరజాతి; మానవజాతి; (2) మానుషత్వం; మానవత్వం; మానవత; భూతదయ; కనికరము; పరహితేచ్ఛ; * humble, adj. గర్వం లేని; వినయం కల; * humbug, n. (1) మాయ; మోసం; (2) మాయలాడి; మోసగాడు; * humerus, n. దండెుముక; * humidity, n. తేమ; చెమ్మ; చెమ్మదనం; తడి; ఆర్ద్రత; ఈకువ; * humiliate, n. అవమానపరచు; చిన్నబుచ్చు; * humiliation, n. అవమానం; పరాభవం; * humility, n. నిరాడంబరత్వం; అణకువ; వినయం; వినమ్రత; see also obedience; * humor, humour (Br.) n. (1) హాస్యరసం; హాస్యం; (2) రసం; ** aqueous humor, ph. నేత్ర రసం; జలాకార రసం; ** sense of humor , ph. హాస్యస్పూర్తి; ** vitreous humor, ph. స్పటికాకార రసం; మేధ పటలం; * humorous, adj. హాస్యస్ఫోరక; * hump, n. (1) మూపురం; పశువుల వీపు మీద ఎత్తుగా ఉండే అవయవం; (2) దిబ్బ; ఎత్తుగా ఉన్న ప్రదేశం; (3) చిన్న అవరోధం; * hunchback, n. గూనివాఁడు; కుబ్జుఁడు; * hundred, n. వంద; నూఱు; శతం; నలుబాతిక; ** hundred thousand, ph. లక్ష; వంద వేలు; మిలియనులో పదో వంతు; ** hundred year lifespan, ph. శతాయుష్షు; ** hundred poems, ph. శతకం: * hundredweight, n. 112 పౌండ్ల బరువు; * hunger, n. ఆఁకలి; క్షుత్తు; క్షుధ; అంగద; ** hunger strike, ph. నిరాహార దీక్ష; నిరశన వ్రతం; ** excessive hunger, ph. అర్రాకలి; * hunt, n. వేఁట; * hunt, v. t. వేఁటాడు; * hunter, n. వేటగాఁడు; వ్యాధుఁడు; కిరాతుఁడు; బోయవాఁడు; భిల్లుఁడు; మృగయుఁడు; చెంచుఁడు; * huntress, n. f. వేటగత్తె; కిరాతకి; బోయది; భిల్లి; చెంచి; * hurdle, n. అడ్డంకి; ఆటంకం; * hurl, v. t. రువ్వు; * hurly-burly, n. సందడి; * hurricane, n. ప్రభంజనం; పెద్ద గాలివాన; * hurt, v. t. నొప్పించు; * husband, n. మగఁడు; పెనిమిటి; భర్త; పతి; నాధుఁడు; ఏలిక; ** henpecked husband, ph. భార్యా విధేయుఁడు; * husbandry, n. పెంపకం; కృషి; నిర్వహణ; * hush money, n. లంచం; లాంఛనం; * husk, n. ఊఁక; పొట్టు; పొల్లు; చిట్టు; * hut, n. (1) గుడిసె; కుటి; కుటీరం; (2) పర్ణశాల; * hyacinth, n. హయరింఖ; ఒక రకం నీటి మొక్క; * Hyades, n. రోహిణీ సహిత నక్షత్రాలు; సప్తర్షి నక్షత్రాలు; * hybrid, adj. సంకర; కంచర; * hybrid, n. ఇబ్బంది; కంచరం; అయ్యపరెడ్డి; cross-breed; * hybrid, adj. సంకర; కంచర; చంపూ, caMpU * hybridization, n. సంకరీకరణం; సంకరణం; * Hydra, n. (1) ఆశ్రేష నక్షత్ర సమూహం; హైడ్రాలోని డెల్టా, ఎప్సిలాన్, ఈటా, రో అనే నక్షత్రాలని గుత్తగుచ్చి ఆశ్రేష అంటారు; (2) ఒక జంతువు; * hydrated, adj. ఉదన్వంతం; * hydraulic, adj. జలపీడిత; * hydraulics, n. నీటిలోని ఒత్తిడిని శక్తిగా మార్చే విధానాన్ని అధ్యయనం చేసే శాస్త్రం; * hydrocarbon, n. ఉదకర్బనం; (lit.) liquid carbon; carbon in liquid form; ** straight hydrocarbon, ph. బారు ఉదకర్బనం; ** cyclic hydrocarbon, ph. చక్రీయ ఉదకర్బనం; ** hydrocarbon radical, ph. ఉదకర్బన రాశి; ఒకటికి మించి ఉదజని అణువులని తొలగించగా రిక్త హస్తాలతో మిగిలిన ఉదకర్బనపు బణువు; * hydrocele, n. బుడ్డ; వరిబీజం; * hydrocephalus, n. జలశీర్షం; మస్తిష్కశోఫ; శీర్షబూదరం: * hydrochloric acid, n. ఉదహరి కామ్లం; శంఖ ద్రావకం; HCl; * hydrocotyle, n. సరస్వతీ ఆకు; * hydrodynamics, n. జలచలనం; జలగతి శాస్త్రం; * hydroelectricity, n. జలోద్భవ విద్యుచ్ఛక్తి; జలవిద్యుత్తు; * hydrogen, n. ఉదజని; (ety.) నీటియొక్క జననానికి కారణమైనది; ఒక రసాయన మూలకం; (అణుసంఖ్య 1, సంక్షిప్త నామం, H) ** hydrogen bond, ph. ఉదజని బంధం; రెండు బణువుల మధ్య ఉండే విద్యుదయస్కాంత తత్త్వంతో కూడిన ఆకర్షక బంధం; ఒక కర్బనం అణువుతో ఉదజని అతుక్కుని ఉదకర్బనాలుగా తయారయేటప్పుడు ఈ రకం బంధం కనిపిస్తుంది; * hydrogenated, adj. ఉదజనీకృత; ** hydrogenated oil, ph. ఉదజనీకృత తైలం; వనస్పతి; (వనస్పతి అంటే ఉదజనీకృత శాకజనిత తైలం); * hydrogenation, n. వనస్పతీకరణం; ఉదజనీకృతం; నూనెలలోకి ఉదజనిని పంపి గడ్డకట్టించడం; * hydrology, n. జలరాశిశాస్త్రం; జలతంత్రం; * hydrolysis, n. జలవిశ్లేషణ; జలవిచ్ఛేదన; * hydrophobia, n. జలోన్మాదం; నీటిని చూసినా, నీటి శబ్దం విన్నా నీటిని తాకినా భయం వెయ్యడం; (note) ఈ లక్షణాలు పిచ్చి కుక్క కరచినప్పుడు కాని అడవి జంతువులు కరచినప్పుడు కాని వచ్చే రేబీస్ వ్యాధికి గుర్తు; * hydrosphere, n. జలావరణం; * hydroxide, n. ఉదామ్లం; ** calcium hydroxide, ph. ఖటిక ఉదామ్లం; సున్నం; slaked lime; Ca(OH)<sub>2</sub>; * hydroxyl, adj. [chem.] ఉదామ్ల; ** hydroxyl group, ph. [chem.] ఉదామ్ల గుంపు; (-OH) * hyena, n. (హయీనా) దుమ్ములగొండి; గాడిదపులి; కొర్నవగండు; సివంగి; * hygiene, n. ఆరోగ్యశాస్త్రం; ఆరోగ్య సూత్రాలు; * hygroscopic, adj. జలశోషణ; * hymen, n. కన్నెతెర; యోనిమార్గంలో ఉండే పొర; * hymn, n. కీర్తన; స్తోత్రం; దండకం; పొగుడుతూ పాడే పాట; * hyper, adj. pref. అతి; ఎగువ; పెద్ద; పై; అధి; * hyperbola, n. (హైపర్ బొలా) అతివలయం; * hyperbole, n. (హైపర్ బొలీ) అతిశయోక్తి; ఉన్నదానిని గొప్పగా వర్ణించుట; * hyperbolic, adj. అతివలయ ఆకారపు; * hyperbolic space, ph. అతివలయ ఆవరణం; * hyperactive, n. దురతి చలాకీతనం; అతి చలాకీతనం; * hyper-conjugation, ph. అతి సంయుగ్మం; * hyper-correction, n. దురతి సవరణ; అతిశోధితం; ఉదా: కొన్ని పదాల్లో హ-కారం లేని చోట కూడా హ-కారాన్ని చేర్చడం; * hypergamous, adj. అనులోమ; (lit.) along the direction of the hair; along the grain; marriage into an equal or higher caste or social group; * hyperhidrosis, n. అతిస్వేదం; అతిగా చెమట పట్టడం; * hyperlink, n. అధిలంకె; పరిలంకె; పరిసంధి; అతిఅంకె; కంప్యూటర్లలో ఒక పుటలోని ఉన్న పాఠ్యాంశాన్ని మరొక చోట విపులంగా వివరించడానికి గాను రెండు పాఠ్యాంశాలని బంధించే లంకె; * hypermetropia, n. చత్వారం; * hyper-parameter, n. దురతి పరామితి; In machine learning, hyperparameters are the ones that assist the learning process (that is the process of finding the parameters); * hypersphere, n. అతిగోళం; a sphere that exhibits more than three dimensions; * hypertension, n. రక్తపోటు; అతిపోటు; రక్తపు పీడనం పెరగడం; high blood pressure; * hypertext, n. కంప్యూటర్లలో ఒక పుటలోని ఉన్న పాఠ్యాంశాన్ని మరొక చోట విపులంగా వివరించడానికి గాను పాఠ్యాంశాన్ని అమర్చే విధానం; a software system that links topics on the screen to related information and graphics, which are typically accessed by a point-and-click method; * hypervisor, n. ఉపద్రష్ట; A hypervisor, also known as a virtual machine monitor or VMM, is software that creates and runs virtual machines (VMs). A hypervisor allows one host computer to support multiple guest VMs by virtually sharing its resources, such as memory and processing; * hypnospores, n. సుప్తబీజాలు; * hypnosis, n. నిద్ర తెప్పించే శాస్త్రం; నిద్ర తెప్పించి వశీకరించుకునే వైద్య పద్ధతి; * hypnotize, v. t. నిద్ర తెప్పించి వశీకరించు; * hypochondria, n. రోగభ్రాంతి; రోగభ్రమ; * hypo, pref. తక్కువ; దిగువ; కింద; చిన్న; లోనికి; లోనికి వెళ్ళే; లోనికి పీల్చుకునే; * hypocrisy, n. ఆత్మవంచన; జిడికిరింత; డంభాచారం; బూటకం; కైతవం; కాపట్యం; కపటత్వం; ఛలం; మిథ్యాచారం; ధ్వంధ్వ వైఖరి; * hypocrite, n. కాప్యకారి; రుద్రాక్షపిల్లి; బూటకాలమారి; ఆత్మవంచకుడు; కపటశీలి; డంభాచారి; * hypodermic, adj. చర్మం లోనికి పోయే; చర్మం కింద; * hypogamous, adj. ప్రతిలోమ; (lit.) against the direction of the hair; against the grain; marrying down; see also hypergamous; * hypotenuse, n. కర్ణం; దీర్ఘ కర్ణం; సమకోణ త్రిభుజంలో లంబకోణానికీ ఎదురుగా ఉన్న భుజం; * hypothermic, adj. వేడిని పీల్చుకొనే; * hypothesis, n. s. ప్రాతిపదిక; ప్రతిపాదన; ప్రాక్కల్పన; ఉపపాద్యం; పరికల్పన; ప్రకథనం; అభిప్రాయం; pl. hypotheses; * hypothetical, adj. ఊహాత్మక; ప్రతిపాదనాత్మక; * hysteria, n. కాకిసొమ్మ; అపస్మారం; అపస్మారకం; |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==మూలం== * V. Rao Vemuri, English-Telugu and Telugu-English Dictionary and Thesaurus, Asian Educational Services, New Delhi, 2002 ISBN 0-9678080-2-2 [[వర్గం:వేమూరి ఇంగ్లీషు-తెలుగు నిఘంటువు]] 1jp7j6n5hdodidpnesdnrcdfhu9zpmt వేమూరి ఇంగ్లీషు-తెలుగు నిఘంటువు/I 0 3001 33374 33306 2022-08-14T23:15:55Z Vemurione 1689 /* I */ wikitext text/x-wiki =నిఘంటువు= *This dictionary is an improved version over the print version (expanded, errors corrected, new features continually being added) published by Asian Educational Services, New Delhi in 2002. * You are welcome to add. BUT PLEASE DO NOT DELETE entries until you are absolutely, positively SURE a mistake has been made. * PLEASE do not delete entries or their meanings simply because you personally did not agree with the meaning given there. Thanks 19 Aug 2015. ==I== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * * '''I, pron. నేను; * iamb, n. పద్యంలో వచ్చే లగం అనే గణం; ఒక లఘువు, తరువాత ఒక గురువు ఉన్న గణం; (rel.) foot అంటే గణం; iamb అంటే లగం; line అంటే పాదం; * iambic pentameter, n. లఘువు, గురువు చొప్పున ఐదు వరుసగా వచ్చే పద్య పాదం; అయిదు లగాలు ఉన్న పద్య పాదం; (note) iambic pentameter is a metrical speech rhythm that is natural to the English language, and one that Shakespeare made use of; ex: EVery TIME we TALK, we STRING toGETHer ACCented and UNACCented SYLLables withOUT even THINKing aBOUT it; * iambus, n. లగం; ఛందస్సులో లఘువు వెంబడి గురువు ఉన్న గణం; * iatrogenic disease, n. వైద్యుడి వల్ల కాని వైద్య సిబ్బంది వల్ల కాని కలుగజేయబడ్డ రుగ్మత; వైద్యం చెయ్యడం వల్ల వచ్చిన వ్యాధి; * ibex, n. స్కీను; [[మేషం]]; కాప్రా; హిమాలయాలలో ఉండే మేకని పోలిన జంతువు; * ibis, n. కంకణపు కొంగ; ఒక జాతి కొంగ; పొడవాటి ముక్కు చివర కిందికి తిరిగి ఉండడం ఐబిస్ ల ప్రత్యేకత; సైబీరియా ప్రాంతాలలోని విపరీతమైన చలికి తట్టుకోలేక ఈ పక్షులు చలికాలంలో దక్షిణభారత దేశానికి వలస వస్తుంటాయి; ** American White Ibis, ph. అమెరికన్ తెల్ల కంకణపు కొంగ; [bio.] ''Eudocimus albus'' of the Threskiornithidae family; ** black-headed ibis, ph. నల్ల తల కొంగ; ** white ibis, ph. తెల్ల కంకణము; తెల్ల కంకణపు కొంగ; ఎర్ర కాళ్ళ కొంగ; * ice, n. [[మంచు]]; మంచుగడ్డ; హిమం; గడ్డమంచు; ** ice age, ph. మంచు యుగం; హిమనీ యుగం; ** ice cube, ph. మంచుముక్క; మంచుగడ్డ; ** ice water, ph చల్లటి నీరు; * iceberg, n. సముద్రంలో తేలియాడు మంచుకొండ; * ichthyology, n. మత్స్య శాస్త్రం; మీను శాస్త్రం; మీన విజ్ఞానం; చేపల శాస్త్రం; * icicle, n. మంచుకాడ; పొడుగ్గా కాడ రూపంలో పేరుకున్న నీరు; సాధారణంగా చూరుల వెంబడి కారే నీరు గడ్డ కట్టి ఇలా తయారవుతుంది; * icon, n. (1) ప్రతిమ; విగ్రహం; అర్చ; మూర్తి; చిత్రకం; (2) గురుతు; * iconoclast, n. (1) విగ్రహాలని ధ్వంసం చేసే వ్యక్తి; (2) సంప్రదాయపు ఆచారాలని, సంస్థలని వ్యతిరేకించే వ్యక్తి; (ety.) Iconoclast came from two Greek words "eikon" and "klastes." In Greek, 'eikon' means 'image' and 'klastes' means 'breaker'; * icosahedron, n. [math.] వింశతిముఖి; ఇరవై ముఖములు ఉన్న ఘన బహుముఖి; * idea, n. ఊహ; భావం; భావన; ఆలోచన; ఉద్దేశం; వెరవు; సాధనం; తలపు; స్ఫురితం; ఉపాయం; అవపారిక; ** central idea, ph. ముఖ్యాంశం; * ideal, adj. ఆదర్శ; * ideal, n. ఆదర్శం; ఆదర్శ ప్రాయం; ఆశయం; * idealism, n. (1) ఆదర్శవాదం; భావవాదం; జీవితం గానీ, లోకం గానీ ఆదర్శప్రాయంగా ఉండటం ఎలాగో చిత్రించి చెప్పే నిర్వచనం ఆదర్శవాదం; (2) ఒక తత్త్వం; మౌలికంగా ఇది జ్ఞానానికి సంబంధించినది; వాస్తవికత అనేది ఏదో విధంగా మనస్సు మీదనే ఆధారపడి ఉందనేది పాశ్చాత్య తత్త్వవేత్తల ‘ఐడియలిజం’; తన అనుభవంతో మేళవించినదే ప్రపంచమని చెప్పే సిద్ధాంతం కనుక స్వీయానుభవ ఆధ్యాత్మిక వాదమని అనవచ్చు; స్థూల ప్రపంచము కల్ల యను వాదము; see also realism; ** absolute idealism, ph. అఖండ ఆదర్శవాదం; అఖండ భావవాదం; ** subjective idealism, ph. స్వీయాత్మక ఆదర్శవాదం; స్వీయాత్మక భావవాదం; * idealist, n. ఆదర్శవాది; * idealistic, adj. ఆదర్శ ప్రాయమైన; ఆదర్శవంత; * identical, adj. సర్వసమం; సర్వసమానం; * identification, n. (1) గుర్తు; ఆనవాలు; అభిజ్ఞానం; (2) తాదాత్మ్యం; సాయుజ్యం; * identify, v. t. (1) గుర్తుపట్టు; గుర్తించు; పోలిక పట్టు; పోల్తి పట్టు; (2) తాదాత్మ్యం చెందు; * identify, n. (1) సర్వసమానత్వం; తాదాత్మ్యం; ఏకత్వం; సర్వసమానత్వం; (2) తత్సమరాశి; (3) గుర్తు; (4) వైయక్తికత; * identity, n. గుర్తు; ఆనవాలు; అభిజ్ఞానం; * idiocy, n. (1) మూఢత్వం; వెర్రిబాగులతనం; (2) పిచ్చితనం; బుద్ధిమాంద్యం; * ideogram, n. చిత్రలిపి; భావలిపి; భాషతో నిమిత్తం లేకుండా ఒక భావాన్ని తెలిపే బొమ్మ; [[File:Perros_No.svg|thumb|right|ఈ బొమ్మలో కుక్క ముట్టె పిక్టోగ్రాము, ఎర్రటి వృత్తము, అడ్డు గీత ఇడియోగ్రాము]] * idiopathic, adj. తెలియని కారణం వల్ల; కారణరహితంగా; * idolatry, n. [[విగ్రహారాధన]]; * idiolect, n. వైయక్తిక వ్యావహారికం; వ్యక్తిపరమైన శైలీ భేదాల సంపుటి; (rel.) dialect; * idiot, n. ఒక రకమైన బుద్ధిమాంద్యతతో పుట్టిన వ్యక్తి; ** idiot savant, n. బుద్ధిమాంద్యతతో పుట్టినా ఒకే ఒక శాఖలో (ఉ. సంగీతంలో కాని, చిత్రకళలో కాని, గణితంలో కాని) విశేషమైన ప్రతిభ చూపించే వ్యక్తి; * idiom, n. జాతీయం; [[నుడికారం]]; పలుకుబడి; భాషీయం; భాషాసంప్రదాయం; * idiosyncrasy, n. విలక్షణం; విలక్షణ స్వభావం; తిక్క; ఉలిపికట్టెతనం; చమత్కార స్వభావం; * idiot, n. శుంఠ; * idle, adj. సోమరి; అక్రియ; ఏ పనీ చెయ్యకుండా ఉన్న స్థితి; * idleness, n. సోమరితనం; * idler, n. సోమరి; * idol, n. ప్రతిమ; [[విగ్రహం]]; అర్చ; మూర్తి; * idolator, n. విగ్రహారాధకుడు; * if, conj. అయినచో; అయితే; ఇలా అయితే; * ifs and buts, ph. అయతే గియితేలు; * igneous, adj. అగ్నిక; అగ్నిజ; అగ్ని; ** igneous rock, ph. అగ్నికశిల; అగ్నిశిల; * ignite, v. i. రాజుకొను; రగులుకొను; అంటుకొను; * ignite, v. t. రగుల్చు; రగిలించు; అంటించు; ముట్టించు; వెలిగించు; మండించుట; * ignition, n. రగుల్పాటు; రగుల్చుట; జ్వలనం; ప్రజ్వలనం; ** ignition point, ph. జ్వలన స్థానం; జ్వలన బిందువు; * ignoble, adj. నీచమైన; * ignominy, n. అపకీర్తి; అప్రతిష్ఠ; * ignorance, n. అజ్ఞానం; అవజ్ఞాత; ఎరుకమి; తమస్సు; అవిద్య; అరయమి; తెలియమి; మరకువ; see also nescience; ** ignorance is bliss, ph. అజ్ఞానమే ఆనందం; * ignore, v. i. విస్మరించు; ఉపేక్షించు; నిర్లక్ష్యం చేయు; ఆధారం లేదని ఒదిలిపెట్టు; [[File:Varanus_benghalensis.jpg|thumb|right|బెంగాలీ ఉడుం]] * iguana, n. పెద్ద [[ఉడుము|ఉడుం]]; గోధిక; see also guana; * ileum, n. తుంటి ఎముక; కుండలిని; శేషాంత్రం; * ill-bred, adj. వెకిలి; మోటైన; సరి అయిన పెంపకం లేని; * illegal, adj. అక్రమమైన; చట్టవిరుద్ధమైన; వికర్మ; దొంగ; ** illegal act, ph. అక్రమం; చట్టవిరుద్ధం; వికర్మం; అడ్డగోలు; ** illegal construction, ph. అక్రమ నిర్మాణం; అడ్డగోలు కట్టడం; ** illegal encroachment, ph. అక్రమ ఆక్రమణ; అడ్డగోలు ఆక్రమణ; * illegible, adj. అస్పష్టమైన; చదవడానికి స్పష్టత లేని; కొక్కిరి బిక్కిరి; * illegitimate, adj. చట్టవిరుద్ధమైన; జారజ; ** illegitimate child, ph. చట్టవిరుద్ధమైన వివాహం వల్ల పుట్టిన బిడ్డ; జారజుడు; * Illiad, n. (ఇలియాడ్) ట్రాయ్ నగరపు యుద్ధం గురించి గ్రీకు మహాకవి హోమర్ రాసిన గ్రంథం; * ill-fated, adj. దుర్గతికీ పాలైన; అదృష్టం వక్రించిన; దైవోపహతులైన; * ill-health, n. అనారోగ్యం; నలత; * illicit, adj. నిషిద్ధమైన; చట్టవిరుద్ధమైన; దొంగ; దొంగచాటు; ** illicit liquor, ph. దొంగ సారా; * illiteracy, n. [[నిరక్షరాస్యత]]; చదువనేర్చని; * illiterate, n. నిరక్షరాస్యుడు; చదవడం రాయడం తెలియని వాడు; * illness, n. నలత; సుస్తీ; అనారోగ్యం; అస్వస్థత; జబ్బు; రోగం; రుగ్మత; జాడ్యం; see also disease and sickness; ** terminal illness, ph. అవసాన అస్వస్థత; ప్రాణం తీసే జబ్బు; * illogic, n. కుతర్కం; * illogical, adj. కుతర్కమైన; తర్కాభాసమైన; * ill-repute, n. అప్రతిష్ఠ; * ill-tempered, adj. కోపిష్టి; కోపదారి; * illuminate, v. t. ద్యోతించు; కాంతివంతం చేయు; * illuminated, adj. ద్యోతితం; జ్వలితం; కాంతివంతం చేయబడ్డ; * illuminating, adj. ఉద్దీపక; ** illuminating power, ph. దీప్తి; ద్యోతక శక్తి; ఉద్దీపక శక్తి; * illumination, n. ఉద్దీపనం; వెలుగు; వెలుతురు; ప్రకాశం; ఉద్భాసం; ద్యోతకం; ద్యూతి; పొద్దు; * illusion, n. భ్రమ; భ్రాంతి; ఆరోపం; కనికట్టు; మాయ; మోళీ; ఇంద్రజాలం; illusions pertain to the mind and delusions pertain to a belief; * illustrated, adj. (1) సచిత్ర; (2) సోదాహరణ; * illustrative, adj. నిదర్శనాత్మక; * illustration, n. (1) బొమ్మ; చిత్రం; చిత్తరువు; (2) ఉదాహరణ; దృష్టాంతం; ఆఖ్యాయికం; * illustrious, adj. ఘనతకెక్కిన; ప్రఖ్యాత; ప్రముఖ; ప్రసిద్ధ; * ill-will, n. వైమనస్యం; వైరస్యం; * image, n. ప్రతిరూపం; ప్రతిబింబం; ప్రతిమ; బింబం; చిత్రం; ** virtual image, ph. మిధ్యాబింబం; కాల్పనిక బింబం; * imagery, n. (1) బొమ్మకట్టుడు; పదచిత్రం; (2) ఉత్ప్రేక్ష; ఉత్ప్రేక్షాలంకారం; ** concrete imagery, ph. మూర్త పదచిత్రం; * imaginary, adj. కాల్పనిక; కల్పిత; అసత్య; ఊహ్య; భావుక; భావకల్పిత; ఊహాత్మక; ** imaginary axis, ph. కాల్పనిక అక్షం; భావుకాక్షం; ఊహాత్మక అక్షం; కల్పన అక్షం; ** imaginary number, ph. కాల్పనిక అంకం; భావుకాంకం; ఊహాత్మక సంఖ్య; కల్పన సంఖ్య; ** imaginary line, ph. ఊహాత్మక రేఖ; భావుక రేఖ; కల్పన రేఖ; ** imaginary part, ph. కాల్పనిక భాగం; * imagination, n. ఊహ; ఊహాశక్తి; భావన; కల్పన; భావుకత్వం; కల్పనాశక్తి; ఊహాశీలత; ఉత్ప్రేక్ష; * imagine, v. i. భావించు; ఊహించు; అనుకో; * imagism, n. a type of poetic philosophy popularized by poets like Ezra Pound; * imbecile, n. బుద్ధిహీనుడు; మూఢుడు; * imbibe, v. t. తాగు; పీల్చు; సేవించు; ఆస్వాదించు; * imbue, v. t. నానబెట్టు; నాటు; మనస్సులో ఉంచుకొను; * imitate, v. t. అనుకరించు; పోలునట్లు చేయు; ప్రతిరూపం నిర్మించు; * imitation, adj. నకిలీ; దొంగ; * imitation, n. అనుకరణ; అనుకారం; అనుకృతి; నకిలీ; అనుసృజన; * immanent, adj. అంతర్భూతమైన; లోనున్న; అంతర్వ్యాప్తమైన; స్వాభావికమైన; * immanent, n. అంతర్యామి; అంతర్భూతుడు; ** God is immanent, ph. దేవుడు సర్వాంతర్యామి; దేవుడు అన్నిటిలోను ఉన్నాడు; * immeasurable, adj. అప్రమేయ; అపరిగణనీయ; కొలవలేనంత; కొలతకు రాని; * immediate, adj. తక్షణ; వెంటనే; అవశ్య; సద్యో; ** immediate address, ph. [comp.] తక్షణ విలాసం; సద్యో విలాసం; * immediately, adv. వెంటనే; తక్షణం; ఎకాయెకీ; సత్వరం; అవశ్యం: అప్పటికప్పుడు; అవ్యవధానంగా; * immense, adj. అపార; * immerse, v. i. మునుగు; * immerse, v. t. ముంచు; * immersion, n. ముంపు; నిమజ్జనం; పరిప్లుతం; * immigration, n. రావలస; * immobile, adj. స్థిరమైన; స్థావర; నిశ్చలమైన; అచల; అచర; కదలని; కదల్చలేని; ప్రచలిత; ** immobile object, ph. స్థాణువు; * immodest, adj. సిగ్గులేని; * immolate, v. t. త్యాగం చేయు; అగ్ని ప్రవేశం చేయు; * immorality, n. దుర్నీతి; అవినీతి; వ్యభిచర్యం; * immortal, adj. అమర; అమర్త్య; చావులేని; నిత్య; * immortality, n. అమరత్వం; అమర్త్యం; నిత్యత్వం; చావులేకపోవడం; * immovable, adj. కదలని; కదల్చలేని; స్థావర; స్థిర; అచల; ** immune response, ph. రక్షక ప్రతిస్పందన; రోగనిరోధక స్పందన; ** immune system, ph. రక్షక వ్యవస్థ; * immunity, n. రోగ నిరోధక శక్తి; అసంక్రామ్యత; రక్షణ; రక్షకశక్తి; రక్షరేకు; అభయప్రదానం; శరీరం రోగగ్రస్తం కాకుండా రక్షించుకోగలిగే శక్తి; * immunization, n. అసంక్రమకరణం; అభయప్రదానం; రోగం సంక్రమించకుండా శరీరాన్ని పదిలపరచడం; * immutable, adj. మార్పుచెందని; మార్పులేని; స్థిరమైన; * impact, n. తాకిడి; ప్రభావం; అభిఘాతం; * impair, v. t. బలహీనపరచు; పాడుచేయు; చెడగొట్టు; విలువ తగ్గించు; * impart, v. t. ఇచ్చు; ఒసగు; అబ్బించు; * impartial, adj. సమశీల; నిష్పాక్షిక; పక్షపాత రహిత; ** impartial person, ph. సమశీల వ్రతయుతుడు; పక్షపాత రహితుడు; నిష్పాక్షికుడు; * impassable, n. దుస్తరం; దాటరానిది; చొరరానిది; * impasse, n. (ఇంపేస్) కఠిన పరిస్థితి; విషమ స్థితి; దిగ్బంధ స్థితి; తప్పించుకోలేని పరిస్థితి; * impassioned, adj. ఉద్రేకముతోఁ గూడిన, మనస్సునకు తగులునట్లు చెప్పిన, ** impassioned plea, ph. మనస్సునకు తగులునట్లు చెప్పిన విజ్ఞప్తి; * impatient, adj. ఓర్పులేని; సహనం లేని; ఆతురత; * impatience, n. ఆతురత; ఓరిమి లేకపోవడం; విసుగు; చిరాకు; * impatiens, n. సోకుడుముడుగు; రంగురంగుల పూలు పూసే ఒక రకం మొక్క; see touch-me-not; ok * impeach, v. t. అభిశంసించు; దోషారోపణ చేయు; * impeachment, n. అభిశంసన; దోషారోపణ; * impeccable, adj. మచ్చలేని; నిష్కళంకమైన; దోషం లేని; తప్పులెన్నరాని; * impede, v. t. అడ్డగించు; నిరోధించు; అవరోధించు; * impedance, n. అవరోధకం; అవరోధం; అర్గళం; అంకిలం; క్లేశకం; స్తోభకం; స్తోభం; * impediment, n. ప్రతిబంధకం; ఆటంకం; అంకిలి; విఘాతం; అర్గళం; పురోగతికి పెద్ద దెబ్బ; * impel, v. t. ప్రేరేపించు; ముందుకు తోయు; * impeller, n. ప్రేరేపకి; ముందుకు తోసేది; * impending, adj. కాగల; జరగబోయే; * impenetrable, adj. చొరరాని; దుర్గమ; గహన; * imperative, adj. విధివాచక; ఆజ్ఞారూపక; ** imperative language, ph. [comp.] విధాయక భాష; Any programming language that specifies explicit manipulation of the state of the computer system e.g. SQL ; Not to be confused with a procedural language, which specifies an explicit sequence of steps; ** imperative mood, ph. [gram.] విద్యర్ధకం; విధివాచకం; ప్రార్థనార్ధకం; ఉభయ ప్రార్థనార్ధకం; * imperative, n. విధివాచకం; విధాయకం; * imperceptible, adj. ఇంద్రియగోచరం కాని; * imperfect, adj. అసంపూర్ణమైన; అసమాప్త; అసమగ్ర; లోపం ఉన్న; కొరత ఉన్న; లోపభూయిష్టమైన; * imperfection, n. లోపం; లోటు; తయారీలో వచ్చిన లోపం; * imperial, adj. సార్వభౌమత్వ; సామ్రాజ్యవాద; * imperialism, n. సామ్రాజ్యవాదం; * imperil, v. t. ఆపద కలిగించు; * imperishable, adj. నాశనం లేని; కుళ్ళని; పాడుకాని; నిల్వ చేసినా పాడు కాని; * impersonal, adj. అవ్యక్త; వ్యక్తి సంబంధం లేకుండా; * impervious, adj. అప్రవేశ్య; అభేద్యమైన; లోనికి చొరజాలని; * impetuousness, n. దురుసుతనం; * impish, adj. చిలిపి; తమాశాకి అల్లరి చేసే తత్త్వం; * implant, v. t. రోగి శరీరాన్ని వైద్యుడు కోసి లోపల మరొక వస్తువుని పెట్టడం; * implant, v. t. నాటు; విత్తు నాటు; * implement, n. పనిముట్టు; సరంజాము; సరకు; * implement, v. t. ఉపయోగించు; వాడు; వాడుకలో పెట్టు; అమలు చేయు; అమలు పరచు; ఆచరించు; * implementation, n. కార్యాచరణ; ఆచరణ; అమలు; * implication, n. అన్యాపదేశం: అంతస్సూచన; ధ్వనింపు; * implicit, adj. అవ్యక్త; అంతర్లీన; అంతర్గత; గర్భితమైన; * implore, v. t. ప్రార్థించు; బ్రతిమాలు; బుజ్జగించు; విన్నపం చేసుకొను; విన్నవించుకొను; * implosion, n. అంతస్పోటనం; * imply, v. t. భావమునిచ్చు; ధ్వనించు; * import, n. (1) దిగుమతి; (2) అంతర్భావం; ** import of a sentence, ph. వాక్యం యొక్క అంతర్భావం; * importance, n. ప్రాముఖ్యం; ప్రాధాన్యం; * important, adj. ముఖ్యమైన; ప్రధానమైన; మేటైన; ** important person, ph. ముఖ్యుడు; మేటరి; ప్రెగడ; * imported, adj. సీమ; కిరానా; దిగుమతి చేసికొన్న; ** imported stuff, ph. సీమ సరుకు; కిరానా సామాను; * impose, v. t. ఇబ్బంది కలిగించు; పిలవని పేరంటం వలె వచ్చు; శిక్షించు; * imposition, n. ఇబ్బంది; పిలవని పేరంటం; శిక్ష; * impossible, adj. అసంభవమైన; అసాధ్యమైన; దుస్సాధ్యమైన; వల్లమాలిన; * impossible, n. అసంభవం; అసాధ్యం; దుస్సాధ్యం; మృగ్యం; * impostor, n. మరొకరివలె నటించేవాడు; దొంగ; మోసగాడు; దగుల్బాజీ; * impotence, n. నపుంసకత్వం; నిర్వీర్యత్వం; పుంసత్వలోపం; ధ్వజభంగం; పిరికితనం; క్లెబ్యం; * impotency, n. ధ్వజభంగం; నపుంసకత్వం; నిర్వీర్యత్వం; క్లీబ్యం; * impotent, adj. నిర్వీర్యం; శక్తిహీనం; బలహీనం; ** impotent person, ph. నిర్వీర్యుడు; ఖొజ్జా; పేడి; * impound, v. t. దాచిపెట్టు; బంధించు; సామానులని అటకాయించి బంధించు; * impoverish, v. t. దారిద్య్రం కలిగించు; శక్తిహీనం చేయు; క్షీణింపజేయు; * impractical, adj. అఘటిత; * imprecate, v. t. శపించు; * impregnate, v. t. సిక్తం చేయు; నింపు; గర్భం కలిగించు; గర్భాదారణ చేయు; * impress, v. i. నచ్చుకొను; * impress, v. t. ముద్ర వేయు; మనస్సుకి హత్తుకునేటట్లు చేయు; మంచి అభిప్రాయం కలుగజేయు; * impressed, adj. ముద్ర వేయు; ముద్రాంకిత; నిహిత; నచ్చు; మంచి అభిప్రాయం కలుగు; ** impressed force, ph. నిహిత బలం; * impression, n. (1) ముద్ర; ముద్రణ; గురుతు; (2) ముద్రాంకితం; వాసన; సంస్కారం; (3) అభిప్రాయం; భావముద్ర; భావం; ** positive impression, ph. ఆదరణ భావం; * impressionistic, adj. అనుభూతాత్మక; ** impressionistic painting, ph. అనుభూతాత్మక వర్ణచిత్రం; * imprint, n. ముద్ర; గుర్తు; అచ్చు; చిహ్నం; * imprinting, n. మనోముద్రణ; జంతువులలో పిల్ల మనోఫలకం మీద తల్లిదండ్రుల ముద్ర పడటం; * imprisonment, n. నిర్భంధం; కారాగార శిక్ష; ఖైదులో పెట్టడం; * improbable, adj. అసంభవమైన; అసంభావ్యమైన; సత్యదూరమైన; * improper, adj. అనుచిత; అపసవ్య; తగని; అక్రమ; అపక్రమ; విషమ; ** improper fraction, ph. అపక్రమ భిన్నం; * improper, n. అనుచితం; తగనిది; అక్రమమైనది; * improve, v. t. బాగుపరచు; అభివృద్ధి చేయు; పురడించు; * improved, adj. మెరుగుపరచబడ్డ; పురడించిన; * improvement, n. అభివృద్ధి; మెరుగుదల; బాగుపడడం; * improvisation, n. మనోధర్మం; ఆశువుగా ప్రామాణికమైన సంగీతానికి చిలవలు, పలవలు చెక్కడం; ముందుగా తయారవకుండా అక్కడికక్కడ కల్పించి ప్రదర్శించడం; అభివృద్దీకరణ; * improvise, v. t. మనోధర్మం చేయు; ఆశువుగా విద్యని ప్రదర్శించు; ముందుగా తయారవకుండా అక్కడిక్కడ కల్పించి ప్రదర్శించు; * impudence, n. (1) నీలుగడం; అమర్యాదకరమైన ప్రవర్తన; (2) సిగ్గు లేకపోవడం; * impulse, n. ప్రచోదనం; సంవేగం; * impulsive, adj. సంవేగ; ** impulsive force, ph. సంవేగ బలం; ** impulsive pressure, ph. సంవేగ పీడనం; * impure, adj. కల్తీ; అశుద్ధ; అవిశుద్ధి; స్వచ్ఛం కాని; ములుకువ; * impurity, n. అశౌచం; కల్మషం; అపరిశుద్ధం; కల్తీ పదార్థం; * imputation, n. అపవాదు; ఆరోపణ; * inability, n. అశక్తత; సమర్ధత లేకపోవడం; * in absentia, adv. పరోక్షంగా; గైరుహాజరులో; * inaccurate, adj. సరికాని; ఖరారు కాని; తప్పు అయిన; * inadequacy, n. చాలమి; కొరత; అసమగ్రత; * inadequate, adj. సరిపోని; చాలని; కొరవడిన; అసమగ్ర; * inadvertently, adv. ఏమరుపాటున; పరాకుగా; అనుకోకుండా; అనవధానంగా; * inanimate, adj. అచర; స్థిర; చలనం లేని; ప్రాణం లేని; * inapplicable, n. అవర్తితం; వర్తించనిది; పొసగనిది; ఉపయోగించనిది; * inappropriate, adj. సరికాని; అసందర్భ; అసమంజస; అక్రమమైన; తగని; అయుక్త; యుక్తముకాని; * inappropriate expenditure, ph. అక్రమ వ్యయం; యుక్తముకాని ఖర్చు; * inappropriate income, ph. అక్రమ ఆర్జన; * inattention, n. ఏమరుపాటు; అనవధానం; పరధ్యానం; * inauguration, n. ప్రారంభోత్సవం; అంకురార్పణం; స్నాతకం; స్నాతకోత్సవం; * inauspicious, adj. అమంగళ; అశుభ; * inborn, adj. సహజమైన; జన్మసిద్ధ; పుట్టుకతో వచ్చిన; స్వాభావిక; * in-camera, adv. [legal] చాటుగా; రహస్యంగా; గదిలో * incandescence, n. తాపదీప్తి; * incandescent, adj. తాపదీప్త; వేడి చేత వెలుగు పుట్టించే; * incantation, n. అభిచారం; [[మంత్రం]]; * incarcerate, v. t. ఖైదులో పెట్టు; బంధించు; * incapability, n. అసమర్ధత; * incarnation, n. అవతారం; * incendiary, adj. ఇళ్ళని కాల్చే స్తోమత గల; * incense, v. i. కోపోద్దీపమగు; * incense, n. సుగంధ ద్రవ్యం; ధూపం; ** incense stick, n. అగరువత్తి; * incentive, n. ప్రచోదనం; ప్రోత్సాహకం; ఉసి కోల్పేది; ప్రేరేపకం; ప్రేరకం; * inception, n. ప్రారంభం; * incessant, adj. ఎడతెగని; నిరాఘాటంగా; అనవతరంగా; * incest, n. వావిడికము; వావివరసతప్పడము; అగమ్యాగమనము; ఒకే కుటుంబ సభ్యుల మధ్య లైంగిక సంబంధం; వివాహము కూడని వరుస (వావి) గలవారితోడి వ్యభిచారము; * inch, n. అంగుళం; * inch, v. i. నెమ్మదిగా జరుగు; * incident, adj. పతన; ** incident angle, ph. పతన కోణం; ** incident light, ph. పతన కాంతి; ** incident ray, ph. పతన కిరణం; * incident, n. సంఘటన; * incidental, n. ఆగంతుకం; అప్రధానం; అనుషంగికం; * incidental, adj. అనుషంగిక; అప్రధాన; ప్రధాన కార్యక్రమంతోపాటు, అప్రయత్నంగా జరిగిన; (అనగా, ప్రమాదవశాత్తూ కాదు); * incidentally, adv. అనుషంగికంగా; (see also) accidentally; * incineration, n. భస్మీకరణం; * incinerator, n. భస్మి; భస్మం చేసే ఉపకరణం; * incipit, n. ప్రారంభ వాక్యం; కథన ప్రారంభం; * incision, n. కోత; గంటు; నాటు; * incisors, n. కుంతలాలు; కొరకడానికి వాడే పళ్ళు; the front teeth present in most mammals; * incite, v. t. రేకెత్తించు; రెచ్చగొట్టు; ప్రేరేపించు; ఉసికొలుపు; ఉత్తేజపరచు; * inclement, adj. పాడుగా ఉన్న; జడివాన, తుపాను మొదలైన పరిస్థితుల వల్ల పాడుపడిన; * inclination, n. (1) అభిమతం; అభిరుచి; చిత్తవృత్తి; (2) అభిలాష; ఉబలాటం; (3) వాలు; మొగ్గు; నతి; * incline, n. వాలు; ఆస్థ; తటం; * inclined, adj. వాలు; వాలిన; మొగ్గిన; దోర; తొంగలి; నత; ** inclined plane, ph. వాలు తలం; దోర తలం; మొగ్గుబల్ల; తొంగలి బల్ల; ఆస్థ ఫలకం; * incoherent, adj. అసంబద్ధమైన; పొంతనలేని; అకటవికటమైన; అసంగతమైన; * income, n. [[ఆదాయం]]; రాబడి; వచ్చుబడి; వరుమానం; (rel.) earnings; ** low-income, ph. అల్పాదాయం; ** net income, ph. నికరాదాయం; ** income tax, ph. ఆదాయపు పన్ను; రాబడి పన్ను; * incomparable, adj. సాటిలేని; అనన్య సామాన్యమైన; అసదృశమైన; అసమానమైన; నిరుపమాన; * incompatible, adj. సామరస్యం లేని; అసంగతమైన; పొసగని; * incompetence, n. అప్రయోజకత్వం; అసమర్ధత; * incomplete, adj. అర్ధాంతర; అసంపూర్ణ; అరకొర; అసమగ్ర; * incomplete, n. అసంపూర్ణం; అర్ధాంతరం; * incomprehensible, n. అప్రమేయం; దుర్‌గ్రాహ్యం; అవిజ్ఞేయం; * inconceivable, n. అచింత్యం; ఊహించడానికి కూడా వీలు లేని; * incognito, n. ఇతరులకి దొరకకుండా తప్పించుకోగల జ్ఞానం; మారువేషం; * incongruity, n. అసంగతత్త్వం; * inconsequential, adj. ఆషామాషీ; * inconsiderate person, ph. అసమీక్ష్యకారి; * inconsistency, n. వైరుధ్యం; పరస్పర వైరుధ్యం; * inconsistent, adj. అసంగతమైన; అసంబద్ధమైన; పరస్పర విరుద్ధమైన; * incontinent, n. మల మూత్ర విసర్జనలపై పట్టు తప్పటం; * incontrovertible, adj. తిరుగులేని; * inconvenience, n. ఇబ్బంది; * inconvenient, n. ప్రతికూలం; (ant.) అనుకూలం; * incorporate, v. t. సంస్థీకరించు; వ్యవస్థీకరించు; * incorporation, n. సంస్థ; వ్యవస్థాపన; * incorporation, v. t. సంస్థాపన; * incorrigible, adj. మూర్ఖ; మొండి; * increase, v. i. ఎసరు; ఎసరేగు; ఎసలారు; * increase, v. t. పెంచు; ఎక్కువ చేయు; ఎక్కించు; * incredible, adj. నమ్మశక్యంకాని; వింతైన; విడ్డూరమైన; అపురూపమైన; * incredulous, adj. నమ్మతగని; నమ్మరాని; * increment, n. (1) పెరుగుదల; (2) జీతంలో పెరుగుదల; * incriminate, v. t. నేరారోపణ చేయు; అభియోగించు; * incrimination, n. నేరారోపణ; అభియోగం; * incubation, n. పొదుగుట; ఉద్భూతం; డింభోషణం; ** incubation period, ph. ఉద్భూత కాలం; డింభోషణ కాలం; ** incubation period of a disease, ph. రోగం యొక్క ఉద్భూత కాలం; * incubator, n. పొదుగుపెట్టె; డింభోషణి; * incubus, n. ఆడదానితో రతిని కాంక్షించే మగ దయ్యం; (ant.) succubus; * incur, v. t. పొందు; పడు; * indebted, adj. రుణపడియుండు; రుణగ్రస్తమైయుండు; అప్పుపడి ఉండు; * indeed, inter. అలాగా; * indefinite, adj. అస్పష్టమైన; అపారమైన; అనిర్దిష్ట; * indefinable, adj. అనిర్వచనీయ; * indelible, adj. చెరగని; * indemnity, n. నష్టపరిహారం; * indentation, n. (1) లోత్త; (2) గంటు; పేరా మొదటి వరసని మార్జిన్ నుండి దూరంగా జరిపి రాయడం; * indenture, n. ఒడంబడిక; ఒప్పందం; ఖరారునామా; ముచ్చిలికా; ** indentured labor, ph. ఒప్పందపు కూలి; ముచ్చిలకా దాస్యం; * independent, adj. స్వతంత్ర; నిరాలంబ; * independence, n. స్వతంత్రం; నిరాలంబం; * indestructible, adj. అవ్యయ; * indestructible, n. అవ్యయం; * indeterminate, adj. అనిర్దిష్ట; * index, n. సూచిక; పదపట్టిక; అనుక్రమణిక; పదసూచి; చింతామణి; ఒక పుస్తకంలోని ముఖ్యమైన మాటలు ఏయే పుటలలో కనిపిస్తాయో చెప్పే సూచిక; సాధారణంగా ఈ సూచిక పుస్తకం చివర ఉంటుంది; ** index finger, ph. తర్జని; చూపుడువేలు; ** index register, ph. [comp.] సూచిక పల్టీపేరు; తర్జని పల్టీపేరు; * India, n. భారతదేశం; ఇండియా; ** India ink, ph. త్వరగా ఆరే (నల్ల) సిరా; భారతీయులలా నల్లగా ఉంటుందని మొదట్లో ఈ సిరాకి ఈ పేరు పెట్టారు, బ్రిటీష్‌వారు. దరిమిలా ఈ రకం సిరాని అన్ని రకాల రంగులలోనూ చేస్తున్నారు. పిల్ల చచ్చినా పురిటి వాసన పోలేదన్నట్లు ఈ పేరు మాత్రం మిగిలింది. ** India rubber, ph. సందర్షిణి; same as natural rubber; [bot.] Hevea brasiliensis; * Indian, adj. భారత్; భారతీయ; భారతదేశానికి సంబంధించిన; ఇండియా ఉపఖండానికి సంబంధించిన; ** Indian aconite, ph. నాభి; ** Indian airspace, ph. భారతీయ గగనతలం; ** Indian aloe, n. ph. కలబంద; ** Indian beech, n. ph. కానుగ; ** Indian birthwort, ph. ఈశ్వర వేరు; ** Indian butter tree, ph. ఇప్పచెట్టు; ** Indian coral, ph. పారిజాతం; ** Indian gum arabic, ph. తుమ్మ; ** Indian jalap, ph. తెగడ చెట్టు; ** Indian kino, ph. వేగిస చెట్టు; ** Indian lilac, ph. తురక వేప చెట్టు; ** Indian mulberry, ph. మద్ది; ** Indian olibanum, ph. పరంగి [[సాంబ్రాణి]]; ** Indian pennywort, ph. [[బ్రహ్మీ]] మొక్క; ** Indian spikenard, n. జటామాంసి; [bot.] ''Nardostachys jatamansi'' of the valerian family; ** Indian spinach, ph. [[బచ్చలి]]; ** Indian Subcontinent, ph. ఇండియా ఉపఖంఢం; ఈ ఉపఖండంలో భారతదేశం, నేపాల్, బంగ్లాదేశ్, శ్రీలంక; భూటాన్, పాకిస్తాన్, మయాన్‌మార్, హిందూ మహాసముద్రంలోని చిల్లర దీవులు ఉన్నాయి; * Indian, n. m. భారతీయుడు; * Indian-ness, n. భారతాత్మ; * indicate, v. t. సూచించు; * indicator, n. సూచి; సూచిక; సంసూచిక; ముల్లు; అర్థకం; స్పోరకం; ** indicator function, ph. స్పోరక [[ప్రమేయం]]; ** indicator of depth, ph. దఘ్నార్థకం; లోతుసూచిక; ** indicator of direction, ph. దిక్సూచి; ** indicator of meaning, ph. భావార్థకం; భావసూచిక; ** indicator of plural, ph. బహువచన స్పోరకం; ** indicator of size, ph. పరిమాణార్థకం; * indictment, n. నేరారోపణం; * indifference, n. ఉపేక్ష; ముభావం; ఉదాసీనత; * indigenous, adj. దేశవాళీ; స్వదేశీ; దేశీయ; * indigestion, n. అజీర్ణం; అగ్నిమాంద్యం; అజీర్తి; * indignation, n. రోషం; ఆగ్రహం; కోపం; * indigo, n. నీలిమందు; ಅవిరి; ** indigo plant, ph. నీలిమొక్క; రంజని; నీలిగోరింట; మధుపర్ణిక; అవిరి; * indirect, adj. పరోక్ష; అపసవ్య; * indirectly, adv. చూచావాచాయగా; పరభారిగా; * indiscreet, adj. విచక్షణారహిత; ఆలోచనలేని; అనాలోచిత; * indiscriminately, adv. విచక్షణా రహితంగా; * indispensable, adj. అనివార్య; ఆవశ్యక; అపరిహార్య; తప్పనిసరి అయిన; * indisposed, adj. అస్వస్థ; విముఖ; * indisputable, n. నిర్వివాదాంశం; * indistinct, adj. అస్వచ్ఛం; * Indium, n. ఇండియం; ఒక రసాయన మూలకం; (అణుసంఖ్య 99, సంక్షిప్త నామం, In); (ety.) from the indigo blue spectral line; has nothing to do with India; * individual, adj. వ్యష్టి; వైయక్తిక; ప్రత్యక్‍; * individual, n. (1) వ్యక్తి; ఆసామీ; నఫరు; (2) వైయక్తికం; ** individual incidents, ph. వ్యష్టి సంఘటనలు; వైయక్తిక సంఘటనలు; ** individual souls, ph. ప్రత్యగాత్మలు; * individualistic, adj. వ్యక్తివాద; * individuality, n. వ్యక్తిత్వం; వైయుక్తికత; * individualization, n. వ్యష్టీకరించడం; * individually, adv. నఫరుగతిగా; * Indo-Aryan, adj. హిందార్వ; ఔత్తరాహ; * indoctrinate, v. t. బోధించు; బోధచేయు; బలాత్కారంగా సమ్మతింపజేయు; * indoctrination, n. బోధ; * indolent, n. మొండి; * indolence, n. సోమరితనం; బద్ధకం; * induce, v. t. ప్రేరేపించు; ప్రోత్సహించు; ఉన్ముఖుని చేయు; లోభపెట్టు; * induced, adj. ప్రేరిత; * inducement, n. ప్రేరణ; ప్రోత్సాహం; * induction, n. అర్థాపత్తి; ఆగమనం; నిగమనం; వ్యష్టి సంఘటనల పరంపర నుండి సాధారణ సూత్రాన్ని ప్రతిపాదించే పద్ధతే ఆగమనం; (ant.) deduction ** induction method, ph. ఆగమన పద్ధతి; * indulge, v. i. అనుభవించు; * industrial, adj. పారిశ్రామిక; ** industrial chemistry, ph. పారిశ్రామిక రసాయనం; ** industrial estate, ph. పారిశ్రామిక వాడ; ** industrial revolution, ph. [[పారిశ్రామిక విప్లవం]]; ** industrial wastes, ph. పారిశ్రామిక వ్యర్ధాలు; * industrialist, n. పారిశ్రామికుడు; పారిశ్రామికవేత్త; * industrialization, n. పారిశ్రామికీకరణం; పరిశ్రమల విస్తరణ; * industrious, adj. శ్రమించెడు; * industry, n. శ్రమ; పరిశ్రమ; * inedible, adj. అఖాదీ; తినడానికి పనికిరాని; ** inedible oil, ph. అఖాదీ తైలం; ** ineffable, adj. వర్ణనకి లొంగని; వర్ణింఫశక్యముకాని; వాచామగోచరమైన; అనిర్వచనీయమైన; చెప్పనలవికాని; * ineffectual, n. వ్యర్థం; * inelastic, adj. అస్థితిస్థాపక; స్థితిస్థాపక రహిత; స్థితిస్థాపకత లేని; * inept, adj. అప్రయోజక; చతురత లేని; నైపుణ్యం లేని; * inert, adj. జడ; స్తబ్ధ; మంద; అచేతన; తామసిక; ** inert gas, ph. జడ వాయువు; మందవాయువు; స్తబ్దవాయువు; * inequality, n. వైషమ్యం; * inertia, n. జడత్వం; జడత; జడిమ; స్తబ్ధత; తమస్సు; * inertial, adj. జడత్వ; ** inertial frame, ph. జడత్వ చట్రం; ** inertial frame of reference, ph. ప్రమాణ జడత్వ చట్రం; ** inertial mass, ph. జడత్వ గురుత్వం; తామస గురుత్వం; * inestimable, adj. అగణ్య; * inequality, n. అసమానత్వం; విసమీకరణం; వైషమం; న్యూనాధిక్యత; * inequity, n. అసమానత; ప్రతిసమం; * inevitable, n. నియతం; అనివార్యం; విధాయకం; * inexhaustible, adj. అవ్యయ; అవ్యయమైన; * inexhaustible, n. అవ్యయం; * inexpensive, n. అగ్గువ; చవుక; * infallible, n. అచ్యుతం; తప్పుకి అతీతం; * infamy, n. అపకీర్తి; అప్రతిష్ఠ; దుర్యశం; * infancy, n. శైశవం; శైశవావస్థ; పసితనం; * infant, adj. శిశు; శైశవ; * infant, n. శిశువు; పసిబిడ్డ; పసికందు; నెత్తురుకందు; నెలకూన; చిరుత; బుడుత; బొట్టె; కిశోరం;కందు; పసివాడు; ప్రసవం అయినప్పటినుండి మాటలు వచ్చేవరకు శైశవ దశ; * infanticide, n. శిశుమేధం; శిశుహత్య; * infantry, n. కాల్బలం; పదాతిబలం; * infarct, n. శరీరంలో రక్తపు సరఫరా లేక కొద్ది మేర చచ్చిపోయిన భాగం; ప్రాణరహిత కణజాలం; * infarction, n. శరీరంలో రక్తపు సరఫరా లేక కొద్ది మేర చచ్చిపోవడం; కణజాల మరణం; ** coronary -, ph. గుండెలోని కండరాలకి రక్తపు సరఫరా లేక కొద్ది మేర చచ్చిపోవడం; * infatuation, n. మోహం; చిత్తమోహం; వ్యామోహం; మూఢ ప్రేమ; అభినివేశం; తేలగింపు; * infect, v. t. సూక్ష్మజీవులని శరీరంలో చొరబడేట్టు చేసి రోగం కలిగించడం; * infection, n. తిష్ట; తిష్ట రోగం; లాతికణావేశం; అన్యకణావేశం; సోకుడు; అంటునలత; జాడ్యం; సూక్ష్మజీవులు శరీరంలో చొరబడి ఒక చోట స్థావరం ఏర్పరచుకోవడం; see also infestation; ** vaginal infection, ph. యోని తిష్ట; * infectious, adj. తిష్ట; సంక్రామిక;, ** infectious disease, ph. తిష్ట రోగం; సంక్రామిక రోగం; అంటునలత; * inference, n. అనుమాన ప్రమాణం; అనుమితి; అనుభావనము; అర్థాపత్తి; ఉత్తరపక్షం; గ్రాహ్యం; ఒక అంశం నుండి గ్రహించే సారాంశం, ఆకళింపు, ** inference engine, ph. అనుమితి సాధకం; ** inference rule, ph. అనుమితి నియమం; * inferior, adj. చవకబారు; తీసికట్టు; తక్కువైన; నీచ; నీచమైన; కింది; బీడు; అల్కా; హీన; అధో; కీత; న్యూన; అవాచీ; అవద్య; ** inferior land, ph. కీతనేల; * inferiority, n. న్యూనత; లోకువ; హీనత; అప్రధాన్యత; ** inferiority complex, ph. ఆత్మన్యూనతా శంక; ఆత్మన్యూనతా భావం; * infertile, adj. నిస్సారమైన; పండని; గొడ్డు; * infestation, n. సూక్ష్మజీవులు, పరభుక్కులు జీవి ఉపరితలం మీద స్థావరం ఏర్పరచుకోవడం; see also infection;36. * infidelity, n. అవిశ్వాసం; ** conjugal infidelity, ph. వ్యభిచారం; * infinite, adj. అనంతమైన; అనంత; అపరిమిత; అంతూ దరీ లేని; ** infinite regress, ph. అనవస్థా దోషం; ఏదైనా ప్రతిపాదన మరొక ప్రతిపాదనపై ఆధారపడి, ఆ ప్రతిపాదన ఇంకొక దానిపై, అది మరొక దానిపై, ఇలా అనంతంగా ఆధారపడుతూ పోవడాన్ని అనవస్థా దోషం (Infinite Regress) అంటారు. అలాంటి దోషమున్న ప్రతిపాదన తర్కసమ్మతం కాదన్న మాట. ** infinite series, ph. అనంత శ్రేణి; * infinitesimal, adj. అత్యంత; ** infinitesimal calculus, ph. అత్యంత కలనం; * infinitive, n. తుమర్థం; తుమున్నర్థకం; క్రియ యొక్క సామాన్య రూపం; క్రియ యొక్క దాత్వర్ధక రూపం; * infinity, n. అనంతం; దిగంతం; మహత్తు; అంతులేనిది; * infirmary, n. ఆసుపత్రి; * infirmity, n. అశక్తి; నిస్త్రాణ; నలత; సుస్తీ; * infix, adj. మధ్యలో వేసిన; మధ్యలో వచ్చే; * inflammable, adj. జ్వలనశీలమైన; మండే గుణం కల; మండే; * inflammation, n. వాపు; శోఫ; ఉబ్బు; ఉలుపు; * inflammatory, adj. (1) వేడిని పుట్టించే; తాపజనక; (2) కోపం కలిగించే; రెచ్చగొట్టే; * inflate, v. t. ఊదు; గాలితో నింపు; * inflation, n. ద్రవ్యోల్బణం; దివాలేషం; డబ్బు సరఫరా ఎక్కువవడం వల్ల వస్తువుల ధరలు, చాకిరీల ధరలు అదేపనిగా పెరుగుతూ పోవడం; దివాలేషం అంటే కరువు కాదు. కరువు రోజులలో ధరలు పెరగడానికి కారణం వస్తువులు దొరకక పోవడం; * inflection, n. [gram.] రూపభేదం; (note) his is an inflection of he; ఇంటి is an inflection of ఇల్లు; * inflow, n. ఆన; ** barrier to inflow, ph. [[ఆనకట్ట]]; * influence, n. ప్రభావం; ప్రభ; ప్రాబల్యం; పలుకుబడి; మాట చెల్లుబడి; * influence, v. t. ప్రభావితం చేయు; * influenza, n. ఫ్లూ; విషపడిశం; * inform, v. t. తెలియజేయు; (rel.) tell; * informal, adj. అనియత; ** informal education, ph. అనియత విద్య; * information, n. సమాచారం; వార్త; విశేషం; వక్కాణం; తెలిమానం; ** information highway, n. సరదా; సమాచార రహదారి; సమాపథం; సమాచార మహాపథం; ** information theory, n. సమాచార సిద్ధాంతం; ** informed sources, ph. అభిజ్ఞ వర్గాలు; * informer, n. వేగులవాడు; ఆచూకీదారు; * infra, adj. అధో; నీచ; తక్కువ; కింద; * infraction, n. అతిక్రమణ; * infrared, adj. అథోలోహిత; అత్యారుణ; పరారుణ; ** far infrared, ph. దూర పరారుణ; * infrastructural, adj. ఉపనిర్మాణ; * infrastructure, n. అవస్థాపన సౌకర్యాలు; ఉపనిర్మాణం; ఉపకరణ సౌకర్యాలు; * infringement, n. అతిక్రమణం; ఉల్లంఘనం; * in good faith, ph. విశ్వాసంతో; నమ్మకంతో; * ingenious, adj., అబిరుచి చూపించు; తెలివయిన; ఊహాశక్తితో నిండిన; * ingenuous, adj., అమాయకమయిన; నిగర్వమయిన; దర్పములేని; * ingot, n. పాళా; లోహపు కడ్డీ; * ingrained, adj. అస్థిగతమైన; గట్టిగా పట్టిన; * ingredients, n. pl. అంశములు; ఘటకద్రవ్యములు; ఘటకాంశాలు; అంగములు; సంబారాలు; సరంజామా; ఒక అంశాన్ని తయారు చెయ్యడానికి కావలసిన వస్తువులు; * ingress, n. లోనికి పోయే దారి; * inhabit, v. i. నివసించు; అధివసించు; * inhabitant, n. నివాసి; వాస్తవ్యుడు; సాకీను; * inhabited, adj. జనసంకీర్ణ; * inhalation, n. ఉచ్ఛ్వాసం; పూరకం; * inhalation and exhalation, ph. ఉచ్ఛ్వాస నిశ్వాసాలు; పూరక రేచకాలు; * inhale, v. i. ఎగపీల్చు; * inherent, adj. స్వతస్సిద్ధమైన; స్వాభావికమైన; ప్రాకృతిక; స్వయంసిద్ధ; సిద్ధం; * inheritance, n. వారసత్వం; వంశానుగతం; పారంపర్యం; ఉత్తరాధికారం; మిరాసి; దాయభాగం; దాయం; తల్లిదండ్రులనుండి పిల్లలకి సంక్రమించే సొత్తు; * inhibitory, adj. నియామక; * inhospitable, adj. నిరాదరణ; * inhuman, adj. అమానుష; * inhumane, n. అమానుషం; * inhumanely, adv. అమానుషంగా; * inimitable, adj. సాటిలేని; * initial, adj. ఆరంభ; ప్రథమ; మొదటి; ముక్తాయి; * initials, n. pl. పొడి అక్షరాలు; ఆద్యక్షరాలు; * initiation, n. ప్రారంభ ఉపదేశం; దీక్ష; ప్రారంభ కార్యక్రమం; * initiative, n. చొరవ; ఉపక్రమం; ప్రథమయత్నం; * injunction, n. నిషేధాజ్ఞ; ఉత్తర్వు; * injure, v. i. గాయపడు; దెబ్బ తగిలించుకొను; * injure, v. t. గాయపరచు; దెబ్బ తగిలించు; * injured, n.m. గాయపడ్డవాడు; క్షతగాత్రుడు; దెబ్బతగిలినవాడు; ** injured person, ph. క్షతగాత్రుడు; * injurious, adj. క్షతకరం; హానికరం; * injury, n. దెబ్బ; [[గాయం]]; క్షతం; * injustice, n. అక్రమం; అన్యాయం; * ink, n. సిరా; మషి; మసి; * ink bottle, n. సిరాబుడ్డి; మషీమణి; * inkblot, n. సిరామరక; * inlaid, adj. ఖచిత; ఆఖచిత; ** inlaid with precious stones, ph. రత్నఖచిత; * inland, adj. దేశాంతర్గత; అంతర్దేశీయ; * in-laws, n. pl. అత్తవారు; వియ్యాలవారు; * inlay, v.t. పొదుగు; తాపడం చేయు; చెక్కు; * inlet, n. (1) సముద్రం భూమి లోనికి చొచ్చుకు వచ్చిన చోటు; (2) యంత్రం లోనికి వాయువుని గాని ద్రవాన్ని గాని పంపే గొట్టం; * in lieu of, ph. బదులుగా; స్థానంలో; * inmate, n. బందీ; ఖైదులోగాని, పిచ్చాసుపత్రిలోగాని బందీ అయిన వ్యక్తి; * inn, n. (1) సత్రవ; (2) హొటేలు; * innate, adj. సహజమైన; అంతర్జనిత; అంతర్లీన; * inner, adj. అంతర్గత; అంతర్గతమైన; అంతర్భూత; అంతరంగ; ** inner planets, ph. అంతర్ గ్రహాలు; ** inner voice, ph. అంతర్వాణి; * innocent, adj. దోషము లేని; నేరములేని; అపకారము చెయ్యని; తప్పులేని; నిరుపద్రవమైన; అమాయక; సాధువైన; ** innocent person, ph. నిర్దోషి; నిరపరాధి; అమాయకుడు; ** innocuous, adj. అపకారము చేసే సమర్ధత లేని; అపాయకరంగాని; హాని చేయని; అమాయకపు; * innovation, n. నవకల్పన; నవసృజన; అవిశ్య; * innuendo, n. వ్యాజ్యోక్తి; చాటూక్తి; అన్యాపదేశం; ఉపాలంభం; ఆక్షేపణ; అసలు అనుభూతిని మనస్సులో దాచిపెట్టి పైపైన మరొక విధంగా ప్రవర్తించడం; * innumerable, adj. అసంఖ్యాక; అసంఖ్యేయ; హేరాళము; లెక్కలేనన్ని; లెక్కపెట్టలేనన్ని; ** inoculate, v. t. (1) రోగకారక పదార్థాన్ని కానీ ప్రతిజనిని కాని శరీరం లోకి ప్రవేశపెట్టే ప్రక్రియ; వైద్య రంగంలో ఈ "రోగకారక" పదార్థం సర్వసాధారణంగా "వేక్సీను" అవుతుంది. ఆ పరిష్తితులలో inoculation ని vaccination అంటారు; (2) ఒక సూక్ష్మజీవిని లాతి పర్యావరణంలోకి ప్రవేశపెట్టడం; * inorganic, adj. అనాంగిక; వికర్బన; అసేంద్రియ; ** inorganic chemistry, ph. అనాంగిక రసాయనం; వికర్బన రసాయనం; అసేంద్రియ రసాయనం; * input, adj. అంతర్‌హిత; అంతర్యాన; అంతర్యాగ; ఆగత; నివిష్ట; నివేశ్య; ** input data, ph. దాపతాంశాలు; ప్రవేశాంశాలు; ఆగతాంశాలు; ప్రవేశిక దత్తాంశాలు; అంతర్యానాంశాలు; అంతర్యాగాంశాలు; ** input device, ph. నివేశ్యన సాధనం; నివేశ్యనోపకరణం; * input, n. దాపలం; ఆదానం; ప్రవేశాంశం; ప్రవేశికం; నివేశ్యనం; ఆగతం; ఆన; అంతర్యానం; అంతర్యాగం; లోరవానా (లోనికి రవానా); మేత; పెట్టు; అంతర్హితం; యాతం; * inquest, n. పంచాయతీ; అపమృత్యు విచారణ; * inquiry, n. భోగట్టా; * inquisition, n. ధర్మపరీక్ష; * inquisitiveness, n. జిజ్ఞాస; ఆదిత్స; * inradius, n. [math.] అంతర్ వ్యాసార్ధం; the radius of a circle (sphere) inscribed in a polygon (polyhedron); see also circumradius; * insanity, n. వెర్రి; పిచ్చి; ఉన్మాదం; చిత్తవిభ్రమం; చిత్తచాంచల్యం; * inscription, n. రాత; అభిలేఖనం; ** inscription on copper plate, ph. తామ్ర పత్రాల మీద రాత; ** inscription on stone, ph. రాతి మీద రాత; శిలాభిలేఖనం; శిలాశేసనం; * insect, n. కీటకం; క్రిమి; పురుగు; ** insect pest, ph. చీడ; చీడపురుగు; * insecticide, n. కీటక సంహారి; కీటకారి; * insecurity, n. భద్రతారాహిత్యం; అభద్రత; ** insecure feeling, ph. అభద్రతా భావం; * inseparable, adj. అవినాభావ; * insemination, n. వీర్యదానం; ** artificial insemination, ph. కృత్రిమ వీర్యదానం; కృత్రిమ గర్భాదానం; * insert, v. t. దోపు; దూర్చు; జొప్పించు; జొనుపు; ఆగమించు; * insert, n. జొప్పించబడ్డది; దోపినది; ప్రక్షిప్తం; * insertion, n. దోపడం; దూర్చడం; జొప్పించడం; జొనుపడం; ఆగమనం; * inside, n. లోపల; * insiders, n. pl. అస్మదీయులు; * insight, n. సూక్ష్మాక్షిక; లోచూపు; దివ్యచక్షువు; * insignificant, n. అల్పం; స్వల్పం; * insinuation, n. నిందారోపణ; వ్యంగ్యోక్తి; * insipid, adj. చప్ప; చప్పని; చప్పనైన; చప్పిడి; నిస్సారమైన; రుచిలేని; పేలవమైన; * insist, v. t. పట్టుబట్టు; బలవంతం చేయు; హఠం చేయు; * insistent, adj. హఠ; బలవంతపు; * insolence, n. తృణీకారం; నిర్లక్ష్యం; * insolent, adj. మర్యాద లేని; తృణీకార భావంతో; * insolvency, n. దీవాలా; * insolvent, n. దీవాలా తీసిన వ్యక్తి; * insomnia, n. నిద్రలేమి; నిద్ర పట్టకపోవటం; * inspection, n. విలోకనం; తనిఖీ; పరీక్ష; * inspector, n. తనిఖీదారు; * inspiration, n. (1) ప్రేరణ; ఉత్తేజం; స్ఫూర్తి; ఉద్దీపనం; దైవావేశం; (2) ఉచ్ఛ్వాసం; గాలి పీల్చడం; * install, v. t. తురుము; కూర్చు; కీల్కొల్పు; సంఘటించు; సిద్ధపరచు; * installment, instalment (Br.), n. విడత; వాయిదా; కంతు; దాటు; దఫా; కిస్తు; కిస్తీ; ** installment payment, ph. కిస్తీ; వాయిదా వాయి; * installments, n. విడతలు; వాయిదాలు; దఫాలు; కిస్తీలు; కంతులు; ** by installments, ph. వాయిదాల మీద; కిస్తీ బందీ; కంతులవారీగా; ** first installment, ph. మొదటి వాయిదా; మొదటి దఫా; మొదటి కంతు; * instance, n. (1) ఉదాహరణం; (2) మారు; సారి; మచ్చు; * instant, n. క్షణం; * instantaneous, adj. క్షణిక; యుగపత్తు; సద్య; సద్యో; ** instantaneous acceleration, ph. సద్య [[త్వరణం]]; ** instantaneous position, ph. సద్య స్థానం; యుగపత్ స్థానం; ** instantaneous velocity, ph. సద్య ధృతిగతి; సద్య వేగం; * instead, prep. బదులుగా; మారుగా; ప్రతిగా; ప్రత్యామ్నాయంగా; * instigate, v. t. ప్రేరేపించు; ప్రోద్బలం చేయు; పురికొలుపు; ఉసిగొలుపు; * instigation, n. ప్రేరేపణ; ప్రోద్బలం; దుర్బోధ చేసేవ్యక్తి; పుల్లలు పెట్టే వ్యక్తి; * instill, v. t. (1) బొట్లు బొట్లుగా దిగజార్చు; (2) బోధ చేయు; * instinct, n. ఉపజ్ఞ; సహజేచ్ఛ; సహజజ్ఞానం; సహజాతం; సహజ స్ఫురణ; వాసన; ప్రవృత్తి; అంతఃప్రవృత్తి; ఇంగిత జ్ఞానం; జంతుజ్ఞానం; ** killer instinct, ph. జిఘాంస; యుయుత్స; గెలిచే వరకు పోరాడాలనే కోరిక; ** person with a killer instinct, ph. జిఘాంసువు; * instinctive, adj. సహజాత; * institute, n. సంస్థ; పీఠం; * institution, n. సంస్థ; పీఠం; * institutional, adj. సంస్థాగత; * instruction, n. (1) ఉపదేశం; బోధన; అధ్యాపన; (2) ఆదేశం; సమాదేశం; నిర్దేశం; ** instruction set, ph. ఆదేశ గణం; * instructional, adj. ఉపదేశాత్మక; బోధనాత్మక; * instrument, n. (1) సాధకం; సాధనం; ఉపకరణం; పనిముట్టు; కొరముట్టు; పరికరం; ఎత్తళి; జంత్రం; ఆతోద్యం; (2) దస్తావేజు; ** musical instrument, ph. ఆతోద్యం; ఉ. జంత్రవాద్యం; ** percussion instrument, ph. అవనాధం; ఉ. డప్పు; మృదంగం; తబలా, వాయులీనం, వీణ; ** wind instrument, ph. సుషిరం, ఉ. వేణువు; ** instrument of accession, ph. విలీన పత్రం; * instrumental, adj. (1) కరణార్థక; (2) జంత్ర; ** instrumental music, ph. జంత్ర వాద్యము; * insubordination, n. అవిధేయత; ఆజ్ఞాధిక్కారం; * insulator, n. బంధకి; బంధకం; అవాహకం; నిరోధకం; * insult, n. అవమానం; పరాభవం; తిరస్కారం; న్యక్కారం; * insurgence, n. తిరుగుబాటు; విద్రోహం; * insurance, n. [[బీమా]]; ** life insurance, ph. జీవిత బీమా; ** permanent insurance, ph. అతైంతిక బీమా; శాశ్వత బీమా; ** temporary insurance, ph. తైంతిక బీమా; అశాశ్వత బీమా; ** insurance policy, ph. బీమా పట్టా; బీమా పట్టా పత్రం; ** insurance premium, ph. బీమా అడితి; బీమా ప్రీమియం; * insurrection, n. ఉపప్లవం; తిరుగుబాటు; విప్లవం; * intact, adv. చెక్కుచెదరకుండా; * intake, n. ఆన; * integer, n. పూర్ణాంకం; పూర్ణసంఖ్య; అభిన్న సంఖ్య; అభిన్నాంకం; ** integer data type, ph. పూర్ణాంక దత్తాంశ ప్రకారం; * integrability, adj. సమాకలనీయత; * integral, adj. సమాకలన; అవినాభావ; ** integral calculus, ph. సమాకలన కలనం; ** integral connection, ph. అవినాభావ సంబంధం; * integrable, adj. సమాకలనీయ; సమాకలన ప్రక్రియకి లొంగే; * integrand, n. సమాకల్యం; సమాకలన ప్రక్రియకి లొంగబడ్డది; * integrated, adj. సమాకలిత; ** integrated circuit, ph. సమాకలిత విద్యుద్వలయం * integration, n. (1) సమాకలనం; చయనకలనం; (2) కలపడం; వీలీనత; ఏకీకరణ; సమన్వయం; * integrity, n. చిత్తశుద్ధి; న్యాయవర్తన; పెద్దమనిషితనం; * intellect, n. (1) బుద్ధి; జ్ఞానశక్తి; ధిషణ; చిత్తం; (2)బుద్ధజీవి; ** sharp intellect, ph. కుశాగ్ర బుద్ధి; * intellectual, adj. వివేచనాత్మక; శేముష్య; బౌద్ధిక; మేథో; ** intellectual evolution, ph. బౌద్ధిక పరిణామం; ** intellectual mirage, ph. జ్ఞానమరీచిక; ** intellectual property, ph. మేథో సంపత్తి; మేథో సంపద; శేముషీ సంపద; * intellectual, n. మేధావి; శేముషీవంతుడు; మనీషి; * intelligence, n. (1) వివేకం; తెలివి; తెలివితేటలు; ప్రజ్ఞానం; (2) గూఢసమాచారం; వర్తమానం; అపసర్పము; వేగు; ** artificial intelligence, ph. విశ్వామిత్ర వివేకం; కృత్రిమ మేధ; ** intelligence gatherer, ph. వేగరి; అపసర్పుడు ** intelligence quotient, ph. బుద్ధిబలం; బుద్ధలబ్దం; * intelligentsia, n. pl. విజ్ఞులు; మేధావర్గం; వివేకవంతులు; * intend, v.i. ఉద్దేశించు; తలపెట్టు; * intended, adv. ఉద్దేశించిన; * intended, n. ఉద్దిష్టం; అభిలషణీయం; వాంఛనీయం; * intense, adj. తీవ్ర; తీక్షణ; ఉద్ధృత; * intensely, adv. ముమ్మరంగా; తీవ్రంగా; ఉధృతంగా; * intensity, n. తీవ్రత; తీక్షణత; ఉద్ధృతి; * intent, n. ఉద్దేశం; తలపోత; * intention, n. ఉద్దేశం; సంకల్పం; తలపోత; వివక్షత; మనోగతం; * intentionally, adv. ఉద్దేశపూర్వకంగా; సంకల్పశుద్ధితో; బుద్ధిపూర్వకంగా; చెయ్యాలని చేసిన; * inter, adj. అంతర్; పరస్పర; ఒండొంటి; అన్యోన్య; * inter, v. t. పాతు; పాతిపెట్టు; భూస్థాపితం చేయు; * interaction, n. సంకర్షణ; ** short-range interaction, ph. లఘు సంకర్షణ; * intercalary month, n. అధిక మాసం; లుప్త మాసం; పురుషోత్తమ మాసం; మల మాసం; మలిమ్లుచం; సూర్యసంక్రమణం లేని చంద్ర మాసం; * intercede, v. t. అటకాయించు; * intercept, v. t. అడ్డగించు; ఆపు; నిలుపు; * inter-cellular, adj. కణాంతర; * interchangeability, n. పరస్పర పరివర్తకత; * interchangeable, n. పరస్పర పరివర్తకం; * intercontinental, adj. ఖండాంతర; * intercourse, n. సంభోగం; రతిక్రీడ; * inter-crop, n. [[అంతర పంట]]; ఒక పొలంలో ఒక జాతి మొక్కల మధ్య ఉన్న ఖాళీ స్థలంలో మరొక పంట వెయ్యడం; ఉదాహరణకి అల్లం, పసుపు, జొన్న పొలాలలో పెండలం వేసి పండించడం; * interdependence, n. పరస్పరావలంబనం; అన్యోన్యాశ్రయం; పరస్పరాధీనత; * interface, n. అంతరాననం; అంతరముఖం; అంతరవదనం; అంతరవర్తనం; వినిమయసీమ; ** graphical interface, ph. చిత్రాంతరాననం; ** command-line interface, ph. అక్షరాంతాననం; * interest, n. (1) వడ్డీ; ఫాయిదా; మిత్తి; తేమానం; (2) శ్రద్ధ; మొగ్గు; (3) అభిరుచి; ఆసక్తి; ** compound interest, ph. చక్ర వడ్డీ; ** simple interest, ph. బారు వడ్డీ; ** vested interest interest, ph. స్వార్ధం; స్వకార్యం; * interesting, adj. ఆసక్తికరమైన; ఆసక్తివంతమైన; * interface, n. అంతరాననం; అంతరముఖం; అంతరవదనం; అంతరవర్తనం; అంతర్ముఖం; పరస్పర ఫలకం; ప్రతిముఖం; కలనయంత్రా నికి బాహ్య ప్రపంచానికి మధ్య సంభాషణలు జరగడానికి మధ్యవర్తిగా పనిచేసే శాల్తీ; ** graphical interface, ph. చిత్రాంతరాననం; చిత్రాంతరవర్తనం; ** command line interface, ph. అక్షరాంతాననం; * interference, n. జోక్యం; * interim, adj. అందాకా; తాత్కాలిక; మధ్యంతర; ** in the interim, ph. ఈ మధ్యలో; * interior, adj. అభ్యంతర; లో; లోపలి; ** interior room, ph. అభ్యంతర మందిరం; లోపలి గది; * interjection, n. సాధువాదార్థకం; ఆశ్చర్యార్థకం; * interlude, n. విష్కంభం; విరామ సమయం; * intermediate, adj. మధ్యంతర; మాధ్యమిక; అంతస్థ; నడుమంతరపు; * intermediate, n. మధ్యంతరం; మాధ్యమికం; అంతస్థం; నడుమంతరం; మధ్యస్థం; * interment, n. పాతిపెట్టడం; శవాన్ని భూస్థాపితం చేయడం; * intermission, n. విరామం; విరామ సమయం; * intermittent, adj. విడచి విడచి వచ్చే; అడపా తడపా వచ్చే; అంతరాయిక; ** intermittent catastrophe theory, ph. అంతరాయిక వినిపాత వాదం; * intermittently, adv. అంతరాయికంగా; అప్పుడప్పుడు; ఒక్కోసారి; * internal, adj. ఆంతరంగిక; అంతరంగ; అంతర్గత; అంతర్ గర్భిత; అంతర్; అంతర; అంతర్భూత; లోపలి; ** internal combustion, ph. అంతర్ దహన; ** internal forces, ph. అంతర్గత శక్తులు; ** internal planets, ph. అంతర్ గ్రహాలు; సౌరకుటుంబంలో సూర్యుడికి, గురుడికి మధ్యనున్న గ్రహాలని అంతర్‌గ్రహాలు అంటారు; * international, adj. అంతర్జాతీయ; * International Monetary Fund, n. అంతర్జాతీయ ద్రవ్య నిధి; * internationalist, n. అంతర్జాతీయతా వాది; * Internet, n. [[అంతర్జాలం]]; ప్రపంచ వ్యాప్తంగా ఉన్న కలన యంత్రాలు ఒకదానికొకటి సమాచారం పంపుకుందుకి వీలుగా ఉండే ప్రసారక సదుపాయం; మనుష్యులు మాట్లాడుకుందికి టెలిఫోను సౌకర్యం ఎలాగో అలాగే అంతర్జాలం కలనయంత్రాలు మాట్లాడుకుందికి ఉపయోగపడుతోంది; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: Internet * ---The '''Internet''' is a system that facilitates communication among many interconnected computers and devices throughout the world. You can use the Internet to send e-mail or to access information available on the World Wide Web (WWW). The Internet is the highway and the WWW is the repository of information;''' |} * * internode, n. కణుపుల మధ్యనున్న కాండం; * interpolation, n. అంతర్వేశనం; ప్రక్షేపణ; * interpret, v. t. వివరించు; వ్యాఖ్యానించు; అనువదించు; ** interpreted programming language, ph. అనువదిత విధిభాష; అనుదిత విధిభాష; A programming language, such as JavaScript, that is designed to be translated into executable code on the fly as the program is executed line by line; * interpreter, n. ద్విభాషి; దుబాసీ; ఒకరి నోటి మాటని తన నోటితో అనువాదం చేసే వ్యక్తి; see also translator; * interrogate, v. t. ప్రశ్నించు; అడుగు; * interrogation, n. ప్రశ్న; ** interrogation mark, ph. ప్రశ్నార్థక చిహ్నం; క్వొశ్చెన్ మార్కు; * interrogative, adj. ప్రశ్నార్థక; ప్రశ్నవాచక; * interruption, n. అంతరాయం; ఆటంకం; * intersection, n. ఖండన; మిళితం; ** point of intersection, ph. ఖండన బిందువు; మిళిత బిందువు; * interstellar, adj. తారాంతర; * interstitial, adj. మధ్యంతర; * intertwine, v. i. ముడిపడు; * intertwined, adj. జమిలి; * interval, n. అంతరం; వ్యవధి; వ్యవధానం; మధ్యకాలం; ఎడతెరిపి; ** time interval, ph. కాల వ్యవధి; * intervene, v. t. కలుగజేసుకొను; * interview, n. అభిముఖ సమావేశం; పరిపృచ్ఛట; భేటీ; ముఖాముఖీ; అడబల్కు; అడబల్కరం; see also rendezvous; * intestate, n. మరణశాసనం లేని పరిస్థితి; * intestinal, adj. ఆంత్ర; పేగుకి సంబంధించిన; * intestine, adj. పేగు; ఆంత్రం; ** large intestine, ph. పెద్ద పేగు; ** small intestine, ph. చిన్న పేగు; * intimacy, n. స్నేహం; లీయత; చనువు; ఆత్మీయత; * intimate, v. t. తెలియజేయు; * intimidate, v. t. బెదిరించు; బెదరగొట్టు; * intimidation, n. బెదిరింపు; * intolerable, adj. సహించరాని; భరించరాని; దుస్సహ; * intolerable, n. దుర్భరం; వెక్కసం; * intolerance, n. అసహనం; * intonate, v. t. స్వరభేదాలని పాటిస్తూ మాట్లాడు; నొక్కవలసిన చోట నొక్కుతూ మాట్లాడు; * intonation, n. వాక్యస్వరం; * intone, v. i. వంతపాడు; * intoxicant, n. మత్తుపదార్థం; నిషాపదార్థం; మద్యం; * intoxication, n. ముయికం; మత్తు; మత్తా; కైపు; నిషా; దిమ్ము; లాహిరి; ** intoxicating drink, ph. మత్తు ఎక్కించే పానీయాలు; మద్యం; కల్లు; సారా మొదలయినవి; * intracranial, adj. కరోట్యంతర; ** intra-syllabic symbols, ph. గుణింతాలకి వాడే గుర్తులు; * intricacy, n. చిక్కు; తికమక; జటిలత; ** intricate procedure, ph. [idiom] ద్రావిడ ప్రాణాయామం; క్లిష్టమైన పద్ధతి; * intrigue, n. [[తంత్రం]]; కుతంత్రం; గూడుపుఠానీ; * intrinsic, adj. సహజమైన; స్వాభావిక; నిజ; ** intrinsic value, ph. సహజమైన విలువ; సహజసిద్ధమైన విలువ; యదార్థమైన విలువ; నిజం విలువ; * introduction, n. (1) ఉపోద్ఘాతం; ఉపక్రమణం; ప్రస్తావన; ప్రవేశిక; see also preface; prologue; prelude; foreword; (2) పరిచయం; * introspection, n. ఆత్మపరిశోధన; ఆత్మశోధన; అంతర్లోకన; ఆత్మావలోకనం; * introvert, n. అంతర్ముఖత్వం; m. అంతర్ముఖుడు; f. అంతర్ముఖి; * intrude, v. t. చొరబడు; * intruders, n. pl. చొరబాటుదారులు; * intruders, n. pl. చొరబాటుదారులు; * intrusion, n. చొరబాటు; * intuition, n. ఉపజ్ఞ; ఉపజ్ఞాతం; అంతర్బుద్ధి; అంతఃప్రబోధం; అంతఃస్పురణ; అర్ధాపత్త; కారణ కార్య సమీక్ష లేకుండా సూక్ష్మగ్రాహ్యత ప్రదర్శించడం; knowledge acquired without instruction; * intuitive, adj. అతీంద్రియ; సూక్ష్మగ్రాహ్య; ఉపజ్ఞామూలక; * inundate, v. t. ముంచు; ముంచెత్తు; * invade, v. t. దండెత్తు; దాడి చేయు; ముట్టడించు; * invalid, adj. (ఇన్ వేలిడ్) చట్టపరంగా ఆమోదయోగ్యం కాని; * invalid, n. (ఇన్ వెలిడ్) అనారోగ్యం వల్ల కాని, ముసలితనం వల్ల కాని తన పని తాను చేసుకోలేని వ్యక్తి; * invariant, adj. కూటస్థ; మార్పు చెందని; గణిత ప్రక్రియల వల్ల మార్పు చెందని; ** invariant embedding, ph. [math.] కూటస్థ తాపడం; * invasion, n. దండయాత్ర; దాడి; ముట్టడి; ** invasive plant, ph. బెడద మొక్క; * invective, n. దూషణ; సాధించు; తిట్టు; కించపరచేలా విమర్శ; * invent, v. i. కనిపెట్టు; సృజించు; see also discover; * invention, n. సంజనితం; అభిసర్గం; సృజనం; పరికథ; పరికల్పనం; ఉపేతం; ఒనరిక; ఆవిష్కరణ; ఆవిష్కారం; * inventiveness, n. సృజనాత్మకం; ఒనరిక; * inventor, n. స్రష్ట; ప్రణేత; నిర్మాత; సృష్టికారకుడు; కల్పనకర్త; ఉపేత; ఆవిష్కర్త; * inverse, adj. విలోమ; విపర్య; (ant.) అనులోమ; ** inverse square law, ph. విలోమ వర్గ సూత్రం; ** inversely proportional, ph. విలోమానుపాతం; * inversion, n. విపర్యాసం; ** thermal inversion, ph. తాప విపర్యాసం; ** invert sugar, ph. త్రిశంకు చక్కెర; Sucrose = Glucose-Fructose (attached together), Invert Sugar = Free Glucose + Free Fructose (apart); * inverted, adj. అధోముఖ; తలకిందులయిన; * inverted, n. వ్యత్యాస్తం; తలకిందులు; * invertebrate, n. అకశేరుకం; అపృష్ట వంశి; వెన్నుపూస లేని జంతువులు; * invest, v. t. మదుపు పెట్టు; పెట్టుబడి పెట్టు; * investors, n. pl. మదుపర్లు; పెట్టుబడిదారులు; * investigative, v. t. విచారించు; అన్వేషించు; పరిశోధించు; * investigative, adj. అన్వేషణాత్మక; పరిశోధనాత్మక; * investigation, n. పరిశోధన; దర్యాప్తు; విచారణ; అరయిక; అన్వేషణ; * investigator, n. m. పరిశోధకుడు; శోధకుడు; అన్వేషకుడు; విచారకుడు; * investment, n. పెట్టుబడి; * invincible, adj. అజేయ; * invisible, adj. అదృశ్య; అశరీర; అసదృశ; కనపడని; అగుపడని; ** invisible hand, ph. అసదృశ్య హస్తం; ** invisible ink, ph. అశరీర సిరా; ** invisible universe, ph. అదృశ్య విశ్వం; ** invisible voice, ph. అశరీర వాణి; ఆకాశవాణి; * invitation, n. ఆహ్వానం; పిలుపు; * invite, v.t. ఆహ్వానించు; పిలుచు; * invited guests, ph. ఆహూతులు; ఆహ్వానితులు; * invocation, n. ఆవాహన; ప్రార్థన; నాందీశ్లోకం; * invoice, n. ఉల్లాకు; కొన్న సరకుల పేర్లు, ధరలు చూపించే జాబితా; * invoke, v. t. ఆమంత్రించు; * involuntary, adj. అసంకల్పిత; అసంకల్ప; అప్రయత్న; అనైచ్ఛిక; అనియంత్రిక; ఐచ్ఛికం కాని; ** involuntary action, ph. అనియంత్రిక చర్య; ** involuntary muscles, ph. అనైచ్ఛిక కండరములు; ** involuntary reflex, ph. అసంకల్ప ప్రతీకారం; * involvement, n. తాదాత్మ్యం; * inward, adj. అంతర్గత; * inundation, n. వరద; ముంపు; జలప్లుతం; * ion, n. అణుశకలం; అణువులో భాగం; అణువులోని ఎలక్ట్రానులని కొన్నింటిని విడగొట్టినప్పుడు మిగిలిన శకలాలు; * ionized, adj. ప్రోద్ధుత; (Br.) ionised; * ionizing, adj. ప్రోద్ధుత; (Br.) ionising; ** ionizing radiation, ph. ప్రోద్ధుత వికీర్ణం; ప్రోద్ధుత వికిరణం; * ionosphere, n. అణుశకలావరణం; శకలావరణం; అయనోవరణం; * ionization, n. శకలీకరణం; అణువులు విద్యుదావేశం పొందడం; * iota, n. (1) గ్రీకు భాషలో ఒక అక్షరం; (2) పల్లెత్తు; కించిత్తు; ఈషత్తు; ఇంచుక; ఇసుమంత; రవంత; లవలేశం; * IOU, n. రిణపణ్ణా; రుణపత్రం; * ipso facto, n. దానంతగా అది; అంతటితోనే; * irascibility, n. చిరాకు; చికాకు; * ire, n. ఆగ్రహం; * Iridium, n. ఇరిడియం; ఒక రసాయన మూలకం; (అణుసంఖ్య 77, సంక్షిప్త నామం, Ir); [Lat.]. iris = rainbow; * iris, n. (1) కానీనికా పటలం; నేత్ర విభాజకం; కంటిపాప చుట్టూ ఉండే గుండ్రని పొర; ఈ పొరకి ఉండే రంగే కంటి రంగు; (2) ఇంద్ర ధనుస్సు; హరివిల్లు; (3) శీతల దేశాలలో పూసే ఒక రకం పువ్వు; * iron, adj. ఇనప; అయో; ** iron filings, ph. ఇనప రజను; అయోచూర్ణం; ** iron tip, ph. అయోముఖి; * Iron, n. (1) [[ఇనుము]]; అశ్మసారం; ఆయసం; ఒక రసాయన మూలం; (అణుసంఖ్య 26, సంక్షిప్త నామం; Fe); [Lat.] ferrum; (2) ఇస్థిరి; (3) ఇస్థిరి పెట్టి; ** pig iron, ph. పోత ఇనుము; దుక్క ఇనుము; దంప ఇనుము; ** wrought iron, ph. చేత ఇనుము; పోత ఇనుముని కరగించి మలినములను పోగొట్టగా మిగిలిన ఇనుము; * iron, v. t. ఇస్థిరి చేయు; ** Iron Age, ph. ఆశ్మయుగం; ఇనప యుగం; క్రీ.పూ.1000 నుండి క్రీ.శ. 100 వరకు; కంచుయుగం తరువాత వచ్చిన కాలం; ** iron horse, ph. ఆశ్మాశ్వం; రైలింజను; ** ironing box, ph. ఇస్త్రీపెట్టి; * ironical, adv. ఇత్సితంగా; * irony, n. వ్యాజస్తుతి; వక్రోక్తి; వ్యంగ్యం; ఇత్సితం; అన్నది ఒకటి, దానివల్ల స్పురించే అర్ధం మరొకటి అవడం; * irradiation, n. ఉద్యోతనం; (lit.) to expose to light; * irrational, adj. (1) అకారణమైన; హేతుబద్ధం కాని; తర్కబద్ధం కాని; (2) అనిష్ప; నిష్పత్తిలా రాయడానికి వీలు పడని; ** irrational fear, ph. కారణం లేని భయం; అకారణమైన భయం; ** irrational number, ph. అనిష్ప సంఖ్య; అనిష్పాంకం; కరణీయ సంఖ్య; a number that cannot be expressed as a ratio; * irregular, adj. వ్యతిక్రమ; క్రమభంగ; క్రమవిపర్య; అవకతవక; అపవాద; ఉచ్చావచ; ** irregular form, ph. అపవాద రూపం; వ్యతిక్రమ రూపం; క్రమభంగ రూపం; ** irregular number, ph. అనిష్ప సంఖ్య; అనిష్పాంకం; ** irregular prime, ph. వ్యతిక్రమ ప్రధాన సంఖ్య; * irregularity, n. వ్యతిక్రమం; క్రమభంగం; క్రమవిపర్యం; అవకతవకతనం; * irregularly, adv. అడ్డగోలుగా; వరసావావీ లేకుండా; తర్కరహితంగా; * irrelevant, adj. అప్రస్తుత; * irresponsibility, n. బాధ్యతారాహిత్యం; * irreversible, adj. అప్రత్యావర్తక; అనుత్క్రమణీయ; * irreversible, n. అప్రత్యావర్తకం; * irrigated, adj. సాగు; సాగు చెయ్యడానికి సమకూర్చే నీటి పారుదల; ** irrigated land, ph. నదీమాతృకం; సాగుభూమి; ఆయకట్టు; పారకం; ** irrigated water, ph. సాగు నీరు; * irrigation, n. సాగు; సేద్యం; నీటి పారుదల; నీటికట్టు; ** lift irrigation, ph. కపిలె సాగు; ఎత్తిపోతల సేద్యం; ఎత్తిపోతల సాగు; * irritability, n. చికాకు; * irritation, n. బాధ; వ్యధ; చికాకు; * ischium, n. తుంటి ఎముక; * isinglass, n. [[అభ్రకం]]; గిరిజం; * island, n. (ఐలెండ్) దీవి; [[ద్వీపం]]; [[లంక]]; ** offshore island, ph. తీరస్థ దీవి; * islet, n. చిన్న దీవి; దీవిక; * ism, suff. ఇజం; ప్రపంచాన్ని ఒక మూస పోసిన దృష్టితో చూసే తత్త్వం; * iso, pref. సమ; * isobar, n. సమవాయి; సమభార రేఖ; సమపీడన రేఖ; * isogamy, n. [bio.] సమ సంయోగం; ఒక రకం లైంగిక పునరోత్పత్తి; (ant.) anisogamy; * isogloss, n. [ling.] భేదకరేఖ; ఒక భాషలో గమనించదగ్గ మార్పులని విడదీసే భౌగోళిక రేఖ; గోదావరి దాటితే భాషలో మార్పు వినిపిస్తుంది కనుక గోదావరిని ఒక భేదక రేఖగా పరిగణించవచ్చ; * isolated, adj. వియుక్త; వివిక్త; వ్యష్ఠి; విడిగా ఉంచిన; ** isolated double bond, ph. వియుక్త జంటబంధం; ** isolated system, ph. వివిక్త వ్యవస్థ; వియుక్త వ్యవస్థ; వ్యష్ఠిగా ఉంచిన వ్యవస్థ; * isomer, n. సమభాగి; సమాంగి; * isomerism, n. సమభాగత్వం; సమాంగత; సమాంగత్వం; సాదృశ్యం; అనేక భాగములతో రకరకాల విన్యాసాలు కలిగిన నిర్మాణ క్రమాలతో ఒప్పారే రసాయనాలు; రెండు మూలకాల సాంఖ్య క్రమాలు ఒక్కటే అయి, నిర్మాణ క్రమాలు తేడాగా ఉంటే ఆ రెండింటిని సమభాగులు అంటారు; ** chain isomerism, ph. శృంఖల సమాభాగత్వం; శృంఖల సమాంగత; శృంఖల సమాంగత్వం; శృంఖల సాదృశత్వం; ** conformational isomerism, ph. అనురూపాత్మక సమభాగత్వం; అ. సమాంగత్వం; అ. సాదృశ్యం; ** group isomerism, ph. సామూహిక సమభాగత్వం; సా. సమాంగత; సా. సమాంగత్వం; సా. సాదృశ్యం; ** optical isomerism, ph. దృక్ సమభాగత్వం; దృక్ సమాంగత; దృక్ సమాంగత్వం; దృక్ సాదృశ్యం; ** positional isomerism, ph. స్థాన సమభాగత్వం; స్థాన సమాంగత; స్థాన సమాంగత్వం; స్థాన సాదృశ్యం; ** stereo isomerism, ph. ప్రాదేశిక సమభాగత్వం; ప్రా. సమాంగత్వం; ** structural isomerism, ph. నిర్మాణాత్మక సమభాగత్వం; ని. సమాంగత; ని. సమాంగత్వం; * isomorphism, n. [[సమరూపత]]; * isopropyl alcohol, n. రబ్బింగ్ ఆల్కహాలు; ఉద్వర్తన ఒలంతం; జ్వరం వచ్చినప్పుడు దీనిని శరీరం మీద వేసి రుద్దితే ఉష్ణం తగ్గుతుంది కనుక ఈ పేరు వచ్చింది; C<sub>3</sub>H<sub>7</sub>OH; * isosceles, adj. సమద్విబాహు; * isotherm, n. సమతాపి; సమతాపరేఖ; ఒక మేపులో ఒకే తాపోగ్రత ఉన్న బిందువలని కలుపుతూ గీసే గీత; * isothermal, adj. సమతాప; * isotope, n. ఏకస్థాని; ఆవర్తన పట్టికలో ఒకే గదిలో ఉంచవలసిన రసాయన మూలకాలు; ** radio-isotopes, వికీర్ణ ఏకస్థానులు; * isotropic, adj. సమదైశిక; ఏ దిశలో కొలిచినా లక్షణాలలో మార్పు లేకపోయే; * isotropy, n. [[సమదైశికత]]; ఏ దిశలో కొలిచినా లక్షణాలలో మార్పు లేకపోవడం; * issue, n. (1) సంచిక; (2) సంతతి; (3)సమస్య; (4) విషయం; అంశం; ** life and death issue, ph. జీవన్మరణ సమస్య; ** issue at hand, ph. ప్రస్తుతపు సమస్య; * issue, v. t. జారీ చేయు; * isthmus, n. భూసంధి; * it, pron. proximate. ఇది; * it, pron. remote. అది; * italics, n. pl. వాలు అక్షరాలు; * itch, n. దురద; గుల; జిల; దూల; తీట; కండూతి; కసిమిరి; * item, n. మూర్తి; శాల్తీ; అంశం; ఉరువు; * iterate, v. t. ఆమ్రేడించు; పదే పదే చేయు; * iterative, adj. ఆమ్రేడిత; పునరుత్థాన; ** iterative method, ph. పునరుత్థాన పద్ధతి; చేసిన లెక్కనే చిన్న చిన్న మార్పులతో పదే పదే చేయడం; * itinerary, n. కార్యక్రమం; * itis, suff. వాపు; శోఫ; ఆర్తి; * its, pron. proximate. దీని; * its, pron. remote. దాని; * ivory, n. దంతం; ** ivory tower, ph. [idiom] దంతపు మేడ; ఒంటి స్తంభపు మేడ; విశ్వవిద్యాలయం; * ivy gourd, n. దొండ; దొండ పాదు;''' |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==మూలం== * V. Rao Vemuri, English-Telugu and Telugu-English Dictionary and Thesaurus, Asian Educational Services, New Delhi, 2002 ISBN 0-9678080-2-2 [[వర్గం:వేమూరి ఇంగ్లీషు-తెలుగు నిఘంటువు]] jn7daa0i6jmztauwumrfooger4caem1 వేమూరి ఇంగ్లీషు-తెలుగు నిఘంటువు/J-K 0 3002 33363 33337 2022-08-08T01:48:55Z Vemurione 1689 /* Part 2: K */ wikitext text/x-wiki =నిఘంటువు= *This dictionary is an improved version over the print version (expanded, errors corrected, new features continually being added) published by Asian Educational Services, New Delhi in 2002. * You are welcome to add. BUT PLEASE DO NOT DELETE entries until you are absolutely, positively SURE a mistake has been made. * PLEASE do not delete entries or their meanings simply because you personally did not agree with the meaning given there. Thanks 19 Aug 2015. ==Part 1: J == {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * * '''jamboree, n. మహానాడు; తిరుణాలు; * jack, n. (1) పనస; (2) జాకీ; పేకముక్కలలో ఒకటి; (3) బండి యొక్క ఇరుసును పైకెత్తు సాధనం; ** jack of hearts, ph. ఆఠీను జాకీ; * jackfruit, n. [[పనస]] పండు; * jackal, n. గుంటనక్క; వరడు; * jackass, n. మగ [[గాడిద]]; మూఢుడు; * jacket, n. రవిక; చోళకం; చోళీ; తొడుగు; కంచుకం; కంచెల; కుప్పసం; పేరణం; చట్టి; * jade, n. పచ్చ; see also emerald; * jagged, adj. రంపపు పళ్ళ వలె ఉన్న; * jaggery, n. [[బెల్లం]]; గుడం; గడోలం; చెరకడం; ద్రుపజం; అమృతరశాజం; * jaguar, n. దక్షిణ అమెరికాలో నివసించే చిరుతపులి; * jail, n. ఖైదు; కారాగారం; చెరసాల; జైలు; * jailer, n. కారాగారపు అధికారి; చెరసాలని నడిపే అధికారి; * jam, n. (1) [[తాండ్ర]]; మురబ్బా; a fruit preserve; Jam is more fruity than jelly and it involves slight crushing or jamming of pieces of fruit; (2) ముంజె, ద్రవమునుగాక గట్టియునుగాక కొంచెము జిగటగానుండు పదార్థము; (note) an Indian word corrupted from Telugu; (ety. ) జిల్లిరాళ్లు = pebbles; see also jelly; (3) ఇరకాటం; నొక్కుడు; దిగ్బంధం; ** traffic jam, ph. ఇరకాటంలో చిక్కుకున్న వాహనాలు; * jam, v. t. అడ్డగించు; నొక్కు; బంధించు; * jamboree, n. మహానాడు; పెద్ద సభ; సమారోహం; తిరణాలు; * janitor, n. ఊడిగాడు; భవనాలని లోపల శుభ్రం చేసే వ్యక్తి; * jar, n. జాడీ; జారీ; కూజా; * jargon, n. పరిభాష; ఏదైనా ఒక శాస్త్రంలో ఒక మాటని ఒకే ఒక అర్థంతోనే వాడుకోవాలని నిర్ణయించగా తయారైన భాష; * jasmine, n. [[మల్లె]]; * jasper, n. సూర్యకాంతం; పచ్చరాయి; క్వార్జ్ జాతి పొడి; * jaundice, n. [[పచ్చకామెర్లు]]; * javelin, n. శలాకం; బల్లెకోల; ఈటె; * jaw, n. దవుడ; * jawbreaker, n. (1) నమలడానికి కష్టమైన పదార్థం; (2) ఉచ్చరించడానికి కఠినమైన మాట; * jay, n. [[పాలపిట్ట]]; * jealous, adj. ఈర్ష్యపడే; అసూయపడే; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: jealous, envious * ---If someone is ''jealous'', s/he feels angry or unhappy because s/he cannot have something that others have: Kavitha is jealous of her sister's success. If someone is ''envious'', s/he wants to have qualities or things that someone has: Linda was envious of Radha's new home; envy is an active expression of jealousy;''' |} * * jealousy, n. ఈర్ష్య; అసూయ; మాత్సర్యం; ఓర్వలేనితనం; ఎరుసు; కాంతాళం; * jeer, v. t. వెక్కిరించు; కూతలు కూస్తూ వెక్కిరించు; * jelly, n. జిల్లిక; జిగిలి; జల్లిక; జల్లి; తాండ్ర; శ్లేషి; పాకం పట్టిన పండ్లరసం; jelly is smooth in texture; the elastic or gel like consistency is how the name is derived from; * jellyfish, n. నీటికాయ; ఒక రకం జలచరం; * jeopardy, n. అపాయం; ప్రమాదం; * jerk, v. t. కుదుపు; తటాలున ఈడ్చు; * jest, v. i. నవ్వులాటలాడు; సరదాకి కొంటె పని చేయు; ఆగడం చేయు; * jest, n. ఆగడం; * jester, n. విదూషకుడు; హాస్యగాడు; * jet, adj. (1) ధారా; ధారగా; (2) నల్లటి; ** jet black, ph. నల్లటి నలుపు; కారు నలుపు; ** jet propulsion, ph. ధారా చాలనం; ఇంధనం మంటతో బాగా వ్యాకోచం చెందిన గాలిని వెనకకి తోస్తూ బండిని ముందుకు నడిపే పద్ధతి; * jet, n. ధార; * jewel, n. నగ; ఆభరణం; [[మణి]]; [[రత్నం]]; * jeweler, n. నగలు అమ్మే వ్యక్తి; జవాహర్ వాలా; * jewelry, jewellery (Br.) n. నగలు; జవాహరీ; ** jewelry store, ph. నగల కొట్టు; జవాహర్ ఖానా; * jihad, n. (జిహాద్) విశ్వాసులు అవిశ్వాసులపై జరిపే మత యుద్ధాన్ని అరబ్బీ భాషలో 'జిహాద్ ' అంటారు. ఈ యుద్ధంలో పాల్గొనే యోధుడిని 'ముజాహిద్' అంటారు; మౌలిక ముస్లింలలో మతం కోసం ఏంచేసినా తప్పులేదనే అభిప్రాయం ఉంది. మతేతరులంతా ముస్లిం మౌలికవాదుల దృష్టిలో కాఫిర్లు. సాతాను ప్రభావంలో ఉన్న తమ మతస్థులను కాపాడుకోవడం మాత్రమేకాదు. సాతాను ప్రభావంలో ఉన్న మతేతరులను నిర్మూలించడం ఇస్లాం మౌలికవాదులు తమ పవిత్ర కర్తవ్యంగా భావించి అందుకు మతయుద్ధం చేయడం తప్పనిసరి అని భావిస్తారు. అందుకే వారు మతం విషయంలో సహనం తక్కువగా ఉన్న వారిగా పేరొందారు; * jinx, n. అచ్చిరాని మనిషి లేక వస్తువు; అపశకునం; అపశకునపక్షి; * job, n. (1) ఉద్యోగం; (2) పని; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: job, work, occupation, profession, trade, career, position * ---Use '''work''' as a general word to talk about what you do every day in order to earn money: I have to go to work. Your ''job'' is the particular type of work that you do: Lila got a job as a stewardess. ''Occupation'' is a formal word for job. ''Position'' is the formal word used when a job is advertised. A ''trade'' is a skilled job you do with your hands. A ''career'' is a professional job that you do for most of your life. A profession is a career for which you need a lot of training.''' |} * * jog, v. i. వ్యాయామం కొరకు నెమ్మదిగా పరుగెత్తు; * join, v. i. చేరు; అంటుకొను; కలుసుకొను; కూడు; జతగూడు; కవయు; కవగొను; * join, v. t. చేర్చు; కలుపు; లకించు; తగిలించు; జోడించు; జతగూర్చు; సంధించు; అంటించు; జమిలించు; జమాయించు; * joining, n. చేరడం; సంధానం; * joint, adj. ఉమ్మడి; పొత్తు; సంయుక్త; సమష్టి; తొల్లుగడ; ** joint business, ph. ఉమ్మడి వ్యాపారం; ** joint cultivation, ph. పొత్తు సేద్యం; ** joint family, ph. సమష్టి కుటుంబం; ఉమ్మడి కుటుంబం: * joint, n. (1) కీలు; అస్థి సంధి; బంధు; సంధికర్మ; గణుపు; (2) స్థలం; ప్రదేశం; ** ball and socket joint, ph. బంతిగిన్నె కీలు; ఉలూఖల సంధి; ** carpenter's joint, ph. బందు; సంధికర్మ; ** folding joint, ph. మడతబందు కీలు; ** gliding joint, ph. జారెడి కీలు; ** hinged joint, ph. మడతబందు కీలు; ** pivot joint, ph. బొంగరపు కీలు; * jointly, adv. జతగా; కలసి; * joints, n. [[కీళ్లు]]; సంధులు; ** maxillary joints, ph. అంకీళ్ళు; అంగిలి కీళ్ళు; * joist, n. దూలం; * joke, n. హాస్యోక్తి; సయ్యాట; వేళాకోళం; పరిహాసం; పరాచకం; ఛలోక్తి; చమత్కారం; చమత్కార బాణం; ఆగడం; ఉపహాసం; ఉక్కిదం; హాస్యవాదం; ** practical joke, ph. క్రియాత్మక పరిహాసం; * joke, v. t. సయ్యాటించు; పరిహసించు; ** jokes and riddles, ph. పరిహాసాలు, పొడుపు కథలు; * jolt, n. కుదుపు; ఘాతం; ** jolt of electricity, ph. విద్యుత్ ఘాతం; * journal, n. (1) పత్రిక; (2) చిట్టా; (3) దినచర్య రాసిన పుస్తకం; * journalist, n. పత్రికా రచయిత; పత్రికా విలేఖరి; m. పాత్రికేయుడు; * journalists, n. పాత్రికేయులు; పత్రికా రచయితలు; పత్రికా విలేఖరులు; * journey, n. ప్రయాణం; పయనం; పైనం; యాత్ర; యానం; ప్రస్థానం; ** great journey, ph. మహాప్రస్థానం; ** return journey, ph. తిరుగు ప్రయాణం; ప్రతియానం; * joy, n. ఆనందం; సంతోషం; * jubilant, adj. ప్రఫుల్ల; ఉల్లాసప్రద; అత్యధిక సంతోషమును చూపే మనోస్థితితో; * jubilee, n. వార్షికోత్సవం; ఉత్సవం; ** golden jubilee, ph. 50వ వార్షికోత్సవం; సువర్ణోత్సవం; ** silver jubilee, ph. 25వ వార్షికోత్సవం; రజతోత్సవం; * judge, n. న్యాయమూర్తి; నిర్ణేత; న్యాయనిర్ణేత; తగవరి; తీర్పరి; జడ్జి; see also arbitrator; * judge, v. t. న్యాయవిచారణచేయు; తీర్పుచెప్పు; * judgment, judgement (Br.), n. తీర్పు; తీర్మానం; అభిప్రాయం; జడ్జిమెంటు; * judicious, adj. తగిన; వివేకవంతమైన; * jug, n. కూజా; ద్రవ పదార్ధాలు పోసుకుందుకి చిన్న మూతి, చేత్తో పట్టుకుందుకి హస్తకం ఉన్న లోతైన బిందె వంటి పాత్ర; * juggler, n. గారడీవాడు; దొమ్మరి; * jugglery, n. గారడీ; [[ఇంద్రజాలం]]; కనుకట్టు; * jugular, adj. మెడకి సంబంధించిన; ** jugular artery, ph. గళ ధమని; ** jugular vein, ph. గళ సిర; * juice, n. రసం; ద్రవం; పసరు; సారం; ** juice of fruits, ph. రసం; ** juice of leaves, ph. పసరు; అసరు; ** intestinal juice, క్లోమరసం; స్వాదురసం; ** salivary juice, లాలాజలం; * juicy, adj. పసందైన; రసవంతమైన; * julep, n. పానకం; * julienne, adj. సన్నగా, కోలగా తరగబడ్డ; * jumbo, adj. బృహత్; మహాత్; పెద్ద; చాలా పెద్ద; ఏనుగంత పెద్ద; * jumbo, n. (1) ఏనుగు; (2) పెద్దది; * jumble, v. t. కలగాపులగం చేయు; * jumbled, adj. జమిలి; కలగాపులగం చేయబడ్డ; * jumbled, n. కారాకూరం; * jump, v. i. ఉరుకు; దుముకు; దూకు; దాటు; గెంతు; కుప్పించు; జవుకళించు; ** jump down, ph. దూకు; ** jump up, ph. ఎగురు; ** jumping from topic to topic, ph. [[శాఖాచంక్రమణం]]; * junction, n. మొగ; సంధి; కూడలి; సంగమం; సంగం; * juncture, n. సందర్భం; అవకాశం; * jungle, n. [[అడవి]]; జాంగలం; * junior, adj. చిన్న; కింద; ** junior wife, ph. చిన్న భార్య; ** junior officer, ph. కింద ఉద్యోగి; చిన్న ఉద్యోగి; * junior, n. (1) తండ్రి పేరు పెట్టుకున్న కొడుకు; (2) నాలుగేళ్లపాటు కొనసాగే విద్యార్థి దశలో మూడవ ఏటి విద్యార్థి; * junk, n. పనికిరాని వస్తువులు; చెత్త; ** junk food, ph. చెత్త తిండి; పోషక విలువ లేని తిండి; ** junk yard, ph. చెత్తల దొడ్డి; * Jupiter, n. (1) శుక్రగ్రహం; రోమనుల పురాణాలలో రాజు; (2) గురుడు; బృహస్పతి; ఈ రెండు మాటలకీ ఎంతో పెద్ద అనే వాచ్యార్థం; * jurisdiction, n. పరిధి; అధికార పరిధి; ఇలాకా; చట్టసమ్మతమైన పరిధి; అధికార మండలం; అజమాయిషీ; హయాం; * jurisprudence, n. న్యాయశాస్త్రం; న్యాయశీలం; న్యాయశీలత; ధర్మశాస్త్రం; న్యాయమీమాంస; * jury, n. ప్రమాణగణం; జూరీ; * just, adj. (1) సమర్ధించదగిన; న్యాయమైన; (2) సరియైన; ** just about, ph. సుమారుగా; ** just this, ph. ఇదొక్కటే; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: just, already, yet * ---In formal or written English, you must use these words with the present perfect tense: I have ''already'' seen him; The bell has ''just'' rung; Have you eaten ''yet''? However, in informal speech, we often use them with simple past tense: I already saw him; the bell just rang; did you eat yet?''' |} * * justice, n. (1) న్యాయం; ధర్మం; ధర్మబలం; పాడి; (2) న్యాయమూర్తి; * justifiable, adj. సమర్ధనీయ; * justification, n. సమర్ధన; * justify, v. t. సమర్ధించు; * jut, v. i. ముందుకి పొడుచుకొని వచ్చు; * jute, n. [[జనుము]]; ఈ మాట జట అనే సంస్కృత పదం నుండి పుట్టింది; (ety.) this word is derived from the Sanskrit word Jata which means a braid of hair. The Hindu word Juta, which means shoes, probably has the same root suggesting that the earliest shoes were nothing but hairy skins of animals; ** jute fiber, ph. జనుప నార; * juvenile, adj. తరుణ; బాల; ** juvenile offenders, ph. తరుణాపరాధులు; నేరము చేసిన పిల్లలు; బాల నేరస్థులు; * juxtapose, v. t. పక్కపక్కని పెట్టు;''' |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==Part 2: K== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> [[File:Kaleidoscope_tube.jpg|thumb|right|Kaleidoscope_tube]] [[File:Kaleidoscopes.jpg|thumb|right|viewPattern-Kaleidoscopes]] * '''kafkaesque, adj. కలతతో కూడిన పీడకలవంటి వాతావరణం; కాఫ్కా రచనలలో కనిపించే లాంటి వాతావరణం; * kaleidoscope, n. కదంబిని; వర్ణకదంబిని; వర్ణపగడము; సాధారణంగా మూడు దీర్ఘచతురస్రాకారపు అద్దపు బద్దీలని, వాటి మధ్య 60 డిగ్రీలు కోణం వచ్చేటట్లు అమర్చి, ళోపల రెండు మూడు రంగు పూసలని వేసి కట్టకట్టి పిల్లల ఆట వస్తువుగా అమ్ముతారు; * kantakari, n. నేలములక; [bot.] ''Solanum surattense'' Burm. of the Solanaceae family; ''Solanum xanthocarpum'' Schard; An Ayurvedic herb used to treat coughs, colds, asthma and such other respiratory diseases; * kaolin, n. మెత్తటి మట్టి; soft clean clay; People use it to make medicine; Kaolin is used for mild-to-moderate diarrhea, severe diarrhea (dysentery), and cholera; [[Aluminium|Al]]<sub>2</sub>[[Silicon|Si]]<sub>2</sub>[[Oxygen|O]]<sub>5</sub>([[hydroxide|OH]])<sub>4</sub> * karate, n. కరాటే; చేతివిద్య; * karma, n. (1) [[కర్మ]]; (2) అనుభూతి; * keel, n. పడవ యొక్క మట్టు; వెన్నుదూలం; ** on an even keel, ph. తొణకకుండా; * keen, adj. వాడి; చురుకైన; నిశితమైన; * keep, v. i. ఉండు; కాపాడు; * keep, v. t. ఉంచు; నిలుపు; ఉంచుకొను; సంరక్షించు; * keeper, n. కాపాడువాడు; కావలివాడు; * keg, n. చిన్న పీపా; * kelp, n. వారిపర్ణి; సముద్రపు పాదు; సముద్రపు నాచు; Kelps are large seaweeds (algae) belonging to the brown algae (Phaeophyceae) in the order Laminariales; (note) see also seaweed; * kennel, n. (1) కుక్కలదొడ్డి; (2) కుక్కలగుంపు; * kerchief, n. చేతిరుమాలు; * kernel, n. (1) గుజ్జు; గింజ; విత్తు; పప్పు; [[టెంక]]; కురిడి; నుంగు; (2) ప్రధానాంశం; * kerosene, n. గడ్డనూనె; మట్టినూనె; [[కిరసనాయిలు]]; * kettle, n. కొప్పెర; డేగిసా; * kettledrum, n. భేరీ; నగారా; * key, adj. ముఖ్యమైన; * key, n. (1) తాళంచెవి; బీగపు చెవి; బిస; తల్లిక; (2) కీలకం; మూలం; (3) కుంచిక; కీ; (4) చింతామణి; * keyboard, n. (1) కుంచికాఫలకం; కుంచిక పలక; కీపలక; కీఫలకం; బీగం పలక; (2) హార్మనీ బల్ల; * keynote, n. కీలకోపన్యాసం; ** keynote speech, ph. కీలకోపన్యాసం; * keystone, n. (1) టాకీరాయి; కొలికి పూస; (2) మూలవిషయం; మూల సూత్రం; * khaki, n. ఖాకీ; లేతాకు పచ్చ, బూడిద రంగు కాని, లేదా లేత పసుపు, బూడిద రంగు ఉన్న ముతక రకం బట్ట; (ety.) Hindi, Persian, Urdu; * kick, n. తాపు; పార్ణిఘాతం; * kick, v. i. తన్నుకొను; * kick, v. t. తన్ను; * kickstand, n. తన్నుదన్ను; * kid, n. (1) మేకపిల్ల; (2) m. కుర్రాడు; పిల్లవాడు; f. కురద్రి; బొట్టె; పిల్ల; (3) శాబకం; * kidnapping, n. నరస్తేయం; శాబకగ్రహణం; దొంగతనంగా పిల్లలని ఎత్తుకుపోవుట; * kidney, n. [[మూత్రపిండం]]; వృక్కం; వస్తి; గురదం; * kill, n. చంపబడ్డ జంతువు; * kill, v. t. చంపు; సంహరించు; వధించు; హతమార్చు; పరిమార్చు; తెగటార్చు; మన్ను కరిపించు; వెంపరలాడు; * kill time, ph. కాలక్షేపం చేయు; కాలం గడుపు; * killer, n. సంహర్త; నిహంత; m. హంతకుడు; f. హంతకురాలు; ** killer application, ph. సంహర్తోపయోగం; * killing, n. సంహారం; సంహరణ; వధ; చావు; హసనం; * kiln, n. ఆవం; బట్టీ; ** brick kiln, ph. ఇటిక ఆవం; ** lime kiln, ph. సున్నపు బట్టీ; ** potter's kiln, ph. కుమ్మరావం; కుమ్మరాము; కుమ్మరి బట్టీ; * kilo, pref. వెయ్యి; 1000; * kilobits, n. వెయ్యి ద్వింకములు; కంప్యూటరు రంగంలో మాత్రం 1024 ద్వింకములు; (note) ఇక్కడ కిలో అంటే వెయ్యి కాదు, 1024; * kilobyte, n. కంప్యూటరు పరిభాషలో 1024 బైట్లు; (note) ఇక్కడ కిలో అంటే వెయ్యి కాదు, 2<sup>10</sup> = 1024; * kilogram, n. [[కిలో]]; వెయ్యి గ్రాములు; ఇక్కడ కిలో అంటే 1,000; * kilometer, n. కిలోమీటరు; వెయ్యి మీటర్లు; ఇక్కడ కిలో అంటే 1,000; * kin, n. దగ్గర బంధువులు; ** kith and kin, ph. చుట్టపక్కాలు; ఆత్మీయులు; * kind, adj. (1) రకం; (2) దయగల; * kindergarten, n. బాలవిహార్; చిన్నపిల్లల పాఠశాల; * kind-hearted, n. దయాళువు; * kindly, adv. దయతో; * kindness, n. దయ; కరుణ; కటాక్షం; * kindle, v. t. రగుల్చు; రగిలించు; రాజవేయు; అంటించు; ముట్టించు; * kinematics, n. [[శుద్ధగతిశాస్త్రం]]; వస్తువుల కదలికలు గురించి (కదలికల కారణాలతో నిమిత్తం లేకుండా) విచారించే శాస్త్రం; Kinematics explains the terms such as acceleration, velocity, and position of objects. The mass of the object is not considered while studying kinematics. * kinetics, n. (1) [chem.] రసాయన చర్యలు (సంయోగ వియోగాలు) ఎంతెంత జోరుగా జరుగుతున్నాయో అధ్యయనం చేసే శాస్త్రం; (2) [phys.] వస్తు సముదాయాల మీద బలాబలాలు ఎలా ప్రవర్తిస్తున్నాయో అధ్యయనం చేసే శాస్త్రం; Kinetics is focused on understanding the cause of different types of motions of an object such as rotational motion in which the object experiences force or torque. ** kinetic energy, ph. చలన [[శక్తి]]; గతిశక్తి; [[గతిజశక్తి]]; * * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: kinetics, kinematics, dynamics * ---Dynamics studies objects with acceleration. Dynamics is divided into kinematics and kinetics. Kinematics describes the motion of objects, while kinetics studies forces that cause changes in motion |} * * king, n. m. నృపతి; రాజు; మహారాజు; సమ్రాట్టు; సార్వభౌముడు; * kingdom, n. (1) రాజ్యం; సామ్రాజ్యం; సంస్థానం; (2) కోటి; సామ్రాజ్యం; శాస్త్రవేత్తలు జీవకోటిని ఏడు వర్గాలుగా విడగొట్టినప్పుడు అన్నిటి కంటే ఉన్నత వర్గానికి పెట్టిన పేరు; [see also] kingdom (రాజ్యం), phylum (విభాగం), class (తరగతి), order (క్రమం), family (కుటుంబం), genus (ప్రజాతి), and species (జాతి); There is no standardized consistency in the Telugu equivalents; ** animal kingdom, ph. జంతుకోటి; జంతు సామ్రాజ్యం; ** plant kingdom, ph. వృక్ష సామ్రాజ్యం; వృక్షకోటి; * kingfisher, n. [[లకుముకి పిట్ట]]; * kinship, n. బంధుత్వం; చుట్టరికం; ** kinship terms, ph. బంధుత్వ వాచకాలు; * kinsman, n. సగోత్రుడు; సగోత్రీకుడు; జ్ఞాతి; బంధువు; దాయాది; * kiosk, n. చవికె; చౌక్; * kismet, n., ప్రారబ్దం; కర్మ; destiny; fate; * kiss, n. ముద్దు; చుంబనం; * kiss, v. t. ముద్దు పెట్టుకొను; చుంబించు; * kitchen, n. వంటగది; వంటయిల్లు; వంటిల్లు; వంటసాల; పొయ్యిల్లు; బానసం; మహాసనం; కుసిని; పాకగేహం; పాకశాల; అడసాల; ** improvised kitchen, ph. అడసాల; * kite, n. (1) [[గాలిపటం]]; గాలిపడగ; పతంగి; (2) గద్ద; గరుడ పక్షి; గృధ్రము; see also hawk; * kitten, n. పిల్లిపిల్ల; పిల్లికూన; కూన; * kiwi, n. (1) [[న్యూజీలాండ్]] లో ఉండే ఎగరజాలని ఒక పక్షి; (2) కీవీ పండు; new name for Chinese gooseberry; * kleptomania, n. చౌర్యోన్మాదం; దొంగతనం చెయ్యవలెనన్న హేతురహిత బుద్ధి; * knack, n. నేర్పు; కౌశలం; లాఘవం; * knead, v. t. పీండ్రించు; మాలీసు చేయు; పిసికికలుపు, మర్దింౘు, నొక్కు; అప్పడాల పిండి, చపాతీల పిండి వంటి పదార్థాన్ని చేతితో మర్దనా చెయ్యడం; * knee, n. మోకాలు; జానువు; * knee-cap, n. మోకాటి చిప్ప; జానుఫలకం; * knee-deep, adj. మోకాటిబంటి; మోకాటి లోతు; * knife, n. కత్తి; కఠారం; ఛురిక; చాకు; క్షురము; చురకత్తి; సూరకత్తి; తమాలం; ఆడిదము; ధారాధరం; రిష్టి; ఇవన్నీ చిన్న కత్తుల పేర్లు; see also sword; ** folding knife, ph. కీలుకత్తి; ** kitchen knife, ph. ఈలకత్తి; ** knife edge, ph. క్షురధార; అసిధార; వాదర; సున్నితపు త్రాసులో కాడిని నిలిపే ప్రాపు; * knit, v. t. అల్లు; (rel.) weave; braid; plait; compose; fabricate; ** knitting needle, ph. అల్లిక పుల్ల; అల్లిక కాడ; * knob, n. పిడి; గుబ్బ; గుబురు; * knock, v. t. కొట్టు; తట్టు; * knock-knees, n. ముడిగాళ్లు; ఈ రకం కాళ్ళు ఉన్నవాళ్ళు నడిచినప్పుడు మోకాళ్ళు కొట్టుకుంటాయి; (ant.) bow-legs; * knocking, n. (1) కొట్టుకొనుట; విస్పోటనం; (2) పెట్రోలు నిలచి కాలకుండా టప్ అని పేలిపోవడం; * knoll, n. తిప్ప; ఎత్తయిన ప్రదేశం; ఎత్తయిన మైదానం; * knot, n. (1) ముడి; బంధనం; (2) నీటి మీద (గాలిలో) ప్రయాణం చేసేటప్పుడు వేగాన్ని కొలిచే ఒక కొలమానం; One knot equals one nautical mile per hour, or roughly 1.15 statute (or land-measured) miles per hour, one nautical mile equaling one minute of latitude; ** slip knot, ph. జారు ముడి; ** knotted hair, ph. సిగ; జుట్టు ముడి; * knotty, adj. ముడిపడ్డ; చిక్కుపడ్డ; క్లిష్ట; ఇబ్బందికరమైన; * know, v. i. (1) తెలుసుకొను; తెలుసు; ఎరుగు; (2) వచ్చు; ** know it, ph. తెలుసుకో; ** do not know, ph. తెలీదు; తెలియదు; రాదు; ** I know Telugu, ph. నాకు తెలుగు వచ్చు; ** I do not know Telugu, ph. నాకు తెలుగు రాదు; * know-how, n. పరిజ్జానం; వేత్తృత; * knowledge, n. (1) జ్ఞానం; పరిజ్ఞానం; వైదుష్యం; పాండిత్యం; ప్రమ; సాంఖ్యం; (2) సారస్వతం; సాహిత్యం; విద్య; వేదం; (3) ఎరిక; ఎరుక; వేత్తృత; ** domain knowledge, ph. ప్రాదేశిక [[జ్ఞానం]]; విషయ పరిజ్ఞానం; ** half-baked knowledge, ph. మిడిమిడి జ్ఞానం; ** lack of knowledge, ph. అజ్ఞానం; ** scientific knowledge, ph. విజ్ఞానం; ** sound knowledge, ph. సుజ్ఞానం; ** thirst for knowledge, ph. జ్ఞాన పిపాస; ఆదిష్ట; ** knowledge base, ph. సాంఖ్య ఖని; జ్ఞాన ఖని; * known, n. విదితం; తెలిసినది; * knuckles, n. pl. చేతివేళ్ల కణుపులు; అంగుళీపర్వాలు; మెటికలు; * knul koal, n. [Ind. Eng.] నవలకంద; ఒక రకం కూరగాయ; [[File:R%C3%A4ndelwerkzeug.jpg|right|thumb|knurled wheel]] * knurled, adj. కల్దారు; రూపాయ కాసు వంటి నాణేల అంచు చుట్టూ ఉండేటటువంటి గరుగ్గా ఉండే నగిషీ; ** knurled edge, ph. కల్దారు అంచు; * kosher, adj. (1) యూదుల మతాచారం ప్రకారం వండబడ్డ; (2) న్యాయబద్ధం, చట్టబద్ధం, సాధు సమ్మతం అయిన; * kudos, n. అభినందన; * krait, n. కట్లపాము; భారతదేశంలో కనపడే విషసర్పం; [biol.] Bungarus caeruleus; * kymograph, n. తరంగలేఖిని; ఒక డ్రమ్ము చుట్టూ కాగితం చుట్టి దాని మీద కలంతో రాయడనికి వీలుగా అమర్చిన పరికరం; దీనితో పైకీ కిందకీ ఉన్న కదలికని కాగితం మీద చూపడానికి వీలు అవుతుంది;''' |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==మూలం== * V. Rao Vemuri, English-Telugu and Telugu-English Dictionary and Thesaurus, Asian Educational Services, New Delhi, 2002 ISBN 0-9678080-2-2 [[వర్గం:వేమూరి ఇంగ్లీషు-తెలుగు నిఘంటువు]] 3zu4ir3txz1fgnd60wkay3277mpuoy6 వేమూరి ఇంగ్లీషు-తెలుగు నిఘంటువు/L 0 3003 33368 33285 2022-08-14T18:41:16Z Vemurione 1689 /* Part 1: La-Le */ wikitext text/x-wiki lavish =నిఘంటువు= *This dictionary is an improved version over the print version (expanded, errors corrected, new features continually being added) published by Asian Educational Services, New Delhi in 2002. * You are welcome to add. BUT PLEASE DO NOT DELETE entries until you are absolutely, positively SURE a mistake has been made. * PLEASE do not delete entries or their meanings simply because you personally did not agree with the meaning given there. Thanks 19 Aug 2015. ==Part 1: La-Le == {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * '''label, n. ఉల్లాకు; చీటీ; బంగీ మీద అంటించే చీటీ; * labial, adj. ఉభయోష్ఠ్య; ఓష్ఠ; పెదవులకి సంబంధించిన; * labials, n. pl. [ling.] ఓష్ఠ్యములు; పెదవులతో పలికే వర్ణాలు; ఉదా, ఊ, ప, ఫ, బ, భ, మ; * labiodentals, n. pl. ఓష్ఠదంత్యములు; అడుగు పెదవి, పై పళ్ళ సహాయంతో ఉచ్చరించే వర్ణాలు; ఉ. ఇంగ్లీషులో ఎఫ్, తెలుగులో వ; * labium, n. పెదవి; ఓష్ఠం; * labor, labour (Br.), adj. కూలి; శ్రమ; ** labor intensive, ph. శ్రమసాంద్రం; ** labor saving, ph. శ్రమనివారకం; * labor, n. (1) కృషి; కూలి; శ్రమ; పాటు; కష్టం; (2) నొప్పులు; ప్రసవ వేదన; (3) కర్షకులు; కార్మికులు; కూలివారు; ** false labor, ph. దొంగ నొప్పులు; నిజమైన ప్రసవ వేదన కాకుండా అప్పుడప్పుడు వచ్చే నొప్పులు; ** manual labor, ph. కాయకష్టం; ** migrant labor, ph. వలస కూలీలు; ** unpaid labor, ph. వెట్టి చాకిరి; * labor, v. i. పాటుపడు; కష్టపడు; ** labor pains, ph. నొప్పులు; ప్రసవ వేదన; ** labor union, ph. కార్మిక సంఘం; కర్షక సంఘం; * laboratory, n. ప్రయోగశాల; పరిశోధనశాల; * laborer, n. కృషీవలుడు; కూలివాడు; కూలిది; * laborious, adj. విసుగు పుట్టించే; బోరుకొట్టే; * labyrinth, n. వ్యూహం; చక్రవ్యూహం; * lac, n. (1) లక్ష; (2) లక్క; లత్తుక; లాక్షారసం; యావం; see also shellac; * lace, n. సరిగ; నాడా; * lacerate, v. t. విదారించు; గాయపరచు; ** lacerated wound, ph. విదారిత క్షతము; చర్మం చిరగగా అయిన గాయం; * laceration, n. చిరిగిన చర్మం; అంచులు తిన్నగా లేకుండా చర్మం తెగిన గాయం; ** lachrymal glands, ph. బాష్పజల గ్రంథులు; కన్నీటి గ్రంథులు; * lack, n. కొరత; లోపం; * lackadaisical, adj. ఉత్సాహం లేని; నిరుత్సాహంగా; ఉదాసీన; ఉపేక్షిత; నిరపేక్ష; * laconic, adj. క్లుప్తమైన; * lacquered, adj. లక్కపూసిన; లక్కపారించిన; * lactation, n. స్తన్యోత్పాదన; చనుబాలు జారుట; * lactic, adj. క్షీర; పాలకి సంబంధించిన; ** lactic acid, ph. క్షీరామ్లం; పాలకాడి; * lactation, n. పాలు చేపుట; * lactometer, n. పాలమాపిని; దుగ్ధమాపకం; క్షీరమాపకం; పాలు నాణ్యతను పరీక్షించే సాధనం; ఈ జాతి పరికరాలన్నీ ఆర్కిమిడీస్ సూత్రం మీద ఆధారపడతాయి; (rel.) hydrometer; * lactose, n. క్షీరోజు; పాలచక్కెర; పాలల్లో ఉండే చక్కెర; * lacuna, n. వెలితి; వారడి; లొచ్చు; * lad, n. చిన్న బాలుడు; డింభకుడు; శాబకుడు; * ladder, n. నిచ్చెన; నిఃశ్రేణి; తాప; * laden, adj. బరువెక్కించిన; * ladle, n. తెడ్డు; అగప; దర్విక; పెద్ద గరిటె; దర్వి; కంబి; * lady, n. స్త్రీ; పెద్దింటి పడుచు; యజమానురాలు; దొరసాని; * lag, v. i. వెనుకపడు; ఆలస్యమవు; * lagoon, n. మడుగు; ఉప్పునీటి కయ్య; * laissez-faire, ph. (లెస్సే ఫెయిర్) స్వేచ్ఛా వ్యాపార పద్ధతి; విచ్చలవిడి వ్యాపారం; నిబంధనలు లేని పద్ధతి; * lake, n. సరస్సు; చెఱువు; హ్రదం; వెంచ; ** freshwater lake, ph. మంచినీటి చెఱువు; స్వాదూరం; * lakh, n. [Ind. Eng.] లక్ష; నూరువేలు; మిలియనులో పదో వంతు; * lamb, n. గొర్రె పిల్ల; * lame, adj. కుంటి; చొట్ట; ** lame excuse, ph. కుంటిసాకు; * lament, v. i. బాధపడు; విచారించు; సంతాపపడు; దుఃఖాన్ని బయట పెట్టు; విలపించు; అంగలార్చు; అఘోరించు; అలమటించు; * lamentable, n, శోచనీయం; * lamentation, n. విలాపం; రోదన; * lamina, n. రేకు; పొర; దళం; పటలం; * laminar, adj. రుజు; ప్రశాంత; ** laminar flow, ph. రుజు ప్రవాహం; ప్రశాంత చలనం; ప్రశాంత ప్రవాహం; * lamp, n. దీపం; దీపిక; జ్యోతి; తిర్లిక; బెళుకు; ** lamp black, ph. కజ్జలం; దీపపు మసి; ** lamp bulb, n, వెలుఁగు బుడ్డి; దీపపు బుడ్డి; ** lamp stand, ph. దీపపు సెమ్మె; దండుదివ్వె; * lampshade, n. గుమ్మటం; * lance, n. ఈటె; బల్లెం; బరిసె; * land, adj. భూ; భూమి; నేల; ** land breeze, ph. భూమారుతం; మలయమారుతం; నేల తెమ్మెర; ** land reform, ph. భూసంస్కరణ; ** land revenue, ph. భూమి శిస్తు; నేల పన్ను; ** land tax, ph. శిస్తు; పన్ను; * land, n. భూమి; నేల; జియా; పుడమి; భువి; ధరణి; వసుంధర; క్ష్మా; ఞ; ** barren land, ph. పర్ర; * land, v. i. భూమిమీఁదకి దిగు; గట్టు ఎక్కు; వాలు; * land, v. t. భూమిమీఁదకి దింపు; గట్టు ఎక్కించు; * landing, n. మెట్టు; గట్టు; ఒడ్డు; దింపుగడ; * landlady, n. ఇల్లుగలది; ఇంటి యజమానురాలు; * landlord, n. (1) బుగత; జమీందారు; (2) ఇల్లుగలవాడు; ఇంటి ఓనరు; * landmark, n. కొండగుర్తు; బండగుర్తు; ఆనవాలు; నేలగుర్తు; * landscape, n. భూదృశ్యం; ప్రకృతి దృశ్యం; ప్రకృతి దృశ్యాన్ని చూపే చిత్రపటం; * landslide, n. (1) భృగుపాతం; భూపాతం; నేలకెడవు; కొండచరియలలో భూమి దిగజారిపోవడం; (2) అత్యధిక సంఖ్యాబలంతో ఎన్నిక నెగ్గడం; * landmine, n. మందుపాతర; * lands, n. భూములు; నేలలు; పుడములు; ** dry lands, ph. నంజభూములు; నంజనేలలు; ఎండునేలలు; ఎండుభూములు; ** wetlands, ph. పుంజభూములు; పుంజనేలలు; తడిపుడములు; తడినేలలు; తడిభూములు; * lane, n. సందు; గొంది; (note) సందు కంటె వీధి వెడల్పయినది, వీధి కంటె మార్గం వెడల్పయినది; (2) బాట; పట్టా; కార్దారి; లేను; * language, n. భాష; నుడి; ఉఁగు; ఉవు; ** agglutinative language, ph. మాట పక్కన ప్రత్యయము చేరెడి భాష; ఉదా: తెలుగు; ** body language, ph. హావభావాలు; ** borrowing language, ph. పరాదాన భాష; ** cognate language, ph. సజాతీయ భాష; జ్ఞాతి భాష; ** contact language, ph. సంపర్క భాష; అంటు నుడి; అంటుఁగు; ** donor language, ph. ప్రదాతృ భాష; ఇయ నుడి; ఇచ్చుఁగు; ** intermediate language, ph. మాధ్యమిక భాష; నడి నుడి; నడియుఁగు; ** link language, ph. సంధాన భాష; లంకె నుడి; ** literary language, ph. గ్రాంథిక భాష; వ్రాత నుడి; ** machine language, ph. యాంత్రిక భాష; మర నుడి; ** power of language, ph. వాగ్విభవం; ** recipient language, ph. ప్రతిగ్రహీత భాష; పొందు నుడి; ** rustic language, ph. పామరోక్తి; అశ్లీలం; అణక నుడి; అణకుఁగు; ** sister language, ph. సజాతీయ భాష; జ్ఞాతి భాష; ఏకోదర భాష; తోఁడ నుడి; ** spoken language, ph. మాట్లాడే భాష; మౌఖిక భాష; ** source language, ph. మూల భాష; వేరు నుడి; ** standard language, ph. ప్రామాణిక భాష; ** target language, గమ్య భాష; లక్ష్య భాష; గుఱి నుడి; * languor, n. నిస్త్రాణ; బడలిక; ఆయాసం; * langur, n. ఒక జాతి కోతి; [bio.] ''Semnopithecus entellus''; ** Hanuman langur, ph. కొండముచ్చు; also called Gray L.; ** Madras langur, ph. గండంగి; * lanky, adj. సన్నగా, పొడుగ్గా ఉన్న; రివటలా ఉన్న; * lantern, n. లాంతరు; హస్తకం ఉన్న దీపం; * lap, n. (1) ఒడి; అంకతలం; అడ్డాల; (2) చుట్టు; * lapid, n. రాయి; శిల; * lapidary, n. వైకటికుడు; రత్నములను సానపట్టేవాడు; * lapidate, v. t. రాయితో కొట్టు; * lapidify, v. t. రాయిగా మార్చు; (rel.) petrify; dilapidated; * lapis lazuli, n. రాజావర్తం; ఇంద్రనీలమణి; వైడూర్యం; నవరత్నములలో ఒకటి; * laparoscope, n. లాపొరోస్కోప్ అనేది ఒక వైద్య పరికరం. ఇది గొట్టంలా ఉండి అందులో ఓ కెమెరా ఉండి చీకట్లో చూసేందుకు ఒక దీపం కూడా ఉంటుంది. చర్మం మీద చిన్న రంద్రం మాత్రం చేసి ఆ రంధ్రం గుండా ఈ బుల్లి లాపొరోస్కోప్ ని పంపి దాని ద్వారా చూస్తూ మరో వైపు నుండి బుల్లి సూదీ, చాకూ వంటివి పంపి అవసరమైన వరకూ కోయడమో, శుభ్ర పరచడమో చేస్తారు; ఇది ఓ రకం శస్త్ర చికిత్సా పద్దతి. (సాధారణంగా శస్త్ర చికిత్సలoటే కత్తితో కొయ్యడం చర్మం, కండలను చీల్చి లోపల అవయవాలకు మరమ్మత్తు చేయడమో లేదా పాడయితే తీసివేయడమో చేస్తారు. వైద్యుడి చేయి పట్టేంత మేర కోయవలసి ఉంటుంది. ఇటువంటి ప్రొసీజర్స్ తర్వాత రోగి కొలుకోవడానికి చాలా సమయం పడుతుంది.) * lapse, v. i. మురిగిపోవు; కాలదోషం పట్టు; * laptop, n. ఉరోపరి; అడ్డాల కలని; ఒడిలో పట్టే కంప్యూటరు; * larceny, n. దొంగతనం; చోరీ; చౌర్యం; స్తేయం; మ్రుచ్చిమి; * lard, n. కొవ్వు; పంది కొవ్వు; ఆవు, మేక మొదలగు గడ్డిఁదిను జంతువుల మూత్రపిండాల చుట్టూన్న కొవ్వుపదార్థము; * large, adj. పెద్ద; పెను; గోదురు; స్థూల; గొప్ప; విస్తారమైన; అధికమైన; విశాలమైన; ** large frog, ph. గోదురు కప్ప; పెనుకప్ప; ** large intestine, ph. పెద్దప్రేఁగు; స్థూలాంత్రం; పెంబ్రేఁగు; * large-scale, adj. పెద్దయెత్తున; భారీ; * Lark, n. భరతపక్షి; భారద్వాజం; కులాసాగా కూజితాలు చేసే చిన్న పక్షి; * larva, n. డింభం; పూర్తిగా ఎదిగిన తర్వాత ఉండే రూపానికి విరుద్ధంగా ఉండే పెరగని పిల్ల జంతువు; * larval, adj. డింభ; * laryngitis, n. కంఠార్తి; స్వరపేటిక వాపు; గొంతుక్రోవి; * Larynx, n. స్వరపేటిక; మాటల పెట్టె; శ్వాసనాళానికి ఘంటికకీ మధ్యనున్న ప్రదేశం; కృకాగ్రం; కంఠనాళిక కొన; గొంతుకలో ధ్వని పుట్టించే కట్టడం; * Lascar, n. కళాసుఁడు; ఓడమీద పనిచేసేవాఁడు; పనివాఁడు; * lascivious, adj. కామాతురతతో కూడిన; * Laser, n. లేసర్; సన్నని, ఒకే రంగు ఉన్న, కాంతివాసాన్ని పుట్టించే పరికరం; (ety.) anagram for Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation (LASER); * lash, v. t. కొరడాతో కొట్టి దండించు; * lass, n. పడుచు; చిన్నది; * lassitude, n. నిస్త్రాణ; నీరసం; అలసట; గ్లాని; * lasso, n. పాశం; త్రాఁడు; ఉచ్చుతాడు; * last, adj. (1) ఆఖరు; కడపటి; కడ; చివరి; ఒక వరుసలో చిట్టచివరిది; (2) గత; క్రిందటి; మునుపటి; (rel) latest; ** last night, ph. నిన్నరాత్రి; గత రాత్రి; మున్రాత్రి; (note) "yesterday night" is not a correct usage; ** last time, ph. కడసారి; క్రిందటిసారి; ** last year, ph. గత సంవత్సరం; క్రిందటి ఏఁడు; నిరుడు; మున్నేఁడు; ** last name, ph. ఇంటి పేరు; తండ్రి నుండి పిల్లలకి వచ్చే పేరు; same as surname; family name; * last, v. i. మన్ను; ఆటి వచ్చు; * lasura, n. శేలుపండు; also refer. Assyrian plum; * latch, n. గొళ్ళెం; గడియ; * late, adj. (1) ఆలస్యమైన; జాప్యమైన; జాగైన(2) వెనుకటి; గతించిన; చనిపోయిన; దివంగతులైన; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: lately, recently * ---Use both these in the present perfect tense to talk about something that began in the recent past and continues until now: ''Lately'' I have been thinking about buying a new car. Or, ''Recently'' I have been thinking about buying a new car. You can use recently with the past tense to talk about something that happened in the recent past: She ''recently'' got married.''' |} * * lately, adv. ఈ మధ్య; ఇటీవల; * latent, adj. దాౘబడిన; గుప్తమైన; అంతర్గత; గూఢ; అవ్యక్త; ** latent heat, ph. గుప్తోష్ణత; గుప్తోష్ణం; గూఢోష్ణం; అంతర్గతోష్ణత; దాపువేడిమి; * later, adj. ఉత్తర; అపర; మలి; ** later half, ph. అపర పక్షం; మలివైపు; ** later phase, ph. మలి దశ; * later, adv. తర్వాత; ఆనక; పిదప; * lateral, adj. పార్శ్వ; ప్రక్కనున్న; ప్రక్కటి; * Laterite, n. కంకర; తురక ఱాయి; * latest, adj. గత; క్రిందటి; ఒక వరుసలో అప్పటికే చివరిది; * latex, n. దుగ్ధరసం; మొక్కలనుండి కారే పాలు; * lath, n. పెండికట్టు; తడప; పలచటి, పొడుగాటి రేకు; తాటి, కొబ్బరి మొదలైన చెట్ల మట్టల నుండి పీకిన పలచటి, పొడుగాటి పీలిక; * lathe, n. తరిమెన; తరివిరి; ఒక యాంత్రిక పనిముట్టు; * lather, n. నురుగు; సబ్బు నురుగు; ఫేనం; * Latin America, n. లాటినమేరికా దేశం; మెక్సికో, మధ్య అమెరికా; బ్రెజిల్ మినహాయించి మిగిలిన దక్షిణ అమెరికా ప్రాంతం; * latitude, n. (1) అక్షాంశం; అక్షాంశరేఖ; ఇరుసంకె; ఒక చేతిని క్షితిజం వైపు, మరొక చేతిని ధ్రువ నక్షత్రం వైపు సారించినప్పుడు ఆ రెండు చేతుల మధ్య ఉండే కోణం; ఉత్తర ధ్రువం యొక్క అక్షాంశం 90 డిగ్రీలు; భూమధ్య రేఖ యొక్క అక్షాంశం సున్న డిగ్రీలు; (2) ఉదారత; స్వతంత్రం; మెదలడానికి చోటు; * latrine, n. మరుగుదొడ్డి; * latter, n. రెండవ; మరుసటి; వెనుకటి; * lattice, n. జాలకం; అల్లిక; తడక; ** metal lattice, ph. ధాతు అల్లిక; * laud, v. t. స్తుతించు; * laudable, adj. వంద్యం; స్తుతించదగ్గ; ఈడ్యము; పొగడదగిన; * laugh, v. i. నవ్వుట; ** laughing matter, ph. నగుబాటు; * laughter, n. నవ్వు; నగు; * launch, v. t. (1) ప్రారంభించు; (2) జలప్రవేశం చేయు; * launder, v. t. ఉతుకు; శుభ్రం చేయు; * laundering, n. ఉతకడం; శుభ్రం చేయడం; ** money laundering, ph. నల్లబజారులో గణించిన డబ్బుని చెలామణీలోకి తీసుకురావడానికి పన్నే కుట్రలు; * laundromat, n. చాకిరేవు కొట్టు; చాకిమర; మిషనులో డబ్బులు వేసి బట్టలు ఉతుక్కునే స్థలం; * laundry, n. (1) మాసిన బట్టలు; (2) ఉతికిన బట్టలు; * laureate, n. పుష్పగుచ్చమును గ్రహించిన వ్యక్తి; గండపెండేరమును తొడిగించుకున్న వ్యక్తి; అభిషిక్తుడు; ప్రసిద్ధుడు; ** poet laureate, ph. ఆస్థానకవి; ** Nobel laureate, ph. నోబెల్ గ్రహీత; * laurel, n. పత్రగుచ్ఛం; పురస్కారం: మెప్పుకోలు; * lava, n. శిలాద్రవం; ఉబ్బలి; అనలద్రావితం; లావా; దావం;(ety.) because fire created by lava is దావానలం; lava is molten rock that came out of the earth's interior; magma is the molten rock inside the earth; ** river of lava, ph. అంగార సింధువు; * lavender, n. ఊదామరువం; లవంద్రి; ఒక సుగంధ ద్రవ్యం; [bot.] Lavendula officinalis; * lavish, adj. డాబుగా ఎక్కువ డబ్బు ఖర్చు పెట్టిన; * law, n. (1) ధర్మం; న్యాయం; (2) సూత్రం; నియమం; విధి; సిద్ధాంతం; (3) చట్టం; శాసనం; see also act; ** common law, ph. సాధారణ న్యాయం; సమయ సూత్రం; ** natural law, ph. ప్రకృతి ధర్మం; ** penal law, ph. దండ నీతి; శిక్షాస్మృతి; ** law of constant returns, ph. [econ.] సమ ప్రయోజన న్యాయం; ** law of diminishing returns, ph. [econ.] క్షీణోపాంత ప్రయోజన శూత్రం; హీన ప్రయోజన న్యాయం; క్షీణ ప్రయోజన న్యాయం; ** law point, ph. ధర్మసూక్తి; ధర్మసూక్ష్మం; ** lawsuit, ph. దావా; వ్యాజ్యం; * lawful, adj. చట్టబద్ధ; చట్టసమ్మత; * lawful, n. చట్టసమ్మతం; ధర్మసమ్మతం; * lawlessness, n. అశాంతి; అవ్యవస్థ; న్యాయరాహిత్యం; * lawn, n. పచ్చిక; పచ్చికచెక్క; ఇంటి ముందు వాకిట్లో గడ్డి; ** lawn mower, ph. లవనకి; గడ్డిని కత్తిరించే పనిముట్టు; * lawyer, n. న్యాయవాది; వకీలు; లాయరు; ప్లీడరు; * laxative, n. మృదువిరేచనకారి; (rel.) Purgative అంటే ఇంకా శక్తిమంతమైన ఔషధం. వీటిని కడుపునంతటినీ శుభ్రం చెయ్యడానికి వాడతారు. * layer, n. (1) పొర; స్తరం; (2) వరుస; * layman, n. పామరుఁడు; సామాన్యుఁడు; ఒక రంగంలో ప్రవీణుఁడు కాని వ్యక్తి; * lazy, adj. సోమరియైన; ** lazy fellow, ph. బద్ధకిష్టి; బద్ధకస్తుఁడు; సోమరి; * laziness, n. (1) బద్ధకత్వం; బద్ధకం; సోమరితనం; ప్రాలుమాలిక; (2) బద్ధం; సుస్తీ; ** menstrual laziness, ph. రుతుబద్ధం; ** stool laziness, ph. మలబద్ధం; * leach, n. జలగ; జలూకం; * leaching, n. జలూకా ప్రయోగం; జబ్బు కుదిర్చే నిమిత్తం జలగల చేత నెత్తురు త్రాగించడం; * Lead, n. (లెడ్) (1) సీసం; ఒక రసాయన మూలకం; (అణుసంఖ్య 82, సంక్షిప్త నామం, Pb); [Lat. Plumbum (2) పెన్సిలు ములుకు; పెన్సిలు ములుకులో ఉండే గ్రాఫైటు; ** red lead, ph. సింధూరం; వావిలి; ** black lead, ph. కాఱు సీసం; ** red calx of lead, ph. నాగసింధూరం; ** white oxide of lead, ph. సఫేదు; ** lead acetate, ph. సీస అసితం; ** lead carbonate, ph. సీస కర్బనితం; * leadwort, ph. చిత్రమూలం; * lead, v. i. (లీడ్); దారితీయు; త్రోఁవ చూపు; * leader, n. ఆరెకుఁడు; తలారి; పురోగామి; అగ్రణి; అగ్రిముఁడు; m. నాయకుఁడు; నేత; f. నాయకురాలు; * leadership, n. నేతృత్వం; నాయకత్వం; ఆరెకతనం * leaf, n. ఆకు; పత్రం; పర్ణం; గాదం; పల్లవం; ** bifoliate compound leaf, ph. ద్విదళ హస్తాకార సంయుక్త పత్రం; ఉ. ఏపి ఆకు; ** bipinnately compound leaf, ph. ద్విపక్షవత్ సంయుక్త పత్రం; ఉ. తుమ్మ ఆకు; ** compound leaf, ph. సంయుక్త పత్రం; ** multi foliolate compound leaf, ph. బహుదళ హస్తాకార సంయుక్త పత్రం; ఉ. బూరుగు ఆకు; ** palmately compound leaf, ph. హస్తాకార సంయుక్త పత్రం; ** penta foliate compound leaf, ph. పంచదళ హస్తాకార సంయుక్త పత్రం; ఉ. వావిలి ఆకు; ** pinnately compound leaf, ph. పక్షవత్ సంయుక్త పత్రం; ఉ. చింత ఆకు; ** pleurifoliolate compound leaf, ph. బహుదళ హస్తాకార సంయుక్త పత్రం; ఉ. బూరుగు ఆకు; ** quadrifoliate leaf, ph. చతుర్దశ హస్తాకార సంయుక్త పత్రం; ఉ. నీటి చెంచలి కూర ఆకు; ** simple leaf, ph. లఘు పత్రం; ** tender leaf, ph. చిగురు; పల్లవం; ఇగురు; తలిరు; తలిరాకు; కవటాకు; ** trifoliate leaf, ph. త్రిభిన్న పత్రం; మూడు ఉప పత్రములు గల భిన్న పత్రం; ** trifoliolate compound leaf, ph. త్రిదళ హస్తాకార సంయుక్త పత్రం; ఉ. చిక్కుడు ఆకు; ** tripinnately compound leaf, ph. త్రిపక్షపత్ సంయుక్త పత్రం; ఉ. మునగ ఆకు; ** uni foliolate compound leaf, ph. ఏకదళ హస్తాకార సంయుక్త పత్రం; ఉ. నిమ్మ ఆకు; * leaflet, n. కరపత్రం; ఉపపత్రం; * league, n. (1) సమితి; సభ; కూటమి; (2) మూడుమైళ్ళు; * League of Nations, n. నానారాష్ట్ర కూటమి; నానారాజ్యసభ; దీని స్థానంలో ఇప్పుడు ఐక్యరాజ్యసమితి లేదా యునైటెడ్ నేషన్స్ ఉంది; * leak, n. నిష్యందం; కారుట; * leak, v. i. కారు; ఓడిగిల్లు; నిష్యందించు; * leaky, adj. ఓటి; ** leaky pot, ph. ఓటి కుండ; * lean, adj. సన్నని; బక్కపలచని; చిక్కిన; కొవ్వు తక్కువగా ఉన్న; * lean, v. i. ఒరగు; చేరబడు; ఆనుకొను; * lean, v. t. చేరబెట్టు; చేరవేయు; * leaning, n. మొగ్గు; పక్షపాతం చూపు; * leap, v. i. గెంతు; లంఘించు; ఉరుకు; దుముకు; ** leap year, n. లంఘ వర్షం; దీర్ఘ సంవత్సరం; అధిక సంవత్సరం; * learn, v. i. నేర్చుకొను; కరచు; అభ్యసించు; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: learn, teach, show * ---Both ''teach'' and ''learn'' are used to talk about things that take time to accomplish. Learning means studying or practicing. Teach means explaining to someone what to do. ''Show'' means to use actions to explain something.''' |} * * learned, n. [learn-ed], an educated person; * learner, n. అభ్యాసి; * learned, v. i. [Brit.] learnt, past tense of "to learn;" * learning, n. నేర్చుకొనడం; ** rote learning, ph. లొట్టాబట్టీయం; కంఠస్థం చెయ్యడం; * lease, n. గుత్త; కౌలు; బాడుగ; పట్టా; ఇజారా; * least, adj. కనిష్ఠ; కనీసపు; లఘిష్ఠ; లఘుతమ; అత్యల్పమైన; ** least common multiple, ph. కనిష్ఠ సామాన్య గుణిజం; కసాగు; ** least squares, ph. కనిష్ఠ వర్గులు; ** least mean squares, ph. కనిష్ఠ సగటు వర్గులు; కసవ; ** at least, ph. హీనపక్షం; కనీసం; ** not in the least, ph. ఈషణ్ మాత్రం; ** method of least squares, ph. కనిష్ఠ వర్గులు పద్ధతి; * leather, n. తోలు; పదును చేసిన చర్మం; * leave, n. సెలవు; * leave, v. t. వదలు; వదలిపెట్టు; విడుచు; మానుకొను; * leavening, n. గుల్లపొడి; పొంగుపొడి; పిండివంటలు గుల్లబారడానికి; పిండి పొంగడానికీ వాడే పదార్థం; * lectern, n. వ్యాసపీఠం; ఉపన్యాసకుడి ముందు కాగితాలు పెట్టుకుందికి ఉండే బల్ల; * lecture, n. ఉపన్యాసం; ప్రసంగం; * lecturer, n. m. ఉపన్యాసకుడు; ప్రసంగి; * ledger, n. కాతా పుస్తకం; ఆవర్జా; ముఫర్జు; పద్దు పుస్తకం; వర్గు లెక్కల పుస్తకం; కవిలె కట్ట; * leeward, adj. ప్రతివాతం; ప్రతివాత; * left, adj. ఎడమ; వామ; సవ్య; ఇడ; డాపల; డా; పుఱ; రొడ్డ; ** left hand, ph. సవ్యకరం; డాచేయి; ఎడమ చేయి; పుఱ చేయి; ** left handed, ph. సవ్యకరం; వామకరం; వామావర్తం; పుఱ చేతి వాటం; ** left nerve, ph. ఇడ నాడి; డానాడి; ** left wing, ph. వామపక్షం; డావైపు; రాజకీయాలలో "మార్పు" ని కోరే, సంప్రదాయ విరుద్ధ పద్ధతులని ప్రోత్సహించే పక్షం; సంఘంలో విశాల భావముగల; విశాల దృక్పథముగల పక్షం; * left-handed, n. కవ్వడి; పుఱచేతివాటం ఉన్న మనిషి; * leftist, adj. వామపక్ష; డావై; * leftist, n. వామపక్షి; డావైపరి; * leftovers, n. తినగా మిగిలిపోయినవి; భక్షితావశిష్టాలు; * leg, n. (1) కాలు; (2) మీగాలు; పాదము పై భాగం; (3) కోడు; ** leg of furniture, ph. కోడు; * legacy, n. వారసత్వపు సంక్రమణ; ఉత్తరదాయిత్వం; వంశపారంపర్యంగా వచ్చిన ఆస్తి; * legal, adj. చట్టబద్ధ; న్యాయాత్మక; న్యాయసంబంధిత; * legality, n. చట్టబద్ధత్వం; * legally, adv. విధ్యుక్తంగా; * legend, n. ఒక వ్యక్తి చేసిన విశిష్టమైన పని గురించి గొప్పగా చెప్పే కథ కాని కథలు కాని; ఈ కథలు నిజంగా జరిగిన సంఘటనలు కావచ్చు, ఉత్ప్రేక్షలు కావచ్చు; ఉదా. శంకరాచార్యులవారు పరకాయ ప్రవేశం చేసేరన్న కథ; * legibility, n. వ్రాత స్పష్టత; * legislate, v. t. శాసించు; చట్టములు ఏర్పరచు; * legislation, n. శాసనం; చట్టం; ఏలుబడి; ** legislative assembly, ph. శాసనసభ; విధానసభ; ఏలుకొలువు; * legitimacy, n. ఔరసత్వం; * legume, n. కాయ ధాన్యం; చిక్కుడు జాతి గింజలు; * leisure, n. తీరిక; తీరుబడి; తీరుబాటు; తీరిక సమయం; వ్యవధానం; సావకాశం; విరామం; ఉబుసు; ఎసలిక; * leisurely, adv. తాపీగా; నెమ్మదిగా; తీరుబాటుగా; తీరుబడిగా; సావకాశంగా; వ్యవధానంగా; * lemon, n. గజనిమ్మ; పసుపుపచ్చగా ఉండే నిమ్మపండు; ఆకుపచ్చగా ఉండే నిమ్మని పంపరపనసతో జోడించగా వచ్చిన కంచర జాతి మొక్క అని ఒక నమ్మకం ఉంది; [bot.] Citrus limon; (rel.) lime; * lend, v. t. అప్పిచ్చు; ** lend a hand, ph. సహాయం చేయు; * lender, n. అప్పిచ్చువాడు; ఉత్తమర్ణుడు; * lending, adj. ప్రదాతృ; అప్పు ఇచ్చే; ఎరవిచ్చే; ** lending language, ph. ప్రదాతృ భాష; * length, n. పొడవు; పొడుగు; నిడివి; నిడుద; చాపు; ఉద్దము; * lens, n. కటకం; తాలం; ఓకు; వక్రీభవనం కారణంగా కాంతి కిరణాల మార్గాన్ని కేంద్రాభిసరణం (converge) చేసేది కాని, కేంద్రావసరణం (diverge) చేసేది కాని అయిన పరికరం కటకం అనబడుతుంది; ** concave lens, ph. పుట కటకం; పుటాకార కటకం; ** contact lens, ph. సన్నికర్ష కటకం; స్పర్శ కటకం; అంటోకు(అంటు + ఓకు); ** convex lens, ph. కుంభ కటకం; కుంభాకార కటకం; కుండోకు(కుండ + ఓకు); ** double convex lens, ph. ద్వికుంభ కటకం; రెంగుండోకు(రెండు + కుండ + ఓకు); * Leo, n. సింహరాశి; ఈ సింహరాశిలో అత్యధిక కాంతితో ప్రకాశించే నక్షత్రాన్ని ఆల్ఫా లియోనిస్ అంటారు. దీనికే రెగ్యులస్ అనే పేరు కూడా ఉంది; సింహరాశిలో మరికొంచెం తక్కువ కాంతితో ప్రకాశించేది బీటా లియోనిస్ లేదా డెనిబోలా; Leo is located fairly close to the Ursa Major constellation in the sky; The stars around the neck of this lion look like a sickle with Regulus at the handle of the sickle; Denebola marks the tail end of the lion; * Leonis, n. పూర్వ ఫల్గుని; ఉత్తర ఫల్గుని; * Leonis Regulus, n. మఘ; ఒక నక్షత్రం; * leopard, n. చిఱుతపులి; వింబులి (వింత + పులి); * leprosy, n. కుష్ఠు; కుష్ఠువ్యాధి; కుష్ఠురోగం; ** stone leprosy, ph. రాతి కుష్టు; పాలరాయి వంటి రాళ్లు ఆమ్ల వర్షంలో తడిసినప్పుడు రాయి క్రమేపీ క్షీణించి పోవడం; * leprosorium, n. కుష్ఠు శరణాలయం; * lesbian, n. f. స్వలింగాళువైన స్త్రీ; మరొక స్త్రీ తో మైథున సహచర్యం కోరే స్త్రీ; * lesion, n. గాయం; క్షతం; దెబ్బ; కడి; పుండు; కోత; * less, adj. తక్కువ; కొలతలో తక్కువ; * less, suff. మాలిన; విహీనం; ** aimless, ph. దిక్కుమాలిన; ** artless, ph. కళావిహీనం; ఒప్పులేని; ** effortless, ph. కృషిమాలిన; ** limitless, ph. వల్లమాలిన; ఎల్లలేని; ** meaningless, ph. అర్థవిహీనం; ** powerless, ph. శక్తిమాలిన; ** thoughtless, ph. తెలివిమాలిన; ** useless, ph. పనికిమాలిన; పనికిరాని; * lessee, n. అద్దెకున్న వ్యక్తి; అద్దెకి పుచ్చుకున్న వ్యక్తి; * lesser, adj. లఘుతర; ** lesser evil, ph. లఘుతర దౌష్ట్యం; * lesson, n. పాఠం; బోధన; శిక్ష; గుణపాఠం; ** learning a hard lesson, ph. గుణపాఠం నేర్చుకోవడం; * lessor, n. అద్దెకి ఇచ్చిన వ్యక్తి; * let, v. t. (1) చెయ్యనిచ్చు; (2) అనుకో; * lethal, adj. ప్రాణాంతకమైన; మరణకారకమైన; మారక; మారణ; ** lethal dose, ph. మారక మోతాదు; ** lethal weapon, ph. మారణాయుధం; * lethargy, n. బద్ధకం; మాంద్యం; దిమ్ము; * letter, n. (1) అక్షరం; (2) ఉత్తరం; జాబు; లేఖ; కమ్మ; ఆకు; ** aspirated letter, ph. [ling.] ఒత్తు అక్షరం; ** cover letter, ph. ముఖపత్ర లేఖ; ** reply letter, ph. ప్రత్యుత్తరం; * lettuce, n. ఆకుకోసు; ఎలకోసు; * leuco, pref. తెల్లని; * leucocyte, n. తెల్లకణం; * leucodermia, n. శ్వేత కుష్ఠు; బొల్లి; see also vitiligo; * leucorrhea, n. తెల్లకుసుమ; శ్వేతప్రద; యోని ద్వారా కారే తెల్లని స్రావం; * leukemia, n. రక్తపు కేన్సరు; (ety.) from Greek meaning, white blood, or too many white cells in the blood; * levee, n. గట్టు; వరదలనుండి కాపాడడానికి నది ఒడ్డు వెంబడి కట్టిన కట్ట; * level, adj. చదునైన; సమమట్టమైన; కీత; ** level tea-spoonful, ph. కీత చెంచాడు; తలకోసిన చెంచాడు; . * level, n. (1) మట్టం; మట్టపలక; ఒక ప్రదేశం చదునుగా ఉందో లేదో చూడడానికి తాపీమే వాడే పనిముట్టు (2) స్థాయి; ఎత్తు; సమత్వం; (3) పరిమాణం; ** energy level, ph. శక్తి మట్టం; ** sea level, ph. సముద్రమట్టం; కడలిమట్టం; ** spirit level, ph. మట్టం; మట్టపలక; ** water level, ph. నీటిమట్టం; * lever, n. తులాదండం; ఉత్తోలకం; మీట; (see also) liver; * levigate, v. t. దేవు; గాలించు; * levitation, n. వస్తువులని గాలిలో తేలేటట్లు చెయ్యడం; వాయుస్తంభనం; * levulose, n. వామోజు; ఎడం చేతి వాటపు చక్కెర; పళ్లలో ఉండే చక్కెర (ఫలోజు) ఈ జాతిది; గ్లూకోజు, మాల్టోజు కుడి చేతి వాటం చక్కెరలు; (see also) dextrose; * lewd, adj. అశ్లీలమైన; అవాచ్యమైన; సాధుసమ్మతంకాని; బూతు; * lexical, adj. మాటలకి సంబంధించిన; నిఘంటు సంబంధిత; నైఘంటుక; ** lexical analysis, ph. నైఘంటిక విశ్లేషణ; ** lexical order, ph. అకారాది క్రమం; నిరుక్త క్రమం; * lexicographer, n. నిఘంటుకారుఁడు; నైఘంటికుఁడు; ఆభిదానికుఁడు; * lexicographic, adj. నైఘంటుక; * lexicography, n. నిరుక్తం; నిరుక్త శాస్త్రం; నిఘంటు నిర్మాణ శాస్త్రం; శబ్దసంగ్రహ శాస్త్రం; * lexicology, n. పదస్వరూపతతత్త్వం; * lexicon, n. శబ్దసంగ్రహం; పదకోశం; శబ్దకోశం; నిఘంటువు; |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==Part 2: Lf-Lz == {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * liability, n. భారం; బాధ్యత; జవాబుదారీ; పూచీ; అచ్చుకోలు; * liar, n. కల్లరి; అబద్ధాల కోరు; బొంకులాడు; కోతల రాయుడు; జులాయి; * libation, n. (1) దేవుడికి నైవేద్యంగా అర్పించిన ద్రవరూపంలో ఉన్న పదార్థం; (2) (వెటకారంగా) అతిథులకి ఇచ్చే మద్యపానీయాలు; * libel, n. పరువు తీసే రాత; పరువు నష్టం కలిగించే రాతలు, కూతలు; నిందాలేఖనం; (note) a libel is a written word injurious to the reputation of another person; see also slander; ** libel suit, ph. పరువు నష్టం దావా; * liberal, adj. విశాల భావముగల; విశాల దృక్పథముగల; వదాన్య; ఉదార; ** liberal philosophy, ph. వదాన్యత; ఉదారతత్వం; ** liberal school, ph. ఉదార సంప్రదాయం; * liberal, n. వదాన్యుడు; ఈవరి; ఉదారవాది; విశాల భావముగల వ్యక్తి; విశాల దృక్పధముగల వ్యక్తి; * liberalism, n. వదాన్యత; ఔదార్యం; ఉదారవాదం; * liberalization, n. ఉదారీకరణం; * liberate, v. t. విముక్తి చేయు; * liberation, n. విమోచనం; * liberty, n. స్వతంత్రం; స్వేచ్ఛ; యథేచ్ఛ; * libido, n. [psych.] లైంగిక బుభుక్ష; లైంగిక క్రియపై కోరిక; అచేతనంలో ఉండే తర్కాతీతమైన కోరికల పుట్ట; * library, n. గ్రంథాలయం; పుస్తక భాండాగారం; లైబ్రరీ; * lice, n. pl. పేలు; see also louse; ** eggs of lice, ph. ఈళ్లు; * licence, n. పరమానా; మక్తా; లైసెన్సు; * license, v. t. [British] పరమానా ఇవ్వడం; * licit, adj. చట్టసమ్మతమైన; చట్టబద్ధమైన; * lick, v. t. నాకు; నాలికతో నాకు; లేహించు; [[File:Illustration_Glycyrrhiza_glabra0.jpg|thumb|right|అతిమధురం]] * licorice, n. (లికరిష్) యష్టిమధుకం; అతిమధురం; [bot.] ''Glycyrrhiza glabra''; Abrus pvccatorius; (Br.) liquorice; * lid, n. మూత; కప్పు; రెప్ప; ** eyelid, n. రెప్ప; * lie, n. అబద్ధం; అసత్యం; కల్ల; బొంకు; కోత; హుళక్కి; అనృతం; ** white lie, ph. శుద్ధ అబద్ధం; పచ్చి అబద్ధం; * lie, v. i. పరుండు; పండుకొను; పవళించు; ** lie down, ph. పరుండు; పండుకొను; పవళించు; ** lie in ambush, ph. పొంచి ఉండు; కాయు; ఆకుచాటున కాయు; * lie, v. t. అబద్ధమాడు; * lien, n. తత్వాక్కు; తాత్కాలిక స్వత్వం; తాత్కాలిక హక్కు; * lieu, n. స్థానం; ** in lieu of, ph. స్థానంలో; దానికి బదులు; * life, n. (1) జీవి; జీవం; (2) జీవితం; జీవనం; మనుగడ; బతుకు; (3) ప్రాణం; జీవుడు; హంస; అసువు; ఉసురు; * life, adj. జీవ; జీవిత; ప్రాణ; యావజ్జీవ; ** life and death issue, ph. జీవన్మరణ సమశ్య; ** life cycle, ph. జీవిత చక్రం; జీవన చక్రం; జీవిత వలయం; ** life expectancy, ph. ఒక వయస్సు వరకు బతికిన వ్యక్తి సగటున ఇంకా ఎన్ని సంవత్సరాలు బతుకుతాడో లెక్క కట్టి చెప్పే సంఖ్య; ఒక వ్యక్తి వయస్సు పెరిగే కొలదీ, బాలారిష్టాలు తగ్గుతాయి కనుక, ఈ సంఖ్య మారుతూ ఉంటుంది; ** life history, ph. జీవిత చరిత్ర; ** life imprisonment, ph. యావజ్జీవ కారాగార శిక్ష; ** life insurance, ph. జీవిత బీమా; ** life process, ph. జీవన ప్రక్రియ; ** life style, ph. జీవన సరళి; బ్రతుకు బాణీ; ** life threatening, ph. ప్రాణాపాయకరమైన; ** life span, ph. ఆయువు; ఆయుర్దాయం; జీవన పరిమితి; ఈ మాట ప్రాణం ఉన్న శాల్తీలని, లేని జడ శాల్తీలనీ ఉద్దేసించి వాడవచ్చు; ఒక జనాభాలోని ప్రజల యొక్క పుట్టిన తేదీ, గిట్టిన తేదీ తెలిస్తే ఆ జనాభాలో సగటు వ్యక్తి జీవన పరిమితి లెక్క కట్టవచ్చు; ఒక విద్యుత్ బల్బు ఎన్ని గంటలు వెలుగుతుందో అది ఆ బల్బు యొక్క జీవన పరిమితి; ** family life, ph. కుటుంబ జీవితం; ** half life, ph. అర్ధాయువు; ** nomadic life, ph. సంచార జీవనం; ** standard of life, ph. జీవిత స్థాయి; ** full life insurance, ph. ఆదా జీవిత బీమా; ** term life insurance, ph. సాదా జీవిత బీమా; ** whole life insurance, ph. ఆదా జీవిత బీమా; సంపూర్ణ జీవిత బీమా; * lifebuoy, n. ఈతకాయ; నీటిలో తేలడానికి వాడే ఒక ఉపకరణం; * lifeless, adj. అచేతన; చచ్చిన; ప్రాణాలు పోయిన; నిర్జీవ; * life-long, adj. యావజ్జీవ; జన్మాంతర; ** life-long imprisonment, ph. యావజ్జీవ కారాగార శిక్ష; జన్మాంతర కారాగారం; * life-sized, adj. మనిషెత్తు; నిజపరిమాణ; * life-support, n. జీవగర్ర; * lifespan, n. ఆయువు; ఆయుర్దాయము; ఆయుస్సు; జీవితకాలం; * lifestyle, n. జీవన సరళి; బతుకుబాణీ; * lift, v. t. ఎత్తు; లేపు; లేవనెత్తు; * lift, n. (1) మోట; చేదుపెట్టి; నీటిని పైకి ఎత్తే సాధనం; లేపే సాధనం; (2) ఎత్తుపెట్టి; మోట పెట్టి; ఎత్తుబండి; (3) (phys.) ఉద్ధరణ; aerodynamic lift; * ligament, n. స్నాయువు; * liger, n. సింలి; మగ సింహానికీ ఆడ పులికీ పుట్టిన పిల్ల; see also tigon; * light, adj. (1) వెలుగు; వెలుతురు; కాంతి; ద్యుతి; (2) తేలిక; లలిత; దోర; లఘు; ** light element, ph. లఘు ధాతువు; లఘు మూలకం; Light elements are generally thought of as those with an atomic number less than 11; Hydrogen, helium, lithium and beryllium are the lightest four elements; ** light object, ph. లఘువు; ** light music, ph. లలిత సంగీతం; * light, n. (1) కాంతి; వెలుగు; వెలుతురు; ప్రభ; ప్రకాశం; భాతి; (2) దీపం; జ్యోతి; దివ్వె; లైటు; (3) తేలిక; చులకన; ** beam of light, ph. కిరణ వారం: కాంతి పుంజం; పొగకర్ర; ** beam of sunlight, ph. తరణి కిరణ వారం; జ్యోతిఃపుంజం; ** flashlight, n. కరదీపిక; కరదీపం; ** moonlight, n. వెన్నెల; చంద్రకాంతి; సుధాకర భాతి; ** ray of light, ph. జ్యోతిర్లత; మరీచి; మరీచిక; ** torchlight, ph. కరదీపిక; కరదీపం; దివ్వె; ** visible light, ph. దృశ్య కాంతి; * lighting, v. t. ప్రజ్వలనం; వెలిగించడం; * lightly, adv. తేలికగా; చులకనగా; దోరగా; * lightest, n. లఘిష్ఠం; అతి తేలిక అయినది; * lighthouse, n. దీపస్తంభం; ఆకాశదీపం; రేవుదీపం; బంకోలా: ఓడలకు దిక్కు తెలియజేయుటకై రేవున బెట్టిన ఎత్తయిన దీపస్తంభము; * lightness, n. చులకన; లఘిమ; లఘుత్వం; లఘుత; * lightning, n. మెరుపు; విద్యుల్లత; సౌదామిని; అశని; తటిత్తు; తటిల్లత; తటిత్తు; ** lightning bolt, ph. పిడుగు; ఆశనిపాతం; ** lightning rod, ph. తటిద్దండం; * light-year, n. జ్యోతిర్‌వర్షం; కాంతి సంవత్సరం; దూరాన్ని కొలవడానికి ఖగోళశాజ్ఞులు వాడే కొలమానం; కాంతి ఒక ఏడాదిలో ఎంత దూరం ప్రయాణం చేస్తుందో అంత దూరం; ఉరమరగా 6,000,000,000,000 మైళ్ళు; * lignite, n. కపిల; అంగారం; నాసిరకం నేలబొగ్గు; * like, adj. వలె; లాగ; సమాన; ** manlike, adj. మనిషివలె; మనిషిలాగ; * like, v. i. నచ్చు; నచ్చుకొను; * likelihood, n. సంభావ్యత; * likely, adv. బహుశః; * likeness, n. పోలిక; సాపత్యం; * likewise, adv. అదేవిధంగా; అంతే కాకుండా; * limb, n. (1) అంగం; అవయవం; (2) కొమ్మ; * limbo, n. [idiom] త్రిశంకు స్వర్గం; త్రిశంకు స్థితి; * lime, n. (1) నిమ్మపండు; ఆకుపచ్చగా ఉండే నిమ్మపండు; (2) సున్నం; గుల్ల సున్నం; పొడి సున్నం; ముగ్గు; ** hydrated lime, ph. తడి సున్నం; Ca(OH)<sub>2</sub>; ** milk of lime, ph. సున్నపు పాలు; చిక్కని సున్నపు నీరు; Ca(OH)<sub>2</sub>; ** slaked lime, ph. తడి సున్నం; Ca(OH)<sub>2</sub>; ** quicklime, ph. పాల సున్నం; CaO; ** Persian lime, ph. [bot.] ''Citrus latifolia''; ** West Indian lime, ph. [bot.] ''Citrus aurantifolia''; ** lime kiln, ph. సున్నపు బట్టీ; ** lime mortar, ph. సున్నం; చెక్క సున్నం; గానుగ సున్నం; సున్నపురాయి గని నుంచి తెచ్చి సున్నపు బట్టీలలో కాలుస్తారు. అది బాగా విరిగి వేడిగా ఉంటుంది. అది తీసుకొని కట్టు సున్నం , లాదు సున్నం తయారు చేస్తారు. ఒక బస్తాకు 8 బస్తాలు (6 పైన) ఇసుక పోసి, గానుగలో వేసి ఎద్దుల చేత కొన్ని చుట్లు తిప్పిస్తారు. అది బాగా కలిసి పదును ఔతుంది. అది ఇపుడు సిమెంట్ మాదిరిగా (మళ్ళీ ఇసుక కలపక) వాడుకోవచ్చు. మిగిలినది రాశిగా పోసి కొద్ది నీళ్లు పైన కొద్దిగా గుంట చేసి పోస్తే పదును పోదు. ఎన్ని రోజులైనా వాడుకోవచ్చు. సిమెంట్ మాదిరి ఏ రోజు కారోజు ఖాళీ చేయబనిలేదు. లాదు అంటే ఇంటి పై కప్పు. లాదు (ఇపుడు స్లాబ్) పోయడానికి వాడేది — లాదు సున్నం. ** lime water, ph. సున్నపు తేట; సున్నపు నీరు; Ca(OH)<sub>2</sub>; * limestone, n. సున్నపురాయి; ఖటికశిల; * limit, n. మితి; పరిమితి; పారం; అవధి; హద్దు; సరిహద్దు; మందల; మేయం; * limited, adj. మిత; పరిమితమైన; * limited, n. పరిమితం; * limitless, n. అపరిమితం; అమేయం; అపారం; అమందలం; * limp, v. i. కుంటు; మెక్కు; * line, n. (1) గీత; రేఖ; (2) పంక్తి; వరస; (3) దండెం; (4) మార్గం; బాట; (5) తంతువు; ** clothesline, ph. బట్టలు ఆరవేసుకొనే తాడు; దండెం; ** curved line, ph. వక్ర రేఖ; మలక రేఖ; ** dotted line, ph. బిందు రేఖ; ** fall in line, ph. దారిన పడు; పాటున పడు; ** railway line, ph. రైలు మార్గం; ** stay in line, ph. వరసలో ఉండండి; ** straight line, ph. సరళ రేఖ; ** transmission line, ph. ప్రేషణ తంతువు; ** line drawing, ph. రేఖాచిత్రం; ** line of luck, ph. అదృష్టరేఖ; చేతిలో కనిపించే ఒక రేఖ; ** line of seated people, ph. పంక్తి; బంతి; ** line of sight, ph. దృక్‌రేఖ; దృగ్రేఖ; ** line of text, ph. పంక్తి; * lineage, n. అభిజాత్యం; వంశం; వంశపారంపర్యం; సంతతి; ప్రవర; అన్వవాయం; గోత్రం; (note) గోత్రం indicates a tribe, which in turn may contain people belonging to several ప్రవరలు. ** royal lineage, ph. రాజ వంశం; * linear, adj. సరళ; తిన్ననైన; రుజు; ఏకఘాత; ** linear equation, ph. సరళ సమీకరణం; ఏకఘాత సమీకరణం; ** linear line, ph. సరళ రేఖ; రుజు రేఖ; * linen, n. (1) తువ్వాళ్ళు; దుప్పట్లు వగైరా; (2) నారబట్ట; * linger, v. i. ఆలశ్యం చేయు; జాప్యం చేయు; వెనకబడు; * lingo, n. పరిభాష; ఒక వృత్తికి కాని ఒక జాతికి కాని చెందిన భాష; నలుగురికీ అర్థం కాని పరిభాష; * lingua, n. నాలుక; జిహ్వ; ** lingua franca, ph. వాడుక భాష; * lingual, adj. నాలుక వైపు; నాలుకకి సంబంధించిన; జిహ్వకి సంబంధించిన; భాషకి సంబంధించిన; ** lingual nerve, ph. జిహ్వా నాడి; ** lingual side, ph. నాలుక వైపు; నోటిలో పళ్ళకి రెండు పార్శ్వాలు ఉంటాయి: బుగ్గ వైపు, నాలుక వైపు; ** lingual vein, ph. జిహ్వ సిర; * linguist, n. భాషాశావేత్త; * linguistic, adj. భాషాప్రయుక్త; భాషాధారక; భాషా; ** linguistic purity, ph. భాషా పరిశుద్ధత; * linguistics, n. భాషాశాస్త్రం; * lining, n. అస్తరు; దుస్తుల లోపల పల్చటి పొరలా వేసే మరొక బట్ట; * link, adj. లంకె; అనుసంధాన; ** link language, ph. అనుసంధాన భాష; * link, n. లంకె; మెలుసు; కీలు; లింకు; ** link in a chain, ph. లంకె; మెలుసు; గొలుసులో మెలుసు; * link, v. t. లంకించు; లంకె పెట్టు; అనుసంధించు; లింకించు; * linoleum, n. బెండు చాప; (ety. Linum = flax, Oleum = oil) * linotype, n. పంక్తి కూర్పు; ఒక ముద్రణా పద్ధతి; (ety.) line + type = linotype; (rel.) monotype; * linseed oil, n. సీమఅవిసె నూనె; ఎల్లగిసె విత్తుల నూనె; * lion, n. m. సింహం; కేసరి; హర్యక్షం; కంఠీరవం; * lioness, n. f. సింహిక; కేసరి; * lip, n. (1) పెదవి; పెదిమ; మోవి; ఓష్ఠం; వాతెర; పలువలువ; (2) అంచు; గిన్నె యొక్క అంచు; ** lower lip, ph. కింది పెదవి; అధరం; మోవి; * lipid, n. కొవ్వు; గోరోచనం; * liquefaction, n. ద్రవీకరణ; ఒక వస్తువుని ద్రవరూపంలోకి మార్చడం; see also condensation; * liquid, n. ద్రవం; ద్రవపదార్థం; ** liquid capital, ph. చర మూలధనం; ** liquid crystal, n. ద్రవస్పటికం; ** liquid state, n. ద్రవస్థితి; ** liquid tissue, n. ద్రవధాతువు; ఉ. రక్తం; * liquidation, n. ఒక వ్యాపారంలోని ఆస్తులని అమ్మేసి ద్రవ్యరూపంలోకి మార్చేయడం; అలా మార్చేసి అప్పులు తీర్చేయడం దివాలా ఎత్తేముందు చెయ్యవలసిన మొదటి పని; * liquidity, n. (1) ద్రవ్యత; ద్రవత్వం; ద్రవరూపంలో ఉండగలగడం; (2) ద్రవ్యత; ద్రవ్యత్వం: ఆస్తి ధనరూపంలో ఉండడం; * liquor, n. మద్యం; ఈ మాటని సారా, కల్లు మొదలైనవాటికి వాడవచ్చు కాని, ముఖ్యంగా బ్రాందీ, విస్కీ మొదలైన అభిషవోల్ జాతి మద్యాలని ఉద్దేశించి వాడతారు; ** distilled liquor, ph. అభిషవం; అభిషవోల్; బట్టీపట్టగా వచ్చిన మద్యం; ** fermented liquor, ph. పులియబెట్టగా వచ్చిన మద్యం; ** liquor from grape juice, ph. ద్రాక్ష సారా; సారా; మధువు; ** liquor from palm juice, ph. తాటి కల్లు; ఈత కల్లు; ** liquor from rice, ph. మేదకం; ** liquor from spices and fruit, ph. ప్రసన్నం; ** liquor from sugar and honey, ph. ఆసవం; ** liquor from sugarcane juice, ph. మైరేయం; * list, n. జాబితా; పట్టీ; లావణి; చలానా; లిస్టు; * listen, v. i. విను; ఆలకించు; ఆకర్ణించు; అవధరించు; ** do not listen, ph. వినవద్దు; వినబోకు; వినకు; * listener, n. వినే వ్యక్తి; శ్రోత; * literacy, n. అక్షరాస్యత; అక్షర జ్ఞానం; * literal, adj. మాటకుమాటగా వుండే; శాబ్దిక; ఉన్నదున్నట్లు; అక్షరాక్షరం; ** literal meaning, ph. వాచ్యార్థం; మూలార్థం; సామాన్యార్థం; ** literal translation, ph. యథాతథానువాదం; ముక్కస్య ముక్కకి అర్థం; * literally, adv. అక్షరాలా; * literary, adj. సాహిత్య; సారస్వత; ** literary field, ph. సాహిత్య రంగం; సారస్వత రంగం; * literate, adj. అక్షరాస్యులైన; ** literate person, ph. అక్షరాస్యుడు; * literate, n. సారస్వతులు; అక్షరాస్యులు; * literature, n. సాహిత్యం; సారస్వతం; రచనా సంపుటి; వ్రాయాది; వాఙ్మయం (vaa~mmayaM); ** farming literature, ph. వ్యవసాయానికి సంబంధించిన రచనలు; ** oral literature, ph. మౌఖిక సాహిత్యం; ** Telugu literature, ph. తెలుగు సాహిత్యం; * Lithium, n. లిథియం; శిలాజం; ఒక రసాయన మూలకం; (అణుసంఖ్య 3, సంక్షిప్త నామం, Li); [Lat. lithos = stone]; * lithos, n. శిల; రాయి; * lithography, n. శిలా లేఖనం; రాతి పలక మీద కాని లోహపు పలక మీద కాని అక్షరాలని అమర్చి దాని సహాయంతో అద్దకం అద్దినట్లు అచ్చు గుద్దడం; * lithosphere, n. శిలావరణం; * litigant, n. కక్షిదారు; * litigate, v. t. దావా వేయు; * litigation, n. వ్యాజ్యం; కేసుని కోర్టుకి తీసుకెళ్లే పద్ధతి; * litmus paper, n. లిట్మస్ కాగితం; ఆమ్లములు తగిలిన ఎరగ్రానూ, క్షారములు తగిలిన నీలంగానూ మారే ఒక రసాయనంతో పూయబడ్డ కాగితం; * liter, n. [Brit.] litre, లీటరు; * little, adj. చిన్న; బుల్లి; ఇసుమంత; ఇంచుక; కొంచెం; కొద్ది; స్వల్ప; అల్ప; ** little bit, ph. ఇంచుక; కొంచెం; ఇసుమంత; రవంత; కాసింత; * Little Dipper, n. లఘుదృక్షంలో చిన్న గరిటె ఆకారంలో ఉన్న ఒక నక్షత్రమండలం పేరు; ఈ గరిటె కాడ కొసనే ధ్రువ నక్షత్రం ఉంది; (note) Little dipper is an asterism in the constellation Ursa Minor); * littoral, n. తీరగత; సముద్రతీరం దగ్గరి; * livable, adj. నివాసయోగ్యమైన; * live, v. i. (లివ్) బతుకు; జీవించు; నివసించు; * live, adj. (లైవ్) సజీవ; ప్రాణముతోనున్న; అప్పుడే జరుగుచున్న; ** live cinder, ph. నివురుగప్పిన నిప్పులు; పూర్తిగా భస్మంకాని నిప్పు; సజీవాగ్ని; ** live program, ph. రేడియోలో కాని టి.వి. మీద కాని అప్పటికప్పుడు జరుగుతూన్న కార్యక్రమం; ** live wire, ph. విద్యుత్తువున్న తీగ; * livelihood, n. ఉపాధి; జీవనోపాధి; జీవిక; భుక్తి; జరుగుబడి; జరుగుబాటు; జీవనాధారం; * lively, adj. చలాకీ అయిన; * liver, n. కాలేయము; యకృత్తు; కర్జ; ** cirrhosis of liver, ph. జలోదరం; * livery, n. దవాలీ; దుస్తులు; ఉద్యోగపు దుస్తులు; నౌకరీదుస్తులు; సేవకులకు యజమానులిచ్చు ఉడుపులు; * livestock, n. పశుసంపద; పశువులు; పశుగణం; అనగా, పెంపుడు జంతువులు; అనగా, ఆవులు, గేదెలు, పందులు, మేకలు, గొర్రెలు, గుర్రాలు, గాడిదలు, ఒంటెలు, కోళ్లు, బాతులు, పట్టుపురుగులు, తేనెటీగలు, వగైరా; * livid, n. కమిలిన రంగు; నీలి నలుపు రంగు; * lividity, n. కమిలిన రంగుని పొడచూపడం; ** postmortem lividity, ph. ప్రాణం పోయిన తరువాత చర్మం రంగు మారడం; తెల్లగా ఉన్న వారి శరీరం లేత బచ్చలిపండు రంగులోకి మారినట్లు కనబడడం; * living, adj. సజీవ; జీవ; ** living cell, ph. జీవకణం; * lizard, n.బల్లి; గౌళి; గృహగోధిక; [[File:Llama_lying_down.jpg|right|thumb|Llama_lying_down.jpg]] * Llama, n. ఏడగొఱ్ఱె; దక్షిణ అమెరికాలో ఉండే ఒంటెని పోలిన జంతువు; * load, n. బరువు; భారం; * load, v. t. బరువు ఎక్కించు; సామాను ఎక్కించు; * loam, n. గరుపం; * loamy soils, n. గరుప నేలలు; గరుపకొడి నేలలు; * loan, n. అప్పు; రుణం; (note) సంస్కృతంలో సర్వసాధారణంగా అకారాంత పదాల తర్వాత రు శబ్దం వస్తే, రు శబ్దమే మారుతుంది. ఉదా. బ్రహ్మ + రుషి = బ్రహ్మర్షి అవుతుంది కాని అకారం తర్వాత రుణ అన్న మాట వచ్చినప్పుడు మాత్రం అ కారానికి దీర్ఘం వస్తుంది. ఉదా. ప్రవత్సతర + రుణ = ప్రార్ణ, అంటే భారీ ఎత్తున చేసే అప్పు. ప్రపంచ బ్యాంకు దేశాలకి ఇచ్చే అప్పులాంటిది. ** consolidation loan, ph. రుణార్ణ; రుణ + రుణ; చిన్న చిన్న చిల్లర అప్పులని తీర్చడానికి చేసే పెద్ద అప్పు; ** home loan, ph. గృహార్ణ; గృహ + రుణ; ఇల్లు కొనడానికి చేసే అప్పు; ఉద్దర; ** mortgage loan, ph. ఉద్దర; ** small loan, ph. వత్సరార్ణం; వత్సతర + రుణ; ** student loan, ph. విద్యార్ణం; విద్య + రుణ; * loath, v. i. అసహ్యపడు; * loathsome, adj. అసహ్య; అసహ్య పడే విధంగా; బీభత్స; * loathsome, adj. అసహ్య; అసహ్యపడే విధంగా; * lobby, n. నడవ; [[File:Lobes_of_the_brain_NL.svg|thumb|right|occipitalLobe=కపాలాస్థిక తమ్మె]] * lobe, n. తమ్మె; శరీరం నుండి కాని అంగం నుండి కాని ఉబికి వచ్చిన గుండ్రని భాగం; ** occipital lobe, ph. కపాలాస్థిక తమ్మె; మెదడులో ఒక భాగం; * lobule, n. పాలిక; తమ్మెక; చిన్న తమ్మె; * local, adj. ప్రాంతీయ; స్థానిక; ప్రాదేశిక; స్వదేశీ; దేశవాళీ; ** local anesthetic, ph. స్థానిక స్పర్శరాహిత్యం; * localization, n. ప్రాంతీయీకరణ; స్థానీకరణ; * localized, adj. స్థానిక; * location, n. తావు; ఠావు; స్థలం; * lock, n. తాళంకప్ప; కప్ప; బీగం; * lockout, n. బందుకట్టు; బంద్; * locomotion, n. చాలనం; జంగమత్వం; గమనం; * locus, n. (1) బిందుపథం; నిధానం; జాడ; (2) ఒక వారసవాహిక మీద ఒక జన్యువు ఆక్రమించే స్థానం; * locust, n. మిడత; శలభం; శరభం; When food supplies are scarce, they interact with other solitary grasshoppers (గొల్లభామలు) and turn into a locust – changing color from green to yellow and black. The locusts which are called 'gregarious' locusts form a swarm and attack crops; * lodge, n. బస; మకాం; వసతి; వసతి గృహం; * lodge, v. i. బసచేయు; * loft, n. అటక; * lofty, adj. ఉదాత్తమైన; ఒప్పిదముగల; గొప్ప; * log, n. (1) దుంగ; మాను; (2) చిట్టా; అంశ సమీకరణ పత్రం; అంశ పత్రం; ఏయే పనులు ఎప్పుడెప్పుడు జరిగేయో చూపించే జాబితా; (3) పద్దు; ** log book, ph. కవిలె; పద్దు పుస్తకం; దుంగ పొత్తం; ** log cabin, ph. దుంగటిల్లు; దుంగశాల; * logarithm, n. ఘాతాంకం; లఘుగణకం; సంవర్గమానం; * logic, n. తర్కం; తర్కశాస్త్రం; ** circular logic, ph. చక్రీయ తర్కం; విత్తు ముందా చెట్టు ముందా అనే చర్చలో కూరుకుపోయి, సమాధానం దొరక్క పడే అవస్థ అనవస్థ; వాదోపవాదాలలో పాల్గొంటున్న వారికి ఇలాంటి అనవస్థ కలగడం అనవస్థా దోషం; ఎంతకీ తెగని చర్చలలో, పరిశీలనలో కూడుకుని పోవడం అనవస్థా దోషం; ** fuzzy logic, ph. మసక తర్కం; ** symbolic logic, ph. ప్రతీక తర్కం; ప్రతీకాత్మక తర్కం; * logical, adj. తార్కికమైన; తర్కబద్ధమైన; * logically, adv. తార్కికంగా; తర్కబద్ధంగా; * logistics, n. సేవాతంత్రాలు; ఏ పని ఎప్పుడు, ఎలా చెయ్యాలో సూచించే నియమావళి; * logician, n. తార్కికుడు; ఘటశాసి; * logo, n. చిహ్నము; గుర్తు; * logographs, n. pl. అర్థసంకేతాలు; అంకెలు, అక్షరాలతోపాటు రాతలో వాడే విరామ చిహ్నాలు, గణిత సంకేతాలు, కీ ఫలకం మీద కనబడే మరి కొన్ని సంకేతాలు; * loin cloth, n. కచ్చడం; * loiter, v. i. తారాడు; తచ్చాడు; జీరాడు; * lone, adj. ఒంటి; ఒంటరి; * loner, n. ఒంటరి; * loneliness, n. ఒంటరితనం; (rel.) selfishness; * long, adj. పొడుగైన; దీర్ఘమైన; లంబమైన; ఉత్తాల; చిర; ** long peppers, ph. పిప్పళ్లు; ** long sight, ph. చత్వారం; దూరముగానున్న వస్తువులు మాత్రమే కనబడుట; ** long syllables, ph. నిడుదలు; దీర్ఘములు; ** long range, adj. దీర్ఘ వ్యవధీక; ** long time, ph. చిరకాలం; * longest, n. దీర్ఘతమం; * long-term, adj. దీర్ఘకాల; దీర్ఘకాలిక; * longevity, n. (1) దీర్ఘాయువు; లంబజీవితం; (2) ఆయుష్కాలం; ** conducive to longevity, ph. ఆయుష్కరం; ఆయుర్వర్ధకం; ** desire for longevity, ph. ఆయుష్కామం; * longhand, n. చేవ్రాలు; కంప్యూటరో, టైపు యంత్రమో వాడకుండా చేతితో రాసిన రాత; (rel.) shorthand; ok * longitude, n. రేఖాంశం; దీర్ఘాంశం; తులాంశం; విషువాంశం; ధ్రువకం; * longitudinal, adj. నిలువైన; పడుగు; (పడుగు పేకలో వలె); ** longitudinal line, ph. రేఖాంశం; దీర్ఘాంశం; తులాంశం; విషువాంశం; ధ్రువకం: * look, n. చూపు; వీక్షణము; * look, v. i. చూడు; అవలోకించు; వీక్షించు; ** look forward, ph. ఎదురుచూడు; * loom, n. (1) మగ్గం; (2) వాయుదండం; తాకుపలక; * loop, n. (1) ఉచ్చు; మెలి; పాశబంధం; (2) సుడి; (3) క్రమణం, kramaNaM * loose, adj. వదులుగానున్న; బిగుతులేని; విశృంఖలమైన; బులబులాగ్గా; * loosen, v. i. సడలు; వదులగు; బిగి తగ్గు; * loosen, v. t. వదులించు; వదులు చేయు; సడలించు; సూత్రించు; * loot, n. లూటీ; దొంగిలించిన సొమ్ము; * lord, n. m. అధిపతి; వల్లభుడు; * lose, v. i. పోగొట్టుకొను; కోల్పోవు; నష్టపోవు; పోకార్చు; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''USAGE NOTE: lose, miss, lost, missing and disappear * Use ''lose'' if you cannot find something: I have lost my pen. Use ''miss'' if you do not go to a meeting or class that you regularly go to: I missed three classes in a row. Use ''lost'' to describe someone who does not know where s/he is: Will the parents of the lost child come to the information desk? Use ''missing'' to describe someone or something that you have been looking for: Detectives are searching for the missing girl. Use ''disappear'' when something is missing or lost under strange circumstances: One of my sox disappeared.''' |} * * loss, n. నష్టం; క్షయం; ** loss of human life, ph. జననష్టం; జనక్షయం; ** total loss, ph. కుదేలు; కుందేలు; * lot, adj. ఎంతో; ఎక్కువ; చాలా; * lot, n. (1) స్థలం; ఇల్లు కట్టుకోడానికి ఉపయోగపడే స్థలం; (2) కర్మ; * lotion, n. ధావనౌషధం; అంగలేపనం; * lotus, n. పద్మం; కమలం; తమ్మి; పారిజాతం; lotus is different from Water Lily, but often mistakenly used as synonyms. Lotus is anchored to the ground below and does not float; * loud, adj. పెద్ద; బిగ్గర; తీక్షణమైన; పెను; గట్టి; ** loud cry, ph. పెను బొబ్బ; * loudness, n. బిగ్గతనం; * lounge, n. విశ్రాంతి వసారా; లౌంజి; * louse, n. s. పేను; చీరపోతు; pl. lice; ** egg of louse, ph. ఈరు; * love, n. ప్రేమ; మమకారం; అనురాగం; రాగం; వలపు; ఈషణం; ఆపేక్ష; కూరిమి; కాదిలి; గాదిలి నెమ్మి; నెనరు; నెర్లు; నెయ్యము; ** friendly love, ph. ఊరిమి; కూర్మి; ** sexual love, ph. వలపు; స్త్రీ పురుషుల మధ్య ఏర్పడు వలపు లేదా ప్రేమ; ** fall in love, ph. ప్రేమించు; ప్రేమలో పడు; ** love affair, ph. ప్రేమకలాపం; సరసోదంతం; ప్రేమాయణం; ** love letters, ph. ప్రేమలేఖలు; ** love of money, ph. ; ధనకాంక్ష; ** love of one's son, ph. పుత్రేషణ; ** love of one's wealth, ph. విత్తేషణ; ** love of one's wife, ph. దారేషణ; ** lovesickness, n. వలకాక; పేమ పిచ్చి; * love, v. t. ప్రేమించు; అభిమానించు; ఇష్టపడు; పడిచచ్చు; ముద్దు చేయు; * lover, n. అభిమాని; m. ప్రియుడు; ప్రేయసుడు; అభిమతుడు; f. ప్రేయసి; ప్రియురాలు; అభిమతి; ** loving person, ph. నెర్లు మనిషి; * low, adj. హీన; నీచ; దీన; న్యూన; అల్ప; లఘు; ** low pressure, ph. లఘు పీడనం; * lower, adj. క్రింది; దిగువ; అడుగు; హీన; లఘు; సరాజిత; అపర; ** lower canal, ph. దిగువ కాలవ; * lower, v. t. దించు; తగ్గించు; * lowland, n. కోడు; అప్పి; లోవ; ఆవ; బీల; బాడవ; * loyalty, v. t. విశ్వాసం; రాజభక్తి; * lubricant, n. కందెన; స్నేహకం; ** lubricating jelly, ph. సర్వీసు; ** lubricating oil, ph. కందెన చమురు; * luck, n. అదృష్టం; ప్రాప్తం; * luckily, adv. అదృష్టవశాత్తు; అదృష్టవశాన; * Luddite, n. పారిశ్రామికీకరణని వ్యతిరేకించే వ్యక్తి; * luggage, n. సంచులు, పెట్లు, వగైరాలు; వీటిని సామానుతో నింపితే అప్పుడు అది బేగేజి అవుతుంది; * lukewarm, adj. నులివెచ్చ; గోరువెచ్చ; చిట్టుడుకు; కదుష్ణ; * lull, n. తెరిపి; * lullaby, n. జోలపాట; లాలిపాట; * lumbago, n. కటి వాతం; నడ్డి శూల; * lumbar, adj. కటిస్థ; నడుముకి సంబంధించిన; * lumber, n. వాడుకోడానికి వీలుగా కొయ్యబడ్డ కలప; కరచ్రెక్కలు, దూలాలు, వాసాలు, మొ.; (def.) lumber is cut or processed timber; see also timber; * luminary, n. జ్యోతిర్మయి; తార; నక్షత్రం; ప్రశస్తి కల వ్యక్తి; * luminescent, n. దీప్యమానం; దీప్త్యమానం; * luminosity, n. దీప్తి; ద్యుతి; ప్రభ; ప్రకాశం; ** luminosity of a star, ph. ఒక నక్షత్రం తన ఉపరితలం నుండి ఎంత కాంతిని వెదజల్లుతున్నాదో చెప్పే కొలమానం; అనగా సెకండుకి ఎంత శక్తిని వెదజల్లుతున్నాదో చెప్పే కొలమానం; నక్షత్రం ఉపరితలం దగ్గరకివెళ్లి కొలవలేము కనుక ఆ నక్షత్రాన్ని ఒక ప్రామాణికమైన దూరంలో నిలిపి చూసినప్పుడు కంటికి కనిపించే కాంతిని కొలుస్తాం; దీనినే absolute magnitude of a star అని కూడ అంటారు; it is the brightness with which a star would appear if placed at a distance of 10 parsecs = 32.6 light years; శుద్ధ కాయస్థం; ఒక ప్రామాణికమైన దూరంలో నక్షత్రాన్ని నిలిపి చూసినప్పుడు కంటికి కనిపించే brightness; apparent magnitude of a star అంటే దృశ్య కాయస్థం, అనగా నక్షత్రం మన కంటికి కనబడే brightness; * luminous, adj. ప్రకాశమానమైన; ప్రభాసితమైన; కాంతియుత; ** non luminous, ph. కాంతిరహిత; ** luminous zone, ph. ప్రభాసిత ప్రాంతం; దీప్తి మండలం; * lump, n. లప్ప; గడ్డ; ముద్ద; కడి; కరడు; కదుం; ** lump of cooked rice, ph. అన్నపు కరడు; ** lump of dung, ph. పేడకడి; ** lump of salt, ph. ఉప్పు గడ్డ; ఉప్పు బెడ్డ; ** lump of sugar, ph. చక్కెర లప్ప; * lunacy, n. ఉన్మాదం; పిచ్చి; * lunar, adj. చంద్ర; చాంద్ర; ఐందవ; చంద్రుడికి సంబంధించిన; ** lunar day, ph. తిథి; ** lunar eclipse, ph. చంద్ర గ్రహణం; ** lunar mansion, ph. నక్షత్రం; నక్షత్ర సమూహం; (జాతకాలలో) ఇల్లు; గది; ** lunar month, ph. చాంద్రమాసం; ** lunar phases, ph. చంద్ర కళలు; ** lunar year, ph. చాంద్రవర్షం; * lunatic, n. ఉన్మాది; m. పిచ్చివాడు; ఉన్మత్తుడు, f. పిచ్చిది; * lunatic, adj. పిచ్చి; ** lunatic asylum, ph. పిచ్చాసుపత్రి; * lunation, n. చాంద్రమాసం; ఒక అమావాస్య నుండి తరువాత అమావాస్య మధ్య గల వ్యవధి; * lunch, n. సంకటి; మధ్యాహ్నపు భోజనం; * lunch box, ph. సంకటి పొది; * lung, n. ఊపిరితిత్తి; పుప్ఫుసం; * lunge, v. i. (లంజ్) లంఘించు; * lurk, v. i. నక్కు; * lust, n. కామవాంఛ; కామం; తమి; * luster, lustre (Br.) n. జిగి; మెరుపు; ద్యుతి; * lute, n. ఒక రకం వీణ; * luxury, n. విలాస వస్తువు; * luxuries, n. pl. విలాస వస్తువులు; భోగభాగ్యాలు; అంగరంగ వైభవాలు; * lymph, n. లసి; శోషరసం; ** lymph glands, ph. లసి బొడిపెలు; శోషరస బొడిపెలు; ** lymph vessel, ph. శోషరస నాళాలు; లసి నాళాలు; * lymphocytes, n.లసికణాలు; శోషకణాలు; * lynch pin, n. కడచీల; సాయిమేకు; చక్రాన్ని ఇరుసుకి తగిలించడానిలి వాడే చీల; * lynx, n. జంగుపిల్లి; * lyric, n. పాట; గీతం; పాటలోని సాహిత్యం; వాక్కు; * lysosome, n. విలీనకాయి; జీవకణాలలోని కనసారంలో తేలియాడుతూ ఉండే ఒక గుండ్రని భాగం; (lit.) lose body;''' |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==మూలం== * V. Rao Vemuri, English-Telugu and Telugu-English Dictionary and Thesaurus, Asian Educational Services, New Delhi, 2002 ISBN 0-9678080-2-2 [[వర్గం:వేమూరి ఇంగ్లీషు-తెలుగు నిఘంటువు]] 70g37fdpkse4f65rkt9cq907mzgk519 వేమూరి ఇంగ్లీషు-తెలుగు నిఘంటువు/M 0 3004 33361 33344 2022-08-07T22:27:15Z Vemurione 1689 /* Part 1: Ma-Me */ wikitext text/x-wiki పరువు <br /> =నిఘంటువు= *This dictionary is an improved version over the print version (expanded, errors corrected, new features continually being added) published by Asian Educational Services, New Delhi in 2002. * This dictionary uses American spelling for the primary entry. Equivalent British spellings are also shown as n added feature. * You are welcome to add. BUT PLEASE DO NOT DELETE entries until you are absolutely, positively SURE a mistake has been made. * PLEASE do not delete entries or their meanings simply because you personally did not agree with the meaning given there. Thanks 19 Aug 2015. ==Part 1: Ma-Me == {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> ''' [[File:Blue-and-Yellow-Macaw.jpg|right|thumb|/Blue-and-Yellow-Macaw]] * macaw, n. మాకా; రామ చిలుకని పోలిన పెద్ద చిలుక; దీని తొట్టతొలి జన్మస్థలం దక్షిణ అమెరికా ఖండం; [bio.] ''Ara ararauna'' of the Psittacidae family; * mace, n. (1) గద; (2) జాపత్రి; జాజికాయ లోపల ఉన్న గింజ చుట్టూ వలలా ఉన్న కవచమే జాపత్రి; జాజికాయ ని nutmeg అనిన్నీ, జాపత్రిని mace అనిన్నీ అంటారు; * machination, n. పథకం; కుట్ర; * machine, n. యంత్రం; మర; జంత్రం; మిషను; ** sewing machine, ph. కుట్టు మిషను; ** machine learning, ph. యాంత్రికాభ్యాసం; యాంత్రిక అభ్యాసం; యంత్రాలకి స్వయం ప్రతిభతో పనులు చెయ్యడం ఎలాగో నేర్పే శాస్త్రం; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: machine, appliance, device, gadget, tool. * ---''Machine'' is a generic word for a piece of equipment that needs electricity or another type of power. An ''appliance'' is a large machine that is used in the home.''' |} * * machinery, n. యంత్రాంగం; యంత్రసముదాయం; * Machiavellian, n. మేకీవిల్లియం; కౌటిల్యం; కుటిల రాజనీతి; * macro, adj. స్థూలమైన; పేద్ద; మహా; * macrocosm, n. స్థూలప్రపంచం; విశ్వం; ప్రపంచం; * macrophage, n. మహాబక్షణి; కణబక్షక కణాలలో కల్లా పెద్దగా తినమరిగిన కణం; ఈ కణాలు పైనుండి చొరబడ్డ సూక్ష్మజీవుల వంటి లాతి జీవులని, చచ్చిపోయిన స్వంత కణజాలన్నీ కబళించెస్తాయి; * mad, n. పిచ్చి; వెర్రి; ఉన్మత్తత; * madam, n. స్త్రీ; * mademoiselle, n. (మేమ్యుజెల్) కుమారి; అవివాహిత; * made, pt. & pp. make; * madness, n. పిచ్చితనం; వెర్రితనం; ఉన్మత్తత; * maelstrom, n. (1) సుడిగుండం; (2) గందరగోళమైన పరిస్థితి; * mafia, n. ముష్కరమూక; చట్టవ్యతిరేకమైన పనులు చేసే రహస్య ముఠా; * magazine, n. (1) పత్రిక; సంచికల వారీగా ప్రచురితమయే పత్రిక; (2) తుపాకీలో గుళ్ళు అమర్చే సొరుగులాంటి సదుపాయం; గుళ్ళగిడ్డంగి; * maggot, n. ఈగ గుడ్డు; మక్షిక డింభం; * magic, n. ఇంద్రజాలం; కనికట్టు; మాయ; మంత్రం; ** magic wand, ph. మంత్ర దండం; * magician, n. ఇంద్రజాలికుడు; మాంత్రికుడు; మాయలాడి; * magma, n. భూగర్భంలో ద్రవరూపంలో ఉండే రాయి; see also lava; * magnate, n. ఘనుడు; అగ్రగణ్యుడు; పెద్ద; ** business magnate, ph. పెద్ద వ్యాపారస్తుడు; * Magnesium, n. మగ్నం; [[మెగ్నీషియం|మెగ్నీసియం]]; ఒక రసాయన మూలకం; (అణుసంఖ్య 12, సంక్షిప్త నామం, Mg); ** Magnesium sulfate, ph. మగ్నగంధకితం; మహాగ్నీషగంధకితము; MgSO<sub>4</sub>; * magnet, n. సూదంటురాయి; అయస్కాంతం; స్కాంతం; లోహకాంతం; చుంబకం; ** bar magnet, ph. అయస్కాంతపు కడ్డీ; అయస్కాంత దండం; దండాయస్కాంతం; ** iron magnet, ph. అయస్కాంతం; * magnetic, adj. అయస్కాంత తత్వం; చుంబక; చుంబకీయ; ** magnetic field, ph. అయస్కాంత క్షేత్రం; ** magnetic pole, ph. అయస్కాంత ధ్రువం; * magnetism, n. (1) అయస్కాంత తత్వం; లోహచుంబకత్వం; (2) ఆకర్షణ; * magnetite, n. కాకిరాయి; ఇనుము యొక్క ముడి పదార్థం; Fe<sub>3</sub>O<sub>4</sub>; * magnetization, n. అయస్కాంతీకరణం; స్కాంతీకరణం; ఒక వస్తువుకి అయస్కాంతపు లక్షణాలు వచ్చేలా చెయ్యడం; * magnetized, adj. అయస్కాంతీకృత; * magnetosphere, n. అయస్కాంతావరణం; భూమి చుట్టూ ఉండే అయస్కాంత క్షేత్రం; * magnification, n. ఆవర్ధనం; పెద్దగా చెయ్యడం; * magnitude, n. పరిమాణం; పరిమేయత; స్థూలత్వం; కాయస్తం; మహత్వం; ప్రాముఖ్యం; తరగతి; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: magnitude, brightness, absolute and apparent of stars * ---నక్షత్రం నిజంగా ఎంత వెలుగుని వెలిగక్కుతున్నాదో చెప్పడం కష్టం; ఒక నక్షత్రం తన ఉపరితలం నుండి ఎంత కాంతిని వెదజల్లుతున్నాదో (దీనినే తేజస్సు లేదా luminosity అంటారు) ఆ నక్షత్రం ఉపరితలం దగ్గరకి వెళ్లి కొలవలేము కదా! కనుక ఆ నక్షత్రాన్ని ఒక ప్రామాణికమైన దూరంలో (అనగా 10 పార్సెక్కుల దూరంలో) నిలిపి చూసినప్పుడు కంటికి కనిపించే దీప్తి ఎంతుంటుందో అంచనా వేస్తాం. ఈ అంచనాని absolute magnitude of a star అని అంటారు; it is the brightness with which a star would appear if placed at a standard distance of 10 parsecs or 32.6 light-years; దీనిని మనం శుద్ధ దీప్తి (absolute brightness) అని కాని శుద్ధ శ్రేణి (absolute magnitude) అని కాని అందాం. ఆ నక్షత్రం తన నిజ స్థానంలో ఉన్నప్పుడు మన కంటికి కనిపించేది దృశ్య దీప్తి (apparent brightness) లేదా దృశ్య శ్రేణి (apparent magnitude). * ఉదాహరణకి మృగవ్యాధుడు-ఎ భూమికి 8.6 జ్యోతిర్వషాల (light-years) దూరంలోఉన్నాడు. భూమి నుండి చూసినప్పుడు ఈ తార దృశ్య దీప్తి -1.46. ఇదే తారని 10 పార్సెక్కుల (= 32.6 జ్యోతిర్-వర్షాల) ప్రామాణిక దూరంలో నిలిపి చూస్తే కనిపించే శుద్ధ దీప్తి +1.4. మన సూర్యుడు భూమికి 8.0 జ్యోతిర్-నిమిషాల దూరంలో ఉన్నాడు. భూమి నుండి చూసినప్పుడు సూర్యుడి దృశ్య దీప్తి - 26.74. సూర్యుడిని 10 పార్సెక్కుల (= 32.6 జ్యోతిర్-వర్షాల) ప్రామాణిక దూరంలో నిలిపి చూస్తే కనిపించే శుద్ధ దీప్తి +4.83. కనుక సూర్యుడి కంటే మృగవ్యాధుడు స్వతహాగా చాలా ఎక్కువ దీప్తి అయిన నక్షత్రం; ఎంతో దూరంగా ఉండబట్టి మినుక్కు, మినుక్కు మంటూ కనబడుతోంది!''' |} * ** star of the first magnitude, ph. మొదటి తరగతి తార; మొదటి తరగతి తార ఆరవ తరగతి తార కంటె 100 రెట్లు ఎక్కువ ప్రకాశవంతంగా ఉంటుంది; మొదటి తరగతి తార రెండవ తరగతి తార కంటె 2.5 రెట్లు ఎక్కువ ప్రకాశవంతంగా ఉంటుంది; రెండవ తరగతి తార మూడవ తరగతి తార కంటె 2.5 రెట్లు ఎక్కువ ప్రకాశవంతంగా ఉంటుంది; ఒక తరగతి తేడా ఉంటే వాటి ప్రకాశత్వంలో ఉరమరగా 100 కి పంచ-మూలం (fifth-root of 100) అంత తేడా ఉంటుంది. ఉదాహరణకి సిరియస్ నక్షత్రం ప్రకాశత్వం -1.47. అక్కడ నుండి 40 డిగ్రీలు ఈశాన్యంగా కనిపించే వసాత్ నక్షత్రం ప్రకాశత్వం 3.53. కనుక వసాత్ అయిదవ తరగతి నక్షత్రం అవుతుంది కనుక వసాత్ కంటె సిరియస్ ప్రకాశత్వం 100 రెట్లు ఎక్కువ! ** star of the fourth magnitude, ph. నాల్గవ తరగతి తార; ** magnitude of a star (absolute), ph. శుద్ధ శ్రేణి; శుద్ధ దీప్తి; పరమ ప్రకాశత్వం; నక్షత్రాన్ని 10 పార్సెక్‍ లు = 36.6 జోతిర్వషాల దూరంలో ఉంచితే ఎంత ప్రకాశవంతంగా కనిపిస్తుందో అదే ఆ నక్షత్రం యొక్క పరమ ప్రకాశత్వం; ** magnitude of a star (apparent), ph. దృష్ట ప్రకాశత్వం; మామూలుగా నక్షత్రాన్ని కంటితో చూసినప్పుడు కనిపించే ప్రకాశత్వం; ఇది ఆ నక్షత్రం యొక్క స్వయం ప్రకాశత్వం మీదా, ఆ నక్షత్రానికీ, ప్రేక్షకునికీ మధ్య ఉండే దూరం మీదా ఆధారపడి ఉంటుంది; దీనిని బట్టే నక్షత్రం యొక్క తరగతి నిర్ణయిస్తారు; * magnify, v. t. పెద్దదిగా చేయు; ** magnifying glass, ph. భూతద్దం; * maid, n. (1) కన్య; వివాహము కాని బాలిక; (2) ఇంట్లో చిల్లరపనులు చేసే పనిమనిషి; ** maid servant, ph. దాసి; పనిమనిషి; ఇంట్లో చిల్లరపనులు చేసే పనిమనిషి; * maiden, n. కన్య; పెళ్లి కాని పిల్ల; * maiden, adj. ప్రప్రథమమైన; * maim, v. t. గాయపరచు; అంగవైకల్యం చేయు; అవిటిగా చేయు; * main, adj. ప్రధాన; ముఖ్య; ** main points, ph. ముఖ్యాంశాలు; * mainstay, n. ఆధారం; * maintain, v. t. (1) కాపాడు; రక్షించు; పోషించు; (2) నడిపించు; * maintainer, n. పరిపోషణ కర్త; సంరక్షకుడు; పోషకుడు; * maintenance, n. (1) పరిపోషణ; సంరక్షణ; పోషణ; కాపు; భృతి; ఆలన; (2) భరణం; మనువర్తి; (3) నిర్వహణ; * maize, n. మొక్కజొన్న; corn; * majestic, adj. గంభీరమైన; * major, n. యుక్తవయస్సు వచ్చిన వ్యక్తి; (ant.) minor; * major, adj. భారీ; పెద్ద; దీర్ఘ; * major axis, n. దీర్ఘ అక్షం; బృహదక్షం; దీర్ఘ వృత్తంలో కేంద్రం నుండి దూరబిందువు దిశలో గీసిన రేఖ; * majority, n. (1) సంఖ్యాధికత్వం; అధికసంఖ్యాకులు; మెజారిటీ; (2) యుక్తవయస్సు; మెజారిటీ; ** silent majority, ph. అధికసంఖ్యాక మౌనభూషణులు; * make, n. చేత; పని; * make, v. t. చేయు; ** make believe, ph. నమ్మేటట్లు చేయు; నటన; కనుకట్టు; * makeup, n. (1) [cinema] ముస్తాబు; అలంకరణ; అంగరచన; రూపశిల్పం; కైసేత; (2) నిర్మాణం; నిర్మాణక్రమం; * mal, pref. తప్పు; చెడు; దుర్; వక్ర; కు; మల; * Malabar catmint, n. మాభేరి; [bot.] ''Anisomeles malabarica''; * Malabar nightshade, n. అల్లుబచ్చలి; * Malabar nut, n. అడ్డసరం; * malady, n. వ్యాధి; జబ్బు; రోగం; * malapropism, n. అర్థం లేని శబ్ద ప్రయోగం; * malaria, n. మన్నెపు జ్వరం; కొండ జ్వరం; చలిజ్వరం; మలేరియా; (lit.) చెడుగాలి; * male, adj. మగ; కోడె; పోతు; పుంజు; గండు; ** male bee, ph. పోతుటీగ; ** male buffalo, ph. ఎనుబోతు; ** male cat, ph. పోతుపిల్లి; ** male cuckoo, ph. గండు కోయిల; ** male elephant, ph. పోతుటేనుగు; ** male fowl, ph. పుంజు; ** male fox, ph. నక్కపోతు; ** male snake, ph. కోడె త్రాచు; * male, n. మగవాడు; పురుషుడు; మగ జంతువు; * malevolence, n. అక్షాంతి; [see also] envy; * malice, n. ద్వేషం; కార్పణ్యం; ఈర్ష్య; జుగుప్స; శత్రుత్వం; పగ; దుష్టభావం; * malicious, adj. ద్వేషపూరిత; ద్రోహచింతగల; * malign, v. t. దుర్భాషలాడు; దూషించు; * mall, n. అంగడిల్లు; ఒకే చోట అనేక విక్రయ సాలలు ఉన్న భవనం; * malleable, adj. సుతిమెత్తని; సుత్తితో కొట్టుటవలన సాఁగునట్టి; అవాంతరనీవ్యత; ఒత్తిడి వల్ల రూపం మారే గుణం కల; * mallet, n. కొయ్యసుత్తి; కొయ్యగూటం; కర్ర సమ్మెట; కాజం; * malleus, n. కూటకము; మధ్య చెవిలో సుత్తి ఆకారంలో ఉండే ఒక చిన్న ఎముక; * malnutrition, n. కుపోషణ; పోషణ చాలకపోవడం; పోషణచాలిమి; * malodor, n. దుర్వాసన; దుర్గంధం; కంపు; నీచుకంపు; గవులు; పూతిగంధం; వసాగంధం; గబ్బు కంపు; * malodorous, adj. పూతిగంధిల; వసాగంధిల; దుర్గంధ పూరిత; దుర్గంధమైన; కంపుకొట్టే; * malt, n. నారు; మొలక; మోక; నిసువు; ఈరిక; ఉప్పిళ్లు; ** malt liquor, ph. నారునీరా; మొక్క మొలిచే వరకు బార్లీ గింజలని నానబెట్టి, వాటితో చేసిన సారా; * mammal, n. s. క్షీరదం; స్తన్యదం; పిల్లలకి పాలిచ్చే జంతువు; జరాయుజములు; * mammilla, n. ౘనుమొన; * man, n. (1) మానవుడు; మనిషి; జంతువు కాదనే భావం; (2) మగాడు; పురుషుడు; స్త్రీ కాదనే భావం; (3) పెద్దవాడు; పిల్లవాడు కాడనే భావం; ** family man, ph. గృహమేధి; గృహస్థు; ** middle man, ph. మధ్యవర్తి; ** respectable man, ph. గృహమేధి; * man-made, adj. పౌరుషేయము; మనిషి చేసినది; * manage, v. t. నిర్వహించు; పెత్తనముచేయు; పరిపాలించు; అదుపులోపెట్టు; నడిపించు; నెట్టుకువచ్చు; అజమాయిషీ చేయు; * manager, n. నిర్వాహకుడు; అధినేత; పెత్తందారు; అజమాయిషీదారు; వ్యవహర్త; ప్రవర్తకుడు; ఉపదర్శి; మేనేజరు; (rel.) యజమాని; * management, n. అజమాయిషీ; అధ్వర్యం; నిర్వాకం; పెత్తనం; యాజమాన్యం; యోజన; ** financial management, ph. విత్తయోజన; * mandate, v. t. శాసించు; విధించు; ఆజ్ఞాపించు; * mandatory, adj. విధాయకమైన; తప్పనిసరి; * mandible, n. చిబుకాస్తి; * mane, n. జూలు; గుర్రం, సింహం మొ. జంతువుల మెడమీద వెంట్రుకలు; * man-eater, n. (1) నరమాంసానికి మరగిన పులి; (2) నరమాంస భక్షకుడు; పొలదిండి; * maneuver, n. జిత్తు; యుక్తి; ఉపాయం; * Manganese, n. మంగనం; ఒక రసాయన మూలకం; (అణుసంఖ్య 25, సంక్షిప్త నామం, Mn); [Lat. magnes = magnet]; * manger, n. కొల్లం; పశువులకు మేత వేసే తొట్టి; * mango, n. (1) మామిడి; మావి; రసాలం; మాకంద పండు (2) మామిడిపండు; మామిడికాయ; ** mango jelly, ph. మామిడి తాండ్ర; ** mango juice, ph. మామిడి పండు రసం; ** mango fruit, ph. మామిడి పండు; మామిడి కాయ; ** mango stone, ph. మామిడి టెంక; ** mango pulp, ph. మామిడి పండు ముద్ద; * mangoes, types of, ph. పలురకాల మామిడిపళ్ళు; చెరకు రసాలు; పెద్ద రసాలు; చిన్న రసాలు; పంచదార కలశ; ఎండ్రాసు; నూజివీడు రసాలు; సువర్ణరేֻఖ; బంగినపల్లి; కలక్టరు; జహంగీరు; కోలంగోవా; నీలాలు; * mangrove, n. మడ; మడచెట్టు; నల్లమడ; సముద్రపు ఉప్పునీటి వాతావరణంలో పెరిగే నీటి చెట్లు; ** forest mangrove, ph. మడాడవి; మడారణ్యం; * mania, n. వెర్రి; వేలంవెర్రి; వ్యామోహం; ఉన్మాదం; మేనియా; మేనియా అంటే డిప్రెషన్ కి వ్యతిరేకంగా ఉండే ఒక వింత మానసిక పరిస్థితి. మేనియాతో కూడిన డిప్రెషన్ ని బైపోలార్ డిజార్డర్ (Bipolar Disorder) అంటారు. బైపోలార్ డిజార్డర్ సంక్లిష్టమైనది,ప్రమాదమైనది; మేనియా లక్షణాలు కొన్ని: (1) అత్యుత్సాహం, అతిశక్తి, అతిసంతోషం (ఒకోసారి మనసులో చెప్పుకోలేని బాధ dysphoria); (2) నిద్ర లేమి (నిద్ర లేకపోయినా శక్తి తగ్గదు); (3) నిర్లక్ష్యం (అప్పులు చేయటం, జూదమాడటం, నగలు కొనెయ్యటం, వివాహేతర సంబంధాలు కలిగించుకోవటం); (4) చాలా గొప్పవాడిని/దానిని అని భ్రమించడం (Delusions of grandeur); (5) ఆలోచనల పరంపరలు (Flight of ideas), ఒక ఆలోచన పూర్తికాకముందే మరొక ఆలోచన, ఏకాగ్రత లోపించడం; ** kleptomania, ph. దొంగతనం చెయ్యాలనే వెర్రి కోరిక; చౌర్యోన్మాదం; ** nymphomania, ph. విపరీతమైన లైంగిక వాంఛ; * maniac, n. వెర్రివాడు; అదుపులో లేని బుద్ధులు కలవాడు; ఉన్మాది; ** kleptomaniac, ph. అసంకల్పచోరుడు; చౌర్యోన్మాది; ** nymphomaniac, ph. రిరంసువు; విపరీతమైన లైంగిక వాంఛగల స్త్రీ; see also succubus and incubus; * manifestation, n. సాక్షాత్కారం; వ్యంజితం; వివర్తం; వ్యాకృతం; ఆవిర్భావం; వ్యక్తి; * manifested, n. వ్యక్తము; వ్యంజితం; * manifesto, n. ఆదర్శ తరంగిణి; ఆదర్శాలు రాసిన ప్రచురణ; ప్రణాళిక; ** communist manifesto, ph. కమ్యూనిష్టు వారి ఆదర్శాలు రాసిన ప్రచురణ; ** election manifesto, ph. ఎన్నికల ప్రణాళిక; * manifold, n. (1) కారు ఇంజనులో ఒక భాగం; లోపల నుండి బయటకి రెండు, మూడు రంధ్రాలు ఉన్న గది; (2) [math.] a curved surface in a higher-dimensional space; a topologically closed surface or an analog of this in three or more dimensions; a flat surface in a higher-dimensional space is called a hyperplane; * Manila envelope, ph. టపా చెయ్యడానికి అనుకూలమైన గోధుమ రంగు కాగితపు సంచి; * mankind, n. మానవజాతి; * manliness, n. మగతనం; మగటిమి; * manner, n. తీరు; తరహా; వరస; వాటం; వైఖరి; వ్యవహారం; రీతి; విధం; ఫక్కీ; ప్రకారం; బాపతు; పగిది, pagidi * manners, n. నడవడి; ప్రవర్తన; * manor, n. భవనం; * manpower, n. అంగబలం; బలగం; * mansion, n. భవనం; సౌధం; హర్మ్యం; పటారం; హవేలీ; * manslaughter, n. నరవధ; నరహత్య; * mantel, n. తీనె; * mantis, n. గొల్లభామ; మిడత; ** praying mantis, ph. దండాల మిడత; * mantissa, n. ఘాతభిన్నాంకం; * mantle, n. (1) ముసుగు; కప్పు; పైపొర; ప్రావారం; ఉత్తరీయం; వల్కలం; ఆచ్ఛాదనం; (2) ఒక రకం దీపపు వత్తి; (3) భూగర్భంలో ఉండే ఒక పొర; ** Earth's mantle, ph. భూ ప్రావారం; * manual, adj.(1) కై; చేతి; కాయిక; చేతికి సంబంధించిన; (2) మానవీయ; ఆటోమేటిక్ కాని; ** manual labor, ph. కూలి; కాయ కష్టం; ** manual support, ph. కై దండ; ** manual work, ph. కైసేత; చేతితో చేసే పని; * manual, n. చేతి పుస్తకం; కైపొత్తం; * mantle, n. (1) ముసుగు; కప్పు; వల్కలం; ఆచ్ఛాదనం; (2) ఒక రకం దీపపు వత్తి; * manufacture, n. తయారీ; ఉత్పత్తి; * manufacturers, n. ఉత్పత్తిదారులు; తయారీదారులు; * manure, n. ఎరువు; గత్త; గొబ్బరం; పాంశువు; ** leaf manure, ph. ఆకెరువు; ** cow manure, ph. పేడెరువు; సస్యార్ధసంచిత గోమయం; * manuscript, n. చేతితో రాసినది; చేతితో రాసిన గ్రంథం; (rel.) typescript; * many, adj. చాల; ఎన్నో; పెక్కు; పలు; అనేక; ** many people, ph. ఎంతోమంది; పెక్కురు; పలువురు; అనేకులు; * map, n. దేశపటం; నక్ష; మానచిత్రం; మేరతేనం; మేపు; * mar, v. t. పాడుచేయు; చెడగొట్టు; * maraud, v. i. కొల్లగొట్టు; * marble, n. (1) పాలరాయి; చలువరాయి; సున్నపురాయి; సంగమల; (2) గోలీకాయ; అల్లికాయ; * march, v. i. నడుచు; పోవు; * march, v. t. నడిపించు; * mare, n. (1) ఆడగుర్రం; ఘోటిక; గోడిగ; బడబ; (2) ఆడ గాడిద; * mare's nest, ph. [idiom] గాడిద గుడ్డు; అసంభవమైనది; కుందేటి కొమ్ము; * margarine, n. వనస్పతి; మార్జరీను; a soft hydrogenated oil; * margin, n. బద్దె; అంచు; ఉపాంతం; వార; మార్జిన్; ** bottom margin, ph. నీచోపాంతం; ** left margin, ph. వామోపాంతం; ఎడమ అంచు; ** right margin, ph. కుడి బద్దె; కుడి అంచు; దక్షిణోపాంతం; ** top margin, ph. మీద బద్దె; మీద అంచు; శీర్షోపాంతం; * marginal, adj. (1) ఉపాంతర; అంచున వ్రాసిన; (2) బొటాబొటీ; పరిమిత; నామమాత్ర; * marginalization, n. ఉపాంతీకరణ; ఒక సమూహంలో కొందరిని తక్కువ ప్రాముఖ్యత లేదా ద్వితీయ స్థానానికి బదిలీ చేసే ప్రక్రియ; * marginalize, n. ఉపాంతరీకరించు; ఉపాంతీకరించు; * margosa, n. వేప; same as neem; * Mariana trench, n. మరియానా కందకం; * marigold, n. బంతి; బంతిపువ్వు; * marinate, v. t. ఊరబెట్టు; * marine, adj. సాగర; * mariner, n. నావికుడు; * marital, adj. వైవాహిక; దాంపత్యపు; ** marital problems, ph. దాంపత్యపు స్పర్ధలు; * marjoram, n. (1) మరువం; (2) పాశ్చాత్యదేశాల వంటలలో వాడే ఒక సుగంధ పత్రి; [bot.] Origanum marjorana; ok * marijuana, n. గంజాయి; మేరువానా; [bot.] ''Cannabis sativa''; గంజాయి మొక్క నుండి వచ్చిన మొగ్గలు, పువ్వులు, ఆకులు, వగైరా ని ఎండబెట్టి. చుట్టల మాదిరి చుట్టి కాల్చుతారు; (rel.) హషీష్ అన్నది గంజాయి మొక్క నుండి స్రవించే పాలని ముద్దలా చేసి అమ్ముతారు; దీనిని కూడా చుట్టల మాదిరి చుట్టి కాల్చుతారు; * mark, n. (1) సూచిక; కెతనం; ఆనవాలు; (2) మరక; (3) గుణాంకం; మార్కు; ** diacritical mark, ph. శబ్దసూచిక; శబ్దలక్షణ సూచిక; ** first mark, ph. ప్రథమ గుణాంకం; * mark, v. t. గుర్తువేయు; * Markab, n. పూర్వాభాద్ర; ఒక నక్షత్రం పేరు; * marker, n. సాభిజ్ఞానం; గుర్తు; * market, v. t. అమ్ము; విక్రయించు; * market, n. సంత; అంగడి; బజారు; విపణి; మార్కెట్; ** fish market, ph. మైలసంత; చేపల బజారు; ** meat market, ph. మైలసంత; ** vegetable market, ph. మడిసంత; ** market street, ph. విపణి వీధి; అంగడి వాడ; * marketable, adj. అమ్ముడు పోగల; * marketing, n. విక్రయం; * marking nut, n. నల్ల జీడిపిక్క; * marks, n. గుణాంకాలు; అంకాలు; పరీక్షలో వచ్చే “మార్కులు”; * maroon, n. ముదరెఱుపు రంగు; * marriage, n. వివాహం; పెండ్లి; పెళ్ళి; దాంపత్యం; (rel.) wedding; ** hypergamous marriage, ph. అనులోమ వివాహం; ** hypogamous marriage, ph. ప్రతిలోమ వివాహం; * marrow, n. (1) మజ్జ; మూలుగు; మేద; మేదస్సు; కుల్యిక; అస్థిసారం; ఎముక సొన; ఎముకల లోపల ఉండే ఒక రకమైన కొవ్వు పదార్థం; (2) దవ్వ; * marry, v. i. వివాహమాడు; చేపట్టు; పెండ్లి చేసుకొను; పెండ్లాడు; చేసుకొను; * marry, v. t. వివాహం చేయు; పెండ్లి చేయు; * Mars, n. అంగారకుడు; అంగారక గ్రహం; మంగళ గ్రహం; కుజుడు; * marsh, n. చిత్తడినేల; పంకభూమి; మురుగునేల; ఉబ్బనేల; పర్ర; కరవాక; ** salt marsh, ph. కరవాక; ** marsh gas, ph. చిత్తడి వాయువు; పంక వాయువు; [[File:Trainyard.bradleygee.jpg|thumb|right|మారుగుళ్ల దొడ్డి]] * marshalling yard, n. మారుగుళ్ల దొడ్డి; రైలు పెట్టలని ఒక వరసలో అమర్చడానికి వాడే ప్రదేశం; * mart, n. వ్యాపారస్థలం; కొట్టు; షాపు; * martin, n. ఏట్రింత పిట్ట; * martynia, n. తేలుకొండి కాయ; * martyr, n. త్యాగాళువు; త్యాగి; తన లక్ష్యసిద్ధికి ప్రాణాన్ని త్యాగం చేసిన వ్యక్తి; * marvel, n. వింత; విడ్డూరం; విచిత్రం; అద్భుతం; * mascara, n. కాటుక; కళ్ళకి పూసుకునే ఒక అలంకారం; అంజనం; * macerated, adj. భావన; నానబెట్టిన; ఊరబెట్టిన; ** macerated ginger, ph. భావన అల్లం; పంచదారలో ఊరబెట్టిన అల్లం; * masculine, adj. మగ; పుంభావ; పుం; ** masculine gender, ph. పుంలింగం; * masculinity, adj. మగతనం; మగటిమి; పుంభావం; * mashed, adj. ఎనిపిన; ముద్ద చేసిన; * mask, n. ముసుగు; ప్రచ్ఛాదకి; బురఖా; * mask, v. t. ముసుగు వేయు; కప్పు; ప్రచ్చాదించు; * masochism, n. ఆత్మ హనన కారుణ్యం; మజోకిస్టులా ప్రవర్తించే తత్వం; తన శరీరానికి బాధ కలిగించే పనులు జరిగితేనే కాని రతి క్రీడలో ఆనందం పొందలేని వింత మానసిక తత్వం; తనకు హాని జరిగే విధంగా ప్రవర్తించే తత్వం; see also sadism; * masochist, n. మజోకిస్టు; శరీరానికి బాధ కలిగించే పనులు జరిగితేనే కాని రతి క్రీడను ఆనందించలేని వ్యక్తి; తనకే హాని జరిగే విధంగా ప్రవర్తించే వ్యక్తి; * mason, n. తాపీ పనివాడు; కాసీదు; కాసే పనివాడు; రాతి పనివాడు; ఇటిక పనివాడు; కుడ్యకారుడు; * mason's level, n. మూలమట్టం; * masonry, n. కట్టడం; రాతి కట్టడం; ఇటిక కట్టడం; ** brick masonry, ph. ఇటిక కట్టడం; ** stone masonry, ph. రాతి కట్టడం; * mass, adj. తండ; సామూహిక; మూకుమ్మడి; ** mass action, ph. తండ చర్య; ** mass arrests, ph. మూకుమ్మడి నిర్భంధాలు; మూకుమ్మడి ఆపుదలలు; ** mass burial, ph. సామూహిక ఖననం; తండ ఖననం; ** mass number, ph. గరిమ సంఖ్య; ఒక మూలకపు అణుగర్భంలో ఉండే ప్రోటానులు, నూట్రానుల మొత్తపు సంఖ్య; ఉదాహరణకి సాధారణ కర్బనంలో 8 ప్రోటానులు, 4 నూట్రానులు ఉంటాయి కనుక కర్బనం గరిమ సంఖ్య 12; ఒక మూలకానికి సమభాగులు ఉన్నయెడల ప్రోటానులని, నూట్రానుల సగటు విలువని కలపగా వచ్చిన సంఖ్య; * mass, n. రాసి; ద్రవ్యరాసి; ధుర; తండం; పుద్గాలం; గరిమ; ముద్ద; భారం; కాయస్థం; ** center of mass, ph. గరిమనాభి; ** inertial mass, ph. గరిమ గురుత్వం; జడత్వ గురుత్వం; * massacre, n. జనసంహారం; నరమేధం; * massage, n. మర్దనా; మాలీసు; సంవహనం; * massage, v. t. మర్దనా చేయు; మాలీసు చేయు; ఒత్తు; పిసుకు; * masseur, n. m. సంవాహకుడు; అంగమర్ధనుడు; మర్దనా చేసే పరిచారకుడు; * masseuse, n. f. మర్దనా చేసే పరిచారిక; సంవహనకి; * masses, n. జనాలు; ప్రజ; ప్రజానీకం; మంది; జనసామాన్యం; జనబాహుళ్యం; జనసందోహం; * massive, adj. గురుతరమైన; స్థూల; * massiveness, n. గురుత్వం; గరిమత్వం; భారీతనం; * mast, n. కూపకం; స్తంభం; తెరచాప కొయ్య; కంబం; * master, n. (1) యజమాని; ఓజు; ఖామందు; (2) గురువు; ఆచార్య; (3) ప్రవీణుడు; నేర్పరి; (4) సంధాత; ** master of ceremonies, ph. కార్యక్రమపు సంధాత; ** master plan, ph. బృహత్ ప్రణాళిక; పెద్ద ప్రణాళిక; * masticate, v. t. నములు; * mastication, n. నములుట; చర్వణం; * mastitis, n. స్తనసోఫ; స్తనముల వాపు; * masturbation, n. ముష్టిమైథునం; హస్తప్రయోగం; మర్మస్థానాలని చేతితో తాకి లైంగిక కోర్కెలు తీర్చుకోవడం; * mat, n. చాప; కిలంజం; ** mat for meditation, ph. చిత్రాసనం; * match, n. (1) అగ్గిపుల్ల; (2) ఉజ్జీ; ఉద్ది; జత; సమానమైనది; ఎన; పొంతన; (3) ఆట; పందెం; ఎదురు; పోటీ; (4) సంబంధం; వివాహనిర్ణయం; * matchbox, n. అగ్గిపెట్టె; * matchstick, n. అగ్గిపుల్ల; * matching, adj. నప్పిన; జోడు కుదిరిన; * matchless, adj. ఎనలేని; సాటిలేని; అతులిత; * matchmaker, n. పెళ్ళిళ్ళ పేరయ్య; * mate, n. భార్య; సహధర్మచారిణి; భార్య; సహధర్మచారుడు; సహాధ్యాయి; సహాధ్యాయుడు; * mate, v. i. జత చేరు; వివాహం చేసికొను; రతిక్రీడ చేయు; * Materia medica, n. పదార్థ గుణ సంహిత; ఔషధ లక్షణ సంగ్రహం; వస్తుగుణ ప్రకాశిక; వస్తుగుణ దీపిక; * material, adj. భౌతికమైన; స్థూల; వస్తు; ఉపాదాన; పాదార్థిక; ** material body, ph. స్థూల దేహం; ** material cause, ph. ఉపాదాన హేతువు; పాదార్థిక హేతువు; ** material reason, ph. పాదార్థిక కారణం; ** material resources, ph. భౌతిక వనరులు; ** material world, ph. భౌతిక ప్రపంచం; స్థూల ప్రపంచం; ** material universe, ph. భౌతిక ప్రపంచం; వస్తు ప్రపంచం; * material, n. (1) పదార్థం; సరుకు; సంభారం; (2) విషయం; (3) గుడ్డ; ** raw material, ph. ముడిపదార్థం; ముడిసరుకు; ముడి సంభారాలు; * materialist, n. కుక్షింభరుడు; కుక్షింభరి; భౌతికవాది; ప్రత్యక్షంగా కనిపించేదే ప్రధానమని వాదించే వ్యక్తి; అనాత్మవాది; లోకాయతికుడు; * materialistic, adj. కుక్షింభర; ప్రాపంచిక; భౌతిక; లోకాయత; * materialism, n. కుక్షింభరత్వం; భౌతికవాదం; లోకాయతం; భోగలాలసం; * materialize, v. i. (1) జరుగు; సంభవించు; (2) మూర్తీభవించు; కార్యరూపం దాల్చు; అకస్మాత్తుగా కనబడు; * maternal, adj. తల్లివైపునుండి; తల్లికి సంబంధించిన; ** maternal uncle, ph. మేనమామ; ** maternal uncle's daughter, ph. మేన వదిన; మేన మరదలు; ** maternal uncle's son, ph. మేనబావ; బావ; ** maternal uncle's wife, ph. మాతులాని; అత్త; అత్తమ్మ; ** maternal grandmother, ph. అమ్మమ్మ; * maternity, adj. గర్భవతికి సంబంధించిన; ప్రసవానికి సంబంధించిన; పురిటికి సంబంధించిన; ప్రసూతి; ** maternity hospital, ph. ప్రసూతి వైద్యశాల; ** maternity ward, ph. పురుళ్ల వార్డు; ప్రసూతి విభాగం; * mathematical, adj. గణితాత్మక; గణిత; లెక్కల; ** mathematical brain, ph. లెక్కల బుర్ర; ** mathematical operation, ph. గణితాత్మక సంక్రియ; గణితాత్మక పరికర్మ; * mathematics, n. గణితం; లెక్కలు; గణిత శాస్త్రం; అంకశాస్త్రం; అంకవిద్య; అంకతంత్రము; * mathematician, n. గణిత శావేత్త; గణితాచారి; * matinee, n. పగటాట; * matriarch, n. f. మూలమగువ; కుటుంబానికి అధిపతిగా ఉన్న స్త్రీ; * matriarchal, n. మాతృస్వామ్య; మాతృతంత్ర; మాతృయజమాన; * matriarchy, n. మాతృస్వామ్యం; మాతృతంత్రం; మాతృ అధికారం; * matricide, n. మాతృ హత్య; మాతృఘాతం; * matrix, n. (1) అచ్చు; మూస; వరుధారణి; ప్రస్థారం; (2) చిక్కు; అల్లుడు; పడుగు, పేకలతో అల్లబడ్డది; (3) మాతృక; అడ్డు వరుసలు, నిలువు వరుసలు ఉన్న ఒక గణిత విన్యాసం; (ety.) an arrangement of ites with rows and columns; (4) ఖనిజ నిక్షేపాలతోపాటు కనిపించే శిలామయ, మృత్తికామయ నేపథ్య పదార్థం; ** matrix algebra, ph. మాత్రిక బీజగణితం; * matter, n. (1) పదార్థం; ద్రవ్యం; (2) విషయం; బాపతు; ఎడాటము; ** anti matter, ph. నిష్‌పదార్థం; ప్రతిపదార్థం; ** dark matter, ph. కృష్ణపదార్థం; * mattress, n. పరువు; తల్పం; తలిమం; * matty, adj. చాపీయ; చాపలా ఉన్న; అల్లబడ్డ; ** matty cloth, ph. అల్లినట్టు కనిపించే బట్ట; * mature, adj. ఎదిగిన; ఈడువచ్చిన; ముదిరిన; పక్వమైన; పండిన; ముగ్గిన; సిద్ధమైన; తయారైన; ప్రౌఢ; * maturity, n. ఈడు; పరిపక్వత; పరిపాకం; ప్రౌఢిమ; ప్రౌఢత్వం; * maul, v. t. చీల్చి చెండాడు; * mausoleum, n. మసోలీ; అద్భుతమైన గోరీ; సమాధి; * maw worm, n. నులి పురుగు; * maxilla, n. దవడలు; * maxi, pref. పెను; పెద్ద; * maxim, n. సూక్తి; నీతివాక్యం; పన్నా; నిజం అని అందరూ ఒప్పుకున్న సూత్రం; see also paradox; * maximization, n. గరిష్టీకరణం; * maximum, n. అత్యధికం; గరిష్ఠం; పరమం; మహత్తమం; ఊర్ధ్వతమం; ** maximum limit, ph. గరిష్ఠ పరిమితి; * maze, n. చిక్కు; వ్యూహం; * meadow, n. మైదానం; పచ్చిక బయలు; క్షేత్రం; బీడు; * meager, n. చాలీచాలని; బహుకొద్దిగా; * meal, n. (1) భోజనం; బోనం; భుక్తి; కూడు; ప్రాశనం; ఒక నిర్ధిష్టమైన వేళకి తినే తిండి; (2) పిండి; ** corn meal, ph. మొక్కజొన్న పిండి; * meals, n. భోజనాలు; బోనాలు; * mealtime, n. భోజనాల వేళ; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage note: mealtime * ---The first meal of the day is ''breakfast'', which is eaten after getting up. ''Lunch'' is the meal that is eaten around 12.00 p.m. In most western countries, ''dinner'', which is eaten around 6.00 p.m., is the main meal of the day. ''Supper'' is an informal or light evening meal. ''Brunch,'' a hybrid between breakfast and lunch, is eaten fairly late in the morning.''' |} * * mean, adj. నీచ; అల్పబుద్ధిగల; ** mean fellow, ph. నీచుడు; లుచ్ఛా; * mean, n. సగటు; సరాసరి; * meander, v. i. మెలికలు తిరుగు; * meandering river, n. తిరుగుళ్ల గంగ; * meaning, n.అర్థం; ఉద్దేశం; భావం; ** figurative meaning, ph. గౌణార్థం; ఉద్దిష్టార్థం; ** literal meaning, ph. వాచ్యార్థం; శాబ్దికార్థం; ** precise meaning, ph. రూఢ్యర్థం; ** special meaning, ph. విశిష్టార్థం; ** word by word meaning, ph. ముక్కస్య ముక్కార్థం; * meaningful, adj. సార్థక; అర్థవంత; అర్థయుక్త; * meaningfulness, n. సార్థక్యం; అర్థవంతం; అర్థయుక్తం; * meaningless, adj. అర్ధంలేని; అర్థరహిత; నిరర్థక; భావశూన్య; కదర్థ; ** meaningless task, ph. అర్ధంలేని పని; * means, n. సాధనం; తెరువు; మార్గం; వెరపు; * meanwhile, adv. అందాకా; అంతలో; ఈలోగా; * measles, n. పొంగు; తట్టు; రోమాంతిక; ఒక జాతి వైరస్‍ వల్ల వచ్చే జబ్బు; (rel.) chicken pox; * measure, n. (1) కొలత; మానం; ప్రమ; ప్రమాణం; ప్రస్థం; తన్మాత్ర; (2) కొలబద్ధ; * measurement, n. కొలత; మితి; మానం; మాపనం; కొలువడి; * measuring, adj. కొల; కొలత; ** measuring cup, ph. కొలమానిక; ప్రస్థమానం; ** measuring instrument, ph. కొలమాపకం; ** measuring jar, ph. కొలజాడీ; కొలముంత; ప్రస్థమానం; ** measuring rod, ph. కొలబద్ధ; మానదండం; ** measuring tape, ph. కొలపట్టీ; మానసూత్రం; ** measuring tool, ph. కొలముట్టు; ** measuring vessel, ph. కొలజాడీ; కొలత గిన్నె; ప్రస్థమానం; ** measuring wire, ph. కొలత్రాడు; మానరజ్జువు; * meat, n. మాంసం; పొలసు; పిసితం; పలం; ** chicken (meat), ph. కోడిమాంసం; ** mutton (meat), ph. మేఁకమాంసం; ** beef (meat), ph. గోమాంసం; గొడ్డుమాంసం; ** pork (meat), ph. పందిమాంసం; ** human (meat), ph. పొల; నరమాంసం; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: Meat * --- The meats of some animals have special names: The meat from a cow (or bull or ox) is ''beef.'' The meat from a calf is ''veal.'' The meat from a pig is ''pork'' or ''ham.'' The meat from a goat is ''mutton.'' The meat from a deer is ''venison.'' Usually the meat from birds is same as the bird’s name: chicken, duck, etc.''' |} * * meatless, adj. ఆమిష శూన్య; * mechanic, n. యంత్రసూరి; * mechanical, adj. యంత్ర; యాంత్రిక; కీలు; ** mechanical advantage, ph. యంత్రలాభం; ** mechanical behavior, ph. యాంత్రిక ప్రవర్తన; ** mechanical doll, ph. కీలు బొమ్మ; మర బొమ్మ; ** mechanical energy, ph. యాంత్రిక శక్తి; ** mechanical horse, ph. కీలు గుర్రం; * mechanic, n. యంత్ర సూరి; యంత్రములని మరమ్మత్తు చేసే వ్యక్తి; * mechanics, n. యాంత్రిక శాస్త్రం; యంత్ర శాస్త్రం; యంత్రగతి శాస్త్రం; ప్రయోగించిన బలాన్ని, దానివల్ల కలిగే కదలికనీ అధ్యయనం చేసే శాస్త్రం; (note) mechanics is that area of science concerned with the behaviour of physical bodies when subjected to forces or displacements; ** celestial mechanics, ph. ఖగోళ యంత్రగతి శాస్త్రం; ఖగోళ యంత్రశాస్త్రం; నక్షత్రాలు, గ్రహాలు, ఇతర ఖగోళ శాల్తీల కదలికలకి సంబంధించిన శాస్త్రం ** classical mechanics, ph. సంప్రదాయక యంత్రగతి శాస్త్రం; సంప్రదాయక యంత్రశాస్త్రం; **. fluid mechanics, ph. ప్రవాహి యంత్రశాస్త్రం; ** Hamiltonian mechanics, ph. హేమిల్టనీయ యంత్రశాస్త్రం; ** Lagrangian mechanics, ph. లగ్రాంజీయ యంత్రశాస్త్రం; ** Newtonian mechanics, ph. నూటనిక యంత్రశాస్త్రం; ** orbital mechanics, ph. కక్ష్యలని నిర్ణయించే యంత్రశాస్త్రం; ** quantum mechanics, ph. గుళిక యంత్రశాస్త్రం; క్వాంటం యంత్రశాస్త్రం; ** relativistic mechanics, ph. సాపేక్ష యంత్రగతి శాస్త్రం; సాపేక్ష యంత్రశాస్త్రం; కాంతి వేగం దరిదాపుల్లో ప్రయాణించే రేణువుల కదలికలకి సంబంధించిన శాస్త్రం ** statistical mechanics, ph. సాంఖ్యక యంత్రశాస్త్రం; పదార్థాల సమూహ ఉష్ణగతి లక్షణాల గురించి వివరించే శాస్త్రం; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: Difference between Newtonian and Lagrangian mechanics * --- Newtonian mechanics starts with the three laws, but mathematically, the important one is 𝐹 = 𝑚𝑥¨. When Newton discovered the laws of motion, he had no idea about Lagrangian mechanics (in fact, Lagrange came almost 50 years after his death), so at the time, the laws were essentially empirical laws. So when you first learn about them, you’re usually just told, F = ma is just true. * --- Lagrangian mechanics start from a deeper principle and through which, you can derive Newton’s laws. We start with a scalar function of position and velocity (as a function of position) which basically encodes possible paths in space (so you also need to add in a "start" point and an "end" point). Lagrangian mechanics then asks: “I have all these possible paths in space, how do I select a path that is physically correct?”''' |} * * mechanism, n. యంత్రాంగం; ** balance mechanism, ph. సంతులన యంత్రాంగం; * mechanized, adj. యంత్రసజ్జిత; * medal, n. పతకం; బిరుదుబిళ్ళ; మెడలు; * media, n. pl. [phys.] (1) యానకాలు; (2) మాధ్యమాలు; ప్రసార మాధ్యమాలు; (sing.) medium; ** multimedia, ph. బహుళ మాధ్యమాలు; ** yellow media, ph. పచ్చ మాధ్యమాలు; ప్రజలని ఉద్రేకపరచడానికి నిజంతో నిమిత్తం లేకుండా రంగురంగుల బొమ్మలతోటీ, పతాక శీర్షికలతోటీ వార్తలని ప్రసారం చెయ్యడం; * median, n. నడిమి; మధ్య రేఖ; * median strip, ph. రహదారి యొక్క ఇరువైపుల బాటలకీ మధ్యనున్న జాగా; * mediation, n. మాధ్యస్థం; మధ్యవర్తిత్వం; * mediator, n. మధ్యవర్తి; మాధ్యస్థుడు; * medical, adj. వైద్యసంబంధమైన; ఆరోగ్య సంబంధమైన; ** medical treatment, ph. చికిత్స; * medicated, adj. ఔషధీకృత; * medicine, n. (1) (మెడ్సిన్) మందు; ఔషధం; ఆయుర్‌ద్రవ్యం; (2)(మెడిసిన్) వైద్యశాస్త్రం; వైద్య విద్య; * medicinal, adj. ఔషధీయ; రోగనాశక; మందులకు పనికివచ్చే; ** medicinal herb, ph. ఓషధి; * meditation, n. మననం; జపం; ధ్యానం; ఉపాసన; ** meditation room, ph. మనన మందిరం; ధ్యాన మందిరం; * medium, adj. మధ్యస్థమైన; * medium, n. (1) యానకం; (2) మాధ్యమం; ** aqueous medium, ph. జల మాధ్యమం; నీటి మాధ్యమం; ** communication medium, ph. ప్రసార మాధ్యమం; ప్రసార యానకం; ** organic medium, ph. కర్బన మాధ్యమం; ** reaction medium, ph. చర్యా మాధ్యమం; ** Telugu medium, ph. తెలుగు మాధ్యమం; * Mediterranean sea, n. మధ్యధరా సముద్రం; నడిపుడమి కడలి; * Medulla, n. దవ్వ; దూట; ఏ శరీరాంగానికి అయినా అంతర్భాగంలో ఉండే కట్టడం; ** Medulla oblongata, ph. మజ్జా ముఖం; మెదడు వెనక ఉండి మన శ్వాసని నియంత్రించే ఒక కట్టడం; * medulloblastoma, n. చిన్న పిల్లలకి మెదడులో వచ్చే ఒక రకమైన కేన్‌సరు కంతి; * meet, v. t కలుసుకొను; తగులు; * meeting, n. సభ; సమావేశం; కలయిక; మీటింగు; ** closed-door meeting, ph. జనాంతిక సమావేశం; ** orientation meeting, ph. దృగ్విన్యాస సమావేశం; ** summit meeting, ph. శిఖరాగ్ర సమావేశం; * mega, adj. మహత్; బృహత్; స్థూల; మెగా; * Mega, pref. (1) మిలియను; 1,000,000; (2) కంప్యూటరు రంగంలో మెగా అంటే 1,048,576=220; * Megabits, n. మిలియను ద్వింకములు; కంప్యూటరు రంగంలో మాత్రం 1,048,576=220 ద్వింకములు; మెగా బిట్లు; * Megrez, n. అత్రి నక్షత్రం; సప్తర్షి మండలం (Big Dipper) లో కాంటివిహీనమైన తార; * melanosis, n. శరీరపు రంగు నల్లగా మారటం; మెలనిన్ తయారీ ఓపం వల్ల వచ్చే లక్షణం; * melee, n. (మేలే) తొక్కిసలాట; * mellifluous, adj. తేనెవలె తియ్యనైన; * melodrama, n. మోతాదు మించిన ఉద్వేగంతో, సాధారణంగా సుఖాంతం అయే నాటకం కాని, సినిమా కాని; నాటకీయత ఎక్కువ, పాత్ర పోషణ తక్కువ ఉన్న నాటకం కాని, సినిమా కాని; (note) ఎత్తిపొడవడానికి వాడే మాట; key constitutive factors: pathos, overwrought or heightened emotion, moral polarization (good vs. evil), non-classical narrative structure (e.g., use of extreme coincidences); * melodious, adj. శ్రావ్య; శ్రవణపేయ; కర్ణపేయ; సుశ్రావ్య; * melody, n. శ్రావ్యత; రక్తి; మాధుర్యము; a sweet and agreeable relation between successive notes; [see also] harmony; * melon, n. కర్బూజా; పుచ్చపండు; తర్బూజా; ** muskmelon, ph. కర్బూజా; పుచ్చపండు; ** watermelon, ph. పుచ్చపండు; * melt, v. i. కరుగు; v. t. కరగించు; చలించు; * melting point, ph. కరుగు స్థానం; ద్రవీభవన స్థానం; కరిగే ఉష్ణోగ్రత; * member, n. సభ్యుడు; సభ్యురాలు; కూటరి; మెంబరు; * membrane, n. పొర; త్వచం; త్వక్కు; పటలం; కుబుసం; జిలి; ** cell membrane, ph. కణ త్వచం; కణ పటలం; * meme, n. అనుకరణ; హాస్యానుకరణ; అంతర్జాలంలో ఒకరిని చూసి మరొకరు అనుకరించడం; * memento, n. జ్ఞాపిక; స్మృతి చిహ్నం; * memo, n. రాసిన ప్రతిపాదన; short for memorandum; * memorable, adj. చిరస్మరణీయ; * memorandum, n. నివేదిక; వినతిపత్రం; విన్నపం; మనవి; విజ్ఞాపన; యాదాస్తు; జ్ఞాపిక; స్మరణలేఖ్యం; గిల్లుపత్రం; దరఖాస్తు; తాఖీదు; మెమో; మెమొరాండం; * memorial, adj. సంస్మరణ; * memorial, n. (1) స్మారక సభ; (2) స్మారక చిహ్నం; * memorize, v. i. కంఠస్థం చేయు; ధారణ చేయు; * memory, n. (1) జ్ఞాపకం; జ్ఞాపకశక్తి; స్మృతి; ధారణ; (2) [comp.] కొట్టు; కోఠీ; గరిస; కంప్యూటరులో దత్తాంశాలని, ఆదేశాలని దాచే ప్రదేశం; * memoirs, (మెమ్వార్స్) n. pl. జీవితానుభవాలు; పూర్వస్మృతులు; * men, n. పురుషులు; మగవారు; (note) man అన్నది ఉభయ లింగాలకీ వర్తిస్తుంది కాని, men అంటే మాత్రం పురుషులు అనే అర్థమే వస్తుంది; * menarche, n. సమర్తాడడం; పెద్దమనిషి అవడం; రజస్వల అవడం; పుష్పవతి అవడం; * mendacity, n. అబద్ధం; * menorrhagia, n. ఎరక్రుసుమ; రక్తప్రద; స్త్రీ రుతు కాలంలో అతిగా జరిగే రక్త స్రావం; * menses, n.ముట్టు; రుతు స్రావం; రుతు కాలం; బయటుండుట; వాకిటుండుట; * mend, v. t. మరమ్మత్తు చేయు; బాగు చేయు; * mendicant, n. m. అవధూతుడు; * menial, n. గులాము; దాసుడు; * menopause, n. రజోనివృత్తి; ముట్లుడుగు కాలం; * menstruation, n. రుతువు; రుతుకాలం; బయటుండడం; వాకిటుండడం; ముట్టవడం; * menstrual, adj. రుతు; ** menstrual discharge, ph. రుతు స్రావం; ** menstrual period, ph. రుతు కాలం; * mensuration, n. మాపన శాస్త్రం; మాపనం; కొలతలకి సంబంధించిన లెక్కలు; కొలత; భూమి కొలత; క్షేత్రమితి; * mental, adj. మానసిక; మానస; మనస్; మనో; ** mental debility, ph. మానసిక దౌర్బల్యం; కశ్మలం; ** mental hospital, ph. పిచ్చాసుపత్రి; * mentality, n. మానసికతత్వం; మనస్తత్వం; మనోగతి; చిత్తవృత్తి; * menthol, n. పుదీనా కర్పూరం; పుదీనా ఆకులలో నుండి తీసిన ఒక సుగంధ ద్రవ్యం; రసాయన శాపు దృష్ట్యా ఇది ఒక ఒలంతం (alcohol); see also mint camphor; * mention, v. i. పేర్కొను; చెప్పు; నుడువు; * menu, n. (మెన్యూ) (1) వడ్డనకి తయారైన వంటకాల జాబితా; వాటి ధరలు; మెన్యూ; (2) ఎంపిక అంశాల పట్టిక; ఎంపిక జాబితా; * mephitic, adj. దుర్గంధభరితమైన; దుర్వాసనతోకూడిన; కంపుకొట్టే; * mercenary, n. కిరాయి సైనికుడు; కూలికి యుద్ధం చేసే వ్యక్తి; * merchandise, n. సరుకులు; సామానులు; దినుసులు; వస్తువులు; సామగ్రి; సార్థములు; * merchant, n. వణిజుడు; వ్యాపారస్తుడు; సార్ధవాహుడు; సెట్టి; సాహుకారు; ** merchant marine, ph. వాణిజ్య నౌకాదళం; * Mercury, n. (1) బుధుడు; బుధగ్రహం; (2) పాదరసం; రసం; పారదం; రసపతి; రసరాట్టు; తడివెండి; ఒక రసాయన మూలకం; (అణుసంఖ్య 80, సంక్షిప్తనామం = Hg [Lat. hydrargyrum = liquid silver]; ** mercuric chloride, ph. రసహరితం; ఖాండవ కర్పూరం; Mercury (II) chloride; corrosive sublimate; HgCl<sub>2</sub>; ** mercuric sulfide, ph. ఇంగిలీకం; రససింధూరం; Mercury (II) sulfide; HgS; ** mercurous chloride, ph. రసకర్పూరం; Mercury (I) chloride; white sublimate of mercury; Hg<sub>2</sub>Cl<sub>2</sub>; * mercy, n. దయ; కనికరం; కృప; కరుణ; * mere, adj. కేవలం; ఉత్త; వడారము; * merely, adv. కేవలం; ఫక్తు; వడారము; * merger, n. కలిసిపోవుట; ఐక్యమగుట; లయమగుట; లీనీకరణ; * meridian, n. (1) మధ్యాహ్న రేఖ; యామ్యోత్తర రేఖ; (2) ధ్రువవృత్తం; మయామ్యోత్తర రేఖ; ఖగోళంలో ఉత్తరం నుండి దక్షిణానికి ప్రేక్షకుని శిరస్సు మీదుగా వెళ్లే ఊహా వృత్తం; * merit, n. యోగ్యత; శ్రేష్టత; ** merit certificate, ph. యోగ్యతా పత్రం; ప్రశంసాపత్రం; * merits, n. యోగ్యతలు; సలక్షణాలు; ** merits and demerits, ph. గుణగణాలు; లాభనష్టాలు; * mermaid, n. మత్స్య కన్య; సగం స్త్రీ, సగం చేప అయిన వింత కల్పిత జీవి; see also echidna; * merry-go-round, n. రంగులరాట్నం; మెర్రీగుర్రం; * mesa, n. నెత్తం; పీఠభూమి; సానువు; కొండ మీద చదునైన ప్రదేశం; * mesh, n. వలయం; జల్లి; జాలీ; see also grid; * mesh, v. i. సరితూగు; అమురు; జతపడు; * mesmerism, n. మెస్మరీయం; [[మెస్మరిజం]]; ఒక వ్యక్తికి ఒక విధమైన మైకం కల్పించి ఆ వ్యక్తిచేత చెప్పిన విధంగా ప్రవర్తింపజేసే పద్ధతి; * meso, pref. మధ్య; * mesoblast, n. మధ్యాస్తరం; అంతశ్చర్మానికి, బహిశ్చర్మానికి మధ్యనున్న పొర; mesoderm; * mesosphere, n. మధ్యావరణం; ఆస్తరావరణము పైన 85కి మీ వరకు విస్తరించి ఉంటుంది. ఇక్కడ ఎత్తు పెరిగే కొద్ది ఉష్ణోగ్రత తగ్గుతుంది. ఇదే భూ వాతావరణంలోో చల్లని పొర. ఇక్కడే వాతావరణంలో ప్రవేశించిన ఉల్కలు కాలి మండిపోయేది; * mesozoic era, n. మధ్య జీవయుగం; * mess, n. (1) భోజనశాల; పాకశాల; మెస్సు; (2) చాలా చిందరవందరగా ఉన్న స్థితి; * message, n. సందేశం; వర్తమానం; వార్త; వేగు; మాట; దూతిక; దూతం; కబురు; సమాచారం; కచేలం; * messenger, n. వార్తాహరుడు; దూత; వార్తికుడు; చారుడు; pl. హర్కారాలు అనగా వార్తాహరులు; ** messenger RNA, ph. దూతిక రైకామ్లం; the form of RNA in which genetic information transcribed from DNA as a sequence of bases is transferred to a ribosome; * meta, pref. మధ్య; తో; ఆవలి; లోకోత్తర; బీజాతీత; అధిభౌతిక; ఉన్నత; * metabolism, n. పాచకం; జీవనప్రక్రియ; చయాపచయం; * metacarpals, n. కరభాస్థికలు; పాణి శలాకలు; అరచేతిలోని ఎముకలు; ** metacarpal bones, ph. పాణిశలాకలు; కరభాస్థికలు; అరచేతిలోని ఎముకలు; ** metatarsal bones, ph. ప్రపాదాస్థికలు; పాద శలాకలు; పాదము లోని ఎముకలు; * metastasis, n. శరీరంలో వ్యాధి ఒక చోటు నుండి మరొక చోటుకి ప్రయాణం చేయుట; ముఖ్యంగా కేన్సరు వ్యాధి యెడల ఈ పదం ఉపయోగిస్తారు * metal, n. (1) లోహం; ధాతువు; (2) కంకర; ** base metal, ph. హీన ధాతువు; పరుష లోహం; ఇనుము, రాగి, సీసము, మొ.; ** noble metal, ph. రాచ ధాతువు; వెండి, బంగారము, మొ.; ** metal collar, ph. పొన్ను; * metallic, adj. లోహ; ధాతు; ** metallic luster, ph. లోహ ద్యుతి; ధాతు ద్యుతి; * metallurgy, n. లోహ సంగ్రహణ శాస్త్రం; * metamorphosis, n. మార్పు; పరిపూర్ణమైన మార్పు; రూపవిక్రియ; రూపపరిణామం; * metaphor, n. రూపకాలంకారం; అధ్యారోపం; * metaphysics, n. అధిభౌతిక శాస్త్రం; పారలౌకిక శాస్త్రం; ఆధ్యాత్మిక విద్య; Metaphysics is the branch of philosophy that examines the fundamental nature of reality, including the relationship between mind and matter, between substance and attribute, and between potentiality and actuality; * metathesis, n. [ling.] వర్ణవ్యత్యయం; శబ్ద ఉచ్చారణలో అక్షరాల వరస మారుగుళ్లు అవడం; * metempsychosis, n. పరకాయప్రవేశం; * meteor, n. ఉల్క; వాతావరణం లోనికి ప్రవేశించిన తల తెగిన తోకచుక్క; అంతరిక్షం నుండి వాతావరణం గుండా కిందకి పడే ఒక ఘన పదార్థం; ** meteor shower, ph. ఉల్కాపాతం; * meteorite, n. ఉల్కాశిల; భూపతనమైన ఉల్క; కింద పడ్డ ఉల్క; * meteoroid, n. తల తెగిన తోకచుక్క; శిధిలమైన తోకచుక్క; సూర్యుడి చుట్టూ పరిభ్రమిస్తూన్న రాయి వంటి ఘనపదార్థం; సౌర కుటుంబంలో ఇటువంటివి చాలా ఉన్నాయి; ఇవి భూమి వాతావరణంలో ప్రవేశించి భూపతనమైతే అప్పుడు వాటిని ఉల్కలు అంటారు; * meteorology, n. వాతావరణ శాస్త్రం; [Gr. meteoron = గాలిలో ఉండేది]; * meter, metre [Br.] n. (1) మీటరు; మాపకం; కొలమానం; మితి; (2) పద్యపాదంలో ఉన్న గణాల సమాఖ్య; ** barometer, n. భారమితి; వాతావరణంలోని గాలి బరువుని కొలిచేది; ** thermometer, n. ఉష్ణమితి; ఉష్ణంపుల్ల; వేడిని కొలిచేది; థర్మామీటరు; * methanal, n. పాడాల్; కాష్టాల్; మెతనాలు; ఫార్మాల్డిహైడు; CH<sub>2</sub>O; * methane, n. ఏకేను; పాడేను; మెతేను; చిత్తడి వాయువు; పంక వాయువు; CH<sub>4</sub>; * methanoic acid, n. పాడోయిక్ ఆమ్లం; పిపీలికామ్లం; ఫార్మిక్ ఆమ్లం; HCOOH; * methanol, n. పాడోల్; కాష్టోల్; మెతనోలు; మెతల్ ఆల్కహాలు; CH<sub>3</sub>OH; * method, n. పద్ధతి; మార్గం; విధి; విధానం; ** common sense method, ph. లౌకిక పద్ధతి; ** historical method, ph. చారిత్రక పద్ధతి; ** systematic method, ph. క్రమ పద్ధతి; * methyl alcohol, n. కాష్టోల్; పాడోల్; కర్రసారా; మెతనోలు; మెతల్ ఆల్కహాలు; * methyl group, n. మెతల్ గుంపు; * methyl radical, n. మెతల్ రాసి; * meticulously, adv. అతి జాగ్రత్తగా; * metonymy, n. ఇంగ్లీషు భాషలో ఒక అలంకారం; ఒక మాటకి బదులు దానికి దగ్గర సంబంధం ఉన్న మరొక మాటని వాడడం; ఉ. సనాతన ధర్మం నశించి పోతోందని శృంగేరీ మఠం ఆక్రోశించింది అన్నప్పుడు శృంగేరీ మఠాధిపతి సంతాపం వెలిబుచ్చేరని అర్థం చెప్పుకోవాలి; * metre, n. మీటరు; (note) మెట్రిక్ పద్ధతిలో ఈ వర్ణక్రమాన్నే వాడాలి; * metric system, n. మెట్రిక్ పద్ధతి; శతాంశ పద్ధతులని ఉపయోగించి, బరువులని, దూరాలని కొలవడం; * metropolis, n. మహానగరం; ప్రధాన నగరం; కస్బా; ముఖ్య పట్టణం; * Mexican poppy, n. బ్రహ్మదండి; బలురక్కెస; |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==Part 2: Mf-Mz == {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * miasma, n. దోషం; మౌలిక దోషం; రోగకారణం; హోమియోపతీ శాస్త్రం ప్రకారం, శరీరంలో ఒక మౌలికమైన దోషం ఉన్నప్పుడు శరీరం రోగగ్రస్త మవుతుంది; * mica, n. అభ్రకం; గిరిజం; కాకిబంగారం; గనులలో దొరికే ఒక రకం అల్లూమినో సిలికేటు అనే ఖనిజం; * micro, adj. సూక్ష్మ; * microbe, n. సూక్ష్మజీవి; రోగకారకమైన సూక్ష్మజీవి; same as microorganism; * microgravity, n. సూక్ష్మ గురుత్వం; ఒక కక్ష్యలో తిరుగుతున్న నభోనౌకలో అనుభవానికి వచ్చేఅతి కొద్ది గురుత్వ బలం; * micrometer, n. మీటరులో మిలియనో వంతు పొడుగు; మైక్రాను; * micron, n. మీటరులో మిలియనో వంతు పొడుగు; మైక్రోమీటరు; * microorganism, n. సూక్ష్మజీవి; మైక్రోబు; బేక్టీరియాలు, వైరసులు, రికెట్సియాలు, స్పైరోకీట్లు, ప్రోటోజోవాలు సూక్ష్మజీవులకి ఉదాహరణలు; * microprocessor, n. సూక్ష్మసంకలిని; మైక్రోప్రాసెసర్; వేలి గోరు ప్రమాణంలో ఉన్న అర్ధవాహిని చితుకు మీద నిర్మించిన కలన యంత్రం; * microscope, n. సూక్ష్మదర్శిని; కంటికి కనబడనంత చిన్నగా ఉన్న వస్తువులని చూడడానికి వాడే పరికరం; * microsome, n. సూక్ష్మకాయం; (lit.) small body; * mid, adj. మధ్య; నడు; అర్ధ; * middle, adj. మధ్య; నడుమ; అంతరాళం; ** middle man, ph. మధ్యవర్తి; దలారి; * midnight, n. అర్ధరాత్రి; నడురేయి; నడిరేయి; * midrib, మధ్యశిర; ఈనె; * midwife, n. మంత్రసాని; * migrain, n. అనంతావర్తం; ఒక రకమైన విపరీతమైన తలనొప్పి; * migrant, n. ప్రవాసి; వలస పోయిన వ్యక్తి; * migration, n. వలస; ** migration routes, ph. వలస వీధులు; * mil, n. సహస్రాంశము; వెయ్యవ భాగం; * mild, adj. సన్న; మంద; మేదక; ** mild breeze, ph. మందమారుతం; * mildew, n. బూడిద తెగులు; మజ్జిగ తెగులు; * mile, n. మైలు; (note) 8 కిలోమీటర్లు 5 మైళ్లకి సమానం; దూరాన్ని కొలిచే ఒక కొలమానం; ** nautical mile, ph. Nautical miles are used to measure the distance traveled through the water. A nautical mile is slightly longer than a mile on land, equaling 1.1508 land-measured (or statute) miles. The nautical mile is based on the Earth’s longitude and latitude coordinates, with one nautical mile equaling one minute of latitude; * milestone, n. మైలురాయి; * milieu, n. సంగతి, సందర్భం; సామాజిక వాతావరణం; * military, n. సైన్యం; మిలిటరీ; * militia, n. పౌరసేన; * milk, adj. పాల; క్షీరం; గొల్ల; * milk, n. పాలు; క్షీరం; దుగ్ధం; పయస్సు; ** breast milk, ph. చనుబాలు; స్తన్యం; ** condensed milk, ph. చిలువాలు; ** homogenized milk, ph. పాలని అతి సన్నటి బెజ్జాలు ఉన్న జల్లెడ గుండా ఎక్కువ పీడనంతో పోనిచ్చి, వెన్నని అతి సూక్ష్మ కణాలుగా విభజించి, పాలు, వెన్న విడిపోకుండా చేసే పధ్ధతి; ** Pastuerized milk, ph. పాలని వేడి చేసి పాలల్లోని సూక్ష్మజీవులని చంపగా మిగిలిన ఆరోగ్యకరమైన పాలు; ** powder milk, ph. పాలపొడి; ** skimmed milk, ph. వెన్న తీసేసిన పాలు; ** milk products, ph. పయస్యములు; పాలనుండి వచ్చే పదార్థాలు; పెరుగు, వెన్న, నెయ్యి, చీజు, వగైరాలు; * milk, v. t. పితుకు; పిండు; * milkmaid, n. గొల్లభామ; * milkshake, పాలసుగంధి; పాలల్లో ఐస్‌క్రీమ్ కలిపి రంగరించగా వచ్చినది; * milk teeth, n. పాలపండ్లు; * Milky Way, n. పాలపుంత; పాలవెల్లి; పాలకడలి; ఆకాశ గంగ; సోమధార; దివిజ గంగ; మన క్షీరసాగరం (గేలక్సీ) పేరు; ** thicker Milky Way, ph. పాలకడలి; ** thinner Milky Way, ph. ఆకాశ గంగ; దివిజ గంగ; * mill, n. మర; గానుగ; తిరుగలి; మిల్లు; * mill, v. t. మరపట్టు; ఆడించు; మరపట్టించు; ఆడు; ఆడించు; * milled, adj. మరపట్టిన; మరాడించిన; * millennials, n. pl. జనాభాలో సా. శ. 1980 - 2000 మధ్యలో పుట్టినవారు; * millennium, n. సహస్రాబ్దం; వెయ్యి సంవత్సరముల కాలం; * millets, n. (1) చిరు ధాన్యాలు; సిరి ధాన్యాలు; జొన్నలు, సజ్జ, రాగి, మొదలగునవి; (ety.) చిరు ధాన్యాలు because of smaller seeds compared to rice, wheat, corn, and other larger ones; సిరి ధాన్యాలు is a more recent coinage to promote their use; ** barnyard millets, ph. ఊదలు; ఊదర్లు; ** brown-top millets, ph. అండు కొర్రలు; ** finger millets, ph. రాగి; రాగులు; ** foxtail millets, ph. కొర్ర; కొర్రలు; ** great millets, ph. జొన్న; జొన్నలు; ** Italian millets, ph. కొర్ర; కొర్రలు; ** Kodo millets, ph. ఊద; ఊదలు; అరికె; అరికెలు; ** little millets, ph. సామ; సామలు; ** spiked millets, ph. సజ్జ; సజ్జలు; * million, n. పది లక్షలు; మిలియను; * millipede, n. రోకలిబండ; గాజుపురుగు; సహస్ర పాది; ఎన్నో కాళ్లుగల ఒక క్రిమి; (lit.) వెయ్యి పాదములు కలది; నిజానికి సహస్రపాదికి 200-400 కాళ్లే ఉంటాయి; ప్రతి శరీర ఖండానికి (body segment) రెండు జతల కాళ్ళు ఉండటం వీటి లక్షణం; * millstone, n. తిరగలి; తిరుగలి; తిరుగలి రాయి; * mime, n. మూకాభినయం; * mimesis, n. అనుకరణ; * mimic, v. t. అనుకరించు; * mimicry, n. పరిహాసానుకరణ; * mince, v. t. పొట్టుచేయు; చిన్న ముక్కలుగా తరుగు; * minced jackfruit, ph. పనస పొట్టు; * mind, n. మనస్సు; మది; అంతఃకరణం; అంతరంగం; ఉల్లము; డెందము; ఎద; ఎడద; చేతనం; చేతస్సు; చిత్తము; భౌతికమైన మెదడులో, కంటికి కనపడని విధంగా, భౌతికమైన ఉనికి లేని మనస్సు ఉంటుందనే భావం ఒకటి ఉంది; ఈ మెదడుకి, మనస్సుకీ మధ్య ఉండే లంకెనే ఆత్మ అంటారని తాత్వికుడు రెనే డెకార్ట్ అంటారు; ఇంగ్లీషులో mind అనే మాటలో వేదాంతం నాలుగు స్థాయిలను గుర్తిస్తుంది: (1) మనస్సు - ఆలోచనలకు మూలం. (2) బుద్ధి అంటే వివేకము. అనగా, ఈ ఆలోచన మంచిది, ఆ వాక్యము సత్యము అనుకునే తెలివితేటలు. (3) చిత్తము. ఇంగ్లీషు అనువాదం consciousness. Krishna consciousness అంటే చిత్తములో కృష్ణునికి తప్ప ఎవరికీ స్థానం ఉండకపోవడం. అందుకే ఆయన చిత్తచోరుడు. (4) అహంకారము. అహం అంటే నేను. మమ అంటే నాది. నేను చాలాగొప్పవాణ్ణి అనుకోవడం అహంకారం. అన్నీ నావి అనుకోవడం మమకారము. ** frame of mind, ph. చిత్తవృత్తి; ** peace of mind, ph. మనశ్శాంతి; ** state of mind, ph. చిత్తవృత్తి; ** subconscious mind, ph. ఉపచేతనం; * mine, n. (1) గని; ఖని; (2) ఆకరం; (3) మందుపాతర; * mine, poss. pron. నాది; నావి; అస్మదీయం; * miner, n. m. ఖనకుడు; * mineral, n. ఖనిజం; ** mineral salt, ph. ఖనిజ లవణం; ** mineral oil, ph. ఖనిజ తైలము; ఖనిజపు చమురు; ** mineral pitch, ph. గంజిత్తు; గని+జిత్తు; ** mineral spring, ph. గనిజబ్బుగ్గ; * mineralogy, n. ఖనిజ శాస్త్రం; * mini, pref. పిట్ట; పిల్ల; చిన్న; * miniature, adj. చిట్టి; బుల్లి; లఘు; * minimal, adj. అల్పిష్ఠ; కనిష్ఠ; కనీస; * minimization, n. కనిష్ఠీకరణం; * minimize, v. t. అత్యల్పించు; కనిష్ఠీకరించు; * minimum, n. అత్యల్పం; కనిష్ఠం; కనీసం; అధమం; ** at the minimum, ph. హీనపక్షం; * minister, n. (1) మంత్రి; అమాత్యుడు; సచివుడు; (2) క్రైస్తవ మత గురువు; చర్చిలో ఒక మతాధికారి; * ministry, n. (1) మంత్రివర్గం; అమాత్య కూటమి; (2) మంత్రిత్వం; * minor, adj. చిరుత; చిన్న; లఘు; మంద; ** minor axis, ph. లఘు అక్షం; ** minor crime, ph. ఉపపాపం; చిన్నతప్పు; ** minor offense, ph. స్వల్పనేరం; మందాపరాధం; * minor, n. చిరుత; అయుక్తుడు; బాలుడు; బాలిక; 18 సంవత్సరముల వయస్సు నిండని వ్యక్తి; మైనరు; * minorities, n. బడుగు వర్గాలు; అల్పసంఖ్యాక వర్గాలు; * minority, n. (1) చిరుత ప్రాయం; బాల్యదశ; లేబ్రాయము; అయుక్తవయస్సు; కౌమారత్వం; (2) అల్పసంఖ్యాక వర్గం; * mint, n. (1) టంకశాల; (2) పొదీనా; [bot.] ''Mentha viridis''; * minuend, n. వియోజ్యం; శోధనీయము; 4 నుండి 3 ని తీసివేసినప్పుడు, 4 వియోజ్యం; 3 వ్యవకలితం; see also subtrahend; * minute, adj. (మైన్యూట్) స్వల్పమైన; అతిచిన్నదైన; సూక్ష్మమైన; అణు; * minute, n. (మైన్యూట్) స్వల్పం; అల్పం; అల్పిష్ఠం; ఆణకం; అణుప్రమాణం; (rel.) tiny; subtle; * minute, n. (మినిట్); (1) నిమిషము; గంటలో అరవైయ్యవ వంతు; లిప్త; కల; (2) డిగ్రీలో అరవైయ్యవ వంతు; * minutes, n. pl. (మినిట్స్) సభలలో జరిగే వ్యవహార సంగ్రహం; * miracle, n. మహాత్మ్యం; మహాద్భుతం; * mirage, n. ఎండమావి; మృగతృష్ణ; మరీచిక; మంచి ఎండలో కళ్ళకు దూరంలో నీళ్ళు ఉన్నట్టు గోచరించడాన్ని ఎండమావులు అంటారు. ఎడారుల్లో ఈ స్థితి ఏర్పడుతుంది. తృష్ణ అంటే దప్పిక. మృగతృష్ణ అంటే జంతువులకు దప్పిక కలిగించేది; * mire, n. రొంపి; ఊబి; బురదనేల; రొచ్చు; అడుసు; పంకం; పంకిలం; జంబాలం; ఉబ్బలి; * mirror, n. అద్దం; దర్పణం; కర్కరం; ఆదర్శనం; ముకురం; ** mirror image, ph. బింబం; ప్రతిబింబం; దర్పణ బింబం; ** mirror symmetry, ph. దర్పణ సౌష్ఠవం; * misanthrope, n. మానవద్వేషి; నరద్రోహి; * miscarriage, n. (1) గర్భస్రావం; గర్భపాతం; అకాల ప్రసవం; కట్టుక; (2) అక్రమరీతి; అక్రమ వైఖరి; అన్యాయం; భంగపాటు; వ్యాఘాతం; విఘాతం; ** miscarriage of justice, ph. న్యాయానికి అన్యాయం జరిగిపోవడం; * miscellaneous, adj. వివిధ; చిల్లర మల్లర; చిల్లర; నానా; నానావిధ; * miscellaneous, n. అమాంబాపతులు; చిల్లర మల్లర; చిల్లర; మ్రుక్కడి; * miscellany, n. కలగూరగంప; కదంబం; * mischief, n. పెంకితనం; అల్లరి; దుండగం; ఆగడం; రాలుగాయితనం; ఆకతాయితనం; తుంటరితనం; ** mischief maker, ph. పెంకి పిల్ల; అల్లరి పిల్ల; పెంకివాడు; అల్లరివాడు; దుండగీడు; * mischievous fellow, ph. పెంకి పిల్లాడు; రాలుగాయి; ఆకతాయి; * mischievousness, n. పెంకితనం; రాలుగాయితనం; ఆకతాయితనం; తుంటరితనం; దుడుకుతనం; * misconception, n. అపోహ; భ్రమ, తప్పుభావము; అపార్థము; దురూహ; * misconduct, n. దుష్‌ప్రవర్తన; దుర్నడత; * misdeed, n. పొరపాటు; చెడ్డపని; దుష్కృత్యం; కాకృత్యం; * misdemeanor, n. కపటచేష్ట; చెడ్డపని; కీలు; అకృత్యం; దుష్‌కృతం; దుష్‌ప్రవర్తన; దురాకృతం; దుశ్చేష్ట; వికర్మ; ఉన్మార్గం; చెడు దారి; చట్టవిరుద్ధమైన పని; * miser, n. లోభి; పిసినిగొట్టు; పిసినారి; పీనాసి; కింపచానుఁడు; అడియరి; టక్కుఁడు; ** extreme miser, ph. పరమ లోభి; * miserliness, n. లోభం; లోభత్వం; కాపీనం; పిసినారితనం; పిసినిగొట్టుతనం; * misfortune, n. దురదృష్టం; ఓగు; * misgiving, n. సందేహం; సంశయం; * mishap, n. దుర్ఘటన; విపత్తు; అశ్రి; * misinformation, n. అపసమాచారం; * misinterpretation, n. వక్రీకరణం; తప్పు అర్థం చెప్పడం; దురర్థం చెప్పడం; * mislead, v. t. తప్పుదారిలో పెట్టు; మభ్యపరచు; ** misleading statement, ph. విప్రలంభం; * mismatch, n. విజ్జోడు; జత కలవకపోవడం; * mismatched pair, ph. విజ్జోడు; * misnomer, n. దుర్నామం; లక్షణాలకి సరిపడని పేరు; * misogynist, n. ఆడవారంటే చులకన భావం కల వ్యక్తి; పురుషాహంకారి; ఆడ జాతి యెడల వివక్ష చూపే వ్యక్తి; * misprint, n. అచ్చుతప్పు; ముద్రారాక్షసం; * misrepresentation, n. మభ్యపరచుట; అసత్యకథనం; తప్పుగా వర్ణించడం; * missile, n. కంపణము; అవాయి; క్షిపణి; ** guided missile, ph. మార్గణ క్షిపణి; మార్గణం; ** heat-seeking missile, ph, ఉష్ణ మార్గణం; * missing, adj. తొస్సి; ** missing tooth, ph. తొస్సి పన్ను; ** missing syllable, ph. తొస్సి మాట; * mission, n. (1) మఠం; (2) ప్రచారక వర్గం; (3) బృహత్కార్యం; * missionaries, n. మతబోధకులు; మతప్రచారకులు; మిషనరీలు; * mist, n. కుహేళి; తుషారం; సూక్ష్మమైన బిందువులు గాలిలో తేలియాడిన పరిస్థితి; * mistake, n. పొరపాటు; తప్పు; కైతప్పు; ** printing mistake, ph. అచ్చుతప్పు; ముద్రారాక్షసం; * mistrust, n. అపనమ్మకం; * mistletoe, n. బదనిక; పరభుక్కి అయిన ఒక జాతి మొక్క; * mistress, n. ఉపపత్ని; ఉంపుడుకత్తె; దయిత; ధర్మకార్యాలకు పీటల మీద భర్త ప్రక్కన కూర్చునే అర్హత గల వాళ్లనే ధర్మపత్నులంటారు. మిగిలిన వాళ్లందరూ వల్లభలు, దయితలు; * misunderstanding, n. అపార్థం; అపావబోధము; * misuse, n. దుర్వినియోగం; * mite, n. తవుటి పురుగు; * mitigation, n. ఉపశాంతి; * mix, v. t. కలుపు; రంగరించు; కలబోయు; మిళాయించు; మేళవించు; * mix, n. మాదక ద్రవ్యాలలో కలిపే పళ్లరసం వంటి పానీయం; * mixed, adj. కలగలసిన; కలగలుపు; కదంబ; మిళిత; చంపూ; * mixture, n. మిశ్రమం; కలగలుపు; కరంబం; కదంబకం; మిళితం; * mix-up, n. తారుమారు; గందరగోళం; తికమక; * Mizar, n. వసిష్ట నక్షత్రం; Mizar and Alcor are two stars forming a naked eye double in the handle of the Big Dipper (or Plough) asterism in the constellation of Ursa Major. Mizar is the second star from the end of the Big Dipper's handle, and Alcor, its fainter companion. Mizar is really four stars, and Alcor is really two stars. So what we see as two stars are really six in one! * mnemonics, n. pl. స్పోరకములు; జ్ఞాపకార్థం ఉంచుకొనే గుర్తులు; * moan, n. మూలుగు; నిట్టూర్పు; * moat, n. కందకం; ఆగడ్త; పరిఖ; దవంత్రి; * mob, n. మూక; దండు; తొంబ; మూకప్రజ; గుంపు, అల్లరిమూక; క్రమశిక్షణ పాటించని జన సమూహం; ** mob battle, ph. సంకుల సమరం; ** mob disorder, ph. దొమ్మీ; * mobile, adj. చర; చలన; చంచత్; జంగమ; జంగమాత్మక; చరిష్ణు; గమనశీల; కదలాడునట్టి; ** mobile computing, ph. చలన కలనం; జంగమ కలనం; ** mobile phone, ph. చరవాణి; జంగవాణి; * mobility, n. చలనశీలత; చంచలత; జంగమత్వం; కదలే గుణం; గమనశీలత; * mock, v. t. (1) పరిహసించు; ఎకసక్కేలాడు; ఎగతాళి చెయ్యు; ఎద్దేవాచేయు; (2) అనుకరించు ** mock parliament, ph. శాసన సభని అనుకరిస్తూ విద్యార్థులు తరగతిలో చేసే ప్రయోగం; ** mock trial, ph. న్యాయస్థానంలోని విచారణని అనుకరిస్తూ విద్యార్థులు తరగతిలో చేసే ప్రయోగం; ** mock theta function, ph. [[శ్రీనివాస రామానుజన్]] కనిపెట్టిన కొత్త రకం [[ప్రమేయం]]; * mockery, n. అపహాస్యం; గేలి; అవహేళన; * mode, n. వెరవు; * model, n. (1) నమూనా; మాదిరి; మచ్చు; మూదల; ప్రతిరూపం; మోస్తరు; (2) మేలుబంతి; ఒరవడి; * moderately, adv. మితంగా; పరిమితంగా; * moderates, n. మితవాదులు; * moderation, n. మోతాదు; మితి; * modern, adj. అధునాతన; ఆధునిక; నూతన; నవీన; నవయుగ; అభినవ; నాజూకైన; కొత్త; ఇందీవలి; * modernity, n. ఆధునికత; ఇందీవలికం; * modernization, n. నవీకరణ; అధునీకరణం; ఆధునికీకరణ; ఇందీవలింపు; * modest, adj. వినీత; ** modest person, ph. వినీతుడు; సొంత డబ్బా కొట్టుకోని మనిషి; * modesty, n. వినయం; నమ్రత; అణకువ; * modicum, n. మోతాదు; * modification, n. మార్పు; సవరింపు; * modular, adj. గుళిక; ఘడీ; ** modular arithmetic, ph. గుళిక గణితం; ఘడీ గణితం; ** modular form, ph. ఘడీ స్వరూపం; * module, n. గుళిక; * mofussil, adj. [Ind. Engl.] గ్రామీణ; నగరేతర; పరిసర; * mogul, n. వ్యాపార రంగాన్ని ఎక్కువగా ప్రభావితం చెయ్యగల వ్యాపారస్తుడు; see also tycoon; * moist, adj. తేమగల; చెమ్మగిల్లిన; తడిసిన; క్లిన్న; * moisten, v. t. తడుపు; తడిపి పెట్టు; పదును పెట్టు; * moisture, n. తేమ; చెమ్మ; తడి; నెమ్ము; * molar, adj. (1) బుగ్గకి సంబంధించిన; (2) రసాయనశాస్త్రంలో మోల్ అనే కొలమానానికి సంబంధించిన; * molars, n. దంతములు; చర్వణకములు; బుగ్గవైపు పళ్లు; * molasses, n. ఇక్షుసారం; మొలాసిస్; * mold, v. t. మలుచు; [[File:Fuligo_septica_bl1.JPG|thumb|right|slime mold=ఒక రకం బూజు]] * mold, [Br.] mould, n. (1) బూజు; బూడిద తెగులు; చెమ్మగానున్న ఆహారపదార్థాలపై మొలిచే బూజు; ఒక రకం శిలీంధ్రం; (2) అచ్చు; మూస; ** slime mold, ph. జిగురు బూజు; * mold, [Br.] mould, v. t. తీర్చిదిద్దు; * mole, n. (1) పుట్టుమచ్చ; (2) భూమిలో బొరియ చేసికొని బతికే ఒక ఎలుక జాతి చిన్న జంతువు; (3) మన మధ్యలో చేరిన శత్రుపక్షం వారి గూఢచారి; (4) ఒక బణువులో పదార్థం ఎంతుందో చెప్పే ఒక కొలమానం; * molecule, n. బణువు; (ety.) బహుళంగా, అంటే మెండుగా, ఉన్న అణు సముదాయం; ** molecular formula, ph. బణు సాంఖ్యక్రమం; ఒకొక్క బణువులో ఎన్నెన్ని అణువులు ఉన్నాయో సూచించే పద్ధతి; ఉదా. నీరు = H<sub>2</sub>O, పంచదార = C<sub>6</sub>H<sub>12</sub>O<sub>6</sub>; ** molecular weight, ph. బణుభారం; * molt, n. పాము కుబుసం; పాము పొర; నిర్మోకం; * molten, adj. కరిగించిన; కరగబెట్టిన; * molting, v. i. కుబుసం విడవడం; పొర విడవడం; ecdysis; * Molybdenum, n. మోలిబ్డినం; ఒక రసాయన మూలకం; (అణుసంఖ్య 42, సంక్షిప్త నామం; Mo) [Gr. molybdos = lead]; * mom, n. అమ్మ; * moment, n. (1) క్షణం; సమయం; (2) ఘాతిక; భ్రామకం; ** dipole moment, ph. ద్విధ్రువ భ్రామకం; ** every moment, ph. క్షణక్షణం; అనుక్షణం; ** moment of inertia, ph. జడత్వ భ్రామకం; * momentum, n. (1) [Phy.] భారగతి; (exp.) భారం అంటే weight, గతి అంటే motion అనీ అనుకోవాలి; రయజాతం; (exp.) రయం అంటే velocity కనుక రయం నుండి పుట్టినది రయజాతం; ద్రవ్యవేగం; (exp.) ద్రవ్యం అంటే mass, వేగం అంటే velocity అనీ అనుకుంటే దీని అర్థం అవగతం అవుతుంది; momentum = mv = mass x velocity; (2) ఊపు; ఉద్వేగం; ఆవేగం; ** angular momentum, ph. కోణీయ ఉద్వేగం; కోణీయ రయజాతం; angular momentum = mvr = momentum x radius; ** orbital angular momentum, ph. గతి కోణీయ ఉద్వేగం; ప్రదక్షణం చెయ్యడం వల్ల కలిగే కోణీయ ఉద్వేగం; ** spin angular momentum, ph. భ్రమణ కోణీయ ఉద్వేగం; ఆత్మభ్రమణం వల్ల కలిగే కోణీయ ఉద్వేగం; * monad, n. సూక్ష్మాత్మ; ** finite monad, ph. ప్రత్యగాత్మ; * monarch, n. m. ఏకరాజు; సార్వభౌముడు; చక్రవర్తి; * monarchy, n. సార్వభౌమత్వం; రాచరికం; ఏకరాజాధిపత్యము; government by a monarch or single sovereign ruler; * monastery, n. విహారం; సాధువులు, భిక్కులు, మొదలైన మత నిష్ఠాపరులు నివసించే చోటు; * Monday, n. సోమవారం; ఇందువారం; * mondegreen, n. ఒక పాటలో కానీ, పద్యంలో కానీ అసలు మాటలకి బదులు మరేవో మాటలు వాడడం; (1) A word or phrase inspired by misheard language; (2) A made-up lyric or line that replaces a song's real words; * monetary, adj. ద్రవ్యసంబంధ; డబ్బు సరఫరా, ప్రసరణలకి సంబంధించిన; (rel.) fiscal; * money, n. డబ్బు; ధనం; ద్రవ్యం; సొమ్ము; అర్థం; పైకం; రొక్కం; విత్తం; దుడ్డు; ** coin money, ph. నగదు; నాణేల రూపంలో ఉన్న డబ్బు; ** earnest money, ph. ధరావత్తు; బయానా; ** hush money, ph. నోరు మూసుకుని ఉన్నందుకు ఇచ్చే లంచం; ** ready money, ph. రొక్కం; * monger,n. వ్యాపారి; వర్తకుడు; ** fishmonger, ph. చేపల వ్యాపారి; * mongoose, n. ముంగిస; నకులం; [bio.] ''Viverra ichneumon''; * mongrel, n. కంచరం; వేరు వేరు జంతువులకి పుట్టినది; * monitor, n. పరివీక్షకి; పరివీక్షకుడు; * monitor, v. t. పరివీక్షించు; * monk, n. సన్యాసి; క్రైస్తవ సన్యాసి; ముని; [Gr. monakos = one who is alone]; * monkey, n. కోతి; మర్కటం; వానరం; తిమ్మడు; తిమ్మి; మల్లు; * mono, pref. ఏక; * monoaction, n. ఏకపాత్రాభినయం; * monochloromethane, n. ఏకహరితఏకేను; క్లోరోమెతేను; మెతల్‍ క్లోరైడ్‍; ఒక కర్బన రసాయనం పేరు; CH<sub>3</sub>Cl; * monochromatic, adj. ఏకవర్ణపు; * monogram, n. ఏకరాత; గొలుసుకట్టు రాత; కలం పైకి ఎత్తకుండా పేరు రాయడం; పేరులోని పొడి అక్షరాలని ఈవిధంగా రాయడం; * monograph, n. ఒకే విషయాన్ని క్షుణ్ణంగా పరిశీలిస్తూ రాసిన గ్రంథం; * monolith, n. ఏకశిల; * monologue, n. ఏకభాష్యం; ఏకభాషణ; ఏకాంతభాషణ; * monopolist, n. గుత్తదారు; గుత్తాధిపతి; ఏకాధికారి; మస్తాౙరు; ఒక సరకును తాను మాత్రమే అమ్ముటకు అవకాశము పొందినవాఁడు; * monopoly, n. గుత్తవ్యాపారం; గుత్తాధిపత్యం; ఇజారా; ముస్తాజరీ; మక్తా; [Gr. mono = one, poly= trade]; * monosaccharide, n. ఏకచక్కెర; గ్లూకోజు ఒక ఉదాహరణ; * monosodium glutamate, n. చైనా ఉప్పు; గ్లూటామిక్ ఆమ్లంతో సోడియం కలవగా వచ్చే లవణం; చైనా, జపాను వంటలలో ఈ ఉప్పుని విరివిగా వాడతారు; MSG; C<sub>5</sub>H<sub>8</sub>NNaO<sub>4</sub>; * monotheism, n. ఏకేశ్వరోపాసన; * monotone, n.ఏకదిష్టం; ఏకశృతం; * monotonic, adj. ఏకదిష్ట; ఏకశృత; ** monotonic function, ph. ఏకదిష్ట ప్రమేయం; * monotonous, adj. ఏకస్వన; ఏకరూప; ఒకే విధంగా ఉండడం వల్ల విసుగు పుట్టించెడు; * monotony, n. ఏకరూపత; ఏకస్వరత; విసుగు; * monotype, n. అక్షరాల కూర్పు; పాత రోజులలో అచ్చు వేసే పద్ధతి; (rel.) linotype; * monsoon, n. (1) వర్షాకాలం; వర్షరుతువు; (2) రుతుపవనాలు; ** monsoon winds, ph. రుతుపవనాలు; * month, n. నెల; మాసం; ** anomalistic month, ph. 27.55455 రోజులు; చంద్రుడు భూమి చుట్టూ ప్రదక్షిణం చేస్తూన్నపుడు ఒక సమీప బిందువు నుండి, అదే సమీప బిందువుకి చేరుకోవడానికి పట్టే కాలం; ** draconic month, ph. 27.21200 రోజులు; ** excalary month, ph. లుప్తమాసం; క్షయమాసం; ** intercalary month, ph. అధికమాసం; ** last month, ph. పోయిన నెల; గత మాసం; ** nodical month, ph. 27.21200 రోజులు; ** per month, ph. నెలకి; నెలసరి; నెల ఒక్కంటికి; మాసానికి; ** sidereal month, 27.32166 రోజులు; దూరంగా ఉన్న నక్షత్రాల నేపథ్యంలో చంద్రుడు భూమి చుట్టూ ప్రదక్షిణం చెయ్యడానికి పట్టే కాలం; ** supernumerary month, ph. అధిక మాసం, ** synodic month, ph. 29.530588 రోజులు; అమావాస్యనుండి అమావాస్య వరకు ఉన్న కాలం; ** month by month, ph. నెల నెలా; * monthly, adj. నెలవారీ; నెలసరి; నెల ఒక్కంటికి; * monthly, n. మాసపత్రిక; * monument, n. స్మారకం; స్మారక భవంతి; స్మారక కట్టడం; * mood, n. మనస్సు; మనస్థితి; మనోభావం; మనోదశ; మానసికావస్థ; భావావేశం; ** imperative mood, ph. [gram.] విధ్యర్థం; ఆజ్ఞార్థకం; ** indicative mood, ph. నిశ్చితార్దకం; ** infinitive mood, ph. తుమున్నర్ధకం; ** subjunctive mood, ph. సంశయార్ధకం; * moody, adj. ముసురు మూతితో ఉండు; మూతి ముడుచుకుని ఉండు; * moon, n. చంద్రుడు; నెల; నెలరాజు; రేరాజు; జాబిల్లి; శశి; ఇందు; ఉడుపతి; కడలి మీగడముద్ద; కడలి వెన్న; ** crescent moon, చంద్రవంక; నెలవంక; శశిరేఖ; బాలచంద్రుడు; ** full moon, ph. పూర్ణచంద్రుడు; రాకాచంద్రుడు; నిండు చంద్రుడు; ** half moon, ph. అర్థచంద్రుడు; ** once in a blue moon, ph. ఏటికో, కోటికో, యుగానికో ఒకసారి; ** waning moon, ph. క్షీణచంద్రుడు; ** waxing moon, ph. వర్ధమాన చంద్రుడు; * moonlight, n. వెన్నెల; చంద్రరశ్మి; చంద్రకాంతి; చంద్రిక; సుధాకర భాతి; కౌముది; * moonquake, n. చంద్రకంపం; * moonshine, n. పరిపక్వం చెందని విష్కీ జాతి మాదక ద్రవ్యాలు * moonstone, n. ఏణాంక మణి; * moor, n. బీడు; బీడు భూమి; మెరక; వ్యవసాయానికి పనికిరాని మెరక భూమి; * mooring, n. ఠావు; తావు; ** moot point, ph. చర్చనీయాంశం; a fact that doesn't matter because it's not relevant to the current situation; * mop, n. అలుగ్గుడ్డ; అలుకుజుట్ట; * moral, adj. నైతిక; ** moral governor, ph. నైతిక పాలకుడు; ** moral normativity, ph. నైతిక ధార్మికత; నైతికత; ** moral values, ph. నైతిక విలువలు; * moral, n. నీతి; కథయొక్క ముఖ్య ఉద్దేశం; * morality, n. నీతి; నీతి, నియమం; * morass, n. బాడవ నేల; * morbid, adj. (1) అనారోగ్యాన్ని సూచించే; రోగాన్ని సూచించే; రోగసూచక; (2) మరణసూచక; ** morbid dilation, ph. రోగాన్ని సూచించే ఉబ్బు; * morbidity, n. అనారోగ్యం; రోగగ్రస్తం; అనారోగ్యానికి కారణం; * mordant, n. వర్ణబంధకి; వర్ణలగ్ని; వర్ణస్థాపకి; color binder; * moreover, adv. పైపెచ్చు; పైగా; అంతే కాకుండా; * morning, n. ఉదయం; ప్రొద్దు; ప్రభాతం; వరువాత; వేఁకువ; ప్రాతఃకాలం; దివాది; ** early morning, ph. వేఁకువ; ప్రభాతం; తెల్లవారుజాము; ** good morning, ph. శుభోదయం; సుప్రభాతం; ** morning sickness, ph. వేవిళ్లు; * moron, n. మొద్దు; మొద్దావతారం; పశుప్రాయుడు; * morph, n. రూపం; పదాంశం; * morphemes, n. pl. [ling.] పదాంశాలు; ఒక్క మాటలో అర్థవంతమైన కనిష్ఠాంశాలు; ఉ. చురుకుతనం అనే మాటలో "చురుకు" "తనం" అనే రెండు పదాంశాలు ఉన్నాయి; ** bound morpheme, ph. నిబద్ధ రూపం; విసంధి లేని మాటలు; ఉదా. ఇంగ్లీషులో inept ని in, ept అని విడదీసి అర్థాలు చెప్పలేము; తెలుగులో చెలులు అన్న మాటని చెలు, లు అని విడదీయలేము; * morphine, n. అభిని; నొప్పిని తగ్గించే ఒక బలమైన మందు; * morphology, n. రూపనిర్మాణ శాస్త్రం; రూపనిర్మాణం; స్వరూప శాస్త్రం; * mortal, adj. మరణించేది; మరణం కలిగించేది; * mortality, adj. మరణించేది; చావు; మృత్యువు; మర్త్యత్వం; * mortar, n. (1) పొత్రం; ఱోలు; గార; కల్వం; (2) బెందడి; సున్నం; చెక్కసున్నం; సిమెంటు; ఱాతి సున్నం; గార; * mortgage, n. గిరవు; తనఖా; కుదువ; అడమానం; ఆయకం; ** mortgage loan, ph. ఆయకం; గృహార్ణ; ఇల్లు కొనడానికి చేసే అప్పు; * mortician, n. శవసంరక్షకుడు; కాటికాపరి; * mortise, n. కుసి బెజ్జం; వడ్రంగంలో రెండు కర్రలని అతకడానికి ఒక కర్రలో పెట్టే బెజ్జం; రెండవ కర్రకి ఉండే ముక్కుని కుసి అంటారు; * morsel, n. ముద్ద; కబళం; కరుడు; పిడచ; * mosque, n. మసీదు; * mosquito, n. దోమ; చీకటీగ; దంశము; మశకము; ** mosquito net, ph. దోమతెర; * most, adj. గరిష్థ; * moss, n. నాచు; పాకుడు; పాచి; శైవాలం; green slime floating in dirty water; * mote, n. నలుసు; త్రసరేణువు; చూరు చోంచి వచ్చే కిరణవారంలో తేలియాడుతూ కనిపించే దుమ్ము రేణువు; * motel, n. (మొటేల్) కార్లలో ప్రయాణం చేసే ప్రయాణీకుల సౌకర్యం కొరకు కట్టిన హొటేల్; motor + hotel; * moth, n. చిమ్మెట; చిల్లక; శలభం; వడ్లచిలుక; బట్టలను తినే పురుగు; ఇవి రాత్రించరులు; Lepidoptera జాతికి చెందిన పరుపు రెక్కల పురుగు; see also butterfly; ** hawk moths, ph. ఆరు అంగుళాల వరకు పరిమాణం కలిగి గంటకు 50 కిలోమీటర్ల వేగంతో ఎగురగలవు. పూదేనియ కోసం మూగే హమ్మింగ్ బర్డ్స్ (Hummingbirds) లాగే ఈ హాక్ మాత్స్ కూడా తరచుగా పూలచెట్ల వద్దనే కనిపిస్తాయి; ** vampire moth, ph. మరో రకం వడ్లచిలుకలు తమ ముల్లువంటి పదునైన తొండాన్ని మనుషులు, పశువుల చర్మం మీద గుచ్చి రక్తం తాగుతాయి. ఈ రక్తపిపాసి మాత్స్ తో చాలా జాగ్రత్తగా ఉండాలి; * mother, adj. తల్లి; మాతృ; ** mother board, ph. మాతృ ఫలకం; కంప్యూటర్ లోపల ఉండే ప్రాథమిక ప్రింటెడ్ సర్క్యూట్ బోర్డ్; మదర్‌బోర్డులు చిప్స్, మెమరీ స్లాట్‌లు, ఫర్మ్‌వేర్ చిప్స్ మరియు పవర్ కనెక్టర్ కోసం సాకెట్‌లను కలిగి ఉంటాయి. ** mother cell, ph. తల్లి మాతృ; ** mother planet, ph. మాతృగోళం; మాతృగ్రహం; ** mother tongue, ph. మాతృభాష; తల్లిబాస; * mother, n. అమ్మ; అంబ; తల్లి; మాత; జనని; జనయిత్రి; ధాత్రి; తాయి; ** adoptive mother, ph. పెంపుడు తల్లి; పెంచుకున్న తల్లి; ** birth mother, ph. జనక తల్లి; కన్న తల్లి; ** step mother, ph. సవతి తల్లి; మారటి తల్లి; * mother-in-law, n. అత్తగారు; భార్య తల్లి; భర్త తల్లి; * mother-of-pearl, n. ముత్యపు చిప్ప; ఆలిచిప్ప; ముత్యపు చిప్పలో ఉండే పొర; * mothers-in-law, n. pl. అత్తలు; * motherhood, n. మాతృత్వం; * motherland, n. మాతృభూమి; * motif, n. పదే పదే ప్రత్యక్షమయే ప్రసక్తి; కళాత్మక రచనలో ప్రధాన ఆంశం; * motility, n. చలనశక్తి; చలనత్వం; * motion, n. (1) గతి; చలనం; గమనం; కదలిక; చారణం; చోపనం; (2) విరేచనం; (3) అర్జీ దాఖలు చేయుట; ప్రతిపాదన; ** forward motion, ph. ఋజుర్గతి; ఋజుగతి; ** proper motion, ph. నిజ గమనం; నక్షత్ర నిజగతి; ** retrograde motion, ph. వక్రగతి; పశ్చగమనం; గ్రహచేష్ట; గ్రహం వెనక్కి నడచినట్లు కనబడడం; ** motion picture, ph. చలన చిత్రం; సినిమా; * motionless, adj. నిశ్చల; * motivate, v. i. అభిముఖీకరించు; అంగీకరించునట్లు చేయు; ప్రేరేపించు; * motivation, n. ప్రచోదనం; ప్రేరణ; ప్రేరణకారణం; * motive, n. ప్రేరణ; ప్రేరణకారణం; ఉద్దేశము; నిమిత్తము; * motor, adj. చలన; చాలక; గతివాహక; జంగమ; ** motor nerves, ph. చలన నాడులు; చాలక నాడులు; ** motor strip, ph. చలనచార; మెదడులో ఈ చెవి వద్దనుండి ఆ చెవి వరకు ఉన్న మేర; * motor, n. చాలకం; ** electrical motor, ph. విద్యుచ్చాలకం; విద్యుత్ చాలకం; ** mechanical or manual motor, ph. చేచాలకం; కైచాలకం; మానవచాలకం; ** hydro motor, ph. జలచాలకం; వాశ్చాలకం; * mottle, n. డాగు; మచ్చ; మరక; * mount, n. (1) శిఖరం; (2) వాహనం; * mound, n. తిప్ప; దిబ్బ; గుట్ట; * mount, n. వాహనం; తత్తడి; సవారీ చెయ్యడానికి అనువైన సాధనం; * mount, v. t. (1) ఎక్కు; సవారీ చేయు; (2) తొక్కు; పొర్లు; * mountain, n. పర్వతం; నగం; గిరి; అద్రి; కొండ; చట్టు; ** mountain peak, ph. పర్వత శిఖరం; నగ శృంగం; * mourn, v. i. దురపిల్లు; * mouse, n. చుంచు; చుంచెలుక; చిట్టెలుక; అంజలిక; గిరిక; ఆఖువు; ** field mouse, ph. కల్లెలుక; * mouth, n. నోరు; మూతి; వాయి; * movable, adj. చర; జంగమాత్మక; ** movable property, ph. చరాస్తి; * move, n. (1) ఎత్తు; ఆటలో ఒక ఎత్తు; (2) బదిలీ; * move, v. i. (1) జరుగు; (2) కదులు; మెదులు; అదురు; చలించు; (3) తిరుగు; మసలు; చెరలాడు; త్రిమ్మరు; క్రుమ్మరు; ** do not move, ph. జరగకు; కదలకు; మెదలకు; ** move with gusto, ph. అదురు; * move, v. t. జరపు; కదపు; మెదపు; తరలించు; నప్పు; ** do not move, ph. జరపకు; కదపకు; మెదపకు; * moved, v. i. జరిగిన; కదలిన; మెదలిన; * movement, n. (1) చలనం; కదలిక; ఇసిరింత; ధూపనం; గతి; గమనం; (2) ఉద్యమం; (3) ఆందోళన; ** fast movement, ph. ద్రుత గమనం; ** national movement, ph. జాతీయోద్యమం; ** slow movement, ph. మెదలిక; ** women's liberation movement, ph. స్త్రీ విమోచన ఉద్యమం; * moving, adj. కదులుచున్న; ఉచ్చల; * mrigal, n. ఎర్రమీసు; ఎరమీను; ఒక రకం చేప; * mowing, n. లవనము; గడ్డిని కోయడం; * mucilage, n. తెమడ; క్లేదము; జిగురు; * mucus, n. అమత్వక్కు నుండి స్రవించే ద్రవం; ఇది శ్లేష్మం, కఫం, కళ్లె, చీమిడి, ఏదయినా కావచ్చు; see also phlegm; * mucus membrane, n. అమత్వక్కు; * mud, n. బురద; బెందడి; పంకము; అడుసు; ఉబ్బలి; * muddy, adj. బురద; పంకిలము; * muddy-up, adj. కెలుకు; బురద చేయు; పంకిల పరచు; * mud minnow, n. మట్టగిడస; ఒక జాతి చేప; * muffle, v. t. నొక్కు; అణచివేయు; * mug, v. t. మీదపడి కొట్టు; * mug, n. పాన పాత్ర; చేతితో పట్టుకోడానికి చెవి ఉన్న పాత్ర; ఒక రకం కప్పు; * muggy, adj. ఉక్కగా ఉన్న; ఉమ్మదముగా ఉన్న; వాతావరణంలో వేడి, చెమ్మదనం ఉన్నప్పుడు అసౌకర్యంగా ఉండే అనుభూతి; * mujahideen, n. (ముజహిదీన్) విశ్వాసులు అవిశ్వాసులపై జరిపే మత యుద్ధాన్ని అరబ్బీ భాషలో 'జిహాద్ ' అంటారు. ఈ యుద్ధంలో పాల్గొనే యోధుడిని 'ముజాహిద్' అంటారు; బహువచనంలో ముజహిదీన్; * mule, n. కంచర గాడిద; వేసడం; వేష్ట్రం; * Mulligatawny, n. మిరియాల చారు; మిలగు రసం; (ety.) మిళగు = మిరియాలు, తన్నీ = నీరు; This is the name given by the British; * multi, pref. బహు; * multidimensional, adj. బహుప్రమాణ; * multifaceted, adj. విశ్వతోముఖ; బహుముఖ; బహుముఖీన; * multilingual, adj. బహుభాషా; ** multilingual center, ph. బహుభాషా కేంద్రం; * multilingualism, n. బహుభాషితం; ** multimedia, n. pl. బహుళ మాధ్యమాలు; * multinationals, n. pl. బహుళజాతి కంపెనీలు; ** multiple choice, adj. ph. బహూత్తర; బహుళైచ్చిక; * multiplex, adj. బహుముఖ; * multiplexer, n. బహుముఖి; ఒక వాకేతాన్ని అనేక దిశలలో పంపిణీ చేసే యంత్ర సాధనం; * multiplicand, n. గుణ్యం; * multiplication, n. గుణకారం; హెచ్చవేత; నిహతం; ** cross multiplication, ph. వజ్రగుణకారం; అడ్డగుణకారం; ** multiplication table, ph. ఎక్కం; గుణకార సారణం; గుణసారణి; * multiplier, n. గుణకం; * multiply, v. i. వృద్ధిపొందు; * multiply, v. t. గుణించు; హెచ్చవేయు; * multipurpose, adj. బహుళార్థక; బహుళార్థసాధక; * multitude, n. సందోహం; * mumble, v. i., v. t., సణుగు; గొణుగు; * mummy, n. చిరకాలం శిధిలమైపోకుండా ఉన్న శవం; * mumps, n. గవదలు; గాలిబిళ్లలు; పాషాణగర్ధభం; చెవుల వెనక ఉన్న గ్రంథులు వాచడం; ఒక వైరస్‍ వల్ల వచ్చే జబ్బు; * mundane, adj. (1) ప్రాపంచిక; లౌకిక; ఇహలోక సంబంధమైన; (2) నిరుత్తేజమైన; ఉత్సాహం లేని; బోరు కొట్టే; * municipal, adj. పురపాలక; ** municipal high school, ph. పురపాలక ఉన్నత పాఠశాల; * municipality, n. పురపాలక సంఘం; * munificence, n. ధాతృత్వం; * murals, n. భిత్తి చిత్రాలు; గోడ మీద చిత్రించబడే చిత్రాలు; * murder, n. హత్య; ఖూనీ; హననం; * murderer, n. హంత; m. హంతకుడు; f. హంతకి; హంతకురాలు; * murmur, n. మురముర; గుసగుస; ముర్మర ధ్వని; గొణుగుడు; * muscle, n. కండరం; స్నాయువు; పేశి; ** biceps muscle, ph. ద్విసిర కండరం; దండ; ** triceps muscle, ph. త్రిసిర కండరం; * museum, n. సంగ్రహాలయం; చిత్రవస్తు ప్రదర్శనశాల; * mushroom, n. పుట్టగొడుగు; పుట్టకొక్కు; అహిచ్ఛత్రం; కవకం; క్యాకువు; ఒక రకమైన శిలీంధ్రం; -- see also toadstool * music, n. (1) సంగీతం; గీత వాద్య సమ్మేళనం; (2) స్వరకల్పన; ** classical music, ph. శాస్త్రీయ సంగీతం; ** extempore music, ph. మనోధర్మ సంగీతం; మనోధర్మం; ** folk music, ph. జానపద సంగీతం; ** instrumental music, ph. వాద్య సంగీతం; వాదనం; ** orchestra music, ph. బహువాద్య సమ్మేళన సంగీతం; బహువాద్య సమ్మేళనం; ** vocal music, ph. గాత్ర సంగీతం; గాత్రం; * musical, adj. సంగీత; స్వర; ** musical composition, ph. సంగీత రచన; స్వరకల్పన; ** musical notes, ph. స్వరములు; భారతీయ సంగీతంలో స, రి, గ, మ, ప, ద, ని అనే 7 స్వరములు వాడతారు. పాశ్చాత్య సంగీతంలో అదే వ్యవధిలో 12 స్వరములు వాడతారు; స, రి, రి, గ, గ, మ, ప, ప, ద, ద, ని, ని అని వాడతారు; ** musical instruments, ph. వాద్యములు; ** musical score, ph. స్వరకల్పన; * musical, n. సంగీత నాటకం; యక్షగానం; * musician, n. పాటకుడు; గాయకుడు, గాయని, సంగీత వేత్త/శాస్త్రజ్ఞుడు; భాగవతార్; * musings, n. ఊహాగానాలు; * musk, n. కస్తూరి; మృగనాభి; కురంగనాభం; ఇఱ్ఱి గోరజం; హరిణమదం; ఒక జాతి లేడి పొట్ట దగ్గర ఉండే తిత్తులలో దొరికే ఎరుపు రంగు బంక లాంటి పదార్థం; దీన్ని సుగంధ అత్తరుల తయారీలో వాడతారు; * musk deer, n. కస్తూరి మృగం; కుచ్చుల మెకం; కస్తూరి కురంగం; ఇఱ్ఱి; * muskrat, n. కంపెలుక; చుచ్చుందరం; * muslin, adj. ఉలిపిరి; * muslin cloth, ph. ఉలిపిరి బట్ట; పలుచని బట్ట; * mustache, n. మీసం; శ్మశ్రువు; ** wearing a mustache, ph. మీస ధారణ; * mustard, n. ఆవాలు; ** black mustard, ph. నల్ల ఆవాలు; [bot.] ''Brassica nigra''; ** Indian mustard, ph. ఎర్ర ఆవాలు; [bot.] ''Brassica juncea''; ** white mustard, ph. తెల్ల ఆవాలు; కదంబకం; [bot.] ''Brassica alba''; * muster, n. పనివాళ్ల పేర్ల జాబితా; * musty, adj. గవులు కంపు; ముక్క వాసన; గుహల వాసన; * mutability, n. మార్పు; మారే తత్త్వం; * mutatis mutandis, ph. వివరములలో తగిన మార్పులతో; ఉదా: "what is true of undergraduate teaching in England is equally true, mutatis mutandis, of American graduate schools" * mutagen, n. ఉత్పరివర్తకం; * mutation, n. ఉత్పరివర్తన; యాధృచ్ఛిక పరివర్తన; మార్పు; ** dominant mutation, ph. ప్రబల ఉత్పరివర్తన; ** recessive mutation, ph. మసక ఉత్పరివర్తన; * mutilation, n. వైకల్యం; వికలత్వం; వికలత; * mutiny, n. తిరుగుబాటు; * muttering, n. గొణుగుడు; సణుగుడు; * mutton, n. మేకమాంసం; గొర్రె మాంసం; * mutual, adj. పరస్పర; పారస్పర్య; అన్యోన్య; ఉభయ; ** mutual agreement, ph. పరస్పర అంగీకారం; ఒకరితో మరొకరు అంగీకరించడం; ** mutual dislike, ph. ఒకరినొకరు నచ్చుకోకపోవడం; * mutually, adv. ఉభయతారక; పరస్పర; ** mutually beneficial, ph. ఉభయతారకం; పరస్పరం లాభకరం; ** mutually complementary concepts, ph. పరస్పర పూరక భావాలు; ** mutually dependent, adj. పరస్పరాశ్రయ; ** mutually dependent, n. పరస్పర ఆశ్రయాలు; ** mutually exclusive, adj. పరస్పర వ్యావర్తక; ** mutually exclusive environments, ph. పరస్పర వ్యావర్తక పరిసరాలు; ** mutually opposed, ph. విప్రతిపన్నం; * muzzle, n. (1) ముట్టె; పశువుల మూతి భాగం; (2) తుపాకి; ఫిరంగి మొదలైన ఆయుధాల మూతి; * my, pos. pron. నా; నాది; మదీయ; నా యొక్క; * mycelium, n. బూజు; శిలీంధ్రజాలం; * mycology, n. శిలీంధ్రశాస్త్రం; * myna, n. మైనా పిట్ట; గోరువంక; గోరింక; * myopia, n. హ్రస్వదృష్టి; దగ్గర వస్తువులు మాత్రమే కనబడే దృష్టి దోషం; (ant.) presbyopia; * myriad, n. అయుతం; చెప్పలేనన్ని; బోలెడు; లెక్కకు మీరిన; * myrrh, n. సాంబ్రాణి; బోళము; గోపరసము; పరిమళము గల ఒక రకం బంక; * mystery, n. (1) హేత్వాతీతం; హేతువుకి అందనిది; గుహ్యము; (2) అపరాధ పరిశోధక కథ; * mystic, n. m. తాంత్రికుడు; ఆధ్యాత్మికుడు; మార్మికుడు; * mystique, n. (మిస్టీక్)(1) కొందరి వ్యక్తుల చుట్టూ ఉండే భయ-భక్త వాతావరణం; (2) కొన్ని కార్యక్రమాలచుట్టూ ఉండే రహశ్య వాతావరణం; * mystical, adj. ఆధ్యాత్మిక; తాంత్రిక; దురవగాహమైన; సులభంగా ఆకళింకు లొంగని; * myth, n. (1) సత్యదూరం; బూటకం; కల్పిత గాథ; పుక్కిటి పురాణం; (2) పురాణము; పురాణ కథ; నిజంగా జరిగేయా, లేదా అనే వివేచన లేకుండా తరతరాలుగా చెల్లుబాటు అవుతూ వస్తూన్న వీర గాథలు; ఇటువంటి కథలలో మానవులు, దేవుళ్ళు, వింత జంతువులు కూడ కనబడుతూ ఉంటాయి; * mythological, adj. పౌరాణిక; * mythology, n. పౌరాణిక కథ; పురాణ గాథా సర్వస్వం; పురాణం;''' |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==మూలం== * V. Rao Vemuri, English-Telugu and Telugu-English Dictionary and Thesaurus, Asian Educational Services, New Delhi, 2002 ISBN 0-9678080-2-2 [[వర్గం:వేమూరి ఇంగ్లీషు-తెలుగు నిఘంటువు]] h69dbtcz18pu5uycyjl8hkps65a1oxu వేమూరి ఇంగ్లీషు-తెలుగు నిఘంటువు/N-O 0 3005 33307 33296 2022-07-22T03:57:10Z Vemurione 1689 /* Part 2: O */ wikitext text/x-wiki =నిఘంటువు= *This dictionary is an improved version over the print version (expanded, errors corrected, new features continually being added) published by Asian Educational Services, New Delhi in 2002. * This dictionary uses American spelling for the primary entry. Equivalent British spellings are also shown as n added feature. * You are welcome to add. BUT PLEASE DO NOT DELETE entries until you are absolutely, positively SURE a mistake has been made. * PLEASE do not delete entries or their meanings simply because you personally did not agree with the meaning given there. Thanks 19 Aug 2015. ==Part 1: N== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> * '''nadir, n. నీచ; అధోబిందువు; * nag, v. t. సాధించు; నసపెట్టు; సణుగు; వేధించు; * nail, n. (1) గోరు; నఖం; కరజం; (2) మేకు; ** nail clipper, ph. నఖోత్పాటని; గోళ్ల కత్తెర; కరజ కత్తెర; * naive, adj. (నయీవ్) అమాయకపు; కుటిలం కాని; వెర్రిబాగుల; పిచ్చి; కపటరహిత; బోళా; పున్నపూస; ** naive man, ph. వెర్రిబాగుల వాడు; అమాయకుడు; ** naive woman, ph. వెర్రిబాగులది; అమాయకురాలు; * naivetè, n. (నయీవెట్టే) అమాయకత్వం; ముగ్ధత్వం; బోళాతనం; సరళత; * naked, adj. (1) నగ్న; దిగంబర; దిసమొల; అంగమొల; దడ్డు; అనావృత; బిత్తలి; (2) అలంకారంలేని; ** naked beauty, ph. నగ్న సౌందర్యం; ** naked eye, ph. నగ్న నయనం; ** naked man, ph. దిగంబరుడు; నగ్నుడు; అవధూత; బిత్తలి; ** naked truth, ph. నగ్న సత్యం; పచ్చి నిజం; * name, n. (1) పేరు; నామధేయం; నామం; (2) కీర్తి; ** christian name, ph. పెట్టిన పేరు; (ఇంటి పేరు కాదని తాత్పర్యం); ** descriptive name, ph. అన్‌వర్థ నామం; సార్థక నామం; ** family name, ph. ఇంటి పేరు; ** fanciful name, ph. యౌగిక పదం; ** first name, ph. పెట్టిన పేరు; సంప్రదాయికంగా మొదట రాసుకునే పేరు; ** given name, ph. పెట్టిన పేరు; ** last name, ph. ఇంటి పేరు; సంప్రదాయికంగా చివర రాసుకునే పేరు; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: names * ---Use ''first names'' when you know the person well. Use someone's ''title and last name'' in formal situations : Professor Mitra, could I make an appointment to see you? You can use title alone without using their last name: What is wrong with me, Doctor? However, the titles Mr., Mrs., Ms. Can only be used if you are also saying someone's last name : Hello! Mrs. Gupta, how are you? Last names are rarely used alone, unless you know each other very well. When someone has the ''title Sir,'' use the title with their first name : Say, Sir Winston, not Sir Churchill.''' |} * * name, v. t. పేరుపెట్టు; నామకరణం చేయు; * nameless, adj. పేరులేని; అనామక; * namesake, n. పేరింటిగాడు; పేరింటిగత్తె; * nano, adj. pref. నేనో; అత్యాతి సూక్ష్మ; బిలియనులో ఒక పాలు మోతాదులో ఉన్న భాగాలని సూచించే ప్రత్యయం; * nanometer, n. నేనో మీటరు; మీటరులో బిలియనో వంతు; 10<sup>−9</sup> మీటరు; * nanosecond, n. నేనో సెకండు; సెకండులో బిలియనో వంతు; * nameplate, n. నామఫలకం; * nap, n. కునుకుబాటు; అల్పనిద్ర; * napalm, n. భగ్గుమని మండే రసాయనం; naphthalene + palmitic acid * nape, n. మెడ; కంధరం; గ్రీవం; గొంతుక యొక్క వెనుక భాగం; * napkin, n. చిరుతుండు; చిన్న తువ్వాలు; * naphthalene, n. నేఫ్తలీను; ఘాశ్టుగా వాసన వేసే ఒక రసాయనం; ** naphthalene balls, ph. pl. కల్రా ఉండలు; చిమ్మెటలని రాకుండా ఈ ఉండలని బట్టలలోనూ, పుస్తకాల బీరువాలలోనూ వేసేవారు; * narcissism, n. ఆత్మవ్యామోహం; ఆత్మధీమతాభావం; తానే గొప్ప అని అతిగా అనుకునే ఒక మానసిక రుగ్మత. ఈ జబ్బు ఏ కారణం లేకుండా శరీర తత్త్వం వలన కూడా రావచ్చును; * narcissist, n. స్వయంమోహితుడు; మోతాదు మించిన ఆత్మాభిమానం కలిగి ఉండే వ్యక్తి; సహానుభూతి లేకపోవడం, గర్వంతోటీ, అహంభావంతోటీ ఉండడం, తానే మొనగాడినని అనుకోవడం, ఇతరుల ప్రశంశలకొరకు ఎదురు చూడడం, వంటి లక్షణాలు ప్రదర్శించే ఒక మానసిక రోగి; ఈ వ్యక్తి ఏదైనా చెడ్డ పని చేసినప్పుడు నలుగురిలోనూ తలెత్తుకు తిరగడానికి ఆత్మాభిమానం అడ్డు వస్తుంది. (rel.) psychopath కూడా స్వయం మోహితుడే కాని ఈ వ్యక్తి చెడ్డ పని చేసినప్పుడు నలుగురు ఏమనుకుంటాఋఓ అనే భయం ఉండదు;(see also sociopath and psychopath); * narcissistic, adj. స్వయంమోహిత; * narcosis, n. మత్తు; * narcotic, n. మాదకం; బుద్ధిని మందగింప చేసే పదార్థం; (ety.) [Gr. narcos = stupor]; English adjective stupid is also derived from this; opium and its derivatives like morphine, codeine, and heroin are examples of narcotics; * nares, n. ముక్కురంధ్రములు; చెరమలు; ముక్కుపచ్చలు; * narrate, v. t. చెప్పు; వివరించు; * narration, n. (1) కథ; (2) కథనం; కథాగమనం; కథితం; ఆఖ్యానం; చెప్పడం; * narrative, n. కథనం; కథని చెప్పే విధం; కథితం; విశదీకరణ; వర్ణన; కథనం ఒక క్రమబద్ద వ్యక్తీకరణ; ** narrative therapy, ph. కథన చికిత్స; అటు మానసిక వైద్యం లోను,ఇటు వ్యక్తిత్వ వికాస విద్యలోనూ,బహుళ ప్రాచుర్యంలోకి ,ప్రాబల్యంలోకి వస్తోన్న ఒక వైద్యవిధానం; * narratology, n. కథన శాస్త్రం; కథనాలలోని సాధారణ, తార్కిక, నిర్మాణ ధర్మాలని అధ్యయనం చేసే శాస్త్రం; కథని ఎలా చెబుతారు అనే అంశాన్ని అధ్యయనం చేసే శాస్త్రం; * narrator, n. ఆఖ్యాత; m. కథకుడు; కథావాచకుడు; ఆఖ్యాయికుడు; f. కథావాచకి; * narrow, adj. సన్నని; ఇరుకైన; సంకుచితమైన; వెడల్పు కాని; ** narrow mindedness, ph. సంకుచిత మనస్తత్వం; సంకుచిత స్వభావం; * nasal, adj. అనునాసిక; నాసికా; ముక్కుకి సంబంధించిన; ** nasal cavities, ph. చెరమలు; * nasals, n. అనునాసికములు; ముక్కుతో పలికే అక్షరాలు; ణ, న, మ, ం; * nascent, adj. నవజాత; సద్యోజాత; ఉద్భవ; ప్రారంభ దశలో ఉన్న; అప్పుడే పుట్టిన; ** nascent state, ph. నవజాత స్థితి; ఆరంభ దశ; సద్యోజాత స్థితి; * nasopharynx, n. నాసికా సప్తపథ; * nasty, adj. ఏభ్య; రోతైన; అసహ్యమైన; ** nasty fellow, ph. ఏభ్రాసి = ఏభ్య + రాసి; * natal, adj. పుట్టుకకి సంబంధించిన; జన్మకి సంబంధించిన; * natation, n. ఈత కొట్టడం; నీళ్ళల్లో తేలడం; * nates, n. pl. పిరుదులు; * nation, n. జాతి; దేశం; రాజ్యం; ** father of the nation, ph. జాతిపిత; * national, adj. జాతీయ; దేశ; దేశీయ; ** national anthem, ph. జాతీయ గీతం; ** national consciousness, ph జాతీయ చైతన్యం; ** national debt, ph. జాతీయ రుణం; ** national monument, ph. జాతీయ స్థూపం; ** national wealth, ph. జాతీయ సంపద; * national, n. m. దేశస్థుడు; పౌరుడు; * nationalist, n. జాతీయవాది; * nationality, n. దేశీయత; * nationalization, n. జాతీయీకరణం; * nationwide, adj. దేశవ్యాప్తంగా; * native, adj. సహజ; స్వంత; సొంత; ప్రాకృత; దేశీ; దేశవాళీ; స్వదేశీ; మాతృ; నాటు; నిసర్గ; ** native crop, ph. దేశవాళీ పంట; ** native land, ph. మాతృభూమి; అభిజనం; ** native stuff, ph. నాటు సరుకు; దేశవాళీ సరుకు; ** native tongue, ph. మాతృభాష; ** native place, ph. సొంత ఊరు; స్వంత ఊరు; స్వస్థలం; ** native vocabulary, ph. దేశీ పదజాలం; * native, n. s. (1) ఒక ప్రదేశానికి చెందినది; (2) జాతకుడు; * natives, n.pl. నిసర్గములు; నిసర్గులు; * natural, adj. ప్రకృతి సిద్ధమైన; ప్రాకృతిక; స్వతసిద్ధమైన; స్వభావ సిద్ధమైన; స్వభావికమైన; సిద్ధ; సహజమైన; నైజ; నైసర్గిక; ఆధిభౌతిక; ** natural forces, ph. ప్రకృతి శక్తులు; సహజ శక్తులు; ** natural gas, ph. వంట వాయువు; సహజ వాయువు; ** natural luminosity, ph. నైసర్గిక తేజం; ** natural numbers, ph. సహజ సంఖ్యలు; ధన పూర్ణాంకాలు; 1, 2, 3, ... వగైరా: ** natural oil, ph. సిద్ధ తైలం; ** natural period, ph. [gram.] సిద్ధ బిందువు; వాక్యం చివర వచ్చే విరామ సంకేతం; ** natural philosophy, ph. ఆధిభౌతిక శాస్త్రం; ** natural property, ph. నైసర్గిక గుణం; నైసర్గిక లక్షణం; నైజం; ** natural selection, ph. నైసర్గిక నిర్ణయం; ప్రాకృతిక వరణం; సహజ సంవరణ; * naturality, n. స్వాభావికత; * nature, n. (1) ప్రకృతి; నిసర్గము; (2) స్వభావం; స్వయంభు; నైజం; స్వతహా; సహజం; లక్షణం; ప్రవృత్తి; ** by nature, ph. స్వతహాగా; ** nature or nurture?, ph. ప్రకృతా, పెంపకమా? * naturopathy, n. ప్రకృతి వైద్యం; కూరగాయ వైద్యం; * naught, n. సూన్యం; సున్న; * naughty, adj. ఆకతాయ; కొంటె; ఉలిపి; * nausea, (నాసియా) n. కడుపులో తిప్పు; వికారం; వమనేచ్ఛ; * nauseating, adj. కడుపులో తిప్పు కలిగించే; వికారం కలిగించే; అసహ్యకరమైన; * nauseous, (నాషస్) adj. కడుపులో తిప్పుపెట్టు; అసహ్యం కలిగించు; * nautical, adj. నావిక; సముద్రానికి సంబంధించిన; ** nautical almanac, ph. నావిక పంచాంగం; ** nautical mile, ph. 6080 అడుగులు; 1.508 statute mile; (note) 1 nautical mile/sec = 1 knot; భూమి ఒక గోళంలా ఉందనుకున్నప్పుడు ఆ గోళం కేంద్రం దగ్గర ఒక “నిమిషం” కోణం చెయ్యగలిగే ఒక మహావృత్తం మీద ఉన్న రెండు బిందువుల మధ్య దూరం; the distance measured along the Great Circle joining two points that subtend an angle of 1 minute at the center; దూరాన్ని కొలవడానికి భూమి చుట్టుకొలత ఆధారంగా నిర్ణయించిన కొలమానం; ఒక డిగ్రీలో 60 వ వంతు దూరంలో ఉన్న అక్షాంశం యొక్క దూరం; * naval, adj. నావిక; నౌకాదళానికి సంబంధించిన; ** naval base, ph. నావికా పీఠం; నావికా స్థావరం; * navel, n. బొడ్డు; నాభి; ** navel orange, ph. బొడ్డు నారింజ; నాభి నారింజ; * navigable, n. నావ్యం; పడవలు వెళ్లడానికి వీలైనది; * navigation, n. మాలిమి; మార్గనిర్దేశకం; నౌకాగమనశాస్త్రం; * navigator, n. నియామకుడు; మార్గదర్శక్; మాలిమి; మాలిమికాడు; నావని నడపడానికి దారి చూపే వ్యక్తి; * navy, n. నౌకాదళం; నౌకాబలం; * near, adj. దగ్గర; సమీప; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: near, close * ---Use ''near'' and ''close'' to talk about short distances. ''Close'' is usually followed by ''to'', but ''near'' is not: We live close to the temple; There is a market near our house.''' |} * * nearby, adj. దగ్గరలో; సమీపంలో; * nearsightedness, n. హ్రస్వదృష్టి, దగ్గర వస్తువులని మాత్రమే చూడగలగటం; myopia; * nebula, n. నీహారిక; తేజోమేఘం; జ్యోతిర్మేఘం; వెలిమబ్బు; శుక్లపటలం; ఆకాశంలో, కొద్ది కాంతితో, తెల్లని మబ్బులా కనిపించే నభోమండలాలకి ఇది సామాన్య నామం; ** planetary nebula, ph. గ్రహరూప నీహారిక; ** ring nebula, ph. అంగుళ్యాకార నీహారిక; * necessity, n. ఆవశ్యకత; తప్పనిసరి అవసరం; జరూరు; * neck, n. మెడ; గొంతు; పీక; కంఠం; కుత్తుక; అర్రు; * neck deep, adj. కుత్తుకబంటి; * necklace, n. నేవళం; తావళం; కంఠహారం; గొలుసు; ప్రాలంబం; నెక్లేసు; త్రిసరం; * necromancy, n. భవిష్యత్తుని చెప్పించడానికి ప్రేతాత్మని పిలవడం; * necropolis, n. శ్మశానవాటిక; శ్మశానం; * nectar, n. మకరందం; మరందం; పూదేనె; శీధువు; * nectary, n. మకరంద కోశం; * need, n. అవసరం; అక్కర; జరూరు; గర్జు; ప్రయోజనం; ** future need, ph. ఊర్జస్సు; ** immediate need, ph. ఇష; * needful, adj. కావలసిన; * needle, n. సూది; సూచి; కంటకం; ముల్లు; ** point of a needle, ph. సూది మొన; సూచీముఖం; * needlessly, adv. అనవసరంగా; * needy, n. అవసరం ఉన్నవారు; బీదవారు; లేనివారు; * neem, n. వేప; నింబ; see also margosa; * nefarious, adj. ఘోర; అధమ; క్రూర; దుర్మార్గ; * negate, v. t. ఖండించు; తిరస్కరించు; రద్దు చేయు; * negative, adj. రుణ; రుణాత్మక; ** negative electricity, ph. రుణ విద్యుత్తు; ** negative pole, ph. రుణ ధ్రువం; ** negative quantity, ph. రుణ రాశి; ** negative sign, ph. రుణ సన్న; * negative, n. వ్యతిరేకం; వ్యతిరేకార్థం; * neglect, v. i. అశ్రద్ధ చేయు; ఉపేక్షించు; తాత్సరం చేయు; * negligence, n. అశ్రద్ధ; ఉపేక్ష; తాత్సారం; యాలం; * negligible, n. అశ్రద్ధచేయదగినంత; ఉపేక్షణీయమైన; ఉపేక్షించదగినంత; స్వల్పమైన; * negotiate, v. t. సంప్రదించు; చర్చించు; * negotiations, n. సంప్రదింపులు; * neighborhood, n. ఇరుగు; పొరుగు; నికటం; వాడకట్టు; చేరువు; చేరుబడి; పరిసరం; పేట; సామంతి; ఆజుబాజు; * neighboring, adj. సామంత; పరిసర; * neighbors, n. పొరుగువాళ్లు; ఇరుగువాళ్ళు; ఇరుగు పొరుగులు; సామంతులు; * nematode, n. నులిపురుగు జాతి పురుగు; * neo, adj. నూతన; కొత్త; నవ; నవ్య; అధునాతన; * neoclassical, adj. నవ్యసంప్రదాయిక; * Neodymium, n. [[నియొడీమియం]] (Nd), అణుసంఖ్య = 60, విరళ మృత్తిక మూలకం, ఇది నిజానికి అంత అరుదైన (విరళ) మూలకం కాదు కాని ఆ పేరు అలా స్థిరపడిపోయింది; (note) [[నియోబియం]] (Niobium) అనేది 41వ మూలకం, దీని హ్రస్వనామం Nb) * neolithic age, n. కొత్తరాతి యుగం; నవశిలా యుగం; * nephron, n. [[మూత్రపిండం]]లోని సూక్ష్మ కణం; * nephritis, n. మూత్రపిండముల వాపు; వృక్కశోఫ; * nepotism, n. బంధు పక్షపాతం; ఆశ్రీత పక్షపాతం; * Neptune, n. సగరుడు; యముడు; (1) సౌర కుటుంబంలో ఒక గ్రహం; (2) రోమను పురాణాలలో సముద్రాలకి అధిపతి; * nerve, n. నరం; నాడీతంతువు; మజ్జాతంతువు; నాడి; ** afferent nerve, ph. అంతర్ముఖ నాడి; ** auditory nerve, ph. శ్రవణ నాడి; ** efferent nerve, ph. బహిర్ముఖ నాడి; ** motor nerve, ph. చలన నాడి; చాలక నాడి; ** nerve center, ph. నాడీ కేంద్రం; ** nerve fiber, ph. నాడీ తంతువు; * nervous, adj. (1) నాడీ మండలానికి సంబంధించిన; (2) ఆత్రుతతో చిరచిరలాడు; ** nervous system, ph. నాడీ మండలం; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: nervous, concerned, anxious * ---Use ''nervous'' when you feel worried or frightened about something that is going to happen soon : Bhaskar was nervous about talking in front of the class. ''Concerned'' also means "worried'' but it is used when you are worried about a specific problem. Padma is concerned about the impact of pollution on public health. Use ''anxious'' when you are worried that something bad has happened to someone you know : Her husband became anxious when her flight was delayed.''' |} * * nescience, n. అవిద్య; * ness, suff. తనం; * nest, n. గూడు; పక్షుల నివాసం; * nestling, n. గూటిపిట్ట; * net, adj. నికర; ** net income, ph. నికరాదాయం; * net, n. వల; * nether world, n. పాతాళం; * nettle, n. దురదగొండి మొక్క; దూలగొండి మొక్క; * network, n. జాలం; పరివాహం; వలయం; ** electrical network, ph. విద్యుత్ వలయం; ** neural network, ph. నాడీ వలయం; * neuralgia, n. నాడీ తంతులు పాడవడం వల్ల వచ్చే పోటు, మంటతో కూడిన నొప్పి; నాడీ తంతులు పాడవడానికి అనేక కారణాలు ఉండొచ్చు; ** trigeminal neuralgia, ph. వాచిన రక్తనాళం మెదడు నుండి ముఖం మీదకి వచ్చే నాడీ తంతిని తాకి ఒత్తిడి పెడితే ఈ రకం నొప్పి వస్తుంది; * neurology, n. నాడీ మండల శాస్త్రం; * neuron, n. నాడీ కణం; * neurosis, n. భౌతిక లక్షణాలు బయటకి పొడచూపని మానసిక రోగం; * neurotmesis, n. శరీరంలో ఉపరితలానికి చేరువలో ఉన్న నాడీతంతువు తెగిపోవడం; ఇలా జరిగినప్పుడు శరీరం పూర్తిగా కోలుకోలేదు; * neuter, adj. నపుంసక; * neutral, adj. తటస్థ; ఉదాసీన; ఉపేక్ష; నిష్పాక్షిక; మధ్యస్థ; ** neutral equilibrium, ph. తటస్థ నిశ్చలత; ఉదాసీన సంతుల్యం; * neutrality, n. తాటస్థ్యం; ఉదాసీనత; * neutralization, n. తటస్థీకరణ; ఉదాసీనకరణ; నిర్బలీకరణ; నిరాకరణ; * neutralize, v. t. తటస్థీకరించు; ఉదాసీనపరచు; నిర్బలీకరించు; * nevertheless, adv. అయినప్పటికీ; ఎటొచ్చీ; ** never mind, ph. పరవాలేదు; * new, adj. కొత్త; నూతన; వినూత్న; నవ్య; నవ; అభినవ; నవీన; (rel.) modern; ** brand new, ph. సరికొత్త; క్రొంగొత్త; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: new, recent, modern, current, contemporary, up-to-date, latest * ---Use ''new'' to talk about something that has existed for a short time: Have you seen Taroor's new book? Is this a new car? Use ''recent'' to talk about something, especially an event, that happened a short while ago: He won first prize in the recent national debates. Use ''modern'' to describe things that exist now and are different from the previous versions: modern machinery, modern English. Use ''current'' to describe something that exists now but that may change: the current stock market crisis. Use contemporary to describe things or people that existed at the same tie: Nehru and Patel were contemporaries. Use ''up-to-date'' to describe the newest: up-to-date technology. Use latest to describe the newest thing in a series of similar things: the latest issue of India Today.''' |} * * newfangled, adj. పిదపకాలపు; ** newfangled ideas, ph. పిదపకాపలు బుద్ధులు; * new moon, n. కొత్త చంద్రుడు; బాల చంద్రుడు; నెలవంక; ** new moon day, ph. అమావాస్య; * news, n. వార్త; వార్తలు; సమాచారం; ఉదంతం; వృత్తాంతం; కబురు; కబుర్లు; విశేషాలు; సుద్ది; వర్తమానం; వక్కాణము, వాచికం; జనశ్రుతి; మతలబు;(note) news అనేది ఇంగ్లీషులో ఏక వచనమే అయినా దీనిని తెలుగులో వార్త అని ఏక వచనంలో అనవచ్చు లేదా వార్తలు అని బహు వచనంలో అనవచ్చు; ** orally conveyed news, కబురు; కబుర్లు; వాచికం; * newsletter, n. వార్తాపత్రం; చిన్న వార్తాపత్రిక; * newspaper, n. వార్తాపత్రిక; * newt, n. నల్లికండ్లపాము; * next, adj. మరుసటి; తర్వాత; వచ్చే; రాబోయే; ** next day, ph. మరునాడు; తర్వాత రోజు; మరుసటి రోజు; ** next of kin, ph. ఆప్తులు; సన్నిహితులు; తర్వాత వారు; ** next week, ph. వచ్చే వారం; * nib, n. పాళీ; * nibble, v. t. కొంచెం కొంచెం తిను; * nice, adj. మంచి; బాగున్న; ఉల్లాసకరమైన; * nicely, adv. బాగా; * niche, (నీచ్) n. ఉనికిపట్టు; స్థావరం; గూడు; అరగూడు; గోడలో దొలిచిన బెజ్జం; * Nickel, n. నికెల్; ఒక రసాయన మూలకం; (అణుసంఖ్య 28, సంక్షిప్త నామం, Ni); * nickname, n. ముద్దుపేరు; వేడుక పేరు; మరోపేరు; * niggard, n. లోభి; పిసినిగొట్టు; * night, n. రాత్రి; రేయి; నిసి; నిశీధి; మాపు; నక్తము; తమి; రాతిరి; నిశ; విభావరి; రజని; యామిని; ** at night, ph. రాత్రికి; మాపటికి; ** dead of night, ph. అపరాత్రి; ** night blindness, ph. రేచీకటి; ** night stalker, ph. నక్తంచరుడు; * nightmare, n. పీడకల; * nightshade vegetables, n. pl. Solanaceae కుటుంబానికి చెందిన మొక్కలని nightshades అని కూడా అంటారు. ఈ కుటుంబంలోని మనం తినే కొన్ని కురగాయలకి nightshade vegetables అని పేరు; బంగాళా దుంపలు, టొమేటోలు, వంకాయలు, మిరపకాయలు, వగైరా ఈ కుటుంబానివే; * night-vision goggles, n. నిశాదర్శిని; * nihilism, n. శూన్యవాదం; the rejection of all religious and moral principles, in the belief that life is meaningless; extreme skepticism maintaining that nothing in the world has a real existence; * nil, n. పూజ్యం; * nimbus, n. (1) దీప్తి మండలం; దేవతామూర్తుల చుట్టూ ప్రకాశించే దీప్తి మండలం; (2) వర్షాకాలపు మేఘం; ** nimbus cloud, n. వృష్టిక మేఘం; కారుమబ్బు; * nip, v. t. తుంచు; * nipple, n. (1) తిత్తి; పీక; చూచుకం; (2) చనుమొన; కుచాగ్రం; స్తనాగ్రం; * nirvana, n. నిర్వాణం; అపవర్గం; మోక్షం; మహదానందం; * nit, n. పేను గుడ్లు; ఈపి కట్టు; * nitration, n. నత్రీకరణ; * nitre, n. సురేకారం; పెట్లుప్పు; * nitric acid, n. నత్రికామ్లం; * Nitrogen, n. నత్రజని; రంగు, రుచి, వాసన లేని ఒక రసాయన మూలక వాయువు; (అణుసంఖ్య 14, సంక్షిప్త నామం, N); * nitwit, n. తమందం; * no, adv. కాదు; * no, it is not so. ph. అలా కాదు; * nobility, adj. గౌరవ సూచక; ** nobility particle, ph. పేరులో ఎక్కడో ఒక చోట గౌరవ సూచకంగా తగిలించే ప్రత్యయం; ఉదా. టంగుటూరి ప్రకాశం ''పంతులు''; ''మహర్షి'' బులుసు సాంబమూర్తి; వాస్కో ''డి'' గామా; పియర్ ''డి'' ఫెర్మా; మొదలైనవి; ఇవి దేశ, కాల, పరిస్థితులని బట్టి మారుతూ ఉంటాయి. కొన్ని దేశాలలో వీటిని కేవలం మర్యాదకి మాత్రమే వాడి, చట్టపరమైన దస్తావేజుల వంటి కాగితాలలో వాడరు; * nobility, n. (1) ప్రభువులు; గొప్పవారు; ఆర్యులు; గౌరవనీయులు; (2) ఉదారత; * noble, adj. గొప్ప; ఉత్కృష్ట; ఉదాత్త; * nobleman, n. ప్రభువు; ఘనుడు; ధనికుడు; గొప్పవాడు; అమీరు; * nocturnal, adj. నిశాచర; రాత్రించర; స్వప్న; ** nocturnal bird, ph. నిశాచర పక్షి; ** nocturnal emission, ph. స్వప్నస్కలనం; * nod, v. t. తల పంకించు; తల ఆడించు; తల ఊపు; సమ్మతి తెలుపుతూ తలని పైకీ కిందికీ ఆడించడం; see also shake; * node, n. (1) ముడి; కణుపు; గ్రంధి; స్కంధాంతం; స్కంధశిఖరం; గంటు; పర్వం; కన్ను; (2) [astron.] గ్రహపాతం; కక్ష్యాపాతం; * nodes, n. pl. [astron.] రాహు,కేతువులు; సూర్య, చంద్రుల కక్ష్యా ఖండన బిందువులు; * nodule, n. కుదుపం; ప్రావరం; కంతి; ** olfactory nodule, ph. గంధ కుదుపం; గంధ ప్రావరం; ** polar nodule, ph. ధ్రువ కంతి; * noise, n. రొద; గోల; శబ్దం; సద్దు; సవ్వడి; చడి; సడి; చప్పుడు; ధ్వని; అలికిడి; అలబలం; కలకలం; గొల్లు; ** radio noise, ph. రేడియో రొద; ** thermal noise, ph. తాపపు రొద; ** white noise, ph. తెల్ల రొద; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: noise, sound * ---''Sound'' is something you hear. ''Noise'' is loud unpleasant sounds.''' |} * * noma, n. నోటిపూత; * nomad, n. దిమ్మరి; దేశ దిమ్మరి; సంచారి; * nomenclature, n. పరిభాష; see also jargon; notation; * nominal, adj. నామకః; నామకార్థం; నామమాత్రం; పేరుకి మాత్రం; నామ్‌కే వాస్తే; * nominate, v. i. ప్రతిపాదించు; నియమించు; నియోగించు; పేర్కొను; నామినేటు చేయు; ** nominative case, n. [gram.] కర్తృకారకం; * nomination, n. ప్రతిపాదన; నియామకం; నామనిర్దేశం; నామినేషన్; * nominator, n. ప్రతిపాదకుడు; ప్రతిపాదకి; * nominee, n. ప్రతిపాదితుడు; నియుక్తుడు; నియోజితుడు; * non, pref. ఇతర; * non-aligned, adj. అలీన; తటస్థ; ** non-aligned countries, ph. అలీన దేశాలు; తటస్థ దేశాలు; * non-Andhras, n. ఆంధ్రేతరులు; * non-committal, adj. ఉదాసీన; * non-empty, adj. అక్షయ; * non-conventional, adj. సంప్రదాయేతర; * non-entity, n. అపదార్థం; * non-existence, adj. నకించనత్వం; * non-formal, adj. నియతేతర; * non-ideal, adj. ఆదర్శేతర; * non-stop, adj. ఎకాయకీ; ఎడతెరపి లేకుండా; ఆగకుండా; ఏకబిగిన; ఏకధాటిగా; * nonagon, n. నవభుజి; * nonane, n. నవేను; తొమ్మిది కర్బనపుటణువులు ఉన్న ఉదకర్బనం; ** non-detailed text, ph. ఉపపాఠ్యం; * non-dual, adj. అద్వైత; * none, adj. ఎవరూ కాదు; ఏదీకాదు; (ety.) no one; a rare example of sandhi in English; * non-edible, adj. అఖాదీ; ** non-edible oil, ph. అఖాదీ తైలం; * non-existent, adj. అభూత; * nonlinear, adj. విరళ; వక్ర; నరాళ; వంకర అయిన; ** nonlinear equation, ph. విరళ సమీకరణం; నరాళ సమీకరణం; ** nonlinear differential equation, ph. విరళ అవకలన సమీకరణం; ** nonlinear partial differential equation, ph. విరళ పాక్షిక అవకలన సమీకరణం; * non-metal, n. అలోహం; లోహం కానిది; ఉ: ఉదజని, కర్బనం, మొదలైనవి 20+ ఉన్నాయి; * non-productive, adj. అనుత్పాదక; * non-profit organization, ph. లాభాపేక్షలేని సంస్థ; * nonsense, n. కొక్కిరాయి మాటలు; * non-stop, adj. ఏకధాటిగా; ఏకబిగిన; నిరంతరం; అవిరతం; అశ్రాంతం; * non-uniform, adj. చాపు; * nonviolence, n. అహింస; * noon, n. మధ్యందినం; మిట్టమధ్యాహ్నం; మధ్యాహ్నం; * noose, n. ఉచ్చు; * nori, n. ఎండబెట్టిన కడలికలుపు; dried edible seaweed used in Japanese cuisine, made from species of the red algae genus Pyropia including ''P. yezoensis'' and ''P. tenera''. It has a strong and distinctive flavor, and is often used to wrap rolls of sushi or onigiri (rice balls); Seaweed can be a good source of omega-3 fats and vitamin B12. It appears that dried green and purple seaweed contain substantial amounts of vitamin B12. One study found 2.4 mcg or 100% of the RDI (Recommended Dietary Intake) of vitamin B12 in only 4 grams of nori seaweed; * normal, adj. (1) సాధారణమైన; ప్రమాణాంకిత; ప్రమాణయుక్త; (2) అభిలంబ; నిట్ర; * normal, n. (1) సామాన్యం; (2) లంబం; నిట్రం; * normalization, n. ప్రమాణాంకితం; ప్రమాణాంకీకరణ; * normally, adv. సామాన్యంగా; సాధారణంగా; * normative, adv. నిర్ణాయక; * north, n. ఉత్తరం; ఉత్తరపు దిక్కు; * northeast, n. ఈశాన్యం; ఈశాన్య దిశ; ఈశాన్య మూల; * northwest, n. వాయవ్యం; వాయవ్య దిశ; వాయవ్య మూల; * northern, adj. ఉత్తర; ఔత్తరాహ; ఉదీచీన; ** northern direction, ph. ఉత్తర దిశ; ** northern lights, ph. ఉత్తర జ్యోతులు; ఉదీచీన ఉద్యోతాలు; ఉదీచీన జ్యోతిర్వస్త్రాలు; ఉత్తర ధ్రువ జ్యోతులు; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: north, south, east, west * ---Use ''north'' / ''south'' / ''east'' /''west'' as an adjective phrase to tell where a place is located: Goa is south of Mumbai: Vindhya mountains are to the north of Mumbai. However you must use northern, southern, eastern, or western with the name of a place: He has a job somewhere in northern India.''' |} * * Northern cross, [astron.] ph. రాజహంస మండలం; * northerner, n. ఉత్తరాదివాడు; ఔత్తరాహ్యుడు; * northeast, n. ఈశాన్యం; * nose, n. ముక్కు; నాసిక; ఘ్రాణం; ** saddle nose, ph. తప్పట ముక్కు; ** stout nose, ph. బుర్రముక్కు; * nostalgia, n. జ్ఞాపకాలు; భావోద్రేకంతో కూడిన జ్ఞాపకాలు; * nostril, n. ముక్కు చెరమ; ముక్కు రంధ్రం; నాసాపుటం; మంజెరం; * not, n. కాదు; లేదు; * notable, n. గమనార్హం; గణనీయం; గుర్తింపదగ్గది; * notation, n. సంజ్ఞామానం; * notch, n. గంటు; గాటు; కచ్చు; పరిఖ; * notch, v. t. గంటుపెట్టు; నరుకు; * note, v. i. గమనించు; * note, n. (1) చీటీ; పత్రం; కాగితం; యాదాస్తు; పురోణి; నోటు; (2) గమనిక; షరా; (3) స్వరం; (4) షడ్జమం (స), రిషభం (రి), గాంధారం (గ), మధ్యమం (మ), పంచమం (ప), దైవతం (ద), నిషాదం (ని), స; ** flat note, ph. కోమల స్వరం; ** non-movable note, ph. అచల స్వరం; ఉదాహరణకి స, ప లు అచల స్వరాలు; స, ప ల తరచుదనం (frequency) ఎప్పుడూ స్థిరంగానే ఉంటుంది; ** pure note, ph. శుద్ధ స్వరం; శుద్ధ స్వరం కంటే తక్కువ తరచుదనం ఉన్నదానిని కోమల స్వరం అంటారు; ** sharp note, ph. తీవ్ర స్వరం; మ కి తీవ్ర స్వరం ఒక్కటే ఉంది; మ కి కోమల స్వరం లేదు; ** high note, ph. తార స్వరం; ** one rupee note, ph. రూపాయి కాగితం; * notebook, n. పుస్తకం; యాదాస్తు పుస్తకం; నోటు పుస్తకం; * noted, adj. పేరున్న; ప్రసిద్ధికెక్కిన; * noteworthy, adj. గమనార్హమైన; చెప్పుకోతగిన; * noteworthy, n. గమనార్హం; * nothing, n. పూజ్యం; ఏమీ లేదు; * notice, n. ప్రకటన; గమనిక; తాఖీదు; నోటీసు; * notice, v. i. గమనించు; చూడు; * noticeable, adj. గమనార్హం; గమనార్హమైన; * noticeability, n. గమనార్హత; * notification, n. తెలియపరచుట; చాటింపు; ప్రకటన; విజ్ఞాపన; అధిసూచన; * notify, v. t. తెలియపరచు; ప్రకటించు; * notion, n. తలంపు; భావం; ఊహ; కల్పన; అభిప్రాయం; * notwithstanding, conj. అయినప్పటికి; * noun, n. [gram.] నామవాచకం; విశేష్యం; వాచకం; ** abstract noun, ph. గుణ వాచకం; ** collective noun, ph. సామూహిక వాచకం; ** common noun, ph. జాతి వాచకం; ** compound noun, ph. సంయుక్త వాచకం; ** concrete noun, ph. ఇంద్రియ వాచకం; ** proper noun, ph. సంజ్ఞా వాచకం; ** verbal noun, ph. క్రియా వాచకం; కృదంతం; ** noun phrase, ph. వాచక పదబంధం; ** noun with post-positive adjective, ph. విశేషణోత్తర కర్మధారయము; ఉ. కపోతవృద్ధము; president elect; * nourishing, adj. పోషకమైన; బలవర్ధకమైన; * nourishment, n. పుష్టి; పరిపోషణ; * nova, n. నవ్యతార; * nove, n. pl. (నోవీ) నవ్యతారలు; కొత్తగా పుడుతూన్న నక్షత్రాలు; * novel, adj. కొత్తదైన; కొత్త; వింత అయిన; * novel, n. నవల; * novelette, n. నవలిక; చిన్న నవల; * novella, n. నవలిక; చిన్న నవల; * novelty, n. (1) కొత్తదనం; నవ్యత; అభినవత్వం; (2) తాయం; తాయిలం; * novice, n. (1) శిశువు; (2) కొత్తగా నేర్చుకున్న వ్యక్తి; ప్రావీణ్యత లేని వ్యక్తి; (3) m. అర్భకుడు; * now, adv. ఇప్పుడు; ** now and then, ph. అప్పుడప్పుడు; * nowadays, adv. ఈ రోజుల్లో; ఈ కాలంలో; * nozzle, n. నాసిక; * nuance, n. మెళుకువ; * nucleic acid, n. కణికామ్లం; కణామ్లం; కదష్ఠికామ్లం; * nucleolus, n. గర్భకణిక; గర్భాష్ఠి; కేంద్రకాంశం; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''...USAGE NOTE: atomic, nuclear *... The words "atomic" and "nuclear" are used carelessly and interchangeably in both English and Telugu. The nucleus is the central core of an atom as well as the central core of a living cell. An "atomic bomb" uses either uranium or plutonium and relies on fission, a nuclear reaction in which a nucleus of an atom breaks apart into two pieces. ... The "hydrogen bomb" relies on fusion, the process of taking nuclei of two separate atoms and fusing them together to form the nucleus of a third atom.''' |} * * nuclear, adj. [biol.] జీవకణ కేంద్రానికి (కదష్ఠికి) సంబంధించిన; [phys.] అణు కేంద్రకానికి సంబంధించిన; అణుకేంద్ర; అణుకేంద్రక; ** nuclear device, ph. కేంద్రక విస్పోటన పరికరం; అణు బాంబు; ** nuclear energy, ph. అణు శక్తి; కేంద్రక శక్తి; ** nuclear fission, ph. అణుకేంద్ర విచ్ఛిన్నం; ** nuclear fusion, ph. అణుకేంద్ర సంయోగం; ** nuclear propulsion, ph. అణు చాలనం; కేంద్రక చాలనం; ** nuclear reaction, ph. అణుకేంద్రక ప్రక్రియ; ** nuclear reactor, ph. అణువిద్యుత్ కేంద్రం; ** nuclear reactor vessel, ph. కేంద్రక క్రియాకలశం; * nucleus, n. (1) [biol.] కణిక; బీజం; అష్ఠి; కదష్ఠి; (2)[phys.] కేంద్రకం; అణుకేంద్రకం; * nudity, n. నగ్నత్వం; * nudge, v. i. తొయ్యడం; తట్టి లేపడం; ఉసి కొల్పడం; మోచేత్తో తోసి ప్రేరేపణ చెయ్యడం; * nugget, n. కణిక; తునక; ** gold nugget, ph. బంగారు కణిక; * nuisance, n. నస; గొడవ; చీడ; కంటకం; ** public nuisance, ph. లోకకంటకం; * null, n. శూన్యం; పూజ్యం; * numb, n. అచేతనం; * numbness, n. తిమ్మిరి; * number, adj.. [నమ్మర్] ఎక్కువ తిక్కిరిగా ఉండు; ఎక్కువ అచేతనంగా ఉండు; * number, n. [నంబర్] (1) సంఖ్య; నెంబరు; అంకె; అంకము; (2) వచనం; ** binary number, ph. ద్వియాంశ అంకము; ద్వింకము; ** cardinal number, ph. ముఖ్య సంఖ్య; ఉ. ఒకటి; రెండు, మూడు, మొదలగునవి. ** complex number, ph. సమ్మిశ్ర సంఖ్య; సంకీర్ణ సంఖ్య; జంట సంఖ్య; ** consecutive number, ph. క్రమానుగత సంఖ్య; ** even number, ph. సరి సంఖ్య; ** finite number, ph. పరిమితాంకం; మితాంకం; మితసంఖ్య; ** fractional number, ph. భిన్నాంకం; భిన్నం; ** imaginary number, ph. కల్పన సంఖ్య; ** irrational number, ph. అనిష్ప సంఖ్య; కరణీయ సంఖ్య; ** natural number, ph. సహజ సంఖ్య; ఏకోత్తర సంఖ్య; ** negative number, ph. రుణ సంఖ్య; ** odd number, ph. బేసి సంఖ్య; ** ordinal number, ph. క్రమ సంఖ్య; ఒకటవ, రెండవ, మూడవ, మొదలగునవి; ** perfect number, ph. పరిపూర్ణ సంఖ్య; ** plural number, ph. బహువచనం; ** prime number, ph. ప్రధాన సంఖ్య; అభేద్య సంఖ్య; అభేధ్యాంకం; ప్రధానాంకం; అవిభాజ్యం; అభాజ్య సంఖ్య; ** positive number, ph. ధన సంఖ్య; ** rational number, ph. నిష్ప సంఖ్య; అకరణీయ సంఖ్య; ** real number, ph. నిజ సంఖ్య; వాస్తవ సంఖ్య; ** roll number, ph. వరుసవారీ సంఖ్య; ** serial number, ph. క్రమానుగత సంఖ్య; క్రమ సంఖ్య; ** singular number, ph. ఏక వచనం; ** whole number, ph. పూర్ణాంకం; పూర్ణ సంఖ్య; ** number theory, ph. సంఖ్యా శాస్త్రం; అంకెలలో కాని, సంఖ్యలలో కాని కనిపించే బాణీలని అధ్యయనం చేసి గణితశాస్త్ర సూత్రాలని వెలికి లాగే శాస్త్రం; * numbers, n. pl. సంఖ్యలు; ** amicable numbers, ph. కలుపుగోలు సంఖ్యలు; ** consecutive numbers, ph. క్రమానుగత సంఖ్యలు; * numeral, n. అంకె; అంకం; సంఖ్యావాచకం; అంకెల రాత గుర్తు; అంకెల లేఖా సంకేతం; ** Arabic numeral, ph. అరబ్బు అంకె; అరబ్బాంకం; ** Roman numeral, ph. రోమక అంకె; రోమకాంకం; * numerator, n. లవం; * numerical, adj. సంఖ్యావాచక; సంఖ్యాత్మక; ** numerical analysis, ph. సంఖ్యావాచక విశ్లేషణ; * numerology, n. సంఖ్యల వరుసలలో ఏదో మార్మికత ఉందని నమ్మి సంఖ్యలలో కనిపించే బాణీని బట్టి జోశ్యం చెప్పడం; ఇది ఒక నమ్మకమే కాని శాస్త్రం అనిపించుకోదు; * numerous, adj. చాలా; బహు; మెండు; ఎక్కువ; అసంఖ్యాక; * numismatics, n. రూప్యశాస్త్రం; నాణెముల గురించిన శాస్త్రం; * nurse, n. ఉపమాత; నర్సు; f. దాది; పరిచారిక; నరసమ్మ; m. పరిచారకుడు; నరసయ్య; * nurse, v. t. శుశ్రూష చేయు; పరిచర్య చేయు; * nursery, n. (1) వృక్ష సంవర్ధని; మొక్కలను పెంచి అమ్ము స్థలం; (2) బాలవిహార్; క్రీడాగృహం; పసి పిల్లలకి నర్సు పర్యవేక్షణలో ఆటలు, పాటలు నేర్పే స్థలం; ** nursing mother, ph. బాలెంతరాలు; * nurture, n. పెంపకం; [[File:Nut-hardware.jpg|thumb|right|/220px-Nut-hardware.jpg]] * nut, n. (1) పిక్క; గింజ చుట్టూ పెంకు లాంటి కవచం ఉన్న విత్తు; ఉ. చింత పిక్క; బాదం పిక్క; జీడి పిక్క; (2) మరచుట్టు; మర ఉంగరం; (rel.) bolt; screw; (3) పిచ్చి మనిషి; * nutcracker, n. అడకత్తెర; వక్కలని, పిక్కలని విరగ్గొట్టడానికి వాడే కత్తెర వంటి ఉపకరణం; * nutmeg, n. జాజికాయ; ఈ జాజికాయ తొక్కనే జాపత్రి అంటారు; * nutrient, n. పోషకం; పోషక పదార్థం; పోషకాహారం; * nutrition, n. పోషణ; ప్రోది; పరిపోషణ; * nutritional, adj. పోషక; పౌష్టిక; ** nutritional value, ph. పౌష్టిక విలువ; పోషక విలువ; * nutritious, adj. పోషకమైన; పుష్టికరమైన; పౌషిక; * nux vomica, n. ముషిణి; ముసిడి; ముసిని; Loganiaceae జాతి చెట్టు; * nymph, n. ఎలనాగ; యువతి; * nymphomania, n. కామాతురత; * nymphomaniac, n. f. రిరంసువు; కాముకి; విపరీతమైన కామేచ్ఛ గల స్త్రీ; వివిధమైన పురుషులతో రతిని కోరే స్త్రీ;''' |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==Part 2: O== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> * O, inter. ఒహో; అలాగునా; * oak tree, n. సిందూర వృక్షం; * oar, n. తెడ్డు; అల్లీసకర్ర; క్షేపణి; * oasis, n. విరామారామం; ఎడారిలో నీళ్లు, నీడ దొరికే ప్రదేశం; ** like an oasis, ph. [idiom] కుంపట్లో తామర వలె; * oats, n. ఓట్లు; ఓటు ధాన్యము; ఒక ధాన్యపు దినుసు; [bot.] ''Avena sativa'' of the Poaceae family; * oatmeal, n. (1) అటుకులులా దంచబడ్డ ఓటు బియ్యం; (2) ఓటు బియ్యాన్ని బాగా చిమడబెట్టి అంబలిలా కాచిన భోజన పదార్థం; * oath, n. ఒట్టు; ప్రమాణం; శపథం; ఆన, Ana * obdurate, adj. మూర్ఖమైన; * obedience, n. విధేయత; వినయం; నమ్రత; ప్రణతి; * obediently, adv. సవినయంగా; విధేయతతో; ** obedient person, ph. విధేయుడు; ప్రణతుడు; విధేయురాలు; * obese, adj. లావైన; స్థూలమైన; వలంగా; బడ్డుగా; * obesity, n. స్థూలకాయత్వం; స్థౌల్యం; * obey, v. i. కట్టుబడియుండు; పాటించు; చెప్పినట్లు నడుచుకొను; * obituary, n. వార్తాపత్రికలో ప్రచురించబడ్డ మరణ వార్త; సంస్మరణ; స్మృతి; * object, n. (ఆబ్‌జెక్ట్) (1) భౌతిక పదార్థం; వస్తువు; (2) కర్మ, వ్యాకరణంలో; (ant.) subject; * object, v. t. (అబ్‌జెక్ట్) వారించు; అభ్యంతరపెట్టు; ఆక్షేపించు; * objection, n. అభ్యంతరం; ఆక్షేపణ; ప్రతిబంధకం; ** groundless objection, ph. దురాక్షేపణ; * objectionable, adj. ఆక్షేపణీయ; కూడని; * objective, adj. వస్తుగత; (ant.) subjective; * objective, n. వస్తుగత గమ్యం; లక్ష్యం; ఆశయం; ప్రయోజనం; గమ్యం ఎంతవరకు చేరుకున్నామో కొలిచి చెప్పడానికి వీలయిన చలరాసి; (rel.) goal; * objectively, adv. నిష్పక్షపాతంగా; * objectivity, n. విషయనిష్టత; వస్తునిష్టత; * oblation, n. నైవేద్యం; నైవేద్యాది ఉపచారం; * obligation, n. (1) అనివార్యకార్యం; తప్పనిసరి అయిన పని; (2) మొహమాటం; నిర్బంధం; విద్యుక్తం; విధాయకం; ** obliging person, ph. ఉపకారబుద్ధిగల వ్యక్తి; * oblique, adj. తిర్యక్; వాలివున్న; వాలుగా ఉన్న; ఒరిగిన; transverse; ** oblique line, ph. తిర్యక్ రేఖ; వాలు గీత; transversal; * obliquely, adv. వాలుగా; ఐమూలగా; * obliterate, v. t. సర్వనాశనం చేయు; తుడిచిపెట్టు; * oblong, adj. కోల; కోలగా ఉన్న; * obnoxious, adj. అసహ్యకరమైన; హేయమైన; * obscene, adj. అసభ్యమైన; అసహ్యకర మైన; అశ్లీలమైన; అవాచ్యమైన; సాధుసమ్మతంకాని; బూతు; * obscure, adj. స్పష్టతలేని; ఎక్కడో మారుమూలని ఉన్న; * obsequies, n. అపరకర్మలు; ఉత్తర క్రియలు; మరణానంతరం చేసే కర్మ; * observable, adj. గమనార్హమైన; అవలోకనార్హమైన; * observation, n. (1) పరిశీలనం; అవలోకనం; వీక్షణ; విలోకనం; ప్రేక్షణం; దృశ్యం; (2) పరిశీలన; * observatory, n. వేధశాల; * observe, v. i. పరిశీలించు; గమనించు; అవలోకించు; వీక్షించు; పాటించు; పారజూచు; * observer, n. పరిశీలకుడు; ప్రేక్షకుడు; ద్రష్ట; పారజూడరి; * obsession, n. రంధి; యావ; పరమ చాదస్తం; స్వీయభావ అవరోధం; దూరంగా ఉన్న, అర్ధం లేని, చొరబడే (intrusive), పదేపదే వచ్చే ఆలోచనలను ఆబ్సెషన్ లేదా స్వీయ భావ అవరోధం అంటారు. అనుచితమైనవి, ప్రేరేపించేవి, అసమంజస మైనవి, పునరావృతం అయ్యేవి, నిషిద్ధమైనవి అయిన ఆలోచనలు; ** obsessive compulsive disorder, ph. స్వీయభావ అవరోధ రుగ్మత; ఉదా: (1) మెట్లు ఎక్కేటప్పుడు లెక్క పెట్టడం, పెట్టకపోతే ఎదో జరుగుతుంది అనుకోవడం, ఫోన్ ఒక కోణంలో పెట్టక పొతే ఎదో దుర్వార్త వస్తుందని నమ్మటం. అలా పెట్టక పొతే ఆందోళన చెందటం. (2) అశుభ్రత, క్రిమి సంకులత, దుమ్ము, ధూళి, అంటువ్యాధుల పై మితిమీరిన భయం, (3) తమకి, తమవారికి, ఇతరులకి హాని జరుగ బోతుందనే అకారణ భయం * obsolete, n. విలుప్తం; వ్యవహారబ్రష్టం; వ్యవహారచ్యుతం; అప్రచలితం; వాడుకలో లేనిది; * obsolescence, n. అప్రచలనం; * obstacle, n. అడ్డంకి; అవరోధం; అవాంతరం; ప్రతిబంధకం; విఘ్నం; విష్కంభం; ** without obstacle, ph. నిర్విఘ్నంగా; * obstetrics, n. సూతిక శాస్త్రం; ప్రసూతి శాస్త్రం; ప్రసవ శాస్త్రం; పురిటి వైద్యం; * obstinacy, n. మొండితనం; పిడివాదం; మూర్ఖపు పట్టు; * obstinate, adj. మొండి; మూర్ఖపు పట్టుగల; హఠం చేసే; refractory; * obstruct, v. t. అడ్డు; ఆటంకపరచు; అటకాయించు; అవరోధించు; నిరోధించు; అభ్యంతరపెట్టు; వారించు; * obstructed, n. ప్రతిహతం; ** one that was obstructed, ph. ప్రతిక్షిప్తం; * obstruction, n. అడ్డంకి; ఆటంకం; రోధం; రుద్ధం; అవరోధం; నిరోధం; ఆక; ప్రతిఘాతం; ప్రతిబాధకం; ప్రతిబాధి; ప్రతిబంధం; ప్రతిబంధకం; ప్రతిరోధకం; * obtain, v. i. పొందు; సాధించు; సంపాదించు; * obtrude, v. i. ముందుకు చొచ్చుకొని వచ్చు; * obtuse, adj. [geom.] గురు; బహిర్లంబ; సూదిగాలేని; ** obtuse angle, ph. గురు కోణం; బహిర్లంబ కోణం; * obverse, adj. బొమ్మవైపు; ప్రతిలోమ; * obverse, n. బొమ్మ; బొరుసు కానిది; సీదా; (ant.) reverse; * obvious, n. స్వయంవిదితం; విదితం; విస్పష్టం; వివరణ లేకపోయినా అర్థం అయేది; * occasion, n. సందర్భం; సమయం; అవకాశం; కారణం; * occasional, adj. అప్పుడప్పుడు; కాదాచిత్క; నైమిత్తిక; * occasionally, adv. అప్పుడప్పుడు; అడపాదడపా; కదాచిత్తుగా; * occident, n. పాశ్చాత్య దేశాలు; పశ్చిమ దేశాలు; * occidental, adj. పాశ్చాత్య; పశ్చిమ దేశాలకి సంబంధించిన; * occipital, adj. కపాలాస్థి; కపాలాస్థిక; తల వెనక భాగాన్ని ఉన్న ఎముకకి సంబంధించిన; ** occipital lobe, ph. కపాలాస్థిక తమ్మె; మెదడులో ఒక భాగం; * occlusion, n. అంతర్ధారణ; ఆటంకం; అడ్డు; * occult, adj. నిక్షిప్త; రహస్య; మానవుడి అవగాహనకి అందని; * occultation, n. ఒక్కొక్కసారి చంద్రుడు బుధ , శుక్ర, కుజ, గురు, శని గ్రహాలను కప్పివేయడం కూడా జరుగుతుంది. ఉదాహరణకు శుక్రునికి, భూమికి మధ్యలో చంద్రుడు వచ్చినపుడు దానిని శుక్రుని గ్రహణం (eclipse) అని అనరు; Lunar occultation of Venus అంటారు; * occupation, n. (1) వృత్తి; ఉద్యోగం; (2) వ్యాపకం; (3) ఆక్రమణ; * occupant, n. ఆక్రమించినవాడు; ఆక్రమితుడు; * occupy, v. t. ఆక్రమించు; ఆవరించు; * occur, v. i. సంభవించు; తట్టు; స్ఫురించు; తటస్థించు; * occurrence, n. సంఘటన; స్ఫూర్తి; * ocean, n. మహాసముద్రం; మహార్ణవం; అబ్రాసి; కడలి; విషధి; ఉదధి; అంబుధి; జలధి; సాగరం; * oceanography, n. సాగరశాస్త్రం; * ocellus, n. కృష్ణపాదం; the characteristic marking on the hood of a cobra; * ochre, n. గోపీచందనం; ఒక రంగు పదార్థం; * octadecane, n. అష్టాదశేను; ఒక ఉదకర్బనం; C<sub>18</sub>H<sub>38</sub>; ** octadecanoic acid, ph. అష్టాదశాయిక్ ఆమ్లం; C<sub>18</sub>H<sub>38</sub>O<sub>2</sub>; * octagon, n. అష్టభుజి; అష్టకోణి; * octahedron, n. అష్టముఖి; ఎనిమిది సమత్రిభుజములు ముఖములుగా గల ఒక ఘనరూపము; * octal, adj. అష్టాంశ; ** octal number system, ph. అష్టాంశ పద్ధతి; * octane, n. అష్టేను; ఒక ఉదకర్బనం పేరు; CH<sub>3</sub>(CH<sub>2</sub>)<sub>6</sub>CH<sub>3</sub>; ** octane number, ph. అష్టేను సంఖ్య; పెట్రోలు నాణ్యతని కొలిచే సూచికాంకం; * octave, n. (1) సప్తకం; సంగీతంలో f అనే పౌనఃపున్యం నుండి 2f పౌనఃపున్యం వరకు ఉన్న మధ్య దూరం; ఈ దూరంలోనే సప్త స్వరాలు ఇమిడి ఉంటాయి; భారతీయ శాస్త్రీయ సంగీతంలో ఈ దూరాన్ని సరిగమపదని వరకే లెక్కపెడతారు, పాశ్చాత్య సంగీతంలో సరిగమపదనిస అని లెక్క పెడతారు; (2) అష్టపది; అష్టకం; * octet, n. అష్టకం; అష్టకి; ఎనిమిది అంశాలు కలది; * octanoic acid, n. అష్టనోయిక్‍ ఆమ్లం; కేప్రిలిక్‍ ఆమ్లం; ఎనిమిది కర్బనపు అణువుల దండ ఉన్న గోరోజనామ్లం; * odd, adj. (1) బేసి; బేసరి; ఓజ; విషమ; సరి కాని; (2) వింతైన; ఎబ్బెట్టు; విజ్జోడు; (3) విషమ; చికై్కన; ** odd behavior, ph. వింత ప్రవర్తన; ** odd looking, ph. వింతగా కనిపించే; ** odd number, ph. బేసి సంఖ్య; ** odds and ends, ph. చిల్లర మల్లర వస్తువులు, పనులు; * ode, n. కీర్తన; స్తుతి; పదం; భావగీతం; * odious, adj. హేయమైన; * odor, n. వాసన; గంధము; (Br.) odour; (rel.) malodor; * oeuvre, n. (ఓవ్ర), ఒక కళాకారుని (కవి) సంపూర్ణ రచనా సంపుటి; * of, prep. యొక్క; గురించి; * offend, v. t. నేరం చేయు; కోపం పుట్టించు; నొప్పించు; * offense, n. నేరం; తప్పు; తప్పు పని; ** cognizable offense, ph. వారంటు లేకుండా అరెస్టు చెయ్యడానికి పోలీసులకి హక్కు ఉన్న నేరం; ఇండియాలో ఇటువంటి నేరం జరిగిందని అనిపించగానే పోలీసులు తప్పనిసరిగా FIR (first information report) నమోదు చేసి తీరాలని చట్టం చెబుతోంది; ** punishable offense, ph. శిక్షార్హమైన నేరం; * offer, v. t. అర్పించు; సమర్పించు; భక్తితో ఇచ్చు; కానుకగా ఇచ్చు; * offering, n. ముడుపు; కానుక; నైవేద్యం; బలి; * off-guardedly, adv. ఏమరుపాటుగా; * office, n. కచేరీ; కార్యాలయం; పనిపట్టు; కృత్యాగారం; దప్తరు; ఆఫీసు; ** office bearer, ph. కార్యకర్త; * officer, n. అధికారి; ఉద్యోగి; సచివుడు; ఆఫీసరు; ** executive officer, ph. కర్మాధికారి; కర్మసచివుడు; ** investigative officer, ph. విచారణాధికారి; * official, adj. అధికార; అఫీషియల్; * official, n. అధికారి; * officinalis, n. ఉపయోగం ఉండి దుకాణాలలో కొనుగోలుకి దొరికేది; * offshore, adj. తీరస్థ; ** offshore islands, ph. తీరస్థ దీవులు; * offspring, n. s. బిడ్డ; సంతానం; తోకం; కేపు, kEpu * offspring, n. pl. తనుజులు; సంతానం; సంతతి; బిడ్డలు; * often, adv. తరచుగా; * ogre, n. మనుష్యులను తినే రాక్షసుడు; * oil, n. నూనె; చమురు; తైలం; ఆయిలు; ** animal oil, ph. జాంతవ తైలం; ** cooking oil, ph. వంట నూనె; ** crude oil, ph. ముతక నూనె; క్రూడాయిలు; ** fuel oil, ph. మంట చమురు; ఇంధనపు చమురు; ** kerosine oil, ph. కిరసనాయిలు; ** mineral oil, ph. ఖనిజపు చమురు; ** refined oil, ph. రిఫండాయిలు; ** til oil, ph. నువ్వుల నూనె; ** sesame oil, ph. నువ్వుల నూనె; ** vegetable oil, ph. శాకీయ తైలం; ** oil cake, ph. తెలక పిండి; పిణ్యాకం; నూనె చెక్క; * oily, adj. నూనెలా ఉండే; జిడ్డుగా ఉండే; జిడ్డయిన; * ointment, n. అంజనం; లేపనం; విలేపనం; మలాము; పైన పూసే మందు; * o.k., n. సరే; * okra, n. బెండ; ఎద్దునాలుక చెట్టు; గంబో; * ol, suff. ఆల్కహాలు జాతికి చెందిన రసాయనాల పేరు చివర విధాయకంగా వచ్చే ప్రత్యయం; ఉదా. alcohol; menthol; phenol; * old, adj. పాత; ముసలి; ** old age, ph. ముసలితనం; వృద్ధాప్యం; ముదిమి; ** old people, ph. ముసలివారు; వృద్ధులు; వయోవృద్ధులు; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: old, elderly * ---Use ''old'' to talk about the age of things or people: This is an old car; How old are your children? Use ''elderly'' to be more polite when talking about people who are very old.''' |} * * oleander, n. గన్నేరు; కరవేరం; [bot.] ''Nerium oleander'' of the Apocynaceae family; * olfactory, adj. ఘ్రాణ; వాసనకి సంబంధించిన; ** olfactory nerves, ph. ఘ్రాణ నాడులు; ** olfactory nodes, ph. [bio.] గంధప్రవరాలు, * oligarchy, n. స్వల్పజన పరిపాలనం; స్వల్పజనాధిపత్యం; * oligosaccharide, n. స్వల్పచక్కెర; తక్కువ ఏకచక్కెరలు ఉన్న కర్బనోదక కట్టడం; a carbohydrate whose molecules are composed of a relatively small number of monosaccharide units. * olive, n. జిత చెట్టు; జిత వృక్షం; మానుగాయ; కుదురు జువ్వి; ఆలివ్; మధ్యధరా వాతావరణాలలో కాసే ఒక చిన్న కాయ; ** olive branch, ph. [idiom[ మైత్రీ సందేశం; ** olive oil, ph. జిత తైలం; మానుగాయ నూనె; ** olive green, ph. మానుగాయ రంగు; * oma, suff. [med] వైద్య రంగంలో వచ్చే ఈ ఉత్తర ప్రత్యయానికి అర్థం "కంతి"; అనగా, శరీరంలోని జీవకణాలు మితిమీరి పెరిగి కాయలా తయారవడం; ఈ కంతి కేంసరు కావచ్చు, కాకపోవచ్చు; ** carcinoma, ph. అంగాలని చుట్టి ఉండే పొరలలో కాని, చర్మపు పొరలలో కాని వచ్చే కేంసరు; ** cytoma, ph. కణాలకి సంబంధించిన కంతి; ** melanoma, ph. మెలనిన్‌ అనే రంగు పదార్థం ఉన్న చోట (సాధారణంగా చర్మం) పెరిగే కంతి; ** sarcoma, ph. శరీరపు కట్టడానికి ఉపయోగపడే భాగాలకి (అనగా, ఉ. ఎముకలు, కండరాలు, వగైరాలకి) వచ్చే కేంసరు; * ombrophobia, n. వానపిరికి; వర్షం అంటే భయం; * ombudsman, n. లోకపాల్; * omelet, n. గుడ్డట్టు; (rel.) scrambled eggs; * omen, n. శకునం; ** bad omen, ph. అపశకునం; దుర్నిమిత్తం; దుశ్శకునం; ** fatal omen, ph. మారకం; * ominous, adj. దుశ్శకునమైన; అశుభసూచకమైన; * omit, v. t. మినహాయించు; పరిహరించు; వదలివేయు; విడచిపెట్టు; * omission, n. పరిహార్యం; మినహాయింపు; పరిహరింపు; చేయమి; * omni, adj. సర్వ; అన్ని; సమస్థ; * omnidirectional, n. సర్వదిశాత్మకం; * omniscience, n. సర్వజ్ఞత; * omniscient, n. సర్వజ్ఞుడు; అన్నీ తెలిసినవాడు; * omnipotent, adj. సర్వశక్తిసంపన్నత; సర్వసమర్ధత; సర్వశక్తిత్వం; * omnipotent, n. సర్వశక్తిసంపన్నుడు; సర్వసమర్ధుడు; * omnipresence, n. సర్వవ్యాప్తి; సర్వవ్యాపకత్వం; * omnipresent, n. సర్వోపగతుడు; సర్వవ్యాపకుడు; * omnivorous, adj. సర్వభక్షక; * omnivore, n. సర్వభక్షిణి; సర్వాహారి; సర్వభక్షకి; * on, prep. మీద; పైన; గురించి; ** on behalf, ph. తరఫున; పక్షమున; ** on demand, ph. అడగ్గానే; అడిగిన వెంటనే; * once, adv. (1) ఒకప్పుడు; ఒకానొకప్పుడు; (2) ఒకసారి; ఒకమారు; ఒకతడవ; ఒక పర్యాయం; ఒక తూరి; ** once upon a time, ph. అనగా అనగా; తొలి; తొల్లి; * one, adj. ఏక; ఒంటి; * one, n. ఒకటి; ** increment by one, ph. ఏకోత్తరించు; ఏకోత్తరవృద్ధి; ఒకటొకటిగా పెంచు; ** one-by-one, ph. ఒకదాని తరువాత మరొకటి చొప్పున; ఐకాఇకంగా; ** one-to-one correspondence, ph. ఏకైక సంబంధం; ** one and only, ph. ఏకైక; * one's, adj. స్వ; స్వకీయ; తన; తనదైన; * one's own duty, ph. స్వధర్మం; * one-dimensional, adj. ఏకమాత్రక; ఏకప్రమాణ; ఏక దిశమాన; ఒకే కొలత గల; * onion, n. (1) ఉల్లి; ఉల్లిపాయ; ఉల్లిగడ్డ; అల్లియం; (2) నీరుల్లి; పెద్ద ఉల్లి; ఎరగ్రడ్డ; సుకంద; ** green onion, ph. ఉల్లికాడలు; ** yellow onion, ph. లతార్కం; దుద్రుమం; ** onion bulb, ph. ఉల్లిపాయ; ఉల్లిగడ్డ; అల్లియం; ఎరగడ్డ; * onionskin, n. ఉల్లిపొర; ఉలిపిరి; ** onion skin paper, ph. ఉల్లిపొర కాగితం; * onlooker, n. చూపరి; దారిన పోయే దానయ్య; కలుగజేసుకోకుండా పక్కనుండి చూసే వ్యక్తి; ప్రేక్షకులు; * only, adj. ఏక; ఒకే ఒక; * only, adv. మాత్రం; * onomastics, n. సంజ్ఞానామ పరిశీలన; పేర్ల పూర్వాపరాలని పరిశీలించే శాస్త్రం; * onomatopoeia, n. ధ్వన్యనుకరణం; భావమును వ్యక్తపరచు శబ్దం; ఒక రకమైన శబ్దాలంకారం; అన్నం కుతకుత ఉడుకుతున్నది అన్నప్పుడు ‘కుతకుత’ అన్నం ఉడికే శబ్దాన్ని అనుకరించడమే ఈ అలంకారం లక్షణం; * onset, n. మొదలు; ఆరంభం; * onslaught, n. ఆక్రమణ; పైబడడం; ఆఘాతం; * ontology, n. లక్షణ శాస్త్రం; సత్త్వమీమాంశ; దృశ్యమాన ప్రపంచంలో వస్తువుల మూల స్వభావాన్ని తెలుసుకొనడానికి ప్రయత్నించే ఆధిభౌతిక విజ్ఞాన శాస్త్రం; a set of concepts and categories in a subject area or domain that shows their properties and the relations between them; Ontology లో సత్తా (అంటే ఉనికి) గల పదార్థాల తత్త్వము ముఖ్యం; * ontological, adj. లక్షణ శాస్త్ర సంబంధమైన; * onus, n. బాధ్యత; పూచీ; భారం; * onyx, n. గోమేధికం; క్వార్‍ట్జ్ (quartz) జాతికి చెందిన రాయి; SiO<sub>2</sub>; * oodles, n. pl. కొల్లలు; * oogamy, n. అండ సంయోగం; * oogenesis, n. అండజననం; అండోత్పత్తి; * oogonium, n. స్త్రీ బీజాశయం; * oology, n. అండాధ్యయనం; గుడ్లని అధ్యయనం చేసే శాస్త్రం: * ooze, v. i. ఒలుకు; కారు; చెమర్చు; ఊరు; శ్రవించు; * opal, n. క్షీరోపలం; ఒక విలువైన రాయి; * opaque, n. కాంతి కిరణాలని చొరనీయని లక్షణం గల; * open, adj. తెరచిన; తీసిన; విడిన; వికసించిన; విప్పిన; వివృత; విరళ; ఉపరితల; ** near-open, ph. ఉప వివృత; జారుగా తెరచిన; ** wide open, ph. బార్లా తెరచిన; బారుగా తెరచిన; బార్లా తీసిన; ** open set, ph. వివృత సమితి; ** open society, ph. వివృత సమాజం; ** open circuit, ph. వివృత వలయం; వివృత పరివాహం; ** open door, ph. విరళారళం; విరళ అరళం; ** open drainage system, ph. ఉపరితల నీటిపారుదల వ్యవస్థ; ** open forcibly, ph. పెగుల్చు; పెగలదీయు; ** open gently, ph. విడదీయు; జాగ్రతగా తెరచు; * open, v. i. వికసించు; * open, v. t. తెరుచు; విప్పు; విడదీయు; పెగుల్చు; పెగలదీయు; * opening, n. (1) వివారం; వివరం; కన్నం; బెజ్జం; (2) ఖాళీ; ఖాళీ స్థలం; సందు; బీటిక; (3) ఎత్తుబడి; మొదలు; * openly, adv. బాహాటంగా; బహిరంగంగా; వెల్లడిగా; దాపరికం లేకుండా; నిష్కపటంగా; * opera, n. గేయ నాటకం; Originally understood as an entirely sung piece, in contrast to a play with songs, opera has come to include numerous genres, including some that include spoken dialogue; * operate, v. t. (1) తోలు; నడుపు; చోదించు; (2) శ చికిత్స చేయు; * operating system, n. నిరవాకి; ఉపద్రష్ఠ; కలనాత్మ; ఆత్మ లేని శరీరం ఎలాంటిదో అలాగే కలనాత్మ లేని కలనయంత్రం ప్రాణం లేని బొందె వంటిది; ఒక కలనయంత్రంలో పనిచేసే క్రమణికల (ప్రోగ్రాముల) మీద అజమాయిషీ, లేదా నిరవాకం, చేసే మరొక పెద్ద క్రమణిక; the software that supports a computer's basic functions, such as scheduling tasks, executing applications, and controlling peripherals; * operation, n. (1) [math.] సంక్రియ; పరిక్రియ; పరికర్మ; సముచ్చయం; (2) శస్త్ర చికిత్స; కోత; (3) చర్య; కార్యము; ** algebraic operation, ph. బీజీయ పరిక్రియ; బీజీయ సముచ్చయం; ** mathematical operation, ph. గణిత పరిక్రియ; ** surgical operation, ph. శస్త్ర పరిక్రియ; శస్త్ర సముచ్చయం; * operator, n. [math.] పరికర్త; కర్మచారి; నిర్వాహకుడు; ** difference operator, ph. భేద పరికర్త; ** differential operator, ph. అవకలన పరికర్త; * operative, n. కర్మచారి; * ophidiophobia, n. అహిభయం; పాము జడుపు; పాము అంటే భయం; * opinion, n. అభిప్రాయం; మతం; ప్రవాదం; అనుకోలు; ** difference of opinion, ph. అభిప్రాయ భేదం; ** good opinion, ph. సదభిప్రాయం; ** in my opinion, ph. నా అభిప్రాయం ప్రకారం; ** of the same opinion, ph. సమత; ** popular opinion, ph. లోక ప్రవాదం; * opinionated, adj. దిట్టమైన అభిప్రాయాలు గల; * opium, n. నల్లమందు; అభిని; అహిఫేనం; ** opium poppy seeds, ph. గసగసాలు; అభిని; * opponent, n. ప్రత్యర్థి; ప్రతిద్వంది; ప్రతిస్పర్ధి; ప్రతిపక్ష; ప్రతికక్షి; ఎదిరి; వ్యతిరేకి; ప్రతికూలుడు; విరోధి; ప్రతిరోధి; ప్రతిరోధి, pratirOdhi * opportune, adj. సానుకూల; సమయానుకూల; ** opportune idea, ph. తరుణోపాయం; ** opportune moment, ph. సానుకూల పరిస్థితి; * opportunist, n. అవకాశవాది; * opportunity, n. అవకాశం; తరుణం; వీలు; సమయం; ఎసలిక; ** good opportunity, ph. సదవకాశం; మంచి తరుణం; * oppose, v. t. ప్రతిఘటించు; ఎదిరించు; * opposite, adj. విరుద్ధ; విపరీత; అభిముఖ; వ్యతరిక్త; వ్యతిరేక; ప్రాభిముఖ; ఎదురెదురుగా; ఎదుటి; * opposites, n. పరస్పర విరుద్ధములు; * opposition, n. (1) ప్రతిపక్షం; విపక్షం; (2) వ్యతిరిక్తం; (3) (astro.) సూర్యుడిని, మరొక బాహ్య గ్రహాన్ని కలిపే ఊహాత్మక రేఖ మీదకి భూమి వచ్చినప్పుడు ఉన్న స్థితి; Opposition is when a planet is opposite the Earth from the Sun. This is when we are able to observe it best, as it is normally nearest Earth at this point. Opposition is typically used to describe a superior planet’s position; (ant.) conjunction; conjunction occurs when any two astronomical objects (such as asteroids, moons, planets, and stars) appear to be close together in the sky, as observed from Earth; ** opposition party, ph. ప్రతిపక్షం; విపక్షం; * oppression, n. జులుం; * optic, adj. దృష్టి; దృక్; చక్షు; నేత్ర; ** optic nerve, ph. నేత్ర నాడి; * optical, adj. చక్షుష; ** optical axis, ph. చక్షుష అక్షం; చక్షుషాక్షం; ** optical fiber, ph. చక్షుష తంతువు; దృక్ తంతువు; ** optical illusion, ph. చక్షుష భ్రమ; ** optical instruments, ph. చక్షుష పరికరాలు; ** optical microscope, ph. చక్షుష సూక్ష్మదర్శిని; * optician, n. కళ్లద్దాలని తయారు చేసే వ్యక్తి; * optics, n. (1) కాంతిశాస్త్రం; నేత్రజ్ఞానశాస్త్రం; దృశాశాస్త్రం; తేజశ్శాస్త్రము; (2) ప్రచారం కొరకు ఛాయాచిత్రాలలో కనబడే తీరు; * optimism, n. ఆశావాదం; * optimistic, adj. ఆశాజనక;; * optimization, n. ఉన్న ప్రత్యామ్నాయాలలో సర్వోత్తమమైన ప్రత్యామ్నాయాన్ని ఎంచుకునే పద్ధతి; * optimum, n. సర్వోత్తమం; * option, n. వైకల్పికం; వికల్పం; వైభాషికం; ఐచ్ఛికం; ఐచ్చికాంశం; * optional, n. వైకల్పికం; వికల్పం; వైభాషికం; ఐచ్ఛికం; ఐచ్చికాంశం; * ophthalmologist, n. కంటివైద్యుడు; కంటి జబ్బులని నయం చేసే వైద్యుడు; * ophthalmology, n. నేత్రవైద్యం; కంటివైద్యం; * option, n. వికల్పం; విభాష: అభిరుచి; కోరి ఎన్నుకున్నది; * optional, adj. ఐచ్ఛిక; * optometrist, n. దృష్టిదోషాన్ని కొలచి కళ్లజోడుని అమర్చే వ్యక్తి; * opulence, n. ఐశ్వర్యం; అయిస్వర్యం; * opulent, adj. విలువైన వస్తువులతో అలంకరించబడ్డ; * or, conj., కాని; లేక; కానిపక్షంలో; లేకపోతే; లేనియెడల; * oracle, n. సర్వజ్ఞుడు; ద్రష్ట; ప్రవక్త; గ్రీకు గాథలలో వచ్చే అన్నీ తెలిసిన వ్యక్తి; * oral, adj. (1) నోటిద్వారా; వాక్; వాగ్రూపంగా; వాచా; వాచ్య; వాచారంభ; మౌఖిక; మూజువాణీ; (2) నోటికి సంబంధించిన; నోటితో; ఆశ్య; ** oral cavity, అంగిలిగుంట; ఆశ్య కుహరం; ** oral commitment, ph. వాగ్దానం; ** oral examination, ph. వాచ పరీక్ష; ** oral exegesis, ph. కథాకాలక్షేపం; ** oral medicine, ph. నోటిద్వారా వేసికొనే మందు; మూజువాణీ మందు; ** oral testimony, ph. వాగ్మూలం; ** oral thrush, ph.తెల్ల పూత; ** oral tradition, ph. మౌఖిక సంప్రదాయం; * orally, adv. వాచ్యంగా; నోటి; * orange, n. నారింజ; నాగరంగం; కిచ్చిలి; ** batavian orange, ph. బత్తాయి; మోసంబి; ** navel orange, ph. బొడ్డు నారింజ; నాభి నారింజ; ** sweet orange, ph. బత్తాయి; చీనీకాయ; మోసంబి; తియ్య నారింజ; [bot.] Citrus sinensis; ** mandarin orange, ph. కమలాఫలం; [bot.] Citrus reticulata; * orator, n. వక్త; వాంగ్మి; ప్రవక్త; * oratory, n. వక్తృత్వం; * orb, n. (1) బింబం; (2) గోళం; * orbicular, adj. మండలాకార; * orbit, n. కక్ష్య; చారగతి; వివర్తకం; భచక్రం; ** inner orbit, ph. అల్ప వృత్తం; అల్ప కక్ష్య; ** outer orbit, ph. అధిక వృత్తం; అధిక కక్ష్య; * orbital, adj. కక్షీయ; కక్ష్యకి సంబంధించిన; గ్రహగతికి సంబంధించిన; ** orbital mechanics, ph. కక్షీయ యంత్రశాస్త్రం; (note) mechanics is that area of science concerned with the behavior of physical bodies when subjected to forces or displacements; * orbital, n. విగతి; విస్తృతమైన గతి; ఒక ఎలక్ట్రాను ఎక్కడ ఉందో సూచించడానికి వాడే తరంగ ప్రమేయపు లక్షణం; గుళిక వాదంలో వచ్చే ఒక సంక్లిష్ట భావన; * orchard, n. పండ్లతోట; తోట; తోపు; ** palm orchard, ph. తాటి తోపు; * orchestra, n. వాద్యబృందం; భజంత్రీలు; పక్కవాద్యాలు; * ordeal, n. అగ్ని పరీక్ష; * order, n. (1) ఆనతి; ఆన; ఆజ్ఞ; ఆజ్ఞాపన; అనుశాశనం; ఉత్తర్వు; తాకీదు; (2) ఆజ్ఞా పత్రిక; ఫర్మానా; (3) క్రమం; వరుస; (4) క్రమం; శాస్త్రవేత్తలు జీవకోటిని ఏడు వర్గాలుగా విడగొట్టినప్పుడు నాలుగవ వర్గానికి పెట్టిన పేరు; [see also] genus, family, order, class, phylum and kingdom; ** alphabetical order, ph. అక్షర క్రమం; ** money order, ph. మనియార్డరు; పైకపు బరాతం; ** out of order, ph. క్రమం తప్పడం; తారుమారు అవడం; ** written order, ph. బరాతం; పరవానా; ** ordered pair, ph. [math.] క్రమ యుగ్మం; (x, y) అనేది క్రమ యుగ్మం; * orderly, n. ఆసుపత్రిలో పనివాడు; * ordinal, adj. వరసవారీ; వరసలోని; వరసలోనుండి ఎంచిన; క్రమ; ** ordinal number, ph. వరసవారీ సంఖ్య; క్రమ సంఖ్య; * ordinance, n. ఆజ్ఞ; అధికార శాసనం; * ordinarily, adv. సామాన్యంగా; సాధారణంగా; * ordinary, adj. సామాన్య; సాధారణ; సాదా; లౌకిక; మామూలు; తందురుసు; ** ordinary person, ph. సామాన్యుడు; సామాన్యురాలు; తందురుసు రెంచ; తందురుసువాడు; * ordnance, n. యుద్ధసామగ్రి; తోపులు; * ore, n. ఖనిజం; * oregano, n. పాశ్చాత్య దేశాల వంటకాలలో వాడే ఒక సుగంధ పత్రి; [bot.] Origanum; ** Greek oregano, ph. [bot.] ''Origanum vulgare hirtum''; ** Italian oregano, ph. [bot.] ''Origanum majoricum''; * organ, n. (1) అంగం; అవయవం; (2) ఒక రకం పియానో; * organism, n. జీవి; * organic, adj. ఆంగిక; సేంద్రియ; చేతన; * organization, n. (1) సంస్థ; వ్యవస్థ; (2) సంవిధానం; * organized, adj. వ్యవస్థిత; సంఘటిత; ** organized labor, ph. సంఘటిత శ్రామిక వర్గం; * organizers, n. pl. కార్యకర్తలు; నిర్వాహకులు; వ్యవహర్తలు; సంధాతలు; * orgasm, n. రతిక్రీడలో పరాకాష్ఠని అందుకున్న సన్నివేశం; * oriel, n. వీధి అరుగు; వీధి వసారా; చీడీ; * oriental, adj. పూర్వ; ప్రాక్; ప్రాచ్యదేశ; * orientation, n. దృగ్విన్యాసం; దిక్సాధన; * orifice, n. బెజ్జం; * origin, n. మూలం; ప్రభవం; ప్రభూతి; సంభవం; పుట్టుక; హేతువు; మూల బిందువు; * original, adj. అసలు; మొదటి; మూల; ** original copy, ph. అసలు ప్రతి; * original, n. (1) అసలు; మొదటిది; మాతృక; మూలం; (2) అసలు ప్రతి; ** Telugu original, ph. తెలుగు మాతృక; తెలుగు మూలం; * originality, n. అపూర్వత; నూతనత్వం; ఉపజ్ఞ; * orgon, n. నిమ్మ గడ్డి; * originator, n. m. కారణభూతుడు; * oriole, n. కల్ల పిట్ట; * Orion, n. మృగవ్యాధుడు; వృత్రాసురుడు; మృగశిర; మృగశీర్షం; అగ్రహాయిణి; ఇది క్రమంగా అగ్రాయిని, తరువాత ఒరాయన్ అయేయని అంటారు; నిజానికి మృగశిర అనే కూటమి మృగవ్యాధ రాశిలో ఒక భాగమే; ** Orion's Belt, ph. త్రిపురములు; ఇన్వకములు; గొల్లకావడి చుక్కలు; * ornate, adj. అలంకృతమైన; సాలంకృత; * ornament, n. నగ; భూషణం; ఆభరణం; తొడవు; రవణం; అలంకారం; * ornamentation, n. అలంకారం; సంగీతంలో అలంకారం అంటే సాదా, సీదాగా పాడకుండా స్వరాలకి చిన్న ఊపో, గమకమో, కంపిత గమకమో, వగైరాలు చేర్చి పాడడం; భాషలో అలంకారం అంటే ఉపమ, రూపక, మొదలైన అలంకారాలు వాడడం; * ornithology, n. పక్షిశాస్త్రం; * orphans, n. అనాథలు; తల్లిదండ్రులు లేని పిల్లలు; * orphanage, n. అనాథ శరణాలయం; * ortho, pref. తిన్ననైన; ఉదగ్ర; * orthodontist, n. ఎత్తుపల్లాలు ఉన్న పంటి వరసని తిన్నగా చేసే వైద్యుడు; * orthodox, adj. పూర్వాచార; సదాచార; శ్రోత్రియ; ఆస్తిక; * orthodoxy, n. పూర్వాచార పద్ధతి; శ్రోత్రియ సంప్రదాయం; ఆస్తికత్వం; ఛాందసం; వేదాలని ప్రమాణంగా నమ్మడం; * orthogonal, adj. లంబీయ; లంబకోణీయ; ఉదగ్రకోణీయ; * orthonormal, adj. లంబనిట్రీయ; * orthography, n. వర్ణక్రమం; వర్ణక్రమదోషం లేకుండా రాయడం; * orthotropous, adj. [bot.] ఉదగ్రముఖ; having the nucleus of a plant ovule straight; * oscillating, adj. డోలాయమాన; స్పందన; నివర్తన; ** oscillating universe theory, ph. విశ్వస్పందన వాదం; * oscillation, n. స్పందనం; డోలనం; నివర్తనం; ఊగడం; ఆందోళనం; * oscillator, n. [phys.] ఆందోళిక; ** harmonic oscillator, ph. [phys.] హరాత్మక ఆందోళిక; స్వరాత్మక ఆందోళిక; In classical mechanics, a harmonic oscillator is a system that, when displaced from its equilibrium position, experiences a restoring force F proportional to the displacement x; * oscillatory, adj. స్పందించే; డోలాయమానమైన; ఊగే; ** oscillatory universe, ph. స్పందించే విశ్వం; ** theory of the oscillatory universe, ph. విశ్వ స్పందన వాదం; see also big bang theory; * oscilloscope, n. డోలన దర్శిని; * osculation, n. వేష్టనం; చుంబనం; * osmosis, n. అభిసరణం; ఉత్సరణం; ద్రవాభిసరణ; ** osmotic pressure, ph. అభిసరణ ప్రేషం; ** reverse osmosis, ph. వ్యతిరేక ద్రవాభిసరణం; * ostentation, n. ఆడంబరం; డంబరం; ** verbal ostentation, ph. వాగాడంబరం; * osteomalacia, n. అస్తిమాల్యం; ఎముకల బలహీనతకు చెందిన వ్యాధి; * ostrich, n. నిప్పుకోడి; ఉష్ట్రపక్షి; ఆఫ్రికాలో ఉండే ఎగరలేని పెద్ద పక్షి; [bio.] ''Struthio camelus''; * other, adj. మరొక; వేరే; లాతి; అన్య; పరాయి; (rel.) another; ** other countries, ph. అన్య దేశాలు; పరాయి దేశాలు; ** other people, ph. లాతి వాళ్లు; ** other side, ph. అవతల; అవతల పక్క; * otiose, adj. పనికిమాలిన; * otter, n. ఆటర్; నీళ్ళల్లో ఉండే కుక్కని పోలిన ఒక క్షీరదం; * otherwise, adv. అలాకాని పక్షంలో; అట్లుకాకున్న; కానిచో; అన్యథా; అథవా; పక్షాంతరమున; * ounce, n. అవున్సు; (1) ద్రవ పదార్థాలని కొలవడానికి వాడే ఒక మానం; (2) బరువుని కొలిచేటప్పుడు పౌనులో పదహారో వంతు; * our, poss. pron. (1) inclusive, మన; (2) exclusive; మా; మాయొక్క; * out, adv. బైట; బైటకి; * outbreak, n. అకస్మాత్తుగా చెలరేగిన విప్లవ సంఘటన; the sudden or violent start of something unwelcome, such as war, disease, etc. * outcast, n. అప్రాశ్యుడు; వెలి వేయబడ్డవాడు; * outcome, n. ఫలితార్థం; ఫలం; పరిణామం; * outcropping, n. గుట్ట; మట్టిలోంచి బయటికి పొడుచుకు వచ్చిన శిలా సంస్తరం; * outcry, n. పెద్ద గోల; గొడవ; ఉద్ఘోషం; * outdoor, adj. బయటి; లోపలి కాని; * outer, adj. బహిర్గత; బాహ్య; * outfit, n. (1) దుస్తులు; (2) సరంజామా; సాధన సంపత్తి; * outlaw, v. t. నిషేధించు; * outlay, n. పెట్టుబడి; మొత్తపు ఖర్చు; వ్యయం; * outlet, n. నిర్గమ ద్వారం; నిర్గమం; * outline, n. రూపురేఖ; * output, adj. వెలపట; బహిర్గత; అంతర్యాన; అంతర్యాగ; ** output data, ph. బహిర్గత దత్తాంశం; బహిర్యానాంశం; బహిర్యాగాంశం; ** output pressure, ph. బహిర్గత పీడనం; * output, n. వెలపలం; వెలపటంశం; నిర్గమాంశం; నిర్గతం; బహిర్గతం; బహిర్హితం; బహిర్యానం; బహిర్యాగం; బరవానా; పోత; ఫలితం; పరిణామం; ఉత్పన్నం; ఫలోత్పత్తి; నిర్గళితం; ఆయాతం; ప్రదానం; బైపెట్టు; * outrage, n. దౌర్జన్యం; దురంతం; దురాగతం; * outside, n. బయట; * outsiders, n. pl. బయటివారు; తస్మదీయులు; * outskirts, n. పొలిమేరలు; శివార్లు; * outstanding, adj. (1) విశిష్టమైన; (2) బాకీ ఉన్న; మిగిలిన; ** outstanding exhibition, ph. విశిష్టమైన ప్రదర్శన; ** outstanding debt, ph. మిగిలిన అప్పు; * outstretched, adj. బారజాపిన; చాపిన; * outward, adj. బహిర్; బాహరమైన; * ova, n. గుడ్లు; అండములు; * ovary, n. స్త్రీబీజకోశం; అండకోశం; గర్భాగారం; * oven, n. (అవెన్) ఆవం; ఆశ్మంతం; హసంతి; కమటం; పొక్కలి; పొయ్యి; ** goldsmith's oven, ph. కమటం; ** oven bird, ph. పొయ్యిపిట్ట; ఆవపిట్ట; ** oven to fire bricks, ph. ఇటుకలావం; * over, prep.కంటె; మీద; పైన; * over-bar, n. [math.] శిరోవారం; గణితంలో బీజాక్షరాల తల మీద గీసే అడ్డు గీత; * overbearing, adj. దాష్టీకమైన; * overcast, adj. మబ్బు కమ్మిన; మందారముగానున్న; * overcoat, n. అంగరఖా; * overcome, v. i. అధిగమించు; నిస్తరించు; గెలుచు; జయించు; * overdose, n. మితిమీరిన మోతాదు; * overdue, n. నిల్వ బాకీ; బకాయ; * overflow, v. i. పొంగు; ఉప్పొంగు; * overhang, v.i. వేలాడు; * overhead, n. అమాంబాపతులు; పై ఖర్చులు; * overlook, v. t. (1) చూడకపోవు; గమనించకపోవు; (2) ఒకరు చేసిన తప్పుని పట్టించుకోకుండా వదలిపెట్టు; (3) పైనుండి కిందకి చూచు; * overripe, adj. ఆరముగ్గిన; * oversee, v. i. అజమాయిషీ చేయు; * overseer, n. తలవరి; ఓర్సీలు; * oversight, n. (1) ఏమరుపాటు; ఏమరుపాటుతో చేసిన పొరపాటు; (2) ఏమరుపాటుతో పొరపాట్లు జరగకుండా అజమాయిషీ చేయు; (note) a word with opposing meanings; * overtake, v. t. అధిగమించు; అతిక్రమించు; పట్టుకొను; * overtly, adv. బాహాటంగా; బహిరంగంగా; * overtone, n. అతిస్వరం; ప్రాధమిక ధ్వని తరంగం కంటె ఎక్కువ తరచుదనం (పౌనఃపున్యం) తో కంపించే తరంగం; * overture, n. (1) పూర్వరంగం; (2) ఆరంభవాద్యం; సంగీత సభలలో ఉపోద్ఘాతంగా వాడే సంగీతం; (3) స్నేహభావాన్ని ప్రదర్శించడం; * overturn, v. t. (1) తలకిందులు చేయు; బోల్తా కొట్టించు; (2) దిగువ కోర్టులో చేసిన తీర్మానాన్ని ఎగువ కోర్టువారు కొట్టివేయు; * overview, n. పర్యావలోకనం; విహంగావలోకనం; * overwhelming, adj. అతిశయించిన; ** overwhelming response, ph. అతిశయించిన స్పందన; * oviduct, n. అండవాహిక; * oviform, adj. అండాకార; * ovulation, n. అండోత్సర్గం; * oviparous, adj. అండజమైన; గుడ్డులోంచి పుట్టిన; * ovum, n. స్త్రీబీజం; అండం; శోణితం; * owing to, prep. వల్ల; నుంచి; * owl, n. గుడ్లగూబ; పులుగుపిట్ట; ఘూకం; ఉలూకం; దివాంధం; వాయసారాతి; వాయసారి; ధ్వాంక్షారాతి; పేచకం; * owlet, n. గుడ్లగూబ పిల్ల; * own, adj. స్వంత; ఖాసా; కాసా; * owner, n. స్వామి; కామందు; యజమాని; స్వంతదారు; సొంతదారు; పట్టాదారు; * ownership, n.స్వంతం; హక్కు; స్వామ్యం; స్వామిత్వం; * ox, n. s. ఎద్దు; గిత్త; వృషభం; * oxen, n. pl. ఎడ్లు; గిత్తలు; * oxidation, n. భస్మీకరణం; ఉపచయం; ** exothermic oxidation, ph. ఉష్ణమోచక భస్మీకరణ; * oxidant, n. భస్మీకరి; భస్మం చేసేది; ** antioxidant, n. ప్రతిభస్మీకరి; * oxide, n. ఆమ్లజనితో సంయోగం చెందగా వచ్చిన తుప్పు; * ox gall, n. గోరోచనం; * oxy-acetylene, n. ఆమ్లవిదీను; ** oxy-acetylene torch, ph. ఆమ్లవిదీను దివ్వె; ఈ రకం దివ్వెతో ఉక్కుని సునాయాసంగా కోయవచ్చు; * Oxygen, n. ఆమ్లజని; ప్రాణవాయువు; రంగు, రుచి, వాసన లేని ఒక రసాయన మూలక వాయువు; (అణుసంఖ్య 8, సంక్షిప్త నామం O) * oxymoron, n. విరుద్ధోక్తి; విరోధాభాసాలంకారం; సంసృష్టి; రెండు విరుద్ధమైన అర్థాలు వచ్చే మాటలని ఒకే సందర్భంలో వాడడం; ఉ. మా చెడ్డ మంచోడు; * oxide, n. భస్మం; ** iron oxide, ph. తుప్పు; * oyster, n. సీపి; గుల్లచేప; ఆల్చిప్ప; * ozone layer, n. ఓజోను పొర; అంతరిక్షం నుండి హాని చేసే కిరణాలు భూమిని సోకకుండా ఆపు చేసే వాయువుల పొర; * ''' |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==మూలం== * V. Rao Vemuri, English-Telugu and Telugu-English Dictionary and Thesaurus, Asian Educational Services, New Delhi, 2002 ISBN 0-9678080-2-2 [[వర్గం:వేమూరి ఇంగ్లీషు-తెలుగు నిఘంటువు]] 53tq0kjf0luy4biivq2n782biw7b78d వేమూరి ఇంగ్లీషు-తెలుగు నిఘంటువు/P 0 3006 33377 33370 2022-08-17T13:27:13Z Vemurione 1689 /* Part 2: Pj-Pz */ wikitext text/x-wiki =నిఘంటువు= *This dictionary is an improved version over the print version (expanded, errors corrected, new features continually being added) published by Asian Educational Services, New Delhi in 2002. * This dictionary uses American spelling for the primary entry. Equivalent British spellings are also shown as an added feature. * You are welcome to add. BUT PLEASE DO NOT DELETE entries until you are absolutely, positively SURE a mistake has been made. * PLEASE do not delete entries or their meanings simply because you personally did not agree with the meaning given there. Thanks 19 Aug 2015. ==Part 1: Pa-Pi == {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> * '''pace, n. (1) అంగ; (2) జోరు; వేగం; గతి; * pachyderm, n. మందమైన చర్మం గల జంతువు; ఏనుగు; ఖడ్గమృగం; * pacifier, n. m. పాలతిత్తి; పాలపీక; పసిపిల్లలని శాంతింపజేయడానికి నోట్లో పెట్టే తిత్తి; * pacifist, n. శాంతికాముకుడు; యుద్ధ వ్యతిరేకి; * pacify, v. t. శాంతింపజేయు; సమాధానపరచు; * pack, n. (1) పొట్లం; పెట్టె; (2) ముఠా; గుంపు; ** pack of cigarettes, ph. సిగరెట్టు పెట్టె; ** pack of thieves, ph. దొంగల ముఠా; ** pack of wolves, ph. తోడేళ్ల గుంపు; తోడేళ్ల తండా; * package, n. బంగీ; కట్ట; * pack-animal, n. బరువులు మోసే జంతువు; గాడిద; కంచర గాడిద, ఎద్దు, మొ. * packet, n. చిన్నబంగీ; పెద్ద పొట్లం; ** small packet, ph. పొట్లం; * pack-horse, n. కంట్లపు గుర్రం; పెరికె గుర్రం; * pack-saddle, n. గంత; జీను; * pact, n. ఒప్పందం; ఒడంబడిక; కరారు; * pad, n. ఒత్తు; మెత్త; * padlock, n. బీగం; కప్ప; తాళం కప్ప; * paddle, n. తెడ్డు; క్షేపణి; * paddy, n. (1) వడ్లు; వరి; ధాన్యం; శాలి; (2) వరి పండే పొలం; ** hulled paddy, ph. దంపుడు బియ్యం; ** rice paddy, ph. మడి; వరి మడి; * pagan, n. 1. క్రైస్తవమతేతరుడు; ఏ మతం లేని వ్యక్తి; క్రైస్తవుల, యూదుల, ముసల్మానుల సమష్టి దృష్టిలో వారి మతం కానివాళ్ళంతా ఏ మతం లేని వాళ్ళ కిందే లెక్క; 2. ధర్మాన్ని అతిక్రమించే వ్యక్తి; అనాగరికుడు; 3. బహుదేవతారాధకుడు; మత వ్యతిరేకవాది; * page, v. t. పిలుచు; * page, n. (1) పుట; పేజీ; (2) పిలుపు; (3) సేవకుడు; * pageant, n. ఉత్సవం; * pageantry, n. ఉత్సవం; సమారోహం; సంబరం; సోకులయెన్నిక; * pager, n. పిలచే సాధనం; పిలపరి; * paid, pt. & pp. of pay; * pail, n. బొక్కెన; బాల్చీ; చెంబు; ముంత; * pain, n. నొప్పి; పీకు; తీపు; బాధ; సలుపు; కంటకం; అకము; వేదన; దూకలి; శూల; (note) sharp ache is pain; dull pain is ache; ** menstrual pain, రుతుశూల; ** sharp pain, శూల; ** shooting pain, పోటు; శూల; ** throbbing pain, తీపు; సలుపు; * painless, adj. నొప్పిలేని; నిష్కంటక; నాక; (ety.) నా + అక; నిరుపహతి (నిర్ + ఉపహతి = ప్రమాదం లేని); * paint, n. (1) లేపనం; (2) వెల్ల; రంగు; బచ్చెన; * paint, v. t. (1) చిత్రించు; (2) రంగులు వేయు; * painted, adj. బచ్చెన; * painter, n. (1) ) m. చిత్రకారుడు; f. చిత్రకారిణి; (2) గోడలకి రంగులు వేసే వ్యక్తి; m. రంజకుడు; f. రంజకి; * painting, n. (1) వర్ణచిత్రం; చిత్తరువు; (2) చిత్రలేఖనం; ** oil painting, ph. తైలవర్ణ చిత్రం; ** wall painting, ph. కుడ్య చిత్రం; ** watercolor painting, ph. జలవర్ణ చిత్రం; * pair, v. t. జోడించు; జంటకలుపు; * pair, n. జత; జంట; జోడీ; కవలలు; దంపతులు; యుగ్మం; యుగళం; యుక్కు; కవ; ద్విత్వం; రెంట; దోయి; ** pair of breasts, ph; చనుగవ; ** pair of eyeglasses, ph. కళ్లజోడు; కళ్ళ అద్దాల జత; ** pair of eyes, ph. కనుగవ; కందోయి; ** pair of gloves, ph. చేతి జోళ్ళు; చేతి తొడుగుల జత; ** pair of hands, ph. హస్తయుగళం; ** pair of shoes, ph. జోళ్ళు; చెప్పుల జత; * pal, n. నేస్తం; జతగాడు; * palace, n. ప్రాసాదం; సౌధం; ధామం; రాజగృహం; దేవిడీ, ** palace politics, ph. రాచకోట రాజకీయాలు; రాచనగరి రాజకీయాలు; కోటలో కుతంత్రాలు; కోటలో కౌటిల్యాలు; * palanquin, n. పల్లకి; * palatable, adj. భోజ్య; తినదగ్గగా; తినడానికి వీలుగా; రుచిగా; * palatalization, n. తాలువ్యీకరణం; * palatals, n. తాలవ్యములు; నాలుక, అంగుడి సహాయంతో పలికే హల్లులు; చ, ఛ, జ, ఝ, ఞ; * palate, n. (1) అంగుడు; అంగిలి; తాలువు; కాకుదు; మూర్థం; నోటి కప్పు భాగంలో దంతమూలాలకీ కొండ నాలుకకీ మధ్యనున్న భాగం; (2) అభిరుచి; ** hard palate, ph. కఠిన తాలువు; అంగిలిలో గట్టి భాగం; మూర్థం; ** soft palate, ph. మృదు తాలువు; అంగిలిలో మెత్త భాగం; * pale, adj. పాలిపోయిన; వివర్ణమైన; రంగులేని; * paleo, adj. పురాతన; పురా; * paleobotany, n. పురా వృక్షశాస్త్రం; పురాతన కాలంలో బతికిన చెట్లని, వాటి శిలాస్థుల ద్వారా గుర్తించి, అధ్యయనం చెయ్యడం; * paleontology, n. పురాజీవ శాస్త్రం; ప్రాక్తన శాస్త్రం; (Br.) paleontology; * paleolithic era, ph పురాతన రాతియుగం; * paleozoic era, ph. పురాతన జీవయుగం; * palimony, n. వివాహ బంధం లేకుండా ఇద్దరు కొన్నాళ్లు కాపురం పెట్టిన తరువాత విడిపోయినప్పుడు ఒకరు మరొకరికి ఇచ్చే భరణం; * palindrome, n. కచికపదం; కచిక; భ్రమకం; అనులోమ విలోమాలు; ఎటునుండి చదివినా ఒకే మాట వచ్చే పదాలు, పాదాలు, పద్యాలు, మొ.; ఉ. వికటకవి; ** word palindrome, ph. కచికపదం; పద భ్రమకం: ** line palindrome, ph. పాద భ్రమకం; ఎటునుండి చదివినా ఒకే పంక్తి లేదా పద్యపాదం వచ్చే అమరిక; ** stanza palindrome, ph. పద్య భ్రమకం: ఎటునుండి చదివినా ఒకే పద్యం అమరిక; * Palladium, n. పెల్లేడియం; పల్లాదం; ఒక రసాయన మూలకం; (అణుసంఖ్య 46, సంక్షిప్త నామం, Pd); [Gr. Pallas = goddess of wisdom]; * palliative, n. ఉపశమనకారి; ఉపశాంతిని ఇచ్చేది; * pallid, adj. పాలిపోయిన; వెలవెలబోయిన; * pallor, n. పాలిపోయిన రంగు; * palm, n. (పామ్) (1) అరచేయి; చేర; కరతలం; (2) తాళద్రుమం; తాళవృక్షం; (3) తాటి, ఈత, కొబ్బరి, జీలుగ, పోక (వక్క) మొదలైన చెట్లు పామ్ (Palm) తరహాకు చెందినవే; ** palm kernel, ph. తాటిటెంక; ** palm leaf, ph. తాటాకు; తాటియాకు; తాటిఆకు; తాళపత్రం; ** palm tree, ph. తాటి చెట్టు; తాళద్రుమం; ** palm oils, ph. (1) తాళ తైలాలు; oil palm, [bot.] ''Elaeis guineensis'' of the Arecaceae family is cultivated tree for producing edible palm oil; (2) కొబ్బరి మొదలైన నూనెలు; ** Areca Palm, ph. గోల్డెన్ కేన్ పామ్ (Golden cane palm); ఎల్లో పామ్ (Yellow palm ); బటర్ ఫ్లయ్ పామ్ (Butterfly palm); [bot.] ''Dypsis lutescens; Chrysalidocarpus lutescens'' of the Arecaceae family; ల్యూటెసెన్స్ అంటే పసుపువన్నె వృక్షం అని అర్థం; ** Betelnut palm, ph. [bot.] ''Areca catechu''; ** Fan Palm, ph. [same as] Talipot Palm; ** Talipot Palm, ph. తాళపత్ర వృక్షం; సీమ తాడి; శ్రీతాళము; [bot.] ''Corypha umbraculifera'' of the Arecaceae family; ఈ వృక్షం మాత్రం నలభై, యాభై సంవత్సరాలు పెరిగి, జీవితంలో ఒకేసారి పుష్పించి, ఫలించి, ఆ తరువాత చచ్చిపోతుంది. ఇలాంటి వృక్షాలను వృక్షశాస్త్ర పరిభాషలో మోనోకార్పిక్ (Monocarpic) వృక్షాలంటారు. సెంచరీ ప్లాంట్స్ (Century Plants) పేరిట ప్రసిద్ధమైన యాస్పరాగేసీ (Asparagaceae) కుటుంబానికి చెందిన ఎగేవ్ అమెరికానా (Agave americana) మొక్కలు, చాగ నార, కలబంద తరహాకు చెందిన కొన్ని ఇతర మొక్కలు కూడా ఇలాగే జీవితకాలంలో ఒకేసారి పుష్పించి, ఫలించి, ఆ తరువాత చచ్చిపోతాయి; ఈ సీమ తాడి వృక్షం పూలలో ఒకే పువ్వు మీద స్త్రీ, మరియు పురుష జననాంగాలు రెండూ ఉంటాయి. ఇలాంటి పూవుల్ని Bisexual Flowers అంటారు. కాయలు చిన్నవిగా, గుండ్రంగా మూడు లేక నాలుగు సెంటీమీటర్ల వ్యాసం కలిగి, ఆలివ్ కాయల రంగులో ఉంటాయి.లోపలి గింజలు గుండ్రంగా, నున్నగా మెరుస్తూ, గట్టిగా ఉంటాయి; * palmate, adj. హస్తాకార; అరచేతి ఆకారంలో ఉన్న; [[File:Palmate.jpg|thumb|right|Palmate=హస్తాకార]] * palmar, adj. అరచేతి; కరతలస్థ; * palmful, adj. చేరెడు; * palmistry, n. హస్తసాముద్రికం; చేతిలో రేఖలని బట్టి జాతకం చెప్పే పద్ధతి; * palmitic acid, n. తాళికామ్లం; * palmyrah, n. తాటిచెట్టు; * palpable, adj. ప్రత్యక్షమైన; స్పష్టమైన; * palpable error, ph. పచ్చి తప్పు; శుద్ధ తప్పు; * palpate, v. t. అప్పళించు; నొక్కు; వైద్యుడు పరీక్ష నిమిత్తం నొక్కడం; * palpitation, n. దడ; గుండె దడ; గుండె వడిగా కొట్టుకొనుట; * palpitation, n. గుండె దడ; దడ; * paltry, adj. పిసరంత; * pampas, n. pl. పంపాలు; దక్షిణ అమెరికాలోని విశాలమైన మైదానాలు; * pamphlet, n. కరపత్రం; * pan, pref. అఖిల; ** pan American, అఖిల అమెరికా; * pan, n. పెనం; మూకుడు; చట్టి; తప్పేలా; ** shallow frying pan, ph. బాణలి; ** deep frying pan, ph. మూకుడు; కందువు; * panacea, n. ఉపశమనం; * Panache, n. (1) తురాయి; కలికి తురాయి; (2) ఆత్మ స్థైర్యం; * pancreas, n. క్లోమం; వృక్వకం; స్వాదుపిండం; అగ్నాశయం; * pancreatic juices, ph. క్లోమరసాలు; స్వాదురసాలు; * pandal, n. [Ind. Engl.] పందిరి; డేరా; * pandemic, n. అఖిలమారి; ఎలసోకు (ఎల + సోకు = అందరికీ సోకేది); ప్రపంచమారి = ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఎక్కువమందిని పట్టి పీడించే అంటుజాడ్యం; A pandemic is thought to be a wide geographic spread of a disease on many parts of the world, many continents; see also epidemic and endemic; * pandemonium, n. దొమ్మీ; అల్లకల్లోలం; గలభా; కోలాహలం; నలబలం; * pandiculation, n. (1) ఒళ్లు విరుచుకోవడం; లేవగానే ఒళ్లు విరుచుకోవడం; (2) ఆవలింత; * pane, n. పలక; ** glass pane, ph. గాజు పలక; ** window pane, ph. కిటికీ పలక; * panentheism, n. జగదతీత దైవభావం; ప్రతి వస్తువులోనూ దేవుడు ఉన్నాడనే భావన; * pantheism, n. జగదభిన్న దైవభావం; భగవంతుడిలోనే అంతా ఉంది అనే భావన; * pang, n. వేదన; నొప్పి; * panhandler, n. ముష్టివాడు; ముష్టిది; తిరిపెం: * panic, n. భయాందోళన; కంగారు; గాభరా; * panorama, n. విశాల దృశ్యం; విస్తృత దృశ్యం; దృగావరణం; * panoramic, adj. విశాల; విస్తృత; దిగ్దర్శక; పరితోదర్శక; * panoramic view, ph. దిగ్దర్శక దృశ్యం; విస్తృత దృశ్యం; * panpsychism, n. సర్వాత్మ సిద్ధాంతం; విశ్వమంతా ఆత్మల సముచ్ఛయం అనే సిద్ధాంతం; * pant, v. i. ఎగరొప్పు; రొప్పు; ఒగర్చు; * pantheism, n. దేవుడే ప్రపంచం, ప్రపంచమే దేవుడు అనే నమ్మకం; విశ్వస్వరూపమే విష్ణుస్వరూపం: * pantheon, n. దేవుళ్ళు; దేవగణాలు; సకల దేవ సమూహం; అఖిల దేవతా గణం; * panther, n. కిరుబా; ** black panther, ph. కరి కిరుబా; ** Himalayan panther, ph. హిమ కిరుబా; snow leopard; * pantomime, n. అభినయం; మూకాభినయం; నటీనటులు మాట్లాడకుండా హావభావాలతో ప్రదర్శించే నాటకం; * pantry, n. ఉగ్రాణం; వంట వార్పులకి అవసరమైన దినిసులని దాచుకునే గది; * pants, n. pl. పంట్లాం; షరాయి; * pantomime, n. తమాషా; వేడుక; * pantry, n. ఉగ్రాణం; కొట్టుగది; వంట ఇంటికి ఆనుకుని ఉన్న కొట్టుగది; * pap, n. ఓదనం; దుఃఖంలో గాని భయంలో గాని ఉన్న ఒకరిని ఓదార్చడానికి వీఁపు నిమిరుట లేదా వెన్నుదట్టుట; * papa, n. అయ్య; అప్ప; నాన్న; తండ్రి; * papal, adj. పోపుకి సంబంధించిన; రోమన్ కేథలిక్ మతాధికారి అయున పోపుకి సంబంధించిన; * papaya, n. బొప్పాయి; పరంగి కాయ; పరింది; మదనానప కాయ; * paper, n. కాగితం; పత్రిక; పత్రం; కాకలం; పేపరు; ** newspaper, n. వార్తాపత్రిక; పేపరు; ** blank paper, ph. తెల్ల కాగితం; అలేఖం; ** onionskin paper, ph. ఉల్లిపొర కాగితం; ** question paper, ph. ప్రశ్న పత్రం; ** tracing paper, ph.ఉల్లిపొర కాగితం; ** tissue paper, ph. మృదువైన పల్చటి కాగితం; ** white paper, ph. తెల్ల కాగితం; అలేఖం; శ్వేత పత్రం; * papilla, n. సూక్ష్మాంకురం; * paprika, n. ఒక రకం కారం లేని తియ్య, ఎండు మిరపకాయల పొడి; see also chilli and capsicum; * par, n. సమం; బరాబరు; * para, adj. pref. (1) పక్క; పార్శ్వ; (2) మరొక; అతీత; * parable, n. దృష్టాంతం; ఉదాహరణ; నీతిబోధ; దృష్టాంత కథ; నీతి కథ; ఈ కథలలో సాధారణంగా మానవ్ పాత్రలే ఉంటాయి; see also fable; * parabola, n. అనువృత్తం; పరవలయం; * parachute, n. గాలిగొడుగు; మరోగుమ్మటం; పేరాషూట్; * parade, n. ఊరేగింపు; ఖురళి; ఖళూరిక; * paradigm, n. విశ్వవీక్షణం; రూపావళి; లక్షణసముదాయం; అందరూ ఒప్పుకున్న సమష్టిస్వీకరణలు (shared assumptions) “పేరడైమ్‌” అని థామస్‌ కూన్‌ (Thomas Kuhn)అంటాడు. ** paradigm shift, ph. విశ్వవీక్షణ విస్థాపనం; ఒక రూపావళికున్న విశ్వాసం, ఆధీనతల నుంచి మరొక రూపావళి విశ్వాసానికి బదిలీ కావటం మతపరివర్తనానుభవం (religious conversion experience) లాంటిది. అయితే, ఇది బలవంతంగా జరిగేది మాత్రం కాదు. * paradise, n. పరంధామం; స్వర్గధామం; స్వర్గం; స్వర్గలోకం; నాకం; నాకలోకం; దివి; భోగభూమి; * paradox, n. సత్యాభాసం; విరుద్ధోక్తి; విపర్యోక్తి; విరోధాభాసం; విరుద్ధమైన అభిప్రాయాలని ఒకే సందర్భంలో ఇరికించి చెప్పే ఉక్తి; ఉ. నీటిలో రాసిన మాటలు ఎన్నటికీ చెరిగిపోవు; * paraffin wax, n. రాతిమైనం; తెల్లమైనం; (ety.) [Lat. para + oleffin = paraffin = another type of fat]; [Gr. parum + affin = paraffin = one with little affection]; (note). bee's wax is slightly yellow in color; * paragraph, n. అనువాకం; పేరా; పేరాగ్రాఫు; (rel.) విభాగం; పరిచ్ఛేదం; * paragon, n. ఆదర్శప్రాయమైనది; ఆదర్శం; [[File:Paraldehyde.svg|thumb|right|Paraldehyde=పరాలంతం]] * paraldehyde, n. పరాలంతం; ఎసిటాల్డిహైడ్ కి "త్రిమూర్తి" రూపం; C<sub>6</sub>H<sub>12</sub>O<sub>3</sub>; (lit.) మరొక రకం అలంతం; * parallax, n. దృక్ఛాయ; కోణభ్రంశం; దూరములో ఉన్న వస్తువుని చూసినప్పుడు మన కదలిక వల్ల కోణములో కనిపించే మార్పు; * parallel, adj. (1) సమాంతర; సమానాంతర; (2) సాటి; తుల్య; సరిపోలే; పోటీ; (3) ఏకకాలిక; సమకాలిక; ** parallel lines, ph. సమాంతర రేఖలు; ** parallel government, ph. పోటీ ప్రభుత్వం; సమాంతర ప్రభుత్వం; ** parallel operation, ph. సమాంతర క్రియ; ఏకకాల క్రియ; ** parallel planes, ph. సమాంతర తలములు; ** parallel processing, ph. ఏకకాల కలనం; * parallelism, n. సమాంతరత్వం; * parallelogram, n. సమాంతర చతుర్భుజం; రెండు ఎదురెదురు భుజాలు సЮాంతరంగా ఉన్న చతుర్భుజం; * paralysis, n. పక్షపాతం; కుణి జబ్బు; * paralyze, v. t. (1) స్తంభింపజేయు; అశక్తం చేయు; (2) పక్షవాతం కలుగజేయు; * parameter, n. (1) హద్దు; అవధి; (2) [math.] పరాంకం; పరరాసి; పరామితి; పరామాత్ర; మరొక కొలత; పరామీటరు; గణితంలో వచ్చే చలన రాసి కాక మరొక రాసి; (ety.) para = another; by the side of; metron = measurement; (rel.) స్థిరాంకం; * paramilitary, n. మరొక రకం సైన్యం; * paramount, adj. పరమ; సర్వోత్కృష్టమైన; * paramour, n. ఉపపతి; a second (secret) husband; * paranoia, n. ఇతరులు తనకి హాని చేద్దామని అనుకుంటున్నారనే ఆధారం లేని నమ్మకం; * paranormal, adj. అసాధారణమైన; * parapet wall, n. పిట్టగోడ; * paraphernalia, n. సరంజామా; సాధన సంపత్తి; హంగులు; హంగూ, ఆర్భాటం; * paraphrase, n. దండాన్వయం; భావానువాదం; మరొకరకం మాటలతో రాసిన అన్వయం; * parasitic, adj. పరాన్న; ** parasitic plant, ph. బదనిక; పరాన్నభుక్కుగా జీవించు ఉద్భిజ్జం; * parasite, n. ఉపజీవి; పరభాగ్యోపజీవి; పరాన్నభుక్కి; పరభుక్కి; పరాన్నజీవి; see also predator; * parasol, n. అరిగె; ఛత్రం; చిన్న గొడుగు; ఎండ గొడుగు; ఆతపత్రం; రాజుల సింహాసనాల మీద, దేవుడి విగ్రహాల దగ్గర అలంకారానికి వాడే గొడుగు; * parapsychology, n.అతీత మనస్తత్వ శాస్త్రం; మరొక రకం మనస్తత్వ శాస్త్రం; * paratyphoid, n. అతీత టైఫాయిడ్; మరొక రకం టైఫాయిడ్; * parboiled, adj. కొద్దిగా ఉడికించిన; సగం ఉడికిన; ** parboiled rice, ph. ఉప్పుడు బియ్యం; Rice kernels from summer crop paddy tend to break during hulling; to prevent this, paddy is sometimes boiled partially before de-husking; * parcel, n. బంగీ; కట్ట; మూట; పార్సెలు; * parcener, n. దాయాది; a person who takes an equal share with another or others; coheir. Also called: coparcener; * parched, adj. ఎండిపోయిన; * parchment, n. చర్మపత్రం; ఉల్లిపొర చర్మం; * pardon, n. క్షమాభిక్ష; క్షమాపణ; మాఫీ; మన్నింపు; * pardon, v. t. క్షమించు; మన్నించు; * pardon me, ph. క్షమించండి; క్షమించాలి; మాఫ్ చెయ్యండి; మన్నించండి; * pare, v. t. తొక్కతీయు; చివ్వు; * parent, n. తల్లి; తండ్రి; * parenthesis, n. s. కుండలీకరణం; వృత్తార్ధం; చిప్పగుర్తు; చిప్ప; * parentheses, n. pl. కుండలికరణాలు; వృత్తార్ధాలు; చిప్పగుర్తులు; చిప్పలు; * parents, n. pl. తల్లిదండ్రులు; మాతాపితలు; జననీజనకులు; * pariah, n. (పరయ్యా) వెలివేయబడ్డ వ్యక్తి; బహిష్కృతుడు; చండాలుడు; * parietal bone, n. సీమంతాస్థి; * parity, n. తుల్యత; సమత్వం; ** parity bit, [comp.] ph. తుల్యతా ద్వింకం; * park, n. వనం; ఉపవనం; ఉద్యానవనం; ఎలదోట; * parliament, n. శాసన సభ; అంటే లోక్‌సభ, రాజ్యసభ, రాష్టప్రతుల సముదాయం; ** lower house of the Indian parliament, ph. లోక్‌సభ; ** upper house of the Indian parliament, ph. రాజ్యసభ; * parochial, adj. సంకుచిత; ప్రాంతీయ; ** parochial school, ph. సంకుచిత దృక్పథం ఉన్న పాఠశాల; ప్రాంతీయ దృక్పథంతో నడిపే పాఠశాల; ఉ. కేథలిక్‌ చర్చి నడిపే పాఠశాల; * parody, n. హాస్యానుకృతి; వ్యంగ్యానుకరణ; ఎగతాళి; * parrot, n. చిలుక; రామచిలుక; శుకం; కీరం; * parse, v. t. అన్వయించు; అన్వయం చెప్పు; వాక్యంలోని కర్త, కర్మ, క్రియలని విశ్లేషించు; వ్యాకరించు; (rel.) ప్రస్తరించు అంటే గురు లఘువులని గుర్తించి పద్యపాదాన్ని గణ విభజన చేసి విశ్లేషించడం; * parsec, n. 3.26 కాంతి సంవత్సరాల దూరం; 3.086 × 10^13 కిలోమీటర్లు; parallax arc second; a unit of distance used in astronomy, equal to about 3.26 light years (3.086 × 1013 kilometers). One parsec corresponds to the distance at which the mean radius of the earth's orbit subtends an angle of one second of arc. * parsimonious, adj. మితవ్యయ; ఎక్కువ ఖర్చుకాని; క్లుప్త; * parsimony, n. లోభత్వం; పిసినిగొట్టుతనం; క్లుప్తత్వం; * parsley, n. పాశ్చాత్య దేశాలలో, ముఖ్యంగా వండిన వంటకాలని అలంకరించడానికి వాడే కొత్తిమిర లాంటి ఆకు పత్రి; [bot.] Petroselinum; * part, n. (1) భాగం; వంతు; వాటా; పాలు; అంశం; అంశ; కోరు; (2) పాపిడి; కేశవీధి; ** internal part, ph. అంతర్భాగం; * partake, v. t. పుచ్చుకొను; * partaking, n. ఆస్వాదన; భోగం; * part-time, adj. అంశకాలిక; * parthenogenesis, n. [bio.] అనిషిక్తజననం; పురుష సంపర్కం లేకుండా జరిగే పుట్టుక; * partial, adj. అర్ధాంతర; పార్శ్వ; పాక్షిక; ఆంశిక; ** partial distillation, ph. ఆంశిక శ్వేదనం; ** partial fractions, ph. ఆంశిక భిన్నములు; పాక్షిక భిన్నములు; * partiality, n. పక్షపాతం; పక్షపాత బుద్ధి; వలపక్షం; * partially, adv. పాక్షికంగా; ఆంశికంగా; అర్ధాంతరంగా; * participate, v. t. పాల్గొను; పాలుపంచుకొను; పూనుకొను; * participle, n. క్రియావాచకాన్ని విశేషణాన్ని పోలిన క్రియాజన్యమైన పదం; * particle, n. నలుసు; రేణువు; సూక్ష్మకణం; శకలం; ** particle accelerator, ph. రేణుత్వరణి; ** particle of matter, ph. పదార్థ శకలం; * particular, adj. ప్రాతిస్విక; * particulars, n. తబ్సీలు; వివరములు; * partisan, n. పక్షవాది; రెండు పక్షాలలో ఒక వైపు మొగ్గు చూపే వ్యక్తి; * partition, n. మందడి; భిత్తి; విభాగం; అంతరావేది; ** partition function, ph. [math.] మందడి ప్రమేయం; ** partition number, ph. మందడి సంఖ్య; ** partition wall, ph. మందడి గోడ; భిత్తిక; * partner, n. భాగస్వామి; భాగస్థుడు; పాలి; పాలేరు; ** life's partner, ph. జీవిత భాగస్వామి; సహధర్మచారి; సహధర్మచారిణి; * partnership, n. భాగస్వామ్యం; పాలివ్యాపారం; పొత్తు; * partridge, n. కౌజు; కోడిని పోలిన ఒక పక్షి; చందమామ పులుగు; * parturition, n. కాన్పు; ప్రసవం; పురుడు; * party, n. (1) పక్షం; కక్షి; దళం; వైపు; తరఫు; జట్టు; పెళ్లివారు; మేళం; బృందం; (2) వేడుక; విందు; ** birthday party, ph. పుట్టినరోజు వేడుక; ** bride's party, ph. ఆడపెళ్లివారు; ** defending party, ph. కక్షిదారులు; ** opposition party, ph. ప్రతిపక్షం; విపక్షం; ** prior party, ph. ముందటి జట్టు; మొదటి ఆసామీ; ** tea party, ph. అల్పాహార విందు; ** third party, ph. అన్యుడు; ఇతరుడు; ఇరు పక్షాలకీ చెందని పైవాడు; * pass, n. (1) కనుమ; మార్గం; సందు; (2) పత్రం; ** entrance pass, ph. ప్రవేశ ద్వారం; ** Khyber pass, ph. ఖైబరు కనుమ; * pass, v. i. (1) ఒదులు; (2) కృతార్థుడగు; ఉత్తీర్ణుడగు; * pass, v. t. పంపు; పంపించు; దాటు; * passage, n. (1) ప్రయాణం; (2) దారి; మార్గం; నడవ; (3) ప్రయాణానికయే ఖర్చు; (4) ప్రయాణానికి కావలసిన టికెట్టు; ** passage way, ph. నడవ; మార్గం; నడిచే దారి; * passe, n. (పస్సే) [idiom] పాతచింతకాయ పచ్చడి; పాడిన పాటే పాడడం; * passenger, n. ప్రయాణీకుడు; యాత్రి; రధి; ముసాఫిర్; బండిలో ప్రయాణం చేసే వ్యక్తి; * passer-by, n. దారి వెంబడీ పోయేవాడు; దారిన పోయే దానయ్య; * passion, n. రాగం; ఎక్కువ ఇష్టం; మోజు; * passion fruit, n. హనుమాఫలం; (రామాఫలం; సీతాఫలం లా); [bot.] ''Passiflora edulis''; ''Passiflora flavicarpa''; * passive, adj. కలుగజేసుకోకుండా ఊరక ఉండు; రికాం; ** passive voice, ph. [gram.] కర్మార్ధకం; కర్మణి ప్రయోగం; * passport, n. గుర్తుపొత్తం; ఒక మనిషి ఎవ్వరో నిర్ద్వంద్వంగా గుర్తించడానికి, ఆ వ్యక్తి ఫొటో, పుట్టిన తేదీ, పౌరసత్వం వగైరాలతో ప్రభుత్వం ఇచ్చే చిరుపొత్తం; ఈ పుస్తకం లేకుండా దేశం వదలి ప్రయాణం చెయ్యడం కుదరదు; * passphrase, n. సంకేత సమాసం; గమన సమాసం; (గమనాన్ని- pass కొనసాగించటానికి సహకరించే సమాసం) * password, n. సంకేతపు మాట; సంకేతపదం; గమనపదం (గమనాన్ని- pass కొనసాగించటానికి సహకరించే పదం) * past, adj. జరిగిపోయిన; గతించిన; గడచిపోయిన; ఆగత; భూత; * past tense, ph. భూతకాలం; ఆగతకాలం; * past, n. జరిగిపోయినది; గతం; గతించినది; ** in the past, ph. లోగడ; ** past perfect, ph. [gram.] గతంలో జరిగిన రెండు సంఘ్టనల గురించి చెప్పేటప్పుడు, రెండింటిలో ముందు జరిగిన సంఘటనని చెప్పే కాలం; ఉదాహరణకి, "మూర్తి వచ్చేసరికి నేను భోజనం చేసేసేను" అన్న దానిని ఇంగ్లీషులో "I had finished my meal before Murthy came” అన్నప్పుడు "had finished” అన్న పదబంధం past perfect tense లో ఉందన్నమాట; ఈ భావానికి సరితూగే భావం తెలుగు వ్యాకరణంలో లేదు; * pasta, n. సేమ్యాని పోలిన పిండితో చేసిన ఇటలీ దేశపు తినుబండారం; మనకి అన్నం ఎలాగో ఇటలీ వారికి పాస్టా అలాంటిది; * paste, n.ముద్ద; ఖమీరం; లేపనం; కల్కం; అంజనం; జిగురు; ** tooth paste, ph. దంతధావన ఖమీరం; దంతశుభ్ర కల్కం; పన్నులుతోము ముద్ద; * pastel, n. రంగుల బొమ్మలు గియ్యడానికి రంజన ద్రవ్యాన్ని నీళ్లల్లో కలిపి చేసిన ముద్ద; ** pastel colors, ph. లేతరంగులు; లేత నీలం కాని, లేత గులాబీ కాని; * pastime, n. కాలక్షేపం; విరామ క్రీడ; క్రీడలు; ఆట; వినోద కాలక్షేపం; * pastor, n. క్రైస్తవ పురోహితుఁడు; ప్రొటెస్టెంట్ తెగకి చెందిన పురోహితుడిని పేస్టర్ అంటారు; ఇతను వివాహం చేసుకుని, సంసారం చెయ్యవచ్చు; * pastry, n. ఆపూప్యం; పిండి, పాలు, వెన్న మొదలైన ఘటక పదార్ధాలతో చేసిన రొట్టెలు, పూర్ణానికి చుట్టే తావి, మొదలైన వంటకాలు, తియ్యటి కేకు, వగైరా; * pasteurization, n. సూక్ష్మజీవులని చంపడానికి పాల వంటి పదార్థాలని వేడి చేసి చల్లార్చే పద్ధతి; * pasture, n. పచ్చిక పొలం; పచ్చిక బయలు; అజ్రం; * pat, v. t. తట్టు; * patch, n. (1) అతుకు; మాసిక; టాకా; (2) ముక్క; చిన్న ప్రదేశం; ** patch of grass, ph. పచ్చిక చెక్క; ** patch of paper, ph. కాగితపు ముక్క; * patchwork, n. అతుకుల బొంత; తాటాదూటం; * patella, n. మోకాటిచిప్ప; మోకాలిచిప్ప; * patent, adj. వ్యక్తమైన; * patent, n. ఏకస్వం; విశిష్టాధికారం; సన్నదు; * paternal, adj. పైతృక; తండ్రివైపు; ** paternal aunt, ph. మేనత్త; తండ్రికి అక్క లేదా చెల్లెలు; ** paternal aunt's daughter, ph. మేన వదిన; మేన మఱదలు; ** paternal aunt's son, ph. మేనబావ; మేనమఱఁది; బావ; ** paternal grandmother, ph. మామ్మ; నాయనమ్మ; బామ్మ; * path, n. బాట; పథం; మార్గం; దారి; తెరువు; తెన్ను; తోవ; అయనం; పుంత; డొంక; సరవి; చనుప; నడవ; చొప్పు; జాడ; * pathetic, adj. దయనీయ; కనికరపు; విషాదకరమైన; జాలి పుట్టించే; మనస్సుని కరిగించే; * pathetic, adj. దయనీయ; కనికరపు; మనస్సుని కరగించెడు; * pathogenic, adj. రోగాన్ని కలిగించే; రోగకారక; ** pathogenic bacteria, ph. రోగాన్ని కలిగించే సూక్ష్మజీవులు; రోగకారక సూక్ష్మజీవులు; * pathology, n. రోగనిదాన తంత్రము; రోగ నిర్ణయ శాస్త్రం; * pathos, n. (1) జాలి; అనుభూతి; (2) కరుణ రసం; (3) రోగం; * pathological liar, ph. రోగ లక్షణం అనిపించే విధంగా అబద్ధాలు చెప్పే వ్యక్తి; * patience, n. ఓరిమి; ఓర్మి; ఓర్పు; సహనం; సహన శక్తి; క్షమ; తాలిమి; సైరణ; క్షాంతి; * patient, adj. సహనంతోకూడిన; ** patient person, ph. సహనవంతుడు; సహనవతి; * patient, n. రోగి; అస్వస్థుడు; వ్యాధిగ్రస్తుడు; రుజాగ్రస్తి; అభ్యమితి; నోవరి; నొప్పిగుంటి; ఉపతాపి; పరితాపి; ఆమయాని; ఆతురుడు; పీడితుడు; * patriarch, n. m. మూలపురుషుడు; మూలవిరాట్టు; * patriarchal, adj. పితృస్వామ్య; పితృతంత్ర; పితృయజమాన; * patriarchy, n. m. పితృస్వామ్యం; పితృతంత్రం; పితృ అధికారం; * patricide, n. పితృహత్య; పితృమేధం; * patrimony, n. పిత్రార్జితం; * patriotism, n. దేశభక్తి; * patrol, n. కావలి; గస్తు; పహరా; ** foot patrol, ph. కాలి కావలి; ** highway patrol, ph. రహదారి కావలి; దారి కావలి దండు; * patrol, v. t. గస్తీతిరుగు; ప్రహరించు; ప్రహరితిరుగు; కాపలా కాయు; * patron, n. m. ఘటకుడు; ప్రాపకుడు; ప్రాపు; పోషకుడు; f. ప్రాపకురాలు; * patronage, n. ప్రాపకం; ప్రాపు; అండ; * patronize, v. i. (1) జాలిపడ్డట్టు నటించడం; ఎదటివాడు అంతటి ముఖ్యుడు కానట్టూ, అంత తెలివైనవాడు కానట్టూ అనిపించేలా ప్రవర్తించడం; అభిమానం ఒలికిపోతున్నట్లు అభినయించడం; (2) రివాజుగా ఒకే వ్యాపార సంస్థకి బేరాలు ఇవ్వడం; * pattern, n. బాణీ; నమూనా; మచ్చు; మాదిరి; ప్రకారం; కైవడి; ** plaid pattern, ph. గళ్ళు; ** polka dot pattern, ph. చుక్కలు; ** striped pattern, ph. చారలు; * paucity, n. సంక్షోభం; ఎద్దడి; దొరకక పోవుట; కొరత; స్వల్పత; * pauper, n. అర్థహీనుడు; బీదవాడు; బికారి; దరిద్రుడు; నిరాధారి; అకించనుడు; * pause, n. విరామం; * pause, v. t. నిలుపు; ఆపు; తాత్కాలికంగా ఆపు చేయు; * pave, v. t. గచ్చు చేయు; చదును చేయు; * pavement, n. చపటా; గచ్చు చేసిన భాగం; * paw, n. పంజా; పాదం; జంతువుల పాదం; * pawn, n. (1) బంటు; కీలుబొమ్మ; (2) పావు; పిక్క; నప్పు; (3) కుదువ; తాకట్టు; * pawn, v. t. కుదువబెట్టు; తాకట్టుబెట్టు; * pay, n. జీతం; కూలి; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: pay, salary, wage * ---''Pay'' is the general word for money that someone gets for doing work. ''Income'' is the money you receive from any source : an investment income. A ''salary'' is what professional people get, for their services, every year: What is the yearly salary for a professor? A ''wage'' is the pay that someone earns every hour or every week.''' |} * * pay, v. t. చెల్లించు; కట్టు; ఇచ్చు; తీర్చు; * payee, n. గ్రహీత; సొమ్ము పుచ్చుకొనేవాడు; * payer, n. దాయకుడు; దాత; సొమ్ము ఇచ్చేవాడు; * payment, n. చెల్లింపు; * pea, n. బటానీ గింజ; ** field pea, ph. పొలాల్లో పండే బటానీ, [bot.] ''Pisum sativum''; ** garden pea, ph. తోట బటానీ, [bot.] ''Pisum hartense''; * peace, n. శాంతి; శాంతం; * peaceful, n. ప్రశాంతము; * peacefully, adv. శాంతియుతంగా; * peacock, n. m. నెమలి; నెమలిపుంజు; మయూరం; శిఖి; కేకి; నీలకంఠం; ** peacock flower, ph. రత్నగంధి పూవు; [bot.] ''Caesalpinia pulcherrima''; * peahen, n. f. నెమలి; నెమలిపెట్ట; మయూరి; నెమ్మి; * peak, n. శిఖరం; శృంగం; కొన; అగ్రభాగం; * peanut, n. వేరుశెనగ; పల్లికాయ; * pear, n. (పేర్) బేరి; బేరిపండు; [bot.] ''Pyrus'' of the Rosaceae family; * pearl, n. ముత్యం; మంచి ముత్యం; నవ రత్నములలో నొకటి ** mother of pearl, ph. ముత్యపు చిప్ప; ** pearl fishery, ph. ముత్యాల సలాపం; ** pearl oyster, ముత్యపు చిప్ప; శుక్తి; * peas, n. pl. బటానీలు; ** cooked peas, ph. పప్పు; ముద్దపప్పు; సూపం; ** pigeon peas, ph. కందులు; ** split peas, ph. బటానీ పప్పు; ** split pigeon peas, ph. కందిపప్పు; * peasant, n. m. పల్లెటూరివాడు; కృషీవలుడు; * peasantry, n. రైతాంగం; * pebble, n. గులకఱాయి; ఱప్ప; * pectoral, adj. గుండెవైపు; ఛాతీకి సంబంధించిన; కడుపువైపు; ఉదర; * peculiar, adj. విచిత్రమైన; అసమాన్యమైన; అనుకౢప్తమైన; * peculiarity, n. విచిత్రం; అసామాన్యం; అనుకౢప్తి; * pecuniary, adj. ఆర్థిక; ధనసంబంధ; * pedagogue, n. ఉపాధ్యాయుడు; శిక్షణ ఇచ్చే వ్యక్తి; ఒక నిర్ణీత పద్ధతిలో బోధన చెయ్యాలని చాదస్తపడే వ్యక్తి; * pedal, n. పాదుక; సైకిలు, కుట్టుమిషను, పియానో వగైరాలలో పాదంతో తొక్కే తులాదండం; * pedantic, adj. గ్రాంథిక; పాఠ్య; * peddler, n. వీధుల వెంబడి తిరుగుతూ సరుకులు అమ్ముకునే వ్యక్తి; * pedestal, n. పాదపీఠం: * pedestrian, n. పాదచారి; పదస్తలి; పాంథుడు; పథికుడు; * pedicel, n. పుష్పవృంతం; తొడిమె; పువ్వుకి ఉండే కాడ; * pedigree, n. వంశవృక్షం; వంశావళి; ప్రవర; వంగడం; * pedophile, n. లైంగిక దృష్టితో చిన్న పిల్లలని ప్రేమించే తత్వం ఉన్న వ్యక్తి; * peek, v. t. తొంగి చూచు; నక్కి చూడు; peep; * peel, n. తోలు; పట్ట; తొక్క; * peel, v. i. ఊడు; చర్మం ఊడు; * peel, v. t. ఒలుచు; తొక్క ఒలుచు; * peelings, n. తొక్కు; ఒలచగా వచ్చిన తొక్కు; తొక్కలు; * peep, v. t. తొంగి చూచు; నక్కి చూడు; * peeping Tom, n. తలుపు కన్నాలనుండీ, కిటికి సందులనుండీ ఇళ్ళల్లోకి చూసే వ్యక్తి; busybody; rubberneck; * peer, n. సాటి; సహపాఠి; సహాధ్యాయి; తుల్యుడు; ** he is his own peer, ph. వాడికి వాడే సాటి; * peers, n. pl. సాటివారు; సహాధ్యాయులు; తుల్యులు; * peerless, adj. సాటిలేని; * peerless, n. అసదృశం; * peeve, n. గోడు; * peevishness, n. చిరాకు; చిరుకోపం; * peg, n. (1) సీల; చీల; గుంజ; కర్ర మేకు; దబ్బ; (2) వీణ వంటి వాయిద్యాలలోని తీగలని బిగించడానికి చేత్తో పట్టుకుని తిప్పే చీల; (3) అంచనా వేసేటప్పుడు మెట్లవారీగా పైకో కిందికో మారే పరిమాణం; (4) మాదక ద్రవ్యాలని సేవించేటప్పుడు వాడే కొలమానం; * Pegasus, n. (1) ఉత్తరాభాధ్ర; (2) పేధ్వఘాశ్వం; అహిహననం; * pejorative, adj. పాడైన; అపకర్ష; ఒక మాట యొక్క అసలు అర్థం కంటె చెడ్డ అర్థాన్ని ఆపాదించే; * pelican, n. గూడకొంగ; పెద్దేటి కొంగ; * pellet, n. గుళిక; మాత్ర; * pell-mell, adv. ఓహరిసాహరిగా; * pelt, n. చర్మం; బొచ్చు ఉన్న జంతువుల చర్మం; సాన పట్టడానికి అనుకూలంగా తయారుచేయబడ్డ చర్మం; * pelt, v. t. విసరు; బాదు; మొత్తు; * pellate, adj. [bot.] ఛత్రాకార; * pelvic, adj. కూపక; వస్తిక; కటి; * pelvic cavity, ph. కూపక కుహరం; వస్తిక కుహరం; * pelvic girdle, ph. వస్తిక వేష్టం; కటి వలయం; * pelvis, n. కూపకం; వస్తికం; కటి; * pen, n. (1) కలం; పేనా; లేఖిని; పెన్ను; ఊటకలం; [Lat.] penna; [Sans. parna = feather]; (2) పశువుల కొట్టం; దొడ్డి; ** fountain pen, ph. ఊట కలం; ** pig pen, ph. పందుల దొడ్డి; ** pen name, ph. కలం పేరు; * penal, adj. శిక్షా; శిక్షకి సంబంధించిన; * penal code, n. శిక్షాస్మృతి; * penalize, v. t. శిక్షించు; * penalty, n. శిక్ష; జరిమానా; * penance, n. (1) తపస్సు; (2) ప్రాయశ్చిత్తం; * pencil, n. (1) కుంచిని; పెన్సిలు; కూఁచి; (2) శలాకం; * pencil of rays, ph. కిరణ శలాకం; * pendant, n. పతకం; తరళం; లంబనం; బావిలీ; కుండలం; వేలాడే వస్తువు; * pendulum, n. లోలకం; * penetrate, v. i. దూరు; ప్రవేశించు; * penetrate, v. t. దూర్చు; ప్రవేశపెట్టు; * pen-holder, n. కలందాను; * penicillin, n. బేక్టీరియా జాతి సూక్ష్మజీవులని హతమార్చడానికి వాడే ఒక మందు; ఇది వైరసు జాతి సూక్ష్మజీవుల మీద పని చెయ్యదు; * penis, n. పురుషాంగం; శిశ్నం; శిశ్ఞం; లింగం; మేఢ్రం; పురుషుని జననాంగం; * peninsula, n. ద్వీపకల్పం; మూడు పక్కల నీటితో సమావృతమైన భూభాగం; * penitence, n. పశ్చాత్తాపం; అనుతాపం; తాను చేసిన తప్పు గురించి పడే చింత; * penitentiary, n. జైలు; ఖైదు; కారాగారం; శిక్షాగృహం; పశ్చాత్తాపగృహం; * penknife, n. అసిపుత్రి; చురకత్తి; చిన్న కత్తి; * penmanship, n. దస్తూరీ; * pennant, n. జెండా; పతాకం; ధ్వజం; * pension, n. ఉపకార వేతనం; పింఛను; * pensively, adv. సాలోచనగా; విచారగ్రస్తంగా; చింతగా; * pent, adj. కప్పబడ్డ; మూయబడ్డ; * pentagon, n. పంచభుజి; పంచాస్రం; ** regular -, ph. సమపంచభుజి; * pentode, n. పంచోడు; ఐదు అంశాలు ఉన్న శూన్య నాళిక; * pentose, n. [chem.] పాంచక్కెర; పంచభుజి ఆకారంలో నిర్మాణశిల్పం ఉన్న ఒక రసాయనం; * penultimate, adj. ఉపాంత్య; ఉపధా; ఊనాంత, UnAMta; ఒకటి మినహాయించి ఆఖరుది; పెనాది; చివరిదాని ముందున్నది; ** penultimate Saturday, ph. ఉపాంత్య శనివారం; సాధారణంగా ఇది నెలలో మూడవ శనివారం అవుతుంది; * penumbra, n. ఖండఛాయ; ఉపచ్ఛాయ; * penury, n. బీదరికం; పేదరికం; లేమి; బీదతనం; దరిద్రం; * peon, (పియాన్, ప్యూన్) n. బంట్రోత్తు; * people, n. జనం; జనాలు; ప్రజలు; ప్రజ; ప్రజానీకం; మనుషులు; జనత; లోకులు; ** displaced people, ph. నిరాశ్రయులు; ** movement of people, ph. జనసంచారం; ** selfish people, ph. స్వార్థపరులు; * peoples, n. ప్రజానీకాలు; * pep, n. ఉత్సాహం; * pepper, n. (1) మిరియం; పిప్పలి; (2) మిరపకాయ; ** black pepper, ph. మిరియాలు; ** green pepper, ph. పచ్చి మిరపకాయలు; పచ్చ మిరపకాయలు; ** long pepper, ph. పిప్పలి; ** red pepper, ph. మిరపకాయలు; ఎర్ర మిరప కాయలు; * pepsin, n. జఠర రసం; జఠరం; కాలకం; * peptic, adj. ఆంత్ర; ** peptic ulcer, ph. ఆంత్రశూల; * peptide link, ph. జీర్ణ బంధం; ఒక రకమైన రసాయన కట్టడం; * peptide chain, ph. జీర్ణ మాల; ఒక రకమైన రసాయన కట్టడం; * per, adv. చెరి; చొప్పున; ఒక్కంటికి; * perambulate, v. i. చుట్టు తిరుగు; ప్రదక్షిణం చేయు; * perambulator, n. తోపుడు బండి; * per capita, adj. ph. తల ఒక్కంటికి; తలసరి; ** per capita income, ph. తలసరి ఆదాయం; * per head, ph. చెరి ఒక; తలా ఒక; తలసరి; * perceive, v. t. చూడు; గ్రహించు; అభిదర్శించు; * perceive, v. i. అభిదర్శించు; తాజూచు; * perceiver, n. అభిదర్శకుడు; తాజూపరి; * percent, n. శాతం; శతాంశం; నూటికి; నూర్పాలు; ప్రతిశతం; డోకడా; శేకడా; * percentage, n. శతాంశం; ప్రతిశతం; * percept, n. పసిదం; తన్మాత్ర; శబ్ద, స్పర్శ, రస్, రూప, గంధాలని తన్మాత్రలు అంటారు; * perceptible, n. అభిదర్శనీయత; * perception, n. పశ్యత; గోచరత్వం; గోచరింపు; గ్రాహ్యత; నిర్వికల్పం; అవగతి; అభిదర్శన; ** perception of senses, ph. ఇంద్రియ గోచరత్వం; * perch, v. i. వాలు; * perch, n. వాలుకొయ్య; పక్షులు వాలడానికి అనువైన కొయ్య; * percolate, v. i. స్రవించు; * percussion, n. సంఘట్టనం; వేళ్ళతో మీటడం; వేళ్ళతో కొట్టడం; ** percussion instruments, ph. pl. వేళ్ళతో మీటడం వల్ల శబ్దం పుట్టించే వాద్యాలు; వీణ, మద్దెల మొ.; * peregrine, adj. తిరుగాడే; వలస పోయే; యాత్రలు చేసే; ** peregrine falcon, ph. దేగని పోలిన ఒక వలస పక్షి; * peremptory, adj. ప్రశ్నించడానికి వీలులేని; ఖండితమైన; ** peremptory command, ph. వశిష్ట వాక్యం; ఖండితాజ్ఞ; * perennial, adj. సంవత్సరాల తరబడి; ** perennial plants, ph. మూడు-నాలుగు ఏళ్లు బతికే మొక్కలు; Perennials are plants that can live for three or more growing seasons; see also annual plants; ** perennial rivers, ph. జీవనదులు; సంవత్సరం పొడుగునా ప్రవహించే నదులు; * perfect, adj. పూర్ణ; పరిపూర్ణ; బ్రహ్మాండ; సమగ్ర; ** perfect number, ph. [math.] పరిపూర్ణ సంఖ్య; according to number theory, the number 6 is a perfect number because it can be expressed as the sum of its factors, namely 1, 2 and 3. Similarly, the number 28 is also a perfect number, because 28 = 1+2+4+7+14; * perfection, n. పూర్ణత్వం; సమగ్రత; * perforate, v. t. చిల్లు పెట్టు; * perforated, adj. చిల్లుల; చిల్లులు ఉన్న; చిల్లు చేయబడ్డ; జల్లి; సచ్ఛిద్ర; ** perforated cathode, ph. సచ్ఛిద్ర రుణధ్రువం; బెజ్జాలు ఉన్న రుణధ్రువం; జల్లి రుణధ్రువం; ** perforated plate, ph. జల్లెడ; ** perforated pot, ph. జల్లి మూకుడు; ** perforated spoon, ph. జల్లి గరిటె; జల్లి చెంచా; * perforation, n. చిల్లు; జల్లు; రంధ్రము; బెజ్జం; ఛిధ్రం; * perforator, n. చిల్లు కారి; చిల్లులు పొడిచే పనిముట్టు; చిల్లులు పొడిచేవాడు; * perform, v. t. నిర్వర్తించు; నిర్వహించు; నెరవేర్చు; చేయు; * performance, n. (1) నిర్వర్తన; (2) ఆట; ప్రదర్శన; ** dance performance, ph. నృత్య ప్రదర్శన; నాట్య ప్రదర్శన; ** musical performance, ph. గాన కచేరీ; పాట కచేరీ; * performer, n. (1) యాజి; కర్మచారి; (2) నటి; నటకుడు; ** performing arts, ph. ప్రదర్శక కళలు; ప్రేక్షకుల ఎదుట ప్రదర్శించడానికి అనువైన సంగీతం, నాట్యం, నాటకం, మొదలైన కళలు; * perfume, n. సుగంధ ద్రవ్యం; పరిమళ ద్రవ్యం; * perfumer, n. బుక్కా వాడు; * perfunctory, adj. మొక్కుబడికి చేసినట్లు; శ్రద్ధలేని; * perhaps, adv. బహుశ; కాబోలు; ఒకవేళ; * periastron, n. నక్షత్రసమీప బిందువు; నక్షత్రం చుట్టూ ప్రదక్షిణాలు చేసే గ్రహాల దీర్ఘవృత్తపు కక్ష్యలో నాభికి (అనగా, నక్షత్రానికి) అత్యంత సమీపంలో ఉన్న బిందువు; the point nearest to a star in the path of a body orbiting that star; * perigee, n. పరిజ్యము; భూసమీప బిందువు; భూమి చుట్టూ ప్రదక్షిణాలు చేసే ఉపగ్రహాల దీర్ఘవృత్తపు కక్ష్యలో నాభికి (అనగా, భూమికి) అత్యంత సమీపంలో ఉన్న బిందువు; సూర్యుడి చుట్టూ తిరిగే శాల్తీల విషయంలో ఈ మాట కి బదులు perihelion అన్న మాట వాడతారు; (ant.) apogee; * perihelion, n. పరిహేళి; రవిసమీప బిందువు; * peril, n. ప్రమాదం; విపత్తు; ఆపద; బారి; ఉపద్రవం; గండం; సంకటం; ** mortal peril, ph. ప్రాణ సంకటం; * perilous, adj. విపత్కర; * perimeter, n. చుట్టు ఉండే అవధి; కైవారం; చుట్టుకొలత; * period, n. (1) బిందువు; వాక్యం చివర వచ్చే బిందువు; (2) ఆవర్తన కాలం; ఆవర్తి; గచ్ఛాంకం; (3) కాలం; వ్యవధి; గడువు; సేపు; (4) సమయం; దశ; కాలాంశ; (5) బహిష్టు అయే వేళ; ** period of oscillation, ph. ఆవర్తన కాలం; * periodic, adj. నియత్‌కాలిక; ఆవర్తన; ఆవర్తిక; గచ్ఛిక; ముహుర్ముహు; ** periodic classification, ph. ఆవర్తిక వర్గీకరణ; ** periodic function, ph. ఆవర్తన ప్రమేయం; ఉదా. సైను ప్రమేయం; ** periodic law, ph. ఆవర్తన సూత్రం; ** periodic table, ph. ఆవర్తన పట్టిక; నియత్‌కాలిక పట్టీ; * periodical, adj. అనుకాలిక; * periodical, n. (1) పత్రిక; వార్తాపత్రిక; వారంవారీగా కానీ, నెలవారీగా కాని వచ్చే పత్రిక; (2) ఆవర్తకం; * periodically, adv. కాలే కాలే; * periodicity, n. ఆవర్తన కాలం; ఆవర్తత; అవర్తిత్వం; గచ్ఛత్వం; * perish, v. i చచ్చు; నశించు; * perishable, adj. కుళ్ళిపోయే; పాడయిపోయే; పాడయే; క్షర; నశించే; నశ్వర; * perjury, n. అబద్ధపు సాక్ష్యం; దొంగ సాక్ష్యం; అప్రమాణం; అబద్ధం; కూటసాక్ష్యం; * permanent, adj. శాశ్వత; శాశ్వతమైన; నియతం; అతైంతిక; పక్కా; ** permanent color, ph. పక్కా రంగు; * permeability, n. (1) ప్రవేశ్య శీలత, ప్రవేశ్యత, పారగమ్యత, వ్యాప్తి; భేద్యత; చొరనిచ్చెడు గుణము; ద్రవాలని కాని, వాయువులని గాని ఒక పదార్థం తన గుండా చొరనిచ్చెడి గుణం; (2) అయస్కాంత ప్రవాహాన్ని తనగుండా పారనిచ్చే లక్షణం; దీనిని గ్రీకు అక్షరం 'మ్యు" తో సూచిస్తారు; (see also) permittivity; * permeable, adj. పారగమ్య; ** permeable rock, ph. పారగమ్య శిల; * permission, n. అనుమతి; ఆనతి; అంగీకారం; అనుమోదం; సెలవు; * permit, n. అనుమతి పత్రం; అంగీకార పత్రం; ఫర్మానా చీటీ; ఒప్పునామా; సరాటిక; పెర్మిట్; * permit, v. t. అనుమతించు; ఉత్తరువు ఇచ్చు; అనుజ్ఞ ఇచ్చు; * permittivity, n. ఒక మాధ్యమం తనలో విద్యుత్ తలీకరణాన్ని ప్రోత్సహించే లక్షణం; దీనిని గ్రీకు అక్షరం 'ఎప్సిలాన్" తో సూచిస్తారు; (see also) permeability; * permutation, n. క్రమవర్తనం; క్రమచయనం; ప్రస్తారము; ప్రస్తారణ; వినిమయం; ఫిరాయింపు; తారుమారు; ఒక వస్తు సముదాయపు వరుస క్రమాన్ని తారుమారు చెయ్యడం; ** permutation and combination, ph. క్రమచయసంచయము; క్రమవర్తనం, క్రమసంచయం; క్రమవర్తన క్రమసంచయాలు; * permute, v. t. ప్రస్తారించు; తారుమారు చేయు; * pernicious, adj. ప్రమాదకరమైన; అతి హానికరమైన; ప్రాణాంతకమైన; ** pernicious anemia, ph. ప్రమాదకరమైన రక్తలేమి; ప్రాణాంతకమైన రక్తలేమి; * perpendicular, adj. లంబమాన; * perpendicular, n. లంబం; * perpetual, adj. సదా; నిరంతర; అనుశృత; శాశ్వత; అనవరత; సతత; ఎల్లప్పుడూ; ** perpetual motion, ph. సదా గతి; సతత చలనం; నిరంతర చలనం; ** perpetual motion machine, ph. సదా గతి యంత్రం; అనుశృత చలన యంత్రం; నిరంతర చలన యంత్రం; సతత చలన యంత్రం; * perplexity, n. వ్యగ్రత; కలవరపాటు; * perquisite, n. పరిలబ్ది; కులుకులబ్ది; same as perk; * per se, prep. [Lat.] తనంత తానుగా, మరొక ఊత లేకుండా; * Perseus, n. యయాతి; నక్షత్రములో ఒకటి; * perseverance, n. నిష్ట; పట్టుదల; తితీక్ష; అధ్యవసాయం; ఓర్పు; అభినివేశం; * Persia, n. తురక దేశం; తురక నాడు; ప్రస్తుత ఇరాను; * Persian lilac, n. తురక వేప; * person, n. (1) వ్యక్తి; ఆసామీ; శీలి; ఘటం; (2) పురుష; పురుషం; (3) పురుషుడు; స్త్రీ; ** first person, ph. [gram.] ఉత్తమ పురుష; ** in person, ph. స్వయంగా; ** mean person, ph. తులువ; ** third person, ph. [gram.] ప్రథమ పురుష; * person, suff. అళువు; శాలి; శీలి; కోరు; వంతుడు; పరుడు; అయ్య; అమ్మ; వతి; ఘటం; ** affable person, ph. సౌమ్యుడు; సౌమ్యురాలు; ** ambitious person, ph. చికీర్షకుడు; ** angry person, ph. కోపి; ** attentive person, ph. శ్రద్ధాళువు; ** blessed person, ph. ధన్యుడు; ధన్యురాలు; ** block-headed person, ph. మొద్దు; ** capable person, ph. ధురంధరుడు; ** childless person, ph. నిస్సంతు; ** clever person, ph. వివేకి; ప్రోడ; ** competent person, ph. సమర్ధుడు; సమర్ధురాలు; ** contentious person, ph. పరిస్పర్ధాళువు; ** corrupt person, ph. లంచగొండి; ఉత్కోచకుడు; ** courageous person, ph. ధైర్యశాలి; ధైర్యవంతుడు; ధైర్యవతి; ** curious person, ph. అభిరతుడు; అభిరతి; ** daring person, ph. సాహసి; ** deceitful person, ph. దగాకోరు; ** disabled person, ph. అంగహీనుడు; ** dull-witted person, ph. మొద్దు; ** duty-bound person, ph. వ్రతశీలి; ** eccentric person, ph. తిక్కశంకరయ్య; ** emotional person, ph. ఉద్రేకి; ** enthusiastic person, ph. ఉత్సాహి; ** experienced person, ph. అనుభవశాలి; అనుభవజ్ఞఉడు ** famous person, ph. యశశ్వి; ** far-sighted person, ph. దీర్ఘదర్శి; ** first person, ph. [gram.] ఉత్తమ పురుష; ** friendly person, ph. స్నేహశీలి; ** good-natured person, ph. మనస్వి; సౌమ్యుడు; సౌమ్యురాలు; సౌశీల్యుడు; సౌశీలి; ** good person, ph. మంచి మనిషి; సత్పురుషుడు; సాధ్వి;;్ ** happy person, ph. సంతోషి; ** honest person, ph. నిజాయతీపరుడు; ** humble person, ph. దీనుడు; దీనురాలు; ** ignorant person, ph. బొప్పడు; ** ill-fated person, ph. దైవోపహతుడు; ** incapable person, ph. చవట; క్రియాశూన్యుడు; అసమర్ధుడు; ** jealous person, ph. ఈర్ష్యాళువు; ** just person, ph. న్యాయవర్తనుడు; ** kind person, ph. దయాళువు; ** lean person, ph. అలిపిరి; అలిపిరిది; ** lonely person, ph. ఏకాంగి; ఏకాకి; ** loving person, ph. నెర్లు మనిషి; ** merciful person, ph. కృపాళువు; ** mild person, ph. మేదకుడు; మేదకురాలు; ** naive person, ph. వెర్రినాగమ్మ; అమాయకుడు; అమాయకురాలు; ** obstinate person, ph. మొండి ఘటం; మొండి పీనుగు; శఠుడు; ** parasitic person, ph. పరభాగ్యోపజీవి; ** pig-headed person, ph. ఉలిపి; ఉలిపి కట్టె; ** practical person, ph. క్రియాశీలి; క్రియావంతుడు; ** progressive-minded person, ph. పురోగామి; ** pugnacious person, ph. పేచీకోరు; ** resourceful person, ph. ఉపమరి; ** rude person, ph. ధూర్తుడు; ధూర్తురాలు; ** senile old person, ph. ముదివెర్రి; పిచ్చి పట్టిన ముదుసలి; ** shocked person, ph. నిర్విణ్ణుడు; ** smart person, ph. వివేకి; ప్రోడ; ** stubborn person, ph. మొండి ఘటం; మొండి పీనుగు; ** stupefied person, ph. నిర్విణ్ణుడు; ** stupid person, చవట; తెలివి తక్కువ వాడు; బుద్ధిహీనుడు; ** slovenly person, ph. ఎబ్రాసి; ** strong person, ph. బలి; బలిష్ఠి; ** talkative person, ph. వాచాలుడు; వాచాలి; ** timid person, ph. భయస్థుడు; భయస్థురాలు; భీరువు; పిరికి; బెదురుగొడ్డు; ** ugly person, ph. అనాకారి; కురూపి; ** third person, ph. [gram.] ప్రథమ పురుష; ** uncultured person, ph. సంస్కారహీనుడు; ** unhappy person, ph. నిస్సంతోషి; ** unwise person, ph. అవివేకి; ** wise person, ph. వివేకి; ** person with initiative, ph. ప్రయత్నశీలి; * personal, adj. వ్యక్తిగత; వ్యక్తిగతమైన; స్వకీయమైన; స్వంత; సొంత; ఏదర; పురుషవాచక; * personal, n. వ్యక్తిగతం; స్వకీయం; స్వంతం; ఏదర; * personality, n. వ్యక్తిత్వం; మూర్తిత్వం; * personally, adv. స్వయంగా; వ్యక్తిగతంగా; * personification, n. (1) మూర్తి; (2)మూర్తిమత్వారోపణ; జీవం లేని వస్తువుకి చైతన్యం ఆపాదిస్తూ చెప్పే అలంకారం; * personify, v. i. మూర్తీభవించు; * personnel, n. సిబ్బంది; పనివారు; పని చేసేవారు; ఉద్యోగస్తులు; * perspective, n. దృక్కోణం; దృక్పధం; కనురోక; * perspiration, n. చెమట; స్వేదం; స్వేదజలం; స్వేదోదకం; ఘర్మజలం; * persuade, v. t. ఒప్పించు; నచ్చజెప్పు; * pertinent, adj. సందర్భోచితమైన; * perturbation, n. జూక; వైకల్యం; కొందలం; ఉత్తలపాటు; పల్లటం; [music] సంగతి; * pertussis, n. కోరింత దగ్గు; whooping cough; a disease caused by the bacterium ''Bordetella pertussis'' (Haemophilus p.) which triggers the accumulation of thick, sticky mucus in the windpipe; this bacterium makes at least nine different proteins, thus making it difficult to develop a vaccine; * pervasive, adj. అభివ్యాపకమైన; వ్యాప్తి చెందే; * pervert, n. విపరీత బుద్ధులు కల వ్యక్తి; * periwinkle, n. బిళ్లగన్నేరు పూవు; [bot.] ''Catharanthus roseus;'' * pessimism, n. నిరాశావాదం; నైరాశ్యం; శల్య సారధ్యం; * pessimist, n. నిరాశావాది; * pest, n. (1) తెగులు; చీడపురుగు; తెవులు; చీడ; మరి; (2) కలుపు; కలుపు మొక్క; అలం; సస్యంలోని గాదం; * pester, v. t. వేధించు; పీడించు; పీకుకొని తిను; నసపెట్టు; సతాయించు; షంటు; * pesticide, n. అరిష్టారి; క్రిమి సంహారిణి; * pestilence, n. కాటకం; అరిష్టం; ఈతిబాధ; (see also) famine; * pestle, n. పొత్రం; రోకలి; బండ; గూటం; పేషణి; * pet, adj. పెంపుడు; ప్రీతిపాత్రమైన; అనుంగు; * pet, n. పెంపుడు జంతువు; సాధారణంగా ఇంట్లో ఉంచుకొనే కుక్కలు, పిల్లులు, చిలుకలు, మొదలైన వాటిని ఉద్దేశించి వాడతారు; (rel.) domesticated; (ant.) wild; * pet, v. t. దువ్వు; నిమురు; ముద్దు చేయు; * petal, n. దళం; రేకు; పత్రం; పుష్పదళం; ఆకర్షణపత్రం; * petite, adj. సన్నంగా; కురచగానే ఉన్నప్పటికీ అందంగా ఉన్న ఆడదాన్ని ఉద్దేశించి వాడే విశేషణం; * petit mal, n. బాలపాపచిన్నె; చిన్న పిల్లలకి వచ్చే మూర్చ రోగం; * petition, n. దరఖాస్తు; విన్నపం; మనవి; అర్జీ; ** citizens' petition, ph. మహజర్నామా; ** petition document, ph. అర్జీదాస్తు; మహజర్నామా; * petitioner, n. అర్జీదారు; దరఖాస్తుదారు; విన్నపస్థుడు; * petrified, adj. (1) శిలీభవించిన; శిలగా మారిన; రాయి అయిన; ప్రస్తరీభూత; (2) కోపంతో కాని ఆశ్చర్యంతో కాని స్థాణువుగా మారిన; (3) భయకంపితమగు; భయంతో అవాక్కగు; * petro, adj. శిలా; రాతి; పత్తర; * petrol, n. పత్తరాయిల్; పెట్రోలు; [[పెట్రోల్]]; * petroleum, n. శిలతైలం; రాతిచమురు; రాతి నూనె; మట్టినూనె; ముడి చమురు; ** petroleum jelly, ph. శిలతైల ఖమీరం; దీనినే వెసలీను అనే వ్యాపారనామంతో అమ్ముతారు; * petticoat, n. లంగా; పావడా; శాటం; అంగదట్టం; తాబందు; లోపల వేసుకొనే పరికిణీ; * pettifogger, n. చిల్లర మోసగాడు; చిల్లర మోసకత్తె; * petting, n. (1) దువ్వడం; పెంపుడు జంతువుల శరీరం మీద చెయ్యివేసి దువ్వడం; (2) ప్రేమికులు ఒకరి శరీరం మీద మరొకరు చెయ్యివేసి దువ్వడం; * petty, adj. (1) చిన్న; చిల్లర; ముఖ్యమైనది కాని; (2) చవకబారు; స్వల్ప బుద్ధితో; ** petty cash, ph. చిల్లర నగదు; దిన వెచ్చం; ** petty larceny, ph. చిన్న దొంగతనం; * pewter, n. సత్తు; [[తగరం]] (85% - 99%) తో [[సీసం|సీసాన్ని]] కాని, [[రాగి]]ని కాని కలపగా వచ్చిన మిశ్రమలోహం; అప్పుడప్పుడు నీలాంజనం ([[ఏంటిమొనీ]]), [[బిస్మత్]] లు కూడా కలుపుతారు; మిశ్రమంలో ఉన్న మూలకాల పాళ్ళని బట్టి ఇది తక్కువ తాపోగ్రత {{convert|170|-|230|C|F}} వద్ద కరిగిపోతుంది; పూర్వం సత్తు గిన్నెలని చారు కాచడానికి విరివిగా వాడేవారు; ఇటీవలి కాలంలో వంట పాత్రల తయారీలో సీసాన్ని వాడడం నిషేధించేరు; * phagocytes, n. కణభక్షకులు; భక్షక కణములు; రక్తంలోని తెల్ల కణములు ఈ భక్షక కణముల జాతివి; * phallus, n. లింగం; లింగానికి ప్రతిరూపమైన విగ్రహం; శివలింగం వంటి ఆకారం; * phallus of mercury, ph. రసలింగం; * pharmaceutical, adj. ఔషధీయ; ఔషధ; ** pharmaceutical chemistry, ph. ఔషధ రసాయనం; * pharmacist, n. అగదంకారుడు; మందులు కలిపే వ్యక్తి; * pharmacology, n. ఔషధ శాస్త్రం; * pharmacopoeia, n. ఔషధ సంగ్రహం; ఔషధ కోశం; భేషజకల్పసూత్ర సంహితం; * pharmacy, n. దవాఖానా; ఔషధశాల; మందులని అమ్మే స్థలం; మందుల కొట్టు; * pharynx, n. సప్తపథ; గొంతుకలోని కండరాల కట్టడం; [[File:Oscillating_sine_wave.gif|thumb|right|సైను ప్రమేయంలో దశలు]] * phase, n. దశ; కళ; దఫా; ఘట్టం; ఒక ఆవర్తన ప్రమేయంలో ఒక మూల బిందువు నుండి ప్రస్తుతం ఉన్న బిందువు దగ్గరకి ఉన్న దూరం; ** phase velocity, ph. [phys.] దశ వేగం; ఉదా: సైను ప్రమేయంలో ఈదో ఒక నిర్దిష్టమైన బిందువు, మచ్చుకి శిఖ, ఎంత జోరుగా కదులుతున్నాదో చెప్పే వేగం; * phases, n.pl. కళలు; దశలు; ** meta phases, ph. మధ్యదశ; కణ విభజనలో మధ్య దశ; ** pro phases, ph. తొలిదశ; కణ విభజనలో తొలి దశ; ** telo phases, ph. అంత్యదశ; కణ విభజనలో అంత్య దశ; ** phases of the moon, ph. చంద్ర కళలు; * Phenolphthalein, n. C<sub>20</sub> H<sub>14</sub>O<sub>4</sub>; ఒక పదార్థము యొక్క గుణము క్షారమా, ఆమ్లమా అని నిర్ధారించడానికి వాడే రసాయనం; * phenomenon, n. దృగ్విషయం; దృగంశం; ఆదిభౌతికం; జ్ఞానేంద్రియాలతో గ్రహించి మాటలతో వర్ణించగలిగే ప్రకృతి సంభవమైన విషయం; ఉ. సూర్యగ్రహణం; ఇంద్రధనుస్సు మొ. * phenomenal, adj. (1) దృగ్విషయాత్మక; ఆధిభౌతిక; (2) అసాధారణ; మెచ్చదగ్గ; హర్షణాత్మక; * phenomenological, adj. దృగ్విషయాత్మక; ఆధిభౌతిక; * phil, pref. [Grk.] ప్రేమ; ఆసక్తి; అభిరుచి; * philatelist, n. తపాలా బిళ్లలని సేకరించే వ్యక్తి; తపాలా బిళ్లల మీద ప్రేమ; * philanthropist, n. దాత; లోకోపకారి; (ety.) philein అంటే ప్రేమించడం; anthropos అంటే మనిషి; సాటి మనిషిని ప్రేమించే వ్యక్తి అని అర్థం; * philanthropy, n. దాతృత్వం; దానశీలత; * philology, n. భాషాశాస్త్రం; శబ్దశాస్త్రం; లక్షణశాస్త్రం; భాష మీద ప్రేమ; * philosopher, n. తత్త్వవేత్త; తాత్త్వికుడు; దార్శనికుడు; వేదాంతి; ** idealist philosopher, ph. భావవాద తాత్వికుడు; * philosopher's stone, n. స్పర్శవేది; పరసువేది; నీచ లోహాలని ఉత్తమ లోహాలుగా మార్చగలిగే మహత్తర శక్తి ఉన్న రాయి; ఇటువంటి రాయి ఇంతవరకు ఎవ్వరికీ తారసపడలేదు; * philosophy, n. తత్త్వశాస్త్రం; తత్త్వం; జ్ఞానతృష్ణ; the study of the fundamental nature of knowledge, reality, and existence, especially when considered as an academic discipline; (see also) metaphysics; ** analytic philosophy, ph. తర్క మీమాంశ; ** natural philosophy, ph. భౌతిక శాస్త్రం; ** Vedantic philosophy, ph. వేదాంత తత్త్వం; * philosophical, adj. తత్త్వ; దార్శనిక; * phlebitis, n. ధమనుల వాపు; ధమని శోఫ; * phlegm, n. (ఫ్లెమ్) శ్లేష్మం; కఫం; తెమడ; కళ్ల; ** thick phlegm, ph. కళ్ల; * phobia, n. భయం; జడుపు; అర్థంలేని భయం; మానసిక బలహీనత; ** acrophobia, n. ఎత్తు ప్రదేశాలంటే భయం; ** ophidiophobia, n. అహిభయం; సర్ప భయం; పాము అంటే భయం; ** anthropophobia, n. మనుషులంటే భయం; ** aquaphobia, n. నీళ్లంటే భయం; జలజడుపు; ** arachnophobia, n. సాలెపురుగులంటే భయం; ** arithmophobia, n. లెక్కలంటే భయం: ** claustrophobia, n.మూసేసిన స్థలాలంటే భయం; ** cynophobia, n. కుక్కలంటే భయం; కుక్కజడుపు; ** gephyrophobia, n. వంతెనలంటే భయం; ** kleptophobia, n. దొంగలంటే భయం; ** musophobia, n. ఎలకలంటే భయం; ** nyctophobia, n. చీకటి అంటే భయం; ** ochlophobia, n. జనాల గుంపులు అంటే భయం; ** ombrophobia, n.వానపిరికి; వర్షం అంటే భయం; ** ophidiophobia, n. పాము అంటే భయం; ** pathophobia, n. రోగాలంటే భయం; ** phasmophobia, n. దయ్యాలంటే భయం; ** pyrophobia, n. మంటలు అంటే భయం; ** thanatophobia, n. చావు అంటే భయం; ** triskaidekaphobia, n. పదమూడు అంటే భయం; ** xenophobia, n. కొత్తవాళ్లు అంటే భయం; * phone, n. (1) శబ్దం; స్వరం; (2) ఫోను; టెలిఫోను; * phoneme, n. వర్ణం; వాక్‌శబ్దం; ప్రాథమిక శబ్దం; హలంతాక్షరం; * phonetician, n. శబ్దశాసనుడు; * phonetic, adj. శబ్దమును అనుసరించెడి; ** phonetic script, ph. ధ్వన్య లిపి; శబ్ద లిపి; ** phonetic symbol, ph. ధ్వని సంకేతం; * phonetics, n. శిక్షాశాస్త్రం; శబ్దశాస్త్రం; * phonon, n. కంపాణువు; a quasi-particle, analogous to photon, this is a packet of vibrational energy of a crystal lattice; a "hole" is another example of a quasi-particle that can be used to study the "movement" of the absence of an electron; * phony, adj. నకిలీ; అవాస్తవిక; నిజం కాని; * phonology, n. శబ్ద శాస్త్రం; ఉచ్చారణ శాస్త్రం; ఉచ్చారణ నియమాలని అధ్యయనం చేసే శాస్త్రం; * phosphorescent, adj. స్పురదీప్త; Unlike fluorescence, phosphorescent material does not immediately re-emit the radiation it absorbs. The slower time scales of the re-emission are associated with "forbidden" energy state transitions in quantum mechanics. As these transitions occur very slowly in certain materials, absorbed radiation is re-emitted at a lower intensity for up to several hours after the original excitation. (see also) fluorescent; * Phosphorous, n. భాస్వరం; ఒక రసాయన మూలకం; (అణు సంఖ్య 15, సంక్షిప్త నామం, Ph); [Gr. phosphoros = giving light]; * photo, n. ఫోటో; ఛ్హాయాచిత్రం; * photo, pref. ఫోటో; తేజో; ఛాయా; కాంతి; * photochemical, adj. తేజోరసాయన; * photocopy, n. ఛాయాముద్ర; ఛాయానకలు; ** photoelectric effect, ph. తేజోవిద్యుత్ ప్రభావం; * photoelectricity, n. తేజోవిద్యుత్తు; * photograph, n. ఛాయాచిత్రం; ప్రతిచ్ఛాయ; ఫోటో; * photographer, n. ఛాయాచిత్రకారుడు; * photographic, adj. ఛాయాచిత్ర; ప్రతిచ్ఛాయ; ** photographic plate, ph. ఛాయాచిత్ర ఫలకం; * photography, n. [cinema] ఛాయాగ్రహణం; * photomultipliers, n. pl. దృశ్యగుణకారులు; * photon, n. ఫోటాను; కాంతికణం; తేజాణువు; * photosphere, n. తేజోవరణం; * photosynthesis, n. రవిసంధానం; కిరణజన్య సంయోగక్రియ; కిరణ సంధానం; * phrase, n. పదబంధం; విస్తృతపదబంధం; క్రియలేని మాటల సముదాయం; పదబంధాలు నాలుగు రకాలు, సమాసం, నుడికారం, శబ్దపల్లవం, నుడికారం; * phylloplane, n. పత్రతలం; * phyllosphere, n. పత్రావరణం; భూతలానికి పైన ఉన్న వృక్షసంబంధమైన, సూక్ష్మజీవుల భుక్తికి అనువిన పదార్థం; * phylum, n. ప్రజాతి; శాస్త్రవేత్తలు జీవకోటిని ఏడు వర్గాలుగా విడగొట్టినప్పుడు రెండవ వర్గానికి పెట్టిన పేరు; [see also] kingdom, phylum, class, order, family, genus, and species; * physical, adj. (1) భౌతిక; ప్రకృతి సంబంధమైన; (2) ఐహిక; శారీరక; కాయ; ** physical body, ph. భౌతిక దేహం; భౌతిక కాయం; ** physical character, ph. భౌతిక లక్షణం; ** physical chemistry, ph. భౌతిక రసాయనం; ** physical labor, ph. కాయకష్టం; ** physical law, ph. భౌతిక ధర్మం; * physician, n. వైద్యుడు; భిషక్కు; * physics, n. భౌతికశాస్త్రం; ప్రకృతి లక్షణాలని అధ్యయనం చేసే శాస్త్రం; ** classical physics, ph. సంప్రదాయక భౌతిక శాస్త్రం; ** high-energy physics, ph. జవాతిశయ భౌతికశాస్త్రం; ** modern physics, ph. అధునాతన భౌతికశాస్త్రం; ** quantum physics, ph. గుళిక భౌతికశాస్త్రం; * physiology, n. శరీర శాస్త్రం; ఇంద్రియ శాస్త్రం; ** plant physiology, ph. వనస్పతింద్రియ శాస్త్రం; * pial, n. అరుగు; తిన్నె; జగిలె; ఇంటి ముందు కూర్చునే తీనె వంటి వసారా; * piazza, n. రచ్చబండ; * pick, v. t. (1) ఏరు; ఎంచు; ఎన్నిక చేయు; కోయు; (2) పొడుచు; గొలుకు; * pick axe, n. గడ్డపలుగు; గడ్డపార; పికాసి; గుద్దలి; * picketing, n. ధర్నా; పికెటింగు; * pickle, n. ఊరుగాయ; అవదంశం; ఉపదంశం; * pickled, adj. ఊరబెట్టిన; భావన; ** pickled cumin, ph. భావన జీలకర్ర; ** pickled ginger, ph. భావన అల్లం; * pickling, n. ఊరబెట్టడం; భావన చెయ్యడం; * pickpocket, n. జేబుదొంగ; కత్తెరదొంగ; ఎత్తుబరిగాడు; * picnic, n. వనభోజనం; వినోదయాత్ర; పిక్‌నిక్; * pictograph, n. (1) చిత్రలిపి; a pictorial symbol for a word or phrase. Pictographs were used as the earliest known form of writing, examples having been discovered in Egypt and Mesopotamia from before 3000 BC; (2) a pictorial representation of statistics on a chart, graph, or computer screen; ** pictographic symbol, ph. చిత్ర సంకేతం; * picture, n. బొమ్మ; చిత్రం; చిత్తరువు; * piece, n. (1) ముక్క; ఖండం; తునక; తుత్తునియ; శకలం; నుగ్గు; (2) కాయ; పిక్క; పావు; ఆటలలో వాడే పిక్క; (3) ఉరువు; * piecemeal, adv. ముక్కలు ముక్కలుగా; ఇదో పిసరు, అదోపిసరు మాదిరి; ఏకాండీగా కాకుండా; * piecemeal, n. ముక్కలు ముక్కలుగా; విడివిడిగా; ఏకాండీగా కాకుండా; * pier, n. (1) రేవు; ఓడలు నిలిచే స్థలం; (2) వంతెన కట్టడానికి వాడే స్తంభం; * pierce, v. t. పొడుచు; గుచ్చు; కుమ్ము; * piety, n. భక్తి; భగవంతుని యెడల, తల్లిదండ్రుల యెడల, సంప్రదాయాల పట్ల భక్తి విశ్వాసాలు; * piety, n. దయ; కరుణ; జాలి; * piezo, adj. పీడన; దాబ; * piezoelectricity, n. పీడన విద్యుత్తు; దాబ విద్యుత్ ప్రభావం; కొన్ని పదార్థాల మీద పీడనం ప్రయోగించినప్పుడు పుట్టే విద్యుత్తు; * pig, n. పంది; ఊరపంది; సూకరం; వరాహం; పోత్రి; విట్చరం; * pigeon, n. పావురం; కపోతం; గువ్వ; see also dove; In general, the terms "dove" and "pigeon" are used somewhat interchangeably. Pigeon is a French word that derives from the Latin pipio, for a "peeping" chick, while dove is a Germanic word that refers to the bird's diving flight. In ornithological practice, "dove" tends to be used for smaller species and "pigeon" for larger ones, but this is in no way consistently applied, and historically, the common names for these birds involve a great deal of variation between the terms; ** baby pigeon, ph. కపోతకం; పిల్లపావురం; ** carrier pigeon, ph. టపా పావురం; [bio.] ''Columba livia domestica''; వీటినే homing pigeons అనిన్నీ messenger pigeons అనిన్నీ కూడ అంటారు; ** passenger pigeon, ph. పాంథ పావురం; [bio.] ''Ectopistes migratorius''; ఈ పావురం జాతి 1 సెప్టెంబరు 1914 తేదీన అమెరికాలోని సిన్‌సినాటీ జంతు ప్రదర్శన శాలలో విలుప్తం అయిపోయింది; ** rock pigeon, ph. జంగ్లీ పావురం; [bio.] ''Columba livia intermedia;'' * piggybank, n. డిబ్బీ; డబ్బుల డిబ్బీ; * pigheaded, adj. మొండి; ఉలిపి; దూరాలోచనలేని; మూర్ఖపు; * piglet, n. పందిపిల్ల; సలుగు; * pigment, n. (1) రంజనం; see also dye; (2) ఛాయ; వర్ణదం; వర్ణిక; వన్నెక; రంగునిచ్చే పదార్థం; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: pigment, dye''' * ---In a nutshell, the difference between pigments and dyes boils down to mud vs sugar-water. Pigments, like mud, are finely ground particles of color which are suspended in a medium (such as water) to create a paint or coloring agent. Dyes are chemicals, like sugar, that are dissolved in a medium (such as water) to create a paint or coloring agent. In a pigment the coloring agent is suspended, in a dye it is dissolved. |} * ** bile pigment, ph. పిత్త రంజనం; ** inorganic pigment, ph. వికర్బన వర్ణదం; మూలక వర్ణదం; ** luminous pigment, ph. కాంతిమంత వర్ణదం; ** metal pigment, ph. లోహ వర్ణదం; ** natural pigment, ph. సహజ వర్ణదం; ** organic pigment, ph. కర్బన వర్ణదం; ** synthetic pigment, ph. సంశ్లేషిత వర్ణదం; * pika, n. కులింగం; శీతలప్రాంతాలలో నివసించే కుందేలు జాతికి చెందిన ఒక తోకలేని చిన్న ఎలుకవంటి జంతువు; పోకిమాన్ టీ.వీ. షోలోని పికాట్చూ అనే కార్టూన్ జంతువు దీని ఆధారంగానే చిత్రీకరించబడినది; * pile, v. i. పోగవు; * pile, v. t. పోగుచేయు; పేర్చు; బొత్తిపెట్టు; * pile, n. పోగు; కుప్ప; తిప్ప; రాశి; బొత్తి; దొంతర; దొంతి; ఒలికి; కట్ట; వామి; మేటు; ** pile of bricks, ph. ఇటికల వామి; ** pile of hay, ph. గడ్డివామి; * piles, n. మూలశంక; మొలలు; hemorrhoids; దానిమ్మ తొక్కల పొడి (Powdered pomegranate peel). ఆయుర్వేద మందుల దుకాణాల్లోనూ, ఆన్లైన్ లోనూ దొరుకుతుంది. ఉదయం సాయంత్రం ఒకో చెంచాడు చూర్ణం నీటితో కలిపి తాగితే విరేచనం అయేటప్పుడు రక్తం పోకుండా ఆపుతుంది. * pilferer, n. లూటీకోరు; పశ్యతోహరుడు; * pilgrim, n. యాత్రికుడు; ప్రయాణీకుడు; తీర్థ యాత్రలు చేస్తూన్న వ్యక్తి; (note) the adjective of this is peregrine; * pilgrimage, n. (1) తీర్థ యాత్ర; (2) జీవిత యాత్ర; * pill, n. మాత్ర; గుళిక; వటుకం; * pillage, n. దోపిడీ; అలజడి సమయాలలో జరిగే దోపిడీ; * pillar, n. స్తంభం; కంబం; * pill box, n. భరిణె; కరండం; * pillow, n. దిండు; తలగడ; మెత్త; ** pillow case, ph. గలేబు; * pilot, n. కర్ణధారి; వైమానికుడు; చోదకుడు; మాలిమి; పీలిగాడు; పడవని కాని విమానాన్ని కాని తోలే వ్యక్తి; * pimento, n. ఒక రకం తియ్య మిరపకాయలు; "పెప్పర్‍" అంటే మిరియాలా, మిరపకాయలా అని స్పష్టత పోయేసరికి బుడతగీచులు పిమెంటో అనే మాటని తయారు చేసి మిరపకాయలని ఆ పేరుతో పిలవమన్నారు కాని ఆ పేరు ఒక రకం తియ్య మిరపకి స్థిరపడి పోయింది; * pimp, n. తాపిగాడు; తార్పుడుకాడు; వేశ్యలకు విటులని సంపాదించి పెట్టేవాడు; * pimples, n. pl. మొటిమలు; యవగండాలు; అవగండాలు; చెమరకాయలు; సూరీడుకాయలు; పులిపిరి కాయలు; * pin, n. సూది; గుండుసూది; పిన్ను; పిన్నీసు; ** headed pin , ph. గుండుసూది; అల్పీ; అల్పనాతు సూది; ** safety pin, ph. పిన్నీసు; సూదిబొత్తం; * pin, v. t. గుచ్చు; * pincers, n. శ్రావణము; పటకారు; * pinch, n. చిటికెడు; * pinch, v. t. గిల్లు; చిదుము; నొక్కు; పిండు; గిచ్చు; * pine, v. i. బెంగపెట్టుకొను; తపించు; * pine, n. (1) దేవదారు చెట్టు; (2) తపన; * pineal gland, n. త్రికోణ కుండలి; మెదడులో వెన్ను పాము బయలుదేరే సంగమ స్థానంలో ఉండే వినాళ గ్రంథి; ఇక్కడ తయారయే "మెలటోనిన్," "సెరటోనిన్" అనే హార్మోనులు నిద్రా చక్రాన్ని నియంత్రిస్తాయి; * pineapple, n. అనాస; అనాస పండు; మొగలిపనస; అనాసపనాస; * ping, n. పింగు; కంప్యూటర్‍ రంగంలో, అంతర్జాలంలో సమాచార రవాణా సాధనాలలో ఎక్కడ లోపాలు ఉన్నాయో కనుక్కుందుకి వాడే ఒక ఉపయుక్తి; ఒక స్థలం నుండి మరొక స్థలానికి చిన్న సమాచారపు పొట్లం పంపుతారు. అది అద్దరి చేరుకుని సురక్షితంగా తిరిగి వస్తే "పింగ్‍" అని శబ్దం చేస్తుంది. అప్పుడు సమాచారం ప్రయాణం చేసే దారి సుగమంగా ఉందని నిర్ధారణ అయినట్లు లెక్క; * pinhole, n. సూదిబెజ్జం; * pink, n. లేత ఎరుపు రంగు; * pinnacle, n. శిఖరం; మొన; శృంగం; పరాకాష్ట; * pinnate, adj. ఈక ఆకారంలో ఉన్న; * pint, n. (పైంట్) పన్నెండు అవున్సుల ద్రవ్యమానం; * pinworm, n. నులిపురుగు; * pipe, n. గొట్టం; * pipette, n. (పైపెట్) బుల్లిగొట్టం; చిరుగొట్టం; * pipit, n. జిట్టంగి; * Pisces, n. మీనం; మీనరాశి; చేపరాసి; ** zeta of Pisces, ph. రేవతి; రేవతి నక్షత్రం; * piscivorous, adj. మత్స్యభక్షక; మీనఖాద్య; చేపలని తినేటి; * piss, v. t. see urinate; * pistachio nut, n. పిస్తా పిక్క; * pistil, n. గర్భకేసరం; పువ్వులలో ఒక భాగం; * pistol, n. పిస్తోలు; చేతి తుపాకీ; * piston, n. ముషలకం; ముసలకం; పిస్టను; ** piston rod, ph. ముషలక దండం; * pit, n. (1) గొయ్యి; దాలిగుంట; కూపం; ఖాతం; గాతం; బొంద; గర్తం; కేవటం; (2) పిక్క; గింజ; విత్తు; టెంక; * pitch, v. t. బంతిని విసురు; (rel.) bowl; * pitch, n. (1) గంజిత్తు; కీలు; తారు; a thick black & sticky substance obtained by distillation of tar; (2) కీచుతనం; ఒక సెకండు కాల వ్యవధిలో ఇమిడే ధ్వని తరంగాల సంఖ్య; తరచుదనం; పౌనఃపున్యం; (3) శృతి; (4) అమ్మకానికి వేసే పథకం; (3) బంతిని విసరే పద్ధతి; ** high pitch, ph. కీచుతనం; కీచు; ** low pitch, ph. బొంగురుతనం; బొంగురు; * pitch-in, v. t. (1) సాయం చేయు; ఒక చెయ్యి వేయు; (2) బిఛాణా వేయు; (3) బంతిని రువ్వు; (4) అమ్మకానికి పథకం వేయు; * pith, n. (1) దవ్వ; దంటు; (2) జీలుగు; * pitiful, adj. దయనీయ; * pit-oven, n. గాడిపొయ్యి, gADipoyyi * pitted, adj. పిక్క తీసిన; ** pitted dates, ph. పిక్క తీసిన ఖర్జూరం; ** pitted tamarind, ph. పిక్క తీసిన చింతపండు; * pituitary gland, n. పీనస గ్రంథి; * pity, n. దయ; కనికరం; సానుభూతి; కారుణ్యం; అక్కటికం; ** self-pity, ph. ఆత్మకారుణ్యం; ఆత్మానుకంపం; % move to S * pivot, n. కీల; కీలకం; భ్రమక కీలకం; ఉతక; (rel.) ఇరుసు; * pivotal, adj. కీలకమైన; అతి ముఖ్యమైన; |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==Part 2: Pj-Pz== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> * placate, v. t. శాంతింపజేయు; ఊరడించు; ఉపశమింపజేయు; అనునయించు; * place, n. స్థలం; స్థానం; చోటు; తావు; జాగా; ఎడ; వంక; చక్కి; ప్రదేశం; ప్రోలు; ఇరవు; ఇక్కువ; నెలవు; ** take place, ph. జరుగు; సంభవించు; * place, suff. ధి; ** place of water, ph. ఉదధి; జలధి; * placebo, n. తథాస్తు; తథాస్తు మాత్ర; తథాస్తు మందు; ** placebo effect, తథాస్తు ప్రభావం; * placemat, n. ఆస్తరణం; చిత్రచాప; * placenta, n. మావి; మాయ; జరాయువు; ఉల్భకోశం; ** placental water, ph. ఉమ్మనీరు; ప్రసవ జలం; * placid, adj. ప్రశాంతమైన; * plagiarism, n. గ్రంథచౌర్యం; భావచౌర్యం; * plaid, adj. గడి ఉన్న; గడి ఉన్న బట్త; * plain, adj. సాదా; సాదాసీదా; * plain, n. మైదానం; * plaint, n. దావా; మొర; ఫిర్యాదు; * plaintiff, n. వాది; ఫిర్యాది; దావాదారు; దాయి; అర్ధి; అభియోక్త; అభియోగి; అభియోగం తీసుకొచ్చిన వ్యక్తి; దావా వేసిన వ్యక్తి; నేరం మోపినవాడు; అభిశంసి; అభిశంశకుడు; క్రిమినల్ కేసుల్లో నిందితుడు నేరం చేశాడని నిరూపించవలసిన బాధ్యత (న్యాయ పరిభాషలో బర్డెన్ ఆఫ్ ప్రూఫ్) ప్రాసిక్యూషన్‌/ప్రభుత్వానిదే. ఈ కేసుల్లో అనుమానానికి తావు లేకుండా నిందితుడు నేరం చేశాడని నిరూపించవలసి ఉంటుంది. (Beyond reasonable doubt); క్రిమినల్ కేసుల్లో వాది (plaintiff) ప్రభుత్వమే (State). ప్రభుత్వం తరఫు వాదించే లాయర్నే పబ్లిక్ ప్రాసిక్యూటర్ (కొన్ని దేశాలలో డిస్ట్రిక్ట్ అటార్నీ) అంటారు; * plait, n. పురి; * plait, v. t. అల్లు; పురి ఎక్కించు; * plan, n. పథకం; ప్రణాళిక; పన్నిక; పన్నుగడ; యోజనం; యుక్తి; ** five-year plan, ph. పంచ వర్ష పథకం; పంచ వర్ష ప్రణాళిక; పంచ వర్ష యోజనం; * plan, v. i పన్ను; * planar, adj. సమతల; తలానికి పరిమితమైన; * plane, n. (1) తలం; సమతలం; (2) విమానం; (3) చిత్రిక; దువ్వోడ; ** inclined plane, వాలు తలం; వాలు బల్ల; ** plane mirror, ph. సమతల దర్పణం; ** plane of vibration, ph. కంపన తలం; * planer, n. చిత్రిక; దువ్వోడ; వడ్రంగి వాడే పరికరం; * planet, n. (1) గ్రహం; సూర్య ప్రదక్షిణాలు చేసే భారీ ఖగోళ పిండం; (2) దిమ్మరి; తిరుగుబోతు; ** planetary motion, ph. గ్రహచారం; ** planetary orbit, ph. గ్రహ గతి; * planetoid, n. గ్రహశకలం; "ఏస్టరోయిడ్" కి మరొక పేరు; * planets, n. గ్రహాలు; ** inner planets, ph. అంతర్ గ్రహాలు; సూర్యుడికీ, గురుడుకీ మధ్యనున్న గ్రహాలు; ** mother planets, ph. మాతృ గ్రహాలు; చంద్రుడికి భూమి మాతృ గ్రహం; ** primary planets, ph. ప్రథాన గ్రహాలు; సూర్యుని చుట్టూ తిరిగే గ్రహాలు; ** inferior planets, ph. భూమి కక్ష్య లోపల ఉన్న గ్రహాలు; ఉదా. శుక్రుడు, బుధుడు; ** superior planets, ph. భూమి కక్ష్య బయట ఉన్న గ్రహాలు; ఉదా. ాంగారకుడు, గురుడు, శని, మొ. * plank, n. (1) బల్లచెక్క; (2) ఎన్నికలలో ఒక పార్టీ మద్దతునిచ్చే ముఖ్యాంశం; * plankton, n. ప్లవకం; సముద్రాలలోను, సరస్సులలోను, నదులలోను తేలియాడుతూ ఉండే ఒక రకం సూక్ష్మజీవులు; * plant, n. (1) మొక్క; ఉలూపం; కంకోలం; కంకు; (2) కర్మాగారం; కట్టడం; * plant, v. t. పాతు; నాటు; * plantain, n. బొంత అరటి; కూర జాతి అరటి; కదళీఫలం; * plaque, n. (1) పతకం; బహుమాన పతకం; (2) పంటిగార; పిప్పిక; పంటి మీద చేరే కల్మషం; ** silver plaque, ph. రజత ఫలకం; రజత పతకం; * plasma, n. (1) రసి; జీవద్రవ్యం; ప్లాస్మా; (2) భౌతిక పదార్థాల తురీయ స్థితి; ఘన, ద్రవ, వాయు స్థితులకు అతీతమైన తురీయ స్థితి; * plaster, n. (1) గిలాబి; గోడలకి పూసే సున్నం; గార; (2) పాలాస్త్రి; దెబ్బలకి వేసే కట్టు; ** fine plaster, ph. సన్న గార; ** plaster of Paris, ph. బొమ్మ సున్నం; పేరిస్ పలా; * plastic, adj. ప్రహత; మైశీల; స్నిగ్థ; స్థితిస్థాపక గుణం లేని; అనుభూతులు లేని; ప్లేస్టిక్; * plastic, n. మైశీలి; మైశీలం; మైనం వంటి స్వభావం కలది; కుమ్మట్టి; కుమ్మరి మట్టి వంటి గుణం కలది; స్నిగ్ధం; జారుగా ఉండేది; అంకవంకి; * plasticity, n. మైశీలత్వం; అంకవంకం; కుమ్మట్టితనం; స్నిగ్ధత; (ant.) brittleness; * plate, n. పళ్లెం; తాంబాళం; ఫలకం; కంచం; పళ్లెరం; తలియ; తటి; రేకు; తగడు; తళిగ; ** dinner plate, కంచం; తలియ; తాలీ; తళిగ; ** plate glass, ph. గాజు పలక; * plateau, n. పీఠభూమి; * plated, adj. ఛురిత; కప్పబడిన; మలామా చేయబడ్డ; * platelet, n. (1) చిరు పళ్ళెం; (2) పళ్లెరం; బింబాణువు; రక్తం గడ్డ కట్టడానికి సహాయపడే కణం; a small colorless disk-shaped cell fragment without a nucleus, found in large numbers in blood and involved in clotting; * plate tectonics, ph. పలక విరూపణ; భూమి అశ్మావరణం బీటలు పడి పళ్ళేల మాదిరి ఉంటుందనే వాదం; * platform, n. (1) వేదిక; (2) చప్టా; చపటా; రైలు ఆగే స్థలం; (3) భావవేదిక; (4) మంచె; ఇలారం; పొలాలలో కాపు కాయడానికి వాడే బడ్డీ; * plating, n. మలామా; లేపనం; లేపరం; జలపోత; ఒక వస్తువుమీద లోహపు పూత పుయ్యడం; ** electroplating, ph. విద్యుత్ లేపనం; విద్యుయిత్ ఛురితం; ** gold plating, ph. బంగారు మలామా; సునర్ణ ఛురితం; * Platinum, n. ప్లేటినం; మహారజతం; ఒక రసాయన మూలకం; (అణు సంఖ్య 78, సంక్షిప్త నామం, Pt.); [Sp. platina = silver]; * Plato, n. గ్రీసు దేశపు తత్త్వవేత్త; * Platonic solids, ph. ప్లేటో ఘన స్వరూపాలు; ఉదా: చతుర్ముఖి, ఘన చతురం, అష్టముఖి, ద్వాదశముఖి; * platoon, n. పౌజు; దండు; దళం; మూక; * platter, n. భాజనం; పెద్ద పళ్లెం; వడ్డన సమయంలో వాడే పెద్ద పళ్లెం; * plaudit, n. సన్నుతి; స్తుతి; ప్రశంస; స్తోత్రం; స్తవము; * plausible, adj. సమంజసమైన; సహేతుకమైన; * play, n. (1) ఆట; క్రీడ; కేళి; విలాసం; చెలగాటం; (2) నాటకం; రూపకం; ** comedy play, ph. ప్రహసనం; ** one act play, ph. నాటిక; ఏకాంకిక; * play, v. t. (1) ఆడు; (2) ఊదు; వాయించు; కొట్టు; (3) వ్యవహారంలో పాల్గొను; * player, n. (1) ఆటగాడు; క్రీడాకారుడు; (2) పాత్రధారి; * playfully, adv. అలవోకగా; * playfulness, n. ఆటకాయతనం; అలవోక; * playground, n. ఆటస్థలం; బంతులబీడు; క్రీడా మైదానం; కేళీరంగం; ఆయాట; ఆడేవనం; ఆడేటి వనం; * playing cards, n. చీట్లపేక; పేక; పేకముక్కలు; ** game of cards, ph. చీట్లాట; పేకాట; * playwright, n. నాటకకర్త; * plea, n. మొర; ఈళ; ఆక్రోశన; * plead, v. t. (1) వాదించు; (2) బతిమాలు; * pleader, n. వకీలు; న్యాయవాది; * pleasant, adj. ఆహ్లాదకరమైన; మనోహరమైన; హాయిగల; నిరుపహతి; బాధలేని; * please, adv. దయచేసి; ** Please come in, ph. దయ చెయ్యండి; దయచేసి లోపలకి రాండి; ** please leave, ph. దయచెయ్యండి; (note) a sarcastic way of asking some one to leave; a subtle change in the tone of the voice makes the distinction between "come in" and "leave"; ** please sit down, ph. దయచేసి కూర్చోండి; * please, v. t. మెప్పించు; * pleasing, adj. హితవైన; కమనీయ; కమ్మని; మనోజ్ఞ; ** pleasing to the ear, ph. శృతిహితం; శ్రావ్యమైనది; ** pleasing voice, ph. కమ్మని కంఠం; శ్రావ్యమైన కంఠం; * pleasure, n. ఆహ్లాదం; హాయి; ** pleasure bargain, ph. ఈళ బేరం; * pleat, n. s. మడత; రెంట; * pleats, n. pl. కుచ్చెళ్లు; మడతలు; * plebiscite, n. సర్వజన తీర్మానం; జనవాక్యం; ప్రజాభిప్రాయం; ప్రజావాణి; * pledge, n. (1) వాగ్దానం; ఉపనిధి; ప్రతిజ్ఞ; (2) కుదువ; తాకట్టు; * Pleiades, n. (ప్లయేడ్స్, ప్లయెడీస్‍) కృత్తిక; కృత్తికలు; వృషభరాశిలో కంటికి కనిపించే ఆరు చుక్కల గుంపు; 430 జ్యోతిర్ వర్షాల దూరంలో ఉన్న ఒక నక్షత్ర సమూహం; దూరదర్శనిలో చూస్తే ఈ గుంపులో వేల కొద్దీ తారలు కనిపిస్తాయి; * plenary, adj. సమగ్ర; సంపూర్ణ; సర్వజన; అవధులు లేని; ** plenary session, ph. సర్వజన సమావేశం; * plentiful, n. అక్షయం; కొల్లలు; పుష్కలం; ఎక్కీతొక్కి; * plentifully, adv. మస్తుగా; పుష్కలంగా; బాహుళంగా; సమృద్ధిగా; మెండుగా; విస్తారంగా; అవారిగా; * plenty, adj. సమృద్ధిగా; కొల్లలుగా; విశేషంగా; ఎక్కువగా; పుష్కలంగా; విస్తారంగా; లావుగా; అక్షయంగా; భూరి; మెండు; * plethoric constitution, ph. స్రావాలు (liquid discharges) ఎక్కువగా అయే శరీర తత్త్వం; * pleura, n. పునవేష్ట్రం; ఊపిరితిత్తులని పరివేష్టించి ఉండే పల్చని పొర; * pleurisy, n. పునవేష్టప్రు వాపు; పార్శ్వ శూల; ఊపిరి తిత్తులని పరివేష్టించి ఉండే పొర వాపు; * pliable, adj. నమ్య; * pliers, n. పట్టుకారు; * plight, n. గోడు; రోదన; దీన స్థితి; దురవస్థ; * plosive, n. స్పర్శవర్ణం; * plot, n. (1) కథాకథనం; ఇతివృత్తం; భూమిక; కథ యొక్క బందుకట్టు; (2) బొమ్మ; చిత్రం; (3) కుట్ర; పన్నాగం; కుయుక్తి; దురాలోచన; (4) స్థలం; ** main plot, ph. అధికారిక వృత్తాంతం; సంస్కృత నాటకాలలో అసలు కథాకథనం; ** sub plot, ph. ప్రాసంగిక వృత్తాంతం; సంస్కృత నాటకాలలో కథలో పిట్టకథ; * plow, [Br.] plough, n. (1) నాగలి; మడక; నడుకసిరి; అరక; హలం; గొర్రు; (2) సప్తర్షి మండలం; పెద్ద ఎలుగుబంటి; Ursa Major; ** handle of a plow, ph. మేడి; * plowing, ploughing, v.t. దున్నుట; * plug, n. (1) బిరడా; (2) పక్కు; గసిక; (3) ఉతక; see also socket; * plug, v. t. బిరడా పెట్టు; బిగించు; మూయు; * plum, n. [bot.] Prunus domestica; అల్బుకారీ పండు; శీతల దేశాలలో దొరికే ఒక పండు; ఎండబెట్టిన ద్రాక్షని కిస్‌మిస్ అన్నట్లే ఎండబెట్టిన ప్లమ్‌ని ప్రూన్ అంటారు; * plumage, n. పింఛం; ఈకెలు, రెక్కలు; * plumb level, n. మూలమట్టం; * plumb line, n. తూగుపలక; వడంబం; * plume, n. పురి; పొగపురి; * plump, adj. పొతకలాంటి; దుబ్బుగా ఉన్న; బొద్దుగా ఉన్న; కండ పట్టిన; * plunder, v. t. దోచు; కొల్లగొట్టు; * plunge, v. i ములుగు; మునుగు; * plunge, v. t. (1) ముంచు; (2) దూకు; * plunger, n. ములక; * plunk, v. i. గుమ్మరించు; డబ్బు పోయు; * plural, n. బహువచనం; నామవాచకాలైన మాటలకే బహువచనాలు ఉంటాయి; ** double plural, ph. ద్విరుక్త బహువచనం; for example, candelabras (singular, candelabrum; plural, candelabra) or sixpences (singular, penny; plural, pence). * plurality, n. చాలామంది; చెప్పుకోదగ్గంత మంది; * pluralistic, adj. సమిష్టివాద; * Pluto, n. ప్లూటో గ్రహం; ప్లూటో; * plutocracy, n. ధనికవర్గాధిపత్యం; ధనికస్వామ్యం; ధనస్వామ్యం; ధనికులచే పరిపాలన; * pneumatic, adj. వాత; సంపీడన; వాయుపూరిత; గాలికి సంబంధించిన; ఎక్కువ పీడనముతో నింపిన గాలితో చేయబడ్డ; * pneumonia, n. నుమోనియా; పుఫూజ్వరం; రక్తష్ఠీవి సన్నిపాతం; * pocket, n. (1) జేబు; కోశిక; (2) మూల; * pocket money, n. జేబుఖర్చు; దినవెచ్చం; * pod, n. కాయ; చిక్కుడు; బటానీ కంది మె. దినుసు మొక్కల కాయ; * podiatrist, n. పాదాలకి వచ్చే జబ్బుల మీద ప్రావీణ్యత ఉన్న వ్యక్తి; ఈ వ్యక్తి అసలయిన వైద్యుడు కానక్కర లేదు; * podium, n. వేదిక; పీఠం; * poem, n. (పోమ్) పద్యం; పద్యమాల; పద్య కావ్యం; see also verse; ** witty poem, ph. చాటువు; చాటుపద్యం; ఆభాణకం; * poet, n. m. కవి; f. కవయిత్రి; కవికి ఉండాల్సిన లక్షణాలు: క్రాంత‌ దర్శనత్వం, వర్ణనా నిపుణత్వం, రసభావ ప్రతిపాదక విశ్లేషణాశక్తి, మనీషా సంపన్నత, మొదలైన లక్షణాలుండాలని ఆలంకారికుల అభిమతం. ** poet laureate, ph. ప్రతిభావంతమైన కవిగా పురస్కారం అందుకున్న వ్యక్తి; ఆస్థాన కవి; ** poetic license, ph. ఆర్ష ప్రయోగం; * poetry, n. కవనం; కవిత్వం; ** modern poetry, ph. నవ కవనం; ఆధునిక కవిత్వం; * poignant, adj. (పయోన్యంట్) హృదయాన్ని అంటెడు; హృదయానికి హత్తుకునే; హృదయవిదారక; ఆర్ర్ద; evoking a keen sense of sadness or regret; * point, n. (1) బిందువు; మొన; (2) ఓకు; (3) అసలు విషయం; అంశం; ** fine point, ph. సూక్ష్మాంశం; ** turning point, ph. క్రాంతి బిందువు; ** point of incidence, ph. పతన బిందువు; * pointer, n. చూపుడుపుల్ల; సూచి; సూచిక; తర్జని; * poise, n. చందం; * poison, n. విషం; హాలాహలం; * poisonous, adj. విష; విషాక్త; ** poisonous snake, ph. విషసర్పం; * poke, n. పొడుచు; కుమ్ము; * Polaris, n. ధ్రువనక్షత్రం; * polar, adj. ధ్రువ; ధ్రువీయ; చుక్క; ** polar axis, ph. ధ్రువ యష్టి; ** polar bodies, ph. ధ్రువ కాయములు; ** polar bond, ph. [chem.] ధ్రువ బంధం; ** polar circle, ph. ధ్రువ వృత్తం; ** polar molecule, ph. [chem.] ధ్రువ బణువు; ** polar opposite, ph. చుక్కెదురు; * Polaris, n. ధ్రువనక్షత్రం; ధ్రువతార; ఉత్తర ధ్రువ నక్షత్రం; ప్రస్తుతం ఔత్తానపాది లేదా Polaris అనే నక్షత్రం ఉత్తర ధ్రువతారగా చెలామణీ అవుతోంది; దక్షిణ ధ్రువ తారగా చెలామణీ అవడానికి ప్రకాశవంతమైన తార ఏదీ లేదు; * polarization, polarisation (Br.) n. తలీకరణ; విద్యుదయస్కాంత తరంగాలని ఒకే తలంలో ప్రకంపించేలా చెయ్యడం; (exp.) In English, polarization is a misnomer; it has nothing to do with poles; * polarize, v. t. తలీకరించు; * pole, n. (1) ధ్రువం; (2) రాట; నిట్రాట; స్తంభం; ** Flag pole, ధ్వజ స్తంభం; ** North pole, ఉత్తర ధ్రువం; ** South pole, దక్షిణ ధ్రువం; ** pole of celestial equator, ph. కదంబం; రవిమార్గ అక్షాన్ని అనంతంగా పొడిగిస్తే ఖగోళానికి తగిలే బిందువు; ** pole of Ecliptic, ph. ధ్రువం; భూ అక్షాన్ని అనంతంగా పొడిగిస్తే ఖగోళానికి తగిలే బిందువు; * polemics, n. తర్కవితర్కాలు; వాదవివాదాలు; వాదప్రతివాదాలు; * Polestar, n. ధ్రువనక్షత్రం; ధ్రువతార; * police, n. pl. రక్షకభటులు; పోలీసు; * police, v. t. కట్టడిలో ఉంచు; * police station, n. ఠాణా; పోలీసు స్టేషను; * policy, n. (1) పట్టా; పట్టా పత్రం; పాలసీ; (2) అమలులోనున్న పద్దతి; * polish, n. మెరుగు ; నునుపు; * polish, v. t. మెరుగు పెట్టు; సాన పట్టు; నున్నపరచు; * Polish, (పోలిష్) adj. పోలండ్ దేశానికి సంబంధించిన; * political chicanery, n. రాజకీయ కుతంత్రం; * politicization, n. రాజకీయీకరణం; * politics, n. రాజకీయాలు; ** palace politics, ph. రాచకోట రాజకీయాలు; రాచనగరి రాజకీయాలు; కోటలో కుతంత్రాలు; కోటలో కౌటిల్యాలు; * polity, n. రాజ్యతంత్రం; * pollen, n. పరాగం; పుప్పొడి; రజం; రజను; మధూళిక; * pollen grain, ph. పుప్పొడి రేణువు; సుమనోరజం; * pollen sac, ph. పుప్పొడి తిత్తి; * pollination, n. పరాగసంపర్కం; సంపర్కం; ** self pollination, స్వజాతి సంపర్కం; స్వపరాగ సంపర్కం; ** cross pollination, మిశ్రమ సంపర్కం; పరపరాగ సంపర్కం; * pollute, v. t. కలుషితం చేయు; * polluted, adj. కలుషితమైన; * polluted, n. కలుషితం; * polluter, n. పాంసాళువు; పాంసవుడు; కలుషితం చేసే వ్యక్తి; * pollution, n. కల్మషం; కాలుష్యం; కశ్మలం; పంకిలం; పాంశువు; * Pollux, n. పునర్వసు చుక్కలలో ఒకటి; మిథునరాశిలో ఒక నక్షత్రం; * poltergeist, n. పెంకి దయ్యం; ఈ రకం దయ్యం; చప్పుడు చేయడం, రాళ్ళు విసరడం, సామానులు విరగ్గొట్టడం వంటి పెంకి చేష్టలు చేస్తుంది; * poly, adj. బహు; అతి; * polyandry, n. బహుభర్తుత్వం; * polybasic, adj. బహులవణత్వం; బహులవణధారత్వం; * polyculture, n. బహుసాయం; ఒక పొలంలో పంటలని మార్చి వేసే ఆచారం; * polydipsia, n. అతిదాహం; * polyethylene, n. [chem.] బహువిదీను; ---(note) polyethene; polythane; a plastic widely used in making transparent sheets and bags; * polygamy, n. బహుభార్యాత్వం; * polyglot, n. బహుభాషాభాసి; * polygon, n. బహుభుజి; బహుకోణి; బహుస్రం; ** irregular polygon, ph. అక్రమభుజి; ** regular polygon, ph. క్రమభుజి; * polyglycine, n. బహుగ్లయిసీను; * polyglycine backbone, ph. బహుగ్లయిసీను కాండం; బహుగ్లయిసీను వెన్ను; * polyhedron, n.బహుఫలకం; బహుముఖి; బహుపీఠి; ఎన్నో ముఖాలు ఉన్న ఘనస్రం; * polymath, n. బహుముఖ ప్రజ్ఞఆశాలి; * polymer, n. బహుభాగి; గొలుసులా ఎన్నో భాగాలు ఉన్న ఒక ఆంగిక రసాయనం; * polymerize, v. t. [chem.] దండించు; దండలా చేయు; బణువులని దండలా గుచ్చు; బహుభాగి వలె మార్చు; * polymerism, n. బహుభాగత్వం; * polymorphism, n. (1) (chem.) [[బహురూపత]]; see also [[భిన్నరూపత]]; ఒకే పదార్థం రెండు (లేదా, రెండు కంటె ఎక్కువ) స్పటికాకారాలని ప్రదర్శించగలిగితే దానిని బహురూపత (polymorphism) అంటారు. ఉదాహరణకి, ఉష్ణోగ్రత కాని, పీడనం కాని మారినప్పుడు కొన్ని పదార్థాల స్పటికాకారాలలో మార్పు వస్తుంది (ఉ. మెర్క్యురిక్ అయొడైడ్, HgI); (2) [comp.] In object-oriented programming, polymorphism refers to a programming language's ability to process objects differently depending on their data type or class; * polymorphous, adj. బహురూప; * polynomial, adj. బహుపద; బహునామ; రెండు కాని అంతకంటె ఎక్కువ పదాలు ఉన్న గణిత సమాసానికి సంబంధించిన; ** polynomial equation, ph. బహుపద సమీకరణం; బహునామ సమీకరణం; * polynomial, n. [[బహుపాది]]; బహునామి; రెండు కాని అంతకంటె ఎక్కువ పదాలు ఉన్న గణిత సమాసం; * polyolefin, n. బహుతైలం; రెండు, మూడు రకాల చమురుల సముదాయం; * polypeptide chain, n. [biochem.] బహుజీర్ణమాల; * polypetalous, adj. బహుదళ; బహుదళాయుత; ఎన్నో రేకులు గల; * polyphenol, n. బహుఫీనాలు; * polypleagra, n. అత్యాకలి; * polyploids, n. బహుస్థితికాలు; జీవకణాలో ఉండే వారసవాహిక లలో ఒక రకం; * polysaccharide, n. [biochem.] బహుచక్కెర; రెండు, మూడు రకాల చక్కెరల మిశ్రమం; * polytechnic college, n. బహుకళాశాల; రకరకాల వృత్తి విద్యలు నేర్పే కళాశాల; * polytheism, n. బహుదేవత్వం; బహుదేవతారాధన; * polyunsaturated, adj. బహుఅసంతృప్త; * polyuria, n. అతిమూత్రం; * polyvinyl, n. బహువినైల్; ఎన్నో వినైల్ బణువులని దండించగా ఏర్పడ్డ రసాయన పదార్థం; * pomegranate, n. దానిమ్మ; * pomelo, n. పంపరపనస; [bot.] Citrus maxima; * pometo, n. potato + tomato; పిండి తక్కాలి; * pomiculture, n. ఫలసాయం; పండ్లని పండించడం; * pomology, n. ఫలశాస్త్రం; ఫలవిజ్ఞానం; * pomp, n. ఆడంబరం; అంగరంగవైభవం; పటాటోపం; పటారం; అట్టహాసం; ** verbal pomp, ph. వాగాడంబరం; ** pomp and circumstance, ph. అంగరంగవైభవం; * pompelmos, n. పంపరపనస; పెద్ద దబ్బపండంత ఉండే నారింజ జాతి పండు; * pompous, adj. జంభమైన; డంభమైన; ఆడంబరమైన; * pompous, adj. జంభమైన; డంబమైన; ఆడంబరమైన; * pond, n. కొలను; కాసారం; * ponder, v. i. ఆలోచించు; పర్యాలోచించు; మననం చేయు; వితర్కించు; * pony, n. తట్టు; పొట్టి గుర్రం; * pool, n. (1) కొలను; మడుగు; పల్వలం; (2) వర్గం; ** business pool, ph. వ్యాపార వర్గం; ** swimming pool, ph. ఈత కొలను; * pool, v. i. చందావేసుకొని; కలుపుకొని; * poor, adj. బీద; పేద; * poor, n. pl. బీదవారు; పేదవారు; దరిద్రులు; ** poorest of the poor, ph. దరిద్రనారాయణులు; * popcorn, n. లాజలు; లాజజొన్నలు; పేలాలు; * populace, n. ప్రజానీకం; జనానీకం; లోకం; ప్రజ; జనబాహుళ్యం; * popular, adj. జనరంజక; జనతా; లోక; జనవ్యవహార; ** popular custom, ph. లోక మర్యాద; ** popular opinion, ph. ప్రజాభిప్రాయం; జనాభిప్రాయం; లోక ప్రవాదం; ** popular usage, ph. జనవ్యవహారం; * popularization, n. జనీకరణ; * population, n. జనాభా; జనసంఖ్య; జనులు; జనాలు; ప్రజలు; ** over population, ph. జనభారం: * populous, adj. జనసమ్మర్దమైన; జనసంకీర్ణమైన; జనాకీర్ణమైన; * porcelain, n. పింగాణీ; నున్నటి మెరుగున్న ఒక రకం మట్టి; see also china; ** porcelain boat, ph. పింగాణీ చిప్ప; * porch, n. మొగిసాల; తలవాకిటి వసారా; వరండా; సరంబీ; పయాలు; మండపం; ** front porch, ph. ముఖ మండపం; మొగిసాల; * porcine, adj. సూకర; వరాహ; పోత్ర; పందికి సంబంధించిన; * porcupine, n. ఏదుపంది; ముండ్లపంది; ముళ్ళపంది; శల్యసూకరం; * pore, n. బెజ్జం; రంధ్రం; సుషి; తూటు; * pork, n. పంది మాంసం; (rel.) ham; bacon; * pornography, n. అశ్లీల రచనలు; లైంగికలేఖనం; బూతులు; బూతుబొమ్మలు; * porosity, n. సారంధ్రత; సచ్ఛిద్రత; * porous, adj. సారంధ్ర; సచ్ఛిద్ర; * porpoise, n. శింశుమారం; * porridge, n. జావ; కరంభం; * port, n. (1) రేవు; ఓడరేవు; బందరు; (2) ఓడకిగాని విమానానికిగాని ఎడమవైపు భాగం; (3) చిక్కని ఎరుపు రంగు వున్న తియ్యని ద్రాక్ష సారా; (4) కంప్యూటరు లోపలికి వెళ్ళే ద్వారం, బయటకు వచ్చే ద్వారం; * portal, n. దేవిడి; ద్వారం; గుమ్మం; చిన్న ద్వారం; ద్వారకి; * portal to portal, ph. గుమ్మం నుండి గుమ్మం దాకా; * portent, n. దుశ్శకునం; వ్యతీపాతం; గండం; * porter, n. (1) ద్వారపాలకుడు; గేటు కాపరి; (2) సామానులు మోసే కూలివాడు; * portfolio, n. దస్త్రం; * portico, n. మండపం; * portion, n. వాటా; పాలు; అంశం; భాగం; * portrait, n. రూపచిత్రం; పటం; బొమ్మ; చిత్తరువు; చిత్రం; * portrayal, v. t. చిత్రీకరణ; * port side, n. దావుబోడిద; దాపల; left side of a boat or ship as one faces forward; * Portuguese, adj. బుడతకీచు; * pose, n. భంగిమ; పోజు; * posit, v. t. పెట్టు; ఉంచు; అనుకో; * position, n. (1) పదవి; స్థితి; (2) స్థలం; స్థానం; ఇరవు; * positional value, n. స్థానబలం; * positive, adj. (1) ధన; ధనాత్మక; ఆస్థి; (2) నమ్మకమైన; నమ్మదగ్గ; (3) సవ్యమైన; ఆశాజనకమైన; ఉత్తేజకరమైన; ** positive charge, ph. ధనావేశం; ** positive electrical charge, ph. ధన విద్యుదావేశం; ** positive electricity, ph. ధన విద్యుత్తు; ** positive force, ph. ఆస్థి బలం; ** positive plate, ph. ధన ఫలకం; ** positive quantity, ph. ధన రాశి; ** positive sign, ph. ధన సన్న; ఆశాజనక అభిజ్ఞఆనం ** positive thoughts, ph. సవ్యమైన ఆలోచనలు; ఉత్తేజకరమైన ఆలోచనలు; ఆశాజనకమైన ఆలోచనలు; ** positively charged particle, ph. ధనావేశ శకలం; * possession, n. స్వాధీనం; * possibility, n. వల్ల; వీలు; పొసగు; అలవి; * post, n. (1) రాట; స్తంభం; (2) స్థానం; ఉద్యోగం; (3) టపా; తపాలు; * post, pref. ఉత్తర; తర్వాత; ** post natal, ph. పుట్టుక తర్వాత; జన్మానంతర; ** post precipitation, ph. ఉత్తర అవక్షేపణ; మడ్డి కిందకి దిగిన తర్వాత; ** post prandial, ph. భోజనానంతర; ** post and telegraph, ph. తంతి, తపాలా; * posterior, adj. పరాంత; అనంతరపు; వెనక; చివరి; ఆఖరి; (ant.) anterior; * posterity, n. భావితరం; సంతతి; * postfix, adj. తర్వాత వచ్చే; చివరన వచ్చే; * postfix, n. ప్రత్యయం; ఉత్తరపదం; వెనక అంటించేది; * postgraduate, adj. స్నాతకోత్తర; * posthaste, adv. హుటాహుటిగా; అతిత్వరగా; వెంటనే; * posthumous, adj. మరణానంతర; ** posthumous child, ph. తదనంతర సంతానం; తండ్రి మరణించిన తర్వాత పుట్టిన బిడ్డ; m. గోలకుడు; పౌనర్భవుడు; f. గోలకి; పౌనర్భవి; * posting, n. నియామకం; * postman, n. పోస్టుమేను; * postmortem, n. (1) అన్వీక్షణ; చూసిన తరువాత, విన్న తరువాత; (2) శవపరీక్ష; (3) పరామర్శ; * postnatal, adj. బాలెంత; * post office, n. టపా ఠానా; తపాలా ఆఫీసు; పోస్టాఫీసు; * postpartum, adj. బాలెంత; * postpartum blues, ph. బాలెంతరాళ్ళు అనుభవించే నిస్పృహ, వెలితితనం; * postpone, v. t. వాయిదావేయు; అసరించు; * postponement, n. వాయిదా; కాలవిక్షేపం; విలంబనం; అసర; * postulate, n. స్వీకృతం; స్వీకృత సిద్ధాంతం; * posture, n. భంగిమ; * post velar stop, n. కంఠ పశ్చిమ స్పర్శం; * pot, n. పాత్ర; వంట గిన్నె; ముంత; కుండ; కడవ; కుంభం; స్థాలి; గూన; బాన; డేగిసా; కాగు; ఘటం; పరవ; గరగ; కలశం; ** earthenware pot, ph. కుండ; మట్టికుండ; మండ; మృత్పాత్ర; మృణ్మయపాత్ర; * potable, adj. పేయ; తాగదగిన; ** potable water, ph. పేయ జలం; తాగదగిన నీరు; మంచినీళ్ళు; * potash, n. సర్జిక; కుంభస్మము; పొటాసియం నైట్రేటు; పొటాష్; (ety.) pot + ash; * potato, n. బంగాళాదుంప; ఉరలగడ్డ; ఆలుగడ్డ; ** couch potato, ph. శయ్యాళువు; ** sweet potato, ph. చిరగడదుంప; చిలగడ దుంప; గెనుసు గడ్డ; (note) Sweet potato is different from yam; in fact, in the US, the word "yam" is used very carelessly to refer to a variety of tubers; * Potassium, n. పొటాసియం; పటాసు; (అణుసంఖ్య 19, సంక్షిప్త నామం, K); ** Potassium permanganate, ph. సినాల రంగు; KMnO<sub>4</sub>; * potbelly, n. బొజ్జ; గుండ్రటి బొజ్జ; బీరుబొజ్జ; * potent, n. శక్తిమంతమైన; * potency, n. శక్తి; బలం; * potentate, n. శక్తిమంతుడు; రాజు; * potential, n. (1) విభవం; పీడనం; శక్మం; (2) అంతర్గతంగా దాగి ఉన్న సామర్థ్యం; ** positive potential, ధనవిభవం; ** potential difference, ph. విపీడనం; పీడన తారతమ్యం; విభవ వ్యత్యాసం; శక్మాంతరం; ** potential drop, ph. శక్మపాతం; ** potential energy, ph. స్థితిజశక్తి; బీజరూప శక్తి; బీజశక్తి; * potentiometer, n. శక్మమాపకం; variable resistor; * potholes, n. గతుకులు; వీధులలో గతుకులు, గోతులు; * potluck, n. సమేతం; ఎవరి మేత వారు తెచ్చుకుని, నలుగురూ కలసి భోజనం చేసే వేడుక; * potpourri, n. (పో పురి) కలగూరగంప; కలగాపులగం;; కలగలుపు; కరంబము; కదంబము; * pots and pans, n.pl. గిన్నె; ముంతా; ముంతా, తప్పేలా; * potshot, n. (1) గుడ్డి గురప్రు తాపు; (2) పరోక్ష విమర్శ; * potter, n. కుమ్మరి; కుంభకారి; * pouch, n. (1) సంచి; తిత్తి; పొంకణం; (2) శిశుకోశం; మర్సూపియం; * poultice, n. పిండి కట్టు; కురుపుల మీద వేసి కట్టే పిండి కట్టు; * poultry, n. కోళ్ల పెంపకం; * pounce, v. t. లంఘించు; గెంతు; మీదకి ఎగురు; * pound, v. t. దంచు; గూటించు; బాదు; * pound, n. (1) పౌను; బరువును తూచే కొలమానం; (2) పౌను; ఇంగ్లండులో డబ్బుని కొలిచే ద్రవ్యమానం; * pour, v. t. పోయు; ఒంపు; * pour out, ph. పారబోయు; * poverty, n. (1) బీదరికం; బీదతనం; పేదరికం; లేమి; ఎద్దడి; దరిద్రం; నిప్పచరం; అనగా ఒక వ్యక్తి మనుగడకి కావలసిన కనీస అవసరాలు, అనగా తినడానికి తిండి, కట్టడానికి బట్త, ఉండడానికి వసతి సౌకర్యం లేకపోవడం; కటిక దరిద్రం అంటే ఆరోగ్యానికి భంగం వాటిల్లకుండా సరిపోయే అంత తిండి (కేలరీలు, పోషకాలు) కూడ దొరకకపోవడం; సాపేక్ష దరిద్రం అంటే అదే సంఘంలో ఉన్న మిగిలిన వారితో పోల్చినప్పుడు సరిపోయే వసతులు, వనరులు లేకపోవడం; (2) గ్రాసవాసోదైన్యం; తినడానికి తిండి, ఉండడానికి ఇల్లు లేని దీన స్థితి; * powder, n. (1) గుండ; పిండి; పొడి; చూర్ణం; నుగ్గు; నలి; తుమురు; (2) బుక్కా; పౌడరు; ** bleaching powder, ph. నిరంజన చూర్ణం; ** coarse powder, ph. మొరుం; ** colored powder, ph. బుక్కా; ** scented powder, ph. బుక్కా; ** talcum powder, ph. సుద్ద పొడి; ** tooth powder, ph. దంతధావన చూర్ణం; పండ్ల పొడి; * powder puff, n. కనప పూవు; [bot.] ''Calliandra haematocephala''; * power, n. (1) పాటవం; పటిమ; సామర్థ్యం; బలం; బలీయత; లావు; అలవు; త్రాణ; సత్తువ; సత్వం; (2) [math.] ఘాతం; సూచిక; (3) అధికారం; (4) విద్యుత్తు; ** electrical power, ph. విద్యుత్ పాటవం; విద్యుత్ సత్వం; ** horse power, ph. అశ్వ పాటవం; అశ్వ సామర్థ్యం; అశ్వ సత్వం; ** power factor, ph. [engr.] పాటవ గుణకం; విద్యుత్తులో ఉన్న శక్తిని లెక్కకట్టేటప్పుడు ఈ గుణకాన్ని వాడతారు; ** power house, ph. పాటవ గృహం; విద్యుత్తుని తయారుచేసే భవనం; ** power series, ph. [math.] ఘాత శ్రేణి; ఘాతీయ శ్రేణి; ఉదా: : <math>\frac{1}{1 - x} = \sum_{n=0}^\infty x^n = 1 + x + x^2 + x^3 + \cdots,</math> * powerful, adj. బలీయ; * powerless, adj. శక్తిమాలిన; * practical, adj. ప్రయోగాత్మక; ఆచరణాత్మక; ఆచరణీయ; ప్రాయోగిక; కార్యశీల; కార్యవాద; ఔపయోగిక; వ్యవహారిక; * practical difficulties, ph. సాధకబాధకాలు; * practical person, ph. కార్యవాది; కార్యశీలి; * practicals, n. ప్రయోగాలు; పరీక్షలలో ప్రయోగాల భాగం; * practice, n. (1) సాధకం; సాధన; అభ్యాసం; ఆచరణ; వ్యాసంగం; (2) వాడుక; సంప్రదాయం; (3) పద్ధతి; విధానం; * practice, v. i. అభ్యసించు; ఆచరించు; * practitioner, n. సాధకుడు; అభ్యాసి; * pragmatics, n. వాడుక; వాడుక శాస్త్రం; భావాన్ని వెల్లడి చెయ్యడానికి భాషని ఎలా వాడాలో తెలిపే శాస్త్రం; * pragmatism, n. కార్యవాదం; * pragmatist, n. కార్యవాది; * prairie, n. ప్రయరీ; అమెరికాలోని విశాలమైన గడ్డి మైదానాలు; * praise, v. t. మెచ్చుకొను; కొనియాడు; పొగడు; కొండాడు; కీర్తించు; శ్లాఘించు; ప్రశంసించు; స్తోత్రం చేయు; స్తుతించు; వినుతించు; కైవారం చేయు; భూషించు; అభినుతించు; * praise, n. మెచ్చుకోలు; పొగడ్త; ప్రశంస; మన్నన; స్తుతి; స్తవం; స్తోత్రం; శ్లాఘన; భూషణ; కైవారం; వినుతి; అభినుతి: * praiseworthy, adj., ప్రశంసాత్మకమైన; కొనియాడతగిన; వినుతికెక్కిన; * praiseworthy, n. ప్రశంసాత్మకం; శ్లాఘనీయం; కొనియాడదగ్గది; వినుతి; స్తవనీయం; * prank, n. జిత్తు; టక్కరి పని; ఠవళి; * prankster, n. జిత్తులమారి; * prawn, n. రొయ్య; * prayer, n. ప్రార్థన; ఉక్తం; * preach, v. t. ప్రబోధించు; * preacher, n. ఉపదేశకుడు; ప్రబోధకుడు; ప్రబోక్త; * preamble, n. ప్రస్తావన; ఉపోద్ఘాతం; అవతారిక; పీఠిక; ఉద్దేశ వివరణం; * precaution, n. ముందుజాగ్రత్త; అప్రమత్తత; చేకాపు; * precedent, n. పూర్వప్రమాణం; * preceding, adj. గత; పూర్వగత; ఇందాకటి; * preceptor, n. ఆచార్యుడు; కుల గురువు; ఉపదేశికుడు; విద్యాదాత; * precession, n. విషువత్ చలనం; అయనాంశ; ** precession of the equinoxes, ph. విషువత్ చలనం; అయన చలనం; భూ అక్షం నక్షత్రగోళం మీద స్థిరంగా నిలవక, బహు నెమ్మదిగా, రాశి చక్రానికి వ్యతిరేక దిశలో, (అంటే మేషం, మీనం, కుంభం, ...అనే విలోమ క్రమంలో), తిరుగుతూ, ప్రతి 25,800 సంవత్సరాలకి ఒక వృత్తం పూర్తి చేస్తుంది; ఈ కదలిక వలన విషువత్ సంక్రమణ స్థానాలు కూడ కదులుతాయు; ** [note] అయనాంశ is a correction term to account for the difference between the tropical and sidereal zodiacs and this difference is due to the precession of the equinoxes. Thus the computed positions of the planets and houses may differ depending on whether ayanAMSa is used or not and also, if it is used, on the specific algorithm employed to compute it! * precinct, n. ఆవరణ; ప్రాంతీయ పరిధి; * precious, adj. విలువైన; ** precious stone, ph. పొడి; రత్నం; వజ్రం; పచ్చ, నీలం, కెంపు, మొ.; * precipice, n. అతటం; ఆరణం; [see also] abyss * precipitate, n. (1) మడ్డి; అవక్షేపం; (2) కారణభూతం కావడం; * precipitation, v. i. మడ్డిలా కిందకి దిగడం; [[అవక్షేపణ]]; * precipitation, v. t. మడ్డిలా కిందకి దిగేటట్టు చేయడం; [[అవక్షేపణ]] అనగా ఒక ద్రవములో కరగని పదార్థము దాని మీద గల అనేక శక్తుల వల్ల ఆ పదార్థపు కణాలు ఆ ద్రవము నుంచి వేరు కావడము. ఆ శక్తులు వివిధ రకాలుగా ఉండొచ్చును. ఉదా: గురుత్వాకర్శణ శక్తి, అపకేంద్ర శక్తి, విద్యుతయస్కాంత శక్తి; * precipitation, n. అవపాతనం; ఆకాశం నుండి కిందకి పడే నీరు; వాన, మంచు, వగైరా; * precision, adj. సున్నితపు; కచ్చితపు; ** precision balance, ph. సున్నితపు త్రాసు; ** precision calculation, ph. సున్నితపు లెక్క; * precocious, adj. వయస్సుకి మించిన తెలివి, నైపుణ్యం కల; * precursor, n. పూర్వగామి; * predation, n. దొంగిలించి బతకడం; ఒకరిది తస్కరించి బతకడం; మరొక జీవిని తిని బతకడం; పొంచార్పు; * predator, n. పిండారి; తస్కరి; దొంగ; పొంచార్చి; మరొక జంతువుని పొంచుండి వేటాడేది; see also parasite; ** apex predator, ph. చిటారు పొంచార్చి; * predatory, adj. పిండారీ; దోపిడీ; * predicament, n. దురవస్థ; అవస్థ; క్లిష్టపరిస్థితి; * predicate, n. అఖ్యానం; అఖ్యాతం; వాక్యంలో కర్తను గురించి చెప్పేది; ** predicate logic, ph. అఖ్యాత తర్కం; * prediction, n. జోస్యం; కాబల్కం; * predictable, adj. జోస్యాస్పదం; * predictor, n. కాబల్కరి; * pre-existing, adj. పూర్వస్థిత; * preface, n. పీఠిక; భూమిక; ఒక రచయిత కాని, ప్రచురణకర్త కాని ఒక రచనలోని విషయాన్ని విశదీకరిస్తూ రాసే చిన్న వ్యాసం; ఉపోద్ఘాతం; Most often found in nonfiction books or academic writing, a preface is a short introductory essay written from the point of view of the author. The author might use the preface to explain why they are qualified to write about the book’s subject matter. The author’s preface may also be used for other specific functions, such as explaining how they became interested in the subject of the book and why they chose to write about it; (rel.) foreword, introduction; * preference, n. ఇష్టత; అధిగణ్యత; * prefix, n. ఉపసర్గ; పూర్వప్రత్యయం; ఉపపదం; ప్రాదు; పూర్వలగ్నం; తల; దాపలతోక; * pregnancy, n. గర్భం; కడుపు; చూలు; గర్భధారణ; కడుపుతో ఉండడం; ** first pregnancy, ph. తొలి చూలు; * pregnancy, n. గర్భం; కడుపు; * pregnant, n. గర్భం; కడుపు; ** pregnant with meaning, ph. భావగర్భితం; ** pregnant woman, ph. గర్భిణి; గర్భవతి; కడుపుతోవున్న మనిషి; చూలింతరాలు; చూలాలు; గర్భశ్రాంత; * prejudice, n. ఇతరుల యెడల నీచభావం; ** racial prejudice, ph. జాత్యహంకారం; * preliminary, adj. ఆరంభ; ప్రథమ; ఆదిమ; ప్రారంభ; ఉపక్రమణిక; ** preliminary investigation, ph. ఉపక్రమణిక పరిశోధన; ప్రథమ పరిశోధన; * prelude, n. ప్రవేశిక; నాంది; అవతారిక; * premature, adj. పరిపక్వము కాని; పూర్తిగా ఎదగని; నెలలు నిండని; * premeditated, n. పూర్వసంకల్పితం; ప్రయత్నపూర్వకం; * premise, n. s. ఆధార వాక్యం; పూర్వ సిద్ధాంతం; * premises, n. pl. ప్రాంగణం; దివాణం; * premium, n. (1) అడితి; బీమా కిస్తు; ప్రీమియం; (2) నిజమైన విలువ కంటె ఎక్కువ చెల్లింపు; ** level premium, ph. మట్టపు అడితి; మట్టపు ప్రీమియం; * prescient, adj. భవిష్యత్ జ్ఞానము గల; * pre-occupation, n. అన్యమనస్కత; పూర్వగ్రహణం; * preparation, n. (1) సన్నాహం; (2) తయారైనది; తయారీ; వంటకం; * prepare, v.i. తయారగు; సిద్ధమగు; * prepared, adj. సమాయత్త; * prepare, v. t. తయారు చేయు; సిద్ధము చేయు; * preparedness, n. సంసిద్ధత; సన్నద్ధత; * preponderance, n. అత్యధికంగా ఉన్నటువంటి; ** preponderance of evidence, ph. [law] అత్యధికంగా ఉన్నటువంటి సాక్ష్యాధారాలు; * preposition, n. విభక్తి ప్రత్యయం; (note) ఇంగ్లీషులో preposition అంటే విశేష్యానికి ముందు వచ్చేది అని అర్థం, కాని తెలుగులో విభక్తి ప్రత్యయం నామవాచకానికి తర్వాత వస్తుంది; ఒక విధంగా చూస్తే విభక్తి ప్రత్యయానిది post position; ఇదే ఇంగ్లీషులో వాక్య నిర్మాణానికీ, తెలుగులో వాక్య నిర్మాణానికీ మధ్యనున్న ఒక పెద్ద తేడా; * prerequisite, n. పూర్వాపేక్షితం; * prerogative, n. విశిష్టాధికారం; * presbyopia, n. దీర్ఘదృష్టి; దూరపు వస్తువులు కనిపించడం, దగ్గరవి బాగా కనిపించకపోవడం; * prescient, adj. (ప్రెషెంట్) భవిష్యత్ జ్ఞానము గల; కాలజ్ఞానము తో; * prescribed, adj. నిర్దేశిత; విధించబడ్డ; నియోగింపబడ్డ; విహిత; ** prescribed duty, ph. విధ్యుక్త ధర్మం; ** prescribed standard, ph. నిర్దేశిత ప్రమాణం; విహిత ప్రమాణం; * prescription, n. నిర్దేశం; అనుశాసనం; విహితం; మందుచీటీ; * prescriptive, adj. నిర్దేశాత్మక; శాసనాత్మక; అనుశాసన; విహితాత్మక; * prescriptive, n. నిర్దేశాత్మకం; శాసనాత్మకం; విహితాత్మకం; ** Suri's grammar is prescriptive, ph. సూరి వ్యాకరణం శాసనాత్మకం; * presence, n. (1) స్పూర్తి; ఉనికీ; హాజరు; సమక్షం; సముఖం; (2) ప్రత్యక్ష ఉపస్థితి; ** presence of mind, ph. సమయస్పూర్తి; * present, n. (1) ప్రస్తుతం; వర్తమానం; ఇప్పుడు; (2) బహుమానం; ఈనాం; * present, v. i. హాజరు; ఉండు; * present, v. t. (1) బహుమతి ఇచ్చు; (2) పొందుపరచు; * presentation, n. అభివాహ్యం; ప్రస్తుతీకరణ; ** present continuous tense, ph. [gram.] వర్తమానార్థకం; * presently, adv. ఇంతలో; ** present perfect tense, ph. [gram.] తద్ధర్మార్థకం; ** present tense, ph. [gram.] వర్తమాన కాలం; * preservative, n. పరిరక్షకం; ** food preservative, ph. ఆహార పరిరక్షకం; * preserve, v. t. (1) కాపాడు; రక్షించు; సంరక్షించు; పరిరక్షించు; (2) నిల్వ చేయు; * preserve, n. బచావు; నిల్వ ఉంచినది; ఊరుగాయ; * preserver, n. స్థితికారకుడు; రక్షకుడు; సంరక్షకుడు; * president, n. (1) అధ్యక్షుడు; అధ్యక్షురాలు; సభాపతి; (2) రాష్టప్రతి; * press, n. (1) గానుగ; (2) అచ్చు యంత్రం; ముద్రకి; (3) విలేకరులు; పాత్రికేయులు; పత్రికలవారు; * press, v. t. (1) నొక్కు; ఒత్తు; (2) పట్టుబట్టు; (3) ఇస్త్రీచేయు; * pressman, n. విలేఖరి; పాత్రికేయుడు; ** press reporter, ph. పత్రికా విలేఖరి; పాత్రికేయుడు; ** press representative, ph. పత్రికా ప్రతినిధి; * pressure, v. t. పీడించు; ఈండ్రించు; ఒత్తిడి చేయు; తొందర పెట్టు; ఈండ్రము చేయు; * pressure, n. పీడనం; పోటు; భారం; ఒత్తిడి; ఈండ్రము; ఆమర్దం; నొక్కుడు; తొందర; ** blood pressure, ph. రక్తపు పోటు; ** partial pressure, ph. అంశిక పీడనం; వాయుమిశ్రమంలోని ప్రత్యేకంగా ప్రతివాయువూ ఇచ్చేటి పీడనం; ** air or wind pressure, ph. ఈరనం; ** pressure gauge, ph. భారమితి; పీడన మాపకం; ప్రేషమాపకం; ** pressure energy, ph. ప్రేషక శక్తి; ప్రేష శక్తి; * prestigious, adj. ప్రతిష్టాత్మక; * presumption, n. (1) అహంకారం; (2) పురాభావన; బహుశా అవునని నమ్ముట; * pretender, n. కపటి; వేషధారి; నటుడు; * pretense, n. (1) మిష; నెపం; (2) నటన; భేషజం; * pretext, n. మిష; సాకు; నెపం; వంక; * prevalent, adj. చలామణీలో ఉన్న; అమలులో ఉన్న; వచ్చేటటువంటి; * prevailing, adj. అక్కడ వుండే; ప్రస్తుతపు; అమలులలోవున్న; ** prevailing market price, ph. ప్రస్తుతపు బజారు ధర; అమలులోనున్న బజారు ధర; * prevailing winds, ph. అక్కడ వీచే గాలి; * prevalence, n. ప్రాబల్యం; ప్రబలత; * prevaricator, n. అబద్ధాలు చెప్పే వ్యక్తి; నిజాన్ని కప్పిపుచ్చే వ్యక్తి; * prevent, v. t. నివారించు; వారించు; ఆపు; అడ్డు; అడ్డగించు; నిరోధించు; అటకాయించు; * prevention, n. నివారణ; నిరోధం; అటకాయింపు; * preventive, adj. నివారక; నిరోధక; ** preventive maintenance, ph. నివారక పరిపోషణ; నిరోధక సంరక్షణ; * previous, adj. ఇందాకటి; ఇదివరకటి; * previously, adv. ఇదివరకు; * price, n. ధర; మూల్యం; కిమ్మత్తు; వెల; అర్జు; ** fair price, ph. గిట్టుబాటు ధర; ** fixed price, ph. నిరకు; ** market price, ph. బజారు ధర; అర్జుబాజారీ; ** retail price, ph. చిల్లర ధర; ** wholesale price, ph. టోకు ధర; * priceless, n. అమూల్యం; * prickle, n. ముల్లు; దూగర ముల్లు; * prickly chaff, n. ఉత్తరేణి; * prickly heat, n. పేత; * prickly pear, n. (1) నాగజెముడు; (2) నాగఫణి; నాగజెముడు పండు; * pride, n. (1) అతిశయం; స్వాతిశయం; గర్వం; పొగరు; అహంకారం; డాంబికం; (2) అభిమానం; స్వాభిమానం; (3) సింహాల గుంపు; సటాఝూటం; * priest, n. m. పురోహితుడు; కేథలిక్ తెగకి చెందిన పురోహితుడిని ప్రీస్ట్ అంటారు. ఇతను వివాహం చేసుకోకూడదు, జీవితాంతం బ్రహ్మచర్యమే పాటించాలి; చర్చిలో హోదా పెరిగే కొద్దీ బిషప్, కార్డినల్ వగైరా బిరుదులు కనిపిస్తాయి. వీటిలో అత్యున్నతమైన స్థానం పోప్; * prig, n. పొగరుబోతు; అహంకారి; గర్విష్థి; * prima facie, adj. మొదట ఏర్పడిన అభిప్రాయం ప్రకారం; తొలి చూపులో ఏర్పడిన అభిప్రాయం ప్రకారం; * prima para, n. (1) తొలిౘూలు; మొదటి కాన్పు; (2) తొలిౘూలు స్త్రీ; * primary, adj. ప్రాథమిక; ముఖ్యమైన; ప్రాక్, ** primary form, ph. ప్రాగ్రూపం; ** primary school, ph. ప్రాథమిక పాఠశాల; ** upper primary school, ph. ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల; * primate, n. (1) ప్రాగ్వానరం; నరవానరం; మనిషి, కోతి జాతులకి చెందిన జంతువులని సూచించడానికి కలగలుపుగా వాడే మాట; (2) ప్రధాన శాల్తీ; ప్రధాన గురువు; * prime, adj. ప్రధాన; ముఖ్యమైన; ** prime factor, ph. ప్రధాన కారణాంకం; ప్రధాన భాజకం; * prime, n. ప్రధానాంకం; ప్రధాన సంఖ్య; అభేద్య సంఖ్య; * prime number, ph. ప్రధానాంకం; ప్రధాన సంఖ్య; అభేద్య సంఖ్య; ** absolute prime number, ph. నిరపేక్ష ప్రధాన సంఖ్య; ** permutable prime, ph. ప్రస్తార ప్రధాన సంఖ్య; A permutable prime, also known as anagrammatic prime, is a prime number which, in a given base, can have its digits' positions switched through any permutation and still be a prime number. In base 10, all the permutable primes with fewer than 49,081 digits are known: 2, 3, 5, 7, 11, 13, 17, 31, 37, 71, 73, 79, 97, 113, 131, 199, 311, 337, 373, 733, 919, 991, R19 (1111111111111111111), R23, R317, R1031, ... where the "repunit" R19 stands for a sequence of 19 one's. ** regular prime, ph. క్రమ ప్రధాన సంఖ్య; In number theory, a regular prime is a special kind of prime number, defined by Ernst Kummer in 1850 to prove certain cases of Fermat's Last Theorem. Regular primes may be defined via the divisibility of either class numbers or of Bernoulli numbers. The number p is regular if (and only if) it does not divide the numerator of any of the Bernoulli numbers Bk for k=2, 4, 6, ..., p-3. For example, 691 divides the numerator of B12, so 691 is not regular (we say it is irregular). * primer, n. (ప్రిమర్) శిశుబోధ; బాలబోధ; ప్రాథమిక వాచకం; * primeval, adj. మునుముందటి; ఆది; ఆద్యం; ** primeval atom, ph. బ్రహ్మాణువు; ** primeval egg, ph. బ్రహ్మాండం; విశ్వకోశం; ** primeval fireball, ph. ఆదిజ్వాల; ** primeval ocean, ph. నారము; * primogeniture, n. ప్రథమ సంతానం; * primordial, adj. ప్రప్రథమ; ఆదికి ముందే ఉన్న; ప్రాంకుర; ** primordial awareness, ph. ప్రాంకుర స్పృహ; * prince, n. యువరాజు; రాకుమారుఁడు; రాజకుమారుఁడు; రాజతనయుఁడు; రాజసుతుఁడు; రాజజుఁడు; రాజతనూభవుఁడు; రాజపుత్రుఁడు; భూవరసుతుఁడు; భూపాలతనయుఁడు; రాచకొమరుఁడు; రాచకొడుకు; రాజుకొడుకు; రాచబిడ్డఁడు; ఱేఁటిౘూలు; ఱేఁటికొడుకు; * princess, n. యువరాణి; రాకుమార్తె; రాజకుమారి; రాజతనయ; రాజసుత; రాజజ; రాజతనూభవ; రాజపుత్రి; రాజపుత్రిక; భూవరసుత; భూవరపుత్రి; భూపాలతనయ; రాచకొమరి; రాచకూతురు; రాచకూఁతు; రాచబిడ్డ; ఱేఁటిౘూలు; ఱేఁటికూఁతు; * principal, adj. ప్రథానమైన; ముఖ్యమైన; కూకటి; అసలైన; * principal, n. (1) ప్రథాన అధ్యాపకుడు; ప్రధాన ఆచార్యుడు; ప్రాంశుపాలుడు; (2) అగ్రణి; అగ్రిముడు; అగ్రిమము; (3) అసలు; అసలు సొమ్ము; మూలధనం; పరిపణం; * principle, n. (1) సూత్రం; నియమం; తత్వం; (2) నైతికమైన విలువ; ** in principle, ph. సూత్రప్రాయంగా; సూత్రానుగుణంగా; పద్ధతి ప్రకారం; ** uncertainty principle, ph. అనిశ్చితత్వ నియమం; * print, n. ముద్ర; ముద్రణ; ** fingerprint, n. వేలిముద్ర; ** footprint, n. పాదముద్ర; * print, v. t. (1) అచ్చువేయు; ముద్రించు; అచ్చొత్తు; అచ్చుకొట్టు; (2) చెక్కు; గొలుసుకట్టుగా కాకుండా అచ్చువేసినట్లు రాయు; ** print shop, ph. ముద్రాక్షర శాల; * printed, adj. ముద్రించబడిన; * printer, n. (1) ముద్రాపకుడు; (2) ముద్రాపకి; ముద్రణ యంత్రం; ముద్దరి; ** dot matrix printer, బిందు మాత్రిక ముద్దరి; ** laser printer, లేసర్ ముద్దరి; * printer's devil, n. ముద్రారాక్షసం; అచ్చు తప్పు; * printing press, n. (1) ముద్రణ యంత్రం; (2) ముద్రణశాల; * prior, adj. మొదటి; ముందటి; పూర్వ; పురోగామ్య; ** prior right, ph. మొదటి హక్కు; ** prior mortgage, ph. పూర్వపు తనఖా; ** prior party, ph. ముందటి ఆసామీ; * priority, n. ప్రాథమ్యం; ** order of priority, ph. ప్రాథమ్య క్రమం; * prism, n. పట్టకం; * prison, n. ఖైదు; కారాగారం; కారాగృహం; బందిఖానా; బందె; చెరసాల; బుయ్యారం; జైలు; * prisoner, n. ఖైదీ; బందీ; * pristine, adj. నిష్కల్మష; పాడు కాని; ప్రత్యగ్ర; * private, adj. (1) స్వంత; సొంత; వ్యక్తిగత; స్వకీయ; వ్యష్టి; ఏకాంత; ఛన్న; (ant.) సమష్టి; (2) ఖానిగీ; ఖాసా; తారియోక; తరోక; తారు (తాము) అనే ప్రాచీన తెలుఁగు సర్వనామపు ఔపవిభక్తిక రూపమైన [తర] కు [యొక్క] చేర్చి తరోక (తమ యొక్క/తమ స్వంతమైన= private); (ant.) ప్రభుత్వానికి చెందిన; ** private land, ph. ఖానిగీ భూమి; తరోక భూమి; ** private firm, ph. తరోక మైతి; ప్రైవేట్ సంస్థ ** private school, ph. తారియోక బడి; తారియోక పాఠశాల; * privacy, n. మరుగు; * privation, n. లేమి; జీవితంలో నిత్యావసరాల లేమి; శూన్యత; హీనత; * privilege, n. ప్రత్యేకార్హత; * pro, pref. తొలి; ప్రథమ; ప్రథాన; ముఖ్య; ప్రాణ్య; * pro. adv. అనుకూలంగా; (ant.) con; * probability, n. సంభావ్యత; ** joint probability, ph. సంయుక్త సంభావ్యత; * probably, adv. బహుశ; * probe, n. శలాకం; పుడక; పుల్ల; ఏషణి; * probe, v. t. తరచి చూడు; తరచి తరచి పరీక్షించు; * probity, n. నిజాయితీ; * problem, n. సమస్య; ప్రశ్న; ఉపపాద్యం; కైపదం; * problematical, adj. సమస్యాత్మక; * prokaryotic, adj. కణిక లేనివి; కణిక రహిత; ** prokaryotic cell, ph. కణికలేని కణములు; కణిక రహితములు; కణిక రహిత కణములు; * procedural, adj. విధానపరమైన; * procedure, n. (1) విధానం; పద్ధతి; వ్యవహార పద్ధతి; విధివిధానం; తంతు; రీతి; ప్రక్రియ; (2) శస్త్ర చికిత్సా విధానం; * proceed, v. i. కానిచ్చు; కొనసాగించు; * proceeds, n. వసూళ్లు; వసూలైన డబ్బు; * process, n. ప్రక్రియ; గతి; పద్ధతి; సంవిధానం; పరికర్మ; క్రమం; గత్వం; వ్యాపారం; ఔనోజ; ** life process, ph. జీవన ప్రక్రియ; ** mental process, ph. మనో వ్యాపారం; ** peace process, ph. శాంతి గత్వం; ** physical process, ph. భౌతిక వ్యాపారం; ** thought process, ph. ఆలోచనా విధం; ఆలోచనా ప్రక్రియ; తలపుల బాట; * processing, n. ప్రక్రియాపన; సంవిధానం; ** processing center, ph. ప్రక్రియాపన కేంద్రం; ** processor, n. ప్రక్రియాపకి; ప్రక్రియాపకుడు; * procession, n. ఊరేగింపు; * proclaim, v. t. ప్రకటించు; చాటించు; * proclamation, n. ప్రకటన; చాటింపు; నివాకం; ఇస్తిహారు; * proclivity, n. చిత్తాభిముఖం; మొగ్గు; * procrastinate, v. t. నాన్చు; తాత్సారం చేయు; చెయ్యవలసిన పనిని వెంటనే చెయ్యకుండా బకాయి వేయు; * procrastination, n. తాత్సారం; * procrastinator, n. చిరకారి; చెయ్యవలసిన పనిని వెంటనే చెయ్యకుండా బకాయి పెట్టే వ్యక్తి; * procreation, n. ప్రజననం; * procure, v.i. చేకూర్చు; సంతరించు; * procurement, n. చేకూర్పు; సంతరింపు; * Procyon, n. (ప్రోసియాన్) లఘు లుబ్దకం రాసిలో ప్రకాసించే ఒక తార; (lit.) before the dog, because it rises before Sirius, the Dog Star; * prod, n. ములుకు; ముల్లు; సూది; ముల్లు కర్ర; అంకుశం; * prod, v. t. ముందుకి తోయు; పొడుచు; * prodigy, n. ఉత్పాతపిండం; విశిష్ట వ్యక్తి; బాల మేధావి; * produce, n. (ప్రోడ్యూస్) పంట; సస్యం; కాయగూరలు; పండ్లు వగైరా; * produce, v. t. (ప్రొడ్యూస్) (1) హాజరుపరచు; (2) నిర్మించు; తయారు చేయు; (3) ఉత్పన్నం చేయు; ఉత్పత్తి చేయు; ఉత్పాదించు; * produced, adj. సంజనిత; తయారు కాబడ్ద; * producer, n. నిర్మాత; ఉత్పత్తిదారుడు; ఉత్పాదకుడు; ఉత్పాదాళువు; * product, n. (1) పంట; ఉత్పాదితం; ఉత్పన్నం; ఉత్పత్తి ; ఉత్పత్తి చేయబడినది; (2) లబ్దము; లభించినది; ఫలితం; ** food product, ph. ఆహార ఉత్పత్తి; * production, n. ఉత్పత్తి; ఉత్పాదన; నిర్మాణం; ** production capacity, ph. ఉత్పాదన శక్తి; ** production cost, ph. ఉత్పత్తి ధర; ఉత్పత్తికేు ఖర్చు; ** production rule, ph. ఉత్పాదన నియమం; * productive, adj. ఉత్పాదక; ఉత్పాదకమైన; ఫలప్రదమైన; ** productive capacity, ph. ఉత్పాదక శక్తి; * productive power, ph. ఉత్పాదక శక్తి; * productivity, n. ఉత్పాదకత; * profane, adj. అసభ్యమైన; అశ్లీలమైన[ బూతు; అపవిత్రమైన; సాధారణంగా ఈ విశేషణాలు భాషని గురించి మాట్లాడేటప్పుడు వాడతారు; * profanity, n. అసభ్యం; అశ్లీలం; బూతు; అసభ్యపు మాట; బూతు మాట; బజారు భాష; మోటు భాష; * profession, n. వృత్తి; ఉద్యోగం; జీవిక; జీవనోపాయం; కాయకం; పని; * professional, adj. వృత్తి; వృత్తిపరమైన; ఉద్యోగపరమైన; వృత్తిగత; వృత్తిసంబంధిత; వ్యావసాయిక; ** professional studies, ph. వృత్తి విద్యలు; * professional, n. నిఖార్సయిన వ్యక్తి; * professionally, adv. వృత్తిగతంగా; వృత్తిపరంగా; వ్యావసాయికంగా; * professor, n. ఆచార్య; ఆచార్యుడు; * proficiency, n. ప్రావీణ్యత; * profile, n. (1) వైఖరి; సరళి; (2) పార్శ్వవైఖరి; కపోలము; పక్కనుండి చూస్తే కనిపించే వైఖరి; ** statistical profile, ph. సాంఖ్య వైఖరి; * profit, n. లాభం; లబ్ది; ఫాయిదా; ఆదా; ఫలం; ఫలోదయం; కిట్టుబాటు; గిట్టుబడి; కూడుదల; ** profit and loss, ph. లాభనష్టాలు; ** gross profit, ph. మొత్తం లాభం; ** net profit, ph. నికరపు లాభం; * profitable, adj. లాభదాయక; * profitability, n. కిట్టుబాటు; * proforma, n. నమూనాపత్రం; * profound, adj. గంభీర; లోతైన; * profuse, adj. విస్తారమైన; * progenitors, n. pl. పూర్వులు; పితరులు; పితృదేవతలు; నేటి సంతతికి నాటి కారణభూతులు; * progeny, n. సంతానం; సంతతి; పిల్లలు; పరంపర; * prognosis, n. ముందుగా చెప్పగల జ్ఞానం; * program, n. (1) కార్యక్రమం; ప్రోగ్రాం; (2) క్రమణిక; ** computer program, ph. క్రమణిక; విధి; సంవిధి; * programmer, n. క్రమకర్త; విధికర్త; సంవిధానకర్త; క్రమణికలు రాసే వ్యక్తి; * progress, n. (1) ప్రగతి; అభ్యుదయం; మెరుగుదల; అభివృద్ధి; పురోభివృద్ధి; పురోగతి; పురోగమనం; వికాసం; ఉత్కర్ష; (2) గమనం; ** technological progress, ph. సాంకేతిక వికాసం; * progression, n. (1) ప్రగతి పథం; (2) పరంపర; అనుపాతం; ముందుకి నడుచుకుంటూ వెళ్ళేది; ఒక శ్రేఢిలో ఒకదాని వెంబడి మరొక అంశం వస్తూన్న సందర్భంలో ఆ అంశాల మధ్య నిర్ధిష్టమైన గణిత సంబంధం ఉంటే ఆ శ్రేఢిని పరంపర అంటారు; ** arithmetic progression, ph. అంకలితోత్తర పరంపర; సంకలితం; ఒక క్రమంలో అంకెలని కలుపుకుంటూ వెళ్ళడం; ** geometric progression, ph. గుణోత్తర పరంపర; ఉత్కలితం; ఒక క్రమంలో వర్గీకరించిన అంకెలని కలుపుకుంటూ వెళ్ళడం; * progressive, adj. అభ్యుదయ; పురోగమన; పురోగామి; ప్రగతిశీల; ఊర్ధ్వగమన; ** progressive assimilation, ph. పురోగామ్య సమీకరణం; * progressivism, n. అభ్యుదయవాదం; * prohibited, n. నిషిద్ధం; * prohibition, n. నిషేధం; నిషిద్ధం; * project, v. i. (ప్రొజెక్ట్) ముందుకు పొడుచుకుని వచ్చు; * project, v. t. (ప్రొజెక్ట్) ముందుకు దూసుకుని వచ్చేలా చేయు; * project, n. (పోజెక్ట్) పథకం; సాధించవలసిన పని; * projectile, n. ప్రక్షేపకం; ముందుకు దూసుకుని వచ్చే వస్తువు; విసరిన వస్తువు; ఎగరవేసిన వస్తువు; * projection, n. విక్షేపం; ముందరకి తొయ్యడం; * projector, n. విక్షేపణి; ముందరకి తోసేది; * prolapse, n. భ్రంశం; చ్యుతి; దిగజారుట; జాకారుట; పతనం; ** prolapse of anus, ph. గుద భ్రంశం; ** prolapse of gut, ph. ఆంత్ర భ్రంశం; పేగు జారుట; * proliferation, n. బహుదాకరణం; తామరతంపర వలె వృద్ధి చెందడం; * proletariat, n. శ్రామిక వర్గం; పాటకజనం; శ్రామికులు; కార్మికులు; * prolific, adj. విరివిగా సృష్టించగలిగే సామర్థ్యం గల; ** prolific writer, ph. విరివిగా రచనలు చేసిన వ్యక్తి; * prologue, n. ప్రస్తావన; పీఠిక; అవతారిక; తొలిపలుకు; నాంది; ముందుమాట; పూర్వరంగం; Typically found in works of fiction, a prologue is usually written from a character’s point of view (either the main character or a character who brings a different perspective to the story). This introductory passage gives the reader additional information that will help their comprehension of the rest of the book. This can include background information on characters, events that took place before the story begins, or information that establishes the setting of the story; కథ నేపథ్యం సమగ్రంగా అర్థం అవడానికి ఈ చిన్న వ్యాసం ఉపయోగపడుతుంది. ఉదాహరణకి ఇంగ్లీషులోకి అనువదించిన కన్యాశుల్కం నాటకం ఇంగ్లీషు పాఠకులకి అర్థం అవటానికి ఆ కాలపు బాల్యవివాహాల ఆచారం గురించి నాలుగు మాటలు చెబితే అది Prologue కోవకి చెందుతుంది; see also introduction; preface; * prolong, v. i. పొడిగించు; సాగదీయు; * prominent, adj. పేరున్న; స్పుటమైన; బాగా కనిపించే; * promise, n. (1) బాస; మాట; వాగ్దానం; (2) బాగుపడే అవకాశం; వృద్ధిలోకి వచ్చే అవకాశం; * promise, v. i. బాసచేయు; మాటయిచ్చు; * promising, adj. బాగుపడే అవకాశం ఉన్న; వృద్ధిలోకి వచ్చే అవకాశం ఉన్న; ** promissory note, ph. వాగ్దాన పత్రం; ప్రోనోటు; * promote, v. t. వృద్ధిచేయు; అధికం చేయు; * promotion, n. (1) పదోన్నతి; ఉద్యోగపు హోదా పెరగడం; (2) వ్యాపారంలో వస్తువుల అమ్మకం వృద్ధి పొందడానికి చేసే హడావిడి; * prompt, v. t. ప్రేరేపించు; * promptly, adv. అవ్యవధానంగా: అవిలంబంగా; వెనువెంటనే; వెంటనే; ఆలశ్యం చెయ్యకుండా; * promulgate, v. t. ప్రకటించు; * prone, adj. బోర్లా; * pronoun, n. సర్వనామం; ** demonstrative pronoun, ph. సూచక సర్వనామం; ఏతత్తదర్ధక సర్వనామం; నిర్దేశక సర్వనామం; ** indefinite pronoun, ph. అనిర్దిష్ట సర్వనామం; ** interrogative pronoun, ph. ప్రశ్నవాచక సర్వనామం; యత్కిమర్ధక సర్వనామం; ** nominal pronoun, ph. ఆఖ్యాత సర్వనామం; ** numerical pronoun, ph. సంఖ్యావాచక సర్వనామం; ** personal pronoun, ph. పురుషవాచక సర్వనామం; యుష్మదస్మదర్థక సర్వనామం; ** reflexive pronoun, ph. ఆత్మార్థక సర్వనామం; ** relative pronoun, ph. సంబంధవాచక సర్వనామం; * pronounce, v. i. ఉగ్గడించు; ఉచ్చరించు; * pronunciation, n. ఉచ్చారణ; * proof, n. ఋజువు; దాఖలా; నిదర్శనం; ప్రమాణం; తార్కాణం; నిరూపణం; ఉపపత్తి; దృష్టాంతం; మూదల; మూదలిక; ** proof by contradiction, ph. ఖండన ఉపపత్తి; * proofs, n. అచ్చు చిత్తులు; చిత్తు ప్రతులు; * prop, n. ఊత; ఊతం; చేయూత; ఊతకోల; కైదండ; అండ; దండ; దన్ను; ఆనురాట; ఆలంబం; ఆలంబన; ప్రాపు; ఆధారం; పట్టుగొమ్మ; అవష్టంభం; * propaganda, n. ప్రచారం; * propagate, v. t. ప్రచారం చేయు; వ్యాపింప చేయు; * propagation, n. ప్రసరణ; వ్యాప్తి; * propane, n. తదేను; త్రేును; మూడు కర్బనపు అణువులు ఉన్న ఒక రసాయన వాయువు; C<sub>3</sub>H<sub>8</sub>; ఈ వాయువుని వంట వాయువుగా ఉపయోగించవచ్చు; * propanol, n. త్రయోల్; ప్రొపనోల్; propyl alcohol; * propellant, n. క్షేపణ పదార్థం; చోదక ద్రవ్యం; * propeller, n. క్షేపణి; చోదక యంత్రం; * propene, n. తదీను; మూడు కర్బనపు అణువులు, జంట బంధం ఉన్న ఒక రసాయన వాయువు; propylene; C<sub>3</sub>H<sub>6</sub>; * propensity, n. ఉన్ముఖత; * proper, adj. తగిన; క్రమమైన; క్రమ; స్వకీయ; నిజ; యుక్తమైన; వెరవైన; ** proper divisor, ph. క్రమ విభాజకం; ** proper fraction, ph. క్రమభిన్నం; ** proper motion of a star, ph. తార యొక్క స్వకీయ గమనం; నిజ గతి; నక్షత్రాలు ఏవీ స్థిరంగా లేవు; అవి వేరు వేరు దిశలలో వేరు వేరు వేగాలతో - సెకండుకి అనేక కిలోమీటర్ల వేగంతో - కదులుతున్నాయి; * proper, n. భావ్యం; సరైనది; యుక్తం; వెరవు; * property, n. (1) లక్షణం; గుణం; ధర్మం; (2) ఆస్తి; సొత్తు; సంపద; సంపత్తి; కించన్యం; ** characteristic property, ph. అభిలాక్షణిక ధర్మం; ** chemical property, ph. రసాయన ధర్మం; రసాయన లక్షణం; ** fixed property, ph. స్థిరాస్తి; ** inherent property, ph. స్వభావం; ** intellectual property, ph. మేథో సంపత్తి; మేథో సంపద; ** movable property, ph. చరాస్తి; ** paternal property, ph. పిత్రార్జితం; ** personal property, ph. ఏదర; ** physical property, ph. భౌతిక ధర్మం; భౌతిక లక్షణం; ** private property, ph. ఖానిగీ ఆస్తి; సొంత ఆస్తి; ** public property, ph. ప్రజా ధనం; ** rudimentary property, ph. తన్మాత్ర; ** self-acquired property, ph. స్వార్జితం; * prophase, n. తొలిదశ; కణ విభజన జరిగే సమయంలో తొలి దశ; * prophecy, n. అనాగతం; భవిష్యద్వాక్యం; సోదె; * prophet, n. అనాగతవేది; భవిష్యత్తును చెప్పు వ్యక్తి; సోదె చెప్పు వ్యక్తి; * prophylactic, adj. రోగనిరోధక; నిరోధక; * propitiate, v. t. సంతోషపెట్టు; శాంతింప చేయు; పొగుడు; కీర్తించు; పొంగించు; * proportion, n. అనురూప్యం; అనుపాతం; వాటా; పాలు; వంతు; నిష్పత్తి; దామాషా; ** direct proportion, ph. క్రమ అనుపాతం; సరళ అనుపాతం; అనులోమ అనుపాతం; ** indirect proportion, ph. విలోమ అనుపాతం; ** inverse proportion, ph. విలోమ అనుపాతం; * proportional, adj. అనురూప్య; అనుపాత; దామాషా; ** proportional representation, ph. దామాషా ఎన్నికలు; * proportionately, adj. అనురూప్యంగా; అనురూప్యేణా; వాటాలవారీగా; వంతుల ప్రకారం; నైష్పత్తికంగా; పరస్పరానుగుణంగా; * proposal, n. ప్రతిపాదన; ఉపపాద్యం; * propose, v. t. (1) ప్రతిపాదించు; ఉపపాదించు; (2) పెండ్లాడమని అడుగు; * proposer, n. ప్రతిపాదకుడు; ప్రస్థావకుడు; * proposition, n. ప్రాతిపదిక; ఉపపాద్యం; ప్రవచనం; * proprietary, adj. relating to an owner or ownership; ** proprietary ownership, ph. స్వామిత్వం; * proprietor, n. యజమాని; సొంతదారు; స్వామి; ఏలిక; see also manager; * proprietorship, n. స్వామిత్వం; * propriety, n. ఔచిత్యం; యుక్తత; మర్యాద; * proprioceptor, n. స్వంతగ్రాహకి, one's own receptor; * props, n. pl. రంగాలంకరణ సామగ్రి; * propyne, n. తదైను; మూడు కర్బనపు అణువులు ఒక త్రిపుట బంధం ఉన్న ఒక రసాయన వాయువు; C<sub>3</sub>H<sub>4</sub>; ** pros and cons, ph. అనుకూల ప్రతికూలతలు; ముందువెనుకలు; లాభనష్టాలు; మంచి చెడ్డలు; * prosaic, adj. పస లేని; నీరసమైన; చప్పగా ఉన్న; సాదాసీదాగా; కవిత్వం లేకుండా; వచనధోరణిలో; * proscribe, v. t. నిషేదించు; కూడదని చెప్పు; * prose, n. వచనం; గద్యం; యజుస్సు; ** literary prose, ph. గద్యం; యజుస్సు; ** conventional prose, ph. వచనం; * prosecution, n. (1) జరిపించడం; పని జరిపించడం; కృషి; (2) ఒక వ్యక్తి నేరస్తుడని రుజువు చెయ్యడానికి ప్రభుత్వం తరఫున జరిగే కృషి; * prosecutor, n. కృషీవలి; ఒక వ్యక్తి నేరస్తుడని రుజువు చెయ్యడానికి ప్రభుత్వం తరఫున కృషి చేసే వ్యక్తి; * prosody, n. ఛందస్సు; పద్యరచనకి నియమావళి; * prospect, n. ఉత్తరాపేక్ష; ఆశ; * prospective, adj. భవిష్యత్తుకు సంబంధించిన; కాబోయే; * prospectus, n. పరిచయ పత్రం; పరిచయ పొత్తం; వివరణ పత్రం; * prosper, v. i. ప్రబలు; * prosperity, n. ఐశ్వర్యం; సౌభాగ్యం; క్షేమం; శ్రేయస్సు; అభివృద్ధి; * prostate gland, n. వస్తి గ్రంధి; వీర్య గ్రంథి; The prostate's most important function is the production of a fluid that, together with sperm cells from the testicles and fluids from other glands, makes up semen; * prostitute, n. వ్యభిచారిణి; జారిణి; ముండ; రండ; లంజ; తొత్తు; రంకులాడి; వాడవదిన; గణిక; ** son of a prostitute, ph. లంజకొడుకు; తొత్తుకొడుకు; * prostitution, n. వ్యభిచారం; పడుపు వృత్తి; జారత్వం; లంజతనం; రంకుతనం; * prostrate, v. t. సాష్టాంగపడు; * protect, v. t. రక్షించు; పోషించు; కాపాడు; ఏలు; గుప్తించు; ఓము; * protected, adj. రక్షిత; * protecting, adj. రక్షణ; * protection, n. రక్ష; రక్షణ; సంరక్షణ; పరిరక్షణ; కాపు; కాపుగడ; ప్రోపు; పోషణ; గుప్తి; పాకన; అనుపాలన; ఓమిక; ** complete protection, ph. అభిరక్షణ; * protective, adj. రక్షక; ** protective coating, ph. రక్షక లేపనం; * proteins, n. ప్రాణ్యములు; మాంసՠуత్తులు; * protest, n. ఆక్షేపణ; ఫిర్యాదు; * proto, pref. ప్రథమ; ముఖ్య; ఆది; మూల; ** proto-Dravidian, ph. మూల ద్రావిడ భాష; * protocol, n. పద్ధతి; ప్రవర్తనా నిЯమావళి; మర్యాద; అంతస్తుకి తగిన మర్యాద; ఇచ్చి పుచ్చుకొనే పద్ధతి; * protagonist, n. నాయకుడు; నాయకురాఉ; ప్రథాన పాత్రధారి; * protandry, n. [bot.] పుంభాగ ప్రథమోత్పత్తి; The condition of flowers whose male parts mature before the female ones; [bio.] The condition in which an organism begins life as a male and then changes into a female; * protonema, n. ప్రథమతంతువు; * protoplasm, n. ఆదిపదార్థం; జీవపదార్థం; see also cytoplasm; * protozoa, n. ఆదిజీవులు; ఆదిజంతువులు; తొలేలులు (తొలి + ఏలులు); ఇవి బేక్టీరియా కంటె పెద్దవి; ఎమీబా వల్ల కలిగే గ్రహణి, మలేరియా మొదలైన వ్యాధులు ఈ రకం సూక్ష్మజీవుల వల్లనే కలుగుతాయి; * prototype, n. ఆద; మచ్చు; * protractor, n. కోణమాని; కోణమితి; కోణవిపరికరం; * protracted, adj. నానుడు; ఆలశ్యం చేసిన; విలంబిత; * proud, adj. (1) అభిమానం గల; ఆత్మాభిమానం గల; (2) గర్వం గల; * prove, v. t. రుజువు చేయు; నిరూపించు; మూదలించు; * proven, v. t. నిరూపితం; మూదలిదం; * proverb, n. సామెత; సామెం; లోకోక్తి; ఆభాణకం; సుభాషితం; సూక్తి; నుడికారం; నానుడి; జాతీయం; చాటువు; పలుకుబడి; సుద్దిన్యాయం; జనశ్రుతి; * provide, v. t. సిద్ధం చేయు; ఇచ్చు; * providential, n. దైవికం; * providentially, adv. దైవికంగా; అవశాత్తుగా; అనుకోకుండా; * province, n. పరగణా; దేశంలో ఒక విభాగం; * provision, n. ఏర్పాటు; సదుపాయం; నియమం; నిబంధన; * provisions, n. కిరానా; చిల్లర దినుసులు; రస్తు; * provisionally, adv. అందాకా; ప్రస్తుతానికి; * proviso, n. షరతు; మినహాయింపు; షరా; * provoke, v. t. రేకెత్తించు; రెచ్చగొట్టు; ప్రకోపింపచేయు; ఉత్తేజపరచు; * prowess, n. షరతు; పరాక్రమం; * prowl, v. i. నక్కు; పొంచి ఉండు; * prowler, n. పొంచి సంచరించే జంతువు లేదా వ్యక్తి; * proximate, adj. ఉప; సమీపపు; సన్నిహితమైన; ఔపశ్లేషిక; సన్నికృష్ట; ** proximate cause, ph. సన్నికృష్ట కారణం; ** proximate instruction, ph. ఉపనిషత్; ** proximate theorem, ph. ఉప సిద్ధాంతం; ఔపశ్లేషిక సిద్ధాంతం; * proximity, n. చెంత; చేరువ; చెంగలి; పొడ; తరి; దరి; దాపు; సరస; సమీపం; సామీప్యం; సన్నిధి; సాన్నిధ్యం; సన్నిధానం; దరిదాపు; దండ; అంతికం; నేదిష్టం; అందిక; నైకట్యం; * proxy, n. ఒకరి తరఫున వ్యవహరించడానికి మరొకరికి ఇచ్చే అధికారం; ప్రాతినిధ్యం; వకీల్తా: అటువంటి అధికారం పొందిన వ్యక్తి; వకీలు; * prude, n. అతివినయం ప్రదర్శించే వ్యక్తి; * prudence, n. ప్రాజ్ఞత; * prunes, n. ఎండిన ఆలూబుఖారా పండు; ఎండిన ప్లమ్; [bot.] Prunus domesticus; జ్వరము తగ్గిన తరువాత నోటికి రుచిగా ఉండడానికి వాడతారు; * prune, v. t. కత్తిరించు; త్రుంచు; పత్రించు; మొక్కల కొమ్మలను కత్తిరించు; తగ్గించు; * pruner, n. కత్తెర; పత్రిక; * pruning, n. పత్రింపు; ఎదిగేదానిని కత్తిరించడం; * psalm, n. ప్రార్ధనా గీతం; బైబిలులో ఒక భాగం; * pseudo, adj. కుహనా; మిథ్యా; అబద్ధపు; మారు; * pseudomorphism, n. అభాసరూపత్వం; Pseudomorphism occurs when a mineral is altered in such a way that its internal structure and chemical composition is changed but its external form is preserved; * pseudonym, n. (సూడోనిం) గోప్యనామం; కుహనా నామం; మారుపేరు; కలం పేరు; * pseudopod, n. కూటపాదం; జీవకణాలు కదలికకు [[కణసారం]] కోలగా సాగి పాదం మాదిరి ఉపయోగపడే సాధనం; * psyche, n. మనస్సు; భావజాలం; * psychiatrist, n. మానసిక వైద్యశాస్త్రం ప్రకారం మానసిక రోగాలకి మందులిచ్చి కుదిర్చే వైద్యుడు; * psychic, adj. అతీంద్రియ; * psychic, n. అతీంద్రియాళువు; అతీంద్రియ శక్తులు ఉన్న వ్యక్తి; * psychoanalysis, n. మానసిక విశ్లేషణ; మనస్తత్త్వ విశ్లేషణ; * psychological, adj. మానసిక; మనస్తత్త్వ; * psychologist, n. మనస్తత్వ శాస్త్రం ప్రకారం మానసిక దౌర్బల్యాలని విశ్లేషించే వ్యక్తి; ఈ వ్యక్తి మందులు ఇవ్వడానికి వీలు లేదు; * psychology, n. (1) మనస్తత్వ శాస్త్రం; (2) మనస్తత్వం; మనుస్స్వభావం; * psychopath, n. వికలోద్వేగి; ఈ వ్యక్తి స్వయంమోహితుడే కాకుండా సిగ్గు,లజ్జ, తప్పు చేసేననే శంక లేని వ్యక్తి; a psychopath is a narcissist with no sense of guilt or shame; a psychopath is born with these traits whereas a sociopath is made by the environment; * psychosomatic, adj. మానసిక రుగ్మతకి భౌతికమైన లక్షణాలు పొడచూపే; * psychotherapy, n. మానసిక చికిత్స; * psychosis, n. గజిబిజగా, ఆందోళనకరంగా ఉండే ఆలోచనలు, లేనివి ఉన్నట్లు అనిపించే భ్రాంతి, మొదలైన లక్షణాలు ఉన్న మనో స్థితి; * pub, n. short for “public house”; the name for a small bar cum restaurant in the U. K.; * puberty, n. తారుణ్య దశ; ఈడు; యవ్వనం; శరీరం మీద వెంట్రుకలు కనబడే వయస్సు; * pubescent, adj. [bot.] నూగుతో ఉన్న; ** pubescent hair, ph. తరుణ వయస్సులో శరీరం మీద కనబడే వెంట్రుకలు; * public, adj. (1) బాహాటపు; బాహాటమైన; బహిరంగ; బహిరంగమైన; రట్టయిన; రట్టు; రచ్చ; పబ్లిక్‌గా; (2) ప్రజా; పౌర; జనహితైక; సర్వజనిక; పరియోక; పరి; (3) ప్రభుత్వ; రాజ్యస; దివాణపు; సర్కారు; ** public decency, ph. నలుగురిలో మర్యాద; ఔచిత్యం; పరి మర్యాద; ** public domain, ph. పరి బైలు; పరి పరిధి; ప్రజా పరిధి; ** public good, ph. ప్రజాశ్రేయస్సు; ** public health, ph. ప్రజారోగ్యం; ** public interest, ph. ప్రజాహితం; ** public officer, ph. ప్రభుత్వోద్యోగి; ప్రజాధికారి; రట్టడి; రెడ్డి; ** public opinion, ph. ప్రజాభిప్రాయం; ** public performance, ph. బహిరంగ ప్రదర్శనం; ** public relations, ph. పౌర సంబంధాలు; ** public road, ph. రహదారి; రచ్చబాట; ** public safety, ph. ప్రజాక్షేమం; ** public school, ph. సార్వజనిక పాఠశాల; ** public sector, ph. ప్రభుత్వ రంగం; ** public secret, ph. బహిరంగ రహశ్యం; ** public servant, ph. ప్రజా సేవకుడు; ప్రభుత్వోద్యోగి; ** public spirit, ph. లోకోపకార బుద్ధి; ** public worship, ph. సర్వజనక పూజ; * public, n. జనసామాన్యం; ప్రజలు; పౌరులు; పురజనులు; * publication, n. (1) ప్రచురణ; వెలయింపు; ప్రచురించబడినది; (2) గ్రంథం; వార్తాపత్రిక; ఇస్తిహారు; * publicity, n. ప్రచారం; ప్రాచుర్యం; బాహాటం; వెల్లాటకం; * publicly, adv. బాహాటంగా; * publish, v. t. ప్రచురించు; వెలయించు; * publishers, n.pl. ప్రచురణకర్తలు; ప్రకాశకులు; * pucker, v. t. అప్పళించు; * puddle, n. నీటి గుంట; కూపిక; వర్షపు నీరు చేరిన గుంట; * pudding, n. పిండి, పాలు, ధాన్యాలు, పండ్లు, గుడ్లు మొ. పదార్థాలతో చేసే తియ్యని మెత్తని వంటకం; ** rice pudding, ph. పరమాన్నం; క్షీరాన్నం; * puerile, adj. కౌమార; చిన్నపిల్లలవలె; కైశోరక; వయస్సుకి తగని; (rel.) adolescent; juvenile; immature; childish; * puerperal, adj. పురిటికి సంబంధించిన; పురిటి; ప్రసూతి; సూతికా; ** puerperal ailment, ph. సూతికా రోగం; * puff, v. t. ఊదు; * puff, v. i. గుల్లబారు; గుల్లవిచ్చు; ఉబ్బు; పొంగు; ** puffed cheeks, ph. బూరె బుగ్గలు; * pug mark, n. జంతువుల పాదముద్ర; * pugilistic, adj. జట్టి పెట్టుకునే తత్త్వం కల; పేచీకోరు; జట్టీకోరు; ** pugnacious person, ph. పేచీకోరు; * pull, v. t. పీకు; లాగు; పెరుకు; * pulley, n. కప్పీ; నేమి; త్రికాసి; గిరక, giraka; గిలక, gilaka * pulley attached to a well, ph. గిలక; * pull-ups, n. pl. దండీలు; ఒక రకం వ్యాయామం; ఎత్తుగా, క్షితిజ సమాంతరంగా వేల్లాడదీసిన చిన్న కర్రని పట్టుకుని వేల్లాడుతూ, గడ్డం కర్రకి తగిలే వరకూ శరీరాన్ని లేవనిత్తడం; * pulmonary, adj. పుఫుస; ఊపిరితిత్తులకి సంబంధించిన; ** pulmonary artery, ph. పుపుస ధమని; ** pulmonary circulation, ph. పుపుస ప్రసరణం; ** pulmonary vein, ph. పుపుస సిర; * pulp, adj. చవకబారు; * pulp fiction, ph. చవకబారు కాల్పనిక సాహిత్యం; * pulp, n. గుజ్జు; తాండ్ర; ** mango pulp, మామిడి తాండ్ర; ** paper pulp, కాగితపు గుజ్జు; * pulse, n. నాడి; ధాతునాడి; ఆరోగ్యమైన మగవాడి నాడి నిముషానికి డెబ్భయ్‍ సార్లు కొట్టుకుంటుంది; * pulsar, n. నాడీమూర్తి; నాడీతార; a celestial object, thought to be a rapidly rotating neutron star, that emits regular pulses of radio waves and other electromagnetic radiation at rates of up to one thousand pulses per second; * pulses, n. pl. కాయ ధాన్యములు; అపరాలు; * pulverization, n. పేషణము; * pulverize, v. i. గుండగు; పిండగు; నుగ్గగు; చూర్ణమగు; * pulverize, v. t. గుండచేయు; నూరు; పిండిచేయు; నుగ్గుచేయు; చూర్ణముచేయు; పేషించు; * pulverizer, పేషకి; పేషకం; పేషణ యంత్రం; పిండి మర; * pump, n. పంపు; బొంబాయి; తోడిక; చాలకం; ** hand pump, ph. బొంబాయి; ** sump pump, ph. కూప తోడిక; మురికి నీళ్లు ఒక గోతి (కూపం) లోకి చేరుకున్నప్పుడు ఆ నీటిని బయటకు తోడే సాధనం; ** water pump, ph. జల చాలకం; * pump, v. t. కుంభించు; తోడు; * pumpkin, n. గుమ్మడి; తియ్య గుమ్మడి; భద్రపర్ణి; కూశ్మాండం; * pun, n. అక్షరక్రీడ; శ్లేష; ఒకే మాటని రెండర్ధాలు వచ్చేలా ప్రయోగించటం; * punch, n. (1) పిడిగుద్దు; (2) పంచి; అయిదు రుచులతో కూడిన పానీయం; (3) పడి అచ్చు; లోహపు రేకులమీద అచ్చువేసే పనిముట్టు; ** punch line, ph. పతాక వాక్యం; * punctilious, adj. సూక్ష్మాచార; సూక్ష్మాచారపరాయణ; * punctuality, n. సమయపాలన; తరితనం; * punctually, adv. ఠంచనుగా; * punctuation mark, n. విరామ చిహ్నం; * puncture, n. తూటు; బెజ్జం; చిల్లు; పంక్చరు; పంచేరు; * puncture, v. i. తూటు పడు; బెజ్జం పడు; చిల్లు పడు; * puncture, v. t. తూటు పెట్టు; చిల్లు పెట్టు; * puncture vine, n. గోచూర పూవు; [bot.] ''Tribulus Terrestris;'' * pungent, adj; ఘాటైన; కటువైన; * punish, v. t. దండించు; శిక్షించు; * punishment, n. దండన; శిక్ష; శాస్తి, adj. శిక్షాత్మక; ** capital punishment, ph. ఉరిశిక్ష; * punk, n. పనికిమాలినది; పనికిమాలినవాడు; * punish, v. t. దండించు; శిక్షించు; * puny, adj. బుల్లి; అల్పరూపి అయిన; * pup, n. కుక్కపిల్ల; కుక్కజాతి జంతువుల పిల్ల; * pupa, n. కోశస్థం; * pupil, n. (1) కంటిపాప; కంటిగుడ్డు; కన్నుయొక్క నల్లగుడ్డు; అక్షకూటం; తారక; కనీనిక; (2) అంతేవాసి; విద్యార్థి; m. శిష్యుడు; f. శిష్యురాలు; * puppet, n. కీలుబొమ్మ; తోలుబొమ్మ; సాలభంజిక; * purchase, n. క్రయం; కొనుగోలు; * purchase, v.t. కొను; ** purchasing power, ph. కొనుగోలు శక్తి; * pure, adj. (1) పవిత్రమైన; నిష్కళంకమైన; పావన; (2) శుద్ధ; పరిశుద్ధ; స్వచ్ఛ; స్వచ్ఛంద; అమల; మృష్ట; జాను; పాళా; ప్రత్యగ్ర; అప్పటము; కల్తీకాని; నిష్కల్మషమైన; ఔపపత్తిక; చొక్కం; ** pure gold, ph. పాళా బంగారం; ** pure mathematics, ph. ఔపపత్తిక గణితం; జాను గణితం; ** pure science, ph. ఔపపత్తిక శాస్త్రం; జాను శాస్త్రం; ** pure Telugu, ph. జాను తెలుగు; * puree, n. కట్టు; ఎక్కువ నీళ్ళతో ఉడికించి, బాగా జారుగా అయేవరకూ ఎనిపిన వంటకం; ** puree of toor dal, ph. కంది కట్టు; * purgative, n. విరేచనకారి; * purgatory, n. నరకం; క్రైస్తవ మతంలో నరకం; * purge, v. t. పరిహరించు; కత్తిరించు; శుద్ధిచేయు; ప్రక్షాళించు; * purity, n. శుద్ధత; శౌచం; * purple, n. ఊదా; ఎరుపు, నీలం కలసిన రంగు; ధూమ్రవర్ణం; * purport, n. తాత్పర్యం; సారాంశం; ఫలితార్థం; * purpose, n. ప్రయోజనం; ఉద్దేశం; ఉపయోగం; ** general purpose, ph. విశాల ప్రయోజనం; ** special purpose, ph. పరిమిత ప్రయోజనం; * purposelessness, n. నిష్ప్రయోజనం; వ్యర్థం; * purposive, adj. ప్రయోజనార్ధక; * purslane, n. కుల్ఫా; ఒక ఓషధి; బచ్చలిని పోలిన ఒక ఆకు కూర; [bot.] ''Portulaca oleracea'' of the Portulacaceae family; * purse, n. ముల్లె; డబ్బు సంచి; కీసా; పొంకణం; * push, adj. తోపుడు; * pushcart, ph. తోపుడు బండి; * push, n. చొరవ; * push-ups, n. pl. బస్కీలు; ఒక రకం వ్యాయామం; కాళ్లతోటీ, చేతుల తోటీ నేలని దన్ను చేసుకొని, బోర్లా ఉన్న భంగిమలో, నేలకి మోకళ్లు తగలకుండా, శరీరాన్ని పైకి లేపడం; * purslane, n. పావిలాకు; * pursue, v. t. (1) వెంబడించు; వెంటతరుము; అనుసరించు; (2) అనుకున్న పనిని సాధించడానికి ప్రయత్నం చేయు; * purulent, adj. చీము కలిగినట్టి; చీము పట్టిన; * purview, n. పరిధి; దృక్ పరిధి; చూపుమేర; ఎరికె; * pus, n. చీము; see also రసి; * push, v. t. తోయు; నెట్టు; * pushy, adj. చొరవ; * pussyfoot, v. i. నాన్చు; వివాదాస్పదమైన విషయంలో ఎటూ మొగ్గకుండ నాన్చు; * pustule, n. చీముతో నిండిన, చిన్న, గుండ్రని పొక్కు; * putch, n. (పుచ్) విప్లవోద్యమం; * putrid, adj. కుళ్లు; కుళ్లిన; పూతి; కోథ; ** putrid odor, ph. కుళ్లు కంపు; పూతి గంధం; * putrefaction, n. కుళ్లింపు; కోథీకరణ; * puzzle, n. అరోచకం; ప్రహేళిక; పజిలు; పజిల్; ** crossword puzzle, ph. గళ్లనుడికట్టు; పదకేళి; * pyol, n. అరుగు; చీడీ; ఇంటిని ఆనుకుని ఉండే ఎత్తయిన తీనె; * pyol, n. అరుగు; ఇంటి ముందు, ఇంటికి ఆనుకుని ఉన్న ఎత్తయిన తిన్నె; * pyre, n. చితి; ఒలికి; * pyro, adj. మంటకి సంబంధించిన; * pyroelectricity, n. తాప విద్యుత్తు; అగ్నివిద్యుత్తు; ఉష్ణవిద్యుత్తు; * pyrometer, n. బాగా ఎక్కువ వేడిని కొలిచే తాపమాపకం; ఉడుకుతున్న వస్తువుల వేడిని కాని, మండుతున్న వస్తువుల వేడిని కాని కొలిచే తాపమాపకం; * pyrotechnics, n. pl. బాణసంచా; * python, n. కొండచిలువ; పెనుబాము; మచ్చల కొండచిలువ (reticulated python) అన్నిటికంటె పొడవైన పాము; * pyorrhea, pyorrhoea (Br.) n. పూతిదంతం; దంతవేష్టి; చీము పట్టిన పన్ను;''' |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==మూలం== * V. Rao Vemuri, English-Telugu and Telugu-English Dictionary and Thesaurus, Asian Educational Services, New Delhi, 2002 ISBN: 0-9678080-2-2 [[వర్గం:వేమూరి ఇంగ్లీషు-తెలుగు నిఘంటువు]] 4hfoxnduqyzowz833ub3wt0gu0s08u1 వేమూరి ఇంగ్లీషు-తెలుగు నిఘంటువు/S 0 3007 33366 33362 2022-08-09T18:03:51Z Vemurione 1689 /* Part 4: st-sz */ wikitext text/x-wiki <br /> =నిఘంటువు= *This dictionary is an improved version over the print version (expanded, errors corrected, new features continually being added) published by Asian Educational Services, New Delhi in 2002. * This dictionary uses American spelling as the primary entry word. British spelling is also shown, whenever possible. * You are welcome to add. BUT PLEASE DO NOT DELETE entries until you are absolutely, positively SURE a mistake has been made. * PLEASE do not delete entries or their meanings simply because you personally did not agree with the meaning given there. Thanks 25 Aug 2015. ==Part 1: sa-sc== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * * '''sac, n. సంచి; తిత్తి; బస్తా; గోతం; * sacramental offering, ph. నైవేద్యం; ప్రసాదం; * sacred, adj. మంగళప్రదమైన; ** sacred necklace, ph. మంగళసూత్రం; తాళిబొట్టు; శతమానం; ** sacred thread, ph. యజ్ఞోపవీతం; జందెము; * sacrifice, n. (1) బలి; (2) త్యాగం; ఆహుతి; ** human sacrifice, ph. నర బలి; * sacrilege, n. దేవదూషణ; చెయ్యరాని పని; అపవిత్రం; ధర్మోల్లంఘన; * sacrum, n. త్రికాస్థి; * saddle, n. జీను; * sadism, n. హనన క్రౌర్యం; ఒకరిని హింసించి చూసి ఆనందించడం; రతి క్రీడలో ఎదుటి వారి శరీరానికి బాధ కలిగే పనులు చేసి ఆనందం పొందడం; see also masochism; * sadist, n. హింసాళువు; ఎదుటి వారి శరీరానికి బాధ కలిగే పనులు చేసి ఆనందం పొందే వ్యక్తి; (ety.) Marquis de Sade అనే వ్యక్తి పేరు మీదుగా వచ్చిన మాట; * safe, adj. సురక్షితమైన; నిరపాయమైన; * safe, n. (1) ఇనప్పెట్టి; మందసం; ఖాయిదా; (2) నిరపాయం; * safeguard, n. చేకాపు; * safeguard, v. t. కాపాడు; రక్షించు; బ్రోచు; సాకు; * safely, adv. క్షేమంగా; భద్రంగా; పదిలంగా; * safety, n. క్షేమం; యోగక్షేమం; భద్రత; [[File:Illustration Carthamus tinctorius0.jpg|thumb|right|250px|''Carthamus tinctorius'']] * safflower, n. కుసుంభం; కుసుంభ పువ్వు; కుసుంభా పుష్పం [bot.] Carthamus tinctorius; ** safflower oil, ph. కుసుంభ తైలం; కుసుంభ నూనె; * saffron, n. కుంకుమ పువ్వు; కేసరి; అగ్నిశిఖ; * sag, v. i. కుంగు; * sagacity, n. జాణతనం; సూక్ష్మగ్రాహత్వం; గడుసుతనం; * sage, n. (1) ముని; రుషి; (2) వంటలలో వాడే ఒక సుగంధ ద్రవ్యం; [bot.] Salvia officinalis; Salvia splendens; * saggy, adj. కుక్కి; * sagittal suture, n. బ్రహ్మరంధ్రం.; the soft spot on the top of an infant's head; * Sagittarius, n. (1) ధనూరాశి; (2) ఉత్తరాషాడా నక్షత్రం; ధనూరాశిలో ఉన్న ఒక చిన్న నక్షత్ర సమూహం; ** Delta, Epsilon of Sagittarius, ph. పూర్వాషాఢ నక్షత్రం; * sagittate, adj. బాణపు మొన ఆకారం కల; * sago, n. సగ్గుబియ్యం; కొన్ని తాళ జాతుల మొక్కల కాండములలో లభించే పిండి పదార్థముతో చేయబడ్డ కృత్రిమ ధాన్య విశేషం; see also tapioca; * sail, n. తెరచాప; * sailor, n. ఓఁడంగి, కళాసి; ఆరకాటి; * saint, n. m. పుణ్యాత్ముడు; దైవసమానుడు; f. పుణ్యాత్మురాలు; దైవసమానురాలు; * sal, n. ఏపి చెట్టు; * salable, adj. విక్రేయం; see also sale; seller; * salary, n. జీతం; సాధారణంగా నెల నెలా ఇచ్చేది; (rel.) pay; emoluments; stipend; wages; * sale, n. (1) అమ్మకం; విపణం; వ్యాపారం; విక్రయం; (2) తెగుబడి; ప్రత్యేకంగా తగ్గింపు ధరకి అమ్మకం; * salient, adj. విశిష్టమైన; ప్రముఖమైన; * saline, adj. ఊసర; చవిటి; ఉప్పని; ** saline land, ph. ఊసర క్షేత్రం; ఊసర నేల; చౌడు నేల; ** saline soil, ph. ఊసరం; ఊసర నేల; ** saline solution, ph. చవిటి నీరు; ఊసర జలం; * saline, n. (1) చవిటి నీరు; ఊసర జలం; (2) [med.] లవణోదకము; సేలీను; * salinity, n. ఉప్పదనం; * saliva, n. లాలాజలం; ఉమ్మినీరు; నోటూట; చొంగ; ** salivary ducts, ph. లాలాజల నాళములు; ** salivary glands, ph. లాలాజల గ్రంథులు; * salivation, n. నోటి ఊట; లాలాస్రావం; చొంగ కారడం; * salt, n. లవణం; ఉప్పు; చవి; ** chemical salt, ph. రసాయనపు ఉప్పు; ** grain of salt, ph. ఉప్పు కల్లు; ఉప్పు రాయి; ఉప్పు బెడ్డ; ** Roman salt, ph. రోమక లవణం; రాతి ఉప్పు; ** rock salt, ph. రాతి ఉప్పు; సైంధవ లవణం; గని ఉప్పు; రవుమకం; రోమక లవణం; (note) రాతి ఉప్పుని సైంధవ లవణం అంటారు. సింధువు అంటే సముద్రం కనుక సైంధవ లవణం అంటే సముద్రపు ఉప్పే. కాని గనిలోకి మాత్రం ఉప్పు ఎక్కడనుండి వచ్చింది? అక్కడ ఒకానొకప్పుడు సముద్రం ఉండడం వల్లనే కదా. ** sea salt, ph. సముద్రపు ఉప్పు; సైంధవ లవణం; ** table salt, ph. ఉప్పు; ఉప్పుబెడ్డ; చవి; బిడము; ** salt crypt, ph. ఉప్పు పాతర; ** salt marsh, ph. కరవాక; ఉప్పళం; ఉప్పు పర్ర; ** salt warehouse, ph. ఉప్పు కొఠారు; * salt bed, n. ఉప్పు మడి; * saltpeter, n. పెట్లుప్పు; సురేకారం; యవక్షారం; Potassium nitrate; KNO<sub>3<sub>; * saltworks, n. ఉప్పురేవు; * saltiness, n. లావణ్యం; ఉప్పతనం; * saltless, adj. ఉప్పిడి; చప్పిడి; * saltpeter, n. యవక్షారం; సురేకారం; పెట్లుప్పు; * salty, adj. చవిటి; ఉప్పని; * salty soil, n. ఊసరం; * salutation, n. అభివందనం; వందనం; నమోవాకము; జోత; నమస్కారం; కయిమోడ్పు; ప్రణతి; ప్రణామం; ** salutation at dawn or dusk, ph. సంధ్యావందనం; * salvation, n. నివృత్తి; నిర్వృతి; నిష్కృతి; మోక్షం; కైవల్యం; * salve, n. లేపనం; గాయాలకి పూయు మందు; [[File:Sambar_%28Cervus_unicolor_unicolor%29_male.jpg|right|thumb|మగ కణుజు]] * sambur, n. సాంబా; కణితి; కణుజు; భారతదేశపు అడవులలో ఉండే పెద్ద లేడి వంటి మృగం; sambar; [bio.] ''Rusa unicolor''; * sample, n. మచ్చు; మాదిరి; మచ్చుతునక; ప్రతిరూపం; ** sample lessons, ph. మాదిరి పాఠాలు; * sampling, n. మచ్చు చూడడం; స్థాలీపులక న్యాయం; ** sampling theory, ph. స్థాలీపులాక సిద్ధాంతం; స్థాలీపులాక వాదం; * sanction, v. t. (1) మంజూరు చేయు; ఆమోదించు; అనుమతించు; (2) సరఫరాని నిలిపివేయు; ఆంక్షలు విధించు; (note) ఒకే మాటకి వచ్చిన వ్యతిరేకార్థాలు గమనించునది; * sanctity, n. పవిత్రత; * sanctuary, n. (1) శరణ్యం; శరణాలయం; ఆశ్రయం; అభయాలయం; (2) పుణ్యస్థలి; గర్భగుడి; ** bird sanctuary, ph. విహంగ శరణాలయం; ** forest sanctuary, ph. అభయారణ్యం; ** wildlife sanctuary, ph. వన్యమృగ శరణాలయం; వన్యమృగ శరణారణ్యం; * sanctum, n. గుడి; ** inner sanctum, ph. గర్భగుడి; ** outer sanctum, ph. ముఖమండపం; ** sanctum sanctorum, ph. గర్భగుడి; పరమ పవిత్రమైన; * sand, n. సైకతం; సికత; వాలుక; ఇసుక; కూర్పం; ** sand clock, ph. వాలుకాయంత్రం; ఇసక గడియారం; ఇసుక గడియారము; ** sand dune, ph. ఇసక దిబ్బ; ఇసక తిన్నె; సైకతం; ఇసుక దిబ్బ; ఇసుక తిన్నె; * sandbank, n. ఎక్కిలి; ఇసక మేట; ఇసుక మేట; * sandals, n. pl. ఆకుచెప్పులు; ఆకుజోళ్లు; ** sandalwood paste, ph. చందనం; గంధం; మంచిగంధం; గంధపు ముద్ద; చందన ఖమీరం; ** sandalwood tree, ph. చందనపు చెట్టు; గంధపు చెట్టు; పటీరవిటపి; భద్రశ్రీ; * sandbar, n. ఇసక మేట; ఇసుక మేట; * sandpaper, n. ఉప్పుకాగితం; గరుకుకాగితం; హంస కాగితం; * sandpiper, n. ఉల్లంకి; ఒక రకం పక్షి; ** common sandpiper, ph. సాదా ఉల్లంకి; సాధారణ ఉల్లంకి; ** spotted sandpiper, ph. చుక్కల ఉల్లంకి; ** solitary sandpiper, ph. ఒంటరి ఉల్లంకి; ** spotted redshank sandpiper, ph. కెంపుకాలి ఉల్లంకి; ** green sandpiper, ph. ఏరుల్లంకి పిట్ట; పచ్చ ఉల్లంకి; ** greater yellowlegs sandpiper, ph. పసుపుకాళ్ల పెద్ద ఉల్లంకి; ** lesser yellowlegs sandpiper, ph. పసుపుకాళ్ల చిన్న ఉల్లంకి; ** common redshank sandpiper, ph. పగడపుకాళ్ల ఉల్లంకి; ** marsh sandpiper, ph. చిత్తడినేల ఉల్లంకి; ** wood sandpiper, ph. కలప ఉల్లంకి; * sandy, adj. ఇసక; సికతల; ఇసుక సంబంధమైన; ** sandy soil, ph. ఇసక మట్టి; ఇసుక మట్టి; * sanitation, n. శౌచం; పారిశుధ్యం; * sanity, n. స్థిరచిత్తత; చిత్త స్థిరత; * sans, prep. వినా; లేకుండా; కాకుండా; ** sans devotion, ph. భక్తి వినా; భక్తి లేకుండా; * sap, n. రసం; కర్రు; సారం; పస; * sapphire, n. నీలం; ఇంద్రనీలం; నీలమణి; నవరత్నాలలో ఒకటి; (ety.) Sans. శనిప్రియా; [[File:Gardenology-IMG 4861 hunt10mar.jpg|thumb|right|saraca=అశోక]] * saraca, n. అశోకవృక్షం; * sarsaparilla, n. సుగంధిపాల; [bot.] ''Smilax officinalis''; ''Smilax regelii''; ''Hemidesmus indica''; ఒక సుగంధ ద్రవ్యం; * sarcasm, n. ఎత్తిపొడుపు; ఉపాలంభం; వ్యంగ్యం; వక్రోక్తి; సంతక్షణ; ** sarcastic speech, ph. వ్యంగ్యోక్తి; * sari, n. చీర; కోక; శాటి; సాడి; * Satan, n. సైతాను; క్రైస్తవ మతంలో మంచికి చుక్కెదురు; మానవుని శత్రువు; ఇస్లాం మతంలో సైతాను అంటే మానవుని శత్రువు; ఈ సైతానునే Devil అని కూడా అంటారు; * satellite, n. (1) ఉపగ్రహం; (2) అనుచరుడు; ఆశ్రితుడు; * satire, n. వక్రోక్తి; ఆక్షేపం; అధిక్షేపం; వ్యంగ్యం; వ్యంగ్యకావ్యం; * satisfaction, n. సంతృప్తి; సంతృష్టి; తృప్తి; తనివి; తుష్టి; ఆపోక; * satisfactory, adj. సంతృప్తికరమైన; * saturated, adj. సంతృప్త; ** saturated hydrocarbons, ph. సంతృప్త ఉదకర్బనాలు; ** saturated fatty acid, ph. సంతృప్త ఘృతికామ్లం; * Saturday, n. శనివారం; స్థిరవారం; మందవారం; * Saturn, n. శని; శనిగ్రహం; * satyr, n. (సేటర్) (1) కామాతురుడు, రిరంసువు; (2) గ్రీకు పురాణ గాథలలో కనిపించే ఒక శాల్తీ; (3) కిన్నరుడు; హిందూ పురాణాలలో కనపడే మనిషి శరీరం, గుర్రపు చెవులు, గుర్రపు తోక ఉండి, కామాతురతతో ఉండే ఒక శాల్తీ; see also centaur; * saunter, v. i. నెమ్మదిగా, తొందర లేకుండా, నడుచు; పెళ్లి నడకలు నడచు; * saute, v. t. వేయించు; దోరగా వేయించు; వేపు; * saucer, n. తాంబాళం; తలియ; తటి; ** flying saucer, ph. ఉడ్డీన తాంబాళం; * savage, adj. కిరాతక; * save, adv. వినా; తప్ప; * save, v. i. ఆదాచేయు; దాచు; * savings, n. ఆదా; నిల్వలు; పొదుపు మొత్తాలు; * savory, n. రుచ్యం; రుచి అయిన పదార్థం: * saw, v. i. చూసెను; చూసితిని; చూసేడు; చూసింది; * saw, n. రంపం; క్రకచం; కదరం; * sawtooth, n. రంపపుపన్ను; క్రకచదంతం; ** sawtooth wave, ph. [elec.] క్రకచదంత కెరటం; * say, v. t. చెప్పు; అను; ఉటంకించు; ఆడు; వచించు; వ్రాక్కుచ్చు; నుడువు; * saying, n. నానుడి; సామెత; లోకోక్తి; కింవదంతి; * scab, n. పక్కు; పుండు మీద గడ్డకట్టిన రసి; * scabies, n. గజ్జి; ఒక రకం చర్మ రోగం; * scaffolding, n. (1) గోవ; సారువ; పరంజా; (2) మంచె; అరప; * scalariform, n. నిచ్చెన ఆకారం; * scalding, adj. మరుగుతూన్న; సలసల మరుగుతూన్న; కాగుతూన్న; దాహక; [[File:PianoKeyboard.svg|right|thumb|పియానో మీద 12 స్వరముల స్వరదండం]] * scale, n. (1) పొలుసు; పొర; (2) కొలమానం; కొలబద్ద; గీట్లబద్ద; మానదండం; కాటా; కాకిణి; స్కేలు; (3) ఎత్తు; (4) రాగం; a musical scale may contain all the seven ''swaras'' or only a subset of ''swaras''; (5) భారీతనాన్ని సూచించే మాట; ** chromatic scale, ph. పాశ్చాత్య సంగీతంలో 12 స్వరములు కల స్వరదండం; The chromatic scale is a set of twelve pitches (more completely, pitch classes), with notes separated by the interval of a semitone; The word chromatic comes from the Greek chroma, color; and the traditional function of the chromatic scale is to color or embellish the tones of the major and minor scales; ** large scale, ph. పెద్ద ఎత్తు; భారీ; ** small scale, ph. చిన్న ఎత్తు; లఘు; * scale, v. t. (1) ఎక్కు; అధిరోహించు; (2) చేప పొలుసులని ఒలుచు;(3) సంగీతంలో కొన్ని స్వరముల కలయిక; * scales, n. (1) తక్కెడ; త్రాసు; తుల; కాటా; కాకిణి; తూనిక; (2) తక్కెడలో ఇటూ అటూ ఉండే సిబ్బిలు; (3) పొలుసులు; చేపల వంటి జీవుల శరీరంమీద ఉండే పొలుసులు; * scalp, n. మాడు; కపాలం; జుత్తు గీకేసిన తర్వాత కనిపించే శిరోభాగం; * scam, n. మోసం; * scan, v. t. ఆలోకించు; * scandal, n. కళంకం; లజ్జాకర విషయం; * scanner, n. ఆలోకిని; * scapegoat, n. బలిపశువు; * scapula, n. అంసఫలకం; రెక్క ఎముక; భుజంలో ఉన్న పలక వంటి ఎముక; * scar, n. మచ్చ; కిణం; గాయం మానగా మిగిలే చర్మపు ముడత; [[File:Scarabaeus.pius.-.calwer.20.12.jpg|thumb|right|Scarabaeus.pius=పేడపురుగు]] * scarabaeus, n. పేడపురుగు; * scarce, adj. అరుదైన; అపురూపమైన; దొరకకపోవడం; * scarce, adv. అరుదుగా; అపురూపంగా; కదాచిత్తుగా; * scarcely, adv. అరుదుగా; సకృత్తుగా; * scarcity, n. ఎద్దడి; కొరత; చాలమి; లేమిడి; సంక్షోభం; దొరకకపోవుట; ** scarcity of electricity, ph. విద్యుత్ సంక్షోభం; ** scarcity of water, ph. నీటి ఎద్దడి; * scare, v. t. భయపెట్టు; హడలగొట్టు; బెదిరించు; * scarecrow, v. t. బెదురుబొమ్మ; దిష్టిబొమ్మ; * scatter, v. i. చెదురు; విరజిమ్ము; * scatter, v. t. జల్లు; విరజిమ్ము; పరిక్షేపించు; ** scatterbrain, n. అపసంతి; a person who is forgetful, disorganized, or unable to concentrate or think clearly; ** scatter diagram, ph. వ్యాకీర్ణ పటం; పరిక్షేప పటం; వ్యాపక పటం; * scattered, adj. చెదురు మదురుగా; ప్రకీర్ణ; వ్యాకీర్ణ; పరిక్షిప్త; అవకీర్ణ; ప్రకిరణ: ఉద్ధూత; * scattering, n. జల్లు; చెదరడం; విరజిమ్ముట; పరిక్షేపణం; జల్లడం; ** back scattering, ph. అప పరిక్షేపణం; వెనకకి జల్లడం; పతన వికిరణం పరావర్తనం చెందినప్పుడు, పరావర్తన కోణం పతన కిరణం దిశ నుండి 90 డిగ్రీలకి మించి ఉంటే దానిని అప పరిక్షేపణం అంటారు; ** elastic scattering, ph. స్థితిస్థాపక పరిక్షేపణం; ఈ రకం పరిక్షేపణలో పతన రేణువుల మొత్తం గతిజ శక్తి క్షీణించకుండా పరావర్తన రేణువుల మొత్తం గతిజ శక్తికి ఆపాదించబడుతుంది; An elastic collision is a collision in which there is no net loss in kinetic energy in the system as a result of the collision. Both momentum and kinetic energy are conserved quantities in elastic collisions. Suppose two similar trolleys are traveling toward each other with equal speed. They collide, bouncing off each other with no loss in speed. This collision is perfectly elastic because no energy has been lost. ** inelastic scattering, ph. ఘన పరిక్షేపణం; కేరం బల్ల మీద పిక్కలు గుద్దుకున్నప్పుడు ఈ రకం పరిక్షేపణ జరుగుతుంది; ఈ రకం పరిక్షేపణలో పతన రేణువుల మొత్తం గతిజ శక్తిలో సింహ భాగం క్షీణించి, మిగిలినది పరావర్తన రేణువుల గతిజ శక్తికి ఆపాదించబడుతుంది; An inelastic collision is a collision in which there is a loss of kinetic energy. While the momentum of the system is conserved in an inelastic collision, kinetic energy is not. This is because some kinetic energy had been transferred to something else. Thermal energy, sound energy, and material deformation are likely culprits. Suppose two similar trolleys are traveling towards each other. They collide, but because the trolleys are equipped with magnetic couplers they join together in the collision and become one connected mass. This type of collision is perfectly inelastic because the maximum possible kinetic energy has been lost. This doesn't mean that the final kinetic energy is necessarily zero; momentum must still be conserved. * scavenger, adj. పాకీ; * scavenger, n. బలిభుక్కు; బలిభుజం; చచ్చిపోయిన జీవులని తినే జంతువు; * scene, n. (1) దృశ్యం; ఈక్షితం; సన్నివేశం; (2) ఘట్టం; (3) రాద్ధాంతం; * scenery, n. దృశ్యం; ఈక్షితం; * scent, n. (1) వాసన; సుగంధం; (2) తావినూనె; అత్తరు; సెంటు; * scepter, n. రాజదండం; * schadenfreude, n. ఎదుటివాడికి తగిన శాస్తి జరిగిందని సంతోషించడం; * schedule, n. కాలసూచి; కాలపట్టిక; అనుసూచి; సమయాపన; సేపరము; షెడ్యూలు; (2) అధికరణం; రాజ్యామ్గంలో ఒక భాగం; * scheduling, n. సేపరణ; ఒక సమయం ఎన్నుకుని ఏర్పరచు; * schema, n. బొమ్మ; వ్యూహం; * schematic, n. ఒక పథకాన్ని నఖచిత్రంలా చూపించే బొమ్మ; * scheme, n. ఎత్తు; పద్ధతి; ఉపాయం; పథకం; తంత్రం; వ్యూహం; వ్యూహరచన; యుక్తి; పన్నాగం; కుట్ర; * schizophrenia, n. మనోవిదళనం; ఒక రకమైన మానసిక వ్యాధి; వాస్తవమేదో, భ్రమ ఏదో తెలియకుండా, ఏవేవో అపోహలతో, సాంఘికమైన లంకెలు లేకుండా ఉండే ఒక తత్త్వం; * schmooze, n. బాతాకానీ; * scholar, n. m. పండితుడు; ప్రాజ్ఞుడు; పారంగతుడు; విబుధుడు; భట్టారకుడు; మనీషి; ధీమతి; దీర్ఘదర్శి; f. పండితురాలు; ప్రాజ్ఞి; విదుషి; విదుషీమణి; * scholarship, n. (1) పాండిత్యం; వైదుష్యం; ప్రజ్ఞ; విద్వత్తు; వేత్తృత్వం; (2) విదార్థి వేతనం; * school, n. బడి; పాఠశాల; విద్యాలయం; పడగసాల; ** school of thought, ph. వాదం; సిద్ధాంతం; అభిప్రాయం; మతం; * sciatic, adj. కటి; తుంటి; ఆసన; * science, n. శాస్త్రం; విజ్ఞానం; విన్నాణం; నీతి; ** applied science, ph. ఉపయుక్త శాస్త్రం; ** mathematical science, ph. గణిత శాస్త్రం; ** penal science, ph. దండనీతి; penal code; ** political science, ph. రాజనీతి; ** pure science, ph. ఔపపత్తిక శాస్రం; * scientific, adj. శాస్త్రీయ; వైజ్ఞానిక; ** scientific attitude, ph. శాస్త్రీయ వైఖరి; ** scientific method, ph. శాస్త్రీయ విధానం; శాస్త్రీయ పద్ధతి; ** scientific perspective, ph. శాస్త్రీయ దృక్పధం; * scintillation, n. ప్రస్పురణం; తళుకులు; * scion, (సియన్) , n. వారసుడు; వంశోద్ధారకుడు; * scissors, n. కత్తెర; కృపాణి; కర్తరి; * scold, v. t. తిట్టు; నిందించు; మాటలు అను; ఆడిపోసికొను; * scope, n. అవకాశం; ఆస్కారం; * scorch, v. i. మాడు; మలమల మాడు; * scorch, v. t. మాడ్చు; మలమల మాడ్చు; * score, n. (1) అంకాలు; ఆటలలో వచ్చే “గెలుపులు ”; స్కోరు; ఆటల పోటీలలో జట్లకి వచ్చే మార్కులు; (2) స్వరకల్పన; సంగీత దర్శకుడు కుదిర్చే వాద్య సంగీతం; (3) ఇరవై; కోడిగ; * scorn, v. t. తిరస్కరించు; * scorn, n. తిట్టు; ఆరడి; * Scorpio, n. [[వృశ్చికరాశి]]; ఆకాశంలో కనిపించే ద్వాదశ రాశులలో ఒక రాశి; ** Alpha, Sigma, Tao of Scorpio, ph. జ్యేష్ఠ నక్షత్రం; ** Beta, Delta, Pi of Scorpio, ph. అనూరాధ నక్షత్రం; * scorpion, n. [[తేలు]]; వృశ్చికం; ** black scorpion, ph. నల్ల తేలు; ఎనుప తేలు; ** large black scorpion, ph. మండ్రగప్ప; పుట్టతేలు; ** red scorpion, ph. ఎఱ్ఱ తేలు; * scoundrel, n. తులువ; కుత్సితుడు; దగుల్భాజి; * scour, v. t. రుద్దు; పాము; * scouring rushes, n. అశ్వవాలం; ఒకరకం గడ్డి; * scout, v.t. పరిశీలన చేయు; * scrap, adj. చిత్తు; బీడు; రద్దు; ** scrap iron, ph. చిత్తు ఇనుము; బీడు ఇనుము; ** scrap paper, ph. చిత్తు కాగితం; * scrape, v. t. గీకు; గోకు; * scratch, n. గీర; గీరిక; * scratch, v. t. గోకు; గీరు; రక్కు; బక్కురు; ** gently scratch, ph. గోకు; గీరు; ** harshly scratch, ph. రక్కు; బక్కురు; * scream, n. గావు కేక; అరుపు; * screen, n. (1) తెర; తెరచీర; యవనిక; ప్రతిసీర; కనాతి; (2) అడ్డు; వ్యవధానం; ముసుగు; (3) గాజుతెర; * screen, v. t. (1) తెరమీద బొమ్మ వేసి చూపించు; (2) అడ్డు పెట్టు; (3) వైద్య పరీక్ష చేసి ఫలానా జబ్బు ఉందో లేదో నిశ్చయించు; * screenplay, n. చిత్రానువాదం; చిత్రానుకరణ; చిత్రానుసరణ; ఒక కథని సినిమా తియ్యడానికి వీలుగా మలచి రాసిన రాత; * screenshot, n. తెరపట్టు; కంప్యూటర్ తెర మీద కనిపించే అంశాన్ని బొమ్మ రూపంలో పట్టుకునే ప్రక్రియ ద్వారా సేకరించిన బొమ్మ; * screw, n. నీల; కీలం; మర; మరమేకు; చీల; మరచీల; మరచుట్టు; * screwdriver, n. మరచుట్టు ని తిప్పే కొరముట్టు; * screwpine, n. మొగలి; గేదంగి; గొజ్జంగి; * screw, v. t. (1) సీలతో బిగించు; (2) పాడు చేయు; * scribble, v. t. బరుకు; గిలుకు; * scribe, v. i. రాయు; లిఖించు; * scribe, n. లేఖరి; లేఖకుడు; రాయసకాడు; రాతకాడు; వ్రాయసకాడు; నోటితో చెబితే కాగితం మీద రాసే ఆసామీ; * scrip, n. చీటీ; చందా చీటీ; * script, n. (1) లిపి; వ్రాత; లేఖనము; అక్షర విన్యాసము; see also font; (2) రాతప్రతి; సంభాషణలు రాసిన పుస్తకం; * scriptures, n. pl. పవిత్ర గ్రంథాలు; * scroll, n. (1) కాగితపు చుట్ట; చుట్ట చుట్టిన పొడవైన కాగితం; (2) చుట్టచుట్టిన పొడవైన కాగితం మీద రాసిన రాత; (3) జాబితా; * scroll, v. i. జరుపు; పొడవైన జాబితాని చిన్న తెర మీద చదవడానికి వీలుగా పైకి, కిందకి జరపడం; ** scroll bar, ph. జరుపుడు పట్టా; చిన్న కంప్యూటర్ తెర మీద పొడుగ్గా ఉన్న రాతని పైకి, కిందకి జరపడానికి వాడే ఉపకరణం; * scrotum, n. బీజకోశం; సాటెం; * scrub, v. t. తోము; రుద్దు; ** scrub jungle, ph. చిట్టడవి; a plant community characterized by vegetation dominated by shrubs, often also including grasses, herbs, and geophytes; * scruples, n. ధర్మాధర్మ శంక; పాపభీతి; * scrupulous, adj.ధర్మాధర్మ శంక గల; పాపభీతిగల; * scrupulously, adv. నిష్టతో; నమ్మకంగా; * scrutiny, n. సూక్ష్మపరీక్ష; * sculptor, n. శిల్పి; కారువు; * sculpture, n. శిల్పం; * scum, n. (1) తెట్టు; జల పదార్థాలమీద తేలే మరొక పదార్థం; సాధారణంగా మలిన పదార్థం; (2) మడ్డి; జల పదార్థాలని నిలబెడితే దిగువకి దిగే మరొక పదార్థం; సాధారణంగా మలిన పదార్థం; (3) పాచి; నిల్వ ఉన్న మురికి నీటిలో కనబడే ఆకుపచ్చని పదార్థం; * scurvy, n. శీతాదం; [[విటమిన్ సి]] లోపం వల్ల కలిగే ఒక జబ్బు; * Scuttlebutt, n. వ్యర్థప్రసంగం, జల్పనం. సుద్దులు; వదంతి; వినికిడి; జనప్రవాదము; లోకవార్త; (కిం)వదంతి; పుకారు; rumor; gossip; * scythe, n. కొడవలి; వంకర కత్తి;''' |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==Part 2: sd-sl== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * '''sea, n. సముద్రం; సింధువు; మున్నీరు; సాగరం; జలనిధి; జలధి; జలరాశి; అర్ణవం; కడలి; కంధి; ** inland sea, ph. తట్టు కడలి; ** sea breeze, ph. సముద్ర మారుతం; కడలి తెమ్మెర; ** sea level, ph. సముద్ర మట్టం; కడలి మట్టం; ** sea shore, ph. సముద్రపుటొడ్డు; పారావారం; చెలియలికట్ట; కడలిటొడ్డు; * seafarer, n. నావికుఁడు; * seafood, n. మీనాద్యాహారాలు; కడలి తిండి; * seal, n. (1) అతుకు; (2) ముద్ర; ముద్రిక; మొహరు; సీలు; (3) నీటి సింహం -- Sea Lion; * seal, v. t. (1) అతుకు; అంటించు; (2) ముద్రవేయ; సికా వేయు; ** sealing wax, ph. లక్క; సికా లక్క; యావం; * seam, n. కుట్టు; అతుకు; * seamstress, n.f. కుట్టు పనిచేసే స్త్రీ; * sear, v. t. మాడ్చు; * search, v. t. వెతుకు; అన్వేషించు; శోధించు; గవేషించు; గాలించు; దేవు; తనిఖీ చేయు; నెమకు; ** search in water by dragging, ph. దేవు; * search, n. అన్వేషణ; శోధన; సోదా; గవేషణ; వెతుకుడు; ** search engine, ph. అన్వేషణ యంత్రం; శోధన యంత్రం; గవేషణ యంత్రం; ప్రపంచ వ్యాప్తంగా కంప్యూటర్ల వాడకం పెరిగిన తర్వాత ఎవరెవరి కంప్యూటర్లలో ఏ విషయాలు లభ్యమవుతాయో వెతికే యంత్రం; ** search for truth, ph. సత్యశోధన; * searchlight, n. కంచు కాగడా; శోధన జ్యోతి; * seashell, n. గుల్ల; శంఖం; * season, n. కాలం; ఋతువు; సమయం; అత్తడి; ** Fall season, ph. శిశిరర్తువు; ఆకురాలు కాలం; ** rainy season, ph. వర్షాకాలం; వర్షర్తువు; వానత్తడి; ** autumn season, ph. శిశిరర్తువు; ఆకురాలు కాలం; ** summer season, ph. ఎండాకాలం; వేసవి; గ్రీష్మర్తువు; ఎండత్తడి; ** winter season, ph. శీతాకాలం; చలికాలం; * season, v. t. తాలించు; * seasonal, adj. కాలోచిత; * seasonable, adv. కాలానుగుణ్యంగా; అత్తడికి అనువుగా; * seasoning, n. మసాలా; సాంబారం; రుచి కొరకు వేసే ఉప్పు; కారం, వగైరాలు; * seat, n. (1) ఆసనం; పీఠం; పీట; ఠేవిణి; వితర్థిక; ఉపవిష్టిక; అదివాసం; కూర్చునే చోటు; ఇరువు; సీటు; (2) ఇరువు; స్థానం; సీటు; కళాశాలలో ప్రవేశార్హత; ** seat of the pants guess, ph. [idiom] , ఊహాగానం; ఊహ; * seaweed, n. సముద్ర శైవాలం; సముద్రపు నాచు; సముద్రపు కలుపు; శైవాలం; కడలి కలుపు; కడలి పాచి; కంబుని; Kelps are large seaweeds (algae) belonging to the brown algae (Phaeophyceae) in the order Laminariales; (see also) kelp; ** sebaceous glands, ph. చమురు గ్రంథులు; తైల గ్రంథులు; నూనె కంతులు; చర్మం కింద ఉండే ఈ గ్రంథులలో ఊరే చమురు వల్లనే మన శరీరాలు ఎండి పోకుండా ఉంటున్నాయి; * secant, n. (1) ఖండన రేఖ; కోత గెర; ఒక వక్రరేఖని రెండు చోట్ల ఖండించే గీత; (2) ఒక లంబకోణ త్రిభుజంలో కర్ణం పొడుగుకీ, లఘు కోణానికి ఆసన్నంగా ఉన్న చిన్న భుజం పొడుగుకీ ఉన్న నిష్పత్తి; కోసైను యొక్క వ్యుత్క్రమము; * seclusion, n. ఏకాంతం; * second, n. (1) లిప్త; క్షణం; సెకను; నిమిషంలో అఱవైయవ వంతు; (2) రెండవది; ద్వితీయం; * second, adj. ద్వితీయ; రెండవ; మలి; ** second printing, ph. మలి ముద్రణ; ** second to none, ph. అద్వితీయం; ** second hand, ph. గడియారంలో సెకండ్లు చూపించే ముల్లు; * secondhand, adj. ఒకసారి వాడిన; పాతబడిన; * secondary, adj. ఉప; పిల్ల; అప్రధాన; గౌణ; ద్వితీయ; రెండవ; ** secondary meaning, ph. గౌణార్థం; ** secondary school, ph. ఉన్నత పాఠశాల; రెండవ పాఠశాల; ** secondary stem, ph. ఉపకాండం; ఉపశాఖ; పిల్ల కొమ్మ; * secondary, n. అప్రధానం; గౌణం; ద్వితీయం; రెండవది; * secrecy, n. గుప్తత; గోప్యత; గుట్టుతనం; గోపనీయత; విషయాన్ని దాచి పెట్టడం; * secret, adj. రహస్య; మర్మ; గుప్త; గోప్య; * secret organs, ph. మర్మేంద్రియాలు; మర్మావయవాలు; * secret, n. రహస్యం; మర్మం; గుప్తం; గుట్టు; గోప్యం; గాయకం; ** open secret, ph. బహిరంగ రహస్యం; రట్టైన గుట్టు; ** unfathomable secret, ph. చిదంబర రహస్యం; ** chamber of secret, ph. గుట్టుల గది; * secretly, adv. రహశ్యంగా; చాటుగా; దొంగచాటుగా; గుంభనంగా; గోప్యంగా; గుప్తంగా; గుట్టుగా; * secretariat, n. సచివాలయం; కార్యదర్శుల కార్యాలయం; ఏలుబడి నెలవు; * secretary, n. కార్యదర్శి; సచివుడు; ఏలుదోఁడు; * secretion, n. ఊట; స్రావం; కిట్టు; ఉట్రం; * secretiveness, n. దాపరికం; * sect, n. తెగ; శాఖ; కొమ్మ; కోవ; * sectarian, n. శాఖాభిమాని; * section, n. (1) సర్గం; పరిచ్ఛేదం; భాగం; గణం; ప్రకరణం; స్కంధం; పాదం; ఖండం; సంపాతం; (2) కోత; ** cross section, ph. అడ్డకోత; ** longitudinal section, ph. నిలుకోత; * sector, n. (1) రంగం; పేట; (2) వృత్తంలో ఒక భాగం; ** public sector, ph. ప్రభుత్వరంగం; * secular, adj. (1) లౌకిక; ప్రాపంచిక; (2) మతాతీత; మత సంబంధం కాని; * security, n. (1) భద్రత; బందోబస్తు; (2) జామీను; తాకట్టు; హామీ; ధరావతు; జమానతు; ** security forces, ph. pl. భద్రతా దళాలు; ** security system, ph. భద్రతా వ్యవస్థ; * Security Council, n. భద్రతా సంఘం; * sedative, n. శమనకారి; ఉపశమనికం; ఉపశమనాన్ని ఇచ్చే ఔషధం; * sedentary, adj. నిలగ్న; ఒకే స్థానమందు ఉండేది; ** sedentary lifestyle, ph. నిలగ్న జీవన సరళి; నిలగ్న బతుకు బాణీ; * sedge, n. తుంగ; ఒక రకం గడ్డి; * sedition, n. రాజద్రోహం; దేశద్రోహం; అధికారధిక్కారం; * sediment, n. మడ్డి; గసి; మష్టు; కల్కం; అవసాదం; * sedimentary, adj. కల్కిక; అవక్షేప; మస్టు; ** sedimentary rock, ph. కల్కిక శిల; అవక్షేప శిల; మస్టు శిల; ** sedimentary rock formation, ph. కల్కిక ఛిలా విన్యాసం; అవక్షేప శిలా విన్యాసం; మస్టు శిలా విన్యాసం; * sedimentation, n. కల్కనం; మట్టి దిగజారడం; గసికట్టడం; అవసాదనం; * seduce, v. t. చెరచు; భ్రష్టం చేయు; మరులుగొల్పు; * seductively, adv. ఒయ్యారంగా; వయ్యారంగా; విమోహకంగా; కామోద్రేకకరంగా; * see, v. t. చూడు; కను; కాంచు; అవలోకించు; వీక్షించు; దర్శించు; తిలకించు; * see, v. t. (1) చూడు; కను; కాంచు; అవలోకించు; వీక్షించు; దర్శించు; తిలకించు; ఆలోకించు; (2) అమర్చు; చక్కబెట్టు; * seed, n. గింజ; విత్తనం; విత్తు; బీజం; రేతస్సు; పిక్క; టెంక; ** orthodox seed, ph. చెట్టునివీడి, ఎండిపోయిన తరువాత కూడ ఎన్నో సంవత్సరాలు మొలకెత్తే శక్తిని కలిగి ఉండే విత్తనం; ఖర్జూరం ఈ రకం విత్తనాలని ఇస్తుంది; ** recalcitrant seed, ph. కొత్తగా, చెమ్మగా ఉన్నప్పుడే మొలకెత్తగల విత్తనాలు; అవకాడో ఈ జాతిది; * seed, v. t. నాటు; విత్తనం వేయు; * seedbed, n. నారుమడి; * seeded, adj. (1) గింజలతో కూడిన; (2) గింజలు తీయబడ్డ; (3) విత్తులు నాటబడ్డ; ( note) వ్యతిరేకార్థములతో ఉన్న మాట; ** seeded bed, ph. నారు మడి; ** seeded bread, ph. గింజలతో కూడిన రొట్టె; ** seeded tamarind, ph. పిక్కతీసిన చింతపండు; * seeding, n. నాట్లు; విత్తులు నాటడం; * seedling, n. మొలక; నారు; ఈరిక, Irika * seeing, adj. దృష్ట; చూసే వ్యక్తికి సంబంధించిన; * seek, v. i. వెతుకు; కోరు; ఆపేక్షించు; * seem, v. i. అనిపించు; కనబడు; * seen, adj. దృశ్య; చూస్తున్న వస్తువుకి సంబంధించిన; * seep, v. i. ఇంకు; కారు; * seer, n. ద్రష్ట; ప్రవక్త; అన్నీ తెలిసిన వ్యక్తి; * see-saw, n. ఏతాం; * seethe, v. i. ధుమధుమలాడు; కుతకుతలాడు; మండు; * seldom, adv. సకృత్తుగా; అప్పుడప్పుడు; ఎప్పుడైనా; ఎప్పుడోకప్పుడు; * self-destructive, adj. ఆత్మవినాశక; * self-realization, n. ఆత్మానుభవం; fulfillment of one's own potential; * self-reliance, n. స్వావలంబన; * segment, n. తొన; భాగం; ముక్క; ఖండం; పరిచ్ఛేదం; * segregate, v. t. వేరుచేయు; విడదీయు; దూరంగా ఉంచు; * segregation, n. వేఱ్పాటు; * seismology, n. గ్రహకంప శాస్త్రం; భూకంప శాస్త్రం; * seize, v. t. (1) పట్టుకొను; ఆక్రమించు; (2) జప్తుచేయు; * seldom, adv. అరుదుగా; కదాచిత్తుగా; క్వాచిత్కంగా; సకృత్తుగా; * select, v. t. ఎంచు; ఏరు; ఎంపిక చేయు; * selection, n. ఎంపిక; స్వీకరణ; ఎన్నిక; వరణం; వివేచనం; (rel.) election; ** Natural Selection , ph. నైసర్గిక నిర్ణయం; నైసర్గిక వరణం; ** Theory of Natural Selection , ph. నైసర్గిక వరణ వాదం; * selective, adj. వరణాత్మక; ** selective breeding, ph. వరణాత్మక ప్రజననం; * Selenium, n. సోమం; ఇందియం; ఒక రసాయన మూలకం; (అణుసంఖ్య 34, సంక్షిప్త నామం, Se); [Gr. selene = moon]; * self, pref. ఆత్మ; స్వ; స్వయం; స్వార్థ; సొంత; స్వంత; తాఁ; * self-aggrandizement, n. ఆత్మస్తుతి; ఆత్మప్రశంస; సొంతడబ్బా; * self-acquisition, n. స్వార్జితం; * self-adjoint, adj. స్వానుబంధ; * self-assertion, n. ఆత్మనిశ్చయం; * self-centered, n. ఆత్మాభిమాని; తాఁౘుట్టు; * self-caused, n. స్వయంకృతం; * self-cleansing, adj. ఆత్మప్రక్షాళిక; * self-compliment, n. ఆత్మశ్లాఘనం; * self-conceited, n. గర్వి; గర్వపోతు; అహంవాది; అహంకారి; * self-condemnation, n. ఆత్మనింద; * self-confidence, n. ఆత్మవిశ్వాసం; * self-conscious, n.ఆత్మచేతనం; * self-control, n. ఆత్మనిగ్రహం; ఆత్మసంయమనం; * self-defense, n. ఆత్మరక్షణ; తాఁకాపు; * self-delusion, n. ఆత్మవంచన; * self-denial, n. వైరాగ్యం; * self-discipline, n. స్వయంశిక్షణ; * self-esteem, n. ఆత్మగౌరవం; అభిజాత్యం; అతిశయం; ప్రకర్ష; * self-evident, n. స్వయం విదితం; తాఁదెలివి; * self-explanatory, adj. స్వయంవివరణాత్మక; * self-fertilization, n. స్వసంపర్కం; స్వసంయోగం; * self-government, n. స్వపరిపాలనం; తానేల్పు; * self-help, n. స్వయంకృషి; తాయూత; * self-inflicted, adj. స్వయంకృత; * self-interest, n. స్వప్రయోజనం; * self-less, adj. స్వార్థరహితమైన; నిస్వార్థమైన; * self-luminous, adj. స్వయంప్రకాశక; దివ్య; * self-pity, ph. ఆత్మకారుణ్యం; ఆత్మానుకంపం; * self-pollination, n. స్వపరాగ సంపర్కం; స్వజాతి సంపర్కం; ఆత్మపరాగ సంపర్కం; * self-reliance, n. స్వావలంబన; * self-respect, n. ఆత్మాభిమానం; ఆత్మగౌరవం; * self-rule, n. స్వరాజ్యం; * self-seeker, m. స్వార్థపరుడు; * self-sufficiency, adj. స్వావలంబన; * self-sufficient, adj. స్వయంసమృద్ధ; * self-supporting, adj. స్వయంపోషకమైన; నిరాలంబ; * selfish person, n. ఆత్మంభరి; m. స్వార్థపరుడు; స్వార్థకాముడు; * selfishness, n. స్వార్థం; స్వార్థపరత్వం; ఆత్మంభరత్వం; ప్రలోభం; ఒంటెత్తుతనం; ఒంటెత్తు బుద్ధులు; * selfless, adj. నిస్వార్థమైన; * selflessly, adv. నిస్వార్థంగా; * selflessness, n. స్వార్థరాహిత్యం; నిస్వార్థం; * self-reliance, n. స్వావలంబన; * sell, v. t. అమ్ము; విక్రయించు; * seller, n. అమ్మేవాడు; విక్రేత; దాయకుడు; vendor; * semantic, adj. అర్థ; ** semantic analysis, ph. అర్థ విశ్లేషణ; ** semantic divergence, ph. అర్థ విపరిణామం; * semanticist, n. మాటల యొక్క అర్థం గురించి కాని, ఆ అర్థం యొక్క మార్పుకి సంబంధించిన విషయాలలో ప్రావీణ్యం ఉన్న వ్యక్తి; * semantics, n. అర్థం; పదార్థశాస్త్రం; మాటలయొక్క అర్థానికి సంబంధించిన శాస్త్రం; [[File:Rail-semaphore-signal-Dave-F.jpg|thumb|right|semaphore=రెక్క]] * semaphore, n. రెక్క; రెక్కమాను; రెక్కపేడు; లలామం; సంబావుటా; టెక్కెం; వాకేతం; * semen, n. రేతస్సు; వీర్యం; సాఁడు; పురుష జననాంగాలలో తయారయే తెల్లటి ద్రవం; * semester, n. అర్ధ సంవత్సరం; * semi, pref. అర్ధ; అసంపూర్ణ; పూర్తికాని; పదార్థం; ఈ ద్రవంలో వీర్య కణాలు ఉంటాయు; see also sperm; * semicircle, n. అర్ధవృత్తం; * semiconductor, n. అర్ధవాహకి; అర్ధవాహకం; * semicolon, n. అర్ధ బిందువు; వాక్యంలో విరామ చిహ్నం; * semiconscious, adj. పూర్తిగా స్మారకం లేని; * seminal, adj. (1) ప్రబలమైన; వ్యాపకత్వము గల; (2) వీర్య సంబంధమైన; ** seminal fluid, ph. రేతస్సు; వీర్యం; సాఁటి నీరు; * seminar, n. సదస్సు; గోష్ఠి; చర్చాసభ; * semi-permeable, adj. అర్ధప్రవేశ్య; * semivowels, n. అంతస్థములు; లఘువులు; అలఘువులు; ** harsh semivowels, ph. అలఘువులు; ** light semivowels, ph. లఘువులు; * semolina, n. రవ్వ; గోధుమ రవ్వ; సూజీ; the coarse, purified wheat middlings of durum wheat; * semal tree, n. బూరుగ చెట్టు; శాల్మలీ వృక్షం; [bot.] ''Bombax ceiba''; * senate, n. శిష్టసభ; పరిషత్తు; భారతదేశంలోని రాజ్యసభ అమెరికాలోని సెనేటుకి సమానం; * senator, n. శాసనసభలో సభ్యుడు లేదా సభ్యురాలు; * send, v. t. పంపు; పంపించు; * sender, n. పంపువాడు; ప్రేషకుడు; * sendoff, n. వీడ్కోలు; ఉద్యాపన; see also expulsion; * sendoff, v. t. సాగనంపు; వీడుకొలుపు; పంపించు; * senescence, n. The aging process; a cell's loss of the ability to divide; * senility, n. వార్ధక్యంతో వచ్చే మనోదౌర్బల్యం; వార్ధక్యం; వృద్ధాప్యం; ముసలితనం; * senior, n. (1) పెద్ద; జ్యేష్ఠుడు; గరిష్ఠుడు; (2) నాలుగేళ్లపాటు కొనసాగే విద్యార్థి దశలో నాలుగవ ఏటి విద్యార్థి; (3) పై తరగతి విద్యార్థి; (4) పెద్ద వకీలు; * senna, n. నేల తంగేడు; సునాముఖి; * sensation, n. సంవేదనం; సంచలనం; * sensational, adj. సంచలనాత్మక; ఉద్రేకపూరిత; * sense, n. (1) ఇంద్రియం; తన్మాత్ర; ఆద (2) తెలివి; జ్ఞానం; (3) భావం; ఉద్దేశం; ** sense of hearing, ph. శ్రవణేంద్రియం; ** sense of sight, ph. చక్షురేంద్రియం; ** sense of smell, ph. ఘ్రాణేంద్రియం; ** sense of taste, ph. రసేంద్రియం; జిహ్వేంద్రియం; ** sense of touch, ph. త్వగింద్రియం; ** sense organs, ph. జ్ఞానేంద్రియాలు; * senses, n. pl. తన్మాత్రలు; ** five senses, ph. పంచ తన్మాత్రలు; * sensitiveness, n. సున్నిత తత్వం; * sensor, n. గోచరి; సంవేదకి; గ్రాహకం; ** glucose sensor, ph. మధు సంవేదకి; ** sensor array, ph. సంవేదక శ్రేణి; గ్రాహక శ్రేణి; * sensory, adj. సంవేదక; ** sensory nerves, ph. సంవేదక నాడులు; * sensual, adj. శృంగార; విషయాసక్తి గల; ఇంద్రియ సుఖ సంబంధమైన; కామాతురమైన; * sensuality, n. శృంగారం; కాయువం; * sensuous, adj. ఇంద్రియాలని ఆకర్షించేటటువంటి శృంగార; * sentence, n. (1) వాక్యం; మాట (2) శిక్ష; ** complex sentence, ph. సంశ్లిష్ట వాక్యం; చిక్కు మాట; ** compound sentence, ph. ద్వంద్వ వాక్యం; కలగలుపు వాక్యం; ** simple sentence, ph. సరళ వాక్యం; చిన్న మాట; * sentient, adj. స్పర్శజ్ఞానము కల; చక్షు, శ్రవణ, ఘ్రాణ స్పర్శలతో చుట్టూ ఉన్న ప్రపంచాన్ని అనుభవించగల; able to perceive or feel things; * sentiment, n. (1) మనోభావం, భావవృత్తి, చిత్తవృత్తి, భావానుబంధం, సంవేదన; ప్రబల విశ్వాసం; (2) రసం; ఆర్ద్రత; రాగం; ** sentiment analysis, ph. మనోభావ విశ్లేషణ; వినియోగదారులు ఏమనుకుంటున్నారో తెలుసుకోవడం; * sentimental, adj. రసస్పూరిత; మనోభావాలని ప్రదర్శించే విధంగా; లోపలలేని భావాలని పైపైన ప్రదర్శించే విధంగా; * sentinel, n. కాపు; కావలివాడు; పహరాదారు; రక్షకుడు; సిపాయి; * sentry, n. కావలి బంటు; హెగ్గాడి; * separate, adj. ప్రత్యేకం; * separate, v. i. ప్రత్యేకం; విడిపోవు; * separate, v. t. వేరు చేయు; విడగొట్టు; విడదీయు; వింగడించు; అన్యథాకరించు; * separately, adv. (1) విడిగా; అనామత్తుగా; (2) ప్రత్యేకంగా; ** treat separately, ph. అన్యథాకరించు; * separation, n. వియోగం; వేఱ్పాటు; ఎడబాటు; ** separatist attitude, ph. వేఱ్పాటు భావం; * sepsis, n. కుళ్లు; విషపూరితం; పూతిదోషం; * septic, adj. కుళ్లిన; విషపూరిత; కలుషమైన; పూతిదోష; పూతికర; (ant.) anti-septic = పూత్యారి; ** septic tank, ph. కుళ్లుకోనేరు; * septillion, n. సెప్టిలియను; అమెరికాలో ఒకటి తర్వాత 24 సున్నలు; 10<sup>24</sup>; బ్రిటన్లో, పాత కాలంలో, 10<sup>42</sup>; * septuagenarian, n. డెబ్బది, ఎనబది ఏండ్ల మధ్య వయస్సులో ఉన్న వ్యక్తి; * septum, n. పటి; రెండు కుహరములు మధ్యనున్న గోడ; * sequel, n. తరువాయి; తరువాయి కథ; తరువాయి గ్రంథం; పరిణామం; ఫలం; * sequence, n. క్రమం; వరుస; వరుసక్రమం; శ్రేఢి; పరంపర; ఒగి; ఓలి; ఓజ; సొరిది; హాళి; (rel.) series; (note) In mathematics the word sequence (శ్రేఢి) is used to indicate a succession of comma-separated entities whereas the word series (శ్రేణి) is used to indicate partial sums of the same entities; (see also) progression; * sequential, adj. అనుపూర్విత; * serenade, n. ప్రేమగీతిక; * serenade, v. t. పాటలతో ప్రేమను వ్యక్తపరచుట; * serene, adj. ప్రశాంతమైన; * serendipity, n. కాకతాళీయంగా కలిసొచ్చిన అదృష్టం; * serf, n. బానిస; కమతగాడు; * serfdom, n. దాస్యం; * serial, adj. శ్రేణిక; పరంపరగా; వరుసగా; * serial, n. శ్రేణిక; ఖండకథ; స్రవంతి; సానుక్రమికం; * sericulture, n. పట్టుపరిశ్రమ; పట్టుపురుగుల పెంపకం; * series, n. శ్రేణి; మాల; క్రమం; ** arithmetic series, ph. అంక శ్రేణి; అంకగణిత శ్రేణి; అంకెయొగి; ఉ: 3 + 7 + 11 + 15 + ... ** ascending series, ph. ఆరోహణ శ్రేణి; ఉచ్ఛ శ్రేణి; ఎక్కుయొగి; ఉ: 3 + 5 + 11 + 15 + 16 + ... ** convergent series, ph. పరిచ్ఛిన్న శ్రేణి; ** descending series, ph. అవరోహణ శ్రేణి; దిగుయొగి; ఉ: 16 + 15 + 11 + 10 + ... ** exponential series, ఘాత శ్రేణి; ఘాతీయ శ్రేణి; ఉ: e<sup>−x</sup> =1 − x<sup>1</sup>/1! + x<sup>2</sup>/2! + x<sup>3</sup>/3! + ...... ** divergent series, ph. అపసృత శ్రేణి; వెడయొగి; ** geometric series, ph. గుణ శ్రేణి; గుణాత్మక శ్రేణి; ** harmonic series, ph. హర శ్రేణి; హరాత్మక శ్రేణి; ** infinite series, ph. అనంత శ్రేణి; * serious, adj. (1) ప్రమాదకరమైన; ఘోరమైన; (2) నిజమైన; హాస్యంకాని; గంభీరమైన; * seriously, adv. నిజంగా; * sermon, n. ధర్మోపదేశం; ధర్మప్రవచనం; * serpent, n. సర్పం; పాము; పన్నగం; వ్యాళం; హవ్వరం; ఉరగం; ** serpent stone, ph. మణి; నాగమణి; గోరోచనం ని అరగదీసి నున్నగా చేసిన రాయి; గ్రీకు పురాణగాథ "ఇలియాడ్" లో ఫిలోక్టిటీస్ అనే యోధుడిని పాము కరిస్తే ఆ విషం దిగడానికి మెకేయాన్ అనే వైద్యుడు ఈ రకం నాగమణిని ఉపయోగించేడుట; * serpentine, adj. మెలికలు తిరిగిన; ఔరగ; * serrated, adj. దంతురిత; ఱంపపు పళ్ళ వంటి పళ్ళు కల; * serum, n. లసి; రక్తపు రసిలో కరిగిన ఫిబ్రినోజస్‌ని తీసివేయగా మిగిలినది; * servant, n. f. సేవకి; సేవకురాలు; పనిమనిషి; కింకరి; భృత్యురాలు; దాసి; పారిక; తొత్తు; చేటకుఁడు; చేటకి; ** son of a servant, ph. తొత్తు కొడుకు; * servant, n. m. సేవకుడు; పనిమనిషి; భృత్యుడు; దాసుడు; లెంకఁడు; బంటు; కింకరుడు; డింగరి; గులాం; పారికాపు; * serve, v. t. వడ్డించు; సేవ చేయు; కైంకర్యం చేయు; శుశ్రూష చేయు; ఉపచారం చేయు; * server, n. (1) ఉపచారి; కింకరి; చేటి; చేటిక; పరిచారిక; సేవిక; (2) ఉపచారం చేసే వ్యక్తి; కైంకర్యం చేసే వ్యక్తి; వడ్డన చేసే వ్యక్తి; * service, n. (1) సేవ; సపర్య; పరిచర్య; సహాయం; (2) కైంకర్యం; ఉపాసన; పూజ; (3) నౌకరీ; ఊడిగం; దాస్యం; ఒంటరికం; (4) శుశ్రూశ; చాకిరీ; పని; (5) అనువృత్తి; ఉపచర్య; ఉపచారం; (6) క్రియ; ** civil service, ph. ప్రభుత్వానువృత్తి; ** sixteen-fold service, ph. షోడశోపచార పూజ; ** service motto, ph. సేవా ప్రవృత్తి; సేవాభావం; ** service organization, ph. ఉపచార సంస్థ; ** service representative, ph. సపర్య ప్రతినిధి; ఉపచార చారి; ** service to God, ph. కైంకర్యం; ** service to teacher, ph. గురు శుశ్రూష; * services, n. క్రియలు; ఉపచర్యలు; ** funeral services, అంత్యక్రియలు; * servitude, n. బానిసత్వం; దాస్యం; ఊడిగం; * sesame cake, n. తెలకపిండి; తిలపిష్టం; * sesame seed, n. నువ్వులు; తిలలు; నువ్వు పప్పు; నూపప్పు; తెలికలు; * sesame oil, n. నువ్వుల నూనె; తైలం; నూనూనె; * sesquipedalian, adj. బహుపాద సమీకరణ సహిత; * set, n. (1) సమితి; వర్గం; గణం; సమూహం; తతి; సంపుటం; పటలి; చయము; (2) దృశ్య బంధం; రంగాలంకరణ విశేషం; ** non-empty set, ph. అక్షయ సమితి; ** ordered set, ph. క్రమ సమితి; క్రమ చయము; * set, v. i. అస్తమించు; క్రుంగు; మునుఁగు; క్రిందకు దిగు; * set-square, n. మూలమట్టం; * setting, n. నేపథ్యం; * settle, v. i. స్థిరపడు; ఇరవుపడు; నెలకొను; అధివసించు; * settle, v. t. స్థిరపరచు; పరిష్కరించు; తీర్పు చెప్పు; తేల్చు; ** settle down, ph. కుదుటపడు; * settlement, n. (1) స్థిరనివాసం; స్థావరం; (2) పరిష్కారం; ఫైసలా; * seven, n. ఏడు; ఆరున్కొక్కటి; సప్తకం; * seventeen, n. పదిహేడు; పదునేడు; * seventh, adj. ఏడవ; ఏడో; సప్తమ; * seventh, n. ఏడవది; సప్తమం; * sever, v. i. తెగు; తెగిపోవు; * sever, v. t. త్రెంపు; నరుకు; తెగగొట్టు; తెగటార్చు; * several, adj. చాలా; పెక్కు; పలు; వేఱ్వేఱు; తమతమ; ఆయా; కొన్ని; కొందఱు; ** several people, ph. చాలామంది; పలువురు; అనేకులు; పెక్కండ్రు; వేవురు; ** several varieties, ph. పలురకాలు; * severally, adv. ఎవరిమట్టుకు వారు; ఎవరితోవన వారు; * severance, n. వేఱు చెయ్యడం; విడిపోవడం; * severe, adj. ఘోర; ప్రచండ; కఠిన; క్రూర; * severity, n. కఠినత; క్రూరత; * Seville orange, n. ఇటలీలోని సెవిల్ ప్రాంతంలో దొరికే నారింజ; నారదబ్బ; * sew, v. t. (సో) కుట్టు; * sewing, n. కుట్టుపని; * sewage, n. మురుగు; మురుగునీరు; మురికి నీరు; * sewer, n. మురుగు గొట్టం; మురుగు కాలవ; మురుగునీటి గొట్టం; * sewerage, n. మురుగు నీటిని మోసుకుపోయే, శుభ్రపరచే అవస్థాపన వ్యవస్థ; * sex, adj. లింగ; లైంగిక; శృంగార; కాయువ; ** sex appeal, ph. శృంగారాకర్షణ; కాముకత్వము; ** sex cell, ph. లింగ కణం; ** sex discrimination, ph. లింగ వివక్షత; ** sex education, ph. జననాంగ విద్య; జననాంగ విద్యాశాస్త్రం; కాయువ చదువు; ** sex hormone, ph. లైంగిక ఉత్తేజితం; ** sex organs, ph. జననాంగాలు; జననేంద్రియాలు; * sex, n. (1) [gram.] లింగము; ఆడో మగో తెలిపే పదం; (2) రతిక్రియ; స్త్రీ పురుష సంయోగం; * sexagecimal, adj. షష్టాదశాంశ; షష్ట్యంక; అరవై అంశలు ఉన్న; ** sexagecimal system, ph. షష్టదశాంశ పద్ధతి; షష్ట్యంక పద్ధతి; అరవై అంశలు ఉపయోగించి లెక్కపెట్టు పద్ధతి; * sextant, n. షడ్భాగి; వృత్తంలో ఆరో భాగం ఆకారంలో ఉన్న ఒక ఖగోళ పనిముట్టు; * sextillion, n. సెక్స్‌టిలియను; ఒకటి తర్వాత 21 సున్నలు ఉన్న సంఖ్య; 10<sup>21</sup> * sexual, adj. లింగ; లైంగిక; దైహిక ప్రేమ; * sexy, adj. కాముక; కామోద్దీపిక; కామప్రేరిక; * shackles, n.pl. సంకెళ్ళు; * shade, adj. లేశం; లవలేశం; పిసరు; * shade, n. (1) నీడ; ఛాయ;(2) దృగక్షకం; * shadow, n. నీడ; ఛాయ; క్రీనీడ; * shaft, n. (1) కాడి: (2) ఏడికోల; బాణం; * shag, n. ఒత్తుగా, చిందరవందరగా ఉన్న ఉన్ని; ఒత్తుగా చిందరవందరగా పెరిగిన జుత్తు; * shake, v. i. (1) ఊగు; వీగు; (2) వణుకు; * shake, v. t. (1) రంగరించు; గిలకరించు; చిలకరించు; (2) ఊపు; ఝళిపించు; కుదుపు; ఆడించు; కంపించు; (3) అసమ్మతిని తెలియజేయడానికి బురన్రి అడ్డుగా ఆడించడం; * shakeup, v. t. దుళ్లగొట్టు; * shallow, adj. కాకపేయ; కాకి స్నానం చెయ్యడానికి సరిపడే లోతు గల; లోతు తక్కువైన; సారహీనమైన; * sham, n. మోసం; నకిలీ; బూటకం; సాకు; * shambles, n. s. (1) కసాయి గూడెం; (2) చిందరవందరగా, చేపల బజారులా ఉన్న స్థలం; * shame, n. (1) తలవంపు; అవమానం; అపత్రప; (2) లజ్జ; సిగ్గు; * shamelessly, adv. సిగ్గు లేకుండా; నిస్సిగ్గుగా; * shampoo, n. కేశకాంతి; జుత్తుని శుభ్రపరచడానికి వాడే కుంకుడురసం లాంటి పదార్థం; * shape, n. ఆకారం; ఆకృతి; మూర్తం; రూపం; రూపధేయం; * shaped, adj. సాకార; ఆకారంతో కూడిన; రూపధేయ; * shapeful, n. సాకారం; ఆకారం ఉండడం; * shapeless, n. నిరాకారం; నిరాకృతి; అమూర్తం; (ant.) సాకారం; * shards, n. పెంకులు; విరిగిన ముక్కలు; ** shards of glass, ph. గాజు పెంకులు; ** shards of pottery, ph. చిల్ల పెంకులు; విరిగిన కుండ ముక్కలు; * share, n. వాటా; భాగం; వంతు; పాలు; భాగధేయం; దాయం; అంశ; దామాషా; దాయం; హిస్సా; షేరు; * share, v. i. పంచుకొను; * sharecropper, n. కౌలుకి తీసికొన్న రైతు; * shareholder, n. వాటాదారుఁడు; భాగస్వామి; భాగస్థుఁడు; భాగధేయుఁడు; పాలివాఁడు; అంశకుఁడు; * shark, n. ఏలాం; ఏలాంచేప; సొఱచేఁప; * sharp, adj. వాడిగా; వాడియైన; పదునుగా; పదునైన; చురుగ్గా; చురుకైన; తీక్షణంగా; తీక్షణమైన; తీవ్రంగా; తీవ్రమైన; నిశితమైన; ఉదాత్తమైన; లఘు; ** sharp pain, ph. లఘు శూల; ఉదాత్తమైన నొప్పి; * sharpen, adj. పదునుపెట్టు; * sharpness, n. పదును; వాడితనం; నైశిత్యం; * shave, v. t. గీసు; గొరుగు; కోరు; * shaved, adj. ముండన; * shaving, n. ముండనం; * shavings, n. కోరు; ఛాతనములు; చిత్రిక పట్టడం వల్ల వచ్చే బీడు; * shawl, n. శాలువా; ** ornamental shawl, ph. దుశ్శాలువా; * she, pron. (1) remote. అది; ఆమె; (2) respectful. remote. ఆవిడ; (3) proximate. ఇది, ఈమె; (4) respectful proximate, ఈవిడ; (5) sneering. proximate. ఈవిడగారు; (6) sneering. remote. ఆవిడ గారు; * sheaf, n. కట్ట; * shear, n. కత్తిరించు; * shears, n. పెద్ద కత్తెర; మొక్కలని కత్తిరించడానికి వాడే పెద్ద కత్తెర; * sheath, n. ఒఱ; కోశం; ** intellectual sheath, ph. విజ్ఞానమయ కోశం; తెలివొఱ; ** mental sheath, ph. మనోన్మయ కోశం; మనసొఱ; * shed, n. పాక; పంచ; శాల; సాల; కొట్టం; గుడిసె: * shed, v. t. రాల్చు; కార్చు; జల్లు; వదలిపెట్టు; * sheen, n. జిలుగు; * sheep, n. గొర్రె; గొర్రెలు; పొట్టేలు; తగరు; ఏడిక; మేషం; * sheer, adj. కేవలం; * sheet, n. (1) పత్రం; కాగితం; (2) దుప్పటి; (3) రేకు; తగడు; * shelf, n. (1) అలమారు; అరమారు; బీరువా; గూడు; (2) స్తరిక; అలమారులో ఒక సొరుగులాంటి అంతస్తు; (2) మేట; ఇసక మేట; * shell, n. (1) గుల్ల; చిల్లగవ్వ; గవ్వ; చిప్ప; డొల్ల; కంబు; కర్పరం; కోశం; కర్క; (2) కవచం; స్పోటం; తొబక; (3) ఫిరంగిలో గుండు; ** electron shell, ph. ఎలక్ట్రాను కవచం; విద్యుత్కణ కవచం; ** inner shell, ph. అంతర్ కవచం; లోగవ్వ; లోగుల్ల; ** outer shell, ph. బాహ్య కవచం; బాహ్య కోశం; పైగవ్వ; పైగుల్ల; ** pearl shell, ph. ముక్తాస్పోటం; ముత్యపు చిప్ప; ** sea shell, ph. సముద్రపు గుల్ల; సింధుస్పోటం; కడలి గవ్వ; కడలి చిప్ప; ** valence shell, ph. బాలపు కోశం; కడగవ్వ; కడగుల్ల; * shell lime, ph. గుల్ల సున్నం; * shellfish, n. గుల్ల చేప; * shellac, n. పెల్లక్క; అటుకుల లక్క; శుద్ధమైన లక్క; ముడి లక్కని కరగించి, వడపోసి, పెల్లల వలె పోయబడ్డ లక్క; * shells, n. pl. గుల్లలు; * shelter, n. ఆశ్రయం; వాసం; మరుగు; రక్షణ; ** food and shelter, ph. ఆశ్రయం; వాసమూ, గ్రాసమూ; * shelterless, n. ఆశ్రయ హీనులు; ఇల్లులేని; * shenanigans, n. (1) మోసాలు; (2) లీలలు; అల్లరి చేష్టలు; * shenanigans, n. pl. (1) కుయుక్తులు;; (2) అల్లరి పనులు; * shepherd, n. m. గొర్రెల కాపరి; గొఱ్ఱెలవాడు; కురుమువాడు; * sherry, n. సారాయి; స్పెయిన్‍ దేశంలో తయారయే తెల్ల సారాని, బ్రాందీని కలపగా వచ్చే ఒక మాదక పానీయం; * shield, n. డాలు; కవచం; * shift, n. విస్థాపనం; స్థలం మార్చడం; ** Doppler shift, ph. డాప్లర్ విస్థాపనం; ** paradigm shift, ph. విశ్వవీక్షణ విస్థాపనం; ** red shift, ph. ఎర్ర విస్థాపనం; * shilly-shally, n. చాదస్తం; * shin, n. క్రీగాలి ముందు భాగం; మోకాలికీ మడమకీ మధ్యనున్న కాలి ముంభాగం; * shine, n. ప్రకాశం; రుచి; తేజం; వెలుగు; * shine, v. i. ప్రకాశించు; రాణించు; భాసిల్లు; అలరు; తేజరిల్లు; వెలుగు; ఉద్యోతించు; హవణిల్లు; పరిఢవిల్లు; * shingles, n. ఇంటికప్పుకి వాడే పెంకుల వంటి ఉపకరణాలు; * shining, adj. తేజస్సుతో కూడిన; విద్యోతమాన; ఉజ్వల; * ship, n. ఓఁడ; నావ; నౌక; తరణి; తరండం; తరి; కలం; కప్పలి; ** cargo ship, ph. కప్పలి; * ship, v. t. పంపు; బంగీచేసి పంపు; * shipment, n. ఎగుమతి; ఎగుమతి చేయబడ్డ వస్తువు; * shipworm, n. సముద్రంలో మునిగిపోయిన కొయ్య పడవలని తినే ఒక రకం సూక్ష్మజీవి; [bio.] ''Teredo navalis''; * shipwreck, n. నౌకాభంగం; ఓడ పగిలిపోవడం; ఓడ కెడవు; * shirk, v. t. తప్పించుకొను; కర్తవ్యం త్యజించు; * shirt, n. చొక్కా; లాల్చీ; కమీజు; జుబ్బా; కంచుకం; అంగీ; ఆంగరకం; ** shirt with a collar and front pocket, ph. చొక్కా; కమీజు; ** shirt without a collar, ph. జుబ్బా; ** short-sleeved inner shirt, ph. జుబ్బా; కంచుకం; బనీను; ** long-sleeved, collar-less, cuff-less (with side pockets) shirt, ph. లాల్చీ; అంగీ; అంగరకా; * shiver, v. i. వణుకు; కంపించు; కంపరమెత్తు; * shoal, n. మెరక; మేట; ఎక్కిలి; గాధం; లోతు తక్కువగా ఉన్న జలభాగం; * shock, n. (1) ఘాతం; ఆఘాతం; దెబ్బ; గుభిల్లు; (2) నిర్ఘాతం; అకస్మాత్తుగా రక్తపు పోటు పడిపోవడం వల్ల స్మారకం పోయిన పరిస్థితి; (3) మనోఘాతం; విభ్రాంతి; ** electrical shock, ph. విద్యుత్ ఘాతం; విద్యుదాఘాతం; విద్యుత్ ప్రకోపం; విద్యుత్ గుభిల్లు; షాకు; ** shock absorber, ph. ఘాత శోషణి; చక్రాలున్న బండి కుదుపు లేకుండా నడవడానికి ప్రతి చక్రానికీ తగిలించబడే ఉపకరణం; * shoddy, adj. చవకబారు; నాణ్యత లేని; * shoe, n. చెప్పు; పాదుక; పాదరక్ష; * shoebill, n. తాడిముక్కు కొంగ; తాడితల కొంగ; [zoo.] Balaeniceps rex * shoemaker, n. గొడారి; * shoes, n. pl. చెప్పులు; జోళ్లు; పాదుకలు; పాదరక్షలు; పాంకోళ్లు; మెట్లు; ** pair of shoes, ph. చెప్పుల జత; ** wooden shoes, ph. పాంకోళ్లు; * shoot, n. మొలక; అంకురం; నారు; నవోద్భిజం; అభినవోద్భిజం; ఈరిక; కందళికం; sprout; * shoot, v. i. మొలకెత్తు; అంకురించు; ఈరికలు ఎత్తు; ముందుకు వచ్చు; * shoot, v. t. బాణంతో కొట్టు; తుపాకితో కొట్టు; ** shooting stars, ph. ఉల్కలు; తోకచుక్కలు; * shop, n. కొట్టు; దుకాణం; అంగడి; విక్రయశాల; విపణి; జన్యం; ఆదణం; ఆపణం; * shop, v. i. కొను; కొనుగోలు చేయు; * shopkeeper, n. కొట్టువాఁడు; దుకాణదారుఁడు; ఆపణికుఁడు; వైపణికుఁడు; * shoplifting, n. దుకాణాలలో వస్తువులని దొంగిలించడం; * shore, n. తీరం; ఒడ్డు; గట్టు; తటి; తటం; దరి; ఈ మాటని పెద్ద పెద్ద జలాశయాల తీరాలని సూచించడానికి వాడతారు; (rel.) beach; bank; coast; ** sea shore, ph. సముద్రతీరం; సముద్రపుటొడ్డు; చెలియలికట్ట; * short, adj. (1) పొట్టి; కురుచ; గిడస; బుడుగు; నన్న; కుదిమట్టం; లఘు; వామన; హ్రస్వ; (2) తక్కువ; కొరత; ** short story, ph. కథానిక; పిట్ట కథ; ** short syllable, ph. లఘువు; హ్రస్వము; ** short wall, ph. పిట్టగోడ; ** short-sightedness, ph. హ్రస్వదృష్టి; * shortage, n. కొరత; కొదవ; వెలితి; సంక్షోభం; ఎద్దడి; అభావం; తక్కువ; ** shortage of ideas, ph. భావనాభావం; ** shortage of space, ph. స్థలాభావం; * short-circuit, n. (1) అడ్డుదారి; దగ్గరదారి; ఉన్మార్గగమనం; (2) లఘు వలయం; ధన, రుణ ధ్రువాల మధ్య అవరోధం లేకుండా విద్యుత్తు ప్రవహించడానికి సులభమైన మార్గం ఏర్పడ్డ పరిస్థితి; * shortcoming, n. లోటు; లోపం; కొరత; * short-cut, n. అడ్డుదారి; దగ్గరదారి; * shorten, v. t. తగ్గించు; కురచ చేయు; * shortening, n. వనస్పతి; శాక తైలాలతో చేసిన, నెయ్యిని పోలిన ఒక కొవ్వు పదార్థం; While technically shortening is any fat that is solid at room temperature, “shortening” typically refers specifically to hydrogenated vegetable oils. Shortening gets its name from the effect it has on gluten production; the fats shorten gluten strands, making baked goods tender and flaky; * shortest, n. హ్రస్వతమం; * shorthand, n. సంక్షిప్తలిపి; * short-lived, n. ఆకాలికం; పుట్టిన వెంటనే నశించేది; * short-range, adj. లఘు; ** short-range interaction, ph. లఘు సంకర్షణ; * shortfall, n. కొరత; * shortly, adv. కొద్దిసేపట్లో; త్వరలో; స్వల్పకాలంలో; * shorts, n. లాగు; చల్లడం; అర్ధోరుకము; నిక్కరు; * short-sighted, adj. దూరాలోచన లేని; దూరదృష్టిలేని; * short story, n. కథానిక; ఆఖ్యానిక; * short-tempered, adj. ముక్కోపి అయిన; ముక్కుమీద కోపం ఉన్న; * short-term, adj. స్వల్పకాలిక; * shot, n. (1) ; సీసపుగుండు; పడిగల్లు; (2) [cinema] సన్నివేశం లో భాగం; * should, v. pt. of shall; * shoulder, n. అంసము; భుజం; భుజశిరం; బాహుశిరం; భుజస్కందం; మూఁపు; అఱక; ** shoulder bag, ph. భుజసేవకం; అఱకడ సంచి; ** shoulder blade, ph. అంసఫలకం; అఱక పలక; ** shoulder joint, ph. భుజసంధి; అఱకంటు; ** shoulder of a bull, ph. మూపురం; * shoulder, v. t. కొమ్ముకాయు; బాధ్యత తీసుకొను; సహాయ పడు; * shove, v. t. నెట్టు; గెంటు; తోయు; * shovel, n. గడ్డపాఱ; * show, n. (1) ఆట; (2) వేషం; * show, n. ఆడంబరం; * show, v.t. చూపించు; చూపు; రుజువు చేయు; * shower, n. (1) వానజల్లు; (2) స్నానపు జల్లు; * showy, adj. ఆడంబరంగా ఉన్న; * shrapnel, n. తూటాతునకలు; తూటాబీడు; * shred, v. t. ముక్కలు ముక్కలుగా చేయు; * shredder, n. కాగితాలని చిన్న చిన్న ముక్కలుగా చేసే యంత్రం; * shrew, n. (1) గయ్యాళి; (2) చుంచు; * shrewdness, n. గడుసుతనం; యుక్తి; సూక్ష్మబుద్ధి; చాణక్యం; వైదగ్ధ్యం; * shrike, n. కసాయి పిట్ట; కళింగ పక్షి; ** babbler shrike, ph. సైదా పిట్ట; * shrill, adj. కీచు; కీచుమనే; * shrine, n. చిన్న దేవాలయం; పుణ్యక్షేత్రం; * shrink, v. t. కుంచించుకొను; తీసిపోవు; ముడుచుకొనిపోవు; * shrubs, n. pl. తుప్పలు; పొదలు; * shrug the shoulders, ph. భుజాలు ఎగురవేయు; సందిగ్ధతని తెలియజెయ్యడానికి చేసే చేష్ట; * shubbalith, n. పడికట్టు మాట; పడికట్టు పదం: * shut, v. t. మూయు; మూసు; * shutters, n. తలుపులు; కిటికీ తలుపులు; * shyness, n. సిగ్గు; బిడియం; మొగపిరికితనం; మొహం చూపించడానికి పిరికితనం; * shyster, n. నిజాయతీ లేని వ్యక్తి; నిజాయతీ లేని వకీలు; * siblings, n. pl. తోఁబుట్టువులు; తోడఁబుట్టువులు; అనుజులు; ఏకోదరులు; ఒకే తల్లికి పుట్టిన బిడ్డలు; సైఁదోఁడులు; * sic, adv. ఇలా; ఉన్నది ఉన్నట్లు; యథాతథంగా; (ety.) [Lat.] అసలులో ఉన్న తప్పుని యథాతథంగా నకలు తీసినప్పుడు కుండలీకరణంలో sic అని రాస్తారు. * sick, adj. జబ్బు; జబ్బు పడ్డ; రోగగ్రస్త; * sickle, n. కొడవలి; * sickness, n. అస్వస్థత; అనారోగ్యం; జబ్బు; వ్యాధి; రోగం; రుగ్మత; సుస్తీ; తెగులు; కాయిలా; * side, n. పక్క; సరస; వంక; ఓర; పార్శ్వం; పక్షం; తట్టు; చెంప; గరువు; వాక; ** leeward side, ph. వాలువాక; గాలి వీచే దిశలో; ** on that side, ph. అటు పక్క; అటు తట్టు; ** on this side, ph. ఇటు పక్క; ఇటు తట్టు; ** one side, ph. ఒక పక్క; ఒక తట్టు; ** shore side, ph. కరవాక; ** that side, ph. ఆ పక్క; ఆ తట్టు; ఆ వంక; ** windward side, ph. గాలివాక; గాలి వీచే వైపు; * side-dish, n. ఉపదంశం; * side-effect, n. అవాంఛనీయ ఫలితం; ఒక రోగాన్ని కుదర్చటానికి మందు ఇచ్చినప్పుడు ఆశించని మరొక ఫలితం; * side-looking, adj. ఓరచూపుల; * sideburns, n. pl. చెంపలు; చెంపలమీద జుత్తు; * sidekick, n. సత్రకాయ; వంతగాఁడు; * sidereal, adj. (సైడీరియల్) నాక్షత్ర; astral; ** sidereal day, ph. నాక్షత్ర దినం; నడినెత్తి మీద ఉన్న నక్షత్రం మళ్ళా నడినెత్తి మీదకి రావడానికి పట్టు కాలం; నక్షత్రాల నేపథ్యంలో భూమి తన చుట్టూ తాను తిరగడానికి పట్టే కాలం; 23 గంటల 56 నిమిషాలు; భూమి ప్రదక్షణం కారణంగా ఇది 24 గంతల కంటె తక్కువగా ఉంది; ** sidereal month, ph. నాక్షత్ర మాసం; ** sidereal year, ph. నాక్షత్ర సంవత్సరం; * siege, n. ముట్టడి; * sieve, n. జల్లెడ; చాలిని; * sieve, v. t. జల్లించు; జల్లెడపట్టు; see also sift; * seize, n. ముట్టడి; (rel.) blockade; * sift, v. t. జల్లించు; వేరు చేయు; * sigh, n. నిట్టూర్పు; * sigh, v. i. నిట్టూర్చు; * sight, n. దృష్టి; లోచనం; దృశ్యం; వీక్షణం; ఈక్షణం; చూఁపు; చూఁడ్కి; ** line of sight, ph. లోచనపథం; అక్ష మార్గం; చూఁగీత; ** long sight, ph. దీర్ఘ దృష్టి; దూరపు వస్తువులే కనిపించడం; చత్వారం; దౌఁజూఁపు; ** short sight, ph. హ్రస్వ దృష్టి; దగ్గర వస్తువులే కనిపించడం; * sigmoid, adj. ఆంగ్లాక్షరం 'S' ఆకారంలో ఉన్న; * sign, n. (1) గుర్తు; సన్న; సంజ్ఞ; చిహ్నం; జాడ; సంకేతం; అభిజ్ఞ; (2) రాశి; ** birth sign, ph. జన్మ రాశి; ఆమతి గుర్తు; ** negative sign, ph. ఋణ సన్న; ** positive sign, ph. ధన సన్న; ** sign language, ph. సన్నభాష; కుమ్ముసుద్ధి; సంకేత వృత్తాంతం; * sign, v. t. సంతకం పెట్టు; * signal, n. సంకేతం; సంజ్ఞ; సూచకి; వాకేతం = వార్త + సంకేతం; ** analog signal, ph. సారూప్య వాకేతం; ** digital signal, ph. అంక వాకేతం; ** signal processing, ph. వాకేత సంవిధానం; వాకేత సంవిధీకరణ; * signal, v. t. వాకేతించు; సంకేతించు; * signatory, n. సంతకం చేసిన వ్యక్తి; * signature, n. సంతకం; చేవ్రాలు; హస్తాక్షరం; దస్కతు; * signet, n. ముద్ర; రాజముద్ర; అభిజ్ఞానం; * significance, n. ప్రాముఖ్యం; మహత్వం; ముఖ్యత; సార్థకత; * significant, adj. ముఖ్యమైన; విశేష; సార్ధక; గణనీయమైన; అన్వర్థక; ** significant digit, ph. అన్వర్థక అంకం; ** significant half, ph. అర్ధాంగి; సార్థక భాగస్వామి; * silence, n. (1) నిశ్శబ్దం; (2) మౌనం; మూకీభావం; * silent, adj. నిశ్శబ్దమైన; మూకీ; మూఁగ; మౌన; ** silent majority, ph. మౌనభూషణులు; ** silent, n. ph. అనుచ్చరితం; తూష్ణీకం; ** silent R, ph. అనుచ్చరిత రకారం; ** silent state, ph. తూష్ణీక స్థితి; * Silica, n. సిలికాన్ డై ఆక్సైడ్ కి పొట్టి పేరు; ఇసక లో ఎక్కువ భాగం ఇదే; Silica is found naturally in some foods, and it is added to many food products and supplements. It is commonly used in the form of silicon dioxide as an anti-caking agent in foods and supplements to keep ingredients from clumping up or sticking together, and it’s sometimes added to liquids and beverages to control foaming and thickness. ** Silica gel, ph. Silica gel is an amorphous and porous form of silicon dioxide, consisting of an irregular tridimensional framework of alternating silicon and oxygen atoms with nanometer-scale voids and pores. The voids may contain water or some other liquids, or may be filled by gas or vacuum; * Silicon, n. సైకతము; సిలికాను; ఒక రసాయన మూలకం; (అణుసంఖ్య 14, సంక్షిప్త నామం; Si) [Lat] silex; * Silicon Valley, n. సిరి కోన; (లరయో నబేధఃః) * silhouette, n. (సిలూయెట్) ఛాయారూపం; పొడ; నీడబొమ్మ; * silk, n. పట్టు; చీనాంబరం; ** Chinese silk, ph. చీనీ చీనాంబరం; చీనా పట్టు; * silkworm, n. పట్టుపురుగు; * silly, adj. చిలిపి; తెలివితక్కువ; బుద్ధిలేని; * silo, n. గాదె; ధాన్యాగారం; ధాన్యపు గిడ్డంగి; కోష్ఠాగారం; కొటారం; లిబ్బి; పాతర; అంబారం; అంబర్‌ఖానా; * silt, n. ఒండుమట్టి; ఒండు; వండలి; పూడిక; * silt, v. i. పూడు; పూడిక; ఒండలి; ప్రవాహంలోని బురద, ఇసుక, వగైరా; * silting, n. పూడిక; ఒండుమట్టితో పూడిపోవడం; * Silver, n. వెండి; రజతం; ఒక రసాయన మూలకం; (అణుసంఖ్య 47, సంక్షిప్తనామం, Ag); [Lat.] Argentum; ** silver nitrate, ph. రజత నత్రితం; AgNO<sub>3 </sub>; * simian, adj. వానర; * simian, n. వానరుఁడు; * similar, adj. సరూప; సారూప్య; పోలినటువంటి; ** similar triangles, ph. సారూప్య త్రిభుజాలు; ** similar units, ph. సారూప్య శాల్తీలు; * similarity, n. సారూప్యం; సాపత్యం; సాదృశ్యం; పోలిక; ఉపమితి; * similitude, n. సాజాత్యం; తౌల్యం; సామ్యం; * simile, n. (సిమిలీ) ఉపమాలంకారం; ఉపమానం; * simmer, v. i. ఉడుకు; మరగు; నెమ్మదిగా సన్నటి సెగ మీద మరుగు; * simple, adj. వ్యస్త; సాదా; సాధారణమైన; బారు; అవ్యాజ; ** simple interest, ph. బారువడ్డీ; సరళ వడ్డీ; ** simple word, ph. వ్యస్తపదం; * simple, n. వ్యస్తం; సాదా; సాధారణం; బారు; అవ్యాజం; * simpleton, n. దద్దమ్మ; వెర్రిబాగులవాడు; వెర్రిబాగులది; * simplification, n. సూక్ష్మీకరణ; * simplify, v. t. సూక్ష్మీకరించు; * simultaneous, adj. యుగపత్తు; ఏకకాల; జమిలి; సమాంతర; ** simultaneous elections, ph. జమిలి ఎన్నికలు; * simultaneously, adv. యుగపత్తుగా; ఏకకాలంలో; * simulated, adj. పెట్టుకోలు; అభికరణ; అసలు దానివలె; ** simulated pearls, ph. పెట్టుకోలు ముత్యాలు; ** simulated praise, ph. పెట్టుకోలు ప్రశంస; * simulation, n. పెట్టుకోలు; అభికరణ; అసలు దానివలె ప్రవర్తించడం; * simultaneity, n. యౌగపద్యం; సమకాలికత్వం; * sin, n. పాపం; పాతకం; భవం; కసటు; కావలం; ** heinous sin, ph. మహాపాపం; మహా పాతకం; పెంగసటు; పెంగావలం; ** ocean of sin, ph. భవసాగరం; కావలాల కడలి; కసటుల కడలి; ** remover of sin, ph. భవహరుఁడు; * sincere, adj. నిష్కపటమైన; కపటములేని; హృదయపూర్వక; చిత్తశుద్దిగల; విశ్వాసపాత్ర; * sincerely, adv. చిత్తశుద్ధిగా; హృదయపూర్వకంగా; * sincerity, n. చిత్తశుద్ధి; నిష్కాపట్యం; ఆర్జవం; * sine, n. శంకువు; జ్యా; త్రిజీవా; త్రిజ్యా; కోణం యొక్క ఉన్నతి; లంబకోణ త్రిభుజంలో కోణము ఎదురుగా ఉన్న భుజం; కర్ణము పొడుగుల నిష్పత్తి; * sine qua non, n. అవసరమైన షరతు; ఆవశ్యకమైనది; * sinew, n. (1) స్నాయువు; నరం; (2) బలం; శక్తి; త్రాణ; సామర్ధ్యం; * singer, n. పాటరి; m. గాయకుడు; పాటగాడు; గాణ; గాణుడు; f. గాయని; పాటకత్తె; గాణ; గాణీ; * single, adj. ఏక; ఒక; ఒంటరి; * single-file, adj. ఒక వరుసలో; ఒకరి వెనకాతల ఒకరు; * single-minded, adj. ఏకదీక్షగా; అసహాయంగా; * singular, adj. ఏకైక; అరుదైన; అసమాన్య; విశిష్ట; * singularity, n. ఏకైకత్వం; ఏకత్వం; వైపరీత్యం; విశిష్టస్థితి; చోద్యం; * sink, v. i. మునుగు; ఇంకు; * sink, v. t. ముంచు; * sink, n. మునుఁగుతొట్టి; శింకు; * sinner, n. m. పాపాత్ముఁడు; f. పాపాత్మురాలు; కాసటుఁడు; కావలుఁడు; * sinuous, adj. వంపులు తిరిగిన; * sinusoidal, adj. తరంగిత; కెరటాకారంలో ఉన్న; * sir, inter. అయ్యా; స్వామీ; (ety.) short for sire; * sire, n. తండ్రి; అయ్య; అబ్బ; * sire, v. i. కను; (exp.) a man sires and a woman bears and delivers; * Sirius, n. మృగవ్యాధ రుద్రుఁడు; కుక్కచుక్క; శ్వాన నక్షత్రం; (ety.) ఋగ్వేదంలో వచ్చే “శునాశీరా” అనే కుక్క ఉంది (IV-57-5). That became శేర్య that became Sirius, according to Max Muller; ఆకాశంలో అత్యంత ప్రకాశవంతమైన ఈ నక్షత్రం కుక్క ఆకారంలో ఉన్న నక్షత్ర రాశి ముట్టె మీద ఉన్నట్లు అనిపిస్తుంది; మృగవ్యాధుడు (ఒరాయన్ నక్షత్ర రాశి లేదా మృగశీర్ష రాశి) ఉదయించిన కొద్ది సేపట్లో ఈ చుక్క దక్షిణాన కనిపిస్తుంది; మృగవ్యాధుడి పటకాలో ఉన్న మూడు నక్షత్రాలని కలిపే సరళరేఖని దక్షిణానికి పొడిగిస్తే అక్కడ కుక్కచుక్క కనిపిస్తుంది; * sister, n. అక్క; చెల్లి; ** elder sister, ph. అక్క; ** younger sister, ph. చెల్లెలు; చెల్లి; చెల్లాయి; * sit, v. i. కూర్చొను; కూర్చుండు; * site, n. స్థలం; * sit-in, n. బైఠాయింపు; * sitomania, n. ఆకలిగొట్టుతనం; తిండిపోతుతనం; తిండిమీద ధ్యాస; * sitomaniac, n. తిండిపోతు; * situation, n. (1) పరిస్థితి; అవస్థ; స్థితిస్థానం; (2) స్థానం; ఉద్యోగం; * sit-ups, n. గుంజీలు; * six, n. ఆఱు; ఇరుమూఁడు; ఇత్తిగ; షట్కము; షష్ఠి; ** group of six, ph. ఆరుగురు; ** six-pack, ph. (1) ఆరు బీరు సీసాల బంగీ; (2) నిత్యం వ్యాయామం చేస్తూ, మంచి దేహసౌష్టవం ఉన్న వారి పొట్ట మీద స్పుటంగా అందంగా కనిపించే ఆరు కండరాల సముదాయం; * sixteen, n. పదహారు; షోడశం; * sixteenth, n. పదహారవది; షోడశం; * sixth, adj. ఆరవ; షష్ఠము; షష్ఠి; ** sixth sense, ph. దివ్యదృష్టి; షష్ఠేంద్రియం; * sixty, n. అఱవై; షష్టి; ఇరుముప్ఫై; ** sixty four, ph. అరవై నాలుగు; చతుష్షష్టి; * size, n. కైవారం; కొలత; పరిమాణం; మట్టు; సైజు; * skein, n. ఉండ; దారపుండ; బంతి; నూలుకండె; బుడఁత; ** skein of string, ph. దారపు ఉండ; * skeleton, n. అస్థిపంజరం; కంకాళం; ఎమ్మూట; ఎముకల మూట; ** exo skeleton, ph. బాహ్య కంకాళం; పైయెమ్మూట; ** skeleton in the closet, ph. ఇంటిగుట్టు; * skeptic, sceptic, n. సంశయవాది; సంశయాళువు; నిత్యశంకితుఁడు; సందేహశీలుఁడు; ప్రతిదానిని శంకించే వ్యక్తి; * skeptical, adj. అనుమానాస్పద; * sketch, n. (1) రేఖాకృతి; రేఖాపటం; నఖ చిత్రం; గెఱపటం (2) గల్పిక; చిత్రణ; ** thumbnail sketch, ph. నఖచిత్రం; గోటిగెర; * skill, n. నైపుణ్యత; కౌశలం; నేర్పు; చతురిమ; చాతుర్యం; పాటవం; ప్రావీణ్యం; చాకచక్యం; దక్షత; విన్ననువు; ** business skill, ph. వ్యాపార దక్షత; * skim, v. t. (1) మీగడతీయు; (2) పైపైన తాకు, స్థూలదృష్టితో చూచు; ** skimmed milk, ph. వెన్న తీసేసిన పాలు; * skin, n. చర్మం; తొక్క; తోఁప; త్వక్కు; తోలు; ప్రభాసిని; చమడా; ** skin of milk, ph. మీఁగడ; * skin, v. t. ఒలుచు; చమడాలు ఒలుచు; చర్మం తీయు; * skink, n, బిందిపాము; నలికళ్ళ పాము; రక్తపుచ్చం; ఇది చిన్న పాములా కనిపించే బల్లి; రక్తపుచ్చం అంటే ఎర్రని తోక గలది అని అర్థం; బిందిపాము గాఢమైన ఆకుపచ్చ, నలుపు రంగులలో మధ్య నిలువు లేత రంగు చారలతో మెరుస్తూ ఎరుపు తోకను కలిగివుంటుంది. కొన్ని మొత్తం ఒకే రంగులో కూడా వుంటాయి. దీనికి రెండు జతల కాళ్లు తల వెనుక, తోక ముందు భాగంలో వుంటాయి. చిన్న చిన్న కీటకాలు వీటి ఆహారం; * skinny, adj. సన్నని; బక్కపలచని; * skip, v. t. దాటు; గెంతు; లంఘించు; ** skip a meal, ph. లంఘనం చేయు; లంకణం చేయు; * skirmish, n. కన్నెకయ్యం; కలఁత; వివాదం; చిన్న యుద్ధం; * skirt, n. పావడా; చేలాంచలం; లంగా; ** long skirt, ph. పరికిణీ; ** skirt, v. t. తప్పించు; చుట్టుతిరుగు; దాటు; * skit, n. నాటిక; తక్కువ నిడివిలో నాటకం; ప్రహసనం; హాస్యనాటిక; వ్యంగ్యకావ్యం; * skittish, adj. బెదిరిపోయే; బెదురు; ** skittish animal, ph. బెదురుగొడ్డు; * skull, n. పుర్రె; కరోటి; కరంకం; కపాలం; పునుక; (చర్మ, మాంసాదులని తీసివేయగా మిగిలిన శిరోభాగం) ** skull bone, n. పుర్రె ఎముక; * sky, n. ఆకాశం; అంబరం; గగనం; నింగి; నభం; విను; మిన్ను; అంతరిక్షం; వ్యోమం; ఖ; దివి; * skyrocket, n. తారాజువ్వ; * skyscraper, n. అంబరచుంబితం; అభ్రంకషం; ఆకాశాన్నంటే భవనం; నింగిని తాకే మిద్దెలు; * sky way, n. వినువీథి; గగనమార్గం; నింగిత్రోవ; దివిబాట; * sky wheel, n. అరఘట్టం; ఆకాశ చక్రం; వినోదవనాలలో తరచు కనిపించే పెద్ద చక్రం; * slab, n. కడీ; దిమ్మ; * slackness, n. అలసత్వం; * slag, n. తెట్టు; చిట్టెం; మండూరం; లోహమలినం; ధాతుమలం; ** iron slag, ph. ఇనుప చిట్టెం; * slake, v. t. తడుపు; చల్లార్చు; * slaked, adj. తడిపిన; చల్లార్చిన; ** slaked lime, ph. తడిసున్నం; * slander, n. అపవాదు; దూషణ; * slander, n. పరువు తీసే మాట; పరువు నష్టపు మాట; అపనింద; అపవాదు; ఆడిక; (note) a slander is a spoken word injurious to the reputation of another person; (rel.) libel; ok * slang, n. ఏస; గ్రామ్య భాష; * slant, n. వాలు; వాలుదల; వాటం; అధోక; * slant, v. i. వాలు; దోరగిల్లు; * slant, v. t. వాల్చు; దోరగించు; * slantingly, adv. వాలుగా; ఆధోకగా; వాలుదలగా; * slap, n. చెంపదెబ్బ; * slat, n. బద్ద; సన్నని కర్ర; చీరిక; * slate, n. (1) పలక; (2) నాపరాయి; (3) అభ్యర్థుల జాబితా; ** slate pencil, ph. బలపం; పలకపుల్ల; * slather, v. i. పులుముకొను; * slather, v. t. పులుము; ఒంటి మీద లేపనం పుష్కలంగా పులుము; * slaughterhouse, n. కబేళా; * slave, n. బానిస; గులాం; m. దాసుడు, భృత్యుడు; f. దాసి; ** slave mentality, ph. బానిసత్వపు బుద్ధి; మనోదాస్యం; * slavery, n. బానిసత్వం; * slay, v. t. చంపు; సంహరించు; హతమార్చు; * slayer, n. సంహర్త; చంపువాడు; నిహంత; హంతకుడు; హంతకి; * slaying, n. హననం; వధ; * sledgehammer, n. సమ్మెట; * sleep, n. నిద్ర; సుప్తం; సుప్తి; కునుకు; ** deep sleep, ph. సుషుప్తి; ** disturbed sleep, ph. కలఁత నిద్ర; ** dreamless sleep, ph. సుషుప్తావస్థ; * sleepiness, n. నిద్రమత్తు; * sleeping, adj. సుప్త; నిద్రిత; కునుకిన; ** sleeping beauty, ph. సుప్త సౌందర్యవతి; కునుకు వన్నెలాడి; * sleepy, adj. నిద్రాణమైన; * sleet, n. మంచువాన; తుషారవృష్టి; హిమవర్షం; * sleeves, n. pl. చేతులు; దుస్తులలో చేతిమీదకి వచ్చే భాగం; ** puffed sleeves, ph. బుట్ట చేతులు; * sleuth, n. అపరాధ పరిశోధకుడు; గూఢచారి; * slice, n. ముక్క; తొన; * slide, n. (1) పలక; (2) జారుడు బల్ల; జారుడు పలక; * slide, v. i. జారు; కైజారు; * slide, v. t. జార్చు; దూర్చు; * slightly, adv. కొద్దిగా; చూచాయగా; * slip, adj. జారు; ** slip knot, ph. జారు ముడి; * slip, n. చీటీ; * slip, v. i. జారు; దిగజారు; v. t. జార్చు; * slippery, adj. జారుడుగానున్న; * slime, adj. తుచ్ఛమైన; నిలకడ లేని; ** slime ball, ph. తుచ్ఛుడు; * slime, n. పాకుడు; బంకబురద; బెందడి; ఱొంపి; విజ్జలి; * sling, n. (1) ఉండేలు; వడిసెల; ఒడిసెల; క్షేపణి; పిట్టలబారు; కేటిల్‌బారు; చిన్న చిన్న ఱాళ్ళు ఱువ్వడానికి వాడే ఉపకరణం; (2) భుజంమీద నుండి వస్తువులని వేలాడదీయడానికి వాడే ఉపకరణం; * slingshot, n. same as sling; * slip, n. (1) అమ్మాయిలు లోఁపల వేసుకొనే మెత్తటి దుస్తులు; (2) తప్పు దొర్లడం; (3) కాగితం ముక్క; ** slip of the tongue, ph. మాట తడబడి నోరు జారడం; * slip, v. i. జారు; స్ఖలించు; జారవేయు; జారవిడుచు; * slip, v. t. జార్చు; * slip-knot, n. జారుముడి; * slippers, n. pl. చెప్పులు; పాదరక్షలు; * slippery, adj. జారుగా ఉన్న; జారెడు; * slipshod, adj. బిగుతులేని; ఒదులుగా ఉన్న జోళ్ల వలె; పనితనం లేని; * slit, n. కంత; సన్నంగా, కోలగా ఉన్న రంధ్రం; బీట; చీలిక; * sliver, n. చిన్న ముక్క; పిసరు; ఏకు; * slogan, n. నినాదం; ఘోష; * slope, n. నతి; వాలు; వాలుతనం; వాలుదల; ఏటవాలు; గండీ; ప్రవణత; నతిక్రమం; * slouch, v. i. నడుం వంచి కూర్చొను; నిటారుగా కాకుండా భుజాలు వేలాడేసిన భంగిమ; * slough, n. (1) (స్లఫ్) కుబుసం; జీవం లేని కణజాలం; అవసరంలేని పైపొర కాని వస్తువు కాని, ఏదైనా సరే; (2) (స్లవ్) రొంపి; బురద భూమి; * slough, v. i. (స్లఫ్) రాలు; రాలిపోవు; మాను, మానిపోవు; * slough, v. t. (స్లఫ్) పారవేయు; రాల్చు; పేకాటలో పట్టు మనదే అయినప్పుడు అక్కరలేని ముక్కని పారవెయ్యడం; see also rough; * slow, adj. నెమ్మది; మంద; మెల్లని; జడ; ** slow flow, ph. మందాకిని; మంద + అకిని; ** slow motion, ph. మందగతి; ** slow mover, ph. మందగామి; ** slow moving person, ph. మందయానుఁడు; మెల్లగఁబోవువాఁడు; * slowly, adv. నెమ్మదిగా; నింపాదిగా; మెల్లగా; మందముగా; (rel.) నిదానంగా; * slug, n. (1) మెట్ట జలగ; నత్తలలాగే ఇవి కూడా అతి మెల్లగా ప్రయాణిస్తాయి. అయితే నత్తలకి ఉన్నట్లు వీటికి గుల్లలు (Shells) ఉండవు. నత్తలలాగే మెట్ట జలగలు కూడా గాస్ట్రోపోడా (Gastropoda) తరగతిలోని సిగ్మురెత్రా (Sigmurethra) కుటుంబానికి చెందుతాయి. నీటి జలగల (Leeches) లాగా వీటికి రక్తం పీల్చే స్వభావం లేదు; (2) బద్ధకిష్టి; same as land slug; (3) పురాతన బ్రిటిష్ కొలమానం; The slug is a derived unit of mass in a weight-based system of measures, most notably within the British Imperial measurement system and the United States customary measures system; * sluggish, adj. బద్ధకపు; * sluggishness, n. అలసత్వం; బద్ధకత్వం; * sluice, n. అలుగు; మదుం; తూము; వరద గేటు; నీటిగండి; పరివాహం; తూపరాణ; దేవరాతం; * slum, n. మురికివాడ; * slumber, n. నిద్ర; కునుకు; * slump, n. ధరలు పడిపోయిన పరిస్థితి; * slur, n. (1) సరిగా ఉచ్చరించకుండా మాటలని నమిలేయడం; (2) సంగీతంలో ఒక రాగంలోంచి మరొక రాగంలోకి జారి స్వరసంకరం చెయ్యడం; (3) దూషణ; ** racial slur, ph. జాత్యహంకారంతో పలికే దూషణ వాక్యం; దూషణ భాషణం; * slurp, v. i. జుర్రు; * slut, n. లంజ; నీతి లేని ఆడుది; పలువురు మగవారితో కులికే ఆఁడది; * sly, adj. టక్కరి; ** sly fox, ph. టక్కరి నక్క; వంచన శృగాలం;''' |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==Part 3: sm-ss== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * small, adj. చిన్న; చిరు; చిట్టి; చంటి; పిట్ట; లఘు; లవ; లేశ; సన్నకారు; ** small farmer, ph. సన్నకారు రైతు; ** small quantity, ph. కొద్దిగా; రవంత; లవం; లేశం; లవలేశం; * small caltrop, n. పల్లేరు; * small-scale, adj. లఘు; కుటీర; సన్నకారు; ** small-scale industry, ph. లఘు పరిశ్రమ; * smaller, adj. లఘీయ; అల్పీయ; * smallest, adj. లఘిష్ఠ; అల్పిష్ఠ; కన్య; కనిష్థ; * smallpox, n. స్పోటకం; మసూచికం; పెద్దమ్మవారు; * smartness, n. తెలివితేటలు; గడుసుతనం; వైదగ్ధ్యం; ప్రోడతనం; * smattering of knowledge, ph. మిడిమిడి జ్ఞానం; * smear, v. t. పూయు; పులుము; అలుకు; అలదు; చరుము; * smell, n. వాసన; * smell, v. t. వాసన చూడు; మూర్కొను; * smell, n. (1) వాసన; (2) కంపు; ** bad smell, ph. దుర్వాసన; కంపు; ** good smell, ph. సువాసన; వాసన; ** musty smell, ph. ముక్క వాసన; గబ్బు కంపు; గబ్బిలాయి కంపు; * smelt, v. t. కరగించు; ద్రవీకరించు; * smelter, n. లోహాలని కరిగించే చోటు; కొలిమికొట్టు; కొలిమి; * smidgen, n. పిసరు; * smidgen, n. పిసరు; చిన్న పిసరు; * smile, n. చిరునవ్వు; మందహాసం; దరహాసం; స్మితం; హసితం; విహసితం; * smiles, n. (1) తొనలు; (2) చిరునవ్వులు; ** orange smiles, ph. నారింజ తొనలు; * smirk, n. వెకిలినవ్వు; * smith, n. కంసాలి; కమ్మరి; బత్తుఁడు; శిల్పి; కార్మారుఁడు ** black smith ph. కమ్మరి; ** gold smith ph. కంసాలి; ** wordsmith, n. పదశిల్పి; మాటలని తూచి తూచి వాడడంలో నేర్పరి; % move to W * smithereens, n. pl. తునాతునకలు; చిన్న చిన్న ముక్కలు; * smog, n. స్మాగు; పొంచు; పొగ + మంచు = పొంచు; smoke + fog = smog; * smoke, n. (1) పొగ; ధూమం; ధూపం; (2) దమ్ము; * smoke, v. i. పొగ తాగడం; దమ్ము కొట్టడం; * smoke, v. t. పొగ పట్టడం; * smoked, adj. పొగ పట్టిన; ధూపిత; ధూపాయిత; ** smoked fish, ph. పొగ పట్టిన చేపలు; * smooth, adj. నునుపైన; నున్ననైన; * smoothness, n. నునుపు; నున్నదనం; నయగారం; * smudge, n. మరక; * smugglers, n. pl. దొంగచాటు రవాణాదారులు; * smuggling, n. దొంగవ్యాపారం; దొంగరవాణా; * smut, n.(1) లైంగిక విషయాల గురించి అశ్లీలంగా చెప్పే పుస్తకాలు, సినిమాలు; వగైరా; (2) [bot.] కాటుక; కాటుక తెగులు; * snack, n. చిరుతిండి; ఉపాహారం; పలహారం (ఫలహారం కాదు); అల్పాహారం; తాయిలం; తినుబండారం; నలితిండి; నాస్తా; * snag, n. చిక్కు; ఇబ్బంది; * snail, n. నత్త; కురుమింద; శంఖనఖం; * snake, n. పాము; చిలువ; చిల్వ; సర్పం; చక్షుశ్రవం; భుజంగం; ఉరగం; దందశూకం; ** asp, n. నైలు నదీ ప్రాంతాలలో కనబడే ఒక పాము; ** cobra, n. నాగుపాము; త్రాచుపాము; కృష్ణసర్పము; నల్లనాగు; ఫణకరము; ఫణి; ** green snake, ph. పసిరిక పాము; ** mountain snake, ph. కొండ చిలువ; ** rattlesnake, ph. గిలక పాము; ** Russell's viper = కట్లపాము; A venomous snake with black stripes; ** types of snakes, కూకవేటు; సముద్రపు పాము; రక్తపెంజర; జెర్రిగొడ్డు; గడ్డపాము; గుఱ్ఱపుబెరజు; తుట్టెపురుగు; దాసరిపాము; దుంపనాగులు; పలుగుడుబాము; పుల్లురుకుపాము; పుష్కరము; పెరజు; పొడపాము; బొక్కబెరడు; ముడినాగు; మొగలిత్రాచు(మిన్నాగు); ** snake gourd, ph. పొట్లకాయ; ** snake stone, ph. నాగమణి; మణి; ఇది నున్నగా అరగదీసిన రాయి కాని ఎముక కాని అయి ఉంటుందని కొందరి అభిప్రాయం; దీని ప్రభావం వల్ల పాము విషం దిగిపోతుందనే నమ్మకం కేవలం గుడ్డి నమ్మకమే; * snap, n. చిటికె; అంగుళిస్పోటనం; * snap, v. t. తెంచు; తెంపు; ఛేదించు; తునియు; * snappiness, n. చిరాకు; * snare, n. ఉచ్చు; వితంసము; గుబ్బిక; పక్షులని జంతువులని పట్టే సాధనం; ** snare for birds, ph. గుబ్బిక; * sneeze, n. తుమ్ము; * sniff, v. i. ఎగపీల్చు; * snip, v. t. కత్తిరించు; చిదుము; తుంచు; తునియు; ** snip with fingers, ph. చిదుము; తుంచు; * snippet, n. తునక; తునియ; * snob, n. గర్విష్ఠి; ఎదుటివారిని చులకన చేసే వ్యక్తి; * snore, v. i. గుర్రుపెట్టు; గురక పెట్టు; * snore, n. గుర్రు; గురక; * snot, n. చీమిడి; ముక్కులోని అమత్వక్కు నుండి స్రవించే ద్రవం; * snout, n. ముట్టె; మోర; కుక్క, పంది, మొ. జంతువుల మూతి భాగం; * snow, n. హిమం; పొడిమంచు; పిండిమంచు; మంచు; మిహిక; నీహారం; ప్రాలేయం; ధూమిక; తుషారం; ఉ." సీ. ప్రాలేయ కిరణబింబంబు వెల్వెలబాఱి యాస్తాచలంబుపై నత్తమిల్ల.." శ్రీనాథుడు, కాశీఖండం. ** snowflake, ph. మంచు రేకు; ** snow leopard, n. మంచు కిరుబా; హిమ కిరుబా; * snowcap, n. హిమశృంగం; * snowfall, n. హిమపాతం; * snuff, n. ముక్కుపొడుం; నస్యం; * snuffbox, n. పొడుంకాయ; పొడుండబ్బా; * so, prep. కాబట్టి; * soak, v. i. నాను; తడుసు; * soak, v. t. నానబెట్టు; తడుపు; తడిపిపెట్టు; * soaked, adj. నానిన; నానబెట్టిన; తడిసిన; సిక్తం; ** blood soaked, ph. రక్తసిక్తం; * soaking, adj. ఉరుపు; ** soaking pits, ph. ఉరుపు గుంటలు; * soap, n. (1) సబ్బు; జిడ్డుని పోగొట్టే రసాయనం; Soap is a cleaning agent produced with an alkali metal hydroxide by the chemical reaction of a fatty acid; (2) టెలివిషన్ లో ఒకే నటీనట వర్గంతో ధారావాహికగా వచ్చే సాంఘిక కార్యక్రమం; ** washing soap, ph. బట్టల సబ్బు; ** soap suds, n. సబ్బు నురుగ; * soapnut, n. (1) కుంకుడుకాయ; (2) సీకాయ; (3) ఇషిరాసి; * sobriquet, [sō-bri-ˌkā], n. nickname; ex. Big Apple for New York City, Yankee for American, Jack for JFK; * Sochal salt, n. అక్షము; సౌవర్ఛలము; Hydrated Sodium Carbonate; Natron; * social, adj. సాంఘిక; సామాజిక; ** social consciousness, ph. సామాజిక స్పృహ; ** social media, ph. సామాజిక మాధ్యమాలు; ** social unrest, ph. సామాజ కల్లోలం; * socialism, n. సామాజిక వాదం; సమాజవాదం; సామ్యవాదం; * society, n. సంఘం; సమాజం; సభ; కూటం; మండలి; ** member of a society, ph. సభ్యుడు; ** membership in a society, ph. సభ్యత్వం; ** one present at a society, ph. సభాసదుడు; ** president of a society, ph. సభాపతి; * socialist, n. సామ్యవాది; * socialistic, adj. సమాజవాద; సామ్యవాద; * sociology, n. సాంఘిక శాస్త్రం; సామాజిక శాస్త్రం; * sociopath, n. (def.) a sociopath is made, whereas a psychopath is born; * sock, n. కాల్తిత్తి; మేజోడు; * socket, n. ఉతక; ఉత్తరాసి; * sod, n. గరికచెక్క; గడ్డ్డి విత్తులు మొలిచిన మట్టి చెక్క; * soda, n. (1) చవుడు; సోడా ఉప్పు; (2) తాగే సోడా నీళ్లు; కొద్దిగా కార్బన్‍ డై ఆక్సైడ్‍ కరిగించిన నీళ్లు; ** baking soda, ph. తినే సోడా; వంట సోడా; NaHCO<sub>3</sub>; ** caustic soda, ph. దాహక సోడా; NaOH; ** washing soda, ph. చాకలి సోడా; Na<sub>2</sub>CO<sub>3</sub>; * Sodium, n. సోడియం; సోడా; ఒక రసాయన మూలకం; (అణుసంఖ్య 11, సంక్షిప్త నామం, Na); [Lat.] Natrium; ** Sodium bicarbonate, ph. వంటసోడా; తినే సోడా; NaHCO<sub>3</sub>; ** Sodium carbonate, ph. చాకలి సోడా; Na<sub>2</sub>CO<sub>3</sub>; ** Sodium chloride, ph. ఉప్పులో ముఖ్యమైన అంశం; ఉప్పు; NaCl; ** Sodium hydroxide, ph. దాహక సోడా; ** Sodium nitrate, ph. సురేకారం; పెట్లుప్పు; ఛిలీ సాల్ట్‍ పీటర్‍; NaNO<sub>3</sub>; * sodomy, n. పుమ్మైధునం; అసహజమైన రతి క్రీడ; ఆడువారి మధ్యకాని, మగవారి మధ్యకాని, మనుష్యులకీ, జంతువులకీ మధ్యకాని జరిగే మైధునం; * soft, adj. మృదువైన; మెత్తనైన; కోమలమైన; కఠినంకాని; వంగెడు; సుకుమారమైన; దయగల; సుతారమైన; మృదుల; * soft c, ph. సకారం; * soft g, ph. జకారం; ** soft drink, ph. ఆల్కహాలు లేని పానీయం; ఉదా. సోడా, కోకాకోలా, మొదలైనవి; ** soft palate, ph. మెత్తని అంగులి; నోటి కప్పు వెనక భాగం; ** soft water, ph సాధు జలం; నిజమైన శసాధు జలంలో ఒక్క సోడియం అయానులు తప్ప మరే ఇతర లవణాలు ఉండవు; ఈ నీటికి కాసింత ఉప్పదనం ఉంటుంది; * softly, adv. సాఫీగా; మెత్తగా; సున్నితంగా; నెమ్మదిగా; బిగ్గరగా కాకుండా; * softness, n. మార్దవం; మృదుత్వం; నయగారం; * software, n. తంత్రాంశం; సూక్ష్మకాయం; మృదులాంగం; కోమలాంగం; మెత్తసరుకు; తోయం; దేహి; కంప్యూటర్ల చేత పనులు చేయించుకోడానికి రాసే క్రమణికలు; * soil, n. మట్టి; మన్ను; మురికి; నేల; ** alluvial soil, ph. ఒండుమట్టి; ఒండునేల; ** barren soil, ph. ఇరిణం; ** black cotton soil, ph. నల్లరేగడి నేల; కృష్ణమృత్తిక; ** cotton soil, ph. రేగడి నేల; బంకమట్టి; మృత్తిక; ** loamy soil, ph. గరుపనేల; గరుపకొడి నేల; ** loamy clay soil, ph. గరుప బంకనేల; గరుపకొడి బంకనేల; ** loamy sandy soil, ph. గరుప ఇసకనేల; గరుపకొడి ఇసకనేల; ** marshy soil, ph. ఉబ్బ నేల; ** on American soil, ph. అమెరికా గడ్డ మీద; ** rocky soil, ph. మొరప నేల; ** saline soil, ph. ఇరిణం; ** topsoil, ph. మంచిమట్టి; * soil, v. t. మురికిచేయు; మాపు; ఖరాబుచేయు; * sojourn, n. మజిలీ; ప్రయాణంలో ఆగడం; కొద్ది కాలం పాటు ఇంటి దగ్గర కాకుండామరొక చోట బస చేయడం; * sol, adj. అర్ధద్రవ; a colloid in which the suspended particles assume a random pattern; see also gel; * sol, n. అంగారక గ్రహం మీద ఒక రోజు, అనగా తన చుట్టూ తాను తిరగడానికి పట్టే కాలం; 24 గంటల 39 నిమిషాల 35 సెకన్లు; * solar, adj. సౌర; సూర్య; సౌరమాన; ఖద్యోత; మార్తాండ; ** solar calendar, ph. సౌర పంచాంగం; సౌరమానం; ** solar cells, ph. సౌర కణాలు; సౌర విద్యుత్‍ ఘటాలు; ** solar day, ph. సౌర దినం; ఒక సూర్యోదయం నుండి తరువాత సూర్యోదయం వరకు ఉన్న మధ్య కాలం; ఇది దినంవారీగా మారుతూ ఉంటుంది; ** solar eclipse, ph. సూర్య గ్రహణం; ** solar flare, ph. సౌర జ్వాల; సూర్య జ్వాల; ** solar mean day, ph. సగటు సౌర దినం; 24 గంటలు; ** solar system, ph. సౌర కుటుంబం; సూర్యగ్రహ మండలి; ఖద్యోత మండలం; మార్తాండ మండలం; * solder, n. టంకం; మాటు; * solder, v. t. మాటు వేయు; మాటు పెట్టు; టంకం వేయు; ** soldering iron, ph. టంకపునాటు; మాటునాటు; * soldier, n. సిపాయి; బంటు; ** foot soldier, ph. కాలిబంటు; * sole, adj. ఏక; ఏకైక; * sole, n. అరకాలు; పాదము అడుగు భాగం; ** sole to crown, ph. నఖశిఖ పర్యంతం; * solemn, adj. పవిత్ర; గంభీర; * solemnity, n. హుందాతనం; గంభీరత; పవిత్రత; * solenoid, n. తీగచుట్ట; చుట్ట ఆకారంలో చుట్టిన తీగ; తూణం; ఇటువంటి చుట్ట గుండా విద్యుత్తుని పంపితే ఆ చుట్ట అయస్కాంతం వలె పనిచేస్తుంది; * solicit, v. t. (1) వేడుకొను; ప్రార్థించు; విన్నవించు; అర్థించు; (2) న్యాయ సలహాదారుగా పని చేయు; * solid, n. ఘనం; ఘనపదార్థం; * solid, adj. ఘన; దిట్టమైన; నమ్మకమైన; * solidification, n. ఘనీభవనం; * solidify, v. i. గడ్డకట్టు; పేరుకొను; ఘనీభవించు; ముద్దకట్టు; * soliloquy, n. స్వగతం; ఏకాంత సల్లాపం; * solitaire, n. ఒంటాట; ఏకాంతపు ఆట; ఒక్కరూ కూర్చుని ఆడుకునే ఒక రకం పేకాట; * solitary, adj. ఏకాంత; ఐకాంతిక; ఉపాంశు; వివిక్త; ఒకే ఒక్క; ఒంటరి; * solitude, n. ఏకాంతం; ఏకతం; * solstice, n. అయనాంతం; రవితిష్ట; (ety.) solstice = sun standing still; ** summer solstice, ph. ఉత్తరాయనాంతం; గ్రీష్మ సంక్రమణం; జూన్ 22; ఉత్తరార్థ గోళంలో ఈ రోజున పగలు పొడుగు అత్యధికం; రాత్రి పొడుగు అత్యల్పం; ఈ రోజున సూర్యుడు కర్కాటక రేఖకి నడినెత్తి మీద ఉంటాడు; గ్రీష్మ సంక్రమణం ఏటేటా ఒకే తారీఖున రావాలని నిబంధన లేదు; కొంచెం ఇటూఅటూగా జూన్ 21-23 మధ్య తారట్లాడుతూ ఉంటుంది; ** winter solstice, ph. దక్షిణాయనాంతం; హిమ సంక్రమణం; డిసెంబరు 22; ఉత్తరార్థ గోళంలో ఈ రోజున పగలు పొడుగు అత్యల్పం, రాత్రి పొడుగు అత్యధికం; ఈ రోజున సూర్యుడు మకర రేఖకి నడినెత్తి మీద ఉంటాడు; ఈ రోజున ఉత్త ధృవం దగ్గర సూర్యుడు నామమాత్రం ఉదయించి, ఆకాశంలో పైకి లేవకుండానే అస్తమించెస్తాడు; హిమ సంక్రమణం; ఏటేటా ఒకే తారీఖున రావాలని నిబంధన లేదు; కొంచెం ఇటూఅటూగా డిసెంబరు 21-23 మధ్య తారట్లాడుతూ ఉంటుంది; * solubility, n. ద్రావణశక్తి; కరగు గుణం; * solute, n. ద్రావితం; In chemistry, a solution is a homogeneous mixture composed of two or more substances. In such a mixture, a solute is a substance dissolved in another substance, known as a solvent. * solution, n. (1) పానకం; ద్రావణం; (2) పరిష్కారం; తెన్ను; సమాధానం; జవాబు; పూరణం; ** liquid crystalline solution, ph. ద్రవస్పాటిక ద్రావణం; * solve, v. t. సాధించు; పరిష్కరించు; * solvent, n. ద్రావణి; పంచదారని నీళ్లల్లో కరిగించినప్పుడు నీరు ద్రావణి, పంచదార ద్రావితం, పానకం ద్రావణం; * soma, n. తనువు; శరీరం; కాయం; * somatic, adj.తనువు; శరీరానికి సంబంధించిన; కాయ; ** somatic cell, ph. తనుకణం; శోమకణం; పునరోత్పత్తి చేయలేని కణం; * some, adj. (1) కొంత; కొంచెం; కాస్త; ఇంచుక; (2) కొన్ని; (3) కొందరు; ** some extent, ph. కొంత; కొంతవరకు; ** some money, ph. కొంత డబ్బు; ** some monkeys, ph. కొన్ని కోతులు; ** some people, ph. కొందరు మనుషులు; కొందరు; ** some things, ph. కొన్ని; * some, adv. దాదాపుగా; * somebody, pron. ఒకరు; ఒక వ్యక్తి; * somehow, adv. ఏదో ఒక విధంగా; ఎలాగో ఒకలాగ; * somersault, n. పిల్లిమొగ్గ; * sometime, adv. ఎప్పుడో ఒకప్పుడు; కదాచిత్తుగా; * somewhere, adv. ఎక్కడో ఒక చోట; * somnalent, adj. నిద్ర మత్తుగా ఉండడం; * somnambulism, n. నిద్రలో నడవటం; * somniloquence, n. నిద్రలో మాట్లాడటం; * son, n. కొడుకు; కుమారుడు; అబ్బాయి; పుత్రుడు; బిడ్డడు; సుతుడు; తనయుడు; ఆత్మజుడు; బొట్టె; పట్టి; * son-in-law, n. s. అల్లుడు; జామాత; ** co son-in-law, ph. తోడల్లుడు; షడ్డకుడు; * son-of-a-bitch, n. లంజకొడుకు; * sons-in-law, n. pl. అల్లుళ్లు; * song, n. పాట; గానం; గీతం; * sonic, adj. శబ్దానికి సంబంధించిన; శబ్ద తరంగాలు కదిలే విధానానికి సంబంధించిన; ** hypersonic, adj. శబ్ద తరంగాల వేగానికి 5 రెట్లు మించిన వేగంతో; ** supersonic, adj. శబ్ద తరంగాల వేగానికి మించిన వేగంతో; శబ్ద తరంగాల వేగానికి మించి, శబ్ద తరంగాల వేగానికి 5 రెట్లు తక్కువగా ఉన్న వేగాలు; * soon, adj. త్వరగా; వేగిరం; శీఘ్రం; సత్వరం; * soot, n. మసి; * soothsayer, n. f. ఎరుకలసాని; ఎరుకత; సోది చెప్పే మనిషి; m. ఎరుకల వాడు; * soothsaying, n. సోది; * soothingly, adv. అనునయంగా; * sophism, n. వంచితర్కం; వంచన తలపుతో చేసే కుతర్కం; * sophisticated, adj. ఆడంబర; అధునాతన; పరిష్కృత; * sophomore, n. నాలుగేళ్లపాటు కొనసాగే విద్యార్థి దశలో రెండవ సంవత్సరపు విద్యార్థి; * sorcerer, n. మంత్రగాడు; మాంత్రికుడు; * sordid, adj. క్షుద్ర; అసహ్య; నీతిబాహ్య; * sore, adj. బాధ కలిగించే; నొప్పి పుట్టించే; నొప్పి పెట్టే; * sores, n. pl. కురుపులు; పుండ్లు; ** mouth sores, ph. నోటిలో పుండ్లు; నోటి పూత; జిహ్వాపాకం; * sorghum, n. జొన్నలు; [bot.] Sorghum bicolor; * sorrow, n. విచారం; వ్యాకులం; చింత; వగపు; * sorry, inter. మన్నించండి; క్షమించండి; * sort, n. రకం; * sort, v. t. (1) రకాలవారీగా విడగొట్టు; (2) పేర్చు; క్రమర్చు; క్రమంలో అమర్చు; * sortie, n. దాడి; వైమానిక దాడి; * sorting, v. t. విడగొట్టడం; పేర్చడం; క్రమపర్చడం; ** sorting and merging, ph. పేర్చడం; కూర్చడం; * so so, adj. ఓ మోస్తరుగా; మిడి మిడి; * sotto voce, ph. (సాటో వోచే) తగ్గు స్వరంలో; మనలో మనమాట; * soul, n. ఆత్మ; అంతర్యామి; దేహి; క్షేత్రజ్ఞడు; ** manifested soul, ph. జీవాత్మ; ** subtle soul, ph. ఆత్మ; జీవాత్మ; ** Supreme soul, ph. పరమాత్మ; * soul-searching, n. ఆత్మప్రక్షాళనం; * sound, adj. మంచి; దృఢమైన; ఆరోగ్యకరమైన; * sound, n. (1) ధ్వని; శబ్దం; సడి; చప్పుడు; క్వాణం; సద్దు; అలికిడి; సవ్వడి; నాదం; మోత; రొద; రవము; రవళి; నినాదం; మొరపం; (rel.) resound, (2) ఇరుకు మూతి గల సముద్ర శాఖ; (rel.) fjord; ** dependent on sound, ph. శబ్దాశ్రయ; ** non-physical sound, ph. అనాహత్ నాదం; భౌతిక ప్రక్రియల ప్రమేయం లేకుండా జనించిన నాదం; unstruck sound; ** physical sound, ph. అహత్ నాదం; భౌతిక ప్రక్రియల వల్ల పుట్టిన నాదం; struck sound; ** ultrasound, ph. అతిధ్వని; అత్యధికంగా ప్రకంపించే శబ్ద తరంగం; ** sound wave, ph. శబ్దతరంగం; ధ్వనితరంగం; * sound, v. i. ధ్వనించు; అనిపించు; * sound, v. t. కదిపి చూడు; కనుక్కుని చూడు; * soup, n. సూపం; పులుసు; కట్టు; పలచగా చేసిన పప్పు; * sour, adj. పుల్ల; పుల్లన; పులి; ** sour belch, ph. పులి తేనుపు; పుల్లత్రేన్పు; ** sour cream, ph. పులిమస్తు; కాదంబరం; * source, n. మాతృక; జనకం; కాణాచి; ఆధారం; ఆకరం; మూలం; ఉత్పత్తి స్థానం; జనకస్థానం; ** source code, ph. [comp.] జనక క్రమణిక; మూల భాషలో రాసిన క్రమణిక; * south, adj. దక్షిణ; తెన్; * south, n. దక్షిణం; అవాచి; * southeast, n. ఆగ్నేయ; * southernwood, n. దవనం; సువాసన గల ఒక మొక్క; [bot.] ''Artemisia abrotanum; southern wormwood''; * southern, adj. దక్షిణ; దాక్షిణాత్య; అవాచీన; తెంకణ; సరాజిత; ** southern planet, ph. సరాజిత గ్రహం; * Southern Cross, n. త్రిశంకు నక్షత్రం; దక్షిణార్థ గోళంలో ఉన్న వాళ్లకి శిలువ ఆకారంలో కనిపించే నాలుగు నక్షత్రాల సమూహం; * southpaw, n. కవ్వడి; ఎడంచేతి వాటం మనిషి; according to Reader's Digest, this misnomer was apparently coined by Chicago's sportswriters in the late nineteenth century; they used this word to refer to left-handed baseball pitchers who had to pitch facing the evening sun; in that position, their left arms were toward the south; other words for left-handers are lefties, south paws, sinistrals, and port-siders; * southwest, n. నైరృతి దిక్కు; నైరృతి; నైఋతి; సోకుమూల; * souvenir, n. స్మారక సంచిక; స్మృతి చిహ్నం; జ్ఞాపిక; * sovereign, adj. సర్వసత్తాక; ** sovereign republic, ph. సర్వసత్తాక గణతంత్ర రాజ్యం; * sovereign, n. (1) సార్వభౌముడు; రాజరాజు; చక్రవర్తి; ప్రభువు; అధిపతి; (2) నవరసు; కాసు; * sovereignty, n. సార్వభౌమత్వం; సార్వభౌమాధికారం; ఆధిపత్యం; పాలనాధికారం; సర్వసత్తాధికారం; రాజ్యాధిపత్యం; * sow, n. ఆడ పంది; ఈడొచ్చిన ఆడ పంది; * sow, v. t. విత్తులు నాటు; ** sowing device, ph. జత్తిగె; జడ్డిగం; * sox, n. pl. మేజోళ్లు; కాల్తిత్తులు; --also see socks * soybean, n. సోయాచిక్కుడు; హరేణుచిక్కుడు * spark, n. నిప్పుకణం; విస్పులింగం; చురక; అగ్నికణం; * space, adj. స్థల; అంతరిక్ష; వ్యోమ; నభో; దిక్‍; * space, n. (1) స్థలం; జాగా; ఎడం; చోటు; దిక్కు; అంతరం; (2) బయలు; ఆవరణ; (3) ఖ; రోదసి; నభం; వ్యోమం; అంతరిక్షం; విష్ణుపదం; అంతరాళం; ఆకాశమండలం; ** Euclidean space, ph. యూక్లిడీయ ఆవరణం; అంతరాళం; ** expanse of deep space, ph. గగనాంగణం; ** intervening space, ph. మధ్యంతర ఆవరణం; అంతరాళం; ** lack of space, ph. స్థలాభావం; ** three-dimensional space, ph. త్రిమితీయ అంతరాళం; త్రిమితీయ ఆవరణం; ** space travel, ph. నభోయానం; అంతరిక్ష యానం; * spacecraft, n. నభశ్చరం; ఖేచరం; * spaceship, n. వ్యోమనౌక; నభోతరంగిణి; నభోతరణి; అంతరిక్ష నౌక; * space-time, n. స్థలకాలం; దిక్కాలం; కాలస్థలం; అంతరాళ కాలం; ** space-time continuum, ph. స్థలకాల అఖండత్వం; స్థలకాల సమవాయం; * spacious, adj. విశాలమైన; * spade, n. (1) తౌగోల (తవ్వు + కోల); (2) చీట్లపేకలో నలుపు రంగులో ఉండే ఆకారం; * span, n. (1) జానెడు పొడుగు; జాన; (2) వంతెనలో రెండు స్తంభాల మధ్య దూరం; * spanner, n, పానా; * spark, n. నెరుసు; నిప్పురవ్వ; విస్పులింగం; ఆచిరాంశువు; ** spark plug, ph. నెరసు బిరడా; పెట్రోలు కారు ఇంజనులో ఒక భాగం; * sparkler, n. కాకరపువ్వొత్తి; * spasm, n. ఈడ్పు; దుస్సంకోచం; అదుపుతప్పి కండరం సంకోచ వ్యాకోచాలు చెందడం; ** vascular spasm, ph. రక్తనాళ దుస్సంకోచం; రక్తనాళాల ఈడ్పు; * spasmodic, adj. అప్పుడప్పుడు; * spate, n. వరద; వెల్లువ; * spathe, n. మొవ్వు; * spatial, adj. దేశగత; ** spatial extension, ph. దేశగత వ్యాప్తి; * spatula, n. అట్లకాడ; సలగ; * speak, n. మాట్లాడు; * speaker, n. వాగ్మి; వాచకుడు; వాచకి; అభిభాషి; * spear, n. ఈటె; బల్లెం; బరిసె; see also javelin; * special, adj. విశిష్ట; విశేష; ప్రత్యేక; పరిమిత; ** special case, ph. విశిష్ట వ్యవహారం; విశిష్ట సంఘటన; ** special dualism, ph. విశిష్ట అద్వైతం; రామానుజాచార్యుల మత సిద్ధాంతం; ** special purpose, ph. పరిమిత ప్రయోజనం; ** special rule, ph. విశిష్ట నియమం; ** special terminology, ph. విశేష పదజాలం; ** special theory of relativity, ph. విశిష్ట సాపేక్ష సిద్ధాంతం; * specialty, n. విశిష్టత; ప్రత్యేకత; * species, n. (1) తెగ; జాతి; ఉపజాతి; వర్గం; (2) జాతి; శాస్త్రవేత్తలు జీవకోటిని ఏడు వర్గాలుగా విడగొట్టినప్పుడు ఏడవ వర్గానికి పెట్టిన పేరు; [see also] genus, family, order, class, phylum and kingdom; * specific, adj. నిర్ణీతమైన; నిర్ధిష్టమైన; అవశ్యమైన; ** specific gravity, ph. విశిష్ట గురుత్వం; విశిష్ట గరిమ; అవశ్య గరిమ; తారతమ్య గరిమ; ** specific heat, ph. విశిష్ట ఉష్ణం; విశిష్టోష్ణత; * specification, n. తబ్సీల జాబితా; చెయ్యవలసిన పనుల పట్టిక; * specified, adj. వ్యక్తం; * specificity, n. ప్రత్యేకత; విశిష్టత; * specify, v. t. వివరించు; నిర్దేశించు; కరతలించు; * specimen, n. నమూనా; మచ్చు; మాదిరి; * speck, n. నలక; నలుసు; నెరుసు; * spectacle, n. దృశ్యం; * spectacles, n. pl. కండ్లజోడు; ముక్కద్దాలు; సులోచనాలు; ఉపనేత్రాలు; * spectacular, adj. కళ్లు జిగేలుమనిపించే; * spectators, n. pl. ప్రేక్షకులు; చూపరులు; ఈక్షకులు; * spectrograph, n. వర్ణపటలేఖిని; వర్ణమాలాచిత్రం; వర్ణలేఖిని; * spectrometer, n. వర్ణపటమాపకం; * spectroscope, n. వర్ణపటదర్శని; వర్ణమాలాదర్శని; * spectroscopy, n. వర్ణమాలాదర్శనం; వర్ణమాలని అధ్యయనం చేసే శాస్త్రం; ** Raman spectroscopy, ph. రామన్ వర్ణమాలాదర్శనం; * spectrum, n. వర్ణపటం; వర్ణమాల; కాంతిని గాజు పట్టిక ద్వారా పంపితే కనిపించే సకలవర్ణ పటం; * speculation, n. సట్టా; ** speculation business, ph. సట్టా వ్యాపారం; * speech, n. (1) ప్రసంగం; ఉపన్యాసం; (2) వాక్కు; ఉక్తి; ** gracefulness of speech, ph. వాగ్విలాసం; ** keynote speech, ph. కీలకోపన్యాసం; ** telegraphic speech, ph. తంత్యోక్తి; * speed, n. వేగం; వడి; జోరు; ధృతి; త్వరితం; జవం; see also haste; ** high speed, ph. శరవేగం; జవాతిశయం; * spell, n. మంత్రశక్తి; మంత్రం; * spell, v. i. వర్ణక్రమం చెప్పగలుగు; * spelling, n. వర్ణక్రమం; పదగుణితం; వ్రాకట్టు; స్పెల్లింగు; * spend, v. i. ఖర్చుపెట్టు; వ్యయపరచు; * sperm, n. శుక్రం; శుక్లం; రేతస్సు; * sperm cell, n. శుక్ర కణం; * spermatorrhea, n. శుక్ర నష్టం; శుక్ర స్రావం; * spermatozoa, n. శుక్ర కణం; పురుష బీజకణం; * spend, v. i. (1) ఖర్చు పెట్టు; వెచ్చించు; వ్యయపరచు; (2) గడుపు; ** spend some time, ph. కొంత కాలం గడుపు; * sperm, n. వీర్యం; పురుష జననాంగాలలో తయారయే వీర్య కణాలు; rel.) semen; * spew, v. t. వెళ్లగక్కు; * sphere, n. (1) గోళం; ఉండ; (2) మండలం; ప్రదేశం; ఆవరణం; ** sphere of action, ph. వ్యవహార మండలం; * spherical, adj. గోళాకార; గోళీయ; * spheroid, n. గోళాభం; * spheroidal, adj. గోళాభీయ; * Spica, n. చిత్ర; చిత్రా నక్షత్రం; కన్యారాశిలో నక్షత్రం; * spice, n. కటువు; కారము; * spick and span, ph. [idiom] నిగనిగలాడేటట్లు; * spicy, adj. కారం; కటు; ** spicy substance, ph. కారపు వస్తువు; కటు ద్రవ్యం; * spider, n. సాలీడు; సాలెపురుగు; నేతపురుగు; అష్టపాది; తంతునాభం; ఈగపులి; లూతపురుగు; అల్లికపురుగు; * spies, n. pl. చారులు; గూఢచారులు; * spike, n. శంకువు; * spill, v. i. ఒలుకు; పొర్లు; * spill, v. t. ఒంపు; తొళికించు; ఒలికించు; * spillway, n. పొర్లుకట్ట; పొర్లుమదుం; తొళకరి తోము; ఒలుకుదారి; ప్రవాహ మార్గం; మరిగొమ్ము; అలుగు; పరీవాహం; * spin, v. t. వడుకు; * spin, n. (1) ఆత్మభ్రమణం; భ్రమణం; (2) [idiom] ఉన్న విషయాన్ని తనకి అనుకూలంగా మలిచి చెప్పడం; (3) [phy.] అణుప్రమాణంలో ఉండే రేణువులకి సహజసిద్ధంగా ఉండే ఒక లక్షణం; ఒక ఎలక్ట్రానుకి "స్పిన్" ఉందంటే అది బొంగరంలా తిరుగుతోందని వ్యాఖ్యానించకూడదు; బొంగరం లాగనే కొన్ని పరమాణు రేణువులు కూడ సహజసిద్దమైన కోణీయ భారవేగం (intrinsic angular momentum) అనే గణిత లక్షణాన్ని ప్రదర్శిస్తాయి కనుక వాటికి "స్పిన్" ఉందని చమత్కరిస్తాము; ** spin angular momentum, ph. భ్రమణ కోణీయ భారవేగం; * spinach, n. గోళికూర; పాలక్; దుంపబచ్చలి వంటి ఆకు కూర; చుక్కాకు; [bot.] ''Spinacia oleracea''; * spinal, adj. మైరవ; మజ్జా; సుమామ్న; ** spinal canal, ph. మజ్జా నాళిక; సుమామ్న నాళిక; ** spinal cord, ph. వెన్నుపాము; మజ్జా రజ్జువు; సుమామ్న నాడి; కశేరుక నాడి; మేరువు; కుండలి; ** spinal vertebra, ph. వెన్నుపూసలు; * spindle, n. కదురు; తుర్కం; నూలు వడికే కదురు; తంతుకాష్ఠం; * spine, n. వెన్ను; వెన్నెముక; * spinster, n. (1) అవివాహిత; బ్రహ్మచారిణి; ప్రస్తుతం పురుష సంపర్కం లేని ఆడది; భర్త లేని స్త్రీ; విధవ కాదు, కన్య కాదు; (2) నూలు వడికే స్త్రీ; * spiral, n. సర్పిలం; మురి; శంఖావర్తం; ** right-handed spiral, ph. ఎల మురి; * spiral, adj. సర్పిల; శంఖాకార; శంఖావర్త; ** spiral-shaped, ph. సర్పిలాకృతి; * spirit, n. (1) ఆత్మ; జీవాత్మ; అంతరాత్మ; మూలశక్తి; (2) ప్రేతాత్మ; పిశాచం; దయ్యం; (3) మూలార్థం; అంతరార్థం; పరమార్థం; (4) సారా; మద్యం; ద్రావకం; (5) స్పూర్తి; ఉత్సాహం; ** finite spirit, ph. ప్రత్యగాత్మ; ** infinite spirit, ph. అనంతాత్మ; ** spirit lamp, ph. సారా దీపం; మద్యార్కదీపం; స్పిరిట్ దీపం; ** spirit of cooperation, ph. సహకార స్పూర్తి; * spiritual, adj. ఆధ్యాత్మిక; పారమార్థిక; ఆధిదైవిక; ఆత్మజ్ణాన; ఆత్మిక; * spiritualism, n. ఆధ్యాత్మిక వాదం; * spirulina, n. స్పిర్యులీనా; an organism that grows in both fresh and saltwater; It is a type of cyanobacteria, which is a family of single-celled microbes that are often referred to as blue-green algae. * spit, n. ఉమ్మి; లాలాజలం; * spit, v. i. ఉమ్ము; * spite, n. కార్పణ్యం; జుగుప్స; * spittoon, n. కాళంజి; తమ్మ పడిగె; ఉమ్మి వేసే గిన్నె; * spittle, n. ఉమ్మి; లాలాజలం; * splash, v. t. చిందించు; * splash, v. i. చిందు; * splatter, v. i. చిందు; * spleen, n. ప్లీహం; గోళాకారపు ఎరన్రి గ్రంధి; * splendid, adj. ఉజ్వల; జేగీయమాన; * splendor, n. వైభవం; * splice, n. అతుకు; * splint, n. బద్ద; కొయ్య బద్ద; దెబ్బలు తగిలినప్పుడు కట్టు కట్టడానికి అప్పుడప్పుడు వాడే సాధనం; * splinter, n. పేడు; పుల్ల; పుడక; చీలిక; యష్టి; * splinter, v. t. చీలిపోవు; విడిపోవు; * split, n. చీలిక; చీరిక; * split, adj. చీలబడ్డ; చీల్చిన; * split, v. t. చీరు; చీల్చు; చించు; వ్రచ్చు; వ్రక్కలించు; ఛేదించు; ** split chickpeas, n. శనగపప్పు; ** split peas, n. బటానీ పప్పు; * splitting, n. పరిస్పోటనం; * spoke, n. శలాకం; ఊస; చువ్వ; ఆకు; probe; pin; peg; * spoil, v. i. చెడు; పాడగు; బెడియు; ఆరుమూడగు; బుసిపోవు; కర్యావైకల్యమగు; * spondylosis, n. వెన్నుముకలో అరుగుదల (degeneration) వలన వచ్చే జబ్బుని డిజెనెరేటివ్ డిస్క్ డిసీజ్ (degenerative disc disease) లేదా స్పాండెలోసిస్ (spondylosis) అంటారు; ** cervical spondylosis, ph. మెడలో వస్తే సెర్వికల్ స్పాండెలోసిస్ అంటారు; స్పాండెలోసిస్ వలన మెడలో వెన్నుపాము నలిగితే దాన్ని మైలోపతి (myelopathy) అంటారు. ** lumbar spondylosis, ph. నడుములో వస్తే లంబార్ స్పాండెలోసిస్ అంటారు. * sponge, n. (1) స్పంజి; నీటిని పీల్చే పదార్థం; (2) ఒక రకం సముద్రపు జంతువు; * sponsored, adj. ప్రాయోజిత; మనకు ఉచితం, వారికి భవిష్యత్తులో ప్రత్యక్షం గా కానీ పరోక్షంగా కానీ ఆర్జనం; * sponsors, n. ప్రాయోజితులు; * spontaneous, adj. అయత్నకృత; ఆకస్మిక; ఐచ్ఛిక; సద్యస్పూర్తితో; * spontaneity, n. సద్యస్పూర్తి; * spoon, n. చెంచా; ఉద్దరిణి; గరిటె; పాణికి; స్పూను; దర్వి; ** deflagrating spoon, ph. ఒంపు గరిటె; మంట గరిటె; పోపు గరిటె; ఉద్దహన చెంచా; ** perforated spoon, ph. జల్లి గరిటె; * spoonerism, n. అస్తవ్యస్త పదప్రయోగం; స్పూనరీయం; a linguistic somersault that turns a "well-oiled bicycle" into a "well-boiled icicle" and "tinglish errors" into "English terrors"; (ety.) named after Rev. William Archibald Spooner (born 1844); Examples in Telugu include, "చొక్కరు, నిక్కా", పుహం, సింలి"; * sporadically, adv. అప్పుడప్పుడు; చిలకేటుగా; * spore, n. సిద్ధబీజం; * sport, n. సయ్యాట; అలవోక; క్రీడ; కేళి; హేల; లీల; చీటకం; ఆట; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: sport, game, recreation, hobby * ---A ''sport'' is an activity that requires physical effort and skill, has rules and is done in competition. Use ''recreation'' to talk about all activities that people do in order to relax. Use ''game'' to talk about a particular competition in a sport. You can also use ''game'' to talk about a competition requiring mental skill, knowledge and luck: a game of cards. A ''hobby'' is an activity that you do in your spare time.''' |} * * sportsman, n. ఆటగాడు; చీటకుడు; * spot, n. (1) మచ్చ; డాగు; (2) స్థానం; ప్రదేశం; * spotless, adj. నిరంజన; * spouse, n. జీవిత భాగస్వామి; * spout, n. జలదారి; * spp., suff. జాతిది; ద్వినామ పద్ధతిలో జంతువుల పేర్ల చివరకాని, మొక్కల పేర్ల చివర ఈ అక్షరాలు వస్తే ఆ ప్రాణి జాతి ఇదమిత్థంగా తేలలేదని అర్థం; * sprain, n. ఇరుకు; బెణుకు; * spray, v. t. చిమ్ము; జల్లు; ఎగజల్లు; చిలకరించు; * spray, n. శీకరము; జల్లు; * sprayer, n. చిమ్మనగ్రోవి; చిమ్ముకారి; * spread, v. i. వ్యాపించు; విస్తరించు; అత్తమిల్లు; ఉ. "అంగళ్ల ముంగిళ్ల నత్తమిల్లిన ముత్తియంపు రంగవల్లుల మీద" - జైమిని భారతం * spread, v. t. పరుచు; నెరుపు; వెదజల్లు; జల్లు; పంచారించు; పంచు; * spread, n. (1) పరుచుకొనేది; నెరుపుకొనేది; పులుముకొనేది; (2) విస్తృతి; ** bed spread, ph. పరుపుమీద పరుచుకొనేది; దుప్పటి; ** bread spread, ph. రొట్టె మీద రాసుకొనేది; * sprig, n. (1) రెమ్మ; రెబ్బ; (2) మొలక; పిలక; (3) పిల్లకాయ; వంశాకురం; ** sprig of curry plant, ph. కరివేపాకు రెబ్బ; ** sprig of banana plant, ph. అరటి పిలక; * spring, n. (1) వసంతం; వసంత కాలం; వసంత రుతువు; (2) నీటిబుగ్గ; జల; జెల; ఊట; ఎగదట్టిక; ఉద్గమం; (3) తీగచుట్ట; స్ప్రింగు; ** hot water spring, ph. వేడినీటి జల; వేడినీటి బుగ్గ; ** spring equinox, ph. వసంత విషువత్; ** spring tide, ph. నిండు పోటు; పౌర్ణమికి, అమావాస్యకీ బాగా ఉదృతంగా వచ్చే పోటు; * sprinkle, v. t. జల్లు; ఎగజల్లు; చిలుకు; చిలికించు; చిమ్ము; ప్రోక్షించు; * sprinkle, n. తూర; జల్లు; వాన జల్లు; * sprinkler, n. ప్రోక్షకి; ప్రోక్షకుడు; * sprint, n. పరిగెత్తు; దౌడుతీయు; * sprout, v. i. మొలుచు; అంకురించు; పొటమరించు; కందళించు; * sprouts, n. మొలకలు; నారు; నవోద్భిజాలు; అభినవోద్భిజాలు; అంకురాలు; ఈరికలు; కందళికాలు; shoot; * spun, adj. వడకిన; ** spun yarn, ph. వడకిన నూలు; దారం; * spur, n. కయ్య; చీలిక; పక్క దారి; * spurious, adj. ప్రక్షిప్త; * sputum, n. ఉమ్మి; * spy, n. చారుడు; చారిణి; గూఢచారి; * spycraft, n. గూఢచర్య; అపసర్పణం; * sphygmomanometer, n. రక్తపు పోటు లేదా BP కొలిచే పరికరము * squabble, n. తగాదా; తోకపీకుడు; కలహం; జగడం; * squall, n. జడిజల్లు; జడివాన; కొద్దికాలంపాటు ఉధృతంగా పడే వాన; * squander, v. t. దుర్వినియోగం చేయు; దుర్‌వ్యయం చేయు; వృధా చేయు; నిర్లక్ష్యంగా ఖర్చు పెట్టు; * square, adj. చతురస్ర; వర్గ; ** square foot, ph. చతురపుటడుగు; ** square root, ph. వర్గమూలం; ** square wave, ph. చతురస్ర తరంగం; * square, n. (1) చతురస్రం; సమచతురస్రం; చదరం; నలుచదరం; చవుకం; చచ్చవుకం; ఎదురెదురు భుజాలు సమంగానూ, సమాంతరంగానూ ఉండి నాలుగు సమకోణాలు ఉన్న చతుర్భుజం; (2) వర్గం; (3) కూడలి; శృంగాటకం; రచ్చబండ; ** inverse square, ph. విలోమ వర్గం; ** perfect square, ph. (1) చచ్చవుకం; నలుచదరం; సంపూర్ణ చతురస్రం; (2) సాంగమైన వర్గు; * squash, n.ఒక రకం గుమ్మడి కాయ; దోసకాయ; ** chayote squash, ph. బెంగుళూరు వంకాయ; ** squash gourd, ph. గుమ్మడి కాయ; * squat, v. i. గొంతుక్కూర్చొను; గొంతుకలా కూర్చొను; * squeak, v. i. కిర్రుమను; కీచుమను; * squeeze, v. t. (1) నొక్కు; పిండు; పిసుకు; (2) ఇరికించు; * squint, n. మెల్ల; * squire, n. కామందు; భూస్వామి; a large land owner; * squirrel, n. ఉడుత; * squishy, adj. పిసపిసలాడు; పిసకడానికి వీలుగా ఉండు; మెత్తగాను, తడిగాను ఉండు; * |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==Part 4: st-sz== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * stab, v. t. కత్తితో పొడుచు; * stability, n. నిశ్చలత; స్థిరత్వం; సుస్థిరత్వం; నిలకడ; స్థయిర్యం; స్థాయిత్వం; ప్రతిష్ఠ; * stabilization, n. స్థిరీకరణ; * stable, n. (1) నిశ్చలం; స్థిరం; సుస్థిరం; (2) గుర్రాలసాల; అశ్వశాల; కొట్టం; మందడి; లాయం; * stack, n. దొంతర; దొంతి; బొత్తు; వాము; * stack, v. t. దొంతి పెట్టు; పేర్చు; * staff, n. (1) దండము; కర్ర; గడ; (2) సిబ్బంది; అధికారవర్గం; నౌకర్లు; * stag, n. మగ లేడి; జింక; * stage, n. (1) దశ; మజిలీ; అంచె; (2) వేదిక; (3) రంగం; రంగస్థలం; నాటకరంగం; ** backstage, ph. నేపథ్యం; నైపథ్యం; ** stage fright, ph. సభాకంపం; సభలో మాట్లాడడానికి భయపడడం; ** stage lighting, ph. రంగోద్దీపనం; ** stage manager, ph. సూత్రధారుడు; * stage, v. t. నాటకమాడు; మభ్యపరచు; * stagnation, n. స్తబ్దత; ఎదుగు బొదుగు లేకుండా ఉండిపోవడం; * stain, n. మరక; డాగు; కళంకం; చార; ** blood stain, ph. రక్తపు మరక; రక్తపు డాగు; ** water stain, ph. నీటి చార; * staining, n. వర్ణసంధానం; అభిరంజనం; * stainless, adj. నిష్కళంకం; మచ్చలేని; అకళంకము; * staircase, n. మేడ మెట్లు; సోపానశ్రేణి; మెటికలు; తాపలు; * stairs, n. మేడ మెట్లు; సోపానశ్రేణి; మెటికలు; తాపలు; * stake, n. (1) శంకువు; (2) పణం; పణితం; ఒడ్డిమి; ఒడ్డిదం; పన్నిదం; జూదంలో ఒడ్డే పందెం; * stakeholder, n. ఒడ్డిమిదారు; * stale, adj. అడవ; పాచిపోయిన; తాజాతనం కోల్పోయిన; పాతబడిన; ** stale smell, ph. ముక్క వాసన; అడవ వాసన; ** stale stuff, ph. అడవ సరుకు; * stalemate, n. ప్రతిష్టంభం; తట్టు; * stalk, n. (1) కాండం; గడ; (2) తొడిమె; * stalk, v. t. వేటాడు; పొంచియుండు; * stall, n. బడ్డీ; వ్రజం; దుకాణం; అంగడి; కొట్టు; ఖద; * stallion, n. మగ గుర్రం; గుండు; * stalwart, n. దిట్ట; * stamen, n. కేసరములు; కింజిల్కములు; పురుషపత్రములు; * stamina, n. ఓపిక; సత్తా; సహనశక్తి; సామర్థ్యం; * staminode, n. వంధ్యకేసరం; పుప్పొడితిత్తిలేని పుంకేసరం; * stammer, n. నత్తి; * stammer, v. t. నత్తితో మాట్లాడు; * stamp, n. (1) తపాలాబిళ్ల; సికా; స్టేంపు; (2) ముద్ర; మొహరు; ** postage stamp, ph. తపాలా బిళ్ల; తపాలా ముద్ర; ** stamp of approval, ph. ఆమోద ముద్ర; * stamp, v. t. ముద్రకొట్టు; ముద్రవేయు; టపటపా బాదు; * stamped, n. ముద్రాంకితము; * stampede, n. దొమ్మీ; తొక్కిసలాట; * stamping, n. ముద్రకొట్టుట; ముద్రవేయుట; * stand, n. (1) నిలిపే స్థలం; స్థావరం; (2) బడ్డీ; మంచె; (3) దిమ్మ; ** bus stand, ph. బస్సులు నిలిచే స్థలం; ** concession stand, ph. రాయితీ బడ్డీ; ** cycle stand, ph. సైకిళ్లు నిలిపే స్థలం; ** lamp stand, ph. దీపపు దిమ్మ; * stand, v. i. (1) నిలబడు; (2) భరించు; సహించు; తట్టుకొను; ** I cannot stand this heat, ph. ఈ వేడి నేను భరించలేను; * stand down, ph. తగ్గు; దిగు; * standard, adj. ప్రామాణిక; * standard, n. (1) స్థాయి; అంతస్తు; తరగతి; (2) ప్రమాణం; ప్రామాణికం; ఆదర్శం; ** aesthetic standard, ph. అలంకారిక ప్రమాణం; ** aristocratic standard, ph. కులీన ప్రమాణం; ** colloquial standard, ph. వ్యావహారిక ప్రమాణం; ** global standard, ph. భౌగోళిక ప్రమాణం; ** prescribed standard, ph. నిర్దేశిత ప్రమాణం; ** regional standard, ph. ప్రాంతీయ ప్రమాణం; ** standard time, ph. ప్రమాణ కాలం; ** sub-standard, ph. న్యూన ప్రామాణికం; * standardization, n. స్థాయీకరణం; స్థిరీకరణం; ప్రామాణీకరణం; * standardize, v. t. స్థాయీకరించు; ప్రమాణీకరించు; స్థిరీకరించు; * standing, adj. నిలబడి ఉన్న; ప్రస్తుతం అమలులో ఉన్న; ** standing orders, ph. స్థిరాజ్ఞలు; ** standing waves, ph. స్థిర తరంగాలు; నిలకడ తరంగాలు; * stanza, n. చరణం; పద్యం; * stapes, n. అంకెవన్నె ఎముక; రికాబు; మధ్య చెవిలో ఒక ఎముక; ఇదే మానవ శరీరంలో అతి చిన్నదైన ఎముక; * staple, adj. ముఖ్యమైన; ప్రధానమైన; ** staple food, ph. ముఖ్యమైన ఆహారం; * staple, n. (1) నాగవాసం; మడతపిన్ను; కాగితాలని కట్టడానికి వాడే పిన్నులాంటి ఉపకరణం; (2) పింజ; పత్తి గింజల పరిమాణాన్ని తెలిపే ఒక కొలత; ** long staple, ph. పొడుగు పింజ; పొడుగు గింజ; ** long staple cotton, ph. పొడుగు పింజ పత్తి; * stapler, n. నాగవాసిని; * star, n. నక్షత్రం; తార; తారక; చుక్క; ** cinema star, ph. సినిమాతార; తెర తార; ** collapsed star, ph. కూలిన తార; నల్ల నక్షత్రం; ** evening star, ph. పగటిచుక్క; ** morning star, ph. పగటిచుక్క; ** star cluster, ph. నక్షత్రరాశి; ** starboard side, ph. వెలపల; బోడిద; బండికి కుడి వైపు; right side of a boat, ship, aircraft or any vehicle; * starch, n. పిండి; పిండి పదార్థం; గంజి; మండము; * starch, v. t. గంజిపెట్టుట; * star gooseberry, n. రాచ ఉసిరిక; రాచ ఉసిరి; [bot.] ''Averrhoa acida'' of the Oxalidaceae family; * star fruit, n. కరంబోలా; కమారంగా; [bot.] ''Averrhoa carambola'' of the Oxalidaceae family; * start, v. i. (1) ఉలిక్కిపడు; తుళ్లిపడు; భయపడు; (2) బయలుదేరు; * start, v. t. (1) మొదలుపెట్టు; ఆరంభించు; ఉపక్రమించు; ప్రారంభించు; కానివ్వు; (2) నడపడం మొదలు పెట్టు; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: start, begin * ---Usually these words mean the same thing. However, ''start'' has some special meanings. Use ''start'' to talk about making a machine work: start your car! You could also use ''start'' to talk about making something begin to exist: He started a new business.''' |} * * startle, v. i. ఉలికిపడు; తుళ్లిపడు; అదరిపడు; భయపడు; * startle, v. t. భయపెట్టు; * starve, v. i. పస్తు ఉండు; తిండి లేకుండా ఉండు; * starve, v. t. పస్తు పెట్టు; తిండి లేకుండా మాడబెట్టు; * starveling, n. అక్కుపక్షి; ఆకలికి బక్కచిక్కిన జీవి; * state, n. (1) స్థితి; సంస్థితి; పరిస్థితి; దశ; స్థాయి; అవస్థ; (2) రాజ్యం; రాష్ట్రం; ** drunken state, ph. మందుపట్టు మీద ఉన్న స్థితి; ** equilibrium state, ph. సమతా స్థితి; ** excited state, ph. ఉద్రిక్త స్థాయి; ఉద్రిక్త స్థితి; ** ground state, ph. భూ స్థాయి; భూస్థితి; ** welfare state, ph. శ్రేయోరాజ్యం; * state, v. t. చెప్పు; నుడువు; వక్కాణించు; * statement, n. (1) ప్రవచనం; సూక్తం; కంఠోక్తి; (2) వాంగ్మూలం; (3) యాదాస్తు; హిస్సాబు; memorandum; ** deathbed statement, ph. మరణ వాంగ్మూలం; ** oral statement, ph. వాంగ్మూలం; ** written statement, ph. కైఫీయతు; * statesman, n. రాజ్యతంత్రి; రాజ్యాంగవేత్త; * statesmanship, n. రాజ్యతంత్ర చతురత; రాజనీతిజ్ఞత; రాజకీయ కుశలత; * static, adj. స్థిర; నిశ్చల; ** static electricity, ph. స్థిర విద్యుత్తు; a stationary electric charge, typically produced by friction, which causes sparks or crackling or the attraction of dust or hair; * static, n. (1) స్థిర విద్యుత్తు; (2) రొద; * statics, n. స్థితి శాస్త్రం; సమతౌల్యం యొక్క లక్షణాల అధ్యయనం; వస్తువులపై బలములు ప్రసరించినప్పుడు అవి సమతౌల్యం మీద చూపే ప్రభావాన్ని గురించి విచారించే శాస్త్రం; ** hydrostatics, ph. జలస్థితి శాస్త్రం; * station, n. తావు; నిలయం; ఆగాణం; స్థలం; ప్రదేశం; స్థావరం; చావడి; వ్రజం; ఠాణా; స్టేషను; ** ground station, ph. భూస్థావరం; ** police station, ph. కొత్వాలు చావడి; పొలీసు ఠాణా: ప్రోపోరు ఆగాణం; * stationary, adj. స్థావర; స్థిర; స్థాన్ను; స్తంభ; స్తబ్ధ; ప్రతిష్ఠిత; అచల; నిష్పంద; నియత; నిలకడ అయిన; చలనం లేని; ప్రచలిత; * stationary, n. అచలనం; స్థావరం; స్థిరం; నియతం; స్తబ్ధం; ప్రచలితం; * stationery, adj. రాతకి సంబంధించిన; ** stationery store, ph. కాగితాలు; కలాలు; మొదలైన రాత పనిముట్లు దొరికే కొట్టు; * statistical, adj. సాంఖ్య; గణాంక; ** statistical profile, ph. గణాంక వైఖరి; * Statistics, n. (1) సంఖ్యాశాస్త్రం; గణాంక శాస్త్రం; మచ్చుకి ఆధారంగా చేసుకుని అసలు నిజస్వరూపం నిర్ధారించే శాస్త్రం; Statistics is the science of gathering, describing, and analyzing data; (2) గణాంకాలు; సంఖ్యాక్రమాలు; Statistics are the actual numerical descriptions of sampled data such as mean, variance, median, etc.; ** official statistics, ph. అధికార గణాంకాలు; * statue, n. ప్రతిమ; విగ్రహం; మూర్తి; * status, n. అంతస్తు; హోదా; పరపతి; స్థితి; పదవి; ప్రతిపత్తి; ** independent status, ph. స్వతంత్ర ప్రతిపత్తి; ** special status, ph. ప్రత్యేక ప్రతిపత్తి; ప్రత్యేక హోదా: ** status quo ante, ph. యథాతథస్థితి; * statute, n. చట్టం; * statutory, adj. విధ్యుక్త; చట్టబద్ధ; చట్టసమ్మత; శాసనాత్మక; శాసనప్రోక్త; శాసన విహిత; * stay, v. i. ఉండు; ఉండండి; ** stay on the line, ph. టెలిఫోను మీద ఉండండి; * steadfastness, n. స్థైర్యం; తితీక్ష; * steady, adj. నిదానమైన; స్థిమితమైన; అచ్యుతమైన; * steadily, adv. నిలకడగా; నిదానంగా; స్థిమితంగా; నెమ్మదిగా; * steadiness n. నిలకడ; కుదిరిక; స్థైర్యం; * steady state, adj. కూటస్థ; సర్వకాలములలో ఒకేలా ఉండునది; * Steady State Theory, ph. కూటస్థ వాదం; యథాస్థితి వాదం; అచ్యుత వాదం; * steal, v. t. దొంగిలించు; ఎత్తుకెళ్ళు; తస్కరించు; అపహరించు; * stealing, n. దొంగిలించడం; తస్కరించడం; అపహరణం; హరణం; * stealthy, adv. దొంగచాటుగా; గుప్తంగా; గూఢంగా; నక్కినట్లు; అదృశ్యమానంగా; మరొకరి కంట పడకుండా; * steam, n. ఆవిరి; నీటి ఆవిరి; ఊష్మం; ** steam engine, ph. ఆవిరి యంత్రం; * steamer, n. (1) ఆవిరిని పుట్టించే పాత్ర; (2) పొగ ఓడ; ఆవిరి యంత్రంతో నడిచే ఓడ; * stereotype, n. మూసధోరణి; * stearic acid, n. ఘృతికామ్లం; * steel, n. ఉక్కు; ** mild steel, ph. మేదక ఉక్కు; * steep, adj. ఎక్కువ వాలుగా ఉన్న; * steep, v. t. నానబెట్టు; తడుపు; * steeped, adj. భావన; నానబెట్టిన; తడిప్పేట్టిన; ** steeped ginger, ph. భావన అల్లం; * steerability, n. చోదనార్హత; చోదకశక్తి; చోదకత్వం; [[File:CopanNSouthCatherwood.jpg|thumb|right|stele=శిల్పాక్షరాలు ఉన్న పొడుగాటి శిల]] * stele, n. ప్రసరణ స్తంబం; పొడుగాటి రాయి * stellar, adj. నాక్షత్ర; నక్షత్రాలకి సంబంధించిన; * stellate, adj. నక్షత్రాకార; తారాకార; * stem, n. (1) కాడ; కాండం; బోదె; (2) వంశమూలం; అంకురం; ** stem cells, ph. అంకుర కణాలు; మూల కణాలు; * stem, v. t. (1) అదుపులో పెట్టు; ఆపు; నిరోధించు; (2) పుట్టు; ఉద్భవించు; (note) విరుద్ధార్థములతో ఉన్న మాట; * stench, n. కుళ్లుకంపు; దుర్వాసన; కంపు; * stenosis, n. రక్తనాళపు ద్వారం సన్నబడుట; నాళపు ద్వారం సన్నబడుట; * step, n. (1) మెట్టు; పర్వం; (2) అడుగు; ** step forward, ph. ముందంజ వేయు; ముందుకి వచ్చు; ముందడుగు వేయు; * stepfather, n. సవితి తండ్రి; మారటి తండ్రి; * stepmother, n. సవితి తల్లి; మారటి తల్లి; * steps, n. (1) మెట్లు; సోపానాలు; పావంచాలు; (2) అడుగులు; ** hasty and rash steps, ph. దుందుడుకు అడుగులు; * stereotype, n. గతానుగతికం; మార్పులేనిది; * stereotypically, adv. గతానుగతికంగా; * sterile, adj. బంజరు; గొడ్డుపోయిన; వంధ్య; * sterility, n. వంధ్యత్వం; * sterilization, n. బంజరు చెయ్యడం; వంధ్యీంచడం; సంతాన నిరోధక చికిత్స; * stern, n. పడవ వెనుకభాగం; * sternum, n. ఉరస్థి; రొమ్ము ఎముక; బోర ఎముక; * sternutation, n. తుమ్ము; * steroid, n. ఘృతార్ధం; నెయ్యివంటి పదార్థం; ** steroid hydrocarbon, ph. ఘృతార్థ ఉదకర్బనం; * sterol, n. [chem.] ఘృతాల్; * stethoscope, n. పరిశ్రావకము; గుండె, ఊపిరితిత్తులు, పొట్త, మొదలైన అంతర్గత అంగధ్వనులని వినడానికి వైద్యులు ఉపయోగించు శ్రవణ పరికరము; * steward, n. m. సారథి; కార్యదక్షుడు; * stewardess, n. . సారథి; ఆకాశకన్య; * stewardship, n. సారథ్యం; * stick, n. (1) పుల్ల; దండం; కర్ర; (2) వత్తి; * incense stick, ph. అగరువత్తి; * stick, v. i. అంటుకొను; * stick, v. t. అంటించు; * sticklac, n. ముడి లక్క; * stiff, adv. బింకంగా; బటువుగా; * stiffness, n. ధార్‌ష్ట్యము; బింకం; ధారుడ్యం; బటుత్వం; * stigma, n. (1)[bot.] కీలాగ్రం; పుషె్పూని; (2) మచ్చ; నింద; కళంకం; * still, adj. నిలకడ; * still, n. బట్టీ; దిగమరిగించే సాధనం; బీరు ని బట్టీ పట్టగా విస్కీ వస్తుంది; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''USAGE NOTE: still and yet * Use ''still'' to talk about a situation that continues to exist at the present time. ''Still'' is usually used before the verb: I still see Karthik from time to time. If the verb is “be”, ''still'' comes after it: I hope this food is still good. Usually, ''yet'' is used at the end of a sentence: Is Radha back from school yet?''' |} * * still, adv. ఇంకా; * still more, ph. ఇంకొంచెం; మరికొంచెం; * stills, n. [cinema] నిశ్చల చిత్రాలు; నిశ్చలన చిత్రాలు; * stimulants, n. ఉత్తేజకాలు; ప్రచోదనాలు; many of the caffeine-containing foods such as coffee, cocoa, and chocolate contain mild doses of the stimulant at relatively harmless levels; the stimulant arecoline found in betel nuts is also relatively mild; examples of more potent and dangerous stimulant drugs are nicotine and cocaine; * stimulus, n. ఉద్దీపకం; * sting, n. కుట్టు; కాటు; ** bee sting, ph. తేనెటీగ కుట్టు; తేనెటీగ కాటు; ** mosquito sting, ph. దోమ కుట్టు; దోమకాటు; * stingy person, n. లోభి; అల్పంపచుడు; * stink, n. కంపు; * stinking, adj. కంపూయమైన; కంపుగొట్టేటి; * stink, v. i. కంపుకొట్టు; * stipend, n. వేతనం; భరణం; వరుమానం; * stipulated, adj. విహిత; నిర్ణీత; నిర్దేశించిన; విధించబడ్డ; శాస్త్రోక్తంగా చెప్పబడ్డ; ** stipulated functions, ph. విహిత కర్మలు; విధించబడ్డ పనులు; * stipulated, n. విహితము; * stir, v. i. కదులు; కదలాడు; * stir, v. t. కదుపు; కదుల్చు; తిప్పు; * stirrer, n. తిప్పుడు పుడక; గరిటె; కలువరి; కల్వరి; కలివెన; * stirrup, n. రికాబు; అంకెము; అంకవన్నె; * stitches, n. pl. కుట్లు; టాకీలు; * stochastic, adj. యాదృచ్ఛిక; same as random; ** stochastic process, ph. యాదృచ్ఛిక ప్రక్రియ; * stock, n. (1) నిల్వ; నిలువ; సరకు; (2) కంపెనీలో వాటా; * stockings, n. pl. మేజోళ్లు; కాల్తిత్తులు; sox; * stoic, n. విరాగి; * stoicism, n. వైరాగ్యం; విరాగం; * stolen, adj. దొంగ; * stomach, n. (1) కడుపు; పొట్ట; డొక్క; కుక్షి; ఉదరం; గర్భం; (2) జీర్ణాశయం; జీర్ణకోశం; జఠరం; ఆమాశయం; * stomach juices, ph. జఠర రసాలు; * stomata, n. పత్రరంధ్రములు; ఆకుబెజ్జములు; * stomatitis, n. నోటిపూత; అస్యపాకం; * stone, n. (1) రాయి; శిల; అశ్మము; పాషాణం; ప్రస్తరం; పత్తర్; కాంతం; (2) రత్నం; ** etched in stone, ph. శిలాక్షరములు; ** lodestone, ph. అయస్కాంతం; ** moonstone, ph. చంద్రకాంతం; ** precious stone, ph. రత్నం; ** semi-precious stone, ph. ఉప రత్నం; ** sunstone, ph. సూర్యకాంతం; ఒక రకం పొడి; ** stone age, ph. రాతియుగం; అశ్మయుగం; (3) టెంక; ** stone mortar, ph. రుబ్బుఱోలు; ** stone smith, ph. వడ్డెరవాడు; ఱాతి కార్మారుఁడు; * stones, n. pl. రాళ్లు; * stool, n. (1) మలము; పురీషము (2) కుర్చీపీట; * stop, inter. ఆగు; * stop, n. (1) ఆగే చోటు; మజిలీ; (2) [ling.] స్పర్శము; కంఠనాళంలో నుండి బయటకు వచ్చే గాలిని రెండు ఉచ్చారణాంగాల సహాయంతో ఆపడం; ** bilabial stop, ph. [phoen.] ఉభయోష్ట్య స్పర్శము; In phonetics and phonology, a bilabial stop is a type of consonantal sound, made with both lips (hence bilabial), held tightly enough to block the passage of air (hence a stop consonant). The most common sounds are the stops [p] and [b], as in English pit and bit; ** bus stop, ph. బస్సులు ఆగేచోటు; ** velar stop, ph. [phoen.] హనుమూలీయ స్పర్శము; In phonetics and phonology, a velar stop is a type of consonantal sound, made with the back of the tongue in contact with the soft palate (also known as the velum, hence velar), held tightly enough to block the passage of air (hence a stop consonant). The most common sounds are the stops [k] and [ɡ], as in English cut and gut; * stop, v. i. ఆగు; మజిలీ చేయు; * stop, v. t. ఆపు; అరికట్టు; కట్టిపెట్టు; మాను; చాలించు; నిలుపు; నిలువరించు; అడ్డగించు; * stop and go, adj. నివర్తన; ఉండీ ఉడిగి; * stopcock, n. నిరోధిని; బిరడా; * stopover, n. మజిలీ; మకాం; ప్రయాణంలో ఆగేచోటు; * stopper, n. బిరడా; మూత; వారిణి; ఆపేది; * storage, adj. సంచాయక; * store, n. (1) కొట్టు; కొట్టుగది; లిబ్బి; కోఠీ; కోష్ఠాగారం; ఖానా; భాండాగారం; గరిస; (2) ఉగ్రాణం; అంగడి; సినం; ** data store, ph. దత్తాలయం; దత్తాఖానా; దత్తాకోఠీ; గరిస; ** drug store, ph. దవాఖానా; మందులకొట్టు; ** provisional store, ph. సినకొట్టు; సినాంగడి; * store, v. t. దాచు; భద్రపరచు; నిల్వ చేయు; * stork, n. గూడకొంగ; పెనుకొంగ; పెద్దకొంగ; * storm, n. తుపాను; గాలివాన; ** dust storm, ph. దుమారం; ** stormy wind, n. ఈదర గాలి; * story, storey, n. అంతస్తు; * story, n. (1) కథ; కత; వృత్తాంతం; ఉపాఖ్యానం; ఆఖ్యాయిక; ఆఖ్యానం; గాధ; ఇతిహాసం; నారాశంశ; తిత్తివ; (see also) tale; legend; epic; myth; fable; fiction; parable; allegory; (2) అంతస్తు; భవనంలో ఒక మట్టం; ** ancient story, ph. ఇతిహాసం; ** epic story, ph. పురాణగాధ; పెద్ద కథ; ** mini story, ph. పరికథ; ** prose story, ph. ఆఖ్యాయిక; ** real story, ph. నిజంగా జరిగిన కథ; ఆఖ్యాయిక; ** serialized story, ph. ఖండకథ; స్రవంతి; ** short story, ph. కథానిక; ఆఖ్యానకం; ** topic of story, ph. కథావస్తువు; ** true story, ph. ఆఖ్యాయిక; ** story within a story, ph. పిట్ట కథ; ఉపాఖ్యానం; * stout, adj. లావైన; బొద్దు; స్థూల; ** stout rope, ph. మోకు; * stoutness, n. లావుతనం; స్థౌల్యం; స్థాలిత్యం; * stove, n. కుంపటి; see also range; oven; * strabilis, n. వాతం; * straight, adj. తిన్ననైన; సరళ; రుజు; నేరు; నిటారైన; సీదా; సూటి; ** straight carbon chain, ph. సరళ కర్బన శృంఖలం; ** straight line, ph. సరళ రేఖ; రుజురేఖ; రుజు పంక్తి; * straightforward, adj. సూటిగా; తిన్నగా; నికార్సు; * strain, n. (1) ప్రయాస; శ్రమ; (2) [biol.] జాతి; వంగసం; వంగడం; ** strain of bacteria, ph. సూక్ష్మజీవుల జాతి; * strainer, n. (1) చిల్లుల సిబ్బి; సిబ్బితట్ట; జల్లిమూకుడు; కర్కరి; చాలని; (2) వడపోత గుడ్డ; వడపోత కాగితం; * straits, n. s. జలసంధి; రెండు సముద్రాలని కలిపే సన్నటి జలమార్గం; * strand, n. (1) కోవ; పేట; పాయ; పోచ; సరము; తంతువు; యష్టి; (2) ఇసక మేట; ** single strand, ph. ఏక యష్టి; ఏకావళి; * strand, v. i. దిగబడు; చిక్కుపడు; నట్టడు; * strange, adj. విచిత్రపు; వింత; పరిచయము లేని; అపరిచిత; ** strange particle, ph. వింత రేణువు; * strangeness, n. విచిత్రం; వైచిత్రి; వింత; ఎల్లిదం; * stranger, n. అపరిచితుడు; * stratagem, n. s. తంత్రం; పన్నాగం; పన్నుగడ; ఎత్తుగడ; దూరదృష్టితో చేసే తంత్రం; see also tactic; * strategically, adv. వ్యూహాత్మకంగా; * strategy, n. pl. పన్నాగాలు; ఎత్తుగడలు; వ్యూహాలు; స్ట్రాటజీ అనేది అంతిమ లక్ష్యాన్ని ఛేదించటానికి ఉండాల్సిన కార్యాచరణ ప్రణాళిక; స్ట్రాటజీ ప్లానింగ్ కి సంబంధించినది. అంటే స్ట్రాటజీ అనేది "ఎందుకు" అనే ప్రశ్న మీద ఆధారపడి "ఎందుకు" చేస్తున్నాం అనేది బయటకు కనిపించదు, నాయకుడికి తప్ప మరొకరికి తెలిసే అవకాశం ఉండదు. see also tactics; * stratification, n. పొరపొచ్చం; స్థలీకరణం; * stratified, adj. స్తరిత; * stratosphere, n. ఆస్తరావరణం; చైతన్యావరణము పైన 51 కిమీ వరకు విస్తరించి ఉంటుంది. ఎత్తు పెరిగే కొద్ది ఉష్ణోగ్రత పెరుగుతూ ఉంటుంది, అందుకనే ఇక్కడ కల్లోల స్థితి తక్కువ. ఇక్కడే వాణిజ్య విమానాలు తిరిగేది. ఓజోన్ పొర కూడా ఇక్కడే ఉంటుంది; * stratum, n. పొర; ఆస్తరం; స్తరం; * straw, n. (1) గడ్డి; ఎండుగడ్డి; (2) పోచ; ** paddy straw, ph. వరి గడ్డి; * streak, n. చార; చారిక; * stream, n. వాహిని; నది; అర్ణం; ఏఱు; ధుని; జంబాలిని; ప్రవాహిక; * streamers, n. pl. తలాటాలు; అలంకారానికి వాడే సన్నటి రంగురంగుల నగిషీ కాగితాలు; గుర్రాల తలలపై ఎగెరే అలంకారాలు; * street, n. వీథి; వాటిక; వాడ; రోడ్డు; ** main street, ph. రాజవీధి; మెయిన్ రోడ్డు; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | ---USAGE NOTE: street, boulevard, and road * ---Usually, a street is within a town or city. A boulevard is a wide road, often with a median separator between opposing lanes of traffic. A road is usually in the country. However, the word road is used in the names of streets, especially wide ones, as in “Mount Road.” |} * * strength, n. బలం; బలీయత; సత్వం; సత్తువ; పటిమ; పటుత్వం; పటిష్టత; ఓపిక; త్రాణ; శక్తి; (rel.) energy, power, stamina; ** financial strength, ph. అర్థబలం; ** physical strength, ph. శారీరక బలం; అంగబలం; కండ బలం; * strengthen, v. t. శక్తివంతం చేయు; పటిష్టపరచు; దిట్టం చేయు; బలపరచు; నిబిడీకరించు; * stress, n. (1) ఒత్తిడి; రాపాటు; (2) మానసిక ఒత్తిడి; (3) ఊనిక; ఊత; * stress, v. t. నొక్కి వక్కాణించు; మరీ మరీ చెప్పు; ఒత్తిడి చేయు; * stretch, v. i. సాగు; జాపు; చాపు; * stretch, v. t. సాగదీయు; పొడిగించు; * striate, adj. చారికలు గల; * striation, n. గాడి; చార; * strict, adj. నిక్కచ్చి; కరాకట్టు; * strictly, adv. నిక్కచ్చిగా; కరాకట్టుగా; * stride, n. అంగ; * strife, n. కలహం; తగవు; * strike, n. సమ్మె; హర్తాళ్; * strike, v. i. తట్టు; అనిపించు; స్పురించు; * strike, v. t. బాదు; కొట్టు; మోదు; * strike out, ph. కొట్టివేయు; అడ్డుగా గీత గీయు; * string, n. (1) దారం; తాడు; (2) తంతి; తీగె; సారె; కమ్మ; * string, v. t. దారముతో దండగా గుచ్చు; మాల కట్టు; * stringed instrument, n. తంతి వాద్యం; * strip, n. బద్ద; పేలిక; పట్టీ; * strip, v. t. ఒలచివేయు; * striped, adj. చారల; * strive, v. i. ప్రయత్నించు; కడంగు; * stroke, n (1) దెబ్బ; గాతం; ఆఘాతం; ఆహతి; ఉపహతి; కిల్ల; (2) మస్తిగాతం; మెదడులో రక్తనాళం పూడుకుపోవడం వల్ల కలిగే పరిస్థితి; (3) రుద్రవాతం; మస్తకాఘాతం; మెదడులో రక్తస్రావం జరగడం వల్ల కలిగే పరిస్థితి; ** heat stroke, ph. వడ దెబ్బ; ఆతప ఆహతి; * stroke, v. t. నిమురు; దువ్వు; * strong, adj. బలమైన; బలిష్టమైన; పటిష్టమైన; దృఢ; శక్తివంతమైన; త్రాణ కలిగిన; త్రాణిక; తీక్షణమైన; ప్రబలమైన; ప్రగాఢ; నిబిడమైన; ** strong acid, ph. త్రాణికామ్లం; * Strontium, n. రేడియో ధార్మికశక్తి ఉన్న ఒక రసాయన మూలకం; (అణుసంఖ్య 38, సంక్షిప్త నామం, Sr); * structure, n. కట్టడం; కట్టడి; నిర్మాణం; రచన; ఆకారం; ఆకృతి; ** atomic structure, ph. అణువుల నిర్మాణం; అణురచన; ** crystal structure, ph. స్ఫటిక నిర్మాణం; స్ఫటిక రచన; ** molecular structure, ph. బణువుల నిర్మాణం; బణురచన; ** subatomic structure, ph. పరమాణువుల నిర్మాణం; పరమాణు రచన; ** structural formula, ph. నిర్మాణ క్రమం; ఒక బణువులో అణువులు ఎలా అమర్చబడి ఉన్నాయో చూపే బొమ్మ; * structuralism, n. నిర్మాణక్రమవాదం; ఒక రకం సాహిత్య విమర్శ; * struggle, v. i. గింజుకొను; * struggle, n. (1) పెనుగులాట; ఘర్షణ; (2) పోరాటం; ** struggle for existence, ph. జీవన పోరాటం; జీవన సమరం; ** struggle for independence, ph. స్వతంత్ర పోరాటం; * strychnine, n. ముషిణి; ఒక విషపదార్థం; నక్స్ వామికా గింజలలో ఉండే విషం; * stubble, n. (1) దుబ్బు; కొయ్యగా మిగిలినది; (2) కొద్దిగా పెరిగిన గెడ్డం; * stubborn, adj. మొండి; * stubbornness, n. మొండితనం; పంతం; పెంకితనం; * stud, n. మగ గుర్రం; గుండు; * student, n. అధ్యేత; అభ్యాసి; అంతేవాసి; m. విద్యార్థి; f. విద్యార్థిని; ** student's student, ph. ప్రశిష్యుడు; (note) similar to ప్రాచార్యుడు, ప్రపితామహుడు; * studies, n. విద్య; చదువు సంధ్యలు; ** higher studies, ph. ఉన్నత విద్య; పై చదువులు; * studio, n. చిత్రశాల; * study, n. (1) చదువుకొనే గది; (2) పఠన; చదువు; అధ్యయనం; * study, v. i. చదువు; పఠించు; నేర్చుకొను; అభ్యసించు; అధ్యయనం చేయు; అవగాహించు; గరచు; గ్రహించు; ప్రాపించు; * stuff, n. సరుకు; * stuff, v. i. మెక్కు; * stuff, v. t. కుక్కు; దట్టించు; * stuffing, n. కూరు; తోపు; పూర్ణం; * stump, n. శంకువు; * stun, v. i. నివ్వెరపడు; మ్రాన్పడు; రిచ్చపడు; స్తంభించు; నిర్ఘాంత పోవు; * stunted, adj. . గిడసబారిన; ఎదగని; * stunted, adj. గిడస; గిడసబారిన; ఎదగని; * stupefaction, n. నిర్విణ్ణత; స్తబ్ధత; * stupefy, v. t. నిర్విణ్ణుని చేయు; స్తబ్ధుని చేయు; * stupid, adj. మొద్దు; జడ్డు; తెర్ర; * stupid, n. శుంఠ; మొద్దు; జడ్డి; మూఢమతి; m. మూర్ఖుడు; బుద్ధిహీనుడు; వివేకహీనుడు; ** extremely stupid, ph. వజ్రశుంఠుడు; శుద్ధ మొద్దావతారం; * stupidity, n. అవివేకం; బుద్ధిహీనత; తెలివితక్కువతనం; మూర్ఖత్వం; జడ్డితనం; ఎడ్డమి; * stupor, n. మూర్చ; మత్తు; మైకం; జడత్వం; స్తబ్దత; * stupor, n. మూర్చ; మత్తు; మైకం; జడత్వం; స్థబ్దత; లాహిరి; ఇంచుమించు స్పృహ లేని స్థితి; * stutter, n. నత్తి; * style, n. (1) వాటం; వైఖరి; తీరు; పద్ధతి; రీతి; పగిది; చందం; బాణీ; ఫక్కి; పంథా; హావభావాలు; ధోరణి; తరహా; లక్షణం; ఫణితి; శైలి; (2) కీలం; పువ్వుల అండాశయంలో ఉన్న కాడ; ** speaking style, ph. ఫణితి; ** writing style, ph. శైలి; ** style manual, n. లక్షణ గ్రంథం; ** style sheet, n. శైలీ పత్రం; * stylist, n. లాక్షణికుడు; * stylus, n. గంటం; కలం ఆకారంలో ఉండే ఒక లోహపు పనిముట్టు; * suave, adj. సారస్యము; సరసత; లోలోపల ఎలా ఉన్నా పైకి మాత్రం తేలిపోకుండా మాట మంచితో ఉండే ప్రవర్తనతో కూడిన; * sub, pref. ఉప; క్రీ; కింది; * subaltern, adj. అధీన; పరాధీన; వలస రాజ్యాలలో బ్రిటిష్‍ మిలటరీ వారు తరచుగా వాడిన పదం; ** subaltern perspective, ph. అధీన దృక్కోణం; పరాధీన దృక్కోణం; * subatomic, adj. పరమాణు; పరమాణీయ; * subcommittee, n. ఉపసంఘం; * subconscious, adj. వ్యక్తావ్యక్తమైన; సుప్తచేతనమైన; ఉపచేతన; ** subconscious mind, ph. ఉపచేతనం; * subconsciousness, n. సుప్తచేతనం; * subcontinent, n. ఉపఖండం; ఖండంలోని మిగిలిన ప్రాంతం నుంచి ఏదోక భౌగోళిక అడ్డంకుల కారణంగా (గొప్ప పర్వత శ్రేణులో, మహా నదులో, ఎడారులో) విడిపోయినట్టుగా ఉండే భారీ ద్వీపకల్పాలను ఉపఖండాలు అంటారు. ఇలా భౌగోళికంగా మిగిలిన ఖండం నుంచి విడిగా ఉంటూ, ఆ ప్రాంతం అంతా కలిసి ఉండడమే ఆ ప్రాంతానికి ప్రత్యేక సంస్కృతినీ, ఉమ్మడి చరిత్రనీ ఇస్తుంది; * subdue, v. t. అణచు; లోబరచుకొను; వశపరచుకొను; జయించు; * subject, n. (1) కర్త; వాక్యమందలి కర్త; (2) విషయం; కథావిషయము; (3) విశేష్యం; వ్యాప్యము; (4) అంశం; పాఠ్యాంశం; (5) వ్యవహర్త; పాలితుడు; * subjective, adj. ఆత్మగత; ఆత్మాశ్రయ; స్వీయాత్మక; వ్యక్తినిష్ట; వ్యక్తిగత; ఆధ్యాత్మిక; ప్రాతీతిక; ** subjective idealism, ph. స్వీయాత్మక భావవాదం; ఆత్మాశ్రయ భావవాదం; ** subjective knowledge, ph. ఆత్మగత జ్ఞానం; ** subjective viewpoint, ph. ఆత్మగత దృక్పథం; * subjectivism, n. ఆత్మాశ్రయవాదం; * subjectivity, n. స్వీయాత్మకం; ఆత్మాశ్రయత్వం; వ్యక్తినిష్టత; * subjugation, n. దమనం; దమననీతి; * sublimation, n. ఋష్వం; ఉత్పాదం; ఉత్పతనం; ఘనరూపం నుండి నేరుగా వాయురూపంలోకి మారే భౌతిక ప్రక్రియ; * sublingual, adj. నాలుక కింద; జిహ్వధర; * submarine, n. నిమజ్జిత నావ; దొంగోడ; జలాంతర్గామి; * submarine fire, n. బడబాగ్ని; బడబానలం; ఔర్వాగ్ని; అవ్వాగ్గి; * submerged, adj. నిమజ్జిత; * submission, n. దాఖలు; ఒప్పగం; * submit, v. t. దాఖలు చేయు; దఖలు పరచు; ఒప్పగించు; * subordinate, n. తాబేదారుడు; * subpoena, n. (సపీనా) సాక్షి సమను; శిక్షా నిర్ణయముతో సాక్షిని రమ్మని పంపు ఉత్తరువు; (rel.) summons; * subroutine, n. ఉపక్రమణిక; * subscribe, v. i. చందాకట్టు; * subscriber, n. చందాదారుడు; * subscript, n. పాదాక్షరం; పాదిక; పాదాంకం; అంత్య ప్రత్యయం; * subscription, n. చందా; ఉపహారం; ** annual subscription, ph. సాలు చందా; * subsequently, adv. తదుపరి; పిదప; అనంతరం; తర్వాత; కడపట; దరిమిలాను; * subservience, n. అణకువ; విధేయత; * subside, v. i. తగ్గు; మాటు పడు; సమసిపోవు; * subsidy, n. ప్రభుత్వం ప్రసాదించే సహాయం; * subsidiary, adj. గౌణ; * subsistence, n. ఉపాధి; కనిష్ఠ జీవనాధారం; జీవక; భృతి; * subsoil, n. ఉపమృత్తిక; * subspecies, n. ఉపజాతి; ఉపగణం; * substance, n. పదార్థం; ద్రవ్యం; ** gaseous substance, ph. వాయు పదార్థం; ** liquid substance, ph. ద్రవ పదార్థం; ** solid substance, ph. ఘన పదార్థం; * substandard, n. న్యూన ప్రామాణికం; * substantial, adj. మోతుబరు; * substitute, n. బదులు; * substitute, v. t. ప్రతిక్షేపించు; బదలాయించు; ఆదేశించు; * substitution, n. ప్రతిక్షేపణ; ఆదేశం; అనుకల్పం; బదిలీ చర్య; మార్పిడి; * substratum, n. అధస్తరం; దిగువనున్న పొర; * subsystem, n. ఉపవ్యవస్థ; * subtext, n. అంతరార్థం; గూఢార్థం; అన్యాపదేశం; ** metaphorical subtext, ph. ఉపమాత్మక అంతరార్థం; * subtle, adj. (సటుల్) సూక్ష్మ; పట్టుకు దొరకనిది; ** subtle body, ph. సూక్ష్మ శరీరం; ** subtle differences, ph. సూక్ష్మ భేదాలు; ** subtle relationship, ph. సూక్ష్మ సంబంధం; * subtle, n. సూక్ష్మం; వైదగ్ధ్యం; * subtlety, n. సూక్ష్మం; ** subtlety of law, ph. ధర్మసూక్ష్మం; * subtract, v. t. తీసివేయు; కొట్టివేయు; వ్యవకలించు; * subtraction, n. తీసివేత; కొట్టివేత; వ్యవకలనం; * subtrahend, n. వ్యవకలితం; శోధకము; తీసివేయబడే సంఖ్య; see also minuend; * suburb, n. శాఖాగ్రామం; మదురువాడ; శాఖానగరం; pl. శివార్లు; * succeed, n. జయించు; గెలుచు; నెగ్గు; * success, n. జయం; విజయం; ఉత్తీర్ణం; సఫలం; కృతార్ధత; * successful, n. సఫలం; జయప్రదం; * successfully, adj. సఫలీకృతంగా; జయప్రదంగా; * succession, n. (1) వంశపారంపర్యం; దాయాధికారం; వారసత్వం; ఉత్తరాధికారం; (2) పరంపరాక్రమం; * successive, adj. ఉత్తరోత్తర్యా; పరంపరానుగత; అనుక్రమ; * succinct, (సక్సింట్‍) adv. ముక్తసరిగా; సంగ్రహంగా; టూకీగా; * succubus, n. కామినీ; మగవాడితో రతిని కాంక్షించే ఆడ దయ్యం; (ant.) incubus; * succulent, adj. రసభరిత; రుచికర; * such, adj. అటువంటి; ** such and such, adj. ఫలానా; * suck, v. i. (1) చీకు; చప్పరించు; (2) పీల్చు; ** suck the breast, ph. పాలు తాగు; * sucrose, n. ఇక్షోజు; పంచదారలో ఉండే చక్కెర; * suction, n. చూషణం; * sudden, adj. అకస్మిక; ఆకస్మిక; * suddenly, adv. అకస్మాత్తుగా; ఆకస్మికంగా; అమాంతంగా; అనుకోకుండా; హఠాత్తుగా; ఉన్నపాటున; ఉన్నట్టుండి; గభీమని; గభాలున; పుసుక్కున; చివాలున; చటుక్కున; చట్టున; తటాలున; తటుక్కున; చటాలున; ఠక్కున; దిగ్గున; గ్రక్కున; చివ్వున; జివ్వున; కాదాచిత్కంగా; గుప్పున; గుబుక్కున; గబుక్కున; * sudorific, n. ఘర్మకారి; చెమటని పుట్టించే పదార్థం; * suds, n. నురుగ; నురగ; సబ్బు నురగ; * sue, v. t. దావా వేయు; నష్టపరిహారం కోసం కోర్టులో దావా వేయు; * suffer, v. i. బాధపడు; తల్లడిల్లు; * suffering, n. బాధ; వ్యధ; వెత; వేదన; దుఃఖం; వగపాటు; * sufficient, adj. చాలినన్ని; సరిపడినన్ని; సరిపడా; * sufficient, n. చాలు; సరిపోయింది; ** barely sufficient, ph. బొటాబొటీ; * suffix, n. ఉపప్రత్యయం; పరప్రత్యయం; ఉత్తరపదం; అపదం; అంతాంగమమం; తోకమాట; వాలం; వెలపలి తోక; ** causative suffix, ph. ప్రేరణ ప్రత్యయం; * suffocate, v. i. ఉక్కిరిబిక్కిరి అవు; * suffocate, v. t. ఉక్కిరిబిక్కిరి చేయు; * suffocation, n. శ్వాసావరోధన; * suffrage, n. ఓటు హక్కు; ఎన్నిక హక్కు; * sugar, n. పంచదార; చక్కెర; శర్కర; తీరవ్వ; ** blood sugar, ph. రక్త శర్కర; రక్తంలో గ్లూకోజ్ మట్టం; ** brown sugar, ph. శుద్ధి చేసిన తెల్ల చక్కెరకి కపిల వర్ణపు రంగు, షాడబం కొరకు మొలేసస్‍ కలపగా వచ్చినది; ** hexose sugar, ph. షడ్ చక్కెర; షడోజు; ** invert sugar, ph. త్రిశంకు చక్కెర; ** raw sugar, ph. బూరా చక్కెర; బూరా పంచదార; ముడి చక్కెర; ** sugar candy, ph. పటికబెల్లం; పటికపంచదార; కలకండ; * sugarcane, n. చెరుకు; చెరుకు గడ; ఇక్షువు; ** sugarcane juice, ph. చెరుకు రసం; ఇక్షు రసం; * sugar cubes, n. కండ చక్కెర; * sugar-phosphate, n. భాస్వరదార; * suggestion, n. సలహా; సూచన; * suicidal, adj. ఆత్మఘాతుక; * suicide, n. ఆత్మహత్య; ప్రాణత్యాగం; * suit, n. అభియోగం; దావా; వాజ్యం; * suit, v. i. కుదురు; వీలగు; నప్పు; * suitability, n. అనువు; ఉరవు; అవుచిత్యం; ఔచిత్యం; ఉచితం; ఒనరిక; * suitable, n. అనువు; ఉరవు; * suitable, adj. తగిన; ఉచితమైన; యుక్తియుక్త; * suite, (స్వీట్) n. (1) హొటేళ్లలో కాని, కచేరీ భవనాలలో కాని రెండు మూడు గదులతో కూడిన వాటా; (2) సంగీతంలో రెండు, మూడు రాగాలతో కూడిన పాట; (3) కంప్యూటర్లలలో రెండు, మూడు అనువర్తన క్రమణికలని గంపగుత్తంగా అందించడం; మైక్రోసాఫ్ట్ ఆఫీస్‍ లో వర్డ్, పవర్ పోయింట్, ఎక్సెల్‍ అనే అనువర్తన క్రమణికలు గంపగుత్తంగా ఉంటాయి. * sulfate, sulphate (Br.) n. గంధకితం; బహు జాతిఅణువులతో కూడిన అయాను; ఈ అయాను బాహుబలం 2, సాంఖ్యక్రమం SO<sub>4</sub>; * sulfide, sulphide (Br.) n. గంధకిదం; ఏక జాతి అణువులతో కూడిన అయాను; ఈ అయాను బాహుబలం 1, సాంఖ్యక్రమం S<sub>2</sub>; * Sulfur, sulphur (Br.) n. గంధకం; మణిశిల; ఒక రసాయన మూలకం; (అణుసంఖ్య 16, సంక్షిప్త నామం, S); [Sans.] sulvere * sulfuric acid, sulphuric acid (Br.) n. గంధకామ్లం; గంధక ధృతి; H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>; * sulk, v. i. గునుసు; చిటపటలాడు; అలుగు; ముఖము మాడ్చుకొను; కోపముగానుండు; * sultriness, n. ఉక్క; గుబులు; ఉబ్బ; * sum, v. t. కూడు; కలుపు; * sum, n. మొత్తం; కలయిక; కూడిక; ** partial sum, ph. అర్ధాంతర మొత్తం; * summarize, v. t. క్రోడీకరించు; సంగ్రహించు; టూకించు; ముక్తాయించు; ఉటంకించు; * summary, n. సారాంశం; సంగ్రహం; క్రోడిక; సంక్షిప్తం; ఉటంకం; టూకీ; ముక్తసరు; ముక్తాయింపు; ** executive summary, ph. నిర్వహణ సంగ్రహం; నిరవాక సంగ్రహం; * summation, n. సంకలనం; కూడిక; * summer, n. (1) వేసంగి; వేసవి కాలం; ఎండాకాలం; యాసంగి; ఊష్మకం; (2) సంకలని; కూడేది; ** summer crop, ph. యాసంగి పంట; పునాస పంట; ఖరీఫ్; రబీ; ** summer solstice, ph. ఉత్తరాయనాంతం; * summit, n. శిఖరాగ్రం; నగాగ్రం; శృంగం; * summon, v. t. పిలుచు; పిలిపించు; రమ్మని కబురు పెట్టు; కేకేయు; ఆకరితం; * summons, n. పిలుపు; తాకీదు; ఫర్మానా; సమను; కోర్టులో హాజరు కమ్మని పంపిన అధికార పత్రం; (rel.) subpoena; * sump, n. కూపం; గొయ్యి; ** sump pump, ph. కూప తోడిక; ఒక గోతి (కూపం) లోకి చేరుకున్న మురికి నీటిని బయటకు తోడే సాధనం; * sun, n. (1) సూర్యుడు; పొద్దు; మిత్ర; రవి; భాను; భగ; పుష; హిరణ్యగర్భ; నరీచి; ఆదిత్య; సవిత్ర; అర్క; భాస్కర; తరణి; ఖద్యోతుడు; మార్తాండుడు; గ్రహపతి; ప్రభాకరుడు; ద్యుమణి; దినకరుడు; (2) ఎండ; ** the sun rose, ph. ప్రొద్దు పొడిచింది; ** the sun sank, ph. ప్రొద్దు వాలింది; ప్రొద్దు వాటారింది; ప్రొద్దు గ్రుంకింది; * sunbath, n. ఆతపస్నానము; * sunbird, n. తేనెపిట్ట; * Sunday, n. ఆదివారం; రవివారం; భానువారం; భట్టారక వారం; సూర్యవారం; * sun-dried, adj. ఎండబెట్టిన; ఎండిన; * sundry, n. అమాంబాపతులు; * sunflower, n. సూర్యకాంతం; ప్రొద్దుతిరుగుడు పూవు; * sunlight, n. ఎండ; సూర్యరశ్మి; రవిరశ్మి; ఆతపం; ** beam of sunlight, ph. తరణి కిరణ వారం; * sunset, n. సూర్యాస్తమయం; * sunshade, n. ఆతపత్రం; నీడ; * sunshine, n. ఎండ; ఆతపము; సూర్యరశ్మి; * mild sunshine, ph. నీరెండ; * sunstroke, n. ఎండదెబ్బ; వడదెబ్బ; వడతాకు; వేడిదెబ్బ; * sunstroke, n. ఎండదెబ్బ; వడదెబ్బ; వడతాకు; * suo moto, n. [legal] తనంత తానుగా; [ety.) A Latin legal term which means “on its own motion” and implies that an action was taken by a group or person on their own; * super, pref. గువ; పై; పెద్ద; ఉత్తమ; అతీత; ఉపరి; అత్యంత; * superconductivity, n. అతీతవాహకత్వం; * superconductor, n. అతీతవాహకి; * superficial, adj. (1 ) బాహ్య; పైపైని; ఉపరితలానికి సంబంధించిన; ( 2)సారం లేని; * superfluous, adj. అపేక్షాధిక; అవసరానికి మించిన; * super-food, n. భృహదాహారం; భృహదాన్నం; ఎక్కువ పోషకశక్తి గల ఆహార పదార్థం; * superhuman, adj. మానవాతీత; అతిమానుష; * superimposition, n. అధ్యాసం; అధ్యారోపం; * superintendent, n. అవేక్షకుడు; * superior, adj. ఊర్ధ్వ; ఉన్నత; ఉత్తమ; పరమ; మిన్న; * superiority, n. అధికత; * superlative, adj. సర్వోత్తమ; అత్యుత్తమ; * supernatural, adj. సహజాతీతమైన; ఆధిదైవిక; * supernova, n. బృహన్నవ్యతార; * supernumerary, adj. అధికమాసం; అధిక; లెక్కకు మించి; అనుకున్నదానుకంటె ఎక్కువ; ** supernumerary month, ph. అధికమాసం; * superposition, n. ఆచ్ఛాదనం; ఉపరిస్థాపకం; అధిస్థాపనం; ఒకే స్థానంలో, ఒకటి కంటె ఎక్కువ స్థితులు ఆక్రమించి ఉండడం; ** principle of superposition, ph. ఆచ్ఛాదన సూత్రం; ఉపరిస్థాపక సూత్రం; * superscript, n. శీర్షిక; * supersonic, adj. అతిధ్వానిక; * superstition, n. పిచ్చి నమ్మకం; మూఢ నమ్మకం; గుడ్డి గురి; అంధ విశ్వాసం; * supervisor, n. పర్యవేక్షకుడు; ఉపద్రష్ట; * supervision, n. పర్యవేక్షణ; అజ్మాయిషీ; * supine, adj. వెల్లకిలా; * supplies, n. pl. రస్తు; సంబారాలు; * support, n. ఆదరువు; ఊత; సమర్ధన; ఆనురాట; * support, v. t. సమర్ధించు; ఊతనిచ్చు; * supplicate, v. i. బతిమాలుకొను; * supplier, n. సరఫరాదారు; * supplies, n. pl. సరుకులు; దినుసులు; సరంజామా: * supply, n. సరఫరా; opp of demand; ** excessive supply, ph. ఉల్బణం; ** excessive supply of money, ph. ద్రవ్యోల్బణం; inflation; ** water supply, ph. నీటి సరఫరా; * supply, v. t. సరఫరా చేయు; సమకూర్చు; అందించు; పోషించు; ** supply chain, ph. ?? * supply side, ph. ?? * support, n. అండ; దన్ను; ఊత; ఊతం; ఊనిక; ఆసరా; ఆనిక; ఊనిక; ఊత; ఆకరం: ప్రాపకం; ప్రాపు; ఆధారం; ఆస్కారం; దిక్కు; ఆలంబనం; బాసట; ఉద్ధరణ; కాపు; తోడు; మద్దత్తు; జీవగర్ర; ** manual support, ph. చేఁదోడు; ** verbal support, ph. వాఁదోడు; * supporter, n. దన్నుదారు; మద్దతుదారు; * supporters, n. pl. బలగం; మద్దతుదార్లు; * supposition, n. కల్పన; అంచనా; ఊహ; * suppress, v. t. రేకుమడచు; అణగదొక్కు; అణచు; * suppressed, adj. (1) అణగఁద్రొక్కబడిన; అణచబడిన; దళిత; వినతములైన; (2) అణగారియున్న; * suppression, n. అణచివేత; దమనం; * suppressor, n. దమనకారి; దమనకి; * supra, pref. అధి; * supramental, adj. అపౌరుషేయ; మేధాతీతమైన; * supreme, adj. ఉన్నతమైన; ** supreme knowledge, ph. బ్రహ్మవిద్య; * surd, n. కరణీయం; ఒక సంఖ్య లోని వర్గ మూలాన్ని కానిమ, ఘన మూలాన్నికాని నిర్మూలించలేకపోతే ఆ సంఖ్యని కరణీయం అంటారు; (ety.) short for absurd; తెలుగులో కరణీయం అన్న మాట ఎలా వచ్చిందో తెలియదు; * surety, n. జామీను; * surf, n. ఫేనం; నురుగు; * surface, adj. ఉపరితల; తల; భూతల; ** surface area, ph. ఉపరితల వైశాల్యం; ** surface water, ph. భూతల జలం; ఉపరితల జలం; ** surface of the Earth, ph. భూతలం; ధరాతలం; ** surface tension, ph. తలతన్యత; * surface, n. ఉపరితలం; ఉపరిభాగం; తలం; ** curved surface, ph. వట్రుతలం; * surfboard, n. ఫేనపు చెక్క; సముద్రపు కెరటాల మీద సవారీ చెయ్యడానికి వాడే బల్ల; * surge, n. తరగ; ** surge tank, ph. తరగ కుండీ; జలవిద్యుత్ కేంద్రాలలో నీటిని ఉత్పాదక యంత్రాల మీదకి మళ్ళించే దారిలో ఉండే ఒక కుండీ; * surgery, n. శచికిత్స; శల్యక్రియ; శల్యశాస్త్రం; ** surgical operation, ph. శస్త్ర క్రియ; శల్యక్రియ; * surmount, v. t. అధిగమించు; గట్టెక్కు; * surname, n. ఇంటిపేరు; * surpass, v. t. తలదన్ను; * surplus, n. మిగులు; అధికాదాయం; అతి; * surprise, n. ఆశ్చర్యం; అచ్చెరువు; నివ్వెర; విస్మయం; అక్కజము; * surreal, adj. అధివాస్తవిక; కాలాతీత; నమ్మశక్యం కాని; కలో నిజమో తెలియరాని; * surrealism, n. అధివాస్తవికత; అచేతనమైన మనస్సు ఎలా పని చేస్తున్నాదో వ్యాఖ్యానించడం; కథా వస్తువుని కలలో మాదిరి అసంబద్ధ ధోరణిలో వర్ణించడం; * surrender, adj. విడత; * surrender value, ph. విడత కిమ్మత్తు; విడత విలువ; * surrender, v. t. లొంగిపోవు; * surrogate, n. ఒకరి స్థానంలో మరొకరు నిలవడం; ** surrogate mother, n. ప్రతినిధి మాత; ఒక స్త్రీ పిల్లని కనలేని పరిస్థితిలో ఆమె తరఫున ఆ బిడ్డని మోసిన కన్నతల్లి; * surround, v. i. మూగుకొను; ముసురుకొను; ఆవరించుకొను; * surround, v. t. (1) మూగు; ముసురు; గుమిగూడు; ఆవరించు; పరివేష్ఠించు; పరిక్షేపించు; (2) ముట్టడించు; చుట్టుముట్టు; * surrounded, n. నివృతం; సమావృతం; పరివేష్ఠితం; * surroundings, n. పరిసరములు; * surveillance, n. నిఘా; కాపలా; కాపు; కావలి; * survey, n. అవలోకన; అవలోడన; పైమాయిషీ; సర్వేక్షణం; ** land survey, ph. పైమాయిషీ; భూమికొలత; * surveyor, n. కొలగాడు; * survival, n. బతుకు; మనుగడ; జీవిక; ** means of survival, ph. బతుకు తెరువు; * survive, v. i. బతికి ఉండు; * survivors, n. pl. హతశేషులు; * susceptibility, n. గ్రహణశీలత; మార్పుకి వీలు కల్పించడం; వివశత; ** magnetic susceptibility, ph. అయస్కాంత గ్రహణశీలత; * suspect, v. t. శంకించు; అనుమానించు; భావించు; * suspend, v. t. లంబించు; ప్రలంబించు; వేలాడదీయు; * suspended, n. లంబితం; లంబించబడినది; ప్రలంబితం; వేలాడదీయబడినది; విలంబితం; * suspense, n. ఉత్కంఠ; తహతహ; ఔత్కంఠ్యము; * suspenseful, adj. ఉత్కంఠితమైన; ఉత్కంఠభరితమైన; * suspension, n. ఆపుదల; నిలుపుదల; వ్యాక్షేపం; ** suspension spring, ph. కమానుకట్ట; * suspicion, n. అనుమానం; శంక; అరగలి; ** mutual suspicion, ph. అరమరిక; * sustain, v. i. భరించు; మోయు; ఆదుకొను; * sustainable, adj. పాలనీయ, భరణీయ, నిర్వహణీయ, ధారణీయ, సహనీయ, రక్షణీయ; ** sustainable agriculture, ph. సహనీయ సేద్యం; నిర్వహణియ వ్యవసాయం; * sustenance, n. జీవనోపాధి; * suture, n. సీమంతిక; సీవని; సంధి; కుట్టు; స్యూతము; ** continuous suture, ph. అఖండ సీవని; ** cranial suture, ph. మస్తక సీవని; ** dorsal suture, ph. పశ్చాత్ సీవని; ** the sagittal suture, ph. బ్రహ్మరంధ్రం; పసికందుల నడినెత్తిమీద ఉండే మెత్తటి ప్రదేశం; ** ventral suture, ph. పురః సీవని; * sutures, n. స్యూతులు; కుట్లు; సీమంతికలు; * suzerainty, n. సర్వసహాధీశత్వం; విదేశాంగ వ్యవహార్రాలలో ఒక రాజ్యం పై అదికారం; * swaggering swordsman, ph. అడిబీరపు యోధుడు; * swallow, n. వానకోయిల; ఒక రకం పక్షి; * swallow, v. t. మింగు; కబళించు; గుటుక్కుమనిపించు; గుటకాయిస్వాహా చేయు; * swamp, n. చిత్తడినేల; రొంపి; * swamp, v. i. రొంపిలో దిగబడు; తలమునకగు; ఊపిరాడనంత పనిలో పడు; * swan, n. హంస; మరాళం; అంచ; * swap, v. t. మార్చు; తారుమారు చేయు; ఇచ్చిపుచ్చుకొను; * swarm, n. దండు; మూక; ** swarm of locusts, ph. మిడతల దండు; ** swarm of monkeys, ph. కోతిమూక; * swarthy, adj. చామనచాయ; ఎండకి నల్లబడ్డ శరీర చాయ; ** swarthy complexion, n. చామనచాయ; * sway, v. i. ఊగు; ఆడు; ఊగిసలాడు; * sweat, n. చెమట; ఘర్మజలం; శ్వేదనజలం; శ్వేదం; ** sweat duct, ph. స్వేదనాళిక; స్వేదనాళం; ** sweat glands, ph. స్వేదగ్రంథులు; చెమటబొడిపెలు; చెమటకంతులు; * sweat, v. i. చెమట పట్టు; చెమరు; చెమర్చు; చెమరించు; * sweater, n. ఉన్నిలం; శాముల్యం; * sweep, v. t. తుడుచు; ఊడ్చు; * sweeper, n. m. ఊడ్పుకాడు; f. ఊడ్పుగత్తె; ఝాడమాలిని; (ety. ఝాడూ = చీపురు) * sweeping, adj. విస్తృత; వ్యాపక; * sweepings, n. ఊడ్చిన పెంట; చెత్త; చెదారం; * sweet, adj. తీయనైన; తియ్యనైన; తియ్యని; మధురమైన; మధురం; ** sweet basil seeds, ph. సబ్జాగింజలు; ** sweet flag, ph. వస; ** sweet marjoram, ph. మరువం; ప్రస్థపుష్పకం; ** sweet negro coffee, ph. కమ్మకసింద; ** sweet potato, ph. తియ్యదుంప; చిలగడదుంప; గెనుసుగడ్డ; రత్నపురిగడ్డ; తన జన్మ స్థానమైన దక్షిణ అమెరికా నుండి ఇది ప్రపంచం అంతా వ్యాపించింది;[bot.] ''Ipomoea batatas''; * sweetmeat, n. తీపితిండి; తీపి తినుబండారం; మిఠాయి; * sweetness, n. తియ్యదనం; తీపి; మధురిమ; * sweets, n. మిఠాయిలు; మోదకాలు; తీపి సరుకులు; బిళ్లలు; * swell, n. పొంగు; బూరటి కెరటం; ఉల్భణం; * swell, v. i. వాచు; పొంగు; ఉప్పొంగు; ఉబుకు; ఉబ్బు; ఉబ్బరించు; ఉబ్బరిల్లు; బూరటిల్లు; * swelling, n. వాపు; పొంగు; కదుము; ఉబ్బకం; ఉబ్బరింత; * swiftness, n. జోరు; వడితనం; ఉరవడి; * swig, n. గుక్కెడు; * swim, v. i. ఈదు; ఈఁతకొట్టు; * swimming pool, n. ఈఁతకొలను; కేళాకూళి; * swindler, n. మోసగాఁడు; వంచకుఁడు; * swine, n. పంది; ** swine flu, ph. ఒక రకం ఇన్‍ప్లుయెంజా పేరు; ఇది H1N1/09 అనే పేరుగల విషాణువు వల్ల వచ్చే జబ్బు; ఇది 2009 లో మొదటిసారి ప్రజలలో కనిపించింది; * swing, n. ఊయల; జోల; ఉయ్యాల; * swing, v. t. ఊపు; v. i. ఊగు; * switch, n. మీట; లాతం; పరీరంభకం; ** electrical switch, ph. విద్యుత్ మీట; విద్యుత్ పరీరంభకం; * switch, v. t. మార్చు; మారుగుళ్లు చేయు; తారుమారు చేయు; v. i. మారు; * switches, n. మీఁటలు; ** bank of switches, ph. మీఁటలమాల; see also keyboard ** switching yard, n. మారుగుళ్ల దొడ్డి; రైలు బండిలో పెట్టెల స్థానాలని మారుగుళ్లు చేసే స్థలం; * swoon, n. మూర్చ; * swoon, v. i. మూర్చిల్లు; సొమ్మసిల్లు; * sword, n. కత్తి; ఖడ్గము; బాకు; అడిదం; ** long sword, ph. అఘాయువు; అసితాంగము; అసిధేనుక; అసిపుత్రి; కఠారము; ** medium sword, ph. కరవాలము; కర్కశము; * sycophant, n. (సైకఫేంట్) భట్రాజు; భజనదాసు; చెంచారాయుడు; ముఖస్తుతిచేసి లాభం పొందేవాడు; * syllable, n. శబ్దగణం; మాత్ర; మాత్రకం; కారం; అక్షరం; ** accented syllable, ph. ఉదాత్త మాత్రకం; ఉదాత్త అక్షరం; ** Aum syllable, ph. ఓం కారం; ** long syllable, ph. గురువు; ** short syllable, ph. లఘువు; * syllabus, n. ప్రణాళిక; పాఠ్య ప్రణాళిక; సంగ్రహం; సంక్షేపం; * syllogism, n. త్రియాంశతర్కం; పంచావయవం; ఉదా. మానవులకి మృతి ఉంది. భారతీయులు మానవులు. కనుక భారతోయులకి మృతి ఉంది, అని తర్కించడం. * sylvan. adj. మొక్కలతో నిండిన; వన సంబంధమైన; * symbiont, n. సహజీవి; * symbiosis, n. సహజీవనం; పరస్పరసేవ; అంధపంగున్యాయం; * symbol, n. గుర్తు; ప్రతీక; చిహ్నం; సంకేతం; ** graphic symbol, ph. రేఖాత్మక చిహ్నం; రేఖాత్మక సంకేతం; * symbolic, adj. సాంకేతిక; లాక్షణిక; ప్రతీక; ప్రతీకాత్మక; ** symbolic logic, ph. లాక్షణిక తర్కం; ప్రతీక తర్కం; ప్రతీకాత్మక తర్కం; Symbolic logic is the study of symbolic abstractions that capture the formal features of logical inference, often divided into two main branches: propositional logic and predicate logic. Example: A = all mammals feed their babies milk from the mother. B = all cats feed their baby's mother's milk. C = All cats are mammals(C). Then A and B imply C or in symbols, A ^ B ==> C. * symbolical, n. సాంకేతికం; ప్రతీకాత్మకం; * symbolism, n. ప్రతీకాత్మకత; ప్రతీకాత్మకం; ప్రతీక వాదం; భావ ప్రకటన గాక భావ సూచనేు ప్రధానమైన పద్ధతి; * symmetric, adj. అనురూప; సౌష్ఠవ; * symmetrical, adj. అనురూప; * symmetry, n. సౌష్ఠత; సౌష్ఠవం; సొంపు; ** axial symmetry, ph. అక్ష సౌష్ఠత; ** cyclic symmetry, ph. చక్రీయ సౌష్ఠత; ** lateral symmetry, ph. పార్శ్వ సౌష్ఠత; * sympathetic, adj. సహవేదన; సహానుభూత; ** sympathetic nerves, ph. సహవేదన నాడులు; ** sympathetic nervous system, ph. సహవేదన నాడీ మండలం;( ** sympathetic vibrations, ph. సహవేదన ప్రకంపనలు; ** parasympathetic, ph. పార్స్వసహవేదన; పార్స్వసహానుభూత; * sympathy, n. సానుభూతి; అనుతాపం; పరితాపం; కనికరం; దయ; * symphony, n. స్వరసమ్మేళనం; * symptom, n. లక్షణం; సూచకం; గురుతు; గుర్తు; * symptom of a disease, ph. రోగ లక్షణం; * synandry, n. సంయుక్త కేసరావళి; * synchronization, n. సమకాలీకరణం; * synchronous, adj. ఏకకాలిక; సమకాలిక; ఒకే సమయంలో జరిగే; ** synchronous motion, ph. ఏకకాలిక చలనం; సమకాలిక చలనం; * syndrome, n. లక్షణగుచ్ఛం; కొన్ని రోగ లక్షణాల సముదాయం; * synecdoche, n. అజగర్లక్షణం వంటి అలంకారం; అంతా చెప్పడానికి బదులు కొంచెమే చెప్పడం కాని, కొంచెం చెప్పడానికి బదులు అంతా చెప్పడం కాని ఈ అలంకారం లక్షణం; ఉ. నలుగురితోటీ చెప్పి చూడు అన్నప్పుడు, నలుగురు మనుష్యులతోటే చెప్పమని కాదు, పలువురితో సంప్రదించమని. ఇది అజహర్లలక్షణం. ఉ. రంజి ట్రోఫీ ఆంధ్రా గెలిచిందంటే, ఆంధ్రులంతా అని కాదు, ఆంధ్రా జట్టు అని మాత్రమే అర్థం; ఈ రెండింటినీ ఇంగ్లీషులో సినక్‌డకీ అనే అంటారు. తెలుగులో మాత్రం మొదటిదానినే అజహర్లక్షణం అంటారు; * synonym, n. పర్యాయపదం; సమానార్థకం; ప్రతిపదం; రూపాంతరం; * synopsis, n. సారసంగ్రహం; * syntactic, adj. క్రమబద్ధ; వాక్యనిర్మాణ; భాషానిర్మాణ; ** syntactic analysis, ph. క్రమబద్ధ విశ్లేషణ; వాక్య విశ్లేషణ; * syntax, n. వాక్యనిర్మాణం; భాషానిర్మాణ సిద్ధాంతం; * synthesis, n. సంధానం; సంశ్లేషణ; సంయోగం; సమన్వయం; (ant.)విశ్లేషణ; * synthesizer, n. యోక్త; సంయోక్త; ** music synthesizer, ph. సంగీత సంయోక్త; * synthetic, adj. పౌరుష; సంధాన; సంశ్లేష; సంయోజిత; ** synthetic chemistry, ph. పౌరుష రసాయనం; సంధాన రసాయనం; సంశ్లేష రసాయనం; ** synthetic drug, ph. సంయోజిత ఔషధం; ** synthetic fibers, ph. పౌరుష తంతులు; సంధాన తంతులు; సంశ్లేష తంతులు; * synonym, n. పర్యాయపదం; ప్రతిపదం; నానాఅర్థం; * synonymous, adj. సమానార్థక; * syphilis, n. కొరుకు సవాయి; ఉపదంశ రోగం; ఫిరంగి రోగం; సవాయి; * syphilitic ulcers, n. సవాయి పుండ్లు; ఉపదంశం; * syringe, n. పిచికారి; వస్తి; * syrup, n. షర్బత్; * system, n. వ్యవస్థ; పద్ధతి; క్రమం; విధం; సరణి; తంత్రం; మండలం; శరీరం; ** nervous system, ph. నాడీ వ్యవస్థ; ** planetary system, ph. గ్రహ మండలం; ** political system, ph. రాజకీయ వ్యవస్థ; ** social system, ph. సాంఘిక వ్యవస్థ; ** societal system, ph. సామాజిక వ్యవస్థ; * systematically, adv. లాంఛనంగా; క్రమపద్ధతిలో; పద్దతి ప్రకారం; * systematized, n. వ్యవస్థితం; * systemic, adj. దైహిక; దేహం అంతటికి సంబంధించిన; * systole, n. ముకుళింత; హృత్సంకోచం; గుండె ముకుళించుకోవడం; * systolic, adj. ముకుళిత; స్పందన; * syzygy, n. (సిజిజీ) పర్వస్థానం; సూర్యచంద్రులు ఎదురెదురుగా కాని, ఒకే వైపు కాని ఉన్నప్పటి స్థానాలు; |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==మూలాలు== * V. Rao Vemuri, English-Telugu and Telugu-English Dictionary and Thesaurus, Asian Educational Services, New Delhi, 2002 ISBN 0-9678080-2-2 [[వర్గం:వేమూరి ఇంగ్లీషు-తెలుగు నిఘంటువు]] q4vrjhbopztg4zf6xt5rtcbpieydaak వేమూరి తెలుగు-ఇంగ్లీషు నిఘంటువు/అ 0 3008 33298 33292 2022-07-13T20:10:15Z Vemurione 1689 /* Part 2: అ - a */ wikitext text/x-wiki =నిఘంటువు= * This dictionary is an improved version over the print version (expanded, errors corrected, new features continually being added) published by Asian Educational Services, New Delhi in 2002. * You are welcome to add. BUT PLEASE DO NOT DELETE entries until you are absolutely, positively SURE a mistake has been made and needs to be corrected. * PLEASE do not delete entries or their meanings simply because you personally did not agree with the meaning given there. Thanks * American spelling is used throughout. * There is no clearly established, standardized alphabetical order in Telugu. The justification for the scheme used here would be too long for discussion here. 16 March 2016. {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> ==Part 1: అం - aM== <poem> * '''అంకం, aMkaM''' -n. --(1) digit; number; --(2) act in a play; --(3) sign; symbol; --(4) lap; --(5) eye; ---కారణాంకం = factor. ---చరమాంకం = final act. ---పూర్ణాంకం = whole number. ---భిన్నాంకం = fractional number. ---ప్రథమాంకం = act 1 (in a play). * '''అంకగణితం, aMkagaNitaM''' -n. --arithmetic; ---ద్వియాంశ అంకగణితం = binary arithmetic. * '''అంకణం, aMkaNaM''' -n. -- (1) apartment; flat; నలుచదరపుచోటు; తొట్టికట్టు; (2) 8 square yards of land; పన్నెండడుగుల పొడవు, ఆరడుగుల వెడల్పు గలిగి 72 చదరపు అడుగుల వైశాల్యం ఉంటే ఇంటి కట్టుబడి స్థలమని నెల్లూరు జిల్లా వ్యవహారం; తిరుపతి ప్రాంతాల వారు 6 అడుగులు x 6 అడుగుల - అంటే 36 చదరపు అడుగుల వైశాల్యాన్ని - ఒక అంకణం గా తీసుకుంటారు. (3) The space between any two beams, or pillars. రెండు దూలముల, లేక స్తంభముల, నడిమి ప్రదేశము. * '''అంకనం, aMkanaM''' -n. --same as అంకణం; * '''అంకవంక, aMkavaMka''' -n. --plasticity; pliability; softness; * '''అంకాలు, aMkAlu''' -n. --marks; score in a test; statistics; (lit.) numbers; * '''అంకించుకొను, aMkiMcukonu''' -v. t. --appropriate; annex. * '''అంకితం, aMkitaM''' -n. --dedication (of a book or work of art); * '''అంకిలి, aMkili''' -n. --obstacle; impediment; * '''అంకుడు, aMkuDu''' -n. -- (1) [bot.] ''Nerium antidysenterica; Holarrhena antidysenterica''; This plant, that grows on hills, contains several alkaloids such as conessine, kurchine, and kurchicine; This plant was mentioned in Potana's Bhagavatam; -- (Syn.) కొండజెముడు, గిరిమల్లిక; కొండ మల్లె; కూటజం; పాలచెట్టు; -- (2) [bot.] ''Wrightia tinctoria''; ఈ వృక్షం పాలలో, ఆకులలో, పూలలో ఉండే ‘పాల ఇండిగో’ (Pala Indigo) అనే ఒక విధమైన నీలి అద్దకపు రంగు (Blue Dye) కారణంగా దీనికి టింక్టోరియా అనే పేరు ఏర్పడింది. టింక్టోరియస్ అంటే లాటిన్ భాషలో ‘నీలిరంగు కలిగిన‘ అని అర్థం. దీని కర్ర తేలికగా, మెత్తగా ఉండే కారణంగా బొమ్మల తయారీకి, తరిణె పట్టే పనుల (Turnery) కూ ఇది చాలా అనువుగా ఉంటుంది. ఈ కర్రతో అగ్గి పెట్టెలు, అగ్గి పుల్లలు కూడా తయారు చేస్తారు; ఏటి కొప్పాక లోని లక్క బొమ్మలు ఈ కర్రతోనే చేస్తారు; * '''అంకురం, aMkuraM''' -n. --(1) seed; sprout; bud; embryo; --(2) blood; -- మొలక; ఈరిక; మొటిక; ---అంకురం లేకుండా (సమూలంగా) నాశనం అయిపోయింది = destroyed without a trace. * '''అంకురార్పణ, aMkurArpaNa''' -n. --(1) inauguration; inaugural ceremony; --(2) seeding; -- నాటువేత; నారుపోత; * '''అంకురోత్పత్తి, aMkurOtpatti''' -n. --germination; * '''అంకె, aMke''' -n. --(1) digit; a single-digit number; --(2) the written symbol used to denote a number such as 0, 1, 2, 3 or I, II, III; (note) a number with more than one digit is often called సంఖ్య; (syn.) అంకం; * '''అంకెవన్నియ, aMkevanniya''' - n. --stirrup hanging on either side of a horse saddle; -- అంకవన్నె; * '''అంకెసం, aMkesaM''' -n. --generation; * '''అంకోలం, aMkOlaM''' -n. -- [bot.] ''Alangium decapetalam''; ''Alangium salvifolium''; -- a medicinal plant; root decoction used for fevers and leaf extract for skin diseases; --ఊడుగు చెట్టు; * '''అంగం, aMgaM''' -n. --(1) organ; limb; element; member; --(2) division; part; --(3) style; method; ---అష్టాంగ యోగం = "eight-limbed'' yoga; eight-staged yoga; the eight stages are Yama, Niyama, Asana, Pranaayaama, Pratyaahaara, Dhaarana, Dhyaana, and Samaadhi; Raja yoga. ---సాష్టాంగ = స + అష్టాంగ = with all the eight limbs, namely the chest, forehead, hands, knees and feet. ---చతురంగం = chess; (lit.) the four divisions, namely chariots (bishops), elephants (rooks), horses (knights), and foot soldiers (pawns). * '''అంగ, aMga''' -n. --stride; long step; * '''అంగచ్ఛేదం, aMgachEdaM''' -n. --amputation; cutting of a limb; * '''అంగజ, aMgajaM''' -n. f. --daughter; * '''అంగజుడు, aMgajuDu''' -n. m. --son; * '''అంగబలం, aMgabalaM''' -n. --(1) material support; people support; --(2) physical strength; * '''అంగడి, aMgaDi''' -n. --store; shop; market; bazaar; * '''అంగడివాడ, aMgaDivADa''' -n. --market street; bazaar; * '''అంగడిల్లు, aMgaDillu''' -n. --mall; shopping center; building in which many stores are located; * '''అంగణము, aMgaNamu''' -n. --courtyard; * '''అంగద, aMgada''' -n. --danger; * '''అంగదట్టం, aMgadaTTaM''' -n. --petticoat; a lower, long under garment of women; * '''అంగదేశం, aMgadESaM''' -n. --ancient name for the region now called Assam; * '''అంగనం, aMganaM''' -n. --ambulation; walking; * '''అంగనంబండి, aMganaMbaMDi''' -n. --ambulance; --a vehicle that carries patients to an emergency medical treatment center; * '''అంగన, aMgana''' -n. --woman; (lit.) one with pretty body parts; * '''అంగరంగవైభవం, aMgaraMgavaibhavaM''' -n. --luxury; enjoyment of riches; * '''అంగరకా, aMgarakA''' -n. --topcoat; overcoat; long coat * '''అంగరక్ష, aMgaraksha''' -n. --vest; bullet-proof vest; (lit.) body protector; * '''అంగరక్షకుడు, aMgarakshakuDu''' - n. m. -- bodyguard; * '''అంగలార్చు, aMgalArcu''' -v.i. --weep; cry due to fear; to grieve; lament; to cry out from fear; grief or pain; * '''అంగలేపం, aMgalEpaM''' -n. --body lotion; any paste like substance for smearing on the body; * '''అంగవస్త్రం, aMgavastraM''' -n. --man's loincloth; lower garment; -- (rel.) ఉత్తరీయం; * '''అంగహీనుడు, aMgahInuDu''' -n. m. --disabled person; (rel.) వికలాంగుడు, * '''అంగారం, aMgAraM''' -n. --(1) charcoal; --(2) live coal; --(3) the red one; * '''అంగారకుడు, aMgArakuDu''' -n. --Mars; (note) కుజుడు, although used as a synonym, is a misnomer; it literally means son of the Earth and according to modern science, this is not justified; * '''అంగారిణి, aMgAriNi''' -n. --charcoal grill; * '''అంగారు, aMgAru''' -n. --a black gooey substance made from the charcoals of burned rice; used as tilak (the dot on the forehead) of Hindu boys and girls. ---అంగారుబుడ్డి = container of aMgAru. * '''అంగారుబొట్టు, aMgaruboTTu''' -n. --black dot on the forehead worn by traditional Hindu boys and girls; * '''అంగిలి, aMgili''' -n. --back part of the tongue; part of the throat towards the mouth; లోకుత్తుక; * '''అంగీకరించు, aMgIkAriMcu''' -v. i. --agree; consent; approve; admit; -- ఒప్పుకొను; ఇయ్యకొను; * '''అంగీకారం, aMgIkAraM''' -n. --agreement; approval; acceptance; consent; -- ఒప్పుకోలు; ఇయ్యకోలు; అంగష్టము. aMgushThamu - n. -- thumb; * '''అంగుళం, aMguLaM''' -n. --(1) inch; one-twelfth of a foot; --(2) a finger's breadth; --(3) thumb; --(4) big toe; * '''అంగుళ్యాకారం, aMguLyAkAraM''' -n. --annular shape; ring shape; * '''అంగుళిత్రాణం, aMguLitrANaM''' - n. -- finger-guard used while playing a musical string instrument; * '''అంగుళీయకం, AMguLIyakaM''' -n. --ring; * '''అంగుష్ఠం, aMgushThaM''' - n. -- thumb; -- బొటనవేలు; * '''అంఘ్రిపర్ణి, aMghriparNi''' -n. -- [bot.] ''Cassia fistula''; -- కోలపొన్న చెట్టు; రేల చెట్టు; * '''అంచనా, aMcanA''' -n. --estimate; guess; approximation; * '''అంచనాదారుడు, aMcanAdAruDu''' -n. m. --estimator, appraiser; * '''అంచు, aMcu''' -n. --(1) edge; edge of a vessel; lip of a glass; --(2) border; border of a sari; ---జరీ అంచు పట్టు చీర = a silk sari with a gold-laced border. * '''అంచుకుట్టు, aMcukuTTu''' -n. --hem; hem stitch; the type of stitching used in hemming; * '''అంచెలు, aMcelu''' -n. pl. --steps; rows; stages; relays; * '''అంచెలవారీగా, aMcelavArIgA''' -adv. --in stages; in steps; methodically; systematically; * '''అంజనం, aMjanaM''' -n. --(1) ointment; unction; --(2) mascara; --(3) seeing into the future by applying an ointment to the eyes; divining; --(4) ink; * '''అంజలి, aMjali''' - n. -- a pair of hands held in the shape of a cup; -- దోసిలి; దోయిలి; * '''అంజు, aMju''' - v. i. -- (1) fear; be afraid of; -- (2) hesitate; doubt; * '''అంజూరు, అంజీరు పళ్లు, aMjUru, aMjIru paLlu''' -n. -- common fig; [bot.] ''Ficus carica'' L. Moraceae; * '''అంజిక, aMjika''' - n. -- fear; * '''అంట్లగిన్నెలు, aMTlaginnelu''' -n. --unwashed dishes; dirty dishes; * '''అంట్లమైనం, aMTlamainaM''' -n. --grafting wax; Grafting wax is a composition of rosin, beeswax, tallow, and similar materials, used in gluing and sealing the wounds of newly grafted trees or shrubs * '''అంట్లవెధవ !, aMTlavedhava''' -n. --dirty fellow!; * '''అంటించు, aMTiMcu''' -v. t. --(1) lit, set fire to; ignite; --(2) affix; paste; cement; patch; join; attach; * '''అంటించుకొను, aMTiMcukonu''' -v. t. refl. --(1) set fire to oneself; ignite; --(2) attach, stick or glue to one's self; * '''అంట్రింత, aMTriMta''' - n. -- (1) a common, small, much branched herb found in coastal Andhra; [bot.] ''Hedysarum triflorum'' Linn.; -- (2) bur grass; [bot.] ''Triumfetta rhomboidea''; * '''అంటు, aMTu''' -n. -- (1) [bot.] graft; (2) contact with a defiled or unclean object; ---మామిడి అంటు = mango graft. ---అంటురోగం = contagious disease ---నన్నంటుకోకు = do not touch me. ---అంటు చేత్తో అన్నీ ముట్టుకోకు = do not touch everything with the hand that is defiled by the touch of food. -v. i. --touch; hold; contact; * '''అంటుకొను, aMTukonu''' -v. i. --(1) touch; contact; --(2) adhere; stick; --(3) ignite; catch fire; burn; * '''అంటుగట్టు, aMTugaTTu''' -v. t. --[bot.] graft; ---కొమ్మంటు = branch graft; getting a hybrid variety of plant by tieing a sliced branch of one with another; * '''అంటుతొక్కు, aMTutokku''' -v. t. --[bot.] graft; ---నేలంటు= ground graft; getting a new plant by bending a branch of the original plant and burying it under mud until the branch takes root; * '''అంటుపేను, aMTupEnu''' -n. --head louse; --- తలలోన్న పేల గుడ్లని ఈరు లేక ఈపి అంటారు. ఈళ్లు అనేది దానికి బహువచనం. జుట్టు నుండి ఈళ్లని తొలగించడానికి ఈరుపెన లేక ఈర్పెన అనే ప్రత్యేకమైన దువ్వెన వాడతారు. గుడ్ల నుండి పుట్టిన పేలు తొలి దశలో చర్మానికి అంటుకుని ఉంటాయి కనుక వీటిని అంటు పేలు అంటారు.. * '''అంటువ్యాధి, aMTuvyAdhi''' -n. --contagious disease; communicable disease; a disease transmitted by contact; (exp.) pneumonia can be an infectious disease, but it is not contagious, it does not spread from person to person; influenza is contagious; (rel.) సోకుడు రోగం; తిష్ట; * '''అంట్లు, aMTlu''' -n. pl. --(1) dirty dishes; unwashed pots and pans; --(2) grafts; grafted plants; * '''అండం, aMDaM''' -n. --(1) ovum; egg; unfertilized egg; --(2) the universe; బ్రహ్మాండం; -- గుడ్డు; (rel.) పిండం; ---యుగాండం = యుగ్మము + అండం = zygote. ---బీజాండం = testicle. * '''అండ, aMDa''' -n. --support; patronage; prop; * '''అండకణం, aMDakaNaM''' -n. --[bio.] egg cell; * '''అండకోశం, aMDakOSaM''' -n. --ovary; [bot.] gynoecium; the female part of a flower; pistil; * '''అండజం, aMDajaM''' -n. --oviparous; born of an egg; reptile; fish; bird; -- see also వ్యాళములు; * '''అండజననం, aMDajananaM''' -n. --[bio.] oogenesis; the production or development of an ovum; * '''అండదండలు, aMDadaMDalu''' - n. -- support and prop; backing; material and moral support; * '''అండపీతం, aMDapItaM''' -n. --yolk; yellow of an egg; * '''అండయోనిజములు, aMDayOnijaMulu''' -n. pl. --ovoviviparous; born of an egg inside the body; some reptiles lay their eggs but the eggs are hatched inside their bodies and baby reptiles come out; -- also called వ్యాళములు; Boa constrictor and Green Anaconda are examples; * '''అండశ్వేతం, aMDaSvEtaM''' -n. --white of an egg; * '''అండా, అండీ, aMDA, aMDI''' -n. --a big vessel; a vessel used to boil water; boiler; a metal vessel; * '''అండాకార, aMDAkAra''' -adj. --ovate; ovoid; oviform; egg-shaped; * '''అండాలు, aMDAlu''' -n. pl. --(1) ovules; --(2) large cooking vessels; * '''అండాశయం, aMDASayaM''' -n. --ovary; the egg-producing organ of a female; * '''అండి, aMDi ''' -suff. --indicates respectful address in both genders; సంబోధనార్థక ప్రత్యయం; ---అంతేనండి = that is all, sir; that is all, madam. ---అవునండి = that is it, sir; yes, sir; that is it, madam; yes, madam; ---ఎంతండి? = how much, sir?; how much, madam? ---ఏమండి = hello; hi; (lit.) what sir; what madam. ---కాదండి = that is not so, sir; that is not so, madam. ---మరేనండి = as you said, sir; as you said, madam. * '''అండోత్పత్తి, aMDOtpatti,''' -n. --ovulation; oogenesis; the production or development of an ovum; -- see also అండోత్సర్గం; అండజననం; * '''అండోత్సర్గం, aMDOtsargaM ''' -n. --ovulation; * '''అంతం, aMtaM ''' -n. --(1) end; termination; --(2) death; destruction; -- చివర; కొస; కొన; కడ; ---విషాదాంతం = tragedy; a play or cinema that ends in sorrow or death of a leading character. ---అనంతం = that without an end; infinite; infinity. * '''అంతంతమాత్రం, aMtaMtamAtraM ''' -adj. --just enough to manage with; * '''అంత, aMta ''' -adj. suff. --so much; so many; ---బుట్టెడంత = as much as a basketful. * '''అంతట, aMtaTa ''' -adv. --then; afterwards; subsequently; * '''అంతటిలో, aMtaTilO''' -adv. --in the meantime; presently; * '''అంతటిదాకా, aMtaTidAkA''' -adv. --until then; * '''అంతమంది, aMtamaMdi''' -n. pl. --so many people; * '''అంతమాత్రానికి, aMtamAtrAniki''' -adv. --just for that reason; only for that; * '''అంతర్, aMtar''' -adj. pref. --internal; intermediate; between; ---అంతర్‌జాతీయ = international; between nations. ---అంతర్‌జాలం = Internet. ---అంతర్‌దహనం = internal combustion. * '''అంతర్ కలనం, aMtarkalanaM''' -n. --[math.] differentiation; a standard operation in calculus; * '''అంతర్ గ్రహాలు, aMtargrahAlu''' -n. pl. --inner planets; the planets between the Sun and Jupiter, namely Mercury, Venus, Earth and Mars; * '''అంతర్ జంఘాస్థి, aMtarjaMghAsthi ''' -n. --[anat.] tibia; shin bone; the larger and stronger of the two bones in the leg below the knee; * '''అంతర్‌జాలం, aMtarjAlaM''' -n. --[comp.] Internet; the worldwide network of computers that relies on the so-called Internet protocol TCP/IP as a communication standard; * '''అంతరం, aMtaraM''' -n. --(1) interval; intermediate space; --(2) difference; --(3) rank; social status; --(4) another one; ---కాలాంతరం = another time. ---గత్యంతరం = another way; alternative. ---గ్రామాంతరం = another village. ---జన్మాంతరం = another life; another incarnation such as past or future birth. ---దేశాంతరం = another country. ---మతాంతరం = another religion. ---ప్రత్యంతరం = another copy. ---పాఠాంతరం = another text. ---యుగాంతరం = another era. ---స్థలాంతరం = another place. * '''అంతరంగికం, aMtaraMgikaM''' -n. --confidential; private; internal matter; (ant.) బహిరంగం; * '''అంతరంగికుడు, aMtaraMgikuDu''' -n. --confidant; close friend; * '''అంతర, aMtara''' -adj. --(1) internal; --(2) medulla; (ant.) బాహ్య. * '''అంతరతామర, aMtaratAmara''' -n. --[bot.] ''Pistia stratiotes''; water cabbage; water lettuce; Being a floating plant, water lettuce obtains all its nutrients directly from the water. This makes it a great plant to use to combat algae; * '''అంతర్గత, aMtargata''' -adj. --(1) inner; internal; --(2) hidden; --(3) intermediate; (ant.) బహిర్గత; * '''అంతర్గత జన్యువు, aMtargata janyuvu''' -n. --[bio.] recessive gene; (ant.) బహిర్గత జన్యువు; * '''అంతర్దశ, aMtardaSa''' -n. --[bio.] interphase; intermediate phase; * '''అంతరాత్మ, aMtarAtma''' -n. --inner soul; soul; the God within; Indweller; * '''అంతరాయం, aMtarAyaM''' -n. --interruption; impediment; break; * '''అంతరార్థం, aMtarArthaM''' -n. --hidden meaning; * '''అంతరాళం, aMtarALaM''' -n. --amidst; in the depths; ---విశ్వాంతరాళంలో = in the depths of space. * '''అంతర్జాతీయం, aMtarjAtIyaM''' -n. --internationalism; * '''అంతర్జాతీయ, aMtarjAtIya''' -adj. --international; * '''అంతర్ధానం, aMtardhAnaM''' -n. --disappearance; * '''అంతర్యామి, aMtaryAmi''' -n. --(1) soul; the in-dweller; --(2) [comp.] software; (ant.) బహిర్యామి; * '''అంతర్లాపి, aMtarlApi''' -n. --a puzzle with its answer hidden in the puzzle itself; * '''అంతర్వాణి, aMtarvANi''' -n. --(1) inner voice; conscience; --(2) scientist; * '''అంతర్వాహిని, aMtarvAhini''' -n. --under-ground river; subterranean river; groundwater; * '''అంతరించు, aMtariMcu''' -v. i. --come to an end; die; * '''అంతరిక్షం, aMtarikshaM''' -n. --firmament; sky; space; outer space; * '''అంతరిక్ష నౌక, aMtariksha nauka''' -n. --space ship; spacecraft; * '''అంతరిక్ష యానం, aMtariksha yAnaM''' -n. --space travel; * '''అంతర్హితం, aMtarhitaM''' -n. --input; * '''అంతరీపము, aMtarIpamu''' - n. --promontory; an elevated landmass that has penetrated into the ocean * '''అంతర్యుద్ధం, aMtaryuddhaM''' -n. --civil war; internal conflict; inner conflict; * '''అంతర్భూత, aMtarbhUta''' -adj. --internal; * '''అంతస్థములు, aMtasthamulu''' - n. pl. -- the group of Telugu alphabetical characters: య, ర, ల, వ; * '''అంతలపొంతలవాడు, aMtalapoMtalavADu''' -n. --distant relative; * '''అంతస్థములు, aMtasthamulu''' -n. pl. --[gram.] semi-vowels; intermediate consonants; the consonants య, ర, ల,వ; * '''అంతస్తు, aMtastu''' -n. --(1) status; position; rank; --(2) storey or floor of a multilevel building; * '''అంతశయ్య, aMtaSayya''' - n. -- (1) the wooden frame built to carry a dead person to the cremation grounds; -- (2) cremation grounds; * '''అంత్యక్రియలు, aMtyakriyalu''' -n. --final rites; funeral services; * '''అంత్రక, aMtraka''' -adj. --enteric; related to intestine; * '''అంత్రములు, aMtramulu''' -n. --entrails, gut; * '''అంత్రవృద్ధి, aMtravRddhi''' -n. --[med.] inguinal hernia; * '''అంతు, aMtu''' -n. --end; termination; * '''అంతులేని, aMtulEni''' adj. --endless; limitless * '''అంతేవాసి, aMtEvAsi''' -n. --pupil; student; disciple; * '''అందం, aMdaM''' -adj. --beautiful; pretty; cute; handsome; (note.) the terms beautiful and pretty are used for females and handsome for males; * '''అందనివి, aMdanivi''' -n. --things that are out of reach; * '''అందని పళ్లు, aMdani paLlu''' -ph. ---[idiom] sour grapes; * '''అందగత్తె, aMdagatte''' -n. f. --beautiful woman; * '''అందగాడు, aMdagADu''' -n. m. --handsome man; -- (note.) the adjective beautiful is not used while referring to a man; * '''అందచందాలు, aMdacaMdAlu''' - n. -- beauty and poise; good looks; * '''అందనిది, aMdanidi''' -adj. --unreachable, inaccessible; out of reach; * '''అందమైన, aMdamaina''' -adj. --beautiful; attractive; fair; pretty; cute; handsome; * '''అందలము, aMdalamu''' - n. -- palanquin; * '''అందరు, aMdaru''' -pron. --all; * '''అందాకా, aMdAkA''' -adv. --meanwhile; temporarily; tentatively; for the time being; until then; * '''అందించు, aMdiMcu''' -v. t. --give; hand over; * '''అందిక, aMdika''' -n. --(1) support; --(2) proximity; * '''అందు, aMdu''' -pron. --there; therein; * '''అందుకని, aMdukani''' -adv. --therefore; for that reason; * '''అందుకొను, aMdukonu''' -v. i. --receive; reach; attain; * '''అందుకో, aMdukO''' -interj. --(1) catch it; grab it; --(2) take over; * '''అందుగు, aMdugu''' -n. --[bot.] Boswellia serrata; * '''అందుచేత, aMducEta''' -adv. --therefore; * '''అందుబాటు, aMdubATu''' -adv. --proximity; convenience; * '''అందులో, aMdulO''' -adv. --in that; * '''అందె, aMde''' - n. -- anklet; armlet; a decorative ornament; * '''అందె వేసిన చెయ్యి, aMde vEsina ceyyi''' - ph. -- a competent person; an expert; * '''అంధకారం, aMdhakAraM''' -n. --darkness; * '''అంధత్వం, aMdhatvaM''' -n. --blindness; * '''అంధవిశ్వాసం, aMdhaviSvAsaM''' -n. --superstition, blind belief; * '''అంధపంగు న్యాయం, aMdhapaMgu nyAyaM''' -n. --symbiosis; (lit.) the way a lame man and a blind person can help each other; * '''అంపకోల, aMpakOla''' -n. --arrow; the stud of an arrow; *'''అంపాచారం, aMpAcAraM''' -n. --stream of water; ---సంపాదిత శంపావలి, బెంపారిన్ మేఘ చయము పృథివియు నభముం, గంపింపగ బెట్టురుముచు, నంపాచారంపు వానలప్పుడు కురిసెన్" - విష్ణు పురాణం; వెన్నెలకంటి సూరన్న. * అంపియలు, aMpiyalu - n. pl. -- rags; tattered clothing; --- "అంపెలుగట్టి చేత యష్టి ధరించి..." విక్రమార్క చరిత్ర: కొండమీది గోపురాజు * '''అంపుదోడు, aMpudODu''' - n. -- escort; someone accompanied as a helper; అంపు + తోడు; * '''అంబ, aMba''' - n. -- Divine Mother; Goddess Parvati; * '''అంబటిజోరిగాడు, aMpaTijOrigADu''' -n. -- a bird called Rufous-tailed finch lark; same as జోరిగాడు; [bio.] ''Ammomanes phoenicura;'' [[File:Rufous-tailed_Lark_%28Ammomanes_phoenicurus%29_in_Kawal_WS%2C_AP_W_IMG_2004.jpg|thumb|right|జోరిగాడు]] * '''అంబరం, aMbaraM''' -n. --(1) fabric; --(2) sky; ---పీతాంబరం = yellow fabric. ---దిగంబరుడు = (దిక్+అంబరుడు) naked person; (ety.) one with space as his clothing. * '''అంబరచుంబితాలు, aMbaracuMbitAlu''' -n. --sky scrappers; tall buildings; tall structures; * '''అంబరు, aMbaru''' -n. --ambergris; fossilized tree resin, considered valuable because of its color, natural beauty and rarity; --- (note) ambergris is different from amber. Ambergris is a dense, foul-smelling, secretion found in the guts of sperm whale. Hardened secretions are often found floating on ocean waters as flakes. When heated these gray flakes melt and give off a fragrance that is highly prized by perfumers. Amber (తృణస్పటికం, తృణమణి), on the other hand, is a transparent fossilized resin, highly valued as a precious stone. * '''అంబరీషం, aMbarIshaM''' -n. --frying pan; (rel.) పెనం; మంగలం; మూకుడు; --- అంబరీషం నుండి అగ్నిగుండం లోకి = from the frying pan to fire. * '''అంబలి, aMbali''' - n. -- gruel; "conjee" water; a poor man's soup made from water drained off after cooking rice; * '''అంబష్ఠుడు, aMbashThuDu''' - n. -- barber; a person who cuts or styles hair; * '''అంబారావం, aMbArAvaM''' -n. --the ‘moo’ sound made by cows; * '''అంబుచరం, aMbucaraM''' -n. --aquatic creature; marine creature; * '''అంబుజం, aMbujaM''' -n. --one born out of water, such as a lotus; * '''అంబుదం, aMbudaM''' -n. --one that gives rise (birth) to water, such as a cloud; * '''అంబుధి, aMbudhi''' -n. --one that stores water, such as a sea; అంబువాసిని, aMbuvAsini -n. --trumpet flower; [bot.] Bigonia suave-olens; * '''అంబువాహిని, aMbuvAhini''' -n. --one that carries water, such as a bucket; * '''అంబుస్ఫోటం, aMbusphOTaM''' -n. --fountain; artesian well; water spilling out of a confined aquifer; (lit.) one that spills out water; * '''అంశం, aMSaM''' -n. --(1) portion; --(2) share; --(3) component; --(4) fraction; * '''అంశ, aMSa''' -n. --(1) part; --(2) numerator of a fraction; --(3) degrees in angular measure; --(4) [comp.] radix; base; root; ---అష్టాంశ = octal; to the base 8; ---దశాంశ = decimal; to the base 10; ---ద్వియాంశ = binary; to the base 2; ---షష్టాదశాంశ = hexadecimal; to the base 16; * '''అంశుమతి, aMSumati''' - n. -- [bot.] ''Pseudarthria viscida''; the roots of this plant have been used in Ayurvedic medicine; -- ముయ్యాకు పొన్న; * '''అంశువు, aMSuvu''' - n. -- light; ray of light; * '''అంసం, aMsaM''' -n. --[anat.] tip of the shoulder; * '''అంసచక్రం, aMsacakraM''' -n. --[anat.] pectoral girdle; The shoulder girdle or pectoral girdle is the set of bones in the appendicular skeleton which connects to the arm on each side; In humans it consists of the clavicle and scapula; * '''అంసఫలకం, aMsaphalakaM''' -n. --[anat.] scapula; shoulder blade; </poem> ==Part 2: అ - a== <poem> *'''అ, a.''' first letter, first vowel as well as the first syllable of the Telugu alphabet. This is a short vowel, that is, it takes one short unit of time to utter this syllable. While pronouncing this you have to open your mouth (వివృతం) and the sound comes from the throat (that is, this is an open guttural (కంఠ్యం) ). When used as a prefix with some Sanskrit words, gives a negative meaning ---అనిత్యం = not permanent; fleeting. ---అనింద్యం = one that cannot be blamed. ---అచరం = immobile; immovable; stationary. ---అవిభక్తం = undivided. ---అసంతృప్తం = unsatisfied, unsaturated. ---అసంబద్ధం = incoherent. ---అస్థిరం = unstable. *'''అకటా, akaTA''' -excla. --Alas!; O!; What a pity! *'''అకము, akamu''' -n. --(1) pain; ache; affliction; (2) sorrow; sin; ---న + అకము = నాకము = heaven = painless place; *'''అకర్మక క్రియ, akarmaka kriya''' -n. --intransitive verb; An intransitive verb is one that does not take a direct object. In other words, it is not done to someone or something. It only involves the subject. *'''అకశేరుకం, akaSErukaM''' -n. --invertebrate; one that does not have a spinal column; *'''అకస్మాత్తుగా, akasmAttugA''' -adv. --suddenly; *'''అక్క, akka''' -n. --elder sister; * '''అక్కచెల్లెళ్లు, akkacelleLlu''' - n. -- sisters; * '''అక్కజము, akkajamu''' - n. -- surprise; unexpected event; *'''అక్కడ, akkaDa''' -adv. --there; *'''అక్కడక్కడ, akkaDakkaDa''' -adv. --here and there; *'''అక్కడికక్కడే, akkaDikakkadE''' -adv. --on the spot; then and there; * '''అక్కన్న మాదన్నలు, akkanna mAdannalu''' - ph. - an inseparable pair; *'''అక్కర, akkara''' -n. --necessity; need; * '''అక్కలకర్ర, akkalakarra''' -n. --Pellitory root; a medicinal root suitable for reducing fever; this root has been used to treat sexually transmitted diseases; [Bot.] ''Anthemis pyrethrum''; ''Anacyclus pyrethrum''; * '''అక్కలి, akkali''' -n. -- wavelet; a small wave; * '''అక్కళించు, akkaLiMcu''' -v. i. -- pull the stomach inside and backward such as we do to accommodate tight-fitting pants; * '''అక్కసం, akkasaM''' -n. --grief; sorrow; suffering; --anger; --- "...నీ వెక్కడనుండి వచ్చితిది యేటికి నుస్సురుమంటి మంటి నీకునీ యక్కస మేల వచ్చెను’ ...” - పింగళి సూ. కళాపూర్ణోదయం; * '''అక్కసి, akkasi''' -n. -- angry person; * '''అక్కసు, akkasu''' -n. --jealousy; spite; malice; --anger; * '''అక్కి, akki''' - n. -- a skin disease similar to scabies; * '''అక్కు, akku''' - n. -- chest; * '''అక్రమ, akrama''' -adj. --improper; disorderly; unjust; unfair; ---అక్రమ భిన్నం = improper fraction; also అపక్రమ భిన్నం;. * '''అక్షం, akshaM''' -n. -- (1) axis; (rel.) ఇరుసు; -- (2) die used in gambling; -- (3) vitriol; -- (4) [Bot.] Terminalia bellirica; Each seed of this tree weighs about one "tola" a traditional Indian measure for weighing small quantities like gold;; తాని లేక తాడ్ర చెట్టు; విభీతక వృక్షం; -- (5) Hydrated Sodium Carbonate; Natron; Sochal Salt; * '''అక్షతలు, akshatalu''' -n. --consecrated rice; rice sanctified by mixing with turmeric paste and used in ceremonial blessings; (lit.) unbroken grains; * '''అక్షమాల, akShamAla''' -n. --rosary; a chain of beads made of the dried fruits of Elaeocarpusganitrus; -- రుద్రాక్షమాల; * '''అక్షయం, akshayaM''' -n. --non empty; (lit.) one that does not get depleted; * '''అక్షయ, akshaya''' -adj. --inexhaustible; non empty; *'''అక్షయ తూణీరం, akshaya tUNIraM''' -n. --an inexhaustible quiver; a divine quiver that keeps getting full with arrows as they are used; * '''అక్షయ పాత్ర, akshaya pAtra''' -n. --(1) an inexhaustible pot; a divine dish that keeps getting full with food as it is consumed; --(2) cornucopia; *'''అక్షయ సమితి, akshaya samit''' -n. --[math.] non empty set; * '''అక్షయం, akshayaM''' -n. -- non-empty; (lit.) one that does not get depleted; * '''అక్షరం, aksharaM''' -n. --(1) syllable; letter of an alphabet; (lit.) అ నుండి క్ష వరకు ఉన్న అక్షర సముదాయం; --(2) one that is beyond space and time; one that cannot be destroyed; (lit.) అ + క్షరం = నాశనము లేనిది; ---ద్విత్వాక్షరం = a twice repeated consonant as in క్క and ప్ప. ---సంయుక్తాక్షరం = two or more letters united into one syllable as in క్య, ర్ప, , and ర్మ్య, and so on. * '''అక్షరచణుడు, aksharacaNuDu''' - n. -- scribe; penman; calligrapher; *'''అక్షరమాల, akshara mAla''' -n. --a string of letters; a word; character string; *'''అక్షరాలా, aksharAlA''' -adv. --literally; in words; * '''అక్షరాస్యత, aksharAsyata''' -n. --literacy; (ant.) నిరక్షరాస్యత; -- ఆస్యమునందు అక్షరము కలిగి యుండుట. అంటే అక్షరం పలికే శక్తి ఉండుట; ఆస్యము అంటే నోరు; -- స + అక్షరత = సాక్షరత అన్నా అక్షరాస్యత అన్నా ఒకటే. * '''అక్షరాస్యుడు, aksharAsyuDu''' -n. m. --literate person; -- అక్షరాస్యుడు అక్షరము ఆస్యమునందు కలవాడు. (బహువ్రీహి సమాసం); * '''అక్షవాటము, akshavATamu''' - n. -- gym; gymnasium; a place where wrestlers practice; తాలింఖానా; జింఖానా; * '''అకారాదిక్రమం, akArAdikramaM''' -n. --alphabetical order; *'''అకాల జననం, akAla jananaM''' -n. --premature birth; *'''అకాల ప్రసవం, akAla prasavaM''' -n. --miscarriage; untimely delivery; *'''అక్షాంశం, akshaMSaM''' -n. --latitude; parallels of latitude; the imaginary lines parallel to the equator; (rel.) రేఖాంశం. * '''అక్షి, akshi''' -n. --eye; * '''అక్షికూటం, akshikUTaM''' -n. --pupil; iris of the eye; * '''అక్షిగోళం, akshigOLaM''' -n. --eye-ball; * '''అక్షిపటలం, akshipaTalaM''' -n. --cornea; eye-membrane; * '''అక్షీబము, akshIbamu''' - n. -- (1) drumstick tree; [bot.] ''Moringa oleifera, Moringa pterygosperma, Hyperanthera moringa, Guilandina moringa''; మునగ; -- (2) a type of sea salt; * '''అకుంఠితం, akuMThitaM''' -n. --(1) unobstructed; --(2) sharp; *'''అక్కు, akku''' -n. --chest wall; *'''అక్కుపక్షి, akkupakshi''' -n. -- (1) lean person; starveling; a person with an undernourished, emaciated look; pauper; దుర్భలుడు; బలహీనుడు; బక్కచిక్కిన; -- (2) idler; useless fellow; తెలివిలేనివాడు; చవట; కొరకురానివాడు; దిక్కుమాలినవాడు; చాతకానిది/చాతకానివాడు; మూర్ఖుడు; -- (3) [bio.] Jacobin Cuckoo; చాతక పక్షి; ఈ 'చాతక' పక్షి నేల మీద నీటిని తాగక కేవలం వర్షపు నీటితోనే దాహం తీర్చుకుంటూ వర్షం కోసమే ఎదురు చూస్తూ, ఎదురు గా నీరు ఉన్నా తాగక బక్కచిక్కి రొమ్ము/ఛాతీ భాగం కొట్టొచ్చినట్లు కనపడుతుంది. * '''అక్షౌహిణి, akshauhiNi''' - n. -- a military division comprised of 21,870 chariots, 21,870 elephants, 65,610 horses, and 1, 09, 350 foot-soldiers; In the great Mahabharata War 18 such divisions are said to have participated; * '''అక్రమ, akrama''' -adj. --improper; disorderly; unjust; unfair; ---అక్రమ భిన్నం = improper fraction; also అపక్రమ భిన్నం;. *'''అక్రోటు, akrOTu''' -n. --Indian walnut; candle nut; [bot.] ''Alcurites moluccana; Juglans regia;'' * '''అఖండం, akhaMDaM''' -n. --complete; full; unbroken; undivided; * '''అఖండ, akhaMDa''' -adj. --complete; full; unbroken; undivided; * '''అఖండుకం, akhanDukaM''' - n. -- dwarf coconut; చెన్నంగి; * '''అఖాతం, akhAtaM''' -n. --bay; sea; naturally formed body of deep water; (lit.) one that was not dug; * '''అఖాదీ, akhAdI''' -adj. --inedible; ---అఖాదీ తైలం = inedible oil. *'''అఖ్యాతం, akhyAtaM''' -n. --predicate; *'''అఖిల, akhila''' -adj. --one that is not broken; one that is not dilapidated; all; full; comprehensive; whole; *'''అగండ్రపాకు, agaMDrapAku''' -n. --a medicinal plant widely found as a weed in cultivated rice paddies; the leaves are used to relieve pain, fever and for relief of skin diseases; [Bot.] ''Ammania vesicatoria; Ammania bacifera''; అగ్నివేండ్రపు ఆకు; *'''అగచాట్లు, agacATlu''' -n. --difficulties; troubles; *'''అగడ్త, agaDta''' -n. --barrier; moat; ditch; trench; * '''అగణ్య''', agaNya - adj. -- inestimable; incalculable; * '''అగదంకారుడు, agadaMkAruDu''' - n. -- (1) medicine man; doctor; physician; -- (2) pharmacist; compounder; * '''అగదము, agadamu''' - n. -- medicine; *'''అగప, agapa''' -n. --ladle; large spoon; * '''అగపడు, agapaDu''' -v. i. --appear; * '''అగపాటు, agapATu''' -n. --appearance; *'''అగమ్య, agamya''' -adj. --unreachable; unapproachable; *'''అగమ్యగోచరం, agamyagOcaraM''' -n. --a state in which no solution is discernible; no light at the end of the tunnel; confused state; *'''అగరు చెట్టు, agaru ceTTu''' -n. -- eaglewood tree; aloe-wood tree; a superior kind of sandalwood; *'''అగరువత్తి, agaruvatti''' -n. --incense stick; joss stick; a wick made of fragrant incense; (note) no relation to agar; * '''అగరుశొంఠి, agaruSoMThi''' -n. --[Bot.] ''Cissampelos hexandra''; * '''అగస్త్య, agastya''' -n. --(1) Canopus; the star Canopus in the constellation Carina, the keel; Canopus is the second brightest star in our sky, next only to Sirius; --(2) [Bot.] ''Agati grandiflora''; * '''అగస్త్యభ్రాత, agastyabhrAta''' -n. --come-upper; a newcomer who tries to be a big shot; a fool; -- పేరూ ఊరూ లేనివాణ్ణి అంటే అప్రసిద్ధుణ్ణి అగస్త్య భ్రాత అంటారు. "ఎవరో ఒకరు — అప్పటి వరకూ అప్రసిద్ధుడు" అనే అర్థంలో అగస్త్య భ్రాత అనడం ఈ నాటికీ ఉంది. * '''అగసాలె, agasAle''' - n. -- goldsmith; * '''అగ్రం, agraM''' -n. --(1) tip; apex; terminal; peak; summit; --(2) cape; the tip of a landmass; --(3) beginning; end; *'''అగ్రగణ్యుడు, agragaNyuDu''' -n. m. --foremost person; leading authority; topper; * '''అగ్రగామి, agragAmi''' -n. --front runner; leader; topper; * '''అగ్రజుడు, agrajuDu''' -n. m. --first born; elder brother; * '''అగ్రతాంబూలం, agratAMbUlaM''' -n. --highest honor; this honor is rendered by making the first offer of a betel leaf and betel nut to an individual in a group; * '''అగ్రహారం, agrahAraM''' -n. --a village with a string of agricultural fields; (Lat. agros = field); typically, a village whose residents are predominantly Brahmins who received lands as gifts or grants from the ruling king; * '''అగాధం, agAdhaM''' -n. --(1) abyss; extremely deep hole; --(2) black hole; * '''అగ్గి, aggi''' -n. --fire; (syn.) అగ్ని; * '''అగ్గిపుల్ల, aggipulla''' -n. --match stick; * '''అగ్గిపెట్టె; aggipeTTe''' -n. -- matchbox; * '''అగ్ని, agni''' -n. --(1) fire; --(2) the Fire God; *'''అగ్నిక, agnika''' -adj. --igneous; (Lat. ignis = fire); *'''అగ్నికణం, agnikaNaM''' -n. --spark; *'''అగ్నిచూర్ణం, agnicUrNaM''' -n. --gunpowder, * '''అగ్నిజ్వాల, agnijvAla''' -n. --flame; * '''అగ్నిపర్వతం, agniparvataM''' -n. --volcano; * '''అగ్నిపరీక్ష, agniparIksha''' -n. --ordeal; severe test; confirmatory test; (lit.) the fire ordeal; * '''అగ్నిమంత, agnimaMta''' -n. --a herb that is used to induce sterility in females; [bot.] Clerodendrum phlomidis; * '''అగ్నిమాంద్యం, agnimAMdyaM''' -n. --dyspepsia; loss of appetite; *'''అగ్నిమాత, agnimAta''' -n. --Ceylon leadwort; [bot.] ''Plumbago zeylanicum''; *'''అగ్నిమాపక దళం, agnimApaka daLaM''' -n. --firefighters; fire brigade; the civil service crew whose responsibility is to put out fires and rescue people; (note.) this is a mis-translation; (lit.) fire-measuring squad; *'''అగ్నిమాపక యంత్రం, agnimApaka yaMtraM''' -n. --fire-engine; '''* అగ్నిముఖి, agnimukhi''' - n. -- [bot.] ''Semecarpus anacardium''; -- జీడిమామిడి; ముంతమామిడి; మొక్క మామిడి; * '''అగ్నివేండ్రపాకు , agnivEMDrapAku''' -n. --a common weed found in many cultivated areas; [bot.] '''Ammannia baccifera Linn'''.; -- అగండ్రపాకు; *'''అగ్నిశిఖ, agniSikha''' -n. --(1) flame; --(2) saffron; --(3) [bot.] ''Gloriosa superba''; *'''అగ్నిశిల, agniSila''' -n. --igneous rock; *'''అగ్నిసంస్కారం, agnisaMskAraM''' -n. --cremation; *'''అగురు, aguru''' -n. -- (1) khus khus grass; [bot.] ''Andropogon muricatus''; -- (2) [bot.] ''Dalbergia latifolia''; ఇరుగుడు చెట్టు; చిట్రేగి; *'''అగోచర, agOcara''' -adj. --imperceptible; *'''అఘోరించు, agOriMcu''' -v. i. --lament loudly; cry; * '''అజ్ఞేయం, aj~nEyaM''' - n. - unknowable; one that cannot be known; (this is not the same as "unknown"); *'''అచక్రీయ, acakrIya''' -adj. --acyclic; *'''అచంచల, acaMcala''' -adj. --steady; firm; (lit.) immobile; * '''అచట, acaTa''' -adv. --there; *'''అచ్చంగా, accaMgA''' -adv. --with all the rights; *'''అచల, acala''' -adj. --immovable; stationary; *'''అచింత్యం, aciMtyaM''' -n. --(1) unthinkable; --(2) one followed by 31 zeros in the traditional Indian method of counting; 10<sup>31</sup>; *'''అచిరాంశువు, acirAMSuvu''' -n. --(1) spark; lightning; --(2) bubble; (lit.) a short-lived entity; *'''అచ్చివచ్చు, accivaccu''' -v. i. --one bearing good luck; *'''అచ్చు, accu''' -adj. --(1) exact; copy; --(2) printed; *'''అచ్చు, accu''' -n. --(1) vowel; --(2) print, as opposed to handwritten; --(3) stamp; brand; --(4) die; machine pattern; --(5) slab; chunk; *'''అచ్యుతం, acyutaM''' -n. --steady; permanent; one without change; one that does not have a destructive end; *'''అచేతన, acEtana''' -adj. --lifeless; *'''అజంతం, ajaMtaM''' -n. --[gram.] vowel-ending language; (ety.) అచ్ + అంతం; *'''అజగరం, ajagaraM''' -n. --python; a large snake; mountain snake; *'''అజప, ajapa''' -adj. --un-repeated; (ant.) జప; *'''అజము, ajamu''' -n. --enzyme; (ety.) in Sanskrit అజహర్లక్షణం is a figure of speech. Here a word conveys a lot more than what it literally means, without losing its original meaning. An enzyme or a catalyst also performs an analogous function in chemical reactions. *'''అజమోద, ajamOda''' -n. --Bishop's weed; [bot.] ''Apium graveolens; Apium involucratum;'' *'''అజరం, ajaraM''' -n. --one without old age; * '''అజరామరం, ajarAmaraM''' -n. --eternal; one that does not age or die; * '''అజశృంగి, ajaSRMgi''' -n. --a shrub used as a remedy for sore eyes; [Bot.] ''Odina wodier''; జుష్టపు చెట్టు; * '''అజస్రం, ajasraM''' -n. --direct; uninterrupted; innumerable; * '''అజస్ర ప్రవాహం, ajasra pravAhaM''' -n. --[phy.] direct current; a type of electrical current, such as the one produced by a battery; the other one being alternating current, the type of current commonly found in homes;; * '''అజహర్లక్షణం, ajaharlakshaNaM''' -n. --[gram.] usage of a word to imply a far broader meaning than the literal meaning, as in నాలుగు రుచులు తినాలి which means one should try foods of all tastes, rather than one should try four tastes; * '''అజ్ఞాతం, aj~nAtaM''' -n. --incognito; unknown; * '''అజ్ఞాతవాసం, aj~nAtavAsaM''' -n. --living incognito; * '''అజ్ఞానం, aj~nAnaM''' -n. --ignorance; * '''అజిమత్, ajimat''' -n. --azimuth; the position of an object in the sky; above the horizon in degrees; దిగంశం; * '''అజీర్ణం, ajIrNaM''' -n. --indigestion; * '''అజీర్తి, ajIrti''' -n. --indigestion; * '''అటక, aTaka''' -n. --attic; loft; * '''అటకలి, aTakali''' -n. --degreaser; any substance that helps in removing grease; * '''అటకాయించు, aTakAyiMcu''' -v. t. --obstruct; prevent; stop; * '''అటరూషం, aTarUshaM''' -n. --a tree; [Bot.] ''Justicia adhatoda''; * '''అటవి, aTavi''' -n. --forest; * '''అటవీసంపద, aTavIsaMpada''' -n. --forest resources; forest wealth; * '''అట్ట, aTTa''' -n. --(1) cardboard; --(2) dust-jacket; --(3) a piece of leather cut for shoes; * '''అట్టచెట్టు, aTTaceTTu''' - n. --cardboard plant; [bot.] ''Zamia furfuracea''; * '''అట్టహాసం, aTTahAsaM''' -n. --(1) pomp; ostentation; much ado; --(2) loud and noisy laughter; * '''అట్లకాడ, aTlakADa''' -n. --spatula; a kichen instrument to lift crepes or pancakes from a pan; * '''అటుకమామిడి, aTukamAmiDi''' -n. -- Spreading hogweed; [bot.] ''Boerhaavia diffusa'' of the Nyctaginaceae family; -- ఈ మొక్క మన ప్రాంతం అంతటా రహదారుల పక్కన, పెరటి దొడ్లలో, తోటలలో, పొలాల్లో కలుపుమొక్కగా పెరుగుతుంది. ఈ మొక్క నేలను అంటుకుని చుట్టూ వ్యాపిస్తుంది. వేళ్ళు నేలలో బాగా లోతుకు వ్యాపిస్తాయి. -- an important medicinal plant; ఈ మొక్క మొత్తం పచ్చిది కానీ, ఎండుది కానీ మూత్రకారిగా పేరొందిన ' పునర్నవా' అనే ఔషధానికి ప్రధానమైన వనరు. కాండం కంటే ఆకులు, పూలు, వేళ్ళు ఔషధపరంగా ప్రయోజనకరమైనవి. 'పునర్నవా' పాండురోగాన్నీ, రక్త పిత్తాన్నీ,వాపులనూ, వ్రణాలనూ, శ్లేష్మాన్నీ పోగొట్టి మూత్రం జారీచేస్తుంది. -- అటిక మామిడి; గుడ్ల మల్లి; [Sans.] పునర్నవా; శ్వేత పునర్నవా; రక్త పునర్నవా; -- గలిజేరు మొక్క (Trianthema portulacastrum) resembles this, but it is different; * '''అట్టు, aTTu''' -n. s. --crepe; thin pancake; ---పెసరట్టు = crepe made out of green gram and topped, usually with diced onions. * '''అట్లు, aTlu''' -n. pl. --crepes; thin pancakes; ---అట్లు = crepes; pancakes; -adv. --that way ---అట్లే చేద్దాం = we shall do it that way. * '''అడ, aDa''' -n. --clot; clump; limp; mass; matted mass; * '''అడకట్టు, aDakaTTu''' -v. i. --clot; become clotted; * '''అడకత్తెర, aDakattera''' -n. --nut cracker; * '''అడపము, aDapamu''' - n. -- fanny pack; a small sac, used in bygone days, to carry betel leaves and nuts; * '''అడపాదడపా, aDapAdaDapA</br>''' -adv. --now and then; once in a while; * '''అడవి, aDavi''' -adj. --forest; wild; -n. --forest; wilderness; jungle; ---కారడవి = dark forest. ---చిట్టడవి = dense forest. * '''అడవి అత్తి, aDavi atti''' -n. --[Bot.] ''Ficus hispidia''; * '''అడవి అరటి, aDavi araTi''' - n. -- wild plantain; [ Bot.] ''Musa acuminATa''; * '''అడవి అవిసె, aDavi avise''' -n. --wild variety of a linseed; [Bot.] ''Bauhimia parviflora''; * '''అడవి ఆముదపుచెట్టు aDavi AmudapuceTTu''' -n. -- wild castor plant; [bot.] ''Jatropha gossypifolia'' of the Euphorbiaceae family; ''Baliospermum montanum;'' -- ''Jatropha curcas'' is నేపాళం మొక్క; -- [Sans.] వన ఏరండ; * '''అడవి ఉల్లి, aDavi ulli''' -n. --wild variety of an onion; Indian squill; [bot.] ''Urginea indica''; * '''అడవి కంద, aDavi kaMda''' -n. --a wild variety of a bulbous esculent root [bot.] ''Amorphophallus campanulatus''; * '''అడవి కాకర, aDavi kAkara''' -n. --wild bitter gourd; [bot.] ''Momordica cochinchinensis''; ''Momordica dioica''; కంచె కాకర; * '''అడవి గన్నేరు, aDavi gannEru''' -n. --[bot.] ''Plumeria alba''; * '''అడవి గాడిద, aDavi gADida''' -n. --wild ass; [bio.] ''Equs hemionus''; * '''అడవి గోగు, aDavi gOgu''' -n. -- yellow silk-cotton tree; [bot.] ''Cochlospermum religiosum'' of the Bixaceae family; -- same as అడవి బూరుగ; కొండగోగు; కొండ బూరుగ; * '''అడవి గోరంట, aDavi gOraMTa''' -n. --[bot.] ''Erythroxylum indicum'' Linn. of Linaceae family; పగడం చెట్టు; * '''అడవి చింత, aDavi ciMta''' -n. --(1) [bot.] ''Desmodium heterocarpon'' Linn.; --(2) [bot.] ''Solanum anguivi'' Lamk.; root extract is used by tribals for asthma, fever and worm complaints; the juice of the leaves, mixed with ginger juice is used to stop vomiting; * '''అడవి చిక్కుడు, aDavi cikkuDu''' -n. --a wild variety of a creeper resembling beans; [bot.] ''Dolichos tetraspermus''; ''Clitoria ternatea''; --గిరికర్ణి; గంటెన; కోనచిక్కుడు; * '''అడవి జంతువు, aDavi jaMtuvu''' -n. --wild animal; * '''అడవి జీలకర్ర, aDavi jIlakarra''' -n. --a wild variety of cumin seed; [bot.] ''Vernonia anthelmintica''; -- [Sans.] వనజీరక; * '''అడవి తీగ ద్రాక్ష, aDavi tIga drASkha''' -n. --a large, weak-stemmed climbing shrub; [bot.] ''Ampelocissus latifolia''; * '''అడవి తీగ మల్లి, aDavi tIga malli''' -n. --a shrub; [bot.] ''Jasminum auriculatum'' Vahl. * '''అడవి తుమ్మ, aDavi tumma''' -n. --Silver thorned babul tree; [bot.] ''Acacia arabica''; * '''అడవి తెల్లగోరింట, aDavi tellagOriMTa''' -n. --wild white indigo; [bot.] ''Baptisia lactea;'' * '''అడవి దున్న, aDavi dunna''' -n. --wild buffalo; * '''అడవి నాభి, aDavi nAbhi''' -n. --[bot.] ''Gloriosa superba''; an elegant climber with beautiful flowers; tubers are poisonous and are used to induce abortion; * '''అడవి నిమ్మ, aDavi nimma''' -n. --wild lime; [bot.] ''Limonia monophylla; Atlantia monophylla''; * '''అడవి నెల్లి, aDavi nelli''' -n. --a bush; [bot.] ''Croton repandum''; * '''అడవి పంది, aDavi paMdi''' -n. --wild boar; [bio.] ''Sus scrofa''; * '''అడవి పసుపు, aDavi pasupu''' -n. --wild variety of a turmeric root; [bot.] ''Curcuma aromatica''; * '''అడవి పిల్లి, ADavi pilli''' -n. --jungle cat; [bio.] ''Felis chaus''; * '''అడవి పొట్ల, aDavi poTla''' -n. --[bot.] ''Trichosanthes cucumerina''; [Sans.] పటోల; * '''అడవి బాదం, aDavi bAdaM''' - n. -- [bot.] ''Sterculia foetida''; -- ఏనుగబాదం లేక గుర్రపు బాదం చెట్టు; * '''అడవి బీర, aDavi bIra''' -n. --a creeper; [bot.] ''Luffa accutangula''; * '''అడవి బూరుగ, aDavi bUruga''' -n. --a small tree; the tree yields a valuable gum used in local medicines; the floss from the seeds is used for stuffing cushions; [bot.] ''Bombax religiosum'' Linn.; ''Cochlospermum gossypium'' DC; ''Bombax ceiba''; * '''అడవి బేరి, aDavi bEri''' -n. --achras; * '''అడవి మందార, aDavi maMdAra''' -n. --[bot.] ''Bauhinia purpuera''; a tree with light purple flowers found in Indian forests; also called దేవకాంచనం; * '''అడవి మల్లె, aDavi malle''' -n. --a wild variety of a climbing shrub resembling jasmine; --(1) [bot.] ''Jasminum angustifolium''; శ్రీమల్లి; గండుమల్లి; లింగమల్లి; కాకిమల్లి; --(2) [bot.] Jasminum arborescens'' Roxb.; నాగమల్లి; --(౩) [bot.] ''Jasminum auriculatum''; అడవి తీగమల్లి; --(4) [bot.] ''Jasminum pubescens''; అడవి మల్లి; --(5) [bot.] ''Jasminum multiflorum, Jasminum gracillimum, Jasminum bifarium, Jasminum elongatum'' -- [Sans.] ఆస్పోట; * '''అడవి మామిడి, aDavi mAmiDi''' -n. --a wild variety of a mango tree; [bot.] ''Spondias magnifera''; [Sans.] అమాత్రకం; * '''అడవి మునగ, aDavi munaga''' -n. --a wild variety of a drumstick tree; [bot.] ''Hedysarum sennoides''; * '''అడవి మొల్ల, aDavi molla''' -n. --[bot.] ''Jasminum ariculatum''; * '''అడవి వెల్లుల్లి, aDavi vellulli''' -n. --[bot.] ''Allium canadense''; * '''అడసాల, aDasAla''' -n. --kitchen; * '''అడ్డంకి, aDDaMki''' -n. --hindrance; obstacle; * '''అడ్డ, aDDa''' -n. --a volumetric measure of the pre-Independence era; --2 మానికలు (శేర్లు) = 1 అడ్డ; 2 అడ్డలు = 1 కుంచం; * '''అడ్డకట్టు, aDDakaTTu''' -n. --weir; dam; anicut; * '''అడ్డగాడిద, aDDagADida''' -n. --(1) mule; (lit.) crossed donkey; --(2) useless fellow; * '''అడ్డగోలుగా, aDDagOlugA''' - adv. -- irregularly; illogically; without rhyme or reason; not straightforwardly; crookedly; * '''అడ్డదిడ్డం, aDDadiDDaM''' - n. -- irregular; not straightforward; crooked; * '''అడ్డమైనవాళ్లు, aDDamainavALLu''' -n. --every Tom, Dick, and Harry; (lit.) everyone that one encounters; * '''అడ్డసరం, aDDasaraM''' -n. --Malabar nut; [bot.] ''Adhatoda vasica; Adhatoda zeylanica; Justicia adhatoda;'' ---(note) Adhatoda in Tamil means a plant shunned by herbivores. Propagated easily by cuttings, this plant grows from 8 to 14 feet and has attractive white flowers. It needs very little water and can be useful as a hedging plant. This is useful for curing coughs, colds, and asthma; --[Sans.] అటరూష; * '''అడ్డాకు, aDDAku ''' -n. --Maloo Creeper; a leaf widely used in India to prepare biodegradable leaf-plates for serving food; [bot.] ''Bauhinia vahlii''; ''Panera vahlii''; -- సాధారణంగా ఆకులన్నీ నిలువుగా వుంటాయి. కొద్ది రకాలు మాత్రం అడ్డంగా వుంటాయి. అందులో Bauhinia vahlii అనే తెగకు చెందిన ఒక భారీ తీగ తాలూకు ఆకులు దృఢమైన కాడ కలిగి, పెద్దవిగా వుంటాయి. ఈ తీగ నార కూడా పటిష్ఠంగా వుండి బలమైన తాళ్లలా ఉపయోగపడతాయి. వీటి ఆకు వెడల్పుగా వుండి రెండు భాగాలుగా విడిపోయి, రెండాకులులా కనిపిస్తాయి. అందుకే వీటిని "అడ్డాకులు" అంటారు. చెట్టు నుండి విడదీసిన తర్వాత కూడా పటిష్ఠంగా వుండే ఈ ఆకులు ఎండినా కూడా చిరగకుండా వుంటాయి. అందుకే వీటితో భోజనానికి ఉపయోగించే విస్తరాకులను తయారుచేస్తారు. * '''అడ్డాట, aDDATa''' -n. --a card game with a mild resemblance to Bridge in which the jack and nine are the high cards; * '''అడ్డాలు, aDDAlu''' -n. --arms held crosswise to hold a baby; motherly support to anything in its infancy; * అడితి, aDiti - n. -- commission; premium; a percentage of the value of a transaction a trader (middleman) charges; -- తరుగు; * '''అడిదం, aDidaM''' -n. --sword; * '''అడియాలము, aDiyAlamu''' -n. --token; sign; symbol; * '''అడియాస, aDiyAsa''' -n. --disappointment; unfulfilled desire; empty fancy; hope against hope; -- అడి + ఆశ = excessive desire * '''అడియెత్తు, aDiyettu''' - n. - wooden shoe; clog; -- అడుగు + ఒత్తు = foot + support * '''అడుగడుగునా, aDugaDugunA''' -adv. --at every step; every step of the way; * '''అడుగు, aDugu''' -n. --(1) bottom; base; --(2) foot; step; pace; --(3) foot; twelve inches; -v. t. --ask; request; * '''అడుజు, aDuju''' - n. - Mountain hawk-eagle; a type of hawk (డేగ); [biol.] ''Spizaetus nipalensis'' of the యాక్సిపిట్రినే (Accipitrinae) family commonly found in mountain regions of India and Sri Lanks; * '''అడువ, aDuva''' - adj. -- old; out-dated; ruined; dilapidated; -- అడుగు పట్టినది --> అడుగు వట్టింది --> అడువ --> అడవ -- అడవ సరుకు = date-expired merchandise; -- అడవ బాకీ = కాలదోషం పట్టిన బాకీ; * '''అడుసు, aDusu''' -n. --mud; clay; ---aడుసు తొక్కనేల? కాలు కడుగనేల? = why step in the mud and why wash the feet? why err and why retract? * '''అడ్డ, aDDa''' - n. -- a volumetric measure of a bygone era before the metric system; -- 4 గిద్దలు = 1 సోల; 2 సోలలు = 1 తవ్వ; 2 తవ్వలు = 1 మానిక; 2 మానికలు = 1 అడ్డ; 2 అడ్డలు = 1 కుంచం; * '''అడ్డు, aDDu''' -n. --(1) obstacle; barrier; hindrance; --(2) a challenge bid in the card game అడ్డాట that is analogous to the "double'' in Bridge; * '''అడ్డుకోత, aDDukOta''' -n. --(1) cross section; </br> --(2) cross rough in a game of cards; * '''అడ్డుగడియ, aDDugaDiya''' -n. --bolt; dead-bolt; a wooden slat or an iron bar used to block a door from inside; * '''అడ్డుగోలుగా, aDDugOlugA''' -adv. --out of context; out of order; illogically; * '''అణగదొక్కు, aNagadokku ''' -v. t. --crush; suppress; * '''అణ్వస్త్రం, aNvastraM''' -n. --atomic weapon; atomic bomb; fission bomb; (rel.) కణ్వస్త్రం; * '''అణా, aNA''' -n. --(1) one-sixteenth part; --(2) a coin of the British era which is one-sixteenth part of a rupee; ---అణా వంతు = one-sixteenth part of the capital or equity. ---అణా ఎత్తు = one-sixteenth part of a తులం, a weight measure. * '''అణువు, aNuvu''' -n. --atom; (note) There is some disagreement about the correct translations for atom and molecule. The translations suggested here, with the coining of a new word for molecule, are far superior. (rel.) పరమాణువు; బణువు; రేణువు; నలుసు; కణం; * '''అణుభారం, aNubhAraM''' -n. --[chem.] atomic weight or mass; This quantity is not really the weight of an atom. It gives only a comparative measure of the relative masses of atoms. Although it is easier to assign a mass = 1 to Hydrogen, it was decided that the relative weights be given with respect to Oxygen. * '''అణుసిద్ధాంతం, aNusiddhAMtaM''' -n. --atomic theory; the theory that says that matter is comprised of indivisible units called atoms; * '''అణుశకలం, aNuSakalaM''' -n. --ion; (lit.) fragment of an atom; an atom that has either gained an electron or lost an electron; * '''అణుశకలావరణం, aNuSakalAvaraNaM''' -n. --[phy.] ionosphere; * '''అణుశక్తి, aNuSakti''' -n. --atomic energy; * '''అతంత్ర, ataMtra''' -adj. --unrestrained; unstable; non-standard; (rel.) స్వతంత్ర; పరతంత్ర; * '''అత్తం, attaM''' -n. --bunch; a comb-shaped bunch of bananas, plantains, etc.; * '''అత్త, atta''' -n. --(1) aunt; father's sister; --(2) mother-in-law; * '''అత్తమామలు, attamAmalu''' -n. pl. --mother-in-law and father-in-law; * '''అత్తరు, attaru''' -n. --attar; scent; a concentrated fragrant liquid; distilled extract of పన్నీరు; * '''అత్తవారు, attavAru''' -n. --the in-laws; (lit.) mother-in-law's side; * '''అత్తు, attu''' -n. --[gram.] the short vowel అ; * '''అత్యధికం, atyadhikaM''' -n. --maximum; * '''అత్యల్పం, atyalpaM''' -n. --minimum; * '''అత్వం, atvaM''' -suff. ---ivity ---వాహకత్వం = conductivity. ---అవరోధకత్వం = resistivity. * '''అత్యాశ, atyASa''' - n. -- greed; avarice; rapacity; graspingness; cupidity; avidity; materialism; pleonexia; money-grubbing; intemperance; esurience; * '''అతి, ati''' -pref. --excessive; exceed; ---అతిమధురం, = (1) extremely sweet; (2) licorice. * '''అతిక్రమణ, atikramaNa''' -n. --transgression; exceeding the limit; violation; * '''అతిక్రమించు, atikramiMcu''' -v. i. --transgress; exceed imposed limits; * '''అతిగమించు, atigamiMcu''' -v. t. --(1) overtake; --(2) exceed; * '''అతిథి, atithi''' -n. --guest; * '''అతిమధురం, atimadhuraM''' -n. --(1) extremely sweet; --(2) licorice; the root of this plant is believed to have medicinal properties; [bot.] ''Abrus precatorus; Glycyrrhiza glabra''; (Br.) liquorice; --(౩) the reddish seeds resembling corals are popular in necklaces, even though they are believed to contain "abrin", one of the most toxic substances known; the roots, however, have medicinal properties; [bot.] Glycine abrus Linn.; గురిగింజ; * '''అతిముక్తం, atimuktaM''' -n. -- (1) [bot.] Gaerthera racemosa; Hiptage madablota; -- (2) [bot.] Ougeinia dalbergioides Benth.; * '''అతిమృదువైన, atimRduvaina''' -adj. -- diaphanous; * '''అతివస, ativasa''' -n. --[bot.] Aconitum heterophyllum; [Hin.] Atis; అతివిష; * '''అతివృష్టి, ativRshTi''' -n. --excessive rains; (ant.) అనావృష్టి; * '''అతిశయోక్తి, atiSayOkti''' -n. --hyperbole; exaggeration; * '''అతిసారం, atisAraM''' -n. --diarrhea; * '''అత్తి, atti''' -n. --country fig; [bot.] ''Ficus glomerate;'' * '''అత్తిపత్తి, attipatti''' -n. --touch-me-not; [bot.] ''Mimosa pudica''; ''Biophytum sensitivum''; -- అలంబుస; ముడుగుదామర; సోకుముడుగు; అతీతం, atItaM - adj. -- gone; elapsed; exceeded; -- మానవాతీత శక్తులు = మనుషుల శక్తికి మించిన శక్తులు (దేవుళ్ళు, దెయ్యాలు, మాజిక్కులు, మహిమలు లాంటివి) -- కాలాతీత వ్యక్తులు = exiraordinary people; -- కాలాతీతమైనది = the time is gone by; -- లోకాతీతమైన = extraordinary, wonderful; * '''అతుకు, atuku''' -n. --patch; joint; attachment; -v. t. --patch; join; attach; cement; affix; paste; * '''అతుకులు, atukulu''' -n. pl. --patchwork; joints; ---అతుకుల బొంత = quilt of patchwork; not artistic. * '''అత్తెసరు, attesaru''' -n. --a style of cooking rice with just the right amount of water so that there is no water left to be drained by the time the rice is done; (ety.) అత్తు + ఎసరు; పెట్టిన యెసరుకీ, పోసిన బియ్యానికీ సరిగ్గా అత్తిపోయేటట్లు పోసిన నీరు; * '''అదనం, adanaM''' -n. --excess; * '''అదను, adanu''' -n. --opportunity; appropriate moment; suitable moment; * '''అదర్జవాన్, adarjavAn''' -n. --Bishop's weed; ajwain; a small erect annual shrub with many medicinal uses; [bot.] ''Trachyspermum ammi'' of the Apiaceae family; --ఓమం; అజ్వైన్; * '''అదళ, adaLa''' -adj. --[bot.] apetalous; without petals; * '''అద్దం, addaM''' -n. --(1) mirror; --(2) looking glass; ---భూతద్దం = magnifying glass. ---కంటద్దాలు = eye-glasses; spectacles. * '''అద్దకం, addakaM''' -n. --dyeing, usually with colors and designs on cloth; * '''అదుపు, adupu''' -n. --restraint; constraint; limit; * '''అదుపులో పెట్టు, adupulO peTTu''' -v. t. --restrain; constrain; check, rein in; control; discipline; అదురు, aduru - v. i. -- (1) vibrate; (2) startle with fear; (3) glow-worm; * '''అద్దుడు కాగితం, adduDu kAgitaM''' -n. --blotting paper; * '''అదృశ్య, adRSya''' -adj. --invisible; * '''అదృష్టం, adRshTaM''' -n. --luck; good fortune; (ety.) దృష్టము కానిది, అనగా కనిపించనిది; * '''అదృష్టవశాత్తూ, adRshTavaSAttU''' -adv. --luckily; fortunely; * '''అది, adi''' -pron. --(1) it; --(2) that; --(3) she; * '''అద్వితీయం, advitIyaM''' -n. --second to none; incomparable; first; * '''అద్దె, adde''' -n. --rent; lease; * '''అదేప్రకారంగా, adEprakAraMgA''' -adv. --in the same manner; * '''అధమం, adhamaM''' -adj. --inferior; * '''అధమపక్షం, adhamapakshaM''' -adv. --at the very least; at worst; * '''అధమాధముడు, adhamAdhamuDu''' -n. --meanest of the mean; rogue; * '''అధముడు, adhamuDu''' -n. --worst fellow; rogue; * '''అధరం, adharaM''' -n. --lower lip; * '''అధర్మం, adharmaM''' -n. --injustice; * '''అధవా, adhavA''' -adv. --else; in case it is not so; otherwise; * '''అధస్, adhas''' -pref. --low; lower ---అధోలోకం = nether world. ---అధరం = lower lip; (lit.) one that is below. * '''అధ్యయనం, adhyayanaM''' -n. --study; reading; learning; putting dedicated effort; * '''అధ్యక్షించు, adhyakshiMcu''' -v. t. --preside; chair; * '''అధ్యక్షుడు, adhyakshuDu''' -n. --president; chairman; * '''అధ్యాపకుడు, adhyApakuDu''' - n. -- a teacher who gives information; -- ఉపాధ్యాయ = a teacher imparts knowledge with information -- ఆచార్య= a teacher who imparts skills -- పండిత = a teacher who can give deep insight into a subject -- ద్రష్ట = a teacher who is a visionary * '''అధ్యాపనం, adhyApanaM''' -n. -- (1) teaching; instruction; (2) బ్రహ్మజ్ఞానులైన బ్రాహ్మణులకు చెప్పిన ఆరు విధులలో అధ్యాపనం ఒకటి. ఇక్కడ అధ్యాపనం అంటే వేదాన్ని బోధించడం. మిగతా ఐదు విధులు : 1. అధ్యయనం (వేదం చదవడం), 2. యజనం (యజ్ఞం చేయడం), 3. యాజనం (యజ్ఞం చేయించడం), 4. దానం (దానం ఇవ్వడం), 5. ప్రతిగ్రహం (దానం తీసుకోవడం); * '''అధ్యాయం, adhyAyaM''' -n. --chapter; * '''అధ్యారోపం, adhyArOpaM''' -n. --superimposition; * '''అధ్వాన్నం, adhvAnnaM''' -n. --a state of ruin; utterly spoiled condition; (lit.) అధవ + అన్నం = food cooked by a widow; శ్రీనాథుడు తన అవసానదశలో విశ్వస్త (విధవ) వడ్డించిన అన్నం తినాల్సిన అధ్వాన్న స్థితి ఏర్పడిందని వాపోయిన చాటు పద్యం ప్రసిద్ధమే కదా?; * '''అధి, adhi''' -pref. --hyper ---అధిలంకె = hyper link. * '''అధిక, adhika''' -adj. --extra; excess; intercalary; (ant.) అల్ప; * '''అధిక మాసం, adhika mAsaM''' -ph. --intercalary month; supernumerary month; this artifice is occasionally required to tally the solar year with the lunar year; it takes 365.25 days for the Earth to go around the Sun; It takes 29.5 days for the Moon to go around the Sun; In 12 months this amounts to 354 days. The difference of 11.25 days needs to be accounted for to synchronize the lunar calendar and the Solar calendar; This is done by adding two lunar months every 5 years; these added months are called intercalary months; Where are these months added? It is added to the month (in the lunar calendar) when the Sun did not move from one asterism to the next. The first of these is called అంహస్పతి and the second is called అధికమాసం; -- మలమాసం; సంసర్పం; see also క్షయమాసం; లుప్తమాసం; అంహస్పతి మాసం; -- వేదకాలం నాటికే అధిక మాసాల లెక్క ఉండేది. అప్పట్లో నెలల పేర్లు : మధు, మాధవ, శుక్ర, శుచి, నభ, నభస్య, ఇష, ఊర్జ, సహ, సహస్య, తప, తపస్య. అధిక క్షయ మాసాలను సంసర్పం, అంహస్పతి అనే వారు.(డా. సాగి కమలాకర శర్మ రచించిన ‘‘జ్యోతిర్మయం వాఙ్మయం’’ గ్రంథం ఆధారంగా.) * '''అధికసంఖ్యాక పక్షం, adhikasaMkhyAka pakshaM''' -ph. --majority party; * '''అధికారం, adhikAraM''' -n. --authority; power; charge; * '''అధికార, adhikAra,''' -adj. --official; * '''అధికార పక్షం, adhikAra pakshaM''' -n. --party in power; (lit.) the side that is in power; * '''అధికార పరిధి, AdhikAra paridhi''' -ph. --jurisdiction; * '''అధికార హోదా, adhikAra hOdA''' -ph. --official capacity; * '''అధికారి, adhikAri''' -n. --person with authority; boss; officer; ---విచారణాధికారి = investigative officer. * '''అధిగమించు, adhigamiMcu''' -n. --exceed; overtake; * '''అధిదేవత, adhidEvata''' -n. --presiding deity; * '''అధినివేశం, adhinivESaM''' -n. --dominion; * '''అధినేత, adhinEta''' -n. --manager; leader; head; * '''అధిపతి, adhipati''' -n. --head; head of a department; leader; * '''అధిరాజు, adhirAju''' -n. --overlord among kings and princes; * '''అధిరోహణ, adhirOhaNa''' -n. --climbing; entering; mounting; (ant.) అవరోహణ; * '''అధివసించు, adhivaciMcu''' -v.i. --dwell; reside; * '''అధివాస్తవికత, adhivAstavikata''' -n. --surrealism; the principles, ideals, or practice of producing fantastic or incongruous imagery or effects in art, literature, film, or theater by means of unnatural or irrational juxtapositions and combinations; * '''అధిష్టాత, adhishTAta''' -n. --boss; director, supervisor; * '''అధిష్టాన దేవత, adhishTAna dEvata''' -n. --presiding deity; * '''అధిష్టాన వర్గం, Adhishtana vargaM''' -n. --board of directors; governing body; high command; * '''అధీనం, adhInaM''' -n. --in someone’s control; * '''అధీనత, adhInata''' -n. --control; * '''అధీనుడు, adhInuDu''' -n. --one who is in someone’s control * '''అధునాతన, adhunAtana''' -adj. --modern; contemporary; (ant.) సనాతన; * '''అధోంగవస్త్రం, adhOMgavastraM''' -n. --diaper, a rectangular piece of absorbing cloth used to cover the genital portions of a baby primarily as a protection from urination and defecation; * '''అధో, adhO''' -pref. --downward; * '''అధోగతి, adhOgati''' -n. --downward path; degeneration; * '''అధోజ్ఞాపిక, adhOj~nApika''' -n. --footnote; * '''అధోముఖ, adhOmukha''' -adj. --inverted; downward; * '''అధైర్యం, adhairyaM''' -n. --fear; absence of courage; * '''అధ్రువ, adhruva''' -adj. --unstable; unsteady; * '''అనంతం, anaMtaM''' -n. --(1) infinite; not finite; (ant.) సాంతం; --(2) one followed by 28 zeros in the traditional Indian method of counting; ---ఈ విశ్వం సాంతమా, అనంతమా? = Is the universe finite or infinite? * '''అనంతరం, anaMtaraM''' -adv. --afterward; * '''అనంతావర్తం, anaMtAvartaM''' -n. --migraine; migraine headache; * '''అనగా, anagA''' -particle. that is to say; when it is; ---అనగా అనగా = once upon a time. * '''అనర్థం, anarthaM''' -n. --(1) useless; meaningless; --(2) bad luck; evil; harm; * '''అనవరతం, anavarataM''' -adj. --perpetually; non-stop; * '''అనవసరం, anavasaraM''' -n. --not necessary; * '''అనృత, anRta''' -adj. --false; not true; * '''అనృత ఫలం, anRta phalaM''' -n. --false fruit; the fruit associated with cashew nuts is a false fruit; * '''అన్నం, annaM''' -n. --(1) cooked grain; --(2) cooked rice; --(3) food; meal; ---వరి అన్నం = cooked rice. ---గోధుమ అన్నం = cooked wheat. * '''అన్న, anna''' -n. --elder brother; * '''అన్నదమ్ములు, annadammulu''' - n. -- brothers; * '''అన్నప్రాశన, annaprASana''' - n. -- the ritual at which a first meal of rice cooked in milk is offered to a 10-month old baby; -- అన్నం = cooked rice; ప్రాశనం = meal; * '''అన్నభేది, annabhEdi''' - n. -- green vitriol; Fe<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>; -- కాసీసం; అన్నభేది means a substance that aids in the digestion of food; * '''అన్నట్టు, annaTTu''' -adv. sentence opener. --by the way; as you say; oh!; * '''అన్నభేది, annabhEdi''' -n. --green vitriol; sulfate of iron; ferrous sulfate; FeSO<sub>4</sub>; * '''అన్నవాహిక, annavAhika''' -n. [anat.] --(1) esophagus; --(2) alimentary canal; * '''అన్యత్ర, anyatra''' -adv. --elsewhere; * '''అన్యధా, anyadhA''' -adv. --otherwise; in another way; alternatively; * '''అన్యధాకరించు, anyadhAkariMcu''' -v. t. --separate; * '''అన్వయం, anvayaM''' -n. --inter-relationship; relation; explanation of relationship; syntax; * '''అన్వయించు, anvayiMcu''' -v. i. --(1) apply; --(2) interpret; * '''అన్వర్ధం, anvardhaM''' -n. --descriptive; expressing the properties; * '''అన్వర్ధక, anvardhaka''' -adj. --descriptive; expressing the properties; * '''అనాంగిక, anAMgika''' -adj. --inorganic; * '''అనాంగిక రసాయనం, anAMgika rasAyanaM''' -n. --inorganic chemistry; * '''అనా, anA''' -n. --one-sixteenth part; * '''అనాకారి, anAkAri''' -adj. --ugly person; (lit) one without proper shape; * '''అనాగతము, anAgatamu''' - n. -- the future; one that has not arrived; * '''అనాగతవిధాత, anAgatavidhAta''' - n. -- one who prudently provides for the future; * '''అనాది, anAdi''' -adj. --ancient; old; one without a beginning; permanent; * '''అనాథ, anAdha''' -adj. --helpless; poor; fatherless; husbandless; * '''అనాథాశ్రమం, anAdhASramaM''' -n. --orphanage; * '''అనామకుడు, anAmakuDu''' -n. --nameless fellow; anonymous fellow; * '''అనామయం, anAmayaM''' -n. --diseaseless state; absence of disease; * '''అనామయ, anAmaya''' -adj. --anonymous; * '''అనామిక, anAmika''' - n. -- (1) nameless woman; (2) ring finger; * '''అనాయాసంగా, anAyAsaMgA''' -adv. --effortlessly; * '''అనారోగ్యం, anArOgyaM''' -n. --ill-health; sickness; not well; (ant.) ఆరోగ్యం; * '''అనావిల, anAvila''' - adj. - pure; clean; clear; * '''అనావృష్టి, anAvRshTi''' -n. --drought; lack of rain; * '''అనాస, AnAsa''' -n. --pineapple; [bot.] Ananas cosmosus of the Bromeliaceae family; * '''అన్యాపదేశం, anyApadESaM''' -n. --innuendo; indirect reference; * '''అన్యాయం, anyAyaM''' -n. --injustice; miscarriage of justice; * '''అనితరసాధ్యం, anitarasAdhyaM''' -n. --unrivaled achievement; unparalleled achievement; not found possible by others; * '''అనిపించు, anipiMcu''' -v. i. --seem; appear; *'''అనిర్వచనీయమైన, anirvachanIyamaina''' - adj. -- ineffable; not amenable for a definition; (1) too big or extreme for words to express; (2) not to be spoken of due to its sacredness; * '''అనిత్య, anitya''' -adj. -- transient; fleeting; not permanent; (rel.) తాత్కాలిక; * '''అనిర్దిష్ట, anirdhishTa''' -adj. --random; indeterminate; ---అనిర్దిష్ట ప్రవేశం = [comp.] random access. * '''అనివార్య, anivArya''' -adj. --unavoidable; inevitable; * '''అనిష్టాపత్తి, anishTApatti''' -n. --[math.] reducto-ad-absurdum; * '''అనిష్పాంకం, anishpAMkaM''' -n. --[math.] irrational number; a number which cannot be expressed as the ratio of two integers; * '''అన్ని, anni''' -adj. --all; * '''అన్వీక్షణం, anvIkshaNaM''' - n. -- search; * '''అను, anu''' -v. i. --say; utter; * '''అనుకర్త, anukarta''' -n. --reporter; * '''అనుక్రమణిక, anukramaNika''' -n. --table of contents; * '''అనుక్షణం, anukshaNaM''' -adv. --every moment; all the time; * '''అనుకుందాం, anukuMdAM''' -inter. --let us assume; let us pretend; * '''అనుకూలం, anukUlaM''' -n. --favorable; [ant.] ప్రతికూలం; * '''అనుకో, anukO''' -inter. --assume; pretend; అనుకోలు, anukOlu - n. -- assumption; * '''అనుకోవడం, anukOvaDaM''' -v. i. --assuming; pretending; leaning; అనుగమనం, anugamanaM -n. --the practice of a wife jumping into her own funeral pyre upon hearing her husband's death; -- భర్త తోపాటు చితి ఎక్కడం సహగమనం; భర్త వేరే చోట మరణించాక వార్త తెలిసి అగ్ని ప్రవేశం చేస్తే అనుగమనం; * '''అనుగ్రహం, anugrahaM''' -n. --favor; grace; * '''అనుగామి, anugAmi''' - n. -- follower; disciple; * '''అనుచరుడు, anucaruDu''' -n. --follower; * '''అనుచితం, anucitaM''' -adj. --inappropriate; * '''అనుజ్ఞ, anuj~na''' -n. --permission; * '''అనుత్పాదక, anutpAdaka''' -adj. --nonproductive; ---అనుత్పాదక దగ్గు = nonproductive cough; a cough that is not producing a phlem; dry cough. ---అనుత్పాదక వ్యయం = nonproductive expenditure. * '''అనుదాత్త, anudAtta''' -adj. --grave; not sharp; not raised; low; base; * '''అనుదినం, anudinaM''' -adv. --daily; every day; * '''అనుద్రుతం, anudrutaM''' -n. --[music] one of the six elements used in reckoning musical time in classical Indian music; consists of beat, duration, and అక్షర; * '''అనునాసికములు, anunAsikamulu''' -n. pl. --[gram.] the group of Telugu alphabetical characters with a nasal pronunciation: ఙ, ఞ, ణ, న, మ; * '''అనుపల్లవి, anupallavi''' -n. --[music] --(1) sub-refrain; that part of the verse of a song that follows the refrain and may optionally be repeated toward the end; --(2) response in a chorus; * '''అనుపానం, anupAnaM''' -n. --(1) drink taken with a medicine; --(2) mix used in an alcoholic beverage such as water, soda, or juice; * '''అనుప్రాస, anuprAsa''' -n. --alliteration; repetition of similar sounding letters and words; * '''అనుపూర్విక, anupUrvika''' -adj. --chronological; * '''అనుబంధం, anubandhaM''' -n. --connection; attachment; supplement; appendix; appendage; adjunct; * '''అనుబంధ, anubaMdha''' -adj. --connected; attached; adjunct; affiliated; * '''అనుభవం, anubhavaM''' -n. --experience; suffering; knowledge obtained through experience; * '''అనుభవశాలి, anubhavaSAli''' -n. --experienced person; * '''అనుభవైకవేద్యం, anubhavaikavEdyaM''' - n. -- known only through direct experience; an experience that cannot be explained with words; * అనుభూతం, anubhUtaM - adj. -- which is experienced or enjoyed; -- 1. అనుభవింపఁబడినది; 2. తినఁబడినది; 3. వాడుకొనఁబడినది. * అనుభూత్యాత్మక, anubhUtyAtmaka - adj. - impressionistic * '''అనుభూతి, anubhUti''' -n. --feeling; emotional feeling; భయం, కోపం, జాలి are examples; * '''అనుభోగం, anubhOgaM''' -n. --enjoyment; pleasure; * '''అనుమందర స్థాయి, anumaMdara sthAyi''' -n. --[music] a full octave below the మందర స్థాయి; * '''అనుమతి, anumati''' -n. --permission; * '''అనుమానం, anumAnaM''' -n. --(1) doubt; suspicion; --(2) [logic] inference; * '''అనుమాన పడడం, anumAna paDaDaM''' -v. i. --doubting; suspecting; * '''అనుమాన ప్రమాణం, anumAna pramANaM''' -ph. --[logic.] proof by inference; a type of proof used in traditional Hindu logic; * '''అనుములు, anumulu''' -n. pl. --a type of legumes; [bot.] Dolichos catjang; * '''అనుమోదకుడు, anumOdakuDu''' - n. -- the supporter; * '''అనురాగం, anurAgaM''' -n. --love; affection; * '''అనురూప, anurUpa''' -adj. --(1) symmetrical; --(2) corresponding; * '''అనువక్త, anuvakta''' -n. --reporter; * '''అనువదించు, anuvadiMcu''' -v. t. --translate; * '''అనువాకము, anuvAkamu''' -n. --chapter, esp. in the Vedas; * '''అనువాతం, anuvAtaM''' - n. -- downwind; * '''అనువాదం, anuvAdaM''' -n. -- (1) seconding a proposal; ఒకరి వాదం బలపరుస్తూ మరొకరు చేసే ప్రసంగం; (2) translation; * '''అనువు, anuvu''' -n. --convenience; * '''అనుశాసనం, anuSAsanaM''' -n. --command; order; * '''అనుషక్త, anushakta''' -adj. --concurrent; more than one thing happening at the same time; * '''అనుషక్త గణకగమనం, anushakta gaNakagamanaM''' -n. --[comp.] concurrent processing; more than one computation taking place at the same time; * '''అనుసరించు, anusariMcu''' -v. t. --follow; conform; * '''అనుస్వరం, anusvaraM''' -n. --[music] secondary note played along with a note of a melody for decorative effect; this technique is used in రాగ ఆలాపన. * '''అనూచానం, anUcAnaM''' -n. --traditional learning, esp. one that was handed down from generation to generation; used to the learning of the Vedas; * '''అనూచానంగా, anUcAnaMgA''' -adv. --traditionally; * '''అనూహ్యంగా, anUhyaMgA''' -adv. --inconceivably; unimaginably; * '''అనూరాధ, anUrAdha''' -n. --[astron.] Scorpio; the stars Beta, Delta, and Pi; the 17th of the 27 star groups of the Hindu calendar; the name of the 17th lunar mansion; చెలిమిచుక్క; * '''అనేకం, anEkaM''' -n. --many; several; (ant.) ఏకం; * '''అన్వేషణ, anvEshaNa''' -n. --search, research, inquiry; '''* అన్వేషితం, anvEshitaM''' - n. -- search result; * '''అన్యోన్య, anyOnya''' -adj. --mutual; * '''అన్యోన్యత, annyOnyata''' -n. --mutual affection; concord; * '''అప, apa''' -prep. -- a preposition prefixed to roots to get opposing meaning, usually a meaning to imply something wrong, bad, off-course, untimely, extreme, etc.; ---అపకిరణం = dispersion; (lit.) ray that is off-course. ---అపకీర్తి = infamy; (lit.) reputation of the wrong kind. ---అపజయము = defeat; failure o win; ---అపనింద = unfair allegation. ---అపభ్రంశం = corrupt language; improper talk. ---అపరాధం = wrongdoing. ---అపమృత్యువు = untimely death. ---అపరాత్రి = the dead of night. ---అపశకునం = bad omen. ---అపస్వరం = bad musical note; out of tune. * '''అపక్రమ భిన్నం, apakrama bhinnaM''' -n. --improper fraction; a fraction whose numerator is larger than the denominator; * అపక్రమించు, apakramiMchu - v. i. -- retreat; turn back; go back; run away; * '''అపకారం, apakAraM''' -n. --harm; injury; * '''అపకీర్తి, apakIrti''' -n. --ignominy; disgrace; infamy; (lit.) reputation of the wrong kind; * '''అపకేంద్ర, apakEndra''' -n. --centrifugal; away from the center; * '''అపచారం, apacAraM''' -n. --affront; insult; * '''అపజయం, apajayaM''' -n. --defeat; failure; * '''అపథ్యం, apathyaM''' -n. --contrary to prescribed diet; * '''అపదాది, apadAdi''' -adj. --[gram.] non-initial; not at the beginning of a word; * '''అపనమ్మకం, apanammakaM''' -n. --mistrust; disbelief; * '''అపప్రథ, apapratha''' -n. --bad reputation; * '''అపరంజి, aparaMji''' -n. --fine gold; * '''అపర, apara''' -adj. --(1) dorsal; the back side; lower; --(2) peerless; the very, as in అపర ప్రవరాఖ్యుడు; ---అపర ప్రకృతి = Lower Nature; According to Gita, Brahma uses a combination of both the Lower and Upper Natures in his creation process. * '''అపరాలు, aparAlu''' -n. --miscellaneous grains, such as peas, beans, etc.; * '''అపరాధం, aparAdhaM''' -n. --guilt; fault; misdeed; wrong; tort; crime; * '''అపరాధ పరిశోధకుడు, aparAdha pariSOdhakuDu''' -n. m. --criminal investigator; detective; * '''అపరాధ పరిశోధన, aparAdha pariSOdhana''' -n. --criminal investigation; * '''అపరాధి, aparAdhi''' -n. --wrongdoer; criminal; * '''అపరాహ్నం, aparAhnaM''' -n. --afternoon; the day is divided into three parts - పూర్వాహ్నము, మధ్యాహ్నము, అపరాహ్నము; * '''అపరిమితం, aparimitaM''' -n. --unbounded; immense; (ant.) పరిమితం; * '''అపరిష్కృత, aparishkRta''' -adj. --unresolved; unresolvable; * '''అపర్ణి, aparNi''' -adj. --[bot.] leafless; aphyllous; * '''అపవర్గం, apavargaM''' -n. --nirvana; final beatitude; detachment from matter; * '''అపవాదం, apavAdaM''' -n. --reproach; slander; * '''అపసవ్యం, apasavyaM''' -adj. --(1) in the wrong way; --(2) counter-clockwise; anti-clockwise; * '''అపస్వరం, apasvaraM''' -n. --discordant note; * '''అపస్మారం, apasmAraM''' -n. --epilepsy; * '''అపహరించు, apahariMcu''' -v. i. --steal; pillage; plunder; usurp; * '''అప్ప, appa''' -n. --(1) elder sister; --(2) father; papa; --(3) a term of endearment added as a suffix to a name; * '''అప్పగించు, appagiMcu''' -v. t. --entrust; deliver to the charge of another; * '''అప్పగింత, appagiMta''' -n. --handing over; delivery; consignment; * '''అప్పచ్చి, appacci''' -n. --a type of fried cake; any snack food or treat; * '''అప్పజెప్పు, appajeppu''' -v. t. --(1) entrust; consign; --(2) recite from memory; * '''అప్పడం, appaDaM''' -n. -- a ball of lightly spiced "urid dal" dough pressed into a thin disk shape by a rolling pin; this is later deep-fried and served as an appetizer; * '''అప్పడాల కర్ర, appaDAla karra''' -n. --rolling pin; a cylindrical gadget for rolling dough into a required shape; * '''అప్పనం, appanaM''' -n. --gift; offering; * '''అప్పనంగా, appanaMgA''' -adv. --free; for nothing;as a gift; * '''అప్పు, appu''' - n. -- loan; debt; * '''అప్పు-సొప్పు, appu-soppu''' - n. - loans and debts; * '''అప్రచలితం, apracalitaM''' -n. --obsolete; * '''అప్రచలనం, apracalanaం''' -n. --obsolescence; * '''అప్రతిష్ఠ, apratishTha''' -n. --(1) bad reputation; --(2) disgrace; dishonor; * '''అప్రతిహత, apratihata''' -adj. --unobstructed; unimpeded; --అమంగళం ప్రతిహతమగు గాక! = Let the inauspicious be obstructed! * '''అప్రధాన, apradhAna''' -adj. --unimportant; inferior; * '''అప్రమత్తత, apramattata''' -n. --vigilance; * '''అప్రమాణ, apramANa''' -adj. --nonstandard; * '''అప్రమేయం, apramEyaM''' -n. --incomprehensible; inconceivable; immeasurable; * '''అప్రమేయుడు, apramEyuDu''' -n. --God; (lit.) one who is incomprehensible; * '''అప్రయత్నంగా, aprayatnaMgA''' -adv. --without effort; involuntarily; unintentionally; * '''అప్రయోజకుడు, aprayOjakuDu''' -n. --useless fellow; incompetent fellow; * '''అపాటవము, apATavamu''' -n. --infirmity; weakness; --- అపాటవశాల = infirnary. * '''అపాత్ర, apAtra''' -adj. --unworthy; undeserving; ---అపాత్ర దానం చెయ్యవద్దు = do not give to an unworthy cause. * '''అపానం, apAnaM''' -n. --(1) anus; --(2) exhaust; outlet; exhalation; * '''అపాన వాయువు, apAnavAyuvu''' -n. --fart; gas of flatulence; * '''అపాయం, apAyaM''' -n. --danger; peril; * '''అపారం, apAraM''' -n. --vast; one without a shore; * '''అపార్థం, apArthaM''' -n. --mis-interpreted meaning; * '''అప్రాచ్యపు, aprAcyapu''' -adj. --(1) low; mean; worthless; --(2) (lit.) of western origin; * '''అపురూపం, apurUpaM''' -n. --rare; scarce; dear; invaluable; * '''అప్పు, appu''' -n. -- debt; * '''అప్పుడప్పుడు, appuDappuDu''' -adv. --now and then; occasionally; at times; once in a while; * '''అప్పుడు, appuDu''' -adv. --then; (rel.) ఎప్పుడు; ---అప్పటికి = [dative] at that time; by that time. ---అప్పట్లో = [locative] at that time. * '''అప్పుడే, appuDE''' -adv. --(1) just then; --(2) promptly; * '''అపూర్వం, apUrvaM''' -n. --(1) rare; unusual; uncommon; --(2) new; not ancient; * అపేక్ష, apEkahs - n. -- desire; expectation; hope; wish; --- (usage note) ఆపేక్ష తప్పు, అపేక్ష ఒప్పు; * '''అపోహ, apOha''' -n. --misconception, wrong idea; (ant.) పోహ; * '''అపౌరుషేయ, apaurushEya''' -adj. --supramental; artificial; non-manual; * '''అబంత్రం, abaMtraM''' -n. --entropy; a measure of disorder used in thermodynamics; quantity of heat flowing into or out of a body divided by the temperature of the body; * '''అబందరం, abaMdaraM''' -n. --disorder; * '''అబందరమాత్రం, abaMdaramAtraM''' -n. --entropy; a measure of disorder; * '''అబద్ధం, abaddhaM''' -n. --lie; falsity; untruth; mendacity; prevarication; equivocation; * '''అబల, abala''' -n. --woman; (lit.) the weak one; * '''అబ్దం, abdaM''' -suff. --era; eon; epoch; age; ---శతాబ్దం = century; hundred years. * '''అబాకా, abAkA''' - n. -- Manilla hemp; the fiber from a type of banana plant {bot.] Musa textilis; * '''అబ్బాయి, abbAyi''' -n. --boy; son; lad; kid; youngster; * '''అబ్బి, abbi''' -n. --fellow; could be used to refer to a male villager or vendor; * '''అబ్బు, abbu''' -v. i. --to come into one's possession; * '''అబ్బురం, abburaM''' -n. --wonder; surprise; * '''అబ్బురపాటు, abburapATu''' -n. --surprise; astonishment; amazement; wonderment; * '''అబ్బే, abbE''' -inter. --no; an expression of negation; * '''అబ్లోసు, ablOsu''' -n. --the wake of a ship; the mark left in water behind a ship; * '''అభము-శుభము, abhamu-Subhamu''' -ph. --auspicious and inauspicious; right and wrong; good and bad; * '''అభయం, abhayaM''' -n. --(1) fearlessness; --(2) a guarantee of protection; * '''అభయ, abhaya''' -n. --a medicinal plant; (bot.) Terminalia chebula; * '''అభయపత్రం, abhayapatraM''' -n. --written guarantee; warranty; * '''అభయహస్తం, abhayahataM''' -n. --a hand gesture guaranteeing protection from enemies; * '''అభయారణ్యం, abhayAraNyaM''' -n. --forest reserve; protected forest; * '''అభ్యంగన, abhyaMgana''' -adj. --anointed; rubbed with oil; * '''అభ్యంగన స్నానం, abhayaMgana snAnaM''' -ph. --anointing ceremony; a ceremonial oil bath at the beginning of important rituals like coronations and weddings; * '''అభ్యంతరం, abhyaMtaraM''' -n. --(1) objection; --(2) obstacle; --(3) gap; interval; * '''అభ్యంతర మందిరం, abhyaMtara mandiraM''' -n. --private apartments in a palace, normally separated from the rest of the building; * '''అభ్యర్థి, abhyarthi''' -n. --candidate; applicant; * '''అభ్రంకషం, abhraMkashaM''' -n. --(1) sky scrapper; any tall thing like a tree, mountain or a structure; --(2) air; * '''అభ్రకం, abhrakaM''' -n. --mica; isinglass; * '''అభాండం, abhAMDaM''' -n. --blame; insinuation; unjust accusation; * '''అభాసు, abhAsu''' -n. --mess; disagreeableness; ---రసాభాసు = fiasco; fouledup thing. * '''అభ్యాగతి, abhyAgati''' -n. --unannounced guest; * '''అభ్యాసం, abhyAsaM''' -n. --practice; exercise; ---అభ్యాసం కూసువిద్య = practice makes it easy. * '''అభ్యాసి, abhyAsi''' -n. --learner; student; * '''అభి, abhi''' -pref. --(1) on; above; onto; --(2) used as an intensifier to describe goodness; wellness; etc. ---అభినందించు = rejoice; greet. ---అభ్యుదయం = progress; welfare. * '''అభిక్రియ, abhikriya''' -n. --chemical reaction; * '''అభికేంద్ర, abhikEMdra''' -n. --centripetal; * '''అభిఘాతం, abhighAtaM''' -n. --collision; impact; (lit.) face-to-face shock; * '''అభిచర్య, abhicarya''' -n. --treatment; * '''అభిజాత్యం, abhijAtyaM''' -n. --(1) lineage from a high caste; impeccable lineage; --(2) self-esteem; pride; * '''అభిజ్ఞ, abhij~na''' -adj. --intelligent; scholarly; reliable; well-informed; * '''అభిజ్ఞ వర్గాలు, abhij~na vargAlu''' -n. --well-informed sources; * '''అభిజ్ఞానం, abhij~nAnaM''' -n. --sign; mark; token; * '''అభిజిత్, abhijit''' -n. --the star Vega; * అభిజిత్ లగ్నం, abhijit lagnaM - n. -- [astrol.] the interval of time that is 16 minutes on either side of 12 noon; this time ప్రతీ రోజూ మధ్యాహ్నం 12 గం. కి 16 ని. ఇటు నుంచి అటు వరుకూ; * '''అభిదానం, abhidhAnaM''' -n. --designation; title; * '''అభిదాయక, abhidhAyaka''' -adj. --designated; * '''అభినందన, abhinaMdana''' -n. --praise; applause; congratulation; * '''అభినయం, abhinayaM''' -n. --gesture; pose; action; [drama] the art of communication through facial gestures; --(2) pantomime; a play in which actors express themselves without speaking; ---ఆంగికాభినయం = gestures using limbs. ---వాచికాభినయం = gestures using speech. ---ఆహార్యాభినయం = gestures using make-up. ---సాత్వికాభినయం = gestures using emotional reaction. * '''అభినవ, abhinava''' -n. --modern; present-day; * '''అభినవోద్భిజం, abhinavOdbhijaM''' -n. --sprout; very recently born; * '''అభిప్రాయం, abhiprAyaM''' -n. --(1) opinion; --(2) thought; intention; ---భేదాభిప్రాయం = difference of opinion; disagreement. * '''అభిమతం, abhimataM''' -n. --(1) desire; wish; --(2) inclination; trend; * '''అభిమానం, abhimAnaM''' -n. --(1) pride; self-respect; --(2) affection; love; devotion; --(3) pride; arrogance; egoism; * '''అభిముఖ, abhimukha''' -n. --opposite; face-to-face; one in front of the other; * '''అభిముఖ కోణం, abhimukha kONaM''' -n. --[geom.] opposite angle; * '''అభియోగం, abhiyOgaM''' -n. --complaint; accusation; charge; allegation; challenge; * '''అభియోగి, abhiyOgi''' -n. --plaintiff; complainant; the one who brings a suit in a court of law; * '''అభిరుచి, abhiruci''' -n. --(1) taste; interest; --(2) hobby; * '''అభిలషణీయం, abhilashaNIyaM''' -n. --desirable; * '''అభిలాష, abhilAsha''' -n. --desire; wish; inclination; * '''అభివందనం, abhivaMdanaM''' -n. --greeting; salutation; * '''అభివృద్ధి, abhivRddhi''' -n. --growth; improvement; advancement; augmentation; * '''అభివ్యక్తి, abhivyaktఇ''' -n. -- (1) expression; declaration; manifestation; (2) reflection; a reflected image; * '''అభిషవం, abhishavaM''' -n. --distillation; * '''అభిషవ శశవిషాణం, abhishava SaSavishANaM''' -n. --reducto-ed-absurdum; (lit.) distillation until a hare's horn is obtained which is an exercise in futility; * '''అభిషవోల్, abhishavOl''' -n. --distilled liquor; * '''అభిషేకం, abhiShEkaM''' - n. -- bath; giving a bath; making wet; * '''అభిసరణం, abhisaraNaM''' -n. --(1) osmosis, --(2) convergence; * '''అభీష్టము, abhIshTamu''' - n. -- wish; desire; * '''అభ్యుదయం, abhyudayaM''' -n. --progress; welfare; * '''అభ్యుదయ, abhyudaya''' -adj. --progressive; liberal; * '''అభ్యున్నతి, abhyunnati''' -n. --progress; development; prosperity; * '''అభూత, abhUta''' -adj. --non-existent; hitherto unknown; ---అభూత కల్పన = unprecedented happenings; trumpedup charges. * '''అమంగళం, amaMgaLaM''' -n. --inauspicious thing; bad omen; * '''అమరం, amaraM''' -n. --Amarasimha’s Sanskrit dictionary, also called amarakOSaM; * '''అమరిక, amarika''' -n. --arrangement; configuration; * '''అమరు, amaru''' -v. i. --fit into; * '''అమర్చు, amarcu''' -v. t. --fit; arrange; configure; make ready; supply; fix; furnish; * '''అమలు, amalu''' -n. --vogue; practice; in use; reign; ---అమలు పరచు = to put in practice. to enforce; * '''అమృతం, amRtaM''' -n. --ambrosia; the elixir of immortality; (ety.) అ = non, మృత = dead; * అమృతవల్లీ, amRtavallI - n. -- (see) తిప్పతీగ; * '''అమ్మ, amma''' -n. f. --mother; -suff. -- a term of endearment used to address females; * '''అమ్మకం, ammakaM''' -n. --sale; * '''అమ్మకందారు, ammakaMdAru''' -n. --sellar; vendor; * '''అమ్మకపు పన్ను, ammakapu pannu''' -n. --sales tax; * '''అమ్మడు, ammaDu''' -n. --young lady; a term of semi-endearment used to address young girls; * '''అమ్మలక్కలు, ammalakkalu''' - n. -- neighboring ladies; gossipping ladies; (lit.) mothers and sisters; * '''అమ్మవారు, ammavAru''' -n. --(1) goddess, esp. goddess of smallpox; --(2) consort of either Vishnu or Siva; ---పెద్ద అమ్మవారు = smallpox. ---చిన్న అమ్మావారు = chickenpox. * '''అమాంతంగా, amAMtaMgA''' -adv. --suddenly; unexpectedly; all at once; * '''అమాత్యుడు, amAtyuDu''' -n. m. --a king's minister; minister; * '''అమాందస్తా, amAMdastA''' -n. --a heavy-duty, protable, cast iron mortar and pestle used in grinding nuts, spices, etc., in the kitchen; * '''అమాంబాపతులు, amAmbApatulu''' -n. --(1) miscellaneous items; --(2) overhead; * '''అమానుషం, amAnushaM''' -n. --(1) inhuman; cruel; --(2) uninhabited; with no human habitation; * '''అమాయకుడు, amAyakuDu''' -n. --naive person; * '''అమావాస్య, amAvAsya''' -n. --newmoon day; * '''అమ్మాయి, ammAyi''' -n. --(1) girl; lass; kid; youngster; --(2) daughter; * '''అమితం, amitaM''' -adj. --unlimited; without limit; * '''అమ్మి, ammi''' -n. f. --female villager or vendor; * '''అమ్ము, ammu''' -v.t. --sell; -n. --arrow; ---అమ్మువేటు దూరం = as far as an arrow can be thrown. * '''అమ్ములపొది, ammulapodi''' -n. --quiver; arrow holder; (lit.) arrow pouch; arrow store; * '''అమూర్తం, amUrtaM''' -n. --formless; shapeless; ---మూర్తులన్నిటికి ఆధారభూతమైన అణువు మాత్రం అమూర్తం = the atom which is the basis of all matter is itself shapeless. * '''అమేయం, amEyaM''' -n. --one followed by 32 zeros in the traditional Indian method of counting; 10<sup>32</sup> * '''అమోఘం, amOghaM''' -adj. --fruitful; * '''అయనం, ayanaM''' -n. --(1) road; path; --(2) half-a-year; the sun's course for six months; * '''అయనచలనం, ayanacalanaM''' -n. --precession of the equinoxes; the sidereal year (time taken by the Earth to go from one celestial longitude and return back to the same position with reference to a fixed star) is just over 20 minutes longer, or 50.26 arc seconds of angular measure, than the tropical year (time taken by the Earth to go from one vernal equinox to the next vernal equinox); this continuous receding of the vernal equinox along the zodiac is called the precession of the equinoxes; * '''అయనాంశ, ayanAMSa''' -n. --the difference between the tropical and sidereal zodiacs and this difference is due to the precession of the equinoxes. Thus the computed positions of the planets and houses may differ depending on whether ayanAMSa is used or not and also, if it is used, on the specific algorithm employed to compute it! * '''అయనోవరణం, ayanOvaraNaM''' -n. --ionosphere; region of space about 50 kilometers from the surface of the Earth; * '''అయస్, ayas''' -pref. --iron; ferro; ferrous; ferric; * '''అయస్కాంతం, ayaskAntaM''' -n. --magnet; * '''అయస్కాంత దండం, ayaskAnta daMDaM''' -n. --bar magnet; * '''అయస్కాంతపు కడ్డీ, ayaskAntapu kaDDI''' -n. --bar magnet; * '''అయస్కాంత క్షేత్రం, ayaskAnta kshEtraM''' -n. --magnetic field; * '''అయస్కాంతావరణం, ayaskAMtAvaraNaM''' -n. --magnetosphere; * '''అయాచితం, ayAcitaM''' -adj. --unasked; * '''అయాను, ayAnu''' -n. -- ion; an electrically charged particle; an electron; an atom that has lost one or more electrons; * '''అయిక్, ayik''' -pref. --iron; ferro; ferric; * '''అయికమత్యం, ayikamatyaM''' -n. --unity; (ety.) ఏకమతేర్భావః = unity in thought; * '''అయిక్యరాజ్య సమితి, ayikyarAjya samiti''' -n. --United Nations; * '''అయితే, ayitE''' -adv. --particle. if; but; if so; * '''అయిదవ, ayidava''' -adj. --fifth; * '''అయిదు, ayidu''' -n. --five; * '''అయిదుగురు, ayiduguru''' -n. --five people; * '''అయిన, ayina''' -suff. ---ous; ---అంటుకునేదయిన = infectious; contagious. ---అసంగతమయిన = anomalous. ---నిరాకారమయిన = amorphous. * '''అయిన వాళ్లూ, కాని వాళ్లూ, ayina vALlU, kAni vALlU''' -ph. --(idiom.) every Tom, Dick, and Harry; everyone, related or not; * '''అయినా, ayinA''' -adv. --particle. nevertheless; * '''అయినాకాని, ayinAkAni''' -adv. --particle. nevertheless, but; అయివేజు, ayivEju - n. -- income; income from a farm or cultivated land; -- ఐవజు; * '''అయిష్టత, ayishTata''' -n. --aversion; unwillingness; distaste; * '''అయిస్వర్యం, ayisvaryaM''' -n. --wealth; opulence; * '''అయిహికం, ayihikaM''' -n. --worldly; materialistic; (ant.) ఆముష్మికం; * '''అయోమయం, ayOmayaM''' -n. --(1) full of iron; made of iron; Ferro; --(2) confused state; hard; difficult; అస్తవ్యస్త పరిస్థితి; * '''అయోముఖి, ayOmukhi''' -n. --an iron-tipped one; a wooden pestle with an iron tip; same as రోకలి * '''అర, ara''' -adj. --half; ---అర టావు = half of full-scape sheet. -n. -- (1) compartment; closet; chamber; a part of a shelf; ---మీద అర = upper compartment. ---అర డజను = half a dozen. ---అరడుగు = half a foot. -- (2) the fraction 1/2. * '''అరకొర, arakora''' -n. --deficiency; defect; incomplete; * '''అరఖు, arakhu''' -n. --medicine in the form of liquid; extract; tincture; * '''అరగూడు, aragUDu''' -n. --niche; niche in a wall; * '''అరఘట్టం, araghaTTaM''' -n. --sky-wheel; a wheel, with bucket seats, that rotates on a horizontal axis and is commonly found in amusement parks; a water-wheel with buckets, that rotates on a horizontal axis; * '''అరచెయ్యి, araceyyi''' -n. --palm of the hand; (lit.) half a hand, the other half being the back of the hand or మండ. * '''అరటి కర్రు, araTi karru''' - n. -- banana sap; this sap leaves an indelible mark on clothes and so is often used in making inks and markers; * అరటి దూట, araTi dUTa - n. -- the slender, rod-like part in the middle of the stem; although low in nutritional value, this is often cooked and eaten like any other vegetable; * '''అరటికాయ, araTikAya''' -n. --plantain; a type of banana used in cooking; raw banana used as a vegetable; ---బొంత అరటి = plantain; a cooking variety of banana. * '''అరటిపండు, araTipaMDu''' -n. --banana; the fruit version of a plantain; ---examples of fruit varieties of banana = అమృతపాణీ, కర్పూరపు చక్రకేళి; వామన చక్రకేళి; పచ్చ అరటి; కొమ్మ అరటి. ---In India, early Aryans considered banana as unsuitable for eating by branding it as "న పథ్యం కదళీ ఫలం;" * '''అరటిమొక్క, araTimokka''' -n. --banana plant; (bot.) Musa paradisiaca; నందనవనంలో ఉండదగ్గ మొక్క; Musa sapientum; విజ్ఞలు తినదగ్గ పండు; Musa acuminata; అడవి అరటి; -- నార అరటి = Musa textilis; -- [Sans.] కదళీ; మోచా; * '''అరణ్యం, araNyaM''' -n. --forest; jungle; ---కీకారణ్యం = dense forest. ---వర్షారణ్యం = rain forest. * '''అరణ్య అగ్నిజ్వాల, araNya agnijvAla''' -n. --the flame of the forest; [bot.] ''Delonix regia''; * '''అరణి, araNi''' -n. --Trust; foundation; charitable organization; * '''అరదండాలు, aradaMDAlu''' -n. pl. --handcuffs; * '''అరపూస, arapUsa''' -n. --rosin; resin; this is the stuff applied to the bow of a violin to improve friction; * '''అరమర, aramara''' -n. --doubt; hesitation; * '''అరమరగింపు, aramaragiMpu''' -n. --fractional distillation; boiling in a chamber with compartments; * '''అరమరిక, aramarika''' -n. --mutual suspicion; difference of opinion; hesitation; doubt; * '''అరమారు, aramAru''' -n. --shelf or chamber with compartments; * '''అరయమి, arayami''' -n. --ignorance; ---అరయమియే ఆనందం = ignorance is bliss. * '''అరయిక, arayika''' -n. --research; * '''అరవం, aravaM''' -n. --Tamil; (lit.) అ + రవం = a language with no aspirates; * '''అరవచాకిరి, aravacAkirI''' -n. --hard work with no compensation; (ety.) అరువుచాకిరి; service first, payment later type of extracting work; (rel.) వెట్టిచాకిరి; గొడ్డుచాకిరి; * '''అరవై, aravai''' -n. --sixty * '''అర్కం, arkaM''' -n. --[chem.] extract; * '''అర్ఘ్యం, arghyaM''' -n. -- water offered as an ingredient in performing a pooja; * '''అర్చన, arcana''' -n. --worship; * '''అర్ణవం, arNavaM''' -n. --sea; * '''అర్థం, arthaM''' -n. --(1) meaning; significance; --(2) money; wealth; -- (3) వస్తువు; -- (4) ప్రయోజనం; ---వాచ్యార్థం = literal meaning. -suff. --for the purpose of; ---గౌరవార్థం = for the purpose of honoring. * '''అర్థశాస్త్రం, arthaSAstraM''' -n. --economics; * '''అర్ధం, ardhaM''' -n. --half; ---పూర్వార్ధం = first half; former half. ---ఉత్తరార్ధం = second half; later half. * '''అర్ధ, ardha''' -adj. --half; hemi; semi; * '''అర్ధగోళం, ardhagOLaM''' -n. --hemisphere; ---పూర్వార్ధగోళం = the Eastern hemisphere. ---పశ్చిమార్ధగోళం = the Western hemisphere. * '''అర్ధఘనం, ardhaghanaM''' -n. --[chem.] gel; half-solid; * '''అర్ధచంద్రుడు, ardhacaMdruDu''' -n. m. --half-moon; * '''అర్ధణా, ardhaNA''' -n. --a coin of the British era with a value of one-half anna or one-thirty second of a rupee or six pies; * '''అర్ధద్రవం, ardhadravaM''' -n. --[chem.] sol; half-liquid; * '''అర్ధనారీశ్వరుడు, ardhanArISvaruDu''' -n. --Androgyny; అర్ధపరాన్నజీవి, ardhaparAnnajIvi - n. -- hemiparasite; a plant which obtains part of its food by parasitism, e.g. mistletoe, which also photosynthesizes; అర్ధపారదర్శక, ardhapAradarSaka - adj. -- translucent; D\diaphanous; * '''అర్ధరాత్రి, ardharAtri''' -n. --midnight; * '''అర్ధవృత్తం, ardhavRttaM''' -n. --[math.] semicircle; * '''అర్ధవాహిని, ardhavAhini''' -n. --[phy.] semiconductor; * '''అర్ధసంకలని, ardhasaMkalani''' -n. --[comp.] half-adder; a device that adds two numbers without taking into account the propagated carry; * '''అర్భకుడు, arbhakuDu''' -n. m. --weakling; child; * '''అర్హత, arhata''' -n. --qualification; eligibility; entitlement; (ety.) అర్ + హత = అరిషడ్వర్గాలని చంపినది, that is, one is said to be qualified after killing the six enemies, namely కామ, క్రోధ, లోభ, మోహ, మద, మాత్సర్యం. -suff. - ability ---గమనార్హత = noticeability. * '''అర్హతా పత్రము, arhatApatramu''' -n. --credential; diploma; certificate; * '''అర్హమయిన, arhamayina''' -suff. ---ble ---గమనార్హమయిన = noticeable. ---ప్రశంశార్హమయిన = commendable. * '''అరాజకం, arAjakaM''' -n. --anarchy; * '''అర్థాంతరం, arthAntaraM''' -n. --another meaning; * '''అర్ధాంతరంగా, ardhAntaraMgA''' -adv. --incompletely; partially; ---అర్ధాంతర మొత్తం = partial sum. * '''అర్థాపత్తి, arthApatti''' -n. --a figure of speech; inference; inference of a cause from its effect; -- "రాజు గారి చిన్న భార్య మంచిది" అన్నప్పుడు, పెద్ద భార్య మంచిది కాదు అనే అర్థం స్పురించిడం అర్థాపత్తికి ఒక ఉదాహరణ; * '''అర్ధాంతరం, ardhAntaraM''' -adj. --incomplete; partial; intermediate; ---అర్ధాంతరంగా = in the middle. ---అర్ధాంతర మొత్తం = partial sum. * '''అర్ధాంతరన్యాసం, ardhaMtaranyAsaM''' -n. --a figure of speech in which a simple example is given and a broad generalization is made; ఒక ఉదాహరణని చూపి, దాన్ని సర్వవ్యాప్తంగా వాడడం; అజహర్లక్షణం; * '''అర్ధాంగి, ardhAMgi''' -n. --better half; wife; * '''అర్ధాయువు, ardhAyuvu''' -n. --[phy.] half-life; * '''అర్ధాధికేనం, ardhAdhikEnaM''' -n. --[math.] rounding off to the nearest integer; * '''అరి, ari''' -suff. --denotes possession; --- నేర్పరి = skillful person. --- జాలరి = జాలము పట్టినవాడు; fisherman = a person who handles the net --- కాపరి = కాపు కాసేవాడు; watchman = a person who watches; --- చదువరి = చదువుకున్నవాడు; -n. --enemy; foe; * '''అరికట్టు, arikaTTu''' -v.t. --block; impede; stop; * '''అరిగిపోవు, arigipOvu''' -n. --wear out; erode; * '''అరిగోలు, arigOlu''' -n. --a raft made of wickerwork and animal skin; * '''అరిత్రం, aritraM''' -n. --rudder; the device that keeps a boat on course; * '''అరిషడ్వర్గాలు, arishaDvargAlu''' -n. pl. --the six categories of enemies to a human, namely, lust, anger, miserliness, infatuation, arrogance, and jealousy; * '''అరిష్టం, arishTaM''' -n. --(1) misfortune; calamity; danger; --(2) crow; ---బాలారిష్టాలు = (1) diseases of the childhood; (2) [idiom] teething troubles; any difficulties in the early stages of a project. * '''అరిష్ఠ, arishTha''' -adj. --fermented; * '''అర్జీ, arjI''' -n. --petition; application; * '''అరుంధతి, aruMdhati''' -n. --[astron.] Alcor; the companion star of Mizar in Ursa Major; * '''అరుగు, arugu''' -n. --pial; oriel; raised platform serving as a seat in front of a house as in వీధి అరుగు; -v.i. --digest; erode; abrade; - v. t. depart; leave; go away; * '''అరుణ, aruNa''' -adj. --red; * '''అరుణ మహాతార, aruNa mahAtAra''' -n. --[astron.] red giant; a type of huge star that is not on the Main Sequence of the H-R diagram; * '''అరుణోదయం, aruNOdayaM''' -n. --reddening of the sky before sunrise; (lit.) red morning; * '''అరుదు, arudu''' -adj. --rare, scarce; unusual; * అరువు, aruvu - n. -- loan; something that is borrowed; * అరువు తెచ్చుకొను, aruvu tecchukonu - v. t. -- borrow something; * '''అర్జున, arjuna''' -n. --(1) one of the Pandavas of Mahabharata; --(2) [bot.] a medicinal plant; Terminalia arjuna; * '''అర్భుదం, arbhudaM''' -n. --one followed by ten zeros in the traditional Indian method of counting; ten billion; 10<sup>10</sup> * '''అర్రు, arru''' -n. --neck; * '''అర్హుడు, arhuDu''' -n. m. --deserving candidate; * '''అరైకామ్లం, araikAmlaM''' -n. --[biochem.] DNA; deoxyribonucleic acid; * '''అలంకరణ, alaMkaraNa''' -n. --(1) decoration; --(2) make-up; * '''అలంకరించు, alaMkariMcu''' -v. t. --decorate; trim; ---క్రిస్‌మస్ చెట్టుని అలంకరించు = trim the Christmas tree. * '''అలంకారం, alaMkAraM''' -n. --(1) ornament; --(2) figure of speech; ---అతిశయోక్తి = hyperbole. ---అనుప్రాసం = alliteration. ---అర్ధాంతరన్యాసం = reinforcement by citing another instance. ---అర్ధాలంకారం = figure of speech created by exploiting the meaning of words. ---ఉపమాలంకారము = simile. ---ఉత్ప్రేక్ష = imagery. ---ఛేకానుప్రాస = occurrence of pairs of consonants repeatedly in close proximity with different meanings. ఉ. కాళింది మడుగున కాళియుని పడగల ఆబాల గోపాల మాబాల గోపాలుని అచ్చెరువున అచ్చెరువున విచ్చిన కన్నులజూడ తాండవమాడిన సరళి గుండెల మ్రోగిన మురళి ఇదేనా ఇదేనా ఆ మురళి ....(చిత్రం - సప్తపది, రచన - వేటూరి, సంగీతం - కెవి మహదేవన్, గానం - సుశీల, ఎస్ పి బాలసుబ్రహ్మణ్యం); ---పర్యాయోక్తి = repetition. ---ముక్తపదగ్రస్తం = starting a new phrase (or a line in a poem) with the same word that was used to end the previous phrase (or line in a poem). ఉ. గోదారీ గట్టుందీ, గట్టుమీద చెట్టుందీ, చెట్టు కొమ్మన పిట్టుందీ, ఆ పిట్ట మనసులో ఏముందీ...(చిత్రం - మూగమనసులు, రచన - దాశరథి, సంగీతం - కెవి మహదేవన్, గానం - పి సుశీల) ---వృత్యానుప్రాస = occurrence of one or two consonants cyclically. ఉ. అవునే తానే నన్నేనే నిజమేనే అంతా కథలేనే అమ్మో ఎన్నెన్ని వగలోనే, అబ్బ ఏమని చెప్పేనే, నీకేమని చెప్పేనే .... (చిత్రం - ఒకే కుటుంబం, రచన - దేవులపల్లి కృష్ణశాస్త్రి, సంగీతం - కోదండపాణి, గానం - సుశీల); ---రూపకము = metaphor. ---లాటానుప్రాస = occurrence of words repeatedly in close proximity with the same meaning but with different import. ఉ. ఏమో ఏమో ఇది నాకేమో ఏమో అయినది ఈ వేళలో నా గుండెలో ఏదో గుబులవుతున్నది ... (చిత్రం: అగ్గి పిడుగు, సంగీతం: రాజన్-నాగేంద్ర, సాహిత్యం: సినారె, గానం: ఘంటసాల, జానకి); ---వక్రోక్తి = satire; sarcasm. ---విరుద్ధోక్తి = oxymoron. ---సంసృష్టి = oxymoron. ---శబ్దాలంకారం = figure of speech created by exploiting the sound of words; an example is onomatopoeia which is obtained by the formation of words by imitating the natural sound associated with the object or action; for example, the sound of a bell is indicated by గణ గణ. ---యమకం = occurrence of a word, or a vowel and a consonant, repeatedly with a difference in meaning. ఉ. నువ్వు వస్తావని బృందావని ఆశగ చూసేనయ్యా కృష్ణయ్యా, వేణువు విందామని, నీతో వుందామని నీ రాధ వేచేనయ్యా రావయ్యా....(చిత్రం: మల్లెపువ్వు, సంగీతం: చక్రవర్తి, రచన: ఆరుద్ర, నేపధ్య గానం: వాణీజయరాం. ---స్వభావోక్తి = realism. * '''అలంతం, alaMtaM''' -n. --[chem.] aldehyde, chemical substances whose names end with the sound al or అల్. see also ఒలంతం; ---పిపీలికాలంతం = formaldehyde. * '''అలంతషడోజు, alaMtashaDOju''' -n. --[chem.] aldohexose; a monosaccharide sugar with six carbon atoms and an aldehyde group; * '''అల, ala''' -n. --wave; wavelet; * '''అలక, alaka''' -n. --anger; displeasure; pout; * అలక్ష్యం, alakshyaM - n. -- carelessness; recklessness; * అలక్ష్యం చేయు, alakshyaM cEyu - v. i. -- ignore; * '''అలకా మేఘం, alakAmEghaM''' -n. --cirrus cloud; * '''అలగాజనం, alagAjanaM''' -n. --groundlings; common flok; * '''అలజడి, alajaDi''' -n. --commotion; disturbance; * '''అలజడిపడు, alajaDipaDu''' -v. i. --get disturbed; * '''అలజడిపాటు, alajaDipATu''' -n. --disturbance; * '''అలమట, alamaTa''' -n. --grief; sorrow; * '''అలమారు, alamAru''' -n. --almirah; cupboard; * '''అలములు, alamulu''' -n. pl. --weeds; * '''అలముకొను, alamukonu''' -v. i. --spread; extend; pervade; * '''అలరారు, alarAru''' -v. i. --shine; prosper; flourish; * '''అలరించు, alariMcu''' -v. t. --please; gratify; * '''అలరు, alaru''' -v. i. --shine; prosper; flourish; * '''అలవాటు, alavATu''' -n. --habit; custom; * '''అలవాటుపడు, alavATupaDu''' -v.t. --get accustomed; habituated to; addicted to; * '''అలవాటు ప్రకారం, alavATu prakAraM''' -adv. --habitually; * '''అలవి, alavi''' -n. --possibility; practicability; measure; extent; * '''అలవోకగా, alavOkagA''' -adv. --effortlessly; easily; sportively; * '''అలసందలు, alasaMdalu''' -n. --a type of cereal grain; [bot.] ''Dolicos catjang''; -- బొబ్బర్లు; * '''అలసట, alasaTa''' -n. --exhaustion; tiredness; fatigue; * '''అలసత్వం, alasatvaM''' -n. slackness; --laziness; procrastinating attitude; tendency to postpone; * '''అల్పం, alpaM''' -n. --mean; light; not dignified; insignificant; [ant.] అనల్పం; * '''అల్పసంఖ్యాక వర్గాలు, alpasaMkhyAka vargAlu''' -n. pl. --minorities; * '''అల్లం, allaM''' -n. --ginger; green ginger; a root belonging to the grass family; [bot.] ''Zanzibar Officinalis;'' of the Zingiberaceae family; ---పచ్చి అల్లం = green ginger; ---శొంఠి = dried ginger; ---భావన అల్లం = steeped ginger; pickled ginger. ---అల్లం మురబ్బా = ginger steeped in lime juice, mixed with salt and dried in the sunshine, and repeatedly steeped and dried. ---మామిడల్లం = mango ginger; a root resembling ginger, belonging to the turmeric family, but not related to either ginger or mango; [bot.] ''Curcuma amada;'' --[Sans.] శృంగవేరు; ఆర్ర్దక; కటుక; భద్రం; * '''అల్లకల్లోలం, allakallOlaM''' -n. --total disorder; total chaos; turmoil; hubub; * '''అల్ల నేరేడు, allanErEDu''' -n. --rose apple; kind of black plum; [bot.] Myrtus communis; Syzygium cumini; [Sans.] జంబూ; * '''అల్లరి, allari''' -adj. --rambunctious; mischievous; noisy; troublesome; -n. --commotion; noise; confusion; * '''అల్లరిపడు, allaripaDu''' -v.i. --incur trouble; face trouble; get into trouble; * '''అల్లరిపెట్టు, allaripeTTu''' -v.t. --cause trouble; make trouble; * '''అలాగ, alAga''' -adv. --thus; that way; in that manner; * '''అలాగని, alAgani''' -adv. --having said thus; * '''అలాటి, alATi''' -adj. --that kind of; * '''అలారం, alAraM''' -n. --alarm; * '''అలారం గడియారం, alAraM gaDiyAraM''' -n. --alarm clock; * '''అల్కా, alkA''' -adj. --inferior; light-weight; * '''అల్మార, almAra''' -n. --almirah; cupboard; * '''అల్లారుముద్దుగా, allArumuddugA''' -adv. --dotingly; with extreme love and affection; * '''అలికిడి, alikiDi''' -n. --noise; sound; * '''అలిగేటర్, aligETar''' -n. --alligator; a crocodile-like reptile found in the Americas; * '''అల్పిష్ఠము, alpishthamu''' -adj. --smallest; least; * అల్పీ, alpI - n. -- headed pin; -- గుండుసూది; * '''అల్లించు, alliMcu''' -v.t. --to get something woven, braided, plaited, composed or fabricated; * '''అల్లి, alli''' -n. --(1) lotus like water plant; [bot.] Nymphaea alba; --(2) a wild shrub; [bot.] Memecylon edule; the leaves of this shrub are sweet; people who chew the leaves and swallow the juice do not suffer from the pangs of hunger and is therefore very popular with yogis who meditate for weeks at a stretch; * '''అల్లిక, allika''' -n. --embroidery; woven work; knitting; * '''అల్లన, alIna''' -adj. --non-aligned; * '''అలీన, alIna''' -adj. --non-aligned; * '''అలీనోద్యమం, alInOdyamaM''' -ph. --non-aligned movement; * '''అల్కీ, alkI''' -adj. --thin; inferior; * '''అల్పీ, alpI''' -n. --headed pin; * '''అలుకు, aluku''' -v. t. --(1) mop; --(2) smear a mud floor with water, mud, and dung as a cleansing operation; * '''అలుగు, alugu''' -v. i. --pout; mildly upset; grumble; * '''అలుగ్గుడ్డ, alugguDDa''' -n. --mop; a cloth used for mopping; * '''అలుపు, alupu''' -n. --tiredness; * '''అల్లు, allu''' -v. t. --(1) weave; knit; braid; --(2) fabricate; compose; ---కథ బాగా అల్లు = weave the story well. ---జడ అల్లు = braid the hair. ---స్వెట్టరు అల్లు = knit the sweater. * '''అల్లుడు, alluDu''' -n. --(1) son-in-law; (lit.) CP Brown gives the interpretation as "one who weaves a relation between two families," but this is not accepted by many linguists; --(2) plaiting; braiding; * '''అల్లు బచ్చలి, allu baccali''' -n. --Basella; Malabar nightshade; [bot.] ''Basella rubra;'' * '''అల్లూమినం, allUminum''' -n. --aluminum; (Br.) aluminum; a chemical element; * '''అల్లెతాడు, alletADu''' -n. --bowstring; * '''అలైంగిక, alaiMgika''' -adj. --asexual; * '''అలోహం, alOhaM''' -n. --non-metal; * '''అవ, ava''' -pref. --under; below; not normal; ---అవలక్షణం = bad characteristic. * '''అవకతవకలు, avakatavakalu''' -n. --irregularities; * '''అవకలనం, avakalanaM''' -n. --[math.] differentiation; (lit.) a computation involving a limiting process; * '''అవకాశం, avakASaM''' -n. --opportunity; chance; * '''అవకాశవాది, avakASavAdi''' -n. --opportunist; * '''అవగండము, avagaMDamu''' -n. --pimple; * '''అవగతి, avagati''' -n. --perception; * '''అవగ్రహం, avagrahaM''' -n. --a symbol resembling stylized 2 used in Sanskrit texts to indicate a pause; -- ఈ 'ఽ' గుర్తును 'అవగ్రహం' అంటారు. ఇది సంస్కృత పదాల మధ్య విసర్గ సంధి జరిగినప్పుడు వస్తుంది. సంధి జరిగి అకారం లోపమైనప్పుడు, 'అక్కడ నిజానికి ఒక 'అ' అన్న అక్షరం ఉండేది, సంధివలన అది పోయింది కానీ దానిని ఉన్నట్లుగా భావించి ఉచ్చారణలో కలుపుకోవాలి' అని చెప్పడానికి ఈ అవగ్రహ చిహ్నాన్ని ఉంచుతారు. -- ఉదాహరణ: "వాసుదేవః + అభిరక్షతు --> వాసుదేవో + అభిరక్షతు -->వాసుదేవోభిరక్షతు" అని వచ్చి విసర్గ 'ఓ' గా మారినప్పుడు దాని ప్రక్కన వచ్చిన అకారం పోయింది. కానీ పలికేటప్పుడు 'వాసుదేవోభిరక్షతు' అని కాక 'వాసుదేవోఅభిరక్షతు' అన్నట్లు అకారాన్ని పూర్తిగా కాక, సగం పలికినట్లు, లేక చివరి 'వో' ను కొంత దీర్ఘంగా పలకడంద్వారా సగం అకారం ధ్వనించేటట్లు ఉచ్చరించాలి. కనుక ఆ కనిపించకుండా పోయిన సగం 'అ' కు గుర్తుగా 'ఽ' ను ఉంచి "వాసుదేవోఽభిరక్షతు" అని వ్రాస్తారు. అక్కడ సంధి జరిగిందని తెలిసిన వారు ఆ గుర్తు లేకున్నా సరిగానే ఉచ్చరిస్తారు. కానీ ఉచ్చారణా దోషాలను పరిహరించడానికి అవగ్రహం ఉంచడం తప్పనిసరి; * '''అవగాహన, avagAhana''' -n. --comprehension; understanding; * '''అవచూషకం, avacUshakaM''' -n. --absorbent; * '''అవచూషణం, avacUshaNaM''' -n. --absorption; sucking in; * '''అవజ్ఞ, avaj~na''' -n. --contempt; disregard; * '''అవజ్ఞత, avaj~nata''' -n. --ignorance; stupidity; * '''అవటము, avaTamu''' -n. --cavity; hole; * '''అవతల, avatala''' -n. --outside; that side; the other side; * '''అవతారం, avatAraM''' -n. --(1) descent; incarnation; avatar; a manifestation of God as a life form; (ety.) ava = down; tAr = pass over; --(2) guise; appearance; dress; * '''అవతారిక, avatArika''' -n. --preface; * '''అవదంశము, avadaMSamu''' -n. -pickle; preserve; * '''అవద్యం, avadyaM''' -n. --fault; faulty; * '''అవద్య తాళుకం, avadya tALukaM''' -n. --fault-tolerant; * '''అవధానం, avadhAnaM''' -n. --concentration; attention; * '''అవధాని, avadhAni''' -n. --a person who is capable of performing feats of memorization; * '''అవధారణార్థకం, avadhAraNArthakaM''' -n. --[gram.] emphatic particle; * '''అవధి, avadhi''' -n. --[math.] limit; boundary; * '''అవధి క్రియ, avadhi kriya''' -n. --[math.] limiting process; * '''అవధూత, avadhUta''' -n. -- nacked mendicant; one who renounced everything; (ety.) అ = అక్షరత్వం = the quality of being indestructible, వ = వరేణ్యత్వం = the epitome of completeness; ధ = a symbol for stands for our ties to this physical world; త = తత్త్వమసి; * '''అవని, avani''' -n. --the Earth; this world; * '''అవనిపాతం, avanipAtaM''' -n. --(1) a dip in the earth; sink hole; --(2) a hole in the ground used to catch elephants; * '''అవపాతం, avapAtaM''' -n. --[phy.] dip; property of a magnetic needle; * '''అవపాతనం, avapAtanaM''' -n. --precipitation; a collective term used to describe various forms of water falling on the ground; * '''అవమానం, avamAnaM''' -n. --insult; humiliation; affront; * '''అవయవం, avayavaM''' -n. --[bio.] limb; organ; component part; * '''అవర్తకం, avartakaM''' -n. --recurrent; periodical; * '''అవరుద్ధ, avaruddha''' -adj. --[phy.] damped; ---అవరుద్ధ స్పందనం = damped vibration. * '''అవరోధం, avarOdhaM''' -n. --[phy.] resistance; a property of resistor; * '''అవరోధకి, avarOdhaki''' -n. --[phy.] resistor; a component of electrical circuits; * '''అవరోహణం, avarOhaNaM''' -n. --descent; dismount; alight; * '''అవరోహణ, avarOhaNa''' -adj. --descending; * '''అవరోహణ క్రమం, avarOhaNa kramaM''' -n. --descending order; in Indian music, this order is ని, ద, ప, మ, గ, రి, స. * '''అవలంబించు, avalaMbIMcu''' -v.i. --adopt; * '''అవలీలగా, avalIlagA''' -adv. --effortlessly; easily; * '''అవలోకించు, avalOkiMcu''' -v.i. --look; see; * '''అవశ్యం, avaSyaM''' -n. --indispensable; necessary; urgent; * '''అవశిష్ట, avaSishTa''' -adj. --residual; left over; * '''అవశిష్టం, avaSishTaM''' -n. --residue; ---అవశిష్ట సిద్ధాంతం = Residue Theorem * '''అవశేషం, avaSEshaM''' -n. --remainder; residue; ---శిలాస్తులంటే శిలలలో బంధించబడ్డ పురాతన జీవుల అవశేషాలు = fossils are the remains of ancient creatures imprisoned in rocks. * '''అవసరం, avasaraM''' -n. --(1) need; necessity; --(2) necessary; (ant.) అనవసరం; * '''అవస్థ, avastha''' -n. --(1) condition; state; position; --(2) phase; stage; --(3) miserable condition; * '''అవసాధనము, avasAdanamu''' -n. --decline; loss; * '''అవసానము, avasAnamu''' -n. --end; termination; death; * '''అవస్థానము, avasthAnamu''' -n. --residence; dwelling; * '''అవహేళన, avahELana''' -n. --mockery; ridicule; * '''అవహేళన చేయు, avahELana cEyu''' -v.t. --ridicule; heckle; * '''అవక్షేపం, avakshEpaM''' -n. -- (1) residue; [chem.] precipitate; sediment; (2) discarded item; censured item; * '''అవక్షేపణ, avakshEpaNa''' -v.t. -- (1) [chem.] precipitation; the process of creating a precipitate; sedimentation; (2) discard; censure; blame; * '''అవ్యక్త, avyakta''' -adj. --unknown; implicit; impersonal; * '''అవ్యయం, avyayaM''' -n. --(1) indestructible; inexhaustible; non perishable; --(2) one followed by 30 zeros in the traditional Indian method of counting; * '''అవ్యయనిధి, avyayanidhi''' -n. --[comp.] non-destructive store; a storage device whose contents will not get destroyed when the power fails; * అవ్యవధానంగా, avyavadhAnaMgA -adv. -- without a pause; without a time gap; * '''అవ్వ, avva''' -n. --an old lady; grandmother; ---అవ్వా కావాలి,బువ్వా కావాలి = [idiom] wants to have the cake and eat it too. * '''అవాకులు చెవాకులు, avAkulu chevAkulu''' -n.. --inconsequential talk; irrelevant talk; inappropriate talk; * '''అవాచీనము, avAcInamu''' -adj. --southern; * '''అవాయి, avAyi''' -n. --rocket; see also జువ్వ; * '''అవి, avi''' -pron. --those (things); * '''అవిచ్ఛిన్న, aviccinna''' -adj. --continuous; ---అవిచ్ఛిన్న భిన్నం = continuous fraction. ---అవిచ్ఛిన్న వర్ణమాల = continuous spectrum. * '''అవిటి, aviTi''' -adj. --maimed; crippled; deformed; handicapped; * '''అవిద్య, avidya''' -adj. --ignorance; nescience; * '''అవినాభావము, avinAbhAvamu''' -n. --unity; lack of a feeling of disunity; * '''అవినీతి, avinIti''' -n. --immorality; corruption; * '''అవిభక్త, avibhakta''' -adj. --undivided; joint; --- అవిభక్త కుటుంబం = joint family. * '''అవిభాజ్య సంఖ్య, avibhAjya saMkhya''' -n. --prime number; * '''అవివేకము, avivEkamu''' -n. --stupidity; foolishness; folly; * '''అవిరి, aviri''' -n. --indigo plant; [bot.] indigofera tinctora; * '''అవిసె, avise''' -n. --linseed; flax; [bot.] Linum usitatissimum; Cassia alata; Sesbania grandiflora; [Sans.] అగస్త్య. --ముళ్ళ అవిసె = [bot.] ''Sesbania cannabina'', --నూనె అవిసె = [bot.] ''Sesbania grandiflora'', లేక ‘అవిసె’ లేక అతసి; --సోమింత = [bot.] ''Sesbania sesban'', --సీమ అవిసె = [bot.] Sesbania speciosa; * '''అవిసె నూనె, avise nUne''' -n. --linseed oil; * '''అవు, avu''' -v.i. --to be; become; * '''అవుకు, avuku''' -n. --weakness; fragility -v. i. --weak; yield to pressure; fragile; * '''అవుచిత్యం, avucityaM''' -adj. --relevance; appropriateness; also ఔచిత్యం; * '''అవున్నత్యం, avunnatyaM''' -adj. --eminence; greatness; also ఔన్నత్యం; * '''అవును, avunu''' -minor sentence. --yes; also ఔను; (ant.) కాదు; * '''అశక్యం, aSakyaM''' -adj. --unachievable; * '''అశని, aSani''' -n. --lightning; * '''అశనిపాతం, aSanipAtaM''' -n. --thunderbolt; catastrophe; (lit.) lightning-fall; * '''అశరీరవాణి, aSarIravANi''' -n. --a voice from an invisible source; a voice from a divine source; inner voice; * '''అశరీరసిరా, aSarIrasirA''' -n. --invisible ink; * '''అశ్మరి, aSmari''' -n. --[Sans.] stone; ---పిత్తాశ్మరి = gall stone. * '''అశ్మభేద, aSmabhEda''' -n. --[bot.] ''Bergenia lingulata''; [lit.] stone breaker; శిలాభేద; పాషాణ భేది; కొండపిండి మొక్క; ---పిత్తాశ్మరి = gall stone. * '''అశ్రద్ధ, aSraddhA''' -n. --negligence; dereliction; inattention; * '''అశ్వగంధ, aSvagaMdha''' -n. --Winter cherry; [bot.] ''Physalis flexuosa''; ''Withania somnifera'' of the Solanaceae family; the root of this tree, with its characteristic smell of horse urine, is believed to cure male sterility; --- పెన్నేరు చెట్టు; * '''అశ్వత్థ వృక్షం, aSvattha vRkshaM''' -n. --The holy fig tree; [bot.] ''Ficus religiosa''; also రావి చెట్టు; పిప్పలం; * '''అశ్మభేద, aSmabhEda''' -n. -- [bot.] ''Bergenia ligulata'' of the Saxifragaceae family'; the tuber of this contains the chemical Cystone which is helpful in dissolving kidney stones; also known as శిలాభేద; -- [Sans.] అశ్మ = stone; భేద = breaker; శిల = stone; * '''అశ్మావరణం, asmAvaraNaM''' - n. --lithosphere; the outer crust of the Earth; * '''అశ్వవాలం, aSvavAlaM''' -n. --horsetails; scouring rushes; equisetum; a flowerless bush useful in preventing erosion; * '''అశ్విని, aSvini''' -n. --Alpha Arietis; the first of the 27 star groups or lunar mansions of the Hindu calendar; గురప్రురూపు రిక్క; * '''అశ్లీలం, aSlIlaM''' -n. --obscenity; * '''అశ్లీల, aSlIla''' -adj. --obscene; * అశ్రుగ్రంధి, aSrugraMdhi - n. pl. tear gland; lachrymal gland; * అశ్రువులు. aSruvulu - n. pl. tears; * '''అశేషంగా, aSEshaMgA''' -adv. --without a remainder; completely; * '''అశోకం, aSOkaM''' -n. --[bot.] Polyalthia longifolia; * '''అశోక వృక్షం, aSOka vRkshaM''' -n. -- (1) saraca; [bot.] ''Saraca asoka''; ''Jonesia Asoka; Saraca indica''; కటురోహిణి; -- (2) [bot.] Polyalthia longifolia; నారమామిడి; * '''అష్ట, ashTa''' -adj. --pref. eight; * '''అష్టపది, ashTapadi''' -n. --(1) a Sanskrit verse with eight lines; triolet; --(2) (lit.) one with eight feet; * '''అష్టపాది, ashTapAdi''' -n. --an insect with eight legs; spider; * '''అష్టభుజి, ashTabhuji''' -n. --[geomet.] octagon; a flat geometrical figure with eight sides; * '''అష్టమి, ashTami''' -n. --the eighth day of the lunar half-month; * '''అష్టయిశ్వర్యములు, ashTayisvaryamulu''' -n. --the eight wealths; in the Indian tradition, the eight wealths are servants, slaves, children, friends, relatives, vehicles, money and grains; * '''అష్టాంగయోగం, ashTAMgayOhaM''' -n. --the eight-fold path of Raja Yoga; -- యమ, నియమ, ఆసన, ప్రాణాయామ, ప్రత్యాహార, ధ్యాన, ధారణ, సమాధి అనే ఎనిమిది అంగములు గల యోగం; * '''అష్టాదశం, ashTAdaSaM''' -n. --eighteen; * '''అష్టాదశ, ashTAdaSa''' -adj. --eighteenth; * '''అష్టాదశేను, ashTAdaSEnu''' -n. --[chem.] Octodecane; a hydrocarbon with eighteen carbon atoms; * '''అష్టోత్తరం, ashTOttaraM''' -n. --(lit.) "eight names after a hundred"; short for అష్టోత్తర శతనామం; * '''అసంకల్ప, asaMkalpa''' -adj. --involuntary; reflex; * '''అసంకల్ప ప్రతీకారం, asaMkalpa pratIkAraM''' -ph. --[phy.] involuntary reaction; reflex action; * '''అసంకల్పితం, asaMkalpitaM''' -adj. --involuntary; * '''అసంఖ్యాక, asaMkhyAka''' -adj. --uncountable; innumerable; many; * '''అసంగతం, asaMgataM''' -adj. --irrelevant; inconsistent; incongruous; not related; * '''అసంతత, asaMtata''' -adj. --discontinuous; * '''అసంతృప్త, asaMtRpta''' -adj. --unsaturated; * '''అసంతృప్తి, asaMtRpti''' -n. --dissatisfaction; * '''అసందర్భము, asaMdarbhamu''' -n. --out of place; out of context; unreasonable; * '''అసంబద్ధం, asaMbaddhaM''' -n. --incoherent; illogical; not cogent; * '''అసంబద్ధత, asaMbaddhata''' -n. --incoherence; * '''అసంభవం, asaMbhavaM''' -n. --(1) impossible; --(2) unavailable; * '''అసంభావ్యత, asaMbhavyata''' -n. --improbability; * '''అసత్యం, asatyaM''' -n. --falsehood; * '''అసభ్యత, asabhyata''' -n. --discourteousness; rudeness; unbecoming behavior; vulgarity; behavior unfit for cultured society; * '''అసమంజసం, asamaMjasaM''' -n. --absurdity; * '''అసమర్ధత, asamardhata''' -n. --incompetence; inefficiency; * '''అసమర్ధుడు, asamardhuDu''' -n. m. --incompetent person; * '''అసమ్మతి, asammati''' -n. --disagreement; disapproval; refusal; dissent; dissidence; * '''అసలు, asalu''' -adj. --real; original; not copy; -n. --[econ.] principal; capital; -- mud; mire; * '''అసవ, asava''' -adj. --[chem.] fermented; * '''అసహనం, asahanaM''' -n. --jealousy; intolerance; * '''అసహాయ, asahAya''' -adj. --unaided; * '''అసహ్యం, asahyaM''' -n. --one that is not tolerated; disgust; despicable; repulsive; * '''అసహ్యపడు, ashyapaDu''' -v.i. --loath; detest; * అస్తంగతుడు, astaMgatuDu - n. -- one who went into the background; one who became less prominent; one who became impotent and powerless; one who has set, like the Sun; one who got destroyed; * '''అస్తమయం, astamayaM''' -n. --setting; death; ---సూర్యాస్తమయం = sunset. * '''అస్తమించు, astamiMcu''' -v.i. --(1) set; --(2) die; * '''అస్తరు, astaru''' -n. --lining; cloth lining in clothes; * '''అస్తవ్యస్తంగా, astavyastaMgA''' -adv. --in a haphazard way; in a choatic way; * '''అస్మదాదులు, asmadAdulu''' -n. --we; myself and others; * '''అస్త్రం, astraM''' -n. --weapon; a weapon that is hurled; * '''అస్త్రసన్యాసం, astrasanyAsaM''' -n. --disarmament; * '''అస్పష్టం, aspashTaM''' -n. --unclear; vague; * '''అసాధ్యం, asAdhyaM''' -n. --impossible; * '''అసాధారణం, asAdhAraNaM''' -n. --unusual; irrgular; out of the ordinary; extraordinary; * '''అసామాన్యం, asAmAnyaM''' -n. --abnormal; unusual; rare; * '''అసాపేక్ష, asApEksha''' -adj. --[phy.] non-relativistic; * '''అసింటా, asiMTA''' -adj. --toward that way; (ant.) ఇసింటా; * '''అసి, asi''' -n. --razor; blade; knife; * '''అసితాంగము, asitAMgamu''' -n. --[phys.] black body; * '''అసితాంగ వికిరణము, asitAMga vikiraNaM''' -n. --[phys.] black body radiation; * '''అసితాంగులు, asitAMgulu''' -n. --black people; people with dark skin color; * '''అసిధార, asidhAra''' -n. --razor's edge; tip of a blade; knife's edge; * '''అసిధారా వ్రతం, asidhAra vrataM''' -n. --(lit.) the vow to walk on a razor's edge; any difficult balancing act such as running a family; * '''అసిపుత్రి, asiputri''' -n. --pocket knife; penknife; * '''అసిమి, asimi </br>''' -n. </br> -- back-pack; a bag than dangles on the sides; * '''అసియాడు, asiyADu''' -v. i. -- dangle; hang as a pendulum; * '''అసియాట, asiyATa''' -n. - oscillation; * అసివారు, asivAru - n. -- (1) traffic lane; a path along which a vehicle can drive; (2) a stroll; a gentle walk; -- సవారీ చేయు మార్గము; * '''అస్తిత్వం, astitvaM''' -n. --existence; entity; * '''అస్తినాస్తి, astinAsti''' -n. --doubtful existence; * '''అస్థి, asthi''' -n. --bone; * '''అస్థి అంగారం, asti aMgAraM''' -n. --bone black; * '''అస్థి కణజాలం, asti kaNajAlaM''' -n. --bone tissue; * '''అస్థికలు, astikalu''' -n. pl. --the remains after a body is cremated; * '''అస్థిపంజరం, astipaMjaraM''' -n. --skeleton; (lit.) a cage of bones; * '''అస్థిపంజరం పువ్వు, astipaMjaraM puvvu''' -n. --skeleton flower; [bot.] ''Diphylleia grayi'' of the Berberidaceae family; -- ఇది జపాన్ మరియు చైనా దేశాల కొండ ప్రాంతాల్లో ఎక్కువగా కనిపిస్తుంది; తెల్లగా , పల్చటి రేకులు కలిగిన ఈ పుష్పం వర్షం పడినప్పుడు లేదా నీరు తగిలినప్పుడు పారదర్శకంగా మారిపోతుంది. మళ్ళీ ఎండ వేడికి, తడి ఆరినప్పుడు మాములుగా అయిపోతుంది; పొడి వాతావరణంలో ఈ పూల రేకుల్లోని air-liquid interface వద్ద జరిగిన పరావ్ర్త ప్రక్రియ వల్ల ఈ పువ్వులు తెల్లగా కనిపిస్తాయి. నీరు తగలగానే అవి నీటి అంతర్ముఖం (water interface) వద్ద జరిగిన ప్రక్రియ వల్ల పారదర్శకంగా మారిపోతాయి; * '''అస్థిరం, astiraM''' -adj. </br> --unstable; transient; perishable; * '''అసురులు, asurulu''' -n. pl. --demons; those who are not suras; the enemies of suras; * '''అసువు, asuvu''' -n. --life; life-force; breath; * '''అసూయ, asUya''' -n. --jealousy; envy; -- అసూయ అంటే తనకు కావలసినంత ఉన్నా ఒకరికున్నదే అని ఏడవడం. దీనివంటిదే ఇంకొకటి ఉంది. అది ఈర్ష్య. * '''అసూర్యంపశ్య, asUryaMpaSya''' - adj. -- one that has not been exposed to sunshine; doted; * '''అసృక్కు, asRukku''' -n. -- blood; * '''అస్తోక, astOka''' -adj. -- great; not trifling; * '''అసౌకర్యం, asaukaryaM''' -n. --discomfort; inconvenience; * '''అసౌష్ఠవ, asaushTava''' -adj. --asymmetrical; unsymmetrical; * '''అహం, ahaM''' -n. --(1) I; --(2) ego; pride; self-conceit; --(3) day; * '''అహంకారం, ahaMkAraM''' -n. -- (1) the awareness of "I"; -- (2) egotism; pride; -- (note) నేను చాలాగొప్పవాణ్ణి అనుకోవడం అహంకారం; అన్నీ నావి అనుకోవడం మమకారం; * '''అహంభావం, ahaMbhAvaM''' -n. -- (1) the awareness of "I"; -- (2) egotism; pride; * '''అహమహమిక, ahaMahamika''' -n. --conceit; bragging; egotistic feeling; coming forward with excessive zeal and initiative; * అహర్పతి, aharpati - n. - the sun; * '''అహరహం, aharahaM''' -adv. --daily; night and day; every day; * '''అహర్నిశలు, aharniSalu''' -n. --day and night; non-stop; * '''అహింస, ahiMsa''' -n. --non-violence; harmlessness; * '''అహేతుకం, ahEtukaM''' - n. -- irrational; * '''అహోరాత్రం, ahOrAtraM''' -adj. --diurnal; * '''అహోరాత్రం, ahOrAtraM''' -n. --(1) day; day and night; --(2) incessant; --(3) traditional Indian name for a twenty-four hour duration; 1 అహోరాత్రం = 30 ముహూర్తాలు. * '''అహోరాత్ర చక్రం, ahOrAtra cakraM''' -n. --diurnal cycle; * '''అహోరాత్రులు, ahOrAtrulu''' -adv. --(1) night and day; (2) continually; non-stop; </poem> |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==మూలం== * V. Rao Vemuri, English-Telugu and Telugu-English Dictionary and Thesaurus, Asian Educational Services, New Delhi, 2002 ISBN: 0-9678080-2-2 [[వర్గం:వేమూరి తెలుగు-ఇంగ్లీషు నిఘంటువు]] 7fmysqph9lrffe26eqzxjf8yfyfjr0d వేమూరి తెలుగు-ఇంగ్లీషు నిఘంటువు/ఆ 0 3009 33250 33180 2022-06-17T04:11:25Z Vemurione 1689 /* ఆం - AM, ఆ - A */ wikitext text/x-wiki =నిఘంటువు= * This dictionary is an improved version over the print version (expanded, errors corrected, new features continually being added) published by Asian Educational Services, New Delhi in 2002. * You are welcome to add. BUT PLEASE DO NOT DELETE entries until you are absolutely, positively SURE a mistake has been made and needs to be corrected. * PLEASE do not delete entries or their meanings simply because you personally did not agree with the meaning given there. Thanks * American spelling is used throughout. * There is no clearly established, standardized alphabetical order in Telugu. The justification for the scheme used here would be tool long for discussion here. 22 March 2016. {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> ==ఆం - AM, ఆ - A== <poem> * '''ఆ, A''' -interrog. suff. ---వాడు వచ్చేడా? = did he come? -pref. --from; including; up to; as far as; ---ఆచంద్ర తారార్కం = (1) the moon, stars and the sun; a phrase used to indicate the entire universe; (2) as long as the moon, stars and the sun last; a phrase used to indicate for a long time. ---ఆసేతు హిమాచల పర్యంతం = from the cape to the Himalayas; a term used to indicate the whole of India. ---ఆజన్మాంతం = from birth to death; all life. ---ఆపాదమస్తకం = from foot to head; throughout the body. ---ఆబాలగోపాలం = from child to cowherd; everyone. -- ఆచంద్రతారార్కం, ఆసేతుహిమాచలం, ఆసాంతం, ఆకుమారకం, మొదలగునవి. -pron., adj. --that; those; * '''ఆంక్ష, AMkSha''' - n. -- restriction; restraint; constraint; * '''ఆందోళన, AMdOLana''' - n. -- (1) anxiety; కలవరం; -- (2) public unrest; అలజడి; * '''ఆందోళిక, AMdOLika''' - n. -- (1) oscillator; one that swings back and forth; (2) palanquin; * '''ఆంధసికుడు, AMdhasikuDu''' - n. -- cook; chef; * ఆంబోతు, AMbOtu - n. m. -- male off-spring of a cow used exclusively as a stud bull; -- అచ్చోసిన ఆంబోతు = branded bull; ఒకప్పుడు గ్రామాల్లో గోసంపద బాగా ఉన్న కాలంలో ఎవరైనా మోతుబరి రైతు తన మంద లోని ఆరోగ్యకరమైన, బలిష్టమైన, యుక్తవయసులో ఉన్న కోడె గిత్తను ఒక దానిని గ్రామంలో జరిగే ఏదైనా ఉత్సవ సమయంలో మొక్కుబడి చెల్లింపుగా దేవుని పేరు మీద వదిలివేసేవారు. ఆ సందర్భంగా దాని ఒంటి మీద బాగా కాల్చిన ఇనుప అచ్చుతో శంఖ చక్రాల ముద్ర వేసేవారు, అది దేవుని పేరు మీద ఊరి మీద విడిచిపెట్టిన ఆంబోతు అని తెలియడానికి. అప్పటినుంచి ఇక ఆ ఆంబోతుతో దున్నించడం, బండి కట్టడం వంటి ఎటువంటి పని చేయించడం ఉండదు. ఆ ఆంబోతు ఆ ఊర్లో గానీ, ఆ చుట్టూ పరిసర పంటచేలల్లో గానీ తన ఇష్టానుసారం తిరగవచ్చు, మేయవచ్చు దానిని ఎవరూ ఏమీ అనరు. అలా ఆ ఆంబోతు ఆ ఊర్లో యథేచ్ఛగా బ్రతుకుతూంటుంది. ఈ సంప్రదాయం వెనుక గల అసలు ప్రయోజనం ఏంటంటే ఊరివారందరి చేతా ఉమ్మడిగా పోషింపబడే ఆ ఆంబోతు ఆ ఊర్లోని ఆవులన్నిటితోనూ జతకట్టి ఆ ఊర్లో తరువాత పుట్టబోయే ఒక మంచి ఆరోగ్యకరమైన మందకు కారణం అవుతుంది అన్నమాట. ఆ, A -pref. -- up to; up until; -- ఆసేతుహిమాచలపర్యంతం = from the bridge (namely, the tip of India at Sri Lanka) to the Himalayas; -- ఆపాదమస్తకం = పాదం నుండి మస్తకం (తల) వరకు -- ఆచంద్రార్కం = చంద్రార్కులు ఉండే వరకు. అర్కుడు అంటే సూర్యుడు -- ఆజన్మం = lifelong; జన్మమంతా. జన్మమంటే జీవితం. * '''ఆక, Aka''' -n. --a screen providing obstruction or privacy; obstruction; * '''ఆకట్టు, AkaTTu''' -v. t. --(1) attract; (2) obstruct; block; * '''ఆకతాయ, AkatAya''' -adj. --mischievous; * '''ఆకరం, AkaraM''' -n. --abode; a place where things are accumulated; mine; ---దత్తాకరం = database; a place where data are found. ---రత్నాకరం = ocean; a place where gems are found. * '''ఆకర్షక, Akarshaka''' -adj. --attractive; ---ఆకర్షక పత్రావళి = corolla = the outer petals of a flower; * '''ఆకర్షణ, AkarshaNa''' -n. --attraction; ---గురుత్వ ఆకర్షణ = gravitational attraction. * '''ఆకళింపు, AkaLiMpu''' -n. --comprehension; * '''ఆకలి, Akali''' -n. --(1) hunger; --(2) appetite; ---ఆకలి దప్పులు = hunger and thirst. * '''ఆక్రందన, AkraMdana''' -n. --lamentation; * '''ఆక్రమణ, AkramaNa''' -n. --occupation; * '''ఆక్రమించు, AkramiMcu''' -v.i. --occupy; * '''ఆకాంక్షించు, AkAMkshiMcu''' -v. i. --aspire; desire; fervently hope for; * '''ఆకారం, AkAraM''' -n. --shape; form; outline; * '''ఆకాశం, AkASaM''' -n. --sky; * '''ఆకాశగరుడగడ్డ, AkASagaruDagaDDa''' -n. --a root; [bot.] ''Bryonia glabra''; * '''ఆకాశదీపం, AkASadIpaM''' -n. --skylight; lighthouse; any lamp located at an elevated place; * '''ఆకాశపురాణం, AkASapurANaM''' -n. --a lecture with unsubstantiated information; * '''ఆకాశమల్లి, AkASamalli''' -n. --the cork tree; [bot.] ''Millingtonia hortensis''; * '''ఆకాశరామన్న, AkASarAmanna''' -n. --anonymous person; one with no name; (ety.) ఆకాశ నామ్న; ఆకాశ నామకుడు; అనామకుడు; * '''ఆకాశవాణి, AkASavANi''' -n. --(1) divine voice; (lit.) voice from the sky; --(2) proper name for India's All India Radio Service; * '''ఆక్రాంతం, AkrAMtaM''' -suff. --occupied by; taken possession of; --- పాదాక్రాంతుడు = one who has taken possession of the feet; one who has submitted oneself; * '''ఆకీర్ణం, AkIrNaM''' -n. --widespread; splattered over; ---జనాకీర్ణం = crowded with people; full of people. * '''ఆకీర్ణ, AkIrNa''' -adj. --dense; full of; * '''ఆకు, Aku''' -n. s. --(1) leaf; petal; betel leaf; --(2) page; a slip of paper; palm leaf; --(3) the shutter of a window blind; --(4) promissory note; --(5) malt; sprouting seeds; --(6) leaf-plate; --(7) radial spoke of a wheel; --- పుల్లె + ఆకు = పుల్లాకు = a leaf-plate created by stitching together several smaller leaves with tiny flakes of a twig; --- లోల + ఆకు = లోలాకు = swinging pendants used as ear ornaments; * '''ఆకుకూరలు, AkukUralu''' -n. --greens; leafy vegetables; * '''ఆకుజెముడు, AkujemuDu''' -n. --[bot.] ''Euphorbia nivulia''; * '''ఆకుటిల్లు, AkuTillu''' - n. -- arbor; * '''ఆకు తలుపులు, Aku talupulu''' - n. -- Venetian blinds; window or door coverings with slats that can be opened or closed by pulling a string; * '''ఆకుపచ్చ, Akupacca''' -n. --green color; leaf-green; * '''ఆకుపత్రి, Akupatri''' -n. --bay leaves; [bot.] ''Laurus nobilis'' Linn.; a sweet smelling condiment leaf used in Biriyani-like dishes; * '''ఆకుపాల, AkupAla''' -n. --[bot.] ''Holarrhena antidysentrica''; * '''ఆకుపెంట, AkupeMTa''' -n. --compost; a fertilizer made out of leaves, grass and other decomposable vegetation; * '''ఆకుమడి, AkumaDi''' -n. -- a bed of seedlings; the original sown field the sprouts from which are later transplanted; * '''ఆకురాయి, AkurAyi''' -n. --file; the tool to abrade an object; * '''ఆకురాలు కాలం, AkurAlu kAlaM''' -n. --autumn; fall; this normally falls during the months of September through November in the northern hemisphere. * '''ఆకులపడు, AkulapaDu''' - adv. -- to be troubled; to be distressed; * '''ఆకులు, Akulu''' -n. pl. --leaves; * '''ఆకూతి, AkUti''' - n. -- idea; thought; * '''ఆకృతి, AkRuti''' -n. --shape; form; * '''ఆకృష్టి, AkRshTi''' -n. --attraction; * '''ఆక్టేను సంఖ్య, AkTEnu saMkhya''' -n. --octane number, the proportion of isooctane in a mixture of isooctane and normal heptane that gives the same knocking properties as the fuel under test. Used to describe the quality of gasoline (or petrol); * '''ఆక్షేపణ, AkshEpaNa''' -n. --objection; criticism; accusation; censure; reproach; * '''ఆక్షేపించు, AkshEpiMcu''' -v. t. --object; criticize, accuse; * '''ఆఖరి, Akhari''' -adj. -final; terminal; * '''ఆఖరు, Akharu''' -n. --end; termination; * '''ఆఖ్య, Akhya''' -suff. --to indicate a name; ---ప్రవరాఖ్య = a person whose name is Pravara. * '''ఆఖ్యాతం, AkhyAtaM''' -n. --narration; the story that was narrated; * '''ఆఖ్యాత, AkhyAta''' -n. --narrator; * '''ఆఖ్యానం, AkhyAnaM''' -n. story; --one that was narrated; * '''ఆగంతుకం, AgaMtukaM''' -adj. --(1) incidental; --(2) accidental; unexpected; random; * '''ఆగంతుకంగా, AgaMtukaMgA''' -adv. --(1) incidentally; --(2) accidentally; unexpectedly, randomly; * '''ఆగంతకుడు, AgaMtakuDu''' -n. --unexpected visitor, stranger; * '''ఆగడం, AgaDaM''' -n. --jest; sport; fun; * '''ఆగతం, AgataM''' -n. --(1) input; --(2) that which came; * '''ఆగమం, AgamaM''' -n. --[gram.] the act of insertion of a new syllable next to an existing syllable; * '''ఆగమనం, AgamanaM''' -n. --the act of coming; arrival; * '''ఆగర్భ, Agarbha''' -adj. --from the time of conception; congenital; ---ఆగర్భశ్రీమంతుడు = one born with a silver spoon in his mouth; very rich from birth. ---ఆగర్భ శత్రువు = enemy from conception. * '''ఆగ్రహం, AgrahaM''' -n. --(1) anger; ire; --(2) determination; forceful determination; ---సత్యాగ్రహం = Gandhi’s phrase for non-violent, non-cooperation by forceful determination. * '''ఆగాకర, AgAkara''' -n. --balsam pear; [bot.] Momordica diocia; this means the male and female species are distinctly separate plants; --- ఆగాకర = ఆకు + కాకర; * '''ఆగు, Agu''' -inter. --halt!; -v. i. --halt; stop; break a journey; * '''ఆగ్నేయం, AgnEyaM''' -n. --south-east; * '''ఆఘమేఘాల మీద, AghamEghAla mIda''' -adv. --very quickly; * '''ఆచంద్రతారార్కం, AcaMdratArArkaM''' -ph. --as long as the moon and the stars shine; for a very long time; forever; * '''ఆచరణ, AcaraNa''' -n. --practice; use; ---ఆచరణలో పెట్టు = put in practice. * '''ఆచరణీయం, AcharaNIyaM''' -adj. --practical; fit to be implemented; fit to be observed; * '''ఆచారం, AcAraM''' -n. --custom; tradition; practice; fashion; * '''ఆచార్య, AcArya''' -n. --(1) a teacher who imparts skills; a professor; a guru; -- అధ్యాపకుడు = a teacher who gives information; -- ఉపాధ్యాయ = a teacher imparts knowledge with information; -- పండిత = a teacher who can give deep insight into a subject; -- ద్రష్ట = a teacher who is a visionary; * '''ఆచ్ఛాదనం, AcchAdanaM''' -n. --covering; lid; cloak; * '''ఆచూకీ, AcUkI''' -n. --clue; detection; following up on clues; whereabouts; * '''ఆచూకీదార్, AcUkIdAr''' -n. --detective; * '''ఆజన్మ, Ajanma''' -adj. --from birth; * '''ఆజ్యం, AjyaM''' -n. --ghee; clarified butter; * '''ఆజ్ఞ, Aj~na''' -n. --order; command; * '''ఆట, ATa''' -n. --(1) game; --(2) show; play; --(3) victory in a card game; see also బేస్తు; కుందేలు; ---మొదటాట = first show. ---ఆటకట్టు = checkmate in chess. * '''ఆటగత్తె, ATagatte''' -n. f. --sportswoman; player; * '''ఆటగాడు, ATagADu''' -n. m. --sportsman; player; * '''ఆటబొమ్మ, ATabomma''' -n. --toy; play thing; * '''ఆటలమ్మ, ATalamma''' -n. --chicken pox; [med.] Varicella Zoster; see also వేపపువ్వు; * '''ఆటు, ATu''' -adj. --be sufficient; last long; fill the needs of many; -n. --ebb; "going down" of sea level; * '''ఆటుపోట్లు, ATupOTlu''' -n. --ebb and tide; ebb and flow; * '''ఆడంగులు, ADaMgulu''' -n. pl. --women folk; * '''ఆడంబరం, ADaMbaraM''' -n. --pomp; grandeur; abortive display; * '''ఆడ, ADa''' -adj. --female; woman's; * '''ఆడకూతురు, AdakUturu''' -n. --young girl; female child; woman; * '''ఆడారి, ADAri''' -adj. --womanish; girlish; a male behaving like a female; * '''ఆడించు, ADiMcu''' -v. t. --to cause something to move, play, dance etc. * '''ఆడు, ADu''' -adj. --female; woman; -v. i. --(1) play; --(2) do; --(3) perform; --(4) dance; -suff. --to indicate "say" or "tell" ---కొనియాడు = praise. ---తెగనాడు = criticize. --indicates movement; ---ఆట్లాడు = play a game. ---అల్లాడు = flutter. --indicates doing some work; ---నీళ్లాడు = deliver a child; (lit.) take a bath after a delivery. ---పెండ్లాడు = get married. ---పోరాడు = fight. ---వేటాడు = hunt. * '''ఆణి, ANi''' -adj. --spherical; round; smooth; globular; -n. --cotter pin; peg; linch-pin; * '''ఆణిగుచ్ఛం, ANigucchaM''' -n. --[astron.] globular cluster; one of small spherical galaxies outside the Milky Way; * '''ఆణిముత్యం, ANimutyaM''' -n. --round, smooth pearl; fault-less pearl; In reality fault-less natural pearls are slightly oval in shape; artificial peals are smooth and round; * '''ఆతతాయి, AtatAyi''' -n. --villain; killer; criminal; desperado; * '''ఆత్మ, Atma''' -adj., pref. --self; auto; -n. --soul; (1) Inner Self; Indweller; awareness; consciousness; (2) the spiritual life principle of the Universe; ---జీవాత్మ = the soul of life forms; the indweller. ---పరమాత్మ = the other soul; God. ---మహాత్మ = the great soul. * '''ఆత్మక, Atmaka''' -suff. --consisting of; the nature of; ---చారిత్రాత్మక = historical. ---వివరణాత్మక = explanatory. ---సందేశాత్మక = having a message to convey. * '''ఆత్మకథ, Atmakatha''' -n. --autobiography; one’s own life story; * '''ఆత్మగమ, Atmagama''' %e2t -adj. --automatic; * '''ఆత్మగౌరవం, AtmagauravaM''' -n. --self-respect; * '''ఆత్మచల, Atmacala''' %e2t -adj. --automatic; * '''ఆత్మనాశక, AtmanASaka''' -adj. --self-destructive; * '''ఆత్మనేపదం, AtmanEpadaM''' -n. --a grammatical construct that ends with the suffix కొను; ---రాసుకొను = write for oneself. ---చదువుకొను = read for oneself; study. --- (ant.) పరస్మైపదము; * ఆత్మపరిశీలన, AtmapariSIlana - n. -- introspection; -- మన ఆలోచనలను మనం వడగట్టి చూసుకోవడం; * '''ఆత్మప్రదక్షిణ, AtmapradakshiNa''' -n. --rotation about oneself; circumambulation; * '''ఆత్మప్రక్షాళనం, AtmaprakshALanaM''' -n. --self-cleansing; soul searching; * '''ఆత్మబంధువు, AtmabaMdhuvu''' -n. --close relative; * '''ఆత్మభ్రమణం, AtmabhramaNaM''' -n. --rotation about oneself; spin; * '''ఆత్మన్యూనతా శంక, AtmanyUnatASaMka''' -ph. --inferiority complex; self-doubt; putting down oneself; -- మన శక్తియుక్తులను మనమే తక్కువగా అంచనా వేసుకుని క్రుంగిపోవడం; * '''ఆత్మసంతృప్తి, AtmasaMtrRpti''' -n. --self-satisfaction; * '''ఆత్మసంయమనం, AtmasaMyamanaM''' -n. --self-control; * '''ఆత్మసాక్షి, AtmasAkshi''' - n. --conscience; * '''ఆత్మస్తుతి, Atmastuti''' -n. --self-aggrandizement; egotism; ---ఆత్మస్తుతి పరనింద మంచివి కావు = self-aggrandizement and blaming others are not good. * '''ఆత్మ స్థైర్యం; Atma sthairyaM''' - n. -- panache; flamboyant confidence of style or manner; * '''ఆత్మహంత, AtmahaMta''' - n. m. -- suicide victim; * '''ఆత్మహత్య, Atmahatya''' - n. -- suicide; * '''ఆత్మాభిమానం, AtmAbhimAnaM''' -n. --self-respect; * '''ఆత్మాశ్రయత్వం, AtmASrayatvaM''' - n. -- subjectivity; * '''ఆతిథ్యం, AtithyaM''' -n. --hospitality; * '''ఆత్రుత, Atruta''' -n. --anxiety; anxiety to do something good; (rel.) ఆరాటం; ---మా అమ్మాయికి పెండ్లి చెయ్యాలని ఆత్రుతగా వుంది = we are anxious to get our daughter married. * '''ఆద, Ada''' -n. --grief; care; * '''ఆదమరచి, Adamaraci''' -adv. --without a care or grief; happily; soundly; * '''ఆదరణ, AdaraNa''' -n. --respect; regard; * '''ఆదరువు, Adaruvu''' -n. --(1) support; prop; help; assist; --(2) side dish to eat with main course; * '''ఆదర్శం, AdarSaM''' -n. --noble example; model; exemplar; * ఆద్యంతం, AdyaMtaM - n. -- all; total; * '''ఆద్యక్షర సామ్యం, Adyakshara sAmyaM''' -n. --alliteration; a figure of speech involving the repetition of the first letter in several words in a sentence; * '''ఆదా, AdA''' -n. --saving; economy; * '''ఆదాయం, AdAyaM''' -n. --income; (ant.) వ్యయం; * '''ఆది, Adi''' -adj. --beginning; first; earliest; [Gr.] protos; (ant.) అంతం; ---అనాది = ancient; (lit.) one without a beginning. -n. --prototype; sample; measurements given at the beginning of the manufacture of goods that are meant to be worn such as clothes and jewels; * '''ఆదికిముందు, AdikimuMdu''' -ph. --at the very beginning; (lit.) before the earliest; * '''ఆదిజంతువులు, AdijaMtuvulu''' -n. --protozoa; (lit.) the first animals; * '''ఆదిజ్వాల, AdijvAla''' -n. --primeval fireball; the ball of radiation that is believed to be the beginning of the universe; * '''ఆదిజీవి, AdijIvi''' -n. --protozoa; (ety.) protos = ఆది, zoa = జీవి; * '''ఆదిత్యం, AdityaM''' -n. --the original radiation; (lit.) తేజస్సుతో ప్రకాశించు సత్యస్వరూపం; * '''ఆదిత్యుడు, AdityuDu''' -n. --the Sun; * '''ఆదిత్యులు, Adityulu''' -n. --the 12 children of Aditi, the wife of Kashyapa; * '''ఆదిపదార్థం, AdipadArdhaM''' -n. --protoplasm; (lit.) the first matter; * '''ఆదివారం, AdivAraM''' -n. --Sunday; (lit.) first day of the week; * '''ఆద్యులు, Adyulu''' -n. pl. --founders; founding fathers; pioneers; * '''ఆదేశం, AdESaM''' -n. --(1) [comp.] instruction; command; --(2) [gram.] the act of substitution or replacement of a new syllable in the place of an existing syllable; a substitute; one inserted in the place of another; * '''ఆదొండ, AdoMDa''' -n. --Ceylon caper, Indian caper; [bot.] ''Capparis zeylanica'' of the Capparaceae family; -- a climbing shrub common in the forests of the Indian subcontinent, Indo-China, China and Malesia; -- ఆకు + దొండ; పాలకి; * '''ఆధారం, AdhAraM''' -n. --(1) support; prop; --(2) basis; evidence; --(3) base; * '''ఆధారపడు, AdhArapaDu''' -v.i. --depend; * '''ఆధ్యాత్మిక, AdhyAtmika''' -adj. --subjective; ఆత్మవలనఁ గలిగినది; మనస్సుకు, శరీరమునకు సంబంధించినది. మనస్సు శరీరముల వలన కలుగు సుఖదుఃఖాదులు; * '''ఆధిభౌతిక, Adhibhautika''' -adj. --physical; phenomenal; materialistic; having to do with the physical world; వ్యాఘ్రసర్పాదుల ద్వారా కలుగు కష్టములు, దుఃఖములు; * '''ఆధిదైవిక, Adhidaivika''' -adj. --godly; spiritual; one having to do with the heavenly world; godsent; దైవము వలనఁ గలిగినది; --ఆదిదైవిక; * '''ఆధునిక, Adhunika''' -adj. --modern; mod; trendy; * '''ఆధునికీకరణం, AdhunikIkaraNaM''' -n. --modernization; * '''ఆనందం, AnaMdaM''' -n. --happiness; elation; pleasure; * '''ఆన, Ana''' -n. --(1) oath; adjuration; --(2) intake; input; * '''ఆనక, Anaka''' -adv. --later; * '''ఆనకట్ట, AnakaTTa''' -n. --weir; a wall across a river to hold water up to a level; when water exceeds a specified level, it spills over the structure; A barrage is a weir with gates to regulate the height of the impounded water; a dam is an impervious structure, usually built ina river valley to create a large reservoir and water is released through special structures called spillways; * '''ఆననం, AnanaM''' -n. --face; (rel.) ఆసనం; * '''ఆనప, Anapa''' -n. --bottle gourd; opo squash; [bot.] ''Lagenaria leucantha''; ''Lagenaria vulgaris''; ''L. siceraria''; ''Cucurbita lagenaria''; -- సొరకాయ; * '''ఆనవాయితీ, AnavAyitI''' -n. --tradition; custom; * '''ఆనవాలు, AnavAlu''' -n. --token; sign; mark; keepsake; momento; * '''ఆనికాయ, AnikAya''' -n. --corn; hardened growth in the sole of the foot; (rel.) a callous is hardened skin, in hand or foot, caused due to constant friction such as holding of a pen. * '''ఆను, Anu''' -adj. --lean; touch; -v. i. --touch; lean; * '''ఆనుకర్ర, Anukarra''' -n. --crutch; gadget used to support one's weight when the legs are injured; * '''ఆనురాట, AnurATa''' -n. --prop; the pole used to support a structure’s weight; * '''ఆనుషంగికంగా, AnushaMgikaMgA''' -adv. --incidentally; casually; * '''ఆపద్బాంధవుడు, ApadbAdhavuDu''' -n. m. --a friend in need; * '''ఆపద్ధర్మము, Apaddharmamu''' -n. --a procedure not usually allowable, but which can be adopted in times of pressing need or great danger; * '''ఆపాదమస్తకం, ApAdamastakaM''' -adv. --from head to toe; * '''ఆపు, Apu''' -v.t. --stop; cease; arrest; hold; restrain; check; * '''ఆపేక్ష, ApEksha''' -n. --affection; love; liking; * '''ఆపోక, ApOka''' -n. --satisfaction; fulfillment; * '''ఆఫీసు, AfIsu''' -n. --office; * '''ఆబ, Aba''' -n. --greed; greed for food; eating beyond capability; * '''ఆబోతు, AbOtu''' -n. --stud bull; * '''ఆభరణం, AbharaNaM''' -n. --ornament; jewel; * '''ఆభాసం, AbhAsaM''' -n. --fallacy; one that appears true though it is not true; * '''ఆభిజాత్యం, AbhijAtyaM''' -n. --lineage; the nobility of birth; * '''ఆభిదానికుడు, AbhidAnikuDu''' - n. -- lexicographer; compiler of a dictionary; * '''ఆభూతి, AbhUti''' - n. -- capacity; ability; * '''ఆమంద్రణము, AmaMdraNamu''' - n. -- the volume of a sound; the loudness of a sound; * '''ఆమడ, AmaDa''' - n. -- a measure of distance equal to 8 miles; -- 4 కోసులు; 1 యోజనం; * '''ఆమయావి, AmayAvi''' - n. -- patient; sick person; * '''ఆమలకం, amalakaM''' -n. -- a tree of the Emblica family; [bot.] ''Emblica officianalis;'' ''Phyllanthus emblica;'' ---పెద్దఉసిరి = ''Emblica officianalis''; ---రాచఉసిరి = ''Phyllanthus emblica;'' ---కరతలామలకం = as clear as a fruit in the hand; easy; obvious. * '''ఆమ్లం, AmlaM''' -n. --sour substance; acid; ---గాఢ ఆమ్లం = concentrated acid. ---త్రాణిక ఆమ్లం = strong acid. ---దుర్బల ఆమ్లం = weak acid. ---ప్రబల ఆమ్లం = strong acid. ---నిర్జల ఆమ్లం = concentrated acid. ---నిస్‌త్రాణిక ఆమ్లం = weak acid. ---సజల ఆమ్లం = diluted acid. * '''ఆమ్లజని, Amlajani''' -n. --Oxygen; (lit.) the one that gave birth to an acid; this is a misnomer; not all acids contain oxygen; * '''ఆమ్లభాస్వరం, AmlabhAsvaraM''' -n. --phosphate; * '''ఆమ్లవేతసం, AmlavEtasaM''' -n. --Ruby dock; Bladder dock; [bot.] ''Rumex vesicarius'' of the Polygonaceae family; -- చుక్కకూర; పుల్లప్రభ; * '''ఆమ్లశీర్షం, AmlaSIrshaM''' -n. --[biochem.] acid end (of an amino acid); ఆమ్లఅంతం; * '''ఆమాత్రకం, AmAtrakaM''' -n. --[bot.] Spondias mangifera; * '''ఆమాశయము, AmASayamu''' - n. -- stomach; the place food is digested; * '''ఆమ్రాతకము, AmrAtakamu''' - n. -- wild mango; hog plum; [bot.] Spondias mongifera; * '''ఆముఖము, Amukhamu''' - n. -- prolog; preface; * '''ఆమిక, Amika''' -n. --egotism; boasting; * '''ఆముదం, AmudaM''' -n. --castor oil; oil extracted from the seeds of Palma christi; * '''ఆముదపు చెట్టు, Amudapu ceTTu''' -n. --castor tree; [bot.] ''Ricinus communis'' of the Euphorbiaceae family; ''Palma christi''; * '''ఆమూలాగ్రం, AmUlAgraM''' -n. --comprehensive; (lit.) from the root to the tip; * '''ఆమె, Ame''' -pron. --she; that woman; * '''ఆమ్రేడితం, AmrEDitaM''' -n. --(1) [gram.] one that is repeated; the second word in a repeated sequence; -- ఒకే పదం అవ్యవధానంగా (టైం గ్యాప్ లేకుండా) పలికితే ఆ రెండవ దాన్ని ఆమ్రేడితము అంటారు. ఎక్కడెక్కడ, ఏమేమి, ఔరౌర, ఆహాహా మొదలైన వాటిలో ఒకే పదం రెండు సార్లు ప్రక్క ప్రక్కన వస్తూన్నది; --(2) train; * '''ఆమోదన, AmOdana''' -n. --agreement; expression of pleasure; * '''ఆమోదించు, AmOdiMcu''' - v. i. -- agree; concur; * '''ఆయకం, AyakaM''' - n. -- mortgage; pledge; * '''ఆయకట్టు, AyakaTTu''' -n. --irrigated area watered by a source such as a reservoir; (ety.) ఆదాయాన్ని తెచ్చిపెట్టే ఏర్పాటు; -- పారకం > పాకం > బాకం; * '''ఆయతనం, AyatanaM''' -n. -- (1) place; home; abode; temple; -- (2) volume; cubic content; -- (3) volume; loudness; * '''ఆయత్త, Ayatta''' -n. -- readiness; preparedness; * '''ఆయత్తపడు, AyattapaDu''' - v. i. -- to be ready; to be prepared;; * '''ఆయనం, AyanaM''' -n. --(1) path; position; --(2) six months; half-year; ---ఉత్తరాయనం = northward passage of the Sun after Dec. 22. ---దక్షిణాయనం = southward passage of the Sun after June 22. * '''ఆయన, Ayana''' -pron. --he; that man; (lit.) that brother; * '''ఆయమం, AyamaM''' -n. -- amplitude; length; extension; * '''ఆయాసం, AyAsaM''' -n. --fatigue; tiredness; * '''ఆయుధం, AyudhaM''' -n. --weapon; tool; instrument; * '''ఆయుర్దాయం, AyurdAyaM''' -n. --life span; * '''ఆయువు, Ayuvu''' -n. --life span, * '''ఆయువుపట్టు, AyuvupaTTu''' -n. --a critical spot where a blow or bite can quickly kill; [idiom] jugular. * '''ఆరంభించు, AraMbhiMcu''' -v. i. --start; commence; inaugurate (a task); * '''ఆరగాణి, AragANi''' -n. --catchment; basin; area; * '''ఆరడి, AraDi''' -v. t. --scorn; slight; afflict; disgrace; censure; blame; * '''ఆరబెట్టు, ArabeTTu''' -v. t. --air; let dry in the air; * '''ఆర్జవం, ArjavaM''' -n. --honesty; straightforwardness; * '''ఆర్మదా, ArmadA''' -n. --armada; a fleet of battleships; * '''ఆర్య, Arya''' -n. --nobleman; master; superior; * '''ఆర్య-దాస, Arya-dAsa''' -ph. --[Comp.] master-slave; * '''ఆర్యభట్టు, AryabhaTTu''' -n. --Aryabhatta; the great Indian mathematician and astronomer who probably lived in the 5th-6th centuries CE.; * '''ఆర్ర్ద, Ardra''' -n. --Betelguese and Alhena; One of the 27 star groups recognized by the Hindu calendar. Betelguese is about 650 light-years from the solar system; -- పగడపు రిక్క; కెంప చుక్క; * '''ఆర్ర్దత, Ardrata''' -n. --moisture; emotional sentiment; (lit.) wetness; * '''ఆరా, ArA''' -advl. suf. --fully; ---చెవులారా విన్నాను = I heard it fully with my ears; heard it clearly. ---చేతులారా చేసుకున్నాను = I did it fully with my hands. -voc. suf. pl. --Oh!; O!; ---అన్నలారా = O!, brothers! * '''ఆరాటం, ArATaM''' -n. --anxiety; anxiety for bad news; (rel.) ఆత్రుత; ---అబ్బాయి ఆరోగ్యం గురించి ఆరాటంగా వుంది = we are anxious about our boy's health. * '''ఆరాధన, ArAdhana''' -n. --worship; * '''ఆరామం, ArAmaM''' -n. --garden; park; grove; * '''ఆరిందా, AriMdA''' - n. -- a person who talks beyond his age and capability; * '''ఆర్జితం, ArjitaM''' -n. --acquired; earned; ---కష్టార్జితం = hard-earned. * '''ఆర్తి, Arti''' -n. --anxiety; dejection; * '''ఆర్థిక, Arthika''' -adj. --pref. financial; fiscal; economic; monetary; ---ఆర్థిక స్తోమత = financial capability; fiscal strength. * '''ఆర్థిక రంగం, Arthika raMgaM''' -n. --financial sector; * '''ఆరు, Aru''' -n. --six; -v. i. --dry; air; (lit.) open; (rel.) ఎండు = to dry in the sun; ---ఆరుబయట = in the open air. ---ఆరబెట్టు = let dry in the open air. * '''ఆరుచెట్టు, AruceTTu''' - n. -- Indian laburnum; [bot.] ''Cassia fistula'' L. of the Caesalpiniaceae family; * ఆరుద్ర పురుగు, Arudra purugu - n. -- Ladybirds; Ladybird beetles; Ladybugs; -- Spotless Ladybird; [bio.] ''Cycloneda sanguinea'' of the Coccinellidae family; this type is somewhat rare; -- Spotted Ladybird; [bio.] ''Coccinella septempunctata;'' this has seven black spots on a red shell; -- Striped Ladybirds; this rare variety has black stripes on a red shell; -- మే నెల చివరలో తొలకరి వానలకు ముందు ఇవి విపరీతంగా పుట్టుకొస్తాయి కనుక వీటిని May Bugs అని కూడా అంటారు. ఆరుద్ర కార్తె లో పుడతాయి కనుక వీటిని ఆరుద్ర పురుగులు అంటారు. -- [Sans.] ఇంద్రగోపములు; మఘవగోపములు; * '''ఆరున్నొక్కటి, ArunnokkaTi''' -n. --a euphemism for the number seven; this euphemism is used on auspicious occasions because the Telugu word for seven also means "cry"; * '''ఆర్యులు, Aryulu''' -n. pl. --Aryans; noblemen; *'''ఆరె చెట్టు, Are ceTTu''' - n. -- (1) Fire-flame bush; [bot.] ''Woodfordia fruticosa; Woodfordia floribunda; Lythrum fruticosum''of the Lythraceae family; -- ఆరె అనగొమ్మలు వేస్తూ పెరిగే అందమైన పొద మొక్క. దీని కొమ్మలు బాగా పక్కలకు విస్తరిస్తూ పెరుగుతాయి. సాధారణంగా ఆరె పొదలు మూడు నుంచి పది అడుగులకు మించి ఎత్తు పెరగవు. అయితే అక్కడక్కడా అనుకూల పరిస్థితులలో అరుదుగా ఇవి ఇరవై అడుగుల వరకూ కూడా ఎత్తు పెరుగుతాయి. ఉత్తర భారత దేశమంతటా సర్వసాధారణంగా, ప్రత్యేకించి హిమాలయాలలో విస్తారంగా కనిపించే ఆరె చెట్లు దక్షిణభారత దేశంలో మాత్రం చాలా అరుదుగా కనిపిస్తాయి. వేసవిలో నిండుగా పూసే అందమైన పుష్పాల కారణంగా ఆరె చెట్లను పూల తోటలలో పెంచుతున్నారు. -- (2) [bot.] ''Bauhinia racemosa'' of Caesalpiniaceae family; -- This resembles Butterfly Tree, [bot.] ''Bauhinia purpurea'', also known as కోవిదార; దేవ కాంచన; రక్త కాంచన; -- [Sans.] అశమాంతక; చాంద్రక; తాంర పత్రికా; వాలుకా పర్ణ; శ్వేత కాాంచన; * '''ఆరోగ్యం, ArOgyaM''' -n. --health; diseaseless state; --ఆరోగ్యమంటే “అరోగస్య భావః” అని అర్థం. “నాకేమీ లేదు” అనే అరోగభావనే “ఆరోగ్యం” అన్నమాట; న + రోగం = అరోగం = అరోగస్య భావం ఆరోగ్యం; Heal అయినప్పటి భావమే health. రోగం వచ్చి, ఆపై నయమైనప్పటి స్థితి హెల్త్ అవుతుంది; (ant.) అనారోగ్యం; * '''ఆరోగ్యదాయకం, ArOgyadAyakaM''' -n. --healthful; * '''ఆరోగ్యప్పాచ, ArOgyappaca''' -n. --Indian ginseng; [bot.] ''Trichopus zeylanicus;'' * '''ఆరోగ్యవంతం, ArOgyavaMtaM''' -n. --healthful; * '''ఆరోపణ, ArOpaNa''' -n. --(1) allegation; accusation; charge; --2) attribution; imputation; * '''ఆరోహకం, ArOhakaM''' -n. --vector; a carrier of a disease such as a mosquito; * '''ఆరోహణ, ArOhaNa''' -n. --ascent; (ant.) అవరోహణ; * '''ఆరోహణ క్రమం, ArohaNa kramaM''' -n. --ascending order; in Indian music this order is స, రి, గ, మ, ప, ద, ని; * '''ఆరోహించు, ArOhiMcu''' -v.t. --ascend; * '''ఆలకించు, AlakiMcu''' -v.i. --listen; * '''ఆలయం, AlayaM''' -n. --abode; ---హిమాలయం = abode of snow; the Himalayas. ---దేవాలయం = abode of God; temple. ---దత్తాలయం = (1) abode of data; computer store; computer memory; (2) database; * '''ఆలస్యం, AlasyaM''' -n. --delay; late; procrastination; * '''ఆలాపన, AlApana''' -n. --[music] a preamble to a song, in Indian music; * '''ఆల్ఫాల్ఫా, AlphAlphA''' -n. --alfalfa plant; [bot.] Medicago sativa; * '''ఆలింగనం, AliMganaM''' -n. --embrace; * '''ఆలిచిప్ప, Alicippa''' -n. --(1) fresh water mussel; [biol.] Lamellidens marginalis; --(2) shell of a fresh water mussel; ---గంగాలిచిప్ప గుల్ల = back-water clam; Meretrix Deshayes; bay clam; Meretrix meretrix; * '''ఆలివ్, Aliv^''' -n. --olive; a small fruit tha grows in the Mediterranian area; * '''ఆలు, Alu''' -n. --wife; woman; * '''ఆలుగడ్డ, AlugaDDa''' -n. --potato; see also బంగాళాదుంప; * '''ఆలుమగలు, Alumagalu''' -n. pl. --wife and husband; couple; * '''ఆలోకించు, AlOkiMcu''' -v. i. -- see; * '''ఆలోచన, AlOcana''' -n. -- thought; cogitation; * '''ఆళువు, ALuvu''' -suff. --a person having the said trait or property; ---ఈర్ష్యాళువు = jealous person. ---దయాళువు = kind person. ---ప్రేమాళువు = a person in love. ---శయ్యాళువు = a couch potato; an inactive person. * '''ఆళ్లు, ALlu''' -n. --a type of grain from a dry crop; [bot.] Paspalum scrobiculatum; * '''ఆవం, AvaM''' -n. --kiln; * '''ఆవ, Ava''' -n. --(1) mustard paste; --(2) mustard when used as an ingredient in cooking; * '''ఆవకాయ, AvakAya''' -n. --mango pickle; any pickle when mustard is an ingredient; * '''ఆవకూర, AvakUra''' - n. -- [bot.] Brassica campestris Linn.; the greens of Brassica c.; * '''ఆవపిండి, AvapiMDi''' -n. --pasty part of mango pickle; (lit.) mustard paste; * '''ఆవరణం, AvaraNaM''' -n. --enclosure; enclosed space; -suff. --sphere; used to define regions surrounding a celestial body such as a planet; ---జలావరణం = hydrosphere. ---తేజోవరణం = photosphere. ---దీప్త్యావరణం = photosphere. ---పర్యావరణం = environment. ---వర్ణావరణం = chromosphere. ---వాతావరణం = atmosphere. ---స్థిరావరణం = troposphere. * '''ఆవర్తం, AvartaM''' - n. - whirlpool; eddy; vortex; * '''ఆవర్తకం, AvartakaM''' -n. --(1) periodic; recurring; --(2) [music] complete తాళం or time measure; --- ఆవర్తక పట్టిక = the Periodic Table. * '''ఆవర్తత, Avartata''' - n. -- periodicity; * '''ఆవర్తనం, AvartanaM''' - n. -- (1) oscillation; -- (2) rotation; * '''ఆవర్తన కాలం, Avartana kAlaM''' -n. --[phy.] period; period of oscillation; * '''ఆవర్తన పట్టిక, Avartana paTTika''' -n. --[chem.] the periodic table; * '''ఆవర్తన సూత్రం, Avartana sUtraM''' -n. --[chem.] the periodic law; * '''ఆవర్ధనం, AvardhanaM''' - n. -- magnification; * '''ఆవర్జా, AvarjA''' - n. -- ledger; an account of individual transactions; (rel.) చిట్టా; * '''ఆవలింత, AvaliMta''' -n. --yawn; [med.] pandiculation; * '''ఆవశ్యకం, AvaSyakaM''' -n. --need; necessity; * '''ఆవశ్యకత, AvaSyakata''' -n. --necessity; * '''ఆవాలు, AvAlu''' -n. pl. --mustard seed; ---తెల్ల ఆవాలు = white mustard; [bot.] ''Brassica hirta''; ''Nuclea Cadamba'' of the Brssicaceae family; ---నల్ల ఆవాలు = black mustard; [bot.] ''Brassica nigra.'' ---పచ్చ ఆవాలు = oriental mustard; Indian mustard; [bot.] ''Brassica juncea''; ---సన్న ఆవాలు = same as black mustard; ---ఎర్ర ఆవాలు = same as Indian mustard; ---[Sans.] ఆసురీ; కృష్ణ సర్షప; తీక్షణ గంథా; సుముఖా; సుప్రశస్తా; శోఫహారీ; నిద్రాకరా; దాహకారీ; * '''ఆవిడ, AviDa''' -pron. --she; that lady; that woman; (lit.) that child; * '''ఆవిరి, Aviri''' -n. --(1) steam; --(2) vapor; * '''ఆవిష్కరణ, AvishkaraNa''' -n. --unveiling; inauguration; * '''ఆవిష్కరించు, AvishkariMcu''' -v. i. --display; announce; advertise; discover; * '''ఆవు, Avu''' -n. --cow; ---పాడి ఆవు = heifer; a cow that is giving milk. * '''ఆవృతం, AvRtaM''' -suff. --covered; ---మేఘావృతం = cloud-covered. * '''ఆవెత, Aveta''' -n. --feast; * '''ఆవేగం, AvEgaM''' -n. --[phy.] momentum; mass times velocity; * ఆవేశం, AvESaM -n. --(1) emotion; --(2) charge; electrical charge; * '''ఆశ, ASa''' -n. --desire; hope; (rel.) దురాశ; (ant.) నిరాశ; * '''ఆశపడు, AsapaDu''' -v. i. --to desire; to hope; * '''ఆశపెట్టు, AsapeTTu''' - v. t. -- tempt; * '''ఆశయం, ASayaM''' -n. --(1) goal; ambition; --(2) bag; bladder; ---గర్భాశయం = uterus. ---పిత్తాశయం = gall bladder. ---మూత్రాశయం = bladder, urinary bladder. * '''ఆశ్చర్యం, AScharyaM''' -n. --surprise; * '''ఆశ్చర్యార్థకం, AScharyArthakaM''' -n. --[gram.] exclamation; * '''ఆశ్యం, ASyaM''' - n. -- face; mouth; * '''ఆశ్రమం, ASramaM''' -n. --(1) ashram; spiritual retreat; --(2) a stage of life such as student, householder, hermit, or monk; * '''ఆశ్రయం, ASrayaM''' -n. --(1) home; --(2) support; prop; ---విమానాశ్రయం = airport. * '''ఆశ్రయించు, ASrayiMcu''' - v. i. -- * '''ఆశాజనక, ASAjanaka''' -adj. --optimistic; sanguine; * '''ఆశాభంగం, ASAbhaMgaM''' -n. --dashed hopes; disappointment; ---ఆలసించిన ఆశాభంగం = delay means disappointment. * '''ఆశావహ, ASAvaha''' - adj. -- hopeful; * '''ఆశించు, AsiMcu''' -v. i. --expect; hope; * '''ఆశీర్వాదం, ASIrvAdaM''' -n. --blessing; benediction; * '''ఆశ్రేష, ASrEsha''' -n. --the stars Delta, Epsilon, Eta, Rho, Zeta of the Hydra group; one of the 27 star groups (lunar mansions) of the Hindu calendar; also అసిలేరు రిక్క; ఆశ్లేష; * '''ఆషామాషీగా, AshAmAshIgA''' - adv. -- casually; without deep thought; simple-mindedly; lightly; softly; * '''ఆసవం, AsavaM''' -n. rum; alcoholic liquor made from sugarcane juice; --ద్రాక్షాసవం = wine; alcoholic drink made from grape juice. * '''ఆసనం, AsanaM''' -n. --(1) seat; chair; --(2) yogic posture; --(3) rump; (rel.) పాయువు = anus; ---ఆసీనులు కండి = please sit down. ---శీర్షాసనం = a yogic posture involving standing on the head. * '''ఆసన్న, Asanna''' -adj. --adjacent; near; imminent; approximate; * '''ఆసన్న కోణం, Asanna kONaM''' -n. --adjacent angle; * '''ఆసరా, AsarA''' -n. -- support; prop; * '''ఆస్తరావరణం, AstarAvaraNaM''' -n. --[meteor.] stratosphere; * '''ఆసామీ, AsAmI''' -n. --person; individual; character; * '''ఆసామీవారీ, AsAmIvArI''' -n. --roster; list ordered by name; * '''ఆస్థానం, AsthAnaM''' -n. -- royal court; assembly; court; - adj. -- belonging to the court; ---ఆస్థాన కవి = poet laureate. * '''ఆస్కారం, AskAraM''' -n. --scope; possibility; feasibility; * '''ఆస్వాదించు, AsvAdiMcu''' -v. i. --taste; drink; experience; * '''ఆసియా, AsiyA''' -n. --Asia; * '''ఆస్తి, Asti''' -n. --estate; assets; property; net worth; ---స్థిరాస్తి = real estate; immovable assets. ---చరాస్తి = liquid assets. * '''ఆస్తికుడు, AstikuDu''' - n. m. -- theist; * '''ఆసీలపాక, AsIlapAka''' -n. --a roadside shed where license fees or taxes are collected; toll booth; * '''ఆసీలు, AsIlu''' -n. pl. --duty; toll; taxes; * '''ఆసు, Asu''' -n. --ace in a deck of cards; * '''ఆసుపత్రి, Asupatri''' -n. --hospital; clinic; nursing home; * '''ఆస్ట్రేలియా తుమ్మ, AsTrEliyA tumma''' -n. --Australian acacia; [bot.] Acacia auriculiformis; * '''ఆహారం, AhAraM''' -n. --food; nourishment; * '''ఆహారనాళం, AhAranALaM''' -n. --alimentary canal; * '''ఆహార్యం, AhAryaM''' -n. --costumes; makeup; * '''ఆహ్లాదం, AhlAdaM''' -n. --pleasure; delight; * '''ఆహ్వానం, AhvAnaM''' -n. --invitation; welcome; * '''ఆహ్వాన పత్రిక, AhvAna patrika''' - n. --invitation card for a wedding or a social function; * '''ఆహుతి, Ahuti''' -n. --sacrifice; a thing offered as food to fire; * '''ఆహూతులు, AhUtulu''' -n. --invited guests; (ant.) అనాహూతులు; </poem> |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==మూలం== * V. Rao Vemuri, English-Telugu and Telugu-English Dictionary and Thesaurus, Asian Educational Services, New Delhi, 2002 ISBN: 0-9678080-2-2 [[వర్గం:వేమూరి తెలుగు-ఇంగ్లీషు నిఘంటువు]] ixiawvf8ike92rue810lgicmgf8oyoj వేమూరి తెలుగు-ఇంగ్లీషు నిఘంటువు/ఇ-ఈ 0 3010 33294 33293 2022-07-12T15:21:14Z Vemurione 1689 /* Part 2: ఇ - i */ wikitext text/x-wiki =నిఘంటువు= * This dictionary is an improved version over the print version (expanded, errors corrected, new features continually being added) published by Asian Educational Services, New Delhi in 2002. * You are welcome to add. BUT PLEASE DO NOT DELETE entries until you are absolutely, positively SURE a mistake has been made and needs to be corrected. * PLEASE do not delete entries or their meanings simply because you personally did not agree with the meaning given there. Thanks * American spelling is used throughout. * There is no clearly established, standardized alphabetical order in Telugu. The justification for the scheme used here would be too long for discussion here. 16 March 2016. {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> ==Part 1: ఇం - iM== <poem> ఇంకు, iMku -v. i. --absorb; ఇంకుడు గుంటలు, iMkuDu guMTalu; -ph. pl. --re-charge basins for groundwater; areas where water is allowed to soak into the ground so as to recharge the groundwater reservoirs; --జాలాదులు; ఇంగలం, iMgalaM - n. --hot charcoal; fire; spark; -- అంగారం; ఇంగిలీకం, iMgilIkaM -n. --(1) vermilion; (2) levigated cinnabar; mercuric sulfide; Hg<sub>2</sub>S; ఇంగ్లీషు తుమ్మ, iMglIshu tumma -n. -- Mesquite; [bot.] ''Prosopis juliflora'' of the Mimosaceae family; ''Prosopis chilensis'' -- Mesquite Wood is often used to enhance the flavor of barbecue foods with a bold and smoky flavor. -- సర్కారీ తుమ్మ; [Hindi] విలాయతీ కిక్కర్; ఇంగువ, iMguva -n. --asafetida; [bot.] ''Ferula asafoetida;'' -- a gum-like substance obtained from the milky juice of a tree found mainly in Afghanistan, Iran, and Uzbekistan; This is a popular seasoning used in Indian and French cooking; the plant belongs to the parsley family, Umbelliferae; -- Dubbed "the devil's dung," this has a strong odor; Until 2020, there was no domestic production; It is being cultivated now in Himachal Pradesh, India on an experimental basis; -- తాపసతరువు; --కారింగువ = తెల్ల మంగ = [bot.] ''Gardenia gummifera'' of the Rubiaceae family; [Sans.] నాడీ హింగు; -- గాల్బనం = [bot.] ''Ferula galbaniflua; Ferula narthex''; --[Sans.] హింగు; హింగు నిర్యాసం; సుగంధికం; బాహ్లీకం; రామఠం; అత్యుగ్రం: జంతుఘ్నం; జంతుకం; హృద్యం; శతవేదీ; సహస్రవేదీ; ఇంచుమించుగా, iMcumiMcugA -adv. --almost; approximately; ఇంటావిడ, iMTAviDa -n. --wife; lady of the house; ఇంటి, iMTi -adj. --of the house; belonging to the house; ఇంటిపని, iMTipani -n. --(1) housework; domestic chores; (2) homework; the assignment a student gets from a teacher; ఇంటిపేరు, iMTipEru -n. --family name; surname; this is the name common to all unmarried siblings and their parents; In the United States the "last name" is synonymous with "family name" simply because they put their family name last; In China, Japan and some parts of India, the given name is placed last; ఇంటిల్లిపాది, iMTillipAdi -n. --the entire household; ఇండుగ గింజ, iMDuga giMja -n. --clearing nut; [bot.] ''Strychnos potatorum''; villagers in India add the paste obtained by grinding this nut to turbid river water to facilitate the settling of the river mud, and the clear water is ready for use; also చిల్ల గింజ; [Sans.] కతక ; ఇంత, iMta -adj. --(1) this much; --(2) little bit; ఇంతకుముందు, iMtakumuMdu -adv. --earlier; before this time; ఇంతగా, iMtagA -adv. --so much; to this extent; ఇంతలో, iMtalO -adv. --presently; meanwhile; ఇంతి, iMti -n. --woman; ఇంతే, iMtE -n. --only this much; ఇంద, iMda -inter. --here, take this! ఇంద్రజాలం, iMdrajAlaM %e2t -n. --magic; illusion; ఇంద్రధనుస్సు, iMdradhanussu -n. --rainbow; the seven-colored arch-like formation seen in the sky opposing the sun after a rainshower; ---fogbow = శుక్లధనుస్సు; తెల్లటి ఇంద్ర ధనుస్సు; నీటి బిందువుల వల్ల కాకుండా మంచు బిందువుల వల్ల ఏర్పడే తెల్లటి ఇంద్రధనుస్సు; ఇందాక, iMdAka -adv. --short while ago; ఇందియం, iMdiyaM -n. --Selenium; the chemical element with atomic number 34 and symbol Se; ఇంద్రియం, iMdriyaM -n. --organ; sense; ---కర్మేంద్రియాలు = motor organs. ---జననేంద్రియాలు = genital organs. ---జ్ఞానేంద్రియాలు = sensory organs. ---పంచేంద్రియాలు, = (1) the five sense organs; eyes, ears, nose, tongue and skin; (2) the five senses; sight, hearing, smell, taste, and touch. These are also called the జ్ఞానేంద్రియాలు. ఇందు, iMdu -n. --moon; ఇందులో, iMdulO -adv. --in this; ఇంధనం, iMdhanaM -n. --fuel; ఇంధనపు చమురు, iMdhanapu camuru -n. --fuel oil; ఇంపు, iMpu -adj. --pleasing; beautiful; </poem> ==Part 2: ఇ - i== <poem> ఇ, i - the second short vowel of the Telugu alphabetical sequence. A quite high front un-rounded vowel, rather like the vowel in English "sit." -suff. --a suffix indicating a female; ---శాంభవి = wife of శంభు ---జనని = mother; ---కవయిత్రి = poetess; ---నటి = actress; ఇక్కట్టు, ikkaTTu -n. --difficulty; ఇక్కడికిక్కడ, ikkaDikkaDa -adv. --around here; hereabouts; ఇగురం, iguraM -n. --(1) details; (2) skill; (3) parsimony; ఇగురు, iguru -n. --(1) leftover substance after evaporation; --(2) gum; the soft tissue structure that holds the teeth; ---కోడి గుడ్డు ఇగురు = scrambled eggs. ---వంకాయ ఇగురు పచ్చడి = chutney prepared by desiccating an eggplant (brinjal.) ఇగుర్చు, igurcu -v. t. --desiccate; the process of removing water by heating; ఇచట, icaTa adv. --here; at this place; ఇచ్చిపుచ్చుకొను, iccipuccukonu -v. t. --trade; transact; swap; give and take; ఇజం, ijaM -suff. --ism; belief; ---ఇజాల్లో నిజాలు = truths in beliefs. ---కమ్యూనిజం = communism; belief in a politico-economic system that supports commonly held property, usually by the state. ---కాపిటలిజం = capitalism, belief in capital formation, and a free-market economy. ---మార్క్సిజం = Marxism; belief in Karl Marx's philosophy of dialectical materialism; (syn.) communism. ఇట, iTa -adv. --here; at this place; ఇటిక, iTika -n. --brick; ---బొమ్మిటికలు = toy bricks ఇటిక బెడ్డలు, iTika beDDalu -ph. --brick bats; ఇటు, iTu -adv. --in this way; this side; ఇట్టే, iTTE -adv. --in a moment; in a short while; easily; ఇత్యాది, ityAdi -n. particle; --et cetera; this and that; (ety.) ఇతి + అది; ఇతివృత్తం, itivRttaM -n. --plot (of a story); ఇతిహాసం, itihAsaM -n. --ancient history; ఇత్తు, ittu -n. --[gram.] the short ఇ; ఇతోధికంగా, itOdhikaMgA -adv. --to a great extent; ఇదమిత్థంగా, idamithaMgA -adv. --exactly; precisely; definitely; without a doubt; ఇద్దరు, iddaru -n. pl. --two people; two persons; ఇది, idi -pron. --(1) this thing; it; --(2) this woman; she; -n. --a catch word used whenever the user is at a loss of words; ---నాకు ఆయనంటే ఇదిగా ఉంది = I sort of feel for him. ---నువ్వు అలా ఇదిగా అవకు = do not feel bad. ఇదిగో, idigO -inter. --look!; behold!; here it is! ఇదివరకు, idivaraku -adv. --(1) hitherto; previously; --(2) up till now; ఇద్దుము, iddumu - n. -- a measure of volume used in India prior to Independence; 1 ఇద్దుము = 2 తూములు = 8 కుంచాలు; ఇనప, inapa -adj. --iron; dative of ఇనుము; ఇనప కచ్చడం, inapa kaccaDaM -n. --chastity belt; ఇనప రజను, inapa rajanu -n. --iron filings; iron dust; ఇనప్పెట్టి, inappeTTi -n. --safe; (lit.) iron box; ఇనుమద్ది, inumaddi -n. --a large shady tree; [bot.] ''Terminalia tomentosa;'' ఇనుమనుమడు, inumanumaDu -n. --great-great-grandson; ఇనుము, inumu -n. --iron; one of the chemical elements with the symbol Fe and atomic number 28; ఇన్సులిన్, insulin -n. --insulin; a hormone produced by the pancreas. This hormone is essential for maintaining blood sugar levels. Insufficient production of insulin or an inability of the body to utilize the available insulin leads to diabetes; ఇప్ప, ippa -n. --Indian Butter tree; Mahwa tree; [bot.] ''Madhuca longifolia; Bassia latifolia;'' the flowers are used to make a wine and seeds are used to make oil; -- వీటి పూలను వివిధ రకాలుగా ఆయుర్వేద వైద్యంలో వాడుతున్నారు. పచ్చి పూలను బాలింతలకు పాలు పడేదానికి వాడుతున్నారు. పూలను వేయించి శ్వాశ్వాసకో వ్యాధులకు, పూలను పాలల్లో కలిపి వ్యంధత్వ నివారణలో, పూలను నేతిలో దోరగా వేయించి పైల్స్ వ్యాధికి వాడుతున్నారు; -- [Sans.] మధూక; మాధాకా; మడకం; మహువా; మహ్వా; మొహులో; ---పిన్న ఇప్ప = [bot.] ''Bassia longifolia''. ---సీమ ఇప్ప = [bot.] ''Achras sapota''. [[File:Madhuca_indica_%28Mahua%29_in_Hyderabad%2C_AP_W_IMG_0068.jpg|thumb|right|M. longifolia=ఇప్ప]] ఇప్పటికి, ippaTiki -adv. --by now; ఇప్పుడు, ippuDu -n. --now; this time; ఇపెకాక్, ipekAk -n. --ఇపెకాక్; వెఱ్ఱిపాల; వాంతి చేయించడానికి, దగ్గు తగ్గడానికి కూడా పూర్వం వాడేవారు; ఇప్పుడు వాడుకలో లేదు; [bot.] ''Cephaelis ipecacuanha;'' ''Carapichea ipecacuanha;'' ఇబ్బంది, ibbaMdi -n. --(1) inconvenience; discomfort; trouble; difficulty; snag; --(2) a hybrid animal; an animal with parents from different species, such as a "tion" which is a hybrid of a tiger and a lion; --(3) [genetics] mutant; an organism that shows a marked change from its parent stock; -- [ety.] ఇరు + పంది = ఇర్పంది = ఇబ్బంది; అడవిపందికిని ఊరఁబందికిని పుట్టిన పంది; ఇబ్బడి, ibbaDi -adj. --double; two-fold; ఇబ్బడి ముబ్బడిగా ibbaDi mubbaDiగా -adవ్. -- in doubles and triples; in large numbers; by the droves; ఇముడు, imuDu -v. i. --fit; adjust; adapt; ఇముడ్చు, imuDcu -v. t. --fit into; insert; adjust; to fit within a specified space; ఇరసాలు, irasAlu -n. --remittance; ఇరవు, iravu -n. --place; residence; ఇరిణము, iriNamu - n. -- salty marsh; land made useless by the accumulation of salt; చవిటి పర్ర; ఇర్రి, irri - n. -- deer; antelope; ఇర్రిగోరోజనం, irrigOrOjanaM - n. -- musk; (note) The word గోరోజనం can be used to refer to the generic class of fats; ఇరు, iru -adjvl. pref. --two; both; ఇరుకాటము, irukATamu -n. --an inconvenient position with little wiggle room; [idiom] between the rock and the hard place; ఇరుకు, iruku -adj. --narrow; congested; ---ఇరుకు సందు = narrow lane; ---ఇక్కడ చాల ఇరుకుగా వుంది = It is very congested here. -n. --sprain; stiffness; ---ఇక్కడ చాల ఇరుకుగా వుంది = It is very congested here. ---నా మెడ ఇరుకు పట్టింది = I have a stiff neck. -v. i. --squeeze oneself into a narrow space; ఇరుకుమాను, irukumAnu - n. -- turnstyle; --ఇది V ఆకారంలో వున్న బలమైన కొమ్మను పాతిగానీ, లేదా రెండు మూడు రాతి స్థంబాలను దగ్గర దగ్గరగా నాటిగానీ మధ్యనుండి దారి ఏర్పాటు చేస్తారు. అందులోంచి మనుషులు మాత్రమే వెళ్ళగలిగేలా, పశువులు వెళ్ళలేని విధంగా చేసే ఏర్పాటు. ఇరుగు, irugu -adj. --neighboring; adjoining; -n. --neighborhood; (rel.) పొరుగు = across the street from a house; ఇరుగుపొరుగులు, iruguporugulu -n. --neighbors; ఇరుగుడు, iruguDu -n. --Indian rosewood; a species of monsoon tree; [bot.] ''Dalbergia latifolia''; other names are Rosewood, Bombay blackwood, Rosetta rosewood, East Indian rosewood, Reddish-brown rosewood, Indian palissandre, and Java palissandre; [[File:Dalbergia_latifolia.jpg|thumb|right|220px-Dalbergia_latifolia.jpg = ఇరుగుడు]] ఇరువైపులా, iruvaipulA -adv. --both sides; ఇరుసు, irusu -n. --(1) axle; a bar connecting two wheels; --(2) axis, an imaginary line around which something rotates; --(3) the line of a coordinate system; ఇలకోడి, ilakODi -n. --cricket, cicada; an insect; ఇలాకా, ilAkA -n. --(1) jurisdiction; territory; --(2) belonging; ---ఆమె నా ఇలాకాలో ఉంది = she is kept by me. ఇలకూర, ilakUra -n. --a plant that grows in salty marshes; [bot.] ''Suaeda maritima Dum;'' [[File:Suaeda_maritima_02_by_Line1.JPG|thumb|right|Suaeda_maritima=ఇలకూర]] ఇలాగ, ilAga -adv. --thus, this way; in this manner; ఇలారం, ilAraM -n. --(1) raised platform for watching crops; (2) dais; (3) a hut or cottage with no walls; ఇల్లాలు, illAlu -n. --housewife; (lit.) wife of the house; ఇలింద, iliMda -n. --[bot.] ''Diospyros Chloroxylon;'' same as ఉలింద; ఇల్లు, illu -n. --(1) house; residence; --(2) family; --(3) one of the houses in a horoscope; ప్రతీ క్షణమూ రాశిచక్రంలో ఏదో ఒక బిందువు తూర్పున ఉదయిస్తూనే ఉంటుంది. అదే క్షణంలో పడమటి దిక్కున సరిగ్గా దానికి ఎదురుగా (180 డిగ్రీలు ఎదురుగా) ఉండే బిందువు అస్తమిస్తూ ఉంటుంది. అదే క్షణంలో నడినెత్తిన మరొక బిందువు ఉంటుంది. అలాగే దానికి ఎదురుగా మన కాళ్ళకింద (భూమికి అడుగున) మరొక బిందువు ఉంటుంది. తూర్పున ఉదయించే బిందువుకీ నడినెత్తిన ఉన్న బిందువుకీ మధ్య ఉన్న ఆకాశపు భాగాన్ని మూడు సమాన భాగాలు చేసి, అలాగే మిగతా మూడు బిందువులకీ మధ్యనున్న భాగాల్ని మూడేసి సమాన భాగాలు చేస్తే మొత్తం పన్నెండు భాగాలు అవుతాయి. వీటినే భావములు లేక ఇళ్ళు అంటారు. ---పుట్టిల్లు = family (home) in which a woman is born. ---మెట్టిన ఇల్లు = family (home) into which a woman enters after marriage. ఇవతల, ivatala -adv. --hither; on this side; ఇవి, ivi -pron. --these things; ఇషణం, ishNaM -n. --desire; ---పుత్రేషణం = desire for a son. ఇష్టాగోష్ఠి, ishTAgOshThi - n. -- pleasant conversation; free-wheeling conversation; ఇష్టాలాపం, ishTAlApaM - n. -- pleasant conversation; free-wheeling conversation; ఇస్పగుల, isphagula - n. -- blond plantain; desert Indian wheat; blond psyllium; ispaghul; Spogel; psyllium; [bot.] ''Plantago ovata'' of the Plantaginaceae family; ఇసింటా, isiMTA -adv. --toward this way; (ant.) అసింటా ఇస్తిరిచేయు, istiricEyu -v. t. --iron; press; the act of pressing clothes with a hot box; ఇస్తిరిపెట్టె, istiripeTTe -n. --ironing box; ఇసుక, isuka -n. --sand; ఇసుక గడియారం, isuka gaDiyAraM -n. --hour glass; (lit.) sand clock; ఇసుక తక్కిడ, పేడ తక్కిడ, isuka takkiDa, pEDa takkiDa - ph. -- one dupe bigger than the other dupe; (lit.) తక్కిడి = మోసగాడు; ఇసుకదారికూర, isukadArikUra - n. -- [bot.] ''Gisekia pharnaceoides'' Linn.; --Leaves - occasionally eaten as a vegetable; It is more likely to be eaten as an emergency food; In some areas it is used as a condiment; ఇసుకపర్ర, isukaparra -n. --sandy waste; ఇసుక బల్లి, isuka balli -n. --sandfish; sand lizard; a limbless lizard found in the Thar desert; [bio.] ''Ophiomorus tridactylus''; ఇసుమంత, isumaMta -adj. --tiny; little bit; as much as a grain of sand; ఇసుళ్లు, isuLlu - n. pl. -- winged white-ants; these flying insects come out of the ground in droves, just before rainfall in tropical India; they get attracted to light and die after a short flight around light sources; see also ఈసుళ్లు; ఇష్టం, ishTaM -n. --liking; fondness; inclination; desire; wish; ఇహం, ihaM -n. --this world; the pleasures of this world; (ant.) పరం; </poem> ==Part 3: ఈ - I== <poem> ఈ, I - Second long vowel of the Telugu alphabet. A high front un-rounded vowel, rather like the vowel sound in English "seat." -adj. --this; these; ఈక, Ika -n. --feather; quill; down; ఈగ, Iga -n. --fly; a two-winged insect belonging to the order Diptera; ---ఫలీగ = fruit fly; [biol.] ''Drosophilia melanogaster.'' [[File:Drosophila_melanogaster_-_side_%28aka%29.jpg|thumb|right|Drosophila_melanogaster=ఫలీగ]] ఈగయెంగిలికూర, IgayeMgilikUra -n. --Indian peppermint; [bot.] ''Mentha sativa;'' ఈటె, Ite -n. --spear; lance; ఈడవ, IADava %e2t -n. -- dry land with no irrigation, yet suitable for cultivating some dry crops; --- ఈడవ పొలం అంటే భూసారం, నీటి వనరులేని మెట్టపొలం; --- (ant.) బాడవ; బంజరు; ఈడిగిలబడు, IDigilabaDu -v. i. --vegetate; droop; be lazy; reluctant to move forward; ఈడు, IDu -n. --(1) age; --(2) resemblance; similarity; ఈడ్చు, IDcu -v. t. --pull; drag; ఈత, Ita -n. --(1) swimming; --(2) an animal giving birth to a baby; --(3) silver date palm; [bot.] ''Phoenix sylvestris''; see ఈతచెట్టు; ఈతకాయ, ItakAya -n. --lifebuoy; a floatation device; ఈత కొట్టడం, ItakoTTaDaM -n. --swimming; ఈతగాడు, ItagADu -n. m. --swimmer; ఈతచెట్టు, ItaceTTu -n. --wild date palm; silver date palm; [bot.] ''Phoenix sylvestris''; a type of palm tree whose fruits resemble miniature dates; ఈతిబాధలు, ItibAdhalu -n. pl. --plagues and pestilences; [idiom] unforeseen and inherent difficulties; ఈదర, Idara -adj. --stormy; windy; -n. --East wind; ఈదు, IDu -v. t. --(1) swim; --(2) struggle through; ఈనాము, InAmu -n. -- tip; a gift given in appreciation of a service performed; %e2t --- బహుమతి; పసదనము; ఈను, Inu -v. t. -- (1) deliver; give birth to especially by an animal; (2) emit; give forth; ---ఆవు ఈనింది = the cow delivered. -- మెరుగులీను = emit radiance; ఈనె, Ine -n. --vein; (esp.) the vein of a leaf; The stem or centric fiber in a leaf or feather; the withes or twigs of a tree; ఈప్స, Ipsa -n. --will; volition; ఈమె, Ime -pron. --she; this woman; ఈయన, Iyana -pron. --he (respectful); this man; ఈరతార, IratAra -n. --disorder; ఈర్ష్య, Irshya -n. --envy; jealousy; malice; spite; same as ఈసు; == ఈర్ష్య అంటే తనకు లేకుండా ఉండి, ఒకరికి ఉందే అని ఏడవడం; -- see also అసూయ; ఈరిక, Irika %e2t -n. --sprout; seedling; malt; ఈరు, Iru -n. --two; ---ఈరారు = 12; two sixes. ---ఈరేడు = 14; two sevens. ---ఈరైదు = 10; two fives. ఈల, Ila -n. --whistle; ఈళ్లు, ILlu -n. pl. --eggs of lice; -n. s. ఈరు; ఈవిడ, IviDa -pron. --this lady (respectful); ఈశ్వరుడు, IsvaruDu -n. --(1) the Lord of the Universe who is the cause of all causes; the personal manifestation of the Supreme; the cosmic self; cosmic consciousness; --(2) used as a synonym for Lord Siva; ఈశ్వరి, Isvari -n. --Indian birthwort; snakeroot; [bot.] ''Aristolochia Indica''; -- an aromatic, twining perennial herb; Aristolochia indica is found in the low hills and plains of India, from Nepal and lower Bengal to Chittagong in Bangladesh, besides the Coromondel Coast. Traditional medical texts such as Vatikaprakaranaya claim many medicinal properties of Aristolochia indica including anti-inflammatory, anti-microbial and anti-ulcer activities. It is an ingredient of herbal decoctions and external applications used for snakebite management in indigenous medicine.The plant has been used as a traditional medicine for post-delivery-infections and for snakebites; -- ఈశ్వరివేరు; ఈశ్వరిమూలి; దూలగోవిల; [Hin.] Isrol; [Sans.] Sunanda; ఈశాన్యం, ISAnyaM -n. --northeast; ఈషణం, IshaNam -n. --desire; ఈషణత్రయం, IshaNatrayaM -n. --the three strong desires of a man, namely a wife, wealth and a child; ఈసడింపు, IsaDiMpu -n. --disapproval; disdain; ఈసు, Isu -n. --(1) envy; jealousy; dislike; --(2) competition coming out of envy, etc; ఈసుళ్లు, IsuLlu -n. --termite-like ants with wings; winged termites; </poem> |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==మూలం== * V. Rao Vemuri, English-Telugu and Telugu-English Dictionary and Thesaurus, Asian Educational Services, New Delhi, 2002 ISBN: 0-9678080-2-2 [[వర్గం:వేమూరి తెలుగు-ఇంగ్లీషు నిఘంటువు]] 5zpgqdzbn1qb4kicem8g0wqkd2xneg4 వేమూరి తెలుగు-ఇంగ్లీషు నిఘంటువు/ఉ-ఊ 0 3011 33240 33233 2022-06-14T04:29:46Z Vemurione 1689 /* Part 2: ఉ - u */ wikitext text/x-wiki =నిఘంటువు= * This dictionary is an improved version over the print version (expanded, errors corrected, new features continually being added) published by Asian Educational Services, New Delhi in 2002. * You are welcome to add. BUT PLEASE DO NOT DELETE entries until you are absolutely, positively SURE a mistake has been made and needs to be corrected. * PLEASE do not delete entries or their meanings simply because you personally did not agree with the meaning given there. Thanks * American spelling is used throughout. * There is no clearly established, standardized alphabetical order in Telugu. The justification for the scheme used here would be too long for discussion here. 16 March 2016. {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> ==Part 1: ఉం - uM== <poem> ఉంగరం, uMgaraM -n. --ring; toroid; ఉంగరపు ఆకారం, uMgarapu AkAraM -n. --ring-shaped; toroidal; annular; ఉంచు, uMcu -v. t. --put; set; lay; ఉండ, uMDa -n. --ball; lump; bolus; a round item; ఉండకట్టు, uMDakaTTu -v. i. --turn lumpy; ఉండు, uMDu -v. i. --(1) to be; exist; --(2) to reamin; stop; stay; reside; ఉండేలు, uMDElu - n. -- catapult; </poem> ==Part 2: ఉ - u== <poem> ఉ, u - Third short vowel of the Telugu alphabet. A quite high back rounded vowel, rather like the vowel in English "put." ఉక్క, ukka -n. --sultriness; hot and humid; sweltering heat; ఉక్కిరిబిక్కిరి, ukkiribikkiri -adj. --(1) suffocating; choking; oppressive; --(2) overwhelming with multiple chores; ఉక్తి, ukti -n. --(1) speech; --(2) word; --(3) expression; ---అతిశయోక్తి = exaggeration. ---ఛలోక్తి = joke. ఉక్కు, ukku -n. --steel; ఉగ్గడించు, uggaDiMcu -v. t. --utter; proclaim; announce; state; see also ఉద్ఘాటించు; ఉగ్ర, ugra -adj. --fierce; ఉగ్రత, ugrata -n. --ferocity; ఉగ్రవాదం ugravAdaM -n. --terrorism; the unlawful use of violence and intimidation, especially against civilians, in the pursuit of political aims; (see also) తీవ్రవాదం; ఉగ్రాణం, ugrANaM -n. --pantry; store room; ఉగ్గుపాలు, uggupAlu -n. --a mixture of castor oil and breast milk often given to infants as an early morning feeding to promote bowel movement; ఉచ్చ, ucca -n. --(1) urine; --(2) zenith; (ant.) నీచ; అధమ; % this second meaning seems to be correct; it is not ఉచ్ఛ! ఉచ్చ పోయు, ucca pOyu -v. i. --urinate; piss; ఉచ్చాటణ, uccATaNa -n. --exorcism; extracting a demon out of a person's body; banishment; ఉచ్చారణ, uccAraNa -n. --(1) articulation; pronunciation; --(2) utterance; ఉచ్చారణ దోషం, uccAraNa dOshaM -n. --mispronunciation; ఉచ్ఛ్వాసం, ucchvAsaM -n. --inspiration; the taking in of breath; ఉచితం, ucitaM -n. --(1) appropriate; proper; fitting; suitable; --(2) free; at no cost; ఉచ్ఛిష్టం, ucchishTaM -n. --(1) what is left in a plate after eating; --(2) spittle; ---వ్యాసోచ్ఛిష్టం జగత్ సర్వం = there is nothing in the world that had not been touched by Vyasa. ---నూటనోచ్ఛిష్టం భౌతికశాస్త్రం = no aspect of physics was left untouched by Newton. ఉచ్చు, uccu -n. --noose; loop; snare; ఉజ్వల, ujvala -adj. --splendid; glorious; shining; bright; ఉజ్జాయింపు, ujjAyiMpu -n. --approximation; rough estimate; ఉజ్జి, ujji -n. --match; matching pair; equal; ఉటంకం, uTaMkaM -n. --summary; abstract; ఉటంకించు, uTaMkiMcu -v. t. --summarize; state; ఉట్టంకణం, uTTaMkaNaM -n. --establishment; foundation; ఉట్టంకించు, uTTaMkiMcu -v. i. --(1) praise; (2) establish; mention; ఉట్టిచీల, uTTicIla -n. --rivet; a two-headed bolt; ఉట్టిపడు, uTTipaDu -v. i. --jump forth; start up; ఉడాయించు, uDAyiMcu -v. i. --escape; run away; ఉడికించు, uDikiMcu -v. t. --(1) cook by boiling; --(2) tease; josh; ఉడుం, uDuM -n. --iguana; a lizard-like animal known for its strong grip. This animal is reported to have been used to help scale the fortifications in medieval India. ఉడుం పట్టు, uDuM paTTu -n. --a grip as strong as an iguana's grip; very strong grip; ఉడుకు, uDuku -v. i. --(1) boil; bubble with heat; --(2) seethe; ఉడుకుబోతు, uDukubOtu -n. --jealous person; annoyed person; ఉడుకులోను, uDukulOnu -n. --cologne water; (Fr.) Eau de cologne; ఉడుగడ, uDugaDa -n. --wedding gift ఉడుగు, uDugu -v. i. --disappear; fade away, wilt; fall away; ఉడుత, uDuta; ఉడత, uData -n. --squirrel; -- మలబార్ ఉడుత = Malabar Squirrel; Indian Giant Squirrel; [bio.] ''Ratufa indica'' of the Sciuridae family; ఈ ఎగిరే ఉడత ఒక చెట్టు మీదనుంచి మరో చెట్టు మీదికి అలవోకగా ఎగరగలవు; ఈ ఉడతలు ఎత్తైన వృక్షాల మీద సన్నటి చిటారు కొమ్మలపైన తమ గూళ్ళు నిర్మించుకుంటాయి; -- మూడు చారల ఉడుత = three-striped palm squirrel; Indian palm squirrel; [bio.] ''Funambulus palmarum''of the Sciuridae family; -- ఐదు చారల ఉడుత = [bio.] ''Funambulus pennantii''; -- ఉడుతలు ఇయోసిన్ యుగం అంటే 56 నుంచి 34 మిలియన్ సంవత్సరాల క్రితం నుంచి ఉన్నాయి; ఉడుప కుక్క, uDupa kukka -n. --hound; hunting dog; ఉడుపు, uDupu -v. t. --thrashing; beating grain out of husk; ఉడుపులు, uDupulu -n.. --(1) harvest season; (2) clothes; dress; ఉత్, ut - prefix --one of 22 Sanskrit prefixes with multiple shades of meanings; up; upward; upper; top; better; ఉతక, utaka -n. --(1) lower door hinge; --(2) pivot; male part of a plug-socket pair; this part is attached to the door; see also ఉత్తరాసి; ఉత్కంఠ, utkaMTha -n. --anxiety; suspense; the inability to wait for something that is imminent; ఉత్కంఠభరితం, utkaMThabharitaM -ph. --full of suspense; ఉత్కర్ష, utkarsha -n. --(1) excellence; --(2) progress; prosperity; ఉత్కృష్ట, utkRshTa -adj. --superior; outstanding; excellent; (ant.) నికృష్ట; ఉత్త, utta -adj. --empty; void; vacant; bare; simple; ఉత్తమం, uttamaM -n. --the best; the best course of action; ఉత్తమ పురుష, uttama purusha -n. --[gram.] first person; ఉత్తరం, uttaraM -n. --(1) letter; --(2) reply; --(3) north; --(4) best; ఉత్తర, uttara -pref. --leftover; the later part; post; ---ఉత్తర రామాయణం = the later part of Ramayana. ఉత్తర అమెరికా, uttara amerikA -n. --North America; Canada, US and Mexico; ఉత్తర మీమాంశ, uttara mImAMSa - n. -- పూర్వ మీమాంస, ఉత్తర మీమాంస తత్వాలు, సనాతన హిందూ భావనలలో, ఆచరణల్లో పరిణామాన్ని (evolution) ని సూచిస్తాయి. పూర్వ మీమాంస తరువాత కాలగమనంలో ఋషుల కొత్త భావనలతో వేద వాంగ్మయం విస్తృతం అయింది. అప్పటికే వున్న బ్రాహ్మణికాలకి కొత్త సంహితలు చేర్చబడ్డాయి. కొత్తగా అరణ్యకాలు ప్రతిపాదించబడ్డాయి. వీటిలో పరబ్రహ్మ స్వరూపం గురించి విస్తృతంగా చర్చ జరిగింది. అది నిరాకారం , నిర్గుణం, నిర్విశేషం అన్న ప్రతిపాదన చేయబడింది. గుణాలూ, రాగ ద్వేషాలు లేనిదానిని సంతోష పెట్టడం ఎలాగ? అలాగైతే కర్మకాండకు అర్థం లేదు కదా. మరి జన్మ రాహిత్యం ఇచ్చే ముక్తి ఎలాగ వస్తుంది? పరబ్రహ్మని తెలుసుకోవడమే మానవజన్మ లక్ష్యం అనీ, అదే ముక్తి అని చెప్పబడింది. ఈ నవ్య ఆలోచనా భాగం ఉత్తర మీమాంస అని ప్రసిద్ధి చెందింది. ఇందులో జ్ఞానానికి పెద్దపీట. ఈ ఉత్తర మీమాంస పునాదులమీద ఉపనిషత్ లు నిర్మించబడ్డాయి.వీటన్నిటి సారాన్ని బ్రహ్మసూత్రాలలో, శ్రీ వ్యాస మహర్షి ఆవిష్కరించారు. ఉత్తర సముద్రం, uttara samudraM -n. --North Sea; ఉత్తర ధ్రువం, uttara dhruvaM -n. --north pole; ఉత్తరధ్రువ వృత్తం, uttaradhruva vRttaM -n. --Arctic Circle; north polar circle; ఉత్తరప్రత్యుత్తరాలు, uttarapratyuttarAlu -ph. --correspondence by letters; ఉత్తరపదం, uttarapadaM -n. --suffix, the later part of a word; ఉత్తర ఫల్గుణి, uttara phalguNi -n. --(1) Beta Leonis; Denebola; Yoga tara of the 12th lunar mansion; located in the constellation Leo; the Sun enters this star group on September 13th and stays there for about 13 days; --(2) The 12th of the 27 star groups (or asterisms or lunar mansions) of the Hindu calendar; ఉత్తరాభాద్ర, uttarAbhAdra -n. --(1) Gamma Pegasi; Alpha Andromeda; Yoga tara of the 26th lunar mansion; located in the constellation Pegasus; --(2) The 26th of the 27 star groups (or asterisms or lunar mansions) of the Hindu calendar; --(3) ముక్కంటి చుక్క; ఉత్తరాయన రేఖ, uttarAyana rEkha -n. --Tropic of Cancer; ఉత్తరాయనాంతం, uttarAyanAMtaM -n. --summer solstice; the day on which the sun rises in the northern most part of the sky before beginning the southward journey, namely, June 22. This day has the shortest night in the northern hemisphere; ఉత్తరాషాడ, uttarAShADa -n. --(1) Tau Sagittarii; Hecatebolus; Yoga "taara" of the 21st lunar mansion; located in the constellation Sagittarius; --(2) The 21st of the 27 star groups (or asterisms or lunar mansions) of the Hindu calendar; ఉత్తరాసి, uttarAsi -n. --(1) upper door hinge; --(2) socket; the female part of the plug-socket pair of a door hinge; this part is attached to the door frame; see also ఉతక; ఉత్తరించు, uttariMcu -v. t. --cut; ఉత్తరీయం, uttarIyaM -n. --mantle; mantilla; man's shoulder cloth; cloak; upper garment; ఉత్తరువు, uttaruvu -n. --command; order; ఉత్తరేను, ఉత్తరేణి, uttarEnu, uttarENi -n. --Prickly Chaff; Devil’s Horse Whip; [bot.] ''Achyranthes aspera'' of the Amaranthaceae family; a medicinal plant used for skin diseases; -- ముండ్లతోటకూర; --[Sans.] కీశవల్లి, ఉత్తరేణి; అపామార్గము; [Hin.] chinchari; --ఈ మొక్కకున్న వైద్యపరమైన విలువలను గుర్తించి వినాయక చతుర్థి రోజున గణేశపూజకు వాడే 21 రకాల పత్రి మొక్కలలో ఉత్తరేణిని కూడా చేర్చారు. ఈ మొక్క లేత ఆకులను కొందరు ఆకు కూరగా వాడుకుంటారు.ఈ ఆకుల్ని పశువులు, మేకలు ఇష్టంగా తింటాయి. దీని గింజలకున్న సన్నటి నూగు ముళ్ళ కారణంగా ఇవి బట్టలమీద, ఒంటిపైన చిక్కుకుంటాయి. --ఈ మొక్క ఆకుల రసం శరీరంలోని స్రావాలను అరికడుతుంది. మూత్రాన్ని జారీ కావిస్తుంది. ఈ రసం స్త్రీల ఋతుస్రావాన్ని క్రమబద్ధీకరిస్తుంది. మూల వ్యాధి (పైల్స్)ని, చర్మ రోగాలనూ నివారిస్తుంది. గనేరియా, ఉబ్బసం, కుష్ఠు వంటి మొండి వ్యాధులను నయం చేస్తుంది. దీని వేళ్ళను మెత్తగా నూరి కళ్ళలో పెట్టుకుంటే చూపు మందగించినవారికి ఎంతో ప్రయోజనకరం. ఈ వేళ్ళ కషాయం తాగితే ఉదర కోశ సంబంధమైన వ్యాధులు, మూత్ర పిండంలోని రాళ్లు నివారణ అవుతాయి. ఉత్పత్తి, utpatti -n. --(1) derivation; explanation of the source; etymology; --(2) production; creation; -- ఉత్పాదన; ఉత్పత్తిదారులు, utpattidArulu -n. --producers; (ant.) వినియోగదారులు; ఉత్పన్న, utpanna -adj. --derived; produced; ఉత్పన్నం, utpannaM -n. --derivative, product; ఉత్పరివర్తనం, utparivartanaM -n. --mutation; sudden change in the structure of genetic material typically caused by exposure to chemicals or radiation; ఉత్పలం, utpalaM -n. --waterlily; ఉత్పలమాల, utpalamAla -n. --a meter in Telugu poetry; (lit.) a garland of water lilies; ఉత్సవం, utsavaM -n. --celebration; parade; procession; festival; elaborate; ritual; ---(ety.) ఉత్ = elaborate; సవ = ritualistic festival; ఉత్సవ మూర్తి, utsava mUrti -n. --figure head; ceremonial figure; ఉత్సవ విగ్రహం, utsava vigrahaM -n. --parade idol; a stand-in idol used in street parades while the real idol is left in the inner sanctum of a temple; nominal candidate; a stand-in; a proxy; ఉత్పాతం, utpAtaM -n. --(1) a preternatural phenomenon such as an earthquake, a tsunami, or an abnormal birth; (2) a prodigy; a wonderful genius; ఉత్పాతపిండము; ఉత్పాదకత, utpAdakata -n. --productivity; ఉత్పాదకులు, utpAdakulu -n. --producers; (ant.) భోక్తలు = consumers; ఉత్సాహం, utaAhaM -n. --excitement; enthusiasm; eagerness; ardor; zeal; ఉత్సాహవంతులు, utaAhavaMtulu -n. pl. --excited people; enthusiastic people; -- (note) ఔత్సాహికులు is incorrect usage; ఉత్తుంగం, uttuMgaM - adj. -- tall; high; ఉతుకు, utuku -n. --wash; ---రెండవ ఉతుకు = the second wash; v. t. --(1) wash; --(2) criticize severely; ఉతుకుడు, utukuDu -n. . --(1) wash; --(2) severe criticism; ఉత్తు, uttu -n. --[gram.] the short ఉ; ఉత్సుకత, utsukata -n. --curiosity; anxiety to learn; ఉత్తేజకం, uttEjakaM -n. --stimulant; invigorator; ఉత్తేజితం, uttEjitaM -n. --one that was excited; one that was inspired; ఉదంతం, udaMtaM -n. --news; story; narrative; ఉద, uda -pref. --hydro; ఉదకం, udakaM -n. --water; ఉదకర్బనం, udakarbanaM -n. --hydrocarbon; an organic chemical containing hydrogen and carbon; ---ఉదకర్బనరాశి = hydrocarbon radical. ఉదజని, udajani -n. --hydrogen; (lit.) one that gave birth to water; one of the chemical elements with the symbol H; ఉదజని బంధం, udajani baMdhaM -n. --[chem.] hydrogen bond; a type of chemical bond; a weak bond between two molecules resulting from an electrostatic attraction between a proton in one molecule and an electronegative atom in the other ఉదజనీకరణం, udajanIkaraNaI -n. --[chem.] hydrogenation; the process by which oils are converted into margarine by pumping hydrogen into them under pressure. ఉదజనీకృత udajanIkRta -adj. --hydrogenated; ఉదజనీకృత తైలం, udajanIkRta tailaM -n. --hydrogenated oil; margarine; Dalda is the trade name of a margarine widely sold in India; ఉదయం, udayaM -n. --morning; strictly, from 6 A.M. to 12 noon; ఉదయించు, udayiMcu -v. i. --rise; be born; ఉదరం, udaraM -n. --(1) abdomen; stomach; belly; the part of the stomach below the chest wall and above the navel; --(2) inner part of any thing; ఉదర, udara -adj. --[anat.] ventral; stomach-related; on the stomach side; ఉదర పోషణ, udarapOShaNa -n. --nourishing the belly; livelihood; ఉదహరించు, udahariMcu -v. t. --cite; give as an example; ఉదహరికామ్లం, udaharikAmlaM -n. --[chem.] hydrochloric acid; HCl; ఉద్గమం, udgamaM -n. --[phy.] emission; ---ఎలక్‌ట్రాన్ ఉద్గమం = electron emission. ---కాంత్యుద్గమం = emission of light. ఉద్దండం, uddaMDaM -n. --a long stick; ఉద్దండ, uddaMDa -adj. --(1) terrible; --(2) fierce; --(3) influential; ఉద్దండ దండులు, uddaMDa daMDulu -ph. --(1) influential people; highly talented people; --(2) people to be afraid of; fierce people; (lit.) people who carry a long stick; see also చండ ప్రచండులు; ---చట్టం యొక్క ఉద్దండ దండం = the long (or fierce) stick of the law. ఉద్ధతి, uddhati -n. --arrogance; ఉద్ధరణ, uddharaNa -n. --upliftment; support; (rel.) పునరుద్ధరణ = renovation; renaissance; ---గిరిజనోద్ధరణ = upliftment of hill tribes. ఉద్ధరణి, uddharaNi -n. --a small spoon; ఉద్ధరింపు, uddhariMpu -n. --restoration; upliftment; support; deliverance; protection; ఉద్ధృతం, uddhRtaM -adj. --intense; severe; ఉద్ధృతి, uddhRti -n. --intensity; severity; % spelling ఉద్భవం, udbhavaM -n. --germination; genesis; birth; beginning; ఉద్భవ, udbhava -adj. --nascent; ఉద్భవించు, udbhaviMcu -v. i. --germinate; to come into existence; ఉద్యతి, udyati -n. --effort; endeavor; ఉద్యమం, udyamaM -n. --campaign; movement; (lit.) one that has risen; ---సహాయ నిరాకరణోద్యమం = non-cooperation movement. ---సత్యాగ్రహోద్యమం = movement of Truth-force (righteous indignation). ఉద్వర్తనం, udvartanaM -v. t. --rubbing with oil or ointment; ఉద్వర్తన ఒలంతం, udvartana olaMtaM -n. --rubbing alcohol; isopropyl alcohol; this alcohol is often used to reduce fever by rubbing it on the body; this is poisonous and not the same as the alcohol in drinks; ఉదాత్త, udAtta -adj. --(1) sharp; raised; accented; (2) noble-minded; generous; ఉదాత్తుడు, udAttuDu -n. m. --noble minded person; ఉదాహరణ, udAharaNa -n. --example; illustration; ఉదారత, udArata -n. --generosity; ఉదారవాదం, udAravAdaM -n. --liberalism; ఉదారీకరణం, udArIkaraNaM -n. --liberalization; ---ఆర్ధిక ఉదారీకరణం = economic liberalization. ఉదాసీనం, udAsInaM -n. --indifference; passive; cold; neutral; noncommittal; apathetic; ఉద్గారం, udgAraM -n. --emission; vomit; exudate; ఉద్ఘాటించు, udghAtiMcu -v. i. --announce; proclaim; ఉద్భాసం, udbhAsaM -n. --brightness; illumination; ఉద్యానవనం, udyAnavanaM -n. --park; garden; ఉద్యాపన, udyApana -n. --conclusion; epilog; concluding ceremony; ఉద్వాసన, udvAsana -n. --sendoff; release; displacement; expulsion; firing; ఉద్వాహం, udvAhaM - n. -- marriage; -- ఉద్వహనం; ఉద్దిష్టం, uddishTaM - n. -- intended; desired; designated; mentioned; ఉద్భిజ్జం, udbhijjaM -n. --sprout; plant; vine; tree; ఉద్భిజ ప్రాణ్యాలు, udbhija prANyAlu -n. --plant proteins; ఉద్విగ్నం, udvignaM -n. --tension; ఉద్దీపకం, uddIpakaM -adj. --illuminating; ఉద్దుష్టార్థం, uddiShTArthaM -n. --figurative meaning; ఉద్ధూతం, uddhUtaM -n. --scattered; shaken off; wafted; ఉద్ధూపనం, uddhUpanaM -n. --fumigation; ఉద్దేశం, uddESaM -n. --(1) intent; opinion; --(2) purpose; motive; --(3) opinion; idea; --(4) elevated place; superior position; -- [note] ఉద్దేశం cause అయితే ఉద్దేశ్యం effect; ఉద్దేశము అభిలాష అయితే ఉద్దేశ్యము అభిలాషకు విషయమైన వస్తువు. పండు తినడం ఉద్దేశమైతే, పండు ఉద్దేశ్యము అన్నమాట; ఉద్దేశపూర్వకంగా, uddESapUrva-kaMgA -adv. --intentionally; deliberately; ఉద్దేశ్యం, uddESyaM -n. --(1) intended object; ఉద్దేశించబడ్డది; --(2) the object in view; -- -- [note] ఉద్దేశం cause అయితే ఉద్దేశ్యం effect; ఉద్దేశము అభిలాష అయితే ఉద్దేశ్యము అభిలాషకు విషయమైన వస్తువు. పండు తినడం ఉద్దేశమైతే, పండు ఉద్దేశ్యము అన్నమాట; ఉద్రేకం, udrEkaM -n. --emotional outburst; excessive emotion; ఉద్వేగం, udvEgaM -n. --agitation; anxiety; excitement; ఉద్వేగభరితం, udvEgabharitaM -adj. --exciting; ఉద్వేగవంత, .udvEgavaMta -adj. --emotional; ఉద్భోదించు, udbhOdiMcu -v. t. --exhort; ఉద్యోగం, udyOgaM -n. --(1) job; appointment; posting; --(2) avocation; profession; --(3) endeavor; effort; --(4) industry; ---గ్రామోద్యోగం = village industry. ఉద్యోగస్థుడు, udyOgasthuDu -n. --officer, employee; ఉద్యోగిస్వామ్యం, udyOgisvAmyaM -n. --bureaucracy; ఉన్నతి, unnati -n. --altitude; the angular distance between the horizon and an object in the sky; --elevation; status; ఉన్నతోదర, unnatOdara -adj. --convex; bulgy; ఉన్నపాళంగా, unnapALaMgA -adv. --all of a sudden; ఉన్నవాళ్లు, unnavALLu -n. --the haves; the rich; the affluent; ఉన్మాదం, unmAdaM -n. --insanity; arrogance; ఉన్మాది, unmAdi -n. --maniac; lunatic; zealot; ---మతోన్మాది = religious zealot; ఉన్మానం, unmAnaM -- n. -- weight; ఉనికి, uniki -n. --(1) existence; --(2) position; location; ఉనికిపట్టు, unikipaTTu -n. --habitat; place of living; place of existence; home; ఉన్ని, unni -adj. --woolen; -n. --wool; sheep's hair; ఉప, upa -adj. --pref. sub; subordinate; inferior; near and under; deputy; ఉప ఎన్నిక, upa ennika -n. --by-election; ఉపకరణం, upakaraNaM -n. --appliance; tool; a device that is useful; ఉపకారం, upakAraM -n. --help; assistance; aid; ఉపకార వేతనం, upakAra vEtanaM -n. --financial assistance; assistantship; scholarship; ఉపకారి, upakAri -n. --aide; assistant; helper; ఉపక్రమం, upakramaM -n. --beginning; inauguration; starting; ఉపక్రమణిక, upakramaNika -n. --(1) beginning; introduction; --(2) [comp.] subroutine; sub procedure; ఉపక్రమించు, upakramiMcu -v. t. --begin; start; inaugurate; ఉపగణం, upagaNaM -n. --sub-species; sub-class; ఉపగ్రహం, upagrahaM -n. --satellite; a heavenly body that orbits around a planet; ఉపగ్రామం, upagrAmaM -n. --suburb; satellite township; a hamlet attached to a bigger town; ఉపచయం, upacayaM -n. --[chem.] oxidation; ఉపచారం, upacAraM -n. --service; ఉపజ్ఞ, upaj~na -n. --native intelligence; intuition; instinct; knowledge acquired without instruction; ఉపజ్ఞాతం, upaj~nAtaM - n. -- intuition; knowledge acquired without instruction; ఉపజీవిక, upajihvika -n. --uvula; the pendulum-like muscular growth that appears to be suspended from the roof of the throat; కొండనాలుక; ఉపతాపం, upatApaM - n. -- disease; ఉపతాపి, upatApi - n. -- patient; a person suffering from an ailment; any person visiting a doctor for consultation; ఉపదంశం, upadaMSaM -n. --pickle; relish; condiment; any spicy side dish; ఉపదర్శి, upadarSi -n. --manager; supervisor; ఉపద్రవం, upadravaM -n. --misfortune; calamity; ఉపద్రష్ట, upadraShTa - n. -- (1) the person who supervises the rituals at Hindu Vedic fire sacrifices; -- (2) hypervisor; supervising software in a computer such as an operating system; ఉపదేశం, upadESaM -n. --instruction of a good word; religious instruction; ఉపదేశాత్మక, upadESAtmaka -adj. --didactic; ఉపధ, upadha -n. --[gram.] penultimate letter in a word; ఉపన్యాసం, upanyAsaM -n. --lecture; speech; discourse; address;exposition of a subject; ఉపనియమావళి, upaniyamAvaLi - n. -- bylaws; ఉపనిషత్తులు, upanishattulu -n. pl. --sacred philosophical treatises attached to the Vedas, constituting an important part of Hindu scriptures; Out of 108 of these, 10 are associated with Rigveda, 19 with Shukla Yajurveda, 32 with Krishna Yajurveda, 16 with Samaveda and 31 with Atharvanaveda; -- (ety.) ఉపని = near; షత్తు = place = a place nearby (a teacher); ఉపపతి, upapati -n. --proxy husband; విటుడు; ఉపపత్తి, upapatti -n. --(1) demonstration; --(2) proof; --(3) ఖండన ఉపపత్తి = proof by contradiction; ఉపపత్ని, upapatni -n. --concubine; proxy wife; ఉపప్రమాణం, upapramANaM -n. --reference; citation; ఉపమానం, upamAnaM -n. --analogy; similitude; ఉపమాలంకారం, upamAlaMkAraM -n. --simile; a figure of speech; ఉపమించు, upamiMcu - v. t. -- compare; ఉపమితి, upamiti - v. t. -- similarity; resemblance; ఉపయోగం, upayOgaM -n. --use; utility; (ant.) నిరుపయోగం; ఉపయోగకరం, upayOgakaraM -n. --useful; ఉపయోగితావాదం, upayOgitAvAdaM - n. -- [econ.] utilitarianism; ఉపరి, upari -pref. --over; above; on; upon; exo; ఉపరితలం, uparitalaM -n. --surface; ఉపరిభాగం, uparibhAgaM -n. --outer part; covering; ఉపలబ్ది, upalabdi -n. --by-product; ఉపలేఖ, upalEkha -n. --note; note appended to a text; note below; ఉపవాసం, upavAsaM -n. --fasting, religious observance of fasting; (lit.) live near (God); ఉపవృక్క, upavRkka -adj. --adrenal; ---ఉపవృక్క గ్రంథి = adrenal grand; a ductless gland located above the kidneys; ఉపవృత్తం, upavRttaM -n. --epicycle; a small circle, the center of which moves on the circumference of a larger circle; ఉపశమనం, upaSamanaM -n. --panacea; relief; amelioration; ఉపశమించు, upaSamiMcu -v. i. --ameliorate; soothe; calm; reduce the severity; ఉపశాంతి, upaSAMti -n. --panacea; relief; amelioration; ఉపశాఖ, upaSAkha -n. --(1) twig; --(2) sub-branch in an organization; ఉపశృతి, upaSRuti - n. -- an omen gleaned from a conversation; a supernatural voice that reveals the future; ఉపసంహారం, upasaMhAraM -n. --conclusion; termination; reversing the course of an earlier action initiated by the same person or entity; ఉపసర్గ, upasarga -n. [gram.] --prefix; a prefix inserted at the beginning of a root word to alter or extend it meaning; -- In Sanskrit there are 22 such prefixes and these are extensively used in Telugu also; these are ప్ర, పరా, అప, సం, అను, అవ, నిస్, నిర్, దుస్, దుర్, వి, అజ్, ని, అధి, అపి, అతి, సు, ఉత్, అభి, ప్రతి, పరి, ఉప; ఉపసిద్ధాంతం, upasiddhAnataM -n. --[math.] corollary; subordinate theorem; ఉపహాసం, upahAsaM -n. -- joke; ఉప్పదనం, uppadanaM -n. --salinity; saltiness; ఉప్పని, uppani -adj. --salty; brackish; ఉప్పరిగె, upparige -n. --upstairs; ఉప్పళించు, uppaLiMcu -v. t. --beat; thrash; like washing clothes by gently squeezing them against a hard surface; ఉపాంతం, upAntaM -n. --margin; border; ఉపాఖ్యానం, upAkhyAnaM -n. --episode; ఉపాధ్యాయుడు, upAdhyAyuDu -n. m. -- teacher; a teacher who imparts knowledge with information; -- అధ్యాపక = a teacher who gives information -- ఆచార్య= a teacher who imparts skills -- పండిత = a teacher who can give deep insight into a subject -- ద్రష్ట = a teacher who is a visionary; ఉపాధి, upAdhi -n. --support; supporter; prop; ఉపాయం, upAyaM -n. --idea; solution; tool; trick; stratagem; ---సామ, దాన, భేద, దండోపాయములు = the four tricks, namely - persuasion, bribery, deceit or punishment. ఉపాలంభం, upAlaMbhaM -n. --(1) censure; --(2) abuse; ఉపాసన, upAsana -n. --meditation; ఉపాస్థి, upasthi -n. --[anat.] --(1) cartilage; --(2) vulva; the external part of the female genital organ; ఉపాహారం, upAhAraM -n. --lunch; ఉప్పిచెట్టు, uppi ceTTu -n. --a thorny shrub with medicinal properties; [bot.] ''Volkameria capparis'' sepia; ఉప్పిడి, uppiDi -adj. --saltless; unsalted; flat; ఉప్పు, uppu -n. --salt; common salt; table salt; a dominant part of table salt is sodium chloride; -- సముద్రపు ఉప్పు = sea salt; contains many minerals other than sodium chloride; -- సైంధవ లవణం = rock salt; this has more sodium chloride compared to sea salt; the crystals are more coarse than those of sea salt; rock salt has some medicinal uses in Ayurveda; -- Table salt is a processed version of naturally occuring salt; the processing may remove some minerals and add some such as iodine; ఉప్పుకాగితం, uppukAgitaM -n. --sandpaper; (lit.) salt paper; ఉప్పుకొఠార్లు, uppukoThArlu -n. pl. --salt flats; sea water ponds where salt is produced; ఉప్పుగడ్డి, uppugaDDi - n. -- [bot.] ''Chloris barbata; Chloris inflata'' of the Poaceae family; -- ఈ జాతి గడ్డిలో అరుగుదల అయ్యే ముడి ప్రాణ్యములు (Digestible Crude Proteins) చాలా ఎక్కువ శాతంలో ఉండటంవల్ల పశువుల మేతగా ఉప్పుగడ్డి శ్రేష్ఠమైనది. అయితే ఉప్పుగడ్డి యొక్క పోషక విలువలు అది కంకులు వెయ్యక ముందే ఎక్కువగా ఉంటాయి; కలుపు నివారణకు గ్లైసెల్ వంటివి చల్లితే గాని ఈ ఉప్పు గడ్డి చావదు. ఈ ఉప్పుగడ్డి ఎంత మొండిదంటే ఒకసారి పుష్పించిన తరువాత వెనువెంటనే దాని విత్తనాలు త్వరత్వరగా అంతటా వెదజల్లబడతాయి. కలుపుమందు ప్రభావానికి ఇప్పుడు ఉన్న ఉప్పుగడ్డి మొత్తం చచ్చిపోయినా, అంతకుముందే జరిగిన విత్తనవ్యాప్తి కారణంగా ఆ తరువాత వెంటనే కొత్త మొక్కలు మొలుచుకొస్తాయి; ఉప్పుటేరు, uppuTEru -n. --backwaters; estuary; the place where sea water backs up into a river branch as the river enters the sea; ఉప్పుటేరు మొసలి, uppuTEru mosali -n. --estuarine crocodile; [biol.] ''Crocodylus porosus''; ఉప్పుడు, uppuDu -adj. --boiled; parboiled; cooked; ఉప్పుడు బియ్యం, uppuDu biyyaM -n. --parboiled rice; rice obtained after the paddy grain are first boiled and then husked; ఉప్పు పాతర, uppu pAtara -n. --salt crypt; burying in a bed of salt; (note.) this expression is used to indicate harsh punishment; ఉప్పుమిడత, uppumiData -n. --mole cricket; an insect; ఉప్పెన, uppena -n. --tidal wave; tsunami; (rel.) cyclone; hurricane; ఉపేక్ష, upEksha -n. --neglect; negligence; apathy; disregard; indifference; ఉపేక్షించు, upEkshiMcu -v. t. --neglect; ignore; overlook; ఉప్పొంగు, uppOngu -v. i. --bubble up; overflow; ఉపోద్ఘాతం, upOdghAtaM -n. --introduction; preface; foreword; prologue; preamble; ఉబలాటం, ubalATaM -n. --strong desire; ఉబ్బరించు, ubbariMcu -v. i. --swell; increase in size; ఉబ్బలి, ubbali -n. --mire; mud; ఉబ్బసం, ubbasaM -n. --asthama; ఉబ్బితబ్బిబ్బవు, ubbitabbibbavu - v. t. -- be flattered; be pleased by flattery; overjoyed; buoyed; ఉబుకు, ubuku -v. i. --bulge; swell; ఉభయ, ubhaya -adj. --both; two; ఉభయచరం, ubhayacaraM -n. --amphibian; animals that can live both on land and in water such as a frog; ఉభయత, ubhayata -adj. --from both sides; in both contexts; ఉభయతారకం, ubhayatArakaM -n. --mutually beneficial; ఉభయత్ర, ubhayatra -adj. --at both places; ఉభయథా, ubhayathA -adj. --both ways; ఉభయద్రుమం, ubhayadrumaM -n. --[bot.] amphibious plant; ఉభయభాషాప్రవీణ, ubhayabhAshA pravINa -n. --a title given to an expert in two languages, usually in Sanskrit and Telugu; ఉమ్మడి, ummaDi -adj. --joint; shared; ---ఉమ్మడి కుటుంబం = joint family. ---ఉమ్మడి వ్యాపారం = joint business. ---ఉమ్మడి సమీకరణములు = simultaneous equations. ---ఒక్కుమ్మడి = several things at one time; all at a time. ఉమ్మనీరు, ummanIru -n. --amniotic fluid; ఉమ్మి, ummi -n. --spit; sputum; ఉమ్మి టపాకాయల మొక్క, ummi TapAkAyala mokka - n. -- Cracker Plant; Popping Pod Plant; Daniel's Great Gun; Fever Root Plant; Iron Root; Minnie Root; Minnier Root; Snapdragon Root; Blue Bell Plant; Spear Pod Plant; [bot.] ''Ruellia tuberosa'' of the Acanthaceae family; -- నీలం, వయొలెట్ వర్ణపు గొట్టం పూలతో ఆకర్షణీయంగా ఉండే ఈ మొక్క యొక్క దాదాపు అంగుళం పొడవుండే ఎండు కాయలను నోట్లో పెట్టుకుంటే ఠాప్మంటూ నోట్లోనే పేలి గింజలను వెదజల్లుతాయి. ఎండి నల్లగా అయిన కాయలు తడి తగిలితే టపాకాయలలా పేలి గింజలను వెదజల్లుతాయి కనుక ఈ మొక్కలను ఉమ్మి టపాకాయల మొక్కలు అంటారు; ఉమ్మెత్త, ummetta -n. --thorn apple; Indian nightshade; belladonna; [bot.] ''Datura stramonium''; --[Sans.] దుత్తూర; శివశేఖర; ---తెల్లఉమ్మెత్త = [bot.] ''Datura alba'' ---నల్లఉమ్మెత్త = [bot.] ''Datura fastuosa''. ఉయ్యాల, uyyAla -n. --(1) swing; --(2) cradle; --(3) hammock; ఉరక, uraka - n. -- waterlogging; ఉరఫ్, uraf -adv. --also known as; a.k.a.; alias; ఉరమరగా, uramaragA -adv. --approximately; ఉరమరించు, uramariMcu -v. t. --approximate; ఉరమరిక, uramarika -n. --approximation; ఉరలు, uralu -n. --roller; -v. t. --roll; roll down; roll over; ఉరవడి, uravaDi -n. --(1) swiftness; haste; rush; speed; -- (2) rushing water; fast moving water; -- (3) force; violence; ఉర్లగడ్డ, urlagaDDa -n. --potato; see also బంగాళాదుంప; ఉరితాడు, uritADu -n. --hanging rope; noose; ఉరితీయు, uritIyu -v. t. --to hang; kill by hanging; ఉరియు, uriyu -v. i. --leak; sweat; ఉరిశిక్ష, uriSiksha -n. --punishment by hanging; ఉరుకు, uruku -v. i. --leap; jump; ఉరుకులు, పరుగులు, urukulu, parugulu -ph. --big rush; ఉరుము, urumu -n. --thunder; (rel.) పిడుగు; -v. i. --roar; thunder; ఉర్రూతలూగించు, urrUtalUgiMcu -v. t. --excite; rouse; ఉలవలు, ulavalu -n. pl. --horsegram; [bot.] ''Dolichos biflorus; Dolichos uniflorus; Glycine uniflora; Macrotyloma uniflorum;'' in Greek, dolichos means long; -- నవధాన్యాలలో ఉలవలు ఉన్నాయి; పది గ్రామ్య ధాన్యాలలో ఉలవలు ఉన్నాయి; -- [Sans.] ఖల్కులః; కులస్థ; కులథా; ఉల్క, ulka -n. --meteor; shooting star; ఉల్లంకి, ullaMki -n. --a bird called the common sandpiper; [bio.] ''Tringa hypoleucos''; ఉల్లంఘనం, ullaMghanaM -n. --transgression of a rule; violation of a rule; ఉల్లము, ullamu -n. --metaphoric heart or mind; ''heart'' used to express feeling; ఉల్కాపాతం, ulkApAtaM -n. --meteor shower; (lit.) meteor-fall; ఉల్కాశిల, ulkASila -n. --meteorite; ఉల్ఫా, ulphA -n. --free; gift; something obtained without payment and with full or partial consent of the giver; ఉల్టా, ulTA -n. --reverse; (ant.) సీదా; ఉల్టాసీదాలు, ulTAsIdAlu -n. --observe and reverse; ఉల్లాకు, ullAku -n. --receipt; chit; invoice; statement; ఉల్లాసం, ullAsaM -n. --joy; happiness; ఉలింద, uliMda -n. --[bot.] ''Diospyros chloroxylon''; same as ఇలింద; ఉలి, uli -n. --chisel; a tool to shape wood or stone; ఉలిపి, ulipi -n. --pig-headed; naughty; ఉలిపిరి, ulipiri -adj. --very thin; ఉలిపిరి కాగితం, ulipiri kAgitaM -n. --onion-skin paper; tracing paper; ఉలిమిరి, ulimiri -n. --copper tree; [bot.] ''Crataeva religiosa''; ఉల్లి, ulli -n. --onion; garlic; also అల్లియం; ఉల్లిపాయ; ఉల్లిగడ్డ; ---నీరుల్లి = onion; [bot.] ''Allium cepa''; ఎరగ్రడ్డ. ---వెల్లుల్లి = garlic; తెల్లగడ్డ; (ety.) వెల్ల = white; ఉల్లి = onion; [bot.] ''Allium Sativum''; --(rel) leek; chive or ''Allium Schoenఒprasum''; ఉల్లికాడలు, ullikADalu -n. pl. --green onions; spring onions; scallion; (rel.) leek; shallot; scallion is the general name for any of the three varieties of onions; ఉల్లిపాషాణం, ullipAshANaM -n. --white arsenic; arsenic trioxide; often mixed with onion to conceal the former's identity and used as a poison or murder weapon; పాషాణం; ఉల్లిపొర కాగితం, ఉలిపిరి కాగితం, ullipora kAgitaM, ulipiri kAgitaM -n. --onion-skin paper; tracing paper; ఉలుకు, uluku -n. --fright; startle; timidity; quivering; ఉలూకం, ulUkaM -n. --owl; ఉల్లేఖనం, ullEkhanaM -n. --description; allusion; reference; ఉలూకల సంధి, ulUkala saMdhi -n. --ball and socket joint; ఉష్టప్రక్షి, ushTrapakshi -n. --ostrich; (ety.) the bird that is in the sun all the time; ఉష్ట్రము, ushTramu -n. --camel; (ety.) one that is in the sun all the time; ఉష్ణం, ushNaM -n. --heat; ఉష్ణ, ushNa -adj. --thermo; thermal; ఉష్ణగ్రాహక, ushNagrAhaka -adj. --endothermic; heat-absorbing; ఉష్ణజిత, ushNajita -adj. --exothermic; heat-emitting; ఉష్ణతామాపకం, ushNatAmApakaM -n. --calorimeter; an instrument to measure the quantity of heat in a substance; ఉష్ణమాపకం, ushNamApakaM -n. --thermometer; an instrument to measure the intensity of heat in a body; ఉష్ణవాహకం, ushNavAhakaM -n. --conductor of heat; ఉష్ట్రపక్షి, ushTrapakshi - n. -- ostrich; [bio.] ''Struthio camelus''; Somali Ostrich; [bio.] ''Struthio molybdophanes''; --ఆఫ్రికాలో ఉండే ఎగరలేని పెద్ద పక్షి; ఎగరలేని పక్షిజాతులు 40 దాకా ఇంకా భూమిమీద ఉన్నాయి. న్యూజిలాండ్ లో కనిపించే కివి (Kiwi) పక్షులు, ఆస్ట్రేలియాలో కనిపించే ఈమూ (Emu) పక్షులు, దక్షిణ అమెరికా ఖండంలో కనిపించే రియా (Rhea) పక్షులు, ఈశాన్య ఆస్ట్రేలియాలోనూ, న్యూ గినీ పరిసర దీవులలోనూ కనిపించే కసావరీ (Cassowary) పక్షులు, ఒకప్పుడు న్యూజిలాండ్ లో జీవించి, ఆ తరువాత అంతరించిపోయిన మోవా (Moa), అలాగే ఆఫ్రికాలోని మడగాస్కర్ దీవిలో జీవించి అంతరించిన ఎలిఫెంట్ బర్డ్స్ (Elephant birds) కూడా ఎగరలేని పక్షులే; --నిప్పుకోడి; ఉషారుగా, ushArugA - adv. -- gaily; ఉష్ణోగ్రత, ushNOgrata -n. --temperature; a measure of the degree of hotness; ఉసిగొలుపు, usigolupu -v. t. --instigate; incite someone against another, incite a dog to attack; ఉసిరి, usiri -n. --Indian gooseberry;[bot.] ''Emblic myrobalan; Phyllanthus emblica; Emblica officinalis; Emblica fischeri;'' --officinalis అంటే ఉపయోగపడేది, విపణివీధిలో దొరికేదీ అని అర్థం; Phyllanthus (phillon + antos) అంటే చిరు కొమ్మల చివర పూలు పూసేది అని అర్థం; ---పెద్ద ఉసిరి = [bot.] ''Phyllanthus emblica''. ---రాచ ఉసిరి = [bot.] ''Phyllanthus acidus; Averrhoa acidus''; ---భృంగామలక తైలం = భృంగ + అమలక = Eclipta alba + Emblic myrobalan = a popular Ayurvedic hair oil; ---చ్యవనప్రాశ = ఉసిరి + దశమూలాలు + కర్కాట శృంగి + అగరు + కరక్కాయ + తిప్ప తీగ + కచ్చూరాలు + యష్టి మధుకం + వస + అశ్వగంధా + శతావరీ + అభ్రకం భస్మం + నెయ్యి = a popular Ayurvedic tonic; ---[Sans.] ఆమలకమ్; ఉస్తి, usti - n. -- gigantic swallow wort; [bot.] ''Solanum trilobatum'' of the Solanaceae family; (Potato or Tomato or Tobacco Family); -- తీగలు సాగుతూ పెరిగే ఈ ముళ్ల పొదమొక్కకు ఒళ్ళంతా ముళ్లే. కాండం మీద మాత్రమే కాక ఈ మొక్క ఆకుల మీదకూడా మెలితిరిగిన కొక్కెం ముళ్లు ఉంటాయి. అనుకూల పరిస్థితులలో రెండు మీటర్ల ఎత్తు వరకూ కూడా ఈ పొదలు పెరుగుతాయి. ఈ పొద ఆకులు త్రిభుజాకారంలోనూ, డెల్టా ఆకారంలోనూ ఉంటాయి. ఈ ఆకులను నీడలో ఆరబెట్టి లేక నేతిలో వేయించి పొడి కొట్టి నిల్వచేసుకుంటారు. సాధారణమైన జలుబు, దగ్గులకు, జ్వరాలకు ఈ పొడి బాగా పనిచేస్తుంది. ఈ ఆకులను పొడిచేయబోయే ముందు వాటి మీద ఉండే విషతుల్యమైన ముళ్ళను తొలగించాలి. లేత వంగపండు రంగులో ఉండే ఈ మొక్క పూలు అచ్ఛం వంగపూలలాగే ఉంటాయి. గుండ్రంగా, చిన్నవిగా, గుత్తులుగా కాసే ఈ మొక్క కాయలు పండితే చూసేందుకు రక్తవర్ణంలో చిట్టి టొమాటోలలాగా అనిపిస్తాయి. చేదుగా ఉండే ఈ మొక్క వేళ్ళ కషాయం లేక చూర్ణం, దీని పూలు, కాయల రసం దగ్గు నివారణకు బాగా పనిచేస్తాయి; -- ముండ్ల ముష్టి; అలర్క పత్రము; ఉచ్చింత; కొండ ఉచ్చింత; ఉస్తి, ఉస్తె అన్నీ ఒకటే; --[Sans.] అలర్క; అగ్నిదమ; వల్లీ కంటకారికా; ఉసిళ్ళు, usiLLu - n. pl. -- a family of winged ants; -- also called ఇసుళ్ళు; -- వానలు కురిసే సమయాల్లో ఒక్కోసారి వీటి పుట్టలు పూర్తిగా తడిసిపోయి వాసయోగ్యంగా లేకుండాపోయిన కారణంగా ఇసుళ్లు లేక ఉసుళ్ళు తమ పుట్టలలోంచి బయటికి వచ్చి రాత్రిళ్ళు విద్యుద్దీపాల వద్దకు ఎగురుకుంటూ వస్తాయి. అవి దీపాల కాంతికి ఆకర్షించబడినా, ఆ వేడికి వాటి రెక్కలు కాలిపోయి అవి ఎగరలేక కిందపడి పోతాయి; ఉసురు, usuru - n. -- (1) breath; exhaled breath; life-force; (2) breath exhaled in despair; a sigh; an expression of grief by releasing heavy breath; --- ఉసురు అంటే ఊపిరి, ప్రాణం; ఏదైనా చేయగూడని పెద్ద అపకారం చేస్తే. "వాడి ఉసురు కొడుతుంది జాగ్రత్త" అంటాం. వాడు తన అశక్తత వల్ల ఏమీ చేయలేక పోయినా వాడి ప్రాణశక్తి పనిచేసి నీ ప్రాణం తీస్తుంది, అని అర్థం; ---ఆడదాని ఉసురు తగలకపోదు = the sigh of a woman will not fail to bring trouble (to him who caused her grief); ఉస్కో, uskO -inter. --command used to incite a dog to attack; </poem> ==Part 3: ఊ - U== <poem> ఊ, U - third long vowel of the Telugu alphabet. A high back rounded vowel, rather like the two vowels in English ''food'' or the first vowel in the word ''rule''. ఊక, Uka -n. --husk; chaff; the rough skin of rice paddy; see also చిట్టు; తవుడు; పొట్టు; ఊకదంపుడు, UkadaMpuDu -n. --[idiom.] a talk or conversation with no substance; worthless talk; ఊగు, Ugu -v. i. --swing; rock; sway; ఊచ, Uca -n. --a lean thin rod; smooth rod-like stem of millet plant; the soft cylindrical core of a banana plant; ఊచకోత, UcakOta -n. --torture; (lit.) cutting of a rod; ఊట, UTa -n. --(1) water spring; fountain; --(2) any liquid that oozed out, such as juice in a pickle; esp. mango pickle; ---(e. g.) ఊట కలం = fountain pen. ---(e. g.) ఆవకాయ ఊట = juice that oozed out from pickled mango. ఊడ, UDa -n. --aerial root; root growing down from the branches of a banyan tree; ఊడగొట్టు, UDagoTTu -v. t. --pull out; root out; disassemble; ఊడపీకు, UDapIku -v. t. --pull out; root out; ఊడిగం, UDigaM -n. --servitude; ఊడు, UDu -v. i. --slip out; drop out; fall away; come loose; ఊత, Uta -n. --support; prop; ---చేయూత = helping hand. ఊతకోల, UtakOla -n. --crutch; support; prop; ఊతపదం, UtapadaM -n. --catch-word; ఊదర, Udara -n. --(1) fume; fumes used for ripening fruit; --(2) smoke; smoke used for fumigation; ఊదరగొట్టు, UdaragoTTu -v. t. --(1) fumigate; --(2) forcibly ripen; --(3) to pressure someone into action; ఊదా, UdA -n. -- violet; purple; ఊదా తేనెపిట్ట, UdA tEnepiTTa, - n. -- purple sunbird; [biol.] Necterinia asiatica; ఊదు, Udu -v. t. --blow; puff; fan fire; blow with the mouth; ఊదుగొట్టం, UdugoTTam -n. --blow pipe; ఊదొత్తి, Udotti -n. --incense stick, a scented stick; also అగరువత్తి; ఊదువత్తి; ఊన, Una -pref. --one-less; ఊనాంత, UnAMta -adj. --one-less than the last; last but one; penultimate; ఊనిక, Unika -n. --(1) support; --(2) stress; ఊను, Unu - v. t. -- tan; process hides into leather; ఊపు, Upu -v. t. --shake; rock; swing; ఊపిరి, Upiri -n. --breath; respiration; ---నాకు ఊపిరి ఆడడం లేదు = (1) I am breathless; I am suffocating; (2) I am very busy. ---ఊపిరి పీల్చు = take a breath. ---ఊపిరి బిగపట్టు = hold your breath. ఊపిరితిత్తులు, Upiritittulu -n. pl. --lungs; ఊబి, Ubi -n. --quicksand; mire; quagmire; mud; --quicksand is not just an unstable patch of solid granules; It’s a non-Newtonian liquid, meaning it doesn’t follow the characteristics of Newton’s Law of Viscosity; While composed of sand, quicksand’s qualities are due to the 30% to 70% of air found between the grains. There is another component to the unusual formation, however, that helps give it that thick consistency; Along with the air-filled space, quicksand is comprised of a third component — water. Since there is a space between the grains of sand, when there is a vibration or added weight, they become unstable. With these disturbances, the water separates from the grains, causing a liquid-like consistency. As it loses viscosity, the patch of quicksand becomes unable to hold up any weight; Anything that crosses it, from a small animal to a human, will start to sink; Quicksand is often depicted as a death trap, but with the proper reaction, getting caught in it is not a dooming scenario. ఊరకుక్క, Urakukka -n. --stray dog; street dog; dog without an owner; ఊరట, UraTa -n. --comfort; consolation; rest; ఊరపంది, UrapaMdi -n. --stray pig; street pig; pig without an owner; ఊరపిచ్చుక, Ura piccuka -n. --house sparrow; [bio.] ''Passer domesticus''; ఊరబెట్టడం, UrabeTTaDaM -n. --pickling; ఊరబెట్టు, UrabeTTu -v. t. --pickle; ఊరడింపు, UraDiMpu -n. --consolation; ఊర్వస్తి, Urvasti -n. --[anat.] femur; thigh bone; ఊర్థ్వబిందువు, UrthvabiMduvu -n. --[astro.] zenith; the point on. the celestial sphere directly above the observer's head; ఊర్థ్వ బృహత్ సిర, Urthva brRhat sira -n. --[anat.] superior vena cava; The main vessel that brings blood from the upper parts of the body to the heart; ఊరికే, UrikE -adv. --merely; for no reason; ఊరు, Uru -n. --(1) town; village; city; a generic word for any of these with no indication of its size; --(2) thigh; ---మీది ఏ ఊరు? = where are you from? -v. i. --(1) ooze; watering of mouth on seeing food; oozing of water in a well; --(2) pickle; pickling of stuff in a solution of condiments; ఊరుకొను, Urukonu -v. i. --be quiet; be still; refrain from answering; ఊరుగాయ, UrugAya -n. --pickle; a vegetable that was pickled; ఊరుపిండి, UrupiMDi -n. --spiced and fermented sesame cake; ఊరుమ్మడి భూములు, UrummaDi bhUmulu -ph. -- village common properties such as village government offices; irrigation facilities, sanitary and drainage facilities, burial/cremation grounds, parks, cattle pounds, etc. ఊరువు, Uruvu -n. --thigh; ఊరుసంధి, UrusaMdhi -n. --[anat.] hip joint; ఊరుసిర, Urusira -n. --[anat.] femoral vein; ఊరేగింపు, UrEgiMpu -n. --procession; ఊరోపరి, UrOpari -n. --laptop; a computer that fits on the lap; ఊళ, ULa -n. --whistle; ఊస, Usa -n. --a thin rod of metal; ఊసరం, UsaraM -n. --salty soil; ఊసరవెల్లి, Usaravelli -n. --chameleon; [bio.] ''Chamaeleo calyptratus'' of the Chamaeleonidae family; a lizard-like animal that changes its color to blend with its surroundings; -- the expression, "తొండ ముదిరి ఊసరవెల్లి అయింది" is not scientifically accurate because తొండ and ఊసరవెల్లి are two different animals; [[File:Indian_Chameleon_%28Chamaeleo_zeylanicus%29_Photograph_By_Shantanu_Kuveskar.jpg|right|thumb|ఊసరవెల్లి]] -- ఊసరవెల్లులలో 202 జాతులున్నాయి. వెయిల్డ్ కెమెలియన్ (Veiled Chameleon), జాక్సన్స్ కెమెలియన్ (Jackson's Chameleon), పాంథర్ కెమెలియన్ (Panther Chameleon) వీటిలో చెప్పుకోదగినవి; -- గ్రీకు భాషలో 'ఖమాయ్' (khamai) అంటే ' నేలమీద' అనీ ' లియోన్' (leon) అంటే 'సింహం' అనీ అర్థాలు కనుక ఇది 'నేలమీది సింహం'; ఊసు, Usu -n. --information; news; ---నా ఊసు నీకెందుకు? = why do you care about me? ఊష్ణం, UshNaM -n. --fever; this dialect is a deformation of the word ఉష్ణం; ఊష్మం, UshmaM -n. --(1) steam; --(2) [phonetics] fricative; * ఊష్మములు, anunAsikamulu -n. pl. --[gram.] the group of Telugu alphabetical characters pronounced by blowing air: శ, ష, స, హ; ఊహ, Uha -n. --(1) idea; thought; imagination; --(2) guess; ఊహనం, UhanaM -n. --assumption; hypothesis; concept; ఊహాజనిత, UhAjanita -adj. --imaginary; conjectural; ఊహాతీత, UhAtIta -adj. --unimaginable; beyond imagination; ఊహించు, UhiMcu -v. i. --guess; conjecture; </poem> |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==మూలం== * V. Rao Vemuri, English-Telugu and Telugu-English Dictionary and Thesaurus, Asian Educational Services, New Delhi, 2002 ISBN 0-9678080-2-2 [[వర్గం:వేమూరి తెలుగు-ఇంగ్లీషు నిఘంటువు]] 03mjn27q1y66mxszmaqflwq7qxj3uvw వేమూరి తెలుగు-ఇంగ్లీషు నిఘంటువు/ఎ-ఏ-ఐ 0 3012 33249 33186 2022-06-16T14:04:45Z Vemurione 1689 /* Part 4: ఏ - E */ wikitext text/x-wiki =నిఘంటువు= * This dictionary is an improved version over the print version (expanded, errors corrected, new features continually being added) published by Asian Educational Services, New Delhi in 2002. * You are welcome to add. BUT PLEASE DO NOT DELETE entries until you are absolutely, positively SURE a mistake has been made and needs to be corrected. * PLEASE do not delete entries or their meanings simply because you personally did not agree with the meaning given there. Thanks * American spelling is used throughout. * There is no clearly established, standardized alphabetical order in Telugu. The justification for the scheme used here would be too long for discussion here. 16 March 2016. {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> ==Part 1: ఎం - eM== <poem> ఎంగిలి, eMgili -n. --(1) defilement due to contact with saliva; --(2) leftover food previously tasted by someone else, hence unclean; ఎంగిలి చేయు, eMgili cEyu -v. t. --the process of making food impure by tasting (or biting into) it and putting the tasted remains back in the vessel; ---కాకెంగిలి = the process of biting into something by putting a cloth in between the teeth and the tasted item in such a way the saliva does not touch the food being bitten. ---కొంచెం ఎంగిలి పడు = [idiom.] just eat some little bit. ఎంగిలి మంగలం, eMgili maMgalaM - ph. -- unclean; unhygenic; ఎంచు, eMcu -v. t. --select; choose; opt; ఎండ, eMDa -n. --sunshine; ఎండ గడియారం, eMDa gaDiyAraM -n. --sun dial; ఎండబెట్టు, eMDabeTTu -v. t. --dry; put in the sun to dry; ఎండపోయు, eMDapOyu -v. t. --dry; spread in the sun to dry; ఎండమావి, eMDamAvi -n. --mirage; ఎండాకాలం, eMDakAlaM -n. --summer; ఎండు, eMDu -adj. --dried; dry; ---ఎండు కరల్రు = dry firewood. ఎంపిక, eMpika -n. --selection; ఎంత, eMta -adj. interrog. --how much?; ఎందరు, eMdaru -adj. interrog. --how many people?; ఎందాక, eMdAka -adj. interrog. --how far?; </poem> ==Part 2: ఎ - e== <poem> ఎకరారు, ekarAru -n. --acknowledgment; agreement; confession; ఎకసక్కెములాడు, ekasakkemulADu -v. t. --make fun; disparage sportively; do a prank; trick; ఎక్కం, ekkaM -n. --multiplication table; ఎక్కడ, ekkaDa -adj. interrog. --where?; ఎకాయెకీ, ekAyekI -adv. --non-stop; without interruption; right away; posthaste; ఎక్కిళ్లు, ekkiLlu -n. pl. --hiccups; a sudden repeated stopping of the breath probably caused by some non-specific irritation of the diaphram; ఎక్కు, ekku -v. i. --rise; climb up; mount; ఎక్కుడు, ekkuDu -n. --uphill; ascent; ఎక్కువ, ekkuva -adj. --(1) excess; --(2) greatness; ఎక్కుపెట్టు, ekkupeTTu -v. t. --draw a bowstring with the arrow in place; take aim; ఎక్కించు, ekkiMcu -v. t. --(1) increase; --(2) to assist in entering a vehicle; --(3) insert an item like inserting a string in the eye of a needle; an item in a ledger, a drug into the vein of a patient, etc.; ---సూదిలోకి దారం ఎక్కించు = string the needle. ఎగ, ega -adj. --upward; ---ఎగ, దిగ = up and down; from head to foot. ఎగఊపిరి, egaUpiri -n. --gasping; panting; dyspnea; ఎగజల్లు, egajallu -v. t. --spray; sprinkle; ఎగతాళి, -n. --derision; ridicule; ఎగపీల్చు, egapIlcu -v. i. --sniff; inhale; ఎగబడు, egabaDu -v. t. --scramble; to go after eagerly; to run after; ఎగబాకురు, egabAkuru -v. i. --climb up; creep up; ఎగరవేయు, egaravEyu -v. t. --fly; ఎగసన తోయు, egasana tOyu -v. t. --push up; lift up; stoke the fire; ఎగుడు, eguDu -n. --uphill; ---ఎగుడు దిగుళ్లు = ups and downs. ఎగుమతి, egumati -n. --export; ఎగురు, eguru -v. i. --(1) fly; --(2) jump up; ఎగ్గొట్టు, egagoTTu -v. i. --(1) evade; dodge; (2) abscond; ఎట్టకేలకు, eTTakElaku -adv. --eventually; at last; ఎట్టఎదుట, eTTaeduTa -adj. --right in front; ఎటు, eTu -adv. --in what manner?; in what direction? ఎటువంటి, eTuvaMTi -adv. --what sort? of what nature?; ఎట్టి, eTTi -adj. --of what kind? ఎటూ, eTU -adv. --any how; in any case; ఎటొచ్చీ, eToccI -adv. --in any case; nevertheless; ఎడం, EdaM -n. --space; gap; interval; ---కొంచెం ఎడంగా కూర్చుంటే పోలా? = why not sit by leaving some space between us? ఎడతెగని, eDategani -adv. --ceaseless; incessant; non-stop; ఎడతెరిపి, eDateripi -n. --break; pause; interval; ---ఎడతెరపి లేకుండా వర్షం పడుతోంది = it has been raining without a break. ఎడపిల్ల, eDapilla -n. --earlier child; the child born earlier to the current one; ఎడబాటు, eDabATu -n. --separation; separation of loved ones; the state of being separated; ఎడమ, eDama -adj. --left; ---ఎడమ చేయి = left hand. ఎడారి, eDAri -n. --desert; treeless wasteland; ఎడారి గులాబి, eDAri gulAbi -n. --desert rose; [bot.] ''Adenium obesum''of the Dogbane Family; -- ఎడీనియం; ఎడారి పిల్లి, eDAri pilli -n. --desert cat; [boil.] ''Felis libyca''; ఎడ్లు, eDlu -n. pl. --oxen; ఎత్తరి, ettari -n. --tall person; ఎత్తిపొడుపు, ettipoDupu -n. --taunt; ఎత్తు, ettu -n. --(1) height; --(2) a move in chess; --(3) scheme; --(4) lift; -v. t. --lift; raise; ఎత్తుగడ, ettugaDa -n. --(1) trick; stratagem; --(2) takeoff; ఎత్తుబండి, ettubaMDi -n. --lift; elevator; a device to carry people and goods to top floors of a building; ఎత్తుబడి, ettubaDi -n. --beginning; opening; ఎదిరించు, ediriMcu -v. t. --oppose; resist; encounter; ఎదిరి, ediri -n. --opponent; enemy; defendent; ఎదుగు, edugu -v. i. --grow; increase in stature; encounter; ఎదుగుదల, edugudala -n. --growth; ఎదురాడు, edurADu -v. t. --say an opposing word; resist; talk back; ఎదురు, eduru -n. --the front; ఎదురుచూచు, edurucUcu -v. i. --look forward to; await; wait with anticipation; ఎదురుపడు, edurupaDu -v. i. --come in the opposite direction; encounter; bump into; ఎద్దు, eddu -n. m. --ox; ఎద్దేవాచేయు, eddEvAcEyu -v. t. --mock; heckle; tease; ridicule; deride; ఎనలేని, enalEni -adj. --matchless; peerless; ఎన్నాళ్లు, ennALlu -pron. --how many days?; ఎనిమిది, enimidi -n. --eight; ఎన్ని, enni -adj. interrog. -- how many things?; ఎన్నిక, ennika -n. --election; ఎనుపు, enupu -v. t. --mash; beat and mix thoroughly; esp. beat cooked pulses into a paste; ఎనుపోతు, enupOtu -n. --he-buffalo; ఎనుము, enumu -n. --she-buffalo; ఎన్నుకొను, ennukonu -v. t. --elect; ఎన్నెమ్మ, ennemma - n. -- name of a demon believed to target and kill newly-delivered infants; To prevent this from happening, mothers always put a lighted wick (a lamp) in the infant's room as soon as dusk falls; --ఎరిణమ్మ/ ఎనెమ్మ/ ఎన్నెమ అనే పేర్లతో వ్యవహరించే ఒక భూతం పురిటిలో పిల్లలను చంపుతుందని ఒక (మూఢ) విశ్వాసం కొన్ని చోట్ల ఉంది; ప్రజలు తమను సరిగా ఆరాధించని పక్షంలో వారి పురిటి బిడ్డలను చంపడానికి మాతృగణ దేవతలకు కుమారస్వామి అనుమతి ఇచ్చినట్టు భారత గాథ; ఎప్పటికి, eppaTiki -adv. --by what time?; ఎప్పుడు eppuDu -adv. --when?; ఎప్పుడైనా, eppuDainA - ? -- (1) always, at any point in time; (2) always, at all points in time; (3) once in a while; (4) not now, perhaps at another time; (5) have you ever; (6) has it ever; -- [Sans.] సర్వదా; సదా; కదాచిత్; కదాపి; సతతం; నిత్యదా; అనిశం; అనవరతం; నిరంతరం; సర్వక్షణే; ఎప్పుడో eppuDO -adv. --at some time or other?; ఎప్పటికప్పుడు, eppaTikappuDu -adv. --every so often; soon after; immediately; ఎపోజీ, epOjI -n. --[math.] apogee; the farthest point from the focus of an ellipse; ఎబ్రాసి, ebrAsi -n. --a slovenly person; loathsome person; disgusting person; ఎముక, emuka -n. --bone; (rel.) బొమిక; ---కంటె ఎముక = collar bone. ---తుంటి ఎముక = hip bone. ---పుర్రె ఎముక = skull bone. ఎర, era -n. --bait; ఎరవు, eravu -n. --(1) borrowed item; --(2) difference; disparity; ఎర్ర, erra -adj. --red; -n. --bait; the usual bait used in fishing are earthworms which are indeed red in color; ఎర్రకణం, errakaNaM -n. --red blood cell; erythrocyte; ఎర్రకుసుమ, errakusuma -n. --menorrhagia; excessive red menstrual discharge; ఎర్రగన్నేరు, erragannEru -n. --Indian oleander; [bot.] ''Nerium indicum''; ఎర్రగలిజేరు, erragalijEru -n. -- Horse-purslane; [bot.] ''Trianthema portulacastrum'' L. Aizoaceae --తెల్లగలిజేరు = [bot.] ''Trianthema decandra'' L. Aizoaceae; ఎర్రగువ్వ, erraguvva -n. --red turtle dove; [bio.] ''Streptopelia tranquebariea''; ఎర్ర చందనం, erra caMdanaM - n. -- red sandalwood; [bot.] ''Pterocarpus santalinus''; రక్త చందనం; -- ఎనిమిది మీటర్ల (ఇరవయ్యారు అడుగులు) వరకు పెరిగే మొక్క. దక్షిణ తూర్పు కనుమలు ఈ మొక్క పెరగటానికి ఎక్కువ అనువైన వాతావరణం. మొత్తం దక్షిణ భారత దేశమంతటా ఇది కనిపించినా శేషాచలం అడవులు దీనికి బాగా ప్రసిద్ధి. ఎర్ర చందనం పెరగటానికి మట్టిలో స్ఫటిక శిల (Quartz) ఉండాలి. అలాగే వాతావరణ పరిస్థితులు కూడా సరిపోవాలి.ఈ మొక్క అంతరించే ప్రమాదం ఉన్నదిగా ప్రకటించారు. తర్వాత 2018 లో “అపాయం అంచున ఉన్నవి” (nearly threatened) గా దీన్ని మార్చారు. ఎర్ర చిత్రమూలం, erra citramUlaM - n. -- [bot.] ''Plumbago rosea''; ఎర్రజువ్వి, errajuvvi -n. --[bot.] ''Ficus retusa''; ''Ochna squarrosa'' Linn.; -- ఎర్రజమ్మి; ఎర్రమద్ది, erramaddi -n. --a large tall tree; [bot.] ''Terminalia arjuna''; -- తెల్లమద్ది; ఎర్రగోరింట, erragOriMTa -n. --alizarin plant; ఎర్రచందనం, erracaMdanaM -n. --red-wood tree; [bot.] ''Pterocarpus santalinus''; ఎర్రతోకమోసు, erratOkamOsu -n. --reba; a fish of the cyprinidae family; [bio.] ''Cirrhinus reba''; ఎర్రమీను, erramInu -n. --mrigal; a fish of the Cyprinidae family; [bio.] ''Cirrhinus mrigala''; -- ఎర్రమోసు; ఎర్రముల్లంగి, erramullaMgi -n. --carrot; ఎర్రలొద్దుగ, erralodduga - n. -- [bot.] ''Symplocos racemosa''; -- లోధ్ర; ఎర్రసిరి, errasiri -n. --[bio.] ''Tamarix articulata''; ఎరికె, erike -n. --purview; range of knowledge; ఎరికి చెట్టు, eriki ceTTu - n. --Sebesten plum; [bot.] ''Cordia dichotoma'' Forst. of Boraginaceae family; ఎరుపు, erupu -n. --(1) red; crimson; --(2) blood; ఎరువు, eruvu -n. --fertilizer; ఎల, ela -adj. --young; tender ; ఎలక, elaka -n. --rat; --ఎలుక ఎలదోట, eladOTa %e2t -n. --small park; pleasure garden; ఎలనవ్వు, elanavvu -n. --smile; ఎలనాగ, elanAga -n. --young woman; damsel; nymph; a mythological spirit of nature imagined as a beautiful maiden inhabiting rivers, woods, or other locations; ఎలప్రాయం, elaprAyaM -n. --young age; youth; ఎలమి, elami -n. --pleasure; joy; ఎల్ల, ella -n. --border; object defining a border; ఎల్లగిసె చెట్టు, - n. -- flax; [bot.] ''Linum usitatissimum'' of the Linaceae family; -- a blue-flowered herbaceous plant that is cultivated for its seed (linseed) and for textile fiber made from its stalks; ఎల్లరు, ellaru -pron. --all; all people; ఎల్లప్పుడు, ellappuDu -adj. --all the time; at all times; ఎలాగ, elAga -adv. --in what way; how; ఎలాగో ఒకలాగ, elAgO okalAga -adv. --somehow; ఎల్లింద, elliMda -n. -- Green Ebony Persimmon; [bot.] ''Diospyros chloroxylon'' of the Ebenaceae family; -- a bushy shrub to a small tree; the wood is used for making plows and combs; Leaf paste applied to treat surface burns; -- [Hindi] Kinnu; ఎలుక, eluka - n. -- rat; ఎలుక చంపు చెట్టు, eluka caMpu ceTTu - n. -- [bot.] ''Gliricidia sepium''; -- గ్రీకు భాషలో ‘glis’(గ్లిస్) అంటే ‘ఎలుక' అనీ, ‘cida’(సిడా) అంటే ‘killer’ (చంపేది) అనీ అర్థాలు; ‘సెపియం’ అంటే ‘కంచెమొక్క’ అని అర్థం. మొత్తం మీద దీని అర్థం "ఎలుకలని చంపే కంచె మొక్క" అని; వీటి కాయలలోని గింజలని బియ్యంతో కలిపి నూరిన పిండిని ఎలుక కన్నాలలో వేస్తే వాటిని తిని ఎలుకలు చచ్చిపోతాయి; కనుకనే దీనికి ‘ఎలుక చంపు చెట్టు’ అని పేరు వచ్చింది; ఎలుకచెవి ఆకు, eluka cevi Aku - n. --Hairy wood rose; Tinnevelly Indian senna; [bot.] ''Cassia senna''; ''Merremia aegyptia'' of Morning glory family -- నేల పొన్న; నేల తంగేడు; స్వర్ణపత్రి; భూమిచారి; ఎలుగు, elugu -n. --(1) bear; --(2) voice; ఎలుగుబంటి, elugubaMTi -n. --bear; -- ఎలుఁగుబంటి అనేది విశేషణమే (adjective) తప్ప నామవాచకం (noun) కాదు; ఎలుఁగు = గొంతుక/ గొంతు; బంటి = "వరకు ఉన్నది" = గొంతు వరకు మోము కలిగినట్టిది; ఎలుఁగుబంటిని చూస్తే దానికి మెడే ఉన్నట్టు తోచదు. మెడా, మొండెమూ కలిసిపోయినట్లు ఉంటుంది; ఎల్లుండి, elluMDi -n. --the day after tomorrow; ఎవరికివారే, evarikivArE -adv. --each for himself/herself; Laissez Fair; ఎవడు, evaDu -pron. --who? (derisively); ఎవరు, evaru -pron. --who?; ఎసరు, esaru - n. -- (1) boiling water meant for cooking rice or vegetables; - v. i. -- exceed; ఎసరు పెట్టు, esaru peTTu - v. t. --deceive; betray; damage; slash and burn; </poem> ==Part 3: ఏం - EM== <poem> ఏంపియరు, EMpiyaru -n. --[phy.] ampere; a unit of electrical current equal to a flow of one coulomb per second; named after French physicist Andre Marie Ampere (1775-1836); ---రెండు ఏంపియర్ల ఫ్యూజు వాడాలండీ = have to use a two-ampere fuse. ఏండ్లు, EMDlu -n. pl. --years; </poem> ==Part 4: ఏ - E== <poem> ఏ ఎండకాగొడుగు పట్టు, E eMDakAgoDugu paTTu - ph. -- say and do things suitanble to the occassion; ఏకంచేయు, EkaMcEyu -v. t. --unite; combine; ఏక, Eka -adj. --pref. mono; solo; uni; one; [ant.] అనేక; ఏకకణజీవులు, EkakaNajIvulu -n. --[bio.] unicellular organisms; ఏకకేంద్రక, EkakEMdraka -adj. --concentric; ---ఏకకేంద్రక వృత్తములు = concentric circles. ఏకగ్రీవంగా, EkagrIvaMgA -adv. --unanimously; with one voice; ఏకగ్రీవత, EkagrIvata -n. --unanimity; ఏకఘాత, EkaghAta -adj. --linear; ఏకచక్కెర, Ekacakkera -n. --[chem.] monosaccharide; any of the class of sugars (e.g., glucose) that cannot be hydrolyzed to give a simpler sugar; ఏకజాతీయ, EkajAtIya -adj. --homogeneous; ఏకటాకీగా, EkaTAkIgA -adv. --continuously; ఏకతాళం, EkatALaM -n. -- harmony; ఏకత్వం, EkatvaM -n. --(1) unity; oneness; (2) singularity; ఏకదళ, EkadaLa -adj. --[bio.] unifoliolate; having only one leaf; ఏకదళబీజ, EkadaLabIja -adj. --[bio.] monocot; ---ఏకదళబీజ వృక్షం = monocot plant; Monocotyledons are any plants that have flower parts in multiples of three, leaf veins that run parallel and adventitious roots. Common examples include tulips, onions, garlic and lilies; ఏకదిశాత్మకం, EkadiSAtmakaM -n. --unidirectional; one-dimensional; ఏకదీక్షగా, EkadIkshagA -adv. --singlemindedly; ఏకధాటిగా, EkadhATigA -adv. --continually; non-stop; ceaselessly; ఏకధారగా, EkadhAragA -adv. --in one continuous stream; ఏకపది, Ekapadi -n. --footpath; path; narrow path; ఏకబిగిన, Ekabigina -adv. --non-stop; ఏకమాత్రకం, EkamAtrakaM -adj. --one-dimensional; ఏకముఖ, Ekamukha -adj. --(1) homogeneous; --(2) uni-directional; ---ఏకముఖ ప్రవాహం = direct current; unidirectional flow. ఏకరువు, Ekaruvu -n. --recitation; reciting a list of items; ఏకరూప, EkarUpa -adj. --uniform; ఏకలింగ, EkaliMga -adj. --unisexual; ఏకవచనం, EkavacanaM -n. --singular number; ఏకశృంగం, EkaSRMgaM -n. --one-horned one; rhinoceros; ఏకసంథ, EkasaMtha -adj. --one-time; once; ఏకసంథాగ్రాహి, EkasaMthAgrAhi -n. --a person who can learn or memorize in one attempt; ఏకస్వం, EkasvaM %e2t -n. --patent; ఏకసాయం, EkasAyaM -n. --monoculture; growing the same crop again and again; ఏకహరితఏకేను, EkaharitaEkEnu -n. --[chem.] monochloromethane; CH<sub>3</sub>Cl; ఏకాంకిక, EkAMkika -n. --one-act play; ఏకాండీ, EkAMDI -adj. --unsplit; whole; ఏకాంతం, EkaMtaM -n. --solitude; seclusion; ఏకాంత, EkaMta -adj. --solitary; isolated; ఏకాంతర, EkaMtara -adj. --alternate; ఏకాంతర కోణం, EkaMtara kONaM -n. --[math.] alternate angle; Alternate angles are angles that are in opposite positions relative to a transversal intersecting two lines. If the alternate angles are between the two lines intersected by the transversal, they are called alternate interior angles; ఏకాంతవాసి, EkAntavAsi -n. --recluse; ఏకాకి, EkAki -n. --solitary person; a person in solitude; ఏకాగ్రత, EkAgrata -n. --mental concentration; single-minded attention; ఏకాదశ, EkAdaSa -adj. --eleventh; ఏకాదశ వర్ష చక్రం, EkAdaSa varsha cakraM -n. --[astro.] eleven-year cycle; commonly the eleven-year cycle of solar activity; ఏకాదశి, EkAdaSi -n. --the eleventh day of the bright or dark fortnight of the lunar calendar; ఏకాదేశం, EkAdESaM -n. --[gram.] one syllable replacing two individual syllables at the union of two words; ఏకాధిపత్యం, EkAdhipatyaM -n. --totalitarianism; ఏకీభవించు, EkIbhaviMcu -v. i. --agree; concur; ఏకీభావం, EkIbhAvaM -n. --agreement; concurrence; concord; ఏకు, Eku -n. --(1) ginned cotton prepared for spindle; an elongated fluffed cotton ball used in manually spinning yarn; --(2) lambast; criticize severely; -v. t. --(1) gin; ginning of cotton; --(2) severely criticize; ఏకేను, EkEnu -n. --methane; a hydrocarbon with one carbon atom; CH<sub>4</sub>; ఏకేశ్వరవాదం, EkESvaravAdaM -n. --monotheism; ఏకైక, Ekaika -adj. --one at a time; one by one; -- (note) it is not "one and only or unique;" ఏకోదరులు, EkOdarulu -n. pl. --uterine siblings; (lit.) born from the same uterus; ఏగానీ, EgAnI -n. --a coin of the British era with a value of 2 pies; 2 దమ్మిడీలు = 1 ఏగానీ; ఏగిస, Egisa -n. --a large deciduous tree; [bot.] ''Pterocarpus marsupium''; -- the bark is used as an astringent and for toothache, the flowers to reduce fever and bruised leaves for external application on boils and skin sores; --ఏగి; ఎర్ర ఏగిస; ఏగు, Egu -v. i. --go; depart; ఏగుదెంచు, EgudeMcu -v. i. --come; arrive; ఏటవాలు, EtavAlu -adj. --inclined; sloping; slanting; ఏటా, ETA -adv. --every year; annually; ఏటిపాల, ETipAla, - n. -- [bot.] ''Salix tertraperna''; ఏటేటా, ETETA -adv. --every year; annually; ఏడాకుల పాల, EDAkula pAla -n. --Devil's tree; the Saptaparni tree; the seven-leaf tree; [bot.] ''Alstonia scholaris''; ''Alstonia venenata''; --This is a glabrous tree and grows up to 40 m (130 ft) tall; According to a TV report on 18 July 2020, these trees in Visakhapatnam have been emitting a foul-smelling odor and people are worried about the negative consequences of this plant; -- ఆల్ స్టన్ అనే శాస్త్రవేత్త పేరిట దీనిని అలా పిలుస్తున్నారు. ఒకప్పుడు ఈ వృక్షాల కలపను బడిపిల్లలు రాసుకునే పలకలు తయారు చేయటానికి వాడేవారట. అందుకే దీని శాస్త్రీయ నామంలో స్కాలరిస్ (scholaris) అనే శబ్దం వచ్చి చేరింది; -- ఏడాకుల పొన్న; [Sans.] సప్తపర్ణీ; ఏడాకుల మందులమర్రి, EDAkula maMdulamarri -n. -- a climbing shrub; [bot.] ''Cayratia pedata''; ఏడాకుల మర్రి, EDAkula marri -n. --a large shrub with attractive yellow flowers; [bot.] ''Schefflera stellata''; ఏడాది, EDAdi -n. --a year; ఏడి, EDi -pron. --where is he? ఏడు, EDu -n. --(1) seven; (2) year; ఏడుగురు, EDuguru -pron. pl. --seven people; ఏడ్చు, EDcu -v. i. --cry; weep; ఏతం, EtaM -n. --a water lift; a counterpoise waterlift; a see-saw like manual devise used to pull out water from village wells, used especially to pull water for irrigation purposes in south Indian villages; a fascinating sight to see as laborers walk back and forth on a narrow high beam’across a fulcrum as a bucket goes up and down to pull the water up; -- ఏతాము; see also మోటబావి; దిగుడు బావి; ఏతావాతా, EtAvAtA -adv. --finally; in conclusion; ఏదయినా, EdayinA -adv. --any; any item; anything; ఏది, Edi -pron. -- which? which one? ఏదుపంది, EdupaMdi -n. --porcupine; ఏదుపంది కొయ్య, EdupaMdi koyya -n. --quill of a porcupine; ఏదుము, Edumu -n. --a volumetric measure, equal to 5 తూములు; used to measure grain; (ety.) ఏను + తూము; ఏనాది, EnAdi - n. -- a hill tribe; a tribe of forest dwellers; savage; -- అనాది; యానాది; గిరిజన తెగ నెల్లూరు, చిత్తూరు జిల్లాలలో అధిక సంఖ్యాకులుగా ఉన్నారు. వీరు పుట్టలు పొడిచి పాములనుచంపి, ఉసిళ్ళు లేక ఇసుళ్ళను, ఎలుకలు, పందికొక్కులవంటి rodents ని తింటారు; యానాదులు అనాదిగా పాములను చంపుతూ, వాటిని తింటూ నాగజాతి వారుగా, ఖాళీ పుట్టలలో నివసిస్తూ Mound Dwellers గానూ పేరొందారు; ఏనుగు, Enugu -n. --(1) elephant; --(2) rook in chess; --(3) a measure of 64 tamarind seeds in a children’s game; ఏనుగు చెట్టు, Enugu ceTTu -n. --sausage tree; [bot.] ''Kigelia pinnata''; హస్తి మేఢ్రపు చెట్టు; ఈ చెట్టు కాయలు ఏనుగు పురుషావయవాన్ని పోలి ఉండే కారణంగా దీనికాపేరు వచ్చింది; ఏనుగు పల్లేరు, Enugu pallEru - n. -- [bot.] ''Pedalium murex'' Linn.; ఏపి చెట్టు, Epi ceTTu -n. --sal tree; [bot.] ''Hardwickia binata;'' ఏపిలు, Epilu -n. --apple; [bot.] ''Malus sylvestris''; ''Pyrus malus''; ఏపు, Epu -adj. --fine; sturdy; well-grown; ఏపుకోతి, EpukOti -n. --ape; ఏభై, Ebhai -n. --fifty; ఏమరుపాటు, EmarupATu -n. --inattention; off-guarded condition; ఏర్పడు, ErpaDu -v. i. --form; take shape; ఏర్పాటు, ErpATu -n. --arrangement; formation; ఏరు, Eru -n. --(1) rivulet; stream; a stream that is longer than 8 miles is called a river; -- ఆమడ/నాలుగు కోసులు (8 మైళ్ళు) కన్న ఎక్కువ దూరం ప్రవహించే ఏటిని నది అంటారని నిఘంటువులో వివరణ. -- ఏరు, సెలయేరు అనేవి ఎత్తైన ప్రదేశంనుండి పల్లపుప్రదేశంలోకి ప్రవహించే నిరంతర నీటిప్రవాహం. ఏరుకూ సెలయేరుకూ గల తేడా ఏమిటంటే సెలయేరు అనేది కొండలమీదనుండి, గుట్టలమీదుగా జలజలా ప్రవహిస్తూ ప్రవహిస్తూ చివరికి ఏ నదిలోనో ఉపనదిలోనో కలసిపోయేది. మిగిలిన వాటికి దీనికి ఉన్న ప్రత్యేక భేదం ఏమిటంటే సెలయేరు చేసే ఆహ్లాదకరమైన 'గలగల' శబ్దం. -- (rel.) వాగు; వంక; --(2) a ready-to-go plow and oxen; -v. t. -- pick; gather; ఏరుగు, Erugu -v. t. --defecate; excrete; ఏరువాక, EruvAka -n. --a village ceremony preceding the plowing and sowing of seed; ఏలం, ElaM -n. --auction; ఎలా, Ela -adv. --why? ఏలకి, Elaki -n. -- (1) మలబార్ ఏలకి = lesser cardamom; [bot.] ''Elettaria cardamomum''; -- (2) పెద్ద ఏలకి = [bot.] ''Amomium aromaticum''; బెంగాల్ ఏలకి; -- (3) ముర్రుంగ్ ఏలకి = [bot.] ''Amomium subulatum''; --[Sans.] ఏలా; సూక్ష్మ ఏలా; స్థూల ఏలా; తృటీః; ద్రావిడీ; త్విషా; ఏలు, Elu -v. t. --rule; reign; protect; administer; - suff. indicates animal; తోడేలు; పొట్టేలు; తాబేలు; కుందేలు; ఏలుబడి, ElubaDi -n. --reign; administration; ఏవగింపు, EvagiMpu -n. --dislike; distaste; ఏసి, Esi -distributive suff. --attached to a numeral;each; at a time; at the rate of; ---నాలుగేసి = four at a time. ---ఇద్దరేసి = in groups of two. ఏస్పిరిన్, Espirin -n. --aspirin; acetylsalicylic acid; a medicine used to relieve pain and inflammation; ఏహ్యభావం, ఏహ్యత, EhyabhAvaM, Ehyata -n. --hatred; </poem> ==Part 5: ఐ - ai== <poem> ఐక్యం, aikyaM - n. -- unity, union; --- ఐక్యత సరి అయిన ప్రయోగం కాదు; ఐచ్ఛిక, aicchika -adj. --optional; ఐదవ, aidava -adj. --the fifth; the ordinal number 5; ఐదువ, aiduva -n. --a woman whose husband is alive; (ety.) అ + విధవ = one who is not a widow; ఐమూలగా, aimUlagA -adv. --obliquely; diagonally; ఐశ్వర్యం, aiSvaryaM -n. --riches; wealth; prosperity; </poem> |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==మూలం== * V. Rao Vemuri, English-Telugu and Telugu-English Dictionary and Thesaurus, Asian Educational Services, New Delhi, 2002 ISBN: 0-9678080-2-2 [[వర్గం:వేమూరి తెలుగు-ఇంగ్లీషు నిఘంటువు]] 8w8hvk5zrboi04nha05lbzzzxmfy6ec వేమూరి తెలుగు-ఇంగ్లీషు నిఘంటువు/ఒ-ఓ-ఔ 0 3013 33341 32401 2022-08-01T03:11:34Z Vemurione 1689 /* Part 5: ఔ - au */ wikitext text/x-wiki =నిఘంటువు= * This dictionary is an improved version over the print version (expanded, errors corrected, new features continually being added) published by Asian Educational Services, New Delhi in 2002. * You are welcome to add. BUT PLEASE DO NOT DELETE entries until you are absolutely, positively SURE a mistake has been made and needs to be corrected. * PLEASE do not delete entries or their meanings simply because you personally did not agree with the meaning given there. Thanks * American spelling is used throughout. * There is no clearly established, standardized alphabetical order in Telugu. The justification for the scheme used here would be too long for discussion here. 16 March 2016. {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> ==Part 1: ఒం - oM== <poem> ఒంకీ, oMkI -n. --(1) hanger; hook; (2) an ornament worn on the upper arm by women; ఒంగు, oMgu -v. i. --bend; ఒంచిన, oMcina -adj. --bent; ఒంచు, oMcu -v. t. --bend; ఒంటద్దం, oMTaddaM -n. --monocle; one eyeglass; ఒంటమి, oMTami -n. --hatred; enmity; ఒంటరి, oMTari -n. --(1) loner; a person in solitude; --(2) soldier; ఒంటరితనం, oMTaritanaM -n. --loneliness; (rel.) ఏకాంతం; ఒంటి, oMTi -adj. --single; lone; one; ఒంటె, oMTe -n. --camel; dromedary; Bactrian; ---ఒoటి మూపురం ఒంటె = dromedary; [bio.] Camelus dromedarius of the Camelidae family; --- రెండు మూపురాల ఒంటె = Bactrian; [bio.] Camelus bactrianus of the Camelidae family; ఒండుమట్టి, oMDumaTTi -n. --alluvial soil; deposit left on land after a flood; ఒంపు, oMpu -n. --curve; twist; crookedness; </poem> ==Part 2: ఒ - o== <poem> ఒక, oka -adj. --(1) a; an; --(2) one; ఒకటి, okaTi -n. --one; ఒకటొకటిగా, okaTokaTigA -adv. --one by one; ఒకడు, okaDu -n. m. --single man; one man; ఒకతె, okate -n. f. --single woman; one woman; ఒకప్పుడు, okappuDu -adv. --once upon a time; once; ఒకరు, okaru -pron. --one person; one individual; ఒక వైపు, oka vaipu -adj. --one side; ఒక సారి, okasAri -adv. --once; ఒక మోస్తరు, okamOstaru -adj. --so so; mediocre; ఒక్క, okka -adj. --one; emphatic form of one; only one; ఒక్కమారు, okkamAru -adv. --once; only once; ఒకానొక, okAnoka -adj. --a certain; some one or another; ఒకానొకప్పుడు, okAnokappuDu -adv. --once upon a time; at one time in the past; ఒకింత, okiMta -adv. --a little; a little bit; ఒక్కుమ్మడి, okkummaDi -adv. --all of a sudden; all at once; ఒక్కొక్క, okkokka -pron. --each; ఒక్కొక్కటి, okkokkaTi -pron. --one by one; one at a time; ఒగరు, ogaru -n. --astringent taste; one of the fundamental tastes; sort of numb sensation left in the mouth due to the phenols and tannins in certain raw vegetables and green fruits; these chemicals cause a shrinkage of the cell surface; this sensation of shrinkage of the oral tissue is what this “taste” is all about; [see also] కస; ఒగర్చు, ogarcu -v. i. --gasp; pant; ఒగర్పు, ogarpu -n. --gasping; panting; ఒజ్జ. ojja %e2t -n. --teacher; guide; ఒజ్జబంతి, ojjabaMti %e2t -n. --model; exemplar; (lit) row written by teacher; ఒట్టు, oTTu -n. --oath; ఒడంబడిక, oDaMbaDika -n. --agreement; compact; covenant; treaty; ఒడలు, oDalu -n. --body; ఒడి, oDi -n. --the lap; the seat formed by a sitting persons thighs; ఒడిసెల, oDisela -n. --slingshot; sling used to hurl pebbles; ఒడుదుడుకు, oDuduDuku -n. --unevenness; minor trouble; ఒడుపు, oDupu -n. --suitable position; opportune moment; opportunity; ఒడ్డు, oDDu -n. --(1) girth; --(2) shore; bank; beach; ---ఒడ్డు, పొడుగు = height and weight. -v. t. --(1) bet; --(2) put; place; lay; ఒత్తు, ottu -n. --(1) backing or thick pad used to support a writing paper; --(2) aspiration; a diacritical mark used in Telugu to indicate emphasis of a consonant; -v. t. --press; ఒత్తి, otti -n. --wick; ---కాకరపువ్వొత్తి = sparkler; a firework. ---కొవ్వొత్తి = fat candle. ---మైనపు ఒత్తి = wax candle. ఒత్తిగిల్లు, ottigillu -v.i. --lie on one’s side; turn to one’s side; ఒత్తిడి, ottiDi -n. --pressure; obligation; compulsion; ఒత్తిడి చేయు, ottiDi cEyu -v. t. --pressure; urge; obligate; compel; press; ఒప్పందం, oppaMdaM -n. --agreement; contract; ఒప్పజెప్పు, oppajeppu -v. t. --(1) hand-over; --(2) recite from memory; ఒప్పు, oppu -n. --(1) right; correct; (ant.) తప్పు; --(2) beauty; charm; ఒప్పుకొను, oppukonu -v. i. --(1) agree; consent; assent; confess; --(2) allow; permit; ఒప్పునామా, oppunAmA -n. --permit; a document giving written permission; ఒప్పేసుకొను, oppEsukonu -v. i. --confess; admit; come clean; ఒయ్యారి, oyyAri - n. -- an attractive woman; a fashionable woman; an enticing woman; ఒరంగుటాను, oraMguTAnu -n. --orangutan; a large monkey-like animal of the ape family; ఒరిపిడి, oripiDi -n. --(1) rubbing; abrasion --(2) irritation; friction; ఒరుగు, orugu -v. i. --(1) lean; bend; --(2) lie down; recline; ఒరుపులు, orupulu -n. pl. --chilbains; ఒరుసుకొను, orusukonu - v. t. --girdle; touch; go around; embrace; ఒలంతం, olaMtaM -n. --alcohol; generic name for the alcohol family of chemicals; (lit.) a chemical whose name ends with the sound "ol"; ఒలుకు, oluku -v. i. --spill; spill-over; ooze; pour; ఒలుకుదారి, olukudAri -n. --[engin.] spillway; the channel through which excess water held behind a dam escapes downstream; ఒలుచు, olucu -v. t. --peel; skin; ఒల్లెంక, olleMka -n. --a prickly fish with poisonous flesh; [bio.] ''Tetrodon hispidus''; ఒళ్లు, oLlu -n. --body; ఒళ్లుచేయు, oLlucEyu -v. i. --put on flesh; gain weight; </poem> ==Part 3: ఓం - OM== <poem> ఓం, OM -n. --aum; the aural symbol of the Supreme power behind this universe; the remnant of the sound of the Big Bang; ఓంకారం, OMkAraM -n. --aum; the "aural symbol" of the Supreme power behind this universe; ఓంప్రథమంగా, OmprathamaMgA -adv. --at the very beginning; </poem> ==Part 4: ఓ - O== <poem> ఓకు, Oku -n. --(1) point value in a card game; --(2) telescope; ఓకుల వేలం, Okula vElaM -n. --a card-game in which players bid to make so many tricks if they get the chance to play; a card-game similar to Bridge; ఓగిరం, OgiraM -n. --food; ఓగు, Ogu -n. --evil; misfortune; harm; ఓజస్సు, Ojassu %e2t -n. --vigor; energy; inherent capacity; --శారీరక బలం; సామర్థ్యం; --(rel.) తేజస్సు = bright appearance; apparent brightness; ఓజోమయ, OjOmaya -adj. --vigorous; energetic; ఓటమి, OTami -n. --defeat; ఓటి, Oti -adj. --cracked; leaky; ---ఓటి కుండ = leaky earthen pot. ఓటు, OTu -n. --vote; ballot; ఓటరు, OTaru -n. --person with a right to vote; enfranchised person; ఓడంగి, ODaMgi -n. --sailor; shipman; ఓడ, ODa -n. --ship; boat; ocean liner; vessel; ఓడరేవు, ODarEvu -n. --pier for ships; quay (pronounced, key); harbor; shipyard; jetty; ఓడించు, OdiMcu -v. t. --defeat; vanquish; ఓదార్చు, OdArcu -v. t. --comfort; console; emphatize; ఓనమాలు, OnamAlu -n. --alphabet; the first letters of a “sacred” alphabet which are used to initiate a child to schooling; ఓపిక, Opika -n. --energy; stamina; (rel.) పని; శక్తి; బలం; త్రాణ; ఓమపు చెట్టు, Omapu ceTTu -n. --Bishop's weed; ఓర, Ora -adj. --inclined to a side; sideways; ---ఓరచూపులు = side glances. ---ఓరపాక = a covered verandah. -n. --side; ఓరిమి, Orimi -n. --patience; ఓరుచు, Orucu -v. i. --bear; endure; suffer; ఓర్పు, Orpu -n. --patience; endurance; ఓలలాడు, OlalADu -v. i. --paly in water;playfully bathe in water; ఓల్టు, OlTu -n. --[phy.] Volt; a unit of electrical voltage; electromotive force or potential difference; named after Alessandro Volta; one volt of potential difference will cause a current of one ampere through a one ohm resistor; ఓషధి, Oshadhi -n. --medicinal herb; an annual plant; a plant that dies after it seeds; ఓష్ఠములు, OshTamulu -n. --labials; sounds formed with the lips, such as b, m, p; ఓష్ఠగ్రంథులు, OshTagraMthulu -n. --labial glands; glands in the mouth; ఓహరిసాహరిగా, OharisAharigA -adv. --pell-mell; in a rout; </poem> ==Part 5: ఔ - au== <poem> ఔత్సాహికులు, outsAhikulu - n. pl. WRONG spelling, see ఉత్సాహవంతులు ఔదార్యపూరిత, oudAryapUrita - adj. --benevolent; ఔద్గాత్రం, oudgAtraM -n. --the procedure for reciting Sama Veda, a part of the training of Hindu priesthood; -- see also స్మార్తం; ఔరసుడు, ఔరసుడు - న. -- n. -- a male child born to a person and his legally married wife; -- తనకూ, తన ధర్మ పత్నికీ పుట్టిన వాడు; -- ఔరసుడు, క్షేత్రజుడు, దత్తుడు, క్రీతుడు, స్వయం దత్తుడు, మొదలైన 8 విధాల సంతానాలను మనుస్మృతి చెప్పింది; ఔషధము, aushadhamu - n. -- drug; medicine; </poem> |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==మూలం== * V. Rao Vemuri, English-Telugu and Telugu-English Dictionary and Thesaurus, Asian Educational Services, New Delhi, 2002 ISBN: 0-9678080-2-2 [[వర్గం:వేమూరి తెలుగు-ఇంగ్లీషు నిఘంటువు]] rjoezxl63r9t24rs7476q4qbd91fiu7 వేమూరి తెలుగు-ఇంగ్లీషు నిఘంటువు/క-ఖ 0 3014 33333 33325 2022-07-29T14:23:43Z Vemurione 1689 /* Part 2: క - ka */ wikitext text/x-wiki =నిఘంటువు= * This dictionary is an improved version over the print version (expanded, errors corrected, new features continually being added) published by Asian Educational Services, New Delhi in 2002. * You are welcome to add. BUT PLEASE DO NOT DELETE entries until you are absolutely, positively SURE a mistake has been made and needs to be corrected. * PLEASE do not delete entries or their meanings simply because you personally did not agree with the meaning given there. Thanks * American spelling is used throughout. * There is no clearly established, standardized alphabetical order in Telugu. The justification for the scheme used here would be too long for discussion here. 16 March 2016. {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> ==Part 1: కం - kaM== <poem> కంకణం, kaMkaNaM -n. --(1) bracelet; --(2) bangle; --(3) a bracelet worn on the wrist or ankle as a mark of taking a vow; కంకణం కట్టుకొను, kaMkaNaM kaTTukonu -ph. -- take a vow; commit oneself to a task; కంకర, kaMkara -n. --gravel; road metal; (esp.) the stones used in road building; Gravel often has the meaning a mixture of different size pieces of stone mixed with sand and possibly some clay; కంకాళం, kaMkALaM -n. --skeleton; కంకి, kaMki -n. --ear of grain; seedhead; కంఖాణి, kaMkhANi -n. --a horse of good pedigree; an Arabian horse; కంగారు, kaMgAru -n. --(1) agitation; anxiety; confusion; --(2) kangaroo; a marsupial native to Australia; కంగుతిను, kaMgutinu -v. i. --lose; take a loss; get defeated; get humiliated; get embarrased; కంగుమను, kaMgumanu -v. i. --produce a clangy metallic sound; కంచం, kaMcaM -n. --dinner plate; (lit.) plate made out of bronze; కంచుతో చేసినది కనుక కంచం; కంచరం, kaMcaraM -n. --carriage; cart; కంచర, kaMcara -adj. --hybrid; కంచర గాడిద, kaMcara gADida -n. --mule; (lit.) hybrid donkey; the offspring of a mare and a jackass; (ety.) this word probably came about because mules are mostly used to carry goods or pull carts; కంచరి, kaMcari -n. --bronzesmith; coppersmith; brazier; కంచు, kaMcu -n. --bronze; bell metal; an alloy of copper and tin; కంచుకం, kanchukaM - n. -- (1) jacket; (2) slough; the outer skin left by a snake; కంచు కాగడా, kaMcu kAgaDA -n. --bronze torch; bright torch; కంచు యుగం, kaMcu yugaM -n. --bronze age; the period of time between stone age and iron age; circa 4000 B. C. E; కంచి, kaMci -n. --short for కాంచీపురం, a holy place in South India; కంచి గరుడ సేవ, kaMci garuDa sEva -ph. --[idiom] futile effort; unrecognized effort; -- పెద్దగా ఉపయోగం లేని పని, బండ చాకిరి లాంటిది చేసి దాని నుండి ఏమాత్రం లాభం, ఫలితం లేకపోతే అలాంటిదాన్ని "కంచి గరుడ సేవ" అని అనడం జనవ్యవహారం లోకి వచ్చింది. కంచె, kaMce -n. --fence; hedge; a fence made out of thorny material; a living fence; కంటకం, kaMTakaM -n. --(1) thorn; barb; --(2) crow; --(3) plague; evil; కంటకుడు, kaMTakuDu -n. --tormentor; కంటి, kaMTi -adj. --related to the eye; possessive form of కన్ను; కంటికంత, kaMTikaMta -n. --eye-hole; eyelet; a small hole in a front door that permits people inside to see who is outside; కంటికటకం, kaMTikaTakaM -n. --lens in the eye; కంటిపాప, kaMTipApa -n. --pupil in the eye; కంటిరెప్ప, kaMTireppa -n. --eyelid; కంటె, కన్న, kaMTe, kanna -p.p. --than; rather than; other than; -n. --(1) collar; --(2) an ornament in the shape of a ring worn by women around their neck; కంటె ఎముక, kaMTe emuka -n. --collar bone; clavicle; కంఠం, kaMThaM -n. --(1) throat; --(2) voice; --(3) neck; --(4) [phonet.] glottis; కంఠమాల, kaMThamAla - n. -- necklace; కంఠబిలం, kaMThabilaM -n. --glottis; కంఠతాపట్టు, kaMThatApaTTu -v. t. --to learn by heart; to commit to memory; కంఠమణి, kaMThamaNi -n. --Adam's apple; కంఠశోష, kaMTha SOsha -n. --strain to the throat; used to refer to strain caused by talking with no useful result; unproductive talk; కంఠసర్పి, kaMThasarpi -n. --diphtheria; Diphtheria is a serious infection caused by strains of bacteria called Corynebacterium diphtheriae that make toxin (poison). It can lead to difficulty breathing, heart failure, paralysis, and even death; కంఠ్య, kaMThya -adj. --back; glottal; కంఠ్యములు, kaMThyamulu -n. --velars; gutturals; క, ఖ, గ, ఘ, ఙ; కంఠాణి, kaMThANi -n. --awl; a sharp stout needle useful to make holes through leather or stacks of paper; కంఠ్యాచ్చులు, kaMThyAcculu -n. --[phonet.] back vowels; vowels uttered from the back of the throat; కంఠోష్ట్యములు, kaMThOshTyamulu -n. --[phonet.] glotto-labials; a type of vowel sound used in some spoken languages; కండ, kaMDa -n. --(1) muscle; biceps; --(2) meat of a fruit; --(3) hardened sugar; కండకావరం, kaMDakAvaraM -n. --arrogance; కండపుష్టి, kaMDapushTi -n. --muscle strength; కండబలం, kaMDabalaM -n. --strength of the biceps; ability to fight; కండరం, kaMDaraM -n. --muscle; కండ్లకలక, kaMDlakalaka -n. --conjunctivitis; a contagious infection of the eye; కండువా, kaMDuvA -n. --shoulder cloth; a towel-like upper garment typically worn by men on their shoulder; కండ్లు, kaMDlu -n. pl. --eyes; కంత, kaMta -n. --slit; small hole; eyelet; aperture; కంతి, kaMti -n. --(1) bump; swelling caused by a bruise; --(2) tumor; కందం, kaMdaM -n. --a type of poetic meter; కంద, kaMda - n. -- corm; elephant-foot yam; [bot.] ''Amorphophallus campanulatus'' of the Araceae family; ''Typhonium orixenese''; -- గ్రీకు భాషలో ‘ఎమార్ఫోస్' అంటే ‘ ఒక నియమిత ఆకారం లేని' అని అర్థం. ‘గంట ఆకారంలో ఉన్న’ దీని పుష్ప గుచ్ఛాన్ని బట్టి దీనికి ‘కాంపాన్యులేటస్’ అనే పేరు వచ్చింది; -- కందలో తీట కంద, తియ్య కంద అని రెండు రకాలున్నాయి. తీట కంద గడ్డ (Corm) అర్ధ గోళాకారంలో, ముదురు గోధుమ వన్నెలో నున్నగా ఉంటుంది. దాన్ని చిన్నచిన్న ముక్కలుగా కోసి నేలలో పాతిపెడితే ప్రతి ముక్క నుంచి మొక్క మొలుస్తుంది. తీట కందలోని దురద దాన్ని ముక్కలు కోసి నీళ్ళతో వండి పారవంచితే పోతుంది. అప్పుడే తవ్వి తీసిన తీట కంద గడ్డలు మరింత దురదగా ఉంటాయి. వాటిని కొంతకాలం నిల్వ ఉంచితే వాటిలోని దురద కొంతమేరకు తగ్గుతుంది.ఇక తియ్య కంద గడ్డకు మొత్తం ఒళ్లంతా కాయల్లా చిన్న గడ్డలుంటాయి. ఈ చిన్న గడ్డల్ని పిల్ల గడ్డలు (Cormels ) అంటారు. పాతిపెట్టిన ఇలాంటి ప్రతి చిన్న గడ్డ నుంచీ ఒక తియ్య కంద మొక్క మొలుస్తుంది. -- కంద దుంపలో ఉండే కాల్షియం ఆగ్జలేట్ (Calcium Oxalate) అనే రసాయనిక పదార్ధం కారణంగా పచ్చి కంద తింటే, నోటిలోనూ గొంతులోనూ విపరీతమైన వికారంతో కూడిన దురద వస్తుంది. తియ్య కందలో ఈ దురద కలిగించే స్వభావం తక్కువగా ఉంటుంది. తీట కందలో దురద ఎక్కువ. ఇక అడవి కందలోనైతే దురద విపరీతం; -- వజ్ర కంద = వన కంద = అడవి కంద = [bot.] ''Amorphophallus sylvaticus'' is poisonous but has medicinal uses; -- [Sans.] సూరణ; అర్శోఘ్న; -- తీటకంద; తియ్యకంద; వజ్రకంద; వనకంద; --[Sans.] సూరణ; అర్శోఘ్న; కన్‌ద; కందకం, kaMdakaM -n. --moat; a wide; water-filled trench around fortifications; కందమూలములు, kaMdamUlamulu -n. pl. --roots and tubers; typically, edible stuff found under the soil; కందరం, kaMdaraM -n. --cave; కందలి, kaMdali - n. -- [bot.] ''Musa superba''; the tree bears red flowers only after the ground has been moistened by monsoon rains; కందాయం, kaMdAyaM -n. --trimester; a duration of four months, a term widely used in astrology; కంది, kaMdi -adj. --red gram; pigeon pea; Congo pea; toor dal; a kind of lentil used in soups; [bot.] Cajanus cajan; Cajanus indicus; -- [Sans.] అఢకీ; తువరీ; కందిగుండ, kaMdiguMDa -n. --a spicy powder made from lightly fried red gram; this powder is mixed with rice and eaten; కందిచేను, kaMdicEnu -n. --field of red gram crop; కందిపప్పు, kaMdipappu -n. --split red gram; toor dal; కందిరీగ, kaMdirIga -n. --hornet; wasp; yellow jacket; [biol.] Vespa crabro; కందు, kaMdu -n. -- (1) child; infant; (2) blemish; black spot; (3) defect; (4) distress: -v. i. --redden; develop a reddish spot; కందుకం, kaMdukaM -n. --ball; కందువ, kaMduva -n. --(1) token; mark; --(2) place; locality; --(3) device; contraption; కందులు, kaMdulu -n. --red gram; pigeon pea; Cadjan pea; dal; [bot.] Cajanus indicus of Leguminosae (pea) family; కందెన, kaMdena -n. --(1) lubricant; grease; --(2) lubrication; కందెనబిళ్ల, kaMdenabiLla -n. --washer; leather or metal washer placed on an axle before a wheel is mounted; కంపం, kaMpaM -n. --quake; trembler; vibration; ---చంద్రకంపం = moonquake. ---భూకంపం = earthquake. ---శుక్రకంపం = venusquake. కంప, kaMpa -n. --thorny plant; కంపగోడ, kaMpagODa -n. --hedge of thorny plants; కంపచెట్టు, kaMpacheTTu -n. -- [bot.] ''Prosopis juliflora'' of the Fabaceae family; a kind of mesquite; -- The seeds were received from Jamaica and sown in South India during 1877. While various species of Prosopis were introduced at the time, P. juliflora has spread over large areas and has naturalised in most of the arid and semi-arid regions of India; This has become an invasive weed in several countries where it was introduced. It is considered a noxious invader in Ethiopia, Hawaii, Sri Lanka, Jamaica, Kenya, the Middle East, India, Nigeria, the Sudan, Somalia, Senegal, South Africa, Namibia and Botswana. It is also a major weed in the southwestern United States. It is hard and expensive to remove as the plant can regenerate from the roots; -- ఫారం చెట్టు; కంపనం, kaMpanaM -n. --[phy.] vibration; (rel.) డోలనం = oscillation; కంపన తలం, kaMpana talaM -n. --[phy.] plane of vibration; కంపరం, kaMparaM -n. --shiver; as in shivering with fever shivering with anger; కంపు, kaMpu -n. --(1) malodor; foul smell; --(2) scent; smell; odor; కంపుకొట్టే, kaMpukoTTE - adj. -- malodorous; mephitic; కంబం, kaMbaM -n. --pillar; post; mast; ---ఉరి కంబం = gallows. కంబళి, kaMbaLi -n. --(1) rug; carpet; --(2) a thick blanket; ---నేల కంబళి = rug; carpet, floor rug. ---కంబళి పురుగు = hairy caterpillar. కంసాలి, kaMsAli -n. --goldsmith; (lit.) bronzesmith; కంసాలి పిట్ట, kaMsAli piTTa -n. coppersmith; --[biol.] Megalaima haemacephala; </poem> ==Part 2: క - ka== <poem> కకపిక, kakapika -n. --tumult; confusion; కక్క, kakka -n. --uncle; father’s younger brother; కక్కసము, kakkasamu -n. --hardship; rigidity; కక్కసు, kakkasu -n. --latrine; [Dutch] kak = stool, huis = house; కక్కి, kakki -n. --aunt; mother’s younger sister; -- (note) పిన్ని is wife of father's younger brother; కకుభ, kakubha - n. -- [bot.] ''Termilania arjuna''of the Combretaceae family; --this tree produces clusters of flowers at the end of hot season; The arjuna is one of the species whose leaves are fed on by the Antheraea paphia moth which produces the tassar silk, a wild silk of commercial importance; -- తెల్ల మద్ది; కకుర్తి, kakkUrti -n. --miserliness; cheap taste; want; కక్కు, kakku -n. --(1) vomit; --(2) sawtooth; -v. i. --vomit; spew; కక్ష, kaksha -n. --grudge; revenge; vengeance; కక్ష్య, kakshya -n. --(1) thread worn around the waist; --(2) orbit; trajectory; కచ్చ, kacca -n. --(1) crotch, the junction whence the legs separate from the torso; --(2) the end of the traditional lower garment of Indian men or women that goes between the legs; కచ్చడం, kaccaDaM -n. --(1) garter belt; a belt with elastic suspenders used by women as underwear; --(2) loin-cloth; -- (ety.) కచ్చ + అడ్డం = కచ్చకి అడ్డంగా ఉన్నది; ---ఇనప కచ్చడం = chastity belt. కచ్చా, kaccA -adj. --(1) raw; unripe; green; crude; --(2) unfinished; current; not closed; --(3) inferior; కచిక, kacika -n. --ash of burned cow-dung; this ash is often used as a tooth powder; కచికపదం, kacikapadaM -n. --palindrome; any word or phrase that reads the same both forward and backward. "Able was I ere I saw Elba" is a well known palindromic sentence. "Malayalam" is the longest known palindromic word (though a proper noun) in English. There are palindromic poems in Telugu; -- same as భ్రమకం; కచ్చితం, kaccitaM -adj. --exact; strict; కచ్చూరం, kaccUraM -n. --round zedoary; an aromatic root from the turmeric family; [bot.] ''Curucuma zedoaria;'' -- same as కచోరము కచేరీ, kacErI -n. --(1) office; --(2) court; --(3) concert; musical concert; కచోరము, kachOramu - n. -- zedoary; [bot.] ''Curcuma zedoaria'' of the Zingiberaceae family; -- కచ్ఛూరకము, గందకచోరము, తెల్ల పసుపు; [[File:Curcuma_zedoaria_-_K%C3%B6hler%E2%80%93s_Medizinal-Pflanzen-048.jpg|thumb|right|కచోరము]] కజ్జా, kajjA -n. --minor quarrel; other progressively violent quarrels are తగవులాట, దెబ్బలాట; కొట్లాట; పోట్లాట; కజ్జూరం, kajjUraM -n. --date fruit; [bot.] ''Phoenix dactylifera''; -- same as కర్జూరం; కటకం, kaTakaM -n. --(1) lens; --(2) name of a town in the state of Orissa; ---కంటి కటకం = eye lens. ---కుంభ కటకం = convex lens. ---కుంభాకార కటకం = convex lens. ---పుట కటకం = concave lens. ---పుటాకార కటకం = concave lens. ---సన్నికర్ష కటకం = contact lens. ---స్పర్శ కటకం = contact lens. కటకటాలు, kaTakaTAlu -n. --(1) banisters; rails; railings; --(2) jail; prison; కట్ట, kaTTa -n. --(1) bundle; stack; roll; pile; wad; --(2) bank; levee; embankment; --(3) dais; elevated platform; కట్టకడలు, kaTTakaDalu -n. pl. --the dots and dashes of telegrahic Morse Code; కట్టడం, kaTTaDaM -n. --(1) structure; --(2) building; ---అయిఫిల్ టవరు పేరిస్‌లో ముఖ్యమైన కట్టడం = the Eiffel Tower is an important structure in Paris. కట్టడి, kaTTaDi -n. --(1) structure; construction; --(2) discipline; rule; restriction; ---రక్తచందురపు బణువు యొక్క కట్టడి చాలా క్లిష్టమైనది = the structure of the hemoglobin molecule is very complex. కట్టలాణి, kaTTalANi -n. --Khatlan horse; a black horse with a white mane and tail; కట్నం, kaTnaM -n. --(1) a cash gift; --(2) dowry; often, the dowry paid by a girl’s parents to a boy at the time of wedding; can also mean the fee paid by a boy to get a girl, but this practice is no longer in vogue; --(3) award; typically a cash award given for display of talent or scholarship; కట్లపాము, kaTlapAmu -n. --Russell’s viper; banded krait; a venomous snake with black stripes; కట్లసొర్ర, kaTlasorra -n. --a fish; [biol.] Galeocerdo rayneri; కట్ఫల వృక్షం, kaTphala vRkshaM - n. -- [bot.] ''Myrica nagi''; కటాక్షం, kaTAkshaM -n. --grace; favorable look; కట్రాయి, kaTrAyi -n. --(1) a flagged floor; a floor paved with stones; --(2) any natural geological formation that looks like a flagged floor; కట్టిటిక, kaTTiTika -n. --cobbled floor; cobbled pavement; a floor paved with bricks; కట్టిపెట్టు, kaTTipeTTu -v. t. --(1) bring under control; close; --(2) build; construct something on behalf of someone; కటిక, kaTika -adj. --(1) raw; green; unripe; unaltered; unadorned; --(2) total; complete; ---కటిక కాయ = raw, green fruit. ---కటిక చీకటి = pitch darkness. ---కటిక దరిద్రుడు = downright pauper. ---కటిక పచ్చడి = chutney made from raw, unsoaked pulses. ---కటిక నేల = bare floor; bare ground. కటుక రోహిణి, kaTuka rOhiNi -n. --black hellebore; a botanical herb; [bot.] ''Picrorriza kurroa''; కటువు, kaTuvu -adj. --harsh; pungent; కటుకరోహిణి, kaTukarOhiNi - n. -- black hellebore; [bot.] ''Helleborus niger''; ''Helleborus argutifolius; Helleborus foetidus'' – stinking hellebore or setterwort; -- కటురోహిణి; అశోకరోహిణి; కరికసరు; కట్టు, kaTTu -n. --(1) puree; broth; thin soup; soup made by cooking one part dry cereal with eight parts water and boiled until water is reduced by half; --(2) clannishness; unity; --(3) bandage; -- (4) construction; -- (5) style of wearing clothes; ---పెసరకట్టు = a soupy preparation made out of green gram and offered as a first course of a meal. The difference between plain పప్పు and కట్టు is that the latter is thinner and receives పోపు as a final step in its preparation. ---కందికట్టు = a soupy preparation made out of red gram and offered as a first course of a meal. -v. t. --(1) build; --(2) tie; bind; --(3) wear; --(4) remit; -- (5) compose; ---కట్టు కట్టుట = tying a bandage. ---కట్టు బట్టలు = the clothes one is wearing. ---జీతం కట్టుట = paying the tuition. కట్టుక, kaTTuka -n. --miscarriage; కట్టుగొయ్య, kaTTugoyya -n. --a stake planted in the ground and used for tieing cattle; కట్టుడు, kaTTuDu -adj. --built; artificial; not natural; కట్టుడుపళ్లు, kaTTuDupaLlu -n. --dentures; artificial teeth; కట్టుతీగ, kaTTutIga - n. -- bind weed; కట్టుదిట్టం, kaTTudiTTaM -adj. --well made; tightly woven; well-planned; leak-proof; strict; కట్టుబడి, kaTTubaDi -n. --compliance; కట్టుమాను, kaTTumAnu -n. --catamaran; a kind of boat that originated in Kerala; కట్టుబాటు, kaTTubATu - n. -- regulation; restriction; కట్టె, kaTTe -n. --(1) piece of wood; stick; --(2) the physical body; కట్టెదుట, kaTTeduTa -adv. --right in front;right in front of the physical body; కట్టెపెట్టి, kaTTepeTTi -n. --crate; wooden box; కట్టెబొగ్గులు, kaTTeboggulu -n. pl. --charcoal; wood charcoal; కట్టెలు, kaTTelu -n. pl. --firewood; కఠిన, kaThina -adj. --hard; severe; harsh; ---కఠిన జలం = hard water; water containing certain dissolved salts. ---కఠిన శిక్ష = rigorous imprisonment. కఠినత్వం, kaThinatvaM -n. --hardness; కఠోర, kaThOra -adj. --harsh; dreadful; ---కర్ణకఠోరం = harsh to the ear. ---కఠోర శిక్ష = dreadful punishment. కడ, kaDa -n. --end; కడగండ్లు, kaDagaMDlu -n. pl. --difficulties; calamities; troubles;afflictions; కడగొట్టు, kaDagoTTu -n. --the youngest; the last in line; కడపటి, kaDapaTi -adj. --the later; the later part of a sequence; కడమ, kaDama -adj. --remaining; rest; కడముట్టు, kaDamuTTu -v. i. --reach the end; get to be finished; reach a conclusion; కడలి, kaDali -n. --sea; ocean; కడి, kaDi -n. --bolus; lump; morsel; ---పేడకడి = a bolus of dung. ---అన్నపుకడి = a bolus of cooked rice. కడితేరా, kaDitEra -adv. --completely until done; కడియం, kaDiyaM -n. --anklet; (rel.) మురుగు; కడ్డీ, kaDDI -n. --bar; ingot; కడుగు, kaDugu -n. --wash-water; spent wash; esp. rice-wash; -v. t. --wash; clean; కడుగునీళ్లు, kaDugunILLu -n. --wash-water; కడుపు, kuDupu -n. --(1) stomach; --(2) abdomen; tummy; --(3) pregnancy; ---కడుపు నొప్పి = stomach ache. ---ఆమె కడుపుతో ఉంది = she is pregnant. కడుపు ఉబ్బరం, kaDupu ubbaraM - n. -- flatulence; కడుపే కైలాసం, kaDupE kailAsaM - ph. -- materialistic; solely driven by the desire to make more money; కణం, kaNaM -n. --(1) [biol.] corpuscle, a term used specifically to indicate blood cells; --(2) particle; ---ఎర్ర కణం = red corpuscle; red blood cell. ---ఘర్మ కణం = drop of sweat. ---నిప్పు కణం = spark; particle of fire. కణ కవచం, kaNa kavacaM -n. --[biol.] cell wall; కణ విభజన, kaNavibhajana -n. --[biol.] mitosis; cell division; కణజాలం, kaNajAlaM -n. --[biol.] tissue; a group of cells; కణతలు, kaNatalu -n. --[biol.] temples; temples of the forehead; కణత్వచం, kaNatvacaM -n. --[biol.] cell membrane; కణద్రవం, kaNadravaM -n. --[biol.] cytoplasm; cell sap; కణపత్రం, kaNapatraM -n. --cellophane; కణపటలం, kaNapaTalaM -n. --[bio.] cell membrane; కణపొర, kaNapora -n. --[bio.] cell membrane; [[కణసారం]], kaNasAraM -n. --[bio.] cytoplasm; cell sap; కణసిద్ధాంతం, kaNasiddhAMtaM -n. --[bio.] cell theory; కణ్వస్త్రం, kaNvastraM -n. -- nuclear weapon; Hydrogen bomb; (rel.) అణ్వస్త్రం; కణిక, kaNika -n. --(1) [bio.] nucleus of a cell; --(2) granule; --(3) stick; ---సుద్దకణిక = a whole chalk stick; ---సుద్దముక్క = a piece of chalk stick; కణికరహితాలు, kaNikarahitAlu -n. --కణిక లేని కణాలు; --[biol.] prokaryotic cells; కణికసంహితాలు, kaNikasaMhitAlu -n. --కణిక ఉన్న కణాలు; --[bio.] eucaryotic cells; కణికామ్లం, kaNikAmlaM -n. --[bio.] nucleic acid; the DNA is comprised of these nucleic acids; కణుపు kaNupu -n. --node; the bulges along the length of a stalk of a plant; కణుసు, kaNusu -n. --antler; buck; any animal of the deer family that grows antlers; he deer called sambur; [bio.] ''Cervus hippelaphus''; కణోజు, kaNOju -n. --cellulose; the matter out of which plant cells are built; కత్తలాని, kattalAni - n. -- a horse imported from Khatlan; a black horse with a white tail and hooves; కత్తి, katti -n. --(1) knife; --(2) barber's razor; కత్తిమందు మొక్క, kattimaMdu mokka - n. -- ఒక ముండ్ల మొక్క; [bot.] ''Euphorbia lactea'' of Euphorbiacea family; కత్తిరించు, kattiriMcu -v. t. --cut; sever; snip; trim; కత్తె, katte -suff. --denotes female sex; ---అందకత్తె = pretty woman. ---ఒంటరి కత్తె = lonely woman. కత్తెర, kattera -n. --scissors; shears; (rel.) అడకత్తెర; ---పెద్ద కత్తెర = shears. కత్తెరకార్తె, kattera kArte -n. --the period of time between 10-24 May, traditionally the hottest part of Summer in India; (ety.) this name owes its origin to the fact that the six stars of Pleides, that rise in the East with the Sun during this period, are in the shape of a barber’s razor; another possible explanation is that the Sanskrit name for Pleides is కృత్తిక and perhaps కత్తెర is a Telugu version of that name; -- కత్తెర్లు; కథ, katha -n. --narration; story; tale; fable; parable; apolog; allegory; కథ కమామీషు, katha kamAmIshu -ph. --business affairs; management of affairs; status of affairs; -- (Farsi) కమాయిష్ = వ్యవహారం; కథకుడు, kathakuDu -n. --storyteller; narrator; కథనం, kathanaM -n. --narrative; narration; description; account; కథనాత్మక, kathanAtmaka -adj. --narrative; కథాక్రమం, kathAkramaM -n. --sequence of events in a story; కథానిక, kathAnika -n. --short story; కథావస్తువు, kathAvastuvu -n. --theme; topic of story; (rel.) ఇతివృత్తం; కదంబం, kadaMbaM -n. --potpourri; variety; mixture ---(1) a garland made with a variety of flowers; ---(2) mixture, medley; variety; Salmagundi; smorgasbord; potpourri; ---(3) [bot.] ''Anthocephalus cadamba''; Anthocephalus indicus; ---(4) [astron.] pole of the ecliptic; the imaginary point where the axis of the Sun's orbit intersects with the celestial sphere; కదలించు, kadaliMcu -v. t. --move; flex; కదలిక, kadalika -n. --movement; కదలు, kadalu -v. i. --move; కదాచిత్తుగా, kadAcittugA -adv. --once in a while; occasionally; rarely; కదుము, kadumu -n. --(1) lump; swelling; blood clot; కదుము కట్టు, kadumu kaTTu -v. i. -- (1) clot; harden due to clotting of blood caused by a hard blow; - v. t. -- (1) occupy; (2) oppress; (3) suppress; keep under control; కదురు, kaduru -n. --(1) [engr.] rotor; --(2) spindle; spool; spinner; కద్దు, kaddu -v. i. --it is so; it happens thus; కనకం, kanakaM -n. --gold; కనకాంబరం, kanakAMbaraM -n. --goldenfabric; a flowering shrub with golden yellow flowers; [bot.] ''Crossandra infudibuliformis'' of the Acanthaceae family; -- గొబ్బి పూలు; కనపడు, kanapaDu -v. i. --appear; seem; కనరు, kanaru -n. --bitterness; astringency; a disagreeable bitter taste exhitted by some vegetables కన్నం, kannaM -n. --hole; orifice; (rel.) కంత; కన్నంగి, kannaMgi -n. --Indian tarpon; ox-eye herring of the Megalopidae family; [bio.] ''Megalops cyprinoides''; కన్నతండ్రి, kannataMDri -n. --one's own father; one's birth father; కన్నమ్మ, kannamma - n. -- a village goddess who looks after (కను) the welfare of the village; కన్య, kanya -n. --(1) Virgo; one of the 12 signs of the Zodiac; --(2) maiden; virgin; spinster; unmarried girl; కనాకత్తుగా, kanAkattugA -adv. --approximately; కనాతి, kanAti -n. --curtain; wall made of cloth; screen; కన్యాశుల్కం, kanyAsulkaM -n. --(1) money paid by a boy to get the right to marry a girl, a practice no longer in vogue; --(2) the first social play in Telugu by Gurajada Apparao; కనికరం, kanikaraM -n --compassion; pity; కనిపించు, kanipiMcu -v. i. --seem; appear; కనిపెట్టు, kanipeTTu -v. t. --discover; invent; find out; కనిపెట్టుకొని ఉండు, kanipeTTukoni uNDu -v. t. --look after; keep an eye on; కని విని ఎరగని, kani vini eragani -ph. --unseen, unheard and unknown; outside one's experience; కనిష్ఠ, kanishTha -adj. --(1) the least; minimum; (ant.) గరిష్ఠ; (2) the youngest; (ant.) జ్యేష్ఠ; కనిష్ఠ సామాన్య గుణిజం, kanishTha sAmAnya guNijaM -n. --[math.] least common multiple; LCM; కసాగు; కనీనిక, kanInika -n. --pupil of the eye; కనీసం, kanIsaM -adj. --(1) at the worst; --(2) at the least; ---కనీసపు విలువ = the least value. కన్నీళ్లు, kannILlu -n. --tears; కను, kanu -v. t. --(1) give birth to; sire; --(2) see; observe; ---ఆమె కవలలని కన్నది = she gave birth to twins. ---అతను ముగ్గురు పిల్లలని కన్నాడు = he sired three children. ---కని, విని ఎరగం = we never saw and never heard. కనుక, kanuka -conj. --therefore; thereby; కనుగవ, kanugava -n. --a pair of eyes; కనుగుడ్డు, kanuguDDu -n. --eye-ball; కనుగీటు, kanugITu -n. --wink; కనుగొను, kanugonu -v. t. --find; locate; discover; invent; కనుచూపు, kanucUpu -n. --vision; sight; ---కనుచూపు మేరలో = within sight; as far as one can see; కనుపాప, kanupApa -n. --pupil of the eye; కనుమలు, kanumalu -n. pl. --hilly ranges; ghats; hills along the east and west coast of India; కనురెప్ప, kanureppa -n. --eye-lid; కన్ను, kannu -n. --eye; కన్నులార, kannulAra -adv. --with one's own eyes; an eyeful; కనోలా, kanOlA -n. --Canola, [bot.] ''Brassica napus''; B. campestris; a hybrid variety of rape plant, related to mustard, bred to produce oil low in saturated fatty acids; Canola is the trade name used in Canada for the oil drawn from the "rape" plant; (ety.) "Can" is derived from Canada, "o" from oil, and "la" is for low acid; కపటము, kapaTamu -adj. --insincerity; deceitfulness; hypocrisy; కపటి, kapaTi -n. --insincere person; deceitful fellow; hypocrite; cheater; కప్పం, kappaM -n. --tax; tribute; కప్ప, kappa -n. --(1) lock; (2) frog; ---కప్ప = rough-backed puffer; [biol.] ''Tetrodon'' spp. (note.) The abbreviation sap. tells that the frog belongs to the Tetrodon family. ---బోదురు కప్ప = Indian bull frog; [biol.] ''Rana tigrina Daudin''; ---పచ్చ కప్ప = green frog; [biol.] ''Rana hexadactyla Lesson''; చెరువు కప్ప. ---తాళం కప్ప = padlock; కప్ప, తాళం, kappa, tALaM -ph. --padlock and key; కప్పదాటు వేయు, kappadATu vEyu - ph. -- not doing the work as promised; making false promises;\ కప్పల తక్కెడ, kappala takkeDa - ph. -- unsteady situation; confusing situation; hilarious confusion; కప్పలి, kappali -n. --ship; cargo ship; కపాలం, kapAlaM -n. --(1) skull, cranium; (2) fontanels; the two soft spots at the crown of the skull in infants; -- కపాల మోక్షం = శిరస్సు పై భాగం లో చిన్న బిడ్డపుడు మెత్తగా ఉండి క్రమంగా గట్టిబడి పోయె భాగం కపాలం; దాన్ని భేదించుకొని ప్రాణోత్క్రమణం ఐతే మోక్షం పొందాడు అంటాము; కపాలాస్థిక తమ్మె, kapAlAsthika tamme -n. --[anat.] occipital lobe; కపి, kapi -n. --monkey; ape; కపిలా, kapilA - n. -- [bot.] Mallotus philippensis; కపిలె, kapile -n. --water lift; a large bucket which is raised and lowered by a rope passing over a large pulley and powered by bullocks; కప్పీ, kappI -n. --pulley; కప్పు, kappu -n. --(1) roof; --(2) cover; coat; --(3) cup; -v. t. --cover; hide; కప్పుడు, kappuDu -adj. --a cup full of; a cup of; కపోతాంజనం, kapOtAMjanaM -n. --antimony; a silvery white, brittle metallic element whose chemical symbol is Sb and atomic number 51. కపోలం, kapOlaM -n. --cheek; ---స్వకపోల కల్పితం = something created in one's own cheek; an original. కఫం, kaphaM -n. --(1) phlegm; --(2) foam; froth; --(3) one of the three governing principles of Ayurveda, India’s traditional medical system; కబళించు, kabaLiMcu -v. t. -- devour; eat; swallow; కబ్బలి, kabbali -n. -bartender; కబ్బా, kabbA -n. --vest; a short jacket with no sleevs; కబ్జా, kabjA -n. --(1) possession; encroachment; స్థిరమైన ఆస్తి సంబంధంగానే దీనికి ప్రయోగం; ఈ భూమి పదేళ్లనుండీ నా కబ్జాలో ఉంది. --(2) land possessed by a cultivator; కబురు, kaburu -n. --word; message; news; information; report; కమటం, kamaTam -n. --furnace; furnace of a goldsmith; కమతం, kamataM -n. --land holding; lessee's land holding; -- same as కయ్య; కమలం, kamalaM -n. --a floating herb with large leaves; [bot.] ''Nelumbo nucifera''; కమలాఫలం, kamalAphalaM -n. --Mandarin orange; bergamot; [bot.] ''Citrus nobilis'' of the Rutaceae family; కమ్మ, kamma -adj. --pleasant flavor or taste (esp.) of food; -n. --(1) ornamental stud used in earlobes; --(2) sheet of paper or letter; --(3) palm leaf; --(4) one of the castes in Andhra Pradesh, India; (ety.) this meaning probably came from కమ్మతం, suggesting that Kamma caste people were collective farmers; కమ్మకసింద, kammakasiMda -n. --Sweet Negro Coffee; కమ్మతం, kammataM -n. --collective farming; కమ్మదనం, kammadanaM -n. --pleasing aroma; used especially when referring to food; కమ్మనాడు, kammanADu -n. --the region between the rivers గుండ్లకమ్మ and పేరకమ్మ (కృష్ణ) rivers in Guntur and Prakasam districts of Andhra Pradesh; (ety.) this may be the origin for the Kamma caste name; కమ్మపిల్లి, kammapilli -n. --civet cat; కమ్మరి, kammari -n. --blacksmith; ironsmith; కమ్మరి కొలిమి, kammari kolimi -n. --forge; కమాను, kamAnu -n. --bow; (esp.) bow of a violin or a fiddle; కమిటీ, kamiTI -n. --committee; a group of people assigned to work on a specific task; కమిలా, kamilA - n. -- [bot.] ''Mallotus philippensis''; -- కుంకుమ చెట్టు; కమ్మి, kammi -n. --rod; rod used as a window railing; కమీజు, kamIju -n. --undershirt; sleeveless shirt; కమీషన్, kamIshan -n. --commission; --(1) a committee appointed by a government body to resolve an issue; --(2) fee charged by a middle man in a business transaction; --(3) a percentage charged by business for its services; కమ్చీ, kamcI -n. --whip; కమ్ము, kammu -v. i. --(1) cover up, spread; surround; -- (2) draw into a wire; కయ్యం, kayyaM -n. --dispute; fight; altercaction; quarrel; కయ్య, kayya -n. --(1) branch; spur; section; అ small land holding; కమతం, --(2) branch of a backwaters; a small segment of a crop field; ---ఉప్పుకయ్య = salt creek; backwaters; estuary. కరం, karaM -n. --(1) hand; --(2) ray; --(3) trunk of an elephant; -suff. ---ఉపయోగకరం = useful. ---భయంకరం = dreadful. ---హానికరం = harmful. కరండం, karaMDaM -n. --(1) casket; --(2) cassette; కరంబోలా, karaMbOlA - n. -- star fruit; [bot.] ''Averrhoa carambola'' of the Oxalidaceae family; -- మూత్రపిండాల పనితీరులో లోపాలున్నవారు, కిడ్నీలో రాళ్లు ఉన్నవారు స్టార్ ఫ్రూట్స్ తినకూడదు. తింటే వాటిలోని కరంబాక్సిన్ (Caramboxin), ఆగ్జాలిక్ యాసిడ్ (Oxalic Acid) కారణంగా వారి ఆరోగ్యానికి మరింత చెడు జరుగుతుంది; కరంభం, karaMbhaM -n. -- (1)pudding; a sweet made by mixing various flavors; కరకట్ట, karakaTTa -n. --breakwater; levee; embankment; కరకర, karakara -adj. --onomatopoeia for crunchy sound; used to describe crispy foods; కరక్కాయ, karakkAya -n. --Indian gall nut; ink nut; myrobalan; the fruit of Chebulic myrobalan; [bot.] ''Terminelia chebula'' of the Combretaceae family; ''Terminelia indica; Terminelia arjuna''; --(note) This is used as a cough medicine in traditional Indian system of medicine; --[Sans.] హరీతకీ; పథ్యా; అభయా; అమృతా; కరగు, karagu -v. i. --(1) melt; liquefaction by melting; --(2) dissolve; see also కరుగు; కరగించు, karagiMcu -v. t. --(1) melt; liquefaction by melting; --(2) dissolve; కరచాలనం, karacAlanaM -n. --handshake; కరడు, karaDu -n. --(1) lump; chunk, as in a chunk of cooked rice; --(2) solidified liquid; కరడుగట్టు, karaDugaTTu -v. i. --lumping; formation of a lump, esp. during solidification; కరణం, karaNaM -n. --(1) tool; --(2) keeper of village land records; --(3) one-half of “tithi” in a Hindu calendar; కరణం, karaNaM -suff. ---కుండలీకరణం = parenthesization. ---జాతీకరణం = nationalization. ---నవీకరణం = modernization. ---నగరీకరణం = urbanization. కరణార్థకం, karaNArthakaM -n. --[gram.] instrumental case; కరణి, karaNi -n. --mode; manner; కరతలం, karatalaM -n. --palm of a hand; కరతాళం, karatALaM -n. --clapping; applauding; కరత్వం, karatvaM -n. --handedness; chirality; the property of being right-handed or left-handed; కరతిత్తి, karatitti -n. --hand bag; కరదివ్వె, karadivve -n. --hand-held flaming torch; కరదీపిక, karadIpika -n. --hand-held light; flashlight; torch light; కరపత్రం, karapatraM -n. --pamphlet; handout; కరబూజా, karabUjA -n. --cantaloup-like melon; [bot.] ''Citrullus vulgaris'' of the Cucurbitaceae family; కరభం, karabhaM -n. --(1) metacarpus; part of the hand from the wrist to the base of the metacarpal bones; (lit.) hand bones; -- (2) a young camel; a young elephant; కరవాక, karavAka -n. --salt marsh; కరవాలం, karavAlaM -n. --sword; (lit.) extension of hand; కరవేరు, karavEru -n. --[bot.] root of ''Lavendula carnosa''; కర్కటకం, karkaTakaM - n. -- (1) a crab; -- (2) the sign cancer of the zodiac. -- (note) కర్కాటకం is not the correct usge; కర్కట శృంగి, karkaTa SRMgi - n. -- [bot.] Rhus succedonea; కర్కరి, karkari -n. --colander, strainer; a vessel with holes to facilitate draining of liquids from food; కర్ణం, karNaM -n. --(1) ear; --(2) hypotenuse of a right triangle; --(3) diagonal (of a quadrilateral); --(4) hole; --(5) rudder; కర్ణగోచర, karNagOcara -adj. --audible; (lit.) one that can be sensed by the ears; (rel.) దృగ్గోచరం; స్పర్శగోచరం; కర్ణధారి, karNadhAri -n. --ship's pilot; the person who drives a ship; (rel.) నియామకుడు = navigator. కర్ణభేరి, karNabhEri -n. --eardrum; tympanum; కర్త, karta -n. --(1) doer; actor; --(2) [gram.] subject; the causative agent; కర్తరి, kartari -n. --(1) the specific period of time when the Sun spends in the third and fourth quarters of the asterism భరణి, all four quarters of the asterism కృత్తిక, and the first quarter of the asterism రోహిణి; this period is especially hot in India; a colloquial name for this is కత్తెర; --(2) [gram.] active voice; కర్తవ్యం, kartavyaM -n. --responsibility; duty; thing to do; కర్బనం, karbanaM -n. --carbon; this word can be used for all three allotropic forms of carbon, namely graphite, diamond and carbon-60 (or fullerene, a short form of Buckminsterfullerene); -- కర్బన ఉద్గారం = carbon emission; కర్బన చతుర్ హరితం, karbana catur haritaM -n. --[chem.] carbontetrafluoride; Freon; CF<sub>4</sub>; కర్బన రసాయనం, karbana rasAyanaM -n. --carbon chemistry; organic chemistry; కర్బనపు గొలుసు, karbanapu golusu -n. --carbon chain; కర్బనోదకం, karbanOdakaM -n. --[chem.] carbohydrate; starches (పిండి పదాథాలు) and sugars (చక్కెరలు) are examples of carbohydrates; కర్త, karta - n. -- (1) doer; maker; author; (2) [gram.] the nominative case; -- see also కారయిత, ప్రేరకుడు, అనుమోదకుడు; కర్మ, karma -n. --(1) fate; karma; lot; destiny; --(2) law of causation and action; --(3) deed; work; effect of a deed; --(4) [gram.] object; -- according to Hindu thought, there are three types of "karma:" (1) సంచిత కర్మ = the karma accumulated from the previous birth. This is analogous to inherited wealth; (2) ప్రారబ్ధ కర్మ = the karma "earned" during the current birth; (3) ఆగామి = the "karma" forward to the next birth; కర్మకాండ, karmakAMDa -n. --(1) ritual; ceremony; --(2) funeral rites; obsequies; కర్మణి, karmaNi -n. --[gram.] passive voice; కర్మధారయం, karmadhArayaM -n. --[gram.] name of a compound word where the first half is an adjective and the second half a noun; ex. నల్లపిల్లి; ఉక్కుపాదము; కర్ర, karra -n. --wood; [[కర్రపెండలం]], karrapeMDalaM -n. --cassava root; yucca; [bot.] ''Manihot utilissima''; ''Manihot esculenta''; -- the starch from this root is used to make tapioca or sago కర్రసారా, karrasArA -n. --wood alcohol; methyl alcohol; methanol; CH<sub>4</sub>; కర్షణం, karshaNaM -n. --traction; కరాటం, karATaM -n. --pill box; భరిణె; కరాటీ, karATi -n. --karate; a martial art involving use of hand power; కరారునామా, karArunAmA -n. --written agreement; warranty; కర్కాటకం, karkATakaM -n. --Cancer; one of the 12 signs of the Zodiac; కర్కాటక రేఖ, karkATaka rEkha -n. --Tropic of Cancer; the 23.5 degree north latitude; కర్ణాకర్ణిగా, karnAkarNigA -adv. --from ear to ear; by the grapevine; by word of mouth; orally; కర్ణాటక, karnATaka - adj. -- melodious; pleasant to the ears; (note) కర్ణ = ear; ఆటతి = pleasant; కర్ణాస్థి వ్యూహం, karnAsthi vyUhaM -n. --[anat.] bony labyrinth of the ear; కర్తార్థకం, KartArthakaM -n. --[gram.] active voice; కర్మాగారం, karmAgAraM -n. --workshop; factory; (lit.) place where work is done; కర్మార్థకం, karmArthakaM -n. --[gram.] passive voice; కరి, kari -n. --elephant; కరివేప, karivEpa -n. -- curry leaf; sweet neem; [bot.] ''Murraya koenigii'' of Rutaceae family; విఖ్యాత వృక్షశాస్త్రజ్ఞుడు జొహాన్ యాండ్రియాస్ మర్రే (Johann Andreas Murray 1740- 1791) పేరిట దీనిని మర్రయా (Murraya) అంటున్నారు; --(note) curry powder is not powdered curry leaves; curry powder is a mixture of several spices; -- (ety.) కర్రి = black; వేప = neem; the leaves of are indeed darker than neem leaves; "sweet neem" does not imply that the leaves are sweet, rather they are not as bitter as neeem leaves; --[Sans.] కైడర్య; కృష్ణ నింబ; -- కరివేప ఆకులలో కాల్షియం, ఫాస్ఫరస్, పీచు పదార్ధం, విటమిన్- ఎ, విటమిన్- సి పుష్కలంగా ఉన్నందున అవి ఆహారపరంగా విలువైనవి. కరివేప ఆకులను డిస్టిలేషన్ చేసి కర్రీ లీఫ్ ఆయిల్ అనే నూనె తయారుచేస్తారు. ఈ నూనెను సబ్బుల తయారీలో వినియోగిస్తారు. కరివేప చెట్టు వేళ్ళు, కాండం బెరడు, ఆకులు వైద్యపరంగా విలువైనవి. ఇవి శరీరపు కాకను తగ్గించి చల్లబరుస్తాయి. జ్వరాలనూ, కడుపులోని క్రిములను పోగొట్టి, పొట్టలోని గాస్ ను వెడలించి, ఆకలి పుట్టిస్తాయి. నొప్పులు, వాపులు పోగొడతాయి. కుష్ఠు, ప్రూరిటస్, ల్యూకోడెర్మా వంటి మొండి చర్మవ్యాధులకు కరివేప దివ్యౌషధంగా పనిచేస్తుంది. భోజనంలో ముందుగా కొద్ది అన్నంతో కరివేప కారం నెయ్యి వేసుకు తింటే కడుపు ఉబ్బరం, అగ్నిమాంద్యం, నోటి అరుచి తగ్గిపోయి ఆకలి పెరుగుతుంది. కరివేప పచ్చడి నీళ్ల విరేచనాలు, రక్త విరేచనాలను అరికడుతుంది. కరివేపాకు పచ్చడి వాంతులను, వాపులను పోగొడుతుంది. మూత్రపిండాల వాపులు, నొప్పులను కరివేప వేళ్ళ రసం పోగొడుతుంది. కరివేప మాను చెక్క అరగదీసి రాస్తే ఒంటిమీది పొక్కులు తగ్గుతాయి. కరివేప పళ్ళు నల్లగా, రుచిగా ఉంటాయి. దాహాన్నీ, రక్తపైత్యాన్నీ అవి పోగొడతాయి. కర్ణిక, karNika -n. --(1) auricle; one of the upper chambers of the heart; (rel.) జఠరిక; --(2) middle finger; --(3) ear stud; external ear; --(4) tip of an elephant’s trunk; కర్రి, karri -adj. --black, dark; కర్రికాయ, karrikAya -n. --[phys.] black body, a hypothetical object that absorbs radiation of all frequencies; కరుగు, karugu -n. --mold, mold into which liquid is poured; కరుచు, karucu -v. t. --bite; కరుణ, karuNa -n. --mercy; kindness; the kindness one shows toward a stranger; --see also దయ = the kindness one shows toward a friend/relative; కరువలి, karuvali - n. -- wind; gust; gale; --- కరువలమ్మ = village goddess representing the Wind god; కరువు, karuvu -n. --(1) famine; --(2) inflation; కరువు బత్తెం, karuvu batteM -n. --dearness allowance; money added to base salary as an adjustment for inflation; కర్రు, karru -n. --(1) vegetable juices that stain clothes; --(2) a stain on clothes caused by certain vegetable juices; కర్జూరం, karjUraM -n. --(1) dates; --(2) date palm; [bot.] ''Phoenix dactylifera''; పేరీత చెట్టు; కర్పూరం, karpUraM -n. --(1) camphor; camphor laurel; [bot.] ''Laurus camphor; Cinnamomum camphora;'' C<sub>10</sub>H<sub>160</sub>; -- కర్పూరం చెట్టు 40 మీటర్ల ఎత్తు పెరిగి, వెయ్యేళ్ళు దాకా బతికే, సతత హరిత మొక్క .ఇది టర్పెనాయిడ్ అనే రసాయనం ని తయారు చేస్తుంది. --- పచ్చ కర్పూరం = raw camphor; edible camphor; --- హారతి కర్పూరం = synthetic camphor used to light-up on auspicious occasions; non-edible probably because it is derived from petroleum; --(2) testicle; కరెంటు, kareMTu -n. --current; electricity; used colloquially to refer to electrical utility; ---కరెంటు పోయింది = there is an electrical blackout. ---మీ ఊళ్లో కరెంటు వుందా? = do you have an electrical power supply in your town? కరోరుపతి, karOrupati -n. --a person whose net worth is in crores (tens of millions) of rupees; కర్కోటకుడు, karkOTakuDu -n. --a cruel person; a strict person; కలం, kalaM -n. --pen; కలంకారి, kalaMkAri -n. --the art of making designs with hand on cloth; కలందాను, kalaMdAnu -n. --pen holder; a box to hold pens; (rel.) పాందాను; కలం పేరు, kalaM pEru -n. --pen name; pseudonym; nom de plume; కల, kala -n. --(1) dream; --(2) duration of time in the traditional Indian method of counting, which is equal to eight seconds; -suff. --participial ending to convey "possessing of"; ---డబ్బుకల = one possessing wealth. --అధికారం కల = one possessing power; కలకండ, kalakaMDa - n. -- sugar candy; ---పటికబెల్లము; కండచక్కెర; కండ; ఖండశర్కర, మధుశర్కర; పులకండము; ఇసుకపులకండము; మత్స్యందిక; --- the English word candy came from the Sanskrit "khaMDa" కలక, kalaka -n. --turbidity; perturbation; see కండ్లకలక; కలకలలాడు, kalakalalADu -v. i. --to gleam; shine; కలగాపులగం, kalagApulagaM -n. --milieu; mixture; కలగూర, kalagUra -n. --miscellaneous; potpourri; కలగూరగంప; kalagUragaMpa -n. --(1) (lit.) basket of green vegetables; Motley Medley; --(2) medley; milieu; a place (in a magazine or on an agenda) where miscellaneous items are found; కలత, kalata -n. --disturbance; agitation; ---కలత నిద్ర = disturbed sleep; unsound sleep. కలనం, kalanaM -n. --(1) calculation; --(2) calculus; కలస, kalasa -n. --[bot.] ''Corchorus sativum'' Linn.; కలనయంత్రం, kalanayaMtraM -n. --calculating machine; computing machine; computer; ---అంక కలనయంత్రం = digital calculating machine. ---సారూప్య కలనయంత్రం = analog computer. కలనేత, kalanEta -n. --a type of weaving with threads of one color in the warp and another color in the woof; కలప, kalapa -n. --lumber; కలబంద, kalabaMda -n. -- aloe; [bot.] ''aloe vera'' of the Liliaceae Family or Lilly family); -- Indian aloe; [bot.] ''Aloe barbadensis''; ''Aloe socotrina''; --- రాకాసి కలబంద; పెద్ద కలబంద; చిన్న కలబంద; ఈనెల కలబంద; కలయిక, kalayika -n. --union; కలయు, kalayu -v. i. --meet; join; unite; కలరా, kalarA -n. --cholera; కలరా ఉండలు, kalarA uMDalu -n. --naphthalene balls; mothballs; --(note) these balls have nothing to do with cholera; కలవరం, kalavaraM -n. --anxiety; confusion; కలహం, kalahaM -n. --quarrel; dispute; కల్కం, kalkaM -n. --sediment; paste; కల్కనం, kalkanaM -n. --sedimentation; కల్పం, kalpaM - n. -- Kalpa; In the Indian cosmic calendar, the time period spanned by 14 Manvamtaras and 15 intervening periods between the Manvantaras; This period is equivalent to the daylight period of a day in the Creator's lifespan; At the beginning of such a day creation begins and at the end of that day it terminates with a dissolution or pralaya. The ensuing night, which is as long as the day, is a latent period necessary for re-manifestation; కల్పన, kalpana -n. --fiction; artistic creation; కల్పనకర్త, kalpanakarta -n. --creator; inventor; కల్మషం, kalmashaM -n. --pollution; dirt; impurity; కల్ల, kalla -n. -- (1) untrue; false; unreal; fiction; fabrication; lie; (2) a fence made from a barbed bush; barbed fencing; ---నా కలలన్నీ కల్లలేనా? = are all my dreams false? None of my dreams came true? కల్లరావి, kallarAvi -n. --[bot.] ''Ficus arnottiana''; -- [Sans.] ప్లక్ష; కల్వం, kalvaM -n. --mortar; usually light-weight for use in preparting medications; --(rel.) పొత్రం; అమాందస్తా; కలాపం, kalApaM -n. --affair; activity; కలాయి, kalAyi -n. --tinplating; కల్యాణం, kalyANaM -n. --wedding; wedding celebration; (rel.) పెళ్లి; ముహూర్తం వేళకి జరిగేది కల్యాణం; పెళ్లంటే నూరేళ్ల పంట = what happens at the auspicious moment is the wedding; marriage is a lifetime of commitment. కలికాలం, kalikAlaM -n. --difficult times; unjust times; an age where injustice and lawlessness dominates, as is the present age; కలికి, kaliki -adj. --charming; ---కలికితురాయి = a charming boquet; [idiom] a feather in the cap.% check spelling of boquet కలిపి, kalipi -p.p. --కలుపు; కలిమి, kalimi -n. --wealth; affluence; [ant.] లేమి; కలియుగం, kaliyugaM -n. --the Age of Strife or Kali Yuga; according to Hindu belief, we are now living in Kali Yuga, the age of Kali; during the age of Kali, law and order will be 25% and disorder and unruliness 75% ; In Krita Yuga, law and order was 100%; in Treta Yuga, it was 75%; in Dwapar Yuga it was 50%. Duration of Kali Yuga is 432,000 years; (ety.) Kali is related to kalaha or strife; కలివికోడి, kalivikODi -n. --a bird; double banded courser; Jerden's courser; a bird first discovered in 1848 by Jerden, and presumed extinct; After a long absence from 1900 this was next seen in 1986; now seen often in the YSR district of Andhra Pradesh; this bird cannot fly well, but runs; [[బొమ్మ:KalivikodiStamp.jpg|thumb|కలివికోడి స్టాంపు|right]] కలిసి, kalisi -p.p. --కలియు; కలిసిపో, kalisipO -inter. --join!; కల్కిక, kalkika -adj. --sedimentary; కల్తీ, kaltI -adj. --tainted; impure; denatured; adulterated; కలుగు, kalugu -n. --hole; cave; pit; burrow; hollow; కలుపు, kalupu -n. --weed; -v. t. --(1) mix; add; combine; --(2) append; కలుపుగోలుతనం, kalupugOlutanaM -n. --amicability; friendly attitude; friendly; sociable; (lit.) talent to mix with others; కలుపుమొక్క, kalupumokka -n. --weed; కలుపుతీత, kaluputIta -v. t. --weeding; to weed out; కలువ, kaluva -n. --waterlily; a floating aquatic herb; [bot.] ''Nymphaea nouchali''; (rel.) తామర; lotus is different from Waterlily, but often mistakenly used as synonyms. Lotus is anchored to ground below and does not float; --blue water-lily = నల్ల కలువ. --red water-lily * ఎర్ర కలువ. --white water-lily * తెల్ల కలువ. --peace lily = శాంతి కలువ; మెట్ట కలువ; [bot.] ''Spathiphyllum wallisii'' of the Araceae family; [[File:Peace_lily_-_1_-_cropped.jpg|thumb|right|మెట్ట కలువ]] కలుషితం, kalushitaM -n. --polluted; doped; laden with impurities; కల్లు, kallu -n. --(1) a potent alcoholic beverage made by cooking the juice secreted from palm trees; (rel.) నీరా; --(2) stone; flake off a stone; fragment; --- ఉప్పు కల్లు = a grain of salt; a flake of salt; కళంకం, kaLaMkaM -n. --spot; stain; blemish; కళింగం, kaLiMgaM -n. --[bot.] Dillinia indica; కళింగ దేశం, kaLiMgadESaM -n. --ancient name for the region now called Orissa; కలెక్టరు, kalekTaru -n. --(1) collector, a revenue officer who collects taxes and administers a district; --(2) any person who is appointed to collect anything such as a ticket collector, bill collector; కళ, kaLa -n. --(1) art; --(2) a feature of beauty; --(3) duration of time equal to 8 seconds or 30 కాష్ఠలు; --(4) mood; phase; --(5) aspect; --(6) lunar phase; --(7) syllables or sounds not ending in a ‘n’, so ending in a vowel; ---ఏ కళనున్నాడో = in what mood he is in? ---చంద్రకళలు = phases of the moon. ---లలితకళలు = fine arts. కళ్ల, kaLla -adj. pertaining to the eyes; -n. --phlegm; thick phlegm; కళ్లజోడు, kaLlajODu -n. --pair of eye glasses; spectacles; కళ్లరక్ష, kaLlaraksha -n. --eye protector; safety goggles; కళాకారిణి, kaLAkAriNi -n. f. --artist; కళాకారుడు, kaLAkAruDu -n. m. --artist; కళాయి, kaLAyi -n. --coating; plating; tinplating (esp.) to the inside of cooking utensils; silver plating; కళాసి, kaLAsi -n. --sailor; lascar; oarsmen on a boat; crew on a ship; కళ్లు, kaLlu -n. --eyes; కళ్లు చీకట్లు కమ్మడం, kaLlu chIkaTlu kammaDaM; -ph. -- lightheadedness; (note) this feeling is different from vertigo; Yet, the word dizziness is often used by lay people to refer to either feeling; కళ్లెం, kaLleM -n. --reins; briddle; కళ్లె, kaLle -n. --phlegm; mucus produced in the upper respiratory tract and often expelled with cough; కళ్లెం వేయు, kaLleM vEyu -v. t. --rein in; control; control a horse; కళేబరం, kaLEbaraM -n. --(1) body; --(2) corpse; carcass; dead body; cadaver; ---చందన చర్చిత నీల కళేబర = the blue body that is anointed with sandalwood paste. కవ, kava - n. -pair; -- కనుగవ = pair of eyes; కవ్వడి = కవ + వడి = fast with the pair (reference to Arjuna who is ambidextrous; కవటాకు, kavaTAku -n. --tender leaf; esp. tender betel leaf; కవచం, kavacaM -n. --armor; cover; కవచకేసి, kavacakEsi -n. --armadillo; an animal with armor-like skin; %cross check e2t part కవనం, kavanaM -n. --poetry; కవలలు, kavalalu -n. pl. --twins; కవ్వం, kavvaM -n. --churning stick; agitator; కవ్వడి, kavvaDi -n. --an ambidextrous person; one who has equal facility with both hands; Arjuna, a legendary character in the epic Mahabharata; కవాటం, kavATaM -n. --(1) valve; an opening that allows passage in one direction; --(2) door; కవాతు, kavAtu -n. --drill; military drill; parade; కవి, kavi -n. --poet; ---సత్కవి = a poet who follows the సుకుమార మార్గ. ---విదగ్దకవి = a poet who follows the విచిత్ర మార్గ. ---a poet who follows both the the సుకుమార మార్గ and విచిత్ర మార్గ. కవిత్వం, kavitvaM -n. --poetry; ---బంధ కవిత్వం = a type of poetic gymnastics where the emphasis is on arranging the text of the poem in different shapes like wheels, snakes and so on. కవిరి, kaviri -n. -- (1) the sediment obtained after betel nuts are boiled; the sediment is made into cubes and sold; -- (2) catchu; తుమ్మ గణమునకు చెందిన నల్లచండ్ర లేక కాచుతుమ్మ (Acacia catechu) అను చెట్టు యొక్క చేవకఱ్ఱ నుండి తీసిన ద్రవ్యము; కవిలి, kavili - n. -- [bot.] ''Sterculia urens'' of the Sterculiaceae family; -- తపసి; గులార్; -- తపసి వృక్షం యొక్క తెల్లని కాండం మీద గాట్లు పెడితే వాటి నుంచి ఈ తెల్లటి జిగురు స్రవిస్తుంది. ఈ జిగురును గమ్ కరాయా అనీ కడాయా అనీ కటీరా అనీ అంటారు. మెత్తటి శుభ్రమైన ఈ జిగురును చాకొలెట్లు, చూయింగ్ గమ్స్ తయారీలో వినియోగిస్తారు. దీనికి ఔషధపరమైన విలువలూ ఉన్నాయి. విజయవాడ ఇందిరాగాంధీ స్టేడియం దగ్గర సుగంధ సోడా అమ్మే బండ్లలో కటీరా గమ్ ను 'కఠోరా' అనే పేరుతో శీతల పానీయాలలో కలుపుతారు. మనం కటీరా కలిపిన పానీయం తాగగానే మనకు కళ్ళు చల్లబడి ఒక చల్లటి అనుభూతి కలుగుతుంది; కవిలె, kavile -n. --(1) palm leaves for writing purposes; --(2) palm leaf manuscripts; కవిసమయం, kavisamayaM -n. --poetic conceit; poetic licence; literary cliche; any literary practice, such as similies metaphors, and ephorisms, traditionally used by poets and writers although the are now known to be false; freedom of spontaneous creative expression a poet enjoys; కవ్వించు, kavviMcu -v. t. --churn; agitate; excite; కవుకి, kavuki -n. --cork tree; [bio.] ''Millingtonia hortensis''; ఆకాశ మల్లి; కార్కు చెట్టు; కవుజు, kavuju -n. --Indian partridge; [biol.] Francolinus ponticeranus; కశాభం, kaSAbhaM -n. --[bio.] flagellum; కషణం, kashaNaM -n. --rubbing; friction; కషణోలంతం, kashaNOlaMtaM -n. --rubbing alcohol; isopropyl alcohol; (note) In English, all alcohol names end with -ol. Correspondingly, in Telugu, all alcohol names end with "-ఒल" కష్టం, kashTaM -n. --trouble; difficulty; కష్టపడు, kashTapaDu -v. t. --toil; work hard; కష్టపాటు, kaShTapATu -n. --hardship; exertion; కషాయం, kashAyaM -n. --decoction; a term used primarily in a medicinal sense; కష్టార్జితం, kashTArjitaM -n. --hard-earned property; కసరత్తు, kasarattu -n. --physical exercise; (rel.) సాధకం; కసరు, kasaru -n. --illhumor; scolding; yelling; -v. t. --rebuke; yell at; scream; కసవు, kasavu - n. -- green grass; కసాయివాడు, kasAyivADu -n. m. --butcher; merciless fellow; cruel person; కసాగు, kasAgu -n. --LCM; Least Common Multiple; (ety.) abbreviation for కనిష్ఠ సామాన్య గుణకం; -- Multiples of 6 are: 6, 12, 18, 24, 30, 36, etc. Multiples of 8 are: 8, 16, 24, 32, 40, etc. The LCM for 6 and 8 = 24 because this is the first multiple they have in common; కస్బా, kasbaa - n. -- district headquarters; the nearest big city; --- కస్బా విజయనగరం means in the postal district of VijayanagaraM; కసింద, kasiMda -n. --acacia; negro coffee; Mogdad coffee; Stephanie Coffee; senna coffee; coffee weed; [bot.] ''Cassia orientalis''; ''Cassia occidentalis''; ''Senna occidentalis'' of the Fabaceae family; -- a bushy plant of about 60-150 cm in height; this is widely used as a medicinal plant; -- కసివింద; [Sans.] కాసమర్ద; కాసారి; సంస్కృతంలో దీని పేర్లు బట్టి ఇది ప్రధానంగా దగ్గు (కాస)ను నయంచేసే స్వభావం కలిగి ఉంటుందని గ్రహించవచ్చు; కసి, kasi -n. --grudge; కస్తూరి, kastUri -n. --(1) musk; a secretion from musk deer or musk ox; మృగనాభి; మృగమదం; --(2) civetone; a secretion from civet cat; -- (3) a shrub; [bot.] Acacia farnesiana; కంపు తుమ్మ; కస్తూరి పక్షి, kastUripakshi -n. --thrush; a type of bird; కస్తూరి బెండ, kastUri beMDa -n. --[bot.] Abelmoschus moschatus; a medicinal plant found throughout India; తక్కోలము; [Sans.] కస్తూరి లతిక; లతా కస్తూరికా; కస్తూరి పిల్లి, kastUri pilli -n. --civet cat; పునుగు పిల్లి; -- [note 1] పునుగు - పునుగు పిల్లి లేక మార్జారిక (Civet Cat) అనే జంతువు నుంచి సేకరించే సుగంధద్రవ్యం. దీనినే జవాది, జవాజి, జవ్వాజి, జవ్వాది, సంకు మదము అనే పలు పేర్లతో పిలుస్తారు. వేంకటేశ్వరునికి నిత్యం చేసే అలంకరణలలో సంకుమదం అలదడం కోసం తిరుమల కొండలమీద పునుగు పిల్లుల్ని ప్రత్యేకంగా పెంచుతారు. -- [note 2] చట్టము అన్నా పునుగు చట్టము అన్నా పునుగు పిల్లి శరీరంలో ఉండే ఒక గ్రంథి లేక సంచి. దీనిని పిండి, పునుగు అనే సుగంధ ద్రవ్యాన్ని సేకరిస్తారు. కస్తూరి మృగం, kastUri mRgaM -n. -- musk deer; [bio.] ''Moschus moschiferus'' of the Ruminantia family; -- [note] హరిణమదము - ఇర్రి లేక కురంగము అని పిలువబడే కస్తూరి మృగం (ఒక జింక) నుంచి నుంచి సేకరించే కస్తూరి అనే సుగంధ ద్రవ్యం; చైనా, రష్యా, మధ్య ఆసియా, భారతదేశం - ప్రత్యేకించి అస్సాం రాష్ట్రాలలోని పైన్ అడవుల (Pine Forests)- లో కస్తూరి మృగాలు కనిపిస్తాయి. హిమాలయాల్లో 8,000 అడుగుల ఎత్తున ఉండే చొరరాని పైన్ అడవులు కస్తూరి మృగాల ఆవాసాలు. ఇవి జతకూడే ఋతువు (Rutting Season)లో ఆడ కస్తూరి మృగాలను ఆకర్షించడం కోసం మగ కస్తూరి మృగం నుంచి వెలువడే ఈ పరిమళ ద్రవ్యం యొక్క సువాసన తోడ్పడుతుంది. మగ కస్తూరి మృగం వృషణాలనుంచి తయారయ్యే ఈ ద్రవ్యాన్ని ఆ మృగం దాదాపు రెండు అంగుళాల వ్యాసం కలిగిన ఒక కోశము (సంచి)లో నిల్వచేసుకుంటుంది. కస్తూరిలో ఉండే అమ్మోనియా, ఓలీన్ (Oleine), కొలెస్టరిన్ (Cholesterine) వంటి గాఢమైన వాసన కలిగిన ద్రవ్యాల కారణంగా కస్తూరికి అంత చక్కని పరిమళం వచ్చింది. కస్తూరి ద్రవ్యానికి పరిమళం కలకాలం నిలిచి ఉండటమే కాదు. అది అలదుకున్నవారిని కూడా ఆ పరిమళం అత తేలిగ్గా వదలిపోదు. అందుకే కస్తూరికి పరిమళద్రవ్యంగా అంతటి ప్రాముఖ్యం ఏర్పడింది. -- కస్తూరిలో మూడు ముఖ్యమైన రకాలున్నాయి. కామరూప దేశం అంటే అస్సాం లో లభించే కస్తూరి ఘాటైన పరిమళం కలిగి నల్లని రంగు కలిగి ఉంటుంది. దీనిని కాల కస్తూరి లేక కృష్ణ కస్తూరి అంటారు. ఇది మిగిలిన రెండు రకాలకంటే ఎంతో ప్రశస్తమైనది, ఖరీదైంది కూడా. నీలవర్ణం - నలుపుల మిశ్రమ వర్ణంలో ఉండే నేపాళ కస్తూరి పరిమళంలో రెండవ తరగతికి చెందినది. ఇక మూడవదైన కాశ్మీర కస్తూరి పరిమళంలో తక్కువ స్థాయికి చెందినట్టిది. రష్యన్ కస్తూరి చాలా బలహీనమైన పరిమళం కలిగి ఉండే కారణంగా దానిని పరిమళ ద్రవ్యంగా గుర్తించరు. కసేరుకం, kasErukaM -n. --back bone; vertebral column; %క్ర - kra, క్ష - ksha క్రకచం, krakacaM -n. --saw; a cutting tool; క్రకచదంతం, krakacadaMtaM -n. --sawtooth; క్రకచదంత కెరటం, krakacadaMta keraTaM -ph. --[elec.] sawtooth wave; క్రతువు, kratuvu -n. --(1) sacrifice; burnt offering to God; sacrificial ritual; --(2) any monumental effort; క్రమం, kramaM -n. --order; sequence; క్రమంగా, kramaMgA -adv. --gradually; క్రమ, krama -pref. --gradual; in steps; క్రమకర్త, kramakarta -n. --[comp.] computer programmer; a person who writes a sequence of instructions to a computer; క్రమక్షయం, kramakshayaM -n. --erosion; క్రమణం, kramaNaM -n. --loop; turning around; క్రమణిక, kramaNika -n. --[comp.] computer program; a list of instructions to a computer; -suff. --list; ---కాలక్రమణిక = list of times; chronology. ---విషయానుక్రమణిక = table of contents. క్రమచరిత్ర, kramacaritra -n. --chronology; క్రమపద్ధతి, kramapaddhati -n. --orderly way; systematic method; క్రమపరిణామం, kramapariNAmaM -n. --gradual change; క్రమబద్ధం చేయు, kramabaddhaM cEyu -v. t. --systematize; regulate; క్రమభంగం, kramabhaMgaM -n. --irregulatity; క్రమభిన్నం, kramabhinnaM -n. --proper fraction; క్రమభుజి, kramabhuji -n. --regular polygon; క్రమము, kramamu -n. --order; series; course; క్రమరహిత, kramarahita -adj. --disorderly; without order; out of sequence; random; క్రమర్చు, kramarcu %e2t -v. t. --sort; arrange in an order; (ety.) క్రమంలో అమర్చడం; క్రమశిక్షణ, kramaSikshaNa -n. --discipline; క్రమాంతరాలమీద, kramAMtarAlamIda -adv. --gradually; in stages; క్రమేపీ, kramEpI -adv. --gradually; క్రయము, krayamu -n. --(1) purchase; --(2) price; ---కాల క్రయము = current pric క్వథనం, kvathanM -n. --boiling; క్వథనాంకం, kvathanAMkaM -n. --boiling point; క్షణం, kshaNaM -n. --(1) four minutes, in an ancient method of counting time; --(2) moment of time; --(౩) a second; modern interpretation; క్షణికం, kshaNikaM -n. --transient; temporary; క్షంతవ్యం, kshaMtavyaM -n. --excusable; pardonable; క్షంతవ్యుడు, kshaMtavyuDu -n. m. --one who deserves to be excused; క్షతం, kshataM -n. --injury; wound; sore; క్షతగాత్రి, kshatagAtri -n. f. --injured person; క్షతగాత్రుడు, kshatagAtruDu -n. m. --injured person; wounded; క్షతి, kshati -n. --injury; wound; క్షమ, kshama -n. --patience; forbearance; క్షమాపణ, kshamApaNa -n. --apology; excuse; pardon; క్షమాబిక్ష, kshamAbiksha -n. --forgiving; (lit.) giving the alms of forgiveness; క్షయం, kshayaM -n. --decay; decrement; emaciation; క్షయ, kshaya -n. --tuberculosis; consumption; a disease caused by Mycobacterium; క్షయమాసం, kshayamAsaM - n. -- ఒకే చాంద్రమాసములో రెండు సూర్య సంక్రమణములు ఉన్నచో దానిని క్షయమాసం అంటారు; -- లుప్తమాసం; అంహస్పతి మాసం; -- see also అధికమాసం; క్షవరం, kshavaraM -n. --(1) haircut; --(2) total loss; '''%కాం - kAM, కా - kA''' కాంక్ష, kAMksha -n. --wish; desire; inclination; కాంక్షితాలు, kAMkshitAlu -n. --needs; requirements; కాంగ్రెస్ గడ్డి, kAMgres^ gaDDi - n. -- Santa Maria; white-top weed; carot grass; Congress grass; American Feverfew; [bot.] ''Parthenium hysterophorus'' of the Compositae or Asteraceae family; -- This invasive plant arrived in India with the wheat shipments of US's PL-480 scheme during Congress government; -- పొదలు పొదలుగా పెరిగే ఈ మొక్కలు ఒక మీటరుకు మించి ఎత్తు పెరగవు. కాండం పొడవునా నిలువుగా గాళ్ళు (Longitudinal Grooves) ఉంటాయి. ఆకులు ఒక క్రమ పద్ధతి లేకుండా చీలి ఉంటాయి. వాటిపై మెత్తటి నూగు (soft down) ఉంటుంది. చివళ్ళలోనూ, కణుపులవద్దనూ పూలు వస్తాయి. అవి 5 మిల్లీమీటర్ల వ్యాసం కలిగి, తెల్లగా ఉంటాయి. కాయలు ముదురు గోధుమరంగులో ఉంటాయి. -- బలవర్ధకమైనది (tonic) గా, జ్వరహారిణి (febrifuge) గా, బహిష్టు స్రావాన్ని కలిగించేది (emmenagogue) గా ఈ మొక్క కి పేరుంది. ఈ మొక్క వేళ్ళ కషాయం నరాల నొప్పులు (neuralgia) నివారిస్తాయి. ఈ మొక్కలో పార్థెనిన్ (Parthenin) అనే ఒక చేదు గ్లైకోసైడ్ (glycoside), కొన్ని ఆల్కలాయిడ్లు (alkaloids) ఉన్నట్లు కనుగొన్నారు. -- ఈ మొక్కను పలు ప్రాంతాల్లో పలు పేర్లతో పిలుస్తున్నారు. దీని పూలు ముక్కుపుడక లేక ముక్కుపోగు లేక నత్తు ను పోలి ఉండే కారణంగా ఈ మొక్కను "ముక్కుపుడకల మొక్క" అనీ, "ముక్కుపుల్లల మొక్క" అనీ కూడా అంటున్నారు. "వయ్యారిభామ" మరొక పేరు; కాంచనం, kAMcanaM -n. --(1) gold; --(2) a medium-sized tree; [bot.] ''Bauhimia purpurea;'' also called దేవకాంచనం; కాంచు, kAMcu -v. i. --see; view; కాండం, kAMDaM -n. --(1) stalk; --(2) segment of sugarcane between the nodes; --(3) stem; --(4) section of a book; కాంతం, kAMtaM -n. --stone; ---అయస్కాంతం = magnet; (lit.) ironstone. ---చంద్రకాంతం = (lit.) moonstone. కాంత, kAmta -n. --a lovely woman; lady; కాంతారం, kAMtAraM -n. --wilderness; forest; కాంతి, kAMti -n. --light; కాంతి కిరణం, kAMti kiraNaM -n. --light ray; కాంతి కిరణ వారం, kAMti kiraNa vAraM -n. --a beam of light (Chinnaya Suri used this phrase); కాంతి సంవత్సరం, kAMti saMvatsaraM -n. --light-year; (def.) distance traveled by light in one year; approximately six trillion miles or ten trillion kilometers; కాంతినిరోధక, kAMtinirOdhaka -adj. --opaque; కాందిశీకుడు, kANdisIkuDu -n. m. --refugee; displaced person; కాంస్య, kAMsya -adj. --bronze; ---కాంస్య పతకం = bronze medal. కాక, kAka -n. --(1) feverishness; warmth, heat; --(2) anger; -neg. particle. --not; ---రేపు కాక ఎల్లుండి = not tomorrow, but the day after. కాకతాళీయం, kAkatALIyaM -n. --serendipity; coincidence; fortuitous; (lit.) just like a crow landing on a palm tree and the fruit falling, although the crow did not cause the fruit to fall; కాకతువ్వ, kAkatuvva -n. --cacatoo; a large parrot-like bird native to S. America; కాకపాదం, kAkapAdaM -n. --[prosody] a very long syllable; a syllable that takes a duration of four snaps to pronounce it; కాకపాల, kAkapAla -n. --(1) [bot.] Zizyphus trinervius; (2) [bot.] Tylophora indica; కాకమ్మకథలు, kAkammakathalu -n. --tales; tall tales; fabrications; lies; కాకమారి, kAkamAri -n. --crow’s bane; [bot.] ''Coculus indicus''; ''Anamirta coculus''; దూసరితీగ; కాకరకాయ, kAkarakAya -n. --bitter melon; bitter gourd; balsam pear; carilla fruit; [bot.] ''Momordica charantia'' Linn.; --(note) ridge gourd is a different vegetable; (rel.) bitter gourd; -- ఆగాకర = memordica diioica; లేటిన్ లో డయోయికా అంటే ఆడ, మగ మొక్కలు వేర్వేరు అని అర్థం; --[Sans.] కరి వృంతం; కారవేల్ల; కాకరపువ్వొత్తి, kAkarapuvvotti -n. --sparkler; a type of fireworks; కాకళగ్రంథి, kAkaLa graMthi -n. --thyroid; the ductless gland near Adam’s Apple in the throat; అవటు గ్రంధి; కాకాక్షిన్యాయం, kAkAkshinyAyaM -n. --an argument that cuts both ways; కాకి, kAki -n. --crow; house crow; [bio.] ''Corvus splendens'' of Family Corvidae; ---అడవికాకి = jungle crow; ''Corvus macrorhynchos''; ---అమెరికా కాకి = American crow; ''Corvus brachyrhynchos''; ---మాలకాకి = raven; బొంతకాకి; ''Corvus corax''. - adj. -- [bot.] of inferior quality; low grade; కాకిచావు, kAkicAvu - n. -- sudden death; death with no apparent cause; కాకిదొండ, kAkidoMDa -n. --a climbing herb; [bot.] ''Coccinia Indica''; (lit.) an inferior specises of "doMDa"; కాకిపెసర, kAkipesara - n. -- an inferior type of "pesara"; పిల్లిపెసర; ముద్గల; కాకిబంగారం, kAkibaMgAraM -n. --tinsel; very thin and long strips of tin or any other glittering substance used for decoration; (lit.) an inferior type of gold; కాకిబీర, kAkibIra -n. --a climbing shrub; [bot.] ''Hugonia mystax''; (lit.) an inferior type of "bIra"; కాకిబొంత, kAkiboMta -n. --kalbasu; a fish of the Cyprinidae family; [biol.] ''Labeo calbasu''; కాకిబొడ్డు, kAkiboDDu - n. -- a type of fungus that grows on moist wooden posts used to support vegetable creepers; When this funus is mixed with "mehendi" (గోరింటాకు), the result will be bighter red hues on the skin; కాకిముఖం, kAkimukhaM - n. -- [idiom] ugly face; కాకిమేడి, kAkimEDi -n. --[bot.] ''Ficus oppositifolia''; కాకిసొమ్మ, kAkisomma -n. --fainting; syncopy; short-term loss of consciousness; (lit.) an inferiro type of epilepsy; కాకులను గొట్టి గద్దలకు వెయ్యడం, kAkulanu goTTi gaddalaku veyyaDaM - ph. -- the act of robbing the poor for the benefit of the rich; robbing Peter to pay Paul; కాకువు, kAkuvu -n. --a change of tone or intonation to convey a speaker's mood or intention; A kind of noise made in grief or fear; -- శోకభయాదులచేత కలుగునట్టి ఒక విధమైన ధ్వని; "భావ ద్యోతకానికి ఉచ్చారణలో చూపే ఒడుపు; ఒక భాషా సామర్ధ్యం ఆ భాషలోని కాకువులు ద్వారా తెలుస్తుంది," అంటారు విశ్వనాథ సత్యనారాయణ; కాకోలం, kAkOlaM - n. -- (1) a large, black forest crow; [biol.] Corvus macrorhynchos; బొంతకాకి; మాలకాకి; -- (2) a dangerous poison; -- (3) a part of hell; కాకౌ, kAkau -n. --cacao; cocoa; this South American tree gives cacao or cocoa seeds; Fat in these seeds is cocoa butter; When combined with sugar, this becomes white chocolate; After the butter is extracted, the seeds are roasted and powdered to get cocoa which is used to make refreshing beverages; When cocoa powder is mixed with sugar and a little bit of cocoa butter, we get the traditional confectionery chocolate; This tree is not related to the coca bush from which the drug cocaine is made; కాగడా, kAgaDA -n. --hand torch; a flaming torch; కాగలిజేరు, kAgalijEru -n. -- [bot.] Trianthema portulacastrum Linn.; కాగా, kAgA -conj. --having had it so; having said that; that being so; కాగితం, kAgitaM -n. --paper; sheet of paper; ---ఉల్లిపొర కాగితం = onionskin paper, tracing paper. ---గ్రాఫు కాగితం = graph paper. కాగు, kAgu -v. i. --boil; warm-up; grow hot; ---నీళ్లు కాగుతున్నాయా? = is the water boiling? ---ఒళ్లు కాగిపోతోంది? = the body is getting hot. -n. --boiler; కాచు, kAcu -n. --catechu; [bot.] ''Acacia catechu''; ''Acacia ferruginea''; ''Acacia suma''; ''Acacia sundra''; the juice of these trees is rich in tannin; powder made from the dehydrated juice is used in making a concoction with betel leaves that is chewed by many in India; కవిరి; juice of చండ్రచెట్టు or ఖదిరం; -v. t. --(1) boil; heat; warm-up; --(2) protect; guard; ---నీళ్లు కాచేవా? = did you boil the water? ---పసువులని కాచేవాడు = the cowherd. కాజా, kAjA -n. --(1) buttonhole; --(2) a sweet made by deep-frying strips of rolled wheat dough and soaking them in warm sugar syrup; కాజేయు, kAjEyu -v. i. --steal; misappropriate; కాటకం, kATakaM -n. --famine; కాటా, kATA -n. --heavy-duty scales; large balance; కాట్లాట, kATlATa -n. --fight; కాటు, kATu -n. --bite; ---పాము కాటు = snake bite. కాటుక, kATuka -n. --mascara; the primary purpose of mascara is cosmetic; (rel.) collyrium refers to an eye lotion or eyewash, whose primary purpose is medicinal; కాటుకపిట్ట, kATuka piTTa -n. --wagtail; కాడ, kADa -n. --stalk; stem; [bot.] pedicel; petiole; ---అట్ల కాడ = a long-stemmed kitchen spatula to turn pankakes and crepes. కాడి, kADi -n. --yoke; the transverse beam that goes on the shoulders of two bulls pulling a cart; see also నొగ; కాడు, kADu - n. (1) forest; (2) cremation ground; burial ground; - suff. indicates a male person as in వలపుకాడు, చెలికాడు. వేటగాడు; కాతా, kAtA -n. --account of transactions; running account; కాతాదారు, kAtAdAru -n. --account holder; regular customer; కాదంబరి, kAdaMbari - n. -- (1) wine; a spirituous liquor; మద్యము; -- (2) A certain timber tree; [bot.] ''Nauclea kadamba;'' -- (3) an epithet of Sarasvathi; -- (4) a famous Sanskrit prose-work; కాదా, kAdA -inter. --is it not? కాదాచిత్కంగా, kAdAcitkaMgA -inter. --occasionally; infrequently; rarely; కాదు, kAdu -inter. --it is not so; కానా, kAnA -n. --sluice; waterway; drainage channel under a street; కానాగట్టు, kAnAgaTTu -n. --culvert; a small support platform erected at both ends of a drainage tube running under a street corner; కానీ, kAnI -n. --the fraction 1/64; a copper coin of the British era with a value of 1/64th of a rupee; (ety.) కాల + అణా = కాలణా; 3 దమ్మిడీలు = 1 కానీ; 2 దమ్మిడీలు = 1 ఏగానీ; -conj. -- (1) yet; but; in spite of; --(2) continue, carry on; కానుక, kAnuka -n. --gift; a material gift, not cash; కానుగ, kAnuga -n. --Indian Beech tree; Avenue tree; pungam tree; [bot.] ''Pongamia glabra; Pongamia pinnata; Millettia pinnata;'' of the Fagaceae family; (2) [bot.] ''Derris indica''; --కానుగ గింజలలో 27 నుంచి 39 శాతం వరకు లభించే కొవ్వు (Pongam oil)కు పారిశ్రామికంగానూ, వైద్యపరంగానూ ఎన్నో ప్రయోజనాలున్నాయి. పచ్చి తోళ్ళను ఊనిన తరువాత ఈ నూనెను డ్రెస్సింగ్ గా వాటిపై రాసేందుకు ఉపయోగిస్తారు. పరిశ్రమలలోనూ, వాహనాలకూ ఈ నూనెను కందెన(lubricant)గానూ ఉపయోగిస్తారు.నూనె దీపాలలోనూ, సబ్బుల తయారీలోనూ కూడా గానుగ నూనె వాడతారు. గ్రామాలలోని గానుగలలో కానుగ గింజల్ని ఆడించి తీసే నూనెను దీపపు నూనెగానూ, కందెనగానూ, డీజిల్ ఇంజన్లలో ఇంధనంగానూ స్థానికంగానే జనం వాడుకుంటారు; కానుగ చెట్టుపై ఉపయుక్తమైన లక్క పురుగులు కూడా పెరుగుతాయి కనుక ఇవి ఆధార వృక్షాలు (Host Trees) గానూ విలువైనవి; -- కాటుక చెట్టు చీకటి చెట్టు; [Sans.] కరంజః; నక్తమాలః; చిరబిల్వక; తమాల వృక్షం; కానుపు, kAnupu -n. --delivery of a child; కాపట్యం, kApaTyaM -n. --hypocricy; కాపడం, kApaDaM -n. --fomentation; కాపరి, kApari -n. --sentry; guard; keeper; watcher; కాపలా, kApalA -n. --sentry duty; guard duty; surveillance; కాపాడు, kApADu -v. t. --guard; watch; preserve; protect; కాపు, kApu -n. --(1) a caste in Andhra Pradesh; నిజానికి కాపు అనేది ఒక కులం కాదు. అది అనేక కులాలకు సాధారణ ప్రాచీన నామం. ఒకప్పుడు జైనం స్వీకరించి కోమట్లుగానూ తర్వాత సంస్కృతీకరణంతో వైశ్య లేక ఆర్యవైశ్యులుగా పేరుపొందేరు; --(2) sentry; guard; --(3) protection; --(4) yield of a fruit tree; కాపురం, kApuraM -n. --home; dwelling; residence; abode; కాఫీ, kAphI -n. --coffee; a plant native to tropical Africa; There are three varieties of coffee: -- (1) Robust coffee, [bot.] ''Coffea robusta'', whose origin is Ethiopia and accounts for about 40 percent of world production; -- (2) Arabic coffee, [bot.] ''Coffea arabica''; whose origin is Yemen; The caffeine content of these beans is about one-half of that of Robust coffee and accounts for about 60 percent of world production; -- (3) Charrier coffee, [bot.] ''Coffea charrieriana'', whose origin is Cameroon in Central Africa; These beans have zero caffeine content; -- In addition, coffee is sometimes blended with Chicory, [bot.] ''Cichorium intybus'' var. ''sativum'' to add certain flavor and to reduce the caffeine content; కాబట్టి, kAbaTTi -adv. --therefore; consequently; కాబోలు, kAbOlu -adv. --perhaps; కామం, kAmaM -n. --lust; desire; కామంచి గడ్డి, kAmaMci gaDDi -n. --Rousa grass; lemon grass; [bot.] ''Andropogaon nardus''; కామంచి చెట్టు, kAmaMci ceTTu -n. --black nightshade; sunberry; wonder cherry; a medicinal plant; [bot.] ''Solanum nigrum'' of the Solanaceae family; కామందు, kAmaMdu -n. --(1) owner; landlord; --(2) proprietor; కామిని, kAmini -n. --(1) woman; one with a strong sexual desire; --(2) succubus; a ghost formed after a woman with a strong unfulfilled sexual desire dies; a female ghost with a strong desire to have sexual intercourse with men; కాయం, kAyaM -n. --(1) body; --(2) homemade medicine given to a woman after delivery; --(3) [comp.] hardware; కాయ, kAya -n. --(1) unripe fruit; --(2) bottle; ---అరకాయ కిరసనాయిలు = half-bottle of kerosene. ---మామిడి కాయ = unripe mango; green mango. ---సోడాకాయ = soda bottle. -suff. --bop; a gentle strike; a blow; ---జెల్లకాయ = bop; a gentle strike on the head. ---లెంపకాయ = slap; a slap on the cheek. కాయకల్ప చికిత్స, kayakalpa cikitsa -n. --Ayurvedic treatment to bring about rejuvenation; కాయకష్టం, kAyakashTaM -n. --physical labor; కాయగూరలు, kAyagUralu -n. --vegetables; కాయధాన్యములు, kAyadhAnyamulu -n. --legumes; lentils; pulses; such as red gram, green gram, etc. కాయస్తం, kAyastaM -n. --magnitude; mass; కాయస్థుడు, kAyasthuDu -n. --accountant; కాయిదా, kAyidA -n. --commission; fee; కాయిదా కొట్టు, kAyidA koTTu -n. --commission business shop; కాయు, kAyu -v. i. --(1) shine; --(2) bear fruit; v. t. --(1) stand as a sentry; watch; --(2) put in a bet; కారం, kAraM -n. --(1) hotness; spiciness; one of the six fundamental tastes; --(2) powdered chillies or peppers; కారకం, kArakaM -n. --the cause; కారడవి, kAraDavi -n. --dark forest; కారణం, kAraNaM -n. --cause; reason; కారణకార్యములు, kAraNakAryamulu -ph. --cause and effect; కారణకార్య సంబంధం, kAraNakArya saMbaMdhaM -ph. --relation between cause and effect; కారణభూతం, kAraNabhUtaM -n. --cause; reason; కారణభూతుడు, kAraNabhUtuDu -n. --originator; కారణాంకం, kAraNaMkaM -n. --[math.] factor; కారణాంశం, kAraNaMSaM -n. --[med.] factor; an agent responsible for an event; కారయిత, kArayita - n. -- the person or agent who causes; -- see also కర్త, ప్రేరకుడు, అనుమోదకుడు; కార్యం, kArayaM m. --(1) effect; --(2) the deed; --(3) nuptials; the first night together for the bride and groom; ---కాగల కార్యం గంధర్వులే తీరుస్తారు = the Gandharvas will do the deed. This popular quotation refers to a small skirmish in the epic Mahabharata; This phrase is used to covey the meaning, "why do we bother, there are others who can render punishment in more appropriate ways." కార్యకలాపాలు, kAryakalApAlu -n. --activities; కార్యకర్త, kAryakarta -n. --office bearer; staff; a member of a political party who takes active responsibility; కార్యక్రమం, kAryakramaM -n. --program; itinerary; agenda; order of doing things; కార్యదర్శి, kAryadarSi -n. --secretary; కార్యదీక్ష, kAryadIksha -n. --dedication; devotion; commitment; కార్యభారం, kAryabhAraM -n. --(1) workload; --(2) responsibility; కార్యవర్గం, kAryavargaM -n. --working committee; కార్యవాది, kAryavAdi -n. --pragmatist; practical person; కార్యశూరుడు, kAryasUruDu -n. --persistent person; a person who gets the job done; కారాకూరం, kArAkUraM -adj. --jumbled; confounded; కార్ఖానా, karkhAnA -n. --workshop; factory; కారింజా, kAriMjA -n. --artificial fountain; కారాగారం, kArAgAraM -n. --jail; prison; penitentiary; కారాలు మిరియాలు నూరడం, kArAlu miriyAlu nUraDaM - ph. -- the act of showing extreme anger; కార్యాలయం, kAryAlayaM -n. --office; కారింగువ, kAriMguva -n. --[bot.] ''Gardenia resinifera'' of the Rubiaceae family; --Gardenia plants are prized for the strong sweet scent of their flowers, which can be very large in size in some species; -- కొండమంగ; కార్డిగన్, kArDigan -n. --cardigan; an open-front sweater; named after the Earl of Cardigan (1797 - 1868), British general; కార్తికేయుడు, kArtikEyuDu -n. --the six-headed son of Lord Shiva; according to one legend, the six mothers are believed to be six women representing the six stars of the Pleides group of stars, a group of stars often referred to in the Vedas; కారు, kAru -adj. --extreme; ---కారు నలుపు = extremely dark. ---కారు చవుక = very cheap. ---కారు మేఘం = thick cloud. -n. --(1) car; wagon; automobile; --(2) short for పటకారు; --(3) strong malodor; offensive odor; కారు కూతలు = వినడానికి కఠినమైన మాటలు; -v. i. --drip; leak; trickle; కారుప్పు, kAruppu -n. --bittern; brine; the thick solution left over after the crystallization of salt from seawater; కారుశిల్పి, kAruSilpi -n. --artisan; కార్డు, kArDu -n. --postcard; card; cardboard; కార్తె, kArte -n. --the heliacal rising of a star; the period of time during which the Sun rises along with one of the 27 star groups of the Hindu calendar; duration of about 13.5 days spent by the Sun in each one of the star groups; కాలం, kAlaM -n. --(1) time; --(2) season; --(3) life-span; --(4) [music] speed; ---ఆయన కాలం చేసేరు = he finished his time; he is dead. ---చలి కాలం = cold season. ---వాడి కాలం తీరింది = he is dead; (lit.) his time was up. ---కాలము, దూరము = time and distance. కాల, kAla -adj. --(1) black; dark; --(2) pertaining to time; కాల రంధ్రం, kAla raMdharaM -n. --[astron.] black hole; collapsed star whose gravitational force is so strong even light cannot escape from it; కాలకృత్యం, kAlakRtyaM -n. --morning routine such as brushing, bathing etc; కాలక్షేపం, kAlakshEpaM -n. --passing time; spending time; ---గ్రంధ కాలక్షేపం = passing time reading books. ---పురాణ కాలక్షేపం = passing time listening to epic readings. కాలగర్భం, kAlagarbhaM -n. --the march of time; (lit.) the womb of time; కాలచక్రం, kAlacakraM -n. --the march of time; (lit.) the wheel of time; కాలజ్ఞానం, kAlaj~nAnaM -n. --ability to prophecy; కాలదన్ను, kAladannu -v. t. --refuse to avail an opportunity; reject; kick away; కాలదోషం, kAladOshaM -n. --(lit.) expiration of time to take action; expiration of the statute of limitations; ---కాలదోషం పట్టేసింది = the statute of limitations has expired; it is too late to take any action. కాలధర్మం, kAladharmaM -n. --death; ---ఆయన కాలధర్మం చెందేరు = a respectful way of saying “he is dead”. కాలమానం, kAlamAnaM -n. --(1) climate; --(2) standard time; ---కాలమాన పరిస్థితులు = climatic conditions. ---భారతీయ కాలమానం = Indian Standard Time. కాలయాపనం, kAlayApanaM -n. --delay; wastage of time; procrastination; కాలరు, kAlaru -n. --collar; కాలవ్యతిక్రమం, kAlavyatikramaM - n. -- anachronism; కాలసర్పం, kAlasarpaM -n. --(1) black snake; --(2) metaphorical snake representing time; ---కాలసర్పం కాటు వేసింది = the "time snake" bit, which means "met with death." కాలహరణం, kAlaharaNaM -n. --delay; loss of time; wastage of time; కాల్బలం, kAlbalaM -n. --infantry; soldiers on foot; కాల్పనిక, kAlpanika -adj. --artificial; invented; fictional; కాలాతీతం, kAlAtItaM -n. --(1) delay; out of time; సమయం ఇప్పటికే చాలా అయింది. ఇక తర్వాత పని మొదలు పెట్టాలి అనే సందర్భం లో వాడతాము. --(2) out of step with the times; కాలంతో సంబంధం లేకండా ఎవర్ గ్రీనుగా ఉండటాన్ని కాలాతీతమయినదిగా చెప్తారు. అది మనిషి యొక్క కీర్తిప్రతిష్ఠలు కావచ్చు,పుస్తకం కావచ్చు, సినిమా కావచ్చు, నవల కావచ్చు, నాయకులు చేపట్టే మంచి పథకాలు కావచ్చు. -- (3) Beyond time; దేవుడు కాలాతీతమయినవాడు. భూత వర్తమాన భవిష్యత్ కాలాలలో ఆయన ప్రభ శాశ్వతంగా ఓకే లాగ ఉంటుంది. కాలిదారి, kAlidAri -n. --foot path; కాలిపిక్క, kAlipikka -n. --calf; calf muscle; కాలిబంటు, kAlibaMTu -n. --foot soldier; కాలిబాట, kAlibATa -n. --footpath; కాలిబోను, kAlibOnu -n. --snare; కాలీఫ్లవర్, kAlIphlavar -n. --cauliflower; కాలు, kAlu -n. --(1) leg; --(2) foot; -- (3) the fraction 1/4; -v. i. --burn; bake; scald; ---ఇల్లు కాలిపోతోంది = the house is burning. కాలువ, kAluva -n. --canal; an artificially created waterway as opposed to a channel which is a natural waterway; (lit.) కాల్ = to flow; కాలుష్యం, kAlushyaM -n. --pollution; కాల్చు, kAlcu -v. t. --burn; roast; ---చెయ్యి కాల్చుకోకు = do not burn your hand; as an idiom this also means “do not cook.” ---జీడిపిక్కలు కాల్చు = roast the cashews. కాలేజి, kAlEji -n. --college; an institution for learning beyond high school; కాలేయం, kAlEyaM -n. --[biol.] liver; the organ that produces bile; కాలోచిత, kAlOcita -adj. --seasonal; appropriate for a time; timely; opportune; కావరం, kAvaraM -n. --fat; కావ్యం, kAvyaM -n. --any literary work (prose, verse, or a mixture) that places emphasis on the quality of the concept being treated; -- "వాక్యం రసాత్మకం కావ్యం" అని పెద్దల మాట. అంటే రసాత్మకంగా ఉండి మనసును స్పందింపజేసే ఒక వాక్యమైనా కావ్య గౌరవాన్ని అందుకొంటుంది. కావ్యం అందమైన ఊహలతో, వర్ణనలతో, అర్థ గాంభీర్యంతో, ఔచిత్యంతో చదవగానే మనసులో రసాలు ఊరేలా ఉండాలి. కవి భావనలతో మన హృదయం కూడా స్పందించేలా చేయగలిగిన ఏ రచనైనా కావ్యమే; కావిడిబద్ద, kAviDibadda -n. -- shoulder pole; a pole carried on the shoulder with two loads suspended from both ends of the pole; కావి రంగు, kAvi raMgu -n. --tan color; కావిరి, kAviri -n. --vapor; black vapor; కావున, kAvuna -adv. --therefore; కాశీగన్నేరు, kASIgannEru -n. --dog's cane; a plant; కాశీరత్నాలు, kASIratnAlu - n. -- red tubular flowering vine called Scarlet Morning Glory; [bot.] Ipomoea hederifolia of the Convolvulaceae family; This is native to the Americas but is now widely seen all over the world, including Andhra Pradesh; A related plant with similar flowers is called Red Cypress Vine, [bot.] Ipomoea quamoclit; కాసం, kAsaM -n. --(1) cough; --(2) (abbr.) light-year; short for కాంతి సంవత్సరం; జ్యోతిర్‌వర్షం; కాసారం, kAsAraM -n. --lake; కాస్తా, kAsiMta -n. --a little, a small amount; a little bit; కాసింత, kAsiMta -adj. --little bit; -n. --a little, a small amount; a little bit; కాస్మిక్ కిరణాలు, kAsmik kiraNAlu -n. --cosmic rays; these high energy rays, coming from outer space, constantly bombard the Earth. The ionosphere protects us all from the damaging influence of these rays. కాసీరత్నం, kAsIratnaM - n. -- a climber or bushy plant with scarlet red flowers; [bot.] ''Ipomoea hederifolia'' Linn.; కాసు, kAsu -n. --(1) sovereign; gold coin; --(2) cash; copper coin; any coin; కాసేపు, kAsEpu -adj. --little while; కాష్ఠం, kAshThaM -n. --wood; wood used on the funeral pyre; కాష్ఠ, kAshTha -n. --(1) quadrant; a fourth of the region created by two rectangular coordinate axes; --(2) duration of time equal to 18 winks; 1 / 450th of a Muhoortham; కాష్ఠోల్, kAshThOl -n. --wood alcohol; methyl alcohol; methanol; కరస్రారా; క్త్వార్థం, ktvArthaM -n. --[gram.] any infinite verb ending in ఇ, such as వచ్చి, తెచ్చి; %క్రా - krA, క్షా - kshA, కిం - kiM, కి - ki, క్రి - kri, క్షి - kshi క్రాంతి, krAMti -n. --(1) turning; --(2) revolution; --(3) [astro.] declination; the angular distance of a celestial object north or south of the celestial equator, analogous to latitude on Earth; this is always measured in degrees, minutes, and seconds; క్రాంతిచక్రం, krAMticakraM -n. --ecliptic; the apparent path of the sun in the sky; క్రాంతివృత్తం, krAMtivRttaM % replacement for old entry -n. --(1) ecliptic; the great circle on the celestial sphere that lies in the plane of the Earth's orbit; the apparent circular path of the Sun as it travels in its annual journey, as seen from Earth; the plane of the ecliptic is tilted at an angle of 23.5 degrees from the plane fo the celestial equator; the two points at which the ecliptic crosses the celestial equator are the equinoxes; the constellations through which the ecliptic passes are the constellations of the Zodiac; --(2) the Zodiac; క్షామం, kshAmaM -n. --famine; క్షారం, kshAraM -n. --alkali; (ety.) భూతిర్బసిత భస్మనీక్షారో రక్షా (అమరకోశము); క్షారార్థం; kshArArthaM -n. --alkaloid; (ety.) an alkali-like substance; క్షారం వంటి పదార్థం కనుక క్షారార్థం; కింక, kiMka -n. --anger; same as కినుక; కించిత్తు, kiMcittu -n. --very little; iota; "teency, weency" bit; కింపురుష, kiMpurusha -n. --centaur; a legendary creature with a horse’s body and a human head; -- see also కిన్నెర; కింశుకం, kiMSukaM -n. --[bot.] Butea frondosa; కిక్కురుమనకుండా, kikkurumanakuMDA -adv. --without making any noise; silently; కిచకిచ, kicakica -adj. --onomatopoeia for the chirping sound of birds or the squealing sound of monkeys; కిచిడీ, kiciDI -n. --rice cooked with a variety of vegetables, spices and dal; కిచ్చిలి, kiccili -n. --orange; కిటికి, kiTiki -n. --window; కిటకిట, kiTakiTa -adj. --onomatopoeia for tightly packed people at a place; కిటుకు, kiTuku -n. --trick; device; కిణ్వప్రక్రియ, kiNvaprakriya -n. --[chem.] fermentation; కిత్తనార, kittanAra -n. --a fiber made from agave; కిత్తలి, kittali -n. --agave; [bot.] ''Agave americana''; bast sagopalm; కితాబు, kitAbu -n. --(1) kudos; praise; appreciation; --(2) book; కిన్నర, kinnara -n. -- see కిన్నెర; కినుక, kinuka -n. --anger; కినోవా, quinoa - n. - the goosefoot plant; [bot.] ''Chenopodium quinoa''; -- the protein-rich, gluten-free seeds of this plant, native to South America, are being used as a cereal grain and as an alternative to rice and wheat; కిన్నెరులు, kinnerulu - n. pl. -- legendary creatures with a human head and a horse’s body; వీరు అశ్వ శరీరం, నరముఖం కలవారు; -- see also కింపురుషులు; కిఫాయతు, kiphAyatu -n. --benefit; advantage; కిమ్మనకుండా, kimmanakuMDA -adv. --without making any protest; quietly; without hesitation; కిరణం, kiraNaM -n. --ray (of light); కిరణజన్య సంయోగక్రియ, kiraNajanya saMyOgakriya -n. --photosynthesis; కిరణవారం, kiraNavAraM -n. --a beam of (light) rays; (Chinnaya Suri uses the phrase తరణి కిరణవారం); కిరసనాయిలు, kirasanAyilu -n. --kerosene; కిరాతకం, kirAtakaM -n. --savage deed; barbarian act; కిరాతుడు, kirAtuDu -n. --savage; barbarian; huntsman; కిరాయి, kirAyi -n. --hire; fare; rent; కిరీటం, kirITaM -n. --crown; tiara; కిరీటిక, kirITika -n. --conona; కిర్రుచెప్పులు, kirruceppulu -n. --creaking slippers; shoes deliberately made to produce a creaking sound to act as a means to ward off creeping creatures like serpents; కిలకిల, kilakila -adj. --onomatopoeia for the sound of a woman or baby laughing; కిలారం, kilAraM - n. -- farce; -- కిలకిల నవ్వించేది; రూపకాలలో ఒక రకం; కిలుం, kiluM -n. --verdigris; a mildly toxic substance formed when bronze or brass vessels react with domestic organic acids; కిలో, kilO -pref. --వెయ్యి; ---కిలోగ్రాము = measure of weight in the metric system; one thousand grams; కిలో. ---కిలోమీటరు = measure of distance in the metric system; one thousand meters; ఉరమరగా 8 కి.మీ. = 5 మైళ్లు. కిళ్లీ, kiLlI -n. --an after-dinner chewable item prepared by wrapping scented betel nut pieces and some sweet or pungent condiments in a betel leaf; ---(e. g.) కారా కిళ్లీ = one made from pungent condiments and tobacco. ---(e. g.) మిఠాయి కిళ్లీ = one made from sweet condiments. కిశోరం, kiSOraM -n. --(1) baby; --(2) any baby animal; --(3) baby horse; --(4) baby deer; కిస్తీ, kistI -n. --installment; installment payment; కిసుమీసు, kisumIsu -n. --raisin; dried seedless grapes; క్రిమి, krimi -n. --(1) worm; --(2) germ; --(3) microorganism; (rel.) కీటకం = insect; క్రిమిక, krimika -n. --appendix; vermiform appendix; a part of the large intestine; క్రిమిసంహారక, krimisaMhAraka -adj. --insecticidal; క్రిమిసంహారిణి, krimisaMhAriNi -n. --(1) germicide; --(2) insecticide; క్రియ, kriya -n. --(1) action; activity; --(2) verb; (ant.) ప్రతిక్రియ; (rel.) ప్రక్రియ = process, as in a chemical process; ---అకర్మక క్రియ = intransitive verb. ---సకర్మక క్రియ = transitive verb. క్రియాజన్యవిశేషణం, kriyAjanya viSEshaNaM -n. --verbal adjective; క్రియాప్రాతిపదిక, kriyAprAtipadika -n. --[gram.] a verbal root; క్రియావిశేషణం, kriyAviSEshaNaM -n. --adverb; క్రియాశీల, kriyASIla -adj. --active; practical; constructive; క్రిస్మస్, krismas -n. --Christmas; the birthday of Jesus Christ; క్రిస్మస్ రోజ్, krismas rose -n. --black hellebore flower; [bot.] ''Helleborus niger''; క్లిష్టత, klishTata -n. --intricacy; complexity; క్షితి, kshiti -n. --(1) the Earth; --(2) an abode; --(3) 1 followed by 20 zeros; క్షితిజం, kshitijaM -n. --horizon; క్షితిజసమాంతరం, kshitijasamAMtaraM -adj. --horizontal; క్షిపణి, kshipaNi -n. --missile; %కీ - kI, క్రీ - krI, క్షీ - kshI కీకటారణ్యం, kIkaTAraNyaM - n. --dark forest; thick jungle; కీకారణ్యం, kIkAraNyaM -n. --dark forest; thick jungle; కీచు, kIcu -adj. --shrill; కీచుగొంతుక, kIcugoMtuka -n. --shrill voice; కీచురాయి, kIcurAyi -n. --cricket; an insect of the cricket family; కీచులాట, kIculATa -n. --squabble; minor quarrel, esp. between a husband and wife; కీటకం, kITakaM -n. --insect; any of the small invertebrate animals with a head, thorax, abdomen, three pairs of legs, and two pairs of membranous wings; కీటకారి, kITakAri -n. --insecticide; (lit.) killer of insects; కీడు, kIDu -n. --harm; bad luck; down-side; disadvantage; evil; misfortune; (ant.) మేలు; కిడెంచి మేలెంచడం, kIDeMci mEleMcaDaM - ph. -- the act of looking at the downside before counting the benefits; కీత, kIta -adj. --(1) inferior; --(2) level; not heaping; ---కీత చెంచాడు = a level tea-spoonful. కీరచేప, kIracEpa -n. --Cotio; a fish of the Cyprinidae family; [biol.] Osteobramma vigorsii; Osteobramma cotio; కీర్తన, kIrtana -n. --(1) a type of song sung in the Carnatic style; these songs typically have a refrain and one or more stanzas of lyrics; --(2) praise; కీర్తి, kIrti -n. --fame; (ant.) అపకీర్తి; కీలం, kIlam -n. --(1) wedge; pivot; --(2) [bot.] style; కీలకం, kIlakaM -adv. --critical; pivotal; -n. --pivot; key; కీలకోపన్యాసం, kIlakOpanyAsaM -n. --keynote speech; కీలు, kIlu -n. --(1) joint; anatomical joint; --(2) screw; --(3) mechanism; --(4) tar; pitch; ---బంతి గిన్నె కీలు = ball and socket joint. ---మడతబందు కీలు = folding joint. కీలుబొమ్మ, kIlubomma -n. --mechanical doll; puppet; కీసా, kIsA -n. --purse; small purse; కీళ్లవాతం, kILlavAtaM -n. --rheumatism; కీళ్లవాపు, kILlavApu -n. --arthritis; inflammation of the joints; కీళ్లు, kILlu -n. pl. --joints; క్రీడ, krIDa -n. --game; sport; play; క్రీస్తు, krIstu -n. --Jesus Christ; క్రీస్తుపూర్వం, krIstupUrvaM -n. --Before Christ; క్రీస్తుశకం, krIstuSakaM -n. --Anno Domini; in the year of our Lord; A.D.; క్షీరం, kshIrAM -n. --milk; క్షీరదం, kshIradaM -n. --mammal; క్షీరవర్ధకం, kshIravardhakaM - n. --galactagogue; క్షీరామ్లం, kshIrAmlaM -n. --lactic acid; క్షీరాన్నం, kshIrAnnaM -n. --rice pudding; rice cooked in milk and sugar; క్షీరోజు, kshIrOju -n. --lactose; a sugar found in milk; %కుం - kuM, కు - ku, క్షు - kshu కుంకం, kuMkaM -n. --see కుంకుమ; కుంక, kuMka -n. --(1) child widow; --(2) urchin; innocent and mischievous lad; కుంకుడు చెట్టు, kuMkuDu ceTTu -n. --soap nut tree; [bot.] ''Sapindus emarginatus''; -- [Sans.] ఫేనిలం; అరిష్టం; కుంకుడు కాయ, kuMkuDu kAya -n. --soap nut; see also సీకాయ; కుంకుమ, kuMkuma -n. --red rouge-like substance used for making the red dot worn on the forehead of Hindu women; this is made out of a mixture of turmeric powder, alum and quicklime; కుంకం; కుంకుమ చెట్టు, kuMkuma చెట్టు -n. --[bot.] ''Mallotus philippensis'' -- చెందిరం; సిందూర వృక్షం; కమల; కపిలి; కుంకుమ పువ్వు, kuMkuma puvvu -n. --saffron; [bot.] ''Crocus sativa'' of the Iridaceae family; -- తృణ కుంకుమం = hay saffron; --[Sans.] అగ్నిశిఖ; కుంకుమం; కాశ్మీరం; బాహ్లీకం; అస్రం; -- ఈ పూల పురుష కేసరాలు పసుపుపచ్చగా ఉంటే, స్త్రీ కేసరాలు ఎర్రగా ఉంటాయి. ఒక్కో పువ్వులో మూడు స్త్రీ కేసరాలుంటాయి.కీలాగ్రాలు (Stigmas), వాటి పొడవాటి కాడలు ( కీలములు -Styles) కూడా ఎర్రగా రక్తవర్ణంలో ఉంటాయి.వీటిని వేరుచేసి ఎండబెట్టి దాన్నే కుంకుమపువ్వు పేరుతో మార్కెట్లో విక్రయిస్తారు. కుంకుమ పువ్వు అని మనం వాడుకునేది ఆ మొక్క పువ్వును కాదు; పూల కీలములు,కీలాగ్రాలను మాత్రమే అని గ్రహించాలి. కుంకుమ బొట్టు, kuMkama boTTu -n. --the red dot on the forehead worn esp. by Hindu married women, traditionally made from turmeric powder and a dash of lime (calcium carbonate); కుంగు, kuMgu -v. i. --sag; sink; bend; (rel.) ఒంగు; కుంచం, kuMcaM -n. --a volumetric measure for measuring grain until the metric system was introduced; approximately two liters; 1 కుంచం = 2 అడ్డలు = 4 మానికలు = 8 తవ్వలు = 16 సోలలు = 64 గిద్దలు; Similarly, 4 కుంచాలు = 1 తూము; 5 తూములు = 1 ఏదుము (ఐదు + తూము); 10 తూములు = 1 పందుము (పది + తూము); 4 ఏదుములు = 1 పుట్టి; -- గరిసె అంటే పెద్ద ధాన్యపు గంప అనీ ధాన్యపు కొట్టు అనీ అర్థం. ఈ గంపలు, ధాన్యపు కొట్లు వివిధ ప్రాంతాలలో వివిధ పరిమాణాలలో ఉండే కారణంగా గరిసె ఒక్కో ప్రాంతంలో ఒక్కో రకంగా ఉంది. కుంచె, kuMce -n. --brush; కుంజరం, kuMjAraM -n. --elephant; (ety.) one that has కుంజలు; కుంజలు, kuMjAlu -n. pl. --little depressions found on both sides of an elephants head, just below the కుంభస్థలం; కుంట, kumTa, -n. --pond; pit; కుంటు, kuMTu -v. i. --limp; కుంఠితము, kuMThitamu -n. --dented; bent; wavered; (ant.) అకుంఠితం; కుండ, kuMDa -n. --earthen pot; (rel.) బిందె; కుండపోత, kuMDapOta -n. --torrential rain; heavy rain; rain coming down as if someone is pouring water from a pot; కుండమల్లి, kuMDamalli -n. --star jasmine; a plant of the Oleaceae family; [bot.] Jasminium multiforum; This plant has medicinal uses in treating ulcers; known to have an antidote for cobra venom; This plant was mentioned in Potana's Bhagavatam; కుండలము, kuMDalamu -n. --ear ring; కుండలీకరణం, kuMDalIkaraNaM -v. t. --parenthesize; bracket; కుండలీకరణములు, kuMDalIkara-Namulu -n. pl. --parentheses; brackets; కుండీ, kuMDI -n. --bin; jar; urn; (rel.) చెత్త కుండీ; పూల కుండీ; కుందము, kuMdamu - n. -- star jasmine; Downy jasmine;[bot.] Jasminum multiflorum -- [Sans.] సదాపుష్ప; కుందేలు, kuMDElu -n. --(1) Indian hare; rabbit; [biol.] Lepus nigricollis; --(2) total loss in a card game; (ety.) In certain card games, Indians use the terms ఆట (game), బేస్తు (marginal win), and కుందేలు (total loss); కుందేలు, probably a distortion of కుదేలు, means total loss; కుంపటి, kuMpaTi -n. --portable charcoal grill; portable charcoal furnace; కుంభం, kuMbhaM -n. --(1) Aquarius; one of the 12 signs of the Zodiac; --(2) pot, water pot; కుంభ, kuMbha -adj. --convex; కుంభకం, kuMbhakaM -n. --holding the breath in yoga practice; ---అంతః కుంభకం = inhaling and holding the breath. ---బహిః కుంభకం = exhaling and holding the breath. కుంభకటకం, kuMbhakaTakaM -n. --convex lens; కుంభకామెర్లు, kuMbhakAmerlu -n. --yellow fever; కుంభకోణం, kuMbhakONaM -n. --(1) a town in Southern India; --(2) scam; allegorically used while referring to big-time deceit; a toponym; కుంభవృష్టి, kuMbhavRsTi -n. --torrential rain; heavy rain; downpour; -- [see also] ముసురు; జడివాన; కుంభస్థలం, kuMbhasthalaM -n. --an area at the top part of the head and between the shoulders of an elephant, where the mahout uses his iron stylus to control the elephant; కుంభాకార, kuMbhAkAra -n. --adj. convex; (lit.) pot shaped; కు, ku -n. --pref. false; pseudo; artificial; కుక్క, kukka -n. --dog; terrier; ---ఆడకుక్క = bitch. ---ఉడుప కుక్క = terrier. ---కుక్కపిల్ల = puppy. ---మగకుక్క = dog. ---కుక్కలగుంపు = kennel. ---కుక్కలదొడ్డి = kennel. కుక్క కాటుకి చెప్పు దెబ్బ, kukka kATuki ceppu debba -ph. --[idiom] tit for tat; కుక్కగొడుగు, kukkagoDugu -n. --agaricus; toadstool; [bot.] Mushroom agaricus; (note) the edible variety is called mushroom or పుట్టగొడుగు; కుక్కతులసి, kukkatulasi -n. --white basil; [bot.] ''Ocimum album; Ocimum americanum;'' [Sans.] ఫణిర్జకం; కుక్కబంతి, kukkabaMti -n. --tridax; కుక్కవాయింట, kukkavAyiMTa -n. --dog mustard; an edible green; [bot.] Polanisia viscosa; Cleome viscosa Linn. ; శ్వానబర్చర; కుక్కవావింట; కుక్కవెర్రి, kukkaverri -n. --hydrophobia; a disease, characterized by a fear of water, caused by a dog bite; కుక్కలదొడ్డి, kukkaladoDDi -n. --dog-kennel; కుక్కుటం, kukkuTaM -n. m. --cock; rooster; chicken; fowl; కుక్కుటి, kukkuTi -n. f. --hen; కుక్షి, kukshi -n. --stomach; ---నిరక్షర కుక్షి = illiterate person; (lit.) without a syllable in the stomach. [[File:Starr_060305-6527_Myoporum_sandwicense.jpg|thumb|Right|కుచందనం,Myoporum_sandwicense]] కుచందనం, kucaMdanaM - n. -- bastard sandalwood; [bot.] ''Myoporum sandwicense''; native to Hawaii, grows as either a small tree, large tree, or dwarf shrub, depending on the elevation and conditions; కుచము, kucamu -n. --breast; woman's breast; కుచాగ్రము, kucAgramu -n. --nipple; the tip of the breast; కుచ్చు, kuccu -adj. --pleated; bushy; (alt.) కుచ్చుల; ---కుచ్చు టోపీ = cap with a tassel. ---కుచ్చు తోక = bushy tail. కుచ్చులు, kucculu -n. pl. --(1) pleats; --(2) tassels; కుచ్చెళ్లు, kucceLLu -n. pl. --pleats; frills; folds used in clothing to lend body and beauty; ---కుచ్చెళ్ల అంచు = the side of a sari suitable for pleating. కుజుడు, kujuDu -n. m. --Mars; (alt.) కుజగ్రహం; this is a misnomer because (lit.) కు = Earth, జ = born, కుజ = born of Earth; the translation అంగారకుడు is better because అంగారము connotes fire and fire is red and Mars is the red planet; కుటకి, kuTaki - n. -- [bot.] ''Picrorhiza kurroa'' of the Plantaginaceae family; -- one of the major income generating non-timber forest products found in the Nepalese Himalayas. It is one of the oldest medicinal plants; It is a perennial herb and is used as a substitute for Indian gentian (Gentiana kurroo); Taking picrorhiza by mouth for up to one year, in combination with a drug called methoxsalen that is taken by mouth and applied to the skin, seems to help treat vitiligo in adults and children; కుట్ర, kuTra -n. --conspiracy; plot; machination; కుట్ర పన్ను, kuTra pannu -v. t. --conspire; plot; కుటి, kuTi -n. --cottage; (rel.) గుడి; కుటీరం, kuTIraM -n. --cottage; (rel.) గుడారం; కుటీర పరిశ్రమ, kuTIra pariSrama -n. --cottage industry; కుటుంబం, kuTuMbaM -n. --(1) family; --(2) household; ---విభాజిత కు. = divided family. ---అవిభక్త కు. = undivided family. ---సమష్టి కు. = joint family. ---ఉమ్మడి కు. = joint family. కుటుంబ నియంత్రణ, kuTuMba niyaMtraNa -n. --family planning; (lit.) controlling the family; కుట్టు, kuTTu -n. -- stitch; -v. t. --(1) sting; bite; --(2) sew; stitch; కుట్టుపని, kuTTupani -n. --sewing; tailoring; needlework; కుట్టుమిషను, kuTTumishanu -n. --sewing machine; కుడ్య చిత్రాలు, kuDya chitrAlu - n. pl. -- murals; pictures painted on walls and ceilings; -- మన దేశంలో గుహల్లో వేసినవి, బాగా ప్రాముఖ్య మైనవి -భింభేత్క, అజంతా,ఎల్లోరా, సిత్తనవాసల్ వంటి చోట్ల ఇలాంటి చిత్రాలు కనిపిస్తాయి. ప్రపంచంలో గోడ చిత్రాలను ఫ్రెస్కో అంటారు. ఇది ఇటాలియన్ పదం. తాజా అయిన అని అర్ధం; -- మొదటి రకమైన ఫ్రెస్కో - బ్యునో (fresco-buno) అనేది తడి/తేమ పద్ధతి .ఇందులో సున్నపు పొర తడిగా ఉన్నప్ప్పుడే, రంగు పొడులను నీటితో కలిపి దాని మీద వివిధ ఆకారాల్లో సిద్ధంగా ఉంచుకున్న ఆకార రేఖల పై పూస్తారు. అప్పుడు రంగులు లోపలికి చొచ్చుకుని పోయి చిత్రానికి ధృడత్వాన్ని,మన్నికని ఇస్తాయి. వాటికన్ సిస్టిన్ చాపెల్ లో మైకలాంజేలో వేసింది ఇలానే. -- రెండోది ఫ్రెస్కో - సెక్కో (fresco-secco) రకం. ఇది పొడి/ఎండు పద్ధతి. తెల్లటి సున్నపు పొర(గార లేక గచ్చు) ఆరిన తర్వాత రంగు పొడులను,ఇతర పట్టీ ఉంచే పదార్ధాలతో(నూనెలో,బంకగా ఉండే మరేదో )** కలిపి చిత్రిస్తారు. ఇది మన అజంతా రకపు చిత్రాలలో వేసినది. వీటిలో చివరగా, నునుపు రాయితో మెరుపు వచ్చే వరకు, రుద్దుతారు. కుడితి, kuDiti -n. --a drink for cattle made from the rice wash water, bran, etc.; కుతకుత, kutakuta -n. --onomatopoeia for the sound of cooking; కుతర్కం, kutarkaM -n. --false logic; కుత్సిత, kutsita -adj. --unscrupulous; కుతూహలం, kutUhalaM -n. --the desire to know; anxiety to find the unknown; inquisitiveness; కుత్తుక, kuttuka -n. --neck; throat; కుత్తుకబంటి, kuttukabaMTi -n. --upto the neck; neck-deep; కుదప, kudapa -n. --clot; curds of blood; కుదవ, kudava -n. --pledge; pawn; mortgage; కుదుపు, kudupu -n. --vibration; rough ride; కుదించు, kudimcu -v. t. --compress; shorten; abbreviate; abridge; కుదురు, kuduru -n. --(1) shapeliness; --(2) stability; steadiness; --(3) support; basin to support a round-bottomed pot; basin to support free-flowing liquids; --(4) cure; recovery from illness; --(5) root; పెనుకుదురు = big root; కొండుకుదురు = baby root; చనుకుదురు = nipple; కుదురుగా, kudurugA -adv. --properly; comfortably; కుదుర్చు, kudurcu -v. t. --(1) arrange; fix; settle; --(2) treat; cure; కుదేలు, kudElu -n. --(1) total loss of investment; bankruptcy; --(2) (note) in card games, Indians use the terms కుదేలు, and sometimes కుందేలు, to refer to a total loss and బేస్తు to indicate a marginal win. కునుకు, kunuku -n. --catnap; dozing; కునుకుపాట్లు, kunukupATlu -n. --little catnaps; కుపోషణ, kupOshaNa -n. --malnutrition; కుప్ప, kuppa -n. --heap; pile; కుప్పింటి ఆకు, kuppiMTi Aku - n. -- leaf of Indian Acalypha; [bot.] ''Acalypha indica''of the Euphorbiaceae family; -- మురిపింటి; పిప్పింటి; మూర్కొండ; ఈ మొక్కను ఎన్నో వైద్య యోగాలలో వినియోగిస్తారు. ఇది నిటారుగా పైకి పెరిగే వార్షిక మొక్క- అంటే ఏటా పడి మొలుస్తుంది. 30 నుంచి 100 సెంటీమీటర్ల ఎత్తు వరకూ పెరుగుతుంది. తోటలలో కలుపు మొక్కగా, ఖాళీ స్థలాలలో, రోడ్లవెంట పిచ్చి మొక్కగా భారతదేశం అంతటా కనిపిస్తుంది; -- [Sans.] హరిత మంజరీ; . కుప్పె, kuppe -n. --flask; bottle; a long necked bottle used in chemistry labs; కుబుసం, kubusaM -n. --molt; slough; the skin that is shed periodically by certain animals like snakes and silkworms; ---కుబుసం విడచుట = molting; ecdysis. కుమ్మక్కు, kummakku -n. --aid and abetment in the commission of a crime; support in a conspiracy; collusion; plotting together; కుమ్మట్టి, kummaTTi -n. --plastic; (ety.) కుమ్మరి + మట్టి; కుమ్మరావం, kummarAvaM -n. --kiln; potter's kiln; కుమ్మరించు, kummariMcu, -v. t. --pour out; empty; కుమ్మరి, kummari -n. --potter; కుమ్మరిమట్టి, kummarimaTTi -n. --kaolin; clay; (note) a mixture of sterilized kaolin and pectin is sold as Kaopectate, an over-the-counter medicine for the treatment of diarrhea; % spell check కుమ్ము, kummu - n. -- smouldering ashes; -v. t. --butt; gore; pierce; కుమ్ములాట, kummulATa -n. --playful butting in bed; కుమ్ముసుద్ది, kummusuddi -n. --enigma; a talk or communication through symbols; కురంతకం, kuraMtakaM -n. --Yellow Amaranth; a plant of the Acanthaceae family; [bot.] Barleria prionitis; Chewing the leaves of this plant is known to relieve tooth ache; This potasium-rich plant has other medicinal uses in treating boils and fevers; This plant was mentioned in Potana’s Bhagavatam; (Syn.) పచ్చ పెద్ద గోరంట; ములు గోరంట; కుర్ర, kurra -adj. --young; junior; small; little; ---కుర్రకుంక = lad; an innocent boy. ---కుర్రకారు = teenagers; youths. ---కుర్రతనం = childishness. కుర్రది, kurradi -n. f. --young girl; కుర్రాడు, kurraDu -n. m. --young boy; కురిడీ, kuriDI -n. --the meat part of a very mature coconut after all the water had been absorbed; కురు, kuru -adj. --short; కురుచ, kuruca -adj. --short; diminutive in size; కుర్చీ, kurcI -n. --chair; seat; కురుపు, kurupu -n. --boil; (rel.) పొక్కు; కురువిందం, kuruviMdaM -n. --corundum; a crystallized mineral of aluminum oxide varying in color from light blue to smoky gray, brown, and black; the finest varieties of corundum are sapphire and ruby; ruby is called "kuruvinda" in Sanskrit. కురులు, kurulu -n. --curls; curly hair; కులం, kulaM -n. --(1) group; collection; family; --(2) caste; ---కాకులం = group of crows. ---గోకులం = group of cows. ---ముక్కులం = group of clouds. కులగోత్రాలు, kulagOtrAlu -n. --lineage; ancestry; కుల్లా, kullA - n. -- cap; hat; Muslim hat; -- శీర్షాచ్చాదనం; ఆలవట్టం; ఉల్లడ; టోపీ; కులాసా, kulAsA -n. --happiness; కుళాయి, kuLAyi -n. --tap; faucet; spigot; కుశలము, kuSalamu -n. --wellbeing; happiness; కుశి, kusi -n. --a joint in woodwork; carpenter's joint; కుశిని, kusini -n. --(1) cuisine; cooking; --(2) kitchen; కుసుంబా పువ్వు, kusumbA puvvu -n. --safflower; [bot.] Carthemus tinctorius; ---కుసుంబా నూనె = safflower oil. --కుసుమ కుసుమించు, kusumiMcu - v. i. -- flower; bloom; కుస్తీ, kustI -n. --wrestling; కుష్టు, kushTu -n. --leprosy; కుహనా, kuhanA -adj. --pseudo; quasi; quack; false; deceptive; bogus; కుహరం, kuharaM -n. --hole; chamber; cavity; ---హృదయ కుహరం = thoracic cavity; thoracic chamber. క్రుంకు, kruMku -n. --(1) set; die; --(2) take a dip; క్లుప్తపరచు, kluptaparacu -v. t. --abridge; summarize; క్లుప్తసరిగా, kluptasarigA -adv. --briefly; క్షుణ్ణం, kshuNNaM -adj. --(1) powdered; pounded; --(2) thorough; complete; క్షుద్రగ్రహాలు, kshudragrahAlu -n. --asteroids; the planetary fragments found in a belt between Mars and Jupiter; క్షురి, kshuri -n. --barber; క్షురిక, kshurika -n. --razor; razor blade; కృదంతం, kRdaMtaM - n. -- [gram.] a noun form created from a verb by appending a suffix (ప్రత్యయం); also called కృదంత నామవాచకం; ఉదా: అలుగు > అలక; ఆడు > ఆట; %కూ - kU, క్రూ - krU, క్షూ - kshU కూకటి, kUkaTi -adj. --main; principal; ---కూకటి వేరు = main root; tap root; ---కూకటి కొట్టు = [comp.] main store. కూగర్, kUgar - n. -- cougar; [bio.] ''Puma concolor''of the Felidae family; కూజుపిట్ట, kUjupiTTa -n. --warbler; a type of bird; కూటం, kUTaM -n. --(1) association; clique; tight-knit group; --(2) pinnacle; summit; tip of a mountain; కూట, kUTa -adj. --artificial; pseudo; not real; ---కూట సృష్టి = artificial creation; hoax. కూటజ పుష్పం, kUTajapuShpaM - n. -- [bot.] Holarrhena antidysentrica; these white flowers bloom in the rainy season; కూటపక్షి, kUTapakShi - n. - magpi; a crow-like bird found in colder climates; కృశకూట, కాలకూట, పూర్ణకూట పక్షులు ఉపజాతులు; కూటపాదం, kUTapAdaM -n. --pseudopod; temporary cytoplasmic extensions produced by cells for purposes of locomotion and for engulfing material; కూడలి, kUDali -n. --junction; meeting place; కూడా, kUDA -prep. --also; కూడిక, kUDika -n. --(1) addition; --(2) thrift; కూడిక పట్టీ, kUDika paTTI -n. --[comp.] addition table; కూడు, kUDu -n. --meal; food; cooked rice; -v. t. --add; కూత, kUta -n. --(1) bird call; toot; cry; --(2) whistle; siren; --(3) shout; ---పిట్టకొంచెం, కూత ఘనం = the bird is small but the call is loud. ---కూతవేటు దూరం = shouting distance; distance at which a shout can be heard. కూతురు, kUturu -n. --daughter; కూతురుబుడమ, kUturubuDama -n. --wild cucumber; [bot.] bryonia scabrella; కూన, kUna -n. --little one; young one; ---పిల్లి కూన = kitten. ---పసి కూన = human baby. కూనిరాగం, kUnIrAgaM -n. --humming; కూనీ, kUnI -n. --murder; కూపం, kUpaM -n. --pit; hole; కూపకం, kUpakaM -n. --(1) ship’s mast; the pole to which the sails are attached; --(2) pelvis; the bone structure around the waist; కూపస్థ మండూకం, kUpastha maNDUkaM -n. --[idiom] a person with limited worldly knowledge, but thinks he knows everything; (lit.) like frog in a well; కూపీలు, kUpIlu -n. pl. --whereabouts; clues; secrets; కూయు, kUyu -v. i. --cry; toot; scream; call; mew; కూర, kUra -n. --(1) vegetable; --(2) herbs or leafy vegetables; --(3) curried vegetable or meat dish meant to be eaten with rice or bread; ---కోడికూర = curried chicken. కూరగాయలు, kUragAyalu -n. --vegetables; కూర్పరాస్తి, kUrparAsti -n. --[anat.] ulna; a bone in the forearm; the other bone in the forearm is radius; కూర్పరి, kUrpari -n. --[comp.] compiler; a program that translates a high level language into a low level language; --(2) [cinema] compiler; editor; కూరా నారా, kUrA nArA -n. --vegetables and stuff; కూరిమి, kUrimi -n. --love; friendship; కూరు, kUru -n. --stuffing; -v. t. --stuff; pack; cram; కూర్చుండు, kUrchuMDu -v. i. --sit; be seated; కూర్చు, kUrchu -v. t. --assemble; compile; gather; కూర్పు, kUrpu -n. --compilation; editing; కూలంకషం, kUlaMkashaM -adj. --exhaustive; కూలపడు, kUlapaDu -v. i. --collapse; slump; కూలి, kUli -n. --hire; hired labor; కూలిన, kUlina -adj. --fallen; collapsed; razed; కూలిన తార, kUlina tAra -n. --[astron.] collapsed star; black hole; కూలు, kUlu -v. i. --fall; collapse; buckle; కూల్చు, kUlcu -v. t. --raze; tear down; collapse; కూళ, kULa -n. --cruel person; wicked person; villain; కూవ, kUva -n. --heap; pile; క్యూ, kyU -n. --queue; waiting line; క్రూరం, krUraM -n. --(1) cruel; wicked; --(2) wild; untamed; క్రూర, krUra -adj. --(1) wild; ferocious; --(2) cruel; wicked; brutal; --(2) harsh; stern; క్రూరజంతువు, krUrajaMtuvu -n. --wild beast; క్రూరమృగం, krUramRgaM -n. --wild beast; wild animal; %కృ - kR, కెం - keM, కె - ke, కేం - kEM, కే - kE, క్షే - kshE, కై - kai కృకం, kRkaM -n. --[anat.] esophagus; the food tube in the neck; కృతం, kRtaM -suff. --one that is prepared by; one that is authored by; ---వాల్మీకి కృతం = authored by Valmiki. కృతఘ్నత, kRtghnata -n. --ingratitude; ungratefulness; (ant.) కృతజ్ఞత; కృతజ్ఞత, kRtaj~nta -n. --gratitude; gratefulness; -- కృతం అంటే చేసినది. జ్ఞ అంటే తెలిసిన. కృతజ్ఞత అంటే చేసిన సహాయం మరచిపోకుండ ఉండడం. -- (ant.) కృతఘ్నత; కృతయుగం, kRtayugaM -n. --the Age of perfection or Krita Yuga; according to Hindu belief, in Krita Yuga, law and order was 100%; in Treta Yuga, it was 75%; in Dvapara Yuga, 50%; in Kali Yuga, 25%. The duration of Krita Yuga is 1,728,000 years; కృత్యం, kRtyaM -n. --deed; act; activity; ---నిత్యకృత్యం = daily activity; routine. ---కృతకృత్యం = successful activity; కృతి, kRti -n. --(1) a type of musical composition sung in the Carnatic style; these songs typically have a Pallavi, Anupallavi, and one or more Charanams; a కృతి is distinct from వర్ణం; పదం; జావళి, తిల్లానా: --(2) composition; a literary composition; --(3) dedication; --(4) a finished item or thing; కృత్తిక, kRttika %updated -n. --(1) Eta Tauri; Alcyone; Yoga tara of the third lunar mansion; --(2) the Pleiades; The Seven Sisters; It is believed that there were seven stars in this group, but now there are only six; The third of the 27 star groups (or asterisms or lunar mansions) of the Hindu calendar; --(3) the period of Indic history around 2220 BCE when the vernal equinox occurred in this asterism; కృత్తికా నక్షత్ర సముదాయం, kRttikA nakshatra samudAyaM -n. --Pleiades; A group of six or seven stars found in the constellation Taurus; one of the 27 star groups of the Hindu calendar; కృత్రిమ, kRtrima -adj. --artificial; unnatural; కృదంతం, kRdaMtaM -n. --verbal noun; noun obtained by adding a suffix to a verb; కృప, kRpa -n. --grace; mercy; కృశించు, kRsiMcu -v. i. --waste away; become thin due to malnutrition or disease; languish; కృష్ణ, kRshNa -pref. --dark; కృష్ణతులసి, kRshNatulasi -n. --[bot.] dOcimum americanum; నల్ల తులసి; కృష్ణపదార్థం, kRshNapadArdhaM -n. --[astron.] dark matter; కృష్ణపక్షం, kRshNapakshaM -n. --waning half of a lunar cycle; కృష్ణశక్తి, kRshNaSakti -n. --[astron.] dark energy; కృష్ణసారం, kRshNasAraM -n. --black buck [biol.] Antelope cervicapra; కృషి, kRshi -n. --effort; ---కృషితో నాస్తి దుర్భిక్షం = with effort, there is no famine. కృషీవలుడు, kRshIvaluDu -n. --farmer, cultivator; కెంపు, keMpu -n. --ruby; one of the nine gems or semi-precious stones; -- మాణిక్యం అన్నది సంస్కృత పదం. అది కెంపుకు పర్యాయ పదమే. "మాణిక్య వీణాముపలాలయంతీం. మదాలసాం మంజుల వాగ్విలాసాం" అన్న కాలిదాస కృత దేవీ స్తోత్రం వినే ఉంటారు. కన్నడ భాషలో కెంపు అన్న మాట మాణిక్యానికే కాక 'ఎరుపు రంగు' అన్న అర్థంలో కూడా వాడుతారు. కెంపు యొక్క నాణ్యతను, రంగులోని స్వచ్ఛతను బట్టి 'పద్మ రాగం', 'కురువిందం', 'సౌగంధికం', 'నీలగంధి' అన్న పేర్లతో కూడా పిలుస్తారు; కెఫీన్, kephIn -n. --caffeine; a chemical in coffee or tea that is responsible for the “lift” experienced after ingesting these drinks; కెమేరా, kemErA -n. --camera; a device to take photographs; కెరటం, keraTaM -n. --wave; కెరటిన్, keraTin -n. --keratin; the protein out of which skin, nails, bones and the like are made; కెరడు, keraDu -n. --bolus; lump; esp. a lump of cooked rice; కెలుకు, keluku -v. t. --stir up; కెవ్వున, kevvuna -adj. --aloud; in a shrill manner; కేంద్రం, kEMdraM -n. --center; కేంద్ర, kEMdra -adj. --central; ---కేంద్ర నాడీ వ్యవస్థ = central nervous system. కేంద్రకం, kEMdrakaM -n. --nucleus; see also కణిక; కేంద్రకామ్లం, kEMdrakAmlaM -n. --[biol.] nucleic acid;see also కణికామ్లం; కేంద్రాభిముఖ, kEMdrabhimukha -adj. --convergent; కేక, kEka -n. --yell; shout; loud cry; కేకపెట్టు, kEkapeTTu -v. i. --yell; shout; కేకసం, kEkasaM -n. --cartilage; కేకి, kEki -n. --peacock; peahen; కేకు, kEku -n. --cake; కేటాయించు, kETAyiMcu -v. t. --allocate; assign; allot; consign; కేటాయింపు, kETAyiMpu -n. --allocation; consignment; assignment; allotment; కేతక, kEtaka - n. -- [bot.] Pandanus doratissimus; this is a shrub with fragrant flowers in the shape of long ponted leaves; కేపు, kEpu -n. --offspring; child; కేబేజీ, kEbEjI -n. --cabbage; [bot.] Brassica oleracea of Creciferae family; కేరం, kEraM -n. --cocoanut palm; కేరట్, kEraT -n. --carrot [bot.] Dacus carota; కేరళం, kEraLaM -n. --Kerala; the land of cocoanut palms; కేరళ వక్క, kEraLa vakka -n. --betel nut; కేరు, kEru -v. i. --warble; crow; giggle; chuckle;a screetching sound made by children playfully; కేరింతలు కొట్టు, kEriMtalu koTTu -v. i. --behave hilariously; scream with joy; have fun; కేలండరు, kElaMDaru -n. --calendar; కేలరీ, kElarI -n. --(1) calorie; small calorie; the amount of heat needed to raise the temperature of one gram of water by one degree centigrade; This is the calorie one encounters often in physical sciences; abbreviated cal.; --(2) Calorie; large calorie; great calorie; the amount of heat needed to raise the temperature of one kilogram of water by one degree centigrade; This is the unit used, in biological sciences, for measuring the energy produced by food as it is metabolized; abbreviated Cal., with a capital C; కేళి, kEli -n. --sport; కేవలం, kEvalaM -adv. --merely; simply; absolutely; only; కేవల, kEvala -adj. --absolute; mere; simple; pure; unmixed; ---కేవల చలనం = absolute motion. ---కేవల స్థలం = absolute space. కేవు, kEvu -n. --freight; the charge for carrying goods on a vehicle; కేశం, kESaM -n. --hair; కేశనాళిక, kESanALika -n. --(1) capillary; the finest of the blood vessels; --(2) any fine tube; కేశిక, kESika -n. --[biol.] flagellum; కేసర, kEsara - n. -- [bot.] Mimyusops elengi; a large tree with small round flowers whose sweet and pungent smell lasts when the flowers are picked and dried in the sun; కేసరములు, kEsaramulu -n. pl. --(1) [bot.] stamens; --(2) lion's mane; కేసరావళి, kEsarAvaLi -n. --(1) [bot.] androecium; --(2) a group of lions; కేసరి, kEsari -n. -- lion; -- filament in a flower; పుష్పంలోని కింజల్కము; -- saffron; కుంకుమ పువ్వు; కష్మీర్ లో సాగుచేసే Crocus sativus అనే శాస్త్రీయ నామం కల ఒక మొక్క నీలిరంగు పుష్పాలలోని ఎర్రటి కీలములు, కీలాగ్రములను సేకరించి, సుగంధ ద్రవ్యంగా ఉపయోగిస్తారు. దానినే కుంకుమ పువ్వు అంటారు; కేసరి పువ్వు, kEsari puvvu -n. --[bot.] ''Lathyrus sativum''; కేసి, kEsi -suff. --toward; కేసు, kEsu -n. --case; civil or criminal case; కేసు పెట్టు, kEsu peTTu -v. t. --sue; క్రేత, krEta -n. --buyer; (ant.) విక్రేత; క్లేశం, klESaM -n. --(1) grudge; sorrow; --(2) anger; --(3) effort; --(4) obstacle; impediment; క్లేశకం, klESakaM -n. --[engr.] impedance; % e2t క్షేత్రం, kshEtraM -n. --(1) field; --(2) body; --(3) wife; క్షేత్రగణితం, kshEtragaNitaM -n. --geometry; క్షేత్రశాస్త్రం, kshEtraSAstraM -n. --agronomy; క్షేపణి, kshEpaNi -n. --paddle; oar; క్షేమం, kshEmaM -n. --welfare; maintaining what one has; కైంకర్యం, kaiMkaryaM -n. --service; కైకట్టు, kaikaTTu -n. --connection; % use this for electrical connection in E-T part కైకిలి, kaikili -n. --daily wages; కైకొను, kaikonu -v. i. --undertake; takeup; receive; take with one's hand; కైజారు, kaijAru, -v. i. --slide; slip; కైతవం, kaitavaM -n. --hypocrisy; కైపు, kaipu -n. --intoxication; కైవడి, kvaivaDi -n. --manner; likeness; కైవసము, kaivaSamu - v. t. -- grab; take by force; కైవారం, kaivAraM -n. --(1) size; circumference; --(2) praise; flattery; కయి = hand, వారం = collection; %కొం - koM, కొ - ko కొంకి, koMki -n. --hook; bend; కొంకి పురుగు, koMki purugu -n. --[med.] hookworm; a small parasitic nematode worm bearing hooked mouth parts with which it fastens itself to intestinal walls of various hosts, including humans, and causing anemic conditions; కొంగ, koMga -n. --crane; heron; stork; కొంగు, koMgu -n. -- edge, border, or hem of a cloth worn as a dress; --one of the two ends of a rectagular piece of cloth a woman wears as a sari; ---కట్టుకొంగు = the inner end of the sari that is wrapped around the waist. ---పైటకొంగు = the flying end of the sari that is thrown over the breasts and hangs down freely from the shoulder. కొంగు బంగారం, koMgu baMgAraM - ph. -- easily accessible (like the gold coin tied to the flying end of a sari); low-hanging fruit; easily achievable goal; కొంచెం, koMceM -adj. --little; small amount; a bit; కొంటె, koMTe -adj. --naughty; కొండ, koMDa -n. --hill; (rel.) మెట్ట = hillock; crest; కొండకసింద, koMDakasiMda -n. --a medicinal plant; [bot.] ''Toddalia aculeata''; ''Toddalia asiatica''; కొండగుర్తు, koMDagurtu -n. --landmark; కొండగోగు, koMDagOgu -n. --yellow tree cotton; [bot.] ''Cochlospermum gossypium''; ''Cochlospermum religiosum''; ''Hibiscus populncoides''; --[Sans.] కర్ణికారం; కొండగోరింక, koMDagOriMka -n. --myna bird; -- మాట్లాడే గోరింక = talking myna; Grackle; hill myna; [bio.] ''Gracula religiosa'' of the Sturnidae family; -- సాధారణ గోరింక = common myna bird; [bio.] ''Acridotheres tristis'' of the Sturnidae family; -- మాట్లాడే గోరింకకి ముఖాన ఉండే బొబ్బలనుబట్టి ఋగ్వేద కాలంలోనే సంస్కృతంలో దానిని ‘రోపణాకా’ అన్నారు. ఆ తరువాత కాలంలో ఆ కారణంగానే దానిని వరణ్డ (వరండ అంటే ముఖం మీద వచ్చే మొటిమ లేక బొబ్బ) అనే పేరుతో పిలిచారు. మాట్లాడే మైనాను సంస్కృతంలో ‘మదన శలాక’ (మన్మథ బాణం) అని కూడా అంటారు. రోపణ అనే సంస్కృత శబ్దానికి బాణము అని అర్థం ఉంది కనుక మన్మథుడి బాణం అనే అర్థంలోనే దీనిని రోపణాకా అనివుంటారు. మాట్లాడే మైనాను మదన శారికా, మదన సారికా అని కూడా అంటారు. దీని మెరిసే నల్లని ఈకలనుబట్టి దీనిని సంస్కృతంలో ‘ కాదంబరీ’ అంటారు. (కద్ + అంబర = Black-plumaged = నల్లని ఈకలు కలిగినది). ప్రేయసీ ప్రియులకు దౌత్యం నెరపుతుంది కనుక దీనికి ‘దూతీ’ అనే పేరూ ఉంది. ప్రయాసపడి ప్రేమికులను కలుపుతుంది కనుక దీనిని ‘యాసా’ అనికూడా అంటారు. తమను పెంచుకునే యజమానులకు ఆనందాన్ని ఇస్తుంది కనుక దీనికి కంజక, కంజన అనే పేర్లూ ఏర్పడ్డాయి. ఈ మైనా ‘మాటల పోగు’ లేక ‘కబుర్ల పోగు’ కనుక దీనికి ‘వచా’ అనే పేరు సార్థకం. మన ప్రాచీనులు గుర్తించిన చతుష్షష్ఠి (అరవై నాలుగు) కళలలో శుకశారికములకు (చిలుకలు, గోరింకలకు) మాటలు నేర్పటం కూడా ఒకటి. -- గోరువంక; కొండచింత, koMDachiMta - n. -- Copper Pod Tree; [bot.] ''Peltophorum pterocarpum''; -- The trees have been planted in India as avenue trees alternately with ''Delonix regia'' (Poinciana) to give a striking yellow and red effect in summer, as has been done on Hughes road in Mumbai; కొండచిలువ, koMDaciluva -n. --python; rock snake; mountain snake; [Sans.] అజగరం; కొండచీపురు, koMDacIpuru -n. --an elegant large grass; its panicles are used to make brooms; [bot.] ''Thysonolaena maxima''; కొండజాతి, koMDajAti -n. --hill tribe; కొండజొన్న, koMDajonna -n. --[bot.] ''Sorghum vulgare''; కొండతంగేడు, koMDataMgEDu -n. --[bot.] ''Inga xylocarpa''; ''Delonix regia''; -- కొండ తంగేడు వృక్షం ఎర్రటి పూల రసాన్ని, కోడిగుడ్డు తెల్ల సొనతో కలిపి విరిగిన ఎముకలకు కట్టు వేస్తారు. -- see also నేల తంగేడు (''Cassia auriculata''); కొండదంతెన, koMDadaMtena -n. --[bot.] ''Smilax ovalifolia''; కొండనాలుక, koMDanAluka -n. --[anat.] uvula; కొండని తవ్వి ఎలకని పట్టడం, koMDani tavvi elakani paTTaDaDaM - ph. -- making a major effort and getting a miniscule reward; (lit.) digging a mountain and catching a mouse; [[ఏర్వా లానాటా|కొండపిండి]], koMDapiMDi -n. --a medicinal plant; [bot.] ''Aerva lanata''; ---పిండికూర; [Sans.] పాషాణభేది; కొండబచ్చలి, koMDabaccali -n. --[bot.] Ariplex hortensis Linn.; కొండబూరుగు, koMDabUrugu -n. --[bot.] ''Salmalia malabarica''; ''Ceiba malabarica''; [Sans.] కూటశాల్మలి; కొండనక్కెర, koMDanakkera - n. -- [bot.] ''Ximenia americana'' కొండమల్లె, koMDamalle -n. --[bot.] ''Polygonum barbatum''; [Sans.] గిరిమల్లిక; కొండముచ్చు, koMDamuccu -n. --black-mouthed monkey; lion-tailed monkey; (lit.) thief of the hills; [bio.] ''Macacus silenus''; కొండెంగ; కోణంగి; గండంగి; --బంగారు వన్నె కొండముచ్చు = golden Langur; Gray Langur; Hanuman Langur; [bio.] Semnopithecus entellus; [[File:Gray_langur_%28Semnopithecus%29_by_Shantanu_Kuveskar.jpg|right|thumb|330px-Gray_langurRaigad, Maharashtra_by_Shantanu_Kuveskar]] కొండమేక, koMDamEka -n. --barking deer; muntjacs; [biol.] ''Muntiacus muntjak'' of the Cervidae family; [[File:Muntiacus_sp_-_Hai_Hong_Karni.jpg|thumb|right|కొండమేక]] కొండవీటి చేంతాడు, koMDavITi cEMtADu -n. --[idiom] anything that is uncomfortably long, say a narrative; కొండరోజా, koMDarOjA -n. --[bot.] ''Brownea coccinea''; కొండాడు, koMDADu -v. t. --praise; కొండెం, koMDeM -n. --complaint; కొంత, koMta -n. --something; కొంతమట్టుకు, koMtamaTTuku -adv. --to some extent; కొంతవరకు, koMtavaraku -adv. --for some distance; for some time; కొందరు, koMdaru -n. pl. --some people; కొంప, koMpa -n. --(1) dwelling; house; home; (used in a depricatory way); --(2) thatch house; కొక్కెం, kokkeM -n. --hook; buckle; కొజ్జా, kojjA -n. -- eunuch; a person whose testicles have been removed; కొటకారం, koTakAraM, - n. -- gurgling sound made by a hen while hatching its eggs; కొట్టం, koTTaM -n. --a house with a slanting roof; కొట్టడి, koTTaDi -n. --store room; కొటారు, koTAru -n. --storage house; godown; ---ఉప్పుకొటార్లు = salt works. కొట్లాట. koTlATa -n. --fight; quarrel; కొట్టిక, koTTika - n. -- a group of tenements that cannot be called a village in its own right because it lacked a temple; కొట్టివేయు, koTTivEyu -v. t. --(1) strike out; delete; --(2) reject; dismiss; --(3) subtract; కొట్టు, koTTu -n. --(1) store; shop; grocery store; --(2) storage room in a house; --(3) jail; ---కిరాణా కొట్టు = general store. ---కిళ్లీకొట్టు = pan shop; a store where pan or betel leaves and nuts are packaged into a fragrant after-dinner chew. -v. t. --hit; knock; rap; strike; slap; ---do not hit the child = బిడ్డని కొట్టకు. ---someone is knocking (rapping) on the door = ఎవరో తలుపు కొడుతున్నారు , ---the clock struck four = గడియారం నాలుగు కొట్టింది, ---it smelled bad = అది కంపు కొట్టింది. కొట్టుకొను, koTTukonu -v. i. --(1) thrash; flail; --(2) beat; pulsate; throb; ---the heart pulsated = గుండె కొట్టుకున్నది. ---the dog thrashed his legs and died = కుక్క గిలగిల కొట్టుకుని చచ్చిపోయింది. ---కొట్టుకొని వచ్చు = arrive by drifting in a current of water; కొటేరు, koTEru -n. --an downside-up plow with the blade pointing upwards; ---కొటేరు లాంటి ముక్కు = a sharp nose. కొడవలి, koDavali -n. --sickle; scythe; కొడుకు, koDuku -n. --son; In classical Indian tradition, there are 12 types of sons; Some are listed below; --- ఔరసుడు = son born to a man and his legally married wife, both belonging to the same "varnam;" --- క్షేత్రజ్ఞుడు = if a man couldn't sire a child, then son born to his legally married wife with the help of an appointed man for this purpose; --- దత్తుడు = son adopted through traditional religious rites; --- కృత్రిముడు = an orphan boy raised by a couple; --- అపవిద్ధుడు = a boy abandoned by birth parents and raised by a different couple; --- జ్ఞాతుడు = son of a brother; కొడిశపాల, koDiSapAla -n. --a medicinal plant [bot.] Echites Antidysenterica; కొత్త, kotta -adj. --new; novel; ---సరికొత్త = brand new. కొత్తది, kottadi -n. --new thing; novelty; కొత్తముట్టు, kottamuTTu -n. --filament; fiber; కొత్తళం, kottaLaM - n. -- bastion; bulwark; stronghold; కొత్తిమిర, kottimira -n. --coriander leaves; cilantro; [bot.] Coriandrum sativum; (note) Coriander seeds are called ధనియాలు; కొత్తెం, kotteM -n. --(1) tuft of hair on the head; --(2) gentle slap on the head with three or four fingers, usually done affectionately; కొదవ, kodava -n. -- shortage; inferior; doubt; error; కొదుకు, koduku -n. --hesitation; కొన, kona -n. --tip; end point; (rel.) మొన; కొన్ని, konni -adj. --some; కొను, konu -v. t. --buy; కొప్పు, koppu -n. --(1) roof; --(2) coiffure; కొప్పెర, koppera -n. --cauldron; big wide-mouthed vessel;basin; కొబ్బరి, kobbari -n. --coconut meat; copra; the kernel of a cocunut; కొబ్బరి ఆకు, kobbari Aku -n. --coconut leaf; కొబ్బరి ఈనె, kobbari Ine -n. --vein of coconut leaf; కొబ్బరి కాయ, kobbari kAya -n. --coconut; కొబ్బరి కురిడీ, kobbari kuriDI -n. --copra; dried coconut meat; కొబ్బరి చెట్టు, kobbari ceTTu -n. --coconut palm; [bot.] ''Cocos nucifera'' of the Arecaceae family; కొబ్బరితురుం పూలు, kobbariturum pUlu - n. -- Indian Crepe Myrtle; [bot.] ''Lagerstroemia indica'' of the Lythraceae family; -- Bred by the National Arboretum, these outstanding Crape Myrtle varieties were named after North American native Indian tribes; This is a widely commercialised ornamental shrub or small tree that has become naturalized and invasive in many tropical and subtropical regions of the world; [[File:Lagerstroemia_indica_4.jpg|thumb|right|కొబ్బరితురుం పూలు]] కొబ్బరి పాలు, kobbari pAlu -n. --coconut milk; milky liquid obtained by grinding and squeezing fresh coconut meat; కొబ్బరి పీచు, kobbari pIcu -n. --coconut fiber; coir; కొబ్బరి పువ్వు, kobbari puvvu - n. -- (1) coconut flower; (2) coconut sprout that grows inside a mature coconut; బాగా పండిన కొబ్బరికాయకు తేమ తగిలినప్పుడు కొబ్బరికాయ నుండి మొలక వస్తుంది, కొబ్బరికాయ కన్నుల నుంచి అన్ని విత్తనాల లాగానే. ఆలా కొబ్బరికాయలో మొలక వచ్చినపుడు కొబ్బరికాయ లోపల పువ్వులాంటి తెల్లని పదార్థం లోపల పెరుగు తుంది. దీన్నే కొబ్బరి పువ్వు అంటారు. దేవుడికి కొబ్బరికాయ కొట్టినప్పుడు పువ్వు వస్తే అదృష్టం అని చెబుతారు. కొబ్బరి బొండాం, kobbari boMDAM -n. --whole coconut; coconut fruit; కొబ్బరి మట్ట, kobbari maTTa -n. --stem of a coconut leaf; కొబ్బరి నల్లి, kobbari nalli -n. -- Eriophyid mites; a pest that attacks coconuts; -- నల్లి మరింతగా విస్తరించకుండా ముందుగా నల్లి సోకి రాలిన పిందెల్ని ఏరి ఒకచోటపోసి తగలబెట్టాలి. వేపమందు (అజాడిరాక్టిన్) ఒక లీటర్ నీటిలో 5 మిల్లీలీటర్లు చొప్పున కలిపి గెలలపై పిచికారీ చెయ్యాలి. నాలుగు నెలలకు ఒకసారి ఇదే మందును నీటిలో కలిపి వేరు ద్వారా కూడా ఎక్కించాలి. నత్రజని, భాస్వరం, పొటాష్ (NPK) ఎరువులు, సేంద్రియ ఎరువులు నిర్దేశిత మోతాదులలో వాడుకుంటే నల్లి ఉద్ధృతిని తగ్గించవచ్చు. కొబ్బరి నీళ్లు, kobbari nILLu -n. --coconut water; there is some confusion on the proper translation of this phrase; Indians prefer to use the literal translation "coconut water" and use "coconut milk" to refer to the milky liquid obtained by grinding and crushing fresh coconut meat; English-speaking countries translate these words respectively as "coconut milk" and "coconut juice"; -- also called ఎడ నీళ్లు; --[Sans.] నారికేళః కొబ్బరి నూనె, kobbari nUne -n. --coconut oil; oil obtained by squeezing dried coconut meat; కొన, kona -n. --end; extremity; కొనసాగు, konasAgu -v. i. --continue; కొనియాడు, koniyADu -v. t. --praise; కొన్ని, konni -adj. --some; కొను, konu -v. t. --buy; purchase; కొప్పు, koppu -n. --a tuft into which the long tresses of a female are folded; కొమ్మ, komma -n. --(1) branch; --(2) a female; కొమ్మదాసరి, kommadAsari -n. --an alms-seeker who climbs up a tree branch, threatening not to come down until he is given alms; కొమ్మరటి, kommaraTi -n. --branchy banana; bananas with green skinned fruit; బంగాళీ రంభ; the word plantain is reserved for the green cooking variety and banana is used to indicate the fruit variety; కొమ్మసొర్ర, kommasorra -n. --a fish; [bio.] ''Zygaena tudes''; కొమ్ము, kommu -n. --(1) horn; --(2) antler; scientifically, horn is solidified hair whereas antler is skin with a blood supply; --(3) dried stick of a tuber like turmeric as in పసుపు కొమ్ము; --(4) the symbol attached to a consonant to impart the vowel sound "U"; --(5) a sweet snack called మిఠాయికొమ్ము; --(6) the handle on a side of a palanquin; --(7) musical instrument; perhaps made out of horn; కొమ్ముకాకర, kommukAkara -n. --[bot.] ''Momordica charantia''; కొయ్య, koyya -n. --(1) wood; --(2) wooden hanger of clothes; కొయ్య సుత్తి, koyya sutti -n. --mallet; కొరకంచు, korakaMcu -n. --a burning log that can be held at one end; a fire brand; కొరకు, koraku -suff. --for; for want of; for the sake of; for the purpose of; కొరడా, koraDA -n. --whip; కొరడాతో కొట్టు, koraDAtO koTTu -v. t. --whip; lash; కొరడాదెబ్బ, koraDAdebba -n. --whiplash; కొరత, korata -n. --(1) shortage; deficit; want; --(2) crucifixion; కొర్రలు, korralu - n. -- a grain similar to millet; foxtail millet; Italian millet; German millet; Chinese millet; and Hungarian millet; [bot.] ''Panicum Italicum; Setaria Italica'' of the Poaceae family; --an annual grass grown for human food. It is the second-most widely planted species of millet and the most important in Asia. It has the longest history of cultivation among the millets, having been grown in India since antiquity. --రోజూ కొర్ర జావ కాచుకుని దానిలో పాలు కలుపుకుని తాగుతుంటే కొద్ది రోజులలోనే విరిగిన ఎముకలు అతుక్కుంటాయి. [[File:Japanese_Foxtail_millet_02.jpg|thumb|right|కొర్రలు]] కొరవ, korava -n. --(1) anchovy; a fish; [biol.] Coilia korua; --(2) long finned anchovy; a fish; [biol.] Setipinna godavari; కొరివి, korivi -n. --a burning log that can be held at one end; కొరివికారం, korivikAraM -n. --a spicy pickle made from fresh (as opposed to dry) fruits of red peppers, salt and tamarind; కొరివిదయ్యం, korividayyaM -n. --fiery fiend; a ghost or apparition that purportedly appears in the shape of a moving flame or with a torch in its hand; spontaneous combustion of marsh gases probably led to this belief; willow-o'-the-wisp; [Latin] Ignis fatuus; (ఇగ్నిస్ ఫేచ్యూఅస్) fool's fire; కొరుకు, koruku -v. t. --bite; bite to the extent of taking a piece off; కొర్రు, korru -n. --(1) a peg; --(2) a spike used to impale criminals in ancient times; కొలకర్ర, kolakarra -n. --measuring rod; కొలత, kolata -n. --measurement; కొలపట్టీ, kolapaTTI -n. --measuring tape; కొలపాత్ర, kolapAtra - n. -- measuring vessel; కొలబద్ద, kolabadda -n. --measuring strip; scale; కొలమానం, kolamAnaM - n. -- system of measurement; కొలమానిక, kolamAnika -n. --measuring cup; కొలను, kolanu -n. --pool; pond; కొల్లం, kollaM -n. --bin; bin for animal fodder; కొల్ల, kolla -n. --plunder; pillage; కొల్లగొట్టు, kollagoTTu -v. t. --plunder; rob; pilfer; loot; కొల్లలు, kollalu -n. --plenty; కొలిమి, kolimi -n. --furnace; forge; ---ముద్దకొలిమి = smelting forge. % e2t కొలిమి తిత్తి, kolimi titti -n. --bellows; కొలుచు, kolucu -v. t. --(1) measure; --(2) attend; worship; serve; కొలువడి, koluvaDi -n. --measurement; కొలువు, koluvu -n. --court; assembly of dignitaries in attendance with a king; కొవిదార, kovidAra -n. --[bot.] Bauhinia variegata; కొవ్వు, kavvu -adj. --fat; adipose; -n. --fat; solid fat; adipose; కొవ్వు కణం, kovvu kaNaM -n. --fat cell; కొవ్వు కణజాలం, kovvu kaNajAlaM -n. --adipose tissue; fatty tissue; కొస, kosa -n. --end; tip; last; posterior; (ant.) మొదలు; కొస, kosa -adj. --end; last; posterior; కొస ముట్టించు, kosa muTTiMcu -v. t. --finish; conclude; bring an end to; (lit.) lit up the end (of a fuse); కొసరు, kosaru -n. --a little extra given by a merchant as a goodwill gesture over and above a measured quantity; %కో - kO, కౌ - kau కోక, kOka -n. -- sari; a woman's garment; కోకా, kOkA -n. -- coca; [bot.] Erythroxylon coca; The leaves of this bush, found in South America, have 14 different drugs, most important of which is cocaine. South American Indians chew these leaves, sometimes after applying quicklime paste. Chewing this combination gives a little high. See also కాకౌ (cacao); కోకిల, kOkila -n. --the Indian black cuckoo; కోకోచెట్టు, kOkO -n. --cocoa tree; cacao tree; [bot.] Theobroma cacao, which means "food of the Gods"; కోకెయిన్, kokeyin -n. --cocaine; కోట, kOTa -n. --(1) fort; --(2) tower; ---తులసి కోట = a miniature brick structure to house the holy basil plant, something that is invariably found in any traditional Hindu family's front or back yard. కోటా, kOTA -n. --(1) coat; covering; especially a heavy application of talcum powder to the face; --(2) quota; a designated quantity; ---కోటా కొట్టేడు = he applied a heavy coat of powder. ---కోటా కొట్టు = a government depot where food rations are sold. కోటాకు, kOTAku -n. --the last leaf (usually much shorter in length) produced by a banana plant before it blooms the only time in its life cycle; ---వాడు కోటాకు వేసేడు = [idiom] he finished all his responsibilities toward gaining skills to earn a livelihood and ready to bear fruit. కోటానుకోట్లు, -n. --innumerable; very many; billions and billions; కోటి, kOTi -n. --(1) ten million; hundred lakhs; crore; one followed by 7 zeros in the traditional Indian method of counting; కరోరు; కోటీశ్వరుడు, kOTISvaruDu -n. --(1) ten-time millionaire; a person having tens of millions of rupees; same as కరోర్‌పతి; కోటు, kOTu -n. --(1) coat; jacket; an outer garment worn by men; --(2) a type of bidding in a card game where the player challenges that he will take all the tricks. Similar to slam bidding in Bridge. కోడలు, kODalu -n. s. --daughter-in-law; కోడళ్లు, kODaLlu -n. pl. --daughters-in-law; కోడి, kODi -n. --chicken; hen; rooster; ---కోడిపిల్ల = chick. ---కోడిపెట్ట = hen. ---కోడిపుంజు = rooster; cock. ---కోళ్లగుంపు = flock of chicken. కోడికన్ను, kODikannu - n. -- [bot.] Barleria cristata; గొబ్బి; పెద్ద గోరింట; కోడిగము, kODigamu -n. --ridicule; కోడిపుంజు చెట్టు, kODipuMju ceTTu -n. --flame of the forest; [bot.] Delanix regia; % put this in e-2-t part కోడు, kODu -n. --leg; leg of furniture; కోడె, kODe -adj. --male; ---కోడెనాగు = male cobra. ---కోడెదూడ = male calf. కోణం, kONaM -n. --angle; a measure of an angle; ---గురుకోణం = obtuse angle. ---లఘుకోణం = acute angle. ---లంబకోణం = right angle. కోణంగి. kONaMgi -n. --clown; buffon; fool in a farce; % put this in e-2-t for clown కోణమితి, kONamiti -n. --protractor; an angle measuring instrument; కోత, kOta -n. --(1) harvest; --(2) cut; incision; --(3) tall tale; exaggeration; falsehood; lie; fib; fabrication; prevarication; కోతల రాయుడు, kOtala rAyuDu -n. --raconteur, prevaricator; a person who habitually tells tall tales; falsehoods, lies; or fabrications; కోతి, kOti -n. --monkey; monkey with a red mouth; (rel.) కొండముచ్చు; ఏపుకోతి; కోతి కొమ్మచ్చి, kOti kommacci -n. --a game where children climb a tree, come down and chase each other; కోన్‌కిస్కా, kOnkiskA -n. --non entity; unknown person; కోన, kOna -n. --(1) valley; dell; trough; --(2) forest; కోనేరు, kOnEru -n. --tank; a stone-faced tank, usually located inside a temple compound, square in shape, and with steps on all four sides; కోపం, kOpaM -n. --anger; fury; ire; కోప్పడు, kOppaDu -v. t. --get angry and express it verbally; yell with anger; rebuke; కోపిష్టి, kOpishTi -n. --a short-tempered person; కోమలం, kOmalaM -adj. --delicate; soft; gentle; కోయలకూర, kOyalakUra -n. -- [bot.] Salicornia brachiata Roxb; కోర, kOra -n. --(1) fang; tooth; tusk; --(2) drinking bowl; goblet; కోరపళ్లు, kOrapaLlu -n. --incisors; canine teeth; కోరాం, kOrAM -n. --grater; a kitchen implement to grate vegetables; ---కొబ్బరి కోరాము = coconut grater. కోరా, kOrA -adj. --unbleached; కోరింతదగ్గు, kOriMtadaggu -n. --whooping cough; pertussis; కోరిక, kOrika -n. --wish (rel.) వరము; ఆశ; కోరు, kOru -n. --gratings; ---కొబ్బరి కోరు = grated coconut. -v. t. --(1) wish; ask; propose; pray; --(2) erode; ---ఒక వరం కోరుకో = make one wish. ---నది ఒడ్డుని కోరేస్తున్నాది = the river is eroding the banks. కోర్టు, kOrTu -n. --(1) court; a hall of justice; --(2) playground organized for a specific game, typically involving a net to separate two sides; ---కోర్టులో దావా వేస్తాను = I will file a suit in the court. ---టెన్నిస్‌కోర్టు బాగా తడిసిపోయింది = the tennis court has become very wet. కోలంగోవా, kOlaMgOvA -n. --a variety of mangoes suitable for pickling; కోరడి, kOraDi -n. --fence; hedge; an earthen ridge with thorny bushes to act as a fence; కోల, kOla -adj. --oblong; long; oval; -n. --baton; stick; కోలపరగ, kOlaparaga -n. --golden anchovy; a fish; [biol.] Coilia dussumieri; కోలాటం, kOlATaM -n. --a folk dance in which people, with batons in hands, go around a circle and strike the batons in harmony; కోలాహలం, kOlAhalaM -n. --commotion; noise from a crowd; hubbub; కోలు, kOlu -adj. --big; large; ---కోలుపడిగె = large banner. కోలుకర్ర, kOlukarra - n. -- measuring stick; scale; కోలుకాడు, kOlukADu -n. --bailiff; (lit.) the big man; కోలుకొను, kOlukonu -v. i. --recover; get cured; కోలుపోవు, kOlupovu -v. t. --lose; కోవి, kOvi -n. --tube; కోవిదత్వం, kOvidatvaM - n. -- scholarship; learnedness; erudition; కోవిదుడు, kOviduDu -n. m. --skilled man; learned man; scholar; కోవెల, kOvela -n. --temple; కోశం, kOSaM -n. --(1) receptacle; repository; sheath; (2) treasury; (3) dictionary; lexicon; glossary; కోశసంబంధ, kOSasaMbaMdha - adj. -- fiscal; కోశస్తం, kOSasthaM -n. --(1) pupa; chrysalis; one of the life stages of silkworms, butterflies and the like; కోశాగారం, kOSAgAraM - n. -- treasury; కోశాధికారి, kOSAdhikAri - n. -- treasurer; కోష్ఠిక, kOShThika - n. -- [sci.] chamber; [[File:Saussurea_alpina_esthonica_-_Eesti_soojumikas_-_Niitv%C3%A4lja_soo2.jpg|thumb|right|Saussurea_alpina_esthonica]] కోష్టు, kOshTu - n. -- Snow lotus; [bot.] ''Saussurea lappa''; a perennial herbaceous plant, ranging in height from dwarf alpine species 5–10 cm tall, to tall thistle-like plants up to 3 m tall --Costi amari radix or costus root was an important item of Roman trade with India, and is believed to have been the dried root of Saussurea lappa --this is an ingredient in the Ayurvedic mixture called "vacaadi coornam'; కోసు, kOsu -n. --a measure of distance used in India until recently (believed to be about 5.5 kilometers or 2.5 miles); కోసుకూర, kOsukUra -n. --cauliflower; కోస్తా, kOstA - adj. -- coastal; -n. --coastal region; coast; (Sp.) costa = coast; కోహళి, kOhaLi - n. -- cap; hat; Muslim hat; -- శీర్షాచ్చాదనం; ఆలవట్టం; ఉల్లడ; టోపీ; కుల్లా; క్లోమం, klOmaM -n. --pancreas; క్రోటను, krOTanu -n. --croton; [bot.] Codiaeum spp,; క్రోడిక, krODika -n. --(1) summary; abstract; --(2) code; క్రోడీకరించు, krODIkariMcu -v. t. --(1) codify; --(2) collect; compile; --(3) consolidate; క్రోడీకరణ, krODIkaraNa -n. --(1) codification; --(2) compilation; క్రోమిక్ ఆమ్లము, krOmik Amlamu -n. --chromic acid; క్రోమియం, krOmiyaM -n. --Chromium; one of the chemical elements whose symbol is Cr and atomic number 20; క్షోణి, kshONi -n. --(1) the earth; --(2) the number 1017; one followed by seventeen zeros; క్షోభ, kshObha -n. --agitation; suffering; కౌగలింత, kaugaliMta -n. --embrace; hug; కౌటిల్యం, kauTilyaM -n. --Machevillianism; craftiness; political craftiness; కౌపీనం, kaupInaM -n. --modesty piece used by men; కౌమారం, kaumAraM -n. --youth; bloom; కౌముది, kaumudi -n. --moonlight; కౌలు, kaulu -n. --land-lease; the process by which a tiller leases land for agricultural purposes and pays the landlord an agreed upon rent; కౌలుదారు, kauludAru -n. --lessee; కౌలుకి పుచ్చుకున్న వ్యక్తి; కౌలుదిమ్మ, kauludimma -n. --die; punch; goldsmith's die; కౌశలం, kauSalaM -n. --skill; dexterity; క్రౌంచపక్షి, krauMchapakshi - n. -- curlew; -- ఒక తరహా సముద్రపు పక్షి; ఉల్లంకాయ; నల్లకంకణము; వడ్లకంకణము; బలాకము; --a large wading bird of the sandpiper family, with a long down-curved bill, brown streaked plumage, and frequently a distinctive ascending two-note call. </poem> ==Part 3: ఖం - khaM== <poem> ఖంగుతిను,khaMgutinu -v.i. --get hurt or get defeated; astonished at the unexpected turn of events; -- same as కంగుతిను; ఖంగుమను,khaMgumanu -v.i. --sound like a metal striking metal; ఖండం, kjaMDaM -n. --(1) continent; --(2) segment; a piece (of space); ఖండనం, khaMDanaM -n. --cutting; trimming; dividing into pieces; ---కేశఖండనం = cutting of hair; ---సమద్విఖండనం = bisection; ఖండన తీర్మానం, khaMDana tIrmAnaM -n. --censure; a motion to censure; % put in e-2-t part for censure; ఖండనమండనాలు, khaMDana maMDanalu -n. pl. --in-depth debate on the pros and cons of an issue; ఖండాంతర, khaMDAMtara -adj. --pref. intercontinental; ఖండించు, khaMDiMcu -v. t. --(1) refute an argument; --(2) cut to pieces; ఖండిక, khaMDika -n. --excerpt; cutting; </poem> ==Part 4: ఖ - kha== <poem> ఖ, kha -pref. --space; sky; outer space; ఖగం, khagaM -n. --(1) bird; --(2) kite; --(3) arrow; --(4) planet; (lit.) one that moves in space; ఖగోళం, khagOLaM -n. --celestial sphere; the imaginary sphere on which surface all celestial bodies appear to be attached; (lit.) the sphere of space; ఖగోళశాస్త్రం, khagOLaSAstraM -n. --astronomy; science of celestial bodies; ఖగోళశాస్త్ర వేత్త, khagOLaSAstra vEtta -n. --astronomer; ఖగోళమధ్య రేఖ, khagOLamadhya rEkha -n. --celestial equator; ఖగోళీయ క్షితిజం, khagOLIya kshitijaM -n. --celestial horizon; the imaginary circle created by extending the plane of observation; ఖచరం, khacaraM -n. --(1) bird; --(2) wind; --(3) cloud; (lit.) one that wanders in space; ఖేచరం; ఖచ్చితం, khaccitaM -n. --(1) strict; by the book; --(2) accurate; on the button; ఖజానా, khajAnA -n. --treasury; ఖటికము, khaTikamu -n. --[chem.] calcium; ఖటికధరోల్, khaTikadharol -n. --[chem.] calciferol; one of the D vitamins; an alcohol C<sub>28</sub>H<sub>43</sub>OH usually prepared by irradiation of ergosterol and used as a dietary supplement in nutrition and medicinally in the control of rickets and related disorders; ఖటికపుటెరువు, khaTikapuTeruvu -n. --fertilizer with a major portion of calcium carbonate; ఖటికశిల, khaTikaSila -n. --[chem.] limestone; calcium carbonate; ఖడ్గం, khaDgaM -n. --sword; ఖడ్గమృగం, khaDgamRgaM -n. --rhinoceros; rhino; ఖద్దరు, khaddaru -adj. --(1) handmade; --(2) handspun; ఖదిరం, khadiraM -n. --a tree of the acacia family from which catechu is made; [bot.] ''Acacia catechu''; ఖనకుడు, khanakuDu -n. --(1) ditch digger; --(2) miner; ఖననం, khananaM -n. --(1) digging; --(2) burial; ఖని, khani -n. --(1) mine; --(2) quarry; ఖనిజం, khanijaM -n. --mineral; ore; (lit.) one that is found in a mine; (rel.) లోహం; ఖనిజ లవణం, khanija lavaNaM -n. --mineral salt; ఖనిజపు చమురు, khanijapu camuru -n. --mineral oil; The name mineral oil by itself is imprecise, having been used for many specific oils over the past few centuries; Mineral oil is any of various colorless, odorless, light mixtures of higher alkanes from a mineral source, particularly a distillate of petroleum, as distinct from usually edible vegetable oils; Other names, similarly imprecise, include white oil, paraffin oil, liquid paraffin (a highly refined medical grade), paraffinum liquidum (Latin), and liquid petroleum. Baby oil is a perfumed mineral oil; ఖబడ్దార్, khabaddaar -inter. --be so informed!; be so warned!; ఖమీరం, khamIraM -n. --paste; jelly; ---శిలతైల ఖమీరం = petroleum jelly. ఖరం, kharaM -n. --donkey; ass; ఖర్వం, kharvaM -n. --(1) trillion; one followed by 12 zeros in the traditional Indian method of counting; --(2) small one; short one; ఖరాఖండీగా, kharAkhaMDIgA -adv. --firmly; definitely; ఖరాబు, kharAbu -adj. --dirty; filthy; spoiled; ఖరారునామా, kharArunAmA -adv. --(1) agreement; --(2) warranty; a document giving a guarantee; ఖరీదు, kharIdu -n. --cost; price; ఖరీఫ్, kharIph, -n. --khariff is a Urdu/Farsi word; south-west monsoon agricultural season starting in May-June; వానాకాలపు పంట; -- see also రబీ; ఖర్చు, kharcu -n. --expenditure; ఖర్జూరం, kharjUraM -n. --date; fruit of date palm; ఖాతరు, khAtaru -v. i. -- heed; pay attention; ---ఖాతరు చెయ్యడం లేదు = he is not paying attention ఖాతా, khAtA -n. --account; ledger; a table showing credits and expenditures; ఖాదిర, khAdira -adj. --acrid; ఖాదీ, khAdI -adj. --(1) edible; --(2) handmade; ఖామందు, khAmaMdu -n. --owner; proprietor; master; lord; ఖాయపరచు, khAyaparacu -v. t. --(1) fix; confirm; settle; --(2) make permanent; give tenure; ఖాయిదా, khAyidA - n. -- care; protection; ఖాళీ, khALI -n. --empty; void; vacant; unoccupied; ఖ్యాతి, khyAti -n. --reputation; fame; renown; ఖిన్న, khinna - adj. -- dejected; distressed; ఖిల్లా, khillA -n. --fort; hill fort; ఖిలీభూత, khilIbhUta -adj. --dilapidated; ఖురసాని వాము, khurasAni vAmu -n. --seeds of Bishop's weed; (Bishop's weed is also known as అజమోద or అజామోద;) --Henbane; black henbane; stinking nightshade; [bot.] ''Hyoscyamus niger'' of the Solanaceae family; ఖుషీ, khuShI - n. -- happiness; delight; ఖూనీ, khUnI - n. -- murder; ఖేచరం, khEcaraM -n. --(1) bird; --(2) wind; --(3) cloud; (lit.) one that wanders in space; ఖేచరుడు, khEcaruDu -n. --demigod; ఖైదు, khaidu -n. --jail; prison; imprisonment; ఖైదీ, khaidI -n. --prisoner; inmate; </poem> |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==మూలం== * V. Rao Vemuri, English-Telugu and Telugu-English Dictionary and Thesaurus, Asian Educational Services, New Delhi, 2002 ISBN: 0-9678080-2-2 [[వర్గం:వేమూరి తెలుగు-ఇంగ్లీషు నిఘంటువు]] m36ng6jac9k8ycf91kz16jtu1iaixl2 వేమూరి తెలుగు-ఇంగ్లీషు నిఘంటువు/గ-ఘ 0 3015 33376 33352 2022-08-16T19:36:35Z Vemurione 1689 /* Part 4: ఘ - gha */ wikitext text/x-wiki =నిఘంటువు= * This dictionary is an improved version over the print version (expanded, errors corrected, new features continually being added) published by Asian Educational Services, New Delhi in 2002. * You are welcome to add. BUT PLEASE DO NOT DELETE entries until you are absolutely, positively SURE a mistake has been made and needs to be corrected. * PLEASE do not delete entries or their meanings simply because you personally did not agree with the meaning given there. Thanks * American spelling is used throughout. * There is no clearly established, standardized alphabetical order in Telugu. The justification for the scheme used here would be too long for discussion here. 16 March 2016. {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> ==Part 1: గం - gaM== <poem> గం, gaM -root. --suggests movement; [Sans.] గచ్ = to go; ---ఖగం = one that moves in space; kite; bird. ---తరంగం = one that moves on water; wave. ---విహంగం = one that moves in air; bird. గంగ, gaMga -n. --(1) the river Ganges; --(2) river goddess Ganga; --(3) water, especially pure (in the sense of unadulterated, rather than distilled) water; ---పాతాళ గంగ = underground water, especially underground springs. గంగడోలు, gaMgaDOlu -n. --dewlap; the loose skin hanging from the neck of a cow or ox; గంగరావి, gaMgarAvi -n. --portia tree; umbrella tree; [bot.] ''Hibiscus populnea; Thespesia populnea''; -- juice of leaves and fruits applied to scabies; psoriasis and other skin ailments; -- బ్రహ్మదారువు; గంగరేగు, gaMgarEgu -n. --a large shrub with edible fruits; [bot.] ''Ziziphus jujuba''; -- గంగరేను; పెద్దరేగు; గంగవెర్రులెత్తు, gaMgaverrulettu -v. i. --going crazy; going out of control; గంగసింధూరం, gaMgasiMdhUraM -n. --red oxide of lead; గంగాలిచిప్ప గుల్ల, gaMgAlicippa gulla -n. --(1) backwater clam; [bio.] ''Meretrix casta''; --(2) bay clam; (bio.] ''Meretrix meretrix''; గంగాళం, gaMgALaM -n. --a large metallic vessel with a wide mouth; (rel.) పంచపాత్ర; గంగి, gaMgi -adj. --venerable; ---గంగి గోవు = a cow of good breed; euphemism for a gentle personality of either gender. గంగిరెద్దు, gaMgireddu -n. --venerable bull; an ordinary bull decorated with colorful blankets and bells and taught to do what the master says; euphemism for a "yes" man. గంజాయి, gaMjAyi -n. --(1) hashish; bhang; marijuana; [bot.] ''Cannabis indica''; --(2) Indian hemp; cannabis; [bot.] ''Cannabis sativa''; గంజి, gaMji -n. --(1) strained water after cooking rice; gruel; --(2) starch; గంగిజిట్ట, gaMgijiTTa -n. --tit; a type of bird; ---బూడిదరంగు గంగిజిట్ట = grey tit; [bio.] ''Parus major''; గంజిపెట్టడం, gaMjipeTTadaM -n. --starching clothes during washing; గంజిత్తు, gaMjittu -n. --mineral pitch; tar; (ety.) గని + జిత్తు; గంటం, gaMTaM -n. --stylus; iron pen; [Sans.] కంటకం; గంట, gaMTa -n. --(1) hour; approximately 24th part of a solar day; --(2) bell; gong; chime; --(3) stubble; shoots growing around the main stem of a paddy plant; గంటగలగరాకు, gaMTagalagarAku -n. --False Daisy; [bot.] ''Eclipta prostrata''; ''Eclipta alba''; -- is a herb that has traditionally been used in Ayurvedic medicine for being a liver tonic (for which it is one of the more effective herbs apparently) and having beneficial effects on diabetes, eye health, and hair growth; this grows wild along irrigation canals in India; -- [Sans.] భృంగరాజు; గంటు, gaMTu -n. --notch; [[గంటుబారంగి]], gaMTubAraMgi -n. -- Bharangi; Glory bower; Bleeding-heart; Bag flower; [bot.] ''Clerodendron serratum; Siphonanthus indica; Premna herbacea''; -- herb used in Ayurvedic system which is very famous for a healthy respiratory system and to give good rhythm to voice; గంటెలు, gaMTelu -n. --spiked millet; [bot.] ''Holcus spicatus; Panicum spicatum''; --సజ్జలు; గండం, gaMDaM -n. --(1) evil hour; --(2) serious danger; గండకీ వృక్షం, gaMDakI vRkhaM -- Cow's paw; [bot.] ''Bauhinia variegata''; -- used as an anti-bacterial, anti-arthritic, anti-inflammatory, anti-diabetic, immunomodulatory, hepato-protective, anti-oxidant, trypsin inhibitor and anti-carcinogenic activity; -- దేవకాంచనం is [bot.] ''Bauhinia purpurea''; గండంగి, gaMDaMgi -n. --a large black monkey; Madras langur; [bio.] ''Semnopithicus prianus''; గండ, gaMDa - adj. -- male; గండడు, gamDaDu -n. --a strong, brave man; ---గండరగండడు = the bravest of the brave = మగవాళ్లల్లో మగవాడు; గండపెండేరం, gaMDapenDEraM -n. --an anklet awarded to a scholar or warrior; గండభేరుండం, gaMDabhEruMDaM -n. --a fictional bird with two heads and three eyes; గండమాల వ్యాధి, gaMDamAla vyAdhi - n. --Scrofula; Scrofula is a condition in which the bacteria that causes tuberculosis causes symptoms outside the lungs. This usually takes the form of inflamed and irritated lymph nodes in the neck. Doctors also call scrofula “cervical tuberculous lymphadenitis”: Cervical refers to the neck; గండమృగం, gaMDamRgaM -n. --rhinoceros; గండశిల, gaMDaSila -n. --boulder; గండసరిగ, gaMDasariga %e2t - n. -- gentleman; గండ్ర, gaMDra -adj. --big; large; గండ్రగొడ్డలి, gaMDragoDDali -n. --pick-ax; గండ్రచీమ, gaMDracIma -n. --big ant; గండు, gaMDu -adj. --male of an animal; ---గండుపిల్లి = tomcat; male cat. ---గండు తుమ్మెద = male carpenter bee. ---గండుచీమ = a big, black ant; గండుమల్లి, gaMDumalli - n. -- a climbing shrub; [bot.] ''Jasminum angustifolium''; -- లింగమల్లి; సిరిమల్లి; అడవిమల్లి; గండి, gaMDi -n. --(1) breech in a river bank; gap between two hills; gorge; --(2) steep embankment; --(3) canyon wall; గండి పడు, gaMDipaDu -v. i. --be breached; (note) used when a river bank gets breached during floods; గంత, gaMta -n. --a narrow walkway on the side of a house that leads to the backyard; alleyway; గంతలు, gaMtalu -n. pl. --blinders; blinkers; eye cover; గందరగోళం, gaMdaragOLaM -n. --confusion; ado; గంధం, gaMdhaM -n. --(1) smell; odor; --(2) paste obtained by grinding wood or nut on a stone base; --(3) sandalwood paste; ---దుర్గంధం = malodor. ---సుగంధం = sweet odor; nice odor. ---మంచిగంధం = sandalwood paste. ---కరక్కాయ గంధం = paste of Chebulic myrobalan. గంధం చెట్టు, gaMdhaM ceTTu -n. --sandalwood tree; [bot.] ''Santalum album''; ---రక్త చందనం = red sandalwood; [bot.] ''Santalum rubrum''; ''Pterocarpus santalinus''; ---శ్వేత చందనం = white sandalwood; --- పీత చందనం = yellow sandalwood; ---హరి చందనం = yellow sandalwood; ---కుచందనం = Bastard sandalwood; False sandalwood; there are many trees that go by this name; గంధం పిట్ట, gaMdhaM piTTa -n. --bunting; a type of bird; --- నల్లతల గంధం పిట్ట = black-headed bunting; [bio.] ''Emberiza melanocephala''; --- ఎర్రతల గంధం పిట్ట = red-headed bunting; [bio.] ''E. bruniceps''; గంధకం, gaMdhakaM -n. --sulfur; (Br.) sulphur; one of the chemical elements with the symbol S; brimstone; గంధకామ్లం, gaMdhakAmlaM -n. --[chem.] sulfuric acid; H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>; a strong inorganic acid; గంధప్రవరాలు, gaMdhapravarAlu -n. --[bio.] ''olfactory nodes''; గంధపు చెక్క, gaMDhapu cekka -n. --a piece of sandalwood; గంధపు చెట్టు, gaMDhapu ceTTu -n. --sandalwood tree; గంధర్వులు, gaMdharvulu - n. pl. -- (1) legendary "creatures" fathered by Kashyapa and ArishTha (or Pradha?), daughter of Daksha PrajApati; -- దేవతలలో ఒక తెగవారు; హాహాహూహూప్రభృతులు; కశ్యపునికి. దక్ష ప్రజాపతి కూతురు అయిన అరిష్టకు (ప్రధ కు) పుట్టినవారు గంధర్వులు; -- (2) ఇంద్ర సభలో గానము చేయు ఒక తెగ దేవతలు; -- (3) గాంధార దేశానికి చెందిన ప్రజలు; -- see also యక్షులు; -- మహాభారత సమయానికి కిన్నెరులూ, కింపురుషులూ, గంధర్వులూ శ్వేత పర్వతానికి హేమకూట పర్వతానికి మధ్య ఉండే ప్రాంతాలలో నివసించారని అర్ధం చేసుకోవచ్చు; గంప, gaMpa -n. --basket; గంపగుత్తగా, gaMpaguttagA -adv. -- by basketful; by contract, with no regard to details; -- మొత్తానికి మొత్తంగా; గంపపులుగు, gaMpapulugu -n. --a type of fowl; [bio.] ''Phasianus gallus''; గంభీర, gaMbhIra -adj. --solemn; grave; deep; </poem> ==Part 2: గ - ga== <poem> గగనం, gaganaM -adj. --hard to get; ---గగన కుసుమం =[idiom] pie in the sky; (lit.) flower in the sky; something hard to get; unreal. -n. --sky; heavens; గగుర్పాటు, gagurpATu -n. --tingling; thrill; goose bumps; erection of body hair due to excitement or fear; పులకరింత; రోమహర్షణం; గగ్గోలు, gaggOlu -n. --uproar; clamor; గచ్చ, gacca -n. --bondue; a thorny shrub; [bot.] ''Caesalpinia bonduc''; -- the leaves are used for the treatment of hydrocyl, seeds and oil have medicinal properties; గచ్చకాయ, gaccakAya -n. --bondue nut; గచ్చు, gaccu -n. --floor; plastered floor; hard floor; గజం, gajaM -n. --(1) yard; a length equal to 36 inches or approximately one meter; --(2) elephant; గజ, gaja -adj. --big; jumbo; large size; ---గజఈతగాడు = great swimmer; expert swimmer; literally, a swimmer whose “stride” covers a distance of one yard (గజం) with each stroke; perhaps "meter beater" would be an appropriate translation. ---గజదొంగ = big thief; an expert thief. గజగజ, gajagaja -adj. --onomatopoeia for shivering; trembling; గజనిమ్మ, gajanimma -n. --large lemon; [bot.] ''Citrus bergamia''; ''Citrus limettioides''; -- పెద్దనిమ్మ; గజపిప్పలి, gajapippali -n. --[bot.] ''Pothos Officinalis;'' గజర ఆకులు, gajara Akulu - n. -- [bot.] leaves of ''Daucus carota'' Linn.; గజపిప్పలి, gajapippali -n. --[bot.] ''Scindapsus Officinalis''; గజిబిజి, gajibiji -n. --confusion; గజ్జి, gajji -n. --(1) eczema; allergic rash; atopic dermatitis; an infectious itch; --(2) scabies; (rel.) తామర; దురద; గజ్జెలు, gajjelu -n. --a bracelet of small bells tied to a dancer's feet; గట్టి, gaTTi -adj. --(1) hard; --(2) loud; --(3) strong; (rel.) మొండి = tough; గట్టితనం, gaTTitanaM -n. --(1) hardness; firmness; --(2) cleverness; --(3) loudness; గట్టిపడు, gaTTipaDu -v. i. --solidify; become hard; గట్టు, gaTTu -n. --bank; bund; deck of a pool; levee; embankment; (rel.) ఒడ్డు; ---కష్టాలు గట్టెక్కాయి = [idiom] troubles are over. ---చెరువు గట్టు = tank bund. గడ, gaDa -n. --stalk; a straight staff; ---చెరకుగడ = sugarcane stalk. ---వెదురుగడ = bamboo stalk; bamboo staff; గడగడ, gaDagaDa -adj. --onomatopoeia for rapid motion; గడగడలాడు, gaDagaDalADu -v. i. --tremble; shiver; shake; గడప, gaDapa -n. --threshold; the floor jamb of a door frame; గడ్డం, gaddaM -n. --(1) chin; --(2) beard; goatee; గడ్డ, gaDDa -adj. --lumpy; solid; -n. --(1) lump; thrombus; boil; వ్రణము; --(2) brook; stream; --(3) tuber; --(4) any solidified matter; --(5) clump of the earth; గడ్డకట్టు, gaDDakaTTu -v. i. --solidify; freeze; clot; గడ్డపార, gaDDapAra -n. --an indigenous tool widely used for digging and picking up chunks of loose dirt; unlike a spade which can be used while standing up, this tool requires the person to bend, practically doubling up; see also గునపం; గడ్డపెరుగు, gaDDaperugu -n. --curds; yogurt; sour cream; hard milk curds; hard yogurt; గడ్డమంచు, gaDDamaMcu -n. --ice; block of ice; గడి, gaDi -n. --(1) plaid; checkers; a type of design on a fabric; --(2) a square in a diagram like a crossword puzzle; గడియ, gaDiya -n. --(1) wooden bolt across a door; latch; --(2) duration of time equal to 24 minutes; ఘడియ; గడియారం, gaDiyAraM -n. --clock; watch; (lit.) a time meter; ---అనుగడి = clockwise; also అనుఘడి. ---ప్రతిగడి = counter-clockwise; anti-clockwise; also ప్రతిఘడి. ---గోడ గడియారం = wall clock. ---చేతి గడియారం = wrist watch. గడ్డి, gaDDi -n. --grass; hay; common grass [bot.] Cynodon dactylon; Arukam pal; ---ఎండుగడ్డి = hay. ---పచ్చిగడ్డి = green grass. గడ్డి గాదం, gaDDi gAdaM -n. --animal feed; (lit.) grass and leaves; గడ్డిగం, gaDDigaM -n. --seeder; a funnel-like device attached to a plow to drop seeds along the furrow; -- జడ్డిగం; గడ్డిచేమంతి, gaDDicEmaMti -n. -- [bot.] ''Tridax procumbens'' Linn.; -- గాయపాకు; ఇది విస్తృతంగా పెరిగే [[కలుపు మొక్క]]; ఈ మొక్క ఆకులు రసం గాయం దగ్గర రాస్తే ఒక అరగంటలో నొప్పి మాయం అవుతుంది; [[File:Coat_buttons_%28Tridax_procumbens%29_in_Hyderabad%2C_AP_W_IMG_7087.jpg|thumb|right|హైదరాబాదులో గడ్డి చేమంతి]] గడ్డిపువ్వు, gaDdipuvvu -n. --wildflower; గడ్డివాము, gaDDivAmu - n. -- haystack; గడ్డివాము కాడ కుక్క, gaDDivAmu kADa kukka - ph. -- Dog in the manger; an idiom to describe a person who has custody of something useless to him but won't allow another person to use it; గడుగ్గాయి, gaDuggAyi -n. --daredevil; mischievously smart person; (note) a term usually used while referring to children and young adults; గడువు, gaDuvu -n. --time limit; a duration of time within which a task must be done; గడుసు, gaDusu -adj. --worldly wise; precocious; గడ్డు, gaDDu -adj. --difficult; trying; hard; tough; ---గడ్డు రోజులు = difficult days; trying times. గణం, gaNaM -n. --(1) group; tribe; --(2) group of syllables in poetry; a metric unit in prosody; --(3) a branch in the army; గణగణ, gaNagaNa -adj. --onomatopoeia for the sound of a bell; గణన, gaNana -n. --(1) counting; computation; --(2) earnings; గణన పద్ధతులు, gaNana paddhatulu -n. --computational methods; గణనీయం, gaNanIyaM -n. --(1) countable --(2) select; notable; significant; గణవిభజన, gaNavibhajana -n. --[prosody] the process of analyzing a poem or verse to identify its type or class; గణాంక, gaNaMka -adj. --statistical; గణాంక శాస్త్రం, gaNaMka SAstraM -n. --statistical science; statistics (as a subject of study); గణాంకాలు, gaNaMkAlu -n. --statistics (as numbers characterizing the properties of data, such as mean standard deviation, mode, etc.; గణించు, gaNiMcu -v. t. --(1) calculate; --(2) earn; గణితం, gaNitaM -n. --mathematics; any branch of mathematics; ---అంక గణితం = arithmetic. ---కలన గణితం = calculus. ---త్రికోణ గణితం = trigonometry. ---బీజ గణితం = algebra. ---రేఖా గణితం = geometry. ---సాంఖ్య గణితం = statistics. గణుపు, gaNupu -n. --(1) joint in a finger; --(2) joint in a bamboo or sugar cane; గతం, gataM -n. --past; గత్తర, gattara - n. -- (1) garbage; trash; (2) mess; disorder; (3) cholera; (4) vomit; feces; (5) గత్యంతరం, gatyaMtaraM -n. --alternative; alternative path; గతానుగతికంగా, gatAnugatikaMgA -adv. --stereotypically; following the past pattern; following a routine blindly; గతి, gati -n. --(1) path; --(2) orbit; --(3) motion; movement; --(4) fate; the future path of action; గతితార్కిక భౌతిక వాదం, gatitArkika bhautika vAdaM -n. --dialectic materialism; an offshoot of Hegel's philosophy; గతుకులు, gatukulu -n. --patholes; uneven road surface; గద, gada -n. --mace; a weapon used in ancient India; గద్గదస్వరం, gadgadasvaraM -n. --trembling voice; voice trembling with grief or sorrow; గద్ద, gadda -n. --kite; ---బాపన గద్ద = the brahminy kite; [bio.] ''Haliastur indus''; ---పీతిరి గద్ద = scavenger vulture; [bio.] ''Neophron percnopterus''; ---మాల గద్ద = the pariah kite; [bio.] ''Milvus migrans''; గద్యం, gadyaM -n. --literary prose; prose; గద్య, gadya -n. --colophon; the small ‘coda’ like verse or blank verse that is traditionally written at the end of a section or chapter of classical Indian literary works; గది, gadi -n. --(1) room; chamber; cabin; --(2) compartment; --(3) a square on a chess board; గద్దించు, gaddiMcu -v. t. --chide; rebuke; గదుము, gadumu -v. t. --push; urge on; గదులగోడ, gadulagODa -n. --a wall with pigeonholes such as the one used for sorting letters at a post office; గదులపెట్టె, gadulapeTTe -n. --a box with compartments; pigeonholes a box of this type is often used in Indian kitchens to store frequently used spices; గద్దె, gadde -n. --throne; the seat of power; గని, gani -n. --mine; a dig where ores are found; same as ఖని; గనిజబ్బుగ్గ, ganijabbugga -n. --mineral spring; గన్నేరు, gannEru -n. --oleander; [bot.] ''Nerium odorum;'' --the common Oleander; sweet scented oleander; [bot.] ''Nerium odorum;'' ---పచ్చ గన్నేరు = Yellow Oleander; [bot.] ''Thevetia nerifolia;'' ''Cascabela thevetia; Thevetia peruviana;'' ---సువర్ణ గన్నేరు = Yellow Oleander; [bot.] ''Thevetia nerifolia''; ''Cascabela thevetia''; ---నందివర్ధనం = a native of tropical Africa; [bot.] ''Nerium coronarium; Tabernaemontana divaricata''; ---కొడిసె పాలచెట్టు = [bot.] ''Nerium antidysentricum;'' ---దొంత గన్నేరు = [bot.] ''Nerium odorum;'' (a variety - may be a species now). ---అడవి గన్నేరు, గన్నేరు చెట్టు, పెద్ద గన్నేరు = Sweet scented Oleander; [bot.] ''Plumeria alba''; ---దేవ గన్నేరు = a native of tropical America; [bot.] ''Plumeria acuminata''; -- వాడ గన్నేరు, గుడి గన్నేరు, తెల్ల చంపకం = Temple Tree or Pagoda Tree; White Frangipani; [bot.] ''Plumeria alba'' of the Apocynaceae family; -- గుడి గన్నేరు = [bot.] ''Thevetia peruviana''; గుడి గన్నేరు కాయలలోని పప్పు విషపూరితం. ---పప్పు మాత్రమే కాదు, ఆకులు, కాండంలో ఉండే పాలు కూడా విషపూరితమే. ఈ కాయ పప్పు లో ఉండే కార్డియాక్ గ్లైకోసైడ్స్ (Cardiac Glycosides) ప్రాణాంతకమైనట్టివి. ఈ పప్పు తిన్న వ్యక్తి వాంతులు చేసుకుని అంతిమంగా మరణిస్తాడు. సకాలంలో వైద్యసేవలు అందిస్తే విషహరణం సాధ్యం కావచ్చు. Cerberocide, Thevetin, Peruvoside మొదలైనవి గన్నేరు పప్పులో ఉండే విషపూరితమైన గ్లైకోసైడ్స్; -- కరవీరం; కరవీ వృక్షం; తెల్ల గన్నేరు, పచ్చ గన్నేరు; గప్పాలు, gappAlu -n. pl. --bragging; boasting; గబగబ, gabagaba -adj. --onomatopoeia for the act of being fast, quick, or rapid; ---గబగబ నడు = walk fast. గబ్బిలం, gabbilaM -n. --bat; a flying mammal with a furry body and membranous wings; గబ్బు, gabbu -adj. --malodorous; గబ్బుకంపు, gabbukaMpu -n. --malodor; stale odor; గభీమని, gabhImani -adv. --suddenly; hurriedly; గమకం, gamakaM -n. --[music] microtone; glide; a cluster of intermediate frequencies in the 12-tone Western scale or the 22-tone Indian scale of music; a group of frequencies that cluster around the frequency defining the primary tone; a glide through a continuum of frequencies; గమనం, gamanaM -n. --movement; motion; progress; గమనశీల, gamanaSIla -adj. --mobile; గమనార్హం, gamanArhaM -n. --noteworthy; గమనించు, gamaniMcu -v. t. --observe; note; see; గమనిక, gamanika -n. --observation; గమ్మత్తు, gammattu -n. --magic; strange event; odd thing; amusement; గమ్యం, gamyaM -n. --(1) goal; objective; --(2) destination; గమేళా, gamELA -n. --(1) a high perch on a ship's mast where a man can stand and look far; --(2) crow's nest; --(3) a utensil in the shape of a hollow spherical segment; గయ్యాళి, gayyALi -n. --shrew; an aggressive, domineering or possessive woman; గరకట్టు, garakaTTu -v. i. --clot; solidify; గరగడ, garagaDa -n. --funnel; గరగర, garagara -adj. --onomatopoeia for the feeling of rough to the touch; గరళం, garaLaM -n. --venom; poison; గర్భం, garbhaM -n. --(1) womb; --(2) pregnancy; గర్భ, garbha -adj. --embedded; ---గర్భవాక్యం = embedded sentence. గర్భకణిక, garbhakaNika -n. --[bio.] nucleus; గర్భగృహం, garbhagRhaM -n. --inner part of a house; inner sanctum; గర్భగుడి, garbhaguDi -n. --inner sanctum; sanctum sanctorum; గర్భవతి, garbhavati -n. --pregnant woman; గర్భస్రావం, garbhasrAvaM -n. --abortion; a deliberately induced miscarriage; (rel.) a miscarriage is a natural and premature termination of pregnancy; గర్వం, garvaM -n. --pride; ego; గర్హనీయం, garhanIyaM -n. -- condemnable; blameworthy; one that is fit to be blamed; గరాటు, garATu -n. --funnel; గర్భాశయం, garbhASayaM -n. --[biol.] uterus; womb; place where the embryo grows; గరిక గడ్డి, garika gaDDi -n. --creeping panic grass; [bot.] Cynodondactylon; గరిగె, garige -n. --beaker; a small pot with a spout; % entry for e-2-t beaker గరిటికమ్మ, gariTikamma -n. -- [bot.] ''Vernonia cinerea''; Less.; గరిడీ, gariDI -n. --fencing; the art of twilring a long stick or sword either as a show of dexterity or for self defense; గరిటె, gariTe -n. --(1) cooking ladle; --(2) serving spoon; గరిమ, garima -n. --mass; size; greatness; see also గురుత్వం; గరిమనాభి, garimanAbhi -n. --center of mass; గరిమ వ్యాసం, garima vyAsaM -n. --[astron.] gravitational diameter; if a celestial body is compressed below this diameter, it becomes a black hole; గరిసె, garise -n. --(1) silo; --(2) a large hamper or basket; --(3) a volumetric measure equal to the size of a silo; --(4) a volumteric measure for measuring large quantities of grain until the metric system was introduced; -- 1 గరిసె = 400 తూములు = 1600 కుంచములు; గరిష్ట, garishTa -adj. --maximum; largest; greatest; గరిష్ట సామాన్య భాజకం, garishTa sAmAnya bhAjakaM -n. --[math.] greatest common factor; G.C.F.; (ant.) L.C.M. గర్విష్టి, garvishTi -n. --prig; గరుకు, garuku -n. --rough; coarse; rough like a sand paper; see also ముతక; గరుడపచ్చ, garudapacca -n. --a type of emerald; corundum with transparent light green color; గరుడఫలం, garudaphalaM -n. --chalmogra; [bot.] ''Hydnocarpus laurifolia''; -- oil extracted from the seeds, Chalmogroil, is known to cure several skin diseases, especially vitiligo; గరుడవర్ధనం, garuDavardhanam - n. -- a flowering plant; -- see also గోవర్ధనం; నందివర్ధనం; గరుపం, garupaM -n. --loam; గరుపకొడి, garupakoDi -adj. --loamy; గరుప నేలలు, garupa nElalu -n. --loamy soils; గరువం, garuvaM -n. --pride; same as గర్వం; గరువు, garuvu -adj. --gravelly; గలం, galaM -n. --[prosody] dactyl; the combination of a long sound followed by two short sounds; గలగల, galagala -adj. --onomatopoeia for the sound of flowing water, tinkling bells, jingling bangles, etc.; గలన పత్రం, galana patraM -n. --filter paper; గలని, galani -n. --filter; filtering device; గల్లంతు, gallaMtu -n. --disturbance; tumult; గల్లా, gallA -n. --cash-box; till; cash register; గలిజేరు, galijEru -n. --hog weed; a prostate medicinal herb spreading on the ground; decoction of leaves used for kidney and liver troubles; [bot.] ''Trianthima monogyna''; -- [Sans.] పునర్నవ; భృంగరాజు; గల్పిక, galpika -n. --sketch; short literary piece; గల్లీ, gallI -n. --narrow lane; గలేబు, galEbu -n. --pillow case; covering; jacket; anything that covers another as a protection from dirt or grease; గళగండం, gaLagaMDaM - n. -- goitre;a swelling of the neck or larynx resulting from enlargement of the thyroid gland గళకుండిక, gaLakuMDika - n. -- uvula; a conic projection from the posterior edge of the middle of the soft palate, గళ్లా, gaLlA - n. -- funnel; గవదలు, gavadalu -n. --(1) mumps; a communicable disease of childhood, usually associated with the swelling of the salivary glands, especially the parotid glands; --(2) glands of the throat; గవరు, gavaru -n. --Indian bison; wild buffalo; గవ్యము, gavyamu -n. --dairy product; (lit.) a product of the cow; గవ్వ, gavva -n. --cowry; shell; sea shell; గవాక్షం, gavAkshaM -n. --window; గవేషణ, gavEshaNa -n. --search; గసగసాలు, gasagasAlu -n. pl. --seeds of opium poppy; [bot.] Papover somniferum; గసాభా, gasAbhA -n. --[math.] GCF; greatest common factor; short for గరిష్ట సామాన్య భాజకం; గసి, gasi -n. --dregs of melted butter; the sediment left after butter is made into ghee by boiling it; also గోదావరి; గసిక, gasika -n. --(1) wooden wedge or spike; --(2) wooden or iron digging instrument; --(3) plug; --(4) a plug in a wound caused by the healing process; గస్తీ, gastI -n. --patrol; watch by a security officer; గస్తీవాడు, gastIvADu -n. --sentry; గళం, gaLaM -n. --(1) throat; --(2) voice; గళధమని, gaLadhamani -n. --carotid artery; the main vessel that carries blood to the brain; గవ్యము, gavyamu -n. -- (1) any cow-derived product including dung, urine, milk or meat; (2) milk and milk products; గహ్వరం, gahvaraM -n. --cave; గ్రంథం, graMthaM -n. --book; treatise; గ్రంథకర్త, graMthakarta -n. --author; (rel.) రచయిత = writer; creator; గ్రంథగ్రంథి, graMthagraMthi -n. --a tough to untangle passage; a difficult to understand passage in a long narrative; -- వ్యాసఘట్టం; గ్రంథచౌర్యం, graMthacauryaM -n. --plagiarism; గ్రంథప్రచురణ హక్కు, graMthapracuraNa hakku -n. --copyright; గ్రంథమాల, graMthamAla -n. --a series of books; గ్రంథాలయం, graMthAlayaM -n. --library; గ్రంథి, graMthi -n. --[anat.] gland; ---వినాళగ్రంథి = endocrine gland; (lit.) ductless gland. గ్రస్త, grasta adjvl. -suff. --seized by; consumed by; ---భయగ్రస్తుడు = one overcome by fear. ---రోగగ్రస్తుడు = one taken ill. గ్రహం, grahaM -n. --(1) planet; this is the modern scientific meaning; --(2) [lit.] one that holds with its attractive pull; with this literal definition, our sun (or, any other star) is also a "grahaM"; -- గ్రాహయతీతి గ్రహ: – అంటే ప్రభావం చూపేది గ్రహము అని. జ్యోతిషం ప్రకారం సూర్య చంద్రాదులకు మనమీద ప్రభావం ఉన్నది కాబట్టి వాటినికూడా జ్యోతిషం గ్రహాలుగానే వ్యవహరిస్తుంది; --(3) ghost; poltergeist; evil spirit; గ్రహకూటమి, grahakUTami -n. --conjunction of planets; గ్రహచారం, grahacAraM -n. --fate; misguided path; misfortune; bad luck; (lit.) the path of a planet; (rel.) గోచారం = (lit.) the path of a cow, whereabouts of a lost or missing cow; వ్యభిచారం = adultery; fornication; (lit.) taking a misguided path; గ్రహణం, grahaNaM -n. --(1) acceptance; --(2) comprehension; --(3) eclipse; the apparent darkening of a heavenly body when the shadow of another falls on it; (rel.) occultation is the disappearance of one heavenly body behind another, --(4) seizing; seizure; taking away; ---పాణిగ్రహణం = wedding. ---గోగ్రహణం = cattle rustling; stealing of cattle. ---శబ్దగ్రహణం = sound recording; capturing the sound. ---ఛాయాగ్రహణం = photography; capturing the image. గ్రహణపు మొర్రి, grahaNapu morri -n. --cleft palate; (note) this meaning came into vogue because of the belief that cleft palate is caused by when an expecting mother scratches her lip during an eclipse; గ్రహణి, grahaNi -n. --dysentery; ---దండాణుజ గ్రహణి = bacillary dysentery. గ్రహమధ్యరేఖ, grahamadhyarEkha -n. --planetary equator; గ్రహశకలం, grahaSakalaM -n. --planetoid; asteroid; గ్రహింపు, grahiMpu -n. --comprehension; understanding; గ్రహించు, grahiMcu -v. t. --(1) accept; receive; --(2) comprehend; understand; %గా - gA, గ్రా - grA, గ్లా - glA గాంభీర్యం, gAMbhIryaM -n. --depth; grandeur; dignity; గాజు, gAju -adj. --glass; ---గాజుగ్లాసు = a glass tumbler. ---గాజుపలక = a glass pane. -n. --(1) glass; --(2) bangle; గాటు, gATu -n. --gash; cut; wound; గాడి, gADi -n. --groove; striation; trench; గాడిద, gADida -n. --donkey; ass; jackass; -- అడవి గాడిద = ass -- మచ్చిక అయిన గాడిద = donkey గాడిదగడప, gADidagaDapa -n. --Bracteated birth wort; a slender, prostate herb; leafy juice mixed with castor oil is applied to eczema; [bot.] Aristolochia bracteolata Lam; --వృషగంధిక; గాడిదగుడ్డు, gADidaguDDu -ph. --[idiom.] mare’s nest; pie in the sky; something impossible; falsehood; nothingness; (lit.) the egg laid by a donkey; గాడిదపులి, gADidapuli -n. -- hyena; గాడిపొయ్యి, gADipoyyi -n. --pit-oven; in-ground fireplace; an outdoor cooking hearth made in the form of a trench for cooking a line of pots; గాడ్పు, gADpu -n. --hot wind or breeze; summertime breeze; గాఢత, gADhata -n. --concentration; intensity; గాతం, gAtaM -n. --pit; hole; గాత్రీకరణ, gAtrIkaraNa -n. --vocalization; గాథ, gAtha -n. --(1) poem; a verse or stanza; --(2) story; story written in verse; story-verse suitable for singing; అ tale; ---వీరగాథ = ballad. గాదం, gAdaM -n. --(1) a type of grass; --(2) leaf; గాదె, gAde -n. --silo; a large wicket container for storing grain; గానం, gAnaM -n. --song; గానకచేరీ, gAnakacErI -n. --musical concert; గానమందిరం, gAnamaMdiraM -n. --concert hall; గానుగ, gAnuga -n. --(1) press; oil-mill; a rotating press for extracting oil from oil seeds; --(2) mixer; a rotating device to mix sand and lime to prepare native cement; --(3) pongam tree; beech tree; [bot.] Pongamia pinnata; Pongamia glabra; గాబరా, gAbarA -n. --(1) agitation; agitation due to fever; --(2) panic; hyper; perplexity; confusion; ---ఒంట్లో గాబరాగా వుంది = I feel agitated. ---గాబరా పడకు = do not panic. గామి, gAmi -suff. --traveller; ---వ్యోమగామి = space traveller. గాయం, gAyaM -n. --wound; injury; cut; lesion; గాయపాకు, gAyapAku -n. --Coat-buttons; [Bot.] Tridax procumbens L. Asteraceae గార, gAra -n. --(1) a yellow substance, called tarter, accumulating on the teeth; --(2) mortar; plaster; --(3) a medicated paste used by fishermen to stun fish; -- (4) Desert date; Zachun-oil tree; [bot.] ''Balanites aegyptiaca'' (L.) Del. Balanitaceae; [bot.] ''Balanites roxburghii''. of the Zygophyllaceae family; ''Balanites indica;'' -- (5) (Note). ఎంతటి ఎండల్లోనూ ఈ చెట్టు ఆకులు రాల్చదు. ఇది ఎప్పుడూ పచ్చగా ఉండే సతత హరిత వృక్షం. ఈ చెట్టు ఆకులకూ, కాండం పైని బెరడుకూ, గింజల నుంచి తీసే తైలానికీ వైద్యపరమైన ప్రయోజనాలున్నాయి. సంస్కృత మహాభారతంలోని శల్య పర్వంలోని 36 వ అధ్యాయంలో 58 వ శ్లోకంలో సరస్వతీ నదీ తీరంలో ఇంగుదీ వృక్షాలున్నట్లు పేర్కొనబడ్డది; దగ్గుకూ, తీవ్రమైన కడుపునొప్పి(Colic) కి గార గింజల కషాయం ఇస్తారు. కాండం పైని బెరడు, పచ్చి కాయలు, ఆకులు పిల్లల కడుపులోని క్రిములను వెడలింపజేసేందుకు వాడతారు. గార పళ్ళను పాముకాటుకు విరుగుడుగా వాడతారు. కాలిన గాయాలు, పుళ్ళు తగ్గించడానికి గార గింజల నుంచి తీసిన నూనెను పూస్తారు; -- (6) (Note). ఇంగుదీ వృక్షం అంటే 'గార చెట్టు', కణ్వ మహర్షి శకుంతలను దుష్యంతుడి వద్దకు సాగనంపే దృశ్యమది. తాను కట్టుకున్న నారచీరను ఎవరో పట్టుకుని వెనక్కి గుంజినట్లు అనిపించి శకుంతల వెనక్కి తిరిగి చూస్తుంది. తన చీర కొంగును పట్టుకుని లాగింది మరెవరో కాదు - తాను కొంతకాలంగా పుత్రసమానంగా పెంచుకుంటున్న లేడి పిల్లేనని ఆమె గ్రహిస్తుంది. అప్పుడు కణ్వ మహర్షి ఆమెతో ఇలా అంటాడు - వత్సే ! యస్య త్వయా వ్రణ విరోపణమింగుదీనామ్ తైలమ్ న్యషిచ్యత ముఖే కుశసూచి విద్ధే శ్యామాక ముష్టి పరివర్థిత కో జహాతి సోయం న పుత్ర కృతకః పదవీమ్ మృగస్తే || (బిడ్డా! పచ్చి గడ్డి మేస్తున్న ఈ లేడి పిల్లకు నోటిలో దర్భ ముల్లు గుచ్చుకున్నప్పుడు, దాని గాయం మాన్పడానికి ఇంగుదీ కాయల తైలం పూసి చికిత్స చేశావు. నోటి గాయంతో అప్పుడది గడ్డి మేయడం సాధ్యంకాదని దానికి ప్రేమమీరగా శ్యామాకాలు - సామలు లేక చామధాన్యం - గుప్పెళ్ళతో తినిపించావు. అలా నీవు పుత్ర సమానంగా పెంచుకున్న ఈ లేడి నిన్ను నీ మార్గాన ఎలా వెళ్ళనిస్తుంది ?) గారాబం, gArAbaM -n. --affectionate indulgence; గారు, gAru -suff. --a suffix after names and titles to show respect; గాలం, gAlaM -n. --(1) hook especially a device with a bunch of hooks to retrieve buckets when they fall in a well; --(2) fishing line; గాలించు, gAliMcu -v. t. --search; exhaustive search; search by washing; levigate; pan; గాలి, gAli -n. --(1) wind; breeze; air; (rel.) వాయువు; పవనము; --(2) demonic force; ghost; గాలి గుమ్మటం, gAli gummaTaM -n. --balloon; esp. a balloon in which people can travel; గాలికొట్టు, gAlikoTTu -v. t. --inflate; గాలికోడి, gAlikODi -n. --weather cock; wind vane; గాలిగుడి, gAliguDi -n. --ring around the moon; moon-bow; ring around the sun; the halo seen around the sun or moon which appears like a circular cloud and believed to indicate an oncoming rain; గాలిగోపురం, gAligOpuraM -n. -- the tall, ornamental tower at the entrance of a classical south Indian temple; గాలిపటం, gAlipaTaM -n. --kite; a paper toy that is tied to a string and flown in the air for amusement; గాలితిత్తి, gAlititti -n. --air sac; alveolus; గాలిబిళ్లలు, gAlibiLlalu -n. pl. --mumps;a viral disease of the human species, caused by the mumps virus. Before the development of vaccination and the introduction of a vaccine, it was a common childhood disease worldwide. It is still a significant threat to health in developing countries, and outbreaks still occur sporadically in developed countries. గాలిదోషం, gAlidOshaM -n. --evil effect of a ghost; ill wind; గాలిమర, gAlimara -n. --windmill; గాలిమేడలు, gAlimEDalu -n. pl. --castles in the air; గాలివాన, gAlivAna -n. --storm; cyclone; hurricane; typhoon; (lit.) windy rain; storms in the Atlantic are called hurricanes; Pacific storms are called typhoons; storms in the Indian ocean are called cyclones; (rel.) సుడిగాలి; ఉప్పెన; గాలివొగ్గు, gAlivoggu -v. t. --deflate; గాళుపు, gALupu -n. --hot summer wind; గాసటబీసట, gAsaTabIsaTa -n. --confusion; gibberish; గ్రాంథిక, grAMthika -adj. --(1) literary; --(2) pedantic; గ్రాడి, grAdi -n. --grid; ---ఇనపగ్రాడి = iron grid. గ్రామం, grAmaM -n. --village; (def.) according to Kautilya, a self-sufficient habitation with at least 500 households, representing different trades and occupations, and has a proximate market outlet for its products and services; గ్రామసింహం, grAmasiMhaM -n. --dog; (lit.) lion of the village; గ్రామీణ, grAmINa -adj. --rural; country; pastoral; ---గ్రామీణ ప్రాంతం = countryside. గ్రాసం, grAsaM -n. --food; fodder; గ్లాని, glAni -n. --fatigue; lassitude; weariness; tiredness; గ్లాసు, glAsu -n. --glass; tumbler; ---గాజు గ్లాసు = glass glass; crystal glass. ---స్టీలు గ్లాసు = steel glass; stainless steel glass. గ్లాసుడు, glAsuDu -adj. --a glass-full of; a glass of; '''%గిం - giM, గి - gi, గీ - gl''' గింజ, giMja -n. --seed; see also పిక్క; విత్తనం; గింజుకొను, giMjukonu - v. i. -- grab to own; -- తనది కానిదాని కోసం అనేక రకాలుగా అరిచి ఆగం చేస్తూ ఉంటే గింజుకుంటున్నాడు అంటాం; గిగా, gigA -pref. --giga; billion; one followed by nine zeros; ---బిలియను ద్వింకములు = gigabits. గిచ్చు, giccu -v. t. --pinch; same as గిల్లు; గిజగిజ, gijagija -adj. --onomatopoeia for wriggling and kicking of hands and legs; గిజిగాడు, gijigADu - n. -- Baya; Weaver Bird; [biol.] ''Ploceus baya'' or ''Ploceus philippinus'' of the Ploceidae (ప్లోసీడే) family; -- గ్రామసీమలలో ఎక్కువగా ఈత చెట్లకూ, తుమ్మ చెట్లకూ తలకిందులుగా వేళ్ళాడుతూ ఉన్న గిజిగాడి గూళ్ళు కనిపిస్తాయి. వర్షాకాలంలో జతకట్టే ఈ పక్షులు తమ గూళ్ళను ఎంతో ప్రయాసపడి నిర్మించుకుంటాయి. పాముల నుంచి తమ గుడ్లు, పసికూనలను రక్షించుకోవడం కోసం అవి గూళ్ళను చిటారు కొమ్మలకు వేళ్ళాడేటట్లు, గూడు ముఖద్వారం బహిరంగంగా ఉండకుండా పొడవాటి గొట్టం లో నుంచి గూటిలోకి ప్రవేశించే విధంగానూ ఏర్పాటు చేసుకుంటాయి. మరో వింత విషయం. ఈ వలసపక్షులు వానాకాలం ముగిసి తమ పిల్లలతో స్వస్థలాలకు వెళ్ళిపోయేటప్పుడు వదలివెళ్ళే ఖాళీ గూళ్ళలో ఎండిపోయిన బురద పెళ్ళలు కనిపిస్తాయి. అవి ఎందుకంటే తమకూ, తమ కూనలకూ గూళ్ళలో వెచ్చదనం కోసం అవి తమ గూళ్ళలోని ఒక ఎత్తైన వేదికమీద కొద్దిగా బురద తీసుకొచ్చిపెట్టి, ఆ బురదలో మిణుగురు పురుగుల్ని తీసుకొచ్చి గుచ్చుతాయి. రాత్రిపూట ఆ మిణుగురుల కాంతి, వెచ్చదనం అవి అనుభవించడానికి అలా అలవాటు పడ్డాయి. -- పసుపు పిట్ట; పచ్చ పిట్ట; గిట్ట, giTTa -n. --hoof; గిట్టు, giTTu -v. i. --die; expire; గిట్టుబడి, giTTubaDi - n. -- profit; గిట్టుబాటు, giTTubATu -n. --saleability; profitability; గిడస, giDasa -n. --a short person; a person of stunted growth; anything of stunted growth; గిడ్డంగి, giDDaMgi -n. --warehouse; storage facility; godown; depot; ---చమురు గిడ్డంగి = oil storage facility. గిత్త, gitta -n. --young bull; గిద్ద, gidda -n. --a volumetric measure of pre-independence India; 4 గిద్దలు = 1 సోల; 2 సోలలు = 1 తవ్వ; 2 తవ్వలు = 1 మానిక (సేరు); 2 మానికలు = 1 అడ్డ; 2 అడ్డలు = 1 కుంచం; 4 కుంచాలు = 1 తూము; 5 తూములు = 1 ఏదుము (ఐదు + తూము లేదా ఏను + తూము); 10 తూములు = 1 పందుము (పది + తూము); 2 పందుములు = 4 ఏదుములు = 20 తూములు = 1 పుట్టి; గరిసె అంటే పెద్ద ధాన్యపు గంప అనీ ధాన్యపు కొట్టు అనీ అర్థం. ఈ గంపలు, ధాన్యపు కొట్లు వివిధ ప్రాంతాలలో వివిధ పరిమాణాలలో ఉండే కారణంగా గరిసె ఒక్కో ప్రాంతంలో ఒక్కో రకంగా ఉంది; గిన్నికోడి, ginnikODi - n. --Guineafowl; [biol.] Numida meleagris; -- సీటి కోడి; సీమ కోడి; [[File:Helmeted_guineafowl_kruger00.jpg|right|thumb|Helmeted_guineafowl_kruger00.jpg]] గిన్నె, ginne -n. --goblet; cup; గిరక, giraka -n. --pulley used to pull water from a well; గిరకతాడి, girakatADi -n. --marshy date tree; హింతాళం; గిరగిర, giragira -adj. --onomatopoeia for the act of spinning something fast; గిరవు, giravu -n. --mortgage; గిరాకి, girAkI -n. --(1) commercial demand; --(2) expensive; గిరి, giri -n. --(1) hill; mountain; --(2) a line drawn on the ground; గిరిజనులు, girijanulu -n. --(lit.) hill-people; a term used to refer to some aboriginal tribes in India; గిలక, gilaka -n. --(1) hernia; --(2) toy rattle; --(3) pulley; --(4) Sun-hemp; the plant yields excellent feiber; it is also used as a green manure; [bot.] Crotolaria juncea; గిలిగింత; గిలకసరులు, gilakasarulu -n. -- a gold ornamental chain of yester year made out of small pullet-shaped links; గిలకపాము, gilakapAmu -n. --rattle snake; గిలక్కాయ, gilakkAya -n. --toy rattle; గిలగిల, gilagila -adj. --onomatopoeia for the act of thrashing or flailing; గిలాబా, gilAbA -n. --plaster; గిలుకరించు, gilukariMcu -v. t. --beat; whip; shake; stir; గిల్లు, gillu -v. t. --pinch; గిల్లుపత్రం, gillupatraM -n. --memorandum; note; reminder; గీకు, gIku -v. t. --scrape; scratch; గీగర్ మొక్క, gIgar mokka - n. -- Geiger tree; [bot.] ''Cordia sebestena'' of the Boraginaceae family; -- మందార పూలు వంటి ఎర్రని పూలని పూసే మొక్క; గీట్లబద్ధ, gITlabadda -n. --measuring staff; graduated bar; scale; గీటు, gITu -n. -- (1) line; stroke; --(2) sweeping movement through a groove; --(3) wink; --- కలం గీటు = stroke of a pen. గీతం, gItaM -v. t. --song; lyric; గీత, gIta -v. t. --(1) line; --(2) Bhagavad Gita; --(3) fate; the fate line on the forehead by God; గీర, gIra -n. -- hubris; arrogance; arrogance associated with the acquisition of knowledge or wealth or simply ego; (ety.) short for గీర్వాణం; గీరగాడు, gIragADu -n. m. --arrogant person; (lit.) a person who knew Sanskrit; గీర్వాణం, gIrvANaM -n. --(1) Sanskrit; --(2) arrogance; గీసు, gIsu -v. t. --draw; draw on a surface with an instrument; గ్రీష్మం, grIshmaM -n. --(1) heat; --(2) summer; %గుం - guM, గు - gu, గూ - gU, గ్లూ - glU గుంజ, guMja -n. --(1) post; prop; --(2) peg; stake; gnomon; --(3) a shrub; [bot.] Abrus precatorius; గుంజు, guMju -v. t. --extract; pull; గుంజీలు, guMjIlu -n. pl. --knee-bends; this word is used when knee bends are done as a punishment; గుంట, guMTa adj. small; -- గుంట నక్క = jackal; -n. --(1) lass; girl; --(2) a small hole in the ground; --(3) a water-hole; pond; --(4) a land-area measure of 1089 square feet = 33 feet x 33 feet; --(5) 1 గుంట = 1/40 యకరం = 2.5 సెంట్లు గుంటగలగరాకు, guMTagalagarAku -n. -- False daisy; a medicinal plant; [bot.] ''Eclipta alba''; ''E. prostrata''; -- గుంట గలగరాకు రసం తీసి తలచమురులో కలిపి కాస్తారు. జుట్టు నల్లబడడానికి ఆ రసం పనికివస్తుంది. అది పిండేటప్పుడు చెయ్యి అంతా నల్లగా వస్తుంది; -- [Sans.] భృంగరాజు; గుంటడు, guMTaDu -n. m. --lad; గుంటనక్క, guMTanakka -n. --jackal; small fox; గుండం, gaMDaM -n. --(1) firepit; --(2) pit of any kind; గుండ, guMDa -n. --powder; flour; గుండ్రం, guMDraM -adj. --round; circular; గుండా, guMDA -post. p. --through; via; by means of; గుండ్రాయి, guMDrAyi -n. --smooth round stone; --(2) pestle; గుండిగ, guMDiga -n. --a large metal vessel with a wide mouth; గుండీ, guMDI -n. --button; గుండు, guMDu -adj. --clean-shaven; smooth and round; గుండు, guMDu -n. --(1) clean-shaven head; --(2) weighing stone; --(3) round smooth stone; --(4) bullet; --(5) cannon ball; --(6) stallion; stud; male horse; గుండుసున్న, guMDusunna -n. --big round zero; గుండుసూది, guMDusUdi -n. --headed pin; గుండె, guMDe -n. --(1) heart; chest; --(2) courage; boldness; గుండెకాయ, guMDekAya -n. --heart; గుండెపోటు, guMDepOTu -n. --heart attack; గుంపు, guMpu -n. --(1) group of people; --(2) mob; --(3) [chem.] group; radical; గుంభనంగా, guMbhanaMgA -adv. --secretly; గుక్క, gukka -n. --(1) the act of drawing a lungful of breath; --(2) crying hard without a chance to take a breath; గుక్కతిప్పుకొను, gukkatippukonu -v. i. --stop to take a breath; గుక్కెడు, gukkeDu -adj. --a mouthful of (any liquid); a swig; గుగ్గిలం, guggilaM -n. --(1) Gum Gugal; gooey secretion from Indian Bdellium, a small thorny plant; [bot.] ''Balsamodendron Mukal'' or ''Commiphora Mukul'' of the Burseraceae family; -- (2) a bushy shrub; [bot.] ''Aegiceras corniculatum''; -- గుగ్గులు మొక్క; గుగ్గిలం చెట్టు, guggilaM ceTTu -n. --sal tree; [bot.] ''Shorea robusta''of Dipterocarpaceae family); -- this is different from Indian Bdellium; the resin obtained from the sap of this tree is called సాంబ్రాణి; unfortunately, the name గుగ్గిలం చెట్టు is a misnomer here, because గుగ్గిలం is obtained from the resin of the tree గుగ్గుల్, or ''Commiphora mukul'' of the Burseraceae family; -- సాలవృక్షం, సర్జకం; గుగ్గుల్, guggul -n. --guggul tree; [bot.] Caommiphora mukul (Burseraceae); గుగ్గిళ్లు, guggiLlu -n. pl. --boiled horsegram used as a food for cattle and horses; గుచ్చు, guccu -v. t. --prick; pierce; ---దండ గుచ్చు = make a garland by pricking flowers with a needle and string. గుచ్ఛం, gucchaM -n. --bouquet; bunch; a formal arrangement of flowers; గుచ్చిక, gucchika -n. --[med.] ganglion; గుజిలీ, gujilI, - n. - an open marketplace where hawkers sell their trinkets; గుజ్జు, gujju -n. --pulp; pulp of a fruit; (rel.) బురగ్రుజ్జు; గుటక, guTaka -n. --gulp; single gulp; గుట్ట, guTTa -n. --(1) heap; --(2) hill; hillock; ridge; గుట్టు, guTTu -n. --secret; tight lipped; ---ఇంటిగుట్టు రచ్చకి ఎక్కించకు = do not wash dirty laundry in public; do not make family secrets public; గుటిక, guTika -n. --pill; tablet; గుడం, guDaM -n. --raw sugar; unrefined sugar; brown sugar; గుడ్లగూబ, guDlagUba -n. --owl; ---కొమ్ముల గుడ్లగూబ = the great horned owl; [biol.] Bubo bubo; గుడారం, guDAraM -n. --tent; hut; గుడి, guDi -n. --(1) temple; --(2) halo around the Sun or Moon; The ring, or a lunar halo, is caused by the refraction and reflection of light from ice crystals that are suspended in thin, wispy, cirrus or cirrostratus clouds that are at high altitudes; in Indian folk wisdom, the appearance of this ring with a large diameter indicates the possibility of rain in the near future and a small diameter indicates rain far into the future; --(3) the intra-syllabic form of the vowel ఇ; గుడిదీర్ఘం, guDidIrgaM -n. --the intra-syllabic form of the vowel ఈ; గుడి పావురం, guDi pAvuraM - n. -- blue rock pigeon; [biol.] Columba livia; గుడిసె, guDise -n. --hut; cottage; hovel; a small thatched-roof tenement with a circular floor plan; --(note) note the similarity in the shapes of "temple" and "hut"; గుడిసేటిది, guDisETidi -n. f. --prostitute; (ety.) గుడిచేటిక = temple girl; this derivation can be traced back to the deplorable custom, still in vogue, in Karnataka and western Andhra Pradesh that requires the first female child of a family consigned to the service of a temple god; as temple services went into decline, these women became destitute and routinely fall prey to men who exploit their condition; గుడ్డి, guDDi -adj. --blind; గుడ్డితనం, guDDitanaM -n. --blindness; గుడ్డు, guDDu -n. --(1) egg; ovum; --(2) eyeball; గుణం, guNaM -n. --property; quality; primary property of the "mind stuff"; (ant.) నిర్గుణం; ---సత్వగుణం = the property of being calm, contemplative and reflective; ---రజోగుణం = the property of being active, impulsive and aggressive; ---తమోగుణం = the property of being dull, indifferent and lazy; గుణకం, guNakaM -n. --multiplier; గుణకారం, guNakAraM -n. --multiplication (rel.) ఎక్కం; గుణపాఠం, guNapAThaM -n. --lesson learned from experience; గుణవంతుడు, guNavaMtuDu -n. m. --a person of good character; (note) గుణమంతుడు is not correct spelling. The rule is "అ తరువాత వ"; శ్రద్ధావంతుడు is correct; గుణవంతురాలు, guNavaMturAlu -n. f. --a woman of fine upbringing and character; గుణవతి, guNavati -n. f. --a person of good character; గుణశ్రేఢి, guNasrEDhi -n. --geometric progression; గుణ్యం, guNyaM -n. --multiplicand; గుణాత్మక విశ్లేషణ, guNAtmaka viSlEshaNa -n. --qualitative analysis; గుణింతం, guNiMtaM -n. --combinations of a consonant with all the vowels; an example of such can be found in the introductory part of this dictionary; గుత్త, gutta -n. --(1) wholesale; --(2) monopoly; గుత్తాధిపత్యం, guttAdhipatyaM -n. --monopolisitc superiority; monopolistic control; monopoly; గుత్తి, gutti -n. --(1) bunch; cluster; --(2) umbel; inflorescence; --(3) bunch of flowers, keys, fruits etc.; (rel.) దళం; గుత్తేదారు, guttEdAru -n. --contractor; గుదము, gudamu -n. --anus; also గుద్ద; గుది, gudi -n. --a stick hanging from the neck of cattle to prevent them from running; గుదిబండ, gudibaMDa -n. --(1) [lit.] boulder; --(2) [idiom] an albatross around one’s neck; గుద్దు, guddu -n. --a blow given by the fist; -v. t. --strike a blow with the fist; గుద్దులాట, guDDulATa -n. --(1) first fight; --(2) in-fighting; గునపం, guNapaM -n. --crowbar; గున్నంగి, gunnaMgi -n. --Miswak; [bot.] ''Salvadora persica''; [[File:Miswak2.jpg|right|thumb|Miswak2.jpg]] --The miswak is a teeth cleaning twig made from the Salvadora persica tree (known as arak in Arabic). A traditional and natural alternative to the modern toothbrush, it has a long, well-documented history and is reputed for its medicinal benefits It is reputed to have been used over 7000 years ago. గున్న, gunna -adj. --small; young; dwarf; ---గున్నమామిడి = dwarf mango. ---గున్న ఏనుగు = baby elephant. గునుసు, guNusu -v.i. --sulk; గుప్త, gupta -adj. --hidden; latent; గుప్తోష్ణం, guptOshNaM -n. --latent heat; the quantity of heat absorbed or released by a substance undergoing a change of state, say from water to ice; గుప్పిలి, guppili -n. --first; closed hand; గుబులు, gubulu -n. --melancholy feeling; depressed feeling; గుమాస్తా, gumAstA -n. --clerk; assistant; deputy; గుమ్మం, gummaM -n. --(1) entrance; --(2) the floor-end of a door frame; ---దొడ్డిగుమ్మం, = rear entrance. ---వీధిగుమ్మం = front entrance. గుమ్మటం, gummaTaM -n. --(1) lamp shade; --(2) dome; see also గాలి గుమ్మటం; గుమ్మడి, gummaDi -n. --pumpkin; squash gourd; a member of the gourd family; -- తియ్య గుమ్మడి = red pumpkin; [bot.] ''Cucurbita maxima'' of the Cucurbitaceae family; -- తియ్య గుమ్మడి గింజలు చూసేందుకు చిన్నవిగానే కనిపించినా, అవి విలువైన పోషకాలతో నిండి ఉన్నాయి. రోజూ కాసిని గుమ్మడి గింజలు తిన్నా మన శరీరానికి ఎంతో అవసరమైన కొవ్వు పదార్థాలు, మెగ్నీసియం, పొటాసియం, కాల్షియం, జింకు వంటి ఖనిజాలన్నీ వీటి నుంచి లభిస్తాయి. ఇవి రోజూ తింటే గుండె పని తీరు మెరుగు పడుతుంది. ప్రోస్టేట్ గ్రంథి కి రక్షణ లభిస్తుంది. ఇంకా కొన్ని తరహాల కాన్సర్ల నుంచి ఇవి మనల్ని కాపాడతాయి. పచ్చి విత్తులు ఒట్టివే తినవచ్చు. లేక ఏ ఆహార పదార్థాలలోనైనా వీటిని వేసుకోవచ్చు. లేక కాస్త నెయ్యి లేక నూనెలో వేయించి ఉప్పు కారం చేర్చి తింటే ఇవి చాలా రుచిగా ఉంటాయి. ఇరవై ఎనిమిది గ్రాముల గుమ్మడి పప్పులో ప్రోటీన్లు, ప్రయోజనకరమైన కొవ్వులతో కూడిన రమారమి 151 కాలరీల శక్తి ఉంటుంది. ఇంకా వీటిలో శరీరానికి ఎంతో అవరమైన పీచు పదార్ధం, ఫాస్ఫరస్,మాంగనీస్, ఇనుము, రాగి వంటివి కూడా ఎక్కువ. మనకు గాయాలు అయినప్పుడు రక్తస్రావం ఆగటానికి, గాయం త్వరగా మాని, చర్మం మూసుకొనేందుకు ఉపయోగపడే విటమిన్ - కె కూడా ఈ విత్తనాలలో ఎక్కువగా ఉంటుంది. అలాగే విటమిన్ - ఇ కూడా ఎక్కువే. శరీరానికి ఎంతో అవసరమైన యాంటీ ఆక్సిడెంట్లు, ఫాటీ యాసిడ్స్, రైబోఫ్లేవిన్ (Vitamin B2) వంటివి కూడా వీటిలో ఉన్నాయి. యాంటీ ఆక్సిడెంట్లు మన శరీరంలోని జీవకణాలను ప్రమాదకరమైన ఫ్రీ రాడికల్స్ బారినుంచి కాపాడతాయి. అందుకే గుమ్మడి గింజలకు మన ఆరోగ్య రక్షణలో అంత ప్రాముఖ్యం ఏర్పడింది. గుమ్మడి గింజలు క్రమం తప్పకుండా తింటూ ఉంటే రొమ్ము కాన్సర్, ఊపిరి తిత్తుల కాన్సర్, ప్రోస్టేట్ గ్రంథి కాన్సర్ వంటివి మనజోలికి రావు. ---సమ్మర్ స్క్వాష్ = summer squash; [bot.] ''Cucurbita pepo''; ---కషా గుమ్మడి = African gourd; [bot.] ''C. mixata''; ---బూడిద గుమ్మడి = ash gourd; wax gourd; [bot.] ''Benincasa hispida; Benincasa cerifera''; ---[Sans.] పీత కూష్మాండ; కూష్మాండ; గుమ్మడిటేకు, gummaDitEku -n. --[bot.] Gmelina arborea; గుమ్మరించు, gummariMcu -n. --plunk; pour a lot into; గుర్మర్, gurmar -n. --saponins from this plant extract have been shown to possess potent inhibition of glucose and anti hyperglycemic activity; (lit.) sugar destroyer; [bot.] Gymnema sylvestr; గురక, guraka -n. --snore; గురణం, guraNaM -n. --effort; (rel.) ఉద్యమం; గురదాలు, guradAlu - n. pl. -- kidneys; గుర్రం, gurraM -n. --(1) horse; --(2) knight in chess; --(3) a measure of sixteen tamarind seeds in a children’s game; ---ఆడ గుర్రం = dam; mare. ---ఆడ గుర్రపు పిల్ల = filly. ---గుర్రపు పిల్ల = foal. ---మగ గుర్రం = stallion; stud; ---మగ గుర్రపు పిల్ల = colt. గుర్రపుడెక్క, gurrapuDekka -n. -- water hyacinth, [bot.] Ichhornia Crassipes; -- బుడగతామర; గురి, guri -n. --(1) aim; mark; --(2) belief; trust; respect; ---గురి చూసి కొట్టు = aim and shoot. ---ఆయనంటే మంచి గురి = trusts his word very much. గురివెంద, guriveMda -n. --India shot; wild liquorice; Indian liquorice; [bot.] Adinathera pavonia; Abrus precatorius; Canna indica of the Liguminosae family; గుర్తింపు, gurtiMpu -n. --recognition; గురుంగూర, guruMgUra - n. -- [bot.] Celosia argentia Linn. గురు, guru -adjvl. pref. --great; major; heavy; venerable; ---గురు అక్షం = major axis. గురుగు, gurugu - n. -- [bot.] Celosia argentea of Amaranthaceae family --- తోటకూర జాతికి చెందిన మొక్క; [Sanskrit] వితున్న; [rel.] కోడిజుత్తు తోటకూర; గురుగ్రహం, gurugrahaM -n. --the planet Jupiter; గురుడు, guruDu -n. --the planet Jupiter; గురుత్వం, gurutvaM -n. --[phy.] gravity; gravitation; (lit.) massiveness; heaviness; massiveness; respectability; ---విశిష్ట గురుత్వం = specific gravity; relative density; the ratio of the mass of a substance to the mass of an equal volume of water; గురుత్వ, gurutva -adj. --[phy.] gravitational; గురుత్వ కేంద్రం, gurutva kEMdraM -n. --[phy.] center of gravity; గురుత్వ గరిమ, gurutva garima -n. --[phy.] gravitational mass; గురుత్వ తరంగాలు, gurutva taraMgAlu -n. --[phy.] gravitational waves; గురుత్వ వ్యాసార్ధం, gurutva vyAsArdhaM -n. --[astro.] gravitational radius; గురుత్వ క్షేత్రం, gurutva kshEtraM -n. --[phy.] gravitational field; గురుత్వాకర్షణ, gurutvAkarshaNa -n. --[phy.] gravitational attraction; గురుధాతువు, gurudhAtuvu -n. --[phy.] heavy element; గురువు, guruvu -n. --(1) guru; teacher; preceptor; --(2) [prosody] a long syllable; a syllable that takes a duration of two snaps to pronounce it; [lit.] the big one; the heavy one; గురువింద, guruviMda - n. -- [bot.] ''Abrus precatorius''; గురువిడి, guruviDi, - n. -- Long-leaved barleria; [bpt.] Hygrophila auriculata (Schum.) Heine Acanthaceae; గుర్తు, gurtu -n. --marker; reminder; sign; token; గుర్రు, gurru -n. --snore; గుల, gula -n. --itch; గులకరాళ్ళు, gulakarALLu -n. --pebbles; gravel; గుల్మం, gulmaM -n. --(1) ulcer; stomach ulcer; (2) A bush, a shrub. పొద, బోదె లేని చెట్టు. గుల్ల, gulla -adj. --hollow; puffy; -n. --shell; sea-shell; ---గంగాలిచిప్ప గుల్ల = back-water clam; [biol.] Meretrix Deshayes; (2) bay clam; [bio.] ''Meretrix meretrix''; ---బుడిత గుల్ల = arc shell; [biol.] Anadara granosa. గులాం, gulAM -n. --slave; servant; గులాబ్ జామున్, gulAb^jAmun^ - n. -- (1) A sweet popular in India; -- (2) MalayA apple; [bot.] ''Syzygium malaccense'' of the Myrtaceae family; -- కొన్ని పూలు తెల్లగా ఉంటే ఇంకొన్ని ఎర్రగా గులాం (గులాల్) రంగులోనూ, కొన్ని రక్త వర్ణం లోనూ ఉంటాయి. పూల రంగును బట్టే కాయల రంగు ఉంటుంది. ఈ పండ్లనుంచి కొన్ని దేశాలలో వైన్ (Wine) తయారు చేస్తారు. మలేషియా, ఆస్ట్రేలియాలు ఈ పండ్ల మొక్క తొట్టతొలి జన్మస్థానాలు. గులాబి, gulAbi -n. --rose; [bot.] Rosa centifolia; గులిమి, gulimi -n. --ear wax; cerumen; గుళిక, gulika -n. --(1) pellet; capsule; pill;(2) quantum; (3) module; గుళిక అంక గణితం, gulik aMka gaNitaM - n. -- modular arithmetic; గుళిక వాదం, gulika vAdaM -n. -- quantum theory గుళ్లీ, guLlI -n. --a small glass; a bottle used for feeding infants; గువ్వ, guvva -n. --dove; pigeon; see also పావురం; ---ఎర్రగువ్వ = red turtle dove; [biol.] Stretopelia tranquebariea; గువ్వగుత్తుక గడ్డి, గువ్వగుట్టి, guvvaguttuka gaDDi, guvvaguTTi -n. --[bot.] Trichodesma indicum; గుసగుస, gusagusa -n. --onomatopoeia for whisper; susurration; గుహ్యం, guhyaM -n. --secret; code; రహస్యం; గుహ, guha -n. --cave; గూండా, gUMDA -n. --thug; గూటం, gUTaM -n. --pestle; mallet; గూటించు, gUTiMcu -v. t. --pester; put pressure on; గూఢచారి, gUDhacAri -n. --spy; secret messenger; గూడు, gUDu -n. --(1) nest; bird's nest; --(2) web; a spider's web; --(3) cocoon; chrysalis; web; --(4) shelf; a shelf-like opening in a wall for storing things; --(5) niche; a one-sided hole in the wall used as a shelf; గూడుపిట్ట, gUDupiTTa -n. --nestling; a young bird that has not left the nest yet; గూడుపుఠాణి, gUDupuThAnI -n. --conspiracy; plot; గూడెం, gUDeM -n. --tiny village comprised of thatched-roof tenements; a village comprised of a group of గుడిసెలు; a tribal village; గూన, gUna -n. --large earthenware pot; cistern; గూబ, gUba -n. --(1) owl; --(2) ear canal; eardrum; గూబతడ, gUbataDa -n. --a tree with yellow flowers; [bot.] ''Sida rhombofolia;'' గ్లూకోజు, glUcOju -n. --glucose; a form of sugar found in fruits and honey; blood sugar; dextrose; C<sub>6</sub>H<sub>12</sub>O<sub>6</sub>; '''%గృ - gR, గె - ge, గే - gE,   గై - gai''' గృహం, gRhaM -n. --(1) home; --(2) abode; గృహస్తు, gRhastu -n. m. --householder; గృహ్యసూత్రాలు, gRhyasUtrAlu - n. pl. -- గృహస్థు దైనందిన జీవితంలో ఏయే కర్మలు ఎలా చేయాలి, శుభాశుభ కర్మలు ఎలా చేయాలి, ఒకటేమిటి, మొఖం కడగడం ఎలా అనే విషయం దగ్గర్నుండీ సమస్త కర్మాచరణ విధానం గృహ్యసూత్రాలలో ఉంటుంది. వీటిని రచించినవారిలో ఇద్దరు ప్రముఖులు. ఒకరు ఆపస్తంబుడు, రెండవవారు అశ్వలాయనుడు. (ఆంధ్రులలో ఎక్కువమంది ఆపస్తంబ గృహ్యసూత్రాలను అనుసరిస్తారట. అందుకని ఆపస్తంబుడు ఆంధ్రుడు అయి ఉంటాడని తిరుమల రామచంద్ర గారి అభిప్రాయం.) గృహిణి, gRhiNi -n. f. --homemaker; head of the home; see also ఇల్లాలు; గెంటు, geMTu -v. t. --eject; kick out; push; - n. -- movement; గెంతు, geMtu -v. i. -- jump; leap; గెడ, geDa -n. --(1) stalk; staff; --(2) door-latch in the shape of a rod; ---వెదురు గెడ = bamboo staff. ---చెరకు గెడ = sugarcane stalk. గెడ్డం, geDDaM -n. --(1) beard; --(2) chin; గెత్తం, gettaM, -n. --(1) manure; --(2) compost; గెద్ద, gedda -n. --kite; (rel.) డేగ = hawk; గెనుసుగడ్డ, genusugaDDa -n. --sweet potato; [bot.] Dioscorea aculeata; తియ్య దుంప; ఆలువు; గెల, gela -n. --bunch; bunch of fruits; గెలుచు, gelucu -v. i. --win; గెలుపు, gelupu -n. --success; victory; గేటు, gETu -n. --gate; entranceway through a compound wall; గేదంగి, gEdaMgi -n. --screw pine; [bio.] ''Pandanus odoratissimus''; గేదె, gEde -n. f. --water buffalo; [bio.] ''Bovidae bubalis''; గేయం, gEyaM -n. --song; writing suitable for singing or recitation; గేలం, gElaM -n. --(1) fish-hook; --(2) grapnel; an iron or steel device with multiple hooks to catch things under water; గేలను, gElanu -n. --gallon; a liquid measure; 3.785 litres; గేలక్సీ, gElaksI -n. --galaxy; గేహం, gEhaM -n. --house; home; గైరిక, gairika -n. --red ochre; గైరుసాలు, gairusAlu -n. --last year; గైరుహాజరు, gairuhAjaru -n. --absent; '''%గొం - goM, గొ - go, గో - gO, గౌ - gau''' గొంకు, goMku -n. --hesitation; fear; గొంగళి,  goMgaLi -n. --a rough blanket, rug; a thick blanket; -- గొంగడి; కంబళి; గొంగళిపురుగు, goMgaLipurugu -n. --hairy caterpillar; గొంతుక, goMtuka -n. --(1) throat; --(2) voice; --(3) squatting position, కుక్కుటాసనం; గొంతెమ్మ కోరిక, goMtemma kOrika -n. --an impossible wish; a greedy wish; (ety.) In Mahabharata, Kunti dearly wished that her extra-marital son Karna join her other children, the Pandavas. But this wish was never fulfilled. So the word కుంతి + అమ్మ = గొంతెమ్మ; గొంద్వానా, goMdvAnA -n. --Gondwanaland; one of the original land masses of the world, the other being Pangea. According to the theory of Plate Tectonics, these two land masses broke into seven pieces, one of which is the Indian Plate. గొంది, goMdi -n. --alley; bylane; గొగ్గి, goggi -n. --[chem.] benzene; భైరవాసం; గొగ్గి చక్రం goggi cakraM -n. --benzene ring; గొజ్జంగి, gojjaMgi -n. --screw pine; [bot.] Pandanus odoratissmus; same as మొగలి; గొటగొట, goTagoTa -adj. --onomatopoeia for the sound signifying drinking; గొట్టం, goTTaM -n. --tube; pipe; duct; hose; barrel; either a rigid or a flexible tube (hose); ---పొగ గొట్టం = chimney. ---తుపాకి గొట్టం = gun barrel. ---నీటి గొట్టం = water pipe. ---రబ్బరు గొట్టం = rubber hose; rubber tube. గొట్టిచెట్టు, goTTiceTTu -n. --a thorny plant; [bot.] Zyzyphus xylopyruss; గొడవ, goDava -n. --trouble; problem; noise; గొడ్డలి, goDDali -n. --axe; hatchet; see also పరశువు; గొడారి, goDAri -n. --cobbler; a caste who traditionally worked with animal skins and hides; #mA-di-ga#; గొడుగు, goDugu -n. --umbrella; గొడుగు మొక్క, goDugu mokka -n. --a grass called umbrella plant; [bot.] Cyperus alternifolius; గొడ్డు, goDDu -adj. --barren; ---గొడ్డంబలి = boiled rice water without any rice in it. ---గొడ్డు భూములు = barren lands. ---గొడ్డేరు = dry stream bed. -n. --(1) animal; beast; creature; --(2) steer; ox; cow; గొడ్డుపాయలకూర, goDDupAyalakUra -n. -- [bot.] Portulaca quadrifida Linn.; గొడ్డురాలు, goDDurAlu -n. --barren woman; a woman who bore no children; గొడ్రాలు; గొప్ప, goppa -adj. --rich; affluent; big; great; noble; ---గొప్ప వాళ్లు = rich people; famous people. ---పెద్ద గొప్ప! = big deal! గొప్పు, goppu -n. --basin around a plant to hold water; గొబ్బరం, gobbaraM -n. --manure; గొబ్బి, gobbi - n. -- an erect herb; [bot.] Barleria cristata Linn.; పెద్ద గోరింట; గొయ్యి, goyyi -n. --(1) pit; deep pit; hole in the ground; --(2) grave; (rel.) నుయ్యి = well; ---ఎవరు తీసుకొన్న గోతిలో వాళ్లే పడతారు = one falls victim for one’s own treacherous plots; hoist with one’s own petard. గొరక, goraka -n. --(1) thick iron wire; thin iron rod; --(2) any heavy-duty long splinter; ---గొరక చీపుళ్లు = heavy-duty broom made from the spines of coconut leaves. --sheep; గొరపం, gorapamu -n. --heavy-duty brush used to groom horses; brush; గొరిల్లా, gorillA -n. --gorilla; a large monkey-like animal with strong human features; గొర్రె, gorre -n. --sheep; గొర్రెపిల్ల, gorrepilla -n. --lamb; గొల్లభామ, gollabhAma -n. --(1) grasshopper, mantid; [biol.] Upupa indica; --(2) milkmaid; గొలుకు, goluku -v. t. --(1) scribble; --(2) bug; pester; bother; గొలుకుడు, golukuDu -n. --scribble; scrawl; గొలుసు, golusu -n. --chain; గొలుసుకట్టు రాత, golusukaTTu rAta -n. --cursive writing; గొళ్లెం, goLleM -n. --chain-latch; bolt for a door; గోకర్ణం, gOkarNaM - n. -- a serving dish in the shape of a cow's ear; a serving utensil with a spout in the shape of a beak to facilitate pouring; use of this vessel and the name are gradually going out of use; గోగునార, gOgunAra -n. -- the fiber from sorella plant; Indian hemp; Kenaf hemp; BhImilipatnaM jute; గోంగూర, gOMgUra -n. --kenaff; mesta; sorella; roselle plant; Deccan Hemp; Bhimilipatam jute; [bot.] ''Hibiscus cannabinus; Hibiscus sabdariffa'' of the Malvaceae family; see also గోగు; -- a leafy vegetable popular in Andhra region; ---పుల్ల గోంగూర = red sorella. ---ధనాసరి గోంగూర = red sorella. ---సీమ గోంగూర = roselle plant. ---ఎర్ర గోంగూర = roselle plant; [bot.] ''Hibiscus sabdariffa''; --- గోగునార = Kenaff; BhimilipataM jute; Deccan hemp; ---[Sans.] పీలుః; ఉష్ణప్రియా; నాళిత; [Hindi] అంబారీ; ---[Notes] గోంగూర రక్తవృద్ధికి పేరొందిన ఆకుకూర. గోగు పూల రసంలో పంచదార, మిరియాల పొడి కలుపుకుని తాగితే కాలేయ సంబంధిత వ్యాధులు నయమౌతాయి. గోంగూర ఉడికించి, ఆముదం కలిపి సెగగడ్డల మీద కట్టుకడితే అవి పక్వానికొచ్చి పగుల్తాయి. ---ముదిరిన గోగు మొక్కలను నీటిలో నానబెట్టి నార తీస్తారు. గోగు నార (Kenaf Hemp) ను గోనె సంచుల తయారీలో వాడతారు. పాడి పశువులకు గోంగూర మేపితే అవి పుష్కలంగా పాలు ఇస్తాయి. గోగు విత్తులను పశువుల దాణాలో కలుపుతారు. గోగు గింజలను కొందరు వీర్యవృద్ధికి నేతిలో వేయించి చూర్ణంచేసి తేనెతో కలిపి తింటారు. ఈ విత్తుల నుంచి తీసే పసుపు పచ్చని, వాసనలేని నూనె కందెన (lubricant) గానూ, దీపాలు వెలిగించడానికి కూడా వాడతారు. ఆ నూనెను సబ్బులు, పెయింట్లు, వార్నిష్ ల తయారీలో కూడా ఉపయోగిస్తారు. గోకు, gOku -v. t. --(1) scratch; --(2) scribble; గోకులం, gOkulaM -n. --a herd of cows; గోకులకంట, gOkulakaMTa -n. --[bot.] ''Asteracantha longifolia''; గోగు, gOgu -n. --hemp plant; [bot.] ''Cannabis sativa''; గోచరం, gOcaraM -adj. --perceptible; gained from sense organs; ---కర్ణగోచరం = audible. ---దృగ్గోచరం = visible. గోచరించు, gOcariMcu -v. t. --appear; గోచరి, gOcari -n. --sensor; an instrument to sense our surroundings; % put this in e-2-t గోచి, gOci -n. --G. string; a trussor flap; waist cloth; a narrow strip of cloth, worn by men between the legs, just to cover the genitals; గోచిపాతరాయుడు, gOcipAtarAyuDu -n. --(1) a celibate student; --(2) an un-accomplished individual; (lit.) one who just wears a G. string; in ancient India celibate students just wore the G. string; గోచికట్టు, gOcikaTTu -n. --a style of wearing a dhoti or saree; here a portion of the cloth is taken from front to back; between the legs, pleated and then tucked into the waistband at the back; గోటీబిళ్ల, gOTIbiLLa -n. --bat and pellet; Indian cricket; a children’s game involving the hitting of a small wooden pellet with a stick; గోడ, gODa -n. --wall; ---ప్రహరీగోడ = compound wall. గోడు, gODu -n. --peeve; ---ఎవడి గోడు వాడిది = every one has his (her) pet peeve. గోత్రం, gOtraM -n. --lineage; source; origin; group; (of a family); there are innumerable lineages and it is impossible to list them all; one normally tells one's lineage by listing one, two, three or five ancestral sages; -- In India people belonging to the same lineage are prohibited to marry each other; -- ఒకప్పుడు మనందరిదీ వ్యావసాయిక సమాజం. అప్పుడు సమాజంలో అందరికీ తమతమ గోవుల మందలు ఉండేవి. గోవులు అనే మాటను ఆవులు, ఎద్దులకు కలిపి వాడతారనేది తెలిసిందే. ఒకే మందలోని గోవులు గనుక కలసినట్లయితే, ఆ జాతి క్రమంగా క్షీణించిపోయే ప్రమాదం ఉన్న కారణంగా, వేర్వేరు మందలలోని గోవులను కలిపేవారు. దీనివల్ల జన్యుపరంగా కూడా ఆ జాతి వృద్ధి పొందేది. కనుక, ఏ గోవు ఏ మందలోదో తెలుసుకోవటం అవసరంగా ఉండేది. అందుకే, ఒక్కొక్క గోవుల మందకు, ఒక్కొక్క పేరుండేది. సాధారణంగా, ఆ మందకు నాయకత్వం వహించే వారి పేరుమీదుగా ఆ మందను వ్యవహరించటం పరిపాటి. అలా, ఏ గోవును చూసినా, అది ఏ మందకు చెందిందో తెలుసుకోవటం సులభంగా ఉండేది. ఆ పద్ధతిలోని ప్రయోజనాలను గుర్తించి, వాటిని క్రమంగా మనుషులకూ వర్తింపజేయటంతో, మనుషులు సైతం 'ఫలానా గుంపు'లోకి చెందినవారని గుర్తించటం ఆరంభమయింది. ఆ 'ఫలానా గుంపు' క్రమంగా 'గోత్రం' అయి ఉండవచ్చు. -- 1. వంశం, 2. గుంపు, సమూహం, 3. పేరు, 4. గొడుగు, 5. బాట; గోతము, gOtamu - n. -- a sac; a bag; a gunny-bag; a bag made of jute fiber; గోతులు, gOtulu -n. --pits; excavations; గోదం, gOdaM -n. --(1) brain; --(2) [comp.] memory or storage; గోదాం, gOdAM -n. --(1) godown; warehouse; depot; storage place; --(2) [comp.] memory or storage. గోదారి, gOdAri -n. --dregs; crunchy bits of sediment left at the bottom of the pot when butter is boiled to make ghee; same as గసి; గోధుమలు, gOdhumalu -n. pl. --wheat; [bot.] Triticum durum; Triticum vulgarum; ---తెల్ల గోధుమలు = hard wheat; [bot.] Triticum durum. ---ఎర్ర గోధుమలు = ordinary wheat; [bot.] Triticum vulgarum. గోధూళివేళ, gOdhULivELa -n. -- evening; (lit.) time of the day when you see the red dust raised by the cowherds as they return home after grazing; గోనె, gOne -n. --burlap; fabric from jute fiber; fabric from hemp fiber; గోనె సంచి, gOne saMci -n. --burlap sac; gunny sac; గోప్యం, gOpyaM -n. --secret; గోపీచందనం, gOpIcaMdanaM -n. --yellow ochre; గోపురం, gOpuraM -n. --dome; steeple; గోబిగడ్డ, gObigaDDa -n. --cabbage; గోబీ ఎడారి, gObI eDAri -n. --Gobi desert; గోముగా, gOmugA -adv. --endearingly; గోమేధికం, gOmEdhikaM -n. --agate; topaz; a pale blue, pale green, yellow or white semi-precious stone with a striped or cloudy coloring; a silicate of Aluminium and Fluorine; గోరింక, gOriMka -n. --myna bird; -- సాధారణ గోరింక = common myna bird; [bio.] ''Acridotheres tristis'' of the Sturnidae family; -- మాట్లాడే గోరింక = talking myna; Grackle; hill myna; [bio.] ''Gracula religiosa'' of the Sturnidae family; -- గోరువంక; [Sans.] శారికా; గోరింట, gOriMTa -n. -- henna; [bot.] ''Acacia intsia''; ''Lawsonia inermis''; -- [Note] ఆషాఢంలో మహిళలు గోరింటాకు పెట్టుకోవడం ఒక ఆచారంగా మారింది. దీని వెనుక పలు కారణాలున్నాయి. ఆషాడంలో గ్రీష్మ రుతువు పూర్తి కావడంతో పాటు వర్ష రుతువు ప్రారంభం అవుతుంది. గ్రీష్మంలో మన శరీరం వేడితో కూడుకుని వుంటుంది. ఆషాడంలో బయటి వాతావరణం చల్లబడిపోతుంది. అలాంటి సమయంలో మన శరీరంలోని వేడి బయట చల్లబడిన వాతావరణానికి విరుద్ధంగా తయారవుతుది. కాబట్టి అనారోగ్యాలు తప్పవు. అందుకే గోరింటాకు పెట్టుకుంటారు. గోరింటాకుకు శరీరంలో ఉండే వేడిని తగ్గించే శక్తి ఉంది. అంతేకాకుండా గోరింటాకు రోగ నిరోధక శక్తిని పెంచుతుంది. అందుకే ఆషాడంలో గోరింటాకు తప్పకుండా పెట్టుకోవాలని పెద్దలు చెప్పడమే కాకుండా డాక్టర్లు కూడా చెప్తున్నారు. గోరీ, gOrI -n. --tomb; mausoleum; sepulchre; గోరు, gOru -n. --(1) fingernail; toenail; --(2) claw; --(3) talon; గోరుచిక్కుడు, gOrucikkuDu. -n. -- cluster beans; field vetch; guar; [bot.] ''Cyamopsis tetragonoloba; Cyamopsis psoralioides''of the Fabaceae family; --(note) guar gum, an emulsifier, is made from the mature seeds of this plant; --[Sans.] బకుచీ; గోరక్షా ఫలినీ; గోరాణీ; క్షుద్ర శింబీ; గోరుచుట్టు, gOrucuTTu -n. --whitlow; fleon; an infection of the bed of the finger or toe nail; గోరువెచ్చ, gOruvecca -n. --lukewarm; గోరోజనం, gOrOjanaM -n. --(1) ox gall; gallstone; serpent stone; --(2) same as గోరోచనం = బెజోవార్ = bezoar; a hard mass such as a stone or hair-ball in the stomach of ruminants, once believed to have medicinal properties; --(3) an yellow orpiment (auri + pigment) or a yellow-colored pigment; Arsenic trisulfide; As<sub>2</sub>S<sub>3</sub>; --(4) fat; --(5) arrogance; pride; uppityness; --(Note) Some say the mineral should be called గోరోచనం, because రోచన means "shining" and గోరోచనం means yellow shining substance from a cow; --(Note) Natural gallstones are obtained from cows (ox). Synthetic stones are manufactured by using the juice from the gallbladder as a raw material; --(Note) This is believed to have anti-spasmodic properties; In the Iliad, the Greek physician Machaon uses this to treat the warrior Philoctetes suffering from a snake bite; గోరోజనామ్లం, gOrOjanAmlaM -n. --fatty acid; గోల, gOla -n. --noise; commotion; disturbance; గోలాంగూలం, gOlAMgUlaM -n. --lion-tailed monkey; గోళం, gOLaM -n. --sphere; orb; a suffix to any of the planetary names; గోళాకార, gOLAkAra -adj. --spherical; గోళీయం, gOLIyaM -n. --spheroid; గోళీలు, gOLIlu -n. pl. --marbles; small glass spheres used by children in games; గోళ్లు, gOLlu -n. pl. --(1) nails; finger nails; toe nails; --(2) claws; గోవ, gOva -n. --scaffolding; గోవర్ధనం, gOvardhanam - n. -- a flowering plant; -- see also గరుడవర్ధనం; నందివర్ధనం; గోషా, goshA -adj. -- pertaining to women; ---గోషా ఆసుపత్రి = women's hospital. -n. --the custom of keeping women under viel; గోష్పాదం, goOshpAdaM -n. -- tuft of hair left on a tonsured head; (lit.) a cow's hoof; -- పిలక; గోష్ఠి, gOshTi -n. --discussion; seminar; symposium; గోసర్గ, gOsarga -n. -- morning; (lit.) time of the day when the cows go to the field for grazing; (ant.) గోధూళివేళ; గోహరి, gOhari - n. -- valor; courage; internal energy; -- ప్రతిభ; అంతర్నిహిత శక్తి; గౌరవం, gauravaM -n. --respect; honor; (lit.) treating someone with respect; గౌరీమనోహరి, gaurImanOhari -n. --Rangoon creeper; Chinese honeysuckle; [bot.] ''Quisqualis indica''; ''Combretum indicum'' of the Combretaceae family; --This creeper, like all lianas, attaches itself to trees in the wild and creeps upwards through the canopy in search of the sun. In the home garden, Quiqualis (means, what is this?) can be used as an ornamental over arbors or gazebos, on trellises; With some supportive structure, the plant will arch and form large masses of foliage. [[File:upload.wikimedia.org/wikipedia/commons|thumb|right|/2/2f/Combretum_indicum_01.JPG/330px-Combretum_indicum_01.JPG]] గౌరుకాకి, gaurukAki -n. --gull; a sea-bird; గౌళగాత్రం, gauLagAtraM - n. -- big voice; loud voice; high decibel voice; harsh voice; </poem> ==Part 3: ఘం - ghaM== <poem> ఘంటాపథంగా, ghaMTApathaMgA -adv. --definitely; emphatically; without a doubt; ఘంటారావం, ghaMTArAvaM - n. --sound of a bell; </poem> ==Part 4: ఘ - gha== <poem> ఘటం, ghaTaM -n. --(1) a pot made out of clay; --(2) an earthenware pot used as a musical instrument, an art made popular by SrI Kolamka Venkataraju of Tuni; --(3) (electrical) cell; container of electricity; --(4) person; individual; body; character; container of soul; ---మొండి ఘటం = obstinate character. ఘటన, ghaTana -n. --(1) happening; occurrence; --(2) dispensation; the will of God; --(3) facilitation; ఘటమాల, ghaTamAla -n. --[phy.] battery; (lit.) a string of cells; ఘటశాసి, ghaTaSAsi -n. --logician; an expert in logic; an umpire in logic; ఘట్టయంత్రం, ghaTTayaMtraM -n. --water wheel; a wheel with buckets to lift water; ఘట్టం, ghaTTaM -n. --(1) stage; phase; --(2) the edge of a pool or river; ఘటికుడు, ghaTikuDu -n. m. --competent person; expert hardened with experience; stalwart; ఘటిల్లు, ghaTillu -v. i. --happen; occur; ఘటీగణితం, ghaTIgaNitaM -n. --modulo mathematics; modulo arithmetic; When we divide an integer A by an integer B we will have an equation that looks like the following: A/B = Q with R as remainder. Sometimes, we are only interested in what the remainder is when we divide A by B. For these cases, there is an operator called the modulo operator (abbreviated as mod). Using the same A, B, Q, and R as above, we would have: A mod B = R; ​ ఘటీయంత్రం, ghaTIyaMtraM -n. --clockwork; ఘడియ, ghaDiya -n. --time measure in Hindu calendar; approx. 24 minutes; --sixtieth part of a day; -- 1 రోజు = 60 ఘడియలు; 1 ఘడియ = 60 విఘడియలు = 24 నిమిషాలు; --షష్టి ఘడియలు = 24 గంటలు = రోజల్లా ఘనం, ghanaM -n. --(1) solid; --(2) cube; --(3) great; grand; --(4) extinguishing; ---ఘన పరిమాణం = volume. ---పిట్టకొంచెం, కూత ఘనం = bird is small, but the call is loud. ---దీపం ఘనమవనీయకు = do not let the lamp get extinguished. ఘనకార్యం, ghanakAryaM -n. --heroic deed; ఘనత, ghanata -n. --greatness; ఘనపదార్థం, ghanapadArthaM -n. --solid matter; ఘనపరిమాణం, ghanaparimANaM -n. --volume; a measure of space occupied by an object; ఘనపుటడుగు, ghanapuTaDugu -n. --cubic foot; the space occupied by an object of length, widtghe and depth of 1 foot each; ఘనమూలం, ghanamUlaM -n. --cube root; the cube root of 27, for example, is 3 because 27 is obtained my multiplying 3 x 3 x 3; ఘనాపాఠీ, ghanApAThI -n. --(1) an expert in the Vedas; --(2) an expert; ఘనీభవన స్థానం, ghanIbhavana sthAnaM -n. --freezing point; the temperature at which a liquid freezes; for example, the freezing point of water is 32 degrees F or 0 degrees C; ఘనీభవించు, ghanIbhaviMcu v.i. -v. t. --freeze; solidify; ఘర్మం, gharmaM -n. --sweat; ఘరానా, gharAnA - adj. -- (1) good at doing bad things; (2) related to a house; ఉత్తర భారతంలో ఒక సంగీత కళాకారుడు ఘరానా గాయకుడు అంటే ఒక స్థిరపడిన సంగీత సంప్రదాయానికి చెందిన వాడు అన్న అర్థమే కాకుండా పేరుమోసిన గాయకుడు అన్న అర్థాల్లో వాడుతారు; ఘృతం, ghRtaM -n. --ghee; clarified butter; ఘాటీ, ghATI -n. --(1) hill pass; --(2) police station; ఘాటీ రోడ్డు, ghATI rODDu -n. --a winding road through a hill pass; ఘాటు, ghATu -n. --pungency; pungent smell; ఘాతం, ghAtaM -n. --(1) blow; injury; shock; --(2) [math.] exponent; power; ఘాతకుడు, ghAtakuDu -n. m. --destroyer; tormentor; villain; ---విశ్వాస ఘాతకుడు = one who destroyed the trust. ఘాతకురాలు, ghAtakurAlu -n. f. --destroyer; tormentor; ఘాతాంకం, ghAtAMkaM -n. --[math.] exponent; power; ఘాతీయ, ghAtIya -adj. --[math.] exponential; ఘాతీయ పద్ధతి, ghAtIya paddhati -ph. --[math.] exponential notation; for example, 1,000,000 in exponential notation can be written variously as 10e6, 10^6 or 10<sup>6</sup>; ఘాతుకం, ghAtukaM -n. --destructive act; cruel act; --cruelty; murder; ఘ్రాణం, ghrANaM -n. --smell; odor; ఘ్రాణేంద్రియం, ghrANEMdriyaM -n. --sense of smell; ఘుమఘుమ, ghumaghuma -adj. --redolent; flavorful; onomatopoeia for a fragrant substance as in ఘుమఘుమ లాడు; ఘృతం, ghRtaM -n. --ghee; melted butter; fat;( ఘృతార్థం, ghRtArthaM -n. --[chem.] steroid; (ety.) ఘృతం వంటి పదార్థం; ఘృతాల్, ghRtAl -n. --[chem.] sterol; alcohol of the steroid family; ఘృతికామ్లం, ghRtikAmlaM -n. --[chem.] stearic acid; Stearic Acid is a saturated long-chain fatty acid with an 18-carbon backbone. Stearic acid is found in various animal and plant fats; C<small>18</small>H<small>36</small>O<small>2</small> or CH<small>3</small>(CH<small>2</small>)<small>16</small>COOH; ఘోటక బ్రహ్మచారి, ghOTaka brahmacAri - n. -- enforced celibate; false ascetic; ఘోరం, ghOraM, -adj. --horrible; fierce; frightful; -n. --(1) atrocity; --(2) gory; ఘోష, ghOsha -n. --(1) loud cry; lamentation; loud sound; amplified sound; (2) a village where cowherds live; -- వేద ఘోష = sound of Veda recitation; -- ఘోష స్త్రీ = milkmaid; -- ఘోష యాత్ర = -- ఘోషాసుపత్రి = a hospital specializing in Ob & Gyn; -- గొల్లవారుండే పల్లె ప్రాంతాన్ని "ఘోష" అంటారు. వీరున్న చోట పశుసంపద ఉండి, అవి శబ్దం చేస్తూ ఉంటాయి కాబట్టి ఈ పేరు వచ్చిందట. ఘోషణ, ghOshaNa -n. --proclamation; ---ఘోషణ పత్రం = proclamation notice. ఘోషా, ghOsha -n. --viel; purdah; the social practice of keeping women under viel; same as గోషా; ఘోషాసుపత్రి, ghOshAsupatri -n. --ladies' hospital; </poem> |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==మూలం== * V. Rao Vemuri, English-Telugu and Telugu-English Dictionary and Thesaurus, Asian Educational Services, New Delhi, 2002 ISBN: 0-9678080-2-2 [[వర్గం:వేమూరి తెలుగు-ఇంగ్లీషు నిఘంటువు]] 8h9mioojye6j6jkl0toqml05lsno9au వేమూరి తెలుగు-ఇంగ్లీషు నిఘంటువు/జ-ట-డ 0 3016 33328 33297 2022-07-28T17:31:29Z Vemurione 1689 /* Part 2: జ - ja */ wikitext text/x-wiki =నిఘంటువు= * This dictionary is an improved version over the print version (expanded, errors corrected, new features continually being added) published by Asian Educational Services, New Delhi in 2002. * You are welcome to add. BUT PLEASE DO NOT DELETE entries until you are absolutely, positively SURE a mistake has been made and needs to be corrected. * PLEASE do not delete entries or their meanings simply because you personally did not agree with the meaning given there. Thanks * American spelling is used throughout. * There is no clearly established, standardized alphabetical order in Telugu. The justification for the scheme used here would be too long for discussion here. 16 March 2016. {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> ==Part 1: జం - jaM== <poem> జంకు, jaMku -n. --hesitation; జంగమం, jaMgamaM -n. --movable creature; mobile object; జంగమాత్మక, jaMgamAtmaka -adj. --movable; mobile; జంగిడి, jaMgiDi - n. -- (1) a wide-mouthed woven basket; (2) crater; impact crater; a shallow hole formed on the surface of a planet due to the impact of an meteorite; జంట, jaMTa -adj. --twin; joint; double; di; bi; -n. --couple; pair; జంటచక్కెర, jaMTacakkera -n. --disaccharide; double sugar; a complex sugar comprised of two fundamental sugars; table sugar - which is comprised of glucose and fructose - is an example; జంటగ్రహం, jaMTagrahaM -n. --double planet; In astronomy, a double planet is a binary system where both objects are of planetary mass; జంటపెన, jaMTapena -n. --double helix; a pair of parallel helices intertwined about a common axis, especially that in the structure of the DNA molecule; జంటబంధం, jaMTabaMdhaM -n. --double bond; a chemical bond in which two pairs of electrons are shared between two atoms; జంటతార, jaMTatAra -n. --double star; binary; A star system consisting of two stars orbiting around their common barycenter; జంత్రం, jaMtraM -n. --(1) machine; --(2) instrument; --(3) device; also యంత్రం; జంత్రవాద్యం, jaMtravAdyaM -n. --instrumental music; జంతికలు, jaMtikalu - n. pl. -- a savory snack made from a batter comprised flours of Channa dal and rice; The batter is squeezed through a cylinder with several narrow holes into boiling oil and fried until crunchy; The final product looks like a twisted, coiled vermicelli; -- a crumpled, broken version of this is variously called కారప్పూస, మడుగులు, సేగు, etc. జంతు, jaMtu -pref. --zoo; animal; జంతుకృషి, jaMtukRshi -n. --animal husbandry; జంతుజాలం, jaMtujAlaM -n. --animals; animal kingdom; fauna; [[జంతువు]], jaMtuvu -n. --animal; beast; brute; [[జంతుశాస్త్రం]], jaMtuSAstraM -n. --zoology; జంపె, jaMpe -n. --a fast-paced beat in Indian music; జంబాలం, jaMbAlaM -n. --mud; clay; జంబాలు, jaMbhAlu -n. pl. --boastings; జంబుకం, jaMbukaM -n. --jackal; జంబుఖానా, jaMbukhAna -n. --a small, light-weight roll-away carpet or floor cover with multi-colored stripes; జంబూ, jaMbU - n. -- rose apple; [bot.] ''Eugenia jambolana''; [[జంబూద్వీపం]], jaMbUdvIpaM -n. --one of the seven land divisions of the world, according to ancient Hindu reckoning; name is said to be derived from Jambu tree (the Indian Blackberry). Presumably this corresponds to the landmass of India after the Indian plate separated from its mother plate, called Gondwanaland, eons ago; named so because India is shaped like a rose apple; </poem> ==Part 2: జ - ja== <poem> జగం, jagaM -n. --world; the Earth; the universe; జగడం, jagaDaM -n. --quarrel; fight; dispute; జగత్తు, jagattu -n. --universe; (lit.) ever changing; జగదేక, jagadEka -adj. --one and only in this world; జగిల, jagila - n. -- platform; dias; -- వేదిక; జట, jaTa -n. --braid of hair; (note) the word జడ is used more to refer to the organized way the hair is braided, as females do. The word జట can be used to refer to the matted hair of hermits; జటాజూటం, jaTAjUTaM -n. --the dangling and matted hair of hermits; జటామాంసి, jaTAmAnsi - n. -- Indian spikenard; [bot.] ''Nardostachys jatamansi'' of the valerian family; -- a flowering plant that grows in the Himalayas of Nepal, China, and India; The oil has been used over centuries as a perfume, a traditional medicine, or in religious ceremonies across a wide territory from India to Europe; -- in Ayurveda, a decoction made from the root of this plant, and another ingredient, is used in treating epilepsy; -- తగర; తగర వేరు; జటమాంసి; జట్కా, jaTkA -n. --jatka, a small horse-drawn cart used for transporting people and goods; జటిలం, jaTilaM -n. --complex; hard to understand; జట్టి, jaTTi -n. --fight; dispute; altercation; జట్టు, jaTTu -n. --team; partnership; gang; జఠరం, jaTharaM -n. --stomach; abdomen; జఠరదీప్తి, jaTharadIpti -n. --ability to eat lots of food and digest it with ease; జఠర రసం, jaThara rasaM -n. --stomach juice; gastric juice; జఠరాగ్ని, jaTharAgni - n. -- పొట్టలో పుట్టే అగ్ని జఠరాగ్ని; దీన్ని వైశ్వానరాగ్ని అంటారు; "అహం వైశ్వానరో భూత్వా ప్రాణినాం దేహమాశ్రితః ప్రాణాపాన సమాయుక్తః పచామి అన్నం చతుర్విథం" అని గీతా వాక్యం. జఠరిక, jaTharika -n. --ventricle; ventral (stomach side) heart chamber; జడ, jaDa -n. --braid of hair; (rel.) పాయ, పేట = plait; ---మూడు పేట్ల జడ = triple-plaited braid; జడత్వం, jaDatvaM -n. --inertia; జడత్వ గురుత్వం, jaDtva gurutvaM -n. --inertial mass; జడబంతి, jaDabaMti - n. -- Cock's Comb; Coxcomb; [bot.] ''Celosia argentea'' var. Cristata of the Amaranthaceae family; -- also known as సీతమ్మవారి జడబంతి; ఈ మొక్క ఆకులను ఆకుకూరగానూ వండుకుంటారు. దీనికెన్నో వైద్యపరమైన ప్రయోజనాలు కూడా ఉన్నాయి; జడభౌతిక వాదం, jaDabhautika vAdaM -n. --mechanistic materialism; జడలబర్రె, jaDalabarre -n. --yak; [bio.] ''Bos grunniens''; --a long-haired, short-legged ox-like mammal that was probably domesticated in Tibet but has been introduced wherever there are people at elevations of 4,000–6,000 meters; -- కుచ్చుల మెకము; చమరము; చమరీమృగం; జల్లిమెకము; సవరపుమెకము; సృమరము; జడవాయువులు, jaDavAyuvuluj -n. --inert gases; జడ్డక్షరం, jaDDaksharaM -n. --geminate; double consonant; జడుడు, jaDuDu -n. m. --dullard; stupid; జడి, jaDi -adj. -- non-stop; continuous; జడివాన, jaDivAna -n. -- forceful rain; pounding rain; squall; a heavy beating rain or a squall that lasts for a short time, like an hour; -- అవిచ్ఛన్న వర్షము; దట్టమైన వాన; ఒకే ఊపులో పడే పెద్ద వాన; ఎడతెగని వాన; -- [see also] ముసురు; కుంభవృష్టి; జడ్డి, jaDDi -n. --dullard; slow and incompetent person; జడ్డిగం, jaDDigaM -n. --seeder; a funnel-shaped device attached to a plough through which a field gets seeded; -- same as గడ్డిగం; జడ్డితనం, jaDDitanaM - n. -- inertia; laziness; slow to act; జత, jata -n. --(1) pair; --(2) compatible; match; ---జత గాజులు = pair of bangles. ---జత కుదిరింది = that is a compatible pair. జతపరచు, jataparacu -v. t. --unite; join; attach; జత్రువు, jatruvu -n. --collar bone; clavicle; జనం, janaM -n. --masses; people; crowd; mob; జనక-జన్య సంబంధం, janaka-janya saMbaMdhaM - ph. -- parent-child relationship; జనతా, janatA -adj. --people’s; popular; జననం, jananaM -n. --birth; (ant.) మరణం; జనపథాలు, janapathAlu - n. pl. -- a village; an inhabited country; a nation; -- ప్రాచీన భరత ఖండమున వెలసిన చిన్న చిన్న రాజకీయ వ్యవస్థలు; వేద కాల సాహిత్యం ప్రకారము అలీన, అను, గాంధారి, కళింగ, మత్స్య దేశాలు (జనపదాలు); సింధు నాగరికత ప్రాభవం అంతరించి జైన-బౌద్ధాలు వేదకాల సనాతన పద్దతులపై తిరుగుబాటు జరిగిన కాలమున మహాజనపదాలు (City states) వృద్ధి చెందినవి; ఛేది, గాంధార, కోసల, మగధ ఉదాహరణలు. జనరంజకం, janaraMjakaM -n. --popular; crowd-pleasing; (esp.) when applied to the popularization of a difficult subject; జనసంఖ్య, janasaMkhya -n. --population; number of people; జనసంఖ్యా శాస్త్రం, janasaMkhyA SAstraM -n. --demography; జనసందోహం, janasaMdOhaM -n. --the masses; crowd; జనసమ్మర్దం, janasammardaM -n. --crowd; rush of people; జనశక్తి, janaSakti - n. -- people power; జనసాంద్రత, janasAMdrata -n. --population density; జనసామాన్యం, janasAmAnyaM -n. --ordinary folk; జన్మ, janma -n. --birth; origin; జన్మకుండలి, janmakuMDali -n. --horoscope chart; జాతకుడు పుట్టిన సమయంలో, సూర్యుడు, చంద్రుడు, గురుడు, శుక్రుడు, శని, కుజుడు, బుధుడు, అనే 7 గ్రహాలు, రాహు, కేతువులు అనే రెండు ఛాయా గ్రహాలు, ఆకాశవృత్తం లో ఏయే స్థానాలలో ఉన్నాయో చెప్పేది; పుట్టిన సమయం తెలిస్తే జన్మ కుండలి వేయటం వరకు అనుమానం లేని సైన్సు; జన్మజ, janmaja -adj. --congenital; one that is acquired from birth; % add to e2t part జన్మభూమి, janmabhUmi -n. --native country; country of birth; motherland; fatherland; జనాంతికంగా, janAMtikaMgA -adv. --aside; words spoken by an actor to the audience and not intended to be heard by other actors; (lit.) by moving close to the audience; జనాకర్షక, janAkarshaka -adj. --popular; జనాచారం, janAcAraM -n. --folk wisdom; tradition; జనాదరణ, janAdaraNa -n. --popular support; జనాభా, janAbhA -n. --population; జనాభా లెక్కలు, janAbhA lekkalu -n. pl. --census; జనాభిప్రాయం, janAbhiprAyaM -n. --popular opinion; plebiscite; జనాలు, janAlu - n. -- people; groups of people; mob; జనావాసం, janAvAsaM -n. --residential neighborhood; జని, jani -suff. --gen; one that was responsible for the birth of; one that was born; ---ఉదజని = hydrogen; one that was responsible for the birth of water. ---రవిజని = helium; one that was responsible for the birth of the Sun. ---నవజని = ammonia; one that was responsible for the birth of ammonium sulfate. జనుప నార, janupa nAra -n. --jute fiber; జనుం, januM -n. --(1) jute; --(2) hemp; [bot.] Crotolarea juncea; Corchorus olitorius; Corchorus capsularis; jute is the fiber that comes from hemp plant; the hemp plant belongs to the same family as marijuana, but the hemp leaves are not as potent; [Sans.] జట = a braid of hair; the Hindi word ''joot'' means shoes. This suggests that probably the earliest shoes were made out of animal hair; జన్యువు, janyuvu -n. --[Biol.] gene; ---అంతర్గత జన్యువు = recessive gene. ---బహిర్గత జన్యువు = dominant gene. జన్యుశాస్త్రం, janyuSAstraM -n. --genetics; జన్యుపదార్థం, janyupadArthaM -n. --genome; జన్యుమేధం, janyumEdhaM -n. --genocide; systematic killing of people belonging to a particular class or genetic pool; జపం, japaM -n. --(1) prayer; --(2) repetition of a mantra; --(3) repetition; జపమాల, japamAla -n. --string of prayer beads; జప్తు, japtu -n. --attachment of property by government due to failure of tax payment; confiscation; జబ్బ, jabba -n. --upper arm; (rel.) భుజము; బాహువు; జమ, jama -n. --credit; income; collections; (ant.) ఖర్చు; జమాఖర్చులు, jamAkharculu -n. pl. --credits and debits; receipts and disbursements; జమాబంది, jamAbaMdi -n. --audit; annual audit; (lit.) జమా ఖర్చులు రాసిన కవిలె కట్ట; see also బాదరబందీ; జమాయించు, jamAyiMcu -v. t. --(1) shake things so they fall into place; --(2) join; put together; push; urge on; జమిలి, jamili -adj. --(1) joined; intertwined; coupled; paired; --(2) mixed up; confused; jumbled; incoherent; ---జమిలి దారం = twine; a thread with two strands; ---జమిలి పని = jumbled up work; ---జమిలి తరంగం = incoherent wave; un-polarized wave. - n. --pair; couple; జమ్మి, jammi -n. --[bot.] Prosopis cineraria; Prosopis spicigera; -- [Sans.] శమీ; జమీందారు, jamIMdAru -n. --baron; feudal landlord; a person holding title to many lands who became a mere vasal under the British rule;; (rel.) In western countries, the word landlord is also used to indicate the owner of rented real estate; జయం, jayaM -n. --victory; triumph; success; జయంతి, jayaMti -n. --birth annivarsary; birthday; జర, jara -n. --old age; జరజర, jarajara -adj. --onomatopoeia for sliding motion, like that of a snake, for example; జరతారు, jaratAru -n. --golden fiber; laced with golden fiber; (ety.) జర్ + తార్ = జతారు; సరిగ; జరాయువు, jarAyuvu -n. --placenta; afterbirth; the outer skin of the embryo; జరాయుజములు, jarAyujamulu -n. --mammals; viviparous; those born from the uterus or womb (out of a placenta) as opposed to those born from an egg; -- see also అండజములు; వ్యాళములు; జరిపించు, jaripiMcu -v. t. --to carry out; perform; celebrate; to bring about;( జరిమానా, jarimAnA -n. --fine; a fee paid as a penalty; జరీ, jarI -adj. --golden; -n. --lace, typically made of gold thread; జరుగు, jarugu -v. i. --(1) move; slide along; --(2) elapse; జరుగుబాటు, jarugubATu -n. --subsistence; livelihood; జరుపు, jarupu -v. t. --(1) move; push; --(2) conduct; perform; జలం, jalaM -n. --water; జల, jala -n. --spring of water; జలచరం, jalacaraM -n. --[bio.] aquatic creature; జలఛేదనం, jalachEdanaM -n. --[biochem.] hydrolysis; the process of separating molecules by using water-based reactions; -- జలవిశ్లేషణ; జలతరంగ్, jalataraMg -n. --xylophone; a musical instrument in the percussion family that consists of wooden bars struck by mallets; జలపాతం, jalapAtaM -n. --waterfall; జలపీఠం, jalapIthaM -n. --[hydrology] water table; the level of water in an unconfined aquifer; జలపోసనం, jalapOsanaM -n. --gold coating; (ety.) [Farsi] జర్ = gold, పోష్ = covering: జలవాహిక, jalavAhika -n. --aquiduct; జలవిద్యుత్తు, jalavidyuttu -n. --hydroelectricity; electricity produced from flowing water; జలవిశ్లేషణ, jalaviSlEshaNa -n. --[biochem.] hydrolysis; జలసంధి, jalasaMdhi -n. --straits; channel; (ant.) భూసంధి; జలాంతర్గామి, jalAMtargAmi -n. --submarine; a ship that travels underwater; జలావరణం, jalAvaraNaM -n. --hydrosphere; all the water bodies on the surface of the Earth; జలాశయం, jalASayaM -n. --reservoir; జల్లి, jalli -n. --jelly; a soft somewhat elastic food product made usually with gelatin or pectin especially; a fruit product made by boiling sugar and the juice of fruit; జల్లి చేప, jalli cEpa -n. --jelly fish; జలుబు, jalubu -n. --cold; common cold; coryza; catarrh; జల్లు, jallu -n. --(1) scattered rain; rain shower; --(2) spray; -v. t. --spray; scatter; spread; strew; జల్లుగు, jallugu -n. --giant herring of the Elopidae family; [biol.] Elops saurus Linn. జల్లెడ, jalleDa -n. --sieve; colander; జలోదరం, jalOdaraM -n. --ascites; the accumulation of serous fluid in the abdominal cavity; జవళి, javaLi -n. --textiles; cloth or fabric for sale; % put in e2t part జవసత్వాలు javasatvAlu -n. --youth and vigor; జవాబు, javAbu -n. --reply; response; answer; జవాబుదారీ, javAbudArI -n. --responsibility; answerability; జవాతిశయ, javAtiSaya %e2t -adj. --high-speed; జవాను, javAnu -n. --(1) orderly; servant; peon; --(2) soldier; youth; a tall and strong person; జవాహరీ, javAharI -n. --jewelry; valuables; జవ్వాది, javvAdi - n. -- fatty secretion from Civet cat, used as an ingredient in fragrances; -- సంకుమదము; జవుకళించు, javukaLiMcu -v. i. --hop; jump; skip; జ్వరం, jvaraM -n. --fever; ---సన్నిపాత జ్వరం = typhoid fever. (lit.) simultaneous fever implying the presence of both fever and delirium. జ్వలనం, jvalanaM -n. --ignition; జ్వలనశీల, jvalanaSIla -n. --[phys.] inflammable; జ్వలన స్థానం, jvalana sthAnaM -n. --[phy.] ignition point; జాకీ, jAkI -n. --(1) Jack in a deck of playing cards; --(2) jack used in lifting the wheel of a car; జాకెట్టు, jAkeTTu -n. --jacket; blouse; జాగరం, jAgaraM - n. --keeping awake all night; జాగరణం, jAgaraNaM - n. --keeping awake all night; జాగ్రత, jAgrata -n. --care; caution; precaution; జాగ్రత్త, jAgratta -inter. --be careful!; beware!; జాగ్రదవస్థ, jAgradavastha -n. -- the state of awareness; -- (note) జాగ్రదావస్థ is incorrect usage; జాగా, jAgA -n. --place; space; station; జాజ్వల్యమాన, jAjvalyamAna -adj. -radiant; brilliant; shining; జాజికాయ, jAjikAya -n. --nutmeg; a fragrant seed of [bot.] ''Myristica fragrans;'' of the Myristicaceae family; a condiment used in Indian cooking; -- [Sans.] జాతీ ఫలం; సౌమన ఫలం; మాలతీ ఫలం; జాజిపువ్వు, jAjipuvvu -n. --jasmine flower; [bot.] ''Jasminum grandiflorum''; జాజుకిపువ్వు, jAjukipuvvu -n. --[bot.] ''Woodfordia fruticosa''; జాడ, jADa -n. --clue; sign; trace; whereabouts; footprints; జాడ్యం, jADyaM -n. --disease; sickness; జాడించు, jADiMcu -v. t. --(1) rinse; --(2) shake; జాడీ, jADI -n. --jar; flask; జాత, -suff. --gen; one that was born; ---రయజాతం = momentum; one that was born out of velocity. % into e2t part ---నవజాతం = nascent; one that was born recently. జాతకం, jAtakaM -n. --(1) horoscope; --(2) history; record; జాతక చక్రం, jAtaka cakraM -n. --birth chart; natal chart; జాతకుడు, jAtakuDu -n. --the person whose horoscope it is; -suff. --One who is born with; ---అదృష్టజాతకుడు = lucky person. జాతి, jAti -n. --(1) nation; a people; --(2) caste; creed; --(3) genus; species; -- (4) kind; sort; జాతిస్మరుడు, jAtismaruDu -n. --one who is capable of remembering the previous birth; జాతీయ, jAtIya -adj. --(1) national; --(2) genealogical; belonging to a community; ---జాతీయ ఉద్యమం = movement for nationhood; independence movement. జాతీయీకరణం, jAtIyIkaraNaM -n. -- nationalization; జాతీయవాది, jAtIyavAdi -n. -- nationalist; జాన, jAna -n. --a measure of length equal to the span from the tip of the thumb to the tip of the middle finger of fully stretched hand; approximately 9 inches; 1 జాన = 3 బెత్తలు; see also మూర; జానకితాడు, jAnakitADu -n. --fuse; a long thread used to help ignite explosives; జానపదం, jAnapadaM -n. --countryside; -- see also జనపథాలు[ జానపద, jAnapada -adj. --rural; pertaining to villages; జాను, jAnu -adj. --(1) graceful; beautiful; --(2) unadulterated; ---జాను తెలుగు = pure Telugu, unmixed with foreign words. జాపత్రి, jApatri -n. --mace; skin of nutmeg; skin of [bot.] ''Myristica fragrans'' seed; --[Sans.] జాతిపత్రీ; మాలతీ పత్రికా; సౌమనసాయనీ; జాప్యం, jApyaM -n. --dealy; జాబితా, jAbitA -n. --list; (rel.) roster; roll; ---అభ్యర్థుల జాబితా = list of candidates. ---పనివాళ్ళ జాబితా = muster roll. జాబుర, jAbura -n. --[bot.] ''Bixa orellana''; a shrub native to South America and Mexico. The tree is best known as the source of annatto, a natural orange-red condiment (also called achiote or bijol) obtained from the waxy arils that cover its seeds; జామి పండు, jAmi paMDu -n. --guava fruit; a fruit native to S. America; [bot.] Psidium guajava of the Myrtaceae familly; ---ఎర్ర జామ = [bot.] ''Psidium pomierum.'' ---తెల్ల జామ = [bot.] ''Psidium pyriferum''. జామీను, jAmInu -n. --bail; bond; జాము, jAmu -n. --a period of three hours; ---జాము పొద్దు ఎక్కింది = it is about 9 A.M.; (lit.) the sun has climbed for three hours; జాయమానము, jAyamAnamu - n. -- congenital traits; having a particular trait from birth or by firmly established habit; -- పుట్టుకతో వచ్చిన గుణము; జారత్వం, jAratvaM -n. --prostitution; debauchery; జారబడు, jArabaDu -v. i. --recline; lean back; జారిణి, jAriNi -n. f. --prostitute; whore; harlot; slut; hooker; call girl; జారీ, jArI -n. --a pot with a spout to serve a liquid easily; జారీ చేయు, jArI cEyu -v. t. --issue; release; జారు, jAru -adj. --(1) slippery; --(2) loose; ---జారు ముడి = loose knot. ---తడిగా ఉన్నప్పుడు జారుతుంది = slippery when wet. -v. i. --slide; slip; జారుడు, jAruDu -adj. --slippery; sloping; ---జారుడుబల్ల = slide; an inclined plane in a playfield for children to slide. -n. m. --a man who visits a prostitute; జారులు, jArulu -n. pl. --prostitutes; జార్చు, jArcu -v. t. --slide; to let go; to let slip; జాలం, jAlaM -n. --(1) collection; --(2) network; a complicated structure; ---ఇంద్రజాలం = jugglery; sleight of hand; magic. ---పదజాలం = vocabulary. ---కావ్యజాలం = collection of literary works; literature. ---అంతర్జాలం = the Internet. జాలకం, jAlakaM - n. - a medicinal herb; a perennial flowering plant native to Europe and Asia; -- [bot.] ''Valeriana officinalis'' of the Caprifoliaceae family; జాలపుగుండ, jAlapuguMDa %e2t -n. --purgative powder; a powder, when ingested, accelerates bowel movement; (ety.) named after Xalapa, a town in Mexico; జాలరి, jAlari -n. --fisherman; జాలి, jAli -n. --pity; compassion; జాలువారు, jAluvAru -v. i. --flow; stream; pour out; జావ, jAva -n. --thin porridge; gruel; జావళి, jAvaLI -n. --song with erotic lyrics; జాస్తి, jAstI -adj. --much; a lot; జ్యా, jyA -n. --chord; a straight line joining any two points on the circumference of a circle;( --- జీవ; జీవన రేఖ; జ్వాజ్వల్యమానంగా, jvAjvalyamAnaMgA -adv. --brilliantly; జ్వాల, jvAla -n. --flare; fireball; flame; జ్వాలకం, jvAlakaM -n. --burner; జింక, jiMka -n. --stag; male deer; black buck; cheetal; Indian antelope; [biol.] Antilope cervicapra; జింఖానా, jiMkhAnA -n. --gymnasium; (ety.) a hybrid between the English gymnasium and Hindi khAnA; జిగట, jigaTA -adj. --(1) sticky; --(2) gelatinous; జిగార్థం, jigArthaM -n. --colloid; (ety.) జిగురు వంటి పదార్థం; జిగి, jigi - n. -- brilliancy; brightness; cool light; జిగిబిగి - adj. -- Puzzling; surprising; strange; striking (as beauty); జిగీష, jigIsha -n. --ambition; wish to excel; desire to succeed; జిగీషువు, jigIshuvu -n. --ambitious person; జిగురు, jiguru -n. --glue; paste; gum; జిజ్ఞాస, jij~nAsa -n. --(1) inquisitiveness; desire to know; curiosity; --(2) research; జిజ్ఞాసువు, jij~nAsuvu -n. --researcher; investigator; one who wishes to know the truth; జిట్టంగి, jiTTaMgi -n. --pipit; a type of bird; జిట్ట, jiTTa -n. --wagtail; a type of bird; ---వెల్లకంప జిట్ట = white wagtail; [bio.] ''Motacilla alba''. ---బూడిదకంప జిట్ట = grey wagtail; [bio.] ''Motacilla caspica''. జిట్రేగు, jiTrEgu -n. --rosewood; [bot.] ''Dalbergia latifolia''; -- is a premier timber species, also known as the Indian rosewood; జిడ్డు, jiDDu -n. --grease; greasiness; జిత్తు, jittu -n. --trick; prank; జిప్సం, jipsaM -n. --gypsum; calcium sulfate; CaSO<sub>4</sub>H<sub>2</sub>O; జిమ్మడ, jimmDa - inter. -- May your tongue fail you! used to scold someone; (ety.) జిహ్వ పడ! జిరాయితీ, jirAyitI -n. --cultivation; ---జిరాయితీ హక్కు = right to cultivate. జిరిక, jirika - n. -- Japanese morning glory; [bot.] ''Ipomea nil''; -- same as జీరిక; జిల్లా, jillA -n. --district; an administrative unit about the size of a large county in the U.S.; జిల్లాపరిషత్, jillaparishat -n. --the elected administrative body with jurisdiction over non-municipal areas of a distrct; జిల్లిక, jillika -n. --jelly; fruit preserve; జిల్లేడు, jillEDu -n. --a plant whose milky sap is caustic; [bot.] ''Calotropis gigantea''; ---శేతార్క = [bot.] ''Calotropis gigantea''. ---రక్తార్క = [bot.] ''Calotropis procera''. -- [Sans.] అర్క; జిహ్వ, jihva -n. --tongue; జీడి, jIdi -n. --(1) caustic juice which exudes from the stalk of a mango and other related fruits soon after they are cut from the tree; --(2) white kernel inside of a mango stone; --(3) a sweet candy made from caramelized sugar and sesame seed; జీడిపప్పు, jIDipappu -n. --kernels of cashew nuts; జీడిమామిడి చెట్టు, jiDimAmiDi ceTTu -n. --cashew tree; a native of S. America; [bot.] ''Anacardium occidentale''; జీడిమామిడి పిక్క, jIDimAmiDi pikka -n. --cashew nut; జీడి పలుకులు, jiDi palukulu -n. --cashew kernels; cashews; జీడిపిక్క, jIDipikka -n. --the marking nut; [bot.] ''Semecarpus anacardium''; -- నల్లజీడి; జీతం, jItaM -n. --(1) salary; pay; --(2) tuition fees; జీతగాడు, jItagADu -n. --salaried person; wage earner; జీను, jInu -n. --(1) [biol.] gene; --(2) saddle; ---అంతర్గత జీను = recessive gene. ---బహిర్గత జీను = dominant gene. జీనువాయి, jInuvAyi -n. --tailor bird; జీరంగి, jIraMgi -n. --green beetle; జీర్ణం, jIrnaM -n. --digestion; జీర్ణక్రియ, jIrNakriya -n. --digestive process; జీర్ణకోశం, jIrNakOSaM -n. --stomach; [[File:Peptide_bond.png|right|thumb|/Peptide_bond]] జీర్ణ బంధం, jIrNabaMdhaM -n. --[biochem.] peptide bond; peptide link; a segment of a peptide chain; జీర్ణమండలం, jIrNamaMDalaM -n. --digestive system; జీర్ణమాల, jIrNamAla -n. --[biochem.] peptide chain; [[File:Ipomoea_nil_Akatsukinoumi1.jpg|right|thumb|Japanese Morning Glory]] జీరిక, jIrika - n. -- Japanese Morning Glory; [bot.] ''Ipomea nil''; -- కొల్లి; జీలకర్ర, jIlakarra -n. --(1) cumin seed; fennel seed; [bot.] ''Cuminum cyminum'' of the Apiaceae family; --(2) a word of contempt; such as “fiddlesticks” or సింగినాధం, జీలక్రర; -- (3) నల్ల జీలకర్ర = [bot.] ''Nigella sativa'' of the Ranunculaceae family; --(4) [[కరం కర్వె|సీమ జీలకర్ర]] = caraway seed; [bot.] ''Carum carvi'' of Umbelliferaea family; --[Sans.] జీరక; జీరణ; అజాజీ; శుక్ల జీరకం; జీలుగు, jIlugu -n. --fishtail palm; Indian sago palm; Jaggery Palm; [bot.] ''Caryota urens'' of the Arecaceae family; -- Hill tribes in India use the sap secretions from this plant to produce an intoxicating drink (JIlugu kallu), very similar to the one produced from other palms; Gur (Jaggery) is made by boiling the toddy and hence its name Jaggery Palm; జీలుగుబెండు, jIlugubeMDu -n. --cork; [bot.] ''Aeschynomene aspera''; జీళ్లపాకం, jILLapAkaM -n. --(1) caramel; (ety.) distorted form of జీర్ణపాకం; --(2) an un-invited person who hangs on beyond welcome; జీవం, jIvaM -n. --life; జీవకణం, jIvakaNaM -n. --[bio.] cell; living cell; జీవకళ, jIvakaLa -n. --(1) creative vitality; (2) the liveliness one sees in some paintings and sculptures; జీవకోటి, jIvakOTi -n. --biospecies; జీవగర్ర, jIvagarra - n. -- life-support; essential for life; జీవచక్రం, jIvacakraM -n. --life cycle; జీవచ్ఛవం, jIvacchavaM -n. --living corpse; one who is alive, but as good as dead; useless person; జీవనది, jIvanadi -n. --perennial river; a river in which there is always a flow of water; జీవనప్రక్రియ, jIvanaprakriya -n. --life process; metabolism; జీవన సమరం, jIvana samaraM %e2t -ph. -struggle for existence; జీవన సరళి, jIvana saraLi -n. --lifestyle; జీవన్మరణ సమస్య, jIvanmaraNa samasya -ph. --life and death issue; a question of survival; జీవనీయ, jIvanIya - n. -- [bot.] ''Dendrobium macrael;'' an orchid found in the Himalayas; జీనన్ముక్తుడు, jIvanmuktuDu - n. -- one who attains final (spiritual) liberation or emancipation even when alive in this world; జీవించి ఉండియు ముక్తిని పొందిన వ్యక్తి; జీవనోపాధి, jIvanOpAdhi -n. --livelihood; జీవ పరిణామ వాదం, jIva pariNAma vAdaM -ph. --evolutionary theory of life; జీవరసాయనం, jIvarasAyanaM -n. --biochemistry; జీవరూపం, jIvarUpaM -n. --life form; జీవలక్షణం, jIvalakshaNaM -n. --(1) life characteristic; --(2) instinct; జీవశాస్త్రం, jIvasAstraM -n. --biology; జీవసృష్టి వాదం, jIvasRshTi vAdaM -n. --creation theory of life; జీవాత్మ, jIvAtma -n. --soul; inner soul (ant.) పరమాత్మ; జీవించు, jIviMcu -v. i. --live; exist; subsist; జీవిక, jIvika -n. --livelihood; జీవితం, jIvitaM -n. --life; జీవిత చక్రం, jIvita cakraM -n. --life cycle; జీవితాంతం, jIvitAMtaM -adv. --till the end of one's life; all throughout life; జుగుప్స, jugupsa -n. --dislike; censure; జున్ను, junnu -n. --beestings custard; colostrum custard; a delicious custard made by mixing beestings with regular milk, sugar, and flavorings and cooking the mixture in a double boiler; జున్ను గడ్డి, junnu gaDDi -n. --agar; agar agar; China grass; Agar or agar-agar is a jelly-like substance, obtained from red algae. Agar is a mixture of two components: the linear polysaccharide agarose, and a heterogeneous mixture of smaller molecules called agaropectin. It forms the supporting structure in the cell walls of certain species of algae, and is released on boiling; జన్ను పాలు, junnu pAlu -n. --beestings; colostrum, the first milk produced by any mammal after birthing; the milk produced by a cow or water buffalo, for the first two or three days after delivering a calf; జుర్మానా, jurmAnA -n. --fine; payment as a punishment; జులపాలు, julapAlu -n. pl. --curly hair; hair curls; జులుం, juluM - n. -- violence; unlawful compulsion; autrocious behavior; aggressively rude behavior; -- దుండగము; అత్యాచారము; జువ్వ, juvva -n. --rocket; rocket used in fireworks; జువ్వి, juvvi -n. --a type of fig tree; [bot.] ''Ficus virens''; ''Ficus tsiela''; ''Ficus infectoria''; జూకాలు, jUkAlu -n. --hanging earrings with an inverted U shape pendant; జూటరి, jUTari - n. -- lier; cheat; deceitful person; జూలు, jUlu -n. --mane; hair behind the neck of animals like lions and horses; జెండా, jeMDA -n. --flag; జెట్టి, jeTTi -n. --champion; ---జగజ్జెట్టి = world champion; worldly wise. జెముడుకాకి, (చెవిటి కాకి), jemuDukAki -n. --crow pheasant; [bio.] ''Centropus sinensis''; -- a colorful bird seen in Andhra Pradesh; this has a long tail and hops around on the ground hunting for worms, oblivious of people around it; the legend is that this bird knows how to recognize the life-restoring “sanjeevani” from other twigs. The legend further says that if you kill its brood, the mother bird can revive them back to life by bringing the potent twig. Now if you take the whole nest, separate the twigs and drop them in a river, the “sanjeevani” twig can be readily recognized because the legend says it will swim upstream! జెర్రి, jerri -n. --a centipede; జెర్రిగొడ్డు, jerrigoDDu -n. --the whip snake; erroneously thought of as the male of the cobra; జెర్రిపోతు, jerripOtu -n. --(1) tongue sole; (fish) of the Cynoglosside family; [bio.] ''Cynoglossus spp''.; ''Paraplagusia blochii''; --(2) horned sole (fish) of the Soleidae family; Aesopia cornuta Kaup; ''Paraplagusia blochii''; --(3) sole (fish) of the Soleidae family; Brachirus spp. -- (note.) spp. అన్న సంక్షిప్తం కనిపించినప్పుడల్లా, అది ఫలానా జాతికి చెందినదని అర్థం చేసుకోవాలి. Brachirus spp. అన్నప్పుడు, ఆ చేప బ్రాకీరస్ జాతిది అని చెబుతున్నామన్న మాట; జెలగ, jelaga -n. --leech; -- మెట్త జెలగ = terrestrial slug; -- గుర్రపు చెవి = horse Leech; -- రక్తపిపాసి జెలగలు = Medicinal Leeches; -- వానపాములు, జెలగలు జంతుజాలపు ఫైలం అనెలిడా లోని క్లైటెల్లేటా తరగతికి (Class Clitellata) కి చెందుతాయి; జెల్ల, jella -n. --(1) bop; a gentle hit on the head with a couple of fingers; --(2) trout; dusky catfish; a fish of the Tachisuridae family [biol.] Tachysurus zona; ---తెల్లజెల్ల = white catfish; a fish of the Tachisuridae family; [biol.] Tachsurus jella; ---జేడిజెల్ల = Malabar sea catfishp; a fish of the Tachysuridae family; [biol.] Tachysurus dussumierii; ---రాతిజెల్ల freshwater shark; a fish of the Sisoridae family; [biol.] Bagarius bagarius; జెల్లకాయ, jellakaya, -n. --bop; gentle spank on the head with the fingers; జేగీయమానంగా, jEgIyamAnaMgA -adv. --splendidly; magnificiently; జేగురు, jEguru -n. --(1) red; redness; -- a woody, branched shrub; [bot.] ''Woodfordia fruticosa''; జేజె, jEje -n. --(1) god; deity; --(2) ancestor; జేబు, jEbu -n. --pocket; జేబుదొంగ, jEbudoMga -n. --pick-pocket; జేవురించు, jEvuriMcu -v. i. --redden; flush; ---కోపంతో ముఖం జేవురించింది = the face became red with anger. జేవురుగన్ను, jEvurugannu -n. --(1) red-eye; --(2) an all-night trip; జ్యేష్ఠ, jyEShTha %updated -n. --(1) Alpha Scorpii; Antares; Yoga tara of the 18th lunar mansion; located in the constellation Scorpio; --(2) the star group Alpha, Sigma, Tau of Scorpio; the 18th of the 27 star groups (or asterisms or lunar mansions) of the Hindu calendar; జైత్రయాత్ర, jaitrayAtra -n. --victory march; జొన్న, jonna -n. --sorghum; cholam; jowar; a kind of millet called the great millet; [bot.] Sorghum vulgare; Sorghum bicolor; a dry crop grown in India; జొనుపు, jonupu -v. t. --insert; జొప్పించు, joppiMcu -v. t. --insert; push; జోక్యం, jOkyaM -n. --interference; జోడీ, jODI -n. --pair; జోడు, jODu -n. --(1) pair; matching pair; (ant.) విజ్జోడు; --(2) one out of a pair of shoes; జోధ్‌పురీలు, jOdhpurIlu -n. pl. --Jodhpurs; riding breeches or trousers cut loosely at the top and fitting tightly below the knee; జోరీగ, jOrIga -n. --buzzing insect; జోరు, jOru -n. --(1) aggressiveness; --(2) speed; tempo; --(3) (coll.) bursting with good cheer; జోల, jOla - n. -- swing; hammock; this swing need not be for a child's use; జోలపాట, jOlapATa -n. --a song (a love song, a lulluby, etc) sung for someone on a swing or hammock; -- [see also] lullaby; లాలిపాట = lullaby; జోళ్లు, jOLlu -n. pl. --(1) shoes; --(2) pairs; జోస్యం, jOsyaM -n. --(1) astrology; --(2) prophecy; forecast; జోహార్లు, jOhArlu -n. pl. --tribute; homage; salutation; జ్యోతి, jyOti -n. --flame; light; source of brightness; జ్యోతి ప్రజ్వలనం, jyOti prajvalanaM -ph. --lighting the lamp;the first item at inaugural functions of Indian events; జ్యోతిషం, jyOtishaM -n. --astrology; the art of foretelling from the positions of planets at the time of a subject’s birth; -- (lit.) జ్యోతి = light; జ్యోతిషం = the study (science) of lighted (illuminated) objects; దీనిని త్రి స్కంథ శాస్త్రం అంటారు 1. సిద్ధాంత భుజం (the limb of Astronomy) 2. ఫల (జోస్య) భుజం (the limb of Predictive Astrology) 3.ముహుర్త భుజం (The limb of Auspicious Times); In modern times, జ్యోతిషం is being used synonymously with the second limb, namely జోస్యం; జ్యోతిర్‌వర్షం, jyOtirvarshaM -n. --light-year; the distance traveled by light in one year in a vacuum; approximately six trillion miles or 9.5 trillion kilometers; జ్యోతిష్మంతుడు, jyOtishmaMtuDu -n. m. --one who shines; జ్యోతిష్మతి, jyOtismati -n. f. --one who shines; ఝారీ, jhArI -n. --retort; a vessel with a tail-like spout; (ety.) ఝరీ (కొండలలో ప్రవాహం) వలె నాళకం ఉన్న తోక బుడ్డి; ఝంఝం, jhaMjhaM -n. --wind and rain; </poem> ==Part 3: జ్ఞ - j~na== <poem> జ్ఞాతి, j~nAti -n. --fellow heir; cousin on father's side; -- దాయాది; అన్నదమ్ముల బిడ్డలు; ఆస్తికి వారసులు; జ్ఞానం, j~nAnaM -n. --(1) cognition; perception; --(2) knowledge; wisdom; జ్ఞానేంద్రియం, j~nAnEdriyaM -n. --sensory organ; జ్ఞాపకం, j~nApakaM -n. --memory; remembrance; recollection; జ్ఞాపిక, j~nApika -n. --(1) souvenir; memento; --(2) memorandum; </poem> ==Part 5: టం - TaM == <poem> టంకణం, TaMkaNaM -n. --borax; sodium borate; Na<sub>2</sub>B<sub>4</sub>O<sub>7</sub>; 10H<sub>2</sub>O; టంకం, TaMkaM -n. --(1) solder; --(2) borax; --(3) a stone mason’s chisel; టంకశాల, TaMkaSAla -n. --mint; the place where coins are made; టంచనుగా, TaMcanugA -adv. --punctually; టండ్రా, TaMDrA -n. --tundra; vast, level, treeless plains of the Arctic region; </poem> ==Part 6: ట - T== <poem> టకటక, TakaTaka -adj. --onomatopoeia for the sound of shoes or for quickness; టక్కరి, Takkari -n. --trickster; one who cannot be trusted; ---టక్కరి నక్క = sly fox. టక్కు, Takku -n. --trick; టన్ను, Tannu -n. --ton, a measure of weight; ---పెద్దటన్ను, = long ton; 2,240 pounds; a weight measure commonly used in Great Britain and other Commonwealth countries. ---చిన్నటన్ను = short ton; 2,000 pounds; a weight measure commonly used in the U.S. and Canada. ---మెట్రిక్‌టన్ను = metric ton; a measure of weight equal to 1,000 kilograms or 2204.62 pounds. This is the modern international standard for weight; టపా, TapA -n. --mail; post; letters; టపాకాయలు, TapAkAyalu -n. --a type of firecrackers; -- పటాసులు; టమాటా, టొమేటో, TamATA, TomETO -n. --tomato; [bot.] ''Lycopersicum esculentum''; ''Solanum esculentum''; [see also] టొమేటో; టముకు, Tamuku -n. --a public announcement; an announcement made by a person as he goes around the town beating a drum; టర్కీ బెరీ, TarkI berI - n. -- Turkey Berry; [bot.] ''Solanum torvum'' of the Solanaceae family; వంగ జాతి మొక్క; ఇవి విశాఖ జిల్లా లంబసింగి ప్రాంతంలో పెరుగుతున్నాయి; %టా - TA, టి - Ti, టీ - TI టాకా, TAkA -n. --a stitch; patch; టాకీ, TAkI -n. --motion picture with a sound track; (ant.) మూకీ; టావు, TAvu -n. --foolscap paper; folio; any of various sizes of writing paper measuring from 12 by 15 inches to 13.5 by 17 inches; ---అరటావు = half-scap paper; legal size paper of dimensions 8.5 inches wide x 14 inches long. టికానా, TikAnA -n. --a place of residence; a resort; టిక్కెట్టు, TikkeTTu -n. --ticket; a receipt for a fare paid; టిట్టిభం, TiTTibhaM -n. --the bird called wagtail of the genus ''Motacilla''; wagtails are slender, often colourful, ground-feeding insectivores of open country in the Old World; The genus contains 13 species; also ఉయ్యాల పిట్ట; కాటుక పిట్ట; [[File:White_wagtail_female_first_summer.jpg|right|thumb|White_wagtail, టిట్టిభం]] టిప్పణం, TippaNaM -n. --glossary; explanation with meaning of terms; word-by-word meaning; (rel.) తాత్పర్యం; టిఫిను, Tiphinu -n. --snack; light meal; ట్రిలియను, Triliyanu -n. --trillion; one followed by twelve zeros in the American method of counting; 1,000,000,000,000; 1e12; 10<sup>12</sup>; టీ, TI -n. --tea; black or green tea; [bot.] ''Camellia sinensis''; టీ మొక్క, TI mokka -n. -- Ti plant; Cabbage Lily; Cabbage Palm; [bot.] ''Cordyline fruticosa'' of the Asparagaceae family; -- లాటిన్ భాషలో ఫ్రూటెక్స్ (frutex) అంటే పొద అని అర్థం. పొదలా పెరిగే ఈ మొక్క స్వభావాన్నిబట్టి దీనికి ఫ్రూటికోసా (fruticosa) అనే పేరు, రసభరితంగా కండకలిగి ఉండే దీని వేరు దుంపల (fleshy roots) నుబట్టి దీనికి కార్డిలైన్ (Cordyline) అనే పేరూ వచ్చాయి. --కొబ్బరి, తాటి, ఈత వంటి పామ్ (Palm) ల లాగే కాండం చివర మాత్రమే ఆకులు, పూలు, కాయలు గుత్తులుగా వస్తాయి కనుక ఇది నిజంగా పామ్ కాకున్నా దీనిని పామ్ అనే పేరుతోనే వ్యవహరిస్తున్నారు; టీక, TIka -n. --word by word meaning; commentary; see also టిప్పణం; ---లఘు టీక = word for word translation. ---ఘన టీక = summarized meaning. టీకాలు, TIkAlu -n. pl. --(1) vaccination, esp. against smallpox; --(2) any vaccination; ---బీసీజీ టీకాలు = vaccination against tuberculosis. టూకించు, TUkiMcu -v. t. --summarize; టూకీ, TUkI -n. --(1) brief; summary; --(2) a type of tree whose broad leaves are used in rolling a native cigarette, called beedi; [bot.] Diospyrum sp. టూకీగా, TUkIgA -adv. --briefly; in summary; టెంక, TeMka -n. --stone; esp. mango stone or palm stone; (note) What you find inside a stone is kernel; small stone is a పిక్క. Even smaller one is గింజ. All of these are seeds; ---మామిడి టెంక = mango stone. ---తాటి టెంక = palm stone. ---జీడిపిక్క = cashew nut. ---చింతగింజ = tamarind seed. టెంకాయ, TeMkAya -n. --coconut; కొబ్బరికాయ; --(1) southern nut; (ety.) తెన్ = southern; --(2) sweet nut; (ety.) తేనె = sweet; --(3) reservoir nut; (ety.) టెంకి = reservoir; టెంకిచేప, TeMkicEpa -n. --ray fish; blue spotted stingray; skate; [bio.] ''Dasyatis amphotistius'' kuhlii; ---ఇసనకర్ర టెంకి = whip-tailed stingray; [bio.] ''Dasyatis himantura'' walga. ---బెలుగురి టెంకి = frill-tailed stingray; [bio.] ''Dasyatis pastinachus'' sephen. ---కర్ర టెంకి = Pastinacea dorsalis. ---కుచ్చుల టెంకి = longtailed butterfly ray; [bio.] ''Gymnura gymnura poecilura''. ---మూకర టెంకి = Neiuhof’s eagle ray; [bio.] Aetomylus nichofii nichofii. ---ఈల టెంకి = spotted eagle ray; [bio.] ''Aetobatus flagelum''. టెక్కు, Tekku -n. --uppityness; egotistic; pride; haughtiness; this word probably came from Tamil tekku which means teakwood, an important wood due to its quality and durability; టెక్కెం, TekkeM -n. --flag; banner; టెరా, -pref. --tera-; trillion; --- terabits = ట్రిలియను ద్వింకములు. టెలిగ్రామ్, TeligrAM -n. --telegram; wire; టెలిఫోన్, TeliphOn -n. --telephone; phone; టెలివిషన్, Telivishan^ -n. --television; TV; టెలిస్కోప్, TeliscOp^ -n. --telescope; టేకు, TEku -n. --teakwood; [bot.] ''Tectona grandis''; టేపు, TEpu -n. --tape; a measuring strip; టైఫస్, Taiphas -n. --typhus fever; ague; టైఫాయిడ్, TaiphAyiD -n. --typhoid fever; టైరు, Tairu -n. --tire; a rubberized and inflatable jacket attached to a metal rim of a wheel for a smooth and comfortable ride; (Br.) tyre; టొపారం, TopAraM -n. --roof; టొమేటో, TomETO -n. --tomato; yellow myrobalan; [bot.] ''Lycopersicum esculentum''; ''Lycopersicon lycopersicum''; --a fruit of the nightshade family that is native to S. America; Esculentum in Latin means edible; [Lat.] esca = food; The U.S. Supreme Court decided that this belongs to the vegetable family, rather than the fruit family; entered India in the 1850s; -- టమాటా; రామ్ములక్కాయ; కర్ఫూరపు వంకాయ; సీమ తక్కిలి కాయ; --పొమేటో = టొమేటో + పొటేటో; సంకర జాతి ఫలం; --చెట్టు టొమేటో = టోమరిల్లో = [bot.] ''Cyphomandra betacia''] of Solanaece family; --చిట్టి టొమేటో = Currant tomato = [bot.] ''Lycopersicon pimpinellifolium;'' --జాం బెర్రీ పండు = టొమేటిల్లో = [bot.] ''Physalis ixocarpa;'' టోకరా, TOkarA -n. --cheating; deception; -- టొకరా కొట్టు = to cheat. -- టోకరా తిను = to get cheated. టోకు, TOku -n. --wholesale; (ant.) చిల్లర; టోపీ, TOpI -n. --cap; beret; a cap made of cloth; టోపీవేయు, TOpIvEyu -v. t. --[idiom] hoodwink; cheat; deceive; టోలీ, TOlI -n. --a small coin of the British era with a value of one-half pie or 1/384 of a rupee; 2 టోలీలు = 1 దమ్మిడీ ఠవళి, ThavaLi -n. --prank; ఠాణా, ThANA -n. --police station; ఠావు, ThAvu -n. --(1) place; position; mooring; house; lodging; residence; --(2) twice the size of a foolscap paper; one-half of a ఠావు is A4 size paper or a legal-size paper; -- same as టావు; ఠారుమను, ThArumanu -v. i. --die; suddenly die; ఠీవి, ThIvI -n. --stature; style; grandeur; splendor; </poem> ==Part 7: డం - DaM== <poem> డంగు, DaMgu -n. --(1) native mill in which lime mortar is produced; The mill is really a circular groove in which mortar is poured and ground by a stone roller, pulled by an ox; (2) amazement; surprise; - v. t. --remove fine husk from rice; డంగైపోవు, DaMgaipOvu -v. i. be amazed, shocked or surprised; డంబరం, DaMbaraM -n. --ostentation; show; grandeur; డంబాచారి, DaMbAcAri -n. --boastful person; </poem> ==Part 8: డ - Da == <poem> డగ్గుత్తిక, Dagguttika -n. --trembling voice; choked voice; డప్పు, Dappu -n. --hand held drum used in country music; డబ్బా, DabbA -n. --(1) can; little can; --(2) aggrandizement; ---డబ్బా పాలు = canned milk. ---సొంత డబ్బా = self-aggrandizement. ---పర డబ్బా = praising others with an ulterior motive. ---పరస్పర డబ్బా = praising each other. ---డబ్బా కొట్టుకొను = beat one’s own drum. డబ్బీ, DabbI -n. --(1) piggy bank; --(2) collection box; -- డిబ్బీ; డబ్బు, Dabbu -n. --money; cash; డమరం, DamaraM -n. --assault; (rel.) డింభం; డమరుకం, DamarukaM -n. --a musical instrument in the shape of an hour-glass with a rattle attached to it; the drum in Lord Shiva’s hand; the drum used by a type of street beggar known as బుడుబుడుక్కలవాడు; డమారం, DamAraM -n. --kettle drum; డవాలి, DavAlI -n. --a peon's shoulder belt with a metal badge on it; డాంబరం, DAMbaraM -n. --war; డాంబికం, DAMbikaM -n. --pretense; డాంబికుడు, DAMbikuDu -n. --a conceited person; డా, DA -adj. --left; ---డాకడ = left side. ---డాకేలు = left hand. డాక్టరు, DAkTaru -n. --doctor; physician; surgeon; డాకినీ, DAkinI -n. --female ghost; డాగు, DAgu -n. --spot; blemish; mottle; -- మరక; డాబా, DAbA -n. --terrace; sun deck; an upper floor with no rooms; డాబు, DAbu -n. --uppityness; flashiness; outer show; pomp; డాము, Damu -n. --dam; wier; a wall across a river to hold the water; డాలియా, DAliyA - n. -- Dahlia; [bot.] ''Dahlia pinnata'' of the Asteraceae family; -- ఇది బంతి, చేమంతి, పొద్దుతిరుగుడు (Sun Flower) జాతికి చెందినదే. డాలు, DAlu -n. --(1) shield; -- (2) light; radiation; glow; డింకీ, DiMkI -n. --failure in an examination; డింభకుడు, DiMbhakuDu -n. m. --infant; child; డింభకం, DiMbhakaM -n. --larva; డింభోషణం, DiMbhOShaNaM %e2t -n. -- incubation; డిక్కీ, DikkI -n. --trunk of a car; boot of a car; luggage compartment of a car; డిగ్రీ, DigrI -n. --(1) degree; a measure of an angle; --(2) degree; a measure of temperature; --(3) a measure of educational accomplishment; డిగ్గు, Diggu -v. i. --alight; get down; డిప్ప, Dippa -n. --half of a fruit; డిపాజిటు, DipAjiTu -n. --deposit; డిబ్బీ, DibbI -n. -- small container with a lid; డివిడెండు, DiviDeMDu -n. --dividend; periodic return on investment as opposed to capital gains which refers to the growth in value of an investment; the share of profit that falls to each partner in a business; (rel.) వడ్డీ; డీకొను, DIkonu -v. i. --collide; meet; meet head on; డీలాపడు, DIlApaDu -v. i. --get unnerved; get tired; get discouraged; break down; collapse; డిసెంబరు పువ్వులు, DisMbaru puvvulu - n. pl. -- Philippine Violet; [bot.] ''Barleria cristata'' of the Acanthaceae family; డెందము, DeMdamu -n. --mind; heart; the poetic heart; డెక్క, Dekka -n. --(1) hoof; --(2) claw of a crab; డెల్టా, DelTA -n. --delta; the mouth of a river; (ety.) the fourth letter of the Greek alphabet is delta. The upper case of this letter is shaped like a triangle. Because the mouths of many rivers are of this shape, they are called deltas; డేకు, DEku - v. i. -- (1) slide on the hips or buttocks; -- (rel.) పాకు డేగ, DEga -n. --hawk; falcon; డేరా, DErA -n. --tent; temporary encampment built with poles, ropes and strong water-proof fabric such as canvas; డ్రైవరు, Draivaru -n. --driver; a person or object that drives; డొంక, DoMka -n. --(1) thicket; --(2) a narrow pathway through a thicket; డొంకతిరుగుడు, DoMkatiruguDu -n. --roundabout way; డొంకెన, DoMkena -n. --pruning hook; a long stick with a sickle at one end; డొక్క, Dokka -n. --side; side of the stomach below the diaphram; డొక్కు, Dokku -n. --(1) can; empty can; --(2) a euphimism used to refer to an old person; esp. an old woman; డొగ్గలి కూర, Doggali kUra -- see దొగ్గలి కూర; డోకడా, DOkaDA -n. --(1) cent; one-hundredth part of a coin; --(2) percentage; డోకు, DOku -n. --vomit; డోలనం, DOlanaM -n. --oscillation; swinging; డోలు, DOlu -n. --drum; a musical instrument; డౌలు, Daulu -n. --tint; hue; tinge of color; ---పసుపుడౌలు పొడచూపితే కాయ పండినట్టే = it is ripe if the yellow hue shows. ఢంకా, DhaMkA -n. --large drum; ఢక్కాముక్కీలు, DhakkAmukkIlu -n. --trials and tribulations; difficulties; hardships; experiences; ఢోకా, DhOkA -n. --(1) impediment; --(2) difficulty; --(3) fear; </poem> |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==మూలం== * V. Rao Vemuri, English-Telugu and Telugu-English Dictionary and Thesaurus, Asian Educational Services, New Delhi, 2002 ISBN: 0-9678080-2-2 [[వర్గం:వేమూరి తెలుగు-ఇంగ్లీషు నిఘంటువు]] e6ojt3oxpu6wetpoxdq9cxbt52ek4kb వేమూరి తెలుగు-ఇంగ్లీషు నిఘంటువు/త-థ 0 3017 33365 33353 2022-08-09T15:00:33Z Vemurione 1689 /* Part 2: త - ta */ wikitext text/x-wiki =నిఘంటువు= * This dictionary is an improved version over the print version (expanded, errors corrected, new features continually being added) published by Asian Educational Services, New Delhi in 2002. * You are welcome to add. BUT PLEASE DO NOT DELETE entries until you are absolutely, positively SURE a mistake has been made and needs to be corrected. * PLEASE do not delete entries or their meanings simply because you personally did not agree with the meaning given there. Thanks * American spelling is used throughout. * There is no clearly established, standardized alphabetical order in Telugu. The justification for the scheme used here would be too long for discussion here. 16 March 2016. {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> ==Part 1: తం - taM== <poem> {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> తంటేము, taMTEmu -n. --a medicinal herb; [bot.] ''Cassia tora'' and ''Cassia alata'' of the Leguminosae family; --(also) తంటియం; ప్రపున్నతం; దద్రుగ్నం; తంగేడు, taMgEDu -n. --Country senna; Tanner's cassia; a bush with yellow flowers; [bot.] ''Cassia auriculata''; ''Senna auriculata'' of the Fabaceae family; --Cassia auriculata is an evergreen shrub that grows in many parts of India and in other parts of Asia. The flower, leaves, stem, root, and unripe fruit are used for treatment, especially in Ayurvedic medicine; Before the advent of synthetic tanners, the bark of this plant was widely used in tanning hides; -- దీని మొగ్గల్ని కషాయంగా కాచుకుని తాగితే చక్కెర వ్యాధి అదుపులో ఉంటుంది. ఈ మొక్క పుల్లలతో పళ్ళు తోముకుంటే చిగుళ్లు బలపడతాయి. ఈ మొక్క ఆకులతో శ్రీలంకలో టీ కాచుకు తాగుతారు. దీని గింజల పొడితో కాఫీ కాచుకు తాగుతారు. --తలపోటకం; మాదిగ తంగేడు; మెట్ట తంగేడు; మెరక తంగేడు; [Sans.] ఆవర్తకీ; హేమపుష్పమ్; [Tamil] అవరమ్; తంటా, taMTA -n. --difficulty; trouble; తంటాలు పడు, taMTAlu paDu -v. i. --(1) to undergo difficulties; --(2) to take trouble; తంటింపు, taMTiMpu - n. -- [bot.] ''Cassia tora'' Linn.; తండం, taMDaM -n. --assembly; mass; collection; quantity; group; family; ---మృగతండం = a herd of animals. ---కలువతండం = a bed of lilies. ---కణతండం = a collection of cells; tissue. ---తండోపతండం = wave after wave; in huge herds. తండసం, taMDasaM -n. --tweezers; a small hand-held forceps; తండ్రి, taMdri -n. --father; (lit.) one who brings; తండులాలు, taMDulAlu -n. pl. --rice; తండుల కణాలు, taMDula kaNAlu -n. --broken pieces of rice; తండులీయకం, taMDulIyakaM -n. -- spiny pigweed; prickly amaranth; thorny amaranth; [bot.] ''Amaranthus spinosus''; -- sometimes a noxious weed. It can be a serious weed of rice cultivation; తంత్రం, taMtraM -n. --scheme; device; trick; contrivance; తంతి, taMti -n. --(1) wire; wire used in a stringed musical instrument; --(2) telegram; (ant.) నిస్తంతి; తంతివార్త, taMtivArta -n. --telegraphic message; తంత్రీవాద్యం, taMtrIvAdyaM -n. --stringed instrument; తంతు, taMtu -n. -- (1) ritual; ceremony; festival; proceedings; (2) device; method; procedure; idea; తంతువు, taMtuvu -n. --filament; thin wire; తంపటి, taMpaTi -n. --a native form of "baking", used especially to cook palm-sprouts; --తేగలను కుండలో ఉంచి, తేగలపై కొంచెం నీళ్లు జిలకరిచి గడ్డి చుట్టతో కుండా మూతిని మూసి, ఈ కుండను బోర్లించి చుట్టూ గడ్డి చిన్న చిన్న పుల్లలు వేసి మంట పెడతారు. బోర్లా ఉంచిన కుండలో ఉన్న తేగలు బాగా ఉడుకుతాయి. ఈ పద్దతిని "తంపటి" వేయడం అంటారు. తంపటి వేసిన తేగలు రుచిగా ఉంటాయి, పైగా ఎక్కువ రోజులు బంక, బూజు పట్టకుండా ఉంటాయి. తంబ, taMba -n. --(1) sword bean; [bot.] ''Canavalia gladavata''; --(2) mob; ruck; large group of people; తంబుర, taMbura -n. --a stringed instrument to provide a background drone in a musical concert; </poem> ==Part 2: త - ta== <poem> తకరారు, takarAru -n. --dispute; తక్షణం, takshaNaM -adv. --immediately; (ety.) తత్ + క్షణం = that very moment; తక్కిడి, takkiDi - n. -- cheater; deceiver; తక్కిన, takkina -adj. --remaining; rest; తక్కిలి చెట్టు, takkili cheTTu - n. -- [bot.] ''Clerodendrum phlomidis;'' -- [Sans.] అగ్నిమంథా; తక్కువ, takkuva -n. --deficiency; shortage; తక్కెడ, takkeDa -n. --balance; a pair of scales; weighing device; తక్కోలం, takkOlaM -n. --[bot.] ''Clerodendron inerme''; తగడు, tagaDu -n. --foil; ---తగరపు తగడు = tin foil; తగరం, tagaraM -n. --tin; one of the chemical elements; తగరు, tagaru -n. --(1) ram; --(2) he goat; billy goat; తగలబడు, tagalabaDu -v. i. --(1) to burn down; --(2) to get destroyed; తగవరి, tagavari -n. --arbitrator; judge; (ety.) తగవు + అరి; తగవు, tagavu -n. --(1) dispute; argument; altercation; --(2) fair; just; appropriate; suitable; తగాదా, tagAdA -n. --dispute; quarrel; తగినంత, taginaMta -adj. --suitable; appropriate; sufficient; adequate; తగిలించు, tagiliMcu -v. t. --attach; stick on; hang it; fasten; తగ్గించు, taggiMcu -v. t. --decrease; reduce; lower; తగ్గింపు, taggiMpu -adj. --decreased; reduced; ---తగ్గింపు ధర = reduced price. తగు, tagu -adj. --appropriate; suitable; తగునా?, tagunA? -inter. --is it appropriate? is it suitable?; is it fair?; తగులు, tagulu -n. --(1) borrow; a concept used in arithmetic when a larger number is subtracted from a smaller number; (ant.) మిగులు; --(2) deficit; loss; --(3) wish; desire; ---మిగిలితే తీసికో, తగిలితే వేసికో = take if there is a surplus, contribute if there is a deficit. -v. i. --(1) touch;(2) meet; encounter; ---తగలకుండా కూర్చో = sit without touching. ---దారిలో తగిలాడు = met him on the way. తగుల్చు, tagulcu -v. t. --attach; hook; తగ్గు, taggu -v. i. --decay; decrease; abate; calm down; back off; ---తగ్గవోయ్‍ = cool down!; calm down!; don’t be too aggressive! తగ్గుదల, taggudala -n. --decay; decrement; downfall; abatement; తగ్గుముఖం, taggumukhaM -n. --downward trend; decreasing trend; తచ్చాడు, taccADu -v. i. --move about; sneak; loiter; తటస్థం, taTasthaM -n. --neutral; impartial; indifference; non-aligned; ---తటస్థ స్థానం = neutral position; resting position. ---తటస్థ రాజ్యాలు = non-aligned countries. ---సున్నితపు త్రాసు యొక్క తటస్థ స్థానం = resting position of a precision balance. తటస్థించు, taTasthiMcu -v. i. --happen; occur; తట్ట, taTTa -n. --big shallow basket; a basket with no lid; (rel.) బుట్ట = basket; తటాకం, taTAkaM -n. --tank; pond; lake; తటాలున, taTAluna -adv. --suddenly; abruptly; తటి, taTi -n. --river bank; shore; తట్టు, taTTu -n. --(1) side; direction; --(2) pony; ---లోతట్టు ప్రాంతాలు = low lying areas; -v. i. --occur; ---ఆ ఆలోచన నాకు తట్ట లేదు = that thought did not occur to me. -v. t. --pat; touch; rap; knock; strike; ---భుజం మీద తట్టేడు = he patted me on my shoulder. ---ఎవరో తలుపు తడుతున్నారు చూడు = see, someone is knocking on the door. తట్టుకొను, taTTukonu -v. i. --tolerate; bear; handle; ---నొప్పి తట్టుకోగలవా? = can you tolerate the pain? తట్టుముట్లు, taTTumuTlu -n. pl. --stuff; furniture, utensils, belongings, etc; తడక, taDaka -n. --a partition screen that is woven out of palm leaves, coconut leaves, or bamboo strips; తడకచాపలు, taDakachApalu -n. -- rolling mats; screens than can be rolled up and down as needed, usually made from strips of bamboo; Sometimes these are made of "khus khus grass" and such screens are very popular as "summer air coolers;" తడప, taDapa -n. --lath; a strip of fiber taken from the back stem of a palm or coconut leaf that can be used as a rope to tie things; This is a fairly popular material used in the construction of temporary structures. తడబడు, taDabaDu -v. i. --act irresolutely; behave with an unsure footing; తడవ, taDava -n. --turn; time; occasion; తడాఖా, taDAkhA - n. -- capability (to hit); ability; expertise; --(ety.) మరాఠీ భాషలో తడ్-తడ్ (तड! तड!) అన్నది కొట్టడాన్ని సూచించే ధ్వన్యనుకరణ శబ్దం. తడాఖా (तडाखा) అంటే ఆ కొట్టడానికి క్రియానామవాచకం. నా తడాఖా చూపిస్తాను అంటే నా కొట్టే శక్తిని చూపిస్తాను అని అర్థం.కొట్టడానికే కాకుండా సాధారణంగా ఏ విషయంలోనైనా సామర్థ్యాన్ని తెలుపడానికి కూడా ఈ పదాన్ని ప్రస్తుతం ఉపయోగిస్తున్నారు. గాణ్యాచా-తడాఖా (गाण्याचा-तडाखा) అంటే పాడడంలో సామర్థ్యం అన్నమాట; తడి, taDi -adj. --wet; damp; moist; తడి గచ్చు, taDi gaccu -n. --(1) wet cement; --(2) tile floor; తడుపు, taDupu -v. t. --moisten; soak; తత్, tat -adj. --[Sans.] that; తతంగం, tataMgaM -n. --rigmarole; ritual; procedure; తత్తరపాటు, tattarapATu -n. --agitated bewilderment; తత్ ఫలితంగా, tat^ phalitaMgA -adv. --consequently; therefore; as a result of; whence; తత్భవం, taDbhavaM -n. --assimilated word esp. from Sanskrit; తత్త్వం, tattvaM -n. --(1) philosophy; science; principle; --(2) nature; ---వేదాంత తత్త్వం = Vedanta philosophy. ---మనస్ తత్త్వం = psychic philosophy; psychology. ---వాడి తత్త్వమే అంత = that is his nature. తత్సమం, tatsamaM -n. --(1) equivalent; --(2) un-assimilated word from Sanskrit used in Telugu as is; తతి, tati -n. --a group; a collection; a row; తతిమ్మా, tatimmA -adj. --rest (of a group); balance; తథా, tathA -adv. --that way; in that manner; తథాగతుడు, tathAgatuDu -n. --Lord Buddha; one who attained nirvana in that way (that is, in the manner of other seers); తథాస్తు, tathAstu -inter. --amen!; so be it; తద్ద్వారా, taddvArA -adv. --thereby; through that channel; -- (note) తద్వారా is incorrect usage; తదితరులు, taditarulu -n. --and others; e tal; తదియ, tadiya -n. --the third day of the lunar half-month; తదీను, tadInu -n. --propene; a hydrocarbon with three carbon atoms and one double bond between two of the carbon atoms; (ety.) తది (తదియ) conveys 3 and according to an international convention, all straight-chained hydrocarbons containing a double bond must end with the sound "-ene"; C<sub>3</sub>H<sub>6</sub>; తద్రూపేణా, tadrUpENA -adv. --in that form; in that way; తదేను, tadEnu -n. --propane; a hydrocarbon with three carbon atoms and all single bonds between the carbon atoms; (ety.) తది (తదియ) conveys the 3 and according to an international convention, all straight-chained hydrocarbons containing single bonds must end with the sound "-ane"; C<sub>3</sub>H<sub>8</sub>; తదైను, tadainu -n. --propyne; a hydrocarbon with three carbon atoms and a triple bond between two of the carbon atoms; (ety.) తది (తదియ) conveys the 3 and according to an international convention, all straight-chained hydrocarbons containing a triple bond must end with the sound -"yne"; C<sub>3</sub>H<sub>4</sub>; తనం, tanaM -suff. ---ness; having the property of; used as suffix with verbs to create nouns; ---అల్లరితనం = mischievousness. ---ఉప్పతనం = saltiness. ---గట్టితనం = hardness. ---గొప్పతనం = greatness. ---దొంగతనం = burglary. ---పచ్చదనం = green-ness. ---పెంకితనం = mischievousness. ---మంచితనం = goodness. ---ముసలితనం = old age. ---వెకిలితనం = silliness. తన, tana -pron. --one's own; తనను, -pron. --himself; herself; accusative of తను; తనఖా, tanakhA -n. --mortgage; deed; తన్నడం, tannaDaM -v. t . --kicking; తన్మయత్వం, tanmayatvaM -n. --rapture; తన్యత, tanyata -n. --[phy.] tension; తనాబి, tanAbi -n. --beam; girder; తన్మాత్ర, tanmAtra -n. --rudiment; element; particle; representative essence of a concept; తనిఖీ, tanikhI -n. --inspection; తనివి, tanivi -n. --satisfaction; తనివితీరా, tanivitIrA -adv. --to one’s satisfaction; తను, tanu reflex. -pron. --himself; herself; the person under discussion; he; she; (ety.) probably a shortened version of అతను; తనువు, tanuvu -n. --body; తన్ను, tannu -n. --kick; blow; -v. t. --kick; thrash; తన్నుకుపోవు, tannukupOvu -v. t. --snatch away; ---గెద్ద తన్నుకు పోయింది = the kite snatched it away. తన్నుదన్ను, tannudannu -n. --kickstand; తపసి చెట్టు, tapasi ceTTu -n. --[bot.] Sterculia urens; తపస్సు, tapassu -n. --meditation; penance; తప్ప, tappa -adv. --except; but; save; unless; తప్పనిసరి, tappanisari -adj. --unavoidable; inevitable; essential; తపాలా పెట్టె, tapAlA peTTe -n. --post box; mail box; తపాలా బిళ్ల, tapAlA biLla -n. --postage stamp; తప్పించి, tappiMci -prep. --except; తప్పించుకొను, tappiMcukonu -v. i. --by-pass; evade; avoid; dodge; తప్సీలు, tapsIlu -n. --details of an account; తప్పు, tappu -n. --(1) error; mistake; fault; --(2) sin; --(3) lie; --(4) [comp.] bug; -v. i. --(1) err; mistake; fault; --(2) sin; --(3) lie; --(4) miss; --(5) fail; flunk; ---నెల తప్పు = miss a period; become pregnant. ---పరీక్ష తప్పు = fail an examination; తప్పుల తడక, tappula taDaka -n. --full of mistakes; [idiom] full of holes; తప్పుకో, tappukO! -inter. --get off the way!; తప్పేలా, tappElA - n. -- a wide-mouthed cooking vessel; -- ముంత, తప్పేలా = all utensils; bag and baggage; -- తప్పేలా అంట్లు = a kind of rice cake; బియ్యం పిండి, కొబ్బరి సన్న ముక్కలు, సెగగ పప్పు చేర్చి తడిచేసి బాగా కలిపి తప్పెల లోపల చుట్టూరా అంటించి మూతబెట్టి సన్న సెగ మీద ఉడికిస్తారు. తపోశక్తి, tapOSakti - n. -- the energy of asceticism; spiritual energy accumulated by long periods of meditation; తప్పొప్పుల పట్టిక, tappoppula paTTika -n. --errata; corrigenda; తబల, tabala -n. --tabla; a musical drum with a tightly stretched skin on only one side; (rel.) మద్దెల is a cylindrical drum with two sides for percussion; తబుకు, tabuku -n. --tray; తమందం, tamaMdaM -n. --nitwit; dullard; (ety.) తమస్ + మందం = darkness + dullness; తమకం, tamakaM -n. -- (1) eagerness; yearning; anxiety; (2) suspense; curiosity; తమది, tamadi -pos. pron. --it's yours (honorific); తమరు, tamaru -pron. --you (honorific); తమస్సు, tamassu -n. --(1) darkness; --(2) ignorance; తమలము, tamalamu -n. --the betel vine; (note.) the betel vine has no botanical relation to the betel nut. The similarity in the English names stems from the fact both the betel leaves and betel nuts are used together, in India as an “after-dinner mint.” తమలపాకు, tamalapAku -n. --the betel leaf; [bot.] Piper betle; -- ఎన్నోవ్యాధులకు వాడడమే కాక సెగ గడ్డలు వగైరా వ్రణాలు పక్వానికి రావడానికి వేసే మలాం పట్టీలలో కూడా తమలపాకులు వాడతారు. -- భారతదేశంలో సుమారుగా 35 తమలపాకు రకాలు సాగవుతున్నాయి. అయితే 'తెల్లాకులు' లేక 'తెలనాకులు' లేక ధవళ నాగవల్లి దళములు అని పిలువబడే పలుచని లేత తమలపాకులు తాంబూలానికి శ్రేష్ఠమైనవి -- see also తాంబూలం; తమాలం, tamAlaM -n. --gloomy tree; [bot.] ''Xanthochymus pictorius''; చీకటిమాను; తమాషా, tamAshA -n. --fun; amusement; funny show; [[File:Lobes_of_the_brain_NL.svg|thumb|right|occipital lobe గులాబి ర్ంగులో ఉంది]] తమ్మి, tammi -n. --(1) lotus; --(2) lobe; ---కపాలాస్థిక తమ్మి = occipital lobe; one of the four major lobes of the cerebral cortex in the brain of mammals తమ్ముడు, tammuDu -n. --younger brother; తయారీ, tayArI -n. --preparation; manufactured; తయారు, tayAru -adj. --ready; prepared; తరం, taraM -adj. --possible; capable; ---నా తరం కాదు = I cannot do it. -n. --class; generation; ---తర తమ భేదాలు = differences in generations and status. తరంగం, taraMgaM -n. --(1) wave; (lit.) one that moves on water; --(2) a type of song; --(3) a chapter in a book; తరంగదైర్ఘ్యం, taraMgadairghyaM -n. --wavelength; తరంగిణి, taraMgiNi -n. --(1) flow; --(2) river; తరందారు, taraMdAru %e2t -n. --classifier; తరగతి, taragati -n. --class; standard; grade; (ety.) తరము + గతి; ---నువ్వు ఎన్నవ తరగతి? = in what grade are you? తరణం, taraNaM -n. --crossing; deliverance; తరణి, taraNi -n. --(1) ship; --(2) Sun; ---నభోతరణి = spaceship. ---తరణి కిరణములు = rays of the Sun. ---తరణి కిరణవారము = a beam of sunlight. తరణోపాయం, taraNOpAyaM - n. -- A means, an expedient; -- (note) తరుణోపాయం is incorrect spelling; తరతమ, taratama -adj. --varying; differing; తరఫు, taraphu -n. --side; behalf; తరబడి, tarabaDi -suff. --of the order of; in the range of; ---గంటల తరబడి = for hours and hours. ---ఏళ్ళ తరబడి = for years and years. తరవాణి, taravANi -n. --mildly fermented rice water; cooked rice soaked overnight in water is the standard breakfast fare in many middle-class families in the northern part of coastal Andhra Pradesh; this liquid, with a dash of salt and lemon, is an extremely popular refreshing drink on hot summer days; తరహా, tarahA -n. --style; attitude; demeanor; తరళం, taraLaM -n. --(1) pendant; --(2) wave; తర్జన భర్జనలు, tarjana bharjanalu, -n. pl. --in-depth discussions on the pros and cons of an issue; తర్జని, tarjani -n. --index finger; తర్వాత, tarvAta -adv. --later; afterwards; subsequently; తరించు, tariMcu -v. i. --cross over; surmount (obstacles); get over; get through; earn salvation; తరి, tari -n. --ship; తరిఫీదు, tariphIdu -n. --training; తరుగు, tarugu -n. --deficit; -v. i. --wear away; be eroded; -v. t. --dice; cube; cut; esp. cutting vegetables; తరుగుదల, tarugudala -n. --decrement; తరుణం, taruNaM -n. --chance; opportunity; opportune moment; ---మంచి తరుణం, మించిన దొరుకదు = great chance; do not miss it. తరుణాస్థి, taruNAsthi -n. --cartilage; soft bone; తరుణోపాయం, taruNOpAyaM -n. --an idea for the moment; expedience; appropriate means to suit the moment; తరుము, tarumu -v. t. --chase; pursue; తరుకృషి, tarukRshi -n. --forestry; arboriculture; cultivation of trees for lumber and firewood; తరుగు, tarugu - v. t. -- cut into pieces; chop into pieces; mince; - n. -- minced pieces; -- కొత్తిమిర తరుగు = chopped/minced pieces of a coriander greens; తరువాయి, taruvAyi -n. --continuation; balance; rest; leftover material; తరువు, taruvu -n. --(1) grove; --(2) tree; ---మామిడి తరువు = mango grove. ---కల్ప తరువు = a wish fulfilling tree. తర్చు, tarcu -v. t. --agitate; stir; investigate; తర్జుమా, tarjumA -n. --translation; తలం, talaM -n. --plane; surface; hyperplane; hypersurface; తల, tala -n. --(1) head; --(2) prefix; తలగడ, talagaDa -n. --pillow; (lit.) the head-log; తలదాచుకొను, taladAcukonu, - v. i. --(1) find shelter; --(2) hide; తలపు, talapu -n. --thought; తలపుల బాట, talapula bATa -n. --thought process; తలపోయు, talapOyu -v. i. --think; ponder; తలబిరుసు, talabirusu -adj. --obstinate; headstrong; incorrigible; (lit.) hard headed; తలమాట, talamATa -n. --prefix; తలరాత, talarAta, -n. --fate; destiny; (lit.) the writing on the forehead; (ety.) Hindus believe that the destiny of an individual is preordained by what the creator has written on the forehead before birth; తలవంపు, talavaMpu -n. --humiliation; తలవని తలంపుగా, talavani talaMpugA, -adv. --unexpectedly; (lit.) as a thought that was not thought of; తలసరి, talasari - adj. -- per capita; per head; తల్పం, talpaM -n. --mattress; soft beding; తల్లంటుతీగె, tallaMTutIge -n. --yellow-flowered wild convolvulus; [bot.] ''Ipomoea chrysis''; తల్లడిల్లు, tallaDillu -v. i. --be troubled; be agitated; తలా, talA -adv. --each; apiece; per head; తలారి, talAri -n. --night watcher; తల్లి, talli -n. --mother; (lit.) one who brings into existence; ---కన్నతల్లి = birth mother. ---సవతి తల్లి = step mother. తల్లి కణం, tallikaNaM -n. --mother cell; తలీకరణ, talIkaraNa -v. t. --[phy.] polarization; the act of making the waves vibrate in one plane; the English word ''polarization'' suggesting that this has something to do with poles is a misnomer; తలుపు, talupu -n. --(1) door; --(2) shutter; తలుపుగుల్ల, talupugulla -n. --window-pane oyster; [bio.] ''Placenta placenta'' of the Agamidae family; తళుకు, taLuku -n. --glitter; scintillation; gleam; తవ్వ, tavva -n. --a volumetric measure used in pre-independence India; 1 తవ్వ = 2 సోలలు = 0.5 సేరు; see also మానిక; తవ్వకం, tavvakaM -n. --excavation; తవ్వడం, tavvaDaM -n. --digging; తవాక్షీరి, tavAkShIri - n. -- latex (milk) exuded from a bamboo plant; the hardened resin is used in Ayurvedic medicines; తవుడు, tavuDu -n. --bran; fine bran; see also చిట్టు; తవ్వు, tavvu -v. t. --dig; తవ్వోడ, tavvODa -n. --dredger; the ship that digs a harbor channel to keep it deep; తస్కరి, taskari -n. --thief; తస్సాదియ్యా, tassAdiyyA - inter. -- (1) an exclamation to express surprise, frustration or disappointment; (2) removing spoilt part of meat/flesh; (3) getting rid of egotistic feelings; -- తస్స అంటే మనలో వుండే జీవము, ప్రాణశక్తి; దీని ప్రకారం తస్సాదియ్య అంటే "నువ్వు చచ్చిపోనూ" అనే అర్థం వస్తుంది. "నీ యిల్లు దొంగలుదోల", "నీ కడుపుడక", "నీ దుంప తెగ" లాంటి తిట్టు; తస్మాత్, tasmAt -adv. --therefore; for that reason; త్రసరేణువు, trasarENuvu -- n. mite; a particle of dust floating in a beam of light; త్వరణం, tvaraNaM -n. --[phy.] acceleration; త్రయం, trayaM -n. --three; trio; ---ఈషణత్రయం = the three affections of life, namely love of wife, of wealth and of children; that is, దారేషణ; విత్తేషణ; పుత్రేషణ. ---తాపత్రయం = the three struggles of life, namely the sorrows caused by ourselves, by others, and by the will of God; that is, ఆధ్యాత్మికం; ఆధిభౌతికం; ఆధిదైవికం. త్రయేను, trayEnu -n. --[chem.] propane; a straight -hydrocarbon with three carbon atoms; C<sub>3</sub>H<sub>8</sub>; త్రయోడు, trayODu -n. --triode; a vacuum tube with three elements, namely the anode; the cathode and the grid; త్రయోదశి, trayOdaSi -n. --the thirteenth day of the lunar half-month; త్రయోల్, trayOl -n. --[chem.] propanol; isopropyl alcohol; an alcohol derived from propane; C<sub>3</sub>H<sub>7</sub>OH; see also త్రయేను; '''తా - tA''' తాండ్ర, tAMDra - n. -- jelly; fruit jelly; dried fruit jelly; sun-dried fruit jelly; తాండ్ర చెట్టు, tAMDra ceTTu - n. -- [bot.] ''Terminalia bellirica''; each seed (తానికాయ) of this tree corresponds to one “tola” in Indian system of weights and measures; also called తాని చెట్టు; తాండ్ర బెత్తు, tAMDra bettu -n. -- [bot.] Entada rheedii; తాంతవం, tAMtavaM -n. --fibrin; a fibrous substance in blood that contributes to clotting; తాంబూలం, tAMbUlaM -n. -- chewing quid; a roll of betel leaves with a dash of quicklime and pieces of betelnut that is chewed ceremoniously after a meal; -- a packet of leaves and areca nut which is generally offered ceremoniously to as a mark of respect. -- తాంబూలమిచ్చు and తాంబూలము పుచ్చుకొను are activities to ratify most solemnly, as a betrothal; -- మితంగా సేవిస్తే తాంబూలం వల్ల ఎన్నో ప్రయోజనాలున్నాయి. తాంబూలం నోటి దుర్వాసనను పోగొట్టి నోటికి పరిమళం కలిగిస్తుంది. జీర్ణశక్తిని పెంపొందిస్తుంది. ఉత్ప్రేరకం (stimulant) గానూ, కడుపులోని గ్యాస్ ను వెడలించేది (carminative) గానూ కూడా పనిచేస్తుంది. శరీరానికి అత్యంత ఆవశ్యకమైన కాల్షియం ను, ఎ, బి, సి విటమిన్లను తాంబూలం మనకి అతి చవకగా అందిస్తుంది. తాకట్టు, takaTTu -n. --mortgage; pledge; something given as security; తాకడం, tAkaDaM -n. --touching; తాకిడి, tAkiDi -n. --impact; onslaught; onrush; తాకీదు, tAkIdu -n. --memorandum; a document containing orders from a superior; తాకు, tAku -v. t. --touch; తాఖీదు, tAkhIdu -n. --order; a written order; command; memorandum; తాగడం, tAgaDaM -v. t. --drinking; తాగు, tAgu -v. t. --drink; imbibe; తాగుడు, tAguDu -n. --(1) habit of drinking alcohol; --(2) alcoholism; తాచుపాము, tAcupAmu -n. --cobra; తాజా, tAjA -adj. --fresh; new; recent; novel; తాజా కలం, tAjA kalaM -ph. --post script; తాటాకు, tATAku -n. --palm leaf; frond of a toddy palm tree; తాటాకులు కట్టు tATAkulu kaTTu -v. t. --[idiom.] to ridicule; to make fun; తాటించు, tATiMcu -v. i. --pat; tap; flutter; తాటి ఉడుత, tATi uDuta -n. --Five-striped palm squirrel; [biol.] ''Funambulus pemati;'' తాటికమ్మ, tATikamma -n. --petiole of palm leaf; తాటికాయ, tATikAya -n. --green palm fruit; green toddy palm fruit; [bot.] ''Arenga saccharifera; Borassus flabellifer''; తాటిచెట్టు, tATicheTTu -n. --(1) palmyra palm tree; toddy palm tree; [bot.] ''Arenga saccharifera; Borassus flabellifer''; --(2) fan palm; the word palm tree is lot more generic; [bot.] ''Borassus flabellifer''; -- (rel.) ఈతచెట్టు = wild date tree; Indian date palm; -- (rel.) ఖర్జూరము చెట్టు = date palm; -- (rel.) పేరీతచెట్టు = marshy date palm tree; తాటితేగ, tATitEga -n. --palm sprout; తాటితాండ్ర, tATitAMdra -n. --sun-dried palm-fruit pulp; తాటి బుర్ర, tATi burra - n. -- one of the three stones found inside a palm fruit; each of these will grow into a palm sprout; the white pulp inside these stones is called బుర్రగుజ్జు and is considered a delicacy; తాటిబెల్లం, tATibellaM -n. --brown sugar (jaggery) made of the fresh juice coming out of cut palmyra flowers; the sap, which is the raw material for a native liquor, can also be boiled and desiccated until a thick paste is left behind; this paste, when cooled in molds, becomes hard; this is used as a sweetener and also in medicines; తాటిముంజి, tATimuMji -n. --the soft, tender and delicious kernel of a mature; yet not ripe, palm fruit; normally, one finds three of these socalled "eyes" in each tender palm fruit; తాడి, tADi -n. --(1) palm tree; fan palm; --(2) [bot.] ''Belleric myrobalan;'' one of the ''three fruits'' of Ayurveda; ---తాడిని తన్నే వాడి తల తన్నేవాడుంటాడు = [idiom] there is always someone to beat a champion. తాడు, tADu -n. --rope, heavy string; తాత, tAta -n. --grandfather; తాతయ్య గడ్డం, tAtayya gaDDaM - n. -- Spanish moss; Grandpa's beard; [bot.] ''Tillandsia usnioides'' of the Bromeliaceae family; Although the name "moss" appears, this is not a moss; this is a flowering plant; The second name "usnioides" means "resembling Usnea, the Beard lichen, but this is not a lichen; తాత్పర్యం, tAtparyaM -n. --summary; brief; purport; import; exposition; explanation of content; తాత్కాలికం, tAtkAlikaM -n. --temporary; makeshift; stopgap; తాత్సారం, tAtsAraM -n. --neglect; procrastination; తాత్త్వికుడు, tAttvikuDu -n. --thinker; philosopher; తానం, tAnaM -n. --a part of a Carnatic music recital; this portion is like an Aalaapana with a rhythm; తాని కాయ, tAni kAya - n. --Belliric myrobalan; [bot.] ''Terminalia bellirica'' of Combretacease family; one of the "triple fruits" of Ayurvedic medicine; -- తాడి కాయ; తాణి కాయ; -- త్రిఫల చూర్ణంలో ఒక ఎత్తు తాని కాయ, ఒక ఎత్తు కరక్కాయ, రెండు ఎత్తు ఉసిరి కాయ ఉంటాయి; --[Sans.] విభీతక; కర్షఫల; అక్ష ఫల; (ety.) the weight of each fruit is one కర్షం or one అక్షం; --[[File:WB_W_IMG_5902.jpg" |right|thumb]] తాను, tAnu -n. --bolt; a roll of cloth of a given length; -refl. pron. --self; oneself; తాపం, tApaM -n. --(1) heat; fever; --(2) emotional struggle; agitation; తాప, tApa -n. --ladder; step; -pref. --suff. thermo; thermal; thermic; తాప వియోజనం, tApa viyOjanaM -n. --thermal dissociation; తాపకం, tApakaM -n. --bath; తాపక్షేపక, tApakshEpaka -adj. --exothermic. (lit.) one that spends or releases heat; తాపచూషక, tApa cUshaka -adj. --endothermic; (lit.) one that swallows or absorbs heat; తాపక్రమం, tApakramaM -n. --temperature; తాపత్రయం, tApatrayaM -n. --concern, anxiety and cares; (lit.) the three struggles, namely sorrows caused by ourselves, by others, and by the will of God; that is, ఆధ్యాత్మికం; ఆధిభౌతికం; ఆధిదైవికం; తాపదీప్తి, tApadIpti -n. --incandescence; brightness as a result of heat; తాపమాపకం, tApamApakaM -n. --thermometer; తాపస్థాపకి, tApasthApaki -n. --thermostat; (lit.) one that fixates heat; తాపి, tApi -n. --(1) trowel; the tool used by a mason; --(2) mason; a person who builds brick or stone structures; తాపీ మేస్త్రీ, tApi mEstri -n. --mason; a person who builds brick or stone structures; తాపీయ, tApIya -adj. --thermal; తాపీయ పవనాలు, tApIya pavanAlu -adj. --thermals; the upward flow of hot air in the atmosphere; తాబేలు, tAbElu -n. --turtle; there are many species of turtles, each with a different zoological name; -- గలాపగోస్ తాబేలు = [bio.] ''Chelonoidis Nigra'' of the Testudinidae family; ఈ తాబేళ్ళు ప్రపంచంలో ప్రస్తుతం జీవించివున్న తాబేళ్ళ జాతులన్నింటిలో పరిమాణంలో అతి పెద్దవి. ఇవి టెస్టూడినిడే కుటుంబానికి చెందిన సరీసృపాలు (Reptiles). జంతుప్రపంచంలో అతి దీర్ఘ కాలం జీవించేవి ఇవే. వీటి సగటు ఆయు: ప్రమాణం 100 సంవత్సరాలు. ఈ తాబేలు జాతి స్వస్థలం పసిఫిక్ మహాసముద్రం లో దక్షిణ అమెరికా ఖండంలోని ఈక్వడార్ దేశ తీరం నుంచి వెయ్యి కిలోమీటర్ల దూరాన విసిరేసినట్టుగా ఉండే గలాపగోస్ దీవులు. అగ్ని పర్వతాలతో నిండిన ఈ దీవుల పేరిటే ఈ అతిపెద్ద తాబేళ్ళను గలాపగోస్ తాబేళ్ళు అంటున్నారు; తామర, tAmara -n. --(1) lotus; [bot.] ''Nymphaea lotus;'' (rel.) waterlily; కలువ; lotus is different from Waterlily, but often mistakenly used as synonyms. Lotus is anchored to the ground below and does not float; --(2) ringworm; a skin disease caused by the fungus, Tinearubrum; ---తామరతంపర వలె = flourishing like a lotus cluster. తామ్రం, tAMraM -n. --copper; chemical element with symbol Cu; తాయం, tAyaM -n. --a snack given to a child; a rare item, given as a gift, to pacify a youngster; --తాయిలం; తాయారు, tAyAru - n. -- mother; -- 'ఆర్' అన్న ప్రత్యయం తమిళంలో గౌరవ వాచకం, తెలుగు 'గారు' లాగా. 'తాయ్' అంటే తమిళంలో తల్లి. 'తాయార్' అంటే తల్లిగారు. సాధారణంగా దేవతల పట్ల ఈ మాట వాడుతారు - అమ్మవారు అన్నట్లు; తాయి, tAyi -n. --mother; తాయిలం, tAyilaM -n. --snack; a snack given to a child; a rare item, given as a gift, to pacify a youngster; --తాయం; తాయెత్తు, tAyettu -n. --talisman; a talisman worn around a wrist or arm for protection from evil spirits; తార, tAra -adj. --(1) stellar; astral; --(2) high; -n. --star; ---అరుణమహాతార = red giant (star). ---అస్థిరతార = variable star. ---బృహన్నవ్యతార = supernova. ---జంటతార = binary (star). ---శ్వేతకుబ్జతార = white dwarf. తార స్వరం, tArasvaraM -n. --[music] high note; తార స్థాయి, tAra sthAyi -n. --[music] half octave above the main octave; తారకం, tArakaM -n. --(1) transcendence; --(2) raft; float; ---తారకం అంటుకు పోయింది = the raft went ablaze. తారక, tAraka -n. --(1) pupil; --(2) star; తారక మంత్రం, tAraka maMtraM -n. -- the "mantra" that helps one to cross (overcome) difficulties encountered in the physical world or one that helps release the soul from the cycle of birth and death; తారకుడు, tArakuDu - n. -- one who helps to cross over; తారతమ్యం, tAratamyaM -n. --disparity; difference; distinction; comparative merit; proportionate value; తారణం, tAraNaM - n. -- the act of crossing over; తారసపడు, tArasapaDu --v.i. --come across; bump into; encounter; తారాగణం, tArAgaNaM -n. --(1) asterism; a group of stars; --(2) cast; a group of actors and actresses in a play or movie; తారాజువ్వ, tArAjuvva -n. --skyrocket; a type of fireworks; తారాడు, tArADu -v. i. --move about; loiter; తారావళి, tArAvaLi -n. --constellation; asterism; తారాసి, tArAsi -n. --asterism; a small group of stars; this small group may, at times, be a subset of a constellation, or members of this group may belong to more than one constellation; తార్కాణం, tArkANaM -n. --example; proof; తారు, tAru -n. --(1) tar; coal tar; --(2) asphalt; pitch; -v. i. --wander; move about; తారుమారు, tArumAru -v. t. --interchange; mix-up; తారురోడ్డు, tArurODDu -n. --asphalt road; తారీఖు, tArIkhu -n. --date; తాలవ్యములు, tAlavyamulu -n. --palatals; letters (consonants) pronounced from the palate; చ, ఛ, జ, ఝ, ఞ; తాలించు, tAliMcu -v. t. --the process of seasoning a dish by mixing it with a concoction of spices fried in oil; తాలింపు, tAliMpu -n. --tamper; seasoning prepared by frying in oil a concoction of spices; the idea is to "hit" the cooked stuff with this pungent mixture to bring out the taste; (lit.) a hit; a slap; a spank; same as పోపు; తాలువు, tAluvu -n. --(1) palate; hard palate; roof of the mouth; --(2) [phonetics] palatal; pronounced by raising the tongue to touch the hard palate such as ch; తాలూకా, tAlUkA -n. --tehsil; a subdivision of a district comprising a group of villages; county; a term that is getting outdated; the equivalent word in use is మండలము; తాలూకు, tAlUku -p.p. --belonging to; related to; తాళం, tALaM -n. --(1) lock; key; --(2) rhythm; beat; the pacing of music and the placement of syllables in a composition; --(3) cymbal; తాళంకప్ప, tALaMkappa -n. --lock; padlock; తాళంచెవి, tALaMcevi -n. --key; తాళంపెట్టి, tALaMpeTTi -n. --a box with a key; locker; a box for safe-keeping; a box in a public place, such as a railway station or a hotel, where valuables can be temporarily stored and the key kept by the user; తాళ, tALa -adj. --palm; తాళపత్రం, tALapatraM -n. --palmleaf; used especially to refer to processed palm leaves used in India in lieu of paper; the pen used to write is a pointed metal stylus called ఘంటం; తాళపత్ర గ్రంథం, tALapatra granthaM -n. --palmleaf manuscript; తాళికామ్లం, tALikAmlaM -n. --[chem.] palmitic acid; తాళు, tALu -v. i. --tolerate; తాళుకం, tALukaM -n. --tolerance; ---గ్లూకోజు తాళుక పరీక్ష = glucose tolerance test. తావళం, tAvaLaM -n. --necklace, as in రుద్రాక్ష తావళం; తావి, tAvi -n. --fragrance; odor; ---తావి లేని పువ్వు = a flower without fragrance. ---తావిమోపరి = carrier of scent. ---బంగారానికి తావి అబ్బినట్లు = as if gold caught fragrance. తావీజు, tAvIju -n. --amulet; charm; talisman; తావు, tAvu -n. --place; position; తాసిల్దారు, tAsildAru -n. --revenue officer; tax collector; an official of a revenue district or తాలూకా; -- తహసీల్దార్; తాహతు, tAhatu -n. --(1) status; --(2) capacity; capability; means; త్యాగం, tyAgaM -n. --sacrifice; త్రాణ, trANa -n. --strength; stamina; vigor; త్రాణిక బలం, trANika balaM -n. --strong force; the force that holds together the protons in an atomic nucleus; (ant.) నిస్‌త్రాణిక బలం = weak force; త్రాణికామ్లం, trANikAmlaM -n. --strong acid; (ant.) నిస్‌త్రాణికామ్లం = weak acid; త్రాసు, trAsu -n. --scales; balance; a weighing device; ---సున్నితపు త్రాసు = precision balance; scientific balance. '''తిం - tiM, తి - ti, తీ - tI''' తిండి, tiMDi -n. --(1) food; meal; --(2) fodder; forage; తిండిపోతు, tiMDipOtu -n. --sitomaniac; glutton; తింత్రిణీకం, tiMtriNIkaM -n. --tamarind tree; తికమకలు, tikamakalu -n. pl. --intricacies; తిక్క, tikka -n. --madness; eccentricity; తిట్టు, tiTTu -v.t. --cuss; scold; rebuke; reprimand; మందలించు; (rel.) శపించు = curse; తిత్తి, titti -n. --sac; bag; purse; case; ---కాల్తిత్తి = sock; stocking. ---కొలిమి తిత్తి = bellows. ---చేతిత్తి = glove. ---తోలుతిత్తి ఇది తూటులు తొమ్మిది తుస్సుమనుట ఖాయం = this body is nothing but a leather bag with nine holes and it is bound to get punctured (and leaks the gas away). ---పాపకి పాలు పట్టేట పాలతిత్తి ఇదిగో = here is the nipple for the baby’s milk bottle. తితీక్ష, titIksha -n. --patience; endurance; steadfastness; concentration; single-minded devotion; తిథి, tithi -n. --date, by lunar calendar; the name of a lunar day; there are 30 tithis from one Newmoon day to the next Newmoon day, but only fifteen names; so the names are recycled from the waxing half to the waning half; approximately the period of time required by the Moon to advance 12 degrees relative to the Sun; తినడం, tinaDaM -v.t. --eating; తిన్నగా, tinnagA - adv. -- (1) straight ahead; without any curves; without any turns; (2) well-mannered; well-behaved; తినిపించు, tinipiMcu -v.t. --(1) feed; --(2) give bribe; తిను, tinu -v.t. --(1) eat; --(2) take bribe; --- తిను అన్న ప్రత్యయం అనుకోని, ఆకస్మిక పరిణామాన్ని సూచించడానికో, తీవ్రమైన దెబ్బ (దేహానికి గాని, మనసుకు గానీ) తాకిన పరిణామాన్ని సూచించడానికో వాడుతారు: --- ఉదా. ఢక్కామొక్కీలుతిను, దెబ్బతిను, చీవాట్లుతిను, జంగుతిను (తప్పుబట్టు), టోకరాతిను, తన్నులుతిను, తిట్లుతిను, దెబ్బతిను, దొబ్బులుతిను, సొమ్ముదిను, బుద్ధి గడ్డితిను, చివాట్లుతిను, టోకరాతిను, వేపుకుతిను, మొదలైన పదాలన్నీ ఈ రకమైన అర్థాన్ని ఇస్తాయి; తినుబండారాలు, tinubaMDArAlu -n. --eatables; food stuffs; తిన్నె, tinne -n. --dune; sand dune; తిప్ప, tippa -n. --dune; hillock; pile; mound; తిప్పతీగ, tippatIga - n. -- Gulancha tinospora; [bot.] ''Tinospora cordifolia''of the Menispermaceae family; -- మన శరీరానికి సహజసిద్ధంగా ఉండే రోగనిరోధక శక్తిని పెంపొందించటంతోపాటు, తిప్ప అన్నిరకాల జ్వరాలను పోగొట్టే అద్భుతమైన జ్వరహారిణి (Febrifuge) గానూ పేరొందింది; తిప్పతీగ లోని ఔషధ గుణాలను అన్నిటినీ అమృతారిష్ట అనే ఆయుర్వేద ఔషధం వాడితే పొందవచ్చు. ఈ ఔషధం తయారీలో తిప్పతీగతోపాటు దశమూలాలు, ఏడాకులపొన్న, కటుకరోహిణి, నాగకేసరములు, అతివస, కొడిశపాల విత్తులు, తుంగముస్తలు, జీలకర్ర, త్రికటుకములు (మిరియాలు, శొంఠి, పిప్పళ్ళు) మొదలైనవన్నీ వేసి పాత బెల్లంతో కాస్తారు. ప్రతిరోజూ రెండు పూటలా భోజనం తరువాత మూడు నుంచి ఆరు టీ స్పూనుల అమృతారిష్టను అంతే మొత్తం నీటితో కలిపి తాగితే ఎంతో ప్రయోజనకరం; ఆర్యులు త్రాగిన సోమరసం తిప్పతీగ నుంచే అనే వాళ్ళు కూడా ఉన్నారు. -- [Sans.] అమృతవల్లీ; గుడూచీ; తిప్పలు, tippalu -n. pl. --(1) dunes; hillocks; piles; --(2) troubles; difficulties; తిప్పు tippu -n. --nausea; dizziness; vertigo; ---కడుపులో తిప్పు = nausea. ---తల తిప్పు = dizziness; vertigo. ---కడుపులో తిప్పుతున్నది = I am nauseous. ---తల తిప్పుతున్నది = I am dizzy. ---మేడ ఎక్కితే కళ్లు తిరుగుతాయి = I get vertigo if I go upstairs. -v. t. --(1) stir; rotate; turn; --(2) take around on a tour; తిమ్మడు, timmaDu -n. m. --monkey; తిమింగిలం, timiMgilaM -n. --whale; cetacean; leviathan; తిమిరం, timiraM -n. --darkness; తిమ్మి, timmi -n. f. --monkey; తిమ్మిరి, timmiri -n. --numbness; charley horse; “going to sleep”; partial loss of sensation due to poor circulation; తిమ్మిరి చేప, timmiri cEpa -n. --(1) spotted electric ray; [biol.] Narcine timlei నల్ల తిమ్మిరి చేప; ---(2) numb fish; [biol.] Narke dypterygia; టీకా చేప; తిరగలి, tiragali -n. --grinder; a manual grinder; తిరస్కరించు, tiraskariMcu -v. t. --reject; spurn; తిరస్కరిణి విద్య, tiraskariNi vidya - ph. -- the magic act of making things disappear; తిరస్కారం, tiraskAraM -n. --(1) rejection; --(2) disappear; --(3) blame; తిర్యక్, tiryak -adj. --(1) oblique; --(2) transverse; across; తిర్యక్ జంతువు, tiryak jaMtuvu -n. --an animal whose spine is across, i.e., horizontal; a human does not belong to this category because his spine is upright. తిర్యక్ రేఖ, tiryak rEkha -n. --[geomet.] oblique line; transversal line; transversal; తిరి, tiri -n. --(1) curl; whirl; --(2) gentle physical irritation created by inserting a swab and twirling it; తిరుపం, tirupaM -n. --beggar; తిరుగబోత, tirugabOta -n. --tamper; tampering; (lit.) turning over; one of the final steps in the preparation of many dishes in Indian cooking; this step involves adding tamper to a cooked dish; the tamper is prepared by boiling about two table spoons of oil in a sauce pan, adding mustard seeds, halved red chilies, possibly cumin seeds and curry leaves; when mustard seeds begin to splutter, the whole boiling mixture is added to previously cooked vegetables or soups and the whole thing is thoroughly mixed by turning over; this step creates a characteristic sound and a pungent odor; --పోపు; తిరుగలి, tirugali -n. --grist-mill; a manually powered mill comprised of two round grinding stones, one a stator and the other a rotor; తిరుగు, tirugu -adj. --return; reply; -v. i. --(1) rotate; --(2) wander; roam; --(3) turn; ---చక్రం తిరుగుతోందా = is the wheel rotating? ---ఎండలో తిరగకు = do not wander in the sun. ---ఇక్కడ కుడిపక్కకి తిరుగు = turn right here. తిరుగు టపా, tirugu tapA -n. --return post; reply post; తిరుగుబాటు, tirugubATu -n. --revolt; revolution; తిరునాళ్ళు, tirunALLu - n. pl. -- holy days; festivals on holy days; (ety.) తిరు = holy; నాడు = day; తిరోగమనం, tirOgamanaM -n. --retreat; withdrawal; regression; తిలకించు, tilakiMcu -v. t. --see; notice; observe; తిలపిష్టం, tilapishTaM -n. --sesame seed cake left after extracting the oil; same as తెలగపిండి; తిలపుష్టి, tilapushTi -n. --foxglove; digitalis; [bot.] Digitalis purpurea; తిలలు, tilalu -n. --sesame seed; til; gingilly seed; [bot.] Sesamum indicum; same as నువ్వులు; తిలోదకాలు, tilOdakAlu -n. --an offering of sesame seeds and water given to deceased ancestors; తిలోదకాలు ఇచ్చు, tilOdakAlu iccu -ph. -- [idiom] to bid farewell; to give up; to say good bye in the sense of breaking all connections; తివాసీ, tivAsI -n. --rug; carpet; a floor cover; తివిరి, tiviri --v. t. --explore; expand; తిష్ట, tishTa -n. --infection; తిష్టవేయు, tishTavEyu -v. i. --(1) establish; enscone; install; -- (2) infect; త్రికం, trikaM -n. --(1) trio; triplet; group of three; --(2) the three vowels, అ, ఇ, ఎ; త్రిక, trika -adj. --three-fold; triple; త్రికరణశుద్ధి, trikaraNaSuddhi -n. --purity of thought, word and deed; true intention; త్రికాలములు, trikAlamulu -n. pl. --past, present and future; (lit.) the three times; త్రికోణకుండలి, trikONakuMDali -n. --the pineal gland; the part of the brain wherein the soul is believed to dwell; త్రికోణి, trikONi -n. --triangle; a literal translation of triangle should be త్రికోణి, but త్రిభుజం sounds better and is also more popular; త్రిగుణమాత్రం, triguNamAtraM -n. --trigonometry; (lit.) the measurement of three properties; త్రిగుణాత్మకం, triguNAtmakaM -adj. --three-dimensional; త్రిదళ హస్తాకార సంయుక్త పత్రం, tridaLa hastAkAra saMyukta patraM -n. --trifoliolate leaf; త్రిఫలం, triphalaM -n. --a mixture of the three fruits in Ayurvedic medical system; --కరక్కాయ 3 పాళ్లు, తానికాయ 6 పాళ్లు, ఉసిరికాయ 12 పాళ్లు కలిస్తే దానిని త్రిఫలం అంటారు; త్రిభుజం, tribhujaM -n. --triangle; (lit.) three-sided one; ---గోళీయ త్రిభుజం = spherical triangle; a triangle drawn on the surface of a sphere can be called "spherical triangle" only if all the following conditions are satisfied: (a) the three sides are all arcs of great circles, (b) any two sides together are longer than the third side; (c) each angle is less than 180 degrees, and (d) the sum of all the angles is greater than 180 degrees; ---సమతల త్రిభుజం = plane triangle; --- సమబాహు త్రిభుజం = equilateral triangle. త్రిమూర్తులు, trimUrtulu -n. --the three dieties of Hindu trinity, namely Brahma, Vishnu, and Maheswara; త్రివిక్రములు, trivikramulu -n. --people with three traits, namely hardwork, inherent talent and luck; త్రిశంకు, triSaMku -n. --[astron.] Crux, the Cross; Southern Cross; a small group of stars in the southern sky; the longer arm of this cross points toward the South Pole; however, there is no star like the Pole Star in the southern skies; త్రిశంకు చక్కెర, triSaMku cakkera -n. --[chem.] invert sugar; a sugar that is capable of inverting the plane of polarization of light passing through it; త్రిష్టుప్పు, trishTuppu -n. --the prosody that frequently appears in the composition of Vedic hymns; త్రిసరం, trisaraM -n. --a three-stranded necklace; త్రిహరితపాడేను, triharitapADEnu -n. --[chem.] trichloromethane; chloroform;CHCl<sub>3</sub>; తీక్షణ, tIkshaNa -adj. --(1) strong; --(2) bright; --(3) powerful; --(4) caustic; తీగ, tIga -n. --(1) wire; --(2) vine; creeper; తీగబచ్చలి, tIgabaccali -n. --climbing spinach; [bot.] ''Basella cordifolia''; తీగపల్లేరు, tIgapallEru -n. --[bot.] ''Celastrus paniculatus''; [Sans.] జ్యోతిష్మతి; తీటకసింత, tITakasiMta -n. --[bot.] ''Mucuna prurita'' of the Fabaceae family; also దూలగొండి; [Sans.] కపికచ్చు; తీత, tIta -n. --(1) taking; --(2) the act of removal; --(3) the act of harvesting fruits such as coconuts; --(4) the act of a flood ebbing; (5) pain; తీతువు, tItuvu -n. --the yellow-wattled Lapwing; తిత్తిరి పిట్ట; [biol.] Sarciophonus malabaricus; తీపి, tIpi -n. --sweetness; తీపు, tIpu -n. --a type of pain with a pulling sensation; తీయు, tIyu -v. i. --take; remove; తీరం, tIraM -n. --shore; bank; తీర్థం, tIrthaM -n. --water; sacred river; shrine;(lit.) one that leads to salvation; ---మంచి తీర్థం = fresh water; drinking water. ---పుణ్య తీర్థం = holy place; a place of pilgrimage. తీర్థయాత్ర, tIrthayAtra -n. --pilgrimage; తీర్పరి, tIrpari -n. --judge; arbitrator; తీర్పు, tIrpu -n. --judgment; resolution; arbitration; తీరిక, tIrika -n. --spare time; free time; leisure; తీరుబాటు; తీరుబడి; తీరు, tIru -n. --(1) possibility; --(2) attitude; manner; way; style; method; తీరుబడి, tIrubaDi -n. --leisure; తీవ్రం, tIvraM -adj. --(1) intense; --(2) powerful; --(3) caustic; తీవ్రత, tIvrata -n. --(1) intensity; --(2) power; --(3) strength; తీవ్రవాదులు, tIvravAdulu - n. pl. -- extremists; people who hold extreme political or religious views; fanaticism; (see also) ఉగ్రవాదులు; తీసివేయు, tIsivEyu -v. i. --(1) diminish; decrease; --(2) subtract; deduct; తీసుకొను, tIsukonu -v. i. --(1) take; accept; --(2) suffer chronically; త్రీంచా, trIMcA -n. --a playing card with a face value of 10; '''తుం - tuM, తు - tu, తూ - tU''' [[తుంగ]], tuMga -n. --bulrush; sedge; nut grass; a type of grass with long cylindrical leaves; [bot.] ''Cyperus rotundus''; -- నేల మీద కూర్చొనడానికి అవసరమైన [[చాపలు]] తుంగ గడ్డితో చేసినవి మెత్తగా ఉంటాయి; -- తుంగలో తొక్కు = తుంగలో తొక్కకడం అంటే విసుక్కుంటూ పని చేయడం. ఇంక దీనితో నాకు పనిలేదు అనే విసుగు ఆ పనిపట్ల చూపడం అని ఈ జాతీయం అర్థం. తుంచు, tuMcu -v. t. --nip; pluck; snip; తుంటరి, tuMTari -n. --mischievous person; తుంపర, tuMpara -n. --(1) drop from a spray; --(2) drizzle; తుక్కు, tukku -n. --rubbish; trash; తు.చ. తప్పకుండా, tu. ca. tappakuMDA -ph. --fully; thoroughly; meticulously; -- తు, చ తప్పకుండా అంటే "అక్షరం గూడా పోకుండా" అనే అర్థం లో వాడుతూంటాము; చ, వై, తు , హి అనే పదాలు సంస్కృత శ్లోకాలలో పాదపూరణకు ఊత పదాలుగా (అర్థ వంతం కాకుండా ఊరక) వాడుతారు; సంస్కృతంలో తు అంటే ఐతే అని, చ అంటే మరియు అని అర్థం. హి అంటే కదా అని, వై అనేది గూడా తు అనే అర్థం లోనే వాడబడుతూంటుంది; ఇవి చిన్న పదాలు గాబట్టి పాదపూరణకోసం అవసరం లేకపోయినా చేరుస్తూ ఉంటారు; తుచ్ఛము, tucchamu -adj. --base; low; contemptible; తుడుపు, tuDupu -n. --sweep; a trip from one end to another; ---దిగ తుడుపు = a method of removing the so-called evil eyes; (lit.) top to down sweep. తుత్తునాగం, tuttunAgaM -n. --zinc; తుత్తురుబెండ, tutturubeMDa -n. --[bot.] ''Abutilon indicum'' of the Malvaceae family; --పాపిడికాయ; [Sans.] అతిబలా; తుద, tuda -n. --end; final; last; ---తుదముట్టించు = bring to an end; complete. తునక, tunaka -n. --fragment; piece; bit; తుని, tuni -n. --name of a town in East Godavari district; తుని తగవు తీర్చినట్లు, tuni tagavu tIrcinaTlu -ph. --win-win type of dispute settlement; refers to a judgment rendered by a businessman in Tuni where both parties felt they won; తునికి, tuniki -n. --Coromandel ebony; [bot.] ''Diospyros melanoxylon'' of the Ebenaceae family; a tree whose leaves are used to warp tobacco for making beedies, a type of native cigar, quite popular with the lower rungs of society; తుప్ప, tuppa -n. --bush; shrub; తుపాకి, tupAki -n. --gun; తుపాను, tupAnu -n. --storm; rain storm; cyclone; hurricane; typhoon; తుప్పు, tuppu -n. --rust; an oxide of iron; an oxide of any metal; తుమ్మ, tumma -n. --the babul tree; Indian gum arabic tree; (bot.] ''Acacia arabica; Acacia nilotica'' ssp. indica; ---నాగతుమ్మ = [bot.] ''Acacia farnesiana''. ---పాకీతుమ్మ = [bot.] ''Acacia flatronum''. ---తెల్లతుమ్మ = కదరం = [bot.] ''Acacia leucophloea; Acacia ferruginea''; ---కస్తూరితుమ్మ = [bot.] ''Acacia jamesiaua''. తుమ్మబంక, tummabaMka -n. --gum arabic; తుమికి, tumiki -n. --ebony; [bot.] ''Diospyros embyopteris''; -- తుమిద = నల్ల తుమికి; కులకం; [bot.] ''Diospyros melanoxylon''; తుమ్మి, tummi - n. -- Thumbe; [bot.] ''Leucas aspera'' (Willd.) Link. Lamiaceae; తుమ్మి, tummi -n. --[bot.] ''Leucas cephalotes; Leucas aspera''; [Sans.] ద్రోణపుష్పీ; తుమున్నర్ధకం, tumunnardhakaM -n. --[gr.] infinitive; తుమ్ము, tummu -n. --sneeze; sternutation; తుమ్ము, tummu -v. i. --sneeze; తుమ్మెద, tummeda -n. f. --bumblebee; the large black carpenter bee; the male is called గండు తుమ్మెద; see also తేనెటీగ; -- Bumblebees are extremely good pollinators that can collect pollen twice as fast as a honey bee. Bumblebees are social bees like honey bees, with one queen in a hive and workers that support her. However, bumblebees do not have a permanent colony like honey bees do; తురంగం, turaMgaM -n. --horse; తురంజీలు, turaMjIlu - n. pl. -- small, slender freshwater fish; -- సన్నంగా వేలెడంత పొడవు మాత్రమే వుండే చిన్న చిన్న మంచినీటి చేపలను తురంజీలు అంటారు. ఇవి కొండవాగుల్లో, కొండ కొలనుల్లో ఎక్కువగా కనబడతాయి. అరుదుగా దొరికే ఈ చేపలు ఖరీదు ఎక్కువగా ఉంటుంది. ప్రకృతి సిద్ధంగా లభించే ఈ చేపలను చెరువుల్లో కృత్రిమంగా పండించలేరు. రూపంలో చిన్న బొమ్మిడాయిలలా కనిపిస్తాయి కాబట్టి వీటిని ఉత్తరాంధ్రలో 'చీకు బొమ్మిడాలు' అంటారు. నెల్లూరు ప్రాంతంలో 'ఉలుసులు' అంటారు; తురక, turaka -n. --Turk; Muslim; తురక వేప, turaka vEpa -n. --Persian lilac; Bead tree; [bot.] ''Melia azadirach''; తురాయి, turAyi -n. --(1) a head ornament such as a flower or flag attached to a hat; --(2) banner; తురాయి చెట్టు, turAyi ceTTu -n. --flame of the forest; [bot.] ''Delonix regia''; -- కోడిపుంజు చెట్టు; అరణ్య అగ్నిజ్వాల; తురీయం, turIyaM -n. --quadrant; a device to measure angles; (ety.) "దశీకృతం చక్రముశంతి చాపం, కోదండ ఖం ఖండం ఖలు తుర్యగోళం"- Bhaskaracharya; తురీయ, turIya -adj. --fourth; తురీయ మాత్రం, turIya mAtraM -n. --the fourth dimension; తురీయమాత్రకం, turIyamAtrakaM -n. --four-dimensional; తురీయస్థితి, turIyasthiti -n. --the fourth state; తురుఫు, turuphu -n. --trump; తురుము, turumu -n. --gratings, as in coconut gratings; -v. t. --(1) grate; --(2) insert; తుర్రు, turru - suff. -- a suffix to a village name if the village is elevated from the flood plains of a river or stream and has a mixture of sandy loam and clay soils; (note) the suffixes పూడి, పర్రు, తుర్రు, కుర్రు as suffixes to village names imply their location on progressively elevated grounds from a nearby river; తులం, tulaM -n. --tola; a measure widely used in India and SE Asia for weighing small quantities; a third of a పలము; approximately 3/8 of a troy ounce or 180 troy grains or 11.7 grams in the metric system; To convert Gram to Tola, we just need to multiply the number by 0.085763293310463; తుల, tula -n. --(1) Libra; the Scales; a sign of the Zodiac; --(2) scales; balance; త్రాసు; తక్కెడ; తులతూగు, tulatUgu -v. i. --match; be on a par; తులనాత్మక, tulanAtmaka -adj. --comparative; తులనాత్మక విశ్లేషణ, tulanAtmaka viSlEshaNa -n. --comparative analysis; తులసి, tulasi -n. -- all the tulasi’s belong to the Lamiaceae family; (note) there is no agreement between the Telugu names and the scientific binomials; --(1) [bot.] ''Ocimum gratissimum''; same as రామతులసి; నిమ్మతులసి; --(2) తెల్లతులసి = holy basil; [bot.] ''Ocimum sanctum''; [bot.] ''Ocimum album;''; same as కుక్కతులసి; లక్ష్మి తులసి; --(3) వనతులసి = sweet basil; [bot.] ''Ocimum basilicum''; same as తియ్యతులసి; భూతులసి; విశ్వతులసి; --(4) నల్లతులసి = [bot.] ''Ocimum americanum''; --(5) సబ్జా తులసి = నానిన సబ్జా విత్తులు మూత్రకారి (diuretic)గానూ, శృంగారోద్దీపకాలు(aphrodisiac)గానూ, చెమట పట్టించేవి (diaphoretic) గానూ, కడుపులోనుంచి గ్యాస్ ను వెడలించేవి (carminative) గానూ పేరొందాయి. ఈ మొక్క ఆకుల రసం కడుపులో క్రిమిదోషాన్ని నివారిస్తుంది. దీని వేళ్ళు జ్వర హారిణి (febrifuge) గా పనిచేస్తాయి. ఈ వేళ్ళ రసాన్ని పాము విషానికి విరుగుడు (Antidote to Snake - poison) గానూ ఉపయోగిస్తారు. తుల్యం, tulyaM -suff. --equivalent to the word preceding; as good or as bad as the word preceding; ---విషతుల్యం = equivalent to poison. తుల్యత, tulyata -n. --(1) parity; [comp.] a concept used to describe the correctness of binary codes; [phy.] a concept used to describe nuclear properties; --(2) equivalence; తుల్యతా ద్వింకం, tulyatA dviMkaM -n. --[comp.] parity bit; తులాదండం, tulAdaMDaM -n. --lever; (lit.) balanced beam;a bar and fulcrum to lift heavy objects; తులాభారం, tulAbhAraM -n. --weight measured by a balance; తులామానం, tulAmAnaM -n. --measure of weight; తులువ, tuluva -n. --scoundrel; wretch; తువ్వాయి, tuvvAyi -n. --calf; baby cow; తుషారం, tushAraM -n. --(1) spray; --(2) snow; (rel.) మంచు; తుహినం, tuhinaM -n. --dew; mist; తుహిన బిందువు, tuhina biMduvu -n. --(1) dew drop; --(2) [phy.] dew point; the temperature at which moisture in the atmosphere begins to condense; త్రుంచు, truMcu -v. t. --snip; prune; (ant.) పెంచు; తూగు, tUgu -n. --(1) balance; parity; match; --(2) swing; sway; --- తూగుటుయ్యాల = a swinging cradle suspended by ropes or chains. --- తూగుదీపం = a lamp suspended by ropes or chains. --- మనం వాళ్లతో తూగలేం = we are not rich enough to match them. తూగుపలక, tUgupalaka -n. --plumb line; a weight attached to a string and suspended to check the vertical-ness of a structure తూచు, tUcu -v. t. --weigh; తూటా, tUTA -n. --bullet; (rel.) caliber tells bullet’s diameter; తూటికాడ, tUTikADa -n. --[bot.] ''Ipomoea aquatica; Ipomoea reptans;'' తూటు, tUTu -n. --hole; puncture; తూతిక, tUtika -n. --Indian mulberry; తూనిక, tUnika -n. --weight; తూనికకోల, tUnikakOla -n. --beam of a balance; తూనికతోపుడు, tUnikatOpuDu %e2t -n. --tare; weight of an empty bag, container or vessel; తూనీగ, tUnIga -n. --(1) dragon fly; [bio.] anisoptera; --(2) damsel fly; [bio.] zygoptera; తూపు, tUpu -n. --(1) arrow; --(2) [math.] vector; తూము, tUmu -n. --(1) culvert; drain; sluice; the tubular drainage opening under a street; --(2) the drainage hole in a wall; --(3) hub of a wheel in which the axle is inserted; -- (4) the Indian bushel; a volumetric measure for grains, approximately equal to a bushel; 1 తూము = 4 కుంచాలు; 1 కుంచము = 4 మానికలు; 1 మానిక = 4 సోలలు; 1 తవ్వ = 2 సోలలు; (rel.) పుట్టి = 20 తూములు; పందుము = 10 తూములు; ఏదుము = 5 తూములు; నల్తుము = 4 తూములు; ముత్తుము = 3 తూములు; ఇద్దుము = 2 తూములు; తూర్పారబట్టడం, tUrpArabaTTaDaM -n. --winnowing; తూర్పు, tUrpu -n. --East; తూర్పుదిశ, tUrpudiSa -n. --easterly direction; తూలగొట్టు, tUlagoTTu -v. t. --knock over; తూలిక, tUlika -n. --(1) feather; --(2) pen; pen made of a feather; --(3) cotton; ---హంస తూలికా తల్పం = a bed made out of swan’s down; the epitome of a luxurious bed. తూలినాళిక, tUlinALika -n. --cotton swab; a piece of cotton attached at the end of a short splinter; తూలు, tUlu -v. i. --stagger; reel; తూష్ణీంభావం, tUshNIMbhAvaM -n. --disdain; showing contempt by ignoring; '''తృ - tR, తె - te, తే - tE, తై - tai''' తృణం, truNaM -n. --(1) blade of grass; --(2) trifle amount; తృణాహారి, truNAhAri -n. --herbivore; % insert in e2t part తృతీయ, tRtIya -adj. --pref. the third; తృప్తి, tRpti -n. --satisfaction; తృష్ణ, tRshNa -n. --thirst; తెంపరితనం, temparitanaM - n. -- audacity; daring; తెంపు, teMpu -v. t. --break; snap; తెగ, tega -adv. --excessively; too much; extremely; ---తెగ నొప్పిగా ఉంది = it is extremely painful. -n. --sect; group; party; తెగగొట్టు, tegagoTTu -v. t. --break; snap; తెగటార్చు, tegaTArcu -v. t. --kill; slay; destroy; తెగడ, tegaDa -n. --Indian Jalop; [bot.] ''Operculina turpethum''; -- [Sans.] త్రివృత్; తెగడ్త, tegaDta - n. -- criticism; condemnation; తెగడు, tegaDu - v.t. -- criticize; condemn; ignore; slight; తెగతెంపులు, tegateMpulu -n. --the breaking up of a relationship between people; తెగించు, tegiMcu -v. i. --dare; take risk; --- బరితెగించు = unabashed; uninhibited; show no regard to tradition. తెగింపు, tegiMpu -n. --daring; boldness; bravery; courage; తెగు, tegu -v. i. --cut; break; snap; lacerate; sever; తెగులు, tegulu -n. --(1) crop pest; plant disease; any disease; --(2) used derogatorily to refer to arrogant or snobbish human attitudes; తెగువ, teguva -n. --venture; courage; తెచ్చు, teccu -v. t. --bring; తెట్టు, teTTu -n. --scum; a slag-like substance that floats on a liquid; తెడ్డు, teDDu -n. --(1) ladle; big flat wooden spoon; (rel.) గరిటె; చెంచా; --(2) oar; paddle; తెడ్డువేయు, teDDu vEyu -v. t. --to paddle; తెమ్మెర, temmera -n. --breeze; cool breeze; తెన్ను, tennu -n. --(1) way; route; path; --(2) solution; తెప్ప, teppa -n. --raft; a small boat; canoe; తెప్పరిల్లు, tepparillu -v. -to recover; same as సేద తీరు,తెరుకోను; తెప్పించు, teppiMcu -v. t. --make someone bring; order; place an order; తెమడ, temaDa -n. --phlegm; mucous of the throat; తెర, tera -n. --(1) curtain; screen; --(2) wave; ---తరువాయి కథ వెండి తెరపై చూడండి = see the rest of the story on the silver screen. ---తెర లాగు = pull the curtains; open the curtains. ---తెర వేయరా = drop the curtains; close the curtains. --- వాతెర = lip; (lit.) a curtain to the mouth; తెరచాప, teracApa -n. --sail; తెరచాప కొయ్య, teracApa koyya -n. --mast; తెరదించు, teradiMcu - v. t. -- bring to a conclusion; తెరలు తెరలుగా, teralu teralugA -adv. --in waves; తెర్ర, terra -n. --blockhead; stupid; తెరిపి, teripi -n. --break; pause; rest; respite; intermission; hiatus; తెలంగాణ, telaMgANa -n. --Telugu speaking part of the former Hyderabad principality; తెలకపిండి, telakapiMDi -n. --sesame seed cake left after extracting the oil; తెలకపిండి కూర, telakapiMDi koora -n. --[bot.] ''Aerva lanata''; --కొండపిండి మొక్క; [Sans.] పాషాణ భేది; తెల్లకణం, tellakaNaM -n. --leukocyte; white blood cell; there are different types of white cells and their names are basophil; neutrophil; eosinophil; monocyte and lymphocyte; తెల్లకలువ, tellakaluva - n. -- [bot.] ''Nymphaea nucifera'' Gaertn. తెల్లకుసుమ, tellakusuma -n. --leucorrhea; white discharge; a morbid whitish discharge from the vagina and uterus, usually resulting from chronic infection; తెల్లగలిజేరు, tellagalijEru - n. -- [bot.] Trianthema decandra L. Aizoaceae; తెల్లజెల్ల, tellajella -n. --(1) white catfish of the Tachisuridae family; [biol.] ''Tachysurus jella''; --(2) Aor, a fish of the Bagridae family; Mystus aor; --(3) dwarf catfish of the Bagridae family; Mystus cavasius; తెల్ల పునికి, -- [bot.] Givotia rottleriformis of the Euphorbiaceae family; -- కొండపల్లి బొమ్మలను తెల్ల పునికి అనే మెత్తటి తేలికపాటి కర్రతో తయారు చేస్తారు; ఏటికొప్పాక బొమ్మలు స్థానికంగా విరివిగా లభించే తేలికపాటి అంకుడు కర్రతో చేస్తారు; తెల్ల బరిణిక, tella bariNika -n. --[bot.] ''Ficus gibbosa''; తెల్లమద్ది, tellamaddi -n. --[bot.] ''Terminalia arjuna'' of the Combretaceae family; -- గుండె జబ్బులకు అద్భుతంగా పనిచేసే అర్జునారిష్ట అనే ఆయుర్వేద ఔషధం దీని కాండం పైబెరడుతో తయారు చేస్తారు; తెల్లమిరియం, tellamiriyaM -n. --allspice; తెల్లరొద, tellaroda -n. --[engr.] white noise; a mixture of sounds of various frequencies; తెల్లవారుజాము, tellavArujAmu -n. --the wee hours of the morning; strictly, from 1.00 A.M. to 6.00 A.M.; తెల్ల వియత్నాం గులాబి, tella viyatnAM gulAbi - n. -- White Vietnam Rose; [bot.] Portulaca grandiflora of the Portulacaceae family; [[File:?? ]] తెలియకుండా, teliyakuMDA - adj. -- unbeknownst; --- నాకు తెలియకుండా వెళ్లిపోయేడు = He left, unbeknownst to me. తెలివి, telivi -n. --intelligence; smartness; తెలివితక్కువతనం, telivitakkuvatanaM -n. --stupidity; తెలివితేటలు, telivitETalu -n. --intelligence; intelligence quotient; IQ; తెలిగించు, teligiMcu -n. --translate into Telugu; replacing a foreign language statements with Telugu statements; తెలుగు, telugu -n. --Telugu; a Dravidian language spoken in Southern India; a vowel-ending language touted as the Italian of the East; తెలుగుతనించు, telugutaniMcu -v. t. --bringing foreign language words into Telugu by giving them Telugu pronunciation or form, as in ఆసుపత్రి; లాంతరు; తెలుపు, telupu -n. --whiteness; white color; తేగ, tEga -n. --seeding of palmyrah tree; తేజపత్రి, tEjapatri -n. --tejpat; the leaf used in cookin Biriyani; [bot.] ''Cinnamomum tamala''; తేజస్వంతం, tEjasvaMtaM - n. -- bright; luminous; తేజస్వంతుడు, tEjasvaMtuDu - n. -- bright person; luminous person; illustrious person; -- (note) తేజోవంతుడు is incorrect usage; తేజస్సు, tEjassu - n. -- brightness; bright appearance; apparent brightness; -- (rel.) ఓజస్సు = vigor; energy; inherent capacity; luminosity; తేజి, tEji -n. --horse; a horse of superior quality; తేజోరసాయనం, tEjOrasAyanaM -n. --photo chemistry; తేజోవరణం, tEjOvaraNaM -n. --photosphere; తేజోవిద్యుత్తు, tEjOvidyuttu -n. --photoelectricity; తేట, tETa -adj. -- clear; pure; ---తేటతెల్లం = very clear; clearly understood. ---తేట తెలుగు = pure Telugu. -n. -- clear fluid floating over a soupy substance; clear fluid floating over solid settled to the bottom; ---మజ్జిగ తేట = clear part of un-homogenized buttermilk. తేడా, tEDA -n. --difference; తేదీ, tEdI -n. --(1) date; day of the month; --(2) an appointment; తేనె, tEne -n. --honey; (rel.) మధువు; తేనెటీగ, tEneTIga -n. --bee; honey bee; తేనెపట్టు, tEnepaTTu -n. --beehive; honeycomb; తేనెపిట్ట, tEne piTTa -n. --sunbird; ఊదా తేనెపిట్ట = చిట్టి తేనెపిట్ట = purple sunbird; [bio.] ''Nectarinia asiatica''; తేభ్యం, tEbhyaM -n. --useless fellow; తేమ, tEma -n. --moisture; humidity; తేమానం, tEmAnaM -n. --interest on principal; తేలడం, tElaDaM -v. i. --floating; తేలు, tElu -n. --scorpion; -v. i. --(1) float; --(2) settle; తేలుకొండి, tElukoMDi -n. --martynia; [bot.] ''Tragi involuerata;'' తేలుమందు చెట్టు, tElumaMdu cheTTu - n. -- African Milk Bush, [bot.] ''Euphorbia umbellata'' of the Euphorbiaceae family; also called [bot.] ''Synadenium grantii''; --this invasive plant can be seen in many places in Andhra Pradesh; the latex secretions from the leaves of this bush is believed to provide some amelioration from scorpion stings; In Brazil, this is considered a medicinal plant with wide-ranging applications including cancer treatment because of its cytotoxic properties; తేలుమణి, tElumaNi -n. --చెంచలితీగ; [bot.] ''Tiaridium indicum''; తేల్చు, tElcu -v. i. --to make up one's mind; -v. t. --(1) decide; arbitrate; clinch; --(2) to cause to float; త్రేతాయుగం, trEtAyugaM -n. --the Age of Triad or Treta Yuga; according to Hindu belief, in this age, law and order was 3/4 th; Duration of Treta Yuga is 1, 296 000 years; (ety.) Treta is related to Latin tres and English Three; త్రేనుపు, trEnupu -n. --burp; eructation; belching; expulsion of air that is trapped in the stomach; see also పిత్తు; తైధిక క్రమం, taidhika kramaM -n. --chronology; order according to date; (rel.); అకారాది క్రమం; తైరు, tairu -n. --milk curds; తైరుకొట్టడం, tairukoTTaDaM -n. --[idiom] buttering up some one; --- వాడు గురువు గారికి బాగా తైరు కొడుతున్నాడు = He is buttering up the teacher. తైలం, tailaM -n. --(1) oil; (lit.) til oil; sesame seed oil; --(2) bribe; money; -- తిలల నుండి తీసిన చమురు; త్రైపాక్షిక, traipAkshika -adj. --tripartite; త్రైమాసిక, traimAsika -adj. --once every three months; quarterly; త్రైవార్షిక, traivArshika -adj. --triennial; once every three years; '''తొం - toM, తొ - to, తో - tO, తౌ - tau''' తొంగు, toMgu -v. i. --be inclined; be slant; తొంగొను, toMgonu -v. i. --lie down; తొండం, toMDaM -n. --(1) trunk of an elephant; --(2) tongue flap used to tuck-in and lock a suitcase; --(3) proboscis; తొండ, toMDa -n. --Common Garden Lizard; Blood Sucker; [bio.] ''Calotes versicolor'' of the Agamidae family; -- the saying, తొండ ముదిరి ఊసరవిల్లి అయింది" is not scientifically accurate; -- తోటబల్లి; -- [Sans.] సరటము (జరజరా (సరసరా) పాకేది); కృకలము; కృకలాసము (కంఠాన్ని పైకీ, కిందికీ ఆడిస్తుంది కనుక); కృకలాశము; తొండలముచ్చు గద్ద, toMDalamuccu gadda - n. -- White-eyed Buzzard; [bio.] ''Butastur teesa'' of the Accipitridae family; -- కేవలం తొండల్ని వేటాడి చీల్చి తినేసే ఒక గద్ద; తొందర, toMdara -n. --hurry; rush; తొందరపడు, toMdarapaDu -v. i. --hurry; rush; తొందరపెట్టు, toMdarapeTTu -v.t. --hurry; rush; తొక్క, tokka -n. --skin; peel; rind; husk; pod; (note) the skin of a banana or apple is a peel; the skin of a watermelon is a rind; the skin of peanuts is a shell; the housing of peas and beans is a pod; తొక్కిడి, tokkiDi -n. --congestion; తొక్కిసలాట, to-kki-sa-lA-Ta -n. --stampede; తొక్క ఒలచడం, tokka olacaDaM -v. t. --skinning; తొక్క తీయడం, tokka tIyaDaM -v. t. --peeling; తొక్కు, tokku -n. --(1) peelings; vegetable peelings; --(2) chutney made by crushing vegetables; --(3) garbage; trash; తొక్కు, tokku -v. t. --(1) step on; pedal --(2) crush; తొగరు, togaru -adj. --red; -n. --logwood; [bot.] ''Morinda cirifolia; Morinda pubescens;'' తొట్టి, toTTi -n. --(1) crib; bassinet; --(2) basket; --(3) trough; tub; తొట్రుపడు, toTrupaDu -v. i. --(1) totter; stumble; falter; --(2) confused తొట్రుపాటు, toTrupATu -n. --tottering; stumbling; faltering; తొడ, toDa -n. --thigh; తొడపాశం, toDaPASaM -n. --thigh-pinch; a kind of punishment given to children; తొడిమె, toDime -n. --pedicel; the foot stock of a leaf or flower; తొడుగు, toDugu -n. --jacket; తొణుకు, tONuku -v. i. --spill; splash; తొత్తు, tottu -n. --slave girl; servant girl; whore; తొత్తుకొడుకు, tottukoDuku -n. --bastard; (lit.) son of a whore; తొనలు, tonalu -n. pl. --sections, as in sections of an orange; this is used when the orange is sectioned after peeling the skin; (coll.) smiles; this is used when the orange is cut into sections with the rind on; తొమ్మిది, tommidi -n. --nine; (lit.) one less than ten = తొన్ను + పది; తొరణం, toraNaM -n. --acceleration; rate of change of velocity; తొరణి, toraNi -n. --accelerator; ---తొరణిని తొక్కవోయ్‍ = step on the accelerator. తొర్ర, torra -n. --(1) a tunnel-like opening in a tree trunk; --(2) breach; gap; తొర్రి, torri -n. --(1) breach; gap; --(2) harelip; (rel.) cleft palate; తొలకరి, tolakari -adj. --first; ---తొలకరి వానలు = first showers of the season. తొలగింపు, tolagiMpu -n. --removal; తొలచడం, tolacaDaM -v. t. --rinsing; తొలి, toli -adj. --first; initial; beginning; (ant.) మలి; తొలిచూలు, tolicUlu -n. --first pregnancy; primipara; తొలివేగం, tolivEgaM -n. --initial velocity; తొలిపలుకు, tolipaluku -n. --preface; తొల్లి, tolli -adj. --former; తొల్లిక, tollika -n. --a small hand-held hoe; an instrument to dig earth; తొలుచు, tolucu -v. t. --rinse; తొలేలు, tolElu - n. -- protozoa; (ety.) తొలి + ఏలు = first animal; తొస్సి, tossi -adj. --the state of being broken or missing; తోక, tOka -n. --tail; appendage; suffix; తోకచుక్క, tOkacukka -n. --comet; (lit.) tail star; తోకపీకుడు, tOkapIkuDu -n. --squabble; excessive analysis; excessive interpretation beyond what is meant or implied; తోక మిరియాలు, tOka miriyAlu -n. pl. --cubebs; చలువ మిరియాలు; తోచు, tOcu -v. i. --occur; esp. occurrence of a thought; ---నాకేమీ తోచడం లేదు = I know not what to do; I am getting bored. తోట, tOTa -n. --(1) grove; garden; --(2) plantation; తోటకాష్టకం, tOTakAshTakaM - n. -- Eight Slokas (Sanskrit poems) written in Totaka meter by TotakAchArya, one of the disciples of Adi Shankara, in praise of Adi Shankara!!; -- 'తోటకం' అన్నది ఒక సంస్కృత ఛందస్సు (prosody) పేరు. నాలుగు సగణాలుంటాయి. "నననా నననా నననా నననా" అనే మాదిరిలో నాలుగు పాదాలతో ఉంటాయి. ఇలాంటి పద్యాలు ఎనిమిది ఉంటే అది తోటకాష్టకం. వేంకటేశ్వర సుప్రభాతంలో వినిపించే "కమలా కుచ చూచుక కుంకుమతో…" అని సాగేది కూడా తోటకమే; తోటకూర, tOTakUra -n. -- Chinese spinach; [bot.] ''Amaranthus viridis'' Linn.; ''Amaranthus gangeticus''; same as పెద్ద (పెరుగు) తోటకూర; కోయ తోటకూర; మొక్క తోటకూర; --ఆకుకూరల్లో ఇది 'రాణి' వంటిదని అంటారు; --[Sans.] మారిష,బాష్పక; తోటమాలి, tOTamAli -n. --gardener; caretaker of a garden; వనమాలి can be used for forest ranger; తోడబుట్టువు, tODabuTTuvu -n. --sibling; brother or sister; fellow child; తోడ్పడు, tODpaDu -v. i. --help; assist; తోడ్పాటు, tODpATu -n. -help; assistance; తోడి, tODi -adj. --fellow; joint; ---తోడిఅల్లుడు = fellow son-in-law. ---తోడికోడలు = fellow daughter-in-law. ---తోడిదొంగ = fellow thief; accomplice. తోడు, tODu -n. --(1) company; help; support; accompaniment; --(2) a spoon of buttermilk (to act as a bacterial culture) added to a pot of warm milk in order to prepare curds or yogurt; -v. t. --the act of lifting water from a well; draw; take up; తోడుపెట్టు, tODupeTTu -v. t. --the act of adding buttermilk (to act as a bacterial culture) to milk to make curd; తోడుకొను, tODukonu -v. i. --the process of coagulation of milk as it becomes curd, or yogurt, in the company of a bacterial culture like buttermilk; తోడేలు, tODElu -n. --wolf; తోప, tOpa -n. --skin; ---తోప రేగగొట్టు = to beat someone until the skin opens up. తోపు, tOpu -adj. --reddish; reddish brown; తోపు, tOpu -n. --(1) push; --(2) garden of fruit trees; grove; --(3) taupe; dark red color; a shade of brown; --(4) stuffing in a sweet or savoury dish; --(5) cannon;. --(6) catalyst; one that gives a push to a chemical reaction; తోపుదారు, tOpudAru -n. --gunner; తోపురంగు, tOpuraMgu -n. --dark red color; తోపుఖానా, tOpukhAnA -n. --arsenal; armory; storage house for weapons and ammunition; తోపులాట, tOpulATa -n. --pushing; shoving; jostling; తోపుడుబండి, tOpuDubaMDi -n. --pushcart; తోబుట్టువు, tObuTTuvu -n. --sibling; brother or sister; fellow child; తోమడం, tOmaDaM -n. --rubbing; shining; తోమాల, tOmAla - n. -- garland of flowers and leaves; wreath made of flowers and leaves; తోము, tOmu -v. t. --rub; clean; scour; scrub; తోయం, tOyaM -n. -- (1) software; (ant.) కాయము; -- (2) marvel; wonder; curio; -- (3) delicacy; తోరణం, tOraNaM -n. --festoon of leaves, often mango leaves; wreath; తోలు, tOlu -n. --(1) leather; processed hide; processed skin; --(2) skin; bark; rind; peel; ---నల్లతోలు = dark skin. ---తెల్లతోలు = fair skin. -v. t. --drive; operate; తోలుబొమ్మ, tOlubomma -n. --(1) puppet; leather puppet; --(2) marionette or a puppet with strings; త్రోటిక, trOTika -n. --coccyx; the bottom-most part of the spine; తౌగోల, taugOla -n. --spade; hoe; (lit.) a digging stick; తౌడు, tauDu -n. --bran; తౌల్యం, taulyaM -n. --similitude; resemblance; equivalence; </poem> |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==మూలం== * V. Rao Vemuri, English-Telugu and Telugu-English Dictionary and Thesaurus, Asian Educational Services, New Delhi, 2002 ISBN: 0-9678080-2-2 [[వర్గం:వేమూరి తెలుగు-ఇంగ్లీషు నిఘంటువు]] gejqapgvpxf8lobe95qfkeha74xflau వేమూరి తెలుగు-ఇంగ్లీషు నిఘంటువు/ద-ధ 0 3018 33364 33345 2022-08-09T14:57:21Z Vemurione 1689 /* Part 2: ద - da */ wikitext text/x-wiki =నిఘంటువు= * This dictionary is an improved version over the print version (expanded, errors corrected, new features continually being added) published by Asian Educational Services, New Delhi in 2002. * You are welcome to add. BUT PLEASE DO NOT DELETE entries until you are absolutely, positively SURE a mistake has been made and needs to be corrected. * PLEASE do not delete entries or their meanings simply because you personally did not agree with the meaning given there. Thanks * American spelling is used throughout. * There is no clearly established, standardized alphabetical order in Telugu. The justification for the scheme used here would be too long for discussion here. 16 March 2016. {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> ==Part 1: దం- daM== <poem> దంచు, daMcu -v. t. --hull; pound; pestel; దంట, daMTa -n. --rival; competitor; దంటతనం, daMTatanaM -n. --rivalry; దంటు, daMTu -n. --stalk of a non-woody plant; దండం, daMDaM -n. --(1) stick; staff; beam; --(2) punishment; --(3) salutation; the act of joining two hands while praying, greeting, or offering respect; దండ, daMDa -n. --(1) garland; lei; --(2) wreath; --(3) chain; necklace; --(4) arm muscle; --(5) prop; support; దండకవిలె, daMDakavile %e2t -n. --archive, record book; register; దండయాత్ర, daMDayAtra -n. --(1) campaign; expedition; --(2) invasion; raid; (lit.) pilgrimage with sticks; this suggests that fighting a war was considered a sacred duty, a pilgrimage; దండించు, daMDiM -v. t. --(1) punish; (esp.) with a stick; --(2) [chem.] polymerize; the act of stringing together many monomers as a chain to create a polymer; (ety.) దండ conveys the concept of joining together; be they hands, flowers or monomers; దండిగా, daMDigA -adv. --plentifully; abundantly; దండీలు, daMDIlu -n. pl. --pushups; a type of physical exercise; దండు, daMDu -n. --swarm; group; gang; army; ---మిడతల దండు = swarm of locusts. ---కోతుల దండు = group of monkeys. -v. t. --collect; beg; దండుగ, daMDuga -n. --waste; దండెం, daMDeM -n. --clothesline; rope or long rod usied as a clothesline; దండెత్తు, daMDettu -v. t. --invade; raid; attack; దండోరా, daMDOrA -n. --a public announcement; an announcement made by a person as he goes around the town beating a drum; దంతం, daMtaM -n. --(1) tooth; molar; --(2) tusk; --(3) ivory; దంతకాష్టం, daMtakAshTaM -n. --twig for cleaning teeth; toothbrush; దంతధావనం, daMtadhAvanaM -n. --cleaning one’s teeth; brushing of the teeth; దంతమార్జని, daMtamArjani -n. --toothbrush; దంతమూలీయ, daMtamUlIya -adj. --[phonetics] alveolar; Alveolar consonants are articulated with the tongue against or close to the superior alveolar ridge, which is called that because it contains the alveoli of the upper teeth; దంతవిశారద, daMtaviSArada -n. --dentist; దంతవైద్యుడు, daMtavaidyuDu -n. m. --dentist; దంతవిశారద is independent of the gender of the dentist; దంత ధావన చూర్ణం, daMta dhAvana cUrnaM -n. --toothpowder; దంత ధావన ఖమీరం, daMta dhAvana khamIraM -n. --toothpaste; దంత్య, daMtya -adj. --[phonetics] dental; దంత్యములు, daMtyamulu -n. pl. --[phonetics] dentals; sounds formed by placing the tip of the tongue against or near the upper front teeth; దంతాకార, daMtAkAra -adj. --[bot.] dentate; దంతి, daMti - n. --(1) elephant; --(2) a hill shrub; [bot.] ''Maytenus emarginata''; దంతెన, daMtena -n. --rake; a toothed implement to turn sod, grass, dirt, etc.; దంతోష్ఠ్యములు, daMtOshTyamulu -n. pl. --[phonetics] labio-dentals; the letter వ is an example; దంపసాగు, daMpasAgu -n. --wet cultivation; దంపు, daMpu -v. t. --pound; hull; pestel; దంపుడు, daMpuDu -adj. --pounded (as opposed to milled); hulled; ---దంపుడు బియ్యం = pounded (as opposed to milled) rice; hulled paddy. దంభ, daMbha -adj. --false; bogus; </poem> ==Part 2: ద - da== <poem> దక్కను, dakkanu -n. --the Deccan plateau; the highland comprising the southern triangular part of India; దక్కు, dakku -v. i. --be available; (2) accrue; దక్షత, dakshata -n. --skill; dexterity; ability; competency; acumen; efficiency; దక్షిణం, dakshiNaM -n. --(1) south; --(2) right-hand side; (note) The reason for this double meaning is that when you are facing East, the right side is south. దక్షిణ, dakshiNa -adj. --southern; right-hand side; dextro; dextral; right-handed; (ant.) వామ; ---దక్షిణ శిలువ = Southern Cross; a prominent constellation visible from the southern hemisphere. -n. --a fee offered to a priest after a religious rite; see also సంభావన; దక్షిణాయనాంతం, dakshiNAyanAMtam -n. --[astron.] winter solstice; the day on which the sun rises in the southernmost part of the sky before beginning the northward journey; December 22. This day has the shortest daylight in the northern hemisphere. దక్షిణావర్త, dakshiNAvarta -adj. --clockwise; (ant.) వామావర్త; దక్షిణోజు, dakshiNOju -n. --[chem.] dextrose; the right-handed sugar; this kind of naming is necessary if one wants to adhere to the Geneva convention in ending chemical names; according to this convention, the names of all sugars should end with the sound -ose; (ant.) వామోజు; దగ్గర, daggara -adj. --near; close; దగా, dagA -n. --deceit; fraud; దగాకోరు, dagAkOru -n. --deceitful person; (rel.) పేుకోరు; దగుల్భాజీ, dagulbhAjI - n. -- cheater; (ety.) [Farsi] దగల్ = cheat; బాజ్ = suffix for మంతుడు; దగ్గు, daggu -n. --cough; ---అనుత్పాదక దగ్గు = non-productive cough; a cough that does not produce phlem. ---పొడి దగ్గు = non-productive cough; a cough that does not produce phlem. దట్టంగా, daTTaMgA -adv. --densely; thickly; దట్టించు, daTTiMcu -v. t. --ram; cram; tamp; to load; దట్టి, daTTi -n. --cummerbund; a long piece of cloth used as a waistband; దడ, daDa -n. --fibrillation; tremor; agitation; shaking; దడదడ, daDadaDa -adj. --onomatopoeia for a fibrillating heart; దడి, daDi -n. --fence or screen made with twigs and leaves; దడిగోడ, daDigODa -n. --a wall constructed with twigs and sticks and then plastered with mud; దడ్డు, daDDu -adj. --naked; దత్తం, dattaM -n. --datum; given item; దత్తత, dattata -n. --adoption; దత్తాంశం, dattAMSaM -n. --datum; given item; measured item; (ety.) దత్త + అంశం; దత్తాంశలు, dattAMSalu -n. pl. --data; given or measured quantities; దత్తాంశనిధి, dattaMSanidhi -n. --database; దత్తాఖానా, dattAkhAnA -n. --data store; computer memory; దద్దమ్మ, daddamma -n. --incompetent person; fool; simpleton; useless fellow; దద్దళం, daddaLaM -n. --a small temple built in the shape of a canopy with four pillars or posts supporting it; దద్దురు, dadduru -n. --welt; spingles, a swelling of the skin as a result of insect bite or injury resulting from a beating; దనియాలు, daniyAlu -n. --coriander seed; దనుక, danuka -adv. --until; దన్ను, dannu -n. --support; prop; backing; దన్నుదారు, dannudAru -n. --supporter; backer; దప్పళం, dappaLaM -n. --a soup made of vegetables; దప్పిక, dappika -n. --thirst; దబదబ, dabadaba -adj. --onomatopoeia for the sound of banging on a door; దబ్బనం, dabbanaM -n. --bodkin; fat heavy-duty needle; దబ్బలం; దబ్బపండు, dabbapaMDu -n. --citron; buff; [bot.] ''Citrus medica'' of the Rutaceae family; -- మాదీఫలం; వృక్ష ప్రపంచంలో డజన్ల కొద్దీ రకాల దబ్బ జాతి వృక్షాలున్నాయి. పలు సంకర జాతులూ రూపొందించబడ్డాయి. మాదీఫలం కూడా కొద్దిపాటి తేడాలతో ఇవే లక్షణాలు కలిగి ఉంటుంది. నోటి అరుచి (Anorexia), పైత్యం, ఆకలి లేమి, తల తిప్పట వంటి వాటికి అద్భుతంగా పనిచేసే 'మాదీఫల రసాయనం' అనే ఆయుర్వేద ఔషధం మాదీఫలాల రసంతోనే తయారు చేస్తారు. దబాయించు, dabAyiMcu -v. t. --(1) verbally browbeat, bully or domineer over; --(2) bluff; దఫా, daphA -n. --turn; instalment; time; occasion; దమననీతి, damananIti - n. - repression; divide and rule policy; దమ్మిడీ, dammiDI -n. --pie; a small copper coin of the British era with a value of 1/12th of an anna or 1/192nd of a rupee; దమ్ము, dammu -n. --(1) smoke; --(2) dare; --(3) holding the breath; --(4) puddling; wet plowing; plowing while there is water in the fields; --(5) mire; mud; slush; ---దమ్ముకొట్టి వస్తా = I’will come after a smoke. ---దమ్ములుంటే రా = I dare you to come. ---దమ్ము సాగు = wet cultivation. దయ, daya -n. --kindness; mercy; pity; piety; [ant.] నిర్దయ; దయచెయ్యండి, dayaceyyaMDi -inter. --please do; a sarcastic way of asking some one to leave; a subtle change in the tone of the voice makes the distinction between "come in" in and "leave"; --- please come in = దయచేసి లోపలికి రాండి. ---please leave = దయచేసి వెళ్లండి. దయచేసి, dayacEsi -advbl particle. --please; if you may; దయ్యం, dayyaM -n. --ghost; poltergeist; fiend; దయ్యం పట్టింది, dayyaM paTTiMDi -ph. --possessed by a spirit; దయ, daya - n. -- kindness; the kindness one shows toward an acquaintance, a friend, or a relative; -- see also కరుణ = the kindness one shows toward a total stranger; దయాళువు, dayALuvu -n. --kind person; దరఖాస్తు, darakhAstu -n. --application; petition; memorandum; దర్పం, darpaM -n. --pride; arrogance; దర్పణం, darpaNaM -n. --mirror; దర్పణ బింబం, darpaNa biMbaM -n. --mirror image; దర్పణ సౌష్టవం, darpaNa saushTavaM -n. --mirror symmetry; దర్భ, darbha -n. --sacred grass; [bot.] ''Poa conysuroides''; [Sans.] శర; దర్శకత్వం, darSakatvaM -n. --direction (of a film, play, etc.); దర్శకుడు, darSakuDu -n. --director (of a film, play, etc.); one who shows the way; -- చూపించేవాడు; దర్శని, darSani -n. --the instrument that is showing; -- చూపించేది; చూపించే పనిముట్టు; -- telescope = దూర దర్శని; దర్శిని, darSini -n. --the item being seen; -- చూసేది; దర్జా, darjA -n. --status; good living; pompousness; display of status; దర్బారు, darbAru -n. --audience chamber of kings; దర్యాప్తు, daryAptu -n. --investigation; examination; దరి, dari -n. --shore; bound; limit; దరిద్రం, daridraM -n. --poverty; dire poverty; -- (rel.) బీదరికం; పేదరికం; [ant.] ఐశ్వర్యం; దరిదాపు, daridApu -n. --nearness; proximity; దరిమిలా, darimilA -adv. --later; afterwards; subsequently; -- (ety.) పారశీకంలో దర్- అన్నది సప్తమీ విభక్తిని తెలిపే పూర్వప్రత్యయము (preposition). దాని అర్థం -అందు, -లోన. మియాన్- అంటే మధ్య, middle. దర్-మియాన్ అంటే మధ్యలో; ఏ కారణం చేతనో దర్-మియాన్ అన్నపదం తెలుగులో దర్-మిలా(న్) గా మారిపోయింది. అంతే కాక, ఆమధ్య కాలంలో అన్న అర్థం నుండి తదుపరి, పర్యవసానంగా అన్న అర్థవిపరిణామం కూడా జరిగింది. దర్వి, darvi -n. --spoon; ladle; దర్జీ, darjI -n. --tailor; దల, dala -suff. --near; direction; in the state of; ---దిగుదల = downward; downstream. ---వాలుదల = slope. ---ఎగుదల = upward; upstream. ---మోపుదల = weight. ---కూడుదల = cooperation; help. దళం, daLaM -n. --(1) petal; leaf; cluster of leaves; --(2) army; contingent; దళవాయి, daLavAyi -n. --commander; దళసరి, daLasari -n. --thickness; దళిత, daLita -adj. --downtrodden; depressed; దళితవర్గం, daLitavargaM -n. --downtrodden caste; untouchable caste; దవనం, davanaM -n. --souther wood; fragrant herb; [bot.] ''Artemesia vulgaris; Artemesia silversiana; Artemesia persica''; all of the Compositae (sunflower) family; దవ్వ, davva -n. --pith; medulla; the central soft part of plants such as banana; same as దూట; దవాఖానా, davAkhAnA -n. --drug store; pharmacy; (lit.) a store of medicine; దశ, daSa -adj. --ten; -n. --(1) stage; phase; --(2) state; condition; --(3) reign of a planet in astrology; దశమంతుడు, daSamaMtudu - n. -- lucky fellow; a person whose 'stars' are in proper places; --- దశమంతుడికి దిశ దోషాలు ఉండవు = [idiom] A lucky fellow doesn't have to worry about bad omens. దశమ, daSama -adj. --tenth; దశమగ్రహం, daSamagrahaM -n. --[idiom] a derogatory term for a son-in-law, as in జామాతా దశమగ్రహః; (lit.) the tenth planet; (exp.) just as the planets control our fate, so does a son-in-law; దశమి, daSami -n. --the tenth day of the lunar half-month; దశాంశ, daSAMSa -adj. --[math.] decimal; to the base ten; ---దశాంశ అంకగణితం = decimal arithmetic. ---దశాంశ పద్ధతి = the decimal system. ---దశాంశ బిందువు = decimal point. ---దశాంశ పూరకం = decimal complement; If the sum of two decimal digits is ten, then those two digits are the decimal complements of each other. The decimal numbers 3 and 7 are complements of each other. దశాబ్దం, daSAbdaM -n. --decade; దశేను, daSEnu -n. --[chem.] decane; an alkane hydrocarbon with ten carbon atoms; C<sub>10</sub>H<sub>22</sub> or CH<sub>3</sub>(CH<sub>2</sub>)<sub>8</sub>CH<sub>3</sub>; this is usually an ingredient in petrol (gasoline); దష్టం, dashTaM -adj. --bitten; దస్కం, daskaM -n. --ten; ten rupees; collective word for ten; దస్తా, dastA -n. --(1) 24 foolscap papers; --(2) deck of cards as in పేకదస్తా; దస్తావేజు, dastAvEju -n. --deed; a document containing the details of property transactions; దస్త్రం, dastraM -n. --file; portfolio; దస్తుశాస్త్రం, dastuSAstraM -n. --graphology; the (pseudo) science of analyzing handwriting; దస్తూరి, dastUri -n. --handwriting; (esp.) the quality of handwriting; దహనం, dahanaM -n. --(1) cumbustion; --(2) cremation; ---అంతర్‌దహన యంత్రం = internal combustion engine. ---దహన సంస్కారాలు = cremation and other final rites. ద్రవం, dravaM -n. --liquid; fluid; ద్రవపదార్థం, dravapadArthaM -n. --liquid substance; ద్రవ్యం, dravyaM -n. --(1) [phy.] matter; substance; --(2) money; ద్రవ్యరాసి, dravyarAsi -n. --[phy.] mass; ద్రవ్యవేగం, dravyavEgaM -n. --[phy.] momentum; ద్రవ్యోల్బణం, dravyOlbaNaM -n. --[econ.] inflation; ద్రవీభవన స్థానం dravIbhavana-sthAnaM -n. --[phy.] melting point; ద్రష్ట, drashTa -n. --(1) visionary; a teacher who can give deep insight into a subject; ఉపాధ్యాయుడు, upAdhyAyuDu -- ఉపాధ్యాయుడు = a teacher who imparts knowledge with information; -- అధ్యాపక = a teacher who gives information -- ఆచార్య= a teacher who imparts skills -- పండిత = a teacher who can give deep insight into a subject --(2) spectator; onlooker; ద్వంద్వం, dvaMdvaM -n. --couple; pair; two; ద్వంద్వయుద్ధం, dvaMdvayuddhaM -n. --duel; one-on-one combat; ద్వంద్వసమాసం, dvaMdvasamAsaM -n. --[gram.] copulative compound; '''దాం - dAM, దా - dA, ద్రా - drA, ద్వా - dvA''' దాంపత్యం, dAMpatyaM -n. --wedlock; wedded life; matrimony; దా, dA -inter. --come! -pref. --left side; see also దాపల; -- దా చెయ్యి, dA ceyyi -n. --left hand; దాక, dAka - n. -- a wide-mouthed vessel; - adv. -- up to; దాచెయ్యి, dAceyyi -inter. --hide it; store it away! దాక, dAka -n. --wide-mouthed pot; a cooking vessel; -prep. --until; ---తెల్లారే దాక = until daybreak. ---వచ్చే దాక = until one comes. ---వెళ్ళే దాక = until one goes. దాక్షిణ్యం, dAkshiNyaM -n. --compassion; mercy; kindness; దాఖలా, dAkhalA -n. --proof; verification; దాఖలుచేయు, dAkhalucEyu, -v. t. --submit a document; present a document; same as దఖలు చేయు; దఖలు పరచు; దాగలి, dAgali -n. --anvil; దాచు, dAcu -v.t. --(1) hide; conceal; --(2) safekeep; preserve; దాటు, dATu -v. t. --skip; jump; cross; traverse; దాడుగ, dADuga - n. --a large forest tree; [bot.] ''Adina cordifolia''; దాణా, dANA -n. --animal feed; దాత, dAta -n. --donor; giver; దాతృత్వం, dAtRutvaM -n. --generosity; దాదాపు, dAdApu -adv. --nearly; approximately; close to; almost; దానం, dAnaM -n. --donation; gift; something you give; -- (ant.) దాయం; దానధర్మాలు, dAnadharmAlu -n. --charitable activities; దానవులు, dAnavulu -n. pl. --the children of Danuvu, a wife of Kashyapa; a sect of bad people (like Vaataapi and Ilvala) depicted in Indian legends; దానాదీనా, dAnAdInA -adv. --therefore; in conclusion; on the whole; దాని, dAni -pron. --genitive form of it or she or అది; దానిని, dAnini -pron. --accusative of అది; దానిమ్మ, dAnimma -n. --pomegranate; [bot.] ''Punica granatum'' of the Punicaceae family; దాపల, dApala -n. --the left side; a word used to refer to the left side of a bullock cart; the port side as opposed to the starboard (right) side; near side; inside; దాపలించు, dApaliMcu -v. t. --be in the proximity; pester; దాపరికం, dAparikaM -n. --concealment; secretiveness; covertness; దాపు, dApu -n. --proximity; neighborhood; nearness; vicinity; దామాషా, dAmAshA -n. --proportion; share; దాయం, dAyaM -n. --share; portion; the money that is to be divided; dividend; something you received; -- (ant.) దానం -- సంప్రదాయం is something good that was inherited such as a good tradition or custom; దాయ, dAya -n. --paternal cousin; దాయాదులు, dAyAdulu -n. pl. --(1) paternal cousins; heirs; inheritors of a property among whom it is to be divided; (2) used often to convey enmity between paternal cousins for property rights; దాయి, dAyi -n. --workbench; దాయిని, dAyini -suff. --giver; ---శక్తిదాయిని = giver of energy. దారం, dAraM -n. --string; (rel.) పోగు = fiber, తాడు = rope, మోకు = cable; (def.) పోగుకి పురి ఎక్కిస్తే దారం అవుతుంది; పురి ఎక్కించిన దారాలతో తాడు పేనుతారు; పురి ఎక్కించడానినే పేనడం అని కూడ అంటారు; దార్శనిక, dArSanika -adj. --philisophical; దార్శనికుడు, dArSanikuDu -n. --philisopher; దారి, dAri -n. --way; path; route; దారికి వచ్చు, dAriki vaccu -v. i. --come into line; learn to behave; దారు, dAru -stuff. --guard; protector; ---దుమ్‌దారు = rearguard; one who protects the rear end of a caravan. దారు-నాదారు, dAru-nAdAru -n. --rich and poor; prince and pauper; దారుణం, dAruNaM -adj. --horrible; terrible; atrocious; -n. --horror; terror; దారుణంగా, dAruNaMgA -adv. --cruelly; horribly; harshly; దారుతంతువులు, dArutaMtuvulu -adv. --wood fibers; దారుబక్షక, dArubakshaka -adv. --wood-eating; దారువు, dAruvu -n. --wood; దాలిగుంట, dAliguMTa -n. --a fire pit; an oven-like contraption made with cakes of dried dung as fuel; this device gives good heat at first and less and less heat as the dung-cakes are used up; this is ideal for slow cooking after an initial burst of heat; --పొయ్యి; కుంపటి; అధిశ్రయిణి; అంతిక; దాలియా, dhAliyA - n. -- పొద్దుతిరుగుడు,చేమంతి వంటి పూల మొక్క; [bot.] ''Dahlia pinnata'' of the Asteraceae family; దాల్చినచెక్క, dAlcinacekka -n. --cinnamon; cinnamon bark; [bot.] ''Cinnamomum zeylanicum''; దాళవా పంట, dALavA paMTa -n. --the second paddy crop; see also పునాస పంట; దావ, dAva -n. --justice; fairness; దావా, dAvA -n. --(1) lawsuit; --(2) lava; molten rock; దావాగ్ని, dAvAgni -n. --forest fire; దావానలం, dAvAnalaM -n. --(1) forest fire; --(2) holocaust; దాస్యం, dAsyaM -n. --servitude; దాష్టీకం, dAshTIkaM - n. --authoritative behavior; దాహం, dAhaM -n. --(1) thirst; --(2) pining; --(3) combustion; దాహక, dAhaka -adj. --caustic; దాక్షిణ్యం, dAkshiNyaM; - n. -- civility courtesy; conciliatory conduct; complaisance; feeling delicate; a reluctance to refuse a request or to wound another's feelings by not complying; -- మొగమాటం; మొహమాటం; ద్రాక్ష, drAksha -n. --grape; [bot.] ''Vitis vinifera''; ద్రాక్ష ఆకుల బెండ, drAksha Akula beMDa -n. --Grape-leaved Mallow; Tropical Fanleaf; Tropical Rosemallow; [bot.] ''Hibiscus vitifolius'', ''Fioria vitifolia, Kosteletzkya vitifolia'' of the Malvaceae family; -- దీని ఆకులు ద్రాక్ష తీగ (Vitis vinifera) ఆకుల్లా ఉండే కారణంగా దీనికి విటిఫోలియా అనే పేరు వచ్చింది; విశాఖ జిల్లా నక్కపల్లి సమీపంలోని అడ్డరోడ్డు జంక్షన్ నుంచి ఏటికొప్పాక వెళ్ళే మార్గంలో రోడ్డుకి ఇరువైపులా ఈ మొక్కలే విస్తారంగా కనిపిస్తాయి; -- ఈ మొక్కల కాండంపైని బెరడులోని నారతో దృఢంగా ఉండే తాళ్ళు పేనతారు. ఆ తాళ్ళు లేత రంగులో మెరుస్తూ ఆకర్షణీయంగా ఉంటాయి. ఈ మొక్క ఆకులను పశువులు ఇష్టంగా తింటాయి. ఈ ఆకుల పసరును పాలతో కలిపి తాగితే నీళ్ల విరేచనాలు కట్టుకుంటాయి. వేళ్ళ రసాన్ని తలకి రాసుకుంటే తలలోని పేలు నశిస్తాయి. వేళ్ళ కషాయాన్ని తాగితే స్త్రీల రక్త ప్రదర వ్యాధి (Menorrhagia- ఋతురక్తం అధికంగా స్రవించే ఎర్రబట్ట వ్యాధి) నశిస్తుంది. ఈ మొక్క వేళ్లపైని బెరడు రసం లోనికి ఇస్తే పచ్చ కామెర్లు, వాపులు, సుగర్ వ్యాధి వంటివి తగ్గుతాయి. ద్రాక్ష తీగ, drAksha tIga -n. --grape vine; ద్రాక్ష తోట, drAksha tOTa -n. --vineyard (విన్యర్‌డ్); ద్రాక్ష రసం, drAksha rasaM -n. --grape juice; ద్రాక్ష సారా, drAksha sArA -n. --grape wine; ద్రాక్షారిష్టం, drAkshArisTaM -n. --extract of grapes; grape juice and sugar cooked on low fire until it jells; ద్రావకం, drAvakaM -n. --caustic liquid; any concentrated and caustic substance like an acid or alkali; ద్రావణం, drAvaNaM -n. --solution; ద్రావణి, drAvaNi -n. --solvent; ద్రావిడులు, drAviDulu -n. pl. --(1) Dravidians; (ety.) దు + గతౌ = people who were driven away (by Aryans. According to Mahabharata, it was Parasurama's drive to eliminate Kshatriyas from North India. There are other explanations and theories.); --(2) coincidentally, the drAviDAs of Andhra Pradesh are also migrants from Palghat district of Tamil Nadu; ద్రావితం, drAvitaM -n. --solute; when sugar is dissolved in water, sugar is the solvent, water is the solute and the sugared water is the solution; ద్వాదశాంశ, dvAdaSAMSa -adj. --duodecimal; related to the method of counting using twelve as a base, rather than ten; ద్వాదశి, dvAdaSi -n. --twelfth day of the lunar half-month; ద్వాదశేను, dvAdaSEnu -n. --dodecane; a hydro-carbon with twelve carbon atoms in its molecular structure; C<sub>12</sub>H<sub>26</sub>; ద్వాపరయుగం, dvAparayugaM -n. --the Age of Balance or Dvapar Yuga; according to Hindu belief, in Dvapara Yuga, perfection and imperfection are each balanced at 50%. Duration of Dvapara Yuga is 864,000 years; (ety.) Dvapara is related to duo of Latin and dva of Russian; ద్వారం, dvAraM -n. --(1) entrance; --(2) gate; an electronic circuit used in computers to perform logical operations; --(3) portal; door; ద్వారపాలకుడు, dvArapAlakuDu -n. --gate keeper; (lit.) ruler of the gate; ప్రతీహారి; ద్వారబంధం, dvArabaMdhaM -n. --(1) door frame; lintel post of a door; --(2) threshold; గుమ్మం; ద్వారేద్వారే, dvArEdvArE -n. --(1) portal-to-portal; --(2) door-to-door; '''దిం - diM, ది - di, దీ - dI''' దించు, diMcu -v. t. --put down; set down; unload; దిండు, diMDu -n. --(1) pillow; --(2) cushion; ---పిన్నుదిండు = pin cushion. దింపు, diMpu -v. t. -- (1) lower; bring down; help someone to get down from a vehicle; -- (2) unload; download; దిక్‌చక్రం, dikcakraM -n. --horizon; దిక్కు, dikku -n. --(1) direction; compass point; --(2) support; refuge; దిక్కుమాలిన, dikkumAlina -adj. --wretched; దిక్సూచి, diksUci -n. --compass; a suspended magnetic needle that shows North; దిక్సూచి దిశలు, diksUci diSalu -n. --compass directions; ---E = తూర్పు; W = పడమర; S = దక్షిణం; N = ఉత్తరం; NE = ఈశాన్యం; SE = ఆగ్నేయం; SW = నైరుతి; NW = వాయవ్యం; NNE = N కి NE కి మధ్య; ENE = E కి NE కి మధ్య; ESE = midway between east and southeast; SSE = midway between south and southeast; WSW = midway between west and southwest; SSW = midway between south and southwest, etc. [[File:Compass Rose English North.svg|thumb|16-point [[compass rose]]]] దిగంతం, digaMtaM -n. --(1) horizon; --(2) from here to the horizon; (lit.) the end of the directions; దిగంశం, digaMSaM -n. --[astron.] azimuth; the angle in degrees from the north-south line to the position of a star in the sky; దిగబెట్టు, digabeTTu -v. t. --escort; accompany; accompany someone until they "landed" at the destination; దిగాలుపడు, digAlupaDu -v. i. --downcast; depressed; దిగు, digu -v. i. --come down; get down; enter; దిగుబడి, digubaDi -n. --yield; దిగుమతి, digumati -n. --import; (ant.) ఎగుమతి = export; దిగులు, digulu -n. --anxiety; fear; worry; దిగువ, diguva -adj. --under; below; downstream; (ant.) ఎగువ = over; above; upstream; దిగువకెళ్లే బండి, diguvakeLlE baMDi -n. --down train; In Indian Railways, trains going in one direction are called "up" trains and in the other direction are called "down" trains; దిట్టం, diTTaM -adj. --strong; sturdy; well-grounded; knowledgeable; దిటవు, diTavu - n. -- (1) courage; bravery; (2) strength; దిట్ట, diTTa -n. --stalwart; expert; దిట్టమైనవాడు; దిద్దరి, diddari -n. --rectifier; reformer; teacher; దిద్దు, diddu -v. t. --(1) rectify; reform; correct; assign marks to the answers in an examination; --(2) over-write on an exemplar; దిద్దుబడి, diddubaDi -n. --rectification; reformation; దిద్దుబాటు; దినం, dinaM -n. --(1) 24 hours; day and night; --(2) day-time; దినచర్య, dinacarya -n. --(1) daily regimen; --(2) diary; దినవెచ్చం, dinaveccaM -n. --(1) petty cash; pocket money; --(2) daily wage; దినుసులు, dinusulu -n. --grain; groceries; దిబ్బ, dibba, -n. --knoll; a small round hillock; a slightly elevated place from its surroundings; దిబ్బడ, dibbaDa -n. --blockage; దిమ్మ, dimma -n. --block; mound; heap; దిమాకు, dimAku -n. --pride; arrogance; దిమ్మిస, dimmisa -n. --compactor; a hand-held construction tool used to compact and level building sites and foundations; a paviour’s beetle; దిమ్మిస రోలు, dimmisa rOlu -n. --rolling compactor; a motor driven roller used in compacting roadbeds; దిరిసెన, dirisena -n. --a tree with white flowers; [bot.] ''Albizia lebbeck; Acasia speciosa; '' దివ్య, divya -adj. --devine; దివ్యజ్ఞాన సమాజం, divyaj~nAna samAjaM -n. --Theosophical Society; The Theosophical Society was officially formed in New York City, United States, on 17 November 1875 by Helena Petrovna Blavatsky, Colonel Henry Steel Olcott, William Quan Judge, and others. It was self-described as "... an unsectarian body of seekers after Truth, who endeavor to promote Brotherhood and strive to serve humanity." This philosophy is often dubbed as neo-Advaita. The original organization led by Olcott and Besant remains today based in India and is known as the Theosophical Society - Adayar. The purported purpose of establishing the Society was to prepare humanity for the reception of a World Teacher. In 1909 the society "discovered" Mr. Jiddu Krishnamurti, an adolescent Indian boy, who the society had proclaimed as the most suitable candidate for the "vehicle" of the World Teacher. దివ్యత్తు, divyattu -n. --divinity; దివ్యదృష్టి, divyadRshTi -n. --clairvoyance; sixth sense; extra sensory perception; ESP; దివాంధమ్, divAMdhaM - n. -- owl; one that is blind at daytime; దివాంధత్వం, divAMdhatvaM - n. -- hemeralopia; inability to see in daylight; దివాణం, divANaM -n. --(1) a royal audience hall; --(2) palace; దివాచర, divAcara - adj. -- diurnal; happening during the day; దివాను, divAnu -n. --Muslim imperial revenue collector; దివాలా, divAlA -n. --bankruptcy; insolvency; దివాలేషం, divAlEshaM -n. --devaluation; (lit.) దివాలా + ఏషం, the desire to go bankrupt. This translation was apparently suggested by the well known Telugu poet, Sri Sri; దివ్యానుభూతి, divyAnubhUti -n. --telepathy; communication between minds using other than normal sensory channels; దివి, divi -n. --heaven; the upper world; దివిటీ, diviTI -n. --torch; flaming torch; దివ్వె, divve -n. --torch; lighted stick; దిశ, diSa -n. --direction; దిశమాణి, NidiSamANi -n. --[math.] vector; phasor; a quantity with a magnitude and direction; % e2t దిష్టిబొమ్మ, dishTibomma -n. --scarecrow; దిస, disa -adj. --bare; unadorned; uncovered; ద్వింకం, dviMkaM -n. --bit; binary digit; a shortening of the word ద్వియాంశ అంకం; ద్వింకీకృత, dviMkIkRuta -adj. --digitized; (lit.) converted into binary format; ద్వికం, dvikaM -n. --duo; doublet; couplet; pair; a group of two; ద్విగుసమాసం, dvigusamAsaM -n. --[gram.] numerative compound; ద్విచక్కెర, dvicakkera -n. --[chem.] disaccharide; ద్వితీయం, dviTIyaM -n. --(1) the second; --(2) the second marriage; second wife; ద్వితీయ, dvitIya -adj. --second; ద్విత్వాక్షరం, dvitvAksharaM -n. --geminate; the same consonant occurring twice, one below the other; ద్విదళ, dvidaLa -adj. --[bot.] bifoliolate; ద్విదళ హస్తాకార, dvidaLa hastAkAra -adj. --[bot.] bifoliolate; ద్విధ్రువం, dvidhruvaM -n. --[phy.] dipole; ద్వినామ పద్ధతి, dvinAma paddhati -adj. --[bio.] Binomial nomenclature; Also called binary nomenclature, is a formal system of naming species of living things by giving each a name composed of two parts, both of which use Latin grammatical forms, although they can be based on words from other languages. Such a name is called a binomial name, or a scientific name. The first part of the name identifies the genus to which the species belongs; the second part identifies the species within the genus. For example, humans belong to the genus Homo and within this genus to the species sapiens. The formal introduction of this system of naming species is credited to Swedish natural scientist Carl Linnaeus (author abbrv. L.); ద్విమాత్రకం, dvimAtrakaM -n. --two-dimensional; ద్వియాంశ, dviyAmSa -adj. --binary; ద్వియాంశ అంకం, dviyAmSa aMkaM -n. --[comp.] binary digit; ద్వియాంశ కోడీకరణ, dviyAmSa kODIkaraNa -n. --[comp.] binary coding; ద్వియాంశ అంకగణితం, dviyAmSa aMkagaNitaM -n. --[comp.] binary arithmetic; ద్వియాంశ కలనయంత్రం, dviyAmSa kalanayaMtraM -n. --binary computer; ద్వియాంశ పద్ధతి, dviyAmSa paddhati -n. --[comp.] binary number system; ద్వియాంశ సంకలనం, dviyAmSa saMkalanaM -n. --[comp.] binary addition; ద్వియాంశీకృతం, dviyAMSIkRutaM -n. -- digitized; converted into digital format; converted into binary format; ద్వియేను, dviyEnu -n. --[chem.] ethane; a hydrocarbon with two carbon atoms; C<sub>2</sub>H<sub>6</sub> ద్వియోడు, dviyODu -n. --[phy] diode; a vacuum tube with two elements, namely an anode and a cathode; ద్విరుక్తం, dviruktaM -n. --gemination; repetition of a consonant; దీక్ష, dIksha -n. --perseverance; single-minded devotion; see also వ్రతం; దీనారం, dInAraM -n. --a gold coin of old times; దీపం, dIpaM -n. --(1) lamp; --(2) oil lamp used at places of worship; దీపనకారి, dIpanakAri - n. --lighting agent; ignition agent; burning agent; an agent that promotes appetite; appetizer; దీపస్తంభం, dIpastaMbhaM -n. --(1) lighthouse; a tall pillar with a light at the top to aid seafarers; --(2) lamp post; any pole with a light attached to it, such as those used for street lighting; దీపిక, dIpika - n. -- (1) lamp; torch; -- (2) [in a title of book] manual; దీప్తి, dIpti -n. --luminosity; brightness; దీప్తిమయ, dIptimaya -n. --luminous; luminescent; bright; దీర్ఘం, dIrghaM -n. --[gram.] --(1) long vowel; vowels that require two units of time to pronounce; --(2) diphthong; --(3) the intra-syllabic symbol used to indicate the presence of a long vowel; దీర్ఘకాలిక, dIrghakAlika - adj. -- long-term; దీర్ఘచతురస్రం, dIrghacaturasraM -n. --rectangle; (lit.) elongated square; దీర్ఘచతురస్ర తరంగం, dIrghacaturasra taraMgaM -n. --[phy.] rectangular wave; దీర్ఘత, dIrghata -n. --length (ant.) హ్రస్వత; దీర్ఘతమం, dIrghatamaM -n. --longest; -- (ant.) హ్రస్వతమం; దీర్ఘవర్తులం, dIrghavartulaM -n. --ellipse; (lit.) elongated circle; దీర్ఘవృత్తం, dIrghavRttaM -n. --ellipse; (lit.) elongated circle; దీర్ఘవృత్తాకార, dIrghavRttAkAra -adj. --elliptical; దీర్ఘవ్యవధిక, dIrghavyavadhika -adj. --long-term; దీర్ఘదృష్టి, dIrghadRshTi -n. --long-sightedness; presbyopia; the ability to see well only objects at a distance; దీవన, dIvana -n. --blessing; దీవించు, dIviMcu -v. t. --bless; దీవి, dIvi -n. --island; దీక్ష, dIksha - n. --commitment; concentration; concentrated commitment for absolving sins; wisdom; ద్వీపం, dvIpaM -n. --island; ద్వీపకల్పం, dvIpakalpaM -n. --peninsula; '''దుం - duM, దు - du, దూ - dU''' దుంగ, duMga -n. --log; block of wood; దుంగపొత్తం, duMgapottaM %e2t -n. --log book; a book in which regular activities are recorded; దుండగం, duMDagaM -n. --mischief; terrible deed; దుండగీడు, duMDagIDu -n. m. --mischief maker; brat; దుండిగం, duMDigaM -n. --[bot.] ''Jatropha glandulifera''; దుంత, duMta -n. m. --he buffalo; దుందిలం, duMdilaM -n. --[bot.] ''Calosanthes indica''; దుందుడుకు, duMduDuku - adj. -- hasty and rash; దుంప, duMpa -n. --bulbous root; tuber; ---చిలగడదుంప = sweet potato. ---చేమదుంప = taro root. ---తియ్యదుంప = yam. ---బంగాళాదుంప = potato. దుంపబచ్చలి, duMpabaccali -n. --spinach; [bot.] ''spinacia tetrandra''; దుంపరాష్ట్రం, duMparAshTraM -n. --(1) galingale; [bot.] ''Alpinia ehinensis''; a root; (2) a stout tall shrub; [bot.] ''Hedychium coronarium''; దుక్క, dukka -n. --log; block of wood; దుక్క ఇనుము, dukka inumu -n. --pig iron; crude iron cast in the shape of logs, called pigs; దుకాణం, dukANaM -n. --shop; దుక్కి, dukki -n. --(1) plowing; --(2) cultivation of land; --(3) plowed land; దుక్కిటెద్దు, dukkiTeddu -n. --plowing bull; దుకూలం, dukUlaM -n. --cloth; fabric; దుక్కు, dukku -n. --traditional agronomic unit of measuring rainfall in India; approximately half-inch of rainfall; approximately the depth to which the iron tip of a manual plow would sink unassisted; దుఃఖం, du@mkhaM -n. --sorrow; grief; misery; దుగ్దం, dugdhaM -n. --milk; దుగ్దరసం, dugdharasaM -n. --latex; milky substance exuded from plants; దుడుకుతనం, duDukutanaM -n. --mischievousness; దుడ్డు, duDDu -n. --(1) cudgel; a heavy stick; --(2) money; దుద్దులు, duddulu -n. pl. --ear studs; earrings that stay on the earlobes without hanging; దున్న, dunna -n. m. --male water buffalo; దున్నపోతు, dunnapOtu -n. m. --water buffalo; దున్ను, dunnu -v. t. --plow; till the ground; దుప్పటి, duppaTi -n. --sheet; bed sheet; blanket; దుప్పి, duppi -n. --the spotted deer; stag; [bio.] ''Cerris axis''; దుబాయి చెట్టు, dubAyi ceTTu - n. -- green buttonwood; button mangrove; [bot.] ''Conocarpus erectus'' of the Combretaceae family; -- ఇది నాలుగు మీటర్ల నుంచి ఇరవయి మీటర్ల దాకా పెరుగుతుంది. దీని జన్మస్థలం, ఉత్తర, దక్షిణ అమెరికా, ఆఫ్రికా ప్రాంతాలు; ఇటీవల వీటిని రోడ్లకి ఇరుపక్కలా నాటుతున్నారు; ఇది నీటి ఎద్దడికి బాగా తట్టుకోగలదు. పైకి ఎంత పెద్దదిగా పెరుగుతుందో లోపల అంత వేరు బలంగా సాగుతాయి. అవి కూడా భూమికి సమాంతరంగా నీటికొరకు వెతుకుతూ పెరిగేస్తాయి. మధ్యలో ఉండే స్టీలు, ప్లాస్టిక్, సిమెంట్ ఇలాంటి వేవీ దీని వేర్లను ఆపలేవు. అందుకని వీటిని భవనాల దగ్గర, డ్రైనేజి, నీటి గొట్టాలు, ఎలెక్ట్రిక్, ఇతర సరఫరా గొట్టాల పక్కన వేయకూడదు. దుబారా, dubArA -adj. --extravagant; wasteful expenditure; [Hindi] second time; spending money for the same cause again; -- (ant.) పొదుపు; దుబాసి, dubAsi -n. --translator; one who knows two languages; [comp.] a program that translates from one language to another; దుబ్బు, dubbu -n. --a tuft of grass; దుమదుమలాడు, dumadumalADu -v. i. --fret with anger; దుమారం, dumAraM -n. --dust storm; (ety.) దుమ్ము + ఆరం; ఆరం అంటే అచ్చ తెలుగులో చక్రం; దుముకు, dumuku -v. i. --jump; leap; plunge; దుమ్ము, dummu -n. --(1) dust; dust settled on a surface; --(2) bone; --(3) antler; దుమ్ములగొండి, dummulagoMDi -n. --hyena; a dog-like animal with short hind legs and a powerful jaw capable of crushing bones; [bio.] ''Hyena hyena''; దుమ్ము, dummu - n. -- dust; దుమ్మెత్తిపోతలు, dummettipOtalu - n. -- abuses; scoldings; దుర్, dur -adj. --pref. bad; mal-; mis-; ---దుర్గుణం = bad property; bad character. ---దుర్నామం = misnomer. దురంతం, duraMtaM -n. --tragedy; (lit.) one that ended badly or inauspiciously; దురద, durada -n. --itch; దురదగొండి, duradagoMDi -n. --nettle; a type of poison ivy; [bot.] ''Mucuna pruriens''; ''Urtica dioica''; -- also దూలగొండి; దురదగోవెల, duradagOvela -n. --[bot.] ''Aristolochia indica''; -- also దూలగోవెల, దురపిల్లు, durapillu -v. i. --grieve; mourn; weep; suffer; దురలవాటు, duralavATu -n. --bad habit; దురవస్థ, duravastha -n. --bad situation; bad state; దుర్గం, durgaM -n. --fort; fortification; a structure that is hard to break into; ---గిరిదుర్గం = mountain fortification. ---జలదుర్గం = water fortification. ---స్థలదుర్గం = plain fortification. ---వనదుర్గం = forest fortification. దుర్గంధం, durgandhaM -n. --malodor; stench; bad smell, a stink; దుర్గమం, durgamaM -n. --inaccessible; దుర్భరం, durbharaM -n. --one that cannot be tolerated; దుర్మరణం, durmaraNaM -n. --accidental death; untimely death; (lit.) bad death; -- కాకిచావు; దుర్లభం, durlabhaM -n. --hard to achieve; hard to attain; దుర్వర్ణం, durvarNaM -n. --discoloration; bad color; tarnished color; దురాక్రమణ, durAkramaNa -n. --aggression; దురాగతం, durAgataM -n. --outrage; దురాచారం, durAcAraM -n. --bad tradition or practice; దురాశ, durASa -adj. -- greed; avarice; covetousness; rapacity; graspingness; cupidity; avidity; materialism; pleonexia; money-grubbing; intemperance; esurience; దుర్మాంసం, durmAMsaM -n. --granulation tissue; overgrown tissue; దుర్మార్గం, durmArgaM -n. --misconduct; దిరితం, duritaM -n. --sin; sinful deed; దుర్భిణి, durbhiNi -n. --telescope; దుర్బిక్షం, durbikshaM -n. --(1) famine; (lit.) a condition in which even alms are not available; (not drought) --(2) drought; (def.) a condition where the amount of moisture in the ground is less than the amount that is being lost by evaporation and transpiration; దుర్వినియోగించు, durviniyOgiMcu -v. i. --abuse; misuse; దుర్నీతి, durnIti -n. --vice; immorality; దురుసుతనం, durusutanaM -n. --impetuousness; rudeness; roughness; దుర్ముహూర్తం, durmuhUrtaM -n. --inauspicious time; a duration of time that occurs everyday and is prescribed in the Hindu calendar; (ant.) సుముహూర్తం; దులుపు, dulupu -v. t. --shake; shake off; దువ, duva -n. --deuce; two; twice; దువ్వు, duvvu -v. t. --(1) stroke; finger; --(2) comb; దువ్వెన, duvvena -n. --comb; దువ్వోడ, duvvODa -n. --plane; a carpenter's tool to make a plane surface; చిత్రిక; దుశ్శాలువ, duSSAluvA -n. --ornamental shawl; a two-layered shawl; --సన్మానంలో ఒకశాలువ కప్పడం సరే.మహా గౌరవాన్ని ప్రకటించాలనుకుంటే రెండు శాలువలు కప్పే సంప్రదాయం ఉత్తరాది ఆచారం. దుస్తరం, dustaraM -adj. --impassable; దుశ్శకునం, duSSakunaM -n. --bad omen; దుశ్చేష్ట, duScEshTa -n. --misdemeanor; bad deed; దుస్సహం, dussahaM -n. --unbearable; దుస్వప్నం, dussvapnaM -n. --bad dream; nightmare; దుష్ర్పచారం, dushpracAraM -n. --negative publicity; దుష్ర్పవర్తన, dushpravartana -n. --misdemeanor; ద్రుతం, drutaM -n. --[gram.] the sound of న్; (ety.) the sound that disappears when not needed; ద్రుతప్రకృతికం, drutaprakRtikaM -n. --[gram.] syllable or word ending in న్; -- తెలుగు పదాలన్నీ (1) న్/ను చివర గలవీ, (2) అలా ఉండనివి అని రెండు రకాలు. న్/ను చివర గలవి ద్రుత ప్రకృతికములు. మిగిలినవి కళలు: వాడు, వచ్చి, రాడు, సీత, పురాణము, కావ్యాలు — ఇలాంటివి. దూకు, dUku -v. i. --(1) jump across; leap; --(2) jump down; plunge; దూగర, dUgara -n. --cobwebs; దూట, dUTa -n. --pith; medulla; the central part of a banana stem which is edible; దూడ, dUDa -n. --calf; దూతం, dUtaM -n. --message; దూత, dUta -n. --messenger; ambassador; దూది, dUdi -n. --ginned cotton; cleaned cotton; దూదిపాలతీగ, dUdipAlatIga - n. -- Rosy Milkweed Twiner; [bot.] ''Oxystelma esculentum'' of the Asclepiadaceae family; ''Asclepias rosea''; ''Oxystelma secamone''; -- గ్రీకు భాషలో ఆక్సీ స్టెల్మా అంటే పుల్లని పాలు కలిగినది అని అర్థం. అంటే దీని పాలు చేదుగా ఉండటంతో పాటు, కొంత పుల్లగా కూడా ఉంటాయని గ్రహించాలి. లాటిన్ భాషలో ఎస్కా అంటే ఆహారం అని అర్థం. ఎస్కులెంటమ్ అంటే తినదగినది. ఈ మొక్క ఆకులు, పూలు, కాయలను కూరగా వండుకుంటారు. ఈ మొక్కను వండుకు తింటే బాలింతలకు పాలు సమృద్ధిగా పడతాయి. -- నోటి పూత, నోటిలో పుళ్ళు, గొంతువాపు ఉన్నవారు ఈ మొక్క కషాయాన్ని పుక్కిట పడితే తగ్గిపోతాయి. ఈ మొక్క తాజా వేళ్ళ కషాయాన్ని తాగిస్తే పచ్చ కామెర్లు నయమౌతాయి. గాయాలు, పుండ్లను శుభ్రపరచేందుకు (Depurative) ఈ మొక్క కషాయాన్ని వాడతారు. ఈ మొక్క పాలు ఋతు రక్త స్రావాన్ని ఆపుతాయి. -- [Sans.] దుగ్ధికా (పాలు కలిగినది); తిక్తదుగ్ధా (చేదుపాలు కలిగినది); దూదేకడం, dUdEkaDaM -n. --ginning of cotton; దూదేకుల పిట్ట, dUdEkula piTTa -n. --batcher bird; దూబరా, dUbarA -n. --waste; దూయు, dUyu -v. i. --penetrate; go through; దూరం, dUraM -adj. --far; (ant.) దగ్గర; -n. --distance; distance in space and time; దూరదర్శని, dUradarSani -n. --(1) telescope; --(2) official name for India's nationwide television broadcasting service; (lit.) vision from a distance; దూరపు, dUrapu -adj. --distant; ---దూరపు బంధువులు = distant relatives. ---దూరపు చూపు = foresight. దూరబిందువు, dUrabiMduvu -n. --apogee; the point that is farthest from the focus in an ellipse; దూర్వాలు, dUrvAlu -n. --[bot.] ''Parricum dactylon; Cynodon dactylon''; a grass used in religious rites; also has medicinal properties; దూరు, dUru -v. i. --enter; penetrate; creep in; sneak in; దూర్చు, dUrcu -v. t. --insert; push in; దూలం, dUlaM -n. --beam; girder; -- see also వాసం; దూల, dUla -n. --itch; (esp.) sexual itch; hankering; దూలగొండి, dUlagoMDi -n. --itching vine; the juice from its root is believed to control blood pressure; [bot.] Carpopogan pruriens; Mucuna pruriens; also దూలగోవెల; తీటకసివింద; -- [Sans.] ప్రావృషాయణి; అవ్యండ; --- గేదె దూలగొండి = [bot.] ''Mucuna atropurpurea'' DC ---ఏనుగు దూలగొండి = [bot.] ''Mucuna monosperma'' DC ---దురదగొండి = [bot.] ''Mucuna pruriens'' దూలగోవెల, dUlagOvela -n. --[bot.] ''Aristolochia indica;'' దూషణ, dUshaNa -n. --abuse; (ant.) భూషణ; దూస, dUsa -n. --thirst; దూసరం, dUsaraM -n. --dust; ---విశ్వ దూసరం = cosmic dust దూసరతీగ, dUsaratIga -n. --[bot.] ''Cocculus villosus; Menispermum glabrum''; '''దృ - dR, దె -de, దే - dE, దై - dai''' దృక్కోణం, dRkkONaM -n. --perspective; point of view; angle of view; దృక్ఛాయ, dRkChAya -n. -parallax; దృక్పథం, dRkpathaM -n. --viewpoint; దృగ్విషయం, dRgvishayaM -n. --phenomenon; దృగ్రేఖ, dRgrEkha -n. --line of sight; దృగ్గోచరం, dRggOcaraM -n. --visible; దృఢత్వం, dRDhatvaM -n. --firmness; strength; దృఢపరచు, dRDhaparacu -v. t. --confirm; దృఢమైన, dRDhamaina -adj. --hardy; దృఢీకరణ, dRDhIkaraNa -n. --confirmation; దృశ్యం, dRSyaM -n. --view; scenery; దృశ్య, dRuSya - adj. -- visible; --- దృశ్య విశ్వం = visible universe; దృశ్యత, dRSyata -n. --visibility; దృశ్యమాన, dRsyamAna -adj. --apparent; దృశ్యశ్రవణ, dRSyaSravaNa -adj. --audio-visual; దృశా, dRuSA - adj. -- optical; దృష్టాంతం, dRshTAMtaM -n. --(1) example; illustration; --(2) proof; evidence; దృష్ట్యా, dRshTyA -adv. --from the point of view of; దృష్టి, dRshTi -n. --vision; sight; ---దివ్యదృష్టి = clairvoyance; extrasensory perception; sixth sense; ---దూరదృష్టి, = (1) long-sightedness; ability to see objects at a distance; (2) foresight. దెప్పు, deppu -v. t. --taunt; gibe; ridicule; jeer; దెబ్బ, debba -n. --injury; blow; stroke; దెబ్బలాట, debbalATa -n. --fight; possibly causing injury; దేకు, dEku -v. i. --slide on the posterior; slide while squatting; scoot; దేబె, dEbe -n. --wretched; miserable; దేవకాంచనం, dEvakAMcanaM -n. --[bot.] ''Bauhinia purpurea''; --గండకీ వృక్షం శాస్త్రీయ నామం ''Bauhinia variegata''. దేవకుసుమం, dEvakusumaM - n. -- Carnation; Rosy Pink; Rainbow Pink; [bot.] ''Dianthus chinensis'' of the Caryophyllaceae family; -- గ్రీకు భాషలో డైయాంథస్ అంటే 'దేవుని పువ్వు' అని అర్థం. గ్రీకుల దేవదేవుడు జూస్ (Zeus) కి ఇదెంతో ఇష్టమయినదనే నమ్మకం కారణంగా ఈ మొక్కను అందరూ ఎంతో పవిత్రమైనదిగా భావించేవారు. చినెన్సిస్ అంటే 'చైనాకు చెందినది' అని అర్థం. కారియోఫిల్లస్ అంటే 'లవంగమొక్క ఆకులవంటీ అని. దేవగన్నేరు, dEvagannEru -n. --a tree, native to tropical America; [bot.] ''Plumeria acuminata''; దేవత, dEvata -n. f. --goddess; deity; divinity; -- దేవతలు ' దివ్య' అనే పదం నుండి వచ్చింది.దివ్య' అంటే 'ప్రకాశవంతమయిన' అని అర్ధం; దేవతలు అనగా ప్రకాశవంతమయిన లేదా తెల్లని ఛాయ కలిగిన శరీరం కలవారు; 'నరకం' అంటే 'చీకటి,అంధకారం; 'నలుపు రంగు శరీరవర్ణం' కలవారు నివసించే ప్రాంతాలే 'నరకం'; దేవదారు, dEvadAru -n. --deodar; Himalayan cedar; pine; fir; [bot.] ''Pinus longifolia; Cedrus deodara''; (lit.) దేవ = heavenly; దరు = tree; thus named probably because it grows at higher altitudes and therefore closer to heaven; [Sans.] భద్రకం; భద్రదారువు; see also pine; fir; దేవమాతృకం, dEvamAtRkaM -n. --unirrigated land; agricultural land dependent on rainfall; దేవర, dEvara -n. m. --god; lord; boss; king; దేవరన్యాయం, dEvaranyAyaM -n. --(lit.) the law for the kings; this ancient law, prevalant in Mahabharata time, allowed the wife of a childless king to mate with another person approved by her husband in order to continue the lineage. దేవరాతం, dEvarAtaM -n. --sluice from a tank; drainage hole; దేవస్వం, dEvasvaM -n. --temple property; దేవస్థానం, dEvasthAnaM -n. --(1) temple; --(2) board of trustees appointed to administer a temple and its endowments; దేవాదాయం, dEvAdAyaM -n. --(1) endowment; endowment made to a temple; --(2) income from temple endowments; దేవాలయం, dEvAlayaM -n. --temple; దేవిడీ, dEviDI -n. --palace gate; దేవు, dEvu -v. t. --levigate; rinse; దేవుడు, dEvuDu -n. --god; deity; --(Note) Hyper-correction అంటే దురతిసవరణ. సరిగా పలకాలన్న మిషతో లేని శబ్దపరిణామాన్ని తీసుకురావడం. ఉదా: మామిడి > మావిడి; మామయ్య > మావయ్య; అవుతుంది. కాని చెవుడు > (hyper-correction) చెముడు; దేవుడు > (hyper-correction) దేముడు గా పలకడం తప్పు; ఇక్కడ చెవుడు, దేవుడు అన్నవే సరైన ఉచ్చారణలు. కానీ, 'మావిడి' అన్నదానికి సరైన ఉచ్చారణ 'మామిడి' కాబట్టి, 'దేముడు' కూడా 'దేవుడు' అన్న పదానికి సరైన ఉచ్చారణ అన్న భ్రమతో 'దేముడు' అని పలకడం దురతిసవరణ. దేవేరి, dEvEri -n. f. --goddess; boss; wife of boss; wife; దేశం, dESaM -n. --country; a region in a country; ---స్వదేశం = native country. ---విదేశం = foreign country. దేశ, dESa -adj. pref. --space; దేశకాలం, dESakAlaM -n. --space-time; దేశకాలాలు, dESakAlAlu -n. pl. --time and place. దేశద్రోహం, dESadrOhaM -n. --treason; sedition; దేశద్రోహి, dESadrOhi -n. --traitor; (ant.) దేశభక్తుడు; దేశపటం, dESapaTaM -n. --map; దేశభక్తి, dESabhakti -n. --patriotism; దేశవాళీ, dESavALI -adj. --(1) indigenous; local; native; home-spun; --(2) grown wihtout fertilizers or pesticides; organically grown; దేశీ, dESI -adj. --native; local; దేహం, dEhaM -n. --(1) body; --(2) hardware; దేహి, dEhi -n. --(1) soul; the one who owns the body; --(2) software; ద్వేషం, dvEshaM -n. --hatred; దైత్యులు, daityulu -n. pl. --the children of Diti, a wife of Kashyapa; Hiranyakasipa and Hiranyaksha; a sect of cruel people depicted in Indian legends; దైవజ్ఞుడు, daivaj~nuDu -n. m. --astrologer; fortune teller; దైనిక, dainika -adj. --daily; దైర్ఘ్యం, dairghyaM -n. --length; ---తరంగ దైర్ఘ్యం = wavelength. దైవం, daivaM -n. --God; deity; దైవజ్ఞుఁడు, daivaj~nuDu - n. -- an astrologer; దైవికం, daivikaM -n. --an act of God; దైహిక, daihika -adj. --bodily; corporeal; '''దొం - doM, దొ - do, దో - dO, ద్రో - drO, దౌ - dau''' దొంగ, doMga -adj. --(1) false; imitation; --(2) stolen; ---దొంగరక్తం = imitation blood; blood-like substance used in plays. ---దొంగసరుకు = stolen goods. -n. --thief; robber; దొంగ అరటి, doMga araTi - n. -- False Bird of Paradise; [bot.] ''Heliconia rostrata'' of the Heliconiaceae family; -- దక్షిణ అమెరికా లోని పెరు, బోలీవియా, కొలంబియా మొదలైన దేశాలలో ఈ మొక్కలు ఎక్కువగా కనిపిస్తాయి; దీనిని భారతదేశపు ఉద్యానవనాలలోనూ పెంచుతున్నారు; ఈ మొక్క పూల గెల కిందికి వేలాడే అరటి పువ్వు గెలను తలపింపజేస్తుంది; పూలు మాత్రం కిందికి వేలాడకుండా నిటారుగా పైకి తిరిగి ఉంటాయి; ఆ పూల దొప్పలలో నిలిచే వాన నీటిని పక్షులు, కీటకాలు తాగుతాయి; దొంగచాటుగా, doMgacATugA -adv. --underhandedly; furtively; in a clandestine manner; దొంగచూపులు, doMgacUpulu -n. pl. --furtive glances; దొంగతనం, doMgatanaM -n. --thievery; theft; pilferage; robbery; larceny; దొంగరవాణా, doMgaravAnA -n. --smuggling; దొంగేరు, doMgEru %e2t -n. --ephemeral stream; wadi; a river that flows only when there is a rain and dries up soon after; దొండ, doMDa -n. --ivy gourd; little gourd; baby watermelon; bryonia fruit; [bot.] ''Bryonia grandis;'' ''Coccinia indica; Coccinia grandis; Coccinia cardifolia;'' a vine belonging to the Cucurbitaceae family; కాక్సీనియస్ అంటే రక్తవర్ణపు; గ్రాండిస్ అంటే పెద్ద లేక ఆకర్షణీయమైన అని అర్థం; కార్డిఫోలియా అంటే హృదయాకారపు ఆకులు కలది అని అర్థం; --- ఆదొండ = ఆకు + దొండ = [bot.] ''Capparis zeylanicum'' of the Capparidaceae family; --- కాకిదొండ = అవ్వగూద = [bot.] ''Trichosanthes palmata'' of the Cucurbitaceae family; ---చేదు దొండ = పిచ్చి దొండ = [bot.] ''Bryonia ambelleta''; -- దేశవాళీ లేదా చిన్న దొండ లేదా నైజాక దొండ; బొబ్బిలి దొండ; ఆర దొండ; పాము దొండ; జయపూరు దొండ; తియ్య దొండ లేదా కూర దొండ లేదా మంచి దొండ; -- [Sans.] దొంతర, doMtara -n. --stack; pile; (rel.) పోగు; దొగ్గలి, doggali -n. --chick weed; broad-leaved thorny dock; [bot.] ''Amaranthus polygamus'' Linn. -- also దొగ్గలి కూర; ముళ్ళతోటకూర; రక్తబాష్పము; దొడ్డ, doDDA -adj. --big; large; respectful; దొడ్డి, doDDi -n. --(1) yard; back-yard; --(2) cattle shed; pen; --(3) stool; feces; దొడ్డికాళ్లు, doDDikALLu -n. --bow legs; దొడ్డిదోవ, doDDidOva -n. --[idiom] back-door; informal; not through proper channels; దొన్నె, donne %e2t -n. --small cup; cup made of leaves by folding up the leaves and stitching them with thin splinters; ---చిళ్లదొన్నె = porcelain crucible. దొప్ప, doppa -n. --small cup; small leaf-cup; crucible; small boat; దొబ్బ, dobba -n. --clot of blood; puddle of blood; దొమ్మ, domma -n. --anthrax; దొమ్మతెగులు; దొమ్మడోలు, dommaDOlu -n. -- groundcherries; Ashvagandha; Indian ginseng; [bot.] ''Physalis flexuosa''; దొమ్మీ, dommI -n. --riot; pandemonium; దొరుకు, doruku -v. i. --be found; be available; దొర్లించు, dorliMcu -v. t. --roll; to cause to roll; to cause to pass; దొర్లు, dorlu -v. i. --roll; turn up; దోచు, dOcu -v. t. --loot; plunder; rob; exploit; దోనె, dOne -n. --raft; wooden raft; దోపిడీ, dOpiDi -n. --plunder; robbery; exploitation; దోపు, dOpu -v. t. --insert; push; tuck in; దోబూచులాట, dObUculATa -n. --the game of pee-ka-boo; a game played with babies and young children, in which you hide your face and say, again and again, “peek-a-boo”; దోమ, dOma -n. --mosquito; -- దాదాపు 3000 species దోమలు గుర్తింప బడ్డాయి. ఇందులో 3 రకాల దోమలు, ఏడిస్ (Aedis), కులెక్స్ (Culex) మరియు అనోఫిలుస్ (Anpohelus) తెగలు మాత్రము రోగ కారకులు. ఇన్ని రకాల దోమలలో కొన్ని నిశాచరులు (nocturnal). వీటికి దీపం పడదు. కానీ కొన్ని అన్ని వేళలా తిరుగుతాయి. ---సాదా దోమ = ordinary house mosquito; [biol.] ''Culex albopictus.'' ---మలేరియా దోమ = [bio.] ''Anopheles albopictus''. ---గండు దోమ = tiger mosquito; [bio.] ''Aedes albopictus.'' దోమకాటు, dOmakATu -n. --mosquito bite; దోమతెర, dOmatera -n. --mosquito netting; a fabric made out of stiff cotton guage with about 6 meshes per centimeter; దోమలమందు, dOmalamaMdu -n. --mosquitocide; insecticide that kills mosquitoes; దోరంగి, dOraMgi -n. --two-colored; దోరగా, dOragA -adv. --moderately; ---దోరగా పండిన = moderately ripe. ---దోరగా వేగిన = moderately roasted. దోవ, dOva -n. --path; way; road; దోవతి, dOvati -n. --piece of cloth worn by men as the lower garment; దోషం, dOshaM -n. --error; fault; flaw; defect; deficiency; దోషి, dOshi -n. --person at fault; guilty person; దోసకాయ, dosakAya -n. --cucumber; [bot.] ''Cucumis sativus;'' -- దేశవాళీ దోస; నక్క దోస (చిన్న కాయలు); ములు దోస; పందిరి దోస; బుడెం దోస లేదా కీర దోసకాయ; దోశె, dOSe -n. --Indian pancake; a thin crepe; దోహదం, dOhadaM -n. --(1) contribution; causative factor; --(2) physical support; --(3) moral support; ద్యోతకం, dyOtakaM -adj. --illuminating; showing; conveying; ద్రోహం, drOhaM -n. --betrayal; treachery; ద్రోహి, drOhi -n. --cheater; traitor; ---దేశద్రోహి = traitor. దౌత్యం, dautyaM -n. --diplomacy; దౌత్యవర్గం, dautyavargaM -n. --diplomatic corps; దౌత్యాలయం, dautyAlayaM -n. --embassy; దౌర్భాగ్యం, daurbhAgyaM -n. --misfortune; bad luck; దౌహిత్రి, dauhitri -n. f. --grand daughter; daughter’s daughter; దౌహిత్రుడు, dauhitruDu -n. m. --grand son; daughter’s son; </poem> ==Part 3: ధ - dha== <poem> ధగధగ, dhagadhaga -adj. --onomatopoeia for iridescence or glitter; ధనం, dhanaM -n. --money; wealth; ధన, dhana -adj. --positive; plus; ---ధన విద్యుత్తు = positive electricity. ---ధనావేశం = positive charge. ధనధన, dhanadhana -adj. --onomatopoeia for banging with feet; ధనధ్రువం dhanadhruvaM -n. --positive pole; anode; ధనవంతుడు, dhanavaMtuDu -n. m. --rich person; -- (ant.) దరిద్రుడు; ధనవంతురాలు, dhanavaMturAlu -n. f. --rich person; -- (ant.) దరిద్రురాలు; ధనసంఖ్య, dhanasaMkhya -n. --positive number; ధనసంబంధ, dhanasaMbaMdha -adj. --pecuniary; related to money; ధనస్వామ్యం, dhanasvAmyaM -n. --plutocracy; government by the wealthy; ధనాభావం, dhanAbhAvaM -adj. --resource-short; impecuniary; ధన్యత, dhanyata -n. --good fortune; blessedness; ధన్యవాదం, dhanyavAdaM -n. --thanks; a word expressing thanks or gratitude; ధనికుడు, dhanikuDu -n. m. --rich person; -- (ant.) దరిద్రుడు; ధనియాలు, dhaniyAlu -n. --coriander seeds; [bot.] Coriandrum sativum; --కొత్తిమీర = coriander plant; -- [Sans.] ధాన్యకం; దానకం; ధాన్యం; ధానీ; ధానేయకం; కుస్తుంభరీ; ధనిష్ఠ, dhaniShTha -n. --(1) Delta Capricorni; Deneb Algeidi; Yoga tara of the 23rd lunar mansion; located in the constellation Capricorn; --(2) The 23rd of the 27 star groups (or asterisms or lunar mansions) of the Hindu calendar; ధనుర్వాతం, dhanurvAtaM -n. --tetanus; ధనుస్సు, dhanussu -n. --(1) bow; --(2) Sagittarius; ధనూరాసి, dhanUrAsi -n. --Sagittarius; a sign of the Zodiac; ధమని, dhamani -n. --artery; any vessel that carries blood away from the heart; ధమనిక, dhamanika -n. --arteriole; an artery with a small diameter; ధర, dhara -n. --(1) price; cost; (rel.) విలువ; --(2) short for ధరణి; ధరణి, dharaNi -n. --Earth; ధరణిపతి, dharaNipati -n. --king; (lit.) lord of the land; ధర్మం, dharmaM -n. --(1) property; --(2) justice; law; --(3) tradition; --(4) duty; -- (5) one's personal path in life, the fulfilment of which leads to a higher state of consciousness; ---వృత్తిధర్మం = professional duty. ---సామాన్యధర్మం = common law. ధర్మకర్త, dharmakarta -n. --trustee; ధర్మదానం, dharmadAnaM -n. --charity; ధర్మాదాయం, dharmAdAyaM -n. --income accruing to a charitable trust; endowment; ధర్మధార, dharmadhAra -n. --cease-fire; ధర్మనిధి, dharmanidhi -n. --charitable trust; ధర్మపత్ని, dharmapatni -n. --legally married wife; ధర్మపన్నాలు, dharmapannAlu -n. pl. --maxims of duty and morality; ధర్మసంస్థ, dharmasaMstha -n. --charitable organization; ధర్మసందేహం, dharmasaMdEhaM -n. --[idiom] a minor doubt; ధరావతు, dharAvatu -n. --deposit; earnest money; ante; ధరించు, dhariMcu -v. t. --wear; put on; ధర్మి, dharmi -n. --type of acting; ---లోకధర్మి = realistic acting; natural acting. ---నాట్యధర్మి = conventional acting, that is, acting following prevailing stage conventions. ధర్మోపదేశం, dharmOpadESaM -n. --sermon; ధవళం, dhavaLaM -n. --white; ధ్వజం, dhvajaM - n. -- pole; flagpole; ధ్వజభంగం, dhvajabhaMgaM - n. -- impotence; inability of the penis to stay erect; ధ్వన్యనుకరణ, dhvanyanukaraNa -n. --[ling.] onomatopoeia; ధ్వనించు, dhvaniMcu -v. i. --imply; sound like; ధ్వని, dhvani -n. --sound; ---అతిధ్వని = ultrasound. ---ప్రతిధ్వని = resound; echo. ధాతుమలం, dhAtumalaM -n. --slag; the scum that floats on molten metal; ధాతువు, dhAtuvu -n. --(1) element; chemical element; మూలకం ; --(2) [gram.] etymon; root; source; verb stem; ధాతుసాధన, dhAtusAdhana -n. --metallurgy; ధాన్యం, dhAnyaM -n. --(1) grain; --(2) rice paddy; unhusked rice; -- నవధాన్యాలు = వడ్లు, యవలు, మినుములు, పెసలు, గోధుమలు, నువ్వులు, అనుములు, శనగలు, ఉలవలు; -- దశ గ్రామ్య ధాన్యాలు = వడ్లు, యవలు, మినుములు, మసూర్ పప్పు, గోధుమలు, నువ్వులు, సన్న ఆవాలు, ప్రియంవద, కందులు, ఉలవలు; ధార, dhAra -n. --stream; continuous flow of a liquid, as the flow from a faucet; ధారణ, dhAraNa -n. --concentration; memory; memorization; ability to recall; concentration of the mind on an item continuously for a period of 12 seconds (according to Yoga Sutra); ధారాదత్తం చేయు, dhArAdattaM cEyu -v. i. --give away with all rights and privileges; ధారావాహిక, dhArAvAhika -n. --a serial in media, primarily in print media; ధారాళం, dhArALaM -n. --unimpeded; free flowing; fluent; ధారి, dhAri -suff. --wearer; one who wears the object indicated by the root word; ---ఖడ్గధారి = sword-wearer. ---కిరీటధారి = crown-wearer. ధార్మిక, dhArmika -adj. --moral; righteous; -suff. --having the property of; ధార్మికుడు, dhArmikuDu -n. m. --good man; virtuous man; ధావనం, dhAvanaM -n. --washing; brushing; scrubbing; cleansing; ధావన చూర్ణం, dhAvana cUrnaM -n. --cleaning powder; ధావన ఖమీరం, dhAvana khamIraM -n. --cleaning paste; ధావని, dhAvani -n. --(1) brush; --(2) washer; scrubber; washing machine; ధాష్టీకం, dhAshTIkaM -n. --domineering attitude; browbeating; ధ్యానం, dhAnaM -n. --concentration of the mind on an item continuously for a period of 12 x 12 seconds = 2 minutes 24 seconds (according to Yoga Sutra); the focusing of attention on one particular spiritual idea in continuous meditation; ధిక్కరించు, dhikkariMcu -v. i. --flout; disregard; defy; ధిషణ, dhishaNa -n. --wisdom; confidence; ధిషణాహంకారం, dhishaNAhaMkAraM -n. --ego coming from confidence in one's own intellect or wisdom; ధీ, dhI -n. --intellect; ధీమతి, dhImati -n. --scholar; wise person; ధీమా, dhImA -n. --self-assurance; self-confidence; ధీర, dhIra -n. f. --heroine; brave woman; ధీరుడు, dhIruDu -n. m. --brave man; hero; ధీశాలి, dhISAli -n. --intellectual; ధుని, dhuni -n. --stream; river; ధుమధుమ, dhumadhuma -adj. --onomatopoeia for fuming with anger; ధురంధరుడు, dhuraMdharuDu -n. m. --one who bears a burden; responsible man; ధుర, dhura -n. --burden; ధృతి, dhRuti - n. -- essential oil; ధ్రువం, dhruvaM -n. --pole; ---దక్షిణ ధ్రువం = south pole. ---అయస్కాంత ధ్రువం = magnetic pole. ధ్రువ, dhruva -adj. --fixed; steady; immobile; ధ్రువతార, dhruvatAra -n. --Polestar; Polaris; Steering Star; Ship Star; Stella Maris; this is the Pole Star for the northern hemisphere only; There is no such star for the southern hemisphere; ధ్రువపరచు, dhruvaparacu -v. t. --assert; confirm; ratify; ధ్రువయష్టి, dhruvayashti -n. --polar axis; the axis pointing toward the Polestar; ధ్రువీకరణ, dhruvIkaraNa - n. - ratification; confirmation; ధూపం, dhUpaM - n. -- smoke from burning ''SaambraNi'' (a resin); smoke produced by incense stick; smoke for fumigation; ధూమం, dhUmaM -n. --smoke; fume; ధూమకేతువు, dhUmakEtuvu -n. --comet; (lit.) one with a smoky tail; ధూమపానం, dhUmapAnaM -n. --smoking; ధూమశకటం, dhUmaSakaTaM -n. --locomotive; train; ధూర్తదేశం, dhUrtadESaM - n. -- rogue nation; ధూర్తుడు, dhUrtuDu - n. -- rogue; ధూళి, dhULi -n. --dust; dust raised into the air; ధూళి, దూగర, dhULi, dUgara -n. --dust and cobwebs; ధూసరం, dhUsaraM -n. --(1) dust; --(2) gray; grey; dust color; ధృతి, dhRti -n. --(1) speed; --(2) courage; --(3) happiness; ధృతిగతి, dhRtigati -n. --velocity; velocity indicates speed and the direction of travel; ధైర్యం, dhairyaM - n. -- courage; bravery; --- మొండి ధైర్యం = chutzpa; supreme self-confidence; gall --- మనో స్థైర్యం = firmness = steadiness; steadfastness; ధోతీ, dhOtI -n. -- a piece of cloth worn by men as the lower garment; ధోరణి, dhOraNi -n. --manner; attitude; style; ధ్యేయం, dhyEyaM -n. --goal; aim; </poem> |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==మూలం== * V. Rao Vemuri, English-Telugu and Telugu-English Dictionary and Thesaurus, Asian Educational Services, New Delhi, 2002 ISBN: 0-9678080-2-2 [[వర్గం:వేమూరి తెలుగు-ఇంగ్లీషు నిఘంటువు]] 8p79nxv0jkxt1398yk9rf80h0hask99 వేమూరి తెలుగు-ఇంగ్లీషు నిఘంటువు/ప-ఫ 0 3019 33334 33331 2022-07-30T02:51:09Z Vemurione 1689 /* Part 2: ప - pa */ wikitext text/x-wiki =నిఘంటువు= * This dictionary is an improved version over the print version (expanded, errors corrected, new features continually being added) published by Asian Educational Services, New Delhi in 2002. * You are welcome to add. BUT PLEASE DO NOT DELETE entries until you are absolutely, positively SURE a mistake has been made and needs to be corrected. * PLEASE do not delete entries or their meanings simply because you personally did not agree with the meaning given there. Thanks * American spelling is used throughout. * There is no clearly established, standardized alphabetical order in Telugu. The justification for the scheme used here would be too long for discussion here. 16 March 2016. * ఈ నిఘంటువు, ఏషియన్ ఎడ్యుకేషనల్ సర్వీసెస్, న్యూఢిల్లీ వారు 2002 లో ప్రచురించిన ముద్రిత ప్రతి కంటే మెరుగైనది (విస్తరించాం, లోపాలను సవరించాం, కొత్త అంశాలను చేరుస్తూ ఉన్నాం) * మీరూ దీన్ని విస్తరించవచ్చు. కానీ తొలగింపులేమీ చెయ్యకండి - లోపం దొర్లిందని మీకు కచ్చితంగా, నిర్ద్వంద్వంగా, నిరాక్షేపణీయంగా తెలిస్తే తప్ప. * ఇక్కడ ఇచ్చిన పదాలు, వాటి అర్థాలూ వ్యక్తిగతంగా మీకు అంగీకారం కాదు కాబట్టి వాటిని తొలగించకండి. * ఇంగ్లీషు భాష యొక్క అమెరికను స్పెల్లింగును వాడాం. * ఇక్కడి తెలుగు పదాల అమరిక గురించిన వివరణ సుదీర్ఘమైనది కాబట్టి ఇక్కడ చర్చించలేం. {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- | width="895" |<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> ==Part 1: పం - pratima== <poem> పంకం, paMkaM -n. --mire; mud; పంకజం, paMkajaM -n. --lotus; పంకా, paMkA -n. --fan; air circulator; any device that circulates air; పంకించు, paMkiMcu -n. --nod; పంకిలం, paMkilaM -n. --mire; muddy place; పంక్తి, paMkti -n. --row; line; పంగ, paMga -n. -- (1) fork; (2) branching structure of a tree; పంగువు, paMguvu -n. --lame person; పంచ, paMca -adj. --five; ---పంచ తన్మాత్రలు = the five senses, namely the sense of taste, touch, smell, hearing, and sight. పంచ, paMca -n. --awning; front part of a house's hanging roof; పంచకం, paMcakaM - n. -- a set of five; five; పంచకల్యాణి, paMchakalyANi - n. -- a superior breed of a horse with five desirable traits: (1) white feet, (2) a white spot on the upper forehead, (3) a bushy white tail, (4) white hair on the neck (జూలు), and (5) white back; పంచకోల కషాయం, paMcakOlఅ kashAyaM - n. -- the decoction made from పంచకోలాలు, the "five peppers"; పంచకోలాలు, paMcakOlAlu - n. pl. -- the five pungents; (lit) the five peppers; పిప్పలి, పిప్పలి మూలం; పిప్పలి తీగ; శొంఠి, చిత్రక (ఎర్ర చిత్రమూలం); పంచదళ, paMcadaLa -adj. --pentafoliolate; also పంచదళ హస్తాకార; పంచదార, paMcadAra -n. --sugar; పంచనఖ, paMcanakha -adj. --five-toed; five-fingered; పంచనఖి, paMcanakhi -n. --a five-toed animal; పంచనామా, paMcanAmA -n. --arbitration in a dispute; పంచపాత్ర, paMcapAtra -n. --(1) a tumbler - a short wide-mouthed metal cup, normally made of copper, silver or gold - used in Hindu religious rituals, shortened form for పంచామృత పాత్ర; each cup is meant for one of the "five sacred nectars", namely ఆవుపాలు, పెరుగు, నేయి, చక్కెర, తేనె; --(2) five vessels or cups (for the distinct purposes of offering water to a diety: అర్ఘ్యము, పాద్యము, ఆచమనీయము, స్నానీయము and పానీయము); పంచప్రాణాలు, paMcaprANAlu -n. --according to Hindu belief, there are five life forces: prANa, apAna, vyAna, udAna and samAna; the union of these five is the subtle body or సూక్ష్మదేహం; పంచభుజి, paMcabhuji -n. --pentagon; a geometrical figures with five sides; literally, pentagon means " five angles"; పంచమి, paMcami -n. --fifth day of lunar half-month; పంచాంగం, paMcAMgaM -n. --ephemeres; పంచాయతి, paMcAyati -n. --village council comprised of five people; a village 'tribunal'; ---శవపంచాయతి = postmortem. పంచారించు, paMcAriMcu -v. i. --spread; పంచితం, paMcitaM -n. --urine; cow's urine; పంచు, paMcu -v. t. --distribute; పంచె, paMce -n. --a cloth worn by men to cover the lower part of the body; the counterpart of the sari worn by women; also పంచ; దోవతి; దోతీ; పంజరం, paMjaraM -n. --cage; especially a cage used to keep birds; (rel.) బోను; పంజా, paMjA -n. --paw; especially of wild cats; పంజాగోళ్లు, paMjAgOLLu -n. --claws; especially of wild cats; పంట, paMTa -n. --crop; పంట్లాం, paMTlaM -n. --pants; pantaloon; a lower garment of men; పంటించు, paMTiMcu -v. i. --delay; పంటిగ, paMTiga -n. --[bot.] Briedelia montuna; పండబారు, paMDabAru -v. i. --ripen; పండా, కాయా? paMDa, kAyA? -[idiom.] --was it a success or a failure; good news or bad? (lit.) is it a ripe fruit or green fruit? పండితమ్మన్యుడు, paMDitammanyuDu -n. m. --[idiom] charlatan; bogus scholar; పండితపుత్రుడు, paMDitaputruDu -n. m. --[idiom] idiot; (lit.) son of a scholar; పండితుడు, paMDituDu -n. m. --scholar; (ant.) పామరుడు; పండు, paMDu -v. i. --to ripen; పండు, paMDu -n. --ripe fruit; (rel.) కాయ is unripe fruit; పండుగ, paMDuga -n. --festive day; festival; treat; పండ్లు, paMDlu -n. pl. --fruits; పంతం, paMtaM -n. --(1) resolve; determination; --(2) stubbornness; obstinacy; --(3) bet; పంతులమ్మ, paM-tu-la-mma -n. f. --(1) teacher; --(2) wife of teacher; పంతులు, paMtulu -n. --(1) school teacher; --(2) a term of respect used while addressing Brahmins; పంథా, paMthA - n. -- way; path; పంద, paMda -n. --(1) coward; --(2) sheaf of corn; పంది, paMdi -n. --pig; hog; swine; ---పంది మాంసం = pork; ham; bacon. పందికొక్కు, paM-di-ko-kku -n. --(1) any of several very large rats (genera Bandicota and Nesokia) of southern Asia destructive to crops; --(2) any of a family (Peramelidae) of small insectivorous and herbivorous marsupial mammals of Australia, Tasmania, and New Guinea పందిరి, paMdiri -n. --a temporary outdoor patio usually built out of thatch or palm leaves; పందెం, paMdeM -n. --(1) bet; wager; --(2) contest; race; ---పందెం గెలిచాడు = he won the bet. ---పరుగు పందెం = running race; dash. పందొమ్మిది, paMdommidi -n. --nineteen; పంథా, paMtha -n. --(1) style; trend; --(2) manner; method; system; పంపకం, paMpakaM -n. --distribution; పంపరనారింజ, paMparanAriMja -n. -- grapefruit; a hybrid between orange and pomelo; got this name because it grows in clusters like grapes; పంపరపనస, paMparapanasa -n. -- pomelo; pompelmos; pumello; Shaddock fruit; [bot.] ''Citrus maxima''; of the Rutaceae family; ''Citrus grandis; Citrus decumana''; (ety.) from Dutch pompelmoes; -- [note] grapefruit is a hybrid of pomelo and sweet orange; పంపిణీ, paMpiNI -n. --distribution; పంపు, paMpu -n. --(1) pump; --(2) a native weight measure equal to 1/8th of a వీశ; used until the metric system was introduced; 8 పంపులు = 4 ఏబులములు = 2 పదలములు =1 వీశ; also అర్ధశేరు నవటాకు; -v. t. --send; transmit; పంపుకొట్టు, paMpukoTTu -v. t. --pump; </poem> ==Part 2: ప - pa== <poem> పకపక, pakapaka -adj. --onomatopoeia for laughter; పక్క, pakka -n. --(1) side; --(2) bed; --(3) direction; ---ఎటు పక్క? = which side? which direction? పక్కపక్కన, pakkapakkana -n. --adj. side by side; abreast; పక్కపుండు, pakkapuMDu -n. --bed sore; sores caused by staying in bed too long without movement; పక్కగొలుసు, pakkagolusu -n. --[chem.] side chain; పక్షం, pakshaM -n. --(1) side; part; --(2) party in a dispute; --(3) fifteen days; --(4) wing; a political party; ---అధిక సంఖ్యాక పక్షం = majority party. ---మీరెవరి పక్షం? = on whose side are you? ---శుక్ల పక్షం = waxing half of a month. ---కృష్ణ పక్షం = waning half of a month. ---ఇరు పక్షాలు = both sides. పక్షపాతం, pakshapAtaM -n. --(1) partiality; preference; --(2) bias; partisanship; పక్షవాతం, pakshavAtaM -n. --paralysis; పక్షాంతరం, pakshAMtaraM -n. --alternative; పక్షి, pakshi -n. --bird; పక్కా, pakkA -adj. --(1) mature; complete; permanent; --(2) fit; good; proper; --(3) real; not fake; పక్కారంగు, pakkAraMgu -n. --fast color; a color that does not fade away; permanent color; పక్కు, pakku -n. --[med.] scab; the hardened cover of a wound; hardened part of any bodily fluid that was once soft or liquidy; పగ, paga -n. --grudge; desire to take revenge; (ant.) ప్రేమ; పగటాట, pagaTAta -n. --day-time show; matinee; పగటివేషం, pagaTivEshaM -n. --theatrical makeup;. an act involving people wearing excessive makeup and clowning around during intermissions of street-corner plays in villages; పగటివేషగాళ్లు, pagaTivEshagALlu -n. --roving street-actors with heavy theatrical makeup; these actors give performances on the streets in return for donations at the end of a show; పగడం, pagaDaM -n. --coral; coral head; one of the gems; పగడపు చెట్టు, pagaDapu ceTTu -n. --[bot.] ''Melanthesa rhamnoides''; పగడపు జీవి, pagaDapu jIvi -n. --coral polyp; పగడపు దిబ్బ, pagaDapu dibba -n. --coral atoll; atoll; పగడపు దీవి, pagaDapu dIvi -n. --coral island; పగడపు రిక్క, pagaDapu rikka -n. --the constellation containing Betelgeuse and Alhena; ఆర్ద్రా నక్షత్రం; పగపత్తి, pagapatti -n. --[bot.] ''Cyrilla aquatick''; పగలు, pagalu -n. --daytime; lighted part of a day; (ant.) రాత్రి; రేయి; పగ్గం, paggaM -n. --(1) tether; --(2) rein; the rope used to control a horse; --(3) rope used by a weaver; --(4) churning rope; పగిది, pagidi -n. --mode; manner; పగులగొట్టు, pagulagoTTu -v. t. --break; పగులు, pagulu -n. --crack; split; a break in an otherwise smooth surface; పగులు, pagulu -v. i. --crack; break; పచ్చ, pacca -n. --(1) emerald; aquamarine; jade; one of the gems; --(2) green; --(3) raw; పచ్చ మల్లి, pacca malli -n. --yellow jasmine; [bot.] ''Gelsemium sempervirens''; పచ్చ అడవిమొల్ల, pacca aDivimolla -n. --[bot.] ''Jasminum chrysanthemum''; పచ్చ కర్పూరం, pacca karpUraM -n. --green camphor; raw camphor; crude camphor; [bot.] ''Cinnamomum camphora''; పచ్చ కామెర్లు, pacca kAmerlu -n. --jaundice; (rel.) కుంభకామెర్లు; పచ్చ గన్నేరు, pacca gannEru -n. --yellow oleander; [bot.] ''Thevetia peruviana; Thevetia neriifolia''; పచ్చ చేమంతి, pacca cEmaMti -n. --[bot.] ''Chrysanthemum roxburi''; mum; పచ్చ జొన్న, pacca jonna -n. --[bot.] ''Sorghum vulgare''; పచ్చడి, paccaDi -n. --chutney; sauce; పచ్చ నీరుల్లి, pacca nIrulli -n. --[bot.] ''Allium tuberosum''; పచ్చ పావురం, pacca pAvuraM, - n. -- green pigeon; [bio.] ''Treron phoenicoptera''; పచ్చ పెదగోరంట, pacca pedagOraMTa -n. --[bot.] Lawsonia alba; పచ్చ ములుగోరంట, pacca mulugOraMta -n. --[bot.] ''Barleria prionitis''; పచ్చ ముల్లంగి, pacca mullaMgi -n. --[bot.] ''Daucus carota''; కేరట్; పచ్చ వాడాంబరం, pacca vADAMbraM -n. --[bot.] ''Justicia dentata''; పచ్చ సముద్రం, pacca samudraM -n. --Yellow Sea; the body of water east of China and west of the Korean peninsula; పచ్చబొటుకు, pacca boTuku -n. --[bot.] ''Cordia polygama''; పచ్చబొట్టు, paccaboTTu -n. --tattoo; పచారు, pacAru -n --stroll; walk; పచ్చాకు చెట్టు, paccAku ceTTu -n. --[bot.] ''Cinnamomum iners''; పచ్చారె చెట్టు, paccAre ceTTu -n. --[bot.] ''Bauhinia spicata''; పచ్చి, pacci -adj. --(1) green; unripe; --(2) raw; uncooked; --(3) not dry; --(4) not healed; sore; (ant.) పండు; ---పచ్చి ఇటిక = sun-dried brick; adobe. ---పచ్చి మామిడికాయ = unripe mango. ---పచ్చి పాలు = raw milk, unheated milk; un-Pasteurized milk; --- పచ్చి పులుసు = soup made from uncooked ingredients; పచ్చిక, paccika -n. --grass; green grass; greenery; పచ్చిక బయలు, paccika bayalu -n. --grassy meadow; green open space; పటం, paTaM -n. --(1) figure; diagram; picture; drawing; exhibit; map; (2) cloth; (3) hood of a snake; పటకా, paTakA -n. --(1) belt; waist belt; --(2) length of cloth sufficient to go around the waist once; --(3) width of a roll of cloth; పటకారు, paTakAru -n. -- (1) pincers; pliers; (2) tongs; crucible tongs; పటపట, paTapaTa -adj. --onomatopoeia for grinding teeth; పటలం, paTalaM -n. --(1) roof; cover; --(2) a film over the eye; పట్టం, paTTaM -n. --a gold band tied around the head as a mark of coronation; పట్ట, paTTa -n. --the bark of a tree; పట్టకం, paTTakaM -n. --prism; పట్టణం, paTTanaM -n. --city; a big town; a metropolitan area; --- అగడ్తలు చుట్టూ ఉండే నగరం అనే నిర్వచనం ఒకటి ఉంది; ముఖ్య నగరం పట్ట్ణణం అని మరొక నిర్వచనం ఉంది; పట్టతీగ, paTTatIga -n. --[bot.] Capparis heteroclita; పట్టపగ్గాలు, paTTapaggAlu -n. --restraints; పటాకీ, paTAkI -n. --firecracker; పటాటోపం, paTATopaM - n. -- పటము + ఆటోపము; ఆటోపం అంటే హడావిడి, సంభ్రమము , గర్వం , ఆడంబరము అని నిఘంటువు చూపిన అర్థాలు. -- మనిషిలో పస ఏమీ లేకపోయినా పైకి డాబుసరిగా పెద్ద హోదాలో ఉన్నట్టు నటించడం పటాటోపం; పటాపంచలగు, -v. i. --disperse; scatter; flay apart; పటారం, paTAraM -n. --a mansion with silk drapes; ---పైన పటారం, లోన లొటారం = glitter on the outside, nothing inside. పటాలం, paTAlaM -n. --brigade; battalion; a regiment of soldiers; పటాసు, paTAsu -n. --potassium; the chemical element whose symbol is K; పట్టా, paTTA -n. --(1) rail; --(2) diploma; --(3) inner bark; --(4) a deed or title document; పటిక, paTika -n. --alum; a name given to a group of hydrated double salts. The most common among these, called common alum, is potassium aluminum sulfate. Because of its astringent property, i.e. it helps shrink broken skin, it is frequently used in aftershave lotions, tanning, and in many cosmetics. పటికబెల్లం, paTikabellaM -n. --sugar candy; rock candy; large crystals of sugar made by evaporating concentrated sugar solution; same as పటిక పంచదార; పటిష్ఠం, paTishThaM - n. -- robust; పటిష్ఠపరచు, paTishThaparacu -v. t. --strengthen; పట్టి, paTTi -n. --child; infant; -past. part. of పట్టు; --post position. on account of; because of; పట్టిక, paTTika -n. --table; tabulation; an arrangement of information in an orderly fashion; పట్టీ, paTTI -n. --(1) a catalog or list; --(2) a plaster or medicated bandage as in పలాపట్టీ; --(3) a silver chain, worn around the anklet as jewelry; పటుత్వం, paTutvaM -n. --grip; strength; పట్టు, paTTu -n. --(1) silk; --(2) hive; --(3) cobweb; --(4) trick in a cord game; --(5) hold; ---పట్టు చీర = silk sari. ---తేనెపట్టు = beehive. ---సాలెపట్టు = cobweb. -v. t. --(1) the act of feeding a child a liquid such as milk; --(2) to knead; to rub; ---పిల్లకి పాలు పట్టు = feed milk to the child. ---నా కాళ్లు పట్టు = rub my legs; knead my legs. పట్టుకొను, paTTukonu -v. t. --(1) catch; --(2) apprehend (a lawbreaker); --(3) to hold an object; ---బాలుడు బంతిని పట్టుకున్నాడు = the boy caught the ball. ---పోలీసు దొంగని పట్టుకున్నాడు = the police apprehended the thief. ---బాలుడు సంచీ పట్టుకున్నాడు = the boy held the bag. పట్టుకొమ్మ, paTTukomma -n. --(1) crux; --(2) refuge; ---అదే అతని వాదానికి పట్టుకొమ్మ = that is the crux of his argument. పట్టుకొమ్ము, paTTukommu -n. --claw; specifically; the claw end of a hammer; పట్టుకో, paTTukO -inter. --hold!; catch!; పట్టుతీగ, paTTutIga -n. --[bot.] ''Niebuhria oblongifolia;'' పట్టుదల, paTTudala -n. --doggedness; perseverance; single-mindedness; పట్టుపట్టు, paTTu paTTu -v. t. --insist; press on; పట్టుపరిశ్రమ, paTTupariSrama -n. --sericulture; పట్టుపురుగు, paTTupurugu -n. --silkworm; పట్టుబట్ట, paTTubaTTa -n. --silk cloth; పట్టుబట్టు, paTTubaTTu -v. t. --insist; press; పట్టుమని, paTTumani -adv. --barely; పట్లకర్ర, paTlakarra -n. --a long broomstick used to clear cobwebs; పట్టెడ, paTTeDa -n. --(1) strap; tape; strip; bandage; a coarse and wide tape; braided band, usually made of cotton, and used to weave across the jambs of a cot to get a springy effect; used in lieu of box springs in Indian beds; --(2) a strap-shaped necklace; --(3) [bot.] ''Spathodea campanulata''; పట్టెడు, paTTeDu -adj. --handful పటోలం, paTOlaM -n. --[bot.] ''Trichosanthes cucumerina''; పఠన, paThana -v. i. --recitation; పఠనం, paThanaM - n. -- reading; పఠనీయం, paThanIyaM - n. -- readable; పడక కుర్చీ, paDaka kurcI -n. --easy-chair; reclining chair; పడగ, paDaga -n. --(1) hood; hood of a cobra; slough; --(2) hood of a car; పడగొట్టు, paDagoTTu -v. t. --raze; tear down; పడతి, paDati -n. --woman; పడమర, paDamara -n. --West; (lit.) the side on which the sun falls; పడవ, paDava -n. --boat; (rel.) తెప్ప, నావ; బల్లకట్టు; పుట్టి; లాంచీ; పడికట్టు రాయి, paDikaTTu rAyi -n. --weight used in scales; పడిగె, paDige -n. --banner; % into e2t పడిశం, paDiSaM -n. --cold; head cold; catarrh; పడు, paDu -v. i. --(1) fall; --(2) suffer; endure; sustain; --(3) suit; ---నాకు నీళ్లు పడలేదు = the water did not suit me. -suff. can be used to convert a noun to a verb; --do; -- అంకిలిబడు = అంకిలి + పడు = అడ్డుపడు = to block; ---అలవాటుపడు = fall in the habit of. ---ఇబ్బందిపడు = fall in difficulties. -- చొప్పడు = చొప్పు+పడు = సరిపడు, అమరిఉండు = to suit; ---బాగుపడు = improve. ---బాధపడు = suffer. ---కనపడు = become visible; పడుకొను, paDukOnu -v. i. --lie down!; recline!; go to sleep! పడుకో, paDukO -inter. --(1) lie down! recline; --(2) go to sleep! పడిగాపు, paDigApu -n. --an expectant and long wait; పడుగు, paDugu -n. --(1) woof; the longitudinal stretch of fabric in weaving; see also పేక; --(2) heap of unthreshed grain; పడుచు, paDucu -adj. --young; youthful; -n. --(1) a youthful girl; a youthful lady; --(2) prostitute; పడుచుతనం, paDucutanaM -n. --youth; పడుపువృత్తి, paDupu vRtti -n. --prostitution; పణం, paNaM -n. --ante; bet; the up-front money placed on the table before gambling; పతంగ, pataMga -n. --[bot.] ''Caesalpinia sappan''; పతకం, patakaM -n. -- (1) medal; trophy; plaque; (2) an ornament like the locket; ---సువర్ణ పతకం = gold medal. ---రజిత పతకం = silver medal. ---కాంస్య పతకం = bronze medal. పతనం, patanaM -n. --(1) fall; fall from glory; decline; --(2) incident; ---నైతిక పతనం = moral decline. ---పతన కోణం = angle of incidence. పత్త, patta -n. --vagina; పత్రం, patraM -n. --(1) leaf; --(2) sheet; two pages; --(3) memorandum; పత్రతలం, patratalaM -n. --[bot.] phylloplane; పత్రశ్వేదనం, patraSvEdanaM -n. --[bot.] transpiration; sweating through the leaves; పత్రహరితం, patraharitaM -n. --[bot.] chlorophyll; the green stuff of leaves; పతాకం, patAkaM -n. --flag; banner; పతాక శీర్షిక, patAka SIrshika -n. --banner headline; పతాక సన్నివేశం, patAka sannivESaM -n. --climax; పత్తా, pattA -n. --(1) trace; sign; --(2) address; పత్తాదార్, pattAdAr -n. --tracer;detective; one who traces; పత్రావరణం, patrAvaraNaM -n. --[bot.] phyllosphere; % to e2t పతిత, patita -adj. --fallen; destitute; పతిత, patita -n. --a woman who lost her honor; పతివ్రత, pativrata - n. -- a chaste woman, chaste by thought, word and deed; -- same as పతిత్తు; see also పత్నీవ్రతుడు పత్తి, patti -n. --(1) raw cotton; --(2) cotton plant; [bot.] Gossypium spp; see also దూది; పత్రింపు, patriMpu -n. --pruning; % to e2t పత్రి, patri -n. --leaves; leaves offered to god; పత్రిక, patrika -n. --(1) periodical; journal; magazine; newspaper; (lit.) leaflet; --(2) invitation card; --(3) pruner; trimmer; ---పక్ష పత్రిక = fortnightly magazine. ---మాస పత్రిక = monthly. ---వార్తా పత్రిక = newspaper. ---సచిత్ర వార పత్రిక = illustrated weekly. పత్రికా రచయిత, patrikA racayita -n. --journalist; -- (note) పాత్రికేయులు is incorrect usage; పత్నీవ్రతుడు, patnIvratuDu - n. -- a chaste man, chaste by thought, word and deed; a man devoted to only one wife; పథం, pathaM -n. --path; way; road; పథకం, pathakaM -n. --plan; scheme; పథ్యం, pathyaM -n. --special diet; diet prescribed after a fever or sickness; పథికుడు, pathikuDu -n. --traveler; pedestrian; పదం, padaM -n. --(1) word; term; --(2) ode; ballad; పద, pada -inter. --(1) let's go! --(2) go!; పదకోశం, padakOSaM -n. --thesaurus; పదార్థ భాండాగారం; (def.) నిఘంటువు పదాలకి అర్థాలు చెబితే, పదకోశం అర్థాలకి పదాలేమిటో చెబుతుంది; పదక్రమానువాదం, padakramAnuvAdaM -n. --transliteration; పదజాలం, padajAlam -n. --terminology; పదనిధి, padanidhi -n. --vocabulary; పదప్రవరులు, padapravarulu -n. --etymologists; పదలం, padalaM -n. --a measure of weight in pre-independence India; 2 పదలంలు = 1 వీశ;; పదవి, padavi -n. --position; rank; official position; పదసూచి, padacUci -n. --index; పదస్తలి, padastali -n. --pedestrian; పదహారు, padahAru -n. --sixteen; పద్ధతి, paddhati -n. --method; scheme; పద్మం, padmaM -n. --lotus; పద్మపత్రం, padmapatraM -n. --(1) lotus leaf; --(2) wax paper; పద్మరాగం, padmarAgaM -n. --ruby; one of the nine gems or semi-precious stones; -- see కెంపు; మాణిక్యం; పద్యం, padyaM -n. --verse; stanza; poem; పదార్థం, padArthaM -n. --(1) substance; matter; --(2) thing; item; article; --(3) meaning of a word; పదార్థకోశం, padArthakOSaM -n. --glossary; పదావళి, padAvaLi -n. --vocabulary; పది, padi -n. --ten; పదిలం, padilaM -n. --care; caution; security;; పదివేలు, padivElu -n. --ten thousand; myriad; పదిహేడు, padihEDu -n. --seventeen; పదును, padunu -n. --(1) sharpness; --(2) testing cooked rice by pressing the grains between fingers; --(3) moisture; dampness; పదును పట్టు, padunu paTTu -v. t. --(1) to sharpen; --(2) to hone; పద్దు, paddu -n. --entry in an account book; entry in a log book; పద్దెనిమిది, paddenimidi -n. --eighteen; పదేపదే, padEpadE -adv. --again and again; repeatedly; పనస, panasa -n. --(1) verse in a chapter of the Vedas; --(2) Jackfruit; [bot.] ''Artocarpus scortechinii; Artocarpus integrifolia; Artocarpus heterophyllus'' of the Moraceae family; In Greek "arto" means bread and "carpos" means fruit; The breadfruit tree was named thus because the insides of roasted breadfruits resembled baked bread; The English name "Jack fruit" came from "cakkA", the Malayalam name for this fruit; --- అడవి పనస = wild Jack fruit; [bot.] ''Artocarpus hirsutus''; --- సీమ పనస = breadfruit; --- క్షుద్ర పనస = breadfruit; పన్నా, pannA -n. --(1) the frame used in weaving; --(2) the width of a cloth; పన్నాగం, pannAgaM -n. --plot; trick; పని, pani -n. --work; job; avocation; పనికిమాలిన, panikimAlina; - adj. --useless; otiose; పనితనం, panitanaM -n. --craftmanship; workmanship; పనిమనిషి, panimanishi -n. f. --worker; domestic maidservant; maid; పనిలోపనిగా, panilOpanigA -adv. --in the course of one's work; పనిముట్లు, panimuTlu -n. --tools; పనివాడు, panivADu -n. m. --worker; servant; పనివాళ్లు, panivALlu -n. pl. --workers; crew; పనులు, panulu -n. --errands; chores; tasks; పన్ని, panni -n. --comb; పన్నీరు, panniru -n. --scented water; traditionally made by boiling flower petals in water and let it settle overnight in a cool place. The frozen oils are churned out and a butter-like concentrate, called "attar" is extracted. About 200,000 roses yield 10 grams of attar; Eau de Cologne; also ఉడుకులోను; పన్ను, pannu -n. s. --(1) tooth; --(2) tax; see also పన్నులు; పళ్లు; పండ్లు; పన్నులు, pannulu -n. --taxes; పప్పాయ, pappAya -n. --papaya; [bot.] ''Temenuchus pgodarum''; also బొప్పాయి; బొపాసి కాయ; పప్పు, pappu - n. -- dal; split pulses; cooked split pulses; పప్పుకూర, pappukUra - n. -- [bot.] ''Chenopodium album Linn.''; పప్పుధాన్యం, pappudhAnyaM - n. -- pulses; grains that produce "dal"s like toor, urid, etc.; పప్పులో కాలు వేయు, pappulO kAlu vEyu - ph. -- make a mistake; పమిడి తంగేడు, pamiDi taMgEDu -n. --[bot.] ''Poinciana pulcherrima''; పమిడిపత్తి, pamiDipatti -n. --[bot.] Gossypium acuminatum; పయనం, payanaM -n. --journey; పయాలు, payAlu -n. --porch; verandah; % to e2t పరంగా, paraMgA - advl. suffix. from the viewpoint of; ---వృత్తిపరంగా = from a professional viewpoint. ---దేశపరంగా = from a country viewpoint. పరంగి, paraMgi -adj. --foreign; పరంగి చెక్క, paraMgicekka -n. --China root; (lit.) foreign bark; పరంజా, paraMjA -n. --scaffolding; పరంపర, paraMpara -n. --series; succession; lineage; పర, para -adj. --pref. --(1) the other; alien; foreign; (ety.) from Latin, para; --(2) [gram.] later; new; (ant.) పూర్వ; పరక, paraka -n. --(1) blade of grass; --(2) trifle; --(3) the fraction one-eighth; --(4) one-eighth of a hundred when 112 represents "hundred"; పరకాయ ప్రవేశం, parakAya pravESaM -n. --(1) a method of making the soul leave its physical body and enter another body; the legend has it that Sankara, the great Indian thinker of the early 8th century practiced this; --(2) metempsychosis; పరకాయించి చూడు, parakAyiMci cUDu -v. t. --carefully examine; see with deliberate care; పరగడుపు, paragaDupu -n. --empty stomach; fasting belly; esp. stomach after fasting overnight; పరడబ్బా, paraDabbA -ph. --[idiom] praising the other one; పరచు, parachu -v. t. --(1) spread; unroll; --(2) do; take action; పరతంత్ర, parataMtra -adj. --dependent; restrained; subjugated; పరతంత్రత, parataMtrata -n. --dependence; పరదేశి, paradESi -n. --alien; foreigner; outsider; a person who is not a citizen of a land in which he or she is living; పరధ్యానం, paradhyAnaM -n. --absentmindedness; mind concentrated on another thing; పరపతి, parapati -n. --credit; trust; reputation; పరపర, parapara -adj. --onomatopoeia for the sound of cutting or chewing; పరభుక్కులు, parabhukkulu -n. --parasites; also పరాన్నజీవులు; పరాన్నభుక్కులు; పరమగు, paramagu -v. i. --[gram.] come later; పరమాత్మ, paramAtma -n. --the Universal life force; పరమావధి, paramAvadhi -n. --ultimate goal; lofty aim; పరవశం, paravaSaM -n. --ecstasy; wild joy; పరవా, paravA -n. --concern; care; anxiety; పరవా లేదు, paravA lEdu -ph. --do not worry; it is all right; పరశువు, paraSuvu -n. --tomahawk; an ax-like weapon; పరస్పర, paraspara -adj. --mutual; reciprocal; పరస్పర డబ్బా, paraspara DabbA -ph. --[idiom] mutual aggrandizement; పరస్పరపరిపూరక, parasparaparipUraka -adj. --complimentary; mutually complementing; పరస్పర సేవ, paraspara sEva -n. --(1) symbiosis; --(2) a phrase to describe "you scratch my back and I will scratch yours" attitude; పర్ర, parra -n. --barren land; infertile land; --- ఇసక పర్ర = sandy wasteland. --- ఉప్పు పర్ర = salty marsh. పర్వం, parvaM -n. --(1) step; --(2) knot; joint; --(3) subdivision of a book; పర్వతం, parvataM -n. --(1) mountain; --(2) one followed by 26 zeros in the traditional Indian method of counting; పర్వత శ్రేణి, parvata SrENi -n. --mountain range; పర్యంతం, paryaMtaM -suff. --until; as far as; the entire range; up to; ---ఆసేతు హిమాచల పర్యంతం = from the Bridge to the Himalayas; the entire country of India; here the Bridge refers to the now-submerged land bridge between India and Sri Lanka. ---నఖ శిఖ పర్యంతం = from toenail to hair; the entire body. ---పృష్ఠోష్ఠ పర్యంతం = from the anus to the lips. ---పిపీలికాది బ్రహ్మ పర్యంతం = from the ant to the Almighty. పర్యటన, paryaTana - n. -- tour; -- (note) పర్యాటన is not correct; పర్యటకులు, paryaTakulu - n. -- tourists; -- (note) పర్యాటకులు is not correct; పర్యవసానం, paryavasAnaM -n. --(1) end; conclusion; termination; completion; --(2) upshot; consequence; పర్యవేక్షణ, paryavEkshaNa -n. --supervision; పర్ర, parra - n. -- పోరంబోకు భూమి; బంజరు భూమి [రాయలసీమ మాండలికం]; పనికిరాని భూమి [కళింగ మాండలికం]; పర్వము, parvamu - n. --1. A knot, a joint in a cane or body; 2. An annual festival at a certain season of the year; పండుగ; 3. A name given to certain days in the lunar month, as the full and change of the moon, and the 8th and 14th of each half month; 4. A sub-division of a book. పరా, parA - pref. -- back; opposite; extreme; going; పరాంకం, parAMkaM -n. --[math.] parameter; (rel.) స్తిరాంకం; పరాంత, parAMta -adj. pref. --posterior; (ant.) పూర్వాంత; పరాక్రమం, parAkramaM -n. --fearlessness; valor; prowess; పరాకరణం, parAkaraNaM - n. -- refusal; పరాకాష్ఠ, parAkAshTha -n. --climax; extreme limit; పరాకు, parAku -n. --absentmindedness; forgetfulness; oversight; పరాగం, parAgaM -n. --pollen; పుప్పొడి; పరాగతం, parAgataM - n. -- death; పరాగమం, parAgamaM - n. -- (1) death; (2) raid by enemies; invasion; పరాగ సంపర్కం, parAga saMparkaM -n. --pollination; ---స్వ పరాగ సంపర్కం = self-pollination. ---పర పరాగ సంప్కరం = cross-pollination. పరాజయం, parAjayaM -n. --defeat; పరాజితుడు, parAjituDu -n. --vanquished; పరాన్నజీవి, parAnnajIvi - n. -- parasite; a life form that derives its sustenance from a host; ---అర్ధపరాన్నజీవి = hemiparasite = a plant that derives its sustenance from a host and manufactures part from photosynthesis; ---పూర్ణపరాన్నజీవి = holoparasite = a plant that derives all its sustenance from a host; ---కాండపు పరాన్నజీవి = stem parasite = ---మూలపు పరాన్నజీవి = root parasite = పరాన్నభుక్కులు, parAnna-bhukkulu -n. --[biol.] parasites; saprophytes; same as పరాన్నజీవులు; పరాభవం, parAbhavaM -n. --public humiliation; insult; disgrace; పరామర్శ, parAmarSa - n. -- (1) consolation; condolence; enquiring welfare; (2) remembrance; (3) reference; పరామర్శ గ్రంథాలు parAmarSa graMthAlu - n. -- reference books; పరామరిక, parAmarika -n. --care; attention; పరార్థం, parArthaM -n. --one followed by 27 zeros in the traditional Indian method of counting; పరార్ధ, parArdha -adj. --pref. later half; పరావర్తనం, parAvartanaM -n. --reflection; పరావర్తన కోణం, parAvartana kONaM -n. --angle of reflection; పరాయి, parAyi -adj. --strange; foreign; alien; outside; పరాసువు, parAsuvu - n. -- dead; the dead person; పర్యటన, paryaTana -n. --tour; -- (note) పర్యాటన is not correct usage; % to e2t పర్యాటకులు, paryATakulu -n. --tourists; -- (note) పర్యటకులు is not correct usage; పర్యాయం, paryAyaM -n. --an opportunity; a turn; -- మారు; పాలి; సారి; తూరి; విడత; పర్యాయ పదం, paryAya padaM -n. --synonym; పర్యాయోక్తి, paryAyOkti -n. --repetition; a figure of speech; పర్యాలోచనం, paryAlOcanaM -n. --deep thought; pondering; పర్యావరణం, paryAvaraNaM -n. --environment; పర్యావలోకనం, paryAvalOkanaM -n. --overview; review; % to e2t పరి, pari -adj. pref. --around; completely; ---పరిశుద్ధం = completely clean. ---పరిచరుడు = body guard; a guard who surrounds you. ---పరితపించు = to grieve. ---పరిత్యాగం = abandonment. ---పరిపూర్ణం = complete. ---పరిభ్రమించు = to move around; revolve. ---పరిమితి = limit. ---పరిశీలన = thorough examination thorough inspection. పరిక, parika -n. --fiction; a fictional story; పరికరం, parikaraM -n. --tool; device; instrument; appliance; పరికి, pariki -adj. --dishevelled; పరికిణి, parikiNi -n. --frock worn by young girls; a long, loose outer garment with pleats, worn below the waist; పరిగణన, parigaNana - n. -- complete accounting; complete counting; description; పరికించు, parikiMcu -v. i. --search; examine; investigate; take a closer look; same as పరకాయించు; పరిఖ, parikha -n. --moat; % to e2t పరిగొను, parigonu -v. i. --line up; form a line; పరిచయం, paricayaM -n. --introduction; ---ఆమెని పరిచయం చేయ్యనీ = let me introduce her. పరిచయస్థుడు, paricayastuDu -n. --acquaintance; ---అతను పరిచయస్తుడు మాత్రమే, స్నేహితుడు కాదు = he is only an acquaintance, not a friend. పరిచ్ఛేదము, paricchEdamu -n. --chapter; section; part; పరిజనం, parijanaM - n. -- retinue; attendants; staff; పరిజ్ఞానం, paroj~nAnaM - n. -- knowledge; పరిఢవిల్లు, paridhavillu -v. i. --shine; give light; పరిణతి, pariNati -n. --evolution; transformation; maturity; bending; పరిణామం, pariNAmaM -n. --metamorphosis; transformation; evolution; పరిణామ దశలు, pariNAma daSalu -n. pl. --evolutionary stages; పరిత్యజించు, parityajiMchu - v. t. -- abandon; give up; పరితాపం, paritApaM -n. --anguish; grief; పరిధి, paridhi -n. --(1) circumference; limit; --(2) domain; jurisdiction; --(3) halo of sun or moon; పరిపంధి, paripaMdhi -n. --enemy; పరిపక్వ, paripakva -adj. --mature; fully developed; పరిపరి, paripari -adj. --various; diverse; sundry; many faceted; పరిపాటి, paripATi -n. --usual; common occurrence; పరిపాలక, paripAlaka -adj. --administrative; పరిపాలన, paripAlana - n. -- good administration; పరిపీడన, paripIDana -n. --oppression; పరిపూరకం, paripUrakaM - n. -- complement; one that completes; పరిపూర్ణ సంఖ్య, paripUrNa saMkhya -n. --perfect number; according to number theory, the number 6 is a perfect number because it can be expressed as the sum of its factors, namely 1, 2 and 3. Similarly, the number 28 is also a perfect number, because 28 = 1+2+4+7+14; పరిపూర్తి, paripUrti - n. -- completion; end; పరిపోషణ, paripOshaNa -n. --maintenance; nourishment; పరిభ్రమణం, paribhramaNaM - n. -- revolution; (note) "Rotation" refers to an object's spinning motion about its own axis. "Revolution" refers the object's orbital motion around another object. For example, Earth rotates on its own axis, producing the 24-hour day. పరిభాష, paribhasha -n. --jargon; nomenclature; parlance; terminology; conventional terms and words of any special branch of knowledge; పరిమళం, parimaLaM -n. --(1) smell; strong smell; good smell; గంధం; --(2) perfume; పరిమాణం, parimANaM -n. --measure; magnitude; capacity; size; volume ---కాల పరిమాణం = a measure of time. ---ఘన పరిమాణం = a measure of volume. పరిమాణాత్మక, parimANAtmaka -adj. --quantitative; volumetric; పరిమార్చు, parimArcu -v. t. --kill; slay; పరిమితం, parimitaM - n. -- extremely limited; పరిమితి, parimiti -n. --(1) limit; boundary; --(2) amplitude; పరిరక్షణ, parirakshaNa -n. --conservation; protection; పరివర్తకి, parivartaki -n. --[engr.] transformer; converter; పరివర్తనం, parivartanaM -n. --transformation; conversion; పరివర్తిత, parivarthita -adj. --extended; పరివారం, parivAraM - n. -- retinue; family; పరివాహం, parivAhaM - n. -- one that overflows the banks; flood-plain; పరివ్రాజకుడు, parivrAjakuDu - n. -- wondering monk; పరివేషం, parivEshaM - n. -- a corona-like formation seen sometimes around the moon or the sun; -- గాలిగుడి; పరివేష్టించు, parivEshTiMchu - v. i. -- to surround; పరిశ్రమ, pariSrama -n. --(1) industry; --(2) hard work; పరిశిష్టం, pariSishTaM -n. --annexure; attachment; items at the end of a list; epilogue; పరిశీలన, pariSIlana -n. --examination; inspection; observation; పరిశీలకుడు, pariSIlakuDu -n. --examiner; inspector; observer; పరిశీలనీయం, pariSIlanIyaM -n. --observable; పరిశుద్ధ, pariSuddha -adj. --clean; pure; పరిశుభ్ర, pariSubhra -adj. --very clean; పరిశోధకుడు, pariSOdhakuDu -n. m. --researcher; investigator; పరిశోధన, pariSOdhana -n. --research; investigation; పరిషత్తు, parishattu -n. --assembly; congregation; council; పరిష్కర్త, parishkarta -n. --a person who prepares the critical edition; scrutinizer; పరిష్కరించు, parishkariMcu -v. t. --resolve; settle; పరిష్వంగం, parishvaMgaM -n. --embrace; పరిష్కారం, parishkAraM -n. --solution; resolution; పరిసరం, parisaraM -n. --neighborhood; surrounding area; proximity; పరిహారం, parihAraM -n. --compensation; పరిహాసం, parihAsAsaM -n. --ridicule; derision; పరిహాసాస్పదం, parihAsAspadaM -n. --ridiculous; పరివర్తకం, parivartakaM -n. --barter; exchange of one good for another without currency transaction; పరిసమాప్తం, parisamAptaM - n. -- come to a conclusion; పరీక్ష, parIksha -n. --test, examination; quiz; పరీక్షనాళిక, parIkshanALika -n. --testtube; పరీక్షించు, parikshiMcu -v. t. --test, examine; quiz; inspect; survey; పరుగు, parugu -n. --running; rush; hurry; పరుగు పందెం, parugu paMdeM -n. --running race; పరుపు, parupu -n. --bedding; bed-roll; mattress; (lit.) one that can be unrolled; పరుచు, parucu -v. t. --spread; unroll; పరువం, paruvaM -n. --(1) ripeness; maturity; --(2) youth; youthful age; పరువ, paruva -n. --anchovy; [bio.] ''Thryssa vitirostis''; a fish of the Engraulidae family; పరువు, paruvu -n. --(1) reputation; --(2) a stage of maturity before ripeness, esp. while referring to fruits; (ant.) లేత; పరుషము, parushamu -adj. --harsh; rough; పరుషములు, parushamulu -n. --[gram.] hard consonants; unvoiced unaspirated plosives; ‘క, చ, ట, త, ప’ లు; పరుసు, parusu -adj. --manner; style; పర్రు, parru - suff. -- a suffix to a village name if the village is slightly above the flood plains of a river or stream; (note) the suffixes పూడి, పర్రు, తుర్రు, కుర్రు as suffixes to village names imply their location on progressively elevated grounds from a nearby river; పర్యూషితం, paryUshitaM -n. --decomposed; పరోక్షంగా, parOkshaMgA -adv. --in the absence of; behind one's back; (ant.) ప్రత్యక్షంగా; పలంకష, palaMkasha - n. -- Bdellium; -- also known as గుగ్గులు similar to సాంబ్రాణి; పలక, palaka -n. --(1) tile; tablet; --(2) slate; --(3) plate; --(4) pane; face; పలకమారు, palakamAru -n. --accidental entry of food into the windpipe; (lit.) exchange of the plate; పలకచెక్క, palakacekka -n. --floorboard; flooring tile; పలకపెంకు, palakapeMku -n. --flooring tile; పలకరాయి, palakarAyi -n. --slate; when referring to the type of flooring tile; పలకసరులు, palakasarulu -n. -- a gold ornamental chain of yesteryear made out of small disk-shaped links; పలచబార్చు, palacabArcu - v. t. -- dilute; make less thick; పలవ, palava - n. -- forked branch of a tree; పలవరించు, palavariMcu - v. t. -- to talk in one's sleep; పలహారం, palahAraM - n. -- snack; tiffin; -- యజ్ఞాలలో ఆర్యులు జంతుబలి ఇచ్చిన తరువాత బలి పశువు మాంస ఖండాలను మంటలపై కాల్చి తినే పలలములు "కబాబ్" ల వంటివే; పలలాహారం నుంచే పలహారం అనే శబ్దం ఏర్పడింది. పల్లకి, pallaki -n. --a ceremonial decorated carriage carried on a pole by two people on each end; పల్లవం, pallavaM -n. --sprout; shoot; పల్లవి, pallavi -n. --refrain; first line of a song; the line of a song that is often repeated; a part of a Carnatic music recital; this portion is like an Aalapana with a rhythm; పలాయనం, palAyanaM -n. --flight; fleeing; escape; running away; పలాయన మంత్రం, palAyana maMtraM -n. [idiom] --flight; పలాయన వేగం, palAyana vEgaM -n. --escape velocity, the velocity an object has to attain in order to escape from the gravitational field where it is located; పల్లి, పల్లె, palli, palle - suff. -- a suffix to a village name; పల్టీ, palTI -n. --(1) somersault; (2) [comp.] flip-flop; a binary switching element; a device to store a binary digit; పల్టీపేరు, palTIpEru -n. --[comp.] register; a string (or necklace) of flip-flops; a device to store a (binary) number; పల్లీ, pallI - n. -- groundnut; peanut; పలుకరించు, palukariMcu -v. t. --greet; say "helo"; పలుకరింపు, palukariMpu -n. --greeting; the style of saying hello; పలుకు, paluku -n. --(1) word; utterance; --(3) fragment, (esp.) seed fragment as in జీడి పలుకు; - v. i. -- utter; respond; say something; పలుకుబడి, palukubaDi -n. --(1) influence; the power of the word; --(2) pronunciation; పలుగు, palugu -n. --(1) crowbar; an iron rod used for digging; (2) a hard, white, crystalline rock; (3) a wretch; bad person; పలువ, paluva -n. --wicked wretch; పల్లె, palle -n. --village; (ant.) పట్టణం; పల్లెపట్టు, pallepaTTu -n. --countryside; పల్లేరు, pallEru -n. --caltrop; a creeper that produces small thorny fruits; [bot.] Pedalium longifolia; Tribulus terrestris Linn.; పళ్లు, paLlu -n. pl. --(1) teeth; --(2) fruits; పళ్లు కొరకడం, paLlu korakaDaM -n. --bruxism; పళ్లెం, paLleM -n. --plate; కంచం; [comp.] disk; పళ్లెరం, paLLeraM -n. --[comp.] disc; disk; diskette; పవనం, pavanaM -n. --wind; gale; ---రుతుపవనం = trade wind. పవిత్ర, pavitra -adj. --holy; pure; పవిత్ర స్థలం, pavitra sthalaM -n. --holy place; shrine; పశ్చాత్తాపం, paScAttApaM -n. --repentance; పశ్చిమం, paScimaM -n. --west; పశ్చిమార్థ, paScimArtha -adj. --pref. western half; పశుత్వం, paSutvaM -adj. --animal-like behavior; rude; పశువు, paSuvu -n. --animal; domestic animal; cattle; beast; పశువుల శాల, paSuvula SAla -n. --barn; byre; animal shed; పశువులు, paSuvulu -n. pl. --(1) animals; --(2) cattle; పస, pasa -n. --(1) essence; juice; --(2) strength; ability; పసదనం, pasadanaM -n. --gift; adornment; embellishment; పసరు, pasaru -n. --juice extracted from leaves and stems of plants; పసరుతిత్తి, pasarutitti -n. --gall bladder; పసి, pasi -adj. --young; childish; infant; ---పసితనము = childhood; infancy. -n. --cattle; పసిడి, paciDi -n. --yellow; yellow metal; gold; పసిరిక, pasirika -adj. --arboreal; ---పసిరిక పాము = a green snake that dwells in trees. పసుపు, pasupu -n. --turmeric; turmeric powder; Indian saffron; [bot.] ''Curcuma longa; Curcuma aromatica'' of the Zingiberaceae faily; --[Sans.] హరిద్రా; నిశా; నిశాహా; పసుపుకడిమి, pasupukaDimi -n. --[bot.] ''Nauclea cordifolia''; పసుపుకొమ్ము, pasupukommu -n. --tuber of turmeric; పసుపు చామంతి, pasupu cAmaMti -n. -- Chinese Wedelia; [bot.] ''Wedelia chinensis'' of the Asteraceae family; -- Wedelia trilobata and Wedelia chinensis, are now named Sphagneticola trilobata and Sphagneticola calendulacea, respectively, former commonly known as Singapore Daisy, latter Chinese wedelia; Former is commonly used as ornamental groundcover and latter as medicinal herb used in treatment of inflammations, including abscesses and sore throat; it is also used to treat coughs. The fresh plant, combined with sesame oil, is used to treat elephantiasis; పసుపుపచ్చ వెన్నముద్ద, pasupupaccha vennamudda - n. -- Chinese ixora; [bot.] ''Ixora chinensis''; పస్తు, pastu -n. --fasting; పహరా, paharA -n. --watch; police beat; %ప్ర - pra, ప్ల - pla ప్ర, pra -adj. --pref. excessive; much; very; ---ప్రకంపన = reverberation; much vibration. ---ప్రకల్పన = organization; arrangement. ---ప్రకర్షము = excellence; hard work. ---ప్రక్రియ = process; desirable work. ---ప్రక్షాళనము = cleaning thoroughly. ---ప్రఖ్యాతి = lot of fame. ప్ర, pra-, -pref. ప్రమోదం = extreme happiness. ప్రయత్నం = much effort. ప్రలోభం = extreme miserliness. ప్రవాదం = word that has spread far and wide. ప్రకటన, prakaTana -n. --(1) announcement; revelation; --(2) advertisement; ---వ్యాపార ప్రకటన = advertisement. ---ప్రదర్శక ప్రకటన = display advertisement. ప్రకరణం, prakaraNaM -n. --chapter; ప్రకల్పితం, prakalpitaM -adj. --fabricated; made; created; %to e2t ప్రకాండం, prakAMDaM -n. --stem of a plant; the part between the roots and the branches; ప్రకారం, prakAraM -adj. --way; manner; mode; ప్రకాశం, prakASaM -n. --luminosity; brightness; glow; splendor; ప్రకీర్ణ, prakIrNa -adj. --scattered; spread; published; % to e2t ప్రక్రియ, prakriya -n. --process; ప్రక్రియాపకి, prakriyApaki -n. --processor; a machine that processes; ప్రకృతి, prakRti -n. --nature; ---మానవ ప్రకృతి = human nature. ---ప్రకృతి ధర్మం = law of nature. ---ప్రకృతి సౌందర్యం = beauty of nature. ప్రకృతి సిద్ధం, prakRti siddhaM -n. --naturally available; ప్రకోపం, prakOpaM -n. --aggravation; ప్రకోష్ఠం, prakOshThaM -n. --fore-arm; the part between the elbow and the wrist; ప్రక్షేపణ, prakshEpaNa - n. -- interpolation; ప్రక్షేపించు, prakshEpiMcu - v. t. -- interpolate; ప్రఖ్యాతి, prakhyAti -n. --fame; ప్రగండం, pragaMDaM -n. --upper arm; the part between the elbow and the arm-pit; ప్రగతి, pragati -n. --progress; ప్రగతి పథం, pragati pathaM -n. --progressive path; ప్రగతిశీల, pragatisIla -n. --progressive; ప్రగల్భం, pragalbhaM -n. --boasting; ప్రగాఢ, pragADha -adj. --strong; ప్రచండ, pracaMDa -adj. --fierce; ప్రచ్ఛన్న, pracchanna -adj. --secret; covert; covered; ప్రచారం, pracAraM -n. --publicity; ప్రచ్ఛాదనం, pracchAdanaM -n. --covering; outer garment; ప్రచోదనం, pracOdanaM %e2t -n. --incentive; stimulus; motivation; ప్రజ, praja -n. -- one's own people; folk; ప్రజలు, prajalu -n. pl. -- one's own children; people; (rel.) జనాభా; ప్రజ్ఞ, praj~na -n. --ability; skill; intelligence; enlightening wisdom; knowledge a priori; (ety.) related to Greek prognosis, implying knowledge not derived from the object, as distinguished from సంజ్ఞ, empirical knowledge; ప్రజ్ఞానం, praj~nAnaM -n. --(1) intellect; enlightening wisdom; knowledge a priori; (ety.) related to Greek prognosis, implying knowledge not derived from the object, as distinguished from సంజ్ఞ, empirical knowledge; (2) sign; mnemonic; ప్రజ్వలించు, prajvaliMcu -v. i. --burn; shine; ప్రజానీకం, prajAnIkaM -n. --populace; the masses; common people; the public; ప్రజామోదం, prajAmOdaM -n. --parsley; [bot.] ''Petroselinum crispum'' of the Apiaceae family; -- a species of flowering plant that is native to the central and eastern Mediterranean region; ప్రజావాక్యం, prajAvAkyaM -n. --people's say; people's word; ప్రజాభిప్రాయం, prajAbhiprAyaM -n. --people's opinion; public opinion; ప్రజాస్వామ్యం, prajAsvAmyaM -n. --democracy; government of the people, by the people, for the people; (lit.) ownership by people; ప్రజాస్వామిక, prajAsvAmika -adj. --democratic; ప్రజాహితం, prajAhitaM -n. --public welfare; public good; ప్రణతి, praNati -n. --bow; salutation; obeisance; ప్రణయం, praNayaM -n. --love; affection; ప్రణవనాదం, praNavanAdaM -n. --aum; the "aural symbol" of the Supreme power behind this universe; ప్రణామం, praNAmaM -n. --act of folding hands together to show respect; bow; salutation; ప్రణాళి, praNALi -n. --channel; canal; water course; ప్రణాళిక, praNALika -n. --(1) irrigation project; water works; --(2) plan; any planned project; ప్రణీతం, praNItaM -adj. --dressed; cooked; made; created; ప్రత్యర్థి, pratyarthi - n. -- opponent; defendant; enemy; ప్రత్యక్షంగా, pratyakshamga -adv. --in the presence of; right in front of; (ant.) పరోక్షంగా; ప్రత్యగాత్మ, pratyagAtma - n. -- finite monad; -- monad = సూక్ష్మాత్మ; ప్రత్యయం, pratyayaM - n. --[gram.] a suffix that converts a verb into a noun; ---ఉపసర్గ = prefix. (పూర్వ ప్రత్యయం) ---ప్రత్యయం = suffix. (పర ప్రత్యయం) --ఉదా. ఒక క్రియా పదం మీద ప్రత్యయాన్ని చేర్చి నామవాచకంగా మార్చినప్పుడు ఆ ప్రత్యయాన్ని కృత్ప్రత్యయం అనిన్నీ అలా వచ్చిన నామవాచకాన్ని కృదంతం అనిన్నీ అంటారు; అలుగు > అలక; ఎన్ను > ఎన్నిక; ---తద్ధిత ప్రత్యయం = a suffix that creates another noun from a given noun. ప్రతాపం, pratApaM -n. --brilliance; splendor; ప్రత్యామ్నాయం, pratyAmnAyaM -n. --alternative; substitute ప్రత్యుత్థానం, pratyutthAnaM -n --reception; welcoming someone by rising and going forward to greet; ప్రత్యుత్థాన పత్రం, pratyutthAna patraM %e2t -n. --greeting card; ప్రతి, prati -adj. pref. --(1) re; --(2) anti-; un-; --(3) instead of; in lieu of; --(4) every; all; each; ---ప్రతిఫలం = reward. ---ప్రతివాడూ = every man. ---ప్రతివాది = opposing party in court. -n. --copy; number; issue; a single item of a periodical; ప్రతికాయం, pratikAyaM -n. --[bio.] antibody; proteins produced by the immune system to defened against an invading species; ప్రతికూల, pratikUla -adj. --unfavorable; adverse; contrary; inconvenient; ప్రతికృతి, pratikRti -n. --sculptured image; effigy; ప్రతిక్రియ, pratikriya -n. --opposite action; reaction; ప్రతిఘటన, pratighaTana -n. --opposition; resistance; ప్రతిఘటించు, pratighaTiMcu -v. t. --oppose; resist; ప్రతిచర్య, praticarya -n. --reaction; countermeasure; reprisal; ప్రతిచ్ఛాయ, praticchAya -n. --image, as in a photograph; a virtual image as the one produced by a concave lens; ప్రతిజ్ఞ, pratij~na -n. --solemn vow; resolute vow; ప్రతిద్వంది, pratidvaMdi -n. --antagonist; opponent; ప్రతిదానం, pratidAnaM -n. --exchange; barter; ప్రతిధ్వని, pratidhvani -n. --echo; reflected sound; resound; ప్రతినామం, pratinAmaM -n. --alias; another name; ప్రతినిధి, pratinidhi -n. --representative; agent; substitute; ప్రతిపక్షం, pratipakshaM -n. --opposition party; ప్రతిపత్తి, pratipatti -n. --status; position; respect; ---ప్రత్యేక ప్రతిపత్తి = special status. ---స్వతంత్ర ప్రతిపత్తి = independent status. ప్రతిపదం, pratipadaM %e2t -n. --synonym; ప్రతిపాదన, pratipAdana -n. --(1) proposal; --(2) premise; ప్రతిపాదించు, pratipAdiMcu -v. t. --nominate; propose; ప్రతిఫలం, pratiphalaM -n. --reward; compensation; ప్రతిబంధకం, pratibaMdhakaM -n. --obstacle; impediment; hindrance; ప్రతిబింబం, pratibiMbaM -n. --reflection; reflected image; when you see your face in a mirror, you are seeing a reflected image; ప్రతిభ, pratibha -n. --splendor; ప్రతిమ, pratima -n. --statue; idol; image; ప్రతిరూపం, pratirUpaM - n. -- a virtual image; ప్రతిరోజు, pratirOju -adj. --every day. ప్రతిరోధి, pratirOdhi -n. --opponent; ప్రతిలోమ, pratilOma -adj. --inverse; inverted; contrary to natural course; ప్రతివర్తితలు, prativartitalu -n. --[med.] reflexes; motor reflexes; muscular reflex; voluntary reflex; ప్రతీకార చర్యలు; ప్రతివాది, prativAdi -n. --[law] defendant; respondent; ప్రతిశృతి, pratiSRti -n. --reverberation; echo; % to e2t ప్రతిసృష్టి, pratisRshTi -n. --re-creation; ప్రతిస్పందన, pratispaMdana -n. --response; ప్రతిష్టంభం, pratishTaMbhaM -n. --obstacle; impediment; ప్రతిష్టంభన, pratishTaMbhana -n. --deadlock; stalemate; ప్రతిష్ఠ, pratishTha -n. -- (1) reputation; fame; prestige; status; (2) establishment; erection; founding; ప్రతిష్ఠించు, pratishThiMcu -v. t. --establish; erect; found; ప్రతిహాతం, pratihAtaM n. --repulsion; beaten back; avertion; impediment; -- ఏదన్నా వినకూడని మాట, అశుభం అనిపించే మాట విన్నప్పుడు "అమంగళం ప్రతిహాతం అవుగాక!" అంటే అది మాటతోనే ఆగాలి, జరగకూడదు అని చెప్పటం. --"అప్రతిహతంగా సాగింది," అంటే "ఆటంకం లేకుండా జరిగింది" అని అర్థం; ప్రతీక, pratIka -n. --symbol; symbolic representation; token; ప్రతీకారం, pratIkAraM -n. --revenge; retaliation; ప్రతీక్షించు, pratIkshiMcu -v. i. --wait; expect; look forward to; ప్రతీక్షేపణం, pratIkshEpaNaM -n. --substitution; ప్రతీతి, pratIti -n. --common knowledge; traditional belief; ప్రతీహారి, pratIhAri -n. --gate keeper; ప్రత్యుత్తరం, pratyuttaraM -n. --reply; answer; rejoinder; ప్రత్యుత్పత్తి, pratyutpatti -n. --reproduction; ప్రత్యేకము, pratyEkamu -adj. --special; distinct; separate; ప్రథ, pratha -n. --fame; eminence; reputation; ప్రథమ, prathama -adj. --first; initial; ప్రథమ కోపం, prathama kOpaM -ph. --quick temper; anger that flares quickly and subsides as fast; ప్రథమ చికిత్స, prathama cikitsa -n. --first aid; immediate help to take care of medical emergency; ప్రథమపురుష, prathamapurusha -n. --[gram.] third person; -- [gram.] సర్వజ్ఞ ప్రధమ పురుష = Omniscient Third Person; ప్రథమ శ్రేణి, prathama SrENi -n. --first rank; first class; ప్రథమాంకం, prathamAMkaM -n. --Act 1; ప్రదం, pradaM -suff. --bestowing; conferring; giving; ---జయప్రదం= successful. ---శుభప్రదం = auspicious. ప్రదక్షిణ, pradakshiNa -n. --circumambulation; paying homage by walking around god's idol; ప్రదర్శక ప్రకటన, pradarSaka prakaTana -n. --display advertisement; ప్రదర్శన, pradarSana -n. --display; exhibition; show; ప్రదక్షిణం, pradakshiNaM - n. -- circumambulation; paying homage by going around (a temple, a holy fire, or holy people) in a clockwise direction; ప్రదోషం, pradOshaM -n. -- (1) evening; twilight; (2) fault; transgression; error; (3) bug in software; corrupt condition; ప్రధానం, pradhAnaM -n. --(1) important; --(2) wedding engagement; ప్రధాన, pradhAna -adj. --principal; chief; main; prime; pre-eminent; --ప్రధాన మంత్రి = prime minister; -- ప్రధాన సంఖ్య = prime number; ప్రధానాంకం, pradhAnAMkaM -n. --prime number; (def.) according to number theory, a number is a prime number if it cannot be divided except by itself or by the number 1. The numbers 1, 2, 3, 5, 7, 11, 13, etc. are all prime numbers. ప్రధాని, pradhAni -n. --prime minister; ప్రపంచం, prapaMcaM -n. --world; ప్రపంచ వ్యాప్తం, prapaMca vyAptaM -n. --world-wide; ప్రపంచీకరణ, prapaMcIkaraNa -n. -- globalization; ప్రప్రథమ, praprathama - adj. -- primordial; at the very beginning; ప్రపాదాస్థికలు, prapAdAsthikalu -n. --meta tarsals; (lit.) foot bones; పాదశలాకలు; ప్రప్రపితామహుడు, praprapitAmahuDu - n. m. -- great-great paternal grandfather; ప్రపితామహుడు, prapitAmahuDu - n. m. -- great paternal grandfather; ప్రబంధం, prabandhaM -n. --a comprehensive poetic work with eighteen types of descriptions typically dealing with romance or adventure of kings; -- కల్పించిన కథ గల వర్ణనాత్మక గ్రంథము; ప్రబంధంలో సాధారణంగా ఒక ఏక సూత్రమైన కథ ఉంటుంది. ఒక నాయకుడు, నాయిక వారి ప్రణయం, వివాహం, విరహం, కలహం, పునః సమాగమం వంటి సాధారణమైన కథను కేవలం, వర్ణనలతో అందగించి, పెంచి, ఐదారు ఆశ్వాసాలుగా వ్రాయబడిన కావ్యాన్ని ప్రబంధమనవచ్చు. ప్రబంధాలు కూడా కావ్యాలే గానీ, కావ్యాలన్నీ ప్రబంధాలు కావు; ఉదాహరణ: మనుచరిత్ర, పారిజాతాపహరణం, శృంగార నైషధం; ప్రబలం, prabalaM -adj. --mighty; powerful; strong; ప్రబోధాత్మకం, prabOdhAtmakaM - n. -- awakening activity; inspirational teaching; ప్రబోధించు, prabodhiMcu -v. t. --exhort; awaken; inspire; teach; ప్రభంజనం, prabhaMjanaM -n. --hurricane; strong wind; ప్రభ, prabha -n. --radiance; glory; splendor; ప్రభావం, prabhAvaM -n. --influence; impact; ప్రభావితం, prabhAvitaM -n. --influenced; impacted; ప్రభువు, prabhuvu -n. --lord; master; ruler; ప్రభృతులు, prabhRtulu -n. --and others; et al; ప్రమథ గణాలు, pramatha gaNAlu - ph. -- Lord Shiva's army of goblins; -- ప్రమథ అంటే భూతపతి శివుడి గణాలలోని ఒక రకం భూతం. ప్రమద, pramada -n. --woman; (lit.) accelerator of man's passions, the one with a lot of ‘‘మద’’; a beautiful woman; -- see also ప్రమథ; ప్రమాణం, pramANaM -n. --(1) vow; oath; --(2) standard; exemplar; --(3) measure; scale; --(4) length; linear measure; ప్రమాణీకరించు, pramANIkariMcu -v.t. --standardize; ప్రమాదం, pramAdaM -n. --(1) accident; --(2) danger; peril; ప్రమాదవశాత్తు, pramAdavaSAttu -adv. --accidentally; ప్రమిద, pramida -n. --saucer for holding oil in a oil-lamp; ప్రముఖ, pramukha -adj. --(1) chief; principal; --(2) prominent; important; ప్రమేయం, pramEyaM -n. --connection; involvement; [math.] function; relation; ప్రమేయాత్మక, pramEyatmaka -adj. --functional; ప్రమోదం, pramOdaM -n. --joy; delight; ప్రయత్నం, prayatnaM -n. --effort; attempt; trial; ప్రయాణం, prayANaM - n. -- journey; trip; travel; sojourn; ప్రయాణికులు, prayANikulu - n. pl. -- travellers; -- (note) ప్రయాణీకులు, is incorrect usage; ప్రయరీ, prayarI -n. --prairie; level or rolling grasslands esp. of the Americas; ప్రయాణం, prayANaM -n. --trip; journey; travel; ప్రయాణికుడు, prayANikuDu -n. m. --traveler; (usage note) ప్రయాణీకుడు is not correct usage ప్రయాస, prayAsa -n. --strain; labor; toil; ప్రయుక్తం, prayuktaM -adj. --(1) endowed with; connected with; --(2) used; employed; ప్రయోక్త, prayOkta - n. -- experimenter; the person who performs an experiment; ప్రయోగం, prayOgaM %add this as an additional meaning - n. --(1) experiment; trial; attempt; -- (2) witchcraft; black magic; --- see also చేతబడి; కట్టుమోను; బాణామతి; గండభేరుండం; ప్రయోగశాల, prayOgaSAla -n. --laboratory; ప్రయోగశీల, prayOgaSIla -adj. --experimentable; practical; ప్రయోజకత్వం, prayOjakatvaM -adj. --ability to accomplish things; ప్రయోజకుడు, prayOjakuDu -n. m. --doer; accomplished individual; ప్రయోజకురాలు, prayOjakurAlu -n. f. --doer; accomplished individual; ప్రయోజనం, prayOjanaM -n. --purpose; utility; use; ప్రలాపం, pralApaM -n. --incoherent and delirious speech; ప్రలోభం, pralObhaM -n. --(1) nostalgia; attachment; --(2) allurement; enticement; --(3) greed; avarice; ప్రళయం, praLayaM -n. --(1) great destruction; great flood; --(2) great mythological flood that occurs at the end of an eon; armageddon; ప్రవర్తన, pravartana -n. --behavior; ప్రవక్త, pravakta -n. --(1) eloquent person; --(2) preacher; prophet; ప్రవచనం, pravacanaM -n. --statement; eloquent speech; discourse; ప్రవర, pravara -n. --lineage; ప్రవక్తకుడు, pravartakuDu -n. --manager; ప్రవర్తన, pravartana -n. --behavior; ప్రవర్తించు, pravartiMcu -v. i. --behave; ప్రవర్తిల్లు, pravartillu -v. i. --happen; ప్రవాహం, pravAhaM -n. --current; flow; ప్రవాహ మార్గం, pravAha mArgaM -n. --spillway; ప్రవృత్తి, pravRtti -n. --(1) behavior; manner; attitude; pattern; appearance; demeanor; the costume, dress and manners of a character in a play that indicates the regional identity of the character; --(2) hobby; ---వృత్తి, ప్రవృత్తి = profession and hobby. ప్రవేశం, pravESaM -n. --(1) entrance; entry; --(2) access; inlet; ప్రవేశాంశం, pravESAMSaM %e2t -n. --input; (ant.) నిర్గమాంశం; ప్రశ్న, praSna -n. --(1) question; query; --(2) problem; ప్రశాంతం, praSAMtaM -n. --calm; ప్రశాంత, praSAMta -adj. --calm; ప్రశాంతత, praSAMtata -n. --calmness; ప్రశ్నార్థకం, praSnArthakaM -n. --[gram.] question mark; interrogative; ప్రశ్నోత్తరాలు, praSnOttarAlu -n. --questions and answers; ప్రసంగం, prasaMgaM -n. --discussion; discourse; talk; lecture; ప్రసంగవశాన, prasaMgavaSAna -adv. --by the by; as an aside to a discourse; ప్రసక్తి, prasakti -n. --topic; subject; ప్రసరణ, prasaraNa -n. --flow; transmission; ---రక్తప్రసరణ = flow of blood. ప్రసవం, prasavaM -n. --(1) delivery; childbirth; --(2) bringing forth; production; ---పాదదర్శన ప్రసవం = breech delivery. ---శిరోదర్శన ప్రసవం = normal (head-first) delivery. ప్రస్తర, prastara -n. --stone; [Lat.] petra; [Hin.] పత్తర్; ---పత్తరాయిల్ = petrol. ప్రసాదం, prasAdaM -n. --anything accepted back after first being offered to God; (lit.) gift of God; ప్రసారం, prasAraM -n. --(1) transmission; --(2) flow; --(3) radiation; spreading; ---రేడియో ప్రసార కేంద్రం = radio transmission center. ప్రస్థానం, prasthAnaM -n. --journey; setting out on a journey; ప్రస్థానత్రయం, prasthAnatrayaM -n. --the three canonical texts of the Vedanta school of Hindu philosophy; It consists of the Upanishads, Brahma Sutras and Bhagavad Gita; (lit.) the three points of departure; ప్రస్థారం, prasthAraM -n. --bed; matrix; array; ప్రసిద్ధి, prasiddhi -n. --celebrity; fame; notoriety; ప్రసూతి, prasUti -adj. --obstetrical; related to the delivery of a child; ప్రహరాంక్షలు, praharAMkshalu -n. --[math.] boundary conditions; ప్రహరీగోడ, prahArIgODa -n. --compound wall; a wall built around a property; (ety.) బరి + అరి = బరిహరి = బ్రహరి = ప్రహరి; ప్రహసనం, prahasanaM -n. --skit; short play; a comedy; ప్రహేళిక, prahELika -n. --puzzle; riddle; conundrum; enigma; ప్లవనము, plavanamu -n. --fluorine; one of the elements of nature; %పాం - pAM, పా - pA, ప్రా - prA పాంకోళ్లు, pAMkOLLu -n. --wooden shoes; clogs; పాంచక్కెర, pAMcakkera -n. --pentose; a sugar with a five-membered ring; పాంజియా, pAMjiyA -n. --[geol.] Pangea; one of the two pieces of landmass from which the seven continents broke and drifted apart, according to the theory of plate tectonics. The other piece is called గొంద్వానా; పాండిత్యం, pAMDityaM -n. --erudition; scholarship; పాండు, pAMDu -adj. --off-white; a mixture of yellow and white; పాండురోగం, pAMDurOgaM -n. --leukodermia; vitiligo; see also బొల్లి; పాంథుడు, pAMthuDu -n. --traveller; పాంశువు, pAMSuvu -n. --dust; ---విశ్వపాంశువు, = cosmic dust. పాకం, pAkaM -n. --(1) syrup; any syrupy liquid; sugar or jaggery dissolved in water and boiled to a syrupy consistency; --(2) cooking and dressing of food; --(3) an author's style of writing; ---జీళ్ల పాకం = caramel. ---ముదర పాకం = caramel. ---దేహపాకం = constitution of the body. ---ద్రాక్షాపాకం = smooth and easy style; a style as easy to appreciate as eating a grape. ---కదళీపాకం = intermediate in difficulty in understanding; a style as easy as peeling and eating a banana. ---నారికేళపాకం = very difficult style; a style as hard as cracking a coconut. పాక, pAka -n. --hut; thatched-roof hut; shed; పాకశాస్త్రం, pAkaSAstraM -n. --culinary science; పాకీ, pAkI -adj. --pure; clean; sacred; పాకీదొడ్డి, pAkIdoDDi -n. --latrine; పాకీమనిషి, pAkImanishi -n. --scavenger; a person who cleans latrines; పాకీవాడు, pAkIvADu -n. m. --scavenger; the person who cleans and purifies; పాకు, pAku - v. i. -- (1) crawl on all all four, that is on hands and knees; creep; (2) climb, as a vine; -- (rel.) డేకు పాదిరి చెట్టు, pAdiri ceTTu -n. [bot.] ''Stereospermum suaveolens''; -- కలిగొట్టు చెట్టు;[Sans.] పాటలవృక్షం is [bot.] ''Stereospermum suaveolens''; The flower is described as dearest to Mother Lalitha Devi; పారద్రోలు, pAradrOlu -v. t. --drive out; chase away; eject; పాకుడు, pAkuDu -n. --moss; పాక్షికం, pAkshikaM -n. --alternative; పాగా, pAgA -n. --turban; పాచకుడు, pAcakuDu -n. --cook; chef; పాచి, pAci -n. --scum; moss; పాచికలు, pAcikalu -n. pl. --dice; cubes with dots on their faces, used in gambling; పాచిపళ్లు, pAcipaLLu -n. --teeth that have not yet been brushed after a night's sleep; పాచిబద్ద, pAcibadda -n. --a plastic, metal or palm-leaf strip to scrape the tongue along with brushing the teeth; పాచిమాను, pAcimAnu -n. --[bot.] ''Anogeissus acuminatus''; పాట, pATa -n. --(1) song; --(2) auction; --(3) bid in an auction; పాటకపుజనం, pATakapujanaM -n. --proletariat; పాటరి, pATari -n. --hardworking person; పాటలగంధి, pATalagaMdhi -n. --[bot.] ''Ophixylon serpentinum;'' the poisonous plant Rauwolfia serpentina of Apocynaceae family, from the roots of which the alkaloid reserpine is extracted; పాటలం, pATalaM -n. --a mixture of red and white; పాటవం, pATavaM -n. --(1) strength; vigor; health; --(2) talent; cleverness; పాటించు, pATiMcu -v. i. --comply; follow; adopt; obey; పాటి, pATi -n. --degree; extent; size; పాటికంద, pATikaMda -n. --a type of yam; [bot.] Jarum campanulatum; పాటిమట్టి, pATiMaTTi -n. --alluvial soil;rich soil; పాటు, pATu -n. --(1) ebb tide; recession; --(2) rest; పాటు పోట్లు, pATu pOTlu -ph. --ebb and flow; the rise and fall of ocean due to the gravitational pull of the Moon and the Sun; పాట్లు, pATlu -n. --difficulties; పాఠం, pAThaM -n. --(1) lesson; --(2) text; meaning; --(3) version; recension; పాఠ్యగ్రంథం, pAThyagraMthaM -n. --text book; పాఠ్యపుస్తకం, pAThyapustakaM -n. --textbook; పాఠభేదం, pAThabhEdaM -n. --variation in text from one version to another; పాఠశాల, pAThaSAla -n. --school; school-house; పాఠాంతరం, pAThAMtaraM -n. --a variation of text found in another source; పాడ్యమి, pADyami -n. --first day of lunar half-month; పాడి, pADi -n. --(1) justice; appropriateness; --(2) dairy farming; animal husbandry; ---పాడి ఆవు = milch cow. ---పాడి పంటలు = dairy farming and cultivation. ---పాడి పరిశ్రమ = dairy industry. పాడు, pADu -adj. --waste; desolate; neglected; dilapidated; - v. i. --to sing; - suff. -- a suffix to a village name; గుల్లిపాడు; కంకిపాదడు; పాడు చివర వచ్చే గ్రామనామాలు జైనమత సంబంధాన్ని సూచిస్తాయి. ఆంధ్రదేశంలో 12వ శతాబ్ది వరకు జైనం బాగా వర్ధిల్లింది; పాడుచేయు, pADucEyu -v. t. --ruin; spoil; mar; పాడుపడ్డ, pADupaDDa -adj. --ruined; dilapidated; spoiled; పాడె, pADe -n. --bier; a contraption for carrying a dead body; పాడేను, pADEnu -n. --[chem.] methane; (ety.) the పాడ్ sound reminds of పాడ్యమి which is indicative of one carbon atom and the -ane ending is required for alkanes; CH<sub>4</sub>; పాడోయిక్ ఆమ్లం, pADOyik AmlaM -n. --[chem.] methanoic acid; chemical name of vitamin D; పాడోల్, pADOl -n. --[chem.] methanol; methyl alcohol; (ety.) the పాడ్ sound reminds of పాడ్యమి which is indicative of one carbon atom and the ఓల్ ending is required for alcohols; CH<sub>3</sub>OH; పాణి, pANi -n. --hand; that part of the hand from the wrist to the finger tips; పాణిక, pANika -n. --spoon; % to e2t పాణిగ్రహణం, pANigrahaNaM -n. --wedding; (lit.) taking the hand; పాణిశలాకలు, pANiSalAkalu -n. --meta carpals; (lit.) hand bones; కరభాస్థికలు; పాతం, pAtaM -n. --fall; descent; ---జలపాతం = waterfall. ---హిమపాతం = snowfall. పాత, pAta -adj. --old; decayed; worn out; పాతకం, pAtakaM -n. --sin; big sin; పాతర, pATara -n. --(1) a grain storage hole dug into the ground and subsequently covered with hay and dirt; --(2) any hidden object; --(3) buried wealth; anything buried; often used to refer to a pot of gold coins found unexpectedly; also called లంకెల బిందెలు; పాతు; ---మందు పాతర = buried land mine; a buried explosive that explodes when stepped on; ---ఉప్పు పాతర = a salt crypt to bury dead bodies; పాత్ర, pAtra -n. --(1) role; --(2) vessel; dish; పాత్రసామాను, pAtrasAmAnu -n. --utensils; పాతాళం, pAtALaM -n. --nether world; a world below the terrestrial plane or beneath the terrestrial sphere; పాతాళ గంగ, pAtALa gaMga -n. --water from underground; groundwater; పాతిక, pAtika -n. --(1) one-in-four; one fourth; a quarter; --(2) twenty-five; one-fourth of hundred; పాతిపెట్టు, pAtipeTTu -v. t. --bury; పత్రికా రచయిత, patrikA racayita -n. --journalist; (usage note) పాత్రికేయుడు is not correct usage; పాతు, pAtu -v. t. --to plant; to erect; ---మొక్క పాతేవా = did you plant the plant? ---రాట పాతేవా = did you erect the pole? పాదం, pAdaM -n. --(1) foot; --(2) iamb; metrical foot of a poem; line of a poem; --(3) one-fourth; పాదచారి, pAdacAri -n. --pedestrian; see also బాటసారి; పాదముద్ర, pAdamudra -n. --foot-print; పాదయాత్ర, pAdayAtra -n. --journey by foot; పాదరసం, pAdarasaM -n. -- mercury; the chemical element with the symbol Hg; quicksilver; రసము; పాదరక్ష, pAdaraksha -n. --shoe; (lit.) foot protector; పాదశలాకలు, pAdaSalAkalu -n. pl. --meta tarsals; (lit.) foot bones; ప్రపాదాస్థికలు; పాద్యం, pAdyaM -n. -- water offered to wash feet in a riual worship; పాదాభివందనం, pAdAbhivaMdanaM -n. --obeisance; respectful homage by bending and touching feet; పాదిరి చెట్టు, pAdiri ceTTu -n. --[bot.] ''Stereospermum suaveolens''; పాదు, pAdu -n. --creeper; (rel.) మొక్క; చెట్టు; పాదుక, pAduka -n. --(1) shoe; wooden shoe; clog; -- (2) pedal; -- (3) quadrant; పానకం, pAnakaM -n. --solution; (esp.) a solution of jaggery dissolved in water; ---పంచదార పానకం = a solution of sugar dissolved in water. పానవట్టము, pAnapaTTamu - n. A plate-like receptacle under the Shiva idol to capture the liquids offered to Shiva; -- (Note) శివలింగానికి కింద ఉండే పళ్ళెం పేరు పానపట్టం; అభిషేకం చేసిన ద్రవ్యాలు బయటకి వచ్చే మార్గం సోమసూత్రం; శివాలయాలు తూర్పు ముఖం గానూ, పశ్చిమ ముఖం గానూ ఉంటాయి; అవి ఏ ముఖంగా ఉన్నా సోమసూతం మాత్రం ఎల్లప్పుడూ ఉత్తరం వైపునే ఉంటుంది; -- see also సోమసూత్రం; పానభాజనం, pAnabhAjanaM %e2t -n. --goblet, a glass for drinking wine, గిన్నె; పానా, pAnA -n. --wrench; spanner; పాపం, pApaM -inter. --alas!; పాపం, pApaM -n. --sin; పాప, pApa -n. --(1) baby; child; (esp.) female child; --(2) daughter; --(3) pupil; పాపడు, pApaDu -n. --male child; పాపట, pApaTa -n. --(1) part in the hair; the line that parts the hair; --(2) [bot.] ''Pavetta indica;'' ---నువ్వు పాపట తీస్తావా? = do you part your hair? పాపరబుడమ, pAparabuDama -n. --bitter apple; [bot.] ''Citrullus colocynthis;'' పాపాత్ముడు, pApAtmuDu -n. m. --sinner; (ant.) పుణ్యాత్ముడు; పాపిడి, pApiDi - n. -- White paveta; [bot.] ''Pavetta indica'' L. Rubiaceae; పాపిష్టి, pApishTi -n. --sinful; wicked; ---పాపిష్టి పని = sinful deed; wicked act. పామరుడు, pAmaruDu -n. m. --un-learned; ordinary person; common man; (ant.) పండితుడు; పాము, pAmu -n. --snake; serpent; asp; (rel.) constrictor; -- భారతదేశంలో విషపూరితమైన 50 జాతుల పాములున్నాయి. అయితే వీటిలో ఎక్కువభాగం జాతులవల్ల మనిషికి ఎలాంటి ప్రమాదం లేదు. ---కట్ల పాము = asp; krait; (bio.) ''Bungarus caeruleus''; a venomous snake; ---బంగారు కట్ల పురుగు = Banded Krait; [bio.] ''Bungarus fasciatus''; నల్లని లేక ముదురు గోధుమ వర్ణం శరీరం మీద బంగారు పసుపు రంగు పట్టీలు కలిగి ఉండే ఈ పాములు మనిషితో తలపడే సందర్భాలు చాలా అరుదు. ---బొక్క బెరడు = Pit Viper; కోరలలో తాను ఆహారంగా తీసుకునే కప్పలు, తొండల వంటి చిన్న జంతువులను చంపేందుకు అవసరమైన తేలికపాటి విషం మాత్రమే ఉంటుంది. బొక్కబెరడు కరిస్తే పెద్ద జంతువులు లేక మనుషులకు వాపు, నొప్పి తప్ప ప్రాణానికి మాత్రం ఎలాంటి ప్రమాదమూ ఉండదు; --- జెర్రి గొడ్డు లేక జెర్రి పోతు = Common Indian Rat Snake; (bio.) ''Ptyas mucosus''; విషరహితమైన పాము; --- కొండ చిలువ = Rock Python; [bio.) ''Python molurus''; విషరహితమైన పాము; ---గిలక పాము = rattle snake. ---తాచు పాము = నాగు పాము = cobra; (bio.) Naja naja; a venomous snake; --- రక్త పెంజెరి = కాటుక రేకుల పొడ = Russell’s Viper; (bio.) ''Vipera russelli'' of the Viperidae family; a venomous snake; ఇది కరచినప్పుడు దీని విషం కారణంగా రక్తం విరిగి పల్చబడి పోతుంది.రక్తపోటు తగ్గిపోయి, గుండె బలహీనపడుతుంది. ఎర్ర రక్త కణాలు ధ్వంసమౌతాయి.రక్తంయొక్క గడ్డకట్టే స్వభావం తగ్గిపోయి శరీరంలో అంతర్గత స్రావాలు పెరిగిపోతాయి. ఒళ్ళంతా పోట్లు, వాంతులు మొదలౌతాయి.ఇది కరచిన చోట త్వరత్వరగా వాచుకొచ్చి, గాయం నుంచి పల్చబడిన రక్తం స్రవిస్తుంది. శరీరం చల్లబడి ఒళ్ళంతా చెమటలు పట్టుకొస్తాయి. గుండె, శ్వాసకోశ సమస్యలు, సెప్టిసీమియా (Septicaemia) మొదలైనవాటి కారణంగా ఆ వ్యక్తి 1 నుంచి 14 రోజులలోపు మరణించడం జరుగుతుంది. ముంబాయిలోని హాఫ్^కిన్ ఇన్స్టిట్యూట్ తయారుచేసే పాలీవాలెంట్ సీరం (Polyvalent Serum) రక్త పెంజెరి విషానికి ప్రభావవంతమైన విరుగుడు. సకాలంలో చికిత్స చేస్తే ప్రాణాపాయం తప్పుతుంది. ఇది మిగిలిన చాలా పాములలాగా అండజము (Oviparous) కాదు. వాటిలా ఇది గుడ్లు పెట్టక, నేరుగా పిల్లల్ని కనే జరాయుజము (Viviparous). దీని గర్భంలోనే గుడ్లు పగిలి పిల్లలు బయటికొస్తాయి; --- చిన్న పెంజెరి = Indian Saw-scaled Viper; [bio.] ''Echis carinatus''; ---రాచనాగు = King Cobra; [bio.] ''Ophiophagus hannah''; బాగా దట్టమైన, ఎప్పుడూ ఆకుపచ్చగా ఉండే సతతహరితారణ్యాలలోనే ఉంటుంది; ---నలికండ్ల పాము = black dotted lizard; newt. --- పసిరిక పాము = vine snake; Sri Lankan green vine snake; [bio.] ''Ahaetulla nasuta''; ---వానపాము = earthworm. --- (note) పాము కరచిన వ్యక్తి బతకాలంటే కేవలం పెద్ద పెద్ద వైద్యశాలలలో మాత్రమే లభించే పాముకాటు సీరం (Antivenom Serum) వాడటం మినహా మార్గం లేదు; మంత్రాలకి విషం దిగదు; -v. t. --rub; smear; scour; పాయ, pAya -n. --(1) branch of a river; a distributary of a river; --(2) a strand of braided hair; --(3) a clove or division in an onion or garlic bulb; --(4) way; path; పాయకారీ, pAyakArI -n. --commuter; a person who lives in one town and goes to work in another town; ---పాయకారీ రైతు = commuting farmer. ---పాయకారీ రైలు = commuting train. పాయసం, pAyasaM -n. --rice and sugar boiled in milk; rice pudding; పాయఖానా, pAyakhAnA -n. --latrine; మరుగుదొడ్డి; పాయువు, pAyuvu -n. --anus; పారంపర్యం, pAraMparyaM -n. --succession; order; series; పార, pAra -n. --hand-hoe; small hand-shovel; a shovel whose handle is about as long as the length of the blade; a small spade used for digging and shoveling; పారదర్శక, pAradarSaka -adj. --transparent; a transparent glass is clear; పారభాసక, pArabhAsaka -adj. --translucent; (note) a translucent glass is cloudy; పారము, pAramu -n. --opposite bank of a river; పారవశ్యం, pAravaSyaM -n. --ecstasy; rapture; పారశీక, pAraSIka -adj. --Persian; Iranian; పార్శ్వ, pArSva -adj. --lateral; పార్శ్వ సౌష్ఠత, pArSva saushTata -n. --lateral symmetry; పారాణి, pAraNi -n. --a red paste produced by mixing turmeric and quick lime; this paste is applied to the feet of women as a mark of her husband's well-being; పారా, pArA -adj. --pref. the other one; పరా; -n. --watching; guarding; పారావాడు, pArAvADu -n. --watcher; guard; sentry; పారాయణ, pArAyaNa -n. --regular study; devoted study; recital; ---గీతా పారాయణ = studying Bhagavad Gita. పారా రబ్బరు, pArA rabbaru -n. --(lit.) the other rubber; a different kind of rubber; పారాలంతం, pArAlaMtaM -n. --paraldehyde; (lit.) the other aldehyde; పారిక, pArika -n. f. --maid servant; పారికాపు, pArikApu -n. --attendant; servant; పారిజాతం, pArijAtaM -n. --Indian coral tree; night jasmine; coral jasmine; [bot.] Nyctanthes arbortristis; same as పగడ మల్లె; పారితోషికం, pAritOshikaM -n. --gift; award; royalty; remuneration; పారిపోవు, pAripOvu -v. i. --run away; పారిశ్రామిక, pAriSrAmika -n. --industrial; ---పారిశ్రామిక రసాయనం = industrial chemistry. ---పారిశ్రామిక విప్లవం = industrial revolution. పారిశ్రామికుడు, pAriSrAmikuDu -n. --industrialist; పార్థివ, pArthiva -adj. --belonging to the earth; ---పార్థివ దేహం = dead body; corpse; పారీణుడు, pArINuDu -n. --expert; (note) పారంగతుడు is not correct పార్టీ, pArTI -n. --party; a group of people with a common cause; ---రాజకీయ పార్టీ = political party. ---మీ పార్టీలో ఎంతమంది? = how many in your party? పారు, pAru -v. t. --flow; ---నీటి పారుదల = irrigation; water flow. పార్సెల్, pArsel -n. --parcel; పాల, pAla -adj. --milk; lactic; -n. --Ivory tree; [bot.] ''Mimusops hexandra; Holarrhena pubescens'' (Roxb. ex Fleming) Wall. Apocynaceae; పాలకాయలు, pAlakAyalu - n. -- (1) a snack food prepared by deep frying small cylindrical shaped hard batter made by mixing rice flour, salt, pepper powder and cumin seeds; (2) ఉలిపిరి కాయలు; పాలకూర, pAlakUra -n. --spinach; [bot.] ''Oxystelma esculentum; Spinacia oleracea'' Linn; పాలగరుడ, pAlagaruDa -n. --arrowroot plant; Arrowroot is a starch obtained from the rhizomes of several tropical plants, traditionally ''Maranta arundinacea,'' but also ''Florida arrowroot'' from ''Zamia integrifolia,'' and tapioca from cassava, which is often labeled as arrowroot; [bot.] ''Alstonia scholaris;'' -- Arrowroot powder is twice the thickening power of wheat flour and because it contains no protein, arrowroot is gluten-free; [[పాలగుండ]], pAlaguMDa -n. -- arrowroot powder; the starch made from the rhizomes of arrowroot plant; [bot.] ''Marantha ramosissima'' or [bot.] ''Maranta arundinacea''; this arrowroot looks similar to other underground tubers such as cassava, yucca or kudzu, which are oblong in shape; పాలగురుగు, pAlagurugu -n. --[bot.] ''Holostemma rhwwdianum''; పాలతీగ, pAlatIga -n. --[bot.] ''Leptadenia reticulata''; పాలతిత్తి, pAlatitti -n. --nipple; nipple of a milk bottle; pacifier; పాలనేలగుముడు, pAlanElagumuDu -n. --[bot.] ''Batatas pentaphylla''; పాలపండు చెట్టు, pAlapaMDu ceTTu -n. --[bot.] ''Manilkara hexandra''; పాలసుగంధి, pAlasugaMdhi -n. --[bot.] ''Hemidesmus indicus;'' పాలపళ్లు, pAlapaLLu -n. --milk teeth; [anat.] deciduous teeth; urdiea; పాలపిట్ట, pAlapiTTa, - n. -- Indian roller; bluebird; blue Jay; [bio.] ''Coracias benghalensis''; --- కికి, కిదివి, చాషము, చిత్రవాజము, చిత్రవాలము, పాలగుమ్మ, పూర్ణకూటము, సుపర్ణము; నీలకంఠ; [[File:Indian_roller_%28Coracias_benghalensis%29_Photograph_by_Shantanu_Kuveskar.jpg|Indian_roller|thumb|right]] పాలపొడి, pAlapoDi -n. --(1) milk powder; dried milk; --(2) milk powder used in baby formula; పాలపుంత, pAlapuMta -n. --Milkyway; the name of our galaxy in Telugu; పాలబొంత, pAlaboMta -n. --milkfish; a fish of the Channidae family; [bio.] ''Chanos chanos''; పాలమీగడ, pAlamIgaDa -n. --the skin formed on the surface of milk as it is heated; పాలముల్లెతివ్వ, pAlamulletivva -n. --[bot.] ''Vallaris dichotoma''; పాలన, pAlana -n. --rule; reign; same as పరిపాలన; పాలపిట్ట, pAlapiTTa -n. --blue jay; Indian roller; [bio.] ''Coracias benghalensis''; పాలరాయి, pAlarAyi -n. --marble; (lit.) milk stone; పాలవెల్లి, pAlavelli - n. -- A decorative frame, suspended above the idol of Vinayaka (Ganapathi), from which several round objects are hung; this is symbolic of the planets of the solar system; పాలసముద్రం, pAlasamudraM -n. --The Ocean of Milk of Hindu mythology where God Vishnu lies in repose on a serpent bed; the Milky Way galaxy; పాలసీ, pAIasI -n. --an insurance policy; బీమా; పాల సీసా, pAla sIsA -n. --feeding bottle; milk bottle; పాలి, pAli -n. --turn; chance; time; ---ఈ పాలికి ఇది తీసుకోండి = For this time, take this. పాలించు, pAliMcu -v. t. --protect; govern; పాలికాపు, pAlikApu -n. --sharecropper; a farmer willing to work on a farm for a share of the crop as his compensation; పాలేరు; పాలిత, pAlita -adj. --(1) ruled; governed; administered; --(2) brown; brown color; పాలిపగ, pAlipaga -n. --blood feud; పాలివాడు, pAlivADu - n. -- shareholder; partner; పాలు, pAlu -n. --(1) milk; --(2) any milky substance such as latex exuded by some plants; --(3) portion; proportion; share; ---ఆవుపాలు = cow's milk. ---డబ్బాపాలు = canned milk. ---తల్లిపాలు = breast milk. ---గన్నేరుపాలు = latex of oleander plant. -- పాలు పంచుకొను = భాగము తీసికొను; పాల్గొను, pAlgonu -v. t. --participate; పాళ్లు, pALlu -n. --proportions; పాళీ, pALI -n. --(1) nib; the writing tip of a pen; --(2) a board game; ---పచ్చీస్ పాళీ = The board game, Pacchisi. ---వైకుంఠ పాళీ = a board game similar to Chutes and Ladders. పావంచాలు, pAavaMcAlu -n. --steps; సోపానాలు ; పావడా, pAvaDA - n. -- frock; garment that covers the lower part of a girl's body' -- (ety.) పాప కి అడ్డంగా ఉన్నది; పావిలకూర, pAvilakUra -n. --[bot.] ''Portulaca meridiana''; పావిలాకు, pAvilAku - n. -- purslane, pigweed; verdolaga, [bot.] ''Portulaca oleracea''; --a commonly occurring weed used as a medicinal herd and a vegetable; one of Gandhi's favorite leafy vegetables; contains more Omega-3 fatty acids than any other vegetable; --a medicinal plant; a herb called thick-leaved sorrel; -- పెద్ద పావిలాకు; బొడ్డు పావిలాకు; గంగ పావిలాకు; పావు, pAvu -n. --(1) one-fourth; quarter; --(2) pawn in any board game; ---పావు తక్కువ నాలుగు = quarter before four O'clock. ---నాలుగుంపావు = quarter past four O'clock. ---నీ పావుని నడిపేవా = did you move your piece. పావురం, pAvuraM -n. --pigeon; ---పచ్చ పావురం = green pigeon; [bio.] ''Treron phoenicoptera''; ---గుడి పావురం = blue rock pigeon; [bio.] ''Columba livia''; పాశ్చాత్య, pASchAtya -adj. --western; occidental; ---పాశ్చాత్య వ్యామోహం = craze for everything western. పాషాణం, pAshANaM -n. --(1) arsenic; poison; --(2) stone; ---ఉల్లి పాషాణం = corrosive sublimate. పాషాణభేది, pAshANabhEdi -n. --the rhizome of this plant is used to cure stones in urinary bladder; [bot.] ''Averva lanata''; -- కొండపిండి మొక్క; తెలగపిండి కూర మొక్క; -- related [bot.] ''Bergenia lingulata''; అశ్మభేది, శిలాభేది; పాషాణ ఔషధాలు, pAshANa aushadhAlu -n. --arsenical drugs; ప్రాంకుర, prAMkura - adj. -- primordial; ప్రాంకురము, prAMkuramu - n. -- [bot.] Plumule; the end of the plant that shoots up from a seed; -- గింజలో నుండు ప్రాథమికాక్షము మొక్క భూమి పైకి పెరుగు కొన; ప్రాంకుర స్పృహ, prAMkura spRha - ph. -- the spiritual concept of primordial awarenss without primitivism; ప్రాంగణం, prAMgaNaM -n. --courtyard; campus; ప్రాంతం, prAMtaM -n. --region; ప్రాంతీయ, prAMtIya -adj. --regional; ప్రాక్కల్పన, prAkkalpana %e2t -n. --hypothesis; ప్రాకారం, prAkAraM -n. --rampart; compound wall; surrounding wall; ప్రాకృతిక, prAkRtika -adj. --natural; ప్రాగ్, prAg -pref. --original; primary; ప్రాగ్రూపం, prAgrUpaM -n. --original form; primary form; ప్రాగ్‌వానరం, prAgvAnaraM %e2t -n. --primate; ప్రాచ్య, prAcya -n. --Eastern; oriental; ప్రాచీనం, prAcInaM -n. --(1) Eastern; oriental; --(2) Early hours; first hours; beginning time; starting time; old; ancient; (ant.) నవీనం; ప్రాణం, prANaM -n. --the vital energy; vital sign; life; breath; pneuma; ప్రాణం పోయు, prANaM pOyu -v. t. --breath in new life; revitalize; renew; ప్రాణపదం, prANapadaM -n. --vital; precious; equivalent to life; -- ప్రాణ ప్రద ఔషధములు అనవచ్చు (ప్రాణాలు నిలిపే మందులు.) ప్రాణవాయువు, prANavAyuvu -n. --oxygen; life-giving gas; ప్రాణ్యములు, prANyamulu -n. pl. --(1) vowels; vital parts of an alphabet; --(2) proteins; vital parts of life; same as మాంసకృత్తులు; ప్రాణాంతక, prANAMtaka -adj. --lethal; deadly; ప్రాణాధార వాదం, prANAdhAra vAdaM - n. -- vital force theory; ప్రాణాయామం, prANAyAmaM -n. --control of vital energy through breathing exercises as prescribed in the rules of yoga; ప్రాణి, prANi -n. --living creature; life; ప్రాతస్సంధ్య, prAtassaMdhya, -n. --morning twilight; ప్రాతిపదిక, prAtipadika -n. -- (1) hypothesis; (2) basis; base; root for noun and verb forms; -- క్రియా ప్రాతిపదిక = verbal root; ప్రాథమిక, prAthamika -adj. --elementary; primary; ---ప్రాథమిక పాఠశాల = elementary school. ---ప్రాథమిక రేణువులు = elementary particles. ప్రాథాన్యం, prAthAnyaM -n. --importance; primacy; priority; ---(usage note) ప్రాథాన్యత, ప్రాముఖ్యత are not correct usage; ప్రాదుర్భావం, prAdurbhAvaM -n. --birth; emergence; coming into existence; ప్రాపంచిక, prApaMcika -adj. --worldly; mundane; ప్రామాణిక, prAmANika -adj. --authoritative; standard; ప్రామాణిక నమూనా, prAmANika నమూనా - n. --The Standard Model of Particle Physics; ప్రాముఖ్యం, prAmukhyaM -n. --importance; ---(note) ప్రాముఖ్యత is not correct usage ప్రాయం, prAyaM -suff. --equivalent; like; resembling; ---త్రుణప్రాయం = equivalent to blade of grass. ---పశుప్రాయుడు = equivalent to an animal; brute. ప్రాయశ్చిత్తం, prAyaScittaM -n. --atonement; penance; expiation; propitiation; recompense; (ety.) ప్రాయ = commitment of an error and చిత్తం = correction of the error; ప్రాయికం, prAyikaM -adj. --general; usual; ordinary; common; frequent; ప్రారంభం, prAraMbhaM -n. --beginning; starting point; onset; ప్రారంభోత్సవం, prAraMbhOtsavaM -n. --inauguration; ప్రారబ్దం, prArabdhaM -n. --fate; karma; ప్రార్థన, prArthana -n. --prayer; service; mass; (rel.) జపం; ప్రార్థనార్థకం, prArthanArthakaM -n. --imperative; imperative mood; ప్రావీణ్యత, prAvINyata -n. --expertise; talent; ప్రాస, prAsa - n. -- [prosody] using similar sounding words to get the effect of alliteration; -- ఉచ్చారణలో ఒకే విధంగా వుండే పదాలను వాడడం. తెలుగు, హిందీలలోో అంత్య ప్రాసకు (तुकान्त) చాలా ప్రాముఖ్యాన్ని ఇస్తారు; %పిం - piM, పి - pi, పీ - pI పింగళ, piMgaLa -adj. --reddish; brownish; పింగాణి, piMgANi -n. --(1) porcelain; china; ceramic; enamel; --(2) butterfly; పింగాణి చిప్ప, piMgANi cippa -n. --porcelain boat; పింఛం, piMChaM -n. --plumage; పిండం, piMDaM -n. --(1) embryo; --(2) ball of rice left for the departed ancestors at a religious ceremony; --(3) any ball obtained by squeezing matter; --(4) a tough character as in ఉద్దండ పిండం; -- (note) మానవులలో యుగాండం (zygote) అన్న పేరు శిశుసంకల్పన (conception) సమయం నుండి ఐదో వారం వరకు వర్తిస్తుంది. ఐదవ వారం నుండి పదవ వారం వరకు దీనిని పిండం (embryo) అని పిలుస్తారు. పదకొండవ వారం నుండి ప్రసవం అయి బిడ్డ భూపతనం అయేవరకు భ్రూణం (ఇంగ్లీషులో ఫీటస్, fetus) అంటారు. ప్రసవం అయినప్పటినుండి మాటలు వచ్చేవరకు శిశువు (infant) అంటారు - ఇంగ్లీషులో ఇన్^ఫెంట్ అంటే మాటలు రాని పసిబిడ్డ అని అర్థం. మాటలు మాట్లాడడం మొదలు పెట్టిన తరువాత బిడ్డ (child) అంటారు. బిడ్డ అనే మాట ఆడ, మగ కి వర్తిస్తుంది. పిండి, piMDi -n. --(1) flour; powder as in వరిపిండి; --(2) batter, as in దోసెల పిండి; --(3) starch, as in పిండి పెట్టిన కూర; పిండికట్టు, piMDikaTTu -n. --poultice; a bandage made out of cooked flour to relieve pain from a boil; a type of bandage used to help break a boil; [[ఏర్వా లానాటా|పిండికూర]], piMDikUra - n. -- [bot.] Aerva lanata Juss; పిండికొండ మొక్క; పిండిచెట్టు, piMDiceTTu -n. --[bot.] ''Ficus ampelos''; పిండిపదార్థం, piMDipadArthaM -n. --starch; starchy substance; see also కర్బనోదకం; కర్బనోదజం; పిండిమంచు, piMDimaMcu %e2t -n. --snow; పిండు, piMDu -v. t. --squeeze; పిందె, piMde -n. --a tender, green fruit just formed; an early stage of evolution toward a fruit; పిక్క, pikka -n. --(1) nut; a seed that contains some possibly edible meat inside; --(2) seed; pit; --(3) calf muscle; ---జీడిపిక్క = cashew nut. ---పిక్క బలం = ability to run; ability to flee. పిక్కతీసిన, pikkatIsina -adj. --pitted; ---పిక్క పండు = fruit with pits; tamarind with pits. ---పిక్కతీసిన పండు = pitted fruit; pitted tamarind. పిగిలిపిట్ట, pigilipiTTa -n. --(1) flycatcher; a bird; --(2) a bird by the name bulbul; [bio.] ''Molpastes haemorrhons''; పిగులు, pigulu -v. i. --tearing of clothing due to an extremely tight fit; పిచ్చాపాటీ, piccApATI -n. --banter; chit-chat; small talk; పిచికారీ, picikArI -n. --syringe; పిచికారీ చెట్టు, picikArI ceTTu -n. -- African Tulip Tree; [bot.] ''Spathodea campanulata'' of the Bignoniaceae family; -- దీని లేత మొగ్గలలో నీరు ఉంటుంది. వాటి చివళ్ళు గిల్లి ఆ మొగ్గల్ని నొక్కితే పిచికారీ లాగా నీళ్లు చిమ్ముతాయి; -- [Sans.] పాటలవృక్షం is [bot.] ''Stereospermum suaveolens''; కలిగొట్టు లేదా పాదిరి చెట్టు అంటారు; పిచ్చి, picci -n. --(1) insanity; madness; craziness; see also వెర్రి; --(2) naiveté, as in ఓరి పిచ్చి వెధవా; --(3) idiosyncrasy, as in ఎవరి పిచ్చి వారికి ఆనందం; పిచ్చుక, piccuka -n. --sparrow; house sparrow; there are many types of sparrows, each with a distinct biological name; --ఊర పిచ్చుక = కలవింక = house sparrow; [biol.] ''Passer domesticus indicus''; --కష్మీరీ పిచ్చుక = Kashmir House Sparrow; [biol.] ''Passer domesticus parkini''; -- ఊర పిచ్చుకలు సాధారణంగా 15 సెంటీమీటర్ల పొడవు ఉండి గుండ్రని శరీరం, గుండ్రని తల కలిగి ఉంటాయి. మగ ఊరపిచ్చుక వీపు భాగం చెస్ట్ నట్ రంగులో అక్కడక్కడా నల్లని చారలు కలిగి ఉంటుంది. గొంతు, ఎగువ రొమ్ము భాగం నల్లగా ఉంటుంది. పొట్ట, దిగువ భాగం ముదురు బూడిద రంగులో ఉంటుంది. తోక ఈకలు ముదురు గోధుమ రంగులో ఉంటాయి. ఆడ పిచ్చుకల వీపు భాగంలోని ఈకలు మట్టి రంగులోనూ, లేత గోధుమ రంగులోనూ ఉంటాయి. పొట్ట భాగం లేత బూడిద వన్నెలో ఉంటుంది. పిచ్చుక దృఢమైన ముక్కు ఎంత గట్టి గింజలనైనా చీల్చి పొట్టు తీయడానికి అనువుగా ఉంటుంది. పిటపిట, piTapiTa -adj. --onomatopoeia for describing a tightly packed bag or a woman bursting in the prime of age; పిట్ట, piTTA -adj.pref. --mini; small; short; an adjective to convey a smaller version; ---పిట్టకథ = story within a story; small story. ---పిట్టగోడ = parapet wall; a short, as opposed to a tall, wall. ---పిట్టకొంచెం, కూత ఘనం = the bird is small, the call is shrill. ---పిట్టతిండి = nibble; food eaten in small quantities; used while referring to a light eater. ---పిట్టపిడుగు = brat; active youngster; (lit.) mini thunderbolt. -n. --small bird; పిట్టకూత, piTTakUta -n. --bird call; పిడక, piDaka -n. --dried cake; ---పేడపిడక = dried cake of dung; these are used as cooking fuel in many parts of India. పిడచ, piDaca -n. --a rice small ball of cooked rice (or any food) made by a closed first; a morsel of cooked food small enough to be eaten at one bite; పిడత, piData -n. --small earthenware pot or wooden pot; ---మట్టి పిడత = small earthenware pot. ---లక్కపిడత = small lacquered wooden vessel used as a toy. పిడి, piDi -n. --handle; haft; the handle of a knife or sword; పిడికిలి, piDikili -n. --first; tightly closed hand; పిడికెడు, piDikeDu -n. --fistful; handful; the amount of a solid substance that can be scooped in the fist of a hand; పిడివాదం, piDivAdaM -n. --illogical and obstinate argument; పిడుగు, piDugu -n. --thunderbolt; (rel.) ఉరుము; పిణ్యాకం, piNyAkaM -n. --oil cake; cake left behind after oil is extracted from sesame seed; పిత, pita -n. --father; పితరులు, pitarulu -n. pl. --parents; ---జనకపితరులు = birth parents. ---పాలకపితరులు = guardians. ---దత్తుపితరులు = adoptive parents. పిత్తం, pittaM -n. --[med.] bile; the secretion of the gallbladder; same as పైత్యరసం; పిత్తఘృతోల్ pittagRtOl -n. --[chem.] cholesterol; పిత్తపుబెడ్డలు, pittapubeDDalu -n. --[med.] gallstones; పిత్తనాళం, pittanALaM -n. --[med.] bile duct; పితామహి, pitAmahi -n. f. --grandmother; father's mother; పితామహుడు, pitAmahuDu -n. m. --grandfather; father's father; పిత్తాశయం, pittASayaM -n. --[med.] gallbladder; పిత్రార్జితం, pitrArjitaM -n. --patrimony; property inherited from father's side; ancestral property; పితూరీ, pitUrI -n. --(1) rebellion; --(2) conspiracy; plot; పిదప, pidapa -adv. --afterwards; later; పిదపకాలం, pidapakAlaM -n. --bad times; modern times; ---పిదపకాలం పిల్లలు, పిదపకాలం బుద్ధులు = modern children and modern attitudes! పిదపబుద్ధులు, pidapabuddhulu -n. --mean thoughts; bad attitudes; పినతండ్రి, pinataMDri -n. --uncle; father's younger brother; పినతల్లి, pinatalli -n. --aunt; mother's younger sister; పిన్న, pinna -adj. --young; small; little; (ant.) పెద్ద; పిన్ని, pinni -n. --aunt; mother's younger sister; పిన్ను, pinnu -n. --pin; safety pin; clip; పిప్పలి, pippali -n. s. --(1) long pepper; dried catkins; [bot.] ''Chavica roxburghii''; ''Piper longum; Piper retrofractum;'' pl. పిప్పళ్లు; -- పిప్పలమోడి, ఆయుర్వేద వైద్యంలో విరివిగా ఉపయోగించే ఒక రకమైన వేరు. ఆంధ్రప్రదేశ్ గిరిజన ప్రాంతాలలో ఏడాదికి పది కోట్ల రూపాయలకు పైగా అమ్ముడౌతున్న వేరు ఇది. గిరిజనులు చట్టబద్దంగా చేస్తున్న సాగు; --(2) pippali n. [bot.] ''Ficus religiosa''; same as ఆవి; -- [Sans.] pippala; [Hindi] asvaththa; -- గజపిప్పలి = [bot.] ''Pothos officinalis''; -- [ety.] the English word pepper came from the Sanskrit root పిప్పలీ; --[Sans.] పిప్పలీ; మాగధీ; వైదేహీ; పిపాస, pipAsa -n. --thirst; పిప్పి, pippi -n. --stuff leftover after all the juice is extracted; పిప్పిక, pippika -n. --plaque; the yellow accumulation on teeth; పిపీలిక, pipIlika -n. --ant; (ety.) Lat. formica; పిపీలికామ్లం, pipIlikAmlaM -n. --[chem.] formic acid; CH<sub>2</sub>O<sub>2</sub>; పిపీలికారి, pipIlikAri -n. --aardvark; anteater; (lit.) the enemy of ants; పిపీలికాలంతం, pipIlikAlaMtaM -n. --[chem.] formaldehyde; CH<sub>2</sub>O; పిపీలికాహారి, pipIlikAhAri -n. --aardvark; (lit.) ant-eater; పిపెట్, pipeT -n. --[chem.] pipette; a glass tube with which a measured amount of liquid can be taken; పిమ్మట, pimmaTa -adv. --afterwards; పియానో, piyAnO -n. --piano; పియ్యి, piyyi -n. --feces; human excreta; పిరల్రు, pirralu -n. --buttocks; derriere; fanny; ass; same as పిరుదులు; పిరికితనం, pirikitanaM -n. --cowardice; పిరుదు, pirudu -n. --rump; gluteus maximus; పిలక, pilaka -n. --(1) tuft of hair; --(2) offshoot of a plant such as a banana plant; sucker; పిలవని పేరంటం, pilavani pEraMTaM -ph. --[idiom] uninvited guest at a party; పిల్ల, pilla -n. f. --(1) daughter; --(2) girl; --(3) baby animal or bird when used as a suffix after the animal's name; పిల్లకణం, pillakaNaM -n. --[biol.] daughter cell; పిల్లనగ్రోవి, pillanagrOvi -n. --flute; పిల్లలతల్లి, pillalatalli - n. -- Pink Mother of Thousands; Pink Butterflies; [bot.] ''Kalanchoe Pink Butterflies'' of the Crassulaceae family; --దీని ప్రతి ఆకు అంచు (leaf margin) మీద ప్రతి నక్కునుంచి వచ్చే వేలాది లేత గులాబి రంగు చిట్టి ఆకులు తడినేలమీద పడి కొత్తమొక్కగా రూపొందుతాయి. అందుకే ఈ మొక్కని 'పింక్ మదర్ ఆఫ్ థౌజండ్స్' అనడం. సీతాకోక చిలుకలలగా ఉండే ఈ చిట్టి పింక్ ఆకుల్నిబట్టి ఈ మొక్క ను పింక్ బటర్ ఫ్లైస్ (Pink Butterflies) అని కూడా అంటారు; పిల్లవేరు, pillavEru -n. --[biol.] secondary root; పిల్లి, pilli -n. --cat; ---ఆడపిల్లి = pussy cat. ---పిల్లిపిల్ల = kitten. ---మగపిల్లి = tomcat; ---బావురుపిల్లి = tomcat; -- [Sans.] పిల్లిని సంస్కృతంలో మార్జాలము అంటారు. 'మార్జనమ్' అంటే శుభ్రం చేసుకోవడము. కాబట్టి పిల్లి పేరులోనే ఉంది అది 'పరిశుభ్రమయినది ' అని. పిల్లికళ్లు, pilikaLlu -n. --light or amber-colored eyes, rather unusual among Indians and generally considered to be a sign of ugliness; పిల్లితేగ, pillitEga -n. --Climbing asparagus; [bot.] ''Asparagus recemosus''; ''Phaseolus trilobus''; -- a medicinal root; సన్న ముళ్ళు కలిగిన దీని ఆకు పచ్చని కాండాన్ని పుష్పాలంకరణలో వాడతారు. దుంపలలాగా ఊరే దీని వేళ్ళను పురుషుల శక్తి పెంపొందించే చికిత్సలలో వాడతారు; -- పిల్లిపీచరగడ్డ; [Sans.] శతావరీ; పిల్లిపీచర, pillipIcara - n. --Climbing asparagus; [bot.] ''Asparagus racemosus'' Willd. Liliaceae; పిల్లిపెసర, pillipesara - n. -- a type of pulses; [bot.] ''Vigna trilobata; Phaseolus trilobus''; -- కాకముద్గ; పిల్లిమొగ్గ, pillimogga -n. --somersault; flip-flop; forward roll; పిలుచు, pilucu -v. t. --call; invite; పిలుపు, pilupu -n. --(1) greeting; --(2) invitation; --(3) call; పిశాచం, piSAcaM -n. --ghost; పిశితం, piSitaM -n. --meat; flesh; పిశితాశి, piSitASi -n. --carnivore; meat eater; % ti e2t పిష్టం, pishTaM -n. --cake; hardened substance; పిష్టపేషణం, pishTa pEshaNaM -ph. --repetition; wasted effort; (lit.) grinding the flour; పిసరు, pisaru -n. --smidgen; పిస్తా, pistA -n. --pistachio nut; పిసినారి, pisinAri -n. --miser; also పిసినిగొట్టు; పిసుకు, pisuku -v. t. --squeeze; knead; పిస్తోలు, pistOlu -n. --pistol; a firearm designed to shoot with one hand; పిష్టం, pishTaM -n. --(1) flour; powder; --(2) cake; hardened substance; ప్రియమైన, priyamaina -adj. --(1) costly; dear; expensive; --(2) dear; lovable; adorable; (note) one of the words in English whose two meanings match the two meanings of the corresponding Telugu word, namely ప్రియమైన; ప్రియతమా, priyatamA -inter. --Oh, dearest!; ప్రియా, priyA -inter. --Oh, dear!; ప్రియుడు, priyuDu -n. m. --lover; boy friend; ప్రియురాలు, priyurAlu -n. f. --lover; girlfriend; పీక, pIka -n. --(1) neck; front part of the neck; --(2) butt of cigar or cigarette; --(3) nipple of a baby's feeding bottle; పీకు, pIku -n. --ache; pain with a pulling sensation; -v. t. --uproot; pull; పీచు, pIcu -n. --fiber; (Br.) fibre; పీచు మిఠాయి, pIcu miThAyi -n. --cotton candy; fibrous candy; పీట, pITa -n. --a short wooden platform on which to sit; a seat; పీటముడి, pITamuDi - n. -- knot that is hard to untie; Gordian knot; పీఠం, pIThaM -n. --(1) seat; chair; --(2) a religious center; --(3) elevated place; exalted place; పీఠభూమి, pIThabhUmi -n. --plateau; tableland;mesa; పీఠాధిపతి, pITAdhipati -n. --(1) chairman; chairperson; --(2) head of a religious center such as the Shankaracharya of Sringeri Peetham; పీఠిక, pIThika -n. --(1) preface; preamble; foreword; introduction; --(2) throne; పీడ, pIDa -n. --annoyance; suffering; పీడకల, pIDakala -n. --nightmare; bad dream; పీడనం, pIDanaM -n. --pressure; పీడించు, pIDiMcu -v. t. --harass; bother; persecute; పీతం, pItaM -n. --yellow; పీత, pIta -adj. --yellow; -n. --crab; green crab; [bot.] Scylla serrata; blue crab; [bot.] Portunus pelagicus. పీతి, pIti -adj. --polluted by stool; coprophagic; ---పీతి కుక్క = coprophagic dog; stool-eating dog. పీతిరి గద్ద, pItiri gadda, - n. the scavenger vulture; -- [bio.] ''Neophron percnopterus''; పీన, pIna -adj. --fat; large; big; పీనాహం, pInAhaM -n. --parapet wall around a well; పీనుగు, pInugu -n. --corpse; dead body; పీపా, pIpA -n. --barrel; a large cylindrical-shaped vessel to store liquids; (rel.) సీసా, బాన, తొట్టి; పీల, pIla -adj. --lean; thin; slender; పీలదత్తూర, pIladattUra - n. -- [bot.] Argemone mexicana; a medicinal plant used for treating "red spotting" among women; పిచ్చికుసుమ; పీలి, pIli -n. --rudder; a device that shows the way to a ship; పీలిక, pIlika -n. --rag; piece of cloth; thin strip of cloth; పీల్చు, pIlcu -v. t. --suck; absorb; breathe; aspirate; ---పొగ పీల్చరాదు = no smoking. ---రసం పీల్చు = suck the juice. ---నీరు బాగా పీల్చుకుంటున్నాది = it is absorbing water a lot. ప్రీతి, prIti -n. --love; affection; fondness; ప్రీతిపాత్రుడు, prItipAtruDu -n. m. --favorite person; %పుం - puM, పు - pu, ప్రా - prA, పు - plU పుంఖం, puMkhaM -n. --base of an arrow; the feather-end of an arrow; ---పుంఖానుపుంఖంగా = one after another, as a stream of arrows. పుంజనేలలు, puMjanElalu -n. --lands cultivable under irrigation; పుంజీ, puMjI -n. --four items; especially four tamarind seeds in a children's game; పుంజు, puMju -n. --he fowl; cock; ---కోడిపుంజు = rooster. పుంజుకొను, puMjukonu -v. i. --gather strength; revive; improve; accumulate; పుంత, puMta -n. --path; path used by cattle; పుండాకోర్, puMDAkOr - n. -- thief; rowdy; -- (ety.) పుండా అంటే మరాఠీలో దొంగ; -కోరు అన్న ప్రత్యయం పారశీకంలోని ఖువర్ నుండి వచ్చింది; అబద్ధాల కోరు, ఖూనీకోరు, దగాకోరు, దివాళాకోరు మొదలైన పదాల్లో కనిపించే కోరు ఇటువంటిదే; పుండు, puMDu -n. --sore; boil; abscess; ulcer; పుంభావ, puMbhAva -adj. --mature; masculine; ---పుంభావ సరస్వతి = a title given to male scholars; (note) Saraswati being a female goddess of knowledge, a male scholar cannot be compared to her without the qualifying adjective in front. పుకారు, pukAru -n. --rumor; పుక్కిటి పురాణం, pukkiTi purANaM -n. --folklore; lore; unsubstantiated knowledge handed down; పుక్కిలించు, pukkiliMcu -v. i. --gargle; పుచ్చపండు, puccapaMDu -n. --watermelon; [bot.] ''Cucumis melo'' Linn.; (rel.) కరబూజా; పుచ్చు, puccu -adj. --(1) infested with worms or parasites; --(2) dry rot; పుట, puTa -n. --page; page in a book; one side of a sheet in a book; పుటము, puTamu -n. --fold; cup or hollow formed by a fold; ---నాసికాపుటము = the calix of the nose. పుట్ట, puTTa -n. --anthill; anthill in which a snake lives; a pack; ---అబద్ధాల పుట్ట = a pack of lies. ---చీమల పుట్ట = anthill. ---పాముల పుట్ట = anthill in which a snake lives. పుట్టకురుపు, puTTakurupu -n. --cancer; పుట్టగతులు, puTTagatulu -n. pl. -- hope for the future; పుట్టగొడుగు, puTTagoDugu -n. --mushroom; see also కుక్కగొడుగు; పుట్టముంగి, puTTamuMgi -n. --demure person; coy person; (lit.) a mongoose on an anthill; పుటాకార, puTAkAra -adj. --concave in shape; ---పుటాకార కటకం = concave lens. పుట్నాలపప్పు, puTnAlapappu - n. -- dry-roasted (roasted in a sand-oven) garbanzo dal; -- వేయించిన శనగపప్పు; మూకుడులో ఇసక వేసి, ఆ వేడి ఇసకలో శనగలు వేయిస్తారు; పుట్టి, puTTi -n. -- (1) raft; a basket-like device to cross a river or stream; this is a basket built out of bamboo-like reeds and covered with animal skin; ఆరిగోలు; హరిగోలు; -- (2) a volumetric measure used in pre-independent India; 1 పుట్టి = 20 తూములు = 80 కుంచములు; పుట్టిన తేదీ, puTTina tEdI -ph. --date of birth; పుట్టిన రోజు, puTTina rOju -ph. --birth day. పుట్టు, puTTu -adj.pref. --by birth; పుట్టు, puTTu -v. i. --birth; (ant.) గిట్టు; పుట్టుక, puTTuka -n. --birth; పుట్టుమచ్చ, puTTumacca -n. --mole; birthmark; పుట్టుకతో, puTTukatO -adj. --from birth; congenital; పుడక, puDaka -n. --pin; rod; twig; stirrer; పుడమి, puDami - n. -- earth; పుణ్యం, puNyaM -n. --goodness; excellence; merit; credit accumulated (in heaven) due to good deeds; (ant.) పాపం; పుత్రుడు, putruDu -n. m. --son; male child; పుత్రిక, putrika -n. f. --daughter; female child; పుద్గాలం, pudgAlaM -n. --mass; భారం; ద్రవ్యరాసి; పుదీనా, pudInA -n. --mint plant; mint leaves; mint; spearmint; [bot.] ''Mentha arvensis''; పుదీనా కర్పూరం, pudInA karpUraM -n. --menthol; mint camphor; పునర్, punar -pref. --again; పునర్ వ్యవస్థీకరణ, punar vyavasthIkaraNa -n. --reorganization; పునర్ణవం, punarNavaM -n. --hogwood; [bot.] ''Boerhaavia diffusa''; -- Indigenous to India, this creeping weed contains boerhavic acid, potassium nitrate and some tannins; the active ingredient is the alkaloid Punernavine; పునర్భవం, punarbhavaM -n. --regeneration; rebirth; పునర్వసు, punarvasu %updated -n. --(1) Beta Geminorum; Pollux; Yoga tara of the seventh lunar mansion; Brighter than Alpha Geminorum (Castor), representing a cluster of six stars; --(2) The seventh of the 27 star groups (or asterisms or lunar mansions) of the Hindu calendar; --(3) పొదరిండ్ల చుక్క; పునరావృత్తం, punarAvRttaM -n. --repetition; all over again; -- (note) పునరావృతం is not correct; పునర్జాతం, punarjAtaM -n. --[bio.] regeneration; in biology this refers to the asexual process of growth or birth, such as a lizard growing its tail after it was cut; పునరుక్తి, punarukti -n. --(1) repetition; --(2) a figure of speech involving repetition; ---పునరుక్తి దోషం = futility of repetition. పునరుద్ధరణ, punaruddharaNa -n. --reclamation; refurbishment; పునర్ముద్రణ, punarmudraNa -n. --reprint; పునరోత్పత్తి, punarOtpatti -n. --[bio.] reproduction; in biology, the word reproduction implies sexual reproduction; పునశ్చరణ, punaScaraNa -n. --review; recall; పునస్కారం, punaskAraM -n. -- (1) offering a "NamaskAraM;" నమస్కారాది అర్పణము; పునః కారము అంటే మరల చేయడం; (2) a component of worship; echo word used with పూజ; పున్నమి, punnami -n. --full moon day; పునాది, punAdi -n. --foundation; పునాస పంట, punAsa paMTa -n. --third paddy crop; the crop that was sown when the Sun was in Pollux (పునర్వసు); (rel.) దాళువా; పునిస్త్రీ, punistrI -n. --a woman whose husband is living; [[పునుగు]], punugu -n. --civetone, musk-like substance secreted by civet cats; --see also జవ్వాది; పునుగు పిల్లి, punugu pilli -n. --civet cat; toddy cat; [bio.] ''Paradoxurus hermaphroditus''; -- [note 1] పునుగు - పునుగు పిల్లి లేక మార్జారిక (Civet Cat) అనే జంతువు నుంచి సేకరించే సుగంధద్రవ్యం. దీనినే జవాది, జవాజి, జవ్వాజి, జవ్వాది, సంకు మదము అనే పలు పేర్లతో పిలుస్తారు. వేంకటేశ్వరునికి నిత్యం చేసే అలంకరణలలో సంకుమదం అలదడం కోసం తిరుమల కొండలమీద పునుగు పిల్లుల్ని ప్రత్యేకంగా పెంచుతారు. -- [note 2] చట్టము అన్నా పునుగు చట్టము అన్నా పునుగు పిల్లి శరీరంలో ఉండే ఒక గ్రంథి లేక సంచి. దీనిని పిండి, పునుగు అనే సుగంధ ద్రవ్యాన్ని సేకరిస్తారు. [[File:Luwak.jpg|right|thumb|An Asian Palm Civet]] --ఇవి రాత్రివేళల్లో తిరిగే Viverridae కుటుంబానికి చెందిన పిల్లి తరహా జంతువులు. వీటిలో మొత్తం పన్నెండు ఉపజాతులున్నాయి. సుగంధభరితంగా ఉండే వీటి మదాన్ని సేకరించి సుగంధద్రవ్యంగా ఉపయోగిస్తారు. దీనినే సంకు మదము, జవ్వాజి, పునుగు వగైరా పేర్లతో పిలుస్తారు. ప్రపంచంలోనే అతి పరిమళభరితమైన, అత్యంత ఖరీదైన కాఫీ (Civet Coffee) ఈ పునుగుపిల్లుల నుంచి తయారు చేస్తారు. కాఫీ పళ్ళ (Coffee Berries) ని పునుగు పిల్లుల చేత తినిపించి, అవి విసర్జించిన కాఫీ గింజల (Coffee Beans) ను సేకరించి, శుభ్రపరచి, వేయించి, పొడిచేస్తారు. పరిమళభరితమైన ఈ కాఫీ ప్రపంచంలో అతి ఖరీదైన కాఫీ. చైనా, ఫిలిప్పీన్స్, వియత్‌నామ్ వంటి ఆసియా దేశాలలోని ధనికులు ఈ కాఫీ తాగుతారు. పుప్పిపన్ను, puppipannu -n. --dental caries; rotten tooth; పుప్పొడి, puppoDi -n. --pollen; పుప్పొడి తిత్తి, puppoDi titti -n. --pollen sac; పుప్పొడి రేణువు, puppoDi rENuvu -n. --pollen grain; పుబ్బ, pubba -n. --Denebola; the eleventh of the 27 star-clusters (lunar mansions) of the Hindu calendar; same as పూర్వఫల్గుణి; పురమానా, puramAnA -n. --written order; written hand-out; పురమాయించు, puramAyiMcu -v. t. --command; order; assign; పురమాయింపు, puramAyiMpu -n. --command; order; assignment; పురస్కరించు, puraskariMcu -v. t. --keep in front; worship; give praise; honor; పురస్కరించుకొని, puraskariMcukoni -adv. --in view of; in the light of; in the context of; పురస్కారం, puraskAraM -n. --felicitation; expressing regard; honoring a person; (lit.) to place in front; to give importance; పురః అంటే ఎదుట; పురస్కారం అంటే ఎదుట ఉంచుట అని వాచ్యార్థం; (ant.) తిరస్కారం = తిరః కారం అంటే వెనకకు తిప్పి కొట్టడం; పురాకృతం, purAkRtaM -n. --a deed done in an earlier life; పురాణం, purANaM -n. --(lit.) one that is old; --(1) epic story; large tale; --(2) lore; knowledge handed down; --(3) ancient books containing the legends and stories of Hindu gods; there are eighteen books in this category; --- బ్రహ్మ పురాణం; పద్మ; విష్ణు; శివ; భాగవత; నారదీయ; మార్కండేయ; భవిష్యత్తోత్తర; ఆగ్నేయ; బ్రహ్మవైవర్త; లింగ; వరాహ; స్కాంద; వామన; మత్స్య; కూర్మ; గరుడ; బ్రహ్మాండ పురాణములు; పురాతన, purAtana -adj. --old; ancient; The one at the beginning; పురాతనజీవ యుగం, purAtanajIva yugaM -n. --Paleozoic era; a period of time in the early history of the planet Earth; పురి, puri -n. --(1) twist; torsion; plait; --(2) plume; fanned feathers of a bird; especially the train of a peacock; --(3) silo to store grain; --(4) town; పురిశ, puriSa -n. --torque; short for పురిశక్తి; పురిసెడు, puriseDu - n. -- the amount of liquid that can be scooped in the cup of a hand; పురీషం, purIshaM -n. --feces; stool; పురుగు, purugu -n. --(1) worm; --(2) snake; --(3) any insect or reptile; పురుడు, puruDu -n. --delivery; child-birth; పురుష, purusha -adj. --male; - suff. -- verbal suffix as in ప్రధమ పురుష, ఉత్తమ పురుష; పురుషుడు, purushuDu -n. m. --male; male human; పురుషార్థాలు, purushArthAlu -n. --the four designated responsibilities of a man; the four-fold desires of a human, namely, ధర్మం, అర్ధం, కామం, మోక్షం; పుర్రె, purre -n. --skull; పురోగమనం, purOgamanaM -n. --progreess; (ant.) తిరోగమనం; పురోణి, purONi -n. --a note; a letter; deed; పురోభివృద్ధి, purObhivRddhi -n. --future growth; progress; advancement; see also అభివృద్ధి; పురోహితం, purOhitaM -n. --priestly duty; (lit.) one that causes good in the future; పురోహితుడు, purOhituDu -n. m. --priest officiating at religious ceremonies; (lit.) a person officiating at a religious ceremony (with the intention of causing good in the future); పులకరింత, pulakariMta -n. --goose bump; horripilation; పులస చేప, pulasa cEpa - n. --[bio.] ''Tenualosa ilisha'' of the Clupeidae family; పుల్ల, pulla -adj. -- sour; పుల్ల, pulla -n. --thin stick; twig; --నిప్పు పుల్ల = match stick. --పుల్ల పెట్టు = [idiom] sow seeds of discord. పుల్ల బచ్చలి, pulla bacchali -n. -- Bladder dok; [bot.] ''Rumex vesicarius'' of the Polygonaceae family; -- పప్పు లో వేసుకుంటే ఈ ఆకుకూర చాలా రుచిగా ఉంటుంది. కొందరు పాలకూర, తోటకూర వంటి పులుపులేని ఇతర ఆకుకూరలతో దీనిని పులుపుకోసం కలిపి కలగూరగా వండుకుంటారు; -- చుక్క కూర; పుల్లలు, pullalu -n. pl. --firewood; పులి, puli -n. --wild cat; panther; ---కొండ పులి = cougar; mountain lion; a wildcat of North America. ---చిరుత పులి = leopard; [bio.] ''Panthera pardus''; --- చీతా = cheetah; [bio.] ''Acinonyx jubatus''; the spotted wildcat of Africa; the fastest land animal; ---జాగ్వారు = jaguar; a wildcat native to South America. [biol.] ''Panthera onca''; ---నల్లపులి = panther; ---పెద్దపులి = tiger; [bio.] ''Panthera tigris''; ---బెబ్బులి = tiger; Bengal tiger. ---మంచు పులి = snow leopard. [bio.] ''Uncia uncia''; పులిచంద్రాయులు, pulicaMdrAyilu, - n. -- [bio.] a bird seen in Andhra Pradesh; పులిచింత, puliciMta - n. -- Indian sorrel; creeping woodsorrel; [bot.] ''Oxalis corniculata'' Linn. of the Oxalidaceae family; -- a medicinal herb; -- [Sans.] ఆమ్లపత్రికా; ఆమ్లికా; చుక్రికా; పులిపిల్ల, pulipilla -n. --tiger kitten; tiger cub; పులిపెంజర, pulipeMjara - n. -- A certain venomous snake; -- రక్త పెంజెరి = కాటుక రేకుల పొడ = Russell’s Viper; [bio.] ''Vipera russelli'' of the Viperidae family; పులియబెట్టుట, puliyabeTTuTa -n. --fermentation; acidulation; పులిహోర, pulihOra -n. --tamarind rice; (ety.) పులి + ఓగిరము = పులిహోరిగము = పుకిహోర = పులిసిన ఓగిరం; పులియబెట్టిన అన్నం; పులుపు, pulupu -adj. --sour; tart; పులుసు, pulusu -n. --(1) soup; soup made with a tamarind base; --(2) acid; పులుము, pulumu -v. t. --smear; rub; mop; slather; పుల్లుడి నేల, pulluDi nEla %e2t -n. --grassland; పుల్లురివి, pullurivi -n. --[bot.] ''Viscum monicum''; పుల్లెలు, pullelu - n. -- dinner plates made by sewing leaves together with tiny bamboo splinters; -- పుల్లలతో కుట్టిన విస్తరాకులు; పుల్లాకులు; అడ్డాకులు; పుల్లేరు, pullEru -n. --[bot.] ''Croton claviferum''; పువ్వు, puvvu -n. --flower; పుష్కరిణి, pushkariNi -n. --lotus pond; a water tank on a temple premisis; పుష్కలం, pushkalaM -n. --plenty; పుష్పం, pushpaM -n. --flower; పుష్యమి, puShyami %updated -n. --(1) Delta Cancri; Asellus Australis; M44 in Cancer; Yoga tara of the eigth lunar mansion; located ibn the constellation Cancer; --(2) The Beehive cluster; The eigth of the 27 star groups (or asterisms or lunar mansions) of the Hindu calendar; --(3) పొట్లపు రిక్క; తొండరూపు రిక్క; పుష్యరాగం, pushyarAgaM -n. --topaz; a silicate of Aluminum and Fluorine; Al<sub>2</sub>SiO<sub>4</sub>(F,OH)<sub>2</sub>; పుష్టి, pushTi -adj. --well nourished; strong; పుస్తకం, pustakaM -n. --book; -- (ety.) పుస్తె + కమ్మ = తాడుతో కట్టిన తాటి ఆకులు; పుసి, pusi -n. --rheum of the eyes; the granular grime that accumulates in the eye; పుసుక్కున, pusukkuna -adv. --suddenly; unexpectedly; abruptly; పుస్తెలు, pustelu -n. --gold discs; a sacred thread, with two gold disks, tied around a bride's neck by the groom at a wedding ceremony; -- మంగళసూత్రం; తాళి; తాళిబొట్టు; పసుపుకొమ్ము కలిగిన తాడు పసుపుతాడు. దీన్ని పుస్తెలు అని అనలేము; ప్లూటోనియం, plUTOniyaM -n. --[phy.] Plutonium, a radioactive element; ప్లుతం, plutaM -n. --[prosody] a very long vowel taking three times the time taken by a short vowel to pronounce; although its occurrence is felt to be rare, indeed this occurs often at the end of words when emphasizing quantity or stressing inclusion as చాలా, కూడా, మీరూ, etc. పూగీఫలం, pUgIphalaM -n. --betel nut; పూచిక, pUcika -n. --a species of tall grass; [bot.] Aristida setacea; పూచీ, pUcI -n. --responsibility; పూజ, pUja -n. --a ritual worship with water, flowers, leaves, etc.; పూజ్యం, pUjyaM -n. --(1) reverential; --(2) nothing; none; zero; పూజారి, pUjAri -n. --priest officiating at a temple; పూట, pUta -n. --a portion of a day; a time of a day; ---పొద్దుటిపూట = during morning. ---మూడు పూటలు = three times a day, specifically morning, noon and evening. ---రాత్రిపూట = during night. పూటుగా, pUTugA - adv. -- fully; completely; excessively; -- (example) పూటుగా తాగి = drink excessively; పూడి, pUDi - suff. -- a suffix to a village name if the village is adjacent to the flood plains of a river or stream; (note) the suffixes పూడి, పర్రు, తుర్రు, కుర్రు as suffixes to village names imply their location on progressively elevated grounds from a nearby river; పూడిక, pUDika -n. --silt; fill; accumulation; పూడు, pUDu -v. i. --silt-up; fill-up; close-up; accumulate; పూడ్చు, pUDcu -v. t. --fill in; cover; పూత, pUta -n. --(1) blooming; flowering --(2) thrush; rash; tiny eruptions on the skin or tongue indicative of some disease; --(3) coating; smearing; పూతిగంధం, pUtigaMdhaM %e2t -n. --malodor; bad smell; foul smell; పూనకం, pUnakaM -n. --possession by a spirit or goddess; పూనిక, pUnika -n. --perseverance; determination; willingness to do something with determination; % to e2t పూరకం, pUrakaM -n. --(1) filling in; --(2) inhalation; filling in the lungs; పూరణం, pUraNaM -n. --that which fills in; stuffing; పూర్ణ, pUrNa -adj. --whole; full; complete; పూర్ణచంద్రుడు, pUrNacaMdruDu -n. --full moon; పూర్తము, pUrtamu -adj. --filled; full; complete; covered; -n. -- An act of beneficence, as digging a well or tank, planting a grove, building a temple, feeding the poor, పూర్వం, pUrvaM -n. --earlier time; old times; formerly; పూర్వ, pUrva -adj. --earlier; old; former; (ant.) పర; ---పూర్వవిద్యార్థి = old student; alumna. పూర్వపక్షం, pUrvapakshaM -n. --the former half; the first side of an argument or dispute; The first part of an argument, the prima facie argument or view of a question అని ఆప్టే నిఘంటువు.) పూర్వపక్షం చేయు, pUrvapakshaM cEyu -v. t. --[logic] the act of refuting the first side of an argument with a counter argument; ---అతని వాదాన్ని పూర్వపక్షం చేసేను = I refuted his argument. పూర్వ ఫల్గుణి, pUrva phalguNi %updated -n. --(1) Delta Leonis; Zosma; Yoga tara of the 11th lunar mansion; located in the constellation Leo; --(2) The 11th of the 27 star-groups (or asterisms or lunar mansions) of the Hindu calendar; --(3) పుబ్బ; పూర్వమీమాంశ, pUrvamImAMSa - n. -- పూర్వ మీమాంస, ఉత్తర మీమాంస తత్వాలు, సనాతన హిందూ భావనలలో, ఆచరణల్లో పరిణామాన్ని (evolution) ని సూచిస్తాయి. పూర్వ మీమాంస, భగవంతుడికి వ్యక్తిత్వం (రాగద్వేషాలున్న పర్సనాలిటీ) ఉందని, మనం ఆయన్ని సంతోష పెట్టవలసిన అవసరం వుందని చెప్తుంది. అందుకు మనం చేయ వలసిన పనులు (కర్మ కాండలు), వాటిని చేసేటప్పుడు పాటించాల్సిన నియమాలు తెలుపుతుంది. వీటిని పాటించడం ద్వారానే ఆయనను చేరుకోగలమన్న భావన వ్యాప్తి చెందింది. అంటే నియమాలతో చేసే కర్మ కాండలే ముక్తికి మార్గమని చెప్పబడింది. పూర్వరంగం, pUrvaraMgaM -n. --prologue; an overture; పూర్ణాంకం, pUrNAMkaM -n. --whole number; 0, 1, ,2 ,3, ... పూర్వాంగం, pUrvAMgaM -n. --[music] bottom tetrachord; if an octave is divided into 12 keys (corresponding to a musical keyboard), the four keys designated by "ri" and "ga" constitute the bottom tetrachord in Indian music; పూర్వాంత, pUrvAMta -adj.pref. -- anterior; (ant.) పరాంత = posterior; పూర్వాభాద్ర, pUrvAbhAdra %updated -n. --(1) Alpha Pegasi; Markab; Yoga tara of the 25th lunar mansion; located in the constellation Pegasus; --(2) The 25th of the 27 star groups (or asterisms or lunar mansions) of the Hindu calendar; --(3) ఎనిమిది కాళ్ల చుక్క; పూర్వార్ధ, pUrvArdha -adj. --pref. earlier half; eastern half; (ant.) పరార్ధ; పశ్చిమార్ధ; ---పూర్వార్ధ గోళం = Eastern hemisphere. పూర్వాషాడ, pUrvAShADa %updated -n. --(1) Delta Sagittarii; the stars Delta and Epsilon of Sagittarius; Kaus Media; Yoga tara of the 20th lunar mansion; located in the constellation Sagittarius; --(2) The 20th of the 27 star groups (or asterisms or lunar mansions) of the Hindu calendar; --(3) నీటి రిక్క; పూరించు, pUriMcu -v. t. --(1) complete; --(2) fill out; పూరి, poori -n. -- dry grass; hay; పూరిల్లు, poorillu - n. -- a thatched-roof house with mud walls; పూర్తిచేయు, pUrticEyu -v. t. --finish; conclude; పూర్వులు, pUrvulu, -n. pl. --forebears; ancestors; --(note) పూర్వీకులు is not correct usage; పూలకుండీ, pUlakuMDI -n. --flower-pot; పూలగుచ్ఛం, pUlaguccaM -n. --bouquet; [bot.] inflorescence; పూలతుమ్మి, pUlatummi -n. --[bot.] Leucas linifolia; పూలతోట, pUlatOTa -n. --flower garden; పూలదండ, pUladaMDa -n. --garland; lei; పూలపాల, pUlapAla -n. --[bot.] Pentatropis microphylla; పూలబాలిక, pUlabAlika -n. --flower-girl; పూలమడి, pUlamaDi -n. --flower-bed; పూస, pUsa -n. --(1) bead; --(2) vertebrae; ---ముడ్డి పూస = coccyx, the bottom-most part of the spine formed by the fusion of four vertebrae. ---నల్ల పూస = a small black bead. ---నల్ల పూసల దండ = necklace of black beads traditionally worn by Hindu married women whose husbands are still alive. ---వెన్న పూస = a bead of butter. ---వెన్ను పూసలు = spinal vertebra. %పృ - pR, పె - pe, పే - pE, పై - pai పృక్వకం, pRkvakaM -n. --[anat.] pancreas; క్లోమం; పృచ్ఛకం, pRcchakaM -n. --query; question; పృచ్ఛకుడు, pRcchakuDu -n. --questioner; this word is often used to refer to a person who asks questions in a literary gymnastic, called అష్టావధానం, that is very peculiar to Telugu language only. పృధివి, pRdhivi -n. --the Earth; పెంకి, peMki -adj. --rambunctious; mischievous; పెంకు, peMku -n. --(1) tile; --(2) roof-tile; --(3) broken fragment of a pot; ---గాజుపెంకు = broken piece of glass. ---చిల్లపెంకు = broken piece of pottery. ---బంగాళాపెంకు = Bengal roof-tile. ---బిళ్లపెంకు = flat roof-tile. ---నాటుపెంకు = native roof-tile. పెంచు, peMcu -v. t. --raise; rear; grow; enhance; (ant.) త్రుంచు; పెంజెర, peMjera -n. --a species of snake; పెంట, peMTa -n. --garbage; compost; పెంటపోగు, peMTapOgu -n. --compost pile; పెంటమ్మ,peMTamma - n. -- name of a village goddess; -- (ety.) పెంటి + అమ్మ = young + mother; పెంటి, peMTi -adj. --(1) female of a species; (2) young; (ant.) పోతు; ---పెంటి ఏనుగు = she elephant. పెంటిక, peMTika -n. --(1) hard stool in the shape of small marbles; --(2) goat's stool; పెంటివెదురు, peMTiveduru -n. --[bot.] Bumbusa arundinacea; పెండలం, peMDalaM -n. -- Greater yam; Lesser yam; a type of yam, a root vegetable with over 600 sub-varieties with only about ten that are edible; the above-ground part of this plant is a creeper; [bot.] ''Dioscorea alata''; In Greek, alata means "winged" or "ribbed"; -- పెద్ద పెండలం = Greater yam; [bot.] ''Dioscorea alata''; this creeper twists in a right-handed helical pattern; -- చిన్న పెండలం = Lesser yam; [bot.] ''Dioscorea esculentum''; In Latin esculentum means suitable for food; this creeper twists in a left-handed helical pattern; -- విష పెండలం = poisionous yam; [bot.] ''Dioscorea daemona''; (note) Kautilya referred to this in his ArthaSastra; -- అడవి పెండలం = wild yam; [bot.] ''Dioscorea persimilis''; --[Sans.] అలూకం; పిండాల్‍ (పిండ + ఆలు) > పెండలం; పెండ్లి, peMDli -n. --wedding; the marriage celebration; wedding is the ritual and marriage is the institution of a man and woman agreeing to live together as man and wife; wedding takes place on one day, marriage lasts much longer. పెండ్లి పిలుపు, peMDli pilupu -n. --wedding invitation; పెళ్లి పిలుపు; పెండె, peMDe -n. --cross-beam; transverse rafter from tthe (main) beam of a house; see also వాసం; పెండెకట్టు, peMDekaTTu -n. --(1) lath; a narrow thin strip of palmleaf stem used for tying scaffoldings and other building parts; --(2) a knot binding two poles or rafters (usually of bamboo) using long strips of bark obtained from a bamboo or a palm tree; పెండెము, peMDemu -n. --wooden gate; పెంపకం, peMpakaM -n. --upbringing; raising; cultivation; culture; enhancement; ---కోళ్ల పెంపకం = poultry; raising chicken. ---పశువుల పెంపకం = animal husbandry; raising animals. ---పిల్లల పెంపకం = raising children. పెంపుడు, peMpuDu -adj. --pet; domesticated; adopted; ---పెంపుడు కుక్క = pet dog. ---పెంపుడు కొడుకు = adoped son. పెక్కు, pekku -adj. --many; several; పెచ్చు, peccu -n. --crust; పెట్ట, peTTa -n. --she fowl; hen; (ant.) పుంజు; ---కోడి పెట్ట = hen. ---నెమలి పెట్ట = peahen. పెట్టు, peTTu -v. t. --(1) give; --(2) place; position; insert; put; -n. --output; as in output from a computer; పెట్టుపోతలు, peTTupOtalu -ph. --(1) feeding with food and drink; --(2) protection and patronizing; పెట్టుబడి, peTTubaDi -n. --investment; పెట్టుబడిదారీ, peTTubaDidArI -adj. --capitalistic; పెట్టుబడిదారు, peTTubaDidAru -n. --investor; capitalist; పెట్లుప్పు, peTTluppu -n. --saltpeter; nitre; sodium nitrate; potassium nitrate; (lit.) explosive salt; same as సురేకారం; పెట్టె, peTTe -n. --(1) box; pack; container; carton; crate; --(2) compartment in a train; bogie; ---అగ్గిపెట్టె = match box. ---సిగరెట్టు పెట్టె = pack of cigarettes. ---రైలు పెట్టె = compartment in a train. పెట్టెబండి, peTTebaMDi -n. --covered wagon; పెట్టే బేడా, peTTE bEDA -n. --baggage; luggage; పెట్రోలియం, peTrOliyaM -n. --petroleum; crude; crude oil; (ety.) petro=rock, ole=oil; రాతినూనె; శిలతైలం; పెట్రోలు, peTrOlu -n. --petrol; gasoline; refined crude oil; (sl.) gas; పెడ, peDa -adj. --rear; backward; posterior; --(2) sideways; --(3) strange; wrong; -n. --(1) bunch or cluster of fruits; (esp.) bananas; --(2) side; note that పెడ is really a side of a గెల; see also ఎడ, పెడ; పెడగాలు, peDagAlu -adj. --a leg which is folded sideways; పెడచెవి, peDacevi -adj. --back part of the ear; పెడచెవినిపెట్టు, peDacevinipeTTu -v. i. --decline to listen; ignore; show indifference; పెడదారి, peDadAri -n. --wrong path; misguided path; పెడముఖం, peDamukhaM -n. --askance; looking sideways; not showing interest; not agreeing; పెడసరం, peDasaraM -n. --stubbornness; arrogance; పెణక, peNaka -n. --the bottom edge of a sloping roof; పెత్తందారు, pettaMdAru -n. --manager; పెత్తనం, pettanaM -n. --authority; power to act; power to manage; (ety.) పెద్ద + తనం; పెత్తనాలు, pettanAlu -n. pl. --wanderings; paying visits; పెత్తల్లి, pettalli -n. f. --elder sister of one's mother; పెదవి, peDavi -n. --lip; edge; border; పెద్ద, pedda -adj. --big; large; elder; older; adult; (rel.) చిన్న; బుల్లి; బుచ్చి; చిట్టి; -n. --adult; senior; leader; judge; ---ఊరి పెద్ద = village elder. ---పెద్ద వెంకట్రావు = Venkatrao, Sr. ---పెద్దమనిషి = gentleman; lady; an elderly person; respectable person. ---పెద్దపీట = a seat of honor. పెద్ద అత్తిపత్తి, peda attipatti -n. -- Black Mimosa; Giant Sensitive Plant; Bashful Plant [Bot.] ''Mimosa pigra'' of the Fabaceae family; -- ఇది తడి నేలలలో పెరిగే బెడద మొక్క (Invasive Plant). పదునైన ముళ్ళు కలిగి త్వరత్వరగా వ్యాపించి, పొదలా పెరిగే ఈ చెట్టు ఆకులు అత్తపత్తి (Touch - me- not or Mimosa pudica) ఆకులలాగే స్పర్శ తగలగానే సిగ్గుతో ముడుచుకుపోతాయి. అయితే అత్తపత్తి కంటే ఈ మొక్క పెద్ద పొదలాగా అనుకూల పరిస్థితులలో వృక్షంలాగా కూడా పెరుగుతుంది. ప్రపంచంలో వ్యవసాయదారుల పాలిట శాపంగా మారిన చకచకా పెరిగే 100 బెడద మొక్కలలో ఇది ఒకటిగా పేరొందింది. నల్ల తుమ్మ బెరడు లాగే ఈ మొక్క బెరడులోనూ టానిన్లు (Tannins) ఉన్న కారణంగా తోళ్ళు ఊనడం కోసం వినియోగించడం, వేరు కంతులలో నత్రజని స్థిరీకరించే కారణంగా భూసారాన్ని పెంచేందుకు తోడ్పడటం మినహా ఈ మొక్కలకు ప్రత్యేకించి ప్రయోజనాలు ఏవీ లేవు. ఈ మొక్క తొట్టతొలి జన్మస్థలం మధ్య అమెరికాలోని మెక్సికో ప్రాంతం. తూర్పు ఆసియా దేశాల్లో ఈ మొక్కని వియత్నమీస్ థార్న్ (Vietnamese Thorn) అంటారు. అత్తపత్తి లాగే లేత పింక్ రంగు పూలు, ముడుచుకుపోయే స్వభావం కలిగిన ఆకులు కలిగి ఉండటాన్నిబట్టి జనం దీనిని 'పెద్ద అత్తపత్తి' అంటున్నారు. పెద్దఏలకి, peddఅElaki -n. --Big cardamom; Bengal cardamom; [bot.] ''Amomum aromaticum; Amomum subulatum''; పెద్దకొమ్ము, peddakommu -n. --long ray gizzard shad; a fish; [bio.] ''Nematalesa come''; పెద్ద జీలకర్ర, pedda jIlakarra -n. --fennel seed; [bot.] ''Foeniculum vulgare''; పెద్ద జువ్వి, pedda juvvi -n. --[bot.] ''Ficus tsiela''; [Sans.] kaninka; పెద్దతనం, peddatanaM - n. -- (1) aged; elderly; -- (2) maturity; responsibility; being in command; పెద్ద తురాయి, pedda turAyi -n. --gold mohar; peacock flower tree; [bot.] ''Poinciana regia''; పెద్దదిక్కు, peddadikku -n. --guardian; godfather; godmother; supporter; పెద్దనిద్ర, peddanidra -n. --death; (lit.) the big sleep; పెద్దనెల్లికూర, peddanellikUra -n. -- [bot.] ''Premna latifolia'' Roxb.; పెద్దపరువ, peddaparuva -n. --anchovy; a fish; [bio.] ''Thryssa purava;'' పెద్దపాయలకూర, peddapAyalakUra -n. -- [bot.] ''Portulaca oleracea'' Linn.; పెద్దపావిలాకు, peddapAvilAku -n. --see పావిలి; పెద్దపులి, peddapuli -n. --tiger; Bengal tiger; పెద్దపేగు, peddapEgu -n. --colon; large intestine; పెద్దబడి, peddabaDi -n. --upper case in an alphabet; పెద్దమనిషి, peddamanishi -n. --(1) gentleman; (2) adult; పెద్దరికం, peddarikaM -n. --guardianship; leadership; statesmanship; acting responsibly as an elder; పెద్దలు, peddalu -n. pl. --elders; wise men; పెనం, penaM -n. --griddle; gridiron; flat frying pan used for making pancakes; పెన, pena -n. --(1) twist; intertwine; embrace; --(2) helix; ---జంటపెన = double helix. పెనిమిటి, penimiTi -n. --husband; పెన్నిధి, pennidhi -n. --big cache; big fortune; large treasure; పెన్సిలు, pensilu -n. --pencil; lead pencil; పెను, penu -adj. --big; huge; large; giant; పెనుగాలి, penugAli -n. --gale; giant wind; tornado; పెనుగులాట, penugulATa -n. --big struggle; (ety.) పెను + గలాట; పెనుబాము, penubAmu %e2t -n. --python; (lit.) huge snake; constrictor; కొండచిలువ; పెనునిద్దర, penuniddara -n. --death; (lit.) the big sleep; పెనులోయ, penulOya -n. --canyon; పెన్నేరు గడ్డ, pennEru gaDDa -n. --root of Winter cherry; [bot.] ''Withania somnifera''; పెన్నేరు చెట్టు, pennEru ceTTu -n. --Winter cherry; [bot.] ''Physalis flexuosa; Withania somnifera''; అశ్వగంధ; -- ఉసిరి గింజల పొడిని, అశ్వగంధ వేళ్ళ పొడిని సమ పాళ్ళల్లో కలిపి, తేనెతో తింటే వీర్య పుష్ఠి కలుగుతుందని ఆయుర్వేదం చెబుతోంది; పెయ్య, peyya -n. --she calf; (ant.) దూడ; పెరడు, peraDu -n. --backyard; పెరిజీ, perijI -n. --perigee; the point closest to the focus of an ellipse; సమీపబిందువు; పెర్మిట్, permiT -n. --permit; license; authorization; పెరుగు, perugu -n. --curds; (rel.) yogurt; sour cream; దధి; -v. i. --(1) grow; develop; --(2) elongate; euphemism for a broken thread, because saying "the sacred thread of a woman is broken" is the same thing as saying that the woman is widowed; ---మంగళసూత్రాలు పెరిగిపోయాయి = the scared necklace-string is broken. పెరుగుతోటకూర, perugutOTakUra -n. --a leafy vegetable; [bot.] ''Amaranthus gangeticus''; పెళ్లగించు, pellagiMcu -v. t. --uproot; pull out; పెళపెళ, peLapeLa -adj. --onomatopoeia for breaking sound; పెళ్ల, peLla -n. --a clod of dry earth, plaster, concrete, etc.; పెళుసు, peLusu -adj. --brittle; పెళుసుతనం, peLusutanaM -n. --brittleness; పెసరపప్పు, pesarapappu -n. --green gram dal; split mung beans; పెసలు, pesalu -n. --green gram; mung beans; [bot.] ''Phaseolus radiatus'' of Leguminosae (pea) family; ''Phaseolus mungo'' (old); or ''Vigna radiata'' (new); ప్రెగడ, pregaDa -n. --minister; counselor; one close to the inner circles of power; పేంటు, pEMTu -n. --pair of pants; trousers; పేక, pEka -n. --(1) playing cards; deck of cards; --(2) warp; the longitudinal strands on a loom in weaving; (ant.) పడుగు; పేకదస్తా, pEkadastA -n. --deck of playing cards; పేకముక్క, pEkamukka -n. s. --playing card; పేకాట, pEkATa -n. --game of cards; పేకేజి, pEkEji -n. --package; parcel; పేగు, pEgu -n. --intestine; gut; entrails; ---పెద్దపేగు = large intestine. ---చిన్నపేగు = small intestine. పేచీ, pEcI -n. --dispute; పేచీకోరు, pEcIkOru -n. --pugnacious person; trouble monger; పేజీ, pEjI -n. --page; one side of a sheet in a book; పేట, pETa -n. --(1) part of a city; sector; --(2) strand of a necklace; --(3) strand of hair used for braiding; పేటిక, pETika -n. --small box; suitcase; attache; briefcase; chest; పేటు, pETu -n. --flake; పేడ, pEDa -n. --dung; (esp.) cow or buffalo stool; పేడపురుగు, pEDapurugu -n. --dung beetle; scarab beetle; పేడపెంట, pEDapeMTa -n. --manure; cow manure; పేడి, pEDi -adj. --without a moustache; పేడు, pEDu -n. --piece of firewood; splinter; wood chip; పేత, pEta -n. --prickly heat; extremely fine-textured and harmless skin rash caused by excessive heat and humidity; పేద, pEda -adj. --poor; పేదరాలు, pEdarAlu -n. --poor woman; పేదరికం, pEdarikaM -n. --poverty; [ety.] పేద + రికం; పేదవాడు, pEdavADu -n. m. --poor man; పేనా, pEnA -n. --pen; fountain pen, as opposed to a quill pen that comes with an ink bottle; పేను, pEnu -n. s. --louse; head louse; పేను, pEnu -v. t. --entwine; twist; the act of twisting threads together to get a heavier thread; పేము, pEmu -n. --cane; rattan cane; a bushy vine with thick woody growth; this grew all over India and its wood was used to make prized furniture; now rarely seen and is probably near extinction, due to overexploitation and habitat destruction; [bot.] Calamus rotang; పేముకుర్చీ, pEmukurcI -n. --cane chair; బెత్తుకుర్చీ; పేయం, pEyaM -suff. --acceptable; enjoyable; ---కర్ణపేయం = pleasant to hear. పేరడవి, pEraDavi -n. --big forest; పేరా, pErA -adj. pref. --para; the other; పేరా, pErA -n. --paragraph; పేరాలంతం, pErAlaMtaM -n. --[chem.] paraldehyde; (lit.) the other aldehyde; పేరాస, pErAsa -n. --greed; avarice; పేరాస పద్ధతి, pErAsa paddhati -n. --[comp.] greedy method; పేరాచూట్, pErAchUT -n. --parachute; పేరిమి, pErimi -n. --(1) renown; eminence; greatness; --(2) affection; friendship; పేరు, pEru -n. --(1) name; a string of alphabetical characters; --(2) reputation; status in a society; --(3) a string of beads or coins; an item with a number of similar things strung together as in కాసుల పేరు; మాల; దండ; ---ఇంటి పేరు = family name; surname; last name. ---పెట్టిన పేరు = given name. ---పుట్టింటి పేరు = maiden name. పేరుకొను, pErukonu -v. i. --(1) accumulate; --(2) freeze; solidify; harden; --(3) clot; gel; పేర్చు, pErcu -v. t. --(1) arrange; --(2) pile up; stack; పేరోలగం, pErOlagaM -n. --meeting; gathering; పేలవం, pElavaM -n. --trifle; thin; light; not deeply thought; పేలాపన, pElApana -n. --(1) talking excessively without respect; --(2) delirium; పేలాలు, pElAlu -n. --popped rice; popcorn; any popped grain; (rel.) మురమురాలు = puffed rice; పేలిక, pElika -n. --rag; small piece of cloth; పేలు, pElu -n. pl. --lice; head lice; పేలు, pElu -v. i. --explode; ---అది పేలుతుంది జాగ్రత్త = it will explode, be careful. పేలుడు, pEluDu -n. --explosion; పేల్చు, pElcu -v. t. --detonate; fire; explode; ---టపాకాయలు పేల్చు = detonate the firecrackers. ప్రేమ, prEma -n. --love; passion; (ant.) పగ; ప్రేరణ, prEraNa -n. --inspiration; motivation; ప్రేరణ కారణం, prERaNa kAraNaM -ph. --motivating reason; ప్రేక్షకుడు, prEkshakuDu -n. --observer; onlooker; spectator; ప్రేక్షణ, prEkshaNa -n. --observation; పై, pai -adj. --(1) upper; higher; --(2) outer; external; --(3) subsequent; next; --(4) alien; --(5) additional; above and beyond; పైకం, paikaM -n. --money; (lit.) gold coins; పైఖర్చులు, paikharculu -n. --other expenses; overhead; పైగా, paigA -adv. --besides; moreover; పైజమాలు, paijamAlu -n. pl. --pajamas; in modern usage pajamas refers to both the top and bottom half of a nightdress; (ety.) Persian, పై = foot or leg; జమా = garment; పైట, paiTa -n. --a woman's mantle; loose hanging end of a sari formed by throwing the end of the cloth over the breasts and shoulder; పైటపిన్ను, paiTapinnu -n. --brooch; పైడి, paiDi -n. --gold; పైడిగంట, paiDigaMTa -n. --a owl-like bird; this bird's cry or hoot is considered an good omen; పైత్యపుబెడ్డలు, paiTyapubeDDalu -n. --gall stones; stones formed in the gallbladder; పైత్యరసం, paityarasaM -n. --[med.] bile; the secretion of the gallbladder; పైన, paina - adj. -- (1) outside; (2) upstairs; పైత్యోద్రేకం, paiTyOdrEkaM -n. --biliousness; A term used in the 18th and 19th centuries pertaining to bad digestion, stomach pains, constipation, and excessive flatulence (passing gas); పైన, paina -p.p. --above; on; over; (ant.) కింద; పైను, painu -n. --pine; fir; [bot.] ''Pinus longifolia''; ''Pinus roxburghii'', this pine grows in the Himalayas; this is the source of turpentine and the charcoal used in fireworks; పైపెచ్చు, paipeccu -adv. --on the top of; besides; in addition to; పైపెచ్చు, paipeccu -n. --upper crust; పైపై, paipai -adj. --superficial; cursory; పైరు, pairu -n. --crop; పైలుమాను, pailumAnu -n. --strong man; wrestler; వస్తాదు; %పొ- po, ప్రొ- pro, పో- pO, ప్రో- prO, పౌ- pou, పొంకణం, poMkaNaM -n. --(1) purse; --(2) pouch; పొంగలి, poMgali -n. --rice cooked in milk; rice cooked in milk and green gram; --- చక్కెర పొంగలి = rice cooked in milk and green gram with added sugar; పొంగు, poMgu -v. i. --(1) rise in level; surge; (ant.) కుంగు; --(2) rise with effervescence; boil; --(3) chicken pox; పొంగు, poM-gu -n. --measles; an contagious disease; పొంత, poMta -adj. --near; పొంత, poMta -n. --neighborhood; పొంతనం, poMtanaM -n. --conjunction; conjunction of planets; % to e2t పొందు, poMdu -v. i. --get; obtain; పొక్కు, pokku -n. --blister; eruption; (note) పక్కు is scab; పొగ, poga -n. --smoke; పొగచుట్ట, pogacuTTa -n. --cigar; (lit.) a smoking roll; పొగడ, pogaDa -n. --coral tree; Bulletwood Tree; [bot.] ''Mimusops elengi'' of the Sapotaceae family; -- ‘ఎలెంజి’ అనేది దీని మలయాళీ పేరు యొక్క లాటిన్ రూపం; మలయాళంలో ‘ఇలాంజి’ లేక ‘ఎలాంజి’ అంటారు; -- పొగడ చెట్టు పెద్ద సతతహరిత (ఎప్పుడూ ఆకుపచ్చగా ఉండే) వృక్షం. ఇది అరుదుగా 120 అడుగుల ఎత్తువరకూ కూడా పెరుగుతుంది. మొదలు చుట్టుకొలత 9 అడుగులుండే వృక్షాలు కూడా అక్కడక్కడా కనుపిస్తాయి. దీని కాండం ముదురు చాక్లెట్ రంగులో నెర్రెలు విచ్చి ఉంటుంది. చెట్టంతా ఎప్పుడూ ఆకులు ఒత్తుగా ఉంటాయి. అందుకే నీడనిచ్చే వృక్షాలలో పొగడది ఓ ప్రత్యేకమైన స్థానం. పొగడ్త, pogaDta -n. --praise; (ant.) తెగడ్త; పొగడ్తలు, తెగడ్తలు, pogaDtalu tegaDtalu -ph. --[idiom] praise and criticism; bouquets and brickbats; పొగతాగు, pogatAgu -v. i. --smoke; as in smoking a cigarette; పొగపట్టు, pogapaTTu -v. t. --smoking; as in smoking a fish or meat; as in smoke escaping into the living quarters; పొగమంచు, pogamaMcu -n. --fog; (lit.) smoky snow; పొగమాను, pogamAnu -n. --smoke stalk; chimney; పొగమొక్క, pogamokka -n. --tobacco plant; పొగరు, pogaru -n. --arrogance; pride; presumption; insolence; పొగాకు, pogAku -n. --tobacco leaf; tobacco plant; పొగుడు, poguDu -v. t. --praise; పొట్ట, poTTa -n. --belly; abdomen; పొట్లం, poTlaM -n. --(1) packet; --(2) parcel; package; పొట్ల, poTla -n. -- గుజ్జు పొట్ల, పొడుగు పొట్ల, లింగ పొట్ల = snake gourd; [bot.] ''Trichosanthes anguina'' of the Cucurbitaceae family; -- అడవి పొట్ల, చేదు పొట్ల = [bot.] ''T. cucumerina''; -- పిచ్చుక పొట్ల = pointed gourd; [bot.] ''T. dioica''; dioica అంటే ఆడ పూలు, మగ పూలు వేర్వేరు మొక్కలకి పూసేవి అని అర్థం; -- [Sans.] చిచిణ్డా; పటోలికా; పొట్టి, poTTi -adj. --short; not tall; పొట్టు, poTTu -n. --chaff; skin from cereal grains; పొట్టుతీసిన, poTTutIsina -adj. --decorticated; without the outer skin (of cereal grains); పొట్టేలు, poTTElu -n. --ram; Aries; male sheep; పొడ, poDa -n. --(1) proximity; --(2) glance; ---ఎండ పొడ = within the glancing reach of sun; in the proximity of sunshine. ---వాడి పొడ వీడికి కిట్టదు = he does not like the other's proximity. పొడచూపు, poDachUpu - v. i. -- to appear; to arise; to become visible; పొడపత్రి, poDapatri -n. --[bot.] ''Gymnema sylvestre Racemosa''; -- this is supposed to be an effective diabetic medicine; --[Sans.] మేషశృంగి; పొడి, poDi -adj. --dry; (ant.) తడి; పొడి, poDi -n. --(1) powder; --(2) a value-less card in a card game; --(3) a generic name for a precious or a semi-precious stone, particularly when used in jewelry; pl. పొళ్లు; పొడుం, poDuM -n. --powder; పొడుగు, poDugu -n. --height; tall; ---ఒడ్డు, పొడుగు = personality; (lit.) size and height. పొడుచు, poDucu -v. t. --pierce; stab; పొడుపుకథ, poDupukatha -n. --riddle; conundrum; a conundrum is a riddle whose answer is a pun; పొణుకు, poNuku -n. --a light timber wood like fir; పొత్తం, pottaM -n. --book; పొత్రం, potraM -n. --pestle; roller used in a mortar for grinding; పొత్తి, potti -n. --(1) soft part; --(2) soft cloth; పొత్తిక, pottika - n. -- (1) piece of cloth; -- బొమ్మ పొత్తికలు = pieces of cloth for a doll's clothing; -- (2) పొత్తు + ఇక = పొత్తిక = congeniality; పొత్తికడుపు, pottikaDupu -n. --abdomen; belly below the navel; the part of the stomach below the navel; క్రీగడుపు; వస్తి; పొత్తిదుంప, pottiduMpa -n. --[bot.] Gloriosa superba; [Sans.] లాంగలీ; పొత్తిపంచ, pottipaMca -n. --traditional Indian garment of men, made out of a soft cloth, used usually during dining or prayer; పొత్తిళ్లు, pottiLlu -n. --baby linen; పొత్తు, pottu -n. --amity; friendship; partnership; పొద, poda -n. --bush; shrub; పొదరిల్లు, podarillu %e2t -n. --bower; పొదీనా, podInA - n. -- mint; [bot.] Mentha spicata Linn.; పొదుగు, podugu -n. --udder; -v. t. --(1) hatch; incubate; --(2) to inlay a precious stone in a metal base; --(3) to surround or embrace; పొదుగుపెట్టె, podugupeTTe -n. --incubator; పొదుపరి, podupari -n. --thrifty person; (rel.) పిసినారి = miser; పొదుపు, podupu -adj. --thrift; economy; పొద్దు, poddu -n. --day; time; the sun; ---పొద్దు పొడిచింది = the Sun has come up. ---పొద్దు క్రుంగింది = the Sun has gone down. పొది, podi -n. --tool box; ---అమ్ముల పొది = quiver for storing arrows. ---మంగలి పొది = barber's tool box. ---వైద్యుడి పొది = doctor's handbag. పొన్నగంటికూర, ponnagaMTikUra -n. -- Sessile Joyweed; [bot.] ''Alternanthera sessilis''; --an edible green that grows wild in Indian countryside; పొన్నచెట్టు, ponnaceTTu -n. --Alexandrian laurel; Beauty Leaf; Indian Laurel; Laurel Wood; Ball Tree; Beach Calophyllum; a tree with scented yellow flowers; [bot.] ''Calophyllum inophyllum''; -- ఈ లాటిన్ పేరుకు మూలం ‘కాలోస్’ (అందమైన), ‘ఫిల్లం’ (ఆకు) అనే గ్రీకు పదాలు. పొన్న చెట్టు అందమైన ఆకులనుబట్టి దానికి ‘కాలో ఫిల్లం’ అనే పేరు వచ్చింది. గ్రీకు భాషలో ‘ఐనోస్’ (inos) అంటే ‘బలమైన’ అని అర్థం. దీని బలమైన, పెద్ద ఆకుల్నిబట్టి దీనికి ‘ఐనో ఫిల్లం’అనే పేరు వచ్చింది; పొన్నారి, ponnAri -adj. --golden; beautiful; ---చిన్నారి, పొన్నారి = young and beautiful. పొన్ను, ponnu -n. --(1) metal collar; metal tip; -- (2) gold; పొన్నుకర్ర, ponnukarra -n. --metal tipped cane; పొయ్యి, poyyi -n. --hearth; a wood-burning fireplace for cooking food; traditionally built with three stones; -- see also కుంపటి; దాలి; అధిశ్రయిణి; అంతిక; పొర, pora -n. --(1) membrane; --(2) layer; stratum; పొరటు, poraTu -n. --(1) omelet; scrambled eggs; గుడ్డట్టు; --(2) any fried substance; పొరపడు, porapaDu -v. i. --be mistaken; be wrong; err; పొరపాటు, porapAtu -n. --mistake; error; oversight; పొర్లించు, porliMcu -v. t. --to bring a bull and a cow together for impregnation; పొరుగు, porugu -n. --neighborhood; పొర్లు, porlu -v. i. --(1) overflow; --(2) cross; impregnate (an animal); పొర్లుమదుం, porlumaduM -n. --spillway; wier; పొలం, polaM -n. --field; an agricultural field; a field with or without crop plants in it; పాలకూర, pAlakUra - n. -- [bot.] ''Beta vulgaris'' Linn.; see also దుంప బచ్చలి; పొలదిండి, poladiMDi -n. --demon; meat-eating monster; % to e2t పొలప, polapa -n. --(1) Indian river shad; a fish; [biol.] Hilsa ilisha; --(2) white bait; Stolephorus bataviensis; --(3) Commerson's anchovy; Stolephorus Commersonii; --(4) Indian anchovy; Stolephorus haterolobus; --(5) Indian anchovy; Stolephorus indicus; --(6) anchovy; Stolephorus macrops; Stolephorus tri; పొలి అన్నం, poli annaM -n. --cooked rice wetted with the blood of a sacrificial animal; పొలికేక, polikEka -n. --a loud yell; the yelling and shouting accompanying the scattering of పొలిఅన్నం; పొలిమేర, polimEra -n. --boundary; frontier; the region over which పొలిఅన్నం is scattered; పొలుసులు, polusulu -n. --scales; scales of fish; పొల్లు, pollu -n. --(1) a consonant sound without being combined with a vowel sound; --(2) skin of a grain without the grain; pithless grain; --(3) useless thing; పొల్లుపోకుండా, pollu pOkuMDA -ph. --verbal equivalent of dotting the i's and crossing the t's; పొలిమేర, polimEra - n. -- boundary; boundary of a village or town; ప్రొపనోలు, propanOlu -n. --propanol; isopropyl alcohol; C<sub>3</sub>H<sub>8</sub>O; పో, pO -v. i. --go; proceed; పోక, pOka -n. --(1) going; departure; (2) Betel-nut Palm; [bot.] ''Areca catechu;'' పోకచెక్క, pOkacekka -n. --areca nut; betel nut; -- వక్క; పీటీచెక్క; (rel.) ఉప్పుచెక్క; బంగారు వక్క; పోకచెట్టు, pOkaceTTu -n. --betel-nut palm; [bot.] ''Areca catechu''; -- Areca palm, which is different is also known as Golden cane palm, Yellow palm, Butterfly palm with the scientific names [bot.] ''Dypsis lutescens, Chrysalidocarpus lutescens''; పోకడ, pOkaDa -n. --(1) going; departure;(2) attitude; పోకిరీ, pOkirI -adj. --rowdyish; mischievous; పోగు, pOgu -n. --(1) pile; heap; --(2) fiber; as in నూలుపోగు; yarn; --(3) earring, as in చెవిపోగు; పోగుచేయు, pOgucEyu -v. i. --amass; stockpile; పోచ, pOca -suff. --strand; ---గడ్డిపోచ = blade of grass. ---జంధ్యంపోచ = sacred thread. ---దారుపోచలు = wood fibers. పోటీ, pOTI -n. --competition; tournament; పోటు, pOTu -n. --(1) pressure; pain; ache; --(2) tide; high tide; ---రక్తపు పోటు = blood pressure. ---తలపోటు = headache. ---పాటుపోటులు = ebb and tide. పోత, pOta -n. --(1) take; --(2) input; --(3) casting of metal; --(4) pouring; పోత ఇనుము, pOta inumu -n. --cast iron; పోతు, pOtu -n. --male animal; male bird; ---దున్నపోతు = he buffalo. ---పోతుటీగ = male fly. ---పోతుపిల్లి = tom cat. పోతు పేరంటం, pOtu pEraMTaM -ph. --(coll.) a male in an otherwise female company; పోపు, pOpu -n. --temper; a characteristically special step of spicy seasoning in Indian cooking; this step, usually the last, involves boiling a spoonful of oil with mustard seed, dried red chillies, curry leaves, etc. and dumping the hot stuff in already cooked vegetables, or soups; -- తిరుగబోత; పోణీ; తాలింపు; పోపు పెట్టడం, pOpu peTTaDaM -v. t. --tempering; the act of adding temper to a cooked dish; the process involves boiling about two tablespoons of oil in a saucepan, adding mustard seeds, halved red chilies, and possibly cumin and fenugreek seeds, and curry leaves; when mustard seeds begin to splutter, the whole boiling mixture is added to previously cooked vegetables or soups which produces a characteristic sound and pungent odor that lingers on for a while; పోబడి, pObaDi -v. i. --expense; పోరంబోకు భూములు, pOraMbOku bhUmulu -n. --uncultivable waste lands; -- ఏ ప్రయోజనం లేకుండా , నిరుపయోగంగా ఊరి బయట పడియున్న ఖాళీ స్థలాలకు ద్రవిడ భాషల్లో "పోరంబొక్కు" అన్న పదం ఉన్నది; పోరా, పో!, -inter. --beat it!; scram!; go away!; get lost!; పోరామి, pOrAmi -n. --friendship; పోరు, pOru -n. --(1) fight; struggle; dispute; quarrel; --(2) nagging; teasing; troubling; pestering; పోలిక, pOlika -adj. --resemblance; similarity; likeness; taking after in physical resemblance; పోలేరమ్మ,pOlEramma - n. -- the name of a village goddess; the goddess that guards the boundary; -- (ety.) పొలిమేర + అమ్మ = పొలిమేరమ్మ = పోలేరమ్మ; village boundary + mother; పోలీసు, pOlIsu -n. --police; పోలు, pOlu -v. i. --resemble; పోల్చు, pOlcu -v. t. --compare; liken; పోవు, pOvu -v. i. --go; proceed; పోషక, pOshaka -adj. --nutritious; పోషకాలు, pOshakAlu -n. --nutrients; nourishments; పోషకుడు, pOshakuDu - n. - patron; supporter; పోషించు, pOshiMcu -v. t. --(1) nourish; (2) patronize; పోహ, pOha -n. --concept; (ant.) అపోహ; పోహన, pOhaNa -n. --fact; occurrence; ప్రోచు, prOchu - v. t. -- protect; ---బ్రోచేవారెవరురా is incorrect usage; it should be ప్రోచేవారెవరురా. "ప్రోచేవారెవరురా నిను వినా రఘువరా నను బ్రోచేవారెవరురా" అన్నప్పుడు నను లేక నన్ తఱువాత వచ్చే ప్రోచేవారు నను బ్రోచేవారు అవుతుంది. మొట్టమొదటనే బ్రోచేవారు అని ఆరంభించుట తప్పు. ప్రోత్సాహం, prOtsAhaM -n. --encouragement; ప్రోద్బలం, prOdbalaM -n. --active support; ---మీ ప్రోద్బలం వల్లే ఎన్నికలలో నిలబడ్డాను = I ran for the office only because of your active support. ప్రోది, prOdi - n. -- patronage; cherishing; support; పౌడరు, pauDaru -n. --powder; talcum powder; face powder; పౌనఃపున్యం, pauna@mpunyaM -n. --frequency; repetition; పౌర్ణమి, paurNami -n. --full-moon day, fifteenth day of lunar half-month; పౌరాణిక, paurANika -adj. --mythological; legendary; పౌరుష, paurusha -adj. --pref. one created by man; artificial; ---వేదములు అపౌరుషేయములు = the Vedas are not created by man; Vedas are supra-mental. ---పౌరుష రసాయనం = synthetic chemistry. ---పౌరుష ఉత్తేజకాలు = amphitamines; synthetic stimulants. పౌరుష, paurusha -adj. --synthetic; artificial; పౌరుషం, paurushaM -n. --(1) courage; manliness; --(2) artificially created by man; పౌరోహిత్యం, paurOhityaM -n. --priesthood; office of the family priest; </poem> ==Part 3: ఫ = pha== <poem> ఫంగస్, phaMgas -n. --[bot.] fungus; శిలీంధ్రం; ఫక్తు, phaktu -adv. --merely; only; ఫకీరు, phakIru -n. --(1) muslim religious mendicant; --(2) destitute person; poor person; ఫక్కీ, phakkI -n. --manner; style; fashion; ఫణిజాకం, phaNijAkaM -n. --marjorum; తెల్ల మరువం; ఫణితి, phaNiti -n. --manner; style; fashion; ఫర్మానా, pharmAnA -n. --written order; royal mandate; ఫలం, phalaM -n. --(1) fruit; --(2) reward; result; --(3) benefit; ఫలకం, phalakaM -n. --plate; plaque; slab; ఫలదీకరణం, phaladIkaraNaM -n. --fertilization; (Br.) fertilisation; ఫలసంపెంగ, phalasaMpeMga -n. --[bot.] Artabotrys odoratissima; ఫలసాయం, phalasAyaM - n. -- yield; yield of a crop; produce; crop; ఫలహారం, phalahAraM -n. --snack; refreshment; light meal; lunch; (lit.) a food comprised of fruits; ఫలహారశాల, phalahAraSAla -n. --restaurant; snack house; canteen; ఫలానా, phalAnA -adj. --such and such; so and so; ఫలితం, phalitaM -n. --result; fruit of a labor; ఫలోజు, phalOju -n. --fructose; a type of sugar commonly found in fruits; ఫలోత్పాదన, phalOtpAdana -n. --efficiency; ఫసలీ, phasalI -adj. -- In India it is the period from July 1 to June 30; official revenue year; ఫాంటు, phaMTu -n. --font, the artistic style in which the script of a language is set for printing or typing. The Sans Serif is a popular font in English printing. The Elite font is quite popular with typewriters. The type of Telugu lettering popularized by Bapu can be called, for example, the Bapu font. ఫాయిదా, phAyidA -n. --profit; gain; ఫారం, phAraM -n. --a form; a pre-formatted document that needs to be filled in by an applicant; ఫాలం, phAlaM -n. --forehead; ఫికరు, phikaru -n. --trace; clue; ఫిడేలు, phiDElu -n. --fiddle; violin; any stringed instrument of the violin class; ఫిరంగి, phiraMgi -adj. --foreign; alien; ఫిరంగి, phiraMgi -n. --cannon; ఫిరాయింపు, phirAyiMpu -n. --exchange; turning away; ఫిర్యాది, phiryAdi -n. --plaintiff; complainant; ఫిర్యాదు, phiryAdu -n. --complaint; (ety.) ఫిర్ యాద్; means "to remind again" as complainants often do; ఫేనం, phEnaM -n. --(1) foam; froth; --(2) scum; ఫేనీకరణం, phEnIkaraNaM -n. --[chem.] fermentation; ఫైలు, phailu -n. --file; a folder containing a number of records or papers; ఫోకస్, phOkas -n. --focus; నాభి బిందువు; ఫోటాను, phOTAnu -n. --photon; a "particle" of light; </poem> | width="65" | <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |-<!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==మూలం== * V. Rao Vemuri, English-Telugu and Telugu-English Dictionary and Thesaurus, Asian Educational Services, New Delhi, 2002 ISBN: 0-9678080-2-2 [[వర్గం:వేమూరి తెలుగు-ఇంగ్లీషు నిఘంటువు]] s3c6r6o6cuce1c6czzgcgqhsl60v3yb వేమూరి తెలుగు-ఇంగ్లీషు నిఘంటువు/న 0 3020 33289 33252 2022-07-10T14:03:07Z Vemurione 1689 /* Part 2: న - Na */ wikitext text/x-wiki =నిఘంటువు= * This dictionary is an improved version over the print version (expanded, errors corrected, new features continually being added) published by Asian Educational Services, New Delhi in 2002. * You are welcome to add. BUT PLEASE DO NOT DELETE entries until you are absolutely, positively SURE a mistake has been made and needs to be corrected. * PLEASE do not delete entries or their meanings simply because you personally did not agree with the meaning given there. Thanks * American spelling is used throughout. * There is no clearly established, standardized alphabetical order in Telugu. The justification for the scheme used here would be too long for discussion here. 16 March 2016. {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> ==Part 1: నం - naM== <poem> నంగనాచి, naMganAci -n. --sly person; a smart person who gives the appearance of being naive; --named after a lady who purportedly lived in Kanchi long long ago; -- (ety.) నంగి = a person who speaks or utters through the nose; నాచు = a thief; నమ్మకము పుట్టించి ద్రోహము చేయఁబోవువారు నంగినంగిగా మాటలాడుచు నక్క వినయము చూపెదరు. అట్ల నక్కవినయము చూపు మోసగానికి ’నంగినాచు’ అని పేరు; నంజనేలలు, naMjanElalu -n. --dry lands; land with no irrigation; --మెరక నేలలు; నంగి, naMgi - n. --a person who speaks or utters through the nose; నంది, naMdi -n. -- (1) the sacred bull, mount of Lord Shiva; -- (2) [bot.] ''Cedrela tuna;'' నందివర్ధనం, naMdivardhanaM -n. --Rose Bay; [bot.] ''Tabernaemoutana coronaria; Nerium coronarium''; -- see also గోవర్ధనం; గరుడవర్ధనం; నందివృక్షం, naMdivRkshaM -n. --Indian Mahogony; [bot.] ''Cedrela tuna''; నందోరాజా భవిష్యతి, naMdOrAjA bhavishyati - ph. -- a saying to express an optimistic outlook; -- ఆశావాద దృక్పథం మంచిదనీ, ఆశావాద దృక్పథం వల్ల విజయం, ఆనందం కలుగుతాయని ఆధునిక మనస్తత్వ శాస్త్రవేత్తలు చెబుతున్నారు. ఆశావాదాన్ని సూచించడానికి మనవాళ్ళు నందోరాజా భవిష్యతి అంటారు; నంబరు, naMbaru -n. --number; </poem> ==Part 2: న - Na== <poem> నకనక, nakanaka -adj. --onomatopoeia for hunger; నకలు, nakalu -n. --copy; --(ant.) అసలు = original; నక్క, nakka -n. --fox; the Indian fox; (lit.) the one that lurks; [bio.] ''Vulpes bengalensis''; -- (rel.) గుంటనక్క = jackal; [bio.] ''Canis aureus;'' నక్కదోస, nakkadOsa -n. --a short yellow cucumber; [bot.] ''Bryonia callosa'', నక్కనేరేడు, nakkanErEDu -n. --[bot.] ''Flacourtia callosa''; కాకినేరేడు; నక్కవినయం, nakkavinayaM -n. --insincere humility; నక్కవుల్లి, nakkavulli -n. --[bot.] ''Urginia indica; Scilla indica''; నక్కరేను, nakkarEnu -n. --Monkey jack; [bot.] ''Artocarpus lacoocha'' of the Moraceae family; -- a valuable tropical tree species native to India and used for fruit, furniture, timber, and feed నక్తాలు, naktAlu -n. --the religious practice, among devotees of Shiva, of fasting all through daytime and eating one meal at night; నక్సలైటు, naksalaiTu -n. --any person who believes in the philosophy behind the peasant uprising at Naxalbari village in Darjeeling district of West Bengal, India and hopes to bring about social and economic equality for exploited populations through the barrel of a gun; నక్షత్రం, nakShatraM -n. --(1) star; a single isolated star; there are about 5400 stars visible to the naked eye of a sharp-eyed individual on a dark night; (lit.) one that does not get exhausted; --(2) lunar asterism; lunar mansion; a small group of visible stars in the background sky through which the Moon appears to move as seen from Earth; there are 27 such lunar asterisms, each occupying about 360/27 = 13.3 arc degrees of the lunar ecliptic; as the region of the sky occupying 13.3 arc degrees may contain a number of visible stars, the Hindu calendar names each asterism by the name of the most prominent star, the Yoga tara, of that group;some lunar asterisms may contain only one such star (చిత్ర) while others may contain as many as six (కృత్తిక) or more; ---జన్మనక్షత్రం = జన్మరాశి = asterism at birth; the position of the moon at the time of birth; పుట్టిన సమయంలో క్షితిజం (Horizon) వద్ద ఉదయిస్తున్న రాశిని, లేక ఉన్న రాశిని జన్మ లగ్నం అంటారు. ఒకొక్క రాశి, క్షితిజాన్ని దాటడానికి ఉజ్జాయింపున 2 గంటలు తీసుకుంటుంది. ---నామనక్షత్రం = asterism derived from the first letter of the given name; this is a trick to derive the asterism at birth if the data at the time of birth are missing; నక్షత్ర, nakshatra -adj. --stellar; astral; నక్షత్రదినం, nakShatradinaM -n. --sidereal day; about 23 hours, 56 minutes; నక్షత్రమండలం, nakshatra-maMDalaM -n. --constellation; నక్షత్రమల్లి, nakshatramalli -n. --Star Jasmine; [bot.] ''Trachelospermum jasminoides''; నక్షత్రరాశి, nakshatrarASi -n. --star cluster; star group; constellation; asterism; తారాసి; నక్షత్రాకార, nakshatrAkAra -adj. --[bio.] stellate; నకిలీ, nakilI -adj. --imitation; ersatz; false; artificial; not genuine; నకిలీ పట్టీ, naklIpaTTI -n. --[tailoring] false hem; నకీబు, nakIbu -n. --usher; the person who shows the way in a theater; నక్కు, nakku -n. --(1) plowshare; --(2) stone chisel; -v.i. --lurk; crouch; prowl; నఖం, nakhaM -n. --గోరు; నఖముఖాలనుండి, nakhamukhAlanuMDi -ph. --from all over; from everywhere; నఖశిఖ పర్యంతం, nakhaSikha paryaMtaM -ph. --from toe to head; నగం, nagaM -n. --hill; mountain; నగ, naga -n. --jewel; ornament; నగ-నట్రా, naga-naTrA -ph. --jewels and other valuables; నగదు, nagadu -n. --cash; ready money; నగరం, nagaraM -n. --city; town; metropolis; urban center; నగర, nagara -adj. --urban; city; town; నగరీకరణం, nagarIkaraNam -n. --urbanization; నగలు, nagalu -n. pl. --jewelry; నగ్న, nagna --adj. --(1) naked; nude; bare; --(2) without any embellishments; ---నగ్నసత్యం = bare facts; facts without embellishments. ---నగ్నసౌందర్యం = bare beauty; used to refer to the beauty of a nude woman. నగారా, nagArA -n. --large kettle drum; నగిషీ, nagishI -n. --carving; engraving; artwork; intricate design work; నగిషీరాత, nagishIrAta -n. --calligraphy; నజరానా, nazarAnA -n. --reward; prize; bounty; something that is given generously; నజరు, najaru -n. --gift; నటన, naTana -n. --action; నటించు, naTiMcu -v. t. --(1) act; --(2) imitate; --(3) put a false front; --(4) behave with an intention to cheat; నట్టిల్లు, naTTillu -n. --middle part of a house; నట్టు, naTTu -n. --nut; the gadget that goes with a bolt to fasten things; నట్టేట, naTTETa -adv. --in mid-stream; నట్టేటద్రోయు, naTTETadrOyu - v. t. -- destroy; abandon in mid-stream; నడక, naDaka -n. --walk; style of walking; gait; నడచు, naDacu -v. i. --walk; నడత, naData -n. --character; moral character; behavior; నడవ, naDava -n. --aisle; walkway; breezeway; verandah; corridor; నడవడిక, naDavaDika -n. --behavior; character; moral character; నడిరేయి, naDirEyi -n. --midnight; నడ్డి, naDDi -n. --back; lower back; small of the back; నడు, naDu -inter. --walk!; keep moving!; go ahead!; నడుపు, naDupu -v. t. --drive; operate; నడమంత్రపు, naDamaMtrapu -adj. --unexpected; in between; interstitial; --- నడమంత్రపు సిరి = windfall wealth; wealth that came unexpectedly; wealth that came in between (that is, not inherited, not earned); నడుమ, naDuma -adj. --middle; in between; నడుము, naDumu -n. --(1) lower back; --(2) waist; --(3) middle; నడుముకట్టుకొను, naDumukaTTukonu -v. i. --[idiom] roll up the sleeves; gird up one's loins getting ready to do something; take responsibility; నడుము నొప్పి, naDumu noppi -n. --backache; lumbago; నత, nata -adj. --inclined; sloping; నత్త, natta -n. --snail; [bio.] ''Helix aspersa'' Muller; ''Escargots bourguignonne''; నత్తగుల్ల, nattagulla -n. --shell of a snail; నత్రజని, natrajani -n. --[chem.] nitrogen; one of the elemental gases with symbol N and atomic number 7;Nitrogen is an inert gas — meaning it doesn't chemically react with other gases — and it isn't toxic. But breathing pure nitrogen is deadly. That's because the gas displaces oxygen in the lungs. Unconsciousness can occur within one or two breaths; నతి, nati -n. --inclination; slope; నతిక్రమం, natikramaM -n. --gradient; నతిగతి, natigati -n. --ramp; sloping road; sloping way; sloping plank; నత్తి, natti -n. --stammer; stutter; నత్రికామ్లం, natrikAmlaM -n. --[chem.] nitric acid; HNO<sub>3</sub>; నత్రీకరణ, natrIkaraNa -n. --[chem.] nitration; నది, nadi -n. --river; (def.) a stream or brook that is longer than about twelve kilometers, according to Indian tradition; నదీశాఖ, nadISAkha -n. --distributary; the branch of a river before it joins the sea; -- (rel.) ఉపనది = tributary; నదురు, naduru -n. -- hesitation; -adj. -- appealing; gentle; ---నదురు, బెదురు = hesitation and fear. ---పిల్ల కంటికి నదురుగా కనిపిస్తోంది = the girl is appealing.to the eye; నన్న, nanna -adj. --short; నపుంసకుడు, napuMsakuDu -n. --eunuch; impotent person; నప్పు, nappu -v. i. --suit; match; ---ఈ రంగు నీకు నప్పుతుంది = this color suits you. -v. t. --move in a board game; ---నప్పేవా? = did you move your pawn? నభం, nabhaM -n. --sky; నభోమూర్తి, nabhOmUrti -n. --[astron.] celestial body; నభోతరణి, nabhOtaraNi -n. --spaceship; celestial ship; నభోవరణం, nabhOvaraNaM -n. --space; cosmos; నమనమలాడు, namanamalADu -v. i. --thrive; flourish; నమస్కారం, -n. --a salutation; a greeting; నమ్మకం, nammakaM -n. --trust; belief; నమ్మకస్తుడు, nammakastuDu -n. --trustworthy person; నమ్మిక, nammika -n. --trust; belief; నములు, namulu -v. t. --chew; masticate; నమ్ము, nammu -v. i. --believe; trust; నమూనా, namUnA -n. --(1) model; pattern; exemplar; --(2) specimen; sample; example; నమోదుచేయు, namOducEyu -v. t. --record; register; నయం, nayaM -inter. --well! -n. --welfare; improvement; నయగారం, nayagAraM -n. --smoothness; softness; నయనము, nayanamu -n. --the eye; నరం, naraM -n. --(1) tendon; -- (2) nerve; నర, nara -adj. --human; (rel.) వానర; నరకం, narakaM -n. --hell; నరతురంగం, naraturaMgaM -n. --(1) centaur; half man, half horse; --(2) Centaurus, the centaur; a star cluster; నరమామిడి, naramAmiDi -n. --[bot.] ''Heteranthera monopetala; Polyalthia longifolia''; -- ఉత్తర సర్కారులలో కొండలలో పెరుగు చెట్టు. నరమేధం, naramEdhaM -n. --(1) genocide; (2) human sacrifice; నరవానరగణం, naravAnaragaNaM -n. --primates; నర్తనం, nartanaM -n. --dance; నర్తన శాల, nartanaSAla -n. --dance hall; నర్తకి, nartaki -n. f. --dancer; నర్మగర్భం, narmagarbhaM - adj. -- subtle; pregnant with meaning; -- లౌకికార్థంలో నర్మగర్భంగా మాట్లాట్టం అంటే - మనసులో ఉన్నదాన్ని సూటిగా కాకుండా మరోరకంగా అర్థమయ్యేట్టు ఎదుటి వాళ్ళకు చెప్పటం; నిగూఢమైన అర్థముతో నిండినది; అవమానపరచే దృష్టి లేకుండా చమత్కారంగా నవ్వు వచ్చేట్టు మాట్లాడడం నర్మ గర్భ సంభాషణం; నర్మం అంటే పరిహాసము, వినోదము, సంతోషము అని అర్ధాలు; నరుడు, naruDu -n. --human being; Homo Sapiens; నలక, nalaka -n. --speck; particle; ---కంట్లో నలక = speck in the eye. నలత, nalaTa -n. --unwell; ill; mildly sick; నల్ల అడవి ఆముదం, nalla aDavi AmudaM - n. -- Bronze-leaved physic nut.; [bot.] ''Jatropha gossypifolia'' L. of the Euphorbiaceae family; నల్లఈశ్వరి, nallaISvari -n. --[bot.] ''Aristolochia indica''; నల్లఉమ్మెత్త, nallaummetta -n. --[bot.] ''Datura fastuosa; Datura metel;'' నల్లకలువ, nallakaluva - n. -- [bot.] ''Nymphaea stellata'' Willd.; నల్లకౌజు, nalla kauju -n. --the black partridge; [bio.] ''Francolinus francolinus''; నల్లగుడ్డు, nallaguDDu -n. --pupil; నల్లచిత్రమూలం, nallacitramUlaM -n. --[bot.] ''Plumbago capensis''; నల్లజీడి చెట్టు, nallajIDi ceTTu -n. --marking nut tree; [bot.] ''Semecarpus anacardium''; -- called marking nut because of the indelible black mark it can make on clothing; Indian washermen use this to identify clothes; its medicinal uses include treatment of skin diseases; [Sans.] భల్లాటకం. నల్లజీలకర్ర, nallajIlakarra -n. -- Babul; [bot.] ''Nigella sativa;'' నల్లతుమ్మ, nallatumma -n. --[bot.] ''acacia arabica''; a large thorny tree, up to 14 meters high; నల్లని, nallani -adj. --black; నల్లపూస, nallapUsa -n. --small black bead; నల్లపూసలు, nallapUsalu -n. --(1) black beads; --(2) a sacred necklace, made of blck beeds, worn by women as a mark of wedded life; నల్లబుడ్దకాసి, nallabuDDakAAsi, - n. --Black nightshade; [bot.] ''Solanum nigrum'' L. Solanaceae; నల్లమందు, nallamaMdu -n. --opium; an addictive drug made from opium poppies; ''Lachryma papaveris'' is dried latex obtained from the seed capsules of the opium poppy, ''Papaver somniferum''; (lit.) the black medicine; the seeds of this plant (గసగసాలు), are used in Indian cooking; Opium is the raw material for morphine; నల్లమద్ది, nallamaddi -n. --a timber tree; [bot.] ''Terminalia tomentosa''; నల్లరేగడి నేల, nallarEgaDi nEla -n. --black cotton soil; నలితిండి, nalitiMDi -n. --snack; నల్లి, nalli -n. --bed bug; నల్లికళ్లపాము, nallikaLLapAmu -n. --newt; skink; -- బిందిపాము; రక్తపుచ్చం; ఇది చిన్న పాములా కనిపించే బల్లి; రక్తపుచ్చం అంటే ఎర్రని తోక గలది అని అర్థం; బిందిపాము గాఢమైన ఆకుపచ్చ, నలుపు రంగులలో మధ్య నిలువు లేత రంగు చారలతో మెరుస్తూ ఎరుపు తోకను కలిగివుంటుంది. కొన్ని మొత్తం ఒకే రంగులో కూడా వుంటాయి. దీనికి రెండు జతల కాళ్లు తల వెనుక, తోక ముందు భాగంలో వుంటాయి. చిన్న చిన్న కీటకాలు వీటి ఆహారం; నలు, nalu -adj. --four; నలుగు, nalugu -n. --(1) the ceremonial oil bath given to bride and groom before a wedding; --(2) oil bath, in general; -v. i. --to get crushed; to get squeezed in between; నలుగురు, naluguru -n. --four people; few people; ---నలుగురితో మాట్లాడేవా? = did you discuss with a few people? నలుచదరం, nalucadaraM -n. --square; నలుపు, nalupu -n. --black; ebon; dark; -v. t. --to squeeze between the fingers with a grinding motion; నలుసు, nalusu -n. --(1) speck; small particle; --(2) infant; baby; నల్లేరు, nallEru -n. --vitis; yellow vera; [bot.] ''Vitis quadrangularis''; ---నల్లేరు మీద బండి నడక = [idiom] cake-walk; a piece of cake; something that is easy and comfortable to do. నవ, nava -adj. --new; fresh; modern; -pref. --neo-; -n. --nine; నవకల్పన, navakalpana -n. --innovation; నవజని, navajani -n. --ammonia; hydrogen nitride; Nitrosil; (ety.) one that came out of నవాసారం; NH<sub>3</sub> నవజాత, navajAta -adj. --newly born; nascent; నవటాకు, navaTAku -n. --a pre-metric weight measure equal to one-eigth part of a seer or 10 tolas; నవత, navata -n. --(1) difficulty; hardship; --(2) emaciation; నవధాన్యాలు, navadhAnyAlu -n. --the nine grains, namely paddy, horse gram, green gram, urid gram, sesame (til), wheat, legumes, toor, and Bengal gram (garbanzo); (వడ్లు, ఉలవలు, పెసలు, మినుగులు, నువ్వులు, గోధుమలు, అనుములు, కందులు, సెనగలు). నవయు, navayu -v. i. --emaciate; wane; నవరత్నాలు, navaratnAlu -n. --the nine gems, namely lapis-lazuli or cat's eye (వైడూర్యం), coral (పగడం, ప్రవాళం), diamond (వజ్రం), emerald (మరకతం, పచ్చ), onyx (పుష్యరాగం?), pearl (ముత్యం, మౌక్తికం), ruby (పద్మరాగం, మాణిక్యం, కెంపు), sapphire (నీలం), and topaz (గోమేధికం); there are really more than nine precious and semi-precious stones; నవనీతం, navanItaM -n. --(1) butter; --(2) a suspension of oil in water obtained by shaking them together; నవమి, navami -n. --the ninth day of the lunar half-month; నవల, navala -n. --novel; kind of prose writing with a plot; నవలకంద, navalakaMda -n. --knul koal; నూల్‌కోలు; నవలిక, navalika -n. --novella; novelette; a short novel; నవశిలా యుగం, navaSilA yugaM -ph. --[geol.] Neolithic age; కొత్త రాతి యుగం; నవశిలా యుగం; నవశీర్షం, navaSIrshaM -n. --[biochem.] amine end of an amino acid; the other end is acid end or ఆమ్లశీర్షం; నవ్య, navya -adj. --novel; neo; new; నవ్యజీవ యుగం, navyajIva yugaM -ph. --Cenozoic era; నవ్యత, navyata -n. --novelty; నవ్యతార, navyatAra -n. --nova; a type of star that suddenly increases its light output and then fades away to its former status; నవాంశ, navAMSa -n. --(1) amine group; --(2) one-ninth of "Raasi" or Lagna of Indian astrology; నవారు, navAru -n. --cotton tape; cotton tape woven around the frame of a cot to create a "box spring" on which bedding is unrolled to create a bed; నవాసారం, navAsAraM -n. --ammonium chloride; sol ammoniac; NH<sub>4</sub>Cl; (lit.) the new alkali; same as నవక్షారం; నవామ్లం, navAmlaM -n. --amino acid; (ety.) the word "amino" was derived from ammonia when people believed that the amines are derived from ammonia. The Telugu word for ammonia is నవాసారం; This is one possible explanation for the root నవ in నవామ్లం. Also the word నవామ్లం connotes the meaning "new acid" and indeed amino acids are relatively new; there are some 20 amino acids that make-up the protin molecules; నవీన, navIna -adj. --new; నవుకరీ, navukarI -n. --servitude; employment; నవుకరు, navukaru -n. --servant; నవ్వు, navvu -n. --laugh; ---చిరునవ్వు = smile. నవేను, navEnu -n. --[chem.] nonane; a hydrocarbon with nine carbon atoms;C<sub>9</sub>H<sub>20</sub>; నష్టం, nashTaM -n. --loss; (ant.) లాభం; నష్టపరిహారం, nashTaparihAraM -n. --compensation for a loss; నస, nasa -n. --itch; annoyance; నసపెట్టు, nasapettu -v. t. --bother; bug; annoy; irritate; నస్యం, nasyaM -n. --(1) snuff; tobacco powder; --(2) inhalant; any powder or fluid prescribed by a doctor for inhalation through the nose; నసాళం, nasALaM -n. --center of the nervous system; deep inside the head; నసీబు, nasIbu -n. --destiny; fate; నసుగు, nasugu -v. i. --grumble; murmur; mutter; dither; hesitate; న్యర్భుదము, nyarbhudaMu -n. --one followed by 11 zeros in the traditional Indian method of counting; '''నా - nA''' నాంది, nAMdi -n. --prelude; opening statement; నా, nA -pos. pron. --my; genitive of నేను; నాకము, nAkamu -n. --heaven; paradise; నాక్షత్ర, nAkshatra -adj. --sidereal; astral; నాక్షత్ర మాసం, nAkshatra mAsaM -n. --sidereal month, approximately equal to 27.3 days; (def.) the time it takes for the Moon to start its journey from one star (as seen from the Earth) and return back to the same star; see also చాంద్రమాసం; నాక్షత్ర సంవత్సరం, nAkshatra saMvatsaraM -n. --sidereal year; 365 days 6 hours 9 minutes 10 seconds; the time taken by the Sun to return to the same place in its annual apparent journey against the background of the stars; నాకు, nAku -dative of pers. pron. --to me; -prep. --for me; -v.t. --lick; -prep. --for me; నాకువు, nAkuvu -n. --ant-hill; నాకువునాకు, nAkuvunAku -n. --aardvark; anteater; the animal that licks ant-hills; నాగ, nAga -adj. --pref. [bot.] big; నాగకేసరం, nAgakEsaraM -n. --[bot.] ''Mesua ferrea''; a herb used in Ayurveda to improve fertility in women; నాగజెముడు, nAgajemuDu -n. --a type of cactus native to the Americas; [bot.] ''Euphorbium antiquorum; Euphorbium omliquorum''; నాగతుమ్మ, nAgatumma -n. --[bot.] ''Acacia farnesiana''; నాగదాళి, nAgadALi -n. --[bot.] ''Opuntia dillenii;'' నాగదొండ, nAgadoMDa -n. --[bot.] ''Bryonia epigaea; Corallocarpus epigaeus''; నాగపొత్తి, nAgapotti -n. --[bot.] ''Stemona gloriosoides''; నాగమల్లె, nAgamalle -n. --cannon ball tree; [bot.] ''Rhinacanthus communis; Couroupita guianensis; Justicia nasuta''; --[Sans.] అష్టపత్రిక; నాగ ముత్తువ పులగము, nAga muttuva pulagamu - n. -- [bot.] ''Sida spinosa'' of the Malvaceae family; ''Sida alba''; --జిబిలిక మొక్క; నిత్యమల్లె జాతి మొక్క ఇది; దీని ఆకుల్ని బెల్లంతో కలిపి మెత్తగా నూరి, ఒక పల్చటి గుడ్డకు మందంగా పూసి విరిగిన చెయ్యి లేక కాలి ఎముకల మీద దానిని ఉంచి, వెదురు బద్దలతో గట్టిగా కట్టు కడతారు. విరిగిన ఎముకలు చాలా త్వరగా అతుక్కుంటాయి; --[Sans.] నాగబలా; నాగరికత, nAgarikata -n. --(1) civilization; --(2) urbanity; fashionableness; (rel.) సంస్కృతి; (ant.) అనాగరికత; నాగలి, nAgali -n. --plow; (Br.) plough; (ety.) నాటడం కొరకు వాడే పనిముట్టు; నాగవల్లి, nAgavalli -n. --(1) betel creeper; --(2) part of a wedding celebration; నాగవల్లీ దళం, nAgavallIdaLaM -n. --betel leaf; నాగవాసం, nAgavAsaM -n. --(1) staple used for fastening; --(2) ringer inside a bell; నాగా, nAgA -n. --(1) nothing; cipher; --(2) intermission; absence; absenteeism; showing up for work with interruptions; నాగుపాము, nAgupAmu -n. --cobra; (rel.) రాజనాగు = king cobra; నాగేంద్రం, nAgEMdraM -n. --Nagendram; a fish of the Cyprinidae family; [bio.] ''Osteochilus thomassi''; నాగేంద్రుడు, nAgEMdruDu -n. --king of snakes; నాచ్ పార్టీ, nAch pArTI - n. - a group dance performed by a clan of prostitutes with suggestive indecent language and gesture; such dances were common at weddings in the late nineteenth and early twentieth centuries in Andhra; (see also) భోగం మేళాలు, మేజువాణీ; నాచు, nAcu -n. --moss; slime; algae; [bot.] ''Vallisneria octandra''; నాజూకు, nAjUku -adj. --refined; modern; slim; fashionable; నాటకం, nATakaM -n. --(1) play; drama; Usually several acts and lasts 2 to 3 hours in duration; --(2) pretense; నాటకీకరించు, nATakIkariMchu - v. i. -- dramatize; నాటకీకరణం, nATakIkaraNaM - v. i. -- dramatization; నాట్యం, nATyaM -n. --dance; నాటిక, nATika -n. --small play; one-act play; Usually lasts about 30 to 45 minutes; నాటు, nATu -adj. --native, unrefined; locally produced; country; rural; sometimes used in a sense to imply that native stuff is inferior to imported; ---నాటు సరుకు = native stuff. ---నాటు సారా = home-brewed (possibly bad) liquor. ---నాటు వైద్యం = unsophisticated medical treatment. ---నాటు పడవ = country boat. -n. --dent; cut; notch; -v. t. --plant; నాటు పెట్టు, nATu peTTu -v.t. --notch; cut a notch; నాటుకొను, nATukonu -v.t. --take root; నాట్లు, nATlu -n. --transplantation of seedlings; నాడా, nADA -n. --(1) horseshoe; --(2) ribbon; tape; నాడి, nADi -v.t. --(1) pulse; --(2) nerve; నాడిక, nADika -v.t. --a duration of time equal to 24 minutes; నాడీవలయం, nADIvalayaM -n. --celestial equator; the great circle on the celestial sphere halfway between the celestial poles; నాడీ వ్యవస్థ, nADI vyavastha -n. --nervous system; the domain of the nerves; ---కేంద్ర నాడీ వ్యవస్థ = central nervous system. నాడు, nADu -n. --(1) day; time; --(2) country; region; ---తాతలనాడు, = in grand parent's time; in the bygone days. ---ఈనాడు = today; this time. ---తమిళనాడు = Tamil country. నాణ్యం, nANyaM -n. --quality; good quality; ---నాణ్యమైన సరుకు = quality merchandise. నాణ్యత, nANyata -n. --quality; grade; నాణెం, nANeM -n. --coin; నాతి, nAti -n. --woman; ---నాతిగల బ్రహ్మచారి = a bachelor who has a woman; a man whose wife is temporarily away. నాథుడు, nAthuDu -n. --(1) lord; master; protector; --(2) husband; --(3) leader; నాదం, nAdaM -n. --(1) a musical note; a special type of స్వరం; --(2) [ling.] voiced sound; నాది, nAdi -pron. --mine; belonging to me; నానా, nAnA -adj. --various; several; many; diverse; నాను, nAnu -n. --a gold chain; -v.i. --soak; get soaked; ---వర్షంలో నానకు = do not soak in the rain. ---బటానీలు నానబెట్టేవా = did you soak the peas? (in water) నానుడి, nAnuDi -n. --proverb; నాన్చు, nAncu -v. t. --(1) soak; --(2) procrastinate; --(3) prolong; నాపరాయి, nAparAyi -n. --a stone used for flooring; నాభ్యంతరం, nAbhyaMtaraM -n. --focal length; నాభి, nAbhi -n. --(1) navel; belly button; --(2) focus; --(3) hub of a wheel; --(4) musk; --(5) Indian Aconite; [bot.] ''Aconitum ferox'' of the Ranunculaceae family; నాభినారింజ, nAbhinAriMja -n. --navel orange; a type of seedless orange with a navel; నామం, nAmaM -n. --(1) name; title; --(2) a linear marking worn on the forehead by a sect of Hindus; నామకాగా, nAmakAgA -adv. --nominally; for name's sake; నామకార్థం, nAmakArthaM -adv. --nominally; నామబంధం, nAmabaMdhaM -n. --noun phrase; నామర్దా, nAmardA -n. --bad reputation; bad reputation; for being timid; నామవాచకం, nAmavAcakaM -n. --noun; నామా, nAmA -n. --deed; document; written statement; letter; ---కరారునామా = warranty. ---రాజీనామా = letter of resignation. (lit.) deed of amicable settlement. ---వకాలతునామా = power of attorney. ---వీలునామా = will. నాము, nAmu - n. -- (1) white pipe-clay; this is often used instead of chalk; this is also used as a face marker by Vaishnavaites; -- సుద్ద; -- (2) The new sprout springing from the stumps of millet or paddy; కోసిన వరికాడలనుండి మొలసివచ్చిన కొత్తకాడ, ఇది వెన్ను గూడ తీయును. ఇట్టి పొలమును నాపచేను అందురు; నామోషీ, nAmOshI -n. --disgrace; shame; నామర్దా;. నాయకత్వం, nAyakatvaM -n. --(1) leadership; --(2) captaincy; నాయకి, nAyaki -n. f. --(1) leader; --(2) heroine in a play or cinema; -- "వరదాప్రియ రంగనాయకి- వాంఛిత ఫలదాయకి" లో రంగనాయకి, ఫలదాయకి అన్నవి రెండూ సంస్కృతంలో అసాధువులే. రంగనాయిక, ఫలదాయిక అని ఉండాలి. నాయకుడు, nAyakuDu -n. m. --(1) leader; --(2) hero in a play or cinema; నాయకురాలు, nAyakurAlu -n. f. --(1) leader; see aslo నాయికా; --(2) heroine in a play or cinema; నాయన, nAyana -n. --(1) father; dad; --(2) an endearing term while addressing children; నాయనమ్మ, nAyanamma -n. f. --paternal grandmother; నాయి, nAyi -n. --(1) dog; --(2) barber; నాయికా, nAyikA - n. f. -- heroine; leader; lead actress; -- "వరదాప్రియ రంగనాయకి- వాంఛిత ఫలదాయకి" లో రంగనాయకి, ఫలదాయకి అన్నవి రెండూ సంస్కృతంలో అసాధువులే. రంగనాయిక, ఫలదాయిక అని ఉండాలి. నార, nAra -n. --fiber; నారగోగు, nAragOgu -n. --Deccan hemp; Bhimilipatnam jute; [bot.] ''Hibiscus cannabinus''; నారదబ్బ, nAradabba -n. --Seville orange; bitter orange; a large type of lemon; [bot.] ''Citrus medica''; నారసం, nArasaM -n. --a slender iron rod with a flattened end for digging and prying; నారాయణ, nArAyaNa -n. -- 'జలము నివాస స్థానంగా కలవాడు' అనే వ్యుత్పత్తి అర్థాన్ని చెప్పి విష్ణువు, సూర్యుఁడు, చంద్రుఁడు, బ్రహ్మ, శివుఁడు, అగ్ని, రావిచెట్టు - వీరందరికీ కూడా ఆ అర్థం వర్తిస్తుందని చెప్పారు గ్రంథాలలో; నారాయణ పక్షి, nArAyaNa pakshi -n. --grey heron; [bio.] ''Ardea cinera''; నారి, nAri -n. --(1) woman; (lit) నర + అరి = enemy of man; --(2) bow string; నారింజ, nAriMja -n. --orange; ---తియ్యనారింజ = [bot.] ''Citrus sinensis''. నారు, nAru -n. --(1) sprouts; germinated seed; --(2) malt; --(3) saplings; seedlings; ---బంతినారు = marigold seedlings. ---వంగనారు = eggplant seedlings. ---నారు పోసిన వాడు నీరు పొయ్యక మానడు = the one who planted the sprouts will surely supply the water too; a metaphorical expression used to indicate that God who created us will surely take care of our sustenance too. నారుమడి, nArumaDi -n. --(1) seedbed; --(2) nursery; నాలి, nAli -n. --menial work; ---కూలి, నాలి = manual labor and menial work. నాలిక, nAlika -n. --tongue; నాలుక; ---నాలిక వైపు = lingual; on the tongue side. నాలికబద్ద, nAlikabadda -n. --(1) tongue cleaner used to scrape the tongue; --(2) tongue depressor used by doctors to examine the mouth; నాలుగు, nAlugu -n. --four; ---నాలుగిళ్ల వాకిలి = courtyard; atrium. నాళం, nALaM -n. --tube; vessel; duct; నాళిక; ---ఆహారనాళం = alimentary canal. ---పరీక్ష నాళిక = test tube. ---రక్తనాళం = blood vessel. నావ, nAva -n. --boat; -- (rel.) నేవీ = a fleet of boats; నావ్యము, nAvyaMu -adj. --navigable; నావిక, nAvika -adj. --naval; marine; నావికాదిక్సూచి, nAvikAdiksUci -n. --mariner's compass; నాశనం, nASanaM -n. --destruction; ruin; నాస్తా, nAStA -n. --snack; tiffin; breakfast; నాసి, nAsi -adj. --inferior; smaller; of poorer quality; నాసిక, nAsika -n. --(1) nose; --(2) nozzle; నాస్తికత్వం, nAstikatvam -n. --atheism; (ant.) ఆస్తికత్వం = theism; deism; నాస్తి, nAsti -n. --non-existence; నాస్తికుడు, nAstikuDu -n. --atheist; a person who denies the existence of God; (rel.) agnostic; న్యాయం, nyAyaM -n. --(1) justice; law; --(2) propriety; equity; --(3) logic of using an analog as in క్షీర నీర న్యాయం; న్యాయనిర్ణేత, nyAyanirNEta -n. --adjudicator; న్యాయపరమైన, nyAyaparamai- -adj. --just; న్యాయమూర్తి, nyAyamUrti -n. --judge; న్యాయవాది, nyAyavAdi -n. --advocate; lawyer; న్యాయస్థానం, nyAyasthAnaM -n. --court of law; న్యాసం, nyAsaM -n. --arrangement; positioning; '''ని - ni, నీ - nI''' నింగి, niMgi -n. --sky; heavens; నిండా, niMDA -adv. --(1) fully; --(2) completely; నిండు, niMDu -adj. --full; complete; -n. --fullness; completeness; నిండుకొను, niMDukonu -v. t. --be full; become full; euphemism for empty; ---ఇంట్లో బియ్యం నిండుకున్నాయి = the rice supply in the house is exhausted. నింద, niMda -n. --blame; నిందార్హం, niMdArhaM -n. --blameworthy; నిందితుడు, niMdituDu -n. --the accused; నింపాదిగా, niMpAdigA -adv. --gently; quietly; నింపు, niMpu -v. t. --fill; fill-in; write in empty spaces of an application form; నికరం, nikaraM -n. --net; the balance of income over expenditure; నికరాదాయం, nikarAdAyaM -n. --net income; నిక్కచ్చిగా, nikkaccigA -adv. --undoubtedly; most definitely; నిక్కరు, nikkaru -n. s. --knickers; shorts; నిక్కు, nikku -n. --pride; presumptuous; నికృష్ట, nikRshTa -adj. --wicked; mean; wretched; base; (ant.) ఉత్కృష్ట, నికెలు, nikelu -n. --nickel; the chemical element with the symbol Ni; నికెలుగుండ, nikeluguMDa -n. --nickel black; నికేతనము, nikEtanamu -n. --home; abode; నిక్షిప్త, nikshipta -adj. --hidden; stored; నిక్షేపం, nikshEpaM -n. --(1) wealth; (lit.) one that is securely hidden; one that is conserved; --(2) deposit, as in mineral deposit; --(3) conservation; నిక్షేపించు, nikshEpiMcu -v.t. --hide; conserve; నిగనిగ, niganiga -adj. --onomatopoeia for something shiny or bright; నిగ్రహం, nigraham -n. --restraint; self-control; continence; నిఘా, nighA -n. --surveillance; నిచ్చెన, niccena -n. --ladder; scalar; escalator; నిజం, nijaM -n. --truth; నిజంపట్టీ, nijaM paTTI -n. --[comp.] truth table; a tabulation used to define binary functions; నిజాయతీ, nijAyatI -n. --probity; truthfulness; నిటారు, niTAru -n. --erect; vertical నిట్రాట, niTrATa -n. --erect pole; vertical pole or post; gnomon; నిట్రాయి, niTrAyi -n. --crown-post; నిట్టూర్పు, niTTUrpu -n. --sigh; deep sigh; నిత్యం, nityaM -adv. --always; constantly; forever; నిత్యకృత్యాలు, niTyakRtyAlu -n. pl. --daily routine; నిత్యమల్లి, niTyamalli -n. --a creeper with red and white flowers; [bot.] ''Hibiscus hirtus''; నిదర్శనం, nidarSanaM -n. --illustrative example; proof; evidence; నిద్ర, nidra -n. --sleep; నిద్రగన్నేరు చెట్టు, nidragannEru ceTTu -n. --rain tree; [bot.] ''Samanea saman; Enterolobium saman''; నిదానం, nidAnaM -adj. --serene; steady; unruffled; calm; straight; నిద్రాణం, nidrANaM -adj. --sleepy; dormant; hibernating; నిధి, nidhi -n. --cache; safe; store; నిధులు, nidhulu -n. pl. --funds; resources; నిన్న, ninna -n. --yesterday; నినాదం, ninAdaM -n. --slogan; నిప్పు, nippu -n. --fire; spark; live charcoal; నిబంధన, nibaMdhana -n. --rule; regulation; restriction; condition; నిబద్ధత, nibaddhata -n. --commitment; definiteness; నిబద్ధం, nibaddhaM -n. --(1) truth; --(2) tied; bound; committed; complied; నిబ్బరం, nibbaraM -adj. --firm; sound; undaunted; నిభాయించుకొను, nibhAyiMcukonu -v.i. --endure; suffer; bear; నిమజ్జనం, nimajjanaM -n. --submersion; immersion; నిమ్మ, nimma -n. --(1) lime; a greenish citrus fruit; [bot.] Citrus aurantifolia; --(2) lemon; yellowish citrus fruit; [bot.] Citrus limon; నిమ్మగడ్డి, nimmagaDDi -n. --orgon; [bot.] ''Andropogon schoenanthus; Acorus gramineus''; నిమ్మతులసి, nimmatulasi -n. --[bot.] ''Ocimum gratissimum''; నిమ్మళం, nimmaLaM -adj. --ease; comfort; normal health; placidity; నిమిత్తము, nimittamu -n. --(1) cause; reason; motive; token; (2) need; requirement; (3) connection; concern; (4) omen; (5) token; mark; sign; నిమిత్తమాత్రుడు, nimittamAtRDu -n. --causal agent; an instrument acting at the behest of someone else, usually God; నిమిషం, nimishaM -n. --minute; sixty seconds; however, according to ancient time measurement system, this word was used to represent roughly 16/75 seconds; నియంత, niyaMta -n. --dictator; controller; నియంత్రణ, niyaMtraNa -n. --control; ---కుటుంబ నియంత్రణ = family control; family planning. ---నిగ్రహము లేనివారు కుటుంబ నియంత్రణ చెయ్యాలి = people who have no will power should practice family planning. నియంత్రకి, niyaMtraki -n. --controller; నియంత్రించు, niyaMtriMcu -v.t. --control; నియతంగా, niyataMgA -adv. --regularly; నియతికాలికంగా, niyatikAlikaMgA -adv. --at regular intervals; నియమం, niyamaM -n. --rule; principle; law; నియమనం, niyamanaM - n. -- appointment; an appointment to a position or job; arrangement; నియమించు, niyamiMchu - v. t. -- appoint; నియామకం, niyAmakaM - n. -- appointment; job posting; an appointment to a position or job; నియోజకవర్గం, niyOjakavargaM -n. --electoral constituency; electorate; నిరంజన, niraMjana -adj. --unblemished; spotless; unpolluted; colorless; ---నిరంజన చూర్ణం = bleaching powder. ---నిరంజన జలం = bleaching liquid. నిర్, nir -pref. --without; -less; ---నిర్గుణం = without any property. ---నిరాకారం = shapeless. ---నిరంతరం = endless. ---నిర్జీవ = azoic. ---నిర్దోషి = innocent; faultless. నిరక్షరకుక్షి, niraksharakukshi -n. --unlearned; illiterate; a term used condescendingly toward illiterates; (lit.) no letters in the tummy; నిరత, nirata -adj. --continuous; always; ---నిరతాన్నదాత = one who donates food always. నిరతి, nirati -suff. --signifies devotion or dedication; ---సేవానిరతి = devotion to service. నిరధీనత, niradhInata -n. --uncontrollability; నిరనుబంధ, niranubaMdha -adj. --disjunctive; నిరపరాధి, niraparAdhi -n. --[law] innocent person; నిరపేక్ష, nirapEksha -adj. --(1) absolute; not relative; (2) indifferent; undesired; ---నిరపేక్ష ఆర్ర్దత = absolute humidity. --- నిరపేక్ష గుణకం = absolute coefficient. నిరభ్యంతరంగా, nirabhyaMtaraMgA -adv. --without any objection; నిరర్ధకం, nirardhakaM -n. --fruitless; worthless; నిరవశేష, niravaSEsha -adj. --with nothing left over; complete; exhaustive; నిరవాకం, niraVAkam -n. --management; accomplishment; (used in a disparaging way); నిరసన, nirasana -n. --refusal; rejection; protest; ---నిరసన వ్రతం = a vow of refusal to eat food as a form of political protest. నిరసించు, nirasiMcu -v.t. --(1) protest; --(2) censure; condemn; --(3) resist; oppose; నిరస్త్రీకరణ, nirastrIkaraNa -n. --disarmament; నిరాయుధీకరణ; నిర్గతం, nirgataM -n. --output; (ant.) ఆగతం = input; నిర్గమం, nirgamaM -n. --exit; outlet; నిర్గమ ద్వారం, nirgama dvAraM -n. --exit; outlet; నిర్గమాంశం, nirgamAMSaM -n. --output; output datum; output data; (ant.) ప్రవేశాంశం; నిర్గళితం, nirgaLitaM -n. --output; one that comes out; నిర్జల, nirjala -adj. --pref. --(1) concentrated; --(2) anhydrous; నిర్ణయం, nirNayaM -n. --resolution; decision; settlement; నిర్ణయించు, nirNayiMcu -v.i. --establish; determine; ---క్రీస్తుశకం 499లో ఆర్యభట్టు నాక్షత్ర సంవత్సరం పొడవు 365.25868 రూజులు అని నిర్ణయించేడు = In 499 AD, Aryabhatta established that the sidereal year is 365.25868 days long! నిర్బంధం, nirbaMdhaM -n. --force; compulsion; నిర్భయం, nirbhayaM -n. --fearlessness; నిర్ద్వందంగా, nirdvaMdvaMgA -adv. --unambiguously; నిర్మల, nirmala -adj. --(1) pure; --(2) clean; --(3) serene; (ant.) కలుషిత; నిర్లక్ష్యం, nirlakshyaM -n. --carelessness; (lit.) without an aim; నిర్వచనం, nirvacanaM -n. --definition; నిర్వహణ, nirvahaNa -n. --management; నిరాకరించు, nirAkariMcu -v.t. --(1) refuse; --(2) reject; repudiate; --(3) oppose; నిరాకారం, nirAkAraM -n. --shapeless; నిరాకార, nirAkAra -adj. --shapeless; without shape; amorphous; actually amorphous implies without structure; నిరాఘాటంగా, nirAghATaMgA -adv. --unobstructedly; without hesitation; boundlessly; in an easy manner; నిరాడంబరం, nirAdaMbaraM -n. --(1) unpretentiousness; modesty; --(2) informal; నిరాదరణ, nirAdaraNa -n. --inhospitability; lack of support; నిరాధార, nirAdhAra -adj. --baseless; నిరామయం, nirAmayaM - n. -- absence of disease; నిరాయుధీకరణ, nirAyudhIkaraNa -n. --disarmament; నిరాశ, nirASa -n. --despair; hopelessness; (ant.) ఆశ; నిరాశావాది, nirASAvAdi -n. --pessimist; నిర్ధారణ, nirdhAraNa -n. --determination; resolution; --జాతి, గుణ, క్రియ, సంజ్ఞల చేత - ఒక గుంపు నుండి ఒకదాన్ని విడదీయడాన్ని నిర్ధారణ అంటారు. నిర్ధార్య, nirdhArya -adj. --deterministic; నిర్మాణం, nirmANaM -n. --(1) structure; --(2) construction; నిర్మాణక్రమం nirmANakramaM -n. --[chem.] structural formula; నిర్మాణాత్మక, nirmANatmaka -adj. --(1) structural; --(2) constructive; నిర్మాత, nirmAta -n. --(1) producer (of a cinema, play, etc.); --(2) builder; creator; నిర్వాఖ్యం, nirvAkhyaM -n. --no comment! నిర్యాణం, niryANaM -n. --death; demise; నిర్వాణం, nirvANaM -n. -- cessation; blowing out; extinction of desire; extinguishing the false sense of being an individual; (ety.) nirva = to blow; -- the Buddhist equivalent of Hindu మోక్షం; నిర్వాత, nirvAta %e2t -adj. --airless; in the absence of air; anaerobic; ---నిర్వాత శ్వేదనం = destructive distillation. నిర్వాహకుడు, nirvAhakuDu -n. --controller; leader; conductor; నిర్దిష్టం, nirdishTaM -n. -- unambiguous; definite; exact; specific; precise; నిర్దిష్టత, nirdishTata -n. --specificity; such and such; నిర్మించు, nirmiMcu -v.t. --build; create; erect; నిర్వికల్ప సమాధి, nirvikalpa samAdhi -n. --concentration of mind continuously for a period of 12 x 12 x 12 x 12 seconds = 5 hours 45 minutes 36 seconds (according to Yoga Sutra); see also సమాధి; ధారణ; ధ్యానం; నిర్వివాద, nirvivAda -adj. --indisputable; నిర్లిప్తత, nirliptata -n. --carelessness; inattentive; నిరీక్షణ, nirIkshaNa -n. --long wait; vigil; నిర్జీవ యుగం, nirjIva yugaM -n. --azoic era; lifeless era; నిర్బీజ, nirbIja -adj. --without seed; నిర్వీర్య, nirvIrya -adj. --week; feeble; నిరు, niru -adj. --(1) past; last; --(2) very; ---నిరుపేద = very poor. నిరుక్త, nirukta -adj. --defined; uttered; నిరుడు, niruDu -n. --last year నిరుత్సాహం, nirutsAhaM -n. --dejection; despondency; depression; నిరుత్సాహకారిణి, nirutsAhakAriNi -n. --depressant; alcohol, sleeping pills, and tranquilizers are prime examples of depressants; నిరుపయోగం, nirupayOgaM -n. --useless; నిర్గుణ, nirguNa - adj. - without a quality; featureless; un-describable; నిర్గుణ బ్రహ్మ, nirguNa brahma - n. - Ultimate Reality; Absolute Truth; The Supreme Universal Power that is beyond description, beyond understanding, beyond description; see also సగుణ బ్రహ్మ, నిర్దుష్ట, nirduShTa -adj. --error-free; faultless; నిరూపకం, nirUpakaM -n. --[math.] co-ordinate; నిరూపణ, nirUpaNa -n. --[math.] proof; నిరూపించు, nirUpiMcu -v.t. --[math.] prove; substantiate; exhibit; నిర్ధూమధూమం, nirdhUmadhUmaM -n. --totally burned down without even a trace of smoke; నిర్మూలన, nirmUlana -n. --eradication; abolition; నిర్ణేత, nirNEta -n. --arbitrator, person who settles a dispute; నిర్దేశం, nirdESaM -n. --command; order; prescription; నిర్దేశాత్మక, nirdESAtmaka -adj. --prescriptive; నిరోధం, nirOdhaM -n. --prevention; impediment; obstruction; నిరోధక, nirOdhaka -adj. --preventive; obstructive; నిలకడ, nilakaDa -n. --stillness; steadiness; unperturbed; steady state; in the long run; నిలబడు, nilabaDu -v. i. --(1) stand; --(2) run for an office in an election; నిలబెట్టు, nilabeTTu -v. t. --(1) fix; set up; erect; --(2) make one wait standing; make someone stand; నిల్వ, nilva -n. - -(1) remainder; something that is left over; --(2) stock; material in stock; నిలయం, nilayaM -n. --abode; నిలుచు, nilucu -v. i. --stand; remain; నిలువు, niluvu -n. --(1) six feet of water depth; fathom; --(2) upright; నిలువుగా, niluvugA -adv. --(1) lengthwise; longitudinally; --(2) vertically; నిలువుటద్దం, nuluvuTaddaM -n. --full-length mirror; నిలువెత్తు, niluvettu -adj. --life-size; నివసించు, nivasiMcu -v. i. --live; dwell; reside; నివాత, nivAta -adj. --hermetical; airless; confined; నివారక, nivAraka -adj. --preventive; నివారణ, nivAraNa -n. --prevention; నివాసం, nivAsaM -n. --residence; dwelling; home; నివార్యం, nivAryaM -n. --avoidable; నివారించు, nivAriMcu -v. t. --prevent; avert; stop; ward off; నివాళి, nivALi -n. -- tribute; showing lighted camphor or lamp as a tribute; నివురు, nivuru -n. --ashes over burning coals; embers; నివృత్తం, nivRttaM -n. --surrounded; నివృత్తి, nivRtti -n. --(1) surrender; salvation; --(2) abolition; removal; నివ్వెర పడు, nivverapaDu -v.i. --be astonished; be shocked; నివ్వెరపాటు, nivverapATu -n. --astonishment; amazement; shock; నివేదిక, nivEdika -n. --report; memorandum; నివేశనం, nivESanaM - n. -- (1) house; habitation; residence; (2) the site of a house; (3) entrance to a house; నిశ్, niS -adj. --pref. without; less; నిశ, niSa -n. --(1) night; --(2) turmeric; నిశ్చయం, niScayaM -adj. --determination; decision; agreement; settlement; నిశ్చయార్థక, niScayArthaka -adj. --assertive; నిశ్చయార్థకం, niScayArthakaM -n. --[gram.] indicative mood; నిశ్చలం, niScalaM -n. --calm; serene; steady; stationery; unmoving; stationery; నిశ్చలత, niScalata -n. --stability; equilibrium; ---స్థిర నిశ్చలత = stable equilibrium. ---అస్థిర నిశ్చలత = unstable equilibrium. ---తటస్థ నిశ్చలత = neutral equilibrium. నిశ్శబ్దం, niSSabdaM -n. --silence; without sound; నిశాచర, niSAvara - adj. -- nocturnal; నిశాదర్శిని, niSAdarSini -n. --night-vision goggles; నిశానీ, niSAnI -n. --mark; sign; ---నిశానీ పెట్టినచోట సంతకం పెట్టండి = please sign where it is marked. నిశ్వాసం, niSvAsaM -n. --exhalation; breathing out; నిశ్చింత, niSciMta -n. --unworried; unperturbed; without a concern; నిశ్చింతగా, niSciMtagA -adj. --without worry or anxiety; నిశీథం, niSIthaM -n. --darkness; night; నిష్కర్ష, nishkarsha -n. --determination; resolution; నిష్కృతి, nishkRti -n. --atonement; recompense; expiation; నిష్ఠ, nishTha -n. --perseverance; fixed attention; devotion; నిష్పత్తి, nishpatti -n. --[math.] ratio; proportion; నిష్పన్నము, nishppannamu -n. --one that is accomplished; నిష్యందం, nishyaMdaM %e2t -n. --diffusion; నిష్ప్రయోజనం, nishprayOjanaM - n. -- useless; నిషా, nishA -n. --intoxication; నిష్ణాతుడు, nishNAtuDu -n. m. --expert; skillful person; నిష్పాక్షకం, nishpAkshikaM -n. --unbiased; not showing favor to one party; నిష్పాదన, nishpAdana - n. -- derivation; -- పుట్టించు; కలిగించు; నిషిద్ధం, nishiddhaM -n. --prohibited thing; నిషిద్ధాక్షరి, nishiddhAkshari -n. --prohibited letter; one of the eight ingredients of a literary mental feat called అష్టావధానం; నిష్ఠూరం, nishThuraM -n. --taunt; నిషేధం, nishEdhaM -n. --prohibition; నిషేధాజ్ఞ, nishEdAj~ na -n. --injunction; నిస్, nis -adj. --pref. without; less; నిసర్గము, nisargamu -n. --nature; natural state; నిస్తంతి, nistaMti -adj. --wireless; నిస్పృహ్యకి, nispRhyaki -n. --anesthetic; నిస్సంకోచంగా, nissaMkOcaMgA -adv. --without doubt; without hesitation; నిస్త్రాణ, nistrANa -n. --weakness; haggard; (lit.) without strength; నిస్త్రాణికామ్లం, nistrANikAmlaM -n. --weak acid; నిస్స్వార్థ, nissvArtha - adj. -- self-less -- నిస్వార్థ is incorrect spelling; నిశి, nisi -n. --night; ---నిశిరాత్రి = dead of night. నిస్సిగ్గుగా, nissiggugA -adv. --shamelessly; నిస్తేజ, nistEja - adj. -- lackluster; నిష్కాసనము, nishkAsanamu - n. -- (1) removal; (2) [math.] elimination; సమీకరణముల నుండి కొన్ని రాసులను లోపింపచేయు ప్రక్రియ. నిహితం, nihitaM -n. --one that is preserved or conserved; నిహిత ధర్మాలు, nihita dharmAlu -n. --conservation rules; -- see also విహిత = stipulated; stated; నీచ, nIca -adj. --inferior; నీచ, nIca -n. --[astron.] nadir; నీచు, nIcu -n. --inferior food (usually, meat and fish); నీచువాసన, nIcuvAsana -n. --fishy smell; foul smell; నీటి, nITi -adj. --water; నీటిగడియారం, nITigaDiyAraM -n. --clepsydra; water clock; (def.) a pot that allows water to drip through a hole and uses the duration to empty the pot to measure time; నీటిగన్నేరు, nITigannEru -n. --[bot.] ''Limnophila cemosa''; నీటిగొబ్బి, nITigobbi -n. --[bot.] ''Asteracantha longifolia''; నీటిచెంచలికూర, nITiceMcalikUra -n. --[bot.] ''Marsilea minuta''; నీటిమట్టం, nITimaTTaM -n. --water level; నీట, nITu -adj. --pretty; elegant; ---నీటుకత్తె = a belle. ---నీటుకాడు = a beau. నీటుగా, nITugA -adv. --nicely; neatly; నీడ, nIDa -n. --(1) shadow; --(2) shade; protection; నీడస్తంభం, nIDastaMbhaM -n. --gnomon; a vertical pole the length of which gives an indication of the time of day; ancient astronomers used this device to establish a number of astronomical facts; నీతి, nIti -n. --(1) moral; --(2) morality; (ant.) అవినీతి; నీతిమంతుడు, nItimaMtuDu -n. m. --a person of good moral character; (note) నీతివంతుడు, గుణమంతుడు are not correct spelling. The rule is "అ తరువాత వ, ఇ తరువాత మ"; శ్రద్ధావంతుడు is correct; నీర్ ‍తామర, nIr^ tAmara - n. -- [bot.] ''Monochoria hastata''; నీరసం, nIrasaM -n. --weakness; lassitude; weariness; lack of desire to be active; నీరా, nIrA -n. --raw juice secreted from a cut on a palm tree; a fermented version of this becomes a potent drink; నీరు, nIru -adj. --slight; weak; soft; ---నీరెండ = soft sunshine. -n. --(1) water; (2) ashes; this is apt because water is an oxide (ashes) of Hydrogen; నీరుకాకి, నీటికాకి, nIrukAki, nITikAki -n. --cormorant; a duck-like bird seen in Andhra Pradesh; [bio.] ''Corvus marinus''; నీరుగొబ్బి, nIrugobbi -n. --[bot.] ''Asteracantha longifolia;'' నీరుడు, nIruDu -n. --urine; నీరుపిప్పలి, nIrupippali -n. --[bot.] ''Pongantium indicum''; నీరుప్రబ్బ, nIruprabba -n. -- Rattan cane; [bot.] ''Calamus rotang'' of the Arecaceae family; -- పేము; బెత్తం; నీరుల్లి, nIrulli -n. --onion; [bot.] ''Allium cepa'' of Liliaceae family; --పెద్ద ఉల్లి; ఉల్లి గడ్డ; ఎర్ర గడ్డ; ఉల్లిపాయ; --[Sans.] పలాండు; సుకంద; యవనేష్ట; ముఖదూషణ; దుర్గంధా; నీరువంట, nIruvaMTa -n. --[bot.] ''Solanum indicum''; నీరువావిలి, nIruvAvili -n. --[bot.] ''Vitex trifolia'' ; నీరెండ, nIreMDa -n. --mild sunshine; esp. the morning or evening sun; నీలం, nIlaM -n. --(1) sapphire; aquamarine; beryl; same as జలనీలం; నీలిపచ్చ; --(2) blue color; నీలగిరి తైలం, nIlagiri tailaM - n. -- Eucalyptus oil; నీలమణి, nIlamaNi -n. --(1) sapphire; (ety.) from Sanskrit sani priya, dear to Saturn; a hard, transparent precious stone of deep-blue corundum; a blue or green silicate of aluminium and magnesium; Mg<sub>5</sub>Al<sub>12</sub>Si<sub>20</sub>; --(2) amethyst; నీలలోహితం, nIlalOhitaM -n. --violet; నీలాంజనం, nIlAMjanaM -n. --antimony; నీలాశ్యకాకం, nIlASyakAkaM - n. -- hooded crow; a crow with a black face and light-colored neck and stomach; నీలిమందు, nIlimaMdu -n. --indigo dye; indigo; నీలిమొక్క, nIlimokka -n. --indigo plant; [bot.] ''Indigofera tinctoria''; -- మధుపర్ణిక; అవిరి; నీలుగు, nIlugu -n. --impudence; audacity; నీళ్లబుచ్చిగాడు, nILLabuccigADu, - n. -- pied kingfisher; [bio.] ''Ceryle rudis''; నీళ్లు, nILlu -n. --water; నీళ్లుపెట్టడం, nILlupeTTaDaM -v. t. --to irrigate; to water; నీళ్లుపొయ్యడం, nILlupoyyaDaM -v. t. --to give a bath; to water; to irrigate; నీవారం, nIvAraM -n. --wild rice; నీవు, nIvu -pro. --thou; you; నీహారం, nIhAraM -n. --snow; నీహారిక, nIhArika -n. --nebula; '''ను - nu, నూ nU, నె - ne, నే - nE, నై - nai''' నుండి, nuMDi -p.p --(1) from; --(2) since; నుగ్గు, nuggu -n. --(1) bit; --(2) fragment; powder; నుచ్చు, nuccu -n. --dung of sheep and goats; నుడి, nuDi -n. --word; expression; style; mode of speech; నుడికారం, nuDikAraM -n. --idiom; మాటచమత్కారము; నెరవణి; -- సామెతలను, జాతీయాలను కలిపి నుడికారం అంటారు; నున్న, nunna -adj. --smooth; నుదురు, nuduru -n. --forehead; నుయ్యి, nuyyi -n. --well; నురగ, nuraga -n. --foam; froth; ---సబ్బునురగ = lather; foam created by soap or detergent. నులక, nulaka -n. --rough and thin coconut rope; (rel.) చేంతాడు; నులి, nuli -adj. --twisted; tangled; నులితీగ, nulitIga -n. --tendril; నులిపురుగు, nulipurugu -n. --pinworm; nematode; small, thread-like worms in bowel and intestines; [bio.] ''Enterobius Vermicularis''; నులుము, nulumu -v.t. --roll between the fingers; నువ్వుల నూనె, nuvvula nUne -n. --til oil; sesame seed oil; నువ్వులు, nuvvulu -n. --sesame seed; til; gingelly seed; [bot.] ''Sesamum indicum''; నుసి, nusi -n. --(1) ashes; ashes over charcoal; ashes of an incense stick, cigar or cigarette; --(2) dusty matter created by insects; --(3) itch; నూక, nUka -n. --broken; grain; cream of rice; cream of wheat; creamed grain; నూక, nUkalu -n. --grains of rice; --- నూకాలమ్మ = village goddess representing rice crops; నూగు, nUgu -n. --[bot.] tomentum; villose; cilia; hairy covering of leaves and stems; నూగుదోస, nUgudOsa -n. --[bot.] ''Bryonia scabrella''; also కూతురు బుడమ; నూగుబెండ, nUgubeMDa -n. --[bot.] ''Abutilon indicum''; నూజిలాండ్‍ బచ్చలి, nUjilAMD^ baccali -n. -- New Zealand spinach; [bot.] ''Tetragonia tetragonioides''; నూతన, nUtana -adj. --new; నూతికసింద, nUtikasiMda -n. -- Senna sophera; [bot.] ''Cassia sophera''; నూపురం, nUpuraM -n. --anklet; an ornament with tiny bells worn on the ankles; నూనె, nUne -n. --oil; sesame oil; til oil; -- నూ + నెయ్ = నువ్వుల నుండి తీసిన చమురు; నూరు, nUru -n. --one hundred; -v. t. --(1) grind into powder or paste; --(2) sharpen; whet; నూరురాయి, nUrurAyi -n. --whetstone; grinding stone; నూరు వరహాలు, nUru varahAlu - n. -- Singapore Graveyard Flowers; [bot.] ''Plumeria obtusa''; -- వాడగన్నేరు; గుడిగన్నేరు; నూర్పు, nUrpu -n. --threshing; నూలు, nUlu -n. నృత్యము, nRtyamu -n. --dance; న్యూనత, nyUnata -n. --inferiority; నెగడి, negaDi -n. --a fire lighted either to keep warm or to keep off wild beasts; నెగ్గు, neggu -v. i. --(1) win; --(2) settle; ratify; నెచ్చెలి, necceli -n. --bosom buddy; close friend; నెట్టు, neTTu -v. t. --shove; push; thrust; నెట్టకశీలి, neTTakaSIli -n. --good natured person; నెత్తమ్మి, nettammi -n. --meadow lotus; [bot.] ''Hibiscus mutabilis''; నెత్తలి, nettali -n. --Andhra anchovy; whitebait; [bio.] ''Stolephorus andhraensis''; pl. నెత్తళ్లు; నెత్తురు, netturu -n. --blood; నెత్తి, netti -n. --head; నెనరు, nenaru - n. -- (1) affection; love; (2) gratitude; నెనర్లు, nenarlu - n. pl. -- thanks; thank you; నెపం, nepaM -n. --pretext; excuse; నెమరువేయు, nemaruvEyu -v. t. --chewing the cud; ruminate; నెమరువేయు జంతువులు, nemaruvEyu jaMtuvulu -n. --ruminants; నెమలి, nemali; -n. --peacock; peahen; [bio.] ''Pavo cristatus''; నెమలి పురి, nemali puri -n. --fanned tail feathers of a peacock; నెమలినార, nemalinAra -n. --[bot.] ''Holoptelea integrifolia''; నెమలిశిఖ, nemaliSikha -n. -- Ray fern; [bot.] ''Actiniopteris radiata''; నెమ్మది, nemmadi -adj. --(1) quiet; with ease; comfort; --(2) healthy; నెమ్మి, nemmi -n. --(1) love; affection; --(2) Ujjain desmodium tree; [bot.] ''Dalbergia oojeinensis'' of the Fabaceae family; నెయ్యము, neyyamu -n. --friendship; నెయ్యి, neyyi -n. --ghee; clarified butter; --శరీరానికి అత్యంత ఆవశ్యకమైన ఒమేగా-3, ఒమేగా-6 ఫాటీ యాసిడ్స్, ఏ, డి, ఇ మరియు కె విటమిన్లు నెయ్యిలో పుష్కలంగా ఉంటాయి. అంతేకాదు. స్వచ్ఛమైన నేతిలో కాంజుగేటెడ్ లినోలిక్ యాసిడ్ (CLA), ఏంటీ ఆక్సిడెంట్లు ఇతర ఖనిజాలు పుష్కలంగా ఉండే కారణంగా నేతి మిఠాయిలు ఆరోగ్యానికి మేలు చేకూరుస్తాయి. నెయ్యి అరుగుదలకు తోడ్పడడమే కాక దీర్ఘాయుష్షునూ, చురుకైన బుద్ధినీ, ధాతుపుష్టినీ కూడా ఇస్తుంది. శుద్ధమైన ఆవునెయ్యి కళ్ళకూ, చర్మానికి మేలు చేస్తుంది. నెర, nera -adj. --great; excellent; నెరజాణ, nerajANa -n. --very talented person; నెరదాత, neradAta -n. --great philonthropher; నెరవలి, neravali -n. --[music] improvised variation of a line in a song; నెల, nela -n. --(1) month; lunar month; the duration of a moon's cycle; --(2) month as defined in western calendars; --(3) moon; --(4) menstruation; menses; నెలకొన్న, nelakonna - adj. -- established; took root; నెలతప్పు, nelatappu -v. i. --miss a period; become pregnant; నెలవు, nelavu -n. --abode; place; home; నెలరాజు, nelarAju -n. --moon; (lit.) king of the month; నెలవంక, nelavaMka -n. --crescent of the moon; same as చంద్రరేఖ; నెవ్వము, nevvamu -n. --poverty; distress; నెలవారీ, nelavArI -adv. --monthly; by the month; నెలసరి, nelasari -adv. --monthly; నెల్లి, nelli -n. --(1) [bot.] ''Premna esculenta''; ఉసిరిక; --(2) [bot.] ''Phyllanthus emblica''; నేటి, nETi -adj. --today's; current; ---నేటి రాత్రి = tonight. నేటుపట్టీ, nETupaTTI -n. --[comp.] truth table; resolution table; a tabulation used to define binary functions in computer science; నేడు, nEDu -n. --today; నేత, nEta -n. --(1) weave; the art of weaving; the quality of weaving; --(2) controller; leader; ---చేనేత వస్త్రం = hand-woven fabric. ---కలినేత వస్త్రం = multi-colored fabric. నేత్రం, nEtraM -n. --eye; నేత్రనాడి, nEtranADi -n. --optic nerve; నేతి, nEti -adj. --(1) made of ghee or clarified butter; --(2) not this; న + ఇతి; నేతి నేతి పద్ధతి, nEti nEti paddhati -n. --not this, not this method; trial and error method నేతిదొండ, nEtidoMDa -n. --[bot.] ''Bryonia umbellata''; నేతిబీర, nEtibIra -n. -- sponge gourd; an edible vegetable; [bot.] ''Luffa cylindrica; Luffa pentandra; Luffa aegyptica''; [Sans.] ఘృతకోశాతకీ; దీర్ఘ పటోలికా (పొడిగు పొట్ల); నేతృత్వం, nEtRtvaM -n. --leadership; నేను, nEnu -pron. --I; నేనో, nEnO -adj. --pref. nano-; one-billionth; నేనోమీటరు, nEnOmITaru -n. --nanometer; one-billionth of a meter; నేపథ్యం, nEpathyaM -n. --background; behind the screen; behind the curtains; నేపాళం, nEpALaM -n. --a medicinal plant; [bot.] ''Croton tiglium''; ''Jatropha curcas'' of the Euphorbiaceae family; -- (1) నేపాళం మొక్కల్ని మనదేశంలోకి పోర్చుగీసు వారు తెచ్చారు. విత్తనాల ద్వారా వ్యాప్తి కావడమే కాక ఈ మొక్కలు కొమ్మ పాతిపెట్టినా బతుకుతాయి. గుత్తులు గుత్తులుగా కాసే నేపాళం కాయలలో చిన్న ఆముదం గింజల వంటి విత్తనాలుంటాయి. ఈ గింజల నుంచి నూనె తీస్తారు. మలబద్ధకం ఉన్నవాళ్ళకి ఈ గింజలు విరేచనకారిగా పనిచేస్తాయి. మూడు నుంచి ఐదు గింజలను దోరగా వేయించి పొట్టు తీసి వాడుకోవాలి. మోతాదు ఎక్కువైతే కళ్ళు తిరగడం, వాంతి కావడం, కడుపులో మంటగా ఉండడం కూడా జరగవచ్చు. (2) ఈ గింజలని పామోలిన్ ఆయిల్ తో కలిపి నూరి ఎలుకల్ని చంపే మందుగా వాడతారు. ఈ విత్తనాల నుంచి తీసే నూనె ఆముదమంత చిక్కగా ఉండదు. గానుగ కాయల నుంచి తీసే నూనెలాగే ఈ నూనెను కూడా బయో డీజిల్ గా వాడతారు. ఇది లైట్ పెట్రోలియంలో తేలిగ్గా కలుస్తుంది. దీపపు నూనెగానూ ఇది పనికొస్తుంది. కందెన (lubricant)గానూ, సబ్బుల తయారీలోనూ ఈ నూనెను ఉపయోగిస్తారు. స్త్రీలకు గర్భస్రావం అయ్యేందుకు, సయాటికా, పక్షవాతం వంటి వ్యాధులకు ఔషధంగానూ ఈ నూనె పనిచేస్తుంది. ఈ మొక్క అన్ని భాగాలనుంచి ఒక జిగురు స్రవిస్తుంది. దీని పుల్లలతో పళ్ళు తోముకుంటే చిగుళ్ళు గట్టిగా తయారవుతాయి. కొన్ని ప్రాంతాలలో ఈ మొక్క లేత ఆకులను ఆకుకూరగా వండుకుంటారు. కీళ్ళ సవాయి, కుష్ఠు వంటి వ్యాధులకు ఈ మొక్క వేళ్ళ కషాయం పనిచేస్తుంది. ఈ మొక్కను అస్సామీ భాషలో 'బొంగాలీ భొతోరా' అంటారు. నేమి, nEmi -n. --(1) pulley; --(2) tire of a wheel; --(3) the iron tire around a wooden wheel; నేరం, nEraM -n. --wrongdoing; crime; blame; fault; నేర్పరి, nErpari -n. --talented person; skilled person; నేరారోపణచేయు, nErArOpaNacEyu -v.t. --indict; to place the blame on; నేరుగా, nErugA -adv. --directly; straight; నేర్పు, nErpu -n. --talent; skill; -v.t. --teach; train; నేరేడు, nErEDu -n. --black plum; Jamun tree; [bot.] ''Syzygium cumini;'' నేల, nEla -adj. --[bot.] dwarf; -n. --(1) ground; land; earth; soil; --(2) floor; నేలఆముదం, nElamudaM -n. --[bot.] ''Jatropha glandulifera''; నేలఉసిరి, nElausiri -n. -- Kirineli; [bot.] ''Phyllanthus niruni''; Phyllanthus amarus Schum. & Thonn. Euphorbiaceae; -- [Sans.] భూమ్యామలకి; -- ఒక ఔషధ మొక్క; దీనిలో కాడ యొక్క రంగును బట్టి ఎరుపు, తెలుపు అని రెండు రకాలు; [[File:Quebra-Pedra._Phyllanthus_niruri.JPG|right|thumb|Quebra-Pedra._Phyllanthus_niruri]] నేలకొబ్బరి, nElakobbari -n. --[bot.] ''Ionidium suffruticosum''; నేలగుమ్మడి, nElagummaDi -n. --[bot.] ''Gmelina asiatica''; -- [Sans.] విదారి; భూమికర్కారువు; నేలగురుగుడు, nElaguruguDu -n. --[bot.] ''Slevogtia verticillata''; నేలజమ్మి, nElaJammi -n. --[bot.] ''Acacia cineraria''; -- పిన్నజమ్మి; [Sans.] శషీరం; నేలజీడి, nElajIdi -n. --[bot.] ''Baliosperinum polyandrum''; నేలతంగేడు, nElataMgEDu -n. -- Tanner's cassia; Tinnavelli Indian senna; [bot.] ''Cassia auriculata''; ''Cassia angustifolia'';''Cassia obovata''; -- మాదిగ తంగేడు; చిన్నతంగేడు; [Sans.] ఆకుల్యం; స్వర్ణపత్రి; భూమిచారి; -- (rel.) [bot.] ''Cassia senna'' is normally used as a purgative. So it is taken internally. It is effective treatment for leprosy, leucoderma and many other skin disorders. Also used in cases of typhoid, jaundice, dyspepsia, anaemia for effective and speedy recovery; సునాముఖి; నేలతామర, nElatAmara -n. --[bot.] ''Cassia alata''; same as మెట్టతామర; [Sans.] నలపద్మిని; నేలతాడి, nElatADi -n. --[bot.] ''Curculigo orchioides''; [Sans.] తాళమ’లిక; నేలనేరేడు, nElanErEDu -n. --[bot.] ''Permna herbacca''; --same as కాకి నేరేడు; [Sans.] భూమిజంబుక; నేలపాల, nElapAla -n. --[bot.] ''Oxystelma esculantum''; నేలపురుగుడు, nElapuruguDu -n. --[bot.] ''Phyllanthus multiflorus''; నేలపేము, nElapEmu -n. --dwarf rattan; నేలపొన్న, nElaponna -n. --dwarf cassia; -- same as కోలపొన్న; [Sans.] ఆఘ్రివర్ణిక; నేలపోక, nElapOka -n. --[bot.] ''Calamus erectus''; నేలబారు, nElabAru -adj. --(1) ordinary; mediocre; short; inferior; --(2) flat; ground-level; నేలబెండ, nElabeMDa - n. -- Common Wireweed; [bot.] Sida acuta of the Malvaceae family; -- పరాశి మొక్కలు; [Sans.] బలా; నేలమాడు, nElamADu -n. --[bot.] ''Terminalia mentosa;'' నేలమాళిగ, nElamALiga -n. --basement; portion of a buiding that is below ground level; నేలములక, nElamulaka - n. -- Kantakari; a thorny bush; [bot.] ''Solanum surattense'' Burm. of the Solanaceae family; ''Solanum xanthocarpum'' Schard. --An Ayurvedic herb used to treat coughs, colds, asthma and such other respiratory diseases; --[Sans.] కంటకారి; నేలవాయింట, nElavAyiMTa -n. --[bot.] ''Polanisia icosandra''; నేలవావిలి, nElavAvili -n. --[bot.] ''Justica gendarussa''; నేలవెలగ, nElavelaga -n. --[bot.] ''Feronia elephantum''; నేలవేము, nElavEmu -n. --chiretta; creat; King of bitters; [bot.] ''Andrographis paniculata; Justicia paniculata''; --[Sans.] భూనింబ; నేలసంపెంగ, nElasaMpeMga -n. --[bot.] ''Polyanthes tuberosa''; --[Sans.] భూమిచంపకం;. నేవళం, nEvaLaM -n. --necklace; నేస్తం, nEstaM -n. --(1) friend; pal; buddy; --(2) friendship; నైజం, naijaM -n. --nature; నైతిక, naitika -adj. --moral; ethical; నైపథ్యకర్మ, naipathyakarma -n. --makeup; నైపుణ్యం, naipuNyaM -n. --dexterity; skill; నైమిత్తికం, naimittikaM -n. -- (1) causal; result flowing from a cause; produced by a cause; dependent on an external cause; (2) occasional; accidental; నైరుతి, nairuti -n. --southeast; నైరుతి రుతుపవనం, nairuti rutupavanaM -n. --southeast trade wind; నైవేద్యం, naivEdyaM -n. --oblation; offering of food made to a deity; నైసర్గికం, naisargikaM -n. --natural state; constitution; నైసర్గిక నిర్ణయం, naisargika nirNayaM -ph. --natural selection; '''నొ - no, నో - nO, నౌ - nau''' నొక్కు, nokku -v. t. --squeeze; press; compress; నొగ, noga -n. --the longitudinal beam that connects the yoke to the carriage in a cart; see also కాడి; నొచ్చుకొను, noccukonu -v. i. --regret; feel bad; apologetic; lament; నొప్పించు, noppiMcu -n. --hurt; నొప్పి, noppi -n. --pain; ache; నొప్పిమందు, noppimaMdu -n. --analgesic; నొసలు, nosalu -n. --forehead; నోచు, nOcu -v. i. --to implement a religious ritual known as నోము; నోట, nOTa --gen. of నోరు; నోటితో, nOTitO -adv. --with the mouth; oral; నోటిపూత, nOTipUTa -n. --glossitis; sores in the mouth; నోటు, nOTu -n. --promissory note; నోము, nOmu -n. --a ritualistic religious vow, by women, typically involving a fasting regimen and making offerngs to god; నోరు, nOru -n. --mouth; నౌక, nauka -n. --ship; vessel; నౌకరి, naukari -n. --job; employment; often used to imply "servitude"; నౌకరు, naukaru -n. --servant; నౌకాదండం, naukAdaMDaM -n. --the pole to push the boat away from the dock; నౌకాదళం, naukAdaLaM -n. --navy; fleet of ships; నౌకాశ్రయం, naukASrayaM -n. --harbor; port; </poem> |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==మూలం== * V. Rao Vemuri, English-Telugu and Telugu-English Dictionary and Thesaurus, Asian Educational Services, New Delhi, 2002 ISBN: 0-9678080-2-2 [[వర్గం:వేమూరి తెలుగు-ఇంగ్లీషు నిఘంటువు]] awr5appe34x64qhiwkyraf0i7rj1gzc వేమూరి తెలుగు-ఇంగ్లీషు నిఘంటువు/బ-భ-మ 0 3021 33355 33340 2022-08-04T17:45:03Z Vemurione 1689 /* Part 5: మ - ma */ wikitext text/x-wiki * This dictionary is an improved version over the print version (expanded, errors corrected, new features continually being added) published by Asian Educational Services, New Delhi in 2002. * You are welcome to add. BUT PLEASE DO NOT DELETE entries until you are absolutely, positively SURE a mistake has been made and needs to be corrected. * PLEASE do not delete entries or their meanings simply because you personally did not agree with the meaning given there. Thanks * American spelling is used throughout. * There is no clearly established, standardized alphabetical order in Telugu. The justification for the scheme used here would be too long for discussion here. 16 March 2016. {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> ==Part 1: బం - baM== <poem> బంక, baMka -n. --glue; goo; gum; slime; బంకనక్కెర, baMkanakkera -n. --glue berry; a tree whose berry-like fruits are sticky; [bot.] ''Cordia dichotoma; Cordia Mixa; Cordia latifolia;'' బంకబడ్డు, baMkabaDDu -n. --[bot.] ''Vitis linnaei;'' % ?? బంకమన్ను, baMkamannu -n. --clay; (lit.) gooey soil; (rel.) నల్లరేగడి మన్ను; బంకనెవలి, baMkanevali -n. -- [bot.] ''Adiantum bunulantum''; % ?? బంకు, baMku -n. --shop; small specialty shop; roadside stall; roadside gas station; పెట్రోలు బంకు; బంగనబయలు, baMganabayalu -n. --open plain; బంగారు, baMgAraM -n. --gold; ---నీ ఇల్లు బంగారంగానూ = [idiom] bless your innocent self! బంగారు వక్క తాడి, baMgAru vakka tADi - n. -- Areca palm; Golden cane palm; Yellow palm; Butterfly palm; [bot.] ''Dypsis lutescens'' of the Arecaceae family; ''Chrysalidocarpus lutescens''; --ఈ వృక్షం గాలిలోని జైలీన్ (Xylene), టాల్యూన్ (Toluene) వంటి ప్రమాదకర ఆవిరులను సమర్థవంతంగా శుద్ధిచేస్తుందని నిరూపించారు. జైలీన్ ఆవిరిని పీల్చడం కారణంగా కేంద్ర నాడీ వ్యవస్థ (Central Nervous System) పై దుష్ప్రభావం పడి, తలనొప్పి, కళ్ళు తిరగడం, వాంతులు, చిరాకు, బలహీనత, అలసట, నిద్రలేమి, మానసిక ఒత్తిడి, ఆందోళన, చేతులు వణకడం వంటివి వస్తాయి. టాలీన్ పీల్చడం కారణంగా కూడా దాదాపు ఇవే దుష్ఫలితాలు; ప్రాణవాయువును ఎక్కువగా వెలువరించే ఈ జాతి మొక్క ఇంటిలోపల కుండీలలో పెంచుకోదగిందనడంలో ఎలాంటి సందేహం లేదు; బంగారుతీగ, baMgArutIga, - n. -- Chinese dodder; [bot.] ''Cuscuta Chinensis'' of Convolvulaceae family; ---a weedy creeper that grows wildly that seems to have some aphrodisiac properties; This is a pesky weed that the government is trying to eradicate; Spanish moss, found on trees in the Americas, is similar to this; బంగారు పిచ్చుక, baMgAru piccuka, - n. -- baya weaver bird; [bio.] ''Ploceus philippinus''; బంగారుపూలు, baMgArupUlu, - n. -- Canadian Goldenrod; [bot.] ''Solidago canadensis'' of Asteraceae family -- దీని తొట్టతొలి జన్మస్థలం ఉత్తర అమెరికా ఖండం. అయినా ఇది ప్రస్తుతం ఐరోపా, ఆసియా ఖండాలలోని పలు దేశాలకు విస్తరించింది. ఆ యా దేశాలలో ఇది మొండి బెడద మొక్క (Invasive Plant) గా పేరొందింది. దీని విస్తరణకు తట్టుకోలేక చైనాలోని షాంఘైలో 30 కి పైగా స్థానిక మొక్కల జాతులు నశించిపోయాయంటే పరిస్థితి తీవ్రత అర్థం చేసుకోవచ్చు. అటవీ ప్రాంతంలో ఈ మొక్కల్ని లేళ్ళు, దుప్పులు వంటివి ఇష్టంగా తింటాయి. పాడి పశువులు, గుర్రాలకు ఈ మొక్కలు మేతగా వేస్తారు. ఈ పూలలో తేనె ఎక్కువగా ఉంటుంది. ఈ తేనెకోసం తేనెటీగలు (Honey Bees), తుమ్మెదలు (Bumble Bees) వంటివి ఈ మొక్క పూల చుట్టూ మూగుతాయి; బంగళా, baMgaLA -n. --bungalow; బంగాళా బంతి, baMgALA baMti -n. --Common Zinnia; Elegant Zinnia; [bot.] ''Zinnia elegans'' of the Asteraceae family; బంగాళా దుంప, baMgALA duMpa -n. --potato; [bot.] ''Solanum tuberosum'' of the Solanaceae family; --This has been in use in India well before CE 1615; Immature tubers and germinating tubers are not fit for eating because they contain "solanaine" a poisonous substance; --ఆలుగడ్డ; ఉర్లగడ్డ; బంగీ, baMgI -n. --parcel; బంజరు, baMjaru -adj. --waste; dry; non-cultivable; ---బంజరు భూములు = wastelands; heath. --- see also బాడవ; ఈడవ; బంటి, baMTi -suff. --a comparative measure to indicate the depth of water; ---కుత్తుకబంటి = neck-deep. ---పుక్కిటిబంటి = mouthful. ---మొలబంటి = waist-deep. ---మోకాలిబంటి = knee-deep. బంటు, baMTu -n. --(1) servant; attendant; foot soldier; --(2) [chess] pawn; బంట్రోత్తు, baMTrOttu -n. --peon; servant; a peon reporting to a government officer; బండ, baMDA -n. --boulder; big stone; slab; pestle; బండారం, baMDAraM -n. --hidden wealth; treasure trove; బండి, baMDi -n. --(1) vehicle; carriage; cart; wagon; --(2) bobbin; reel; ---ఎడ్లబండి = ox cart; bullock cart. ---రైలుబండి = railway train. (lit.) a vehicle on rails. బండిసున్న, baMDisunna -n. --[coll.] a big cipher; a big fat zero, nothing at all; బంగారు పిచ్చుక, baMgAru piccuka -n. --baya weaver bird; [biol.] ''Ploceus philippinus''; బంగినపల్లి, baMginapa- -n. --a popular variety of low-fiber, flavorful mango fruits; బండెడు, baMDeDu -adj. --cartload of; బండారం, baMDAraM - n. --secret; true nature; -- లోగుట్టు; బండిగురివెంద, baMDiguriveMda -n. --Acacia Coral; Coral Wood; [bot.] ''Adenanthera pavonina;'' బంతి, baMti -n. --(1) marigold; [bot.] ''Calendula officinalis; Tagetes patula''; --(2) ball; (rel.) ఉండ; ---(3) row; ---దారపు బంతి = ball of string. ---పట్టుదారపు ఉండ = skein of silk string. ---బంతిలో బలపక్షం చెయ్యకూడదు = one should not show partiality toward people in a queue. బంతిగిన్నె కీలు, baMtiginne kIlu -n. --ball and socket joint; such as the one found in the knee; బంతులబీడు, baMtulabIDu -n. --playground; ballpark; బందరు, baMdaru -n. --(1) seaport; --(2) commonly used name for the city of Machilipatnam; బదలాయించు, badalAyiMcu -v. t. --transfer; బందారు, baMdAru -n. --the Karum timber tree; [bot.] ''Hymenodictyon excelsum; Adina cordifolia''; బందిపోటు దొంగ, baMdipOTu doMga -n. --robber; bandit; dacoit; బదిలీ చేయు, badilI cEyu -v. t. -transfer; బందీ, baMdI -n. --prisoner; inmate; బందీలదొడ్డి, baMDIladoDDi -n. --prison yard; బందు, baMdu -n. --(1) strap; band; --(2) strike; lock-out; work stoppage; బందెలదొడ్డి, baMdeladoDDi -n. --cattle pound; a place where stray cattle are kept until the owner can claim them; బందోబస్తు, baMdObastu -n. --discipline; security arrangement; (lit.) tying and binding; బంధం, baMdhaM -n. --bond; ---ఉదజని బంధం = Hydrogen bond. ---రుణానుబంధం = a familial bond created due to a debt, as Hindus believe, from a previous incarnation. ---జంట బంధం = double bond. ---త్రిపుట బంధం = triple bond. ---ద్విగంధక బంధం = disulfide bond. బంధుపక్షపాతం, baMdhupakshapAtaM -n. --nepotism; బంధుప్రీతి, baMdhuprIti -n. --fondness of one's relatives; బంధువు, baMdhuvu -n. --relative; relation; బంధుక, baMdhUka -n. --[bot.] ''Calosanthes indica''; ''Oroxylum indicum''; %?? </poem> ==Part 2: బ - ba== <poem> బకం, bakaM -n. --heron; బకపుష్పం, bakapushpaM -n. --vegetable hummingbird; [bot.] ''Agati grandiflora''; ''Sesbania grandiflora''; -- అవిసె; బక్కపలచని, bakkapalacani -adj. --ectomorphic; a slender body structure with long limbs, narrow feet and hands, narrow chest and shoulders; బకాయ, bakAya -n. --arrears; old debt; బక్షకుడు, bakshakuDu -n. m. --eater; ---నరమాంస బక్షకుడు = cannibal. బక్షించు, bakshiMcu -v. t. --devour; eat; ingest; బక్షీస్, bakshIs -v. t. --tip; gratuity; a fee paid to appreciate good service; బగ్గీ, baggI -n. --horse-drawn carriage; -- జటకా; జెట్కా; టాంగా; గుర్రబ్బండి; బగ్గుండీ, bagguMDI -n. --aromatic, colorful powder thrown at each other at festive times like the Holi or weddings; బచ్చలి, baccali -n. --Indian spinach; Malabar spinach; [bot.] ''Basella alba'' of the Basellaceae family; ---తీగ బచ్చలి = creeping purslane; [bot.] ''Basella indica''; ---ఎర్ర అల్లుబచ్చలి = [bot.] ''Basella rubra'' (Watts); ---సిలోన్ బచ్చలి = Surinam Purslane; Water Leaf; Ceylon Spinach; Potherb Fame Flower; [bot.] ''Talinum fruticosum'' of the Talinaceae family; ; బచ్చలిమంద, baccalimaMDa -n. --[bot.] ''Ceropegia tuberosa''; ''Ceropegia candelabrum''; -- The tuberous roots are edible and are eaten especially by the poorest raw or cooked. The plant is also used for various medicinal purposes, so for hemorrhoids, indigestion, headaches and against bites of poisonous animals; --Ceropegia candelabrum is now in the original area has become quite rare. There are already projects for artificial propagation; బచ్చు, baccu -n. --a person of the Vaisya caste; ---బచ్చుపేట = sector of a town where Vaisya community lives. బచ్చెన, baccena -adj. --painted; ---బచ్చెన పెట్టె = painted box. బజంత్రీలు, bajaMtrIlu -n. pl. --musical instruments played at wedding functions; బజారు, bajAru -n. --bazaar; marketplace; a permanent market or street of shops; see also సంత; --market street; ---బజారు మనిషి = a street person; a prostitute; బజ్జీ, bajjI -n. --(1) a baked vegetable chutney; --(2) a savory snack made by deep frying sliced vegetables after dipping them in batter; బటానీ, baTAnI - n. -- pea; [bot.] ''Pisum sativum''of the Fabaceae family; Pisum అనగా బటానీ, sativa అనగా సాగు చెయ్యబడేది; --- తోట బటానీ = field pea; garden pea; [bot.] ''Pisum arvensis''; అనగా పొలాల్లో పెరిగేది; --- పచ్చి బటానీ = green pea; బట్ట, baTTa -adj. --bald; -n. --cloth; బట్టతల, baTTatala -n. --bald head; [anat.] alopecia; బటానీ, baTAnI -n. --pea; [bot.] ''Pisum sativum'' of Leguminosae (pea) family; sativum అంటే సాగు చెయ్యబడేది --పొలం బటానీ = field peas; arvensis అంటే పొలాల్లో పెరిగేది; --తోట బటానీ = garden peas; [bot.] ''Pisum sativum;'' hardensis అంటే తోటలలో పెరిగేది; --[Sans.] కళాయః; వర్తులః బటానీతీగ, baTAnItIga -n. --Mexican Creeper; Coral vine; Bee bush; [bot.] ''Antigonon leptopus'' of Polygonaceae family; --మనం తినే బటానీలకూ, ఈ పూలతీగకూ ఎలాంటి సంబంధమూ లేదు; దీని పూలు చూసేందుకు ఆకర్షణీయంగా ఉన్నా ఇది త్వరత్వరగా వ్యాపించి ఖాళీ స్థలాలను, ఇతర మొక్కలను ఆక్రమించివేస్తుంది కనుక దీనినొక బెడద మొక్క (Invasive Plant) గా భావిస్తారు; బట్వాడా, baTvADA -n. --distribution; బట్టీ, baTTI -n. --retort; kiln; బట్టీపట్టు, baTTIpaTTu -v. t. --(1) to distill; --(2) getting something by heart; to memorize; బటువు, baTuvu -adj. --(1) round; circular; spherical (2) firm; stiff; బడబ, baDaba -n. --mare; female horse; బడాయి, baDAyi -n. --(1) ego; vanity; --(2) boasting; bragging; ostentation; బడి, baDi -n. --(1) school; --(2) case as in upper case and lower case in English alphabet; బడితె, baDite -n. --a long smooth stick; perhaps a stick derived from బాడితచెట్టు; బడుద్ధాయి, baDuddhAyi -n. --fat and lazy person; idler; vagabond; బడ్డు, baDDu -adj. --fat; -n. --(1) fatso; --(2) the male genital organ; బడేమియా, baDEmiyA -adj. --ill-fitting; hand-me-down; (ety.) బడా + మియా; ---బడేమియా బట్టలు = ill-fitting clothes; hand-me-down clothes. బణుభారం, baNubhAraM -n. --molecular weight; బణువు, baNuvu -n. --molecule; -- (rel.) అణువు; పరమాణువు; పరమాణు రేణువు; బణుసంధానం, baNusaMdhAnaM -n. --condensation of (two) molecules; attaching together of molecules; బత్తా, battA -n. --daily allowance; బత్తాయి, battAyi -n. --Batavia; Batavian orange; [bot.] ''Limonia trifoliata''; -- a type of sweet orange with a thin skin; (ety.) this fruit tree was imported into India from Batavia by the Dutch East India Company; this English translation is extant only in India; బతిమాలు, batimAlu -v. t. --plead; implore; beg; బతుకు, batuku -n. --(1) life; --(2) livelihood; survival; also బ్రతుకు; ---బతుకు తెరువు = a means of survival. ---బతుకు బాణీ = life style. బదరి, badari -n. --the jujube tree; [bot.] ''Zizyphus jujuba; Zizyphus mauritiana'' Lamk.; -- రేగు; గంగరేగు; బద్ద, badda -n. --(1) strip; slat; narrow wooden strip; --(2) broken half of a seed as in కంది బద్ద; ---అడుగు బద్ద = foot ruler; a foot-long strip with inches or centimeters marked. బదిలీ, badilI -n. --transfer; బద్దింపు, baddiMpu -n. --the arithmetic process of repetitive calculation to estimate a value; బదులు, badulu -adv. --instead; in place of; -n. --(1) exchange; substitution; --(2) loan; small loan; బద్దెపురుగు, baddepurugu -n. --tapeworm; a parasite that grows in the human intestines; an invertebrate of the Platihelmonth family; బద్ధం, baddhaM adjvl. -suff. --(1) tied; bound; --(2) confined; --(3) linked; ---రాజ్యాంగ బద్ధం = constitutional. ---శాస్త్ర బద్ధం = scientific. బద్ధ, baddha -adj. --(1) tied; bound; --(2) intense; ---బద్ధ వైరం = intense enmity. బద్ధకం, baddhakaM -n. --laziness; బద్ధకిష్టి, baddhakishti -n. --lazy fellow; బనాయించు, banAyiMcu -v. t. --(1) attach; add; --(2) fabricate; make; బబ్బస, babbasa -n. --marsh pennywort; [bot.] ''Hydrocotyle rotundifolia''; Hydrocotyle sibthorpioides; -- It can grow in a wide variety of habitats and is considered a weed; This plant has been used for medicinal purposes in Asia; బబ్రు, babru -adj. --brown; బయట, bayaTa -adj. --outside; బయలుదేరు, bayaludEru -v. i. --start on a journey; set out; బయానా, bayAnA -n. --advance payment; earnest money; బరగడం, baragaDaM -n. --Asian indigo, three-leaved indigo; [bot.] ''Indigofera glandulosa''; -- The plant is grown as green manure; the seeds are edible and can be eaten in times of food scarcity; -- గోరంటి నీలి; బరక, baraka -adj. --rough; coarse; % to e2t బరణిక, baraNika -n. --[bot.] ''Trophis aspera'' of the Moraceae family; బరబర, barabara -adj. --onomatopoeia for the act of dragging; బరమ, barama -n. --drill; a tool to make a hole; gimlet; a hand-held, manually operated drill; బరమబావి, baramabAvi -n. --drilled well; బరవానా, baravAnA -n. --output; (ety.) short for బయటకి రవానా; బరాతం, barAtaM -n. --written order; bank check; bank draft; బర్తరఫ్, bartharaph - n. -- పదవిలోనుండి/ ఉద్యోగములోనుండి వెడలఁగొట్టుట (dismissal); -- 'బర్తరఫ్' అనునది ఫార్శీభాష నుండి ఉత్పన్నమైన ఉర్దూ మాట. ఇది 'బర్' అను ఉపసర్గ (prefix) తో కూర్చిన 'తరఫ్' అను నామవాచకము (noun). దీనికి గల నిౙమైన అర్థము - వేఱు చేయుట/ ప్రక్కకు తీసిపెట్టుట. -- దీనికి తెలుఁగులో మన పత్రికలవారు 'ఉద్వాసన' అను ఆధ్యాత్మిక శబ్దమును వాడుచున్నారు. ఉద్వాసన అనఁగా ఉద్యాపన. పండుగ నాడు ప్రతిష్ఠించిన దేవుని/ దేవిని పునఃపూజ చేసి, నైవేద్యము పెట్టి, హారతి పాడి, "పునరాగమనాయ చ" (మరల రండి) అని చెప్పి కదిలించుట. అనఁగా సాఁగనంపుట. ఇది 'ఆవాహన’ కు విపర్యయమన్నమాట; బరాబరు, barAbaru -n. --O.K.; proper; equal; --- బరాబరు చేయు = equate --- వందిమాగదులు బరాబరులు పలికేరు = so and so spoke words of praise; used to praise kings by saying that they are equal to Gods; బరివెంక, bariveMka - n. -- Siamese rough bush; khoi; toothbrush tree; [bot.] ''Streblus asper''; -- దీని ఆకులు బాగా గరుకుగా ఉండి బొమ్మలను నున్నగా పాలిష్ చేసేందుకు పనికివస్తాయనీ, అందుకని ఆ ఆకుల్ని Sandpaper Leaves అంటారు; ఏటికొప్పాక లో ఆ వృక్షాలను పెంచుకుంటే బాగుంటుంది; -- Various parts of this plant are used in Ayurveda and other folk medicines for the treatment of different ailments such as filariasis, leprosy, toothache, diarrhea, dysentery and cancer; బరితెగించు, baritegiMcu -v. t. --behave without decorum; to go beyond one’s limits of decency; బరిషింత, bariShiMta - n. -- Lilac Bauhinia; Malabar Bauhinia; [bot.] ''Bauhinia malabarica'' Roxb. of the Fabaceae family; బరుకు, baruku -v. t. --(1) scratch; --(2) tear; lacerate; [[బరువు]], baruvu -n. --(1) weight; the force acting on a mass in a gravitational field. Two bodies with identical masses but in different gravitational fields will register different weights; --(2) load; --(3) tare; [[బలం]], balaM -n. --force; --- gravitational force = [[గురుత్వాకర్షక బలం]]. --- electromagnetic force = [[విద్యుదయస్కాంత బలం]]. --- weak force = త్రాణిక బలం. --- strong force = నిస్త్రాణిక బలం. బలగం, balagaM -n. pl. --retinue; supporters; బలపం, balapaM -n. --slate pencil; బలపక్షం, balapakshaM -n. --partiality;partiality toward the stronger; బలవంతం, balavaMtaM -adj. --forceful; insisting; compelling; -n. --(1) compulsion; --(2) rape; బలవర్ధకం, balavardhakaM -adj. --nutritious; strength giving; బలసిన, balasina -adj. --fat; fatty; బలహీన, balahIna -adj. --(1) weak; --(2) backward; disadvantaged; ---బలహీన వర్గాలు = backward classes; disadvantaged communities. బల్ల, balla -n. --(1) table; --(2) bench; --(3) plank; --(4) enlarged spleen; బల్లపరుపు, ballaparupu -n. --flat; flat as a table; two-dimensional; బలి, bali -n. --sacrifice; sacrificial killing; బలిష్టం, balishTaM -adj. --strong; బల్లి, balli -n. --gecko; wall lizard; బలీయం, balIyaM -n. --powerful; strong; బలీయత, balIyata -n. --power; strength; బలురక్కెస, balurakkesa -n. -- (1) [bot.] ''Arum macrorhizon'' (Reeve) -- గజకర్ణము, గణహాసకము, బ్రహ్మరాకాసిచెట్టు, బృహచ్ఛదము. -- (2) American aloe; [bot.] ''Fourcroya cantala''; బలుసు, balusu - n. -- [bot.] ''Plectronia parviflora'' [Beddome, R.H.]; ''Canthium parviflorum''; -- బంజరునేలల్లో పొదగా పెరిగే ముళ్ళకంచె మొక్క; పసుప్పచ్చటి పూలు పూస్తుంది; దీని పళ్ళు తింటారు; ఆకును కూరగా వండుకొంటారు; కరువుకాలాల్లో బీదలు ఈ ఆకును తింటారు; -- "బ్రతికుంటే బలుసాకు తినవచ్చు" అనేది సామెత; -- [Sans.] బారదాజి; బలాక; బ్రహ్మదండి, brahmadaMDi - n. -- Cultivated Liquorice; Sweetwood; [bot.] ''Argemone mexicana; Glycyrrhiza glabra''; -- a prickly annual shrub; Mexican poppy; leaf juice is used for skin diseases; బలుసు, balusu -n. -- The thorny Caray; [bot.] ''Canthium parviflorum''; Plectronia parviflora; -- నల్లబలుసు = the black species, [bot.] ''Canthium umbellatum''; -- బంజరునేలల్లో పొదగా పెరిగే ముళ్ళకంచెమొక్క; పసుప్పచ్చటి పూలు పూస్తుంది; దీని పళ్ళు తింటారు; ఆకును కూరగా వండుకొంటారు; కరువుకాలాల్లో బీదలు ఈ ఆకును తింటారు; బస, basa -n. --lodging; a place of stay during a travel; బస్తం, bastaM -n. --calomel; mercurous chloride; Hg<sub>2</sub>Cl<sub>2</sub>; బస్తా, bastA -n. --(1) bale; sack; bundle; --(2) a specific volumetric measure used for grains whether or not they come in bales or in boxes; బసివి, basivi -n. --temple girl; a female child in a family dedicated in infancy for life-long service at a Shiva temple; as temple endowments dwindled, in these days these woman usually end up as prostitutes; బస్కీలు, baskIlu -n. --pull-ups; బస్తీ, bastI -n. --city; బహిరంగం, bahiraMgaM -n. --public; open; బహిరంగ సభ, bahiraMga sabha -n. --public meeting; open meeting; బహిర్గత జన్యువు bahirgata janyuvu -n. --dominant gene; (ant.) అంతర్గత జన్యువు = recessive gene. బహిర్గత జీను, bahirgata jInu -n. --dominant gene; bright gene; (ant.) అంతర్గత జీను; బహిర్హితం, aMtbahirhitaM %e2t -n. --output; బహిష్టు, bahishTu -n. --menses; monthly period in fertile women; బహు, bahu -adj. pref. --poly-; multi-; many; బహుఅసంతృప్త, bahuasaMtRpta -adj. --[chem] polyunsaturated; బహువృత్తి కళాశాల, bahuvRtti kaLASAla -n. --polytechnic college; బహుగ్లయిసీను, bahuglaisInu -n. --[biochem.] polyglycine; బహుగ్లయిసీను కాండం, bahuglaisInu kAMDam -n. --[biochem.] polyglycine backbone; బహుగ్లయిసీను వెన్ను, bahuglaisInu vennu -n. --[biochem.] polyglycine backbone; బహుచక్కెర, bahucakkera -n. --[biochem.] polysaccharide; బహుజీర్ణమాల, bahujIrNamAla -n. --[biochem.] polypeptide chain; బహుదళ హస్తాకార, bahudaLa hastAkAra -adj. --[bot.] multifoliate; బహుదాకరణ, bahudAkaraNa -n. --proliferation; బహుఫలకం, bahuphalakaM -n. --[math.] polyhedron; a solid geometrical object with several sides; -- బహుముఖి; బహుఫీనాల్, bahuphInAl -n. --[chem.] polyphenol; బహుభర్తుత్వం, bahubhartutvaM -n. --polyandry; the practice of having several husbands at the same time; బహుభాగి, bahubhAgi -n. --[chem.] polymer; a chemical with many monomers connected together; బహుభార్యాత్వం, bahubhAryAtvaM -n. --polygamy; the practice of having several wives at the same time; బహుభుజి, bahubhuji -n. --[math.] polygon; a flat geometrical figure with several straight sides; the word is often used to refer to figures with more than four sides; బహు దేవతారాధన, bahudEvatArAdhana -n. --polytheism; the practice of worshipping several gods or deities; బహుప్రమాణ, bahupramANa %e2t -adj. --multi-dimensional; బహుమతి, bahumati -n. --award; gift; prize; బహుమానం, bahumAnaM -n. --award; gift; prize; present; బహుముఖ, bahumukha -adj. --multi-faceted; ---బహుముఖ ప్రజ్ఞ = multi-faceted talent. బహురూపత, bahurUpata -n. --allotropy; typically used to refer to the existence of a chemical element in more than one form; బహువచనం, bahuvacanaM -n. --(1) plural; the plural number; --(2) respectful; addressing of an elder or a person in high esteem; బహువిదీను, bahuvidInu -n. --[chem.] polyethylene; polyethene; polythane; a plastic widely used in making transparent sheets and bags; బహువ్రీహి, bahuvrIhi -n. -- (1) an exocentric compound word; a figure of speech in which a compound word suggests a meaning which is not a combination of the meanings of the individual component words; an example in English is “hotdog” which is neither hot nor dog but something that is entirely different; అన్యపదప్రధానమైన సమాసము. ఉదా. ముక్కంటి; -- (2) wealth; -- (lit.) lots of rice grains; బహు = many; వ్రీహి = grain of rice; బహుసాయం, bahusAyaM -n. --polyculture; rotating crops; బహుళం, bahuLaM -n. --(1) plentiful; abundant; frequent; --(2) one that can happen in a variety of ways; in grammar, this means the rule in question may not apply, may optionally apply, or may always apply; బహుళంగా, bahuLaMgA -adv. --abundantly; plentifully; బహుళార్ధసాధక, bahuLArdhasAdhaka -adj. --multi-purpose; బహుశ, bahuSa -adv. --perhaps; in general; బ్రహ్మ, brahma -adj. --(1) huge; large; heavy-duty; --(2) divine; -n. --(1) Lord Brahma, the creator in the Hindu trinity; --(2) Supreme Reality; Universal Self; బ్రహ్మకమలం, brahmakamalaM -- n. -- Queen of the night; [bot.] ''Epiphyllum oxypetalum''; ''Saussurea Obvallata''; -- హిమాలయ పర్వత సానువుల్లో సముద్రమట్టానికి 4500 మీటర్ల పైన ఈ మొక్క కనిపిస్తుంది. దీనిలో ఎన్నో ఔషధ గుణాలున్నాయి, ముఖ్యంగా టిబెట్ లో ఇది ఒక ముఖ్యమైన మూలిక. ఇది యురోజెనిటల్ రుగ్మతలు, కాలేయ తిష్టలు, లైంగిక సంక్రమణ వ్యాధులు, ఎముక నొప్పులు, జలుబు, దగ్గుకు చికిత్స చేయడానికి ఉపయోగిస్తారు. ఇది చేదు రుచిని కలిగి ఉంటుంది. మొత్తం మొక్క ఔషధం గా ఉపయోగపడుతుంది. ఈ మొక్కలను ఎక్కువ గా ఔషధాలలో వాడడం వల్ల, బ్రహ్మ కమలాలు ప్రమాదంలో పడ్డాయి. అంతరించే ప్రమాదం లేకపోలేదు; దీనిని పారసీక భాషలో గుల్-ఎ-బకావళి అంటారుట! బ్రహ్మగుప్త, brahmagupta -n. --a great Indian mathematician who lived in the 7th century A.D. బ్రహ్మచర్యం, brahmacaryaM -n. --celibacy; continence; బ్రహ్మచారి, brahmacAri -n. m. --bachelor; novice; బ్రహ్మచారిణి, brahmacAriNi -n. f. --bachelorette; spinster; unmarried woman; బ్రహ్మచింత, brahmaciMta -n. -- Cream of Tartar tree; Monkey-bread tree; This tree, a native of Africa, was introduced into India by the British and can be seen along roadside in Andhra and Telangana; [bot.] ''Adansonia digitata'' of the Bombacaceae family; -- దీని ఆకులను కూరగా, పులుసుగా, పప్పుతో కలిపి వండుకుంటారు. పుల్లగా ఉండే ఈ ఆకుల కారణంగా ఈ చెట్టుకు ‘బ్రహ్మ ఆమ్లిక', ‘బ్రహ్మ చింత', ‘సీమ చింత' అనే పేర్లు వచ్చాయి. కొందరు దీనినే ‘బ్రహ్మమాలిక' అని కూడా అంటున్నారు. -- ఈ వృక్షం ఆకులను వెచ్చజేసి ఆ గాయాలమీద కడతారు. జ్వర నివారిణి (Febrifuge) గానూ, స్రావాలను నిరోధించేది (Astringent) గానూ, చెమట పట్టించేది (Sudorific) గానూ, బలవర్ధక ఔషధం (Tonic) గానూ ఈ ఆకుల రసానికి పేరుంది. చెవి పోటుకూ, కళ్ళు వాచి నొప్పి పెడుతున్నప్పుడు ఈ ఆకుల పసరు పిండి పోస్తే ప్రయోజనం ఉంటుంది. శ్వాస సంబంధమైన, జీర్ణకోశ సంబంధమైన అవ్యవస్థలకు ఈ వృక్షం ఆకులు, పూల కషాయం బాగా పనిచేస్తుంది. బ్రహ్మచెవుడు, brahmacevuDu -n. --deafness; excessive loss of hearing; బ్రహజెముడు, brahmajemuDu -n. --cactus; బ్రహ్మదండి, brahmadaMDi -n. --Mexican poppy; yellow thistle; prickly poppy; [bot.] ''Argemone mexicana''; -- బలురక్కెస; [Hin.] Bharbhar; బ్రహ్మదారువు, brahmadAruvu -n. -- portia tree; Pacific rosewood; Indian tulip tree; [bot.] ''Hibiscus populneus''; -- గంగరావి చెట్టు; బ్రహ్మద్వారాలు, brahmadvArAlu -n. pl. --(lit.) the gates of the Brahman; according to Hindu belief, there are eleven gates of the Brahman:two eyes, two nostrils, one mouth, two evacuation organs, the navel and the opening at the top of the head, called "Brahma randhra", the fontanella; In fact this accounting is only correct for men; in women, the genital opening is distinctly different from the urinal opening; బ్రహ్మ పదార్థం, brahma padArdhaM -n. --Supreme Reality; Universal Self; బ్రహ్మమండూకి, brahmamaMDUki -n. --Indian pennywort; [bot.] ''Centella asiatica''; -- This wild creeper is found throughout India and has many medicinal properties; బ్రహ్మమేఖలం, brahmamEkhalaM -n. --[bot.] ''Saccharum munjia''; బ్రహ్మమేడి, brahmamEDi -n. --[bot.] ''Ficus glomerata; Ficus hispida''; బ్రహ్మరంధ్రం. brahmaraMdhraM -n. --sagittal suture; the soft spot on the top of an infant's head; బ్రహ్మరాక్షసి, brahmarAkshasi -n. --(1) big fiend; --(2) a spirit formed after the death of a Brahmin scholar who did not teach his knowledge to others in his lifetime; బ్రాహ్మణుడిని బ్రహ్మ అని కూడా వ్యవహరిస్తూ వుంటారు కాబట్టి ‘బ్రహ్మ రాక్షసుడు’ అనగా తన ధర్మానికి విరుద్ధంగా నడిచి రాక్షసునిగా మారిన బ్రాహ్మణుడు అని అర్థం; --(3) giant aloe; [bot.] ''Fourcroy cantala;'' బ్రహ్మజెముడు; బ్రహ్మరాకాసి చెట్టు; బ్రహ్మవిద్య, brahmavidya -n. --(1) Supreme Knowledge; divine knowledge; --(2) [idiom.] rocket science; any difficult task; బ్రహ్మాణువు, brahmANuvu -n. --primeval atom; (epithet for the earliest universe); బ్రహ్మాండం, brahmAMDaM -n. --primeval egg; (epithet for the earliest universe); బ్రహ్మాండ విచ్ఛిన్న వాదం, brahmAMDa vicchinna vAdaM -n. --the Big Bang theory; బ్రహ్మీ, brahmI -n. --Indian pennywort; a medicinal plant; [bot.] ''Hydrocotyle asiatica; Bacopa monnieri''; -- see బ్రహ్మమండూకి; %బా - bA బాంధవ్యం, bAMdhavyaM -n. --relationship; kinship; బాకా, bAkA -n. --trumpet; బాకా గులాబీ, bAkA gulAbi - n. -- Pink trumpet flower; Port St. John's Creeper; [bot.] ''Podranea ricasoliana'' of the Bignoniaceae family; బాకీ, bAkI -n. --(1) debt; arrears; balance of a loan; --(2) remainder; rest; balance; బాకు, bAku -n. --dagger; (rel.) చాకు - knife; pen-knife; బాగా, bAgA -adv. --(1) well; properly; --(2) much greatly; thoroughly; బాగు, bAgu -inter. --good; -n. --wellness; welfare; (ant.) ఓగు; బాగుపడు, bAgupaDu -v. i. --thrive; prosper; బాజాలు, bAjAlu -n. pl. --drums and trumpets; band; బాట, bATa -n. --path; way; road; track; బాటసారి, bATasAri -n. --wayfarer; traveler; one who is traveling along a road; బాడవ, bADava %e2t -n. --land suitable for cultivation every year; (2) low-lying land; swampy land; bog; --- బాడవ పొలం అంటే వాకపొలం, పల్లపు పొలం, ఏటి ఒడ్డున ఉండే కారణంగా ఎప్పుడూ తేమగా ఉండే భూమి (మాగాణి పొలం); --- (ant.) ఈడవ; బాడిజువ్వి, bADi juvvi -n. --[bot.] ''Ficus lacor''; బాడిస చెట్టు, bADisa ceTTu -n. --coral tree; [bot.] ''Erythrina indica''; -- [Sans.] బలభద్రిక; బాడిస, bADisa -n. --adze; a carpenter's tool; బాడుగ, bADuga -n. --fare; rent; బాణం, bANaM -n. --arrow; సాయకం; బాణలి, bANali -n. --pan for deep-frying; బాణామతి, bANAmati - n. -- a black magic targeting a whole community; -- బాణామతి ఒక క్షుద్ర విద్య; చేతబడి ఒక మనిషికి కీడు చెయ్యడానికి చేస్తే బాణామతి తో మొత్తం ఊరంతటికి కీడు చెయ్యడానికి చేస్తారు; ఇది ఒక రకమైన మూఢ నమ్మకము; -- see also చేతబడి; బాణీ, bANI -n. --pattern; style; trend; బాతాఖానీ, bAtAkhAnI -n. --banter; chit-chat; small talk to spend time; excessive talk; బాతు, bAtu -n. --duck; m. drake; a tribe is group of ducks; (rel.) a goose is a duck-like bird with a bigger body and longer neck; a goose can fly long distances; బాదం చెట్టు, bAdaM ceTTu -n. --Indian almond tree; [bot.] ''Terminalia catappa''; బాదరబందీ, bAdarabaMdI -n. --botheration; -- (ety.) ‘బారా బందీ’ పన్నెండు బొందె ముడులు వేసిన అంగీ; నవాబుల కాలంలో (బహుశా గోలకొండ నవాబుల కాలం కావచ్చు) ఒక ప్రత్యేకమైన శైలిలో ఉడుపులు ధరించి దర్బారుకో/కార్యాలయానికో వెళ్ళాల్సినపుడు లేక కార్యార్థమై ఏ ముఖ్యవ్యక్తినో కలవాల్సిన అవసరం కలిగినపుడు ఈ మాట తెలుగులో ప్రవేశించి ఉండచ్చు … మామూలు కుర్తా /లాల్చీ కాదు ఇది. దాదాపు మోకాలిని దాటి కిందకి వచ్చే గల్లాబందు పై ఉడుపు. ఇందులో పై నుండి కిందికి పన్నెండు వరసల కాజాలు… అందునా పన్నెండు వరసలతాళ్ళు; --it is a coincidence that this can also be interpreted as 'imprisoned by botheration' which also makes sense; బాదు, bAdu -v. t. --beat; bombard; blow; strike; బాధ, bAdha -n. --pain; బాధ్యత, bAdhyata -n. --responsibility; బాన, bAna -n. --large vessel; బానిస, bAnisa -n. --slave; servant; బానిసత్వం, bAnisatvaM -n. --slavery; servitude; బాపతు, bApatu -n. --kind; type; variety; sort; బాపన గద్ద, bApana gadda, - n. -- the Brahminy kite; [bio.] ''Haliastur indus''; -- A medium-sized raptor with a rounded tail unlike other kites; బాబు, bAbu - n. -- (1) father's younger brother; -- (2) respectful person; venerated person; -- (3) a male child; బాయి, bAyi -n. --breast milk; [[గంటుబారంగి|బారంగి]], bAraMgi -n. --[bot.] ''Clerodendron serratum''; బార, bAra -n. --a measure of length equal to the span from the tip of the shoulder joint to the tip of the middle finger of the arm; 1 బార = 2 మూరలు; బారకి, bAraki -n. --[bot.] ''Adiantum lunulatum''; బారకాసులు, bArakAsulu -n. --barracks; బారసాల, bArasAla - n. -- ceremony of giving gifts to a new baby and the mother, usually on the 12th day or thereabouts; -- (ety.) ఇది మరాఠీ బారసా (ద్వాదశ = 12వ రోజు) నుండి వచ్చింది; మనకూ మాహారాష్ట్రీయులకూ, శాతవాహనుల కాలంనుంచీ, గాథాసప్తసతి కూర్చిన కాలం నాటి నుంచీ సంబంధం ఉంది కదా! -- (ety 2) బారసాల ఒక అచ్చ తెలుఁగు మాట. దీనికి సంబంధించిన మరొక మాట - బాలింత. ఈ రెండు మాటలకు మూలమైన మాట 'పాలు'. బారసాల వాస్తవముగా 'పాలసారె'. చూలాలికి వివిధ దశలలో వివిధమైన వేఁడుకలున్నవి. సీమంతము మొ౹౹ వాటిలో పాలసారె ఒకటి. క్రొత్త తల్లికి పాలు వచ్చిన సందర్భముగా పాల సారె. ఈ వేడుకకు గల పాల ప్రస్తావన వలన కాలక్రమములో స్త్రీలకు సిగ్గు కలిగి దీనిని బాలసారెగా 'బాలునికి' సంబంధించినదిగా మార్పు చేయడమైనది. పాలసారె అంటే పాలు వచ్చిన సందర్భముగా ఇచ్చు కానుకలు; బార్లీ, bArlI -n. --barley; [bot.] ''Hordei semina''; యవలు; బారు, bAru -adj. --straight; in a line; తిన్ననైన; -n. --[math.] row; array; బారువ, bAruva -n. --a measure of weight in pre-independence India; 1 బారువ = 20 మణుగులు; బారువడ్డీ, bAruvaDDI -n. --[econ.] simple interest; (lit.) straight interest; బార్లు, bArlu -n. pl. --lines; బార్లు తీరేరు, bArlu tIrEru -ph. --they lined up; ---సిపాయిలు బార్లుతీర్చి నిలబడ్డారు = the soldiers stood in a line. బాలం, bAlaM -n. --[chem.] valancy; short for బాహుబలం; ---కర్బనం యొక్క బాలం నాలుగు = carbon's valancy is four. బాల, bAla -adj. --child; baby; kid; బాలక, bAlaka - n.m. -- boy; బాలపాపచిన్నె, bAlapApacinne -n. --[med.] petit mal; a mild form of epilepsy; బాలబందితీగ, bAlabaMditIga -n. --bay hops; bay-hops; beach morning glory; goat's foot; [bot.] ''Ipomoea pescaprae'' of the Convolvulaceae family; బాలరిష్టాలు, bAlarishTAlu -n. --(1) dangerous periods in the life of a child; --(2) teething troubles; బాలవిహార్, bAlavihAr -n. --kindergarten; preschool; బాలింత, bAliMta -adj. --post-natal; బాలెంత; -- (ant.) చూలింత = prenatal; బాలింతరాలు, bAliMtarAlu -n. --the woman who just delivered a child; (ant.) చూలింతరాలు; = a woman carrying a child; బాలిక, bAlika - n. f. -- girl; (not బాలకి) బాలీసు, bAlIsu -n. --bolster; big, long, cylindrical shaped pillow; to recine against; బాల్చీ, bAlcI -n. --bucket; a metal bucket; బొక్కెన; చేద is a bucket made of a palm leaf; బావి, bAvi -n. --well; ---బొక్కెన బావిలో పడెను = the bucket fell in the well. ---దిగుడు బావి = a well with steps to go down to the water level. బావుటా, bAvuTA -n. --banner; flag; బాస, bAsa -n. --(1) vow; --(2) language; బాసు, bAsu -n. --boss; officer; superior; manager; supervisor; బాష్పం, bAshpaM -n. --(1) vapor; fume; --(2) tears; కన్నీరు; బాష్ప వాయువు, bAshpa vAyuvu -n. --tear gas; బాష్పశీలత్వం, bAshpaSIlatvaM -n. --volatility; బాష్పశీల వాయువు, bAshpaSIla vAyuvu -n. --volatile gas; (lit.) having the property of volatality; బాష్పిక, bAshpika -n. --asafetida tree; బాష్పీభవనం, bAshpIbhavanaM -n. --evaporation; బాహ్య, bAhya -adj. --outer; external; exterior; బాహ్యప్రకోష్ఠిక, bAhyaprakOshTika -n. --radius; name of one of the two bones in the forearm; బాహ్యావరణం, bAhyAvaraNaM -n. --[phy.] exosphere; బాహుబలం, bAhubalaM -n. --(1) strength of the arms; --(2) [chem.] valency; బాహుమూలం, bAhumUIaM -n. --arm-pit; చంక; బాహుశిరం, bAhuSiraM -n. --shoulder; (lit.) the head of the arm; బాహుళ్యం, bAhuLyaM - n. -- a majority; బ్రాహ్మణుడు, brAhmanuDu - n. -- (1) brahmin; a person belonging to the Brahmin "varNa" (caste) in the Hindu social system; -- (2) brahmin; a person who attained transcendental enlightenment, regardless of the "varNa" at birth; everyone is Sudra by birth; they become "dvija" (twice-born) by performing a religious ritual; by learning the Vedas they become a "Vipra"; by transcendental enlightenment they become a Brahmana. --శ్లో. జన్మనా జాయతే శూద్రః కర్మణా జాయతే ద్విజః వేదపాఠం తు విప్రాణాం బ్రహ్మజ్ఞానం తు బ్రాహ్మణః --see also విప్రుడు; -- బ్రాహ్మణుని స్థాయిని బట్టి ధర్మశాస్త్రాలు అతనిని 8 విధాలుగా వర్ణించాయి. 🌷 మాత్రుడు -- బ్రాహ్మణకులంలో జన్మించినా ఉపనయనము, అనుష్ఠానము లేనివాడు. 🌷 బ్రహ్మణుడు -- --వేదాలను కొంతమేరకే అధ్యయనం చేసినవాడు. అయితే ఆచారము, శాంతి, సత్యము, దయ కలవాడు, బుద్ధి కలిగినవాడు. 🌷 శ్రోత్రియుడు కనీసం ఒక వేదం శాఖను కల్ప సూత్రాలతో, షడంగములతో,అధ్యయనం చేసి, యజ్ఞాది షట్కర్మలను చేసేవాడు. 🌷అనుశాసనుడు వేదాలను, ఉపనిషత్తులను అధ్యయనం చేసి అర్థం చేసుకున్నవాడు, నిర్మలమైన చిత్తం కలిగి శ్రోత్రియ లక్షణాలు కలవాడు. 🌷 బ్రూణుడు యజ్ఞయాగాదులు, వేదాధ్యయనము, వ్రతాలు చేస్తూ, ఇంద్రియాలను జయించినవాడు. అనుశాసనుడి లక్షణాలు కలవాడు. 🌷 ఋషికల్పుడు వైదిక, లౌకిక వ్యవహారములు తెలిసి, గృహస్థుగా ఉన్నవాడు బ్రూణుడి లక్షణాలు కలవాడు. 🌷ఋషి తపస్వి, కామమును, ఆకలిని జయించినవాడు, సత్యసంధత కలిగినవాడు. వరములను, శాపములను ఇవ్వగలిగినవాడు. 🌷ముని అరిషడ్వర్గములను, ఇంద్రియములను, జయించినవాడు. వస్తుసంపదలపై మోహము లేనివాడు. మౌనియై సమాధి స్థితి పొందినవాడు. %బిం - biM, బి - bi, బీ - bI బింకం, biMkaM -n. --stiffness; pride; బింబము, biMbamu - n. -- (1) the round shape of heavenly bodies like the sun or moon; (2) the lower lip' బిందువు, biMduvu -n. --(1) [math.] point; --(2) dot; period; full stop; --(3) a small circle or cipher to represent the letters ణ, న, ము; పూర్ణానుస్వారం; --(4) a drop; drop of water; ---సమీప బిందువు = perigee. ---దూర బిందువు = apogee. బిందుసేద్యం, biMdusEdyaM -n. --drip irrigation; బిందె, biMde -n. --a metal pot, usually to hold water; బింబం, biMbaM -n. --disc; (esp.) full disc of the sun or moon; image; బింబి, biMbi -n. --[bot.] Coccina indica; బికారి, bikAri -n. --vagabond; vagrant; unemployed; బిక్కి, bikki -n. --[bot.] Gardenia gummifera; [Sans.] నాడీహింగు; బిక్కుబిక్కుమను, bikkubikkumanu -v. i. --feel scared; బిగపట్టు, bigapaTTu -v. t. --to hold; hold back; withhold; బిగ్గరగా, biggaragA -adv. --loudly; బిగించు, bigiMcu -v. t. --tighten; బిగువైన, biguvaina -adj. --tight; బిచ్చం, biccaM -n. --alms; బిచ్చగాడు, biccagADu -n. m. --beggar; బిడ్డ, biDDa -n. --child; kid; baby; infant; బిడాయించు, biDAyiMcu -v. t. --shut tight; cover; బిడారు, biDAru -n. --a group of camels with their riders; -- బిడారం; బితుకుబితుకుమను, bitukubitukumanu -v. i. --feel scary; feel apprehensive; anxious; బినామీ, binAmI - adj. -- the illegal practice of putting someone else's name on registration papers to bypass a law or to avoid taxes or payments; -- బే - నామీ (అసలు మనిషి పేరు కాకుండా, ఇంకొకరి పేరు పై) బియ్యం, biyyaM -n. --rice; ---అడవి బియ్యం = wild rice; [bot.] ''Zizania palustris''. ---ఉప్పుడు బియ్యం = parboiled rice. బిరడా, biraDA -n. --stopper; plug; cork; cork used to close a bottle; ---చెవులు బిరడాలు పడిపోతున్నాయి = ears are getting plugged. --- బిర్రు + అడ = బిరడా = బిగించే పనిముట్టు; బిరబిర, birabira -adj. --onomatopoeia for fast and rustling motion; బిరుదు, birudu -n. --title; a title given in recognition of some accomplishment; బిరుసు, birusu -adj. --rough; not soft and tender; hard; firm to bite; al dente; ---తలబిరుసుతనం = headstrongness. బిర్రు, birru -n. --uptight; tense; బిలం, bilaM -n. --tunnel; hole; cave; any opening with only one entrace; బిలింబి కాయలు, biliMbi kAyalu - n. -- పులుసు కాయలు; [bot.] ''Averrhoa bilimbi;'' -- రాచ ఉసిరి చెట్టుకి, స్టార్ ఫ్రూట్ చెట్టు (కరంబోలా- Carambola) కి దగ్గర బంధువు అనదగిన ఈ చెట్లు అందరి పెరటి దొడ్లలో పెంచేవారట. అప్పట్లో అందరూ ఈ పుల్లటి కాయల్ని కూరలలో వాడుకునేవారట. ప్రస్తుతం ఈ చెట్లు అరుదుగా మాత్రమే కనిపిస్తున్నాయి. బిల్లు, billu -n. --a timber tree; the Indian satinwood tree whose wood resembles the box wood; [bot.] ''Swietania chloroxylon''; బిళ్ల, biLla -adj. --flat; ---బిళ్లగోచీ = a style of wearing a dhoti or sari with a flat-pleated back. ---బిళ్లపెంకు = flat tile. ---బిళ్లబంట్రోత్తు = peon who wears a badge; a peon reporting to a government officer. -n. --(1) tablet; --(2) coin; --(3) hard candy drop; --(4) badge; బిళ్లగన్నేరు, biLlagannEru -n. --Jalap plant; Periwinkle; [bot.] ''Catharanthus roseus'' of the Apocynaceae family; ''Vinca rosea'' of the Catharanthus family; -- the drug Vincistrene, extracted from its roots, is being investigated for its medicinal values; -- ఈ మొక్కలలోని ఆకులు, పూలు, వేర్లు మొదలైన అన్ని భాగాలలో చాలా ఎక్కువగా ఉండే ఆల్కలాయిడ్స్ వైద్యపరంగా ఎంతో విలువైనవి. విన్ బ్లాస్టిన్ (Vinblastine), విన్ క్రిస్టిన్ (Vincristine), ల్యూరోసైడిన్ (Leurosidine), ల్యూరోసైన్ (Leurosine) వంటి ఆల్కలాయిడ్స్ కాన్సర్ నివారణకు అద్భుతంగా పనిచేస్తాయని పరిశోధనలలో తేలింది. ల్యుకేమియా (Leukaemia) కూ, హాడ్కిన్స్ డిసీజ్ (Hodgkin's disease), విల్మ్స్ ట్యూమర్ (Wilms' Tumour), న్యూరోబ్లాస్టోమా (Neuroblastoma) వంటి వాటికి ఈ ఆల్కలాయిడ్స్ దివ్యౌషధాలుగా పనిచేస్తాయని వైద్య పరిశోధనలలో తేలింది. బిళ్లజువ్వి, biLlajuvvi -n. --[bot.] ''Ficus nitida''; బిళ్లు, biLlu -n. --[bot.] ''Chloxylon swietenia''; బిళ్లుగడ్డి, biLlugaDDi -n. --[bot.] ''Saccharum spontaneum''; బీజం, bIjaM -n. --(1) seed;(2) semen; (3) root of an equation; (4) essential part; బీజగణితం, bIjagaNitaM -n. --algebra; బీజాశయం, bIASayaM -n. --gonad; బీజాక్షరం, bIjAkSharaM - n. -- the essential syllable in a sacred mantra, the absence of which would render the word into an antonym; --- నమశ్సివాయ = నమ + శివాయ means "I salute the auspicious energy". If the syllable మ is removed న + శివాయ means "not auspicious" బీట, bITa -n. --crack; fissure; chink; బీటుదుంప, bITuduMpa -n. --beet root; sugar beet; బీడీ, bIDI -n. --beedi; a small cigar-like smoking item in which tobacco is wrapped in a beedi leaf (leaf of coromandel ebony); బీడీ ఆకు, bIDI ఆకు -n. --beedi leaf; leaf of ebony or coromandel ebony; tobacco rolled in these leaves is a popular as native cigarettes among villagers; [bot.] ''Diospyros melanoxylon''; -- తుమికి; [[తునికి చెట్టు]]; బీడు, bIDu -n. --(1) ground; meadow; field; --(2) waste; inferior; low; second rate; --(3) zinc filings used in fireworks; --(4) any scrap metal; ---బంతుల బీడు = play ground. ---బీడుది నాకెందుకు = I do not want the inferior one. బీదరికం, bIdarikaM -n. --poverty. బీభత్స, bIbhatsa -adj. --disgusting; loathsome; estranged in mind; abhorrent; savage; మనస్సుకి రోత పుట్టించేది; బీమా, bImA -n. --insurance; బీర, bIra -adj. --big; large; బీరకాయ, bIrakAya -n. --ribbed gourd; ridged gourd; sharp edged cucumber; [bot.] ''Petula sinqua; Luffa acutangula''; --[note) In Arabic Luffa means plant fiber. so the name means acute-angled vegetable with fiber; --same as బీర; ఊరబీర; -- చేదు బీర = [bot.] ''Luffa acutangula'' var amara; -- not same as నేతిబీర = sponge gourd; [bot.] ''Luffa cylindrica; Luffa egyptiaca''; --[Sans.] స్వాదు కోశాతకీ; తిక్త కోశాతకీ; కటు కోశాతకీ; ఘృతకోశాతకీ; బీరువా, bIruvA -n. --bureau; shelf with doors; almirah; %బు - bu, బూ - bU బుంగ, buMga -n. --(1) balloon; --(2) a round pot; బుంగమూతి, buMgamUti -n. --sulky face; బుకాయించు, bukAyiMcu -v. i. --bluff; hoodwink; బుకాయింపు, bukAyiMpu -n. --bluffing; hoodwinking; బుక్కా, bukkA -n. --rouge (రూజ్ ); a fragrant powder (containing musk, civetone, etc.) often applied to the cheeks; sandalwood powder; బుక్కావాడు, bukkAvADu -n. --perfumer; a person who sells (or makes) perfumes; బుక్కెడు, bukkeDu -adj. --mouthful; బుగబుగ, bugabuga -n. --bubbling sound; బుగత, bugata -n. --big landlord; బుగ్గ, bugga -n. --(1) cheek; --(2) artesian spring; as in నీటి బుగ్గ; బుగ్గబావి, buggabAvi -n. --artesian well; బుగ్గమీసం, buggamIsaM -n. --whisker; బుగ్గి, buggi -n. --(1) ashes; --(2) dust; dirt; బుగ్గిపాలు, buggipAlu -ph. --[idiom] wasted effort; (lit.) fell into the ashes; బుచ్చిగాడు, buccigADu -n. --white-breasted kingfisher; [bio.] ''Halcyon smyrnensis''; also లకుమికి పిట్ట; ---నీళ్ల బుచ్చిగాడు = pied kingfisher; [bio.] ''Ceryle rudis''; బుజ్జగించు, bujjagiMcu -v. t. --lull; pacify; console; caress; బుట్ట, buTTa -n. --basket; typically made out of tightly woven palm leaf strips or flat bamboo strips; (rel.) సజ్జ = a basket with loosely woven wooden strips or twigs; ---వాడు బుట్టలో పడ్డాడు = [idiom] he got duped; he fell victim to a ploy. బుడగ, buDaga -n. --bubble; balloon; బుడమ, buDama -n. --(1) short round cucumber; [bot.] Cucumis pubescense; Bryonia callosa; (2) [bot.] Physalis minima Linn.; the juice of this is used as a remedy for ear-ache; బుడమకాయ, buDamakAya -n. --(1) [idiom] short fellow; బుడంకాయ; -- (2) [bot.] Bryonica callosa; Cucumis utilissinus of Cucurbitaceae family --- ఇది దొండ, ఆనప, గుమ్మడి జాతికి చెందిన ఒక రకం దోసకాయ; --- రకాలు: కూతురు బుడమ; కోడి బుడమ; బుడ్డ, buDDa -adj. --short; dwarf; బుడమ; -n. --hydrocele; collection of fluids in the scrotum; బుడ్డకాకర, buDDakAkara -n. -- a tendril climber; [bot.] ''Cardiospermum halicacabum'' Linn.; బుడ్డతుమ్మ, buDDatumma -n. --[bot.] ''Acacia roxburghii;'' బుడ్డబూసర, buDDabUsara -n. --[bot.] ''Physalis peruviana''; బుడితగుల్ల, buDitagulla -n. --arc shell; [bio.] ''Anadara granosa'' of the Arcidae family; బుడిపెలు, buDipelu - n. -- [bot.] tubercles; little projections on a fruit or stem of a plant; బుడ్డి, buDDi -n. --(1) bottle; vial; bottle with a narrow mouth; --(2) slang for a alcohol habit; ---సారాబుడ్డి = wine bottle. ---సిరాబుడ్డి = ink bottle. ---వాడు బుడ్డి వేస్తున్నాడు = he is drinking (alcoholic beverage). బుడ్డిదీపం, buDDidIpaM -n. --(1) alcohol lamp; spirit lamp; --(2) a small lamp; బుడ్డోడు, buDDoDu -n. --small boy; young fellow; బుద్బుదం, budbudaM -n. --water bubble; బుద్బుదప్రాయం, budbudaprAyaM -n. --transitory; fleeting; (lit.) like a water bubble; బుధగ్రహం, budhagrahaM -n. --Mercury; a planet in the Solar system; బుద్ధి, buddhi -n. --cleverness; intellect; the faculty of mind that gives assurance; see also చిత్తం; ---కుశాగ్ర బుద్ధి = razor sharp intellect; (lit.) an intellect as sharp as the blade of కుశ grass. బుద్ధికుశలత, buddhikuSalata -n. --cleverness; smartness; బుద్ధిహీనుడు, buddhihInuDu -n. -imbecile; %to e2t బుబ్బస, bubbasa -n. --[bot.] ''Hydrocotyle rotundifolia''; బురద, burada -n. --mud; slime; బుర్ర, burra -n. --(1) head; --(2) the stone inside a palm fruit; usually there are three stones in each palmyrah palm fruit; బుర్రగుజ్జు, burragujju -n. --the pulp inside the stone of a palm fruit; -- తాటికాయలు కోయకుండా చెట్టుకే వదిలేస్తే పండిన తరువాత ముంజలు ముదిరి గట్టి టెంకలుగా మారుతాయి. వాటిని భూమిలో పాతితే కొన్నిరోజుల తరువాత వాటినుంచి వేరు (అదే తేగ అవుతుంది) వస్తుంది. అలాగే వదలి వేస్తే ఆ వేరు తాటి చెట్టు అవుతుంది. తేగలు కొంత పక్వానికి వచ్చిన తరువాత భూమిలో నంచి వాటిని తవ్వి, టెంకలు పగల గొట్టినప్పుడు టెంకల లోపల ఉన్న లేత కొబ్బరి లాంటి పదార్థమే బుర్రగుజ్జు. తేగ బలమయ్యే కొద్ది బుర్రగుంజు తగ్గుతుంది. తేగ మధ్యలో వివిధ పొరలతో కూడిన మెత్తని పుల్ల లాంటిది ఉంటుంది దాన్ని చందమామ అంటారు. దాని చివరన మెత్తగా ఉండి చాల తీయగా ఉంటుంది. తేగని భూమి నుంచి తీయకుండా ఉంచి ఉంటే ఈ చందమామే తాటి ఆకు చిగురు అవుతుంది బురుజు, buruju -n. --tower; lookout bastion; ---కోట బురుజు = tower of a fort; lookout of a fortification. ---నీటి బురుజు = water tower. ---విమానాశ్రయపు బురుజు = airport tower. బురోనీ, బురోణి, burOnI, burONi, -n. --1. [bot.] ''Ficus rubescens; Ficus heterophylla''; --2. పరాటాని పోలిన ఒక ఆఫ్ఘనిస్థాన్ వంటకం; బుల్ బుల్, bul^-bul^ -n. --(1) bulbul; --(2) పిగిలిపిట్ట లాంటి పక్షి; బుల్లి, bulli -adj. --small; tiny; బుల్లెమ్మ, bullemma -n. --girl; a small girl; lass; బుల్లోడు, bullOdu -n. --boy; a small boy; lad; బువ్వ, buvva -n. --baby language for food; cooked rice; బువ్వంబంతి, buvvaMbaMti -n. --feast at a wedding, often involving singing and poking fun at each other; బుస, busa -n. --hiss; hiss of a snake; బుసబుస, busabusa -n. --onomatopoeia for the sound of effervescence; బ్రుంగుడుపడు, bruMguDupaDu - v. i. -- fell out of use; went into the background; get destroyed; బూకరించు, bUkariMcu -v. t. --bluff; బూచాడు, bUcADu -n. --(1) same as బూచి; --(2) ghost; బూచి, bUci -n. --(1) bad man; a term used primarily to scare children as a means of disciplining them; -- (ety.) believed to be an adaptation of the French General Bussy who assisted the Vijayanagara king in a skirmish against the Bobbili king in which the former prevailed; --(2) ghost; బూజు, bUju -n. --(1) mold; bread mold; [bio.] ''Neurospora crassa''; --(2) cobweb; ---జిగురు బూజు = slime mold. బూటకం, bUTakaM -n. --trick; falsity; guile; బూడిద, bUDida -n. --ashes; బూడిదగుమ్మడి, bUDidagummaDi -n. --ash gourd; white gourd; white gourd melon; ash melon; wax gourd; [bot.] ''Benincasa cerifera; Benincasa hispida'' of the Cucurbitaceae family; (note) In Latin ''ceriferus'' means "with wax" and ''hispidus'' means "with rough hair; Benincasa is the name of a scientist who lived in Pisa, Italy; ---[Sans.] శ్వేత కూష్మాండః; కూష్మాండః; కకుభాండ; పుష్యఫలం; బూడిదతెగులు, bUDidategulu -n. --mold; mildew; బూతపిల్లి, bUtapilli -n. --civet cat; a cat-like fish-eating animal of Africa, India and Malaysia, బూతి, bUti adj. -- బూయి (యోని) కి సంబంధించినది; బూతి మాట, bUti mATa - n. -- స్త్రీగుహ్యమునకు సంబంధించిన శబ్దము; బూతు - n. -- స్తోత్రపాఠకుఁడు; భట్రాజు; మాగధుడు; వంది; వర్ణకుడు; స్తుతిపాఠకుడు; స్తుతివ్రతుడు; స్వస్తికారుడు; బూరగడ్డి, bUragaDDi -n. --[bot.] Ambrosinia unilocularis; బూరా, bUrA -n. --toot; horn; trumpet; bugle; బూరిచెట్టు, bUriceTTu -n. --[bot.] ''Ehretia buxifolia''; బూరిజ, bUrija -n. --[bot.] ''Hymenodictyon excelsum''; బూరుగు చెట్టు, bUrugu ceTTu -n. --silk cotton tree; kapok; [bot.] ''Bombax ceiba; Bombax malabaricum; Eriodendron anfractuosum; Ceiba pentandra; Cochlospermum gillivraei;'' బూరుగు దూది, bUrugu dUdi -n. --(1) silk cotton; an inferior variety of kapok; cotton-like material inside the fruits of Bombax ceiba; or Ciba pentandra; --(2) kapok; Cochlospermum gillivraei; బూర్జువా, bUrjuvA -n. --bourgeois; a person of middle class mentality; బూసరకాయ, bUsarakAya -n. --Brazil cherry; [bot.] ''Physalis peruviana''; బూసి, bUsi -n. --[bot.] Vitex abborea; బృందం, bRMdaM -n. --group; same as వృందం; బృంద, bRMda -n. --the sacred basil plant; -- తులసి; బృందగానం, bRMdagAnaM -n. --chorus; a song sung by several people; బృహత్, bRhat -adj. --big; jumbo; large; mega; బృహత్ తార, bRhat tAra -n. --(1) mega star; --(2) a cinema star commanding great popularity; --(3) large stellar object, much bigger than the Sun. బృహద్ధమని, bRhaddhamani -n. --[anat.] aorta; main vessel carrying blood out of the heart; బృహస్పతి, bRhaspati -n. --[astron.] the planet Jupiter; గురుడు; బెంగ, beMga -n. --worrying; pining; yearning; anxiety; [[File:Chayote_BNC.jpg|right|thumb|బెంగుళూరు వంకాయ]] బెంగుళూరు వంకాయ, beMguLUrU vaMkAya -n. --chayote squash; బెంగుళూరు మిరప, beMguLUrU mirapa -n. --capsicum; --బుట్ట మిరప; బొండు మిరప; బెండకాయ, beMDakAya -n. --okra; gumbo; lady's finger; [bot.] ''Hibiscus longifolius; Hibiscus esculentus; Abelmoschus esculentus'' of the Malvaceae family; --- [note]. In Greek "moschos" means fragrance and Abel refers to Dr. Clarke Abel (1780-1826), physician of Lord Amherst, Governor General of India. The phrase "esculentus" tells that this is edible. Thus the scientific name means Abel's fragrant edible. --- also known as ఎద్దునాలుక చెట్టు; ---కస్తూరి బెండ; --- [Sans.] భేండా, భేండీ; భిండక; భిణాదక; బెండు, beMDu -n. --cork; pith; [bot.] ''Aeschynomene indica; Aeschynomene aspera''; ---జీలుగుబెండు = cork made out of pith. బెండుచాప, beMDucApa -n. --[chem.] linoleum; a plastic sheet used to cover floors; బెందడి, beMdaDi -n. --soft mud; (esp.) mud used as a cement in building construction; బెకబెక, bekabeka -adj. --onomatopoeia for the croaking of frogs; బెగటికంద, begaTikaMda -n. --[bot.] ''Amberboa indica''; బెజ్జం, bejjaM -n. --hole; orifice; aperture; perforation; puncture; బెట్టిదం, beTTidaM -n. --harshness; cruelty; బెట్టు, beTTu -adj. --uppity; a shortened form of బెట్టిదం; బెడలిక, beDalika -n. --[bot.] ''Griffithia fragrans''; బెణుకు, beNuku -n. --sprain; muscle sprain; బెడద మొక్కలు, beDada mokkalu - n. ph. -- invasive plants; బెడిసికొట్టు, beDisikoTTu -v. i. --backfire; బెత్తం, bettaM -n. --rattan; [bot.] ''Calamus Rotang''; cane; stick; thin bamboo rod; -- (rel.) లాఠీ = a thick wooden rod with a metal tip; ---బెత్తాన్ని బొత్తిగా వాడకపోతే పిల్లాడు పూర్తిగా పాడయిపోతాడు = spare the rod and spoil the child. బెత్త, betta -n. --a measure of length equal to the width of 4 fingers; see also జాన, మూర; బెబ్బులి, bebbuli -n. --tiger; బెరడు, beraDu -n. --bark; dry surface layer of a tree trunk; బెర్తు, bertu -n. --(1) berth; a full-length bench for sleeping in a railway compartment; --(2) mooring place for a ship in a harbor; బెల్లం, bellaM -n. --(1)jaggery; dark, crude, raw sugar; --(2) penis; membrum virile, as applied to children only; ---చెరకుబెల్లం = jaggery; made from the juice of sugar cane. ---తాటిబెల్లం = gur; made from the juice of East Indian palm tree fruits; గుడం. బెల్లమాకు, bellamAku -n. --a native of S. America and naturalized to India; fresh leaves are chewed to relieve tooth-ache; crushed leaves stop bleeding; [bot.] ''Tridax procumbens'' Linn.; బెల్లించు, belliMcu -n. --coax; cajole; wheedle; బ్రెయిల్, breyil -n. --Braille; a script of raised dots on paper to help blind people read; named after Louis Braille, its inventor; బేక్టీరియాబక్షిణి, bEkTIriyAbakshiNi -n. --[biol.] bacteriophage; బేజరూరు, bEjarUru -adj. --not urgent; not essential; బేజారు, bEjAru -adj. --displeasure; annoyance; scary; బేడతీగ, bEDatIga -n. --[bot.] Ipomaea pescaprae; బేడలు, bEDalu -n. pl. --dal; split cereals such as split peas and other leguminous cerelas; బేడా, bEDA -n. --bedroll; bedding; బేడీలు, bEDIlu -n. --handcuffs; cuffs; shackles; బేమరమ్మత్తు, bEmarammattu -n. --disrepair; out of repair; damaged; బేరం, bEraM -n. --(1) bargain; deal; --(2) business; trade; బేరసారాలు, bErasArAlu -n. pl. --negotiations; dealings; transactions బేరిపండు, bEripaMDu -n. -- klip dagga; Christmas candlestick; lion's ear; [bot.] ''Phlomis nepetifolia; Leonotis nepetifolia''; బేరీజు, bErIju -n. --tally; ---లాభనష్టములు బేరీజు వేసికో = tally the profits and losses. బేవార్సు, bEvArsu -n. --unclaimed; in the absence of the owner; free; -- ఊరికినే, పనీపాటా లేకుండా తిరిగే; --(ety.) బే అనేది పర్షియన్ లో "లేని, లేమి, కాని" వంటి అర్థాలలో వాడతారు. వారిస్ అనేది అరబిక్ లో వారసుడు. "బే- వారీస్" అంటే పిల్లలు లేని వాడు అని అర్థం. బేషరుతుగా, bEsharatugA -adv. --unconditionally; బేసబబు, bEsababu -adj. --unreasonable; improper; not right; బేసి, bEsi -n. --odd; (ant.) సరి; బేస్తు, bEstu -n. -- marginal victory in a card game; --కుందేలు = less than marginal victory in a card game; --ఆట = more than marginal victory in a card game; బైట, baiTa -n. --outside; బైతు, baiTu -n. --country bumpkin; బైరాగి, bairAgi -n. --hermit; religious mendicant; altered form of విరాగి; బైలు, bailu -n. --an open field; బైలుదేరు, -v. i. --start; begin a journey; బైలుపరచు, bailuparacu -v. t. --expose; %బొం - boM, బొ - bo, బో - bO, బౌ - bau బొంకు, boMku -n. --lie; fib; untrue; బొంగరం, boMgaraM -n. --top; a spinning toy; a gyrator; బొంగు, boMgu -adj. --hollow; - n. -- hollow bamboo; [bot.] Bambusa arundinaceae బొంగు బిర్యానీ, boMgu biryAnI -n. --Biryani cooked in the hollow of a bamboo; -- బొంగు వెదురు; ముళ్ళ వెదురు; పెంటి వెదురు; బొంగురు, boMguru -adj. --hoarse; (ant.) కీచు; బొండుమల్లె, boMDumalle -n. -- Arabian Jasmine; [bot.] ''Jasminum sambac''; -- బొడ్డుమల్లె; బొంత, boMta -n. --quilt; బొంతకాకి, boMtakAki - n. -- a large black forest crow; కాకోలం; బొంతచామలు, boMtacAmalu -n. --[bot.] ''Populismus frumentacea''; బొంతజెముడు, boMtajemuDu -n. -- antique spurge; a large, bushy shrub; [bot.] ''Euphorbia antiquorum''; బొంతటేకు, boMtEku -n. -- Kath Sagon; Desi Sagon; Karen Wood Tree; [bot.] ''Haplophragma adenophyllum'' of the Bignoniaceae family; ''Bignonia adenophylla''; బొంద, boMda -n. --(1) hole; hole in the ground; pit; grave; -- (2) channel for water; -- (3) small palm or date tree; బొంది, boMdi -n. --physical body; mortal coil; బొందు, boMdu - n. -- a thin strap or cord, usually made of folded cloth, used to tie and support a garment around the waist; a skein, a bundle of fibres or thread; బొంబాయి, boMbAyi -n. --(1) faucet; tap; water tube; --(2) hand pump to pull any liquid from a barrel, especially kerosine;; --(3) Telugu name for the city of Bombay; బొక్క, bokka -n. --(1) hole; --(2) jail; --(3) loss in a business transaction; బొక్కసం, bokkasaM -n. --treasury; బొక్కు, bokku -v. i. --gobble up; eat greedily with a mouthful; బొక్కుడు, bokkuDu -n. --brahmi; Indian pennywort; Asiatic pennywort; [bot.] ''Hydrocotyle asiatica''; బొక్కెన, bokkena -n. --(1) bucket; --(2) [bot.] ''Zapania nodiflora''; బొగడ, bogaDa -n. -- a flowering tree widely found in India; [bot.] ''Mimusops elengi''; -- చిరు తీపి, ఎక్కువ వగరు వుండే బొగడ పండ్లు నోటి ఆరోగ్యానికి, ముఖ్యంగా చిగుళ్ళకు చాలా మంచివి. ఈ చెట్టు పుల్లలను వేప పుల్లలలాగే పళ్ళు తోముకోడానికి వాడవచ్చు - నోటి దుర్వాసన పోవడం, చిగుళ్ళ ఆరోగ్యం పెరగడం జరుగుతుంది; బొగడబంతి, bogaDabaMti -n. --gomphrena; [bot.] ''Gomphernia globosa''; -- బొగడబంతి మొక్కకు పువ్వులే వుంటాయి. ఇది అందానికి ఆహ్లాదానికి పెంచుకొనే మొక్క. చెట్టు కాదు. కాయలు కాయవు. Globe amaranth అని పిలువబడే ఈ మొక్క తోటకూర జాతికి చెందిన మొక్క. ఇది అమెరికా నుండి మన దేశం వచ్చిందట. దీనికి కూడా ఆరోగ్యపరమైన ఉపయోగాలున్నాయని అమెరికా వారే చెప్పారు. బొగ్గు, -n. --(1) charcoal; --(2) coal; (rel.) రాక్షసి బొగ్గు; బొగ్గుపులుసు గాలి, boggupulusu gAli -n. --carbon dioxide; బొచ్చు, boccu -n. --fur; wool; hair; బొచ్చె, bocce -n. --(1) Katla; Catla; a fish of the Cyprinidae family; [bio.] ''Catla catla''; --(2) a pot or cooking vessel; బొజ్జ, bojja -n. --(1) belly; tummy; --(2) potbelly; -- బొర్ర; బొటబొట, boTaboTa -adj. --onomatopoeia for trickling or dripping flow; ---రక్తం బొటబొట కారింది = the blood trickled. ---కన్నీరు బొటబొట కారింది = the tears trickled. బొటనవేలు, boTanavElu -n. --(1) thumb; --(2) big toe; బొట్టకడపచెట్టు, boTTakaDapaceTTu -n. --[bot.] ''Nauclea parvifolia''; ''Mitragyna parvifolia'' of the Rubiaceae family; -- Its leaves alleviate pain and swelling, and are used for better healing from wounds and ulcers. Its stem bark is used in treatment of biliousness and muscular pains; బొట్టు, boTTu -n. --(1) the dot on the forehead of Hindus; --(2) drop; బొటాబొటి, boTAboTI -adj. --marginal; barely sufficient; approximate; బొట్టె, boTTe -n. --child; బొడ్డ, boDDa -n. --[bot.] ''Ficus glomerata''; బొడ్డ చెట్టు, boDDa ceTTu -n. --[bot.] ''Ficus asperima''; -- కరక బొడ్డ; [Sans.] ఖరపత్ర;. బొడిపె, boDipe -n. --bud-like projection on the skin or tongue; బొడ్డు, boDDu -n. --navel; umbilicus; బొడ్డు తాడు, boDDu tADu -n. --umbilical cord; బొడ్డు నారింజ, boDDu nAriMja -n. --navel orange; a sweet, seedless orange with a structure resembling a navel; బొడ్డుమల్లె, boDDu malle -n. --double jasmine; Arabian jasmine; [bot.] ''Jasminum sambac''; same as బొంతమల్లె; బొడ్డూడనివాడు, boDDUDanivADu -n. --[idiom] infant; kid; child, any person who acts like a child; (lit.) a person whose umbilical cord has not yet dropped; బొత్తాం, bottAM -n. --button; బొత్తిగా, bottigA -adv. --entirely, absolutely; బొద్దింక, boddiMka -n. --roach; cockroach; [bio.] ''Blatta orientalis''; ''Blatta Americana''; -- an insect belonging to the order Orthoptera; తిన్నని రెక్కలు గల కీటకం; బొద్ది, boddi -n. --[bot.] ''Macaranga roxburghii''; ''Macaranga peltata'' of the Euphorbiaceae family; -- the major use of Macaranga peltata is for making wooden pencils and in the plywood industry బొద్దికూర, boddikUra -n. -- [bot.] ''Portulaca tuberosa'' Roxb.; -- a famine food; roots eaten raw; బొద్దు, boddu -adj. --(1) chubby; plump; fat; stout; --(2) sturdy; --(3) thick; --(4) block as in "block lettering" బొప్పాయి, బొబ్బాసి, boppAyi, bobbAsi -n. --papaya; [bot.] ''Carica papaya'' of the Caricaceae family; this S. American plant was brought to India in the seventeenth century; --కొండ బొప్పాయి = [bot.] ''Carica pubescens''; grows in the Nilgiris; బొప్పి, boppi -n. --bump; contusion; swelling; బొబ్బ, bobba -n. --(1) yell; scream; roar; loud cry; --(2) blister; --(3) child language for water; బొబ్బతెగులు, bobbategulu -n. --tobacco mosaic disease; బొబ్బర్లు, bobbarlu -n. pl. --(1) Catjang cowpeas; Hindu cowpeas; [bot.] ''Vigna unguiculata'' of the Fabaceae family; ''Vigna catjang''; --(2) black beans; [bot.] ''Dolichos sinensis''; ''Dolichos catiang'' Rox --(3) Yardlong Beans; Asparagus beans; [bot.] ''Vigna sinensis''; --అలసందలు; దంటుపెసలు; [Sans.] దీర్ఘబీజ; బొమ్మ, bomma -n. --(1) figure; diagram; image; --(2) doll; --(3) head of a coin; --(4) toy; బొమ్మకట్టుడు, bommakaTTuDu -n. --imagery; a style of writing in which images are created by the power of words; బొమ్మ మర్రి, bomma marri -n. --[bot.] Focus cunia; బొమ్మా బొరుసు, bomma borusu -ph. --head and tail of a coin; బొమ్మజెముడు, bommajemuDu -n. --prickly pear; cactus; బొమ్మపాపట, bommapApaTa -n. --[bot.] stylocorine webera; బొమ్మమేడి, bommamEDi -n. --[bot.] ''Ficus oppositifolia''; బొమ్మరిల్లు, bommarillu -n. --doll-house; బొమ్మసున్నం, bommasunnaM %e2t -n. --plaster of Paris; CaSO<sub>4</sub>; బొమ్మిటిక, bommiTika -n. --toy-brick; బొర్ర, borra -n. --(1) belly; tummy; --(2) potbelly; -- బొజ్జ; బొరియ, boriya -n. --burrow; pit; a hole in the ground usually made by an animal; బొరిగె, borige -n. --a small hand-held tool to scrape grass; a small hoe; బొరుగులు, borugulu -n. pl. --(1) fried grain or pulses, often eaten as a snack; --(2) puffed rice; బొరుసు, borusu -n. --tail side of a coin; బొల్లి, bolli -n. --(1) vitiligo; leukodermia; a disease with white patches on the skin; --(2) lie; fib; ---కల్లబొల్లి కబుర్లు = lies and tall tales. బోగన్ విల్లీ, bOgan^villi -n. --[bot.] Bougainvillea spectabilis; బోగీ, bOgI -n. --bogie; a rail car; బోడంట, bODaMTa -n. --Mountain ebony; [bot.] Bauhinia variegata of the Fabaceae family; -- a flowering plant found in China and India; బోడతరం, bODataraM -n. --[bot.] ''Sphaeranthus hirtus''; బోడమామిడి, bODamAmiDi -n. -- cluster fig; udumbara tree; [bot.] ''Ficus glomerata''; -- According to the Shatapatha Brahmana, the Audumbara tree was created from the force of Indra; From his hair his thought flowed, and became millet; from his skin his honour flowed, and became the aśvattha tree (ficus religiosa); from his flesh his force flowed, and became the udumbara tree (ficus glomerata); from his bones his sweet drink flowed, and became the nyagrodha tree (ficus indica); from his marrow his drink, the Soma juice, flowed, and became rice: in this way his energies, or vital powers, went from him; బోడి, bODi -adj. --(1) barren; empty; --(2) hairless; esp. when the hair is shaven off rather than bald; ---బోడిగుండు = hairless scalp; clean-shaven head. ---బోడిపలక = slate without a frame. ---బోడిమెట్ట = treeless hillock. ---బోడికబురు = empty message. బోణీ, bONI -n. --first transaction in a day's business; బోదకాలు, bOdakAlu -n. --filarial leg; filariasis; elephantiasis; a parasitic disease endemic to eastern part of India; బోదె, bode -n. --stem; particularly stem of a plant like banana plant; బోధ, bOdha -n. --teaching; indoctrination; బోధపడు, bOdhapaDu -n. --understand; comprehend; బోధించు, bOdhiMcu -v. t. --teach; indoctrinate; బోను, bOnu -n. --(1) cage; especially, animal cage; --(2) trap; snare; --(3) witness stand; బోయ్‍కాట్‍, bOykAT^ -n. --boycott; to collectively refrain from buying a product or using a service as an act of protest; named after Capt. Charles C. Boycott; బోయా, bOyA -n. --buoy; a floating ball or drum used as a marker in harbors and waterways; బోర, bOra -n. --chest; thorax; ---బోర విరుచుకుని నడుస్తున్నాడు = he is proud and arrogant; (lit.) he is walking with an uplifted chest. బోర్లా, bOrIA -adj. --prone; up-side down; topsy-turvey; face downward; బోర్లాపడు, bOrlApaDu -v. i. --fall face down; capsize; బోరు, bOru -n. --bore; tedium; బోరుకొట్టు, bOrukoTTu -v. i. --to be boring; బోల్తాపడు, bOltApaDu -v. i. --fall prey to; get cheated; బోర్లించు, bOrliMcu -v. t. --invert; put face down; put a vessel or a dish face down; బోలు, bOlu -adj. --hollow; బోసి, bOsi -adj. --(1)naked; blank; empty; --(2) toothless; ---బోసి మెడ = a neck without any ornament. ---బోసి మొహం = blank face. ---బోసి నోరు = mouth without teeth. బౌల్య సమీకరణం, baulya samIkaraNaM -n. --Boolean equation; </poem> ==Part 3: భం - bhaM, భ - bha, భ్ర - bhra== <poem> భంగం, bhaMgaM -n. --(1) breakage; disruption; --(2) interruption; ---అస్థి భంగం = breaking of the bones ---శృంగ భంగం = removing the horns; [idiom] to cut one down to size; భంగకర, bhaMgakara -adj. --disruptive; భంగపడు, bhaMgapaDu -v. i. --(1) to be broken; to be shattered; (2) to be disappointed; భంగపాటు, bhaMgapATu -n. --failure; defeat; disappointment; frustration; భంగిమ, bhaMgima -n. --pose; posture; manner; భంగురం, bhaMguraM -n. --transient; changeable; fleeting; భంజకం, bhaMjakaM -n. --breaker; destroyer; భంజనం, bhaMjanaM -n. --breaking; destroying; భండారం, bhaMDAraM -n. --(1) treasury; --(2) collection; --(3) store room; భక్తి, bhakti -n. --devotion; attachment; reverence; భక్తుడు, bhaktuDu -n. --devotee; fan; భక్షక కణాలు, bhakshaka kaNAlu -n. pl. --phagocytes; భక్షణ, bhakshaNa -n. --eating; భక్ష్యాలు, bhakshyAlu -n. --food prepared for events; భక్షించు, bhakshiMcu -v. t. --eat; భగం, bhagaM -n. --vagina; భగందరం, bhagaMdharaM -n. --fistula; భగ, bhaga -n. -- Fire; భగభగ, bhagabhaga -n. --onomatopoeia for the sound of flames, for a burning sensation or for expressing blazing anger; can be used for a burning sensation as well as the burning of an object; భగవంతుడు, bhagavaMtuDu -n. m. --God; Almighty; one who is surrounded by fire; 'భగ' మును ఆవరించి / ఆవహించి ఉన్నవాడు/ఉన్నది; భగవతి, bhagavati -n.f. -goddess; భగ్నం, bhagnaM -adj. --broken; shattered; భగీరథ ప్రయత్నం, bhagiratha prayatnaM -ph. --Herculian task; monumental task; భజంత్రీలు, bhajaMtrIlu -n. pl. --bands; esp. while referring to bands at wedding ceremonies; భట్టారకుడు, bhaTTArakuDu -n. --scholar; భడవా, bhaDavA -inter. -- a term of endearment widely used in coastal Andhra while reprimanding young boys; -- [Hindi] "bhad" means a pimp, a broker for call girls; -- ఇతర భారతీయ భాషలలో ఇది బూతు పదం; సరి అయిన అర్థం తెలియక కోస్తా ఆంధ్రలో దీనిని ముద్దు పేరుగా వాడెస్తూ ఉంటారు; భత్యం, bhatyaM -n. --allowance; stipend; ---కరువు భత్యం = dearness allowance. భద్రంగా, bhadraMgA -adv. --safely; భద్రత, bhadrata -n. --security; safety; భద్రతా సంఘం, bhadratA saMghaM -n. --Security Council of the United Nations; భద్రతుంగ, bhadratuMga -n. --coco-grass; Java gras;, nut grass; purple nutsedge; red nutsedge; [bot.] ''Cyperus rotundus'' of the Cyperaceae family; -- The plant is mentioned in the ancient Charaka Samhita (circa 100 AD). Modern Ayurvedic medicine uses the plant, known as musta (in musta moola churna), for fevers, digestive disorders, dysmenorrhea, and other maladies; [File:Gul-Abas-4-O%27clock_plant.JPG|right|thumb|Mirabilis jalapa=భద్రాక్షి]] భద్రాక్షి, bhadrAkshi -n. --four o'clock flower; [bot.] ''Mirabilis jalapa'' of the Nyctaginaceae family; -- Mirabilis in Latin means wonderful and Jalapa (or Xalapa) is the state capital of Veracruz in México. భయంకరమైన, bhayaMkaramaina -adj. --scary; grisly; భయం, bhayaM -n. --fear; trepidation; terror; phobia; భయకంపితం, bhayakaMpitaM -n. --shudder; భయపడు, bhayapaDu -v. i. --dread; fear; be afraid; భయపెట్టు, bhayapeTTu -v. t. --scare; intimidate; భయస్తుడు, bhayastuDu -n. m. --timid person; భయాందోళన, bhayAMdOLana -n. --panic; % to e2t భయానక, bhayAnaka -adj. --frightening; horrible; భరణం, bharaNaM -n. --(1) compensation; --(2) alimony; భరణి, bharaNi -n. --(1) the star, 35 Arietis; Musca; Yoga tara of the second lunar mansion; --(2) The second of the 27 star groups (or asterisms or lunar mansions) of the Hindu calendar; భరతవాక్యం, bharatavAkyaM -n. --epilog; epilogue; భరద్వాజపక్షి, bharadvAja pakshi -n. --King-crow; Drongo-shrike; a bird commonly seen on the backs of cattle; -- ఎట్రిత; పశులపోలిగాడు; నల్లంచి పిట్ట; భర్త, bharta -n. --husband. భరించు, bhariMcu -v. t. --tolerate; support; bear; endure; sustain; ---భరించువాడు భర్త = the one who supports is the husband. భరిణె, bhariNe -n. --a small box; pill-box; భరిత, bharita adjvl. -suff. --full of; filled with; భర్తీ చేయు, bhartI cEyu -v. t. --fill; fill up; భరోసా, bharOsA -n. --assurance; guarantee; trust; భల్లాటకం, bhallATakaM -n. --marking nut tree; [bot.] ''Semecarpus anacardium''; -- నల్లజీడి; భవనం, bhavanaM -n. --mansion; big building; manor; భవదీయుడు, bhavdIyuDu -n. m. --yours; used in closing a letter; భవిష్యత్ కాలం, bhavishyat kAlaM -n. --(1) [gram.] future tense; --(2) future; భవిష్యత్తు, bhavishyattu -n. --future; భస్మీకరణం, bhasmIkaraNaM -n. --(1) incineration; --(2) calcination; భృంగామలక తైలం, bhRMgAmalaka tailaM - n. ph. -- An Ayurvedic hair oil made from boiling coconut oil with "bhRMga" (గుంటగలగరాకు) (''Eclipta alba'') and "amla" (ఉసిరి) (''Emblica myrobalan''); భ్రంశం, bhraMSaM -n. --movement; prolapse; sliding; ---స్థానభ్రంశం = displacement. ---గుదభ్రంశం = prolapse of the anus. భ్రమ, bhrama -n. --illusion; delusion; భ్రమకం, bhramakaM -n. --palindrome; any word or phrase that reads the same both forward and backward. "Able was I ere I saw Elba" is a well known palindromic sentence. "Malayalam" is the longest known palindromic word (though a proper noun) in English. There are palindromic poems in Telugu; -- same as కచికపదం; భ్రమణం, bhramaNaM -n. --whirling; turning; going around; revolution; భ్రమరం, bhramaraM -n. --bee; -- భ్రమరకీటక న్యాయం. ఆకుపురుగు (కేటర్ పిల్లర్) శరీరంలో తన గుడ్లను పెట్టి తుమ్మెదో (కందిరీగో) మట్టితో దాన్ని మూసేస్తుంది. నాలుగు వారాల్లో ఆకుపురుగు దేహంలో కందిరీగ పెట్టిన గుడ్లు పిల్లలై ఆకుపురుగు దేహాన్నే ఆహారంగా భుజించి ప్యుపా దశకు చేరి అందమైన భ్రమరాలుగా, (కందిరీగలుగా) మట్టిని తొలుచుకొని వెలుపలికి వస్తాయి. ఆకుపురుగు తుమ్మెదగా మారుతోందని భ్రమపడ్డాము. ఇది కేవలం కవిసమయం; భ్రష్టం, bhrashTaM -n. --one that has fallen; భ్రష్టుడు, bhrashTuDu -n. m. --one who has fallen in stature or social values; ==Part 3: భాం - bhAM, భా - bhA== భాండం, bhAMDaM -n. --pot; vessel; భాండాగారం, bhAMDAgAraM -n. --a storehouse; repository; archive; depository; భాగం, bhAgaM -n. --share; part; portion; quarter; side; భాగస్వామి, bhAgasvAmi -n. --shareholder; partner; participant; భాగస్తుడు; భాగలబ్దం, bhAgalabdaM -n. --[math.] quotient; భాగ్యం, bhAgyaM -n. --fortune; (ant.) నిర్భాగ్యం; భాగ్యవంతుడు, bhAgyavaMtuDu -n. m. --wealthy person; భాగ్యవతి, bhAgyavati -n. f. --wealthy person; భాగారం, bhAgAraM -n. --[math.] division; భాగినేయి, bhAginEyi -n. -- sister's daughter; భాగినేయుడు, bhAginEyi -n. -- sister's son; భాగోతం, bhAgOtaM -n. --(1) a dance drama; --(2) farce; ---వీధి భాగోతం = a dance drama performed at the street corner; భాజకం, bhAjakaM -n. --[math.] divisor; భానువారం, bhAnuvAraM -n. --Sunday; భారం, bhAraM -n. --(1) [phy.] mass; --(2) weight; --(3) burden; responsibility; భారగతి, bhAragati -n. --[phy.] momentum; mass times the velocity of an object; % to e2t భారతీయ, bhAratIya -adj. --Indian; భారమితి, bhAramiti -n. --barometer; an instrument to measure the weight of air and therefore the pressure of the atmosphere; భార్య, bhArya -n. --wife; భార్యాభర్తలు, bhAryAbhartalu -n. pl. --wife and husband; couple; భారీ, bhArI -adj. --massive; heavy-duty; large-scale; ---భారీ పరిశ్రమలు = heavy industry. భారీతనం, bhArItanaM -n. --massiveness; భావం, bhAvaM -n. --meaning; concept; opinion; idea; [drama] emotion; ---స్థాయీభావం = dominant emotion. ---సాత్విక భావం = responsive emotion. ---సంచార భావం = transitory emotion. ---భావచౌర్యం = stealing of an idea. భావంజి, bhAvaMji -n. --Babchi; [bot.] ''Psoralea corylifolia'' of the Fabaceae family; --a plant used in Indian and Chinese traditional medicine for treatment of lichen-induced dermatitis by psoralen extract combined with sunlight exposure; భావకవిత్వం, bhAvakavitvaM -n. -- see భావగీతం; భావగీతం, bhAvagItaM -n. --lyrical poem; romantic poem; imaginative poem; --- భావకవిత్వ నిర్వచనము Lyrical Poetry; --- భావకవిత్వంలో శాఖలు - ప్రణయకవిత్వము (Love Poetry), ప్రకృతికవిత్వము (Nature Poetry), భక్తికవిత్వము (Mystic Poetry), దేశభక్తికవిత్వము (Patriotic Poetry), సంఘసంస్కరణ కవిత్వము (Reformative Poetry), స్మృతికావ్యములు (Elegies). --- భావకవిత్వంలో కవినక్షత్రములు - రాయప్రోలు, విశ్వనాథ, వెంకటపార్వతీశులు, కృష్ణశాస్త్రి, దువ్వూరి, బసవరాజు, నండూరి, వేదుల, నాయని, పింగళి, కాటూరి, జాషువా, తుమ్మల, తల్లావజ్ఝల, బాపిరాజు; --- భావకవులవలె ఎవరికి తెలియని ఏవో పాటలు పాడాలోయ్ -- ఎవరికీ తెలియని లేదా అర్థంకాని పాటలు రాసేవాళ్లే భావకవులు భావజాలం, bhAvajAlaM -n. --conceptual cluster; a stirring of a thought; భావమిశ్ర, bhAvamisra -n. --Bhava Misra; an eminent Ayurvedic physician of the 16th century; he described the circulation of blood and made many contributions to anatomy and physiology; భావన, bhAvana -adj. --treated; steeped; the steeping process involves immersing the subject substance in lime juice overnight and drying the subject substance in sunlight and repeating the whole immersion, drying cycle. Lime juice is added every night to keep the subject substance immersed all through the night; ---భావన అల్లం = ginger steeped in a special solution; శొంఠి. ---భావన కరక్కాయ = aloe steeped in a special solution. ---భావన జీలక్రర = steeped cumin seeds. -n. --concept; భావనాత్మక, bhAvanAtmaka -adj. --(1) conceptual; (2) romantic; భావసంకల్పన, bhAvasaMkalpana -n. --concept formation; భావసేకరణ, bhAvasEkaraNa -n. --abstraction; భావోద్రేకం, bhAvOdrEkaM - n. -- emotion; భావోద్వేగం, bhAvOdvEgaM - n. -- emotion; భావ్యం, bhAvyaM -n. --proper; appropriate; fair; భావి, bhAvi -n. --future; prospects; భాస్వరం, bhAsvaraM -n. --the element phosphorous; భాస్వర చక్కెర, bhasvara cakkera -n. --[biochem.] sugar-phosphate; భాష, bhASha - n. -- language; --- గ్రాంథిక భాష = literary language --- ప్రామాణిక భాష = standard language --- భాషులు = people speaking that language భాష్యం, bhAshyaM -n. --annotation; exposition; exegesis; commentary on a written text; భాషాంతరీకరణం, bhAshAMtarIkaraNaM -n. --translation; భాషాభాగం, bhAshAbhagaM -n. --[gram.] part of speech; భాసం, bhAsaM -n. --radiation; brightness; radiance; భాసబ్బదిలీ, bhAsabbadilI -n. --[phy] radiative transfer; % to e2t బాధ్యత, bhAdyata -n. --responsibility; భ్రాంతి, bhrAMti -n. --illusion; భ్రాత్రియం, bhrAtriyaM -n. --brotherhood; fraternity; భిత్తి, bhitti, -n. --wall; ---భిత్తి చిత్రం = wall painting. ---భిత్తి శిలాంచలాలు = strips of sculpture on walls telling a story, somewhat like the modern cartoon strips in newspapers. ---భిత్తి శిల్పాలు = wall scupture; relief sculpture on walls. భిన్నం, bhinnaM -n. --[math.] fraction; భిన్నత్వం, bhinnatvaM -n. --diversity; భిన్నాంకం, bhinnaMkaM -n. --[math.] fractional number; rational number; భిన్నాభిప్రాయం, bhinnAbhiprAyaM -n. --dissent; disagreement; భీతి, bhIti -n. --fear; scare; phobia; భీరుడు, bhIruDu -n. m. --coward; (ant.) ధీరుడు; భుక్తి, bhukti -n. --livelihood; భుగభుగ, bhugabhuga -adj. --onomatopoeia for effervescence; భుజం, bhujaM -n. --(1) shoulder; --(2) the side of a rectilinear geometrical figure; భుజగం, bhujagaM -n. --snake; serpent; భుజంగనాడి, bhujaMganADi -n. --name of a Tamil book in which many predictions about the future can be found; భూయిష్టం, bhUyishTaM -suff. --full of; ---కరుణ భూయిష్టం = full of mercy. ---దోషభూయిష్టం = full of errors. ---పాప భూయిష్టం = full of sins. భుజపత్రం, bhujapatraM -n. --Himalayan birch; [bot.] ''Betula bhojpatra''; -- Bhojpatra has been used by the priests and the Sadhus from last 2100 years for writing mantras and Shlokas. It has been recorded that Raja Vikramaditya used the Bhojpatra for writing Mantras. It was only when the Mughals introduced paper, little became the use of Bhojpatra; భుజాంతరం, bhujAMtaraM -n. --chest; (lit.) the space between the arms; భుజాస్థి, bhujAsti -n. --bone in the arm; భుజించు, bhujiMcu -v. t. --eat; భూకంపం, bhUkaMpaM -n. --earthquake; earth tremor; భూగర్భం, bhUgarbhaM -n. --interior of the Earth; భూగర్భజలం, bhUgarbhajalaM -n. --groundwater; భూగోళం, bhUgOLaM -n. --(1) the globe; --(2) the planet Earth; the sphere of Earth; భూచక్కెరగడ్డ, bhUcakkeragaDDa - n. -- Alligator Yam, Milky Yam; [bot.] ''Ipomea digitata''; -- In India, Alligator Yam is used as a general tonic, to treat diseases of the spleen and liver and prevent fat accumulation in the body. భూతం, bhUtaM -n. --(1) demon; ghost; imp; hobgoblin; --(2) any one of the five elements of the ancient sciences of Hindus; భూత, bhUta -adj. --(1) the one that comes into being; --(2) elemental; --(3) big; huge; demonic; --(4) past; --(5) life; living things; భూతకాలం, bhUtakAlaM -n. --[gram.] past tense; భూతద్దం, bhUtaddaM -n. --magnifying glass; భూతబ్బల్లులు, bhUtabballulu -n. --dinosaurs; (lit.) giant lizards; -- రాక్షసి బల్లులు; భూతదయ, bhUtadaya -n. --compassion for the living things; భూతల జలం, bhUtala jalaM -n. --[geol.] surface water; భూతవైద్యం, bhUtavaidyaM -n. --exorcism; భూతాంకుశం, bhUtAMkuSaM -n. --croton; [bot.] ''Croton oblongifolius''; భూతావాసం, bhUtAvAsaM -n. --[bot.] ''Terminalia belerica''; -- The seeds are called "bedda" nuts. In traditional Ayurvedic medicine, Beleric is known as "Bibhitaki." Its fruit is used in the popular Indian herbal Rasayana treatment Triphala. -- [Sans.] Bibhītaka భూతులసి, bhUtulasi -n. -- Sweet basil; [bot.] ''Ocimum basilicum'' of the Lamiaceae (mints) family; భూనభోంతరాళాలు, bhUnabhOMtarALAlu -n. pl. --earth, heaven and the intervening space; భూనింబ, bhUniMba -n. --creat; chrietta; King of Bitters; [bot.] ''Andrographis paniculata'' of the Acanthaceae family; -- one of the most popular medicinal plants used traditionally for the treatment of array of diseases such as cancer, diabetes, high blood pressure, ulcer, leprosy, bronchitis, skin diseases, flatulence, colic, influenza, dysentery, dyspepsia and malaria for centuries; -- నేలవేము; భూమధ్యరేఖ, bhUmadhyarEkha -n. --equator; భూమ్యాలకి, bhUmyAlaki -n. -- Gale of the wind; stonebreaker; seed-under-leaf; [bot.] ''Phyllanthus niruri'' of the Phyllanthaceae family; -- the juice of this herb plant is used for the treatment of jaundice, chronic dysentery, dyspepsia, cough, indigestion, diabetes, urinary tract diseases, skin diseases, ulcer, sores and swelling; -- నేల ఉసిరి; భూమి, bhUmi -n. --(1) ground; --(2) acreage; --(3) the planet Earth; భూమిక, bhUmika -n. --(1) role in a drama; --(2) preface; భూములు, bhUmulu -n. --lands; landed property; estate; భూయిష్ఠం, bhUyiShThaM -n. -- very widespread; బహుళం; విస్తృతం; భూర్జం, bhUrjaM -n. --birch tree; [bot.] ''Betula bhojpatra''; భూర్జ, bhUrja -adj. --related to birch tree; భూరి, bhUri -n. --(1) plenty; generous; --(2) one followed by 33 zeros in the traditional Indian method of counting; భూసంధి, bhUsaMdhi -n. --isthmus; a land bridge joining two land masses across a sea; భూస్వామి, bhUsvAmi -n. --landlord; (lit.) the lord of the land; భ్రూణం, bhRUNaM' - n. -- fetus; -- (note) మానవులలో యుగాండం (zygote) అన్న పేరు శిశుసంకల్పన (conception) సమయం నుండి ఐదో వారం వరకు వర్తిస్తుంది. ఐదవ వారం నుండి పదవ వారం వరకు దీనిని పిండం (embryo) అని పిలుస్తారు. పదకొండవ వారం నుండి ప్రసవం అయి బిడ్డ భూపతనం అయేవరకు భ్రూణం (ఇంగ్లీషులో ఫీటస్, fetus) అంటారు. ప్రసవం అయినప్పటినుండి మాటలు వచ్చేవరకు శిశువు (infant) అంటారు - ఇంగ్లీషులో ఇన్^ఫెంట్ అంటే మాటలు రాని పసిబిడ్డ అని అర్థం. మాటలు మాట్లాడడం మొదలు పెట్టిన తరువాత బిడ్డ (child) అంటారు. బిడ్డ అనే మాట ఆడ, మగ కి వర్తిస్తుంది. %భృ - bhR, భే - bhE, భొ - bho, భో - bhO, భౌ - bhau భృంగప్రియ, bhRMgapriya -n. --Jequirity bean; Rosary pea; [bot.] ''Abrus precatorius'' of the Fabaceae family; --A perennial climbing vine whose small seeds are astonishingly deadly; They contain a toxic protein called abrin that is so poisonous, a single seed can kill you within 36 hours; Abrin has some potential medical uses, such as in treatment to kill cancer cells; భృంగరాజు, bhRMgarAju -n. --a medicinal plant; [bot.] ''Eclipta alba''; -- గంటగలగరాకు; భృతి, bhRti -n. --support; maintenance; salary; wages; భృత్యుడు, bhRtyuDu -n. --servant; slave; భృహన్నవ్య తార, bhRhannavya tAra -n. --[astron.] supernova; భేటీ, bhETI -n. --interview; భేదం, bhEdaM -n. --disparity; separation; division; dissention; భేదక, bhEdaka -adj. --dividing; భేదకరేఖ, bhEdakarEkha -n. --(1) dividing line; --(2) (ling.) isogloss; భేది ఉప్పు, bhEdi uppu -n. --Epsom salt; magnesium sulfate; Mg<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>; భేషజం, bhEshajaM -n. -- (1) medicine; remedy; (2) pretense; humbug; భైరవాసం, bhairavAsaM %e2t -n. --benzene; భోక్తలు, bhOktalu -n. --consumers; (ant.) ఉత్పాదకులు; భోగట్టా, bhOgaTTA -n. --information; news; enquiry; భోగం, bhOgaM - n. -- comfort; wealth; meal; భోగంమేళం, bhOgaMmELaM - n. -- a group dance performed by a clan of prostitutes with indecent language and exposure; it was customary to have such performances at weddings in bygone days; -- నాచ్ పార్టీ; మేజువాణీ; భోగపరాయణ, bhOgaparAyaNa - adj. -- epicurean; Devoted to refined pleasures and the deliberate avoidance of pain or suffering; Relating to enjoyment and gratification, especially through fine food and drink; భోగభాగ్యాలు, bhOgabhAgyAlu -n. pl. --luxuries; భోగలాలస, bhOgalAlasa - adj. -- epicurean; Devoted to refined pleasures and the deliberate avoidance of pain or suffering; Relating to enjoyment and gratification, especially through fine food and drink; భోజనం, bhOjanaM -n. --(1) food; --(2) meals; సేంద్రియముల ద్వారా గ్రహించునది; భోజనప్రియుడు, bhOjanapriyuDu -n. --gourmand; భోజ్యాలు, bhOjyAlu -n. --routine meals; భోరున, bhOruna -adv. --heavily; greatly; భౌతిక, bhautika -adj. --(1) physical; --(2) material; materialistic; భౌతిక దేహం, bhautika dEhaM -n. --physical body; physical remains; mortal coil; term used to refer to the dead body of a distinguished person; with ordinary people, it is simply a శవం; also పార్థివ దేహం; భౌతిక ధర్మం, bhautika dharmaM -n. --physical law; physical function; భౌతిక రసాయనం, bhautika rasAyanaM -n. --physical chemistry; భౌతిక వాది, bhautika vAdi -n. --materialist; భౌతిక శాస్త్రం, bhautika SAstraM -n. --physics; భ్రమ, bhrama -n. --illusion; delusion; భ్రష్టత, bhrashTata -n. --degeneration; ruin; భ్రష్టుడు, bhrashTuDu -n. m. --(1) degenerated person; fallen person; --(2) wretched fellow; భ్రాంతి, bhraNti -n. --illusion; delusion; భ్రూణం, bhrUNaM -n. --embryo; fetus; </poem> ==Part 4: మం - maM== <poem> మంకు, maMku -adj. --obstinate; stubborn; మంకుతనం, maMkutanaM -n. --obstinacy; stubbornness; మంకుపట్టు, maMkupaTTu -n. --obstinacy; stubbornness; మంకెన, maMkena -n. --Noon Flower; Midday Flower; Midday Mallow; Copper Cups; [bot.] ''Pentapetes phoenicea'' of the Malvaceae family; -- మధ్యాహ్న మందార; రిక్షమల్లి; [Sans.] అర్కవల్లభ; బంధూకమ్; [Hin.] దో పహరియా; -- ఐదు రేకుల పువ్వునుబట్టి పెంటాపెటెస్ అనీ, పువ్వుల రక్తవర్ణాన్నిబట్టి దీనికి ఫీనీషియా అనీ దీని లాటిన్ పేరు ఏర్పడింది. మంకెన ఆకులతో కొందరు టీ కాచుకుంటారు. మంకెన కాయలలోని గింజలను ఉదరసంబంధమైన వ్యాధులలో కషాయం కాచుకుని తాగుతారు. మంకెన వేరు కషాయం శరీరంలో స్రావాలను నిరోధిస్తుంది. జ్వరహారిణిగా పనిచేస్తుంది. వాతరోగాల నివారణకు కూడా పనిచేస్తుంది. అజీర్తి కారణంగా వచ్చే తీవ్రమైన కడుపునొప్పి, జ్వరాలను మంకెన వేర్ల కషాయం పోగొడుతుంది. [[file:Mamkena_Flower.jpg|thumb|right|మంకెన పూలు]] మంగ, maMga -n. -- mountain pomegranate; [bot.] ''Randia dumetorum'' of the Rubiaceae family; -- మంగముళ్ళ చెట్టు; [Sans.] పిండీతకము; మంగనం, maMganaM -n. --manganese; one of the chemical elements with the symbol Mn; మంగలం, maMgalaM -n. --frying pan; popper; a pan used to pop grain; (ety.) మన్ + కలం; మంగలి, maMgali -n. --barber; barber caste; మంగలి కొట్టు, maMgali koTTu -n. --barber shop; మంచం, maMcaM -n. --cot; bed; bedstead; (rel.) పరుపు; ---మడత మంచం = folding cot. ---పందిరి మంచం = canopy bed. మంచి, maMci -adj. --(1) good; --(2) fresh; (ant.) చెడు; మంచి కంద, maMci kaMda - n. -- Elephant foot yam; [bot.] ''Amorphophallus companulatus'' Bl. మంచినీళ్లు, maMcinILlu -n. --fresh water; potable water; ---పచ్చిమంచినీళ్లు = raw fresh water; మంచు, maMcu -n. --(1) ice; solidified water; --(2) dew; --(3) snow; మంచుతుఫాను, maMcutuphAnu -n. --snow storm; blizzard; మంచుకాడ, maMcukADa -n. --icicle; a rod of ice hanging from a roof or tree; మంచు పొర, maMcu pora -n. --floe; sheet of ice; sheet of ice formed on the surface of water; మంచు ముక్క, maMcu mukka -n. --ice cube; piece of ice; మంచు రేకు, maMcu rEku -n. --snow flake; మంచె, maMce -n. --rack; stand; platform; మంజరి, maMjari - n. -- bouquet; a collection of flowers; often used as a suffix to book titles to indicate a collection of literary items; మంజిష్ట, maMjishTa -n. --Indian madder; common madder; a medicinal creeper; [bot.] ''Rubia cordifolia'' of the Rubiaceae family; --Manjishta is a famous herb for blood detoxifying. Its root is extensively used in many skin disease medicines of Ayurveda. --this plant also gives a bright red dye; మంజుల, maMjula -adj. --sweet; delicious; మంజూరు, maMjUru -n. --sanction; approval; మంట, maMTa -n. --flame; మండ, maMDa -n. --(1) back part of the hand from the wrist to the finger tips; --(2) a twig with leaves that can be used as a whisk; ---వేపమండ = a twig of neem tree. మండపం, maMDapaM -n. --portico; gazebo; an elevated covered structure built on pillars; also మంటపం; మండలం, maMDalaM -n. --(1) orb of a celestial body; --(2) region; province; district; --(3) a group of people; --(4) forty days; ---వ్యవహార మండలం = jurisdiction. ---మందలాధిపతులు = regional officers; మండలి, maMDali -n. --society; committee; మండ్రగబ్బ, maMDragabba - n. -- Large Black Scorpion; Emperor Scorpion; [bio.] ''Pandinus imperator'' of the Scorpionidae family; -- పుట్టతేలు; మండించు, maMDiMcu -v. t. --burn; మండిపడు, maMDipaDu -v. t. --get angry and show it externally; మండీ, maMDI -n. --(1) wholesale market; --(2) warehouse; godown; మండు, maMDu -v. i. --burn; ---ఒళ్లు మండుతున్నాది = my blood is boiling. మండువా, maMDuvA -n. --(1) courtyard; an open space surrounded by a verandah in the central part of a house; --(2) verandah; --(3) booth; -- (4) A stable for horses, గుర్రాలపాక, గుర్రపుసాల మండూకబ్రహ్మి, maMDUkabrahmi -n. --Brahmi, Indian pennywort; Asiatic pennywort; [bot.] ''Hydrocotyle asiatica'' of the Apiaceae family; -- a herbaceous, perennial plant native to the wetlands in Asia; -- Apart from wound healing, the herb is recommended for the treatment of various skin conditions such as leprosy, lupus, varicose ulcers, eczema, psoriasis, diarrhea, fever, amenorrhea, diseases of the female genitourinary tract, and also for relieving anxiety and improving cognition; మంతనం, maMtanaM -n. --discussion; negotiation; మంత్రం, maMtraM -n. --(1) mantra; hymn; chant; a secret word or phrase with mystical power; (lit.) one that holds your thought process and gives you ideas; --(2) spell; charm; incantation; -- "మననాత్ త్రాయతే ఇతి మంత్రం" అంటే మననం చేయడం వల్ల మనల్ని రక్షించేది అని అర్ధం; గురుముఖంగా పొందేది మంత్రం. మంత్రం కొన్ని బీజాక్షరాల సంపుటీకరణం. దాని అర్ధం తెలియవలసిన అగత్యం లేదు; అది శ్లోక రూపంలోగూడా ఉండవచ్చు. విష్ణు సహస్రనామం 108 శ్లోకాలున్న మహా మంత్రం. శివుడు పార్వతికి ఉపదేశించింది గాబట్టి మంత్రం అయింది; మంత్ర దండం, maMtra daMDaM -n. --magic wand; మంత్రసాని, maMtrasAni -n. --midwife; a native nurse specializing in child delivery; (lit.) a woman who works secretly, i.e., behind the doors; మంత్రాంగ సభ, maMtrAMgasabha -n. --council; మంత్రి, maMtri -n. --(1) minister; --(2) queen in chess; మందం, maMdaM -n. --(1) slow; lazy; dull; inert; --(2) thickness; మంద, maMda -adj. --dull; not sharp; -n. --herd; flock; colony; troop; mob; drove; crowd; ---ఆవుల మంద = herd of cows. మందగతి, maMdagati -n. --slow motion; మందగామి, maMdagAmi -n. --slow moving thing; మందగించు, maMdagiMcu -v. i. --(1) slow down; thing; decline; --(2) become dull; మందడి గోడ, maMdaDi gODa -n. --partition wall; మందడి ప్రమేయం, maMdadi pramEyaM -n. --[math.] In number theory, the partition function {\displaystyle p(n)}p(n) represents the number of possible partitions of a non-negative integer {\displaystyle n}n. For instance, {\displaystyle p(4)=5}{\displaystyle p(4)=5} because the integer {\displaystyle 4}4 has the five partitions {\displaystyle 1+1+1+1}{\displaystyle 1+1+1+1}, {\displaystyle 1+1+2}{\displaystyle 1+1+2}, {\displaystyle 1+3}1+3, {\displaystyle 2+2}2+2, and {\displaystyle 4}4. --[phys.] In physics, a partition function describes the statistical properties of a system in thermodynamic equilibrium; మందమతి, maMdamati -n. --dunce; dull-witted; తమందం; మందమరుపు, maMdamarupu -n. --absent-mindedness; forgetfulness; మందరస్థాయి, maMdarastAyi -n. --[music] half octave below the main octave; మందల, maMdala -n. --limit; boundary; % in e2t మందలించు, maMdaliMcu -n. --rebuke; reprimand; మందవాయువు, maMdavAyuvu -n. --inert gas; also స్తబ్దవాయువు; మందసం, maMdasaM -n. --chest; box; safe; మందాకిని, maMdAkini -n. --the legendary river in Heaven which fell to the Earth to be known as the Ganges; in this context, the heavenly river is identified with the Milkyway; మందార, maMdAra -n. --Hibiscus; China rose; shoe flower; [bot.] ''Hibiscus rosa sinensis; Calotropis gigantea''; దాసాని; -- జూకా మందార = Japanese Lantern; [bot.] ''Hibiscus schizopetalus'' of the Malvaceae family; [[File:Hibiscus_schizopetalus_%28Botanischer_Garten_TU_Darmstadt%29.jpg|thumb|right|Hibiscus_schizopetalus, జూకా మందార]] మంది, maMdi -n. --crowd; people; ---మంది ఎక్కువైతే మజ్జిగ పల్చన = as the crowd grows, the buttermilk gets thinner. ---ఎంత మంది? = how many people? మందిరం, maMdiraM -n. --(1) house; --(2) temple; shrine; మందీమార్బలం, maMdImArbalaM -n. --retinue; main troops and reserve troops; మందు, maMdu -n. --(1) medicine; drug; వృక్షజాతుల నుండి తయారు చేసినది మందు; మాను నుండి తయారు చేసినది మాకు; మోతాదులో తినేది మందు; --(2) cure; remedy; --(3) as a slang, alcoholic beverage; ---వాడు మందు కొట్టేడు = he had a couple of drinks. మందుబాబులు, maMdubAbulu -n. --drug lords; powerful bosses who illegally deal in illicit and dangerous drugs; </poem> ==Part 5: మ - ma== <poem> మకరం, makaraM -n. --crocodile; alligator; మకరందం, makaraMdaM -n. --nectar; nectar of flowers; మకరరాశి, makararASi -n. --Capricorn, the constellation; one of the twelve signs of the Zodiac; (note.) literally Capricorn means antelope or goat and the Telugu name Makara means a crocodile; apparently there has been an error in translation; మకర రేఖ, makara rEkha -n. --Tropic of Capricorn; మకర సంక్రమణం, makara saMkramaNaM -n. --entrance of the Sun into the Zodiacal sign Capricorn; మకాం, makAM -n. --temporary lodging; camp; halting place; మకిలి, makili -n. --dirt; grime; tarnish; మక్కీకి మక్కీగా, makhIki makhIgA - idiom -- verbatim; an exact copy; -- ఉన్నది ఉన్నట్లుగా; యధాతధంగా; మక్కువ, makkuva -n. --affection; మక్కె, makke -n. --bone; మక్షికం, makshikaM -n. --fly; house fly; మక్షిక డింభం, makshika DimbhaM -n. --maggot; మగ, maga -adj. --male; మగడు, magaDu -n. --(1) husband; --(2) male person; మగవాడు, magavADu -n. --man; male; guy; husband; see also మొగవాడు; మగవారు, magavAru -n. pl. --men; males; guys; husbands; మగత, magata -n. --doze; drowsiness; మగతనం, magatanaM -n. --(1) masculinity; manliness; --(2) bravery; మగసిరి, magasiri -n. --masculinity; మగపంతం, magapaMtaM -n. --male chauvinism; మగ్గం, maggaM -n. --loom; మగాడు, magADu -n. --male; brave person; husband; మగువ, maguva -n. --woman; మఘ, magha %updated -n. --(1) Alpha Leonis; Regulus; Yoga tara of the tenth lunar mansion; located in the constellation Leo; --(2) The tenth of the 27 star groups (or asterisms or lunar mansions) of the Hindu calendar; మచ్చ, macca -n. --blemish; scar; mottle; a spot caused by a healed injury; ---పుట్టుమచ్చ = mole; birthmark. మచ్చిక, maccika -n. --tameness; attachment; మచ్చు, maccu -n. --sample; specimen; model; ---మచ్చు చూపించవోయ్‍ = show a sample. మజ్జ, majja -n. --marrow; మూలగ; మజాకా, majAkA -n. --joke; jest; మజిలి, majili -n. --sojourn; way-ward stop; brief stopover in a journey; మజ్జిగ, majjiga -n. --buttermilk; మజూరీ, majUrI -n. --day wages paid to a goldsmith; మట్టం, maTTaM -n. --(1) level; --(2) leveling instrument used by masons; ---నేల మట్టం = ground level. ---సముద్ర మట్టం = sea level. ---సగటు సముద్ర మట్టం = mean sea level; ససమట్టం. మట్ట, maTTa -n. --[bot.] frond; bough of a palm tree; leaf of a palm tree; -- a fern leaf; మట్టగిడస, maTTagiDasa -n. --mud minnow; mud skipper; a type of fish that lives in muddy water; మట్టి, maTTi -n. --(1) soil; dirt; --(2) ground; మట్టిచెట్టు, maTTi ceTTu -n. --[bot.] ''Terminalia arjuna''; -- తెల్ల మద్ది; మట్టినూనె, maTTinUne -n. --crude oil; petroleum; శిలతైలం; మట్టు, maTTu -n. --a place holder for round-bottomed pots or flasks; -v. t. --to step on; మట్టుబచ్చలి, maTTubaccali -n. -- [bot.] ''Atriplex hortensis'' Linn.; see also దుంప బచ్చలి; ఉపోదకం; మట్టెలు, maTTelu -n. --a pair of toe rings, usually made of silver and worn by married women; మడచు, maDacu -v. t. --fold; crease; pleat; మడత, maData -n. --fold; crease; pleat; మడతపిన్ను, maDatapinnu -n. --(1) staple; --(2) folding clip; మడి, maDi -adj. --sacral; ---మడిబట్ట = sacral cloth; clothing that was ceremoniously cleaned for the purpose of maintaining a clean environment during acts like cooking, worshiping, etc. -n. --(1) paddy; rice paddy; --(2) plot of land prepared for seeding; --(3) soil around a plant prepared to hold water; --(4) kosher; the customary rules of maintaining cleanliness associated with the preparation of food, storage of food, etc. మడ్డి, maDDi -n. --sediment; precipitate; scum; dregs; a layer of substance that settles to the bottom of a liquid; మడ్డిపాలు, maDDipAlu -n. --(1) rich milk; --(2) latex; gummy juice secreted from plants; మడుగు, maDugu -n. --(1) pond; lake; puddle; pool; -- (2) Clothing that was washed and dried; a clean cloth; ---అడుగులకి మడుగులు ఒత్తడం = spreading a clean cloth on the ground as a person walks on it as a mark of respect; ---పండగపూట కూడ పాత మడుగేనా? = old clothing on a festive day? మణి, maNi -n. --(1) a gem, believed to be in the hood of a king cobra; --(2) snake-stone, a "stone" believed to have magical powers in neutralizing the ill effects of snake venom; there is no scientific evidence to back up either of these claims; --(3) any precious stone; --(4) as a suffix, this denotes unrivaled excellence, such as సుందరీమణి - the loveliest of women; --(5) wrist; మణికట్టు, maNikaTTu -n. --wrist; మనికట్టు; మణిశిల, maNiSila -n. --sulfur; మణుగు, maNugu -n. --a measure of weight in pre-independence India; 1 మణుగు = 8 వీశలు = 40 సేర్లు = 960 తులాలు; మణేలా, maNElA -n. --the nine piece in a deck of playing cards; మతం, mataM -n. --(1) opinion; --(2) religion; మతకం, matakaM -n. --deception; మతలబు, matalabu -n. --topic; content; purport; intent; news; మత్సరం, matsaraM -n. --envy; మతాబా, matAbA -n. --roman candle; a kind of fireworks; మతి, mati -n. --mind; మతుబర్థకం, matubarthakaM - n. - [gram.] a particle attached to the end of a word to indicate posession; -- కలవాడు, కలది, మంతుడు, వంతుడు, కాడు, కత్తె, మొదలగునవి; మత్తు, mattu -n. --intoxication; మత్తుమందు, mattumaMdu -n. --intoxicating drug; anesthetic drug; మథనము, mathanamu -n. --churning; మదం, madaM -n. --fat; arrogance; conceit; మదనగింజలు, madana giMjalu -n. --Linseed; [bot.] ''Linum usitatissimum;'' మదనము, madanamu - n. -- (1) wax; (2) thorn apple; Indian nightshade; Beladona; మద్దత్తు, maddattu -n. --backing; support; మద్యం, madyaM -n. --any intoxicating drink like wine or liquor; మద్యసారం; మదుపు, madupu -n. --(1) investment;. venture capital; --(2) support; మదాం, madAM -n. --(1) madam, --(2) the Queen in a deck of playing cards; మదాత్యం, madAtyaM -n. --alcoholism; % to e2t మద్ది, maddi -n. --[bot.] ''Terminalia glabra''; Mentaptera arjuna; there are many other varieties of this tree; మద్ది చెట్టు, maddi ceTTu -n. --(1) Indian mulberry; [bot.] ''Morinda citrifolia'', of the coffee bean family (the Rubiaceae); ---తెల్ల మద్ది = [bot.] ''Terminalia arjuna'' of the Combretaceae (బాదం) family; ---నాటు బాదం = [bot.] ''Terminalia Terminalia catapa''; -- (2) [bot.] ''Morinda citrifolia'' belonging to the coffee bean family (the Rubiaceae). This is called the Indian Mulberry. ---మొలఘ; మదుం, maduM -n. --(1) sluice; waterway; spillway; (2) waterway under a street; --same as మదుగు; అనుకదనము; అనుకు; తొళక; మద్దెల maddela -n. --small drum used in Indian classical music; మధ్యంతర, madhyaMtara -adj. --interstitial; intermediate; midterm; మధ్య, madhya -adj. --middle; median; మధ్యజీవ యుగం, madhyajIva yugaM -n. --Mesozoic era; మధ్యధరా సముద్రం, madhyadharA samudraM -n. --Mediterranean sea; మధ్యమం, madhyamaM -n. --(1) middle one; median; --(2) not so good; not so bad; --(3) fourth musical note in a seven-note scale; మధ్యమధ్య, madhyamadhya -adv. --now and then; from time to time; మధ్యరకం, madhyarakaM -adv. --medium type; మధ్యవర్తి, madhyavarti -n. --mediator; arbitrator; మధ్యస్థంగా, madhyastaMgA -adv. --halfway; మధ్యస్థ, madhyastha -adj. --intermediate; మధ్యస్థాయి, madhyasthAyi -n. --[music] main octave; మధ్యావరణం, madhyAvaraNaM -n. --mesosphere; మధ్యాహ్నం, madhyAhnaM -n. --afternoon; strictly, fron noon to 4.00 PM; మధ్యాహ్న రేఖ, madhyAhna rEkha -n. --celestial meridian; The Great Circle that goes through the zenith of the observer and the poles of the celestial sphere; మధుకరం, madhukaraM -n. --bee; (lit.) manufacturer of honey; మధుమూత్రం, madhumUtraM -n. --diabetes; (lit.) sweet urine; మధుపర్ణిక, madhuparNika -n. --indigo plant; also నీలిమొక్క; మధుమేహం, madhumEhaM -n. --diabetes mellitus; మధువు, madhuvu -n. --(1) wine; --(2) nectar of flowers; --(3) honey; మధూకం, madhUkaM -n. --Butter tree; Mahwa tree; [bot.] Bassia latifolia; the flowers are used to make a wine and seeds are used to make oil; also ఇప్ప; మధూకరం, madhUkaraM -n. --the tradition of students making a living by gathering food from households; మనం, manaM -pron. --incl. we; (includes the person or persons addressed); (rel.) మేము; మన, mana -pos. adj. --our; మనకు, manaku -pron. --for us; మననం, mananaM -n. --thinking reflection; మనలో మన మాట, manalO mana mATa -ph. --just between us; just among us; మనవి, manavi -n. --appeal; petition; -pos. pron. --ours; మనవి చేయు, manavi cEyu -v. i. --make an appeal; petition; మనస్తత్త్వ విశ్లేషణ, manastattva viSlEshaNa - ph. -- psychoanalysis; the process of analyzing dreams and hesitations using "free associations" promoted by Sigmund Freud; This is somewhat similar to Abhinava Gupta's "AbhijnAna theory;" మనసా, manasA -adv. --whole-heartedly; మనస్తాపం, manasthApaM -n. --distress; sorrow; grief; మనస్సాక్షి, manassAkshi -n. --conscience; మనస్వి, manasvi -n. --good-natured person; మనస్సు, manassu -n. --mind; lower mind that collects sensory perceptions; short term memory; మన్నన, mannana -n. --the social art of expressing respect by using plural to address a person or appending the suffix "gAru" to a name and so on; మన్వంతరం, manvaMtaraM -n. --the Manu-Interval; according to Hindu belief, a Manu-Interval is fourteenth part of a Kalpa; each Manu-Interval is comprised of 71 and a fraction of Maha Yugas; The present age is called the Interval of Vaivasvata Manu; మనికట్టు, manikaTTu -n. --wrist; carpus; see also మణికట్టు; మనిషి, manishi -n. --human being; person; మన్నించు, manniMcu -v. i. --show respect in addressing; use a respectful form of addressing; మన్నించు, manniMcu -v. t. --pardon; excuse; మన్నిక, mannika -n. --durability; endurance; మన్నిటోజు, manniTOju -n. --mannitose; a sugar with the formula, C<sub>6</sub>H<sub>12</sub>O<sub>6</sub>; మన్నిటోల్, manniTol -n. --mannitol; an alcohol with the formula C<sub>6</sub>H<sub>8</sub>(OH)<sub>6</sub>; మనీషి, manIshi -n. --intellectual person; wise man; Homo Sapiens; మను, manu -v. i. --survive; live; exist; మనుగడ, manugaDa -n. --survival; living; life; మనుపాల, manupAla -n. --Linseed; [bot.] ''Wrightia antidysenterica''; మనుమడు, manumaDu -n. m. --grandson; మనుమరాలు, manumarAlu -n. f. --granddaughter; మనుగుడుపులు, manuguDupulu - n. -- the practice of a newly-wed groom spending time at the in-laws place for the purpose of eating well to gain weight and potency; -- మనువు + కుడుపు మనువాడు, manuvADu - v. t. -- to wed; to marry; మనువు, manuvu - n. -- wedding; మనుష్యుడు, manushyuDu -n. m. --man; మన్ను, mannu -n. --soil; dirt; earth; -v. i. --last; endure; మనోగతం, manOgataM -n. --intention; మనోగతి, manOgati -n. --line of thought; మనోజ్ఞ, manOj~na -adj. --pleasing; appealing; delightful; మనోధర్మం, manOdharmaM -n. --(1) [music] improvisation; extempore addition of elements to a standard rendition of a song; --(2) mentality; మనోరంజితం, manOraMjitaM -n. --[bot.] Artabotrys odoratissima; మనోరథము, manOrathamu - n. -- కోరిక; మనసే రథముగా గలది … బహువ్రీహి సమాసం. మనోవర్తి, manOvarti -n. --(1) alimony; payments to a wife from a husband after a divorce; --(2) palimony; payments to a husband from a wife after a divorce; మనోవాక్కాయకర్మలా, manOvAkkAyakarmalA -adv. --whole-heartedly; (lit.) by thought, word and deed; మప్పిదాలు, mappidAlu -n. --thanks; మబ్బు, mabbu -n. --cloud; మభ్యపరచు, mabhyaparacu -v. i. --conceal with a view to deceive; మమకారం, mamakAraM -n. --attachment; love; affection; fondness; మమత, mamata -n. --interest or affection toward people or objects; మమ్మల్ని, mammalni -pron. --us; మమేకం, mamEkaM - n. -- inseparable; -- కలిసిపోవటం; ఒకటైపోవటం; విడతీయలేని భాగం అవడం; మయం, mayaM -suff. --full of; మయికం, mayikaM -n. --intoxication; మయిలుతుత్తం, mayilututtaM -n. --copper sulfate; blue vitriol; also మయూరకం; మయూరం, mayUraM -n. m. --peacock; మయూరశిఖి, mayUrasikhi -n. --[bot.] ''Adiantum melanocaulum''; ''Actiniopteris radiata''; మయూరి, mayUri -n. f. --peahen; మర, mara -n. --screw; machine; mill; ---పిండిమర = flour mill; machine to grind grain into flour. ---నూనెమర = oil mill; machine to grind oilseeds into oil; see also గానుగ. మరక, maraka -n. --stain (on a fabric); blot; smudge; spot; also blemish caused by dirt, grime, ink and so on; డాగు; ---రక్తపు మరక = blood stain. ---సిరా మరక = ink blot. మరకట్టు, marakaTTu -n. --brake; a device to stop a rotating wheel; మరకతం, marakataM -n. --emerald; (ety.) from Prakrit maragada; a bright green, transparent precious stone; green variety of beryl; -- పచ్చ; దట్టమైన ఆకుపచ్చని రంగు గల ఒకానొక రత్నము; -- మరకతశ్యామా - అంటే పచ్చ అనే రత్నపు ఛాయతో ఒప్పారుతున్న నలుపురంగు; మరగాలు, maragAlu -n. --artificial leg; mechanical leg; prosthetic leg; మరగించు, maragiMcu -v. t. --boil; మరగు, maragu -v. i. --(1) get accustomed; get addicted; --(2) boil; మరచు, maracu -v. i. --forget; మరణం, maraNaM -n. --death; మరణించు, maraNiMcu -v. i. --die; మరదలు, maradalu -n. --(1) wife's younger sister; --(2) younger brother's wife; మరమగ్గం, maramaggaM -n. --power loom; mechanical loom; మరమరాలు, maramarAlu -n. --puffed rice; మరమేకు, maramEku -n. --screw; మరమ్మత్తు, marammattu -n. --repairing; mending; fixing; మర్దనం, mardanaM -v. t. --rubbing; pounding; kneading; also మర్దనా; మర్దనాలు, mardanAlu -n. --rubbing alcohol; isopropyl alcohol; see also మర్దనోలు; మర్మం, marmaM -n. --(1) secret; --(2) duplicity; మర్మస్థానం, marmasthAnaM -n. --vital place; secret place; the groin where sex organs are located; మర్యాద, maryAda -n. --civility; courteousness; taking care of the needs of a guest; (ant.) అమర్యాద; మరి, mari -adv. --time; turn; season; ---ఒక్కమరి = one time; once. మరికొన్ని, marikonni -n. --few more; మరిడివ్యాధి, mariDivyAdhi -n. --(1) cholera; --(2) infectious disease; మరిది, maridi -n. --(1) husband's younger brother; --(2) a woman's younger sister's husband; మరియొక, mariyoka -adv. --another; మర్రిచెట్టు, marriceTTu -n. --banyan tree; [bot.] Ficus bengalensis; Ficus indica; మరీచి, marIci -n. --ray of light; మరీచిక, marIchika - n. -- mirage; an optical illusion caused by atmospheric conditions, especially the appearance of a sheet of water in a desert or on a hot road caused by the refraction of light from the sky by heated air; మరుగు, marugu -n. --privacy; cover; shelter; screen; ---మరుగుదొడ్డి = latrine; urinal; toilet; rest room; powder room. మరుగుజ్జు, marugujju -n. --dwarf; మరునాడు, marunADu -n. --the next day; మరులమాతంగి, marulamAtaMgi -n. -- [bot.] ''Xanthium strumarium'' Linn.; మరులుదీగ, maruludIga -n. --[bot.] ''Xanthium orientalis''; మరువం, maruvaM -n. --sweet marjoram; [bot.] ''Majorana hortensis''; Origanum majorana; of the Labiatae (Mint) family; -- [Sans.] ప్రస్థపుష్పకం; మరుసటి, marusaTi -adj. --next; subsequent; following; మర్సూపియం, marsUpiyaM -n. --pouch; bag; (as in a kangaroo's pouch); మర్మేంద్రియాలు, marmEMdriyAlu -n. pl. --genitals; the sex organs; మరాటితీగ, marATitIga -n. --[bot.] ''Spilanthes acmella''; మరిగ, mariga - n. -- a cup made of stone; మరొక, maroka -adv. --another; మరొకసారి, marokasAri -adv. --(1) once more; --(2) some other time; మరొక్కసారి, marokkasAri -adv. --one more time; encore; మలం, malaM -n. --feces; excrement; stool; dung; మలచు, malacu -v. t -- mold; shape; give shape to; మలబద్ధం, malabaddhaM -n. --constipation; (rel.) అజీర్ణం; మలమల, malamala -adv. --fiercely; violently; మలయమారుతం, malayamArutaM -n. --gentle fragrant breeze; the Malabar breeze; మలయా ఏపిల్, malayA apple - n. -- [bot.] ''Syzygium malaccense'' of the Myrtaceae family; -- మలయా యాపిల్ పళ్లను మన ప్రాంతంలో గులాబ్ జామూన్ పళ్లు అని కూడా అంటారు. వీటి పూలు పౌడర్ పఫ్ (Powder Puff) లాగా అనిపిస్తాయి. కొన్ని పూలు తెల్లగా ఉంటే ఇంకొన్ని ఎర్రగా గులాం (గులాల్) రంగులోనూ, కొన్ని రక్త వర్ణం లోనూ ఉంటాయి. పూల రంగును బట్టే కాయల రంగు ఉంటుంది. ఈ పండ్లనుంచి కొన్ని దేశాలలో వైన్ (Wine) తయారు చేస్తారు. మలేషియా, ఆస్ట్రేలియాలు ఈ పండ్ల మొక్క తొట్టతొలి జన్మస్థానాలు. ఇక సాధారణ నేరేడు వృక్షం శాస్త్రీయ నామం Syzygium cumini కాగా ఇదే కుటుంబానికి చెందిన లవంగ వృక్షం శాస్త్రీయనామం Syzygium aromaticum; మలవిసర్జన, malavisarjana -v. i. --emptying of the bowels; defecation; మల్లశాల, mallaSAla -n. --gymnasium; మలి, mali -adj. --next; second; మలినం, malinaM -n. --dirt; filth; pollution; మలామా, malAmA -n. --plating; plating of gold or silver; మలారం, malAraM -n. -- (1) rack; holder; a cord on which bangles are held for display; (2) rake; a rough broom used for sweeping streets or gathering leaves; ---గాజుల మలారం = a cylindrical tube or wire on which bangles are strung together for easy display and dispensation; మలు, malu -adj. --pref. second; (rel.) తొలి; మలి;; ---మలుచూలు = second pregnancy. మలుచు, malucu -v. t. --mold; create by molding stone, clay, etc. మల్లె, malle -n. --jasmine; [bot.] ''Jasminum officinalis''; -- సిరిమల్లె = Star Jasmine; [bot.] ''Trachelospermum jasminoides'' of the Apocynaceae family; దీని రేకలు బాగా విచ్చుకుని ఉంటాయి;, -- మరుమల్లె, బొండుమల్లె; సన్నజాజి; విరజాజి; కాగడా మల్లె; వగైరాలు మల్లెలలో రకాలు; రేకలు ఎంత ఒత్తుగా ఉన్నాయో, ఎంతలా విచ్చుకుంటాయో వగైరాలలో తేడాలు;Pass -- జూకా మల్లె = Pink Passion Flower); [bot.] ''Passiflora incarnata'' of the Passifloraceae family; మళ్లా, maLlA -adv. --(1) again; --(2) however; yet; మళుపు, maLupu -n. --turn; turning; మళ్లు, maLlu -v. i. --turn; మళ్లించు, maLliMcu -v. t. --turn; divert; మసక, masaka -adj. --dim; not clear visually; translucent; మస్తకం, mastakaM -n. --head; మసాలా, masAlA -n. --a special mixture of spices; మసాలా ఆకు, masAlA Aku -n. --[bot.] ''Pimenta dioica''; మస్కాకొట్టు, maskAkoTTu -v. i. --cheat; cheat by flattering; మసి, masi -n. --soot; (rel.) నుసి = ashes; ash covering on charcoal; మసిపాతలో మాణిక్యం, masipAtalIO mANikyaM - ph. - diamond in the rough; unrecognized and hidden talent; మస్తిష్కం, mastishkaM -n. --brain; ---మస్తిష్కం = cerebrum. ---అనుమస్తిష్కం = cerebellum. మసీదు, masIdu -n. --mosque; a place of worship for people of Islamic faith; మస్తుగా, mastugA -adv. --plentifully; abundantly; మసూచికం, masUcikaM -n. --smallpox; variola; -- స్పోటకం; (rel.) ఆటలమ్మ; మసోలీ, masOlI -n. --mausoleum; a magnificent tomb; named after the tomb of King Mausolus of fourth century B.C.; మహజరు, mahajaru -n. --petition; మహత్, mahat -adj. --pref. long; great; big; high; మహత్తర, mahattara -adj. --longer; greater; bigger; higher; taller; మహత్వం, mahatvaM -n. --greatness; superiority; మహా, mahA -adj. --pref. long; great; big; high; (ant.) లఘు = abridged; short; మహాసముద్రం, mahAsamudraM -n. --ocean; మహాక్షితి, mahAkshiti -n. --one followed by 21 zeros; మహాక్షోణి, mahAkshONi -n. --one followed by 16 zeros; మహాక్షోభం, mahAkshObhaM -n. --(1) the great suffering; --(2) one followed by 23 zeros; మహాఖర్వం, mahAkharvaM -n. --ten trillion; one followed by 13 zeros in the traditional Indian method of counting; మహాగొనీ, mahAgonI -n. --mahogany; [bot.] Sweitenia mahogani; మహాత్మ్యము, mahAtmyaMu -n. --greatness; మహానింబ, mahAniMba -n. --Pusian lilac; a plant closely related to neem; [bot.] ''Melia azaderach''; మహానిధి, mahAnidhi -n. --(1) the great treasure; --(2) one followed by 25 zeros in the traditional Indian method of counting; మహాపద్మం, mahApadmaM -n. --(1) the great lotus; --(2) one followed by 15 zeros in the traditional Indian method of counting; మహాబీర, mahAbIra - n. -- [bot.] ''Hyptis suaveolens''; -- తులసి, చియా జాతి మొక్క; రాత్రి నానబెట్టి ఉదయాన్నే తింటే మోకాళ్ళ నొప్పులు తగ్గిపోతాయి అని అంటారు. సబ్జా గింజలు నానితే ఎలా ఉంటుందో అలాగే ఈ మహాబీర గింజలు కూడా ఉంటాయి; మహాప్రస్థానం, mahAprasthAnaM -n. --great journey; journey leading to enlightenment; మహాభూరి, mahAbhUri -n. --(1) the great big one; --(2) one followed by 34 zeros; మహాయుగం, mahAyugaM -n. --the Great Yuga; according to Hindu belief, the Great Yuga is comprised of Krita, Treta, Dvapar and Kali Yugas, Duration of a Maha Yuga is ten times that of Kali Yuga, namely, 4, 320, 000 years; మహావృత్తం, mahAvRttaM -n. --Great Circle; circle formed on the surface of a sphere, such as the Earth, by the intersection of a plane that passes through the center of the sphere; మహాశంఖం, mahASaMkhaM -n. --(1) the great conch shell; --(2) one followed by 19 zeros in the traditional Indian method of counting; మహాశయుడు, mahASayuDu -n. --a person with highly regarded opinion; మహిమ, mahima - n. -- (1) greatness; (2) the power of working miracles; మహిళ, mahiLa -n. --woman; (lit.) one who charms by her wiles and graces; మహిషం, mahishaM -n. m. --he buffalo; మహిషాక్షి, mahishAkshi -n. --[bot.] ''Balsamodendron agallocha''; మహిషి, mahishi -n. f. --she buffalo; మహీంద్రుడు, mahIMdruDu - n. -- king; lord of the land; see also మహేంద్రుడు; -- మహీ + ఇంద్రుడు = మహీంద్రుడు = భూ పాలుడు = రాజు; (సవర్ణ దీర్ఘ సంధి) మహేంద్రుడు, mahEMdruDu - n. -- Indra; lord of the heavens; -- మహా + ఇంద్రుడు = మహేంద్రుడు = గొప్ప వాడైన ఇంద్రుడు (గుణ సంధి) మహోదరం, mahOdaraM -n. --ascites; (lit) means swelling of the abdominal area; refers to accumulation of fluid in the abdominal (peritoneal) cavity; The most common cause of ascites is cirrhosis of the liver; Treatment of ascites depends on its underlying cause; -- edema; dropsy; An old term for the swelling of soft tissues due to the accumulation of excess water; In years gone by, a person might have been said to have dropsy; -- (rel.) కడుపు ఉబ్బరం means flatulence; %మాం - mAM, మా - mA మాండలికం, mAMDalikaM -n. --dialect; the version of a language predominantly used in a geographical region; --- వర్గ మాండలికం = class dialect --- ప్రాంతీయ మాండలికం = regional dialect; ఉదా: ఉర్ల గడ్డలు — బంగాళా దుంపలు; --- వైయక్తిక వ్యవహార మాండలికం = idiolect మాంత్రికుడు, mAMtrikuDu -n. m. --(1) magician; --(2) conjurer; --(3) sorcerer; మాంద్యం, mAMdyaM -n. --laziness; dullness; weakness; inactivity; మాంసం, mAMsaM -n. --meat; flesh; ---ఆవుమాంసం = beef; the flesh of a cow. ---కుళ్లిన మాంసం = carrion. ---మేకమాంసం = mutton; the flesh of a goat. ---పందిమాంసం = pork, ham, bacon. ---లేడిమాంసం = venison. ---మనిషిమాంసం = flesh. మాంసకృత్తులు, mAMsakRttulu -n. pl. --proteins; ప్రాణ్యములు; మాంసరోహిణి, mAMsarOhiNi -n. --Indian redwood; (lit.) healer of flesh; [bot.] Soymida febrifuga; మాంసాహారి, mAMsAhAri -n. --(1) non vegetarian; --(2) carnivore; మా, mA -pos. pron. pl. --our; మాకా, mAA, - n. -- Macaw; a large parrot-like bird native to S. America; [bio.] ''Ara ararauna'' of the Psittacidae family; మాకు, mAku -pron. --for us; -n. --(1) tree; --(2) medicine; drug; (esp.) herbal medicine; వృక్షజాతుల నుండి తయారు చేసినది మందు; మాను నుండి తయారు చేసినది మాకు; మాగాణి, mAgANi -n. --(1) a fertile land with plenty of water resources; --(2) wet cultivation; నంజె; మాగు, mAgu -v. i. --ripen fully; మాఘం, mAghaM - n. -- (1) the name of the eleventh month of the Telugu calendar; (2) a classical Sanskrit literary work written my Maagha; the book deals with the story of Krishna killing Sisupala during the Rajasuya Yaga performd by Yudhisthara; The offiial title of the book is Sisupalavadha (శిశుపాలవధ). మల్లినాథసూరి దీనికి వ్యాఖ్యానము చేసి ఉన్నాఁడు. అది సర్వంకషము అనఁబడును. "దండినః పదలాలిత్యం భారవేరర్థ గౌరవమ్‌ ఉపమాకాళిదాసస్య మాఘస్యేతే త్రయోగుణాః" అని విద్వాంసులు మాఘమును మిక్కిలి శ్లాఘింతురు; మాచిపత్రి, mAcipatri -n. --sweet wormwood; [bot.] ''Artemisia indica''; 'Artemisia absinthum''; --the active ingredient of this plant, Artemisinin, is known to have a curative effect in treating malaria; This medicinal aromatic herb, while native to Europe, grows readily across various climates, including parts of Asia, Africa, South America, and the United States; మాజీ, mAjI -adj. --former; erstwhile; late; ex-; మాట, mATa -n. --word; pledge; మాటకారి, mATakAri -n. --clever speaker; మాటవరసకి, mATavarasaki -adv. --for instance; for example; just for the sake of discussion; మాట్లాడు, mATlADu -v. i. --speak; talk; converse; మాటిమాటికీ, mATimATikI -adv. --again and again; మాటు, mATu -n. --weld; welded patch; soldered patch; మాటున, mATuna -adv. --behind; hidden by; screened by; మాటుమణుగు, mATumaNugu -v. i. --quiet down; become quiet; మాడ, mADa -n. --fontanel; soft central part on the top of an infant's head; మాడు, mADu -v. i. --(1) scorch; sear; burn; --(2) suffer from hunger pangs; - n. -- anterior fontanelle; పసిపిల్లల నడినెత్తి మీద ఉండే మెత్తటి భాగం; మాణిక్యం, mANikyaM -n. --ruby; one of the nine gems or semi-precious stones; --కెంపు; -- మాణిక్యం అన్నది సంస్కృత పదం. అది కెంపుకు పర్యాయ పదమే. "మాణిక్య వీణాముపలాలయంతీం, మదాలసాం మంజుల వాగ్విలాసాం" అన్న కాలిదాస కృత దేవీ స్తోత్రం వినే ఉంటారు. కన్నడ భాషలో కెంపు అన్న మాట మాణిక్యానికే కాక 'ఎరుపు రంగు' అన్న అర్థంలో కూడా వాడుతారు. కెంపు యొక్క నాణ్యతను, రంగులోని స్వచ్ఛతను బట్టి 'పద్మ రాగం', 'కురువిందం', 'సౌగంధికం', 'నీలగంధి' అన్న పేర్లతో కూడా పిలుస్తారు; మాతగొరక, mAtagoraka -n. --Rice Fish; మాతృ, mAtR -adj. --mother; మాతృక, mAtRka -n. --source; original of a written work; మాతృగోళం, mAtRgOLaM -n. --mother planet; మాతృత్వం, mAtRtvaM -n. --motherhood; మాతృభాష, mAtRbhAsha -n. --mother tongue; మాతృభూమి, mAtRbhUmi -n. --mother land; మాతృస్వామ్యం, mAtRsvAmyaM -n. --matriarchy the system where the female heads the family; మాత్ర, mAtra -n. --(1) dimension; --(2) pill; dose; --(3) syllable; --(4) duration of time necessary to snap the fingers; duration of time necessary utter a short vowel; ---ఏకమాత్రకం = one-dimensional. ---మూడు మాత్రలు ఒక మోతాదు = three pills is one dose. మాత్రా ఛందం, mAtrA chaMdaM -n. --a prosody that stipulates a strict and specific sequence of short and long characters, మాత్రుక, mAtruka -n. --[math.] matrix; % to e2t మాదకం, mAdakaM -n. --liquor; alcoholic beverage; మాదక, mAdaka -adj. --intoxicating; stupefying; మాదీఫలం, mAdIphalaM -n. --a citrus fruit used in Ayurvedic medicine; [bot.] Citrus medica; దబ్బపండు; మాది, mAdi -pos. pron. pl. --ours; మాదిరి, mAdiri -n. --sample; model; మాధవి, mAdhavi -n. --a white flowering creeper; [bot.] ''Hiptage madablota; Gaertnera racemosa''; మాధ్యమిక, mAdhyamika -adj. --middle; మాధ్వీకం, mAdhvIkaM -n. --a wine made from the ippa flower; మాధుర్యం, mAdhuryaM -n. --sweetness; మానం, mAnaM -n. --(1) a table of weights and measures; --(2) measure; --(3) personal and private honor; dignity; మానచిత్రం, mAnacitraM -n. --map % to e2t మానదండం, mAnadaMDaM -n. --measuring rod; మాననీయ, mAnanIya -adj. --respectable; deserving honor; venerable; మానభంగం, mAnabhaMgaM -n. --(1) rape; --(2) dis-robing by force; loss of personal honor; మానవ వనరులు, mAnava vanarulu -n. --human resources; మానవత్వం, mAnavatvaM -n. --humanity; మానవాతీత, mAnavAtIta -adj. --superhuman; మానవాళి, mAnavALi -n. --humanity; mankind; the human race; మానవుడు, mAnavuDu -n. --human being; Homo Sapiens; man; మానస, mAnasa -adj. --mental; మానసిక, mAnasika -adj. --psychological; mental; మాన్య, mAnya -adj. --honored; venerable; మాన్యం, mAnyaM -n. --(1) land; --(2) land given by a ruler on a quit-rent, for a favorable tenure, or as a gift for services rendered; మానిక, mAnika -n. --a volumetric measure used in pre-independence India; 1 మానిక = 1 సేరు = 2 తవ్వలు = 4 సోలలు; మాను, mAnu -n. --tree trunk; -v. i. --(1) heal; --(2) suspend; quit; -v. t. --stop doing; put a stop to; మానుగాయ, mAnugAya -n. --olive; a small fruit tha grows in the Mediterranian area; మానుప్పు, mAnuppu -n. --carbonate of potash; మానుపెండలం, mAnupeMDalaM -n. --[bot.] Manihot utilissima; మానుపసుపు, mAnupasupu -n. --[bot.] Cosinium fenestratum; మాన్యులు, mAnyulu -n. --honorable person; when used in front of a name, a title equivalent to "Honorable"; మాపకం, mApakaM -n. --(1) measuring instrument; meter; --(2) destruction; ఉష్ణమాపకం = thermometer. అగ్నిమాపక దళం = crew of firefighters. మాపు, mApu -v. t. --make dirty; soil; make something to look like it has been used; -n. --the tendency to get soiled or dirty; ఈ రకం రంగు బట్ట మాపు ఓర్చుతుంది = this type of colored cloth can withstand the tendency to get soiled or dirty. మాబీర, mAbIra -n. --[bot.] Ajuga disticha; మాభేరి, mAbhEri -n. --Malabar batmint; [bot.] Anisomeles malabarica; మామ, mAma -n. --(1) maternal uncle; --(2) father-in-law; మామ్మ, mAmma -n. --(1) grand mother; father's mother; --(2) any old lady; మామిడల్లం, mAmiDallaM -n. --mango ginger; a tuber that tastes like mango and looks like ginger; [bot.] Curcuma amada of the Zingiberaceae family; this is related more to turmeric than to either mango or ginger; మామిడి చెట్టు, mAmiDi ceTTu -n. --mango tree; [bot.] Mangifera indica; రసాలం; మాయ, mAya -n. --(1) placenta; --(2) illusion; trick; artifice; deceit; sorcery; jugglery; the unreal stuff; that which is ephemeral; --(3) the power of God that creates, preserves and destroys the Universe; --(4) spiritual ignorance; (ety.) మా = not, య = this; మాయదారి, mAyadAri -adj. --deceitful; wretched; మాయావి, mAyAvi -n. --cheater; conjurer; మాయు, mAyu -v. i. --become dirty, soliled or stained; మారకం, mArakaM -n. --(1) fatal sign; impending danger of death as predicted by a horoscope; --(2) fatality; --(3) exchange; ---విదేశ మారకపు ద్రవ్యం = foreign exchange money. మారటితల్లి, mAraTitalli -n. --step-mother; మార్గం, mArgaM -n. --(1) way; path; route; track; --(2) course of action; మార్గదర్శి, mArgadarSi -n. --guide; heralder; one who shows the way; మారాముచేయు, mArAmu cEyu -v .i. --behave obstinately; మార్జాలం, mArjAlaM - n. -- cat; -- పిల్లిని సంస్కృతంలో మార్జాలము అంటారు. 'మార్జనమ్' అంటే శుభ్రం చేసుకోవడము. కాబట్టి పిల్లి పేరులోనే ఉంది అది 'పరిశుభ్రమయినది ' అని. మారు, mAru -n. --time; turn; occasion; మారు, mAru -v. i. --change; మారుగుళ్లదొడ్డి, mAruguLLladoDDi -n. --marshaling yard; switching yard; the place the bogies of a train are assembled and re-assembled into the specified sequence; మారుపేరు, mArupEru -n. --alias; nickname; epithet; మార్కులు, mArkulu -n. pl. --marks; points scored in an examination; మార్చు, mArcu -v. t. --change; alter; మార్పు, mArpu -n. --change; conversion; alteration; మారేడు, mArEDu -n. --bael; hog plum; golden apple; [bot.] ''Aegle marmelos'' of the Rutaceae family; -- The tree is considered to be sacred by the Hindus; -- [Sans.] బిల్వ; సిరిఫలమ్; మాల, mAla -adj. --belonging to one of the untouchable castes of India; -n. --(1) garland; wreath; --(2) a stanza (in a poem) with four lines --(3) one of the untouchable castes of India; మాలకాకి, mAlakAki -n. --raven; a black crow; -- బొంతకాకి; కాకోలం; మాల గద్ద, mAla gadda, - n. -- the pariah kite; [bio.] ''Milvus migrans''; మాలతి, mAlati -n. --jasmine creeper; [bot.] ''Aganosma roxburghii; Aganosma caryophyllata; Jasmin grandiflorum;'' మాల్కంగుని, mAlkaMguni -n. --[bot.] ''Celastrus paniculeta;'' మాలాకారి, mAlAkAri -n. --(1) florist; --(2) a person who makes garlands; మాల్గాడీ, mAlgADI -n. --goods train; మాలి, mAli -n. --gardener; తోటమాలి; మాలిక, mAlika - n. -- a stanza in a poem with many lines; మాలిన, mAlina -suff. --sans; without; devoid of; not; -less; ---అలవిమాలిన = beyond the reach of accomplishment; ---పనికిమాలిన = useless. ---బుద్ధిమాలిన = thoughtless. ---వల్లమాలిన = unreal; ---దయమాలిన = merciless; ---దిక్కుమాలిన = aimless; orphan; ---నీతిమాలిన = amoral; ---గతిమాలిన = directionless; trackless; ---సిగ్గుమాలిన = shameless; ---తెలివిమాలిన = thoughtless; మాలిన్యం, mAlinyaM -n. --filth; foulness; pollutant; pollution; మాలిమి, mAlimi -n. --(1) familiarity; getting used to; --(2) navigator; pilot; మాలీసు, mAlIsu -n. --(1) grooming; rubbing; cleaning; (2) kneading; మాలు, mAlu -- adj. --- spoil; ruin; lose; మావి, mAvi -n. --placenta; amniotic sac; మాసం, mAsaM -n. --month; --అమంత మాసం = the duration from one new moon day to the next new moon day, in one type of reckoning a month, --పూర్ణిమాంత మాసం = the duration of time from one full moon day to the next full moon day, in one type of reckoning a month. మాస, mAsa -adj. --monthly; మాసిక, mAsika -n. --patch; patch on a garment; మాసిపోవు, mAsipOvu -v. i. --become soiled; become dirty; మాహిషం, mAhishaM - n. -- cow; -- మాహిషం అనేది మూడో ఈత ఆవు; "మాహిషంచ శరచ్చంద్ర చంద్రికా ధవలం దధి" కాళిదాసు ఆభాణకానికి ఈ అర్థమే! మింగు, miMgu -v. t. --swallow; devour; మించు, miMcu -v. t. --surpass; exceed; excel; transgress; మిక్కిలి, mikkili -adj. --much; మిగులు, migulu -n. --(1) remainder; balance; --(2) excess; --(3) [math.] carry; (ant.) తగులు = deficit; borrow; in the decimal number system, for example, when two digits are added and if the sum exceeds ten, we put one of the digits of the total as the sum and the other digit is "carried" into the next higher position. Similarly, during subtraction, a "borrow" arises. మిగుల్చు, migulcu -v. t. --save; preserve; retain; keep; మిట్ట, miTTa -n. --(1) high ground; --(2) hillock; (ant.) పల్లం; మిట్టమధ్యాహ్నం, miTTamadhyAhnaM -n. --high noon; మిటారి, miTAri - n. -- an attractive woman; a fashionable woman; an enticing woman; మిఠాయి, miThAyi -n. --sweet; confection; మిడత, miData -n. -- (1) common grasshopper; vegetable grasshopper; [biol.] ''Atractomorpha similis'' of the Pyrgomorphidae family; -- (2) tobacco grasshopper; [biol.] ''Atractomorpha crenulata'' --locust; cricket; mantis; -- (rel.) ఇలకోడి; కీచురాయి; మిడిమిడి, miDimiDi -adj. --slight; meagre; ---మిడిమిడి జ్ఞానం = half-baked knowledge. మిడిసిపాటు, miDisipATu -n. --haughtiness; insolence; మిణుగురు పురుగు, miNuguru purugu -n. --glowworm; glow fly; firefly; మితం, mitaM -n. --moderate; మిత, mita -adj. --moderate; మితవ్యయం, mitavyayaM -n. --economy; మితవాది, mitavAdi -n. --political moderate; మిత్ర, mitra -adj. --friendly; allied; మిత్రమండలి, mitramaMDali -n. --friendly group; allies; మితి, miti -n. --(1) limit; bound; --(2) a measure; a measuring device; ---మితిమీరి = exceeding the limit. ---భారమితి = a pressure gauge. ---ఉష్ణమితి = a temperature gauge. మితిమీరు, mitimIru -v. i. --exceed the limit; మిత్రుడు, mitruDu -n. m. --friend; ally; pal; (ant.) శత్రువు; మిథ్య, mithya -n. --unreal; imaginary; illusion; something that cannot be definitively identified as such; మిథునం, mithunaM -n. --(1) the couple Shiva and Parvathi of Hindu mythology; --(2) wife and husband; couple; esp. old couple; --(2) Gemini; a zodiacal sign; మిథునరాశి, mithunarASi -n. --Gemini, the constellation; one of the twelve signs of the Zodiac; మిద్దె, midde -n. --the upper part of a flat-roofed house; terrace; మిద్దెటిల్లు, middeTillu -n. --a house with a terraced roof; మినప, minapa -adj. --pertaining to black gram dal; see also మినుగులు; మినప్పప్పు, minappappu -n. --black gram dal; split urid dal; మినహా, minahA -adv. --with the exception of; మినహాయించి, minahAyiMci -adv. --not counting; omitting; not including; మిన్న, minna -adj. --better; superior; మిన్నక, minnaka -adv. --quietly; coolly; without making any overt moves; మినుకు, minuku -n. --twinkle; మినుకు మినుకు, minuku minuku -adj. --twinkling; మినుగులు, minugulu -n. --whole black gram; "urid dal"; [bot.] ''Vigna mungo'' (old name: Phaseolus radiatus); Phaseolus minimum of Leguminosae (pea) family; మిన్ను, minnu -n. --sky; ---మిన్ను విరిగి మీద పడుతోంది = [idiom] the sky is falling. మిరప, mirapa -adj. --pertaining to cayenne pepper; -n. --cayenne; pepper; chili; chilli; this plant, a native to Brazil, came to India after the late fifteen hundreds; -- మిర్చి అన్నా మిరప అన్నా ఒక్కటే; గుంటూరు మిర్చి ఎర్ర తోలుతో ఉంటే గొల్లప్రోలు మిర్చి నారింజ రంగులో ఉంటుంది; --- కొండ మిరప = Bird eye chillies; --- ఎర్ర మిరప = red pepper; [bot.] ''Capsicum fastigiatum; Capsicum annuum''of the Solanaceae family; --- పచ్చ మిరప = green pepper; [bot.] ''Capsicum frutescens''; --- ఎండుమిరప, = dried chilli; --- బుంగ మిరప = bell peppers = sweet peppers = Simla peppers; --- పాప్రికా = paprika = కారం తక్కువ ఉన్న మిరప; --- పిమెంటో = red pimento = కారం లేని మిరప; మిరాసీ, mirAsI -n. --hereditary right; మిరియాలు, miriyAlu -n. --black pepper; [bot.] ''Piper nigrum'' of Piperaceae family; --చల్ల మిరియాలు = తోక మిరియాలు = [bot.] ''Piper cubeba'' of Piperaceae family; -- త్రికటువులు = శొంఠి, మిరియాలు, పిప్పళ్లు; --[Sans.] మరిచం; శ్యామం; వల్లీజం; మిలమిల, milamila -adj. --sparkling; onomatopoeia for sparkling looks; మిల్లిగరిటె, milligariTe -n. --very small spoon; మిల్లీ, millI -adj. --pref. one-thousandth; (ant.) కిలో = kilo; మిల్లీమీటరు, millImITaru -n. --millimeter; one-thousandth of meter; a measure of length in the metric system; మిల్లీలీటరు, millIlImITaru -n. --milliliter; one-thousandth of a liter; a measure of volume of liquids in the metric system; మిశ్రమం, miSramaM -n. --mixture; మిశ్రమ లోహం, miSrama lOhaM -n. --composite; (rel.) alloy; మిష, misha -n. --excuse; pretense; trick; మిషను, mishanu -n. --machine; ---కుట్టు మిషను = sewing machine. మిసిమి, misimi -n. --luster; polish; మీ, mI -pos. pron. --your; genitive of మీరు; మీగడ, mIgaDa -n. --skin of milk; cream on the surface of heated milk; మీట, mITa -n. --switch; lever; మీటలమాల, mITalamAla -n. --a bank of switches; మీటరు, miTaru -n. --(1) meter; a measuring instrument such as the volt meter; --(2) meter; metre; a standard measurement of length in the metric system of units. One meter equals 100 centimeters (cm). 1000 meters is a kilometer (km); ---థర్మామీటరు = thermometer. మీటు, mITu -v. t. --pluck with fingers; pull; fling; మీది, mIdi -adj. --upper; ---మీది భాగం = upper portion -pos. pron. --yours; ---ఇది మీది = this is yours మీదుమిక్కిలి, mIdumikkili -adv. --in addition to; over and above; besides; మీమాంస, mImAmsa -n. --(1) investigative examination; discussion to find the truth; --(2) one of the six systems of Indian philosophy, called Darshanas; మీమాంసకుడు, mImAmsakuDu -n. --investigator; examiner; detective; మీనం, mInaM -n. --Pisces, the constellation; one of the twelve signs of the Zodiac; మీనరాశి; మీనమేషాలు లెక్కపెట్టడం, mInamEshAlu lekka peTTaDaM -ph. --[idiom] wasting too much time analyzing; procrastination; మీను, mInu -n. s. --fish; మీనురూపురిక్క, mInurUpurikka -n. --(lit.) the constellation in the shape of a fish; Piscum; రేవతీ నక్షత్రం; మీరు, mIru -pron. --you; -v. i. --exceed; మీలు, mIlu -n. pl. --fish; మీసం, mIsaM -n. --(1) man's moustache; --(2) animal's whiskers; --(3) insect's antenna; ముంగిలి, muMgili -n. --courtyard; frontyard; ముంగిస, muMgisa -n. --mongoose; [bio.] ''Herpestes sp''.; ముంగురులు, muMgurulu - n. pl. -- forelocks; ముంచు, muMcu -v. t. --dip; plunge; immerse; (ant.) తేల్చు; ముంజె, muMje -n. --soft and tender kernel inside the stone of a palm fruit; ముండ, muMDa -n. --(1) widow; a woman whose head is shaven; --(2) prostitute; ముండ్లతోటకూర, ముళ్లతోటకూర, muMDlatOTakUra, muLlatOTakUra -n. --[bot.] ''Amarantus spinosus''; ముండ్లపంది, muMDlapaMdi -n. --porcupine; [bio.] ''Hystrix indica''; ముండ్లపొన్నగంటి కూర, ముళ్లపొన్నగంటి కూర, muMDlapaMdi, muLlaponnagaMTi kUra -n. -- [bio.] ''Alternanthera pungens'' HBK ముండ్లముస్తె, muMDlamuste -n. --three-lobed nightshade; [bot.] Solanum trilobatum; [Sans.] అలర్కము;తెల్లజిల్లేడు; ముండ్లు, ముళ్లు, muMDlu, muLlu -n. --thorns; setal; ముంత, muMta -n. --pot; vessel; ముంత, తప్పేలా, muMta tappElA -n. --pots and pans; ముంతగజ్జనం, muMtagajjanaM -n. --[bot.] ''Ichnocarpus frutescens''; ముంతమామిడి, muMtamAmiDi -n. --cashew; [bot.] ''Anacardium occidentale''; ''Semecarpus anacardium''; -- జీడిమామిడి; మొక్కమామిడి; ముందర, muMdara -p.p. --before; in front of; ముందుకు, muMduku -adv. --forwards; ముందుకు వచ్చు, muMduku vaccu -v. i. --come forward; emerge; ముక్క, mukka -n. --(1) piece; fragment; cube; --(2) word; message; ---మంచుముక్క = piece of ice. ---ముక్కలుగా కొయ్యి = dice into cubes. ---ఆ ముక్క చెప్పలేక పోయావా? = why didn't you tell me that word? ముక్కర, mukkara - n. -- a nose-stud, often made of gold, with a colorful precious or semi-precious stone; ముక్క వాసన, mukkavAsana -n. --stale smell; musty smell; ముక్త, mukta -adj. --(1) united; unified; --(2) leftover; previously used; ---ముక్త కంఠం = with one voice. ---ముక్తపదగ్రస్తం = a figure of speech in which the previous word or syllable is picked up in the next word. ముక్తసరి, muktasari -adj. -- (1) brief; succinct; abbreviated, abridged; contracted; summarized; (2) mean; trivial; small; a trifle. -- (ety.) ముఖ్తసర్ (مختصر) అన్నదానికి సంగ్రహించు, సంగ్రహం అన్న అర్థం అరబ్బీలో ఉంది; ముక్కాలిపీట, mukkAlipITa -n. --tripod; త్రిపాది; ముక్తానుషంగాలు, muktAnushaMgAlu - n. pl. --free associations; ముక్తాయింపు, muktAyiMpu -n. --summary; conclusion; ముక్కాలు, mukkAlu - n. -- the fraction 3/4; ముక్కిడి, mukkiDi -n. --[bot.] ''Schrebera swietenioides''; ముక్కు, mukku -n. --nose; నాసిక; ---బురమ్రుక్కు = stout nose. ముక్కుతుమ్ముడు తీగ, mukkutummuDu tIga -n. --[bot.] ''Leptadenia reticulata''; ముక్కుతో, mukkutO -adj. --nasal; twangy; ముక్కుదూలం, mukkudUlaM -n. --nose bridge; the hard, bony part of the nose; ముక్కుపచ్చలారలేదు, mukkupaccalAralEdu -ph. --[idiom] still wet behind the ears; ముక్కుముంగర, mukkumuMgara -n. --[bot.] Asystasia coromandeliana; ముఖం, mukhaM -n. --face; countenance; ముఖపరిచయం, mukhaparicayaM -n. --nodding acquaintance; ముఖమల్, mukhamal -n. --velvety cloth; ముఖరితం, mukharitaM - n. -- resonance; ముఖవచనం, mukhavacanaM -n. --oral communication; word of mouth; ముఖస్తుతి, mukhastuti -n. --flattery; sycophancy; ముఖ్యం, mukhyaM -n. --important; fundamental; basic; central; primary; key; ముఖాముఖీ, mukhAmukhI -n. --(1) interview; face to face; in front; --(2) rendezvous; tryst; ముగ్గు, muggu -n. -- an ornamental pattern, drawn on the ground or floor with rice flour or chalk, especially at the front of a Hindu household; ముగ్గురు, mugguru -pron. --three people; ముచ్చటించు, muccaTiMcu -v. t. --talk about; discuss about; ముచ్చిక, muccika -n. --calyx of a fruit or flower; structure near the stem of a fruit or flower; ముచ్చిలిగుంట, mucciliguMTa -n. --the small dent-lke depression at the back of the head, just below the cranium; ముట్టడి, muTTaDi -n. --attack; ముట్టడించు, muTTaDiMcu -v. t. --attack; ముట్టించు, muTTiMcu -v. t. --kindle; light; touch with fire; ముట్టు, muTTu -n. --menses; period; menstruation; the period of monthly discharge in adult females; ముట్టుకొను, muTTukonu -v. t. --touch; ముట్టె, muTTe -n. --snout; the forward projecting part of an animal's head; ముఠా, muThA -n. --gang; clique; ముడత, muData -n. --wrinkle; fold; pleat; ముడి, muDi -adj. --raw; ---ముడి పదార్థం = raw material. ---ముడి పట్టు = raw silk. -n. --knot; ముడిగాళ్లు, muDigALlu -n. --knock knees; the shape of legs that causes the knees to knock as a person walks; ముడ్డి, muDDi -n. --(1) rump; --(2) anus; ముడుగుదామర, muDugudAmara -n. --[bot.] Marsilia quadrifolia; ముడుచు, muDucu -v. t. --fold; ముడుచుకొను, muDucukonu -v. i. --fold up; curl up; ముతక, mutaka -adj. --coarse; rough; crude; unrefined; ముతక చమురు, mutaka camuru -n. --crude oil, when referring to petroleum; ముతకనూనె, mutakanUne -n. --unrefined oil, when referring to edible oils; ముత్త, mutta -adj. --elderly; old; ---ముత్తాత = great grandfather; (lit.) old grandfather; ---ముత్తైదువ = (1) an elderly woman whose husband is still alive; (ety.) ముది + ఐదువ; పెళ్ళి ఐన చిన్న వాళ్లకూ ఇది పర్యాయమయి నిలిచింది; (2) ముత్తు అంటే ముద్దు; (తమిళంలో నేటికీ ఈ అర్థంలో ఉంది.) కాబట్టి అందమైన అనే అర్థంలో ముత్తు + ఐదువ = ముత్తైదువ కావచ్చు. ముత్యం, mutyaM -n. --pearl; the solidified excretion of a sea mussel; మౌక్తికం; ముత్యపుచిప్ప, mutyapucippa -n. --mother-of-pearl; pearl oyster; ముక్తాస్పోటం; శుక్తి; ముత్తాత, muttAta -n. --great grandfather; ముదం, mudaM -n. --happiness; ముదనష్టపు, mudanashTapu -adj. --ill-fated; unlucky; ముదర, mudara -adj. --(1) mature; not tender; --(2) dark; not light; --(3) thick; not thin; ---ముదర కాయ = a green vegetable that is reaching the stage of ripening. ---ముదర రంగు = dark color. ---ముదర పాకం = thick syrup. ---రోగం ముదిరిపోయింది = the disease has taken root, it is no longer acute. ముదరా, mudarA -n. --refund; rebate; compensation; reduction in price; ముద్ద, mudda -n. --(1) paste; --(2) morsel; bolus; dollop; see also కరడు; ---పప్పుముద్ద = a dollop of dal. ముద్ర, mudra -n. --(1) stamp; imprint; print; --(2) posture in dance; ---చెరగని ముద్ర = indelible imprint. ముద్రణ, mudraNa -n. --printing; ---ముద్రణ యంత్రం = printing press. ముదావహం, mudAvahaM -n. --commendable; ముద్దాయి, muddAyi -n. --defendant; ముద్రాపకులు, mudrApakulu -n. pl. --printers; ముద్రారాక్షసం, mudrArAkshasaM -n. --printing error; printer's devil; ముదిమి, mudimi -n. --old age; decrepitude; ముద్రించు, mudriMcu -v. i. --print; ముదురు, muduru -adj. --(1)mature; fully grown; not tender; --(2) dark ---ముదురు రంగు = dark color; ముద్దు, muddu -n. --(1) kiss; caress; --(2) love; fondness; affection; --(3) charmingness; ముద్దుచేయు, mudducEyu -v. i. --dote on; adore; love and affection expressed by adults toward children; ముద్దుపేరు, muddupEru -n. --pet name; nickname; sobriquet; ముద్దువచ్చు, mudduvaccu -v. i. --to be cute; to be adorable; kissable; మునగ కాడ, munaga KADa -n. --drumstick; the long rod-like fruit of drumstick tree; [bot.] ''Moringa oleifera'' of the Moringaceae family; [Sans.] శిగ్రుః; శోభాంజనః: ఆక్షీబః; మునగ చెట్టు, munaga ceTTu -n. --drumstick tree; [bot.] ''Moringa pterygosperma; Moringa oleifera''; మునసబు, munasabu - n. -- Munsiff; a village-level officer of justice, usually a rank below a magistrate and above "karanam"; ముని, muni -n. --hermit; seer; thinker; an ascetic observing silence; మునిమాపు, munimApu -n. --twilight; early evening; --మునిచీకటి; మునిశ్వేతం, munisvEtaM -n. --cloudy white; మునుగు, munugu -n. --sink; go down; get inundated; (ant.) తేలు; ముప్పాతిక, muppAtika -n. --three-fourths; three-quarters; ముప్పావు, muppAvu -n. --three-quarters; ముప్పిరి, muppiri -adj. --triple; three-fold; ముప్పు, muppu -n. --calamity; danger; urgency; ముప్ఫయ్, mupphai -n. --thirty; ముబ్బడి, mubbaDi -adj. --triple; three times; ముభావం, mubhAvaM -n. --aloofness; reserved; indifference; ముమ్మడించు, mummaDiMcu -v. i. --increase three-fold; ముమ్మాటికీ, mummATikI -adv. --on all (three) counts; ముయ్యాకుపొన్న, muyyAkuponna -n. --[bot.] Pseudarthria viscida; మురకుండాకు, murakuMDAku -n. --[bot.] Acalypha indica; మురబ్బా, murabbA -n. --candied preserve; a fruit pieces preserved in honey or sugar syrup with no additional preservatives; this is different from jam or jelly or an electuary; ---అల్లం మురబ్బా = candied ginger. మురమురాలు, muramurAlu - n. pl. - puffed rice; -- [rel.] పేలాలు = popped rice or pop corn మర్త్యలోకం, martyalOkaM - n. -- the abode of humanity; the Earth; (lit.) the land of the mortals; మురికి, muriki -n. --dirt; sewage; మురికి చేయు, muriki cEyu -v. t. --soil; మురికి నీళ్లు, muriki nILlu -n. --sewage water; dirty water; మురికివాడ, murikivADa -n. --slum; మురిపిండ, muripiMDa - n. [bot.] Acalypha indica Linn. Euphorbiaceae -- Indian acalypha; మురుగు కాలువ, murugu kAluva -n. --sewer; మురుదొండ, murudoMDa -n. --[bot.] ''Bryonia epigaea''; మురుపిండి, murupiMDi -n. --[bot.] ''Acalypha indica''; ముర్రుపాలు, murrupAlu -n. --beestings; colostrum; milk of domestic cattle (cow, buffalo, goat, etc.) that has recently calved; this substance is rich in nutrients and antibodies and are essential for the calf; In humans such items are supplied to the growing infant via the umbilical cord; apparently, in cattle such supply is not done. so drinking these besstings is essential for the calf; --same as జన్నుపాలు; ములక, mulaka -n. --plunger; ములగ, mulaga - n. -- [bot.] ''Moringa oleifera''; ముల్లంగి, mullaMgi -n. --(1) carrot; --(2) radish; [bot.] Raphanus sativus; Brassica rapa Linn.; ముల్కీ, mulkI - n. -- native; a person belonging to a region; ములు, mulu -pref. --indicates thorn or rough celia on leaves; ములుకు, muluku -n. --sharp point; thorn; ములుకోల, mulukOla -n. --goad; a stick with a needle at its end; ములుగొలిమిడి, mulugolimiDi -n. --[bot.] ''Leonotis toefolia''; ములుగోగు, mulugOgu -n. --[bot.] ''Hibiscus suratensis''; ములుగోరంట, mulugOraMTa -n. --[bot.] ''Barleria prioatis;'' ములుదోస, muludOsa -n. --[bot.] ''Cucumis muricatus;'' ములుమోదుగు, mulumOdugu -n. --[bot.] ''Erythrima sublabota;'' ములువెంపలి, muluveMpali -n. --[bot.] ''Tephrosia spinosa;'' ముల్లు, mullu -n. --(1) thorn; prick; --(2) fishbone; ముళ్లతోటకూర, muLlatOTakUra -n. --[bot.] Amaranthus spinosus Linn. of the Amaranthaceae family; ముళ్లపంది, muLlapaMdi -n. --porcupine; same as ఏదుపంది; ముండ్లపంది; ముళ్లవంకాయ, మొలుగుకాయ, muLlavaMkAya, molugukAya - n. -- [bot.] ''Solanum hirsutum'' of Solanaceae Family (Potato family) --- ఇది వంగ, పొగాకు జాతికి చెందిన మొక్క; మువ్వీసం, muvvIsaM - n. -- the fraction 3/16; ముష్కరుడు, mushakruDu - n. --obstinate person; stubborn person; rude person; ముషిణి, mushiNi -n. --strychnine; Strychnos nux vomica; a poisonous substance from a plant; ముష్టి, mushTi -n. --(1) fist; --(2) alms; a fistful of alms; ముష్టికాయ, mushTikAya -n. --[bot.] Nux Vomica, Strychonys Nuxvomica; a natural drug useful in reducing fever; ముష్టిది, mushTidi -n. f. --beggar; panhandler; a person seeking a fistful of alms; ముష్టివాడు, mushTivADu -n. m. --beggar; panhandler; ముష్టి యుద్ధం, mushTi yuddhaM -n. --fist fight; boxing; ముసద్దీ, musaddI - n. -- (1) writer; (2) accountant; (3) clerk; ముసరపప్పు, musarapappu -n. --Masur dal; [bot.] ''Lens culinaris''; ముసలకం, musalakaM -n. --piston; ముసలి, musali -adj. --old; ముసాంబ్రం, musAMbraM -n. --dried juice of aloeswood, or Indian aloe; [bot.] ''Aloe barbadensis''; -- Agarwood, aloeswood, eaglewood or gharuwood is a fragrant dark resinous wood used in incense, perfume, and small carvings. It is formed in the heartwood of aquilaria trees when they become infected with a type of mold (Phialophora parasitica); ముసిముసి, musimusi -adj. --onomatopoeia for smile; ముసుగు, musugu -n. --veil; mask; ముసురు, musuru -n. --nagging rain; slow, nagging low-grade rain and lasts for a couple of days; -- [see also] జడివాన; ముసురు, musuru -v. t. --hover about; ---ఈగలు ముసురుతున్నాయి = the flies are hovering around. ముస్తె, muste -n. --[bot.] ''Cyperus rotundus; Cyperus spectosus;'' ముహూర్తం, muhUrtaM -n. --(1) an auspicious time to perform an important thing; --(2) a duration of time equal to 48 minutes; 1 మూహూర్తం = 2 ఘడియలు = 48 నిమిషాలు; -- (3) ఒక పగలు, ఒక రాత్రినీ కలిపిన మొత్తాన్ని అహోరాత్రం అంటారు. ఒక అహోరాత్రంకు ఇలాంటివి 30 ముహూర్తాలు ఉంటాయి. అంటే… ఒక రోజులో 30 ముహూర్తాలు జరుగుతాయి. సూర్యోదయమునకు ముందు వచ్చే ముహూర్తాలలో మొదటిది. దీనినే ‘బ్రహ్మముహూర్తం’ అంటారు. అంటే రోజు మొత్తంలో 29వది బ్రహ్మ ముహూర్తం. ఈ ముహూర్తానికి అధిదేవత బ్రహ్మ. కాబట్టి దీనికి బ్రహ్మ ముహూర్తం అనే పేరు వచ్చింది. నిజానికి తెల్లవారుజామును 2 భాగాలుగా విభజించారు. సూర్యోదయమునకు 2 ఘడియల ముందు కాలాన్ని అనగా 48 నిమిషముల ముందు కాలాన్ని ఆసురీ ముహూర్తం అని ఆసురీ ముహుర్తానికి ముందు 48 నిమిషముల ముందు కాలాన్ని బ్రహ్మముహూర్తం అని అంటారు. -- (4) అమావాస్య నాడు సూర్యుడి తో కలిసి ఉదయించిన చంద్రుడు 30 రోజుల పాటు, తిథికి 48 నిముషాలు చొప్పున ముందర ఉదయించి 30 తిథుల అనంతరం మళ్లి సూర్యుడి తో ఉదయిస్తాడు. 48 నిమిషాల కాలం ఒక ముహూర్త కాలం; కాల గమనానికి ముహూర్తం ఒక ఏకకం (Unit); మూక, mUka -n. --crowd; మూకుడు, mUkuDu -n. --a bowl-shaped pan for deep frying; మూకుమ్మడిగా, mUkammaDigA - adv. -- lock, stock and barrel; మూగు, mUgu -v. i. --surround; gather and hover around; మూట, mUTa -n. --bundle; pack; bag; మూటా ముల్లె, mUTA mulle -ph. --bag and baggage; మూడు, mUDu -n. --three; మూడొంతులు, mUDoMtulu -adv. --three out of four; in all probability; మూఢం, mUDhaM -n. --[astro.] obscuration of a planet by Sun's rays; Heliacal rising of a planet; [astrol.] a planet moving into the same house as the Sun; -- మూఢము అనగా ఒక గ్రహం సూర్యనికి దగ్గిరగా రావడం. లేదా ఒకే రాశి యందు ఉండడం; మూఢత, mUDhata -n. --stupidity; మూఢుడు, mUDhuDu -n. m. --stupid; మూఢమతి, mUDhamati -n. --stupid; మూత, mUta -n. --lid; cover; cap; top; మూత్రం, mUtraM -n. --urine; మూత్రపిండం, mUtrapiMDaM -n. --kidney; nephram; మూత్రాణి, mUtrANi -n. --purine; a type of molecule found in the DNA; మూతి, mUti -n. --mouth; మూపు, mUpu -n. --shoulder; bull's hump; మూపురం, mUpuraM -n. --shoulder of a bull; cow; or camel; మూయు, mUyu -v. t. --shut; close; మూర, mUra -n. --cubit; a measure of length equal to the span from the tip of the elbow joint to the tip of the middle finger of the open hand; 1 మూర = 2 జానలు; see alo బార; ---పిడిమూర = a length measure equal to the span from the tip of the elbow joint to the tip of the closed first; మూర్ఛ, mUrCha -n. --epilepsy; petit mal; grand mal; fainting spell; swoon; మూర్ఛన, mUrChana -n. --derived musical scale; --సప్తస్వరముల యొక్క ఆరోహణావరోహణములను మూర్ఛనలందురు; మూర్ధన్యాక్షరాలు, mUrdhanyAksharAlu - n. -- The letters ట,ఠ, డ, ఢ, ణ, ళ, ఴ లు of the Telugu alphabet; --ద్రావిడ భాషలలో మూర్ధన్యాక్షరాలు (ట,ఠ, డ, ఢ, ణ, ళ, ఴ లు), ర-ఱ-లలు ప్రథమాక్షరంగా ఉండడానికి వీలులేదు. విశేషణంగా తెలుగులోనూ, ఇతర ద్రావిడ భాషలలోనూ హల్లుల ముందు ఇరు-, అచ్చులముందు ఈరు- అన్న రూపాలే కనిపిస్తాయి. ఇరువంకలు అంటే రెండు పక్కలు. ఇరువురు అంటే ఇద్దరు. మూర్తి, mUrti -n. --(1) character; --(2) statue; --(3) shape; ---అక్షరమూర్తి = alphabetic character. ---అక్షరాంకికమూర్తి = alphanumeric character. మూర్తిత్వం, mUrtitvaM -n. --embodiment; characterization; మూర్తీభవించు, mUrtIbhaviMcu -v. i. --embody; personify; మూరుకొండ, mUrukoMDa -n. --[bot.] ''Acalpha indica''; మూర్కొను, mUrkonu -v. t. --smell; put to the nose; మూలం, mUlaM -n. --beginning; root; basis; base; foundation; crux; మూల, mUla %updated -adj. --basic; proto; -n. --(1) Lambda Scorpii; Shaula; Yoga tara of the 19th lunar mansion; located in the constellation Scorpio; one of the brightest stars in the night sky; --(2) The 19th of the 27 star groups (or asterisms or lunar mansions) of the Hindu calendar; --(3) corner; nook; మూలకం, mUlakaM -n. --element; chemical element; మూలగ, mUlaga -n. --marrow; bone marrow; మూలధనం, mUladhanaM -n. --capital; original investment; principal; మూలపదార్థం, mUlapadArthaM -n. --elemental matter; element; మూలపురుషుడు, mUlapurushuDu -n. --patriarch; (ant.) మూలమగువ; మూలబిందువు, mUlabiMduvu -n. --base point; radix point; decimal point in a base-ten system and a binary point in a base-two number system; మూలమట్టం, mUlamaTTaM -n. --set-square; an instrument to set things at right angles; మూలవిరాట్టు, mUlavirATTu -n. --(1) main idol located in the inner sanctum of a temple; a stand-in idol (ఉత్సవ విగ్రహం) is often used in street parades while the real idol is left in the inner sanctum; --(2) patriarch or matriarch of a family; మూలశంక, mUlaSaMka -n. --piles; hemorrhoids; (lit.) doubt at the bottom; మూల్యం, mUlyaM -n. --price; మూలాధారం, mUlAdhAraM -n. --basis; source; మూలాధారచక్రం, mUlAdhAracakraM -n. --according to Kundalini Yoga, one of the centers of energy in the human body, believed to be located at the base of the spinal column; మూల్యాంకనం, mUlyAMkanaM, -n. --evaluation; assessment; మూలిక, mUlika -n. --medicinal root; medicinal herb; మూలుగ, mUluga -n. --bone marrow; మూలుగు, mUlugu -n. --groan; groaning with pain; మూస, mUsa -n. --(1) crucible; --(2) mold; మూసివేయు, mUsivEyu -v. t. --close; shut; '''%మృ - mR, మె - me, మే - mE, మై - mai''' మృగం, mRgaM -n. --animal; beast; wild animal; మృగతృష్ణ, mRgatRshNa -n. --mirage; మృగయుడు, mRgayuDu -n. --hunter; మృగవ్యాధుడు, mRgavyAdhuDu -n. --Sirius; the brightest star as seen from the Earth in Canis Major; % to e2t మృగనాభి, mRganAbhi -n. --musk; the secretion from a gland of a deer; % to e2t మృగశిర, mRgaSira %updated -n. --(1) Beta Tauri; Elnath; Yoga tara of the fifth lunar mansion; --(2) Orion; the star cluster that looks like a hunter; The fifth of the 27 star groups (or asterisms or lunar mansions) of the Hindu calendar; Represents the head of an animal in the Vrishabha rAsi of the Hindu calendar; మృత, mRta -adj. --dead; మృత్తిక, mRttika -n. --earth; clay; soil; మృత్యువు, mRtyuvu -n. --death; మృదంగం, mRdaMgaM -n. --a drum used in Indian musical performances; మృదులాస్థి, mRdulAsti -n. --cartilage; మృదువు, mRduvu -adj. --tender; gentle; soft; మృష్ట, mRshTa -adj. --wholesome; healthy; clean; మృష్టాన్నం, mRshtAnnaM -n. --wholesome food; మెంతులు, meMtulu -n. pl. --fenugreek; [bot.] ''Trigonella foenum graecum; T. graecum''; Here, ''foenum graecum'' means Greek Hay; greens of this plant were used in Greece to feed horses; --these seeds, widely used in Indian cooking, have been reported to possess hypoglycemic and hypolipidemic properties in animal experiments, as well as in human and clinical cases; --[Sans.] రుచిప్రదా; మిశ్రం; తాళపర్ణికా: మెంతికూర, meMtikUra -n. --fenugreek greens; fenugreek leaves; [bot.] Trigonella foenum-graecum Linn.; మెగిడి, megiDi -n. --smoke; a word used by Chenchu tribes; మెగిడిపెట్టు, megiDipeTTu -v. t. --to smoke (a fish); మెగా, megA -adj. --pref. million; big; huge; (ant.) మైక్రో; మెట్ట, meTTa -n. --(1) upland; elevated land; land with no irrigation; (ant.) పల్లం; పుంజె; మాగాణి; --(2) hillock; మెట్ట జలగ, meTTa jalaga -n. -- slug, land slug; -- నత్తలలాగే ఇవి కూడా అతి మెల్లగా ప్రయాణిస్తాయి. అయితే నత్తలకి ఉన్నట్లు వీటికి గుల్లలు (Shells) ఉండవు. నత్తలలాగే మెట్ట జలగలు కూడా గాస్ట్రోపోడా (Gastropoda) తరగతిలోని సిగ్మురెత్రా (Sigmurethra) కుటుంబానికి చెందుతాయి. నీటి జలగల (Leeches) లాగా వీటికి రక్తం పీల్చే స్వభావం లేదు; మెట్ట తామర, meTTa tAmara -n. --ground lotus; Indian shot; [bot.] ''Canna indica'' of the Cannaceae family;; -- దీని ఆకుల పసరు తామర, గజ్జి, చిడుము వంటి మొండి చర్మవ్యాధులకు, సర్పి ( Herpes zoster) వంటివాటికి దివ్యౌషధంగా పనిచేస్తుంది; -- see also సీమ మెట్ట తామర = [bot.] ''Cassia alata''; మెట్ట సేద్యం, meTTa sEdyaM -n. --dry cultivation; మెటికలు, meTikalu -n. --knuckles; ---మెటికలు విరవకు = do not crack knuckles. మెట్రిక్ టన్ను, meTrik Tannu -n. --metric ton; one million grams; mega garm; 2205 pounds; మెట్రిక్ పద్ధతి, meTrik paddhati -n. --metric system; an internationally agreed system of measuring weights and measures using units like meters for length, kilograms for weight and seconds for time; the MKS system; మెట్టు, meTTu -n. --(1) step, as in step of a stair; --(2) rung, as in rung of a ladder; మెడ, meDa -n. --nape; neck; the back part of the neck; (ant.) పీక; మెడిదము, meDidamu -n. --noise; sound; మెతక, metaka -adj. --dank; ---మెతక వాసన = dank smell. మెతక, metaka -n. --dullard; softy; a person with no initiative; మెతనాలు, metanAlu -n. --methanal; formaldehyde; మెతనోలు, metanOlu -n. --methanol; methyl alcohol; మెతల్ గుంపు, metal guMpu -n. --methyl group; methyl radical; మెతల్ రాసి, metal rAsi -n. --methyl radical; methyl group; మెత్త, metta -n. --cushion; pad; padding; మెత్తన, mettana -n. --softness; మెదడు, medaDu -n. --(1) brain; మస్తిష్కం; --(2) cerebrum; మెదులు, medulu -v. i. --stir; move a little; మెరక, meraka -n. --upland; refers to a land with no or scarce water resources; (ant.) మాగాణి; పల్లం; మెరుగు, merugu -n. --(1) shine; polish; glitter; --(2) better; మెరుగులు దిద్దు, merugulu diddu -v. t. --to give finishing touches; మెరుపు, merupu -n. --(1) flash; --(2) lightning; మెలిక, melika -n. --twist; turn; మెల్ల, mella -n. --cross-eye; a condition where one of the eyes drifts from focusing; మెల్లగా, mellagA -adv. --slowly; steadily; (ant.) త్వరగా; శీఘ్రంగా; మెల్లనైన, mellanaina -adj. --slow; మెస్మరించు, mesmariMcu -v. t. --mesmerize; to hypnotize; to enchant; (named after German physician Franz Anton Mesmer); మేక, mEka -n. --goat; she-goat; మేకపోతు, mEkapOtu -n. m. --he goat; మేకపిల్ల, mEkapilla -n. --kid; baby goat; మేకపోతు గాంభీర్యం, mEkapOtu gAMbhIryaM - ph. -- showing external courage although scared inside; మేకమాంసం, mEkamAmsaM -n. --mutton; మేకమేయని ఆకు, mEkamEyani Aku -n. --[bot.] Tylophora indica; మేకీవిల్లీయం, mEkIvillIyaM -n. --Machiavellian; crafty; deceitful; artful; named after the Florentine writer Nicolo Machiavelli (1469-1527 A.D.); కౌటిల్యం; కుటిలత్వం; మేకు, mEku -n. --nail; మేఘం, mEghaM -n. --cloud; ---అలకామేఘం = cirrus cloud; "hairy" cloud. ---అలకాపుంజ మేఘం = cirrocumulus cloud. ---అలకాస్థార మేఘం = cirrostratus cloud. ---మధ్యస్థార మేఘం = altostratus cloud. ---పుంజమేఘం = cumulus cloud. ---సమాచిమేఘం = cumulous cloud; "heapy" cloud. ---స్థారమేఘం = stratus cloud. ---వృష్టికమేఘం = nimbus cloud; "rainy" cloud. ---వాడు మేఘాల్లో ఉన్నాడు = [idiom] he is in cloud nine. మేఘాచ్ఛాదితం, mEghAcchAditaM -n. --overcast; మేట, mETa -n. --sandbar; shoal; మేట్నీ, mETnI -n. --matinee; పగటాట; మేటు, mETu -n. --heap; pile; మేజా, mEjA -n. --desk; a table with drawers; మేజువాణీ, mEjuvANI - n. -- a group dance performed by a clan of prostitutes with indecent language and exposure; it was customary to have such performances at weddings in bygone days; (see also) నాచ్ పార్టీ; భోగంమేళం; మేజోళ్లు, mEjOllu -n. pl. --socks; stockings; మేడ, mEDa -n. --a building with at least one floor above the ground floor; palace; మేడమీద, mEDamIda -n. --upstairs; మేడమెట్లు, mEDameTlu -n. --stairs; మేడి, mEDi -n. -- cluster fig; a species of the fig tree; [bot.] ''Ficus glomerata; Ficus racemosa; Ficus palmata;'' --(note) It is a common belief that this fruit is pretty outside with worms inside; -- ఉదుంబరం; మేన, mEna -- pref. -- related by the body; related by blood; --- మేనమామ = an uncle related by blood = mother's brother; --- మేనత్త = an aunt related by blood = father's sister; మ్లేచ్ఛులు, mlEcChulu -n. pl. -- (1) Barbarians; uncivilized; -- foreigners who do not speak our language (Sanskrit), who eat beef, and who do not follow our customs and traditions; --"గోమాంసం తినేవారు, సంస్కృతం కాక పలురకాల భాషలు మాట్లాడేవారు, మన ఆచారాలను వేటినీ పాటించని వారిని మ్లేచ్ఛులని అంటారు" అని బౌధాయనుడు మ్లేచ్ఛ శబ్దాన్ని నిర్వచించాడు; మైదా పిండి, maidA piMDi - n. -- all-purpose flour; the flour made from a mixture of hard and soft varieties of white wheat; -- గోధుమ పిండి = wheat flour made from red wheat, without removing the skin and germ; -- గోధుమలు పిండిమరలో పిండి పట్టించినప్పుడు అందులోనే మైదా కూడా ఉంటుంది. ఆ పద్దతిలో గోధుమ పొట్టు, గోధుమ రవ్వ, బొంబాబు రవ్వ (సమొలిన), వగైరాలతోపాటు, చివరకు మెత్తగా మిగిలిన మైదాను కొన్ని రసాయనాలతో శుద్ధి చేసి తెల్లగా తీర్చిదిద్దుతారు. మైలతుత్తం, mailatuttaM - n. -- copper sulfate; CuSO<sub>4</sub>; -- చికీగ్రీవం; మొగమాటం, mogamATaM - n. -- civility courtesy; conciliatory conduct; complaisance; feeling delicate; a reluctance to refuse a request or to wound another's feelings by not complying; -- దాక్షిణ్యం; మొహమాటం; మొగలి, mogali - n. -- Screw pine; [bot.] ''Pondonus tectorius''; -- ఇది ఆవృతబీజ జాతి (Angiosperms) సతత హరిత వృక్షం; ఇది 15-20 అడుగుల ఎత్తుకు పెరుగుతుంది. -- మొగలిపువ్వు వాసనకు పాములు వస్తాయని అంటారు కానీ దీనికి శాస్త్రీయమైన రుజువు లేదు; ఈ పూల వాసనకి ఆకర్షింపబడి వచ్చాయనేదానికి ఇదమిద్ధంగా ఋజువులేమీ లేవు. మొలలు, molalu - n. -- piles; hemorrhoids; -- దానిమ్మ తొక్కల పొడి (Powdered pomegranate peel). ఆయుర్వేద మందుల దుకాణాల్లోనూ, ఆన్లైన్ లోనూ దొరుకుతుంది. ఉదయం సాయంత్రం ఒకో చెంచాడు చూర్ణం నీటితో కలిపి తాగితే విరేచనం అయేటప్పుడు రక్తం పోకుండా ఆపుతుంది. మోక్షం, mOkshM - n. -- liberation; cessation of suffering; attainment of Supreme Bliss; Liberation of the soul from the body; Deliverance from the bonds of sense; Beatitude; -- the Hindu equivalent of Buddhist నిర్వాణం; మోట, mOTa - n. A water pump, a water wheel, or a device for drawing water from wells to irrigate the fields. మోటబావి, mOTabAvi - n. -- a wide-mouthed well suitable for lifting water with a specially shaped bucket, called 'mota' used for watering irrigated fields; -- కపిలబావి, మోటనుయ్యి; నీళ్ళు తోడటానికి మోట అమర్చిన బావి; మోతిబిందు, mOtibiMdu - n. -- cataract; an eye disease in which the lens gets clouded; మోహం, mOhaM -n. -- attachment; సాంగత్యం వల్ల ఒక వస్తువు తనదే అనే భావన; మొహమాటం, mohamATaM - n. -- doing something with a sense of discomfort so as not to make a host uncomfortable; -- మొగము + ఓటమి = మొగమోటమి = ఉచ్చారణ లో గూడా మొహమాటం అయి పోయింది. అంటే మొగం చూడడానికి చెల్లకపోవడం; ఇప్పటి వాడుకలో — మారుమాట చెప్పలేక, ఒప్పుకోవడం అనే అర్థం లో వాడుతున్నాం; -- ఆహారే వ్యవహారే చ త్యక్త లజ్జః సుఖీ భవేత్ = ఆహారం విషయంలో ను, వ్యవహారం విషయం లోనూ మొహమాట పడకూడదు; </poem> ==మూలం== * V. Rao Vemuri, English-Telugu and Telugu-English Dictionary and Thesaurus, Asian Educational Services, New Delhi, 2002 ISBN 0-9678080-2-2 [[వర్గం:వేమూరి తెలుగు-ఇంగ్లీషు నిఘంటువు]] ftmv5nsw1xsjvmtp9vqi24f7cwn25jd వేమూరి తెలుగు-ఇంగ్లీషు నిఘంటువు/య-ర-ల-ళ 0 3022 33330 33317 2022-07-28T22:05:01Z Vemurione 1689 /* Part 1: యం - yaM, య - ya */ wikitext text/x-wiki =నిఘంటువు= * This dictionary is an improved version over the print version (expanded, errors corrected, new features continually being added) published by Asian Educational Services, New Delhi in 2002. * You are welcome to add. BUT PLEASE DO NOT DELETE entries until you are absolutely, positively SURE a mistake has been made and needs to be corrected. * PLEASE do not delete entries or their meanings simply because you personally did not agree with the meaning given there. Thanks * American spelling is used throughout. * There is no clearly established, standardized alphabetical order in Telugu. The justification for the scheme used here would be too long for discussion here. 16 March 2016. {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> ==Part 1: యం - yaM, య - ya == <poem> యంత, yaMta -n. --driver; controller; charioteer; యంతకుడు, yaMtakuDu -n. --mechanic; యంతరపి, yaMtarapi -n. --entropy; a measure of disorder; యంత్రం, yaMtraM -n. --machine; device; instrument; యంత్రసజ్జిత, yaMtrasajjita -adj. --mechanized; యంత్రసామగ్రి, yaMtrasAmagri -n. --mechanical equipment; యంత్రసూరి, yaMtrasUri -n. --mechanic; యంత్రలాభం, yaMtralAbhaM -n. --mechanical advantage; యంత్రాంగం, yaMtraMgaM -n. --machinery; mechanism; infrastructure; '''య, ya''' యకరం, yakaraM - n. -- acre; a measure of land area; -- 1 యకరం = 100 సెంట్లు = 40 గుంటలు = 1210 అంకణాలు; -- 1 యకరం = 4840 చదరపు గజాలు -- 1 యకరం = 0.404686 హెక్టర్లు = 4046.86 చదరపు మీటర్లు; -- 1 యకరం = 0.0015625 చదరపు మైళ్లు; యకాయెకీ, yakAyekI -adj. --immediately; quickly; without any further delay; యక్షులు, yakshulu - n. pl. -- legendary "creatures" fathered by Kashyapa and Surasa; -- ఇంద్ర సభలో వీరు నాట్యం చేస్తారు; -- కశ్యపునికి సురస యందు జన్మించినవారు యక్షులు. వీరు పుట్టగానే ఆకలితో 'యక్షామ ' అన్నారని, అందువల్ల వారికి యక్షులని పేరు వచ్చిందనిన్నీ, 'రక్షామ' అన్న వాళ్ళు రాక్షసులు. వీళ్ళకి నాయకుడు కుబేరుడు, పట్టణం అలకాపురి; -- see also గంధర్వులు; కిన్నెరలు; కింపురుషులు; యజమాన్యం, yajamAnyaM -n. --ownership; stewardship; management; supervision; యజమాని, yajamAni -n. --master; steward; supervisor; owner; proprietor; యజ్ఞం, యాగం, yaj~naM, yAgaM -n. -religious sacrificial worship; యజ్ఞ్నోపవీతం, yaj~nOpavItaM -n. -- sacred thread worn by Brahmans, Kshatriyas and Vaisyas; యణ్ణులు, yaNNulu -n. --[gram.] the letters య, వ and ర; యత్నం, yatnaM -n. --trial; effort; యతి, yati -n. --(1) caesura; in Telugu prosody, a place in the line of a verse where the syllable matches the first syllable of that line. At times this gives an opportunity to pause while reciting poetry; పద్యాన్ని చదివేటప్పుడు ఎన్నవ అక్షరం తరువాత విరామం తీసుకోవాలి అనే దానిని యతి స్థానం అంటారు. ఇది సంస్కృతంలో లేనప్పటికీ, తెలుగు హిందీ భాషలలో వుంది. --(2) ascetic; one who has curbed his emotions; యథా, yathA -adv.pref. --as; according to; --how? in what way? యథాక్రమంగా, yathAkramaMgA -adv. --according to the procedure; యథాతథంగా, yathAtathaMgA -adv. --(1) as is; --(2) verbatim; word for word; యథాపూర్వంగా, yathApUrvaMgA -adv. --as before; as usual; యథార్థం, yathArthaM -n. --fact; truth; యథార్ధత, yathArdhata -n. -- truth; reality; యథాలాపంగా, yathAlApaMgA -adv. --casually; యథావిధిగా, yathAvidhigA -adv. --according to rule; duly; యథాశక్తిగా, yathASaktigA -adv. --according to one's means; యథాస్థానం, yathAstAnaM -n. --original place; యథాస్థితి, yathAsthiti -n. --original form or state; యథోచిత, yathOcita -adj. --appropriate; suitable; proper; యథేచ్ఛగా, yathEcCagA -adv. --as one pleases; at one's own will; యమ, yama -n. --The god of Ultimate Justice in Hindusim; god of death; -pref. --extreme; great; amazing; ---యమయాతన = extreme trouble. ---యమచాకిరీ = drudgery; lot of hard work. ---యమాగా ఉంది = it is amazingly wonderful. యవక్షారం, yavakshAraM -n. [chem.] --(1) Potassium nitrate, KNO<sub>3</sub>; --(2) Chile saltpeter; Sodium nitrate; NaNO<sub>3</sub>; యవ్వారం, yavvAraM -n. --coll. business; యవలు, yavalu -n. pl. --barley; యశదము, yaSadamu -n. --[chem.] zinc; one of the chemical elements with the symbol Zn and atomic number 30; -- It is an "essential trace element" because very small amounts of zinc are necessary for human health. Since the human body does not store excess zinc, it must be consumed regularly as part of the diet. Common dietary sources of zinc include red meat, poultry, and fish; Pumpkin seed, cashews, chickpeas are vegetable sources; యశదహరితం, yaSadaharitaM -n. --[chem.] zinc chloride; యష్టిమధుకం, yashTimadhukaM -n. --licorice (లికరిష్); sweetwood; [bot.] ''Glycyrrhizae radix''; ''Glycyrrhiza glabra''; ''Abrus pvccatorius''; (Br.) liquorice; --also known as అతిమధురం; -- this is used as an ingredient in a variety of Ayurvedic medicines such as to treat dysentery or elephantiasis; యాజి, yAji -n. --conductor; performer; person in charge; ---సోమయాజి = one who conducted a religious rite called the Soma Yajna. యాంత్రిక, yAMtrika -adj. --mechanical; యాంత్రికంగా, yAMtrikaMgA -adv. --mechanically; యాజమాన్యం, yAjaMAnyaM -n. --management; యాతన, yAtana -n. --trouble; trial; tribulation; inconvenience; యాత్ర, yAtra -n. --pilgrimage; tour; యాతావాతా, yAtAvAtA -adv. --by and large; in any event; in general; all said and done; యాత్రికుడు, yAtrikuDu -n. m. --pilgrim; tourist; యాదాంసి, yAdAMsi -n. --aquatic creature; యాదాస్తు, yAdAstu -n. --memorandum; యాది, yAdi -n. --memory; recollection; యాదృచ్ఛికం, yAdRcChikaM -n. --coincidence; accidental; unexpected; spontaneous; random; stochastic; యాదృచ్ఛిక ప్రక్రియ, yAdRcChika prakriya -n. --stochastic process; random process; యాదృచ్ఛిక ప్రవేశం, yAdRcChika pravESaM -n. --[comp.] random access; యానం, yAnaM -n. --(1) boat; ferry; --(2) trip by boat; cruise. ---మహాయానం = the big ferry boat. ---హీనయానం = the little ferry boat. యావం, yAvaM -n. --lac; shellac; sealing wax; యానకం, yAnakaM -n. --medium; a medium through which something travels; యాలచేప, yAlacEpa -n. --pointed sawfish; [bio.] ''Pristis cuspidatus'' Latham; యావత్తు, yAvattu -n. --the whole; యాస, yAsa - న. -- the regional difference in the pronunciation of the same word; -- ఒకే పదం ఊనికలో తేడా యాస; ఉదా: ఏమి, ఏమిటి, ఏంటి? యుక్తి, yukti -n. --tact; యుక్తియుక్తంగా, yuktiyuktaMgA -adv. --discriminatingly; appropriately; యుగం, yugaM -n. --era; age; eon; a long period of time; (esp.) in the life of the universe; ---కలియుగం = Kali Yuga; the age of Kali. ---యుగ సంధి = an era of transition. యుగంధర ప్రతిభ, yugaMdhara pratibha - ph. -- unparalleled intellect; యుగకర్త, yugakarta -n. --heralder; creater of an era; యుగళం, yugaLaM -n. --pair; couple; యుగళ గీతం, yugaLa gItaM -n. --duet; song sung by two; యుగ్మం, yugmaM -n. --pair; యుగాండం, yugAMDaM - n. --zygote; -- (Note) మానవులలో ఈ యుగాండం (zygote) అన్న పేరు శిశుసంకల్పన (conception) సమయం నుండి ఐదో వారం వరకు వర్తిస్తుంది; ఐదవ వారం నుండి పదవ వారం వరకు దీనిని పిండం (embryo) అని పిలుస్తారు. పదకొండవ వారం నుండి ప్రసవం అయి బిడ్డ భూపతనం అయేవరకు భ్రూణం (ఇంగ్లీషులో ఫీటస్, fetus) అంటారు. ప్రసవం అయినప్పటినుండి మాటలు వచ్చేవరకు శిశువు (infant) అంటారు - ఇంగ్లీషులో ఇన్^ఫెంట్ అంటే మాటలు రాని పసిబిడ్డ అని అర్థం. మాటలు మాట్లాడడం మొదలు పెట్టిన తరువాత బిడ్డ (child) అంటారు. బిడ్డ అనే మాట ఆడ, మగ కి వర్తిస్తుంది. యుతి, yuti - n. -- conjunction; -- (1) an uninflected linguistic form that joins together sentences, clauses, phrases, or words -- (2) the apparent meeting or passing of two or more celestial bodies in the same degree of the zodiac; యుద్ధం, yuddhaM -n. --war; battle; combat; skirmish; యుద్ధనౌక, yuddhanauka -n. --warship; యుద్ధోన్మాది, yuddhOnmAdi -n. --warmonger; యునానీ, unAnI - n. -- Unani medicine is a system of alternative medicine that originated in ancient Greece but is now practiced primarily in India. Involving the use of herbal remedies, dietary practices, and alternative therapies, Unani medicine addresses the prevention and treatment of disease. The Supreme Court of India and Indian Medical Association regard unqualified practitioners of Unani, Ayurveda and Siddha medicine as quackery; యువకుడు, yuvakuDu -n. m. --youth; young man in the prime of age; యువతి, yuvati -n. f. --youth; a young woman in the prime of age; యూకలిప్టస్, yUkalipTas -n. --Eucalyptus; [bot.] ''Eucalyptus globulus; Eucalyptus teriticornis;'' -- నీలగిరితైలము చెట్టు; యూథము, yUthamu - n. -- a group of animals of the same species; యోక్త, yOkta -n. --synthesizer; one who joins together; యోగం, yOgaM -n. --(1) union; joining; --(2) a process of meditation to unite mind with body ; --(3) luck; good fortune; --(4) the fourth out of the five components of a Hindu calendar; this is calculated by adding the “star number” in which the Sun resides to the star number in which the Moon resides. Then “yOgaM” is the amount by which this sum exceeds 27; యోగనిద్ర, yOganidra - n. -- deep transcendental sleep attained by yoga practice; యోగక్షేమం, yOgakshEmaM -n. --welfare; safety; security; (lit.) acquiring what one doesn't have and maintaining what one has; యోగ్యత, yOgyata -n. --worthiness; fitness; యోచన, yOcana -n. --consideration; deliberation; reflection; యోజనం, yOjanaM -n. --(1) plan; compilation; --(2) a measure of distance widely used in India until recent times; believed to be approximately 7.5 miles; Astronomers used the word to represent 4.9 miles; ---పంచవర్షయోజనం = five-year plan. (note) ప్రణాళిక which is commonly used in this context is a misnomer. ప్రణాళిక literally means a tube carrying water. Perhaps this came into use during the early post-independence era to refer to the hydroelectric and irrigation projects; యోని, yOni -n. --external genetalia of the female; vulva; </poem> ==Part 2: రం - raM, ర - ra== <poem> రంకుతనం, raMkutanaM -n. --debauchery; adultery; రంకుమొగుడు, raMkumoguDu -n. --paramour; lover; రంకులాడి, raMkulADi -n. --slut; adulteress; రంకె, raMke -n. --bellow; bellow of an ox; roar; రంగం, raMgaM -n. --(1) [theater] stage; setting; --(2) [theater] scene; --(3) area; sector; field; sphere; --(4) the city Rangoon in Burma; ---క్రీడారంగం = playing field. ---ప్రభుత్వరంగం = public sector. ---యుద్ధరంగం = battlefield. రంగరంగ వైభవం, raMgaraMga vaibhavaM - ph. -- magnificient luxory; రంగరించు, raMgariMcu -v. t. --mix; stir; shake; esp. mixing a powder into a liquid base; రంగు, raMgu -n. --(1) color; a specific frequency of a light wave; --(2) hue; tint; dye; pigment; --(3) inherent nature; --(4) suit at playing cards; రంగుల రాట్నం, raMgula rATnaM -n. --merry-go-round; carousel; a children's entertainment device found in amusement parks; రంజకం, raMjakaM -n. --incendiary substance; inflammable substance; రంజక, raMjaka -adjvl. suff. --popular; ---జనరంజక = popular. రంజనం, raMjanaM -n. --pigment; రంజని, raMjani -n. --Indigo plant; %to e2t రంతు, raMtu -n. --sound; clamor; noise; రంధ్రం, raMdhraM -n. --hole; aperture; perforation; రంధ్రాన్వేషణ, raMdhrAnvEshaNa -n. --fault-finding; censoriousness; రంధి, raMdhi -n. --fight; quarrel; obsession; రంపం, raMpaM -n. --saw; రంపపుపన్ను, raMpapupannu -n. --sawtooth; రంపు, raMpu -n. --friction; squabble; wrangle; '''ర - ra''' రకం, rakaM -adj. --kind; variety; style; sort; రక్తం, raktaM -n. --blood; రక్తం కారడం, raktaM kAraDaM -v. i. --bleeding; రక్తచందనం, raktacaMdanaM -n. --red sandalwood; [bot.] ''Pterocarpus santalinus''; --a small tree indigenous to Southern India and the Philippines; blood colored sandalwood. This kind of wood has a special and rust red colour and it is used to carve a number of products including panels, framework and traditional dolls. -- ఉసిరి గింజల పొడి, రక్తచందనం పొడి సమపాళ్ళల్లో కలిపి, తేనెతో తింటే వాంతులు, తలతిప్పు తగ్గిపోతాయి అని ఆయుర్వేదం చెబుతోంది; రక్తచందురం, raktacaMduraM -n. --hemoglobin; the red stuff of blood; same as రక్తగంధం; రక్తపాతం, raktapAtam -n. --bloodshed; రక్తపీడనం, రక్తపోటు, raktapIDanaM, raktapOTu -n. --(1) blood pressure; --(2) hypertension; a word indicative of high blood pressure; రక్తనిధి, raktanidhi -n. --blood bank; రక్తసంబంధం, raktasaMbaMdhaM -n. --blood relationship; typically a close relationship such as that between parents and children, siblings, cousins and so on; consanguinity is the genetic relationship stretched over many generations; see also సగోత్రీయత; రక్తహీనత, raktahInata %e2t -n. --anemia; రక్ష, raksha -n. --protection; preservation; రక్షరేకు, raksharEku -n. --(1) talisman; --(2) protective cover; --(3) immunity; రక్తి, rakti -n. --charming; aesthetic pleasure; (ant.) విరక్తి; రక్తిమ, raktima -n. --redness; bloodshot; రక్కు, rakku -v. t. --scratch with finger nails; రగడ, ragaDa -n. --(1) quarrel; altercation; --(2) a type of Telugu poem with its own rules of prosody; రగిలించు, ragiliMcu -v. t. --kindle; ignite; రచన, racana -n. --writing; composition; arrangement; రచ్చ, racca - n. -- open place; public place; రచ్చకి ఎక్కు, raccaki ekku - ph. -- to go to court to settle a dispute; to bring a dispute for public arbitration; రచ్చబండ, raccabaMDa - n. -- piazza; a public meeting place, often an elevated platform built around the trunk of a tree; రచించు, raciMcu -v. t. --compose; write; make; రజను, rajanu -n. --dust; pollen; (alt.) రజము; ఇనప రజను = iron dust or iron filings. రజతం, rajataM -n. --silver; రజస్వల, rajasvala - n. -- (1) a woman in menstruation; (2) a girl who came of age; రజస్సు, rajassu -n. --dust; రజాయి, rajAyi -n. --thick blanket; comforter; రజ్జువు, rajjuvu -n. --rope; cord; రట్టుచేయు, raTTucEyu -v. i. --make public; divulge; రణం, raNaM -n. --battle; రణపాల, raNapAla - n. -- air plant; cathedral bells; life plant; miracle leaf; Goethe plant; [bot.] ''Bryophyllum pinnatum''; ''Kalanchoe pinnata''; -- In traditional Indian medicine, the juice of the leaves is used to cure kidney stones, although there is no scientific evidence for this use, and, indeed, such usage could prove dangerous and even fatal in some cases. [[File:thumb|right|Starr_070308-5338_Kalanchoe_pinnata.jpg|రణపాల]] -- Ursodiol (ursodeoxycholic acid) is indicated for radiolucent non-calcified gallbladder stones smaller than 20 mm in diameter when conditions preclude cholecystectomy; రణస్థలం, raNastalaM -n. --battlefield; రత్నం, ratNaM -n. --gem; ---నాగరత్నం = a gem believed to be in the hood of a cobra; an ornament worn by women in their braided hair. రతి, rati -n. --coition; coitus;copulation; sexual intercourse; రథం, rathaM -n. --(1) chariot; --(2) Bishop of Chess; రద్దుచేయు, -v.i. --repeal; rescind; strike out; రప్పించు, rappiMcu, -v. t. --summon; call; recall; make someone come with or without their will; రబ్బరు, rabbaru -n. --(1) rubber; --(2) eraser; --(3) condom; రబ్బరు చెట్టు, rabbaru ceTTu -n. --(1) India rubber tree (mulberry family); --(2) Ceara rubber tree (spurge family); Hevea rubber tree; --(3) a decorative house-plant; [bot.] ''Ficus elastica''; రబీ, rabI - n. -- Rabi is a Urdu/Frasi word for summer; this word is often used to refer to summer crops; రభస, rabhasa -n. --commotion; turmoil; రమ, rama -n. --woman; (lit.) one who delights in men by her coquettish gestures; రమారమి, ramArami -adv. --approximately; రమించు, ramiMcu -v. i. --(1) rejoice; --(2) play; --(3) have sex; have intercourse; (ant.) విరమించు; రయం, rayaM -n. --speed; velocity; quickness; రవం, ravaM -n. --sound; రవంత, ravaMta -adj.. --a small quantity; little bit; రవ, rava -n. --(1) particle; small quantity; --(2) a fine thing; --(3) a diamond; రవ్వ, ravva -n. --(1) diamond; --(2) finely ground grain; నూక; మొరుం; --(3) finely ground wheat grain = cream of wheat; semolina = గోధుమ రవ్వ = సూజీ; రవాణా, ravANA -n. --(1) transport; conveyance; --(2) via, when used in a postal address; రవి, ravi -n. --Sun; రవిక; ravika -n. --jacket; bodice; blouse; a tight fitting upper garment of women; ---ఆమె ఎరుపు రంగు రవిక వేసుకుంది = She wore a red colored jacket. ---స్తూపం చుట్టూ ఒక రవికని అమర్చి దాంట్లో నీరు ప్రవహించే ఏర్పాటు చేయవలెను = an arrangement shall be made to fit a jacket around the cylinder. రవిజని, ravijani -n. -- the element Helium; (lit.) the producer of the Sun. రవిమార్గం, ravimArgaM -n. --ecliptic; the apparent path of the Sun in the skies; క్రాంతిచక్రం; రవిరశ్మి, ravirasmi -n. --sunlight; రవిసంధానం, ravisaMdhAnaM -n. --photosynthesis; కిరణ జన్య సంయోగ క్రియ; రశ్మి, rasmi -n. --ray; brilliance; light; a beam of light; రసం, rasaM -n. --(1) juice; fluid; --(2) a soup-like preparation made out of tamarind or lemon juice; a popular dish in South Indian cooking; --(3) mercury; పాదరసం; ---(4) taste; flavor; in the Indian system, there are six tastes or షడ్రసములు, namely, ఉప్పు, పులుపు, కారం, తీపి, చేదు, వగరు; ---(5) sentiment; aesthetic taste; one of the nine sentiments (or moods) used to describe Indian literature and arts, namely శృంగారం, హాస్యం, కరుణ, రౌద్రం, వీరత్వం, భయం, భీభత్సం, అద్భుతం, శాంతం; రసకందాయం, n. rasakaMdAyaM - n. -- exciting or suspenseful part of a program or narration; --- (ety.) కందాయం = trimester; division; when a narration, a movie or a music program enters a suspenseful or climax part we say that it entered "రసకందాయం." రసకర్పూరం, rasakarpUraM -n. --corrosive sublimate; chloride of mercury; white sublimate of mercury; HgCl<sub>2</sub>; (rel.) calomel; రసమిశ్రమం, rasamiSramaM -n. --amalgam; an alloy of mercury; రసవంత, rasavaMta -adj. --tasteful; artistic; రసవాది, rasavAdi -n. -- the person who believes in the transformation of mercury into gold; (note) this belief was held by the legendary poet Vemana; Gold occupies a square adjacent to mercury in the Periodic Table fo Elements and can be obtained if one proton and three neutrons are removed the nucleus of a mercury atom; an alchemist is one who believes in the transformation of any base element to any superior element; రససింధూరం, rasasiMdhUraM -n. --cinnabar; vermillion; mercuric sulphide, H<sub>2</sub>S; రసహరితం, rasaharitaM -n. --[chem.] mercuric chloride; రసాంజనం, rasAMjanaM -n. --a vitriol of copper; copper sulfate; CuSO<sub>4</sub>(H<sub>2</sub>O)<sub>x</sub>, where x can range from 0 to 5; రసాత్మక, rasAtmaka -adj. --artistic; tasteful; రసాభాసం, rasAbhAsaM -n. --fiasco; రసాభాసు, rasAbhAsu -n. --spoiled sentiment; upsetting a good situation; fiasco; రసభంగం; రసాయనం, rasAyanaM -n. --(1) an elixir; --(2) a chemical substance; --(3) a medicine; -- (4) aq mixture of sliced bananas sprinkled with sugar and honey distribted at Hindu temples as God's gift to devotees; రసాయనశాస్త్రం, rasAyanaSAstraM -n. --chemistry; రసాయన ప్రక్రియ, rasAyana prakriya -n. --chemical process; రసాయన సమీకరణం, rasAyana samIkaraNaM -n. --chemical equation; రస్తా, rastA -n. --road; highroad; రసి, rasi -n. --blood plasma; (rel.) చీము; రసికుడు, rasikuDu -n. --connoisseur; రసీదు, rasIdu -n. --receipt; (rel.) వసూళ్లు; రస్మేరీ, rasmErI %e2t -n. --rosemary; [bot.] ''Rosmarinus officinalis''; ''Salvia rosmarinus'' of the Lamiaceae (mint) family; -- evergreen shrub with strongly aromatic, needle-like leaves; used in Western cooking to add accent to foods; రహదారి, rahadAri -n. --highway; రహస్యం, rahasyaM -n. --secret; mystery; రహస్య నామం, rahasya nAmaM -n. --code name; రహితం, rahitaM -adj. --devoid of; deprived of; '''రా - rA''' రాండి, rAMDi -imperative. polite --come; come in!; రా, rA -imperative. familiar --come; come in; రాక, rAka -n. --(1) arrival; (ant.) పోక; --(2) the full-moon day; రాక్షసి, rAkshasi -n. --demon; (exp.) Believed to be a dead person's soul assuming the form of a human. A person becomes a రాక్షసి if one refuses to transmit one's knowledge to a disciple; రాక్షసిబొగ్గు, rAkshasiboggu -n. --coal; (lit.) demonic charcoal; నేలబొగ్గు; %e2t రాకాచంద్రుడు, rAkAcaMdruDu -n. --full-moon; రాగం, rAgaM -n. --(1) musical scale; a series of five or more notes on which a musical melody is based; (note) a musical scale may contain all the seven "swaras" or only a subset of swaras; a raga is a melody type; According to orthodox theory the six basic ragas are bhairava, kauSika, hindOLa, dIpaka, SrirAga and mEgha; -- a group of notes; Typically, the group may contain 5, 6 or 7 notes; only those combinations that are pleasing to the ear constitute a రాగం; for example, the note 'sa' must appear in all ragas; the notes 'ma', and 'pa' both cannot be omitted at the same time; --(2) a part of a Carnatic music recital; this portion is an elaborate Alaapana or a study in the structure of the chosen raagam; --(3) color; red color; --(4) desire; --(5) affection; --(6) మేళకర్త రాగం = a raga in which all the seven svaras appear; there are 72 such ragas; జన్య రాగం = derived raagaM; రాగి, rAgi -n. --copper; the element copper with the symbol Cu; రాగులు, rAgulu -n. pl. --ragi; finger-millet; red colored grain largely cultivated in southern India; [bot.] ''Eleusine coracana gaertu''; -- చోళ్లు; రాగోల, rAgOla -n. --forked stick; a stick used to pick leaves, grass and hay on the farm; రాచ, rAca -adj. --(1) royal; --(2) king-size; large jumbo; రాచఉసిరి, rAcausiri -n. --star gooseberry; --(1) [bot.] ''Cicca disticha; Otaheile gooseberry''; --(2) [bot.] ''Phyllanthus acidus'' Skeels of the Euphorbiaceae family; -- (3) [bot.] ''Averrhoa acida'' of the Oxalidaceae family; రాచకార్యం, rAcakAryaM -n. --state business; on duty; రాచకురుపు, rAcakurupu -n. --carbuncle; a painful, localized pus-bearing inflammation of the tissue beneath the skin; this is more severe than a simple boil; రాచజిల్లేడు, rAcajillEDu -n. --[bot.] ''Calotropis gigantea''; రాచనేరేడు, rAcanErEDu -n. --[bot.] ''Eugenia Jambolana''; రాచపుండు, rAcapuMDu -n. --carbuncle; రాచ్చిప్ప, rAccippa -n. --stone vessel; stone crucible; రాజబెట్టు, rAjabeTTu -v. t --kindle; to assist a thing to catch fire; రాజసూయం, rAjasUyaM -n. --a long succession of ceremonies during the inauguration of a king; see also వాజపేయం; రాజ్యం, rAjyaM -n. --kingdom; sovereign power; రాజపూజ్యం, rAjapUjyaM -n. --honor; a term used in astrology to refer to good days; రాజాధిరాజు, rAjAdhirAju -n. --king of kings; రాజావర్తం, rAjAvartaM %e2t -n. --lapis lazuli; cat's eye; a precious stone; రాజ్యాంగం, rAjyAMgaM -n. --[polit.] constitution; రాజిల్లు, rAjillu -v. i. --shine brightly; రాజీ, rAjI -n. --reconciliation; compromise; రాజీనామా, rAjInAmA -n. --resignation; రాజీపడు, rAjIpaDu -v. i. --come to terms; రాజు, rAju -n. --king; ruler; monarch; --(2) a person belonging to the Kshatriya caste; రాజుకొను, rAjukonu -v. i. --ignite; process of catching fire; రాట, rATa -n. --pole; post; prop; రాట్నం, rATnaM -n. --a manual spinner to spin yarn; carousel; రాటుపోట్లు, rATupOTlu -n. --friction and strife; rough and tumble; wear and tear; hurly-burly; రాణించు, rANiMcu -v. i. --shine; succeed; thrive; do well; రాణి, rANi -n. --(1) queen; --(2) wife of a king; --(3) the queen in playing cards; రాత, rAta -n. --(1) writing; --(2) fate; destiny; --(3) output; ---తలరాత = (lit.) writing on the forehead; fate. రాతకోతలు, rAtakOtalu -n. --[idiom] legal documentation; రాతిఉప్పు, rAtiuppu -n. --rock salt; రాతిచమురు, rAticamuru -n. --petroleum; రాతినార, rAtinAra -n. --asbestos; రాతిమైనం, rAtimainaM -n. --paraffin wax; రాతియుగం, rAtiyugaM -n. --stone age; the period of time from about B.C. 4000 to B.C. 2000; During the later part of the stone age, copper tools began to appear. The bronze age started around B.C. 2200. రాతియెలక, rAtiyelaka -n. --filefish; [bio.] ''Balistes spp''. రాత్రి, rAtri -n. --night; strictly, from 7 P.M. to midnight; రాద్ధాంతం, rAddhAMtaM --n. --brouhaha; hubbub; uproar; రాని, rAni -neg. verbl. adj. --of వచ్చు, (lit.) not coming; ---చెప్పరాని పని చేసేడు = he did an un-utterable deed. ---చదువురాని వాడు = illiterate man. రానూ పోనూ, rAnU pOnU -adv. --coming and going; to and fro; round trip; రానురాను, rAnurAnu -adv. --gradually; రాపాడు, rApADu -v. t. --cause friction by rubbing against; రాపిడి, rApiDi -n. --friction; రాపులుగు, rApulugu -n. --(1) heron; black ibis; curlew; a royal bird; (ety.) రాచ + పులుగు; రాపొడి, rApoDi -n. --filings; (ety.) రాపిడి వల్ల వచ్చే పొడి; రాబందు, rAbaMdu -n. --vulture; a scavenging bird; [bio.] ''Neophron ginginianus''; రాబట్టు, rAbaTTu -v. t. --elicit; రాబడి, rAbaDi -n. --income; yield; (ant.) పోబడి; ---రాబడి, పలుకుబడి = income and influence. రాబీ, rabI -n. --rabi; north-east monsoon agricultural season starting in September-October; రాబోవు, rAbOvu -adj. --forthcoming; approaching; రామకందమూలం, rAmakaMdamUlaM - n. -- [bot.] Maerua oblongifolia; ఆవాలు జాతికిచెందిన మొక్కలు ఈ కుటుంబమునకు చెందుతాయి; -- ఈ దుంగ మొత్తం కొబ్బరి మొవ్వలా మెత్తగా వుంటుంది. రుచిగా, తియ్యగా కూడా వుంటుంది. రామ్ కంద దుంగను పలుచని పొరలుగా, ముక్కలు కోసి అమ్ముతారు. ఇలా ఒక్కొక్క దుంగ నుండి కొన్ని వేల ముక్కలు కోస్తారు. ఈ పొరల పొరల ముక్కలకు కొంతమంది ఉప్పు కారం రాసుకొని తింటారు. దీన్ని కంద అని పిలుస్తారు గాని నిజానికి ఇది చెట్టు కాండమే. మన దేశపు అడవుల్లో ఇవి విరివిగా దొరుకుతాయి. తెలుగు ప్రాంతాల్లో వీటిని భూచక్ర గడ్డ, రామ కందమూలం అంటారు. -- see also భూచక్రగడ్డ; భూచక్కెరగడ్డ; రామచిలక, rAmacilaka -n. --a type of parrot; రామదాడీగా, rAmadADIgA -adv. --freely without question; ---ప్రజలు రామదాడీగా తిరుగుతున్నారు = people are milling around freely. రామాఫలం, rAmAphalaM -n. --red custard apple; sweet sop; bull's heart; [bot.] ''Annona reticulata'' of the Annonaceae family; -- సీతాఫలం (Annona Squamosa), లక్ష్మణ ఫలం (Annona muricata), హనుమాన్ ఫలం ( ) మొదలైనవన్నీ కూడా అనోనేసీ కుటుంబానికి చెందిన వృక్షాలే; all are natives of South America; -- [Sanskrit] కృష్ణబీజ (నల్లని గింజలు కలది); మృదుఫలమ్ (మృదువుగా ఉండేది); [[File:Red custard Apple.jpg|thumb|right|రామాఫలం]] రామాయణం; rAmAyaNaM -n. --Ramayanam, one of the two the great epics of India; (lit.) the wanderings of Rama; రాయబారం, rAyabAraM -n. --message; diplomatic message; రాయబారి, rAyabAri -n. --ambassador; diplomatic messenger; రాయలసీమ, n. rAyalasIma -n. --a part of the Telugu speaking part of Andhra Pradesh, India; (lit.) the land once ruled by Rayalu; this part is popularly known as ceded districts because these were ceded to the British by the then ruler Nizam; రాయసం, rAyasaM -n. --clerkship; secretaryship; రాయసకాడు, rAyasakADu -n. --writer; scribe; clerk; రాయి, rAyi -n. --rock; stone; ---కాకిరాయి = magnetite. %e2t ---గులకరాయి = river gravel. ---బొమ్మరాయి = river gravel. ---నాపరాయి = slate. రాయిడి, rAyiDi - n. -- difficulty; hardship; ---"....దూరాన నా రాజు కేరాయిడౌనో....” - నండూరి సుబ్బారావు: ఎంకి పాటలు రాయితీ, rAyitI -n. --concession; favor; discount; concession on tax due; రాయితీ బడ్డీ, rAyitI baDDI -n. --concession stand; typically a shop with captive customers at such places as railway stations and sports stadiums; రాయు, rAyu -v. t. --(1) apply; smear; rub; --(2) write; "smear with ink"; రాలుగాయ, rAlugAya -n. --(1) un-ripe fruit that fell from a tree (i.e., not picked); --(2) a mischievous fellow; రాలుబడి, rAlubaDi -n. --yield; esp. yield of a crop; % e2t రాళ, rALa -n. --resin; రాళ్లు, rALlu -n. pl. --stones; rocks; pebbles; రావి, rAvi - n. -- peepal tree; Bodhi tree; poplar leafed fig tree; [bot.] ''Ficus religiosa''; -- [Sanskrit] పిప్పల; అశ్వత్థం; [Hindi] పీపల్ రాశి, rASi -n. --(1) [chem.] radical; --(2) [astron.] constellation; asterism; a group of stars; the circular path of the sun among the stars is divided into 12 parts and each part is called a రాశి, rASi. the same circular path of the moon among the stars is divided into 27 parts and each part is called an asterism (నక్షత్రం); Within each asterism, one can find many stars and nebulae; --(3) a heap or pile; రాసి; --(4) ద్రేక్కాణం = (1/3) రాసి; --(5) నాడి = (1/150) రాసి = 12'; రాశిచక్రం, rASicakraM -n. --[astron.] Zodiac, the constellations that lie in the apparent path of the Sun in the sky; -- భూమధ్యరేఖను ఆకాశం మీదకి పొడిగించండి. గ్రహాలన్నీ ఈ రేఖకి కొంచం అటూ ఇటూలో తిరుగుతూ కనిపిస్తాయి. ఆ కొంచం ఒక 8 డిగ్రీలు పైకీ ఒక 8 కిందకీ ఉంటుంది. ఈ పదహారు డిగ్రీలు కలిపి ఈ రేఖని ఒక పటకా (బెల్టు) లాగా ఊహించుకోవాలి. అది సూర్య చంద్రాదులతో సహా, ఆకాశంలో గ్రహాలన్నీ తిరిగే మార్గం (బాట లాంటిది). అదే రాశి చక్రం; రాహుకేతువులు, rAhukEtuvulu -n. pl. --according to Hindu mythology, these are demonic celestial beings, one with a head only and the other with torso only; the myth also believes that these demons gobble up the Sun and the Moon during an eclipse; --[astron.] ascending and descending nodes of the moon; సూర్యుడు-భూమి ఉన్న అక్షాన్ని చంద్రుడి కక్ష్య ఖండించుకొనే రెండు బిందువులు; చంద్రుడు రాహుకేతువుల స్థానంలోకి వచ్చినప్పుడు చంద్ర గ్రహణం కాని, సూర్య గ్రహణం కాని వస్తుంది; రింఖ, riMkha -n. --hoof; రి, ri -n. --the second note of Indian classical music; రికం, rikaM -suff. --used with verbs to create nouns; conveys a meaning of "state of being in such and such a situation; English equivalent is "ness" ---బీదరికం = poorness; poverty; the state of being poor. రిక్క, rikka -n. --constellation; asterism; group of stars; రికాబు, rikAbu -n. --stirrup; % to e2t రికామీగా, rikAmIgA - adv. -- with no work or responsibility; -- పనీ, పాటూ లేకుండా; రిక్త, rikta -adj. --empty; రిక్తహస్తం, riktahastaM -n. --empty hand; [chem.] empty bond; రిరంసువు, riraMsuvu %e2t -n. --nymphomaniac, a person with an excessive desire for sexual pleasures; -- విపరీతమైన కామేచ్ఛ గల వ్యక్తి; రిరక్షువు, rirakshuvu -n. --a person with an excessive desire for saving others; రివట, rivaTa -n. --(1) a straight twig; --(2) a lanky individual; రివాజు, rivAju -n. --custom; convention; usage; practice; quotidian; something that occurs regularly; రివ్వుమని, rivvumani -adv. -- swiftly; with a swooping motion; with a whooshing sound; --- పిట్ట రివ్వుమని ఎగిరి పోయింది = the bird flew away with a whooshing sound (fast). రిషిపక్షి, rishipakshi - n. -- bat; రీలు, rIlu -n. --reel; చుట్ట; రుక్కుపట్టు, rukkupaTTu -v. t. --cram; esp. cramming before an examination; రుగ్మత, rugmata -n. --illness; disease; రుచి, ruci -n. --taste; చవి; రసం; రుచిచూడు, rucicUDu -v. t. --taste; find out the taste; రుచి బొడిపెలు, ruci boDipelu -n. --taste buds; రుజువు, rujuvu -n. --proof; evidence; రుణం, ruNaM -n. --debt; రుణ, ruNa -pref. --negative; ---రుణ విద్యుదావేశం = negative electrical charge. ---రుణ సంఖ్య = negative number. రుణగ్రస్తత, ruNagrastata -n. --indebtedness; రుతుకాలం, rutukAlaM -n. --estrus; rut; heat; period of sexual readiness in mammals; రుతుపవనాలు, rutupavanAlu -n. --monsoon winds; seasonal winds; the monsoon; రుతుబద్ధం, rutubaddhaM -n. --laziness during menstruation; రుతువు, rutuvu -n. --(1) season; --(2) period; menstruation; రుతుశూల, rutuSUla -n. --menstrual pain; రుద్రజడ, rudrajaDa - n. -- the plant, Sweet Basil; [bot.] ''Ocimum basilicum;'' -- the seeds of this are called సబ్జా గింజలు; -- వనతులసి; సబ్జామొక్క; [Sans.] జటావల్లి; రుద్రభూమి, rudrabhUmi -n. --cremation grounds; cemetery; రుద్రాక్ష, rudrAksha -n. --bastard cedar; [bot.] ''Guazuma tomentosa; Elaeocarpus ganitrus''; -- గ్రీకు భాషలో elaia అంటే ఆలివ్ (Olive), కార్పోస్ (karpos) అంటే కాయ; ఆలివ్ కాయల్లా అనిపించే ఈ జాతి వృక్షాల కాయల్నిబట్టి వీటికి ఎలీయోకార్పస్ అనే పేరు వచ్చింది. --the seeds of this are used in rosaries; (lit.) eye of Lord Shiva; రుద్రాక్ష కంబ, rudrAksha kaMba -n. --[bot.] ''Nauclea cadamba''; రుద్రాక్ష పిల్లి, rudrAksha pilli -n. --hypocrite; (lit.) a cat with a rosary; % to e2t రుద్దు, ruddu -v. t. --rub; scour; clean; polish; రుద్రుడు, rudruDu -n. --the Lord who gives happiness to His devotees by dissolving their sins; often used as a synonym for Shiva; రుబ్బు, rubbu -v. t. --grind in a mortar; wet grind; రుబ్బురోలు, rubburOlu -n. --a stone mortar used for grinding in Indian kitchens; రుమాలు, rumAlu -n. --(1) hand-kerchief; --(2) scarf; --(3) any upper cloth such a turban; రువ్వ, ruvva -n. --slender stick; slender branch of a tree with leaves removed; ---చింత రువ్వతో వీపు చీరేస్తాను = I'll split your back open with a branch of a tamarind tree. రువ్వు, ruvvu -v. t. --throw with a force; sling; రుసుము, rusumu -n. --fee; రుశ, rusha -n --anger; --ఆగ్రహం,కోపం రూఢిగా, rUDhigA -adv. --definitely; certainly; positively; రూఢ్యార్థం, rUDhyArthaM -n. --usually understood meaning; common meaning; రూపం, rUpaM -n. --shape; appearance; రూపకం, rUpakaM -n. --(1) metaphor; --(2) drama; play; --(3) name of a musical తాళం; రూపకల్పన, rUpakalpana -n. --(1) design; giving shape; formulation; --(2) edit; రూపవంతుడు, rUpavaMtuDu -n. m. --a handsome person; రూపసి, rUpasi --handsome man; beautiful woman; రూప్యం, rUpyaM -n. --a minted coin; రూపాంతరం, rUpAMtaraM -n. --allotrope; రూపాయి, rUpAyi -n. --rupee; the unit of Indian currency రూపు, rUpu -n. --shape; looks; ---రూపు, రేఖ = grooming; demeanor; condition. రూపుమాపు, rupumApu -v. t. --destroy; obliterate; (lit.) erase the shape; రూళ్లు, rULlu -n. pl. --rules; parallel horizontal lines drawn on a page to facilitate writing along well-spaced straight lines; రూళ్లకర్ర, rULlakarra -n. --ruler; a cylindrical piece of wood or plastic once used to produce evcenly spaced lines on a white paper; రూక్ష, rUksha - n. -- (1) fever; (2) loveless; '''%రె - re, రే - rE, రై - rai''' రెంటికి చెడ్డ రేవడి, reMTiki ceDDa rEvaDi - ph. -- one who lost on both ends; one who couldn't decide between two alternatives and lost both opportunities; రెండవ, reMDava -adj. --the second; రెక్క, rekka -n. --(1) wing; --(2) arm; --(3) railway signal; semaphore; --(4) door panel; window panel; రెచ్చగొట్టు, reccagoTTu -v. t. --provoke; incite; రెట్ట, reTTa -n. --bird droppings; రెట్టించు, reTTiMcu -v. t. --(1) double; repeat; --(2) oppose by asking a counter question; రెడ్డి, reDDi - n. -- a suffix used with a given name to indicate "caste"; -- రెడ్డి అనే పదం రడ్డి, రట్టడి, రట్టగొడ్డు, రట్టకుడు, రాష్ట్రకూటుడు అనే పదాలనుంచి క్రమంగా తయారైనట్లు మన ప్రాచీన శాసనాల ద్వారా తెలుస్తోంది. అంతేకాదు, రాఠోడ్, రాఠోర్ మొ. గుజరాత్, రాజస్థాన్లో ఇంటిపేర్లు. ఇవి రాష్ట్రకూటుల సామ్రాజ్యంలో అధికారిక బిరుదు. రెడ్డివారి నానబాలు, reDDivAri nAnabAlu -n. --[bot.] ''Euphorbia thymifolia; Euphorbia hirta'' Linn. of the Euphorbiaceae family; రెపరెప, reparepa -adv. --onomatopoeia for flutter; flicker; [idiom] a thin hope of survival; రెపరెపలాడుతున్న, reparepalADutunna adj. -- fluttering; flagging; రెప్ప, reppa -n. --eyelid; రెప్పపాటు, reppapATu -n. --wink; duration of a wink; second; రెబ్బ, rebba -n. --twig; sprig; small branch of a main branch of a tree; రెమ్మ, remma -n. --twig; sprig; small branch of a main branch of a tree; రెల్లు, rellu -n. --a type of grass; [bot.] ''Saccharum spontaneum''; [Sans.] అశ్వవాలం; రేకు, rEku -n. --(1) a sheet of metal; foil; --(2) petal of a flower; రేఖ, rEkha -n. --line; streak; రేఖాంశం, rEkhAMsaM -n. --longitude; meridian; ---ప్రధాన రేఖాంశం = prime meridian. రేఖాకృతి, rEkhAkRti -n. --sketch; a line diagram; రేఖాగణితం, rEkhagaNitaM -n. --geometry; plane geometry; రేఖాపటం, rEkhApaTam -n. --line diagram; sketch; రేగడ, rEgaDa -n. --clay; రేగు, rEgu -n. --buckthorn; [bot.] ''Zizyphus jujuba; Zizyphus mauritiana''; [Sans.] బదరీ వృక్షం; రేగుత్తి, rEgutti -n. --Tree capper; [bot.] ''Capparis grandis''; -- found in Eastern and Western Ghats, flowering: All year. -- Fresh leaves are cooked and eaten as vegetable soup to treat skin eruptions. Fresh leaves are crushed and the pulp is applied to insect bites; రేచకం, rEcakaM -n. --(1) expiring breath as a part of yogic exercise; --(2) exhaust; exhaust smoke; రేచక, rEcaka -adj. --exhaust; one that leaves a system; రేచకధూమం, rEcakadhUmaM -n. --exhaust smoke; [[రేచీకటి]], rEcIkaTi -n. --night blindness; nyctalopia; caused sometimes by vitamin deficiency and inherited at other times; --[Gr.] Nyct (నిక్ట్) = రాత్రి; Alaos (ఎలావోస్) = అంధత్వం; [Sans.] నక్తాంధము; నక్తం = రాత్రి = nyct. రేచుకుక్క, rEcukukka -n. --a species of wild dog, capable of attacking even Big Cats; రేటు, rETu -n. --rate; --సగటు రేటు = average rate రేడియం; rEDiyaM -n. --the chemical element radium whose symbol is Ra; రేడియో, rEDiyO -adj. --(1) related to radio activity; --(2) related to wireless; -n. --radio receiver; wireless receiver; రేడియో ప్రసారం, rEDiyO prasAraM -n. --radio transmission; రేడియో ప్రసార కేంద్రం, rEDiyO prasAra kEMdraM -n. --radio transmission center; radio station; రేడియో ప్రసారిణి, rEDiyO prasAriNi -n. --radio transmitter; రేడియో ధార్మికత, rEDiyO dhArmikata -n. --radioactivity; having the properties of the element radium; రేణము, rENamu -n. --dung; dung of young cattle; రేణు త్వరణి, rENu tvaraNi -n. --particle accelerator రేణువు, rENuvu -n. --grain, particle; రేతస్సు, rEtassu -n. --seed; sperm; semen; see also శుక్రం; రేపు, rEpu -n. --tomorrow; -v. t. --disturb; especially, disturbing a healing wound; రేల చెట్టు, rEla ceTTu -n. --golden shower tree; Pudding pipe tree; Purging cassia; Indian laburnum tree; Amaltas; Bandar Laathi; [bot.] ''Cassia fistula'' of the Fabaceae family and Caesalpiniaceae sub-family; --leaves of this tree can be used as a laxative; దీని ఆకులు, పూలు, కాయల గుజ్జు విరేచనకారిగా పనిచేస్తాయి. అందుకే దీనిని Purging Cassia అనీ అంటారు. -- దీని కలప దృఢంగా, మన్నికగా ఉండే కారణంగా గృహనిర్మాణంలో గుంజలుగానూ, బీరువాలకీ ఈ కలపను వినియోగిస్తారు. ఈ వృక్షం కాండం బెరడులో ఉండే టానిన్లు (Tannins) కారణంగా దీనిని తోళ్ళు ఊనడానికి (Tanning of raw hides and skins) వినియోగిస్తారు. కాండం పై బెరడులో ఎన్నో ఔషధ విలువలున్నాయి. అది బలవర్ధకమైనది. చర్మరోగాలను నివారిస్తుంది. అతిసారము, గ్రహణిని పోగొడుతుంది. కాండం కషాయం కామెర్లు, కుష్ఠు, సిఫిలిస్, గుండెజబ్బులకు దివ్యౌషధంగా పనిచేస్తుంది. కడుపునొప్పి నివారణకు దీని కాండం పై బెరడును పచ్చిదే తింటారు. పశువులకు కూడా ఈ కాండం కషాయం విరేచనకారిగా వాడతారు. సుఖ విరేచనం కోసం రేల ఆకు, పళ్ల గుజ్జుతో పచ్చడి చేసుకుతింటారు. దీని గింజలు, ఆకులను దంచి దానితో షర్బత్ తయారు చేస్తారు. ఆ షర్బత్ జ్వరహారిణిగా, విరేచనకారిగా పేరొందింది. మలబద్ధకం పోగొడుతుంది. --{Sans.] అరేవతం; ఆరగ్వధం; రేరాజు, rErAju -n. --moon; (lit.) king of the night; రేరాణి, rErANi -n. --(lit.) queen of the night; రేవడి, rEvaDi -n. --washerman; రేవతి, rEvati %updated -n. --(1) Eta Piscium; Yoga tara of the 27th lunar mansion; located in the constellation Pisces; --(2) The 27th of the 27 star groups (or asterisms or lunar mansions) of the Hindu calendar; రేవల చిన్ని, rEvala cinni -n. --rhubarb; Himalayan rhubarb; [bot.] ''Rheum emodi;'' % to e2t రేవు, rEvu -n. --pier; quay; harbor; wharf; port; jetty; రేవుపట్టణం, rEvupaTTaNaM -n. --port city; port; (note) In India, almost all cities ending with the word పట్టణం are located on the sea side; రైకామ్లం, raikAmlaM -n. --RNA; ribonucleic acid; రైతాంగం, raitAMgaM -n. --peasantry; cultivators; రైతు, raitu -n. --farmer; ryot; రైబోజు చక్కెర, raibOju cakkera -n. --ribose sugar; రైలింజను, railiMjanu -n. --locomotive; రైలు, railu -n. --railway train; ---రైలుకట్ట = railroad; railway bed. ---రైలుపట్టాలు = railway tracks. ---రైలుబండి = a railway train of carriages. ---రైలుమార్గం = railway line. ---రైలుస్టేషను = railway station. రొంప, roMpa -n. --cold; sinus condition; రొంపి, roMpi -n. --mire; mud; morass; quagmire;. రొక్కం, rokkaM -n. --cash; ready money; రొద, roda -n. --noise; రొచ్చు, roccu -n. --foul smelling mud contaminated with cattle urine; రొట్టె, roTTe -n. --bread; రొప్పు, roppu -v. i. --pant; gasp; breathe hard; రొమ్ము, rommu -n. --chest; రొయ్య, royya -n. --(1) prawn; --(2) shrimp; ---పాపు రొయ్య = tiger prawn; [bio.] ''Penaeus monodon'' Fabr. ---గాజు రొయ్య = jumbo prawn; [bio.] ''Penaeus monodon'' Fabr. ---తెల్ల రొయ్య = Indian prawn; [bio.] ''Penaeus indicus''. ---యల్లి రొయ్య = white prawn; [bio.] ''Penaeus indicus''. ---బుంగ రొయ్య = brown prawn; [bio.] ''Metapenaeus affinis''; M. monoceros. ---చింకి రొయ్య = brown prawn; [bio.] ''Metapenaeus dobsoni''. ---పసుపు రొయ్య = yellow prawn; [bio.] ''Metapenaeus brevicornis''. ---ఎర్ర రొయ్య = red prawn; [bio.] ''Solenocera indica'' Natraj. ---రొయ్య పొట్టు = shrimp; [bio.] ''Acetes indicus; Acetes erythraeus'' Nobili. ---మంచినీటి రొయ్య = fresh water prawn; [bio.] ''Macrobrachium spp''. ---చింగుడు రొయ్య = leander; [bio.] ''Leander tenuipes'' Henderson; ''L. styliferus''. ---మీసాల రొయ్య = spiny lobster; [bio.] ''Panulirus spp''. ---పెద్ద రొయ్య = spiny lobster; [bio.] ''Panulirus spp''. ---రాతి రొయ్య = spiny lobster; [bio.] ''Panulirus spp''. రొయ్యి, royyi -n. --ash cover on live charcoal; రొష్టు, roshTu -n. --worry; annoyance; రోకలి, rOkali -n. --a pestle; rice pounder; రోకలిబండ, rOkalibaMDa -n. --(1) a pestle; --(2) a centepede, with a brick red color, found in Andhra Pradesh; రోగం, rOgaM -n. --disease; illness; ailment; malady; రోగనిదాన శాస్త్రం, rOganidAna SAstraM -n. --pathology; the science of establishing the cause of a disease; రోగి, rOgi -n. --patient; రోచన, rOcana - adj. -- shining; bright; రోజ్ ఏపిల్, rOj^ Epil^ - n. -- Rose apple; [bot.] ''Syzygium jambos'' of the Myrtaceae family; This tree has white flowers and white fruits; -- మలయా యాపిల్ నీ రోజ్ ఏపిల్ నీ కూడా గులాబ్ జామూన్ పళ్లు అనే పిలుస్తారు. సాధారణ నేరేడు వృక్షం శాస్త్రీయ నామం Syzygium cumini కాగా ఇదే కుటుంబానికి చెందిన లవంగ వృక్షం శాస్త్రీయనామం Syzygium aromaticum. రోజు, rOju -n. --a day; period of time from midnight to midnight; రోజువారీ, rOjuvArI -adj. --on a daily basis; day-by-day; -n. --(1) dairy; journal; --(2) a book of daily accounts; రోత, rOta -n. --disgust; రోదసి, rOdasi -n. --the sky; the heavens; the space; రోదన, rOdana -n. --wail; lamentation; crying; రోమం, rOmaM -n. s. --body hair; రోలు, rOlu -n. --mortar; a stone or wooden device with a little depression in the middle, used for chaffing; ఉలూఖం; రోషం, rOshaM -n. --indignation; anger; wrath; రోహిణి, rOhiNi -n. --(1) Alpha Tauri; Aldebaran; brightest star in the constellation Taurus; Yoga tara of the fourth lunar mansion; --(2) the fourth of the 27 star groups (or asterisms or lunar mansions) of the Hindu calendar; --(3) the period of indic history around 3247 BCE when the vernal equinox occured in this asterism; --(4) the healer; --(5) Indian redwood tree; [bot.] ''Soymida febrifuga''; రోహితం, rOhitaM %e2t -n. --(1) blood; --(2) blood red color; రౌతు, rautu -n. --rider; horseman; </poem> ==Part 3: లం - laM, ల - la== <poem> లంక, laMka -n. --(1) island; any island; --(2) Sri Lanka; లంకణం, laMkaNaM -n. --fasting; (lit.) a day skipped; (exp.) this word is used when the fasting is done in conjunction with a fever or some disease; (rel.) ఉపవాసం is a voluntary fast in conjunction with a religious observance; లంకించు, laMkiMcu -v. t. --link together; hook up; hook on to; లంకించుకొను, laMkiMcukonu -v. i. --seize; catch on to; లంకె, laMke -n. --connection; tie; link; లంకె ఊస, laMke Usa -n. --connecting rod; లంకె బిందెలు, laMke biMdelu -n. pl. --[idiom] buried treasure; (lit.) a pair of linked pots; లంగరు, laMgaru -n. --anchor; లంగరమ్మ, laMgaramma - n. f. -- anchor woman in a Television or media program; లంగరయ్య, laMgarayya - n. m. -- anchor man in a Television or media program; లంగా, laMgA -n. --petticoat; loose-fitting under garment for women; a skirt-like garment for girls; లంగోటీ, laMgOTI -n. --tight-fitting under garment for men; loincloth tied in a truss; లంచం, laMcaM -n. --bribe; లంచగొండి, laMcagoMDi -n. --habitual bribe-taker; లంచగొండితనం, laMcagoMditanaM -n. --bribery; graft; the quality (in a person or a society) of taking bribes habitually; లంజ, laMja -n. --slut; prostitute; harlot; whore; లంజకొడుకు, laMjakoDuku -n. --bastard; (lit.) son-of-a-whore; లంజముండాకు, laMjamuMDAku -n. -- [bot.] ''Pisonia grandis'' Linn.; లంపటం, laMpaTaM -n. --attachment to worldly pleasures; greediness; addiction; లంబం, laMbaM -n. --perpendicular line; plumbline; లంబకోణం, laMbakONaM -n. --perpendicular angle; right angle; లంబజీవితం, laMbajIvitaM -n. --longevity; long life; లంబనం, laMbanaM -n. --pendant; % to e2t లంబిత, laMbita -adj. --suspended; లక్క, lakka -n. --lacquer; lac; shellac; a sticky resinous secretion of the tiny lac insect Laccifer lacca; deposited on the twigs and young branches of several varieties of trees in India, Burma, Thailand and other Southeast Asian countries; when still attached to the twigs it is stick-lac; when strained and dried it is shell-lac; Lac is the only commercially useful resin of animal origin; లక్క పిడతలు, lakka piDatalu -n. --lacquered wooden pots and pans used as toys; లక్క పురుగు, lakka purugu - n. -- [bio.] ''Kerria lacca''; లక్క బొమ్మలు, lakka bommalu -n. --lacquered wooden toys; లక్క సామాను, lakka sAmAnu -n. --lacquered goods; లక్ష, laksha -n. --hundred thousand; one followed by five a zeros; లక్షణం, lakshaNaM -n. --property; symptom; indication; ---రోగ లక్షణం = disease symptom. లక్షణంగా, lakshaNaMgA -adv. --properly; fittingly; లక్ష్మణఫలం, lakshmaNaphalaM - n. -- [bot.] ''Annona muricata''; -- see also రామాఫలం (Annona Reticularis); సీతాఫలం (Annona Squamosa); హనుమాఫలం (star fruit?); లక్ష్యం, lakshyaM -n. --aim; objective; target; goal; లక్షాధికారి, lakshAdhikAri -n. --a person whose net worth is more than hundred thousand rupees; లక్షిత, lakshita -adj. --designated; aimed; లకుమికిపిట్ట, lakumiki piTTa -n. --white-breasted kingfisher; [bio.] ''Halcyon smyrensis''; బుచ్చిగాడు; లకోటా, lakOTA -n. --envelope; లగం, lagaM -n. --[prosody] iambus; a sequence of a short and long syllables in that order; లగ్నం, lagnaM -n. --(1) [atsrol.] the time at which a zodiacal sign rises in the East; The ascendant is the exact degree in the zodiac which was on the eastern horizon, or rising on the horizon, at the birth of an individual; -- తూర్పున ఉదయించే బిందువు ఉన్న భాగాన్ని లగ్నము అంటారు. అక్కడినుండి పడమటివైపుకి వరసగా వెనక్కి లెక్క పెట్టుకుంటూ పోతే, లగ్నం పైన పన్నెండో ఇల్లు (లేక భావము), ఆపైన పదకొండు, ఆపైన నడినెత్తి మీదకి వచ్చేస్తాము. నడినెత్తిమీద ఉన్న భావాన్ని దశమము (లేక పదో ఇల్లు) అంటారు. అక్కడినుంచి పడమటికి దిగుతుంటే తొమ్మిది, ఎనిమిది ఇళ్ళు వస్తాయి. సరిగ్గా పడమటన అస్తమిస్తున్న బిందువు కలిగిన ఇల్లు ఏడవ ఇల్లు (లేక సప్తమ భావం). ఇంకా కిందకి దిగిపోతే ఆరో ఇల్లు, ఐదో ఇల్లు, నాలుగో ఇల్లు వస్తాయి. నాలుగో ఇల్లు అట్టడుగు స్థానం. దాని తరవాత మూడు, రెండు వచ్చి మళ్ళా తూర్పున లగ్నం (లేక ఒకటోఇల్లు) లోకి వచ్చేస్తాము; --(2) auspicious time selected to perform a function, especially a wedding; లగ్గం; ---(3) one that is connected; --(4) fixed; concentrated; లగ్నంచేయు, lagnaMcEyu -v. i. --concentrate one's mind; లగ్న సంధి, lagna saMdhi -n. --time taken by the Sun to cross a zodiacal sign; లఘిమ, laghima -n. --(1) volatility; buoyancy; absence of weight; --(2) the ability of a yogi to float, defying gravity; levitation; లఘు, laghu -pref. --small; acute; weak; ---లఘుకోణం = acute angle. ---లఘుసంకర్షణ = weak interaction. లఘువు, laghuvu -n. --[prosody] a short syllable; a syllable that takes a duration of one snap of fingers to pronounce it; లజ్జ, lajja -n. --modesty; shyness; లడాయి, laDAyi -n. --fight; quarrel; లత, lata -n. --climbing plant; లభ్యత, labhyata -n. --availability; లద్ది, laddi -n. --dung of elephants, camels, horses, donkeys, etc.; లద్దిపురుగు, laddipurugu -n. --dung beetle; లబ్దం, labdaM -n. --(1) gain; --(2) [math.] quotient; లయ, laya -n. --(1) destruction; annihilation; --(2) cadence; beat in music; rhythic sound; లలన, lalana -n. --woman; (lit.) attracts man even in domestic quarrels; లలాటం, lalATaM -n. --forehead; లలిత కళలు, lalitha kaLalu - n. pl. -- fine arts; the five fine arts are: (1) painting, (2) sculpture; (3) architecture, (4) music and (5) literature; the "performing arts like theater and dance are also often included; లవం, lavaM -n. --numerator; top half of a fraction; (ant.) హారం; లవంగం, lavaMgaM -n. --clove; [bot.] buds of ''Eugenia caryophyllus''; ''Syzygium aromaticum'' of Myrtaceae family --[[Sans.] వరాళ; లవంగ; దేవకుసుమ; పారిజాత; ఇంద్రపుష్ప; కరంబువు; లవండరు, lavaMDaru -n. --lavender; [bot.] ''Lavender Sp.'' of Labiatae family; లవజని, lavajani -n. --halogen; (exp.) one that produces salts; Florine, Chlorine, Bromine and Iodine are called the halogens; లవణం, lavaNaM -n. --salt; table salt; any salt; ---ఖనిజ లవణం = mineral salt. లవణవల్లి, lavaNavalli - n. -- [bot.] ''Asystasia hortensis'' Linn. లవలేశం, lavalESaM -n. --the least bit; in the least; ---లవలేశమైనా సందేహించకుండా = not hesitating the least. లహరి, lahari -n. --wave; లహిరి, lahiri -n. --intoxication; inebriation; the elevated feeling resulting from the consumption of alcohol; (Farsi) lah = grape wine; లాంగూలం, lAMgUlaM -n. --tail; లాంఛనం, lAMchanaM -n. --mark; sign; token; emblem; symbol; formality; లాంఛనంగా, lAMchanaMgA -adv. --formally; ceremoniously; లాంఛనాలు, lAMchanAlu -n. --formalities; లాంతరు, lAMtaru -n. --lantern; portable lamp; లా, lA -adv. --suff. like; as; -n. --law; rule; legality; లాక్షణికుడు, lAkshaNikuDu -n. m. --grammarian; literary stylist; లాగు, lAgu -n. --shorts; boxers; lower garment made of a pliable cloth as opposed to a stiff cloth; -v. i. --ache; pulling sensation; -v. t. --pull; drag; లాఘవం, lAghavaM -n. --quickness; lightness; dexterity; ---హస్తలాఘవం = finger dexterity; quickness of hand; sleight of hand. లాఠీ, lAThI -n. --baton; a short stick used by police to charge at people while controlling crowds; --- see also లోడీ లాభం, lAbhaM -n. --profit; gain; advantage; ---యంత్రలాభం = mechanical advantage. ---లాభం లేదురా = there is no gain. లాభదాయకం, lAbhadAyakaM -n. --profitable; లాడి, lADi -n. --pus from a boil; foul-smelling pus coming from an infected ear; లాతం, lAtaM % to e2t మీట -n. --switch; లాయరు, lAyaru -n. --lawyer; attorney; pleader; లాలాజలం, lAlAjalaM -n. --saliva; spittle; లాలి, lAli -n. --cradle; లాలిపాట, lAlipATa -n. --lullaby; లావణ్యం, lAvaNyaM -n. --beauty; loveliness; లావాదేవీలు, lAvAdEvIlu -n. pl. --transactions; giving and tacking; [Hindi.] లానా దేనా; లాహిరి, lAhiri - n. -- Intoxication; stupor; --మత్తు; లింగం, liMgaM -n. --(1) gender; sex; --(2) male sex organ; penis; --(3) idol of Lord Shiva; ---పుంలింగం = masculine gender in Sanskrit; see also మహత్ వాచకం. ---స్త్రీలింగం = feminine gender in Sanskrit; see also మహతీ వాచకం. ---నపుంసక లింగం = neuter gender in Sanskrit; see also అమహత్ వాచకం. ---లింగభేదం = sexual discrimination. లింగకణం, liMgakaNaM -n. --sex cell; లింగదొండ, liMgadoMDa -n. --[bot.] ''Bryonia liciniosa''; Diplocyclos palmatus (L.) Jeffrey Cucurbitaceae; -- పిన్న చెట్టు; లింగపొట్ల, liMgapoTla -n. --[bot.] ''Trichosanthes anguina''; -- పిచ్చుక పొట్ల; లింగమల్లి, liMgamalli -n. -- a climbing shrub; [bot.] ''Jasminum angustifolinum''; లింగమిరియం, liMgamiriyaM -n. --[bot.] ''Crozophora plicata''; లిఖించు, likhiMcu -v. t. --write; లిఖితపూర్వకంగా, likhita-pUrvakaMgA -ph. --written; in writing; లిచ్చీ, liccI -n. --lychee; [bot.] ''Nephelium litchi'' sinensis; లిప్త, lipta -n. --moment; లిప్యంతరీకరణం, lipyaMtarIkaraNa -n. --transcription; లిపి, lipi -n. --script; లీటరు, lITaru -n. --liter; 1,000 cubic centimeters; a measure of volume of liquids in the metric system of units; లీనం, lInaM -n. --absorption; లీల, lIla -n. --play; sport; playful mischief; shenanigans; లీలగా, lIlagA -adv. --(1) easily; --(2) playfully; --(3) vaguely; లుంగ, luMga -n. --(1) a bale of clothes or fabric; --(2) a fabric with plaid print on it; లుంగ చుట్టుకొను, luMga cuTTukonu -v. i. --curl oneself up; coil up; లుంగపండు, luMgapaMDu -n. --citron; [bot.] ''Citrus medica''; లుంగీ, luMgI -n. --(1) a rectangular piece of cloth with plaid print on it; --(2) any rectangular piece of cloth about five meters long that is wrapped around the waist as men's lower garment in S. India; (Farsi) లుంగ = crease; fold in a cloth; లుచ్ఛా, lucChA -n. --mean fellow; -- నీచుడు; దుష్టుడు; కుత్సితుడు; కూళ; పోకిరి; పలుగాకి; తుంటరి; సిగ్గిడి; తుచ్ఛుడు; లుప్తము, luptamu -adj. -- obsolete; omitted; cut-off; rejected; లూటీ, lUTI -n. --loot; లెంక, leMka -n. --servant; లెంప, leMpa -n. --cheek; లెంపకాయ, leMpakAya -n. --slap on the cheek; లెక్క, lekka -n. --(1) account; reckoning; --(2) esteem; regard; లెక్కచేయు, lekkacEyu -n. --heed; pay attention to; లెక్కపెట్టు, lekkapeTTu -v. t. --count; లే, lE -v. imp. --get up; లేకి, lEki -adj. --cheap; unbecoming; ---లేకి బుద్ధులు = cheap attitude. లేఖ, lEkha -n. --letter; లేఖనం, lEkhanaM -n. --writing; drawing; ---వర్ణలేఖనం = chromatography; color writing. లేఖన పరికరం, lEkhana parikaraM -n. --writing instrument; లేఖరి, lEkhari -n. --scribe; amanuensis; one who takes dictation; లేఖిని, lEkhini -n. --pen; లేగ, lEga -adj. --suckling; ---లేగ దూడ = suckling calf. లేడి, lEDi -n. --deer; antelope; sambar deer; [bio.] ''Rusa unicolor''; chital deer; [bio.] ''Axis axis;'' --- ఆడలేడి = doe; hind; roe. --- కణుజు = sambar deer; [bio.] ''Rusa unicolor''. --- చుక్కల లేడి = chital deer; [bio.] ''Axis axis.'' --- చౌసింగా = four-hroned deer; [bio.] ''Tetracerus quadricornis;'' --- దుప్పి = spotted deer; chital deer; [bio.] ''Axis axis.'' --- మగలేడి = buck; hart; stag. --- లేడిపిల్ల = fawn. --- లేడిగుంపు = herd of deer. లేత, lEta -adj. --(1) tender; young; --(2) light; not dark; (ant.) ముదర; ---లేత పాకం = thin syrup. ---లేత వయస్సు = tender age. ---లేత రంగు = light color; pastel color; pastel. లేతతనం, lEtatanaM -n. --tenderness; youngish; లేదా, lEdA -advbl. particle. --or; otherwise; or; if not; if that is not the case; లేనివాళ్లు, lEnivALLu -n. --the have nots; the poor; లేపనం, lEpanaM -n. --(1) paste (for external use); ointment; salve; అంజనం; --(2) smearing; plastering; anointing; లేపు, lEpu -v. t. --awake; cause to rise; లేమి, lEmi -n. --poverty; లేవగొట్టు, lEvagoTTu -v. t. --drive out; evacuate; లేవనెత్తు, lEvanettu -v. t. --lift; hoist; elevate; లేబరువు, lEbaruvu -adj. --early stages of ripening; లేవు, lEvu -minor sentence. --they are not; they are not available; they do not exist; లేసరు, lEsaru -n. --laser; acronym for light amplification by stimulated emission of radiation; a device that produces coherent light; లేశం, lESaM -n. --minute; small; లేహ్యం, -n. -- electuary; a paste (for eating) in Ayurvedic medicine; లైంగిక, laiMgika -adj. --(1) sex; sexual; --(2) gender; లైంగిక ఉత్తేజితం, laiMgika uttEjitaM -n. --sex hormone; '''లొ - lo, లో - lO, లౌ - lau''' లొంగు, loMgu -v. t. --yield; submit; give up; లొగ్గడి, loggaDi -n. --confusion; disorder; లొట్ట, loTTa -n. -- (1) a smack with the tongue; (2) dent; లొటారం, loTAraM -n. --(1) hole; emptiness; --(2) mud house; see also పటారం; ---పైన పటారం, లోన లొటారం = showy on the outside, nothing inside. లొటిపిట, loTipiTa -n. --camel; (ety.) లొట్ట = dent; పిట = fat; the "fatty dent" is a reference to the hump; లొత్త, lotta -n. --dent; impression; లొద్దుగ, lodduga - n. -- (1) ఎర్ర లొద్దుగ = [bot.] ''Symplocos racemosa''; లోధ్ర; -- (2) తెల్ల లొద్దుగ = [bot.] ''Symplocos crataegoides''; ''Symplocos cochinchinensis''; శ్వేత లోధ్ర; గాలవం; లొసుగు, losugu -n. --fault; defect; లో, lO -prep. --in; into; -adj. --inner; లోకం, lOkaM -n. --world; (lit.) the plane of existence; (exp.) according to the ancient Hindu cosmology, this universe is comprised of fourteen worlds, seven of them are upper worlds and seven are nether worlds; the seven upper worlds are భూలోకం, భువర్లోకం, స్వర్గలోకం, మహర్లోకం, జనలోకం, తపోలోకం, సత్యలోకం; the seven nether worlds are అతలం, వితలం, సుతలం, తలాతలం, మహాతలం, పాతాళం; లోకజ్ఞత, lOkaj~nata -n. --worldly wisdom; లోకజ్ఞానం, lOkaj~nAnaM -n. --common sense; worldly knowledge; లోకప్రవాదం, lOkapravAdaM -n. --rumor; talk of the town; లోకప్రసిద్ధం, lOkaprasiddhaM -n. --world-famous; లోకప్పు, lOkappu -n. --ceiling; లోకమర్యాద, lOkamaryAda -n. --convention; established custom; లోకాభిరామాయణం, lOkAbhirAmAyanaM -n. --chit-chat; leisurely conversation; లోకానుభవం, lOkAnubhavaM -n. --worldly experience; లోకులు, Okulu -n. pl. --people; the community; the public; లోకువ, lOkuva -n. --subordinate treatment; making light of one's status or importance; లోకోక్తి, lokOkti -n. --proverbial saying; లోకోత్తరం, lokOttaraM %e2t -adj. --excellent; outstanding; transcendental; లోగటి, lOgaTi -adj. --former; previous; లోగడ, lOgaDa -adv. --in the past; formerly; లోగా, lOgA -adv. --within; లోగిలి, lOgili -n. --big house; manor; estate; లోటు, lOTu -n. --deficiency; defect; drawback; లోడీ, lODI -n. --baton; కర్రసాము చేసేవాడు తిప్పే కర్ర; లోతట్టు, lOtaTTu - n. -- (1) interior; far from the main road; -- (2) low-lying; low-lying as in a flood plain; లోతు, lOtu -n. --depth; profundity; లోధ్ర, lOdhra -n. --a tree; the bark of this tree is used in dying; the juice is also used in the treatment of red discharge in females; [bot.] ''Symplocos racemosa''; చిల్ల; లొద్ది చెట్టు; లోని, lOni -adj. --inner; internal; interior; లోపం, lOpaM -n. --deficiency; defect; wanting; dearth; లోపల, lOpala -prep. --inside; within; amongst; లోపాయకారీ, lOpAyakArI -adj. --clandestine; underhanded; లోపించు, lOpiMcu -v. i. --deficient; లోబడు, lObaDu -v. i. --yield; submit; లోభం, lObhaM -n. --stinginess; miserliness; లోభి, lObhi -n. --miser; penny-pincher; లోయ, lOya -n. --valley; glen; dell; ravine; లోరవాణా, lOravANA %e2t -n. --input; [comp.] data that goes in; లోలకం, lOlakaM -n. --pendulum; లోలక్కు, lOlakku -n. --hanging earring; లోలుగ, lOluga -n. --[bot.] ''Pterospermum heyneanum'' of the Sterculiaceae family; -- చివుకము; హరివల్లభము; తడ; లోలుడు, lOluDu -suff. --a man who is devoted to or enamored by someone or something; ---స్త్రీలోలుడు = womaniser. లోలోపల, lOlOpala -adv. --inwardly; లోహం, lOhaM -n. --metal; iron; లోహితం, lOhitaM -n. --red color; లౌక్యం, laukyaM -n. --tact, especially while talking; worldly wisdom; లౌకిక, laukika -adj. --worldly; secular; లౌకిక జ్ఞానం, laukika j~nAnaM -n. --worldly wisdom; లౌజు, lauju -n. --caramelized coconut gratings; లస్కోరా; </poem> |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==మూలం== * V. Rao Vemuri, English-Telugu and Telugu-English Dictionary and Thesaurus, Asian Educational Services, New Delhi, 2002 ISBN: 0-9678080-2-2 [[వర్గం:వేమూరి తెలుగు-ఇంగ్లీషు నిఘంటువు]] a4aupz0wtdd17axmtthj38xlisrogp0 వేమూరి తెలుగు-ఇంగ్లీషు నిఘంటువు/వ-శ-ష 0 3023 33335 33332 2022-07-30T16:09:20Z Vemurione 1689 /* Part 2: శం - SaM, శ - Sa */ wikitext text/x-wiki * This dictionary is an improved version over the print version (expanded, errors corrected, new features continually being added) published by Asian Educational Services, New Delhi in 2002. * You are welcome to add. BUT PLEASE DO NOT DELETE entries until you are absolutely, positively SURE a mistake has been made and needs to be corrected. * PLEASE do not delete entries or their meanings simply because you personally did not agree with the meaning given there. Thanks * American spelling is used throughout. * There is no clearly established, standardized alphabetical order in Telugu. The justification for the scheme used here would be too long for discussion here. 16 March 2016. {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> ==Part 1: వం - vaM, వ - va== <poem> '''వం - vaM''' వంక, vaMka -n. --(1) side; direction; --(2) excuse; pretext; --(3) fault; --(4) curve; bend; ---నెలవంక = crescent moon. వంకర, vaMkara -adj. --curved; crooked; వంకరతనం, vaMkaratanaM -n. --curvature; curvedness; crookedness; -- వక్రత; వంకాయ, vaMkAya -n. --brinjal; eggplant; aubergine; a vegetable; [bot.] ''Solanum melongena'' of the Solanaceae family; -- ''Solanum serpentinum''; ''Solanum depresum''; ''Solanum incanum'' is reportedly poisionous; -- [Sans.] వార్తాకమ్; పీతఫలమ్; వంకీ, vaMkI -n. --(1) curvature; (2) a curvey ornament worn on the upper arm by women; వంగం, vaMgaM -n. --tin; the chemical element tin; వంగడం, vaMgaDaM - n. -- family; lineage; strain; a family of seeds; -- వంగసం; పశుజాతినుండిగాని వృక్షజాతినుండిగాని యెంచబడిన ప్రత్యేక లక్షణములుగల తరగతి (వంశము); ప్రత్యేక లక్షణములను కలిసియున్న ఉపజాతిలోని రకము. వంగదేశం, aMgadESaM -n. --ancient name for the region now called Bengal; వంగ, vaMga -adj. --(1) related to eggplant; see వంకాయ; (2) related to Bengal; వంగరెడ్డికూర, vaMgareddikUra -n. --[bot.] ''Sesuvium repens''; వంగు, vaMgu -v. i. --bend; stoop; వంచన, vaMcana -n. --fraud; deceit; వంచు, vaMcu -v. t. --bend; deform; వంజులం, vaMjulaM -n. --[bot.] ''Hibiscuc mutabilis''; వంట, vaMTa -n. -- the act of cooking; వంటకం, vaMTakaM -n. --food; food dish; an item on the menu; the product of cooking; వంటకత్తె, vaMTakatte -n. f. --cook; chef; a female professional cook; వంటచూర్ణం, vaMTacUrnaM -n. --baking powder; a 1:2:1; mixture of sodium bicarbonate; tartaric acid and a leavening like starch; వంటచెరకు, vaMTaceraku -n. --firewood; వంటయిల్లు, vaMTayillu -n. --kitchen; వంటరి, vaMTari -n. --cook; chef; వంటరితనం, vaMTaritanaM -n. --cooking talent; వంటవాడు, vaMTavADu -n. m. --cook; chef; a professional cook; వంటసాల, vaMTasAla -n. --kitchen; వంటసోడా, vaMTasODA -n. --baking soda; sodium bicarbonate; see also చాకలి సోడా and వంటచూర్ణం; వండడం, vaMDaDaM -v. t. --cooking; వండలి, vaMDali -n. --river silt; alluvium; alluvial soil; వండు, vaMDu -v. t. --cook; వంతగాడు, vaMtagADu -n. --sidekick; వంతు, vaMtu -n. --share; part; portion; వంతెన, vaMtena -n. --bridge; --అట్టెడ; పాలి; వారధి; సేతకము; సేతువు; వంద, vaMda -n. --hundred; -- [Sans.] బృంద > వృంద > వంద వందనం, vaMdanaM -n. --salutation; వంద్యము, vaMdyamu -n. --praiseworthy; laudable; వంపు, vaMpu -n. --curvature; -v. t. --spill; empty; decant; వంశము, vaMSamu -n. --race; family; lineage; dynasty; వక్క, vakka -n. --betel nut; [bot.] ''Areca catechu''; (note) the phenolics in this nut cause desensitization of the oral issue, especially the tongue, and makes it difficult to pronounce words correctly; excessive use of this nut could cause leukoplakia; -- వక్కలో arecoline, arecaidine అనే alkaloid పదార్ధాలు ఉన్నాయి. -- same as పోకచెక్క; చెక్క; (rel.) కాచు; వక్కాణించు, vakkANiMcu -v. i. --state; utter; say; ---నొక్కి వక్కాణించు = emphasize వక్కాణము, vakkANamu -n. --information; news; వక్ర, vakra -adj. --curved; వక్రరేఖ, vakrarEkha -n. --curve; curved line; వక్తవ్యం, vaktavyaM, - n. -- what that is fit or proper to be said, spoken, or uttered; వకీలు, vakIlu -n. --lawyer; వక్రీభవనం, vakrIbhavanaM -n. --refraction (of light;) వక్రోక్తి, vakrOkti - n. -- irony; a figure of speech; Irony is a mode of speech in which the real meaning is exactly the opposite of that which is literally conveyed; In Julius Ceaser Mark Antony says several times "'Brutus is an honorable man" is an example of irony; -- మమ్మటుడు వక్రోక్తిని ఇలా నిర్వచించాడు: 'యదుక్తమన్యథా వాక్యమన్యథాన్యేన యోజ్యతే. శ్లేషేణ కాకా వా జ్ఞేయా సా వక్రోక్తిస్తథా ద్విధా' (కావ్య ప్రకాశ -9). --'అందరూ పెద్దమనుషులే! మరి గల్లా పెట్టెలో చిల్లర ఏమైంది?' వంటి ప్రయోగాలలోని 'వక్రోక్తి' ని గమనించండి. వగ, vaga -n. --grief; sorrow; వగచు, vagacu -v. i. --grieve; lament; feel sorry; వగరు, vagaru - n. --astringent taste; (Note: ఒగరు is not correct usage) వగర్చు, vagarcu -v. i. --gasp; pant; breathe hard; వగలాడి, vagalADi - n. -- an attractive woman; a fashionable woman; an enticing woman; వగైరా, vagairA -n. --et cetera; and other things; వచనం, vacanaM -n. --(1) word; speech; affirmation; promise; --(2) prose; వచస్సు, vacassu - n. -- (1) speech, word, utterance; (2) advice, counsel; (3) order, command; వచ్చీరాని, vaccIrAni vbl. -adj. --scarcely coming; scarcely understandable; ---వచ్చీరాని తెలుగు = scarcely understandable Telugu. ---వచ్చీరాని నవ్వు = scarcely discernable smile. వచ్చు, vaccu -v. i. --come; వచ్చుబడి, vaccubaDi -v. i. --income; వజ్రం, vajraM -n. --diamond; వజ్ర, vajra -adj. --hard; harsh; fierce; steely; వజ్రకంద, vajrakaMda - n. -- a wild variety of corm tubers; [bot.] ''Amorphophallus sylvaticus''; [Sans.] వజ్రమూల; వనసూరణ; వజ్రగుణకారం, vajraguNakAraM -n. --[math.] cross-multiplication; వజ్రదంతి, vajradaMti -n. --[bot.] ''Barleria prionitis''; -- a decorative perennial with many medicinal uses with potential in cancer treatment; the bark has been traditionally used in preparing Ayurvedic tooth powder; వజ్రమల్లి, vajramalli -n. --Adamant creeper; [bot.] ''Cissus quadrangularis;'' -- Cissus quadrangularis is commonly used for bone health and weight loss. It is also used for conditions such as diabetes, high cholesterol, hemorrhoids, and many others, but there is no good scientific evidence to support these uses. వజ్రలేపనం, vajralEpanaM -n. --adamantine glue; a material used before cement was invented; వక్రశుంఠుడు, vakraSuMThuDu -n. --steely stupid; big blockhead; వజ్రసంకల్పం, vajrasaMkalpaM -n. --fierce determination; వట్ట, vaTTa -n. --(1) testicle; --(2) turnstile; a device typically consisting of 3 or 4 horizontal arms supported by and radially projecting from a vertical post, that is used for controlling passage from one public area to another and perhaps facilitating a count of the number of people passing through; వట్టి, vaTTi -adj. --empty; vacant; వట్టివేరు, vaTTivEru -n. -- cuss-cuss; [bot.] straw of ''Andropogon muriaticum''; -- కురువేరు; అవురుగంట వేరు; ఉసీరం; లఘులయము; అవదాహం; వట్టివేళ్ల తడకలు, vaTTivELla taDakalu -n. pl. --screens made out of the straw of ''Andropogon muriaticum''; వట్రుతలం, vaTrutalaM -n. --curved surface; వట్రువ, vaTruva -adj. --globular; వణిజుడు, vaNijuDu -n. --merchant; trader; వడ, vaDa -n. --a doughnut-shaped fried dish made usually from black gram; వడగట్టు, vaDagaTTu -v. t. --strain; filter through a cloth or paper; same as వడబోయు; వడగళ్ల వాన, vaDagaLla vAna -ph. --hailstorm; వడగళ్లు, vaDagaLlu -n. --hailstones; hail; (lit.) cool stones; వడగాడ్పు, vaDagADpu -n. --a blast of hot summer air; this is an anomalous use of వడ; వడగాలి, vaDagAli -n. --hot summer air; this is an anomalous use of వడ; వడగిన్నె, vaDaginne -n. --filter; a pot used in a filter; -- వడపోత గిన్నె; వడజ, vaDaja -n. --[bot.] ''Acorus calamus''; వడపప్పు, vaDapappu -n. --split mung dal (a type of pulses) soaked in water, and lightly salted or sugared; (lit.) cool dal; వడపోత, vaDapOta -n. --filtration; వడబోయు, vaDabOyu -v. t. --filter; వడదెబ్బ, vaDadebba -n. --sunstroke; heatstroke; వడలు, vaDalu -n. pl. --spiced deep-fried cakes made of black gram; -v. i. --wilt; dry up; fade; వడ్డన, vaDDana -n. --serving of food; food service; వడ్రంగి, vaDraMgi -n. --carpenter; వడ్రంగి పిట్ట, vaDraMgi piTTa -n. --woodpecker; వడేలురాలు, vaDElurAlu -n. --[bot.] ''Hiptage madablota''; వడి, vaDi -n. --speed; quickness; వడియాలు, vaDiyAlu - n. pl. -- fryams; a dried vegetable (often mixed with batter before drying) used as a deep-fried dish; వడిశ చెట్టు, vaDiSa ceTTu -n. --[bot.] ''Christanthus colinus''; extract from the bark of this tree is used by Chenchu tribes to stun fish in spearfishing; వడ్డించు, vaDDiMcu -v. t. --serve; వడ్డీ, vaDDI -n. --interest; interest collected on a loan or a bank deposit; వడ్డీ వ్యాపారం, vaDDI vyApAraM -n. --money lending business; వడ్లు, vaDlu - n. pl. -- paddy; whole, unhusked grains of rice; -- వడ్ల చిలక = [bio.] Sitoroga cereallela; వరి, గోదుమ, ఇతర ధాన్యాలను ఆశ్రయిస్తూ బ్రతికే ఒకరకమైన చిన్న రెక్కల పురుగును 'వడ్లచిలుక' అంటారు. వడ్లు అంటే ధాన్యం కాబట్టి ఈ కీటకాలకు ఆ పేరు వచ్చింది.ఇవి బూడిద రంగులో, మాడు ఎరుపు, లేత నలుపు రంగుల్లో కనబడుతుంటాయి. వీటి లార్వాలు (క్రిమి దశ) కూడా ధాన్యాలలోనే సాగుతుంది. ఇవి ధాన్యాలలో సారాన్ని పూర్తిగా పీల్చేసి నిస్సారం చేస్తాయి; వడ్డెరవాడు, vaDDeravADu -n. --stonesmith; వత్సము, vatsamu -n. -- young child; calf; -- గోవత్సము = calf; వత్సలం, vatsalaM -n. --vaccine; (ety.) In Sanskrit, "vatsa" is cow; in Latin vacca is cow; the word vaccination is derived from vacca. % to e2t వత్తాసు, vattAsu -n. --support; backing; వత్సా, vatsA -inter. --you lad!; hello young man!; (lit.) you, young bull! ( a highly respectful way of addressing in classical times); వత్తి, vatti -n. --wick; వదనం, vadanaM -n. --face; వదలు, vadalu -n. --loose; slack; not tight; -v. t. --(1) omit; leave; --(2) depart; వదలిపెట్టు; వదలిపెట్టు; వదలుకొను, vadalipeTTu, vadalukonu -v. t. --give up; abandon; relinquish; వదాన్యత, vadAnyata - n. -- generosity; the quality of giving; వద్దు, vaddu --aux. verb. used as a suffix --do not; must not; no; ---వినవద్దు = do not listen. వధ, vadha -n. --slaughter; killing; వధించు, vadhiMcu -v. t. --kill; slay; వధువు, vadhuvu -n. --bride; వనచంద్ర, vanacaMdra -n. --[bot.] ''Flagellaria indica''; వనతులసి, vanatulasi - n. -- sweet basil; [bot.] ''Ocimum basilicum''; -- రుద్రజెడ; దీని గింజలనే సబ్జా గింజలు అంటారు; వనపాలి, vanapAli -n. --forest ranger; వనమల్లిక, vanamallika - n. -- Chinese box tree; [bot.] ''Murraya exotica''; used in making wooden grips and geometrical instruments like scales; -- పూల వెలగ; వనమాలి, vanamAli -n. --epithet for Krishna; వనరులు, vanarulu -n. --resources; వనశృంగాటం, vanaSRuMgATaM -n. --[bot.] ''Reuellia longifolia''; వనస్పతి, vanaspati -n. --(1) tree; plant; (2) hydrogenated vegetable oil with no admixture of animal-based fats like tallow; (3) margarine; వనస్పతీకరణం, vanaspatIkaranaM -n. --[chem.] hydrogenation; వనిత, vanita -n. --woman, (lit.) one who caters to the taste of men; వన్నెలాడి, vannelADi - n. -- an attractive woman; a fashionable woman; an enticing woman; వయలిన్, vayalin -n. --violin; a stringed instrument played with a bow, and characterized by four strings and frets. Although originating in the West, it has become an indispensable part of classical music concerts of south India; violin is different from a fiddle; also వాయులీనం; వయస్సు, vayassu -n. --age; వయినము, vayinamu -n. --details; method; system; వరం, varaM -n. --boon; gift from God; వరండా, varaMDA -n. --verandah; hallway; corridor; వరకట్నం, varakaTnaM -n. --dowry; award; the dowry paid by a girl's parents to a boy at the time of wedding; వరకు, varaku -adv. --till; until; up to; వరగ, varaga -n. --[bot.] ''Panicum miliaceum''; వరగోగు, varagOgu -n. -- (1) Pride of India; Giant Crape-myrtle; Queen's crepe-myrtle; this is a large tree; [bot.] ''Lagerstroemia speciosa'' of the Lithraceae family; ''Lagerstroemia reginae''; (2) Common Crepe-myrtle; this is a small bush; [bot.] ''Lagerstroemia indica''; (3) [bot.] ''Salvodora indica''; -- రోడ్లకిరువైపులా విరగబూసిన వరగోగు వృక్షాలు గువాహాటి నగరానికి ఎంతో శోభను తెచ్చాయి; ఆ వృక్షం గువాహాటిలో సర్వ సాధారణం; -- ఫిలిప్పీన్స్, వియత్నాం దేశాలలో స్థానికులు ఈ వృక్షం లేత ఆకుల్ని ఆకుకూరగా వండుకుంటారు. ఈ ఆకులు వైద్యపరంగా విరేచనకారిగా, మూత్రకారిగా పేరొందాయి. వీటి ముదురు ఆకులలో చేదుగా ఉండే ఇన్సులిన్ వంటి పదార్ధం ఎక్కువగా ఉంటుందని పరిశోధనలు రుజువుచేశాయి. పండుటాకుల్నీ, ముదురు కాయల్నీ అక్కడి స్థానికులు వైద్య చికిత్సలో ఉపయోగిస్తారు. వీటి ముదురు ఆకులు చక్కెర వ్యాధిగ్రస్థులలో రక్తంలో గ్లూకోజ్ పరిమాణాన్ని తగ్గించడానికి పనిచేస్తాయట. బౌద్ధంలో ఈ వృక్షాలకు పవిత్రమైన స్థానముంది. వరణం, varaNaM -n. --covering; ---వాతావరణం = atmosphere; (lit.) air-covering. వరద, varada -n. --flood; వరదగుడి, varadaguDi - n. -- an atmospheric phenomenon in which one sees a circular, cloud-like formation around the moon or sun; folk wisdom says that a larger ring indicates a high probability of rainfall in the near future and a smaller ring indicates probable rainfall in the far future; This is not a rainbow; -- సింగిడి; వరస, varasa -n. --(1) row; array; --(2) attitude; --(3) styling a relationship according to kinship structure; ---నీ వరస ఏమీ బాగులేదు = your attitude is no good at all. ---ఆమె నీకు అత్త వరస అవుతుంది = she will be an aunt for you, according to kinship rules. ---వరస కలుపడం = assuming a non-existent relationship and addressing people with that assumed relationship, such as addressing un-related people as uncles and aunts, a common practice in India. ---వరసా, వావి = order and coordination. వరహా, varahA -n. --gold coin; typically 33.7 grams of 22 karat gold coin; (ety.) a coin possibly with the imprint of a boar or pig; in 17th century Andhra, these coins carried the imprint of a temple; వర్గం, vargaM -n. --(1) square; a quantity raised to the power of two; a quantity multiplied by itself; --(2) group; class; వర్గత్రయం, vargatrayaM - n. -- three ancestors; father, grandfather, and great grandfather; వర్గపోరాటం, vargapOrATaM -n. --class struggle; class conflict; వర్గమూలం, vargamUlaM -n. --[math.] square root; వర్గసమీకరణం, vargasamIkaraNaM -n. --[math.] quadratic equation; వర్చస్సు, varcassu -n. --luster; glow; వర్ణం, varNaM -n. --(1) language character that can be uttered in one unit; In Telugu there are 56 of these, namely అ, ఆ, ఇ, ఈ, etc. --(2) color; --(3) characteristic; inherent property; [Note] caste and social class are not వర్ణం; the word also has no religious connotation; this word does not mean కులం; the words వర్ణం (characteristic), జాతి and కులం (group, caste) are not synonyms; వర్ణక్రమం, -n. --(1) alphabetical order; --(2) spelling; వర్ణపటం, varNapaTaM -n. --spectrum; ---శోషణ వర్ణపటం = absorption spectrum. వర్ణమాపకం, varNamApakaM -n. --[phy.] spectrometer; an instrument to study the properties of the various colors of light వర్ణమాల, varNamAla -n. --(1) alphabet; (lit.) a string of characters; --(2) spectrum; a band of colors; వర్ణన, varNana -n. --description; వర్ణనాత్మక, varNanAtmaka -adj. --descriptive; వర్ణపాతలేఖనం, varNapAtalEkhanaM -n. --chromatography; (lit.) color writing; వర్ణపాతలేఖిని, varNapAtalEkhini -n. --[chem.] chromatograph; an instrument to study the properties of chemical mixtures; వర్ణలేఖిని, varNalEkhini -n. --(1) spectrograph; --(2) chromatograph; (comment.) Perhaps we need distinct words for chromatograph and spectrograph; వర్ణసంధానం, varNasaMdhAnaM -n. --staining; a process used in microscopy to make parts of an object stand out against a background; వర్తకం, vartakaM -n. --trade; business; వర్తకుడు, vartakuDu -n. m. --trader; businessman; వర్తన, -n. --behavior; వర్తమానం, vartamAnaM -n. --(1) news; tidings; message; --(2) communication; --(3) present tense; వర్తమానకాలం, vartamAnakAlaM -n. --[gram.] present tense; (ant.) భూతకాలం; వర్ధంతి, vardhaMti - n. -- (1) birth anniversary; (2) death anniversary; -- (note) In all other Indian languages, including Sanskrit, the correct meaning is "birth anniversary." For some unknown reason the meaning morphed into "death anniversary" and this meaning is currently in widespread usage; -- వర్ధంతి అను శబ్దము వృధు, వృద్ధా అను ధాతువులనుండి నిష్పన్నమైనది. అది వృద్ధి అను అర్థమును చెప్పును. ఆయుర్వృద్ధికి హోమాదులు ఒనరింతురుగావున వర్ధంతి అను పదము "పుట్టినరోజు" కి వాడుట యోగ్యము; వర్ధకం, vardhakaM [suff.] one that promotes; promoter; ---బలవర్ధకం = tonic; promoter of strength. ---క్షీరవర్ధకం = promoter of milk production. ---కాంతివర్ధకం = promoter of a healthy glow. వర్ధమాన, vardhamAna -adj. --one that is growing; one that is progressing; (lit.) one that is capable of growing beyond belief; ---వర్ధమాన దేశం = developing country. వర్ర, varra -n. --(1) pungent taste; --(2) chili powder; వర్జ్యం, varjyaM -n. --eschewed time of a day because it is not auspicious; వర్షం, varshaM -n. --(1) rain; వాన; --(2) year; వర్షపాతం, varshapAtaM -n. --rainfall; (rel.) హిమపాతం; వరాహం, varAhaM -n. --pig; wild boar; వరాహమిహిరుడు, varAhamihuruDu -n. --Varahamihira; the great Indian scientist, of the 4th - 5th century A.D., who made lasting contributions to astronomy and atmospheric sciences; వర్ణాంధత్వం, varNAMdhatvaM -n. --color blindness; వర్ణావరణం, varNAvaraNaM -n. --chromosphere; the bright region around the sun; can be applied to any other bright region surrounding an object; వర్షాకాలం, varshAkAlaM -n. --monsoon; rainy season; వరి, vari -n. --rice paddy; [bot.] ''Oryza sativa''; --ప్రాసంగులు (రాజనాలు), కర్పూర భోగులు, వంక సన్నాలు, కుంకుమ పూలు, గుండ్ర సాంబవలు, మొలకొలుకులు, కుసుమలు, సన్న కొనామణులు, చిన్న పిషాణీలు, పెద కాకిరెక్కలు, పిన్న కుసుమలు, పాలాట్రగడ్డలు, బంగారు తీగలు, సన్న ముత్యాలు, జున్నుబాలు, వంకెలు, పగడాలు, ఢిల్లీ భోగాలు, రామసాగరాలు వంటి పలు ఇతర జాతులు కూడా ఉన్నాయి; ఇవికాక సాంబవ (సాంబ) మషూరీ, జీలకర్ర సన్నాలు, కృష్ణ కాటుకలు, సన్న కృష్ణ కాటుకలు, అక్కుళ్ళు, నెంబర్లు, ముదుగులు, బుడమలు, కోడి బుడమలు, జిలమలు, ఎరడాములు, కిచిడీలు, ఆట్రగడ్డలు, సన్నాట్రగడ్డలు, జయపూరు సన్నాలు, వంక సన్నాలు, కర్నూలు సోనా మషూరీ, చిట్టిముత్యాలు, కాకి రెక్కలు, ఈత గొల్లలు,గొర్తివడ్లు, స్వర్ణ, హంస, జయ, కేసరి, చెన్నంగి, రాజభోగాలు, బాస్మతి వంటి వరి వంగడాలు ఇంకా ఎన్నో; వరి ధాన్యంలో కొన్ని వేల రకాలు ఉన్నాయి; వరిగడ్డి, varigaDDi -n. --hay; straw; వర్తించు, vartiMcu -v. i. --apply; to be in force; be applicable; వర్తిల్లు, vartillu -v. i. --exist; వర్ధిల్లు, vardhillu -v. i. --grow; flourish; increase; develop; వరుగు, varugu -n. --sun-dried food item; sun-dried vegetables; వరుగు చేప, varugu cEpa -n. --sun-dried fish; వరుమానం, varumAnaM -n. --income; --(2) allowance; money given for maintenance; --(3) income from an allowance; వర్గు, vargu -n. --(1) list; categorized list; (2) [math.] squared value; వర్గు రూపం, vargu rUpaM -n. --[math.] quadratic form; వరేణ్యుడు, varENyuDu -n. --great person; వలంబిరికాయ, valaMbirikAya -n. --[bot.] I''sora corylifloia''; వల, vala -n. --net; వలచు, valacu -v. t. --to fall in love; వలపక్షం, valapakshaM -n. --partiality; వలపలి, valapali -adj. --on the right side (of a vehicle, while facing forward); starboard side; (ant.) దాపల; వలయం, valayaM -n. --ring; circle; వలయాకార, valayAkAra -adj. --circular; round; వలవల, valavala -adj. --onomatopoeia for the sound of --(1) crying, possibly out of sorrow; --(2) landing sound of a flock of birds; వలస, valasa -n. --migration; emigration; going from one part of the world to another; వలస వీధులు, valasa vIdhulu -n. --migratory routes; వలస మార్గాలు; వల్ల, valla -n. --possibility; feasibility; వల్లకాడు, vallakADu -n. --burial or cremation ground; cemetery; -- వల్ల + కాడు > ఒలికి + కాడు = సొద (చితి) పేర్చెడి చోటు -- ఒలికికాడు → ఒలిక్కాడు → వలిక్కాడు → వలక్కాడు → వల్లకాడు. వల్లమాలిన, vallamAlina -adj. --excessive; impossible; వల్లరసి, vallarasi -n. --[bot.] ''Walsura piscidia''; వల్లవ, vallava -n. --cook; chef; the head of a kitchen; వలిసె, valise -n. --[bot.] ''Verbisina sativa''; వల్మీకం, valmIkaM -n. --ant-hill; వలువు, valuvu -n. --(1) fine garment; --(2) skin of a nut or vegetable; వలె, vale -prep. adv. --(1)like; similar to; in imitation of; resembling; -- (2) as though; as if; -- కరణి; మాడ్కి; వల్లె, valle -inter. --yes; affirmation; ---వల్లెయని అతడు బయలుదేరెను = he said, 'yes' and started. -n. --rote; repetition; వల్లెవేయు, vallevEyu -v. t. --repeat with the intention of memorizing; వశం, vaSaM -n. --(1) possession; custody; --(2) control; supremacy; వశిష్ఠ, vaSishTha --[astron.] Mizar and Alcor are two stars forming a naked-eye double in the handle of the Big Dipper (or Plough) asterism in the constellation of Ursa Major. Mizar is the second star from the end of the Big Dipper's handle, and Alcor its fainter companion. Mizar is really four stars, and Alcor is really two stars. So what we see as two stars are really six in one! వసంతం, vasaMtaM -n. --spring; వసంతదూత, vasaMtadUta -n. --messenger of spring; [bot.] ''Gaetnera racemosa''; వసంత విషువత్, vasaMta vishuvat -n. --spring equinox; vernal equinox; approximately March 21; equinox = the day on which nights and days are of equal length at the Equator; the equality doesn't happen everywhere on Earth; some astrological traditions consider this point as the "starting point" of the zodiacal chart; such a chart is called "Sayana zodiacal chart" (Tropical Zodiac); this point slowly moves backwards, (about one degree in every 72 years), due to the precession of the spinning globe, and makes a full circle in approximately 26,000 years; this phenomenon is called the Precession of the Equinoxes"; Indian astrological tradition does not take into account this shifting tropical zodic; instead it uses an absolute reference frame, defined by a fixed point in the sky. A chart made with this fixed reference is called "nirayaNa zodiacal chart." The difference between these two charts now stands at about 23 degrees and this difference is called "ayanAMSa"; వస, vasa -n. --calamus; root of calamus; Sweet Flag; a medicinal root; [bot.] ''Acorus calamus'' of the Acoraceae family; ---వస పోసిన పిట్ట వలె మాట్లాడుతున్నాడు = he is talking like a bird overdosed with vasa; the belief is that "vasa" has the ability to assist in the latent powers of speech, both in people and birds like parrots and mynas. -- [Sans.] చవచా; ఉగ్రగంధా; వసనాభి, vasanAbhi -n. --[bot.] ''Aconitum ferox; Aconitum chasmanthum''; వసపిట్ట, vasapiTTa -n. --[idiom.] a talkative person; వసారా, vasArA -n. --verandah; corridor; వస్తాదు, vastAdu -n. --(1) master; --(2) strong person; --(3) wrestler; వస్తుగుణదీపిక, vastuguNadIpika -n. --Materia Medica; % to e2t వస్తు ప్రపంచం, vastu prapaMcaM -n. --material universe; వస్తువినిమయ పద్ధతి, vastu vinimaya paddhati -n. --barter system; వస్తువు, vastuvu -n. --thing; item; substance; topic; వషత్కారాలు, vashatkArAlu -n. --fireballs; sparks; చివాట్లు; వ్యక్తం, vyaktaM -n. --revealed; expressed; manifested; వ్యక్తి, vyakti -n. --person; character; individual; వ్యక్తిత్వం, vyaktitvaM -n. --personality; characteristic; individuality; వ్యంగ్యం, vyaMgyaM -n. --sarcasm; వ్యంగ్య చిత్రం, vyaMgya citraM -n. --cartoon; వ్యగ్రత, vyagrata -n. --bewilderment; వ్యత్యాసం, vyatyAsaM -n. --difference; gap; discrepancy; వ్యతిక్రమం, vyatikramaM -n. --transgression; deviation from tradition; వ్యతిరేకం, vyatirEkaM -n. --contradiction; opposite position; వ్యథ, vyatha -n. --pain; suffering; agitation; వ్యభిచారం, vyabhicAraM -n. --adultery; transgression; వ్యయం, vyayaM -n. --(1) destruction; --(2) expenditure; ---అనుత్పాదక వ్యయం = non-productive expenditure. వ్యర్ధ, vyardha -adj. --useless; wasted; unproductive; unprofitable; vain; వ్యవకలనం, vyavakalanaM -n. --subtraction; వ్యవధానం, vyavadhAnaM -n. --duration; interval; time; వ్యవధి, vyavadhi -n. --duration; interval; time; వ్యవస్థ, vyavastha -n. --system; organization; a set of rules; వ్యవసాయం, vyavasAyaM -n. --agriculture; cultivation; వ్యవహర్త, vyavaharta -n. --manager; organizer; one who controls a business or transaction; వ్యవహారం, vyavahAraM -n. --(1) business; transaction; --(2) dispute; --(3) use; usage; custom; practice; వ్యసనం, vyasanaM -n. --bad habit; addiction; వ్యస్తాక్షరి, vyastAkshari - n. -- one of the eight items in a literary gymnastic event called "ashTAvadhAnaM;" the person conducting the event is required to compose a poem that contains a specified set of words; వ్యష్టిగా, vyashTigA -adv. -- separately; in an isolated fashion; వ్రణం, vraNaM -n. --(1) ulcer; carbuncle; boil; వ్రతం, vrataM -n. --a religious ritual worshp with a single-minded devotion, usually officiated by a priest; వ్రతశీలి, vrataSIli -n. --(1) duty bound person; --(2) a person devoted to a cause; '''వా - vA, వ్యా - vyA''' వాంగ్మయం, vAMgmayaM -n. --literature; literary heritage; వాఙ్మయం is the only place I have seen the use of ఙ. For simplification, I have decided to use this spelling although it is frowned upon by purists. వాంఛ, vAMcha -n. --desire; వాంఛనీయం, vAMchanIyaM -n. --desirable; వాంతి, vAMti -n. --vomit; వాక్, vAk -adj. --vocal; speech; వాక, vAka -n. --a tropical thorny bush; Karaunda; Jasmine-flowered carissa; Bengal currants; [bot.] ''Carissa carandas'' of Apocynaceae family; --[Sans.] సుషేణ; కరమర్దకః; అవిగ్నః; కృష్ణపాక ఫలమ్‍; వాకట్టు, vAkaTTu -n. --gag; a long piece of cloth stuffed in the mouth and tied around the head to prevent a person from talking; వాక్యం, vAkyaM -n. --sentence; వాక్కాయ, వాకల్వి కాయ, vAkkAya, vAkalvikAya - n. -- [bot.] ''Caris carandas; Carissa spinarum;(Apocynaceae or Milkwort Family.) వాకిలి, vAkili -n. --front yard; (ant.) పెరడు; ---నాలుగిళ్ల వాకిలి = courtyard. వాకుడు, vAkuDu -n. --a type of prickly nightshade; [biol.] ''Solanum jacquinii'' of the Solanaece family; the root of this medicinal plant is used in Ayurveda; వాక్కు, vAkku -n. --word; utterance; speech; voice; వాకేతం, vAkEtaM -n. --signal; a coded signal; (def.) వార్తలని మోసే సంకేతం; వాగ్వ్యవహారం, vAgvyavahAraM - n. -- conversational transaction; oral transaction; వాగ్దానం, vAgdAnaM -n. --promise; (lit.) giving a word; వాగ్వాదం, vAgvAdaM -n. --argument; oral dispute; వాగ్మి, vAgmi -n. --orator; eloquent speaker; వాగ్విలాసం, vAgvilAsaM -n. --gracefulness of speech; వాగ్వివాదం, vAgvivAdaM -n. --debate; argument; వాగు, vAgu -n. --mountain stream; -v. i. --(1) babble; prattle; talk without much forethought; talk with no regard to the rank and status of the other person; --(2) make sounds; వాగుడు, vAgUDu -n. --garrulousness; talkativeness; వాగ్రూపం, vAgrUpaM -adj. --oral; (ety.) వాక్ + రూపం = in the form of words uttered; (rel.) లిఖితపూర్వకం; వాగ్గేయం, vAggEyaM -n. --lyric and its composition; (ety.) వాక్ + గేయం; వాగ్గేయకారుడు, vAggEyakAruDu -n. m. --one who writes the lyric as well as composes the music; వాచకం, vAcakaM -n. --reader; a collection of important works for reading; వాచవి, vAcavi -n. --flavor; వాచాలత, vAcAlata -n. --talketiveness; వాచ్యార్థం, vAcyArthaM -n. --literal meaning; వాచు, vAcu -v. i. --(1) swell; --(2) crave; (ety.) by associating pregnant women's craving for foods and the swelling of their face and feet; వాజపేయం, vAjapEyaM -n. --a ceremony during the inauguration of an emperor; see also రాజసూయం; వాజమ్మ, vAjamma - n. --incompetent person; fool; simpleton; useless fellow; వాజిగంధ, vAjigaMdha -n. --[bot.] ''Physalis flexuosa''; వాజీకరి, vAjIkari -n. --aphrodesiac; వాటం, vATaM -adj. --attitude; direction; tenor; trend; ---వాడి వాటం బాగా లేదు = his attitude is no good. ---గాలి వాటం = direction of wind; the trend in the air. వాడ, vADa -n. --a row of houses; a street; వాడకట్టు, vADakaTTu -n. --neighborhood; a street; a row of houses; an apartment complex; % to e2t వాడగన్నేరు, vADagannEru -n. --[bot.] ''Plumiera acuminta''; వాడాంబ్రం, vADAMbraM -n. --[bot.] ''Eranthemum nervosum''; వాడు, vADu -pron. --he; -v. t. --use; avail; - v. i. --fade; wither; whittle; వాడుక, vADuka -n. --usage; custom; habit; a habitual practice; వాడుకరి, vADukari -n. --user; వాడి, vADi -adj. --sharp; keen; pointed; వాపు, vApu -n. --swelling; inflammation; edema; వాణిజ్యం, vANijyaM -n. --trade; వాతం, vAtaM -n. --(1) air; --(2) strabilis; one of the three balancing body conditions in Ayurveda, the ancient Indian medical science; వాత, vAta -n. --brand; cautery; a mark left by a burning iron rod; వాతపోధం, vAtapOdhaM -n. --[bot.] ''Butea frondosa''; వాతహరి, vAtahari -n. --carminative; a medicine that subdues any gas in the stomach; వాత్సల్యం, vAtsalyaM -n. --affection; love; the affection shown by an adult toward a youngster; వాతావరణం, vAtAvaraNaM -n. --(1) atmosphere, a region of space surrounding the Earth, నభోవరణం; --(2) weather; short- term behavior of the atmosphere in terms of temperature, wind, cloudiness, rainfall, etc. A better Telugu word needs to be coined for this. (see వాలిమండ); --(3) climate; long-term behavior of the atmosphere in terms of general trends in heating, cooling, greenhouse effects, glaciation, etc. A better Telugu word needs to be coined for this; వాదం, vAdaM -n. --theory; supposition; వాదన, vAdana -n. --argument; pleading; వాద్యం, vAdyaM -n. --musical instrument; (rel.) జంత్రవాద్యం; వాద్యబృందం, vAdyabRMdaM -n. --orchestra; వాది, vAdi -n. --plaintiff; the person who filed a suit in court; (ant.) ప్రతివాది; వాదించు, vAdiMcu -v. t. --argue; plead; వాదోడు, vAdODu -n. --verbal assistance; support using words; see also చేదోడు; వాదోస్పదం, vAdOspadaM -n. --arguable; వాన, vAna -n. --rain; shower; వానకోయిల, vAnakOyila -n. --swallow; a type of bird; వానపాము, vAnapAmu -n. --earthworm; dew-worm; segmented worm; [bio.] ''Megascolex mauritii'' of the Megascolecidae family; --130 కుటుంబాలకు పైగా ఉన్న వానపాములలో 12 వేలకు పైగా జాతులున్నాయి. మెగాస్కోలెసిడే కుటుంబానికి చెందిన మెగాస్కోలెక్స్ మారిటీ అనే శాస్త్రీయ నామం కలిగిన వానపాములు మన ప్రాంతంలో సర్వసాధారణంగా కనిపిస్తాయి. నేలలో వానపాములు ఎంత ఎక్కువగా ఉంటే రైతుకు అంత మేలు జరుగుతుంది. -- ఎర్ర; వానరం, vAnaraM -n. --monkey; ape; any animal of the simian family; -- [వా + నర, వా వికల్పితః నరః] నరునివలె తోచునది, కనబడునది = వానరము; a creature that looks like a human; వానర, vAnara -adj. --simian; వాపు, vApu -n. --swelling; వాపోవు, vApOvu -v. i. --lament; deplore; bewail; వామ, vAma -pref. --levo; sinistral; left-handed; ---వామ నవామ్లం = L-amino acid. ---వామోజు = levulose; levose. వామపక్షం, vAmapakshaM -n. --left wing; వామింట, vAmiMTa - n. -- [bot.] ''Cleome gynandra'' Linn.; see also వాయింట; కుక్క వాయింట; వాము, vAmu -n. --(1) seed of Bishop's weed; Ajwa seeds; [bot.] ''Carum copticum''; Trachispermumm ammi; -- అజామోద వాము = [bot.] Trachispermumm roxburghianum; --కురాసాని వాము = henbane; [bot.] Hyoscyamus niger of the Solanaeceae family; -- [Sans.] యువానీ; దీపక; దీప్య; ఓమము; శూల హంత్రీ; --(2) stack; ---గడ్డివాము, = haystack. వాము ఆకుల మొక్క, vAmu Akula mokka - n. -- [bot.] Coleus aromanticus; వాముపువ్వు, vAmupuvvu -n. --thymol; an aromatic colorless crystalline, camphor-like, compound extracted from the volatile oils of thyme; [bot.] ''Thymus vulgaris'' or ''Carum copticum''; probably a misonomer; C<sub>10</sub>H<sub>14</sub>O; crystals of thymol resemble camphor tablets; వాయ, vAya -n. --batch; వాయింట, vAyiMTa -n. --a shrub whose leaves have medicinal value; [bot.] ''Cleome pentaphylla''; see also వామింట; వాయిదా, vAyidA -n. --(1) installment; --(2) postponement; ---వాయిదాల పద్ధతి = installment plan. ---కోర్టువారు కేసు వాయిదా వేసేరు = the case is postponed by the court. వాయుదండం, vAyudaMDaM -n. --loom; నేతకు వాడే తాకుపలక; వాయులీనం, vAyulInaM -n. --violin; వాయవ్యం, vAyavyaM -n. --North-West; వాయువిడంగం, vAyuviDaMgaM -n. --a medicinal root; a paste made from this root is believed to assist the development of speech in children; [bot.] ''Embetia ribes;'' వాయువు, vAyuvu -n. --(1) gas; --(2) wind; వాయిదా, vAyidA - n. -- (1) postponement; (2) installment; -- (ety.) in Arabic, వా-ఇదా = agreement; contract; వారం, vAraM -n. --(1) week; --(2) day of the week; వాసరం; --(3) collection; set; ---వారం వారం రా = come every week. ---ఈవేళ ఏమి వారం = what day of the week is today? ---కిరణవారం = beam of light. వార, vAra -n. --side; corner; వారవనిత, vAravanita -n. --prostitute; courtesan; వారకాంత; వారడి, vAraDi -n. --(1) interval; difference; --(2) lacuna; defect; difficiency; వారధి, vAradhi -n. --bridge; వారసత్వం, vArasatvaM -n. --heredity; వారసవాహిక, vArasavAhika -n. --[bio.] chromosome; (lit.) chromo=color; soma = body; the word chromosome is a misnomer because chromosomes have no inherent color; వారసవాహిక means carrier of hereditary information; these are string-like substances found in the nuclei of cells; వార్త, vArta -n. --news; tidings; intelligence; వార్ధక్యం, vArdhakyaM -n. --old age; వార్తాపత్రిక, vArtApatrika -n. --newspaper; వారించు, vAriMcu -v. t. --stop; prevent; hinder; obstruct; వార్షికం, vAtshikaM - n. -- (1) a yearly payment; an annuity; (2) annual; yearly; (3) belonging to or produced in the rainy season; వార్చు, vArcu -v. t. --decant; drain; to pour off liquid from the top of a vessel without disturbing the contents at the bottom; వార్డు, vArDu -n. --ward; especially a wing of a hospital or prison; వాలం, vAlaM -n. --tail; suffix; extension; ---కరవాలం = sword. (lit.) an extension of the hand. ---సౌధవాలం = annex. (lit.) an extension of a building. వాలకం, vAlakaM -n. --attitude; demeanor; sly behavior; వాలా, vAlA -suff. --a suffix added to the end of a name to indicate the place of origin, profession or activity; ---జట్కావాలా = the driver of a horse-drawn cart. ---ఢిల్లీవాలా = the person from Delhi. -- సైకిలు వాలా = the person on the bicycle. వాలిమండ, vAlimaMDa -n. --weather; (ety.) వాన, గాలి, మబ్బు, ఎండల సముదాయం; వాలు, vAlu -adj. --slanting; inclined; వాలు, vAlu -n. --slope; incline; వాలు, vAlu -v. i. --(1) tilt; lean; --(2) land; perch; వాలు చూపులు, vAlu cUpulu -n. --slanting glances; వాలుక, vAluka -n. --sand; వాలుకాయంత్రం, vAlukAyaMtraM - n. -- (1) any contraption that uses sand in its operation -- (2) sand-clock వాలుకుర్చీ, vAlukurcI -n. --easy chair; relaxing chair; lounging chair; వాలుగ, vAluga -n. --catfish; వాలుబల్ల, vAluballa -n. --inclined plane; inclined plank; వాల్చు, vAlchu -v. t. --turn an object from an upright to a flat position as in మంచం వాల్చు; see also చేరబెట్టు; వావి, vAvi -n. --blood relationship; consanguinity; వావిడికం, vAviDikaM -n. --incest; relationship prohibited for a wedded life; వావివరుస, vAvivarusa -n. --relationship suitable for a wedded life; consanguinity; వావిలి చెట్టు, vAvili ceTTu -n. --[bot.] ''Vitex negundo'' of the teak (Verbenaceae) family; నల్ల వావిలి; సింధువారం; నిర్గుండీ; వాసం, vAsaM -n. --beam; longitudinal (main) beam of a house; see also పెండె; వాసంతి, vAsaMti -n. --[bot.] ''Jasmimum auriculatum''; వాసన, vAsana -n. --(1) odor; smell; fragrance; aroma; --(2) memory; subconscious memory from a previous birth (aacording to Abhinava Gupta's philosophy); పూర్వజన్మలోని కర్మలు మరుజన్మలో వాసనా రూపంలో ఉంటాయని, ఎవరి కర్మకి వారే కర్తలు అనీ సిద్ధాంతం; వాస్తవం, vAstavaM -n. --fact; reality; truth; వాస్తవ్యం, vAstavyaM -n. --habitat; house; వాస్తవవాది, vAstavavAdi -n. --realist; వాస్తవ్యుడు, vAstavyuDu -n. --inhabitant; resident; dweller; వాసి, vAsi -n. --(1) quality; (rel.) రాసి = quantity; --(2) extent; ---రాసి కంటే వాసి ఎక్కువ = quality surpassed quantity. ---వెంట్రుక వాసిలో తప్పిపోయింది = missed by a hair's breadth. వాసుకి, vAsuki -n. --(1) Hydra, the Water Snake; a cluster of stars; --(2) name of a legendary snake in Hindu lore; వాస్తు, vAstu -n. --architecture; science of building construction; వాస్తుకం, vAstukaM -n. --[bot.] ''Chenopodium album;'' వాస్తుశిల్పి, vAstuSilpi -n. --architect; వాహనం, vAhanaM -n. --vehicle; mount; a device to ride on; వాహిని, vAhini -n. --(1) river; --(2) army; --(3) conductor of heat, electricity, etc.; వ్యాకరణం, vyAkaraNaM -n. --grammar; analysis; వ్యాకర్త, vyAkarta -n. --(1) grammarian; --(2) parser; వ్యాకరించు, vyAkariMcu -v. t. --analyze; parse; decompose; వ్యాకీర్ణం, vyAkIRNaM -n. --scatter; disorder; ---వ్యాకీర్ణ పటం = [stat.] scatter diagram. వ్యాకులత, vyAkulata -n. --anxiety; వ్యాకోచం, vyAkOcaM -n. --expansion; (ant.) సంకోచం,; వ్యాఖ్య, vyAkhya -n. --comment; (ant.) నిర్వాఖ్య = no comment; వ్యాఖ్యానం, vyAkhyAnaM -n. --commentary; -- ప్రామాణిక వ్యాఖ్యానం = standard (regular) commentary; ప్రామాణిక వ్యాఖ్యానంలో గ్రంథంలో కవి ఉపయోగించిన కష్టమైన ప్రయోగాలను, సూత్రాలను (అనగా కుదించి వ్రాసిన విషయాలను) విడమరచి విపులంగా వివరించడం జరుగుతుంది -- సర్వంకష వ్యాఖ్యానం = interpretation with word-for-word translation and purport; శిశుపాలవధ అనే మాఘకావ్యానికి (మాఘుడు వ్రాసినది) మల్లినాథుడు వ్రాసిన వ్యాఖ్యానమును సర్వంకషము అంటారు. అనగా పదచ్ఛేము, పదార్థోక్తి (అందులో వాడిన పదాల యొక్క వివిధ అర్థాలు, విగ్రహం (విడి విడి పదాలను కలిపినపుడు వచ్చే సమాస పదానికి ఏర్పడే ప్రత్యెక అర్థపు వివరణ), వాక్యయోజన (వాక్యాలు విడి విడిగా ఉన్నపుడు వేర్వేరు అర్థాలను సూచించినప్పటికీ వాటిని ప్రక్క ప్రక్కన వ్రాయడం వలన వాటి సమూహానికి కొత్త అర్థం ఏర్పడవచ్చు), ఆపేక్ష - సమాధానం (వ్యాఖ్యాకారుడే స్వయంగా ప్రశ్నలు వేసి, వాటికి తనే సమాధానం ఇవ్వడం ద్వారా వివరణను ఇవ్వడం), ఇలా వివిధ రకాలుగా గ్రంథం యొక్క విషయాన్ని కూలంకషంగా చర్చించి వివరించేదే 'సర్వంకష' వ్యాఖ్యానము. -- సంజీవినీ వ్యాఖ్యానం = continuous commentary; టీకా అనగా నిరంతర వ్యాఖ్యానం. గ్రంథంలోని ఏ ఒక్క పదాన్ని విడిచిపెట్టకుండా కఠినమైన పదాలకూ, తేలికైన పదాలకూ కూడా అర్థాన్ని వివరించేదానిని టీకా అంటారు. మల్లినాథుడు కాళిదాసు యొక్క వివిధ కావ్యాలకు వ్రాసిన టీకాలకు 'సంజీవనీ' టీకా అని పేరుపెట్టాడు. వ్యాఘాతం, vyAghAtaM -n. --contradiction; ---పరస్పర వ్యాఘాతాలు = mutual contradictions; వ్యాధి, vyAdhi -n. --disease; illness; sickness; malady; ailment; వ్యాధుడు, vyAdhuDu -n. --hunter; ---మృగవ్యాధుడు = Orion, the constellation. వ్యాపకం, vyApakaM -n. --avocation; వ్యాపారం, vyApAraM -n. --(1) trade; business; occupation; vocation; --(2) activity; ---సృజన వ్యాపారం = creative activity. వ్యాపార దక్షత, vyApAra dakshata -n. --business skill; వ్యాపార పవనాలు, vyApAra pavanAlu -n. --trade winds; వ్యాపారస్తుడు, vyApArastuDu -n. m. --trader; business person; వ్యాపారి, vyApAri -n. --trader; business person; వ్యాపారులు, vyApArulu -n. --people belonging to a subsect of Telugu Brahmins; వ్యాపించు, vyApiMcu -v. t. --extend; expand; pervade; వ్యాప్తి, vyApti -n. --range; extent; spread; widespread distribution; universality; omnipresence; వ్యామోహం, vyAmOhaM -n. --(1) lust; carnal desire; --(2) excessive desire; వ్యాయామం, vyAyAmaM -n. --physical exercise; calisthenics; వ్యాళములు, vyALamulu - n. pl. --ovoviviparous; born of an egg inside the body; some reptiles lay their eggs but the eggs are hatched inside their bodies and baby reptiles come out; -- also called అండయోనిజములు; Boa constrictor and Green Anaconda are examples; వ్యావహారికం, vyAvahArikaM -n. --colloquial; in common use; వ్యావృత్తి, vyAvRutti -n. --hobby; వ్యాసం, vyasaM -n. --(1) diameter; divider; --(2) essay; analysis; --(3) compilation; వ్యాసంగం, vyasaMgaM -n. --pursuit; pursuit of of literature, art, science, etc. -- రచనా వ్యాసంగం; పరిశోధనా వ్యాసంగం; వ్యాసఘట్టం, vyAsaghaTTaM -n. --a tough to untangle passage; a difficult to understand passage in a long narrative; It is believed that Vyasa, while composing the epic Bharatha, used difficult passages now and then to slow down Vinayaka, his amanuensis; -- గ్రంథగ్రంథి; వ్యాసపీఠం, vyasapIThaM -n. --lectern; a short stand that helps support a book with opened pages - often used by speakers giving a lecture while sitting; వ్యాసుడు, vyasuDu -n. --sage Vyasa; the divider of the Vedas; the editor of Vedas; వ్యాసార్ధం, vyAsArdhaM -n. --radius; వ్రాయసకాడు, vrAyasakADu -n. --scribe; amanuensis; one who takes dictation; వ్రాయి, vrAyi - n. -- a syllable; ఒక అక్షరం; వ్రాలు, vrAlu - n. pl. -- a chain of syllables; అక్షర సముదాయం; -- చేవ్రాలు = hand-written letters; signature; '''వి - vi, వీ - vI, వు - vu, వూ - vU''' వింశాంశ, viMSAMSa %e2t -adj. --vegesimal; related to method of counting using base twenty; వింగడించు, viMgaDiMcu -v. t. --separate; divide; వింత, viMta -adj. --curios; odd; strange; unusual; -n. --curiosity; oddity; marvel; something unusual; విందు, viMdu -n. --feast; వింశతి, viMSati -n. --twenty; వి, vi -adj. --pref. one that tends to expand into everything; సర్వత్ర వ్యాపించునది; (def.) వ్యాపక స్వభావం కలవాడు విష్ణువు; వికర్బన రసాయనం, vikarbana rsAyanaM -n. --inorganic chemistry; వికర్మ, vikarma -n. --illegal act; unacceptable act; వికలాంగుడు, vikalAMguDu -n. --cripple; a man with maimed limbs; వికసించు, vikasiMcu -v. t. --bloom; open up; విక్రమం, vikramaM -n. --valor; courage; విక్రమ, vikrama -adj. --high-speed; one that moves fast; can be used for the prefix “turbo” in computer software; విక్రయం, vikrayaM -n. --sale; విక్రయ పత్రం, vikraya patraM -n. --sale deed; వికారం, vikAraM -n. --(1) nausea; --(2) changed form; secondary form derived from a primary form; ---వికారపు చేష్టలు = nauseating deeds. ---నిర్వికారం = unchnageable వికాసం, vikAsaM -n. --(1) blooming; blossoming; brightness; --(2) exposition; --(3) development; -- (4) evolution; వికృతి, vikRti -n. --alteration; deformed shape; [gram.] corrupted form; విక్రేత, vikrEta -n. --vendor; the person who sells; (ant.) క్రాయిక = buyer; విఖ్యాతి, vikhyati -n. --fame; విఖ్యాపన, vikhyApana -n. --ekphrasis; in poetry, the use of detailed description of a work of visual art as a literary device; విగ్రహం, vigrahaM -n. --(1) statue; idol; icon; --(2) physical stature; personality; ---విగ్రహ పుష్టి, నైవేద్య నష్టి = physical stature is impressive, but it is only good for making the plate empty. విగ్రహారాధన, vigrahArAdhana - n. -- idolatory; idol worship; విఘాతం, vighAtaM -n. --heavy blow; hindrance; setback; impediment; విచక్షణ, vicakshaNa -n. --discrimination; ability to tell right from wrong; విచక్షణ జ్ఞానం, vicakshaNa j~nAnaM -n. --power of discrimination; ability to tell the difference between good and bad; విచ్చలవిడి, viccalaviDi -n. --freedom; unconstrained movement; liberty; విచారం, vicAraM -n. --sadness; విచారణ, vicAraNa -n. --investigation; inquiry; విచారణ చేయు, vicAraNa cEyu -v. t. --inquire; investigate; విచారించు, vicAriMcu -v. i. --feel sad; lament; bemoan; విచారించు, vicAriMcu -v. t. --investigate; inquire; find out; విచికిత్స, vicikitsa -n. --doubt; uncertainity; విచిత్రం, vicitraM -n. --strange event; strange happening; విచిలకం, vicilakaM -n. --[bot.] Vangueria spinosa; విచ్ఛిత్తి, vicchitti -n. --disintegration; breaking up; splitting; విచ్ఛిన్నం, vicchinnaM -n. --disintegration; breaking up; splitting; విజయం, vijayaM -n. --victory; success; విజయసారం, vijayasAraM -n. --an Ayurvedic medicinal plant advocated for diabetes mellitus; in the form of water decoction has been reported to have a protective and a restorative effect in alloxan-induced diabetic rats; [bot.] Pterocarpus marsupiu; విజాత, vijAta -adj. --heterogeneous; విజ్ఞానం, vij~nAnaM -n. --knowledge; scientific knowledge; విజ్ఞాపన, vij~nApana -n. --petition; request; memorandum; విజేత, vijEta -n. --victor; విజ్జోడు, vijjODu -n. --discordanrt pair; unmatched pair; విజిగీష, vijigeesha -n. -- desire to win; extreme desire win; --- గెలుపు సాధించాలనే బలమైన కోర్కె; విటమిను, viTaminu -n. --vitamin; nutrients, only necessary in minute quantities, for the maintenance of good health; About 13 vitamins have been recognized. The body can manufacture some of these, but the others must be supplied through the diet; (ety.) vital + amine = vitamine, from which the last letter 'e' is dropped; this is a misnomer because amines are not a part of all vitamins; విటమిన్లకూర, viTaminlakUra -n. -- [bot.] ''Sauropus androgynus'' Merrill; విడత, viData -n. --release; installment; విడదీయు, viDadIyu -v. t. --separate; విడాకులు, viDAkulu -n. --divorce; విడిగా, viDigA -adv. --separately; విడిది, viDidi -n. --camp. halt; lodge; విడుదల, viDudala -n. --release; liberation; విడ్డూరం, viDDUraM -n. --curiosity; oddity; marvel; strange event; unusual event; వితండ వాదం, vitaMDa vAdaM -n. --illogical argument; circular argument; వితంతువు, vitaMtuvu -n. --widow; వితంతువు, vitaMtuvu -n. --widow; (lit.) one without the (sacred) thread; వితథుడు, vitathuDu - n. -- liar; useless fellow; -- "వితథం తు అనృతం వచః" అని అమరం; వితరణ, vitaraNa -n. --(1) distribution; --(2) charity; వితరణి, vitaraNi -n. --distributor; విత్తం, vittaM -n. --money; విత్తనం, vittanaM -n. --seed; వితాకు, vitAku -n. --absentmindedness; విత్తు, vittu -n. --seed; -v. t. --seed; sow the seed; విద్య, vidya -n. --education; learning; విదారక, vidAraka -adj. --splitting; rending; ---హృదయ విదారక = heart-rending. విదారి, vidAri - n. -- an Ayurvedic herb; [bot.] ''Ipomoea digitata''; విదారి తో కలిసిన అశ్వగంధాది చూర్ణం శరీరానికి రోగ నిరోధక శక్తి తో పాటు ధాతుపుష్టినీ, సత్తువనూ ఇస్తుంది. సుఖనిద్రను కలిగిస్తుంది; విదాహం, vidAhaM - n. --మంట; భగభగ మండుతూన్నట్లు అనుభూతి; burning sensation; విద్యార్థి, vidyArthi -n. --student; pupil; (lit.) a person begging for an education; విద్యార్థి వేతనం, vidyArthi vEtanaM -n. --student stipend; scholarship; విద్యాలయం, vidyAlayaM -n. --school; college; విద్వాంసుడు, vidvAMsuDu -n. --scholar; ---నిలయ విద్వాంసుడు = resident scholar. విద్వాన్, vidvAn -n. --a degree conferred on a Sanskrit scholar after achieving a certain level of education; విదియ, vidiya -n. --second day of the lunar half-month; విదీను, vidInu -n. --[chem.] ethene; a hydrocarbon with two carbon atoms and one double bond; C<sub>2</sub>H<sub>4</sub>; విద్యుత్, vidyut -n. --electricity; విద్యుత్తు; విద్యుత్ ఘాతం, vidyut ghAtaM -n. --electrical shock; విద్యుత్ పీడనం, vidyut pIdanaM -n. --electrical potential; విద్యుత్ పీడన తారతమ్యం, vidyut pIdana tAratamyaM -n. --electrical potential difference; విద్యుదయస్కాంతం, vidyudayaskAMtaM -n. --electromagnet; విద్యుదావేశం, vidyudAvESaM -n. --electrical charge; విద్యుల్లత, vidyullata -n. --lightning; మెరుపు; విదేను, vidEnu -n. --[chem.] ethane; a hydrocarbon with two carbon atoms and all single bonds; C<sub>2</sub>H<sub>6</sub>; విదేశం, vidESaM -n. --foreign country; foreign land; విదేశ, vidESa -adj. --foreign; alien; విదేశీ మారకం, vidESI mArakaM -n. --foreign exchange; విదైను, vidainu -n. --ethyne; a hydrocarbon with two carbon atoms and one triple bond; C<sub>2</sub>H<sub>2</sub>; విధం, vidhaM -n. --(1) way; manner; method; --(2) kind; sort; category; విధ్వంసక, vidhvaMsaka -adj. --destructive; విధ్వంసకాండ, vidhvaMsakAMDa -n. --(1) carnage; --(2) wholesale destruction; విధవ, vidhava -n. f. --widow; see also వెధవ; (ety.) విగత + ధవ = one who does not have a husband; విధాత, vidhAta -n. --Lord Brahma of the Hindu Trinity; (lit.) fate giver; విధానం, vidhanaM -n. --procedure; విధాన సభ, vidhAna sabha -n. --Legislative Assembly; (lit) an ssembly where procedures are followed; విధాయకం, vidhAyakaM -n. --obligatory; duty; obligatory duty; విధి, vidhi -n. --(1) fate; --(2) duty; --(3) rule; --(4) order; command; విధిగా, vidhigA -adv. --without fail; perforce; in a duty-bound manner; విధిలేక, vidhilEka -adv. --having no alternative; విధివాచకం, vidhivAcakaM -n. --[gram.] imperative; imperative mood; విధురుడు, vidhuruDu -n. --widower; a man whose wife died; విధ్యుక్తం, vidhyuktaM -adj. --obligatory; duty-bound; with a civic sense; విధేయత, vidhEyata -n. --obedience; obedience out of respect; విధేయుడు, vidhEyuDu -n. --obedient person; వినడం, vinaDaM -v. i. --listening; also వినటం; వినబడు, vinabaDu -v. i. --audible; వినతి, vinati -n. --salutation; వినతిపత్రం, vinatipatraM -n. --memorandum; application; petition; వినయం, vinayaM -n. --modesty; humility; obedience; విన్నపం, vinnapaM -n. --plea; petition; వినాళగ్రంధి, vinALagraMdhi -n. --endocrine gland; ductless gland; వినా, vinA -adv. --without taking into account; except; sans; విన్యాసం, vinyAsaM -n. --display (of a talent); configuration; arrangement; వినికిడి, vinikiDi -n. --rumor; hearsay; one that was heard; వినిపించు, vinipiMcu -v. i. --audible; -v. t. --make one hear; read out; narrate aloud; వినిమయం, vinimayaM - n. --(1) consumption; use; --(2) exchange; interchange; barter; --- భావ వినిమయం = exchange of ideas --- రేణు వినిమయం = exchange of particles వినిమయదారుడు, vinimayadAruDu - n. -- consumer; user; వినియుక్త, viniyukta - adj. -- used; utilized; employed; వినియోగం, viniyOgaM -n. --use; utility; వినియోగదారుడు, viniyOgadAruDu -n. --user; consumer; వినియోగించు, viniyOgiMcu - v. t. -- make use; utilize; విను, vinu -v. t. --(1) listen; obey; follow an advice; --(2) hear; recognize a sound being made; వినూతన, vinUtana -adj. --modern; ultra modern; వినిమయం, vinimayaM - n. -- transaction; exchange; give-and-take; వినోదం, vinOdaM -n. --pleasing pastime; amusement; విపక్షం, vipakshaM - n. -- opposition party; విపణి వీధి, vipaNi vIdhi -n. --market street; bazaar; విపర్యం, viparyaM -n. --contradictory theorem; converse; విపర్యోక్తి, viparyOkti -n. --paradox; contradiction; an epigram that presents seemingly contradictory ideas; విపక్షం, vipakShaM - n. -- opposition party; opposing political group; విప్ప చెట్టు, vippa cheTTu - n. -- honey tree, butter tree; [bot.] ''Madhuca longifolia'' of the Sapotaceae family; విప్రకృష్ట, viprakRshTa - adj. -- not near; late; recent; bygone; erstwhile; foregone; former; old; onetime; other; past; sometimes; -- (ant.) సన్నికృష్ట; విప్రలంభం, vipralaMbhaM -n. -- (1) deceit; misleading statement; -- (2) separation of lovers; -- (3) the sentiment of love in separation; విప్రుడు, vipruDu - n. -- a person who studied the Vedas; --శ్లో. జన్మనా జాయతే శూద్రః |కర్మణా జాయతే ద్విజః |వేదపాఠం తు విప్రాణాం |బ్రహ్మజ్ఞానం తు బ్రాహ్మణః విప్లవం, viplavaM -n. --revolution; ---పారిశ్రామిక విప్లవం = industrial revolution. విపీతం, vipItaM -n. --voltage; potential difference; (ety.) విద్యుత్‍ పీడనతారతమ్యం; విపులంగా, vipulaMgA -adj. --thoroughly; in detail; విపులీకరణ, vipulIkaraNa -n. --explanation; విప్పు, vippu -v. t. --open; untie; loosen; undo; unroll; unwind; విభక్తం, vibhaktaM -n. --divided; partitioned; separated; విభక్తి, vibhakti -n. --[gram.] --(1) case; --(2) preposition; --(3) declension; విభక్తి ప్రత్యయం, vibhakti pratyayaM -n. --[gram.] preposition; విభజన, vibhajana -n. --(1) separation; discrimination; --(2) [math.] division; (ant.) గుణకారం; విభ్రమం, vibhramaM -n. --confusion; wandering mind; విభాగం, vibhAgaM -n. --division; sub-division; portion; విభావరి, vibhAvari -n. --night; విభాష, vibhAsha -n. --option; alternative; విభీతికం, vibhItikaM -n. --[bot.] Terminalia belerica; విభూతి, vibhUti -n. --sacred ashes; విభూతిపత్రి, vibhUtipatri -n. --[bot.] ''Ocimum basilicum''; విభేదాలు, vibhEdAlu -n. pl. --differences; disagreements; విమర్శ, vimarSa -n. --(1) critique; review; --(2) criticism; విమానం, vimAnaM -n. --(1) plane; aircraft; --(2) the tower of the innermost part of a temple; the dome of any tall structure; --(3) celestial flying car described in ancient Hindu lore; --(4) disrespect; insulting one's self-respect; --(5) size; --(6) horse; విముక్తి, vimukti -n. --(1) release; --(2) release from sins; ---దాస్య విముక్తి = emancipation. విమోచనం, vimOcanaM -n. --redemption; liberation; వియ్యం, viyyaM -n. --marriage alliance; వియ్యంకుడు, viyyaMkuDu -n. m. --father of a son-in-law or daughter-in-law; (ety.) వియ్యము (వివాహ శబ్దం భవము) ద్వారా ఏర్పడిన సంబంధీకుడు; వియ్యపరాలు, viyyaparAlu -n. f. --mother of a son-in-law or daughter-in-law; వియోగం, viyOgaM -n. --separation; (ant.) సంయోగం; విరంజన చూర్ణం, viraMjana cUrnaM -n. --bleaching powder; విరక్తి, virakti -n. --absence of love or attachment; disinterest; disgust toward worldly pleasures; విరగ్గొట్టు, viraggoTTu -v. t. --break; విరజిమ్ము, virajimmu -v. t. --scatter; also చెదరగొట్టు; విరమించు, viramiMcu -v. i. --(1) cease; stop; desist; --(2) withdraw; retire; give up; put an end to; --(3) discontinue; abandon; విరసం, virasaM -n. --discordance; ill-will; విరహం, virahaM -n. --(1) separation; separation of lovers; -- (2) the sentiment of love in separation; విరహవేదన, virahavEdana -n. --pangs of separation between lovers; విరామం, virAmaM -n. --rest; intermission; విరామ బిందువు, virAma biMduvu -n. --resting point; విరాళం, virALaM -n. --donation; విరిగి, virigi -n. --aloeswood; [bot.] ''Cordia sebestena''; విరివి, virivi -adj. --widespread; plenty; విరుగడ, virugaDa -n. --riddance; ---పీడ విరుగడ అయింది = got rid of the pest. విరుగు, virugu -v. i. --break; --curdle (as milk); విరుగుడు, viruguDu -n. --(1) antidote; --(2) black wood; [bot.] Dalbergia sissoo; విరుచు, virucu -v. t. --break; విరుద్ధ, viruddha -adj. --contradictory; contrary; at variance; విరేచనం, virEcanaM -n. --motion; bowel movement; stool; often misspelled as విరోచనం; విరోచనం, virOcanaM -n. --one that shines brightly; విరోచనుడు, virOcanuDu -n. --the father of Emperor Bali of Indian legends; విరోధం, virOdhaM -n. --enmity; hostility; విరోధవికాసం, virOdhavikAsaM -n. --dialecticism; a type of philosophy propounded by Hegel; Believed to be the basis for communism; విరోధాభాసం, virOdhAbhAsaM -n. --paradox; a figure of speech containing opposing views in verbal expression but not in substance; % to e2t విరోధి, virOdhi -n. --enemy; విలక్షణం, vilakshaNaM -adj. --different; not in the main stream; విలపించు, vilapiMcu -v. i. --lament; speak with sorrow; విల్లంగం, villaMgaM -n. --claim; reservation; dispute; విల్లంగశుద్ధిగా, villaMgaSuddhigA -adv. --without any claim; without any reservation; without any dispute; విలాపం, vilApaM -n. --lamentation; విలాసం, vilAsaM -n. --(1) address; --(2) luxury; --(3) grace; ---విలాస పురుషుడు = luxury loving man. ---విలాసవతి = luxury loving woman. విలాసభరిత, vilAsabharita -adj. -- epicurean; విలీనం, vilInaM -n. --merge; merger; amalgamation; absorption; విలీన, vilIna -adj. --merged; amalgamated; absorbed; విలుప్తం, viluptaM -n. --obsolete; విలువ, viluva -n. --value; విలువిద్య, viluvidya -n. --archery; విలువైనది, viluvainadi -n. --valuable; dear; precious; ---ఇది చాలా విలువైనది = this is much too dear. విల్లు, villu -n. --(1) bow; --(2) will; the document that spells out the inheritance rights; వీలునామా; విలేకరి, vilEkari -n. --journalist; news reporter; correspondent; విలేపనం, vilEpanaM -n. --ointment; balm; a paste suitable for rubbing on the skin, used esp. to relieve pain; విలోమ, vilOma -adj. --pref. inverse; against the grain; ---విలోమ అనుపాతం = inversely proportional. విలోమ వర్గం, vilOma vargaM -n. --inverse square; వివక్షత, vivakshata -n. --discrimination; ability to distinguish good from bad; వివరం, vivaraM -n. --(1) hole; window; --(2) detail; వివరణ, vivaraNa -n. --explanation; description; detailed account; వివర్ణం, vivarNaM -n. --pale; pallid; colorless; వివాదం, vivAdaM -n. --dispute; వివాహం, vivAhaM -n. --marriage; ---అనులోమ వివాహం = hypergamus marriage. ---ప్రతిలోమ వివాహం = hypogamus marriage. ---వివాహ ఉత్సవం = wedding ceremony. వివాహిత, vivAhita -n. --married woman; వివిక్త, vivikta -adj. --(1) solitary, lonely; --(2) retired; వివిధ, vividha -adj. -- varied; diverse; వివేకం, vivEkaM -n. --intelligence; power of discrimination; wisdom; విశ్, viS -pref. --(1) enter; --(2) create; ---విశ్వకర్త = (lit) creator of the universe; సృష్టించువాడు; విశల్యకరణి, viSalyakaraNi - n. -- a herb used in treating broken bones; [bot.] ''Echites dichotoma''; [see also] సంధానకరణి, సౌవర్ణకరణి, సంజీవకరణి; విశ్రమస్థానం, viSrama sthAnaM -n. --resting place; point of equilibrium; విశాంక, viSaMka -n. --suspicion; doubt; విశదీకరించు, viSadIkariMcu -v. t. --explain; elucidate; expound; విశ్వ, viSva -adj. --universal; విశ్వ కిరణాలు, viSva kiraNAlu -n. --cosmic rays; the radiation that bombards the Earth from outer space; విశ్వతోముఖ, viSvatOmukha -adj. --omnidirectional; in all directions; spreading everywhere; విశ్వశాస్త్రం, viSva SAstraM -n. --cosmology; Cosmology (from the Greek κόσμος, kosmos "world" and -λογία, -logia "study of"), is the study of the origin, evolution, and eventual fate of the universe; విశ్వసనీయ, viSvasanIya -adj. --trustworthy; believable; విశ్రమించు, viSramiMcu -v.i. --rest; relax; విశాఖ, viSAkha -n. --(1) Beta Libre; Yoga tara of the 16th lunar mansion; located in the constellation Libra; --(2) The 16th of the 27 star groups (or asterisms or lunar mansions) of the Hindu calendar; --(3) చేటిరిక్క; విశాల, viSAla -adj. --spacious; roomy; broad; విశాల హృదయుడు, viSAla hRdayuDu -n. --broad-minded person; liberal person; విశ్వాసం, viSvAsaM -n. --(1) trust; faith; belief; --(2) gratitude; విశ్రాంతి, viSrAMti -n. --(1) rest; --(2) intermission; break; విశేష, viSEsha -adj. --special; not general; not normal; విశేష్యం, viSEshyaM -n. --noun; విశిష్ట, viSishTa -adj. --special; specific; qualified ---విశిష్ట అద్వైతం = qualified dualism; విశిష్ట గురుత్వం, viSishTa gurutvaM -n. --specific gravity; విశిష్ట సాపేక్ష సిద్ధాంతం, viSishTa sApEksha siddhAMtaM -n. --special theory of relativity; విశృంఖలం, viSRMkhalaM -adj. --unrestrained; unfettered; విశేషం, viSEshaM -n. --(1) feature; featured item; --(2) news of special interest; particulars; details; విశేష, viSEsha -adj. --special; not general; not normal; విశేషణం, viSEshaNaM -n. --[gram.] adjective; ---సంబంధ విశేషణం = possessive adjective; attribute; quality; విశ్లేషక, viSlEshaka -adj. --analytical; విశ్లేషణ, viSIEshaNa -n. --analysis; breaking down; (ant.) సంశ్లేషణ; విశ్లేషణాత్మక, viSIEshaNAtmaka -adj. --analytical; విషం, vishaM -n. --poison; toxin; venom; విషకన్య, vishakanya - n. -- (1) poisonous woman; young women reportedly used as assassins, often against powerful enemies, in Ancient India.Their blood and bodily fluids were purportedly poisonous to other humans, as was mentioned in the ancient Indian treatise on statecraft, Arthashastra, written by Chanakya, an adviser and a prime minister to the first Maurya Emperor Chandragupta (c. 340–293 BCE); (2) a decorative foliage plant; [bot.] ''Dieffenbachia seguine'' of the Araceae family; విషపూరిత, vishapUrita -adj. --poisonous; venomous; విషమ, vishama -adj. --(1) uneven; irregular; --(2) critical; విషమించు, vishamiMcu -v. i. --become critical; dangerous; get worse; విషముష్టి, vishamushTi -n. --[bot.] ''Strychnos nux vomica''; ముషిణి; విషయం vishayaM -n. --(1) subject; issue; topic; matter; --(2) sensual object; విషయాసక్తి, vishayAsakti -n. --interest in sensual objects and activities; విషణ్ణము, vishaNNamu -adj. --dejected; grieved; sorrowful; విషాణం, vishANaM -n. --horn; tusk; విషాదం, vishAdaM -n. --grief; sorrow; sadness; విషాద, vishAda -adj. --sad; piteous; deplorable; విషువత్, vishuvat -n. --equinox; విషువం; These are the times of the year when the Sun arrives at the intersection of its path (the Ecliptic) with the Great Circle formed by extending the Equator. On these days, the lengths of day and night are approximately equal; (ety.) equi = equal, nox = nights; ---వసంత విషువత్ = spring equinox; March 21. ---శరద్ విషువత్ = autumnal equinox; September 23. విషువత్ చలనం, vishuvat calanaM -n. --precession of the equinoxes. The axis on which the Earth spins does not always point in the same direction relative to the stars; once every 25,800 years it completes a small circular motion; As a result of this, the Earth does not always point toward the Pole Star. Several hundred years from now, the axis would be pointing toward the star Vega; This motion is called the precession of the equinoxes. Because of this, the equinoxes appear to move backward among the constellations at the rate of one constellation in every 2150 years. విషువచ్ఛాయ, vishuvacchAya -n. --the shadow cast by a gnomon when the sun is at one of the two equinoxes; విషూచి, vishoochi - n. -- amebiasis; infection with amoebas, especially as causing dysentery; --వాంతిభేది; విషూచిక; మరిడి వ్యాధి; విష్ణుకాంతం, viShNukAMtaM - n. -- [bot.] ''Evolvulus alsinoides, Evolvulus hirsutus''; విష్ణువు, vishNuvu -n. --Lord Vishnu of the Hindu trinity; (ety.) the one who expands and fills the universe; విషూచి, vishUci -n. --cholera; విసనకర్ర, visanakarra -n. --hand-held fan typically made of a palm leaf; see also చామరం; విసరణ, visaraNa -n. --diffusion; the inherent property of spreading; విసర్గ, visarga -n. --the two small circles found in words such as, అః; అంతఃపురం; ప్రాతఃకాలం; విసర్జించు, visarjiMcu -v. t. --give up; abandon; shun; విస్తరణ, vistaraNa -n. --expansion; విస్తరించు, vistariMcu -v. i. --spread out; extend; విస్తరి, vistari -n. --leaf-plate; విస్పష్టం, vispashTaM -n. --very clear; quite obvious; విస్పష్ట సత్యం, vispashTa satyaM -n. --axiom; obvious fact; విస్మయం, vismayaM -n. --surprise; amazement; విస్తారం, vistAramu -n. --abundance; విస్తీర్ణం, vistIrNamu -n. --area; విసుగు, visugu -n. --(1) boredom; --(2) impatience; annoyance; --(3) weariness; tiredness; విసురు, visuru -n. --(1) rashness in behavior; lack of respect; --(2) repartee; -v. t. --(1) grind; dry grind; --(2) fling; toss; throw; --(3) fan; flip a fan to blow air; విసురురాయి, visururAyi -n. --grindstone; తిరుగలి; విస్తు, vistu -n. --surprise; విస్ఫులింగం, visphuliMgaM -n. --spark; విహంగం, vihaMgaM -n. --bird; (lit.) one that moves on air; విహంగావలోకనం, vihaMgAvalOkanaM -n. --bird’s eye view; overview; విహారం, vihAraM -n. --(1) stroll; a walk in fresh air; --(2) a Buddhist monastery; విహిత, vihita -adj. --directed; showing a direction; prescribed; stipulated; విహితరేఖ, vihitarEkha -n. --directed line; phasor, vector; విహీన, vihIna -suff. --devoid of; ---కళా విహీన = devoid of brightness. వీడు, vIDu -pron. --sing. he; this person; వీడ్కోలు, vIDkOlu -n. --send-off; వీథి, vIthi -n. --street; way; వీను, vInu -n. --ear; -- వీనుల విందు = a feast to the ears; a festival of sounds; వీపు, vIpu -n. --back; upper back; (rel.) నడుము = lower back; వీరంగం, vIraMgaM - n. -- naughty and mischievous behavior by chidren; వీరపూజ, vIrapUja -n. --hero worship; వీర్యం, vIryaM -n. --(1) sperm; semen; శుక్ర కణం; --(2) prowess; heroism; valor; (ant.) నిర్వీర్యం; వీర్యపటుత్వం, vIryapaTutvaM -n. --virility; వీర్యకణం, vIryakaNaM -n. --sperm cell; spermatozoa; వీరు, vIru -pron. pl. --(1) this person; this plural version is used to show respect; --(2) these people; వీలు, vIlu -n. --convenience; ---వీలు చూసుకొని రాండి = come at your convenience. వీలునామా, vIlunAmA -n. --will; the document that spells out the final wishes of a person that must be fulfilled; విల్లు; వీసం, vIsaM -n. --one-in-sixteenth; the fraction 1/16; వీశ, vI-Sa -n. --a measure of weight in pre-independence India; 1 వీశ = 5 శేర్లు = 40 పలములు = 120 తులములు; వూడూ లిలీ, vooDU lilI - n. -- Voodoo lily; snake plant; [bot.] ''Amorphophallus bulbifer'' of the Araceae family; -- కంద, చేమ కుటుంబానికి చెందిన ఈ ఆకర్షణీయమైన మొక్కలు మీటర్ ఎత్తు వరకూ పెరుగుతాయి. కొన్నేళ్ళు పెరిగిన తరువాత ఈ మొక్కలు పుష్పిస్తాయి. అస్సాం, ఇండోనేషియాలలోని చిత్తడి అడవులలో ఇవి కనిపిస్తాయి; వ్యుత్పత్తి, vyutpatti -n. --production; derivation; వ్యుత్పన్న, vyutpanna -adj. --derived; produced; వ్యుత్పన్నం, vyutpannaM -n. --derivative; వ్యూహము, vyUhamu -n. --(1) plan; strategy; --(2) array; arrangement; structure, the formation of soldiers in a battlefield into defensive and offensive postures; '''వృ - vR, వె - ve, వే - vE, వై - vai''' వృంతం, vRMtaM -n. --pedicel; the structure at the base of a leaf or flower; తొడిమ; వృకం, vRkaM -n. --wolf; వృక్వకం, vRkvakaM -n. --pancreas; వృక్షం, vRkshaM -n. --tree; వృక్షవాటిక, vRkshavATika -n. --grove; arboretum; వృత్తం, vRttaM -n. --(1) circle; --(2) a style of writing a poem in Sanskrit and Telugu; If there are n alphabetical characters, then one can create 2^n వృత్తములు; -- తెలుగులో కొన్ని వృత్తాల పేర్లు: చంపకమాల, ఉత్పలమాల, శార్దూల విక్రీడితము, మత్తేభ విక్రీడితము, తరళం, తరలము, తరలి, మాలిని, మత్తకోకిల, ఇంద్రవజ్రము, ఉపేంద్రవజ్రము, కవిరాజవిరాజితము, తోటకము, పంచచామరము, భుజంగప్రయాతము, మంగళమహశ్రీ, మానిని, మహాస్రగ్ధర, లయగ్రాహి, లయవిభాతి, వనమయూరము, స్రగ్ధర; వృత్తలేఖిని, vRttalEkhini -n. --compass; a V-shaped drafting instrument to draw circles; వృత్తాంతం, vRttAMtaM -n. --episode; story; news; (lit.) end of a circle; వృత్తి, vRtti -n. --(1) nature; స్వభావం; --(2) profession; line of work; occupation; --(3) figure of speech; --(4) modification; mode of expression; In Indian theory of dance, there are several types of expression such as the examples shown next. ---భారతి వృత్తి = expression where speech predominates. ---సాత్వతి వృత్తి = expression where mental response and delicate action predominates; ---ఆరభి వృత్తి = expression where violent action predominates. వృథా, vRthA -n. --waste; vain effort; వృద్ధులు, vRddhulu -n. pl. --(1) seniors; old people; --(2) [gram.] the vowels ఐ and ఔ; వృద్ధి, vRddhi -n. --growth; వృద్ధి సంధి, vRddhi saMdhi -n. --[gram.] the union of two words at which the original vowels are replaced by vowels ఐ and ఔ; వృశ్చికం, vRscikaM -n. --(1) scorpion; --(2) Scorpio; one of the twelve signs of the Zodiac; వృషభం, vrshabhaM -n. --(1) Taurus; one of the twelve signs of the Zodiac; వృషభరాసి; --(2) bull; వృషణం, vrshaNaM -n. --testicle; scrotum; వృషణాయాసం, vRshaNAyAsaM -n. --wasted effort; వృష్టి, vRshTi -n. --rain; ---అతివృష్టి = excessive rain. ---అనావృష్టి = drought. వెంట, veMTa - adj. -- behind; వెంటనే, veMTanE -adv. --immediately; at once; soon after; వెంటాడు, veMTADu -v. t. --follow; tail; stalk; chase; pursue; hunt; వెంటి, veMTi -n. --rope made by twisting hay; వెంట్రుక, veMTruka - n. -- hair; a single strand of hair; వెంట్రుక వాసి, veMTruka vAsi - ph. -- hair's breadth; వెండి, veMDi -n. --silver; వెండితెర, veMDitera - n. -- silver screen; -- వెండితెర అనే ప్రయోగం ఆంగ్లం లోని Silver Screen నుండి వచ్చించి. 1910 లో బొమ్మను సిల్క్ గుడ్డపై ప్రదర్శించేవారు. బొమ్మ స్ఫుటంగా కనిపించడానికి తెరపై సిల్వర్ మెటాలిక్ పెయింట్ వేసేవారు. ఈ పద్ధతిలో తెరపై పడిన బొమ్మ తెరకు దగ్గరగా, ఎదురుగా కూరుచున్న వారికి మాత్రమే కాకుండా రెండు ప్రక్కల ఉన్నవారికి, దూరంగా బాల్కనీలో ఉన్నవారికీ కూడ ఒకేలా కనిపిస్తుంది. వెంపలి, veMpali -n. -- Purple Galega; Wild indigo; [bot.] ''Tephrosia purpurea'' of the Papilionaceae family; -- గ్రీకు భాషలో టెఫ్రోస్ ( Tephros) అంటే 'బూడిద వర్ణపు' అని అర్థం. ఈ ప్రజాతిలోని కొన్ని మొక్కలలో ఆకుపచ్చని ఆకులపై ఉండే బూడిదవర్ణపు పూత కారణంగా ఆ పేరు. పూల Purple colour ని బట్టి purpurea అనే పేరు ఏర్పడింది. -- ఇది ఖాళీ స్థలాలలో, బాటల వెంబడి పిచ్చి మొక్కగా పెరిగే ఒక బహువార్షిక మొక్క; వెంపలి మొక్కలలో నూగు వెంపలి, ములు వెంపలి, జిడ్డు వెంపలి, వెలి వెంపలి, పెద్ద వెంపలి వంటి పలు రకాలున్నాయి; వెంపలికి వైద్యపరమైన ప్రయోజనాలు చాలా ఉన్నాయి; -- కుందేటి కొమ్ము (శశవిషాణం), గాడిద గుడ్డు సాధించటంలాగే "వెంపలి చెట్టుకు నిచ్చెనలు వేయటం" కూడా అసాధ్యం; -- [Sans.] శరపుంఖా; బాణపుంఖా; మణికాచము; వెంబడించు, veMbaDiMcu -v. t. --follow; track; shadow; వెంబడి, veMbaDi -prep. --with; along with; behind; after; వెంబడించు, veMbaDiMchu - v. t. -- follow; chase; వెకిలినవ్వు, vekilinavvu - n. -- smirk; వెక్కిరించు, vekkiriMcu -v. t. --mock; ridicule; వెక్కుడుతీగ, vekkuDutIga -n. --[bot.] ''Cardiospermum halicacabum''; వెచ్చం, veccaM -n. --expense; expenditure; allowance; ---దిన వెచ్చం = daily expense allowance. వెచ్చదనం, veccadanaM -n. --warmth; వెచ్చబెట్టు, veccabeTTu -v. t. --warm up; heat; వెచ్చించు, vecciMcu -v. t. --expend; వెజ్జు, vejju - n. -- physician; doctor; వెట్టిపని, veTTipani -n. --unpaid work; drudgery; thankless job; వెడల్పు, veDalpu -n. --width; breadth; వెణుతురు, veNuturu -n. --[bot.] Dichrostachys cinerea; వెతుకు, vetuku -v. t. --search; వెదురు, veduru -n. --bamboo; [bot.] ''Bambusa bambos; Bambusa vulgaris; Bambua spinosa; Gigantochola albociliata''; --కోల్ కాతా వెదురు = [bot.] ''Bambusa tulda''; --మగ వెదురు = male bamboo; solid bamboo; [bot.] ''Dendrocalamus strictus''; సాధనపు వెదురు; --బొంగు వెదురు = Hollow bamboo; [bot.] ''Bambusa arundinacea''; ముళ్ల వెదురు; పెంటి వెదురు; -- పులి వెదురు = tiger bamboo; [bot.] ''Bambusa vulgaris''; -- లక్కీ వెదురు = lucky bamboo; Chinese water bamboo; [bot.] Dracaena braunii of the Asperagacae family; -- (Note) లేత వెదురు చిగుళ్ళు ఆకుకూరగా వాడతారు. ఈ చిగుళ్ళు అజీర్తిని తొలగించి, ఆకలిని పెంచుతాయి. కొందరు ఈ చిగుళ్ళతో ఊరగాయ పచ్చళ్ళు కూడా పడతారు. ఏనుగులు, అడవి దున్నలు ఈ వెదురు చిగుళ్ళను ఆసక్తిగా తింటాయి. -- (Note) వైద్యంలో ఈ చిగుళ్ళను స్త్రీలకు ఋతురక్త స్రావం సక్రమంగా అయ్యేందుకు, క్రిమిదోష నివారణకు, జ్వర నివారణకు ఉపయోగిస్తారు. అతిసార వ్యాధిని నయం చేసేందుకు ఈ వెదురు చిగుళ్ళను మిరియాలు, ఉప్పుతో కలిపి నూరి పశువులచే తినిపిస్తారు. ఈ వెదురు చిగుళ్ళను ఆయుర్వేద వైద్యంలో రక్తశుద్ధికి, శ్వేత కుష్ఠు (ల్యూకో డెర్మా) నివారణకూ వినియోగిస్తారు. ఈ ఆకుల పసరును బ్రాంకైటిస్, గనేరియా, జ్వరం నివారణకు ఉపయోగిస్తారు. ఈ వేళ్ళను కాల్చి, తామరకు పైపూత మందుగా ఉపయోగిస్తారు. వెధవ, vedhava -n. m. --rascal; a somewhat amicable rebuke; see also విధవ; వెనక, venaka -n. --back side; వెనకపడు, venakapaDu -v. i. --fall behind; lag; వెనకాడు, venakADu -v. i. --hesitate; వెనువెంటనే, venuveMTanE -adv. --immediately; వెన్న, venna -n. --butter; వెన్నదేవికూర, vennadEvikUra -n. --[bot.] ''Commelina communis; Commelina benghalensis'' Linn.; వెన్నాడు, vennADu -v. t. --follow; shadow; వెనుక, వెనుక - adj. -- back; వెన్ను, vennu -n. --(1) spine; backbone; back; --(2) seedhead; ear of corn; the cob on which corn-like grains grow; --(3) Lord Vishnu; one of the trinity of Hindu gods; వెన్నుపాము, vennupAmu -n. --(1) spine; spinal cord; --(2) the serpent Sesha on which Lord Vishnu lies; వెన్నుపూస, vennupUsa -n. --vertebra; వెన్నుపూసలు, vennupUsalu -n. pl. --vertebrae; వెన్నెముక, vennemuka -n. --backbone; spine; వెన్నెల, vennela -n. --moonlight; (def.) నెల (చంద్రుడు) యొక్క వెలుగే వెన్నెల; వెయ్యి, veyyi -n. --thousand; వెయ్యి వరహాలు, veyyi varahAlu -n. --[bot.] ''Plumeria acuminata''; -- (see also) నూరు వరహాలు; వెరగుపాటు, veragupATu -n. --astonishment; surprise; వెరవు, veravu -n. --method; way; means; technique; వెరసి, verasi -n. --total amount; grand total; sum; వెర్రి, verri -n. --(1) insanity; madness; --(2) naiveté, see also పిచ్చి; ---ఓరి వెర్రి వెధవా! = you naïve fellow! వెర్రిచెరకు, verriceraku -n. --[bot.] Sacharum spontaneum; వెర్రితుమ్మ, verritumma -n. --[bot.] Phlomis zeylanica; వెర్రిపుచ్చ, verripucca -n. --[bot.] Citrullus colosynthis; వెర్రిమేడి, verrimEDi -n. --[bot.] Ficus appositifolia; వెర్రి వెధవ, verri vedhava -n. --naïve person; (not a mad person); వెల, vela -n. --price; cost; value; వెలకిల, velakila -adj. --on the back; వెలగ, velaga -n. --wood apple; elephant apple; bael fruit; Bengal quince; [bot.] ''Aegle marmelos; Feronia elephantum''; ''Limonia acidissima''; -- కపిత్థ; వెలనాడు, velanADu - n. -- a geographical region in the Telugu speaking parts of coastal Andhra Pradesh; -- కృష్ణకు దక్షిణంగా, పెన్నకు ఉత్తరంగా ఉన్న ప్రాంతానికి వెలనాడు అని పేరు. నేటి రేపల్లె తెనాలి చుట్టూ ఉన్న ప్రాంతం. కాకతీయ సామ్రాజ్యం పడిపోయిన తర్వాత తిరిగి తెలుగు వారి రాజ్యం ఏర్పరచే ప్రయత్నం చేసిన ప్రోలయ నాయకుడు, కాపయ నాయకుడు ఈ ప్రాంతం వారే. వెలపల, velapala -n. --the right side; a word used to refer to the right side of a bullock cart; the starboard side as opposed to the port (left) side; far side; outside; see also వలపటి; వెలపల తోక, velapala tOka -n. --suffix; వెలలేని, velalEni -adj. --priceless; invaluable; వెలసిన, ve-la-si-na -adj. --one that came into being; వెలయు, velayu -v. i. --come into existence; come into being; వెల్ల, vella -n. --whitewash; వెల్లడియగు, vellaDiyagu - v. i. --reveal; వెల్లడి చేయు, vellaDi cEyu -v. t. --reveal; expose; వెల్వరించు, velvariMcu -v.i. --emit; force out; send out; publish; వెలార్చు, velArcu -v. t. --make public; expose; వెల్లాటకం, vellATakaM -n. --(1) publicity; --(2) publication % to e2t వెలికి, veliki -n. --[bot.] Vangueria spinosa; వెలిగారం, veligAraM -n. --borax; sodium borate; % to e2t వెలిగించు, veligiMcu -v. t. --light up a lamp; kindle; వెలితి, veliti -n. --deficiency; insufficiency; lacuna; (ant.) నిండు; వెలిబుచ్చు, velibuccu -v. i. --reveal; make known; వెలిబూడిద, velibUDida -n. --ashes of dried cow-dung cakes; కచిక; వెలివేయు, velivEyu -v. t. --ostracize; socially excommunicate; వెలిసిన, velisina -adj. --faded; వెలిసిపోవు, velisipOvu -v. i. --fade; fadeout; washout; వెల్లివిరియు, velliviriyu -v. i. --flourish; spread; become known; వెలుగు, velugu -n. --glow; illumination; light; వెలుతురు, veluturu -n. --illumination; light; వెలుపల, velupala -adv. --outside; వెలుపలి, velupali -adj. --outer; వెలువడు, veluvaDu -v. i. --come out; exit; release; publish; వెలువరించు, veluvariMcu -v. t. --bring out; publish; వెల్లువ, velluva -n. --flood; inundation; వెల్లుల్లి, vellulli -n. --garlic; [bot.] ''Allium sativum'' of Liliaceae family; (rel.) అడవి వెల్లుల్లి; -- తెల్ల గడ్డ; వెల్లిపాయ; చిన్న ఉల్లి; --[Sans.] రసోన; లశున; మత్స్యగంధా; మహౌషధ; వెళ్లగొట్టు, veLlagoTTu -v. t. --drive out; chase away; వెళ్లు, veLlu -v. i. --go; proceed; వేంచేయు, vEMcEyu -v. i. --come; visit; వేకువ, vEkuva -n. --dawn; వేకువజాము, vEkuvajAmu -n. --the early hours of the morning; వేగం, vEgaM -n. --speed; velocity; వేగపడు, vEgapaDu -v. i. --hurry; hasten; వేగాలు, vEgAlu -n. pl. --uncontrollable bodily reflexes like sneezes, coughs and yawns; వేగిస, vEgisa -n. --Indian Kino; [bot.] Pterocarpus marsupium; వేగిరం, vEgiraM -n. --speed; quickness; velocity; వేగు, vEgu -v. i. --(1) fry; (2) grieve; (3) endure; వేగుచుక్క, vEgucukka -n. --morning star; the planet Venus when seen in the morning sky; వేగులవాడు, vEgulavADu -n. --spy; scout; వేచు, vEcu -v. t. --(1) fry; --(2) roast; వేట, vETa -n. --hunt; వేటకత్తె, vETakatte -n. f. --huntress; వేటగాడు, vETagAdu -n. m. --hunter; వేటాడు, vETADu -v. t. --hunt; fish; వేడి, vEDi -n. --heat; warmth; వేడుక, vEDuka -n. -- (1) curiosity; --(2) a festivity celebrating a specific occasion; --(3) fun; celebration; --(4) desire; వేడుకొను, vEDukonu -v. i. --pray; request; entreat; beseech; వేతనం, vETanaM -n. --wage; stipend; ---కనీస వేతనం = minimum wage. ---విద్యార్థి వేతనం = scholarship; stipend to a student. వేత్త, vEtta -n. --scholar; ---శాస్త్రవేత్త = scientist; scientific scholar. వేదం, vEdaM -n. --(1) knowledge; --(2) one of the four Vedas; --(3) truth; వేదాంతం, vEdAMtraM - n. -- (lit.) the last part of the Vedas; Upanishads; the books expounding the essence of Hindu philosophy and thought; వేదన, vEdana -n. --agitation; anxiety; agony; suffering; distress; వేదవాసరం, vEdavAsaraM -n. --a powdery concoction made from a mixture of equal parts by weight of the following substances; turmeric, salt; dried ginger; black peppers, long peppers, coriander, cumin seed, pomegranate seed, and asafetida; a teaspoon of this powder with hot rice and a spoon of clarified butter is considered a good way to start a meal; వేదాంతం, vEdAMtaM -n. --that part of Hindu philosophy that is based on the Upanishads; (lit.) the end of the Vedas; వేదిక, vEdika -n. --platform; podium; dais; stage; వేధించు, vEdhiMcu -v. t. --penetrate; tease; torment; వేప, vEpa -n. --neem; margosa; mwarubaine; Indian lilac; [bot.] Azadirachta indica A. Juss. Meliaceae; [Persian] Fever bark of India; a tree widely found in all parts of India; it has bitter leaves and small bitter fruits and all parts of this tree are known to have many medicinal properties; --[Sans.] there are 32 names in Sanskrit; some of them are, నింబ; వేము; శుకప్రియ; జ్వరత్వచ; సూతిక; పిచుమర్దని; హింగునిర్యాన; వేపపవ్వు, vEpapuvvu -n. --(1) flower of neem tree; --(2) chicken pox; వేపి, vEpi -n. --dog; hunting dog; % to e2t వేపుడు, vEpuDu -n. --stir-fried food item as opposed to deep-fried; (rel.) sauteed means lightly fried or దోర వేపుడు; వేమదొండ, vEmadoMDa -n. --[bot.] Echinops echinatus; వేయించు, vEyiMcu -v. t. --(1) fry; --(2) roast; వేర్పడు, vErpaDu -v. i. --separate; వేర్పాటు, vErpATu -n. --separation; dissociation; వేరు, vEru -n. --(1) root; --(2) separate; another; వేరుపనస, vErupanasa -n. --[bot.] Artocarpus intigrifolia; వేరుమల్లె, vErumalle -n. --[bot.] ''Ipomoca cymosa;'' వేరుసంపెంగ, vErusaMpeMga -n. --[bot.] ''Polyanthes tuberosa;'' వేరుశనగ, vEruSanaga -n. --peanut; groundnut; monkey nut; earthnut; pignut; Manila gram; [bot.] ''Arachis hypogea'' of the Leguminosae family; (note.) peanut is originally from S. America; it is not a pea, it is not a nut; so, the word "peanut" is a misnomer; it is really related to the fava bean; [alt.] శనగ పిక్కలు; వేలంపాట, vElaMpATa -n. --auction; వేలాడడం, vElADaDaM -v. i. --hanging; వేలాడతీయడం, vElADatIyaDaM -n. --suspending; వేలాడు, vElADu -v. t. --hang; suspend; వేలు, vElu -n. --(1) finger; --(2) toe; --(3) plural form of వెయ్యి; వేలుపు, vElupu -n. --god; goddess; oracle; celestial being; వేలువిడచిన, -adj. --once-removed; a kinship term describing distance in a relationship; వేలువిడచిన మేనమామ -n. --consanguineous uncle, once-removed; your mother's cousin brother; వేళ, vELa -n. --time; time of the day; వేళాకోళం, vELAkOLaM -n. --teasing behavior; practical joke; jest; derision; వేళావిశేషం, vELAviSEshaM -n. --significance of a specific time; వేళ్లు, vELlu -n. pl. --(1) roots; --(2) fingers; వేవిళ్లు, vEviLlu -n. --morning sickness; nausea that a woman feels in the early stages of pregnancy; వేశ్య, vESya -n. --prostitute; వేషం, vEshaM -n. --(1) costume; disguise; pretence; --(2) role in a play or cinema; వేషధారి, vEshadhAri -n. --imposter; వేసంగి, vEsaMgi -n. --summer; వేసడం, vEsaDaM -n. --mule; % to e2t వేసవి, vEsavi -n. --summer; వేసవికాలం; వేసారు, vEsAru -v. i. --get tired; get frustrated; ---విసిగి వేశారు = get tired due to frustration. వైకల్యం, vaikalyaM - n. -- mutilation; defect; impairment; state of incompleteness; -- వికలత్వం; వికలత; వైకల్పికం, vaikalpikaM -adj. --optional; having one or more alternatives; వైఖరి, vaikhari -n. --attitude; వైచిత్రి, vaicitri -n. -- manifoldness; strangeness; wonder; peculiarity; వైజయంతం, vaijayaMtaM -n. --banner; flag; వైడూర్యం, vaiDUryaM -n. --lapis-lazuli; cat's-eye; (lit.) lapis = stone; lazuli = blue; beryl; a semi-precious stone; -- రాజావర్తం; పిల్లికన్నుల రాయి; వైతాళికుడు, vaitALikuDu -n. m. --heralder; harbinger; trend setter; trail blazer; avantgarde; -- వివిధ తాళాలతో, మంగళ వాయిద్యాలతో మేలుకొలుపు వాడు; ఒక జాతి మొత్తం నిద్రావస్థలో ఉన్నప్పుడు వారిని మేల్కొలిపి కొత్త దా వైదగ్ధ్యం, vaidagdhyaM - n. -- skill; expertise; subtlety; వైద్యం, vaidyaM -n. --treatment; medical treatment; వైద్య, vaidya -adj. --medical; వైద్యశాల, vaidyaSAla -n. --clinic; hospital; dispensary; వైద్య సౌకర్యాలు, vaidya saukaryAlu -n. --medical services, medical facilities; వైదికులు, vaidikulu - n. pl. -- a sub-sect among Brahmins; వైదుష్యం, vaidushyaM -n. --scholarship; వైద్యుడు, vaidyuDu -n. --doctor; physician; surgeon; వైద్యుత, vaidyuta -adj. --electronic; % to e2t వైపరీత్యం, vaiparItyaM -n. --(1) abnormality --(2) calamity; వైఫల్యం, vaiphalyaM -n. --failure; వైభవం, vaibhavaM -n. --glory; grandeur; wealth; వైభాషికం, vaibhAshikaM -adj. --optional; వైమనస్యం, vaimanasyaM -n. --strife; discord; estrangement; dislike; ill-will; discord; aversion; వైమానికుడు, vaimAnikuDu -n. --pilot; a person who flies a plane; వైముఖ్యం, vaimukhyaM -n. --reluctance; వైయక్తిక, vaiyaktika -adj. --individual; వైరం, vairaM -n. --enmity; వైరాగ్యం, vairAgyaM -n. --asceticism; (note) ప్రాపంచిక సుఖాలపై విరక్తి; పురాణ వైరాగ్యం, ప్రసూతి వైరాగ్యం, స్మశాన వైరాగ్యం అని మూడు రకాల వైరాగ్యాలు ఉన్నాయి; వైరి, vairi -n. --enemy; వైవస్వత నౌక, vaivasvata nauka -n. --Argo Navis; a constellation of stars visible in the southern skies; % to e2t వైవాహికం, vaivAhikaM -adj. --related to marriage; matrimonial; nuptial; వైవాహిక, vaivAhika -adj. --married; marital; conjugal; వైవిధ్యత, vaividhyata -n. --variety; diversity; వైశేషికం, vaisEshikaM -n. --one of the six systems of Hindu philosophical thought, founded by కాణాద; వైశాల్యం, vaiSAlyaM -n. --area; వైషమ్యత, vaishamyata %e2t -n. --(1) inequality; --(2) dissimilarity; </poem> ==Part 2: శం - SaM, శ - Sa== <poem> శంక, SaMka -n. --doubt; hesitation; scruple; శంకుమల్లె, SaMkumalle - n. -- Butterfly Pea; Asian Pigeon Wings; [bot.] ''Clitoria ternatea'' of the Fabaceae family; శంకువు, SaMkuvu -n. --peg; stake; stump; pole; శంకుస్థాపన, SaMkusthApana -n. --ground breaking ceremony; (lit.) driving a peg into the ground to commemorate the commencement of construction work; శంఖం, SaMkhaM -n. --conch shell; conch; seashell with a spiral three-dimensional structure to it; see also ఆలిచిప్ప; శంఖపుష్పి చెట్టు, SaMkhapushpi ceTTu -n. --[bot.] ''Chrysopogon acicularis''; శంఖాకార, SaMkhAkAra -adj. --conical; శంఖావర్తం, SaMkhAvartaM -n. --spiral; శంఖావర్తుల, SaMkhAvartula -adj. --spiral; శంపాకం, SaMpAkaM -n. --[bot.] ''Cassia fistula''; శంబరవల్లి, SaMbaravalli -n. --[bot.] ''Vitis indica''; శకం, SakaM -n. --era; age; epoch; eon; శకటం, SakaTaM -n. --cart; carriage; శకటు, SakaTu -n. --bishop in chess; శకలం, SakalaM -n. --fragment; ---గ్రహ శకలం = asteroid. ---అణు శకలం = ion; particle. ---విద్యుదావేశ శకలం = electrically charged particle. ---కాంతి శకలం = light particle. ---ధనావేశ శకలం = positively charged particle. శకలార్భకం, SakalArbhakaM -n. --yearling; baby fish; young fish; శకునం, SakunaM -n. --omen; augury; శకులి, Sakuli -n. --fish; శక్తి, Sakti -n. --(1) energy; effort; power; ability; faculty; capacity; strength; prowess; --(2) the active power of a deity; ---స్థితిజశక్తి = potential energy. ---గతిజశక్తి = kinetic energy. ---ప్రేషశక్తి = pressure energy. ---శక్తి వంచన లేకుండా = [idiom.] without sparing any effort. ---శక్తి నిత్యత్వ నియమం = law of conservation of energy. శక్తిమంత, SaktimaMta -adj. --strong; energetic; శత, Sata -pref. --hundred; శతకం, SatakaM -n. --a collection of hundred verses on the same theme; almost all these collections have 108 verses; శతకోటి, SatakOTi -n. --hundred crores; billion; one followed by nine zeros; This is the American billion; The English billion is one followed by twelve zeros; శతఘ్ని, Sataghni -n. --cannon; (lit.) a weapon that can kill hundreds at once; శతపాది, SatapAdi -n. --centipede; one with hundred feet; శతపుష్పం, SatapushpaM -n. --dill; a herb used widely in European cusine and in pickling; [bot.] ''Aniethum graveolens'' of the Apiaceae family; -- సోయికూర; శతభిషం, SatabhiShaM %updated -n. --(1) Lambda Aquarii; Hydor; Yoga tara of the 24th lunar mansion; located in the constellation Aquarius; --(2) The 24th of the 27 star groups (or asterisms or lunar mansions) of the Hindu calendar; --(3) నీటిరేని రిక్క; శత్రర్థకం, SatrarthakaM -n. --[gram.] verbs in present continuous tense, such as వచ్చుచు, తాగుచు; శతాంశం, SatAmSaM -n. --a hundredth part; one percent; percentage; శతావరి, SatAvari %e2t -n. --asparagus; [bot.] Asparagus racemosus; పిల్లిపీచర; పిల్లితేగ; పిల్లిపీచరగడ్డ; శత్రుత్వం, SatrutvaM -n. --enmity; antagonism; శత్రువు, Satruvu -n. --enemy; foe; adversary; శనగపప్పు, Sanagapappu -n. --Bengal gram dal; split chickpeas; chana dal; శనగపిండి, SanagapiMDi -n. --Bengal gram flour; chickpea flour; besan; శనగలు, Sanagalu -n. --Bengal gram; chick pea; [bot.] Cicer arietinum of Leguminosae (pea) family; హరిమంధజం; శనగ; శనిగ్రహం, SanigrahaM -n. --Saturn; శని మహాదశ, SanimahAdaSa -n. --the long period of Saturn’s influence on a horoscope; శపించు, SapiMcu -v. t. --imprecate; curse; శపథం, SapathaM -n. --vow; oath; solemn pledge; శబ్దం, SabdaM -n. --sound; (ant.) నిశ్శబ్దం; శబ్దశాస్త్రం, SabdaSAstraM -n. --philology; శమనం, SamanaM -n. --relief; tranquility; శయ్య, Sayya -n. --couch; bed; శయ్యాళువు, SayyALuvu -n. --[idiom] couch potato; slothful, sluggish person; a person who spends a lot of time in front a TV set, rather than being active; శరత్, Sarat -adj. --autumnal; Fall; related to autumn; శరత్కాలం, SaratkAlaM -n. --Autumn; Fall; the season in which the moon shines the brightest, the days are cool and in the northern lattitudes, the trees shed their leaves; శరద్ విషువత్, SaraD vishuvat -n. --autumnal equinox; శరం, SaraM -n. --arrow; శరణం, SaraNaM -n. --protection; shelter; శరభము, Sarabhamu - n. -- (1) a fabulous animal said to have eight legs and to be stronger than a lion; (2) a young elephant; (3) a camel; (4) a grasshopper; (5) a locust. శరవేగం, SaravEgaM -adj. --very fast; as fast as an arrow; శరీరం, SarIraM -n. --body; శరీరి, SarIri -n. --the soul dwelling inside the physical body; శలభం, SalabhaM -n. --cricket; locust; moth; మిడుత; శలవు, Salavu -n. --leave; ---శలవు తీసికొంటాను = I’ll take leave. ---శలవు పెడతాను = I’ll apply for leave. శల్యం, SalyaM -n. --bone; శల్యపరీక్ష, SalyaparIksha -n. idiom --thorough examination; thorough inspection; this idiom used to refer to thorough investigation to locate a fault, knowing such fault doesn't exist; -- శల్యపరీక్ష అనే జాతీయం పూర్తిరూపం స్తనశల్యపరీక్ష. స్తనంలో శల్యం (ఎముక) ఉండదు. లేదు అని తెలిసి కూడా అతిజాగ్రత్తపరులు కొందరు సోదా చేస్తూ ఉంటారు. ఫలితం తెలిసి కూడా చేసే వృథా పరీక్ష అనే అర్థంలో పై జాతీయాన్ని ఉపయోగిస్తారు. శల్యసారధ్యం, SalyasAradhyaM -n. --[idiom] discouragement by planting a doubt; శలాకం, SalAkaM -n. --thin rod; ramrod; rib of an umbrella; probe; used to refer to an investigation for deeper understanding; శలాక పరీక్ష, SalAka parIksha %e2t -n. --deep probing; in-depth examination; శవం, SavaM -n. --corpse; the dead body of a human; శవపరీక్ష, SavaparIksha -n. --autopsy; శవసంరక్షకుడు, SavasaMrakshakuDu -n. --mortician; the person who prepares a body for rites such as viewing by friends and relatives and for eventual burial or cremation; శశము, SaSamu -n. --rabbit; శషబిషలు, Sashabishalu - n. -- acts; put-ons; -- వేషాలు; శశవిషాణము, SaSavishANamu -n. --absurdity; (lit.) the horn of a rabbit, which is an impossibility; శశాంకం, SaSAMkaM -n. --crude camphor; పచ్చకర్పూరం; శశాంకుడు, SaSAMkuDu -n. m. --moon; శశి, SaSi -n. --moon; camphor; శషబిషలు, Sashabishalu -n. pl. -- purposeless and impeding discussions; -- ప్రయోజనం లేని తిరకాసులతో కూడిన చర్చలు; శస్త్రం, SaStraM -n. --weapon; an ordinary weapon like a bow and arrow or a gun; -- [rel] అస్త్రం = a weapon that only works with the assistance of a "mamtram" - sacred phrase; శస్త్రచికిత్స, SaStracikitsa -n. --surgical treatment; surgery; శస్త్రజీవి, SastrajIvi -n. --surgeon; (ety.) a person whose implements are surgical tools; శ్రద్ధ, Sraddha -n. --faith; attention; శ్రద్ధాంజలి, SraddhAMjali -n. --tribute; శ్రద్ధాళువు, SraddhALuvu -n. --diligent person; శ్రమ, Srama -n. --(1) labor; toil; --(2) trouble; --(3) fatigue; శ్రమజీవి, SramajIvi -n. --a person who works hard for a living; శ్రవణం, SravaNaM %updated -n. --(1) Altair; Aquila; these stars are about 16.5 light years from us; --(2) Beta Capricorni; Dabih; Yoga tara of the 22nd lunar mansion; located in the constellation Capricorn; --(3) The 22nd of the 27 star groups (or asterisms or lunar mansions) of the Hindu calendar; --(4) కరివేలుపు రిక్క; శ్రవణనాడి, SravaNanAdi -n. --auditory nerve; శ్రవణపేయ, SravaNapEya -adj. --pleasing to the ear; melodious; charming to hear; శ్రవ్య, Sravya -adj. --audible; %శా - SA, శ్రా - SrA శాంతి, SAMti -n. --(1) peace; tranquility; --(2) propitiation; a rite to pacify unfriendly planets in a horoscope; శాంతించు, SAMtiMcu -v.i. --quiet down; settle down; శాంతింపచేయు, SAMtiMpacEyu -v. t. --quiet one down; శాంతియుతంగా, SAMtiyutaMgA -adj. --peacefully; శాకం, SAkaM -n. --vegetable; శాకాహారం, SAkAhAraM -n. --vegetarian food; శాకాహారి, SAkAhAri -n. --(1) vegetarian; --(2) herbivore; శాకిని, SAkini %e2t -n. f. --fiend; శాకినీ డాకినీలు, SakinI DakinIlu -n. pl. --fairies and elves; spirits and goblins; శాఖ, SAkha -n. --(1) branch; bow; --(2) arm; sub-division; sect; శాఖానగరం, SAkhAnagaraM -n. --suburb; % to e2t శాఖాచంక్రమణం, SakhAcaMkramaNaM -n. --shifting from place to place without settling down; (lit.) moving from branch to branch; శాఖోపశాఖలుగా, SAkhOpaSAkhalugA -adv. --dendritic; abundantly; శాతం, SAtaM -n. --percentage; percent; శాపం, SApaM -n. --imprecation; curse; శాబకం, SAbakaM -n. --yearling; fledgeling; the young one of an animal; శాబరం, SAbaRaM -n. --[bot.] Symplocos racemosus; శారది, Saradi -n. --[bot.] Jussiena repens; శాల, SAla -n. --house; place; hall; shed; ---అశ్వశాల = stable. ---చెర శాల = jail house. ---టంకశాల = mint. ---పశువుల శాల = cattle shed. ---పాకశాల = kitchen. ---పాఠశాల = school; school house. ---పానశాల = bar; a place where people gather to drink. ---పురిటి శాల = delivery room; delivery ward. ---ముద్రాక్షర శాల = printing house. ---వైద్త్యశాల = hospital; clinic. శాలి, SAli -suff. --a person possessing the trait of the preceding adjective; ---బలశాలి = strong person. ---బుద్ధిశాలి = wise person శాలిహోత్రశాస్త్రం, SAlihOtra SAstraM -n. --science dealing with the diseases of horses and elephants; శాలిహోత్రుడు, SalihOtruDu -n. --Salihotra; a great Indian veterinary physician of ancient India; శాల్తీ, SAItI -n. --character; item; ---అక్షర శాల్తీ = alphabetical character. ---అక్షర మూర్తి = alphabetical character. ---అక్షరాంకిక శాల్తీ = alphanumeric character. ---దశాంశ శాల్తీ = decimal character. ---మూడు శాల్తీలు = three items. శాలువా, SaluvA -n. --shawl; a piece of cloth, usually of wool, of oblong shape and used as a covering for the head or shoulders; శాలేయం, SAlEyaM -n. --[bot.] Anethum panmorium; శాశ్వతం, SASvataM -n. --permanent; శాసనం, SASanaM -n. --(1) inscription; --(2) edict; legislation; ---తామ్ర శాసనం = inscription in copper. శాసన మండలి, SASana maMDali -n. --Legislative Council; the upper house of parliament in Indian states; --ఎగువసభ, శాసననిర్మాణమునకు అనుభవజ్ఞులతో కూడిన సభ; (రాష్ట్రానికి పరిమితమైన) విధానసభ; శాసనసభ, SASanasabha -n. --Legislative Assembly; the lower house of parliament in Indian states; --ఎన్నికైన ప్రజాప్రతినిధులు చట్టాలు చేసి, ప్రభుత్వ విధానాలను రూపొందించి నిర్ణయించే (రాష్ట్రానికి పరిమితమైన) విధానసభ; శాస్త్రం, SAStraM -n. --science; theory; rule; శాస్త్రోక్తంగా, SAStrOktaMgA -adv. --(1) lawfully; --(2) by the rule book; శాస్తి, Sasti -n. --lesson of punishment; lesson in chastisement; గుణపాఠం, శాస్త్రీయ దృక్పథం, SastrIya dRkpathaM -n. --scientific perspective; శాస్త్రీయ విధానం, SastrIya vidhAnaM -n. --scientific method; శాస్త్రీయ వైఖరి, SastrIya vaikhari -n. --scientific attitude; శ్యామసీమలు, SyAmaSImalu -n. --[astron.] Coal Sacks; dark regions of our Milky Way galaxy; శ్రామిక, SrAmika -adj. --laboring; working; toiling; ---శ్రామిక వర్గం = working people; labor force; blue collar workers. శ్రామికుడు, SrAmikuDu -n. --laborer; worker; శ్రావ్య, SrAvya -adj. --melodious; శ్లాఘనీయ, SIAghanIya -adj. --praiseworthy; (ant.) గర్హనీయ; శ్వాస, SvAsa -n. --breath; respiration; శ్వాసక్రియ, SvAsakriya -n. --respiration; శ్వాసనాళం, SvAsanALaM -n. --trachea; windpipe; శ్వాసమండలం, SvAsamaMDalaM -n. --respiratory system; శ్వాస వ్యవస్థ, SvAsa vyavastha -n. --respiratory system; %శిం – SiM, శి - Si, శీ - SI, శ్రీ - SrI శింశుమారం, SiMsumAraM -n. --porpoise, dolphin; శిక్ష, Siksha -n. --punishment; శిక్షణ, SikshaNa -n. --training; శిక్షించు, SikshiMcu -v. t. --punish; శిఖరం, SikharaM -n. --peak; pinnacle; crest; summit; శిఖరాగ్రం, SikharAgraM -n. --summit; peak; pinnacle; crest; ---శిఖరాగ్ర సమావేశం = summit conference. శిగ్రువు, Sigruvu -n. --[bot.] Hyyperanthera morunga; శిథిలం, SithilaM -n. --ruined object; ruined structure; dilapidated building; శిరస్త్రాణం, SirastrANaM -n. --helmet; శిరస్సు, Sirassu -n. --head; శిరీషం, SirIshaM -n. --[bot.] ''Albezia lebbeck''; ''Mimosa lebbeck''; ''Acacia sirisa''; -- దిరిసెన; దిరిసెన పువ్వు; శృ + ఈషన్ అని వ్యుత్పత్తి. తొందరగా వాడిపోయేది అని దాని అర్థం; ఈ చెట్టుకు, దాని ఆకులు, కాయలు, పూవులకు ఆయుర్వేదంలో విశేషమైన ప్రాధాన్యం ఉంది. ఎన్నో రోగాలకు దివ్యౌషధంగా ఈ చెట్టు తాలూకు భాగాలు పనిచేస్తాయి. శిరోబిందువు, SirObiMduvu -n. --[astron.] zenith; the point on the celestial sphere that is directly above the observer; ఊర్ధ్వబిందువు; శిరోబిందు కోణం, SirObiMdu kONam -n. --[astron.] the angle subtended at the observer’s eye by the lines drawn between the observer and the zenith and the line between the observer and a celestial object. శిరోమణి, SirOmaNi -n. --a degree conferred on a Sanskrit scholar after achieving a certain level of educatin; శిరోవారం, SirOvAraM -n. --[math.] overbar; viniculum; a small line drawn over a letter to indicate the nature of the variable it represents; శిల, Sila -n. --stone; lithos; శిలతైలం, SilatailaM -n. --petroleum; crude oil; శిలతైల ఖమీరం, Silataila khamIraM -n. --petroleum jelly; శిల్పం, SilpaM -n. --(1) sculpture; statue; artistic work; --(2) technique; శిలాజం, SilAjaM -n. --fossil; శిలాజ, SilAja -adj. --petrified; fossilized; శిలాజిత్, SilAjit -n. --(1) red chalk; bitumen; It is the gummy substance that exudes from the mountain rocks; -- ఇది నల్లగా, మెరుస్తూ, మైనంలా ఉంటుంది. శిలాజిత్ నీటిలో వేయగానే ఆ నీళ్ళు ఎర్రగా మారతాయి. శిలాజిత్ గాయాలు మాన్పుతుంది. విరిగిన ఎముకలను బాగుచేస్తుంది. ఎముకలు విరిగిన వారికి త్వరగా కట్టుకొనడానికి, నొప్పులు తగ్గడానికి గురిగింజ ఎత్తు శిలాజిత్ ని నేతిలో కలిపి కొన్ని రోజులపాటు తీసుకోవాలి. దానినే కాస్త విరిగిన ఎముకలమీద రాస్తే మరింత ప్రయోజనం. -- సిలాజిత్తు; రాతిమదము; మొమ్మాయి; మోమియా; --(2) a medicinal herb; [bot.] ''Oppdlia elegans; Opquelia multiflora''; శిలాద్రవం, SilAdravaM -adj. --lava; శిలాపుష్పం, SilApushpaM -n. --storax; the balsam of liquid amber tree used in medicines and perfumes; % to e2t శిలావరణం, SilAvaraNaM -n. --[geol.] lithosphere; శిలాస్థి, SilAsthi -n. --[geol.] fossil; % e2t శిల్పి, Silpi -n. --sculptor; the artisan who creates sculptures; designer; architect; శిలీంధ్రం, SilIMdhraM -n. s. --fungus; mushroom; శిలీంధ్ర శాస్త్రం, SilIMdhra SastraM -n. --micology; % to e2t శిలువ, Siluva -n. --Cross; a sacred symbol of Christianity; శివవేము, SivavEmu -n. --[bot.] Indigofera aspalathoides of the Fabacaeae family; శివార్లు, SivArlu -n. pl. --outskirts; suburbs; శిశ్నము, SiSnamu -n. --penis; the external male genital organ; శిశువు, SiSuvu -n. --infant; baby; child; శిశుత్వం, SiSutvaM -n. --infancy; childhood; శిశుసంకల్పన, SiSusaMkalpana - n. -- conception; fertilization of egg with sperm; శిష్టం, SishTaM -n. --remainder; remnant; left over item; శిష్ట, SishTa -adj. --trained; disciplined; learned; wise; శిష్ట వ్యావహారికం, SishTa vyAvahArikaM -n. --the vernacular of the learned; శిష్యుడు, SishyuDu -n. m. --disciple; student; pupil; శిష్యురాలు, SishyurAlu -n. f. --disciple; student; pupil; శిష్టోక్తి, SishTOkti -n. --euphemism; % to e2t శిశువు, SiSuvu - n. --infant; a child from the time of delivery until the child speaks; -- (note).మానవులలో యుగాండం (zygote) అన్న పేరు శిశుసంకల్పన (conception) సమయం నుండి ఐదో వారం వరకు వర్తిస్తుంది. ఐదవ వారం నుండి పదవ వారం వరకు దీనిని పిండం (embryo) అని పిలుస్తారు. పదకొండవ వారం నుండి ప్రసవం అయి బిడ్డ భూపతనం అయేవరకు భ్రూణం (ఇంగ్లీషులో ఫీటస్, fetus) అంటారు. ప్రసవం అయినప్పటినుండి మాటలు వచ్చేవరకు శిశువు (infant) అంటారు - ఇంగ్లీషులో ఇన్^ఫెంట్ అంటే మాటలు రాని పసిబిడ్డ అని అర్థం. మాటలు మాట్లాడడం మొదలు పెట్టిన తరువాత బిడ్డ (child) అంటారు. బిడ్డ అనే మాట ఆడ, మగ కి వర్తిస్తుంది. శిశుమేధం, SiSumEdhaM -n. --infanticide; mass killing of infants; శిస్తు, Sistu -n. --rent on land given to farming; శీఘ్రం, SigraM -adj. --quick; swift; rapid; fast; శీతలం, SitalaM -n. --cold; శీతకన్ను, SItakannu -n. --cold-eye; act of ignoring; benign neglect; ---మామీద శీతకన్ను వేశావేమిరా? = why did you ignore us? శీతశ్వాసం, SItaSvAsaM -n. --hibernation; % to e2t శీతాకాలం, SItAkAlaM -n. --winter; శీతువు, SIthuvu -n. --a potent potable made from sugarcane juice; rum; శీర్షం, SIrshaM -n. --head; end; terminal; vertex; ---ఆమ్ల శీర్షం = acid end; acid terminal. ---నవ శీర్షం = amine end. శీర్ష, Sirsha -pref. --head; prefix; శీర్షబిందువు, SIrshabiMduvu -n. --[math.] dot placed over a variable; శీర్షరేఖ, SIrsharEkha -n. --[math.] line placed over a variable; శీర్షిక, SIrshika -n. --title; heading; headline; శీర్షోన్నతి, SIrshOnnati -n. --altitude; శీలం, SIlaM -n. --(1) nature; character; inherent quality; --(2) chastity; శీలవంతుడు, SilavaMtuDu -n. m. --a man of good character; శీలవతి, SIlavati -n. f. --a chaste woman; శీలి, SIli -suff. --a person possessing the character described by the preceding adjective; ---వ్రతశీలి = a person with impeccable character. ---వితరణశీలి = charitable person. ---పఠనశీలి = voracious reader. ---రచనాశీలి = prolific writer. శీధు, SIdhu -n. --rum; a fermented liquor made from sugarcane juice; శ్రీరంగనీతులు, SrIraMganItulu - ph. -- (lit.) the moral precepts taught by the temple at Srirangam; a proverbial expression for precpts the precher himself does not follow; hypocricy; శ్రీవేష్టం, SrIvEshTaM -n. --turpentine; దేవదారు మొక్కలనుండి కారే రసం; %శుం - SuM, శు - Su, శూ - SU శుంఠ, SuMTha -n. --dullwit; stupid; blockhead; (rel.) వజ్రశుంఠుడు; శుకం, SukaM -n. --parrot; శుకనాశం, SukanASaM -n. --[bot.] Biguonia indica; శుక్రం, SukraM -n. --sperm; see also శుక్లం; శుక్రలోపం, SukralOpaM -ph. --defective sperm. శుక్రవాహకి, SukravAhaki -n. --[anat.] vas deferens; శుక్రుడు, SukruDu -n. --the planet Venus; the second planet from the Sun in the solar system. శుక్ల, Sukla -adj. pref. --white; (ant.) కృష్ణ; ---శుక్లపదార్ధం = [astron.] white matter. ---శుక్లపక్షం = the waxing half of a lunar month. శుక్లాలు, SuklAlu -n. --cataract; an eye disease; శుచి, Suci -n. --tidiness; cleanliness; శుచి, శుభ్రం, Suci, SubhraM -ph. --[idiom] tidy and clean; శుద్ధ, Suddha -adj. --white; pure; clean; stainless; spotless; శుద్ధిచేయు, SuddhicEyu -v. t. --clean and purify; శునకం, SunakaM -n. --dog; శుని, Suni -n. f. --bitch; female dog; శుభం, SubhaM -n. --auspicious thing; good thing; (rel.) అభం, శుభం = good or bad; శుభముహూర్తం, SubhamuhUrtaM -n. --auspicious moment; శుభశ్య శీఘ్రం, SubhaSya SIghraM - ph. -- a Sanskrit phrase meaning, "the sooner the better"; శుభసూచకం, SubhasUcakaM -n. --good omen; శుభ్రం, SubhraM -adj. --clean; tidy; bright; white; neat; శుభ్రం చేయు, SubhraM cEyu -v. t. --make something white, bright and shiny; by implication, to clean; శుభ్రత, Subhrata -n. --cleanliness; శుభాకాంక్షలు, SubhAkAMkshalu -n. --greetings; ---నూతన సంవత్సర శుభాకాంక్షలు = new year greetings. శురూ, shuroo (pronounced as షురూ from Urdu) - n. - beginning; the start; శుల్కం, SulkaM -n. --(1) tax; duty; toll; fee; --(2) dowry; శుల్భం, SulbhaM -n. --a string without any twist; a wire; copper wire; శుశ్రుతుడు, SuSrutuDu -n. --Susruta; the great Indian surgeon of the 6th century B.C. whose book, SuSruta SalyataMtra, was an authoritative treatise on surgery; శుష్కించు, SushkiMcu -v. i. --emaciate; become dry; శుష్క వచనం, Sushka vacanaM -n. --empty words; useless promise; శ్రుతం, SrutaM -n. --(1) the Vedas; (lit.) one that was heard; --(2) hearsay; శ్రుత, Sruta -adj. --heard; శ్రుతపాండిత్యం, SrutapAMDityaM -n. --superficial knowledge; knowledge acquired through the grapevine; knowledge acquired by listening to others; శ్రుతి, Sruti %replacement for old entry -n. --(1) one that was heard; --(2) [music] a singer's signature pitch; starting frequency of a singer's octave; --(3) frequency; pitch; tone; శ్రుతిదండం, SrutidaMDaM -n. --[phys.] tuning fork; శూన్యం, SUnyaM -n. --(1) vacuum; --(2) zero; nothing; నివర్తం; (rel.) ఖాళీ; శూన్యనాళిక, SUnyanALika -n. --vacuum tube; శూన్యవాదం, SUnyavAdaM -n. --nihilism; relativity; (exp.) this word is especially used while referring to Nagarjuna's మాధ్యమిక వాదం. The central premise of this theory is that everything is interdependent. There is nothing absolute. Here శూన్య should be translated as ‘relative’; శూరత్వం, SUratvaM -n. --heroism; bravery; valor; శూరుడు, SUruDu -n. m. --hero; champion; warrior; శూలం, SUlaM -n. --(1) a weapon comprised of a long stick with a sharp tip; ఈటె; బల్లెం; ---త్రిశూలం = trident; Shiva’s weapon. శూల, SUla -n. --(1) a stabbing type of pain; --(2) sharp peg; కొర్రు; --(3) evil eye of a planet on a horoscope; గ్రహశూల; %శృ - SR, శె - Se, శే - SE, శై - Sai, శొ - So, శో - SO, శౌ - Sau శృంఖలం, SRMkhalaM -n. --chain; fetter; cuff; శృంగం, SRMgaM -n. --(1) peak; tip; apex; --(2) horn; ---ఏకశృంగం = one-horned one; rhinoceros. శృంగభంగం, SRMgabhaMgaM -n. --humiliation; to cut one down to size; (lit) de-horning; శృంగాటకం, SRMgATakaM -n. --crossroads; a meeting place of four roads; శృంగారం, SRMgAraM -n. --(1) eroticism; --(2) romance; --(3) grace; elegance; beauty; శృంగారోద్దీపకం, SRMgArOddIpakM - n. -- aphrodisiac; శృంగారోద్దీపకి, SRMgArOddIpaki - n. -- aphrodisiac; శృంగి, SRMgi -n. --horned animal; శృతి, sRti - n. -- musical drone sound; a drone is essential in a practice session or concert of Indian classical music; --సుతి; శృతి పెట్టి, sRti peTTi - n. -- musical drone box; It is similar to a harmonium and is used to provide a drone in a practice session or concert of Indian classical music. శేఫాలిక, SephAlika -n. --[bot.] Nyctanthes arbortristis; శేముషి, SEmushi -n. --intellect; intellectual eminence; శేషం, SEshaM -n. --[math.] remainder; what is left after a division; ---సశేషం = with a remainder; something left over after division. ---నిశ్శేషం = without a remainder; nothing left over after division. శేషతోలన పట్టి, SEshatOlana paTTI -n. --(econ.) trial balance sheet; శ్వేత, SvEta -adj. --white; శ్వేతకం, SvEtakaM -n. --[biol.] albumin; a white protein found in blood, milk, eggs, and so on. శ్వేతకుబ్జ తార, SvEtakubja tAra -n. --[astron.] white dwarf; a type of star; శ్వేతకుష్టు, SvEtakushTu -n. --leucodermia; vitiligo; this is a misnomer as there is no connection between leucodermia and leprosy; శ్వేతపత్రం, SvEtapatraM -n. --white paper containing proposals for action; శ్రేఢి, SrEDhi -n. --[math.] progression; sequence; శ్రేణి, SrENi -n. --(1) [math.] series; --(2) line; row; range; ---పర్వతశ్రేణి = mountain range. శ్రేణీకరణం, SrENIkaraNaM -n. --ranking; putting in a specified order; శ్రేయస్సు, SrEyassu -n. --welfare; శ్రేయోరాజ్యం, SrEyOrAjyaM -n. --welfare state; శ్రేయోభిలాషి, SrEyObhilAshi -n. --wellwisher; శ్రేష్టం, SrEshThaM -n. --excellent; best of all; శ్లేష, SlEsha -n. --language with double meaning; (rel.) double entendre is where the second meaning has sexual or obscene overtones; శైలి, Saili -n. --style; manner of expression; శైలూషం, SailUshaM -n. --[bot.] Argle mormelos; బిల్వవృక్షం; మారేడు; శైవలం, saivalaM -n. --an aquatic plant; శొంఠి, SoMThi -n. --dried ginger; -- [Sans.] విశ్వభేషజం; మహౌషధం; కటుభద్ర; ఆర్ద్రక; శృంగిబేర; -- [ety.] శృంగిబేర > {Gr.] జింజిబెరి > [ Lat. ] జింజిబర్ > [Eng. ] జింజిర్ శోచనీయం, SOcanIyaM -n. --lamentable; sorrowful; శోణం, SONaM -n. --(1) crimson; a shade of red; --(2) blood; శోణితం, SONitaM -n. --covered with blood; శోధకుడు, SOdhakuDu -n. --investigator; detective; శోధన, SOdhana -n. --(1) search; investigation; --(2) resolution; see also పరిశోధన; ---శోధన నాళిక = test tube; పరీక్ష నాళిక. శోఫ, Sopha -n. --inflammation; swelling; -suff. ---itis; ---ఆంత్రశోఫ = inflammation of the intestines; enteritis. ---క్రిమికశోఫ = inflammation of the appendix; appendicitis. శోభ, SObha -n. --glory; luster; radiance; శోభించు, SObhiMcu -v. i. --shine; శోష, SOsha -n. --fainting spell; tiredness; శోషణం, SOshaNaM -n. --absorption; drying; the act of making something dry either by absorption or evaporation; శ్రోత, SrOta -n. --listener; hearer; శ్రోతలు, SrOtalu -n. pl. --listeners; audience; శ్లోకం, SlOkaM - n. -- a Sanskrit poem with a specified prosody rule; -- శ్లోకం అనుష్టుప్ అనే 8 మాత్రల ఛందోవర్గానికి చెందిన ఒక రూపం. ఉత్పలమాల, శార్దూల విక్రీడితం లాగా అది కూడా ఒక కావ్య రచనకు ఉపయోగపడే పద్యం. శ్లోకంలో నాలుగు పాదాలు. ప్రతీ పాదంలోనూ ఐదవ అక్షరం లఘువు అయి ఉండాలి. రెండు, నాల్గవ పాదాలలో ఏడవ అక్షరం లఘువు అయి ఉండాలి. ప్రతీ పాదంలోనూ ఆరవ అక్షరం గురువు అయి ఉండాలి. మిగిలిన చోటులలో నియమమేమీ లేదు. అంటే, నియమం 5,6,7 అక్షరాలలోనే కనపడుతుంది. దీనిని ఈ విధంగా గుర్తు పెట్టుకోవచ్చు - బేసిపాదాలలో 5,6,7 అక్షరాలు యగణం (లఘువు-గురువు-గురువు) కావాలి. సరిపాదాలలో జగణం(లఘువు-గురువు-లఘువు) కావాలి. పాదం చివరి అక్షరం (ఎనిమిదవది) కూడా గురువే కావాలి. ఇలాంటి లక్షణాలున్న పద్యాన్ని 'శ్లోకం' అంటారు. రామాయణం శ్లోకాలతోనే వ్రాయబడింది. కాలిదాసు రఘువంశం ఎక్కువ భాగం శ్లోకాలలోనే వ్రాయబడింది. -- మంత్రం శ్లోకం రూపంలో కూడా ఒక్కోసారి ఉండవచ్చు. ఐతే అన్ని మంత్రాలూ శ్లోక ఛందస్సులోనే ఉండనవసరం లేదు. అలాగే శ్లోకాలన్నీ మంత్రాలు కావు. మంత్రానికి గురూపదేశం అవసరం; శౌరి, Sauri -n. --[astron.] Hercules; a star constellation; M13, a magnificent globular cluster, can be seen in this constellation; శ్రౌత, Srauta -adj. --audible; </poem> ==Part 3: ష - sha, షా - shA, షి - shi, షో - shO== <poem> షట్, shaT -adj. --six; షట్కం, ShatkaM - n. -- a set of six; sextet; six; షట్కర్మలు, shaTkarmalu - n. -- the six functions suitable for a Brahmin; -- అధ్యయనము, అధ్యాపనము, యజనము, యాజనము. దానము, ప్రతిగ్రహము అనేవి ఆరూ బ్రాహ్మణ విధులు. -- 1. వేద శాస్త్రాలను గురుముఖంగా నేర్చుకోవడం, 2. నేర్చుకొన్న విద్యలను విద్య నేర్పమని ఆశ్రయించిన విద్యార్థులకు వాళ్ల యోగ్యతననుసరించి బోధించడం, 3. యజ్ఞాలు చేయడం, వైశ్వదేవము, అగ్ని ష్టోమము, సోమయాగము వంటివి. 4. తనను యజ్ఞం చేయించమని అడిగినపుడు యాజకత్వం వహించడం. యజ్ఞ దక్షిణలు ప్రతిఫలంగా గ్రహించడం. 5. దానములు చేయడం, గో భూ హిరణ్యాది దానాలు కాలోచితంగా చేయడం. 6. ఇతరులు ఇచ్చే దానాలు స్వీకరించి, వాళ్లను దోష విముక్తులను చేసి, జప తపాదులతో తనలో ఆ దోషం లేకుండా చేసుకోవడం — ఇవన్నీ బ్రాహ్మణుడు తప్పక చేయవలసినవి; షట్‌కోణి, shaT^kONi -n. --[math.] hexagon; (lit.) the six-angled one; షడ్‌చక్కెర, shaD^cakkera -n. --[chem.] hexose sugar; షడ్దర్శనాలు, shaD^darSanAlu - n. pl. -- the six schools of orthodox Indian philosophy; షడ్‌భుజి, shaD^bhuji -n. --[math.] hexagon; (lit.) the six-sided one; షడోజు, shaDOju -n. --[chem.] hexose; a type of chemical substance that goes under the generic name of sugar, but not related to table sugar or sucrose; షర్బత్, sharbath -n. --syrup; షరా, sharA -n. --(1) note below; post script; --(2) status; situation; షరాబు, sharAbu -n. --merchant; షరాయి, shrAyi -n. s. --trousers; షవన దినం, Shavana dinaM %e2t -n. -- civil day; షష్టి, shashTi -n. --sixty; షష్టిపూర్తి, shashTipUrti -n. --completion of sixty years of life; షష్ఠి, shashThi -n. --six; the sixth day of the lunar half-month; షష్ఠేంద్రియం, shashThEMdriyaM -n. --the sixth sense organ; షష్ఠేంద్రియజ్ఞానం, shashThEMdriya j~nAnaM -n. --sixth sense; extra sensory perception; షామియానా, shAmiyAnA -n. --awning; tent; a temporary structure made of canvas; షావుకారు, shAvukAru -n. --merchant; money lender; షికారు, shikAru -n. --stroll; pleasure walk; pleasure boat ride; pleasure trip; షోకు, shOku -n. --fashion; షోకులాడి, shOkulADi -n. f. --fashionable woman; షోడశం, shODaSaM -adj. --sixteen; sixteenth; </poem> |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==మూలం== * V. Rao Vemuri, English-Telugu and Telugu-English Dictionary and Thesaurus, Asian Educational Services, New Delhi, 2002 ISBN: 0-9678080-2-2 [[వర్గం:వేమూరి తెలుగు-ఇంగ్లీషు నిఘంటువు]] 76v0upthw8izk6mvvlcjzjs2np0pwnu వేమూరి తెలుగు-ఇంగ్లీషు నిఘంటువు/స-హ 0 3024 33343 33342 2022-08-01T14:34:26Z Vemurione 1689 /* Part 1: సం - saM, స - sa */ wikitext text/x-wiki =నిఘంటువు= * This dictionary is an improved version over the print version (expanded, errors corrected, new features continually being added) published by Asian Educational Services, New Delhi in 2002. * You are welcome to add. BUT PLEASE DO NOT DELETE entries until you are absolutely, positively SURE a mistake has been made and needs to be corrected. * PLEASE do not delete entries or their meanings simply because you personally did not agree with the meaning given there. Thanks * American spelling is used throughout. * There is no clearly established, standardized alphabetical order in Telugu. The justification for the scheme used here would be too long for discussion here. 16 March 2016. {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> ==Part 1: సం - saM, స - sa== <poem> '''సం - saM''' సంకటం, saMkaTaM -n. --(1) disease; illness; --(2) trouble; difficulty; emergency; సంకటకాలం, saMkaTakAlaM - n. -- emergency; సంకటి, saMkaTi -n. --lunch; meal at noon time; typically cooked cereal; porridge; సంకర, saMkara -adj. --hybrid; not pure bred; cross bred; సంకరణం, saMkaraNaM -n. --cross breeding; hydridization; సంకర్షణ, saMkarshaNa -n. --interaction; సంకలనం, saMkalanaM -n. --addition; compilation; సంకల్పం, saMkalpaM -n. --resolve; resolution; a mental decision or commitment to do something. సంకలిత, saMkalita -adj. --aggregated; added; accumulated; సంక్రమణం, saMkramaNaM - n. The passage of the sun (or a planetary body) from one sign of the zodiac into another. -- సూర్యాది గ్రహములు ఒక రాశిని విడిచి మరియొక రాశికి పోవడము. -- see also సంక్రాంతి; సంక్రమణ, SaMkramaNa -n. --transition. సంక్రామిక, saMkrAmika -adj. --contagious; %to e2t సంక్షిప్త, samkshipta -adj. --abbreviated; సంక్షిప్తం, samkshiptaM -n. --brief; summary; abbreviation; సంక్షోభం, samkshObhaM -n. --upheaval; crisis; disturbance; సంకీర్ణ, saMkIrNa -adj. --mixed; related to a coalition; complex; సంకుచిత, saMkucita -adj. --restricted; narrow; సంకు పాషాణం, SaMku pAshANaM -n. --white arsenic; Arsenicum album; సంకుల సమరం, SaMkula samaraM -n. --bitter struggle; mob fight; fierce battle; సంకేతం, SaMkEtaM -n. --sign; symbol; code; secret signal; సంక్షేమం, SaMkshEmaM -n. --welfare; సంక్షోభం, SaMkshobhaM -n. --unrest; disturbance; distress; crisis due to shortage of resources; సంఖ్య, SaMkhya -n. --[math.] number; a sequence of one or more digits; ---అనిష్ప సంఖ్య = irrational number; not a number that can be expressed as a ratio of two integers; ---కరణీయ సంఖ్య = irrational number. ---బేసి సంఖ్య = odd number. ---నిష్ప సంఖ్య = fractional number; rational number. ---సరి సంఖ్య = even number. ---సమ్మిశ్ర సంఖ్య = complex number. ---సంకీర్ణ సంఖ్య = complex number. సంఖ్యాత్మక, saMkhyAtmaka -adj. --numerical; సంఖ్యాధికత్వం, saMkhyAdhi-katvaM -n. --majority; numerical majority; % to e2t సంఖ్యావాచకం, saMkhyAvAcakaM -n. --numeral; number; సంఖ్యాశాస్త్రం, saMkhyASAstraM -n. --[math.] --(1) statistics; --(2) theory of numbers; సంగం, saMgaM -n. --junction; meeting place; సంగణకం, saMgaNakaM -n. --computer; సంగణీకరించు, saMgaNIkariMcu -v. t. --compute; calculate; సంగడి, saMgaDi -n. --(1) couple; pair; --(2) dumb-bell; a pair of weights used in weight lifting; సంగడికత్తె, saMgaDikAtte -n. f. --friend; girl friend; సంగడికాడు, saMgaDikADu -n. m. --friend; boy friend; సంగత, saMgata -adj. --consistent; సంగతంగా, saMgataMgA -adv. --consistently; సంగతత్వం, saMgatatvaM -n. --consistency; సంగత్వం, saMgatvaM - n. -- attachment; (ant.) నిస్సంగత్వం; సంగతి, saMgati -n. --(1) point; issue; news; event; subject matter; topic; circumstance; message; story; occurrence; knowledge; --(2) [music] variation in the way different stanzas in a lyric are rendered with varying melodies; సంగతులు, saMgatulu -n. pl. --issues; news items; సంగమం, saMgamaM -n. --union; junction; ---సాగర సంగమం = the place where a river joins the sea. సంగ్రహం, saMgrahaM -n. --(1) summary; --(2) collection; సంగ్రహాలయం, saMgrahAlayaM -n. --museum; a place where collections are kept; సంగ్రహించు, saMgrahiMcu -v. t. --collect; obtain; acquire;. summarize; సంగ్రామం, saMgrAmaM -n. --conflict; battle; war; సంగీతం, saMgItaM -n. --music; సంగోరు, saMgOru -n. --half portion; సంఘం, saMghaM -n. --(1) group; --(2) society; సంఘ సేవకుడు, saMgha sEvakuDu -n. m. --social worker; సంఘ సేవిక, saMgha sEvika -n. f. --social worker; సంఘటన, saMghaTana -n. --event; incident; సంఘటిత, saMghaTita -adj. --integrated; consolidated; compact; organized; cooperating; -- సంఘటిత ఉద్యోగులు = Organised employees. --అసంఘటిత ఉద్యోగులు = Unorganised employees. సంఘర్షణ, saMgharshaNa -n. --conflict; friction; సంఘాతం, saMghAtaM -n. --collision, union of objects caused by a collision; సంఘీభవించు, saMghIbhaviMcu -v. i. --unite; సంఘీభావం, saMghIbhAvaM -n. --unity; the feeling of being a part of a society; సంజ్ఞ, saMj~na -n. --sign; symbol; gesture; code; సంచయని, saMcayani -n. --[comp.] accumulator; a register used in the arithmetic unit of a digital computer; సంచరించు, saMcariMcu -v. i. --wander about; roam; rove; సంచలనం, saMcalanaM -n. --commotion; disturbance; stir; activity; movement; సంచారం, saMcAraM -n. --(1) meandering; touring; traveling; traversing; wandering; roaming; --(2) [music] meandering into higher notes during the initial phase of a rendition; range; సంచార, saMcAra -adj. --mobile; touring; travelling; సంచాలకుడు, saMcAlakuDu -n. m. --organizer; convener; సంచి, saMci -n. --(1) bag; sac; --(2) purse; సంచిక, saMcika -n. --(1) an issue of a periodical; (rel.) సంపుటి = a volume of a periodical. For a monthly periodical, the issue published each month is a సంచిక, and the collection of issues during a year is సంపుటి; --(2) [comp.] accumulator; సంచిత, saMcita -adj. --accumulated; cumulative; ---సంచిత కర్మ = accumulated karma. ---సంచిత నిధి = consolidated fund. సంచీపేరు, saMcIpEru -n. --[comp.] accumulator register; సంజనిత, saMjanita -adj. --created; produced; సంజాయిషీ, saMjAyishI -n. --explanation; in response to an allegation; సంజీవని, saMjIvani - n. --[bot.] ''Selaginella bryopteris''; A restorative, a cordial, a reviving medicine, a medicine tending to prolong life, or of sufficient efficacy to raise the dead; This is believed to be the herb that revived Lakshmana in the Indian epic Ramayana; [same as] సంజీవకరణి; see also సంధానకరణి, సౌవర్ణకరణి, విశల్యకరణి; సంత, saMta -n. --(1) farmer’s market; rows of stalls in a market place on a periodic basis, typically once a week; --(2) a Vedic lesson; --(3) unwelcome and nagging disturbance as in వెధవ సంత లాగుంది; ---మైలసంత = fish or meat market. ---మడిసంత = fruit or vegetable market. సంతర్పణ, saMtarpaNa -n. --a type of feast served on special occassions tolarge number of people; సంతకం, saMtakaM -n. --signature; సంతతి, saMtati -n. --offspring; progeny; one'’s children; సంతరించు, saMtariMcu -v. t. --acquire; accumulate; develop; get; సంతానం, saMtAnaM -n. --offspring; one’'s children; సంతానవంతుడు, saMtAnavaMtuDu -n. m. --one who has children; సంతానవతి, saMtAnavati -n. f. --one who has children; సంతాపం, saMtApaM -n. --sadness; grief; సంతు, saMtu -n. --offspring; progeny; సంతృప్త, saMtRpta -adj. --[chem.] saturated; సంతృప్తి, saMtRpti -n. --satisfaction; సంతోషం, saMtOshaM -n. --happiness; pleasure; సందడి, saMdaDi -n. --bustle; excitement; సందర్భం, saMdarbhaM -n. --context; circumstance; సందర్భ శుద్ధి, saMdarbha suddhi -n. --appropriateness of context; సందర్శకులు, saMdarsakulu -n. pl. --visitors; tourists; సందిగ్ధ, saMdigdha -adj. --doubtful; uncertain; ambiguous; సందిలి, saMdili -n. --upper arm; సందు, saMdu -n. --alley; a narrow street; [coll.] excuse; narrow opening; సందుపిల్లి, saMdupilli -n. --alley cat; సందువా, saMduvA -n. --pomfret (fish); ---తెల్ల సందువా = silver pomfret; white pomfret; Pampus argentius. ---సూది సందువా = grey pomfret; Pampus argentius. ---నల్ల సందువా = brown pomfret; black pomfret; Parastromateus niger. సందేశం, saMdESaM -n. --message; news; tidings; సందేహం, saMdEhaM -n. --doubt; suspicion; hesitation; uncertainty; సందేహాస్పద, saMdEhAspada -adj. --doubtful; uncertain; సందోహం, saMdOhaM -n. --multitude; crowd; సందేహశీలుడు, saMdEhaSIluDu - n. -- skeptic, one who doubts everything; -- సంశయవాది; సంధ్య, saMdhya -n. --(1) dusk; dawn; the times of day joining sunlight and darkness; (lit.) the junction time; --(2) religious rites performed at dusk; సంధ్యావందనం; ---ఉషసంధ్య = dawn; ప్రాతఃకాలం; ---సాయంసంధ్య = dusk; సాయంకాలం; సంధాత, saMdhAta %e2t -n. --organizer; one who unites; సంధానం, saMdhAnaM -n. --synthesis; concatenation; joining together; సంశ్లేషణ; సంధానకరణి, saMdhAnakaraNi --n. -- a medicinal herb said to have the miraculous property of making torn flesh or broken bones whole; the identity of this is not known at present; [see also] విశల్యకరణి, సంజీవకరణి, సౌవర్ణకరణి; సంధాన భాష, saMdhAna bhAsha -n. --link language; సంధాయక, saMdhAyaka -adj. --connective; connecting; సంధాన రసాయనం, saMdhAna rasAyanaM -n. --synthetic chemistry; సంశ్లేష రసాయనం; సంధ్యావందనం, saMdhyAvaMdanaM -n. --the prayer offered to the Sun and other elements of nature at dawn and dusk; సంధ్యారాగం, saMdhyArAgaM -n. --redness of the sky at dawn or dusk; సంధి, saMdhi -n. --(1) junction; union; --(2) a grammatical construct joining two words; euphonic combination; --(3) truce; pact; --(4) delirium; ---యుగసంధి = period of transition between two eras. ---త్రికసంధి = a grammatical construct in Telugu and Sanskrit. సంధించు, saMdhiMcu -v. t. --bring together; సంధికాలం, saMdhikAlaM -n. --transition priod; juncture; సంన్యాసి, saMnyAsi - n. -- one who gave up all worldly things; one who gave up attachments to this physical material world; -- సర్వసంగపరిత్యాగి; see also సన్నాసి; సంపంగి, saMpaMgi - n. -- a fragrant flower; --- తీగ సంపంగి = a flowering shrub with greenish-yellow flowers; [bot.] ''Artabotrys hexapetalus;'' --- చెట్టు సంపంగి = a flowering tree with greenish yellow scented flowers; [bot.] ''Canaga odorota;'' సంపద, saMpada -n. --wealth; resource; ---ఖనిజ సంపద = mineral wealth. ---జల సంపదలు = water resources; నీటి వనరులు; ---సహజ సంపదలు = natural resources. సంపన్న, saMpanna -adj. --wealthy; rich; సంపర్కం, saMparkaM -n. --contact; సంప్రదాయం, saMpradAyaM -n. --tradition; custom; practice; సంప్రదాయ సిద్ధ, saMpradAya siddha -adj. --traditional; conventional; సంప్రదింపులు, saMpradiMpulu -n. pl. --discussions; negotiations; consultations; సంపాతం, saMpAtaM - n. -- (1) fall; quick downward fall; quick downward swoop; (2)[math.] superposition; occupying a slot (space or time) simultaneously; సంపాదకత్వం, saMpAdakatvaM -n. --editorship; సంపాదక వర్గం, saMpAdaka vargaM -n. --editorial board; సంపాదకుడు, saMpAdakuDu -n. --editor (of a magazine or newspaper); the editing of a movie is called కూర్పు; ---ఉప సంపాదకుడు = assistant editor. ---సహాయ సంపాదకుడు = associate editor. సంపాదకీయం, saMpAdakIyaM -n. --editorial; సంపాదన, saMpAdana -n. --earnings; సంపాదించు, saMpAdiMcu -v. i. --earn; obtain; procure; get; సంపుటి, saMpuTi -n. --volume of a periodical; same as సంపుటం; సంపెంగ, saMpeMga -n. --champaka; [bot.] Michelia champaka; also సంపంగి, [Sans.] చంపక; సంబంధం, saMbaMdhaM -n. --(1) relationship; kinship; alliance; --(2) contextual relevance; --(3) a match for a prospective wedding; సంబంధి పదకోశం, saMbaMdhi padakOSaM -n. --thesaurus; సంబరం, saMbaraM -n. --(1) festival; --(2) happiness; [[నీటిబ్రాహ్మీ|సంబరేణి]], saMbarENi -n. --[bot.] ''Bacopa monnieri;'' సంబారాలు, saMbArAlu -n. pl. --(1) cooking ingredients; --(2) spices used in cooking; సంబోధన, saMbodhana -n. --addressing; సంభవించు, saMbhaviMcu -v. i. --happen; occur; సంభ్రమం, saMbhramaM -n. --(1) thrill; excitement; --(2) surprise; bewilderment; సంభారం, saMbhAraM -n. s. --supplies; equipment; సంభావన, saMbhAvana -n. --(1) respect; honor; esteem; --(2) token of respect; a gift given in recognition of the display of a scholarly talent; see also దక్షిణ; సంభావ్యం, saMbhAvyaM -n. --probable; సంభావ్యత, saMbhAvyata -n. --[math.] probability; ---It is possible that it will rain tomorrow, and I would estimate the probability of rain tomorrow is 46% = రేపు వాన పడే సావకాశం వుంది. రేపు వాన పడే సంభావ్యత 46% వుందని అంచనా వేస్తున్నాను. సంభాషణ, saMbhAshaNa -n. --dialog; conversation; సంయమనం, saMyamanaM -n. --restraint; forbearance; self-denial; control; moderation; balance; సంయుక్త, saMyukta -adj. --joint; mutual; సంయుక్తాక్షరం, saMyuktAksharaM -n. --a combination of more than two consonants; సంయోగం, saMyOgaM -n. --conjugation; unification; joining together; synthesis; chemical reaction; సంయోగ జంటబంధం, saMyOga jaMTabaMdhaM -n. --[chem.] conjugate double bond; సంయోజిత, saMyOjita -adj. --conjoined; attached; సంరంభం,saMraMbhaM -n. --excitement; సంరక్షణ, saMrakshaNa -n. --protection; conservation; preservation; patronage; సంవర్గ, saMvarga -adj. --categorical; సంవర్గమానం, saMvargamAnaM -n. --[math.] logarithm; సంవత్సరం, saMvatsaraM -n. --year; సంవాదం, saMvAdaM -n. --debate; argument; ---సంవాద చాతుర్యం = debating talent. సంవిధానం, saMvidhAnaM -n. -- (1) technique; (2) constitution; a body of fundamental principles or established precedents according to which a state or other organization is acknowledged to be governed; సంవిధాన శాస్త్రం, saMvidhAna SastraM -n. --technology; సంవేగం, saMvEgaM -n. --acceleration; haste; hurry; సంవేదక, saMvEdaka -adj. --[bio.] sensory; ---సంవేదక నాడులు = sensory nerves. సంశయం, saMSayaM -n. --doubt; సంశయాస్పద, saMSayAspada -adj. --doubtful; questionable; సంశ్లేషణ, saMSlEshaNa -n. --synthesis; fusion; (ant.)విశ్లేషణ; సంస్కరణ, saMskaraNa -n. --reform; సంస్కర్త, saMskarta -n. --reformer; సంస్కరించు, saMskariMcu -v. t. --(1) reform; --(2) cremate a dead body; సంస్కారం, saMskAraM - n. -- doing things well; cultured behavior సంస్కారాలు, saMskArAlu - n. -- the set of things that ought to be done well, according to scriptures; -- పుట్టినది మొదలు ఆయా వయసులలో మంత్రపూర్వకంగా చేసే క్రియలు సంస్కారాలు. జాతకర్మ మొదలు అంత్యేష్టి వరకూ 16 సంస్కారాలు చేస్తారు. అన్నప్రాశనం, చెవులు కుట్టడం, అక్షరాభ్యాసం, ఉపనయనం, వివాహం, మొదలైనవి సంస్కారాలు; సంస్మరణ, saMsmaraNa -adj. --memorial; సంస్కృతం, saMskRtaM -n. --Sanskrit; సంస్కృత, saMskRta -adj. --polished; cultured; సంస్కృతి, saMskRti -n. --culture; culture of a society; సంస్థ, saMstha -n. --organization; institution; establishment; సంసారం, saMsAraM -n. --the household; family; see also కుటుంబం; సంసారి, saMsAri -n. --family person; householder; సంస్కారం, saMskAraM -n. --cultured behavior; polished behavior; సంస్థాపకుడు, saMsthApakuDu -n. m. --founder; సంస్థానం, saMsthAnaM -n. --feudal state within British India; సంసిద్ధం, saMsiddhaM -n. --ready; సంహితం,saMhitaM -n. --collection; compilation; compendium; book; సంస్థిత, saMsthita -adj. --established; సంహారం, saMhAraM - n. --(1) killing; destruction; --(2) folding --- వేణీ సంహారం = folding the hair; సంక్షోభం, saMkshObhaM -n. --shortage; '''స - Sa''' స, sa -n. --first of the seven notes of Indian music; the seven notes are : స, రి, గ, మ, ప, ద,ని; స, sa -pref. --with; along; ---సచేల = clothed; with clothes. ---సాలంకృత = decorated; with ornaments. ---సాధికార = authoritative; with authority. సకల, sakala -adj. --all; entire; omni; see also సర్వ; సకృత్తుగా, sakRuttugA -adv. --rarely; seldom; సకిలింత, sakiliMta -n. --neighing of a horse; సకృత్తుగా, sakRttugA --adv. -- seldom; rarely; scarcely; సఖ్యము, sakhyamu -n. --friendship; సఖుడు, sakhuDu -n. m. --friend; సఖి, sakhi -n. f. --friend; companion; సగం, sagaM -n. --half; ---చెరిసగం = half each, the assumption being that there are two people to share. సగటు, sagaTu -n. --average; mean; సగటు సముద్ర మట్టం, sagaTu samudra maTTaM -ph. --mean sea level; సగుణ బ్రహ్మ, saguNa brahma - n. - The Supreme Universal Power that is within the capability of description and understanding, Vishnu, Shiva, Shakti, Rama, Krishna, etc.; see also నిర్గుణ బ్రహ్మ; సగ్గుబియ్యం, saggubiyyaM -n. --sago; tapioca; a grain-like preparation made from the starchy substances found in a variety of palm-like trees such as ''Metroxylon sagu'', ''M. rumphi'', ''M. leave'', (Jatropha family); In India, this is often made from Casava root or ''Manihot utilissima''; ([[కర్ర పెండలం]]); -- [Hindi] sabudana; సగ్గుతాడి, saggu tADi -n. --sago palm; [bot.] Cycas revoluta; సగుణ, saguNa -adj. --with qualities; with attributes; with properties; సగోత్రీయత, sagOtrIyata -n. --consanguinity; relationship by descent from the same ancestor; a genetic relationship stretched over many generations; see also రక్తసంబంధం; సగోత్రుడు, sagOtruDu -n. --consanguine; kinsman; (rel.) జ్ఞాతి; దాయ; దాయాది; సచిత్ర, sacitra -adj. --illustrated; with figures; సచివాలయం, sacivAlayaM -n. --secretariat; an office where the offices of ministry are located; సచివుడు, sacivuDu -n. m. --minister; adviser; councilor; secretary; సచ్ఛిద్ర, sacchidra -adj. --perforated; porous; సజల, sajala -adj. --diluted; hydrated; combined with water; సజ్జ, sajja -n. --(1) basket; a basket made of beads or dried seeds; wicker basket; --(2) ornamental armor; సజ్జలు, sajjalu -n. --spiked millet; [bot.] ''Penicillata spicata; Holcus spicatus''; -- సజ్జలు బలవర్ధకమైన ఆహారం. సజ్జలతో చేసిన ఆహారపదార్థాలు రుచితో పాటు ఆరోగ్యానికీ మేలు చేస్తాయి; సజ్జలు ప్రాణ్యములని సరఫరా చేసే చక్కటి ఆహారం; వంద గ్రాముల సజ్జలు 378 కేలరీల శక్తిని ఇస్తాయి. వీటిలో ఖటికం, ఇనుము అధికంగా ఉంటాయి. భాస్వరం శాతం అధికంగా ఉన్న సజ్జలు కణాభివృద్ధిలో కీలకపాత్ర పోషిస్తాయి; సజ్జలతో రొట్టె, చపాతీ, దోశ .. ఇలా రకరకాల వంటకాలు చేసుకోవచ్చు. -- గంటెలు; సజాతీయత, sajAtIya -adj. --kindred; belonging to the same clan; సజావుగా, sajAvugA -adv. --on an even keel; సజ్జితం, sajjitaM -n. --armored; సజ్జిత రథం, sajjita rathaM -n. --armored vehicle; tank; సజీవ, sajIva -adj. --alive; living; live; (ant.) నిర్జీవ; ---సజీవ శిలాస్తులు = living fossils. సడలించు, SaDaliMcu -v. t. --loosen; make less tight; unscrew; సడ్డకుడు, saDDakuDu - n. --co-son-in-law; the husband of a man's wife's sister; -- షడ్డకుడు; షడ్డకురాలు = codaughter-in-law; the wife of a woman's husband's brother; సడి, saDi -n. --noise; సణుగుడు, SaNuguDu -n. --(1) murmuring; murmur; --(2) grumbling; సతతము, satatamu -adj. --always; సత్కరించు, satkariMcu -v. t. --honor; సత్యం, SatyaM -n. --truth; సత్యసారణి, SatyasAraNi -n. --[logic] truth table; సత్రకాయ, satrakAya -n. --sidekick; సత్రం, satraM -n. --choultry; rest house for travellers; inn; hostel; lodging; tavern; సత్వం, satvaM -n. --power; ---విద్యుత్ సత్వం = electrical power. % e2t సత్వరంగా, satvaraMgA -adv. --expeditiously; quickly; on the double; సత్యం, satyaM -n. --truth; సత్యసంధత, satyasaMdhata -n. --truthfulness; సతాయించు, satAyiMcu -v. t. --bother; torment; irritate; tease; సత్తా, sattA -n. --strength; power; energy; సత్యాగ్రహం, SatyAgrahaM -n. --civil disobedience; సతీర్థ్యుడు, satIrthyuDu - n. -- another student from the same mentor; a fellow disciple who studied at the same teacher at a different time; -- see also సహాధ్యాయుడు; సత్తు, sattu -n. --pewter; an alloy traditionally composed of 85–99% [[tin]], mixed with [[copper]], [[antimony]], [[bismuth]], and sometimes [[silver]]. Copper and antimony act as hardeners while lead is more common in the lower grades of pewter, that gives a bluish tint; Pewter has a low [[melting point]], around {{convert|170|-|230|C|F}}, depending on the exact mixture of metals; it was widely used for special purpose cooking vessels in India in the pre-independence era; It probably is not a good idea to use this material for cooking; ---సత్తు రూపాయి = a counterfeit rupee coin. సదనం, sadanaM -n. --house; dwelling; residence; hostel; dormitory; సదరు, sadaru -adj. --the said; the above referenced; ---సదురు శ్రీవారు = the said husband. సదస్సు, sadassu -n. --assembly of learned people; meeting; conference; congregation; సభ; సదస్యులు, sadasyulu -n. pl. --attendees; participants in a conference; సదా, sadA -adj. --always; సదాపనస, sadApanasa -n. --breadfruit tree; a starchy fruit tree found in the Pacific islands; [bot.] Artocarpus altilis; సదాపాకు, sadApAku -n. --garden rue; a strong-scented herb with medicinal properties; [bot.] Ruta chalepensis; సదిశరాసి, sadiSarAsi -n. --[math.] vector; a mathematical quantity with a magnitude and direction; % to e2t సదుపాయం, sadupAyaM -n. --convenience; comfort; see also సౌకర్యం; సద్దు, saddu -n. --noise; sound; same as శబ్దం; సద్యోగం, sadyOgaM --echo word with ఉద్యోగం; సద్యోజాత, sadyOjAta -adj. --nascent; (ety.) సద్యః + జాతః = అప్పుడే పుట్టిన; సన్నగిల్లు, sannagillu -v. i. --become lean; decrease in size; diminish; సన్నని, sannani -adj. --slender; thin; fine; lambent; --- lambent light = సన్నని వెలుగు; చల్లని వెలుగు; --- lambent candle light = రెపరెపలాడే కొవ్వొత్తి వెదజల్లే సన్నని వెలుగులో; సన్నకారు, sannakAru -adj. --small scale; small; సన్నపావాలి, sannapAvAli -n. --[bot.] Portulacea meridiana; సన్నజాజి, sannajAji -n. --jasmine; [bot.] ''Jasmimu ariculatum;'' సన్నయేలకి, sannayElaki -n. --[bot.] ''Elettaria cardamomum;'' ఏలకులు; సన్నరాష్ట్రం, sannarAshTraM -n. --[bot.] ''Alpinia chinencis;'' సనాతనం, sanAtanaM -n. --traditional; classical; (ant.) అధునాతనం; సన్నాయి, sannAyi -n. --Indian clarinet; సన్నాహం, sannAhaM -n. --effort; preparation; సన్నాసి, sannAsi -n. --a useless fellow; see also సంన్యాసి; సన్నికల్లు, sannikallu - n. -- a stone slab on which condiments are ground; a grinding slab; -- కల్లు అనగా తమిళం, కన్నడ భాషలలో రాయి అని అర్థం. సన్నికృష్ట, sannikRshTa -adj. --proximate; very near; -- (ant.) విప్రకృష్ట; సన్నిధానం, sannidhAnaM -n. --proximity; presence; సన్నిధానవర్తి, sannidhAnavarti -n. --gatekeeper; lookout; a sentry; a person who controls access to an important person; సన్నిపాతజ్వరం, sannipAtajvaraM -n. --typhoid; (lit.) the coincidence of fever and delirium; సన్నివేశం, sannivESaM -n. --(1) contact; proximity; --(2) scene; --(3) event; సన్నిహిత, sannihita -adj. --close; adjacent; proximate; సన్నిహితుడు, sannihituDu -n. --close friend; a person close by; సపదాంశం, sapadAMSaM -n. --[ling.] allomorph; any of the variant forms of a morpheme; సపర్య, saparya -n. --service; %to e2t సప్త, sapta -pref. --seven; the seventh; సప్తకం, saptakaM - n. -- a group of seven; సప్తమి, saptami -n. --the seventh day of the lunar half-month; సప్తర్షి మండలం, saptarshi maMDalaM -n. --The Big Dipper; The Plow; a group of stars in Ursa Major, the Great Bear; (lit.) the region of the seven sages; this is the constellation best known for locating the Polaris in the northern skies; the middle star in the tail of the Bear is a double star, Mizar (Vashista) and Alcor (Arundhati); సప్త రుషులు, sapta ruShulu -n. --(1) The seven stars of the big Dipper; Starting from the tip of the Dipper, the stars are: Alpha Dubhe = Viswamitra or Kratu; Beta Merak = Jamadagni or Pulaha; Gamma Phegda = Bharadwaja or Pulastya; Delta Magrez = Gautama or Angirasa; Epsilon Alioth = Atri; Zeta Mizar = Vasishta; Eta Alkaid = Kashyapa or Marichi; Mizar's companion star is Alcor = Arundhati సపోటా, sapOTA -n. --sapota; sapodilla plum; [bot.] Manilkara achras; Achras sapta; Manilkara zapota; (note) పాల సపోటా, గేదె సపోటా అని రెండు రకాలు ఉన్నాయి; సబ్జాగింజలు, sabjAgiMjalu -n. --seeds of sweet basil; [bot.] ''Ocimum basilicum''; -- వనతులసి విత్తనాలు; రుద్రజడ విత్తనాలు; -- సబ్జాగింజలు నీటిలో నానే సరికి వాటి మీద తెల్లటి గుజ్జు వంటి మ్యూకస్ పొర ఏర్పడుతుంది. నానిన సబ్జా విత్తులు మూత్రకారి (diuretic)గానూ, శృంగారోద్దీపకాలు (aphrodisiac)గానూ, చెమట పట్టించేవి (diaphoretic) గానూ, కడుపులోనుంచి గ్యాస్ ను వెడలించేవి (carminative) గానూ పేరొందాయి. ఈ (తులసి) మొక్క ఆకుల రసం కడుపులో క్రిమిదోషాన్ని నివారిస్తుంది. దీని వేళ్ళు జ్వర హారిణి (febrifuge) గా పనిచేస్తాయి. ఈ వేళ్ళ రసాన్ని పాము విషానికి విరుగుడు (antidote to snake-poison) గానూ ఉపయోగిస్తారు; సబ్జా విత్తులు తీసుకుంటే అవి శరీరంలో అతికాకను తగ్గిస్తాయి. సబ్జా నీళ్ళు తాగిన వెంటనే కళ్ళు చల్లబడతాయి. ఈ విత్తులు గనేరియా (Gonorrhoea) నివారణకు అద్భుతంగా పనిచేస్తాయి. ఒకప్పుడు పశ్చిమ ఆశియా దేశాలలో గనేరియా విపరీతంగా వ్యాపించి అపారమైన జన నష్టం జరిగిందట. అప్పటి నుంచీ ముస్లిం కుటుంబాలలో సబ్జా విత్తుల వాడకం, వారి ఇళ్ళలో సబ్జా తులసి మొక్కల పెంపకం ఒక తప్పనిసరి విషయంగా అలవాటయిందని అంటారు; సబ్బు, sabbu -n. --soap; the material obtained from a reaction between an alkali such as caustic potash or caustic soda and a fatty substance like oil; a soap is different from a detergent; సబ్బుబిళ్ల, sabbubiLLa -n. --a cake of soap; సబ్బుబుడగ, sabbubuDaga -n. --soap bubble; సబ్బునురుగ, sabbunuruga -n. --lather from soap; సభ, sabha -n. --meeting; conference; gathering; సభ్యత, sabhyata -n. --social courtesy; etiquette; norm of behavior in a group; సభ్యత్వం, sabhyatvaM -n. --membership; సభాపతి, sabhApati -n. m. --chairman of a meeting; సభాసదులు, sabhasadulu -n. pl. --attendees; participants in a meeting; సభాస్థలి, sabhAsthali -n. --venue; meeting place; assembly hall; సభికుడు, sabhikuDu - n. -- (1) gambler; a participant in a gambling game; (2) a member in an assembly; సభ్యులు, sabhyulu -n. pl. --(1) members; (2) attendees; participants in a meeting; సభ్యోక్తి, sabhyOkti -n. --euphemism;a gentle way of saying something unpleasant; సమంజస, samaMjasa -adj. --just; reasonable; సమంగా, samaMgA -adv. --evenly; properly; సమ, sama -pref. --iso; equal; సమకట్టు, samakaTTu -v. i. --(1) prepare; make ready; --(2) attempt; సమక్షం, samakshaM -n. --presence; సమకాలీకులు, samakAlIkulu -n. --contemporaries; people who lived at the same time; సమకూర్చు, samakUrcu -v. i. --arrange; bring out; provide; సమగ్ర, samagra, -adj. --entire; whole; complete; comprehensive; సమతలం, samatalaM -n. --plane; flat plane; తలం is a surface; సమతులిత, samatulita -adj. --balanced; సమద్విబాహు త్రిభుజం, samadvibAhu tribhujaM -n. --[math.] isosceles triangle; సమన్వయం, samanvayaM -n. --coordination; reconciliation; సమన్వయ కర్త, samanvaya karta -ph. --coordinator సమపీడనరేఖ, samapIDanarEkha -n. --isobar; % e2t సమబాహు త్రిభుజం, samabAhu tribhujaM -n. --[math.] equilateral triangle; సమభాగి, samabhAgi -n. --[chem.] isomer; each of two or more compounds with the same formula but a different arrangement of atoms in the molecule and different properties; -- [phys.] isomer; each of two or more atomic nuclei that have the same atomic number and the same mass number but different energy states. సమభావం, samabhAvaM -n. --equanimity; సమయం, samayaM -n. --(1) time; --(2) opportune moment; chance; సమయసారణి, samayasAraNi -n. --timetable; సమయస్పూర్తి, samayaspUrti -n. --the presence of mind; spontaneity; సమయోచిత, samayOcita -adj. --timely; topical; సమర్ధత, samardhata -n. --capability; competence; సమరూపత, samarUpata -n. --isomorphism; సమవాయం, samavAyaM -n. --(1) continuum; --(2) group; gathering; ---స్థలకాల సమవాయం = space-time continuum. సమస్త, samasta -adj. --all; whole; entire; complete; సమస్తం, samastaM -n. --everything; సమస్య, samasya -n. --problem; challenge; task; enigma; సమశీతలం, samaSItalaM -adj. --temperate; సమ్మతి, sammati -n. --consent; agreement; assent; సమ్మర్దం, sammardaM -n. --crowd; throng; the rush of people; సమాంతర, samAMtara -adj. --parallel; సమానాంతర; ---సమాంతర రేఖలు = parallel lines. ---సమాంతర క్రియ = parallel operation. సమాకరణం, samAkaranaM -n. --[math.] processing; సమాకలనం, samAkalanaM -n. --[math.] integration; సమాఖ్య, samAkhya -n. --federation; సమాచారం, samAcAraM -n. --information; news; సమాజం, samAjaM -n. --community; association; congregation; club; society; group of like-minded people; సమాజశాస్త్రం, samAjaSAstraM -n. --sociology; సమాధానం, samAdhAnaM -n. --reply; response; answer; సమాధానపడు, samAdhAnapaDu -v. i. --acquiesce; come to terms; సమాధి, samAdhi -n. --(1) grave; tomb; --(2) a state of deep meditation; concentration of mind continuously for a period of 12 x 12 x 12 seconds = 28 minutes 48 seconds (according to Yoga Sutra); --(3) a state of enlightenment of super-consciousness; the union f individual consciousness with cosmic consciousness; సమానం, samAnaM -n. --equal; సమానత్వం, samAnatvaM -n. --equality; సమానార్థక, samAnArthaka -adj. --synonymous; సమాపక, samApaka -adj. --finite; ---సమాపకక్రియ = finite verb. సమాయత్త, samAyatta -adj. --prepared; ready; సమాలోచన, samAlOcana -n. --consultation; సమావృతం, samAvRtaM -adj. --surrounded; సమావేశం, samAvESaM -n. --conference; assembly; congregation; meeting; ---జనాంతిక సమావేశం = closed-door meeting. ---శిఖరాగ్ర సమావేశం = summit meeting. సమాశ్రయం, samASrayaM -n. --alliance; సమాసం, samAsaM -n. --compound phrase; a compound word formed by the combination of two or more nouns or a noun and a verb and whose meaning can be deduced from the meanings of the component words; సమితి, samiti -n. --collection, assembly, set; [math.] a set is a collection of things that share a common property; ---అపరిమిత సమితి = [math.] infinite set. ---ఐక్యరాజ్య సమితి = The United Nations; an assembly of nations. ---తెలుగు కళా సమితి = Telugu Arts Association. ---పరిమిత సమితి = [math.] finite set. సమిధ, samidha -n. --firewood; esp. the twigs used in religious fire rituals; సమ్మిళిత, sammiLita -adj. --mixed; mingled; సమీకరించు, samIkariMcu -v. t. --equate; సమీకరణం, samIkaraNam -n. --equation; ---బీజ సమీకరణం = algebraic equation. ---బౌల్య సమీకరణం = Boolean equation. ---వర్గ సమీకరణం = quadratic equation. సమీకృత, samIkRta -adj. --unified; integrated; సమీక్ష, samIksha -n. --review; సమీప, samIpa -adj. --close; proximate; adjacent; సమీప బిందువు, samIpa biMduvu -n. --perigee; the point that is closest to the focus in an ellipse; సముచ్చయం, samucchayaM -n. --[gram.] the conjunction suffixes that join words, as in ను and యు; ఉ. అతడునూ, నేనునూ; --సముచ్చయార్థకం; సముద్రం, samudraM -n. --sea; (rel.) మహాసముద్రం; అఖాతం; సముద్రజలం, samudrajalaM -n. --seawater; సముద్రగర్భం, samudragarbhaM -n. --(1) seafloor; --(2) the depths of sea; సముద్రతీరం, samudratIraM -n. --seashore; beach; సముద్ర మట్టం, samudra maTTaM -n. --sealevel; సముద్ర శైవాలం, samudra SaivAlaM -n. --sea weed; % to e2t సముద్రపు నాచు, samudrapu nAcu -n. --kelp; % to e2t సముద్రపు పాటు, samudrapu pATu -n. --ebb; సముద్రపు పోటు, samudrapu pOtu -n. --tide; flow; సముదాయం, samudAyaM -n. --aggregate; collection; సమూహం, samUhaM -n. --group; collection; crowd; సమృద్ధి, samRddhi -n. --abundance; plentiful; సమ్మె, samme -n. --strike; work stoppage; సమ్మెట, sammeTa -n. --sledgehammer; సమేతంగా, samEtaMgA -adv. --accompanied by; with; సమైక్య, samaikaya -adj. --united; concerted; సయ్యాట, sayyATa -n. --sport; amorous play; సయోధ్య, sayOdhya -n. --amity; friendly relationship; సరం, saraM -n. --garland; necklace; ---ముత్యాల సరం = pearl necklace. సరంజామా, saraMjAmA -n. --paraphernalia; సరంబి, saraMbI -n. --(1) ceiling; --(2) ceiling made out of planks; scafolding; సరణి, saraNi -n. --array; table; tabulation; %to e2t సరఫరా, sarapharA -n. --supply; supplies; సరఫరా చేయు, sarapharA cEyu -v. t. --supply; సరస, sarasa -n. --proximity; సరస్సు, sarassu -n. --lake; (rel.) సరోవరం = big lake; సరళ, saraLa -adj. --straight; linear; (ant.) విరళ = nonlinear; (rel.) ఘాతీయ = exponential; సరళములు, saraLamulu -n. pl. --[gram.] soft consonants; voiceless unaspirated plosives; ‘గ, జ, డ, ద, బ’ లు; సరళ రేఖ, saraLa rEkha -n. --straight line; సరళి, saraLi -n. --trend; course; style; సరళీకరణ, saraLIkaraNa -n. --simplification; streamlining; సరసం, sarasaM - adj. -- (1) Juicy, tasty.రసయుక్తమైన, సుస్వాదువైన; (2.) Sapid, soft.లలితమైన;(3.) Good, virtuous; (4.) Charming, agreeable, pleasant, elegant, sweet.అందమైన, మనోహరమైన; (5.) funny, merry.పరిహాసమైన; (6.) Easy, cheap.చవుకైన సరస్వతి ఆకు, sarasvati Aku -n. --Indian pennywort; [bot.] ''Centella asiatica;'' బ్రహ్మమండూకి; సరస్సు, sarassu -n. --lake; a large, naturally formed body of water; -- pond and lagoon are smaller in size; -- (rel.) చెరువు is an artificial lake created by digging; --- కాసారం; సర్గం, sargaM -n. --chapter; section; canto (of a book); సర్జం, sarjaM -n. --resin; సర్జరసం, sarjarasaM -n. --resin; the exudation of Sal tree; also సజ్జరసం, (note) this is not the juice of spiked millet as the alternate spelling suggests; సర్పం, sarpaM -n. --serpent; snake; asp; సర్పంచ్, sarpaMc -n. --chairman of a village council or Panchayat; సర్పగంధి, sarpagaMdhi -n. --Indian snakeroot; [bot.] ''Rauvolfia serpentina;'' సర్వం, sarvaM -adj. --all; ---సర్వహక్కులు = all rights. సర్వ, sarva -n. --everything; all; సర్వజనీన, sarvajanIna -adj. --universal; all including; "all-hands"; ---సర్వజనీన సమావేశం = all-hands meeting. సర్వత్రా, sarvatra -adv. --everywhere; సర్వతోముఖ, sarvatOmukha -adj. --all-round; సర్వదా, sarvadA -adv. --always; సర్వనామం, sarvanAmaM -n. --[gram.] pronoun; (ety.) name that applies to all; సర్వపక్ష సమావేశం, sarvapaksha samAvESaM -ph. --all-party conference; సర్వప్రకారేణి. sarvaprakArENi - adv. -- by all means; at any rate; సర్వభక్షకి, sarvabhakshaki -n. --omnivore; an animal that eats any food; సర్వసత్తాక, sarvasattAka - adj. -- sovereign; --- సర్వసత్తాక గణతంత్ర రాజ్యం = sovereign republic సర్వ సభ్య సమావేశం, sarva sabhya samAvESaM -ph. --general body meeting; సర్వసమానం, sarvasamAnaM -n. --identical; (lit.) equal in all respects; సర్వసామాన్యంగా, sarvasAmAnyaMgA -adv. --generally; in general; సరాగం, sa-rA-gaM -n. --friendly talk; banter; సరాసరి, sarAsari -adv. --straight; directly; సరాసరి, sarAsari -n. --average; mean; సర్కారు, sarkAru -n. --government; సర్కార్లు, sarkArlu -n. pl. --short for సర్కారు జిల్లాలు; the central and northern coastal districts of the Telugu-speaking parts of India; సర్వాత్మనా. sarvAtmanA - adv. -- by all means; at any rate; సరి, sari -adj. --(1) even; --(2) reasonable; -n. --(1) equal; --(2) OK; --(3) enough; complete; over; సరికొత్త, sarikotta -adj. --brand new; సరిగమలు, sarigamalu -n. pl. --the musical notes of Indian music; the same notes are called do, re, mi; fa, sa, la, ti in western music; It does not matter what you call these notes in your language but their frequencies should be approximately the same; In the Western notation these notes correspond to the white keys C, D, E, F, G, A, B on a piano keyboard; In Western music C corresponds to an exact frequency of a soundwave whereas in Indian music the corresponding musical note స covers a small band of frequencies సరిగ్గా, sariggA -adv. --properly; completely; సరిచూచు, saricUcu -v. t. --verify; check; సరిచేయు, saricEyu -v. t. --adjust; set right; correct; సరిపడా, saripaDA -adj. --enough; in sufficient quantity; సరిసంఖ్య, sarisaMkhya -n. --even number; (ant.) బేసిసంఖ్య, సరిసమంగా, sarisamaMgA -adv. --in exactly equal portions; on a par; సరిపెట్టు, saripeTTu -v. t. --equalize; adjust; సరిపోల్చు, saripOlcu -v. t. --compare; సరిహద్దు, sarihaddu -n. --boundary; border; edge; సర్పి, sarpi -n. --Herpes; Herpes Zoster; -- బాల్యంలో ఒకప్పుడు ఆటలమ్మ (Chickenpox) వచ్చి తగ్గిన వారిలో కొందరికి, రక్త నాళాలలో దాగి ఉన్న వ్యాధికారక సూక్ష్మక్రిములు, సాధారణంగా ఆ వ్యక్తి వయస్సు అరవై ఏళ్ళు దాటాక రక్తనాళం పొడవునా సర్పి బొబ్బల రూపంలో బయటపడి తీవ్రమైన బాధకలిగిస్తాయి; సర్పిలం, sarpilaM -n. --spiral; సర్పిలాకృతి, sarpilAkRti -n. --spiral-shaped; సరీసృపం, sarIsRpaM -n. --reptile; snake; సర్వీసు, sarvIsu -n. --lubricating jelly; సరుకు, saruku -n. --merchandise; stock; material; ---చెత్త సరుకు = shoddy merchandise. సరుగుడు చెట్టు, saruguDu ceTTu -n. --beefwood tree; casuarina tree; [bot.] ''Casuarina equisetifolia''; also చవుకు చెట్టు, ఈల; సర్దుబాటు, sardubATu -n. --adjustment; సరే, sarE -minor sentence. --O. K. ; alright; సరేసరి, sarEsari -particle. --not to mention; let alone; apart from; సరోవరం, sarOvaraM -n. --big lake; సర్వోత్తమం, sarvOttamaM -n. --the very best; optimum; సలసల, salasala -adj. --onomatopoeia the sound of boiling water; సలక్షణంగా, salakshaNaMgA -adv. --correctly; in a proper manner; సలహా, salahA -n. --advice; counsel; సల్లాపం, sallApaM -n. --conversation; సలిలం, salilaM -n. --water; సలుగు, salugu -n. --(1) pig; piglet; baby pig; --(2) porcupine; సవతి, savati -n. --co-wife; సవతి తల్లి, savati talli -n. --step-mother; సవతు, savatu %e2t -n. --equivalent; సవరణ, savaraNa -n. --adjustment; revision; modification; alteration; సవరం, savaraM -n. --natural or artificial hairpiece used in conjunction with real hair to make it longer or bulkier; a wig; a hairpiece; సవర్ణం, savarNaM -n. --[ling.] allophone; variant form of a phoneme; ---అ, ఆ లు, ఇ, ఈ లు, ఉ, ఊ లు సవర్ణములు; సవరించు, savriMcu -v. t. --adjust; arrange; సవరింత, savariMta -n. --adjustment; arrangement; సవ్యం, savyaM -adj. --proper; correct; the right way; clockwise direction; ---సవ్యంగా మొదలయిన పని సగం అయినట్లే = a job well begun is half done. సవా, savA -adj. -- an additional quarter; an additional one-fourth; -- సవాలక్ష = 1.25 లక్షలు; చాలా; -- సవాలక్ష కారణాలు = many reasons; -- సవా తీన్ = three and a quarter; 3.25 (numerically); 3.15 (temporally); సవానా, savAnA -n. --savanna; treeless plain in tropical and subtropical regions; సవాయి, savAyi -n. --syphilis; a venereal disease; సవాలక్ష, savAlaksha -n. --[idiom.] many; innumerable; umpteen; (lit.) one-and-a-quarter lakhs; సవాలు, savAlu -n. --challenge; సవాలుచేయు, savAlucEyu -v. t. --challenge; సవాళ్లు, savALlu -n. pl. --challenges; సవాసేరు, savAsEru -n. --a weight measure equal to 5 పలములు, used until metric system was introduced; 4 సవాసేర్లు = 4 ఏబులంలు = 1 వీశ; (ety.) one and a quarter sers = 10 పలములు; సవినయంగా, savinayaMgA -adv. --with humility; obediently; humbly; modestly; సస్యశ్యామలం, sasyasyAmalaM -n. --evergreen; ససేమిరా, sasEmirA -adv. --by no means; on no account; సహకరించు, sahakariMcu -v. t. --cooperate; సహకారం, sahakAraM -n. --cooperation; assistance; సహకార, sahakAra -adj. --cooperative; ---సహకార పరపతి సంఘం = cooperative credit society. ---సహకార సంఘం = cooperative society. ---సహకార సేద్యం = cooperative farming. సహగమనం, sahagamanaM -n. --the practice of a wife joining her dead husband's funeral pyre; -- భర్త తోపాటు చితి ఎక్కడం సహగమనం; భర్త వేరే చోట మరణించాక వార్త తెలిసి అగ్ని ప్రవేశం చేస్తే అనుగమనం; సహచర్యం, sahacaryaM -n. --companionship; సహచరుడు, sahacaruDu -n. m. --(1) friend; colleague; --(2) husband; (lit.) one who moves along with you; (rel.) అనుచరుడు is a follower; సహచారిణి, sahacariNi -n. f. --(1) female friend; colleague; --(2) wife; సహజంగా, sahajaMgA -adv. --naturally; normally; సహజ, sahaja -adj. --natural; innate; సహజ భాషా ప్రకర్మ, sahaja bhAShA prakarma -ph. --[comp.] natural language processing; సహజ వనరులు, sahaja vanarulu -n. pl. --natural resources; సహజ సంఖ్య, sahaja saMkhya -n. --natural number; (note.) Integers, such as 1, 2, 3, 4, …, are called natural numbers. These are also called positive whole numbers or ధన పూర్ణాంకాలు; సహజ సామర్థ్యం, sahaja sAmarthyaM -n. --aptitude; సహజాత, sahajAta -adj. --[ling.] cognate; సహనం, sahanaM -n. --patience; సహస్రం, sahasraM - n. -- (1) one thousand; (2)infinitely many; సహాధ్యాయుడు, sahAdhyAyuDu - n. -- fellow student; a fellow disciple who studied at the same teacher at the same time; -- see also సతీర్థ్యుడు సహానుభూతి, sahAnubhUti - n. -- empathy; the ability to understand and share the feelings of another; '''స్క, స్త, స్మ, స్య, ....''' స్తంభం, staMbhaM -n. --pillar; post; (rel.) రాట; స్తంభించు, staMbhiMcu -v. i. --to be brought to a halt; to be stopped; to be paralyzed; to be brought to a state of inaction; స్తంభ, staMbha -adj. --stationary; unmoving; steady; స్తనం, stanaM -n. --breast; స్తన్యం, stanyaM -n. --breast milk; స్తన్యదం, stanyadaM -n. --mammal; స్తపతి, stapati -n. --(1) architect; --(2) a temple architect; స్తబ్దత, stabdata -n. --inactivity; immobility; inertia; స్తరం, staraM -n. --layer; stratum; స్తరిత, starita -adj. --stratified; స్తవం, stavaM -n. --praise; ---స్తవంగా కాదు, వాస్తవంగా = not in praise, but in reality; ---స్తవనీయం = praiseworthy; స్థలం, stalaM -n. --place; site; స్థలాకృతి, sthalAkRti -n. --topography; స్థలాభావం, sthalAbhAvaM -n. --lack of space; స్పందన, spaMdana -n. --(1) vibration; throbbing; --(2) excitation; --(3) quivering; fluttering; --(4) reaction; (ant.) ప్రతిస్పందన; స్పర్ధ, spardha -n. --(1) competition; rivalry; --(2) tension; ---మనస్పర్ధలు = mental tensions caused by differences of opinion. స్పర్ధి, spardhi -n. --competitor; rival; స్పర్శ, sparSa -n. --touch; స్పర్శజ్ఞానం, sparSaj~nAnaM -n. --sense of touch; స్పర్శరేఖ, sparSarEkha -n. --tangent; స్పర్శవేది, sparSavEdi -n. --philosopher’s stone; a stone believed to have the power to convert base metals to gold upon touching; touch-stone; స్పర్శశృంగం, sparSaSRuMgaM -n. -- [zool.] antenna; స్పష్టం, spashTaM -n. --clear; clarified; obvious; స్పష్టత, spashTata -n. --clarity; స్పృహ, spRuha -n. --awareness, consciousness; స్ఫటికం, sphaTikaM -n. --crystal; స్ఫటికార్థం, sphaTikArthaM -n. --[chem.] crystalloid; a crystal-like substance; స్ఫటికీకరణం, sphaTikikaraNaM -n. --crystallization; స్మృతి, smRti -n. --memory; recall; స్మరణశుభగత్వ , smaraNaSubhagatva -adj. --suitability for memorization; స్మరణశుభగత్వం, smaraNaSubhagatvaM -n. --one that is suitable for memorization; స్వంత, svaMta -adj. --private; personal; స్వ, sva -pref. --self; స్వకపోలకల్పిత, svakapOlakalpita -adj. --one’s own creation; original idea; not borrowed; (lit.) created in one’s own cheek; స్వగతం, svagataM -n. --(drama) soliloquy; monologue; aside; (lit.) reminiscing one’s own past; స్వచాలిత, svacAlita %e2t -adj. --automatic; స్వచ్ఛంద, svacchaMda -adj. --(1) free; independent; --(2) voluntary; స్వచ్ఛ, svaccha -adj. --pure; స్వజాతి సంపర్కం, svajAti saMparkaM -n. --in-breeding; self-pollination; స్వతంత్రం, svataMtraM -adj. --independent; free; not subject to any other's will; ability to make one’s own decisions; -- see also స్వాతంత్ర్యము; - n. independence; freedom; స్వతంత్ర, svataMtra -adj. --under one’s own control; self-restrained; independent; (ant.) పరతంత్ర; స్వతస్సిద్ధంగా, svatassidhaMgA -adv. --naturally; inherently; స్వతహాగా, svatahAgA -adv. --by nature; స్వపరాగ సంపర్కం, svaparAga saMparkaM -n. --self-pollination; స్వభావం, svabhAvaM -n. --nature; inherent property; characteristic; character; స్వయం, svayaM -pref. --self; స్వయంకృత, svayaMkRta -adj. --self-caused; self-inflicted; స్వయంకృత అపరాధం, svayaMkRta aparAdhaM -ph. --one’s own mistake; self-inflicted crime; స్వయంసంపూర్ణత, svayaMsaMpUrNata -n. --self-sufficiency; స్వరం, svaraM -n. --(1) musical note; --(2) a specific frequency at which a sound wave vibrates; --(3) the symbols representing notes in Indian classical music; sa, ri, ga, ma, pa, da, ni, sa --(4) vowel; --(5) [rel] రాగం = a group of notes; Typically, the group may contain 5, 6, or 7 notes; only those combinations that are pleasing to the ear constitute a రాగం; for example, the note 'sa' must appear in all ragas; the notes 'ma', and 'pa' both cannot be omitted at the same time; స్వరకల్పన, svarakalpana -v. t. --creating a musical score; composing a musical score; స్వరభక్తి, svarabhakti -n. --anaptyxis; insertion of a short vowel between consonants for ease of pronunciation; స్వర్ణయుగం, svarNa yugaM -n. --golden age; halcyon age; స్వరాజ్యం, svarAjyaM -n. --self rule; independent government as opposed to colonial rule; స్వరూపం, -n. --shape; natural shape; స్వరూపుడు, svarUpuDu -suff. --a male with a certain shape indicated by the preceding root; స్వరూపిణి, svarUpiNi -suff. --a female with a certain shape indicated by the preceding root; స్వస్తి, svasti - n. -- be well; --సు+అస్తి = బాగు + ఉండుట; స్వస్థత, svasthata -n. --recovery; cure; good health; స్వస్థలం, svasthalaM -n. --home town; native place; '''సాం - sAM; సా, sA; సిం - siM, సి - si; .....''' సాంకర్యం, sAMkaryaM -n. --hybridization; సాంకేతిక, sAMkEtika -adj. --technical; సాంకేతిక విద్య, sAMkEtika vidya -ph. --technical education; సాంకేతిక నిపుణుడు, sAMkEtika nipuNuDu -ph. m. --technical expert; సాంకేతిక నైపుణ్యత, sAMkEtika naipuNyata -ph. --technical expertise; సాంఖ్య, -adj. --statistical; related to numbers; సాంఖ్యక్రమం, sAMkhyakramaM -n. --[chem.] empirical formula; సాంఖ్యీకృత, sAMkyIkRuta %e2t -adj. --digitized; సాంగత్యం, sAMgatyaM -n. --(1) association; company; --(2) intercourse; సాంగోపాంగంగా, sAMgOpAMgaMgA -adj. --thoroughly; from the beginning to end; సాంఘిక, sAMghika -adj. --social; societal; సాంతం, sAMtaM - adv. -- till the end; completely; సాంత్వనము, sAMtvanamu - n. -- appeasement; pacification; soothing; -- ఓదార్చుట; అనునయము; సాంద్రత, sAMdrata -n. --density; సాంద్రము, sAMdramu -adj. --dense; thick; సాంద్రీకృత, sAMdrIkRta -adj. --concentrated; condensed; సాంబారు, sAMbAru -n. --a spiced lentil soup with vegetables; -- [Sans.] సంభారములు = ingredients such as salt, tamarind, etc. So సాంబారు is a soup made from such ingrdients; సాంబ్రాణి, sAMbrANi -n. --myrrh; benzoin; resin benzoin; Gum Benjamin; Indian frankincense; the fragrant gum from a variety of trees; [bot.] ''Boswellia serrata; Boswellia glabra;'' పరంగి సాంబ్రాణి; (rel.) Styrax benzoin; Shorea robusta; (rel.) గుగ్గిలం; సాంబ్రాణి ఆకు, sAMbrAni Aku -n. --Thyme-leafed gratiola; a medicinal herb that is different from సాంబ్రాణి, [bot.] ''Bacopa monnieri'' of the Scorophulariaceae family; సాంబ్రాణి చెట్టు, sAMbrANi ceTTu -n. --sal tree; [bot.] Shorea robusta, (of Dipterocarpaceae family); same as సాలవృక్షం, సర్జకం, the resin obtained from the sap of this tree is called సాంబ్రాణి; సాకల్యంగా, sAkalyaMgA -adv. --completely; comprehensively; fully; సాకార, sAkAra -adj. --shaped; with a shape; with a form; formed. సాక్షాత్కారం, sAkhAtkAraM -n. --manifestation right in front of the eyes; సాక్షి, sAkshi -n. --witness; (ety.) స + అక్షి = ప్రత్యక్షంగా చూచిన వ్యక్తి; సాకీను, sAkInu -n. --inhabitant; resident; సాకు, sAku -n. --excuse; pretext; -v. t. --bring up; raise; foster; nourish; సాగదీయు, sAgadIyu -v. t. --stretch; elongate; draw; సాగనంపు, sAganaMpu -v. i. --give sendoff; సాగరం, sAgaraM -n. --(1) ocean; sea; --(2) one followed by 29 zeros in the traditional Indian system of counting; సాగర శాస్త్రం, sAgara SAstraM -n. --oceanography; సాగర సంగమం, sAgara saMgamaM -n. --mouth of a river; place where a river joins the sea; సాగు, sAgu -n. --cultivation; tillage; ---చుక్కల సాగు = drip irrigation. -v. i. --(1) stretch; elongate; --(2) continue; సాటా, sATA %e2t -n. --barter; traders exchanging goods with no money as a medium of transaction; సాటి, sATi -adj. --equal; similar; parallel; -n. --equal; peer; match; సాటిది, sAtidi -n. f. --equal; peer; సాటిలేని, sAtilEni -n. --matchless; peerless; సాటివాడు, sAtivADu -n. m. --equal; peer; సాదరంగా, sAdaraMgA -adv. --respectfully; సాదర, sAdara -adj. --(1) respectful; (2) miscellaneous; --- సాదర ఖర్చులు = miscellaneous expenses; సాదా, sAdA -adj. --plain; blank; unadorned; unspiced; ordinary; clear; uncorbonated; సాదృశం, sAdRusaM -n. --analogy; సాధకం, sAdhakaM -n. --practice; esp. the practice of music lessons; సాధకబాధకాలు, sAdhakabAdhakAlu -n. pl. --problems and pitfalls inherent in any activity; trials and tribulations; practical problems; implementation problems; సాధనం, sAdhanaM -n. --device; appliance; సాధన, sAdhana -n. --practice; సాధనసంపత్తి, sAdhanasaMpatti -n. --facilities and resources; సాధనసామగ్రి, sAdhanasAmagri -n. --equipment required to do something; సాధ్య, sAdhya -adj. --derived; ---సాధ్య బిందువు = [gram] derived pause during a grammatical operation. సాధారణ, sAdhAraNa -adj. --general; ordinary; nothing special; సాధించు, sAdhiMcu -v. t. --(1) solve; accomplish; --(2) nag; సాధికార, sAdhikAra -adj. --authoritative; with authority; సాధు, sAdhu -adj. --tame; domestic; ---సాధు జంతువు = tame animal; gentle animal. సాధువు, sAdhuvu -n. --(1) holy person; --(2) gentle person; సాధ్వి, sAdhvi -n. f. --gentle woman; సాన, sAna -n. --whetstone; సానపట్టు, sAnapaTTu -v. t. --polish; sharpen; grind; సాని, sAni -n. f. --(1) lady; wife of the master, --(2) mistress; prostitute; --(3) head woman; ---దొరసాని = wife of the boss. ---మంత్రసాని = midwife. ---సానా? సంసారా? = is she a prostitute or a family person? సాన్నిధ్యం, sAnnidhyaM -n. --proximity; vicinity; proximity; సానుకూలం, sAnukUlaM -n. --favorable circumstance; favorable result; సానుభూతి, sAnubhUti -n. --sympathy; condolence; pity; సాపత్యం, sApatyaM %e2t -n. --similarity; likeness; -- సామ్యం; పోలిక; సాపు, sApu -adj. --fair; not rough; not in a draft form; (ant.) చిత్తు; ---సాపు ప్రతి = fair copy; సాపేక్షం, sApEksha -n. --relativity; సాపేక్ష, sApEksha -adj. --relative; relativistic; సాపేక్ష విలాసం, sApEksha vilAsaM -n. --[comp.] relative address; సాపేక్ష సిద్ధాంతం, sApEksha siddhAMtaM -n. --theory of relativity; ---సార్వత్రిక సాపేక్ష సిద్ధాంతం = general theory of relativity. ---విశిష్ట సాపేక్ష సిద్ధాంతం = special theory of relativity. సాపేక్ష సమాధి, sApEksha samAdhi -n. --[astron.] relativistic collapse; సాఫీగా, sAphIgA -adv. --smoothly; సామంతుడు, sAmaMtuDu -n. m. --(1) feudatory prince; --(2) wealthy person; సామ్యం, sAmyaM -n. --equality; analogy; సామగ్రి, sAmagri -n. --supplies; material; merchandise; సామరస్యం, sAmarasyaM -n. --amicability; friendship; సమాశ్రయం, samASrayaM -n. --alliance; సామర్థ్యం, sAmarthyaM -n. --capability; ability; strength; సామాజికం, sAmAjikaM -n. --social; societal; సామాజిక, sAmAjika -adj. --social; societal; collective; సామాన్యం, sAmAnya -adj. --common; usual; routine; normal; general; simple; సామాన్య, sAmAnyaM -n. --common; usual; routine; సామాను, sAmAnu -n. --(1) baggage; luggage; --(2) merchandise; సామాన్యుడు, sAmAnyuDu -n. m. --common man; ordinary person; average person; సామ్రాణి, sAmrANi -n. --a breed of horse imported from Samarkand; సామీప్యం, sAmIpyaM -n. --proximity; సాముదాయక, sAmudAyaka -adj. --communal. సాముద్రికం, sAmudrikaM %e2t -n. --symbology; the interpretations of the “impressions” or imprints and body marks (birthmarks, body and facial features such as shapes of fingers, twirls and whorls on finger tips, etc.); ---హస్తసాముద్రికం = palmistry; the art of reading palm prints as a method of fortune-telling. సాముద్రిక, sAmudrika -adj. --related to sea or ocean; సముద్రపు; సామూహిక, sAmUhika -adj. --collective; సామెత, sAmeta -n. --proverb; adage; saying; సాయంత్రం, sAyaMtraM -n. --evening; strictly, from 4.00 P.M. to 7.00 P.M. సాయకం, sAyakaM -n. --arrow; % to e2t సాయన సంవత్సరం, sAyana saMvatsaraM -n. --tropical year; (def.) time taken by the Sun to travel from one equinox to the same equinox. This is approximately 365.242 days; సాయుధులు, sAyudhulu -n. --armed people; సారం, sAraM -n. --essence; gist; సారంగం, sAraMgaM - n. -- జింక, ఏనుగు, తుమ్మెద, వాన కోయిల; సారమైన అంగములు కలది సారంగం; సారంగపాణిఉ, sAraMgapANi - n. -- Lord Siva; -- దేవతలు ఒకసారి యజ్ఞం చేస్తూ రుద్రుని మహిమ తెలియక ఆయనకు యజ్ఞ భాగం ఇవ్వలేదు. అశివమైన ఆ యజ్ఞాన్ని శివుడు రౌద్రాస్త్రంతో భేదించగా యజ్ఞం " జింక "రూపం ధరించి పరుగుదీసింది. అపుడు దాన్ని తన చేత్తో పట్టుకొన్నాడు .అందుచేత శివుడు సారంగపాణి అయ్యాడు. సారటు, sAraTu -n. --a buggy drawn by two horses; గుర్రబ్బగ్గీ; సారణి, sAraNi -n. --(1) channel; --(2) table; tabulation; tableau; arrangement as an array; సారథ్యం, sArathyaM -n. --guidance; leadership; సారథి, sArathi -n. --driver; commander; సారవంత, sAravaMta -adj. --fertile; fruitful; సారస్వతం, sArasvataM -n. --literature; సారస్వత, sArasvata -adj. --literary; సార్ధం, sArdhaM -n. --caravan; సార్ధకం, sArdhakaM -n. --allomorph; with the same meaning; సార్థక, sArthaka -adj. --fruitful; appropriate; significant; ---సార్థక నామం = appropriate name. సార్థకత, సార్థక్యం, sArthakata, sArthakyaM -n. --fruitfulness; worth; significance; utility; సార్వకాలిక నియమం, sArvakAlika niyamaM %e2t -n. --universal law; సార్వజనిక, sArvajanika %e2t -adj. --universal; cosmopolitan; సార్వభౌమత్వం, sArvabhaumatvaM -n. --sovereignty; సార్వభౌముడు, sArvabhaumuDu -n. m. --sovereign; సారాంశం, sArAMSaM -n. --essence; purport; summary; brief; సారా, sArA -n. --wine; ---ద్రాక్ష సారా = grape wine. సారించు, sAriMcu -v. t. --extend; stretch; spread; ---దృష్టి సారించు = cast a glance. ---ఊహని సారించు = extend the imagination. ---విల్లుని సారించు = string a bow. సారువా, sAruvA -n. -- the main paddy crop, grown in the southwest monsoon season; (rel.) దాళవా; సారూప్యం, sArUpyaM -n. --resemblance; analogy; సారూప్య, sArUpya -adj. --similar; analogous; (rel.) సర్వసమాన; సాలంకృత, sAlaMkRta -adj. --decorated; decked; with decorations; with ornaments; ---సాలంకృత కన్యాదానం = giving away the bride fully decked with jewelry. సాల, sAla -n. --(1) sal; a timber tree; సాలగ్రామం, sAlagrAmaM -n. --ammonite; a fossilized shellfish; one of the symbols of Vishnu; సాలచెట్టు, sAlavRkshaM -n. --[bot.] Shorea robusta", (belonging to the Dipterocarpaceae family; --- సర్జకము; ఈ చెట్టు నుండి కారే రసం గడ్డకట్టినప్పుడు సాంబ్రాణి అవుతుంది; కాని అదేమిటో దీనిని గుగ్గిలం చెట్టు అని అంటారు; గుగ్గుల్‍ చెట్టు (Caommiphora mukul" of Burseraceae family)నుండు స్రవించే జిగురు వంటి పదార్థం గుగ్గిలం; సాలభంజిక, sAlabhaMjika -n. --doll; puppet; a statue carved on a pillar or wall; సాలమేండరు, sAlamEMDaru -n. --salamander; a small lizard-like amphibian; సాలామిశ్రి, sAlAmiSri - n, -- Salep; an orchid; [bot.] Orchis mascula; సాలీడు, sAlIDu -n. --spider; సాలీనా, sAlInA -adv. --per year; yearly; సాలు, sAlu -n. --year; -v. i. --match; match wits with; pair up; ---సాల గలగడం = to be able to match up. సాలు ఒక్కంటికి, sAlu okkaMtiki -ph. --per year; సాలుసరి, sAlusari -adv. --yearly; per year; సాలెపురుగు, sAlepurugu -n. --spider; సాలోచనగా, sAlOcanagA -adv. --thoughtfully; giving due thought to; సావకాశం, sAvakAsaM -n. --leisure; at ease; సావధానంగా, sAvadhaAnaMgA -adv. --attentively; carefully; patiently; సాహసం, sAhaSaM -n. --(1) boldness; courage; daring; --(2) temerity; rashness; సాహసోపేతంగా, sAhasOpEtaMgA -adv. --boldly; daringly; సాహిత్యం, sAhityaM -n. --(1) literature; --(2) lyric in a musical composition; స్ఖాలిత్యం, skhAlityaM -n. --error; mistake; a slip; (lit.) something that spilled over unintentionally; a bug in a computer program; '''%స్థా - sthA, - స్నా - snA, స్వా - svA''' స్థాణువు, sthANuvu -n. --immobile object; tree trunk with no branches; used to describe a person who was stunned or found speechless; స్థానం, sthAnaM -n. --position; location; స్థానబలం, sthAnabalaM -n. --(1) strength derived from the position --(2) [math.] in a positional number system, the value of a position as opposed to the inherent value of a digit; స్థానభ్రంశం, sthAnabhraMSaM -n. --dislocation; displacement; స్థానాంతరీకరణం, sthAnAmtarIkaraNaM %e2t -n. --translocation; స్థానికం, sthAnikaM -n. --local; స్థానిక, sthAnika -adj. --local; స్థాపత్యం, sthApatyaM -n. --architecture; స్థాపకుడు, sthApakuDu -n. --founder; స్థాలి, sthAli -n. --cooking vessel; pot; స్థావరం, sthAvaraM -n. --(1) settlement; station; --(2) military base; స్థాయి, sthAyi -n. --stage; status; స్నాతకం, snAtakaM %e2t -n. --(1) inauguration; --(2) commencement; graduation from school and commencement of wordly life; --(3) (lit.) ceremonial bath taken by a bachelor after the completion of his education; an event in a wedding celebration commemorating the end of bachelorhood; స్నాతకోత్తర, snAtakOttara -adj. --post-graduate; స్నాతకోత్సవం, snAtakOtsavaM -n. --commencement exercises; graduation ceremonies; convocation; స్నానం, snAnaM -n. --bath; shower; స్నానపు తొట్టి, snAnapu toTTi -n. --bath tub; bath; స్నాయువు, snAyuvu -n. --sinew; tendon; స్మారకం, smArakaM -n. --consciousness; ---స్మారకం తప్పు = become unconscious. స్మార్తం, smArtaM - n. --Hindu canonical ritual procedures prescribed in the scriptures; -- see also ఔద్గాత్రం; స్మార్తులు, - n. -- శివకేశవులనిద్దరినీ బేధం లేకుండా ఆరాధన చేసేవారు; స్వాంతన, svAMtana -n. --peace; quiet; స్వాగతం, svAgataM -n. --welcome; స్వాతంత్ర్యము, svAtaMtryamu n. independence; freedom; free-will; liberty; -- (ant.) (వ్యతి.) పారతంత్ర్యము; -- see also స్వతంత్రము -- (note) there is a dispute about the difference in meaning between స్వాతంత్ర్యము and స్వతంత్రము; స్వాతి, svAti -n. --(1) Pi Hydrae; Arcturus; Yoga tara of the 15th lunar mansion; located in the constellation Scorpio (or Libra); --(2) The 15th of the 27-star groups (or asterisms or lunar mansions) of the Hindu calendar; --(3) the brightest star in the constellation Bootes; the Herdsman (Bhutap); this is about 37 light-years from us; స్వాధికార, svAdhikAra -adj. --autonomous; స్వాధీనం చేసుకొను, svAdhInaM cEsukonu -v. i. --appropriate; to take one under one’s control; స్వాధీన పరచు, svAdhIna paracu -v. t. --handover; స్వామి, svAmi -n. m. --(1) swami; a religious holy man; --(2) master; head of a household; స్వామికార్యంతో పాటు స్వకార్యం కొంత, svAmi kAryaMtO pATu svakAryaM koMta; - ph. -- getting some personal work done while on official business; dual-purpose activity; స్వామిని, svAmini -n. f. --lady of the house; wife of the master; స్వావలంబన, svAvalaMbana - n. -- self-reliance; %సిం - siM, సి - si, సీ - sI సింగారించు, siMgAriMcu -v. t. --decorate; do makeup; సింగినాదం, siMginAdaM -n. --(1) (lit.) sound of an instrument made from the horn of a deer; --(2) useless stuff; trivial stuff; సిందూరం, siMdUraM -n. --red lead; vermillion; minium; triplumbic oxide; Pb<sub>3</sub>O<sub>4</sub>; సిందూరీ కాయ, siMdUrI kAya - n. -- Jafras; Jafra seeds; -- ఎరుపురంగు గింజలు కలిగిన చిన్న ఎరుపురంగు కాయలను ఇంగ్లీషులో జాఫ్రాకాయలు (JAFRAS) అని, ఉత్తర భారతదేశంలో సిందూరీలని అంటారు. ఈ కాయలు పరిమాణంలో, ఆకారంలో ఆగాకరకాయను పోలివుంటాయి. వీటి గింజలు కూడా ఆగాకరకాయ గింజల్లానే వుంటాయి. లిప్ స్టిక్ తయారీ కోసం ప్రత్యేకంగా వీటిని రంగుకోసం వాడతారు కాబట్టి వీటిని "లిప్ స్టిక్" గింజలు (Lip Stick Seeds) అని కూడా అంటారు. వీటితో వంటకాల కోసం వాడే రంగులు, వస్త్రాలపై వాడే రంగులు కూడా తయారు చేస్తారు. ఈ చెట్టు తాలుకు ప్రతి భాగం ఆయుర్వేద వైద్యానికి పనికి వస్తుంది. సింధుశాఖ, siMdhuSAkha -n. --gulf; (lit.) branch of the sea; సింహం, siMham -n. --(1) lion; --(2) [astron.] Leo, the constellation; one of the twelve signs of the Zodiac, సింహరాసి; సింహదంష్ట్రిక, siMhadaMstrika -n. --dandelion; [bot.] ''Taraxacum officinalis;'' Commonly viewed in the United States as a weed with small yellow flowers; The Telugu word was coined by Prof. Kota. S.R. Sarma; Dandelions are traditional herbal medicine, used to stimulate the liver, promote the body’s natural detoxification processes and support healthy digestion. The botanical wellness company Traditional Medicinals turns the wild-collected roots into a variety of medicinal-grade formulations. Its Roasted Dandelion Root tea is robust and coffee-like, while Detox Dandelion, Dandelion Chai Probiotic, and Dandelion Leaf & Root are more mild and herbaceous. సింహద్వారం, siMhadvAraM -n. --main entrance; front entrance; (ant.) పాణిద్వారం; సింహభాగం, siMhabhAgaM -n. --lion’s share; a major share; first cut; సింహావలోకనం, siMhAvalOkanaM -n. --retrospection; (lit.) a lion’s view; సింహాసనం, siMhAsanaM -n. --throne; (lit.) a lion’s seat; సిక్తము, siktamu -adj. --splashed; sprinkles; splattered; wetted; soaked; సికా, sikA %e2t -n. --official seal; an imprint made to make a document official; సిగ, siga -n. --hair in a bun; hairdo; coif; coiffure; సిగరెట్, sigareT -n. --cigarette; (rel.) చుట్ట; బీడీ; సిగ్గరి, siggari -n. --a shy person; సిగ్గు, siggu -adj. --coy; shy; bashful; సిగ్గు, siggu -n. --(1) coyness; shyness; bashfulness; --(2) embarrassment; disgrace; సిగ్గుమాలిన, siggumAlina -adj. --shameless; సితపక్షం, sitapakskaM -n. --waxing half of a fortnight; సిత్నాట కూర, sitnATa kUra - n. -- [bot.] ''Melochia corchorifolia;'' సిద్ధం, siddhaM -adj. --ready; prepared; సిద్ధబీజం, siddhabIjaM -n. --spore; సిద్ధాంతం, siddhAMtaM -n. --(1) theorem; an established truth; --(2) theory; a hypothesis; --(3) doctrine; an edict; (rel.) ఉపసిద్ధాంతం; అభిమతం ---అభిమతం అంటే థియరీ అని, సిద్ధాంతం అంటే థీరం అనీ ఒక వివరణ ఉంది. సిద్ధాంతి, siddhAMti -n. --learned person; సిద్ధాంతీకరించు, siddhAMtIkariMcu -v. i. --theorize; to develop a theory; సిద్ధి, siddhi -n. --accomplishment; attainment; సినిమా, sinimA -n. --cinema; movie; motion picture; film; flick; సినీవాలి, sinIvAli, -n. --the first day after a new moon day on which the crescent moon can be seen; సిపాయి, sipAyi -n. --soldier; sentinel; సిఫార్సు, siphArsu -n. --recommendation; సిబ్బంది, sibbaMdi -n. --crew, staff; సిబ్బి, sibbi -n. --(1) pot cover; --(2) scale of a balance; (ety.) the pan of a balance into which Emperor Sibi of mythology entered to weigh his body; సిర, sira -n. --(1) vein; a blood vessel that carries blood toward the heart; --(2) vein of a leaf; ఈనె; సిరకా, sirakA -n. --vinegar; CH<sub>3</sub>COOH; పులిసిన సారా; సిరా, sirA -n. --ink; సిరామరక, sirAmaraka -n. --inkblot; సిరిమాను, sirimAnu - n. -- [bot.] ''Anogeissus latifolia'' of the Combretaceae family; -- ఘట్టి; చిరుమాను; -- ఈ పెద్ద వృక్షం కాండం నుంచి స్రవించే జిగురును గమ్ ఘట్టి (Gum Ghatti) అంటారు. ఆంధ్రప్రదేశ్ మాజీ ముఖ్యమంత్రి కీ. శే. డా. వై. యస్. రాజశేఖరరెడ్డి ప్రయాణించిన హెలికాఫ్టర్ కర్నూలు జిల్లా పావురాల గుట్ట దగ్గర ఒక పెద్ద సిరిమాను వృక్షాన్ని గుద్దుకునే పేలిపోయిందని అంటారు; సిల్లకాయ, sillakAya -n. --[bot.] ''Strychonos potatorum;'' extract from fruits of this tree is used by Chenchu tribes to stun fish in spearfishing. సిలాజిత్తు, silAjittu -n. --(1) bitumen; red chalk; --(2) [bot.] ''Ophelia eleganis; Ophelia multiflora;'' --(3) an ingredient in Ayurvedic medicines, the exact identity of which is not certain; సిలువ, siluva -n. --Cross; a Christian symbol; సిల్కు, silku -n. --silk; పట్టు; సిలోన్‍ బచ్చలి, silOn^ baccali -n. -- [bot.] ''Talinum triangulare'' Willd. సివం, si-vaM -n. --a condition when a body is posessed by a devine force; సివంగి, sivaMgi -n. f. --lioness; సివారు, sivAru -n. --suburb; a satellite town at the outskirts of a town; సివిటి పిల్లి, siviTi pilli -n. --civet cat; a wild animal of the cat family; the Small Indian Civet; [biol.] ''Viverricula indica''; సివీరి, sivIri -n. --civetone; a substance secreted by the Civet cats; used in the manufacture of perfumes; సిసలు, sisalu -n. --(1) exact; --(2) original; genuine; సిసలు, నకలు, sisalu, nakalu -ph. --(1) original and copy; --(2) genuine and imitation; స్తిమితం, stimitaM -n. --steadyness; calmness; స్తిమితపడు, stimitapaDu -v. i. --(1) settle down; calm down; --(2) get well; స్థితి, sthiti -n. --state; status; స్థితిగతులు, sthitigatulu -n. pl. --circumstances; state and tarjectory; స్థితిజశక్తి, sthitijaSakti -n. --potential energy; స్థితిమంతుడు, sthitimaMtuDu -n. m. --a well-to-do person; స్థితిపరుడు, sthitiparuDu -n. m. --a well-to-do person; స్థితిస్థాపకత, sthitistApakata -n. --elasticity; స్థిరత్వం, sthiratvaM -n. --constancy; stability; స్థిరపరచు, sthiraparacu -v. t. --confirm; ratify; స్థిరరాసి, sthirarAsi -n. --constant; a mathematical constant; స్థిరాంకం, sthirAMkaM -n. --constant; a mathematical constant; స్థిరాస్తి, sthirAsti -n. --immobile property; real estate; స్నిగ్ధత, snigdhata -n. --(1) viscosity, a measure of fluid thickness; --(2) brightness; --(3) tenderness; softness; స్విన్న జలం, svinna jalaM -n. --distilled water; సీకాయ, sIkAya -n. --soap acacia; soap nut; [bot.] Acacia concinna of the Leguminosae family; (alt.) షీకాయ; సీజరీయం, sIjarIyaM -n. --Cesarean; a surgical procedure to deliver a baby; so named from a folklore surrounding the birth of Julius Caesar; సీటు, sITu -n. --seat; a place in college admissions; a place to sit in a public vehicle; చోటు; సీతమ్మవారి జడబంతి, sItammavAri jaDabaMti - n. -- Cockscomb; Brain Flowers; Wool Flowers; [bot.] ''Celosia cristata'' of the Amaranthaceae family; -- తోటకూర జాతికి చెందిన ఈ మొక్క ఆకుల్ని కొందరు కూరగా వండుకుంటారు. దీనికి వైద్యపరమైన ప్రయోజనాలు కూడా ఉన్నాయి. ఈ మొక్కలలో లేత ఎరుపు, పసుపు, రక్తవర్ణం వంటి పలు రంగుల పూలు పూసే రకాలున్నాయి; సీతాఅక్షంతలు, sitAakshaMtalu - n. -- a flowering bush with colorful red and yellow flowers; [bot.] ''Lantana camera; L. montevidensis''; సీతాకోకచిలుక, sItAkOkaciluka -n. --butterfly; సీతాదం, sItAdaM -n. --scurvy; a disease caused by a shortage of vitamin C; సీతాఫలం, sItAphalaM -n. --custard apple; sugar apple; sweet sop; Graviola; [bot.] ''Annona squamosa'' of the Annonaceae family; -- [Sansk.] గంధగాత్రమ్; see also రామాఫలం (''Annona Reticularis''); లక్ష్మణఫలం (''Annona muricata''); హనుమాఫలం; చింతవొలకాయలు; [[File:Sitaphals_in_a_plate.jpg|right|thumb|సీతాఫలం]] సీదా, sIdA -adj. --(1) straight; --(2) honest; సీమంతం, sImaMtaM -n. --(1) baby shower; a ceremony to celebrate the first pregnancy; --(2) boundary; boundary line; --(3) part in the hair; సీమంతిక, sImaMtika %e2t -n. --suture; stitch; సీమ, sIma -adj. --foreign; imported; -n. --foreign country; సీమకుక్క, sImakukka -n. --a dog of foreign origin; a dog with a pedigree; (rel.) ఊరకుక్క; సీమచింత, sImaciMta -n. --Manila tamarind; [bot.] ''Pithecellobium dulce''; సీమచేమంతి, sImacEmaMti -n. --the common chamomile; [bot.] Anthemis nobilis; సీమజమ్మి, sImajammi -n. --a thorny hedge plant; [bot.] Prosopis juliflora; [[కరం కర్వె|సీమజీలకర్ర]], sImajIlakarra -n. --Caraway seed; [bot.] Carum carvi; షాజీరా; సీమతులసి, sImatulasi -n. --basil; [bot.] Olimum basilicum; సీమబాదం, sImabAdaM -n. --almond; [bot.] ''Prunus amygadalus''; సీమబూరుగ, sImabUruga -n. --[bot.] ''Ceiba pentandra''; సీమమిరప, sImamirapa -n. --a type extra spicy, yet small-sized capsicum; సీమ మెట్టతామర, sIma meTTatAmara -n. -- Christmas Candles, Emperor’s Candlesticks, Candle Bush; Ringworm Shrub; senna alata; [bot.] ''Cassia alata'' of the Fabease family and Caesalpinioideae sub-family; -- ఈ మొక్క ఆకుల రసం మొండి చర్మ వ్యాధి తామరకు దివ్యౌషధం అయిన కారణంగా దీనిని ‘సీమ మెట్టతామర’ అని పిలుస్తున్నారంతే కాని దీనికి మెట్ట తామరకీ ఏ సంబంధమూ లేదు; ఈ మొక్క ఆకులలో ఉన్న పసుపుపచ్చటి క్రిసోఫానిక్ యాసిడ్ (Chrysophanic Acid) చక్కటి ఫంగిసైడ్ (Fungicide) గా పనిచేసి ఎంతటి మొండి చర్మవ్యాధులనైనా మాడ్చేస్తుంది; -- see also మెట్టతామర = [bot.] ''Canna indica'' of the Cannaceae family; సీమసోపు విత్తులు, sImasOpu vittulu -n. --caraway seed; [bot.] ''Carum carvi''; సీరం, sIraM -n. --serum; (pl. sera); antitoxin; సీల, sIla -n. --peg; screw; nail; సీలమండ, sIlamaMDa -n. --ankle; చీలమండ; సీసం, sIsaM -n. --(1) lead; the chemical element whose symbol is Pb; --(2) a type of Telugu poem; సీసా, sIsA -n. --bottle; glass bottle; vial; స్త్రీ, strI -n. --woman; lady; స్త్రీబీజం, strIbIjaM -n. --ovum; స్త్రీలింగం, strIliMgaM -n. --feminine gender; స్వీకృతం, svIkRtaM -n. --postulate; స్వీకృత సిద్ధాంతం; స్వీయచరిత్ర, svIyacaritra -n. --autobiography; %సు - su, సూ - sU సుంకం, suMkaM -n. --duty; tax; levy; సుందర, suMdara -adj. --beautiful; సుందరి, suMdari -n. f. --beautiful woman; సుకరం, sukaraM -n. --practicable; convenient; manageable; సుకుమారం, sukumAraM -adj. --tender; fragile; dainty; not capable of handling harsh treatment; సుకుమారి, sukumAri -n. pl. --a woman who has been delicately reared; సుఖం, sukhaM -adj. --comfort; pleasant; సుఖరోగం, sukharOgaM -n. --venereal disease; సుఖీభవ, sukhIbhava -inter. --may you be happy!; ---అన్నదాతా సుఖీభవ = may the donor of food be happy; (idiom) I bless you for giving me food. సుగంధ, sugaMdha -adj. --aromatic; (lit.) having a pleasing smell; సుగంధ యోగికాలు, sugaMdha yOgikAlu -n. pl. --aromatic compounds; (lit.) compounds with a smell; in general many of the aromatic compounds are characterized by the presence of a ring structure in their structural formulas; సుగంధిపాల, sugaMdhipAla -n. --(1) Sarsaparilla; [bot.] ''Similax officinalis; Hemidesmus indica''; --(2) flavored milk drink; సుడి, suDi -n. --(1) eddy; vortex; whorl; spiral-shaped markings; --(2) luck; fate; (ety.) according to palmistry, the predestined fate of a person can be read from the locations of whorls on the palms, fingers, and soles of feet; ---వాడి సుడి బావుందిరా = that fellow's luck is good. సుడిగాలి, suDigAli -n. --tornado; whirlwind; వాయుగుండం; సుడిగుండం, suDiguMDaM -n. --whirlpool; vortex; సుతరామూ, sutarAmU - adv. -- utterly; totally; completely; in full; సుతారంగా, sutAraMgA -adv. --gently; సుతి, suti - n. -- musical drone sound; musical drone box; It is similar to a harmonium and is used to provide a drone in a practice session or concert of Indian classical music. --శృతి; సుత్తి, sutti -n. --(1) hammer; gavel; --(2) (slang) uninvited, unwelcome and unending talk; --(3) (slang) drip; a person who bores with uninvited and unwelcome talk; ---కమ్మరి సుత్తి = blacksmith's hammer. ---పటకా సుత్తి = claw hammer. సుద్ద, sudda -n. --chalk; calcium carbonate; CaCO<sub>3</sub>; సున్నం, sunnaM -n. --lime; quicklime; calcium hydroxide; Ca(OH)<sub>2</sub>; ---గుల్ల సున్నం = lime. ---చెక్క సున్నం = native cement prepared by grinding together quicklime and sand; ---బిళ్ల సున్నం = grout; grout used to fix tiles. ---బొమ్మ సున్నం = plaster of Paris; calcium sulfate; ---తడి సున్నం = slacked lime; calcium hydroxide. Ca(OH)<sub>2</sub> ---పొడి సున్నం = lime; calcium oxide; CaO; ---సీమ సున్నం = chalk; Portland cement. సున్న, sunna -n. --(1) zero; cipher; nil; nothing; a written symbol to indicate nothing; --(2) symbol used in the Telugu alphabet to create the sound of "um;" ---అర సున్న = half circle. ---నిండు సున్న = full circle; complete circle; సున్నపు రాయి, sunnapu rAyi -n. --limestone; calcium carbonate; CaCO<sub>3</sub>; సునాముఖి, sunAmukhi -n. --[bot.] ''Cassia augustifolia''; సునాయాసం, sunAyAsaM -adj. --easy; facile; సున్ని, sunni -n. --(1) a flour of gram or other pulses of India (esp.) a flour mixture of green gram and rice used for cleansing the skin in a traditional bath in India; సున్నిపిండి; సున్నితపు, sunnitapu -adj. --(1) delicate; --(2) precision; ---సున్నితపు త్రాసు = precision balance. సుబాబుల్, subAbul -n. --[bot.] Leucaena leucocephala; సుమండీ, sumaMDI vocative pl. -inter. suff. --surely (respectful); సుమారు, sumAru -adv. --approximately; about; రమారమి; సుమీ, sumI vocative s. -inter. suff. --surely; సుముఖ, su-mu-kha -adj. --favorable; సుముఖత, sumukhata -n. --favorable disposition; సురపొన్న, suraponna -n. --[bot.] ''Calophyllum longifolium''; సురభి, surabhi -n. --fragrance; fragrant substance; సురుమా, surumA %e2t -n. --collyrium; a medicinal ointment to the eyes; సురేకారం, surEkAraM -n. --saltpeter; niter; potassium nitrate; same as పెట్లుప్పు; KNO<sub>3</sub>; సులభం, sulabhaM -n. --easy; సులోచనాలు, sulOcanAlu -n. --eyeglasses; spectacles; prescription lenses; (lit.) good eyes; సుళువు, suLuvu -adj. --convenience; ---సుళువు తెలుసుకొని చెయ్యి = do it the easy way. సువర్ణం, suvarnaM -n. --gold; (lit) one of good color; సువర్ణ యోగం, suvarNa yOgaM -n. --alchemy; the pseudo-science of converting base metals into gold; సువాసన, suvAsana -n. --nice smell; scent; fragrance; సుష్ఠు, sushThu - adj. -- good; సుసంగత, susaMgata %e2t -adj. --relevant; సుసాధ్య, susAdhya %e2t -adj. --attainable; సుస్తీ, sustI -n. --sickness; సుషుప్తి, sushupti -n. --deep sleep; స్రుతం, - n. -- one that has dripped; one that has percolated; స్తుతి, stuti -n. --praise; స్పుఠం, spuThaM - n. -- planetary longitude; The heliocentric longitude of a planet is the angle between the vernal equinox and the planet, as seen from the Sun. It is measured in the ecliptic plane, in the direction of the orbital motion of the planet (counterclockwise as viewed from the north side of the ecliptic plane). స్ఫుటం, sphuTaM -n. --(1) clear; distinct; --(2) prominent; conspicuous; స్ఫురణ, sphuraNa -n. --a sudden thought; a brain wave; a movement; స్పురణ ప్రయోగం, spuraNa prayOgaM - n. -- thought experiment; gedanken experiment; స్ఫురద్రూపి, sphuradrUpi -n. --handsome person; సూక్తం, sUktaM - n. -- payer performed according to the rules of as ritual; సూక్తి, sUkti -n. --(1) axiom; --(2) moral saying; సూక్ష్మ, sUkshma -adj. --little; small; fine; micro; subtle; (ant.) స్థూల; ---సూక్ష్మదర్శిని = microscope. ---సూక్ష్మజీవి = microorganism; microbe. ---సూక్ష్మదండిక = bacillus. ---సూక్ష్మసంకలిని = microprocessor; small computer. సూక్ష్మకాయం, sUkshmakAyaM -n. --subtle body; సూక్ష్మపోషకాలు, sUkshmapOshakAlu -n. --micronutrients; సూక్ష్మీకరణ, sUkshmIkaraNa -n. --simplification; సూక్ష్మీకరించు, sUkshmIkariMcu -v. t. --simplify; సూచన, sUcana -n. --hint; suggestion; indication; సూచించు, sUciMcu -v. t. --point; indicate; show; suggest; సూచి, sUci -n. --pointer; indicator; index; సూచిక; ---దిక్‌సూచి = compass; a pointer of direction. ---వాయుసూచి = wind wane; a pointer of wind direction. సూజీ, sUjI -n. -- [Hind.] finely ground wheat grain = cream of wheat; semolina = గోధుమ రవ్వ; ---Sooji or "suji" (pronounced soo-jee), semolina or "rava" (pronounced ruh-waa) are Hindi words for granulated wheat — and all are from the same wheat flour. The word semolina is Italian in origin while sooji is the word used for it in North India and Pakistan. Rava is the name for semolina in South India. This is not only used as a battering ingredient in many Indian dishes but it is also used as the main ingredient in numerous foods, both sweet and savory, like Upma and Rawa Laddoo. సూడిద, sUDida -n. --gift; సూతకం, sUtakaM - n. -- (1) ceremonial impurity or pollution supposed to arise from birth or death occurring in a family; -- మైల; జాతాశాచము; మృతాశాచము; -- (2) mercury; సూత్రం, sUtraM -n. --(1) string; thread; --(2) principle; rule; a short rule; an easy-to-remember rule; aphorism; tenet; --(3) law; theorem; --(4) formula; --(5) contrivance; ---గోత్ర సూత్రాలు = family name and creed. ---జల సూత్రాలు = waterworks. ---మంగళ సూత్రం = the auspicious thread; the thread tied in the neck of a bride by the groom at the wedding ceremony. ---యోగ సూత్రాలు = aphorisms of Yoga. ---సూత్రధారి = stage manager. --- క్షీణోపాంత ప్రయోజన సూత్రం = the Law of Diminishing Returns; సూత్రప్రాయంగా, sUtraprAyaMgA -adv. --in principle; సూదంటురాయి, sUdaMturAyi -n. --lodestone; a natural magnet; (lit.) one that attaches itself to a needle; సూది, sUdi -n. --(1) needle; a needle with an eye; --(2) female chef; female cook; ---అల్లిక సూది = knitting needle. ---గుండుసూది = pin with a head. ---సూది మందు = injection; shot. సూన్యం, sUnyaM -n. --void; సూన్యత, sUnyata -n. --emptiness; సూదుడు, sUduDu -n. m. --chef; cook; సూపం, sUpaM -n. --soup, boiled pulses; సూర్య, sUrya -adj. --sun; solar; helio; సూర్యకాంతం, sUryakAMtaM -n. --sunflower; సూర్యగ్రహణం, sUryagrahaNaM -n. --solar eclipse; సూర్యజ్వాల, sUryajvAla -n. --solar flare; సూర్య దినం, sUrya dinaM -n. --solar day; the duration of time between one local noon to the next local noon; 24 hours; సూర్యరశ్మి, sUryarasmi -n. --sunshine; ఎండ; సూర్యావర్తం, sUryAvartaM -n. --a migraine-like headache that increases as the Sun rises and subsides as the Sun goes down; సూరి, sUri -n. --scholar; a title given to scholars, usually appended to a name; సూర్మి, sUrmi -n. --anvil; సూర్యుడు, sUryuDu -n. m. --Sun; స్పూనరీయం, spUnarIyaM -n. --spoonerism; a slip of the tongue, such as "well-boiled icicle" when what was intended is a "well-oiled bicycle"; named after William A. Spooner (1844-1930); some Telugu examples are చొక్కరు-నిక్కా, సిరం-కలాబుడ్డి, పుహం-సింలి; స్ఫూర్తి, sphUrti -n. --(1) idea; flash of an idea; thought; mental vibration; manifestation; --(2) fullness; shine; ---సమయస్ఫూర్తి = presence of mind; a thought on the spur of the moment. ---ప్రజాస్వామ్య స్ఫూర్తి, = spirit of democracy. స్తూపం, stUpaM -n. --(1) [geomet.] cylinder; heap; --(2) cylindrically shaped Buddhist relics; స్తూపాకార, stUpakAra -adj. --cylindrical; స్థూల, sthUla -adj. --(1) rough; coarse; macro; --(2) thick; stout; large; bulky; (ant.) సూక్ష్మ; స్థూల జగత్తు, sthUla jagattu -n. --macrocosm; the universe; స్థూల దృష్టి, sthUla dRshTi -n. --cursory glance; superficial view; స్యూతం, syUtaM -n. --stitched; sewn; స్యూతులు, syUtulu -n. pl. --sutures; కుట్లు; % to e2t స్యూతి, syUti -n. --a row of stitches; sutures; %సృ - sR, సెం - seM, సే - sE, సై - sai సృజన, sRujana -n. --creation; artistic creation; creation of the Universe; సృజనాత్మకం, sRjanAtmakaM -n. --creativity; సృష్టి, sRshTi -n. --creation; creation of the Universe; సెంటీమీటరు, seMTImITaru -n. --centimeter; one-hundredth of a meter; a little less than half-an-inch; a measure of length in the metric system of measurement; సెంటు, seMTu -n. --(1) scent; perfume; --(2) cent; hundredth of an acre of land; 453.6 square feet; 48.4 square yards; a plot of land 66 feet x 33 feet is equal to 5 cents; సెకండు, sekaMDu -n. --(1) second; 3600th of an hour; --(2) second; 3600th of a degree; సెక్స్‌టెంటు, seksTeMTu -n. --sextant; an instrument to measure angles above the horizon of stars and other celestial bodies; సెగ, sega -n. --warmth; heat; draft from a fireplace; సెగ్గడ్డ, seggaDDa -n. --boil; carbuncle; సెజ్జ, sejja - n. -- bed; something to sleep on; సెట్టి, seTTi - n. a term traditionally used to indicate people belonging to the Vaisya caste; -- అతి ప్రాచీన కాలంలో బలిజలు మొదలైనవారు సంస్కృతీకరణంతో శ్రేష్ఠి బిరుదు పొందారు. అదే శెట్టి, సెట్టి గా మార్పు చెందంది. ఉత్తరాదిన సేఠ్ గూడా ఈ కోవకు చెందినదే. ఈ బలిజ శబ్దం వణిజ, వాణిజ్య, వణిక్ లాంటి సంస్కృత పదాలకు చుట్టం కావచ్చు. సెమ్మె, semme -n. --brass lamp-stand; సెలయేరు, selayEru -n. --brook; mountain stream; cascade; సెలరీ, selarI -n. --celery; a green leafy vegetable; [bot.] ''Apium raveolens;'' సెలవు, selavu -n. --(1) leave; permission to be absent from work or school; --(2) holidays; (note.) the word vacation refers to the time taken off from daily chores for recreational purposes; holidays are days declared as non-working days by your employer; సెలవులు, selavulu -n. pl. --(1) holidays; --(2) vacation days; స్టెప్పి, sTeppi -n. --Russian meadow; స్పెక్ట్రమ్, spekTram -n. --spectrum; also వర్ణపటం; సేంద్రియ, sEMdriya -adj. --organic; also అనాంగిక; సేంద్రియ లోపం, sENdriya IopaM -n. --organic defect; సేకరణ, sEkaraNa -n. --collection; procurement; accumulation; సేకరణి, sEkaraNi -n. --accumulator; a register used in the arithmetic units of computers; సేకరించు, sEkariMcu -v. t. --gather; collect; glean; సేతువు, sEtuvu -n. --bridge; dike; dam; సేద్యం, sEdyaM -n. --cultivation; సేన, sEna -n. --armed forces; military; సేపు, sEpu -suff. --indicative of a duration of time; ---గంటసేపు = for a duration of an hour. ---చాలాసేపు = for a long time; this expression still indicates a duration of time less than a day; it is never correct to say, రోజుసేపు; వారం సేపు; or ఏడాది సేపు. సేరు, sEru -n. --(1) a measure of weight in pre-independence India; 1 సేరు = 8 పలములు = 24 తులములు; --(2) a measure of volume in pre-independence India; 1 సేరు = 1.76 పైంట్లు, that is, a little less than one quart; ---సవాసేరు = a weight of one-and-quarter "seers" or 30 తులములు సేవ, sEva -n. --service; సేవానిరతి, sEvAnirati - n. -- devotion to service; సేవించు, sEviMcu -v. t. --(1) serve; --(2) eat; drink; consume; స్టేషను, sTEshanu -n. --station; railway station; bus depot; train depot; స్నేహం, snEhaM -n. --(1) friendship; affection, love, kindness, tenderness; --(2) oiliness; viscidity, unctuousness, lubricity (one of the 24 Guṇas according to the Vaiśeṣikas). — (3) Moisture. — (4) Grease, fat, any unctuous substance. — (5) Any fluid of the body, such as semen. sweat స్నేహకం, snEhakaM %e2t -n. --lubricant; స్నేహనం, snEhanaM %e2t -n. -- lubrication; స్నేహితుడు, snEhituDu -n. m. --friend; boy friend; pal; స్నేహితురాలు, snEhiturAlu -n. f. --friend; girlfriend; pal; స్వేదం, svEdaM -n. --sweat; perspiration; స్వేదకారిణి, svEdakAriNi -n. --diaphoretic; one that prompts sweating; స్వేదజలం, svEdajalaM -n. --(1) sweat; perspiration; --(2) distilled water; స్వేదనం, svEdanaM -n. --distillation; సైంధవం, saiMdhavaM -adj. --(1) oceanic; related to the sea; --(2) related to the river Indus; సైంధవ లవణం, saiMdhava lavaNaM -n. --rock-salt; rock-salt is mined and is comprised of coarse crystals; its sodium content is less than that of sea salt; rock-salt is often used to accent some food dishes; this appears to be a misnomer because, literally, it means sea salt; సైకతం, saikataM -n. --sand dune; సైకిలు, saikilu -n. --bicycle; సైగ, saiga -n. --gesture; signal; sign; సైతాను, saitAnu -n. --Satan, devil; Lucifer; In Christian theology, the great enemy of man and goodness; సైదాపిట్ట, saidApiTTa -n. --babbler; a type of bird; సైన్యం, sainyaM -n. --military; army; సైనికుడు, sainikuDu -n. --soldier; %సొ- so, సో - sO, సౌ - sau సొంత, soMta -adj. --own; private; personal; సొంపు, soMpu -n. --elegance; grace; beauty; సొట్ట, soTTa -n. --(1) lame, --(2) dent; సొత్తు, sottu -n. --property; సొద, soda -n. -- (1) grief; sorrow; botheration; a tale of woe; ఒకరి కష్టములను ఇంకొకరితో విసుగు బుట్టునట్లు చెప్పుకొనునది; -- (2) a funeral pile; సొన, sona -n. --(1) yolk; the inside of an egg; --(2) albumin; ---తెల్లసొన = white of an egg. ---పచ్చసొన = yellow of an egg. సొమ్ము, sommu -n. --cash; money; సొమ్మొకడిది, సోకొకడిది, sommokaDidi, sOkokaDidi -ph. --[idiom] one toils, another enjoys; సొరంగం, soraMgaM -n. --tunnel; సొరకాయ, sorakAya -n. --bottle gourd; [bot.] Cucurbita langenaria; Langenarius vulgaris; Lagineria siceraria; [note.] in Greek lagenos means bottle]; -- same as ఆనపకాయ; అలాబువు; ఆనుగం; -- చేదు సొర = bitter bottle gourd; కటు తుంబీ; తిక్తాలబు; --[Sans.] అలాబు; కోశాలబు; తుంబీ; ఆనుగం; సొరపియ్యి, sorapiyyi -n. --cuttlebone; the shell of a cuttlefish; సొర్ర, sorra -n. --shark; a generic name for a large variety of fish; Many fish belonging to different families are called by names that end with the word సొర్ర. Also, the same fish is called by different names, both in English and Telugu. This uncertainty is unfortunate. For convenience, all the fish names that end with సొర్ర are listed below, grouped by the family to which they belong. --(1) The Orectolobidae family. ---బొకీ సొర్ర = ridgeback; [bio.]''Chiloscyllium indicus.'' ---రా సొర్ర = cat shark; [bio.] ''Chiloscyllium indicus.'' ---తిమింగిల సొర్ర = whale shark; ''Rhincodon typus.'' ---పొల్లిమాకం = zebra shark. [bio.] ''Stegostoma varius;'' this could be పులి మొకం in which case this is probably tiger shark. ---కొమ్మురాసి = tiger shark; [bio.] ''Stegostoma varius;'' of the Carcharhnidae family. ---సొర్ర = Gangetic shark; ground shark; [bio.] ''Carcharhinus gangetica''. ---సొర్ర = grey shark; [bio.] ''Carcharhinus limbatus.'' ---పాల సొర్ర = Elliot’s grey shark; [bio.] ''Carcharhinus ellioti.'' ---కరముత్తు సొర్ర = white cheeked shark. [bio.] Carcharhinus dussumieri. ---కోవల్ సొర్ర = black finned shark; [bio.] ''Carcharhinus melanopterus.'' ---నల్ల సొర్ర = black shark; [bio.] ''Carcharhinus melanopterus.'' ---సిగ సొర్ర = grey shark; [bio.] ''Carcharhinus melanopterus.'' (ety.) సిగ means knotted hair, which could be black or grey. ---కర్రిమూతి సొర్ర = grey shark; [bio.] ''Carcharhinus melanopterus.'' (ety.) కర్రిమూతి = black mouth. ---రణ సొర్ర = black-tipped shark; [bio.] ''Carcharhinus spallanzani.'' ---బొక్క సొర్ర = black-tipped shark; [bio.] ''Carcharhinus spallanzani.'' ---నేతి సొర్ర = long snout shark; [bio.] ''Carcharhinus temminckii.'' ---కిట్టలం సొర్ర = tiger shark; [bio.] ''Galeocerdo cuvier.'' ---పాల సొర్ర = gummy shark; [bio.] ''Mustellus manaxo.'' ---పాల సొర్ర = grey dog shark. [bio.] ''Scoliodon palasorra.'' ---సీమ సొర్ర = grey dog shark; [bio.] ''Scoliodon palasorra.'' ---పచ్చ సొర్ర = yellow dog shark; [bio.] ''Scoliodon sorrakowah.'' ---కొమ్ము సొర్ర = arrow head shark; [bio.] ''Sphyrna blochii.'' (ety.) కొమ్ము means horn or antler. ---సప్ప సొర్ర = hammerhead shark; [bio.] ''Sphyrna blochii.'' of the Rhinobatidate family. (ety.) సప్ప means bland or tasteless. ---పొత్తిల సొర్ర = angelfish; [bio.] ''Rhina ancylostomus'' Schn. సొరుగు, sorugu -n. --drawer in a table or box; సోంపు, saunf - n. --Deshi Saunf; fennel seed; [bot.] ''Foeniculum vulgare''; Fennel is a flowering plant species in the carrot family. It is a hardy, perennial herb with yellow flowers and feathery leaves. It is indigenous to the shores of the Mediterranean but has become widely naturalized in many parts of the world, especially on dry soils near the sea coast and on riverbanks; -- జీలకఱ్ఱ వంటి దినుసు. సోకు, sOku -n. --fashion; style; సోకు, sOku -v. i. --touch; graze; సోకుడు, sOkuDu -n. --infection; సోకుడుముడుగు, sOkuDumuDugu -n. --touch-me-not; impatiens; an annual herb with showy irregular flowers ; సోడా, sODA -n. --(1) sodium; the chemical element Na; --(2) carbonated water; ---చాకలి సోడా = washing soda; sodium carbonate. ---తినే సోడా = baking soda; sodium bicarbonate. ---దాహకసోడా = caustic soda; sodium hydroxide. సోథిక్ చక్రం, sOthik cakraM -n. --sothic cycle; [astron.] a period of time equal to 1461 years. In reality, a year is about 365.25 days. When Egyptians used 365 as the length of the year, their calculations went out of synchronization by 0.25 days every year. If not corrected, this error will accumulate until the total error is equal to one year. Egyptians called this period the Sothic cycle; సోదా, sOdA -n. --search; % to e2t సోది, sOdi -n. --(1) soothsaying; an astrological forecast; --(2) empty talk; సోపపత్తికంగా, sOpapattikaMgA - adv. -- with proof; సోపానం, sOpAnaM -n. --step; step in a flight of stairs; సోపు, sOpu -n. --anise; an ingredient in Indian cooking and as a mint after a meal; [bot.] ''Pimpenella anisum''; --fennel; an ingredient, similar to anise, in Indian cooking and as a mint after a meal; [bot.] ''Foeniculum vulgare''; సోమధార, sOmadhAra %e2t -n. --Milky Way; సోమరి, sOmari -adj. --idle; -n. --idler; lazy person; సోమరితనం, sOmaritanaM -n. --laziness; idleness; idle; సోమలత, sOmalata -n. --(1) ephedra; believed to be the vine from which the soma juice of the Vedic era was produced; [bot.] ''Ephedra gerardiana'' wall; --(2) moon plant; [bot.] ''Asclepias acida''; సోమసూత్రం, sOmasUtraM -- 1. A vessel with a spout; సోమసూత్రము వంటి ముఖ భాగము గలిగిన లోహపాత్ర; -- 2. A basin with a spout and handle. ముక్కు, చెయ్యి, పిడి గల చిన్న పాత్ర; -- 3. The receptacle or pit on the outside of a temple to receive the water with which the idol has been bathed. పానవట్టము నుండి నీళ్లు పోవు దారి, లింగాభిషేక జలముపోయి పడుతొట్టి; -- (Note) శివలింగానికి కింద ఉండే పళ్ళెం పేరు పానపట్టం; అభిషేకం చేసిన ద్రవ్యాలు బయటకి వచ్చే మార్గం సోమసూత్రం; శివాలయాలు తూర్పు ముఖం గానూ, పశ్చిమ ముఖం గానూ ఉంటాయి; అవి ఏ ముఖంగా ఉన్నా సోమసూతం మాత్రం ఎల్లప్పుడూ ఉత్తరం వైపునే ఉంటుంది; see also పానవట్టము; సోయగం, sOyagaM -n. --elegance; charm; beauty; సోయా, sOyA -n. --soy; soy bean; సోల, sOla -n. --a volumetric measure used in pre-independence India; approximately equal in volume to one and a half cups; see also తవ్వ; సోషలిజం, sOshalijaM -n. --socialism; the economic philosophy that espouses state ownership of industrial and financial institutions for the common good; సమాజవాదం; (rel.) కేపిటలిజం; కమ్యూనిజం; స్కోరు, skOru -n. --score; the points won in a game; స్తోమత, stOmata -n. --capacity; capability; wealth; స్ఫోరకంగా, sphOrakaMgA -adv. --as a sign of; as an indication of; సౌందర్యం, sauMdaryaM -n. --beauty; ---సహజ సౌందర్యం = natural beauty. సౌకర్యం, saukaryaM -n. --comfort; సౌధం, saudhaM -n. --palace; manor; luxurious building; (lit.) one that was built with lime-cement; సౌధ సోపాన న్యాయం, saudha sOpAna nyAyaM -ph. --the logic which says that in order to reach the top of a building, you must scale it one step at a time; this is used to convey the meaning that a difficult problem can be solved by tackling it one step at a time; సౌభాగ్యం, saubhAgyaM -n. --good fortune; wealth; సౌభాగ్యవతి, saubhAgyavati -n. --a woman whose husband is alive; సౌర, saura -adj. --solar; సౌర కుటుంబం, saura kuTuMbaM -ph. --solar system; సౌరదినం, sauradinaM -n. --solar day; ---సగటు సౌరదినం = mean solar day; 24 hours. సౌరభం, saurabhaM -n. --fragrance; సౌరపంచాంగం, saurapaMcAMgaM -n. --solar calendar; the calendar that uses the Sun's apparent motion as the basis for calculating times of events. According to the solar calendar, the year is 365.25 days; సౌలభ్యం, saulabhyaM -n. --ease; సౌవర్ణకరణి, sauvarNakaraNi -n. -- name of a legendary herb which is supposed to bring fullblooded health & strength to the body; [see also] విశల్యకరణి, సంధానకరణి, సంజీవకరణి; సౌవీరం, sauvIraM -n. --[chem.] mercuric chloride; సౌష్ఠత, saushTata -n. --symmetry; సౌష్ఠవం, saushTavaM -n. --(1) beauty; good proportions; --(2) symmetry; this suggests that a measure of beauty is symmetry; --(3) well-being; ---ఆర్థిక సౌష్ఠవం = economic wellbeing. </poem> ==Part 2: హం haM, హ - ha== <poem> హంగామా, hAMgAmA -n. --(1) pomp; --(2) furor; fuss; hubbub; commotion; హంగు, hAMgu -n. --support; backing; paraphernalia; హంతకి, haMtaki -n. f. --murderer; హంతకుడు, haMtakuDu -n. m. --murderer; హంస, haMsa -n. --(1) swan; --(2) figuratively, life force; ---హంస లేచిపోయింది = the person is dead. హంస తూలిక, hAMsa tUlika -n. --swan's down; tender feathers of a swan; హంసపాదు, hAMsapAdu -n. --a caret mark showing an insertion in text; (lit.) swan's foot; ---ఆదిలోనే హంసపాదు = a mis-step and correction at the very beginning. హక్కు, hakku -n. --right; claim; ---స్వరాజ్యం నా జన్మ హక్కు = independence is my birthright. హజారం, hajAraM -n. --courtyard; హఠం, haThaM -n. --obstinate behavior; హఠాత్తుగా, haThAttugA -adv. --suddenly; abruptly; హడలగొట్టు, haDalagoTTu -v. t. --frighten; scare; terrorize; హడావిడి, haDAviDi -n. --ado; bustle; హతమార్చు, hatamArcu -v. t. --kill; slay; హతవిధీ, hatavidhI -inter. --O! Fate! హత్య, hatya -n. --murder; హత్యాకాండ, hatyAkAMDa -n. --slaughter; massacre; carnage; హత్తుకొను, hattukonu -v. i. --get attached; take root; become favorable; హత్తుకొను, hattukonu -v. t. --hug; హతోస్మి, hatOsmi -inter. idiom. - too bad!; (lit. Sans.) I am dead; హద్దు, haddu -n. --boundary; limit; threshold; border; హనుమాఫలం, hanumAphalaM -n. --(1) passion fruit?; [bot.] ''Passiflora edulis'' of the Passifloraceae family; a native of Brazil; (2) seedless Sitaphal? (as advertised at Sreehari Horticultural Nursery in Baroda, Gujarat, India); (3) star fruit ?; [bot.] ''Averrhoa carambola''; హయాం, hayAM -n. --(1) jurisdiction; regime; --(2) period of authority; హరశోఠం, harasOThaM -n. --gypsum; హర్షం, harshaM -n. --pleasure; హర్షధ్వని, harshadhvani -n. --applause, హర్షధ్వానం; హరాంకోరు, harAMkOru - n. -- ?? -- కృతఘ్నుడు; నీచుడు; దుర్జనుడు; దగుల్భాజీ; హర్తాళ్, hartAL -n. --strike; work stoppage; act of closing shops and suspending all business; హరించు, hariMcu -v. i. --evaporate; disappear by evaporation; waste away; sublimate; హరిణం, hariNaM -n. --(1) deer; doe; --(2) off-white color; హరితం, haritaM -n. --(1) green; --(2) chlorine; one of the chemical elements; Cl; హరితకి, haritaki -n. --[bot.] Terminalia chebula; హరితగృహం, haritagRhaM -n. --greenhouse; (lit.) an enclosed; glass-covered space where tropical plants can be grown in cold climates. హరితగృహ వాయువులు, haritagRha vAyuvulu -n. --greenhouse gases; these gases, such as carbon dioxide, are believed to be the agents causing the greenhouse effect; హరితపిపీలికం, haritapipIlikaM -n. --[chem.] chloraldehyde; హరిత విప్లవం, haritaviplavam -n. --green revolution; హరిద్ర, haridra -n. --(1) yellow; --(2) [bot.] Curcuma longa; హరివాణాలు, harivANAlu - n. -- lava beds; doons; హర్షించు, harshiMcu -v. i. --be pleased; హరియాలీ గడ్డి, hariyAlI gaDDi - n. --a type of grass used in Ayurvedic medicines; [bot.] Cynondon dactylon; హలంతం, halaMtaM -adj. --ending in a consonant; హల్లు, hallu -n. --consonant; typically a pure consonant combined with a vowel; హవేలి, havElI -n. --mansion; palace; హస్తం, hastaM -n. --(1) hand; --(2) five; హస్త, hasta %updated -n. --(1) Gamma Virginis; Porrima; Yoga tara of the 13th lunar mansion; located in the constellation Virgo; --(2) Corvus, the crow; The 13th of the 27 star groups (or asterisms or lunar mansions) of the Hindu calendar; హస్తకం, hastakaM -n. --handle; హస్తకళలు, hastakaLalu -n. --handicrafts; హస్తప్రయోగం, hastaprayOgaM -n. --masturbation; autoeroticism; the process of achieving sexual pleasure by handling the genital organs with hand; హస్తలాఘవం, hastalAghavaM -n. --sleight of hand; హస్తవాసి, hastavAsi -n. --skill; competence; [idiom] the magical healing touch by the hand of, especially, a doctor; హస్తాక్షరం, hastAksharaM -n. --signature; హస్తిమశకాంతరం, hastimaSakAMtaraM -n. --huge difference; (lit.) difference between an elephant and a gnat; హస్తి మేఢ్రపు చెట్టు, hastimEMDhrapu ceTTu -n. --sausage tree; [bot.] ''Kigelia pinnata'' or ''Kigelia africana'' of the Bignoniaceae family; ఈ చెట్టు కాయలు ఏనుగు పురుషావయవాన్ని పోలి ఉండే కారణంగా దీనికాపేరు వచ్చింది; ఏనుగు చెట్టు; [[File:Kigelia-Africana-Serengeti.JPG|right|thumb|''K. africana'' habit, in [[Serengeti National Park]]]] హస్కు కొట్టు, hasku koTTu -v. i. --(coll.) to spend time talking trivia; (lit.) to pound husk; హృదయంగమం, hRdayaMgamaM - adj. --pleasant; heart-warming; agreeable; touching; moving; హ్రస్వం, hrasvaM -n. --[gram.] short vowel; vowels that require one unit of time to pronounce; హ్రస్వనామం, hrasvanAmaM -n. --short name; chemical symbol; %హా - hA, హిం - hiM, హీ - hI హాజరు, hAjaru -n. --attendance; present; హాజరు జామీను, hAjaru jAmInu -n. --bail; security deposit guaranteeing to produce an accused person on demand; హాజరుపట్టీ, hAjarupaTTI -n. --attendance roll; muster roll; హాని, hANi -n. --harm; damage; injury; హామీ, hAmI -n. --assurance; promise; హాయి, hAyi -n. --happiness; contentment; హారం, hAraM -n. --(1) denominator; --(2) necklace; garland; --(3) food; ---ముత్యాల హారం = pearl necklace. ---ఫలహారం = snack food; (lit.) food comprised of fruits. హారతి, hArati -n. --offering of lighted camphor on auspicious occasions; హార్ధిక, hArdhika -adj. --hearty; heart-felt; cordial; హాలు, hAlu -n. --(1) hall; --(2) living room; --(3) theater; --(4) a big gathering room; ---సినిమా హాలు = cinema hall; movie theater. హావభావాలు, hAvabhAvAlu -n. pl. --gestures and expressions; body language; హాస్యం, hAsyaM -n. --humor; fun; హాస్యాస్పదం, hAsyAspadaM -n. --ridiculous; laughable; హాస్యాస్పదంగా, hAsyaspAspadaMga -adv. --laughably; ridiculously; హాస్యస్పోరకంగా, hAsyaspOrakaMgA -adv. --humorously; హాహాకారం, hAhAkAraM -n. --cry for help; హింగుళం, hiMguLaM -n. --cinnabar; a compound of mercury and sulfur; హింతాళం, hiMtALaM -n. --marshy date tree; హింస, hiMsa -n. --violence; torture; హింసాకాంద, hiMsAkAMDa -n. --violent activity; హితం, hitaM -n. --good; one that is good for you; హితుడు, hituDu -n. --well-wisher; హితైషి, hitaishi -n. --well-wisher; హితోపదేశం, hitOpadESaM -n. --good advice; an advise that is good for you; (note) ప్రియోపదేశం is what you’d love to hear. హిమం, himaM -n. --snow; హిమకిరుబా, himakirubA -n. --snow leopard; [biol.] Panthera uncia; హిమనీనదం, himanInadaM -n. --glacier; (lit.) a river of snow; హిమనీపాతం, himanIpAtaM -n. --icefall; avalanche; హిమరేఖ, himarEkha -n. --snow line; a level above which snowfall does not melt; హిమాంబువు, himAMbuvu - n. -- scented water; rose water; ---పన్నీరు; హిమాచలం, himAchalaM - n. -- the Lesser Himalayas; also called Inner Himalayas, Lower Himalayas, or Middle Himalayas, middle section of the vast Himalayas mountain system in south-central Asia. హిమాద్రి, himAdri - n. -- the Greater Himalayas; Great Himalayas, also called Higher Himalayas or Great Himalaya Range, highest and northernmost section of the Himalayan mountain ranges. ... The Great Himalayas contain many of the world's tallest peaks, including (from west to east) Nanga Parbat, Annapurna, Mount Everest, and Kanchenjunga. హిమాలయ తాడి, himAlayA tADi -n. --Himalayan palm; [bot.] Trachycarpus matianus; హిమోగ్లోబిన్, himOglObin -n. --hemoglobin; Hemoglobin is the protein molecule in red blood cells that carries oxygen from the lungs to the body's tissues and returns carbon dioxide from the tissues back to the lungs. Hemoglobin is made up of four protein molecules (globulin chains) that are connected together; -- same as రక్తచందురం; హీన, hIna -adj. --inferior; low; vile; poor; abject; wretched; హీనత, hInata -n. --inferiority; lowness; weakness; ---బుద్ధిహీనత = foolishness; without wisdom. ---బలహీనత = weakness; without strength. హీనధాతువు, hInadhAtuvu -n. --[chem.] base element; base metal; హీనపక్షం, hInapakshaM -adv. --at the minimum; at least; హీనుడు, hInuDu -n. m. --(1) base person; vile person; wretch; --(2) as a suffix, it means a person who lacks the quality described in the prefix; ---బుద్ధిహీనుడు = fool; senseless person. ---బలహీనుడు = weakling; a person without strength. హీనయానం, hInayAnaM -n. --a sect in Buddhism; (lit.) inferior boat trip; the little boat; హీవియా, hIviyA -n. --hevia; a rubber tree native to South America; హుండీ, huMDI -n. --(1) collection box at a temple; --(2) bank check; bank draft; bank note; bill of exchange; హుందా, huMdA -n. --dignity; solemnity; stature; హుటాహుటీగా, huTAhuTIgA -adv. --immediately; with no delay; on the double; హుళక్కి, huLakki -n. --(1) untrue; one that is not there; false; --(2) zero; nothing; హుషారుగా, hushArugA -adv. --merrily; joyously; '''హృ - hR, హె - he, హే - hE, హై - hai, హొ - ho, హో - hO''' హృదయం, hRdayaM -n. --heart; హృద్యంగమం, hRdyaMgamaM -n. --appealing; touching; heart-stirring; హృదయపూర్వకం, hRdayapUrvakaM -adj. --hearty; heart-felt; whole-hearted; హృదయ స్పందనం, hRdaya spaMdanaM -n. --heart beat; హృద్యం, hRdyaM -n. --one that is pleasant; one that is pleasing; హెక్టరు, hekTaru -n. --hectare; an area equal to the size of a square of 100 meters on its side; a metric unit of area that is roughly equal to 2.471 acres; హెగ్గాడి, heggADi %e2t -n. --sentry; హెచ్చరించు, heccariMcu -v. t. --warn; caution; enjoin; హెచ్చరిక, heccarika -v. t. --warning; హేతువు, hEtuvu -n. --cause; reason; rationale; హేతువాదం, hEtuvAdaM -n. --rationalism; -- మూఢ నమ్మకాలకు సరియైన నిరూపణ కోరే వారిని హేతువాదులు (rationalist) అంటారు. హేమం, hEmaM -n. --gold; హేమాహేమీలు, hEmAhEmIu -n. pl. --big shots; big wheels; (ety.) believed to be an acronym for the words head master and head mistress when written in Telugu; another theory says that this is a Kannada word; అతిరధ-మహారధులు; సమర్ధులు; మొనగాళ్లు; హేయమైన, hEyamaina -adj. --obnoxious; odious; హేల, hEla -n. --sport; play; హేళన, hELana -n. --ridicule; derision; sneering; హైమావతి, haimAvati -n. --[bot.] Acorus calamus; see also వడజ; హైరాణ, hairAna -n. --stress; toil; fatigue; హొయలు, hoyalu -n. --gracefulness; grace; హోదా, hOdA -n. --status; rank; office; హోమం, hOmaM -n. --oblation to Gods via a sacrificial fire; same as హవనం; హోమగుండం, hOmaguMDaM -n. --the pit where the sacrificial fire is held; హోర, hOra -n. --hour; one half of the period defined by a Zodiacal sign; హోరాహోరీ, horAhOrI -adj. --uninterrupted; ceaselessly; continuous; (lit.) every hour; హోరు, hOru -n. --roar; the sound of an ocean; tempestuous; ---చెవిలో హోరు = roaring sound in the ear; ringing in the ear. ---సముద్రపు హోరు = the roar of the ocean. ---హోరుమని వర్షం పడుతోంది = it is raining heavily. </poem> |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==మూలం== * V. Rao Vemuri, English-Telugu and Telugu-English Dictionary and Thesaurus, Asian Educational Services, New Delhi, 2002 ISBN 0-9678080-2-2 [[వర్గం:వేమూరి తెలుగు-ఇంగ్లీషు నిఘంటువు]] f6ym2o84m0y3a6y3xsheimeiflb3oet వేమూరి తెలుగు-ఇంగ్లీషు నిఘంటువు/చ-ఛ 0 3025 33247 33181 2022-06-16T13:24:08Z Vemurione 1689 /* Part 1: చ - ca */ wikitext text/x-wiki =నిఘంటువు= * This dictionary is an improved version over the print version (expanded, errors corrected, new features continually being added) published by Asian Educational Services, New Delhi in 2002. * You are welcome to add. BUT PLEASE DO NOT DELETE entries until you are absolutely, positively SURE a mistake has been made and needs to be corrected. * PLEASE do not delete entries or their meanings simply because you personally did not agree with the meaning given there. Thanks * American spelling is used throughout. * There is no clearly established, standardized alphabetical order in Telugu. The justification for the scheme used here would be too long for discussion here. 16 March 2016. {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> ==Part 1: చం - caM== <poem> చంక, caMka -n. --armpit; axilla; చంచల, caMcala -adj. --unsteady; fickle; unstable; చంచువు, caMcuvu - n. - beak; చంటి, caMTi -adj. --babyish; little; small; (ety.) genitive of చన్ను = breast; చంటిపిల్ల, caMTipilla -n. f. --child; infant; infant at the breast; also చంటిది; చంటి పిల్లడు, caMTi pillaDu -n. m. --child; infant; infant at the breast; also చంటి వాడు; చండప్రచండులు, caMDapracaMDulu -n. pl. --highly talented people; see also హేమాహేమీలు; చండశాసనం, caMDaSAsanaM -n. --strict discipline; చండశాసనుడు, caMDaSAsanuDu -n. --strict disciplinarian; చండ్ర, caMDra -n. -- black cutch; [bot.] ''Acacia catechu''; -- an extract of its heartwood, Khair, is used as an ingredient to give red color and typical flavor to paan - a packet of betel leaf (Piper betle) with areca nut and slaked lime paste; -- నల్ల చండ్ర; కాచుతుమ్మ; చండాలం, caMDAlaM -n. --(1) unpleasant; horrible; nasty; --(2) nonsense; చందం, caMdaM -n. --style; demeanor; poise; manner; చందనం, caMdanaM -n. -- (1) sandalwood; -- (2) శ్వేత చందనం = white sandalwood; [bot.] ''Santalum album''; -- (3) ఎర్ర చందనం = red sandalwood; [bot.] ''Pterocarpus santalinus''; -- (4) కుచందనం = bastard sandalwood; -- (5) sandalwood paste; --[Sans.] గంధసారం; మహార్హం; భద్రప్రియం; మలయజం; చందన ధృతి, caMdana dhRuti - n. essential oil of sandalwood; oil of Santal; Oleum Santali; చందమామ, caMdaMAma -n. --(1) moon; Earth’s moon; see also నెలరాజు; --(2) Chela; a fish of the Cyprinidae family; [bio.] ''Oxygaster untrahi''; --(3) yellow of an egg' చందమామ కూర, caMdaMAma kUra -n. --a leafy vegetable; [bot.] ''Marsilea minuta'' Linn.; చంద్ర, caMdra -adj. --lunar; pertaining to the moon; చంద్రకళలు, caMdrakaLalu -n. --phases of the moon; చంద్రకాంత, caMdrakAMta - n. -- Four O'clock flower; Marvel of Peru; [bot.] ''Mirabilis jalapa'' Linn.; -- an ornamental shrub, native of Mexico, with a variety of flowers; చంద్రగ్రహణం, caMdragrahaNaM -n. --lunar eclipse; చంద్రవంక, caMdravaMka -n. --crescent moon; new moon; see also నెలవంక; చంద్రుడు, caMdruDu -n. m. --(1) moon; --(2) the natural satellite of any planet; ---అర్ధచంద్రుడు = half moon. ---చంద్ర వంక = crescent moon. ---పూర్ణచంద్రుడు = full moon. ---రాకాచంద్రుడు = full moon. ---వర్ధమాన చంద్రుడు = waxing moon. ---క్షీణచంద్రుడు = waning moon. చందా, caMdA -n. --(1) subscription; --(2) contribution; donation; చందాదారులు, caMdAdArulu -n. --subscribers; చందువా, caMduvA -n. --awning; canopy; చంపకం, caMpakaM -n. --a fragrant yellow flowering tree; [bot.] ''Michelia champaca''; సంపెంగ; చంపకమాల, caMpakamAla -n. --a meter in Telugu prosody; (lit.) a garland of champaka flowers; చంపు, caMpu -v. t. --kill; slay; (rel.) ఖూనీచేయు; చంపూ, caMpU -adj. --hybrid; mixture; a mixture of prose and poetry; చంపూకావ్యం, caMpUkAvyaM -n. --a literary work containing both prose and verse; </poem> ==Part 1: చ - ca== <poem> చకచక, cakacaka -adj. --onomatopoeia for fast action such as walking, talking and actively doing things; చక్కగా, cakkagA -adv. --nicely; neatly; చక్కపెట్టు, cakkapeTTu -v. t. --arrange; set right; చక్రం, cakraM -n. --(1) wheel; --(2) caster; the wheels attached to furniture legs; --(3) discuss of Vishnu; --(4) cycle; --(5) astrological chart; --(6) one of the six glands of the body, according to Ayurveda, whose secretions influence psychic activity; ---జాతక చక్రం = astrological chart. ---నువ్వు చక్రం తీసికో = you drive. చక్రవడ్డీ, cakravaDDi -n. --compound interest; a method of calculating interest by interest already earned to the principal; చక్రవర్తి, cakravarti -n. --emperor; చక్రవృద్ధి, cakravRddhi -n. --compound growth; exponential growth; చక్రవాకం, cakravAkaM -n. --brahminy duck; goose; [bio.] ''Anas Casarca''; చక్రవాతం, cakravAtaM %e2t -n. --cyclone; whirlwind; చక్రవాళం, cakravALaM %e2t -n. --horizon; చకితం, cakitaM. -n. --fear; చకితుడు, cakituDu -n. m. --one who is dumb-struck; చక్కిలి, cakkili -n. --armpit; చక్కిలిగింత, cakkiligiMta -n. --tickle; (lit.) tickle in the armpit; same as కితకిత; చక్కీ, cakkI %e2t -adj. --refined; ---చక్కీ చక్కెర = refined sugar. చక్రీయ, cakrIya -adj. --[chem.] cyclic; cyclo; చక్రీయ పదార్థాలు, cakrIya padArthAlu -n. pl. --[chem.] cyclic substances; చక్రీయ షడ్జేను, cakrIya shadjEnu -n. --[chem.]. cyclohexane; చక్రీయ త్రయేను, cakrIya trayEnu -n. --[chem.] cyclopropane; చక్రీయ సౌష్ఠత, cakrIya saushThata -n. --[chem.] cyclic symmetry; చక్కెర(లు) cakkeralu -n. --(1) [chem.] sugar(s); --(2) rounds; circuits; చక్షువు, cakshuvu -n. --eye; చక్షుశ్రవం, cakshuSravaM -n. --snake; (lit.) one that hears with its eyes; (ety.) it is well known that snakes cannot hear; people perhaps thought that they use eyes to hear; this word is a misnomer; చక్షుష, cakshusha -adj. --optical; visual; చక్షుష పరికరాలు, cakshusha parikarAlu -n. --optical instruments; చక్షుష భ్రమ, cakshusha bhrama -n. --optical illusion; చక్షుష అక్షం, cakshusha akshaM -n. --optical axis; same as చక్షుషాక్షం; చచ్చిపోయిన, caccipOyina -adj. --dead; deceased; defunct; చచ్చు, caccu -adj. --poor quality; one with no vitality; -v. i. --die; expire; చట్టం, caTTaM -n. --regulation; rule; statute; law; చట్టపరమైన, caTTaparamaina -adj. --legal; చట్టబద్ధ, caTTabaddha -adj. --regulatory; legal; statutory; lawful; చట్రం, caTTraM -n. --frame; చటాకు, caTAku -n. --one-sixteenth of a ser; an old volumetric measure that is no longer in use; చటాలున, caTAluna -adv. --suddenly; చట్నీ, caTnI -n. --chutney; relish; చడి, caDi -n. --sound; noise; చణుకు, chaNuku - n. -- whip; -- కొరడా; చేరుకోల; చత్వారం, catvAraM -n. --hypermetropia; far-sightedness; difficulty in seeing things that are closer; this defect is associated with aging; చతికిలపడు, catikilapaDu -v. i. --to sink into a sitting posture, usually due to disappointment or fatigue;( చతుర్, catur -pref. --tetra-; quadra-; చతుర్‌ప్లవనవిదిలీను, caturplavanavidilInu -n. --[chem.] tetrafluoroethylene; C<sub>2</sub>F<sub>4</sub> చతుర్‌హరితపాడేను, caturharitapADEnu -n. --[chem.] carbontetrachloride; CCl<sub>4</sub>; చతురంగం, caturaMgaM -n. --chess; చతురస్రం, caturasraM -n. --square; ---దీర్ఘ చతురస్రం = rectangle; elongated square. చతురస్ర తరంగం, caturasra tarangaM -n. --[phy.] square wave; చతుర్థళ, caturthaLa -adj. --[bot.] quadrifoliolate; చతుర్థ, caturtha -adj. --fourth; చతుర్ధం, caturdhaM -n. --the fourth; a quarter; చతురిమ, caturima -n. --talent; skill; dexterity; చతుర్భుజం, caturbhujaM -n. --quadrilateral; a plane geometrical figure with four straight sides; చతుర్ధేను, caturdhEnu -n. --[chem.] butane; a hydrocarbon with four carbon atoms with all single bonds; C<sub>4</sub>H<sub>10</sub>; చతుర్ధీను, caturdhInu -n. --[chem.] butene; a hydrocarbon with four carbon atoms and a double bond; C<sub>4</sub>H<sub>8</sub>; చతుర్ధైను, caturdhainu -n. --[chem.] butyne; a hydrocarbon with four carbon atoms and a triple bond; C<sub>4</sub>H<sub>6</sub>; చతుశ్శాల, catussAla -n. --quad; quadrangle; open area surrounded by buildings on all four sides; చతుస్, catus^ -pref. --four; చతుష్టయం, catushTayaM -n. --quartet; team of four persons; ---దుష్టచతుష్టయం = the evil four, namely Duryodhana, Dussasana, Karna and Sakuni of Mahabharata. ---ముక్తిచతుష్టయం = the four types of salvation, namely సామీప్యం, సాలోక్యం, సారూప్యం, సాయుజ్యం. చతుష్పాది, catushpAdi -n. --an animal with four feet; చదవడం, cadavaDaM -v. i. --reading; చదవటం; చదరం, cadaraM -adj. --flat; level; square; ---నలుచదరం = flat on four sides; flat on all sides; square. చదరపు, cadarapu -adj. --square; ---చదరపు గజం = square yard; చదరాసికూర, cadarAsikUra - n. -- [bot.] ''Glinus oppositifilius''; చదును, cadunu -adj. --flat; level; even; చదును చేయు, cadunu cEyu -v. t. --flatten; level; చదువరి, caduvari -n. --reader; చదువు, caduvu -n. --education; literacy; -v. t. --read; చదివించు, cadiviMcu -v. t. --(1) make one read; --(2) educate; --(3) announce a gift; చనిపోవు, canipOvu -v. i. --die; expire; pass away; చన్నీళ్లు, cannILlu -n. --cold water; చనువు, canuvu -n. --informality stemming from familiarity; చనుమొన, canumona -n. --nipple; tip of a breast; చన్ను, canuu -n. --breast; female's breast; చపటా, capaTA -n. --(1) rim; rim around a well; platform around a well; పీనాహము; వాయికట్టు; ---(2) any tiled or cemented pavement; చపల, capala -adj. --fickle; wavering; inconsistent; చపలత్వం, capalatvaM -n. --lack of control; (esp.) lack of restraint while eating; చప్పట్లు, cappaTlu -n. --clapping; applause; చప్పగా, cappagA -adj. --tasteless; spiritless; చప్పరించు, cappAriMcu -v. t. --suck; smack one's lips; చప్పాతికళ్లి, cappAtikaLli -n. --[bot.] ''Opuntia dillenii''; చప్పుడు, cappuDu -n. --sound; noise; చప్పున, cappuDu -adv. --quickly; చమత్కారం, camatkAraM -n. --wit; humor; చమరం, camaraM -n. m. --musk deer; చమరీమృగం; చమరి, camari -n. f. --yak; Himalayan yak; Yak of Tartary; Tartarian ox; -- [bio.] ''Bos grunniens'' of the Bovidae family; grunting ox; biol.] ''Bos mutus'' of the Bovidae family; mute ox; -- చమరీమృగం; చమరీవాలం, camarIvAlaM -n. --[lit.] the bushy tail of a yak; a fan made from this tail is used in temples to ceremoniously fan the idols; చమురు, camuru -n. --oil; liquid fat; ---కందెన చమురు = lubricating oil. చమురు గ్రంథులు, camuru graMthulu -n. pl. --[bio.] sebaceous glands; glands that supply oils to promote the growth of hair on skin; చయం, cayaM -n. --[math.] difference; analysis; చయ్యన, cayyana -adv. --quickly; చయాపచయం, cayApacayaM -n. --[bio.] metabolism; the biological process of analysis and synthesis as food is converted into energy in the cells; చర, cara -adj. --variable; movable; చరకుడు, carakuDu -n. m. --Charaka, the great Indian physician who is believed to have lived some time between 6th century B.C. to 2nd century A.D.; చరచర, caracara -adv. --quickly; చరణం, caraNaM -n. --(1) foot; --(2) foot of a verse; --(3) a line in a song; a stanza in a song; చరమ, carama -adj. --last; latter; ---చరమ పురుషార్ధం = nirvana. చరమాంకం, caramAMkaM -n. --(1) last digit; least significant digit; --(2) last act; see also చరాంకం; చర మూలధనం, cara mUladhanaM -n. --[econ.] liquid capital; చర రాసి, cararAsi -n. --variable; చర్చ, carca -n. --(1) discussion; inquiry; --(2) application of a layer, as in చందన చర్చ; చర్చనీయ, carcanIya -adj. --debatable; చర్మం, carmaM -n. --(1) skin; --(2) hide; pelt; the precursor to leather; చర్మరంజకం, carmaraMjakaM -n. --any substance (food or cosmetic) that gives luster to the skin; చర్య, carya -n. --action; deed; (ant.) ప్రతిచర్య; ---ప్రతీ చర్యకి సమానం, వ్యతిరిక్తం అయిన ప్రతిచర్య వుంటుంది = for every action there is an equal and opposite reaction. చర్వణం, carvaNaM -n. --chewing; mastication; ---చర్విత చర్వణం = doing something again; repetition; (lit.) chewing something that has been chewed. చరాంకం, carAMkaM -n. --variable; చరాంశం, carAMSaM -n. --variable; (ant.) స్థిరాంశం; చరాస్తి, carAsti -n. --movable property; liquid assets; చరిత్ర, caritra -n. --(1) history; --(2) narrative; ---జీవితచరిత్ర = biography; life history of a person. ---స్వీయచరిత్ర = autobiography; one’s own life history. చరితార్థ, caritArtha -n. --meaningful; purposeful; historically significant; చరిత్రాత్మక, caritrAtmaka -adj. --historic; చర్చి, carci -n. --church; a place of worship for Christians; చలత్వం, calatvaM -n. --variation; variability; mobility; చలనం, calaNaM -n. --motion; mobility; motility; movement; చలనచార, calanacAra -n. --[anat.] motor strip; a region of the brain whence movements are controlled; చలనచిత్రం, calanacitraM -n. --motion picture; cinema; movie; film; picture; చలనరాసి, calanarAsi -n. --[math.] variable; చలన శక్తి, calanaSakti -n. --[phy.] kinetic energy; energy by virtue of motion; (1/2)mv<sup>2</sup>; చలనశీలత, calanaSIlata -n. --mobility; చలనశీలి, calanaSIli -n. --mobile; mobile phone; cell phone; చల్ల, calla -n. --(1) buttermilk; --(2) coolness; చల్లడం, callaDaM -n. s. --shorts; knickers; half-pants; చల్లదనం, calladanaM -n. --coolness; cold; చలాకీ, calAkI -adj. --lively; vivacious; చలానా, calAna -n. --invoice; receipt; చల్లారు, callAru -v. i. --(1) to become cool; --(2) to calm down; to become calm; చల్లార్చు, callArcu -v. t. --(1) to cool; --(2) to pacify; చలించు, caliMcu -v. i. --(1) stir; move; --(2) to be shaken; to receive a shock; చలి, cali -adj. --cold; ---చలి కాలం = winter; (lit.) cold season. -n. --cold; coldness when referring to weather; ---బయట చలిగా ఉంది = it is cold outside. చలిచీమలు, chalichImalu - n. pl. -- winged ants; Isoptera ఆర్డర్ కి చెందిన ఉన్నత తరగతి రెక్కల చీమలనే సాధారణ పరిభాషలో మనం చలిచీమలని వ్యవహరిస్తాం; -- ఇవి చెద పురుగుల (termites) కంటే బాగా పెద్దవి; చలిజ్వరం, calijvaraM -n. --malaria; ague;any fever with chills; చలితం, calitaM -n. --erythema; a type of skin allergy; చలిమంట, calimaMTa -n. --bonfire; చల్లు, callu -v. t. --sprinkle; scatter; చవక, cavaka -n. --inexpensive; cheap; చవకబారు, cavakabAru -n. --cheap; of inferior quality; చవట, cavaTa -n. --incompetent fellow; stupid fellow; చవటతనం, cavaTatanaM -n. --incompetence; చవుకు చెట్టు, cavuku ceTTu -n. --beefwood tree; [bot.] ''Casuarina equisetifolia''; సరుగుడు; చవి, cavi -n. --taste; చవిటి, caviTi -adj. --saline; salty; చ్యవనప్రాశ, chyavanaprASa, - n. -- An Ayurvedic tonic named after Chyavana maharshi, son of Bhrigu maharshi; this electuary (లేహ్యం) is made from ఉసిరి, దశమూలాలు, కర్కాట శృంగి, అగరు, కరక్కాయ, తిప్పతీగ, కచ్చూరాలు, వస, యష్టీమధుకం, అశ్వగంధా, శతావరీ, నెయ్యి, అభ్రక భస్మం, మొదలైనవి; చాంద్రమాసం, cAMdramAsaM -n. --[astron.] lunation; synodic month; the interval of time between new moon day to new moon day; this is approximately 29.53 days; చాందినీ, cAMdinI -n. --awning; canopy; చాకచక్యం, cAkacakyaM -n. --skill; talent; ability; intelligence; చాకలి, cAkali -n. --washerman; washerwoman; చాకలిసోడా, cAkalisODA -n. --washing soda; common name for sodium carbonate; Na<sub>2</sub>CO<sub>3</sub>; చాకిరీ, cAkirI -n. --domestic work; service; చాకిరేవు, cAkirEvu -n. --washerman's pier; చాకు, cAku -n. --penknife; small knife; చాటించు, cATiMcu -v. i. --proclaim; announce; చాటింపు, cATiMpu -n. --public proclaimation; చాటు, cATu -n. --covering; screen; చాటు పద్యం, cATupadyaM -n. --(1) fugitive verse; గ్రంథస్థము కాకున్నను లోకమున ప్రజాదరణ పొందిన పద్యము; (2) witty and jocular verse; చాటువు, cATuvu -adj. --witty; pleasant, jocular talk; చాటూక్తి, cATUkti -n. --innuendo; చాడీ, cADI -n. --complaint; -- కొండెము; చాతక పక్షి, cAtaka pakshi -n. -house swift; [bio.] ''Apus affinis''; చాతుర్యం, cAturyaM -n. --skill; cleverness; talent; versatality; చాతురి, cAturi -n. --skillful person; talented person; expert; చాదస్తం, cAdastaM -n. --shilly-shally; eccentricity; whimsicality; ceremonialism; unworldliness; silliness; orthodoxy; traditional mindedness; obsessive compulsiveness; see also ఛాందసం; చాపం, cApaM -n. --(1) bow; --(2) arch; --(3) [math.] arc; a portion of a circle’s circumference; --- మహావృత్తపు చాపం = [Astron.] Great Circle arc; చాప, cApa -n. --mat; floor mat; చాపు, cApu -adj. --[music] non-uniform; -v. i. --extend; stretch; -n. --(1) length; full-length cloth suitable for wearing as a lower garment by men; --(2) long-vowel; చామంతి, cAmaMti -n. --chrysanthemum; mum; [bot.] ''Chrysanthemum'' of the Asteraceae family; చామనచాయ, cAmanacAya -n. --swarthy complexion; swarthiness; a complexion that looks like a tanned white rather than black; brown complexion; చామరం, cAmaraM -n. --whisk; fly-flap; chowry; luxurious fan; fan made from the hair of yak; -- [ety.] చమరీ మృగం తోక లోని రోమములతో చెయ్యబడ్డ విసనకర్ర; -- తెల్లని చామరాన్ని వింజామరం (విరి + చామరం) అంటారు; చార, cAra -n. --stripe; చారల గుర్రం, cArala gurraM -n. --zebra; (lit.) striped horse; చార్వాకం, cArvAkaM -n. --name of a religion established by Charvaka; belief in materialism; చారిక, cArika -n. --(1) small stripe; long stripe-like stain; --(2) stringy substance; చారిణి, cAriNi -n. f. --female messenger; చారిత్రక, cAritraka -adj. --historical; chronological; diochronic; చారిత్రక క్రమం, cAritraka kramaM -n. --chronology; తిధివారీ; చారు, cAru -adj. --beautiful; -n. --a clear spicy soup made from tamarind or lemon juice; see also రసం; చారుడు, cAruDu -n. m. --messenger; (rel.) గూఢచారి; చారులు, cArulu -n. pl. --spies; చాలమి, cAlami -n. --insufficiency; inadequacy; చాలని, cAlani % e2t -n. --strainer; colander; చాలా, cAlA -adj. --a lot; plenty; many; చాలినంత, cAlinaMta -adj. --adequate; చాలీచాలని, cAlIcAlani -adj. --scarcely sufficient; meager; చాలు, -adj. --(1) sufficient; enough; --(2) running; current; on-going; ---ఒక రూపాయి చాలు = one rupee is enough. ---చాల్చాలు! = enough is enough!. stop it! ---చాలు ఖాతా = running account. -n. --(1) enough; --(2) stripe; line; row; --(3) furrow created by ploughing; --(4) furrow; --(5) resemblance; --- తల్లి చాలు = resemblance to mother. చావగొట్టు, cAvagoTTu -v. t. --beat; beat thoroughly; చావడి, cAvaDi -n. --living room; audience room; drawing room; station; చావు, cAvu -n. --death; చావుదెబ్బ, cAvudebba -n. --mortal blow; చించు, ciMcu -v. t. --tear; rip; చింపు; చింత, ciMta -n. --(1) tamarind; Indian date; [bot.] Tamarindus indica of the Leguminosae family; --(2) thought; reflection; worry; anxiety; ---చింత చచ్చినా పులుపు చావలేదు = [idiom] the potency is gone, but the desire persists. చింతచిగురు, ciMtaciguru -n. --tender shoots of a tamarind tree; [bot.] ''Tamarindus indica''; చింతచెట్టు, ciMtaceTTu -n. --tamarind tree;[bot.] ''Tamarindus indica''; చింతపండు, ciMtapaMDu -n. --tamarind; tamarind fruit; the sweet-sour fruit of a tamarind tree, popular in Indian cooking;[bot.] ''Tamarindus indica''; చింతపిక్క, ciMtapikka -n. --tamarind seed; చింతామణి, ciMtAmaNi -n. --guide; key; index; ---వైద్య చింతామణి = guide to medicine. చిందరవందరగా, ciMdaravaMdaragA -adv. --pellmell; topsy turvey; helter skelter; చిందులుతొక్కు, ciMdulutokku -v. i. --dance with emotion or rage; చిందూరం, ciMdUraM - n. -- a large medicinal shrub with medicinal properties; [bot.] Vitex negundo; చిందించు, ciMdiMcu -v. t. --splash; చిందు, ciMdu -v. i. --splash; చింపడం, ciMpadaM -n. --tearing; also చింపటం; చింపంజీ, ciMpAMjI -n. --chimpanzee; an ape-like primate; చింపిరిజుత్తు, ciMpirijuttu -n. --disheveled hair; చింపు, ciMpu -v. t. --tear; rip; చిక్కం, cikkaM -n. --a bag woven out of a string or rope and often used as a hanging shelf; చిక్కట్ట, cikkaTTa -n. --a special comb designed to untangle hair; చిక్కతనం, cikkatanaM -n. --(of liquids) denseness; compactness; thickness; చిక్కబరచు, chikkabarachu - v. t. -- congeal; inspissate; increase the density of; చికాకు, cikAku -n. --irritability; irascibility; vexation; చిక్కావి చెట్టు, -n. --[bot.] Momosa concina; చికిత్స, cikitsa -n. --medical treatment; therapy; చికిలించు, -v.i. --lere; leery look; చికీర్ష, cikIrsha -n. --ambition; desire to do a great deed; % put this in e-2-t చిక్కు, cikku -n. --(1) snag; difficulty; --(2) tangle; knot; grip; link; --(3) sapota fruit; ---ఇది చిక్కు సమస్య = this is a difficult problem. ---ఈ జుత్తు చిక్కులు పడిపోయింది = this hair is all tangled up. -v. i. --emaciate; lose weight;contract; remain;get caught; ---వాడు చిక్కిపోయాడు = he is emaciated; he lost weight. ---చేప వలలో చిక్కుకుంది = the fish got caught in the net. చిక్కుడు, cikkuDu -n. --bean; Indian butter bean; Hyacinth bean; Bonavist bean; [bot.] ''Dolichos lablab''var ''typicus'' of the Leguminosae family; Dolichos means "long"; --other varieties include ఎర్ర చిక్కుడు; తెల్ల చిక్కుడు; గోరు చిక్కుడు; ఆనప చిక్కుడు; ఏనుగు చిక్కుడు; కోడి చిక్కుడు; తొండ చిక్కుడు; --అనుములు = field beans; [bot.] ''Dolichos lablab lignosas''; చిక్కుడు పేను, cikkuDu pEnu -n. --the garden pest; [biol.] Aphis medicagenis; చికోరీ, cikOrI -n. --chicory; endive; [bot.] ''Cichorium intybus'' of the Asteraceae family; -- roots of the chicory plant are ground and made into a powder to blend and mix with coffee; It is often used as a caffeine-free beverage on its own or as a mixture with ground roasted coffee because it enhances the taste, aroma and makes coffee mellow; --[[File:Illustration_Cichorium_intybus0_clean.jpg|thumb|right|చికోరీ]] చిగురు, ciguru -n. --(1) tender leaf; shoot; --(2) gum; the tissue that holds the teeth; చిచ్చర, ciccara -n. --fire; fierce fire; fire and brimstone; చిచ్చర పిడుగు, ciccara piDugu -n. --fierce lightning bolt spewing fire and brimstone; చిచ్చు, ciccu -n. --flame; fire; చిచ్చు బుడ్డి, ciccu buDDi -n. --a firework called "flowering pot"; చిటచిట, ciTaciTa -adj. --onomatopoeia for --(1) being itchy, and --(2) the crackling sound of water sprinkled on boiling oil; చిట్ట, ciTTa -n. --small bush; -pref. --ultimate; utter; చిట్ట చివర, ciTTa civara -n. --the very end; చిట్టచీకటి, ciTTa cIkaTi -n. --pitch darkness; చిట్టడవి, ciTTaDavi -n. --thicket; scrub jungle; forest dominated by thick bush; చిట్టా, ciTTA -n. --daybook; daily account of money transactions; ledger; logbook; చిటిక, ciTika -n. --snap; the act of snapping of the thumb and middle finger producing a sound; ---చిటికల మీద = in a snappy way; quickly; on the double. చిటికెడు, ciTikeDu -n. --a dash; ---చిటికెడు ఉప్పు = a dash of salt. చిటికేశ్వర, ciTikESvara - n. -- [bot.] ''Delonix elata'' Gamb.; చిట్టి, ciTTi -adj. -- very small; (note) the scale from large to tiny is పెద్ద, చిన్న, బుచ్చి, చిట్టి, బుల్లి; - n. -- a small butter-boat; a small cup to serve butter; చిట్టు, ciTTu -n. --coarse bran; coarse rice bran; చిట్లు, ciTlu -v. i. --split; చిట్టెం, ciTTeM -n. --slag; scum of molten metal; చిట్టెలుక, ciTTeluka -n. --mouse; [bio.] ''Mus musculus''; చుంచు; (lit.) చిరు + ఎలుక = చిట్టెలుక; చిడుం, ciDuM -n. --eczema; boils; చిడత, ciData - n. -- castanet; a swivelling wooden wedge used to keep a door closed; చితగ్గొట్టు, citaggoTTu -v. t. --beat thoroughly; చిత్తం, cittaM -inter. --OK!; will do!; yes, sir! -n. --(1) mind; --(2) memory bank of the mind; long term memory; --(3) the faculty of mind that raises doubt; see also బుద్ధి; చిత్తగించు, cittagiMcu -v. t. --consider; pay attention; listen; చిత్తగింపు, cittagiMpu -n. --consideration; చిత్తడి, cittaDi -n. --very wet; ---చిత్తడి నేల = marsh; marsh land; wet land. ---చిత్తడి వాయువులు = marsh gas; methane. చిత్తమొచ్చినట్లు, cittamoccinaTlu -ph. --as it pleases one!; as one wishes; చిత్తరువు, cittaruvu -n. --picture; painting; drawing; చిత్తశుద్ధి, cittaSuddhi -n. --devotion; integrity; చిత్రం, citraM -n. --(1) picture; diagram; painting; --(2) wonder; curiosity; ---చలన చిత్రం = motion picture; cinema. ---విత్థ చిత్రం = portrait. ---భావ చిత్రం = spontaneous outline. -suff. --graph; ---ఛాయాచిత్రం = photograph; photo. ---వర్ణమాలాచిత్రం = spectrograph. చిత్ర, citra %updated -n. --(1) Alpha Virginis; Spica; Yoga tara of the 14th lunar mansion; this is the brightest star in Virgo; this is 2300 times more luminous than the Sun and is about 275 light years away from us; --(2) The 14th of the 27 star groups (or asterisms or lunar mansions) of the Hindu calendar; చిత్రకళ, citrakaLa -n. --the art of painting; చిత్రకారుడు, citrakAruDu -n. m. --painter; artist; చిత్రగంధం, citragandham -n. --Arsenicum trisulfuratum; a substance worn by actors on their faces as a part of makeup; చిత్రచాప, citracApa -n. --placemat; a small mat or decorative cloth placed under the dinner plate; % in e-2-t చిత్రదండం, citradaMDaM -n. --[bot.] ''Betula bhojpatra''; ''Typhonium orixense''; చిత్రపత్రిక, citrapatrika -n. --[bot.] ''Acacia arabica''; %to e2t చిత్రఫలకం, citraphalakaM -n. --easle; a painter's board; an artist's board; చిత్రమూలం, citraMulaM -n. --Ceylon lead wort; [bot.] ''Plumbago zeylanica''; This medicinal bush grows wild along tank bunds; agricultural fields and marshy lands; this is widely used as an expectorant, to improve digestion, to treat the enlargement of the spleen and to treat leucodermia; [Sans.] చిత్రక; దహన; వహ్ని; అగ్నిక; దీప్త; భాను; పాచక; --ఎర్ర చిత్రమూలం = [bot.] ''Plumbago rosea''; one of the "పంచ కోలాలు"; చిత్రలేఖనం, citralEkhanaM -n. --the fine art of drawing a picture; చిత్రవధ, citravadha -n. --torture unto death; murder associated with dismemberment; చిత్ర ప్రదర్శనశాల, citra pradarSana SAla -n. --(1) museum; --(2) movie theatre; చిత్రహింస, citrahimsa -n. --torture; చిత్రాన్నం, citrAnnaM -n. --lemon rice; tamarind rice; any other colorful rice preparation; చితి, citi -n. --funeral pyre; చిత్రిక, citrika -n. --planer; a carpenter's plane; -- వండ్రంగులు కలప వస్తువులు తయారు చేసే క్రమంలో భాగంగా ఎత్తుపల్లాలు వుండే కలపను చదును చేయడాన్ని 'చిత్రికపట్టడం' అంటారు. చితుకు, cituku -v. i. --rupture; break; burst; చితుకులు, citukulu -n. pl. --twigs; dry twigs; broken pieces of small branches; చిత్తు, cittu -n. --(1) rough; draft; not the final version; --(2) scrap; not important; --(3) defeat; ---చిత్తుకాగితం = scrap paper. ---నేను చిత్తు అయిపోయేను = I am defeated. చిత్తుప్రతి, cittuprati -n. --rough draft; చిదంబర రహస్యం, cidaMbara rahaSyaM -n. --unfathomable secret; useless secrecy; చిదుపు, cidupu -v. t. --break; break with hand or fingers; చిదుము, cidumu -v. t. --clip with fingernails; snip; cut; చిన్నం, cinnaM -n. --one-thirtieth of a tola in weight; a measure used to weigh gold; చిన్న, cinna -adj. --small; younger; junior; (ant.) పెద్ద; చిన్నబడి, cinnabaDi -n. --lower case of an alphabet; particularly the alphabets of languages from the Western countries; చిన్నతనం, cinnatanaM -n. --(1) immature age; childhood; inexperience; --(2) dishonor; disgrace; shame; embarasment; చిన్నది, cinnadi -n. --young girl; lass; maiden; చిన్నపేగు, cinnapEgu -n. --small intestine; చిన్న బలుసు, cinna balusu - n. -- a thorny shrub; [bot.] ''Canthium parviflorum''; చిన్నమునుగు కోడి, cinnamunugu kODi -n. --the little grebe; [biol.] ''Podiceps ruficollis''; చిన్మయ, cinmaya -adj. --spiritual; mental; intellectual; చినుకు, cinuku -n. --a drop of rain water; చిప్ప, cippa -n. --(1) bowl; bowl suggestive of poverty; alms bowl; --(2) shell; ---ఆల్చిప్ప = oyster; sea shell. ---కొబ్బరిచిప్ప = coconut shell. ---చిప్ప చేతికి వచ్చింది = got a bowl into the hand; begging. ---తాబేటిచిప్ప = shell of a turtle. ---ముత్యపుచిప్ప = mother of pearl; pearl oyster. చిమ్మట, cimmaTa -n. --moth; book-worm; an insect of the moth family; చిమ్మనగ్రోవి, cimmanagrOvi -n. --spray gun; squirt gun; syringe; చిముడు, cimuDu -v. i. --get over-cooked, esp. rice; చిమ్ము, cimmu -v. t. --spray; squirt; చిమ్ముకారి, cimmukAri -n. --sprayer; a gadget to spray disinfectants, insecticides, etc.; చియా గింజలు, chiyA giMjalu - n. pl. -- [bot.] ''Salvia hispanica'' of the Lamiaceae Family; --ఈ తులసి జాతి (Mint Family)మొక్క జన్మస్థలం మధ్య అమెరికా లోని దక్షిణ మెక్సికో, గ్వాటెమాలా దేశాలు. ఒకప్పుడు అక్కడి అజ్టెక్(Aztec ) జాతులకు మొక్కజొన్న, బీన్స్ తరువాత ఈ చియా గింజలే ప్రధాన ఆహారం. కొన్ని దక్షిణ అమెరికా దేశాలలో నేటికీ వీటిని పండిస్తారు. ఆహార పానీయాల తయారీలో వీటిని వినియోగిస్తారు. ఆరోగ్యానికి ఎంతో ప్రయోజనకరమైన ఒమేగా-3 ఫాటీ యాసిడ్స్ ( Omega -3 Fatty acids ) పుష్కలంగా ఉండే కారణంగా ఇప్పుడు అందరూ వీటి సాగు, వినియోగం మీద దృష్టి పెడుతున్నారు. ఈ గింజల్ని ఏదైనా ద్రవపదార్థంలో నానబెడితే ప్రతి గింజ చిత్రంగా తన బరువుకి పన్నెండు రెట్ల బరువుగల ద్రవాన్ని పీల్చుకుంటుంది. ఆ గింజలపైన తెల్లటి గుజ్జు వంటి మ్యూకస్ పొర ఏర్పడుతుంది; -- కొందరు వీటిని సబ్జా గింజలుగా పొరబడుతుంటారు. నానబెట్టినప్పుడు గింజల మీద గుజ్జువంటి మ్యూకస్ ఏర్పడడం సబ్జా, చియా గింజలలో సామాన్య లక్షణం.ఈ రెండు మొక్కలూ తులసి జాతికి చెందినవే. అయితే ఈ రెండూ వేర్వేరు. చియా గింజలు ఎండువి కూడా ఆహారంగా ఉపయోగపడతాయి. సబ్జా గింజలు నానబెట్టి మాత్రమే వినియోగించాలి. సబ్జా తులసి మొక్క శాస్త్రీయ నామం Ocimum basilicum; -- see also మహాబీర = [bot.] ''Hyptis suaveolens''; చిర, cira -pref. --long duration in time; చిరకాలం, cirakAlaM -n. --forever; for a long time; చిరస్మరణీయ, cirasmaraNIya -adj. --memorable; unforgettable; చిరాకు, cirAku -n. --snappiness; peevishness; crossness; anger coming out of impatience or frustration; చిరినెల్లికాయ, చిన్న ఉసిరిక, cirinellikAya, cinna usirika - n. -- [bot.] ''Phyllanthus emblica''; (Euphorbiaceae Family) --- ఇది ఉసిరిక జాతికి చెందిన మొక్క; --- [rel.] నేల ఉసిరిక; ఉచ్చి ఉసిరిక; ఎత్త ఉసిరిక; చిరు, ciru -adj. --small; చిరుతపులి, cirutapuli -n. --leopard; a spotted wild cat found in India; [bio.] ''Panthera pardus''; --(rel.) Cheetah [''Acinonyx jubatus''] is a similar cat found in Africa; Jaguar (''Panthera onca'') is a spotted cat found in South America; చిరుతిండి, cirutiMDi -n. --snack (lit.) small food; చిరుధాన్యములు, cirudhAnyamulu -n. --millets; some less popular grains of the grass family; చిరునవ్వు, cirunavvu -n. --smile; beam; ---వాడు చిరునవ్వు చిందిస్తున్నాడు = he is smiling; he is beaming. చిరునామా, cirunAmA -n. --address; చిర్రు, cirru -n. --anger; ire; irritation; చిలక, cilaka -n. --parrot; చిలకముక్కు పూలు, chilakamukku pUlu - n. -- Garden balsam; [bot.] ''Impatiens balsamina'' of the Balsaminaceae family; --చిలక ముక్కు గన్నేరు పూలు; చిలక ముక్కు గోరింట పూలు; దీని ఆకులు, పూలను రుబ్బి అరచేతులు, చేతుల, కాళ్ళ వేళ్ళకు పెట్టుకుంటే అవి ఎర్రగా పండుతాయి. దీని కాయలు చిలుక ముక్కు ఆకారంలో ఉండటంవల్ల దీనికి చిలకముక్కు మొక్క అనే పేరు వచ్చింది; హిందీలో గోరింటను మెహందీ (Mehandi) అన్నట్లు దీనిని గుల్ మెహందీ (Gul Mehandi) అంటారు. ఈ మొక్క కాయలు పక్వానికి రాగానే టప్ మనే చిన్న శబ్దంతో పగిలి లోపలి విత్తనాలను వెదజల్లుతాయి. ఇలా పగిలి విత్తనాలను వెదజల్లే కాయలను ఆంగ్లంలో డెహిసెంట్ ఫ్రూట్స్ (Dehiscent Fruits) అంటారు. --ఈ మొక్క పూలకు యాంటిసెప్టిక్ ( Antiseptic) గుణం ఉంది. అవి రోగకారకమైన బాక్టీరియా, శిలీంధ్రాలవంటి వాటిని నశింపజేస్తాయి. ఇండోనేషియా లోని బాలి ద్వీపంలో ఈ మొక్క ఆకులను ఆకుకూరగా వాడుకుంటారు. ఈ మొక్క ఆకుల రసం మూత్రకారిగా ( Diuretic), విరేచనకారి ( Cathartic)గా, వాంతి కలిగించే వమనకారి ( Emetic) గానూ పనిచేస్తుంది. సెగగడ్డలు, పగలని మొండి వ్రణాలపై ఈ ఆకుల రసంతో మలాం పట్టీ వేస్తే, అవి త్వరగా పక్వానికొచ్చి పగుల్తాయి. చిలకరించు, cilakariMcu -v. i. --sprinkle; spray; చిలక్కొయ్య, cilakkoyya -n. --peg to hang clothes; so-called because of its shape resembling a parrot's beak; చిలగడదుంప, cilagaDaduMpa -n. --sweet potato; [Bot.] ''Typhonium orixeuse; Ipomea batatas'' of the Convolvulaceae family; -- తియ్యదుంప; గెనుసు గడ్డ; -- [Sans.] మధ్వాలుక; పిండాలుక; రక్తాలుక; -- [ety.] batata > potato చిలగడదుంప కూర, cilagaDaduMpa kUra -n. --leafy part of sweet potato; [bot.] ''Ipomoea batatas'' of the Convolvulaceae family; చిల్లంగి, cillaMgi -n. --(1) sorcery; necromancy; black magic; casting an evil spell; an occultish evil act implemented with the help of herbs imparted with magical powers; -- (2) a mangrove shrub; [bot.] ''Dalbergia horrida''; చిల్లగింజ, జిల్ల గింజ, ఇండుప గింజ, cillagiMja, jillagiMja, iMDupa giMja - n. -- clearing nut; paste from nuts used to clear turbid water; [bot.] ''Strychnos potatorum'' of the Loganiaceae family; చిల్లపెంకు, cillapeMku -n. --piece of broken pottery; చిల్లర, cillara -adj. --miscellaneous; ---చిల్లర కొట్టు = small store carrying odds and ends. ---చిల్లర దేవుళ్లు = miscellaneous demi-gods. ---చిల్లర పనులు = errands; small tasks. -n. --change; loose money; చిల్లరమల్లర, cillaramallara -adj. --miscellaneous; చిలికించు, cilikiMcu -v. t. --sprinkle; spray; shake; చిలిపి, cilipi -adj. --impish; చిల్లి, cilli -adj. --with a pore; with a hole; ---చిల్లి గవ్వ = a cowry with a hole; a thing with trifling value. చిలుం, ciluM -n. --verdigris; metal tarnish; an oxide formed on copper cooking vessels; చిలుక, ciluka -n. --parrot; చిలువ, ciluva -n. --python; rock snake; snake; చిల్లు, cillu -n. --pore; small hole; చివర, civara -n. --end; edge; brim; ---చిట్ట చివర = the very end. చివుకు, civuku -v. i. --slough; చివ్వున, civvuna -adv. --briskly; suddenly; all at once; చిహ్నం, cihnaM -n. --mark; sign; token; చీంబోతు, cImbOtu -n. --billy goat; he goat; చీకటి, cIkaTi -n. --darkness; night; (ant.) వెలుగు; చీకటిమాను, cIkaTimAnu -n. --[bot.] ''Xanthochymus pictorius;'' చీకు, cIku -adj. -- (1) blind; (2) unfertile; juiceless; dry; -n. --worry; -v. t. --suck; as in sucking a finger or sucking a breast; చీకూ, చింతా, cIkU, ciMtA -ph. --cares and worries; చీట్లపేక, cITlapEka -n. --pack of playing cards; deck of playing crads; చీటికీ మాటికీ, cITikI mATikI -adv. --for every silly reason; every now and then; చీటి, cITi -n. --(1) chit; a small note; --(2) prescription; --(3) ticket; చీడ, cIDa -n. --blight; చీడ పురుగు, cIDa purugu -n. --insect pest; చీడీ, cIDI -n. --oriel; pial; raised platform serving as a seat in front of a house; చీద పక్షి, chIda pakshi - n. -- the babbler; సైదా పిట్ట; --గోవచీద or వెర్రిచీద; the Large Grey Babbler; [bio.] ''Argya malcolmi''; --చిట్టిచీద or చిన్నచీద; the Common Babbler; [bio.] ''Argya caudata''; -- పెద్ద చీద; the Jungle Babbler; [bio.] ''Crateropus canosu''; చీదు, cIdu -v. i. --(1) blow one’s nose; --(2) backfire; ---అది సిసింద్రీ చీదినట్టు చీదేసింది = it backfired like a leaky firecracker. చీదరించు, cIdariMcu -v.t. --loath; rebuke; చీనారేకు, cInArEku -n. --tin sheet; (lit.) Chinese metal sheet; చీని, cIni -n. --Batavian orange; a type of sweet orange; [bot.] Limonia trifoliata; చీపురు, cIpuru -n. -- a bush whose twigs are used in making brooms; [bot.] ''Aristida setacea''; చీపురుకట్ట, cIpurukaTTa -n. --broomstick; చీమ, cIma -n. --ant; emmet; [Lat.] formica; ---కండచీమ, గండుచీమ = large black ant. ---కొండచీమ = forest ant. ---చలిచీమ = black ant. చీమలపుట్ట, cImalapuTTa -n. --ant nest; anthill; formicary; చీమల సహనివేశం, cImala sahanivESaM -n. --ant colony; చీమిడి, cImiDi -n. --mucus of the nose; snot; చీము, cImu -n. --pus; చీర, cIra -n. --sari; చీరిపారకం, cIripArakaM -n. --post-mortem; examination of a dead body to establish if a crime had been committed; చీరు, cIru -v. t. --gash; tear; rend; cut into slices; చీలమండ, cIlamaMDa -n. --ankle; చీలి, cIli -n. --cat; చీలిక, cIlika -n. --split; crack; separation; చీలు, cIlu -v. i. --split; చీల్చు, cIlcu -v. t. --split; చీవాట్లు, cIvATlu -n. pl. --scoldings; rebuke; '''%చుం - cuM, చు - cu, చూ - cU''' చుంచు, cuMcu -n. --mouse; [bio.] ''Mus musculus''; --(rel.) ఎలక = rat; పందికొక్కు = bandicoot; చుండు, cuMDu -n. --dandruff; also చుండ్రు; చుంబించు, cuMbiMcu -v. t. --kiss; osculate; touch; చుక్క, cukka -n. --(1) star; --(2) dot; --(3) dot on the forehead worn by Hindus; --(4) drop; --(5) full stop; period; the dot at the end of a sentence; చుక్కకూర, cukkakUra -n. --bladder dock; a leafy vegetable [bot.] ''Rumex vesicarius'' of the Polygonaceae family; --- also known as పుల్ల బచ్చలి; ఈ మొక్కలో ఐరన్, కాల్షియం, ఫాస్ఫరస్, విటమిన్- సి ఉన్నాయి. ఈ ఆకుకూర పైత్యరోగ నివారిణిగా పేరొందింది. జీర్ణశక్తిని పెంపొందిస్తుంది; -- పప్పు లో వేసుకుంటే ఈ ఆకుకూర చాలా రుచిగా ఉంటుంది. కొందరు పాలకూర, తోటకూర వంటి పులుపులేని ఇతర ఆకుకూరలతో దీనిని పులుపుకోసం కలిపి కలగూరగా వండుకుంటారు; చుక్కల పయిడిగంట, cukkala payiDigaMTa -n. --spotted owlet; a bird seen in Andhra Pradesh; it resembles an owl in appearance and its hoot is considered auspicious; [biol.] Athene brama; చుక్కాని, cukkAni -n. --rudder; helm; చుక్కెదురు, cukkeduru -adv. --dead against; చుట్టం, cuTTaM -n. --relative; relation; ---దూరపు చుట్టం = distant relative. చుట్ట, cuTTa -n. --(1) roll; coil; --(2) cigar; roll of tobacco; ---పరుపు చుట్ట = bed-roll. ---పొగాకు చుట్ట = cigar roll. ---తీగ చుట్ట = coil of wire. చుట్టడం, cuTTaDaM -v. t. --rolling; చుట్టపుచూపు, cuTTapucUpu -ph. --a friendly visit; an occasional visit; చుట్టపెట్టు, cuTTapeTTu -v. t. --(1) to roll; to fold; to envelope; to swaddle; --(2) to go around; --(3) to surround; చుట్టరికం, cuTTarikaM -n. --relationship; చుట్టాలు, cuTTalu -n. --relatives; చుట్టు, cuTTu -n. -- (1)time; turn; circuit; coil; (2) toe-ring; ---నాలుగు చుట్లు = four times; four turns. -v. t. --roll; wrap; furl; wind; చుట్టుకొలత, cuTTukolata -n. --circumference; perimeter; చుట్టుముట్టు, cuTTumuTTu -v. t. --surround; engulf; చుబుకం, cubukaM -n. --chin; చురక, curaka -n. --spark; the burn caused by a spark or hot stick or rod; చురక పెట్టడం, curaka peTTaDaM -v. t. --branding; burning with a hot rod; చురచుర, curacura -adj. --onomatopoeia for angry looks; చులకన, culakana -n. --lightness; make light of; denigration; చులకన చేయు, culakanacEyu -v. t. --belittle; disparage; denigrate; చూచాయగా, cUcAyagA -adv. --vaguely, indistinctly; చూచు, cUcu -v. t. --see; look; చూచుకం, cUcukaM -n. --nipple; teat; చూడాకర్మ, cUDAkarma -n. --the first ceremonial haircut given to a boy at an odd-numbered year, typically at the age of 3 or 5; చూడు, cUDu -v. t. --(1) see; behold; observe; perceive; --(2) take care of; ---వాసన చూడు = smell; take a whiff; ---రుచి చూడు = taste; taste a sample; ---విని చూడు = listen and observe what happens; --- మంచి చెడ్డలు చూడు = take care of the situation; చూపు, cUpu -n. --sight; vision; glance; ---ముందుచూపు = foresight. ---వెనకచూపు = hindsight. ---చూపుల తూపులు = glances likened to arrows, metaphorically. చూపుడు వేలు, cUpuDu vElu -n. --index finger; forefinger; చూర్ణం, cUrNaM -n. --powder; dust; చీరిక, cIrika -n. --split; crack; separation; చూరు, cUru -n. --eaves; roof overhang; చూలు, cUlu -n. --pregnancy; చూలాలు, cUIAlu -n. --pregnant woman; %చెం - ceM, చె - ce, చే - cE, చై - cai చెంగలి, ceMgali -adj. -- near; neighboring; - n. -- neighborhood; proximity; చెంగనాలు, ceMganAlu -n. --capers; gambols; playful jumps of young calves and other four-footed grass-eating animals; చెంగల్వ కోష్టు, ceMgalva kOshTu - n. -- Costus; Putchuk; a species of thistle native to India; [bot.] ''Saussurea lappa''; -- Essential oils extracted from the root have been used in traditional medicine and in perfumes since ancient times; -- [Sans.] కుష్ఠం; చెంగావి, ceMgAvi -n. --saffron red color; చెంగు, ceMgu -n. --free-flowing and fluttering end of a sari; చెంగున, ceMguna -adv. --suddenly; చెంచలికూర, ceMcalikUra - n. -- a frequent weed near cultivated fields; the plant is a laxative in large doses; the seeds are used for urinary disorders; [bot.] ''Digera muricata''; చెంచా, ceMcA -n. --spoon; చెండు, ceMDu -n. --a short run of flowers strung together, and made into a ball-shaped bundle; చెంత, ceMta -adj. --near; proximate; చెంప, ceMpa -n. --(1) side; --(2) cheek; ---చెంపదెబ్బ = slap. ---చెంపకి చేరడేసి కళ్ళు = big eyes on both cheeks. చెంపలు, ceMpalu -n. --(1) cheeks; --(2) sideburns; చెంబు, ceMbu -n. --small, round, metal water pot; ---మర చెంబు = small, round, metal water pot with a screw cap and a handle. చెక్క, cekka -n. --(1) slat; plank; --(2) betel nut; చెక్కసున్నం, cekkasunnaM -n. --rough plaster; native cement; చెక్కిలి, cekkili -n. --cheek; చెకుముకి రాయి, cekumuki rAyi -n. --flint; flintstone; చెక్కు, cekku -n. --(1) check; (Br.) cheque; --(2) finely chopped substance; --(3) composure; --(4) cheek; --(5) bark of a tree; --(6) scab on a wound; ---చెక్కు చెదరలేదు = (idiom) didn't lose composure. -v. t. --(1) chop; --(2) inscribe; inlay; --(3) sculpt; ---పనసకాయ చెక్కుతావా? = will you chop the jack fruit into fine pieces? చెట్టు, ceTTu -n. --tree; woody plant; చెట్టుచేమలు, ceTTucEmalu -n. pl. --trees and bur-grass; vegetation; చెట్టుసంపంగి, ceTTusaMpaMgi -n. --Champakam; [bot.] ''Michelia Champaca''; -- (rel.) ఆకుసంపంగి = మనోరంజని = [bot.] ''Cananga odorata'' of the Annonaceae family; చెడ్డ, ceDDa -adj. --(1) bad; spoiled; --(2) tremendous; terribly; great; ---చెడ్డ చిరాకు = great irritation. ---బతికి చెడ్డవాడు = a person who has been rich and has become poor. చెడ్డీ, ceDDi - n. -- short breeches; shorts; knickers; చెడు, ceDu -v. i. --to get spoiled, damaged or ruined; చెడ్డి, ceDDi -n. --short trousers; shorts; knickers; చెడుపు, ceDupu -n. --an occultish activity; a sacret activity intended to cause harm; voodoo; (rel.) చిల్లంగి; చెత్త, cetta -n. --garbage; trash; waste; refuge; చెత్త కుండీ, cetta kuMDI -n. --garbage bin; చెద, ceda -n. --termite hill; white ant nest; చెదపురుగు, cedapurugu -n. --termite; white ant; Isoptera ఆర్డర్ కి చెందిన ఒక రకం చీమలు; -- see also చలిచీమలు; ఉసిళ్ళు; చెదరగొట్టు, cedaragoTTu -v. t. --scatter; disperse; dispel; చెదారం, cedAraM -n. --trash; rubbish; garbage; చెదురు, ceduru -adj. --scattered; sporadic; చెదురుబొమ్మ, cedurubomma -n. --[stat.] scatter diagram; చెదురుమదురుగా, cedurumadurugA -adv. --scattered; here and there; ---చెదురుమదురుగా జల్లులు పడుతున్నాయి = experiencing scattered rain showers. చెనకు, cenaku -v. t. --touch; bite; provoke with words; చెన్నంగి, chennaMgi - n. -- Lendia; a timber tree; [bot.] ''Lagerstroemia parviflora''; చెప్మా, cepmA -inter. --I wonder!; చెప్పులు, ceppulu -n. pl. --shoes; slippers; sandals; ---చెప్పులోని రాయి [idiom] an annoyance; (lit.) a pebble in the shoe. చెప్పుచేతలు, ceppucEtalu -n. pl. --guardianship; supervision; some one’s beck and call; command and control; చెమట, cemaTa -n. --sweat; perspiration; చెమట కంపు, cemaTa kaMpu -n. --sweat odor; stink of sweat; చెమర్చు, cemarcu -v. i. --(1) sweat; perspire; --(2) become moist primarily due to leakage or condensation; చెమ్మ, cemma -n. --dampness; moisture; చెమ్మగిల్లు, cemmagillu -v. i. --become damp; to absorb moisture; చెయ్యి, ceyyi -n. --hand; the portion of the arm from the wrist to the fingertips; (rel.) అరచెయ్యి; మండ; ముంజేయి; ---ఓ చెయ్యి వేద్దూ = lend a hand. -v. t. --do; చెర, cera -n. --jail; prison; చెరగని, ceragani -adj. --indelible; చెరసాల, cerasAla -n. --jail house; చెరమ, cerama -n. --hole; ---ముక్కుచెరమలు = nostrils. చెరవ, cerava -n. --kettle; చెర్ర, cerra -n. --ball bearing; a device used to make wheels turn smoothly over an axle; చెర్ల, cerla -suff. --surrounding a water tank; around a body of water; -- many family names end with "cerla" are: తాడిచెర్ల = waterbody surrounded by palms; గాడిచెర్ల = waterbody surrounded by a trench; రొంపిచెర్ల = waterbody surrounded by swamps; also మేడిచెర్ల; తుమ్మలచెర్ల; బేతంచెర్ల; చాకిచెర్ల; తామరచెర్ల; చెర్లకోల, cerlakOla -n. --whip with several lashes at the end; చెరి, ceri -adj. --each; చెరుకు, ceruku -n. --sugarcane; [bot.] ''Saccharum officinarium''; చెరుకీగ, cerukIga -n. --sugarcane fly; a kind of sugarcane pest; [bio.] ''Pirilla perpurilla''; చెరుకెరక్రళ్లు, cerukerrakaLLu -n. --sugarcane red rot; a kind of fungus that attacks sugarcane; [Biol.] ''Glomerella tucamanensis''; చెరుగు, cerugu -v. t. --winnow; చెరుచు, cerucu -v. t. --rape; ravish; చెరుపు, cerupu -v.t. --erase; expunge; rub off; చెరువు, ceruvu -n. --tank; an artificial lake created by digging; (rel.) దొరవు; కొలను; సరస్సు; కాసారం; --- (note) the words కుంట, గుంట, కొలను, కుళం, మడుగు, కంభం - all refer to stationary bodies of water bodies of varying sizes; చెరువుకోడి, ceruvu kODi -n. --a cormorant; a water bird seen in Andhra Pradesh; చెలమ, celama -n. --(1) a small hole dug in a dry river bed for collecting water; --(2) water spring; చెలరేగు, celarEgu -v. i. --burst out; break out; చెలామణి, celAmaNI -n. --currency; current; in use; in circulation; acceptable; చెలాయించు, celAyimcu -v. t. --wield; exercise; చెలి, celi -n. --playmate; woman; girl friend; also చెలికత్తె; చెలిమి, celimi -n. --friendship; చెలియలికట్ట, celiyalikaTTa -n. --seashore; (lit.) the bank where the waves stop; చెల్లి, celli -n. --younger sister; also చెల్లాయి; చెల్లించు, celliMcu -v. t. --pay; remit; చెవి, cevi -n. --(1) ear; --(2) handle of a cup; --(3) key; ---చెవిలో జోరీగ = [idiom] an annoyance. చెవిటికాకి, ceviTikAki, - n. -- జెముడు కాకి, a colorful bird seen in Andhra Pradesh; this has a long tail and hops around on the ground hunting for worms, oblivious of people around it; the legend is that this bird knows how to recognize the life-restoring “sanjeevani” from other twigs. The legend further says that if you kill its brood, the mother bird can revive them back to life by bringing the potent twig. Now if you take the whole nest, separate the twigs and drop them in a river, the “sanjeevani” twig can be readily recognized because the legend says it will swim upstream! చేంతాడు, cEMtADu -n. --rope used to draw a bucket of water from a well; (ety.) చేదు + తాడు; చే, cE -n. --contracted form for "hand"; చేకొను, cEkonu -v. t. --accept; receive; take; చేట, cETa -n. --winnowing tray; చేటి, చేటిక, cETi, cETika -n. -- (1) woman; servant woman; attender; (2) server; one who provides a service; చేటు, cETu -adj. --harmful; bad; -n. --(1) harm; danger; --(2) misfortune; evil; --(3) ruin; disaster; చేత, cEta -locative. --in hand ---ఇదీ నీ చేత అవునా? = can you handle this? చేతబడి, cEtabaDi - n. -- the black art of invoking evil spirits to target an individual; -- క్షుద్రదేవతారాధన వలన ఏర్పడిన శక్తితో విరోధులపై మంత్ర ప్రయోగము చేయుట; మనిషికుండే భయాన్ని ఆసరా చేసుకునే చేతబడి అనే అశాస్త్రీయ విశ్వాసం ప్రబలింది. ఇది అవాస్తవమే అయినాసరే ప్రజలలో ప్రబలిన విశ్వాసమే ఆలంబనగా తాము చేతబడి చేస్తామని కొందరూ, ఇతరులు చేసిన చేతబడిని తిరగగొడతామనీ ఇంకొందరూ సొమ్ము చేసుకుంటున్నారు. మెదడుకు వచ్చిన పక్షవాతం కారణంగా కోమాలోకి జారుకుని అంతిమ ఘడియలలో ఉన్నవారిని సైతం ఎవరో చేతబడి చేసిన కారణంగానే వారలా అయ్యారని నమ్మజెపుతూ, ఆ చేతబడిని తాము తిప్పికొట్టగలమని బీరాలు పలుకుతుంటారు. ఒక ఎండు కొబ్బరికాయను ‘మంత్రించి’ ఇచ్చి, దానిని రోగి మంచం కింద ఇరవైనాలుగు గంటలపాటు ఉంచి ఆ తరువాత పగులగొట్టి చూస్తే లోపల ఎర్రగా ఉంటే, ఆ వ్యక్తికి ఎవరో చేతబడి చేసినట్లేనని నమ్మబలికిన 'మంత్రగాడి’ గుట్టును రట్టు చేశారు. ఆ టెంకాయ కుండే ‘కళ్ళు’ ఒక పిన్నీసుతో పొడిచి అతడు ఆ కాయ లోపలికి తెల్లని ఫెనాల్ఫ్థలీన్ (Phenolphthalein - C20 H14 O4) పొడిని జొనిపాడనీ, కొబ్బరి నీటిలో ఉండే క్షారగుణం కారణంగా ఆ పొడి తగిలిన కాయ లోపలి భాగమంతా అప్పటికే ఎర్రగా మారిపోయిందనీ, అతడిచ్చిన కొబ్బరికాయను అక్కడే పగులగొట్టి మరీ రుజువుచేశారు; ---see also కట్టుమోను; బాణామతి; గండభేరుండం; ప్రయోగం; చేతనం, cEtanaM -n. --consciousness; చేతావాతా కాని, cEtAvAtA kAni - ph. -- incompetent; చేతులు దులుపుకొను, cEtulu dulupukonu - ph. -- getting rid of; relinquish the responsibility; చేతస్సు, cEtassu -n. --consciousness; mind; intellect; చేతి, cEti -adj. --of hand; చేతికర్ర, cEtikarra -n. --walking stick; cane; చేతిపనులు, cEtipanulu -n. --handicrafts; చేద, cEda -n. --(1) bucket made from a palm leaf; --(2) rope tied toa bucket; చేదర్థకం, cEdarthakaM -n. --[gram.] subjunctive or conditional form of a verb; చేదు, cEdu -adj. --bitter; -n. --bitterness; -v. t. --lift; gather; collect; draw water from a well; చేదుపుచ్చ, cEdupucca -n. --bitter wild melon; చేదుబీర, cEdubIra - n. -- bitter ridged gourd; a medicinal creeper found mostly in jungles; [bot.] ''Luffa acutangula'' (L.) Roxb. Cucurbitaceae; ''Luffa amara;'' --[Sans.] తిక్త కోశాతకీ; కటు కోశాతకీ; చేదోడు, cEdODu -n. --manual assistance; giving a helpful hand; see also వాదోడు; చేను, cEnu -n. --agricultural field; cultivated field; a field with crop plants in it; (rel.) పొలం; చేనేత, cEnEta -n. --handloom; handloom fabric; చేనేత వస్త్రం, cEnEta vastraM -n. --handloom fabric; చేనేత పరిశ్రమ, cEnEta pariSrama -n. --handloom industry; చేప, cEpa -n. --fish; a generic name for all fishes; see other entries for specific types such as నెత్తళ్లు; బెత్తలు; రొయ్యలు; సిందువాలు; మలుగు; జల్లకాయ; గండెచేప; మట్టాలు; దువ్వెన చేప; కుంటం పాము; వాలుగ; బురదమట్టి; కల్లింట; బాడిస; ఎండ్రగిత్త; బొమ్మిడాయి; కొరమ్రీను; గండుమీను; ---ఇసకదొందు = white caboose. ---ఈసపిట్ట = porcupine fish. ---దువ్వెన చేప = climbing perch. ---యాల చేప = pointed saw fish; [bio.] ''Pristis cuspidatus'' Latham. చేపట్టు, cEpaTTu -v. t. --(1) takeup; --(2) wed; marry; చేపల వేట, cEpala vETa -n. --fishing; angling; చేపాటి కర్ర, cEpATi karra -n. --walking stick; చేపు, cEpu - n. -- lactation; flow of milk at the udder or breast; - v. i. -- lactate; give milk; చేబదులు, cEbadulu -n. --petty loan; loan without a promissory note; చేమంతి, cEmaMti -n. --chrysanthemum; mum; [bot.] ''Chrysanthemum Indicum''; చేమకూర, cEmakUra -n. --a leafy vegetable; [bot.] ''Arum esculentum''; చేమ దుంప, cEma duMpa -n. --taro root; arum; old coco yam; elephant ear plant; [bot.] ''Colocasia antiquorum'' (Kale used by ancients); ''Colocasia esculentum'' (edible Kale); of the Arum-lily family; --[Sans.] ఆలూకమ్; చేమగ్గం, cEmaggaM -n. --hand-operated loom; చేయు, cEyu -v. t. --do; perform; make; manufacture; చేర, cEra -n. --hollow of the hand; చేరిక, cErika -n. --(1) closeness; familiarity; emotional attachment; --(2) arrival; చేర్పించు, cErpiMcu -v. t. --(1) to cause to be joined or admitted; --(2) to cause to be brought together or assembled; చేరు, cEru -v. i. --reach; arrive; approach; join; చేరువ, cEruva -n. --physical proximity; nearness; చేర్చు, cErcu -v. t. --(1) join; unite; combine; assemble; bring together; --(2) enroll; admit; --(3) cause to reach; take to a destination; --(4) lean against చేరెడు, cEreDu -adj. --handful; the amount of solid substance that can be scooped in the cup of a hand; -- (rel) పురిసెడు; చేవ, cEva -n. --(1) strength; inner strength; --(2) the core of a tree; చేవడి, cEvaDi -n. --swiftness of hand; sleight of hand; చేవ్రాలు cEvrAlu -n. --(1) handwriting; --(2) signature; చేష్ట, cEshTa -n. --act; deed; behavior; at times used to connote undesirable acts; చేసుకొను, cEsukonu -v. t. --(1) to do something for oneself, --(2) to marry; --(3) to employ; hire; చైతన్య, caitanya -adj. --active; dynamic; conscious; చైతన్యత, caitanyata -n. --activity; dynamism; consciousness; చైతన్యావరణం, caitanyAvaraNaM -n. --troposphere; చైత్రం, caitraM -n. --first month of the Hindu lunar calendar; on the full moon day of this month, the moon will be in the asterism of the star Chitra (Spica); '''%చొం - coM, చొ - co, చో - cO, చౌ - cau, ఛం - chaM, ఛ - cha, ఛా - chA''' చొంగ, coMga -n. --drool; dribbling; the saliva coming involuntarily out of a (infant’s) mouth; చొక్కా, cokkA -n. --shirt; చొరబడు, corabaDu -v. i. --intrude; చొరబాటు, corabATu -n. --intrusion; చొరబాటుదారు, corabATudAru -n. --intruder; చొప్పదంటు ప్రశ్న, coppadaMTu praSna -n. --meaningless question; stupid question; చొల్లు, collu -n. --drool; saliva falling from the mouth; చొల్లు కబుర్లు, collu kaburlu -n. --useless conversation; pointless chatter; childish talk; చోటు, cOTu -n. --space; చోదకశక్తి, cOdakaSakti -n. --steering capability; steerability; చోదకి, cOdaki -n. f. --driver; చోదకుడు, cOdakuDu -n. --driver; చోద్యం, cOdyaM -n. --amusement; wonder; చోపుదారు, cOpudAru -n. --usher; the person who shows the way; చోరులు, cOrulu -n. --thieves; చోళీ, cOLI -n. --jacket; blouse; bodice; చోళ్లు, coLlu -n. --ragi; a type of millet, resembling fine mustard, [bot.] ''Eleusine coracana''; రాగులు; చోవి, chOvi - n. -- the dough-skin wrapping used around a sweet or savory stuffing before the whole thing is deep-fried; what is inside is called పూర్ణం or సోగి; చోష్యం, chOshyaM - n. -- food (or medicine) that can be sucked, such as a sauce or syrup; చౌక్, cuk -n. -- a junction of four streets; a city square; booth; --- చాందినీ చౌక్; సామారంగం చౌక్; ఆసీల చౌక్; చౌక, cauka -n. --cheap; inexpensive; చౌకట్టు, chaukaTTu -n. --frame; చౌకళించు, chaukaLiMchu - v. t. -- skip, leap, vault, an animal (a horse) jumping a fence by lifting all four legs; చౌకబారు, caukabAru -adj. --cheap; shoddy; చౌకీ, caukI -n. --toll gate; చౌకీదార్, caukIdaar - n. -- night watchman; చౌటినేలలు, cauTinElalu -n. --salted lands; lands that were rendered useless due to the seepage of saline waters; చౌరస్తా, caurastA -n. --crossroads; junction of (four) streets; </poem> ==Part 3: ఛ - cha == <poem> ఛందస్సు, chaMdassu -n. --prosody; the system for writing verse and poetry; ఛాందసం, chAMdasaM - n. -- (1) related to prosody; -- (2) related to Vedic hymns; -- (3) stupidity of a mere bookworm; ritualistic pedantry; with more focus on style than substance; --old fashioned way; ignorant of worldly ways; (lit.) related to the Vedas or prosody; -- కేవలం ఛందస్సును మాత్రం పాటిస్తూ, సాహిత్య విలువలను పట్టించు కొనకపోవడం వ్యవహారంలో ఛాందసం అనిపించుకొన్నది. లోక జ్ఞానం లేకపోవడం అని కూడా ఛాందసానికి అర్థం రూఢమైంది; -- శ్రోత్రియుడైన వేదపండితుడిని "ఛాందసుడు" అంటారు; ఛలోక్తి, chalOkti -n. --joke; pun; innuendo; epigram; ఛాతీ, chAtI -n. --chest; ఛాయ, chAya -n. --shadow; ఛాయాచిత్రం, chAyAcitraM -n. --photograph; ఛార్జి, chArji -n. --electrical charge; ఛిన్నాభిన్నం చేయు, chinnAbhinnaM cEyu -ph. --shatter; make into pieces; </poem> |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==మూలం== * V. Rao Vemuri, English-Telugu and Telugu-English Dictionary and Thesaurus, Asian Educational Services, New Delhi, 2002 ISBN: 0-9678080-2-2 [[వర్గం:వేమూరి తెలుగు-ఇంగ్లీషు నిఘంటువు]] eexzzwzy838ycjp25s83csvtlhgfswt వేమూరి తెలుగు-ఇంగ్లీషు నిఘంటువు 0 3026 7027 7016 2020-08-06T05:51:45Z Arjunaraoc 266 /* ఆధునిక నిఘంటువు అవసరం */ wikitext text/x-wiki [[file:VemuriDictionaryCover.jpg|thumb|300Mpx|right|నిఘంటువు ముఖచిత్రం]] {{పుస్తకంలో వెతుకు}} '''వేమూరి నిఘంటువు (తెలుగు-ఇంగ్లీషు)''' (Vemuri dictionary (Telugu-English)) ను విజ్ఞానశాస్త్ర రచయిత [[w:వేమూరి వేంకటేశ్వరరావు]] గారు రచించారు. ఇది 2002 లో ప్రచురింపబడింది.<ref>V Rao Vemuri, English-Telugu and Telugu-English Dictionary and Thesaurus, Asian Educational Services, New Delhi, 2002. ISBN 0-9678080-2-2</ref>. ==ఆధునిక నిఘంటువు అవసరం== తెలుగు భాషకి, ఆధునిక అవసరాలకి సరిపోయే, ఒక నిఘంటువు (dictionary), పర్యాయపద కోశం (thesaurus), శైలి లక్షణ గ్రంథం (style manual) ఉండాలన్నది నిర్వివాదాంశం. వీటికి తోడు కాలంతో మారుతూన్న భాష స్వరూపానికి అద్దం పడుతూ ఒక ఆధునిక వ్యాకరణం కూడా ఉంటే బాగుంటుంది. మాతృభాష అబ్బినంత తేలికగా, దేశ భాషలు నేర్వగలిగినంత తేలికగా, పాశ్చాత్య భాషలలో పాండిత్యం రాదు. మేథా వర్గాలలో ఉన్న బహుకొద్ది శాతం ఇంగ్లీషు తప్పనిసరి అని ఎంతగా అనుకున్నా, ప్రజలందరినీ - పండితుల నుండి పామరుల దాకా, అందరినీ - ఇంగ్లీషు నేర్చేసుకోమంటే అది జరిగే పని కాదు. కనుక ఈ నాటి శాస్త్రం, సాంకేతికం, వైద్యం, వ్యాపారం, ....., ఇలా ఏ రంగంలోనైనా ఆవిష్కరణ జరుగుతూన్న క్రొంగొత్త విషయాల గురించి తెలుగులో చెప్పవలసిన అవసరం ఉంది. సెల్ ఫోనుల వాడకం దగ్గరనుండి, రైలు టికెట్టు కొనుక్కోడం దాకా ఇంగ్లీషులోనే పని జరగాలంటే ఎలా? ఆధునిక అవసరాలకి తెలుగుని వాడేటప్పుడు అనేక ఇబ్బందులు ఎదురవుతూ ఉంటాయి. ఏ విషయం గురించి ఏది రాయాలన్నా తెలుగు వాళ్ల బుర్రకి ఇంగ్లీషు మాట తట్టినంత జోరుగా తెలుగు మాట తట్టదు. తెలుగులో పదసంపద లేకపోలేదు. వేళకి సరి అయిన మాట తట్టకపోవడమే పెద్ద సమస్య. పత్రికా విలేఖరులు, చలా చిత్రాలకి సంభాషణలు రాసే వారు, విద్యుత్ ప్రసార మాధ్యమాలలో మాట్లాడే లంగరయ్యలు, లంగరమ్మలు సరి అయిన, సులభమయిన తెలుగు వాడకపోతే వ్రతం చెడుతుంది, ఫలం దక్కదు. ఇటువంటి నిత్యావసరాలు ప్రేరణ కారణాలు కాగా, ఆధునిక సాంకేతిక శాస్త్రాన్ని నలుగురికీ అర్థమయే తేలిక శైలిలో చెప్పాలనే కోరిక శ్రీ వేమూరికి 1967 లో పుట్టింది. అప్పటి నుండి తెలుగులో శాస్త్రం గురించి, తెలుగు భాష మీద ఎన్నో వ్యాసాలు, కథలు, పుస్తకాలు రాస్తున్నారు. ఈ ప్రయత్నంలో ఆయనకి అవసరమైన పదజాలాన్ని - స్వయంబోధకంగా ఉండేటట్లు - ఆయనే సమకూర్చుకునేవారు. మొదట్లో చిల్లర కాగితాల మీద రాసుకున్న ఈ పదజాలం, ఇంతింతై, ఎంతో పెద్దదై, వందల కొద్దీ కాగితాలు నిండిపోయాయి. కంప్యూటర్లు కొత్తగా వస్తూన్న ఆ రోజులలో, తెలుగు ఖతులు అప్పుడప్పుడే పుడుతూన్న ఆ కాలంలో, ఈనాటి సాంకేతిక వెసులుబాట్లు లేని ఆ రాతియుగంలో మొదలు పెట్టిన ఈ ప్రయత్నాన్ని చూసి స్నేహితులు అచ్చు కొట్టించమని హితోపదేశం చేసేరు. అదే 2002 లో ఇంగ్లీషు-తెలుగు, తెలుగు-ఇంగ్లీషు నిఘంటువుగా వెలువడింది. గత 12 సంవత్సరాలలో ఈ నిఘంటువులో చొరబడ్డ అచ్చు తప్పులు సరిదిద్దడం, కొత్త మాటలు చేర్చడం వంటి పనులతో ఈ నిఘంటువుని మెరుగు పెరిగి పెద్దదయింది. అచ్చు ప్రతిలో కంటే ఆయన వద్ద ఉన్న కంప్యూటర్లో ఉన్న మూల ప్రతిలో కనీసం 25 శాతం ఎక్కువ మాటలు, తక్కువ తప్పులు ఉన్నాయి. ఇలా మెరుగు పరచిన నిఘంటువులో తెలుగు-ఇంగ్లీషు భాగాన్ని వికీబుక్స్ చదువరుల ముందు ఉంచుతున్నాం. ఇదే వికీబుక్స్ లో మరొక చోట ఇంగ్లీషు-తెలుగు భాగం కూడా [[వేమూరి ఇంగ్లీషు-తెలుగు నిఘంటువు]] అన్న లంకెలో చూడవచ్చు. నిఘంటు నిర్మాణం ఒకరి వల్ల అయే పని కాదు. నిఘంటువు వాడుకలో ఉన్న మాటలని అక్షరబద్ధం చేయగలదు కాని, వాడుకని శాసించలేదు. భాష వాడుతూన్నకొద్దీ వాడితేరుతుంది; వాడకపోతే వాడిపోతుంది. ఈ నిఘంటువులో ప్రయోగాత్మకంగా వాడిన మాటలు చాల ఉన్నాయి. ఇవి అన్నీ వేమూరి వారి స్వకపోలకల్పితాలు కావు. పలువురు అరుదుగా వాడిన మాటలు, మరుగున పడిపోతూన్న మాటలు, పాత మాటలని కొత్త అర్థాలతో వాడినవి కూడా ఉన్నాయి. ఆసలు మాటలు ఎలా పుడతాయి? ప్రజలు పుట్టిస్తే పుడతాయి. ఎప్పుడు పుడతాయి? వాడుకలో అవసరమైనప్పుడు సందర్భోచితంగా పుడతాయి కాని కమిటీలలో కాదు. అందుకని తెలుగులో రాయాలని కోరిక ఉన్న వారి సౌకర్యం కోసం ఈ నిఘంటువుని వారు తయారు చేసేరు. ఇచ్చిన ఇంగ్లీషు మాటకి సమానార్థకమైన తెలుగు మాటలకీ, వాటిని ఉపయోగించే తీరుకీ పెద్ద పీట వేసేరు. ==ఇక్కడ వాడిన అకారాది క్రమం== తెలుగులో అకారాది క్రమం ఏమిటి? అన్న ప్రశ్నకి ప్రమాణాత్మకమైన సమాధానం ఉన్నట్లు లేదు. ఇక్కడ వాడిన క్రమం టూకీగా ఇది: అచ్చులు: అం, అ, ఆం, ఆ, ఇం, ఇ, ఈం, ఈ,....., ఎం, ఎ, ఏం, ఏ, ఐం, ఐ. గుణింతాలు; కం, క, క్క, .., కాం, కా, క్కా,...., కిం, కి, క్కి,...., సంయుక్తాక్షరాలు ==అక్షరక్రమంలో నిఘంటువు పుటలు== * [[/అ|అ]] * [[/ఆ|ఆ]] * [[/ఇ-ఈ|ఇ-ఈ]] * [[/ఉ-ఊ|ఉ-ఊ]] * [[/ఎ-ఏ-ఐ|ఎ-ఏ-ఐ]] * [[/ఒ-ఓ-ఔ|ఒ-ఓ-ఔ]] * [[/క-ఖ|క-ఖ]] * [[/గ-ఘ|గ-ఘ]] * [[/చ-ఛ|చ-ఛ]] * [[/జ-ట-డ|జ-ట-డ]] * [[/త-థ|త-థ]] * [[/ద-ధ|ద-ధ]] * [[/న|న]] * [[/ప-ఫ|ప-ఫ]] * [[/బ-భ-మ|బ-భ-మ]] * [[/య-ర-ల-ళ|య-ర-ల-ళ]] * [[/వ-శ-ష|వ-శ-ష]] * [[/స-హ|స-హ]] ==ఇవి కూడా చూడండి== * [[వేమూరి ఇంగ్లీషు-తెలుగు నిఘంటువు]] ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} * వేమూరి వేంకటేశ్వరరావు, తెలుగు లిపి: ఆధునిక అవసరాలు, తెలుగుభాషా పత్రిక, సం. 3, స. 2, పు. 9-13, అక్టోబరు 1973. * వేమూరి వేంకటేశ్వరరావు, పారిభాషా పదాల తెలుగు అనువాదానికి కొన్ని సలహాలు, తెలుగు పలుకు, 5వ. ఉత్తర అమెరికా తెలుగు సమ్మేళనం, లాస్ ఏంజిలిస్, 5-7 జూలై 1985, * వేమూరి వేంకటేశ్వరరావు, శిష్టవ్యవహారికం, తెలుగు జ్యోతి (నూ జెర్సీ), పు. 23, ఫిబ్రవరి 1992 & 4వ ప్రపంచ తెలుగు మహాసభ ప్రత్యేక సంచిక,నూ యార్క్, పు. 484, జూలై 1992. * వేమూరి వేంకటేశ్వరరావు, అమెరికాలో తెలుగు నేర్పడం, తెలుగు జ్యోతి (నూ జెర్సీ), పు. 13-19, ఆగస్టు 1994. * వేమూరి వేంకటేశ్వరరావు, తెలుగు లిపి సూక్ష్మీకరణ, రచన ఇంటింటి పత్రిక, పు. 9-11, నవంబరు 1995. * వేమూరి వేంకటేశ్వరరావు, తెలుగు లిపి స్థాయీకరణ, రచన ఇంటింటి పత్రిక, పు. 60-64, అక్టోబరు 1996. * వేమూరి వేంకటేశ్వరరావు, ఇతర భాషలలోని మాటలని తెలుగులో ఉచ్చరించడం, తెలుగు జ్యోతి (నూ జెర్సీ), పు. 23-25, మే 1997. * వేమూరి వేంకటేశ్వరరావు, తెలుగులో అక్షరాలు ఏవేమిటి?, తెలుగు జ్యోతి (నూ జెర్సీ), పు. 16-17, జూన్ 1997 & రచన ఇంటింటి పత్రిక, పు. 74-75, మార్చి 2000. ==ఇతర లింకులు== * [https://web.archive.org/web/20150424123755/http://eemaata.com/em/issues/201405/3894.html వేమూరి వేంకటేశ్వరరావు, వైజ్ఞానిక రంగంలో తెలుగులోకి అనువాదాలు చెయ్యటంలో సాధక బాధకాలు, ఈమాట ఇ-పత్రిక, మే 2014] [[వర్గం:నిఘంటువులు]] [[వర్గం:వేమూరి తెలుగు-ఇంగ్లీషు నిఘంటువు]] 0ej0bcxq6k3x89hvfv616vw69maoz2c వేమూరి ఇంగ్లీషు-తెలుగు నిఘంటువు 0 3027 7056 7055 2020-08-12T16:01:38Z Vemurione 1689 /* మూలాలు */ wikitext text/x-wiki [[file:VemuriDictionaryCover.jpg|thumb|300Mpx|right|నిఘంటువు ముఖచిత్రం]] {{పుస్తకంలో వెతుకు}} '''వేమూరి నిఘంటువు (ఇంగ్లీషు-తెలుగు)''' (Vemuri dictionary (English-Telugu)) ను ప్రముఖ విజ్ఞానశాస్త్ర రచయిత [[w:వేమూరి వేంకటేశ్వరరావు|వేమూరి వేంకటేశ్వరరావు]] రచించారు. ఇది 2002 లో ప్రచురింపబడింది.<ref>V Rao Vemuri, English-Telugu and Telugu-English Dictionary and Thesaurus, Asian Educational Services, New Delhi, 2002. ISBN 0-9678080-2-2</ref>. ==ఆధునిక నిఘంటువు అవసరం== తెలుగు భాషకి, ఆధునిక అవసరాలకి సరిపోయే, ఒక ఇంగ్లీషు-తెలుగు నిఘంటువు (dictionary), పర్యాయపద కోశం (thesaurus), శైలి లక్షణ గ్రంథం (style manual) ఉండాలన్నది నిర్వివాదాంశం. వీటికి తోడు కాలంతో మారుతూన్న భాష స్వరూపానికి అద్దం పడుతూ ఒక ఆధునిక వ్యాకరణం కూడా ఉంటే బాగుంటుంది. మాతృభాష అబ్బినంత తేలికగా, దేశ భాషలు నేర్వగలిగినంత తేలికగా, పాశ్చాత్య భాషలలో పాండిత్యం రాదు. మేథా వర్గాలలో ఉన్న బహుకొద్ది శాతం ఇంగ్లీషు తప్పనిసరి అని ఎంతగా అనుకున్నా, ప్రజలందరినీ - పండితుల నుండి పామరుల దాకా, అందరినీ - ఇంగ్లీషు నేర్చేసుకోమంటే అది జరిగే పని కాదు. కనుక ఈ నాటి శాస్త్రం, సాంకేతికం, వైద్యం, వ్యాపారం, ....., ఇలా ఏ రంగంలోనైనా ఆవిష్కరణ జరుగుతూన్న క్రొంగొత్త విషయాల గురించి తెలుగులో చెప్పవలసిన అవసరం ఉంది. సెల్ ఫోనుల వాడకం దగ్గరనుండి, రైలు టికెట్టు కొనుక్కోడం దాకా ఇంగ్లీషులోనే పని జరగాలంటే ఎలా? ఆధునిక అవసరాలకి తెలుగుని వాడేటప్పుడు అనేక ఇబ్బందులు ఎదురవుతూ ఉంటాయి. ఏ విషయం గురించి ఏది రాయాలన్నా తెలుగు వాళ్ల బుర్రకి ఇంగ్లీషు మాట తట్టినంత జోరుగా తెలుగు మాట తట్టదు. తెలుగులో పదసంపద లేకపోలేదు. వేళకి సరి అయిన మాట తట్టకపోవడమే పెద్ద సమస్య. పత్రికా విలేఖరులు, చలన చిత్రాలకి సంభాషణలు రాసే వారు, విద్యుత్ ప్రసార మాధ్యమాలలో మాట్లాడే లంగరయ్యలు, లంగరమ్మలు సరి అయిన, సులభమయిన తెలుగు వాడకపోతే వ్రతం చెడుతుంది, ఫలం దక్కదు. ఇటువంటి నిత్యావసరాలు ప్రేరణ కారణాలు కాగా, ఆధునిక సాంకేతిక శాస్త్రాన్ని నలుగురికీ అర్థమయే తేలిక శైలిలో చెప్పాలనే కోరిక శ్రీ వేమూరికి 1967 లో పుట్టింది. అప్పటి నుండి తెలుగులో శాస్త్రం గురించి, తెలుగు భాష మీద ఎన్నో వ్యాసాలు, కథలు, పుస్తకాలు రాస్తున్నారు. ఈ ప్రయత్నంలో ఆయనకి అవసరమైన పదజాలాన్ని - స్వయంబోధకంగా ఉండేటట్లు - ఆయనే సమకూర్చుకునేవారు. మొదట్లో చిల్లర కాగితాల మీద రాసుకున్న ఈ పదజాలం, ఇంతింతై, ఎంతో పెద్దదై, వందల కొద్దీ కాగితాలు నిండిపోయాయి. కంప్యూటర్లు కొత్తగా వస్తూన్న ఆ రోజులలో, తెలుగు ఖతులు అప్పుడప్పుడే పుడుతూన్న ఆ కాలంలో, ఈనాటి సాంకేతిక వెసులుబాట్లు లేని ఆ రాతియుగంలో మొదలు పెట్టిన ఈ ప్రయత్నాన్ని చూసి స్నేహితులు అచ్చు కొట్టించమని హితోపదేశం చేసేరు. అదే 2002 లో ఇంగ్లీషు-తెలుగు, తెలుగు-ఇంగ్లీషు నిఘంటువుగా వెలువడింది. గత 12 సంవత్సరాలలో ఈ నిఘంటువులో చొరబడ్డ అచ్చు తప్పులు సరిదిద్దడం, కొత్త మాటలు చేర్చడం వంటి పనులతో ఈ నిఘంటువుని మెరుగు పెరిగి పెద్దదయింది. అచ్చు ప్రతిలో కంటే ఆయన వద్ద ఉన్న కంప్యూటర్లో ఉన్న మూల ప్రతిలో కనీసం 25 శాతం ఎక్కువ మాటలు, తక్కువ తప్పులు ఉన్నాయి. ఇలా మెరుగు పరచిన నిఘంటువులో ఇంగ్లీషు-తెలుగు భాగాన్ని వికీబుక్స్ చదువరుల ముందు ఉంచుతున్నాం. నిఘంటు నిర్మాణం ఒకరి వల్ల అయే పని కాదు. నిఘంటువు వాడుకలో ఉన్న మాటలని అక్షరబద్ధం చేయగలదు కాని, వాడుకని శాసించలేదు. భాష వాడుతూన్నకొద్దీ వాడితేరుతుంది; వాడకపోతే వాడిపోతుంది. ఈ నిఘంటువులో ప్రయోగాత్మకంగా వాడిన మాటలు చాల ఉన్నాయి. ఇవి అన్నీ వేమూరి వారి స్వకపోలకల్పితాలు కావు. పలువురు అరుదుగా వాడిన మాటలు, మరుగున పడిపోతూన్న మాటలు, పాత మాటలని కొత్త అర్థాలతో వాడినవి కూడా ఉన్నాయి. ఆసలు మాటలు ఎలా పుడతాయి? ప్రజలు పుట్టిస్తే పుడతాయి. ఎప్పుడు పుడతాయి? వాడుకలో అవసరమైనప్పుడు సందర్భోచితంగా పుడతాయి కాని కమిటీలలో కాదు. అందుకని తెలుగులో రాయాలని కోరిక ఉన్న వారి సౌకర్యం కోసం ఈ నిఘంటువుని వారు తయారు చేసేరు. ఇచ్చిన ఇంగ్లీషు మాటకి సమానార్థకమైన తెలుగు మాటలకీ, వాటిని ఉపయోగించే తీరుకీ పెద్ద పీట వేసేరు. ==అక్షరక్రమంలో నిఘంటువు పుటలు== * [[/A|A]] * [[/B|B]] * [[/C|C]] * [[/D|D]] * [[/E|E]] * [[/F|F]] * [[/G|G]] * [[/H|H]] * [[/I|I]] * [[/J-K|J-K]] * [[/L|L]] * [[/M|M]] * [[/N-O|N-O]] * [[/P|P]] * [[/Q-R|Q-R]] * [[/S|S]] * [[/T-U|T-U]] * [[/V-Z|V-Z]] ==ఇవి కూడా చూడండి== * [[వేమూరి తెలుగు-ఇంగ్లీషు నిఘంటువు]] ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} * వేమూరి వేంకటేశ్వరరావు, తెలుగు లిపి: ఆధునిక అవసరాలు, తెలుగుభాషా పత్రిక, సం. 3, స. 2, పు. 9-13, అక్టోబరు 1973. * వేమూరి వేంకటేశ్వరరావు, పారిభాషా పదాల తెలుగు అనువాదానికి కొన్ని సలహాలు, తెలుగు పలుకు, 5వ. ఉత్తర అమెరికా తెలుగు సమ్మేళనం, లాస్ ఏంజిలిస్, 5-7 జూలై 1985, * వేమూరి వేంకటేశ్వరరావు, శిష్టవ్యవహారికం, తెలుగు జ్యోతి (నూ జెర్సీ), పు. 23, ఫిబ్రవరి 1992 & 4వ ప్రపంచ తెలుగు మహాసభ ప్రత్యేక సంచిక,నూ యార్క్, పు. 484, జూలై 1992. * వేమూరి వేంకటేశ్వరరావు, అమెరికాలో తెలుగు నేర్పడం, తెలుగు జ్యోతి (నూ జెర్సీ), పు. 13-19, ఆగస్టు 1994. * వేమూరి వేంకటేశ్వరరావు, తెలుగు లిపి సూక్ష్మీకరణ, రచన ఇంటింటి పత్రిక, పు. 9-11, నవంబరు 1995. * వేమూరి వేంకటేశ్వరరావు, తెలుగు లిపి స్థాయీకరణ, రచన ఇంటింటి పత్రిక, పు. 60-64, అక్టోబరు 1996. * వేమూరి వేంకటేశ్వరరావు, ఇతర భాషలలోని మాటలని తెలుగులో ఉచ్చరించడం, తెలుగు జ్యోతి (నూ జెర్సీ), పు. 23-25, మే 1997. * వేమూరి వేంకటేశ్వరరావు, తెలుగులో అక్షరాలు ఏవేమిటి?, తెలుగు జ్యోతి (నూ జెర్సీ), పు. 16-17, జూన్ 1997 & రచన ఇంటింటి పత్రిక, పు. 74-75, మార్చి 2000. ==ఇతర లింకులు== * [https://web.archive.org/web/20150424123755/http://eemaata.com/em/issues/201405/3894.html వేమూరి వేంకటేశ్వరరావు, వైజ్ఞానిక రంగంలో తెలుగులోకి అనువాదాలు చెయ్యటంలో సాధక బాధకాలు, ఈమాట ఇ-పత్రిక, మే 2014] [[వర్గం:నిఘంటువులు]] [[వర్గం:వేమూరి ఇంగ్లీషు-తెలుగు నిఘంటువు]] p0w8i71s5pjo6uluuqyws7glltaa6jy వేమూరి ఇంగ్లీషు-తెలుగు నిఘంటువు/Q-R 0 3028 33379 33309 2022-08-18T12:46:21Z Vemurione 1689 /* Part 2: R */ wikitext text/x-wiki =నిఘంటువు= *This dictionary is an improved version over the print version (expanded, errors corrected, new features continually being added) published by Asian Educational Services, New Delhi in 2002. * This dictionary uses American spelling for the primary entry. Equivalent British spellings are also shown as an added feature. * You are welcome to add. BUT PLEASE DO NOT DELETE entries until you are absolutely, positively SURE a mistake has been made. * PLEASE do not delete entries or their meanings simply because you personally did not agree with the meaning given there. Thanks 19 Aug 2015. ==Part 1: Q== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> * '''quack, n. కపటవైద్యుడు; తరిఫీదు లేకుండా వైద్యం చేసే వ్యక్తి; * quackery, n. విద్య నేర్వని వ్యక్తి చేసే వైద్యం; * quad, n. చతుశ్శాల; నాలుగిళ్ళ వాకలి; చౌకి; ముంగిలి; చత్వరం; పాఠశాలలో నాలుగు భవనాల మధ్య ఉండే ప్రదేశం; * quadrangle, n. చతుర్కోణి; చతుర్భుజం; నాలుగు కోణాలు గల రేఖాగణిత చిత్రం; * quadrant, n. (1) పాదం; పాదుక; చరణం; వృత్త చరణం; వృత్తంలో నాల్గవ భాగం; (2) కాష్ఠ; ఒక చదునైన ప్రదేశంలో రెండు పరస్పర లంబ రేఖలు గీయగా ఏర్పడే నాల్గవ భాగం; (3) తురీయం; నభోమూర్తుల కోణాలు కొలవటానికి వాడే పరికరం; * quadratic, adj. వర్గ; ద్విఘాత; ** quadratic equation, ph. వర్గ సమీకరణం; ద్విఘాత సమీకరణం; ** quadratic surd, ph. వర్గ కరణి; ఒక పూర్ణాంకపు వర్గ, ఘన మూలాదులని నిష్ప సంఖ్యల వలె రాయలేనప్పుడు వాటిని కరణీయ సంఖ్యలు అనేవారు కాని ఇటీవల ఈ మాట వాడుకలో లేదు; * quadrature, n. వర్గీకరణం; వైశాల్యం కట్టడం; * quadrifoliate, quadrifoliolate, adj. చతుర్ధళ; నాలుగు ఆకుల గుత్తులు కల; * quadrilateral, n. చతుర్భుజం; చతుర్కోణి; నాలుగు భుజాలు గల రేఖాగణిత చిత్రం; (rel.) square; * quadrillion, n. (అమెరికాలో) మహాపద్మం; ఒకటి తర్వాత పదిహేను సున్నలు వెయ్యగా వచ్చే సంఖ్య; 10<sup>15</sup> * quadruped, n. చతుష్పాది; నాలుగు కాళ్లు కలది; * quadruple, adj. నాలుగింతలు; * quadriplegic, n. రెండు కాళ్లు, రెండు చేతులు పనికిరాకుండా పోయిన వ్యక్తి; * quadruplets, n. pl. జంట కవలలు; ఒకే కాన్పులో పుట్టిన నలుగురు పిల్లలు; * quadruplex, adj. నాలుగు పేటల; నాలుగు వాకేతాలని ఒకే తీగ మీద కాని, ఒకే రేడియో చానల్ మీద కాని పంపేటప్పుడు వాడే ఒక నియమం; * quadruplex, n. ఒకే చూరు కింద నాలుగు వాటాలు కలసి ఉన్న ఇల్లు; * quadruplication, n. నాలుగింతలు చెయ్యడం; * quagmire, n. ఊబి; చిత్తడి నేల; * quail, n. గిన్నెకోడి; పూరీడు పిట్ట; * quaint, adj. వింతైన; అపురూపమైన; ముచ్చటైన; కొంచెం వింతగా, కొంచెం ఆకర్షణీయంగా పాత కాలపు పద్ధతిలో ఉన్న; * quaint, adj. వింతయైన; అపురూపమైన; * quake, n. కంపం; వణకు; ** earthquake, n. భూకంపం; ** moonquake, n. చంద్రకంపం; * qualification, n. అర్హత; తాహతు; యోగ్యత; * qualified, adj. (1) అర్హతలు కల; (2) పరిమితం చేసే; (note) విరుద్ధార్థములు కల మాట; * qualifier, n. ఒక మాట యొక్క అర్థాన్ని పరిమితం చేసే విశేషణం; * qualitative, adj. గుణాత్మక; గుణప్రధాన; ** qualitative analysis, ph. గుణాత్మక విశ్లేషణ; ** qualitative laws, ph. గుణాత్మక నియమాలు; * quality, n. (1) గుణం; లక్షణం; స్వభావం; (2) నాణ్యత; శ్రేష్టత; వాసి; ** quality control, ph. నాణ్యతా నియంత్రణ; * qualm, n. మనోవ్యధ; తప్పుచేసేమేమో నన్న బెంగ; * quantitative, adj. పరిమాణాత్మక; రాశికి సంబంధించిన; * quandary, n. ఇరకాటం; ఇబ్బంది; చిక్కు; సందిగ్ధం; ఎటూ తోచని అయోమయ స్థితి; * quarantine, n. పరదేశం నుండి వచ్చే యాత్రికులని కాని, జంతువులని కాని నలభయి రోజుల పాటు విడిగా ఉంచే పద్ధతి; * quantity, n. పరిమాణం; రాసి; రాశి; ** an arbitrary measure of quantity , ph. పాటి; మాత్రం; ** do you want quality or quantity?, ph. రాసి కావాలా? వాసి కావాలా? ** unknown quantity, ph. అవ్యక్త రాసి; * quantum, adj. (1) ఒక్కుదుటున జరిగిన పని; (2) గణనీయమైన; చెప్పుకోదగ్గ; గుళిక మాత్రపు; గుళిక; పరిమాణిక; * quantum leap, ph. గణనీయమైన గంతు; * quantum, n. చిటికెడు; గుళిక; మాత్ర; క్వాంటం; పరిమాణం; ** quantum theory, ph. గుళిక వాదం; గుళిక సిద్ధాంతం; పరిమాణిక వాదం; * quarrel, n. కయ్యం; దెబ్బలాట; తగవు; జగడం; పెనకువ; కలహం; కుమ్ములాట; కజ్జా; రగడ, ragaDa ** quarrelsome person, ph. పేచీకోరు; కజ్జాకోరు; * quarry, n. (1) రాతిగని; అశ్మాగారం; అశ్మాశయం; (2) వేటాడబడే జంతువు; * quart, n. గేలనులో నాల్గవ వంతు; రెండు పైంట్లు; * quarter, n. నాల్గవ భాగం; పావలా; * quartet, n. (1) చతుష్టయం; చతుష్కం; నాలుగింటి సమాహం; నలుగురు; (2) నలుగురు కలసి పాడే పాట; * quarters, n. ఇల్లు; బసచేసే స్థలం; ఆగారం; ఉద్యోగం ఇచ్చినవాడు ఉండడానికి ఇచ్చే ఇల్లు; ** inner quarters, ph. గర్భాగారం; * quarterly, adj. త్రైమాసిక; ఏడాదికి నాలుగు సార్లు వచ్చే; * quartic, adj. ద్వివర్గ; చతుర్‌ఘాత; ** quartic equation, ph. ద్వివర్గ సమీకరణం; చతుర్‌ఘాత సమీకరణం; * quartz, n. శిలాస్ఫటికం; * quasar, n. (క్వేజార్) నభోమండలంలో, చాల దూరంలో, చాల కాంతితో ప్రకాశించే సూర్యుడు వంటి తేజోగోళం; * quash, v. t. అణగదొక్కు; నొక్కు; నొక్కిపెట్టు; * quasi, adj. pref. కాల్పనిక; కృతక; సదృశ; ప్రాయ; వంటి; * quasi stellar object, ph. నక్షత్రాన్ని పోలిన శాల్తీ; నక్షత్రాన్ని పోలిన నభోమూర్తి; a massive and extremely remote celestial object, emitting exceptionally large amounts of energy, and typically having a starlike image in a telescope. It has been suggested that quasars contain massive black holes and may represent a stage in the evolution of some galaxies; * quay, n. (కీ), నావికా ఘట్టం; రేవు; * queen, n. (1) రాణి; పట్టపుదేవి; (2) [in chess] మంత్రి; * queen bee, n. రాణి ఈగ; * queer, adj. విచిత్రమైన; వింతయైన; విపరీతమైన, వికారమైన, అద్భుతమైన; * quell, v. t. అదుపులో పెట్టు; శాంతింపజేయు; * quench, v. t. ఆర్పు; చల్లార్చు; తీర్చు; * query, n. ప్రశ్న; పృచ్ఛకం; * query, v. t. ప్రశ్నించు; * quesadilla, n. (కేసదీయా) పరోటా వంటి మెక్సికో దేశపు వంటకం; పరోటాలో కూరకి బదులు చీజు పూర్ణంగా పెట్టి చేసిన వంటకం; * querulous, adj. అభియోగించే; ఫిర్యాదులు చేసే; తప్పులు పట్టే; * quest, n. తపన; * question, n. ప్రశ్న; పన్నం; అడుక్కోలు; ** question mark, ph. ప్రశ్నార్థకం; ** question paper, ph. ప్రశ్న పత్రం; * question, v. t. ప్రశ్నించు; * questionable, adj. ప్రశ్నార్థకమైన; అనుమానాస్పదమైన; * questionable, n. ప్రశ్నార్థకం; అనుమానాస్పదం; * quiddity, n. సూక్ష్మం; ధర్మ సూక్ష్మం; * quizzical, adj. ప్రశ్నగర్భితమైన; * questionnaire, n. ప్రశ్నావళి; * questioner, n. ప్రష్ట; అడిగే వ్యక్తి; అడగరి; * queue, n. వరుస; బారు; పాళిక; పౌజు; ఆళి; ఓలి; * quibble, n. చిన్న విషయం మీద వాగ్వాదం; * quick, adv. త్వరగా; తొందరగా; వేగిరి; చప్పున; గభాల్న; చురుగ్గా; * quicklime, n. పొడి సున్నం; సున్నం; చురుకుసున్నం; దాహక చూర్ణం; నీటి తాకిడి వలన త్వరగా శిథిలమయే సున్నం; see also slaked lime; * quickly, adv. త్వరగా; తొందరగా; వేగిరం; వడిగా; చప్పున; దబ్బున; గభాల్న; గ్రక్కున; చయ్యన; రివ్వున; దిగ్గున; శీఘ్రంగా; చరచర; గబగబ; బిరబిర; ** very quickly, ph. అతి త్వరగా; ఆఘమేఘాలమీద; * quickness, n. లాఘవం; నెవ్వడి; * quicksand, n. ఊబి;, త్వరగా లోనికి లాగే ఇసక; * quicksilver, n. పాదరసం; * quid-pro-quo, ph. పరస్పర వీపుగోకుడు; నువ్వు నా వీపు గోకు, నేను నీ వీపు గోకుతాను అనే బేరం; ఇచ్చినమ్మ వాయినం, పుచ్చుకున్నమ్మ వాయినం; * quiescent, adj. నిశ్చల; నిలకడ; * quiet, n. స్థిమితం; ప్రశాంతం; * quietly, adj. చడీచప్పుడు కాకుండా; పెద్ద హడావిడి చెయ్యకుండా; * quill, n. ఈక; * quilt, n. బొంత; జమిలి దుప్పటి; * quilting, n. బొంతకుట్టు; * quince, n. సీమదానిమ్మ; * quinine, n. క్వినైను; క్వైనా; * quinoa, n. కినోవా; దక్షిణ అమెరికాలో పెరిగే, జొన్న గింజల వంటి, మెట్ట పంట; బలవర్ధకమైన పోషక పదార్ధాలు కల ఈ గింజలని భృహదాహార పదార్థమని కొనియాడుతూ బియ్యము, గోధుమ వలె వాడుతున్నారు; * quintessence, n. సారాంశం; (lit.) the fifth essence; the fifth element; [[File:Quintic polynomial.svg|thumb|right|233px|polynomial of degree 5, with 4 [[critical point (mathematics)|critical points]]]] * quintic, adj. పంచఘాత; ** quintic equation, ph. పంచఘాత సమీకరణం; ఉ: :<math>g(x)=ax^5+bx^4+cx^3+dx^2+ex+f = 0,\,</math> ** quintic function, ph. పంచఘాత ప్రమేయం; ఉ: :<math>g(x)=ax^5+bx^4+cx^3+dx^2+ex+f,\,</math> * quintillion, n. శంఖం; అమెరికాలో ఒకటి తర్వాత18 సున్నలు వెయ్యగా వచ్చే సంఖ్య; 10<sup>18</sup>; బ్రిటన్ లో ఒకటి తర్వాత 30 సున్నలు వెయ్యగా వచ్చే సంఖ్య; 10<sup>30</sup>; * quip, n. ఛెణుకు; ఛలోక్తి; ద్వర్థి; వాక్బలం; చమత్కారపు మాట; * quire, n. దస్తా; ఇరవై నాలుగు ఠావు కాగితాల లెక్క; * quisling, n. దేశద్రోహి; పంచమాంగదళ సభ్యుడు; * quit, v. i. విరమించు; * quit, v. t. వదలిపెట్టు; * quiver, n. అమ్ముల పొది; పొది; * quiver, v. i. కంపించు; వణుకు; * quixotic, adj. (క్విహాటిక్) వెర్రి ప్రయత్నం చేసెడు; * quiz, n. చిన్న పరీక్ష; * quorum, n. కోరం; కనీస సభ్యుల సంఖ్య; * quota, n. వాటా; భాగం; వంతు; హిస్సా; కోటా; * quotation, n. (1) అమ్మదలుచుకున్న ధర; ఇచ్చే ధర; (2) ఉల్లేఖనం; సంవాదాంశం; ** quotation marks, n. ఉల్లేఖన చిహ్నాలు; * quote, n. ఉల్లేఖన; * quote, v. t. (1) ధరలు తెలియబరచు; (2) మరొకరి మాటలని దృష్టాంతంగా ఎత్తి చూపు; ఉల్లేఖించు; * quotidian, adj. రోజూ; ప్రతిరోజూ; రోజువారీ; అనుదినము; దైనందినం; దైనిక; ** quotidian fever, ph. ప్రతిరోజూ వచ్చే జ్వరం; * quotient, n. విభక్తం; భాగలబ్దం; భాగహార లబ్దం; భాగించగా లభించిన సంఖ్య; ** intelligence quotient, ph. వివేక విభక్తం; వివేక లబ్ధం; మానసిక వయస్సుని భౌతిక వయస్సుతో భాగించగా వచ్చిన లబ్దం;''' |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==Part 2: R== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> * '''rabbit, n. సీమచెవులపిల్లి; సీమకుందేలు; [see also] hare; Generally speaking, hares are bigger than rabbits; Rabbits and hares also have different diets, with rabbits preferring grasses and vegetables with leafy tops, such as carrots, and hares enjoying harder substances like plant shoots, twigs and bark; Baby rabbits are called kits and baby hares are called leverets; * rabid, adj. వెర్రి; పిచ్చిపట్టిన; హింసాత్మకమైన; * rabid dog, ph. పిచ్చి కుక్క; * rabies, n. కుక్కవెర్రి; మాంసం తినే జంతువులకి వచ్చే ఒక రకమైన వైరస్ వ్యాధి; ఈ విధంగా వ్యాధిగ్రస్తులైన జంతువులు కరిచినప్పుడు ఈ వ్యాధి మనుష్యులకి సోకుతుంది; వెనువెంటనే చికిత్స చేయించకపోతే ప్రాణహాని కలుగుతుంది; see also hydrophobia; * race, n. (1) పందెం; పరుగు పందెం; (2) ప్రజాతి; జాతి; తెగ; వంశం; ** horse race, ph. గుర్రపు పందెం; ** human race, ph. మానవజాతి; ** race horse, ph. పందెపు గుర్రం; ** racial discrimination, ph. జాతి విచక్షణ; జాతి వివక్ష; * raceme, n. గెల; పెడ; గుత్తి; * rachis, n. తొడిమ; * racist, n. జాత్యహంకారి; పరజాతి ద్వేషి; * rack, n. చట్రం; మంచె; మలారం; * racket, n. (1) కోలాహలం; అల్లరి; (2) చెండు చట్రం; కొన్ని రకాల ఆటలలో బంతిని కొట్టు సాధనం; (3) కుంభకోణం; కూటవ్యవహారం; * raconteur, n. కథకుడు; కథలు బాగా చెప్పే వ్యక్తి; * radar, n. రేడార్; acronym for Radio Detection and Ranging; * radial, adj. (1) త్రైజ్య; త్రిజ్య; (2) ప్రకోష్టీయ; * radian, n. మెట్రిక్ పద్ధతిలో కోణాలని కొలిచే కొలమానం; ఒక రేడియన్ ఉరమరగా 57.3 డిగ్రీలకి సమానం; * radiance, n. తేజం; కళ; దృశానం; జ్యోతిర్మయం; భాతి; భర్గం; * radiant, adj. ఉజ్వలమానమైన; భాసమానమైన; తేజోవిరాజితమైన; సముజ్వల; వికీర్ణ; కళకళలాడే; జ్యోతిర్మయమైన; * radiate, v. i. ప్రసరించు; విరజల్లు; వ్యాపించు; * radiation, n. వికిరణం; వికీర్ణం; జ్యోతం; ప్రభ; ప్రణితద్యుతి; భాసం; దృశానం; తేజస్సు; జ్యోతిస్సు; అర్చి; అర్చస్సు; ప్రసరణ; కిరణవ్యాప్తి; డాలు; త్విట్టు; రస్ముద్గారత; ** background radiation, ph. నేపధ్య వికిరణం; నేపధ్య వికీర్ణం; ** cosmic residual background radiation, ph. విశ్వావశిష్ట నేపధ్య వికిరణం; ** electromagnetic radiation, ph. విద్యుదయస్కాంత వికీర్ణం; విద్యుదయస్కాంత వికిరణం; ** heat radiation, ph. ఉష్ణ వికిరణం; ఉష్ణ వికీర్ణం; ** light radiation, ph. కాంతి వికిరణం; కాంతి వికీర్ణం; * radiative transfer, n. [phy.] భాసబ్బదిలీ; భాసిత బదిలీ; * radiator, n. ప్రభాకరి; ప్రసారిణి; తాపప్రసారిణి; ** heat radiator, ph. తాప ప్రసారిణి; * radical, adj. (1) మౌలిక; మౌలికమైన; ప్రాథమిక; ప్రాథమికమైన; సమూల; సామూల్య; ముఖ్యమైన; సంపూర్ణమైన; (2) అసాధారణమైన; విపరీతమైన; (3) విప్లవాత్మకమైన; ** radical changes, ph. మౌలికమైన మార్పులు; ** radical leaf, ph. వేరు నుండి మొలిచే ఆకు; సామూల్య పత్రం; ** radical surgery, ph. సామూల్య శస్త్రచికిత్స; * radical, n. (1) [chem.] రాశి; అణు సమూహం; ముఖ్యంగా ఒక ఎలక్‍ట్రాను తక్కువైన అణుసమూహం; (2) మౌలికం; మూలానికి సంబంధించినది; (3) [math.] మూలానికి ( root కి) సంబంధించినది; వర్గమూలానికి గుర్తు; (4) సంప్రదాయానికి విరుద్ధమైనది; (4) ప్రజాదతరణ లేని విపరీత రాజకీయ భావం కల వ్యక్తి; ** free radical, ph. విడి రాశి; స్వేచ్ఛా రాశి; విశృంఖల రాశి; * radio, adj. (1) రేడియోకి సంబంధించిన; (2) రేడియం అనే మూలకానికి సంబంధించిన; కిరణ ప్రసార శక్తి గల; ఉత్తేజిత; ** radio carbon, ph. ఉత్తేజిత జకర్బనం; (short for radioactive carbon) * radio, n. (1) రేడియో; గగనవాణి; ఆకాశవాణి; (2) నిస్తంతి; ** radio receiver, ph. రేడియో; రేడియో తరంగ గ్రాహకి; కిరణగ్రాహకి; * radioactive, adj. రేడియోధార్మిక; వికిరణ ఉత్తేజిత; వికీర్ణ ఉత్తేజిత; అకస్మాత్తుగా, బాహ్య శక్తుల ప్రేరేపణ లేకుండా అణుగర్భం విచ్ఛిన్నమయే లక్షణ గల; ** radioactive carbon, ph. ఉత్తేజిత కర్బనం; వికీర్ణ ఉత్తేజిత కర్బనం; * radioactivity, n. రేడియోధార్మికత్వం; వికిరణ ఉత్తేజం; వికీర్ణ ఉత్తేజితం; కిరణ విసర్జనం; అకస్మాత్తుగా అణుగర్భం విచ్ఛిన్నమయే లక్షణం; ఈ లక్షణం రేడియం అనే మూలకంలో చూడడం తటస్థించింది కనుక దీనికి పేరు వచ్చింది. కానీ, వార్తలు వచ్చే రేడియోకీ, ఈ మాటలోని రేడియోకీ ఏమీ సంబంధం లేదు. * radish, n. ముల్లంగి; * Radium, n. రేడియం; రదం; కిరణం; ఒక రసాయన మూలకం; (అణు సంఖ్య 88, సంక్షిప్త నామం, Ra); [Lat. radius = ray]; * radius, n. (1) వ్యాసార్థం; కర్కటం; (2) రత్ని; బాహ్య ప్రకోష్టిక; త్రిజ్య; ముంజేతిలో ఒక ఎముక; ** radius vector, ph. సృతి; కేంద్రం నుండి పరిధి వైపు గీసిన గీత; కిరణరేఖ; * radix, n. [math.] అంశ; మూలం; base; ** radix point, ph. అంశ బిందువు; మూల బిందువు; ** radix eight, ph. అష్టాంశ; ** radix sixteen, ph. షోడశాంశ; ** radix ten, ph. దశాంశ; ** radix two, ph. ద్వియాంశ; * Radon, n. రాడాన్; ఒక రసాయన మూలకం; (అణుసంఖ్య 86, సంక్షిప్త నామం, Rn); * raft, n. బల్లకట్టు; కట్టుమాను; తెప్ప; దోనె; తారకం; ** raft made of skin, ph. అరిగోలు; హరిగోలు; పుట్టి; * rafter, n. (1) వాసం; సరంబి; త్రావి; కప్పుకి వేసే దూలం; (2) దంతె; అడ్డుగా వేసే పట్టె; * rag, n. చింకి గుడ్డ; గుడ్డ పేలిక; * raga, n. రాగం; సప్త స్వరముల సమ్మేళనం; స్వరములు ఏడే అయినా వాటి నుండి పుట్టే రాగాలు ఎన్నో ఉన్నాయి; స, రి, గ, మ, ప, ద, ని, స అనే స్వరములని ఎన్నో విధాలుగా సమ్మిశ్రమం చేసి రాగాలు పుట్టించవచ్చు; 5 స్వరాలు, 6 స్వరాలు, 7 స్వరాలు మాత్రమే వాడి రాగాలు పుట్టించవచ్చు; ఆరోహణంలో కొన్ని స్వరాలని, అవరోహణంలో మరికొన్ని స్వరాలని కూడ వాడవచ్చు; సర్వసాధారణంగా ఒక రాగంలో కనీసం 5 స్వరాలైనా ఉంటాయి; ప్రతి రాగంలోను స ఉండి తీరుతుంది. ప్రతి రాగంలో కనీసం మ కాని ప కాని ఉండాలి; రెండూ ఉండవచ్చు; * rage, n. కోపోద్రేకం; ఆగ్రహం; ఉగ్రత; * ragi, n. pl. రాగులు; చోళ్లు, [bot.] Eleusine coracana; * rags, n. చిరిగిన బట్టలు; చింపిరి బట్టలు; జీర్ణవములు; గుడ్డ పేలికలు; * raid, n. దాడి; * raid, v. t. దాడిచేయు; దండెత్తు; మోహరించు; * rail, n. (1) పట్టా; కమ్మి; గ్రాది; (2) రైలు; రైలు బండి; కమ్మిబండి; * railings, n. కటకటాలు; * railroad, n. రైలుకట్ట; రైలుమార్గం; ఇనుపదారి; * railway, n. రైలుమార్గం; అమోమార్గం; ** railway line, ph. ఇనుపదారి; రైలుమార్గం; అయోమార్గం; ** railway tracks, ph. రైలు పట్టాలు; ** railway train, ph. రైలు బండి; ** railway station, ph. రైలు స్థావరం; * rain, v. i. కురిపించు; * rain, n. వాన; వర్షం; వృష్టి; ** continuous rain, ph. జిలుగు వాన; ** torrential rain, ph. జడి వాన; కుంభవృష్టి; ** rain drops, ph. చినుకులు; ** rain gauge, ph. వర్షమితి; వర్షమాపకం; వానమితి; * rainbow, n. ఇంద్రధనుస్సు; అరివిల్లు; వానవిల్లు; సురచాపం; హరిచాపం; (ety.) అరి అంటే చివర అని అర్థం. అరివిల్లు అంటే ఆకాశం చివర కనిపించేది అని కాని వాన చివర కనిపించేదని కాని అర్థం; * rainfall, n. వర్షపాతం; వానౙల్లు; * rainstorm, n. గాలివాన; ఝంఝం; * raise, n. పెరుగుదల; పెంపు; జీతంలో పెరుగుదల; * raise, v. t. (1) ఎత్తు; లేపు; లేవనెత్తు; పైకి ఎత్తు; (2) పెంచు; వర్థిల్లజేయు; * raisins, n. కిస్‌మిస్ పళ్లు; గింజలులేని ఎండిన ద్రాక్షపళ్లు; సా. శ. పూ 2000 నుండీ ఈ పండ్ల గురించి మానవులకి తెలుసు; * raising, n. పెంపకం; * rake, n. (1) దంతెన; పళ్ళకర్ర; పండ్లకోల; గడ్డిని కాని మట్టిని కాని తిరగెయ్యడానికి వాడే పళ్ళకర్ర; (2) మలారం; వీధులని తుడవడానికి, ఆకులని కుప్పలా వెయ్యడానికి వాడే పళ్ళ చీపురు; * rally, n. (1) బహిరంగ సమావేశం; (2) కారులతో వీథుల మీద వేసే పరుగు పందెం; * rally, v. i. పుంజుకొను; * rally, v. t. సమావేసపరచు; * ram, n. పొట్టేలు; గొర్రెపోతు; తగరు; హుడు; ఉరణం; * ram, v. t. గుద్దు; బలంగా పొడుచు; * rambunctious, adj. పెంకి; అల్లరి; * ramp, n. తొంగలి; నతిగతి; తటం; వాలుబల్ల; వాలువీధి; * rampart, n. ప్రాకారం; కోట బురుజు; కొత్తళం; అలంగము; * rancid, adj. కుళ్లిన; కంపుకొట్టే; కొవ్వు పదార్థాలు నిలవ ఉంచడం వలన వచ్చే చెడ్డ వాసనతో కూడిన; * random, adj. క్రమరహిత; అనిర్ధిష్ట; తకపిక; యాధృచ్ఛిక; ** random access, ph. [comput.] అనిర్ధిష్ట ప్రవేశం; * range, n. (1) మేర; వ్యాప్తి; (2) పంక్తి; వరుస; శ్రేణి; (3) పొయ్యి; గాడి పొయ్యి; ** mountain range, ph. పర్వత పంక్తి; ** range finder, ph. ఒక స్థలం నుండి గమ్యానికీ ఉండే దూరాన్ని కొలిచి చెప్పే సాధనం; * ranger, n. అడవుల మీద ప్రభుత్వం వారి అధికారి; అరణ్య పాలకుడు; * Rangoon creeper, n. గౌరీమనోహరి పూవు; రాధామనోహరి పూవు; [bot.] ''Combretum indicum''; * rank, n. (1) తరగతి; అంతస్తు; పదవి; హోదా; శ్రేణి; కోటి; (2) చతురంగంలో అడ్డు వరుస; ** first rank, ph. ప్రథమ శ్రేణి; * rank and file, ph. పిన్న, పెద్ద; అధికారులుకాని సిబ్బంది; పనివారు; * rank, v. t. శ్రేణీకరించు; వరుసక్రమంలో పెట్టు; * ranking, n. శ్రేణీకరణ; * ransack, v. t. గాలించి వెదకు; మూలమూలలా వెదకు; చిందరవందర చేయు; * ransom, n. బంధవిమోచన ధనం; విడుదల కొరకు చెల్లించే డబ్బు; * rant, v. t. తిట్టు; నిందించు; కూతలు కూయు; ** rants and raves, ph. నిందలు, అభినందనలు; * rap, v. t. దబదబా కొట్టు; తలుపు దబదబా కొట్టు; తలుపుని టకటకా కొట్టు; * rape, n. మానభంగం; * rape, v. t. మానభంగం చేయు; చెరుచు; * rapeseed, n. సరసు; కనోలా; [bot.] Brassica napus; * rapid, adj. తొందరగా; త్వరగా; వేగం; అవిలంబన; ఆశు; ** rapid poetry, ph. ఆశు కవిత్వం; * rapid, n. ఝరి; ఉరకలు వేసే కొండ కాలువ; * raptor, n. వేటాడే పక్షి; ఉదాహరణకి [[గద్ద]], డేగ, సాళువ, గూళి, మొదలైనవి. * rapture, n. (1) మహదానందం; ఆనందం; తన్మయత్వం; (2) నిర్వాణం; * rapport, n. (రపోర్) సన్నిహితత్వం; సామరస్యం; సౌహార్దత; a relationship characterized by agreement, mutual understanding, or empathy that makes communication possible or easy; * rare, adj. (1) అపురూపమైన; విలువైన; (2) అరుదైన; సామాన్యంగా దొరకని; విరళ; దుర్లభం; సకృత్తు; (3) పూర్తిగా పచనం కాని; బాగా కాలని; పచ్చి పచ్చి; ** rare gases, ph. విరళ వాయువులు; helium (He); neon (Ne); argon (Ar); krypton (Kr); xenon (Xe); radon (Rn); ** rare thing, ph. తాయం; తాయిలం; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''USAGE NOTE: rare, scarce * Use ''rare'' to talk about something that is valuable but is not in abundance: Stamps and coins of the British era are rare. Use ''scarce'' to talk about something that is not available in abundance at a particular time: During 2002 water became very scarce throughout Southern India.''' |} * * rare-earth elements, ph. విరళ మృత్తిక మూలకాలు; అణు సంఖ్య 57 లగాయతు 71 వరకు గల రసాయన మూలకాలు; ఇవి అరుదైన (విరళ) మూలకాలు కాదు కాని ఆ పేరు అలా స్థిరపడిపోయింది; * rarefaction, n. విరళీకరణం; * rarely, adv. అరుదుగా; కదాచిత్తుగా; సకృత్తుగా; అప్పుడప్పుడు; ఎప్పుడో ఒకప్పుడు; * rascal, n. తుంటరి; * rash, adj. తొందరపాటుతనం; దుడుకైన; * rash, n. చర్మం కందినట్లవడం; పేత పొక్కుల వంటి పొక్కులు; పేత; * rasp, n. ఆకురాయి; * raspberry, n. కోరింద పండు; రసనక్కెరల; * raspy, adj. గరుగ్గా ఉండు; గరగరలాడు; * rat, n. ఎలుక; మూషికం; 20-40 సెంటీమీటర్లు పొడుగు, చిన్న చెవులు ఉంటాయి; * rate, n. (1) దల; చొప్పు; తరబడి; ఏసి; రేటు; (2) ధర; (3) ప్రమాణము; నిష్పత్తి; ** rate of change, ph. మార్పుదల; మార్పేసి; * ratification, n. అంగీకారం; సమ్మతి; ధ్రువపరచడం; ధ్రువీకరణ; ఆమోదం; * ratify, v. t. ఆమోదించు; స్థిరపరచు; ధ్రువపరచు; నిశ్చయించు; * rating, v. t. విలువని నిర్ణయించు; * ratio, n. నిష్పత్తి; రెండు సంఖ్యల మధ్యనున్న ఒక రకమైన గణిత సంబంధం; ** direct ratio, ph. అనులోమ నిష్పత్తి; ** inverse ratio, ph. విలోమ నిష్పత్తి; * rational, adj. (రేషనల్) (1) హేతుబద్ధమైన; వివేచనాత్మక; తర్కబద్ధ; యుక్తియుక్తమైన; (2) నిష్పత్తిలా రాయగల; కరణీయ; ** rational number, ph. నిష్పసంఖ్య; మూలక సంఖ్య; అకరణీయ సంఖ్య; * rationale, n. (రేషనేల్) సోపపత్తిక వివరణం; కారణ వివరణం; సమర్ధించదగ్గ కారణం; * rationalism, n. హేతువాదం; రెనే డెకా, స్పినోజా, గలెలియా మొదలైన వారి సిద్ధాంతాలకి పునాదిగా అలరారిన వాదం; * rattan, n. పేపబెత్తం; పేము; * rattle, n. (1) గిలక; పసిపిల్లలు ఆడుకొనే ఒక ఆటవస్తువు; (2) ఆఘాటం; * rattle, v. ఆఘాటించు; * rattlesnake, n. గిలకపాము; ఆఘాట సర్పం; ఉత్తర అమెరికా నైరుతి ఎడారులలో విరివిగా కనిపించే ఒక విషసర్పం; ఈ పాము తోక గిలకలా చప్పుడు చేస్తుంది; * Rauwolfia serpentina, n. సర్పగంధి; * rave, v. t. పొగుడు; అభినందించు; * raven, n. కృష్ణశకుని; ద్రోణకాకం; అసురకాకోలం; (rel.) మాలకాకి; బొంతకాకి; * ravine, n. (రెవీన్) లోతైన లోయ; కోన; కనుమ; * raw, adj. (1) పచ్చి; పండని; కసరు; (2) అపక్వపు; ఉడకని; (3) ముడి; ముతక; కోరా; చలువ చేయని; ** raw fruits, ph. పచ్చి కాయలు; కసరు కాయలు; ** raw materials, ph. ముడి పదార్థములు; ముడి సరుకులు; ** raw silk, ph. ముడి పట్టు; ** raw sugar, ph. ముడి చక్కెర; ముతక పంచదార; * ray, n. (1) కిరణం; అంశువు; మయూఖం; (2) ఒక జాతి చేప; టెంకి చేప; టెంకి; ** ray of light, ph. కాంతి కిరణం; మరీచి; అంశువు; త్విట్టు; ** ray of sunlight, ph. తరణి కిరణ వారం; * rays, n. కిరణాలు; ** collection of rays, ph. కిరణజాలం; అంశుజాలం; ** pencil of rays, ph. కిరణపుంజం; కిరణశలాకం; * raze, v. t. నేలమట్టం చేయు; * razor, n. అసి; మంగలి కత్తి; క్షురిక; * razor blade, n. క్షురిక; * razor's edge, n. అసిధార; * reach, v. i. చేరు; పొందు; అందుకొను; * react, v. t. ప్రతిస్పందించు; * reaction, n. (1) ప్రతిస్పందన; ప్రతిచర్య; చర్య; ప్రతీకార శక్తి; ఇది ప్రతీకారాన్ని పోలి ఉంటుంది. ఒకరు మనకు నచ్చని మాటంటే వెంటనే మాటకు మాట సమాధానం ఇవ్వడం రియాక్ట్ అవటం.(2) ప్రక్రియ; అభిక్రియ; ** chain reaction, ph. శృంఖల ప్రక్రియ; శృంఖలా క్రియ; శృంఖలిత చర్య; ** chemical reaction, ph. రసాయన ప్రక్రియ; రసాయన అభిక్రియ; ** immune reaction, ph. రక్షక ప్రతిస్పందన; ** vital reaction, ph. జీవన ప్రతీకార శక్తి; * reactionary, n. మార్క్స్ సిద్ధాంతంలో ప్రగతి నిరోధక వాది; * reactionary, adj. అభివృద్ధి నిరోధక; సామాజిక; రాజకీయ మార్పులకి విముఖత చూపే; * reactivity, n. ప్రతిచర్యాశీలత; చర్యాశీలత; * reactor, n. క్రియాకలశం; ప్రక్రియ కలశం; ** atomic reactor, ph. అణు క్రియాకలశం; * read, v. i. (రీడ్) చదువు; * read, v. t. (రీడ్) చదువు; పఠించు; నేర్చుకొను; * readers, n. pl. (1) చదువరులు; పాఠకులు; వాచకులు; (2) చదివే పుస్తకాలు; * reading, n. విలోకనాంకం; కొలత కొలవగా వచ్చిన సంఖ్య; ఉపలక్షణం; * readiness, n. సంసిద్ధత; సన్నద్ధత; * ready, n. తయారు; సిద్ధం; సంసిద్ధం; ** ready to use, ph. సిద్ధాన్నం; * readymade, adv. సైకట్టుగా; * reagent, n. కారకి; కారకం; ఒక రసాయనిక ద్రవ్యమందు మార్పుతేగల ఇంకొక రాసాయనిక ద్రవ్యము; * real, adj. నిజమైన; వాస్తవమైన; సత్యమైన; సహజమైన; యదార్థమైన; (ant.) false; imaginary; ** real variable, ph. [math.] నిజ చలనరాసి; వాస్తవ చలరాసి; * realism, n. స్వభావోక్తి; వాస్తవికత; వాస్తవికతావాదం; వాస్తవవాదం; ఇంద్రియములకు గోచరమైనదే వాస్తవమైనది అను మతము; the doctrine that the objects perceived are real; see also idealism; ** literary realism, ph. సాహిత్య వాస్తవవాదం; ** philosophical realism, ph. తాత్త్విక వాస్తవవాదం; ** theoretical realism, ph. సైద్ధాంతిక వాస్తవవాదం; * realist, n. వాస్తవవాది; వాస్తవికవాది; * reality, n. నైజం; వాస్తవికత; సత్యం; * realize, v. i. గ్రహించు; గుర్తించు; * realize, v. t. పొందు; రాబట్టు; సాధించు; * really!, inter. నిజంగా; * realm, n. రంగం; రాజ్యం; ప్రపంచం; హయాం; * ream, n. కాగితాల పరిమాణం; ఇరవై దస్తాలు; * reap, v. t. (1) కోయు; పంటని కోయు; (2) అనుభవించు; * rear, v. t. పెంచు; పోషించు; * rear, n. వెనుక భాగం; * rearguard, n. దుమ్‌దారు; * rearrangement, n. పునరమరిక; * reason, n. కారణం; హేతువు; * reason, v. t. నచ్చజెప్పు; తర్కించు; వాదించు; * reasonable, adj. సబబైన; తగిన; సమంజస; హేతుపూర్వక; న్యాయమైన; ** reasonable doubt, ph. సబబైన అనుమానం; రాదగిన అనుమానం; ** reasonable opportunity, ph. తగిన అవకాశం; ** reasonable to believe, ph. నమ్మదగిన కారణం; * reasoning, n. వాదం; వాదసరళి; హేతువాదం; అనుమానం; అవమర్షం; తర్కించడం; * rebate, n. ముజారా; ముదరా; ధరలో తగ్గింపు; వస్తువు కొన్న తర్వాత వ్యాపారి తిరిగి ఇచ్చే పైకం; * rebel, n. తిరుగుబాటుదారు; * rebellion, n. తిరుగుబాటు; పితూరీ; * rebuke, n. తిట్టు; నిందావాచకం; * rebuke, v. t. తిట్టు; చివాట్లుపెట్టు; కోప్పడు; * rebut, v. t. పూర్వపక్షం చేయు; * recalcitrant, adj. మొండి; * recall, v. t. (1) వెనుకకు పిలచు; అమ్మకానికి పెట్టిన సరకులని వెనుకకు పిలచు; రద్దు చేయు; (2) జ్ఞాపకం తెచ్చుకొను; * recapitulate, v. t. పునశ్చరణ చేయు; జ్ఞప్తికి తెచ్చు; క్రోడీకరించు; * receipt, n. రసీదు; చెల్లుపత్రం; చలానా; ** receipt of payment to treasury, ph. చలానా; * receivables, n. రావలసినవి; రాబడులు; * receive, v. t. అందుకొను; గ్రహించు; పుచ్చుకొను; ** receive into custody, ph. అందుకొను; కైవశం చేసుకొను; * receiver, n. గ్రాహకం; గ్రాహకి; గ్రహీత; గ్రాహకుడు; గ్రాహి; * recension, n. శాఖ; పరిష్కృత గ్రంథం; పాఠాంతరం; * recent, adj.ఇటీవలి; అర్వాచీన; ఆధునిక; తాజా; * recently, adv. ఈమధ్య; మొన్నమొన్న; ** very recently, ph. మొన్ననీమధ్య; మొన్నమొన్న; ఇటీవల; * receptacle, n. గ్రాహకి; మరొక వస్తువుని తనలోకి తీసుకొనేది; * reception, n. ఎదురు సన్నాహం; స్వాగతం; సన్మానం; ఉద్గ్రాహం * receptor, n. గ్రాహకి; * recess, n. (1) మారుమూల; వెనకకి జరిగి ఉన్న; గూడు; (2) పాఠశాలకి వచ్చు శలవు కాలం; * recessive, adj. తిరోగమన; అంతర్గత; * recession, n. వాణిజ్యమాంద్యం; ఆర్ధికమాంద్యం; తగ్గుదల; a recession is a general decline in a country’s production of goods and services, measured usually as two consecutive quarters of shrinking growth; see also depression, bear market; * recharge basins, ph. pl. ఇంకుడు గుంటలు; భూజల మట్టం అడుగుకి దిగిపోకుండా ఉపరితలపు జలాన్ని భూమిలోకి ఇంకడానికి తవ్విన గుంటలు; * recidivism, n. నిత్యాపరాధం; పాత అలవాటు ప్రకారం అపరాధం చెయ్యడం; * recipe, n. (రిసపీ) ఉపాయం; వంటకాలని చేసే పద్ధతి; పచన యోగం; ఔషధ యోగం; * recipient, n. గ్రహీత; * reciprocal, adj. (1) అన్యోన్యమైన; పరస్పర; ఇచ్చి పుచ్చుకొనే; అనుగుణ; (2) తిరగబెట్టిన; తిరగబడ్డ; (3) విలోమ; ** reciprocal arrangements, ph. పరస్పరమైన ఏర్పాట్లు; ** reciprocal causes, ph. అన్యోన్యమైన కారణాలు; పరస్పరమైన కారణాలు; ** reciprocal fraction, ph. తిరగబడ్డ భిన్నం; విలోమ భిన్నం; ** reciprocal promises, ph. పరస్పరమైన వాగ్దానాలు; * reciprocal, n. విలోమాంకం; * reciprocate, v. t. ఇచ్చిపుచ్చుకొను; * reciprocity, n. ఆదాన ప్రదానం; అదలు బదులు; అన్యోన్యత; * recitation, n. పఠన; పారాయణ; * recital, n. (1) అప్పగింత; (2) సంగీత కచేరీ; * recite, v. t. అప్పచెప్పు; వల్లించు; * reckon, v. t. పరిగణించు; లెక్కించు; అభిప్రాయపడు; * reclamation, n. పునరుద్ధరణ; * recline, v. i. వాలు; ఒరుగు; ఆనుకొను; * recluse, n. ఏకాంగి; ఏకాకి; ఒంటరి; కోరి ఒంటరిగా జీవించే వ్యక్తి; * recollection, n. యాది; జ్ఞాపకం; * recognition, n. (1) గుర్తింపు; ప్రతిపత్తి; అభిజ్ఞానం; (2) పోలిక; * recognize, v. i. గుర్తించు; పోల్చు; పోలిక పట్టు; * recollect, v. i. జ్ఞాపకం తెచ్చుకొను; స్మరణకి తెచ్చుకొను; * recollection, n. జ్ఞాపకం; స్మరణం; * recommendation, n. సిఫార్సు; ప్రశంశ; * recompense, n. పాపపరిహారం; చెల్లుకి చెల్లు; * reconcile, v. i. రాజీపడు; సమాధానపడు; సమన్వయపడు; * reconcile, v. t. సఖ్యపరచు; పునర్ ఘటించు; సమన్వయం చేయు; * reconciliation, n.రాజీ; సయోధ్య; * reconstruction, n. పునర్మిర్మాణం; పునరుద్ధరణ; * record, n. (రెకర్డ్) కవిలె; కవిలెకట్ట; దస్తావేజు; పుస్తకం; * record, v. t. (రికార్డ్) నమోదు చేయు; రికార్డ్ చేయు; * recorder, n. లేఖరి; కాయస్థుడు; ముద్రాపకం; రికార్డరు; ** sound recorder, ph. శబ్ద ముద్రాపకం; ధ్వని ముద్రాపకం; * recording, n. గ్రహణం; ** photo recording, ph. ఛాయాగ్రహణం; ** sound recording, ph. శబ్దగ్రహణం; ధ్వని ముద్ర్రణ; * recover, v. i. (1) కోలుకొను; తేరుకొను; తెప్పరిల్లు; (2) సంగ్రహించు; రాబట్టు; * re-creation, n. ప్రతిసృష్టి; * recreation, n. కాలక్షేపం; వ్యాపకం; * recruiter, n. నియోక్త; * recruitment, n. లావణం; నియామకం; కొల్గారం; ** recruitment officer, ph. కోల్కాడు; నియామకుడు; * rectal, adj. పురీష; * rectangle, n. దీర్ఘచతురస్రం; రెండు జతల ఎదురెదురు భుజాలు సమాంతరంగా ఉండి, నాలుగు సమ కోణాలు ఉన్న చతుర్భుజం; * rectangular, adj. దీర్ఘచతురస్రాకార; * rectification, n. దిద్దుబాటు; సరిచేయుట; సవరించుట; చక్కబెట్టుట; * rectified, adj. చక్కబడ్డ; దిద్దబడ్డ; * rectifier, n. దిద్దరి; పరిష్కర్త; సరిచేరి; సరిచేయునది; * rectify, v. t. దిద్దు; సరిచేయు; సరిదిద్దు; సవరించు; చక్కబెట్టు; * rectum, n. పురీషనాళం; మలాశయం; * recurring, adj. పునరావృత; ఆవర్తక; తిరిగివచ్చు; ** recurring decimal point, ph. పునరావృత దశాంశ బిందువు; * recycle, n. పునరావృత్తం; పునర్వినిమయం; పునరోపయోగం; ఒకసారి వాడి పారెయ్యకుండా మళ్లా వాడడం; * red, adj. ఎర్రనైన; అరుణ; పింగళ; జేగురు; ** red corpuscles, ph. ఎర్ర కణములు; ** red frangipani, ph. దేవగన్నేరు పూవు; [bot.] ''Plumeria rubra''; ** red giant, ph. అరుణ మహాతార; ** red oxide of lead, ph. గంగ సింధూరం; ** red oxide of mercury, ph. రస సింధూరం; ** Red sorella, ph. పుల్ల గోంగూర; * redhead, n. m. రాగితలవాడు; f. రాగితలది; రాగిరంగు జుత్తు గల మనిషి; (rel.) blond; brunette; * red, n. ఎరుపు; కెంపు; తొగరు; కెంజాయ; ** saffron red, ph. చెంగావి; * redact, v. t. పరిష్కరించు; * redden, v. i. ఎర్రబడు; కందు; కమలు; తొగరించు; రంజిల్లు; జేవురించు; * red-eye, n. (1) జేవురుగన్ను; (2) [idiom] రాత్రల్లా చేసే ప్రయాణం; * redeem, v. t. విమోచన చేయు; విలువని రాబట్టు; * redemption, n. విమోచన; విడుదల; విలువను రాబట్టడం; * redness, n. ఎరుపు; రక్తిమ; జేగురు; * redolent, adj. ఘుమఘుమలాడే; మంచి లేక ఘాటైన వాసనతో కూడిన; * redoubled, adj. ద్విగుణీకృతమైన; * redress, v. t. దిద్దు; సరిదిద్దు; నష్టం భర్తీ చేయు; * reduce, v. t. తగ్గించు; కోయు; హరించు; సంగ్రహించు; * reduced, adj. తగ్గింపు; క్షయీకృత; * reduced prices, ph. తగ్గింపు ధరలు; * reducing, adj. క్షయకరణ; ** reducing agent, ph. ఆమ్లక్షయకరణి; ఆమ్లజని హారిణి; ఆమ్లజనిని హరించునది; * reductio ad absurdum, ph. అనిష్టాపత్తి; అభిషవ శశవిషాణం; అభిషవం అంటే మరగ బెట్టడం. శశవిషాణం అంటే కుందేటి కొమ్ము. కనుక దిగమరిగించి కుందేటి కొమ్ముని సాధించడం అన్నమాట. తర్కశాస్త్రంలో ఒక ప్రవచనాన్ని రుజువు చెయ్యవలసి వచ్చినప్పుడు, సదరు ప్రవచనానికి విరుద్ధమైన ప్రవచనంతో మొదలుపెట్టి, దానిని మర్ధించి, మర్ధించి చివరికి ఆ విరుద్ధ ప్రవచనం అసాధ్యం అని రుజువు చెయ్యడం; తార్కిక గణితంలో ఈ రుజువు పద్ధతి ఎక్కువ ప్రచారంలో ఉన్న పద్ధతులలో ఒకటి; అర్ధప్రసంగం; * reduction, n. (1) తగ్గింపు; కోత; (2) [chem.] క్షయీకరణం; ఆమ్లజని వాటాని తగ్గించడం; ఆమ్లజనిని తొలగించడం; (ant.) oxidation; * redundant, n. రెండోసారి; చర్విత చర్వణం; దుబారా; అధికం; అనావశ్యకం; * reed, n. రెల్లు; * reef, n. సముద్రంలో మెరక ప్రదేశాలు; ** coral reef, ph. పగడపుదిబ్బ; * reel, n. చుట్ట; రీలు; * reel, v. i. తిరుగు; * reel, v. t. తిప్పు; * re-establish, v. t. పునర్ ప్రతిష్ట చేయు; * reference, n. (1) ప్రసక్తి; అనూకాశం; (2) ఉపప్రమాణం; ** bibliographic reference, ph. ఆకరం; ఉపప్రమాణం; * refine, v. t. శుద్ధిచేయు; శుభ్రపరచు; * refined, adj. శుద్ధిచేయబడ్డ; చక్కీ; ** refined oil, ph. చక్కీ నూనె; చక్కీ తైలం; ** refined sugar, ph. చక్కీ చక్కెర; చక్కీ పంచదార; * refinery, n. శుద్ధిచేసే కర్మాగారం; * oil refinery, ph. నూనె శుద్ధికర్మాగారం; * sugar refinery, చక్కెర శుద్ధికర్మాగారం; * reflect, v. t. (1) ప్రతిబింబించు; (2) వితర్కించు; * reflection, n. (1) పరావర్తనం; వెనకకి మళ్ళడం; (2) ప్రతిబింబం; (3) మీమాంస; తార్కికంగా ఆలోచించడం; ** angle of reflection, ph. పరావర్తన కోణం; * reflector, n. పరావర్తకం; దర్పణం; అద్దం; * reflex, adj. ప్రతివర్తిత; ప్రతీకార; ** reflex action, ph. ప్రతీకార చర్య; అనిచ్ఛా ప్రవర్తన; * reflex, n. ప్రతివర్తిత; ప్రతీకార చర్య; ** conditioned reflex, ph. నియమబద్ధ ప్రతీకార చర్య; ** involuntary reflex, ph. అసంకల్ప ప్రతీకార చర్య; * reflexes, n. ప్రతివర్తితలు; ప్రతీకార చర్యలు; * reflexive, n. ఆత్మార్థకం; * reform, n. సంస్కరణ; దిద్దుబాటు; * reform, v. t. సంస్కరించు; దిద్దు; చక్కబెట్టు; * reformer, n. సంస్కర్త; దిద్దరి; * refracted, adj. వక్రీభవన; వక్రీభూతమైన; వక్రీభవనమైన; * refraction, n. వక్రీభవనం; వంకర కావడం; ** angle of refraction, ph. వక్రీభవన కోణం; ** coefficient of refraction, ph. వక్రీభవన గుణకం; ** index of refraction, ph. వక్రీభవన గుణకం; వక్రీభవన సూచకి; వక్రీభవన తర్జని; * refractoriness, n. మొండితనం; దుర్గలనీయత; రాపిడిలో పుట్టిన వేడిని తట్టుకో గలిగే స్థోమత; * refractory, adj. మొండి; ** refractory child, ph. మొండి పిల్లాడు; మొండి పిల్ల; మొండి ఘటం; ** refractory substance, ph. ఎంతో వేడికి కాని కరగని పదార్థం; * refrain, n. పల్లవి; పాటలో మొదటి చరణం; వంతపాట; పునరావర్తన; * refreshment, n. ఉపాహారం; శ్రాంతి; శ్రాంతి పానీయం; * refrigerant, n. శిశిరోపద్రవ్యం; శిశిరోపద్రవం; * refrigeration, n. శిశిరోపచారం; శీతలీకరణ; * refrigerator, n. శిశిరోపచారి; శీతలీకరణి; హిమకరి; మంచుబీరువా; చలిమర; * refuge, n. శరణం; శరణాలయం; ఆశ్రయం; ఏడుగడ; ** wildlife refuge, ph. వన్యజీవ శరణాలయం; వన్యమృగ శరణాలయం; * refugees, n. కాందిశీకులు; శరణాగతులు; * refund, n. వాపసు; ముజరా; * refusal, n. అసమ్మతి; నిరాకరణం; తిరస్కారం; నిరసన; ఉపాలంభం; * refuse, n. (1) చెత్త; పెంట; (2) పిప్పి; పిప్పిరి; * refuse, v. t. నిరాకరించు; తిరస్కరించు; * refute, v. t. పూర్వపక్షం చేయు; * regard, v. t. పరిగణించు; * regard, n. గౌరవం; అనూకాశం; * regeneration, n. పునర్జాతం; see also reproduction; * regent, n. ప్రభుత్వ ప్రతినిధి; వకీలు; * regime, n. పరిపాలన; పాలన; హయాం; ఏలుబడి; * regiment, n. దళం; సైనిక దళం; * region, n. ప్రాంతం; ప్రదేశం; * regional, adj. ప్రాంతీయ; * register, n. (1) [comp.] పల్టీపేరు; (2) పద్దుపుస్తకం; పట్టిక; కవిలె; దండకవిలె; ** mask register, ph. ప్రచ్ఛాదక పల్టీపేరు; * register, v. t. నమోదు చేయు; * registration, n. నమోదు చెయ్యడం; గ్రంథస్థం చెయ్యడం; * regression, n. విగతి; విగతిపథం; అపకర్షకం; ** infinite regression, ph. అనంత అపకర్షకం; కౌపీన సంరక్షణార్థ న్యాయం; ** linear regression, ph. సరళ విగతిపథం; * regressive, adj. తిరోగమన; అధోగమన; అపకర్షక; * regret, n. విచారము; ఖేదం; * regret, v. i. చింతించు; విచారించు; ఖేదపడు; పస్తాయించు; * regular, adj. క్రమ; సమ; సాధారణ; నియతమైన; నియమానుసార; అనుస్యూత; ** regular hexagon, ph. క్రమ షడ్భుజి; ఆరు భుజాల పొడుగు సమానంగా ఉన్న షడ్భుజి; ** regular solids, ph. [math.] సక్రమ ఘన రూపాలు; ** at regular intervals, ph. నియతికాలికంగా; * regularity, n. సక్రమత; అలవాటు; * regularization, n. క్రమబద్ధీకరణ; * regularly, adv. వతనుగా; క్రమవశాత్తూ; అలవాటు ప్రకారం; నియమానుసారంగా; నియతంగా; సాధారణంగా; నియతికాలికంగా; యథావిధిగా; * regulation, n. కట్టుబాటు; నిబంధన; నియంత్రణ; నియతి; * regulations, n. కట్టుబాట్లు; నిబంధనలు; నియమావళి; ప్రభుత్వ పద్ధతులు; చట్టములు; శాసనములు; వ్యవస్థాపనలు; * regulator, n. వ్యవస్థాపకి; నియంత్రకం; * Regulus, n. మఘ; మఖ; సింహ రాసిలో మొదటి నక్షత్రం; * rehabilitation, n. పునరావాసం; * rehearsal, n. ఒద్దిక; పూర్వప్రయోగం; పూర్వనటనం; * reign, n. (రెయిన్) ఏలుబడి; ఏలిక; రాజ్యం; * reign, (రెయిన్) v. i. ఏలు; * regression, n. తిరోగమనం; ** linear regression, ph. సరళ తిరోగమనం; దత్తాంశ బిందువుల స్థానంలో, వాటికి సమదూరంలో, ఉజ్జాయింపుగా ఒక సరళ రేఖని గీసే పద్ధతి; * rein, n. పగ్గం; కళ్లెం; (rel.) bridle; * reinstate, v. t. తిరిగి స్థాపించు; * reiterate, n. పునరుద్ఘాటించు; ద్విరుక్తించు; ఆమ్రేడించు; మళ్లా మళ్లా చెప్పు; * reiteration, n. పునరుద్ఘాటన; వీసనం; ముహుర్భాష; పౌనఃపున్యం; పౌనరుక్త్యం; ద్విరుక్తం; * reject, v. t. తిరస్కరించు; వదలిపెట్టు; నిరాకరించు; నిరసించు; త్రోసివేయు; ఆక్షేపించు; * rejection, n. తిరస్కారం; నిరసన; నిరాకరణ; ** rejection of food, ph. నిరసన వ్రతం; * rejoice, v. i. రమించు; * rejoinder, n. ప్రత్యుత్తరం; సమాధానం; ఎదురు జవాబు; బదులు; * rejuvenate, v. i. కొత్తగా బలం పుంజుకొను; * rejuvenation, n. కాయకల్పం; * relapse, n. తిరగబెట్టు; పునర్ ప్రకోపించు; * relation, n. బంధువు; చుట్టం; * relationship, n. (1) సంబంధం; సంపర్కం; ఇలాకా; (2) బంధుత్వం; చుట్టరికం; ** far-fetched relationship, ph. బాదరాయణ సంబంధం; * relative, adj. సాపేక్ష; పరస్పర; బాంధవ్య; ** relative address, ph. [comp.] సాపేక్ష విలాసం; * relative, n. బంధువు; చుట్టం; ** distant relative, ph. దూరపు బంధువు; అత్తప్పగారి పిత్తప్ప; అంతల పొంతల వాడు; * relativism, n. దృక్పథవాదం; ఒక రకం సాహిత్య విమర్శ; * relativistic, adj. సాపేక్ష; ** relativistic collapse, ph. సాపేక్ష సమాధి; * relativity, n. సాపేక్షత్వం; పరస్పరత్వం; పరస్పర సంబంధం; ** theory of relativity, ph. సాపేక్ష వాదం; సాపేక్షత్వ సిద్ధాంతం; * relax, v. t. సడలించు; * relaxation, n. సడలింపు; * release, n. విడుదల; విడత; విమోచన; ** release from sin, ph. పాప విమోచన; * released, adj. విడుదల చేయబడ్డ; ప్రోత్సారిత; * relevance, n. సుసంగతం; ప్రాసంగికత; * relevant, adj. సుసంగత; * release, v. t. విడుదల చేయు; విడుచు; విమోచన చేయు; * reliability, n. విశ్వసనీయత; * reliable, adj. విశ్వసనీయ; ** relied upon, ph. ఉపాశ్రిత; * relief, n. తెరిపి; ఉపశమనం; * relic, n. అవశిష్టం; * religion, n. మతం; (lit.) linking back the phenomenal to its source; * religious, adj. మత సంబంధమైన; ** religious endowment, ph. దేవాదాయం; * relinquish, v. i. వర్జించు; త్యజించు; * relish, n. ఉపదంశం; నంచుకోడానికి వీలయిన పచ్చడి వంటి పదార్థం; * remainder, n. శేషం; శిష్టపదం; బాకీ; మిగిలినది; * Remainder Theorem, n. శేష సిద్ధాంతం; The remainder theorem states that when a polynomial, f(x), is divided by a linear polynomial, x - a, the remainder of that division will be equivalent to f(a). ... It should be noted that the remainder theorem only works when a function is divided by a linear polynomial, which is of the form x + number or x - number; * remaining, adj. తక్కిన; తరువాయి; మిగిలిన; మిగత; తతిమ్మా; * remains, n. అవశేషములు; అస్థికలు; * remand, v. t. ఆజ్ఞాపించు; * remarriage, n. పునర్వివాహం; * remedy, n. మందు; చిట్కా; పరిహారం; ** home remedy, ph. గోసాయి చిట్కా; గృహ వైద్యం; * remind, v. i. స్మరించు; * remind, v. t. స్మరణకు తెచ్చు; జ్ఞాపకం చేయు; * reminiscence, n. స్మరణ; సంస్మరణ; స్మృతి; * remission, n. తగ్గుదల; తగ్గించుట; తగ్గింపు; తగ్గుముఖం; * remit, v. t. కట్టు; ఇరసాలు; * remittance, n. ఇరసాలు; * remission, n. సడలింపు; తగ్గుదల; ఉపశమనం; * remonstrate, v. t. మందలించు; * remorse, n. పశ్చాత్తాపం; శోకం; అనుతాపం; ఖేదం; * remote, adj. విదూర; సుదూర; దవిష్ఠ; ** remote control, ph. విదూర నియంత్రణ; * removal, n. తొలగింపు; నివారణ; హరణ; * remove, v. t. తొలగించు; వదలించు; ఊడ్చు; విఘటన చేయు; హరించు; * remuneration, n. ప్రతిఫలం; ప్రత్యుపకారం; చెల్లింపు; ముట్టింపు; * renaissance, n. (రినసాన్స్) పునరుద్ధరణ; పునరుజ్జీవనం; కొత్త జన్మ; కొత్త జీవితం; నవజాగృతి; * rendering, n. వర్ణన; వ్యాఖ్య; పాటని పాడడం; బొమ్మని గియ్యడం; భాషాంతరీకరణం చెయ్యడం; * rendezvous, n. (రాండెవూ) ముఖాముఖీ; కలిసే స్థానం; సంకేత ప్రదేశంలో కలుసుకోవడం; * renegade, n. మతభ్రష్టుడు; * rent, n. అద్దె; అద్దియ; బాడుగ; బేడిగ; భాటకము; కిరాయి; మక్తా; శిస్తు; * renter, n. అద్దెకున్నవాడు; మక్తేదారు; ముస్తాజరు; భాటకుడు; * renounce, v. t. త్యజించు; పరిత్యజించు; ఒదలిపెట్టు; * renovation, n. జీర్ణోద్ధరణ; మేల్కటం; * renown, n. పేరు; కీర్తి; ఖ్యాతి; * reorganization, n. పునర్వ్యవస్థీకరణ; * repairs, n. pl. మరమ్మత్తులు; * reparation, n. పరిహారం; * repartee, n. ఎదురుదెబ్బ; చతురోక్తి; బ్రహాణకం; * repeal, v. t. రద్దుచేయు; నిషేధించు; * repeat, v. t. ఆమ్‌రేడించు; మామరించు; * repeated, adj. పునరుక్త; జప; * repeatedly, adv. మళ్ళీ మళ్ళీ; మాటిమాటికీ; పునరుక్తంగా; * repentance, n. పశ్చాత్తాపం; నొచ్చుకోలు; * repertoire, n. సంగీత కచేరీలు; నాటకాలు, మొదలైన కళాఖండాలకి కాణాచి అయిన వ్యాపార బృందం; (see also) repertory * repertory, n. సముదాయ మంజరి; నిధి; ప్రాప్తిస్థానం; (see also) repository; repertoire; * repetition, n. పునరుక్తి; వల్లె; జపం; చర్వితచర్వణం; ద్విరుక్తం; పర్యాయోక్తి; అనుప్రాస; ** futility of repetition, ph. పునరుక్తి దోషం; * replacement, n. స్థానచ్యుతి; * reply, n. సమాధానం; జవాబు; బదులు; ప్రత్యుత్తరం; ప్రతివచనం; ప్రతివాదం; మాటకి తిరుగు మాట చెప్పడం; * report, n. (1) నివేదిక; నివేదన; (2) శబ్దం; ** preliminary report, ph. ప్రథమ నివేదిక; ** press report, ph. పత్రికా నివేదిక; ** progress report, ph. పురోగమన నివేదిక; * reporter, n. విలేకరి; అనుకర్త, anukarta, అనువక్త, anuvakta ** press reporter, ph. పత్రికా విలేకరి; * repose, n. విశ్రమం; ** angle of repose, ph. విశ్రమ కోణం; The angle at which a pile of rocks, sand, or dirt settles after a while; ** position of repose, ph. విశ్రమ స్థానం; * repose, v. i. నడ్డి వాల్చు; విశ్రాంతికై జేరగిలబడు; * repository, n. అగారం; భాండాగారం; కాణాచి; * reprehend, v. t. కోపించు; నిందించు; అభిశంసించు; * represent, v. t. (1) ప్రాతినిధ్యం వహించు; (2) వర్ణించు; నివేదించు; సంకేతించు; * representative, adj. ప్రాతినిధ్యపు; ** representative government, ph. ప్రాతినిధ్యపు ప్రభుత్వం; * representative, n. ప్రతినిధి; హేజీబు; * repress, v. t. అణగదొక్కు; * repression, n. అణగదొక్కడం; దమనం; దమననీతి; * reprimand, v. t. తిట్టు; చివాట్లుపెట్టు; కోప్పడు; కసురు; మందలించు; నిందించు; * reprint, n. (1) పునర్ముద్రణ; (2) పునర్ముద్రణ పత్రం; * reprisal, n. ప్రతీకారం; ఎదురుదెబ్బ; * reproach, v. t. నిందించు; దూషించు; * reproach, n. గర్హనం; నింద; దూషణ; ఆడిక; * reproachable, n. గర్హనీయం; * reproduction, n. పునరోత్పత్తి; సంతానోత్పత్తి; ప్రత్యుత్పత్తి; పిల్లలు పుట్టుట; see also regeneration; * reproductive, adj. పునరోత్పాదక; ప్రత్యుత్పత్తి; ** reproductive hormones, ph. ప్రత్యుత్పత్తి హార్మోనులు; ప్రత్యుత్పాదక హార్మోనులు; * reprove, v. t. కోప్పడు; కూకలేయు; చివాట్లు పెట్టు; గద్దించు; * reptile, n. సరీసృపం; ఉరోగామి; * republic, n. గణరాజ్యం; గణతంత్ర రాజ్యం; ** Republic Day, ph. గణరాజ్య దినోత్సవం; * repudiate, v. t. నిరాకరించు; సమర్థించకుండా ఉండు; తోసిపుచ్చు; విడనాడు; * repudiation, n. నిరాకరణ; * repulse, v. t. ఓడించు; తోసివేయు; వికర్షించు; * repulsion, n. (1) వికర్షణ; (2) ప్రతిహతం; అసహ్యం; ఏవగింపు; * repulsive, n. వికర్షక; అసహ్యకరమైన; * reputation, n. పరపతి; పరువు; ప్రతిష్ట; కీర్తి; ఖ్యాతి; * reputed, adj. కీర్తికెక్కిన; కీర్తివంతమైన; వాసికెక్కిన; * request, v. t. కోరు; అడుగు; మనవి చేయు; విన్నపించు; అభ్యర్ధించు; * requiem, n. సంతాప గీతం; శోక గీతం; చనిపోయిన వారి యెడల సంతాపం ప్రకటిస్తూ చదివేది; * request, n. మనవి; విన్నపం; నివేదన; ప్రార్థన; కోరిక; అభ్యర్థన; * required, adj. కావలసిన; ఆపేక్షిత; * requirements, n. కావలసినవి; ఆపేక్షితాలు; కాంక్షితాలు; * rescue, n. పరిత్రాణం; రక్షించడం; * research, n. పరిశోధన; శోధన; పునస్సంశోధన; కృషి; అన్వేషణ; అన్వీక్షణ: అరయిక; ** research paper, ph. పరిశోధనా పత్రం; ** research methodology, ph. పరిశోధనా పద్ధతి; * researcher, n. జిజ్ఞాసువు; m. పరిశోధకుడు; పునస్సంసోధకుడు; f. పరిశోధకురాలు; ఆదిత్సువు; * resemblance, n. పోలిక; సారూప్యం; తౌల్యం; * reservation, n. ప్రత్యేకింపు; కేటాయింపు; రిజర్వేజన్; * reserved, adj. (1) ప్రత్యేకింపబడ్డ; రిజర్వు చెయ్యబడ్డ; (2) ముభావంగా ఉన్న; * reserves, n. pl. నిల్వలు; * reservoir, n. (1) నిధి; టెంకి; తొట్టి; ఆశయం; (2) తటాకం; చెరువు; కొలను; సరస్సు; సముద్రం; జలాశయం; సాగరం; తొట్టి; ** reservoir of mercy, ph. కరుణానిధి; కరుణాసముద్రుడు; ** reservoir of urine, ph. మూత్రాశయం; ** reservoir of virus, ph. విషాణుటెంకి; విషాణాశయం; ** reservoir of water, ph. జలాశయం; నీరుటెంకి; * reside, v. i. నివసించు; ఉండు; * residence, n. నివాసం; నివేశనం; ఉండేచోటు; ఉనికిపట్టు; ఇల్లు; ఇరవు; అవస్థానము; * resident, n. నివాసి; స్థాత; వాస్తవ్యుడు; ఉండువాడు; సాకీను; * residential, adj. నివాస; నివసించే; * residents, n. pl. నివాసులు; వాస్తవ్యులు; మనికులు; ఉండువారు; * residual, adj. అవశేష; అవశిష్ట; మిగిలిన; * residue, n. మిగిలినది; లోతక్కువ; అవశేషం; అవశిష్టం; అవక్షేపం; శేషం; ఉచ్ఛేషం; గసి; పిప్పి; ** residue class, ph. [math.] శేషవర్గం; * resign, v. i. రాజీనామాచేయు; విసర్జించు; వదలుకొను; ** resign oneself to, ph. ఆశ వదలుకొను; రాజీపడు; * resignation, n. రాజీనామా; * resin, n. సర్జరసం; సర్జం; సజ్జం; రాల; రాళ; అరపూస; లాక్ష; గుగ్గిలం; Material science and polymer chemistry define resin as a highly viscous and solid substances obtained from plants or synthetically produced; It itself is the mixture of several organic compounds namely terpenes. It is produced by most of the woody plants when these plants get an injury in the form of cut. * resist, v. i. ఎదిరించు; ప్రతిఘటించు; నిరోధించు; మొరాయించు; * resistance, n. (1) అవరోధం; ప్రతిఘటన; నిరోధం; అడ్డగింత; (2) భౌతిక చలనంలో ఎలా ఐతే ఘర్షణ చలనాన్ని నిరోధిస్తుందో, అలాగే పదార్థములందు ఎలక్ట్రాన్ల చలనాన్ని కూడా నిరోధించే గుణాన్ని రెసిస్టెన్స్ అంటారు; * resistivity, n. అవరోధకత్వం; నిరోధకత్వం; ఒక ధాతువు ఎంత మేరకు కరెంటు పంపగలదు (పంపలేదు) అన్నదానికి కొలమానం ఈ రెసిస్టివిటీ; ** electrical resistivity, ph. విద్యున్నిరోధకత్వం; విద్యున్నిరోధక గుణం; * resistor, n. అవరోధకి; నిరోధకి; నిరోధకం; * resolution, n. (1) నిశ్చయం; నిశ్చితార్థం; నిర్ణయం; పరిష్కారం; తీర్పు; తీర్మానం; సంకల్పన; (2) వియోజనం; ** resolution of forces, ph. బలాల వియోజనం; శక్తులని విడగొట్టడం; * resolve, n. సంకల్పం; కృతనిశ్చయం; ** political resolve, ph. రాజకీయ సంకల్పం; * resolve, v. i. (1) సంకల్పించు; (2) పరిష్కరించు; పొక్తుపరచు; (3) విడదీయు; * resolved, n. నిశ్చితం; నిర్ణయించబడినది; * resolver, n. పరిష్కర్త; * resonance, n. అనుకంపం; అనునాదం; ముఖరితం; ** resonant circuit, ph. ముఖరిత వలయం; అనుకంప వలయం; * resort, n. ఠికానా; * resound, n. ప్రతిధ్వని; మారుమోత; ** resourceful idea, ph. ఉపాయం; * resourcefulness, n. సమయస్పూర్తి; * resources, n. వనరులు; ** energy resources, ph. శక్తి వనరులు; ** water resources, ph. నీటి వనరులు; * respect, n. గౌరవం; అభిమానం; ప్రతిపత్తి; పరువు; పేరిమి; ** self respect, ph. ఆత్మగౌరవం; ఆత్మాభిమానం; * respectable, adj. గౌరవించదగిన; గౌరవనీయమైన; మాననీయమైన; మర్యాద చూపదగిన; ** respectable man, ph. గృహమేధి; గృహస్థు; * respectful, adj. గౌరవం తెలిపే; మర్యాద గల; సాదర; * respectfully, adv. సాదరంగా; * respectively, adv. ఆదిమధ్యాంత్య మంత్యంగా; యథాసంఖ్యానుసారంగా; క్రమానుసారంగా; వరుసగా; * respiration, n. శ్వాసప్రక్రియ; * respiratory, adj. శ్వాసకి సంబంధించిన; ** respiratory center, ph. శ్వాస కేంద్రం; ** respiratory process, ph. శ్వాసక్రియ; ** respiratory system, ph. శ్వాసమండలం; * respite, n. తెరిపి; * resplendent, adj. ఉజ్జ్వల; జిగేలుమనే; మిరుమిట్లుగొలిపే; * respondent, n. ఉత్తరవాది; * response, n. ప్రతిస్పందన; జవాబు; ప్రత్యుత్తరం; ప్రతికార్యం; ప్రతికరం; ప్రతికర్మం; ప్రతిక్రియ; ఆలోచన, వివేచనతో కూడిన ప్రతిస్పందన; * responsible, adj. పూచీగల; బాధ్యతగల; ** responsible person, ph. ధురంధరుడు; జవాబుదారుడు; * responsibility, n. (1) కర్తవ్యం; (2) బాధ్యత; పూచీ; జవాబుదారీ; ధుర్యత; ధుర; మోపుదల; ఉత్తరవాదం; ** without responsibility, ph. నిష్‌పూచీ; పూచీ లేకుండా; బాధ్యత లేకుండా; * rest, adv. మిగతా; మిగిలిన; తతిమ్మా; * rest, n. (1) విరామం; విశ్రాంతి; విశ్రమం; విరతి; ఊరట; ఉడుకువ; (2) నిశ్చలత్వం; (3) తరవాయి; మిగిలినది; * rest, v. i. విశ్రమించు; విరమించు; * restlessness, n. సమరతి; ** resting point, ph. విరామస్థానం; * restaurant, n. ఫలహారశాల; భోజనశాల; భోజనాలయం; (rel.) hotel; * restoration, n. పునస్థాపనం; పునఃస్థాపనం; * restraint, n. నిగ్రహం; అదుపు; సంయమనం; * restricted, adj. పరిచ్ఛిన్న; సంకుచితమైన; * restriction, n. ఆంక్ష; * result, n. (1) ఫలం; ఫలితం; పర్యవసానం; (2) సమాధానం; * resultant, n. తత్ఫలితం; ఫలితాంశం; * resume, n. (రెసుమే) సంక్షిపంగా సొంత అర్హతలని వివరించే పత్రం; (note) C.V. విస్తారంగా అర్హతలని వివరించే పత్రం; * resume, v. i. (రెసూం) తిరిగి ప్రారంభించు; మధ్యలో ఆపిన పనిని తిరిగి చేయడం మొదలు పెట్టు; * resurrection, n. పునరుత్థానం; * retail, adj. చిల్లర; టోకు కానిది; * retain, v. t. (1) ఉంచు; (2) మిగుల్చు; అట్టేపెట్టు; * retaliation, n. ప్రతీకారం; ప్రతిఘటన; కసితీర్చుకొనడం; ప్రతిహింస; దెబ్బకు దెబ్బ తియ్యడం; * retard, v. i. మందించు; మందగింపజేయు; * retardation, n. మాంద్యత; ** mental retardation, ph. బుద్ధి మాంద్యత; * retarded, adj. మందించిన; ** retarded brain, ph. మందగించిన మెదడు; * retentivity, n. ధారణ; ధారణశక్తి; * reticence, n. మాట్లాడకుండా తటస్థంగా ఊరుకోవడం; మౌనం వహించడం; గుట్టుగా ఉండడం; * reticent, adj. గుట్టు; ముభావం; తటస్థం; బయటకి తేలకుండా ఉండే స్వభావం వ్యక్తం చెయ్యడం; * retina, n. అక్షపటలం; మూర్తీపటలం; * retinitis, n. అక్షపటలదాహం; అక్షపటలం వాపు; * retinue, n. భృత్యబృందం; భృత్యవర్గం; పరిజనం; మంది; బలగం; మందిమార్బలం; పరివారం; వందిమాగదులు; * retire, n. విరమించు; నిష్ర్కమించు; పదవీవిరమణ చేయు; * retort, n. (1) బట్టీ; (2) తోకబుడ్డి; ఝారీ; (3) ప్రత్యాక్షేపం; తిరుగు జవాబు; * retreat, v. i. తగ్గు; సన్నగిల్లు; వెనుకంజ వేయు; * retribution, n. పాపఫలం; ప్రతిఫలం; * retroflex, adj. [ling.] ప్రతివేష్టిత; మూర్థన్య; ఒంచిన; ఒంపు తిరిగిన; వెనక్కి తిరిగిన; ఉచ్చరించేటప్పుడు నాలుకని వెనక్కి తిప్పి పై పంటి ఎగువని ఆనించడం; ఉ: ట ఉచ్చారణ; ** retroflex flap, ph. ప్రతివేష్టిత తాడితం; మూర్థన్య తాడితం; ** retroflex fricative, ph. మూర్థన్య ఈషత్ స్పృష్టం; ** retroflex stop, ph. ప్రతివేష్టిత స్పర్శం; మూర్థన్య స్పర్శం; * retroflex, n. మూర్థన్యం; * retroflexes, n. మూర్థన్యములు; ప్రతివేష్టితములు; నాలుకని మడత పెట్టి నోటి కప్పుకి తగిలించి పలికేవి; ట, ఠ, డ, ఢ, ణ; ** retrograde motion, ph. తిరోగమనం; పశ్చగమనం; వక్రగతి; వక్రించిన గమనం; వెనక్కి నడవడం; * retrogressive, adj. అధోగమన; తిరోగమన; * retrogressive, adj. అధోగమన; తిరోగమన; * retrospection, n. సింహావలోకనం; పునర్విమర్శ; పునఃపరిశీలన; వెనక్కి చూడడం; * rev. v. t. తిరిగే చక్రం యొక్క జోరు పెంచడం; యంత్రం యొక్క జోరు పెంచడం; * reveal, v. i. వెలరించు; వెలార్చు; బయటపెట్టు; * revelation, n. వెలరింపు; వెలవరింపు; ద్యోతకం; శృతి; * revel, v. i. కులుకు; * revenge, n. ప్రతీకారం; ప్రతిహింస; కసితీర్చుకొనడం; పగ సాధించడం; * revenue, n. కోశాదాయం; ఆయం; రాజస్వం; పరుపతం; ప్రభుత్వ కోశానికి వచ్చే ఆదాయం; ** land revenue, ph. శిస్తు; ** revenue inspector, ph. పరుపతం సంధాత; * reverberate, v. i. ప్రతిధ్వనించు; పిక్కటిల్లు; * reverberation, n. ప్రతికంపం; ప్రకంపన; ప్రతిశృతి; * reverse, adj. ప్రత్యవాయ; వ్యతిరేక; ** reverse order, ph. వ్యతిరేక క్రమం; * reverse, n. ఉల్టా; వెనక్కి; తిరగేసి; (ant.) obverse; * reverse, v. t. తిరగవేయు; * reversible, adj. ఉత్క్రమణీయ; తిరగెయ్యడానికి వీలైన; * revetment, n. రాతిచపటా; రాతిమలామా; నెలకట్టు; బందోబస్తు చెయ్యడానికి కట్టే రాతికట్టడం; * review, n. (1) సమీక్ష; పరిశీలన; గ్రంథ పరిచయం; (2) పునర్విచారణ; పునర్విమర్శ; పునశ్చరణ; పునరావలోకనం; ప్రత్యాలోచన; * review, v. t. (1) సమీక్షించు; (2) పునర్విచారణ చేయు; * revise, v. t. సవరించు; సంస్కరించు; * revision, n. సవరింపు; సవరణ; సంస్కరింపు; సంస్కరణ; * revive, v. i. పుంజుకొను; తేరుకొను; * revival, n. పునరుజ్జీవనం; * revolt, n. విప్లవం; తిరుగుబాటు; పితూరి; * revolt, v. i. తిరుగబడు; * revolution, n. (1) విప్లవము; తిరుగుబాటు; (2) పరిభ్రమణం; చుట్టుతిరగడం; ** clockwise revolution, ph. ప్రదక్షిణం; గడియారపు ముల్లు తిరిగే దిశలో చుట్టి రావడం; గుడుల చుట్టూ గానీ, అగ్ని హోత్రుని చుట్టూగానీ, మహనీయుల చుట్టూగానీ కుడివైపుగా తిరగడం; ** counter clockwise revolution, ph. అప్రదక్షిణం; గడియారపు ముల్లు తిరిగే దిశకి ఎదురు దిశలో చుట్టి రావడం; ** green revolution, ph. హరిత విప్లవం; ** industrial revolution, ph. పారిశ్రామిక విప్లవం; * revolve, v. t. చుట్టుతిరుగు; ప్రదక్షిణచేయు; * revolver, n. తిరుగుడు పిస్తోలు; ప్రయత్నం లేకుండా తూటాలను ప్రక్షేపణ స్థానానికి సరఫరా చేసే పిస్తోలు; * revulsion, n. ఏహ్యభావం; అసహ్యం; ఏవగింపు; * reward, v. t. అనుగ్రహించు; బహూకరించు; * reward, n. (1) ప్రతిఫలం; ఫలం; (2) పారితోషికం; పసదనం; * Rh-factor, n. రీసస్ కారణాంశం; రక్తంలోని ఎర్ర కణాల మీద కనిపించే ఒక రకం ప్రాణ్యపు బణువు (protein molecule); ఈ రకం ప్రాణ్యపు బణువు రీసస్ జాతి కోతులలో కనిపించింది కనుక ఈ పేరు పెట్టేరు; * rhapsody, n. అసంగతకావ్యం; తల తోకలేని కావ్యం; * rheumatism, n. కీళ్లవాతం; * rhetoric, n. భాషాలంకార శాస్త్రం; * rhetorical, adv. అలంకారయుక్తంగా; భాషాభేషజం తప్ప భావశూన్యంగా ఉండడం; కేవలం తన వాదనని బలపరచడానికి మాత్రమే వాడబడిన భాషావిశేషాలతో కూడి ఉండిన; * rhino, adj. ముక్కుకి సంబంధించిన; * rhinoceros, n. ఖడ్గమృగం; గండ మృగం; ముక్కొమ్మమెకము; ఏకశృంగం; శ్వేతవరాహం; * rhizoid, n. దుంప; నులివేరు; మూల తంతువు; * rhizome, n. భూగర్భకాండం; కొమ్ము; * rhombus, n. రాంబస్; సమాంతర చతుర్భుజం; ఎదురెదురు భుజాలు సమాంతరంగాను, సమంగానూ ఉన్న చతుర్భుజం; [[File:Rhombohedron.svg|thumb|right|Rhombohedron]] * rhombohedral, adj. సమాంతరచతుర్ముఖ; ఎదురెదురు ముఖాలు సమాంతరంగాను, సమంగానూ ఉన్న చతుర్భుఖం; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''--USAGE NOTE: rhombohedron * In solid geometry, a rhombohedron is a three-dimensional figure like a cube, except that its faces are not squares but rhombi. It is a special case of a parallelepiped where all edges are the same length. Trigonal trapezohedron, Right rhombic prism, and oblique rhombic prism are special shapes that lie between a cube and a rhombohedron.''' |} * * rhubarb, n. రేవలచిన్ని; రేవల్చిన్ని; తోటకూర వంటి ఈ ఆకుకూర కాడలు వండుకు తినవచ్చు కానీ, ఆకులు తినకూడదు; ఆకులలో ఆగ్జాలిక్ ఆమ్లం అత్యధికంగా ఉండడం వల్ల అవి విష తుల్యం; * rhyme, n.అంత్యప్రాస; అంత్యానుప్రాస; * rhythm, n. లయ; తాళగతి; * rhythmic cycle, ph. తాళం; * rib, n. పక్క ఎముక; పర్శుక; పార్శ్వాస్తి; డొక్క; ** rib cage, ph. పర్శుక పంజరం; * ribbon, n. కంగోరు; నాడా; రిబ్బను; * ribosome, n. రైబోకాయం; (ety.) composite of ribonucleic acid (RNA) and microsome; * rice, n. (1) బియ్యం; తండులం; దంచిన ధాన్యం; (2) అన్నం; ఉడకబెట్టిన అన్నం; ** broken rice, ph. నూకలు; ** cooked rice, ph. వరి అన్నం; అన్నం; శాల్యోదనం; ఓగిరం; బోనాలు; అత్తు; ** flattened rice, ph. అటుకులు; ** parboiled rice, ph. ఉప్పుడు బియ్యం; partially boiled rice; ** popped rice, ph. పేలాలు; ** pounded rice, ph. దంపుడు బియ్యం; ** puffed rice, ph. మురమరాలు; బొరుగులు; ** wild rice, ph. నీవారం; నీవారాలు; ** rice cooked in milk, ph. పొంగలి; * rich, adj. గొప్ప; మోతుబరు; సంపన్నమైన; * ricinus, n. ఆముదపుచెట్టు; * rickettsiae, n. pl. రికెట్సియే; బేక్టీరియాకీ, వైరసులకీ మధ్యగా ఉండే సూక్ష్మ జీవులు; వీటివల్లనే టైఫస్ జ్వరం వస్తుంది; * rickets, n.అస్థిమార్దవం; (lit.) softening of the bones; * riddles, n. పొడుపు కథలు; తలబీకరకాయలు; కైపదాలు; ప్రహేళికలు; చిక్కు సమస్యలు; కుమ్ముసుద్దులు; బురక్రి బుద్ధిచెప్పే సమస్యలు; మెదడుకి మేతవేసే మొండి సమస్యలు; * ride, n. సవారీ; * ride, v. t. సవారీ చేయు; * rider, n. (1) రౌతు; సవారీ చేసేవాడు; (2) తాజాకలం; అనుబంధ సిద్ధాంతం; * ridge, n. మిట్ట; * ridicule, n. కోడిగం; పరిహాసం; ఎగతాళి; * ridicule, v. t. పరిహసించు; అపహసించు; ఎకసక్కేలాడు; ఎద్దేవాచేయు; * ridiculous, adj. హాస్యాస్పదమైన; నవ్వు పుట్టించే; * rigmarole, n. తతంగం; * Rigel, n. (రైజెల్) వృత్రపాద నక్షత్రం; * right, n. (1) ఒప్పు; తప్పుకానిది; (2) హక్కు; స్వామ్యం; (3) సమమైన; సరి అయిన; (4) కుడి; వల; వలవల; దక్షిణ; ** birthright, n. జన్మ హక్కు; ** fundamental right, ph. ప్రాథమిక హక్కు; ** right angle, ph. సమకోణం; లంబ కోణం; రుజు కోణం; ** right-angled triangle, ph. సమకోణ త్రిభుజం; లంబకోణ త్రిభుజం; సమ త్రిభుజం; ** right ascension, ph. [astronomy] విష్ణువాంశ; ఆకాశగోళం మీద రేఖాంశం వంటిది; the longitude on the celestial sphere; the east-west coordinate by which the position of a celestial body is ordinarily measured; more precisely, the angular distance of a particular point measured eastward along the celestial equator from the Sun at the March equinox to the point in the question above the earth; [see also] declination; ** right hand, ph. కుడిచేయి; వల కేలు; దక్షిణ హస్తం; ** right-handed, ph. కుడిచేతి వాటం; దక్షిణ కర; ** right side, ph. వలపల; ** right triangle, ph. లంబకోణ త్రిభుజం; ** right-wing, ph. దాక్షిణ్య భావాలున్న పక్షం; * righteous, adj. ధార్మిక; * rights, n.హక్కులు; స్వామ్యములు; * rigid, adj. కక్కస; * rigmarole, n. సోది; గొడవ; తల, తోక లేని వాక్ ప్రవాహం; * rigor mortis, n. మరణావష్టంబనం; శవం కొయ్యబారడం; * rim, n. (1) అంచు; (2) నేమి; టైరు అతికించడానికి వాడే చట్రం; (3) కప్పీ; * rind, n. పండ్లయొక్క తొక్క; * rinderpest, n. కింక; * ring, n. (1) వలయం; వర్తులం; (2) ఉంగరం; అంగుళి; అంగుళీయకం; (3) శబ్దం; (4) [Math.] చక్రం; గణితంలో వచ్చే ఒక ఊహనం; ఉదాహరణకి పూర్ణాంకముల సమితి (అనగా, ... -3, -2, -1, 0, 1, 2, 3,...) ని చక్రం అంటారు. మరొక విధంగా చెప్పాలంటే ఒక సమితిలోని సభ్యులతో కూడికలు, గుణకారాలు చెయ్యగా వచ్చే సమాధానం కూడ ఆ సమితిలోనే ఉంటే ఆ సమితిని "చక్రం" అంటారు; ఉదాహరణకి పైన చూపిన సమితిలో ఏ రెండు సభ్యులని తీసుకుని కలిపినా, గుణించినా వచ్చే సమాధానం ఆ సమితిలోనే దొరుకుతుంది; * ring, v. i. మోగు; * ring, v. t. మోగించు; కొట్టు; * ringer, n. నాగవాసం; ఘంటా ప్రతీకం; గంటలో మధ్య వేలాడే కాడవంటి లోహ విశేషం; (2) ముమ్మూర్తులా మరొక వ్యక్తి రూపంలో ఉన్న మనిషి; * ringing, n. హోరు; గింగురుమను శబ్దం; మారుమోత; * ringworm, n. తామర; ఒక చర్మరోగం; * rinse, v. t. జాడించు; తొలుచు; ప్రక్షాళించు; పుక్కిలించు; గండూషించు; * rinsing, n. ప్రక్షాళనం; తొలచడం; * riot, n. దొమ్మీ; * rip, v. t. చింపు; చించు; చీల్చు; విదారించు; * riparian, adj. నదీతీరానికి సంబంధించిన; ** riparian rights, ph. నదీజలాలపై నదీతీరవాసుల హక్కులు; * ripe, adj. పండిన; ముగ్గిన; మాగిన; పక్వమైన; పరిపక్వం చెందిన; ** half ripe, ph. దోరగా పండిన; దోరగా ముగ్గిన; * ripen, v. i. పండబారు; ముగ్గు; మాగు; * ripen, v. t. పండబెట్టు; ముగ్గించు; ముగ్గబెట్టు; మాగబెట్టు; * ripple, n. అల; చిరు అల; * rise, v. i. లేచు; ఉదయించు; ** rise and fall, ph. లేవడం; పడడం; ఉదయాస్తమయాలు; ఎగుడు, దిగుళ్లు; హెచ్చుతగ్గులు; నిమ్నోన్నతలు; ఉత్థానపతనాలు; * risk, n. నష్టభారం; నష్టాన్ని భరించగలిగే స్థోమత; తెగింపు; తెగించగలిగే స్థోమత; * rite, n. కర్మకాండ; విధి; కర్మ; ** funeral rite, ph. ఉత్తరక్రియ; కర్మకాండ; * ritual, n. కర్మకాండ; తంతు; సంస్కారవిధి; ఆచారం; * rival, n. ప్రతిద్వంది; ప్రత్యర్థి; ప్రతిస్పర్ధి; స్పర్ధాళువు; పోటీదారుడు; దంట; * rivalry, n. పోటీ; విజిగీష; ప్రతిస్పర్ధ; దంటతనం; * river, n. నది; నదము; వాక; ఏఱు; సావిని; స్రవంతి; తరంగిణి; ధుని; వాహిని; see also tributary; ** perennial river, ph. నిత్య తరంగిణి; నిత్య ప్రవాసిని; జీవనది; ఎల్లసావిని; ఎల్లేఱు; ** river basin, ph. నదీక్షేత్రం; * rivet, n. ఉట్టచీల; [[File:Rock_armour_revetment_Hampton-on-Sea.JPG|right|thumb|330px-Rock_armour_revetment_Hampton-on-Sea.JPG]] * rivettment, n. కరకట్ట; జల ప్రవాహానికి ఒడ్డు కోసుకుపోకుండా ఉండడానికి వేసే తాపడం; * rivulet, n. వాఁగు; * roach, n. బొద్దింక; * road, n. వీధి; మార్గం; దారి; తోవ; తెరువు; రహదారి; బాట; రస్తా; రోడ్డు; ** main road, ph. పెద్దవీధి; ప్రతోళి; రహదారి; * roam, v. i. వలితిరుగు; తిరుగు; చరించు; అభిచరించు; * roamer, n. అభిసంచారి; * roar, n. (1) గర్జన; బిగ్గరైన నవ్వు; (2) హోరు; ** roar of a lion, ph. సింహ గర్జన; ** roar of a sea, ph. సముద్రపు హోరు; * roar, v. i. (1) గర్జించు; గాండ్రించు; బిగ్గరగా నవ్వు; (2) హోరు పెట్టు; * roaring, n. గర్జించడం; హోరు పెట్టడం; బిగ్గరగా నవ్వడం; ** roaring in the ear, ph. చెవిలో హోరు పెట్టడం; * rob, v. t. దోచు; కాజేయు; దొంగిలించు; * robber, n. దోపరి; బందిపోటు; తెరువాటుకాడు; కొల్లరి; (rel.) burglar; thief; * robbery, n. దోపిడీ; * robot, n. కూకరు; చాకరు; గణకరు; రోబాట్; కూలి పనిచేసే కంప్యూటరు; చాకిరీ చేసే కంప్యూటరు; see also automaton, android, bot * rock, n. రాయి; ** rock salt, ph. రాతి ఉప్పు; గనులలో దొరికే ఉప్పు; NaCl; ** crushed rock, ph. కంకర రాయి; * rock, v. i. ఊగు; * rock, v. t. ఊపు; * rocky, adj. శిలామయం; రాతిపారు; * rocket, n. అవాయి; రాకెట్టు; * rod, n. దండం; చువ్వ; ఊస; కమ్మి; కోపు; పాళా; శలాకం; * rodent, n. పళ్లతో కొరికే సామర్ధ్యం ఉన్న ఎలుక, ఉడుత జాతి చిన్న జంతువు; * rods and cones, n. శలాకాలు; శంకువులు; * rogue, adj. శరండు; దగుల్బాజీ; మదించిన; ** rogue elephant, ph. మదించి, పిచ్చెక్కిన ఏనుగు; మంద కట్టడికి దూరంగా ఉండి విచ్చలవిడిగా తిరిగే ఏనుగు; ** rogue nation, ph. శరండ దేశం; కట్టుబాట్లలో ప్రవర్తించని దేశం; * rogue, n. త్రాష్టుడు; వెధవ; శరండుడు; దగుల్బాజీ; కట్టుబాటుని తోసిపుచ్చి ప్రవర్తించు వ్యక్తి; * role, n. పాత్ర; భూమిక; * roll, n. చుట్ట; * roll, v. t. చుట్టు; దొర్లించు; పొర్లించు; ఉరలించు; * roll, v. i. చుట్టు; దొర్లు; పొర్లు; ఉరలు; * roller, n. లోఠీ; రోలరు; * rolling, adj. ఘూర్ణితం; ** rolling waters, ph. తరంగ ఘూర్ణితం; * rolling pin, n. అప్పడాల కర్ర; * Roman candle, n. మతాబా; పువ్వోత్తి; * romance, n. (1) ప్రేమగాథ; (2) భావుకత; రసాస్వాదన; * romantic, adj. (1) ప్రేమ; (2) కాల్పనిక; భావనాత్మక; రసాస్వాదక; * romanticism, n. కాల్పనికవాదం; కాల్పనికోద్యమం; భావుకత ఉద్యమం; ప్రకృతి సౌందర్యాన్ని ఆస్వాదించి, ఆనందించే ఉద్యమం; * rome, n. రోమా నగరి; ఇటలీదేశ రాజధాని నగరం; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''--USAGE NOTE: roman, romance ..."The group of words with the root "roman" in the various European languages, such as "romance" and "Romanesque", has a complicated history, but by the middle of the 18th century "romantic" in English and romantique in French were both in common use as adjectives of praise for natural phenomena such as views and sunsets, in a sense close to modern English usage but without the amorous connotation. The application of the term to literature first became common in Germany, where the circle around the Schlegel brothers, critics August and Friedrich, began to speak of romantische Poesie ("romantic poetry") in the 1790s, contrasting it with "classic" but in terms of spirit rather than merely dating. In Telugu, someone with better sense, instead of a literal translation, came up with a nice term (భావ, భావుకత) that reflects the spirit of this movement!" (Dr. Suresh Kolichala) ... "Romantic poetry in English is essentially a rebellion against the classical or neoclassical norms of literature. ‘Romantic’ has the connotation of giving prime importance to imagination/emotions of the poet/writer. W. Wordsworth, ST Coleridge and William Blake are the first generation poets. Byron, Shelley and Keats are second generation poets. Each of these poets, of course, have their own uniqueness, they didn’t follow a manifesto. The rebellion is a two pronged attack on classicism: both in content and form. In essence subjectivity gained currency over objectivity. One consequence: English drama almost disappeared. Common people and their language got accepted as worthy of literature. The background is the French Revolution." - Mani Sarma''' |} * * roof, n. (1) కొప్పు; కప్పు; ఇంటి కప్పు; నీధ్రం; (2) మిద్దె; ** roof garden, ph. మిద్దె తోట; ** roof overhang, ph. చూరు; * rook, n. (1) చదరంగంలో ఒక పిక్క (ఏనుగు); (2) సితనీల చంచు కాకం; తెలుపు, నలుపు కలిసిన చంచువు (ముక్కు) కల ఒక రకం కాకి; [biol] Corvus frugilegus; * room, n. గది; చోటు; ఖాళీ; శాల; ఇల్లు; ** bed room, ph. పడక గది; ** drawing room, ph. ముందు గది; ఆవిందకం; నట్టిల్లు; ** guest room, ph. చుట్టిల్లు; ** living room, ph. మసిలే గది; నట్టిల్లు; ** reading room, ph. పఠనశాల; * root, n. (1) మూలం; మొదలు; మాతృక; ధాతువు; కుదురు; (2) వేరు; (3) అంశ; ** adventitious root, ph. ఊడ; ** aerial root, ph. అబ్బురపు వేరు; ** bulbous root, ph. దుంప; గడ్డ; ** complex root, ph. సంక్లిష్ట మూలం; ** cube root, ph. ఘన మూలం; ** imaginary root, ph. కల్పిత మూలం; ** real root, ph. నిజ మూలం; వాస్తవ మూలం; ** square root, ph. వర్గ మూలం; ** strike root, ph. నాటుకొను; వేరూను; ** root cap, ph. వేరు ఒర; * root, v. i. వేరూను; * roots, n. pl. వేళ్లు; * rope, n. మోకు; తాడు; రజ్జువు; పాశం; see also cord, string; * rosary, n. జపమాల; అక్షమాల; అక్షసరం; అక్షసూత్రం; * rose, n. గులాబీ; * roselle, n. గోగు; తమరత చెట్టు; * roseola, n. వేపపువ్వు; పసితనంలో వచ్చే ఒక జబ్బు; గులాబీ రంగులో ఉన్న పేత వంటి రోగ విశేషం; see also rubbeola and rubella; * rosewater, n. హిమాంబువు; * rosewood, n. నూకమాను; జిట్రేగు; * rosemary, n. రస్మేరీ; [bot.] Rosemrinus officinalis; పాశ్చాత్యదేశాలలోని వంటలలో వాడే ఒక ఆకు సుగంధ ద్రవ్యం; * roster, n. ఆసామీవారీ; సిబ్బంది జాబితా; * rostrum, n. వేదిక; * rot, n. కుళ్లు; * rot, v. i. కుళ్లు; * rotary, adj. తిరిగెడు; భ్రమణ; ఘూర్ణ; ** rotary furnace, ph. ఘూర్ణ కొలిమి; తిరుగుడు కొలిమి; * rotation, n. భ్రమణం; ఆత్మభ్రమణం; ఆత్మప్రదక్షిణం; తిరుగుడు; చక్రగతి; (rel.) revolution; ** rotation of earth, ph. భూభ్రమణం; భూమి యొక్క ఆత్మప్రదక్షిణం; * rotor, n. కదురు; * rotor, n. కదురు; యంత్రంలో గిరగిర తిరిగే భాగం; * rouge, n. (రూజ్) బుక్కా; బుగ్గలకి రాసుకొనే ఎరన్రి గుండ; * rough, adj. (రఫ్) రూక్ష; స్థూల; చిత్తు; గరుకు; కచ్చా; ముతక; మొరటు; బరక; ** rough account, ph. కచ్చా కిర్దీ; చిత్తు లెక్క; ** rough surface, ph. గరుకు తలం; గరుకైన ప్రదేశం; * roughly, adv. (రఫ్‌లీ) స్థూలంగా; * round, adj. గుండ్రం; గుండ్రని; ఉండ్రం; అల్లి; హల్లి; గుబ్బ; బొండు; బటువు; ** round trip, ph. రానూ, పోనూ ప్రయాణం; * round, n. దఫా; సారి; తూరి; చుట్టు; ఆవృత్తి; ఆవర్తనం; ** second round, ph. రెండవ దఫా; రెండవ సారి; రెండవ తూరి; రెండవ ఆవృత్తి; రెండవ ఆవర్తనం; * roundabout, adj. చుట్టుతిరుగుడు; డొంకతిరుగుడు; * roundabout, n. నాలుగైదు రోడ్ల కూడలిలో వాహనాలు సజావుగా మలుపు తిరగడానికి ఏర్పాటు చెయ్యబడ్డ వలయాకారపు రోడ్డు; * round-headed, adj. గుండ్రని; గుబ్బ; ** round-headed nails, ph. గుబ్బ మేకులు; ** round-off error, ph. అర్ధాధికేన దోషం; * rounds, n. చుట్లు; ఆవృతులు; ప్రహార్లు; వైద్యులు రోగులను చూడడానికి తిరిగే తిరుగుళ్లు; ** three rounds, ph. మూడు చుట్లు; మూడు ఆవృతులు; * route, n. దారి; మార్గం; అయనం; ** northern route, ph. ఉత్తరాయనం; * routine, n. (1) రివాజు; పరిపాటి; నిత్యవిధి; నిత్యకృత్యం; (2) క్రమణిక; చర్యాక్రమం; పరిపాటి; కంప్యూటరు ప్రోగ్రాం; * routing, n. వెళ్ళగొట్టడం; మళ్ళించడం; ** flood routing, ph. వరదలని మళ్ళించడం; ప్రవాహాన్ని మళ్లించడం; * rovibronic, adj. [phys.] భ్రమణకంపన; ఎలక్ట్రానిక్ స్థితి లోని కంపన మట్టంలో భ్రమణ ఉపమట్టం; రెండు బంతులని ఒక రబ్బరు తాడుతో కట్టి వాటిని గిరగిర తిప్పితే ఆ రెండు బంతుల మధ్య భ్రమణం (తిప్పడం వల్ల), కంపనం (రబ్బరు తాడు వల్ల) కలిసిన భ్రమణకంపనం ఉంటుంది; a rotational sublevel of a vibrational level of an electronic state; * row, n. (1) పంక్తి; బంతి; బారు; బరి; వరుస; శ్రేణి; క్రమం; ఒగి; ఓలి; ఓజ; ఆవలి; ఆళి; రాజి; ధారణి; తతి; ఛటం;(2) జట్టీ; తగువులాట; ** rows and columns, ph. ఛటాపటాలు; * rowdy, n. పోకిరి; * royal poinciana, n. తురాయి పూవు [bot.] ''Delonix regia''; * rub, v. t. పాము; తోము; పిసుకు; రాయు; రుద్దు; మాలీసు చేయు; మర్దనా చేయు; ఉద్వర్తించు; * rubber, n. రబ్బరు; రుద్దు; ** rubber cork, ph. కార్క్ తో చేసిన బిరడా; ** rubber stopper, ph. రబ్బరు బిరడా; * rubbing, n. ఉద్వర్తనం; ** rubbing alcohol, ph. మర్దనోలు; ఉద్వర్తన ఒలంతం; కషణాలంతం; కషణోల్; ఐసో ప్రొపైల్ ఆల్కహాలు; * rubeola, n. మీజిల్స్; జ్వరం, దగ్గు, రొంప మొదలైన రోగ లక్షణాలు కనిపించేసరికి పదిరోజులు పడుతుంది. తర్వాత కళ్లు పుసి కట్టడం, తర్వాత కళ్లలోనూ, బుగ్గలమీద, చిన్న చిన్న తెల్లని మచ్చలు వస్తాయి. తర్వాత ఒళ్లంతా పేత పేసినట్టు; చిన్న చిన్న పొక్కులు వస్తాయి; see also rubella and roseola; * rubella, n. జర్మన్ మీజిల్స్; గర్భవతులకి ఈ జబ్బు వస్తే పుట్టబోయే పిల్లకి చాలా ప్రమాదం. కనుక రజస్వల అయేలోగానే ఆడపిల్లలు వేక్సినేషన్ చేయించుకోవాలి. see also rubbeola and roseola; * rubbish, n. చెత్తా చెదారం; తుక్కూ దూగరా; చెత్త; * ruby, n. కెంపు; మాణిక్యం; పద్మరాగం; నవరత్నములలో ఒకటి; * rudder, n. చుక్కాని; పీలి; కర్ణం; అరిత్రం; * rudimentary, adj. ప్రాయికమైన; ప్రాథమిక; మూల; ముఖ్య; ** rudimentary property, ph. తన్మాత్ర; హిందూ శాస్త్రాల ప్రకారం శబ్ధం ఆకాశం యొక్క, స్పర్శ వాయువు యొక్క, రూపం అగ్ని యొక్క, గంధం పృధ్వి యొక్క, రసం జలం యొక్క తన్మాత్రలు; * rudiments, n. ప్రాథమిక సూత్రాలు; మూల సూత్రాలు; తన్మాత్రలు; బీజాలు; * ruff, v. t. కోయు; కోసు; తురుపు ముక్కతో కోయు; * rug, n. (1) కంబళి; (2) తివాసీ; * ruin, v. t. రూపుమాపు; నాశనం చేయు; * ruins, n. ఉత్సన్నముల; శిధిలములు; * rule, v. t. ఏలు; పాలించు; పరిపాలించు; * rule, n. (1) సూత్రం; నియమం; నియతి; నిబంధన; అనుశాసనం; విధి; విధాయకం; ఖాయిదా; చౌకట్టు; రూలు; (2) తిన్నని గీత; కాగితం మీద రాత సౌలభ్యానికి గీసిన గీత; పంక్తి; ** according to rule, ph. నియమానుసారం; చౌకట్టు ప్రకారం; చౌకట్టును బట్టి; ** ruled paper, ph. రూళ్ళ కాగితం; తిన్నని గీతలుతో ఉన్న కాగితం; * ruler, n. (1) ఏలిక; పాలకుడు; పరిపాలకుడు; (2) రూళ్ళకర్ర; (3) కొలబద్ద; * rules, n. విధులు; నియమాలు; నిబంధనలు; * ruling, adj. పాలక; ** ruling class, ph. పాలక వర్గం; ** ruling party, ph. పాలక పక్షం; * rum, n. శీధు; మైరేయం; చెరకు రసాన్ని పులియబెట్టి చేసే సారా; * ruminant, n. రోమంధము; నెమరువేయు జంతువు; * ruminate, v. t. నెమరువేయు; రోమంధించు; ఒక విషయాన్ని గురించి నిదానంగా ఆలోచించు; * rumination, n. నెమరు; రోమంధము; * rumor, n. పుకారు; వినికిడి; వదంతి; లోకవార్త; ప్రవాదం; లోకప్రవాదం; గాలికబురు; నీలివార్త; పోవిడి; * rump, n. పిర్ర; పిరుదు; నితంబం; * rumpus, n. అల్లరి; * rumpus room, n. ఆట గది; * run, n. పరుగు; * run, v. i. పరుగెత్తు; పారు; ఉడాయించు; * run, v. t. నడుపు; ** run a department, ph. డిపార్టుమెంటుని నడుపు; * rung, n. మెట్టు; సోపానం; నిచ్చెన మెట్టు; * runway, n. పరుగుబాట; విమానాలు ఎగిరే ముందు; వాలిన తర్వాత వాడుకునే పరుగు బాట; * rupee, n. రూపాయి; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: rupee * ---Say "a two lakh rupee debt" or "ten rupee loan", but write "a Rs. 2 lakh debt" or "a Rs.10 loan"; ''' |} * * rupture, v.i. పగులు; చితుకు; బద్దలవు; పేలు; * rural, adj. గ్రామీణ; జానపద; పల్లెటూరి; * ruse, n. కుయుక్తి; * rush, n. (1) రద్దీ; ఉరవడి; సంరంభం; వేగం, ఆధిక్యం; (2) రెల్లు, తుంగ, a kind of grass; * rushes, n. సంరంభ ప్రదర్శనం; సినిమాలో భాగాలు తియ్యగానే ఎలా వచ్చిందో చూడడానికి వేసే ప్రదర్శన; * Russell's viper, n. రక్తపొడ; ఒక జాతి పాము; * rust, n. (1) తుప్పు; ఆశ్మరాగం; (2) చార తెగులు; ** black rust, ph. నల్లచార తెగులు; ** red rust, ph. ఎర్రచార తెగులు; * rustic, adj. పామర; గ్రామీణ; అసభ్య; సంస్కృతి లేని; పల్లెటూరి తరహా; * rustic, n. పామరుడు; పల్లెటూరు ఆసామీ; బైతు; * rusticles, n. తుప్పొడి; (ety.) తుప్పు + పొడి; * rut, n. (1) రుతుకాలం; జంతువులలో లైంగిక ప్రకోపన జరిగే రుతువు; see also estrus; (2) విసుగు పుట్టించే దైనందిన కార్యక్రమం; * ruthlessly, adv. జాలి లేకుండా, నిర్దయగా; * rye, n. రై; ఒక రకం ధాన్యం; [bot.] Secale cereale; ** rye grass, ph. ఒక రకం గడ్డి మొక్క; ఈ గడ్డికి, రై ధాన్యానికి ఏ విధమైన సంబంధము లేదు; [bot.] Lalium temulentum;''' |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==మూలం== * V. Rao Vemuri, English-Telugu and Telugu-English Dictionary and Thesaurus, Asian Educational Services, New Delhi, 2002 ISBN 0-9678080-2-2 [[వర్గం:వేమూరి ఇంగ్లీషు-తెలుగు నిఘంటువు]] 3qtgtgjejk7xqaz03d0yuj75rexiu39 వేమూరి ఇంగ్లీషు-తెలుగు నిఘంటువు/T-U 0 3029 33349 33304 2022-08-03T00:08:12Z Vemurione 1689 /* Part 1: T */ wikitext text/x-wiki చూడటం =నిఘంటువు= *This dictionary is an improved version over the print version (expanded, errors corrected, new features are continually being added) published by Asian Educational Services, New Delhi in 2002. *T The entries use American spelling. Where possible, British spellings are also given. * You are welcome to add. BUT PLEASE DO NOT DELETE entries until you are absolutely, positively SURE a mistake has been made. * PLEASE do not delete entries or their meanings simply because you personally did not agree with the meaning given there. Thanks 25 Aug 2015. ==Part 1: T== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * table, n. (1) బల్ల; మేజా; భోజనాల బల్ల; (2) పట్టిక; పట్టీ; సారణి; సరణి; (3) ఎక్కం; ** addition table, ph. కూడిక పట్టీ; కూడిక ఎక్కం; ** multiplication table, ph. ఎక్కం; గుణకార ఎక్కం; ** water table, ph. జలమట్టం; భూమిలో ఈ మట్టానికి దిగువ నీరు సంతృప్తంగా ఆవరించి ఉంటుంది; నుయ్యి తవ్వినప్పుడు నీరు ఈ మట్టానికి నిలుస్తుంది; ** table of contents, ph. విషయసూచిక; ** table salt, ph. ఉప్పు; వంటలో వాడే ఉప్పు; కూర ఉప్పు; ** table spoon, ph. వడ్డన చెంచా; పెద్ద చెంచా; ** table sugar, ph. చక్కెర; రోజూ వాడుకునే పంచదార; * tableland, n. పీఠభూమి; సానువు; * tablet, n. (1) బిళ్ల; గుటిక; మాత్ర; మింగడానికి అనుకూలంగా ఉన్న మోతాదు మించని మాత్ర; (2) పలక; కర్రతో కాని, మట్టితో కాని, రాయితో కాని చేసి, రాతకి అనుకూలంగా చదునుగా ఉన్న వస్తువు; ** clay tablet, ph. మట్టి పలక; * taboo, n. అశ్లీలం; బూతు; సాధు సమ్మతం కానిది; చెయ్యకూడని చేత; రాయకూడని రాత; * tabular, adj. విన్యాస; సారణ్య విన్యాస; ** tabular arrangement, ph. సారణీబద్ధమైన విన్యాసం: * tabula rasa, n. ఖాళీ పలక; తెల్ల కాగితం; అలేఖ్యం; అలేఖం; * tabulation, n. సారణీకరణం; * tacit, adj. అనుక్త; ప్రత్యేకంగా చెప్పని; ఉద్ఘాటించని; ముభావంగా ఊరుకున్న; అంతర్లీనమైన; * tacit assumption, ph. అనుక్త ఉపపాదన; ఉద్ఘాటించని తలంపు; * taciturn, adj. ముభావంగా ఉన్న; తక్కువగా మాట్లాడే తత్వం కల; * tack, n. పూతిక నాటు; చిన్న మేకు; ** thumbtack, ph. బొత్తాం నాటు; సుత్తి అవసరం లేకుండా వేలితో గోడకి గుచ్చగలిగే సదుపాయం ఉన్న మేకు; * tact, n. యుక్తి; ఒడుపు; వెరవు; నేర్పు; చాతుర్యం; ** tact and talent, ph. శక్తియుక్తులు; * tactic, n. లఘుయుక్తి; లఘుతంత్రం; పన్నాగం; సమీప భవిష్యత్తుకి కావలసిన ఎత్తు; టాక్టికల్ వ్యూహాలు అంతిమ లక్ష్యానికి చేర్చే వ్యక్తిగత దశలు లేదా చర్యలు. టాక్టిక్స్ ఆచరణకు సంబంధించినవి. టాక్టిక్స్ "ఎలా", "ఎవరు" అనే ప్రశ్న మీద ఆధారపడి ఉంటుంది. "ఎలా" చేస్తున్నారు, "ఎవరు" చేస్తున్నారు అనేది మాత్రం అందరికి కనిపిస్తుంది. see also stratagey; * tactile, adj. స్పర్శకి సంబంధించిన; * tadpole, n. తల కప్ప; భేకడింభం; చిరు కప్ప; పిల్ల కప్ప; * tail, n. (1) తోక; పక్షి తోక; జంతువుల తోక; విమానపు తోక; (2) వాలం; లాంగూలం; జంతువుల తోక; (3) బొరుసు; ** hairy tail, ph. లాంగూలం; గురప్రు తోక లాంటి కుచ్చు తోక; * tail, v. t. వెంటాడు; తోకలా వెంటాడు; వెన్నంటి వెళ్లు; * tail-lights, n. pl. తోకదీపాలు; * tailor, n. దర్జీ; తున్నవాయుఁడు; కుట్టరి; * tailwind, ph. వాలుగాలి; * taint, n. కళంకం; కల్తీ; * taint, v. t. కల్తీ చేయు; కళంకం తీసుకొని వచ్చు; * tainted, adj. కల్తీ అయిన; * take, v. t. (1) తీసుకొను; కైకొను; చేపట్టు; (2) సేవించు; తిను; తాగు; * takeoff, n. (1) ఎత్తుగడ; (2) పైకి లేచు; గాలిలోకి లేచు; (ant.) conclusion; landing; ** takeoff of a story, ph. కథ ఎత్తుగడ; * take up, v. t. చేపట్టు; * talc, n. మెత్తని అభ్రకం; మెత్తని కాకిబంగారం; a clay mineral, composed of hydrated magnesium silicate with the chemical formula Mg<sub>3</sub>Si<sub>4</sub>O<sub>10</sub>(OH)<sub>2</sub>; Talc in powdered form, often combined with corn starch, is used as baby powder. Its use in baby powder is now prohibited because it is suspected to contain traces of asbestos; * tale, n. కథానకం; ఉపాఖ్యానం; * talent, n. నేర్పు; కుశలత; కౌశల్యం; ప్రతిభ; ప్రజ్ఞ; ‘జన్మతః సంక్రమించే నైసర్గిక లక్షణం’ అనేదే ప్రతిభ అన్నారు దండి; అభినవ గుప్తుడు ‘అపూర్వ వస్తు నిర్మాణ ప్రజ్ఞ’గా చెప్పారు; * talisman, n. తావీజు; తాయెత్తు; రక్షామణి; రక్ష; మైరేకు; * talk, n. మాట; పలుకు; ప్రసంగం; ** parrot talk, ph. చిలక పలుకు; ** talk of the town, ph. కింవదంతి; * talk, v. t. మాట్లాడు; భాషించు; * talkies, n. మాట్లాడే బొమ్మలు; సినిమాలు; ** talkative person, ph. వాగుడుకాయ; వాచాలుడు; వాచాటుడు; జల్పకుడు; * talkativeness, n. వాచాలత; * tall, adj. పొడవైన; పొడుగైన; ఎత్తయిన; * tallow, n. కొవ్వు; * tally, n. బేరీజు; తైపారు; * tally, v. t. బేరీజు వేసి చూడు; తైపారు వేసి చూడు; * talons, n. pl. పక్షి గోళ్లు; పంజా; * tamarin, n. మీసాలకోతి; * tamarind, n. చింతపండు; తింత్రిణీకం; (ety.) tamar-e-Hind = Indian date = భారతీయ ఖర్జూరం; ** tamarind tree, ph. చింతచెట్టు; తింత్రిణీ వృక్షం; ** tamarind seed, ph. చింతగింౙ; చింతపిక్క; * tame, adj. మచ్చిక అయిన; పెంపుడు; సాధు; (ant.) wild; (rel.) domesticated; * tame, v. t. మచ్చిక చేయు; * tamp, v. t. దట్టించు; కూరు; * tamper, n. పోఁపు; తాలింపు; తిరగబోత; * tamper, v. t. జోలికి పోవు; జోక్యం కలుగజేసుకొను; లంచం ఇచ్చు; * tan, n. (1) లేత గోధుమ రంగు; కడారు వన్నె; (2) పదును; కురటము; చర్మాన్ని తోలుగా మార్చే పద్ధతి; * tan, v. t. (1) ఎండలో కూర్చుని శరీరాన్ని లేత గోధుమ రంగు లోకి మార్చు; (2) ఊను; ఊన్‌చు; పదును పట్టు; కురటించు; చర్మాన్ని తోలుగా మార్చు; * tangent, n. (1) స్పర్శరేఖ; (2) స్పర్శాంశం; త్రిభుజంలో ఒక కోణానికి ఎదురుగా ఉన్న భుజం లవంలోనూ, పక్కగా ఉన్న భుజం హారంలోనూ వేసినప్పుడు వచ్చే నిష్పత్తి; లంబకోణ త్రిభుజంలో లంబకోణం కాని ఒకకోణానికి ఎదురుగా ఉన్నభుజం లవం లోను, ప్రక్కగా ఉన్న( కర్ణం కాని) భుజం హారం లోను వేసినప్పుడు వచ్చే నిష్పత్తి; * tangible, adj. స్పర్శనీయ; అనుభవనీయ; సాకారమైన; స్పష్టమైన; * tangle, n. చిక్కు; * tank, n. (1) చెరువు; తటాకం; కోనేరు; టెంకి; పుష్కరిణి; (2) తొట్టి; * tanner, n. కురటుడు; చర్మాన్ని తోలుగా మార్చే వ్యక్తి; * tanner's cassia, n. తంగేడు చెట్టు; [bot.] ''Senna auriculata''; * tannery, n. కురట శాల; తోళ్లని పదును చేసే కర్మాగారం; [[File:Tangent_to_a_curve.svg|right|thumb|Tangent_to_a_curve]] [[File:Academ_Base_of_trigonometry.svg|thumb|right|Academ_Base_of_trigonometry]] * tantamount, adj. నిజానికి; వాస్తవానికి; మొత్తంమీద; సమానార్ధకమైన; * tap, v. t. (1) తట్టు; (2) చిన్న గంటు పెట్టి వెలికి తీయు; * tap, n. (1) కుళాయి; నల్ల; గొట్టానికి గంటు పెట్టి నీళ్లని బయటకు తీసే సాధనం; పంపు; (2) [phonetics] అల్ప కంపితం; ** water tap, ph. నీళ్ళ కుళాయి; ** tap root, ph. తల్లి వేరు; కూకటి వేరు; * tapaculo, n. వెందాపు పక్షి; * tape, n. పట్టెడ; నవారు; బద్దీ; నాడా; టేపు; * taper, adj. కూచిగా ఉన్న; ఆదోక; (ety.) ఆవుతోక వలె; ** taper joint, ph. ఆదోక బందు; ఆదోక బంధం; * taperingly, adv. అదోకగా; * tapestry, n. చిత్ర యవనిక; గుడ్డ మీద వేసిన వర్ణ చిత్రం; * tapeworm, n. బద్దె పురుగు; మనుష్యుల చిన్న ప్రేగులలో పెరిగే ఒక జాతి పరాన్నభుక్కి; an invertebrate of the platyhelminth family; * tapioca, n. సగ్గుబియ్యం; కఱ్ఱపెండలం జాతి పిండి పదార్థంతో చేసే ఒక ధాన్య విశేషం; తాళజాతి చెట్ల నుండి వచ్చే పిండితో చేస్తే దానిని "సేగో" అంటారు; see also sago; * tar, n. తారు; కీలు; గంజిత్తు; (ety.) గని + జిత్తు; * tardy, adj. ఆలస్యం చేసెడు; * tare, n. తారం; తారా; పడికట్టు ఎత్తు; తూనిక తోపుడు; సరుకులు బుట్టలో వేసి తూచేటప్పుడు ఖాళీ బుట్ట బరువు; * target, n. లక్ష్యం; * targeted, adj. లక్షిత; ** targeted reader, ph. లక్షిత పాఠకుడు; * tariff, n. (1) సుంకం; ఎగుమతి దిగుమతుల మీద ప్రభుత్వం వేసే సుంకం; (2) హొటేలు గదులకి పుచ్చుకొనే అద్దె; (3) సుంకాల పట్టీ; సుంకసూచిక; * tarnish, n. మెరుపు తగ్గుట; కిలుం పట్టుట; * taro root, n. చేమ దుంప; * tarpaulin, n. కీలుచాప; తారుగుడ్డ; * tart, adj. పుల్లని; * tartar, n. (1) ద్రాక్ష ఉప్పు; (2) పండ్లమీద చేరే మలినం; పాచి; [[File:Tartaric_acid.svg|thumb|right|తింత్రిణికామ్లం]] ** tartaric acid, n. తింత్రిణికామ్లం; C<sub>4</sub>H<sub>6</sub>O<sub>6</sub> * task, n. పని; * taste, n. (1) రుచి; స్వాదనం; చవి; రసం; (rel.) aroma; flavor; (2) రసజ్ఞత; (3) అభిరుచి; * taste, v. t. రుచిచూడు; చవిచూడు; ఆస్వాదించు; * taste, adj. రుచి; స్వాదు; చవి; ** taste buds, ph. రుచిబొడిపెలు; స్వాదుముకుళాలు; * tasteless, adj. చప్పిడి; రుచిలేని; రసహీనమైన; * tasty, adj. కమ్మని; రుచికరమైన; * tattle, v. t. వదరుట; పేలుట; వాగుట; ఉపయోగం లేని కబుర్లు, చాడీలు; * tattletales, n. పనికిమాలిన కబుర్లు; గుసగుసలు; * tattoo, n. పచ్చబొట్టు; * taunt, n. దెప్పు; ఎత్తిపొడుపు; ఉపాలంభం; * taunt, v. t. దెప్పు; ఎత్తిపొడుచు; * taupe, n. తోపు; తోపురంగు; ముదర ఎరుపు; * Tauri Beta, n. అగ్ని నక్షత్రం; వృషభ రాశి లోని ప్రకాశవంతమైన నక్షత్రాలలో రెండవది; * Tauri Gamma, n. రోహిణి నక్షత్రం; వృషభ రాశిలోని ప్రకాశవంతమైన చుక్కలలో మూడవది; * Tauri Pi, n. కృత్తిక [[నక్షత్రం]]; వృషభ రాశిలో ఒక తార; * Taurus, n. వృషభ రాశి; * tautology, n. అనులాపం; పునరుక్తి దోషం; అనవసరంగా ఒకే భావాన్ని ఒకే వాక్యంలో మరొకసారి చెప్పడం; ఉదా. చొక్కా ఇరుకుగా ఉండి పట్టడం లేదు; * tawny, adj. చామనచాయ; ధూసరవర్ణం; గోధుమ రంగు; సింహం రంగు; tan color; * tax, n. పన్ను; సుంకం; కరం; same as cess; see also duty; (Note) duty అనేది సరుకుల మీద పడే సుంకం, tax అనేది మనుష్యుల మీద పడే సుంకం; ** death tax, ph. మరణ సుంకం; ** excise tax, ph. ఒక ప్రత్యేకమైన జాబితా ఉన్న అంశాల మీద వేసే అమ్మకపు పన్ను; ఈ జాబితాలో సాధారణంగా అత్యవసరం కాని విలాస వస్తువులు ఉంటూ ఉంటాయి; ఉదా. నగలు, అత్తరులు, సిగరెట్లు, మద్య పానీయాలు, కార్లు, వగైరా; అబ్కారి పన్ను; వ్యాపారపు పన్ను; వ్యాపారపు పన్ను; అబ్కారీ పన్ను; ** house tax, ph. ఇంటి పన్ను; ఇల్లరి; ** income tax, ph. ఆదాయపు పన్ను; ** inheritance tax, ph. వారసత్వపు పన్ను; ** property tax, ph. ఆస్తి పన్ను; ** tax collector, ph. కర గ్రాహి; * taxes, n. పన్నులు; కప్పములు; * tax-free, adj. పన్నులు లేని; * taxi, n. కిరాయికారు; టేక్సీ; టేక్సీకేబ్ అన్న మాటని కత్తిరించగా వచ్చిన మాట; * taxonomy, n. వర్గీకరణ; వర్గీకరణ శాస్త్రం; * tea, n. తేనీరు; చా; టీ; * tea leaf, n. తేయాకు; * teach, v. t. నేర్పు; బోధించు; బోధన చేయు; బోధపరచు; ప్రబోధించు; * teacher, n. గురువు; అఖ్యాత; బోధకుఁడు; m. పంతులు; ఉపాధ్యాయుఁడు; ఒజ్జ; అధ్యాపకుఁడు; ఆచార్యుఁడు; దేశకుఁడు; అయ్యవారు; f. పంతులమ్మ; గుర్వి; ఉపాధ్యాయిని; ఒజ్జసాని; ** teacher's teacher, ph. ప్రాచార్యుడు; (note)similar to ప్రపితామహుడు * teaching, n. బోధ; బోధన; అధ్యాపనం; * teak, n. [[టేకు]]; టేకు కర్ర; టేకు చెట్టు; * teakwood, n. టేకు; టేకు కర్ర; * teal, n. నీలపచ్చం; నీలహరితం; * teal, adj. నీలంపచ్చ; నీలహరిత; * team, n. జట్టు; గుంపు; * tear, v. t. చింపు; చించు; * tear, n. (1) కన్నీరు; అశ్రువు; అశ్రుజలం; బాష్పం; బాష్పజలం; (2) చిరుగు; ** tear gland, ph. అశ్రుగ్రంథి; కన్నీటి కంతి; * teardrop, n. అశ్రుబిందువు; అశ్రుకణం; కన్నీటిబొట్టు; * teargas, n. బాష్పవాయువు; కన్నీరువాయువు; * tears, n. అశ్రువులు; అశ్రుబిందువులు; కన్నీటిబొట్లు; కన్నీళ్లు; కన్నీరు; బాష్పములు; ** tears of joy, ph. ఆనంద ఆశ్రువులు; ఆనంద బాష్పములు; * tease, v. t. (1) చిక్కులు విడదీయు; (2) ఏడిపించు; ఉడికించు; ఆగడం చేయు; ** tease the hair, ph. చిక్కులు విడదీయడానికి చిక్కట్టతో జుత్తుని దువ్వడం; * teaser, n. చిక్కట్ట; * teaspoon, n. మిళ్లిగరిటె; చాచెంచా; చిన్నచెమ్చా; * teat, n. (1) ౘన్ను; ౘనుమొన; (2 ) తిత్తి; * technical, adj. సాంకేతిక; తాంత్రిక; పారిభాషిక; ** technical terminology, ph. పారిభాషిక పదజాలం; సాంకేతిక పదజాలం; * technicality, n. నిమిత్తమాత్రపు లొసుగు; పారిభాషికత; * technician, n. తాంత్రికుఁడు; * technique, n. పద్ధతి; కిటుకు; సంవిధానం; శిల్పం; విద్యామర్మం; కళాత్మకమైన ప్రయోగ విధానం; * technology, n. సాంకేతికం; సాంకేతిక తంత్రం; సంవిధాన శాస్త్రం; ** biotechnology, ph. జీవసాంకేతికం; * tectonics, n. విరూపణం; ** plate tectonics, ph. పలక విరూపణం; * tedious, adj. విసుగు పుట్టించే; బోరు కొట్టించే; ఎప్పటికీ తెమలని; * teen-age, n. కౌమారం; మలిపదుల వయసు; * teeth, n. పళ్లు; పండ్లు; దంతాలు; ** canine teeth, ph. [[రదనికలు]]; కోరపళ్ళు; ** deciduous teeth, ph. పాల పళ్లు; ** incisor teeth, ph. కుంతకాలు; కత్తెర పళ్ళు; ** molar teeth, ph. చర్వణకాలు; దంతాలు; ** permanent teeth, ph. శాశ్వత దంతాలు; ప్రౌఢ దంతాలు; * teething troubles, ph. [idiom] బాలారిష్టాలు; వాచ్యర్థం చిన్నపిల్లలకి వచ్చే రోగాలే అయినప్పటికీ ఏ పని చెయ్యడానికైనా మెదట్లో ఎదురయే ఇబ్బందులని సూచించడానికి గౌణ్యర్థంతో వాడే మాట; * teetotaler, n. [idiom] మద్యం ఎన్నడూ ముట్టని వ్యక్తి; మాదక పానీయాలు ముట్టని వాడు; మందు ముట్టని మందభాగ్యుడు; * tejpat, n. తేజపత్రి; * telegram, n. తంతి; తంతివార్త; టెలిగ్రామ్; same as wire; * teleological, adj. ప్రయోజన సంబంధమైన; * telepathy, n. దూరానుభూతి; దివ్యానుభూతి; ఇంద్రియముల ప్రమేయం లేకుండా రెండు మనస్సులకు మధ్య జరిగే వార్తా ప్రసరణ; * telephone, n. దూరవాణి; దూరశ్రవణి; శ్రవణి; టెలిఫోను; * telescope, n. దుర్భిణి; దూరదర్శని; ఓఁకుమర; చుక్కీ; టెలిస్కోప్; * television, n. టెలివిజన్; టీవీ; దూరదర్శని; * tell, v. t. చెప్పు; నుడువు; * Tellurium, n. తెల్లురం; టెల్లూరియం; ఒక రసాయన మూలకం; (అణుసంఖ్య 52, సంక్షిప్త నామం, Te); [Lat. tellus = earth]; * telo, pref. అంత్య; * telophase, n. అంత్యదశ; * temerity, n. తెగువ; సాహసం; * temp., n. కైజీతగాఁడు; తాత్కాలికంగా పనిచేసే వ్యక్తి; * temper, n. పోఁపు; తాలింపు; తిరుగబోత; * temper, v. t. (1) పోఁపు పెట్టు; (2) గట్టిపరుచు; మలుచు; (3) మెత్తపరచు; ఇక్కడ ఒకే మాటకి రెండు వ్యతిరేక అర్థాలు గమనించునది; * temperate, adj. మితమైన; సమశీతోష్ణ; * temperature, n. ఉష్ణోగ్రత; తాపమానం; తాపక్రమం; తాప తీక్షణాన్ని తెలిపే సంఖ్య; శీతోష్ణ పరిమాణం; శీతోగ్రత; ** temperature gauge, ph. ఉష్ణమితి; * tempered justice, ph. దయతో కూడిన శిక్ష; * tempered steel, n. గట్టిపరచబడ్డ ఉక్కు; * temple, n.(1) గుడి; కోవెల; దేవాలయం; దేవళం; మందిరం; (2) కణత; నుదిటికి ఇరువైపులా ఉండే శిరోభాగం; ** temple without a roof, ph. దద్దళం; * tempo, n. గమనం; జోరు; బిగి; ** tempo of a story, ph. కథాగమనం; * temporal, adj. (1) కర్ణాస్థులకి సంబంధించిన; (2) ఐహికమైన; (3) కాలానికి సంబంధించిన; ** temporal lobes, ph. కర్ణావృత్తములు; * temporary, adj. తాత్కాలిక; అసత్; తైంతిక; హంగామీ; ** temporary crew, ph. హంగామీ సిబ్బంది; కై సిబ్బంది; ** temporary residence, ph. మకాం; ** temporary staff, ph. కైజీతగాళ్లు; * temporary, n. తాత్కాలికం; * tempt, v. t. పురిగొలుపు; ఊరించు; ఆశపెట్టు; ఉసిగొలుపు; ప్రేరేపించు; * temptation, n. ప్రలోభం; * tempting, adj. ఆకర్షించెడు; * ten, n. పది; * ten, adj. దశ; పది; * tenacity, n. జిగి; హఠం; * tenancy, n. కౌలుదారితనం; * tenant, n. నెలసరి; అద్దెకున్నవాఁడు; భూమి కౌలుకి తీసికొన్నవాఁడు; * tend, v.i. ఒక వైపునకు జరుగు; మొగ్గుచూపు; * tendency, n. వాటం; ప్రవృత్తి; ఉన్ముఖత; పోబడి; జాడ; ధోరణి; ఆసక్తి; * tender, adj. లేత; కవట; కసు; మృదువైన; ఎల; (ant.) mature; ripe; ** tender vegetables, ph. కసుగాయలు; లేత కాయలు; ** tender age, ph. ఎలప్రాయము; చిరుతప్రాయము; ** tender leaf, ph. కవటాకు; ** tender shoots, ph. లేత చిగుర్లు; * tender, n. కొనుగోలుకి సిద్దంగా ఉన్నామని తెలియజేసే లాంఛన పత్రం; * tender, v. t. ఇచ్చు; లాంఛనంగా ఇచ్చు; దఖలు పరచు; * tendon, n. స్నాయువు; స్నాయుబంధనం; * tendril, n. నులితీగ; లేత తీగ; * tenement, n. చిన్న చిన్న వాటాలుగా కట్టిన అద్దె కొంపలు; * ten-fold, n. పదింతలు; పదిరెట్లు; * tenet, n. సిద్ధాంతం; సూత్రం; * ten million, n. కోటి; * tenon, n. కుసి; వడ్రంగంలో రెండు కర్రలని అతకడానికి ఒక కర్రకి ఉండే ముక్కు; రెండవ కర్రకి ఉండే బెజ్జాన్ని కుసి బెజ్జం అంటారు; * tenor, n. (1) సారాంశం; (2) తారస్వరం; * tense, n. [gram.] కాలం; ** future tense, ph. భవిష్యత్ కాలం; భవిష్యదర్ధకం; ** future indefinite tense, ph. తద్ధర్మ కాలం; ** past tense, ph. భూత కాలం; భూతార్థకం; ** present tense, ph. వర్తమానకాలం; వర్తమానార్ధకం; ** present perfect tense, ph. తద్ధర్మార్ధకం; ** present indefinite tense, ph. తద్ధర్మకాలం; * tense, adj. బిర్రుగా; ఆరాటంగా; (ant.) lax; * tension, n. బిగి; బిగితం; బిర్రు; జిగి; పట్టు; తన్యత; ఆతతి; ఉద్రిక్తత; ** emotional tension, ph. ఉద్రేకం; ** surface tension, ph. తలతన్యత; * tension bar, ph. బిగిబద్ద; * tent, n. డేరా; గుడారం; పటకుటిరం; షామియానా; * tentative, adj. ప్రస్తుతానికి ఉపయోగపడే విధంగా; * tenth, adj. దశమ; పదో; పదియవ; * tepid, adj. నులివెచ్చ; గోరువెచ్చ; కదుష్ణ; కోష్ణమైన; * tepidity, n. కోష్ణం; * tera, pref. టెరా; ట్రిలియనుని సూచించడానికి వాడే పూర్వ ప్రత్యయం; * term, n. (1) పదం; మాట; (2) నియత కాలం; కందాయం; (3) విశ్వవిద్యాలయాల్లో అర్ధ సంవత్సరం; (4) గణితంలో చలరాశి కాని చలరాశుల సముదాయం కాని; ** analogous term, ph. తుల్య పదం; ** antecedent term, ph. పూర్వ పదం; ** common term, ph. సమాహారక పదం; ** first term, ph. మొదటి కందాయం; మొదటి పదం; మొదటి అంశం; * terminal, adj. శీర్ష; అవసాన; అంత్య; అంతిమ; ** cell terminal, ph. అంత్యకణం; ** multi terminal, ph. బహుశీర్ష; ** two terminal, ph. ద్విశీర్ష; ** terminal disease, ph. అవసాన రోగం; చివరి రోగం; ** terminal phase, ph. అంతిమ దశ; ** terminal stage, ph. అవసాన దశ; అవసాన కాలం; * terminal, n. కడ; కాడు; కొస; కొన; చివరకు; అంతు; అంతం; అడంగు; అవధి; అవసాని; అవసానిక; గణి; శీర్షం; కోటి; ** computer terminal, ph. కలనావసాని; గణక అవసానిక; అవసాయకం; ** positive terminal, ph. ధన గణి; ధన శీర్షం; * terminate, v. t. కడతేర్చు; కొసముట్టించు; అంతుచూడు; ఉపసంహరించు; చంపు; చాలించు; * termination, n. ఉపసంహారం; ముగింపు; కడతేర్చడం; కొసముట్టించడం; అంతుచూడడం; పూర్తిచేయడం; * terminator, n. ఉపసంహార రేఖ; ఒక గ్రహం మీద పగటికి, రాత్రికి మధ్య ఉండే ఊహాత్మక రేఖ; * terminology, n. పదజాలం; పరిభాష; * termite, n. చెదపురుగు; ఘణ; ఇవి చూడడానికి తెల్లటి చీమలలా ఉంటాయి కాని, ఇవి చీమలు కావు, బొద్దెంక జాతివి, చీమలకీ చెద పురుగులకీ మధ్య వైరం, చీమలు చెదపురుగులని తినేయ గలవు; ** termite hill, ph. చెదల పుట్ట; * terms, n. pl. (1) అంశాలు; పదాలు; (2) నిబంధనలు; షరతులు; * turpentine, n. శ్రీవేష్టం; * terrace, n. డాబా; అలిందం; బోడిమిద్దె; గదులు లేని మీది అంతస్థు; * terrestrial, adj. (1) అధిభౌతిక; (ant.) అధిదైవిక; (2) భూమికి సంబంధించిన; భూ; ** terrestrial creatures, ph. భూచరాలు; * terrible, adj. భీషణ; భీభత్సకరమైన; భయంకరమైన; తీవ్రమైన; దారుణమైన; ఉచ్ఛండ; ఉగ్ర; * terrier, n. ఉడుప కుక్క; మొరసడము; * terrific, adj. భయంకరమైన; తీవ్రమైన; అద్భుతమైన; * territorial, adj. ప్రాదేశిక; నేలవీటు; భూభాగానికి సంబంధించిన; దేశాధికారానికి సంబంధించిన; ** territorial sea, ph. ప్రాదేశిక [[సముద్రం]]; ** territorial waters, ph. ప్రాదేశిక జలాలు; నేలవీటు నీళ్ళు; * territory, adj. దేశం; సంస్థానం; ప్రదేశం; భూభాగం; * terror, n. విపరీతమైన భయం; * terrorizing, adj. భయానక; * terrorism, n. ఉగ్రవాదం; a philosophy that supports unlawful violence and intimidation, especially against civilians, in the pursuit of political aims; (rel.) extremism = తీవ్రవాదం; * terrorist, n. ఉగ్రవాది; (rel) extremist = తీవ్రవాది; * terse, adj. క్లుప్తమైన; సంక్షిప్త; * tertiary, adj. తృతీయ; see also triassic; * test, n. పరీక్ష; శోధన; పరిశీలన; * test, v. t. పరీక్షించు; శోధించు; పరిశీలించు; * testament, n. (1) ఒప్పందం; (2) వీలునామా; మరణశాసనం; ** New testament, ph. మలి ఒప్పందం; క్రైస్తవుల నమ్మకం ప్రకారం మానవుడికి, దేవుడికీ మధ్య రెండవసారి జరిగిన ఒప్పందం; ** Old testament, ph. తొలి ఒప్పందం; క్రైస్తవుల నమ్మకం ప్రకారం మానవుడికీ, దేవుడికీ మధ్య జరిగిన తొలి ఒప్పందం; * testator, n. మరణశాసనం రాసి చనిపోయిన వ్యక్తి; * testes, n. బీజాండాలు; వృషణాలు; వట్టలు; వట్టకాయలు; ముష్కగోణులు; * testicle, n. వట్ట; వట్టకాయ; వట్రకాయ; బీజాండం; వృషణం; ముష్కం; కర్పూరం; * testify, v. t. సాక్ష్యమిచ్చు; * testimony, n. సాక్ష్యం; వాంగ్మూలం; ** deathbed testimony, ph. మరణ వాంగ్మూలం; * test tube, n. పరీక్ష నాళిక; శోధన నాళిక; ** test tube baby, ph. కుంభ సంభవుడు; భౌతికంగా స్త్రీ పురుష సంయోగం లేకుండా ప్రయోగశాలలో పురుష బీజాన్ని స్త్రీ అండంలో ప్రవేశపెట్టి కొత్త జీవిని సృష్టించడం; * tetanus, n. [[ధనుర్వాతం]]; గుర్రపువాతం; బేక్టీరియా వల్ల కలిగే ఒక జబ్బు; ---a disease caused by the bacterium Clostridium tetani; this bacterium makes one harmful toxin; protection against tetanus is afforded by immunity to this single toxin; so tetanus vaccine contains one single protein; * tether, n. సందము; కట్టుతాడు; కన్నెతాడు; పగ్గం; * tethered, n. సందానితము; తాడుతో కట్టబడ్డది; * tetra, pref. చతుర్; * tetrad, n. చతుష్టయం; పుంజీ; చవిత; * tetrafluoroethylene, n. చతుర్‌ప్లవనవిదిలీను; టెఫ్లాన్ తయారీకి ముడి పదార్థం; C<sub>2</sub>F<sub>4</sub>; * tetragonal, adj. చతుష్కోణ; * tetrahedron, n. చతుర్ముఖి; నలుమోమి; సమత్రిభుజాకారంలో నాలుగు ఫలకాలు (ముఖాలు) గల ఘన వస్తువు; * tetraploid, adj. చతుస్థితిక; * tetravalent, adj. చతుర్‌ బల; చతుర్‌బాహు; * text, n. (1) పాఠం; (2) పాఠ్యపుస్తకం; వాచకం; ** non-detailed -, ph. ఉపవాచకం; * text box, ph. పాఠ పేటిక; కంప్యూటర్‍ తెర మీద అక్షరాలని రాయడానికి వీలుగా ఏర్పాటు చేసిన పెట్టె; * textiles, n. నేతబట్టలు; నేతసరకులు; జవళి; * textile industry, ph. జవళి పరిశ్రమ; * texture, n. అల్లిక; వ్యూతి; నేత నేసిన పద్ధతి; కూర్పు; కూర్పరితనం; ఒక ఉపరితలం ఎలా ఉందో జ్ఞానేంద్రియాల స్పర్శకి కలిగే అనుభూతి; ఉ. ముతకగా ఉంది, మెత్తగా ఉంది, పిండిలా ఉంది, మొరుంలా ఉంది, అంటూ ఆ ఉపరితలం కట్టడి ఎలా ఉందో వర్ణించడానికి వాడే మాట; * thalamus, n. పుష్పాసనం; పర్యంకదేశము; either of two masses of gray matter lying between the brain hemispheres on either side of the third ventricle, relaying sensory information and acting as a center for pain perception; * Thallium, n. థేలియం; రెమ్మజం; ఒక రసాయన మూలకం; (అణుసంఖ్య 81, సంక్షిప్తనామం, Tl); [Gr. thalos = green shoot or twig]; * than, conj. కంటె; * thank, .v. t. కృతజ్ఞత తెలుపు; ధన్యవాదాలు చెప్పు; * thanks, n. ధన్యవాదాలు; మెప్పిదాలు; నెనర్లు; కృతజ్ఞతలు; * that, pron. adj. ఆది; ఆ; తత్; ** different from that, ph. తత్‌భిన్నం; ** connected with that, ph. తత్‌సంబంధమైన; ** that way, ph. అటు; * thatched, adj. గడ్డితో నేయబడ్డ; గడ్డితో కప్పబడ్డ; పూరి; * thaw, v. i. కరుగు; ద్రవించు; మంచుతో గడ్డకట్టుకుపోయిన వస్తువు ద్రవించు; * the, def. art. ఆ; ఈ; * theater, n. (1) శాల; నాటకశాల; ఆటపాక; హాలు; (2) నాటకశాస్త్రం; * theft, n. దొంగతనం; * their, pron. (1) remote. వాళ్ల; వారి; వాళ్ళవి; వారివి; (2) proximate. వీళ్ల; వీరి; వీళ్ళవి; వీరివి; * theism, n. ఆస్తిక మతం; భగవంతుడనే సృష్టికర్త ఉన్నాడని, అతడు దయామయుడు, మన మంచిచెడ్డలని చూస్తూ మనని కనిపెట్టుకుని ఉంటాడనే నమ్మకం; * theist, n. సేశ్వర వాది; * theistic, adj. ఈశ్వరుడు ఉన్నాడనే నమ్మకంతో; సేశ్వర; * them, pron. వారిని; వాళ్ళని; * theme, n. ఇతివృత్తం; భూమిక; * themselves, pron. వారే; అవియే; తామే; * then, adv. అప్పుడు; అంతట; అటు పిమ్మట; ఆ తర్వాత; అనవుడు; * thence, adv. అక్కడనుండి; అప్పటినుండి; * theocracy, n. మతవర్గాధిపత్యం; మతధర్మ స్వామ్యం; * theology, n. మతధర్మ శాస్త్రం; దేవుడికీ, మతానికీ, మనిషికీ మధ్య ఉండే సంబంధ బాంధవ్యాలని విచారించే శాస్త్రం; * theorem, n. ప్రమేయం; నియమం; సిద్ధాంతం; రుజువు అయినది; ** converse theorem, ph. విలోమ నియమం; ** derived theorem, ph. వ్యుత్పన్న నియమం; ** existence theorem, ph. అస్తిత్వ నియమం; ** fundamental theorem, ph. మూల సిద్ధాంతం; * theoretically, adj. సిద్ధాంతరీత్యా; * theorist, n. సిద్ధాంతకర్త; * theorize, n. సిద్ధాంతీకరించు; సూత్రీకరించు; వాదించు; * theory, n. వాదం; ప్రతిపాదించబడ్డది; ** in theory, ph. సిద్ధాంతరీత్యా; శాస్త్ర ప్రకారం; * Theosophical Society, n. దివ్యజ్ఞాన సమాజం; * theosophy, n. దివ్యజ్ఞానం; దైవసంబంధమైన జ్ఞానం; * therapeutic, adj. జబ్బుని కుదిర్చే; చికిత్సకి సంబంధించిన; * therapy, n. చికిత్స; * there, adv. అక్కడ; * thereabouts, adv. ఆ చుట్టుపట్ల; ఆ సమీపంలో; * thereafter, adv. ఆతర్వాత; తదాది; తదుపరి; అనంతరం; * thereby, adv. తద్వారా; ఆ దారి వెంబడి; ఆ మూలాన్న; * therefore, adv. కనుక; కాబట్టి; కావున; అందువల్ల; అందుచేత; తస్మాత్; * therein, adv. అందులో; * thereupon, adv. అందుమీదట; * thermal, adj. తాప; తాపీయ; ఊషణ; ఉష్ణ; ** thermal currents, ph. తాపీయ ప్రవాహాలు; * thermals, n. తాపీయాలు; భూతాపీయాలు; తాపవనాలు; భూమి వేడిమికి భూమినుండి పైకెగసే వేడి గాలి ప్రవాహాలు; * thermic, pref. తాప; * thermo, pref. తాప; ఉష్ణ; * thermodynamics, n. ఉష్ణగతిశాస్త్రం; తాపగతిశాస్త్రం; ఉష్ణ చలనం; * thermometer, n. తాపమాపకం; ఉష్ణమాపకం; తాపక్రమమాపి; ఉష్ణోగ్రతని కొలిచేది; * thermosphere, n. ఉష్ణావరణం; ఇక్కడ ఉష్ణోగ్రత స్థిరంగా ఉంటుంది. ఈ పొర ఉష్ణోగ్రత 1,500°C వరకూ ఉండే అవకాశం ఉంది. ఈ పొరలో గాలి సాంద్రత తగ్గుతుంది . ఈ పొరలోనే అంతర్జాతీయ అంతరిక్ష కేంద్రం పరిభ్రమిస్తుంటుంది; * thermostat, n. తాపస్థాపకి; ఉష్ణోగ్రతని ఒక చోట స్థిరంగా నిలిపే ఉపకరణం; * thesaurus, n. సంబంధి పదకోశం; పదార్థ భాండాగారం; * these, pron. proximate. ఈ: ఇవి; ** of these, ph. వీటి; ** whose are these?, ph. ఇవి ఎవరివి? ** these things, ph. ఇవి; ** these people, ph. వీళ్లు; వీరు; * they, pron. వాళ్లు; వారు; * thick, adj. దట్టమైన; మందమైన; చిక్కనైన; చిక్కని; అవిరల; * thicket, n. గుబురు; తుప్ప; చిట్టడవి; చిన్న అడవి; * thickness, n. దళసరి; మందం; * thief, n. దొంగ; తస్కరుడు; పాటచ్ఛరుడు; తాయువు; అధశ్చరుడు; మ్రుచ్చు; హర్త; అపహర్త; కేడీ; * thigh, n. తొడ; పెందొడ; కురువు; ఊరువు; జంఘిక; ఊర్వి; అంకం; ** lower thigh, ph. కీతొడ; ** thighbone, n. తొడ ఎముక; జంఘికాస్తి; ఊర్వికాస్తి; ఉరోస్తి; * thin, adj. పలుచని; సన్నని; బక్కపలుచని; పేలవ; పీల; * thing, n. (1) వస్తువు; పదార్థం; (2) సంగతి; * think, v. i. ఆలోచించు; ఆలోచనచేయు; స్మరించు; తలపెట్టు; తలపోయు; యోచించు; భావించు; ** think tank, ph. స్మరణ తటాకం; * thinker, n. m. భావుకుడు; ఆలోచనాపరుడు; తలపోతరి; * thinking, adj. ఆలోచించే; ఆలోచన చేయగల; * third, adj. మూడవ; తృతీయ; తార్తీయ; * third, n. మూడవది; తృతీయం; తార్తీయం; * thirst, n. దాహం; దప్పిక; దాహతి; పిపాస; తృష్ణ; ఉదన్యత; ** excessive thirst, ph. విదాహం; * thirst for knowledge, ph. ఆదిత్స; * thirteen, n. పదమూడు; * thirteenth, adj. త్రయోదశ; పదమూడవ; * thirtieth, adj. ముప్ఫయ్యవ; ముప్పదియవ; త్రింశ; * thirty, n. ముప్పయి; ముప్పదియవ; త్రింశత్; * this, adj. ఇది; ఈ; * this way, ph. ఇటు; * thorax, n. హృదయ కుహరం; ఉరహ్ పంజరం; ** thoracic cavity, ph. హృదయ కుహరం; ఉరః పంజరం; * Thorium, n. దురం; ఒక రసాయన మూలకం; (అణసంఖ్య 90, సంక్షిప్త నామం, Th); * thorn, n. ముల్లు; కంటకం; * thorns, n. pl. ముళ్లు; ముండ్లు; ** thorny bush, ph. ముళ్లకంప; ** thorny fence, ph. ముళ్ల కంచె; * thoroughbred, n. మేలుజాతి గుర్రం; రెండు వైపులా మంచి ప్రవర ఉన్న గుర్రం; * thoroughfare, n. రహదారి; * thoroughly, adv. క్షుణ్ణంగా; పూర్తిగా; సంపూర్ణంగా; కూలంకషంగా; సమగ్రంగా; * those, adj. ఆ; అవి; వారు; ** those papers, ph. ఆ కాగితాలు; ** those people, ph. వాళ్లు; ** of those people, ph. వాటి; * though, conj. (దో) అయినప్పటికి; * thought, n. చింత; ఆలోచన; తలపు; తలపోత; భావం; మనోభావం; చిత్తం; చిత్; స్పురణ; ** purity of thought, ph. చిత్తశుద్ధి; ** thought experiment, ph. మనో ప్రయోగం; స్పురణ ప్రయోగం; ** thoughtful person, ph. ఆలోచనాపరుడు; * thoughtfully, adv. సాలోచనగా; * thousand, n. వెయ్యి; వేయి; సహస్రం; దశశతి; * thousandth, adj. వెయ్యవ; వేయవ; * thrash, v. i. కొట్టుకొను; గిలగిలలాడు; * thrash, v. t. ఉప్పళించు; ఝాడించు; * thread, n. (1) దారం; సూత్రం; నూలిపోగు; తంతువు; (2) కడ్డీ మీద సర్పిలాకారంలో కోయబడ్డ వెన్నుపట్టె; * threat, v. t. బెదరింపు; భిభీషిక; * threat, n. బెదిరింపు; బిభీషిక; * three, n. (1) మూడు; తిగ; త్రి; (2) ముగ్గురు; మువ్వురు; * three people, ph. ముగ్గురు; మువ్వురు; * three-dimensional, adj. త్రిదిశాత్మక; త్రిమితీయ; త్రిపరిమాణిక; * three-fold, adj. ముమ్మడి; త్రివళి; * three-fourths; n. ముప్పాతిక; * three-times, adj. ముమ్మారు; మూడుసార్లు; * three-way, adj. ముమ్మడి; * thresh, v. t. నూర్చు; * threshing, n. నూర్పు; నురుపిడి; ** threshing floor, ph. నూర్పుడు కళ్ళెం; * threshold, n. (1) గడప; గుమ్మం; దేహళి; (2) హద్దు; ** space threshold, ph. గడప; ** time threshold, ph. గడుపు; * thrice, n. మూడు సార్లు; ముమ్మారు; ముమ్మడి; * thrift, n. పొదుపు; మితవ్యయం; పోడిమి; ఊజ్జితం; * thrill, n. ఉద్విగ్నత; * thrilling, adj. హృదయంగమ; * thrive, v. i. వర్ధిల్లు; బాగుపడు; వృద్ధి చెందు; నమనమలాడు; * throat, n. గొంతుక; గళం; కంఠం; పీక; * throbbing, n. పరిస్పందం; * thrombosis, n. రక్త నాళంలో రక్తపు కుదువ ఏర్పడుట; * thrombus, n. గడ్డ; బెడ్డ; * throne, n. సింహాసనం; గద్దె; అధికార పీఠం; * throng, n. సమూహం; * through, prep. (త్రూ) గుండా; * throw, v. t. విసరు; రువ్వు; గిరాటు వేయు; * thrush, n. కస్తూరి పిట్ట; కస్తూరి పక్షి; * thrust, v. t. తోయు; పొడుచు; గుచ్చు; * thumb, n. (తమ్) బొటనవేలు; అంగుష్ఠం; చేతి బొటన వేలు; ** rule of thumb, ph. బండ నియమం; అంగుష్ఠ నియమం; ** thumbnail sketch, ph. చిన్నది; క్లుప్తంగా చెప్పబడ్డది; నఖచిత్రం; అంగుష్ఠ చిత్రిక; కరరుహ చిత్రం; ఒక ఊహకి టూకీగా ఇచ్చిన రూపురేఖలు; * thumbtack, n. బొత్తాంనాటు; సుత్తి అవసరం లేకుండా బొటనవేలితో గోడకి గుచ్చగలిగే సదుపాయం ఉన్న మేకు; * thunder, n. ఉరుము; మేఘనాదం; * thunderbolt, n. పిడుగు; ఆశనిపాతం; భిత్తిక; * Thursday, n. గురువారం; లక్ష్మివారం; బృహస్పతి వారం; * thus, adv. కావున; అని; ఇట్లు; ఈ తీరున; ఈవిధంగా; * thyme, n. వాముపువ్వు; ఉగ్రగంథం; వంటలలో వాడే ఒక సుగంధ ద్రవ్యం; [bot.] Thymus vulgaris; * thyroid, n. కాకళగ్రంథి; అవటుగ్రంథి; గొంతుకలో ఉండే ఒక వినాళ గ్రంథి; * tiara, n. లలాటపట్టం; చిన్న కిరీటం; కిరీటిక; * tibia, n. జంఘాస్తి; అంతర్ జంఘాస్తి; తొడలో ఉండే ఒక ఎముక; * ticket, n. టికెట్టు; కట్టిన డబ్బుకి రసీదు; చీటీ; * Tibetan, adj. కీచక; * tickle, n. కితకిత; చక్కలిగింత; * tic-tac-toe, n. దాడాట; * tidal wave, ph. ఉప్పెన; సముద్రంలో ఆటు పోట్లు, తుపాను కలిసినప్పుడు సముదమట్టంలో ఉన్న తీర ప్రాంతాలు ములిగిపోవడం; (rel.) tsunami; * tide, n. పోటు; సూర్యచంద్రుల ఆకర్షణ కారణంగా భూమి, సముద్రపు మట్టాల పెరుగుదల; ** ebb tide, ph. ఆటు; నీటిమట్టం పెరుగుదల; ** flood tide, ph. పోటు; నీటిమట్టం పెరుగుదల; ** high tide, ph. పోటు; నీటిమట్టం పెరుగుదల; ** low tide, ph. ఆటు; నీటిమట్టం తరుగుదల; ** neap tide, ph. అష్టమినాడు వచ్చే ఆటుపోట్లు; ** spring tide, ph. నిండు పౌర్ణమికి, అమావాస్యకీ బాగా ఉధృతంగా వచ్చే ఆటుపోట్లు; * tides, n. ఆటుపోట్లు; సూర్యచంద్రుల ఆకర్షణ కారణంగా భూమి, సముద్రపు మట్టాల పెరుగుదల, తరుగుదలలు; ఇవి భూమి మీద ప్రతి 24 గంటల 58 నిముషాలలో రెండుమార్లు వస్తాయి; * tie, v. t. కట్టు; ముడిపెట్టు; * tie up, v. t. అన్వయించు; ముడిపెట్టు; రెండింటికి మధ్య సంబంధాన్ని చూపు; * tier, (టియర్) n. (1) మెట్టు; ఆంచె; అంతస్థు; పావంచా; సోపానం; (2) వరుసల శ్రేణి; * tiffin, n. ఉపాహారం; ఫలహారం; * tiger, n. పెద్దపులి; బెబ్బులి; కోలుపులి; పులి; మువ్వన్నెమెకము; శార్దూలం; పుండరీకం; పంచనఖము; భయానకము; భేలకము; మృగశ్రేష్ఠము; వ్యాఘ్రము; * tight, adj. బిగువు; బిగువైన; బిగుతు; * tight-fisted, ph. పితలాటకం; పిసినారితనం; * tighten, v. t. బిగించు; ఉగ్గగట్టు; ముద్రించు; * tightness, n. బిగి; బిగుతు; * tigon, n. పుహం; మగ పులికి, ఆడ సింహానికి పుట్టిన కంచర జంతువు; see also liger; * tigress, n. f. ఆడుపులి; * tile, n. పెంకు; ఓడుబిళ్ల; పలక; ** flat tile, ph. బిళ్ళ పెంకు; ** Mangalore tile, ph. బంగాళా పెంకు; (మంగుళూరు పెంకు అనడానికి బదులు బంగాళా పెంకు అన్నారు) ** native tile, ph. నాటు పెంకు; * till, prep. వరకు; దాక; * till, v. t. దున్ను; * till, n. సొమ్ము సొరుగు; గల్లాపెట్టి సొరుగు; గల్లాపెట్టి; * tillable, n. నావ్యం; దున్నడానికి వీలైనది; * tilt, v. t. ఒంచు; ఒరిగించు; * tilt, v. i. ఒంగు; ఒరుగు; మొగ్గు; * timber, n. కచ్చా కలప; పడగొట్టిన చెట్లు, వగైరా మానులు; see also lumber; logs; ** timber industry, ph. దారు పరిశ్రమ; * timbre, n. (టేంబర్) ధ్వనిగుణం; నాదగుణం; సంగీత వాద్యవిశేషం పుట్టించే తరంగాలు చెవికి తగినలినప్పుడు మన అనుభూతిలో కలిగే వైవిధ్యత; తరచుదనం, బిగ్గతనం ఒకేలా ఉన్నా చెవికి వినబడినప్పుడు ధ్వనిలో తేడా; * time, n. (1) కాలం; వేళ; సమయం; గంట; పొద్దు; సేపు; (2) తీరిక; వ్యవధి; సేపు; అదను; (3) మారు; మాటు; తపవ; తూరి; తడవ; సారి; చుట్టు; పాలి; విడత; దఫా; పర్యాయం; ** at an earlier time, ph. మునుపు; పూర్వం; గతంలో; ** another time, ph. మరో మారు; మరొకసారి; ** at this time, ph. ఈవేళప్పుడు; ఇప్పుడు; ఈ సమయంలో; ** contemporary time, ph. వర్తమానకాలం; ** first time, ph. మొదటిసారి; మొదటి దఫా; ** from what time? ph. ఎప్పటినుండి?; (lit.) from when; ** how much time? ph. ఎంతసేపు?; ** in the meantime, ph. అందాకా; ** one time, ph. ఒక మారు; ఒక పరి; ఒక సారి; ఒక తేప; ఒక తూరి; ఒక తడవ; ఒక విడుత; ** one more time, ph. ఇంకో మారు; ఇంకోసారి; మరొకసారి; ** this time, ph. ఈ మారు; ఈ సారి; ఈ తడవ; ఈ దఫా; ** time barred, ph. కాలదోషం పట్టిన; ** time stamp, ph. కాల ముద్ర; వేళ ముద్ర; ఒక పని ఎప్పుడు మొదలయిందో ఎప్పుడు పూర్తయిందో సూచించడానికి వేసే ముద్ర; ** time table, ph. కాలదర్శిని; సమయ సారణి; ** time travel, ph. కాల ప్రస్థానం; కాల యానం; ** time zone, ph. కాల మండలం; సమయ మండలం; * timely, adj. కాలోచిత; సమయోచిత; సందర్భానికి అనుకూలమైన; * times, adj. సార్లు; మార్లు; చుట్లు; తడవలు; తూర్లు; ఆవర్తులు; ** at all times, ph. ఎల్లవేళల; కలకాలం; నిరంతరం; ** hundred times, ph. నూరు సార్లు; శతథా; చాలాసార్లు; ** many times, ph. చాలాసార్లు; చాలా తడవలు; చాలా చుట్లు; పలుమారులు; చాలా పర్యాయములు; ** some times, ph. అప్పుడప్పుడు; ** two times, ph. రెండు ఆవర్తులు; రెండుసార్లు; రెండు తూర్లు; * timidity, n. పిరికితనం; భీరుత; భీరుత్వం; బేలతనం; * tin, adj. కళాయి; తగరపు; * tin foil, ph. తగరపు తగడు; * tin sheet, ph. చీనారేకు; (ety.) Chinese metal sheet; * Tin, n. తగరం; వంగం; ఒక రసాయన మూలకం; (అణుసంఖ్య 50, సంక్షిప్త నామం, Sn); [Lat.] stannum; * tin, n. (1) కళాయి; (2) డబ్బా; కళాయి పూసిన ఇనుప రేకుతో చేసిన డబ్బా; * tin-can, n. డబ్బా; కళాయి పూసిన ఇనుప రేకుతో చేసిన డబ్బా; * tincture, n. ద్రావణం; ఒలంతం (ఆల్కహాలు)తో కలిపిన మందు; అరఖు; ** mother tincture, ph. మాతృ ద్రావణం; * tinge, n. లేశమంత రంగు; * tin-plate, n. కళాయి పూసిన ఇనుప రేకు; * tin plating, v. t. కళాయి పెట్టుట; వంగలేపనం; * tinsel, n. కాకి బంగారం; ముచ్చె బంగారం; * tint, n. డౌలు; రాగము; కవురు; ** yellow tint, ph. పసుపు డౌలు; * tintinnabulation, n. గంటారావం; టింగు మనే చప్పుడు; గంట చేసే ధ్వని; * tiny, adj. బుల్లి; ఆణక; బుచ్చి; చిరుతుక; * tion, n. (టియాన్) పుహం; మగపులికి ఆడసింహానికి పుట్టిన కంచరజంతువు, ఈ జాతులు(పుహాలు) పునరుత్పత్తి చేయలేవు, ఇవి సంతానహీన జాతులు; * tip, n. (1) మొన; కొన; కొడి; ముల్లు; అగ్రం; (2) బక్షిస్; ఈనాం; * tirade, n. దూషణ పరంపర; దుష్ర్పచారం; * tire, tyre (Br.) n. టైరు; * tire, v. i. అలసిపోవు; డస్సిపోవు; డీలాపడు; * tiredness, n. అలసట; అలసిపోవుట; డీలాపడుట; * tireless, adj. అలుపుఎరుగని; నిర్విరామమైన; * tissue, n. కణజాలం; కణతండము; కణసంహతి; కణరాశి; కులాయం; ధాతువు; పేసీజాలం; అంగాంశం; ** fibrous tissue, ph. పీచు ధాతువు; ** tissue paper, ph. పల్చటి మృదువైన కాగితం; * tits, n. pl. ౘన్నులు; సళ్లు; ఉరోజాలు; స్తనాలు; వక్షోజాలు; * Titanium, n. టైటేనియం; తితినం; ఒక రసాయన మూలకం; (అణుసంఖ్య 22, సంక్షిప్త నామం, Ti); [Lat.] titans are the first sons of the Earth; * title, n. (1) బిరుదు; పట్టం; (2) పేరు; (3) హక్కు; పట్టా; (4) శీర్షిక; * titles, n. (1) బిరుదులు; (2) పేర్లు; (3) సినిమాలలో చూపించే నటీనటుల పేర్లు, సాంకేతిక నిపుణుల పేర్లు; * titrant, n. అంశమాపణి; * titration, n. అంశుమాపనం; * titter, v. i. ఇకిలించు; భయంతో కూడిన భావంతో నవ్వు; * titular, adj. నామకః; నామకార్థం; నామమాత్రపు; పేరుకి మాత్రం; నామ్‌కే వాస్తే; * to, prep. కి, కు; తో; వద్దకు; * toad, n. గోదురుకప్ప; కప్ప రూపంలో ఉండే ఒక భూచరం; * toadstool, n. కుక్కగొడుగు; విషపూరితమైన పుట్టగొడుగు; see also mushroom; * tobacco, n. (1) పొగమొక్క; (2) పొగాకు; ** tobacco leaf, ph. పొగాకు; ధూమ్రపత్రి; ** tobacco plant, ph. పొగమొక్క; * today, n. నేడు; ఈరోజు; ఈనాడు; ఈవేళ; * toe, n. కాలివేలు; ** big toe, ph. కాలి బొటనవేలు; అంగుష్ఠం; ** toe nail, ph. కాలివేలి గోరు; కాలిగోరు; ** toe rings, ph. pl. మట్టెలు; చిట్టిబొద్దులు; స్త్రీలు ధరించే ఆభరణాలు; * together, prep. కలసి; తో; తోడ; * toil, n. ప్రయాస; శ్రమ; * toil, v. i. ప్రయాసపడు; శ్రమపడు; శ్రమించు; పాటుపటు; కష్టపడు; * toilet, n. (1) సైరంధ్రి; అలంకరణకి ఉపయోగించే గది; (2) మరుగు గది; మరుగు గదిలో మలమూత్రాదుల విసర్జనకు వాడే గది లేక ఉపకరణం; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''USAGE NOTE; toilet, restroom, bathroom * Use ''bathroom'' for a room in a house where there is a toilet. Use ''restroom'', ''men’s room'', and ''ladies’ room'' to talk about a room in a public place where there are one or more toilets. On a plane or train, this room is called ''lavatory''.''' |} * * toiletries, n. pl. ధావన సామగ్రి; పళ్లు, ఒళ్లు తోముకోడానికి కావలసిన పళ్లపొడి, సబ్బు, వగైరా; * tofu, n. టోఫూ; సోయాపాల జున్ను; సోయా చిక్కుడు పాల నుండి తీసిన పెరుగు వంటి పదార్ధాలతో చేసిన జున్ను వంటి పదార్థం; * token, n. అడియాలం; గురుతు; చిహ్నం; ఆనవాలు; సైగ; కందువ; * tolerable, adj. సహ్య; * tolerance, n. సహనం; సహనశక్తి; ఓర్మి; ఓర్పు; నిభాయింపు; తాళుకం; సహిష్ణుత; క్షమ; * tolerance test, ph. తాళుక పరీక్ష; సహన శక్తి పరీక్ష; ** glucose tolerance test, ph. గ్లూకోజు తాళుక పరీక్ష; * tolerate, v. t. తాళుకొను; తట్టుకొను; సహించు; భరించు; ఓర్చుకొను; నిభాయించు; * toleration, n. సహనం; ఓర్పు; * toll, n. (1) సుంకం; పన్ను; (2) దెబ్బ; నష్టం; ** took a toll, ph. దెబ్బ తిన్నాది; * toll booth, n. చవుకీ; సుంకరి మెట్టు; ఆసీల మెట్ట; ఆసీల చౌకు; రహదారిలో పన్నులు వసూలు చేసే స్థలం; * tomahawk, n. పరశువు; * tomato, n. టమాటా; టొమేటో; రామ్ములగ; తక్కాలీ; సీమతక్కలి; తర్కారి; సీమవంకాయ; కర్పూరవంగ; సీమబుడ్డబూసరకాయ; a fruit of the nightshade family that is native to S. America. The U.S. Supreme Court decided that this belongs to the vegetable family rather than the fruit family; * tomatillo, n. టొమేటిల్లో; జాంబెరీ పండు; [bot.] ''Physalis ixocarpa''; ఇక్సోకార్పా అంటే జిగురుగా ఉన్న పండు అని అర్థం; * tomb, n. (టూమ్) గోరీ; సమాధి; * tomcat, n. m. గండుపిల్లి; * tome, n. పెద్ద పుస్తకం; ఉద్గ్రంథం; దస్తరం; * tomorrow, n. రేపు; ** day after tomorrow, ph. ఎల్లుండి; * ton, n. టన్ను; బరువుని తూచే కొలత; ** long ton, ph. పెద్దటన్ను; 2,240 పౌనులు; ఇంగ్లండులోను, తదితర కామన్వెల్తు దేశాలలోను వాడుకలోనున్న కొలమానం; ** metric ton, ph. మెట్రిక్‌టన్ను; 1,000 కిలోలు; 2204.62 పౌనులు; అంతర్జాతీయ మెట్రిక్ పద్ధతిలో వాడే కొలమానం; ** short ton, ph. చిన్నటన్ను; 2,000 పౌనులు; అమెరికాలోను, కెనడాలోను వాడుకలోవున్న కొలమానం; * tone, n. (1) స్వరం; ఒక శబ్ద తరంగం ప్రకంపించే పౌనఃపున్యం; (2) శరీరావయవాలకి, కండరాలకి ఉండే బిగి; * tongs, n. స్రావణం; చిమటా; నిరుకారు; (rel.) పటుకారు; * tongue, n. (1) నాలిక; నాలుక; జిహ్వ; అర్రు; (2) భాష; * foreign tongue, ph. పరదేశపు భాష; * mother tongue, ph. మాతృభాష; * slip of the tongue, ph. నోరు జారడం; * tongue cleaner, n. పాచిబద్ద; * tonight, n. ఈ రాత్రి; ఈ రోజు రాత్రి; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | * '''---USAGE NOTE; tonight, last night * ---Use ''last night'' for the night of yesterday. Do not say, “yesterday night.”''' |} * * tonsillitis, n. గవదల వాపు; ఘశాంత దాహం; * tonsils, n. గవదలు; నోటిలో కొండనాలుకకి ఇరుపక్కలా ఉండే కణజాలం; * tonsure, n. గుండు చెయ్యడం; గుండు కొట్టించడం; శిరోముండనం; వపనం; * too, adv. కూడా; సైతం; సహితం; * tool, n. పనిముట్టు; సాధనం; కరణం; ఉపకరణం; పరికరం; * toolbar, n. కరణపు పట్టీ; * toolbox, n. పొది; ** barber's toolbox, ph. మంగలి పొది; * toot, n. (1) బూరా; (2) కూత; గుడ్లగూబ అరుపు; ఘాత్కారం; * tooth, n. పల్లు; పన్ను; దంతం; * toothache, ph. పంటినొప్పి; * toothbrush, n. దంతమార్జని; దంతకాష్టం; పళ్ళు తోముకునే కుంచె; * toothed, adj. దంతదారు; * toothpaste, ph. దంతధావన ఖమీరం; * toothpick, n. దంతకాష్టం; పళ్లు కుట్టుకునే పుల్ల; * toothpowder, n. పళ్లపొడి; దంత ధావన చూర్ణం; * top, adj. మీద; పైన; పై; * top, n. బొంగరం; బ్రమరకం; విఘూర్ణి; * topaz, n. గోమేధికం; పుష్యరాగం; పీతస్పటికం; * topic, n. అంశం; చర్చనీయాంశం; సంగతి; విషయం; ** burning topic, ph. ప్రజ్వలిత అశం; * topography, n. నైసర్గిక స్వరూపం; స్థలాకృతి; * topology, n. సంస్థితి శాస్త్రం; * topper, n. అగ్రగణ్యుడు; అగ్రగామి; అగ్రేసరుడు; అగ్రణి; చిటారి; * topple, v. t. కూలద్రోయు; పడద్రోయు; * topsy-turvy, adj. తలకిందైన; విటతటం; * torch, n. దివ్వె; దివిటీ; కాగడా; దీపం; ఇలాయి; ** torch bearer, ph. దీపధారి; వైతాళికుడు; * torch, v. t. అంటించు; ముట్టించు; నిప్పుపెట్టు; * torment, v. t. ఆరడిపెట్టు; హింసించు; యాతనపెట్టు; * tormentor, n. ధూర్తుడు; కంటకుడు; * tornado, n. సుడిగాలి; చక్రవాతం; నిర్ఘాతం; ఉత్పాత పవనం; పెనుగాలి; * torque, n. పురిశక్తి; మెలిశక్తి; పురిశ; a twisting force that tends to cause rotation; imagine a wheel of radius r and a linear force F is applied on the circumference of the wheel, then torque = r x F x sine of the angle between the vector r and the vector F; * torrential, adj. విపరీతమైన; కుండపోతగా; ** torrential rains, ph. కుంభవృష్టి; కుండపోత; విపరీతమైన వాన; * torsion, n. పురి; మెలి; * torsion, n. పురి; విమోటనం; * torso, n. మొండెం; కబంధం; * tort, n. వికర్మ; * tortoise, n. (టార్డస్) తాఁబేలు; కూర్మం; కచ్చపం; కమఠం; నేల తాబేలు; * torture, n. చిత్రహింస; వింగారియ; ** death by torture, ph. చిత్రవధ; * torque, n. పురిబలం; Torque is a measure of how much a force (బలం) acting on an object causes that object to rotate; The unit of torque is a Newton-meter, which is also a way of expressing a Joule (the unit for energy, శక్తి). However, torque is not energy. భౌతిక శాస్త్రంలో శక్తి, బలం వేర్వేరు భావాలు; * torus, n. వడాకారం; * toss, v. i. అల్లాడు; అల్లల్లాడు; దొర్లు; * toss, v. t. ఎగరవేయు; విసరు; * tossed, adj. ఎగరవేయబడ్డ; ఉదంచిత; * tot, n. m. కుర్రాడు; పిల్లాడు; డింభకుడు; * tot, n. f. కురద్రి; పిల్ల; * total, v. t. మొత్తం చేయు; కూడు; * total, n. మొత్తం; * totalitarianism, n. ఏకాధిపత్యం; నిరంకుశత్వం; * totally, adv. పూర్తిగా; పరిపూర్ణంగా; ఆసాంతంగా; అచ్చంగా; బొత్తిగా; సుతరామూ; వడసారంగా; * tottering, adj. కసిమసి; * toucan, n. శరారి; ఆడేలు; దక్షిణామెరికా అడవులలో ఉండే ఒక పెద్దముక్కు గల పక్షి; * touch, adj. సంస్పర్శ; * touch, v. t. తగులు; తాకు; సోకు; అంటుకొను; ముట్టుకొను; స్పర్శించు; స్పృశించు; ** sense of touch, ph. స్పర్శ జ్ఞానం; * touch, n. స్పర్శ; అభిమర్శం; అభిమర్శనం; * touch-me-not, n. (1) సోకుడుముడుగు; అత్తిప్రత్తి; ఏటేటా పాతే రంగురంగుల పువ్వుల పూసే ఒక రకం మొక్క; (2) [idiom] నన్ను ముట్టుకోకు నా మాల కాకి; * touchstone, n. (1) స్పర్శవేధి; పరసువేది; నీచలోహాలను బంగారంగా మార్చగల దివ్యశక్తి ఉన్న ఒక రాయి; (2) ఒరగల్లు; గీటురాయి; బంగారం వన్నె చూడటానికి వాడే గీకుడు రాయి; * tough, adj. దిట్టమైన; దృఢమైన; బిరుసైన; * toughness, n. దిట్టతనం; దృఢత్వం; బిరుసుతనం; * toupee, n. (టూపే), మగవారి బట్ట తలని కప్పిపుచ్చే "విగ్గు"; * tour, n. పర్యటన; దేశాటన; * tourists, n. pl. పర్యాటకులు; దేశికులు; * toward, towards, adv. వైపు; దెసకు; యెడల; పట్ల; * towel, n. తువ్వాలు; తుండు; తుండుగుడ్డ; తుండు రుమాలు; * tower, n. శిఖరం; గోపురం; బురుజు; సిగము; * town, n. పట్టణం; పట్నం; నగరం; పురం; ద్రంగం; పెద్ద ఊరు; బస్తీ; ** town planning, ph. నగర నిర్మాణ క్రమం; ** town hall, ph. పురమందిరం; * toxin, n. బేతవిషం; శరీర జన్య విషం; కొన్నిరకాల బేక్టీరియాలచేత తయారు కాబడ్డ ప్రాణ్యములు కొన్ని ప్రాణుల యెడల విషపదార్థములుగా పనిచేస్తాయి; (rel.) poison; A toxin is a poisonous substance produced within living cells or organisms; Poisons are substances that cause harm to organisms when sufficient quantities are absorbed, inhaled or ingested; * toxoid, n. వేడిచేత బలహీనపరచబడ్డ బేతవిషం; a chemically modified toxin from a pathogenic microorganism, which is no longer toxic but is still antigenic and can be used as a vaccine; * toy, n. బొమ్మ; ఆటబొమ్మ; * toy, v. i. చెలగాటాలాడు; * toy brick, n. బొమ్మయిటుక; ఆటయిటుక; * trace, adj. లేశ; ** trace element, ph. లేశ మూలకం; లేశ ధాతువు; * trace, n. ( 1) పత్తా; అయిపు; ఐపు; ఆచూకీ; జాడ; ఆరా; అడా, పొడా; అజా, పతా; ( 2) లేశం; ** without a trace, ph. పత్తాలేకుండా; అయిపు లేకుండా; అడా, పొడా లేకుండా; అజా, పతా లేకుండా; * tracer, n. పత్తాదారి; * trachea, n. శ్వాసనాళం; గాలిగొట్టం; ఊపిరితిత్తులకి గాలిని తీసుకెళ్ళే గొట్టం; * trachea, n. శ్వాసనాళం; గాలిగొట్టం; ఊపిరితిత్తులకి గాలిని తీసుకేళ్లే గొట్టం; * track, n. (1) మార్గము; గాడీ; (2) జాడ; * track, v. t. వెతుకు; వెంటాడు; * tractable, adj. సుగమం; * traction, n. కర్షణం; * trade, n. వ్యాపారం; వాణిజ్యం; బేహారం; * trade, v. t. వ్యాపారం చేయు; ఇచ్చిపుచ్చుకొను; చేతులు మార్చు; ** trade winds, ph. వ్యాపార పవనాలు; రుతుపవనాలు; * trader, n. వ్యాపారి; వ్యాపారస్తుడు; సార్థవాహుడు; * tradition, n. ఆచారం; సంప్రదాయం; ఆనవాయితీ; రివాజు; * traditional, adj. సంప్రదాయ; సనాతన; * traditionalist, n. ఆచారపరాయణుడు; * traditionally, adv. ఆచారంగా; అనూచానంగా; సంప్రదాయంగా; * traffic, n. సంచారం; రాకపోకలు; యాతాయాతాలు; క్రయవిక్రయాలు; ** foot traffic, ph. జన సంచారం; పాద సంచారం; ** pedestrian traffic, ph. జన సంచారం; పాద సంచారం; * traffic jam, ph. ప్రతిష్టంబించిన సంచారం; వాహన సంచార ప్రతిష్టంభనం; * trafficking, n. దొంగ రవాణా; మాదక ద్రవ్యాల దొంగ రవాణా; * tragedy, n. (1) విషాద పూరితం; దుఃఖపూరితం; (2) విషాదాంతం; దురంతం; * tragic, n. విషాదమయం; * tragopan, n. గొఱ్ఱెకోడి; * trail, n. జాడ; జాలు; * train, n. (1) రైలుబండి; (2) జూటం; వెనక వేలాడేది; (3) పరంపర; పుంఖానుపుఖం; గొలుసుకట్టుగా అమర్చబడినవి; (4) పక్షి తోక; పురి; ** train of a peacock, ph. నెమలి పురి; ** train of thought, ph. ఊహా పరంపర; ఆలోచనా చయనిక; * train, v. t. తరిఫీదు చేయు; * trainee, n. అభ్యాసి; * training, n. తరిఫీదు; శిక్షణ; సాధకం; * trail, n. పుంతబాట; డొంక; కోన; పొద; * trait, n. లక్షణం; చిహ్నం; * traitor, n. దేశద్రోహి; ద్రోహి; కావైరి; కాపురుషుడు; * tragedy, n. విషాద సంఘటన; దుస్సంఘటన; విషాద రచన; విషాద వార్త; * trajectory, n. గతిపథం; చారగతి; ** radial trajectory, ph. త్రైజ్య సంచారగతి; * trance, n. వివశత; వివశత్వం; సమాధిస్థితి లాంటిది; పూనకం; * trans, adj. pref. [chem.] ఎదురెదురుగా; అడ్డుగా; అను; అనుప్రస్థ; see also cis; * trans fat, ph. అనుప్రస్థ కొవ్వు; ఒక రకం కొవ్వు పదార్థం; ఈ రకం కొవ్వులలో జంట బంధం ఉన్న కర్బనపు అణువులకి ఇటూ అటూ గొలుసు పెరగటం వల్ల ఆ గొలుసు తిన్నగా ఉంటుంది; ఈ రకం జంట బంధాలు ఉన్న కొవ్వులు తినటం గుండె ఆరోగ్యానికి మంచిది కాదు; * transaction, n. బేరం; లావాదేవీ; ఇచ్చిపుచ్చుకొనడం; ఇచ్చిపుచ్చుకోలు; బేరసారాలు; వ్యవహారం; వాణిజ్యం; వినిమయం; ** business transaction, ph. వాణిజ్య వ్యవహారం; లావాదేవీ; ** conversational transaction, ph. వాగ్వ్యవహారం; * transcendence, n. తారకం; అనుభవాతీతం; * transcendental, adj. (1) బీజాతీత; (2) అత్యుత్తమ; ఉత్తమోత్తమ; లోకోత్తర; (3) తారక; అనుభవాతీత; ** transcendental meditation, ph. లోకోత్తర జప విధానం; ** transcendental number, ph. బీజాతీత సంఖ్య; లోకోత్తర సంఖ్య; * transcript, n. నకలు; ఒక కాగితానికి కాని, దస్తానికి కాని, సంభాషణకి కాని రాత రూపంలో యథాతథంగా తీసిన నకలు; * transcription, n. (1) పరివర్తిత లేఖనం; ఒక భాషను ధ్వని ప్రథానమైన ఏదో ఒక ప్రత్యేక లిపిలో రాయడం; (2) యథాతథంగా తీసిన నకలు ప్రతి; * transducer, n. యానకి; దాటించేది; బదిలీ చేసేది; [Lat. traducere = transfer]; * transfer, v. t. మార్చు; బదిలీ చేయు; మారాణించు; * transfer, n. బదిలీ; * transformation, n. పరిణామం; పరివర్తనం; మార్పు; మారాణింపు; రూపాంతరీకరణ; ** gradual transformation, ph. క్రమ పరిణామం; ** sudden transformation, ph. హఠాత్ పరిణామం; * transformational, adj. పరివర్తక; * transformative, adj. పరివర్తక; * transformer, n. [engr.] పరివర్తకం; మారాణి; * transfusion, n, ఉపసరణం; * transfusion, n. కొత్త రక్తాన్ని శరీరం లోనికి ఎక్కించడం; * transgender, n. హిజ్రా; వీరు పుట్టుకతో మగ (ఆడ) వారిగా ఉన్న కూడా వీరికి ఆడ (మగ) వారికున్న లక్షణాలు , వారి ప్రవర్తన ఆలోచనలు ఆడవారి (మగవారి) లాగా ఉంటాయి; * transgress, v. t. జవదాటు; * transgression, n. తప్పు; పాపం; అపరాధం; వ్యతిక్రమం; అతిక్రమణం; ఉల్లంఘనం; అతిచారం; * transient, adj. తాత్కాలిక; క్షణిక; క్షణభంగుర; అనిత్య; భంగుర; దంధన; తైంతిక; క్షర; అధ్రువ; * transient, n. తాత్కాలికం; దంధనం; భంగురం; అనిత్యం; క్షణికం; క్షణభంగురం; తైంతికం; నశ్వరం; * transit, adj. ప్రయాణ; * transit, n. (1) పోక; ప్రయాణం; (2) ప్రయాణ సాధనం; (3) దాటు; దాటడం; అంతర్యానం; ** rapid transit, ph. జోరుపోక; ఊరులోని రద్దీని దాటుకు పోవడానికి రైలుబండి వంటి సదుపాయం; ** transit of a planet across Sun's disk, ph. గ్రహం సూర్యబింబాన్ని దాటడం; గ్రహ అంతర్యానం; బుధుడు, శుక్రుడు భూమి కంటే సూర్యునికి దగ్గరగా వుండే కక్ష్యలలో తిరుగుతున్నాయి కాబట్టి అప్పుడప్పుడూ ఇవి కూడా భూమి - సూర్యుల మధ్యకు వచ్చే అవకాశాలు వున్నాయి. అయితే, ఈ గ్రహాలూ రెండూ భూమి నుండి చాలా ఎక్కువ దూరం వున్నాయి కాబట్టి అవి మనకు కనిపించే పరిమాణం చాలా చిన్నది. అందుకే అవి మధ్యలోకి వచ్చినా సూర్యుడిని పూర్తిగా కప్పివేయలేవు. అవి సూర్యుడి మీదుగా ప్రయాణిస్తున్న చిన్న చుక్కలాగ మాత్రమే కనిపిస్తాయి. అలా బుధుడు గాని శుక్రుడు గాని సూర్యుని మీదుగా చేసే ప్రయాణాన్ని eclipse అనరు; transit అంటారు; * transitive, adj. సకర్మక; ** transitive verb, ph. సకర్మక క్రియ; * transistor, n. బదిరోధకి; (ety.) బదిలీ + అవరోధకి; * transition, adj. సంక్రమణ; సంధి; స్థిత్యంతర; అవస్థాంతర; ** transition element, ph. అవస్థాంతర మూలకం; అవస్థాంతర ధాతువు; ** transition metal, ph. అవస్థాంతర లోహం; ఉ. zinc, copper, palladium, nickel, cobalt, titanium and chromium * translate, v. t. (1) అనువదించు; (2) జరుపు; * translate into Telugu, ph. ఆంధ్రీకరించు; తెలిగించు; తెలుగులోకి మార్చు; * translation, n. (1) తర్జుమా; భాషాంతరీకరణం; అనువాదం; (2) జరుపుట; ** free translation, ph. స్వేచ్ఛానువాదం; ** literal translation, ph. శాబ్దిక అనువాదం; ** word for word translation, ph. మక్కీకిమక్కీ అనువాదం; ** translation into English, ph. ఆంగ్లీకరణం; ** translation into Telugu, ఆంధ్రీకరణం; తెలుగు సేత; ఆంధ్రానువాదం; * translator, n. అనువాదకుడు; అనువాదకి; అనువాదకం; దుబాషీ; దుబాసీ; తొపాసి; ఒక భాషని మరొక భాషలోనికి మార్చే వ్యక్తి లేక పరికరము లేక అనువర్తనం; see also interpreter; * transliteration, n. లిప్యంతరీకరణం; ప్రతిలేఖనం; ఒక భాషని మరొక భాషయొక్క లిపిలో రాయడం; * translocation, n. స్థానాంతరీకరణం; * translucent, adj. మసకైన; మసక; మునిమసక; పాల; పారభాసక; పాక్షికపారదర్శక; వెలుగు వెళుతుంది కాని అవతలి వాళ్లు కనబడరు; ** translucent glass, ph. మసక గాజు; పాలగాజు; * trans, pref. గుండా; అడ్డుగా; * transmission, n. ప్రేషణం; ప్రేషితం; ప్రసారం; ఒక మాధ్యమం గుండా పంపించడం, ప్రసారం చెయ్యడం, లేదా సరఫరా చెయ్యడం; ** live transmission, ph. ప్రత్యక్ష ప్రసారం; ** transmission line, ph. ప్రేషణ తంతువు; పంపించడానికి మాధ్యమంగా వాడిన తీగలు; * transmit, v. t. పంపించు; ప్రేషించు; ప్రసరించు; * transmitter, n. పంపేది; ప్రేషకి; ప్రసారిణి; ప్రేషకుడు; ** radio transmitter, ph. రేడియో ప్రసారిణి; రేడియో పంపు; * transparent, n. పారదర్శకం; అడ్డుగా వెలుగుని పోనిచ్చేది; తన గుండా వెలుగుని ప్రసరించనిచ్చేది; * transparency, n. (1) పారదర్శకత; తన గుండా వెలుగుని పోనిచ్చే గుణం; (2) పారదర్శక పత్రం; తన గుండా వెలుగుని పోనిచ్చే గుణం కల కాగితం లాంటి పత్రం; * transpiration, n. చెమర్చడం; ఆకులు చెమర్చడం; పత్రశ్వేదనం; ఉత్‌స్వేదనం; తన గుండా చెమ్మని పోనిచ్చే పద్ధతి; చెట్లయొక్క ఆకుల గుండా చెమ్మ బయటకి వెలిగక్కబడే ప్రక్రియ; * transplantation, n. (1) ఊడుపు; తిరగనాటడం; వరి నారుని తిరిగి నాటడం; (2) ఒకరి శరీర అవయవాలని మరొకరి శరీరంలో పొదగడం; * transport, n. రవాణా; ** road transport, ph. రోడ్డు రవాణా; రస్తే సారిగె * transportation, n. యానం; రవాణా పద్ధతి; ప్రజలని కాని, సరుకులని కాని, ఒక చోటు నుండి మరొక చోటుకి రవాణా చేసే పద్ధతి; ** transportation devices, ph. pl. యాన సాధనాలు; రవాణా సాధనాలు; * transpose, n. తారుమారు; పరావర్త్యం; ఇటునుండి అటు మార్పిడి; * transverse, adj. తిర్యక్; అడ్డు; పేక; (పడుగు పేకలో వలె); అనుప్రస్థ; ** transverse axis, ph. తిర్యక్ అక్షం; ** transverse section, ph. అడ్డు కోత; తిర్యక్ ఛేదనం; ** transversal line, ph. తిర్యక్ రేఖ; ఖండించు రేఖ; * trap, n. బోను; వల; * trap, v. i. బోనులోపడు; ఇరుకుకొను; చిక్కుకొను; వలలోపడు; * trap, v. t. బోనులో పట్టుకొను; వలలో పట్టుకొను; * trapper, n. m. వాగుఱికాఁడు; f. వాగుఱిగత్తె; * trapezium, n. విషమ చతుర్భుజం; ఏ రెండు భుజములూ కూడ సమాంతరంగా లేని చతుర్భుజం; * trapezoid, n. అర్థసమాంతర చతుర్భుజం; ఏవో రెండు భుజములు సమాంతరంగా ఉన్న చతుర్భుజం; * trash, n. చెత్త; పిప్పి; * trash bin, n. చెత్త బుట్ట; చెత్త కుండీ; * trauma, n. క్షోభ; స్థాపం; అఘాతం; ** mental trauma, ph. మనస్ స్థాపం; మానసిక అఘాతం; ** physical trauma, ph. భౌతిక స్థాపం; భౌతిక అఘాతం; * travails, n. pl. (1) సమస్యలు; ఇబ్బందులు; (2) నొప్పులు; ప్రసవ వేదన; * travel, n. ప్రయాణం; పయనం; * traveler, n. m. ప్రయాణీకుడు; బాటసారి; తెరువరి; పాంథుడు; * traveling, adj. సంచార; ఆధ్వనీన; ప్రయాణీకులకి సంబంధించిన; ** traveling doctor, ph. సంచార వైద్యుడు; ** traveling library, ph. సంచార గ్రంథాలయం; * traverse, n. చంక్రమణం; ** traverse along a branch, ph. శాఖాచంక్రమణం; * trawler, n. చేపలు పట్టడానికి ప్రత్యేకంగా అమర్చబడ్డ పడవ; * tray, n. తబుకు; * treachery, n. ద్రోహం; * tread, v. t. తొక్కు; మట్టు; కాలితో తొక్కు; * tread, n. తొక్కు; మట్టు; రబ్బరు చక్రాలు భూమిని కరిచిపెట్టుకు ఉండడానికి వీలుగా వేసిన మట్టు; * treason, n. దేశద్రోహం; * treasure, n. సంచితం; నిధి; కాణాచి; ** treasure trove, ph. నిక్షిప్తనిధి; * treasurer, n. కోశాధికారి; పోతేదార్; * treasury, n. బొక్కసం; కోశం; ఖజానా; భండారం; భాండాగారం; ధనాగారం; ఉగ్రాణం; * treat, v. t. (1) చికిత్స చేయు; (2) చూడు; ఉపచారం చేయు; * treatise, n. సంహితం; * treatment, n. (1) చికిత్స; (2) చూపు; ఉపచారం; పరిపోషణ; అభిచర్య; ** heat treatment, ph. ఉష్ణోపచారం; తాపోపచారం; * treaty, n. ఒడంబడిక; ఒప్పందం; * tree, n. చెట్టు; వృక్షం; ద్రుమం; తరువు; దరువు; అగం; నీవం; మహీరుహం; భూరుహం; సాలం; విటపం; మ్రాను; మ్రాకు; ** avenue tree, ph. రహదారి చెట్టు; రహదారులకి ఇరుపక్కలా ఉండే చెట్టు; ** deciduous tree, ph. పతయాళువు; ఆకులు రాల్చే స్వభావం గల చెట్టు; ** evergreen tree, ph. సతతహరితం; ఎల్లప్పుడు ఆకులు పచ్చగా ఉండే చెట్టు; ** hollow of a tree, ph. తొర్ర; కోటరం; ** invasive tree, ph. బెడద చెట్టు; బెడద వృక్షం; * trefoil, n. త్రైపత్రిణి; మువ్వాకి; మూడు ఆకులు తమతమ కాడల వద్ద కలిసి ఒక వలయాకారంలోనున్న గుర్తు; * trellis, n. పాకిడ; పందిరి; పాదు పాకడానికి వీలుగా అమర్చిన చట్రం; * tremor, n. వణుకు; కంపం; వేపథువు; * trench, n. కందకం; అగడ్త; పరిఘ; గాడీ; ** long narrow trench, గాడీ; * trend, n. పంథా; పథం; బాణి; ధోరణి; వరస; పోకడ; రీతి; ** trend setter, ph. పథనిర్దేశకుడు; వైతాళికుడు; * trepidation, n. భయం; జంకు; * tresses, n. జడలు; జటలు; జటాజూటం; * triad, n. త్రేతం; త్రికం; * trial, n. (1) న్యాయవిచారణ; విచారణ; (2) యత్నం; ప్రయత్నం; ** trial and error method, ph. నేతి నేతి పద్ధతి; నేతి నేతి మార్గం; ప్రయత్న వైఫల్య పద్ధతి; అవక్షేప పద్ధతి; * trials, n. pl. తిప్పలు; పాట్లు; కష్టాలు; ** trials and tribulations, ph. తిప్పలు; పాట్లు; కష్టాలు; * triangle, n. త్రిభుజం; ముయ్యంచు; త్రికోణి; ముక్కోణి; ** equilateral triangle, ph. సమబాహు త్రిభుజం; సమకోణ త్రిభుజం; సమ త్రిభుజం; త్రస్రం; ** isosceles triangle, ph. సమద్విబాహు త్రిభుజం; ** right-angled triangle, ph. లంబకోణ త్రిభుజం; ** scalene triangle, ph. విషమబాహు త్రిభుజం; అసమభుజ త్రిభుజం; * triangular, adj. త్రిభుజాకారపు; ముక్కోణాకారపు; ** triangular prism, ph. ముక్కోణ పట్టకం; త్రికోణ పట్టకం; * Triassic, adj. తృతీయ; తదియ; మూఁడవ; --see also tertiary; ** Triassic period, ph. మూఁడవ జీవయుగము; * tribe, n. తెగ; జాతిలో ఒక భాగం; ** tribal people, ph. గిరిజనులు; * tribunal, n. త్రిమూర్తి న్యాయస్థానం; * tributary, n. ఉపనది; * tribute, n. (1) కప్పం; ఉపప్రదానం; పెద్దలకి సంప్రదాయానుసారంగా ఇచ్చే బహుమానం; లంచం; (2) పొగడ్త; ప్రశంస; ** pay tribute to, ph. పొగుడు; ప్రశంసించు; * tri-chloro methane, n. త్రిహరితపాడేను; క్లోరోఫారం; మత్తుమందు; తీపిగా ఉండి, వాసన లేని ఒక ద్రవపదార్థం; దీనిని మత్తుమందుగా వాడతారు; CHCl<sub>3</sub>; * trick, n. (1) టక్కు; దందన; (2) పట్టు, పేకాటలో; * trickery, n. టక్కరితనం; * trickle, v. i. కారు; స్రవించు; బొట్టుబొట్టుగా కారు; * trickster, n. టక్కరి; నమ్మరానివాడు; మాయావి; జిత్తులమారి; టక్కులమారి; దందనకాడు; దందనకత్తె; * tricycle, n. మూడు చక్రాల సైకిలు; * tridax, n. కుక్కబంతి; * trident, n. త్రిశూలం; శూలం; * triennial, adj. త్రైవార్షిక; తిస్సాలా; మూడేళ్లకి ఒకసారి; * trifle, n. అల్పం; స్వల్పం; అలతి; * trifle, n. కల్యవర్తం; ఒక రకమైన తీపి తినుబండారం; * trifling, adj. పేలవంగానున్న; చాలా కొంచెం; ఇసుమంత; ఈషత్తు; తృణప్రాయం; * trifoliate, adj. ముయ్యాకుల; మూడాకుల; త్రిపత్ర; * trigonometry, n. త్రిగుణమాత్రకం; త్రికోణమితి; త్రిభుజ శాస్త్రం; త్రికోణ గణితం; * trihedral, adj. త్రిముఖ; త్రిఫలక; * trill, n. [phonetics] అధిక కంపితం; * trillion, n. ట్రిలియను; ఖర్వం; ఒకటి తర్వాత పన్నెండు సున్నలు; * trim, v. t. (1) కత్తిరించు; కురచ చేయు; త్రుంచు; తగ్గించు; పత్రించు; (2) అలంకరించు; * trimer, n. త్రిభాగి; త్రితయాణువు; * trimester, n. (1) ఒక కాల పరిమితిలో మూడవ భాగం; (2) తొమ్మిది నెలలలో మూడవ భాగం; గర్భిణి ఎన్నవ నెలలో ఉన్నదో చెప్పడానికి వాడతారు; (3) కందాయం; జ్యోతిషంలో సంవత్సరంలో మూడవ భాగం; నాలుగు నెలలు; * trimester, n. కందాయం; సంవత్సరంలో మూడవ వంతు; * triode, n. త్రయోడు; మూడు ముఖ్య భాగాలు ఉన్న శూన్య నాళిక; ట్రాన్సిస్టర్లు వాడుకలోకి వచ్చిన తర్వాత వీటి వాడకం తగ్గిపోయింది కాని, అంతకు పూర్వం ఇవి ఎలక్ట్రానిక్ ఉపకరణాలలో తప్పనిసరి అయిన భాగాలుగా ఉండేవి; * trip, n. చిన్న ప్రయాణం; ప్రయాణం; పర్యటనం; ** return trip, ph. తిరుగు ప్రయాణం; * trip, v. i. పడు; కాలితో దేన్నయినా తన్నుకుని పడు; * tripartite, adj. త్రైపాక్షిక; త్రిపక్ష; * triple, adj. త్రయ; త్రిక; * triple, n. త్రయం; * triplet, n. త్రికం; త్రయం; తిగలు; * tripod, n. త్రిపాది; ముక్కాలిపీట; టీపాయి; తీపాయి; * trisector, n. త్రిఖండిక; * triumphant, adj. జైత్ర; ** triumphant march, ph. జైత్ర యాత్ర; * trivial, adj. (1) వ్యర్థమైన; అల్ప; సాధారణ; (2) ఆషామాషీ; * troika, n. ముగ్గురి ముఠా; ముగ్గురి గుంపు; త్రిష్టయం; * tropical, adj. ఉష్ణ; ఆయనరేఖా; ** tropical zones, ph. ఉష్ణమండలాలు; అయనరేఖా మండలం; * troll, n. (1) పిల్లల కథలలో వచ్చే పొట్టిగా, కురూపిగా ఉండే ఒక పాత్ర; (2) అంతర్జాలంలో జరిగే "సంభాషణలలో" మధ్యలో తలదూర్చి, అసందర్భపు వ్యాఖ్యలు చేసి దీశని మార్చడానికి ప్రయత్నించే వ్యక్తి; పానకంలో పుడక; పుల్లారిబుడ్డి; * trolling, n. అంతర్జాలంలో పిలవని పేరంటంగా మధ్యలో వచ్చి వ్యాఖ్యానాలు చెయ్యడం; * tropics, n. ఉష్ణమండలాలు; అయనరేఖా మండలం; (lit.) turning points; ** Tropic of Cancer, ph. కర్కాటక రేఖ; ** Tropic of Capricorn, ph. మకర రేఖ; * troop, n. మేళం; జట్టు; మూక; దండు; see also troupe; ** troop of monkeys, ph. కోతి మూక; * trophic, adj. పోషక; జీవనాధార; ** trophic web, ph. పోషక వలయం; పోషక జాలం; జీవనాధార జాలం; ఆధారజాలం; ఏ జంతువుకి ఏది ఆహారమో తెలియజేసే వలయాకారపు బొమ్మ; * trophy, n. పతకం; * troposphere, n. చైతన్యావరణం; సామీప్యావరణం; భూ ఉపరితలం పైన 7 నుంచి 17 కి మీ వరకు విస్తరించి ఉంటుంది. దీని కింది భాగం వేడిగా ఉండి ఎత్తు పెరిగే కొద్ది ఉష్ణోగ్రత తగ్గుతూ ఉంటుంది; * trouble, n. ఇబ్బంది; శ్రమ; యాతన; గొడవ; కిరికిరి; ఉపహతి; * troubles, n. pl. ఇబ్బందులు; యాతనలు; తిప్పలు; పుర్రాకులు; అగచాట్లు; కడగండ్లు; అరిష్టాలు; ** teething troubles, ph. బాలారిష్టాలు; * trough, n. గర్తం; ఉద్ది; * trough, n. (ట్రఫ్‍) (1) గోలెం; తొట్టె; గాడి; (2) గర్తం; ఉద్ది; (3) ద్రోణి; తరంగం దిగువ భాగం; అల్పపీడన ప్రాంతం; * troupe, n. మేళం; మూక; దండు; తండం; see also troop; ** troupe of Lambadis, ph. లంబాడీ తండా; * trowel, n. తాపీ; * truant, n. బడి ఎగ్గొట్టిన విద్యార్థి; * truce, n. సంధి; * true, n. నిజం; వాస్తవం; * truffle, n. శిలీంధ్ర రత్నం; మట్టి లోపల పెరిగే ఒక రకం పుట్టగొడుగు; a kind of mushroom, of a fleshy, fungous structure and roundish in shape that is native to the wooded areas of southern Europe; much esteemed and highly prized culinary delicacy with an earthy flavor; [bot.] ''Tuber melanosporum''; * truism, n. నిర్వివాదమైన నిజం; సర్వసాధారణమైన సత్యం; * trump, n. పేకాటలో తురఫు; * trumpet flower, n. అంబువాసిని; బెగోనియా; * trumps, v. t. పేకాటలో తురఫు పెట్టి కోయు; * trumpet, n. బాకా; బూరా; * truncate, v. t. క్షిప్తించు; * truncated, adj. క్షిప్తించిన; కోసేసిన; * trunk, n. (1) పెట్టె; (2) మొండెం; (3) మాను; మోడు; స్థాణువు; స్కంధము; (4) తొండము; కరము; * truss, n. (1) పటకా; ఇంటికప్పుకి ఆధారంగా దూలాలతో కట్టే పటకా; (2) ఆంత్రనిరోధక పటకా; శరీరాంగాలు జారిపోకుండా వైద్యుడు వేసే పటకా; ** trussor flap, ph. గోచీ గుడ్డ; * trust, n. (1) నమ్మకం; విశ్వాసం; పూచీ; నమ్మిక; (2) విశ్వాస నిక్షేపం; విక్షేపం; ధర్మనిక్షేపం; (3) బ్యాంకు; * trustee, n. ధర్మకర్త; ధర్మవ్యవహర్త; ** honorary trustee, ph. గౌరవనీయ ధర్మకర్త; * truth, n. నిజం; సత్యం; నిక్కం; నిబద్ధం; రుతం; యథార్థం; యథాతథం; వాస్తవం; నిలవరం; సమీచీనం; ** truth table, ph. రుత పట్టీ; నిజంపట్టీ; నేటుపట్టీ; సత్యపీఠం; ** naked truth, ph. నగ్నసత్యం; * truthfulness, n. నిజాయతీ; * try, v. i. ప్రయత్నించు; ఉంకించు; ఉద్యోగించు; తివురు; * tryst, n. (ట్రిస్ట్) ముఖాముఖీ; * tryst with destiny, ph. విధితో ముఖాముఖీ; * tsunami, n. తీరపు అల; సునామీ; (Japanese: tse = తీరపు, nami = అల) * tub, n. తొట్టి; తొట్టె; * tuba, n. బూరా; బాకా; * tube, n. గొట్టం; నాళం; నాళిక; సానిక; క్రోవి; గ్రోవి; * tuber, n. దుంప; గడ్డ; * tuberculosis, n. క్షయ; * tubular, adj. నాళాకార; * Tuesday, n. మంగళవారం; భౌమ్యవారం; భౌమవాసరం; * tumbler, n. గ్లాసు; గళాసు; * tummy, n. బొజ్జ; * tumor, n. కంతి; నెత్తురుగడ్డ; గడ్డ; కణిత; గుల్మం; అర్బుదం; --see also gland * tumult, n. కకపిక; * tundra, n. నీహారమండలం; శీతలమండలం; టండ్రా; ఆర్కిటిక్ చక్రం ప్రాంతాలలో వుండే చెట్లులేని విశాలమైన చెమ్మ మైదానాలు; see also savanna; prairie; * tune, n. వరస; పాట పాడే వరస; ఒకదాని తరువాత మరొక స్వరం వరసగా రావడం; భారతీయ శాస్త్రీయ సంగీతంలో పాట పాడినప్పుడు ఏదో ఒక వరస ఎంచుకుని పాడతారు; (ఉదా. కేవలం అన్నం తిన్నట్లు లేదా కేవలం చపాతీ తిన్నట్లు; పాశ్చాత్య సంప్రదాయంలో అనేక వరసలు కలిసి వినిపిస్తాయి; అనంలో ముక్కల పులుసు కలుపుకుని తిన్నట్లు;) * tune, v. t. శృతి చేయు; * tuning fork, n. శృతిదండం; * Tungsten, n. టంగ్‌స్టన్; ఒక రసాయన మూలకం; (అణుసంఖ్య 74, సంక్షిప్త నామం, W); Swedish. tung sten = heavy stone; wolfram; * tunnel, n. (1) సొరంగం; బిలం; (2) తొర్ర; * tunnel, v. t. దొలుచు; * turban, n. తలపాగా; పాగా; * turbidity, n. కలక; ఆవిలం; మసకతనం; * turbid, adj. మసక; ఆవిలమైన; ఆవిల; * turbo, adj. విక్రమ; జోరుగా నడచే; * turbulence, n. (1) ఉరవడి; సమీరితం; అనిశ్చలం; (2) వాతావరణంలో అనిశ్చలత; (3) సంక్షోభం; * turbulent, adj. ఉరవడి; గజిబిజి; అనిశ్చల; సమీరిత; ** turbulent flow, ph. అనిశ్చల ప్రవాహం; గజిబిజి ప్రవాహం; ఉరవడి ప్రవాహం; * turgid, adj. (1) వాచిన; బలిసిన; (2) అనవసరమైన ఉత్ప్రేక్షలతో కూడిన; * turkey, n. (1) టర్కీ; కోడి లాంటి పక్షి; (2) [idiom] అసమర్ధుడు; చేతకానివాడు; * turmeric, n. పసుపు; పసుపు కొమ్ము; అళది; * turmoil, n. మథన; * turn, n. (1) మలుపు; క్రాంతి; (2) పర్యాయం; సారి; చుట్టు; ఆవర్తి; (3) వంతు; * turn, v. i. తిరుగు; మళ్లు; * turn, v. t. (1) తిప్పు; మళ్లించు; మరలించు; (2) మార్పు; మార్పు చేయు; (3) చుట్టు; చుట్టబెట్టు; * turnery, n. తరిణ; the action or skill of making objects on a lathe; * turns, n. pl. సార్లు; చుట్లు; ** turning chair, ph. అసందిక; (see also) rotating chair ** turning point, ph. మలుపు తిరిగే స్థానం; విశ్రమ స్థానం; క్రాంతి బిందువు; పరివర్తన స్థానం; * turnings, n. రజను; రద్దు; * turnstile, n. కిర్రుమాను; * turpentine, n. శ్రీవేష్టం; కర్పూరతైలం; * turquoise, n. హరితాశ్మను వర్ణం; * turtle, n. నీటి తాబేలు; ఇది సాధారణంగా నీటిలో నివసిస్తుంది; నేల తాబేలుకీ, దీనికి కొన్ని పోలికలు కొన్ని వ్యత్యాసాలు ఉన్నాయి; * tutor, n. శిక్షకుడు; శిక్షకురాలు; బోధకుడు, బోధకురాలు; * tweezers, n. చిమటా; తండసం; * twelfth, adj. ద్వాదశ; పన్నెండవ; * twelve, n. పన్నెండు; ఇరారు; ఈరారు; * twentieth, adj. ఇరవైయ్యవ; * twentieth, n. ఇరవైయ్యవది; * twenty, n. ఇరవై; ఇరువది; వింశతి; * twenty-five, n. ఇరవై అయిదు; పంచ వింశతి; పచ్చీసు; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | * '''---USAGE NOTE; writing numbers * ---While writing numbers, (1) hyphenate all numbers between 21-99, unless divisible by 10. Example: 51 = fifty-one, 450 = four hundred fifty. (2) Do not use and in whole numbers. Example: five hundred sixty-seven, not five hundred '''and''' sixty-seven. (3) Use "and" for the decimal point. Example: 234.2 (two hundred thirty-four and two tenths. (4) Avoid numbers at the start of a sentence. Example: Seventy-one people attended the meeting.”''' |} * * Tweed, n. a misnomer for Twill; * tweezers, n. తండసం; * twice, adj. ఈరు; రెట్టింపు; ** twice five, ph. ఈరేను; 10; ** twice six, ph. ఈరారు; 12; ** twice seven, ph. ఈరేడు; 14; * twice, n. (1) రెండు సార్లు; (2) రెండింతలు; రెట్టింపు; * Twill, n. గెంటెం; జంటనేత బట్ట; రెండు పేటల దారంతో నేసిన గుడ్డ యొక్క వ్యాపార నామం; * twig, n. రెమ్మ; పరిగె; ఉపశాఖ; కొమ్మ రెండుగా చీలడం వల్ల వచ్చిన ఉపశాఖ; * twilight, n. సంధ్య; ** evening twilight, ph. మలి సంధ్య; మునిమాపు; మునిచీకటి; ప్రదోష కాలం; ** morning twilight, ph. తొలి సంధ్య; * twine, n. జమిలిదారం; రెండు పేటలు వేసి పేనిన దారం; * twinkle, n. తళుకు; మినుకు; * twins, n. కవలలు; * twist, n. మెలి; పురి; వెంటి; * twist, v. t. పేను; పురి ఎక్కించు; తిప్పు; * twisted, adj. నులి; నులి పెట్టిన; * twisted pair, n. నులి జంట; నులి పెట్టిన తీగల జంట; * twigs, n. pl. చితుకులు; * twitch, v. i. కండరాలలో వచ్చే చిరు స్పందన; * two, n. (1) రెండు; ఇరు; ఈరు; జమిలి; ద్వ; ద్వయం; ద్వయి; దో; (2) ఇద్దరు; ** two books, ph. రెండు పుస్తకాలు; ** two people, ph. ఇద్దరు; ఇద్దరు మనుషులు; ** two sides, ph. ఇరువైపుల; * two-dimensional, adj. ద్వైమానిక; ** two-dimensional description, ph. ద్వైమానిక వర్ణనం; * two-colored, n. దోరంగి; * two-fold, adj. ఉమ్మడి; * tycoon, n. వ్యాపార రంగాన్ని ఎక్కువగా ప్రభావితం చెయ్యగల వ్యాపారస్తుడు; see also mogul; * tympanum, n. కర్ణభేరి; గూబ; * type, n. (1) రకం; బాపతు; (2) టైపు; (3) ముద్రాక్షరాలు; ** linotype, ph. పంక్తి కూర్పు; ** monotype, ph. అక్షరాల కూర్పు; ** type of person who will listen, ph. మాట వినే బాపతు; * typesetting, n. అచ్చుకూర్పు; * typhus, n. విష జ్వరం; టైఫస్; * typhoid, n. సన్నిపాత జ్వరం; టైఫాయిడ్; * typhoon, n. ప్రచండ తుఫాను; ప్రచండ వాయువు; చైనాలో వచ్చే గాలివాన పేరు; ఇండియాలో వచ్చే గాలివానని సైక్లోను అనీ, అమెరికాలొ వచ్చే దానిని హరికేను అనీ అనడం ఆచారం; * typo, n. టైపాటు; టైపు చేసేటప్పుడు దొర్లిన పొరపాటు; * tyrant, n. నియంత; ఇరినుఁడు; * tyranny, n. నైయంత్యం; ఇరినం; |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==Part 2: U== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * * ubiquitous, adj. సర్వాంతర్యామి అయిన; సర్వవ్యాప్తమయిన; అన్నిచోట్లా ఉన్న; బాగా వాడుకలో ఉన్న; విభుత్వ; * udder, n. పొదుగు; గోస్తనం; * ugliness, n. అందవికారం; అనాకారిత్వం; * ugly, adj. అనాకార; ** ugly person, ph. అనాకారి; కురూపి; * uh-huh, inter. అహా; ఉహూ; ఊకొట్టడం; * ulcer, n. గుల్మం; వ్రణం; పుండు; కొరుకుపుండు; ** chronic ulcer, ph. విలంబిత వ్రణం; ** duodenal ulcer, ph. ఆంత్రమూల వ్రణం; * ulna, n. అరత్ని; అరత్నిక; కూర్పరాస్థి; మూరెుముక; see also radius; * ultimate, adj. చిట్టచివరి; కడపటి; చరమ; కొస; ఆఖరు; తుది; అంతిమ; పరిపూర్ణ; కేవల; ** ultimate authority, ph. తుది తీర్పరి; అంతిమ ప్రమాణం; ** ultimate reality, ph. అంతిమ సత్యం; కఠోర వాస్తవం; * ultimatum, n. తుది హెచ్చరిక; మాట; ఆఖరి మాట; కడపటి కబురు; ఉల్లాకి; అంత్య సందేశం; * ultramarine, adj. అతినీల; చిక్కటి నీలిరంగు; (ety.) సముద్రాంతరాలనుండి (ఆఫ్గనిస్థాన్ నుండి) వచ్చిన నీలిరంగు; * ultrasonic, adj. శ్రవణాతీత; అతిధ్వనీయ; * ultrasound, n. (1) అతిధ్వని; ధ్వని తరంగాల కంటే వేగంగా కంపించే తరంగాలు; (2) శబ్ద తరంగాలని ఉపయోగించి శరీరపు లోపలి భాగాలని చూసే పద్ధతి; * ultra, pref. అతి; విపరీత; అత్యుగ్ర; * ultraviolet, adj. అత్యూద; అతినీలలోహిత; ఊర్ధ్వనీలలోహిత; వర్ణమాలలో ఊదా రంగు కంటె ఎక్కువ పౌనఃపున్యముతో ప్రకంపించే కాంతి కిరణాలు; ఈ తరంగాల పొడుగు 10 - 400 నేనోమీటర్లు ఉంటాయి; * umbel, n. గుత్తి; * umbilical, adj. బొడ్డుకి చెందిన; నాభికి సంబంధించిన; ** umbilical cord, ph. బొడ్డుతాడు; * umbilicus, n. నాభి; బొడ్డు; * umbrage, n. (1) నీడ; నీడనిచ్చే గుబురైన పెరుగుదల; (2) కోపగించుకోవడం; చిరాకు పడడం;; resentment; * umbrella, n. గొడుగు; ఛత్రం; ఆతపత్రం; ** umbrella tree, ph. గంగరావి; బ్రహ్మదారువు; * umpire, n. మధ్యవర్తి; ఆటల పోటీలలో ఇరు పక్షములకి మధ్యవర్తి; అంపైరు; * unable, adj. చేయ శక్యంకాని; * unaccented, adj. అనుదాత్త; అస్వరిత; తేలికగా పలికే; * unachievable, adj. అశక్య; * unadulterated, adj. అప్పటం; కల్తీకాని; అచ్చమైన; మేలిమి; * unaided, adj. అసహాయంగా; సహాయం లేకుండా; * unambiguously, adv. నిర్ద్వందంగా; స్పష్టంగా; అసందిగ్ధంగా; ఎటో ఒక పక్కకి తేల్పి; * unanimity, n. ఏకకంఠం; * unanimously, adv. ఏకగ్రీవంగా; * unasked, adj. అయాచితంగా; * unaspirated, adj. అల్పప్రాణ; * unassuming, adj. నమ్ర; అహంకారం లేని; * unattainable, adj. అందరాని; అందుబాటులో లేని; అప్రాప్యమైన; * unauthentic, adj. సిసలు కాని; నకలు; అప్రమాణిక; * unavailable, n. అలభ్యం; * unavoidable, adj. అనివార్య; అనివార్యమైన; అపరిహార్య; * unbiased, adj. నిష్పాక్షికంగా; పక్షపాతం లేకుండా; * unbleached, adj. కోరా; చలవ చెయ్యని; * unblushing, adj. అభిమానం లేని; సిగ్గులేని; * unbounded, adj. అపరిమిత; నిరవధిక; అవేల; * unbroken, adj. అఖండ; అఖండిత; అవిచ్ఛిన్న; * uncertain, adj. అనిశ్చిత; * uncertainty, n. విచికిత్స; సంశయం; అశంక; అనిశ్చితత్వం; వికల్పం; * unchanging, adj. కూటస్థ; * unchecked, adj. అదుపులేని; * uncircumcised, n. అసున్నతీయులు; * unclaimed, adj. బేవారసు; * uncle, n. (1) మావయ్య; తల్లి సోదరుడు; (2) పెదనాన్న; (3) చిన్నాన్న; బాబయ్య; కక్క; (4) అత్త భర్త; (5) భార్య తండ్రి; భర్త తండ్రి; ** maternal uncle, ph. మావయ్య; మేనమామ; తల్లి సోదరుడు; ** paternal uncle, ph. (1) పెదనాన్న; (2) చిన్నాన్న; బాబయ్య; కక్క; ** paternal elder uncle, ph. పెదనాన్న; ** paternal younger uncle, ph. చిన్నాన్న; బాబయ్య; కక్క; * unclear, adj. అవ్యక్త; అస్ఫుట; * unclear, n. అవ్యక్తం; అస్ఫుటం; * uncommon, adj. అసాధారణమైన; * uncomparable, adj. సాటి లేని; సామ్యం లేని; నిరుపమ; * unconcerned, adj. నిర్లిప్త; పట్టించుకోకుండా; * unconscious, adj. స్మృతివిహీన; స్మృతిలేని; స్మృతితప్పిన; మైకం కమ్మిన; అచేతన; ** unconscious presumption, ph. అచేతన అహంకారం; అచేతన పురాభావన; బహుశా అవునేమో అనే అచేతన నమ్మకం; * unconsciously, adv. (1) అపగత చేతనంగా; అచేతనంగా; స్మృతివిహీనంగా; (2) అప్రయత్నంగా; అనుకోకుండా; * unconditionally, adv. బేషరతుగా; షరతులు లేకుండా; * unconventional, adj. కానువాయి; * uncountable, adj. అగణ్య; అసంఖ్యాక; ** uncountable infinity, ph. అసంఖ్యేయ అనంతం; అగణ్య అనంతం; * uncountably, adv. అసంఖ్యాకంగా; లెక్కించడానికి వీలుపడని; * unction, n. లేపనం; అంజనం; తైలం; * undaunted, adv. నిరుత్సాహ పడకుండా; * undecidable, adj. అస్తినాస్తి; * undeniable, adj. తిరుగులేని; * under, adj. కింద; ఉప; ** under employment, n. అల్పోద్యోగం; చదివిన చదువుకి కాని, ఉన్న తెలివితేటలకి గాని తగని చిన్న ఉద్యోగం; * undercurrent, n. (1) అంతర్వాహిని; (2) ధోరణి; వైఖరి; సరళి; * underdeveloped, adj. బడుగు; * underdog, n. పోటీలో వెనకబడ్డ వ్యక్తి; అణచబడ్డ వర్గంలోని వ్యక్తి; * undergo, v. i. అనుభవించు; * underground, adj. భూగత; భూగర్భ; ** underground drainage system, ph. భూగర్భ నీటిపారుదల వ్యవస్థ; ** underground stem, ph. భూగత కాండం; * underhand dealing, ph. దందా; * underline, n. క్రీగీటు; క్రీగీత; * underprivileged, adj. బడుగు; అవకాశాలు లేని; * underscore, v. t. (1) నొక్కి వక్కాణించు; (2) అడుగున గీత గీయు * understand, v. i. అర్థమవు; బోధపడు; * understand, v. t. అర్థం చేసుకొను; * understanding, n. అవగాహన; అవగతం; గ్రహణశక్తి; ఒప్పందం; ** mutual understanding, ph. పరస్పర అవగాహన; * understatement, n. నిమ్నోక్తి; సరసోక్తి; చెప్పదలుచుకున్న దానిని బాధించకుండా చెప్పడం; "పాట బాగు లేదు" అనకుండా "పాట ఎదో కొత్త పంథాలో ఉన్నట్లు ఉంది" అనడం ఒక ఉదాహరణ; నిజాన్ని కాస్త మెత్తబరచి చెప్పడం; * undertake, v. i. తలపెట్టు; కైకొను; పూను; * underwater, adj. జలగత; * underwear, n. చెడ్డీ; లోదుస్తులు; చల్లాడం; * underwrite, v. i. పూచీపడు; * undesirable, adj. అవాంఛనీయమైన; * undignified, adj. లేకి; * undivided, adj. అవిభక్త; అఖండ; ** undivided India, ph. అఖండ భారతదేశం; * undoubtedly, adv. నిస్సంకోచంగా; నిక్కచ్చిగా; * undue, adj. తగని; * undulate, v. i. ఊగిసలాడు; * unearned, adj. అనుపార్జిత; ** unearned income, ph. అనుపార్జిత ఆదాయం; * uneasiness, n. నలత; * unemployed, n. నిరుద్యోగి; బికారి; * unemployment, n. నిరుద్యోగం; ** unemployment problem, ph. నిరుద్యోగ సమస్య; * unending, adj. అంతులేని; తరగని; * unenthusiastically, adv. నిరుత్సాహంగా; నిరాసక్తంగా; * unequal, adj. అసమానమైన; అసమమైన; విసమ; విషమ; ప్రతిసమ; * unequivocal, n. అసందిగ్ధంగా; నిస్సంశయంగా; * unerring, adj. సూటిగా; తడుముకోకుండా; * uneven, adj. ఒడిదుడుకులతో; ఎగుడు దిగుడులతో కూడిన; ఎత్తుపల్లాలతో; మిట్టపల్లాలతో; దంతుర; దంతురిత; ఉచ్ఛావచ; నిమ్నోన్నతమైన; న్యూనాధిక; * unevenness, n. దంతురత; న్యూనాధికత; * unexpectedly, adv. అనుకోకుండా; అవశాత్తుగా; ఉభేతుగా; * unfailingly, adv. తప్పక; తప్పకుండా; * unfair, adj. అన్యాయం; ** unfair tax, ph. అప్పణం; * unfair, n. అన్యాయం; * unfavorable, n. ప్రతికూలం; * unfit, adj. తగని; * unfounded, adj. నిర్హేతుక; * unfriendliness, n. అనుపపత్తి; చెలిమి లేకపోవడం; * ungual, adj. గోరుకి సంబంధించిన; డెక్కకి సంబంధించిన; * unguent, n. లేపనం; * unhappy, adj. నిస్సంతోషంగా; సంతోషం లేని; విచారంగా; ** unhappy person, ph. నిస్సంతోషి; * unheard, n. అశ్రుతచరం; విననిది; * unheard of, adj. విని ఎరుగని; అశృత; * unhesitating, adj. నిస్సంశయంగా; అవిశంక; * uni, pref. ఏక; * unicellular, adj. ఏకకణ; ** unicellular organisms, ph. ఏకకణ జీవులు; * unidirectional, n. ఏకదిశాత్మకం; * unification, n. సంధానం; సంయోగం; ఏకీకరణ; ఏకీకృతం; ఏకీభూతం; * Unification Theory, ph. సంధాన వాదం; ** Grand Unification Theory, ph. మహత్ సంధాన సిద్ధాంతం; * unified, adj. తాదాత్మ్య; సమీకృత; తదేక; కూటస్థ; ఏకరీతి; ఏకవాక్య; ఏకరూప; ఏకీకృత; ** Unified Field Theory, ph. కూటస్థ క్షేత్ర వాదం; ఏకీకృత క్షేత్ర వాదం; * uniform, adj. తదేక; కూటస్థ; ఏకరీతి; ఏకవాక్య; సరూప; ఏకరూప; ** uniform acceleration, ph. తదేక త్వరణం; ** uniform convergence, ph. తదేక పరిచ్ఛిన్నం; ** uniform dress, ph. సరూప దుస్తులు; ఏకరూప దుస్తులు; ** uniform velocity, ph. తదేక ధృతిగతి; ఏకరూప వేగం; * uniformity, n. తదేకత్వం; ఏకరూపత; సమబద్ధత; * unify, v. t. ఏకీకరించు; ఏకంచేయు; * unilateral, adj. ఏకపాక్షిక; * unimaginable, adj. అనూహ్యమైన; * unimaginable, n. అనూహ్యం; * unimpeachable, adj. ప్రశ్నింపలేని; * unimpeded, adj. ధారాళంగా; అవ్యాహతంగా; అడ్డు లేకుండా; * unimportant, n. అప్రధానం; * uninhabited, adj. నిర్జన; విజన; * uninterrupted, adj. అవిచ్ఛిన్న; నిర్విరామ; * uninterruptedly, adv. అవిచ్ఛిన్నంగా; నిర్విరామంగా; నిరాఘాటంగా; నిరంతరాయంగా; * uninvitedly, adv. అనాహూతంగా; పిలవని పేరంటంలా; * union, n. (1) సంఘం; సమాఖ్య; (2) యోగం; సంయోగం; మేళనం; సంగమం; సంధానం; సంసర్గము; సంసక్తం; ** chemical union, ph. రసాయన సంయోగం; ** labor union, ph. కార్మిక సంఘం; ** reunion, ph. పునస్సంధానం; * uni-planar, adj. ఏకతల; సమతల; * unique, adj. ఏకైక; అనన్య; సాటిలేని; అపూర్వ; అనన్యసామాన్య; అనన్యాదృశ్య; అద్వితీయ; అనుపమాన; * uniqueness, n. ఏకైకత; అపూర్వత; * un-irrigated land, n. నీటిపారుదల లేని భూమి; దేవమాతృకం; * unreachable, adj. అగమ్య; అందని; అందుబాటులో లేని; చేరలేని; * un-irrigated field, n. నీటిపారుదల లేని పొలం; దేవమాతృకం; * uni-sexual, adj. ఏకలింగ; * unit, n. (1) ఒకటి; (2) ఘటికం; మూలఘటికం; అంశం; మూలాంశం; మూర్తం; ఏకాంకం; కొల ప్రమాణం; ** Derived unit, ph. వ్యుత్పాదిత మూల-మానము. ** Physical unit, ph. భౌతికాంకము. ** unit of heat, ph. తాపాంకము. ** unit of quality, ph. గుణప్రమాణము. ** unit of quantity, ph. రాశిప్రమాణము. ** unit of resistance, ph. ప్రతిరోధాంకము. ** unit of stress, ph. పీడనాంకము. ** unit of value, ph. మూల్యప్రమాణము. ** unit of work, ph. కర్మాంకము, క్రియాంకము. * unite, v. i. కలియు; ఏకమగు; సంఘీభవించు; * unite, v. t. సంధించు; కలుపు; ఉజ్జీచేయు; కలుపు; * united, adj. సమైక్య; సంయుక్త; * unity, n. (1) ఏకత్వం; ఒరిమిక; ఐకమత్యం; ఐక్యత; సంఘీభావం; అవినాభావం; సమైక్యత; కట్టు; కలిసికట్టుతనం; (2) ఒకటి; ** unity in diversity, ph. భిన్నత్వంలో ఏకత్వం; * universal, adj. విశ్వ; విశ్వతోముఖ; విశ్వజనీన; వసుధైక; సర్వతోముఖ; జగత్; సర్వసామాన్య; సార్వజనిక; సర్వజనీన; సర్వత్ర; సార్వత్రిక; వ్యాప్తిలోనున్న; ** universal adult suffrage, ph. సార్వజనిక వయోజన నియోజనం; సావని; విశ్వజనీన వయోజన వియోజనం; ** universal consciousness, ph. విశ్వాత్మ; జగదాత్మ; ** universal donee, ph. సర్వ దఖలుదారు; ** universal franchise, ph. సార్వజనిక నియోజన; ** universal perspective, ph. వసుధైక దృక్పథం; ** universal spirit, ph. విశ్వాత్మ; జగదాత్మ; * universals, n. pl. సార్వత్రికలు; సార్వత్రికాలు; * universe, n. విశ్వం; జగత్తు; జగం; జగతి; సృష్టి; ** universe of discourse, ph. ప్రసంగ విషయం; * university, n. విశ్వవిద్యాలయం; విశ్వకళాపరిషత్తు; విద్యాపీఠం; * unjust, adj. అన్యాయపు; ఆకపాటి; ** unjust allegation, ph. అన్యాయపు ఆరోపణ; ఆకపాటి ఆరోపణ; * unknowable, adj. అజ్ఞేయం; తెలియరానిది; * unknown, adj. అవ్యక్త; అజ్ఞాత; ** unknown variable, ph. అవ్యక్త రాశి; అజ్ఞాత రాశి; * unlawful, adj. చట్టవిరుద్ధమైన; చట్టబద్ధము కాని; దొంగ; * unlimited, adj. అపరిమితమైన; పరిమితిలేని; అమితమైన; * unlimited, n. అపరిమితం; అనవధికం; అమితం; అపారం; * unload, v. t. దింపు; దించు; * unlucky, adj. ముదనష్టపు; దురదృష్టపు; అదృష్టవిహీన; * unlucky, n. దురదృష్టం; అభాగ్యం; * un-manifested, adj. అవ్యక్తమైన; అవ్యాకృతమైన; * unmarried, adj. పెళ్ళికాని, అవివాహ; * un-measurable, adj. అమిత; కొలవలేని; * unmount, v. t. దింపు; పెట్టిన స్థానం నుండి తీయు; * unnatural, adj. అసహజమైన; విపరీతమైన; * unnatural, n. అస్వభావికం; * unnecessarily, adv. అనవసరంగా; నిష్కారణంగా; * unnecessary, adj. అనవసరం; * unobstructed, adj. అనర్గళ; నిరర్గళ; అప్రతిహత; నిరాఘాట; * unobstructed, n. అనర్గళం; అప్రతిహతం; * unobstructedly, adv. అనర్గళంగా; నిరర్గళంగా; అప్రతిహతంగా; నిరాఘాటంగా; * unofficial, adj. అనధికార; అనాధికార; * unofficial, n. అనాధికారికం; * unorganized, adj. అసంఘటిత; * unparalleled, adj. అతులిత; * unpolished, adj. కోరా; మెరుగులేని; మోటు; * unpolluted, adj. నిర్మల; * unprecedented, adj. అభూతపూర్వ; * unreasonably, adv. బేసబబుగా; * unrefined, adj. ముతక; శుద్ధికాని; * unrepeated, n. అజప; * unrest, n. అలజడి; అనిశ్చలత్వం; * unripe, adj. అపక్వ; అపరిపక్వ; పచ్చి; పండని; * unrivalled, adj. పోటీలేని; సాటిలేని; అప్రతిమాన; అప్రతిమ; * unrivalled, n. m. అప్రతిద్వందుడు; * unsalted, adj. ఉప్పిడి; * unsatisfied, adj. అసంతృప్త; * unsaturated, adj. అసంతృప్త; ** unsaturated fatty acid, ph. అసంతృప్త గోరోజనామ్లం; * unscathed, adj. చెక్కుచెదరని; * unscientific, adj., అశాస్త్రీయమైన; * unscrupulous, adj. కుత్సిత; నైతిక విలువలు లేని; * unseasonal, adj. అకాల; * unsigned, adj. (1) సంతకం లేని; సంతకం చెయ్యని; (2) ధన, రుణ సంకేతాలు లేని; * unsolicited, adj. అయాచిత; అడగకుండా; కోరబడని; * unsplit, adj. ఏకాండీ; విరగ్గొట్టని; చింపని; సంయుక్త; సమైక్య; * unspeakable, adj. అనరాని; అవాచ్య; * unstable, adj. అస్థిర; అధ్రువ; అనిశ్చల; చంచల; తరల; * unsteady, adj. చంచల; నిలకడ లేని; కసిమసి; * unstoppable, adj. దుర్వార; * unsuccessful, adj. విఫలమైన; * unsuitable, adj. అసంగత; అనుచిత; పొసగని; * unsuitable, n. అసంగతం; అనుచితం; * unthinkable, n. అచింత్యం; * until, adv. వరకు; దనుక; * untimely, adj. అకాల; అకాండిత; ** untimely rains, ph. అకాల వర్షాలు; అకాండిత వర్షాలు; * untouchability, n. అంటరానితనం; * untrue, n. అబద్ధం; అసత్యం; కల్ల; నిజం కానిది; సత్యదూరం; * unusual, adj. అసాధారణ; అసాధారణమైన; * unutterable, adj. అవాచ్య; అనరాని; ఆడరాని; అశ్లీలమైన; ఉచ్చరింపగూడని; * unveil, v. t. ఆవిష్కరించు; * unwell, n. నలత; అస్వస్థత; ** unwell person, ph. నలతరి; అస్వస్థుడు; అస్వస్థురాలు; నలతరాలు; * unwise, adj. తెలివి తక్కువ; అజ్ఞానం; లౌక్యం తెలియని; * unhill, n. ఎగుడు; * up, adj. (1)లేచి ఉండు; (2) పనిచేసే పరిస్థితిలో ఉండు; పడుక్కోకుండా ఉండు; * up, adv. (1) ఎగువకెళ్లే; (2) ఉత్తర దిశలో; * up, n. ఎగువ; * up, prep. మీద; పైన; * upbeat, adj. ఉత్సాహవంతమైన; ఆశాజనక; * update, v. t. తాజించు; తాజా చేయు; తాజీకరించు; * upend, v. t. తిరగబెట్టు; బోల్తాకొట్టించు; ఉల్టా-సీదా చేయు; * upgrade, v. t. మెరుగు పరచు; నాసి రకం వస్తువులని తీసేసి, వాటి స్థానంలో మెరుగైన వాటిని ప్రతిక్షేపించు; * uphill, n. ఎగుడు; ఎక్కుడు; * uplift, v. t. ఉద్ధరించు; * upliftment, n. ఉద్ధరణ; సముద్ధరణ; ఉద్ధరింపు; * upload, v. t. ఎక్కించు; పంపించు; * upper, adj. ఎగువ; మీది; పై; ** upper arm, ph. దండ; ముంజేయి; ** upper berth, ph. ఎగువ బడ్డీ; ** upper canal, ph. ఎగువ కాలవ; * uprising, n. తిరుగుబాటు; * uppercase, n. పెద్ద బడి; ఇంగ్లీషు వంటి భాషలలో రాసే A, B, C వంటి పెద్ద అక్షరాలు; same as capital letters; (rel.) lowercase; * uppityness, n. టెక్కు; డాబు; అతిశయం; * uproar, n. ఘోషణ; ఎలగోలు; * uproot, v. t. పెకలించు; పెల్లగించు; పెరకు; పీకు; * ups and downs, ph. ఒడిదుడుకులు; నిమ్నోన్నతాలు; * upset, v. t. తలకిందులు చేయు; తిరగబెట్టు; పాడుచేయు; వమ్ముచేయు; * upshot, n. పర్యవసానం; * upsidedown, ph. అతలాకుతలం; తలకిందులు; * upstairs, n. మేడమీద; ఉప్పరిగె; * upstream, adj. ఎగుదల; * upward, adj. ఊర్ధ్వముఖ; పైకి చూపే; ఎగ; ** upward arrow, ph. ఊర్ధ్వముఖ సాయకం; పైకి చూపే బాణం; ** upward movement, ph. ఊర్ధ్వముఖ చలనం; పైకి కదలడం; * upwind, ph. ఎదురుగాలి; గోగంధనం; * Uranium, n. వరుణము; ఒక రసాయన మూలకం; (అణుసంఖ్య 92, సంక్షిప్త నామం, U); * Uranus, n. (యూరెనస్) వరుణుడు; వరుణగ్రహం; * urban, adj. పౌర; నాగర; నగర; నగరీణ; నైగమ; పట్టణానికి సంబంధించిన; (ant.) rural; * urbanization, n. నగరీకరణ; పట్టణీకరణ: * urdiea, n. పాలపళ్ళు; * urchin, n. కుంక; కురక్రుంక; అల్లరి పిల్లాడు; * urea, n. మూత్రిక; * ureter, n. మూత్రనాళం; * urethra, n. మూత్రమార్గం; మూత్రం బయటకు వెళ్లే మార్గం; * urge, n. ప్రేరణ; కుతి; * urge, v. t. ప్రేరేపించు; * urgent, adj. అత్యవసరమైన; అవశ్యం; అర్జంటు; * urinary, adj. మూత్రానికి సంబంధించిన; ** urinary bladder, ph. మూత్రాశయం; ** urinary tubules, ph. మూత్రనాళికలు; * urinate, v. t. ఉచ్చపోయు; మూత్రవిసర్జన చేయు; అల్పాచిమానం చేయు; * urine, n. ఉచ్చ; నీరుడు; మూత్రం; పంచితం; అల్పాచిమానం; ప్రస్రావం; * urn, n. కూజా; కలశం; మట్టు ఉన్న చిన్న పాత్ర; * Ursa Major, n. బృహదృక్షం; పెద్ద ఎలుగుబంటి; ఎలుగుబంటి ఆకారంలో ఉన్న ఒక నక్షత్ర సముదాయం; ఈ ఎలుగుబంటి తుంటి భాగంలోనూ, తోక భాగంలోనూ కనిపించే కొన్ని తారలని సప్తర్షి మండలం అంటారు. దీనినే big dipper అనీ plow అనీ కూడా అంటారు; * Ursa Minor, n. లఘుదృక్షం; ఒక నక్షత్ర సముదాయం; * usable, adj. ఉపయోగపడే; (also) useable; * usage, n. వాడుక; వాడకం; ప్రయోగం; ప్రయుక్తం; ఎసవాడుక; ** established usage, ph. ప్రయుక్తం; ** improper usage, ph. అపప్రయోగం; ** poetic usage, ph. కవి ప్రయుక్తం; * use, n. (యూస్) ఉపయోగం; ప్రయోజనం; వాడుక; * use, v. t. (యూజ్ ) ఉపయోగించు; వాడు; వ్యవహరించు; * use of force, ph. దండోపాయం; * useful, adj. పనికొచ్చే; ఉపయోగపడే; ఉపయుక్తమైన; కార్యకారకంగా; ఉపయోగకరంగా; ఉపాదేయంగా; * useful, n. పనికొచ్చేది; ఉపయోగపడేది; ప్రయోజనకారి; కార్యకారి; * useless, adj. అప్రయోజనమైన; పనికిరాని; అక్కరకురాని; పనికిమాలిన; నిరుపయోగమైన; నిష్ప్రయోజనమైన; కొరగాని; చిల్ల; పుంజులూరు; * useless, n. నిరర్థకం; నిష్ప్రయోజనం; నిరుపయోగం; వ్యర్థం; పనికిమాలినది; అక్కరకురానిది; ** useless fellow, ph. అప్రయోజకుడు; అసమర్ధుడు; తేభ్యం; వాజమ్మ; దద్దమ్మ; వ్యర్థుడు; పుంజులూరు వెధవ; పనికిరానివాడు; పనికిరాని సన్నాసి; వితథుడు; * user, n. వినియోగదారుడు; ఉపయోగించువాడు; ప్రయోక్త; ఆచరణాఖ్యుడు; ఆచరణాఖ్యి; వాడుకరి; * usher, n. ద్వారదర్శి; నకీబు; * usual, adj. యథాప్రకారం; ఎప్పటివలె; ** as usual, ph. యథాప్రకారం; యథావిధిగా; ఎప్పటిఉపయోక్త; * user, n. వాడుకరి; ఉపయోక్త; వినియోగదారు; * user-friendly, adj. ఉపయోక్త సఖ్యత్వ; తేలికగా ఉపయోగించడానికి వీలయే; * usually, adv. సామాన్యంగా; సాధారణంగా; * usurer, n. వడ్డీ వ్యాపారస్థుడు; * usury, n. (యూషరీ) ఎక్కువ వడ్డీకి అప్పు ఇచ్చే వడ్డీ వ్యాపారం; ఎక్కువ వడ్డీకి అప్పు ఇచ్చే వడ్డీ వ్యాపారస్థుడు; * utilitarianism, n. ఉపయోగితా వాదం; * usurp, v. t. అపహరించు; లాక్కొను; మింగు; * usurper, n. అపహర్త; * usury, n. వడ్డీవ్యాపారం; వడ్డీ వ్యాపారస్తుడు; * utensils, n. పాత్రసామాను; వాడుక గిన్నెలు; ముంతా తప్పేలాలు; తట్టుముట్లు; * uterine siblings, ph. ఏకోదరులు; * uterus, n. గర్భాశయం; గర్భకోశం; బిడ్డసంచీ; జరాయువు; * utility, n. (1) ఉపయుక్తి; ఉపయోగం; ప్రయోజనం; (2) టెలిఫోను, నీటి సరఫరా; విద్యుత్తు, మొదలైన సౌకర్యాలు; * utilizable, adj. ఉపయోజనీయ; * utilize, v. t. వినియోగించు; వినియోగపరచు; ప్రయుక్తపరచు; * utmost, adj. అతి; మిక్కిలి; * utopia, n. ఊహాస్వర్గం; కల్పనాలోకం; (ant.) dystopia = an imagined state or society in which there is great suffering or injustice, typically one that is totalitarian or post-apocalyptic. * utter, adj. శుద్ధ; పరమ; ఘన; ** utter poverty, ph. ఘన దరిద్రం; పరమ దరిద్రం; ** utter stupid, ph. శుద్ధ మొద్దావతారం; * utter, v. i. ఉచ్చరించు; అను; ఉటంకించు; వ్రాక్కుచ్చు; * utterance, n. ఉటంకంపు; ఉక్తి; పలకబడ్డది; ఉదీరణం; * uttered, n. ఉదితం; చెప్పబడ్డది; * utterly, adv. సుతరాము; బొత్తిగా; పరిపూర్ణంగా; శుద్ధ; * uvula, n. కొండనాలుక; చిరునాలుక; లంబిక; కాకలం; ఉపజిహ్విక; * uvulitis, n. కొండనాలుక వాపు; ఉపజిహ్వాదాహం; * |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==మూలం== * V. Rao Vemuri, English-Telugu and Telugu-English Dictionary and Thesaurus, Asian Educational Services, New Delhi, 2002 ISBN 0-9678080-2-2 [[వర్గం:వేమూరి ఇంగ్లీషు-తెలుగు నిఘంటువు]] 0pc2w07dqf5i352v5fr300vr5ebkpf7 వేమూరి ఇంగ్లీషు-తెలుగు నిఘంటువు/V-Z 0 3030 33378 33354 2022-08-17T15:06:16Z Vemurione 1689 /* Part 1: V */ wikitext text/x-wiki ==Part 1: V== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> *V, a voiced labio-dental fricative continuant; It is articulated using the lower lips and the upper teeth: the lower lips are slightly put behind or against the upper teeth. Its phonation is "voiced". That means that you let your vocal cords vibrate when pronouncing it. దంత్యోష్ఠం; పలుకునప్పుడు V ని W ని వేర్వేరుగా పలుకవలెను; * vacancy, n. ఖాళీ; * vacant, adj. ఖాళీగానున్న; శూన్యమైన; * vacate, v. t. (1) ఖాళీచేయు; (2) రద్దుచేయు; న్యాయస్థానంలో తీర్పుని రద్దు చేయు; * vacation, n. విశ్రాంతికి గాని వ్యాహ్యాళికి గాని, వినోదానికి గాని, చేసే పని నుండి తీసుకొనే శలవులు; శలవులు; see also holidays; * vaccination, n. టీకాలువేయుట; వత్సీకరణ; (ety. Latin, vacca: = cow, Sans. వత్సా = ఎద్దు;) * vaccine, n. టీకాల మందు; వత్సలం; [Lat. vacca = cow]; vaccination is a specific type of inoculation for smallpox; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''---Usage Note: Vaccinate, inoculate, and immunize * Of the three words, vaccinate is the most narrow because it specifically means to give a vaccine to someone. Inoculation is more general and can mean implanting a virus, as is done in vaccines, or even to implant a toxic or harmful microorganism into something as part of scientific research. Immunize is the most general of the three words and can mean to grant immunity to a wide variety of things, not just diseases.''' | |} * * vacillate, v. i. ఊగిసలాడు; తటపటాయించు; * vacuum, n. శూన్యం; శూన్యప్రదేశం; రిక్తాకాశం; పీడనం లేని ప్రదేశం; లేబరం; ** vacuum tube, ph. శూన్య నాళిక; నీరంధ్ర నాళిక; * vacuous, adj. శూన్యమైన; అస్పష్ట; సందిగ్ధ; * vagabond, n. బికారి; దిమ్మరి; దేశదిమ్మరి; తిరుగుమోతు; ఆవారా; ఇల్లు, వాకిలి లేని వాడు; * vagina, n. యోని; భగరంధ్రం; భగం; పత్త; స్త్రీ జననాంగం; * vagrant, n. బికారి; నిలకడ లేకుండా తిరిగే వ్యక్తి; * vague, adj. అస్పష్టమైన; * vaguely, adv. చూచాయగా; చూచావాచాయగా; * vain, adj. (1) వ్యర్థమైన; వృధా; నిష్ప్రయోజనమైన; నిష్ఫలమైన; (2) అహంభావంతో; గర్వ పూరితమైన; స్వాతిశయ; ఆడంబర; ఆత్మస్తుతివంత; సొంత డబ్బా కొట్టుకునే; * vale, n. లోయ; * valedictory, adj. వీడ్కోలుకి సంబంధించిన; ఆమంత్రణ; [[File:Higgins-particles.jpg|thumb|right|బాహుబలం]] * valency, n. (1) [chem] బాహుబలం; బాలం; సంయోగ సామర్థ్యం; సంసా; సంయోజకత; ఒక రసాయన మూలకం ఇతర మూలకాలతో సంయోగపడడానికి చూపే సంసిద్ధత; (2) [ling.] భాషాశాస్త్రంలో ఒక క్రియా వాచకాన్ని ఎన్ని విధాలుగా వాడకలమో సూచించే సంఖ్య; * valerian, n. జాలకం; ఒక ఓషధి; [bot.] ''Valeriana officinalis'' of the Caprifoliaceae family; * valet, n. (వేలే) అంగసేవకుడు; పరిచారకుడు; * valice, n, చిన్న చేతి సంచి; చిక్కం; * valid, adj. యుక్తియుక్తమైన; సమ్మతమైన; * validation, n. క్రమబద్ధీకరణం; నిబద్ధీకరణం; * validity, n. సక్రమత; సప్రమాణత; చట్టబద్ధత; క్రమబద్ధత; నిబద్ధత; * valley, n. లోయ; కోన; ** Silicon Valley, n. సిరి కోన; * valor, n. పరాక్రమం; పౌరుషం; మగటిమి; మగతనం; * valuable, adj. విలువైన; అపురూపమైన; * valuables, n. జవాహరీ; విలువైన వస్తువులు; నగలు; * valuation, n. అందాజు; * value, n. విలువ; వెల; మూల్యం; ఫలం; దారణ; (def.) amount of money an object is worth; ** intrinsic value, ph. అసలు విలువ; వాస్తవ విలువ; ** moral value, ph. నైతిక విలువ; ** social value, ph. సామాజిక విలువ; * valve, n. కవాటం; కపాటిక; పిధానం; అరరం; మీట తలుపు; ఒక వైపు మాత్రమే తెరచుకొనే తలుపు; ** heart valve, ph. హృదయ కవాటం; గుండేలో ఉండే మీద గదులకి, కింది గదులకి మధ్య ఉండే తలుపు లాంటి వ్యవస్థ: * vamp, n. తన అందచందాలతో పురుషులని వంచించు సాహసురాలు; * van, n. బండి; పెట్టె బండి; పెట్టె ఆకారంలో ఉన్న కారు; * vane, n. గాలి కోడి; గాలి ఎటు వీచుతున్నదో తెలియజేసే సాధనం; * vanguard, n. (1) వైతాళికులు; (2) ఎదురు సన్నాహులు; * vanish, v. i. మాయమగు; అంతర్ధానమగు; అదృశ్యమగు; హరించిపోవు; కరగిపోవు; * vanity, n. స్వాతిశయం; ఆడంబరం; ఆత్మస్తుతి; అహంబ్రహ్మత్వం; * vanquished, n. పరాజితుడు; పరాజేత; ఓడిపోయిన శాల్తీ; * vapid, adj. చప్పని; రక్తి కట్టని; * vapor, vapour (Br.), n. కావిరి; బాష్పం; (note) steam is water vapor; * vaporization, n. కావిరియగుట; బాష్పీకరణం; బాష్పీభవనం; (Br.) vaporisation; ** latent heat of vaporization, ph. భాష్పీభవన గుప్తోష్ణత; * variable, adj. చల; చర; అవ్యక్త; మార్చుటకు వీలైన; ** variable cost, ph. చర వ్యయం; ** variable quantity, ph. అవ్యక్త చలరాశి; * variable, n. చలరాశి; చలనరాశి; చలాంశం; చరరాశి; చరాంకం; చరాంశం; అస్థిరరాశి; ** dependent variable, ph. పరాధీన చలరాశి; ** independent variable, ph. స్వతంత్ర చలరాశి; స్వతంత్ర చలాంశం; * variables, n. pl. [math.] చలరాశులు; (2) [astron.] హెచ్చుతగ్గు కాంతితో ప్రకాశించే నక్షత్రాలు; ** eclipsing variables, [astron.] గ్రహణకారి నక్షత్రాలు; * variance, n. అంతరం; భేదం; * variation, n. మార్పు; వ్యత్యాసం; చలత్వం; వికారం; విచలనం; * varied, adj. వివిధ; నానావిధములైన; * variety, adj. వైవిధ్య; భిన్న; కదంబ; ** variety program, ph. కదంబ కార్యక్రమం; * variety, n. (1) వైవిధ్యత; భిన్నత్వం; మార్పు; (2) కలగూరగంప; (3) రకం; రకరకాలు; * variola, n. మసూచికం; పెద్ద అమ్మవారు; * various, adj. వివిధ; రకరకాల; పరిపరి; నానావిధ; * varnish, n. మెరుగు నూనె; వార్నీషు; * vary, v. t. మార్చు; * varying, adj. తరతమ; * vas deferens, n. శుక్రనాళం; * vasectomy, n. శుక్రనాళాన్ని కత్తిరించడం; (rel.) పేగు మెలిక; * Vaseline, n. శిలతైల ఖమీరం; వేసలీను; పెట్రోలియం జెల్లీకి ఇది ఒక వ్యాపార నామం; జెర్మనీ భాషలోని ’నీరు’ అనే మాటని, గ్రీకు భాషలోని ’ఆలివ్‍ నూనె’ అనే మాటని సంధించగా ’వేసలీను’ అనే మాట వచ్చింది; Trade name of petroleum jelly or petrolatum; Vaseline is more refined than petroleum jelly and is often used as a medicinal ointment, although it does not have any therapeutic properties; * vaso, adj. ధమనులకి సంబంధించిన; రక్తనాళాలకి సంబంధించిన; * vasodilation, n. రక్తనాళాలు (ధమనులు) ఉబ్బేటట్లు చెయ్యడం; * vassal, n. సామంతరాజు; కప్పం కట్టే రాజు; పాలెగాడు; * vassalage, n. దాస్యం; * vast, adj. అపార; అపారమైన; మిక్కిలి; * vast, n. అపారం; * vat, n. బాన; గూన; గోలెం; తొట్టె; * vault, n. ఇనప్పెట్టె; రహస్య స్థలంలో దాచిన పెట్టె; * veal, n. దూడ మాంసం; (note) ఆవు (ఎద్దు) మాంసాన్ని beef అంటారు; * vector, n. (1) దిశమాణి; సదిశరాశి; సాయకం; తూపు; విహిత రేఖ; కాయత్వం; దిశ కలిగిన చలనరాశి; నాభిశ్రుతి; (2) రోగవాహకం; ఆరోహకం; జబ్బులని ఒక చోట నుండి మరొక చోటికి మోసుకుని వెళ్లే జీవి; ** vector field, ph. (phy.) సాయక క్షేత్రం; a space in which each point represents a vector quantity; ఉదా. ఒక ప్రదేశంలో ఎక్కడెక్కడ ఎంతెంత జోరుగా, ఏ దిశలో గాలి వీచుతునాదో చెప్పాలంటే ఆ ప్రదేశంలో ప్రతి బిందువు దగ్గర ఒక సాయకం (బాణం గుర్తు) వేసి చెప్పవచ్చు; [[File:Vector_sphere.svg|right|thumb|Vector_field]] * Vedic, adj. నైగమ; వేద; వేద సంబంధమైన; ** Vedic civilization, ph. నైగమ నాగరికత; వైదిక నాగరికత; ** Vedic times, ph. వేదకాలం; నైగమ కాలం; * Vega, n. (వీగా) అభిజిత్; బొమ్మచుక్క; రాత్రి ఆకాశంలోని ప్రకాశవంతమైన తారలలో ఇది అయిదవది; * vegetable, adj. ఉద్భిజ్జ; శాక; ** vegetable color, ph. ఉద్భిజ్జ వర్ణం; ** vegetable fat, ph. ఉద్భిజ్జ మేదం; శాకీయ మేదం; శాకీయ గోరోజనం; ** vegetable matter, ph. ఉద్భిజ్జ ద్రవ్యం; ** vegetable oil, ph. ఉద్భిజ్జ తైలం; ** vegetable sap, ph. కర్రు; * vegetables, n. శాకములు; కాయగూరలు; కూరగాయలు; ఉద్భిజ్జములు; ** green vegetables, ph. ఆకుకూరలు; ** root vegetables, ph. దినుసు గడ్డలు; దుంపలు; {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''Usage Note: Some popular vegetables and their Telugu and (Sanskrit) names ** aubergine = వంకాయ (వార్తాకమ్) ** brinjal = వంకాయ (వార్తాకమ్) ** banana = అరటి పండు (కదళీ) ** bell pepper = బుట్ట మిరప, కాప్సికం (రాజకోశతకీ) ** bitter gourd = కాకరకాయ (కారవేల్ల) ** bottle gourd = సొరకాయ, ఆనపకాయ (శీతలా) ** carrot = ముల్లంగి (మూలకమ్) ** chili peppers = మిరపకాయలు (మరిచకా) ** cluster beans = గోరుచిక్కుడు (క్షుద్రశింబి) ** cucumber= దోసకాయ (ఉర్వారుక) ** eggplant = వంకాయ (వార్తాకమ్) ** elephant-foot yam = కంద (సూరణ) ** garlic = వెల్లుల్లి (లశున) ** lime, lemon = నిమ్మకాయ (జంబీరమ్) ** okra = (అవాక్పుష్పీ) (బెండకాయ) ** onion = ఉల్లిగడ్డ (ఒలాండు) ** plantain = కూర అరటికాయ (రంభాశలాటు) ** potato = (ఆలుకమ్) (బంగాళదుంప) ** prickle eggplant = ముళ్ళవంకాయ (బృహతీ) ** pumpkin = గుమ్మడికాయ (కూష్మాండ) ** ridged gourd = (కోశాతకీ) బీరకాయ ** taro root = చేమదుంప (తౄణబిందుక) ** tindora = దొండకాయ (బింబమ్) |} * vegetarian, adj. శాకాహార; * vegetarian, n. శాకాహారి; * vegetate, v. t. ఈడిగిలపడు; బద్ధకంగా పడుండు; * vegetation, n. ఉద్భిజ్జ సంపద; చెట్టుచేమలు; * vegetative, adj. కదలికలేని; స్పందన లేని; [idiom] తోటకూరకాడ వలె; * vehicle, n. (1) బండి; యానం; వాహనం; శకటం; తేరు; యుగ్యం; (2) అనుపానం; చేదు మందుకి తేనె అనుపానంగా వాడతారు; * vehement, adj. తీవ్రమైన; * veil, n. మేలిముసుగు; ముసుగు; పరదా; బురకా; తెర; * vein, n. (1) ఈనె; (2) సిర; మలిన రక్తాన్ని మోసుకెళ్లే నాళం; (3) ధోరణి; పంథా; (4) చారిక; రాళ్ళల్లో కనిపించే చారలు; ** jugular vein, ph. గళ సిర; శిరస్సునుండి మలిన రక్తాన్ని మోసుకెళ్లే నాళం; ** portal vein, ph. జీర్ణాశయ సిర; ప్రతీహారిణి; * velar, adj. హనుమూలీయ; కంఠ్య; ** velar fricative, ph. హనుమూలీయ కషణాక్షరం; ** velar stop, ph. హనుమూలీయ స్పర్శ్య; * velars, n. కంఠ్యములు; హనుమూలీయములు; నాలుక, మీద అంగుడి సహాయంతో పలికే అక్షరాలు; క, ఖ, గ, ఘ, ఙ; (same as) gutturals; [[File:Wave packet propagation (phase faster than group, nondispersive).gif|thumb|Propagation of a wave packet demonstrating a phase velocity greater than the group velocity without dispersion.]] * velocity, n. [phys.] వేగం; రయం; వడి; ధృతిగతి; వేగం; గమనవేగం; (exp.) రయం ఉంటే రంయిమని వెళుతుంది; ** angular velocity, ph. కోణీయ ధృతిగతి; కోణీయ వేగం; గిరగిర ఆత్మభ్రమణం చేస్తూన్న వస్తువు ఎంత జోరుగా తిరుగుతోందో చెప్పే చలరాశి; ** constant velocity, ph. స్థిర వేగం; స్థిర ధృతిగతి; ఒక వస్తువు ఒకే '''దిశ'''లో ఒకే '''వేగం'''తో ప్రయాణం చేస్తూ ఉంటే అది '''స్థిర ధృతిగతి''' తో ప్రయాణం చేస్తున్నాదని అంటాం; ** linear velocity, ph. రేఖీయ ధృతిగతి; రేఖీయ వేగం; నేరుగా ఒక సరళరేఖ వెంబడి ప్రయాణం చేస్తూన్న వస్తువు ఎంత జోరుగా పరిగెడుతోందో చెప్పే చలరాశి; ** group velocity, ph. గుంపు వేగం; తరంగ చలనాన్ని వర్ణించేటప్పుడు ఎదురయే ఒక సంక్లిష్ట ఊహనం; ** phase velocity, ph. దశ వేగం; తరంగ చలనాన్ని వర్ణించేటప్పుడు ఎదురయే ఒక సంక్లిష్ట ఊహనం; ** uniform velocity, ph. తదేక వేగం; తదేక ధృతిగతి; ఒక వస్తువు చలనంలో '''దిశ'''లో మార్పు లేకుండా '''వేగం'''లో మార్పు లేకుండా ప్రయాణం చేస్తూ ఉంటే అది '''తదేక ధృతిగతి''' తో ప్రయాణం చేస్తున్నాదని అంటాం; * velum, n. మెత్తని అంగులి; నోటి కప్పు వెనక భాగం; కొండనాలుక; * velvet, n. మఖ్మలు గుడ్డ; * Vena Cava, n. బృహత్ సిర; బృహన్నాళం; మలిన రక్తాన్ని గుండెకి చేరవేసే రక్త నాళం; ** inferior Vena Cava, ph. అధో బృహత్ సిర; గుండె '''దిగువ''' భాగాన ఉన్న శరీరం నుండి మలిన రక్తాన్ని గుండెకి చేరవేసే రక్త నాళం; ** superior Vena Cava, ph. ఊర్ధ్వ బృహత్ సిర; గుండె '''ఎగువ''' భాగాన ఉన్న శరీరం నుండి మలిన రక్తాన్ని గుండెకి చేరవేసే రక్త నాళం; * Vena Portae, n. జీర్ణాశయ సిర; జీర్ణాశయం నుండి వచ్చే రక్తాన్ని గుండెకి చేరవేసే రక్త నాళం; * vend, v. t. అమ్ము; విక్రయించు; * vendor, n. విక్రేత; విక్రయదారుడు; అమ్మకందారు; అమ్మేమనిషి; * veneer, n. తాపడం; పైపూత; పైకట్టు; ** brick veneer, ph. ఇటికలు పేర్చి కట్టిన తాపడం; * venerable, adj. గౌరవ; పూజ్య; గంగి; ** venerable bull, ph. గంగిరెద్దు; ** venerable cow, ph. గంగి గోవు; * veneration, n. గౌరవం; పూజ్యభావం; * venereal, adj. రతి సంబంధమైన; ** venereal disease, ph. సుఖరోగం; సవాయి; * vengeance, n. కసి; కక్ష; ప్రతీకారం; * venison, n. లేడి మాంసం; అయిణం; [[File:Venn_diagram_gr_la_ru.svg|thumb|right|వెన్న బొమ్మ]] * Venn diagram, n. వెన్నబొమ్మ; తర్కంలోను; బౌల్య బీజగణితంలోను వాడుకలో ఉన్న ఒక రకం బొమ్మ; * venom, n. విషం; జంతువుల శరరం నుండి స్రవించి కాటు ద్వారా కాని, పోటు ద్వారా కాని మన శరీరాలలోకి చేరే విష పదార్థం; ఉదా: పాము విషం; * venomous, adj. విష; విషం గల; ** venomous snake, ph. విష సర్పం; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''Usage Note: venom, toxin, and poison * శాస్త్రంలో Toxin అంటే శరీరానికి హాని చేసే విష పదార్థం; ఇది జంతు సంబంధమైన (పాము, తేలు, కందిరీగ, వగైరా) venom కావచ్చు, సూక్ష్మజీవులు తయారుచేసే విషం కావచ్చు, వృక్ష సంబంధమైన (గన్నేరు గింజలు, దురదగుండాకు, వగైరా) విషం కావచ్చు; poison అనే మాట ఖనిజ సంబంధమైన (పాషాణం వంటి) విషాలకి వాడతారు; Venom is made of a complex mix of toxins, which are composed of proteins with unique characteristics; There are three main effects from venom. Neurotoxins attack the nervous system, paralyzing the victim. Hemotoxins target the blood and local tissue toxins attack the area around the site of poison exposure; |} * * ventilation, n. వాయుప్రసరణం; గాలి వసతి; గాలి ప్రవహించేలా చెయ్యడం; * ventilator, n. (1) గాలి ప్రవహించేలా చెయ్యగలిగే సదుపాయం; చిన్న కిటికీ; ఉపవాతాయనం; పంకాలు వగైరా; (2) ఆసుపత్రిలో రోగి ఉచ్ఛ్వసనిశ్వాసాలకి సహాయపడే యంత్రం, మొ. see also window; * ventral, adj. పొట్టవైపు; కడుపుకి సంబంధించిన; ఉదర; జఠర; (ant.) dorsal అంటే వీపు వైపు అని అర్థం; * ventricle, n. జఠరిక; గుండెలోని కింది గది; జవనిక; వివరం; * ventriloquist, n. రకరకాల గొంతుకలని అనుకరిస్తూ, పెదిమల కదలిక కనబడకుండా మాట్లాడడంలో ప్రావీణ్యత ఉన్న వ్యక్తి; * venture, v. i. తెగించు; ఉంకించు; * venture, adj. తెగువ; తెగింపు; ఉంకువ; ** venture capital, ph. తెగింపు మదుపు; తెగింపు పెట్టుబడి; ** venture capitalist, ph. తెగుదారి; తెగుదారు; తెగువరి; తెగింపు మదుపరి; తెగింపు పెట్టుబడిదారు; ఉంకించు పెట్టుబడిదారు; తెగువ ఉన్న పెట్టుబడిదారు; * venture, n. తెగువ; సాహసం; * venue, n. సభాస్థలి; కార్యరంగం; చోటు; * Venus, n. శుక్రుడు; శుక్రగ్రహం; * Venusquake, n. శుక్రకంపం; * veracity, n. యదార్థత; సత్యవాదిత్వం; * veranda, n. వరండా; పంచ; వసారా; ** roof of a veranda, ph. పంచపాళీ; * verb, n. క్రియ; క్రియావాచకం; ** auxiliary verb, ph. ఉప క్రియ; ** copula verb, ph. సంయోజక క్రియ; ** defective verb, ph. అపూర్ణ క్రియ; ** finite verb, ph. సమాపక క్రియ; ** infinite verb, ph. అసమాపక క్రియ; ** intransitive verb, ph. అకర్మక క్రియ; ** subjunctive form of verb, ph. చేదర్థకం; ** transitive verb, ph. సకర్మక క్రియ; * verb, n. క్రియ; క్రియావాచకం; * verbal, adj. (1) వాగ్రూపంగా; వాచా; వాచిక; నోటితో; శాబారంభ; (2) క్రియకి సంబంధించిన; ** verbal statement, ph. శాబారంభణం; * verbatim, adj. మాటకి మాటగా; చెప్పినది చెప్పినట్లుగా; * verbomania, n. ఆపకుండా మాట్లాడే తత్త్వం; * verbosity, n. శబ్దపుష్టి; అవసరం కంటె ఎక్కువ మాటలు; * verdant, adj. పచ్చని; ఆకుపచ్చని; * verdict, n. తీర్పు; * verdigris, n. కిలుం; చిలుం; ఇత్తడి, రాగి, వగైరా పాత్రలలో పులుపు పదార్థాలని ఉంచడం వల్ల కలిగే విషపూరిత మాలిన్యం; * verification, n. సరిచూచుట; రుజువు తీయుట; * verify, v. i. సరిచూచు; రుజువు తీయు; * verify, v. t. సరిచూడు; రుజువు తీయు;( * verity, n. సత్యం; * vermicelli, n. (వెర్మిఛెల్లీ) సేమియా; అతి సన్నగా ఉన్న స్పగేటీ; * vermiform appendix, n. క్రిమిక; * vermilion, n. (1) ఇంగిలీకం; రంగులకి వాడే ఎరుపు రంగు ఉన్న రసగంధకిదం; (2) కుంకం రంగులో ఉన్న ఎరుపు రంగు గుండ, ఏదైనా సరే; * vernacular, n. వ్యావహారికం; వ్యావహారిక భాష; దేశభాష; ప్రాంతీయ భాష; * vernal, adj. వాసంతిక; వసంత; వసంత రుతువుకి సంబంధించిన; ** vernal equinox, ph. వసంత విషువత్తు; వసంత సంపాతం; వసంతకాలంలో రాత్రి, పగలు సమంగా ఉండే రోజు; * versatility, n. ప్రజ్ఞానం; చాతుర్యత; బహుముఖ ప్రజ్ఞ; సర్వతోముఖ ప్రజ్ఞ; * verse, n. పద్యం; * version, n. (1) పాఠాంతరం; (2) కథనం; విధం; పద్ధతి; * vertebra, n. s. వెన్నుపూస; పూస; కశేరుకం; కీకసం; ** cervical vertebra,, ph. గ్రైవేయ కశేరుకం; ** lumbar vertebra,, ph. నడ్డిపూస; కటి కశేరుకం; * versus, adv. ప్రతిగా; * vertebrae, n. pl. వెన్నుపూసలు; కసేరులు; ** vertebral artery, ph. కీకస ధమని; ** vertebral column, ph. వెన్నెముక; కీకసమాల; బ్రహ్మదండము; * vertebrate, n. కశేరుకం; పృష్టవంశి; వెన్నుపూస వున్న జంతువులు; * vertex, n. శీర్షం; అగ్రం; శిఖ; శిరోస్థానీయ బిందువు; * vertical, adj. నిటారైన; నిట్ర; శీర్షలంబ; క్షితిజలంబ; ** vertical axis, ph. నిట్రాక్షము; శీర్షాక్షం; ** vertical line, ph. లంబరేఖ; నిట్రరేఖ; క్షితిజలంబ రేఖ; నిలువు గీత; * vertigo, n. తలతిప్పు; తల తిరగడం; కండ్లు తిరగడం; see also dizziness; * verve, n. ఓజస్సు; ఉత్సాహం; * very, adj. (1) చాలా; (2) అదే; * very good, ph. చాలా బాగుంది; * vessel, n. (1) పాత్ర; కలశం; (2) బిందె; అండా; డెయిసా; గుండిగ; గంగాళం; (3) పడవ; నౌక; (4) నాళం; గొట్టం; రక్తనాళం; ** large vessel, ph. అండా; డెయిసా; గుండిగ; గంగాళం; * verdict, n. తీర్పు; * verification, n. రుజువు; దాఖలా; * vesicle, n. బొబ్బ; పొక్కు; ** vesicle for boiling bathwater, ph. డెయిసా; గీజరు; * vest, n. అంగరక్ష; కబ్బా; చేతులు లేని బిగుతైన చొక్కా; * vested, adj. (1) పరిపూర్ణంగా; శాశ్వతంగా; నిబంధనలు లేకుండా; పించను వంటి డబ్బు పొందడానికి సంపాదించుకున్న హక్కు వంటి పరిపూర్ణత; ** vested interest, ph. స్వలాభాపేక్ష; స్వామికార్యంతో జరుపుకునే స్వకార్యం; * vestibule, n. కుహరిక; * vestige, n. s. జాడ; చిహ్నం; * vestiges, n. pl. అవశేషాలు; * veteran, n. (1) అనుభవజ్ఞుడు; (2) యుద్ధం చవిచూసిన వ్యక్తి; డక్కామక్కీలు తిన్న వ్యక్తి; * veterinary, adj. పశు; అశ్వ; ** veterinary doctor, ph. పశు వైద్యుడు; అశ్వ వైద్యుడు; ** veterinary science, ph. పశువుల వైద్యం; జంతువైద్య శాస్త్రం; అశ్వ శాస్త్రం; * vex, v. t. చీకాకు పెట్టు; విసిగించు; * vexation, n. చికాకు; విసుగు; * via, prep. మీదుగా; గుండా; * viability, n. స్వయంభరణ శక్తి; * viaduct, n. లోతైన లోయ మీద కట్టిన వంతెన; * vial, n. చిన్న మందు సీసా; * vibrate, v. i. కంపించు; వీగు; స్పందించు; చలించు; * vibration, n. కంపనం; స్పందనం; చాలనం; అదురు; ** damped vibration, ph. అవరుద్ధ స్పందనం; ** plane of vibration, ph. కంపన తలం; ** transverse vibration, ph. తిర్యక్ కంపనం; * vice, adj. ఉప; ఇంకొకరికి బదులుగా; ** vice-chancellor, ph. ఉపకులపతి; ** vice president, ph. ఉపరాష్టప్రతి; ఉపాధ్యక్షుడు; * vice, n. వ్యసనం; దురలవాటు; దురభ్యాసం; దుర్గుణం; అవగుణం; సీదనం; * vicissitudes, n. pl. సుఖదుఃఖాలు; మంచిచెడ్డలు; పరిణామాలు; * vicious, adj. విష; ** vicious circle, ph. విష వలయం; * victim, n. పరాజిత; పరాజితుడు; * victor, n. విజేత; జేత; * victorious, adj. జయించిన; గెలుపొందిన; గెలిచిన; * victory, n. జయం; విజయం; గెలుపు; * victuals, n. pl. దినుసులు; వంటకాలు; ఆహారపదార్ధాలు; * video, adj. దృశ్యమాన; వీక్షక; * video, n. (1) కదిలే బొమ్మలని నమోదు చేసి, తిరిగి తెరమీద చూపించగలిగే సాంకేతిక ప్రక్రియ; (2) తెర మీద కనిపించే బొమ్మలు; * vie, v. t. పోటీ చేయు; * view, v. t. చూడు; చూచు; దర్శించు; సందర్శించు; * view, n. (1) దృశ్యం; (2) వీక్షణం; దృష్టి; (3) అభిప్రాయం; ** formal view, ph. స్వరూప దృష్టి; ** functional view, ph. ప్రయోగ దృష్టి; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''Usage Note: view, sight, scene, and vision * ---Use these words as countable nouns when you talk about things you see. Use ''view'' to talk about things you can see from a window or an elevated place: The view from this window is beautiful. Use ''sight'' to describe something that is unusual or beautiful: The Taj Mahal in the moonlight is a spectacular sight. Use ''scene'' to talk about a place where something happened: The murder scene was cluttered with footprints. Use ''vision'' to talk about an idea: Nehru had a romantic vision of a world without wars. When sight and vision are used as uncountable nouns, they mean “the ability to see”: He lost his sight due to glaucoma. |} * * viewer, n. (1) చూడడానికి వాడే పరికరం; చూసేది; దర్శని; వీక్షకం;(2) చూసే వ్యక్తి; దిదృక్షువు; * viewers, n. pl. (1) వీక్షకులు; చూపరులు; చూసేవారు; దుర్భిణి, సూక్ష్మదర్శని, దూరదర్శని వంటి పరికరాలతో చూసేవారు; (2) ; ప్రేక్షకులు; * viewpoint, n. దృక్పథం; దృక్కోణం; కనురోక; * vigesimal, adj. వింశాంశ; ఇరవై అంశలు కల; దశాంశ పద్ధతికి ప్ది అంశలు ఉంటే వింశాంశ కి ఇరవై అంశలు; to the base twenty * vigil, n. జాగరం; పారా; కాసుకొని కూర్చోవడం; కాపు; కాపలా కాయడం; మెళుకువతో ఉండటం; ** death vigil, ph. శవ జాగరం; * vigilance, n. అప్రమత్తత; * vigilant, adj. అప్రమత్త; * vignette, n. (విన్యట్) (1) పదచిత్రం; (2) నేపథ్యంలో కలిసిపోయే (అంచులు లేని) చాయాచిత్రం; * vigor, n. ఓజస్సు; బలం; * vigorous, adj. ఓజోమయ; * vile, adj. కుత్సిత; * vilify, v. t. ఆడిపోసుకొను; నిందించు; దూషించు; * village, adj. గ్రామీణ; * village, n. పల్లె; పల్లెటూరు; గ్రామం; ప్రోలు; ఊరు; జనపదం; ** village council, ph. పంచాయతీ; ** very small village, ph. కుగ్రామం; * villagers, n. pl. పల్లెటూరు జనం; జానపదులు; గ్రామస్థులు; * villain, n. కూళ; కూళుడు; తులువ; ప్రతినాయకుడు; * villi, n. శృంగకములు; * villose, n. నూగు; సన్నని జుత్తు వంటి పదార్థం; * vindication, n. గౌరవం నిలుపుకోవడం; * vine, n. (1) తీగ; పాదు; (2) ద్రాక్షతీగ; * vinegar, n. సిరకా; సిర్కా; పులిసిన సారా; సజల అసితామ్లం; see also acetic acid; * vineyard, n. ద్రాక్షతోట; * vinculum, n. [math] శిరోవారం; గణితంలో కొన్ని చలరాసుల నెత్తిమీద గీసే చిన్న గీత; * violate, v. t. అతిక్రమించు; హద్దుమీరు; ఉల్లంఘించు; జవదాటు; మేరమీరు; ఒత్తరించు; * violation, n. అతిక్రమణ; ఉల్లంఘన; జవదాటడం; * violence, n. హింస; హింసాకాండ; చిత్రహింస; అంకపొంకాలు; * violent, adj. హింస; హింసాయుత; అంకపొంకంగా; ** violent activity, ph. హింసాకాండ; * violet, n. ఊదా; నీలలోహిత; లేత ఎరుపు నీలం కలసిన రంగు; బచ్చలిపండు రంగు; * violin, n. వాయులీనం; వయలిన్; వయలిన్‌కి నాలుగు తీగలు ఉంటాయి; ఫిడేలుకి నాలుగు కంటె తక్కువ తీగలు ఉంటే ఉండొచ్చు; * viper, n. పాము; సర్పం; ఒక జాతి విష సర్పం; అమెరికాలో ఉండే గిలక పాములు, ఆఫ్రికాలో ఉండే నల్ల మాంబా పాములు ఈ జాతి పాములే; ఈ జాతి పాములు సర్వసాధారణంగా గుడ్లు పెట్టడానికి బదులు పిల్లల్ని కంటాయి; అందుకనే వీటికి "viper" అన్న పేరు వచ్చింది; (ety.) Lat. vivo = live, partus = birth; ** pit viper, ph. ఈ జాతి విష సర్పానికి తలమీద రెండు గంట్లు ఉంటాయి కనుక దీనికి ఈ పేరు వచ్చింది; * viral, adj. జనబాహుళ్యంలోకి జోరుగా వెళ్ల్లగలిగే సమర్ధత గల; * virgin, adj. అనుభవం లేని; దున్నని; పరిశోధించని; పచ్చి; ** virgin land, ph. అనాది బీడు; ** virgin oil, ph. పచ్చి నూనె; * virgin, n. కన్య; లైంగిక అనుభవం పొందని యువతి; * Virgo, n. (1) కన్యారాశి; పరిమాణంలో దీనిది ద్వాదశ రాశులలో రెండవ స్థానం; (2) హస్తా నక్షత్రం; ** Delta, Eta, Gamma of Virgo, ph. హస్తా నక్షత్రం; * virility, n. మగటిమి; మగతనం; మగపోడిమి; వీర్యపటుత్వం; * virtual, adj. మిధ్యా; కాల్పనిక; అవాస్తవ; అభాస; ఊహాత్మక; లేనిది ఉన్నట్లు అనిపించడం లేదా కనిపించడం; almost or nearly as described, but not completely or according to strict definition; ** virtual computing, ph. మిథ్యా కలనం; అభాస కలనం; computation done on a computer that does not physically exist as such but made possible by software to appear to do so; ** virtual image, ph. మిధ్యా బింబం; అభాస బింబం; ** virtual machine, ph. మిథ్యా యంత్రం; not physically existing as such but made by software to appear to do so; ** virtual particle, ph. అభాస కణాలు; In physics, a virtual particle is a transient quantum fluctuation that exhibits some of the characteristics of an ordinary particle, while having its existence limited by the uncertainty principle; ** virtual reality, ph. కాల్పనిక వాస్తవత్వం; మిథ్యా వాస్తవం; ఊహాత్మక వాస్తవం; ** virtual work, ph. కాల్పనిక కర్మ; Virtual work is the total work done by the applied forces and the inertial forces of a mechanical system as it moves through a set of virtual displacements; * virtue, n. గుణం; సుగుణం; * virtuoso, n. ఘనాపాటీ; * virulent, adj. తీవ్రమైన; ఘాటైన; * virus, n. (1) విషాణువు; వైరస్; జన్యు పదార్థము, దానిని రక్షిస్తూ కొంత ప్రాణ్యము ఘటకద్రవ్యాలుగా కలిగి ప్రాణం ఉందా లేదా అనే త్రిశంకులోకంలో ఉన్న పదార్థం; క్షీరదాల జీవకణాల కంటె, బేక్టీరియాల కంటె, ఎన్నో రెట్లు చిన్నదయిన విషాణువు; ఇవి జీవకణంలో తిష్ట వేసినప్పుడు తప్ప స్వయంప్రతిపత్తితో జీవించలేవు; (2) కంప్యూటరులో ఉన్న క్రమణికలు చెయ్యవలసిన పనులు చెయ్యటానికి వీలులేకుండా పాడుచెయ్యగల మరొక క్రమణిక; * visa, n. గుత్తుపొత్తంలో వేసే అధికార ముద్ర; ఒక వ్యక్తి మరొక దేశం వెళ్లేటప్పుడు ఆ అతిథేయ దేశం ఆ వ్యక్తికి ప్రవేశార్హత ఇస్తూ గుర్తింపు పుస్తకంలో వేసే రాజముద్ర; (rel.) passport; * vis-a-vis, adv. సంబంధించిన; పోల్చి చూడదగ్గ; పక్కపక్కన; ఎదురెదురుగా; * viscera, n. పేగులు; ఉదర కుహరంలోని అవయవాలు; * viscid, adj. జిగట; జిగురుగానున్న; స్నిగ్ధత ఉన్న; * viscosity, n. స్నిగ్ధత; * visibility, n. కనిపించడం; దృశ్యత; * visible, adj. దృగ్గోచర; దృశ్యమాన; దృశ్యమైన; దృశ్య; దృష్ట; గోచరమగు; కనబడే; అగపడే; ఆదరక: ** visible light, ph. దృశ్య కాంతి; దృష్ట కాంతి; కంటికి కనబడే కాంతి; అగపడే కాంతి; ** visible universe, ph. దృశ్య విశ్వం; దృష్ట విశ్వం; దృగ్గోచర విశ్వం; కంటికి కనబడే విశ్వం; అగపడే విశ్వం; * visible, n. దృష్టం; * vision, n. (1) దృష్టి; చూపు; (2) దూరదృష్టి; ముందుచూపు; ** binocular vision, ph. ద్వినేత్ర దృష్టి; ** monocular vision, ph. ఏకనేత్ర దృష్టి; ** peripheral vision, ph. దృష్టి పరిధి; ** vision statement, ph. ద్రాష్టిక ప్రవచనం; * visionary, n. ద్రష్ట; దూర దృష్టి, ఊహాత్మకమైన దృష్టి ఉన్న వ్యక్తి; ముందు చూపు గల మనిషి; * visitors, n. సందర్శకులు; * vista, n. దృశ్యం; దిగంతర దృశ్యం; * visual, adj. కంటికి సంబంధించిన; దృష్టికి సంబంధించిన; చక్షుష; ** visual field, ph. దృష్టి క్షేత్రం; * visualization, n. దృశ్యీకరణం; * visualize, v. i. ఊహించు; కంటికి ఎదురుగా ఉన్నట్లు ఊహించు; * vital, adj. ప్రాణాధార; మూలాధార; ప్రాణప్రద; అతిముఖ్యమైన; (lit.) to do with living; ** vital capacity, ph. త్రాణ; మూలధారణం; ** vital force, ph. మూలాధార శక్తి; ** vital parts, ph. మర్మస్థానములు; మర్మావయవములు; ** vital records, ph. జనన మరణాలకి సంబంధించిన; వివాహ విడాకులకి సంబంధించిన కాగితాలు; ** vital signs, ph. కీలక ముఖ్యమైన ఆరోగ్య సూచికలు; శరీరపు తాపోగ్రత, నాడి రేటు, శ్వాస రేటు, రక్తపు పోటు - ఈ నాలుగు ముఖ్యమైన ఆరోగ్య సూచికలు; * vital, n. ప్రాణాధారం; మూలాధారం; * vitality, n. చేతన; చేతస్సు; * vitamin, n. విటమిను; వైటమిను; అతి ముఖ్యమైన పోషక పదార్థం; (ety.) vital + amine = "vitamine," from which the last letter is dropped; this is a misnomer because amines are not a part of all vitamins; * vitiligo, n. బొల్లి; చర్మంలో మెలనిన్‍ అనే రంజన రసాయనం లోపించినప్పుడు చర్మం మీద తెల్లటి మచ్చలు కనబడడం; * vitis, n. నల్లేరు; * vitreous, adj. స్పటికాకార; కాచాభ; గాజు; ** vitreous humor, ph. స్పటికాకార జలం; కాచాభ ద్రవం; గాజు సొన; ** vitreous ware, ph. గాజు సామగ్రి; కాచాభ పాత్రలు; * vitriol, n. తుత్తం; తుత్తము; అక్షము; గంధకము, ఆమ్లము, లోహము కలసిన సంయోగ పదార్థం; ** blue vitriol, ph. మైల తుత్తం; కాపర్ సల్ఫేట్; CuSO<sub>4</sub>; ** green vitriol, ph. అన్నభేది; కాసీసం; Fe<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>; ** white vitriol, ph. పాల తుత్తం; జింక్ సల్ఫేట్; ZnSO<sub>4</sub>; * vivacious, adj. చలాకీ అయిన; చురుకయిన; * viva voce, n. మౌఖిక పరీక్ష; * vivid, adj. ప్రభూత; స్పష్టమైన; జీవకళతో తొణికిసలాడేటంత స్పష్టమైన; * viviparous, adj. జరాయుజ; గుడ్డు నుండి కాకుండా గర్భం నుండి పుట్టిన జీవి; * vixen, n. ఆడ నక్క; * vocabulary, n. పదజాలం; పదావళి; పదసంపద; పదనిధి; శబ్ద సంగ్రహం; శబ్దజాలం; ** scientific vocabulary, ph. శాస్త్రీయ పదజాలం; ** technical vocabulary, ph. సాంకేతిక పదజాలం; * vocal cords, n. స్వరతంతులు; నాదతంతులు; * vocalization, n. సంసర్గం; గొంతుక; కంఠం; వాక్కు; వాణి; ఎలుగు; * vocation, n.వ్యాపారం; ఉద్యోగం; * vocative, adj. సంబోధనాత్మక; * vocative case, ph. సంబోధనా ప్రథమా విభక్తి; * voice, n. గొంతుక; గాత్రం; కంఠం; స్వరం; గళం; నాదం; ఎలుగు; ** active voice, ph. కర్తరి; కర్తర్యర్థకం; ** big decibel voice, ph. గౌళగాత్రం; గౌళకంఠం; ** obstructed voice, ph. రుద్ధకంఠం; గద్గద స్వరం; ** passive voice, ph. కర్మణి; కర్మర్థకం; ** voice activated, ph. స్వర ఉత్తేజిత; ** voice box, ph. స్వరపేటిక; గొంతుకలో ధ్వనిని పుట్టించే యంత్రాంగం; * voiced, adj. [ling.] స్వరిత; నాద; హల్లులని పలికేటప్పుడు స్వరతంతువులు కంపిస్తే అవి స్వరిత లేదా నాద హల్లులు; ** voiced tone, ph. స్వరిత స్వరం; ** voiced unaspirated, ph. స్వరిత అల్పప్రాణములు; ఉదా. ల; ** voiced unaspirated plosives, ph. కంఠ్య నాద (స్వరిత) అల్పప్రాణములు; సరళములు; ఉదా. గ, స, డ, ద, బ; * voiced, n. [phonetics] నాదములు; నాదవర్ణాలు; * voiceless, adj. నిస్వర; స్వరం లేని; శ్వాస; పరుష; హల్లులని పలికేటప్పుడు స్వరతంతువులు కంపించని యెడల అవి నిస్వర హల్లులు లేదా శ్వాసలు; ** voiceless unaspirated plosives, ph. పరుషములు; ఉదా. క, చ, ట, త, ప; ** voiceless unaspirated bilabial plosive, ph. ఓష్ఠ్య శ్వాస అల్పప్రాణం; ఉదా. ప * voicing, n. [ling.] స్వరించడం; * void, n. ఖాళీ; రద్దు; శూన్యత; * void, v. i. ఖాళీచేయు; రద్దుచేయు; see also vacate; * voile, n. వాయిలు; పల్చటి బట్ట; * volatile, adj. బాష్పశీల; వాయుపరిణామశీల; లఘిమశీల; హరించిపోయెడి; ** volatile liquid, ph. బాష్పశీల ద్రవం; ** volatile substance, ph. బాష్పశీల పదార్థం; తక్కువ వేడికి మరిగి పోయేవి; (rel.) refractories; * volatility, n. బాష్పశీలత్వం; * volcano, n.అగ్ని పర్వతం; జ్వాలాముఖి; * volition, n. సంకల్పశక్తి; ఈప్స, Ipsa * volley, n. వేటు; గుప్పించబడ్డ పరంపర; * voltage, n. విపీడనం; విద్యుత్ పీడనం; విపీడన తారతమ్యం; విపీతం; (note) same as potential difference; * volume, n. (1) ఘనపరిమాణం; ఆయతనం; (2) ఘనం; స్థూలత; ఎక్కువ శబ్దం; ఆమంద్రణం; క్వణం; మోత; ఉరువు;(3) సంపుటం; సంపుటి; పుస్తకం; * voluntary, adj. అయిచ్ఛిక; స్వచ్ఛంద; కామ్య; ప్రతిఫలాపేక్ష లేకుండా; ఉమేదువారీగా; బలవంతం లేకుండా; తనుగా తాను; తనంతట; ** voluntary action, ph. అయిచ్ఛిక క్రియ; కామ్య కార్యం; ** voluntary control, ph. అయిచ్ఛిక నియంత్రణ; స్వచ్ఛంద నియంత్రణ; ** voluntary muscle, ph. అయిచ్ఛిక కండరం; కామ్య కండరం; * voluntarism, n. ఉమేదువారత్వం; * volunteer, n. m. ఉపకర్త; కామ్యకారు; అయిచ్ఛికుడు; స్వచ్ఛంద సేవకుడు; ఉమేదువారీ; వాలంటీరు; ** - corps, ph. ఉమేదువారీ పటాలం; * volunteers, n. pl. ఐచ్ఛిక భటులు; * voluptuous, adj. (1) ఒయ్యారి; ఒంపు, సొంపులు, పెద్ద పెద్ద కుచాలు, సన్నటి నడుము, విశాలమైన పిరుదులు గల; (2) భోగాసక్తమైన; విషయాసక్తమైన; ** - woman, ph. ఒయ్యారి భామ; * vomit, n. కక్కు; డోకు; వాంతి; వమనం; * vomit, v. i. కక్కు; డోకు; వాంతి చేసుకొను; డోకుకొను; * vortex, n. సుడి; సుడిగుండం; నీటి సుడిగుండం; * vote, n. ఓటు; సమ్మతి; సమ్మతి పత్రం; మతం; ** vote of thanks, ph. వందన సమర్పణ; * votary, n. భక్తుడు; పూజారి; * voter, n. ఓటరు; మతదాత; నియోజకుడు; నిర్వాచకుడు; * voucher, n. ఓచరు; కూపాను; చీటీ; రసీదు; * voyage, n. నౌకాయానం; * vow, n. ఒట్టు; వ్రతం; * vowels, n. pl. అచ్చులు; ప్రాణములు; ప్రాణాక్షరములు; స్వరములు; ** back vowels, ph. తాలవ్యేతరాచ్చులు; తాలవ్యేతర స్వరములు; పశ్చిమాచ్చులు; అ, ఆ, ఉ, ఊ, ఒ, ఓ లు; ** front vowels, ph. తాలవ్యాచ్చులు; తాలవ్య స్వరములు; అగ్రాచ్చులు; ఇ, ఈ, ఎ, ఏ లు; ** long vowels, ph. చాపులు; దీర్ఘాచ్చులు; ** rounded vowels, ph. ఓష్ఠీకృతమైన అచ్చులు; ** unrounded vowels, ph. అనోష్ఠీకృతమైన అచ్చులు; * Vulcan, n. రోమనుల అగ్నిదేవుడు; * vulcanization, n. వల్కనీకరణం; పుఠం పెట్టడం; పుఠీకరించడం; వేడిచేసి చల్లార్చడం; గంధకం కలిపి వేడి చేసి చల్లార్చడం; పెళుసుతనం తగ్గించడం; * vulgar, adj. అసభ్య; గ్రామ్య; * vulgarity, n. అసభ్యత; గ్రామ్యత; * vulnerability, n. భేద్యత; హానిపొందే అవకాశం; దుర్బలత్వం; దుర్బలం; * vulnerable, adj. భేద్యమైన; హానిపొందే; దాడికి అనువైన; దుర్బల; * vulpine, adj. జిత్తులమారియైన; * vulture, n. రాబందు; బోరువ; తెల్ల గద్ద; పీతిరిగద్ద; * |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==Part 2: W== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * W, voiced bilabial glide; When pronouncing it, the lips are put forward and rounded. The back part of the tongue is raised towards the soft tissue at the back of the roof of the mouth. The vocal cords vibrate during the articulation. Air is only allowed to escape through the mouth. The air is directed along the center of the tongue. ఉభయోష్ఠం; * wade, v. i. మొలబంటి నీటిలో నడుచు; * wadi, n. దొంగేరు; అరబ్బీ భాషలో లోయ అని అర్థం; అరుదుగా వర్షాలు పడ్డప్పుడు ఈ లోయ గుండా పొంగి పొర్లే ఏరు; * waft, v. i. తేలు; * wag, v. i. ఆడించు; ఊపు; కదుపు; విక్షేపించు; * wage, n. వేతనం; కూలి; జీతం; భృతి; దినభత్యం; బత్తెం; భర్మం; కర్మణ్యం; సాధారణంగా ఏరోజుకారోజు కాని వారానికొకసారి కాని ఇచ్చేది; (rel.) salary; stipend; ** daily wage, ph. రోజుకూలి; కైకిలి; కైకూలి; దిన సంపాదన; ** salaries and wage, ph. జీతబత్తెములు; జీతనాతాలు; ** wage earner, ph. జీతగాడు; ఆర్జించేవాడు; సంపాదించేవాడు; భరటుడు; భ్హృత్యుడు; * wage, v. t. (1) జరుపు; చేయు; నడిపించు; (2) పందెం వేయు; పందెం కాయు; ** wage a war, ph. యుద్ధం చెయ్యడం; కయ్యానికి కాలు దువ్వడం; * wager, n. పణం; పందేనికి ఒడ్డే డబ్బు; * wagon, n. బండి; పెట్టె; * wagtail, n. టిట్టిభం; ఉయ్యాల పిట్ట; కాటుక పిట్ట; కణాటీర పక్షి; జిట్టంగి; ఖంజరీటం; దాసిరిపిట్ట; కంప జిట్టిపిట్ట; లకుముకి పిట్ట; * waif, n. ఈబరి; పనికిరానివాడు; అప్రయోజకుడు; * wail, v. i. విలపించు; ఏడ్చు; కుంయ్యిమను; * waist, n. నడుం; మొల; కటి; కౌను; * waist-band, n. వడ్డాణం; నడికట్టు; * waist-coat, n. చేతులు లేని కోటు; * waist-string, n. మొలతాడు; * wait, v. i. వేచియుండు; కనిపెట్టుకుని ఉండు; కాచుకొనియుండు; నిరీక్షించు; ప్రతీక్షించు; పడిగాపులు పడియుండు; ** waiting room, ph. వేచియుండు గది; నిరీక్షామందిరం; * waiter, n. m. భోజన ఫలహారశాలలో వడ్డన చేసేవాడు; * waitress, n. f. భోజన ఫలహారశాలలో వడ్డన చేసేది; * waive, v. t. పరిత్యజించు; హక్కులను వదలిపెట్టు; * waiver, n. పరిత్యాగం; * wake, n. (1) అబ్లోసు; ఓడ వెనుక నీళ్లలో కనబడే జాడ; (2) శవ సందర్శనం; చనిపోయిన వ్యక్తి శరీరాన్ని బంధుమిత్రులు వచ్చి చూడడానికి వీలుగా ఏర్పాటు కాబడ్డ సాంఘిక ఆచారం; * wake, v. i. మేల్కొను; * wake, v. t. నిద్రలేపు; * wakeful, adj. మెలకువగానున్న; * walk, n. నడక; దారి; నడిచే దారి; ** random walk, ph. మలయిక నడక; * walk, v. i. నడుచు; * walk, v. t. నడిపించు; ** walking stick, ph. చేతికర్ర; * walkway, n. నడవ; * wall, adj. గోడ; కుడ్యం; భిత్తి; ** wall painting, ph. కుడ్య చిత్రం; భిత్తి చిత్రం; * wall, n. గోడ; కుడ్యం; ** compound wall, ph. ప్రహారీ గోడ; ప్రాకార కుడ్యం; కంథావారం; ** parapet wall, ph. పిట్ట గోడ; * wallet, n. ఆసిమిసంచి; డబ్బుసంచి; * walnut, n. అక్రోటు; అక్షోడం; కొండగొనుగు పిక్క; * wand, n. దండం; ** magic wand, ph. మంత్రదండం; * wander, v. i. తిరుగు; తిరుగాడు; సంచరించు; * wanderer, v. i. సంచారి; * wane, v. i. క్షీణించు; తగ్గు; * waning, adj. క్షీణించే; క్షయించే; ** waning moon, ph. క్షీణ చంద్రుడు; క్షీణించే చంద్రుడు; క్షయించే చంద్రుడు; కృష్ణపక్ష చంద్రుడు; * want, n. (1) కోరిక; (2) లేమి; లోపం; కొరత; * want, v. t. కోరు; v. i. కావలయు; కావాలి; ** what are your wants?, ph. నీ కోరికలు ఏవిటి?; నీకు ఏమిటి కావాలి? ** I want this, ph. నాకు ఇది కావాలి; ** I do not want this, ph. నాకు ఇది వద్దు; * wanton, adj. కావాలని దురుద్దేశంతో చేసే; ** wanton act, ph. కావాలని దురుద్దేశంతో చేసే పని; ** wanton woman, ph. విచ్చలవిడిగా తిరిగే ఆడది; లైంగిక కట్టుబాట్లు లేకుండా తిరిగే స్త్రీ: * wants, n. కోరికలు; వాంఛలు; పురుషార్ధాలు; * war, n. యుద్ధం; సంగ్రామం; పోరు; పోట్లాట; కలహం; ** civil war, ph. అంతర్యుద్ధం; ** cold war, ph. ప్రచ్ఛన్న యుద్ధం; ** intellectual war, ph. మేధోయుద్ధం; ** proxy war, ph. పరోక్ష యుద్ధం; * warbler, n. కూజు పిట్ట; పాడు పిట్ట; * ward, n. (1) సాల; శాల; (2) ఒకరి రక్షణలో ఉన్న వ్యక్తి; ** maternity ward, ph. పురిటి సాల; ప్రసూతి శాల; * warden, n. రక్షకుడు; పాలకుడు; * wardrobe, n. దుస్తులు; ఒక వ్యక్తి యొక్క దుస్తుల సముదాయం; * ware, n. సరుకు; వస్తువు; సామాను; బండి; (rel.) hardware; silverware; software; * wares, n. సరుకులు; వస్తువులు; సామానులు; బండారాలు; * warehouse, n. గిడ్డంగి; గాదె; గోదాం; కోపు; కోష్ఠం; కోఠా; భాండాగారం; మండీ; * warm, adj. (1) వెచ్చనైన; వెచ్చగా నున్న; వెచ్చని; (2) ప్రేమపూరితమైన; * warm, v. t. వెచ్చబెట్టు; * warmonger, n. యుద్ధోన్మాది; * warmth, n. (1) సెగ; వెచ్చదనం; (2) ఆప్యాయత; * warn, v. t. హెచ్చరించు; హెచ్చరిక చేయు; * warning, n. హెచ్చరిక; * warp, n. పడుగు; నేతలో నిలువు పోగు; ** warp and weft, ph. పడుగు, పేక * warp, v. i. వంగు; నలుగు; వేడికి, చెమ్మకి ఆకారం పోగొట్టుకొను; * warrant, n. అధికారపత్రం; * warranty, n. అభయపత్రం; భరోసా; * wart, n. మొటిమ; ఉలిపిరి కాయ; చర్మకీలం; నారికాయ; సురుగుడు కాయ; పులిపిరి కాయ; * wash, v. t. ఉతుకు; కడుగు; శుభ్రపరచు; ధావనం చేయు; * washer, n. (1) ఉతకరి; ధావకి; బట్టలు ఉతికే యంత్రం; (2) కందెన బిళ్ల; కందెనకి తగిలించే బిళ్ళ; ** washing machine, ph. ధావకి; రేవకి; ** washing soda, ph. చాకలి సోడా; బట్టల సోడా; సోడా ఉప్పు; సోడియం కార్బనేటు; * washerman, n. m. చాకలి; చాకలివాఁడు; ధావకుఁడు; రేవడి; రజకుఁడు; మడివేలు; * washerwoman, n. f. చాకలిది; చాకిత; ధావకి; * wash-water, n. కడుగునీళ్లు; * wasp, n. కందిరీగ; గంధోళి; * waste, adj. బీడు; వ్యర్ధ; ** waste product, ph. వ్యర్ధ పదార్థం; ఏబ్రాసి; * waste, n. దండుగ; వృథా; దుబారా; విభవం; వ్యర్ధం; రద్దు; బీడు; వమ్ము; వ్యర్ధ పదార్థం; ఏబ్రమ్; * waste, v. i. వృథాయగు; వ్యర్ధమగు; రిత్తపోవు; బీరుపోవు; వమ్మగు; ** wasted effort, ph. వృథా ప్రయాస; * wasted word, ph. వ్యర్ధ పదం; * watch, n. (1) వాచీ; చేతిగడియారం; జేబుగడియారం; (2) పహరా; పారా; కావâి; కాపలా; కాపు; * watch, v. t. కాపలా కాయు; చూడు; చూచు; పారాకాయు; పారాయిచ్చు; * watcher, n. కాపు; కాపలా కాసే వ్యక్తి; పారావాడు; * watchdog, n. కాపుకుక్క; * watchman, n. కాపలావాడు; కాపరి; కాపు; తలారి; తలవరి; * watchtower, n. అట్టాలకం; కాపుబురుజు; * waterwheel, n. నీటిచక్రం; జలచక్రం; అరఘట్టం; * watch out!, inter. పారా హుషార్; * water, adj. నీటి; జల; ఆప్య; ఉదక; అంబు; తోయ; సలిల; తీర్థ; వాః; * water, n. నీరు; నీళ్లు; ఉదకం; జలం; తీర్థం; వారి; వాః; పుష్కరం; నీరం; వానం; అప్పు; అంబువు; తోయం; సలిలం, ** body of water, ph జల రాశి; ** brackish water, ph ఉప్పు నీళ్లు; ** cold water, ph చన్నీళ్లు; ** cool water, ph చల్లటి నీళ్లు; ** distilled water, ph స్విన్న జలం; హంసోదకం; మరగించి చల్లార్చిన నీళ్ళు; బట్టీపట్టిన నీళ్లు; ** drinking water, ph మంచినీళ్లు; మంచి తీర్థం; తాగునీరు; ** fresh water, ph మంచినీళ్లు; మంచి తీర్థం; ** hard water, ph కఠిన జలం; చౌటి నీరు; కేల్సియం, మెగ్నీసియం లవణాలు ఎక్కువగా కరిగిన నీరు; ఈ లవణాలు మరీ ఎక్కువగా లేనంతసేపూ తాగడానికి ఇదే మంచిది; కాని యంత్రాలకి వాడే ఆవిరి తయారీలో ఈ నీరు మంచిది కాదు; ** heavy water, ph భార ఉదకం; భార జలం; ** iced water, ph చల్లటి నీళ్లు; ** irrigation water, ph సాగునీరు; ** mineral water, ph ఖనిజ జలం; ** potable water, ph మంచినీళ్లు; మంచి తీర్థం; తాగే నీరు; ** soft water, ph సాధు జలం; నిజమైన శసాధు జలంలో ఒక్క సోడియం అయానులు తప్ప మరే ఇతర లవణాలు ఉండవు; ఈ నీటికి కాసింత ఉప్పదనం ఉంటుంది; ** water buffalo, ph. గేదె; బఱ్ఱె; ఎనుము; ** water drops, ph. నీటి బిందువులు; జలకణాలు; ** water level, ph. నీటి మట్టం; ** water lift, ph. కపిలె; ఏతాం; గూనీ; ** water resources, ph. నీటి వనరులు; ** water scarcity, ph. నీటి ఎద్దడి; నీటి కరువు; ** water table, ph. జలపీఠం; * watercolor, n. జలవర్ణం; * waterfall, n. జలపాతం; నిర్ఘరి; * waterfowl, n. చక్రచక్రాంగాలు; నీటి పక్షులు; * waterlily, ph. కలువ; తెల్ల కలువ; ఉత్పలం; కల్హారం; lotus is different from Water Lily, but often mistakenly used as synonyms. Lotus is anchored to ground below and does not float; * waterlogging, n. ఉరక; * watermelon, n. పుచ్చకాయ; కాలిందపండు; కల్లంగడీ పండు; ఖర్బూజా; * water-proof, adj. జలజిత; * watershed, n. పరీవాహక స్థలం; * watersnake, ph. నీటి కొయ్య; అళిగర్దము; * waterthrush, n. పాడెడు పిట్ట; * waters, n. జలాలు; ** polluted waters, ph. కాలుష్య జలాలు; కలుష జలాలు; ** river waters, ph. నదీ జలాలు; * wattle, n. (1) జోలుమెడ; కొన్ని జంతువులకి, పక్షులకి మెడ కింద వేలాడే ఒదులైన చర్మం; (2) గంగడోలు; ఆవులకి ఎద్దులకి మెడ కింద వేలాడే ఒదులైన చర్మం; see also dewlap; wattle; * wave, n. అల; కెరటం; తరంగం; తరగ; ** gravitational wave, ph. గురుత్వ తరంగం; ** large wave, ph. లహరి; ** longitudinal wave, ph. రేఖాంశ తరంగం; ** mechanical wave, ph. యాంత్రిక తరంగం; ** progressive wave, ph. ప్రగామీ తరంగం; ** standing wave, ph. స్థావర తరంగం; ** transverse wave, ph. తిర్యక్ తరంగం; అక్షాంశ తరంగం; పీడన తరంగం; ** wave crest, ph. తరంగ శిఖ; తరంగ శృంగం; ** wave trough, ph. తరంగ ద్రోణి; తరంగ గర్త; * wave, v. i. ఊపు; ఆడించు; * wave, v. t. ఆడించు; ఊపు; * wavelet, n. అల; తరంగిక; తవాయి; * wavelength, n. తరంగ దైర్ఘ్యం; తరంగం పొడుగు; * wavetrain, n. తరంగావళి; * wavy, adj. తరంగితం; * wax, n. మైనం; పింజూషం; మదనము; ** wax candle, n. మైనపు వత్తి; కొవ్వొత్తి; ** wax glands, n. పింజూష గ్రంథులు; ** wax paper, n. మైనపు కాగితం; పద్మపత్రం; * wax, v. i. వృద్ధిపొందు; * waxing, adj. వృద్ధిపొందే; వృద్ధి; ** waxing moon, ph. శుక్లపక్ష చంద్రుడు; రాకా చంద్రుడు; * way, n. (1) దారి; మార్గం; తోవ; దోవ; తెరువు; బాట; తెన్ను; రహదారి; రోడ్డు; (2) విధం; పద్ధతి; తీరు; ప్రకారం; పంథ; ** usual way, యథా ప్రకారం; మామూలుగా; * wayfarer, n. బాటసారి; తెరువరి; పాంథుడు; * wayward, adj. అదుపులో ఉండని, దారితప్పిన; చెప్పిన మాట వినని; మొండి; * we, inclusive pron. మనం; మనము; * we, exclusive pron. మేం; మేము; * weak, adj. బలహీనమైన; నిస్త్రాణమైన; నీరసపు; అబలమైన; దుర్బలమైన; విలీన; విబల; ఈరు; ** weak acid, ph. నిస్త్రాణికామ్లం; దుర్బల ఆమ్లం; ** weak sunshine, ఈరెండ; నీరెండ; ** weak solution, ph. విలీన ద్రావణం; ** weak voice, ph. ఈరెలుగు; (ఈరు + ఎలుగు); * weakling, n. m. అర్భకుడు; f. అర్భకి; * weakness, n. బలహీనత; దౌర్బల్యం; దుర్బలత్వం; నిస్త్రాణ; నీరసం; నిస్సత్తువ; డిల్ల; అపాటవం; అవుకు; * wealth, n. సంపద; ఆస్తి; సిరి; కలిమి; భాగ్యం; ధనం; ధనికత; ఐశ్వర్యం; * wealthy, n. pl. సంపన్నులు; సామంతులు; ధనవంతులు; ధనికులు; శ్రీమంతులు; కలిగినవారు; ఉన్నవారు; * weapon, n. ఆయుధం; కైదువు; కైవాలు; అస్త్రం; (note) అస్త్రం really means a weapon that can be withdrawn after the initial release such as those described in the Indian legends; ** atomic weapon, ph. అణ్వాయుధం; అణ్వస్త్రం; ** chemical weapon, ph. రసాయనాయుధం; రసాయనాస్త్రం; ** nuclear weapon, ph. కణ్వాయుధం; కణ్వస్త్రం; * weaponization, n. ఆయుధీకరణ; ఆయుధం కాని దానిని ఆయుధంగా మార్చడం; * weaponized, n. ఆయుధీకృతం; * wear, v. t. ధరించు; దాల్చు; తాల్చు; * wear, v. i. అరిగిపోవు; అరుగు; * wearer, n. ధారి; ధరించిన వ్యక్తి; * weariness, n. అలసట; * weather, n. శీతవాతతాపాలు; దైనందిన వాతావరణం; పవనస్థితి; వాలిమండ; మవుసం; వియత్తు; వాన, గాలి, మబ్బు, ఎండల స్థితి; వాతావరణం; ** weather vane, ph. గాలికోడి; వాతసూచి; గాలి ఎటునుండీ వీచుతున్నదో సూచించే సాధనం; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''Usage Note: weather, climate * ---There are many words to describe weather. ''Wind'' is a general word for air when it moves. A ''breeze'' is a pleasant gentle wind. A ''gust'' is sudden strong wind. A ''gale'' is an extremely strong wind. ''Rain'' is water that falls from clouds. If it is raining hard, it is ''pouring''. If it is raining little, it is a ''drizzle''. When rain lasts only a short time it is a ''shower''. When rain begins to freeze, it is ''sleet''. Hard, frozen pebble-size rain is ''hail''. Soft frozen flakes of rain is ''snow''. A ''storm'' is a general word for bad, wet weather. A ''blizzard'' is a snow storm. ''Cyclone'' and ''hurricane'' are extremely strong wind that usually moves over water. The word hurricane is used for events in the Atlantic ocean and in that portion of the Pacific west of the International Date Line. Tornado or typhoon is a strong wind that moves in circles and forms funnel shaped clouds. A ''drought'' is a long period with no water. When a lot of water suddenly covers an area, then it is a ''flood''. The long-term behavior of weather is climate.''' |} * * weave, v. t. అల్లు; నేయు; * weaver, n. మగ్గరి; సాలె; నేత నేసే వ్యక్తి; ** weaver bird, ph. బంగారు పిచ్చుక; పసుపు పిట్ట; పచ్చ పిట్ట; గిజిగాడు; [bio.] ''Ploceus baya; Ploceus philippinus;'' * weaving, n. నేత; అల్లిక; ఉతి; * wearer, n. m. కువిందుడు; ధరించువాడు; f. కువిందురాలు; ధరించునది; * web, n. పట్టు; గూడు; సాలె పట్టు; సాలె గూడు; జాలం; బూజు; ** spider web, ph. సాలిపట్టు; సాలిగూడు; ** World Wide Web, ph. ప్రపంచ పరివ్యాప్తమైన పట్టు; ప ప ప; * web log, n. జాల కవిలె; [see also] blog; * web page, n. జాల పుట; * website, n. జాలస్థలం; జాలస్థలి; జాలగూడు; ఆటపట్టు; అటక; (note) మన సరుకులు దాచునే స్థలాన్ని అటక అన్నట్లే మన సమాచారాన్ని దాచుకునే స్థలం కనుక దీన్ని కూడ అటక అనొచ్చు; అంతే కాదు (వెటకారంగా) వెబ్ అంటే సాలెగూడు కనుక సాలెగూళ్లు ఉండే స్థలం అటక కనుక మాటలతో ఆట; * wedding, n. కల్యాణ ఉత్సవం; పెండ్లి వేడుక; పాణిగ్రహణం; పరిణయం; (rel.) marriage; ** civil wedding, ph. అమంత్రకం; మంత్రములు లేని వివాహ ఉత్సవం; ** traditional wedding, ph. సమంత్రకం; మంత్రములతో కూడిన వివాహ ఉత్సవం; ** wedding gift, ph. ఉడుగడ; పెండ్లికానుక; * wedge, n. గసిక; వారిణిసీల; వారిణిపీట; కీలం; * wedlock, n. వివాహబంధం; * Wednesday, n. బుధవారం; సౌమ్యవారం; * weed, n. కలుపు మొక్క; అలం; సస్యంలోని గాదం; * weed, v. t. కలుపు తీత; * weeding, n. కలుపు తీత; * week, n. వారం; ఏడు రోజులు; ** week by week, ph. వారం వారం; * weekday, n. వారపురోజు; శని ఆది వారములు కాక మిగిలిన రోజులు; * weekend, n. శని, ఆది వారములు; * weep, v. i. ఏడ్చు; రోదించు; బావురుమను; * weevil, n. ముక్కపురుగు; బీటిల్ జాతికి చెందిన ఈ పురుగులు రకరకాల పంటలకి తీరని నష్టం కలుగజేస్తాయి; * weft, n. పేక; నేతలో అడ్డుగా వచ్చే పోగుని పేక అంటారు, నిలువు పోగుని పడుగు అంటారు; * weigh, v. t. తూచు; తూనిక వేయు; * weight, n. [[బరువు]]; భారం; తూనిక; తూకం; గరిమ; ధురం: మోపుదల; ** weights and measures, ph. తూనికలు; కొలతలు; * weir, n. ఆనకట్ట; అడ్డుకట్టు; నది ప్రవాహాన్ని ఆపి జలాశయాన్ని తయారు చెయ్యడానికి పొట్టిగా కట్టిన గోడ; A weir is an impervious barrier constructed across a river to raise the water level on the upstream side; The water is raised up to the required height and the water then flows over the weir; In a weir the water overflows the weir, but in a dam the water overflows through a special place called a spillway; see also dam and barrage; * welcome, n. ఆహ్వానం; పలకరింపు; ఎదుర్కోలు; ప్రత్యుద్థానం; * weld, v. t. అతుకు; మాటు వేయు; * welfare, n. యోగక్షేమం; సంక్షేమం; శ్రేయస్సు; కుశలత; అనామయం; హితం; కంత్వం; ** welfare society, ph. సంక్షేమ సమాజం; ** welfare state, ph. శ్రేయోరాజ్యం; ** public welfare, ph. పుర హితం; పుర సంక్షేమం; * well, adj. బాగు; కులాసా; సుష్టు; ** are you doing well? ph. బాగున్నారా; బాగున్నావా; కులాసాగా ఉన్నారా/ఉన్నావా; ** well known, ph. (1) సుపరిచిత; (2) సుప్రసిద్ధ; * well, n. నుయ్యి; బావి; వాపి; కూపస్థము; కూపం; ** artesian well, ph. బుగ్గబావి; ** tube well, ph. గొట్టపు బావి; ** quantum well, ph. క్వాంటం కూపం; గుళిక కూపం; ** well with steps, ph. దిగుడు బావి; నడ బావి; * well-to-do, n. స్థితిపరులు; భాగ్యపరులు; * well-wisher, n. హితుడు; హితాభిలాషి; శ్రేయోభిలాషి; హితైషి; హితవును కోరే వ్యక్తి; మన మంచిని కోరే వ్యక్తి; * welcome!, inter. స్వాగతం; దయ చెయ్యండి; రాండి; * welfare, n. యోగక్షేమాలు; సంక్షేమం; ** welfare officer, ph. సంక్షేమ అధికారి; ** welfare state, ph. శ్రేయో రాజ్యం; సంక్షేమ రాజ్యం; ** social welfare, ph. సమాజ సంక్షేమం; * well-grown, adj. ఏపుగా పెరిగిన; * welt, n. (1) దద్దురు; క్రిమి కీటకాదులు కుట్టడం వల్ల కాని ఎలర్జీ వల్ల చర్మం వాచి పొంగడం; (2) బొప్పి; దెబ్బ వలన చర్మం వాచడం; (3) చెప్పులని కాలికి కట్టుకొనడానికి వాడే తోలు పటకా; * went, v. i. వెళ్ళెను; ఏగెను; ఏగిరి; పోయిరి; పోయెను; చనియెను; వెళ్ళేరు; m. వెళ్ళేడు; f. వెళ్ళింది; * west, n. పడమర; పశ్చిమం; ప్రతీచి; ఉదీచి; * western, adj. పాశ్చాత్య; పశ్చిమ; శ్చిమార్ధ; ప్రతీచీన; సాయన; పడమటి; ** western civilization, ph. పాశ్చాత్య నాగరికత; ** western hemisphere, ph. పశ్చిమార్ధ గోళం; * westward, adv. పశ్చిమాభిముఖంగా; పడమటివైపు; * westwind, ph. చారము; చారవాయువు; * wet, adj. పదును; పుంజ; తడిసిన; తడిగానున్న; చెమ్మ; * wet cloth, తడి గుడ్డ; * wet, v. t. పదును పెట్టు; తడిపి పెట్టు; * wetlands, n. pl. చిత్తడి నేలలు; బీఅ భూములు; బాడవ భూములు; పుంజనేలలు; * wetness, n. పదును; తడి; చెమ్మతనం; సంసిక్తత; ** slight wetness, ph. ఒరపదును; * wetted, adj. ప్లుత; సంసిక్త; సిక్త; తడిపిన; తడిపిపెట్టిన; ** wetted in blood, ph. రక్తసిక్త; ** wetted in ghee, ph. ఘృతప్లుత; ** wetted in honey, ph. మధుసిక్త; * wetted, n. సంసిక్తం; తడిపినది; * whale, n. తిమింగిలం; * wharf, n. రేవు; బందరు; పడవలు, ఓడలు ఆగు స్థలం; * what, adv. adj. ఏ; ఏది; ఏమి; ఏమిటి; * what madam, ph. ఏమండీ; * what sir, ph. ఏమండీ; * wheedle, v. t. బెల్లించు; * wheel, n. చక్రం; * wheezing, n. ఊష్మ ధ్వనులు; ఊపిరి పీల్చేటప్పుడు, వదిలేటప్పుడు, పిల్లి కూతలలా వచ్చే చప్పుళ్లు; * when, adv. ఎప్పుడు; ** from when, ph. ఎప్పటినుండి; ** until when, ph. ఎప్పటివరకు; * whence, adv. కనుక; తత్రాపి; * whenever, adv. ఎప్పుడైనా సరే; ఎప్పుడైతే అప్పుడు; * where, adv. ఎక్కడ; ** from where, ph. ఎక్కడనుండి; * whereabouts, n. విశేషాలు; ఆచూకీ; పత్తా; చిరునామా వగైరా; * whereby, adv. అందువలన; * wherever, adv. ఎక్కడికైనాసరే; * where, adv. ఎక్కడ; * whetstone, n. సాన; చికిలి సాన; నూరుడు రాయి; * whey, n. (1) పాలవిరుగుడు; (2) కుంపెరుగు; పెరుగులో నీళ్ల వంటి భాగం; * which, pron. ఏది; ఏ; ** which one, ph. ఏది; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''Usage Note: which, what * ---Use ''what'' when you are making a choice from an unknown number of things or people: What color shirt do you want? Use ''which'' when you are making a choice from a limited number of things or people. Which color do you want - white or blue?''' |} * * whicheth, pron. ఎన్నో; ఎన్నవ; * whichever, adj. ఏదయితే అది; ఏదయినా సరే; * while, n. సేపు; ** all the while, ph. అంత సేపూ; ** for a while, ph. కొంత సేపు; * whimper, n. మూలుగు; తుస్సుమను; (e.g.) he went not with a bang, but with a whimper = వాడు టపాకయలా పేలలేదు, సిసింద్రీలా చీదీసేడు; * whip, n. కొరడా; కమ్చీ; చెలకోల; చెర్నకోల; చబురు; * whip, v. t. చిలుకు; బాదు; కొట్టు; పీండ్రించు; ** whipped butter, n. చిలికిన వెన్న; పీండ్రించిన వెన్న; * whiplash, n. కొరడా దెబ్బ; * whipping boy, ph. తిట్ల పాలేరు; * whirlpool, n. సుడిగుండం; ఆవర్తం; * whirlwind, n. సుడిగాలి; చక్రవాతం; * whisk, n. కుంచె; మండ; లిమ్మ; చామరం; * whiskers, n. బుగ్గమీసాలు; పిల్లి జాతి జంతువులకి ఉండే మీసాలు; * whiskers, n. pl. మీసాలు; పిల్లులకి, ఎలకలకి మూతి మీద ఉండే పొడుగాటి వెంట్రుకలు; * whiskey, whisky, n. విష్కీ, బార్లీతో చేసిన బీరుని ధృతించి (బట్టీపట్టి) ఆల్కహోలు పాలు 40 శాతం వరకు పెంచినప్పుడు లభించే మాదక పానీయం; * whisper, n. గుసగుస; * whistle, n. (1) ఈల; ఊళ; (2) కూత; * white, adj. శుక్ల; తెల్ల; తెల్లని; శ్వేత; ధవళ; ** cloudy white, ph. మునిశ్వేత; ** white corpuscles, ph. తెల్ల కణములు; ** white dwarf, ph. శ్వేతకుబ్జ తార; ** white gourd melon, ph. బూడిద గుమ్మడి; ** white horse, ph. కర్కం; శ్వేతాశ్వం; ధవళతురంగం; ** white lead, ph. తెల్ల సీసం; ** white matter, ph. శ్వేతాంశం; ** white paper, ph. (1) శ్వేతపత్రం; ఒక ఊహని కాని ప్రతిపాదనని కాని రాసిన కాగితం; (2) తెల్ల కాగితం; ** white noise, n. [elec.] తెల్ల రొద; ** white vitriol, n. జింక్ సల్ఫేట్‍; ZnSO<sub>4</sub>; శరీరం లో పోషక పదార్థంగా యశదం లోపించినప్పుడు ఈ రసాయనాన్ని మందుగా వాడతారు; ** white woman, ph. ధవళాంగి; * white, n. తెలుపు; వెల్ల; వెలి; ధవళం; * whiteness, n. తెల్లదనం; ధవళిమ; * whitewash, n. వెల్ల; * whitewash, v. t. (1) వెల్ల వేయు; (2) [idiom] కప్పిపుచ్చు; * whitewash, n. (1) వెల్ల; గోడలకి వేసే తెల్లటి సున్నపు నీళ్ల పూత; (2) [idiom] చేసిన తప్పుని కప్పిపుచ్చడానికి చేసే ప్రయత్నం; * whitewaters, n. తెల్లటి నురగలు కక్కుతూ రాళ్ల మీద ప్రవహించే నది; * whitlow, n. గోరుచుట్టు; గోరు మట్టు దగ్గర చీము చేరి వాచడం; * whiz, v. i. దూసుకొనిపోవు; * whiz kid, n. తెలివితేటలతో అతి త్వరగా ముందుకి దూసుకు పోగలిగే వ్యక్తి; * who, pron. ఎవరు; ఎవడు; ఎవతె; * whom, pron. ఎవరిని; * whole, adj. నిండు; పరిపూర్తి; పూర్ణ; అఖండ; అఖిల; ** whole blood, ph. నిండు రక్తం; కణాలేవీ తీసెయ్యకుండా, యథాతథంగా ఉన్న రక్తం; ** whole number, ph. పూర్ణసంఖ్య; 0, 1, 2, 3,.... వగైరాలు. * whole, n. మొత్తం; అంతా; యావత్తూ; సమస్తం; అఖిలం; ** on the whole, ph. మొత్తంమీద; * wholeheartedly, adj. నిండు హృదయంతో; హృదయపూర్వకంగా; మనస్పూర్తిగా; మనసా; * wholesale, adj. టోకు; (ant.) retail; * wholesome, adj. (1) ఆరోగ్యదాయకమైన; ఆరోగ్యాన్ని ఇచ్చే; (2) నీతి నియమాలు పాటించే; * whooping cough, n. కోరింత దగ్గు; * whore, n. లంజ; గుడిసేటి లంజ; * whose, pron. ఎవరి; ఎవరిది; ** whose book is this?, ph. ఇది ఎవరి పుస్తకం?; ఈ పుస్తకం ఎవరిది?; ** whose people?, ph. ఎవరి వాళ్లు?; * why, adv. ఎందుకు? * wick, n. వత్తి; దశ; * wide, adj. వెడల్పయిన; * widespread, adj. విస్తార; విస్త్రృత; బహువ్యాప్త; ప్రచలిత; * widespread, n. విస్తారం; విస్త్రృతం; బహువ్యాప్తం; ప్రబలం; * widow, n. f. విధవ; వితంతువు; విశ్వస్త; అధవ; పూర్వ సువాసిని; రండ; భర్త పోయిన స్త్రీ; విగతభర్తృక; గంగాభాగీరధీ సమానురాలు; ** widow marriage, ph. వితంతు వివాహం; * widower, n.m. భార్య చనిపోయినవాడు; విధురుడు; కళత్రహీనుడు; * widowhood, n. వైధవ్యం; వెధవరికం; ఛత్రభంగం; * width, n. వెడల్పు; పన్నా; ** width of cloth in a roll, ph. పన్నా; * wield, v. t. చెలాయించు; * wife, n. భార్య; పెళ్లాం; ఆవిడ; ఇంటావిడ; ఆలు; మగనాలు; ఇల్లాలు; అర్ధాంగి; కళత్రం; గృహిణి; సతి; పత్ని; సహధర్మచారిణి; చేడి; చేడియ; ఊఢ; గేస్తురాలు; ** neighbor's wife, ph. పరోఢ; * wig, n. టోపా; అసలు జుత్తుని కప్పిపుచ్చడానికి వాడే సవరం లాంటి ఉపకరణం; * wild, adj. క్రూర; వన్య; అడవి; అదుపులేని; మచ్చిక చెయ్యబడని; ** wild animal, ph. అడవి జంతువు; వన్య మృగం; క్రూర మృగం; ** wild boar, ph. అడవి పంది; వరాహం; ఘూర్జరం; కిటి; ** wild goose chase, ph. [idiom] కంచి గరుడ సేవ; వ్యర్ధమైన ప్రయత్నం; ** wild grain, ph. వన్య ధాన్యాలు; ** wild moong, n. నెలపెసర పూవు; అరణ్యముద్గ పుష్పం [bot.] ''Vigna radiata''; ** wild state, ph. వన్య స్థితి; * wildfire, n. కార్చిచ్చు; అదుపులోకి రాని మంటలు; * wilderness, n. అడవి; అరణ్యం; కాంతారం; అటవీ ప్రాంతం; ఎడారి; సముద్రం; బీడు; బంజారా; సేద్యసంస్కారాలు లేకుండా, నిర్వాసమైన ఏ ప్రదేశం అయినా సరే; * wile, n. తంత్రం; * willful, adj. ఐచ్ఛిక; ఇష్టపడ్డ; * will, n. (1) వీలునామా; మరణాశాసనం; విల్లు; (2) పట్టుదల; ఇచ్ఛ; ఈప్స, Ipsa; సంకల్పం; కోరిక; (3) ఇష్టం; అభిమతం; అభీష్టం; చిత్తం; * willingly, adv. ఇష్టంతో; ఇష్టపడి; * willpower, n.ఇచ్ఛాశక్తి; సంకల్ప బలం; * wilt, v. t. వాడు; వడలు; * wilt, n. మ్లానత; * win, n. గెలుపు; జయం; ఆట; * win, v. t. గెలుచు; గెలుపొందు; జయించు; నెగ్గు; ** desire to win, ph. విజిగీష; విజయాపేక్ష; * win-win, n. ఉభయార్ధ సాధకం; * win-win strategy, ph. ఉభయార్ధ సాధకమైన ఉపాయం; స్వామి కార్యంతో స్వ కార్యం కూడా; * wind, v. t. (వైండ్) తిప్పు; * wind, n. (విండ్) గాలి; పవనం; పయ్యెర; వాయువు; మారుతం; వాతం; ఈద; కరువలి; అనిలం; తెమ్మెర; ప్రభంజనం; ** gale-force wind, ph. ఇరింగిణం; ** strong wind, ph. ఈదురు గాలి; ** wind instrument, ph. తాషామర్పా; బూరా; సన్నాయి వంటి వాయిద్యాలు; * windfall, adj. గాలిపంట; గాలివాటుగా వచ్చిన; కలిసొచ్చిన; ** windfall profit, ph. గాలివాటు లాభం; కలిసొచ్చిన అదృష్టం; * windless, adj. నిర్వాత; గాలిలేని; * windmill, n. గాలి మర; * windpipe, n. గాలి గొట్టం; శ్వాస నాళం; * windsock, n. గాలి గొట్టం; వాత సూచి; గాలి ఎటు నుండి వీచుతోందో, ఎంత జోరుగా వీచుతోందో సూచించడానికి విమానాశ్రయాలలో వేల్లాడదీసే గొట్టం ఆకారంలో ఉండే గుడ్డ; [[File:Freiburg im Breisgau - Flugplatz - Windsack.jpg|thumb|upright=1.5|Windsock]] * windvane, n. వాతసూచి; గాలికోడి; గాలి ఎటు నుండి వీచుతోందో, సూచించడానికి కోడి ఆకారంలో ఉండే బొమ్మ: * windward, adj. అనువాత; * window, n. కిటికి; వివరం; గవాక్షం; సోరణం; వాతాయనం; see also ventilator; * wine, n. సారా; ద్రాక్ష సారా; ద్రాక్షాసవం; ఫలాసవం; మార్ద్వీకం; పండ్ల రసాలని పులియబెట్టగా వచ్చే మత్తెక్కించే పానీయం; see also liquor; ** apple wine, ph. ఏపిల్ సారా; ** grape wine, ph. ద్రాక్ష సారా; * wing, n. (1) రెక్క; గరుత్తు; (2) పార్శ్వం; పక్షం; (3) పంచపాళీ; ** left wing, ph. వామ పక్షం; * winner, n. విజేత; * winnow, n. చేట; * winnow, v. t., చెరుగు; * winnowing, n. ఎగరబోత; తూర్పారబట్టడం; చెరగడం; * winter, n. చలికాలం; శీతాకాలం; హేమంతం; ** nuclear winter, ph. కణ్వ హేమంతం; ** winter solstice, ph. దక్షిణాయనాంతం; ** winter cherry, n. పెన్నేరు గడ్డ; * wire, n. తంతి; తీగె; కమ్మ; కంబి; వైరు; * wire-gauge, n. తీగె సెల్లా; * wireless, adj. నిస్తంతి; తారాహీన; * wisdom, n. వివేకం; విజ్ఞత; విచక్షణ; ప్రాజ్ఞత; తెలివి; తెలివితేటలు; ** worldly wisdom, ph. లోక వ్యవహారజ్ఞత; లోకజ్ఞానం; లౌక్యం; * wise, adj. వివేకమైన; తెలివైన; ** wise person, ph. ధీమతి; వివేకవంతుడు; తెలివైనవాడు; తెలివైనది; * wish, n. కోరిక; అభిమతం; అభీష్టం; వరం; మనోరధం; ఆకాంక్ష; అభిలాష; అశంస; * wish, v. t. కోరు; తివురు; అభిలషించు; కాంక్షించు; ఆకాక్షించు; ** wishful thinking, ph. ఆకాంక్షాత్మక ఆలోచన; * wit, n. ఛలోక్తి; వాక్చాతుర్యం; పరిహాసాత్మకమైన వాక్చాతుర్యం; * with, prep. తో; తోడ; చే; చెత; కూడ; సహా; సమేత; * withdraw, v. i. విరమించు; విరమించుకొను; ఉపసంహరించు; * wither, v. i. వాడిపోవు; ఎండిపోవు; వడలు; * withe, n. తడప; రెబ్బ; ఈనె; tough, flexible branch of a tree, used for tying, binding, or basketry. * without, prep. నిర్; వినా; బే; లేకుండా; కాకుండా; ** without conditions, ph. బేషరతుగా; * witness, n. సాక్షి; (ety.) స + అక్షి = కంటితో చూసిన వ్యక్తి; కనుకాపు; ** witness for the defendant, ph. ఉత్తర సాక్షి; * wolf, n. తోడేలు; వృకం; కోకం; ** prairie wolf, ph. కయోటీ; ఉత్తర అమెరికా మైదానాలలో తిరిగే నక్క వంటి జంతువు; ** wolfing down, ph. గబగబా, నమలకుండా మింగేయడం; * woman, adj. ఆడ; ఆడు; * woman, n. (ఉమన్) స్త్రీ; మనిషిని; ఆడది; ఆలు; వనిత; నాతి; నారి; అతివ; అంగన; అంగయాన; పడతి; మగువ; కాంత; భామ; భామిని; ఉవిద; తలోదరి; శర్వరి; తోయజాక్షి; తెఱువ; ముద్దియ; యోషిత; కొమ్మ; ప్రౌఢ; దంట; చామ; గరిత; తెరవ; మరీచిక; నవల; మెలత; నెలతుక; పైదల; పొలతి; అన్నువ; అలివేణి; ఇంచుబోడి; ఇంతి; ఉఙ్మలి; ఎలనాగ; ఏతులి; గుబ్బెద; అలరుబోడి; ముద్దరాలు; అన్నువి; ** unfortunate woman, ph. అభాగిని; ** old woman, ph. అవ్వ; ** buxom woman, ph. గుబ్బెద; పెద్ద స్తనాలు గల స్త్రీ; ** naked woman, ph. కోట్టవి; నగ్నాంగన; ** woman folk, ph. ఆడువారు; ** woman, the enemy of man, ph. నారి = నర + అరి; ** woman, the one with a pretty face, ph. అతివ; ** woman, the one who is not strong, ph. అబల; ** woman, the one who charms by her wiles and graces, ph. మహిళ; ** woman, the accelerator of man's passions by her, ph. మద, ప్రమద; ** woman, the one who delights in men by her coquettish gestures, ph. రమ; ** woman, the one with pretty body parts, ph. అంగన; ** woman, the one whose body is like a creeper, ph. లతాంగి; ** woman, the one whose body is like a flower, ph. పూబోడి; విరిబోడి; ** woman, the one who attracts her man even in domestic quarrels, ph. లలన; ** woman, the one who caters to the tastes of men, ph. వనిత; ** woman, the lustful one, ph. కామిని; ** woman, who goes to meet her lover on her own initiative, ph. అభిసారిక; ** woman, whose husband is alive, ph. సువాసిని; ** woman, whose husband is dead, ph. పూర్వ సువాసిని; * womanhood, n. స్త్రీత్వం; * womanizer, n. స్త్రీలోలుడు; ఇంద్రియలోలుడు; * womb, n. గర్భాశయం; బిడ్డసంచీ; * women, n. pl. (విమెన్) స్త్రీలు; ఆడంగులు; ఆడవారు; జనానా; * wonder, n. అద్భుతం; అబ్బురం; చోద్యం; విస్మయం; వింత; విచిత్రం; చిత్రం; * wonder, n. అద్భుతం; అబ్బురం; చోద్యం; విస్మయం; * wood, n. (1) కర్ర; కొయ్య; చెక్క; దారువు; కాష్టం; యష్టి; (2) కలప; (3) గుబురుగా పెరిగిన చెట్లు; వనం; అడవి; ** wood alcohol, ph. కర్ర సారా; కాష్టోల్; మెతనోల్; ** wood charcoal, ph. కర్ర బొగ్గు; ద్రుమాంగారం; ** wood duck, n. చెట్టుబాతు; [zoo.] ''Aix Sponsa''; ** wood fibers, ph. దారు తంతువులు; ** dark wood, ph. గహనవనం; * wood-eating, adj. దారుభక్షక; * woodpecker, n. వడ్రంగిపిట్ట; ద్వారాఘాటం; * wool, n. ఉన్ని; బొచ్చు; * woof, n. పడుగు; నేతలో నిలువు దారాలు; * word, n.మాట; పదం; ముక్క; పలుకు; కబురు; వచనం; ఉక్తి; ** action word, ph. క్రియాత్మక పదం; ** borrowed word, ph. ప్రతిదేయ పదం; ప్రతిదేయోక్తి; ** compound word, ph. సమాసం; ** good word, ph. సూక్తి; ** harsh word, ph. దురుక్తి; దురుక్తం; పరుషోక్తి; ** indigenous word, ph. విసర్గ పదం; నిసర్గము; నిసర్గోక్తి; ** pleasing word, ph. ప్రియవచనం; ** word for word meaning, ph. ముక్కస్య ముక్కార్ధం; లఘు టీక; ** word for word translation, ph. మక్కికి మక్కి అనువాదం; ** word of mouth, ph. ముఖవచనం; * wordsmith, ph. భాషాభిషక్కు; మాటల వాడకంలో దిట్ట; * work, n. పని; క్రియ; కార్యము; కృత్యము; చర్య; చాకిరి; కర్మము; ** menial work, ph. నాలి; ** unfinished work, ph. తిరుపతి క్షవరం; ** unpaid work, ph. వెట్టి పని; వెట్టి చాకిరి; ** virtual work, ph. నిష్‌క్రియ; పని జరగని స్థితి; * workbench, n. దాయి; దాతిమాను; వడ్రంగి పని చేసే కర్ర దిమ్మ; * working, adj. పరిమిత; పనికి సరిపడా; కార్యకారి; ** working formula, ph. కార్యకారి సూత్రం; ** working knowledge, ph. పరిమిత పరిచయం; * workload, n. కార్యభారం; పని వత్తిడి; * workman, n. పనివాడు; కర్మారుడు; కార్మికుడు; కర్మి; * workmanship, n. పనితనం; * workshop, n. (1) కార్యశాల; ఒక పని నేర్చుకోవడం కొరకు సమావేశం అయే స్థలం; (2) ఒక పని నేర్చుకోవడం కొరకు సమావేశం; * world, n. ప్రపంచం; లోకం; ఇల; ** earthly world, ph. ఇహ లోకం; ** heavenly world, ph. పర లోకం; ** mental world, ph. భావ ప్రపంచం; ** physical world, ph. భౌతిక ప్రపంచం; * world, adj. ప్రాపంచిక; లోక; ** world view, ph. ప్రాపంచిక దృక్పథం; * world-wide, adj. ప్రపంచ విస్తృతమైన; విశ్వ వ్యాప్త; * world-wide web, n. విశ్వవ్యాప్త వ్యూహం; ప్రపంచంలోని కంప్యూటర్లన్నిటిని ఒకదానికొకదానిని తగిలించగా వచ్చిన జ్ఞాన భాండాగారం; * worm, n. పురుగు; క్రిమి; పాము; ** hookworm, ph. కొంకి పురుగు; ** roundworm, ph. ఏలిక పాము; ** tapeworm, ph. నారి పురుగు; ** thread worm, ph. నులి పురుగు; * wormwood, n. మాచిపత్రి; [bot.] ''Artemisia absinthum''; This medicinal aromatic herb, while native to Europe, grows readily across various climates, including parts of Asia, Africa, South America, and the United States; * worry, n. బెంగ; కలత; దిగులు; సంక్షోభం; * worry, v. i. బెంగపెట్టుకొను; కలతపడు; దిగులుపడు; ఆరాటపడు; సంక్షోభించు; * worship, n. ఆరాధన; సమారాధన; ఉపాసన; పూజ; ** hero worship, ph. వ్యక్తి పూజ; ** idol worship, ph. విగ్రహారాధన; ** mental worship, ph. మానస పూజ; ** occasional worship, ph. నైమిత్తిక పూజ; ** optional worship, ph. కామ్య పూజ; ** regular worship, ph. నిత్య పూజ; ** sixteen-fold worship, ph. షోడశోపచార పూజ; * worshiper, n. ఆరాధకుడు; ఉపాసి; * worthless, adj. పొల్లు; నిరర్థక; నిష్ప్రయోజన; ** worthless remark, ph. పొల్లు మాట; * worthless, n. నిరర్ధకం; నిష్ప్రయోజనం; * worthy, n. సార్ధకం; * wound, v. t. (వౌండ్), past tense of wind (వైండ్), చుట్టు, చుట్టబెట్టు; * wound, (ఊండ్) n. గాయం; క్షతం; దెబ్బ; కడి; పుండు; ఈర్మము; * wounded, adj. క్షత; * wounded people, ph. క్షతగాత్రులు; * wounded, n. క్షతగాత్రులు; * {|style="border-style: solid; border-width: 5 px" | '''Usage Note: wounded, injured, hurt ---Use ''wounded'' when part of the body is damaged by a weapon : a gunshot wound. Use ''injured'' when someone has been hurt in an accident or a natural calamity : the injured passengers. Use ''hurt'' to say that a part of your body feels pain.''' |} * * wrangle, n. మల్లగుల్లం; పీకులాట; * wrath, n. రుష; కోపం; ఆగ్రహం; క్రోధం; రోషం; మంట; * wreath, n. మాలిక; తోమాల; ఒక వృత్తాకార ఆకారంలో పువ్వులు, ఆకుల అమరిక, ఒక అలంకరణగా ఉపయోగించబడుతుంది లేదా మరణించిన వ్యక్తికి గౌరవం, గుర్తుగా సూచించబడుతుంది; [see also] garland; * wren, n. పిద్ది పిట్ట; * wrench, n. పానా; మరచీలను తిప్పే పనిముట్టు; * wrestler, n. మల్లుడు; మలె్లూధుడు; * wrestling, n. మల్లయుద్ధం; కుస్తీ; * wretch, n. నిర్భాగ్యుడు; దేబిరిగొట్టు; నీచుడు; నీచురాలు; హీనుడు; * wring, v. t. పిడుచు; పిండు; నలుపు; నులుము; * wrinkle, n. ముడత; మెలి; మెలిక; వలితము; * wrinkled, adj. వాలిత్య; * wrist, n. మణికట్టు; మనికట్టు; * write, v. t. రాయు; రచించు; లిఖించు; * writer, n. (1) రచనాశీలి; m. రచయిత; f. రచయిత్రి; (2) రాయసకాడు; ముసద్దీ; ** writer's block, ph. కృత్యాదవస్థ; * writhe, v. i. గింజుకొను; * writing, n. రచన; రాత; * written, adj. రాసిన; ** written agreement, ph. కరారునామా; ** written document, ph. లిఖిత పత్రం; ** written order, ఫర్మానా; * wrong, n. తప్పు; అక్రమం; * wrongdoing, n. తప్పుపని; అపరాధం; నేరం; * wrought, adj. చేసిన; మలచబడిన; సుత్తితో రూపుదిద్దబడిన; ** wrought iron, ph. చేత ఇనుము; మలత ఇనుము; |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==Part 3: X== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * x-rays, n. x-కిరణాలు; రంజన కిరణాలు; * x-windows, n. x-వివరములు; క్షటకిటికీలు; * Xenon, n. జీనాన్; ఒక రసాయన మూలకం; (అణుసంఖ్య 54, సంక్షిప్త నామం, Xe); [Gr. xexon = stranger); * xenophobia, n. పరాయి వారంటే భయం లేదా అయిష్టత; అపరిచితులంటే భయం; కొత్తవారంటే భయం; [Gr. xexon = stranger); * xerophthalmia, n. కండ్లలో చెమ్మ ఎండిపోవడం; కండ్ల దురద; కంటిపువ్వు; * xylo, pref. కర్ర; * xylography, n. కర్ర మీద నగిషీ చెక్కడం; * xylophagous, adj. దారుభక్షక; కొయ్యని తినే; కరన్రి తినే; * xylophone, n. జలతరంగిణి; * xylum, n. దారువు; కొయ్య; కర్రచెక్క; |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==Part 4: Y== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * yacht, n. (యాట్) విలాసపు పడవ; * yak, n. చమరీ మృగం; జడల బర్రె; సవరపు మెకము; [biol.] Bos grunniens (grunting ox) of Bovidae family; ** wild yak = [biol.] Bos mutus (mute ox); * yam, n. మోహనపుదుంప; ఒక రకం ఎర్రటితియ్యదుంప; ఇది దక్షిణ ఆఫ్హ్రికాలో దొరికే ఒక రకం దుంప; * yard, n. (1) గజం; మూడడుగుల ప్రమాణం; ఉరమరగా మీటరు; (2) పెరడు; దొడ్డి; అంగణం; ** back yard, ph. పెరడు; దొడ్డి; ** front yard, ph. వాకిలి; వీధి వాకిలి; అంగణం; * yardstick, n. (1) గజం బద్ద; (2) కొలమానం; * yarn, n. నూలు; (1) దారం; వడికిన దారం; నేతకి పనికివచ్చే దారం; (2) కథ; * yawn, v. i. ఆవులించు; * yawn, n. ఆవులింత; * yean, v. t. ఈను; కను; జంతువులు పిల్లలని కనడం; * year, n. సంవత్సరం; ఏడాది; ఏడు; వర్షం; సాలు; పన్నెండు నెలలు; 52 వారాలు; ఫసలీ; ** anomalistic year, ph. 365.2596 రోజులు; భూమి సూర్యుడి చుట్టూ ప్రదక్షిణం చేస్తూన్నప్పుడు ఒక సమీప బిందువు నుండి, అదే సమీప బిందువుకి చేరుకోవడానికి పట్టే కాలం; ** academic year, ph. విద్యాసంవత్సరం; ** fiscal year, ph. ఫసలీ; ** last year, ph. నిరుడు; కిందటి ఏడు; గత సంవత్సరం; గైరుసాలు; ** leap year, ph. లంఘ వర్షం; దీర్ఘ సంవత్సరం; ** per year, ph. సాలు ఒక్కింటికి; సంవత్సరానికి; ** tropical year, ph. సాయన సంవత్సరం; వాసంతిక సంవత్సరం; 365.242199 రోజులు; భూమి సూర్యుడి చుట్టూ ప్రదక్షిణం చేస్తూన్నప్పుడు ఒక రుతువు నుండి, అదే రుతువుకి చేరుకోవడానికి పట్టే కాలం; time taken by the Sun to travel from one equinox to the same equinox. ** sidereal year, ph. 365.2564 mean solar days; దూరంగా ఉన్న నక్షత్రాల నేపధ్యంలో భూమి సూర్యుడి చుట్టూ ప్రదక్షిణం చెయ్యడానికి పట్టే కాలం; * yearling, n. కొదమ; ఏడాది నిండిన పశుపక్ష్యాదులు; శకలార్భకం; * yearly, adj. సాలుసరి; సాలుకి; సాలీనా; సాంవత్సరిక; * yearly income, ph. సాలుసరి ఆదాయం; * yearning, n. ఆత్రుత; తమకం; * yeast, n. మధుశిలీంద్రం; రొట్టెల పిండి పొంగడానికి వాడే ఒక రకం సూక్ష్మజీవులు; ఈస్టు; * yell, v. t. (1) కసురు; కోప్పడు; (2) అరుచు; బొబ్బ పెట్టు; గద్దించు; * yellow, adj. పసుపు పచ్చని; పచ్చని; పీత; హరిద్ర; ** yellow fever, ph. కుంభకామెర్లు; (rel.) పచ్చకామెర్లు; ** yellow ochre, ph. గోపీచందనం; ** yellow thistle, ph. బ్రహ్మదండి; బలురక్కెస; * yellow, n. (1) పసుపురంగు; పసుపు పచ్చ; పీత; (2) పచ్చ సొన; * yellow-green, adj. పీతహరిత; * yellow-grey, adj. పీతబభ్రు; * yellow-white, adj. పీతశ్వేత; * yeoman, n. బంటు; * yes, n.అవును; ఔను; ఆహా; * yesterday, n. నిన్న; ** the day before yesterday, ph. మొన్న; ** the day before day before yesterday, ph. అటుమొన్న; * yet, n. అయినప్పటికీ;, ; * Yiddish, n. యూరప్ లో ఉన్న యూదులు మాట్లాడే జెర్మన్ భాషని పోలిన భాష; (rel.) Hebrew; * yield, v. i.(1) లొంగు; లోనగు; వంగు; ఒదుగు; అవుకు; (2) ఇచ్చు; పండు; ఫలించు; * yield, n. దిగుబడి; రాలుబడి; ఫలసాయం; లాభం; ప్రాప్తి; లబ్ధి; * yoke, n. కాడి; కాడిమాను; బండి కట్టినప్పుడు ఎడ్ల మెడమీద వేసే కర్ర; * yolk, n. పచ్చసొన; అండపీతం; * yonder, n.అదిగో; అల్లదిగో; * yore, adv. పూర్వం; * you, pron. sing. నువ్వు; * you, (1) pron. sing. respectful, మీరు; (2) pron.pl. మీరు; * young, adj. చిన్న; పిన్న; పసి; యువ; ** young boy, ph. పిన్న వయస్కుడు; ** young man, ph. యువకుడు; చిన్నవాడు; ** young woman, ph. యువతి; చిన్నది; * younger generation, ph. యువతరం; * youngster, n. చిన్నవాడు; చిన్నది; * your, (1) pron. sing. familiar. నీ; (2) pron. sing. possessive, మీ; (3) pron. sing. respectful, మీరు; (4) pron. pl., మీరు; * Yours, inter. ఇట్లు; m. భవదీయుడు; f. భవదీయురాలు; * yourself, pron. నీవే; నువ్వే; నిన్నే; * yourselves, pron. మీరే; మిమ్మల్నే; * youth, n. (1) పడుచుతనం; ప్రాయం; యవ్వనం; పరువం; (2) f. యువతి; ఉవిద; జవ్వని; పడుచుది; పడుచుపిల్ల; (3) m. పడుచువాడు; యువకుడు; (4) pl. యువత; * Ytterbium, n. ఇతర్యం; ఒక రసాయన మూలకం; (అణుసంఖ్య 70, సంక్షిప్త నామం, Yb); * Yttrium, n. ఇత్రము; ఒక రసాయన మూలకం; (అణుసంఖ్య 39, సంక్షిప్త నామం, Yt); |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==Part 5: Z== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * zeal, n. ఆసక్తి; అభినివేశం; ఉత్సాహం; ఉద్విగ్నత; * zealot, n. ఉన్మాది; వీరభక్తుడు; అమితోత్సాహి; ** religious zealot, ph. మతోన్మాది; * zebra, n. చారల గాడిద; జీబ్రా; [[File:Hariana_02.JPG|thumb|right|HarianaZebu]] * zebu, n. పెద్ద మూపురం ఉన్న ఒక జాతి ఆవు కాని ఎద్దు కాని; [bio.] ''Bos indicus''; * zedoary, n. కచ్చూరం; అడవి పసుపు; వనహరిద్ర; పసుపు జాతికి చెందిన ఒక వేరు; [bot.] Curcuma zedoaria, * zeitgeist, n. పిదపకాలపు బుద్ధి; * Zen Buddhism, n. మహాయాన బౌద్ధమతంలో ఒక శాఖ; ఈ శాఖలో ధ్యానానికి ప్రాముఖ్యత ఎక్కువ; జెన్ అన్న మాట ధ్యానం నుండి వచ్చినదే;్ * zenith, n. ఉచ్ఛ; శిరోబిందువు; ఊర్ధ్వబిందువు; ఆకాశంలో నడినెత్తిమీది బిందువు; * zero, n. సున్న; సూన్యం; పూజ్యం; హళ్లి; హుళక్కి; * zest, n.హుషారు; ఉత్సాహం; ఉద్దీప్తత; ఆతురత; * zig-zag, n. చీకిలి మాకిలి; అడ్డదిడ్డం; వంకర టింకర; * Zinc, n. తుత్తునాగం; యశదం; ఒక రసాయన మూలకం; (అణుసంఖ్య 30, సంక్షిప్త నామం, Zn); * zinc chloride, ph. యశద హరితం; * zinnia, n. బంగాళా బంతి; * Zirconium, n. జిర్కనం; ఒక రసాయన మూలకం; [Arabic. Azargun = gold color]; (అణుసంఖ్య 40, సంక్షిప్త నామం, Zr]; * zodiac, n. రాశి చక్రం; గగనమేఖలం; శింశుమార చక్రం; ఆకాశంలో మన కంటికీ కనిపించే మేషం, వృషభం, మొదలైన పన్నెండు రాశులూ ఈ చక్రంలో భాగాలే. విషువత్ చలనం వల్ల వేదకాలం నాటికీ, నేటికీ ఈ రాశులు బాగా స్థానభ్రంశం చెందేయి; The region of the sky 8 degrees on either side of the ecliptic; this region is divided into 12 constellations, called the signs of the zodiac, each occupying 30 degrees; * zone, n. మండలం; ప్రాంతం; ప్రదేశం; ** danger zone, ph. ప్రమాదకరమైన మండలం; ** frigid zone, ph. శీతల మండలం; ** temperate zone, ph. సమశీతోష్ణ మండలం; ** torrid zone, ph. అత్యుష్ణ మండలం; * zoo, n. జంతుప్రదర్శనశాల; * zoology, n. జంతుశాస్త్రం; * zoospores, n. గమనసిద్ధ బీజాలు; * zygote, n. యుగాండం; యుగ్మ+అండం; సంయుక్త బీజం; |width="65"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} ==మూలం== * V. Rao Vemuri, English-Telugu and Telugu-English Dictionary and Thesaurus, Asian Educational Services, New Delhi, 2002 ISBN 0-9678080-2-2 [[వర్గం:వేమూరి ఇంగ్లీషు-తెలుగు నిఘంటువు]] daxu6igcjsvv7se4sc90u1bflxvvya6 మూస:పుస్తకంలో వెతుకు 10 3032 6835 6834 2020-07-31T07:15:23Z Arjunaraoc 266 wikitext text/x-wiki {| class="wikitable floatright" width="10%" |- |{{#tag:inputbox| type=fulltext prefix={{#if:{{{bookroot|}}}|{{{bookroot}}}|{{FULLPAGENAME}}}}/ break=no width=15 searchbuttonlabel=పుస్తకంలో వెతుకు }} |- |} <noinclude> {{documentation}} </noinclude> 2bme66uyioxl1jc6ng1vp0i6jbv3icu మూస:పుస్తకంలో వెతుకు/doc 10 3033 6824 6818 2020-07-31T05:41:53Z Arjunaraoc 266 /* Usage */ wikitext text/x-wiki {{Documentation subpage}} <!-- PLEASE ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS AT THE BOTTOM OF THIS PAGE --> === Usage === ఐచ్ఛిక పరామితి: bookroot ఈ మూసతో పుస్తకపు పేజీలలో వెతకవచ్చు. bookroot=<పుస్తకపు మూలపేజీ> పరామితి ఇస్తే దాని ఉప పేజీలలో లేకపోతే ఈ మూస వుంచిన పేరుతో ప్రారంభమయ్యే పేజీయొక్క ఉపపేజీలలో వెతకవచ్చు. <includeonly> </includeonly> <noinclude> <templatedata> { "params": { "bookroot": { "label": "bookroot", "description": "root page for book", "example": "ఉబుంటు ", "type": "string" } } } </templatedata> </noinclude> iafhz88xtueufrqek0drs9vuigjcvyi మూస:Purge 10 3034 6825 2020-07-31T05:48:03Z Arjunaraoc 266 import from tewiki wikitext text/x-wiki {{#invoke:Purge|main}}<noinclude> {{documentation}} </noinclude> sjf5dqdli00rrbjsdw2x2099lc9uqw0 మాడ్యూల్:Purge 828 3035 6826 2020-07-31T05:48:59Z Arjunaraoc 266 copied from tewiki Scribunto text/plain -- This module implements [[Template:Purge]]. local p = {} local function makeUrlLink(url, display) return string.format('[%s %s]', url, display) end function p._main(args) -- Make the URL local url do local title if args.page then title = mw.title.new(args.page) if not title then error(string.format( "'%s' is not a valid page name", args.page ), 2) end else title = mw.title.getCurrentTitle() end if args.anchor then title.fragment = args.anchor end url = title:fullUrl{action = 'purge'} end -- Make the display local display if args.page then display = args[1] or 'Purge' else display = mw.html.create('span') display :attr('title', 'Purge this page') :wikitext(args[1] or 'Purge') display = tostring(display) end -- Output the HTML local root = mw.html.create('span') root :addClass('noprint') :addClass('plainlinks') :addClass('purgelink') :wikitext(makeUrlLink(url, display)) return tostring(root) end function p.main(frame) local args = frame:getParent().args return p._main(args) end return p 7zn4wpraqp0o2q6ovvb2j9zno19p3zp మూస:మూలాలజాబితా 10 3036 13017 12339 2021-06-13T22:43:50Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మూస:మూలాలజాబితా]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki #దారిమార్పు [[మూస:Reflist]] rfuex7diw98qs8xtgf5m1pg8i0w3qjz మూస:Reflist 10 3037 13009 12335 2021-06-13T22:43:49Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మూస:Reflist]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki <templatestyles src="Reflist/styles.css" /><div class="reflist <!-- -->{{#if:{{{1|}}}{{{colwidth|}}}|reflist-columns references-column-width}} <!-- -->{{#switch:{{{group|}}}|upper-alpha|upper-roman|lower-alpha|lower-greek|lower-roman=reflist-{{{group}}}}} <!-- -->{{#if:{{{1|}}}|{{#iferror:{{#ifexpr: {{{1|1}}} > 1 }}||{{#switch:{{{1|}}}|1=|2=reflist-columns-2|#default=reflist-columns-3}} }}}}" <!-- end class -->{{#if:{{{1|}}}{{{colwidth|}}}{{{liststyle|}}}|<!-- start style -->style="{{#if: {{{1|}}} | {{#iferror: {{#ifexpr: {{{1|1}}} > 1 }} |column-width: {{{1}}};}} | {{#if: {{{colwidth|}}}|column-width: {{{colwidth}}};}} }} <!-- -->{{#if:{{{group|}}}||{{#if:{{{liststyle|}}}|list-style-type: {{{liststyle}}};}}}}"<!-- -->}}> {{#tag:references|{{{refs|}}}|group={{{group|}}}|responsive={{#if:{{{1|}}}{{{colwidth|}}}|0|1}}}}</div>{{#invoke:Check for unknown parameters|check|unknown={{main other|[[Category:Pages using reflist with unknown parameters|_VALUE_{{PAGENAME}}]]}}|preview=Page using [[Template:Reflist]] with unknown parameter "_VALUE_"|ignoreblank=y| 1 | colwidth | group | liststyle | refs }}<noinclude> {{Documentation}} </noinclude> djglzcwz4qug1fb9arofq0md5jlzclm మూస:Reflist/doc 10 3038 6841 2020-07-31T11:06:32Z Arjunaraoc 266 copied from tewiki wikitext text/x-wiki {{Documentation subpage}} <includeonly>{{High-risk| 4400000+ }}</includeonly> {{notice|<nowiki /> * This page gives technical details for the {{tl|reflist}} template. For a full overview of this template in use, see [[Help:Footnotes]]. }} {{Transwiki guide |small=yes |text=See [[Template:Reflist/Transwiki guide|'''this information''']] on copying this template and modifying it for use on another wiki.}} This [[Wikipedia:Citation templates|citation template]] provides formatting and organizational features for [[Help:Footnotes|footnotes]]. It encapsulates the {{tag|references|s}} tag used by the {{cite.php}} MediaWiki extension to show the list of references as defined by {{tag|ref|o}} tags. It adds support for sizing the column width, groups and {{ldr}}. ==Parameters== There are no ''required'' parameters; if none are supplied, a single-column list will be generated if there are fewer than 10 references in the list. If you have more than 10 references, it will use columns of 30em wide if your device allows this. Optional parameters are: * Unnamed parameter (must be the first one if used): the minimum width for each column of references, typically in [[em (typography)#CSS|em]]s. Syntax (for example) {{para||30em}} with no space (i.e. not {{para||30 em}}). Note that this replaces '''colwidth'''—see [[#Obsolete parameters|§&nbsp;Obsolete parameters]]. * '''refs''': used with {{ldr}}. * '''group''': identifies by name the subset of references to be rendered; the value should correspond to that used inline, e.g., {{tlx|Reflist|2=group=groupname}} renders all references with groupname as the group name ({{tag|ref|o|params=group=groupname}}). There are five pre-defined group names that style the list differently. See [[#Grouped references|§ Grouped references]] below. * '''liststyle''': specifies the style used when the reference list is rendered. The default is a numbered list. When set, it will override the style set by the {{para|group}} parameter, without affecting group functionality. See [[#List styles|§ List styles]] below. {{anchor|Multiple uses}} ==Usage== {{markup|title=Using only footnote-style references |<nowiki>Lorem ipsum.<ref>Source name, access date, etc.</ref> Lorem ipsum dolor sit amet.<ref>Source name, access date, etc.</ref> ==References== {{Reflist}}</nowiki> |Lorem ipsum.<ref>Source name, access date, etc.</ref> Lorem ipsum dolor sit amet.<ref>Source name, access date, etc.</ref> {{fake heading|sub=3|References}} {{Reflist}} }} {{markup|title=Using only bibliographical style references (no direct references from the text) |<nowiki>Lorem ipsum. Lorem ipsum dolor sit amet. ==References== {{Refbegin}} * reference 1 * reference 2 {{Refend}}</nowiki> |Lorem ipsum. Lorem ipsum dolor sit amet. {{fake heading|sub=3|References}} {{Refbegin}} * reference 1 * reference 2 {{Refend}} }} {{markup|title=Using both footnote-style and bibliography-style references |<nowiki>Lorem ipsum.<ref>Source name, access date, etc.</ref> Lorem ipsum dolor sit amet.<ref>Source name, access date, etc.</ref> ==References== {{Reflist}} {{Refbegin}} * reference 1 * reference 2 {{Refend}}</nowiki> |Lorem ipsum.<ref>Source name, access date, etc.</ref> Lorem ipsum dolor sit amet.<ref>Source name, access date, etc.</ref> {{fake heading|sub=3|References}} {{Reflist}} {{Refbegin}} * reference 1 * reference 2 {{Refend}} }} ===Columns=== {{tlx|Reflist|30em}} (for example) instructs the browser to create as many columns as possible (of width at least 30&nbsp;[[Em (typography)|em]], in this example) given the width of the display window. ([http://www.w3.org/TR/CSS21/syndata.html#length-units Units supported are em, ex, in, cm, mm, pt, pc, px], but em is almost always used.) There must not be a space between the number and the unit. Choose a width appropriate to the typical width of the references: * Automatic columns (default when no width is specified): Where there are only a few {{fnote}}; see, e.g., {{oldid|Silver State Arena|530211388#References|Silver State Arena (23:05, 28 December 2012)}} * 30em: Where there are many footnotes plus a page-width Bibliography subsection: see, e.g., {{oldid|Ebola virus disease|819923970#References|Ebola virus disease (02:02, 12 January 2018)}} * 20em: Where {{sfnote}} are used; see, e.g., {{oldid|NBR 224 and 420 Classes|442508215#Notes|NBR 224 and 420 Classes (13:32, 1 August 2011)}}. ====Example==== {{markup|title=15em wide columns (vary width of display window to see change in number of columns) |<nowiki>Lorem ipsum.<ref>Source name, access date, etc.</ref> Lorem ipsum dolor sit amet.<ref>Source name, access date, etc.</ref> Lorem ipsum dolor sit amet.<ref>Source name, access date, etc.</ref> Lorem ipsum dolor sit amet.<ref>Source name, access date, etc.</ref> Lorem ipsum dolor sit amet.<ref>Source name, access date, etc.</ref> ==References== {{Reflist|15em}}</nowiki> |Lorem ipsum.<ref>Source name, access date, etc.</ref> Lorem ipsum dolor sit amet.<ref>Source name, access date, etc.</ref> Lorem ipsum dolor sit amet.<ref>Source name, access date, etc.</ref> Lorem ipsum dolor sit amet.<ref>Source name, access date, etc.</ref> Lorem ipsum dolor sit amet.<ref>Source name, access date, etc.</ref> {{fake heading|sub=3|References}} {{Reflist|15em}}<!-- note 15em used here for illustration purposes because larger value won't columnize in the "renders as" part on many screens --> }} * <strong>Note 1:</strong> The syntax {{tlx|Reflist|2}} (for example), which specifies two columns of equal width ''regardless of the available display width'', is deprecated (and is disabled for mobile view). When you use 1 the template gives you a single column while 2 will pretend you specified 30em. When using higher column counts, it will pretend you specified 25em. * <strong>Note 2:</strong> Browser support: Internet Explorer 10+, Microsoft Edge, Firefox 2+, Chrome 4+, Safari 3.1+, Opera 11.1+ ===List-defined references=== {{see|Help:List-defined references}} A list of references may be defined within {{tl|Reflist}} using the {{para|refs}} parameter, just like including named {{tag|ref|params=name="..."}} elements inside the {{tag|references}} container. ====Example==== {{markup |<nowiki>This is reference 1.<ref name="refname1" /> This is reference 2.<ref name="refname2" /> ==References== {{Reflist|refs= <ref name="refname1">content1</ref> <ref name="refname2">content2</ref> }}</nowiki> |This is reference 1.<ref name="refname1" group=decimal/> This is reference 2.<ref name="refname2" group=decimal/> {{fake heading|sub=3|References}} {{Reflist|group=decimal|refs= <ref name="refname1">content1</ref> <ref name="refname2">content2</ref> }} }} ===Grouped references=== {{details|WP:REFGROUP}} References can be grouped into separate sections (for explanatory notes, table references, and the like) via <code>group=</code>: :{{tag|ref|open|params=group=<var>groupname</var>}} where <var>groupname</var> is (for example) <code>notes</code> or <code>sources</code>. The group name need not be enclosed in quotes; this differs from the footnote marker where quotes are required if the group name includes a space. Each group used in the article must have a matching reference list: :{{tlx|Reflist|2=group=<var>groupname</var>}} ====Predefined groups==== {{details|H:PREGROUP}} There are predefined group names that automatically set the labels in the footnote markers and the reference list to other styles. Thus, setting <code><nowiki>{{Reflist|group=lower-alpha}}</nowiki></code> will set the group to <code>lower-alpha</code> and will style the reference list with lower alpha characters. The matching footnote marker can be formed by {{tag|ref|params=group=lower-alpha}}. This is made easier by a series of templates to set the group/label styles for the footnote marker and the reference list: {{#section:Help:Footnotes|pregrouptable}} ===List styles=== {{for|technical details|Help:Cite link labels}} As noted in [[#Predefined groups|§ Predefined groups]], there are predefined groups that automatically add list styling. Using the listed templates is more convenient than using {{para|liststyle}}. Reference lists are by default numbered lists. By using the {{para|liststyle}} parameter, you can control how the list is rendered. For example, using {{para|liststyle|upper-roman}} will result in references being labeled with [[Roman numerals]] instead of decimal numbers. The parameter accepts any valid CSS value defined for <code>list-style-type</code> as shown below. {{CSS list-style-type values}} It is possible to use {{para|liststyle}} so that the labels for the footnote marker and the reference list marker differ. This should be used with care as it can be confusing to readers. For example: {{markup |1=<nowiki><ref group=note>Reference</ref> {{Reflist|group=note|liststyle=lower-alpha}} </nowiki> |2=<ref group=note>Reference</ref> {{Reflist|group=note|liststyle=lower-alpha}} }} ===Interaction with images=== {{Reflist hide}} In the unusual case of an image being placed to the left of a reference list, layout problems may occur on some browsers. This can be prevented by using the columns feature. ==Technical details== ===Font size=== The font size should reduce to 90% for most browsers, but may appear to show at 100% for Internet Explorer and possibly other browsers.<ref group=general name=fontsize /> As of December 21, 2010, the standard {{tag|references|single}} tag has the same font styling. The smaller font may be disabled through {{myprefs|Gadgets|Disable smaller font sizes of elements such as Infoboxes, Navboxes and References lists}}. ===Browser support for columns=== {{CSS3 multiple column layout}} Multiple columns are generated by using [[Cascading Style Sheets|CSS3]], which is still in development; thus only browsers that properly support the multi-column property will show multiple columns with {{tl|Reflist}}.<ref group=general name="stuffandnonsense" /><ref group=general name="w3org1" /> These browsers '''support''' CSS3 columns: * [[Gecko (layout engine)|Gecko]]-based browsers such as [[Mozilla Firefox]] * [[WebKit]]-based browsers such as [[Safari (web browser)|Safari]] and [[Google Chrome]] * [[Opera (web browser)|Opera]] from version 11.10 onward * [[Internet Explorer]] from version 10 onward These browsers do '''not support''' CSS3 columns: * Microsoft [[Trident (layout engine)|Trident]]-based browsers including Internet Explorer up to version 9<ref group=general name="msdn" /> * [[Opera (web browser)|Opera]] through to version 11 ===Widows and orphans=== The use of columns can result in [[widows and orphans]], where a citation at the bottom of a column may be split to the top of the next column. [[MediaWiki:Common.css]] includes CSS rules to prevent list items from breaking between columns. Widows may still show in extreme circumstances, such as a reference list formatted in columns where only a single reference is defined. {{markup |<nowiki>Lorem ipsum.<ref>Source name, access date, etc.</ref> Lorem ipsum dolor sit amet. ==References== {{Reflist|10em}}</nowiki> |Lorem ipsum.<ref>Source name, access date, etc.</ref> Lorem ipsum dolor sit amet. {{fake heading|sub=3|References}} {{Reflist|10em}} }} ===Supporting CSS=== {{tl|Reflist}} uses a CSS rule in [[MediaWiki:Common.css]] to set the font size: * <code>div.reflist { font-size: 90%; }</code> The following class is assigned by the template when column width is set: * <code>.references-column-width</code> The following CSS properties are utilized using the {{tl|column-width}} templates: * <code>column-width</code> CSS3 standard * <code>-moz-column-width</code> Mozilla CSS extension * <code>-webkit-column-width</code> Webkit CSS extension ===Customizing the view=== {{see|Help:Reference display customization}} By editing your CSS, the personal appearance of the reference list can be customized. From [[Special:Preferences|Preferences]], select the Appearance tab, then on the selected skin select Custom CSS. After editing and saving, follow the instructions at the top of the page to purge. See [[Wikipedia:Skin#Customisation (advanced users)]] for more help. '''Font size''' The font size for all reference lists defaults to 90% of the standard size. To change it, add: <source lang="css"> ol.references, div.reflist, div.refbegin { font-size: 90%; } </source> Change 90% to the desired size. '''Columns''' To disable columns, add: <source lang="css"> .references-column-width { -moz-column-width: auto !important; -webkit-column-width: auto !important; column-width: auto !important; } </source> '''Column dividers''' To add dividers (rules) between columns, add: <source lang="css"> .references-column-width { -moz-column-rule: 1px solid #aaa; -webkit-column-rule: 1px solid #aaa; column-rule: 1px solid #aaa; } </source> You can alter the appearance of the dividers by changing the values. ==Perennial suggestions== '''Collapsing and scrolling''' There have been a number of requests to add functionality for a collapsible or [[WP:SCROLLING|scrolling]] reference list. These requests have not been fulfilled due to issues with readability, accessibility, and printing. The applicable guidelines are at [[MOS:SCROLL]]. Links between the inline cite and the reference list do not work when the reference list is enclosed in a collapsed box. To display the reference list in a scrollbox or collapsed per user, see [[Help:Reference display customization]]. For discussion on previous attempts to do this with a template, see the discussions for [[Wikipedia:Templates for deletion/Log/2007 June 11#Template:Scrollref|Scrollref]] and [[Wikipedia:Templates for discussion/Log/2010 May 26#Template:Refbox|Refbox]]. '''Including the section title''' There have been suggestions to include section header markup such as <code>==References==</code>. This is inadvisable because: * There is no standard section name {{crossref|(see {{section link|WP:Manual of Style/Layout|Notes and references}})}}. * When transcluded, the article will have an edit link that will confusingly open the template for editing. ==Obsolete parameters== These parameters are no longer in use: * '''colwidth''': Same as specifying a column-width for the first unnamed parameter. Replaced by width as unnamed first parameter. * '''close''': Until 2014, the parameter {{para|close|1}} was used to work around a bug involving multiple uses of {{tl|Reflist}} on the same page. When the bug was fixed, this was removed. ''(For multiple uses on talk pages and other non-article pages structured in sections, see {{tl|Reflist-talk}}.)'' Articles using unsupported parameters are tracked in {{clc|Pages using reflist with unknown parameters}}. ==Template data== {{TemplateDataHeader}} <templatedata> { "description": "This template displays the list of footnotes at the end of an article and provides additional formatting and organizing options. After hitting \"Apply changes\" and turning back to VE read mode, you will not see the references list. After hitting \"Publish page\" and turning back to normal read mode the reference list will reappear with the changes applied, see T53146.", "params": { "1": { "label": "Columns / Column width", "type": "string", "required": false, "description": "Two modes supported. First mode (deprecated): integer number of fixed columns into which the reference list is to be rendered. Second mode: typographic unit of measurement such as 'em', specifying the width for the reference list columns, e.g. '33em'; spaced '33&nbsp;em' will not be recognized", "default": " 1 if < 11 references; otherwise 30em", "aliases": [ "colwidth" ] }, "liststyle": { "label": "Liststyle", "type": "string", "required": false, "description": "Specifies the style used when the reference list is enumerated; accepts any valid CSS value defined for list-style-type", "default": "decimal" }, "group": { "label": "Group", "type": "string", "required": false, "description": "Group is an identifier which restricts the references that are shown. Without this parameter, this template only shows references with no group identifier. With a group identifier specified, only references with a matching group identifier are handled. The rest are left alone." }, "refs": { "label": "List of references", "type": "string", "required": false, "description": "Provides a space to define named references for use in the article. References defined in this space are not shown unless used somewhere in the article." } } } </templatedata> ==See also== * {{phab|T53260}} - Cite: Support multi-column and alternative list-style for {{tag|references|s}} tag (like enwiki {{tl|reflist}}) * [[Wikipedia:Citing sources]]&nbsp;– style guide for the citation of sources * [[Wikipedia:Citation templates]]&nbsp;– templates for use with references * {{tl|Refbegin}} and {{tl|Refend}}&nbsp;– format reference lists '''Variants''' * {{tl|Template reference list}}&nbsp;– version of reflist for use in templates * {{tl|Reflist-talk}}&nbsp;– for use in talk page sections and other non-mainspace pages ==References== {{Reflist|group=general|refs= <ref group=general name=fontsize>See [[User:Edokter/fonttest]] for a comparison of font sizes for various browsers; see [//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Special%3ASearch&redirs=1&search=fonttest+prefix%3AMediaWiki+talk%3ACommon.css%2F&fulltext=Search&ns0=1 previous discussions] on changing the font size to resolve the IE issue.</ref> <ref group=general name=stuffandnonsense>{{cite web |accessdate=November 24, 2006 |date=December 30, 2005 |title=CSS3 Multi-Column Thriller |url=http://www.stuffandnonsense.co.uk/archives/css3_multi-column_thriller.html}}</ref> <ref group=general name=w3org1>{{cite web |url=http://www.w3.org/TR/css3-multicol/ |title=CSS3 module: Multi-column layout |publisher=[[World Wide Web Consortium|W3C]] |date=December 15, 2005 |accessdate=November 24, 2006}}</ref> <ref group=general name=msdn>{{cite web |url=http://msdn.microsoft.com/en-us/library/cc351024(VS.85).aspx#multicolumn |title=CSS Compatibility and Internet Explorer: Multi-column Layout |work=Microsoft Developer Network |publisher=Microsoft |accessdate=March 16, 2011}}</ref> }} {{Wikipedia referencing}} {{Wikipedia template messages}} {{Wikipedia technical help}} <includeonly> {{#ifeq:{{SUBPAGENAME}}|sandbox| | [[Category:Footnote templates]] [[Category:Reference list templates]] }}</includeonly> hi248d660p3yom8y8kwzvt9mz1tbw5t మాడ్యూల్:Check for unknown parameters 828 3039 13064 12341 2021-06-13T22:43:51Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మాడ్యూల్:Check_for_unknown_parameters]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి Scribunto text/plain -- This module may be used to compare the arguments passed to the parent -- with a list of arguments, returning a specified result if an argument is -- not on the list local p = {} local function trim(s) return s:match('^%s*(.-)%s*$') end local function isnotempty(s) return s and s:match('%S') end local function clean(text) -- Return text cleaned for display and truncated if too long. -- Strip markers are replaced with dummy text representing the original wikitext. local pos, truncated local function truncate(text) if truncated then return '' end if mw.ustring.len(text) > 25 then truncated = true text = mw.ustring.sub(text, 1, 25) .. '...' end return mw.text.nowiki(text) end local parts = {} for before, tag, remainder in text:gmatch('([^\127]*)\127[^\127]*%-(%l+)%-[^\127]*\127()') do pos = remainder table.insert(parts, truncate(before) .. '&lt;' .. tag .. '&gt;...&lt;/' .. tag .. '&gt;') end table.insert(parts, truncate(text:sub(pos or 1))) return table.concat(parts) end function p._check(args, pargs) if type(args) ~= "table" or type(pargs) ~= "table" then -- TODO: error handling return end local ignoreblank = isnotempty(args['ignoreblank']) local showblankpos = isnotempty(args['showblankpositional']) local knownargs = {} local unknown = args['unknown'] or 'Found _VALUE_, ' local preview = args['preview'] local values = {} local res = {} local regexps = {} -- create the list of known args, regular expressions, and the return string for k, v in pairs(args) do if type(k) == 'number' then v = trim(v) knownargs[v] = 1 elseif k:find('^regexp[1-9][0-9]*$') then table.insert(regexps, '^' .. v .. '$') end end if isnotempty(preview) then preview = '<div class="hatnote" style="color:red"><strong>Warning:</strong> ' .. preview .. ' (this message is shown only in preview).</div>' elseif preview == nil then preview = unknown end -- loop over the parent args, and make sure they are on the list for k, v in pairs(pargs) do if type(k) == 'string' and knownargs[k] == nil then local knownflag = false for _, regexp in ipairs(regexps) do if mw.ustring.match(k, regexp) then knownflag = true break end end if not knownflag and ( not ignoreblank or isnotempty(v) ) then table.insert(values, clean(k)) end elseif type(k) == 'number' and knownargs[tostring(k)] == nil and ( showblankpos or isnotempty(v) ) then table.insert(values, k .. ' = ' .. clean(v)) end end -- add results to the output tables if #values > 0 then if mw.getCurrentFrame():preprocess( "{{REVISIONID}}" ) == "" then unknown = preview end for _, v in pairs(values) do if v == '' then -- Fix odd bug for | = which gets stripped to the empty string and -- breaks category links v = ' ' end -- avoid error with v = 'example%2' ("invalid capture index") local r = unknown:gsub('_VALUE_', {_VALUE_ = v}) table.insert(res, r) end end return table.concat(res) end function p.check(frame) local args = frame.args local pargs = frame:getParent().args return p._check(args, pargs) end return p fai6f8jbbmvoyopkl9xbkhi5th8yqh4 మాడ్యూల్:Check for unknown parameters/doc 828 3040 6844 2020-07-31T11:10:16Z Arjunaraoc 266 copied from tewiki wikitext text/x-wiki {{module rating|beta}} <!-- Categories go at the bottom of this page and interwikis go in Wikidata. --> This module may be appended to a template to check for uses of unknown parameters. == Usage == <pre> {{#invoke:check for unknown parameters|check |unknown=[[Category:Some tracking category]] |arg1|arg2|...|argN}} </pre> or to sort the entries in the tracking category by parameter <pre> {{#invoke:check for unknown parameters|check |unknown=[[Category:Some tracking category|_VALUE_]] |arg1|arg2|...|argN}} </pre> or for an explicit red error message <pre> {{#invoke:check for unknown parameters|check |unknown=<span class=error>Sorry, I don't recognize _VALUE_</span> |arg1|arg2|...|argN}} </pre> or to use hidden error messages which can be viewed in the HTML source <pre> {{#invoke:check for unknown parameters|check |unknown=<span style="display:none">HIDDEN ERROR: Usage of "_VALUE_" is not recognized</span> |arg1|arg2|...|argN}} </pre> Here, <code>arg1</code>, <code>arg2</code>, ..., <code>argN</code>, are the known parameters. Any parameter which is used, but not on this list, will cause the module to return whatever is passed with the <code>unknown</code> parameter. The <code>_VALUE_</code> keyword, if used, will be changed to the name of the parameter. This is useful for either sorting the entries in a tracking category, or for provide more explicit information. By default, the module makes no distinction between a defined-but-blank parameter and a non-blank parameter. To only track non-blank parameters use {{para|ignoreblank|1}}. == Example == <pre> {{Infobox | above = {{{name|}}} | label1 = Height | data1 = {{{height|}}} | label2 = Weight | data2 = {{{weight|}}} | label3 = Website | data3 = {{{website|}}} }}<!-- end infobox, start tracking -->{{#invoke:Check for unknown parameters|check | unknown = [[Category:Some tracking category|_VALUE_]] | name | height | weight | website }}</pre> <includeonly>{{#ifeq:{{SUBPAGENAME}}|sandbox|| <!-- Categories go here and interwikis go in Wikidata. --> }}</includeonly> jzcskfwzylesvjyswpdfxe909lk7jlo మూస:Module rating 10 3041 6845 2020-07-31T11:12:27Z Arjunaraoc 266 copied from tewiki wikitext text/x-wiki <includeonly>{{Module other|{{ombox | type = notice | image = {{#switch: {{{1|}}} | pre-alpha | prealpha | pa = [[File:Ambox warning blue construction.svg|40x40px|link=|alt=Pre-alpha]] | alpha | a = [[File:Alpha lowercase.svg|26x26px|link=|alt=Alpha]] | beta | b = [[File:Greek lc beta.svg|40x40px|link=|alt=Beta]] | release | r | general | g = [[File:Green check.svg|40x40px|link=|alt=Ready for use]] | protected | protect | p = [[File:{{#switch:{{#invoke:Effective protection level|edit|{{#switch:{{SUBPAGENAME}}|doc|sandbox={{FULLBASEPAGENAME}}|{{FULLPAGENAME}}}}}}|autoconfirmed=Semi|extendedconfirmed=Extended|accountcreator|templateeditor=Template|#default=Full}}-protection-shackle.svg|40x40px|link=|alt=Protected]] | semiprotected | semiprotect | semi =[[File:Semi-protection-shackle.svg|40x40px|link=|alt=Semi-protected]] }} | style = | textstyle = | text = {{#switch: {{{1|}}} | pre-alpha | prealpha | pa = This module is rated as [[:Category:Modules in pre-alpha development|pre-alpha]]. It is unfinished, and may or may not be in active development. It should not be used from article namespace pages. Modules remain pre-alpha until the original editor (or someone who takes one over if it is abandoned for some time) is satisfied with the basic structure.<!-- -->{{#switch: {{SUBPAGENAME}}|doc|sandbox=<!-- No category for /doc or /sandbox subpages --> | {{#ifeq: {{{nocat|}}} | true | <!-- No category if user sets nocat=true --> | [[Category:Modules in pre-alpha development|{{PAGENAME}}]] }} }} | alpha | a = This module is rated as [[:Category:Modules in alpha|alpha]]. It is ready for third-party input, and may be used on a few pages to see if problems arise, but should be watched. Suggestions for new features or changes in their input and output mechanisms are welcome.<!-- -->{{#switch: {{SUBPAGENAME}}|doc|sandbox=<!-- No category for /doc or /sandbox subpages --> | {{#ifeq: {{{nocat|}}} | true | <!-- No category if user sets nocat=true --> | [[Category:Modules in alpha|{{PAGENAME}}]] }} }} | beta | b = This module is rated as [[:Category:Modules in beta|beta]], and is ready for widespread use. It is still new and should be used with some caution to ensure the results are as expected.<!-- -->{{#switch: {{SUBPAGENAME}}|doc|sandbox=<!-- No category for /doc or /sandbox subpages --> | {{#ifeq: {{{nocat|}}} | true | <!-- No category if user sets nocat=true --> | [[Category:Modules in beta|{{PAGENAME}}]] }} }} | release | r | general | g = This module is rated as [[:Category:Modules for general use|ready for general use]]. It has reached a mature form and is thought to be bug-free and ready for use wherever appropriate. It is ready to mention on help pages and other Wikipedia resources as an option for new users to learn. To reduce server load and bad output, it should be improved by [[Wikipedia:Template sandbox and test cases|sandbox testing]] rather than repeated trial-and-error editing.<!-- -->{{#switch: {{SUBPAGENAME}}|doc|sandbox=<!-- No category for /doc or /sandbox subpages --> | {{#ifeq: {{{nocat|}}} | true | <!-- No category if user sets nocat=true --> | [[Category:Modules for general use|{{PAGENAME}}]] }} }} | protected | protect | p = This module is [[:Category:Modules subject to page protection|subject to page protection]]. It is a [[Wikipedia:High-risk templates|highly visible module]] in use by a very large number of pages, or is [[Wikipedia:Substitution|substituted]] very frequently. Because vandalism or mistakes would affect many pages, and even trivial editing might cause substantial load on the servers, it is [[Wikipedia:Protection policy|protected]] from editing.<!-- -->{{#switch: {{SUBPAGENAME}}|doc|sandbox=<!-- No category for /doc or /sandbox subpages --> | {{#ifeq: {{{nocat|}}} | true | <!-- No category if user sets nocat=true --> | [[Category:Modules subject to page protection|{{PAGENAME}}]] }} }} | semiprotected | semiprotect | semi = This module is [[:Category:Modules subject to page protection|subject to page protection]]. It is a [[Wikipedia:High-risk templates|highly visible module]] in use by a very large number of pages, or is [[Wikipedia:Substitution|substituted]] very frequently. Because vandalism or mistakes would affect many pages, and even trivial editing might cause substantial load on the servers, it is [[WP:SEMI|semi-protected]] from editing.<!-- -->{{#switch: {{SUBPAGENAME}}|doc|sandbox=<!-- No category for /doc or /sandbox subpages --> | {{#ifeq: {{{nocat|}}} | true | <!-- No category if user sets nocat=true --> | [[Category:Modules subject to page protection|{{PAGENAME}}]] }} }} | #default = {{error|Module rating is invalid or not specified.}} }} }}|{{error|Error: {{tl|Module rating}} must be placed in the Module namespace.}} [[Category:Pages with templates in the wrong namespace]]|demospace={{{demospace|<noinclude>module</noinclude>}}}}}</includeonly><noinclude> {{module rating|release|nocat=true|demospace=module}} {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage, and interwikis go in Wikidata. --> </noinclude> 0sz9vitoosshga8k1th5f56110p1mbm మూస:Module other 10 3042 6846 2020-07-31T11:13:11Z Arjunaraoc 266 copied from tewiki wikitext text/x-wiki {{#switch: <!--If no or empty "demospace" parameter then detect namespace--> {{#if:{{{demospace|}}} | {{lc: {{{demospace}}} }} <!--Use lower case "demospace"--> | {{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:Module}} | module | other }} }} | module = {{{1|}}} | other | #default = {{{2|}}} }}<!--End switch--><noinclude> {{documentation}} <!-- Add categories to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> hkbl5plcxm5aoufub8v8x85pgd4n1e4 మూస:స్వాగతం 10 3044 33069 6938 2022-03-26T14:14:34Z Minorax 2177 fix lint wikitext text/x-wiki <noinclude> ఈ మూస కొత్త సభ్యులను వికీబుక్స్ కి ఆహ్వానించుట కొరకు ఉపయోగించవచ్చు. దీనిని వాడుటకు మీరు కొత్త సభ్యుల చర్చా పేజీలో # <code><nowiki> {{subst:స్వాగతం}}</nowiki></code> చేరిస్తే సరిపోతుంది. ---- [[వర్గం: వికీబుక్స్ నిర్వహణ మూసలు]] </noinclude> == స్వాగతం == <div style="align: center; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: Orange;"> <div class="center"><span style="font-size:large; color:black;">{{PAGENAME}} గారు, తెలుగు వికీబుక్స్ కు <span style="color:white;">స్వాగతం!</span>! [[దస్త్రం:Wikibooks-logo-en-noslogan.svg|40px]]</span></div></div> <div style="align: left; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: white;"> {{PAGENAME}} గారు, [[w:వికీబుక్స్|తెలుగు వికీబుక్స్]] కు స్వాగతం! వికీబుక్స్ లో సభ్యులైనందుకు అభినందనలు. *ఈ సముదాయములో మీ పని సజావుగా సాగుతుందని ఆశిస్తున్నాం. ఈ సముదాయం గూర్చిన ప్రశ్నలను [[Wikibooks:సముదాయ పందిరి|సముదాయ పందిరి]]లో అడగవచ్చు లేదా సముదాయానికి సంబంధించిన విషయాలను చర్చించవచ్చు. * తెలుగులో ఎలా రాయాలో తెలుసుకోవడానికి [[w:వికీపీడియా:తెలుగులో రచనలు చెయ్యడం|తెలుగులో రచనలు చెయ్యడం]] మరియు [[w:వికీపీడియా:టైపింగు సహాయం|టైపింగు సహాయం]] మరియు [[w:కీ బోర్డు|కీ బోర్డు]] చదవండి. * దిద్దుబాటు పెట్టె పై భాగంలో ని కలంతోసంతకం వున్న బొమ్మ పై నొక్కిన లేక నాలుగు టిల్డెలతో <nowiki>(~~~~)</nowiki> ఇలా సంతకం చేస్తే మీ పేరు, తేదీ, టైము ముద్రితమౌతాయి. (ఇది చర్చా పేజీలకు మాత్రమే పరిమితం, చర్చ ఎవరు జరిపారో తెలియడానికి, వ్యాసాలలో చెయ్యరాదు.) * వికీబుక్స్ ఉపయోగిస్తున్నప్పుడు మీకేమయినా సందేహాలు వస్తే [http://te.wikibooks.org/w/index.php?title={{TALKPAGENAMEE}}&action=edit&section=new&preload=template:helpme-preload&preloadtitle=సందేహం ఇక్కడ] నొక్కి, మీ సందేహాన్ని అడగండి. వీలయినంత త్వరగా వికీ విధివిధానాలు తెలిసిన సభ్యులు మీ సందేహాన్ని నివృత్తి చేస్తారు. * మీరు ఈ సైటు గురించి అభిప్రాయాలు [[వికీబుక్స్:అభిప్రాయాలు| ఇక్కడ]] వ్రాయండి తెలుగు వికీబుక్స్ లో మళ్ళీ మళ్ళీ కలుద్దాం. [[బొమ్మ:Smile icon.png|25px]] &nbsp;<includeonly>~~</includeonly><includeonly>~~</includeonly> </div> sz41mwodalswrdwpivn7kh9y02hcxj1 మూస:Helpme-preload 10 3045 6936 2020-08-01T07:05:58Z Arjunaraoc 266 '<includeonly>{{సహాయం కావాలి}} <!-- మీ ప్రశ్నలను తెలుగు, ల...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki <includeonly>{{సహాయం కావాలి}} <!-- మీ ప్రశ్నలను తెలుగు, లేక ఇంగ్లీషులో "విషయం/ శీర్షిక" పెట్టె లో 'సందేహం' బదులుగా క్లుప్తంగా మీ సందేహం శీర్షిక రాయండి, దాని విస్తరణ ఈ వరుస క్రింద రాయండి. ఆ తరువాత 'మార్పులను ప్రచురించు' పెట్టె పై నొక్కి భద్రపరచండి. ధన్యవాదాలు--> <!-- ఈ వరుస తరువాత మీ సంతకం తేదీ తో చేరుతుంది కావున మార్చవద్దు--> —~~<includeonly></includeonly>~~ <noinclude>[[వర్గం:వికీబుక్స్ నిర్వహణ మూసలు]] </noinclude> 6zjklyfphi130lmzqlgztavhyzbjf5o మూస:సహకారం స్థితి 10 3047 7253 6981 2020-09-04T21:53:45Z Arjunaraoc 266 common.css updated [[Special:Contributions/Arjunaraoc|Arjunaraoc]] ([[User talk:Arjunaraoc|చర్చ]]) యొక్క కూర్పు 6981 ను రద్దుచెయ్యి wikitext text/x-wiki {| class="infobox plainlinks" style="width: {{{box-width|360px}}}" |<div style="padding-top: 4px; text-align: center">{{{image|[[దస్త్రం:Nuvola apps kuser.svg|{{{image-width|40px}}}]]}}}''' సహకారం స్థితి<br/>{{Purge|తాజా చేయి}}<br/> ప్రాజెక్టు, చర్చాపేజీలలో మీ సందేహం విభాగంలో శీర్షిక తరువాత {{tl|సహాయం కావాలి}} చేర్చడం ద్వారా మీ సందేహం పేజీ క్రింద కనబడుతుంది. ఉదాహరణ ప్రశ్నలకు [[:వర్గం:సహాయం చేయబడిన పేజీలు|సహాయం చేయబడిన పేజీలు]] చూడండి. సమాధానమీయగల సభ్యులు, ముఖ్యంగా [[వికీపీడియా:నిర్వాహకులు|నిర్వాహకులు]] సభ్యుల సందేహాలకు త్వరగా స్పందించివికీ అభివృద్ధికి దోహదపడవలసిందిగా మనవి. గతంలో [[:వర్గం:సహాయం కావాలి-‌విఫలం పేజీలు| సహాయం కొరకు ప్రయత్నించి విఫలం]] అయిన పేజీలకు కూడా మీరు స్పందించవచ్చు. </div> ---- <categorytree mode=pages showcount="on">సహాయం కోసం ఎదురు చూస్తున్న సభ్యులు లేక పేజీలు</categorytree> |} <noinclude>[[వర్గం:వికీబుక్స్ నిర్వహణ మూసలు]] </noinclude> f8jh48iaqafrc9g71sxplpa079tyfai మూస:సహాయం కావాలి 10 3048 6945 6942 2020-08-01T07:56:49Z Arjunaraoc 266 wikitext text/x-wiki <div style="background-color: {{{b-color|#f4f4ff}}}; padding: 1em; margin: 10px; border: 1px lightblue solid; font-size: 100%; text-align: center" id="helpbox"> '''<big>సహాయం కావాలి</big>. {{#if:{{{1|{{{helptext|}}}}}}|<br /> '''"'''''{{{1|{{{helptext|}}}}}}'''''"}} <br />దీనిని ఉపయోగించటానికి తగిన చర్చా పేజీలో, తగు శీర్షికతో కొత్త విభాగం ప్రారంభించి దానిలో {{tl|సహాయం కావాలి}} ముూస చేర్చి ఆతరువాత మీ సందేహాన్ని లేక సమస్యను వివరించండి. ఒకవేళ కొంతమంది సభ్యులకు (ఉదాహరణకు మీకు సందేహమున్న పేజీలో చర్చావిషయమైన మార్పుని చేర్చినవారు, లేక మీ దృష్టిలో విషయంపై నైపుణ్యం కలవారు) ప్రత్యేకంగా తెలియచేయదలచుకుంటే వివరణలో ఆ సభ్యుల పేర్లకు వికీలింకులు చేర్చటం ద్వారా వారికి [[w:వికీపీడియా: సూచనల వ్యవస్థ|వికీ సూచనల వ్యవస్థ(ఎకో)]] ద్వారా సందేశాలు పంప వీలుంది. <br />ఈ లోపల [[:వర్గం:సహాయం చేయబడిన పేజీలు|సహాయం చేయబడిన పేజీలను]] , [[:వర్గం:సహాయం కావాలి-‌విఫలం పేజీలు|సహాయం కొరకు ప్రయత్నించి విఫలం అయిన పేజీలను]], చూడండి. *'''''సహాయపడే వారికి గమనిక:''' మీరు నిర్వాహకులు కాకపోతే సహాయం చేసిన తరువాత <nowiki>{{సహాయం కావాలి}}</nowiki> మూసను మార్చవద్దు. సహాయం కోరిన వ్యక్తి గాని, స్పందన తరువాత నిర్వాహకులు మూసను {{tl|సహాయం చేయబడింది}} తో మార్చవలెను. వారం రోజులలోగా స్పందనలు లేకపోతే {{tl|సహాయం కావాలి-విఫలం}}'' తో మార్చి అలా మార్చినట్లు వ్యాఖ్య చేర్చండి. </div><includeonly>[[వర్గం:సహాయం కోసం ఎదురు చూస్తున్న సభ్యులు లేక పేజీలు|{{PAGENAME}}]]</includeonly> <noinclude> ---- ఈ మూస చేర్చిన పేజీలు [[:వర్గం:సహాయం కోసం ఎదురు చూస్తున్న సభ్యులు లేక పేజీలు]] అనే వర్గంలోకి చేరిపోతాయి. తెవికీలో రచ్చబండ, సముదాయపందిరిలో దీని గణాంకాలను తద్వారా అవసరమైన పేజీలకు లింకులను చేరే సౌకర్యం కలిగించటమైనది. <!--Categories--> [[వర్గం:చర్చాపేజీ మూసలు]] [[వర్గం:Wikipedia notification templates|{{PAGENAME}}]] [[వర్గం:Templates using ParserFunctions|{{PAGENAME}}]] <!--Other languages--> </noinclude> axlxxhzhl5rlpjjj1hznu0rtnw83kdw మూస:సహాయం చేయబడింది 10 3049 6943 2020-08-01T07:54:50Z Arjunaraoc 266 '[[File:Yes check.svg|18px|alt=Yes|link=]]<span style="display:none">Y</span><!--template:tick--> '''సహాయం...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki [[File:Yes check.svg|18px|alt=Yes|link=]]<span style="display:none">Y</span><!--template:tick--> '''సహాయం అందించబడింది'''<br/><!--template:done--> <includeonly>[[వర్గం:సహాయం చేయబడిన పేజీలు|{{PAGENAME}}]]</includeonly> <noinclude> [[వర్గం:చర్చాపేజీ మూసలు]] <noinclude>[[Category:Image with comment templates]]</noinclude> 3zilyo6kijwjvuh3hrov9wedakwkt28 మూస:సహాయం కావాలి-విఫలం 10 3050 6944 2020-08-01T07:55:43Z Arjunaraoc 266 తెవికీనుండి, మార్పులతో wikitext text/x-wiki <div style="background-color: {{{b-color|#f4f4ff}}}; padding: 1em; margin: 10px; border: 1px lightblue solid; font-size: 100%; text-align: center" id="helpbox"> '''<big>సహాయం కావాలి-విఫలం</big>. {{#if:{{{1|{{{helptext|}}}}}}|<br /> '''"'''''{{{1|{{{helptext|}}}}}}'''''"}} <br />{{tl|సహాయం కావాలి}} ద్వారా సహాయం కోరినప్పటికీ వారంరోజులలోగా స్పందనలు లేని వాటికి ఈ మూసను వాడాలి. అప్పుడు ఈ పేజీలు [[:వర్గం:సహాయం కావాలి-‌విఫలం పేజీలు]] అనే వర్గంలోకి చేరిపోతాయి. *'''''సహాయపడే వారికి గమనిక:''' మీరు స్పందించదలిస్తే సహాయం కోరిన వారి వాడుకరి పేరుకి వికీలింకు మీ స్పందనలో చేర్చి, {{tl|సహాయం కావాలి-విఫలం}} అనే మూసను {{tl|సహాయం చేయబడింది}} గా మార్చండి. </div><includeonly>[[వర్గం:సహాయం కావాలి-‌విఫలం పేజీలు|{{PAGENAME}}]]</includeonly> <noinclude> <!--Categories--> [[వర్గం:చర్చాపేజీ మూసలు]] [[వర్గం:Templates using ParserFunctions|{{PAGENAME}}]] 7fv2mjkjubxn0g7kurnanspocwgasod మూస:Outdent 10 3051 6966 2020-08-03T04:24:33Z Arjunaraoc 266 '{{#invoke:outdent|outdent}}<noinclude> {{documentation}} </noinclude>' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki {{#invoke:outdent|outdent}}<noinclude> {{documentation}} </noinclude> om4l7r501djd3qzuneqnsvxr7fzemga మూస:Outdent/doc 10 3052 6967 2020-08-03T04:25:02Z Arjunaraoc 266 తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{Documentation subpage}} {{nosubst}} {{lua|Module:Outdent}} {{Template shortcut|od|out}} <!--Categories where indicated at the bottom of this page, please; interwikis at Wikidata (see [[Wikipedia:Wikidata]])--> For outdenting a reply on a talk page when indention gets too deep. Indenting on talk pages is done using colons and asterisks and hashes to produce "tabs"; this template produces a connector bar and (optionally) initial text to indicate an outdent, with the length of the bar specified by the number of colons used in the template. The left margin is sent to the position of the template. "<nowiki>::{{od}}</nowiki>" produces ::{{od}} The template also has a named parameter to reverse the direction of the bar to indicate deeper indentation- see [[#Indent]] below. "<nowiki>::{{od|reverse=x}}</nowiki>" produces: ::{{od|reverse=x}} == Usage == <code><nowiki>{{ Outdent / outdent / out / od| optional param1 | optional param2 | reverse / indent / r / in = | test_line_width = }} </nowiki></code> <div style="border:thin green solid; padding:8px; margin:4px"> {{para|1}} *The number to tabs/indentations to outdent *Value may be colons, hashes (count for 2) and asterisks or just values. *When using this you may copy the colons, hashes and asterisks from the start of the last message as the first parameter. *If the first parameter is not used, the default value of 10 is used. *A value of zero causes the template to return a pipe (|). *'''Recommended''' </div> <div style="border:thin green solid; padding:8px; margin:4px"> {{para|2}} *If used, specifies that the string ([[WP:Indentation#Outdenting|outdent]]) is to be placed at the start of the new line's text. *Can be any value. </div> <div style="border:thin green solid; padding:8px; margin:4px"> {{para|reverse}} ({{para|indent}}, {{para|r}}, {{para|in}}) *Can be set so: <nowiki>{{</nowiki>Outdent|reverse=''string''}} where string can be any character or string of characters. It will also work with the optional unnamed parameters described previously. Its purpose is to allow for indention. See examples below. *Can be any value. </div> <div style="border:thin green solid; padding:8px; margin:4px"> {{para|test_line_width}} *Set to any string to test the line creating and reduction functions in the module. *'''Not recommended''' </div> The default number of colons is 10. When the value specified is over 40, the module stops at 40 (for readability reasons). The template also recognizes the named parameter "reverse" — see [[#Indent]] below. ==Examples== To outdent posts, insert the number of colons that were used for indenting in the previous post, or use an integer value for that number. <div style="border:thin blue solid; padding:8px; margin:4px"> <pre>::::This is the previous post, indented 4 levels {{Outdent|::::}} Start of a new post</pre> displays as ::::This is the previous post, indented 4 levels {{Outdent|::::}} Start of a new post </div> <div style="border:thin blue solid; padding:8px; margin:4px"> <pre>::::::This is the previous post, indented 6 levels {{Outdent|6}} Start of a new post</pre> displays as ::::::This is the previous post, indented 6 levels {{Outdent|6}} Start of a new post </div> <div style="border:thin blue solid; padding:8px; margin:4px"> <pre>Alternatively: ::::::This is the previous post, indented 6 levels {{Outdent}} Start of a new post. ''(Note that the bar is longer — it is using the default value of 10.)''</pre> displays as ::::::This is the previous post, indented 6 levels {{Outdent}} Start of a new post. ''(Note that the bar is longer — it is using the default value of 10.)'' </div> You can also have the template automatically add a linked tag, by adding any second parameter (its specific value is discarded): <div style="border:thin blue solid; padding:8px; margin:4px"> <pre>::::::This is the previous post, indented 6 levels {{Outdent|6|link}} Start of a new post</pre> displays as ::::::This is the previous post, indented 6 levels {{Outdent|6|link}} Start of a new post </div> To not outdent all the way to the left margin, the outdent template itself can be indented using one or more colons: <div style="border:thin blue solid; padding:8px; margin:4px"> <pre>::::::This is the previous post, indented 6 levels ::{{Outdent|4}} Start of a new post</pre> displays as ::::::This is the previous post, indented 6 levels ::{{Outdent|4}} Start of a new post </div> ;More examples <div style="border:thin blue solid; padding:8px; margin:4px"> <nowiki>{{Outdent}}xxx </nowiki>{{Outdent}}xxx<br> </div> <div style="border:thin blue solid; padding:8px; margin:4px"> <nowiki>{{outdent|1}}xxx </nowiki>{{outdent|1}}xxx<br> </div> <div style="border:thin blue solid; padding:8px; margin:4px"> <nowiki>{{od|2}}xxx </nowiki>{{od|2}}xxx </div> <div style="border:thin blue solid; padding:8px; margin:4px"> <nowiki>{{od|6}}xxx </nowiki>{{od|6}}xxx </div> <div style="border:thin blue solid; padding:8px; margin:4px"> :::<nowiki>{{od|1|anything}}xxx</nowiki>{{od|1|anything}}xxx </div> <div style="border:thin blue solid; padding:8px; margin:4px"> :::<nowiki>{{od|6|xxx}}xxx </nowiki>{{od|6|xxx}}xxx </div> === Indent === <div style="border:thin blue solid; padding:8px; margin:4px"> <pre>::::::This is the previous post, indented 6 levels ::{{Outdent|4}} Start of a new post indented 2 levels using a bar of length 6-2=4. ::{{Outdent|5|reverse=yes}} :::::::Indent 7 levels using a reversed bar of length 7-2=5.</pre> displays as ::::::This is the previous post, indented 6 levels ::{{Outdent|4}} Start of a new post indented 2 levels using a bar of length 6-2=4. ::{{Outdent|5|reverse=yes}} :::::::Indent 7 levels using a reversed bar of length 7-2=5. </div> <div style="border:thin blue solid; padding:8px; margin:4px"> <pre> ::::::Original conversation. ::::::{{od|3|reverse=x}} :::::::::Afterthought. :::::::{{od|2}} :::::::Continuation of original conversation.</pre> displays as ::::::Original conversation. ::::::{{od|3|reverse=x}} :::::::::Afterthought. :::::::{{od|2}} :::::::Continuation of original conversation.</pre> </div> ===Link=== <div style="border:thin blue solid; padding:8px; margin:4px"> <pre> ::::::::::Last post, indented 10 levels. "<nowiki>{{od|10}}xxx</nowiki>" New post </pre> displays as ::::::::::Last post, indented 10 levels. ::{{od}}xxx New post </div> Whereas: <div style="border:thin blue solid; padding:8px; margin:4px"> <pre> ::::::::::Last post, indented 10 levels. "<nowiki>{{od|10|xxx}}xxx</nowiki>" New post </pre> displays as ::::::::::Last post, indented 10 levels. {{od|10|xxx}}xxx New post </div> == CSS and hide == This template is contained in the CSS class "outdent-template". Users who would prefer not to see the template can add the following line to their custom CSS ([[Special:MyPage/common.css]]): :<code>span.outdent-template { display: none; }</code> == Other outdent templates == {{tl|Undent}}, {{tl|Outdent2}} and {{tl|od2}} — Rather than a bar on the previous line, produces a bracketed arrow on the same line. "<nowiki>::{{od2}}xxx</nowiki>" produces: <div style="border:thin blue solid; padding:8px; margin:4px"> ::::Last comment {{od2}}My comment </div> == See also == * [[Wikipedia:Indent]] * [[Wikipedia:Talk page guidelines]] {{Inline talk templates}} <includeonly>{{#ifeq:{{SUBPAGENAME}}|sandbox | | <!--Categories below this line, please; interwikis at Wikidata--> [[Category:Inline talk templates]] }}</includeonly> 1hmwamb92w5903eyxopwrxv7wf7s88p మాడ్యూల్:Outdent 828 3053 6968 2020-08-03T04:26:25Z Arjunaraoc 266 తెవికీనుండి Scribunto text/plain local p = {} local getArgs = require('Module:Arguments').getArgs function p.outdent (frame) local args = getArgs (frame) local count = 0 local Start = '┌' local End = '┘' local i = 0 local line = '' local outside = mw.html.create('span') local indentTable = {'reverse','indent','in','r'} -- lsit of parameters that mean reverse/indent for k,v in pairs(indentTable) do -- set start and end if reversed if args[v] then Start = '└' End = '┐' end end if not args[1] then args[1] = '' end -- un-nil args[1] for _ in string.gmatch(args[1],':') do count = count+1 -- increase count for every : end for _ in string.gmatch(args[1],'*') do count = count+1 -- increase count for every * end for _ in string.gmatch(args[1],'#') do count = count+2 -- increase count by 2 for every # end if count == 0 then -- set count to args[1] if needed count = tonumber(args[1]) end if not count then count = 10 -- 10 default end if count > 40 then count = 40 -- 40 max end count = count * 1.6 - 0.7 -- convert to width local lineMath = math.ceil(count * 1.6) while i < lineMath do -- create line line = line..'─' i = i+1 end if count == - 0.7 then -- set to pipe | if count was 0 line = '|' Start = '' End = '' end outside -- create span tag :addClass('outdent-template') :css('display','block') :css('margin-top','-0.5em') :css('color','#AAA;') :wikitext('<span style="display:inline-block; overflow:hidden;">'..Start..'</span>') -- start :wikitext('<span style="display:inline-block; overflow:hidden; word-wrap:normal; width:'..count..'em;">'..line..'</span>') -- middle :wikitext('<span style="display:inline-block; overflow:hidden;">'..End..'</span>') -- end if line ~= '|' then -- if not pipe (|) outside :css('position','relative') :css('left','-0.25em') else outside :css('margin-top','0.25em') end if args['test_line_width'] then -- used to test line width before and after width reduction return 'Before:'..'<br />'..line..'<br />'..'After:'..'<br />'..'<span style="display:inline-block;overflow:hidden;word-wrap:normal;width:'..count..'em;">'..line..'</span>'..'<br />'..'Final:'..'<br />'..tostring(outside) end if args[2] then local note = mw.html.create('span') note:wikitext('([[Wikipedia:Indentation#Outdenting|outdent]])&#32;') -- add (outdent) if needed return tostring(outside)..tostring(note) else return outside end end return p 0zrrlvqu0sm0jtx3nucol1pgrfk7eu5 మాడ్యూల్:Arguments 828 3054 18721 6971 2021-07-05T01:42:17Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మాడ్యూల్:Arguments]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి Scribunto text/plain -- This module provides easy processing of arguments passed to Scribunto from -- #invoke. It is intended for use by other Lua modules, and should not be -- called from #invoke directly. local libraryUtil = require('libraryUtil') local checkType = libraryUtil.checkType local arguments = {} -- Generate four different tidyVal functions, so that we don't have to check the -- options every time we call it. local function tidyValDefault(key, val) if type(val) == 'string' then val = val:match('^%s*(.-)%s*$') if val == '' then return nil else return val end else return val end end local function tidyValTrimOnly(key, val) if type(val) == 'string' then return val:match('^%s*(.-)%s*$') else return val end end local function tidyValRemoveBlanksOnly(key, val) if type(val) == 'string' then if val:find('%S') then return val else return nil end else return val end end local function tidyValNoChange(key, val) return val end local function matchesTitle(given, title) local tp = type( given ) return (tp == 'string' or tp == 'number') and mw.title.new( given ).prefixedText == title end local translate_mt = { __index = function(t, k) return k end } function arguments.getArgs(frame, options) checkType('getArgs', 1, frame, 'table', true) checkType('getArgs', 2, options, 'table', true) frame = frame or {} options = options or {} --[[ -- Set up argument translation. --]] options.translate = options.translate or {} if getmetatable(options.translate) == nil then setmetatable(options.translate, translate_mt) end if options.backtranslate == nil then options.backtranslate = {} for k,v in pairs(options.translate) do options.backtranslate[v] = k end end if options.backtranslate and getmetatable(options.backtranslate) == nil then setmetatable(options.backtranslate, { __index = function(t, k) if options.translate[k] ~= k then return nil else return k end end }) end --[[ -- Get the argument tables. If we were passed a valid frame object, get the -- frame arguments (fargs) and the parent frame arguments (pargs), depending -- on the options set and on the parent frame's availability. If we weren't -- passed a valid frame object, we are being called from another Lua module -- or from the debug console, so assume that we were passed a table of args -- directly, and assign it to a new variable (luaArgs). --]] local fargs, pargs, luaArgs if type(frame.args) == 'table' and type(frame.getParent) == 'function' then if options.wrappers then --[[ -- The wrappers option makes Module:Arguments look up arguments in -- either the frame argument table or the parent argument table, but -- not both. This means that users can use either the #invoke syntax -- or a wrapper template without the loss of performance associated -- with looking arguments up in both the frame and the parent frame. -- Module:Arguments will look up arguments in the parent frame -- if it finds the parent frame's title in options.wrapper; -- otherwise it will look up arguments in the frame object passed -- to getArgs. --]] local parent = frame:getParent() if not parent then fargs = frame.args else local title = parent:getTitle():gsub('/sandbox$', '') local found = false if matchesTitle(options.wrappers, title) then found = true elseif type(options.wrappers) == 'table' then for _,v in pairs(options.wrappers) do if matchesTitle(v, title) then found = true break end end end -- We test for false specifically here so that nil (the default) acts like true. if found or options.frameOnly == false then pargs = parent.args end if not found or options.parentOnly == false then fargs = frame.args end end else -- options.wrapper isn't set, so check the other options. if not options.parentOnly then fargs = frame.args end if not options.frameOnly then local parent = frame:getParent() pargs = parent and parent.args or nil end end if options.parentFirst then fargs, pargs = pargs, fargs end else luaArgs = frame end -- Set the order of precedence of the argument tables. If the variables are -- nil, nothing will be added to the table, which is how we avoid clashes -- between the frame/parent args and the Lua args. local argTables = {fargs} argTables[#argTables + 1] = pargs argTables[#argTables + 1] = luaArgs --[[ -- Generate the tidyVal function. If it has been specified by the user, we -- use that; if not, we choose one of four functions depending on the -- options chosen. This is so that we don't have to call the options table -- every time the function is called. --]] local tidyVal = options.valueFunc if tidyVal then if type(tidyVal) ~= 'function' then error( "bad value assigned to option 'valueFunc'" .. '(function expected, got ' .. type(tidyVal) .. ')', 2 ) end elseif options.trim ~= false then if options.removeBlanks ~= false then tidyVal = tidyValDefault else tidyVal = tidyValTrimOnly end else if options.removeBlanks ~= false then tidyVal = tidyValRemoveBlanksOnly else tidyVal = tidyValNoChange end end --[[ -- Set up the args, metaArgs and nilArgs tables. args will be the one -- accessed from functions, and metaArgs will hold the actual arguments. Nil -- arguments are memoized in nilArgs, and the metatable connects all of them -- together. --]] local args, metaArgs, nilArgs, metatable = {}, {}, {}, {} setmetatable(args, metatable) local function mergeArgs(tables) --[[ -- Accepts multiple tables as input and merges their keys and values -- into one table. If a value is already present it is not overwritten; -- tables listed earlier have precedence. We are also memoizing nil -- values, which can be overwritten if they are 's' (soft). --]] for _, t in ipairs(tables) do for key, val in pairs(t) do if metaArgs[key] == nil and nilArgs[key] ~= 'h' then local tidiedVal = tidyVal(key, val) if tidiedVal == nil then nilArgs[key] = 's' else metaArgs[key] = tidiedVal end end end end end --[[ -- Define metatable behaviour. Arguments are memoized in the metaArgs table, -- and are only fetched from the argument tables once. Fetching arguments -- from the argument tables is the most resource-intensive step in this -- module, so we try and avoid it where possible. For this reason, nil -- arguments are also memoized, in the nilArgs table. Also, we keep a record -- in the metatable of when pairs and ipairs have been called, so we do not -- run pairs and ipairs on the argument tables more than once. We also do -- not run ipairs on fargs and pargs if pairs has already been run, as all -- the arguments will already have been copied over. --]] metatable.__index = function (t, key) --[[ -- Fetches an argument when the args table is indexed. First we check -- to see if the value is memoized, and if not we try and fetch it from -- the argument tables. When we check memoization, we need to check -- metaArgs before nilArgs, as both can be non-nil at the same time. -- If the argument is not present in metaArgs, we also check whether -- pairs has been run yet. If pairs has already been run, we return nil. -- This is because all the arguments will have already been copied into -- metaArgs by the mergeArgs function, meaning that any other arguments -- must be nil. --]] if type(key) == 'string' then key = options.translate[key] end local val = metaArgs[key] if val ~= nil then return val elseif metatable.donePairs or nilArgs[key] then return nil end for _, argTable in ipairs(argTables) do local argTableVal = tidyVal(key, argTable[key]) if argTableVal ~= nil then metaArgs[key] = argTableVal return argTableVal end end nilArgs[key] = 'h' return nil end metatable.__newindex = function (t, key, val) -- This function is called when a module tries to add a new value to the -- args table, or tries to change an existing value. if type(key) == 'string' then key = options.translate[key] end if options.readOnly then error( 'could not write to argument table key "' .. tostring(key) .. '"; the table is read-only', 2 ) elseif options.noOverwrite and args[key] ~= nil then error( 'could not write to argument table key "' .. tostring(key) .. '"; overwriting existing arguments is not permitted', 2 ) elseif val == nil then --[[ -- If the argument is to be overwritten with nil, we need to erase -- the value in metaArgs, so that __index, __pairs and __ipairs do -- not use a previous existing value, if present; and we also need -- to memoize the nil in nilArgs, so that the value isn't looked -- up in the argument tables if it is accessed again. --]] metaArgs[key] = nil nilArgs[key] = 'h' else metaArgs[key] = val end end local function translatenext(invariant) local k, v = next(invariant.t, invariant.k) invariant.k = k if k == nil then return nil elseif type(k) ~= 'string' or not options.backtranslate then return k, v else local backtranslate = options.backtranslate[k] if backtranslate == nil then -- Skip this one. This is a tail call, so this won't cause stack overflow return translatenext(invariant) else return backtranslate, v end end end metatable.__pairs = function () -- Called when pairs is run on the args table. if not metatable.donePairs then mergeArgs(argTables) metatable.donePairs = true end return translatenext, { t = metaArgs } end local function inext(t, i) -- This uses our __index metamethod local v = t[i + 1] if v ~= nil then return i + 1, v end end metatable.__ipairs = function (t) -- Called when ipairs is run on the args table. return inext, t, 0 end return args end return arguments 5qx9tzlul9ser30uxj9nbasjt92cevn మూస:Float 10 3056 6977 2020-08-03T05:24:52Z Arjunaraoc 266 తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki <includeonly><div style="position:relative;text-align:left;"><!-- --><div style="width:{{{width|}}};position:absolute; top:{{{top|0}}};right:{{{right|0}}};bottom:{{{bottom|}}};left:{{{left|}}}; {{#if:{{{2|}}} |{{#ifeq:{{{1}}}|left |left:0;}}}}"><!-- -->{{#if:{{{2|}}} |{{{2}}} |{{{1|{{color|red|'''Error: Parameter missing''' {{smaller|([[Template:Float]])}}}}}}} }}<!-- --></div></div><!-- --></includeonly><noinclude>{{Documentation}}</noinclude> qyp83r7aumj6ai821u3te0idj4yx5n3 మూస:Float/doc 10 3057 6978 2020-08-03T05:25:20Z Arjunaraoc 266 తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{Documentation subpage}} <!---PLEASE ADD CATEGORIES WHERE INDIACTED AT THE BOTTOM OF THIS PAGE---> {{Notice |Take care when using this template in navboxes to ensure that whatever it is used to float (e.g. an image) does not float over other elements or text if{{\}}when the navbox is resized. To align centered lists in a navbox with an image, see the [[#Alternatives for navigational boxes|alternatives for navigational boxes]] section below. For aligning text in general, see {{tl|align}}. For floating images, boxes, and other elements, see {{tl|stack}}.}} Use {{tl|float}} to "float" items{{spaced ndash}}i.e. position them{{spaced ndash}}so they do not affect the alignment or formatting of other items (such as text) nearby. * <code><nowiki>{{float|</nowiki>{{bigger|{{smallcaps|item}}}}}}</code> floats {{smallcaps|item}} on the righthand edge of a page/area. * <code><nowiki>{{float|left|</nowiki>{{bigger|{{smallcaps|item}}}}}}</code> floats {{smallcaps|item}} on the lefthand edge of a page/area. * <code><nowiki>{{float |top= |right= |bottom= |left= |width= |</nowiki>{{bigger|{{smallcaps|item}}}}}}</code> {{para||{{bigger|{{smallcaps|item}}}}}} is the only required parameter. The optional parameters ''top'', ''right'', ''bottom'' and ''left'' indicate how far from their respective positions the item is to be positioned. The ''width'' of the item may also be specified. Any established HTML/CSS units may be used so long as they are specified (for example, <code><nowiki>{{float |top=2.0em |left=2px |width=10em |Blah}}</nowiki></code>). <!--Unnecessary?: Note that if any values other than zero for ''top'' and ''right'' are required, they need to be specified.--> ===Examples=== Note how the links in the second two examples are centered relative to the whole template, unlike those in the first example. ; Example 1 One-line [[Template:Navbox|navbox]] using its image parameter: {{Navbox | name = Float/doc | state = uncollapsed | title = [[Imperial Japanese Navy]] | listclass = hlist | image = [[File:Naval Ensign of Japan.svg|24px|border|Naval Ensign of Japan]] | list1 = * [[Imperial Japanese Navy admirals|Admirals]] * [[Battles of the Imperial Japanese Navy|Battles]] * [[List of ships of the Japanese Navy|Ships]] * [[List of aircraft of the Japanese Navy|Aircraft]] * [[List of weapons of the Japanese Navy|Weapons]] }} {{Hidden begin |showhide=left |title=Code for Example 1}} <pre> {{Navbox | name = Float/doc | state = uncollapsed | title = [[Imperial Japanese Navy]] | listclass = hlist | image = [[File:Naval Ensign of Japan.svg|24px|border|Naval Ensign of Japan]] | list1 = * [[Imperial Japanese Navy admirals|Admirals]] * [[Battles of the Imperial Japanese Navy|Battles]] * [[List of ships of the Japanese Navy|Ships]] * [[List of aircraft of the Japanese Navy|Aircraft]] * [[List of weapons of the Japanese Navy|Weapons]] }} </pre> {{Hidden end}} ; Example 2 Same navbox using {{tlf|float}} instead of the image parameter: {{Navbox | name = Float/doc | state = uncollapsed | title = [[Imperial Japanese Navy]] | listclass = hlist | list1 = {{float|top=-0.1em|[[File:Naval Ensign of Japan.svg|24px|border|Naval Ensign of Japan]]}} * [[Imperial Japanese Navy admirals|Admirals]] * [[Battles of the Imperial Japanese Navy|Battles]] * [[List of ships of the Japanese Navy|Ships]] * [[List of aircraft of the Japanese Navy|Aircraft]] * [[List of weapons of the Japanese Navy|Weapons]] }} {{Hidden begin |showhide=left |title=Code for Example 2}} <pre> {{Navbox | name = Float/doc | state = uncollapsed | title = [[Imperial Japanese Navy]] | listclass = hlist | list1 = {{float|top=-0.1em|[[File:Naval Ensign of Japan.svg|24px|border|Naval Ensign of Japan]]}} * [[Imperial Japanese Navy admirals|Admirals]] * [[Battles of the Imperial Japanese Navy|Battles]] * [[List of ships of the Japanese Navy|Ships]] * [[List of aircraft of the Japanese Navy|Aircraft]] * [[List of weapons of the Japanese Navy|Weapons]] }} </pre> {{Hidden end}} == Alternatives for navigational boxes == Same navbox using its image parameter and liststyle with padding-left set to the image width: {{Navbox | name = Float/doc | state = uncollapsed | title = [[Imperial Japanese Navy]] | listclass = hlist | image = [[File:Naval Ensign of Japan.svg|24px|border|Naval Ensign of Japan]] | liststyle = padding-left: 24px | list1 = * [[Imperial Japanese Navy admirals|Admirals]] * [[Battles of the Imperial Japanese Navy|Battles]] * [[List of ships of the Japanese Navy|Ships]] * [[List of aircraft of the Japanese Navy|Aircraft]] * [[List of weapons of the Japanese Navy|Weapons]] }} {{Hidden begin |showhide=left |title=Code}} <pre> {{Navbox | name = Float/doc | state = uncollapsed | title = [[Imperial Japanese Navy]] | listclass = hlist | image = [[File:Naval Ensign of Japan.svg|24px|border|Naval Ensign of Japan]] | liststyle = padding-left: 24px | list1 = * [[Imperial Japanese Navy admirals|Admirals]] * [[Battles of the Imperial Japanese Navy|Battles]] * [[List of ships of the Japanese Navy|Ships]] * [[List of aircraft of the Japanese Navy|Aircraft]] * [[List of weapons of the Japanese Navy|Weapons]] }} </pre> {{Hidden end}} == See also == * {{tl|align}} * {{tl|stack}} <includeonly>{{#ifeq:{{SUBPAGENAME}}|sandbox | | <!-- CATEGORIES BELOW THIS LINE, PLEASE: --> [[Category:Positioning templates]] }}</includeonly> iwihkdnrw0xe78dacdovygkxryppkip వర్గం:ఉబుంటు 14 3060 7005 2020-08-04T23:16:41Z Arjunaraoc 266 '[[వర్గం:పుస్తకాలు]]' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki [[వర్గం:పుస్తకాలు]] 1496om87tsjo9pqaelh5kreztujorli వర్గం:వేమూరి ఇంగ్లీషు-తెలుగు నిఘంటువు 14 3061 7006 2020-08-04T23:17:34Z Arjunaraoc 266 '[[వర్గం:పుస్తకాలు]]' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki [[వర్గం:పుస్తకాలు]] 1496om87tsjo9pqaelh5kreztujorli వర్గం:వేమూరి తెలుగు-ఇంగ్లీషు నిఘంటువు 14 3062 7007 2020-08-04T23:18:01Z Arjunaraoc 266 '[[వర్గం:పుస్తకాలు]]' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki [[వర్గం:పుస్తకాలు]] 1496om87tsjo9pqaelh5kreztujorli వర్గం:తెలుగు స్థానికీకరణ మార్గదర్శిని 14 3063 7008 2020-08-04T23:18:29Z Arjunaraoc 266 '[[వర్గం:పుస్తకాలు]]' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki [[వర్గం:పుస్తకాలు]] 1496om87tsjo9pqaelh5kreztujorli వర్గం:పుస్తకాలు 14 3064 7009 2020-08-05T04:34:17Z Arjunaraoc 266 '[[వర్గం:విషయాలు]]' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki [[వర్గం:విషయాలు]] dhp71pen2m8nnmlwme5nq4u8fx2d3hp మీడియావికీ:Common.css 8 3065 7135 2020-08-13T10:20:01Z Arjunaraoc 266 copied from tewiki https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80:Common.css&oldid=2334378 css text/css /* CSS placed here will be applied to all skins */ /* Reset italic styling set by user agent */ cite, dfn { font-style: inherit; } /* Straight quote marks for <q> */ q { quotes: '"' '"' "'" "'"; } /* Avoid collision of blockquote with floating elements by swapping margin and padding */ blockquote { overflow: hidden; margin: 1em 0; padding: 0 40px; } /* Prevent the 'double bold' bug in Firefox when using DirectWrite */ strong.selflink { font-weight: 700; } /* Consistent size for <small>, <sub> and <sup> */ small { font-size: 85%; } .mw-body-content sub, .mw-body-content sup, span.reference /* for Parsoid */ { font-size: 80%; } /* Same spacing for indented and unidented paragraphs on talk pages */ .ns-talk .mw-body-content dd { margin-top: 0.4em; margin-bottom: 0.4em; } /* Main page fixes */ #interwiki-completelist { font-weight: bold; } /* Reduce page jumps by hiding collapsed/dismissed content */ .client-js .mw-special-Watchlist #watchlist-message, .client-js .NavFrame.collapsed .NavContent, .client-js .collapsible.collapsed > tbody > tr:not(:first-child) { display: none; } /* Tone down 'Changed since last visit' colors */ span.updatedmarker { background-color: transparent; color: #006400; } /* Edit window toolbar */ #toolbar { margin-bottom: 6px; } /* Hide charinsert base for those not using the gadget */ #editpage-specialchars { display: none; } /* Highlight linked elements (such as clicked references) in blue */ body.action-info .mw-body-content :target, .citation:target { background-color: #DEF; /* Fallback */ background-color: rgba(0, 127, 255, 0.133); } /* Styling for citations. Breaks long urls, etc., rather than overflowing box */ .citation { word-wrap: break-word; } /* For linked citation numbers and document IDs, where the number need not be shown on a screen or a handheld, but should be included in the printed version */ @media screen, handheld { .citation .printonly { display: none; } } /* Make the list of references smaller */ ol.references, div.reflist, div.refbegin { font-size: 90%; /* Default font-size */ margin-bottom: 0.5em; } div.refbegin-100 { font-size: 100%; /* Option for normal fontsize in {{refbegin}} */ } div.reflist ol.references { font-size: 100%; /* Reset font-size when nested in div.reflist */ margin-bottom: 0; /* Avoid double margin when nested in div.reflist */ list-style-type: inherit; /* Enable custom list style types */ } /* Ensure refs in table headers and the like aren't bold or italic */ sup.reference { font-weight: normal; font-style: normal; } /* Allow hidden ref errors to be shown by user CSS */ span.brokenref { display: none; } /* Hanging indentation for Template:Refbegin */ .refbegin-hanging-indents > ul { list-style-type: none; margin-left: 0; } .refbegin-hanging-indents > ul > li, .refbegin-hanging-indents > dl > dd { margin-left: 0; padding-left: 3.2em; text-indent: -3.2em; list-style: none; } /* Reset top margin for lists embedded in columns */ div.columns { margin-top: 0.3em; } div.columns dl, div.columns ol, div.columns ul { margin-top: 0; } /* Avoid elements from breaking between columns */ .nocolbreak, div.columns li, div.columns dd dd { -webkit-column-break-inside: avoid; page-break-inside: avoid; break-inside: avoid-column; } /* Style for [[Template:Flowlist]] that Lets lists flow around floating objecs */ .flowlist ul { overflow-x: hidden; margin-left: 0; padding-left: 1.6em; } .flowlist ol { overflow-x: hidden; margin-left: 0; padding-left: 3.2em; } .flowlist dl { overflow-x: hidden; } /* Style for horizontal lists (separator following item). @source mediawiki.org/wiki/Snippets/Horizontal_lists @revision 8 (2016-05-21) @author [[User:Edokter]] */ .hlist dl, .hlist ol, .hlist ul { margin: 0; padding: 0; } /* Display list items inline */ .hlist dd, .hlist dt, .hlist li { margin: 0; display: inline; } /* Display nested lists inline */ .hlist.inline, .hlist.inline dl, .hlist.inline ol, .hlist.inline ul, .hlist dl dl, .hlist dl ol, .hlist dl ul, .hlist ol dl, .hlist ol ol, .hlist ol ul, .hlist ul dl, .hlist ul ol, .hlist ul ul { display: inline; } /* Hide empty list items */ .hlist .mw-empty-li { display: none; } /* Generate interpuncts */ .hlist dt:after { content: ": "; } .hlist dd:after, .hlist li:after { content: " · "; font-weight: bold; } .hlist dd:last-child:after, .hlist dt:last-child:after, .hlist li:last-child:after { content: none; } /* Add parentheses around nested lists */ .hlist dd dd:first-child:before, .hlist dd dt:first-child:before, .hlist dd li:first-child:before, .hlist dt dd:first-child:before, .hlist dt dt:first-child:before, .hlist dt li:first-child:before, .hlist li dd:first-child:before, .hlist li dt:first-child:before, .hlist li li:first-child:before { content: " ("; font-weight: normal; } .hlist dd dd:last-child:after, .hlist dd dt:last-child:after, .hlist dd li:last-child:after, .hlist dt dd:last-child:after, .hlist dt dt:last-child:after, .hlist dt li:last-child:after, .hlist li dd:last-child:after, .hlist li dt:last-child:after, .hlist li li:last-child:after { content: ")"; font-weight: normal; } /* Put ordinals in front of ordered list items */ .hlist ol { counter-reset: listitem; } .hlist ol > li { counter-increment: listitem; } .hlist ol > li:before { content: " " counter(listitem) "\a0"; } .hlist dd ol > li:first-child:before, .hlist dt ol > li:first-child:before, .hlist li ol > li:first-child:before { content: " (" counter(listitem) "\a0"; } /* Unbulleted lists */ .plainlist ol, .plainlist ul { line-height: inherit; list-style: none none; margin: 0; } .plainlist ol li, .plainlist ul li { margin-bottom: 0; } /* Default style for navigation boxes */ .navbox { /* Navbox container style */ box-sizing: border-box; border: 1px solid #a2a9b1; width: 100%; clear: both; font-size: 88%; text-align: center; padding: 1px; margin: 1em auto 0; /* Prevent preceding content from clinging to navboxes */ } .navbox .navbox { margin-top: 0; /* No top margin for nested navboxes */ } .navbox + .navbox { margin-top: -1px; /* Single pixel border between adjacent navboxes */ } .navbox-inner, .navbox-subgroup { width: 100%; } .navbox-group, .navbox-title, .navbox-abovebelow { padding: 0.25em 1em; /* Title, group and above/below styles */ line-height: 1.5em; text-align: center; } th.navbox-group { /* Group style */ white-space: nowrap; /* @noflip */ text-align: right; } .navbox, .navbox-subgroup { background: #fdfdfd; /* Background color */ } .navbox-list { line-height: 1.5em; border-color: #fdfdfd; /* Must match background color */ } /* cell spacing for navbox cells */ tr + tr > .navbox-abovebelow, tr + tr > .navbox-group, tr + tr > .navbox-image, tr + tr > .navbox-list { /* Borders above 2nd, 3rd, etc. rows */ border-top: 2px solid #fdfdfd; /* Must match background color */ } .navbox th, .navbox-title { background: #ccccff; /* Level 1 color */ } .navbox-abovebelow, th.navbox-group, .navbox-subgroup .navbox-title { background: #ddddff; /* Level 2 color */ } .navbox-subgroup .navbox-group, .navbox-subgroup .navbox-abovebelow { background: #e6e6ff; /* Level 3 color */ } .navbox-even { background: #f7f7f7; /* Even row striping */ } .navbox-odd { background: transparent; /* Odd row striping */ } .navbox .hlist td dl, .navbox .hlist td ol, .navbox .hlist td ul, .navbox td.hlist dl, .navbox td.hlist ol, .navbox td.hlist ul { padding: 0.125em 0; /* Adjust hlist padding in navboxes */ } /* Default styling for Navbar template */ .navbar { display: inline; font-size: 88%; font-weight: normal; } .navbar ul { display: inline; white-space: nowrap; } .mw-body-content .navbar ul { line-height: inherit; } .navbar li { word-spacing: -0.125em; } .navbar.mini li abbr[title] { font-variant: small-caps; border-bottom: none; text-decoration: none; cursor: inherit; } /* Navbar styling when nested in infobox and navbox */ .infobox .navbar { font-size: 100%; } .navbox .navbar { display: block; font-size: 100%; } .navbox-title .navbar { /* @noflip */ float: left; /* @noflip */ text-align: left; /* @noflip */ margin-right: 0.5em; } /* 'show'/'hide' buttons created dynamically by the CollapsibleTables javascript in [[MediaWiki:Common.js]] are styled here so they can be customised. */ .collapseButton { /* @noflip */ float: right; font-weight: normal; /* @noflip */ margin-left: 0.5em; /* @noflip */ text-align: right; width: auto; } /* Styling for JQuery makeCollapsible, matching that of collapseButton */ .mw-parser-output .mw-collapsible-toggle { font-weight: normal; /* @noflip */ text-align: right; padding-right: 0.2em; padding-left: 0.2em; } .mw-collapsible-leftside-toggle .mw-collapsible-toggle { /* @noflip */ float: left; /* @noflip */ text-align: left; } /* Infobox template style */ .infobox { border: 1px solid #a2a9b1; border-spacing: 3px; background-color: #f8f9fa; color: black; /* @noflip */ margin: 0.5em 0 0.5em 1em; padding: 0.2em; /* @noflip */ float: right; /* @noflip */ clear: right; font-size: 88%; line-height: 1.5em; } .infobox caption { font-size: 125%; font-weight: bold; padding: 0.2em; text-align: center; } .infobox td, .infobox th { vertical-align: top; /* @noflip */ text-align: left; } .infobox.bordered { border-collapse: collapse; } .infobox.bordered td, .infobox.bordered th { border: 1px solid #a2a9b1; } .infobox.bordered .borderless td, .infobox.bordered .borderless th { border: 0; } .infobox.sisterproject { width: 20em; font-size: 90%; } .infobox.standard-talk { border: 1px solid #c0c090; background-color: #f8eaba; } .infobox.standard-talk.bordered td, .infobox.standard-talk.bordered th { border: 1px solid #c0c090; } /* styles for bordered infobox with merged rows */ .infobox.bordered .mergedtoprow td, .infobox.bordered .mergedtoprow th { border: 0; border-top: 1px solid #a2a9b1; /* @noflip */ border-right: 1px solid #a2a9b1; } .infobox.bordered .mergedrow td, .infobox.bordered .mergedrow th { border: 0; /* @noflip */ border-right: 1px solid #a2a9b1; } /* Styles for geography infoboxes, eg countries, country subdivisions, cities, etc. */ .infobox.geography { border-collapse: collapse; line-height: 1.2em; font-size: 90%; } .infobox.geography td, .infobox.geography th { border-top: 1px solid #a2a9b1; padding: 0.4em 0.6em 0.4em 0.6em; } .infobox.geography .mergedtoprow td, .infobox.geography .mergedtoprow th { border-top: 1px solid #a2a9b1; padding: 0.4em 0.6em 0.2em 0.6em; } .infobox.geography .mergedrow td, .infobox.geography .mergedrow th { border: 0; padding: 0 0.6em 0.2em 0.6em; } .infobox.geography .mergedbottomrow td, .infobox.geography .mergedbottomrow th { border-top: 0; border-bottom: 1px solid #a2a9b1; padding: 0 0.6em 0.4em 0.6em; } .infobox.geography .maptable td, .infobox.geography .maptable th { border: 0; padding: 0; } /* Normal font styling for table row headers with scope="row" tag */ .wikitable.plainrowheaders th[scope=row] { font-weight: normal; /* @noflip */ text-align: left; } /* Lists in data cells are always left-aligned */ .wikitable td ul, .wikitable td ol, .wikitable td dl { /* @noflip */ text-align: left; } /* ...unless they also use the hlist class */ .toc.hlist ul, #toc.hlist ul, .wikitable.hlist td ul, .wikitable.hlist td ol, .wikitable.hlist td dl { text-align: inherit; } /* Icons for medialist templates [[Template:Listen]], [[Template:Multi-listen_start]], [[Template:Video]], [[Template:Multi-video_start]] */ div.listenlist { background: url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/47/Sound-icon.svg") no-repeat scroll 0 0 transparent; background-size: 30px; padding-left: 40px; } /* Fix for hieroglyphs specificality issue in infoboxes ([[Phabricator:43869]]) */ table.mw-hiero-table td { vertical-align: middle; } /* Style rules for media list templates */ div.medialist { min-height: 50px; margin: 1em; /* @noflip */ background-position: top left; background-repeat: no-repeat; } div.medialist ul { list-style-type: none; list-style-image: none; margin: 0; } div.medialist ul li { padding-bottom: 0.5em; } div.medialist ul li li { font-size: 91%; padding-bottom: 0; } /* Change the external link icon to an Adobe icon for all PDF files in browsers that support these CSS selectors, like Mozilla and Opera */ div#content a[href$=".pdf"].external, div#content a[href*=".pdf?"].external, div#content a[href*=".pdf#"].external, div#content a[href$=".PDF"].external, div#content a[href*=".PDF?"].external, div#content a[href*=".PDF#"].external, div#mw_content a[href$=".pdf"].external, div#mw_content a[href*=".pdf?"].external, div#mw_content a[href*=".pdf#"].external, div#mw_content a[href$=".PDF"].external, div#mw_content a[href*=".PDF?"].external, div#mw_content a[href*=".PDF#"].external { background: url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/23/Icons-mini-file_acrobat.gif") no-repeat right; /* @noflip */ padding-right: 18px; } /* Content in columns with CSS instead of tables ([[Template:Columns]]) */ div.columns-2 div.column { /* @noflip */ float: left; width: 50%; min-width: 300px; } div.columns-3 div.column { /* @noflip */ float: left; width: 33.3%; min-width: 200px; } div.columns-4 div.column { /* @noflip */ float: left; width: 25%; min-width: 150px; } div.columns-5 div.column { /* @noflip */ float: left; width: 20%; min-width: 120px; } /* Messagebox templates */ .messagebox { border: 1px solid #a2a9b1; background-color: #f8f9fa; width: 80%; margin: 0 auto 1em auto; padding: .2em; } .messagebox.merge { border: 1px solid #c0b8cc; background-color: #f0e5ff; text-align: center; } .messagebox.cleanup { border: 1px solid #9f9fff; background-color: #efefff; text-align: center; } .messagebox.standard-talk { border: 1px solid #c0c090; background-color: #f8eaba; margin: 4px auto; } /* For old WikiProject banners inside banner shells. */ .mbox-inside .standard-talk, .messagebox.nested-talk { border: 1px solid #c0c090; background-color: #f8eaba; width: 100%; margin: 2px 0; padding: 2px; } .messagebox.small { width: 238px; font-size: 85%; /* @noflip */ float: right; clear: both; /* @noflip */ margin: 0 0 1em 1em; line-height: 1.25em; } .messagebox.small-talk { width: 238px; font-size: 85%; /* @noflip */ float: right; clear: both; /* @noflip */ margin: 0 0 1em 1em; line-height: 1.25em; background: #F8EABA; } /* Cell sizes for ambox/tmbox/imbox/cmbox/ombox/fmbox/dmbox message boxes */ th.mbox-text, td.mbox-text { /* The message body cell(s) */ border: none; /* @noflip */ padding: 0.25em 0.9em; /* 0.9em left/right */ width: 100%; /* Make all mboxes the same width regardless of text length */ } td.mbox-image { /* The left image cell */ border: none; /* @noflip */ padding: 2px 0 2px 0.9em; /* 0.9em left, 0px right */ text-align: center; } td.mbox-imageright { /* The right image cell */ border: none; /* @noflip */ padding: 2px 0.9em 2px 0; /* 0px left, 0.9em right */ text-align: center; } td.mbox-empty-cell { /* An empty narrow cell */ border: none; padding: 0; width: 1px; } /* Article message box styles */ table.ambox { margin: 0 10%; /* 10% = Will not overlap with other elements */ border: 1px solid #a2a9b1; /* @noflip */ border-left: 10px solid #36c; /* Default "notice" blue */ background: #fbfbfb; } table.ambox + table.ambox { /* Single border between stacked boxes. */ margin-top: -1px; } .ambox th.mbox-text, .ambox td.mbox-text { /* The message body cell(s) */ padding: 0.25em 0.5em; /* 0.5em left/right */ } .ambox td.mbox-image { /* The left image cell */ /* @noflip */ padding: 2px 0 2px 0.5em; /* 0.5em left, 0px right */ } .ambox td.mbox-imageright { /* The right image cell */ /* @noflip */ padding: 2px 0.5em 2px 0; /* 0px left, 0.5em right */ } table.ambox-notice { /* @noflip */ border-left: 10px solid #36c; /* Blue */ } table.ambox-speedy { /* @noflip */ border-left: 10px solid #b32424; /* Red */ background: #fee7e6; /* Pink */ } table.ambox-delete { /* @noflip */ border-left: 10px solid #b32424; /* Red */ } table.ambox-content { /* @noflip */ border-left: 10px solid #f28500; /* Orange */ } table.ambox-style { /* @noflip */ border-left: 10px solid #fc3; /* Yellow */ } table.ambox-move { /* @noflip */ border-left: 10px solid #9932cc; /* Purple */ } table.ambox-protection { /* @noflip */ border-left: 10px solid #a2a9b1; /* Gray-gold */ } /* Image message box styles */ table.imbox { margin: 4px 10%; border-collapse: collapse; border: 3px solid #36c; /* Default "notice" blue */ background: #fbfbfb; } .imbox .mbox-text .imbox { /* For imboxes inside imbox-text cells. */ margin: 0 -0.5em; /* 0.9 - 0.5 = 0.4em left/right. */ display: block; /* Fix for webkit to force 100% width. */ } .mbox-inside .imbox { /* For imboxes inside other templates. */ margin: 4px; } table.imbox-notice { border: 3px solid #36c; /* Blue */ } table.imbox-speedy { border: 3px solid #b32424; /* Red */ background: #fee7e6; /* Pink */ } table.imbox-delete { border: 3px solid #b32424; /* Red */ } table.imbox-content { border: 3px solid #f28500; /* Orange */ } table.imbox-style { border: 3px solid #fc3; /* Yellow */ } table.imbox-move { border: 3px solid #9932cc; /* Purple */ } table.imbox-protection { border: 3px solid #a2a9b1; /* Gray-gold */ } table.imbox-license { border: 3px solid #88a; /* Dark gray */ background: #f7f8ff; /* Light gray */ } table.imbox-featured { border: 3px solid #cba135; /* Brown-gold */ } /* Category message box styles */ table.cmbox { margin: 3px 10%; border-collapse: collapse; border: 1px solid #a2a9b1; background: #DFE8FF; /* Default "notice" blue */ } table.cmbox-notice { background: #D8E8FF; /* Blue */ } table.cmbox-speedy { margin-top: 4px; margin-bottom: 4px; border: 4px solid #b32424; /* Red */ background: #FFDBDB; /* Pink */ } table.cmbox-delete { background: #FFDBDB; /* Red */ } table.cmbox-content { background: #FFE7CE; /* Orange */ } table.cmbox-style { background: #FFF9DB; /* Yellow */ } table.cmbox-move { background: #E4D8FF; /* Purple */ } table.cmbox-protection { background: #EFEFE1; /* Gray-gold */ } /* Other pages message box styles */ table.ombox { margin: 4px 10%; border-collapse: collapse; border: 1px solid #a2a9b1; /* Default "notice" gray */ background: #f8f9fa; } table.ombox-notice { border: 1px solid #a2a9b1; /* Gray */ } table.ombox-speedy { border: 2px solid #b32424; /* Red */ background: #fee7e6; /* Pink */ } table.ombox-delete { border: 2px solid #b32424; /* Red */ } table.ombox-content { border: 1px solid #f28500; /* Orange */ } table.ombox-style { border: 1px solid #fc3; /* Yellow */ } table.ombox-move { border: 1px solid #9932cc; /* Purple */ } table.ombox-protection { border: 2px solid #a2a9b1; /* Gray-gold */ } /* Talk page message box styles */ table.tmbox { margin: 4px 10%; border-collapse: collapse; border: 1px solid #c0c090; /* Default "notice" gray-brown */ background: #f8eaba; } .mediawiki .mbox-inside .tmbox { /* For tmboxes inside other templates. The "mediawiki" class ensures that */ margin: 2px 0; /* this declaration overrides other styles (including mbox-small above) */ width: 100%; /* For Safari and Opera */ } .mbox-inside .tmbox.mbox-small { /* "small" tmboxes should not be small when */ line-height: 1.5em; /* also "nested", so reset styles that are */ font-size: 100%; /* set in "mbox-small" above. */ } table.tmbox-speedy { border: 2px solid #b32424; /* Red */ background: #fee7e6; /* Pink */ } table.tmbox-delete { border: 2px solid #b32424; /* Red */ } table.tmbox-content { border: 2px solid #f28500; /* Orange */ } table.tmbox-style { border: 2px solid #fc3; /* Yellow */ } table.tmbox-move { border: 2px solid #9932cc; /* Purple */ } table.tmbox-protection, table.tmbox-notice { border: 1px solid #c0c090; /* Gray-brown */ } /* Disambig and set index box styles */ table.dmbox { clear: both; margin: 0.9em 1em; border-top: 1px solid #ccc; border-bottom: 1px solid #ccc; background: transparent; } /* Footer and header message box styles */ table.fmbox { clear: both; margin: 0.2em 0; width: 100%; border: 1px solid #a2a9b1; background: #f8f9fa; /* Default "system" gray */ } table.fmbox-system { background: #f8f9fa; } table.fmbox-warning { border: 1px solid #bb7070; /* Dark pink */ background: #ffdbdb; /* Pink */ } table.fmbox-editnotice { background: transparent; } /* Div based "warning" style fmbox messages. */ div.mw-warning-with-logexcerpt, div.mw-lag-warn-high, div.mw-cascadeprotectedwarning, div#mw-protect-cascadeon, div.titleblacklist-warning, div.locked-warning { clear: both; margin: 0.2em 0; border: 1px solid #bb7070; background: #ffdbdb; padding: 0.25em 0.9em; } /* These mbox-small classes must be placed after all other ambox/tmbox/ombox etc classes. "html body.mediawiki" is so they override "table.ambox + table.ambox" above. */ html body.mediawiki .mbox-small { /* For the "small=yes" option. */ /* @noflip */ clear: right; /* @noflip */ float: right; /* @noflip */ margin: 4px 0 4px 1em; box-sizing: border-box; width: 238px; font-size: 88%; line-height: 1.25em; } html body.mediawiki .mbox-small-left { /* For the "small=left" option. */ /* @noflip */ margin: 4px 1em 4px 0; box-sizing: border-box; overflow: hidden; width: 238px; border-collapse: collapse; font-size: 88%; line-height: 1.25em; } /* Style for compact ambox */ /* Hide the images */ .compact-ambox table .mbox-image, .compact-ambox table .mbox-imageright, .compact-ambox table .mbox-empty-cell { display: none; } /* Remove borders, backgrounds, padding, etc. */ .compact-ambox table.ambox { border: none; border-collapse: collapse; background: transparent; margin: 0 0 0 1.6em !important; padding: 0 !important; width: auto; display: block; } body.mediawiki .compact-ambox table.mbox-small-left { font-size: 100%; width: auto; margin: 0; } /* Style the text cell as a list item and remove its padding */ .compact-ambox table .mbox-text { padding: 0 !important; margin: 0 !important; } .compact-ambox table .mbox-text-span { display: list-item; line-height: 1.5em; list-style-type: square; list-style-image: url(/w/skins/MonoBook/bullet.gif); } .skin-vector .compact-ambox table .mbox-text-span { list-style-type: disc; list-style-image: url(/w/skins/Vector/images/bullet-icon.svg); list-style-image: url(/w/skins/Vector/images/bullet-icon.png)\9; } /* Allow for hiding text in compact form */ .compact-ambox .hide-when-compact { display: none; } /* Remove default styles for [[MediaWiki:Noarticletext]]. */ div.noarticletext { border: none; background: transparent; padding: 0; } /* Hide (formatting) elements from screen, but not from screenreaders */ .visualhide { position: absolute; left: -10000px; top: auto; width: 1px; height: 1px; overflow: hidden; } /* suppress missing interwiki image links where #ifexist cannot be used due to high number of requests see .hidden-redlink on [[m:MediaWiki:Common.css]] */ .check-icon a.new { display: none; speak: none; } /* Removes underlines from certain links */ .nounderlines a, .IPA a:link, .IPA a:visited { text-decoration: none !important; } /* Standard Navigationsleisten, aka box hiding thingy from .de. Documentation at [[Wikipedia:NavFrame]]. */ div.NavFrame { margin: 0; padding: 4px; border: 1px solid #a2a9b1; text-align: center; border-collapse: collapse; font-size: 95%; } div.NavFrame + div.NavFrame { border-top-style: none; border-top-style: hidden; } div.NavPic { background-color: #fff; margin: 0; padding: 2px; /* @noflip */ float: left; } div.NavFrame div.NavHead { line-height: 1.6em; font-weight: bold; background-color: #ccf; position: relative; } div.NavFrame p, div.NavFrame div.NavContent, div.NavFrame div.NavContent p { font-size: 100%; } div.NavEnd { margin: 0; padding: 0; line-height: 1px; clear: both; } a.NavToggle { position: absolute; top: 0; /* @noflip */ right: 3px; font-weight: normal; font-size: 90%; } /* Hatnotes and disambiguation notices */ .hatnote { font-style: italic; } .hatnote i { font-style: normal; } div.hatnote { /* @noflip */ padding-left: 1.6em; margin-bottom: 0.5em; } div.hatnote + div.hatnote { margin-top: -0.5em; } /* Allow transcluded pages to display in lists rather than a table. */ .listify td { display: list-item; } .listify tr { display: block; } .listify table { display: block; } /* Geographical coordinates defaults. See [[Template:Coord/link]] for how these are used. The classes "geo", "longitude", and "latitude" are used by the [[Geo microformat]]. */ .geo-default, .geo-dms, .geo-dec { display: inline; } .geo-nondefault, .geo-multi-punct { display: none; } .longitude, .latitude { white-space: nowrap; } /* Temporary(!) fix for horizontal TOC in Blink (Chrone/Opera) */ .hlist .tocnumber, .hlist .toctext { display: inline; } /* When <div class="nonumtoc"> is used on the table of contents, the ToC will display without numbers */ .nonumtoc .tocnumber { display: none; } .nonumtoc #toc ul, .nonumtoc .toc ul { line-height: 1.5em; list-style: none none; margin: .3em 0 0; padding: 0; } .hlist.nonumtoc #toc ul ul, .hlist.nonumtoc .toc ul ul { /* @noflip */ margin: 0; } /* Allow limiting of which header levels are shown in a TOC; <div class="toclimit-3">, for instance, will limit to showing ==headings== and ===headings=== but no further (as long as there are no =headings= on the page, which there shouldn't be according to the MoS). */ .toclimit-2 .toclevel-1 ul, .toclimit-3 .toclevel-2 ul, .toclimit-4 .toclevel-3 ul, .toclimit-5 .toclevel-4 ul, .toclimit-6 .toclevel-5 ul, .toclimit-7 .toclevel-6 ul { display: none; } /* Styling for Template:Quote */ blockquote.templatequote div.templatequotecite { line-height: 1.5em; /* @noflip */ text-align: left; /* @noflip */ padding-left: 1.6em; margin-top: 0; } /* User block messages */ div.user-block { padding: 5px; margin-bottom: 0.5em; border: 1px solid #A9A9A9; background-color: #FFEFD5; } /* Prevent line breaks in silly places: 1) Where desired 2) Links when we don't want them to 3) Bold "links" to the page itself */ .nowrap, .nowraplinks a, .nowraplinks .selflink { white-space: nowrap; } .nowrap pre { white-space: pre; } /* But allow wrapping where desired: */ .wrap, .wraplinks a { white-space: normal; } /* For template documentation */ .template-documentation { clear: both; margin: 1em 0 0 0; border: 1px solid #a2a9b1; background-color: #ecfcf4; padding: 1em; } /* Increase the height of the image upload box */ #wpUploadDescription { height: 13em; } /* Minimum thumb width */ .thumbinner { min-width: 100px; } /* Prevent floating boxes from overlapping any category listings, file histories, edit previews, and edit [Show changes] views. */ #mw-subcategories, #mw-pages, #mw-category-media, #filehistory, #wikiPreview, #wikiDiff { clear: both; } /* Selectively hide headers in WikiProject banners */ .wpb .wpb-header { display: none; } .wpbs-inner .wpb .wpb-header { display: block; } /* for IE */ .wpbs-inner .wpb .wpb-header { display: table-row; } /* for real browsers */ .wpbs-inner .wpb-outside { display: none; } /* hide things that should only display outside shells */ /* Styling for Abuse Filter tags */ .mw-tag-markers { font-style:italic; font-size:90%; } /* Hide stuff meant for accounts with special permissions. Made visible again in [[MediaWiki:Group-sysop.css]], [[MediaWiki:Group-patroller.css]], [[MediaWiki:Group-templateeditor.css]], [[MediaWiki:Group-extendedmover.css]] and [[Mediawiki:Group-autoconfirmed.css]]. */ .sysop-show, .templateeditor-show, .extendedmover-show, .patroller-show, .autoconfirmed-show, .user-show { display: none; } /** * Hide the redlink generated by {{Editnotice}}, * this overrides the ".sysop-show { display: none; }" above that applies * to the same link as well. See [[phab:T45013]] * * Hide the images in editnotices to keep them readable in VE view. * Long term, editnotices should become a core feature so that they can be designed responsive. */ .ve-ui-mwNoticesPopupTool-item .editnotice-redlink, .ve-ui-mwNoticesPopupTool-item .mbox-image, .ve-ui-mwNoticesPopupTool-item .mbox-imageright { display: none !important; } /* Remove bullets when there are multiple edit page warnings */ ul.permissions-errors > li { list-style: none none; } ul.permissions-errors { margin: 0; } /* Pie chart: transparent borders */ .transborder { border: solid transparent; } /* Generic class for Times-based serif, texhtml class for inline math */ .times-serif, span.texhtml { font-family: "Nimbus Roman No9 L", "Times New Roman", Times, serif; font-size: 118%; line-height: 1; } span.texhtml { white-space: nowrap; } span.texhtml span.texhtml { font-size: 100%; } span.mwe-math-mathml-inline { font-size: 118%; } /* Force tabular and lining display for digits and texhtml */ .digits, .texhtml { -moz-font-feature-settings: "lnum", "tnum", "kern" 0; -webkit-font-feature-settings: "lnum", "tnum", "kern" 0; font-feature-settings: "lnum", "tnum", "kern" 0; font-variant-numeric: lining-nums tabular-nums; font-kerning: none; } /* Make <math display="block"> be left aligned with one space indent for compatibility with style conventions */ .mwe-math-fallback-image-display, .mwe-math-mathml-display { margin-left: 1.6em !important; margin-top: 0.6em; margin-bottom: 0.6em; } .mwe-math-mathml-display math { display: inline; } /* Fix styling of transcluded prefindex tables */ table#mw-prefixindex-list-table, table#mw-prefixindex-nav-table { width: 98%; } /* For portals, added 2011-12-07 -bv On wide screens, show these as two columns On narrow and mobile screens, let them collapse into a single column */ .portal-column-left { float: left; width: 50%; } .portal-column-right { float: right; width: 49%; } .portal-column-left-wide { float: left; width: 60%; } .portal-column-right-narrow { float: right; width: 39%; } .portal-column-left-extra-wide { float: left; width: 70%; } .portal-column-right-extra-narrow { float: right; width: 29%; } @media only screen and (max-width: 800px) { /* Decouple the columns on narrow screens */ .portal-column-left, .portal-column-right, .portal-column-left-wide, .portal-column-right-narrow, .portal-column-left-extra-wide, .portal-column-right-extra-narrow { float: inherit; width: inherit; } } /* Formerly for announcements, now used intermittently */ #bodyContent .letterhead { background-image:url('//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e0/Tan-page-corner.png'); background-repeat:no-repeat; padding: 2em; background-color: #faf9f2; } /* Tree style lists */ .treeview ul { padding: 0; margin: 0; } .treeview li { padding: 0; margin: 0; list-style-type: none; list-style-image: none; } .treeview li li { background: url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f2/Treeview-grey-line.png") no-repeat 0 -2981px; /* @noflip */ padding-left: 20px; text-indent: 0.3em; } .treeview li li.lastline { background-position: 0 -5971px } .treeview li.emptyline > ul { /* @noflip */ margin-left: -1px; } /* first line here deals with new situation after RemexHTML switch, * where emptyline cause the first child to become the 2nd child. Such a mess */ .mw-parsermigration-right .treeview li.emptyline > ul > .mw-empty-elt:first-child + .emptyline, .treeview li.emptyline > ul > li:first-child { background-position: 0 9px } /* hidden sortkey for tablesorter */ td .sortkey, th .sortkey { display: none; speak: none; } /* Make it possible to hide checkboxes in <inputbox> */ .inputbox-hidecheckboxes form .inputbox-element, .inputbox-hidecheckboxes .mw-ui-checkbox { display: none !important; } /* Work-around for [[Phabricator:25965]] (Kaltura advertisement) */ .k-player .k-attribution { visibility: hidden; } /* Move 'play' button of video player to bottom left corner */ .PopUpMediaTransform a .play-btn-large { margin: 0; top: auto; right: auto; bottom: 0; left: 0; } /* Hide FlaggedRevs notice UI when there are no pending changes */ .flaggedrevs_draft_synced, .flaggedrevs_stable_synced { display: none; } /* Gallery styles background changes are restricted to screen view. In printing we should avoid applying backgrounds. */ @media screen { /* The backgrounds for galleries. */ #content .gallerybox div.thumb { /* Light gray padding */ background-color: #f8f9fa; } /* Put a chequered background behind images, only visible if they have transparency. '.filehistory a img' and '#file img:hover' are handled by MediaWiki core (as of 1.19) */ .gallerybox .thumb img { background: #fff url(//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/5d/Checker-16x16.png) repeat; } /* But not on articles, user pages, portals or with opt-out. */ .ns-0 .gallerybox .thumb img, .ns-2 .gallerybox .thumb img, .ns-100 .gallerybox .thumb img, .nochecker .gallerybox .thumb img { background: #fff; } /* T178626 */ #contentSub:empty, #contentSub2:empty { display: block !important; } #contentSub:empty ~ #jump-to-nav, #contentSub2:empty ~ #jump-to-nav { margin-top: -1.4em !important; margin-bottom: 1.4em !important; } } lyaoy7lqp0sw5lztopuf9op6tly2tmj మూస:In use 10 3067 7267 7266 2020-09-04T22:57:25Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మూస:In_use]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: వికీబుక్స్ లోకి wikitext text/x-wiki {{Mbox | name = In use | type = notice | class = ambox-In_use | image = [[File:Ambox clock.svg|48px|alt=|link=]] | css = margin: 1px | text = ఈ {{#ifeq:{{{1|}}}|section|[[Help:Section|section]]|{{#switch:{{NAMESPACE}} | {{ns:0}} = వ్యాసం | Talk = [[Help:Talk page|చర్చ పేజీ]] | Category = [[Wikipedia:Category|వర్గం పేజీ]] | Help = [[Help:Contents|సహాయం పేజీ]] | Portal = [[Wikipedia:Portal|పోర్టల్ పేజీ]] | Template = [[Wikipedia:Template messages|మూస పేజీ]] | User = [[Wikipedia:User page|వాడుకరి పేజీ]] | User talk = [[Wikipedia:User page|వాడుకరి చర్చ పేజీ]] | Wikipedia = [[Wikipedia:Project namespace|ప్రాజెక్టు పేజీ]] | Wikipedia talk = [[Wikipedia:Project namespace|ప్రాజెక్టు చర్చ పేజీ]] }}}} లో చురుగ్గా మార్పులు జరుగుతున్నాయి. [[వికీపీడియా:దిద్దుబాటు ఘర్షణ|దిద్దుబాటు ఘర్షణ]]ను నివారించేందుకు గాను, ఈ సందేశం కనబడుతున్నంత కాలం ఈ పేజీలో మార్పులేమీ చెయ్యకండి.<br> <small>{{#if:{{{time|}}}|ఈ సందేశాన్ని {{{time|}}} కు చేర్చారు.|}} ఈ పేజీని చివరిసారిగా సవరించినది {{#time:H:i, j F Y|{{REVISIONTIMESTAMP}}}} (UTC) ({{time ago|{{REVISIONTIMESTAMP}}}}). ఒక పది గంటల పాటు ఈ పేజీలో [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|action=history}} ఏ మార్పులూ జరక్కపోతే] ఈ సందేశాన్ని తీసెయ్యండి. ఈ మూసను చేర్చినది మీరే అయితే, మీ ప్రస్తుత దిద్దుబాటు సెషను పూర్తి కాగానే ఈ మూసను తిసెయ్యండి. లేదా దీని స్థానంలో {{tl|నిర్మాణంలో ఉంది}} మూసను పెట్టండి.</small> <includeonly>{{#ifeq:{{{category}}}|no||{{#switch:{{NAMESPACE}} | User | User talk = <!-- no category --> | [[Category:Pages actively undergoing a major edit]]}}}}</includeonly> }}<noinclude> {{Documentation}} </noinclude> 4gqa2ei1qy39jp96hehyqvm9xrfbbin మూస:దానము 10 3068 7273 7272 2020-09-04T23:08:10Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మూస:దానము]] నుండి కూర్పును దిగుమతి చేసాం wikitext text/x-wiki ఈ విజ్ఞానసర్వస్వం గానీ, దీని సోదర ప్రాజెక్టులు గానీ మీకు ఉపయోగకర మనిపించినట్లయితే, దయచేసి [[wikimedia:Fundraising| వికీమీడియా ఫౌండేషన్‌కు]] సహాయం చెయ్యండి. మీ విరాళాలు ప్రాథమికంగా [[m:Wikimedia servers|సర్వర్ సామాగ్రి]] కొనుగోలు చేయటానికి, వికీ ప్రాజెక్టులపై అవగాహన పెంపొందించడానికీ ఉపయోగిస్తారు.<noinclude>[[వర్గం:మొదటి పేజీ భాగాలు]]</noinclude> mpvqiapxbuoeuc6c9tkf12jqq9iacy1 మూస:భారతీయ భాషలలో వికీబుక్స్ 10 3069 7277 7276 2020-09-04T23:09:53Z Arjunaraoc 266 wikitext text/x-wiki <div style="font-size:100% " align="center"> [[:as:|অসমীয়া&nbsp;(అస్సామీ)]] &ndash; [http://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/brx/Main_Page बोडो&nbsp;(బోడో)] &ndash; [[:bh:|भोजपुरी&nbsp;(భోజపురీ)]] &ndash; [[:bn:|বাংলা&nbsp;(బెంగాలీ)]] &ndash; [[:bpy:|বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী&nbsp;(విష్ణుప్రియా మణిపూరి)]] &ndash; [http://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/dgo डोगरी&nbsp;(డోగ్రీ)] &ndash; [[:en:|English&nbsp;(ఆంగ్లం)]] &ndash; [[:gom:|कोंकणी&nbsp;(కొంకణి)]] &ndash; [[:gu:|ગુજરાતી&nbsp;(గుజరాతీ)]] &ndash; [[:hi:|हिन्दी&nbsp;(హిందీ)]] &ndash; [[:kn:|ಕನ್ನಡ&nbsp;(కన్నడం)]] &ndash; [[:ks:|कश्मीरी&nbsp;(కశ్మీరీ)]] &ndash; [http://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/mai/Main_Page मैथिली&nbsp;(మైథిలీ)] &ndash; [[:ml:|മലയാളം&nbsp;(మలయాళం)]] &ndash; [[:mr:|मराठी&nbsp;(మరాఠీ)]] &ndash; [[:ne:|नेपाली&nbsp;(నేపాలీ)]] &ndash; [[:or:|ଓଡ଼ିଆ&nbsp;(ఒడియా)]] &ndash; [[:pa:|ਪੰਜਾਬੀ&nbsp;(పంజాబీ)]] &ndash; [[:pi:|Pāḷi&nbsp;(పాళీ)]] &ndash; [[:sa:|संस्कृत&nbsp;(సంస్కృతం)]] &ndash; [http://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/sat/Main_Page Santali&nbsp;(సంతాలి)] &ndash; [[:sd:|سنڌي&nbsp;(సింధి)]] &ndash; [[:ta:|தமிழ்&nbsp;(తమిళం)]] &ndash; <!-- Commenting as this template will be used on Telugu [[:te: |తెలుగు]]&ndash;--> [[:ur:|اردو &nbsp;(ఉర్దూ)]] <!-- '''[[:m:Complete list of language Wikibooks available|పూర్తి జాబితా]]''' --> </div><noinclude>[[వర్గం:మొదటి పేజీ భాగాలు]]</noinclude> e20cojzyct2j7unjg16tfyiahk3fduz పుప్పొడి 0 3075 7904 7903 2021-02-22T10:38:19Z Girichand n 2372 wikitext text/x-wiki పుప్పొడి అనేది మగ పువ్వులమీద ఉండే జీవాణువుల సమూహం . వీటినే ఆంగ్లంలో Pollen అంటారు. ఈ అణువులు సాధారణంగా పసుపు రంగులో ఉంటాయి. వీటిని తమ జాతికే చెందిన ఇతర ఆడ పువ్వలమీదకు పంపి ఫలదీకరణం చెందించటానికి మొక్కలు, పువ్వులు ఎన్నో దారులు వెతుకుతాయి, ఎన్నొ ఎత్తులు వేస్తాయి. కొన్ని గాలి వాటం మీద ఆధారపడతాయి, కొన్ని కీటకాలమీద ఆధారపడతాయి. ఇందుకోసం తేనెని ఎరగా వేస్తాయి. ఆ పుప్పొడిని ఆయా కీటకాలు, పక్షులు తేనె తాగేటప్పుడు వాటి శరీరానికి అంటుకునే ఏర్పాటు చేసుకుంటాయి ఆ మొక్కలు. అలా ఆ కీటకాలు, పక్షులూ వేరే వేరే చెట్లమీద, పువ్వులమీదా వాలి ఫలదీకరణం అయ్యేట్లు చేస్తాయి. ఇంకొన్ని మొక్కలు వాటి పువ్వులు కుళ్ళిపోయిన జంతు కళేబరంలాగా వాసన వచ్చేట్లు చేస్తాయి. ఆ వాసనకి ఈగలు చేరి ఆ పుప్పొడిని వళ్ళంతా పూసుకుని వేరే పువ్వులమీదకు వెళ్ళి ఫలదీకరణానికి సహకరిస్థాయి. ఇంకొన్ని మొక్కలు వాటి పువ్వుల్ని ఆడ కీటకాల్లాగా ఆకారాన్ని చేసుకుని, ఇంకా ఆడ కీటకపు వాసనని వెదజల్లి మొగ కీటకాలను ఆకర్షిస్థాయి. ఉదాహరణకి: Bee orchids. bcg00jesq7ejao1gpaccyglui2fn0y6 రాశులు 0 3076 8039 2021-03-05T08:35:12Z 49.205.225.176 'రాశులు 12 అవి: 1.మేషరాశి 2.వృషభ రాశి 3.మిధున రాశి...' తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు wikitext text/x-wiki రాశులు 12 అవి: 1.మేషరాశి 2.వృషభ రాశి 3.మిధున రాశి 4.కర్కాటక రాశి 5.సింహ రాశి 6.కన్యా రాశి 7.తులా రాశి 8.వృశ్చిక రాశి 9.ధను రాశి 10.మకర రాశి 11.కుంబ రాశి 12.మీన రాశి afnuakafl6od4x7my9ejtqjbjhsvch8 రైస్ పకోడి 0 3078 8324 8323 2021-04-20T12:27:53Z K.Venkataramana 1198 https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%B0%E0%B1%88%E0%B0%B8%E0%B1%8D_%E0%B0%AA%E0%B0%95%E0%B1%8B%E0%B0%A1%E0%B0%BF?veaction=editsource నుండి ఇక్కడికి తరలించబడినది wikitext text/x-wiki రైస్ పకోడీ శాకాహార వంటకం. == కావలసిన పదార్థాలు == # అన్నం - 2 కప్పులు # శనగపిండి - అరకప్పు # జీలకర్ర - పావు టీ స్పూన్ # ఉల్లిగడ్డ - 1 # కారం - ఒక టీ స్పూన్ # [[ఉప్పు]], నూనె - తగినంత == తయారు చేసే విధానం == * ఉల్లిపాయలను సన్నగా కట్ చేసుకోవాలి. * ఒక గిన్నెలో శనగపిండి, కారం, ఉప్పు వేసి కొద్దిగా నీళ్ళు పోసి కలుపుకోవాలి. పిండి కాస్త గట్టిగా ఉండేట్లుగా చూడాలి. * దీంట్లో ఉల్లిపాయ ముక్కలు, అన్నాన్ని వేసి బాగా కలపాలి. * ఇప్పుడు కడాయిలో నూనె పోసి కాగాక పిండిని ముద్దలుగా చేసి నూనెలో వేసి వేయాలి. బంగారు రంగు వచ్చే వరకు వేయించాలి. * వేడి వేడిగా తింటుంటే రైస్ పకోడీలు చాల బాగుంటాయి. == వనరులు == http://telugutaruni.weebly.com/15/category/d599a72430/1.html 9bbbsx2egx3od5yzynu2oaob1wtj7h2 మూస:తెలుగుభాషాసింగారం 10 3081 30257 30256 2021-07-05T05:22:35Z Arjunaraoc 266 wikitext text/x-wiki {|align = "right" style="font-size:13px;margin:2px; border-spacing:0; border: 1px solid #bfbfbf;" cellspacing='2' |- ! bgcolor = "#D4E4F8"|'''భాషా సింగారం''' |- ! bgcolor = "#35E4C8"|'''[[సామెతలు]]''' |- |[[సామెతలు - అ|అ]] [[సామెతలు - ఆ|ఆ]] [[సామెతలు - ఇ|ఇ]] [[సామెతలు - ఈ|ఈ]] [[సామెతలు - ఉ|ఉ]] [[సామెతలు - ఊ, ఋ|ఊ-ఋ]] |- |[[సామెతలు - ఎ|ఎ]] [[సామెతలు - ఏ|ఏ]] [[సామెతలు - ఒ|ఒ]] [[సామెతలు - ఓ|ఓ]] [[సామెతలు - అం|అం]] [[సామెతలు - అః|అః]] |- |[[సామెతలు - క|క]] [[సామెతలు - ఖ|ఖ]] [[సామెతలు - గ, ఘ|గ-ఘ]] |- |[[సామెతలు - చ, ఛ|చ-ఛ]] [[సామెతలు - జ|జ]] [[సామెతలు - ఝ|ఝ]] |- |[[సామెతలు - ట|ట]] [[సామెతలు - ఠ|ఠ]] [[సామెతలు - డ, ఢ|డ-ఢ]] [[సామెతలు - ణ|ణ]] |- |[[సామెతలు - త|త]] [[సామెతలు - థ|థ]] [[సామెతలు - ద|ద]] [[సామెతలు - ధ|ధ]] [[సామెతలు - న|న]] |- |[[సామెతలు - ప|ప]] [[సామెతలు - ఫ|ఫ]] [[సామెతలు - బ|బ]] [[సామెతలు - భ|భ]] [[సామెతలు - మ|మ]] |- |[[సామెతలు - య|య]] [[సామెతలు - ర|ర]] [[సామెతలు - ల|ల]] [[సామెతలు - వ|వ]] |- |[[సామెతలు - శ, ష|శ-ష]] [[సామెతలు - స, హ|స-హ]] |- |[[సామెతలు - ళ|ళ]] [[సామెతలు - క్ష|క్ష]] [[సామెతలు - ఱ|ఱ]] |- ! bgcolor = "#AAE448"|'''[[జాతీయములు]]''' |- |[[జాతీయములు - అ|అ]] [[జాతీయములు - ఆ|ఆ]] [[జాతీయములు - ఇ|ఇ]] [[జాతీయములు - ఈ|ఈ]] [[జాతీయములు - ఉ|ఉ]] [[జాతీయములు - ఊ|ఊ]] |- |[[జాతీయములు - ఋ|ఋ]] [[జాతీయములు - ఎ, ఏ, ఐ|ఎ, ఏ, ఐ]] [[జాతీయములు - ఒ, ఓ, ఔ|ఒ, ఓ, ఔ]] |- |[[జాతీయములు - క, ఖ|క, ఖ]] [[జాతీయములు - గ, ఘ|గ, ఘ]] [[జాతీయములు - చ, ఛ|చ, ఛ]] [[జాతీయములు - జ, ఝ|జ, ఝ]] |- |[[జాతీయములు - ట, ఠ|ట, ఠ]] [[జాతీయములు - డ, ఢ|డ, ఢ]] [[జాతీయములు - ణ|ణ]] |- |[[జాతీయములు - త, థ|త, థ]] [[జాతీయములు - ద, ధ|ద, ధ]] [[జాతీయములు - న|న]] |- |[[జాతీయములు - ప, ఫ|ప, ఫ]] [[జాతీయములు - బ, భ|బ, భ]] [[జాతీయములు - మ|మ]] |- |[[జాతీయములు - య|య]] [[జాతీయములు - ర|ర]] [[జాతీయములు - ల|ల]] [[జాతీయములు - వ|వ]] |- |[[జాతీయములు - శ|శ]] [[జాతీయములు - ష|ష]] [[జాతీయములు - స|స]] [[జాతీయములు - హ|హ]] |- |[[జాతీయములు - ళ|ళ]] [[జాతీయములు - క్ష|క్ష]] [[జాతీయములు - ఱ|ఱ]] |- |bgcolor = "#35E4C8"|[[:w:తెలుగులో ఆశ్చర్యార్థకాలు|ఆశ్చర్యార్థకాలు]] |- | bgcolor = "#AAE348"|'''[[:w:నీతివాక్యాలు|నీతివాక్యాలు]]''' |- | bgcolor = "#35E4C8"|'''[[:w:పొడుపు కథలు|పొడుపు కథలు]]''' |} <!--[[వర్గం:తెలుగు భాష]] --దీని ఆటోమేటిగ్గా చేర్చడం వలన సామెతలన్నీ తెలుగు భాష వర్గంలోకి వెళుతున్నాయి.--> otuyy7fsbee0v1a3mlhnz4f4xuaf6f8 సామెతలు - ఆ 0 3086 21829 21828 2021-07-05T01:55:30Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:సామెతలు_-_ఆ]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{తెలుగుభాషాసింగారం}} {{సామెతల పేజీల శీర్షిక|ఆ}} ఆడవాళ్ళ వయస్సు, మగవాళ్ళ సంపాదన అడగకూడదు. ==ఆకలి ఆకలి అత్తగారు అంటే రోకలి మింగమన్నదట== ==ఆడవాళ్ళ వయస్సు, మగవాళ్ళ సంపాదన అడగకూడదు.== ==ఆకాశానికి నిచ్చెన వెయ్యడం== అత్యాశ గలవాడు చేసె పనులను గూర్చి సామెత వాడుతారు. ==ఆకాశం మీదికి ఉమ్మేస్తే అది మన ముఖం మీదె పడుతుంది== ==ఆకు ఇస్తే అన్నం పెట్టినంత పుణ్యం== విస్తరాకు ఉన్నప్పుడే భోజనం వడ్డించటం తినటం జరుగుతుంది.అవకాశాలను ఉపాయాలను ఎదుటివారికి తెలియచెప్పి వారి జీవితం సుఖంగా సాగేందుకు తోడ్పడాలని ==అంతా ఆ తాను ముక్కే== ఇది సాధార‌ణంగా రాజ‌కీయ‌నాయ‌కులు వాడుతారు ఈయ‌న‌ అదే పార్టీకి చెందిన‌ వాడు అని చెప్ప‌డం టాను అంటే వ‌స్త్ర‌ము యొక్క‌ పెద్ద‌ క‌ట్ట‌ అని అందులోంచి చిన్న‌ముక్క‌ క‌త్తించినా అది దానిలోదే అవుతుంది ==ఆ మొద్దు లోదే ఈ పేడు== "అంతా ఒక్క‌టే" అనే అర్థాన్ని క‌లిగించే సామేత‌ ఇది మొద్దు అంటే పెద్ద‌ కొయ్య‌, అందులోంచి తీసిన‌ చిన్న‌ ముక్క‌ అంటే పేడు ==అండలుంటే కొండలైనా దాటవచ్చు== ఒంటరిగా కన్నా మరొకరి సహాయంతో ఎంత పనైనా సులభముగా చేయ వచ్చునని ఈ సామెత అర్థం. ==ఆంబోతులా పడి మేస్తున్నావు== ఆంబోతులను ప్రాథమికంగా పని చేయించకుండా, సంతానవృద్ధి కొరకు బాగా మేపి ఆరోగ్యవంతంగా ఉంచుతారు. కానీ, ఇదే విషయాన్ని ఓ పనీపాట లేకుండా తిని తిరిగే వ్యక్తిని ఉద్దేశించి వ్యంగ్యంగా ఈ సామెత ద్వారా దెప్పిపొడుస్తారు. ==ఆకలని రెండు చేతులతో తింటామా అన్నట్లు== ఎంతటి అత్యవసరమయిననూ, కొన్ని పనులు పరిమితులను అతిక్రమించి ప్రకృతి విరుద్ధముగా చేయరాదు. ఈ సామెత కూడా అటువంటి ఒక ఉదాహరణను గుర్తు చేస్తోంది. అమితమైన ఆకలిగా ఉన్నదని భోజనము రెండు చేతులతో చేయలేము కదా. కారణము పెట్టే చేతులు రెండైనా తినగలిగే నోరు ఒక్కటే కదా! ==ఆకలి ఆకాశమంత... గొంతు సూది బెజ్జమంత== ఆశ ఎక్కువ అవకాశాలు మాత్రం చాలా తక్కువ ==ఆకలి రుచెరగదు, నిద్ర సుఖమెరుగదు== బాగా [[ఆకలి]] వేసి ఉన్నప్పుడు తిన్న తిండి ఎలా ఉన్నప్పటికినీ ఎంతో రుచిగా అనిపిస్తుంది. అలాగే బాగా అలసినప్పుడు మంచం, పరుపు, దిండు, ఫ్యాన్ మొదలైనవి లేకపోయినా కటికనేల మీద పడుకున్నా మంచిగా నిద్ర పడుతుంది అనే భావంతొ ఈ సామెత వాడతారు. రైలులో దూర ప్రయాణం చేసేవారు ఎలాగో ఒకలా కునుకు తీస్తారు. వారికే ఇంట్లో అన్ని సదుపాయాలున్నప్పటికీ నిద్ర పట్టపోవచ్చును. "ఆకొన్న కూడె అమృతము" అని [[సుమతీ శతకము]]లో ఒక పద్యం ఉంది. ఆరోగ్యరీత్యా కూడా ఆకలి లేనప్పుడు అన్నం తినకూడదు. శ్రమ చెయ్యకుండా సరైన [[నిద్ర]] రాదు. == ఆకలివేస్తే రోకలి మింగమన్నాడంట== ఇది ప్రాస కొరకు వాడిన మాట. ఆకారం చూసిఆశపడితే సహకారంసూన్యమైంది.== పైకి మేకపోతు గాంభీర్యాన్ని ఒలకపోస్తూ, లోపల ఏమాత్రం విషయం లేని వానిని ఉద్దేశించి ఈ సామెతను వాడతారు. ==ఆకారపుష్టి నైవేద్యనష్టి== పైకి మేకపోతు గాంభీర్యాన్ని ఒలకపోస్తూ, లోపల ఏమాత్రం విషయం లేని వానిని ఉద్దేశించి ఈ సామెతను వాడతారు. ==ఆకు వెళ్ళి ముల్లు మీద పడ్డా, ముల్లు వెళ్ళి ఆకు మీద పడ్డా ఆకుకే నష్టం== ఓ బలహీనుడు తనకు తానుగా బలవంతునితో తలపడినా, లేదా బలవంతుడే వచ్చి బలహీనునితో తలపడినా జరిగే నష్టం బలహీనునికే. కావున బలహీనుడు తన పరిమితులను గుర్తెరిగి ప్రవర్తించవలెను. ఆకు వెళ్ళి ముల్లు మీద పడినా.... లేదా ముల్లు వచ్చి ఆకు మీద పడినా చిరిగేది ఆకు మాత్రమే. ముల్లుకేమి నష్టము లేదు. == ఆకులు నాకేవాడింటికి మూతులు నాకేవాడు వచ్చాడట== మిక్కిలి కష్టములలో ఉన్న వ్యక్తి వద్దకు మరొకడు సహాయమును ఆశించి వచ్చినపుడు, కష్టములో నున్న వ్యక్తి వ్యంగ్యముగా ఆ రెండవ వ్యక్తికి తన పరిస్థితిని ఈ సామెత ద్వారా తెలియచేయుట పరిపాటి. == ఆకులేని పంట అరవైఆరు పుట్లు...== ఉప్పు పంట ==ఆడది తిరిగి చెడుతుంది,మగవాడు తిరక్క చెడతాడు== స్త్రీ, పురుషుల విధులను పూర్వకాలంలో ముందుగానే నిర్వచించారు. దాని ప్రకారం స్త్రీ ఇంటికి పరిమితమయ్యేది, పురుషుడు సంపాదనకై బయటకు వెళ్ళి వచ్చేవాడు. బయటకు వెళ్ళే స్త్రీని చెడుగానూ, ఇంటిపట్టునే ఉండే పురుషుణ్ణి అసమర్ధునిగానూ చిత్రీకరించేవారు. ఈ భావాన్నే ఈ పై సామెత తెలుపుతుంది. ==ఆడపిల్ల పెళ్ళి, అడుగు దొరకని బావి అంతం చూస్తాయన్నట్లు...== ఆడపిల్ల పెళ్ళి, నీటి జాడే కానరాని బావి రెండూ అత్యంత కఠినమయిన కార్యములు అని ఈ సామెత తెలుపుచున్నది.వరకట్నం, బంధువులకు, స్నేహితులకు పెట్టిపోతల వంటి ఖర్చులూ ఆడపిల్ల తండ్రిని విపరీతంగా కుంగదీస్తాయి.ఎంతలోతుగా వెళ్ళినా బావి అడుగు తగలకపోతే బావి తవ్వుతున్న వ్యక్తికి ప్రాణాంతకంగా పరిణమించే స్థితి కలిగినట్లుగానే, ఆడపిల్ల పెళ్ళికోసం పిల్ల తండ్రి డబ్బు సమకూర్చటం కానీ, పిలుపులు, మర్యాదలు వంటివి చెయ్యటంకానీ మొదలుపెడితే వాటికి ఎక్కడా అంతం ఉండదని, అలా అవి పెరిగిపోతూ చివరకు ఆ తండ్రిని శారీరకంగా, మానసికంగా ఎంతగానో పిండివేస్తాయని ఈ సామెత భావన. ==ఆడబోయిన తీర్థమెదురైనట్లు== [[వెతకబోయిన తీగ కాలికి తగిలినట్లు]] అనే సామెత కూడా ఇదే కోవకు చెందినది. మనమేదైతే కోరుకుంటున్నామో అది అయాచితంగా, అప్రయత్నంగా లభ్యమైతే ఈ సామెతను ఉటంకిస్తారు. ==ఆడలేక మద్దెల ఓడు అన్నట్లు== తాను సరిగా పాట పాడలేక, మద్దెలను బాగా వాయించలేదని నిందించాడు ఓ ఘనుడు. తన అసమర్ధతకు ఇతరులను నిందించే వాణ్ణి ఉద్దేశించి ఈ సామెతను వాడటం పరిపాటి. మద్దెల దరువుకు తగినట్టు నాట్యం చేయాలి. అందుకే అతడు మద్దెల వాయిస్తున్నాడు. ఆడే వాడు మద్దెల దరువుకు తగినట్టు ఆడడంలేదు. ఏమయ్యింది అలా ఆడు తున్నావంటే అతడు "నేను బాగానె ఆడుతున్నాను, నీ మద్దెలే ఓడు బోయి. సరిగా పలకడం లేదు" అన్నాడు. అనగా తన తప్పును కప్పి పుచ్చుకునేందుకు ఇతరులపై నెపం మోపేవారిని గురించి ఈ సామెత పుట్టింది. "ఆడ లేక మద్దెల ఓ డన్నట్టు" ==ఆడువారి మాటలకు అర్ధాలే వేరు== స్త్రీలు పురుషులకు ఉన్నది ఉన్నట్టుగా చెప్పలేరు. మనసులో ఒకటి ఉంచుకొని పైకి మరోటి చెప్పుతారు. అంటే ఆడవారు పురుషులకు తేలికగా అర్ధం కారని ఈ సామెత చెబుతుంది. ==ఆడువారు అలిగినా అందమే== ==ఆత్రగాడికి బుద్ది మట్టం== ఎప్పుడు చూసినా తొందరగా పని ముగించుకోవాలని చూసేవాడు లోతుగా ఆలోచించలేడని దీని భావం. ==ఆత్రపు పెళ్ళికొడుకు అత్త మెళ్ళో తాళి కట్టినట్లు== వెనకటికి ఆత్రంగా ఉన్న పెళ్ళికొడుకు ఒకడు తాళి తీసుకొని కాబోయే భార్యకి బదులు అత్తకి కట్టేశాడు. తొందరపాటుతో చేసే పనులు ఎప్పుడూ సక్రమంగా జరగవు అని ఈ సామెత చెబుతోంది. =='ఆదివారం అందలం ఎక్కనూ లేదు, సోమవారం జోలె కట్టనూ లేదు== జీవితంలో ఎప్పుడూ ఒకే స్థితిలో ఆనందంగా కాలం గడపటం ==ఆరాటపు పెళ్ళికొడుకు పెరంటాళ్ళ వెంట పడ్డ్డాడట== పెళ్ళి అయిన తరువాత శోభనం ముచ్చట జరుపుతారు. శోభనం కార్యక్రమంలో ముందు పూజ, తరువాత ముత్తయిదువులకు తాంబూలం వంటి ఆచారాలు ఉంటాయి. ఇవి అయినతరువాతనే అమ్మాయిని అబ్బాయిని గది లోకి పంపుతారు. ఈలోపున, పెళ్ళికొడుకుకి ఆత్రం ఎక్కువయి, అంతవరకు ఆగలేక, పేరంటానికి వచ్చిన మహిళల వెంట పడ్డాడట. ఈ సామెత ఏదయినా పని సాంతము జరిగేవరకు ఆగలేక, ఫలితం కొరకు ఊరికే ఆత్రపడే వారి గురించి గేలి చెయ్యటానికి ఈ సామెతను వాడతారు. ==ఆదిలోనే హంసపాదు== ఏదైనా పని మొదలు పెట్టిన వెంటనే విఘ్నాలు కలిగితే ఈ సామెతను వాడతారు. దేవాలయాలలో జరిగే ఉత్సవాల సమయంలో ఉత్సవ మూర్తులకు వివిధ వాహనాలపై గ్రామోత్సవాన్ని నిర్వహిస్తారు. గ్రామోత్సవ సమయంలో వాహనాన్ని కొంతమంది భక్తులు తమ భుజంపై మోస్తూ ఉంటారు. గ్రామోత్సవం జరుగుతున్నంత సేపు వాహన బరువు మోతాన్ని తమ భుజముపై ఉంచడం చాలా కష్టం కాబట్టి కొంత వెసులు బాటు కోసం ఏర్పరచుకున్న పరికరాన్ని [[హంసపాదు]] అంటారు. హంసపాదు T, Y ఆకారానికి మధ్యస్తంగా ఉంటుంది. వాహనసేవ జరిగే సమయంలో వాహనాన్ని సరిగా నిలబెట్టేందుకు 4 నుంచి 8 హంసపాదులు అవసరమవుతాయి. ప్రారంబంలోనే అవాంతరం ఏర్పడితే ఈ సామెతను ఉపయోగిస్తారు. ==ఆపదలో మొక్కులు... సంపదలో మరపులు== ఆపదలలో ఉన్నప్పుడు మాత్రమే దేవుని స్మరించి, ఆపదల నుంచి బయటపడ్డ నాడు దేవుని మరవటం అన్నది స్వార్థం, అవకాశవాదం అని ఈ సామెత ద్వారా తెలుయుచున్నది. ఎవరికైనా ఆపదలోనె దేవుడు గుర్తుకి వస్తాడు. అన్ని సక్రమంగా జరుగు తుంటే దేవున్ని మరిచిపోతారు. ఇది మానవ నైజం. ఆ విధంగా పుట్టినదె ఈ సామెత. ==ఆమడదూరం నుంచి అల్లుడు వస్తే మంచం కింద ఇద్దరు, గోడమూల ఒకరు దాగుంటారు== రాకరాక అల్లుడు వస్తే సిగ్గుపడి అందరూ దాక్కున్నారు అని దీనర్ధం. ([[సభ్యుడు:Ranganadh|Ranganadh]]़రంగనాధ్) == ఆ మరకా ఈ మరకా అడ్డగోడకి, ఆ మాటా ఈ మాటా పెద్దకోడలకి== ==ఆయనే ఉంటే మంగలి ఎందుకు== '''ఆయనే ఉంటే మంగలెందుకు''' అనేది [[తెలుగు]] భాషలో వాడే ఒక [[సామెత]]. అనవసరపు సలహాలు ఇవ్వరాదు అనే దానికి ఈ సామెత ఉదాహరణ. ;సామెత వెనుక కథ పాత కాలం నాటి ఒక ఆచారం ఆధారంగా వాడుక లోకి వచ్చిన సామెత ఇది. పూర్వకాలంలో భర్త చనిపోయిన స్త్రీ [[బొట్టు]], [[పూలు]], ఆభరణాలను విసర్జించటంతో పాటు నెత్తిమీద జుట్టును కూడా కూడా త్యజించవలసి వచ్చేది. (వితంతువులు [[జుట్టు]] పెంచుకోకూడదనే నియమముండేది.) నిందార్థకంగా వాడే "బోడి ముండ" అనే మాట కూడా ఈ ఆచారంలో నుంచి పుట్టిందే. వాళ్ళకున్న కట్టుబాట్లకు తోడు వీధిలో వాళ్ళకు ఎదురైన వాళ్ళు "అపశకునం" అని ఈసడించుకునే వాళ్ళు. అందువల్ల జుట్టు పెరిగినప్పుడల్లా వితంతు స్త్రీలు గుండు చేయించుకోవడానికి [[మంగలి]] దగ్గరకు వెళ్ళలేరు. అందుబాటులో ఉన్న చిన్న పిల్లలను పంపి మంగలిని ఇంటికి పిలుచుకురమ్మనే వాళ్ళు. ఒకసారి అలా జుట్టు పెరిగిన వితంతువు ఒకామె మంగలికి కబురు చేయబోతే, అందుబాటులో చిన్న పిల్లలెవరూ లేరట. అప్పుడామె "నా మొగుడే బ్రతికి ఉన్నట్లైతే వెళ్ళి పిలుచుకు వచ్చేవాడు కదా?" అని వగచిందట - ఆయనే ఉంటే తాను గుండు చేయించుకోవలసిన అవసరమే ఉండేది కాదని మరిచిపోయి. ఒకవితంతువు గుండు చేయించుకోవటం కోసం మంగలిని పిలువవలసిందిగా దారిన పోయే దానయ్యను అడిగింది. అతను విసుగుగా ''నాకు చెప్పకపోతే మీ ఆయనకు చెప్పరాదా'' అన్నాడు. దానికి ఆవిడ ఆయనే ఉంటే మంగలి ఎందుకు అని అన్నది. అంటే ఆయన (భర్త) ఉంటే మంగలిని పిలిచి గుండు చేయించుకునే అవసరమే రాదుకదా! ఉచిత సలహాలు ఇవ్వటం ఎందుకు? అనేదానికి ఈ సామెత చెబుతారు. ; వాడుక ఇలా కార్య-కారణ సంబంధాన్ని మరచిపోయి ఆలోచించేటప్పుడు ఈ సామెతను వాడుతారు. 'ఆయన' (అనగా ఆమె భర్త) ఉన్నప్పుడు మంగలితో అవసరమేమిటి? ఏదైనా పూర్తికాని పనిని ఇలా ఫలాన వస్తువుతోనో, ఫలానా వ్యక్తుల సహాయ సహకారాలతో, ఇలాకాకుండా వేరే విధంగా సాధించవచ్చుకాదా అన్నవారికి అసహనంతో ఈ సామెతను ఉదహరిస్తారు. ఉదాహరణకు కట్టెల పొయ్యి మీద వంట చేస్తుంటే, గ్యాసు పొయ్యిమీద చెయ్యవచ్చుగదా అంటే "గ్యాసు పొయ్యే ఉంటే కట్టెల పొయ్యి ఖర్మ యెందుకు"? ఒక వ్యక్తి బాగా డబ్బు అవసరం ఉండి బ్యాంకుకు వెళ్ళి అప్పు అడిగాడు. అప్పుకు హామీగా ఏవైనా "ఫిక్స్‌డ్ డిపాజిట్లు" చూపగలరా అని బ్యాంకు మేనేజరు అడిగాడు. ''ఆయనే ఉంటే మంగలెందుకు?'' - నా దగ్గర డబ్బులు నిలవ ఉంటే అప్పు ఎందుకడుగుతాను? అని అర్ధం. ==ఆస్తి మూరెడు ఆశ బారెడు== తన ఆర్థిక స్తోమతను బట్టి అలవాట్లు లేని వారిగురించి ఈ సామెత వాడతారు. [[పిండికొద్ది రొట్టె]] అనే సామెత దీనికి సమానార్థం]] ==ఆరిపోయే దీపానికి వెలుగెక్కువ== దీపం ఆరిపోయేముందు తనలో ఉన్న తైలాన్ని (శక్తి) ఒక్కసారిగా మండించి పెద్ద వెలుగు వెలుగుతుంది. అదే విధముగా నిజజీవితంలో సర్వశక్తులు ఒడ్డి పోరాడి ఓటమి ముంగిట ఉన్న వానిని ఉద్దేశించి ఈ సామెతను వాడుదురు. ==ఆరు నెలలు సావాసం చేస్తే వారు వీరవుతారు== విభిన్నమయిన వ్యక్తులు కలిసి కొంతకాలం ఉంటే, ఒకరి గుణాలు (మంచైనా, చెడైనా) మరొకరికి అలవడతాయి అని చెప్పటమే ఈ సామెత యొక్క సారాంశము. ==ఆరు రాజ్యాలు జయించవచ్చును కానీ అల్లుణ్ణి జయించలేము== అల్లుళ్లతో విసిగి వేసారి వారిని సంతృప్తిపరచటం తమవల్ల కావటం లేదని అనుకోటం. ఇది చాల కష్టమైన పని అని అర్థం చెప్పడానికి ఈ సామెతను వాడుతారు. ==ఆరోగ్యమే మహాభాగ్యం== [[ఆరోగ్యం]] (Health) లేకుండా ఎన్ని సిరిసంపదలున్నా వాటిని అనుభవించలేము. ఆరోగ్యం లేని భాగ్యము దరిద్రంతో సమానము. కాన ఆరోగ్యమే మహాభాగ్యమన్నారు అనుభవజ్ఞులైన పెద్దలు. దీనినే [[ఆంగ్లం]]లో "Health is Wealth" అంటారు. ==ఆలస్యం అమృతం విషం== వివరణ:... దేవ... దానవులు పాల సముద్రాన్ని చిలికి నప్పుడు అమృతము పుట్టింది. దానిని దేవ దానవులకు పంచడానికి శ్రీహరి పూనుకున్నాడు. మహావిష్ణువు ముందుగా దేవతలకు అమృతాన్ని పంచుతు.. మధ్యలో దానవులు వస్తే ఆగమని చెప్పుతూ వచ్చాడు. వారు ఆలాగె ఆగారు. చివరకు అమృతం అంతా దేవలకే సరిపోయింది. దానవులకు మిగలలేదు. తీసుకోవడములో ఆలస్యం చేస్తే అమృతం విషం అవుతుందని ఈ సామెత పుట్టింది. ఆలస్యం చేస్తే అమృతం అయినా విషం అవుతుందని ఈ [[సామెత]]కు అర్థం. చేయవలసిన పని నిర్దిష్ట సమయానికి చేయని యెడల జరుగు అనర్థమును హెచ్చరించు సందర్భములో ఈ సామెతను వాడెదరు. ==ఆలి బెల్లమాయె తల్లి అల్లమాయె== పెళ్ళి అయిన తర్వాత అప్పటి వరకు అమ్మ చీర కొంగు పట్టుకుని తిరిగే మగ పిల్లలు పెళ్ళాం మోజులో పడి అమ్మని నిర్లక్ష్యం చేస్తారు.ఆలి మాటకి విలువ ఇస్తూ అమ్మ మాటని పెడ చెవిన పెట్టే కొడుకులను ఉద్దేశించి ఈ సామెత వాడతారు. ఆలి తీపి (బెల్లం), అమ్మ ఘాటు (అల్లం) లా అనిపిస్తోంది అని ఈ సామెత అర్ధం. ==ఆలికి అన్నంపెట్టి, ఊరికి ఉపకారంచేసినట్లు చెప్పాట్ట== కొంత మంది తను చేయాల్సిన కనీస బాధ్యతలు చేయడం కూడా ఏదో ఘనకార్యం చేసినట్టు చెప్పుకుంటారు. భార్యను పోషించడం భర్త కనీస బాధ్యత. తను, తన సంసారం కాకుండా, లోకానికి ఉపయోగపడేలా ఏదైనా చేస్తే అర్ధం ఉంది. కాని, తన వాళ్ళకి పెట్టుకుని లోకాన్ని ఉద్దరించినట్టు మాట్లాడే వాళ్ళని ఉద్దేశిస్తూ ఈ సామెత చెప్తారు. ==ఆలు బిడ్డలు అన్నానికి ఏడుస్తుంటే... చుట్టానికి బిడ్డలు లేరని రామేశ్వరం పోయాడట.== తన ఇంటిని చక్కదిద్దుకోకుండా ఊళ్ళో వాళ్ళ బాగోగులు చూసొస్తా అంటూ బీరాలు పలికేవాడిని ఉద్దేశించి పలికే సామెత ఇది. ఇతరులకు నీతి చెప్పే ముందు నిన్ను నీవు సరిదిద్దుకో అన్న భావంలో కూడా ఈ సామెతను వాడవచ్చు. ==ఆలూలేదు చూలులేదు కొడుకుపేరు సోమలింగం== ఏమీ లేకుండా గాలిలో మేడలు కట్టేవారిని గురించి ఇలా అంటారు. ఆలు లేదు, చూలు లేదు, కొడుకు పేరు సోమలింగం అంటే అసలు పెళ్ళి చేసుకోకుండా, ఆవిడకి కడుపు రాకుండానే, కొడుకు పుట్టక ముందే వాడికి ఏమి పేరు పెట్టాలి అని ఆలోచిస్తున్నాడు అని భావము. '''కథ''' ఈ [[సామెత]]కు ఒక కథ చెబుతారు (చాలా రూపాంతరాలున్నాయి) ఒకడు ఒక మట్టి ముంతలో పెట్టుకొని పేలాల పిండి అమ్మడానికి వెళుతున్నాడు. దారిలో ఒకచెట్టుక్రింద ఆగి విశ్రాంతి తీసుకుంటూ పగటికలలు కనసాగాడు. ఈ పేలపిండి అమ్మితే నాకింత డబ్బొస్తుంది. దానితో మరింత పిండి కొని, అమ్మి బాగా డబ్బు సంపాదిస్తాను. ఆ డబ్బుతో ఒక ఆవునుకొని, పాల వ్యాపారం చేసి, గొప్ప పశుసంపదను సాధిస్తాను. ఇంకా వ్యాపారాలు చేసి, బాగా ధనవంతుడనై మేడలూ, మిద్దెలూ, వస్తువాహనాలూ కూర్చుకొంటాను. అప్పుడు నాకు చక్కని చుక్కతో పెళ్ళి అవుతుంది. మాకు పుట్టే కొడుకుకు సోమలింగం అని పేరు పెట్టుకుంటాను. ఎప్పుడైనా నా భార్య కొడుకును కోప్పడితే, దానిని ఇలా కొడతాను. - అనుకొంటూ వాడు తన కాలును జాడించాడు. దాంతో పేలపిండి ముంత కాస్తా ముక్కలయ్యింది. ==ఆవు చేలో మేస్తే, దూడ దుగాన/గట్టున మేస్తుందా?== తల్లి తండ్రులు పిల్లలకు మంచిబుద్ధులు చెప్పాలి. కొంతమంది పెద్దవాళ్ళు పెడత్రోవన పడుతుంటారు వారిని చూసి వారి పిల్లల్లుకూడా కొన్ని సమయాలలో పెడత్రోవన పడ్తే వారిని చూసి ఈసామెత చెప్తారు. ==ఆవు పాతిక బందె ముప్పాతిక == ఇదే అర్థంతో మరొక సామెత ఉంది. అది [[అసలు కన్న కొసరు ఎక్కువ]] మరొక సామెత: [[కోడి చారణా.... మసాలా బారణా]] == ఆవుకు, దూడకు లేని బాధ గుంజకెందుకో?== ==ఆవలింతకు అన్నలు ఉన్నారు కాని, తుమ్ముకు తమ్ముడు లేడు== ఎవరైనా ఆవలించారంటే పక్కన వాళ్ళకు కూడా ఆవులింతలు రావడం మీరు చాలా సందర్భాలలో గమనించే ఉంటారు. కానీ తుమ్ముకు అలా కాదు. ఈ సామెతకు ఆధారం అదే. ==ఆవులిస్తే ప్రేగులు లెక్క పెట్టే రకం== చిన్నపాటి కలయిక లేక కొద్దిపాటి సాంగత్యం చేతనే ఎదుటి వ్యక్తిని పరిపూర్ణముగా ఆకళింపుచేసుకొను గుణముగల వ్యక్తిని ఉద్దేశించి ఈ సామెతను ఉపయోగిస్తారు. కడుపులో ఉండే ప్రేగులను నోటి ఆవులింత ద్వారా లెక్క వేయ గల సమర్థత కల వ్యక్తి (బాగా సూక్ష్మ దృష్టి కలవాడు) అని భావము. చిన్న సంకేతం ద్వారా ఏంతో గొప్ప విషయాన్ని గ్రహించగల మేధావి అని అర్థము. ==ఆశ సిగ్గెరుగదు.... ఆకలి రుచి ఎరుగదు== ;వాడే విధానం == ఆశగలమ్మ దోషమెరుగదు... పూటకూళ్లమ్మ పుణ్యమెరుగదు== దురాశను అణచుకోలేక చెయ్యకూడని పనులు చేస్తూ దోషికావటం.ధర్మసత్రాలలో అన్నదానం జరుగుతుంటే పూటకూళ్లమ్మ పరబ్రహ్మ స్వరూపమైన అన్నాన్ని అమ్ముకొంటూ ఒక్కముద్ద దానం చెయ్యమని ఎవరడిగినా ధనాశతో కసిరికొడుతుందే తప్ప దానం చెయ్యదు. ధనాశతో ఉన్నవారు దానధర్మాలు చెయ్యలేరు అని ఈ సామెత అర్ధం. ==ఆశకు పోతే గోచి ఊడిందట== ==ఆస్తి మూరెడు... ఆశ బారెడు == తన ఆర్థిక పరిస్థితికి మించి ఆశలు పెట్టుకునే వారిని గురించి ఈ సామెత వాడతారు. ==వనరులు== * '''లోకోక్తి ముక్తావళి అను తెలుగు సామెతలు''' (సుమారు 3400 సామెతలు) - సంకలనం: విద్వాన్ పి.కృష్ణమూర్తి - ప్రచురణ: మోడరన్ పబ్లిషర్స్, తెనాలి - [http://www.archive.org/details/lokokthimukthava021013mbp ఇంటర్నెట్ ఆర్చీవులో లభ్యం] * '''సాటి సామెతలు''' (తెలుగు, కన్నడ, తమిళ, మలయాళ భాషలలో సమానార్ధకాళున్న 420 సామెతలు) - సంకలనం : నిడదవోలు వెంకటరావు, ఎమ్. మరియప్ప భట్, డాక్టర్ ఆర్.పి. సేతుపిళ్ళై, డా. ఎస్.కె. నాయర్ [http://www.archive.org/details/saatisamethalu022732mbp ఇంటర్నెట్ ఆర్చీవులో లభ్యం] [[వర్గం:సామెతలు]] 2fywjmerue1cfj588bcs8m3osxvvbof మూస:సామెతల పేజీల శీర్షిక 10 3087 9779 9778 2021-05-22T05:07:43Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మూస:సామెతల_పేజీల_శీర్షిక]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki '''సామెతలు''' లేదా '''లోకోక్తులు''' (Proverbs) ప్రజల భాషలో మరల మరల వాడబడే వాక్యాలు. వీటిలో భాషా సౌందర్యం, అనుభవ సారం, నీతి సూచన, హాస్యం కలగలిపి ఉంటాయి. సామెతలు ఆ భాష మాట్లాడే ప్రజల సంస్కృతిని, సాంప్రదాయాలను ప్రతిబింబిస్తాయి. ''"సామెత లేని మాట ఆమెత లేని ఇల్లు"'' అంటారు. సామెతలకు ఏ ఒక్కరినీ రచయితగా చెప్పలేము. ప్రజలు తమ అనుభవాల్లోనుంచే సామెతలను పుట్టిస్తారు. సామెతలు ప్రసంగానికి దీపాల్లాంటివి. అవి సంభాషణకు కాంతినిస్తాయి. సామెతలో ధ్వని ఉంటుంది. ప్రసంగోచితంగా ఒక సామెతను ప్రయోగిస్తే పాలల్లో పంచదార కలిపినట్లుంటుంది. సామెతలు సూత్రప్రాయంగా చిన్న వాక్యాలుగా ఉంటాయి. ఇవి ఒక జాతి నాగరికతను చెప్పకనే చెబుతుంటాయి. ఇవి పూర్వుల అనుభవ సారాన్ని తెలియజేసే అమృత గుళికలు ("ఆకలి రుచి ఎరుగదు. నిద్ర సుఖమెరుగదు"). పండితులకు, పామరులకూ పెట్టని భూషణాలు (''"ఊరక రారు మహానుభావులు"''). సామెతలు ఒక నీతిని సూచింపవచ్చును (''"క్షేత్రమెరిగి విత్తనం వెయ్యాలి, పాత్రమెరిగి దానం చేయాలి"''). ఒక అనుభవ సారాన్ని, భావమును స్ఫురింపజేయవచ్చును (''"ఓడలు బళ్ళవుతాయి, బళ్ళు ఓడలవుతాయి", "కడివెడు గుమ్మడి కాయైనా కత్తిపీటకు లోకువే"''). ఒక సందర్భములో సంశయమును నివారించవచ్చును (''"అందానికి కొన్న సొమ్ము అక్కరకు పనికొస్తుంది"''). వ్యక్తులను కార్యోన్ముఖులను చేయవచ్చును (''"మనసుంటే మార్గముంటుంది"'') ప్రమాదమును హెచ్చరించవచ్చును (''"చిన్న పామునైనా పెద్దకర్రతో కొట్టాలి"''). వాదనకు ముక్తాయింపు పాడవచ్చును (''"తాంబూలాలిచ్చేశాను తన్నుకు చావండి"''). హాస్యాన్ని పంచవచ్చును (''"ఆత్రపు పెళ్ళికొడుకు అత్తవెంట పడ్డాడట"'').<ref>'''లోకోక్తి ముక్తావళి అను తెలుగు సామెతలు''' (షుమారు 3400 సామెతలు)- సంకలనం: విద్వాన్ పి.కృష్ణమూర్తి - ప్రచురణ: మోడరన్ పబ్లిషర్స్, తెనాలి - [http://www.archive.org/details/lokokthimukthava021013mbp ఇంటర్నెట్ ఆర్చీవులో లభ్యం]</ref> ఇక్కడ <big>'''"{{{1}}}"'''</big> అక్షరంతో మొదలయ్యే కొన్ని సామెతలు, వాటి వివరణలు ఇవ్వబడ్డాయి. '''రచయితలు గమనించండి : క్రొత్త సామెతలు అక్షర క్రమంలో చేర్చండి. ఒకో అక్షరానికి ఒకో పేజీ కేటాయించబడింది. సంక్షిప్తమైన వివరణ ఈ పేజీలోనే వ్రాయవచ్చును. సుదీర్ఘమైన వివరణాదులు వ్రాయదలచుకొంటే ఆ సామెతకు వేరే పేజీ ప్రారంభించండి.''' <includeonly>[[వర్గం:సామెతలు]]</includeonly> sp9hg6676pk1hux4akcvd23cd5gdbpt తెలుగు స్థానికీకరణ మార్గదర్శిని/అనువదించ కూడని అంశాలు 0 3090 10626 10625 2021-05-23T08:19:00Z Veeven 62 /* ప్లేస్‌హోల్డర్లు */ wikitext text/x-wiki == ప్లేస్‌హోల్డర్లు == కంప్యూటరు తెరపై మనం చూసేవాటిలో, లేదా అది మనకు వినిపించే మాటలలో ప్రోగ్రాములు నడిచేటప్పుడు మాత్రమే తెలిసే సమాచారం కొంత ఉంటుంది. ఉదాహరణకు వాడుకరి పేరు (ఎవరు ఈ ప్రోగ్రామును వాడుతున్నారో ముందే తెలియదు), ఫైలు పరిమాణం (ప్రతి ఫైలు పరిమాణం వేరుగా ఉంటుంది), ప్రస్తుత ఉష్ణోగ్రత. ప్రోగ్రాములు వ్రాసేటప్పుడు ఆయా పదబంధాలలో వీటి విలువలను నేరుగా వాడకుండా ప్లేస్‌హోల్డర్లు వాడతారు. ప్రోగ్రాము నడిచినపుడు ఆ ప్లేస్‌హోల్డర్ల స్థానంలో అసలు విలువను నింపుతుంది. కనుక స్థానికీకరణ చేసేటప్పుడు ఈ ప్లేస్‌హోల్డర్లను అనువదించకుండా అలానే వదిలేయాలి. కంప్యూటరు ప్రోగ్రాము ప్రస్తుత వాడుకరిని సంబోధించాలనుకోండి. ప్రోగ్రాము మూలంలో ఇలా వ్రాసి ఉంటారు: <code>Hi %username%</code>. ప్రోగ్రాము నడిచేటప్పుడు, వాడుకరి పేరుని <code>%username%</code> అనే చోట ప్రతిక్షేపించి <code>Hi Ramu</code> అని చూపిస్తుంది. ఇలాంటి పదబంధాలను అనువదించేటప్పుడు <code>%username%</code> అనే ప్లేస్‌హోల్డరును అలానే ఉంచేసి తతిమా భాగాన్ని అనువదించాలి. దీనికి తెలుగు అనువాదం ఇలా ఉండొచ్చు: <code>నమస్తే %username%</code>. అయితే, ప్రోగ్రామింగు భాషను బట్టీ ఆయా అనువర్తనాలు వాడిన అంతర్జాతీయీకరణ విధానాన్ని బట్టీ ఈ ప్లేస్‌హోల్డర్లు, వాటి రూపాలు మారవచ్చు. ఇవి కొన్ని ఉదాహరణలు: * <code>%1$d</code>, <code>%2$s</code>, <code>%d</code>, <code>%s</code> * <code>$1</code>, <code>$2</code> * <code><nowiki>{{name}}</nowiki></code>, <code><nowiki>{{dateModified}}</nowiki></code> * <code>%(domain)s</code>, <code>%(escapedEmail)s</code>, <code>%(total)s</code> * <code>{ $hostname }</code>, <code>{-brand-short-name}</code> * === అనువదించదగ్గ పాఠ్యంతో కూడిన ప్లేస్‌హోల్డర్లు === అనువదించదగిన పాఠ్యం క్రింద ఉదాహరణలలో పచ్చరంగుతో గుర్తించబడింది. * <code>&lt;a data-l10n-name="help-link"&gt;<span style="background: #bec">Support</span>&lt;/a&gt;</code> * <code>&lt;xliff:g id="count"&gt;%d&lt;/xliff:g&gt; <span style="background: #bec">votes</span></code> e9f4x353qmh90b3m1110u1utyh9wovt సామెతలు - అ 0 3095 12777 12327 2021-06-13T22:43:21Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:సామెతలు_-_అ]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{తెలుగుభాషాసింగారం}} {{సామెతల పేజీల శీర్షిక|అ}} ==అంకపొంకాలు లేనిది [[శివలింగం]] == శివలింగానికి   అంకము (సంఖ్యా విలువ ) కానీ పొంకము (గర్వము ఉండవు అని అర్థం). అంటే అది మిక్కిలి గొప్పది అని మానవ సంఖ్యా శాస్త్రం లేదా సాధారణ గర్వానికి అతీతం అని వివరణ . ;వాడుక ఈశ్వరుని గొప్ప తనాన్ని తెలియచేయుటకు వాడుతారు. ==అంకెకు రాని ఆలి - కీలెడలిన కాలు== భార్య అంటే భర్తను అర్థం చేసుకొని భర్తకు అణిగిమణిగి ఉండాలి అని నానుడి అలా ఉండకపోతే కాపురం నిలువదు అని అందుకే భార్య అంకెకు రావడం (వశమగు ఉండడం) మంచిది. అలా వశమవ్వకపోతే, ఎడలి పోయిన (విడిపోయిన) కీలు లాగ బాధిస్తూ ఉంటది అని వివరణ ఆ కాలితో ముందుకి సాగలేము వెనక్కు వెళ్లలేము. ==అంగట్లో అన్నీ ఉన్నా అల్లుడి నోట్లో [[శని]] ఉన్నట్టు== ;అర్ధం సాధారణంగా అల్లుడంటేనే విశేష గౌరవ మర్యాదలు చూపడం మన సంప్రదాయం. ఇక విందు భోజనాలకి చెప్పనవసరం లేదు కాని ఎన్ని చేసిన ఏదోకారణంగా అల్లుడు తినలేని పరిస్థితులు ఎదురవుతూ ఉంటాయి. అలాగే కొంతమందికి అన్నీ అందుబాటులో ఉన్నా అనుభవించటానికి ఏదో కారణంగా ఆటంకాలు ఉంటాయి. అలాంటి సమయంలో ఈ సామెతని వాడుతుంటారు. ఈ జాతీయానికి సరైన అర్ధం మనకు అన్ని రకాల అవకాశాలు ఉన్నా ఏ అవకాశం అందని పరిస్థితి. అంగడి అంటే సరుకులు అమ్మే చోటు. కొత్త అల్లుడు అత్తవారి ఇంటికి వచ్చినపుడు మర్యాదలు సహజం. కొన్నాళ్ళకు పాతబడ్డ ఆ అల్లుడు అత్తవారి ఇంట్లోనే తిష్ట వేస్తే ఆ మర్యాదలు పెద్దగా జరగవు. అప్పుడు అంగట్లొ అన్నీ ఉంటాయి కాని అత్త వారింట్లో ఎవరూ వాటిని కొనరు. అల్లుడికి పెట్టరు. అలా రూపొందినదే ఈ సామెత. ప్రభుత్వ నిధులు ఎన్ని ఉన్నా ఆ ఫలాలు సామాన్యులకు అందవు. ఈ సందర్భంలో కూడా ఈ సామెతను గుర్తు చేసుకోవచ్చు. ;వాడుక మన దేశంలో అన్ని వనరులూ పుష్కలంగా ఉన్నాయి. కాని లంచగొండితనం వలన దేశం అభివృద్ధి కావడం లేదు. ''అంగట్లో అన్నీ ఉన్నా అల్లుడి నోట్లో శని ఉంది'' ==అంగటి వీధిలో అబ్బా అంటే, ఎవరికి పుట్టావురా కొడకా అన్నట్లు== దీనికి పెద్దగా వివరణ ఇవ్వాల్సిన అవసరం లేదు. అంగట్లో (ఇంటి బయట లేదా దారిలో) ఏదయినా దెబ్బ తగిలి అబ్బా అంటే ఏ అబ్బని తలిచావురా అని అన్నట్టు. దీనిని నలుగురిలో మాట్లాడేప్పుడు భాషా విశేషాలను గుర్తించి మాట్లాడాలి లేదంటే దానిని గుర్తించి కించపరిచే వాళ్ళు వేచి ఉన్నారు అని లేదా ఒకడి నొప్పి ఇంకొకడి వెటకారానికి నాంధి అనికూడా చెప్పుకోవచ్చు. ==అంగట్లో [[అరువు]] - తల మీద బరువు== అరవు అనగా అప్పు అని అర్థము అంగట్లో అప్పువుంటే తలమీద బరువు వున్నట్లే అని అర్థము ==అంగట్లో అష్ట భాగ్యం - అల్లుని నోట్లో అష్ట దరిద్రం== ''' అన్నీ వున్నాయి కాని అల్లుని నోట్లో శని వున్నది ''' అనే సమానార్థంతో ఈ సామెతను వాడుతారు. ==అంగట్లో ఎక్కువైతే ముంగిట్లో కొస్తుంది== ఏదైనా సరకులు అవసరానికి వాటిని కొనేవారికన్న తక్కువైతే ఆ వస్తువుకొరకు అందరు ఎగబడి అంగడికి ఎగబడతారు.... అప్పుడు దాని ధర కూడా అమాంతం పెరిగి పోతుంది. అవే వస్తువులు అవసరానికన్నా ఎక్కువయితే అవే వస్తువులు అనేక రాయితీలతో మన ఇంటిముంగిటకే వస్తాయనే అర్థంలో ఈ సామెతను వాడుతారు. ==అంగిట [[బెల్లం]] - [[ఆత్మ]]లో విషం== ''' పయోముఖ విష కుంభం ''' అనే సంస్కృత సామెత లాంటిదే ఇది కూడాను. నోటితో తియ్యని మాటలు మాట్లాడుతున్నా.... మనసులో మాత్రంచాల చెడు భావన వున్నదని అర్థం. ==అంగిట విషం - మున్నాలిక తియ్యదనం== ఇది కూడా పై సామెత లాంటి అర్థాన్నే ఇస్తుంది. పైపైన మంచిగా మాట్లాడుతు లోన చెడు భావన కలిగి వున్న వారినుద్దేశించి ఈ సామెతను వాడుతారు. ==[[అంగడి]] అమ్మి గొంగళి కొన్నట్లు== ==అంగడి [[బియ్యం]] - తంగేటి కట్టెలు== ==అంగరక్ష లెన్నివున్నా శ్రీరామరక్ష వుండాలి == స్వంతంగా ఎంత బలం వున్నా..... ఎన్ని వున్నా దైవ బలం కూడా వుండాలని దీని అర్థం. ==అంగడినుంచి తెచ్చే ముందర పెట్టుక ఏడ్చే== ఉల్లిపాయ ==[[అంచు]] డాబే గాని కోక [[డాబు]] లేదు== [[కోక]] అనగా చీర అని అర్థం. దానికున్న అంచు మాత్రం మహా బాగావుండి అసలు చీరలో పస లేదు అని అర్థం. ఇలాంటి సమానర్థంలో మరొక సామెత కూడా ఉంది. [[పైన పఠారం లోన లొఠారం]] ==అంటనప్పుడు ఆముదం రాసుకున్నా అంటదు== ==అంటే ఆరడి - అనకుంటే అలుసు== == అంటుకోను ఆముదం లేకుంటే మీసాలకు సంపెంగ నూనెట== ఇదే అర్థంలో మరొక సామెత వుంది: అది: మింగ మెతుకు లేదు మీసాలకు సంపెంగ నూనె == అంటే ఆరడి - అనకుంటే అలుసు== ==[[అండ]] ఉంటే కొండనైనా బద్దలు కొట్టవచ్చు== ఒంటరిగా కన్నా మరొకరి తోడుతో పనులను చక్కగా అవుతాయి ఆదుకొనేవారుంటే ఎంతటి కష్టమైన పనినైనా సులభంగా చెయొచ్చని ఈసామెత అర్థం. దీనికి సమానర్థంతో [[ఐకమత్యమే మహా భలము]] అనే సామెతకూడ ఉంది. ==అండలుంటే [[కొండ]]లు దాటవచ్చు== సహాయంగా ఎవరైనా వుంటే ఎంతపనైనా చేయ వచ్చు అనే అర్థంలో ఈ సామెతను వాడుతారు. ''ఐక మత్యమే మహాబలము '' అని దీకిని గూడార్థము. ==అంతనాడు లేదు, ఇంతనాడు లేదు,సంతనాడు పెట్టింది ముంతంత కొప్పు== సాధారణంగా ఏటువంటి అలంకారాలు చేసుకోనివారు ఏమైనా ఉత్సవాలు, ఊరేగింపులు, పదిమందిలో కలిసే పెళ్ళిళ్ళలో మాత్రం విశేషంగా అలంకారాలు చేసుకొని అందరిలోకి ప్రత్యేకంగా కనిపించాలని ప్రయత్నాలు చేస్తుంటారు.ఒకామె చిన్నప్పుడుగానీ, మరీ వయస్సులో ఉన్నప్పుడుగానీ, మరి ఏ ఇతర సందర్భాలలోగానీ పెద్ద కొప్పు పెట్టి, అందంగా కనిపించడానికి ప్రయత్నం చేయలేదట. ఆ ఊరిలో సంత జరుగుతుందని తెలిసి ఆ సంతలో ఎంతోమంది కొత్తకొత్త వారు వస్తారని వారందరి చూపు తనపైన పడాలని అందంగా పెద్దగా ఉండే కొప్పు పెట్టుకొని వెళ్ళిందట. సందర్భానుసారంగా మాత్రమే అలంకరించుకోవాలని ఈ సామెత ==అంత ఉరుము ఉరిమి ఇంతేనా కురిసేదన్నట్టు== అమితంగా వాగ్దానాలు చేసి చాలా స్వల్పంగా దానాలు చేసేవారిని గురించి, ఎంతెంతో పనిచేస్తామని చెప్పి చాలాకొద్దిగా పనిచేసేవారిని గురించి, ఎక్కువగా హెచ్చులు చెప్పి తక్కువ పని చేసే పద్ధతి సందర్భంగా వాడె సామెత ఇది. ఇలాంటిదే మరొక సామెత: [[ఇంత ఉరుము ఉరిమి మంగలం మీద పడ్డట్టు]] ==అంత లావున్నావు తేలు మంత్రం కూడ తెలియదా == లావుగా వున్నంత మాత్రాన అన్ని విద్యలు తెలిసివుండవు. ఒక అమాయకుడు లావుగా వున్నతన్ని చూసి ఇతడు అంత లావున్నాడు కనుక అన్ని విద్యలు తెలిసి వుంటాయని భావించి తనకు తేలు కుట్టింది మంత్రం వేయమని అడిగాడట. ఆ లావుటతను తనకు తెలియదనగా "అంత లావున్నావు తేలు మంత్రం కూడ తెలియదా" అని వెళ్లి పోయాడట అమాయకంగా. ==అంత్య నిష్టూరం కన్నా, ఆది నిష్టూరం మేలు== ఒక పనిని మొదలుపెట్టే ముందు దాని పర్యవసానాలు బాగా ఆలోచించి, ముందుగానే ఊహించి, సంబంధిత వ్యక్తులతో దానిని గురించి చర్చించి మొదలుపెట్టమని చెప్పేందుకు ఉద్దేశించినదే ఈ సామెత. [[కీడెంచి మేలెంచు|కీడెంచి మేలెంచమనే]] సామెతకు ఇది కాస్త దగ్గరగా ఉంటుంది. ==అందని పండ్లకు అర్రులు చాచినట్లు== మనకి అందవు లేదా దొరకవు అని తెలిసినా వాటి మీద ఆశ పెట్టుకోడం అనేది అందని పండ్లు కోసం అర్రులు చాచటం లాంటిది అని అర్థం. ==అందని ద్రాక్షలు పుల్లన== ఒక నక్క ఒక రైతు యొక్క ద్రాక్ష తోటలోకి ప్రవేశించింది.అక్కడ దానికి ఎత్తయిన పందిళ్ళకు చక్కటి ద్రాక్షలు వేలాడుతూ కనపడ్డాయి.ఆ పండిన ద్రాక్షలను చూసిన నక్కకు, నోరు ఊరి, ఎట్లాగయినా సరే ఆ పళ్ళను తినాలని నిర్ణయించుకున్నది. మామూలుగా అయితే ఆనక్కకు పళ్ళు అందవు. అందుకని, అది తన ముందు కాళ్ళ మీద లేచి ఆ పళ్ళను అందుకోబోయింది. కానీ, పాపం దానికి ద్రాక్ష పళ్ళు అందలేదు. ఆపైన నక్క ఎగిరి అందుకోవాలని తెగ ఆరాటపడింది. ఎంత ఎగిరినా దానికి ఆయాసం వచ్చింది కానీ, ద్రాక్ష పళ్ళు మాత్రం అందలేదు. ఎగిరి, ఎగిరి ఆయాసంతో ఇక యెగరలేక విసిగి, "''ఛీ ఛీ ద్రాక్ష పళ్ళు పుల్లగా ఉంటాయట నేను తినడమేమిటి?''" అని గొణుక్కుంటూ వెళ్ళిపొయింది. అలాగే, ఎవరైనా ఏదో పొందాలని ప్రయత్నించి అది దొరకక పోతే, అప్పటివరకు దేని కోసం అయితే తీవ్ర ప్రయత్నం చేశామో అది ఎంత చెత్తదో, ఎంత పనికిరాదో చెప్పటం మొదలుపెడతాము. అప్పుడు అందని ద్రాక్ష పళ్ళు పుల్లన అని నలుగురు నవ్వుకుంటారు. ==అందరూ శ్రీ వైష్ణవులే బుట్టలో చేపలన్నీ మాయం== తాము శ్రీవైష్ణవులము, మాంసాహారం తినము అని చెప్పుకుంటూ బుట్టలో చేపలన్నీ ఖాళీ చేసారు అని అర్ధం. అందరూ గొప్పవాళ్ళే కాని చేసేవన్ని తప్పుడు పనులే. ఎవరికి వారే తమకి తాము గొప్ప వాళ్ళమని చెప్పుకుంటారు కాని ఎవరి తప్పులు వారికే ఉన్నాయి. ఇలాంటి సందర్భంలో ఈ సామెత వాడుతార ==అందితే జుట్టు అందక పోతె కాళ్లు== అవకాశవాది తన పని పూర్తి చేసుకోటానికి ముందు గడ్డం పట్టుకు బ్రతిమిలాడతాడు, అయినా పని కాకపోతే కాళ్ళు పట్టుకుని బ్రతిమిలాడతాడటానికి కూడా వెనకాడడు. ఈ సామెత ఒక అవకాశవాది తత్వాన్ని తెలియచేస్తోంది. ==అండ వున్నవానిదే అందలం== ఐకమత్యమే మహా భలము అని దీనికి అర్థము. ==అంతకు తగిన గంత, గంతకు తగిన [[బొంత]]== ==అంత నీతే వుంటే ఇంత సంతెందుకు?== ==అంత పెద్ద పుస్తకం చంకలో వుంది పంచాంగం చెప్పలేవా?== ఇదే అర్థంలో మరొక సామెత వున్నది: అది. [[ఇంతలావున్నావు తేలు మంత్రం తెలియదా?]] ==అంతా తెలిసినవాడూ లేడు, ఏమీ తెలియనివాడూ లేడు== మానవులలో ప్రతి విషయము పూర్తిగా తెలిసిన వాడున్నూ, ఏవిషయము కొంతైనా తెలియని వాడున్నూ లేడని దీని అర్థము. ==అంతా బాపలే, మరి [[కోడిపెట్ట]] ఏమైనట్లు?== దీనికి సమానమైన అర్థంలో మరొక సామెత ఉంది. [[అందరూ వైష్ణవులే .......... బుట్టలో రొయ్యలు మాయం అయ్యాయి]] బాపన వాళ్లైనా చాటు మాటుగా మాంసం తింటారని దీనికి గూఢార్థము. ==అంతా మావాళ్ళేగానీ అన్నానికి రమ్మనే వాళ్ళు లేరు== [చూపులకు చుట్టాలు రమ్మంటే కోపాలు ] అనే సామెత లాంటిదే ఈదీను. ==అందం చందం నావంతు - ముద్దూ మురిపెం నీవంతు అన్నదట== ==అందం చందం లేని మొగుడు మంచం నిండా వున్నట్లు== అకార పుష్టి నైవేద్య నష్ఠి అనే సామెత లాంటిదే ఇదీను. ==అందముంటే సరా! అదృష్టముండొద్దూ!== ==అందని మ్రానిపండ్లకు [[అఱ్ఱు]]లు చాచినట్లు== మనకి అందవు లేదా దొరకవు అని తెలిసినా వాటి మీద ఆశ పెట్టుకోడం అనేది అందని పండ్లు కోసం అర్రులు చాచటం లాంటిది అని అర్థం. ఎంత ఏడ్చినా,అత్తగారింటికి వెళ్ళడం తప్పదు ==అందరికీ శకునం చెప్పే బల్లి తాను బోయి కుడితి తొట్లో పడ్డట్లు== అందరికి రాబోవు కష్టాలను చెప్పేవారు తమకు రాబోవు కష్టాలను ఎరుగరు అని దీని అర్థము. అనగా ఈ శకునాలు వట్టి భూటకమని అర్థము. ==అందరికీ అన్నం పెట్టే వాడు రైతే== ==అందరినీ మెప్పించడం అలవి గాని పని== అందరినీ మెప్పించడము ఎంతమాత్రము వీలుకాదని దీని అర్థము. ఎంత మంచి విషయమైనా దాన్ని కూడా వ్వతిరేకించే వాడొకడుంటాడని దీని భావము. ==అందరూ అందలమెక్కితే మోసేవారెవ్వరు?== ==అందరూ ఒక ఎత్తు - [[అగస్త్యుడు]] ఒక్కడూ ఒక ఎత్తు== ==అందానికి పెట్టిన సొమ్ము [[ఆపద]]కు అడ్డం వస్తుంది== ==అందాల గంధాలు, అధరాల మధువులు కౌగిలింతల పాలన్నట్లు== ==అందాల విందులు, అధరాల మధువులు నీకే అన్నదట== ==అందాలు నావి - సంబరాలు నీవి అందిట== ==అందితే సిగ/జుట్టు అందకపోతే కాళ్ళు== అవకాశాన్ని బట్టి ఎదిరించడమో, కాళ్ల బేరానికి రావడమో చేసె వారిగురించిన సామెత ఇది. ఇదే సమానార్థంలో మరొక సామెత.... ఏ ఎండకాగొడుగు పట్టినట్టు. అంకెకు రాని ఆలిని ఆరుగురు బిడ్డల తల్లయినా విడవాలి/ [[ఏ ఎండకు ఆ గొడుగు పట్టి నట్టు]] సమానర్థంలో మరొక సామెత ==అందితే తియ్యన అందకుంటే పుల్లన== [అందని ద్రాక్ష పళ్ళు పుల్లన ] అనే సామెతకు సమానర్థంలో ఈ సామెతను వాడుతారు. ఎంత ప్రయత్నించినా ద్రాక్ష పళ్ళు అందక పోతే..... తన ప్రయత్నము విపలమైనదని ఒప్పుకోక ఆ ద్రాక్ష పళ్ళు పుల్లనివి అని తన ఓటమిని కప్పి పుచ్చుకునే ప్రయత్నం ఇది. ==అందీ అందని పరువాలు ఉసికొలిపే కాముని కవ్వింతలు== ==అంధుడికి అద్దం చూపించినట్లు== కొంతమంది ఎంత వివరంగా విషయాన్నంతా చెప్పినా గ్రహించలేరు. అలాంటి వారి జ్ఞానాన్ని సూచించడానికి ఈ సామెత ఉపకరిస్తుంది. అలాగే మరికొన్ని సందర్భాల్లో ఎంత శ్రమపడినా శ్రమను ఎదుటివారు గుర్తించక నిర్లిప్తంగా, నిరాసక్తంగా తోసివేసినప్పుడు కూడా ఈ సామెతను సందర్భానుసారం చెప్పటానికి ఉపయోగపడుతుంది. అంధుడికి ఎంత మాత్రమూ ఎదుటి వస్తువులు కనిపించక పోవటం సర్వసాధారణం. అటువంటిది అందాన్ని ఒకటికి పది సార్లు చూసుకోడానికి నేత్ర దృష్టి బాగా ఉన్నవారు ఉపయోగించే అద్దాన్ని అంధుడి ముందు పెట్టి చూసుకోమంటే దానివల్ల అంధుడికి కలిగే ఆనందం శూన్యం. అతడి ముందు అద్దాన్ని ఉంచడం వల్ల పడిన శ్రమ కూడా వృథా అవుతుంది. ఈ సామెతలో అద్దం విజ్ఞానంతోను, పాండిత్యంతోనూ కొంతమంది పోల్చి చెబుతుంటారు. అంధత్వమనేది అజ్ఞానానికి, పామరత్వానికి నిదర్శనం. అద్దంల్లాంటి పాండిత్యం కలిగిన వారు, అంధుడిలాంటి అజ్ఞాని ముందు తన పాండిత్యాన్ని ప్రదర్శించడం వల్ల ఫలితం శూన్యమనేది సామెత భావన. == అంధుడికి [[అద్దం]] చూపించినట్లు== అంధుడి ముందు పెట్టి చూసుకోమంటే దానివల్ల అంధుడికి కలిగే ఆనందం శూన్యం. అతడి ముందు అద్దాన్ని ఉంచడం వల్ల పడిన శ్రమ కూడా వృథా అవుతుంది. ఈ సామెతలో అద్దం విజ్ఞానంతోను, [[పాండిత్యం]]తోనూ కొంతమంది పోల్చి చెబుతుంటారు. అంధత్వమనేది అజ్ఞానానికి, పామరత్వానికి నిదర్శనం. అద్దంల్లాంటి పాండిత్యం కలిగిన వారు, అంధుడిలాంటి అజ్ఞాని ముందు తన పాండిత్యాన్ని ప్రదర్శించడం వల్ల ఫలితం శూన్యమనేది సామెత భావన.. ==అంబటిలోకి ఉప్పే లేకుంటే పిండి వంటల మీదకు పోయిందట మనసు== తాను తాగే అంబలిలో ఉప్పు తక్కువైనందున అందులో ఉప్పు కూడా తెచ్చి వేసుకోలేని వాడు పిండి వంటలు కోరుకున్నట్లు...... అని దీనికి అర్థము. ==అంబలా అంటే ముఖాలే చెప్తాయి అన్నట్లు== == అంబలి తాగేవాడికి మీసాలు ఎత్తేవాడు== గంజి తాగేవానికి మీసాలు ఎగబట్టేవాడొకడన్నట్టు వంటిదే ఈ సామెత. తన స్థాయికి మించి పనులు చేసే వారినుద్దేశించి ఈ సామెతను వాడుతారు. ==అంబరాన బిడ్డ పుడితే ఆముదం పెట్టి ముడ్డి కడిగిందట== లేక లేక పుట్టిన పిల్లలను గారాబంగా పెంచినప్పుడు ఈ సామెత వాడతారు ==అంభంలో కుంభం ఆదివారంలో సోమవారం అన్నట్లు== =="అ - ఆ" లు రావు గానీ అగ్రతాంబూలం కావాలట== అనర్హులు కూడా అందలం ఎక్కాలనే ప్రయత్నం చేయడాన్ని ఈ సామెత తెలియ జేస్తుంది. =="అ - ఆ" లు రావు గానీ అమరం చదువుతాడట== ==అకట వికటపు రాజుకు అవివేకపు ప్రధాని, చాదస్తపు పరివారము== ==అక్క ఆరాటమే గానీ బావ బ్రతకడన్నట్లు== ==అక్క కాపురం అడగక్కర లేదు - చెల్లెలి కాపురం చెప్పక్కర లేదు== ==అక్కచెల్లెళ్ళకు అన్నం పెట్టి లెక్క వ్రాసినట్లు సొంత వాళ్లకు, అయిన వాళ్లకు పెట్టిన ఖర్చును కూడా లెక్కగడితే.. ఇలాంటి సామెతలు వాడతారు. ==అక్క పగ, బావ మంచి== ==అక్క మనదైతే బావ మన వాడవుతాడా?== ==అక్క మొగుడు కుక్క== ==అక్కర వున్నంతవరకూ ఆదినారాయణ - అక్కఱ తీరిన తర్వాత గూదనారాయణ== దీనికి సమానర్థంలో మరికొన్ని సామెతలు: 1. ఏరు దాటాక తెప్ప తగలేసే రకం. 2. ఏరు దాటునంత వరకు ఓడ మల్లయ్య గారు..... ఏరు దాటాక బోడి మల్లయ్య. ==అక్కరకురాని చుట్ట మెందుకు?== ఇది సుమతీ శతక పద్యంలోని భాగము..... అక్కరకు రాని చుట్టము, మ్రొక్కిన వరమీయని వేల్పు, యుద్ధమునందు పారిపోయిన గుర్రము మొదలగు వాటిని వదిలి పెట్టాలని దీని అర్థము. ==అక్కరకు వచ్చినవాడే మనవాడు== ==అక్కర తీరితే అల్లుడు అశుద్ధంతో సమానమన్నట్లు== ==అక్కరకు రానిది అవనిలో లేదు== ప్రతి వస్తువు కూడా పనివచ్చేదే అనే అర్థంలో ఈ సామెతను ఉపయోగిస్తారు. (శ్రీ శ్రీ కవితలోని కొన్ని మాటలను ఇక్కడ గుర్తు చేసుకోవచ్చు: అగ్గిపుల్ల, కుక్కపిల్ల, సబ్బు బిళ్ళ కాదేది కవితకనర్హం.... ..... == అక్కా పప్పు వండవే చెడేవాడు బావ ఉన్నాడు గదా?== ==[[అగడ్త]]లో పడ్డ [[పిల్లి]]కి అదే వైకుంఠం== అగడ్త అనేది పూర్వం కోటల పరిరక్షణకు ప్రహారి చట్టూ తీసిన గొయ్యి లాంటిది. అగడ్తలు చాలా లోతుగా ఉంటాయి. అగడ్తలో పడ్డ పిల్లి అదే సర్వసం అనుకుంటుంది. ఇదే అర్థములో మరొక సామెత ఉంది. అగడ్తలో పడ్డ కప్పకు అదే వైకుంఠం ==అగడ్తలో పడ్డ [[కప్ప]]కు అదే వైకుంఠం== ==[[అగసాలిని]], [[వెలయాలి]]ని నమ్మరాదు== సమాజంలో ఉన్న కులాలకు సంబంధించినది ఈ సామెత/ అగసాలి అనగా బంగారపు పని చేసే కంసాలి అని, వెలయాలు అనగా వేశ్య అని అర్థము. ==అగసాలి పొందు, వెలమల చెలిమి నమ్మరాదు== ఇది సమాజములోని కొన్ని కులాలకు చెందిన సామెత: అగసాలి అనగా బంగారపు పని చేసే కంసాలి. వెలమ అనగా సమాజములో ఒక ఉన్నత కులము. ==[[అగ్గి]] చూపితే [[వెన్న]] అడక్కుండా కరుగుతుంది== ==అగ్గిమీద [[గుగ్గిలం]] లాగా== ==అగ్నిచెంత వెన్న ఎంత తడవాగో ఆడవారి కోపము అంత తడవాగు== అగ్ని చెంతే వెన్న వెంటనే కరిగి పోతుంది. అదే విధముగా ఆడవారి కోపము కూడా అతి స్వల్ప కాలమే అని ఈ సామెతకు అర్థము. ==అగ్నిదేవుడు చలికాలంలో చిన్నవాడు ఎండాకాలంలో ఎదిగినవాడు== ==అగ్నిలో [[ఆజ్యం]] పోసినట్లు== [ అగ్నికి వాయువు తోడైనట్లు] అనే సామెత లాంటితే ఈ సామెత కూడాను. ==అగ్నిలో [[మిడత]] పడ్డట్లు== == అగ్నిశేషం, ఋణశేషం, శత్రుశేషం ఉంచరాదు == అగ్ని పూర్తిగా ఆర్పకుంటే తిరిగి రగులుకుంటుంది, అప్పు పూర్తిగా తీర్చకుంటే వడ్డీ రూపంలో ఎక్కువ తీర్చవలసి వస్తుంది. అలాగే ఒక్క శత్రువు మిగిలివున్నా ప్రాణానికి ముప్పు తప్పదు. అందుకే దేని శేషాన్ని మిగల్చకూడదు. == అగ్గిపక్కన వెన్న ఆడవారి కోపం ఒకటే== పురుషుడికి కోపం వస్తే ప్రతీకారం తీర్చుకొనేదాకా వూరుకోడు. కానీ స్త్రీల కోపము తాత్కాలికమే వేడి తగిలిన వెన్నలాగా స్త్రీ మనస్సు కరిగిపోతుంది అని ఈ సామెతకు అర్థము. == అగ్నికి వాయువు తోడైనట్లు== అగ్నిని ఎవరైన చల్లార్చడానికే ప్రయత్నిస్తారు. అలాంటి అగ్నికి వాయువు తోడైతే చల్లార్చడం చాలా కష్టం. మన కోపాన్ని అగ్నితో పోలుస్తారు. ఎవరైనా ఎవరి మీదైనా అగ్నిలాంటి కోపంతో ప్రజ్వరిల్లుతూ ఉన్నప్పుడు పక్కన ఉండే వాళ్ళు కావలసినవాళ్ళైతే ఆ కోపాన్ని తగ్గించడానికి ప్రయత్నిస్తారు కాని మధ్యన ఉండేవాళ్ళు కానివాళ్ళు ఐతే ఆ కోపాన్ని ఉన్నవీ లేనివి చెప్పి పెంచడానికి చూస్తారు. ఇలాంటి సమయంలో ఈసామెతని వాడుతారు. అగ్నిలో ఆజ్యం పోసినట్లు అనే సామెతను కూడా ఇలాంటి సందర్భంలో వాడుతారు. ==అగ్గువ అయితే అంగడికి వస్తుంది అన్నాడట== ==అగ్రహారం పోతే పోయింది గానీ చట్టం మొత్తం తెలిసింది== ==అచ్చట్లు - ముచ్చట్లు - ఎదనిండా వెన్నెల్లు అన్నట్టు== ==అచ్చట్లు, [[ముచ్చట్లు]] [[దుప్పట్ల]] ముసుగులో అన్నదట== ==అచ్చమ్మ పెళ్ళిలో బుచ్చమ్మ శోభనం అన్నట్లు== ==అచ్చివచ్చిన [[భూమి]] అడుగైనా చాలు== [[గంగి గోవు పాలు గరిటెడైనా చాలు]] అన్న సామెత లాంటిదే ఇదీను. ==అచ్చివచ్చే కాలానికి నడిచివచ్చే కొడుకు పుడతాడట== ==అచ్చు పోసిన [[ఆబోతు]]వలె== గతంలో కొన్ని పల్లెల్లో ఒక కోడెను ఇది ఆబోతు అని పేరు పెట్టి వూరి మీదకు వదిలి పెడతారు. అది అందరిదీను. అది ఎక్కడ తిరిగినా..... ఎవరింటికి వెళ్ళినా దానిని ఏమీ అనరు. ఇది ఆనాటి ఆచారము. ఏపనీ లేకుండా ఊరు మీద పడి తిరిగే వారిని ఈ సామెతతో పోల్చి చెపుతుంటారు. ==అజీర్ణానికి లంఖణం మందు== అజీర్ణము అనగా తిన్నది అరగక పోవడము. దానికి మందు ఏమిటంటే...... ఉపవాసముండడమే అని అర్థము. ==అటునుండి నరుక్కు రా== [[వాసిరెడ్డి వేంకటాద్రి నాయుడు]] [[అమరావతి]]ని పాలించే కాలంలో దోపిడీ దొంగల బెడద ఎక్కువగా ఉండేది. వారి బారి నుండి ప్రజలను కాపాడేందుకు ఆయన ఆ దోపిడీ దొంగలను పట్టి, బంధించి, వారందరినీ వరసగా నిలబెట్టి తలలు నరకమని తలారులను ఆజ్ఞాపించాడు. ప్రాణాలు కాపాడుకునే దారి లేక ఆ దొంగలు 'అటు నుండి నరుక్కు రా' అంటే 'కాదు అటు నుండే రా' అని ఆ తలారిని ప్రాధేయ పడ్డారట. కొంత మందిని నరికిన తరువాతైనా ప్రభువుకు జాలి కలిగి మిగిలిన వాళ్ళను క్షమించక పోతాడా, ఆ విధంగా ప్రాణాలు దక్కక పోతాయా అని వారి ఆశ అన్నమాట. ఆ విధంగా ఈ సామెత పుట్టింది. (ఈ విషయమై వివరాలకు [[మంగళగిరి#వాసిరెడ్డి వేంకటాద్రి నాయుడు|మంగళగిరి]] పేజీ చూడండి.) ఒక పనిని ఒక పద్ధతిలో చెయ్యడం కుదరకపోతే వేరే విధంగా చెయ్యమని చెప్పే సందర్భంలో ఈ సామెతను ప్రస్తుతం వాడుతున్నారు. ==అటైతే [[కందిపప్పు]] - యిటైతే [[పెసరపప్పు]]== ==అటైతే వైద్యకట్నం - యిటైతే వైతరిణీ గోదానం== ==అట్టే చూస్తే అయ్యవారు కోతిలా కనబడతారు== ==అట్లు వండినమ్మకు ఆరుగురు అమర్చాలి== ==అట్లు వండే అత్తకు అరవైఆరు ఎత్తులు పెట్టినట్లు== ==అడక్కుండా చెప్పులిచ్చాడు అడిగితే గుర్రం యిస్తాడేమో అన్నట్లు== ==అడక్కుంటే జోలె అడుక్కుపోతోంది== ==అడవి పత్రి - వాన నీరు== ==అడవిలో తిని ఆకుతో తుడుచుకున్నట్లు== ==అడిగిందే పాపం - అనుగ్రహించటం తన స్వభావం అన్నట్లు== ==అడిగింది రొట్టె - యిచ్చింది రాయి== ==అడిగితే చిరాకు - అడగకపోతే పరాకు== ==అడిగేటంత అన్యాయానికి లోబడతానా?== ==అడవిలో పడ్డట్లుగా == ==అడుసు త్రొక్కనేల కాలు కడగనేల== కావాలని కష్టాలు తెచ్చుకోనేల? ఆ తర్వాత బాధ పడనేల?... అని అర్థం. ==అడకత్తెరలో పోకచెక్క== అడకత్తెరలో చిక్కిన పోకచెక్కకి వత్తిడి రెండు వైపుల ఉండి తప్పించుకోలేని పరిస్థితి కలుగుతుంది. అలాగే జీవితంలో బాగా కావలసిన ఇద్దరు వ్యక్తుల కలతల మధ్య చిక్కుకొని ఎటూ చెప్పలేని పరిస్థితిలో ఈ సామెత వాడుతుంటారు. ==అడగందే అమ్మైనా (అన్నం) పెట్టదు== ఆకలి తెలుసుకొని అన్నం పెట్టేదే అమ్మ.కాని అమ్మ ఐనా కొన్ని సందర్భాలలో ఆకలి తీర్చడం మరచి పోవచ్చు.మొగమాటంతో అమ్మ పెడ్తుందిలే అని ఊరుకుంటే ఆకలి తీరేదెలా.అమ్మ దగ్గర మొగమాట పడేవాళ్ళు ఎవరి దగ్గరా చొరవగా ఉండలేరు.చొరవ తీసుకుని అడగక పోతే ఏ పని జరగదు.అన్నిటికీ మొగమాట పడేవారిని చూసి చెప్పే సామెత ఇది. ==అడవిలో కాచిన వెన్నెల.... ముదిమిన చేసిన పెళ్ళి రెండు ఒకటే== అడవిలో కాచిన వెన్నెల ఉపయోగం లేనట్లే ముసలి వానికి పెళ్ళి చేస్తే ఫలితం ఉండని దీని అర్థం. ఏదైనా నిరుపయోగము అని చెప్ప దలిస్తే ఈ సామెతను వాడుతారు. అడవిలో కాచిన వెన్నెల మానవులకు ఉపయోగము కాదు..... వయస్సు మీరిన తర్వాత చేసిన పెళ్ళి కూడా అక్కరకు రాదు అని దీని అర్థము. ==అడిగేవాడికి చేప్పేవాడు లోకువ== ఎవరైనా ఎవరిని అయినా ఎదైనా అడిగితే వారు చెప్పేటప్పుడు వీడు నాకు చెప్పేదేంటి అనే భావన ఉంటుంది. అందుకే అడిగేవాడికి చెప్పే వాడు లోకువ అంటారు. ==అడుక్కునేవాడికి అరవైఆరు కూరలు== ఇంట్లో వంట చేసుకునే వారికి ఒకటి లేదా రెండు కూరలూ... అదే అడుక్కునే వాడికి అరవై ఆరు కూరలు అని అర్థం. ఇలాంటిదే మరొక సామెత: అద్దెకుండే వానికి అరవై ఇండ్లు, స్వంతగానికి ఒకటే ఇల్లు. ==అడుక్కునేవాడిదగ్గర గీక్కునేవాడు== ఆకులు నాకే వాడి దగ్గర మూతులు నాకే వాడు ==అడుక్కుతినేవాడికి అరవై వూళ్ళు == ఇదే అర్థము మరొక సామెత వున్నది: అది: [[అడుక్కునేవాడికి అరవైఆరు కూరలు]] ఇంట్లో వంట చేసుకునే వారికి ఒకటి లేదా రెండు కూరలూ... అదే అడుక్కునే వాడికి అరవై ఆరు కూరలు అని అర్థం. ఇలాంటిదే మరొక సామెత: అద్దెకుండే వానికి అరవై ఇండ్లు, స్వంతగానికి ఒకటే ఇల్లు. ==అడుక్కుతినేవాడికి ఆలయ్యేకంటే ధనవంతుడికి దాసి అయ్యేది మేలు == ==అడుక్కోవటానికి ఈ గడప కాకపోతే యింకో గడప == ==అడుసు తొక్కనేల కాలు కడగనేల== అడుసు అంటే బురద (బాడి). బురదను ముట్టుకుంటే అంటుకుంటుంది. ఈ విషయం తెలిసీ దాన్ని తొక్కటం ఎందుకు, తర్వాత అంటుకుంది అని బాధపడి కడుక్కోవటం ఎందుకు అని పూర్తి అర్ధం. అంటే, తెలిసి తప్పు చేయటం ఎందుకు తర్వాత బాధపడటం ఎందుకు అనే అర్ధం కోసం వాడతారు. *పంకప్రక్షాళనన్యాయము ==అడుగు తప్పితే పిడుగు తప్పుతుంది== ==అడుగు దాటితే అక్కర దాటుతుంది == ==అడుగు పెట్టగానే పిడుగు పడ్డట్లు == ==అడ్డ జామీనులకు పోతే తెడ్డు దెబ్బలు తప్పవు== ==అడ్డం దిడ్డం తిరిగే తెడ్డుకు రుచేం తెలుసు? == కూరలలో తిప్పే గరిటెను తెడ్డు అని అంటారు. అది కూరలలో తిరుగుతున్నా.... ఆ కూర రుచి దానికి తెలియదు అని అర్థము. ==అడ్డాల నాడు బిడ్డలు కానీ గడ్డాల నాడు బిడ్డలా!?== ఉయ్యాలలో ఉన్నప్పుడైతే మాట వింటారు గానీ, గడ్డాలు, మీసాలు వచ్చిన తరువాత వింటారా? అని [[మొక్కై వంగనిది మానై వంగునా]] ==అడ్డెడు తినేవాడికి ఆలెందుకు? యిద్దుము మోసేవానికి ఎద్దెందుకు== ==అడ్డెడు వడ్ల ఆశకు పోతే తూమెడు వడ్లు గొడ్డు తినిపోయిందిట == ==అతడెంత ఘనుడైనా అడుగక తప్పదు == == అతని కంటె ఘనుడు ఆచంట మల్లన్న== ఎవరికి వారు తామె గొప్పవారమని విర్ర వీగుతుంటారు. ఒకరికి మించిన వారు మరొకరు వుంటారని వారు ఎరుగరు. అలా విర్ర వీగే వారి గురించి ఈ సామెత వాడతారు. అలాంటిదే మరో సామెత ఉంది. అది. తాడిని తన్నే వాడుంటే..... వాడి తలను తన్నే వాడు మరొకడుంటాడు. ==అతిచేస్తే మతి చెడుతుందన్నట్టు== ఏ పనైనా ఎంతవరకు చేయాలో అంతవరకే చేయాలి. హద్దులను పాటించాలి. అలా కాకపోతే అన్నీ అనర్థాలే ==అతికించిన కోరమీసం ఎంతసేపు నిలుస్తుంది? == ==అతి వినయం ధూర్త లక్షణం== అవసరం అయిన దానికన్నా అధికంగా వినయాన్ని చూపేవారి గురించి ఈ సామెత వాడతారు. ఇలా అతి వినయం చూపుట దుష్టుల యొక్క లక్షణం అని అర్ధం. హృదయంలో లేని గౌరవాన్ని ప్రవర్తనలో చూపెట్టేందుకు ప్రయత్నిస్తున్న సందర్భంలో కూడా వాడతారు. '''నక్క వినయం''' అనే జాతీయం దీనికి దగ్గరగా ఉంటుంది. ==అతితెలివికి ఆకలెక్కువ== ==అతివృష్టయినా అనావృష్టయినా ఆకలిబాధ తప్పదు == వర్షము ఎక్కువైనా........ అసలు వర్షము లేకపోయినా కరువు తప్పదని దీని అర్థము. ==అతిరహస్యం బట్టబయలు== ఏదైనా విషయం రహస్యంగా ఉంచే ప్రయత్నంలో అతిగా ప్రయాసపడి, అనుమానాస్పదంగా ప్రవర్తిస్తే, ఆ రహస్యం కాస్తా బట్టబయలయ్యే ప్రమాదం ఉందని హెచ్చరించటానికి ఈ సామెతను వాడుతారు. ==అతి సుకుమారం - కటిక దరిద్రం== ==అత్త అడుక్కొని తింటుంటే అల్లునికి మనుగుడుపా? == ==అత్త అప్పుతీరే - అల్లునికి భ్రమతీరే == ==అత్త కాలము కొన్నాళ్ళు - కోడలి కాలము కొన్నాళ్ళు == ==అత్తకు అల్లుడాశ - అల్లుడికి అత్తాశ == ==అత్తకు మంచి లేదు - చింతకు పచ్చి లేదు == ==అత్తకు లేక చస్తుంటే అల్లుడు వచ్చి దీపావళి పండగన్నాడట == ==అత్త కొట్టిన కుండ అడుగోటికుండ, కోడలు కొట్టిన కుండ క్రొత్తకుండ == ఇదే అర్థాన్నిచ్చె మరొక సామెత ఉంది. అది. [[ఉంటే లిక్కి...... పోతే కొడవలి]] అత్త పగలగొట్టిన కుండ ఓటుది అని..... కోడలు పగల గొట్టిన కుండ..... ఓటుదైనా అది కొత్త కుండ అని అత్తగారు కోడలిని దెప్పి పొడుస్తుందని భావము. ==అత్త చేసిన పనికి ఆరళ్ళు లేవు == ==అత్తను ఉంచుకున్నవాడు దరిద్రుడు == ఇది ప్రాసకొరకు వున్న సామెత మాత్రమే...................... కాని అర్థవంతమైనది కాదు. ==అత్తను కొట్టి అటకెక్కింది - మొగుణ్ణి కొట్టి మొగసాల కెక్కింది == ==అత్త పెట్టే ఆరళ్ళు కనబడతాయిగానీ, కోడలి కొంటె పనులు కనబడవు == ==అత్త పేరు పెట్టి కూతుర్ని కొట్టినట్లు== ==అత్త మంచీలేదు - వేప తీపీలేదు== ఆత్తలందరూ చెడ్డవారని ఈ సామెతకు అర్థము. ==అత్త మీద కోపం దుత్త మీద చూపినట్లు== ఒకరి మీద కోపమొస్తే చేతిలోని వస్తువులను విసిరికొట్టడము మానవ సహజము. అదే విధంగా ఒక కోడలు తన అత్తమీద కోపంతో చేతిలోనున్న దుత్తను పగలగొట్టిందట. దుత్త అనగా ఒక చిన్న మట్టి కుండ. ==అత్తముండ కన్న ఉత్తముండ మేలు== ==అత్త మెత్తన, కత్తి మెత్తన ఉండవు== [[అత్త మంచీలేదు - వేప తీపీలేదు]] అనే సామెత లాగే ఈ సామెతకు ఆత్తలందరూ చెడ్డవారని ఈ సామెతకు అర్థము. ==అత్త రంకుకు పోతూ కోడలికి బుద్ధి చెప్పిందట== [ఎదుటి వారికి చెప్పేటందుకే నీతులున్నాయి] అనే సామెత అర్థము దీనికి వర్తిస్తుంది. అత్త చెడు పనులు చేస్తూ తన కోడలికి చెడు పనులు చేయకు అని చెప్పి నట్లు. ==అత్తమీద కోపం దుత్తమీద తీర్చుకున్నట్లు.== దుత్త అంటే మట్టితో చేసిన చిన్న కుండ. మజ్జిగ వంటి వాటిని నిలవ ఉంచేందుకు వాడుతారు. కోడలికి అత్త మీద కోపం వచ్చిందంట, కానీ ఏమి చేస్తుంది పాపం అత్తేమో పెద్దావిడ, ఏమన్నా అందామా అంటే మొగుడు ఊరుకోడు అందుకని ఆ కోపాన్ని చేతిలో ఉన్న దుత్త మీద చూపుతూ విసిరి పగలకొట్టిందట. అందుకనే సాధారణంగా ఒకరి మీద కోపం మరొకరి మీద చూపించినప్పుడు అంటారు, "అత్త మీద కోపం దుత్త మీద చూపినట్లు" అని. ఉదాహరణకు ఆఫీసులో బాసు తిట్టాడని ఇంట్లో భార్యని విసుక్కునేవారు. ==అత్తవల్ల దొంగతనము, మొగుడి వల్ల రంకుతనం నేర్చుకున్నట్లు== ==అత్తవారింటి అల్లుణ్ణీ ఆముదాల చేలో ఆబోతునూ చూడాలి== ==అత్తవారింటి ఐశ్వర్యంకన్న పుట్టింటి గంజి మేలు== ==అత్తవారింటి లేమి అల్లుడెరుగు== ==అత్తవారింటి సుఖం మోచేతి దెబ్బ వంటిది== ==అత్త సొమ్ము అల్లుడు దానం చేసినట్లు == తనది కాని సొమ్మును దానమిచ్చు వారిని ఉద్దేశించి ఈ సామెత చెప్పబడింది. [[ముడ్డి తనది కాకపోతే గోదావరి దాక దేక మన్నాడట]] అనే సామెత దీనికి సమానార్థము. ; ఒకరి సొమ్ముని వేరొకరు ఖర్చు పెట్టినా, ఒకరి సొమ్ముని వేరొకరు ఇంకొకరికి దానంగా ఇచ్చినా ఈ సామెతనుపయోగించి ఎక్కిరించడం అలవాటు, బహుశా [[ఇల్లరికం]] వచ్చిన అల్లుళ్ళ గురించి మొదట ఈ సామెత మొదలయి ఉండవచ్చు! == అత్తరు పన్నీరు గురుగురులు దాని దగ్గరకు పోతే లబలబలు== మొగలి పూల సువాసనలు గుబాళింపులు అత్తరు పన్నీరుల గుబాళింపుల లాగానే ఉంటాయి. అయితే ఆ మొగలి పూల పొద దగ్గరకు వెళ్లాలంటేనే ముందు భయం వేస్తుంది. ధైర్యం చేసి మొగలి పూవును ఎలాగో ఒకలాగా తెచ్చుకున్నా ఏమాత్రం అజాగ్రత్తగా ఉన్నా మొగలిపూవుకు ఉండే ముళ్లలాంటివి గుచ్చుకుని లబలబలాడాల్సి వస్తుంది. ==అత్తా! నీ కొంగు తొలిగిందన్నా తప్పే, లేదన్నా తప్పే== ==అత్తింటి కాపురం కత్తి మీద సాములాంటిది== ==అతి తెలివి అరవై రకాలు== ==అతిథి కోసమే తిథులు ఉన్నట్లు== అతిథి అంటే తిథి, వారం, వర్జ్యములు లాంటివి ఏమీ చూడకుండా, అనుకోకుండా వచ్చేవాడు అని. ఇది కొంచెం వ్యంగ్యంగా, అలాంటి వాళ్ళకోసమే తిథులుంటాయి అని వచ్చిన సామెత. ==అదును లేని పైరు - ముదిమిలోని బిడ్డ ఒక్కటే == అదనుకు అనగా సమయానికి పైరు వేయక పేతే సరైన ఫలితమివ్వదు. అలాగే ముసలి వయస్సులో పిల్లలు పుడుతే వారు తల్లి దండ్రులకు సేవ చేసే వయసులో వుండరు అని ఈ సామెతకు అర్థం. ==అత్తలేని కోడలు ఉత్తమురాలు కోడలు లేని అత్త గుణవంతురాలు== కోడలు ఎంత ఉత్తమురాలైనా అత్త మెప్పు పొందడం అరుదు. అదే అత్త లేని ఇంట్లో కోడలిదే పెత్తనం కాబట్టి ఇక ఆమెకు ఎదురేముంటుంది? ఇక ఆమె ఏం చేసిన గొప్పే! అత్త లేని ఇంట మంచి పేరు తెచ్చుకోవడం కోడలికి బహు సులువు. అదే విదంగా కోడలిని ఆరళ్ళు పెట్టని అత్తలూ అరుదే. కోడలు కాపురానికి రానంతవరకూ అత్తలందరూ గుణవంతులే.. కోడలు వస్తే గానీ అత్తల గుణం బయట పడదు. అత్తలేని కోడల్ని, కోడలులేని అత్తని ఎవరైనా మెచ్చుకుంటే ఆ అదృష్టానికి నోచుకోని కొందరు అక్కసు వెళ్ళబుచ్చుతూ ఈ సామెతని వాడతారు. ఒక జానపద గేయం ఈ సామెతతో మొదలవుతుంది. [[దంపుడు పాట]]గా బాగా ప్రసిద్ధి చెందింది. [[ఘంటసాల]] గానం చేసిన రికార్డు బాగా జనాదరణ పొందింది. ::ఆహూ ఊహూ ... అత్త లేని కోడలుత్తమురాలూ కోడల్లేనత్త గుణవంతురాలూ .. ఆహూ ఊహూ.. ::కోడాల కోడాల కొడుకు పెళ్ళామా ::పచ్చిపాలమీద మీగడేమాయె కోడలా ::వేడిపాలమీద వెన్న ఏమాయే కోడలా ::అత్తమ్మ ఊరకే ఆరళ్ళు గానీ ::పచ్చిపాలమీద మీగడుంటుందా ::వేడిపాలమీద వెన్న ఉంటుందా ::ఉట్టీ మీదున్న సున్నుండలేమాయె కోడలా ::ఇంటికి పెద్దయిన గండుపిల్లుండగా ::ఇంకెవరు వస్తారె అత్తమ్మా గయ్యాళి అత్త పాత్ర [[తెలుగు సాహిత్యం]]లోనూ, [[తెలుగు సినిమా]]లలోనూ, ప్రత్యేకించి [[జానపద సాహిత్యం]]లో అతి సాధారణం. ==అత్తా ఒకింటి కోడలే== ప్రస్తుతము అత్తగా వున్న అకామె గతంలో ఒక ఇంటి కోడలే అనే విషయం మరచిపోయి ప్రవర్తించడాన్ని ఈ సామెత తెలియ జేస్తుంది. ==అతుకుల కాపురం - చితుకుల మంట== ==అతుకుల బొంత - గతుకుల బాట== ==అదిగో తెల్లకాకి అంటే ఇదిగో పిల్ల కాకి అన్నట్లు== అసలు అక్కడ జరిగేది ఏమి లేకుండానే, ఏదో ఉందని చెప్పే వారి పక్కన దానికి మరో నాలుగు కలిపి చెప్పే వాళ్ళు ఉంటారు. అదిగో తెల్లకాకి అంటే ఇదిగో దానికి పుట్టిన పిల్ల కాకి అని, ముందు చెప్పినదే పెద్ద తప్పు దాన్ని సమర్థిస్తూ చెప్పేది ఇంకాపెద్ద తప్పు చెప్పే వారు కూడా ఉంటారు. ==అదిగో పులి అంటే ఇదిగో తోక అన్నట్టు== ఒక అసత్యం గురించి, లేని విషయం గురించి ఒకరు చెప్పే విషయాన్ని మరొకరు గుడ్డిగా నమ్మి అది నిజమేననేందుకు ఋజువులు వెదకడం, లేక దొరికే ప్రతిదాన్నీ ఋజువుగా భావించే సందర్భంలో ఇలా అంటారు. అబద్ధం వ్యాప్తి జరిగే విధానం ఇది. అయితే ఇందులో అమాయకత్వం, తెలియనితనం కనిపిస్తాయే గానీ కావాలని ఇతరులను వంచించే ప్రయత్నం కాదు. తాము విన్నదీ, కన్నదీ అబద్ధమని తరువాత తెలుసుకున్నపుడు అనుకుంటారు '''అదిగో పులి అంటే ఇదిగో తోక అన్నట్లయింద'''ని కావాలని అబద్ధాన్ని నిజంగా చూపే ప్రయత్నాన్ని వర్ణించడానికి ఒక సామెత ఉంది: [[ఎద్దు ఈనిందని ఒకడంటే, దూడను గాట కట్టెయ్యమని మరోడన్నాడంట]] ==అదిగో అంటే ఆరునెల్లు== అతి నిదానంగా పని చేసె వారిని గురించి ఈ సామెత వాడతారు. అలాంటి వారు ఇప్పుడే వస్తా నని మరలా రారు. అలాంటి వారి గురించి ఈ సామెత వాడతారు. == అద్దం అబద్ధం ఆడుతుందా !== అద్దంలో చూస్తే చూచిన వారి ముఖం ఎలా వుందో అదేవిధంగా కనబడుతుంది కాని... అంతకన్నా అందంగానో.... లేదా అంద విహీనంగానో కనబడదు. అందుచేత అద్దం అబద్ధం చెప్పదంటారు. ==అద్దెకు తెచ్చిన గుర్రం అగడ్త దాటుతుందా== అద్దెకు గాని, అరువుకు గాని ఉచితంగా గాని పనులకు తెచ్చుకొన్న వస్తువులు పెద్ద పెద్ద పనులకు ఉపయోగించవని ఈ సామెతకు అర్థం> [[దస్త్రం:One of the moad vellore fort.JPG|thumb|right|వెల్లూరు కోట అగడ్త]] ==అదే పతకవైతే అమ్ముకు తిననా? == ఒక వస్తువును ఉపయోగించడానికి వీలులేకపోతే ఎంత విలువైనదైనా ఏం ప్రయోజనం? ఏమీలేదు; అనే అర్థంలో వాడతారు. ఆడాళ్లు ఈ సామెత ఉపయోగిస్తే విపరీతమైన అర్థం స్ఫురిస్తుంది. ==అనగా అనగా రాగం తినగా తినగా రోగం== సాధనతొ ఏదైనా సాధ్యమే అని దీని భావం. పాడగా పాడగా సంగీతం / రాగం వస్తుంది. అలాగే అతిగా తింటూ కూర్చుంటే రోగాలు వస్తాయని అర్ధం. ఈ అర్థానికి దగ్గరగా [[వేమన]] పద్యం ఒకటి ఉంది: అనగననగ రాగ మతిశయిల్లుచు నుండు<br /> తినగతినగ వేము తియ్యనుండు<br /> సాధనమున పనులు సమకూరు ధరలోన<br /> విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ ==అని అనిపించుకోవలెనా అత్తగారూ! == ఒకరిని ఒక అనరాని మాట అని వారిచే నాలుగు మాటలు అనిపించుకోవడమనే తెలివి తక్కువ పని తెలియ జేస్తుంది ఈ సామెత. ==అన్నం పెట్టిన చెయ్యిని నరికినట్లు== ఉపకారికి అపకారము చేసినట్టి సందర్భంలో ఈ సామెతను చెబుతారు. [[తిన్నింటి వాసాలు లెక్కపెట్టినట్లు]] అనే మరొక సామెత ఇలాంటిదే. ==అన్నం అడిగిన వాడికి సున్నం పెట్టినట్లు== నిరంతరం ద్రోహచింతనతో ఉండేవారి గురించి.ఉపకారం చేయమని అడగటానికి వెళ్ళిన వ్యక్తికి ఉపకారం చేయకపోగా చేస్తున్నట్లు నటించి అపకారం చేసి అవమానించటం.అందని పూలు దేవుడికి అర్పణం అన్నట్టు. స్వార్థపరులు, అవకాశవాదుల మనస్తత్వం . ==అన్నదమ్ముల పొత్తు చిన్నప్పుడు, అప్పచెల్లెళ్ళ పొత్తు పెద్దప్పుడు== ==అన్నదీక్షే కానీ అక్షర దీక్ష లేదు== ==అన్నం పెట్టిన చెయ్యిని నరికినట్లు == ==అన్న ద్వేషం, బ్రహ్మ ద్వేషం పనికిరావు == ==అన్నవస్త్రాల కోసం పోతే ఉన్న వస్త్రాలు ఊడిపోయాయట== లేని దానికోసం కక్కుర్తి పడటం ఒక జంట పక్క ఊరు వెళ్ళేందుకు బట్టలు సర్దుకొని ప్రయాణము అవుతారు. దారిలో మరొక జంట వీరిని కలిసి, ఇప్పుడే వస్తాము మా సామాను చూస్తూ ఉండమని చెప్పి పాత బట్టలు ధరించి కొత్త బట్టలను మూట గట్టి ఆ మూటను చూస్తూ వుండమని చెప్పి వెళ్తారు. వెళ్ళిన వాళ్ళు కొత్త బట్టలు తీసుకొని వస్తారు! ఇది చూసి ఆశ్చర్యపోయిన మన పాత జంట "ఏమిటి విషయము" అని అడిగితే.., ఫలానా జమిందారు పేదవారికి అన్న వస్త్రాలు దానం చేస్తున్నాడు అని చెప్పి, అందుకనే మేము పేదవారిలాగా వెళ్ళి అతను ఇచ్చిన కొత్త బట్టలు తెచ్చుకున్నాము అని చెప్తారు. దీనితో మన జంటకి కూడా ఆశ పుట్టి బట్టలన్నీ మూట కట్టి వారికి అప్పగించి పాత దుస్తులు ధరించి వెళ్తారు. వెళ్తే ఏముంది.., జమీందారూ లేడు.. కొత్త బట్టలూ లేవు. ఈసురోమంటూ వెనక్కి వచ్చి చూస్తే.. వాళ్ళ దుస్తులు తీసుకుని కొత్త జంట ఎప్పుడో ఉడాయించారట. మేలు జరుగుతుందని ఆశపడివెళితే అనుకున్న మేలు జరగకపోగా మరికొంత కీడు వచ్చిపడటం. ఓ వ్యక్తి దరిద్రంతో బాధపడుతూ తనకు కావలసిన అన్నం, వస్త్రాలు ఎవరో దానం చేస్తానంటే వెళ్ళాడట. కానీ అక్కడి పరిస్థితి మారిపోయి ఆ ప్రదేశంలో ఎదురైన కొంతమంది ఉన్న వస్త్రాన్ని కూడా లాక్కున్నారట. లాభం వస్తుందనుకున్నప్పుడు ఆశించిన లాభం రాకపోగా అనుకోని నష్టం ప్రాప్తించటం. ==అన్నవారూ, పడినవారూ బాగున్నారు, మధ్యవారు పడిచచ్చారు== ఇరు వర్గాల మధ్య పోట్లాట జరిగితే............ తీర్పు చెప్పడానికి మద్యలోకి వెళితే వారికి జరిగే అపనింద గురించి ఈ సామెత పుట్టింది. మాటలు అన్నవారుగాని, పడిన వారుగాని బాగుంటారు............. మద్యలో వెళ్ళినవారు నింద మోయాల్చొస్తుందని దీని అర్థం. [[కోడెల పోట్లాటలో దూడలు నలిగినట్లు]] అనే సామెతతో దీనికి పోలిక ఉంది. ;ఎవరైనా వేరే వాళ్ళని తిడితే, అలా తిట్టాకూడదని సర్దిచెప్పే వారు మధ్యలో తిట్లుతింటారు. అటు అన్న వాళ్ళని ఎవరూ ఏమి అనరు ఇటు తిన్న వాళ్ళని ఎవరు ఏమి అనరు కాని మధ్యలో తగువు తీర్చటానికి వచ్చిన వాళ్ళు మాత్రం మాటలు పడతారు. దానివలన మధ్యలో వెళ్ళిన వ్వక్తి ఆ ఇద్దరికి శత్రువౌతాడు. ఈ సామెత అర్థం అదె. == అన్యాయపు ఊరిలో ఆలూ మగలకే రంకు== ==అన్యాయపు సంపాదన ఆవిరై పోతుంది== అన్యాయంగా సంపాదించిన సొమ్ము అక్కర తీర్చదని దీని అర్థము. ధన సంపాదనకు అన్యాయ మార్గాన్ని ఎంచుకోరాదని ఇందులోని గూడార్థం. ==అన్నీవేసి చూడు .... నన్ను వేసి చూడు... అన్నదట ఉప్పు== అన్ని దినుసులు వేసినా ఉప్పు వేయక పోతే వంటలకు రుచి రాదు అనే అర్థంలో ఈ సామెతను వాడుతారు. ==అన్నీ సాగితె రోగమంత భోగం లేదు== రోగికి అన్ని సపర్యలు సక్రమంగా సాగి పోతుంటే..... రోగమె మంచిదని ఈ సామెత అర్థం. ==అన్ని కార్తెలు తప్పినా హస్త కార్తె తప్పదు== ==అన్ని దానాలలో అన్నదానం మిన్న== ==అన్ని పైర్లకూ ఆషాఢం== ==అన్ని రోగాలకు వాతలు పెట్టే వైద్యుణ్ణి దూరంగావుంచాలి== ==అన్నీ అమర్చిన తర్వాత అత్తగారు వేలు పెట్టినట్లు== ==అన్నీ అయిన తర్వాత అగ్ని వైద్యం== ==అన్నం పెట్టేవాడు దగ్గరుండాలి దణ్ణం పెట్టేవాడు దూరంగా ఉన్నా పర్వాలేదు== పని ఇఛిన వాణ్ణి దగ్గరగా ఉంచు, భజనపరులను దూరంగా ఉంచు అన్న మాటను ఈ సామెత తెలియచేస్తుంది. ==అన్నం చొరవే గానీ అక్షరం చొరవ లేదు== తినే తిండి మీద ఉన్న యావ లేక శ్రద్ధ చదవాల్సిన చదువు మీద లేదు అని ఈ మాటకు అర్థం. ==అన్నం తిన్నవాడు తన్నులు తిన్నవాడు మరచిపోడు== ఉపకారం పొందినా అపకారం పొందినా మరచిపోవటం సాధ్యం కాదని ==అన్నిదానాల్లోకి నిదానమే గొప్పదన్నాడట== కొంతమంది బద్ధకస్తులు తాము చేసిన పనులను సమర్ధించుకుంటూ ఎదుటి వారెవరైనా ఈ పని చెయ్యటంలో ఆలస్యం ఎందుకయిందని ప్రశ్నించినప్పుడు నిదానమే ప్రధానమని దబాయిస్తుంటారు. == అన్నీ ఉన్న ఆకు అణగి మణగి ఉంటుంది. ఏమీ లేని ఆకు ఎగిరెగిరి పడుతుంది== కొందరు తమకు ఏమీ తెలియకపోయినా అన్నీ తమకే తెలుసునన్నట్లుగా ఏకథాటిగా మాట్లాడుతూ ఊదరగొడుతూ ఉంటారు. వారిని గురించి ఈ సామెత వాడతారు. కొందరు తమకు అన్నీ తెలిసినా మౌనంగా ఏమీ తెలియనట్లుగా ఉంటారు. == అన్నీ తెలిసినమ్మ అమావాస్యనాడు చస్తే ఏమీ తెలియనమ్మ ఏకాదశినాడు చచ్చిందన్నట్టు== చాంద్రమానాన్ని పాటించే తెలుగువారు అమావాస్య మంచిదికాదని ఆ రోజున మరణించటం మంచిది కాదని భావిస్తారు.ఏకాదశి మాత్రం ఉత్తమమైన తిథి, శుభకరమైనది ఆ రోజున మరణిస్తే వైకుంఠం ప్రాప్తిస్తుందంటారు. ఇన్నీ తెలిసినామె అమావాస్యనాడే పోతే ఈ విషయాలేవీ తెలియని ఆమె మాత్రం ఏకాదశినాడే ప్రాణం విడిచిందట. అన్నీ తెలిసినవారు చేయకూడని తప్పు చేస్తారని, ఏమీ తెలియని వారు మాత్రం మంచే చేస్తుంటారని.బాగా చదువుకున్న వాళ్లు లేదా అన్ని విషయాలు బాగా తెలుసనుకున్నవారు తప్పు చేసినట్లు. ==అన్నీ సాగితే రోగంమంత భోగము లేదు== ఎవరికైనా జబ్బు చేసినప్పుడు వారి అవసరాలని కనిపెట్టుకుని చూసేవారుంటే, రోగంతో బాధపడుతున్నప్పటికీ రోజులు మాత్రం సుఖంగా గడిచిపోతాయని చెప్పటానికి ఈ సామెతను వాడుతారు. ==అన్నీ ఉన్నాయి కాని అల్లుడి నోట్లో శని ఉంది == ==అనుమానం పెనుభూతం== అన్నింటిని అనుమానించే వాడు ఏ పని చేయలేడు. అనుమానమే వాడిని కుంగ దీస్తుంది. అదెంత మాత్రము పనికిరాదని దీనర్థం. ==అనుకున్న పని అంగవస్త్రంలో అయినట్లు== ==అనుమానం ముందుపుట్టి ఆడది తర్వాత పుట్టింది == ఆడడి అన్ని విషయాలను అనుమానిస్తుందని ఈ సామెత అర్థం. ==అనుభవం ఒకరిది - ఆర్భాటం, ఆయాసం ఇంకొకరివంతు== ==అనూరాధ కార్తెలో అనాథ కర్రయినా ఈనుతుంది== ==అనూరాధకు తడిస్తే మనోరోగాలు పోతాయి== ==అనూరాధలో అడిగినంత పంట== అనూరాధ కార్తెలో పంట వేస్తే పుష్కలంగా పండుతుందని రైతుల నానుడి. ==అనూరాధలో తడిస్తే ఆడది మగాడౌతుంది == అనూరాధ కార్తెలో పడిన వర్షంలో తడిస్తే పౌరుషం పెరుగుతుందని దీని అర్థం. ==అన్నం అరిగిపోతుంది - ఆదరణ శాశ్వతంగా వుంటుంది == అన్నదానం చాల ఉత్తమ మైనదని అంటారు గాని తిన్న ఆ అన్నం ఒక పూటలో అరిగిపోతుంది. తిరిగి రెండో పూటకు ఆకలౌతుంది. కాని ఆపదలో వున్నవాడిని ఆదరిస్తే అతడు ఆ ఆదరణను తన జీవితాంతం గుర్తుంచుకుంటాడు. ==అన్నం కన్నా ఆదరణ ముఖ్యం == అన్నం అరిగిపోతుంది - ఆదరణ శాశ్వతంగా వుంటుంది. అన్నదానం చాల ఉత్తమ మైనదని అంటారు గాని తిన్న ఆ అన్నం ఒక పూటలో అరిగిపోతుంది. తిరిగి రెండో పూటకు ఆకలౌతుంది. కాని ఆపదలో వున్నవాడిని ఆదరిస్తే అతడు ఆ ఆదరణను తన జీవితాంతం గుర్తుంచుకుంటాడు. ==అన్నం వుడికిందో లేదో చూడాలంటే అంతా పట్టి చూడక్కరలేదు == ==అన్నం కోసం వచ్చి కంచం కోసం పోట్లాడుకున్నట్లు == ==అన్నం వండని ఆడదీ, మంచం నేయని మగవాడూ వుండడు== ==అపనింద అవతలకిపోతే, నింద వచ్చి తలమీద పడిదట== ==అపుత్రుడికి గతి లేదు== ==అప్పచెల్లెలు బ్రతక గోరితే తోడికోడలు చావు కోరుతుంది== దీనికే, బావలు బ్రతుకు కోరతారు , దాయాదులు చావు కోరతారు అనే రూపాంతరం కూడా ఉంది. ==అప్ప సిరి చూసుకుని చెల్లెలు మడమలు విరగ త్రొక్కుకుందట== ==అప్పటి కోపం అన్యాయ మెరుగదు == ==అప్ప సంపాదించిన ఆస్తి మనుమడితో మట్టిపాలు== ==అప్పిచ్చే నాకొడుకుంటే దొంగతనం ఎందుకు?== ==అప్పు అదనుకు, ఆకటికీ రాదు== ==అప్పు ఆదా కాదు - వాపు బలుపూ కాదు== ==అప్పు ఆరు తెన్నులు - ముప్పు మూడు తెన్నులు== ==అప్పు యిచ్చి చూడు - పిల్ల నిచ్చి చూడు== అప్పు గాని, పిల్లను గాని మరొకరికిస్తే అవి తిరిగి రావనే అర్థంలో ఈ సామెతను వాడుతారు ==అప్పు ఇచ్చినవాడు బాగు కోరితే తీసుకున్నవాడు చెడు కోరతాడు== ==అప్పు చేసి కొప్పు తీర్చినట్లు == ==అప్పుచేసి పప్పు కూడు == ==అన్నీ సాగితే రోగంమంత భోగము లేదు== ఎవరికైనా జబ్బు చేసినప్పుడు వారి అవసరాలని కనిపెట్టుకుని చూసేవారుంటే, రోగంతో బాధపడుతున్నప్పటికీ రోజులు మాత్రం సుఖంగా గడిచిపోతాయని చెప్పటానికి ఈ సామెతను వాడుతారు. == అపానవాయువును అణిచిపెడితే ఆవులింతలు ఆగుతాయా?== == అప్పటికి దుప్పటిచ్చాముగానీ కలకాలం ఇస్తామా?== ఏదో చలికి బాధ పడుతున్నాడని దుప్పటి ఇచ్చారు. దానిని ఆసరాగా చేసుకొని ఇంకా కొన్ని సౌకర్యాలు కావాలని కోరే వారి గురించి ఈ సామెత వాడతారు. == అప్పనుచూడబోతే రెప్పలు పోయినై== == అప్ప సిరిచూసుకొని మాచి మడమలు తొక్కింది== ==అప్పిచ్చువాడు వైద్యుడు== '''సుమతీశతకం''' సృష్టించిన జాతీయాలు, సామెతల్లో ఇది ఒకటి. శతకం చెప్పిన రూపం మారిపోయి దీనికి మరో అర్థం తోడవుతున్న సమయమిది. పద్యమిలా ఉంది. :అప్పిచ్చువాడు వైద్యుడు :ఎప్పుడు నెడతెగక పారు నేరును ద్విజుడున్ :చొప్పడిన యూరనుండుము :చొప్పడకున్నట్టి యూర జొరకుము సుమతీ పై పద్యానికి అర్థం తెలిసిపోతూనే ఉంది. అప్పిచ్చేవాడు, వైద్యుడు, సమృద్ధిగా నీరు, బ్రాహ్మణుడు మొదలైనవి దొరికే ఊళ్ళోనే ఉండాలి. అవి లేని ఊళ్ళో ఉండరాదు. అయితే, ప్రస్తుతం మొదటి పాదానికి అర్థం మారిపోతూంది. వైద్యుడంటే అప్పిచ్చేవాడనే అర్థంలో కొందరు వాడుతున్నారు. పద్యం తెలిసినవారు శ్లేషార్థంలో వాడుతుంటే.., పూర్తి పద్యం తెలియనివారు వైద్యుడికి అప్పిచ్చే బాధ్యత కూడా ఉంది కామోసనీ, అప్పిచ్చేవాడు వైద్యుడితో సమానం కాబోలనీ, వైద్యుడికి అప్పిచ్చే బాధ్యతను ఎందుకు పెట్టారబ్బా మనవాళ్ళు..? అనీ అనుకుంటూ ఉంటారు. == అప్పిచ్చి చూడు ఆడపిల్లనిచ్చిచూడు== ==అప్పు నిప్పులాంటిది...== నిప్పు ఎలా అయితే ముట్టుకుంటే కాలుతుందో అలాగే అప్పు కూడా. నిప్పుని ముట్టుకోకుండా ఉండడం లాటిదే అప్పు చెయ్యకుండా ఉండడం కుడా. == అప్పు పత్రానికి ఆన్సరుందిగానీ చేబదులుకి ఉందా?== అప్పు ఇచ్చేటప్పుడు ప్రోనోటు లాంటి వ్రాత పూర్వక రుజువు వుండాలని చేప్పేదే ఈ సామెత. == అప్పు చేసి కొప్పు తీర్చిందట== అప్పు చేసి సంబరాలు చేసుకోకూడదని ఈ సామెతకు అర్థం. ==అప్పుచేసి పప్పు కూడు తినడం== ఆడంబరంగా జీవించడం వివేకమైన విషయం కాదు. ఆడంబరం అనేది వ్యసనం లాంటిది దానికి అలవాటు పడిన వాళ్ళు సంపదను శీఘ్రంగానే కోల్పోతారు. స్వంత ధనంతో ఆడంబరంగా ఉన్నని రోజులు అంతగా పట్టించుకోరు కాని అప్పు చేసి ఆడంబరంగా జీవించేవారిని సమాజం గౌరవించదు. ==అప్పు తీసుకుంటే చెప్పు చేతలలో ఉండాలి== అనవసరంగా అప్పులు చేయవద్దని హెచ్చరిక.అప్పు నిప్పు.అప్పుంటే ముప్పు . ఆర్థికపరంగా జాగ్రత్తపడమని, అనవసరమైన ఖర్చులు చేసి అప్పులపాలు కావద్దని, అప్పు తీసుకుంటే ఆత్మాభిమానాన్ని వదులుకొని చెప్పిందే చేయాల్సి వస్తుందని == అప్పులేని వాడే అధిక సంపన్నుడు== అప్పులేని వాడు సుఖంగా ఉన్నది తిని సుఖంగా నిద్ర పోతారు. కాని అప్పు వున్నవాడికి నిద్రలోకూడ అప్పు సంగతి గుర్తుకు వచ్చి సరిగా నిద్ర పట్టదు. ఆ విషయం చెప్పేదే ఈ సామెత. == అప్పులవాడిని నమ్ముకొని అంగడికి, మిండమగడిని నమ్ముకొని జాతరకు పోకూడదు== మన దగ్గర అప్పు తీసుకున్న వాణ్ణి నమ్ముకుని (అంటే వాడు ఇస్తాడని నమ్ముకుని) బజారుకెళ్ళి వస్తువులు కొనుక్కొంటే, వాడు ఇవ్వకపోతే కష్టం. అలాగే, ఉంచుకున్న మొగుడితొ జాతరకెళ్తే తెలిసినవాళ్ళు చూస్తారని సిగ్గుతో ఆ మొగుడు అటు ఇటు పరుగెత్తుతుంటే చాలా కష్టం. ==అప్పులున్నాడితోను చెప్పులున్నాడితోను నడవొద్దు== బాగా అప్పులు చేసే వాడితో స్నేహం చేస్తే , వాడి అప్పులు తీర్చటానికి మనల్ని అప్పు అడుగుతాడు. అలాగే చెప్పులున్నవాడు కూడా ముళ్ళున్నా నడిచి వెళ్ళతాడు. కనుక వీళ్ళతో నడవొద్దు ==అబద్ధము ఆడితే అతికినట్లుండాలి== అబద్ధము ఆడుచున్నట్లు ఇతరులు గ్రహించిన సందర్భము ==అబ్బడి నెత్తి దిబ్బడు కొడితే దిబ్బడి నెత్తి సుబ్బడు కొట్టాడన్నట్లు== తాడి తన్నేవాడుంటే వాడి తల తన్నేవాడు ఇంకొకడు ఉంటాడు. ఎవరూ ఎవరికంటే అధికులు కారని, తామే గొప్ప అని ఎవరూ ఎప్పుడూ గర్వాహంకారాలకు పోకూడదని ఈ సామెతకు అర్థం. ==అభిరుచులా మస్తు - అంగస్తంభన నాస్తి== ==అభ్యాసం కూసువిద్య== తప్తపరశుగ్రహణన్యాయము=క్రమక్రమముగ వేడివస్తువులను పట్టుకొనుట అలవాటు చేసిన చివఱకు కాలుచూఉన్న ఇనుపగొడ్డలిని కూడా పట్టు కొనవచ్చును ==అమరితే ఆడది - అమరకుంటే గాడిద== [[అందని ద్రాక్షపండ్లు పుల్లన]] అనే సామెతకు సమానార్థం ఈ సమెతకు ఉంది. ==అమావాస్యకు అట్లు - పున్నానికి బూరెలు== ==అమ్మ కడుపు చూస్తుంది - భార్య జేబు చూస్తుంది== తల్లి తన కొడుకు వచ్చాడంటే ఎప్పుడు తిన్నాడో, ఏం తిన్నాడో నని అతని కడుపుని, అనగా ఆకలిని గమనిస్తుంది. కాని అతని భార్య...... ఇంటికొచ్చిన భర్థను ఎంత డబ్బు తెచ్చాడని అతని జేబును చూస్తుంది అని అర్థము. ==అమ్మ కళ గుమ్మంలోనే తెలుస్తుంది== ==అమ్మకు నోటి వాడి - అయ్యకు చెయ్యి వాడి== ==అమ్మ గూటికి - అయ్య కాటికి== ==అమ్మ గృహ ప్రవేశం - అయ్య అగ్ని ప్రవేశం == ==అభ్యాసము కూసువిద్య== నిరంతర సాధన వలన పరిపూర్ణత చేకూరును అని ఈ సామెత అర్థము. ఈ సామెతను వివరించే పద్యం [[వేమన శతకం]]లో [[ఒకటి]] ఉన్నది - ''అనగననగ రాగ మతిశయిల్లుచు నుండు, తినగ తినగ వేము తీయనుండు, సాధనమున పనులు సమకూరు ధరలోన'' ==అమ్మ పుట్టిల్లు ఘనత మేనమామకు తెలియదా?== అమ్మ పుట్టింల్లు మేనమామ ఇల్లే కనుకు అమ్మ పుట్టింటి గురించి మేనమామ దగ్గర గొప్పలు చెబితే ఎలా ఉంటుందో మన గురించి అన్ని తెలిసిన పాత పరిచయస్తులకు కల్పించి లేనిపోని గొప్పలు చెప్పినప్పుడు అలానే ఉంటుంది. అలాటి సమయంలో ఈసామెతను వాడుతూ ఉంటారు. ==అమ్మ పెట్టా పెట్టదు,అడుక్కు తినా తిననివ్వదు== కొందరు మనకు సహాయం చెయ్యకపోగా, వేరే మార్గాల ద్వారా కూడా సహాయం పొందనీయరు. ఈ సందర్భాలలో ఈ సామెతను ఉపయోగిస్తారు. తానూ చేయక, ఇతరులనూ చెయ్యనివ్వక అడ్డుపడే వారిని ఉద్దేశించి ఈ సామెతను వాడతారు. ==అమ్మకి కూడు పెట్టనివాడు, పెద్దమ్మకి కోక పెడతానన్నాడు== ఆచరించవలసిన ధర్మం నిర్వర్తించకుండా అన్య ధర్మాలు పాటించేవాళ్ళనుద్దేశించిన సామెత ఇది. మన తల్లికి కనీసావసరమైన తిండి ఇవ్వడం మన కనీస కర్తవ్యం. మన పెద్దమ్మ (అమ్మకి అక్క) బాగోగులు మన ప్రాథమిక కర్తవ్యం కాదు. మనమీద ఆధారపడిన వాళ్ళ సంగతి చూసాక చేయవలసిన పని. కాని, తల్లికి కూడు పెట్టకుండా, పెద్దమ్మకి బట్టలు కొనడం ఎంత ఉచితం? ఈ సామెతకి ఇంకో రూపాంతరం ఉంది. అది: అమ్మకి కూడు పెట్టనివాడు, పెద్దమ్మకి కోక పెడతాడా? అసలు ధర్మమే నిర్వర్తించని వాడి నుండి వేరేమి ఆశించగలం అని భావం. == అమ్మబోతే అడవి కొనబోతే కొరివి== ఇది రైతులకుసంబందించిన సామెత. తాము ఉత్పత్తి చేసిన సరుకులు అనగా కూరగాయలు, ధాన్యం మొదలగు వాటిని అమ్మబోతె సరకు నాణ్యత లేదని, ఇప్పుడు ధరలు లేవని ఎన్నో సాకులు చెప్పి వ్వాపారస్తులు వాటికి అతి తక్కవ ధరకు కొంటారు. కాని రైతులు తమకు కావలసిన వస్తువులు కొనబోతె, ఆ వస్తువుల గొప్పదనాన్ని, వాటి రూపు రేఖలను వర్ణించి చెప్పి అమాయకులైన రైతులను నమ్మించి అధికరకు విక్రయిస్తారు. ఆ సందర్భంలో పుట్టినది ఈ సామెత. == అయితే అంగలూరు కాకపోతే సింగలూరు== == అయిదుగురు పట్టంగ ముఫ్పై ఇద్దరు రుబ్బంగ ఒకడు తొయ్యంగ గుండువెళ్ళి గుండావతిలో పడింది== కంచంలో ఉన్న అన్నాన్ని చేతికున్న అయిదువేళ్ళు కలిసి ముద్దచేసి నోట్లోపెడితే నోట్లో ఉన్న ముఫ్పై రెండుపళ్ళు ఆ అన్నం ముద్దను బాగా రుబ్బితే ఆ రుబ్బిన ముద్దను నాలుక లోపలికి తోస్తుంది. అప్పుడు అన్నంముద్ద అగ్నిగుండంలాంటి పొట్టలోపడుతుంది. ==అయిదోతనం లేని అందం అడుక్కుతిననా?== అయిదోతనం అంటే భర్తను కలిగి ఉండటం. భార్య అందచందాలు భర్తకు మోదం కలిగించేందుకే. ఐదోతనమే లేనప్పుడు అంటే భర్తే లేనప్పుడు ఇంక ఆ అందం ఉండీ ప్రయోజనం లేదు అని ఈ సామెత భావం. ఏ లక్ష్యం కోసం ఓ పనిచేస్తున్నామో ఆ లక్ష్యం ఉనికిలోనే లేనపుడు ఆ పని నిరర్థకం అని చెప్పదలచిన సందర్భంలో ఈ సామెతను వాడతారు. ==అయినోళ్లకి ఆకుల్లో, కానోళ్ళకి కంచంలో== ఐనోళ్లకి అన్నమ్, కానోళ్లకి కన్నమ్ ==అయ్యకు రెండు గుణాలే తక్కువ - తనకు తోచదు, చెబితే వినడు== అయ్యవారు ఎందుకు కొరగాడని అర్థంలో ఈ సామెతను వాడుతారు. ==అయ్యకు వణుకు ప్రాయం - అమ్మకు కులుకు ప్రాయం== ==అయ్యగారికి ఆరు ఎడ్లు, మూడు దొడ్లు== ==అయ్యగారు వచ్చేదాకా అమావాస్య ఆగుతుందా?== ఒకరికొరకు సమయము ఆగదు అనే అర్థం ఈ సామెతలో ఉంది. పూజలకొరకు పంతులుగారిని పిలిస్తే అయ్యవారు తీరుబడిగా వస్తే అంతవరకు అమావస్య ఆగదు గదా..... ==అయ్య దాసర్లకు పెడితే అమ్మ జంగాలకు పెట్టిందట== ==అయ్య దేశ సంచారం - అమ్మ గ్రామ సంచారం== ==అయ్య వాత పెట్టనూ బర్రె బ్రతుకనూనా?== ==అయ్యవా రంతంత - అయ్యవారి పెళ్ళాం ముంతంత == == అయిపోయిన పెళ్ళికి మేళాలెందుకు== ==అయ్యవారు ఏం చేస్తున్నారంటే చేసిన తప్పులు దిద్దుకుంటున్నారన్నట్టు== అయ్యవారు అంటే ఉపాధ్యాయుడు అని అర్థం. ఇతరుల తప్పులు దిద్దవలసిన వ్యక్తి తాను చేసిన తప్పులను తానే దిద్దుకొనే పరిస్థితిలో ఉన్నప్పుడు, ఆతనిని ఉద్దేశించి ఈ సామెతను వాడుతారు. ==అయ్యవారు వచ్చునంతవరకు అమావాస్య అగదు== వారు ఎంతటి వారైనా కాలము వారిగురించి ఆగదు అని చెప్పడాని ఈ సామెత వాడతారు. ==అయ్యవారులకు ఐదు వరహాలు వారి పిల్లలకు పప్పుబెల్లాలు== దసరా సందర్భంగా ప్రాథమిక పాఠశాల ఉపాద్యాయులు విద్యార్థులను వెంట పెట్టుకొని విద్యార్థుల అందరి ఇళ్ళకు వెళ్ళి మామూలు పుచ్చుకోవడం మామూలే. ఈ సమయంలో వెదురు కర్రతో చేసి రంగు కాగితాలతో అలంకరించిన బాణాలు విద్యార్థులు పట్టుకుని అయ్యవారి వెంట వస్తారు. విద్యార్థులు ఏదయా మీ దయా మామీద లేదు, ఇంత సేపుంచుటా ఇది మీకు తగునా .. [[అయ్యవారికి చాలు అయుదు వరహాలు, పిల్ల వాళ్ళకు చాలు పప్పు బెల్లాలు]] అంటూ రాగయుక్తంగా పాడుకుంటూ అయ్యవారి వెంట వస్తారు. గృహస్తులు అయ్యవారికి ధనరూపంలోనూ, పిల్ల వాళ్ళకు పప్పు బెల్లం రూపంలోనూ కానుకలు ఇస్తారు. సంవత్సర కాలంలో సేవలందిచిన వారు గృహస్తును మామూళ్ళు అడగటం వారు కొంత ఇచ్చుకోవడమూ అలవాటే. దీనిని దసరా మామూలు అంటారు. ==అయినవాడని ఇంటికి రానిస్తే ఇంటి దానికి కన్ను కొట్టాడట== ==అయినవారు లోపలకు తోస్తే కానివారు బయటకు తోస్తారు== ==అయినవాళ్ళకు ఆకుల్లోనూ కానివాళ్ళకి కంచాల్లోనూ== ==అయోమయం అడవి మొద్దు== ==అయ్యోపాపం అంటే ఆరు నెలల పాపం పైన పడ్తుంది== ఎదుటి వాడిపై జాలి తలిస్తే............... వాడే తనకు నష్టం కలిగిస్తాడని ఈ సామెత అర్థము. ==అరకాసు పనికి ముప్పాతిక బాడుగ ఖర్చు== [[ఆవు పాతిక బందె ముప్పాతిక]], అనే సామెతకిచ్చే అర్థమే ఈ సామెతకు కూడా వర్తిస్తుంది. ==అరగదీస్తే గంధపు చెక్కకు వాసన పోతుందా?== ==అరగని కూడు - జరగని మాట == == అరఘడియ భోగం ఆర్నెల్ల రోగం== వేశ్యాలోలుడు అరగడి సుఖం కొరకు వెళ్ళి రోగం తెచ్చుకొని జీవిత మంతా బాదపడుతారని హెచ్చరించే సామెత ఇది. == అరచేతిలో వైకుంఠం చూపినట్లు== మోసగాళ్ళు మాట్లాడే మాటలను ఈ విధంగా ఈ సామెతను వర్తింప జేస్తూ అంటుంటారు. ==అరచేతిలో వెన్నపెట్టుకొని నెయ్యికోసం వూరంతా తిరిగినట్లు...== మతిమరుపు మనుషుల నుద్దేశించి ఈ సామెతను వాడుతారు. ఇదే అర్థంలో మరో సామెత: సంకలో పిల్లను పెట్టుకొని ఊరంతా వెతికినట్టు. ==అరటిపండు ఒలచి చేతిలో పెట్టినట్లు == అరటిపండు తినాలనుకుంటే ఎవరైనా తొక్క ఒలుచుకుని తినాల్సిందే. కానీ ఎవరైనా తొక్క ఒలిచి మన చేతిలో పెడితే ఆ పాటి శ్రమ కూడా తప్పుతుంది. అదే విధంగా మనం చేయవలసిన పనులను ఎవరైనా మనకు బాగా సులభతరం చేసినప్పుడు ఆ ప్రక్రియ అరటిపండు ఒలిచి చేతిలో పెట్టడం వంటిదని చెబుతూ ఈ సామెతను వాడుతారు. అవసరమైన వస్తువు మన దగ్గరే ఉన్నప్పటికీ గాభరా పడి, అయోమయ పడి, అంతటా వెదికి చివరగా "అయ్యో మన దగ్గరే ఉంది కదా!" అని తెలుసుకోవటానికి ఈ సామెత వాడుతారు. కళ్ళజోడు, పెన్ను, టెలివిజన్ రిమోట్ వంటి వస్తువులను వెతికేవారికి ఈ అనుభవం తరచు ఎదురవుతుంటుంది. ఇలాంటిదే మరొక సామెత: '''[[చంకలో బిడ్డ నుంచుకుని, ఊరంతా వెతికినట్లు]]'' ==అరసుడిని నమ్మి పురుషుణ్ణి పోగొట్టుకున్నట్టుంది== అరసుడు అంటే వుంచుకున్నవాడు, పురుషుడు అనగా భర్త అని అర్థము: వుంచుకున్నవాడిని నమ్మి అసలు భర్తను పోగొట్టుకున్నదట. తెలివి తక్కువ పని అర్థము. ==అరిచే కుక్క కరవదు== కొన్ని కుక్కలు మనుషులు కనపడగనే తీవ్రంగా అరుస్తాయి, దగ్గరికి వెళ్తే కరుస్తాయి అని భయం వేస్తుంది. తీరా దగ్గరకు వెళితే పారిపొతాయి. అలాగే కొంతమంది ఏదైన విషయంలొ కొపం వస్తే వాడిని కొడతాను, వీడిని తిడతాను, రక్తం కళ్ళచూస్తాను అని అరుస్తారు. తీరా సందర్భం వచ్చినపుడు ఏమీ మాట్లాడరు. ఇటువంటివారిని అరిచే కుక్కలతొ పోలుస్తూ ఈ సామెత వాడతారు ==ఆరగించగా లేనిది అడిగితే వచ్చిందా!== ==ఆరాటపు పెళ్ళి కొడుకు పేరంటాళ్ళ వెంట పడ్డాడట== ==ఆరాటమేగానీ పసలేదన్నట్లు== ==ఆరాటాల పెళ్ళాం - ఆయాసాల మొగుడు== ==ఆరికకు చిత్త గండం - ఆడదానికి పిల్ల గండం== ==ఆరిపోయే దీపానికి వెలుగెక్కువ== ==ఆరు కార్తెలకు పోతు ఆరుద్ర కార్తె== అన్ని కార్తెలకన్నా ఆరుద్ర కార్తె రైతులకు/పంటలకు చాల మంచిదని దీనర్థం. ==ఆరుద్ర కార్తె విత్తనానికీ - అన్నం పెట్టిన యింటికీ చెరుపు లేదు== ==ఆరుద్ర కురిస్తే ఆరు కార్తెలు కురుస్తాయి== ==ఆరుద్ర కురిస్తే దారిద్ర్యం లేదు== ఇది వ్యవసాయ దారుల సామెత. ఆరుద్ర కార్తెలో వర్షం కురిస్తే పంపటలు బాగ పండతాయని అర్థం. ==ఆరుద్ర చిందిస్తే అరవై దినాల వరపు== ==ఆరుద్ర మొదటి పాదాన ఎత్తితే ఆరంభాలు చెడతాయి== ==ఆరుద్రతో అదను సరి == ==ఆరుద్రలో అడ్డెడు చల్లితే, సులువుగా పుట్టెడు పండుతుంది== పంటలు బాగా పండాలంటే ఆరుద్ర కార్తే చాల మంచిదని ఈ సామెతకు అర్థం. ==ఆరుద్ర వాన అదను వాన== ఆరుద్ర కార్తెలొ కురిసిన వర్షం రైతులకు/పంటలకు చాల మంచిదని దీనర్థం. ==ఆరుద్రకు ఆమ్లాలు కూడా పండుతాయి== ==ఆరు నెలలకు చచ్చేవాడికి అరుంధతి కనపడదు== ==ఆరునెలల సహవాసం చేస్తే వారు వీరవుతారు== ==ఆరు నెలలు సాము చేసి మూలనున్న ముసలమ్మతో యుద్ధం చేసినట్లు== ==ఆరు రాజ్యాలను జయించవచ్చు కానీ అల్లుడిని జయించలేం== ==ఆర్భాటపు ఆడదానికి ఆరుగురు మొగుళ్ళు== ==ఆర్చేవారే గానీ తీర్చేవారే లేరు== ==ఆలిఅలుక అరవైఏండ్లు, మగనిఅలుక ముప్పై ఏండ్లు, బాలప్రాయం పదేళ్ళు== ==ఆలికి అదుపు - ఇంటికి పొదుపు == ==అర్జీలకు పనులు కావు== ఏదైన ఒక పని కొరకు ప్రభుత్వ కార్యాలల్లో అర్జీ పెట్టుకుంటారు. ఆ అర్జీని పరిశీలించి తగిన సహాయము చేయాలి ప్రభుత్వ అధికారులు. ఇది పద్దది. కాని ఈ కాలంలో అర్జీ పెట్టుకున్నంత మాత్రానా పనులు కావు..... దాని వెంబడి పడి అధికారులకు లంచ మిచ్చి పని చేయించు కొంటేనే గాని పనులు కావని ఈ కాలపు పరిస్థితిని తెలియ జెప్పే సామెత ఇది. ==అర్ధరాత్రి మద్దెల దరువు== అర్ధరాత్రి అందరూ ఆదమరచి నిద్రపోవలసిన సమయం. ఆసమయంలో ఎవరైనా అనవసర విషయాలకు హడావిడి చేస్తుంటే ఇలా ఈ సామెతను కొంచెం విసుగ్గాను చిరాకుగాను చెప్తారు. ==అలకాపురికి రాజైతే మాత్రం అమితంగా ఖర్చు చేస్తాడా...== ధనానికి అధిపతి అయిన కుబేరుడు అలకాపురి నగరానికి రాజు. ఎంతటి ధనవంతుడయిననూ అవసరమును మించి ధనమును ఖర్చు చేయకూడదు అన్న నీతిని అడ్డూఅదుపూ లేకుండా ధనమును విచ్చలవిడిగా ఖర్చు చేసే ఓ డబ్బుగల వానిని ఉద్ధేశించి ఈ సామెతను వాడుట ద్వారా మన పూర్వులు తెలియజేసినారు. ==అలంకారం కంటే అయిదవతనం మేలు== ==అలకపాన్పు మీద అల్లుడలిగితే అత్తగారు కంగారు పడినట్లు== ==అలకాపురం కొల్లగొట్టినా అదృష్టహీనునికి దక్కేదేమీ వుండదు== ==అలలు నిల్చేదెప్పుడు? స్నానం చేసేదెప్పుడు?== ==అలక మీరితే అమృతమైనా విషమే== ==అలికిన యింట ఒలికినా అందమే== ==అలిగే బిడ్డతోనూ - పొడిచే గొడ్డుతోనూ కష్టం == ==అలిగే బిడ్డతో చెలిగే గొడ్డుతో వేగడం కష్టం== పదే పదే సమస్యలు సృష్టించే వారిని ఉద్ధేశించి ఈ సామెతను వాడతారు. అలిగే బిడ్డ, చెలరేగే గొడ్డు ఈ కోవలోకి వస్తారు. అందుకే ఈ సామెతలో వాటిని ప్రస్తావించారు. ==అల్లం అంటే నాకు తెలీదా బెల్లంలా పుల్లగా ఉంటదన్నాడట== ఇది అజ్ఞానానికీ, అతి తెలివికీ పరాకాష్టగా చెప్పే సామెత. తెలియక పోయినా తెలిసినట్లు నటించేవారి అంటించే చురక. అల్లం కారంగా, ఘాటుగా ఉంటుంది; బెల్లం తీయగా ఉంటుంది. ఇక పుల్లగా ఉండేవి వేరే పదార్ధాలున్నాయి. ''అల్లం అంటే నాకు తెలీదా బెల్లంలా పుల్లగా ఉంటది'' అని ఎవరైనా అంటే వారికి అల్లం రుచి తెలియదు. బెల్లం రుచి తెలియదు. పుల్లగా ఉండేదేమిటో తెలియదు. కనుక ఒకటి అడిగితే మూడు విషయాలు తెలియవని చెప్పుకున్నారు. కనీసం తన తెలియనితనాన్ని దాచుకోవాలన్న జ్ఞానం కూడా వారికి లేదన్న మాట. ఇదే అర్ధంలో చెప్పే మరొక సామెత: [[పంచపాండవులెందరంటే మంచం కోళ్ళలాగ ముగ్గురు అని రెండు వేళ్ళు చూపినట్లు]]. == అవ్వాకావలెను బువ్వా కావలెను== అవసరానికి ఏదో ఒకటి సర్థగలరు పుణ్యానికి.. కాని అన్నీవ్వలేరు గదా.... ఆ విషయాన్ని చెప్పేదే ఈ సామెత. ==అయ్యే మంటే ఆరు నెలల పాపం తగులు కొందట== ఒకడు కష్టాలలో వున్నాడని సాయం చేయబోతె వాడి కష్టాలు వీడికి తగిలించాడట. అది దీనర్థం. ==అసలే కోతి,ఆపై కల్లు తాగినట్టు== మామూలుగానే కోతి ఒక అతి చంచలమయిన జంతువు. ఇక అటుపై అది కల్లు (తాడి చెట్టు నుండి లభించు ఒక మత్తును కలిగించు ద్రవ పదార్థము) త్రాగినచో, దాని ప్రవర్తన అత్యంత విచిత్రముగా, విధ్వంసకరముగా ఉండును. ఇదే విధమయిన లక్షణములు గల వ్యక్తిని ఉద్ధేశించి ఈ సామెతను వాడెదరు. కోతికి అసలే చిలిపి చేష్టలు ఎక్కువ. కల్లు తాగిన తరువాత ఆ మత్తులో అది చేసే [[చిలిపి]] పనులు ఇంకా ఎక్కువ అని అర్థము. ముఖ్యంగా చిన్నపిల్లల అల్లరిని ఉద్దేశించి ఈ సామెత వాడడం జరుగుతుంది. ;వాడుక * ఈ సామెత లోని అర్థానికి మరింత గాఢతనిస్తూ ఇలా కూడా చెప్తారు - ''అసలే కోతి, పైగా పిచ్చెక్కింది, ఆపై కల్లు తాగింది, ఆపై నిప్పు తొక్కింది.'' * ఒకో మారు ఆఫీసులో బాసు ప్రవర్తన (మరీ రెచ్చిపోయినట్లు ఉంటే) కూడా ఈ సామెత వాడుతారు. * ఎక్కువగా వాడుకలో ''అసలే కోతి'' అని చెప్పి ఆపేస్తారు. తక్కిన భాగం అర్ధం చేసుకోవాలన్నమాట. (కొందరు సందర్బాను సారంగా సామెతలను ఉటంకిస్తూ.... సగం సామెతనే చెప్పి ఆపేస్తారు. మిగతా సామెతను ఊహించు కోవలసినదే...... ఈ పద్దతి..... మొత్తం సామెత చెప్పిన దానికన్న చాల గొప్పగా వుంటుంది) ==అసలే లేదంటే పెసరపప్పు వండవే పెళ్ళామా అన్నాడట== తన యొక్క వాస్తవ పరిస్థితితో నిమిత్తం లేకుండా, గొంతెమ్మ కోర్కెలు కోరే వాణ్ణి ఉద్ధేశించి పలికే సామెత ఇది. ==అంగట్లో అన్నీ వున్నా అల్లుడి నోట్లో శని వున్నట్లు.'' చేతిలో ధనం వున్నా ... కొనాలన్న ఆలోచన లేని వాళ్ల గురించి ఈ సామెత పుట్టింది. ==అలెగే బిడ్డ చెలిగే గొడ్డు ఒకటే == ==ఆలూలేదు చూలులేదు కొడుకుపేరు సోమలింగం== {{ఒకడు తనకు ఇంకా వివాహం కాకముందే వివాహం అయినట్లు, తన భార్య గర్భం దాల్చినట్లు, ఆమెకు సుఖ ప్రసవమై ఒక బాలుడు జన్మించినట్లు, ఆ బాలుడికి సోమలింగం అని పేరు పెట్టినట్లు కలలుకంటూ కల్లలైన ఆ ఆలోచనలను నిజమైనవిగా ప్రచారం చేసుకుంటూ గడపడటం. ఈ కథలోని వ్యక్తిలాగే వ్యర్థంగా మాటలు చెబుతూ కాలం గడిపే వారిని వ్యంగ్యధోరణిలో విమర్శిస్తున్నట్లు ఈ సామెత కనిపిస్తుంది}} == ఆస్తికొక కొడుకు - ప్రేమకొక కూతురు== ==ఆహారం పట్ల వ్యవహారం పట్ల మొగమాటం పనికిరాదు == ==అంకపొంకాలు లేనిది శివలింగం== == అంకెకు రాని ఆలి - కీలెడలిన కాలు== == అంగట్లో అన్నీ ఉన్నా అల్లుడి నోట్లో శని ఉన్నట్టు== అర్ధం సాధారణంగా అల్లుడంటేనే విశేష గౌరవ మర్యాదలు చూపడం మన సంప్రదాయం. ఇక విందు భోజనాలకి చెప్పనవసరం లేదు కాని ఎన్ని చేసిన ఏదోకారణంగా అల్లుడు తినలేని పరిస్థితులు ఎదురవుతూ ఉంటాయి. అలాగే కొంతమందికి అన్నీ అందుబాటులో ఉన్నా అనుభవించటానికి ఏదో కారణంగా ఆటంకాలు ఉంటాయి. అలాంటి సమయంలో ఈ సామెతని వాడుతుంటారు. ఈ జాతీయానికి సరైన అర్ధం మనకు అన్ని రకాల అవకాశాలు ఉన్నా ఏ అవకాశం అందని పరిస్థితి. అంగడి అంటే సరుకులు అమ్మే చోటు. కొత్త అల్లుడు అత్తవారి ఇంటికి వచ్చినపుడు మర్యాదలు సహజం. కొన్నాళ్ళకు పాతబడ్డ ఆ అల్లుడు అత్తవారి ఇంట్లోనే తిష్ట వేస్తే ఆ మర్యాదలు పెద్దగా జరగవు. అప్పుడు అంగట్లొ అన్నీ ఉంటాయి కాని అత్త వారింట్లో ఎవరూ వాటిని కొనరు. అల్లుడికి పెట్టరు. అలా రూపొందినదే ఈ సామెత. ప్రభుత్వ నిధులు ఎన్ని ఉన్నా ఆ ఫలాలు సామాన్యులకు అందవు. ఈ సందర్భంలో కూడా ఈ సామెతను గుర్తు చేసుకోవచ్చు. వాడుక మన దేశంలో అన్ని వనరులూ పుష్కలంగా ఉన్నాయి. కాని లంచగొండితనం వలన దేశం అభివృద్ధి కావడం లేదు. అంగట్లో అన్నీ ఉన్నా అల్లుడి నోట్లో శని ఉంది == అంగటి వీధిలో అబ్బా అంటే, ఎవరికి పుట్టావురా కొడకా అన్నట్లు== ==అంగట్లో అరువు - తల మీద బరువు== అరవు అనగా అప్పు అని అర్థము అంగట్లో అప్పువుంటే తలమీద బరువు వున్నట్లే అని అర్థము ==అంగట్లో అష్ట భాగ్యం - అల్లుని నోట్లో అష్ట దరిద్రం== అన్నీ వున్నాయి కాని అల్లుని నోట్లో శని వున్నది అనే సమానార్థంతో ఈ సామెతను వాడుతారు. ==అంగట్లో ఎక్కువైతే ముంగిట్లో కొస్తుంది== ఏదైనా సరకులు అవసరానికి వాటిని కొనేవారికన్న తక్కువైతే ఆ వస్తువుకొరకు అందరు ఎగబడి అంగడికి ఎగబడతారు.... అప్పుడు దాని ధర కూడా అమాంతం పెరిగి పోతుంది. అవే వస్తువులు అవసరానికన్నా ఎక్కువయితే అవే వస్తువులు అనేక రాయితీలతో మన ఇంటిముంగిటకే వస్తాయనే అర్థంలో ఈ సామెతను వాడుతారు. == అంగడి అమ్మి గొంగళి కొన్నట్లు== == అంగడి బియ్యం - తంగేటి కట్టెలు== 366 అంగడినుంచి తెచ్చే ముందర పెట్టుక ఏడ్చే ఉల్లిపాయ == అంగరక్ష లెన్నివున్నా శ్రీరామరక్ష వుండాలి== స్వంతంగా ఎంత బలం వున్నా..... ఎన్ని వున్నా దైవ బలం కూడా వుండాలని దీని అర్థం. == అంగడినుంచి తెచ్చే ముందర పెట్టుక ఏడ్చే== ఉల్లిపాయ == అంచు డాబె గాని కోక డాబు లేదు== కోక అనగా చీర అని అర్థం. దానికున్న అంచు మాత్రం మహా బాగావుండి అసలు చీరలో పస లేదు అని అర్థం. ఇలాంటి సమానర్థంలో మరొక సామెత కూడా ఉంది. పైన పఠారం లోన లొఠారం ==అండ ఉంటే కొండనైనా బద్దలు కొట్టవచ్చు== ఒంటరిగా కన్నా మరొకరి తోడుతో పనులను చక్కగా అవుతాయి ఆదుకొనేవారుంటే ఎంతటి కష్టమైన పనినైనా సులభంగా చెయొచ్చని ఈసామెత అర్థం. దీనికి సమానర్థంతో ఐకమత్యమే మహా భలము అనే సామెతకూడ ఉంది. == అంతనాడు లేదు, ఇంతనాడు లేదు,సంతనాడు పెట్టింది ముంతంత కొప్పు== సాధారణంగా ఏటువంటి అలంకారాలు చేసుకోనివారు ఏమైనా ఉత్సవాలు, ఊరేగింపులు, పదిమందిలో కలిసే పెళ్ళిళ్ళలో మాత్రం విశేషంగా అలంకారాలు చేసుకొని అందరిలోకి ప్రత్యేకంగా కనిపించాలని ప్రయత్నాలు చేస్తుంటారు.ఒకామె చిన్నప్పుడుగానీ, మరీ వయస్సులో ఉన్నప్పుడుగానీ, మరి ఏ ఇతర సందర్భాలలోగానీ పెద్ద కొప్పు పెట్టి, అందంగా కనిపించడానికి ప్రయత్నం చేయలేదట. ఆ ఊరిలో సంత జరుగుతుందని తెలిసి ఆ సంతలో ఎంతోమంది కొత్తకొత్త వారు వస్తారని వారందరి చూపు తనపైన పడాలని అందంగా పెద్దగా ఉండే కొప్పు పెట్టుకొని వెళ్ళిందట. సందర్భానుసారంగా మాత్రమే అలంకరించుకోవాలని ఈ సామెత ==అంత ఉరుము ఉరిమి ఇంతేనా కురిసేదన్నట్టు== అమితంగా వాగ్దానాలు చేసి చాలా స్వల్పంగా దానాలు చేసేవారిని గురించి, ఎంతెంతో పనిచేస్తామని చెప్పి చాలాకొద్దిగా పనిచేసేవారిని గురించి, ఎక్కువగా హెచ్చులు చెప్పి తక్కువ పని చేసే పద్ధతి సందర్భంగా వాడె సామెత ఇది. ఇలాంటిదే మరొక సామెత: ఇంత ఉరుము ఉరిమి మంగలం మీద పడ్డట్టు ==అంత లావున్నావు తేలు మంత్రం కూడ తెలియదా== లావుగా వున్నంత మాత్రాన అన్ని విద్యలు తెలిసివుండవు. ఒక అమాయకుడు లావుగా వున్నతన్ని చూసి ఇతడు అంత లావున్నాడు కనుక అన్ని విద్యలు తెలిసి వుంటాయని భావించి తనకు తేలు కుట్టింది మంత్రం వేయమని అడిగాడట. ఆ లావుటతను తనకు తెలియదనగా "అంత లావున్నావు తేలు మంత్రం కూడ తెలియదా" అని వెళ్లి పోయాడట అమాయకంగా. == అంత్య నిష్టూరం కన్నా, ఆది నిష్టూరం మేలు== ఒక పనిని మొదలుపెట్టే ముందు దాని పర్యవసానాలు బాగా ఆలోచించి, ముందుగానే ఊహించి, సంబంధిత వ్యక్తులతో దానిని గురించి చర్చించి మొదలుపెట్టమని చెప్పేందుకు ఉద్దేశించినదే ఈ సామెత. కీడెంచి మేలెంచమనే సామెతకు ఇది కాస్త దగ్గరగా ఉంటుంది. ==అందని పండ్లకు అర్రులు చాచినట్లు== మనకి అందవు లేదా దొరకవు అని తెలిసినా వాటి మీద ఆశ పెట్టుకోడం అనేది అందని పండ్లు కోసం అర్రులు చాచటం లాంటిది అని అర్థం. ==అందని ద్రాక్షలు పుల్లన== ఒక నక్క ఒక రైతు యొక్క ద్రాక్ష తోటలోకి ప్రవేశించింది.అక్కడ దానికి ఎత్తయిన పందిళ్ళకు చక్కటి ద్రాక్షలు వేలాడుతూ కనపడ్డాయి.ఆ పండిన ద్రాక్షలను చూసిన నక్కకు, నోరు ఊరి, ఎట్లాగయినా సరే ఆ పళ్ళను తినాలని నిర్ణయించుకున్నది. మామూలుగా అయితే ఆనక్కకు పళ్ళు అందవు. అందుకని, అది తన ముందు కాళ్ళ మీద లేచి ఆ పళ్ళను అందుకోబోయింది. కానీ, పాపం దానికి ద్రాక్ష పళ్ళు అందలేదు. ఆపైన నక్క ఎగిరి అందుకోవాలని తెగ ఆరాటపడింది. ఎంత ఎగిరినా దానికి ఆయాసం వచ్చింది కానీ, ద్రాక్ష పళ్ళు మాత్రం అందలేదు. ఎగిరి, ఎగిరి ఆయాసంతో ఇక యెగరలేక విసిగి, "ఛీ ఛీ ద్రాక్ష పళ్ళు పుల్లగా ఉంటాయట నేను తినడమేమిటి?" అని గొణుక్కుంటూ వెళ్ళిపొయింది. అలాగే, ఎవరైనా ఏదో పొందాలని ప్రయత్నించి అది దొరకక పోతే, అప్పటివరకు దేని కోసం అయితే తీవ్ర ప్రయత్నం చేశామో అది ఎంత చెత్తదో, ఎంత పనికిరాదో చెప్పటం మొదలుపెడతాము. అప్పుడు అందని ద్రాక్ష పళ్ళు పుల్లన అని నలుగురు నవ్వుకుంటారు. ==అందరూ శ్రీ వైష్ణవులే బుట్టలో చేపలన్నీ మాయం== తాము శ్రీవైష్ణవులము, మాంసాహారం తినము అని చెప్పుకుంటూ బుట్టలో చేపలన్నీ ఖాళీ చేసారు అని అర్ధం. అందరూ గొప్పవాళ్ళే కాని చేసేవన్ని తప్పుడు పనులే. ఎవరికి వారే తమకి తాము గొప్ప వాళ్ళమని చెప్పుకుంటారు కాని ఎవరి తప్పులు వారికే ఉన్నాయి. ఇలాంటి సందర్భంలో ఈ సామెత వాడుతార ==అందితే జుట్టు అందక పోతె కాళ్లు== అవకాశవాది తన పని పూర్తి చేసుకోటానికి ముందు గడ్డం పట్టుకు బ్రతిమిలాడతాడు, అయినా పని కాకపోతే కాళ్ళు పట్టుకుని బ్రతిమిలాడతాడటానికి కూడా వెనకాడడు. ఈ సామెత ఒక అవకాశవాది తత్వాన్ని తెలియచేస్తోంది. ==అంగిట బెల్లం - ఆత్మలో విషం== పయోముఖ విష కుంభం అనే సంస్కృత సామెత లాంటిదే ఇది కూడాను. నోటితో తియ్యని మాటలు మాట్లాడుతున్నా.... మనసులో మాత్రంచాల చెడు భావన వున్నదని అర్థం. ==అంగిట విషం - మున్నాలిక తియ్యదనం== ఇది కూడా పై సామెత లాంటి అర్థాన్నే ఇస్తుంది. పైపైన మంచిగా మాట్లాడుతు లోన చెడు భావన కలిగి వున్న వారినుద్దేశించి ఈ సామెతను వాడుతారు. ==అంటనప్పుడు ఆముదం రాసుకున్నా అంటదు== ==అంటుకోను ఆముదం లేకుంటే మీసాలకు సంపెంగ నూనెట== ఇదే అర్థంలో మరొక సామెత వుంది: అది: మింగ మెతుకు లేదు మీసాలకు సంపెంగ నూనె ==అంటే ఆరడి - అనకుంటే అలుసు== ==అండలుంటే కొండలు దాటవచ్చు== సహాయంగా ఎవరైనా వుంటే ఎంతపనైనా చేయ వచ్చు అనే అర్థంలో ఈ సామెతను వాడుతారు. ఐక మత్యమే మహాబలము అని దీకిని గూడార్థము. ==అండలేని ఊళ్ళో ఉండ దోషం - ఆశలేని పుట్టింట అడగ దోషం== ==అండ ఉన్నవానిదే అందలం== ఐకమత్యమే మహా బలము అని దీనికి అర్థము. == అంతకు తగిన గంత, గంతకు తగిన బొంత== ==అంతనాడు లేదు ఇంతనాడు లేదు సంతనాడు పెట్టింది ముంతంత కొప్పు== ==అంత నీతే వుంటే ఇంత సంతెందుకు?== == అంత పెద్ద పుస్తకం చంకలో వుంది పంచాంగం చెప్పలేవా?== ఇదే అర్థంలో మరొక సామెత వున్నది: అది. ఇంతలావున్నావు తేలు మంత్రం తెలియదా? == అంతా తెలిసినవాడూ లేడు, ఏమీ తెలియనివాడూ లేడు== మానవులలో ప్రతి విషయము పూర్తిగా తెలిసిన వాడున్నూ, ఏవిషయము కొంతైనా తెలియని వాడున్నూ లేడని దీని అర్థము. == అంతా బాపలే, మరి కోడిపెట్ట ఏమైనట్లు?== దీనికి సమానమైన అర్థంలో మరొక సామెత ఉంది. అందరూ వైష్ణవులే .......... బుట్టలో రొయ్యలు మాయం అయ్యాయి బాపన వాళ్లైనా చాటు మాటుగా మాంసం తింటారని దీనికి గూఢార్థము. ==అంతా మావాళ్ళేగానీ అన్నానికి రమ్మనే వాళ్ళు లేరు== [చూపులకు చుట్టాలు రమ్మంటే కోపాలు ] అనే సామెత లాంటిదే ఈదీను. ==అందం చందం నావంతు - ముద్దూ మురిపెం నీవంతు అన్నదట== ==అందం చందం లేని మొగుడు మంచం నిండా వున్నట్లు== అకార పుష్టి నైవేద్య నష్ఠి అనే సామెత లాంటిదే ఇదీను. ==అందముంటే సరా! అదృష్టముండొద్దూ!== ==అందని మ్రానిపండ్లకు అఱ్ఱులు చాచినట్లు== మనకి అందవు లేదా దొరకవు అని తెలిసినా వాటి మీద ఆశ పెట్టుకోడం అనేది అందని పండ్లు కోసం అర్రులు చాచటం లాంటిది అని అర్థం. == అందరి కాళ్ళకు మ్రొక్కినా అత్తగారింటికి పోకతప్పదు== పెళ్ళికూతురు పెళ్ళైయ్యాక అత్తావారింటికి వెళుతూ అందరి కాళ్ళకు మొక్కుతుంది. కాని చివరకు అత్తవారింటికి వెళ్ళక తప్పదు....... ==అందరికీ శకునం చెప్పే బల్లి తాను బోయి కుడితి తొట్లో పడ్డట్లు== అందరికి రాబోవు కష్టాలను చెప్పేవారు తమకు రాబోవు కష్టాలను ఎరుగరు అని దీని అర్థము. అనగా ఈ శకునాలు వట్టి భూటకమని అర్థము. ==అందరికీ అన్నం పెట్టే వాడు రైతే== == అందరినీ మెప్పించడం అలవి గాని పని== అందరినీ మెప్పించడము ఎంతమాత్రము వీలుకాదని దీని అర్థము. ఎంత మంచి విషయమైనా దాన్ని కూడా వ్వతిరేకించే వాడొకడుంటాడని దీని భావము. ==అందరూ అందలమెక్కితే మోసేవారెవ్వరు?== == అందరూ ఒక ఎత్తు - అగస్త్యుడు ఒక్కడూ ఒక ఎత్తు== ==అందానికి పెట్టిన సొమ్ము ఆపదకు అడ్డం వస్తుంది== == అందాల గంధాలు, అధరాల మధువులు కౌగిలింతల పాలన్నట్లు== ==అందాల విందులు, అధరాల మధువులు నీకే అన్నదట== == అందాలు నావి - సంబరాలు నీవి అందిట== == అందితే సిగ అందకపోతే కాళ్ళు== అవకాశాన్ని బట్టి ఎదిరించడమో, కాళ్ల బేరానికి రావడమో చేసె వారిగురించిన సామెత ఇది. ఇదే సమానార్థంలో మరొక సామెత.... ఏ ఎండకాగొడుగు పట్టినట్టు. అంకెకు రాని ఆలిని ఆరుగురు బిడ్డల తల్లయినా విడవాలి/ ఏ ఎండకు ఆ గొడుగు పట్టి నట్టు సమానర్థంలో మరొక సామెత 53 అందితే తియ్యన అందకుంటే పుల్లన [అందని ద్రాక్ష పళ్ళు పుల్లన ] అనే సామెతకు సమానర్థంలో ఈ సామెతను వాడుతారు. ఎంత ప్రయత్నించినా ద్రాక్ష పళ్ళు అందక పోతే..... తన ప్రయత్నము విపలమైనదని ఒప్పుకోక ఆ ద్రాక్ష పళ్ళు పుల్లనివి అని తన ఓటమిని కప్పి పుచ్చుకునే ప్రయత్నం ఇది. == అందీ అందని పరువాలు ఉసికొలిపే కాముని కవ్వింతలు== ==అంధుడికి అద్దం చూపించినట్లు== కొంతమంది ఎంత వివరంగా విషయాన్నంతా చెప్పినా గ్రహించలేరు. అలాంటి వారి జ్ఞానాన్ని సూచించడానికి ఈ సామెత ఉపకరిస్తుంది. అలాగే మరికొన్ని సందర్భాల్లో ఎంత శ్రమపడినా శ్రమను ఎదుటివారు గుర్తించక నిర్లిప్తంగా, నిరాసక్తంగా తోసివేసినప్పుడు కూడా ఈ సామెతను సందర్భానుసారం చెప్పటానికి ఉపయోగపడుతుంది. అంధుడికి ఎంత మాత్రమూ ఎదుటి వస్తువులు కనిపించక పోవటం సర్వసాధారణం. అటువంటిది అందాన్ని ఒకటికి పది సార్లు చూసుకోడానికి నేత్ర దృష్టి బాగా ఉన్నవారు ఉపయోగించే అద్దాన్ని అంధుడి ముందు పెట్టి చూసుకోమంటే దానివల్ల అంధుడికి కలిగే ఆనందం శూన్యం. అతడి ముందు అద్దాన్ని ఉంచడం వల్ల పడిన శ్రమ కూడా వృథా అవుతుంది. ఈ సామెతలో అద్దం విజ్ఞానంతోను, పాండిత్యంతోనూ కొంతమంది పోల్చి చెబుతుంటారు. అంధత్వమనేది అజ్ఞానానికి, పామరత్వానికి నిదర్శనం. అద్దంల్లాంటి పాండిత్యం కలిగిన వారు, అంధుడిలాంటి అజ్ఞాని ముందు తన పాండిత్యాన్ని ప్రదర్శించడం వల్ల ఫలితం శూన్యమనేది సామెత భావన. 56 అంధుడికి అద్దం చూపించినట్లు అంధుడి ముందు పెట్టి చూసుకోమంటే దానివల్ల అంధుడికి కలిగే ఆనందం శూన్యం. అతడి ముందు అద్దాన్ని ఉంచడం వల్ల పడిన శ్రమ కూడా వృథా అవుతుంది. ఈ సామెతలో అద్దం విజ్ఞానంతోను, పాండిత్యంతోనూ కొంతమంది పోల్చి చెబుతుంటారు. అంధత్వమనేది అజ్ఞానానికి, పామరత్వానికి నిదర్శనం. అద్దంల్లాంటి పాండిత్యం కలిగిన వారు, అంధుడిలాంటి అజ్ఞాని ముందు తన పాండిత్యాన్ని ప్రదర్శించడం వల్ల ఫలితం శూన్యమనేది సామెత భావన.. ==అంబటిలోకి ఉప్పే లేకుంటే పిండి వంటల మీదకు పోయిందట మనసు== తాను తాగే అంబలిలో ఉప్పు తక్కువైనందున అందులో ఉప్పు కూడా తెచ్చి వేసుకోలేని వాడు పిండి వంటలు కోరుకున్నట్లు...... అని దీనికి అర్థము. ==అంబలా అంటే ముఖాలే చెప్తాయి అన్నట్లు== == అంబలి తాగేవాడికి మీసాలు ఎత్తేవాడు== గంజి తాగేవానికి మీసాలు ఎగబట్టేవాడొకడన్నట్టు వంటిదే ఈ సామెత. తన స్థాయికి మించి పనులు చేసే వారినుద్దేశించి ఈ సామెతను వాడుతారు. ==అంబరాన బిడ్డ పుడితే ఆముదం పెట్టి ముడ్డి కడిగిందట== లేక లేక పుట్టిన పిల్లలను గారాబంగా పెంచినప్పుడు ఈ సామెత వాడతారు == అంభంలో కుంభం ఆదివారంలో సోమవారం అన్నట్లు== ==వనరులు== * '''లోకోక్తి ముక్తావళి అను తెలుగు సామెతలు''' (సుమారు 3400 సామెతలు) - సంకలనం: విద్వాన్ పి.కృష్ణమూర్తి - ప్రచురణ: మోడరన్ పబ్లిషర్స్, తెనాలి - [http://www.archive.org/details/lokokthimukthava021013mbp ఇంటర్నెట్ ఆర్చీవులో లభ్యం] * '''సాటి సామెతలు''' (తెలుగు, కన్నడ, తమిళ, మలయాళ భాషలలో సమానార్ధకాళున్న 420 సామెతలు) - సంకలనం : నిడదవోలు వెంకటరావు, ఎమ్. మరియప్ప భట్, డాక్టర్ ఆర్.పి. సేతుపిళ్ళై, డా. ఎస్.కె. నాయర్ [http://www.archive.org/details/saatisamethalu022732mbp ఇంటర్నెట్ ఆర్చీవులో లభ్యం] [[వర్గం:సామెతలు]] 7wrpzrw73msi7lln747s5sapfisqm5s సామెతలు - ఇ 0 3096 21831 21830 2021-07-05T01:55:38Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:సామెతలు_-_ఇ]] నుండి కూర్పును దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{తెలుగుభాషాసింగారం}} {{సామెతల పేజీల శీర్షిక|ఇ}} ఇగురం ఇంటెనుకుంటె మనిషి వాకిట్లున్నట్టు ఇకారంగ బుట్టినోడు ఇకృతంగ ఏడ్షినట్టు ==ఇచిత్రాల పెళ్ళికొడుక్కి అక్షింతలు పెడితే నొసలు దురద అని నోట్లో వేసుకున్నాట్ట== ==ఇచ్చకాలకు ఉచ్చతాగితే గచ్చు కంపు కొట్టిందట== ==ఇచ్చకాలవారూ బుచ్చకాలవారూ పొట్టకోసం పొక్కులు గోకుతారు== ==ఇచ్చితినమ్మా వాయనం అంటే పుచ్చుకుంటినమ్మా వాయనం అన్నట్లు== ==ఇచ్చి తిరిగేది కోమటి తీసుకుని తిప్పేది కంసాలి== ==ఇచ్చి తీసుకుంటుంటే ఈలిగ నేస్తం == ==ఇచ్చేవాణ్ని చూస్తే చచ్చిన వాడు కూడ లేచి వస్తాడు== ==ఇచ్చింది యిచ్చి పుచ్చిన దాన్ని కొన్నట్లు== ==ఇచ్చింది ఇస్తే కరణమే కాదన్నట్లు== ==ఇచ్చిన నిష్ఠూరం కన్నా యివ్వని నిష్ఠూరమే మంచిది== ==ఇచ్చినమ్మ ఈగ - పుచ్చుకున్నమ్మ పులి== ==ఇచ్చినవాడు దాత - ఇవ్వనివాడు రోత== ==ఇచ్చినవాడే నచ్చినవాడు - చచ్చినవాడే అబ్బినవాడు== ==ఇచ్చే గొడ్డునే పితికేది == ==ఇచ్చేవి అందాలు పుచ్చుకునేవి తీర్థాలు అన్నట్లు == == ఇంట గెలిచి రచ్చ గెలవమన్నట్లు== ముందు ఇంట్లో అన్ని కార్యాలు చక్కబెట్టుకొని ఆతర్వాతనె ఊరి వారి విషయం చూడాలని అర్థం ==ఇంట ఆచారం - బయట అనాచారం == ==ఇంటాయనకు మగతనమేవుంటే పొరుగింటాయన పొందెందుకు? అందట == ==ఇంటి దొంగను ఈశ్వరుడు కూడా పట్టలేడు== సాధారణముగా మనము దొంగను ఒక అపరిచితుని రూపంలో ఊహిస్తాము. కానీ, సొంత ఇంటిలో వ్యక్తే ఇతర కుటుంబ సభ్యులను మోసము చేయుచున్నయెడల, అట్టి వానిని ఉద్దేశించి ఈ సామెతను ప్రస్తావించెదరు. ==ఇంటింటా ఒక పొయ్యి - మా యింట మరో పొయ్యి == ==ఇంటి ఎద్దుకు బాడుగ ఏమిటి? == ==ఇంటి కళ ఇల్లాలే చెబుతుంది == ==ఇంటికి అవ్వ - కొలతకు తవ్వ కావాలి == ==ఇంటికి ఈల కత్తి - పొరుగుకు బంగారు కత్తి == ==ఇంటికి ఏబ్రాసి - పొరుగింటికి శ్రీమహాలక్ష్మి== ==ఇంటికి ఒక పువ్వు - ఈశ్వరుడికి ఒక మాల== ==ఇంటికి గుట్టు - మడికి గట్టు== ==ఇంటి కుక్కకు యింటి కుక్క పనికి రాదు== ==ఇంటి కూటికీ, బంతి కూటికీ రెంటికీ చెడినట్లు== ==ఇంటి పేరు పుణ్యాల వారు - చేసేవేమో పాపపు పనులు== ==ఇంటి మొగుడు చెమటకంపు - పొరుగింటి మొగుడు పూలవాసన== ==ఇంటి లక్ష్మిని వాకిలే చెబుతుంది== ==ఇంటివాడు ఒసే అంటే, బయటివారూ ఒసే అంటారు== ==ఇంటివారు వేలు చూపితే బయటివారు కాలు చూపుతారు== ==ఇంటివాడివలె చేసేవాడూ లేడు - బయటివాడివలె తినేవాడూ లేడు== ==ఇంటివాడు ఈకతో కొడితే పొరుగువాడు పోకతో కొడతాడు == ==ఇంటికి జ్యేష్ఠాదేవి - పొరుగింటికి శ్రీమహాలక్ష్మి== ==ఇంటికి పెద్ద కొడుకు, పెద్ద అల్లుడే లెక్కపడేది== ==ఇంటికి పెద్దకొడుకై పుట్టటం కంటే చాకలివాడి గాడిదగా పుట్టటం మేలు== ==ఇంటికి ముసలి - మడుగుకు మొసలి కీడు == ==ఇంటివారు గొడ్డు గేదంటే పొరుగువారు పాడి గేదె అన్నట్టు== తన ఇంట్లో దేనికీ పనికిరాడన్న చీత్కారాలను పొందుతూ బయట పదిమంది ముందూ ప్రశంసంలందుకున్నట్లు ==ఇంటివాణ్ణి లేపి దొంగ చేతికి కట్టె ఇచ్చినట్టు== నమ్మించి మోసం చేయటం ==ఇంటికన్నా గుడి పదిలం== [[గృహమే కదా స్వర్గసీమ]] అని ఆర్యోక్తి. అటువంటి ఇల్లు సమస్యలకు నిలయమై నరకప్రాయమైనపుడు ఇంటిలోని వారు తమ పరిస్థితిని ఈ సామెత ద్వారా వ్యక్తము చేయుట సర్వసాధారణము. గొడవలతో అశాంతికి నిలయమైన ఇంటి కన్నా ప్రశాంతమయిన గుడి ఎంతో మేలు అని అర్థము. == ఇంటికి ఇత్తడి పొరుగుకు పుత్తడి== ఇంట్లో గౌరవం పొందక బయట ఎంతో పేరు ప్రఖ్యాతులను సంపాదించుకునే వారు. ==ఇంటికి గుట్టు రోగానికి రట్టు ఉండాలన్నారు== ఇంటి విషయాలు బయటకు చెప్పకూడదు... దాని వల్ల పోయేది ఇంటి వారి పరువే. కాని రోగమొస్తే అందరికి చెప్పాలి. ఎవరో ఒకరు రోగాన్మీ మందివ్వక పోరు. దాని వల్ల రోగము కుదుట పడగలదు. ==ఇంటిపేరు కస్తూరి.... ఇంట్లో గబ్బిలాల కంపు== పైన పటారం... లోన లొటారం.. లాంటిదే ఈ సామెత. ==ఇంటిని చూసి ఇల్లాలిని చూడాలన్నారు== ఇంటి లోని వస్తువుల అమరికను బట్టి ఆ ఇంటి ఇల్లాలి ప్రవర్థనను గ్రహించ వచ్చు అని ఈ సామెత అర్థం. ==ఇంటి చక్కదనం ఇల్లాలిని చూస్తే తెలుస్తుంది== ==ఇంటి ముందు ములగ చెట్టు వెనుక వేప చెట్టు ఉండరాదు== == ఇంట్లో ఈగల మోత, వీధిలో పల్లకీల మోత== ఇంట్లో పరిస్థితి బాగా లేకున్నా బయట మాత్రం అందరి ముందు గొప్పగా వున్నట్టు నటించడం ==ఇంట్లో ఇగురు కూర కంటే పొరుగింటి పుల్లకూర రుచి== ==ఇంట్లో ఇల్లాలి పోరు - బయట బాకీల హోరు == == ఇంట్లో పిల్లి, వీధిలో పులి== వీధిలో గాంభీర్యంగా తిరిగె చాలా మంది ఇంట్లో పెళ్ళాం దగ్గర పిల్లి లా తిరుగుతుంతటారు ==ఇంట్లో రామయ్య, వీధిలో కృష్ణయ్య== ఇంటిలో [[శ్రీ రాముడు|శ్రీరాముని]] వలె ఏకపత్నీవ్రతుడిగా నటిస్తూ, బయట ఇతర స్త్రీలతో తిరుగు వాడిని ([[శ్రీ కృష్ణుడు|కృష్ణుడు]] గోపికలతో తిరుగుటను పోల్చుచూ) ఉద్దేశించి ఈ సామెతను వాడెదరు. ==ఇంత బతుకు బతికి ఇంటెనకాల చచ్చినట్టు== ఏ ప్రదేశంలో అయితే బాగా బ్రతికావో (స్థితి పరంగా), అక్కడే పరిస్థితుల ప్రభావము వలన హీనంగా బ్రతకాల్సిన పరిస్థితిని ఈ సామెత ద్వారా వ్యంగ్యంగా చెప్పుచున్నారు. == ఇంత లావున్నావు.... తేలు మంత్రం కూడ రాదా== లావుగా భలంగా వున్నావారు అన్ని విద్యల్లో ఆరి తేరి వుంటారని అమాయక పల్లె ప్రజలు ఆ రోజుల్లో నమ్మేవారు. అలా.... ఒక పల్లే వాసి ఒకణ్ని పట్టుకొని తేలు మంత్రం వేయమని కోరాడట. అతను తేలు మంత్రం తనకు రాదనగానె...... ''ఇంత లావు వున్నావు తేలు మంత్రం కూడా రాదా'' అని వెళ్లి పోయాడు. ఇది హాస్వోక్తిగా చలామణిలో ఉంది. ==ఇత్తడి పుత్తడీ కాదు - తొత్తు దొరసానీ కాదు == == ఇద్దరు ముద్దు, ఆపై వద్దు== కుటుంబనియంత్రణ శాఖవారి నినాదం.ఇప్పుడు ఒక్కరు చాలు లేదా అసలేవద్దు (one or none) గా మారింది. ==ఇద్దరే సత్పురుషులు, ఒకడు పుట్టనివాడు, ఇంకొకడు గిట్టినవాడు== సాధారణంగా మనుషులు భూమిపై జీవించివున్న వారిలో తమకు నచ్చినవారిని మాత్రమే గొప్పవారిగా అభివర్ణిస్తారు. అలా కానపుడు ఇంకా పుట్టనివారిని మాత్రమే వారు సత్పురుషులుగా భావించే అవకాశం ఉందని (అనగా వేరెవరినీ సత్పురుషులుగా భావించరని) వివరిస్తూ, సామాన్య మానవ నైజం ఎటువంటిదో చెప్పటానికి ఈ సామెతను వాడుతారు. ==ఇనుము విరిగితే అతకవచ్చు మనసు విరిగితే అతకలేము == ==ఇనుప గుగ్గిళ్ళుకానీ మినప గుగ్గిళ్ళు కావు అన్నట్లు == ==ఇనుము కరిగే చోట ఈగలకేమి పని? == ==ఇనుము విరిగితే అతకవచ్చు మనసు విరిగితే అతకలేము == ==ఇరుగు ఇంగలం - పొరుగు మంగలం== ==ఇరుగును చూచి పొరుగు వాత పెట్టుకొన్నట్లు== పులిని చూసి నక్క వాతలు పెట్టుకున్నట్టు అనే సామెత లాంటిదే ఇదీను. == ఇరుకులో యిబ్బందులు అన్నట్లు== == ఇరుపోటీలతోటి ఇల్లు చెడె, పాత నొప్పులతోటి ఒళ్ళు చెడె== ఇంటిలో తలెత్తిన తగాదాలను, ఒంటికి వచ్చిన నొప్పులను వెంటనే నయం చేసుకోవాలి ==ఇల్లలకంగానే పండగకాదు== కొందరు ఏదన్నా పని మొదలు పెట్టి అంతా సాధించినట్టు ఆనుకొంటారు. అలాంటివారినుద్దేశించి హెచ్హరికగా ఇది ఆరంభం మాత్రమే చెయ్యవలసినది ఎంతే ఉంది అనే ఉద్దేశముతో ఈ విధముగా అంటారు. #ఆరంభశూరత్వం. స్థాయికి మించిన వ్యవహారాలను సాధించేందుకు తాపత్రయపడటం.పండుగకు సంబంధించిన పనులేవీ చేయకుండా కేవలం ఇల్లు ఒక్కటే అలికి పండుగ అయిపోయిందని సంబరపడటం ఏదైనా ఒక ప్రారంబించ గానే అది పూర్తవుతుందని అనుకుంటుంటారు కొంత మంది. ఆ పనిలో రాబోవు సవాళ్ళు ఎన్నో ఉండ వచ్చు. అది గ్రహించలేని వారి గురించి ఈ సామెత వాడుతారు. == ఇల్లలుకుతూ పేరు మర్చిపోయినట్లు== మతి మరుపు ఎక్కువయిన వారి గురించి ఈ సామెత వాడతారు. == ఇల్లు ఇచ్చినవాడికి, మజ్జిగ పోసినవాడికి మంచిలేదు== ఎంత మంచిగా ప్రవర్తించినా, ఎదుటివారికి ఎంత అనుకూలంగా ఉన్నా మాటపడాల్సి రావటం.ఆధిక్యభావాన్ని ఎంతగా అణచుకొని కలుపుగోలుతనంగా ప్రవర్తిస్తున్నా చుట్టుపక్కల వాళ్ళెవరూ ఆ మంచితనాన్ని గుర్తించక ఏదో ఒక వంకపెట్టి బాధించటం.ఓ వ్యక్తి తాను అద్దె ఇంట్లో ఉన్నప్పుడు ఇంటి యజమాని తనను పెట్టిన బాధలు గుర్తించుకొని తానొక సొంత ఇల్లు కట్టుకున్నప్పుడు తన ఇంట్లోకి అద్దెకు వచ్చినవారిని కష్టపెట్టకుండా జాగ్రత్తపడ్డాడట. అయినా ఆ అద్దెకొచ్చిన ఆసామి ఆ యజమానిని ఏదో ఒకటి అననే అన్నాడట. పాడి బాగా ఉన్నవాళ్ళు ఆ ఊళ్ళో పాడిలేని వాళ్ళకు 'పోనీలే' అని ఉచితంగా మజ్జిగ పోస్తే తాము పొందిన సాయానికి కృతజ్ఞతగా ఉండకపోగా నీళ్ళమజ్జిగ అని, చాలలేదని వంకలు పెట్టారట. ==ఇల్లు కాలి ఒకడు ఏడుస్తుంటే,వల్ల కాలేదని ఒకడు ఏడ్చాడంట== కొంతమంది ఎదుటి వాళ్ళు ఎంత బాధలో ఉన్నా పట్టించుకోరు సరికదా తమ అవసరాలకు లోపంవచ్చిందని సాధిస్తుంటారు.అలాంటి సందర్భంలో ఈసామెతను చెబుతారు.దీనికో చిన్న కద ఉంది.ఒక దొంగ ఒక ఇంట్లో దొంగతనం చేయాలని నిర్ణయించుకుని వెళ్ళి అర్ధరాత్రి ఆ ఇంటిని సమీపించేసరికి ఆ ఇల్లు కాలిపోతూ ఉంది.ఆ ఇంటిలో వాళ్ళు అందరూ ఇల్లు [[అగ్నికిఆహుతి]] అయినందుకు గోడుగోడున విలపిస్తుంటే దొంగ కూడా తాను అనుకున్నట్లు దొంగతనం చేయడానికి వల్లకాలేదని పెద్దగా ఏడ్చాడు. ==ఇల్లు కాలి ఒకరు ఏడుస్తుంటే ఏదో కావాలని ఎవడో ఏడ్చాడట== వెనకటా ఇల్లు కాలి ఒకడు ఏడుస్తుంటే సుల్లి రెగి ఒకదు అన్నట్టు. ==ఇల్లుకాలి ఒకడేడుస్తుంటే, చుట్టకి నిప్పు అడిగాడంటొకడు== ఇతరుల కష్టాలను తమ స్వార్థానికి వాడుకునేవారి గురించి ఈ సామెత పుట్టిదింది. ==ఇల్లు కాలి ఒకడు ఏడుస్తుంటే,వల్ల కాలేదని ఒకడు ఏడ్చాడంట== ==ఇల్లు ఇరకాటం, ఆలి మర్కటం ఉండాలంటారు== ఈ సామెత పాతకాలపు సమాజంలోని అభద్రతా భావాన్ని సూచిస్తుంది. ఇల్లు ఇరుకుగా ఉంటే బంధువులు వచ్చి తిష్ట వేయడానికి వీలుండదని, పెళ్ళాం అందవికారంగా ఉంటే వేరే మగవాడెవడూ తన భార్యపై కన్ను వేయడని దీని అర్ధం. ఇల్లు ఇరుగ్గ వుంటే బందువులు ఎక్కువగా రారు. వచ్చిన రాత్రి బస చేయరు. ఎందు కంటే ఇరుగ్గా వున్న ఇంట్లొ సరైన వసతి వుండదు. అదే విదంగా భార్య అంద విహీనంగా వుంటే పరాయి మగవారు కన్నెత్తి చూడరు. కనుక ఇతరలతో సమస్య లేదు. ఆ సందర్భంలో ఈ సామెత పుట్టింది. "ఇల్లు ఇరకాటం ఆలి మర్కటం" ==ఇల్లెక్కి కొరివి తిప్పినట్లు== ఇల్లెక్కి కొరివి తిప్పితే ఇంటికి అతనికి కూడా ప్రమాదమే. అది తెలియక అమాయకపు వాళ్ళ గురించి ఈ సామెత చెబుతారు. ==ఇల్లే వైకుంఠం కడుపే కైలాసం== ఎ పని చేయకుండా ఇంటిలో తిని పడుకొనే వాళ్ళకు సరిపోతుంది. ==ఇలను నమ్మి చెడినవాడు కలికానికి కూడా కన్పించడు== ==ఇల్లరికపుటల్లుడు ఇంటికి చేటు - కొమ్ముల బర్రె కొట్టానికి చేటు== ==ఇల్లరికం కన్నా మాలరికం మేలు== ==ఇల్లలికి ముగ్గులు పెడితే ఈగల బాధ== ==ఇల్లలుకగానే పండుగా?== ==ఇల్లాలి శుచి యింటిని చూడగానే తెలుస్తుంది== ==ఇల్లాలు లేని యిల్లు భూతాలకు నిలయం== ==ఇల్లాలు గుడ్డిదయితే ఇంటి కుండలకు చేటు == ==ఇల్లు యిచ్చినవానికీ, మజ్జిగ పోసిన వానికీ మంచి లేదు== ==ఇల్లు ఇరకటం - ఆలి మరకటం== ఇల్లు ఇరుగ్గా వుంటే చుట్టాలు రారు. అదే విధంగా భార్య అందంగా లేకుంటే ఇతరుల కన్ను ఆమె మీద పడదు... కనుక అది మంచిదే..... అని అర్థము ఈ సామెతకు. ==ఇల్లెక్కి కొరివి త్రిప్పినట్లు== అమాయకుల నుద్దేశించిన సామెత ఇది. ఇల్లెక్కి కొరివి తిప్పితే ఇల్లు కాలిపోతుందని తెలియక ఒక అమాయకుడు ఆ పనిచేశాడట ==ఇల్లు ఎక్కి కోక విప్పిందట== ==ఇల్లు కట్టి చూడు పెళ్ళిచేసి చూడు== ఇల్లు కట్టినా, పెళ్ళి చేసినా ఆర్థికంగా దెబ్బ తినడము సహజమని ఈ సామెతకు అర్థం. ==ఇల్లు కాలుతుంటే జల్లెడతో నీళ్ళుపోసినట్లు== ==ఇల్లు కాలుతుంటే బావి త్రవ్వినట్లు== అమాయకుల నుద్దేశించి ఈ సామెతను వాడుతారు. అర్థం. ఇల్లు కాలిపోతుంటే..... ఇంటిని ఆర్పడానికి నీళ్ళకొరకు బావిని త్రవ్వడము ప్రారంబించాడు ఒక అమాయకుడు. ==ఇల్లుచూచి ఇల్లాలిని చూడు== ==ఇల్లాలు గుడ్డిదయితే ఇంటి కుండలకు చేటు == ==ఇల్లు జానెడు - కర్ర మూరెడు== ''ఆవు పాతిక బందె ముప్పాతిక '' అన్న సామెత అర్థం దీనికి వర్తిస్తుంది ==ఇల్లు తీరు వాకిలి - తల్లి తీరు పిల్ల== ==ఇల్లు దాటిన ఆడది లోకానికి లోకువ== ==ఇల్లు పీకి పందిరి వేసినట్లు== ==ఇల్లు మ్రింగే అత్తకు యుగం మ్రింగే కోడలు== ఒకరికి మించిన వారు ఇద్దరూను..... అని అర్థము ==ఇల్లు లేనమ్మ హీనం చూడు - మగడు లేనమ్మ మానం చూడు== ==ఇల్లు విడిచిన తర్వాత ఇల్లాలవుతుందా?== ==ఇల్లు విడిచిన ఆడది - చెట్టు విడిచిన కోతి ఒకటే== ==ఇల్లే తీర్థం - వాకిలే వారణాసి - కడుపే కైలాసం అన్నట్లు == ==ఇల్లుకట్టి చూడు పెళ్ళి చేసి చూడు== ఇల్లు కట్టు కోవడము, పెళ్ళి చేయడము ఈ రెండు పనులు చాల ఖర్చుతో కూడుకున్నవి. అందో ఏపని చేసినా చాల కాలంవరకు ఆర్థికంగా కోలు కోలేరు. ఆవిషయాన్ని చెప్పడానికి ఈ సామెతను వాడ తారు. == ఇంటి ముందు ములగ చెట్టు వెనుక వేప చెట్టు ఉండరాదు== ==ఇడిసేసింది ఈదికి పెద్ద.... ఉంచుకున్నది ఊరికంతా పెద్ద== ఇడిసేసింది అనగా మొగుణ్ణి వదిలేసిన స్త్రీ అని అర్థము. ఉంచుకున్నది అనగా వేరొకరిని ఉంచుకున్న స్త్రీ అని అర్థము. ==ఇవ్వడమన్నది ఈ యింట లేదు, తే అన్నది తరతరాలుగా వస్తున్నదన్నట్లు== ==ఇవ్వని మొండికి విడువని చండి== ==ఇవ్వాళ అందలం ఎక్కడమెందుకు? రేపు జోలె పట్టడమెందుకు?== ==ఇవ్వాళ చస్తే రేపటికి రెండు== ==ఇవిగో పూలంటే అందుకో అందాలు అందట== ==ఇష్టంలేని పెళ్ళాన్ని ఒసే అన్నా తప్పే - అమ్మా అన్నా తప్పే == ==ఇష్టమైన వస్తువు ఇంగువతో సమానం== ==ఇసంట రమ్మంటే ఇల్లంతా నాది అన్నట్లు== ==ఇసుక తక్కెడ, పేడ తక్కెడ== ఈ సామెతను వివరించటానికి ఒక కథ ఉంది. ఒక వ్యక్తి కావిడిలో ఇసుక తక్కెడలు మోస్తూ విశ్రాంతి కోసం బాట పక్కన ఆగుతాడు. అదే సమయంలో ఇంకో వ్యక్తి అలాంటిదే కావిడిలో పేడ తక్కెడలతో వచ్చి అదే చోట ఆగుతాడు. ఇద్దరు వ్యక్తులూ ఎదుటి వ్యక్తి కావిడిలో ఏదైనా విలువైన వస్తువుంటుందని భావించి ఒకరి కావిడిని మరొకరు తీసుకుని ఎవరిదారిని వారు బయలుదేరుతారు. మార్గమధ్యంలో ఇరువురూ తమ కావిడిలో ఏముందో గమనించి ఎదుటివాడిని మోసిగించబోయి తాముకూడా మోసపోయామని గ్రహిస్తారు. ఈ విధంగా ఎవరైనా ఇద్దరు వ్యక్తులు పరస్పరం మోసగించుకుంటే వారి పరిస్థితిని వివరించటానికి ఈ సామెతను వాడుతారు. ==ఇస్తే చేసేది లేదు - చస్తే వచ్చేది లేదు== ==ఇస్తే పెండ్లి - ఇవ్వకపోతే పెటాకులు== ==ఇహం పరం లేని మొగుడు ఉంటేనేమి? పోతేనేమి? == [[వర్గం:సామెతలు]] gxjtmg7q9m2gvid84she8ed93hc4jzi సామెతలు - ఉ 0 3097 13359 12331 2021-06-13T22:44:11Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:సామెతలు_-_ఉ]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{తెలుగుభాషాసింగారం}} {{సామెతల పేజీల శీర్షిక|ఉ}} ==ఉంచుకున్నవాడు మొగుడూ కాదు - పెంచుకున్నవాడు కొడుకూ కాదు == ==ఉంటే ఉగాది - లేకుంటే శివరాత్రి == ==ఉంటే [[ఊరు]] - పోతే [[పాడు]] == ==ఉంటే [[లిక్కి]] - పోతే [[కొడవలి]] == వివరణ: లిక్కి అనగా ఒక కొడవలి (గడ్డి కోయడానికుపయోగ పడే పరికరం) కొంత పెద్దగా వుంటుంది. కాలానుగుణంగా దానికి పదను (కక్కు) తగ్గగా తిరిగి పదను పెట్టిస్తారు. అలా పలుమార్లు పదును పెట్టగా ఆ కొడవలి చిన్నదైపోతుందు. అప్పుడు దాన్ని ''లిక్కి '' అని అంటారు. ఒక రైతు మరొక రైతుకు తన లిక్కిని అరువు ఇచ్చాడు. పొరబాటున అది ఎక్కడో పోయింది. ఆ విషయాన్ని మొదటి రైతు చెప్పగా ..... ఆ రైతు 'అలాగా .... ఎంత మంచి కొడవలి.... పోయిందా..... మరో కొత్త కొడవలి నైనా కొనివ్వు...' అని అంటాడు. ఒక వేళ ఆ లిక్కి దొరికివుంటే అదే తనది అనేవాడు. అది లేదు గనుక పోయిన లిక్కిని కొడవలిగా చపుతాడు. అలా పుట్టింది ఈ సామెత. ==ఉండనీయదు ఊరి శని ,తిననీయదు నోటి శని == ==ఉంగరాల చేతితో మొట్టేవాడు చెబితే వింటారు == ==ఉంటే అమీరు - లేకుంటే [[పకీరు]] == ==ఉండ ఇల్లు లేదు - పండ మంచం లేదు == అతి దైన్యమైన పరిస్థితి అని అర్థము ==ఉండవే పెద్దమ్మా అంటే [[కుండ]] పుచ్చుకు [[నీళ్ళు]] తెస్తానందట == ==ఉండమనలేక వూదర, పొమ్మనలేక పొగ పెత్తినట్లు == చుట్టాలోస్తే వారు పోయేంతేవరకు వారికి మర్యాదలు చేయాలి. కాని పొమ్మనలేరు. అలాంటప్పుడు వంట చేసేటప్పుడు..... (కట్టెల పొయ్యి) పొగ ఎక్కువ వచ్చేటట్టు చేస్తే ఆ [[పొగ]]ను భరించలేక వారే వెళ్ళి పోతారని ఈ సామెతకు అర్థము. ==ఉండి చూడు వూరి అందం - నానాటికీ చూడు నా అందం అన్నట్లు == ==ఉండి చూడు వూరి అందం - నానాటికీ చూడు నా అందం అన్నట్లు == ==ఉండ్రాళ్ళ మీద భక్తా? విఘ్నేశ్వరుడి మీద భక్తా? == ==ఉండ్రాళ్ళూ ఒక పిండి వంటేనా? మేనత్త కొడుకూ ఒక మొగుడేనా? == ==ఉగ్గుతో నేర్చిన గుణం [[నుగ్గు]]లతోగానీ పోదన్నట్లు == '' పుట్టినప్పటి బుద్దులు [[పుడక]]లతో గాని పోవట '' అనగా.... పుట్టినప్పుడున్న బుద్ధులు చనిపోయే దాక పోవని అర్తము. పై సామెత అర్థం కూడా ఇటువంటిదె. ==ఉచ్చగుంటలో చేపలు పట్టినట్లు == ==[[ఉట్టి]]కి నాలుగు చేరులు తెగినట్లు == ==ఉట్టిమీద కూడు - వూరిమీద నిద్ర == ==ఉడకవే ఉడకవే ఓ ఉల్లిగడ్డా! నీవెంత వుడికినా నీ కంపు పోదే! == ==ఉడకవే ఉడకవే [[ఉగాది]]దాకా అంటే నాకేం పనిలేదు [[యేరువాక]] దాకా అందట == ==ఉడుము క్రొవ్వి [[పోలేరమ్మ]]ను పట్టుకొన్నట్లు == ==ఉడుతా భక్తిగా == తన శక్తి మేరకు సాయం/దానం చేయాలని ఈ సామెతకు అర్థం. రామాయణంలో వున్నట్టు చెప్పబడే ఒక కథ ఈ సామెతకు ఆధారం. కథ: శ్రీరామ చంద్రుడు లంకను చేరడానికి సముద్రం మీద వారధి కడుతున్నాడు. ఆ కార్యక్రమంలో ఎవరికి తోచిన సాయం వారు చేస్తున్నారు. ఆ సమయంలో ఒక ఉడుత తాను కూడా ఈ కార్యక్రమంలో పాలుపంచుకోవాలని తలచి...... [[సముద్రం]]లో మునిగి నీటితో తడిసిన తన శరీరంతో పొడి ఇసుకలో పొర్లి.... తన శరీరానికి అంటిన ఇసుకను కడుతున్న వారధి పైన విధిలించేదట....... ఆ విధంగా అల్ప జీవి అయిన ఉడుత కూడా ఆ పవిత్ర కార్యంలో తన వంతు సాయం చేసిందట. ==ఉట్టి [[గొడ్డు]]కి అరుపులెక్కువన్నట్లు== ఉట్టి గొడ్డు (వట్టి గొడ్డు) అంటే పిల్లలు పుట్టని ఆవు అని అర్థము. సంతానవృద్ధికి ఏ మాత్రం ఉపయోగం లేకపోయినా అరుస్తుంది అని ఇక్కడ భావము. చేయవలసిన పని చేయకుండా ఉత్తిగా వేషాలు వేసేవాడిని ఉద్దేశించి కూడా ఈ సామెత వాడతారు. ==ఉట్టికెక్కలేనమ్మ స్వర్గానికి ఎగిరినట్లు== "[[ఉట్టి]]" - అంటే త్రాళ్ళతో అల్లిన ఒక సాధనం. కప్పునుండి వ్రేలాడుతుంది. పల్లెలలో (ఇదివరకు) పాలు, పెరుగు వంటివాటిని పైకప్పునుండి ఉట్టిలో వ్రేలాడదీసే వారు, పిల్లులవంటివాటినుండి రక్షణగా. (ఇప్పుడు [[శ్రీ కృష్ణుడు|చిన్నికృష్ణుని]] కేలెండర్లలో ఎక్కువగా చూస్తుంటాము.) ఏదైనా ఒక పని చెయ్యాలంటే ప్రతీ మనిషికి ఎంతో కొంత సామర్థ్యం వుండాలి. ప్రతిపనీ చేసేస్తానని గొప్పలు పోతే అందరిలోను నవ్వులపాలు కాక తప్పదు. అలాంటి సందర్భంలో వచ్చే సామెతే ఇది.ఇంట్లో చూరికి వున్న ఉట్టి ఎగిరి అందుకోలేని ఆవిడ ఆకాశం లోని స్వర్గాన్ని అందుకోలేదుకదా. అలాగే చిన్న పని చెయ్యలేని వారు వారి సామర్ధ్యానికి మించిన పని చేస్తానంటే వారిని [[వేళాకోళం]] చేస్తూ అనే మాట ఇది. చిన్న పని కూడా చేయలేని వారు పెద్ద పనిని ఎలా చేయ గలరు అని అర్థము ఈ సామెతకున్నది. ==ఉడుత కేల ఊర్లో పెత్తనం== ఉడుత చాల అల్పజీవి. ఊర్లో విషయాలు దానికెందుకు. అదే విధంగా పెద్ద వాళ్ళ వ్వహారాలలో అల్పులు తల దూర్చరాదని ఈ సామెతకు అర్థం. ==[[ఉడుత]] ఊపులకు కాయలు రాలుతాయా== ఉడుత చిన్న జీవి. అది చెట్టు కొమ్మను ఊపినంత మాత్రాన దానిలోని కాయలు రాలవు. అదే విదంగా బలహీనులు పెద్ద పెద్ద కోరికలు కోరితె వృధా అని అర్థం. ==ఉడుము క్రొవ్వి పోలేరమ్మను పట్టుకొన్నట్లు == ==ఉత్త కుండకు వూపు లెక్కువ ఉత్తగొడ్డుకు అరుపు లెక్కువ == ==ఉత్త కుండకు ఊపులెక్కువ== ''నిండు కుండ తొణకదు '' అనే సామెత లాంటిదే ఈ సామెత కూడ. కుండ నిండా నీళ్ళు వుంటే... ఆ కుండ తొణకదు..... దాన్ని ఎత్తుక రావడం కొంత తేలికైన పని. అదే కుండలో సగం వరకే నీళ్ళు వుంటే...... కొంత బరువు తక్కువైన అందులోని నీళ్ళు తొణికిసలాడుతున్నందున .... కుండను మోసేవానికి కొంత ఇబ్బంది కరమైన విషయము. ==ఉత్తగొడ్డుకు అరుపు లెక్కువ == ==ఉత్తచేతులతో మూర వేసినట్లు == ==ఉత్తపుణ్యానికి మొత్తుకు చచ్చినట్లు == ==ఉత్తర ఉరిమి కురిసినా, త్రాచు తరిమి కరిచినా తిరుగులేదు == ==ఉత్తర జూచి ఎత్తర [[గంప]]== ఇది వ్యవసాయ ధారులకు సంబంధించిన ఆమెత. ఉత్తర అనగా ఉత్తర కార్తే. ఉత్తర కార్తెలో / ఎత్తర గంప అనగా .... విత్తనాలు చల్లడానికి గంప నెత్తమనడమని అర్థం. ==ఉత్తర [[పదును]] - ఉలవకు [[అదును]] == ఇది వ్వసాయ ధారుల సామెత. ఉత్తర కార్తెలో ఉలవలకు అదును అని దీని అర్థము. ==ఉత్తరలో పూడ్చేకంటే గట్లమీద కూర్చుని ఏడ్వటం మేలు == ==ఉత్తరాన [[మబ్బు]] పట్టితే వూరికే పోదు == ఉత్తర దిక్కున వాన మబ్బు పట్టితే తప్పకుండ వర్షం వస్తుందని ఈ సామెతకు అర్థం. ఇది వ్యవసాయ ధారులకు సంబంధించిన సామెత. ==ఉత్తరపు [[వాకిలి]] యిల్లు వూరికే యిచ్చినా తీసుకోరాదు == ==ఉత్తరలో చల్లిన [[పైరు]] కత్తెరలో నరికిన కొయ్య == ==[[ఉత్తరాయణం]] వచ్చింది ఉరి పెట్టుకో మన్నాడుట== ==[[ఉదయం]] ముద్దుల ఫలహారం - మధ్యాహ్నం కౌగిలి భోజనం - రాత్రికి అందాల విందులు అందట == ==ఉదర పోషణార్ధం బహుకృత వేషం == ''[[కోటివిద్యలు]] కూటి కొరకే '' అనే సామెత లాంటిదే ఈ సామెత కూడ. ఎన్ని వేషాలేసినా కడుపు తిండి కొరకే అని దీని అర్థం. ==[[ఉద్దర]] అయితే వూళ్ళు కొంటారు, నగదు అయితే [[నశ్యం]] కూడా కొనరు == ==ఉద్దర అయితే నా కిద్దరన్నట్లు == ==ఉద్యోగం పురుష లక్షణం గదా! గొడ్డలి తేరా నిట్రాడు నరుకుదాం అన్నాడట == గుడిసెకు మధ్య నాటిన ఆధార స్తంభం నిట్రాయి - ==ఉద్యోగికి ఒక వూరనీ లేదు - ముష్టివానికి ఒక యిల్లనీ లేదు == ==ఉద్యోగానికి దూరభూమి లేదు == ఉద్యోగికి ఒక వూరని లేదు.. ఎక్కడ వేస్తే అక్కడికి వెళ్ళి పని చేయాలి...... అది దూరామా..... దగ్గరా..... అని ఆలోసించే అవకాశమే లేదు. ఆ విధంగా పుట్టినది ఈ సామెత. ==ఉద్యోగం పురుష లక్షణం == పురుషుడన్నవాడు ఏదో ఒక పని చేయాలని దీనర్థం. పనీ పాట లేకుండా వుండకూడదని గూఢార్తం. ==ఉన్న దుండగా పైన [[ఉపాకర్మ]] యింకొకటి== య మపరో గండస్యోపరి స్ఫోటః అనగా కాలుటచే గలిగిన పుండుపై ఈబొబ్బ యింకొకటికూడ. [[సంస్కృత న్యాయములు]] '' కరువులో అధికమాసమన్నట్లు '' అన్న సామెతె లాగానే ఇదీను.... ఉన్న కష్టాలకు తోడు మరి కొన్ని కష్టాలోస్తే ఈ సామెతను వాడుతారు. ==ఉన్న మాటంటే ఉలుకెక్కువ== ఎదుటి వ్యక్తితో అతని గురించిన చేదయిన [[నిజం]] మాట్లాడినపుడు, నిజం ఒప్పుకునే ధైర్యం లేక ఉలికిపాటుతో మాటలతో ఎదురుదాడి చేస్తాడు. ఆ సందర్భంలో ఈ సామెత వాడుతారు. ''నిజం చెప్పితే [[నిష్ఠూరం]] '' అన్న సామెత అర్థమే దీనికి వర్తిస్తుంది. ==ఉన్న వూరికి చేసిన [[ఉపకారం]] శవానికి చేసిన [[సింగారము]] [[వృధా]]== ఉన్న వూరికి ఏదేని ఉపకారము చేస్తే వూరి వారు దాని ఉపకారముగా భావించరు. అదేదో అతని బాధ్యతగా భావిస్తారు. అదే విధంగా శవానికి ఎన్ని అలంకారాలు చేసినా కొద్ది సేపె... ఆ తర్వాత వృధా..... ==ఉన్న ఊరిలో [[ముష్టి]] అయినా పుట్టదు== ==ఉన్న వూరివాడికి [[కాటి]] భయం - పొరుగూరు వాడికి నీళ్ళ భయం== ఉన్న ఊరి వాడు రాత్రులందు వెళ్ళాలంటే దయ్యాలుంటాయని కాటి వైపు వెళ్ళడు. కాడు ఎక్కడుందో అతనికి తెలుసు..... పొరుగూరునుండి వచ్చిన వాడికి ఈ వూర్లో కాడు ఎక్కడుందో తెలియదు.... వెళ్ళవలసి వస్తే కాడు ప్రక్కనుండే వెళ్ళతాడు. కానీ నీళ్ళున్న చోట వెళ్ళాలంటే..... అవి ఎంత లోతులో వున్నాయో ఆ వూరి వారికి తెలిసినంతగా పొరుగూరి వారికి తెలియదు. కనుక ఆ నీళ్ళలో వెళ్ళాలంటే పొరుగూరు వానికి భయం.. ఇది ఈ సామెతకు వివరణ.\ ==ఉన్న వూరూ - కన్న తల్లీ ఒక్కటే == == ఉన్నది పోయె ఉంచుకొన్నది పోయె== అత్యాశకు పోకూడదని ఈ సామెతకు అర్థం. ==ఉన్న వూరూ - మన్న ప్రజా== ==ఉన్నది ఉన్నట్లంటే వూరొచ్చి మీద పడింది== ==ఉన్నది ఒక కూతురు - వూరంతా అల్లుళ్ళు== ==ఉన్నది పోదు -లేనిది రాదు== ==ఉన్నదే మనిషికి [[పుష్టి]] - తిన్నదే గొడ్డుకి పుష్టి== ==ఉన్నమ్మ గాదె తీసేసరికి లేనమ్మ ప్రాణం పోయిందనట్టు== ==ఉన్న మాటంటే వున్నవూరు [[అచ్చి]]రాదుట== ==ఉన్నమాటంటే వులుకెక్కు వన్నట్లు== ==ఉన్నమ్మ ఉన్నమ్మకే పెట్టే, లేనమ్మా ఉన్నమ్మకే పెట్టే== ==ఉన్నవాడు వూరికి పెద్ద - చచ్చినవాడు కాటికి పెద్ద == చేసి పెడతానన్న పని చెప్పిన సమయానికి చేయక, ఇవ్వాల్సిన సమయంలో ఇవ్వకుండా అర్థులను తమ చుట్టూ విపరీతంగా తిప్పుకోటం. ==ఉన్న ఊరిలో [[ముష్టి]] అయినా పుట్టదు == ==ఉన్న వూరివాడికి కాటి [[భయం]] - పొరుగూరు వాడికి నీళ్ళ భయం == ఉన్న ఊరి వాడు రాత్రులందు వెళ్ళాలంటే దయ్యాలుంటాయని కాటి వైపు వెళ్ళడు. కాడు ఎక్కడుందో అతనికి తెలుసు..... పొరుగూరునుండి వచ్చిన వాడికి ఈ వూర్లో కాడు ఎక్కడుందో తెలియదు.... వెళ్ళవలసి వస్తే కాడు ప్రక్కనుండే వెళ్ళతాడు. కానీ నీళ్ళున్న చోట వెళ్ళాలంటే..... అవి ఎంత లోతులో వున్నాయో ఆ వూరి వారికి తెలిసినంతగా పొరుగూరి వారికి తెలియదు. కనుక ఆ నీళ్ళలో వెళ్ళాలంటే పొరుగూరు వానికి భయం.. ఇది ఈ సామెతకు వివరణ.\ ==ఉన్న వూరూ - కన్న తల్లీ ఒక్కటే == ==ఉన్నది ఉన్నట్లంటే వూరొచ్చి మీద పడింది == ==ఉన్నది ఒక కూతురు - వూరంతా అల్లుళ్ళు == ==ఉన్ననాడు ఉట్ల [[పండుగ]] - లేనినాడు లొట్లపండుగ == ==ఉన్న మాటంటే వున్నవూరు అచ్చిరాదుట == ==ఉన్నమాట అంటే వూరికే [[చేటు]] == ==ఉపకారం చేయబోతె అపకారాం ఎదురైనట్లు== ==ఉపకారం అంటే వూళ్ళోంచి లేచిపోయినట్లు == ==ఉపకారానికి పోతే అపకారం జరిగినట్లు == ==[[ఉపదేశం]] [[లావు]] - [[ఆచరణ]] తక్కువ == ==ఉపాయాలున్నవాడు ఊరిమీద బ్రతుకుతాడు== ==[[ఉపాయం]] లేనివాడు ఉపవాసంతో చచ్చాడన్నట్లు== [[తెలివి]] లేని వాడు ఉదర పోషణార్థం ఏపనీ చేయలేడు..... కనుక తిండి లేక చస్తాడని ఈ సామెతకు అర్థం. ==ఉపాయం లేని వాణ్ణి ఊర్లో నుండి వెళ్లగొట్టమన్నారు== తెలివి తేటలు లేని వాడు ఊర్లో బ్రతకడం కష్టం అని దీని అర్థం ==ఉపాయవంతుడు ఊరికి [[నేస్తం]]== మంచి సలహాలు / ఉపాయాలు చెప్పేవాడు పనీపాట చేయకుండా.... తన మాటకారి తనంతో ఊరిమీద బ్రతికేస్తాడని అర్థం. ==[[ఉప్పు]] తిన్నవాడు ఉపకారం చేస్తాడు == ==ఉప్పుతో తొమ్మిది, పప్పుతో పది అన్నట్లు == ==ఉప్పు లేని [[కూర]] - [[పప్పు]] లేని [[పెండ్లి]] == ==ఉప్పు [[ఊరగాయ]] కాదు== ==ఉప్పు రుచులకు రాజు..... రోగాలకు రా రాజు== ఉప్పు రుచులకు రాజు. అది లేని [[వంట]] లేదు. కాని అది ఎక్కువయితే అన్ని రోగాలకు అదే కారణమవుతుందని తెలియ జెప్పుతున్నది ఈ సామెత. ==ఉప్పు [[మూట]]లు నీట [[ముంచి]]నట్లు== ఉప్పుమూటలు నీట ముంచితే ఉప్పు కరిగి పోతుంది. నష్టం ఎక్కువ. దీనికొక కథ చెప్పతారు. ఒక వూర్లో ఒక వ్యాపారి వుండే వాడు. వాడు ఉప్పు బస్తాను ఒక గాడిద మీద వేసుకొని ఊరూ వూరూ తిరిగి అమ్మేవాడు. ఒక నాడు ఒక కాలువ దాటుచుండగా పొరబాటున గాడిద కాలువలో పడి పోయింది. గాడిదను.... ఉప్పు బస్తాను లేపి తిరిగి ప్రయాణం మెదలెట్టాడు వ్యాపారి. నీళ్లలో పడిన ఉప్పు బస్తా..... కొంతవరకు ఉప్పు నీళ్ళలో కరిగి పోగా..... బరువు తక్కువగా వున్నట్టు అనిపించింది గాడిదకు. ఆ తర్వాత ఆ గాడిద దారిలో ఎక్కడ కాలువ దాటవలసి వచ్చినా కావాలని ఆ కాలువ నీళ్ళలో పడి పోయేది బరువు తగ్గించుకోడాని. ..... అలా వుండగా..... ఇది గ్రహించిన వర్తకుడు గాడిదకు బుద్ధి చెప్పాలని..... ఒక రోజు ఆ వ్యాపారి..... ప్రత్తితో నింపిన బస్తా గాడిద మీద వేసికొని వెళుతుంటాడు. అలవాటు ప్రకారం ఆ గాడిద [[కాలవ]]లో కావాలనేపడుతుంది. వర్తకుడు ప్రత్తి బస్తాను, గాడిదను పైకి లేపి తిరిగి ప్రయాణమౌతాడు. నీటిలో తడిసిన ప్రత్తి బస్తా.... బరువు రెట్టింపవుతుంది. తాను చేసిన పొరబాటును గుర్తించింది గాడిద. ==ఉప్పు వేసి పొత్తు కలిపినట్లు == == ఉప్పులేని పప్పు చప్పన== ==ఉభయ భ్రష్టత్వం - ఉప్పరి సన్యాసం అన్నట్లు == ==[[ఉమ్మడి]] పనికి బడుగు - సొంత పనికి [[పిడుగు]]== ==ఉమ్మడి [[బర్రె]] పుచ్చి చచ్చిందన్నట్లు== ==ఉమ్మడి [[బేరం]], ఉమ్మడి [[సేద్యం]] యిద్దరికీ చేటు == వ్యాపరమైనా.... వ్యవసాయమైనా.... ఉమ్మడిగా చేయ కూడదని ఈ సామెతకు అర్థం. ఉమ్మడిగా చేస్తే చేయ వలసిన పని వాడు చేస్తాడని వీడు..... వీడి చేస్తాడని వాడు... ఇలా ఎవరికి వారు అనుకుంటుంటే ఆ పని కాస్తా అసంపూర్ణంగా మిగిలి పోతుంది. నష్టం వస్తుంది. ==[[ఉయ్యాల]]లో బిడ్డను పెట్టి వూరంతా వెదకినట్లు == ఎదురుగా ఉన్న విషయాన్ని/నిజాన్ని విస్మరించి, పరిష్కారం కొరకు ఎక్కడెక్కడో తిరిగి అలసిన వ్యక్తిని ఉద్దేశించి ఈ సామెతను ఉపయోగిస్తారు. ==ఉరికే వాడిని చూస్తే తరమాలనిపిస్తుంది== ==ఉరిమిన మబ్బు కురవక మానదు== ==ఉరిమిన మబ్బు, తరిమిన పాము వూరికే పోవు== ==[[ఉరుము]] ఉరిమి మంగలం మీద పడినట్లు== ఉరుము ఉరిమి [[మంగలం]] మీద పడినట్లు - మంగలం అంటే ఏమిటో పట్టణాలలో ఉండే వారికి తెలియదు. కానీ గ్రామాలలో ఉండేవారికి తెలుసు. సాధారణంగా పాత కుండను (ఓటికుండ, కొంచం పగులిచ్చిన కుండ) తీసుకుని దానికి ప్రక్కన చేయి పట్టేంత రంధ్రం చేస్తారు.కుండకు ప్రక్కన రంధ్రంతో ఇంకా బలహీనమౌతుంది. మంగలంలో ఎండు [[మిరపకాయ]]లు, [[పేలాలు]] లాంటివి వేయించుతారు. ఇలా మంగలం దాదాపుగా అత్యంత బలహీనమైన వస్తువు అవుతుంది. అత్యంత శక్తివంతమైన ఉరుము (పిడుగు) మంగలం మీద పడితే, నష్టం ఏమి లేదు. కేవలం పోయేది ఒటి కుండే. ==ఉలవకాని [[పొలం]] వూసరక్షేత్రం== ==[[ఉలవ]] చేను పెట్టే [[మగడు]] వూరకుండక [[ప్రత్తిచేను]] పెట్టి ప్రాణం మీదకు తెచ్చాడు== ==[[ఉలి]] దెబ్బ తిన్న శిలే శిల్పమౌతుంది.== కష్టాలకోర్చుకున్నచో సుఖాలు లభిస్తాయి అని అర్థం చేప్పేదే ఈ సామెత. ''సుత్తి దెబ్బలు తగిలితేనే బంగారం మెరుస్తుంది '' అనే సామెత లాంటిదే ఈ సామెత కూడాను. ==ఉలిపి కట్టె కేలరా వూళ్ళో పెత్తనాలు?== ==ఉల్లి వుంటే [[మల్లి]] కూడా వంటలక్కే == ==ఉల్లి చేసే మేలు తల్లికూడా చెయ్యదు== ఉల్లి ఆరోగ్యానికి ఎంతో మేలు చేస్తుందని చెప్పేదే ఈ సామెత. ఉల్లి అంటే వెల్లుల్లి అని నిఘూడార్థం గమనించవలెను. ==ఉల్లి ఉల్లే - మల్లి మల్లే== ==ఉల్లి ఊరినా మల్లి పూసినా మంచి నేలలోనే== ==ఉల్లి ఎంత ఉడికినా కంపు పోదు== ==ఉల్లి గడ్డంత కోడలు వస్తే స్మశానంలో వున్న అత్తగారు వులిక్కిపడిందట== ==ఉల్లి తిన్న [[కోమటి]] నోరు మూసుకున్నట్లు== ==ఉల్లినీ తల్లినీ నమ్మి చెడినవారు లేరు== ==ఉల్లి పది తల్లుల పెట్టు == [[ఉల్లి]] లేక [[ఉల్లిపాయ]] యొక్క ఉపయోగాలు నిత్యజీవితంలో వంటల్లో వాడుకపరంగా, మూలికా ఔషధపరంగా ఎన్నో ఉన్నాయి. ఉల్లిని తల్లితో పోల్చటంలోనే ఉల్లి గొప్పతనం తెలుస్తోంది. ==ఉల్లి మల్లె కాదు [[కాకి]] [[కోకిల]] కాదన్నట్టు== పుట్టుకతో వచ్చిన లక్షణాలు ఎంత ప్రయత్నం చేసినా మారవని.ఎన్ని నీతులు చెప్పినా మారని వారిని గురించి ఈ సామెత వాడుతారు . ==ఉల్లిపాయంత [[బలిజ]] వుంటే వూరంతా చెడుతుంది == ==ఉల్లిపాయపెట్టని [[కోమటి]] వూరంతా ధారపోసినట్లు == ==ఉల్లి మల్లెవుతుందా? వుంచుకున్నది పెళ్ళామవుతుందా? == ''కాకి కోయిలౌతుందా '' అలాగే ఉంచుకున్నది పెళ్ళాము కానేకాది. దేని ప్రాముఖ్యత దానిదే..... అని చెప్పేదే ఈ సామెత. ==ఉల్లి ముట్టనిదే [[వాసన]] రాదన్నట్లు == ==[[ఉసిరికాయ]]లంత వుంటే వూరంతా ఏలవచ్చు == ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:సామెతలు]] 9xnpn5pydci2iyvz46heq102mc836nb మూస:Main other 10 3098 12907 12333 2021-06-13T22:43:45Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మూస:Main_other]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{#switch: <!--If no or empty "demospace" parameter then detect namespace--> {{#if:{{{demospace|}}} | {{lc: {{{demospace}}} }} <!--Use lower case "demospace"--> | {{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:0}} | main | other }} }} | main = {{{1|}}} | other | #default = {{{2|}}} }}<noinclude> {{documentation}} <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> ngt28vb1n5t4bh1su57btnqyofkd1d5 మూస:Reflist/styles.css 10 3099 13011 12337 2021-06-13T22:43:50Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మూస:Reflist/styles.css]] నుండి కూర్పును దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి sanitized-css text/css /* {{pp|small=yes}} */ /* can we remove the font size declarations? .references gets a font-size in * common.css that is always 90, and there is nothing else in reflist out in * the wild. May affect column sizes. */ .reflist { font-size: 90%; /* Default font-size */ margin-bottom: 0.5em; list-style-type: decimal; } .reflist .references { font-size: 100%; /* Reset font-size when nested in div.reflist */ margin-bottom: 0; /* Avoid double margin when nested in div.reflist */ list-style-type: inherit; /* Enable custom list style types */ } /* columns-2 and columns-3 are legacy for "2 or more" column view from when the * template was implemented with column-count. */ .reflist-columns-2 { column-width: 30em; } .reflist-columns-3 { column-width: 25em; } /* Reset top margin for lists embedded in columns */ .reflist-columns { margin-top: 0.3em; } .reflist-columns ol { margin-top: 0; } /* Avoid elements breaking between columns */ .reflist-columns li { page-break-inside: avoid; /* Removed from CSS in favor of break-inside c. 2020 */ break-inside: avoid-column; } .reflist-upper-alpha { list-style-type: upper-alpha; } .reflist-upper-roman { list-style-type: upper-roman; } .reflist-lower-alpha { list-style-type: lower-alpha; } .reflist-lower-greek { list-style-type: lower-greek; } .reflist-lower-roman { list-style-type: lower-roman; } 9pglv18rwto8wyb2wiymxh52wdd5ut0 సామెతలు - ఊ 0 3100 12343 12342 2021-06-13T22:42:31Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:సామెతలు_-_ఊ]] నుండి కూర్పును దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki #దారిమార్పు [[సామెతలు - ఊ, ఋ]] gn1h64b6u7q3s5r8sdtpr6i8juylg3j సామెతలు - ఈ 0 3101 12898 12897 2021-06-13T22:43:45Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:సామెతలు_-_ఈ]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{తెలుగుభాషాసింగారం}} {{సామెతల పేజీల శీర్షిక|ఆ}} ==ఈ ఇంట ఆచారమా మా గ్రహచారమా?== ==ఈ ఊరు ఆవూరికెంత దూరమో ఆవూరు ఈ వూరికి అంతే దూరం== అంతా సమానమే నని అర్థం. ==ఈ ఊపుడుక్కాదు ఆ ఊపుడుకు తట్టుకోవాలన్నాడట== ==ఈ ఊళ్ళో పెద్దలెవరంటే తాళ్ళు - దాతలెవరంటే చాకళ్ళు== ==ఈగ వ్రణం కోరు - నక్క పీనుగ కోరు== ==ఈగను కప్ప మ్రింగితే - కప్పను పాము మ్రింగుతుంది== ==ఈ చీరెట్లా వుందంటే, చీరే లేకుంటే నువ్వు మరీ బాగుంటావన్నాడట== ==ఈ చేత చేస్తారు - ఆ చేత అనుభవిస్తారు== ==ఈటె పోటు మానుతుంది గానీ మాట పోటు మానదు== ==ఈడుగానిది యింటికిరాదు== ==ఈడు చూసి పిల్లని యివ్వాలి - పిడి చూసి కొడవలి కొనాలి== ==ఈడ్పు కాళ్ళు, ఈడ్పు చేతుల ఇతడేనమ్మా యిల్లరికపుటల్లుడు== ==ఈతకు మించిన లోతు లేదు== ==ఈతచెట్టు ఇల్లు కాదు - తాడిచెట్టు తల్లి కాదు== ==ఈతచెట్టు క్రింద పాలు త్రాగినా కల్లే అంటారు== ==ఈత నేర్చిన వాడికే నీటి చావు== ==ఈత వచ్చినపుడు లోతనిపిస్తుందా?== ==ఈదబోతే త్రాగ నీళ్ళు లేవు== ==ఈనగాచి నక్కల పాలు చేసినట్లు== ==ఈ దెబ్బెలా వుందని అడిగితే నిన్నటి దెబ్బే బాగుందన్నదట== ==ఈనాడు ఇంటిలో - రేపు వీధిలో== ==ఈ నొక్కుళ్ళకన్నా ఆ దెబ్బలే బాగున్నాయందట== ==ఈ సంబడానికేనా ఇంత ఆర్భాటం?== ==ఈ జొన్న కూటికా ఈ స్తోత్ర పాఠమన్నట్టు== కష్టానికి తగ్గ ప్రతిఫలం దక్కకపోతే, ఎంతో ఎక్కువ ఆశించినా కొద్దిగా మాత్రమే దక్కితే. అటువంటి సందర్భాలలో ఈ సామెత వాడతారు. == ఈతగింజ ఇచ్చి తాటిగింజ లాగేవాడు == కొంత ఇచ్చి ఎక్కువ మొత్తం లాగే వాడని అర్థం. ==ఈనగాచి నక్కల పాలు చేసినట్లు== ఈనగాయటం అంటే పశువును దూడను కనేంత వరకు పోషించి రక్షించటం అని అర్థం. ఆవు దూడను కనేంత వరకు రక్షించి తన పని అయిపోయిందనుకొని వెళ్ళి పోతే నక్కలు వచ్చి ఆదూడను తినేస్తాయి.. అలాకాక ఎల్లప్పుడు రక్షణా వుండాలని ఈ సామెత అర్థము. ; పండించిన పంటను పరులపాలు సేయుట. == "ఈనగాచి పొలమును నక్కలకుఁ బెట్టినట్లు బాహుబలాధిక్యంబు పేరిమిని గష్టపడి రణంబునం గెలుచుకొన్న రాజ్యంబును ఫలకాలంబున నొరుల పాలు సేయనేల." (నీతిచంద్రిక - సంధి.) - ఆంధ్ర వాచస్పత్యము (కొట్ర శ్యామలకామశాస్త్రి) 1953 ==ఈతకు మించిన లోతూ గోచికి మించిన దారిద్ర్యం లేవు== ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} ==వనరులు== * '''లోకోక్తి ముక్తావళి అను తెలుగు సామెతలు''' (సుమారు 3400 సామెతలు) - సంకలనం: విద్వాన్ పి.కృష్ణమూర్తి - ప్రచురణ: మోడరన్ పబ్లిషర్స్, తెనాలి - [http://www.archive.org/details/lokokthimukthava021013mbp ఇంటర్నెట్ ఆర్చీవులో లభ్యం] * '''సాటి సామెతలు''' (తెలుగు, కన్నడ, తమిళ, మలయాళ భాషలలో సమానార్ధకాళున్న 420 సామెతలు) - సంకలనం : నిడదవోలు వెంకటరావు, ఎమ్. మరియప్ప భట్, డాక్టర్ ఆర్.పి. సేతుపిళ్ళై, డా. ఎస్.కె. నాయర్ [http://www.archive.org/details/saatisamethalu022732mbp ఇంటర్నెట్ ఆర్చీవులో లభ్యం] [[వర్గం:సామెతలు]] 673ffuusgjm7wm4g1hh2i70lwiik8ux సామెతలు - ఋ 0 3102 13369 13368 2021-06-13T22:44:38Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:సామెతలు_-_ఋ]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki #దారిమార్పు[[సామెతలు - ఊ, ఋ]] gny2wq3p025l1uuaxasqjirir2up1jx సామెతలు - ఎ 0 3103 13555 13554 2021-06-13T22:45:14Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:సామెతలు_-_ఎ]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{తెలుగుభాషాసింగారం}} {{సామెతల పేజీల శీర్షిక|ఎ}} ==ఎంకి పెళ్ళి సుబ్బి చావుకొచ్చిందట== ఒకడి సుఖము మరొకడి కష్టము అని ఈ సామెత అర్థము. కొన్ని సందర్భాలలో,ఒకరికి సుఖం ఆతనికి తెలియకుండానే మరొకనికి కష్ట కారణమగును. ఆ సందర్భమున ఈ సామెత వాడుట పరిపాటి. ==ఎంగిలిచేత్తో కాకిని తోలని వాడు== ==ఎంగిలాకులు ఎత్తమంటే లెక్క పెట్టినట్లు == పరమ లోభి, పిసినారిని ఇలా వర్ణిస్తారు. కాకిని తోలేందుకు ఎంగిలిచేతిని విదిలిస్తే ఆ చేతికి అంటుకుని ఉన్న అన్నపు మెతుకులు రాలిపోతాయేమోనని ఆలోచించేవాడని దీనర్థం. దీనికి సమానార్థకమైన సామెత మరొకటుంది/[[పిల్లికి బిచ్చం పెట్టనివాడు]] ==ఎంగిలికి ఎగ్గు లేదు - తాగుబోతుకు సిగ్గు లేదు == ==ఎంచపోతే మంచమంతా కంతలే == ==ఎంచిన ఎరువేదంటే యజమాని పాదమే అన్నట్లు == ==ఎంత చెట్టుకు అంత గాలి== ఎవరి ఆర్థిక పరిస్థితుల కనుగుణంగా వారు నడుచు కోవాలి. గొప్పలకు పోకూడదని ఈ సామెత అర్థం. పిండి కొద్దీ రొట్టె... అనేది కూడా దీనికి సమానర్థమె. ==ఎంత నేర్చినా, ఎంత జూచినా,ఎంత వారలైనా కాంతా దాసులే == దీనికి సమానార్థంలో మరొక సామెత వున్నది: అది. [[ఎంతవాడయినా ఆడదానికి లోకువే]] ఒక చిత్ర గీతంలో ఈ సామెత ..... "ఎంత వారు గాని, వేదాంతులైన గాని వాలు చూపు సోక గానె తూలి పోదురూ..." ==ఎంత కరవొచ్చినా పులి గడ్డి మేయదు== నీతిమంతుడు ఎంత కరవుకాలం, కష్టకాలం వచ్చినా అవినీతికి మాత్రం పాల్పడడని, నీతినిజాయతీలతోనే ఉంటాడని ==ఎంత పెరిగినా గొర్రెకు బెత్తెడే తోక == ==ఎంత ప్రొద్దుండగా లేచినా సందు చివరే తెల్లవారినట్లు == ==ఎంత ప్రాప్తమో అంతే ఫలం == తన ప్రాప్తాన్ని బట్టి ఫలితముంటుందని దీనికి అర్థం. ==ఎంతమంచి గొల్లవాడికైనా వేపకాయంత వెర్రి వుండకపోదు == కులానికి సంబంధించినది ఈ సామెత. గతంలో గొల్లల్లో తెలివిమంతుడుండరని ఒక నమ్మిక. అదే అర్థాన్ని ఈ సామెత చెప్పుతున్నది. ఇక్కడ వెర్రి అనగా తెలివి లేని తనం. ==ఎంతయినా పరాయి సొమ్ము పరమాన్నమన్నట్లు == పరాతు సొత్తుకు ఆశపడే వారిని గురించి ఈ మాటను ఉపయోగిస్తారు. ==ఎంతవాడయినా ఆడదానికి లోకువే == దీనికి సమానార్థంలో మరొక సామెత ఉంది. [[ఎంత నేర్చినా, ఎంత జూచినా,ఎంత వారలైనా కాంతా దాసులే]] ==ఎంత వాడయినా కాంతా దాసుడే == ==ఎంత వెలుగుకు అంత చీకటి == ==ఎంత సంపదో అంత ఆపద== సంపద ఎక్కువయితే ఆపద ఎక్కువని దీనర్థం. సంపదను దోచుకోడానికి వచ్చే దొంగల వల్ల ప్రాణ భయమున్నదని ఈ సామెత అర్థం. ==ఎంత సంపాదించినా కూటికే - ఎంత బ్రతికినా కాటికే == ==ఎందరో మహానుభావులు, అందరికీ వందనాలు == ==ఎందుకు ఏడుస్తున్నావంటే, మొగుడు కొట్టబోయే దెబ్బలకందంట == ==ఎండు నేలమీద ఎండ్రకాయ కనబడితే వాన పడుతుంది == ==ఎండా వాన కలిసివస్తే కుక్కా నక్కల పెళ్ళంట == ==ఎక్కడున్నావె గొంగళి అంటే వేసిన చోటే వున్నానన్నదట== కొందరి జీవితాలలో ఎంత మాత్రము ఎదుగు దల వుండదు. వారి ఆర్థిక పరిస్థిలో ఎన్నటికి అభివృద్ధి లేక పోతే.... ఈ సామెతను వాడుతారు. ==ఎక్కడైనా బావేగానీ వంగతోటకాడ కాదు== వంగ చెట్టు దురద స్వభావము కలిగి ఉంటుంది అందుకే [[వంగతోట]]లో సరసాలు ఆడకూడదు. మరొక అర్థంలో కూడా ఈ సామెతను వాడుతుంటారు. బావ వరస అయిన వాడు వంగ తోట వద్దకు వస్తే ఎక్కడ వంకాయలు అడుగతారేమోనని ముఖం చాటేస్తారని ఈ సామెకు అర్థం. ==ఎక్కడికి పోయినా ఏలినాటి శని తప్పదన్నట్లు == == ఎక్కరానిచెట్టు మీద కొక్కిరాయి గుడ్డు పెట్టింది== ఎక్కలేని చెట్టు మీద ఏది గుడ్డు పెట్టితే నేమి? అది మనకు అందదు కదా? అలా నిరుపయోగమైన పని అని అర్థం. ==ఎక్కడికి పోయినా చేసుకున్న ఖర్మం ఎదురు వస్తుంది == ==ఎక్కడిదిరా ఈ పెత్తనమంటే - మూలనుంటే నెత్తినేసుకున్నానన్నాడట == ==ఎక్కడి నీరూ పల్లానికే పయనం == ఇలాంటిదే మరొక సామెత ఉంది. [[నీరు పల్లమెరుగు నిజం దేవుడెరుగు]] ==ఎక్కమంటే ఎద్దుకు కోపం - దిగమంటే కుంటికి కోపం== కుంటివాడు నడవలేక పోతుంటే పక్కనే వెళ్ళే ఎద్దును పైకిఎక్కిస్తాడు ఒక దారిన పోయే దానయ్య. కొంత దూరమెళ్ళాక ఇక కుంటివాడిని దిగమనదామనుకుంటాడు. ఆ సందర్భంలో ఆ దానయ్య ఆలోచనే ఈ సామెత. ఎద్దుమీద ఎక్కమంటే........ నామీద బరువు వేస్తావా? అని ఎద్దుకు కోపం వస్తుందని, దిగమంటే కుంటి వాడిని నడవమంటావా అని కుంటికి కోపమొస్తుందని అనుకుంటాడు/ ==ఎక్కి కాయను చూసి, దిగివచ్చి రాయి రువ్వినట్లు == ==ఎక్కినవానికి ఏనుగు లొజ్జు == ==ఎక్కువగా తిన్న పొట్ట - ఏకులు పెట్టిన బుట్ట చిరుగవు == ==ఎక్కువ తెలివి ఏడ్పుల కారణం - తక్కువ తెలివి తన్నుల కారణం == ==ఎక్కువ వెల పెట్టి గుడ్డును, తక్కువ వెల పెట్టి గొడ్డును కొనరాదు == ==ఎగదీస్తే బ్రహ్మ హత్య - దిగదీస్తే గో హత్య == ==ఎగిరెగిరి దంచినా అంతే కూలి, ఎగరక దంచినా అంతే కూలి == ==ఎగిరి పడే గొడ్డే మరి మానెడు మోస్తుంది == ==ఎట్లాంటి కోమటికైనా నిమ్మకాయంత బంగారం వుంటుంది == ఎంతటి బీద కోమటైనా అతని వద్ద ఎంతైనా కొంత బంగారముంటుందని ఈ సామెత అర్థం. ==ఎట్లా వచ్చిందో అట్లాగే పోతుంది == అనాచితంగా వచ్చిన సంపద నిలువదు అని అర్థంలో ఈ సామెతను ఉపయోగిస్తారు. ==ఎడపిల్ల ఏరాలితో సమానం == ==ఎడమచేత్తో తెలియక చేసేది కుడిచేత్తో తెలిసి అనుభవించాలి == ఎవరు చేసిన కర్మ ఫలం వారు తప్పక అనుభవించాలని చెప్పేది ఈ సామెత. == ఎడ్డె తిక్కలామె తిరణాల పోతే, ఎక్కా దిగా సరిపోయింది== == ఎడ్డెమంటే తెడ్డెం అన్నట్లు== అవునంటే కాదనే వితండ వాదన చేసే వారితో మాట్లాడటం కష్టం. అనే అర్థంతో ఈ సామెతను వాడ తారు/ ==ఎంత వుంటేనేం తినేది అన్నమే, బంగారం కాదు == ==ఎంత తిన్నా పరగడుపే == ==ఎంత ఉప్పు తింటే అంత దాహం == ==ఎంత చెట్టుకు అంత గాలి == ==ఎంత తొండమున్నా దోమ ఏనుగు కాదు == ==ఎత్తిపోయే కాపురానికి ఏ కాలు పెడితేనేమి?== కొత్తగా కాపురానికి వస్తున్న ఆడపడుచును అత్తవారింట ముందుగా కుడికాలు ఇంటిలోపల పెట్టించి ఆహ్వానించటం ఆచారం. కానీ, వివిధ కారణాలచేత కాపురము ఎంతో కాలం సాగదని ముందుగానే తెలిసినపుడు, ఏ కాలు ముందు పెట్టి లోనికి వచ్చినా ఉపయోగం లేదు. ఈ విషయాన్నే ఏదేని మంచికార్యం చెడుతుందని ముందుగానే తెలిస్తే, ఈ సామెతను ఉటంకిస్తారు. ==ఎత్తివచ్చిన కాపురానికి ఏ కాలూనినా ఒక్కటే == కాపురానికొచ్చిన కొత్త కోడలు తొలిసారి ఇంట్లో అడుగు పెట్టేటప్పుడు ...... వారి సంసారం చక్కగా సాగాలని కుడి కాలు ముందు పెట్టి లోపలికి రమ్మనడం ఒక ఆచారం. కాపురం ఎలా అయితేనేం? అనుకొనే వారికి ఏ కాలు పెడితే ఏమి? అనే అర్థం ఈ సామెతలో ఉంది. ==ఎత్తుకున్న బిడ్డ మొత్తుకున్నా దిగదు == ==ఎత్తుకు పైఎత్తు == ==ఎత్తుబారం మొత్తుకోళ్ళు== ==ఎత్తువారి బిడ్డ == ==ఎత్తెత్తి అడుగులేస్తే పుల్లాకుల మీద పడ్డాయట == ఒకడు ఎక్కడ బురదలో కాలు వేస్తానో యని అతి జాగ్రత్తగా అడుగులు ఎత్తి ఎత్తి వేస్తూ నడుస్తున్నాడట. చివరకు బురదకన్న హీనమైన పుల్లాకులమీద అతని అడుగు పడిందని ఈ సామెత అర్థం. అతి జాగ్రత్తకు పోతే అనర్థం జరుగుతుందని ఇందులోని పరమార్థం. ==ఎత్తేవాడుంటే ఏకులబుట్టా బరువే == ==ఎత్తేవాడుంటే ఏకులబుట్టా బరువే == ==ఎద పొంగుతోంది - నా వన్నెలు చిన్నెలు చూడమన్నదట == ==ఎదురు అన్నది మాట - ఎదాన పెట్టింది వాత == ==ఎదురు అన్నది మాట - ఎదాన పెట్టింది వాత == ==ఎదుట ఉన్నవాడు పెళ్ళికొడుకు == ==ఎదుటి వానికి చెప్పేటందుకే నీతులున్నాయి== ==ఎదుట లేకుంటే ఎదలో వుండదు == ==ఎదుట ఉన్నవాడు పెళ్ళికొడుకు == ==ఎదుట లేకుంటే ఎదలో వుండదు == ==ఎదురింట్లో పొయ్యి మండితే తన పొయ్యిలో నీళ్ళు పోసుకున్నట్లు == ==ఎదురుగుండా అద్దముంటే వెక్కిరించుకో బుద్ధి == ==ఎదురు తిరిగిన కుక్క, ఏదుపంది ఒక్కటే == ==ఎదురు పడిన వాడే నా మొగుడు అన్నట్లు == ==ఎద్దు ఎండకు లాగు - దున్న నీడకు లాగు == ==ఎద్దుకు, ఎనుబోతుకు లంకె వేసినట్లు == ==ఎద్దుకేమి తెలుసు అటుకుల రుచి? == ==ఎద్దు కొద్దీ సేద్యం - చద్ది కొద్దీ పయనం == ==ఎద్దు క్రొవ్వి ఆబోతుపై రంకె వేసినట్లు == ==ఎద్దుగా కలకాలం బ్రతికేకంటే ఆబోతుగా ఆరు నెలలు బ్రతికితే చాలు == ;అర్ధం సాధారణంగా [[ఎద్దు]]లతో వెట్టి చాకిరీ చేయించుకుంటాం వాటికి సరిపడే తిండి మాత్రమే పెడుతూ. కానీ [[ఆంబోతు]]లు ఏ పనీ లేకుండా స్వేచ్ఛగా తిరుగుతూ ఉంటాయి. అంటే [[బానిస]]గా కష్టాలు పడుతూ ఎక్కువ కాలం ఉండడం కంటే స్వేచ్ఛగా, దర్జాగా కొద్ది కాలం ఉండడం ఉత్తమం అని దీని అర్థం. ;వాడుక ఒకనికి చిన్నపాటి పెర్మనెంట్ ఉద్యోగం, మంచి హోదా గల తాత్కాలిక ఉద్యోగం - ఈ రెండిటిలో ఏదో ఒకటి ఎంచుకోవాల్సిన పరిస్థితి వచ్చింది. అతను తన మిత్రుని సలహా అడిగితే ''ఎద్దుగా ఏడాది బతకడం కంటే ఆంబోతుగా ఆర్నెల్లు బతకడం మేలు'' అని చెప్పాడు. ==ఎద్దును అడిగా గంట కట్టేది? == ==ఎద్దు పుండు కాకికి ముద్దా? == ==ఎద్దున్నవాడి సేద్యం చూడు - మంది వున్నవాడి బలం చూడు == ==ఎద్దు బీదదయితే చేను బీద == ==ఎద్దు మంచిదయితే సంత కెందుకు వెళుతుందిట? == ==ఎద్దులా ఉన్నావు పని చేయలేవా? == ==ఎద్దులా తిని మొద్దులా నిద్ర పోయినట్లు == ==ఎద్దువలె కుక్కను పెంచి తానే మొరిగినట్లు == ==ఎద్దు లేని సేద్యం చద్ది లేని పయనం == ==ఎద్దు లేని సేద్యం చద్ది లేని పయనం ఎన్నడూ దొరకనమ్మకు ఏగానీ దొరికితే ముడిమీద ముడి ఏడు ముళ్ళు వేసిందట == ==ఎద్దు ఈనిందని ఒకడంటే, దూడను గాట కట్టెయ్యమని మరోడన్నాడంట== ఒకరు చెప్పే పచ్చి అబద్ధాన్ని మరొకరు గుడ్డిగా సమర్థిస్తున్నారనే అర్థంలో దీన్ని వాడుతారు. ఎద్దు ఈనడమనేది ప్రకృతికి విరుద్ధం. అది ఘోరమైన అబద్ధం, అసంబద్ధం.. చిన్నపిల్లలు కూడా నమ్మరు. అంతటి దారుణమైన అబద్ధం ఒకరు చెప్తే.. దాన్ని నిజమేనని భావించి గానీ, ఈ అబద్ధానికి గౌరవాన్ని ఆపాదించే ఉద్దేశంతో గానీ, ఇతరులచేత ఈ అబద్ధాన్ని నమ్మించే దురాలోచనతో గాని, దానికి మరింత మసాలా జోడించే సందర్భంలో ఈ సామెతను వాడతారు. సాధారణంగా అబద్ధాన్ని ఇతరులచేత నమ్మించే ప్రయత్నం జరిగిన సందర్భంలోనే వాడతారు. ;ఒక ప్రసిద్ధ ఉదాహరణ: [[2006]] [[జనవరి 2006|జనవరి]]లో [[ఆంధ్ర ప్రదేశ్]]లో మార్క్సిస్టు కమ్యూనిస్టు పార్టీ నాయకుడు [[బి.వి.రాఘవులు]] నీటిపారుదల ప్రాజెక్టుల్లో వెయ్యికోట్ల రూపాయల అవినీతి జరిగిందని ఆరోపించాడు. మరుసటి రోజు [[ఈనాడు]] పత్రిక ఆ విషయానికి సంబంధించి ఒక కార్టూను ప్రకటించింది. అవినీతి ఆరోపణలు సహజంగానే [[ముఖ్యమంత్రి]]కి నచ్చవు. దీంతో కోపించిన ముఖ్యమంత్రి [[వై.ఎస్.రాజశేఖరరెడ్డి]] ఈనాడును విమర్శిస్తూ ఎద్దు ఈనిందని రాఘవులన్నాడు, దూడను కట్టెయ్యమని ఈనాడంటోంది, అని అన్నాడు. ఇటువంటిదే మరో సామెత ఉంది:[[అదిగో పులి అంటే ఇదిగో తోక అన్నట్లు]]. అయితే ఇది వాడే సందర్భం మాత్రం వేరు. ==ఎద్దు కేమి తెలుసు అటుకుల రుచి?== ఎద్దు సాధారణంగా అటుకులు దాని జీవితకాలములో రుచి చూడదు. అట్టి దానికి అటుకుల రుచి తెలియదు. ఈ విషయమునే వ్యంగ్యముగా, ప్రావీణ్యతను బట్టి వ్యక్తులను సందేహములు అడుగవలెను అని సామెత రూపములో చెప్పుచున్నారు. ==ఎద్దు పుండు కాకికి ముద్దు== ఎద్దుకు అయిన గాయం కాకికి ఆనందదాయకం. ఎందుచేతంటే, కాకి ఆ గాయాన్ని తొలుస్తూ ఆహారంగా స్వీకరిస్తుంది. ఒకని కష్టం మరొకని సుఖంగా అయిన వేళ ఈ సామెతను ఉదహరించటం పరిపాటి. ==ఎద్దుగా ఏడాది బతకడం కంటే ఆంబోతుగా ఆర్నెల్లు బతకడం మేలు== సాధారణంగా [[ఎద్దు]]లతో వెట్టి చాకిరీ చేయించుకుంటాం వాటికి సరిపడే తిండి మాత్రమే పెడుతూ. కానీ [[ఆంబోతు]]లు ఏ పనీ లేకుండా స్వేచ్ఛగా తిరుగుతూ ఉంటాయి. అంటే [[బానిస]]గా కష్టాలు పడుతూ ఎక్కువ కాలం ఉండడం కంటే స్వేచ్ఛగా, దర్జాగా కొద్ది కాలం ఉండడం ఉత్తమం అని దీని అర్థం. ;వాడుక ఒకనికి చిన్నపాటి పెర్మనెంట్ ఉద్యోగం, మంచి హోదా గల తాత్కాలిక ఉద్యోగం - ఈ రెండిటిలో ఏదో ఒకటి ఎంచుకోవాల్సిన పరిస్థితి వచ్చింది. అతను తన మిత్రుని సలహా అడిగితే ''ఎద్దుగా ఏడాది బతకడం కంటే ఆంబోతుగా ఆర్నెల్లు బతకడం మేలు'' అని చెప్పాడు. ==ఎద్దుగా ఏడాది బతికే కంటే ఆబోతుగా ఆరునెలలు బతికినా చాలు== సాధారణంగా [[ఎద్దు]]లతో వెట్టి చాకిరీ చేయించుకుంటాం వాటికి సరిపడే తిండి మాత్రమే పెడుతూ. కానీ [[ఆంబోతు]]లు ఏ పనీ లేకుండా స్వేచ్ఛగా తిరుగుతూ ఉంటాయి. అంటే [[బానిస]]గా కష్టాలు పడుతూ ఎక్కువ కాలం ఉండడం కంటే స్వేచ్ఛగా, దర్జాగా కొద్ది కాలం ఉండడం ఉత్తమం అని దీని అర్థం. ==ఎద్దుల పోట్లాటలో దూడలు నలిగి పోయినట్లు== గొప్పవారు పోట్లాడుకుంటుంటే బీదవారు వారి మధ్యకు వెళ్లకూడదని దీని అర్థం. ==ఎనుబోతు మీద వర్షం పడ్డట్టు== ఒకనికి చిన్నపాటి పెర్మనెంట్ ఉద్యోగం, మంచి హోదా గల తాత్కాలిక ఉద్యోగం - ఈ రెండిటిలో ఏదో ఒకటి ఎంచుకోవాల్సిన పరిస్థితి వచ్చింది. అతను తన మిత్రుని సలహా అడిగితే ''ఎద్దుగా ఏడాది బతకడం కంటే ఆంబోతుగా ఆర్నెల్లు బతకడం మేలు'' అని చెప్పాడు. ==ఎన్నాళ్ళున్నా అత్తారింటికి పోకతప్పదు == ==ఎన్ని పుంగునూరు లైతే ఒక బెంగుళూరుతో సమానం== ==ఎన్ని పుటాలు పెట్టినా పుట్టుకతో వచ్చిన బుద్ధి పోదు == ==ఎన్ని విద్యలయినా కుల విద్యకు సాటిరావు== ==ఎన్నో వ్రణాలు కోసానుగానీ, నా వ్రణమంత బాధలేదు అన్నాడట == ==ఎప్పుడు బిచ్చం పెట్టని మహా తల్లి ఈరోజు కూడ బిచ్చం వేయలేదు..... రోజు బిచ్చం పెట్టే ఈ బొచ్చు ముండకు ఈ రోజు ఏమైందో ......== తనకు నష్టం కలిగించేదైనా సరే తర తరాలుగా ఆచరిస్తుంటే అదే సిద్దాంతమై కూర్చుంటుంది. ఇది ఆర్థిక శాస్త్రంలో సిద్దాంతం; అలాగే బొచ్చగాడి ప్రతి రోజు బిచ్చం వేసే ఇల్లాలను అది ఆమె విద్యుక్త ధర్మమని అనుకొన్నాడు. ఎప్పుడు బిచ్చం వేయని ఆమెను కూడా అది ఆమె విద్యుక్త ధర్మమని నమ్మాడు. అందు చేత రోజు బిచ్చంవేసే ఆమెను ఒక రోజు వెయ్యక పోతే బొచ్చుముండ అయ్యింది.. ఏ రోజు బిచ్చం వేయని ఆమె మహా తల్లి అయింది. ==ఎప్పుడు సంపద కలిగితే అప్పుడు బందువులు వస్తారు== సంపద కలిగినప్పుడే బంధువులు వస్తారు. ఇది లోక సహజము: ఇది సుమతీ శతక పద్య పాదము: ఎప్పుడు సంపద కలిగిన అప్పుడు బంధువులోత్తురు.. అది ఎట్లన్నన్.... తెప్పలుగ చెరువు నిండిన కప్పలు పది వేలు చేరు గదరా సుమతీ..... ==ఎముకలేని నాలుక ఎట్లా త్రిప్పినా తిరుగుతుంది == ==ఎముక లేని నాలుక ఏమయినా పలుకుతుంది == ==ఎరగని ఊళ్ళో మొరగని కుక్క == ==ఎరను చూపి చేపను లాగి నట్లు== ==ఎరువుసొమ్ములు బరువుచేటు - తియ్యా పెట్టా తీపులచేటు - అందులో ఒకటి పోతే అప్పుల చేటు== ==ఎరువు వుంటే వెఱ్ఱివాడూ సేద్యగాడే == ==ఎరువు పెట్టిన చేను - ఏలుబడి అయిన కోడలు == ==ఎరువు లేని చేను - వేగంలేని ఏరూ ఒకటే == ==ఎరువు లేని పైరు - పరువు లేని వూరూ ఒక్కటే == ==ఎఱను వేసి చేపను పట్టినట్లు == ==ఎఱుక పిడికెడు ధనము == ==ఎఱ్ఱ కోమటినీ నల్ల బ్రాహ్మడినీ నమ్మరాదు == ==ఎఱ్ఱభూమి పంట ఒకనాటి మాట == ==ఎలుకకు పిల్లి సాక్ష్యం== ==ఎలుకల పోరు పిల్లి తీర్చినట్లు== ==ఎలుక తోక తెచ్చి ఎన్నినాళ్ళు ఉతికినా నలుపు నలుపే కానీ తెలుపు కాదు== ఒక మూర్ఖుడిని మార్చటానికి ఎంత ప్రయత్నించినా అతడు మారడు. ఎలుక తోకని ఎంత ఉతికినా రంగు మారనట్లే మూర్ఖుని మనస్సు ఎంత ప్రయత్నించినా మారదు. ==ఎలుకమీద కోపంతో ఇంటికి నిప్పంటించుకొన్నట్లు == ==ఎల్లయ్యకు ఎడ్లు లేవు, మల్లయ్యకు బండ్లు లేవు తెల్లవార్లూ బాడుగ తోలారుట == ==ఎలాంటి వాడికైనా వేపకాయంత వెర్రి వుంటుంది== ఎంతటి మేధావి అయినా ఒక్కోసారి తెలివి తక్కువ తనం ప్రదర్శిస్తాడని దీని అర్థం. == ఎలుకలున్నాయని ఇల్లు తగలబెట్టినట్లు== ఎలుకల నివారణకు ఇల్లు తగల బెట్టనవసరం లేదు. అలా చేస్తే తనకే నష్టం. అతి తెలివి తక్కువ పని చేసే వారికి ఈ సామెత వర్తింస్తుంది. ==ఎవడి కంపు వాడికింపు == ==ఎవడి నోటికంపు వాడికి తెలియదు == ==ఎవడు త్రవ్వుకున్న గోతిలో వాడే పడతాడు == ==ఎవరికి వారె యమునా తీరే== అందరు కలసి వుంటే దాని భలం అధికం. అలా కాకుండ ఎవరికి వారే వుంటే ఎదుటి వాడిచేత చాల సులభంగా ఓడి పోతారని దీని అర్థం. # ఎవరికి వారే యమునా తీరే # ఎవరి దారి వారిది, ఒకరి గురించి ఇంకొకరు పట్టించుకోకపోవటం. ఉదాహరణ:సరయిన రజులేనందువల్ల ఎవరికి వారే యమునా తీరే అన్నట్లు ప్రజలు మారుతారు. ==ఎవరి ఏడుపు వాళ్ళకే తగులుతుంది == ==ఎవరి పిచ్చి వారి కానందం== ==ఎవరికి పుట్టిన బిడ్డరా ఎక్కి ఎక్కి ఏడ్వటానికి?== ==ఎవరికి పెట్టావే దండమంటే మీలో బుద్ధిహీనుడికి అన్నదట == ==ఎవరి పాపాన వాళ్ళే పోతారన్నట్లు == ==ఎవరి ప్రాణం వారికి తీపి == ==ఎవరి బిడ్డ వారికి ముద్దు == ==ఎవరి ముడ్డి క్రిందకి నీళ్ళు వస్తే వాళ్ళే లేస్తారు == ==ఎవరు తీసిన గోతిలో వారే పడతారు==. ఎవరికో మోసం చేయాలని తలస్తే వారే మోస పోతారు అనే అర్థంతో దీన్ని వాడుతారు. ''చెడపకురా చెడేవు" అనే సామెత కూడా ఇలాంటిదె. ==ఎవరూ లేకపోతే అక్క మొగుడే దిక్కు == == ఎవడి నెత్తి మీద వాడే చెయ్యి పెట్టుకున్నట్లు == భస్మాసురుడు తన నెత్తి మీద తానే చెయ్యి పెట్టుకుని బూడిద అయినట్టు తనకు తానే ప్రమాదం కొని తెచ్చుకొవటం అనమాట. ==ఎసట్లో గింజలన్నీ పట్టి చూడాలా?== ky4qub2s40olvcttsbtbm7q3x42gct0 సామెతలు - ఏ 0 3104 13702 13701 2021-06-13T22:45:42Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:సామెతలు_-_ఏ]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{తెలుగుభాషాసింగారం}} ==ఏ అన్నమైతేనేం వరి అన్నమే పెట్టమన్నట్టు== జొన్న అన్నం తినేవాళ్ళ దగ్గర మీరు ఏది తింటే అదే పెట్టండి కానీ వరి అన్నం పెడితే బాగుంటుందేమో అని లౌక్యంగా చెప్పి తనకు కావలసింది పెట్టించుకొని తినటం. ==ఏ ఆకు రాలినా ఈతాకు రాలదు == ==ఏ ఎండకా గొడుగు పట్టినట్లు == ==ఏ కర్రకు నిప్పంటుకుంటే ఆ కర్రే కాలుతుంది == ==ఏకాదశి ఇంటికి శివరాత్రి వెళ్ళినట్లు == ==ఏకాంతంలో కాంతా కలాపాలే ముద్దన్నట్లు == ==ఏ కాలు జారినా పిర్రకే మోసం == == ఏకులా వచ్చి మేకులా తగులుకున్నట్టు== ==ఏకుతో తాకితే మేకుతో మొట్టినట్టు== చిన్న తప్పుకు పెద్ద శిక్ష వెయ్యటం ==ఏకుతో తాకితే మోకుతో కొడతారు == ==ఏకులాగ వచ్చి మేకులాగా అయినట్లు == ==ఏకులు పెడితే బుట్ట చిరుగుతుండా?== ==ఏ గాలికా చాప యెత్తినట్లు == ==ఏ గుంటనీరు ఆ గుంటకేనన్నట్లు == ==ఏ గూటి పక్షి ఆ గూటికే == ==ఏ గూటి చిలక ఆ గూటి పలుకు పలుకుతుంది == ==ఏ గ్రహం పట్టినా ఆగ్రహం పట్టరాదు == ==ఏ చెట్టూ లేనిచోట ఆముదపుచెట్టు మహావృక్షం == ==ఏటవతల యిచ్చేకన్నా యేట్లో పారేయటం ఉత్తమం == ==ఏటి ఈతకు లంక మేత సరి == ==ఏటి వొడ్డు చేను ఏరు వస్తే ఉంటుందా? == ==ఏటి వొడ్డు చేనుకు మాటిమాటికీ భయం == ==ఏటికి ఎదురీదినట్లు == ==ఏటికి లాగితే కోటికీ - కోటికి లాగితే ఏటికీ అన్నట్లు == ==ఏటిగట్టు దాని మాట యెన్నడూ నమ్మరాదు == ==ఏటిముందర - కూటిముందర తడవ సెయ్యకు == ==ఏటివంక లెవరు తీరుస్తారు? == ==ఏటివరద - నోటిదురద రెండూ ఒక్కటే == ==ఏటుకు ఏటు - మాటకు మాట == ==ఏమీలేనమ్మకు ఏతులు లావు== వివరణ: ఏతులు అనగా గొప్పలు అని అర్థం. ఏమీ లేనమ్మ అన్నీ గొప్పలే చెపుతుంది. అని అర్థం. అన్ని వున్న విస్తరి అణిగిమణిగి వుంటుంది... ఖాళీ విస్తరే ఎగెరెగిరి పడుతుందీ'' ఈ సామెత కూడా ఒకే అర్తంలో వాడతారు. ==ఏ మొగుడు దొరక్కుంటే అక్క మొగుడే దిక్కన్నట్లు== పూర్వకాలంలో చెల్లెలికి పెళ్ళికావటం కష్టమయిన పరిస్థితిలో, అక్క మొగుడికే ఇచ్చి పెళ్ళి చేసేవారు.ప్రయత్నించిన పని బయటివారి వల్ల కాక చివరగా సొంతవారి సహాయము కోరవచ్చినవాడిని ఉద్దేశించి ==ఏ ఎండకి ఆ గొడుగు పట్టాలన్నట్లు== ఎక్కడికక్కడ పరిస్థితిని అర్థంచేసుకుని, దానికి తగినట్లుగా ఆయా ప్రదేశాల్లో ప్రవర్తించాలని ఈ సామెతకు ఒక అర్థం. మరొక అర్థం ఏమంటే.... అవసరాన్ని బట్తి రంగులు మార్చే మొసగాడ్ని కూర్చి కూడా ఈ సామెతను వాడుతారు. ==ఏగూటి చిలక ఆగూటి పలుకులే పలుకుతుంది== ==ఏగూటి పక్షులు ఆ గూటికే చేరుతాయి== ==ఏ చెట్టూ లేని చోట, ఆముదం చెట్టే మహా వృక్షము== పెద్దగా విషయ పరిజ్ఞానం లేనివారిదగ్గర మిడిమిడి జ్ఞానంతో డంబాలు పలికేవాడు అమాయకుల మధ్యనున్నంతవరకూ అతడే మేధావి ==ఏ పాటు తప్పినా సాపాటు తప్పదు అన్నట్లు== ఎన్ని పాట్లు పడినా ఆవన్నీ తిండి కొరకే అనే అర్థం ఈ సామెత చెపుతున్నది. ==ఏపుట్లో ఏ పాముందో ఎవరికెరుక== ఎవరి మనసులో ఏ ఆలోచనలున్నాయో ఎవరు తెలుసుకోలేరు ==ఏటి ఇసుక ఎంచలేం తాటి మాను తన్నలేం, ఈత మాను విరచలేం== ఏటి ఇసుకని కొలవటము, తాటిమానుని తన్నటము, ఈతమానునని విరిచే ప్రయత్నము చేయటం, ఈ మూడు అసాధ్యమయిన, మూర్ఖమయిన పనులు. ఓ మూర్ఖుని బుద్ధిని మార్చేప్రయత్నము ==ఏటికవతల ముత్యాలు తాటికాయంత వున్నాయి అన్నడట== ==ఏట్లో వేసే టప్పుడు కూడ ఎంచి వేయాలి.== ఏరు, నదిని దాటె టప్పుడు అందులో చిల్లర నాణేలను వేయడం సాంప్రదాయం. అలా వేసెటప్పుడు కూడా ఇంత వేస్తున్నాను అని ఎంచి వేయాలని..... ప్రతి ఖర్చుకు లెక్క వుండాలని డబ్బు విషయంలో బాధ్యతాయుతంగా వుండాలని చెప్పెదే ఈ సామెత. ==ఏట్లో వేసినా యెంచి వేయాలి == ==ఏట్లో పారే నీరు యెవరు త్రాగితేనేం? == ==ఏడవగలిగితే ఏడ్చేకొద్దీ వ్యవసాయం == ==ఏడవనేరిస్తేనే వ్యవసాయం == ==ఏడ్చి ముఖం కడుక్కున్నట్లు == ==ఏడు కురచలు చూచి యెద్దు కొనాలి == ==ఏడుపులో ఏడుపు == ==ఏడుపులో ఎడమ చేయి అన్నట్లు == ==ఏడు మాటలు మాట్లాడినా ఏడడుగులు నడిచినా గుణం తెలుస్తుంది == ==ఏడు మెతుకులు కతికితే ఏనుగంత బలం == ==ఏడుస్తూ ఏరువాక సాగిస్తే కాడీ, మోకూ దొంగలు యెత్తుకుపోయారట == ==ఏడ్చేదాని ఎడమచేతి క్రిందా, కుట్టేదాని కుడిచేతి క్రిందా కూర్చోరాదన్నట్లు == ==ఏడ్చేదాని మొడొస్తే నామొగుడు వస్తాడన్నదట ఒక ఇల్లాలు:== ఇద్దరు మగ వాళ్లు కలిసి వేటకు వెళ్లారట: వారు ఎంత కాలానికి తిరిగి రాక పోయే సరికి అందులో ఒకని భార్య తన మొగుడి గురించి ఏడవ సాగింది. రెండొ అతని భార్య ఏడ్వకుండా నిబ్బరంగా వుందట.ఇరుగు పొరుగు ఎందుకు అలా నిబ్బరంగా వున్నావని అడగ్గా... ఆమె మామొగుళ్లు ఇద్దరు కలిసే వెళ్లారు. ఆ ఏడ్చే దాని మొగుడు వస్తే నామొగుడు కూడా వస్తాడు గదా.... అని సమాధానం చెప్పిందట\ ఆడపిల్లలు పెళ్ళి వయసుకి ఎదిగినా కొంతమంది తల్లితండ్రులకు వారికి పెళ్ళిచెయ్యాలి అన్న ఊహ రాదు. తెలుగు వారింట సాంప్రదాయంగా పెద్దపిల్లలకు పెళ్ళిచేసి గాని చిన్న పిల్లలకు చేయరు. అందుకని అక్కకు పెళ్ళి అయితే తనకు కూడా అవుతుంది అనే ధైర్యంతో కొంతమంది చెళ్ళెళ్ళు ఆ విషయాన్ని పట్టింఛుకోరు. అలాగే కొంతమందికి ఒకే రకమయిన సమస్యలు వున్నా కానీ అందరూ వాటిని పరిష్కరించటానికి నడుము కట్టరు. తోటివారు పరిష్కరిస్తే మనకి కూడా పరిష్కారమవుతుందని ఎదురు చూస్తూ వుంటారు. అటువంటి వారిని పోల్చి చెప్పటానికి ఈ సామెత . ==ఏడ్చే మగాడిని నవ్వే ఆడదాన్ని నమ్మరాదు== సంశయించవలసిన విషయమే ==ఏడ్చే వాడికి ఎడమ పక్కన, కుట్టే వాడికి కుడి పక్కన కూర్చొన రాదు== ఏడ్చేవాడు ముక్కు చీది ఎడంపక్కకు వేస్తాడు.అంచేత ఏడ్ఛే వానికి ఎడం పక్కన కూర్చో రాదు.సూదితో కుట్టే వాడు ప్రతి కుట్టుకు సూదివున్న చేతిని దారాన్ని బిగదీసేందుకు పొడుగ్గా చాపుతాడు. అంచేత కుట్టేవానికి కుడి పక్కన కూర్చో రాదు అని అని అర్థం. ==ఏడ్చేవాడిని చూచి నవ్వినట్లు == ==ఏపాటు తప్పినా సాపాటు తప్పదు== ఎవరు ఏపని చేసినా తిండి కొరకే. అందరికి తిండి తప్పదు.'కోటి విద్యలు కూటి కొరకే' ==ఏతాము పాటకు ఎదురుపాట లేదు == ==ఏదారి లేకుంటే గోదారె దిక్కు== ==ఏ దారి అంటే గోదారి అన్నట్లు == ==ఏదుం తిన్నా ఏకాసే, పందుం తిన్నా పరగడుపే== ఐదు తూములు తిన్నా, పది తూములు తిన్న ఏమీ తిననట్లే। మరీ తిండిబోతుని, పొద్దాకా ఏమన్నా పెట్టు, ఏమన్నా పెట్టు అని ఏడిపించే పిల్లలని ఇలా అంటూ ఉంటారు ==ఏదుంతిన్నా ఏకాదశే పందుంతిన్నా పరగడుపే == ==ఏ దేముడు వరమిచ్చినా మొగుడు లేందే పిల్లలు పుట్టరు == ==ఏనుగుకు వెలక్కాయలు లొటలొట == ==ఏనుగుల పోట్లాటకు ఎర్ర చీమ రాయబారమన్నట్టు== సమఉజ్జీగా లేని వ్యవహారం. స్థాయిని మించి చేసే వ్యర్థ ప్రయత్నం. ==ఏనుగు తొండమూ తిరుగుబోతు ముండ వూరుకోవు == ==ఏనుగంత తండ్రి ఉండే కంటే ఎలుకంత తల్లి మేలు == ==ఏనుగుల్ని తినే స్వాములోరికి పచ్చ గడ్డి పలహారం అన్నట్లు== మంచి షడ్రుచులతో తినడము అలవాటయినవాడు పచ్చడి మెతుకులు తిని ఉండలేడుకదా. ఎక్కువ మోతాదులో తినడం అలవాటయినవాడికి కొద్ది మోతాదులో తిండి పెట్టటాన్ని ==ఏనుగు దాహానికి చూరునీళ్ళా? == ==ఏనుగులు మింగేవాడికి పీనుగల పిండాకూడు== ఏనుగుల్ని తినే స్వాములోరికి పచ్చ గడ్డి పలహారం అన్నట్లు వంటిదే ఈ సామెత. ==ఏనుగులా ఉండేవాడు పీనుగులా తయారయ్యాడు== ==ఏనుగు చచ్చినా బ్రతికినా వెయ్యే== ఏనుగు బ్రతికున్నప్పుడు దానితో బరువైన పనులెన్నో చేయించవచ్చు. అది చనిపోయాక దాని శరీరభాగాలను అమ్మి ధనము సంపాయించవచ్చు. ఈ విధంగా ఎవరైనా బ్రతికున్నప్పుడూ, మరణించిన తరువాతా ఉపయోగపడినప్పుడు ఈ సామెత ==ఏనుగు నిచ్చి అంకుశం దాచుకున్నట్లు == ==ఏనుగు వెళు తుంటే కుక్కలు మొరిగి నట్టు== ఏనుగులు మందగమనంతో నడుస్తుంటే ఎన్నో కుక్కలు మొరుగుతాయి. కాని ఏనుగులు వాటిని కించెత్తైనా గమనించవు. నిజాయితీ పరులైన నాయకులు ఎవరెన్ని అన్నా తమ పనులు తాము చేసుకొని పోవాలి. ఎవరో ఏదో అన్నారని దాని గురించి విచారించరు అని ఈ సామెత అర్థము ==ఏనుగునెక్కి కుక్క అరుపులకు దడిచినట్టు== మంచి పనిని చేస్తున్నప్పుడు నీచులు, దుర్మార్గులు అనే మాటలను విని దడుచుకోకూడదు. ధైర్యంతో ముందుకు సాగుతూనే ఉండాలి ==ఏనుగును చూచి కుక్కలు మొరిగినట్లు == ==ఏనుగు నెక్కి దిడ్డి లోకి వెళ్ళినట్లు== వివరణ: దిడ్డి అనగా సందు. ఏనుగు ఎక్కిన వాడు రాజ మార్గంలో వెళ్ళాలి. అలా వెళ్ళితే హోదాకు హోదా..... ఏనుగు నడక సక్రంమంగా వుంటుంది. సందులో వెళ్ళితె ఏనుకు పైనున్న వాడికి ప్రమాదము, ఏనుగు సందులో నడవడం కూడా కష్టమే. తెలివి తక్కువ వారి పనులకు ఈ సామెతను వాడుతారు. ==ఏనుగు నెత్తి మీద ఏనుగే మన్ను పోసుకున్నట్లు== భస్మాసురుడు తన నెత్తి మీద తానే చెయ్యి పెట్టుకుని బూడిద అయినట్టు తనకు తానే ప్రమాదం కొని తెచ్చుకొవటం ==ఏనుగు మీద దోమ వాలి నట్లు== ==ఏనుగు బ్రతికినా వెయ్యే చచ్చినా వెయ్యే == ==ఏనుగులు తినేవాడికి పీనుగుల పిండాకూడా! == ==ఏనుగులే గాలికి కొట్టుకు పోతుంటే, పుల్లాకు నా సంగతేమిటి అన్నదట == ==ఏ పని చేసినా పొయ్యిలో ఏకులు దాచుకున్నట్లే == ==ఏ పుట్టలో ఏ పాముందో? == ==ఏ పూజ తప్పినా పొట్టపూజ తప్పదు == ==ఏబ్రాసికి పనెక్కువ - లోభికి ఖర్చెక్కువ == ==ఏ మందలో పట్టినా, మన మందలో ఈనితే సరి == ==ఏమి చేసుకుని బ్రతకనమ్మా అంటే నోరు చేసుకుని బ్రతకమన్నట్లు == ==ఏమి చేస్తున్నావురా అంటే పారబోసి యెత్తుతున్నా అన్నాట్ట == ==ఏమీ ఎరుగని పిల్ల మామను మరిగిందట == ==ఏమీ ఎరుగని వాడు చీరముడి, పోకముడి విప్పి ఆశ్చర్యంగా చూసాడట == ==ఏమీ తోచనమ్మ తోటికోడలు పుట్టింటికి పోయిందట == ==ఏమీ లేకపోతే మూట విప్పి మళ్ళీ కట్టమన్నట్లు == ==ఏమీ లేనమ్మకు యేడ్పులే శరణ్యం == ==ఏమీ లేనివానికి ఏతులు లావు - స్వాములవారికి జడలు లావు == ==ఎముకలు విరిగేటట్లు పనిచేస్తే దంతాలు అరిగేటట్లు తినవచ్చు== == ఏమండీ కరణం గారూ పాతర లో పడ్డారే అంటే, కాదు మషాకత్తు చేస్తున్నాను అన్నాడట== కొంతమంది అన్ని పరిస్థితులలోనూ అన్ని వేళలలోనూ తమదే పైచెయ్యిగా ఉండాలని అనుకుంటుంటారు. ఎప్పుడన్నా ఒకసారి ఎవరైనా ఎన్నో గొప్పలు చెప్పారు కదా అపజయం పాలయ్యారేమిటి అని ప్రశ్నిస్తే అది తమ అపజయం కాదని, ఇంకా ఏదో ప్రయత్నం చేస్తూనే ఉన్నానని బుకాయిస్తుంటారు.కరణాలు, మునసబులు ఊరిపెద్దలుగా పెత్తనం చేస్తుండేవారు.ఒక కరణం గోతిలో పడ్డాడట.ఒకాయన మా అందరికీ చెప్పేవాడివి కదా, ఇప్పుడు నీవిలా గోతిలో పడ్డావేమిటని ప్రశ్నిస్తే తాను పడలేదని సర్వేచేస్తూ అలా దూకానని బుకాయించాడట. తనకే అన్నీ తెలిసినట్లు అందరికీ సూచనలిచ్చేవాడు మోసపోయినప్పుడు ఎవరైనా ఇదేంటి ఇంత తెలివితక్కువగా మోసపోయావు అని అడిగితే, తన పరువు దక్కించుకోవటానికి తాను మోసపోలేదని తానే కావలసి అలా ప్రవర్తించానని చెపుతున్నప్పుడు విన్నవారు ఈ సామెతచెబుతారు. ==ఏమీ లేని విస్తరాకు ఎగిరెగిరి పడుతుంది,అన్నీ ఉన్న విస్తరాకు అణిగిమణిగి పడుంది== ఖాళీగా ఏమీ వడ్డించని విస్తరాకు గాలికి ఎగిరెగిరి పడుతూ ఉంటుంది. అదే అన్ని పదార్థాలు వడ్డించిన విస్తరాకు ఎగరకుండా స్థిరంగా ఉంటుంది. మిడిమిడి జ్ఞానం గలవాడూ, స్థితప్రజ్ఞుడినీ పోల్చుతూ ఈ సామెత . ==ఏరా బడాయిబావా అంటే ఏమే గుడ్డి కంటి మరదలా అన్నాడట == ==ఏరా?.... పడ్డావా?.... అంటే ..... లేదు అదొక లగువు అన్నాడట== చేసిన తప్పును కప్పిపుచ్చుకోవాలనే వారి గురించి చెప్పినది ఈ సామెత. ==ఏ రాయి అయితేనేమి పండ్లూడ గొట్టుకోవటానికి! == ==ఏ రేవుకు వెళ్ళినా ముళ్ళపరిగే దొరికిందన్నట్లు == ==ఏరు యెన్ని వంకలు పోయినా కలిసేది సముద్రంలోనే == == ఏరు ఏడామడలుండగానే చీర విప్పి చంకన బెట్టుకొందట== ఏరు ఏడు ఆమడలు దూరంలో ఉండగా అప్పుడే చీర తడిసి పోతుందేమో అన్న భయంతో చీర విప్పి చంకన పెట్టుకున్నట్టు, అతి జాగ్రత్త ==ఏరు యెంతపారినా కుక్కకు గతుకునీళ్ళే == ==ఏరు ఏడామడలదూరం వుండగానే చీరవిప్పి చంకలో పెట్టుకున్నదట == ==ఏరు దాటిన తరువాత తెప్ప తగలేసినట్లు== అవసరం తీరిన తర్వాత సహాయం చేసిన వాళ్ళకు హాని తలపెట్టడం .ఏరు దాటడానికి తెప్పను వాడుకుని, అవతలి ఒడ్డుకు చేరిన తర్వాత ఇంక ఆ తెప్పతో మనకు అవసరం లేదని దాన్ని తగలబెట్టినట్లు ==ఏరు దాటి తెప్ప తగలేసినట్లు == ==ఏరు పోయిందే పోక - యేలిక చెప్పిందే తీర్పు == ==ఏరు మూరెడు తీస్తే - కొలను బారెడు తీస్తుంది == ==ఏరు ముందా? ఏకాదశి ముందా? == == ఏరు దాటే దాకా ఓడ మల్లయ్య ఏరు దాటాక బోడి మల్లయ్య== పొందిన సహాయాన్ని మరిచిపోయి కృతఘ్నతతో వ్యవహరించటం. అవసరం తీరేవరకూ ముఖస్తుతి చేసి ఆపై హేళన చేసే నీచబుద్ధి ==ఏళ్ళు యెగసన - బుద్ధి దిగసన == ==ఏలటానికి వూళ్ళు లేకపోవచ్చుకానీ బిచ్చమెత్తుకు తినటానికి వూళ్ళే లేవా? == ==ఏలేవాడి యెద్దు పోతేనేం - కాచేవాడి కన్ను పోతేనేం? == ==ఏవాడ చిలుక ఆవాడ పలుకు పలుకుతుంది == ==ఏ వేషం వచ్చినా దివిటీ వానికే చేటు == ==ఏ వేషం వేసినా గ్రాసం మాత్రం రావాలన్నట్టు== ఏ పని వృథాగా, ఉచితంగా చెయ్యకూడదని. ఏ పనిచేసినా తగిన ప్రతిఫలం పొంది తీరాల.ఉదర పోషణార్థం బహుకృత వేషధారణం ==ఏ వేషం వేస్తేనేం? గ్రాస మొస్తుంది గదా! == ==ఐదు నిముషాల సుఖానికి మరుజన్మ నెత్తాలి అందిట== ==ఐశ్వర్య దేవత హలంలోనే వుంది== ==ఐశ్వర్యానికి అంతం లేదు - దారిద్ర్యానికి మొదలూలేదు == [[వర్గం:సామెతలు]] hqh7zv5wi6o3u150rw8h57mz95x4ied సామెతలు - ఒ 0 3105 13719 13718 2021-06-13T22:45:53Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:సామెతలు_-_ఒ]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{తెలుగుభాషాసింగారం}} {{సామెతల పేజీల శీర్షిక|ఒ}} '''ఒకే ఒరలో రెండు కత్తులు ఇమడవు''' ==ఒక ఒరలో రెండు కత్తులు ఇమడవు== ==ఒకడి పాటు పది మంది సాపాటు అన్నట్టు== ఒకరిపై ఎక్కువ మంది ఆధారపడి బతకటం. ==ఒడ్డునుండి ఎన్నయినా చెప్తారు== కష్టాలలో ఉన్నవానికి ఇవన్నీ మామూలే అంటూ ఉచిత సలహాలివ్వటం ==ఒక దెబ్బకు రెండు పిట్టలు== ఒకే పనితో రెండు కార్యములు చేయ ప్రయత్నించి, అవి నెరవేరిన సందర్భములో ఈ సామెతను ఉటంకించెదరు. అంటే ఒకే పనికి రెండు ప్రయోజనాలు కలగడం అని ఈ సామెత చెబుతోంది. == ఒల్లని భార్య చేయి తగిలినను ముప్పే, కాలు తగిలినను తప్పే== ==ఒల్లని మగడా వండి పెట్టరా అంటే చేతకాని పెళ్లామా చేర్చి పెట్టవే అన్నాడట== ==ఒల్లని లంజకు విడువని మిండడు== == ఒడిలో బిడ్డను పెట్టుకొని ఊరంతా వెతికినట్టు== మతిమరుపు వారిని గురించి ఈ సామెత పయోగిస్తారు. == ఒళ్ళు బలిసిన పూజారి అమ్మవారిని పట్టుకున్నాడట== ==ఒంటికి ఓర్చలేనమ్మ రెంటికి ఓర్చునా== ==ఒంటి చేత్తో చప్పట్లు కొట్టలేరు== ఆపని అసాధ్యము అని చెప్పడనికి ఈ సామెతను ఉపయోగిస్తారు [[వర్గం:సామెతలు]] 7hc9fjv0ecriu7a0w1jeox8evr0999e సామెతలు - ఓ 0 3106 13733 13732 2021-06-13T22:46:02Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:సామెతలు_-_ఓ]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{తెలుగుభాషాసింగారం}} {{సామెతల పేజీల శీర్షిక|ఓ}} ==ఓడ దాటే దాక ఓడమల్లయ్య, ఓడ దాటిన తరువాత బోడి మల్లయ్య== ఎవరైనా చేసిన సహాయాన్ని మరిచిపోయి కృతఘ్నతతో వ్యవహరించే వారిని ఉద్దేశించి ఈ సామెతను వాడుతారు. అవసరం తీరే వరకూ ముఖ స్తుతి చేసి ఆపై హేళన చేసే నీచ బుద్ధి కలవారిని ఉద్దేశించినదీ సామెత. ; రూపాంతరాలు * ఏరు దాటే దాకా ఓడ మల్లయ్య, ఏరు దాటాక బోడి మల్లయ్య ==ఓడలు బళ్ళు అవుతాయి బళ్ళు ఓడలవుతాయి== పేదరికంనుంచి ఉన్నత స్థితికి, ఉన్నత స్థితినుంచి పేదరికానికి మారిన వారినుద్ధేశించి ఈ సామెత వాడతారు. ఎంతో ఉన్నత స్థితిలో బతికిన కుటుంబం కొన్ని కారణాలవల్ల బాగా చితికిపోయి పేదరికాన్ని అనుభవిస్తుంటే అది ఓడ బండి అవటం. అదే ఓ కుటుంబం పేదరికం నుంచి ఆర్థికంగా బాగా ఉన్నత స్థితికి చేరితే దానిని బండి ఓడ అవటం అనీ అంటారు. ==ఓపనివారు కోరని వస్తువులు, ఓర్చనివారు అనని మాటలు ఉండవు== అసూయతో ఇతరుల సుఖాన్ని చూసి ఓర్వలేని వారి ప్రవర్తనని ఈ సామెత ద్వారా వివరిస్తున్నారు. అసూయాపరుల నోటికి కట్టుబాట్లు ఉండవనీ, కోరని వస్తువులు ఉండవనీ వ్యంగ్యంగా చెబుతున్నారు. ==ఓబీ ఓబీ నీవు వడ్లు దంచు నేను పక్కలెగురవేస్తా== ==ఓర్చినమ్మకు తేటనీరు== నీరు మలినముగా ఉన్నపుడు పటిక లాటి పదార్థం వేసి, కాసేపు వేచి చూస్తే తేటనీరు పైకి చేరుతుంది. అలాగే జీవితంలో ఓర్పు ఉన్న వాళ్ళకు మంచి ఫలితాలు వస్తాయి అని ఈ సామెత అర్ధం. ==ఓలి సరసమని గిడ్డి దాన్ని పెళ్లాడితే కుండలన్ని ఒక్కలు కొట్టిందట== గతంలో ఆడపిల్లలకు ఎదురు డబ్బులిచ్చి పెళ్లాడే వారు. దానినే ఓలి అని అనేవారు. ఒకడు ఓలి తక్కువని ఒక గుడ్డి పిల్లను పెళ్లాడాట. ఆ పిల్ల ఇంటికొచ్చి గుడ్డిదైనందున..... ఇంట్లో వున్న కుండలన్ని పగల గొట్టిందట, ఇది ఈ సామెతకు నిజార్థము. ఏవస్తువైనా కొనే ముందు..... దాని ధరను కాకుండా దాని గుణగణాలు చూడాలని సూచించేదే ఈ సామెత. ఇది సామెతలో వున్న మర్మార్థం. [[వర్గం:సామెతలు]] 4y3o7vmmt76lv30n3qvj5c373ra7jup సామెతలు - అం 0 3107 13745 13744 2021-06-13T22:46:14Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:సామెతలు_-_అం]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{తెలుగుభాషాసింగారం}} {{సామెతల పేజీల శీర్షిక|అం}} ==అంగట్లో అన్నీ ఉన్నా అల్లుడి నోట్లో శని== ఇది [[తెలుగు]] భాషలో ఒక [[సామెత]] ;అర్ధం సాధారణంగా అల్లుడంటేనే విశేష గౌరవ మర్యాదలు చూపడం మన సంప్రదాయం. ఇక విందు భోజనాలకి చెప్పనవసరం లేదు కాని ఎన్ని చేసిన ఏదోకారణంగా అల్లుడు తినలేని పరిస్థితులు ఎదురవుతూ ఉంటాయి. అలాగే కొంతమందికి అన్నీ అందుబాటులో ఉన్నా అనుభవించటానికి ఏదో కారణంగా ఆటంకాలు ఉంటాయి. అలాంటి సమయంలో ఈ సామెతని వాడుతుంటారు. ఈ జాతీయానికి సరైన అర్ధం మనకు అన్ని రకాల అవకాశాలు ఉన్నా ఏ అవకాశం అందని పరిస్థితి. అంగడి అంటే సరుకులు అమ్మే చోటు. కొత్త అల్లుడు అత్తవారి ఇంటికి వచ్చినపుడు మర్యాదలు సహజం. కొన్నాళ్ళకు పాతబడ్డ ఆ అల్లుడు అత్తవారి ఇంట్లోనే తిష్ట వేస్తే ఆ మర్యాదలు పెద్దగా జరగవు. అప్పుడు అంగట్లొ అన్నీ ఉంటాయి కాని అత్త వారింట్లో ఎవరూ వాటిని కొనరు. అల్లుడికి పెట్టరు. అలా రూపొందినదే ఈ సామెత. ప్రభుత్వ నిధులు ఎన్ని ఉన్నా ఆ ఫలాలు సామాన్యులకు అందవు. ఈ సందర్భంలో కూడా ఈ సామెతను గుర్తు చేసుకోవచ్చు. ;వాడుక మన దేశంలో అన్ని వనరులూ పుష్కలంగా ఉన్నాయి. కాని [[లంచగొండితనం]] వలన దేశం అభివృద్ధి కావడం లేదు. ''అంగట్లో అన్నీ ఉన్నా అల్లుడి నోట్లో శని ఉంది'' == అంగడి వీధిలో అబ్బా! అంటే, ఎవడికి పుట్టేవురా కొడుకా? అన్నట్లు== == అంగడినుంచి తెచ్చే ముందర పెట్టుక ఏడ్చే== ==అంచు డాబే కాని, పంచె డాబు లేదు== పంచె అంచులో ఉన్న డాబుసరి (గొప్పదనం) మిగతా పంచెలో లేదు అని అర్థం. పైకి అన్నీ తెలిసినవారిలా కనపడుతూ లోపల మాత్రం విషయపరిజ్ఞానం లేని వాడిని ఉద్దేశించి ఈ సామెతను వాడతారు. ==అంటుకోను ఆముదం లేదుకాని,మీసాలకు సంపెంగ నూనె.== తన వాస్తవ పరిస్థితితో నిమిత్తం లేకుండా, విపరీతముగా ఖర్చు చేసేవాడిని ఉద్దేశించి ఈ సామెతను వాడటం పరిపాటి. ==అంత పెద్ద పుస్తకం చంకలోవుంటే, పంచాంగం చెప్పలేవా అన్నట్లు.== నిజానికి ఒక పెద్ద పుస్తకం చేత ఉండటానికీ, పంచాంగం చెప్పడానికీ సంబంధమే లేదు. కానీ, ఈ విషయం తెలియని అవివేకి ఆ పెద్ద పుస్తకం చేతబట్టిన వానిని పంచాంగం చెప్పలేని అనసమర్ధునిగానే పరిగణించును. ఇది వాని అవివేకానికి పరాకాష్ఠ. ఈ సామెత అట్టివాని అవివేకాన్ని గుర్తుచేస్తూ వాడుకలో ఉంది. అంతలావున్నావు తేలు మంత్రం తెలియదా అన్నట్టు .... ఈ సామెత కూడాను/ ==అంతంత కోడికి అర్థశేరు మసాలా.== ఒక వస్తువును పొందుటకు దాని యొక్క వాస్తవమయిన విలువ కన్నా ఎక్కువ ఖర్చుచేసి ఆ వస్తువును సొంతం చేసుకొనేవాడిని ఉద్దేశించి ఈ సామెతను వాడతారు. == అంతనాడు లేదు, ఇంతనాడు లేదు, సంతనాడు కట్టింది ముంతంత కొప్పు== ==అంత ఉరుము ఉరుమి ఇంతేనా కురిసింది అన్నట్లు== ఈ సామెత అర్థాన్నిచ్చే మరో సామెత [[మొరిగే కుక్క కరవదు]]. అనగా, ఏ విధముగా నయితే ఉరుము పెద్దగా శబ్దము చేసినప్పటికీ అన్ని వేళలా పెద్ద వర్షము కురియదో, అదే విధముగా బయటకు గంభీరముగా యున్నను అందరు వ్యక్తులు లోపల ధైర్యముగా ఉన్నట్లు కాదు. ==అంతా మనమంచికే.== దీనికే మరొక రూపం కూడా ఉంది.. '''ఏది జరిగినా మన మంచికే!''' అని. సాధారణంగా, ఏదన్నా చెడు జరిగి ఎవరన్నా బాధపడుతున్నప్పుడు ఇలా సర్ది చెప్పడం జరుగుతుంది. దిని వెనక ఒక కథ కూడా ఉంది. అనగా అనగా ఒక రాజు, ఆ రాజు దగ్గర ఒక తెలివైన మంత్రి. మంత్రి చక్కని సలహాలతో రాజును సమస్యలనుండి తప్పిస్తూ ఉంటాడు. ఒకనాడు పండ్లు తింటుండగా కత్తివాటుకు పొరపాటున రాజుగారి వేలు తెగింది. పక్కనే ఉన్న మంత్రి "అంతా మన మంచికే" అన్నాడు. వేలు తెగి బాధ పడుతుంటే, ఈయనేమిటి అంతా మంచికేనంటాడు అని రాజుకు కోపం వచ్చింది! ఎలాగైనా మంత్రికి బుద్ధి చెప్పాలని అనుకున్నాడు. ఆ తరువాత రోజు అందరూ కలసి వేటకి వెళ్తారు. రాజు, మంత్రి దారి తప్పి పోతారు. రాజు మంత్రిని ఒక బావిలోకి (నూతిలోకి) తోసి "ఏది జరిగినా మన మంచికే, నువ్వు చెప్పిందే గదా" అని వెటకారంగా అని వెళ్ళిపోయాడు. కానీ దురదృష్టవశాత్తూ, రాజును ఒక అటవిక జాతివారు బంధించి కాళికాదేవికి బలి ఇవ్వబోయారు. ఇంతలో అతని వేలికి ఉన్న గాయాన్ని చూసి బలి ఇవ్వడానికి పనికిరాడు అని వదిలేసారు. వేలు తెగినపుడు మంత్రి అన్న మాట గుర్తుకు వచ్చి, రాజు అతనిని బావినుండి వెలుపలికి తీసాడు. రాజు "నా వేలి గాయం నాకు మంచిదే అయింది, కానీ నిన్ను నూతిలోకి నెట్టడం నీకు మంచి ఎలా అయింది?" అని అడిగాడు. అప్పుడు మంత్రి "నన్ను నూతిలోకి పడెయ్యకపోతే, మీతోపాటు నన్నూ పట్టుకునేవాళ్ళు. అప్పుడు మిమ్మల్ని వదిలేసి నన్ను బలి ఇచ్చేవారే కదా ప్రభూ" అని బదులిచ్చాడు. అందుకే అంటారు - "అంతా మన మంచికే", "ఏది జరిగినా మన మంచికే" ==అంత్య నిష్ఠూరం కన్నా, ఆది నిష్ఠూరం మేలు.== ఒక పనిని మొదలుపెట్టే ముందు దాని పర్యవసానాలు బాగా ఆలోచించి, ముందుగానే ఊహించి, సంబంధిత వ్యక్తులతో దానిని గురించి చర్చించి మొదలుపెట్టమని చెప్పేందుకు ఉద్దేశించినదే ఈ సామెత. [[కీడెంచి మేలెంచు|కీడెంచి మేలెంచమనే]] సామెతకు ఇది కాస్త దగ్గరగా ఉంటుంది. ==అందం కోసం పెట్టిన సొమ్ము ఆపదలో అక్కరకు వచ్చిందన్నట్లు== బంగారం కేవలం అందం కోసం ధరిస్తారు. కానీ క్లిష్టపరిస్థితుల్లో ఆ బంగారమే అక్కరకొచ్చి ఆదుకుంటుంది. ఈ విషయాన్నే, కొన్ని వస్తువులపై పెట్టిన ధనము లేదా శ్రమ, కేవలం వాటి యొక్క ప్రాథమిక వినియోగమునకే కాక, అవసరమును బట్టి ఇతరత్రా కూడా పనికివచ్చును అని సామెత ద్వారా చెప్పుచున్నారు. ==అందని ద్రాక్ష పుల్లన== ఒక నక్క ఒక రైతు యొక్క ద్రాక్ష తోటలోకి ప్రవేశించింది.అక్కడ దానికి ఎత్తయిన పందిళ్ళకు చక్కటి ద్రాక్షలు వేలాడుతూ కనపడ్డాయి.ఆ పండిన ద్రాక్షలను చూసిన నక్కకు, నోరు ఊరి, ఎట్లాగయినా సరే ఆ పళ్ళను తినాలని నిర్ణయించుకున్నది. మామూలుగా అయితే ఆనక్కకు పళ్ళు అందవు. అందుకని, అది తన ముందు కాళ్ళ మీద లేచి ఆ పళ్ళను అందుకోబోయింది. కానీ, పాపం దానికి ద్రాక్ష పళ్ళు అందలేదు. ఆపైన నక్క ఎగిరి అందుకోవాలని తెగ ఆరాటపడింది. ఎంత ఎగిరినా దానికి ఆయాసం వచ్చింది కానీ, ద్రాక్ష పళ్ళు మాత్రం అందలేదు. ఎగిరి, ఎగిరి ఆయాసంతో ఇక యెగరలేక విసిగి, "''ఛీ ఛీ ద్రాక్ష పళ్ళు పుల్లగా ఉంటాయట నేను తినడమేమిటి?''" అని గొణుక్కుంటూ వెళ్ళిపొయింది. అలాగే, ఎవరైనా ఏదో పొందాలని ప్రయత్నించి అది దొరకక పోతే, అప్పటివరకు దేని కోసం అయితే తీవ్ర ప్రయత్నం చేశామో అది ఎంత చెత్తదో, ఎంత పనికిరాదో చెప్పటం మొదలుపెడతాము. అప్పుడు అందని ద్రాక్ష పళ్ళు పుల్లన అని నలుగురు నవ్వుకుంటారు. [[సామెతలు]] ==అందరి కాళ్ళకు మొక్కినా అత్తారింటికి పోక తప్పదు.== పెళ్ళయిన ఆడపిల్ల పుట్టంట అందరి కాళ్ళకి మ్రొక్కి, చివరకు అత్త వారింటికి చేరుకుంటుంది. ఈ విషయాన్నే చమత్కారంగా, ఒక ముప్పు తప్పించుకోటం కోసే ఏవేవో ప్రయత్నాలు చేసి, చివరికి ఆ ముప్పు తప్పించుకోలేనివాణ్ణి ఉద్దేశించి ఈ సామెత చెబుతారు. ==అందరికీ శకునం చెప్పే బల్లి తాను పోయి కుడితిలో పడ్డట్టు== నలుగురికీ నీతులు చెప్పే వాడు తానే తప్పులు చేస్తే, ఆతణ్ణి ఉద్దేశించి ఈ సామెత వాడతారు. ==అందరూ శ్రీవైష్ణవులే- బుట్టెడు రొయ్యలు మాయ మయాయి.== శ్రీవైష్ణవులు బ్రాహ్మణులలో ఒక తెగ. బ్రాహ్మణులు మాంసం భుజించరు. అందరూ వైష్ణవులే - శాకాహారులే - ఉన్న చోట బుట్టలో ఉన్న రొయ్యలు మాయమయ్యాయి. ఉన్నవాళ్ళలోనే ఎవరో తీసి ఉండాలి, అంటే వారిలో ఎవరో ఒకరో, కొందరో మాంసాహారులై ఉండాలన్న మాట. కానీ ఆ విషయం ఎవరూ ఒప్పుకోరు. అలాగే, ఎక్కడైనా ఒక తప్పు పని జరిగినప్పుడు అక్కడ వున్నవారంతా 'నేను కాదంటే నేను కాదు' అని అనే సందర్భంలో ఈ సామెతను వాడుతారు. తప్పు జరిగిపోయింది, అక్కడున్న వాళ్ళలో ఎవరో ఒకరు ఆ పనిచేసి ఉండాలి. చేసినట్లు ఎవరూ ఎవరూ ఒప్పుకోవడం లేదు - అందరూ శ్రీవైష్ణవులే, బుట్టెడు రొయ్యలు మాత్రం మాయమయ్యాయి. బ్రాహణులు మాంసాహారం తినరు. అక్కడున్న వారందరు బ్రాహలే. కాని రొయ్యలు మాయమైనాయి. అంటే ఆ బ్రాంహలల్లో ఎవరో ఒకరు రొయ్యలను తస్కరించారని అర్థం వచ్చే టట్లు ఈ మాట పుట్టింది. ఇలాంటిదే ఇంకొకటి కూడా ఉంది. అది. "[[అందరూ బ్రాంహలే కాని గంప కింది కోడి మాయం అయినది]]. ==అందితే జుట్టు అందకపోతే కాళ్లు== అవకాశవాది తన పని పూర్తి చేసుకోటానికి ముందు గడ్డం పట్టుకు బ్రతిమిలాడతాడు, అయినా పని కాకపోతే కాళ్ళు పట్టుకుని బ్రతిమిలాడతాడటానికి కూడా వెనకాడడు. ఈ సామెత ఒక అవకాశవాది తత్వాన్ని తెలియచేస్తోంది. ==అందితే తల, అందకపోతే కాళ్లు== ఈ సామెత అర్థమే కలిగిన మరో సామెత [[అందితే జుట్టు అందకపోతే కాళ్లు]] ==అంధుడికి అద్దం చూపించినట్లు== కొంతమంది ఎంత వివరంగా విషయాన్నంతా చెప్పినా గ్రహించలేరు. అలాంటి వారి జ్ఞానాన్ని సూచించడానికి ఈ సామెత ఉపకరిస్తుంది. అలాగే మరికొన్ని సందర్భాల్లో ఎంత శ్రమపడినా శ్రమను ఎదుటివారు గుర్తించక నిర్లిప్తంగా, నిరాసక్తంగా తోసివేసినప్పుడు కూడా ఈ సామెతను సందర్భానుసారం చెప్పటానికి ఉపయోగపడుతుంది. అంధుడికి ఎంత మాత్రమూ ఎదుటి వస్తువులు కనిపించక పోవటం సర్వసాధారణం. అటువంటిది అందాన్ని ఒకటికి పది సార్లు చూసుకోడానికి నేత్ర దృష్టి బాగా ఉన్నవారు ఉపయోగించే అద్దాన్ని అంధుడి ముందు పెట్టి చూసుకోమంటే దానివల్ల అంధుడికి కలిగే ఆనందం శూన్యం. అతడి ముందు అద్దాన్ని ఉంచడం వల్ల పడిన శ్రమ కూడా వృథా అవుతుంది. ఈ సామెతలో అద్దం విజ్ఞానంతోను, పాండిత్యంతోనూ కొంతమంది పోల్చి చెబుతుంటారు. అంధత్వమనేది అజ్ఞానానికి, పామరత్వానికి నిదర్శనం. అద్దంల్లాంటి పాండిత్యం కలిగిన వారు, అంధుడిలాంటి అజ్ఞాని ముందు తన పాండిత్యాన్ని ప్రదర్శించడం వల్ల ఫలితం శూన్యమనేది సామెత భావన. ==అంబలి తాగేవాడికి మీసాలొత్తేవాడొకడు== చిన్నపని కోసం ఎంతో మంది సాయాన్ని అడిగే వాడుకలో ఈ సామెతను వాడతారు. అంబలి తగిన తరువాత మీసాలు తుడుచుకోవడం పెద్ద పని కాదు కానీ ఈ పనికి కూడా వేరే వాళ్ల సాయమడగడం బద్ధకాన్ని తెలియ జేస్తుంది. బద్ధకస్తులను ఉద్దేశించి ఈ సామెత వాడతారు. [[వర్గం:సామెతలు]] lwqgpnutckug5039kciy1s7hsmvhorv సామెతలు - క 0 3111 18429 17861 2021-07-05T01:40:26Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:సామెతలు_-_క]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{తెలుగుభాషాసింగారం}} {{సామెతల పేజీల శీర్షిక|క}} సాయి విజ్ఞేష్ మాడ ని నోట్లో పెట్టినట్టు == కంగారులో హడావుడి అన్నట్లు== ==కంచం అమ్మి మెట్టెలు కొన్నట్టు== [[అనవసరం|అనవసరపు]] ఖర్చు చేసే వారినుద్దేశించి ఈ సామెత చెప్తారు. ==కంచం, చెంబూ బయట పారేసి రాయి రప్ప లోపల వేసు కున్నట్లు== బాగా అవసరమయిన వాటిని అవివేకముతో నిర్లక్షముచేసి, అనవసరమయిన వాటిని కూడబెట్టు వానిని ఉద్దేశించి ఈ సామెతను చెప్పుదురు. ==కంచం నిండా తిని, మంచానికి అడ్డంగా పడుకున్నట్లు== ఏ పని చెయ్యకుండా, తిని పడుకునే వాళ్ళ గురించి ఇలా అంటూ ఉంటారు. == కంచాలమ్మ కూడబెడితే మంచాలమ్మ మాయం చేసిందని== ఒకరు సంపదను కూడబెడితే మరొకరు దానిని వృధా చేస్తే ఆ సందర్భంలో ఈ సామెతను ఉపయోగిస్తారు. == కంచానికి ఒక్కడు - మంచానికి ఇద్దరు== == కంచి లో చేయబోయే దొంగతనానికి కాళహస్తి నుంచే వంగి నడిచినట్లు== అత్యంత అమాయకపు చక్రవర్తిని గురించి ఈ సామెత వాడతారు. ==[[కంచు]] మ్రోగునట్లు కనకంబు మ్రోగునా?== పైపై దర్పం ప్రదర్శించేవారు తమలో ఏమీ లేకపోయినా గొప్పలు చెప్పుకుంటూ ఉంటారు. బుద్ధిమంతులయినవారు తమకు ఎంతో తెలిసినా గర్వం ప్రదర్శించకుండా సౌమ్యంగా ఉంటారు. ఇది వేమన శతక పద్య భాగము. ==కంచె లేని చేను, తల్లి లేని బిడ్డ ఒక్కటే== ఏ విధముగా నయితే కంచె లేని చేను రక్షణ లేక పశువుల పాలవునో, అటులనే తల్లి అండ లేని బిడ్డ అధోగతి పాలవునని ఈ సామెత అర్థం. ==కంచేచేను మేసినట్లు== [[కంచె]] అంటే చేనుని రక్షించేది, కాని ఆ కంచే చేనుని మేసిందంటే చేనుకి మఱి రక్షణ లేదుకదా? అలాగే రక్షణ కల్పించ వలసిన వారే ఆపద కలిగించినప్పుడు ఈ సామెతను వాడుతారు. ==కంచే చేనుమేస్తే కాపేమి చేయగలడు? == దొంగ పశువులు పంటను మేయకుండా పంట చేలకు కంచె వేస్తారు. కానీ ఆ కంచే చేను మేస్తే ఎవరు ఏమి చేయలేరని భావము. ==కంచె మంచిది కాకపోతే చేను కొల్లబోతుంది == ఇది వ్యవసాయదారుల సామెత. పొలానికి కంచె గట్టిగా వుండాలి. లేకుంటే దొంగ గొడ్లు వచ్చి పంటను నాశనం చేస్తాయని దీనర్థం. ==కంచెమీద పడ్డ గుడ్డను మెల్లగా తీయాలి == ముళ్ళ కంప పైన పడిన గుడ్డను మెల్లగా తీయాలి. లేకుంటే చిరిగి పోతుంది. అలాగే ఏదైనా కష్టం వచ్చినప్పుడు జాగ్రత్తగా మెలగి దానినుండి బయట పడాలని ఈ సామెత అర్థము. ==కంచె వేసినదే కమతమన్నట్లు == ==కంటికి ఇంపైతే నోటికీ ఇంపే== తినే పదార్థము ఏదైననూ ముందుగా నోటికంటే కూడా కంటికి బాగుండాలి (శుచి, శుభ్రముగా ఉండాలి). ఆపైనే అది నోటికీ ఇంపుగా ఉంటుంది. అదే అసలు కంటికే బాగా లేకపోతే, రుచితో నిమిత్తం లేకుండా పారవేచెదరు. ==కంటికి తగిలే పుల్లను - కాలికి తగిలే పుల్లను కనిపెట్టి తిరగాలి == తన చుట్టుప్రక్కల పొంచి వున్న ప్రమాధములను కనిపెట్టుకొని తిరగాలని దీని అర్థము ==కంటికి రెప్ప కాలికి [[చెప్పు]]== కంటికి రెప్ప ఏ విధముగా నయితే రక్షగా ఉండునో, చెప్పు కాలికి అదే విధముగా రెప్పవలె ఉండునని ఈ సామెత అర్థం. == కంటికి రెప్ప దూరమా== కంటి రెప్ప కంటిపైనే వుండి కంటికి రక్షణగా వుంటుంది. అది దూరము కాదు అనే అర్థంతో ఈ సామెతను ఉపయోగిస్తారు. ==కంటివంటి ప్రకాశం లేదు - మంటివంటి ఆధారం లేదు == == కండలేని వానికే [[గండం]]== బలం లేని వారికే ప్రమాదమని ఈ సామెత అర్థం. ==[[కంతి]] తలగడ కాదు చింత తీరిక కాదు== కణితి లావుగా ఉంది కదాని అదంతా శరీర బలానికి సంబంధించింది కాదు. అలాగే చింత విచారం కలిగిన మనిషి వూరకనే ఖాళీగా కూర్చున్నాడు కదా అని అనుకుంటే అది పొరపాటే. పరిశీలించి జాగ్రత్తగా వాస్తవాలను తెలుసుకోవాలని, భ్రమలకు గురికాకూడదని ==కందకి లేని [[దురద]] [[కత్తిపీట]] కెందుకు?== కందను కత్తిపీటతో తరిగి వంట చేస్తారు. తరగబడ్డ కందకు లేని బాధ, తరిగిన కత్తిపీటకు ఉండదు కదా. ఈ విషయాన్నే, ఎవడైనా బాధితుడికి, తాను పడిన కష్టం తాలూకు బాధ లేకపోయిన సందర్భములో ఈ సామెతను వాడెదరు. ==కందకు లేదు చేమకు లేదు తోటకూరకెందుకు దురద== ఇదే అర్థము తెలియచేసే మరో సామెత చూడండి. కందకి లేని దురద కత్తిపీటకెందుకు? *కంద దుంప, చేమ దుంపకు కొంత దురద వుంటుంది...... ==[[కంది]] పండితే కరువు తీరుతుంది == ==[[కందం]] చెప్పినవాడు కవి - పందిని పొడిచినవాడు బంటు == == [[కందెన]] వేయని బండికి కావలసినంత సంగీతం== కందెన వేయని బండి నడుస్తున్నప్పుడి ఇరుసు ఒరిపిడికి ''కీస్ స్ స్స్'' అనే శబ్దం నిరంతరాయంగా వస్తుంటుంది. దానికి కందెన వేస్తే ఆ శబ్దం రాదు. ఆవిదంగా వచే శబ్దాన్నే సంగీతం పాడుతున్నదే ఈ బండి అని వేళాకోలంగా అంటుంటారు. ==కంపలో పడ్డ గొడ్డు వలె== ముళ్ళకంపలో పడిన గొడ్డు, తెలివిలేక తప్పించుకును ప్రయత్నములో మరింత బాధకు లోనవును. అదే విధముగా అవివేకులయిన వారు, కష్టములనుండి బయటపడు మార్గము తెలియక మరింత కష్టముల పాలగుదురు. అటువంటి సందర్భంలో చెప్పేదే ఈ సామెత. ==[[కంప]] తొడుగు ఈడ్చినట్లు == ==కంసాలింటికెడితే బంగారమంటదుగానీ, కుమ్మరింటికెడితేమాత్రం మట్టి అంటుకుంటుంది == ==కంసాలికూడు కాకులు కూడా ముట్టవు == ==[[కంసాలి]] బర్రెనమ్ముతున్నాడు, లోపల లక్కవుందేమో చూడరా అన్నట్లు == ==[[కంసాలి]] దొంగతనం కంసాలికే తెలుస్తుంది == కంసాలి అనగా బంగారపు పనిచేసే వాడు. అతను చేసే బంగారము దొంగతనము ఎవరు కనిపెట్టలేరనిదీనర్థం. ==కక్కిన [[కుక్క]] వద్దకూ కన్న కుక్క వద్దకూ కానివాణ్ణయినా పంపరాదు== కక్కిన కుక్క, అప్పుడే కనిన కుక్క రెండునూ తీవ్రమయిన బాధలో ఉండును. అటువంటి స్థితిలో వాటి వద్దకు వెళ్ళుట ప్రమాదహేతువు. ఆ ప్రమాదము ఎంతటి తీవ్రమంటే, శతృవుని కూడా ఆ కుక్క దరికి పంపలేనంత తీవ్రమయినది. ==కక్కిన కూటికి ఆశించినట్లు == అతి నీచమైన బ్రతుకు మనపై ఇష్టం లేని వారి వద్ద ఎదైనా ఆశించడం. ==[[కక్కుర్తి]] మొగుడు పెళ్ళాం కడుపు నొప్పిబాధ ఎరుగడు== డబ్బుకు కక్కుర్తి పడే మొగుడు, పెళ్ళానికి కడుపు నొప్పి వచ్చినా, డబ్బు ఖర్చు అవుతుందని ఆమె బాధను ఎరగనట్టు నటించును. డబ్బుకు కక్కుర్తి పడే వాళ్ళను ఉద్దేశించి ఈ సామెతను వాడెదరు. ==కక్కుర్తి పడ్డా [[కడుపు]] నిండాలి == ఆకలి మంట ముందు కక్కుర్తి కానరాదని అర్ధం ==కక్కొచ్చినా కళ్యాణ మొచ్చినా ఆగవు== కక్కొచ్చినా కళ్యాణమొచ్చినా ఆగవు అంటే ఏదైనా పని జరిగే సమయం ఆసన్నమైనప్పుడు ఆ పని జరగక మానదు. కొన్ని పనులు ప్రారంబమైతే ఆతర్వాత ఆ పనులు ఎవరి ప్రాబల్యంలేక పోయినా అవి పూర్తవుతాయి. అలాంటి సందర్భంలో చేప్పేదే ఈ సామెత. ==కటికవానికి కత్తి అందించినట్లు == ==కట్టని [[నోరు]] కట్ట లేని నది ప్రమాద కరము== వరద కట్ట లేని నది అదుపు లేని నోరు ప్రమాదములే అని ఈ సామెత అర్థము. కట్టిన యిల్లు - పెట్టిన పొయ్యి ==కట్టిన యింటికి వంకలు చెప్పేవారు మెండు == ==కట్టిన వారు ఒకరైతే [[కాపురం]]చేసేవారు ఇంకొకరు == ==కట్టినవాని కొక యిల్లయితే అద్దెకున్న వానికి అన్నీ యిళ్ళే == ==కట్టుకున్నదానికి కట్టు బట్టల్లేవు కానీ, ఉంచుకున్నదానికి [[ఉన్ని]] బట్టలు కొంటానన్నాడట== సొంత వాళ్ళని పట్టించుకోక గాలికి వదిలేసి, పరాయి వారికి సేవలు చేసే బుద్ధిలేని వానిని ఉద్దేశించి ఈ సామెత చెప్పుదురు. ==కట్టుకొన్న పెండ్లామే చేయాలి - కన్నతల్లే చేయాలి == ==కట్టుకొన్న [[మగడు]] - పెట్టెనున్న నగలు == ==కట్టుకొన్న వాడికంటే వుంచుకున్న వాడి మీదే ప్రేమ ఎక్కువ == ==కట్టు లేని [[ఊరు]] - [[గట్టు]] లేని [[చెరువు]] == ప్రతి వూరికి కొన్ని కట్టుబాట్లు వుండాలి. అనగా కొన్ని పద్ధతులు. అలా లేకపోతే ఆ వూరు చెడిపోతుందని దీని అర్థము. ఎలాగంటే గట్టులేని చెరువు నిండదు కనుక. ==కట్టె వంకరను [[పొయ్యి]] తీరుస్తుంది. == ==కట్టేవి కాషాయాలు - చేసేవి [[దొమ్మరి]] పనులు== శ్రీరంగడు అంటే శ్రీ మహా విష్ణువు. [[శ్రీరంగనీతులు]] అంటే శ్రీ మహా విష్ణువు పేరుతో చెప్పే నీతులు. [[దొమ్మరి]] కులస్తులలో కొంత మంది పేదరికం, ఆకలి వల్ల మనసు చంపుకుని [[వ్యభిచారం]] చేస్తారు. కొంత మంది తాము గౌరవంగల మనుషులమని చెప్పుకుంటూనే అందుకు విరుద్ధంగా వ్యభిచారిణులతో పడుకుంటారు. శ్రీరంగ నీతులు చెపుతూ దొమ్మరి గుడిసెలలో దూరడం అంటే దేవుని పేరుతో నీతులు చెపుతూ అందుకు విరుధ్ధముగా పాడు పనులు చెయ్యడం అని అర్థం. ==కడగా పోయే శనీశ్వరుడా మా యింటిదాకా వచ్చి పొమ్మన్నట్లు == ఏరి కోరి కష్టాలు కొని తెచ్చుకునేవారినుద్దేశించి చెప్పిన సామెత ఇది. ==కడచిన దానికి వగచుట యేల? == గతం గతః. గతించిన దానికి చింతించి ప్రయేజనము లేదని ఈ సామెతకు అర్థం. ==కడివెడు గుమ్మడికాయైనా కత్తిపీటకి లోకువే== గుమ్మడికాయ కూరగాయలలో పెద్దది. ఐనా కత్తి పీటతో దానిని తరగటం సులభమే. అలాగే, బయటి వారిలో ఎంత పేరుప్రతిష్ఠలు సంపాదించినా ఇంట్లో వారు చనువుగాను కొన్ని సందర్భాలలో చులకనగాను చూస్తారు. అలాంటి సమయంలో ఈ సామెత చెప్తారు. ==కడివెడు పాలలో ఒక్క ఉప్పుకల్లు == కడివెడు పాలలో అయినా ఒక్క చిన్న ఉప్పు కల్లు పడితే ఆ పాలన్ని విరిగి పోతాయి. ==కడుపా కళ్ళేపల్లి చెరువా?== బాన కడుపు వున్నవారినుద్దేశించి చెప్పినదీ సామెత. ==కడుపా - చెరువా? == తిండి ఎక్కువ తినే వారినుద్దేశించి చెప్పినది ఈ సామెత. ==కడుపుకు పెట్టిందే కన్నతల్లి == ==కడుపు చించుకుంటే కాళ్ళ మీద పడుతుంది == ==కడుపు చించుకున్నా గారడీ విద్యే అన్నట్లు == == కడుపుతో ఉన్నామె కనక మానుతుందా== కడుపుతో వున్నామె తప్పక కంటుంది. ఇది తప్పక జరుగు తుంది అని చెప్పే సందర్భంలో ఈ సామెతను వాడుతారు. ==కడుపు కూటికేడిస్తే కొప్పు పూలకు ఏడ్చి నట్ట్లు== ఎవరి అవసరం వారిది. అవసరం లేనిదాన్ని ఎంతిచ్చినా వృధా. ==కడుపు నిండిన వానికి గారెలు చేదు== సంతృప్తిగా తిన్నవారికి మరేది రుచించదు. ఎంత రుచిగా వున్నా మరేమి తినలేరు. ఆ సందర్భంలో చెప్పేదే ఈ సామెత. ==కడుపు నిండితే గారెలు వగరు == ==కడుపులో లేనిది కౌగలించుకుంటే వస్తుందా?== ఈ సామెత పైపై ప్రేమలు ప్రదర్శించే వారికి వర్తిస్తుంది. మనసులో ఎలాంటి ప్రేమ లేకపోయినా ప్రజల మెప్పు కోసం బాధల్లో ఉన్నవారిని కౌగిలించుకున్నంత మాత్రాన వారికి సాంత్వన చేకూరదు. లేని ప్రేమలు ప్రదర్శించవద్దని దీని అర్థం. ==కడుపు చించుకుంటే కాళ్ళ మీద పడుతుంది== కడుపును నిజంగా చించుకున్నట్లయితే, పడేదేదయినా మన కాళ్ళ మీదే కదా! నష్టం మనకే కదా. ఈ విషయాన్నే, మనకే నష్టం కలిగించే నిజాన్ని ఇతరులకు తెలియచేసే సందర్భంలో ఈ సామెత ద్వారా చెప్పుచున్నారు. ==కడుపు నొప్పికి కంట్లో [[కలికం]] పెట్టినట్లు == ==కడుపున పుట్టిన బిడ్డ - కొంగున కట్టిన రూక ఆదుకుంటాయి == ==కడుపు నిండిన బేరాలు - కడుపు నిండిన మాటలు == ==కడుపులో ఎట్లా వుంటే కాపురమట్లా వుంటుంది == ==కడుపులో [[చల్ల]] కదలకుండా == ఏమాత్రం కష్టం చేయకుండా..... అని అర్థము. ==కడుపులోని మంట కానరాని మంట== కడుపులో మంట కనబడదు/ ==కడుపులో లేని ప్రేమ కౌగిలించుకుంటే వస్తుందా? == ==కడుపులో లేని శాంతి కౌగిలింతలో దొరుకుతుందా? == ==కడుపు వస్తే కనే తీరాలి == ==కడుపే [[కైలాసం]] - యిల్లే వైకుంఠం == తిండి ద్యాస ఎక్కువ వున్నవారినుద్దేశించి చెప్పినది ఈ సామెత. == కణత తలగడ కాదు. కల నిజం కాదు== కలలు నిజమవుతాయని నమ్మేవారి నుద్దేశించి చెప్పినది ఈ సామెత. ==కతికితే అతకదు == ==కత్తిమీద [[సాము]] చేసినట్లు== కత్తిమీద సాము చేస్తే తెగుతుంది. ప్రమాధకరమైన పనిచేస్తున్నవారినుద్దేశించి చెప్పే సామెత ఇది ==కత్తి తలగడకాదు - కల నిజం కాదు == ==కత్తిపోటు తప్పినా కలం పోటు తప్పదు == ==కత్తిమీద సాము == చాల ప్రమాధకరమైన పని అర్థము, ==కత్తు కలిస్తే పొత్తు నిలుస్తుంది == ==కత్తెరలో వాన కనకపు పంట == ఇది వ్యవసాయ ధారుల సామెత. కత్తెర కార్తె పంటలు వేయడానికి చాల మంచి అధను అని దీని అర్థము. ==కథ అడ్డం తిరిగింది == ==కథ కంచికీ - మన మింటికీ == ==కదిపితే [[కందిరీగ]]ల తుట్టె == ==కదిలిస్తే కంపు == ==కదిలిస్తే [[గచ్చపొద]] == ==కథకు కాళ్ళు లేవు - ముంతకు చెవులు లేవు == ==కని గ్రుడ్డి, విని చెవుడు == ==కనిపెంచిననాడు కొడుకులుగానీ, కోడళ్ళు వచ్చాక కొడుకులా? == == కనులు మూడు గలవు కాడు [[త్రినేత్రుండు]]== కొబ్బరి కాయ (కొబ్బరికాయకు మూడు కన్నులుంటాయి... ) ==కనుమునాడు కాకి అయినా కదలదు == ==కనుమునాడు కాకి గూడా మునుగుతుంది == కనుమ పండగనాడు అందరూ స్నానం చేయాలని చెప్పే సామెత ఇది. ==కనుమునాడు [[మినుము]] కొరకాలి == ==కన్నతల్లికి కడుపుకు పెడితే, పినతల్లికి పిర్రకాలిందట == ==కన్నతల్లికైనా మరుగుండాలి == ==కన్నమ్మకే పొగరు - ఉన్నమ్మకే పొగరు == ==కన్నామేగానీ, కడుపులో పెట్టుకుంటామా? == == కన్ను పోయేంత కాటుక పెట్టదన్నట్లు... == కన్నుబోయేటంతటి [[కాటుక]] అనవసరమన్నట్టు. అతి ఎప్పుడు అనర్థమే అని. ఎప్పుడైనా, ఎక్కడైనా ఎంత వరకు ఉండాలో అంత వరకు ఉంటేనే క్షేమదాయకమని ఈ సామెత అర్థం. ==కన్నామేగానీ, కడుపులో పెట్టుకుంటామా? == ==కన్ను ఎరుగకున్న కడుపు ఎరుగుతుంది == ==కన్ను గుడ్డిదయితే కడుపు గుడ్డిదా? == ==కన్ను చూచి కాటుక - పిర్ర చూచి పీట == ==కన్ను చూచిన దానిని నమ్ము - చెవి విన్నదానిని నమ్ము == చెప్పుడు మాటలు విని చెడిపోవద్దని హెచ్చరించే సామెత ఇది. ==కన్నె నిచ్చినవాణ్నీ, కన్ను యిచ్చినవాణ్నీ కడవరకూ మరువరాదు == ==కన్నూ మనదే - వేలూ మనదే అని పొడుచుకుంటామా?== == కన్నెర్రపడ్డా మిన్నెర్రపడ్డా కురవక తప్పదు== ==కన్యలో చల్లితే ఊదుకుని తినటానికయినా ఉండవు == కన్యా రాసిలో పంట పెడితే ఫలితముండని తెలియ జెప్పే సామెత ఇది. ==కన్నొకటి లేదు గానీ కాంతుడు కాడా? == ==కపటము బయట దేవుడు - ఇంట్లో దయ్యము == ==కప్పకాటు - బాపనపోటు లేవు == ==కప్పలు కూస్తే వర్షం పడుతుంది == ఇది వ్యవసాయధారుల సామెత. కప్పలు అరిస్తే వర్షం వస్తుందని రైతుల నమ్మిక. ==కప్పి పెట్టుకుంటే కంపు కొట్టదా? == ==కమ్మ అండ గాదు - తుమ్మ నీడ కాదు == ==కమ్మకు వరస లేదు - కప్పకు తోక లేదు == ==కమ్మగుట్టు గడప దాటదు == ఇది కులాల గురించి చెప్పిన సామెత. కమ్మవారి ఇండ్లలోని విషయాలు బయటకు తెలియవు అని దీని అర్థం. ==కమ్మని రోగాలూ, తియ్యని మందులూ వుంటాయా == ==కమ్మనీ, తుమ్మనీ నమ్మరాదు == ==కమ్మరి వీధిలో సూదులమ్మినట్లు == కమ్మరి అంటే ఇనుప వస్తువులను తయారు లేదా సరి చేసేవాడు. ఇంగ్లీషులో blacksmith అంటారు. కమ్మరులు నివాసముండే చోట సూదులు ( ఇనపవేగా ఇవి కూడా) అమ్మబోవటం తెలివితక్కువ పని. ఇంగ్లీషులో ఇలాంటి సామెత ఒకటున్నది. 'Carrying coal to NewCastle' అని. అంటే న్యూకాజిల్ అనే ఊరికి బొగ్గు మోసుకు పోయినట్టు అని. ఇంగ్లండులో న్యూకాజిల్ అనేది బొగ్గు గనులకు ప్రసిద్ధి. ==కయ్యానికైనా, వియ్యానికైనా సమవుజ్జీ కావాలి == ==[[కరక్కాయ]] - కన్నతల్లి == కరక్కాయ ఆయుర్వేధంలో వాడే ఒక దినుసు కాయ. ఇది వంటికి చాల మంచి చేస్తుంది. ఎలాగంటే తల్లి లాగ అని దీని అర్థము. ==కరణం, కాపూ నా ప్రక్కనుంటే కొట్టరా మొగుడా ఎట్లా కొడతావో చూస్తా అందట == ==కరణంతో కంటు కాటికి పోయినా తప్పదు== ==కరణం సాధువూ కాడు - కాకి తెలుపూ కాదు == కరణము ఏనాటికి మంచి వాడు కాడు. తెల్లని కాకి ఎలా వుండదో మంచి కరణం కూడా వుండడని దీని అర్థం. ==కరణానికీ కాపుకీ జత - ఉలికీ గూటానికీ జత == ==కరణానికి తిట్టు దోషం - చాకలికి ముట్టు దోషం లేదు == కరణం చేసే మోసపు పనులకు అతని ఇలాక లోని ప్రజలందరు తిడుతారు. చాకలి అన్నిరకాల బట్టలను ఉతుకు తాడు. అలా..... కరణానికి తిట్టు దోషం, చాకలికి ముట్టు దోషం వుండదని అర్థం. ==కరణాన్ని, కంసాలిని కాటికి పోయినా నమ్మరాదు== ఇది కులాలకు సంబంధించిన సామెత. కరణం ఎప్పుడు ఒకరికొకరికి తగాదాలు పెట్టుతుంటాడు. అదే విధంగా కంసాలి అనగా బంగారపు పని చేసే వాడు..... ఇతడు తన తల్లి తాళిబొట్టులోనుండి కూడా కొంత బంగారాన్ని తస్కరిస్తాడని నానుడి. ఈవిధంగా ఈ సామెత పుట్టింది. ==కరణాలూ కాపులూ ఏకమయితే కాకులు కూడా ఎగురలేవు == కరణము, కాపు (మునసబు) వీరిద్దరు గ్రామ పెద్దలు. వీరిద్దరు కలిస్తే ఏమైనా చేయగలరిని దీనర్థం. ==కరతలామలకము== కరతల (అరచేతిలోని) ఆమలకము (ఉసిరికాయ) వలె. స్పష్టముగనున్నదని భావము. కరస్థబిల్వన్యాయము : నిశ్శేపోపనిషత్సార స్తదేత దితి సాంప్రథమ్‌, ఉక్త్వా విష్క్రియతే సాక్షా త్కరవిన్యస్తబిల్వవత్‌ ==కరవమంటే కప్పకి కోపం, విడవమంటే పాముకి కోపం== ఒక కప్పని పాము నోటిలో కరుచుకోని ఉన్నదంట అటువంటి సమయంలో అటుగా వెళ్తున్న దానయ్యని తీర్పు అడిగినాయంట పామేమో తినాలి అదే న్యాయం, ఇది నా ఆహారం అని అన్నదంట! కప్పేమో నేను బలహీనుడిని, మైనారిటీ వాడిని నన్ను కాపాడాలి రాజ్యాంగం ప్రకారం అన్నదంట! దానయ్యకేమి చెప్పాలో అర్థం కాలేదంట, అందుకే అతను ఉన్న స్థితిలో ఎవరు ఉన్నా ఇలా అంటారు "కరవమంటే కప్పకి కోపం, విడవమంటే పాముకి కోపం" ==కరువుకాలంలో ఒల్లనివాడు పంటకాలంలో పంపమని వచ్చాడట == ==కరువుకు గ్రహణాలు మెండు == ==[[కరివేపాకు]] కోసేవాడే వాడినట్లు == ==కరువుకు దాసరులైతే పదాలెక్కడ వస్తాయి? == ==కరువునాటి కష్టాలుండవు గానీ కష్టాలనాటి మాటలుంటాయి == ==కరువులో అధికమాసం అన్నట్లు == ==కరువు మానుప పంట - మిడతల మానప పంట == ==కరువులో అరువు అన్నట్లు == ==కరువులో కవల పిల్లలు == ==కర్రలేని వాడిని గొర్రె కూడా కరుస్తుంది== పరిస్థితులు అనుకూలముగా లేనపుడు, ఎన్నడూ కూడా జరగని విచిత్ర పరిస్థితులను ఎదురుకోవాల్సి ఉంటుంది. ఈ విషయాన్నే, చేతిలో కర్ర లేని కాపరికి సాధు జంతువయిన గొర్రె కూడా కరుస్తుంది, అన్న నిత్యజీవిత సత్యము ద్వారా ఈ సామెత వివరిస్తోంది. ==కర్ర విరగకుండా - పాము చావకుండా== ఎటూ తేలని వ్యవహారము గురించి చెప్పినది ఈ సామెత. ==కర్రు అరిగితేనే కాపు బ్రతుకు== ==కర్మకి అంతం లేదు== ==కర్కాటకం చిందిస్తే కాటకముండదు== ==కర్కాటకం కురిస్తే కాడిమోకు తడవదు == ==కర్మ ఛండాలుని కంటే - జాతి ఛండాలుడు మేలు == ==కర్ణుడు లేని భారతం - శొంఠి లేని కషాయం ఒక్కటే == ==కర్ణునితో భారతం సరి - కార్తీకంతో వానలు సరి == ==కలకాలం ఆపదలు కాపురముంటాయా?== ==కలకాలపు దొంగ ఒకరోజు దొరుకుతాడు == ==కల్పవృక్షాన్ని కాఫీపొడి అడిగినట్లు == ==కలిగినింటి బిడ్డ కాకరకాయ పైకి కనపడవు== కాకరతీగకు కాసే కాయలు ఆకులు దట్టంగా ఉండటం వల్ల ఆకు మాటున ఉండి పైకి వెంటనే కనిపించవు. అలాగే ధనవంతుల ఇంట పుట్టిన బిడ్డ సామాన్య ప్రజల బిడ్డలాగా వీధుల్లో అంత తొందరగా కనిపించడు. ==కలల అలజడి కవ్వింతల రాజ్యం అన్నట్లు== ==కలలో జరిగింది ఇలలో జరగదు == ==కలలో భోగం కలతోటే సరి == ==కలవారింటి ఆడపడుచుకు కాకరకాయ కానరాదు == ==కల్ల పసిడికి కాంతి మెండు == ==కలిగినదంతా కడుపు కోసమే - ఎంత పెంచినా కాటి కోసమే == ==కలిగిన వారికి అందరూ చుట్టాలే == ==కలిగినమ్మ గాదె తీసేటప్పటికి లేనమ్మ ప్రాణం పోయిందట == ==కలిగినమ్మ రంకు - కాషాయ బొంకు ఒక్కటే == ==కలిపి కొట్టరా కావేటి రంగా! == ==కలిమి ఉన్నంత సేపే బలగము == ==కలిమికి పొంగరాదు - లేమికి క్రుంగరాదు == ==కలిమి గలవాడే కులము గలవాడు == ==కలిమిగల లోభికన్నా పేద మేలు == ==కలిమిలేములు కావడి కుండలు== కష్టలు ఎల్లకాలముండవని చెప్పడానికి ఈ సామెతను ఉపయోగిస్తారు. ==కలిసొచ్చే కాలానికి కుందేలు వంటింట్లోకి వస్తుంది == ==కలిసొచ్చే కాలానికి నడిచొచ్చే పిల్లలు == ==కల్ల పసిడికి కాంతి మెండు== నకిలి బంగారానికి మెరుగు ఎక్కువని అర్థం. ==కలసి ఉంటే కలదు సుఖం== కలిసిమెలిసి వుంటే వారికి సుఖం వుంటుంది. విడిపోతే కష్టాలు తప్పవు. అలా పుట్టింది ఈ సామెత. ఇలాంటిదే మరో సామెత; 'ఐకమత్యమే మహా బలం' ==కలిసొచ్చే కాలం వస్తే నడిచొచ్చే కొడుకు పుడతాడు== పుట్టుకతోనే ఏ బిడ్డా నడవలేడు. కానీ ఈ సామెతను (కాలం కలిసివస్తే నడిచివచ్చే కొడుకు పుడతాడు) అనుకోనిరీతిలో సహాయం కలిసివచ్చే సందర్భములో ఉదహరిస్తారు. అనగా కష్టకాలములో అందిన ఆశించని సహాయము, నడచి వచ్చే కొడుకు యొక్క పుట్టుకతో సమానము అని పోల్చుచున్నారు. ==కలుపు తీయని మడి - దేవుడు లేని గుడి== ==కలుపు తీయనివారికి కసువే మిగుల్తుంది == == కల్లు త్రాగిన కోతిలా== అసలే అది కోతి, అది చేసే పనులు అల్లరి చిల్లరగా వుంటాయి. అలాంటిది కల్లు తాగితే ఇక దానిని ఆపడం ఎవరి తరం కాదు. ఈసామెతను ఇంకొంత పొడిగించి ఇలా కూడా అంటుంటారు. ''అసలే కోతి.... కల్లు తాగింది.... దాన్ని తేలు కుట్టింది,,, పైగా నిప్పు తొక్కింది;; అతిగా ఆగడం చేసె వాళ్లకు ఈ సామెత వర్తిస్తుంది.'' ==కలిగిన వానికి అందరూ చుట్టాలె== ఇది లోక సహజం: ధనవంతుని అందరు చుట్టాలే. అందుకే సుమతీ శతక కారుడన్నాడు:... ''ఎప్పుడు సంపద కలిగిన అప్పుడు బందువులు వత్తురు'' అని ==కల్యాణానికి ఒకరు వొస్తే కన్నం వేయటానికి ఇంకొకరొస్తారు== ==కళ్ళలో నీటిని తుడవగలంగానీ కడుపులో బాధ తుడవలేం== ==కళ్ళు ఆర్పే అమ్మ ఇళ్ళు ఆర్పుతుంది== ==కళ్ళు ఉంటేనే కాటుక== ==కళ్ళు కళ్ళు సై అంటే కౌగిళ్ళే మల్లెపందిరి అన్నట్లు == ==కళ్ళు కావాలంటాయి కడుపు వద్దంటుంది== ఆశకొద్దీ ఎక్కువ పదార్థాలు వడ్డించుకున్నా తినలేకపోటం. ఆకలితో వున్నప్పుడు ఎంతో తినాలని ఆశ పడతారు. తీరా తినడానికి కూర్చున్నాక తన కడుపు పట్టినంత మాత్రమే తినగలరు. ఆ వుద్దేశముతో చెప్పినదే ఈ సామెత. ==కళ్లు పెద్దవి కడుపు చిన్నది== ఎక్కువ ఆశపడి తక్కువ ఫలితం పొందటం. కంటికి కనిపించిందంతా సొంతం కాదు. ==కళ్ళు కావాలంటాయి - కడుపు వద్దంటుంది== ==కళ్ళు నెత్తి కొచ్చినట్లు== ==కళ్ళు పెద్దవి - కడుపు చిన్నది== ==కళ్ళుపోయిన తర్వాత సూర్యనమస్కారాలు చేసినట్లు== ==కళ్ళెం - పళ్ళెం పెద్దవిగా ఉండాలి == ==కయ్యానికైనా వియ్యానికైనా సమ ఉజ్జీ వుండాలంటారు. == ఏపని చేయడానికైనా తనకు సమానమైన వాడిని ఎంచు కోవాలని ==కవికీ - కంసాలికీ సీసం తేలిక == ==కవితకు మెప్పు - కాంతకు కొప్పు అందం == ==కవ్వింతల అల్లరికి కౌగిలింతల ఖైదు == ==కసవులో పనసకాయ తరగినట్టు== చెడు పనులకు, దుర్మార్గాలకు అవకాశం ఇవ్వటం. పనస కాయను కసవున్నచోట తరిగితే దుమ్మూధూళి అంటుకొని అది తినటానికి పనికిరాకుండా పోతుంది. ==కసిపోనమ్మ మసి పూసుకున్నదట == ==కష్టపడి ఇల్లు కట్టి, కల్లుతాగి తగలబెట్టినట్లు == ==కష్టపడి సుఖపడమన్నారు == ==కష్ట సంపాదన - యిష్ట భోజనం == ==కష్టాలు కలకాలం కాపురం ఉండవు == ==కష్టే ఫలి== కష్టంచేయ కుండా ఎవరికి ఫలితము దక్కదు. వూరక సంపదలు కలుగవు కష్టపడితేనె ఫలితముంటుందని చెప్పేదే ఈ సామెత అర్థం. ==కాకి అరిస్తే చుట్టాలు వస్తారు == ==కాకి పిల్ల కాకికి ముద్దు== తల్లికి బిడ్డ ఎల్లప్పుడూ ముద్దే అని దీని అర్ధం. నల్లగా లేదా అంద విహీనంగా ఉన్న బిడ్డను ఎదుటి వారు చిన్నచూపు చూసినా ఆ తల్లికి మాత్రం బిడ్డ ముద్దుగానే ఉంటుంది. అందుకే ఎదిటి వారికి ఆ తల్లీ బిడ్డల ముద్దుముచ్చట్లు కాకి పిల్ల కాకికి ముద్దు లా అనిపిస్తాయి ==కాకి గూటిలో కోయిల పిల్లలాగా == ==కాకి ముక్కుకు దొండ పండు== సమంగా లేని జంటను ఇలా అంటారు. ==కాకి అరిస్తే భయపడి పక్కింటాయన్ని కౌగలించుకున్నదట == ==కాకులను కొట్టి గద్దలకు వేయడం== ఫలితం లేని పనిచేసి నప్పుడు ఈ మాటను వాడుతారు. ''నీపని ఎలా వుందంటే కాకులను కొట్టి గద్దల కేసి నట్టుంది.'' ==కాకున్నది కాక మానదు == ==కాకుల మధ్య కోయిల లాగా == ==కాకై కలకాలం మన్నేకంటే - హంసై ఆరునెలలున్నా చాలు == ==కాగల కార్యం గంధర్వులే తీర్చారు== ఇది మహాభారతంలోని ఓ ఘట్టం నుండి వచ్చింది. పాడవులు అరణ్యవాసం చేస్తూ ఉండగా, వారికి తమ గొప్పదనం చూపించి అవమానించటానికి దుర్యోధనుడు తదితరులు ఘోషయాత్ర పేరిట వారున్న అరణ్య ప్రాంతానికి వస్తూ ఉండగా, గంధర్వ రాజు వారిని ఎదిరించి, యుద్ధం చేసి, ఓడించి, తన రథంలో కట్టిపడేసి తీసుకొనివెళ్ళిపోతాడు. ఈ హడావిడిలో, దుర్యోధనుడి అనుచరుడు ఒకడు తప్పించుకొని, పాండవులను శరణుజొచ్చి, తమ రాజును కాపాడమని కోరతాడు. గంధర్వుల చేతిలో పరాజయం పాలయిన దుర్యోధనుడి భంగపాటును పాండవులు చర్చించుకునే సందర్భంలో, భీముడు అన్న మాటలివి. అనగా మనం ఏదైనా కార్యాన్ని తలపెట్టినపుడు అనుకోకుండా అది మరో విధంగా లేదా మరొకరిచే విజయవంతంగా పూర్తిచేయబడటం. ==కాచె చెట్టుకే రాళ్ల దెబ్బలు. == కాయలు కాచే చెట్టుకు రాళ్లు కొట్టి కాయలను రాల్చు కుంటారు పిల్లలు. కాయలు కాయని చెట్టుకు కాయలు లేవు... రాళ్ల దెబ్బలు వుండవు. అదే విదంగా ఇంకో సామెత కూడా ఉంది. 'దున్నే ఎద్దునే పొడుస్తారు' ఆ విధంగా పుట్టినదే ఈ సామెతకాటికి కాళ్ళు చాచినా కుటిలత్వం పోలే ==కాటికి కాళ్ళు చాచినా కుటిలత్వం పోలేదు == ==కాటికి పోయినా కరణాన్ని నమ్మరాదు == ==కాటికి పోయినా కాసు తప్పదు== ==కాటిదగ్గర మాటలు కూటి దగ్గర వుండవు== ==కాటుక కళ్ళ వాడూ - కళ్ళార్పు వాడూ కొంపలు ముంచుతారు == ==కాడిక్రిందకు వచ్చిన గొడ్డు - చేతికంది వచ్చిన బిడ్డ == ==కాడిని మోసేవాడికి తెలుస్తుంది బరువు == ==కాని కాలానికి కర్రే పామై కరుస్తుంది== ==కాని కూడు తిన్నా కడుపు నిండాలి == ==కాని పనికి కష్టం మొండు== ==కానీకి కొబ్బరికాయ యిస్తారని కాశీదాకా పోయినట్లు == == కాపురం చేసే కళ కాళ్ళ పారాణి దగ్గరే తెలుస్తుంది== పచ్చగా కాపురం చేయాలని వచ్చిన పెళ్ళి కూతురు అతి జాగ్రత్తగా అందంగా కాళ్లకు పారయణం పెట్టుకొని వస్తుంది. ఇష్టంలేని పెళ్ళికూతురు ఏదో మొక్కుబడిగా పారాణి పెట్టుకొని వస్తుంది. ఆ విషయం గ్రహించిన పెద్దలు ఈ సామెతను చెప్తారు. ==కాపు - కరణం ఏకమయితే నీళ్ళు కూడా దొరకవు == ==కాపుకు విశ్వాసం లేదు - కందికి చమురు లేదు == ==కాపు బీదైతే కళ్ళం బీద == ==కాపురం గుట్టు - రోగం రట్టు == ==కాపురం చేసే కళ కాలు త్రొక్కేవేళే తెలుస్తుంది == ==కాపుల కష్టం - భూపుల సంపద == ==కాపుల చదువులు కాసుల నష్టం - బాపల సేద్యం భత్యం నష్టం == ==కాపుల జాతకాలు కరణాల కెరుక == ==కామానికి సిగ్గూ లజ్జా లేవు == ==కామానికి కండ్లు లేవు == ==కామి గాక మోక్షగామి కాలేడు == ==కాముని పట్నంలో కౌగిలి కట్నాలన్నట్లు == ==కామెర్ల రోగికి లోకమంతా పచ్చగా కనబడుతుంది. == దొంగోనికి అందరు దొంగల్లాగా.... మంచోనికి అందరు మంచి వారుగా కనబడతారు. అలా పుట్టిందే ఈ సామెత. ==కాయని కడుపూ - కాయని చెట్టూ == ==కాయలో పత్తి కాయలో ఉండగానే సోమన్నకు ఆరుమూరలు నాకు పదిమూరలు అన్నట్లు == ==కార్చిచ్చుకు గాడ్పు తోడైనట్లు== కార్చిచ్చు అడవికి ఓ అనర్ధము, దానికి గాలి కూడా తోడైతే ఇక అంతా భస్మీపటలమే. ఒక కష్టానికి మరొకటి తోడైన సందర్భములో ఈ సామెతను ఉదహరిస్తారు. ==కారణం లేకుండా కార్యం పుట్టదు == ==కారాని కాలానికి రారాని పాట్లు == ==కారుచిచ్చుకు గాలి తోడైనట్లు == ==కార్యం అయ్యేదాకా తలవంచుకుంటే, కలకాలం తలెత్తుకు తిరగవచ్చు == ==కార్తీక మాసాన కడవలు కడిగే పొద్దుండదు == ==కార్తె ముందు ఉరిమినా, కార్యం ముందు వదరినా చెడుతాయి == ==కాలం గడిచి పోతుంది - మాట నిలిచిపోతుంది == ==కాలం తప్పిననాడు పై బట్టే పామై కరుస్తుంది == ==కాలం వచ్చి చిక్కింది గానీ లేడికి కాళ్ళు లేక కాదు == ==కాలమొక్కరీతిగా గడిపిన వాడే గడిచి బ్రతికిన వాడు == ==కాలికి చుట్టుకున్న పాము కరవక మానదు == ==కాలికి దూరమయితే కన్నుకు దూరమా? == ==కాలికి రాని చెప్పును కడగా వుంచమన్నారు == ==కాలికి వేస్తే మెడకు - మెడకు వేస్తే కాలికి == ==కాలికి బలపం కట్టుకు తిరిగినట్లు == ==కాలిది తీసి నెత్తికి రాచుకున్నట్లు== ==కాలు కాలిన పిల్లిలా== కాలు కాలిన పిల్లి ఒక చోట నిలవకుండా, అటూ ఇటూ తిరుగుతూ గంతులు వేయును. ఈ విషయమునే ఓ నిలకడలేని వ్యక్తిని ఉద్దేశించి వ్యంగ్యముగా ఈ సామెతను పలికెదరు. ==కాలూ, చెయ్యి ఉన్నంతకాలం కాలం గడుస్తుంది == ==కాలు జారితె తీసుకోవచ్చు.... నోరుజారితె తీసుకోలేరు== నోరు జారడమంటే ఒక మాట అనడము. మాట బయటకు వచ్చిందంటే అది ఎవరో ఒకరు వింటారు. దాన్ని వెనక్కి తీసుకోలేము అనగా ఆమాట అనలేదు అని అనలేరు. అని అర్థము ==కాలం కలిసి రాకపోతే కర్రే పామవుతుంది== కాలం కలిసి రాకపోతే ఏ పని చేపట్టినా అది పూర్తి కాదు సరికదా వ్యతిరేక ఫలం వస్తుంది కర్రే పామై కరిచినంత విచిత్రంగా! ==కాలు తడవకుండా సముద్రం దాటొచ్చుగానీ కన్ను తడవకుండా జీవితం దాటలేం == ==కాలంకలిసిరాకపోతే తాడే పామై కరుస్తుంది== ఏపని కావాలన్నా శ్రమతో పాటు కాలంకూడ కలిసి రావాలనే చేప్పే సందర్భంలో ఈ సామెతను వాడుతారు. ==కాలం కలిసి వస్తే ఏట్లో వేసినా ఎదురు వస్తుంది== ఇదే అర్థం చెప్పే మరో సామెత కలిసొచ్చే కాలం వస్తే నడిచొచ్చే కొడుకు పుడతాడు. ==కాలువ దాటలేని వాడు కడలి దాట గలడా== (ఉట్టికెక్కలేనమ్మ స్వర్గాని కెక్కగలదా..... అలాంటిదే ఈ సామెత కూడా) ==కాలు త్రొక్కిన వేళ - కంకణం కట్టినవేళ == ==కాలు నొచ్చినా, కన్ను నొచ్చినా చేసేవాళ్ళు కావాలి == ==కాలె కడుపుకు గంజే పానకం== ఆకలి రుచి ఎరుగదు అనే సామెత లాంటిదే ఈ సామెత కూడ. కడుపు ఆకలితో కాలుతుంటే ఏదైనా తిని ఆకలి తీర్చుకోవాలి అని అర్థం. ==కాలే గుడిసెకు పీకే వాసమే లాభం == == కాళ్లకు రాచుకుంటే కళ్లకు చలువ== వేడిచేసినప్పుడు కళ్ళమంటలు, ఒళ్ళు నొప్పులు లాంటి బాధలు కలుగుతుంటాయి. ఆముదాన్ని అరికాళ్లకు మర్దన చేస్తే ఆ వేడి తగ్గి కళ్లమంటలు పోయి చల్లగా హాయిగా ఉంటుంది. అరికాలిలో శరీరానికి సంబంధించిన నాడీమండలం కేంద్రీకృతం అయి ఉంటుంది. ఆముదం మర్దించినందువల్ల నాడీ మండలం ద్వారా నాడులు చల్లబడి దాని ద్వారా వేడి తగ్గుతుందని చిట్కా వైద్యం ఈ సామెత. == కావడి వంకరైనా గమ్యం చేరడం ముఖ్యం== ==కావలసినవన్నీ తాకట్టు పెడతా స్వంతం చేసుకుంటావా అందిట == ==కాళ్ళ తంతే పెరిగేది పుచ్చకాయ - కుళ్ళేది గుమ్మడి కాయ == ==కాళ్ళ దగ్గరకు వచ్చిన బేరం కాశీకి వెళ్ళినా దొరకదు == ==కాళిదాసు కవిత్వం కొంత - నా పైత్యం కొంత అన్నట్లు == ==కాశీకి పోయి కొంగ పియ్య తెచ్చినట్లు == ==కాశీకి పోయినవాడూ - కాటికి పోయినవాడూ ఒక్కటే == ఒకప్పుడు... యాత్రలు చేయడానికి ఇప్పుడున్నన్ని ప్రయాంణ సాధనాలు లేవు. యాత్రీకులు ఎడ్లబండ్లమీదను, కాలి నడకనో తీర్థ యాత్రలకు వెళ్ళేవారు. తెలుగు రాష్ట్రానికి [[కాసి]] చాల దూరం. కనుక కాశీకి వెళ్ళడానికి కొన్ని నెలలు పట్టేది. కనుక ఆ వెళ్ళిన వారు తిరిగి రావచ్చును, లేదా అక్కడే మరణించ వచ్చు. పైగా కాసీలో మరణిస్తే పుణ్యమని ప్రజల నమ్మిక. ఆ విధంగా పుట్టినది ఈ జాతీయము. ==కాశీకి పోయినా కర్మ తప్పదు == ==కాసిలో దొంగతనం చెయ్యడానికి ఇక్కడి నుండే వొంగొని వెళ్లాడట== ==కాసుకు గతిలేదుకానీ... నూటికి ఫరవాలేదన్నట్లు== మింగ మెతుకు లేదు మీసాలకి సంపెంగ నూనె లాగా కొంతమంది చేతిలో ఏ కొద్దిపాటి ధనం లేకపోయినా గొప్పలు చెప్పుకుంటూ బ్రతుకుతుంటారు. అలాగే ఆదాయానికి ఎటువంటి అవకాశం, వనరులూ లేకపోయినా ముందుచూపు లేకుండా స్థాయికి మించిన అప్పులు చేస్తుంటారు. దగ్గర కనీసం నామమాత్రంగా ధనం లేకపోయినా ఎంతెంతో సంపద ఉన్నట్లు ఆడంబరంగా పలికే పద్ధతి మంచిది కాదని ఈ సామెత. ==కాసుకు కాలెత్తేదానికి కాశీ ఎందుకు? == ==కాసుకు గతి లేదు గానీ కోటికి కొంగు పట్టాడట == ==కాసులుగలమ్మ కట్టా విప్పా - వేషంకలమ్మ విడవా మడవా == ==కాసులు గలవాడే రాజు == ==కాస్త ఓడంటే అంతా ఓడినట్లు== ==కాషాయంపైన, కషాయంలోపల వుంటే ప్రయోజనం లేదు == ==కాంతా కనకాలే కయ్యాలకి మూలాలు == ==కాసే చెట్టుకే రాళ్ల దెబ్బలు== ఇతరులకై కాయలు కాసే చెట్టు ఆ కాయలు తినాలనుకునే వారిచేతనే రాళ్ళదెబ్బలు తింటుంది. అంటే, పరోపకారి అయినా కష్టాలపాలు అవుతోంది. అలానే, మెత్తనివాళ్ళనే లోకులు వారి మంచితనం ఆసరాతో మోసగిస్తారు. ఈ విషయాన్నే ఈ సామెత తెలియజేస్తోంది. ==కావడి వంకరైనా గమ్యం చేరడం ముఖ్యం== ==కాంతా కనకాలే కయ్యాలకి మూలాలు == ==క్రింద పడ్డావేమంటే?.... మీసాలకు మట్టి అంట లేదుగా అన్నాట్ట== తాను చేసిన చెడుపనిని కూడా సమర్థించుకునే వారి గురించి ఈ సామెతను ఉటంకిస్తారు ==క్రింద పడ్డా నాదే పైచేయి అన్నాడట== ఓటమిని అంగీకరించని వితండ వాధుల నుద్దేశించి చెప్పినదీ ఈ సామెత ==కింద పెట్టిన పంటలుండవు - పైన పెట్టిన వానలుండవు == ==కిష్కింధాపుర అగ్రహారీకులు లాగా == ==కీడెంచి మేలెంచవలె == ==కీలెరిగి వాత పెట్టాల== ఏ పనైనా సమయం చూసి అనుకూలమై నప్పుడే చేయాలని ఈ సామెత అంతరార్థం. ==కుంచమంత కూతురుంటే మంచంలోనే కూడు == == 'కురూపీ, కురూపీ ఎందుకు పుట్టేవే?' అంటే 'స్వరూపాలెంచటానికి అందిట. == ==కుంచెడు గింజల కూలికి పోతే.. తూమెడు గింజలు దూడమేసినట్లు== వెనకటికి ఎవరో కుంచెడు తిండి గింజల కోసము కూలికెళితే, ఇంట్లోని తూమెడు గింజల్ని దూడ మేసిందిట. అనగా, సంపాదించిన దాని కన్నా ఎక్కువ పోగొట్టుకున్నదనమాట. ఈ సామెతను ఈ విధమయిన సందర్భములో వాడెదరు. ==కుంటికులాసం ఇంటికి మోసం == ==కుంటి గాడిదకు జారిందే సాకు == ==కుంటివాడి తిప్పలు కుంటివాడివి - గూనివాడి తిప్పలు గూనివాడివి == ఎవరి తిప్పలు వారికుంటాయి అని ఈ సామెతకు అర్థము. ==కుంటి సాకులు - కొంటె మాటలు == ==కుంటి వాడయినా ఇంటి వాడే మేలు == ==కుండ ఎప్పుడు వేరో కుదురూ అప్పుడే వేరు == ==కుండల దుమ్ము రోకళ్ళతో దులిపినట్లు == ==కుండలో కూడు కుండలోనుండవలె, పిల్లలు చూడ గుండులవలెనుండవలె== కుండలో కూడు కుండలోనే ఉండాలి, బిడ్డలు మాత్రం దుడ్డుల్లాగా ఉండాలి ఇంట్లో వున్న తిండి గింజలు ఖర్చు కాకుండా అనగా అన్నం వండకుండానే పిల్లలు మాత్రం లావుగా తయారు కావలని కోరుకోవడం లాంటి వారిని గురించి ఈ సామెత వాడతారు. ==కుండలు మూయను మూకుళ్ళున్నాయి కానీ - నోళ్ళను మూయ మూకుళ్ళు లేవు== ==కుండలు, చాటలు లేవని వండుకుతినటం మానుతామా?== ==కుండలో కూడు కుండలో వుండాలి - బిడ్డలు గుండ్రాయిల్లాగా వుండాలి== ==కుండల్లో గుర్రాలు తోలినట్లు== ==కుండ వేరయితే కులం వేరా?== ==కుందేటి కొమ్ము సాధించినట్లు == ==కుక్క కాటుకి చెప్పు దెబ్బ== కుక్క ఎవర్నైనా కరచినప్పుడు దాన్ని చెప్పుతో కొడితే, అది చేసిన తప్పుకు శిక్షించినట్టు అవుతుంది. అదే విధంగా ఎవరైనా తప్పు చేసినప్పుడు ఆ తప్పుకు తగ్గ ఫలితం వెంటనే అనుభవిస్తే ఈ సామెతను వాడుతారు. ==కుక్క కి చెప్పు తీపి తెలుసు కానీ... చెరకు తీపి తెలుస్తుందా== కుక్క సహజ స్వభావము తోలును తినటము. కానీ, అదే కుక్కకు చెరకు గడ ఇచ్చిననూ అది అయిష్టతచే రుచిచూడదు. కావున ఇక్కడ చెరకుగడ అన్నది కుక్కకు అపాత్రదానము. ఈ విషయమునే ఈ సామెత తెలుపుచున్నది. (వేమన పద్య పాదము: చెప్పుతినెడి కుక్క చెరకు తీపెరుగునా.. విశ్వదాబి రామ వినుర వేమా) ==కుక్కకు ఏ వేషం వేసినా మొరగక మానదు == ==కుక్క తెచ్చేవన్నీ గొద్దెలే == ==కుక్క తోక చక్కనౌతుందా? == ==కుక్క తోక పట్టి గోదారి దాటాలనుకొన్నట్లు== అసమర్ధుల సహాయం మీద ఆధార పడకూడదని దీని భావం. కుక్కకి ఈదే సామర్ధ్యం తక్కువ. ఆ కుక్క తోకను పట్టుకుని గోదావరిని దాటాలనుకోవటం అసమర్ధుని సహాయంతో మహా కార్యాన్ని సాధించాలనుకోవటంలాంటిదే అని చెప్పడమే ఈ సామెత ఉద్దేశం. ==కుక్క తోక పట్టుకుని గోదావరి ఈదినట్లు == ==కుక్కను తెచ్చి అందలంలో కూర్చోపెడితే కుచ్చులన్నీ తెగ కొరికిందట == ==కుక్కను ముద్దు చేస్తే మూతంతా నాకుతుంది == ==కుక్క బ్రతుకు - నక్క చావు == ==కుక్క బుద్ధి దాలిగుంటలో వున్నంతసేపే == ==కుక్క ముట్టిన కుండ == ==కుక్కలూ కుక్కలూ కాట్లాడుకుని కూటిలో దుమ్ము పోసుకుంటాయి == ==కుక్కలు చింపిన విస్తరిలాగా == ==కుక్క వస్తే రాయి దొరకదు..... రాయి దొరికితే కుక్కరాదు. == అన్ని వసతులు ఒక్కసారి ఒనగూరవని తెలియ జెప్పేదే ఈ సామెత ==కుక్కతోక వంకరన్నట్లు... !== కుక్క తోక మనం నిటారుగా ఉంచడానికి ఎంత ప్రయత్నించినా అది మరలా వంగి పోతుంది. అలాగే మూర్ఖుడికి మనం ఎంత చెప్పినా వాడి దారి వాడిదే! ==కుండల దుమ్ము రోకలితో దులిపినట్లు== కుండలకు పట్టిన దుమ్ము దులపడానికి మృధువైన బట్టలతో దులపాలి కానీ...... రోకలితో దులపరు.. అల దులిపితే అవి పగిలిపోతాయి. తెలివి లేని వారి చేసే పనులనుద్దేశించి ఈ సామెతను వాడుతారు. ==కుచేల సంతానంలాగా == ==కుట్టని రవిక చేతిలో వున్నా ఒకటే - ఏలని మొగుడు ఊరిలో వున్నా ఒకటే == ==కుట్టితే తేలు - కుట్టకుంటే కుమ్మరి పురుగు == ==కుట్టేవాడి కుడిచేతి క్రింద - చీదేవాడి ఎడమచేతి క్రింద ఉండరాదు == ==కుడవబోతూ రుచు లడిగినట్లు == ==కుడికాలు పెడితే కుల క్షయం - ఎడమకాలు పెడితే వంశ క్షయం == ==కుడిచేత్తో యిచ్చి, ఎడమచేత్తో తీసుకున్నట్లు == ==కుడిచేత్తో చేసే దానం ఎడమచేయికి తెలియరాదు == ==కుడితిలో పడ్డ ఎలుకలాగా == ==కుదువ సొమ్ముకు కొంత హాని == ==కుప్ప తగులపెట్టి.. పేలాలు ఏరుకుతిన్నట్లు... == ఈ సామెత ఒక అవివేకిని ఉద్దేశించి చెప్పబడింది. వెనకటికొకడు, ధాన్యాలు ఉన్న కుప్పను తగలబెట్టి, ఆ కాల్చటము వలన తయారయిన పేలాలు తింటూ కూర్చున్నాడట. కాలిన ధాన్యం విలువ పేలాల కంటే ఎన్నో రెట్లు విలువయినవి కదా. పేలాల కొరకు ధాన్యమును తగులబెట్టుట అవివేకము. ==కుమ్మరి పురుగుకు మన్ను అంటుతుందా? == ==కుమ్మరి వీధిలో కుండలమ్మినట్లు == ==కుమ్మరాయిలో ఇత్తడి ముంతలు ఏరినట్లు == ==కుమ్మరి వారి కోడలు ఆము దగ్గరైనా కన్పించదా? == ==కుర్రవాడి గూర్చి అడగండిగానీ చెవుల కమ్మల విషయం మాత్రం అడగొద్దు అన్నట్లు == ==కులం కన్నా గుణం ప్రధానం == ==కులం కొద్దీ గుణం == ==కులం చెడ్డా గుణం దక్కవలె == ==కులమింటి కోతి అయినా మేలు == ==కులుకులాడి సంతకు పోతె ఎక్కా దిగా సరిపోయిందట== ==కులం చెడ్డా సుఖం దక్కిందన్నాడట== ==కులము చెరిచేవారే గానీ కూడు పెట్టే వారుండరు == ==కులము తక్కువ వాడు కూటికి ముందు == ==కుల మెరిగి కోడలిని - జాతి నెరిగి గొడ్డును తీసుకోవాలి == ==కులవిద్యకు సాటిలేదు గువ్వల చెన్నా == ==కుళ్ళే వాళ్ళ ముందే కులకాలి == ==కుళ్ళే వాళ్ళ ముందే భగవంతుడు కులుకుతాడు == ==కులహీనమైనా వరహీనం కారాదు == ==కూచమ్మ కూడబెడితే మాచమ్మ మాయం చేసిందట == ==కూటికి లేకున్నా కాటుక మాననట్లు== ఇదే అర్థము గల మరో సామెత ఇచట ఉంది. మింగ మెతుకు లేదు మీసాలకి సంపెంగ నూనె ==కూటికి తక్కువైనా... గుణానికి తక్కువేం కాదు== ==కూటికి గతి లేదు గానీ మీసాలకు సంపంగ నూనె == ==కూటికి తక్కువైతే కులానికి తక్కువా? == ==కూటికి పేదయినా చేతకు బీద కాదు == ==కూటికుంటే కోటికున్నట్లే == ==కూటి కోసం కోటి విద్యలు == ==కూటి పేద తోడు పోగొట్టుకుంటాడు == ==కూటి పేద తోడు పోగొట్టుకుంటాడు== ==కూడబెట్టిన వాడు కుడవ నేర్చునా? == ==కూడు వండటం గంజికోసమన్నట్టు== అన్నీ ఉన్నా వాటిని అనుభవించక లేనివారిలాగానే ఉండటం. గంజి మాత్రమే దొరికేవారికి బియ్యం సరిపోయినంతగా లభించినా అన్నం వండి, ఆ అన్నం తినకుండా గంజి మాత్రమే తాగి పూర్వంలాగానే లేమితో బాధపడ్డారట. ==కూడు తిని కుల మెంచినట్లు == ==కూడు ఎక్కువైతే కువ్వాడ మెక్కువ== ==కూడు పెట్టినామెను తొడ పొందు అడిగినట్లు == ==కూడూ గుడ్డా అడక్కపోతే బిడ్డను సాకినట్లు సాకుతా అన్నాడట== కూడూ గుడ్డా అన్నవి మనిషికి కనీస అవసరములు. అవి లేనిచో జీవించుట కష్టము. అవి అడగనిచో బాగుగా చూసుకొందును అనుటలో, ఆ వ్యక్తికి ఇతరులకు సహాయము చేయు ఆలోచన లేదని తెలియుచున్నది. ఈ విషయమునే పై సామెత తెలుపుచున్నది. ==కూడే కూడే కాపురాన్ని కూలదొయ్యకపోతే నేను నీ రంకు మొగుణ్ణే కాదు అన్నాడుట == ==కూతురని కుంచడిస్తే, తల్లని కంచెడు యిచ్చిందట == ==కూతురి పురుడు యింట్లో - కోడలి పురుడు అడవిలో == ==కూతురు కనకపోతే అల్లుడిమీద పడి ఏడ్చినట్లు == ==కూతురు చెడితే తప్పు తల్లిది == == కూనను పెంచితే గుండై కరవ వచ్చినట్లు== ==కూర్చుని తింటే, కొండలైనా తరిగిపోతాయి== శ్రమించకుండా తాతలు, తండ్రులనుండి సంక్రమించిన ఆస్తులను ఖర్చుపెడుతూ జీవిస్తే అవి ఎంతో కాలం మిగలవు అని చెప్పటానికి ఈ సామెతను ఉపయోగిస్తారు. ==కూనలమ్మ సంగీతం వింటూంటే కూడు దొరికినట్లే! == ==కూపస్థ మండూకం లాగా == ==కూరకు తాలింపు - చీరకు ఝాడింపు == ==కూర లేని తిండి కుక్క తిండి == ==కూరిమిగల దినములలో నేరము లెన్నడును తోచవు== ==కూరిమి చెడితే అన్నీ దోషాలే == ==కూర్చుంటే కుక్క కఱవదు == ==కూర్చుంటే లేవలేడు గానీ, ఎగిరెగిరి తంతాడట == ==కూర్చున్నవానికి కుప్పలు - తిరిగేవానికి తిప్పలు == ==కూర్చుని తింటుంటే గుళ్ళూ, గోపురాలూ ఆగవు == ==కూర్చొని తింటే కొండలయినా కరిగిపోతాయి ! == సంపదల వృద్ధికి మూలమయిన శ్రమ చేయకుండా ఉన్న సంపదలు అనుభవిస్తుంటే కొండంత సంపదయినా కొద్ది కాలములోనే నశిస్తుంది అని ఈ సామెత భావము. అంటే శ్రమ చేయకుండా సంపదను అనుభవించే హక్కు ఎవరికీ లేదు అని ఈ సామెత తెలుపుతున్నది. ==కూలికి వచ్చి పాలికి మాట్లాడినట్లు == ==కూలికి వచ్చి మానం దోచినట్లు == ==కూలివాడి ప్రొద్దా! కుంకవే ప్రొద్దా! == ==కృత్తిక, పునర్వసులు సత్తువ పంట== ==కృత్తికలో కుతికె పిసుకుడు== ==కృత్తికలో విత్తితే కుత్తుకలు నిండవు == ==కృష్ణా స్నానానికి కొండుభొట్లాజ్ఞా == ==కూసే గాడిద వచ్చి మేసే గాడిదని చెడగొట్టినట్లు== కూసే గాడిద అంటే ఏ పనీ పాటా లేకుండా జులాయిగా తిరిగేవారు అనీ, మేసే గాడిద అంటే చక్కగా పని చేసేవారు అని భావము. పనీ పాటా లేకుండా తిరుగుతూ, చక్కగా పని చేసుకుంటున్న వారిని చెడగొట్టే వారి గురించి ఈ సామెత వాడతారు. ==కొన్నది వంకాయ కొసరింది గుమ్మడి కాయ== చిన్న వస్తువు కొని పెద్ద వస్తువును కొసరు అడిగే వారుంటారని దీని అర్థం. ఇలాంటిదే మరొక సామెత 'అసలు కంటే కొసరు ఎక్కువ. ' ==కొంగ జపము చేపల కోసమే == ==కొంగు తడిస్తే చలిగానీ కోకంతా తడిస్తే చలేమిటి? == ==కొంగు తాకితే కోటి వరహాలు == ==కొంగులాగితే రానిది కన్ను గీటితే వస్తుందా? == ==కొంగున నిప్పు మూట కట్టుకొన్నట్లు == ==కొంటే రానిదే కొసరితే వస్తుందా? == ==కొండ ఎక్కేవాడి నడుమును కొడవలి చెక్కినట్టు== అదనపు భారం, పడుతున్న కష్టానికి తోడు మరో కష్టం తోడు కావటం ==కొండ నాలుకకు మందు వేస్తే ఉన్న నాలుక ఊడినట్టు== చెడిన ఒక పనిని బాగుచేయబోతే, అది బాగుపడకపోగా మరో పెద్ద పని కూడా దాని వలన చెడితే, ఆ సందర్భములో ఈ సామెతలు ఉదహరిస్తారు. ==కొండమీద మా గుండోణ్ని చూసారా? అని అడిగి నట్టుంది== తిరుమల కొండ మీద అందరు గుండోళ్లే..... వారిలో వీరి గుండోణ్ని ఎలా గుర్తు పట్టడం? అలాంటి అమాయకులగురించి చెప్పినదే ఈ సామెత. ==కొండముచ్చు పెండ్లికి కోతి పేరంటాలు== ఎవరైనా వారి వారి బుద్ధులను బట్టే కలిసి ఉంటారు. ఇది [[వేమన]] సూక్తి. ==కొండను త్రవ్వి ఎలుకను పట్టి నట్టు== అతి పెద్ద కష్టమైన పనిచేసి అతి స్వల్ప ఫలితం పొందితే ఈ సామెతను వాడుతారు. ==కొండంత తెలివికంటే గోరంత కలిమి మేలు == ==కొండంత చీకటి - గోరంత దీపం == ==కొండంత దూదికి కొండంత నిప్పెందుకు? == ==కొండంత నిరాశ - గోరంత ఆశ == ==కొండంత దేవుణ్ణి కొండంత పత్రితో పూజించగలమా == ==కొండంత దేవుడికి గోరంత బెల్లం == ==కొండంత మొగుడే పోగా లేంది ఇవన్నీ యెందుకు అన్నదట == ==కొండంత రాగంతీసి గోరంత పదం చెప్పినట్లు == ==కొండ అద్దంలో కొంచెమే == ==కొండకు వెంట్రుక ముడివేసి లాగితే, వస్తే కొండ వస్తుంది, పోతే వెంట్రుక పోతుంది == ==కొండగాలికి పైట జారితే, అందగాడి చూపుకి చీర జారిందట == ==కొండ నాలుకకి మందువేస్తే ఉన్న నాలుక ఊడిపోయిందట == ==కొండను తలతో ఢీకొన్నట్లు == ==కొండను త్రవ్వి ఎలుకను పట్టినట్లు == ==కొండలి మంగలి పనిలాగా == ==కొండలు మ్రింగేవాడికి గుడులొక లెక్కా == ==కొండ మీద గోలేమిటంటే కోమటాళ్ళ రహస్యాలన్నట్లు == ==కొండముచ్చు పెళ్ళికి కోతి పేరంటాళ్ళు == ==కొండలు పిండి కొట్టినట్లు == ==కొండవీటి చేంతాడులాగా == ==కొండి మీటుడు - గోడ కెక్కుడు == ==కొంపకాలి ఏడుస్తుంటే నీళ్ళు కాచుకోనా అని అడిగినట్లు == ==కొక్కిరాయీ కొక్కిరాయీ ఎందుకు పుట్టావంటే చక్కని వాళ్ళను వెక్కిరించటానికి అన్నదట == ==కొట్టా వద్దు తిట్టా వద్దు వాడి చావు వాడే చస్తాడన్నట్లు == ==కొడితే కొట్టాడు కానీ క్రొత్తకోక పెట్టాడు == ==కొడుకు బాగుండాలి - కోడలు ముండమొయ్యాలన్నట్లు == ==కొడుకు మనవాడైతే కోడలు మనదౌతుందా? == ==కొడుకు ముద్దు - కోడలు మొద్దు == ==కొడితె కొట్టాడులే కానీ కొత్తకోక తెచ్చాడులే అందిట== ఈ సామెత ఒక అమాయక మనస్తత్వాన్ని తెలుపుతుంది. భర్త కొట్టిన దెబ్బలు మరచి, ఆతడు తెచ్చిన చీరను చూసుకు మురిసిపోయిందిట వెనకటికొక అమాయకపు భార్య. ==కొత్త ఒక వింత పాత ఒక రోత== ఏదైనా కొత్తగా వున్నప్పుడు వింతగాను, ఆనందంగాను వుంటుంది. రాను రాను అది పాతబడితె దానిమీదున్న ఇష్టం రాను రాను తగ్గుతుంది. ఇది లోక రీతి. ఆ విధంగా పుట్టినదే ఈ సామెత. ==కొత్త అప్పుకు పోతే పాత అప్పు పైన బడ్డదట == ==కొత్త ఆవకాయ - కొత్త పెళ్ళాం == ==కొత్త కాపురం, కొత్త కత్తిపీట కొత్తలో కంటే కొంచెం పదును పడ్డాకే బాగుంటాయి == ==కొత్త కుండలో నీళ్ళు, కొత్త పెళ్ళాం బహు తీపి == ==కొత్తంత పండుగా లేదు - తల్లంత దయా లేదు == ==కొత్తది నేర్వలేడు - పాతది మరువలేడు == ==కొత్త నీరు వచ్చి పాతనీరు కొట్టుకుపోయినట్లు == ==కొత్త బిచ్చగాడు పొద్దు ఎరగడు== కొత్తగా బిచ్చం అడుక్కోటము మొదలు పెట్టిన వాడికి, ఏ సమయములో అడుక్కోవాలో తెలియక పొద్దస్తమానం అడుక్కుంటూ ఉంటాడు. అదే విధముగా, కొత్తగా ఏ పనయినా మొదలు పెట్టినవాడు, అదేపనిగా ఆ పనే చేస్తుంటే ఈ సామెతను వాడటము పరిపాటి. ==కొత్త వైద్యుని కంటే పాత రోగి మేలు == ==కొత్త పెళ్ళి కొడుకు పొద్దు ఎరగడు== కొత్తగా పెళ్ళి అయినవాడికి, సమయమూ సందర్భమూ లేకుండా సంసారసుఖానికై పరితపిస్తూ ఉంటాడు. అదే విధముగా, కొత్తగా ఏ పనయినా మొదలు పెట్టినవాడు, అదేపనిగా ఆ పనే చేస్తుంటే ఈ సామెతను వాడటము పరిపాటి. ==కొత్తల్లుడిని మేపినట్లు మేపుతున్నారు== కొత్తఅల్లుడుకి పూర్వకాలములో అత్తవారింట రాజభోగాలు అమర్చేవారు. కొత్త అల్లుడు పనీ పాటా లేకుండా సపర్యలు అందుకుంటూ ఉండేవాడు. ఇదే విషయముగా, పనీపాట లేకుండా సోమరిగా తిని తిరిగే వాడిని ఈ సామెత ద్వారా దెప్పిపొడుస్తారు. ==కొత్త వైష్ణవానికి ఒళ్ళంతా నామాలే== ==కొత్త సేద్యగాడు పొద్దెరుగడు == ==కొన్న దగ్గర కొసరుగానీ, కోరిన దగ్గర కొసరా?== ==కొన్నంగడిలోనే మారు బేరమా?== ==కొన్నది వంకాయ - కొసరింది గుమ్మడికాయ== ==కొన్నవాడు తినక మానడు== ==కొన్నాళ్ళు చీకటి - కొన్నాళ్ళు వెన్నెల == ==కొని తింటూంటే కోమటి నేస్తం == ==కొప్పున్నామె ఎటు తిప్పినా అందమే == ==కొబ్బరి చెట్టు ఎందుకు ఎక్కావంటే దూడ గడ్డి కోసం అన్నాడట== దీనికి సమానార్థంలో సంస్కృత న్యాయము: నారికేళతృణన్యాయము=కొబ్బరిచెట్టు నెందుల కెక్కెదవనిన దూడ గడ్డికొఱకు అనినట్లు. ==కొమ్ములు చూచి బేరమాడినట్లు == ==కొయ్యరా కొయ్యరా పోలిగా అంటే టంగుటూరి మిరియాలు తాటికాయలంత అన్నాడట== ==కొర్ర గింజంత కోడల్ని చూస్తే కొండంత అత్తకు చలిజ్వరం వచ్చిందట== ==కొరివితో తల గోక్కున్నట్లు== ==కొరివి పెట్టేవాడే కొడుకు== ==కొల్లేటి పంట కూటికే చాలదు== ==కొల్లేటి వ్యవసాయానికి కోత కూలి దండుగ== ==కొసరితేగానీ రుచి రాదు== ==కొసరి భోజనం పెట్టావ్‌ -మరి ఆ ముచ్చట కూడా తీర్చమన్నాడట == ==కో అంటే కోటిమంది== ==కోక కేకేస్తే రవిక రంకేసిందిట== ==కోక ముడి విప్పుతూ వరసలడిగినట్లు== ==కోకలు వెయ్యి ఉన్నా కట్టుకొనేది ఒకటే== కోకలన్నిటినీ ఒకేసారి కట్టుకోలేరు. ఎన్ని సంపదలున్నా పొట్టపట్టినంత వరకు మాత్రమే ఎవరైనా తినగలరు. అవకాశం ఉన్నంతవరకు మాత్రమే ఎవరైనా ఏపనైనా చేయగలరు ==కోకా, రైకా కలవని చోట చూపి ఊరించినట్లు== ==కోటలో పాగా వేసినట్లు== ==కోటి విద్యలు కూటి కొరకే== మనిషి ఎన్ని విద్యలు నేర్చినా అవన్నీ కడుపు నింపుకోవడానికి మాత్రమే ఈ సామెత భావం. ==కోడలా! కోడలా! నీ భోగమెంతసేపే అంటే మా అత్త మాలపల్లినుంచి తిరిగి వచ్చిందాకా అందిట== =="కోడలా కోడలా నీ భోగ మెన్నాళ్లంటే. ".. ?.... "మా అత్త సంతకు పోయి వచ్చిందాక" అన్నదట== == కోడలికి బుధ్ధి చెప్పి అత్త తెడ్డు నాకినట్టు== ఒకరికి తప్పు చేయ వద్దని చెప్పి అదే తప్పు చెయ్యటం. తెడ్డు నాకటమంటే అందరూ తినాల్సిన ఆహారపదార్ధాలను ఒకరు ఎంగిలి చేయటం. ఎంగిలి పదార్థాలను వేరొకరికి పెట్టకూడదు. అలా చేస్తే పాపం మూటకట్టుకున్నట్టవుతుంది అని ఓ అత్త తన కోడలికి ముందు బుద్ధులు చెప్పి తర్వాత తానే ఆ పనిచేసిందట. ఎదుటి వారికి నీతులు చెప్పి తాము ఆ నీతులను పాటించకపోవటం ==కోడలి కన్నీళ్ళు కనబడతాయిగానీ, అత్త పెట్టే ఆరళ్ళు కనబడవు== ==కోడలికి బుద్ధి చెప్పి అత్త తెడ్డు నాకినట్లు== ==కోడలికి బుద్ధి చెప్పి అత్త ఱంకు పోయిందట== ==కోడలు గృహ ప్రవేశం - అత్త అగ్ని ప్రవేశం== ==కోడలు నలుపైతే కులమంతా నలుపే == ==కోడలు వచ్చిన వేళ - గొడ్డు వచ్చిన వేళ == ==కోడికి కులాసా లేదు - కోమటికి విశ్వాసం లేదు == ==కోడికి గజ్జెలు కడితే కుప్ప కుళ్లగించదా?== కోడి కాళ్ళకు గజ్జెలు కట్టినా కసువు కుప్పలను కుళ్లగిస్తూనే ఉంటుంది. అలవాటు మారదు. ==కోడిగుడ్డు మీద ఈకలు పీకే రకం== కోడిగుడ్డుకి ఈకలే ఉండవు. అలాంటిది వాటి మీద ఈకలు పీకడంలో అర్థం లేదు. కొంతమంది తమ దర్పం చాటుకోవడం కోసం అర్థంలేని వితండవాదం చేస్తూ ఉంటారు. అలాంటి వారిని ఈ సామెతతో పోలుస్తాం. అక్కడ ఏమి లేకున్నా ఏదో వున్నట్టు బ్రమింప జేసి నమ్మించే ప్రయత్నంచేసే వారిని ఇలాగంటారు. వీడొట్టి కోడి గుడ్డు పనీ ఈకలు పీకే రకం... అని. ==కోడి గుడ్డు పగలకొట్టేందుకు గుండ్రాయి కావాలా? == చిన్న పనులకు పెద్ద ప్రయత్నం అనవసరం. పిచ్చుక మీద బ్రహ్మాస్త్రమా?అల్పులను శిక్షించేందుకు అధికమైన బలం అక్కరలేదని, అల్పుడైన శత్రువును కొట్టడానికి అధిక బలం అనవసరమని ==కోడి పియ్య మందు అంటే కొర్రెక్కి ఏరిగిందట== ఇది ఎలా వచ్చిందంటే.. ఎవరో చెప్పారట 'కోడి పియ్య' (కోడి రెట్ట) ను ఏదో రోగానికి 'మందు' గా వాడితే గుణం ఇస్తుంది అని చెప్పారొకరికి. అయితే ఆ వ్యక్తి కోడి పియ్య సేకరంచడానికి కోడి వెనక పరిగెత్తాడు. అది అంతసులభంగా దొరుకుతుందా పట్టుకోవడానికి. ఇల్లంతా తిప్పించి ఆఖరికి 'కొర్రు' (ఎత్తుగా ఉండే పందిరి రాట) మీదకు ఎక్కి అక్కడినుండి రెట్ట వేసింది. ఆ రెట్ట కింద పడి నాలుగు వేపులా తుళ్ళిపోయిందట. ఎవరైనా అతిగా బ్రతిమాలించుకుని లేదా మురిపించుకుని ఆఖరికి ఏదో సాయం చేసాంలే అన్నట్లు కొద్ది సహాయాన్ని అందించే సందర్భంలో ఈ సామెతవాడతారు. ==కోల ఆడితేనే కోతి ఆడుతుందన్నట్లు== కోలతో భయపెడితేనే గాని కోతి ఆడమన్నట్లు ఆడదు. ఈ విషయాన్నే, పనిదొంగయై ఎల్లప్పుడూ ఒకరి పర్యవేక్షణలో తప్ప స్వతహాగా పనిచేయలేని వానిని ఉద్దేశించి పాడెదరు. ==కోడీ, కుంపటీ లేకపోతే తెల్లారదా? == ==కోడిగుడ్డుకు ఈకలు పీకినట్టు == ==కోడి రెక్కారవేస్తే గొప్పవాన == ==కోతలకు ఉత్తర కుమారుడు == ==కోతికి అద్దం చూపినట్లు== ==కోతికి కొబ్బరికాయ దొరికినట్లు == ==కోతి చస్తే గోడవతల పారేసినట్లు== ==కోతికి తేలు కుట్టినట్లు== ==కోతికి పుండయితే గోకా, నాకా== ==కోతికి బెల్లం, కోమటికి ధనం చూపరాదు== ==కోతి చావు, కోమటి ఱంకు ఒక్కటే == ==కోతి పంచాయితీ కొంప తీస్తుంది == ==కోతి పుండు బ్రహ్మరాక్షసి== ==కోతి రూపుకు గీత చక్కన - పాత గోడకు పూత చక్కన == ==కోపం గొప్పకు ముప్పు - హంగు అల్లరికి ముప్పు == ==కోపానికి పోయిన ముక్కు శాంతానికి రాదు == ==కోమటి ఊరందరికీ ఇస్తాడు కానీ తాను తినడు== ==కోమటి యిల్లు కూలినట్లు == ==కోమటికులం పైసాకు తులం == ==కోమటికీ కోతికీ ముల్లె చూపరాదు == ==కోమటితో మాట - కోతితో సయ్యాట ప్రమాదాలు == ==కోమటికి లేమి - కంసాలికి కలిమి వుండదు == ==కోమటి సాక్ష్యం - బాపన వ్యవసాయం == ==కోమట్ల కొట్లాట - గోచీ వూగులాట == ==కోమట్ల కొట్లాట - గోచీ వూగులాట == ==కోమలాంగి సోకు కోనసీమ కొబ్బరి లాంటిదిట == ==కోరి అడిగితే కొమ్మెక్కుతారు == ==కోరి కొరివితో తల గోక్కున్నట్టు== కొరివితో తల తోక్కుంటే జుట్టు, తల కాలుతాయి. కోరి ఎవరూ ఆ పని చెయ్యరు. ఈ విధంగా ఎవరైనా కోరి ఆపదలుకాని, ప్రమాదముగాని కొనితచ్చుకుంటే ఈ సామెతను వాడుతారు. ==కోరి నెత్తికెత్తుకున్న దేవర దయ్యమై పట్టుకున్నట్టు == ==కోరి పిల్లనిస్తామంటే కులం తక్కువ అన్నట్లు== ==కోరుకున్న కోడలు వస్తే, నెత్తిమీద నిప్పులు పోస్తుం== ==కోర్టులో గెలిచినవాడు యింట్లో ఏడిస్తే, ఓడినవాడు కోర్టులోనే ఏడుస్తాడు == ==కోర్టు కెక్కినవాడూ, గాడిద నెక్కినవాడూ ఒక్కటే == ==కొత్త బిచ్చగాడు పొద్దెరుగడు== ==కోతి పుండు బ్రంహ రాక్షసి అయినట్టు. == కోతికి పుండు అయితే అది మానదు సరికదా ఇంకా పెద్దదవుతుంది. ఎలాగంటే దాని సహచర కోతులు అన్ని ఆ పుండును గీకి ఏదో బాగు చేద్దామని ప్రయత్నిస్తాయి. ఆ విధంగా ఆపుండు మరింత పెద్దదవుతుంది. అలా పుట్టినదే ఈ సామెత. ==కోతికి కొబ్బరి కాయ ఇచ్చినట్లు== కోతికి కొబ్బరి కాయ ఇస్తే దాన్ని తినడానికి చేసే వృధా ప్రయాసతోనే కాలం గడిచి పోతుంది. అలా పుట్టినదే ఈ సామెత. ==కొబ్బరి చెట్టు ఎందుకు ఎక్కావంటే.... దూడ గట్టి కొసమన్నాడట== ఆబద్దం కూడా అతికినట్టు చెప్పలేని వారి గురించి ఈ సామెత వాడతారు == కోస్తే తెగదు కొడితే పగలదు== నీడ (ఇది పొడుపు కథ. దీనిని పొడుపు కథలు వర్గంలో చేర్చ వచ్చు ==కౌగిలించి చేసుకునేవే ప్రేమ వందనాలు == ==కౌగిట్లో పరువాలు పడతియిచ్చే నజరానాలు== ==కౌగిలింతకన్న సుఖం లేదు - కాపురమంత మజా లేదు== ==కౌగిలింతలకే కన్నె తాపాలు (చెల్లు) అన్నట్లు== ==కౌగిలింతల బిగువెంతంటే నచ్చినవాడి శక్తంత అందిట== ==కౌగిలిహోరూ మల్లెలజోరూ తప్పితే కడుపుపండే మాటేమైనా వుందా? అందిట== ==కౌగిళ్ళ కట్నాలే సొగసులకు నజరానాలన్నట్లు== ==కౌగిళ్ళ గుసగుసలు కాముని దరహాసాలన్నట్లు== ==కౌగిళ్ళ పందిట్లో పూలంగి సేవలన్నట్లు== ==కౌగిళ్ళ బంధాలేసి బుగ్గల్లో మందారాలు పూయిస్తే అందాల గంధాలు పూస్తా అందిట == ==కౌగిళ్ళ స్వర్గాలు కాముని రాజమార్గాలు అన్నట్లు == [[వర్గం:సామెతలు]] 95i3uo16p1028plp5ik1mq3svojgtxj సామెతలు - గ 0 3112 18431 18430 2021-07-05T01:41:00Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:సామెతలు_-_గ]] నుండి కూర్పును దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki #దారిమార్పు [[సామెతలు - గ, ఘ]] 693fannqrwrq2jrpnmiqks0euw5xlzx సామెతలు - ఘ 0 3113 18440 18439 2021-07-05T01:41:14Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:సామెతలు_-_ఘ]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki #దారిమార్పు[[సామెతలు - గ, ఘ]] 1ln65g5xc1un5wwhvveg4bmguiqyrr7 సామెతలు - చ 0 3114 18442 18441 2021-07-05T01:41:32Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:సామెతలు_-_చ]] నుండి కూర్పును దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki #దారిమార్పు [[సామెతలు - చ, ఛ]] kn2gqx1chp69m0ctysg0luveuvu849i సామెతలు - ఛ 0 3115 18450 18449 2021-07-05T01:41:50Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:సామెతలు_-_ఛ]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki #దారిమార్పు[[సామెతలు - చ, ఛ]] n08ay24g0zp8xc2o34a01ukz2uqfe9r సామెతలు - జ 0 3116 32375 18571 2021-07-05T06:42:22Z Arjunaraocbot 2559 Bot: Automated text replacement (-\{\{[u|U]nderlinked.+\}\} +) wikitext text/x-wiki {{తెలుగుభాషాసింగారం}} {{సామెతల పేజీల శీర్షిక|జ}} == జగమెరిగిన బ్రాహ్మణునికి జంధ్యమేల?== బ్రాంహలు తమ గుర్తింపు కొరకు జందెం వేసు కుంటారు. అయితే పలాన వ్యక్తి బ్రాంహడు అని జగమంతా తెలుసు, అతని గుర్తింపు కొరకు ప్రత్యేకంగా జందెం ధరించ నవసరం లేదు. ఈ సందర్భంగా పుట్టినదే ఈ సామెత. ==జగడమెట్లొస్తుందిరా జంగమయ్యా అంటే................... బిచ్చం పెట్ట వే బొచ్చు ముండా అన్నాడట== ==జగడమెట్టొస్తుంది జంగమయా అంటే ................ బిచ్చం పెట్టవె బొచ్చు ముండా అన్నాడట==. వివరణ: జగడం ( ఎవరి మధ్యనయినా పోట్లాట ఎలా వస్తుందో తెలియని ఓ అమాయకురాలు భిక్షం అడగడానికి వచ్చిన జంగమయ్యను అడిగింది. దానికి వాడు బిచ్చం పెట్టవే బొచ్చుముండా అన్నాడట. జంగమయ్య మాటలతో ఆ అమాయకురాలికి కోపం వచ్చింది. అనవసరంగా తనను నిందించినందుకు జగడానికి దిగింది. ''నీ ప్రశ్నకు సమాదానమిదే'' అని జంగమయ్య సమాధానం చెప్పాడు. ఆలా పుట్టిందట ఈ సామెత. ==జగడాల మారి== పోట్లాటకు ఎప్పుడు సిద్దంగావున్న స్త్రీ/పురుషుడు: ఉదా: వాడొట్టి జగడాల మారి. ==జగమెరిగిన సత్యం== అందరికి తెలిసిన విషయమే: ఉదా: వాడు చెప్పింది జగమెరిగిన సత్యమే. ==జగమెండి== పెద్ద మొండి వాడు. ఉదా: వారు మహా జగమొండి. ==జగత్ కిలాడీలు== మోస గాళ్లు ఉదా: వారు జగత్ కిలాడీలు. మోస గాళ్ల గురించి ఈ సామెత ==జడ్డిగం లోనే మిడత పోటు== ==జనగణమన పాడేశారు== ముగింపు పలికేశారు. ఉదా: ఆ వుషయానికి వారెప్పుడో జనగణమన పాడేశారు,. పని పూర్తయినప్పుడు ఈ మాట వాడతారు. == జన్మకో శివరాత్రి అన్నట్లు== బహు అరుదుగా జరిగే సంఘటనల గురించి ఈ సామెతను వాడతారు. ==జబర్దస్తీ చేస్తున్నాడు== బలవంతం చేస్తున్నాడు. ఉదా: ఏరా? బలే జబర్దస్తీ చేస్తున్నావు. ==జమ్మి ఆకుతో విస్తరి కుట్టినట్లు == == జరిగినమ్మ జల్లెడతోనైనా నీళ్ళు తెస్తుంది== ధనవంతులు ఎంతపనైనా చేయగలరని ఈ సామెత అర్థం. ==జరిగితే జల్లెడతో మోయవచ్చు == ==జరిగితే జ్వరమంత సుఖం లేదు == ==జరుగుబాటు తక్కువ - అదిరిపాటెక్కువ == == జమ్మి ఆకుతో విస్తరి కుట్టినట్లు== ==జలగలా పీడిస్తున్నాడు== ఎక్కువగా బాధిస్తున్నాడని అర్థం: ఉదా: వాడు నన్ను జలగలా పీడిస్తున్నాడు. ==జలగ పట్టినట్లు == == జలుబుకు మందు తింటే వారంరోజులు తినకపోతే ఏడురోజులు ఉంటుందన్నట్లు== జలుబుకు మందు లేదు..... అనే అర్థంతొ ఈ సామెత పుట్టింది. జలుబుకు మందు వేసినా వేయకపోయినా అది ఏడు రోజులుంటుందని అందరికి తెలుసు ==జవ్వాది పూసుకొని చంకలెత్తినట్లు == ==జ్వర జిహ్వకు పంచదార చేదు == ==జంగాలో! దాసర్లో! ముందూరును బట్టి == ==జననీ జన్మభూమిశ్చ స్వర్గాదపి గరీయసి == ==జనవాక్యం గీటురాయి == ==జనవాక్యం కర్తవ్యం == ==జన్మకొక శివరాత్రి అన్నట్లు == ==జబ్బొకటి - మందొకటి == ==జమ్మి ఆకుతో విస్తరి కుట్టినట్లు == ==జాతి కొద్దీ బుద్ధి - కులం కొద్దీ ఆచారం == ==జ్ఞాతి గుఱ్ఱు - అరటి కఱ్ఱు వదలవు == ==జాతి నాగులను చంపుతూ ప్రతిమ నాగులకు పాలు పోసినట్లు == ==జానెడు ఇంట్లో మూరెడు కర్ర వున్నట్లు== తలకు మించిన భారము అన్న అర్థంలో ఈ సామెతనుపయోగిస్తారు. ==జాబు రాసిపెట్టమంటే కాళ్లునొప్పులంటే వాటితో పనేమిటంటే నేను రాసింది నేనే చదవాలి అన్నాడట == ==జానెడు పిట్టకు మూరెడు తోక == పిట్ట కొంచెం........... కూత ఘనం ...... వంటి సామెత ఇది కూడాను. ==జారితేనూ, సాగితేనూ పడమన్నారు == ==జయాపజయాలు ఒకరి సొమ్ముగావు == ==జిడ్డు గాడు== పట్టు కుంటే వదలడు: ఉదా: వాడు మహా జిడ్డుగాడు, పట్టు కుంటే వదలడు. వారిని గురించి ఈ సామెత వాడతారు. ==జిల్లేడు పెళ్లి== ఉత్తుత్తి పెళ్ళి: వివరణ: కొందరికి శాస్త్రప్రకారం మొదటి పెళ్ళి కలిసి రాదని వస్తుంది. అటు వంటప్పుడు మొదటిగా వారికి జిల్లేడు చెట్టుతో పెళ్ళి చేసి రెండో పెళ్ళిగా అసలు పెళ్ళి చేస్తారు. ఆ విధంగా మొదటి పెళ్ళి వలన జరగవలసిన అనర్థము జిల్లేడు చెట్టుకు జరుగుతుంది. ==జిల్లేడు పువ్వుకు తుమ్మెద లాశించినట్లు == ==జిల్లేళ్లకు మల్లెలు పూస్తాయా == వాళ్ల నాన్న దుర్మార్గుడు. అందుకే ఆ లక్షణాలన్నీ ఇతడికొచ్చాయి. మంచి లక్షణాలు ఎందుకొస్తాయి?' అన్నట్లు ==జివ తక్కువ - జీత మెక్కువ == ==జిహ్వకో రుచి,పుర్రెకో బుద్ధి== ఒక్కొక్క వ్యక్తికి నచ్చే ఆహారపదార్థాలు, వచ్చే ఆలోచనలు వేరుగా ఉంటాయి. ఒకరికి నచ్చే పదార్థాలు మరొకరికి నచ్చకపోవచ్చు. ఒకరికి వచ్చే ఆలోచనలు మరొకరికి రుచించకపోవచ్చు. అంతమాత్రాన ఒకరి రుచులూ, అభిరుచులూ, ఆలోచనలు, అభిప్రాయాలూ వేరొకరి వాటికంటే గొప్పవని ఎవరూ భావించరాదు అని చెప్పడానికి ఈ సామెతను వాడుతారు. ==జింకకు కొమ్ములు బరువా? == ==జీతం బత్తెం లేకుండా తోడేలు గొర్రెలను కాస్తానందట == ==జీతం లేని నౌకరు, కోపం లేని దొర లేరు == == జీలకర్రలో కర్రా లేదు, నేతిబీరలో నెయ్యీ లేదు== ==జీలకర్ర - శింగినాదం == == జుట్టు అంటూ ఉంటే............... ఏ జడైనా వేసుకొవచ్చు== ధనం వుంటే ఏ పనైనా చేయవచ్చు అనే అర్థంతో ఈ సామెత వాడతారు. == జుట్టున్నమ్మ ఏ కొప్పు పెట్టినా అందమే== అన్ని ఆదాయ వనరులు సక్రమంగా వుంటే ఏ పనైనా చేయ వచ్చు. అసలు జుట్టంటూ వుంటే ఏ కొప్పు అయినా వేయ వచ్చు. జుట్టు లేకుంటే ఏ కొప్పు కూడా వేసే అవకాశమే లేదు. ఆ విధంగా పుట్టినదె ఈ సామెత. ==జుట్టున్నమ్మ ఏకొప్పు అయినా పెడుతుంది == ధనం వుంటే ఏ పనైనా చేయవచ్చు అనే అర్థంతో ఈ సామెత వాడతారు. ==జుట్టు పీక్కొంటున్నారు== తీవ్రంగా ఆలోసిస్తున్నారని అర్థం: ఉదా: వారు ఆ విషమై జుట్టు పీక్కొంటున్నారు. ==జుట్టుంటే ఎన్ని కొప్పులైనా పెట్టొచ్చు == ==జుట్టు పట్టుకుని తంతే జూటూరులో పడి పోవాలి == ==జులాయిగా తిరుగుతున్నాడు == పని పాట లేకుండా తిరుగు తున్నాడని అర్థం: ఉదా: వాడు జులాయిగా తిరుగు తున్నాడు. [[ఇది జాతీయము. దీనిని ఆ జాబితాలో చేర్చ వచ్చు. ==జెముడు కంచెకు శ్రేష్ఠం - రేగడి చేనుకు శ్రేష్ఠం == ==జ్యేష్ఠ చెడకురియును - మూల మురుగ కురియును == ==జోగి జోగి రాసుకుంటే బూడిద రాలినట్లు== ఎవరైనా ఏదైనా పని చేయడానికి ఎంచుకున్నపుడు ఆ జట్టులో ఎవరికీ సరైన అవగాహన లేకపోతే ఈ సామెతను వాడతారు. పూర్వకాలంలో సన్యాసులు తమ ఒంటికి బూడిద రాసుకోవడం మీకు తెలిసే ఉంటుంది. * అదే విధంగా పుట్టిన మరో సామెత [[సన్యాసీ సన్యాసీ రాసుకుంటే బూడిద రాలిందంట]] ==జేబులు కొట్టే రకం== దొంగ బుద్ధి గల వాడు ఉదా: వాడొట్టి జేబులు కొట్టే రకం. ==జోడు లేని బ్రతుకు తాడు లేని బొంగరం == ==జోరు మీదున్నాడు== మంచి ఊపుమీదున్నాడని అర్థం: ఉదా: ఏరా మంచి జోరు మీదున్నావు, ఏంది సంగతి? ==జోడు గుర్రాలమీద స్వారి చేస్తున్నాడు== ప్రమాదంలో వున్నాడని అర్థం: ఉదా: జోడు గుర్రాలమీద స్వారి చేస్తున్నావు జాగ్రత్త. ==జోడు లేని బ్రతుకు తాడులేని బొంగరం== ==జోరీగల గొడ్డుకు గోరోజనం మెండు == ==జోలికి రాకు== నాతో పెట్టుకోకు. ఉదా: నా జోలికి రాకు. (ఇది జాతీయము. దీనిని ఆ జాబితాలో చేర్చ వచ్చు [[వర్గం:సామెతలు]] mhi10w91ea70rui5axos1gfz5pj3pno మూస:Underlinked 10 3117 18688 18687 2021-07-05T01:42:16Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మూస:Underlinked]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{ {{{|safesubst:}}}#invoke:Unsubst||$N=Underlinked |date=__DATE__ |$B= <!--{{Underlinked}} begin-->{{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{<includeonly>subst:</includeonly>NAMESPACE}}|<includeonly>[[Category:Pages with incorrectly substituted templates|{{PAGENAME}}]]</includeonly>|}}{{Ambox | name = Underlinked | type = style | image = [[File:Ambox wikify.svg|50x40px|link=|alt=]] | issue = విజ్ఞాన సర్వస్వంతో సమ్మిళితం కావాలంటే ఈ {{{1|వ్యాసం నుండి}}} '''[[వికీపీడియా:దిద్దుబాట్లు_ఎలా_చెయ్యాలి#లింకులు, URLలు|ఇతర వ్యాసాలకు మరిన్ని లింకులుండాలి]]'''. | fix = [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|action=edit}} ఈ వ్యాసాన్ని మెరుగు పరచడంలో] తోడ్పడండి. వ్యాసంలో ఉన్న పాఠ్యం నుండి, '''వ్యాస విషయానికి సంబంధించిన అంతర్గత లింకులను చేర్చండి'''. | date = {{{date|}}} | cat = తక్కువ వికీలింకులున్న వ్యాసాలు | all = తక్కువ వికీలింకులున్న వ్యాసాలు | cat2 = Articles covered by WikiProject Wikify | all2 = All articles covered by WikiProject Wikify }}<!--{{Underlinked}} end--> }}<noinclude> {{Documentation}} </noinclude> mfb29gh3ia1bugw7yncfx4k8rh735jq మాడ్యూల్:Category handler 828 3118 18748 18747 2021-07-05T01:42:18Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మాడ్యూల్:Category_handler]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి Scribunto text/plain -------------------------------------------------------------------------------- -- -- -- CATEGORY HANDLER -- -- -- -- This module implements the {{category handler}} template in Lua, -- -- with a few improvements: all namespaces and all namespace aliases -- -- are supported, and namespace names are detected automatically for -- -- the local wiki. This module requires [[Module:Namespace detect]] -- -- and [[Module:Yesno]] to be available on the local wiki. It can be -- -- configured for different wikis by altering the values in -- -- [[Module:Category handler/config]], and pages can be blacklisted -- -- from categorisation by using [[Module:Category handler/blacklist]]. -- -- -- -------------------------------------------------------------------------------- -- Load required modules local yesno = require('Module:Yesno') -- Lazily load things we don't always need local mShared, mappings local p = {} -------------------------------------------------------------------------------- -- Helper functions -------------------------------------------------------------------------------- local function trimWhitespace(s, removeBlanks) if type(s) ~= 'string' then return s end s = s:match('^%s*(.-)%s*$') if removeBlanks then if s ~= '' then return s else return nil end else return s end end -------------------------------------------------------------------------------- -- CategoryHandler class -------------------------------------------------------------------------------- local CategoryHandler = {} CategoryHandler.__index = CategoryHandler function CategoryHandler.new(data, args) local obj = setmetatable({ _data = data, _args = args }, CategoryHandler) -- Set the title object do local pagename = obj:parameter('demopage') local success, titleObj if pagename then success, titleObj = pcall(mw.title.new, pagename) end if success and titleObj then obj.title = titleObj if titleObj == mw.title.getCurrentTitle() then obj._usesCurrentTitle = true end else obj.title = mw.title.getCurrentTitle() obj._usesCurrentTitle = true end end -- Set suppression parameter values for _, key in ipairs{'nocat', 'categories'} do local value = obj:parameter(key) value = trimWhitespace(value, true) obj['_' .. key] = yesno(value) end do local subpage = obj:parameter('subpage') local category2 = obj:parameter('category2') if type(subpage) == 'string' then subpage = mw.ustring.lower(subpage) end if type(category2) == 'string' then subpage = mw.ustring.lower(category2) end obj._subpage = trimWhitespace(subpage, true) obj._category2 = trimWhitespace(category2) -- don't remove blank values end return obj end function CategoryHandler:parameter(key) local parameterNames = self._data.parameters[key] local pntype = type(parameterNames) if pntype == 'string' or pntype == 'number' then return self._args[parameterNames] elseif pntype == 'table' then for _, name in ipairs(parameterNames) do local value = self._args[name] if value ~= nil then return value end end return nil else error(string.format( 'invalid config key "%s"', tostring(key) ), 2) end end function CategoryHandler:isSuppressedByArguments() return -- See if a category suppression argument has been set. self._nocat == true or self._categories == false or ( self._category2 and self._category2 ~= self._data.category2Yes and self._category2 ~= self._data.category2Negative ) -- Check whether we are on a subpage, and see if categories are -- suppressed based on our subpage status. or self._subpage == self._data.subpageNo and self.title.isSubpage or self._subpage == self._data.subpageOnly and not self.title.isSubpage end function CategoryHandler:shouldSkipBlacklistCheck() -- Check whether the category suppression arguments indicate we -- should skip the blacklist check. return self._nocat == false or self._categories == true or self._category2 == self._data.category2Yes end function CategoryHandler:matchesBlacklist() if self._usesCurrentTitle then return self._data.currentTitleMatchesBlacklist else mShared = mShared or require('Module:Category handler/shared') return mShared.matchesBlacklist( self.title.prefixedText, mw.loadData('Module:Category handler/blacklist') ) end end function CategoryHandler:isSuppressed() -- Find if categories are suppressed by either the arguments or by -- matching the blacklist. return self:isSuppressedByArguments() or not self:shouldSkipBlacklistCheck() and self:matchesBlacklist() end function CategoryHandler:getNamespaceParameters() if self._usesCurrentTitle then return self._data.currentTitleNamespaceParameters else if not mappings then mShared = mShared or require('Module:Category handler/shared') mappings = mShared.getParamMappings(true) -- gets mappings with mw.loadData end return mShared.getNamespaceParameters( self.title, mappings ) end end function CategoryHandler:namespaceParametersExist() -- Find whether any namespace parameters have been specified. -- We use the order "all" --> namespace params --> "other" as this is what -- the old template did. if self:parameter('all') then return true end if not mappings then mShared = mShared or require('Module:Category handler/shared') mappings = mShared.getParamMappings(true) -- gets mappings with mw.loadData end for ns, params in pairs(mappings) do for i, param in ipairs(params) do if self._args[param] then return true end end end if self:parameter('other') then return true end return false end function CategoryHandler:getCategories() local params = self:getNamespaceParameters() local nsCategory for i, param in ipairs(params) do local value = self._args[param] if value ~= nil then nsCategory = value break end end if nsCategory ~= nil or self:namespaceParametersExist() then -- Namespace parameters exist - advanced usage. if nsCategory == nil then nsCategory = self:parameter('other') end local ret = {self:parameter('all')} local numParam = tonumber(nsCategory) if numParam and numParam >= 1 and math.floor(numParam) == numParam then -- nsCategory is an integer ret[#ret + 1] = self._args[numParam] else ret[#ret + 1] = nsCategory end if #ret < 1 then return nil else return table.concat(ret) end elseif self._data.defaultNamespaces[self.title.namespace] then -- Namespace parameters don't exist, simple usage. return self._args[1] end return nil end -------------------------------------------------------------------------------- -- Exports -------------------------------------------------------------------------------- local p = {} function p._exportClasses() -- Used for testing purposes. return { CategoryHandler = CategoryHandler } end function p._main(args, data) data = data or mw.loadData('Module:Category handler/data') local handler = CategoryHandler.new(data, args) if handler:isSuppressed() then return nil end return handler:getCategories() end function p.main(frame, data) data = data or mw.loadData('Module:Category handler/data') local args = require('Module:Arguments').getArgs(frame, { wrappers = data.wrappers, valueFunc = function (k, v) v = trimWhitespace(v) if type(k) == 'number' then if v ~= '' then return v else return nil end else return v end end }) return p._main(args, data) end return p letwavu3yvlayfzew66uuwixmwebq5b మాడ్యూల్:Category handler/blacklist 828 3119 18764 18763 2021-07-05T01:42:20Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మాడ్యూల్:Category_handler/blacklist]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి Scribunto text/plain -- This module contains the blacklist used by [[Module:Category handler]]. -- Pages that match Lua patterns in this list will not be categorised unless -- categorisation is explicitly requested. return { '^Main Page$', -- don't categorise the main page. -- Don't categorise the following pages or their subpages. -- "%f[/\0]" matches if the next character is "/" or the end of the string. '^Wikipedia:Cascade%-protected items%f[/\0]', '^User:UBX%f[/\0]', -- The userbox "template" space. '^User talk:UBX%f[/\0]', -- Don't categorise subpages of these pages, but allow -- categorisation of the base page. '^Wikipedia:Template index/.*$', -- Don't categorise archives. '/[aA]rchive', "^Wikipedia:Administrators' noticeboard/IncidentArchive%d+$", } fsv1drcay6t25e91hzhqxtyp7pckbpx మాడ్యూల్:Category handler/config 828 3120 18783 18782 2021-07-05T01:42:24Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మాడ్యూల్:Category_handler/config]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి Scribunto text/plain -------------------------------------------------------------------------------- -- [[Module:Category handler]] configuration data -- -- Language-specific parameter names and values can be set here. -- -- For blacklist config, see [[Module:Category handler/blacklist]]. -- -------------------------------------------------------------------------------- local cfg = {} -- Don't edit this line. -------------------------------------------------------------------------------- -- Start configuration data -- -------------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------------------------------- -- Parameter names -- -- These configuration items specify custom parameter names. -- -- To add one extra name, you can use this format: -- -- -- -- foo = 'parameter name', -- -- -- -- To add multiple names, you can use this format: -- -- -- -- foo = {'parameter name 1', 'parameter name 2', 'parameter name 3'}, -- -------------------------------------------------------------------------------- cfg.parameters = { -- The nocat and categories parameter suppress -- categorisation. They are used with Module:Yesno, and work as follows: -- -- cfg.nocat: -- Result of yesno() Effect -- true Categorisation is suppressed -- false Categorisation is allowed, and -- the blacklist check is skipped -- nil Categorisation is allowed -- -- cfg.categories: -- Result of yesno() Effect -- true Categorisation is allowed, and -- the blacklist check is skipped -- false Categorisation is suppressed -- nil Categorisation is allowed nocat = 'nocat', categories = 'categories', -- The parameter name for the legacy "category2" parameter. This skips the -- blacklist if set to the cfg.category2Yes value, and suppresses -- categorisation if present but equal to anything other than -- cfg.category2Yes or cfg.category2Negative. category2 = 'category2', -- cfg.subpage is the parameter name to specify how to behave on subpages. subpage = 'subpage', -- The parameter for data to return in all namespaces. all = 'all', -- The parameter name for data to return if no data is specified for the -- namespace that is detected. other = 'other', -- The parameter name used to specify a page other than the current page; -- used for testing and demonstration. demopage = 'page', } -------------------------------------------------------------------------------- -- Parameter values -- -- These are set values that can be used with certain parameters. Only one -- -- value can be specified, like this: -- -- -- -- cfg.foo = 'value name' -- -- -------------------------------------------------------------------------------- -- The following settings are used with the cfg.category2 parameter. Setting -- cfg.category2 to cfg.category2Yes skips the blacklist, and if cfg.category2 -- is present but equal to anything other than cfg.category2Yes or -- cfg.category2Negative then it supresses cateogrisation. cfg.category2Yes = 'yes' cfg.category2Negative = '¬' -- The following settings are used with the cfg.subpage parameter. -- cfg.subpageNo is the value to specify to not categorise on subpages; -- cfg.subpageOnly is the value to specify to only categorise on subpages. cfg.subpageNo = 'no' cfg.subpageOnly = 'only' -------------------------------------------------------------------------------- -- Default namespaces -- -- This is a table of namespaces to categorise by default. The keys are the -- -- namespace numbers. -- -------------------------------------------------------------------------------- cfg.defaultNamespaces = { [ 0] = true, -- main [ 6] = true, -- file [ 12] = true, -- help [ 14] = true, -- category [100] = true, -- portal [108] = true, -- book } -------------------------------------------------------------------------------- -- Wrappers -- -- This is a wrapper template or a list of wrapper templates to be passed to -- -- [[Module:Arguments]]. -- -------------------------------------------------------------------------------- cfg.wrappers = 'Template:Category handler' -------------------------------------------------------------------------------- -- End configuration data -- -------------------------------------------------------------------------------- return cfg -- Don't edit this line. 6ga9hbq2pdwalsvx68i53dmbr421rq5 మాడ్యూల్:Category handler/data 828 3121 18797 18796 2021-07-05T01:42:25Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మాడ్యూల్:Category_handler/data]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి Scribunto text/plain -- This module assembles data to be passed to [[Module:Category handler]] using -- mw.loadData. This includes the configuration data and whether the current -- page matches the title blacklist. local data = require('Module:Category handler/config') local mShared = require('Module:Category handler/shared') local blacklist = require('Module:Category handler/blacklist') local title = mw.title.getCurrentTitle() data.currentTitleMatchesBlacklist = mShared.matchesBlacklist( title.prefixedText, blacklist ) data.currentTitleNamespaceParameters = mShared.getNamespaceParameters( title, mShared.getParamMappings() ) return data k26mwixuaeijisfddb0sxkg82iux8v4 మాడ్యూల్:Category handler/shared 828 3122 18810 18809 2021-07-05T01:42:27Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మాడ్యూల్:Category_handler/shared]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి Scribunto text/plain -- This module contains shared functions used by [[Module:Category handler]] -- and its submodules. local p = {} function p.matchesBlacklist(page, blacklist) for i, pattern in ipairs(blacklist) do local match = mw.ustring.match(page, pattern) if match then return true end end return false end function p.getParamMappings(useLoadData) local dataPage = 'Module:Namespace detect/data' if useLoadData then return mw.loadData(dataPage).mappings else return require(dataPage).mappings end end function p.getNamespaceParameters(titleObj, mappings) -- We don't use title.nsText for the namespace name because it adds -- underscores. local mappingsKey if titleObj.isTalkPage then mappingsKey = 'talk' else mappingsKey = mw.site.namespaces[titleObj.namespace].name end mappingsKey = mw.ustring.lower(mappingsKey) return mappings[mappingsKey] or {} end return p omlsnhudxz6juptvtxz7ns97jutbzc5 మాడ్యూల్:Message box 828 3123 18900 18899 2021-07-05T01:42:35Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మాడ్యూల్:Message_box]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి Scribunto text/plain -- This is a meta-module for producing message box templates, including -- {{mbox}}, {{ambox}}, {{imbox}}, {{tmbox}}, {{ombox}}, {{cmbox}} and {{fmbox}}. -- Load necessary modules. require('Module:No globals') local getArgs local yesno = require('Module:Yesno') -- Get a language object for formatDate and ucfirst. local lang = mw.language.getContentLanguage() -- Define constants local CONFIG_MODULE = 'Module:Message box/configuration' local DEMOSPACES = {talk = 'tmbox', image = 'imbox', file = 'imbox', category = 'cmbox', article = 'ambox', main = 'ambox'} -------------------------------------------------------------------------------- -- Helper functions -------------------------------------------------------------------------------- local function getTitleObject(...) -- Get the title object, passing the function through pcall -- in case we are over the expensive function count limit. local success, title = pcall(mw.title.new, ...) if success then return title end end local function union(t1, t2) -- Returns the union of two arrays. local vals = {} for i, v in ipairs(t1) do vals[v] = true end for i, v in ipairs(t2) do vals[v] = true end local ret = {} for k in pairs(vals) do table.insert(ret, k) end table.sort(ret) return ret end local function getArgNums(args, prefix) local nums = {} for k, v in pairs(args) do local num = mw.ustring.match(tostring(k), '^' .. prefix .. '([1-9]%d*)$') if num then table.insert(nums, tonumber(num)) end end table.sort(nums) return nums end -------------------------------------------------------------------------------- -- Box class definition -------------------------------------------------------------------------------- local MessageBox = {} MessageBox.__index = MessageBox function MessageBox.new(boxType, args, cfg) args = args or {} local obj = {} -- Set the title object and the namespace. obj.title = getTitleObject(args.page) or mw.title.getCurrentTitle() -- Set the config for our box type. obj.cfg = cfg[boxType] if not obj.cfg then local ns = obj.title.namespace -- boxType is "mbox" or invalid input if args.demospace and args.demospace ~= '' then -- implement demospace parameter of mbox local demospace = string.lower(args.demospace) if DEMOSPACES[demospace] then -- use template from DEMOSPACES obj.cfg = cfg[DEMOSPACES[demospace]] elseif string.find( demospace, 'talk' ) then -- demo as a talk page obj.cfg = cfg.tmbox else -- default to ombox obj.cfg = cfg.ombox end elseif ns == 0 then obj.cfg = cfg.ambox -- main namespace elseif ns == 6 then obj.cfg = cfg.imbox -- file namespace elseif ns == 14 then obj.cfg = cfg.cmbox -- category namespace else local nsTable = mw.site.namespaces[ns] if nsTable and nsTable.isTalk then obj.cfg = cfg.tmbox -- any talk namespace else obj.cfg = cfg.ombox -- other namespaces or invalid input end end end -- Set the arguments, and remove all blank arguments except for the ones -- listed in cfg.allowBlankParams. do local newArgs = {} for k, v in pairs(args) do if v ~= '' then newArgs[k] = v end end for i, param in ipairs(obj.cfg.allowBlankParams or {}) do newArgs[param] = args[param] end obj.args = newArgs end -- Define internal data structure. obj.categories = {} obj.classes = {} -- For lazy loading of [[Module:Category handler]]. obj.hasCategories = false return setmetatable(obj, MessageBox) end function MessageBox:addCat(ns, cat, sort) if not cat then return nil end if sort then cat = string.format('[[Category:%s|%s]]', cat, sort) else cat = string.format('[[Category:%s]]', cat) end self.hasCategories = true self.categories[ns] = self.categories[ns] or {} table.insert(self.categories[ns], cat) end function MessageBox:addClass(class) if not class then return nil end table.insert(self.classes, class) end function MessageBox:setParameters() local args = self.args local cfg = self.cfg -- Get type data. self.type = args.type local typeData = cfg.types[self.type] self.invalidTypeError = cfg.showInvalidTypeError and self.type and not typeData typeData = typeData or cfg.types[cfg.default] self.typeClass = typeData.class self.typeImage = typeData.image -- Find if the box has been wrongly substituted. self.isSubstituted = cfg.substCheck and args.subst == 'SUBST' -- Find whether we are using a small message box. self.isSmall = cfg.allowSmall and ( cfg.smallParam and args.small == cfg.smallParam or not cfg.smallParam and yesno(args.small) ) -- Add attributes, classes and styles. self.id = args.id self.name = args.name if self.name then self:addClass('box-' .. string.gsub(self.name,' ','_')) end if yesno(args.plainlinks) ~= false then self:addClass('plainlinks') end for _, class in ipairs(cfg.classes or {}) do self:addClass(class) end if self.isSmall then self:addClass(cfg.smallClass or 'mbox-small') end self:addClass(self.typeClass) self:addClass(args.class) self.style = args.style self.attrs = args.attrs -- Set text style. self.textstyle = args.textstyle -- Find if we are on the template page or not. This functionality is only -- used if useCollapsibleTextFields is set, or if both cfg.templateCategory -- and cfg.templateCategoryRequireName are set. self.useCollapsibleTextFields = cfg.useCollapsibleTextFields if self.useCollapsibleTextFields or cfg.templateCategory and cfg.templateCategoryRequireName then if self.name then local templateName = mw.ustring.match( self.name, '^[tT][eE][mM][pP][lL][aA][tT][eE][%s_]*:[%s_]*(.*)$' ) or self.name templateName = 'Template:' .. templateName self.templateTitle = getTitleObject(templateName) end self.isTemplatePage = self.templateTitle and mw.title.equals(self.title, self.templateTitle) end -- Process data for collapsible text fields. At the moment these are only -- used in {{ambox}}. if self.useCollapsibleTextFields then -- Get the self.issue value. if self.isSmall and args.smalltext then self.issue = args.smalltext else local sect if args.sect == '' then sect = 'This ' .. (cfg.sectionDefault or 'page') elseif type(args.sect) == 'string' then sect = 'This ' .. args.sect end local issue = args.issue issue = type(issue) == 'string' and issue ~= '' and issue or nil local text = args.text text = type(text) == 'string' and text or nil local issues = {} table.insert(issues, sect) table.insert(issues, issue) table.insert(issues, text) self.issue = table.concat(issues, ' ') end -- Get the self.talk value. local talk = args.talk -- Show talk links on the template page or template subpages if the talk -- parameter is blank. if talk == '' and self.templateTitle and ( mw.title.equals(self.templateTitle, self.title) or self.title:isSubpageOf(self.templateTitle) ) then talk = '#' elseif talk == '' then talk = nil end if talk then -- If the talk value is a talk page, make a link to that page. Else -- assume that it's a section heading, and make a link to the talk -- page of the current page with that section heading. local talkTitle = getTitleObject(talk) local talkArgIsTalkPage = true if not talkTitle or not talkTitle.isTalkPage then talkArgIsTalkPage = false talkTitle = getTitleObject( self.title.text, mw.site.namespaces[self.title.namespace].talk.id ) end if talkTitle and talkTitle.exists then local talkText if self.isSmall then local talkLink = talkArgIsTalkPage and talk or (talkTitle.prefixedText .. '#' .. talk) talkText = string.format('([[%s|talk]])', talkLink) else talkText = 'Relevant discussion may be found on' if talkArgIsTalkPage then talkText = string.format( '%s [[%s|%s]].', talkText, talk, talkTitle.prefixedText ) else talkText = string.format( '%s the [[%s#%s|talk page]].', talkText, talkTitle.prefixedText, talk ) end end self.talk = talkText end end -- Get other values. self.fix = args.fix ~= '' and args.fix or nil local date if args.date and args.date ~= '' then date = args.date elseif args.date == '' and self.isTemplatePage then date = lang:formatDate('F Y') end if date then self.date = string.format(" <span class='date-container'>''(<span class='date'>%s</span>)''</span>", date) end self.info = args.info if yesno(args.removalnotice) then self.removalNotice = cfg.removalNotice end end -- Set the non-collapsible text field. At the moment this is used by all box -- types other than ambox, and also by ambox when small=yes. if self.isSmall then self.text = args.smalltext or args.text else self.text = args.text end -- Set the below row. self.below = cfg.below and args.below -- General image settings. self.imageCellDiv = not self.isSmall and cfg.imageCellDiv self.imageEmptyCell = cfg.imageEmptyCell if cfg.imageEmptyCellStyle then self.imageEmptyCellStyle = 'border:none;padding:0;width:1px' end -- Left image settings. local imageLeft = self.isSmall and args.smallimage or args.image if cfg.imageCheckBlank and imageLeft ~= 'blank' and imageLeft ~= 'none' or not cfg.imageCheckBlank and imageLeft ~= 'none' then self.imageLeft = imageLeft if not imageLeft then local imageSize = self.isSmall and (cfg.imageSmallSize or '30x30px') or '40x40px' self.imageLeft = string.format('[[File:%s|%s|link=|alt=]]', self.typeImage or 'Imbox notice.png', imageSize) end end -- Right image settings. local imageRight = self.isSmall and args.smallimageright or args.imageright if not (cfg.imageRightNone and imageRight == 'none') then self.imageRight = imageRight end end function MessageBox:setMainspaceCategories() local args = self.args local cfg = self.cfg if not cfg.allowMainspaceCategories then return nil end local nums = {} for _, prefix in ipairs{'cat', 'category', 'all'} do args[prefix .. '1'] = args[prefix] nums = union(nums, getArgNums(args, prefix)) end -- The following is roughly equivalent to the old {{Ambox/category}}. local date = args.date date = type(date) == 'string' and date local preposition = 'from' for _, num in ipairs(nums) do local mainCat = args['cat' .. tostring(num)] or args['category' .. tostring(num)] local allCat = args['all' .. tostring(num)] mainCat = type(mainCat) == 'string' and mainCat allCat = type(allCat) == 'string' and allCat if mainCat and date and date ~= '' then local catTitle = string.format('%s %s %s', mainCat, preposition, date) self:addCat(0, catTitle) catTitle = getTitleObject('Category:' .. catTitle) if not catTitle or not catTitle.exists then self:addCat(0, 'Articles with invalid date parameter in template') end elseif mainCat and (not date or date == '') then self:addCat(0, mainCat) end if allCat then self:addCat(0, allCat) end end end function MessageBox:setTemplateCategories() local args = self.args local cfg = self.cfg -- Add template categories. if cfg.templateCategory then if cfg.templateCategoryRequireName then if self.isTemplatePage then self:addCat(10, cfg.templateCategory) end elseif not self.title.isSubpage then self:addCat(10, cfg.templateCategory) end end -- Add template error categories. if cfg.templateErrorCategory then local templateErrorCategory = cfg.templateErrorCategory local templateCat, templateSort if not self.name and not self.title.isSubpage then templateCat = templateErrorCategory elseif self.isTemplatePage then local paramsToCheck = cfg.templateErrorParamsToCheck or {} local count = 0 for i, param in ipairs(paramsToCheck) do if not args[param] then count = count + 1 end end if count > 0 then templateCat = templateErrorCategory templateSort = tostring(count) end if self.categoryNums and #self.categoryNums > 0 then templateCat = templateErrorCategory templateSort = 'C' end end self:addCat(10, templateCat, templateSort) end end function MessageBox:setAllNamespaceCategories() -- Set categories for all namespaces. if self.invalidTypeError then local allSort = (self.title.namespace == 0 and 'Main:' or '') .. self.title.prefixedText self:addCat('all', 'Wikipedia message box parameter needs fixing', allSort) end if self.isSubstituted then self:addCat('all', 'Pages with incorrectly substituted templates') end end function MessageBox:setCategories() if self.title.namespace == 0 then self:setMainspaceCategories() elseif self.title.namespace == 10 then self:setTemplateCategories() end self:setAllNamespaceCategories() end function MessageBox:renderCategories() if not self.hasCategories then -- No categories added, no need to pass them to Category handler so, -- if it was invoked, it would return the empty string. -- So we shortcut and return the empty string. return "" end -- Convert category tables to strings and pass them through -- [[Module:Category handler]]. return require('Module:Category handler')._main{ main = table.concat(self.categories[0] or {}), template = table.concat(self.categories[10] or {}), all = table.concat(self.categories.all or {}), nocat = self.args.nocat, page = self.args.page } end function MessageBox:export() local root = mw.html.create() -- Add the subst check error. if self.isSubstituted and self.name then root:tag('b') :addClass('error') :wikitext(string.format( 'Template <code>%s[[Template:%s|%s]]%s</code> has been incorrectly substituted.', mw.text.nowiki('{{'), self.name, self.name, mw.text.nowiki('}}') )) end -- Create the box table. local boxTable = root:tag('table') boxTable:attr('id', self.id or nil) for i, class in ipairs(self.classes or {}) do boxTable:addClass(class or nil) end boxTable :cssText(self.style or nil) :attr('role', 'presentation') if self.attrs then boxTable:attr(self.attrs) end -- Add the left-hand image. local row = boxTable:tag('tr') if self.imageLeft then local imageLeftCell = row:tag('td'):addClass('mbox-image') if self.imageCellDiv then -- If we are using a div, redefine imageLeftCell so that the image -- is inside it. Divs use style="width: 52px;", which limits the -- image width to 52px. If any images in a div are wider than that, -- they may overlap with the text or cause other display problems. imageLeftCell = imageLeftCell:tag('div'):css('width', '52px') end imageLeftCell:wikitext(self.imageLeft or nil) elseif self.imageEmptyCell then -- Some message boxes define an empty cell if no image is specified, and -- some don't. The old template code in templates where empty cells are -- specified gives the following hint: "No image. Cell with some width -- or padding necessary for text cell to have 100% width." row:tag('td') :addClass('mbox-empty-cell') :cssText(self.imageEmptyCellStyle or nil) end -- Add the text. local textCell = row:tag('td'):addClass('mbox-text') if self.useCollapsibleTextFields then -- The message box uses advanced text parameters that allow things to be -- collapsible. At the moment, only ambox uses this. textCell:cssText(self.textstyle or nil) local textCellDiv = textCell:tag('div') textCellDiv :addClass('mbox-text-span') :wikitext(self.issue or nil) if (self.talk or self.fix) then textCellDiv:tag('span') :addClass('hide-when-compact') :wikitext(self.talk and (' ' .. self.talk) or nil) :wikitext(self.fix and (' ' .. self.fix) or nil) end textCellDiv:wikitext(self.date and (' ' .. self.date) or nil) if self.info and not self.isSmall then textCellDiv :tag('span') :addClass('hide-when-compact') :wikitext(self.info and (' ' .. self.info) or nil) end if self.removalNotice then textCellDiv:tag('span') :addClass('hide-when-compact') :tag('i') :wikitext(string.format(" (%s)", self.removalNotice)) end else -- Default text formatting - anything goes. textCell :cssText(self.textstyle or nil) :wikitext(self.text or nil) end -- Add the right-hand image. if self.imageRight then local imageRightCell = row:tag('td'):addClass('mbox-imageright') if self.imageCellDiv then -- If we are using a div, redefine imageRightCell so that the image -- is inside it. imageRightCell = imageRightCell:tag('div'):css('width', '52px') end imageRightCell :wikitext(self.imageRight or nil) end -- Add the below row. if self.below then boxTable:tag('tr') :tag('td') :attr('colspan', self.imageRight and '3' or '2') :addClass('mbox-text') :cssText(self.textstyle or nil) :wikitext(self.below or nil) end -- Add error message for invalid type parameters. if self.invalidTypeError then root:tag('div') :css('text-align', 'center') :wikitext(string.format( 'This message box is using an invalid "type=%s" parameter and needs fixing.', self.type or '' )) end -- Add categories. root:wikitext(self:renderCategories() or nil) return tostring(root) end -------------------------------------------------------------------------------- -- Exports -------------------------------------------------------------------------------- local p, mt = {}, {} function p._exportClasses() -- For testing. return { MessageBox = MessageBox } end function p.main(boxType, args, cfgTables) local box = MessageBox.new(boxType, args, cfgTables or mw.loadData(CONFIG_MODULE)) box:setParameters() box:setCategories() return box:export() end function mt.__index(t, k) return function (frame) if not getArgs then getArgs = require('Module:Arguments').getArgs end return t.main(k, getArgs(frame, {trim = false, removeBlanks = false})) end end return setmetatable(p, mt) kshc0gmfnt1xkzycgdb25urt4m770p1 మాడ్యూల్:Message box/configuration 828 3124 18940 18939 2021-07-05T01:42:38Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మాడ్యూల్:Message_box/configuration]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి Scribunto text/plain -------------------------------------------------------------------------------- -- Message box configuration -- -- -- -- This module contains configuration data for [[Module:Message box]]. -- -------------------------------------------------------------------------------- return { ambox = { types = { speedy = { class = 'ambox-speedy', image = 'Ambox warning pn.svg' }, delete = { class = 'ambox-delete', image = 'Ambox warning pn.svg' }, content = { class = 'ambox-content', image = 'Ambox important.svg' }, style = { class = 'ambox-style', image = 'Edit-clear.svg' }, move = { class = 'ambox-move', image = 'Merge-split-transwiki default.svg' }, protection = { class = 'ambox-protection', image = 'Semi-protection-shackle-keyhole.svg' }, notice = { class = 'ambox-notice', image = 'Information icon4.svg' } }, default = 'notice', allowBlankParams = {'talk', 'sect', 'date', 'issue', 'fix', 'subst', 'hidden'}, allowSmall = true, smallParam = 'left', smallClass = 'mbox-small-left', substCheck = true, classes = {'metadata', 'ambox'}, imageEmptyCell = true, imageCheckBlank = true, imageSmallSize = '20x20px', imageCellDiv = true, useCollapsibleTextFields = true, imageRightNone = true, sectionDefault = 'article', allowMainspaceCategories = true, templateCategory = 'Article message templates', templateCategoryRequireName = true, templateErrorCategory = 'Article message templates with missing parameters', templateErrorParamsToCheck = {'issue', 'fix', 'subst'}, removalNotice = '[[Help:Maintenance template removal|Learn how and when to remove this template message]]' }, cmbox = { types = { speedy = { class = 'cmbox-speedy', image = 'Ambox warning pn.svg' }, delete = { class = 'cmbox-delete', image = 'Ambox warning pn.svg' }, content = { class = 'cmbox-content', image = 'Ambox important.svg' }, style = { class = 'cmbox-style', image = 'Edit-clear.svg' }, move = { class = 'cmbox-move', image = 'Merge-split-transwiki default.svg' }, protection = { class = 'cmbox-protection', image = 'Semi-protection-shackle-keyhole.svg' }, notice = { class = 'cmbox-notice', image = 'Information icon4.svg' } }, default = 'notice', showInvalidTypeError = true, classes = {'cmbox'}, imageEmptyCell = true }, fmbox = { types = { warning = { class = 'fmbox-warning', image = 'Ambox warning pn.svg' }, editnotice = { class = 'fmbox-editnotice', image = 'Information icon4.svg' }, system = { class = 'fmbox-system', image = 'Information icon4.svg' } }, default = 'system', showInvalidTypeError = true, classes = {'fmbox'}, imageEmptyCell = false, imageRightNone = false }, imbox = { types = { speedy = { class = 'imbox-speedy', image = 'Ambox warning pn.svg' }, delete = { class = 'imbox-delete', image = 'Ambox warning pn.svg' }, content = { class = 'imbox-content', image = 'Ambox important.svg' }, style = { class = 'imbox-style', image = 'Edit-clear.svg' }, move = { class = 'imbox-move', image = 'Merge-split-transwiki default.svg' }, protection = { class = 'imbox-protection', image = 'Semi-protection-shackle-keyhole.svg' }, license = { class = 'imbox-license licensetpl', image = 'Imbox license.png' -- @todo We need an SVG version of this }, featured = { class = 'imbox-featured', image = 'Cscr-featured.svg' }, notice = { class = 'imbox-notice', image = 'Information icon4.svg' } }, default = 'notice', showInvalidTypeError = true, classes = {'imbox'}, imageEmptyCell = true, below = true, templateCategory = 'File message boxes' }, ombox = { types = { speedy = { class = 'ombox-speedy', image = 'Ambox warning pn.svg' }, delete = { class = 'ombox-delete', image = 'Ambox warning pn.svg' }, content = { class = 'ombox-content', image = 'Ambox important.svg' }, style = { class = 'ombox-style', image = 'Edit-clear.svg' }, move = { class = 'ombox-move', image = 'Merge-split-transwiki default.svg' }, protection = { class = 'ombox-protection', image = 'Semi-protection-shackle-keyhole.svg' }, notice = { class = 'ombox-notice', image = 'Information icon4.svg' } }, default = 'notice', showInvalidTypeError = true, classes = {'ombox'}, allowSmall = true, imageEmptyCell = true, imageRightNone = true }, tmbox = { types = { speedy = { class = 'tmbox-speedy', image = 'Ambox warning pn.svg' }, delete = { class = 'tmbox-delete', image = 'Ambox warning pn.svg' }, content = { class = 'tmbox-content', image = 'Ambox important.svg' }, style = { class = 'tmbox-style', image = 'Edit-clear.svg' }, move = { class = 'tmbox-move', image = 'Merge-split-transwiki default.svg' }, protection = { class = 'tmbox-protection', image = 'Semi-protection-shackle-keyhole.svg' }, notice = { class = 'tmbox-notice', image = 'Information icon4.svg' } }, default = 'notice', showInvalidTypeError = true, classes = {'tmbox'}, allowSmall = true, imageRightNone = true, imageEmptyCell = true, imageEmptyCellStyle = true, templateCategory = 'Talk message boxes' } } rz63o9789otb966y0k5pcntqf0bl6te మాడ్యూల్:Namespace detect/config 828 3125 18953 18952 2021-07-05T01:42:40Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మాడ్యూల్:Namespace_detect/config]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి Scribunto text/plain -------------------------------------------------------------------------------- -- Namespace detect configuration data -- -- -- -- This module stores configuration data for Module:Namespace detect. Here -- -- you can localise the module to your wiki's language. -- -- -- -- To activate a configuration item, you need to uncomment it. This means -- -- that you need to remove the text "-- " at the start of the line. -- -------------------------------------------------------------------------------- local cfg = {} -- Don't edit this line. -------------------------------------------------------------------------------- -- Parameter names -- -- These configuration items specify custom parameter names. Values added -- -- here will work in addition to the default English parameter names. -- -- To add one extra name, you can use this format: -- -- -- -- cfg.foo = 'parameter name' -- -- -- -- To add multiple names, you can use this format: -- -- -- -- cfg.foo = {'parameter name 1', 'parameter name 2', 'parameter name 3'} -- -------------------------------------------------------------------------------- ---- This parameter displays content for the main namespace: -- cfg.main = 'main' ---- This parameter displays in talk namespaces: -- cfg.talk = 'talk' ---- This parameter displays content for "other" namespaces (namespaces for which ---- parameters have not been specified): -- cfg.other = 'other' ---- This parameter makes talk pages behave as though they are the corresponding ---- subject namespace. Note that this parameter is used with [[Module:Yesno]]. ---- Edit that module to change the default values of "yes", "no", etc. -- cfg.subjectns = 'subjectns' ---- This parameter sets a demonstration namespace: -- cfg.demospace = 'demospace' ---- This parameter sets a specific page to compare: cfg.demopage = 'page' -------------------------------------------------------------------------------- -- Table configuration -- -- These configuration items allow customisation of the "table" function, -- -- used to generate a table of possible parameters in the module -- -- documentation. -- -------------------------------------------------------------------------------- ---- The header for the namespace column in the wikitable containing the list of ---- possible subject-space parameters. -- cfg.wikitableNamespaceHeader = 'Namespace' ---- The header for the wikitable containing the list of possible subject-space ---- parameters. -- cfg.wikitableAliasesHeader = 'Aliases' -------------------------------------------------------------------------------- -- End of configuration data -- -------------------------------------------------------------------------------- return cfg -- Don't edit this line. 1o6ozz56i8q0xgyl6xa41n2v7kelhli మాడ్యూల్:Namespace detect/data 828 3126 18972 18971 2021-07-05T01:42:44Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మాడ్యూల్:Namespace_detect/data]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి Scribunto text/plain -------------------------------------------------------------------------------- -- Namespace detect data -- -- This module holds data for [[Module:Namespace detect]] to be loaded per -- -- page, rather than per #invoke, for performance reasons. -- -------------------------------------------------------------------------------- local cfg = require('Module:Namespace detect/config') local function addKey(t, key, defaultKey) if key ~= defaultKey then t[#t + 1] = key end end -- Get a table of parameters to query for each default parameter name. -- This allows wikis to customise parameter names in the cfg table while -- ensuring that default parameter names will always work. The cfg table -- values can be added as a string, or as an array of strings. local defaultKeys = { 'main', 'talk', 'other', 'subjectns', 'demospace', 'demopage' } local argKeys = {} for i, defaultKey in ipairs(defaultKeys) do argKeys[defaultKey] = {defaultKey} end for defaultKey, t in pairs(argKeys) do local cfgValue = cfg[defaultKey] local cfgValueType = type(cfgValue) if cfgValueType == 'string' then addKey(t, cfgValue, defaultKey) elseif cfgValueType == 'table' then for i, key in ipairs(cfgValue) do addKey(t, key, defaultKey) end end cfg[defaultKey] = nil -- Free the cfg value as we don't need it any more. end local function getParamMappings() --[[ -- Returns a table of how parameter names map to namespace names. The keys -- are the actual namespace names, in lower case, and the values are the -- possible parameter names for that namespace, also in lower case. The -- table entries are structured like this: -- { -- [''] = {'main'}, -- ['wikipedia'] = {'wikipedia', 'project', 'wp'}, -- ... -- } --]] local mappings = {} local mainNsName = mw.site.subjectNamespaces[0].name mainNsName = mw.ustring.lower(mainNsName) mappings[mainNsName] = mw.clone(argKeys.main) mappings['talk'] = mw.clone(argKeys.talk) for nsid, ns in pairs(mw.site.subjectNamespaces) do if nsid ~= 0 then -- Exclude main namespace. local nsname = mw.ustring.lower(ns.name) local canonicalName = mw.ustring.lower(ns.canonicalName) mappings[nsname] = {nsname} if canonicalName ~= nsname then table.insert(mappings[nsname], canonicalName) end for _, alias in ipairs(ns.aliases) do table.insert(mappings[nsname], mw.ustring.lower(alias)) end end end return mappings end return { argKeys = argKeys, cfg = cfg, mappings = getParamMappings() } ojp6d3pc8mql5nufaqdg576c9so3479 మాడ్యూల్:No globals 828 3127 18985 18984 2021-07-05T01:42:46Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మాడ్యూల్:No_globals]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి Scribunto text/plain local mt = getmetatable(_G) or {} function mt.__index (t, k) if k ~= 'arg' then error('Tried to read nil global ' .. tostring(k), 2) end return nil end function mt.__newindex(t, k, v) if k ~= 'arg' then error('Tried to write global ' .. tostring(k), 2) end rawset(t, k, v) end setmetatable(_G, mt) gggsv54pq7f94l3up48hr91qtxnskdm మాడ్యూల్:Unsubst 828 3128 19001 19000 2021-07-05T01:42:46Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మాడ్యూల్:Unsubst]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి Scribunto text/plain local checkType = require('libraryUtil').checkType local p = {} local BODY_PARAM = '$B' local specialParams = { ['$params'] = 'parameter list', ['$aliases'] = 'parameter aliases', ['$flags'] = 'flags', ['$B'] = 'template content' } function p.main(frame, body) -- If we are substing, this function returns a template invocation, and if -- not, it returns the template body. The template body can be specified in -- the body parameter, or in the template parameter defined in the -- BODY_PARAM variable. This function can be called from Lua or from -- #invoke. -- Return the template body if we aren't substing. if not mw.isSubsting() then if body ~= nil then return body elseif frame.args[BODY_PARAM] ~= nil then return frame.args[BODY_PARAM] else error(string.format( "no template content specified (use parameter '%s' from #invoke)", BODY_PARAM ), 2) end end -- Sanity check for the frame object. if type(frame) ~= 'table' or type(frame.getParent) ~= 'function' or not frame:getParent() then error( "argument #1 to 'main' must be a frame object with a parent " .. "frame available", 2 ) end -- Find the invocation name. local mTemplateInvocation = require('Module:Template invocation') local name = mTemplateInvocation.name(frame:getParent():getTitle()) -- Combine passed args with passed defaults local args = {} if string.find( ','..(frame.args['$flags'] or '')..',', ',%s*override%s*,' ) then for k, v in pairs( frame:getParent().args ) do args[k] = v end for k, v in pairs( frame.args ) do if not specialParams[k] then if v == '__DATE__' then v = mw.getContentLanguage():formatDate( 'F Y' ) end args[k] = v end end else for k, v in pairs( frame.args ) do if not specialParams[k] then if v == '__DATE__' then v = mw.getContentLanguage():formatDate( 'F Y' ) end args[k] = v end end for k, v in pairs( frame:getParent().args ) do args[k] = v end end -- Trim parameters, if not specified otherwise if not string.find( ','..(frame.args['$flags'] or '')..',', ',%s*keep%-whitespace%s*,' ) then for k, v in pairs( args ) do args[k] = mw.ustring.match(v, '^%s*(.*)%s*$') or '' end end -- Pull information from parameter aliases local aliases = {} if frame.args['$aliases'] then local list = mw.text.split( frame.args['$aliases'], '%s*,%s*' ) for k, v in ipairs( list ) do local tmp = mw.text.split( v, '%s*>%s*' ) aliases[tonumber(mw.ustring.match(tmp[1], '^[1-9][0-9]*$')) or tmp[1]] = ((tonumber(mw.ustring.match(tmp[2], '^[1-9][0-9]*$'))) or tmp[2]) end end for k, v in pairs( aliases ) do if args[k] and ( not args[v] or args[v] == '' ) then args[v] = args[k] end args[k] = nil end -- Remove empty parameters, if specified if string.find( ','..(frame.args['$flags'] or '')..',', ',%s*remove%-empty%s*,' ) then local tmp = 0 for k, v in ipairs( args ) do if v ~= '' or ( args[k+1] and args[k+1] ~= '' ) or ( args[k+2] and args[k+2] ~= '' ) then tmp = k else break end end for k, v in pairs( args ) do if v == '' then if not (type(k) == 'number' and k < tmp) then args[k] = nil end end end end -- Order parameters if frame.args['$params'] then local params, tmp = mw.text.split( frame.args['$params'], '%s*,%s*' ), {} for k, v in ipairs(params) do v = tonumber(mw.ustring.match(v, '^[1-9][0-9]*$')) or v if args[v] then tmp[v], args[v] = args[v], nil end end for k, v in pairs(args) do tmp[k], args[k] = args[k], nil end args = tmp end return mTemplateInvocation.invocation(name, args) end p[''] = p.main -- For backwards compatibility return p dnfbu3ol9y1rn4f58ap519pwafevpgq మాడ్యూల్:Yesno 828 3129 19037 19036 2021-07-05T01:42:48Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మాడ్యూల్:Yesno]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి Scribunto text/plain -- Function allowing for consistent treatment of boolean-like wikitext input. -- It works similarly to the template {{yesno}}. return function (val, default) -- If your wiki uses non-ascii characters for any of "yes", "no", etc., you -- should replace "val:lower()" with "mw.ustring.lower(val)" in the -- following line. val = type(val) == 'string' and val:lower() or val if val == nil then return nil elseif val == true or val == 'yes' or val == 'y' or val == 'true' or val == 't' or val == 'on' or tonumber(val) == 1 then return true elseif val == false or val == 'no' or val == 'n' or val == 'false' or val == 'f' or val == 'off' or tonumber(val) == 0 then return false else return default end end swdskn7svew8i9wuydn9uj5l3r2ghcs సామెతలు - డ 0 3130 19039 19038 2021-07-05T01:43:18Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:సామెతలు_-_డ]] నుండి కూర్పును దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki #దారిమార్పు [[సామెతలు - డ, ఢ]] 4s992vdpxss6p1kaqrv9w9kf9oyn3ko సామెతలు - ఢ 0 3131 19051 19050 2021-07-05T01:43:25Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:సామెతలు_-_ఢ]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki #దారిమార్పు[[సామెతలు - డ, ఢ]] i88nm192jsrdru8r9h8x6u3mo0zyflf సామెతలు - త 0 3132 19462 19461 2021-07-05T01:45:13Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:సామెతలు_-_త]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki == తంగేడు పూచినట్లు== తంగేడు చెట్టు విపరీతంగా పూస్తుంది. ఎవరికైన అధిక సంపద చేకూరితే ఈ సామెతను ఉపయోగిస్తారు. == తంటల మారి గుఱ్ఱముకు తాటిపట్టె గొరపం== ==తండ్రి ఓర్వని బిడ్డను తల్లి ఓరుస్తుంది == ==తండ్రి చస్తే పెత్తనం తెలుస్తుంది - తల్లి చస్తే కాపురం తెలుస్తుంది == == తండ్రి త్రవ్విన నుయ్యి అని అందులో పడి చావవచ్చునా== ==తండ్రి వంకవారు దాయాదివారు == == తంతే బూరెల బుట్టలో పడ్డట్టు== అనుకోని అదృస్జ్టము కలిగిన వారి నుద్దేశించి ఈ సామెతను వాడుతారు. == తంబళ అనుమానము== అనుకోకుండా అదృష్టం కలిసి వచ్చిన వారునుద్దేసించి ఈ సామెత చెప్తారు. == తంబళి తన లొటలొటే గాని, యెదటి లొటలొట యెరగడు== == తక్కువ నోములు నోచి ఎక్కువ ఫలము రమ్మంటే వచ్చునా== ==తక్కువ వానికి నిక్కులు లావు == == తగినట్టే కూర్చెరా తాకట్లమారి బ్రహ్మ== ==తగిలించుకొనటం తేలిక - వదిలించుకోవటం కష్టం == == తగిలిన కాలే తగులుతుంది== == తగు దాసరికీ మెడ పూసలకూ, అమ్మకన్న కాన్పుకూ అయ్య ఇచ్చిన మనుముకూ== ==తగులమారి తంపి - పుల్లింగాల పిల్లి == == తగువెలా వస్తుంది జంగందేవరా అంటే బిచ్చం పెట్టవే బొచ్చుముండ అన్నాడుట== తన ప్రశ్నలోనే జవాబున్నది. నర్మగర్బంగా చెప్పిన సమాదనమిది. ==తగులుకున్న మొగుడినీ, తాడిచెట్టు నీడనూ నమ్ముకోరాదు == ==తట్టలో కాపురం బుట్టలోకి వచ్చినట్లు == ==తడిక కుక్కకు అడ్డంగానీ, మనిషికి అడ్డమా? == ==తడిక తోసిన వాడిది తప్పు అన్నట్లు == == తడిక లేని ఇంట్లో కుక్క దూరినట్లు== == తడిగుడ్డలతో గొంతులు తెగకోస్తాడు== తడి గుడ్డతో గొంతు కోయడం అసాద్యం: అలాంటి దుర్మార్గపు పనులను గుట్టు చప్పుడు కాకుండా చేసేసి ఏమి ఎరనట్టు వుండె వారిని గురించి ఈ సామెత పుట్టింది. ''వీడు తడి గుడ్డతో గొంతు కోసె రకం'' అని అంటారు. == తడిశిగాని గుడిశె కట్టడు, తాకిగానీ మొగ్గడు== దెబ్బ తగిలితే గాని జాగ్రత్త పడని వారి గురించి ఈ సామెత పుట్టింది. == తడిశిన కుక్కి బిగిశినట్టు== ఏదైనా దారం కట్లు తడిసిన తర్వాత ఇంకొంచెం ఎక్కువగా బిగుసుకుంటాయి. == తడిశి ముప్పందుం మోశినట్టు== *ఒక గాడిద ఉప్పు బస్తా మోస్తూ ఒక చిన్న నదిని దాటేటప్పు పొరబాటున నీళ్ళలో పడి పోయింది. తిరిగి లేచే టప్పటికి అందులోని ఉప్పు సగం కరిగి పోయి బరువు తగ్గి పోయించి. ఇదేదో బాగుందని అనుకున్న గాడిద ప్రతి సారి అలాగే కావాలని నీళ్ళలో పడేది. ఒక సారి దానిమీద మాసిన బట్టలు వేశాడు చాకలి. యదా ప్రకారము అది కాలువను దాటుతూ కావాలని కాలవ నీళ్ళలో పడింది. చాకలి వాడు దానిని లేపి నిలబెట్టి ఆ తడిసిన బట్టలను కూడా గాడిదమీద వేశాడు. ఆ తడిసిన బట్టలు బరువు రెండింతలు అయ్యింది. ==తడిసిన వానికి చలేమిటి? == ఇలాంటి సామెతే మరొకటి. నిండా మినిగిన వాడికి చలేమిటి? == తణుకుకు పోయి మాచవరం వెళ్ళినట్లు== అమాయకుల గురించి ఈ సామెతె పుట్టింది == తద్దినము కొని తెచ్చుకొన్నట్టు== కోరి కష్టాలను కొని తెచ్చుకునే వారి గురించి ఈ సామెత పుట్టింది. ==తద్దినం పెట్టేవానికి తమ్ముడేగా! == ==తద్దినపు భోజనానికి పిలిస్తే, రోజూ మీ ఇంట ఇట్లాగే జరగాలని దీవించాడట == ==తద్దినానికి తక్కువ - మాసికానికి ఎక్కువ == == తనకంపు తనకింపు, పరులకంపు తనకు వొకిలింపు== ==తన కంట్లో దూలాలు పెట్టుకుని, పరుల కంట్లో నలుసులు ఎంచినట్లు == ==తన కంపు తన కింపు == ==తన కడుపు పండితే పక్కింటాయన తలనీలాలు సమర్పిస్తానని మొక్కుకుందిట == ==తన కలిమి ఇంద్రభోగం, తన లేమి లోకదారిద్ర్యం అనుకున్నట్లు == == తన కాళ్లకు బంధాలు తానే తెచ్చుకొన్నట్టు== ఏరి కోరి కష్టాలను తెచ్చుకొని నెత్తిన వేసుకునే వారి గురించి ఈ సామెత పుట్టింది. ==తన కాళ్ళకు తానే మొక్కుకున్నట్లు == == తనకు అని తవ్వెడు తవుడు వుంటే, ఆకటి వేళకు ఆరగించవచ్చును== == తనకు కానిది గూడులంజ== అందని ద్రాక్ష పండ్లు పుల్లన అన్న సామెత లంటిదే ఇదీను. ==తనకు కానిది ఎట్లా పోతేనేం? == ==తనకు కాని రాజ్యం పండితేనేం? పండక పోతేనేం? == ==తనకు మాలినధర్మము - మొదలు చెడ్డ బేరము లేవు == ==తనకు రొట్టె - యితరులకు ముక్క == ==తనకు లేదనేడిస్తే ఒకకన్ను పోయింది - ఎదుటివానికున్నదని ఏడిస్తే యింకోకన్ను పోయింది == ==తన కొంగున కట్టిన రూక..... తనకు పుట్టిన బిడ్డ== ==తన కోపమే తన శత్రువు == ఇది సుమతి శతక పద్య భాగము. తన కోపమె తన శతృవు, తన శాంతమె తనకు రక్ష, దయ చుట్టంబౌ, తన సంతోషమె స్వర్గము........... తద్యము సుమతీ.. ==తన గుణం మంచిదయితే, సానివాడలో కూడా కాపురం చేయవచ్చు == ==తన చావు జగత్ప్రళయం అనుకున్నట్లు == ==తన తప్పు తప్పు కాదు - తన బిడ్డ దుడుకూ కాదు == ==తనదాకా వస్తేగానీ తెలియదు == ==తనది తాటాకు - యితరులది ఈతాకు == ==తనది కానిది గూడు లంజ== ==తనదీపమని ముద్దు పెట్టుకుంటే మూతి మీసాలు కాలాయట== ==తన బలముకన్నా స్థాన భలము మిన్న== ఇది వేమన శతక పద్య సారాంశము. నీటి లోన ముసలి నిగిడి ఏనుగును బట్టు, బయట కుక్క చేత బంగపడును, స్థాన భలము గాని తన బలము కాదయ విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ. ==తన్ను మాలిన ధర్మం మొదలు చెడ్డ బేరము== ==తన నీడని తానే త్రొక్కుకున్నట్లు == ==తన నోటికి తవుడు లేదు - లంజ నోటికి పంచదారట == ==తన ముడ్డి కాకుంటే కాశీదాకా దేకమన్నట్లు == ==తన ముడ్డి కాకపోతే తాటి మట్టకి ఎదురు దేకమన్నట్లు == ==తన యింటితలుపు ఎదురింటికిపెట్టి, తెల్లవార్లూ తనింట్లో కుక్కలు తోలుతూ కూర్చున్నట్లు == ==తనయుల పుట్టుక తల్లి కెరుక == ==తనవారి కెంత వున్నా తన భాగ్యమే తనది == ఇది సుమతి శతక పద్య సారాంశము: ధనపతి సఖుడై వుండిన, యనయంగా శివుడు భిక్షమెత్తగ వలసెన్,, తనవారికెంత గలిగిన తన భాగ్యము తనకు గాక తద్యము సుమతీ.... ==తన సొమ్ము అల్లం - పరుల సొమ్ము బెల్లం == ==తనువుకు తనువే అర్పణం అన్నట్లు == ==తనువుల తహతహ తీరేది కాదన్నట్లు == ==తనువుల దాహాలు పెదవులకే తెలుసునన్నట్లు == ==తనువుల పాలపుంత సొగసుల తాంబూలం అన్నట్లు == ==తనువుల యుద్ధం తనివి తీరదు == ==తనువులు దగ్గరైతే పరువాల పోరు తగ్గుతుందన్నట్లు == ==తనువు వెళ్ళినా దినము వెళ్ళదు == ==తన్నే కాలికి రోలు అడ్డమా? == ==తప్పు చేసినవానికీ - అప్పుచేసిన వానికీ ముఖం చెల్లవు == ==తప్పులు చేయనివారు అవనిలో లేరు == ==తప్పు లెన్ను వారు తండోపతండాలు == ఇది వేమన శతక పద్యము: తప్పులెన్ను వారు తండోప తండంబు, లుర్వి జనులకెల్ల నుండు తప్పు, తప్పులెన్ను వారు తమ తప్పు లెరుగరు విశ్వదాభి రామ వినుర వేమ. ==తప్పు, ఒప్పు దైవ మెరుగును == ==తమ తమ నెలవులు తప్పిన తమ మిత్రులే శత్రువులగును == ఇది సుమతి శతక పద్య భాగము: కమలములు నీట బాసిన కమలాత్ముని రశ్మి సోకి కమిలిన భంగిన్, తమ తేమ నెలవులు దప్పిన తమ మిత్రులె శత్రులగుదురు తద్యము సమతీ. ==తమలపాకులో సున్నమంతటివాడు - తక్కువయినా ఒకటే ఎక్కువయినా ఒకటే == ==తమలపాకుతో తానిట్లంటే, తలుపుచెక్కతో నేనిట్లంటి == ==తమాం లేదంటే రవికైనా తప్పించమన్నాడట == ==తమ్ముడు తనవాడైనా ధర్మం సరిగా చెప్పాలి అర్ధం :-మనిషి మనవాడు అయిన ధర్మం తపితే సహించ కూడదు == ==తరతరాల ఆస్తే నిలిచివున్న ప్రశస్తి అన్నట్లు == ==తలకడిగి బాసచేసినా వెలయాలిని నమ్మరాదు == ఇది సుమతి శతక పద్య భాగము. ==తల క్రింద కొరివిలాగా == ==తల కోసి మొలేసినట్లు == ==తలగడ క్రింద త్రాచుపామువలె == దీనికి సమానర్థంలో మరో సామెత ఉంది.; అది. పక్కలో బల్లెం లాగా. ==తల గొరిగించు కొన్నాక తిథి, వార, నక్షత్రాలు చూచినట్లు == ==తలచినప్పుడే తాత పెళ్ళి == ==తల చుట్టం, తోక పగ == ==తలచుకొన్నప్పుడే తలంబ్రాలంటే ఎలా? == ==తలలు బోడులైన తలపులు బోడులా== ''చింత చచ్చినా పులుపు చావది '' లాంటిదే ఈ సామెత కూడాను. == తల లేదు కానీ చేతులున్నాయి... కాళ్లు లేవు కానీ కాయం ఉంది?== ==తల ప్రాణం తోకకి వచ్చినట్లు== ఎవరైనా ఏదైనా పనిని అతి కష్టం మీద సాధించినప్పుడు తమ పరిస్థితిని వివరిస్తూ ఈ సామెతను వాడుతారు. ==తల పాగ చుట్టడం రాక తల వంకర అన్నాడట== పని చేతగాక ఎదుటి వారిపై నిందలు వేసె వారిని బట్టి ఈ సామెత వాడతారు. == తలనుంచి పొగలు చిమ్ముచుండు భూతము కాదు, కనులెర్రగనుండు రాకాసి కాదు, పాకిపోవుచుండు పాముకాదు== ==తలంబ్రాలకూ, తద్దినాలకూ ఒకే మంత్రమా? == ==తలమాసిన వాడెవడంటే ఆలి చచ్చినవాడే అన్నట్లు == ఆలి చచ్చిన వాడు అందరికీ అలుసే....... అన్నట్టు ==తలలు బోడులయినా తలపులు బోడులా? == చింత చచ్చినా పులుపు చావదు అనే సామెత లాంటిదే ఇదీను. ==తలవ్రాత తప్పించుకోలేనిది == ==తలలో నాలుకలాగా == పంచాయతీ కార్యదర్శులు తలలో నాలుక లాగా ప్రగతి లో ముఖ్య పాత్ర పోషిస్తున్నారు. ==తలారి పగ తలతో తీరుతుంది== ==తల్లి కడుపు చూస్తే పెళ్ళాం జేబు చూస్తుంది == ==తల్లికి కూడు పెట్టడుగానీ, పిలిచి పినతల్లికి చీరపెడ్తాడట == == తండ్రికి తిండి లేక తవుడు తింటుంటే కొడుకొచ్చి కోవాబిళ్ళ కావాలన్నాడట== ==తమలపాకుతో నీవొకటిస్తే తలుపు చెక్కతో నేనొకటిస్తా== ==తమలపాకుతో నీవొకటిస్తే తలుపు చెక్కతో నేనొకటిస్తా==మొగుడు పెళ్ళాల మధ్య సరసం, గిల్లికజ్జాలు సర్వసాధారణం. మాటకు మాట అనుకుంటారు. కానీ, గడుసుదైన పెళ్ళాం మాత్రం ఒకటికి రెండు అంటుంది. సమతుల్యం కాని షరతులున్నప్పుడు ఈ సామెతను వాడతారు. ==తమ్ముడు తమ్ముడే పేకాట పేకాటే== జూదం ఆడేటప్పుడు ప్రత్యర్థులు తమ్ములైనా, బంధుమిత్రులైనా వారు ఓడితే పందెంగా ఒడ్డిన సొమ్ములను వదులుకోవాల్సిందే అని చెప్పడానికి ఈ సామెతను వాడుతారు. == తల్లి కడుపు చూస్తుంది, పెళ్ళాం జేబు చూస్తుంది== కన్న తల్లి తన బిడ్డ చిన్న వాడైనా పెద్ద వాడైనా ఇంటి కొచ్చిన వెంటనే తిన్నావా? అని అడుగుతుంది. కాని అతని భార్య మాత్రం భర్త జేబు చూస్తుంది. ఎందుకంటే?..... డబ్బులేమైనా సంపాదించి తెచ్చాడా? అని ఆ సందంర్బంగా పుట్టిన సామెత ఇది. ==తల్లికి కూడు పెట్టని వాడు తగవు చెప్పేవాడా? == ==తల్లికి తగిన బిడ్డ == ==తల్లిగలప్పుడే పుట్టిల్లు - పాలుగలప్పుడే పాయసం == ==తల్లి గుణం కూతురే బయట పెడుతుంది == ==తల్లి గూని అయితె పిల్లలు గూని అవుతారా== ==తల్లి చచ్చినా మేనమాముంటే చాలు == ==తల్లికి తిండి పెట్టలేనివా పినతల్లికి చీర పెడతానన్నాడట== ==తల్లి చనిపోతే తండ్రి పినతండ్రితో సమానం == ==తల్లి చస్తే నాలుక చచ్చినట్లు - తండ్రి చస్తే కళ్ళు పోయినట్లు == ==తల్లి చాటు పిల్ల == ==తల్లి చేలో మేస్తుంటే దూడ గట్టున మేస్తుందా? == ==తల్లి తండ్రి అల్లము.... పెళ్లామంటే బెల్లము== పెళ్లాం పై ప్రేమతో తల్లి దండ్రులను నిరాదరించే వారికి ఈ సామెత వాడతారు. ==తల్లితండ్రులు తిట్టుకుంటూ లేస్తే - పిల్లలు కొట్టుకుంటూ లేస్తారు == ==తల్లిదే వలపక్షం - ధరణిదే వలపక్షం == ==తల్లి దైవము - తండ్రి ధనం == ==తల్లినన్నా చూపెట్టు - తద్దినమన్నా పెట్టు == ==తల్లిని చూచి పిల్లను - తరిని చూచి బర్రెను ఎంచుకోవాలి == ==తల్లిని నమ్మినవాడూ, ధరణిని నమ్మిన వాడూ చెడడు == ==తల్లి పిత్తి పిల్ల మీద పెట్టినట్లు == ==తల్లి పుట్టిల్లు మేనమామ కెరుకే !== తన తల్లి ఆమె పుట్టింటిలో వివాహం వరకే ఉంటుంది. మేనమామలు జీవితాంతం ఉంటారు. అటువంటి మేనమామలకు తన తల్లి పుట్టింటిను గురించి చెప్పవలెనా. తెలిసిన వారికి ఏదో కొత్తగా చెప్పబోయే ప్రయత్నం అని భావం. ==తల్లి పుట్టిల్లు మేనమామ దగ్గర పొగడినట్లు == ==తల్లి పెంచాలి - ధరణి పెంచాలి - అంతేగానీ బయటివారు పెంచుతారా? == ==తల్లి మాటలు - పినతల్లి పెట్టు == ==తల్లి ముఖం చూడని బిడ్డ - వాన ముఖం చూడని పైరు == ==తల్లి ముక్కు కోసిన వానికి మేనత్త ముక్కు బెండపువ్వు == ==తల్లి రోసిన బిడ్డను దాది రోయదా?== ==తల్లి లేని పిల్ల - ఉల్లిలేని కూర == ==తల్లి లేని పిల్ల దయ్యాల పాలు == ==తల్లి వంకవారు తగినవారు == ==తల్లి విషం - పెళ్ళాం బెల్లం == ==తల్లిసాలు బొల్లి పిల్ల== పిల్ల కూడా తల్లిలాగె వుంటుంది..... ''విత్తు ఒకటి వేస్తే చెట్టు మరొకటి మొలుస్తుందా'' ఈ సామెత లాంటిదె అది కూడ ==తల్లిని బట్టి బిడ్డ..... నూలును బట్టి గుడ్డ== ==తల్లిని బట్టి బిడ్డ..... విత్తును బట్టి పంట == ==తా వలచింది రంభ - తా మునిగింది గంగ == ==తవ్వగా తవ్వగా నిజం తేలుతుంది == ==తవ్వినా దొరకనిది మొత్తుకుంటే దొరుకుతుందా? == ==తవ్వి మీద పోసుకున్నట్లు == == తవుడు తింటూ వయ్యారమా?== చేసేది వెదవ పనైనా బడాయి పోయే వారి గురించి ఈ సామెత చెప్తారు. ==తాకబోతే తగులు కున్నట్లు == ==తాగను గంజి లేదు - తలకు సంపంగి నూనెట == ==తాగనేరని పిల్లి ఒలక పోసుకున్నదట == ==తాగపోతే నీరు లేదుగానీ ఈద పోయినట్లు == ==తాగినవాడి తప్పుకు తగవు లేదు == ==తాగిన వాడిదే పాట - సాగిన వాడిదే ఆట == == తాగిన మందు ఉంచుకొన్నదాని పొందు ఎలాంటి పనైనా చేయిస్తుంది== మధ్యం అలవాటు, పరస్త్రీ గమనం చాల కష్టాలు తెప్పిస్తాయని హిత బోధ చేస్తున్నది ఈ సామెత. ==తాగిన రొమ్మే గుద్దినట్లు == ==తాగేవాడే తాళ్ళ పన్ను కడతాడు == ==తాచుపోతు తామసం - జర్రిగొడ్డు పిరికితనం == ==తా జెడ్డ కోతి వనమెల్లా చెరచిందిట == ==తాటాకు చప్పుళ్ళకు కుందేళ్ళు బెదురుతాయా? == ==తాటి చెట్టుకింద పాలు తాగినా కల్లే అంటారు == ==తాటి చెట్టుకి తేనె పట్టుపడితే ఈతచెట్టుకు ఈగలు ముసిరాయట == ==తాటిచెట్టు నీడ గాదు తగులుకున్నది పెండ్లామూ గాదు == ==తాటి చెట్టు ఎందుకు ఎక్కావురా అంటే దూడ గడ్డి కొరకు అన్నాడట== అబద్ధం చెపితే అతికి నట్టుండాలి. అలా చాత కాని వారికి ఈ సామెత వాడతారు ==తాటి చెట్టు కింద పాలు తాగినా ఎవరు నమ్మరు== ఏపని చేసినా సమయము, సందర్భము చూసుకోవాలని ఈ సామెత అర్థం. ==తాడి తన్నే వాడుంటే తల తన్నే వాడుంటాడు == ==తాడు తెగిన గాలిపటంలా == ==తాడూ లేదు - బొంగరం లేదు == ==తాతకు దగ్గులు నేర్పినట్ట్లు== ==తాత తిన్న బొచ్చె తరతరాలు == ==తాతా చార్యులకు పీర్ల పండక్కి పొంతనేమిటి== ఒక దానికొకటి పొంతన లేని మాటలు మాట్లాడె వారిని గురించి ఈ సామెత వాడతారు. ==తాతాచార్యుల ముద్ర భుజం తప్పినా వీపు తప్పదు== ==తాత తవ్విన చెరువని దూకుతామా== ==తాతలనాడు నేతులు తాగాం, మా మూతులు వాసన చూడండి == == తానా అంటే తందానా అన్నట్లు== బుర్రకత చెప్పేటప్పుడు ప్రధాన గాయకుడు ఒక వచనం చెప్పితె వంత పాట గాళ్లు వెంటనే తందాన తానా.... అంటారు. అనగా వాడు చెప్పిందే నిజమని వంత పాడడ మన్న మాట. ఇలాంటిదే ఇంకో సామెత '' అదిగో పులి అంటే ఇదిగో తోక'' ==తాను త్రవ్విన గోతిలో తానే పడతాడు == ==తాను తిన తవుడు లేదు - వుంచుకున్న దానికి వడియాలు == ==తాను తుమ్మి తానే శతాయుశ్షు అనుకున్నట్లు == ==తాను దూర సందులేదు - మెడకో డోలు == ==తాను మింగేదాన్నీ - తనను మింగేదాన్నీ చూచుకోవాలి == == తాను వలచినది రంభ, తాను మునిగింది గంగ== తాను పట్టిన కుందేలుకు మూడే కాళ్లు అనే సామెత లాంటిదే ఇదీను. మొండి వాడు, ఎవరి మాట వినని వాని గురించి వాడే సామెత ఇది. == తా(ను) పట్టిన కుందేటికి మూడే కాళ్లు== తన మాటే చెల్లాలనే మొండి వాళ్ల గురించి ఈ సామెత పుట్టింది. ==తాను మెచ్చ తినాలి - పరుల మెచ్చ నడవాలి == ==తాను పట్టిన కుందేలుకు మూడె కాళ్లు అనే రకం== తన మాటనే నెగ్గించుకోవాలని చేసె వారి గురించి ఈ సామెత వాడతారు == తాను వలచింది రంబ తాను మునిగింది గంగ== మొండి వాళ్ల గురించి వాడె సామెత. == తానొకటి తలిస్తే దైవం మరొకటి తలుస్తాడు== అన్ని పనులు తాననుకున్నట్టు జరగవని చెప్పేదే ఈ సామెత == తానొకటి తలిస్తే దైవమొకటి తలిచాడట== తాను తలిచినట్లే అన్ని జరగవని హిత బోధ చేయడమే ఈ సామెత లక్ష్యం. ==తానొకటి తలిస్తే దైవమొకటి తలచినట్లు == ==తాళ్ళపాక వారి కవిత్వం కొంత - నా పైత్యం కొంత == ==తాంబూలాలిచ్చేశాను, ఇక తన్నుకు చావండి== '''తాంబూలాలిచ్చేశాను, తన్నుకు చావండి ''' అని కూడా అనటం కద్దు. [[గురజాడ అప్పారావు]] కలం నుండి భాషలోకి ప్రవహించిన గొప్ప వాక్యాల్లో ఇది ఒకటి. ఆయన తన రచనల్లో రాసిన ఎన్నో పదాలు నానుడులై, సామెతలై, నుడికారాలై భాష లోకి ఒదిగి పోయాయి. అటువంటి సామెతల్లో అగ్రశ్రేణికి చెందినది [[కన్యాశుల్కం (నాటకం)|కన్యాశుల్కం]] నాటకం లోని ఈ వాక్యం. అగ్నిహోత్రావధాన్లు అనే ఒక పాత్ర, కన్యాశుల్కం మీది పేరాశతో భార్య ఇష్టానికి వ్యతిరేకంగా, ఆమెకు తెలియకుండా, తమ కూతురుకి ఒక ముసలివాడితో పెళ్ళి నిశ్చయిస్తాడు. దానికి భార్య, బావమరిది అభ్యంతరం చెప్పినపుడు, ఆసక్తికరమైన సంభాషణ వారి ముగ్గురి మధ్య జరుగుతుంది. ఆ సందర్భంలో అగ్నిహోత్రావధాన్లు చేత గురజాడ ఈ మాట అనిపిస్తాడు. తాంబూలాలివ్వడమనేది భారతీయ సాంప్రదాయంలో పెళ్ళి నిశ్చయం చేసుకోవడం. అక్కడి వరకూ వచ్చాక ఇక ఆ పెళ్ళి ఆగటం సాధారణంగా జరగదు, పెళ్ళి దాదాపు జరిగినట్లే. నేను తాంబూలాలు కూడా ఇచ్చేశాను, ఇక మీరెంత గింజుకున్నా ఒరిగేదేమీ లేదని ఆ పాత్ర భావం. చెయ్యాల్సిందంతా చేసేశాను, ఇంక ఎన్ననుకున్నా ఏమీ లాభం లేదు అని చెప్పాల్సిన సందర్భంలో దీనిని వాడతారు. కేవలం ఒక పాత్ర సంభాషణలలో భాగంగా రాసిన సంభాషణ [[సామెతలు|సామెత]]గా భాషలో ఇంకిపోయింది. == తాడిచెట్టు కింద మజ్జిగ తాగినా కల్లు అంటారు== తాను తాగుతున్నది మజ్జిగే అయినా.... ఆస్థలం తాటి చెట్టు క్రింద అయినందున అతడు తాగుతున్నది కల్లే అనుకుంటారు. ఏ పనిచేసినా సమయా సందర్భాన్ని అనుసరించి చేయాలి అనే భావం ఈ సామెతలో దాగున్నది. == తాడిని తన్నే వాడుంటే వాడి తలను తన్నే వాడుంటాడు== ఒకరికి మించిన వారు ఇంకొకరు వుంటారు. తానె గొప్పవాడినని విర్ర వీగే వారికి గుణ పాటంగా ఈ సామెత చెప్తారు. ==తాడు చాలదని బావిని పూడ్చమన్నాడట== ఒక పద్ధతిలో పని కాక పోతె వేరొక మార్గంలో ఆలోసించాలి గాని..... అసలు పని మానుకోకూడదని హితవు చెప్పేదే ఈ సామెత. ==తాడు బొంగరం లేనివాడు== ఎవరి అదుపులో లేకుండా గాలికి తిరిగేవాడని అర్థం. ==తాతకు దగ్గులు నేర్పినట్టు== సాధారణంగా తాతలు ఎక్కువగా దగ్గుతూ ఉంటారు. వారికి ఎలా దగ్గాలో ఛెప్పటం హాస్యాస్పదంగా ఉంటుంది. అలాగే అపార అనుభవం కలిగిన విషయ పరిజ్ఞానికి అదే విషయంపై బోధలు చేయటం తాతకు దగ్గులు నేర్పటం లాంటిదే అని దీని అర్ధం. ==తాత చస్తే బొంత నాది అనే రకం== == తాదూర సందు లేదు, మెడకో డోలు== తన పరిస్థితె అంతంత మాత్రము. దానికి తోడు ఇంకొడిని ఇంటికి భోజనానికి ఇంటికి పిలిస్తే ఎలా? ఇలాంటి సందర్భాలలో పుట్టినదే ఈ సామెత: "తాదూర సందు లేదు, మెడకు ఒక డోలు" == తామరాకు మీద నీటిబొట్టులా== తామ రాకు మీద నీటి బొట్టు స్థిరంగా వుండదు. ఆకుకు అంటు కోదు. పాదరసం లా కదులు తుంటుంది. ఏదైనా వ్యవహారంలో అంటి ముట్ట నట్లు వ్వవహరించి కష్టాల పాలు గాకుండా వుండాలని దీని అర్థం. ==తాయెత్తులకే పిల్లలు పుడితే మొగుడెందుకన్నట్లు == == తిని కూర్ఛుంటే కొండలైనా కరుగుతాయి== సంపాదన లేకుండా తండ్రులు సంపాదించారని తింటూ కూర్చుంటే అది ఎంతోకాలం వుడదని చెప్పేదే ఈ సామెత. ==తింటే అయాసం - తినకుంటే నీరసం == ==తింటే కదలలేను - తినకపోతే మెదలలేను == ==తింటేగానీ రుచి తెలీదు - దిగితేగానీ లోతు తెలీదు == == తింటే గారెలే తినాలి,వింటే భారతమే వినాలి== గారెల రుచి గొప్ప తనాన్ని.... మహాభారతం విశిష్టతను చెప్పేదె ఈ సామెత. == తిండికి తిమ్మరాజు, పనికి రాధక్రిష్న ==తిండికి ఏనుగు - పనికి పీనుగు == ==తిండికి చేటు - మందికి బరువు == == తిండికి తిమ్మరాజు, పనికి పోతురాజు== ==తిండికి తిమ్మరాజు - పనికి పోతరాజు == ==తిండికి మెండు - పనికి దొంగ == ==తిండికి వచ్చినట్టా - తీర్ధానికి వచ్చినట్టా?== ==తిండి కొద్దీ పసరం == ==తిండెక్కువైతే తీపరం పెరుగుతుంది == == తిక్కల వాళ్లు తిరుణాళ్లకెళ్తే ఎక్కనూ దిగనూ సరిపోయిందట== ==తిక్కోడి పెళ్ళిలో తిన్నవాడిదే లాభం అన్నట్లు == == తిట్టను పోరా గాడిదా అన్నట్టు== తిట్టను పోరా అంటూనె గాడిదా అని తిడు తున్నాడు. ఒక మాటమీద నిలబడని వారి గురించి ఈ సామెత పుట్టింది. ==తిట్టబోతే అక్కబిడ్డ - కొట్టబోతే బాలింత అన్నట్లు == ==తిట్టితే చచ్చేవాడూ - దీవించితే బ్రతికేవాడూ లేడు == ==తిట్టితే గాలికి పోతాయి == ==తిట్టిన వాడికి తిట్టున్నర అన్నట్లు == ==తిట్టుకు సింగారం లేదు == == తిట్టే నోరు, తిరిగే కాలు , చేసే చెయ్యి ఊరకుండవు== ==తిన మరిగిన కోడి దిబ్బ ఎక్కి కూసిందట== మామూలుగా కోడిపుంజు దిబ్బలో మేస్తుంది, ఇంటి కప్పు ఎక్కి కూస్తుంది. అనుకూలంగా ఉందికదా అని దిబ్బెక్కి కూయదు. ఆ విధంగా ఎవరైనా పనిని చేయవలసిన విధంగా కాకుండా తమ సుఖానికి అనుకూలమైన విధంగా చేసినప్పుడు ఈ సామెతను వాడుతారు. ==తినగల అమ్మ తిండి తీర్థాలలో బయటపడుతుంది == ==తినగా తినగా గారెలు చేదు == ==తినగ తినగ వేము తియ్యగనుండు== ఈ సామెత వేమన శతకంలోని ఒక పద్యం నుంచి ఉద్భవించింది. అనగననగ రాగ మతిశయిల్లుచునుండు తినగ తినగ వేము తియ్యనుండు సాధనమున పనులు సమకూరు ధరలోన విశ్వధాభిరామ వినుర వేమ సాధన చేస్తూ ఉంటే పనులు సులభతరమౌతాయని దీని అర్థం. ==తిననేర్చినమ్మ పెట్ట నేరుస్తుంది == ==తినబోతూ రుచులు అడిగినట్లు== చాలామంది భోజనానికి కూర్చున్నప్పుడు, ఎలాగూ తాము తినబోతున్నా, వంటకాల రుచి ఎలా ఉందని ఇతరులను అడుగుతుంటారు. ఈ విధంగా తాము స్వయంగా కాసేపట్లో తెలుసుకోబోయే విషయాలను ఇతరుల ద్వారా తెలుసుకోవాలని ఎవరైనా ప్రయత్నించినప్పుడు ఈ సామెతను వాడుతారు. ==తిన్న యింటి వాసాలు లెక్కపెట్టినట్లు == ==తిన్నదాని కంటే అరిగిందే బలం == ==తినమరిగిన కుక్క అలమరిగిందట== ==తినమరిగిన కోడి యిల్లెక్కి కూసింది== ==తినమరిగిన ప్రాణం అల్లాడిపోతుంది == ==తిని వుండలేక, తాగి బొందలో పడినట్లు == ==తిని కక్కరాదు - కని పోగొట్టుకోరాదు == == తిన్నింటి వాసాలు లెక్కేయటం== అన్నం పెట్టిన వారికే ద్రోహం చేయాలనే బుద్ధి గలవారి గురించి ఈ సామెత పుట్టింది. ==తినే తినే కూడులో మన్ను పోసుకున్నట్లు == ==తినేది గొడ్డు మాంసం పైగా విభూతి రేఖలు == ==తిమ్మన్నా! తిమ్మన్నా! నమస్కారం అంటే నా పేరు నీకెలా తెలిసిందని అడిగితే నీ ముఖం చూడగానే తెలిసిందని అన్నాడట == ==తిమ్మిని బ్రహ్మి, బ్రహ్మిని తిమ్మి చేసినట్లు == ==తిమింగలాలకు ఏ చేప అయితే ఏమిటి?== సముద్రంలోని తిమింగలాలకు టన్నులకొద్దీ చేపలు ఆహారంగా అవసరం అవుతాయి. అంత పెద్ద మొత్తంలో చేపల్ని తినే తిమింగలాలకు ఏ చేప అయినా ఒకటే. ఈనాటి కొంతమంది రాజకీయ నాయకులకు ఇది సరిగ్గా సరిపోతుంది. ప్రభుత్వం విడుదల చేసే ఏ రకం నిధులైనా వారి అవినీతికి అతీతం కాదు. ==తియ్యని ముద్దులకు మురవాలో, అదిరే దెబ్బలకు అరవాలో తెలియటం లేదన్నదట == ==తియ్యని రోగాలు - కమ్మని మందులు == ==తిరిగి రైతు - తిరక్క బైరాగి చెడతారు == ==తిరిగే కాలూ, తిట్టే నోరు వూరుకోవు == ==తిరుగానాం మరగానాం తీపి వాయనం అన్నట్లు == ==తిరుపతి క్షవరంలాగా == ==తిలా పాపం తలా పిడికెడు== ==తిండికి ముందు తగువుకు వెనకాల వుండాలంటారు== ==తీగ లాగితే డొంకంతా కదిలినట్లు== ఒక్కోసారి ఏదైనా చిన్న తీగను అవసరంకొద్దీ లాగినప్పుడు అనూహ్యంగా ఆ తీగతోపాటు డొంకంతా కదలడం జరుగుతుంది. ఈ విధంగా ఏదైనా చిన్న విషయం గురించి ఆరా తీస్తున్నప్పుడు పెద్ద విషయం బయటపడితే ఈ సామెతను వాడుతారు. ==తీగ కదిలిస్తే డొంకంతా కదుల్తుంది == ==తీగకు కాయ బరువా? == ==తీట గలవానికి తోట గలవానికి తీరికుండదు == ==తీట బట్టి వాడే గోక్కుంటాడు == ==తీట సిగ్గెరగదు == ==తీతువ పిట్టలాగా == ==తీపి ఏదంటే ప్రాణం అన్నట్లు == ==తీయగా తీయగా రాగం - మూలగ్గా మూలగ్గా రోగం == ==తీర్థము, స్వార్థము కలిసి వచ్చినట్లు == ==తీరు తీరు గుడ్డలు కట్టుకొని తీర్థానికి పోతే, ఊరికొక గుడ్డ వూడిపోయిందట == ==తీర్చే వారుంటే ఎన్ని బెట్టులైనా పోవచ్చు == ==తీసినవాడూ బాగానే వుంటాడు - చూచినవాడూ బాగానే వుంటాడు ఎదుటివాని మీద పడుతుంది ముట్టుపుల్ల== ==తుంగభద్రకు మంగమ్మ పోతే భంగము తప్పుతుందా?== ==తుండూ పిండం చిక్కిన వెనుక ముండకు దిక్కెవరు?== ==తుట్టె పురుగుకు రెక్కలొచ్చినా, ముసలాడికి ప్రాయం వచ్చినా పట్టపగ్గా లుండవు == ==తుప్పరల పసే గానీ మంత్రాల పస లేదు == ==తులసి వనంలో గంజాయి మొక్క వున్నట్టు== ==తుమ్మ తోపుల్లో కొత్త కోలాటం == ==తుమ్మ దుడ్డు వలె - కాపు కదురు వలె == ==తుమ్మల్లో ప్రొద్దుకూకినట్లు == ==తుమ్మితే ఊడె ముక్కు == శాశ్వతము కానికి.... తాత్కాలికమైనది అర్థం. ==తుమ్మితే వూడిపోయే ముక్కు ఎన్నాళ్ళుంటుంది == ==తుమ్ముకు తమ్ముడు లేడు గానీ ఆవలింతకు అన్న వున్నాడు == ==తుమ్ము తమ్ముడై చెపుతుంది == ==తుమ్మెదలాడితే వాన తప్పదు == == తుంటి మీద కొడితే పళ్ళు రాలాయి== అసందర్బ ప్రేలాపన చేసే వారి గురించి ఈ సామెత పుట్టింది. ==తురకల సేద్యం పెరికల పాలు== రాజుల సొమ్ము రాళ్ళ పాలు అన్నట్లు ==తురకలలో మంచివాడెవరంటే తల్లిగర్భాన వున్నవాడు, పుడమిగర్భాన ఉన్నవాడు == ==తురక లేని వూళ్ళో దూదేకులవాడే ముల్లా == ==తురకవాడికి గంగిరెద్దు పోతే కోసుకుని తిన్నారట == ==తులము నాలుకకు తొంభై రుచులు == ==తులలో వానకు ధరణి పండును == ==తులవ నోటికి ఉలవపప్పు == ==తులసి కోటలో దురదగొండి మొలచినట్లు == ==తులసివనంలో గంజాయి మొక్కలాగా == == తూట్లు పూడ్చి... తూములు తెరిచినట్లు...== చిన్న చిన్న నష్టాలను కలిగించే వాటిని పట్టించుకొని పెద్ద నష్టాలు కలిగించే విషయాల జోలికెళ్లని వారి గురించి ఈ సామెత చెప్తారు. ==తూనీగలాడితే తూమెడు వర్షం== ఇది రైతుల సామెత: ఒక్కో సారి తూనీగలు గుంపులు గుంపులుగా ఎగురు తుంటాయి. అప్పుడు రైతులు వర్షం వస్తుందని భావిస్తారు. ==తూటు పేరె బొక్క== రెండు ఒక్కటే అని చెప్పే సామెత ఇది ==తూర్పున ఇంద్ర ధనుస్సు - దూరాన వర్షం == ==తూర్పున ఇంద్ర ధనుస్సుకు దుక్కిటెద్దు రంకె వేస్తుంది == ==తూర్పున కొరడు వేస్తే దుక్కెద్దు రంకె వెయ్యునా?== ==తెగిన వేలుమీద ఉచ్చకూడ పోయడు == ==తెగితే లింగడు రాయి == ==తెగించిన వానికి తెడ్డే లింగం== ==తెగిందాకా లాగకు== ==తెగించి దానం చేస్తా తేరా పిడికెడు రాళ్ళు అన్నాడట == ==తెగిన చేను తేమ ఓడుతుంది== ==తెగువ దేవేంద్ర పదవి == ==తెగేదాకా లాగరాదు == ==తెడ్డుకేమి తెలుసు వంట రుచి? == ==తెడ్డుండగా చెయ్యి కాల్చుకున్నట్లు == ==తెలఘాణ్యపు టెక్కు - నియోగపు నిక్కు == ==తెల్లనివన్నీ పాలు -నల్లనివన్నీ నీళ్ళు అనుకున్నట్లు == ==తెల్లవారితే చూడు ఎల్లాయి బ్రతుకు == == తెలిసే వరకూ బ్రహ్మవిద్య తెలిశాక కూసువిద్య== ఏదైనా ఒక విషయం తెలియనంత వరకు అదేదో మహా విద్య అనుకుంటారు. అది తెలిశాక ఒహో ఇంతేనా అను కుంటారు. ఈ సామెత అర్థం ఇదే. ==తెలివి ఒకరి సొత్తా! == ==తెలివికి తల లేకపోయినా, భోజనానికి పొట్ట వుంది == ==తెలివి తక్కువ - ఆకలెక్కువ == ==తెలివైనవాడికి చిటికెల సంకేతం చాలు == ==తెలియని దయ్యంకన్నా తెల్సిన దయ్యం మేలు == ==తెలిసే వరకే బ్రహ్మ విద్య - తెలిసిన తర్వాత కూసు విద్య == ==తెప్పలుగ చెరువు నిండిన కప్పలు పది వేలు చేరు== ఇది సుమతి శతక పద్య భాగము. ==తెంపుల నీళ్ళు - చిల్లులు కడవ == ==తేనెటీగల పని తీరుబడి లేని పని == ==తేనె పోసి పెంచినా వేపకు చేదుపోదు== దుర్మార్గులకు ఎంతగా నీతులు బోధించినా మనసు మారదు. ==తేరగా వచ్చింది తెగ తిన్నట్లు == ==తేరగా వచ్చింది వూరికే పోతుంది== ==తేర గుర్రం - తంగేడు బరిక == ==తేలు కుట్టిన దొంగలా== దొంగతనానికి ఇంట్లో దూరిన దొంగ తేలు కుట్టినా (పట్టుబడతాడు కాబట్టి)అరవలేడు. అదే విధంగా తాము ఉండకూడని పరిస్థితిలో ఉన్నవారు అట్టి సమయంలో తమకు ఏదైనా నష్టం జరిగినప్పుడు పరిస్థితుల ప్రభావం వల్ల ఏమీ చెయ్యలేరు ==తేలుకు పెత్తనం ఇస్తే తెల్లవార్లూ తెగ కుట్టిందట == ==తేలు తేలండీ! అంటూ అరిస్తే మొగాళ్ళను పిలవ్వే అన్నాట్ట,== ==తేలు మాదిరి కుట్టటం - బల్లి మాదిరి అణగటం == ==తేలువలె కుట్టినట్లు == ==తేలేనయ్యకు తిండి మెండు - వండలేనమ్మకు వగలు మెండు == ==తొడ సంబంధం తొంభై ఏళ్ళుంటుంది == ==తొత్తు క్రింద బడి తొత్తులాగా == ==తొత్తులాగా పనిచేసి దొరలాగా అనుభవించాలి == ==తొలకరి జల్లులు - ఆశల మొలకలు == ==తొలకరిలో చెరువు నిండినా - తొలిచూలు కొడుకు పుట్టినా లాభం == ==తొలకరి వాన మొలకలకు తల్లి == ==తొలి ఏకాదశికి తొలి తాటిపండు == == తొండ ముదిరి ఊసరవెల్లి అయినట్టు== ఆర్తిక పరిస్థితులు బాగు పడితే వారి బుద్ధులు కూడా మారతాయి అని చెప్పేదె ఈ సామెత. ==తొందరకు ఆలస్యం తోడు == ==తొందరగా రమ్మంటే, తిరగమూత వేసి వస్తానన్నట్లు == == తోక తెగిన కోతిలా== అసలే అది కోతి. క్షణమైనా తిన్నగా వుండదు. దాని తోక తెగితే ఇక ఎలా గంతు లేస్తుందో కదా. ఈ సామెత అర్థం అదె. ==తోక తెగిన నక్కలాగా == == తోక ముడుచుట== తోక ముడుచుట అనగా ఓడి పోవుట లేదా పారి పోవుట అని అర్థం . జంతువులు పోట్లాటకు దిగే టప్పుడు తమ తోకను పైకెత్తుకొని రంగంలోకి దిగుతాయి. అందులో ఏదైనా ఓడి పోతే తన తోకను తన కడుపు క్రిందికి దాచుకొని పారి పోతాయి. కుక్కలు, ఎద్దులు, పులులు, మొదలగు జంతువులలో ఈతతంగం బాగా గమనించ వచ్చు. దాని నుండి పుటినదే ఈ సామెత. ==తోకతో నారాయణా అన్నట్లు == ==తోచీ తోయనమ్మ తోటికోడలు పుట్టింటికి వెళ్ళినట్టు== కొంతమంది ఏమీ తోచక విచిత్రమైన పనులు చేస్తుంటారు. చూసేవాళ్ళకు ఆ చేష్టలు వింతగా ఉంటాయి. ఈ విషయాన్ని ఎంతో హాస్యరసపూరితంగా చెప్పడానికి తోచీ తోచనమ్మ తన తోటికోడలు పుట్టింటికి వెళ్ళినట్టుంది అంటారు. తెలుగు సామెతలలో చమత్కారం మేళవింపుకి ఇది ఒక మచ్చుతునక. ==తోచీ తోచనమ్మ తోడికోడలు పుట్టింటి కెళితే - చూచీ చూడనట్లు చూచారట == ==తోటకూర నాడైనా చెప్పవైతివిరా కొడకా అన్నట్లు == ==తోట మీద వారికి, పీట మీద వారికి మొగమాట ముండదు == ==తోడులేక రాచపీనుగ వెళ్ళదు == ==తోడేలును గొర్రెలకు కాపుంచినట్లు == ==తోరణం కట్టగానే పెళ్ళయినట్టా? == ఇల్లు అలకగానే పండగ అన్నట్లు...... ==తోరణం కట్టినింట్లో తగవు పనికిరాదు == ==తోలు కొరికే వాడు పోతే ఎముక కొరికే వాడు వస్తాడు == ఇలాంటిదే మరొ సామెత: తాడిని తన్నే వాడుంటే వాడి తలను తన్నె వాడు మారొకదుంటాడు. ==తోలు తిత్తి ఇది తూటులు తొమ్మిది... తుస్సు మనుట ఖాయం== మానవ శరీరాన్ని గురించి వైరాగ్యంతో అనే మాటలు. ఇది బ్రంహయ్య గారి తత్వాలలోని భాగము. ==తోలు తీయకుండానే తొనలు మ్రింగినట్లు == [[వర్గం:సామెతలు]] 59o1970oxv2hhz30750ff5u9drm40mt సామెతలు - ద 0 3133 19652 19651 2021-07-05T01:46:10Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:సామెతలు_-_ద]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{తెలుగుభాషాసింగారం}} {{సామెతల పేజీల శీర్షిక|ద}} ==దంచలేనమ్మ ఊదూది చూచిందట == ==దాహం వేసినపుడే, బావి తవ్వుకున్నట్లు. == == దంచినమ్మకు బొక్కిందే కూలిట== ==దంచేదొకరైతే ప్రక్కలెగరేసే వాడింకొకడు == ==దండించేదాత లేకుంటే, తమ్ముడు చండప్రచండుడు == ==దండుగలో దండుగ == ==దంపినమ్మకు బొక్కిందే దక్కుడు == ==దంపుళ్ళ పాటకు దరిద్రం లేదు == ==దగ్గరకు పిలిచి నీ కన్ను గుడ్డి అన్నట్లు == ==దగ్గరకు వస్తే ఎగ్గు లెంచినట్లు == ==దగ్గర వాళ్ళకే నిక్కు లెక్కువ == ==దగ్గూ, గజ్జీ దాచినా దాగవు == ==దగ్గుతూ పోతే సొంటి కూడ ప్రియమే== ==దడియం గురువుకు మణుగు శిష్యుడు== ==దత్తత మీద ప్రేమా? దాయాది మీద ప్రేమా? == ==దప్పిక కొన్నప్పుడు బావి త్రవ్వినట్లు == ==దమ్మిడీ ఆదాయం లేదు క్షణం తీరికలేదు == ==దమ్మిడీ పెళ్ళికి ఏగానీ బోగం మేళం == ==దమ్మిడీ ముండకు ఏగానీ క్షవరం == == దయగల మొగుడు తలుపు దగ్గరకు వేసి కొట్టాడట== ==దయలేని అత్తకు దణ్ణం పెట్టినా తప్పే - లేకున్నా తప్పే == ==దయ్యాలతో చెలిమి చేసినట్లు == ==దరిద్రానికి మించిన బాధ లేదు == ==దరిద్రానికి మాటలు హెచ్చు - తద్దినానికి కూరలు హెచ్చు == ==దరిద్రుడి పెళ్ళికి వడగళ్ళ వాన== దరిద్రుడైన వ్యక్తి పెళ్ళికి పూనుకోవడమే కష్టం. దానికి తోడు [[వడగళ్ళు|వడగళ్ళ]] వాన పడితే ఆ పెళ్ళి ప్రయత్నాలు కాస్తా చెడుతాయి. అదే విధంగా ఎవరైనా తమ తలకు మించిన పనికి పూనుకున్నప్పుడు వారికి మరిన్ని అవరోధాలు ఎదురైతే వారి పరిస్థితిని వివరిస్తూ ఈ సామెతను వాడుతారు. ==దరిద్రుడికి అంటనప్పుడు ఆముదం రాచినా అంటదు == ==దరిద్రుడికి ఏరేవు కెళ్ళినా ముళ్ళపరిగే == ==దరిద్రుడికి పిల్లలెక్కువ == ==దరిద్రుడి చేనుకు వడగండ్ల వాన == ==దరిద్రుడు తలగడుగబోతే వడగండ్ల వాన కురిసిందట == ==దరిద్రునికి దైవమే తోడు == ==దరిలేని బావి - వితరణలేని ఈవి == ==దర్జీవానిని చూస్తే సాలెవానికి కోపం == ==దశకొద్దీ దొరికాడు దిసిమొల మొగుడు == ==దశకొద్దీ పురుషుడు - దానం కొద్దీ బిడ్డలు == ==దశ దానాలకూ తోటకూర కట్టే == ==దశ వస్తే దిశ కుదురుతుంది == == దానం చేయని చెయ్యి... కాయలు కాయని చెట్టు...== ==దాగబోయి తలారి యింట్లో దూరినట్లు == ==దాగబోయిన చోట దయ్యాలు పట్టుకున్నట్లు == ==దానం చేయని చెయ్యీ - కాయలు కాయని చెట్టూ ఒక్కటే == ==దానాలలోకెల్లా విద్యాదానం శ్రేష్ఠం == ==దాన్ని నమ్ముకొని దడి కింద దాక్కొని వుంటే ఈదుర గాలికి ఇచ్చుకొని చచ్చాడట== ఎవరో ఏదో ఇస్తారని ఆశపడి పడిగాపులు పడే వారి గురించి చెప్పే సామెత ఇది. ==దాయాది వుంటే నిప్పెందుకు? == ==దారం లేని సూదిని దయ్య మెత్తుకుపోతుంది == == దాసుని తప్పు దండంతో సరి== ==దారిన పోయె కంపను ముడ్డికి తగిలించు కొన్నట్లు....== అనవసరమైన విషయాలలో తల దూర్చి కష్టాలను కొని తెచ్చుకొనే వారిని ఇలా అంటారు. ==దారిన దొరికింది ధర్మానికి పోయింది == ==దారినపోయే తద్దినాన్ని పిలిచి నెత్తి కెక్కించుకున్నట్లు == ==దారినిపోయే శనీశ్వరాన్ని పిలిచి పీట వేసినట్లు == ==దాలి గుంటలో కుక్క మాదిరి == ==దాసరిపాట్లు దైవాని కెరుక == ==దాసుని తప్పు దండంతో సరి == ==దింపుడు కళ్ళాశ == ==దిక్కులేనివారికి దేవుడే దిక్కు== మనకు సహాయం అవసరమయినప్పుడు ఎవరి సహాయం అందకపొతే ఆ దేవుడి మీదే భారం వేయమని దీని అర్థం. ==దిక్కు లేని యిల్లు దయ్యాల నిలయం == ==దిగంబర సన్న్యాసికి చాకలెందుకు? == ==దిగితేనేగాని లోతు తెలియదు== సాధారణంగా ఏదైనా చెరువునిగాని మడుగునిగాని బయటినుండి చూసి [[లోతు]] అంచనా వేయలేము. అలాగే ఏ విషయమైనా మనం స్వయంగా పాల్గొంటేగాని అందులోని సాధక బాధకాలు తెలీవని చెప్పటానికి ఈ సామెతను వాడుతారు. == దిన దిన గండం, నూరేళ్ళు ఆయుష్షు== ప్రతి రోజు అత్యంత ప్రమాదకర పరిస్థితిలో వున్నప్పుడు ఏ రోజుకారోజు ..... ప్రాణాపాయం తప్పిందని బయట పడ్డామని సంతోష పడేవారి నుద్దేసించి ఈ సామెత వాడతారు. ==దినబత్తెం దివిటీ వెలగు == ==దినమూ చచ్చేవాడికి ఏడ్చే దెవరు? == ==దిబ్బ మీద కూర్చొని మేడమీదున్నట్లు కలలు కనడం== ఎవరి స్థాయికి తగ్గ కోరికలు వారు కోరాలని హితవు చెప్పే సామెత ఇది. == దీని సిగ తరగ == ==దీపం ఉన్నప్పుడే ఇల్లు చక్కదిద్దుకోవాలి== దీపం కాంతులను వెదజల్లుతున్నప్పుడు ఆ వెలుగులో మన పనులను చక్కపెట్టుకుంటాం, కాంతి తోలగిపోతె ఎ పని చేయలేము. అంటే ఏ సమయానికి ఏం చేయాలో ఆలోచించుకొని ఆలస్యం చేయకుండ మనిషి జీవితాన్ని సాగించాలని ఈ సామెత పరమార్దం. ==దివిటీ ముందు దీపం పెట్టినట్లు == ==దీపం ఆరిన తర్వాత దినుసంతా ఒక్కటే == ==దీపం పేరు చెబితే చీకటి పోతుందా? == ==దీపం ముడ్డి క్రిందనే చీకటి == ==దీపావళికి దీపమంత చలి == ==దీపావళికి వర్షాలు ద్వీపాంతరాలు దాటుతాయి == ==దుంగ దించి బండ నెత్తుకొన్నట్లు == ==దుంపతెంచి గంపకెత్తినట్లు== ==దుక్కి కొద్ది పంట .... బుద్ది కొద్ది సుఖము== ==దుక్కి వుంటే దిక్కు వుంటుంది == ==దుక్కికాని చేను తాలింపులేని కూర == ==దుక్కికొద్దీ పంట - బుద్ధి కొద్దీ సుఖం == ==దుక్కి చాలని చేనుకు ఎరువు ఎంత పెట్టినా వట్టిదే == ==దుక్కిటెద్దు చావు పక్కలో పెళ్ళాం చావు వంటిది == ==దుక్కి దున్నితేనే భూమికి శాంతం == ==దుగ్గాణి ముండకు దుడ్డు క్షౌరం== ==దుత్తకు పాల రుచి తెలుసా? == ==దున్నకుండా చల్లితే కొయ్యకుండా పండినట్లు == ==దున్నగలిగేవాడికే ధరణి దీవెన == ==దున్న గలిగితేనే మన్ను ముట్టుకోవాలి == ==దున్నటం ఎవడైనా దున్నుతాడు - పంట పండించేవాడే కావాలి నాకు అందిట == ==దున్నపోతు ఈనిందంటే, దూడని కట్టెయ్యమన్నాడట== దున్నపోతు ఈనదు. ఎవరైనా అది ఈనిందంటే దూడను కట్టెయ్యమనడం అసందర్భ ప్రలాపన. అంటే ఎవరైనా ఒక అసందర్భమైన విషయాన్ని చెప్పినపుడు మరొకరు దానితో ఏకీభవించడం లేదా సమ్మతించడం జరిగితే ఈ సామెతను ఉపయోగిస్తాం. == దున్నపోతు మీద రాళ్ళవాన పడ్డట్టు== దున్న పోతు మీద వాన పడితే దానికి చాల హాయిగా వుంటుంది. అంతవరకు కాస్తనన్నా తొందరగా నడిచేది వర్షంలో అసలు నడవదు. అనా నిదానంగా పనిచేసే వారి గురించి ఈ సామెత వాడతారు. ==దున్నపోతు మీద వాన కురిసినట్లు == ==దున్నపోతు మీద వానకురిసినట్లు== దున్నపోతు మీద ఎంత వాన కురిసినా వాటికి ఏమీ పట్టదు. అలాగే ఎంత చెప్పినా వినక పోయే వారిని ఈ సామెతతో పోలుస్తారు. ==దున్నబోతె దూడల్లో... మేయ బోతె ఎద్దుల్లో== వివరణ: ఇంకా పని నేర్వని పెద్ద కోడెదూడ పని తప్పించుకోవడానికి.... దున్నబోతె తాను దూడనంటూ దూడల్లో కలిసి పోతుంది..... మేతకు వెళ్లేటప్పుడు పనిచేసె ఎద్దులకు మంచి మేత పెడతారు గనుక ఆమేత కొరకు ఎద్దులతో వెళ్లుతుంది.... ఎవరన్నా పని చేయకుండా తిని కూర్చుంటే ఈ సామెతను వాడతారు. ==దున్నుతూ వుంటే నాగళ్ళు - పారుతూ వుంటే నీళ్ళు == == దున్నే ఎద్దులకు నక్కలను చూపి నట్లు== పని చేసుకునే వారి పనిని చెడగొట్టే వారి గురించి సామెత పుట్టింది. దున్నె ఎద్దులకు నక్కలను చూపితె అవి బెదిరి పనికి ఆటంకం కలుగుతుంది. పని చెడగొట్టే వారి గురించి ఈ సామెత వాడతారు. ==దున్నే ఎద్దునే పొడిచేది == ==దున్నేవాడు లెక్కలేసుకుంటే నాగలికూడా మిగలదు == వ్యవసాయం అంత లాభదాయకం కాదు అనే ఆర్థంలో ఈ సామెతను వాడుతారు. ==దున్నేవానికి దడవనా తొక్కేవానికి వెరవనా అన్నదట == == దురాశ దుఃఖానికి చేటు== అత్యాశ ఎప్పటికైనా కష్టం కలిగిస్తుందని తెలియ జెప్పడం. ==దుర్మార్గానికి తండ్రి బద్ధకం == ==దుష్టులకు దూరంగా ఉండాలి == ==దూకుతా దూకుతానన్న సవితే కానీ దూకిన్నా సవితి లేదు== ఊరికూరికే బెదిరిస్తూ అది నిజంగా చేసి చూపని వాళ్ళని సూచిస్తూ వచ్చిన సామెత ఇది. [[అక్కినేని నాగేశ్వరరావు]] నటించిన బాపూరమణల చిత్రం "అందాల రాముడు"లో దీనిని వాడుకున్నారు. ==దూకు దూకుమనే వాళ్ళేగానీ, దూకే వాడు ఒక్కడూ లేడు == ==దూరపుకొ౦డలు నునుపు== దూరాంగా కనిపించే కొండలు నునుపుగానే కనిపిస్తాయి. కొండలమీదున్న ఎగుడుదిగుడు ప్రదేశలు, పెద్ద రాళ్ళు, వృక్షాలు అన్ని కలిపి చదునుగానె కనిపిస్తాయి. దగ్గరికి పోతే గాని అసలు సంగతి తెలియదు. ఏదైనా అంతే.. దగ్గరికిపోతేగాని అసలు సంగతి కనబడడు. ఆ ఉద్దేశంతో చెప్పినదే ఈ సామెత. ==దూబర తిండికి తూమెడు == ==దూస్తే దోసెడు - ఊదితే హుళక్కి == ==దీపంపేరు చెబితే చీకటి పారిపోతుందా?== ==దెబ్బకు దెయ్యమైనా వదులుతుంది== మాటలకు లొంగని వారు దెబ్బలకు లొంగుతారని చెప్పే సామెత ఇది. ==దెబ్బకు దేవుడైనా దిగి వస్తాడు== మంచి మాటలతోకాకపోతే దెబ్బలతో పని జరిపించ వచ్చని ఈ సామెత అర్థం. ==దెబ్బకొడితే దేవేంద్రలోకం కనబడాలి == ==దేవతలకు దుమ్ము - రాక్షసులకు మన్ను == ==దేవునికైనా దెబ్బే గురువు== మంచి మాటలతో చెపితే వినని వారు కూడా దెబ్బలకు లొంగు తారని అర్థం. ==దెయ్యాలు వేదాలు వల్లించినట్లు== వేదాలు అతి పవిత్రమయినవి. అలాంటి వేదాల్ని దెయ్యాల వల్లిస్తుంటే ఎంత విచిత్రంగా ఉంటుందో అలానే దుర్మార్గులు, మూర్ఖులు ఇతరులకు సన్మార్గబోధ చేస్తుంటే మనకు విచిత్రంగానే ఉంటుంది. దీనినే దెయ్యాలు వేదాల వల్లించినట్లు అంటారు. ==దేవర చిత్తం - దాసుడి భాగ్యం == ==దేవర తలిస్తే దెబ్బలకు కొదువా? == రాజు తలుచుకుంటే దెబ్బలకు కొదువా అనే సామెత లాంటిదే ఇదీను. ==దేవుడని మ్రొక్కితే దయ్యమై పట్టినట్లు == == దేవుడు వరం ఇచ్చినా పూజారి వరం ఇవ్వడు== ==దేవుడు తలిస్తే సంపదలకు కొదవా? == ==దేవునికి చూపులు - మనకి మేపులు == ==దేవునికి ముడుపు - దయ్యానికి దెబ్బ == ==దేవుని పెండ్లికి అందరూ పెద్దలే== గుళ్లో దేవునికి పెళ్ళికి వూరి వారందరు పెద్దలే ==దేహి అంటే నాస్తి అనరాదు == ==దొడ్డివాకిట దయ్యాన్ని తరిమితే, తలవాకిట వచ్చి నిల్చిందట == ==దొడ్డెడు గొడ్లను దొంగలు తోలుకుపోతే గొడ్డు గేదే శ్రీమహాలక్ష్మి == ==దొరకని పూలు దేవునికర్పణం == చెల్లని కాసులు దేవునికి అనే సామెత లాంటిదే దీను. ==దొరల చిత్తం - చెట్టు నీడ నిలకడ లేనివి == ==దొరబిడ్డ అయినా ఒకనికి పెండ్లామే == ==దొరికితే దొంగలు... లేకుంటే దొరలే== ఎక్కడైనా దొంగ తనము చేసిన వాడిని అడిగితే తాను దొంగతనము చేసినట్లు ఒప్పుకొనడు. దొంగతనము చేసినప్పుడు దొరికితేనే అతను దొంగ అని నమ్మకంగా చెప్పగలము. దొరకనంత వరకు అతను దొరే. ఆ సందర్భంలో చెప్పేదె ఈ సామెత. == దొంగలు పడిన ఆరునెల్లకు కుక్కలు మొరిగినట్లు== అతి నిదానంగా పనిచేసె వారిగురించి ఈ సామెత వాడతారు. ==దొంగలు పడ్తారని కొబ్బరి చెట్టుకు మడి బట్ట కట్టిందట== పరమ అమాయకుల గురించి చెప్పే సామెత ఇది. ==దొంగకు తేలు కుట్టి నట్లు== దొంగ తనానినికి వెళ్లిన వానికి తేలుకుట్టితే....... నెప్పికి వాడు అరిస్తే.... పట్టు బడి పోతాడు.. నెప్పికి అరవలేకుండా వుండ లేడు... ==దొంగకు తోడు దొంగ == ==దొంగకు తోడు - దొరకు సాక్షి == ==దొంగకు దొంగ సహవాసం == ==దొంగకు దొంగబుద్ధి - దొరకు దొరబుద్ధి == ==దొంగకు దొరికిందే చాలు == ==దొంగగడ్డి మేసే గొడ్డయినా కట్టుకొయ్య వద్దకు రాక తప్పదు == ==దొంగకు భయము - లంజకు సిగ్గు లేవు == ==దొంగ చేతికి తాళ మిచ్చినట్లు == ==దొంగతనానికి పోతూ డోలు చంకన పెట్టుకుని పోయినట్లు == ==దొంగపోటు కంటే లింగ పోటెక్కువయిందిట == ==దొంగ పోయి తలారింట దూరినట్లు == ==దొంగల సొమ్ము దొరలపాలు == ==దొంగల సొమ్ము పరులపాలు == ==దొంగలు పడ్డ ఆరునెలలకు కుక్కలు మొరిగినట్లు == ==దొంగలూ దొంగలూ కలిసి వూళ్ళు పంచుకున్నట్లు == ==దొంగిలించపోతే మంగలం దొరికిందట == ==దొంగలందరూ దుష్టులు కారు - దుష్టులందరూ దొంగలే == ==దొంగవాడి దృష్టి మూటమీదనే == ==దొంగవాని తల్లికి ఏడువ భయం == ==దొంగండీ అంటే ముక్కు కరుస్తాడేమో జాగ్రత్త అన్నాడట == == దొంగోడి చేతికి తాళాలు ఇచ్చినట్లు== ==దొంగాడి పెళ్ళాం ఏనాటికైనా ముండమోపే == == దొందూ దొందేరా తొందప్పా== ఎవరో ఇద్దరు మాటలు సరిగ్గా రాని వాళ్ళు మాట్లాడుకుంటుంటే వారిని వెక్కిరిస్తూ మూడవ వ్యక్తి అయిన వాడు వాడి స్నేహితునితో అన్న మాట ఇది "దొందూ దొందేరా తొందప్పా" అని. అసలు వాడు "రెండూ రెండేరా కొండప్పా" అనాలి. కానీ వాడికి కూడా సరిగ్గా అనడానికి నోరు తిరగలేదు. తన చేతకాని తనాన్ని చూసుకోలేని వాడు ఎదుటి వాళ్ళ లోపాలను వెక్కిరించితే వాడే నవ్వుల పాలు అవుతాడు అని నీతిని బోధించే సామెత ఇది. ==దోచుకుపోయినవాడు దొర - దొరికినవాడు దొంగ == == దోవలో పెట్టి తొక్కొద్దు అన్నట్టుంది == ==దోసకాయ తిన్న కడుపూ, దొంగలు దోచిన యిల్లూ ఒక్కటే == ==దోసెడు కాంతులు - వెన్నెల వూసులు == ==దైవబలం మహాబలం == ==దైవాన్ని నమ్మి చెడినవాడు లేడు == ==దౌర్భాగ్యపు దామోదరుడు == [[వర్గం:సామెతలు]] 8kvvs33iw85f9om9pepu4er84pvy8tl సామెతలు - ధ 0 3134 19680 19679 2021-07-05T01:46:21Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:సామెతలు_-_ధ]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{తెలుగుభాషాసింగారం}} {{సామెతల పేజీల శీర్షిక|ధ}} ==ధనమొస్తే దాచుకోవాలి రోగం వస్తే చెప్పుకోవాలి== కాపురంగుట్టు, రోగం రట్టు.సమానార్థంతో ఇది మరొక సామెత. ధనం వస్తే పది మందికి చెప్పుకోకూడదు. దానివలన దొంగల భయం ఎక్కువ. కాని రోగ మొస్తే పది మందికి చెప్పాలి. ఎవరో ఒకరు ఆ రోగానికి తగిన మందు చెప్పక పోరు అని ఈ సామెత అర్థం. ముందూ వెనుకా చూసుకోకుండా ఖర్చుపెట్టకూడదు రోగం వస్తే తగిన మందు తీసుకుని రోగాన్ని తగ్గించుకోవాలి. ==ధనం మూలం ఇదం జగత్== అన్నింటికి ధనం మూలము. అని అర్థం. ==ధనియాల జాతి వాళ్ళలాగా == ==ధనియాల జాతి వాళ్ళలాగా == ==ధర తక్కువ బంగారానికి వన్నెలెక్కువ == ==ధరణికి గిరి భారమా? == ==ధరణికి గిరి భారమా? == ==ధర్మానికి చీర యిస్తే, యింటికి వెనక్కి వెళ్ళి మూర వేసిందట == ==ధర్మానికిపోతే కర్మం చుట్టుకొన్నట్లు == ==ధాష్టీకపు ముష్టి == ==ధాష్టీకానికి ధర్మం లేదు ==ధూపం వేస్తే పాపం పోతుందా? == ==ధీరుడైనా కావాలి దీనుడైనా కావాలి == == ధర్మో రక్షతి రక్షితః== ధర్మాన్ని మనం కాపాడితె అది మనలను కాపాడుతుంది. ధర్మాన్ని తప్పవద్దు అని ఈ మాట ఉపదేశం. == ధైర్యే సాహసే లక్ష్మి== ధైర్వ వంతునికి అన్ని విజయాలె అని చెప్పె సామెత ఇది. ==ధైర్యం లేని రాజు - తెలివి లేని మంత్రి == [[వర్గం:సామెతలు]] 392sl95wkvwkbhasvsv380pkeuuhocy సామెతలు - న 0 3135 19999 19998 2021-07-05T01:47:28Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:సామెతలు_-_న]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{తెలుగుభాషాసింగారం}} {{సామెతల పేజీల శీర్షిక|న}} ==నక్క ఎక్కడ నాగలోక మెక్కడ? == == నక్క పుట్టి నాలుగు వారాలు కాలేదు ఇంత పెద్ద గాలివాన తన జీవితంలో చూడలేదన్నదట== ==నక్క జిత్తులన్నీ నాదగ్గరుండగా తప్పించుకుపోయెరా తాబేటిబుఱ్ఱ == ==నక్క జిత్తులవాడు == జిత్తుల మారి మోసగాడిని ఈ [[సామెతలు|సామెత]]తో పోలుస్తారు ==నక్కను చూచిన వేటగాడిలాగా == ==నక్కను త్రొక్కి వచ్చినట్లు == అదృష్టము కలసి వచ్చినది [[అర్థము]] ==నక్కపుట్టి నాలుగు వారాలు కాలేదు - నేనింత ఉప్పెన ఎన్నడూ చూడలే దన్నదట == ==నక్క పోయిన తర్వాత బొక్క కొట్టుకున్నట్లు == ==నక్కలు బొక్కలు వెదుకును == ==నక్క వినయం - కొంగ జపం == ==నట్టేట చేయి విడిచినట్లు == నట్టేట చేయి విడిచినట్లయితె మునిగి పోతాడు. అలా చేస్తే నమ్మించి మోసము చేయడమని అర్థము. ==నట్టేట పుట్టి ముంచినట్లు == ==నట్టేట పడ్డ సొమ్ము నట్టింటికి నడిచి వచ్చినట్లు == అదృష్టము కలిసి వచ్చినదని అర్థము ==నగుబాట్ల పెళ్ళికి పెళ్ళినాడే నాగవల్లి అన్నట్లు == ==నడచినవాడే పడేది == ==నడమంత్రపు సిరి == ==నడమంత్రపు సిరికి నెత్తిమీద కళ్ళు == మధ్యలో [[సంపదలు]] కలిగిన వారికి గర్వ మెక్కువ అని అర్థము == నడమంత్రపు సిరి నరము మీద పుండులాంటిది== ==నడిచే దారిలో గడ్డి మొలుస్తుందా? == అల్పుడికి ఐశ్వర్యం వేస్తే.. అర్దరాత్రి గొడుగు పట్టమన్నాడట. మధ్యలో సంపదలు కలగ్గానే పొగరెక్కి...... అర్థ రాత్రి గొడుగు అవసరం లేకున్నా..... గొప్ప కోసము గొడుగు పట్టమన్నాడట ==నడమంత్రపు సిరి వస్తే అర్ధరాత్రి గొడుగు పట్టమన్నాడట== మధ్యలో సంపదలు కలగ్గానే పొగరెక్కి...... అర్థ రాత్రి [[గొడుగు]] అవసరం లేకున్నా..... గొప్ప కోసము గొడుగు పట్టమన్నాడట ==నడమంత్రపు సిరి వస్తే నడుము లిరుగ పడ్డట్లు == ==నడువగా నడువగా పైగుడ్డే బరువు == అలసట ఎక్కువైతే...... తనపైనున్న గుడ్డ కూడా బరువని పిస్తుందని అర్థము. ==నడుము మునిగేదాకానే చలి - నలుగురూ వినేదాకానే సిగ్గు == == నడిచే కాలు, వాగే నోరు ఊరకుండవు!== ==నడిరాత్రి దుప్పట్లో యౌవ్వన మద్దెల మోతలన్నట్లు == == నడి సముద్రంలో నావ లాగ == కష్టాల్లో మునిగి ఎటు దిక్కు తోచని స్థితిలోవున్న వారి గురించి ఈ సామెత వాడతారు. ==నత్తగుల్లలన్నీ ఒకచోట - ముత్యపు చిప్పలన్నీ ఒకచోట == ఏగూటి [[పక్షులు]] ఆ గూటికే చేరుతాయి అనే సామెత లాంటిదే ఈ సామెత. ==నన్ను ఎరిగినవాడు లేకపోతే నా బడాయి చూడమన్నట్లు == తనగురించి తెలిసిన వారు లేక పోతే ఎన్ని గొప్పలైనా చెప్పుకోవచ్చని అర్థము ==నన్ను ముట్టుకోకు నా మాలకాకీ అన్నట్లు == ==నపుంసకునికి రంభ దొరికినట్లు == నిరుపయోగమైన పనిని గురించి చెప్పేటప్పుడు ఈ సామెతను వాడుతారు ==నమ్మకానికి రాయబారమెందుకు? == ==నమిలేవాడికన్నా మింగినవాడే ఘనుడు == ==నమ్మించి గొంతు కోసినట్లు == ==నయము నష్టకారి - భయము భాగ్యకారి == ==నయాన కాని పని భయాన అవుతుంది == నయమున పాలుం ద్రావరు, భయంబున విషంబు నైన బక్షింతురుగా.... అనే పద్యమే ఈ సామెత మూలము. ==నరకానికి నవ ద్వారాలు - స్వర్గానికి ఒక్కటే == ==నరములేని నాలుక ఎటైనా తిరుగుతుంది == ==నరునికి నాలుగు దశలు == ==నల భీమ పాకములు == ==నల్ల బంగారం యిస్తా సాన పెట్తావా అందిట == ==నల్లబాపడు నాభికంటే విషం == == నల్లటి కుక్కకు నాలుగు చెవులు== ==నల్ల బ్రాహ్మణుణ్ణి ఎర్ర కోమటిని నమ్మకూడదట== సామాన్యంగా [[బ్రాహ్మణులు]] ఎర్రగానూ, [[కోమటి]]వారు నల్లగానూ ఉంటారని ఒక నానుడి. అలా కాకుండా, బ్రాహ్మణుడు నల్లగానూ, కోమటి ఎర్రగానూ ఉంటే, సామాన్యంగా జరిగే దానికి వ్యతిరేకముగా ఉండటంవల్ల, అలా ఉన్నవాళ్ళని నమ్మకూడదని సామెతే తప్ప మరింకేమీ కాదు, ఇందులో ఉదహరించబడిన కులాల మీద ఎటువంటి వ్యాఖ్య అంతకన్నాకాదు. ==నలిగి వున్నప్పుడు తొలగి వుండమన్నారు == ==నలుగురితో చావు పెళ్ళిలాంటిది == ==నలుగురి తర్వాత ఆడపిల్ల పుడితే నట్టింట బంగారం - == ==నలుగురితో పాటు నారాయణా! == అందరూ వెళ్ళే దారిలోనె వెళ్ళమని దీనర్థము ==నలుగురూ వినేదాకానే సిగ్గు == ==నలుగురూ నడిచే దారే నడవాలి == ==నలుగురూ నడిచిందే బాట - పలికిందే మాట == పదుగురాడు మాట పాటియై ధర జెల్లు అనే [[వేమన]] పద్యం ఈ సామెతకు ఆధారము ==నలుపు నారాయణ స్వరూపం == ==నలుపో తెలుపో నలుగురు పిల్లలు - ముతకో సన్నమో నాలుగు చీరలు == ==నల్లేరు మీద బండిలాగా == అతిసులభముగా పని జరిగితే ఈ సామెతను వాడుతారు. బండి వెళ్ళే దారిలో [[నల్లేరు]] అడ్డు వుంటే బండి కేమి నష్టముండదు. ==నవరత్నాలున్నా నారీరత్నం వుండాలి == ==నవాబు పొట్టకూ, తమలపాకు కట్టకూ ఎప్పుడూ తడుపు కావాలి == ==నవ్వలేని వారిని నమ్మరాదు == ==నవ్విన నాపచేనే పండుతుంది == ==నవ్వు నాలుగిందాల చేటు == ==నవ్వే వాళ్ళ ముందు జారి పడ్డట్టు== ఏదో కారణంగా వారు ముందుగానే నవ్వుతున్నారు. అంతలో ఆదారిన వెళ్ళే వాడు వారి ముందు కాలి జారి పడ్డాడు. దాంతో వారి నవ్వు పరాకాష్ఠకు అందుకుంది. ==నవ్వే ఆడదాన్నీ - ఏడ్చే మగవాణ్ణీ నమ్మరాదు == ==నరకానికి నాలుగు ద్వారాలు... స్వర్గానికి ఒకటే దారి== ==నరము లేని నాలుక నాలుగు విధాలు== నోట్లో [[నాలుక]] లేక పోవటం అంటే సరిగా మాట్లాడలేకపోవటం.[[నరము]] లేని నాలుక నాలుగు విధాలు అంటే మాట నిలకడలేని తనం.మాట నిలబెట్టుకోలేని తనం, నిమిషానికి ఒక రకంగా మాట మారుస్తూ ఉండటం.ఎప్పుడేం మాట్లాడతారో అర్థం కాకుండా ఉండటం. == నవ్విన నాపచేనే పండుతుంది== కాలం అంతా ఒక్కలాగ వుండదు. ఈ రోజు పనికి రాదనుకున్న వస్తువు రేపు విలువైనదిగా వుండవచ్చు. ఆలాంటి దాన్ని గురించి ఈ సామెత. ==నంగనాచి తుంగబుఱ్ఱ == ==నంగిమాటల వాడినీ - దొంగ చూపుల వాడినీ నమ్మరాదు == ==నందనవనంలో నాగుపామున్నట్లు == ==నంది అంటే పంది అన్నట్లు == ==నందిని చేయబోయి పందిని చేసినట్లు == ==నందిని పంది - పందిని నంది చేయగలిగినవాడు == ==నంబి కవిత్వం - తంబళ్ళ జోస్యం == ==నంబివాడు ఎదురైనా నాగుపాము ఎదురైనా కలిసిరావు == ==నంబీ నంబీ నా పెళ్ళికేమి సహాయం చేస్తావంటే నీ పెళ్ళికి ఎదురు రాను పో! అన్నాడట == ==నవ్వి పోదురు గాక నాకేటి సిగ్గు== అన్ని వదిలేసిన వారిని గూర్చి ఈ సామెత వాడతారు. ఎవరు ఏమనుకున్నా నాకేమి అని మొడితనముతో వుండేవారిని ఉద్దేశించినది ఈ సామెత. ==నష్టపడ్డా భ్రష్టు కారాదు == ==నాకు లేక ఆకులు నాకుతుంటే నీకెక్కడ పెట్టేది? == ==నా కోడీ, కుంపటీ లేకుంటే ఎలా తెల్లారుతుందో, నిప్పెట్లా దొరుకుతుందో చూస్తానందట == ఈ సామెతకు ఆధారంగా ఒక కథ వున్నది: ఒక ఊరిలో ఒక ముసలామె వుండేది. ఆమె వద్ద వంట చేసుకోడానికి ఒక కుంపటి వుండేది. అదే విధంగా ఒక కోడి పుంజు వుండేది. ప్రతి రోజు ఊరివారు ముసలమ్మ కోడి కూయంగానే..... నిద్రలేచి మగవాళ్ళందరూ వారి వారి పనులకు వెళ్ళే వారు. ఆడవారు మాత్రం.... ఈ ముసలమ్మ కుంపటిలోని నిప్పు తీసుకెళ్ళి తమ ఇంట పొయ్యి వెలిగించుకునేవారు. ఇది గమనించిన ఆ ముసలమ్మ..... నా కోడి పుంజు కూత తోటే ఈ వూర్లో తెల్లవారుతుంది...... నా కుంపటిలోని నిప్పుల వల్లనే ఈ వూరి వారందరి పొయ్యి వెలుగు తున్నదని.... భావించి ..... నేనే గనుక లేకుంటే.... ఈ ఊర్లో ఎలా తెల్లవారుతుందో..... వూర్లో వారు వంట ఎలా చేసుకుంటారో..... చూస్తానని ఎక్కడికో వెళ్ళి పోతుంది. కొన్నాళ్ళ తర్వాత ఆ వూరి వారి బ్రతుకులెలా వున్నాయో చూద్దామని తిరిగొచ్చింది ఆ ముసలామె. ఆ వూరిలో ప్రజలు యధావిధిగానె వుండటం చూచి..... నివ్వెర పోతుంది. ==నాగరికంలేని మాట నాలుక తీట == ==నక్కకూ నాగలోకానికీ పోలికా? == == నాగస్వరానికి లొంగని తాచు== ఎవరి మాట వినని... మొండి వాని గురించి ఈ సామెత వాడతారు. ==నా చేతి మాత్ర వైకుంఠ యాత్ర అన్నాడట == ==నా చేను నీకు రాసిస్తా దున్నుకుని పంట పండిస్తావా? అని అడిగిందట == ==నాజూకు నయగారాలు - వలపు వయ్యరాలు == ==నాటిన పైరుకు నష్టం లేదు == == నాడా దొరికిందని, గుర్రాన్ని కొన్నట్లు== అమాయకత్వం, తెలివి లేని తనం గల వారి గురించిన సామెత ఇది. ==నాతి బలం నాలుకే == ==నాతోనే అంతా వున్నది అన్నట్లు == ==నాది కాదు - నా అత్త సొమ్ము అన్నట్లు == ==నా దెబ్బకు గోలకొండ కూడా అబ్బా అంటుంది == ==నానాటికీ తీసికట్టు నాగంభొట్లు == ==నా నోట్లో నీ వేలు పెట్టు - నీ కంట్లో నా వేలు పెడతా అన్నట్లు == ==నా పాతివ్రత్యం గూర్చి నా మొదటి మొగుణ్ని అడగరా రెండో మగడా అందిట == ==నా పెనిమిటికి లేనిది నీకుంది అందుకే నీ పక్కలోకొచ్చా అందిట == ==నామాలవారే గానీ, నియమాలవారే లేరు == ==నా మొగుడికే పసవుంటే నీ దగ్గరెందుకు పడుకుంటానని అందిట == ==నాయనకు పెళ్ళి సంబరం - అమ్మకు సవతి సంకటం == ==న్యాయదేవత వింటుందేగానీ చూడలేదు == ==న్యాయదేవత కళ్ళు విప్పనంతవరకే అన్యాయం ఆగడాలు == ==న్యాయానికి కూడు లేదు == ==న్యాయానికి రోజులు లేవు == ==న్యాయాన్ని రక్షిస్తే, అది నిన్ను రక్షిస్తుంది == ==నారా అనరా అంటే పీచు అనే వాడు== ==నారి తెగినా కష్టమే - నారి తిరిగినా కష్టమే == నారి అనగా వింటి నారి అని అర్థం. మరొక అర్థము [[స్త్రీ]] అని. వింటి నారి తెగితే.... విల్లు నిరుపయోగము..... అలాగే స్త్రీ బయట తిరిగితే పరువుండదని అర్థము ==నారు పోసిన వాడు నీరు పోయక పోతాడా?== ==నాలిముచ్చు వెధవనీ, నీళ్ళు నమిలేవాణ్నీ నమ్మరాదు == ==నాలుక కటువు - ఎద మెత్తన == నోటి మాత్రమే కఠినంగా వుండి మనస్సు మెత్తనయితే ఈ సామెతను వాడుతారు ==నాలుక దాటితే నరకము == ==నాలుకా! నాలుకా! వీపుకు దెబ్బలు తేకే == ==నాలుక మీద తేనె - మనసులో విషం == ==నాలుక వుంటే అన్ని దిక్కులూ తిరుగగలడు == ==నా వ్రేలితో నా కన్నే పొడిచినట్లు == ==నాశనమూ - నల్ల బొగ్గులూ == ==నా సింగారం చూడరా నా బంగారు మగడా! అన్నట్లు == == నిండా మునిగిన వానికి చలేంటి== చన్నీళ్లలో దిగేటప్పుడు మొదట్లో చలిగా వుంటుంది. పూర్తిగా దిగాక చలి వుండదు. కష్టాలు ఒకటి రెండు వస్తే మనిషి తమాయించుకోగలడు. అన్ని కష్టాలు ఒక్కసారిగా వస్తే అతనికి తెగింపు వచ్చేస్తుంది. ఆ అర్థంతో ఈ సామెత పుట్టింది. ==నిండిన కడుపుకు అన్నం - బట్టతలకు నూనె అన్నట్లు == ==నిండిన కడుపుకు నిక్కెక్కువ == == నిండు కుండ తొణకదు== అన్ని వున్న విస్తరి అణిగి మెణిగి వుంటుంది ఎంగిలాకు గాలికి ఎగిరి పడుతుంది. అనే సామెతె లాంటిదే ఇది కూడ. గొప్పవారు చిన్న చిన్న విషయాల గురించి పట్టించు కోరు అని చెప్పే సామెత ఇది. ==నిండుటేరు నిలిచి పారుతుంది == గంగ పారు చుండు కదలని గతి తోడ.... మురుగు పారు మ్రోత తోడ .... అనే పద్య పాదమే ఈ సామెతకు మూలం. ==నిజానిజాలు నిలకడ మీద తెలుస్తాయి == ==నిజం కురచ - బొంకు పొడవు == == నిజం నిలకడమీద తెలుస్తుంది== అప్పటికప్పుడు అసలు విషయం తెలియకున్నా... తర్వాతన్నా [[నిజం]] తెలుస్తుందని ఈ సామెత అర్థం. ==నిజం మాట్లాడితే నిస్టూరం== కొన్ని సార్లు నిజం చెపితే కూడా తగువులు వస్తాయి అని చెప్పే సామెత ఇది. ==నిజమైన బంగారం నిప్పుకు వెరవదు == ==నిజంచెపితే నమ్మరు== ==నిజంనిప్పులాంటిది== ==నిజం మాట్లాడితే ఉన్న ఊరు అచ్చిరాదు == == నిత్య కళ్యాణం, పచ్చ తోరణం== అన్ని సక్రంగ జరుగుతూ సంసారం సక్రమంగా జరుగుతుంటే ఈసామెత వాడుతారు ==నిత్య దరిద్రుడు.... నిచ్చింత పురుషుడు== ==నిద్ర పోయేవాణ్ని లేపొచ్చు గాని నిద్ర నటించే వాణ్ణి లేప లేము== నిజముగా నిద్ర పోయే వాడు కాస్త అలికిడికి లేస్తాడు. అలా కాకుండా నిద్ర పోతున్నట్టు నటిస్తున్న వాడిని బలవంతంగా లేపాలని ప్రయత్నించినా వాడు లేవడు. ఎందుకంటే అది కపట నిద్ర. ==నిదానమే ప్రధానం == ==నింద లేనిదే బొంది పోదు == ==నింద వస్తుంది గానీ అవమానం రాదు == ==నిన్న ఉన్నవాడు నేడు లేడు == ==నివురు కప్పిన నిప్పువలె == == నిప్పంటించగానే తాడెత్తు లేస్తుంది== ==నిప్పుకు చెదలంటుతుందా? == ==నిప్పుకూ నీటికీ ఉన్నంత స్నేహం == ==నిప్పు త్రొక్కిన కోతిలాగా == == నిప్పు ముట్టనిదే చేయి కాలదు== == నిప్పులేనిదే పొగరాదు== దేనికయినా ఒక కారణముంటుందని చెప్పేదే ఈ సామెత. ==నిప్పులో ఉప్పు వేసినట్లు == == నివురు గప్పిన నిప్పులా== బయటకు కనబడని ప్రమాదమని అర్థం. నిపురు కప్పిన నిప్పు..... నిప్పుగా పైకి కనిపించదు. అలాగని దాన్ని ముట్టుకుంటే కాలక మానదు. ==నిమ్మకు నీరెత్తినట్లు == ==నిమ్మ చెట్టు నీడా కాదు... నిండు మనిషి తోడు కాదు== ఉపయోగము లేని పని అని అర్థం. ==నియమం కోసం నామం పెడితే, నామం నా కొంపముంచింది అన్నట్లు == ==నియోగి నిక్కులు == ==నియోగపు ముష్టికి బనారసు సంచి == ==నిర్భాగ్యపు దామోదరుడికి అభాగ్యపుటల్లుడు == ==నిలకడ లేని మాట నీళ్ళ మూట == ==నిలుచోటానికి చోటిస్తే పడగ్గది ఎక్కడన్నాడట == ==నిష్ఠ నీళ్ళపాలు - మంత్రం మాలలపాలు == ==నిష్ఠ మాలలపాలు - మానం సాయిబుపాలు == ==నీ ఎడమ చెయ్యి తియ్యి - నా పురచెయ్యి పెడతాను అన్నట్లు == == నీ కాపురం కూల్చకుంటే నే రంకుమొగుణ్ణే కాదన్నాడట== ఆమె [[కాపురము]] కూలిపోయిన తర్వాతనే రంకు మొగుడయ్యాడు. ఇక ప్రత్యేకంగా ఆమె కాపురం కూల్చాల్చిన పని లేదు. ఆ సందర్భానికి ఈ సామెత వాడతారు. ==నీకు ఎక్కడ సంశయమో, నాకూ అక్కడే సందేహం == ==నీకు బెబ్బెబ్బే - నీ యబ్బకు బెబ్బెబ్బే == ==నీ కూడు తింటూ, నీ బట్ట కడుతూ, నాతో కాపురం చెయ్యి అన్నట్లు == ==నీకో దణ్ణం - నీ పెద్దకొక దణ్ణం == ==నీకోసం పుట్టా, నీకోసం పూచా, దొరలా దోచుకో అందట == ==నీతల్లో తేజమ్మ రావాలి == ==నీటికి కలువ - మాటకు చలువ == ==నీటికి నాచు తెగులు - మాటకు మాట తెగులు == ==నీటికి నాచు తెగులు - నాతికి రంకు తెగులు == ==నీటి మూటలు - గాలి మాటలు == ==నీటిలో జాడలు వెతికినట్లు == == నీటిలో రాతలు రాసినట్లు== అబద్దాలు అని అర్థం. ==నీడలకు నోళ్ళుంటాయి == ==నీతి లేని మాట రాతి వేటు == == నీతిలేని పొరుగు నిప్పుతో సమానం== నీతి లేని వారు పొరుగున వుంటే ఏనాటికైనా ముప్పే. జాగ్రత్తగా వుండమని హెచ్చరిక ==నీతి లేనివాడు కోతికంటే పాడు == ==నీతో కాపురం ఒంటికి కంపరం అన్నట్లు == ==నీతోడిదే లోకం అన్నట్లు == ==నీ పప్పు నా పొట్టు కలిపి ఊదుకు తిందాం రా! అన్నట్లు == ఎదుటివారి సొమ్మును ఏదో ఒక విధంగా కాజేద్దామని ఎదుటివారికి మేలు చేసి పెడతామంటూ వారికి మాయమాటలు చెప్పి వారి చేత ఖర్చు పెట్టించి తమ పని చేసుకుపోవటం.ఎదుటివారి చేత ఖర్చు చేయించి చివరకు డబ్బంతా తామే సమకూర్చినట్లుగా ప్రచారం చేసుకోటం. ==నీ పెండ్లాం ముండమొయ్యా! == పెండ్లాం ముండ మొయ్యడమంటే.... భర్త చావడమని అర్థము. కాని మొగుడే ఆ మాటంటే...... అతడొక అమాయకుడని అర్థము ==నీ పెండ్లి ఎట్లాగో పాడయింది, నా పెండ్లికి రా అన్నాడట == ==నీరు వుంటేనే పల్లె - నారి వుంటేనే యిల్లు == ==నీరు పల్లమెరుగు నిజము దేవుడెరుగు== ==నీవు నేర్పిన విద్యయే నీర జాక్ష== ==నీవు పాడిందానికీ, నేను విన్నదానికి సరి. తలవూపిన దానికి తంబూర పెట్టిపో! అన్నట్లు == ==నీ వేలు నా నోట్లో, నా వేలు నీ కంట్లో== ఉపకారికి అపకారం చేసిన సందర్భాన్ని ఈ సామెతతో పోలుస్తాం. నీ వేలితో నాకు తినిపిస్తే నా వేలితో నీ కంట్లో పొడుస్తా అన్నట్లు!! ==నీవు ఒక అందుకుపోస్తే, నేను ఒకందుకు తాగుతున్నా == ==నీళ్ళ మూట - వంచకుడి మాట ఒక్కటే == ==నీళ్లు నమిలేవాడికి నిలకడ లేదు== ఏ విషయాన్నైనా స్పష్టంగా చెప్పకపోవటం, [[సంబంధం]] లేని మాటలు ఏవేవో చెబుతూ అసలు విషయం చెప్పకపోటం.ఒకవేళ ఏదైనా చెప్పినా ఆ మాటలో కచ్చితమైన విషయాలుండవు. అలాంటివారి మాటలను నమ్మవద్దని ఆ మాటల ఆధారంగా గట్టి నిర్ణయాలు ఏవీ తీసుకోవద్దని ==నీళ్ళు లేని పైరు - నూనె లేని జుట్టు == ==నీ సరి వేల్పులు - నా సరి దాసులు లేరు == ==నీ సొమ్ము ఆదివారం - నా సొమ్ము సోమవారం == ==నుదుట వ్రాయనిదే నోటరాదు == ==నువ్వు దంచు నేను బుజాలెగరేస్తాను== [[వడ్లు]] నువ్వు దంచు, నేను దంచుతున్నట్లు అభినయిస్తూ భుజాలు ఎగరేస్తాను .పని నువ్వు చెయ్యి, నేను ఎగ్గొడతాను అనటం. ==నువ్వు దంచుతూ వుండు - నేను పక్కలెగరేస్తాను అన్నట్లు == ==నుయ్యి తియ్యబోతే భూతం బయటపడ్డట్లు == ==నూటికీ కోటికీ ఒకడు == ==నూటికి పెట్టి కోటికి గొరిగినట్లు == ==నూతి కప్పకు సముద్రపు సంగతేం తెలుస్తుంది? == ==నూరు అబద్ధాలాడి అయినా ఒక యిల్లు నిలుపమన్నారు == ఒక మంచి పని చెయ్యడానికి అబద్దం ఆడినా తప్పు లేదని అర్థము ఈ సామెతకున్నది ==నూరు కీళ్ళు ఓరిస్తేగానీ ఒక మేలు దక్కదు == ==నూరు కొరడా దెబ్బలైనా ఒక బొబ్బట్టుకు సరిరావు == == నూరు గొడ్లను తిన్న రాబందు ఒక్క గాలివానకు చచ్చినట్లు== ఎంతటి భలవంతుడైనా కాలం కలిసి రాకపోతే ఒక్కోసారి కుక్కచావు చస్తాడని అర్థం. ==నూరు చిలుకల ఒకటే ముక్కు== పల్లె ప్రాంత ప్రజల ఉహా ధోరణి విచిత్రంగా ఉంటుంది. వారికి తెలిసిన వస్తువులను వారికి తెలిసిన వాటితో పోల్చి చెపుతుంటారు. ఈ పొడుపు కథ కూడా అలా ఒక వస్తువుతో పోల్చి చెప్పుకొనగా ఉద్భవించినదే. నూరు చిలకలు ఉంటే వాటికి ఒకటే ముక్కు ఉండటం సృష్టిలో చాలా విచిత్రమైన విషయమే. ద్రాక్షపండ్ల గుత్తిలోని ద్రాక్ష పళ్ళన్నీ పచ్చగా గుత్తిగా ఒద్దికగా ఒకే చోట ఉండటం పొడుపు కథ. ద్రాక్ష పళ్ళన్నీ చిలకలుగా వాటిని కలుపుతూ ఉన్న ఒకే తొడిమ ముక్కుగా సృష్తికర్త భావం. అందుకే దీనిని ''విడుపు ద్రాక్ష గుత్తి'' అంటుంటారు. ==నూరు నోములు ఒక్క రంకుతో సరి == ==నూరు మాటలు ఒక వ్రాతకు సరికావు == ==నూరేళ్ళు వచ్చినా నుదుటి వ్రాతే గతి == ==నూఱు వ్రతములు ఒకఱంకుతో పోయినట్లు== లక్షసద్గుణములను ఒక దోషము తుడిచివేయును. "నూఱు వ్రతములు ఒకఱంకుతో పోయినట్లు" అని తెనుఁగు సామెత. కడవెఁడు [[పాలు]] ఒకవిషబిందువుతో పాడయినట్లు. [[ఏకోఽపి హన్తి గుణలక్ష మపీహ దోషః సంస్కృత న్యాయములు]] ==నెత్తిన రూక పెట్టినా కాసుకు కొరగాడు== == నెత్తిన నోరుంటేనే పెత్తనం సాగుతుంది== తన క్రింది వారితొ కొంత కఠినంగా వ్వవరిస్తేనె సంస్థ అభివృద్ధి చెందు తుందని అర్థం. ==నెత్తీబోడి తిత్తీబోడి, తిరుపతికెందుకు? == == నెమలికంటిలో నీరు కారితే వేటగాడికి ముద్దా అన్నట్లు== ==నెమలిని చూచి కుక్క నాట్యమాడినట్లు == == నెయ్యిగార పెడతాడంట, పియ్యిగార కొడతాడంట== ==నెయ్యానికైనా - వియ్యానికైనా - కయ్యానికైనా సమానంగావుండాలి == ==నెల తక్కువైనా రాజింట పుట్టాలి == ==నెల తక్కువైనా మగవాడిగా పుట్టాలి == ==నెల బాలుడికి నూలు పోగన్నట్లు == ==నేడు చస్తే రేపటికి రెండు == ==నేతి కుండను నేలబెట్టి, ఉత్త కుండను ఉట్టి మీద పెట్టినట్లు == == నేతి బీరకాయలో నెయ్యి ఉండనట్టు== పేరుకేగాని అసలు సరకు లేదనే అర్థంలో ఈ సామెత చెప్తారు. నేతి బీరకాయలో నెయ్యి లేదు, మైసూరు పాకులో [[మైసూరు]] లేదు. ==నేతిబీరలో నేతి చందంలా== నేతిబీర అనేది ఒక [[బీరకాయ]] రకము. పేరుకే ఇందులో నేతి అని ఉంది కానీ బీరకాయలో నెయ్యి (నేతి) ఉండదు. కేవలం పేరుకే ఏదైనా ఉంటే దాన్ని నేతి బీరకాయలో నేతి చందానా అంటారు. * గొప్ప కోసం కబుర్లు చెప్పేవార గురించి నీతి బీరకాయ కబుర్లు చెపుతాడు అంటారు. ==నేను పుట్టకపోతే నువ్వెవరిని పెళ్ళి చేసుకునేవాడివని అడిగితే, నీతల్లిని పెళ్ళాడేవాడిని అన్నాడట == ==నేను వెళితే లేదుగానీ నా పేర చీటీ పంపితే పని జరుగుతుందా? == == నేల విడిచి సాము చేసినట్లు== అసాద్యమని అర్థము == నోటికి అదుపు ఇంటికి పొదుపు అవసరం అన్నట్లు== ఇక్కడ "నోటికి అదుపు" అన్న మాటకు రండు అర్ధాలు తీసుకొనవచ్చును. ఒకటి నోటితో మనము ఏది మాట్లాడినా ఎంత పడితే అంత మాట మాట్లాడ రాదు ఐతే సందర్భానికి తగినట్లుగా ఆలోచించి మాట్లాడాలి.రెండవది నోటితో మనము తినేది తగినంత కన్నా ఎక్కువ తిన రాదు. అలా చేయకున్న అది మనిషికి చేటు తెచ్చును. అలాగే ఇంటిలోని వారికి కూడా పొదుపు వుండాలి. అది లేకపొయిన మొత్తం కుటంబానికే కాక వారి తరువాతి తరాల వారికి కూడా మంచిది కాదు. ==నేలచూపు పోతే వాలుచూపు సై అంటుంది == ==నేలది తీసి నెత్తికి రాసుకున్నట్లు == ==నేలరాయి నెత్తికెత్తుకున్నట్లు == ==నేల విడిచి సాము - నీరు విడిచి ఈత == ==నేర్చి చెప్పిన మాట నెరవాది మాట == ==నేర్చినమ్మ ఏడ్చినా బాగానే వుంటుంది == ==నేర్చిన బుద్ధి ఏడ్చినా పోదు == ==నేసేవాణ్ని నమ్ముకుని పొలిమేర జగడం ఒప్పుకోరాదు == ==నొప్పించక తా నొవ్వక తప్పించుకు తిరుగువాడే ధన్యుడు == ఇది సుమతీ శతక పద్య భాగము. ==నొసట నామాలు - నోట్లో బూతులు == ==నొసట వ్రాసిన వ్రాతని చెరిపే దెవరు? == ==నోటి తీట పొట్టకు చేటు == ==నోటితో లేదనేది చేతితో లేదంటే సరి == ==నోటితో మాట్లాడుతూ, నొసటితో వెక్కిరించినట్లు == ==నోట్లో నువ్వుగింజ దాగదు == ==నోట్లో ముద్ద గూట్లో దీపం == ==నోట్లో వేలు పెట్టినా కరవలేని నంగనాచి == ==నోరు అప్పాల పిండి - చెయ్యి బలుసు ముల్లు == ==నోరున్న తలగాచును == ==నోరున్నవాడిదే రాజ్యం == ==నోరుంటే ఊరుంటుంది == ==నోరు చేసే అఘాయిత్యాన్ని పొట్ట భరించలేదు == ==నోరు నవ్వటం - నొసలు వెక్కిరించటం == మనసులో ఒకటి పెట్టుకొని బయటికి ఒకటి మాట్లాడే వారినుద్దేశించి ఈ సామెత వాడతారు ==నోరు మూస్తే మూగ - నోరు తెరిస్తే గయ్యాళి == == నోరు మంచిదయితే ఊరు మంచిదవుతుంది== తాను మంచిగా వుంటే ఎదుటివారుకూడ మంచిగానె వుంటారని అర్థం. అందరూ స్నేహ భావంతో వుండాలని అర్థం ఈ సామెతలో ఉంది. ==నొసట పళ్ళు - నోట్లో కళ్ళు లేవు == ==నోరు మాట్లాడుతుంది... నొసలు వెక్కిరిస్తుంది== మనసులో ఒకటి పెట్టుకొని, పైకి మరొకటి మాట్లాడె వారినిగురించి ఈ మాట పుట్టినది. [[వర్గం:సామెతలు]] 8r8w3pusetzbxf0ty25pn4gvch3o3f5 సామెతలు - ప 0 3136 20552 20551 2021-07-05T01:49:35Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:సామెతలు_-_ప]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{తెలుగుభాషాసింగారం}} {{సామెతల పేజీల శీర్షిక|ప}} ==పంచదార పలుకులు - విషపు చూపులు== మనసులో [[చెడు]] ఆలోచనలు పెట్టుకని పైకి పంచదార లాంటి తియ్యని మాటలు మాట్లాడేవారి సంర్భంలో ఈ సామెతను ఉపయోగిస్తారు. పంచదార పలుకులు - విషపు చూపులు '''మనసులో చెడు ఆలోచనలు పెట్టుకని పైకి పంచదార లాంటి తియ్యని [[మాటలు]] మాట్లాడేవారి సంర్భంలో ఈ సామెతను ఉపయోగిస్తారు.''' ==పంచాంగం పటపట - విస్తరాకు లొటలొట == ==పంచాంగం పోగానే తిథీ వారాలూ పోతాయా? == ==పంచాగ్ని మధ్య ఉన్నట్లు == ==పంటకు పెంట - వంట మంట == పెంట అనగా [[ఎరువు]] అని..... మంట అనగా నిప్పు అని అర్థము. పంటకు ఎరువు అవసరం అలాగే వంట చేయడానికి మంట అవసరము అని దీని అర్థము ==పండగ నాడు కూడా పాత మొగుడేనా?== సామెతను మార్చేసి పలుకుతున్నారు. పండగ పూట పాత "మడుగేనా" అన్నది అసలైన సామెత. మడుగు అంటే వస్త్రం అని అర్థం. పండుగ రోజు కొత్త బట్టలు కట్టుకోవడం మన ఆనవాయితీ. ఆ అర్థంలో పుట్టిన సామెత పండగ పూట పాత బట్టలు కాదు కొత్త బట్టలు కట్టుకోవాలి అని. ఇకపై ఈ సామెతకు తప్పుడు ప్రచారం మనం చేయకూడదు. సరైన రీతిలో నే పలుకుదాం, పలికిద్దాం. వివరణ: గతంలో రవికల పండుగ అని ఒక ఉత్సవం జరిగేది. భార్య భర్తలు ఒక నది ఒడ్డు చేరుకొని నది ఎగువన భార్యలు తమ రవికలు తీసి [[నది]]లో వేసేవారు. కొంత దూరంలో వున్న భర్తలు నదిలో కొట్టుకొని వస్తున్న రవికలను ఒక్కొక్కదాన్ని ఒకడు చేత చిక్కించు కోవాలి. అలా ఎవరి రైక ఎవరికి దొరుకుతుందో ఆ రవిక స్వంత స్త్రీ రవిక దొరికించు కొన్న పురుషునితో ఆ రాత్రి సంబోగంలో పాల్గొనాలి. అదీ ఆ పండగ తీరు. అలా ఒక పురుషునికి ఒక రైకి దొరికింది. ఆ రవికకి సంబంధించిన స్త్రీ ఆ పురుషుని వద్దకు వచ్చింది. తీరా చూస్తే ఆ పురుషుడు తన సొంత మొగుడే.. ఆ విధంగా పుట్టినదే ఈ సామెత. (దీనికి మూల: పెళ్ళి దాని పుట్టు పూర్వోత్తరాలు... రచన... తాపీ ధర్మారావు) ==పండుగ - పైన దండుగ == ==పండని ఏడు పాటు ఎక్కువ == ==పండాకును చూచి పసరాకు నవ్వినట్లు == ==పండాకు రాలుతుంటే పసరాకు నల్లబడుతుంది == ==పండిత పుత్ర పరమ శుంఠ== పండితుని కొడుకు పరమ మూర్కుడవుతాడని ఈ సామెతకు అర్థం. ఇది ప్రాస కొరకు మాత్రమే పుట్టిన సామెత. ==పండితపుత్రుడు... కానీ పండితుడే...== ఈ సామెతకు వ్వతిరేఖార్థంలో ఒక సామెత ఉంది. అది ''పండిత పుత్ర శుంఠః '' దానికి వ్వతిరేకార్థంలో కల్పించిన సామెత ఇది. ==పండిన రోజే పండుగ == ==పండినా ఎండినా పని తప్పదు == ==పండు వలిచి చేతిలో పెట్టినట్లు == ==పండే పంట పైరులోనే తెలుస్తుంది == ==పంది ఎంత బలిసినా నంది కాదు == ==పందికేం తెలుసు పన్నీరు వాసన== ఎప్పుడూ బురదలో దొర్లుతూ మురికి వాసనలో జీవించే పందికి పన్నీరు సువాసన తెలియదు. అలానే విలువ తెలీని మూర్ఖులకు విలువైన బోధలు చేసినా లేదా విలువైన వస్తువులను ఇచ్చినా వారికి వాటి విలువ తెలియక దుర్వినియోగం చేస్తారు. ==పందిని పొడిచే వాడే బంటు == పందిని వేటాడ్డం అంత సులభం కాదు. దాని శరీరానికి ఎంత దెబ్బ తగిలినా సులభంగా చావదు. క్రింద పడిపోడు. అలాగే పారిపోగలదు లేదా మీదికి దాడి చేయగలదు. అందుచేతనే పందిని పొడిచే వాడే బంటు అని సామెత పుట్టింది. ==పంది పన్నీరు మెచ్చునా? == ==పంది బురద మెచ్చు == ==పందిలా తిన్నా పరకడుపే == ==పంపకాలు మాకు - లొట్టలు మీకు == ==పకపకా నవ్వేవారూ, గబగబా అరిచేవారూ కపటమెరుగరు == ==పక్కమీద పూలు నలిగినట్లు నీవూ నలిగితే ఎట్లా అన్నాడట == ==పక్కలో బల్లెంలాగా == ==పక్కింటి పోరు పండగంత వేడుక == పొరుగు వారు పోట్లాడుకుంటుంటే ఇరుగు పొరుగు వారికి అదొక వేడుక. ఇది మానవ సహజం. ఆ విధంగా పుట్టినదే ఈ సామెత/ ==పగ గలిగి బ్రతకటం - పామున్న యింట్లో బ్రతకటం ఒక్కటే == ==పగటి నిద్ర పనికి చేటు == ==పగటి ముచ్చట పని చేటు== అనవసరమైన కబుర్లతో కాలక్షేపం చేయటమని అర్థం. ఇలాంటి కాలక్షేపాల మాటలు పగటిపూట పెట్టుకుంటే తాను చేసే పనితోపాటు ఇతరుల పనిని కూడా చెడగొట్టినట్టవుతుంది. ==పగ బట్టిన త్రాచులాగ == త్రాసు పాము పగ బట్టితే ఎప్పటికి మరచిపోక తన పగ తీర్చు కోవడానికి వేచి చూస్తుంటుందని ప్రజల మూడ విశ్వాసము. ఆ విధంగా ఈ సామెత పుట్టింది. పాములు పగపట్టడం ఒక మూడ నమ్మిక మాత్రమే ==పగలు చెయ్యి లాగితే రానిది, రాత్రి కన్నుగీటితే వస్తుందా? == ==పగలు చూస్తే రాత్రికి కలలోకి వస్తుంది అన్నట్లు == చాల వికారంగా/ అనాకారిగా వున్నదని ఈ సామెతకు అర్థం. ==పగలూ, వగలూ నిప్పులాంటివి == ==పగలెల్లా బారెడు నేశాను - దీపం తేరా దిగనేస్తాను అన్నాడట == ==పగవాడిని పంచాంగం అడిగితే మధ్యాహ్నమే మరణం అన్నాడట == == పచ్చకామెర్లోడికి లోకమంతా పచ్చగా కనిపిస్తుంది== మంచి వానికి అందరు మంచి వారుగానె... చెడు వానికి అందరు చెడ్డగానే కనబడతారని దీని అర్థం. ==పచ్చగా వుంటే పదిమంది చుట్టాలు == ==పచ్చి వెలగకాయ గొంతుకడ్డం పడ్డట్లు == ==పట్టణే పాదమాచారం == ==పట్టిందల్లా బంగారమె== ప్రారంభంచిన అన్ని పనులు సక్రమంగా జరుగు తుంటే వారి గురించి ఈ సామెత వాడతారు. ==పట్టినదంతా బంగారం - ముట్టినవల్లా ముత్యాలు అన్నట్లు == ప్రారంభంచిన అన్ని పనులు సక్రమంగా జరుగు తుంటే వారి గురించి ఈ సామెత వాడతారు. ==పట్టుకొన్నవాడు మట్టగుడిశ అంటే పైనున్నవాడు జెల్ల అన్నాడట == ==పట్టుకొమ్మను నరుక్కున్నట్లు == ==పట్టు చీర అరువిచ్చి పీట పట్టుకొని వెనకాలె తిరిగినట్టుంది== మొగ మోటానికి పోయి ఒకామె మరొకామెకు పట్టు చీర అరువిచ్చిందట. ఆమె ఎక్కడన్నా కూర్చుంటే తన చీరకు మట్టి అంటుతుందని ఒక పీట తీసుకొని ఆమె ఎక్కడ కూర్చుంటుందో అక్కడ పీట వేసేదట. మొగమాటానికి పోయి కష్టాలు తెచ్చుకునే వారి గురించి ఈ సామెత పుట్టింది. ==పట్టు పట్టరాదు, పట్టి విడువరాదు == ==పట్టెడు పెడితే పుట్టెడు పుడుతుంది == ==పట్టెడు బొట్టుంటే పది లక్షలు స్త్రీకి == ==పడతి పరువాలు పంచదార గుళికలు == ==పడమట కొర్రువేస్తే పందిళ్ళమీద రాజనాలు పండుతాయి == ==పడమట కొర్రువేస్తే పాడి ఆవు రంకె వేస్తుంది == ==పడ్డ గోడలు పడ్డట్టుండవు - చెడిన కాపురం చెడినట్లుండదు == ==పడ్డవారు చెడ్డవారు కారు == ==పడిసం పదిరోగాల పెట్టు == పడిశం అనగా జలుబు .. పడిశం పట్టితే పది రోగాలు పట్టుకున్నంత బాధ అని ఈ సామెతకు అర్థం. ==పడుగూ పేకలాగా == ==పడుచుపిల్ల కౌగిలి సుఖాల లోగిలి == ==పడుచుపిల్ల పరువాలు రసరాజ్య సోపానాలు == ==పడుచుపిల్ల కనుగీటు యువహృదయపు తడబాటు == ==పడుచుల కాపురం - చితుకుల మంట == ==పడుచులతో సయ్యాట - పాములతో చెలగాటం ఒకటే == ==పడుపడు అన్న నాసవితే గాని పడ్డ నాసవితి లేదు== అందరూ సలహాలిచ్చి వారేగాని ఆచరించేవారులేరు - అని సామెత అర్థము ==పడమట పిసరంత మబ్బు నడిస్తే పాతాళందాకా వాన == ==పడమట మెరిసిన పది ఘడియలకు వాన == ==పడమట మెరిస్తే పంది కూడా నీళ్ళలో దిగదు == ==పణత పడే జాగాకే కాళ్ళు ఈడ్చుకుపోతాయి == ==పత్రి దేవుని మీద - భక్తి చెప్పులమీద == ==పదవులు మావి - బాధలు మీవి == ==పద్మాసనం వేసుకుని కూర్చుంటే పరమాన్నం వడ్డిస్తారా? == ==పదిమంది కళ్ళ పడ్డ పాము చావక బ్రతుకుతుందా? == ==పదిమంది చేరితే పనిపాడు == ==పదిమంది నడిచిందే బాట == ==పది మందిలో పడ్డ పాము తప్పించు కుంటుంది== పది మందిలో పడ్డ పాము తలో మాట చెపుతూ అలజడి సృష్టిస్తారు. ఇంతలో ఆ పాము తప్పించు కుంటుంది. ఒక నాయకత్వంపై ఏదైనా పని చేయాలని ఈ సామెత అర్థం. ==పది రాళ్ళు వేస్తే ఒక రాయైనా తగులుతుంది == ==పది వూళ్ళ పాపరాజులాగా == ==పదుగురు నడిచిన దారిన పులు మొలవదు== పులు అనగా గడ్డి అని అర్థం. పలువురు నడిచే దారిలో గడ్డి మొలవదు అనిఅర్థం. అనగా పదిమందిలో చెడుగా ముద్ర పడివ వాదు అభివృద్ధిలోకి రాడని అర్థం. ==పదుగురాడు మాట పాటిపై ధర చెల్లు == పది మంది చెప్పిన మాటే చల్లు తుంది. ఇది ఒక పద్య పాటము: ''పదుగురాడు మాట పాటియై ధరచెల్లు, ఒక్కడాడు మాట ఎక్కదెందు. '' ఒక్కడే ఎంత మొత్తుకున్నా వాని మాట చెల్లదని అర్థం. ==పనికి పంగనామం పెట్టి గంపజాతర నెత్తికెత్తుకున్నట్లు == ==పనికి పరాకు - తిండికి హుషారు == పని చేయడానికి మొండికేసి......... తిండికి మాత్రం ముందుండే వారి గురించి ఈ సామెత ఉపయోగిస్తారు ==పనికి పాతిక నష్టం - పరక లాభం == ==పనికి పీనుగ - తిండికి ఏనుగు == ==పనికి వచ్చి సరదా తీర్చమన్నట్లు == ==పనిగలవాడు పందిరేస్తే పిచ్చుకలు వ్రాలగానే పడిపోయిందట == ==పనిగల మేస్త్రి పందిరి వేస్తె కుక్క తోక తగిలి కూలిపొయింది== పనిగల మేస్త్రి పందిరి వేస్తే కుక్క తోక తగిలి కూలిపోయింది. (ఇది సామెతకు అసలు అర్థం) ఒక పనిలో ఎంతో ఆరి తేరిన వాడనని చెప్పుకునే వానిని నమ్మి పనిచెపితే... ఆ పని తర్వాత ఆపనిలోని డొల్లతనం తెలిసి పోతుంది. ఆ సందర్భంలో ఈ సామెత వాడతారు. ==పనిచేయనివాడు ఇంటికి చేటు == ==పని తక్కువ - ప్రాకులాట ఎక్కువ == == పని లేని మంగలి పిలిచి తల గొరిగినట్లు== సాధారణంగా బజారులో అన్ని దుకాణందారులు తమ అంగడికి రమ్మని పిలుస్తూ ఉంటారు ఒక్క మంగలి తప్ప. జుత్తు పెరిగితే మనమే మంగలి దగ్గరికి వెళ్ళలి పనిలేని మంగలి పిల్లి తల గొరిగినా ఎలాంటి ఉపయోగం ఉండదు. ఏ పనీ లేనివారు ప్రజల మెప్పుకోసం ఎవరికీ ఉపయోగపడని పనిచేస్తుంటే వారిని ఉద్దేశించి ఆ సామెత ప్రయోగిస్తాం. నిర్వ్యాపారాంబష్టన్యాయము ==పనిగల మేస్త్రి పందిరి వేస్తె కుక్క తోక తగిలి కూలిపొయింది== పనిగల మేస్త్రి పందిరి వేస్తే కుక్క తోక తగిలి కూలిపోయింది. (ఇది సామెతకు అసలు అర్థం) ఒక పనిలో ఎంతో ఆరి తేరిన వాడనని చెప్పుకునే వానిని నమ్మి పనిచెపితే... ఆ పని తర్వాత ఆపనిలోని డొల్లతనం తెలిసి పోతుంది. ఆ సందర్భంలో ఈ సామెత వాడతారు. ==పనీ పాటూలేదు పదం పాడతానన్నట్లు == ==పనిముందా? తిండి ముందా? == ==పని ముద్దా? పాటు ముద్దా? == ==పని లేని పాపరాజులాగా == ==పన్నెండామడల మధ్య బ్రాహ్మణుడు లేకపోతే యజ్ఞం చేయిస్తానన్నాడట == ==పప్పుకూటికి ముందు - చాకిరీకి వెనుక వుండాలి == == పప్పు దాటినాక నందైతేనేమి పందైతేనేమి== ==పప్పులేని పెళ్ళి - ఉప్పులేని కూర == ==పప్పులో ఉప్పు వేసేటప్పుడు చెప్పెయ్యవే కోడలా అంటే, పప్పులో చెప్పువేసి, అత్త కంచంలో అంచున పెట్టిందట == == పరుగెత్తి పాలుతాగే కంటే,నిలబడి నీళ్ళు తాగటం మేలు== అపసోపలు పడి అధికంగా సంపాదించ డానికన్నా కొంచెమైనా నిదానంగా సంపాదించడం మేలని దీని అర్థం. == పరువం మీద వున్నపుడు పంది కూడా అందంగా ఉంటుంది== 16 ఏళ్ల వయసులో గాడిద కూడా గంధర్వ కన్య లాగ ఉంటుంది == పల్లాన పండింది; మెరకన ఎండింది; వాడికుప్ప కాలింది; వాడి అప్పుతీరింది. అయితే ఎవరు వాడు?== (ఇది పొడుపు కథ దీనిని ఆ వర్గంలో చేర్చ వచ్చు) ==పళ్లూడగొట్టుకోడానికి ఏ రాయైతేనేమి?== నోట్లో ఉన్న పళ్ళు ఊడగొట్టుకోదలచినప్పుడు ప్రత్యేకమైన రాయి అవసరంలేదు. అందుకు ఏ రాయైనా సరిపోతుంది. అదే విధంగా తనకు తాను స్వయంగా నష్టం కలిగించుకుంటున్నప్పుడు అది ఏ పధ్ధతిలో జరిగినా ఒకటేనని చెప్పటానికి ఈ సామెతను వాడుతారు. ==పయోముఖ విషకుంభము == పైకి చూడ్డానికి చాల అమాయకంగా కనిపిస్తూ లోన దుర్భుద్దులున్న వారినుద్దేశించి ఈ సామెత వాడుతారు ==పరకాంత పొందు తాచుపాము పడగ == ==పరకాంత లెందరయినా కులకాంతకు సాటిరారు == ==పరనింద గృహక్షయం - యతినింద కులక్షయం == ==పరమానందయ్యగారి శిష్యులలాగా == అత్యంత అమాయకుల గురించి ఈ సామెత ఉపయోగిస్తారు. పరమానందయ్య శిష్యులు చాల అమాయకులు ==పరికిణీ, పావడాలు పరువాల ఆవడలు == ==పరుగెత్తి పాలు త్రాగేకన్నా, నిలబడి నీళ్ళు త్రాగటం మేలు == ==పరులసొమ్ము పాపిష్టిది == ==పరుల సొమ్ము పామువంటిది == ==పరుల సొమ్ము పేలపిండి == ==పరువాల జాతరలో పెదవి ఎంగిలా?== ==పరువాల పల్లవింత - పాన్పు త్రుళ్ళింత == ==పరువాల పొందుకు పరదాలు అడ్డెందుకు? == ==పరువాల పోరు మధువుల పుంత అన్నట్లు == ==పరువిచ్చి పరువు తెచ్చుకో == ==పరువుకీ, కరువుకీ డబ్బు == ==పరువు లేని బ్రతుకు పరమ రోత == ==పళ్ళూడకొట్టుకోవటానికి ఏ రాయైనా ఒక్కటే == ==పసిపిల్లలు దేవుడితో సమానం == ==పసిపిల్లలు, తాగుబోతులు నిజం చెబుతారు == ==పసుపు, కుంకుమల కోసం పది క్రోసులయినా వెళ్ళాలి == ==పరోపకారం ఇదం శరీరం == ==ప్రదక్షిణాలు చేస్తూ కడుపు చూచుకున్నదట == దేవునికి ప్రదక్షిణాలు చేస్తే పిల్లలు పుడతారని ఎవరో చెప్పితే ....... ఒక ఇల్లాలు దేవునికి ప్రదక్షిణాలు చేస్తూ..... చుట్టు చుట్టుకూ కడుపు చూసుకున్నదట కడుపు వచ్చిందస లేదాయని. అనగా అమాయకురాలని అర్థము. ==ప్రమిదలో వత్తేసి కళ్ళలో దీపాలు వెలిగించు అందిట== ==ప్రయాణం అబద్ధం - ప్రసాదం నిబద్ధం == ==ప్రసూతి వైరాగ్యం పురిటి పచ్చి ఆరేదాకానే == ==పశువుల పాలు మేపును బట్టి == పశువులు తమకు వేసిన మేతను బట్టి పాలిస్తాయని అర్థము ==పశువుల విరివి - పంటకు తేట == ==పాచిన కూరలు బాపనికన్నట్లు == ==పాచిపండ్లవాడు కూడబెడితే, బంగారు పండ్లవాడు అనుభవించాడట == ==పాటకు పది ఫణుతులు == ==పాటిమీద గంగానమ్మకు కూటిమీదే ధ్యాస == ==పాటు చేతకానివాడు మాటల మోసగాడు == ==పాటుకలిగితే కూటికి కొదువా? == ==పాటు పడితేనే భాగ్యం == ==పాటులెల్ల పొట్టకూటికే == ఏపని చేసినా పొట్ట కూటికే అనే అర్థం ఈ సామెకు వున్నది == పావలా కోడికి ముప్పావలా దిష్టి== అసలు కన్నా కొసరు ఎక్కువని దీనర్థం. ==పావల కోడికి ముప్పావలా మసాల== అసలు కన్నా కొసరు ఎక్కువ అని ఈ సామెతకు అర్థం. ==పాడికి పంట తమ్ముడు == ==పాడికుండలు పగులకొట్టినట్లు == ==పాడి గుట్టు - పంట రట్టు == ==పాడిని దాచాలి - పంటను పొగడాలి == ==పాడి పసరము, పసిబిడ్డ ఒకటే == రైతు ఇంట్లో వున్న పిల్లలను\పశువులను సమానంగా చూస్తాడని/ఆదరిస్తాడని అర్థము ==పాడిందే పాడరా పాచిపళ్ళ దాసరీ!== చెప్పిన విషయాన్నే పదే పదే అదే పనిగా చెబుతూ ఉంటే వినే వారికి విసుగొస్తుంది. ఈ సందర్భాన్ని ఈ సామెతతో చెబుతాం. ==పాడువూరికి నక్క తలారి == ==పాడే నోటికి పాట పండుగ == ==పాత చింతకాయ పచ్చడి == ==పాత చుట్టం - పాత చింతకాయపచ్చడి == ==పాతది పనికి రాదు - కొత్తది కొరగాదు == ==పాత రోత - కొత్త రుచి == ==పాత్ర యెరిగి దానం యివ్వాలి - వంశ మెరిగి బిడ్డను తెచ్చుకోవాలి == ==పానకంలో పుడకలాగా == ==పానుపు అలవాలిగానీ తనువులు గాదన్నట్లు == == పాపమని పాత చీర ఇస్తే ఇంటి వెనక్కు వెళ్ళి మూరేసుకుందట== దానమిచ్చిన వస్తువుయొక్క మంచి చెడులు బేరీజు వేయడం. ==పాపమని పాలు పోస్తే, ఒద్దని ఒలకపోశాడట == ==పాపమని భోజనం పెడితే పక్కలోకి రమ్మన్నాడట == ==పాపాల భైరవుడు == == పాపి చిరాయువు== ==పాపిట వంకరయితే బ్రతుకంత వంకరే == ==పాపి సముద్రానికి పోతే అరికాలు తేమ కాలేదుట == ==పాపిసొమ్ము పరులపాలు - ద్రోహిసొమ్ము దొంగలపాలు == ==పాముకాళ్ళు పాముకే ఎరుక == ==పాముకు పళ్ళలో విషం - జ్ఞాతికి కండ్లలో విషం == ==పాముకు పాలు పోసి పెంచి నట్టు== దుర్మార్గులను చేరదీస్తే ఏనాటికైనా ప్రమాదమనిసూసించే సామెత ఇది. ==పాము చావరాదు - బడిత విరగరాదు == ==పాము చుట్టము - పడగ పగ == ==పాము పడగ నీడను కప్ప చందాన == అత్యంత ప్రమాద పరిస్థితిలో వున్నాడని ఈ సామెతకు అర్థము. ==ప్రాణముంటే శివం - ప్రాణం పోతే శవం == ==ప్రాణం పోయినా మానం పోరాదు == ప్రాణం కన్నా పరువు గొప్పదని ఈ సామెతకు అర్థము ==ప్రాణం వున్నప్పుడే పంతాలు నెరవేరుతాయి == ==ప్రాస కోసమేడ్చానే కూసుముండా అన్నట్లు == ==పారే ఏటికి నీరు పండుగ == ==పాలకొండ లోయల్లో బంతులాట అన్నట్లు == ==పాలకోసం పొదుగు కోసినట్లు == ==పాల పొంగు - పడుచు పొంగు == == పాలు, నీళ్ళలా కలిసిపోయారు== చాల కలగోలుపుగా వున్నారని అర్థం. ==పాలు తాగి రొమ్ము గుద్దినట్టు== తిన్నింటి వాసాలు లెక్కపెట్టినట్లు.... అనే సామెత లాంటిదే ఇది కూడ ==పాలు పొంగటం పొయ్యిపాలుకే == ==పాండవుల సంపాదన దుర్యోధనుల వారి పిండాకూళ్ళకు సరి == ==పిట్ట కొంచెం కూత గనం== చిన్నవయసులో పెద్ద ఘనత సాధించిన వారిగురించి ఈ సామెత వాడతారు ==పిట్టపోరూ పిట్టపోరూ పిల్లి తీర్చినట్లు == == పిండి కొద్దీ రొట్టె== ఎన్ని రొట్టెలు కావాలో వాటికి సరిపడా పిండిని కలుపు కోవాలి. తక్కువ పిండి కలిపి ఎక్కువ రొట్టెలు కావాలంటే అది అసాద్యం. అలాగే కొంచెం పిండి కలిపి పెద్ద రొట్టె చేయాలంటే కూడా కుదరదు. ==పిండికొద్దీ రొట్టె - తిండికొద్దీ పసరం == పిండి ఎంత ఎక్కువ వుంటే అన్ని రొట్టెలు చేసుకో వచ్చు...... అలాగే ఆవుకు ఎంత తిండి పెడితే అన్ని పాలిస్తుందని ఈ సామెతకు అర్థము. ==పిండి బొమ్మ చేసి ఆడబిడ్డంటే, ఆడబిడ్డ తనాన అదిరదిరి పడిందిట == ==పిండేవాడు పిండితే పిటుకురాయైనా పాలిస్తుంది == ==పిండార బోసినట్లు వెన్నెల == ==పిండీ, బెల్లమూ ఇచ్చి పిన్నమ్మా నీ ప్రసాదం అన్నట్టు== సొమ్మంతా ఒకరి చేతికిచ్చి ఖర్చులకు వారిని అడగాల్సిన దుస్థితి, తెలివితక్కువ వ్యవహారం.బుద్ధిలేనితనం. ==పిడుక్కి బియ్యానికి ఒకటే మంత్రం== చిన్న విషయానికి, పెద్ద విషయానికి ఒకే పనితనము పనికిరాదని చెప్పేదే ఈ సామెత. ==పిడుగుకు గొడుగడ్డమా? == ==పితికే బర్రెను యిచ్చి పొడిచే దున్నను తెచ్చుకున్నట్లు == == పిచ్చి కుదిరితే కానీ పెళ్ళి కాదు, పెళ్లి అయితే గానీ పిచ్చి కుదరదు== ఎటు వంటి పరిష్కారం దొరకని సమస్య వచ్చినప్పుడు ఈ సామెత వాడతారు. == పిచ్చి తగ్గింది నీకంటే, తలకు రోకలి చుట్టమన్నాడట== అనగా వానికి ఇంకా పిచ్చి తగ్గ లేదని అర్థం. ==పిచ్చి వాని చేతిలో రాయి == పిచ్చి వాడు తన చేతిలోని రాయిని ఎవరి మీదకు విసురుతాడో తెలియదు. == పిచ్చి పలురకాలు వెర్రి వేయి రకాలు== == పిచ్చుక మీద బ్రహ్మాస్త్రం వేసినట్టు == గోటితో పొయ్యేదానికి గొడ్డలి ఎందుకు? అనే సామెత లాంటిదే ఇదీను./ కొండను త్రవ్వి ఎలుకను పట్టినట్లు == పిచ్చెమ్మ తెలివి వెర్రెమ్మ మెచ్చుకోవాలి== ==పిచ్చోడి చేతిలో రాయి== పిచ్చోడు రాయితో ఎవరిని గురి పెట్టి కొట్టడు. ఎవరిని కొట్టాలో అతనికే తెలియదు. అతడు విసిరిన రాయి ఎవరికైనా తగలవచ్చు. అందరు జాగ్రత్తగా వుందాలని దీని అర్థం.. == పిచ్చోడికి పింగే లోకం== ==ప్రియం మహాలక్ష్మి - చౌక శనేశ్వరం == ==పిలవని పేరంటానికి వెళ్ళినట్లు == ==పిల్ల ఓపిక శోభనంలో తెలుస్తుందన్నట్లు == ==పిల్ల గలవాడు పిల్లకేడిస్తే - కాటివాడు కాసుకేడ్చినట్లు== ==పిల్ల చచ్చినా పురుటి కంపు పోలేదు == ==పిల్ల చచ్చినా పురుటి కంపు పోలేదు == ==పిల్ల పిడికెడు - గూనె గంపెడు == ==పిలిచి పిల్లనిస్తానంటే వంక పెట్టినట్లు == ==పిలిచేవారుంటే బిగిసేవారికి కొదువలేదు == == పిల్లకాకికేం తెలుసు ఉండేలు దెబ్బ== ==పిల్లనిచ్చినవాడు ఈగ - పుచ్చుకున్నవాడు పులి == ==పిల్లను సంకలో పెట్టుకొని ఊరంతా వెతికినట్టు== అతిగా మతిమరుపు గలవారిగురించి ఈ సామెత చెప్పతారు ==పిల్లా అని పిలిస్తే పెళ్ళి చేసుకుంటావా అని అడిగిందట == ==పిల్లి ఎదురైతె తల్లి గూడా శత్రువవుతుంది == ప్రయాణమై వెళుతుంటే పిల్లి ఎదురు రాకూడదని ప్రజల్లో ఉన్న మూడ నమ్మకానికి ఈ సామెత పుట్టింది ==పిల్లి కళ్ళు మూసుకుని పాలు త్రాగుతూ ఎవరూ చూడటం లేదనుకుంటుందట. S == ==పిల్లికి ఎలుక సాక్షి == ==పిల్లికి కూడా భిక్షం పెట్టనట్లు == మహా పిసినారి గురించి ఈ సామెత పుట్టింది ==పిల్లికి చెలగాటం - ఎలుకకు ప్రాణసంకటం == ==పిల్లికి రొయ్యల మొలత్రాడు కట్టినట్లు == ==పిల్లి గుడ్డిదయితే ఎలుక వెక్కిరించిందట== ఒకప్పుడు బాగా బతికిన కాలంలో ఎవరికైనా కీడు చేసి వుంటే... అతడు బలహీనుడవగానే అతని శత్రువులు అతని పనిపడతారు. అది ఈ సామెత అర్థము ==పిల్లి గ్రుడ్డిదయితే ఎలుక ముడ్డి చూపిస్తుంది == ==పిల్లి పిల్లలను త్రిప్పినట్లు == పిల్లి తాను పెట్టిన పిల్లలను కుదురుగా ఒక చోట వుండనియ్యదు. పిల్లల బద్రత కొరకు తన పిల్లలను మూడు రోజులకొకసారి స్థానాన్ని మారుస్తుంది. ఆవిధంగా తమ స్థానాన్ని మార్చు వారినుద్దేశించి ఈ సామెతను ఉటంకిస్తారు ==పిల్లిమెడలో గంట కట్టేదెవరు? == వివరణ: ఎలుకలని చంపుతున్న పిల్లి బాధ పడలేక ఎలుకలన్నీ ఒక సమావేశము ఏర్పాటు చేసి ఒక నిర్ణయానికొచ్చాయి. అదేమంటే.... ఎవరైనా పిల్లి మెడలో గంట కడితే అది మనమీద దాడి చేసేందుకువచ్చేటప్పుడు గంట శబ్దం విని మనం దాక్కో వచ్చు అని వాటి అభిప్రాయము. కాని అలా పిల్లి మెడలో గంట కట్టేదెవరు? ఇది అసాద్యం. అసాద్యమైన పని గురించి చెప్పే సామెత ఇది. ==పిల్లిని చంకలో పెట్టుకుని పెళ్ళికి వెళ్ళినట్లు == ==పిల్లిని చంపిన పాపం గుడి కట్టించినా పోదు == పిల్లిని చంపకూడదని ప్రజల్లో వున్న నమ్మకాన్ని బట్టి ఈ సామెత పుట్టింది ==పిల్లిని సంకలో పెట్టుకొని రామేశ్వరం పోయినట్లుంది== ==పిల్లి శాపాలకు ఉట్లు తెగుతాయా?== వివరణ: ఉట్టి మీదున్న పాల కుండను చూసి పిల్లి ''ఈ ఉట్టి తెగిపోవు గాక" అని శాపంపెట్టి అది తెగి పాల కుండ పగిలి పోతే పాలు తాగ వచ్చునని దాని ఆశ. అలా స్వార్థానికి పెట్టే శాపాలు,. తిట్లు పని చేయవని ఈ మాటకు అర్థం ==పిలిచి పిల్లనిస్తానంటే కులమేమి గోత్రమేమని అడిగాడట== పెళ్ళి చేసుకోవడానికి పిల్ల దొరకడమే గగనంగా వున్న రోజుల్లో ... ఒకడు పిలిచి పిల్లనిస్తానంటే..... వారి కులగోత్రాలు ప్రశ్నించాడట ఒకడు. ==ప్రీతితో పెట్టింది పట్టెడయినా చాలు == భక్తి కలిగిన కూడు పట్టెడైన చాలు అనే నానుడి లాంటిదే ఈ సామెత కూడాను == పుండుకు పుల్ల మొగుడు== ==పుండున్నచోటే పుల్ల తగుల్తుంది == ==పుండు మానినా మచ్చమానదు == ==పుండు మీద కారం చల్లి నట్లు== కష్టాల మీద కష్టాలు వచ్చి పడుతుంటే ఈ సామెతను వాడతారు ==పుక్కిట పురాణం == ==పుట్టని బిడ్డకు పూసల దండ అల్లినట్టు== ఏమీ జరగకుండానే ఏదో జరిగిపోయినట్టు తెగ హడావుడి .బిడ్డ పుట్టడని తెలిసినా బిడ్డ కోసం పూసలదండ అల్లుతూ కూర్చోవటమంటే లేనిపోని హడావుడి చేయటమే ==పుట్టంగ పురుడు - పెరగంగ పెళ్ళి == ==పుట్టనివాడు, గిట్టినవాడు పుణ్యాత్ములు == ప్రతి ఒక్కరు పాపం చేసిన వారే అని ఈ సామెతకు అర్థము ==పుట్టమన్ను వేస్తే పుట్లకొద్దీ పంట == ==పుట్టమీద తేలుకుడితే నాగుపాము కరచినట్లే == ==పుట్టి చచ్చినా కొడుకే మేలు == ==పుట్టినవాడు గిట్టక మానడు == ==పుట్టి మునిగినట్లు == ==పుట్టెడు నువ్వుల్లోపడి దొర్లినా అంటేగింజే అంటుతుందిగానీ అంటనిది అంటదు == ==పుచ్చుకున్నప్పుడు కొడుకుపుట్టినంత సంతోషం, యిచ్చేటప్పుడు మనిషిపోయినంత బాధ == ==పుట్టుకతో వచ్చిన బుద్ది, పుడకలతో గానీ పోదు== ఎవరికైనా చిన్ననాటి నుండి వచ్చిన అలవాట్లు అంత సులభంగా పోవని ఈసామెత అర్థం. == పుడుతూ పుత్రులు పెరుగుతూ శత్రువులు== తండ్రి కొడుకులు ఆస్తి పంపకాలు కోడళ్ళు ప్రేమ వివాహాలు మొదలైన విషయాల్లో మనస్ఫర్ధలకు లోనవుతారు. ఆ మనస్ఫర్ధలే ఇద్దరినీ శత్రువులుగా మార్చేస్తాయి. చిన్నప్పుడు ముద్దు మురిపాలు పంచుకున్న ఆ ఇద్దరే ఒకరి ఊసంటే ఒకిరికి పడక బద్ధ శత్రువుల్లాగా మారిపోతుంటారనే వైరాగ్య భావనతో ఈ సామెత == పుణ్యం కొద్దీ పురుషుడు, దానం కొద్దీ బిడ్డలు== పుణ్య కార్యాలు చేసె వారికి జీవితం సుఖమయమౌతుందని చెప్పే సామెత ఇది. ==పుణ్యంకొద్దీ పురుషుడు - విత్తంకొద్దీ వైభవం == ==పుణ్యం పుట్టెడు - పురుగులు తట్టెడు == ==పుణ్యానికి పిలిచి కొలిస్తే పిచ్చికుంచమని పారపోశాడట == ==పుణ్యానికి పోతే పాపం చుట్టుకున్నట్లు == ==పువ్వులమ్మిన చోటే కట్టెలమ్మినట్లు == ==పువ్వులా విచ్చుకుంటా తుమ్మెదలా దోచుకో అందట == ==పుబ్బ ఉబ్బిబ్బి కురిసినా చెట్టు క్రింద గడ్డనానదు == పుబ్బ కార్తెలో వర్షాలు కురవవు అనడానికి ఈ సామెత వాడుతారు. ==పుబ్బ రేగినా బూతురేగినా నిలువవు == ==పుబ్బలో చల్లినా, బూడిదలో చల్లినా ఒక్కటే == ఇది వ్యవసాయ సంబంధిత సామెత. పుబ్బ కార్తెలో విత్తనాలు చల్లితే పంట రాదని దీనర్థము ==పుబ్బలో చల్లేదానికంటే దిబ్బలో చల్లేది మేలు == ==పుబ్బలో పుట్టి మఖలో మాడినట్లు == ==పురిటిలోనే సంధి కొట్టినట్టు == ==పురుషుల భాగ్యం - పడతుల సౌఖ్యం == ==పురుషులందు పుణ్య పురుషులు వేరయా! == ఇది ఒక వేమన పద్య భాగము. == పుర్రెకో బుద్ధి జిహ్వకో రుచి== మనుషులు అందరు ఒక్కటి కాదు. ఎవరి బుద్దులు వారివి అనే అర్థం లో ఈసామెత వాడుతారు. ==పుర్రెకొక తెగులు == ==పుల్లయ్య వేమారం వెళ్ళి వచ్చినట్లు == '' పుంగనూరు జవాను లాగా '' అనే సామెత లాంటిదే ఇదీను. వివరణ: ఒక రైతు తన పాలేరుని రేపు ఏదో పనిమీద వేమారం గ్రామానికి పంపదామని తన బార్య తో అంటుండగా ఆ మాట పుల్లయ్య విన్నాడు. అతి నమ్మకస్తుడైన పుల్లయ్య ఎలాగు వేమారం వెళ్ళమంటాడని పెందలకడనే బయలు దేరి వేమారం వెళ్ళి వచ్చాడు పుల్లయ్య. తెల్లవారి పుల్లయ్యను వేమారం పంపుదామని చూస్తుంటే పుల్లయ్య కనిపించలేదు. కొంత సేపటికి రానే వచ్చాడు. ఎక్కడికి వెళ్ళావని అడిగితే..... '' తమరు నన్ను వేమారం పంపుదామని అనుకుంటే విన్నాను.... అందుకని వేమారం వెళ్ళి వచ్చేశాను '' అన్నాడు. అమాయకుడని అర్థము ==పులి కడుపున పిల్లులు పుడతాయా? == ==పులిమీద పుట్రలాగా == ==పులిమీద స్వారి == వివరణ. పులిమీద స్వారి చాల ప్రమాదకరము.పులి మీద ఎక్కినవాడు అలా స్వారి చేస్తూనే వుండాలి. దిగాడంటే పులి వాడిని తినేస్తుంది.మిక్కిలి ప్రమాదకరమైన పని చేస్తున్న వారినుద్దేశించి చెప్పేసామెత ఇది. ==పులి మీసాలతో ఉయ్యాల ఊగినట్లు == ప్రమాదకరమైన పనిచేస్తున్నాడని అర్థము ==పులిని చూసి నక్క వాతలు పెట్టుకున్నట్లు== పులిచారలను పోలిన విధంగా వాతలు పెట్టుకున్నంత మాత్రాన నక్క పులి కాజాలదు. గొప్పవారిని అనుకరించినంత మాత్రాన సామాన్యులు గొప్పవారు కాలేరని చెప్పడానికి ఈ సామెతను వాడుతారు. ==పుల్లయ్య వేమారం(వేమవరం) వెళ్ళొచ్చినట్లు== 'పుల్లాయావారం చేసావ్.' ఇది మాట వాడుక. సరిగా జరగని లేదా ప్రయోజనము లేక జరిగిన పనిని గురించి వాడబడు పదం. [[ఆచంట]] షావుకారు తన పనివాడు పుల్లయ్యకు చెప్పాడు ఇలా "ఒరే పుల్లయ్యా రేప్పొద్దున్నే ఓసారి వేమారం వెళ్ళిరావాల్రా పెందలకడనే లేచి". అప్పుడు పుల్లయ్య "సరేనండయ్యా" అని పుల్లయ్య ఇంటికెళ్ళి పడుకొని మరునాటి ఉదయమే లేచి వేమవరం వెళ్ళి వచ్చేసాడు.తాపీగా మధ్యాహ్నానానికి వచ్చిన పుల్లయ్యను చూసి "ఏరా పుల్లయ్యా ఎక్కడికి పోయావ్ పొద్దున్నే వేమవరం వెళ్ళాలన్నానుగా " అన్నాడు షావుకారు. అప్పుడు పుల్లయ్య "అయ్య నేను పొద్దున్నే లేచి ఎల్లొచ్చేసేనయ్యా ఏమారం" అన్నాడు మన పిచ్చి పుల్లయ్య . "నేను పనేంటో చెప్పకుండా ఎలా వెళ్ళావు. ఎందుకెళ్ళావు ?ఎందుకొచ్చావు? నీకు చెప్పడం నా తప్పు " అని వాపోయాడు షావుకారు. :పై కథనం మీదుగా ఈ సామెత పుట్టిందని ఒక వాదన. ==పుష్యమాసంలో పూసలు గ్రుచ్చ పొద్దుండదు == ==పుష్యమాసానికి పూసంత వేసంగి == ==పుష్యమి కురిస్తే పిట్టకూడా తడవదు == ==పూచిన పువ్వంతా కాయలైతే చెట్టు మనునా? == ==పూచింది పుడమంత - కాచింది గంపంత == ==పూజకన్నా బుద్ధి - మాటకన్నా మనసు ప్రధానం == ==పూటకూళ్ళమ్మకు పుణ్యంతో పని లేదు == ==పూటకూళ్ళింటి తిండిలాగా == ==పూట గడుస్తుందిగానీ మాట నిలచిపోతుంది == ==పూనినకర్మ పొరుగూరు పోయినా తప్పదు == ==పూరిగుడిసెకు పందిరి మంచమా అన్నట్టు== స్థాయిమరచి వ్యవహరించటం, స్తోమతకు మించి ఆలోచించటం కూడదని ఈ సామెతకు అర్థం. ==పూర్ణం లేని బూరె - వీరణంలేని పెళ్ళి == ==పూవు పుట్టగానే పరిమళిస్తుంది == ==పూవు పుట్టగానే తెలుస్తుంది కళ == ==పూబోడీ అంటే, ఎవర్రా బోడి? నీ అమ్మబోడి, నీ అక్కబోడి అందట == == పెదవులతో మాట్లాడుతూ నొసలతో ఎక్కిరించటం== మనసులో కల్మషం పెట్టుకొని పైకి బాగా మాట్లాడే వారిని గురించి ఈ సామెత చెప్తారు. ==పెద్దలమాట చద్దిమూట == ==పెద్దలు లేని యిల్లు - సిద్ధులు లేని మఠము == == పెట్టే వాడు మన వాడైతే ఎక్కడ కూర్ఛున్నా ఫర్వాలేదు== భోజనాల బంతిలో మొదట కూర్చోవాలనేది ఒక సూక్తి. ఎందుకంటే..... చివర్లో కూర్చుంటే వడ్డించే ఆహార పదార్థాలు తనదాక వస్తాయే లేక మధ్యలోనే అయిపోతాయేమోనని సందేహం. కాని వడ్డించే వాడు మనవాడైతె.. పదార్థాలు సరిపడక పోయినా.... మిగిల్చుకొని తనదాక వస్తాడస్ని ఈ సామెత అర్థం. ==పెనం మీద నుండి పొయ్యిలో పడ్డట్టు== పొయ్యిమీద ఉన్న పెనం కన్నా పొయ్యిలోని మంట ఇంకా చాలా వేడిగా ఉంటుంది. ఏదైనా వస్తువు పెనం మీదినుండి పొయ్యిలో పడితే ఇంకా ఎక్కువ కాలుతుంది. ఈ విధంగా ఎవరైనా ఉన్న బాధల కంటే ఎక్కువ బాధలలోకి దిగజారితే వారి పరిస్థితిని వివరిస్తూ ఈ సామెతను వాడుతారు. == పెరుగుట విరుగుట కొరకే== ఏదైనా మితంగా వుండాలి. అతిగా పోతే నష్టపడక తప్పదని చెప్పెదే ఈ సామెత. ==పెళ్ళి అయిన యింటిలో ఆరునెలలు కరువు == ''పెళ్ళి చేసి చూడు..... ఇల్లు కట్టి చూడు '' అనే నానుడి లాంటిదే ఈ సామెత. పెళ్ళికి, ఇంటికి చాల ధనము ఖర్చు అవుతుంది... ఆ దెబ్బ నుండి కోలుకోవాలంటే చాల కాలం పడుతుందని ఈ సామెతకు అర్థం. ==పెళ్ళి ఒకరితో శోభనం మరొకరితో అన్నట్లు == ==పెళ్ళికి వచ్చిన వాళ్ళంతా పెళ్ళికూతుర్లేనా? == ==పెళ్ళికి వచ్చినవారే చేస్తారు పెళ్ళి పనులు, పెళ్ళామా! నీ ఒళ్ళు అలిపించుకోకు అన్నాడట == == పెళ్ళికి వెళ్తూ పిల్లిని చంకన వేసుకెళ్ళినట్టు== బయటకు వెళ్లేటప్పుడు పిల్లి ఎదురైతే శుభశకునం కాదన్నది ఒక మూఢనమ్మకం. పిల్లి ఎదురైనప్పుడు బయలుదేరవలసిన వాళ్లు ఆగిపోవటం జరుగుతుంటుంది. అలాంటిది పిల్లిని చంకనపెట్టుకుని పెళ్ళికి వెళితే పిల్లితోపాటు ఆ పిల్లిని ఎత్తుకుని వస్తున్న వ్యక్తిని కూడా తిడతారు.అసలు సంగతి పిల్లిలాగా అపశకునకారిలాగా ఉండే వ్యక్తిని పక్కనపెట్టుకుని బయలుదేరితే ఆ వ్యక్తితోపాటు తీసుకెళ్ళిన మంచి వ్యక్తి కూడా మాటపడవలసి వస్తుంది. కనుక ఎవరితోనైనా స్నేహం చేసేటప్పుడు, కలిసి తిరిగేటప్పుడు సమాజం వాళ్లు చేసే పనులను హర్షిస్తుందా? నిరసిస్తుందా? అనే విషయాలను గమనించుకుని స్నేహం చేయాలి. ఒకవేళ సమాజం వ్యతిరేకించే వ్యక్తులు గనుక అయితే వారిని వెంటపెట్టుకుని నడవటం మంచిదికాదన్నది ఈ సామెత చెప్పే సత్యం. ==పెళ్ళికొడుకు కుడికాలు చూచి అత్త ఏడుస్తుంటే, ఏడ్పులో ఏడ్పు ఎడమకాలూ చూడమన్నాడట తోడపెండ్లికొడుకు == ==పెళ్ళికొడుకు మావాడేగానీ, చెవి పోగులు మాత్రం మావిగావు అన్నట్లు == ==పెళ్ళినాటి పప్పుకూడు రోజూ దొరుకుతుందా? == ==పెళ్ళినాడే పరగడుపన్నట్లు == ==పెళ్ళిని చూస్తూ ఒకడుంటే, పెళ్ళాన్ని చూస్తూ ఒకడున్నాడట == ==పెళ్ళిలో పుస్తె కట్టడం మరచిపోయినట్లు == ==పెళ్ళీ - పెటాకులు == ==పెళ్ళాం పోతే పురుషుడు మళ్ళీ పెండ్లికొడుకు == ==పెదవి దాటితె పృధివి దాటు తుంది== ఏదైన రహస్యాన్ని మనసులోనే దాచుకోవాలి. దాన్ని ఎవరికైన చెప్పామొ తప్పక అది బహిర్గతం అవుతుందని అర్థం. ==పెళ్ళికి బొట్టుపెట్టి పిలిస్తే వెళ్ళక, పెంకుపట్టుకుని వెనుకదారిన పులుసు కోసం వెళ్ళిందట == ==పెళ్లికి పందిరి వెయ్యమంటే చావుకి పాడి కట్టినట్టు== ప్రతి పని చాల ఆలస్యంగా చేసే వారిని గురించి ఈ సామెతను వాడతారు. ==పెంటకొద్దీ పంట == ==పెట్టకపోయినా పెట్టే యిల్లు చూపమన్నారు == ==పెట్టనమ్మ పెట్టనే పెట్టదు పెట్టే ముండ కేమొచ్చింది రోగం అన్నాడట == ==పెట్టగతులు లేకున్న పుట్టగతులు వుండవు == ==పెట్టి దెప్పితివో - పెద్దల తిడితివో == ==పెట్టినదే తనది - కూడ బెట్టినది యితరులది == ==పెట్టినమ్మ పుణ్యాన - పెట్టనమ్మ పాపాన == ==పెట్టినమ్మకు పెట్టినంత== [[నాదత్త ముపతిష్ఠతి]] [[సంస్కృత న్యాయములు]] లాగ ==పెట్టినమ్మకు పెట్టినంత== ఈయనిది రాదు. "పెట్టి పుట్టలేదు", [[నాదత్త ముపతిష్ఠతి]] [[సంస్కృత న్యాయములు]] లాగ ==పెట్టి పొయ్యనమ్మ కొట్టవచ్చిందిట == ==పెట్టు చుట్టం - తిట్టు పగ == ==పెట్టుబడిలేని సేద్యం - చద్దిలేని పయనం== ==పెడతానంటే ఆశ - కొడతానంటే భయం == ==పెడితే తింటారుగానీ తిడితే పడతారా? == ==పెడితే పెళ్ళి పెట్టకపోతే పెటాకులు == ==పెత్తనానికి పోతే దుత్త చేతికొస్తుంది == ==పెదవి దాటితే పృథ్వి దాటుతుంది == ==పెదవీ పెదవి కలిస్తే మధువులు - ఒంపూ సొంపూ దక్కితే శోభనం == ==పెదవుల పరిచయం ఎదలకు పరిణయం అన్నట్లు == ==పెదవుల మధువులు, కౌగిలి విందులు మల్లెల జాతరలో అందట == ==పెదవుల రుచి పెదవులకే తెలుసన్నట్లు == ==పెద్ద యింటి గోత్రాలు దేవుడి కెరుక == ==పెద్ద యింటి రంకు, పెద్ద చెరువు కంపు తెలియవు== ==పెద్ద యింటి భాగోతం == ==పెద్దలమాట చద్దిమూట== ==పెద్దలు లేని యిల్లు - సిద్ధులు లేని మఠము == ==పెదాలమ్మ వేటలో అలుపుండదన్నట్లు == ==పెనము మీదనుంచీ పొయ్యిలో పడ్డట్లు == ==పెరటిచెట్టు మందుకు పనికిరాదు == ==పెరుగుతూ పెరుగుతూ పెదబావ కోతి అయినట్లు == ==పెరుగుట విరుగుట కొరకే == ఇదొక సుమతీ శతక పద్య భావము.'',,,,,పెరుగుట విరుగుట కొరకే, ధర తగ్గుట హెచ్చు కొరకే తద్యము సుమతీ ''. ==పెళ్ళంటే నూరేళ్ళ పంట == == పేకాట పేకాటే తమ్ముడు తమ్ముడే== డబ్బుతో ముడిపడిన ఏ వ్యవహారం లోనైనా నిక్కచ్చిగా వుండాలని అర్థం. బందుత్వాలను కూడా చూడొద్దని ఈ మాటకు అర్థం. ==పేడ తక్కెడ ఇసుక తక్కెడ వాటం== అంతా మోసమేనని దీనర్థం. వివరణ: ఒకడు పేడను మూట కట్టుకొని వెళ్లుతూ ఒక మర్రి చెట్టుక్రిండ విశ్రమిస్తాడు. అక్కడికే మరొకడు ఒక ఇసుక మూటను తెచ్చి పక్కన పెట్టుకొని విశ్రమిస్తాడు. ఎవరికి వారు ... ఎదుటి వాని మూటలో ఏదో గొప్ప వస్తువులున్నాయని.... దాన్ని ఎలాగైనా దొంగిలించాలని పన్నాగం పన్ని నిద్ర నటిస్తున్నారు. ఒక మెల్లగా లేచి ఎదుటి వాని మూటను తీసుకొని పారి పోతాడు. ఇది గమనిస్తున్న రెండో వాడు నిద్ర నటిస్తూ వుంటాడు. వాడటు వెళ్లగానే, అక్కడ మిగిలిన మూటను పట్టుకొని వేగంగా పారిపోతాడు. చాల దూరం వెళ్లి మూటలు విప్పి చూసి ఎవరికి వారు తెల్లమొఖం వేస్తారు. ఇది ఈ సామెత వివారణ. ==పేదకు పెన్నిధి దొరికినట్లు == ==పేదవాడి పెళ్ళాం వాడకెల్లా వదిన== ==పేదవాణ్ణి చూస్తే పేలాలు త్రుళ్ళుతాయి== ==పేనుకు పెత్తనమిస్తే తలంతా తెగ గొరిగిందట == ==పేద వాని కోపం పెదవికి చేటు== పేదవానికొచ్చిన కోపం వలన అతనికే నష్టం. కోపంతో తన పెదవి కొరుక్కొని గాయం చేసుకుంటాడు తప్ప ఫలితముండదని అర్థం. ==పేదవాణ్ణి చూస్తే పేలాలు త్రుళ్ళుతాయి == == పేనుకి పెత్తనం ఇస్తే తలంతా గొరిగిందంట== అర్హత లేని వారికి అధికారము ఇవ్వరాదని దీని అర్థం. అలాఇస్తే వ్వహరామంతా.... నష్టమొస్తుందని అర్థం. ==పేరు ఒకరిది - నోరు ఒకరిది== ==పేరు ఒకరిది - పెత్తనమొకరిది== ==పేరు ఒకరిది - సౌఖ్యమొకరిది== ==పేరుకే పెద్దరికం - బానిస బ్రతుకు== ==పేరు గొప్ప - ఊరు దిబ్బ== ==పేరు పల్లకీ మీద - కాలు నేల మీద == ==పేరు పెండ్లివారిది - తిండి యింటివారిది == ==పేరులేని వ్యాధికి పెన్నేరు మందన్నట్లు == ==పేరు పల్లకీ మీద - కాలు నేల మీద == ==పేరు పెండ్లివారిది - తిండి యింటివారిది == ==ప్రేమలేని మాట పెదవి పైనే == ==ప్రేమలో పడ్డవారు ఎంతకైనా తెగిస్తారు == ==పైన పటారం, లోన లొటారం== తాము ఏమీ చేయలేమని తెలిసి కూడా కొంతమంది అధికులమని గొప్పలు ఛెప్పుకుంటారు. తీరా అవసరం వచ్చేసరికి మెల్లగా జారుకుంటారు. అలాంటి వారిని ఉద్ధేసించి ఈ సామెతను ఉపయోగిస్తూ ఉంటారు. మెరిసే దంతా బంగారం కాదు అనే సామెత లాంటిదే ఈ సామెత ==పైనబడ్డా నేనే గెలిచానన్నట్లు == ==పైన (అదనంగా) మనిషుంటే పగలే తల నెప్పి వస్తుంది== వ్వవ సాయం పనులలో అందరికి పని వుంటుంది. పైగా ఒకడు వుంటే '' అబ్బ నాకు తలనెప్పిగా వున్నదీ'' అని వెళ్లి చెట్టుకింద పడుకుంటాడు. పైగా మనిషున్నాడు గదా... పని ఎలాగు జరుగుతుందని అతని భావన. పైగా మనిషి లేకుంటే అతను తల నెప్పి సాకు చెప్పి తప్పించు కోడు. ఆ సందర్భంగా పుట్టింది ఈ సామెత. ==పైపనీ, క్రింద పనీ నేను చూచుకుంటా సహకరించు అన్నాడట == ==పైపై పనేనా అసలు పనేమైనా వుందా అని అందిట == ==పైరుగాలి తగిలితే పంటకు ఏపు == ==పైరుకు ముదురు - పసరానికి లేత == ==పైసాకూ, ప్రాణానికి లంకె == ==పైసాలో పరమాత్ముడు == ==పొగచుట్టకు, పడతి యోనికి ఎంగిలి లేదు == ==పొగాకు కొనుక్కోవాలి అందలం బయటపెట్టరా అన్నాడట == ==పొట్టకిచ్చినా, బట్టకిచ్చినా భూమాతే యివ్వాలి == ==పొట్టకోస్తే అక్షరం ముక్క లేదన్నట్లు == నిరక్షరాస్యులను గురించి ఈ సామెతను వాడుతారి/ ==పొట్లచెట్టుకు పొరుగు గిట్టదు == == పొట్టోడికి పుట్టెడు బుద్దులు== పొట్టిగా వున్న వారిని సమాజం చిన్న చూపు చూస్తుంది. వారికి ఓదార్పుగా ఈ సామెత వాడతారు. ==పొట్టోడు గుట్టెక్కలేదు== ఇది ప్రాస కొరకు వాడిన మాటేగాని అర్థంలేదు ==పొత్తుల మగడు పుచ్చిచస్తాడు == ==పొదుగు కోసి పాలు త్రాగినట్లు == ==పొదుగులేని ఆవు పాలిస్తే నాలుకలేని పిల్లి నాకి పోయిందట == ==పొద్దు గడిచిపోతుంది మాట నిలిచిపోతుంది == ==పొద్దున్నే వచ్చిన వాన - ప్రొద్దుగూకి వచ్చిన చుట్టం పోరు == ==పొద్దెప్పుడు కుంకుతుందా ముద్ద ఎప్పుడు మింగుతానా అన్నట్టు== పనిదొంగలు, తిండిపోతుల వ్యవహార శైలి. వారి గురించి ఈ సామెత పుట్టింది. ==పొద్దు తిరుగుడు - డొంక తిరుగుడు == ==పొయ్యి ఊదిందంటే బంధువుల రాక == ==పొయ్యిలో పిల్లి లేవలేదు == వంట చేయలేదని ఈ సామెతకు అర్థం. అనగా కడు బీద వారినుద్దేశించి ఈ సామెత పుట్టింది == పొమ్మనలేక పొగపెట్టినట్లు== ఇష్టం లేకుండా పనిచేస్తుంటే వారిని గురించి ఈ మాట పుట్టింది. ఇష్టం లేని చుట్టాలు ఇంటికొస్తే వారిని పొమ్మలేరు. అందుచేత పొగబెడితే.... అనగా వంట చేస్తున్నట్టు నటిస్తూ పొగ ఎక్కువ పెట్టితే ఆ పొగకు వారు భరించలేక వారే వెళ్ళి పోతారని అర్థం. == పొయ్యి దగ్గర పోలీసు== అగ్గిపుల్ల అగ్గిపెట్టెకు రాచగానే ఒక్కసారి భగ్గుమంటుంది.పోలీసుల్లో చాలామంది భేషజంతో అలా పలకరించి, పలకరించకముందే మండిపడుతూ ఉండేవారు.అగ్గిపుల్ల అగ్రభాగాన నల్లటి గుండులాగా ఉండే మందు పోలీసు నెత్తిన పెట్టుకునే టోపీ.అగ్గిపుల్లను అలా గీసే గీయకముందే భగ్గున మండటం వల్ల పొయ్యి వెలిగించటానికి సిద్ధంగా పెట్టుకొనే అగ్గిపుల్లను పొయ్యి దగ్గర పోలీసు అన్నారు. ==పొయ్యి ప్రక్కన వెన్న ముద్ద పెట్టినట్లు == పొయ్యి ప్రక్కన వెన్నముద్ద పెడితే అది కరిగి పోతుంది. అలాంటి తెలివి తక్కువ దద్దమ్మల గురించి చెప్పినదే ఈ సామెత. ==పొర్లించి పొర్లించి కొట్టినా మీసాలకు మన్ను కాలేదు అన్నాడట == ==పొరుగమ్మ సరిపెట్టుకుంటే - ఇరుగమ్మ ఉరిపెట్టుకుంది == ==పొరుగింట చూడరా నా పెద్ద చెయ్యి == ==పొరుగింటి పుల్లకూర రుచి== చాలామందికి ఇంట్లో వండే వంటలకంటే పొరుగింటి వంటలు రుచిగా ఉన్నట్టు అనిపిస్తాయి. అలాగే ఎవరికైనా తమ స్వంతవారు చేసిన వస్తువులూ, విషయాలకంటే పొరుగువారివి మిన్నగా తోచినపుడు వారిని నిందిస్తూ ఈ సామెతను వాడుతారు. ==పొరుగింటి కలహం వినవేడుక == ==పొరుగింటి జగడం చూడవేడుక == ==పొరుగింటి పొయ్యి మండితే తన పొయ్యిలో నీళ్ళు పోసుకున్నట్లు == పరమ అసూయ పరుల గురించి ఈ సామెత వాడుతారు. ==పొరుగూరి వ్యవసాయం - ఇద్దరు భార్యల సంసారం ఒక్కటే == ==పొంకణాల పోతురెడ్డికి ముప్పై మూడు దొడ్లు - మూడు ఎడ్లు == ==పొంగినదంతా పొయ్యిపాలే == ==పొంగే పాలను వూదరాదు - వెలిగే దీపాన్ని ఆర్పరాదు == ==పొంగే యౌవ్వనం కౌగిళ్ళపాలు అన్నట్లు == ==పోకముడి విప్పుతూ కోక వెల అడిగినట్లు == ==పోతే రాయి వస్తే పండు == [[పోతే వెంట్రుక వస్తే కొండ]] సామెత లాంటిదే ఇదీను.వివరణ.ఒకడు కొండకు వెంటుక వేసి లాగుతున్నాడట. అదేంటని మరొకడడగగా.... దానికి సమాదానంగా.... పోతే వెంట్రుక వస్తే కొండ వస్తుంది అన్నాడట. ==పోనీలెనని పాత చీర ఇస్తే ఇంటెనకాలకెళ్లి మూరేసిందట== దానమిచ్చిన వస్తువుకు కూడా వంకలు బెట్టే వారికి చెప్పే సామెత ఇది. ==పోనున్నది పోకమానదు == ==పోయిన నీటికి కట్ట కట్టినట్లు == ''గత జల సేతు బందనము '' అన్న సంస్కృత సామెతకు అనువాదము ఇది. ==పోయిన మగడు పోయినా పొన్నకాయలాంటి గుండు దొరికిందన్నదట == ==పోయే కాలానికి కాని బుద్ధి == ==పోరాని చోట్లకు పోతే రారాని నిందలు వచ్చినట్లు == ==పోరిన పొరుగు - దాచిన కుండలు మనవు == ==పోరుకు సిద్ధమయితే పోటుకు సిద్ధం అన్నాడట == ==పోరు నష్టం -పొందులాభం == విరోధము నష్టాన్ని, స్నేహం లాబాన్ని కలిగిస్తుందని దీనర్థం. ==పోలీ! పోలీ! నీ భోగమెన్నాళ్ళే అంటే మాఅత్త మాలవాడనుండి వచ్చేదాకా అన్నదట == [[వర్గం:సామెతలు]] i1dbdin15zgomhijidvo9nuhoh3c8kr సామెతలు - బ 0 3137 20678 20677 2021-07-05T01:50:04Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:సామెతలు_-_బ]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{తెలుగుభాషాసింగారం}} {{సామెతల పేజీల శీర్షిక|బ}} ==భంగు తాగేవారికి హంగుగాళ్ళు పదిమంది == ==బందరు లడ్డూలాగా == ==బందరు బడాయి గుంటూరు లడాయి== ==బంధువయితే మాత్రం బంధాలు తొలగిస్తాడా? == ==బంధువుతో అయినా పాలి వ్యవసాయం చేయరాదు == ==బంధువులకు దూరం - బావికి దగ్గర == ==బంధువులంతా ఒక దిక్కు - బావమరిది ఇంకొక దిక్కు == ==బంగారు పళ్లానికైనా గోడ వాలు కావలసిందె.== ఎంత గొప్పవారికైనా మరొకరితో అవసరము వుంటుందనిచెప్పే సామెత ఇది. ==బక్క ప్రాణం - కుక్క చావు == ==బట్టతలకూ - మోకాళ్ళకూ ముడి వేసినట్లు == ==బట్టతలమ్మకు పాపిట తీయమన్నట్లు == ==బట్టలిప్పి నీళ్ళు పోసుకుంటూ బావగారు వచ్చారని సిగ్గుతో చేతులెత్తి నుంచున్నదట == ==బడాయి బండెడు - బ్రతుకు తట్టెడు == == బతకలేక బడి పంతులని== ఒకప్పుడు బడి పంతుళ్లకు జీతాలు అంతంత మాత్రమే: అవి కూడా సకాలంలో వచ్చేవి కావు. అయినా బ్రతడానికి చేతనైన పనిచేసి బ్రతకాలి గనుక వారు బడి పంతులు పనిచేసి బ్రతికే వారు. కాని ఇప్పుడు బడి పంతుళ్లకు మంచి జీతాలున్నాయి. కనుక ఈ సామెతెను తిరగ రాయాలి. అవిదంగా వచ్చిందే ఈ నాటి సామెత: అది "" బ్రతక నేర్చిన వాడు బడి పంతులు' ==బతకలేనమ్మ బావిలో పడి చచ్చిందట == == బతకలేక బావిలో పడితే కప్పలు కనుగుడ్లు పీకినాయంట== ==బతికి చెడినవారితో వుండొచ్చుకానీ చెడి బతికిన వారితో వుండరాదు == ==బతికి చెడినవాడి బాధలు చూడు - చెడి బతికిన వాడి చేష్టలు చూడు == == బతికి పట్నం చూడాలి...చచ్చి స్వర్గం చూడాలి== పుట్టిన ఊళ్ళోనే చచ్చిందాకా కూర్చోక దేశంలోని ప్రధానమైన పట్టణాలను చూడాలని, సన్మార్గ వర్తనంతో జీవించి స్వర్గాన్ని చేరాలని బోధిస్తుంది ఈ సామెత. ==బతికితే డయేరియా చస్తే కలరా== ==బతుకంత భయం లేదు - చావంత కష్టం లేదు== ==బతుకులెన్నాళ్ళు - భాగ్యాలెన్నాళ్ళు? == ==బద్ధకస్తుడికి పనెక్కువ - లోభికి ఖర్చెక్కువ == ==బరితెగించిన కోడి బజార్లో గుడ్డెట్టినట్టు== గుట్టుగా చేయవలసిన పనిని బహిరంగంగా నలుగురికీ తెలిసేట్టు అమోదయోగ్యం కాని రీతిలో చేయటం ==బర్రె పాతిక బందం ముప్పాతిక== ''చారనా కోడికి బారనా మసాలా'' లాంటిదే ఈ సామెత. == బ్రతికుంటే బలుసాకు అమ్ముకుని బతకొచ్చు== బతికుంటే ఏపనైనా చేసి బతకొచ్చు. చచ్చి సాధించేదేమి లేదనే అర్థంతో ఈ సామెత వాడాతారు. == బ్రతికుంటే బలుసాకు తినైనా బతకొచ్చు== బతికుంటే ఎపని చేసైనా బతకొచ్చు: చచ్చినాక చేసేదేమి వుండదని అర్థం. ==బ్రహ్మకైనా పుట్టు రెమ్మ తెగులు== ==బయటొక మాట - లోపల యింకో మాట == ==బయట తన్ని, యింట్లో కాళ్ళు పట్టుకున్నట్లు == ==బయట పులి - ఇంట్లో పిల్లి == ==బ్రతకని బిడ్డ బారెడు == [[చచ్చిన వాడి కండ్లు చారెడు ]]అనే సామెత లాంటిదే ఇదీను. ==బ్రతికితే వైద్యుడు బ్రతుకుతాడు - చస్తే బ్రాహ్మణుడు బ్రతుకుతాడు == ==బ్రతికిన బ్రతుకు చావులో తెలుస్తుంది == ==బ్రతికిన బ్రతుకు చెప్పుకుందాం, బయట ఎవ్వరూ లేకుండా చూడమన్నాడట == ==బ్రతికుంటే బలుసాకు తిని బ్రతకవచ్చు == ==బ్రహ్మకైనా పుట్టు రిమ్మతెగులు == ==బ్రహ్మచారి ముదిరినా బెండకాయ ముదిరినా పనికిరావు == ==బ్రహ్మచారీ శతమర్కటః == ==బ్రహ్మజ్ఞానుల వారు వచ్చారు, పట్టుబట్టలు జాగ్రత్త అన్నట్లు == ==బ్రహ్మ తలిస్తే ఆయుష్షుకు కొదవా? మొగుడు తలిస్తే దెబ్బలకు కొదవా? == ==బ్రాహ్మణుడి ఆచారం నీటి కొద్దీ == ==బ్రాహ్మణుడి నోరు, ఏనుగు తొండం వూరుకోవు == ==బ్రాహ్మణుడికి పప్పాశ - అల్లుడికి అత్తాశ == ==బరితెగించిన వాడు బజారుకు పెద్ద == ==బర్రె చస్తే పాడి బయటపడుతుంది == ==బర్రె, దూడ వుండగా గుంజకేలరా గురక రోగం? == ==బలం ఉడిగినా పంతం ఉడగదు == ==బలపం పట్టి భామవొళ్ళో ఓనమాలు దిద్దినట్లు == ==బలవంతపు బ్రాహ్మణార్థం == ==బల్ల క్రింద చేతులు == ==బల్లి పడిందని బావ ప్రక్కలో దూరినట్లు == ==బసవదేవునికి బడితె పూజ == == బాగుపడదామని పోతే బండచాకిరి తగులుకొన్నట్లు== చేసే ప్రయత్నాలు విఫలం అవ్వటమే కాక అప్పటిదాకా అనుభవిస్తున్న కష్టాలకన్నా మరిన్ని కష్టాలు కూడా వచ్చిపడటం.ఒక ఉద్యోగంలో అధికంగా శ్రమిస్తూ అక్కడ తనకు వచ్చే ఆదాయం సరిపోవటంలేదని వేరొకచోట ఇంకా ఎక్కువ ఆదాయం వస్తుందని భావించి వెళ్ళినప్పుడు ఆ భావన అంతా ఉత్త భ్రమగా మిగిలి అంతకుముందు ఉద్యోగంలో ఉన్న సుఖము, సంపాదన కూడా కొత్త ఉద్యోగంలో కరవవటం. ==బాదరాయణ సంబంధం == ==బాధకొక కాలం - భాగ్యానికొక కాలం == ==బాపన సేద్యం బత్తెం నష్టం == ==బాపన సేద్యం బత్తెం చేటు - కాపుల చదువులు కాసుల చేటు == ==బాపని సేద్యం బతకటానికీ రాదు - చావటానికీ రాదు == == బారు బంగాళాఖాతం, కొంప దివాలా ఖాయం== పరభాషా పదాలతో సామెత. బార్ ఆంగ్లపదం, దివాలా ఉర్దూ పదం.బ్రాందీ సారా దొరికే బార్‌ ఎప్పుడూ బంగాళాఖాతం లాగా నిండుగానే ఉంటుందనీ ఆ బార్‌లో పడి తాగుతూ ఉంటే ఆ దురలవాటు వల్ల ఆస్తి అంతా నాశనమై దివాలా తియ్యటం జరిగితీరుతుందని హెచ్చరిస్తుంది ఈ సామెత. ==బాల జ్యోతిష్యం - వృద్ధ వైద్యం == ==బాల వాక్కు బ్రంహ వాక్కు== ==బాలుర దీవెనలు బ్రహ్మ దీవెనలు == ==బావకు మరదలు పిల్లపై ఆశ == ==బావా! అంటే, ప్రక్కలోకి రావా! అన్నాడట == ==బావా! అని చూడబోతే, రావా? అని కొంగు లాగాడుట == ==బావి లోతు తెలుస్తుంది గానీ మనసు లోతు తెలియదు == ==బాహువుల పందిరిలో అధరాల ఆరాటం అందాల విందుకోసం అన్నట్లు == ==బిగికౌగిలి పొదరింట పరువాల విందులన్నట్లు == ==బిచ్చగాణ్ణి పొమ్మన్నా, ఉండమన్నా అత్తే చెప్పాలి == ==బిచ్చానికి పోయినా బిగువు తగ్గలేదు, దుప్పటి పోయినా పల్లెవాటు తప్పలేదు == ==బిడ్డ చచ్చినా ఉయ్యాల మీద తీపి పోలేదు == ==బిడ్డ చచ్చినా పీతికంపు పోలేదు == ==బిడ్డను దించి లోతు చూచినట్లు == ==బిడ్డలను కన్నమ్మా - భిక్షం వేసినమ్మా చెడరు == ==బిడ్డ వచ్చిన వేళ - గొడ్డు వచ్చిన వేళ == ==బీద కూటికి గానీ గుణానికి గారు == ==బీదైన మాత్రాన బింకం పోతుందా? == ==బిందెడు ధనమిచ్చినా బావమరిది లేని సంబంధం వద్దు == == బుగ్గ గిల్లి జోల పాడటం== ఏడ్చే పిల్లలను వూరుకోబెట్టడానికి జోల పాడతారు. బుగ్గ గిల్లితే ఏడుస్తారు. అలా ఏడిపించి జోల పాడడం వ్వర్థం. ఉపయోగం లేని పని చేయడం ==బుట్టలో కాపురం బూడిద పాలైనట్లు== ==బుట్టలో పేలాలు వేయించినట్లు == ==బుడ్డను నమ్ముకొని ఏట్లో దిగినట్లు == ==బుధవారం పుట్టిన ఎద్దు భూమిని దున్నినా, త్రొక్కినా భూమి పొర్లి పొర్లి పండుతుంది == ==బుధవారంనాడు పులికూడా వేటకు రాదు == ==బుద్ధి భూమినేలుతూంటే రాత గాడిదలు కాస్తోంది == ==బుద్ధుంటే బువ్వ తింటావు లేకుంటే గడ్డి తింటావు == ==బురద గుంటలో పందిలాగా == ==బులుపు తీరితే గానీ బుద్ధిరాదు == ==బూడిదను నాకే కుక్కను పిండికి కాపుంచకూడదు== ==బూడిదలో పోసిన పన్నీరు== ==బూతు లేనిదే నీతి లేదు == ==బెల్లపు పొయ్యికి ఈగలే నిదర్శనం == ==బెల్లం ఉన్నంతసేపే ఈగలు - సిరి వున్నంతసేపే బలగం == ==బెల్లమున్నచోటే ఈగలు == ==బెల్లం కొట్టిన గుండ్రాయిలాగా == ==బెల్లం వండిన పొయ్యి - ఇంగువ కట్టిన గుడ్డ == ==బెండకాయ ముదిరినా, బ్రహ్మచారి ముదిరినా పనికిరావు== ముదిరిన బెండకాయను కూరకు పనికిరాదని ఎవరూ కొనరు. అలాగే వయసు ముదిరిన బ్రహ్మచారికి ఎవ్వరూ పిల్లను ఇవ్వరని చెప్పడానికి ఈ సామెతను వాడుతారు. == బెల్లం చుట్టూ ఈగల్లా== సంపదలు కలిగినప్పుడే బంధువులు వస్తారని దీని అర్థం. ==బేరం చేస్తూ బ్లౌజు కొలతలడిగినట్లు == ==బొక్కలు పూడ్చి తూపులు తెరిచినట్లు == ==బొగ్గుల్లో మాణిక్యంలాగా == ==బొమ్మకు మ్రొక్కినా నమ్మకముండాలి == ==బొల్లెద్దుకు ముఖమే సాక్షి == ==బొంకరా బొంకరా పోలిగా అంటే టంగుటూరి మిరియాలు తాడికాయంత అన్నాడట== బొంకు అంటే అబద్ధం. అబద్ధం చెప్పినా, అతికినట్లుగా, గోడ కట్టినట్లుగా ఉండాలి అని అంటారు. వినేవారిని ఇట్టే నమ్మించేటట్లు ఉండాలి. కానీ ఇలా మిరియాలు తాటికాయలంత ఉంటాయి అని అంటే ఎవరూ నమ్మరు. తప్పు పని చెయ్యడం చేతకానివాడి చేత ఆ పని చేయించబోయినపుడు, వాడా పని సరిగా చెయ్యలేడు. ఆ సందర్భంలో ఈ సామెత వాడుతారు. ==బొంకు నేర్చి రంకు నేర్వాలి == ==బోగందాని చళ్ళకూ, సంతలో సొరకాయలుకూ గోటిగాట్లు ఎక్కువ == ==బోడి గుండుకి మోకలికి ముడి వేసె రకం== ==బోడినెత్తిన కొబ్బరికాయ కొట్టినట్లు == == బోడితలకు బొండుమల్లెలు ముడిచినట్లు== చేయ లేని పనిని చేసి నట్టుచెప్పినప్పుడు ఈ సామెతను వాడుతారు. ==బోడి పెత్తనం == ==బోనులో పడ్డ సింహంలాగా == == బెదిరించి బెండకాయ పులుసు పోసినట్లు== ==బోడి గుండంత సుఖం లేదు - ఊరుకున్నంత ఉత్తమం లేదు == == భోగం ఇల్లు తగలబడిపోతోందంటే గోచీలు విప్పుకుని పరుగెత్తారంట== ==బోగందానికి ఒక మగడా? == ==బోసి నోటికి పేలపిండి ప్రీతి == == భక్తిలేని పూజ పత్రి చేటు== ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:సామెతలు]] 36ve6d4ntce9cr3gl4x7f4mdp2pn10p సామెతలు - భ 0 3138 32376 20699 2021-07-05T06:42:32Z Arjunaraocbot 2559 Bot: Automated text replacement (-\{\{[u|U]nderlinked.+\}\} +) wikitext text/x-wiki {{వికీకోట్‍కు తరలింపు}} ==భక్తి వచ్చినా, పగ వచ్చినా పట్టలేరు == ==భక్తి లేని పూజ పత్రి చేటు == ==భగీరథ ప్రయత్నం== ==భయమైనా ఉండాలి - భక్తి అయినా ఉండాలి== ==భరణి ఎండలకు బండలు - రోహిణి ఎండలకు రోళ్ళు పగులుతాయి== ==భరణి కురిస్తే ధరణి పండును== ==భరణిలో చల్లితే కాయకు చిప్పెడు పంట== ==భరణిలో పుడితే ధరణిని ఏలు== ==భర్త లోకం తన లోకం - కొడుకు లోకం పరలోకం== ==భల్లూకపుపట్టు== భల్లుకముష్టిన్యాయము [[ఎలుగుబంటి|ఎలుగుబంటిపట్టిన]] పిడికిలి వదలింప నెవరికిని దరముగాదు ==భాగ్యముంటే బంగారం తింటారా?== ==భాంచేత్‌ దేవుడికి మాదర్చేత్‌ పత్రి == ==భార్యా రూపవతీ శత్రుః == ==భాషకు తగిన వేషం - ఈడుకు తగిన ఆచారం == ==భాషలు వేరైనా భావమొక్కటే == ==భూదేవంత ఓర్పుండాలి == ==భూమినీ రాజునీ కొలిచినవాడు చెడడు == ==భూతాలకి చింత బరికెలు == ==భోజనానికి ముందు - వేడినీళ్ళకు వెనుక == ==భోజనానికి వచ్చి పొయ్యి త్రవ్వినట్లు == ==భోజనానికి వద్దంటే పట్టుచీర కట్టుకుని వస్తానన్నట్లు == ==భోజనానికి పిలిస్తే రాకుండా దొడ్డిదారిన వచ్చి రోలు నాకినట్లు == ==భోజునివంటి రాజుంటే కాళిదాసువంటి కవీ వుంటాడు == [[వర్గం:సామెతలు]] ocz6gz77hocjazx3kyhaq7shd6hjmji మూస:వికీకోట్‍కు తరలింపు 10 3139 20701 20700 2021-07-05T01:50:17Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మూస:వికీకోట్‍కు_తరలింపు]] నుండి కూర్పును దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{Ambox | name = వికీకోట్‍కు తరలింపు | image = [[Image:Edit-copy purple-wikiq.svg|40px]] | type = move | issue = '''ఈ వ్యాసాన్ని [[:q:|వికీ వ్యాఖ్య]]కు తరలించాలని ప్రతిపాదించబడినది.''' | fix = <br /> ఈ పేజీలో కేవలం పాఠ్యము మాత్రమే ఉన్నది. దీన్ని విజ్ఞానసర్వస్వపు వ్యాసంగా తీర్చిదిద్దటానికి వీలైతే అలా చేసి, ఈ మూసను తొలగించండి. లేకపోతే, ఈ వ్యాసాన్ని వికీకోట్ (వికీవ్యాఖ్య) కు తరలించాలి. }} <includeonly>[[వర్గం:వికీకోట్‍కు తరలించవలసిన వ్యాసములు]]</includeonly> <noinclude>[[వర్గం:వికీపీడియా నిర్వహణ మూసలు]]</noinclude> 24kcy47n3k7gmhhhkcljdjnuw1qxi2d సామెతలు - మ 0 3140 21174 21173 2021-07-05T01:51:54Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:సామెతలు_-_మ]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{తెలుగుభాషాసింగారం}} {{సామెతల పేజీల శీర్షిక|మ}} == మంగలిని చూసి గాడిద కుంటినట్లు== పూర్వ కాలం [[మంగలి]] వాళ్లు పల్లె వాసులకు గోళ్లు తీసేవారు: అలాగే కాలిలో ముల్లు గుచ్చుకుని విరిగితే దాన్ని కూడా తీసేవారు. ఆ విధంగా గాడిద మంగలిని చూసి తన కేదో ముల్లు గుచ్చు కున్నట్టు నటించిందట కుంటుతూ: ==మంగలిని చూచి ఎద్దు కాలు కుంటినట్లు == పూర్వ కాలం [[మంగలి]] వాళ్లు పల్లె వాసులకు గోళ్లు తీసేవారు: అలాగే కాలిలో ముల్లు గుచ్చుకుని విరిగితే దాన్ని కూడా తీసేవారు. ఆ విధంగా ఒక ఎద్దు మంగలిని చూసి తన కేదో ముల్లు గుచ్చు కున్నట్టు నటించిందట కుంటుతూ: Offensive ==మంగలి వాడి దృష్టి అందరి జుట్టుమీదే == Offensive ==మంగలివాని యింటివెనుక దిబ్బ తవ్వినకొద్దీ వచ్చేది బొచ్చే == ==మంచం మీద వున్నంతసేపే మగడు - కిందికి దిగితే యముడు == ==మంచం వేసేంతవరకే ఇద్దరం - మంచం ఎక్కాక ఒక్కరవుదాం అందట == ==మంచమంతా మదన రాజ్యమే నడచిరారా ఏలుకుందాం అందట == ==మంచమెక్కిన తర్వాత విందు లేదన్నట్లు == ==మంచమెక్కిన మీదట మర్యాదలేల? == ==మంచమెక్కి వావి వరుస లడిగినట్లు == ==మంచాల తమకాలకు ఒయ్యారాల నజరానాలన్నట్లు == ==మంచి ఆలి కొక మాట - మంచి ఎద్దు కొక వాత == ==మంచికి పోతే చెడు ఎదురైనట్లు == ==మంచి కొంచమైనా చాలు == ==మంచి గొడ్డుకొక దెబ్బ - మంచి మనిషికొక మాట == ==మంచి చెడ్డలు పడుగు పేకలు == ==మంచి మరణంలో తెలుస్తుంది == ==మంచి మాటకు మంది అంతా మనవాళ్ళు == ==మంచివాడు మంచివాడు అంటే యిల్లంతా నాశనం చేశాడట == ==మంచివాడికి మాటే దెబ్బ == ==మంత్రం లేని తీర్థం మరి బక్కెడు== ==మంత్రం లేని సంధ్యకు మరి చెంబుడు నీళ్ళు == ==మంత్రంలో పస లేకపోయినా తుంపర్లకు కొదవలేదు == ==మంత్రసాని పనికి ఒప్పుకొన్నాక ఏది వచ్చినా పట్టాలి == ==మంత్రాలకు చింతకాయలు రాలుతాయా? == == మంచోడు, మంచోడు అంటే, చంకనెక్కి కూర్చున్నాడు== == మంచోడు, మంచోడు అంటే, మంచమెక్కి ఏదో చేసాడంట== ==మంచోడు, మంచోడు అంటే, మంచమెక్కి తూలుతున్నడు== ==మంచోళ్ళకు మాటలతోను, మొండోళ్ళకు మొట్టికాయ వేసి చెప్పాలి== ==మందికి నీతి చెప్పాను కానీ - నీకూ నాకూ కాదు అన్నాడట == ఎదుటి వారికి చెప్పేటందుకే నీతులు వున్నాయని చెప్పే సామెత ఇది ==మందిని మ్రింగే యిల్లుండాలి గానీ - ఇంటిని మ్రింగే మంది ఉండరాదు == ==మందిని ముంచి గుడి కట్టినట్లు == ==మందుకు పథ్యం - మాటకు సత్యం == ==మందుకు పోయినవాడు మాసికానికి వచ్చినట్లు == ==మందూ, మాకూ లేదన్నట్లు == ==మక్కాకు పోయినా టక్కరితనం మానలేదు == == మనకి లేదు అని ఏడిస్తే ఒక కన్ను పోయిందంటా ఎదుటి వాడికి ఉందీ అని ఏడిస్తే రెండో కన్ను పోయిందంటా == == మంచి వాణ్ణి డబ్బిచ్చైనా కొనుక్కోవాలి, చెడ్డవాణ్ణి డబ్బిచ్చి వదిలించు కోవాలి == == మంచోళ్ళకు మాటలతోను, మొండోళ్ళకు మొట్టికాయ వేసి చెప్పాలి== == మంత్రాలకు చింతకాయలు రాలుతాయా?== మంత్రాలు పనిచేస్తాయనేది ఒట్టి మూడ నమ్మకమని దీని అర్థం: మంత్రాలకు చింత కాయలు రాలవు. ఇంత చిన్న పని కూడా చేయలేని మంత్రాలు ఇంకేం పని చేయగలవు. == మంది ఎక్కువైతే, మజ్జిగ పల్చనవుతుంది== భోజనాల సమయంలో వచ్చిన అతిథులకు సరిపడా వంట కాలుంటాయి. అను కోకుండా అంతకన్నా ఎక్కువ మంది వస్తే ఉన్న మజ్జిగలో ఇంకో రెండు చెంబుల నీళ్లు పోస్తారు అందరికి సరిపోవడానికి. ఆ విధంగా మందెక్కువయితే మజ్జిగ పలచనవుతుంది. ఆ సందర్భంగా పుట్టినదే ఈ సామెత. == మజ్జిగకి గతిలేనివాడు పెరుగుకి చీటీ రాసేడంట== అసలుకే లేదురా మొగుడా అంటే.... పెసర పప్పు వండ మన్నాడట. అలాంటిదే ఈ సామెత కూడ ==మగడు విడిచిన ముండ - మబ్బు విడిచిన ఎండ == ==మగని చుట్టాలు చెప్పులు ముంగిట్లో విడిస్తే - ఆలి చుట్టాలు వంటింట్లో విడుస్తారు == ==మగనికి మాడు చెక్కలు - మిండడికి పంచభోజ్యాలు == ==మగ్గం చేసిన తప్పు సాలె తీర్చాలి== ఏపనిలో తప్పు జరిగితే ఆ పనిలో నేర్పు ఉన్నవారు మాత్రమే సరి చేయగలరు. వేరెవ్వరు చేయలేరు... ఆ సందర్భంగా ఈ సామెతను వాడతారు. ==మగ్గంలోని కెండెలాగా కొట్టుకోవడం== ==మగువే మగవాడికి మధుర భావన == ==మఘ ఉరిమితే మదురు మీద కర్ర అయినా పండుతుంది == ==మఘ, పుబ్బలు వరుసయితే క్షామం == ==మఘలో మానెడు - పుబ్బలో పుట్టెడు == ==మట్టిపనికైనా స్వంతవాడే కావాలి == ==మట్టిలో మాణిక్యంలాగా == ==మట్టెల చప్పుడే కానీ చేసే పనేమీ లేదు == ==మడికి గట్టు, యింటికి గుట్టు, మాటకు మంచి కావాలి == ==మడి బీదకాదు - రైతే బీద == ==మతము తలకు ఎక్కితె బుద్ది పదాలకు దిగులు.== ==మతి ఎంతో గతి అంత == ==గతిలేనమ్మకి మతిలేని మొగుడు == ==మతిలేని మాటకు శృతిలేని పాట == ==మదిలో ఒకటి - మాటలో ఒకటి == ==మద్దెల పోయి రోలుతో మొర పెట్టుకున్నట్లు == == మన బంగారం మంచిదైతే ఊళ్ళో వాళ్ళని అనుకోవడం దేనికి?== తప్పు మన దగ్గర పెట్టుకొని ఇతరులను నిందించ తగదు. ఆ సందర్భంలో పుట్టినది ఈ సామెత. ==మన బంగారం మంచిదయితే కంసాలిని వన్నె అడగడం దేనికి? == ==మన్మథ రాజ్యంలో ముద్దుల మద్దెల మోతలే వుంటాయన్నట్లు ==మనసుంటే మార్గముంటుంది== ఏపనికైనా మనసు లగ్నము చేసి పని చేయాలని అర్థం. ==మనసుకు మనసే సాక్షి == ==మనసుకు ముఖమే సాక్షి == ==మనసు మంచిదే - గుణమే గుడిసేటిది == ==మనసున నాటిన మాటలు చెరుపలేరు == ==మనసు మనువు కేడిస్తే - వీపు దెబ్బల కేడ్చిందట == ==మనసు విరిగితే అతుక్కోదు == ==మనసు మహామేరువు దాటుతుంది - కాలు కందకం దాటదు == ==మనసు లేని మనువులాగా == ==మనసులో ఏముంటే సోదిలో అదే వస్తుంది == ==మనసులో చింతకు మందులేదు == ==మనసు కుదిరితే మల్లి - కుదరకుంటే ఎల్లి == ==మనసైన అమ్మాయి నవ్వు మన్మథుని శరమైన పువ్వన్నట్లు == ==మనసైన చినదాని చూపు కోటి కోర్కెల పిలుపు == ==మనిషి కాటుకు మందు లేదు == ==మనిషికి ఉన్నది పుష్టి - గొడ్డుకు తిన్నది పుష్టి == ==మనిషికి కాక మానులకు వస్తాయా కష్టాలు? == ==మనిషికి మాటే అలంకారం == ==మనిషికొక తెగులు మహిలో వేమా == ==మనిషి చస్తే మాట మిగులుతుంది == ==మనిషి పేదయితే మాటకు పేదా? == == మనిషి మర్మం, మాను చేవ బైటికి తెలియవు== మనిషి బయటకు ఎలా కనబడుతున్నా... లోన అతని అంతరంగం ఎలా ఉంటుందో బయటకు తెలియదు. అలాగే మానుకు లోన ఎంత చేవ ఉన్నదో బయటకు తెలియదు. ==మనిషి సంగతి మాట చెపుతుంది == == మనిషికో మాట గొడ్డుకో దెబ్బ== మనిషి తెలివున్న వాడు వానికి మాటలు అర్థం అవుతాయి. పశువుకు మాటలు రావు. తెలివి లేదు. దానికి ఒక దెబ్బ వేస్తే అది చెప్పిన మాట వింటుంది. ఆ విధంగా ఈ సామెతను వాడు తారు. ==మనుషులు పోయినా మాటలు వుంటాయి == ==మనుగుడుపుల అల్లుడూ - చెరకు తోటలో ఏనుగూ ఒక్కటే == ==మనువాడిన తర్వాతే అందాల విందులు అందిట == ==మనువొక చోట - మనసొక చోట == ==మనోవ్యాధికి మందు లేదు == ==మన్ను తిన్న పామువలె == ==మన్ను పడితే బంగారం - బంగారం పడితే మన్ను == == మబ్బుల్లో నీళ్ళు చూసి ముంత ఒలక బోసుకున్నట్లు== అత్యాశకు పోతే మిగిలేదేమి ఉండదని చెప్పే సామెత ఇది. ==మరదలి సరసం మొగలి పువ్వుల వాసన వంటిది == ==మర్యాదకు పోతే మానం దక్కదు == ==మర్రి చెట్టుక్రింద మొక్కలు కావు == ==మర్రి చెట్టు కింద మొక్క మొలవదు == ==మరుని విందుకు పరదా లెందుకు? == ==మరులున్నవాడే మగడు == ==మర్దనం గుణవర్ధనం == ==మృగశిర కార్తెలో ముంగిళ్ళు చల్లబడతాయి == ==మృగశిర కురిస్తే ముసలి ఎద్దు రంకె వేస్తుంది == ==మృగశిరలో ముల్లోకాలు చల్లబడతాయి == ==మృగశిరలో వేసిన పైరు, మీసాలు రావడంతో పుట్టిన కొడుకు మేలు == ==మృగశిర కురిస్తే మఖ గర్జిస్తుంది == ==మరో లోకానికి వెళ్ళినా మారుటి తల్లి వద్దు == ==మలప బుద్ధులు - పిదప చేష్టలు == ==మలప సన్యాసి వేషాలు వేసినట్లు == ==మలుగులు క్రుంగితే మాపటికి ఈనుతుంది == ==మల్లెల జ్వరానికి అందాల గంధమే మందు అన్నట్లు == ==మల్లెల మంచం మీదే మన్మథ లంచం అన్నదట == ==మల్లెల వేళలో వయసు సొగసుల విందు లన్నట్లు == ==మసి పాత్రలో మాణిక్యంలాగా == ==మసి పూసి మారేడు కాయ చేసినట్లు == మోసము చేసే వారి గురించి ఈ సామెతను చెప్తారు ==మసి మొగంగాడూ, చమురు కాళ్ళవాడూ జతకలిసినట్లు == ==మహాజనానికి మరదలు పిల్లన్నట్లు == ==మహారాజని మనవి చేసుకుంటే, మరి రెండు తగిలించమన్నాడట == ==మహాలక్ష్మి పండుగకు మాడెత్తు చలి == ==మహా వ్యసనాలుంటే గానీ మహాత్ములు కాలేదన్నట్లు == ==మాంసం తింటున్నామని ఎముకలు మెళ్ళో వేసుకుంటామా? == ==మాంసం తినేవాడు పోతే ఎముకలు కొరికే వాడు వస్తాడు == ==మా ఆయనే ఉంటే మంగలి వాణ్ణయినా పిలుచుకొని వచ్చేవాడు అన్నదట == అమాయకపు స్త్రీల గురించి ఈ సామెత చెప్తారు. వివరణ. పూర్వం మగడు చనిపోయిన స్త్రీలు గుండు గీయించుకునే వారు. ఆ విధంగా ఒక విధవ స్త్రీ గుండు గీయించు కోడానికి మంగలిని పిలవాలని చూసి .... చూసి ఎవరు దొరకలేదట..... అప్పుడు తన మగడు ఉండుంటే మంగలిని పిలుచుక వచ్చే వాడు గదా...... అని వాపోయిందట. మగడు వుంటే గుండు గీయించుకో నవసరము లేదనే జ్ఞానం ఆమెకు లేది. ==మా ఇంటి కొస్తే ఏం తెస్తావు? మీ ఇంటి కొస్తే ఏం పెడ్తావు?== అంతా ఎదుటి వారినుండి రాబట్టడమే గాని తననుంచి ఏమి ఇవ్వని వారి గురించి ఈ సామెత పుట్టింది ==మా గేదె చస్తే చచ్చిందిగానీ ఎదురింటి గేదె పాలివ్వకపోతే చాలు == ఇతరులకు కష్టాలు రావాలనే వారి నుద్దేశించి ఈ సామెత పుట్టింది ==మాఘమాసపు చలి మంటలో పడ్డా తీరదు == ==మాఘమాసపు వాన మగడు లేని జాణ == ==మాఘమాసపు చలికి చెట్లుకూడా వణుకుతాయి == మాఘ మాసంలో చలి అత్యధికంగా వుంటుందని ఈ సామెతకు అర్థము. ==మాచకమ్మ సౌందర్యంలాగా == మాచకమ్మ అనగా మీసాలున్న స్త్రీ అని అర్థము. అన సౌందర్యవతి కాదని అర్థము. ==మాటకారి - నీటుగాడు == ==మాటకు ప్రాణంగానీ మూటకు ప్రాణమా? == ==మాటకు మాట తెగులు - నీటికి నాచు తెగులు == ==మాటకు మా ఇంటికి, కూటికి మీ ఇంటికి == ==మాటకు ముందు ఏడ్చేవాడిని - నవ్వే ఆడదానిని నమ్మరాదు == ==మాటకు హరిశ్చంద్రుడి లాగా == హరిశ్చంద్రుడిలాగా అబద్దం చెప్పని వాడని అర్థము. ==మాకు జయం - మీకు ఋణం == ==మాట గొప్ప చెప్ప మాటలు చాలవు == ==మాట చుట్టమా? పెట్టు చుట్టమా? == ==మాట పోయాక ప్రాణం వున్నా ఒకటే పోయినా ఒకటే == నిజాయితీగా వుండే వారు మాటకు ప్రాణంకన్న విలువిస్తారని ఈ సామెతకు అర్థము. ==మాట మీకు - మూట మాకు == ==మాటల పసేగానీ చేతల పస లేదు == మాటలు ఎక్కువ పని తక్కువ చేసే వారి గురించి ఈ సామెతను వాడుతారు ==మాటలతో మూటలూ, మాన్యాలు సంపాదించవచ్చు == ==మాటలు కోటలు దాటుతాయ్‌ కాళ్ళు గడప దాటవు == ==మాటలు చెప్పే మొనగాళ్లేగానీ బత్తెమిచ్చే పుణ్యాత్ములు లేరు == ==మాటలు నేర్చిన కుక్కల్ని వేటకు తీసుకెళితే యిస్కో అంటే యిస్కో అన్నాయట == ==మాటలు నేర్చినమ్మ ఏడ్చినా అందమే == ==మాటలు, పాటలు మాయింట్లో, మాపటి భోజనం మీ యింట్లో == ==మాట మంచి - చేత చెడ్డ == ==మాట లేకుంటే చోటే లేదు == ==మాటలే మంత్రాలు - మాకులే మందులు == ==మాటల్లోపడి మగణ్ణి మరచినట్లు == ==మాటల్లో మరులు - చేతల్లో స్వర్గాలు == ==మాట్లాడితే మల్లెలు - కాట్లాడితే కందిరీగలు == ==మా తాతలు నేతులు తాగారు, మా మూతులు వాసన చూడమన్నట్లు== కొంతమంది వారి తాతలు, ముత్తాతలు, తండ్రుల గూర్చి లేనిపొని గొప్పలు చెబుతారు, కాని ప్రస్తుతం వారేమి చేస్తున్నారో చెప్పారు. వాళ్ళ తాతలు చేసిన గొప్ప పనులకు వీళ్ళని పొగడాలని వీరి కోరిక. అటువంటివారిని ఎవరూ మెచ్చరు. అలాంటివారిని ఉద్దేశించి చెప్పినదే ఈ సామెత. ==మానం చూపి ప్రాణం తీసినట్లు == ==మానం పోయిన తర్వాత ప్రాణం ఎందుకు? == ==మానవ సేవే మాధవ సేవ == ==మానిందే మందు - బ్రతికిందే బ్రతుకు == ==మానిన పుండును రేపినట్లు == ==మాపటికి మనసు - రేపటికి సొగసు అన్నట్లు == ==మాపటేళ ఆకలి, పెదవుల దాహం తీరవన్నట్లు == == మా బావ బజారుకెళ్ళి తొడిమెలేని వంకాయ తెచ్చాడు== తన వారి గురించి లేని పోని గొప్పలు చెప్పుకునే వారి గురించి ఈ సామెత పుట్టింది. . == మాటలు కోటలు దాటుతాయి కాని కాళ్ళు గడప దాటనట్లు== లేని పోని గొప్పలు చెప్పుకునే వారిని బట్టి ఈ సామెత పుట్టింది. ==మాటలు కోటలు దాటుతాయి కాని చేతలు గడప దాటవు== ప్రగల్భాలు పలికే వారిని గురించి ఈ సామెతను వాడతారు. ==మాటలు నేర్చిన కుక్క ఉస్కో అంటే ఉస్కో అన్నదట== ==మాతాకబళం తల్లా అంటే ... మా ఆయనెక్కడైనా కనిపించాడా ? అన్నదట ఆ ఇల్లాలు.== అత్యంత చమత్కార వంతమైన ఈ సామెతకు కొంత వివరణ కావాలి. అదేమంటే::: ఒక బిచ్చగాడు ఒకరి ఇంటి ముందు నిలబడి మాదాకవళం తల్లా అన్నాడట. దానికి ఆ ఇల్లాలు అతనితో.. మా ఆయన ఎక్కడైనా కనబడ్డాడా అని బదులిచ్చింది. దానికి ఆ బిచ్చగాడు కనిపిస్తే పంపిస్తాలే తల్లీ అని అక్కడి నుండి వెళ్లి పోతాడు. ఆ ఇల్లాలి మాటలోని మర్మం బిచ్చగానికి బాగా అర్థం అయింది. ఆ ఇల్లాలు తన గుట్టును విప్పిచెప్పకుండా చెప్పిన సమాధానం ఎంతో చమత్కార వంతమైనది. అసలు విషయం ఏమంటే.... ఆ ఇల్లాలు భర్త కూడా బిచ్చగాడే. అతను బిచ్చం తెస్తేగాని ఇంట్లో తినడానికి ఏమి లేదు. ఆమె అన్న ఆమాటతో పరిస్థితి అర్థమైన ఆ బిచ్చగాడు సరైన సమాధానం చెప్పి వెళ్లి పోతాడు. ==మామ బంతిన కూర్చుని అత్త బంతిన లేచినట్లు == ==మామా ఒకింటి అల్లుడే == అత్తా ఒకింటి కోడలే అన్న సామెత లాంటిదే ఇదీను ==మామిళ్ళకు మంచు చెరుపు - కొబ్బరికి కుడితి చెరుపు == ==మారులేని తిండి మాలతిండి == ==మార్గశిరలో మాట్లాడటానికి ప్రొద్దుండదు == మార్గసిరలో సూర్యుడు తొందరగా అస్తమిస్తాడని అర్థము ( పగటి సమయం తక్కువ) ==మాలకూటికి పోయినా పప్పు నీళ్ళే == ==మాల పల్లెలో మంగళాష్టకాలు == ==మాల బడాయి పాటి మీద - మొగుడి బడాయి ఆలి మీద == ==మావి మాకిస్తే రాజ్యమిచ్చినట్లే == ==మింగ మెతుకు లేదు మీసాలకి సంపెంగ నూనె== తినటానికి తిండి లేనపుడు మీసాలకి సంపెంగ నూనె కావాలనడం వినేవారికి హాస్యాస్పదంగా ఉంటుంది. అలాగే ఉన్నదానితో సంతృప్తి పడక అతిగా ఆశ పడే వారిని ఈ సామెతతో పోలుస్తారు. ==మింగ మెతుకులేదు, లంజకు లత్తుకట == == మింగ లేక మంగళవారం అన్నాడట== పని చేతకాక పోతే తనకు చేతకాదని ఒప్పుకోడానికి అహం అడ్డు వస్తుంది. అందుకని ఏదో సాకు చెప్పి తప్పించుకుంటారు. అంతే గాని వారి అసమర్థతను బయట పెట్టరు. అలాంటి వారికి ఈ సామెత. ఇదే అర్థంతో మరొక సామెత ఉంది. అది. "ఆడ లేక మద్దెల ఓడు అన్నాడట" ==మింటికీ, మంటికీ ముడి వేసినట్లు == ==మిండలను మరిగినమ్మా, మీగడ తిన్నమ్మా ఊరుకోరు == ==మిడతంభొట్ల జోస్యంలాగా == ==మితం తప్పితే హితం తప్పుతుంది == ==మిధునంలో పుట్టిన మొక్కా, మీసకట్టుతో పుట్టినకొడుకూ అక్కర కొస్తారు == ==మిన్ను విరిగి మీదపడ్డట్లు == ==మీ ఇంట్లో తిని మా యింట్లో చేయి కడుగమన్నట్లు == ==మీఊరు మాఊరికెంత దూరమో మాఊరు మీవూరికంతేదూరం== అంతా ఒకటే ఆనే అర్థంలో చెప్పే సామెత ఇది. ఇలాంటిదే మరొక సామెత కూడా ఉంది. అది: ''ఈ గుడ్డ ముక్క కూడ ఆ తాను లోనిదే '' ''ఈ పేడు కూడ ఆ మొద్దులోనిదే '' ==మీకు మాట నాకు మూట == ==మీద మెరుగులు - లోన పురుగులు == ==మీన మేషాలు లెక్క పెట్టినట్లు == == ముంజేతి కంకణానికి అద్దమేల ?== ముంజేతి కంకణం అద్దం లేకుండానే మామూలుగా చూసు కోవచ్చు. అనవసరమైన పని చేయకూడదని అర్థం. ==ముండకు దొరికేది మోటు మొగుడే == ==ముండకు దొరికేవి మొండి శిశినాలే == ==ముండ మొయ్యవచ్చు గానీ నింద మొయ్యరాదు == ==ముండా కాదు, ముత్తయిదువా కాదు == ==ముడ్డి తనది కాక పోతే గోదావరి దాక డేక మన్నాడట== ఇతరులు కష్ట పడు తుంటే చూసి ఆనందించే వాళ్ల గురించి ఈ సామెత పుట్టింది. ==ముడ్డి తనది కాకపోతే తాడికి ఎదురు దేకమన్నాడట== ఇతరులు కష్ట పడు తుంటే చూసి ఆనందించే వాళ్ల గురించి ఈ సామెత పుట్టింది. ==ముంతపాలు కుర్రాడికి - బంతులాట మంచానికి == ==ముందరికాళ్ళకు బంధాలు వేసినట్లు == ==ముందరున్నది ముసళ్ళ పండుగ == ==ముందు ఆకు తెచ్చుకుంటే ఎప్పుడైనా తినవచ్చు == ==ముందుకు పోతే మురికి ముండ - వెనుకకు పోతే వెర్రి ముండ == == ముందు నుయ్యి వెనుక గొయ్యి== ఎటు పోవడానికి దారి లేదని అర్థం. అన్ని దారులు మూసుకపోయాయని దీని అర్థం. ==ముందుంది ముసళ్ళ పండుగ== ఇది ఎంత మాత్రము మొసళ్ళ పండగ కాదు. not crocodile.. ముసలం అంటే రోకలి అని అర్థం. రోకళ్ళ పండగ ముందు ఉంది అని అర్థం. ==ముందూ నడిచే ముతరాచువాణ్ణీ - వెనుకనడిచే ఏనాది వాడినీ నమ్మరాదు == ==ముందు పెళ్ళాం బిడ్డలు మెతుకులేక ఏడుస్తుంటే ఉంచుకున్నదానికి పిల్లలులేరని పూజలు చేసాట్ట == ==ముందు ముచ్చట్లు -వెనుక చప్పట్లు == ==ముందు మురవబోకురా ముతరాచు వాడా అన్నట్లు == ==ముందు మురిసినమ్మకు పండుగ గుర్తుండదు == ==ముందు మూడుముళ్ళ ముచ్చట - తర్వాత సోయగాల జాతర అందట == ==ముందు వాళ్ళకు మూకుళ్ళు - వెనుక వాళ్ళకు నాకుళ్ళు == == ముందొచ్చిన చెవులకన్నా వెనకొచ్చిన కొమ్ములు వాడి== దూడలకు పుట్టి నప్పుడే చెవులు ఉంటాయి. ఆ తర్వాతనే కొమ్ములు మొలుస్తాయి. కాని చెవులకన్నా ఆ తర్వాత వచ్చిన కొమ్ములు వాడిగా ఉంటాయి. ==ముక్కు ఉండేంత వరకే పడిశ ముంటుంది == ==ముక్కు ఏదంటే తల చుట్టూ త్రిప్పి చూపినట్లు == ==ముక్కు కోసినా మొదటి మొగడే మేలు == ==ముక్కు మూరెడు సిగ బారెడు == ==ముక్కు మూసుకుంటే మూడు ఘడియలు == ==ముక్కులో ఏ వేలు పెట్టినా సరిపోతుంది == ==ముక్కులో చీమిడుందంటే, నీ చేత్తోనే తీయమన్నట్లు == ==ముక్కూ మొహం తెలీనట్లు == ==ముఖం అందం మానానికి చేటు == ==ముఖం చూచి బొట్టు పెట్టినట్లు == ==ముఖంలో సుఖంలేదు - మోకాళ్ళలో బిగువు లేదు == ==ముఖారవిందం - భజగోవిందం == ==ముగ్గురికి తెలిస్తే మూడు లోకాలకు ప్రాకుతుంది == ఏదైనా రహస్యం ఇద్దరి మద్యలోనే వుండాలని అర్థం. మూడో వానికి తెలిస్తే అందరికి తెలిసిపోతుందని ఈ సామెతకు అర్థము ==ముట్టుకుంటే ముత్యం - పట్టుకుంటే బంగారం == ==ముడ్డి గిల్లి జోల పాడటమంటే ఇదే== పిల్లల ఏడుపు ఆపడానికి జోల పాడ తారు. ముడ్డి గిల్లితే పిల్లలు ఏడుస్తారు. అలా ఏడిపించి ఓదార్చడం అంటే చేస్తున్న పనిలో నటన ఉన్నదని అర్థం. ==ముడ్డిక్రిందకు నీళ్ళు వస్తే కానీ లేవరు == ==ముడ్డి మీద తన్నితే మూతి పళ్లు రాలాయట== ==ముత్యపుచిప్పలన్నీ ఒక చోట - నత్తగుల్లలన్నీ ఒకచోట == ==ముత్యమంత పదునుంటే మూల కార్తెలో చల్లినా ఉలవచేను పండుతుంది == ==ముత్యాలు, పగడాలు, ముట్టుకుంటే జగడాలు == ==ముదిమిన ముచ్చట్లు లావు == ==ముద్దంటే ఒకింత మత్తు - ఒద్దంటే మరింత కోపం == ==ముద్ద ముద్దకీ బిస్మిల్లానా! == ==ముద్దుగుమ్మ కౌగిలింత నిద్రరాని ఆవులింత అన్నట్లు == ==ముద్దు చేసిన కుక్క మూతి నాకితే - రంకు నేర్చిన రమణి రచ్చ కీడ్చిందట == ==ముద్దున పేరు, మురిపాన నడక చెడతాయి == ==ముద్దూ, మురిపెం మావంతు - ముడ్డీ, దొడ్డీ మీవంతు == ==ముద్దూ మురిపాలు కౌగిళ్ళలోనే అన్నట్లు == == ముద్దొచ్చినప్పుడే, చంకనెక్కాలి== అవకాశం ఉన్నప్పుడే పనులు చక్కబెట్టుకోవాలని ఈ సామెత అర్థం. ==మునగానాం తేలానాం మూసివాయనం అన్నట్లు == ==మునిగితే గుండు - తేలితే బెండు == == మునిగి పోయే వాడికి గడ్డి పోచ దొరికినట్లు== ప్రమాదంలో ఉన్నప్పుడు, కష్టాలలో ఉన్నప్పుడు ఎంత చిన్న సాయమైనా ఆశిస్తారు. ఆ సందర్భంలో పుట్టినది ఈ సామెత. ==మునిగే వాడికి తెలుసు నీటి లోతు == ==ముప్పొద్దు తిన్నమ్మ మొగుడి ఆకలి ఎరుగదు == ==మురిపాలు, ముచ్చట్లు అంటే ముసుగు పెడతాడన్నట్లు == ==మురిపెం తిరిపెం చేటు - ముసలి మొగుడు మంచానికి చేటు == ==ముల్లు అరిటాకు మీద పడ్డా, అరిటాకు ముల్లు మీద పడ్డా అరిటాకుకే నష్టం == ఎటు తిరిగి తనకే నష్టం కలిగే పనుల / మాటల గురించి ఈ సామెత పుట్టింది ==ముల్లును ముల్లుతోనే తీయాలి == ==ముళ్ళు వేయటం చేతగాదుగానీ కోక ముడి విప్పనా అంటాడట పాపం! == ==ముష్టికి నష్టి ఏమిటి? == ==ముష్టికి నష్టి వీరముష్టి == ==ముసలి కాలానికి ముప్పుతిప్పలు == ==ముసలి తనానికి దసరావేషం లాగ== ఏవయసులో చేయాల్చిన పనులు ఆ వయసులోనే చేయాలని లేకుంటే నవ్వుల పాలవుతారని చెప్పే సామెత ఇది. ==ముసలివానికి ముండ ముద్దు == ==ముసలివానికేల దసరావేషాలు== ==ముసలి ముగ్గురిని మార్చినట్లు == ==ముసలివాళ్ళ మాట ముళ్ళు లేని బాట == పెద్దల మాట సద్దికూటి మూట అనే సామెత లాంటిదే ఈ సామెత. ==ముసుగులో గుద్దులాట == == ముహూర్తం చూసుకుని యాత్రకు బయల్దేరితే ముందరి మొగుడు ఎదురు వచ్చాడట== == ముసలితనంలో చింతామణి వేషం వేసినట్లు== చింతామణి పాత్రను వెయ్యడానికి నవనవలాడుతూ నాజూకుగా ఉండి యవ్వన ప్రారంభ దశలో ఉన్న స్త్రీలే అర్హులౌతారు. అలాకాక వయసు ఉడిగి, ముసలితనం ముఖంలో స్పష్టంగా కనిపించేవారు చింతామణి పాత్ర వేస్తే ప్రేక్షకులకు చూడడానికి ఎబ్బెట్టుగా ఉంటుంది. ఏ సమయానికి ఏ వయసుకు తగిన పనిని వారుచేయాలికానీ, వేరొకరు చేస్తే బాగుండదు. కొంతమంది ఏ పనికైనా తామేనంటూ ముందుకు వస్తారు. అలా వచ్చేవారు ఆ పనిని తాము చేసినందువల్ల ఎవరికీ ఇబ్బంది కలగకుండా ఉండేలా చూసుకోవడం అవసరమని ఈ సామెత ==మూగవాని ముందు ముక్కు గోక్కున్నట్లు == ఎదుటివారికి కోపం తెప్పించే వారినుద్దేశించి ఈ సామెతను వాడుతారు ==మూట పోతే పోయింది మాట పోరాదు == ==మూడు కొప్పులు కూడితే పట్టపగలే చుక్కలు పొడుస్తాయి == ==మూడు కొప్పులు ఏకమైతే ముల్లోకాలూ ఏకమౌతాయి == ==మూడు పువ్వులు ఆరు కాయల్లా వెలిగిపోతున్నట్లు == Kudava h ==మూడు రోజులుంటే మురికి చుట్టం == ==మూడునాళ్ళ ముచ్చట == ==మూడు నెలలు సాముచేసి మూలనున్న ముసలిదాన్ని కొట్టినట్లు == ==మూడు మాటలు - ఆరు తప్పులు == ==మూడుముళ్ళ ముచ్చట == ==మూడొచ్చి ముందుకొస్తే మూడంకె వేసిందట == ==మూతి ముద్దుల కేడిస్తే వీపు గుద్దుల కేడుస్తుంది == ==మూచ్చూడను ముక్కాలు దుడ్డు లేదు ముండను చూస్తే దుఖం వస్తుందట== ==మూర్తి చిన్నదైనా కీర్తి దొడ్డది == == మూరెడు పొంగటం ఎందుకు బారెడు కుంగటం ఎందుకు?== మూరెడు పోనేల బారెడు కుంగనేల?సరైన అంచనాలు లేకుండా ముందుకు వెళ్తే బాధపడతారు ==మూల కురిస్తే ముంగారు పారు == ==మూల ముంచు - జ్యేష్ఠ చెరచు == ==మూల వాన ముంచక మానదు == ==మూలవిరాట్లు ముష్టెత్తుకుంటూంటే ఉత్సవవిగ్రహాలకు ఊరేగింపట == ==మూలిగే నక్కపై తాటిపండు పడ్డట్టు== అసలే జబ్బుపడి మూలుగుతున్న నక్కమీద తాటిపండు పడితే దాని బాధ అధికమౌతుంది. ఇదే విధంగా బాధలతో సతమతమౌతున్న వ్యక్తి మీద మరిన్ని బాధలు పడ్డప్పుడు అతని పరిస్థితిని వివరిస్తూ ఈ సామెతను వాడుతారు . ==మూలుగులు మునుపటిలాగే - భోజనాలు ఎప్పటిలాగే == ==మూసి పెడితే పాసి పోయి నట్లు== అనుభవించక దాచి పెట్టి దొంగల పాలు చేసే వారినుద్దేశించి ఈ సామెత వాడుతారు. ==మూసివాయనం ముత్తయిదువులాగా == ==మూసిన ముత్యం - పాసిన పగడం == ==మెచ్చి మేకతోలు కప్పినట్లు == ==మెడబట్టి నెడితే చూరుపట్టుకుని వ్రేలాడినట్లు == ==మెడలో రుద్రాక్షలు - మదిలో మదిరాక్షులు == == మెడలో వేసుకున్న పాము ఎప్పటికైనా కరవక మానదు == ==మెతుకవుతే బ్రతుకవుతుంది == ==మెత్తగా వుంటే మొత్తబుద్ధి వేస్తుంది == పరుగెత్తే వాడిని చూస్తే తరమాలనిపిస్తుంది అనే సామెత లాంటితే ఈ సామెత ==మెత్తని చెప్పుతో కొట్టుము== [[యాదృశం ముఖం తాదృశీ చపేటికా]] : సంస్కృతన్యాయములు ముఖమును బట్టియే చెంపకాయ. "... ... ... మెత్తని చెప్పుతో కొట్టుము" అని సామెత. ==మెరిసేదంతా బంగారం కాదు== పై మెరుగులు చూసి మోస పోవద్దని అర్థం> ==మెరుపు దీపం కాదు - మబ్బు గొడుగు కాదు == ==మేకకు తెలిసిందంతా మేత సంగతే == ==మేకపోతు గాంభీర్యంలాగా == == మేక వన్నె పులి == పైకి మంచిగా నటిస్తూ లోన మొసపూరిత బుద్ధి గల వారిని గురించి ఈ సామెత చెప్తారు. ==మేతకన్నా మసలితేనే బలం == ==మేత కరణంగానీ కూత కరణం కాదు == ==మేతకేగాని చేతకు కొరగాడు == తినడం తప్ప పని చేయడని అర్థం. అలాంటి వారినుద్దేశించి ఈ సామెత పుట్టింది ==మేనత్త పోలిక - మేనమామ చాలిక == ==మేయబోతే ఎద్దుల్లోకి దున్నపోతే దూడల్లోకి == తిండికి ముందు పనికి వెనుక వుండే వారినుద్దేశించి ఈ సామెత పుట్టింది. ==మేలు మరువరాదు - కీడు పలుకరాదు == ==మేసేగాడిదను కూసేగాడిద వచ్చి చెరచినట్లు == ==మొండికీ, బండకూ నూరేళ్లాయుష్షు == ==మొండికి సిగ్గులేదు - మొరడుకు గాలి లేదు == ==మొండి గురువు - బండ శిష్యుడు == ==మొండిచేత్తో మూర వేసినట్లు == ==మొండిచేతి వానికి నువ్వులు తినటం నేర్పినట్లు == == మొండివాడు రాజు కన్నా బలవంతుడు== యాచకుల్లో ఒక రకమైన వారున్నారు. వారు రక్త సిక్తమైన తమ పసి బిడ్డను చేటలో పెట్టుకొని ఒకరి ఇంటి ముందు పెట్టి,,, మగ వాడు పెద్ద కొరడాతో తనను తాను కొట్టుకుంటూ భయంకరంగా అరుస్తూ ఉండగా ఒక స్త్రీ ఒక వాయిద్యాన్ని భయంకరంగా వాయిస్తూ వుంటుంది. ఆ ఇంటి వారు బిచ్చం పెట్టునంత వరకు .... వారు అలా భయంకరమైన నృత్యాన్ని చేస్తూనే ఉంటారు. వారి భయంకర కృత్యాలను భరించ లేక ఆ ఇంటి వారు తప్పక బిచ్చం వేస్తారు. అలా వారికి ప్రతి ఇంటి వారు బిచ్చం వేస్తారు. ఆలా వారు బిచ్చం వేయనిదే కదిలి వెళ్ళరు. దీని నుండి పుట్టినదే ఈ సామెత. ==మొక్కబోయిన దేవర ఎదురైనట్లు == వెతకబోయిన తీగ కాళ్ళకు అడ్డం పడ్డట్టి అనే సామెత లాంటిదే ఈ సామెత ==మొక్కై వంగనిది, మ్రానై వంగునా?== మొక్కగా ఉన్నప్పుడు వంచితే ఏ మొక్కైనా మనకు కావలసిన రీతిలో వంగుతుంది. అదే మొక్క పెరిగి పెద్ద వృక్షమయ్యాక వంచాలని ప్రయత్నిస్తే అది వంగదు. ఆదే విధంగా పిల్లలను బాల్యంలోనే కావలసిన రీతిలో తీర్చిదిద్దుకోవాలి. వారు పెరిగి పెద్దవారైనాక వారి అలవాట్లు, పధ్ధతులు మార్చలేమని చెప్పటానికి ఈ సామెతను వాడుతారు. ==మొగమోటానికి పోతే ముండకు కడుపు వచ్చిందట== ఏ విషయంలోనైనా మొగమోటము పనికి రాదని చెప్పే సామెత ఇది. వివరణ: కొండంత రెడ్డి కొంగు పట్టుకున్నాడట.. పాపం ఆమె మొగమోటానికి పోయి సరే నన్నది. దాంతో కడుపు వచ్చింది. మొగమోటానికి పోయినందుకు కలిగిన కష్టం. ==మొగబుద్ధి మోటబుద్ధి - ఆడబుద్ధి అపర బుద్ధి == ==మొగుడికి దిండు - వుంచుకున్న వాడికి దేహం == ==మొగుడికి మొద్దులు - మిండడికి ముద్దులు == ==మొగుడికే మగతనం ఉంటే పొరుగింటాయనతో పనేంటి? అందిట == ==మొగుడి కౌగిలి మొగలి పరిమళం == ==మొగుడితో పెళ్ళికీ, పిల్లలతో తీర్థానికీ వెళ్ళరాదు == ==మొగుడిని కొట్టి మొగసాల కెక్కినట్లు == ==మొగుడిని కొట్టి మొరపెట్టుకున్నట్లు == ==మొగుడిమీద కోపం ప్రొద్దుగూకేంత వరకే == ==మొగుడివాసన వచ్చేంతవరకూ ముసలివాసన తప్పదు == == మొగుడు కొట్టినందుకు కాదు బాధ, తోటి కోడలు నవ్వినందుకు== భార్య భర్తల మధ్యన ఎన్నో గొడవలుంటాయి. తిట్టు కుంటారు, కొట్టు కుంటారు. ఆ తర్వాత కొంతసేపటికే ఒక్కటవుతారు. ఇది సహజం. కాని ఈ కొట్టుకోవడాలు, తిట్టుకోవడాలు ఇతరులు చూస్తుండగా జరగ రాదు. ఆ వ్యవహారం ఇంటిగుట్టు. ఇతరులు చూస్తే ఆ బాధ వర్ణనాతీతం. ఆ సందర్భంగా పుట్టినదే ఈ సామెత. తన మొగుడు తనను కొట్టుతుండగా తోడికోడలు చూస్తే ఆ అవమానం భరించ రానిది. అందుకే మొగుడు తనను కొట్టినందుకు కాదు, దీన్ని తన తోటి కోడలు చూసి నవ్వినందుకు బాధ ఎక్కువ. ==మొగుడు కొద్దీ వన్నెలు - సిరి కొద్దీ చిన్నెలు == == మొగుడు పోయి తానేడుస్తుంటే ఉంచుకున్నవాడు ఊటీవెడదాం అన్నాడట== ==మొగుడు లేనిదానికి మంత్రసానెందుకు? == ==మొగుడే ముండా అంటే ముష్టికి వచ్చినవాడూ ముండా అంటాడు == ==మొదటి దానికి మొగుడులేడు - కడదానికి శోభనమట == ==మొదటికే మోసమయితే, లాభాలకు గుద్దులాటా? == ==మొదటి ముద్దుకే మూతి పళ్ళు రాలినట్లు == == మొదటి దానికి మొగుడు లేడు కాని, కడదానికి కళ్యాణము అన్నట్లు== == మొదలు లేదు మొగుడా అంటే పెసర పప్పు లేదే పెళ్ళామా అన్నట్లు== ==మొదటే కోతి, పైగా కల్లు తాగింది, ఆపై నిప్పులు త్రొక్కింది == ==మొద్దు మొహానికి అలంకరణ గూడానా? == == మొరటోడికి మల్లెపూలు ఇస్తే మడిచి జేబులో పెట్టుకున్నాడుట== ఏవస్తువును ఎలా వాడాలో తెలియని తెలివి తక్కువ వాడని అర్థం. ==మొరిగే కుక్క కరవదు కరిచే కుక్క మొరగదు== మొరిగే కుక్క లన్నియూ కరిచే ధైర్యము కలవి కావు. అదే విధముగా, పైకి భయంకరముగా మాట్లాడి భయపెట్టు వ్యక్తులందరికి మనలను దెబ్బతేసే సాహసము యుండనవసరము లేదు. అదే చందముగా, కొన్ని కరిచే కుక్కలు మొరగనటులనే మనలను చాటుగా దెబ్బదీయ దలచిన కొందరు ముందుగా హెచ్చరించి రారు. ఈ సామెత వ్యంగ్యముగా ఈ విషయమునే తెలియచేస్తోంది. ==మొలది విప్పి తలకి చుట్టుకొన్నట్లు == == మోకాలుకీ బోడి గుండుకు ముడి వేసినట్టు== మోకాలికి బోడి గుండుకు ముడి వేయడం అసాద్యం. అలా చేశానన్నాడంటే అది అబద్దమని అర్థం. ==మోటువాడికి మొగలిపువ్విస్తే మడిచి ముడ్డిలో పెట్టుకున్నాడట == ==మోచేతి దెబ్బ - మొగుడి కాపురం ఒకటి == ==మోసేవాడికి తెలుస్తుంది కావిడి బరువు== ఎన్నో బరువు బాధ్యతలు మోసే వారిని చూసి ఎదుటివారు తేలికగా తీసుకునే సందర్భంలో ఈ సామెత వాడతాం. కావిడి మోసే వాడికే దాని బరువు తెలిసినట్లు బాధ్యతలని మోసేవాడికే వాటి బరువు తెలుస్తుంది. చూసేవాడికి అది అనుభవంలోకి రాదు. ==మోహం లేకపోతే మోదం లేదు == ==మౌనం అర్ధాంగీకారం== సాధారణంగా మనం నిర్ణయం తీసుకోలేని పరిస్థితిలో మౌనంగా ఉంటాం. అంటే ఆ విషయాన్ని మనం పూర్తిగా తిరస్కరించినట్టూ కాదు, అంగీకరించినట్టూ కాదు. అందుకీ మౌనంగా ఉంటే దానిని ఎదుటివారు అర్ధాంగీకారంగా భావిస్తారు. ==మౌనేన కలహం నాస్తి == కలహాలకు కారణము వాగ్వివాదము. అసలు మాట్లాడకుంటే..... వివాదమే లేదు. దీనినే .... ''ఊరకుండు వాడు ఉత్తమోత్తముడయా '' అని అన్నారు. == వెలుపలి లింకులు == {{wiktionary}} [[వర్గం:సామెతలు]] e1873fr412xmw6wxpra95h03vsewfkq మూస:Sister project 10 3141 21287 21286 2021-07-05T01:51:57Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మూస:Sister_project]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{Side box | metadata=no | position = {{{position|}}} | image = {{#switch: {{{image|}}} | none = <!-- "image=none", do nothing --> | = <!-- No image fed, select an image --> [[File:{{#switch: {{lc: {{{project|}}} }} | commons = Commons-logo.svg | meta|metawiki|m = Wikimedia Community Logo.svg | wikibooks|wbk|wb|b = Wikibooks-logo-en-noslogan.svg | wikidata|data = Wikidata-logo.svg | wikiquote|quote|wqt|q = Wikiquote-logo.svg | wikipedia|wp|w = Wikipedia-logo-v2.svg | wikisource|source|ws|s = Wikisource-logo.svg | wiktionary|wkt|wdy|d = Wiktionary-logo-en-v2.svg | wikinews|news|wnw|n = Wikinews-logo.svg | wikispecies|species = Wikispecies-logo.svg | wikiversity|wvy|v = Wikiversity logo 2017.svg | wikivoyage|voyage|voy = Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg | mediawiki|mw = MediaWiki-2020-icon.svg | outreachwiki|outreach = Wikimedia Outreach.png | incubator = Incubator-notext.svg | #default = Wikimedia-logo.svg }}|40x40px|class=noviewer|alt=|link= ]] | #default = {{{image|}}} }} | text = {{{text}}} | below = {{{below|}}} | imageright = {{{imageright|}}} | class = plainlinks sistersitebox }}<noinclude>{{Documentation}}<!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --></noinclude> p4vpjc1tzx8vxujxisrlxlct4uu22vh మూస:Wiktionary 10 3142 21295 21294 2021-07-05T01:51:58Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మూస:Wiktionary]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{sister |position={{{position|}}} |project=wiktionary |text= విక్షనరీ, స్వేచ్చా నిఘంటువు లో '''''[[wikt:{{{1|Special:Search/{{lc:{{SUBPAGENAME}}}}}}}|{{{1|{{lc:{{SUBPAGENAME}}}}}}}]]'''''{{#if:{{{2|}}} |{{#if:{{{3|}}} |, |&nbsp; లేక }} '''''[[wikt:{{{2}}}|{{{2}}}]]''''' }}{{#if:{{{3|}}} |{{#if:{{{4|}}} |, |, లేక }} '''''[[wikt:{{{3}}}|{{{3}}}]]''''' }}{{#if:{{{4|}}} |{{#if:{{{5|}}} |, |, లేక }} '''''[[wikt:{{{4}}}|{{{4}}}]]''''' }}{{#if:{{{5|}}} |, లేక '''''[[wikt:{{{5}}}|{{{5}}}]]''''' }}చూడండి. }}<noinclude> {{documentation}} </noinclude> 8osc0a3b6pjioctuqlqapsrp29lcfk6 మాడ్యూల్:Side box 828 3143 21314 21313 2021-07-05T01:51:59Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మాడ్యూల్:Side_box]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి Scribunto text/plain -- This module implements {{side box}}. local yesno = require('Module:Yesno') local p = {} function p.main(frame) local origArgs = frame:getParent().args local args = {} for k, v in pairs(origArgs) do v = v:match('%s*(.-)%s*$') if v ~= '' then args[k] = v end end return p._main(args) end function p._main(args) local data = p.makeData(args) return p.renderSidebox(data) end function p.makeData(args) local data = {} -- Main table classes data.classes = {} if yesno(args.metadata) ~= false then table.insert(data.classes, 'metadata') end if args.position and args.position:lower() == 'left' then table.insert(data.classes, 'mbox-small-left') else table.insert(data.classes, 'mbox-small') end table.insert(data.classes, args.class) -- Image if args.image and args.image ~= 'none' then data.image = args.image end -- Copy over data that doesn't need adjusting local argsToCopy = { -- Styles 'style', 'textstyle', -- Above row 'above', 'abovestyle', -- Body row 'text', 'imageright', -- Below row 'below', } for i, key in ipairs(argsToCopy) do data[key] = args[key] end return data end function p.renderSidebox(data) -- Renders the sidebox HTML. -- Table root local root = mw.html.create('table') root:attr('role', 'presentation') for i, class in ipairs(data.classes or {}) do root:addClass(class) end root:css{border = '1px solid #aaa', ['background-color'] = '#f9f9f9', color = '#000'} if data.style then root:cssText(data.style) end -- The "above" row if data.above then local aboveCell = root:newline():tag('tr'):tag('td') aboveCell :attr('colspan', data.imageright and 3 or 2) :addClass('mbox-text') if data.textstyle then aboveCell:cssText(data.textstyle) end if data.abovestyle then aboveCell:cssText(data.abovestyle) end aboveCell :newline() :wikitext(data.above) end -- The body row local bodyRow = root:newline():tag('tr'):newline() if data.image then bodyRow:tag('td') :addClass('mbox-image') :wikitext(data.image) else bodyRow:tag('td'):css('width', '1px') end local textCell = bodyRow:newline():tag('td') textCell:addClass('mbox-text plainlist') if data.textstyle then textCell:cssText(data.textstyle) end textCell:wikitext(data.text) if data.imageright then bodyRow:newline():tag('td') :addClass('mbox-imageright') :wikitext(data.imageright) end -- The below row if data.below then local belowCell = root:newline():tag('tr'):tag('td') belowCell :attr('colspan', data.imageright and 3 or 2) :addClass('mbox-text') if data.textstyle then belowCell:cssText(data.textstyle) end belowCell:wikitext(data.below) end root:newline() return tostring(root) end return p dv8zqfc1qz5h1eftaqbuoxpfew96q44 సామెతలు - య 0 3144 21335 21334 2021-07-05T01:52:19Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:సామెతలు_-_య]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{తెలుగుభాషాసింగారం}} {{సామెతల పేజీల శీర్షిక|య}} ==యతిమతం మొగుడికి ఎత్తుబారపు పెళ్ళాం == ==యాదవకులంలో ముసలం పుట్టినట్లు == ==యదార్థవాదీ లోక విరోధీ == నిజం మాట్లాడితే నిష్టూరం అనే సామెత లాంటిదే ఇదీనూ. ==యథా పతీ తథా సతీ అన్నట్లు == ==యధా రాజ తధా ప్రజా== రాజు ఎలా వుంటాడో ప్రజలు కూడా అలాగే వుంటారు అని అర్థం. అనగా పాలకులు ఎలా వుంటారో ప్రజలు కూడా అలాగే వుంటారని అర్థం. ==యారాలు చిన్నదైతే పాలు చిన్నదా? :== ==యిష్టమైన పియ్య యింగువతో సమానం == ==యెద్దు పుండు కాకికి ముద్దు== ఎద్దుకున్న పుండును పొడుస్తూ కాకి ఆనంద పడుతుంది. కాని అది ఎద్దుకు చాల బాదాకరమైన విషయము. అలా ఒకరి కష్టాలను చూసి ఆనంద పడేవారినుద్దేశించి ఈ సామెతను చెప్పతారు. ==యెక్కడైనా బావ కానీ వంగ తోట దగ్గర మాత్రం కాదు== ==యేకులు పెడితే బుట్టలు చిరుగునా== ==యోగికీ, రోగికీ, భోగికీ నిద్ర వుండదు == ==వనరులు== * '''లోకోక్తి ముక్తావళి అను తెలుగు సామెతలు''' (సుమారు 3400 సామెతలు) - సంకలనం: విద్వాన్ పి.కృష్ణమూర్తి - ప్రచురణ: మోడరన్ పబ్లిషర్స్, తెనాలి - [http://www.archive.org/details/lokokthimukthava021013mbp ఇంటర్నెట్ ఆర్చీవులో లభ్యం] * '''సాటి సామెతలు''' (తెలుగు, కన్నడ, తమిళ, మలయాళ భాషలలో సమానార్ధకాళున్న 420 సామెతలు) - సంకలనం : నిడదవోలు వెంకటరావు, ఎమ్. మరియప్ప భట్, డాక్టర్ ఆర్.పి. సేతుపిళ్ళై, డా. ఎస్.కే. నాయర్ [http://www.archive.org/details/saatisamethalu022732mbp ఇంటర్నెట్ ఆర్చీవులో లభ్యం] [[వర్గం:సామెతలు]] 9qcw04nu8baqpee5h5fyqqj04ru9xbo సామెతలు - ర 0 3145 21463 21462 2021-07-05T01:52:43Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:సామెతలు_-_ర]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{తెలుగుభాషాసింగారం}} {{సామెతల పేజీల శీర్షిక|ర}} ==రంకు నేర్చినమ్మ బొంకు నేర్వదా? == ==రంకులాడికి నిష్ఠలు మెండు == ==రంకు సాగితే పెళ్ళెందుకు? == ==రంగడికీ రంగికిస్నేహం - లుంగీకి లంగా కిబంధం ==రచ్చకెక్కిన తర్వాత రాయబారమెందుకు? == ==రతిలో సిగ్గు - రణములో భీతి కొరగావు == ==రత్నాన్ని బంగారంలో పొదిగితేనే రాణింపు== ==రత్నాలన్నీ ఒకచోట - రాళ్ళన్నీ మరొకచోట == ==రవిక సవరిస్తూ కోకముడి విప్పినట్లు == ==రసదెబ్బ తగలినిదే రంకు పుండు మానదు == ==రహస్యం ఏమిటంటే, వడ్లగింజలోనిది బియ్యపుగింజ అన్నట్లు == రహస్యం ఏదైనా వుంటే..? అనగా విషయం తెలియకుంటే... అందులో ఏదో వుందని బ్రమపడతారు. అసలు విషయము తెలిశాక ఇంతేనా అని అనిపిస్తుంది. ==రక్షించినవాడినే భక్షించినట్లు == ==రాగల శని రామేశ్వరం వెళ్ళినా తప్పదు == ==రాగం తీయనివాడు, రోగం రానివాడు లేడు == ==రాగంలేని భోగం, త్యాగం లేని మనస్సు== ఎంతగా భోగాలను అనుభవిస్తున్నా బంధుమిత్రుల అనురాగం లేకపోతే ఆనందమే ఉండదు.ఎలాంటి త్యాగమూ లేకుండా జీవితం గడుస్తూ ఉంటే మనస్సుకు ఆనందం ఉండదని ==రాచపగ - పాము పగ == ==రాచపీనుగు తోడు లేకుండా పోదు == ==రాజకీయం తీరెరుగదు - పూటకూళ్ళమ్మ పుణ్యమెరుగదు == ==రాజ్యం వీరభోజ్యం == == రాజ్యాలు పోయినా కిరీటాలు వదల్లేదని== పాత వాసనలు మరవలేని వారి గురించి ==రాజ్యాలు పోయినా రాజసాలు పోలేదన్నట్లు == ==రాజు కొడుకైనా కావాలి - సానిదాని తమ్ముడైనా కావాలి == ==రాజుగారి పెద్ద భార్య పతివ్రత అన్నట్లు == ==రాజుగారు వస్తున్నారంటే, పెళ్ళాంవంక అనుమానంగా చూసినట్లు == ==రాజు గుర్రం గాడిదైనట్లు == ==రాజు తలచుకొంటే దెబ్బలకు కొదవా?== రాజు తలుచుకొంటే ఏమైనా చేస్తాడు అని అర్థం, అలాగే ఉన్నవాడు తలుచు కుంటే కూడా ఎమైనా చేస్తాడు,,,, అని అర్థము ==రాజు తలిస్తే రాయికూడా పగులుతుంది == == రాజుని చూసిన కంటితో మొగుడిని చూస్తే, మొత్తబుద్ది అవుతుంది== ==రాజు నీతి తప్పితే నేల సారం తప్పుతుంది== సమాజంలో సత్యం, ధర్మం నిరంతరం ఉండాలని.కరవుకాటకాలు దేశంలో ప్రబలుతున్నప్పుడు దానికి కారణం దేశాన్ని ఏలే నేతల అధర్మ ప్రవర్తనేనని.రాజు ఎలా ఉంటే ప్రజలు కూడా అలానే ఉంటారు.అంతా అధర్మంతో ఉన్నప్పుడు భూమి కూడా ప్రజలకు సాయం చేయదని, సారం కోల్పోతుంది కనుక దేశనేతలు ధర్మాన్ని తప్పకూడదని హెచ్చరిక. ==రాజు మెచ్చింది రంభ== == రాజుల సొమ్ము రాళ్ళ పాలు,దొరల సొమ్ము దొంగల పాలు== == రాజుల సొమ్ము రాళ్ళ పాలు,బలిజల సొమ్ము భోగాల పాలు == పూర్వం రాజవంశీయులు మనదేశంలో తమ ధనాన్ని ఎక్కువగా రాళ్ళు (అనగా రత్నాలు) కొనుగోలుకు ఖర్చు చేసేవారు. ఈ వజ్రాలు, రత్నాలు క్రయ విక్రయాలు చేసేవారు రత్న బలిజలు అనే వారు. వీరు బలిజలు లేదా వణిజులలో అత్యంత శ్రేష్ఠులు, ధనికులు. వీరు రత్నాలను రాజులకు ధనికులకు విక్రయించి మంచి ధనాన్ని గడించేవారు. ఆ ధనంతో అపారమైన భోగాలు విలాసాలు అనుభవించేవారు. ప్రజలనుండి పన్నులరూపంలో వసూలుచేసిన సొమ్ములు రాజులు ప్రజావసరాలకు ఖర్చు చేయకుండా తమ విలాసాలకు రత్నాలు కొనుగోలు చేయడానికి ఖర్చు చేసేవారు. ఆ రత్నాలు అమ్మి సొమ్ములు గడించే రత్న బలిజలు ఆ సొమ్ములతో ప్రజావసరాలకు ఉపయోగించకుండా రకరకాల భోగాలు అనుభవించేవారు. కడకి ఎవరికీ సొమ్ములు మిగిలేవి కావు. అందుకే రాజుల సొమ్ము రాళ్ళపాలు బలిజల సొమ్ము భోగాల పాలు అని ప్రజలు చెప్పుకునేవారని, అందుకే ఈ సామెత పుట్టిందని గోదావరి జిల్లాల్లో నివసిస్తున్న రత్నబలిజ కులస్తులైన పోలిశెట్టివారి వంశ చరిత్రలో ఉన్నది. అనగా ఆ ధనాన్ని ప్రజావసరాలకు ఉపయోగించిన సద్వినియోగపడేదని హెచ్చరిక. ==రాజుల హృదయం రాతితో సమం == == రాత రాళ్ళేరమని ఉంటే... రాజ్యాలెలా ఏలుతారు...?== జ్యోతిష్యం, జాతకాలు నమ్మి జీవితాన్ని గడిపేవాడు కష్టం వాటిల్లినప్పుడు, ప్రయత్నాలన్నీ విఫలమై ప్రయోజనం కలగనప్పుడు బ్రహ్మదేవుడు తనను సృష్టించినప్పుడే రాళ్ళేరుకుని బ్రతకమని రాసివుంచాడని తాను రాజుగా మారి రాజ్యాన్ని ఏలడం అందుకే వీలుపడడంలేదని అంటాడు. ==రాతిలో కప్ప రాతిలోనే బ్రతుకుతుంది == ==రానప్పుడు బ్రహ్మ విద్య - వచ్చినప్పుడు కూసు విద్య == సూక్ష్మముగా పరిశీలించినచో [[సంహిత]] [[బ్రాహ్మణము]] లును, భగవత్ బోధకములను జ్యోతి సంహితా ప్రతిపాదితములు నగు రహస్యములు ఇందు కనబడును. '''రహస్యము''' లని అనినంతనే ఎవరికిని చెప్పదగనివి కాబోలు, అట్టి వున్న నేమి లేకున్ననేమి? అని పలువురు అనుకొనుట వినుచున్నాము. అది లెస్స కాదు. జ్ఞానులందరును '''ముందు నీ మనమును కనుగొనుము, పిదప నిన్ను కనుగొనుము''' అని చెప్పుదురు. మనకు మనసే దొరకదాయె; ఇక '''నేను''' దొరుకుటెచట? ఇట్టివే రహస్యము లన్నియు. మన అధికారమునకు మించినది రహస్యము. మనకు తెలియినది [[బ్రహ్మ విద్య]]; తెలియనిది '''కూసు విద్య'''. ==రాని అప్పు రాతితో సమానం == ==రాని వానిని పిలువ వేడుక == ==రానున్నది రాక మానదు - పోనున్నది పోకమానదు == ==రామ రామ అంటే రోమ రోమానికీ ఎక్కిందట == ==రామాయణమంతా విని రాముడికి సీత ఏమౌతుందని అడిగినట్టు== రామాయణం విన్న తరువాత ఎవరైనా రామునికి సీత ఏమౌతుందని అడిగితే ఆ ప్రశ్న విన్నవారికి విచిత్రంగా ఉంటుంది. అదే విధంగా ఏదైనా వెషయం కూలంకుశంగా విన్న తరువాత ఆ విషయం గురించి ఏమీ తెలియనట్టు ఎవరైనా ప్రవర్తిస్తే ఈ సామెతను వాడుతారు. ==రామాయణమంతా రంకు.... భారతమంతా బొంకు== రామాయణ కథకు మూలం రంకు. అదే విధంగా భారత యుద్ధానికి అబద్ధం మూలం అని ఈ సామెతకు అర్థం. ==రామాయణంలో పిడకల వేట అన్నట్లు == ==రామాయణంలో పిడకల వేట - ప్రేమాయణంలో పడతుల వేట అన్నట్లు == ==రామాయపట్నం మధ్యస్థం అన్నట్లు == ==రామునివంటి రాజుంటే హనుమంతునివంటి బంటూ వుంటాడు == ==రామేశ్వరం వెళ్ళినా శనీశ్వరం వదలనట్టు== ఒక పీడ నుంచి ఎంతకు ముక్తి కలగనిచో ఈ సామెతను వాడుతారు. ==రావణాసురుడి కాష్టంలాగా == ==రావాలంటే త్రోవేలేదా, కావాలంటే కరుణే రాదా! == == రావిచెట్టుకు ప్రదక్షిణాలు చేస్తే పిల్లలు పుడతారంటే చుట్టు చుట్టుకూ పొట్ట చూసుకుందట== అతిగా మూడనమ్మకం వున్నవారికి సంబంధించిన సామెత ఇది. ==రాళ్ళు తిని రాళ్ళు అరిగించుకొన్నట్లు == ==రాసలీల వేళలో రాయబారమన్నట్లు == ==రాసుకుంటే రంగూకాదు - పూసుకుంటే పుణ్యం రాదు == ==రుచీపచీలేని కూర కంచానికి చేటు - అందం చందంలేని పెళ్లాం మంచానికి చేటు == ==రూక లేనివాడు పోకచేయలేడు == ==రూపాన గర్విష్టి - గుణాన పాపిష్టి == ==రెక్కాడితే గానీ డొక్కాడదు== రోజూ కాయ కష్టం చేస్తేగానీ కడుపు నిండని పరిస్థితిలో ఎవరైనా ఉన్నప్పుడు ఈ సామెతను వాడుతారు. ==రెంటికీ చెడిన రేవడి చందాన== రేవడు అంటే చాకలి అని అర్థము. దీని వెనక ఒక చిన్న కథ ఉన్నది:- అనగా అనగా ఒక ఊరు, ఆ ఊరిలో ఒక రేవు. ఒక చాకలి అతను రోజూ ఆ రేవుకి వచ్చి బట్టలు ఉతుకుతుండేవాడు. ఒకరోజు సగం బట్టలు ఉతికి ఒడ్డున ఆరేస్తుంటే, అకస్మాత్తుగా వాగు పొంగింది. "అయ్యో! అయ్యో! నా బట్టలు" అంటూ, వాగులోనికి పరుగెత్తాడు. కానీ అప్పటికే కొన్ని బట్టలు వాగులో కొట్టుకోని పోయాయి. ఇంతలో వాగు మరింత ఉదృతంగా పొంగినది. ప్రాణాలు కాపాడుకునేందుకు ఒడ్డున ఉన్న మిగిలిన బట్టల్ని కూడా వదిలేసి, పరుగెత్తుకొని దగ్గరలోని గుట్ట ఎక్కాడు. వాగు ఉధృతికి మిగిలినా ఆ బట్టలు కూడా కొట్టుకు పోయాయి. మొదటే ఒడ్డున ఉన్న బట్టలు తీసుకోని పరుగెత్తితే కనీసం అవన్నా దక్కేవి కదా! అందుకే అంటారు "రెడింటికి చెడిన రేవడి " అని. ఇటువంటి అర్థములోనే మరొక సామెత కూడా వాడతారు [[ఉన్నదీ పోయింది, ఉంచుకున్నదీ పోయింది]] అని. ==రెంటికీ చెడ్డ రేవడిలాగా == సంస్కృతంలో "రేవణ" శాబ్దానికి సరిగ్గా పోల్చదగిన శబ్దము సాధు శబ్దము. కాని ఏకారణం చేతనో ఇది తెలుగులోకి "రేవడ"గా మారింది. రేవణ శబ్దము పూర్వము ఒక మనుష్యుని పేరు. ఈయన [[పూర్వమీమాంస]] పునరుద్ధారణ కర్తలైన [[శ్రీ కుమారిల భట్టపాదుల]] శిష్యులని అందురు. కుమారిలానుయూయ లవలంబించే మతానికి భాట్ట మీమాంస అని అంటారు. ఇందులో ఒక కారిక కనబడుతుంది. ;ఉంవేకః కారికాం వేత్తి ;తంత్రం వేత్తి ప్రభాకరః ;మండనం స్తూభయం వేత్తి ;నోభయం వేత్తి రేవణః ఉంవేకునకు కారికము మాత్రము తెలియును. ప్రభాకరునకు తంత్రము తెలియును. మండనునకు ఈ రెండును తెలియును. రేవణునికి ఈ రెండుని తెలియవు అని దీని అర్ధము. [[జైమిని]] వ్రాసిన [[పూర్వమీమాంస]] సూత్రములకు [[శబరస్వామి]] భాష్యం వ్రాసాడు. [[కుమారిలభట్టు]] ఆభాష్యం మీద [[వార్తికాలు]] రచించాడు. ఆవార్తికాలను మూదు భాగాలుగా విభజింపవచ్చును. ప్రథమ తర్క పాదానికి [[కారికా]] రూపంలో శ్లోకవార్తికం వ్రాయటంచేత దీని కారికా అనేపేరు వచ్చింది. ఈ [[ఉంవేకుడు]] [[మండనుడు]] కుమారిలుని శిష్యుడు. వీరిరివును పూర్వమీమాంస మీద పనిచేసారు. తంత్ర వార్తికం పూర్తిగా తెలుసుకున్నవాడు [[ప్రభాకరుడు]]. ఇతనికే గురు వని ఇంకొక పేరు ఉంది. ఇతని మతాన్ని [[ప్రభాకర మీమాంస]] అనీ, గురుమత మనీ వ్యవహరిస్తారు. ఇతడు భాట్ట మీమాంసకుల మతాన్ని ఒప్పుకోకుండా వేరే మతాన్ని స్థాపించటానికి పూనుకొని శ్బరభాష్యానికి వ్యాఖ్య వ్రాసాడు. ఈ వ్యఖ్యనే '''బృహతీ''' అని అంటారు. [[మండనుడు]] ప్రాంచకరాద్వైతమున బ్రహ్మసిద్ధి వ్రాసినాడు. కుమారిలుని శిష్యుడు. శ్లోకతంత్ర వార్తికాలు రెండును ఇతనికి బాగా తెలుసునట. రేవణుడు కుమారిలుని శిష్యుడో, పూర్వమీమాంసలో కృషి సల్పినవాడో అయివుంటాడు. ఈయనకు శ్లోక వార్తికము, తంత్ర వార్తికము తెండును తెలియవు. పాపం, ఎన్నేళ్ళు శుశ్రూష చేసినా, ఎంత కాలం చదివినా ఈవంకివేమీ తలకెక్కలేదు. అందుచే ఉభయభ్రష్టుడయినాడు.అందుకే "రెంటికీ చెడ్డ రేవణు" డని సామతలోనికి దిగినాడు. ==రెండావుల దూడ == ==రెండు చేతులు కలిస్తేనే చప్పుడు == ==రెండు నాలుకలవాడిలాగా == ==రెండు పడవల పైన కాళ్ళు పెట్టినట్లు == రెండు పడవల పై కాళ్ళు పెట్టి పడవ ప్రయాణము చేయడము అసాద్యమైన పని. అలా అసాద్యమైన పని చేయడానికి పూనుకున్న వారినుద్దేశించి ఈ జాతీయాన్ని ఉపయేగిస్తారు. ==రెక్కలు విరిగిన పక్షిలాగా == ==రెక్కాడితేగానీ డొక్కాడదు == ఏపూటకాపూట కష్టపడితేనే గాని తిండి దొరకనివారి నుద్దేశించి వాడే జాతీయమిది. == రెడ్డొచ్చె మొదలాడు== ఒక నాట్యగత్తె వీధిలో నాట్యమాడు తున్నది. కొంత సమయాని ఆ వూరి రెడ్డి గారు వచ్చారు. ఆ ఆటని తాను మొదటినుండి చూడలేదని మొదటినుండి ఆడమన్నాడట. ఆ తర్వాత కొంత సమయాని మరొక రెడ్డి వచ్చి తాను మొదటినుండి చూడలేదని తిరిగి మొదటి నుండి ఆడమన్నాడట. ఆ విధంగా మళ్లి మళి ఆట పలుమార్లు మొదలెట్టగా ఆ ట పూర్తిగాకుండానే తెల్లారి పోయింది. అలా ఈ నానుడి ప్రచారంలోనికి వచ్చింది. ==రెప్పలార్పేవాళ్ళు కొంపలార్పుతారు == ==రేచీకటి మొగుడికి గుడ్డి పెళ్ళాం == ==రేపటి నెమలికంటే నేటి కాకి మేలు == ==రేపటి నొప్పుల మాటెలా వున్నా ఈ పూట ఈ నొక్కుళ్ళే బాగున్నాయి అందిట == ==రేపల్లెవాడలో పాలమ్మినట్లు == ==రేపు రేపంటే రేప్‌ చేసి చూపించాడట == ==రేయంతా సొగసులాట - పగలంతా పరధ్యానం == ==రేవతి వర్షం రమణీయం == ==రైతు దున్నితేనే రాజులకు అన్నం == ==రైతు లెక్కచూస్తే నాగలి కూడా మిగలదు == ==రొక్కమిచ్చినవాడే వెలయాలికి మన్మథుడు == ==రొట్టెకు రేపు లేదు == ==రొట్టెముక్క యిస్తే పండుగ అన్నట్లు == ==రొట్టెలవాడి పనికంటే ముక్కలవాడి పనిమేలు == ==రొట్టె విరిగి నేతిలో పడ్డట్లు== ఎవరైనా తాము తినాలనుకున్న రొట్టె తనంతట తాను విరిగి నేతిలో పడితే దాని రుచి పెరుగుతుంది, దాన్ని త్రుంచే శ్రమ తప్పుతుంది. అదే విధంగా అనుకున్న పని వేరొక సంఘటన వలన మనకు సౌకర్యంగాను, సులభతరంగాను మారితే ఈ సామెతను వాడుతారు. ;దాచి పెట్టిన రొట్టే పొరబాటున విరిగి నేతిలో పడింది. ఇక దాన్ని తిరిగి దాచ లేము. తినాల్సిందే. అసంకల్పితంగా ప్రయోజనం కలిగినప్పుడు ఈ సామెతను వాడుతారు. ==రొయ్యకు లేదా మూరెడు మీసం? == ==రోగ మొకటి - మందొకటి == == రోగి కోరింది అదే, వైద్యుడు ఇచ్చింది అదే== ==రోగానికి మందుందిగానీ మనోవ్యాధికి మందుందా? == ==రోగాలు మనుషులకు కాక మానులకు వస్తాయా? == ==రోగికి కోపమెక్కువ == ==రోగి కోరుకుందీ పాలే వైద్యుడు చెప్పిందీ పాలే == == రోజులు మంచివని పగటి పూటే దొంగతనానికి బయలుదేరాడట== దొంగతనం నేరం . కర్మసిద్ధాంతం ప్రకారం మహాపాపం కూడా. కానీ ఈ విషయాలేవీ పట్టించుకోకుండా ఒక దొంగ జాతకం ప్రకారం తనకు రోజులు బాగున్నాయని ఆ రోజుల్లో ఏ పనిచేసినా బాగా కలిసి వస్తుందని విశ్వసించి ధైర్యంగా పగటిపూటనే దొంగతనం చేయడానికి వెళ్లాడట.నిత్యం ఏదో ఒక దుర్మార్గాన్ని చేస్తూ ఆ దుర్మార్గ పాపఫలితాన్ని పోగొట్టుకోవడానికి దేవతలకు మొక్కుకుంటూ పూజలు జరిపిస్తుంటారు. తోటిమనిషిని హింసించి ఎన్నో రకాలుగా ఇబ్బందులు పెట్టి అకారణంగా ధనాన్ని కూడా సంపాదించి ఆ పాపం పోగొట్టుకోవటానికి వారు పూజలు జరిపిస్తారు. కానీ దేవుడి అనుగ్రహం మంచిపనులు చేసే వారికే కలుగుతుంటుంది.చెడుగా ప్రవర్తిస్తూ మంచి ఫలితాలు కలగాలని దేవుడికి మొక్కటం .దొంగ ఎలా పట్టుబడి శిక్ష అనుభవించక తప్పదో, దుర్మార్గాలు చేసి ఎన్ని పూజలు చేసినప్పటికీ దుర్మార్గులు ఏదో ఒకనాడు శిక్షను అనుభవించక తప్పదనేది సామెతలోని అంతరార్ధం. ==రోజు చచ్చే వానికి ఏడ్చే వారెవరు ఉండరు== ఎవరైనా ఒకసారికి అవసరానికి సహాయం చేస్తారు. ప్రతి సారి చెయ్యరని చెప్పేదే ఈ సామెత. == రోట్లో తల పెట్టి రోకటి పోటుకు వెరువ తగునా?== రోట్లో తల పెట్టితే రోకటి పోటుకు సిద్ద పడి నట్లే. అందు చేత భయ పడ కూడదు. ఏదైనా పని ప్రారంబించేటప్పుడు దాని పర్వవసానంగా వచ్చే కష్టాలకు వెరవ కూడదు. ఆ సందర్భంలో ఈ సామెత చెప్తారు. ==రోలు వెళ్ళి మద్దెలతో మొరపెట్టుకున్నట్టు== రొలుకి ఒక పక్కనే వాయిస్తారు కాని మద్ధెలకు రెండు పక్కల వాయిస్తారు. ఒక బాధ ఉన్నవాడు తన బాధలను ..... రెండు బాధలున్న వాడితొ చెప్పుకున్నట్టు. ==రోత ముండకైనా రాత బాగుంటే చాలు== ఎంతటి వారికైనా తలవ్రాత బాగుంటే బాగా రాణిస్తారని చెప్పే సామెత ఇది ==రోషం లేని మూతికి మీసమెందుకు? == ==రోషానికి రోలు మెడకు కట్టుకున్నట్లు == ==రోహిణి ఎండలకు రాళ్ళు పగులుతాయి == అనగా రోహిణి కార్తెలో ఎండలు ఎక్కువగా వుంటాయని అర్థము. ==రోహిణిలో విత్తుట రోటిలో విత్తినట్లే == ==రోహిణిలో రోకళ్ళు చిగుర్చనన్నా చిగురిస్తాయి, రోళ్ళు పగులనన్నా పగుల్తాయి == ==రోహిణిలో విత్తటం రోళ్ళు నిండని పంట == ఇది వ్యవసాయ దారులకు సంబంధించిన సామెత. రోహిణి కార్తెలు విత్తనాలు చల్లితే పంట సరిగా రాదు అని చెప్పే సామెత ఇది. ==రోహిణి ఎండకు రోళ్ళో పాయసం ఉడుకుతుంది == ==రోహిణిలో రోకళ్ళు చిగిర్చనన్నాచిగిరిస్తవి ,రోళ్ళు పగలనన్నా పగులుతవి== ==రోహిణిలో జొన్నలు సాహిణిలో గుర్రాలు== ==రోహిణిలో విత్తులో రోయక వేస్తారు,మృగశిరలో ముంచి పోస్తారు== ==రౌతు మెత్తనయితే గుర్రం మూడు కాళ్ళ మీద పరిగెత్తినట్టు== రౌతు అనగా గుర్రపు స్వారీ చేసేవాడు. అలాంటి రౌతు మెత్తనివాడైతే గుర్రము అతని ఆదేశాలని సరిగా పాటించదు. అదే విధంగా అధికారంలో ఉన్న వ్యక్తి మెత్తనివాడైతే అతని కింద పని చేసేవాళ్ళు సరిగా పనిచేయరని చెప్పడానికి ఈ సామెతను వాడుతారు. ==రౌతు కొద్ది గుర్రం== [[రౌతు మెత్తనయితే గుర్రం మూడు కాళ్ళ మీద పరిగెత్తినట్టు]] వంటిదే ఈ సామెత ==రౌతు మెత్తనయితే గుర్రం మూడు కాళ్లమీద నడుస్తుంది== రౌతు మెత్తగా వుంటే గుర్రం మూడు కాళ్ళ మీద నడుస్తుంది. అనగా నిదానంగా నడుస్తుంది. అదే రౌతు గట్టి వాడైతే... నాలుగు దెబ్బలు తగిలిస్తాడు. దాంతో అది పరుగు అందుకుండుండి. ఏపని చేసేటప్పుడైనా కొంత కఠినంగా వుండాలని ఉద్దేశించినది ఈ సామెత. [[వర్గం:సామెతలు]] g9dx0uhs6lv4bj3cttny50k65tuppyr సామెతలు - ల 0 3146 21509 21508 2021-07-05T01:52:55Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:సామెతలు_-_ల]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{తెలుగుభాషాసింగారం}} {{సామెతల పేజీల శీర్షిక|ల}} ==లంకలో పుట్టినవాళ్ళందరూ రాక్షసులే == == లంఖణం పరమౌషధం== ==లంఖణానికి పెడితేగానీ పథ్యానికి రాదు == ==లంచం లేనిదే మంచ మెక్కనన్నట్లు == ==లంజకు నిక్కు - సంసారికి సిగ్గు == ==లంజకు పిల్ల తగలాటము == ==లంజకు పెట్టిన సొమ్మూ - గోడకు వేసిన సున్నం తిరిగి రావు == ==లంజకు మొగుడొకడా? == ==లంజకు సిగ్గు తెగులు == ==లంజ చెడి యిల్లాలయినట్లు == ==లంజను లంజా అంటే రచ్చకెక్కుతుంది - ఇల్లాలిని లంజా అంటే యింట్లో దూరుతుంది == ==లక్కవంటి తల్లి - రాయివంటి బిడ్డ == ==లగ్నంలో తుమ్మినట్లు == ==లక్షాధికారయినా కావాలి - భిక్షాధికారయినా కావాలి == ==లాభం గూబల్లోకి వచ్చింది == ==లాభంలేని శెట్టి వరదకు పోడు == ==లావు మీద వంపు తెలియదు== ==లుక్కులు గాదు లిప్పులు కావాలన్నాడట == ==లెక్క చూస్తే బొక్క పగులుతుంది == ==లేడికి లేచిందే పరుగు== ఏదైనా పని ప్రారంభించే ముందు, దాని గురించి సరిగా అలోచించ కుండా పని మొదలు పెట్టినప్పుడు ఈ సామెత వాడతారు ==లేడిని చూచినవాళ్ళంతా వేటగాళ్ళే == == లేని దాత కంటే ఉన్న లోభి నయం== ==లేనిదాని కోసం పోతే ఉన్నది కాస్తా ఊడిపోయిందట == ==లేనిపోని పీకులాట ఎందుకట! == ==లేనివాడి తెగింపు కంటే ఉన్నవాడి పిరికితనం మేలు == ==లేనివాడు తిండికి ఏడిస్తే ఉన్నవాడు అరగక ఏడ్చాటట == ==లేవలేని అత్తకు వంగలేని కోడలు == ==లొసుగుల బేరం కాసుల చేటు == ==లోకులు పలుకాకులు == ==లోకం మూయను మూకుడున్నదా? == == లోగుట్టు పెరుమాళ్ళ కెరుక== మనసులో ఏదో పెట్టుకొని మాట్లాడే వారిని గురించి చెప్పిన సామెత. ==లోభికి ఖర్చెక్కువ - ఏబ్రాసికి పనెక్కువ == ==లోభికి నాలుగందాల నష్టం == ==లోభికి ధర్మచింతన మెండు == ==లోభి సొమ్ము దొంగపాలు == ==లంకలో హరి శబ్దం == హరి నామం లంకలో వినపడకూడదు అని రావణాసురుడు శాసించాడు. అందువలన 'హరి' అనే శబ్దం (పేరును బయటకు అనడం) లంకలో వినపడదు. అయితే తలవకూడని వ్యక్తి గురించి ఎవరైనా ఎక్కడైనా తలచుకుంటే దానిని 'లంకలో హరిశవబ్దం'లాగ అంటాం. ==లంక మేత..... గోదారి ఈతకు సరి పోయింది== గోదావరి గట్టున వుండే పల్లెల లోని గేదెలు నది మధ్యలో వుండే లంకలలోని ఏపుగా పెరిగిన పచ్చ గడ్డిని మేయడానికి అంత దూరం గోదావరి ఈదు కుంటూ వెళ్లి బాగా మేసి తిరిగి గోదారిని ఈదు కుంటూ ఇంటికి వస్తాయి. ఆ పచ్చ గడ్డిని మేయగా వచ్చిన శక్తి గోదారిని ఈదడానికి సరిపోతుంది. పలితమేముంది. ఆ సందర్భంగా పుట్టిందే ఈ సామెత. ఫలితం లేని పని చేసే వారిని గురించి ఈ సామెత చెప్తారు. [[వర్గం:సామెతలు]] fd6df4xzq9rtgdb10uar0ap8gyjw2i3 సామెతలు - వ 0 3147 32377 21776 2021-07-05T06:42:42Z Arjunaraocbot 2559 Bot: Automated text replacement (-\{\{[u|U]nderlinked.+\}\} +) wikitext text/x-wiki {{తెలుగుభాషాసింగారం}} {{సామెతల పేజీల శీర్షిక|వ}} == వంకరటింకర పోతుంది పాము కాదు== ==వంకరో టింకరో వయసే చక్కన == ==వంకాయలు కోస్తున్నారా ఇంత సేపు== ఇంత సేపు ఏం చేస్తున్నారని ఈసడింపుగా అనడం. ==వంకలేనమ్మ డొంక పట్టుకు తిరిగిందట == == వంగలేక మంగళవారం అన్నాడంట== ==వంట నేర్చిన మగవాడికి సూకరాలెక్కువ == ==వంటింటి కుందేలు== సిద్దంగా వున్న వస్తువు. ==వంటిల్లు కుందేలు చొచ్చినట్లు == ==వంటి మీద ఈగను కూడ వాలనీయను== అతి జాగ్రత్తగా కాపాడతానని అర్థం: ==వండని అన్నం - వడకని బట్ట == ==వండలేనమ్మకు వగపులు మెండు - తేలేనమ్మకు తిండి మెండు == ==వండాలేదు, వార్చాలేదు - ముక్కున మసెక్కడిది అన్నట్లు == ==వండుకున్నమ్మకు ఒకటే కూర - అడుక్కునే అమ్మకు ఆరు కూరలు == ==వంతుకు గంతేస్తే దిగింది బుడ్డ == ==వంద మాటలు చెప్పొచ్చు - ఒక్కనికి పెట్టేదే కష్టం == ==వంద గొడ్లను తిన్న రాబందు ఒక్క గాలివానకు చచ్చినట్లు== ==వంపున్న చోటకే వాగులు == ==వంపుసొంపులే ఫలపుష్పాలు - లేత పెదిమలే తమలపాకులు అన్నట్లు == ==వంపూసొంపుల సేవలు వలపు పాన్పు మీదే అన్నట్లు == ==వంశమెరిగి వనితను - వన్నెనెరిగి పశువును తెచ్చుకోవాలి == ==వగలమారి వంకాయ సెగలేక ఉడికిందట == ==వగలెందుకంటే పొగాకు కోసం అన్నట్లు == ==వచ్చింది కొంత - పఠించింది కొంత == ==వచ్చింది పాత చుట్టమే - పాత చేట గొడుగు పట్టండి అన్నట్లు == ==వచ్చిననాడు వరాచుట్టం - మరునాడు మాడ చుట్టం - మూడవనాడు మురికి చుట్టం == ==వచ్చిన పేరు చచ్చినా పోదు == ==వచ్చేకాలం కన్నా వచ్చిన కాలం మిన్న == ==వచ్చే కీడు వాక్కే చెపుతుంది == ==వచ్చేగండం చచ్చినా తప్పదు == ==వచ్చేటప్పుడు వెంట తీసుకురారు - పోయేటప్పుడు వెంట తీసుకుపోరు == ==వచ్చినవారికి వరాలు - రానివారికి శాపాలు == ==వచ్చిపోతూ వుంటే బాంధవ్యం - ఇచ్చి పుచ్చుకుంటూంటే వ్యాపారం == ==వచ్చీరాని మాట వరహాల మూట == ==వచ్చీరాని మాట ఊరీ ఊరని ఊరగాయ రుచి == ==వజ్రానికి సాన - బుద్ధికి చదువు == ==వజ్రాన్ని వజ్రంతోనే కోయాలి == ==వట్టి గొడ్డుకు అరుపు లెక్కువ == ==వట్టి చేతులతో మూర వేసినట్లు == ==వట్టి నిందలు వేస్తే గట్టి నిందలు వస్తాయి == ==వట్టి మాటలు కూటికి చేటు == ==వడ్లగాదిలో పందికొక్కులాగా == ==వడ్లగింజలో బియ్యపు గింజ == ==వడ్లల్లో, రెడ్లల్లో ఎన్నో రకాలన్నట్లు == ==వడ్డించినదంతా మేం తింటాం ఆకులు మీరు నాకండి అన్నట్లు == ==వడ్డించేవాడు మనవాడయితే ఎక్కడ కూర్చున్నా ఫర్వాలేదు == ==వడ్లూ గొడ్లూ ఉన్నవానిదే వ్యవసాయం == ==వనితగానీ, కవితగానీ వలచిరావాలి == ==వనితకూ వయసుకూ తోడు కావాలి == ==వయసుకు వర్జ్యం లేదన్నట్లు == ==వయసుకోట వాయనం, సొగసుతోట పాయసం అన్నట్లు == ==వయసు తప్పినా వయ్యారం పోలేదు == ==వయసుపడే ఆరాటం సోయగాల సమర్పణకే అన్నట్లు == ==వయసు ముసలెద్దు - మనసు కోడెదూడ == == వయసొస్తే వంకర కాళ్ళు వాడి అవుతాయి== ==వరహాకన్నా వడ్డీ ముద్దు - కొడుకుకన్నా మనమడు ముద్దు == ==వరాలిచ్చాం, తన్నుకు చావండి అన్నట్లు == ==వరిమొలకా, మగమొలకా ఒకటి == ==వలచివస్తే మేనమామ కూతురు వరుస కాదన్నట్లు == ==వలపులు మనసుల్ని తడితే కోరికలు తనువుల్ని తడతాయట == ==వస్త్రహీనం - విస్తరి హీనం పనికిరావు == ==వాచినమ్మకు పాచినన్నం పెడితే పరమాన్నం పెట్టారని ఇరుగుపొరుగులకు చెప్పుకొన్నదట == ==వసుదేవుడంతటివాడే గాడిదకాళ్ళు పట్టుకున్నాడు == ఎంతటి వానికైనా ఒక్కోసారి కాల కలసి రాకపోతె చాల కష్టాలు పడవలసి వస్తుంది. ఈ సామెతలో అదే అర్థం వున్నది ==వస్తూ ఏమి తెస్తావు? పోతూ ఏమిస్తావు? == ==వస్తే కొండ పోతే వెంట్రుక== ఒక వెంట్రుకతో కొండను లాగడానికి ప్రయత్నించినప్పుడు వస్తే కొండ వస్తుంది, పోతే ఒక వెంట్రుక పోతుంది. చిన్న పెట్టుబడితో దాదాపుగా అసాధ్యమైనంత పెద్ద లాభం సంపాయించడానికి ఎవరైనా ప్రయత్నించినప్పుడు ఈ సామెతను ఉపయోగిస్తారు. == వడ్డించే వాడు మనవాడైతే వెనక బంతిలో కూర్చున్నా ఫరవాలేదు== భోజనాలకు బంతిలో కూర్చున్నప్పుడు మొదటగా వున్నావారికి అన్ని పదార్థాలు వడ్డిస్తారు. చివరకు వచ్చేసరికి కొన్ని పదార్థాలు అయిపోవచ్చు. ఆ కారణంగా చివర బంతిలో కూర్చున్న వారుకి అన్ని భోజన పదార్థాలు అందక పోవచ్చు. కాని వడ్డించే వాడు మన వాడైతే మనం చివరన లేదా వెనకగా కూర్చున్నా మన కోసమని మనవాడైన వడ్డించే వాడు మన వద్దకు వచ్చి కావలసిన పదార్థములను వడ్డిస్తాడస్ని అర్థము. ==వ్యవసాయం గుడ్డాడి చేతిరాయి == ==వ్యసనం ఏడూళ్ళ ప్రయాణం == ==వ్రతం చెడ్డా ఫలం దక్కాలి == ==వాగాడంబరం - అధిక ప్రసంగం == ==వాడికి సిగ్గు నరమే లేదు== వాడికి సిగ్గు నరమే లేదు- అంటే వాడికి సిగ్గు అనేదే లేదు, సిగ్గు వాడి నైజం కాదు ఎందుకంటే వాడికి సిగ్గు పుట్టించే నరం లేదు. ఇది ఇండోనేసియాలో బాగా ప్రాచుర్యంలో ఉన్న సామెతకు స్వేచ్ఛానువాదం. (original in Indonesia - 'Dia Tidak ada urat malu') ==వాడు నామెదడుతింటున్నాడు.== అనవసరపు మాటలతో విసిగిస్తున్నాడని అర్థం: ఉదా:గంట నుండి వాడు నా మెదడు తింటున్నాడు. ==వాడో పెద్ద ముదురు== మోసగాడని అర్థం: ==వాతలు మానుతాయి - వాదులు పోవు == ==వానకంటే ముందు వరద వచ్చినట్లు == ==వానరాకడ, ప్రాణం పోకడ తెలియదు == ==వానలకు మఖాకార్తె - కుక్కలకు చిత్తకార్తె == ==వానవుంటే కరువులేదు - మగడు వుంటే దరిద్రం లేదు == ==వాన వెలసినా చూరునీళ్ళు పడుతున్నట్లు == ==వాపును చూసి బలుపనుకుంటే పొరబాటు== ==వాపు బలుపు కాదు - వాత అందం కాదు == ==వాములు తినే స్వాములవారికి పచ్చగడ్డి ఫలహారం అన్నట్లు == ==వ్యాధికి రట్టు, సంసారానికి గుట్టు కావాలి == ==వ్యాధికి మందుకానీ విధికి మందా? == ==వ్యాపారం జోరుగా సాగుతోంది, రెండో బర్రెను అమ్మి డబ్బు పంపమన్నాడట == ==వాలుచూపులతో గాలమేసి== ఉదా: వాలు చూపులతొ గాలమెసి వలపులోకి దింపు వారు మీరుగాదా..... (ఆడ వారి గురించి ఒక పాటలో) ==విగ్రహపుష్టి నైవేద్యనష్టి== గంభీరంగా విగ్రహం వలే ఉండి పని తనం లేకుండా ఉండేవారికి ఉపయోగించే సామెత. విగ్రహం ఉంది కాని ఆ విగ్రహాన్ని రోజు నైవేద్యం పెట్టి సేవించడం వల్ల ఉపయోగం లేదు. నైవేద్యం మాత్రం నష్టం. ==వియ్యానికైనా కయ్యానికైనా సమ ఉజ్జీ ఉండాలి== వియ్యం అనగా పెళ్ళి. కయ్యం అనగా యుధ్ధం, పోరాటం. పెళ్ళి సంబంధం వెతికేటప్పుడు తమ ఆస్తీ అంతస్తులకు సరితూగే కుటుంబాన్ని వెతకాలి. లేదా నూతన వధూవరుల కాపురంలో ఆ అసమానతల కారణంగా కలతలు రావచ్చు. అలాగే ప్రత్యర్థి మనకు భుజబలంలోనూ, బుధ్ధిబలంలోనూ సరిసమానుడైతేనే పోరు రక్తి కడుతుంది. బలహీనుని ప్రత్యర్థిగా ఎంచుకొనడం వీరుల లక్షణం కాదు అని చెప్పటానికి ఈ సామెతను ఉపయోగిస్తారు. == విస్తరి చిన్నది వీరమ్మ చెయ్యి పెద్దది== ==విషవలయంలో చిక్కుకున్నాడు== ==వ్రాత కరణమా? మేత కరణమా? అన్నట్లు == ==వ్రాయగా వ్రాయగా కరణం - దగ్గగా దగ్గగా మరణం == ==వ్యాస ప్రోక్తమా? పరాశర ప్రోక్తమా? == ==వాసి తరిగితే వన్నె తరుగుతుంది == == విదియ నాడు కాకపోతే తదియ నాడైనా కనపడక తప్పదు== == వినేవాడు వెధవ అయితె పంది కూడా పురాణం చెపుతుంది== ==విన్నవన్నీ నమ్మొద్దు నమ్మినవన్నీ చెప్పొద్దు== ఒకవేళ నమ్మితే ఆ మాటలను మనసులోనే ఉంచుకోవాలి కానీ దాన్ని మరొకరి దగ్గర చెబితే కొన్ని సందర్భాల్లో దోషరహితులను దోషులుగా ప్రచారం చేసినట్లు అవుతుంది. ==విందు అయినా మూన్నాళ్ళు - మందు అయినా మూన్నాళ్ళు == ==విందు మర్నాడు మందు == ==విగ్రహపుష్టి - నైవేద్య నష్టి == ==విడవమంటే పాముకు కోపం - పట్టమంటే కప్పకు కోపం == ==విడిచిన ముండకు వీరేశలింగం == ==విడిచినమ్మలు వియ్యమందబోతే అంతకంటే అడ్డాలమ్మ వచ్చి హారతిపట్టిందట == ==విడిచేసిన వాడు వీధికి పెద్ద == ==విత్తం కొద్దీ వైభవము == ==విత్తటానికి శుక్రవారం - కోయటానికి గురువారం == ==విత్తు ఒకటయితే చెట్టు ఒకటౌతుందా? == ==విత్తుకొద్దీ పంట == ==విత్తు ముందా? చెట్టు ముందా? == ==విద్య కొద్దీ వినయము == ==విధం చెడ్డా ఫలం దక్కాలి == ==విధి వస్తే పొదలడ్డమా? == ==విదియనాడు రాని చంద్రుడు తదియనాడు తనకు తానై కనబడతాడు == ==విన్న మాట కంటే చెప్పుడు మాట చేటు == ==విన్నమ్మ వీపు కాలింది - కన్నమ్మ కడుపు కాలింది == ==వినాయకుడి మీద భక్తా? ఉండ్రాళ్ళ మీద భక్తా? == ==విని రమ్మంటే తిని వచ్చినట్లు == ==వినేవాటికీ - కనేవాటికీ బెత్తెడే దూరం == ==వియ్యానికి కయ్యం తోబుట్టువు == ==వియ్యానికయినా కయ్యానికయినా సమవుజ్జీ వుండాలి == ==వియ్యాలందితే కయ్యాలందుతాయి == ==విరిగిన వేలు మీద ఉచ్చ పోయనన్నట్లు == ==విరుచుకుని విరుచుకుని వియ్యాలవారింటికి పోతే పలుగురాళ్ళతో నలుగు పెట్టారట == ==విల్లంబులు కలవారికి చల్లకుండలవారు తోడా? == ==విశాఖ కురిస్తే విషము పెట్టినట్లే == ==విశాఖ చూచి విడువర కొంప == ==విశాఖ పట్టితే పిశాచి పట్టినట్లే == ==విశాఖలో వరదలు - సంక్రాంతికి మబ్బులు == ==విశాఖలో వర్షం - వ్యాధులకు హర్షం == ==విషానికి విషమే విరుగుడు == ==విస్తరి కొదవా, సంసారపు కొదవా తీర్చేవారు లేరు == ==విస్తరి చిన్నది - చెయ్యి పెద్దది == ==విస్సన్న చెప్పింది వేదం == ==విసిగి వేసారి పోయారు== అన్ని ప్రయత్నాలు చేసి విసిగి పోయారని అర్థం: ఉదా: ఇక ఆ ప్రయత్నం చేయ లేను నేను విసిగి వేశారి పోయాను. ==వీధిలో చెప్పుతో కొట్టి, ఇంట్లో కాళ్ళు పట్టుకున్నట్లు == ==వీపున కొట్టచ్చుగానీ, కడుపుమీద కొట్టరాదు == ==వీపు విమానం మోత మోగుతుంది== పిల్లలు ఎక్కువగా అల్లరి చేస్తుంటే పెద్దవారు కొట్టడానికి ముందు భయపెడుతూ వీపు విమానం మోత మోగిపోతుంది అని అంటారు. దీని అర్థం [[విమానం]] బయలు దేరేటప్పుడు చాలా శబ్దం చేస్తుంది. ఇప్పుడు అల్లరి ఆపక పోతే నే వీపు మీద వేసే దెబ్బలు, అంత గట్టి శబ్దం చేస్తూ, బాధ కలిగిస్తాయి అనే అర్థం ఆధారంగా వచ్చిన సామెత '''వీపు విమానం మోత మోగుతుంది'''. ==వీరభద్రపు పళ్ళెములాగా == ==వీలెరిగి మాట - కీలెరిగి వాత == ==వీసం యిచ్చి గంపెడు అడిగినట్లు == ==వీసంలో మానెడు తీసినట్లు== ==వృద్ధనారీ పతివ్రత == ==వృద్ధ వైద్యం - బాల జోస్యం == ==వృష్టికి ప్రమాణాలు - ఉత్తర, హస్త కార్తెలు == ==వెంకి పెండ్లి సుబ్బి చావుకొచ్చింది == ==వెంటపోయినా వెనుక పోరాదు == ==వెంట పోయైనా చూడాలి - వెంట వుండయినా చూడాలి == ==వెక్కిరించబోయి వెల్లికిలా పడ్డట్లు == ==వెదకబోయిన తీగ కాలికి తగిలినట్లు == ==వెదకబోయిన తీర్థం ఎదురయినట్లు == ==వెధవముండ కాళ్ళకు మ్రొక్కితే నాలాగే వర్ధిల్లమని దీవించిందట == == వెధవ ముండ యాత్రకు పోతే వెతకను కొందరు, ఏడవను కొందరు== ==వెనక నొక్కుళ్ళేనా ముందు పనులున్నాయా అందిట == ==వెన్న అరచేతిలో పెట్టుకుంటే అడక్కుండానే కరుగుతుంది == ==వెన్న తిన్నవాడు వెళ్ళిపోతే చల్లత్రాగిన వాడ్ని కొట్టినట్లు == ==వీనతో పెట్టిన విద్య చిన్నతనం నుంది అలవాడిన గుణం == ==వెన్నెల వేళే విరహాలన్నట్లు == ==వెయ్యి అబద్ధాలు చెప్పయినా ఒక పెళ్ళి చేయాలి == ==వెయ్యి గుళ్ళ పూజారి == ==వెర్రి కుదిరింది - తలకు రోకలి చుట్టమన్నాడట == ==వెర్రివాడా వెర్రివాడా అంటే వెక్కెక్కి ఏడ్చాడట == ==వెర్రివాడి పెళ్ళాం వాడకంతటికీ లోకువ == ==వెర్రివాడి పెళ్ళాం వాడకంతటికీ మరదలు == ==వెర్రివాడి పెళ్ళాం వాడకల్లా వదినే == ==వెర్రివాడికి పెళ్ళిచేస్తే వేలెట్టి కెలికాడట == ==వెర్రివాని చేతి రాయిలాగా == ==వెర్రి వేయి విధాలన్నట్లు == ==వెల తక్కువ - ఫల మెక్కువ == ==వెండ్రుకలున్నమ్మ ఏ కొప్పైనా వేయగలదు== మనకున్న వనరులను బట్టి పని చేయాలి. అంతే గాని ఆశగా మనకున్న వనరుల కన్న ఎక్కువున్న పనిని చేయ కూడదు: అలాంటి సందర్భాలలో పుట్టినదే ఈ సామెత. వెండ్రుకలున్న అమ్మ ఏ కొప్పైనా వేయ గలదు. సరిపడ వెండ్రుకలు లేనిదే కొప్పేం వేయ గలదు? ==వెంపలి చెట్టుకు నిచ్చెన వేసినట్లు == ==వేటుకు వేటు - మాటకు మాట == ==వేడి నీళ్ళకు చన్నీళ్ళు తోడయినట్లు== ==వేపకాయంత వెర్రి ఎవరికైనా వుంటుంది== ==వేలు వంక పెడితేగానీ వెన్న రాదు == ==వేలు మీద గోరు మొలిచింది ఏం చేతు మొగుడా అన్నట్టు== ఏదో ఒక వంక చెప్పి చెయ్యాల్సిన పనిని తప్పించుకోటం == వేగం కన్నా ప్ర్రాణం మిన్న== వాహనాలు నడిపే వారికి ఈ పలుకుబడి వర్తిస్తుంది. ప్రయాణము వేగవంతమైతే ప్రమాదాలు జరుగుతాయి గనుక, వేగం కన్నా.... ప్రాణం మిన్న అని అంటారు. అనగా మితిమీరిన వేగం ప్రాణ హాని అని అర్థము. == వేన్నీళ్ళకి చన్నీళ్ళు తోడు== ఒకరికొకరు తోడుగా వుండి ఐకమత్యంగా పని చేసుకోవాలని దీని అర్థం> ==వేడినీళ్ళకు ముందు, పంక్తి భోజనానికి వెనుక పోగూడదు == ==వేడుకకు వెల లేదు == ==వేలం వెర్రి - గొర్రెవాటు == ==వేలుకు వేలు ఎడమా? == ==వేలు చూసి అవలక్షణ మనిపించుకొన్నట్లు == ==వేలు చూపితే హస్తం మింగుతాడన్నట్లు == ==వేలు పెట్టేందుకు చోటిస్తే తల దూర్చినట్లు == ==వేలు మీద గోరు మొలిచింది వేరుపోదాం రారా మగడా! అన్నదట == ==వేలు వాచి రోలంతయితే, రోలు వాస్తే మరెంత కావాలి?== ==వేశ్య - వైశ్యుడు అబద్ధాల కోరులే == ==వేషాల కోసం దేశాల పాలయినట్లు == ==వేషాలమారికి వేవిళ్ళొస్తే, ఉన్నచోటు విడవను అన్నదట == ==వేషాలెన్ని వేసినా కూటి కోసమే == ==వేసిన వత్తికి - పోసిన చమురుకు సరి == ==వేసినట్టే వేస్తే వెర్రివాడైనా గెలుస్తాడు == ==వేసిందే ఒక గంతు - దిగిందే ఒక బుడ్డ == ==వేసిందే ఒక గంతు - విరిగిందే ఒక కాలు== ==వేసేటప్పుడు వేపకొమ్మ, తీసేటప్పుడు [[పోలేరమ్మ]] == మామూలుగా మనం ఎక్కి తొక్కే వేపకొమ్మనే పదిమందీ కూడి ఒకచోట ప్రతిష్ఠించి అమ్మవారుగా భావించి పూజలు పునస్కారాలు జరపడం ప్రారంభించిన తర్వాత ఆ కొమ్మ దేవతామూర్తి అవుతుంది. దానిని బలవంతంగా అక్కడి నుంచి తొలగించదలిస్తే ఆ దేవతను కొలిచే అక్కడి జనంలో ఆగ్రహం రగిలి శాంతి, భద్రతలకు విఘాతం కలుగుతుంది ==వేసేది విషముష్ఠి విత్తనాలు - ఆశించేవి మధుర ఫలాలు == ==వేసిన వత్తికి పోసిన చమురుకు సరిపోయిందన్నట్టు== ఆదాయ వ్యయాలు సమతూకంగా ఉండటం. పడిన శ్రమకు దక్కిన ఫలితానికి సరిపోయిందని చెప్పటం. ==వేసినదే ఒకఅడుగు; విఱిగినదే కాలు== ==వైద్యం నేర్వనివాడూ - వానకి తడవనివాడూ వుండడు == ==వైదీకి వైద్యంలో చచ్చినా ఒక్కటే బ్రతికినా ఒక్కటే == ==వైద్యుడి పెళ్ళాంగూడా ముండ మోసేదే == ==వైద్యుని పేరు చెపితే రోగాలు పారిపోతాయా?== ==వైద్యుని భార్యకే భగంధర రోగము == ==వైద్యుడు రోగాలు కోరు - వైశ్యుడు కరువు కోరు== ==వైరాగ్యం ముదిరితే వారవనిత కూడా తల్లితో సమానం == కష్టాలలో చిక్కుకున్నాడు అని అర్థం: ఉదా: అతడు విషవలయంలో చిక్కుకున్నాడు. [[వర్గం:సామెతలు]] po5an0ry4pgd9klpo7g3t6j0266823v సామెతలు - శ 0 3148 21778 21777 2021-07-05T01:53:58Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:సామెతలు_-_శ]] నుండి కూర్పును దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki #దారిమార్పు [[సామెతలు - శ, ష]] djew417kcpcn2idsjrw749qvkynhytb సామెతలు - ష 0 3149 21789 21788 2021-07-05T01:54:05Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:సామెతలు_-_ష]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki #దారిమార్పు[[సామెతలు - శ, ష]] qeo942fihqu08x3c7aq78oljcdg1ws0 సామెతలు - స 0 3150 21791 21790 2021-07-05T01:54:12Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:సామెతలు_-_స]] నుండి కూర్పును దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki #దారిమార్పు [[సామెతలు - స, హ]] exvtemwyucjcyrxqhb8h5okm1nbjoda సామెతలు - హ 0 3151 21803 21802 2021-07-05T01:54:20Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:సామెతలు_-_హ]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki #దారిమార్పు[[సామెతలు - స, హ]] jg29sc4g9a9x374oqal66xt4kkhuh0n సామెతలు - క్ష 0 3152 21826 21825 2021-07-05T01:54:31Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:సామెతలు_-_క్ష]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{తెలుగుభాషాసింగారం}} {{సామెతల పేజీల శీర్షిక|క్ష}} ==క్షణం తీరికలేదు దమ్మిడి ఆదాయం లేదు== కొంత మంది ఎప్పుడు చూసినా చాలా హడావుడిగా వుంటూ తీరికేలేనట్లే కనిపిస్తారు, కానీ వారు చేసేపని వల్ల కొంచెం కూడా ఉపయోగం ఉండదు. అటువంటి వాళ్ళను ఉద్దేసించి అనేదే ఈ సామెత దీనిలో దమ్మిడీ అంటే అతి తక్కువ ధనం. పాతకాలంలో డబ్బును దమ్మిడీ, కానీ, అర్దణా, అణా ఇలా లెక్కపెట్టేవారు. ఎంత కష్టపడినా ఫలితం రానప్పుడు కూడా ఈ సామెతను ఉపయోగిస్తారు. ఇలాంటిదే మరో సామెత వున్నది: ''అరకాసు ఆదాయం లేదు అర గడి తీరుబడి లేదు.'' కాసు అనగా గతంలో చలామణిలో వున్న ఒక నాణెం. ==క్షణం చిత్తం - క్షణం మాయ== ==క్షణమొక యుగంలా గడిచింది== పొద్దు పోవడం చాల కష్టంగా ఉంది. ఉదా: ఈ నాలుగు రోజులు నాకు క్షణమొక యుగంలా గడిసింది. ==క్షవర కళ్యాణంలాగా== ==క్షామానికి జొన్న - వర్షానికి వరి పండుతాయి== ==క్షేత్రమెరిగి విత్తనం వేయాలి== ==క్షేమం కోరితే క్షామం లేదు== ==క్షేమ సమాచారాలడిగినట్లు == == క్షేత్రమెరిగి విత్తనం వెయ్యాలి, పాత్రమెరిగి దానం వెయ్యాలి== == క్షేమంగా పోయి లాభంగా రండి== ప్రయాణమై వెళుతున్నప్పుడు ఆశీర్వచనంగా ఈ మాట అంటారు. [[వర్గం:సామెతలు]] 0wgo5s63mwp5ik54s1vve0yl7f56yl1 సామెతలు - శ, ష 0 3153 21895 21894 2021-07-05T01:58:51Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:సామెతలు_-_శ,_ష]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{తెలుగుభాషాసింగారం}} {{సామెతల పేజీల శీర్షిక|శ, ష}} == శంఖులో పోస్తేగాని తీర్థం కాదని== దేనికైనా స్థానం, సమయం, సందర్భం లాంటి వాటిని బట్టి వాటి విలువ వుంటుందని అర్థం. చెంబులో వున్నప్పుడు నీళ్లు అంటారు. అదే నీరు శంఖంలో పోస్తె తీర్థం అవుతుంది ఆ నీరుకు భక్తి ఆపాదించబడుతుంది. ==శతకోటి దరిద్రాలకు అనంతకోటి ఉపాయాలు== శతకోటి దరిద్రాలుంటే వాటిని తీర్చటానికి అనంతకోటి ఉపాయాలు కూడా ఉంటాయి అని అర్ఢం. ఎన్ని సమస్యలున్నా వాటికి తగిన పరిష్కారాలుంటాయని చెప్పటానికి ఈ సామెతను ఉపయోగిస్తారు. ==శతకోటి లింగాలలో బోడిలింగం== అందరిలో నువ్వూ ఒకడివి అన్న భావం వ్యక్తపరచడానికి ఈ సామెతను వాడతారు. ==శతకోటి లింగాల్లో నా బోడి లింగ మెక్కడ అన్నట్లు == ==శతమర్కటం పితలాటకం అన్నట్లు == ==శతాపరాధములకు సహస్ర దండనలు == ==శనగలుతిని చేయి కడుగుకొన్నట్లు == అతి సులబంగా చేసిన పని అనే అర్థంలో ఈ జాతీయాన్ని ఉపయేగిస్తారు. ==శనిపడితే ఏడేళ్ళు - నేను పడితే పధ్నాలుగేళ్ళు == ==శనిపీనుగు ఒంటరిగా పోదు == ==శని విరగడయితే చాలు అన్నట్లు == ==శనేశ్వరానికి నిద్రెక్కువ - దరిద్రానికి ఆకలెక్కువ == ==శాపాలకు చచ్చినవాడూ దీవెనలకు బ్రతికినవాడూ లేడు == ==శ్మశాన వైరాగ్యం - ప్రసూతి వైరాగ్యం == ==శల్యపరీక్ష చేసినట్లు == ==శల్య సారథ్యం లాగా == అతిగా నిరుత్సాహ పరిచే వారి గురించి దీనిని వాడుతారు. భారత యుద్ధంలో కర్ణుడికి సారది అయిన శల్యుడు కర్ణుడిని అన్ని విధాల నిరుత్సాహ పరుస్తాడు. ==శవానికి చేసిన అలంకారం వలె == అంతా వృధా అయిందని అర్థం అనే అర్ధంలో ఈ సామెతను వాడతారు. == శుభం పలకరా పెళ్ళికొడకా అంటే పెళ్ళికూతురు ముండ ఎక్కడ చచ్చింది అన్నాడట== ఎల్లప్పుడూ అశుభం పలికే వారి గురించి ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు. == శుభం పలకరా పెళ్ళికొడకా అంటే పెళ్ళికొచ్చినోళ్లంతా నా పెద్దపెళ్లాలు అన్నాడట== ==శృంగారానికి సమయ సందర్భాలు అక్కరలేదన్నట్లు == ==శృంగారానికి సమయం - సరసానికి సందర్భం అక్కరలేదన్నట్లు == ==శృంగారానికి సిగ్గూ - ముద్దుకు బుద్ధీ లేవన్నట్లు == == శాస్త్రం ప్రకారం చేస్తే కుక్క పిల్లలు పుట్టాయంట== == శివుని ఆజ్ఞ లేకుండా చీమైనా ఈ ప్రకృతిలో జరిగే పనులన్ని దైవాజ్ణ ప్రకారమే manku untayani తున్నాయని అర్థం. ==శుభం పలకరా పెళ్లి కొడకా అంటే పెళ్లి కూతురు ముండ ఎక్కడ చచ్చింది ? అన్నాడట.== == శ్వాస ఉండేవరకు ఆశ ఉంటుంది== మరణం తర్వాత ఏమి వుండదని అర్థం. ==శ్రాద్ధాని కంటులేదు - యజ్ఞానికి ఎంగిలిలేదు == ==శ్రావణంలో శనగల జోరు - భాద్రపదంలో బాధల పోరు == ==శివరాత్రికి చింతాకంత చెమట == ==శివరాత్రితో చలి శివ శివా అంటుంది == ==శివుడి ఆజ్ఞ లేనిదే చీమయినా కుట్టదు == ==శిష్యునికెక్కడ సందేహమో గురువుకీ అక్కడే అనుమానం == ==శ్రీరంగనీతులు చెపుతాం ఆచరించండి అన్నట్లు == ==శ్రీరామరక్ష నూరేళ్ళాయుష్షు == ==శ్రుతిమించి రాగాన పడినట్లు == ==శుభస్య శీఘ్రం == ==శుభం పలకరా పెళ్ళికొడకా అంటే పెళ్ళికూతురు ముండెక్కడన్నాడట == ==శుష్క ప్రియాలు - శూన్య హస్తాలు == == శెనగలు తింటూ ఉలవలని చెప్పి పత్తివిత్తులు చేతిలో పెట్టినట్లు== ==శోభనం గదిలో తొక్కుడు బిళ్ళాట నేర్చుకున్నట్లు == ==శోభనం గదిలో సిగ్గు యౌవ్వనానికి ముప్పు == ==శోభనం నాటి ముచ్చట్లు లంఖణంనాడు గుర్తొచ్చినట్లు == ==శోభనం రోజే శ్రీవారికి నడుం పట్టేసినట్లు == ==శోభనాల వేళ - సురాలోక మార్గం అన్నట్లు == == శొంఠి లేని కషాయం లేదు== == షండునికి రంభ దొరికినట్లు== తనకు ఉపయోగంలేని వస్తువు చేతికి దొరికి నట్లు. ==షష్టినాడు చాకలివాడైనా ప్రయాణం చేయడు == ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:సామెతలు]] fwpeu08b8dgmkzkfwc61hgkvai6fbwd సామెతలు - స, హ 0 3154 22064 22063 2021-07-05T01:59:32Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:సామెతలు_-_స,_హ]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{తెలుగుభాషాసింగారం}} {{సామెతల పేజీల శీర్షిక|స, హ}} ==సంక నాకే వాడిని సంభావన అడిగితే పొర్లించి పొర్లించి ముడ్డి నాకాడట== పిసినారి వాడిని ప్రతిఫలం అడిగితే ఇలాగే జరుగుతుందని అర్ధం. ==సంక్రాంతికి చంకలెత్తలేనంత చలి == ==సంక్రాంతి పండుగకు సంకెళ్ళలోనివారూ బయటకు వస్తారు == ==సంక్రాంతి సాలు కొకసారే == ==సంఘ భయం - పాప భయం == ==సంగీతానికి గాడిద, హాస్యానికి కోతి అన్నట్టు== వినటానికి ఇంపుగాలేని గొంతు, అంధవిహీనత ==సంచిలాభం చిల్లు కూడదీసింది == ==సంజయ రాయబారంలాగా == ==సంతకు చీటి లచ్చికి గాజులు== వివరణ: ఒక ఆడ కూలి తాను పని చేసె రెడ్డి వద్దకు వెళ్లి దొరా నాకు గాజులు వేయించు అని అడిగిందట. దాంతో ఆ రెడ్డి గారు సంతకు ఒక చీటి వ్రాసి ఇచ్చి దీన్ని సంతలో ఇస్తే నీకు గాజులు వేస్తారని అన్నాడట. దాంతో ఆ అమాయక రాలు ఆనందంతో సంతకు వెళ్లి ఆ చీటీని ఎవరికివ్వాలో తెలియక ఏడిచిందట..... మాయకులు అమాయకులను ఎలా వేదిస్తారో తెలిపే సామెత ఇది. ==సంతకు వెళ్ళొచ్చిన ముఖంలాగా ==, ==సంతకు పోయివచ్చిన ముఖంలాగా == ==సంత మెరుగు సాని ఎరుగును == ==సంతలో కొడితే సాక్షులెవరు? == ==సంతానంకోసం సప్త సముద్రాల్లో స్నానం చేస్తే,(సప్తసాగర యాత్రకెళితే) ఉప్పునీరు తగిలి ఉన్నదికాస్తా ఊడ్చుకుపోయిందట == == సంతులేని ఇల్లు చావడి కొట్టం== మొన్నటిదాకా ఎవరైనా పెద్దలు నూతన వధువరూలను ఆశీర్వదించేటప్పుడు గంపెడు బిడ్డలను కనమని ఆశీర్వదించేవారు. ఇప్పుడు పెరుగుతున్న జనాభా దేశాభివృద్ధికి గొడ్డలి పెట్టుఅంటున్నారు.ఒకరు లేక ఇద్దరు పిల్లలు ఉండడం సబబని, అంతకన్నా ఎక్కువైతే సంసారం నడపటం యజమానికి కష్టమవుతుందని నిన్నటివరకు ప్రచారంలో ఉంది. కానీ ప్రస్తుతం ఇద్దరు కూడా అనవసరమని, ఒకరుంటే సరిపోతుంది అంటున్నారు. == సంతోషమే సగం బలం== ఎల్ల వేళలా ఆనందంగా.... సంతోషంగా వుండమని దీని సందేశం. ==సంతోషానికి సాకు - ఆలోచనకు ఆకృతి లేదు == == సంతానం కోసం సముద్ర స్నానానికి వెళితే ఉన్నలింగం ఊడిపోయిందట== ==సందడిలో సడేమియా అన్నట్లు == ==సంద్య వార్చినావురా అంటే ఊరివెలుపల గుంటలో వార్చినానులే అన్నాడట== ==సందడిలో సందడి - పనిలో పని == ==సందు దొరికితే చాలు మూడంకె వేస్తాడన్నట్లు == == సంపదలో మరపులు ఆపదలో అరుపులు== ==సగం పెట్టి మేనత్త అన్నట్లు == ==సగం సాలె నేత, సగం మాలనేత == ==సంసారం లేనివారికి సరసాలెక్కువ == ==సత్యం చెప్పుల్లో కాళ్ళు పెడుతూంటే, అసత్యం ప్రపంచమంతా చుట్టి వస్తుంది == ==సత్రంలో ఉచ్చ బోస్తున్నావేమిరా అంటే దేవాలయం అనుకున్నానులే అన్నాడట== ==సత్యం నావద్ద దండిగా వుంది, చెప్పులు తేరా మగడా! నిప్పులో దూకుతా అందట == ==సత్రం కూటికి అయ్యగారి ఆజ్ఞా! == ==సత్రం భోజనం - మఠం నిద్ర == ==సన్నమో ముతకో సంతలో తేలిపోతుంది == ==సన్నపని చెయ్యబోతే సున్నం సున్నం అయ్యిందట== ==సన్నసన్నగా కాపుతనం వచ్చింది - సన్న బియ్యం వండవే పెళ్ళామా అన్నాట్ట == ==సన్నెకల్లు కడగరా సయ్యదాలీ అంటే కడిగినట్లే నాకినా ఖుదా తోడు అన్నాడట== ==సన్యాసం పుచ్చుకున్నా కావడి బరువు తప్పలేదు == ==సన్యాసికి దొంగల భయమేమి? == ==సన్యాసి పెళ్ళాం విధవా కాదు పునిస్త్రీ కాదు == ==సన్యాసీ సన్యాసీ రాసుకుంటే బూడిద రాలుతుంది == ==సన్యాసుల మధ్య కల్లుముంతలు మాయమైనట్లు == ==సన్నెకల్లు దాస్తే పెళ్ళాగుతుందా? == ==సరదాకి సమర్థాడితె చాకల్ది చీర పట్టు కెళ్లిందట== ఆడపిల్లలు సమర్తాడినప్పుడు వారి ఒంటి పై నుండే బట్టలు చాకలి చెందు తాయి. ఇది ఆచారము. అలా ఒక అమ్మాయి సరదాకి సమర్తాడిందట. సాంప్రదాయం ప్రకార చాలల్ది వచ్చి చీర పట్టు కెళ్లిందట. ఇందులో సరదాకి కూడా అబద్ధం చెప్ప కూడదు అనే భావం దాగుంది. ==సమయం తప్పితే కాళ్ళు - సమయం వస్తే రాళ్ళు == ==సమయానికి రానిది చంక నాకనా? == ==సముద్రం మధ్యన వున్నా మంచినీళ్ళు కరువే == ==సముద్రమైనా ఈదవచ్చు గానీ సంసారం ఈదలేరు == ==సముద్రంలో కాకి రెట్టలాగా == ==సముద్రంలో ఇంగువ కలిపినట్లు== ==సముద్రంలో వానపడినట్లు == ==సముద్రానికి ఏతాము వేసినట్లు == ==సరదాకి సమర్తాడితే చాకలిది చీర, రవిక లాక్కున్నదట == ==సరసము విరసము కొరకే == ==సర్కారుకు చాటుగానూ, షావుకారికి ఎదురుగానూ వుండాలి == ==సర్వజన భాష సంగీతము== ==సర్వేజనా స్సుఖినో భవన్తు== ==సర్వేజనాసుఖినో భవన్తు అంటే ,సర్వే వాళ్ళేనా ?మాసంగతేంటి అన్నారట రెవిన్యూ వాళ్ళు == ==సవతులున్న ఇల్లు నరక సమానం == ==సందేహాలన్నీ దేహాలతో తీర్చుకున్నట్లు == ==సంపదలో మరుపులు - ఆపదలో అరుపులు == ==సంపదలో మరుపులు - ఆపదలో మ్రొక్కులు == ==సంపద, సాని రెండూ నిలకడగా వుండవు == ==సంపాదన ఒకరిది - అనుభవం ఇంకొకరిది == ==సంపెంగల సంతలో ఒయ్యారాల విందులన్నట్లు == == సంబరాల పెళ్లికొడుకు సప్తాశ్టంలో కూడ వసంతాలన్నడట== ==సంసారం జానెడు - ఖర్చు బారెడు == == సుపుత్రుడి కోసం సప్తసముద్రాలు ములిగితె,ఉప్పు కలుగు తగిలి వున్నది కాస్తా ఊడింది== ==సంసారి తిరిగి, సన్యాసి తిరగక చెడతారు == ==సంస్కారంలేని చదువు కాయగాయని చెట్టు == ==సంసారం గుట్టు - జబ్బు రట్టు == ==సంసారం బాగాలేదని సన్యాసం పుచ్చుకుంటే బూడిద, బుర్రకాయ గాడిద బరువైనాయట == == సత్రం లో భోజనం మఠం లో నిద్ర అన్నట్లు== కార్యాభారం ఎక్కువై ఇళ్ళు కూడా పట్టకుండా నిర్వర్తించాల్సిన పనిమీదనే ఎక్కడెక్కడో తిరుగుతుండటం. ఇంట్లోనివారి ప్రేమలు, అనురాగాలు, బయట దొరకవు. == సన్నాయి నొక్కులే గానీ... సంగీతం లేదన్నట్లు...== ఆరంభశూరత్వం.ఒక పని ప్రారంభించినట్లు చెప్పుకోవటానికి కొన్ని ఉదాహరణలను మాత్రం చూపుతూ తర్వాత ఎంతకాలానికి ఆ పనులను ముగించక కాలాయపన చేయటం .సంగీత కచ్చేరి జరిగేటప్పుడు సన్నాయి ఆలపించే వ్యక్తి ముందుగా సన్నాయిని పీకపెట్టి శృతి చేసుకుంటూ ఉంటాడు. పూర్తిగా సంగీత జ్ఞానం లేనివాడైనా, లేక తానెందుకు కచ్చేరికి సహకరించాలి అనే అనుకునేవాడైనా సన్నాయి నొక్కులు (శృతి చేస్తూ) నొక్కుతూ కూర్చుంటాడే తప్ప అసలు పూర్తి పాటను పాడే స్థాయికి రాడు. ==సద్ది తిన్నమ్మ మొగుడి ఆకలి ఎరుగదన్నట్లు== ==సన్నాసి సన్నాసి రాసుకుంటే బూడిద రాలిందంట== ''జోగి జోగి రాసుకొంటే బూడిద రాలింది'' అన్నట్లు.జట్టులో ఎవరికీ సరైన అవగాహన లేకపోవటం.అందరూ వట్టి చవటాయలేనని == సముద్రమన్నా ఈదవచ్చుగాని సంసారం ఈదటం కష్టం== అన్నిటికన్న సంసారం కష్టమైనది అర్థం. ==సర్వేంద్రియాణాం నయనం ప్రధానం== అన్ని ఇంద్రియాలలోకీ (అవయువాలు) కన్ను అతి ముఖ్యమైనదని దీని అర్థం. నయనం అంతె కన్ను మాత్రమే కాదు నయనం అంతె ఆత్మ . అందుకె నయనం చిందంసి సస్త్ర్రాని . ఇంద్రియాల్లింతికి ఆత్మ ప్రదానం == సర్వేజనా:సుఖినోభవన్తు అంటే, సర్వే వాళ్ళేనా? మరి మా సంగతేమిటి? అన్నాడట== అందరూ సుఖంగా ఉండాలని దాని అర్ధం అయితే సర్వే డిపార్టుమెంటు వాళ్ళేనా మిగతా వాళ్లెవరూ సుఖంగా ఉండక్కర్లేదా? అని ఓవ్యక్తి ఆ పదానికి అర్ధం తెలియక ప్రశ్నించాడు. ఈ ప్రశ్నే సామెతగా అవతరించింది. చెపుతున్న విషయాన్ని సరిగావినక, అర్ధంచేసుకోక తొందరపాటుగా మాట్లాడే వారు అని ==సమయానికి లేని భాకా చంక నాకనా?== నిష్ప్రయోజనమైనది అని త్యజింపఁబడినవస్తువే మఱొకపుడవసర మవుచుండును. వేళకు లేనందువలన దత్ఫలము భ్రష్టమైనట్లు =[[భ్రష్టావసరన్యాయము]] ==సలిలం కం లంజలం అని అమరం చదువగా కమ్మలంజలేనా?కాపు లంజలెందుకు కాకూడదన్నాడట == ==సవరదీసినకొద్దీ నిక్కినట్లు == ==స్వకార్య ధురంధరుడు - స్వామికార్య వంచకుడు== ==స్వకుచ మర్దనం== ==స్వగృహే పూర్ణమాచారం== ==స్వయంరాజా - స్వయం మంత్రీ== ==స్వర్గానికి పోయినా సవతి పోరు తప్పలేదన్నట్లు== ==స్వర్గారోహణపర్వం చదువుతున్నట్లు == ==సాగినమ్మ చాకలివానితో పోతే అదీ ఒక వ్రతమేమో అనుకున్నారట == ==సాతాని గర్భాదానం == ==సాయంకాలం భూపాలరాగం అన్నట్లు == == సాయిబు సంపాదన బూబు కుట్టు కూలికి సరిపోయినట్లు== == సాయబూ! గోకులాష్టమి ఎప్పుడని అడిగినట్లు == సాధారణంగా పండుగలైనా, ఏదైనా క్రొత్త పని ప్రారంభించడానికి మంచిరోజు తెసుసుకోవడానికి పురోహితుణ్ణి గాని, పూజారిని గాని అడుగుతాం. కాని వీటిగురించి బొత్తిగా తెలియని వారిని అడిగినప్పుడు, 'సాయబూ! గోకులాష్టమి ఎప్పుడన్నట్లు' ఆయనను అడిగితే ఏం ప్రయోజనం అన్న సందర్భంలో ఈ సామెత వాడతాం. అంటే వేరే మతస్తునికి ఇంకొక మతపు పండుగలు ఎలా తెలుస్తాయన్న సందర్భంలో.\ ==సాయిబు గడ్డంకాలి ఏడుస్తుంటే చుట్ట అంటించుకోను నిప్పు అడిగినట్లు== ==సాయిబు సంపాదన బూబు కుట్టుకూలికే సరి == ==సామెతలేని మాట - ఆమెత లేని ఇల్లు == ==సాలెవాడి భార్య సరి మీద పడింది == ==స్వాతి కురిస్తే చట్రాయికూడా పండుతుంది== ==స్వాతి కురిస్తే భీతి== ==స్వాతి కురిస్తే మూడు కార్తెలు కురుస్తాయి== ==స్వాతివాన ముత్యపువాన== ==స్వాతివానకు సముద్రాలు నిండుతాయి== ==స్వాతీ నేను జరుపుకు వస్తాను, విశాఖా నీవు విసురుకురా!== ==స్వామికార్యం, స్వకార్యం కలిసి వచ్చినట్లు == ==సింగి కంటే సింగడు పత్యం చేసినట్లు== ==సాక్షికాళ్ళు పట్టుకోవడంకన్నా వాదికాళ్ళు పట్టుకోవడం మేలు == ==సిగ్గు చిన్ననాడే పోయె ,పరువు పందిట్లో పోయె,కోరావా సరవా ఉంటే గదిలో పోయె == ==సిగ్గుమాలినదాన్ని చిటికెస్తే ,ఆరామడనుంచి ఆలకించిందట == ==సిగ్గెందుకు లేదురా జగ్గా అంటే ,నల్లటివాణ్ణి నాకెందుకు సిగ్గు?అన్నాడట == ==సిగ్గే స్త్రీకి అలంకారం == ==సిరికొద్దీ చిన్నెలు - మగనికొద్దీ వన్నెలు == ==సిరిపోయినా చిన్నెలు పోలేదు == ==సిరిరా మోకాలొడ్డు వారుంటారా? == ==సింగడు అద్దంకి వెళ్లినట్టు== సింగడు అద్దంకి వెళ్లినట్టు ('''సిద్దడు అద్దంకి వెళ్ళొచ్చినట్టు''') - యజమానుల దగ్గర సిద్దడు పనివాడు, ఏంచెప్పినా సరిగా చేయడని అనుకొంటుంటారు. ఒక రోజు రాత్రి యజమానులు తనను ప్రొద్దున్నే అద్దంకి పంపించాలనుకోవటం విని, ఎలాగైనా మెప్పు పొందవచ్చని, అక్కడ పనేంటో తెలుసుకోకుండానే వాళ్ళు లేచే సరికి అద్దంకి వెళ్ళి వచ్చాడు. వివరం /ఉపయోగం లేకుండా ఎవరైనా వ్యక్తి పనిని చేసే సందర్భంలో ఈ సామెతను వాడతారు. అసలు సామెత " సింగడు అద్దంకి పోనూ పోయాడు రానూ వచ్చాడు " అని. దీని వివరం ఒక భార్యా భర్త పొద్దు పోయిన తరువాత రేపు సింగడిని (తమ పాలేరు) అద్దంకి పంపాలి అని అనుకోవడం విని. అద్దంకి వెళ్ళవలసిన అవసరం ఏమిటో తెలుసుకోకుండా, తెల్లవారకముందే సింగడు అద్దంకి వెళ్ళి వస్తాడు. తొందరపాటుతో అసలు విషయం తెలుసుకోకుండా నిష్ప్రయోజకరమైన పనులుచేసే వారికి ఈ సామెత వాడతారు. రవి కుమార్ పెనమకూరి. హైదరాబాదు. (దీనినే 'పుల్లయ్య వేమవరం వెళ్ళినట్లు' అని కోస్తాప్రాంతంలో వాడతారు) ==సింగినాదం జీలకర్ర== ఒకప్పుడు [[జీలకర్ర]] వర్తకులు తమ రాకకు గుర్తుగా శ్రుంగనాదం ([[కొమ్ము బూర]]) ఊదేవారు.పాతకాలములో జీలకర్ర వర్తకులు పడవలో వేసుకుని ఆ పడవలో కాలువలో వెళుతూ, ఏదైనా ఊరు వచ్చినప్పుడు బూర ఊదేవారట. అది విని కావలిసినవారు జీలకర్ర పడవ వచ్చిందని తెలుసుకొని కొనుక్కోవటానికి వెళ్ళేవాళ్ళు. దీన్ని ఆసరాగా తీసుకుని దొంగలు కూడా బూర ఊది, వచ్చిన జనాల్ని దోచుకునేవారు.ఆ విధంగా శ్రుంగనాదం-జీలకర్ర ఒకటయ్యాయి. కాలక్రమాన, శ్రుంగనాదం-జీలకర్ర కాస్తా సింగినాదం జీలకర్రగా వాడుకలో మారిపొయింది.ఇలా నిజమో అబద్ధమో తెలియని మాటలను '''సింగినాదం జీలకర్ర''' అని కొట్టి పారవేస్తుంటారు. ==సీత కష్టాలు సీతవి, పీత కష్టాలు పీతవి== సీత చరిత్రలో నిలిచిపోయిన ఒక మహా సాధ్వి. పీత ఒక సామాన్య జీవి. కాని ఎవరి కష్టాలు వారివి. ఎవరికైనా సరే ఇతరుల సమస్యలు మన సమస్యలతో పొలిస్తే తక్కువగానే కనపడతాయి. ==సీత పుట్టుక లంకకు చేటు == ==సీతాపతీ! నీకు చాపేగతి == == సుబ్బి పెళ్ళి ఎంకి చావుకొచ్చింది== ==సొమ్మొకడిది సోకొకడిది== ఒకరి కష్టాన్ని ఇంకొకడు తింటుంటే ఈ మాట అంటారు. == సాటివారితో సరిగంగ స్నానాలాడబోతే ముసలి మొగుడ్ని మొసలి ఎత్తుకెళ్ళిందట== ==స్థాన బలిమి కాని తన బలిమి కాదు == ==స్నానానికి ముందుండకూడదు, సంభావనకు వెనకుండకూడదు == == సిరికొద్దీ చిన్నెలు, మొగుడి కొద్దీ వన్నెలు== ==సుకరి వద్ద సుఖదుఖాలు చెప్పుకున్నట్లు == ==సుఖం మరిగినమ్మకు మొగుడి కష్టమేం తెలుస్తుంది? == ==సుఖం మరిగిన దాసరి పదం మరిచాడట == ==సుతులు లేనివారికి గతులు లేవు == ==సున్నకి సున్న - హళ్ళికి హళ్ళి == ==సువ్వి అంటే తెలియదా రోకలిపోటని?== ==సుడులు(సుళ్ళు) చూడమంటే గుద్దలో వేలు పెట్టినట్లు == ==సూత్రమెరుగని మైధున శూరులు == ==సూది గొంతు - బాన కడుపు == ==సూదిని తీసుకెళ్ళి దూలానికి గ్రుచ్చినట్లు == ==సూది పోయిందని సోదెకు వెడితే పాతరంకులు బయట పడ్డాయట == ==సూదిలా వచ్చి పలుగులా తయారైనట్లు == ==సూర్యుని మీద ఉమ్మేస్తే నీ ముఖానే పడుతుంది == ==సూర్యుని ముందు దివిటీలాగా == >==సూక్ష్మంలో మోక్షం అన్నట్లు == ==సెట్టి తక్కెడ సేరుకు ముప్పావు తరుగు== ==సైంధవుడిలాగా అడ్డుపడినట్లు == ==సొమ్మొకడిది - సోకొకడిది == ==సొమ్ము సొమ్ముగా వుండాలి - బిడ్డలు గుండ్రాళ్ళలాగా వుండాలి == ==సోమరి సమాజానికి బరువు == ==సెబాష్ (శబాష్) మద్దెలగాడా అంటే అయిదువేళ్లూ పగలగొట్టుకున్నాడట == ==హనుమంతుడి ముందా కుప్పిగంతులు== హనుమంతుడు అంటే కోతి కదా. కోతి అంటేనే కుప్పి గంతులు వేసి ఇల్లు పీకి పందిరి వేసి అల్లరి చేసేది. అలాటి కోతి జాతి నుండి పుట్టిన హనుమంతుడి ముందు కోతి చేష్టలు చేస్తే విచిత్రంగా ఉంటుంది కదా. ఏదైనా విషయం బాగా తెలిసిన వారి దగ్గర దాని గురింఛి చెప్పే సందర్భంలో ఈ సామెత వాడతారు. == హనుమంతుడు... అందగాడు...== హనుమంతుడు ఏమాత్రం అందంగా ఉంటాడో అందరికీ తెలుసు. హనుమంతుడు బ్రహ్మచారి. ఒక్క బ్రహ్మచారి వందకోతులతో సమానమంటారు. హనుమంతుడు ఏదో కొద్దిగా కోతిచేష్టలు చేస్తాడు కానీ మంచిఅందగాడే అని అర్ధం. ==హరిదాసుకు అమరావతి (బౌద్ధాలయం) అడ్డమా?== == హరిశ్చంద్రుని లెంపకాయ కొట్టి పుట్టినాడు== హరిశ్చంద్రుని కన్నా సత్య ప్రవర్థనుడని అర్థం. ==హర్షుణ్ణి నమ్ముకొని పురుషుణ్ణి పోగొట్టుకున్నట్లు == == హాస్యగాణ్ణి తేలుకుట్టినట్లు== ==హాస్యగాడు బావిలో పడ్డట్టు == ==హీనస్వరం పెళ్ళాం ఇంటికి చేటు == ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:సామెతలు]] trogcvwpca1jtv4oxtap47y27yj4kyh సామెతలు - గ, ఘ 0 3155 22295 22294 2021-07-05T02:01:09Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:సామెతలు_-_గ,_ఘ]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{తెలుగుభాషాసింగారం}} {{సామెతల పేజీల శీర్షిక|గ, ఘ}} ==గంగకు - దొంగకు - పంగకు తప్పులేదు == ==గంగలో మునిగినా కాకి హంస కాదు == ==గంగిగోవు పాలు గరిటడైన చాలు== ఈ సామెత [[వేమన]] శతకంలో ఒక పద్యం నుంచి స్వీకరించబడింది. "గంగిగోవు పాలు గరిటడైన చాలు" "కడవడైననేమి ఖరము పాలు" అంటే నాణ్యత కలది, లేదా ప్రేమతో ఇచ్చింది కొద్దిగానైనా చాలుగానీ నాణ్యత లేనివి లేదా మనసులో కుళ్ళుకుంటూ ఇచ్చినవి ఎంత ఎక్కువైనా వ్యర్థం అని దీని భావం. అటువంటి సందర్భంలో ఈ సామెతను ఉపయోగిస్తారు. ==గంజాయి తోటలో తులసి మొక్క == ==గజమూ మిధ్య - పలాయనమూ మిధ్య అన్నట్లు == ==గజ్జి ఉన్నవాడికి లజ్జ వుండదు == ==గంజి తాగేవానికి మీసాలు ఎగబట్టేవాడొకడన్నట్టు== గంజి మాత్రమే తాగగలిగే స్తోమత కలిగినవాడు, తాను గంజి తాగేటప్పుడు తన మీసాలు ఎత్తి పట్టుకోవటానికి ఇంకో మనిషిని నియమించుకోలేడు. అలాగే తమ ఆర్థిక స్తోమతే బాగాలేని వారు, వేరొకరిని తమకింద పనికిగాని, పరపతి కోసంగాని నియమించుకున్నప్పుడు వారిని విమర్శిస్తూ ఈ సామెతను ఉపయోగిస్తారు. ==గంజిలోకి ఉప్పేలేకుంటే పాలలోకి పంచదారట == ==గంతకు తగ్గ బొంత== ఎవరికి తగిన వారు వారికి దొరకక పోతారా అని ==గంత బొంత కలిపి గాడిద మోతంత అయినట్లు == ==గట్టిగా ఆయుష్యముంటే గరిక నూరిపోసినా బ్రతుకుతాడు == ==గట్టిగా తిడితే గాలిలో కలిసిపోతుంది - తనలో తిట్టుకుంటే తనకు తగుల్తుంది== ==గట్టుమీద వానికి గప్పాలెక్కువ == ==గడ ఎక్కు తిమ్మన్నా - గంతులు వేయి తిమ్మన్నా అన్నట్లు == ==గడించేది ఒకడు - అనుభవించేది మరొకడు== ==గడించే వాడొకడు - గుణించే వాడొకడు== ==గడిచి బ్రతికినామని గంతులు వేయరాదు== ==గడియ పురసత్తు లేదు - గవ్వ ఆదాయం లేదు == ==గడ్డివాము దగ్గర కుక్కలాగా== తాను తినదు... తినే ఆవును దగ్గరకు రానీయదు.... ==గడ్డివామిలో సూది వెదికినట్లు == ==గడ్డంకాలి ఏడుస్తుంటే చుట్టకు నిప్పడిగినట్లు== ==గడ్డ గడ్డకు గ్రుక్కెడు నీళ్ళు త్రాగినా రెడ్డే వ్యవసాయం చేయాలి == ==గడ్డ పలుగులు గాలికి కొట్టుకుపోతూంటే పుల్లాకు నా గతేంటి అన్నదట == ==గడ్డేసిన తావునే గొడ్డును కట్టెయ్యాలన్నట్టు== వనరులు ఉన్నచోటే నివాసం ఉండటం మేలు, సహాయకులున్నచోటే నివాసం ఉండటం మేలు అని చెప్పే సామెత ఇది. ==గతం గత:== ఏదైన ఒక సంఘటన జరిగితే దాన్ని గురించి సదా ఆలోచించ కూడదని ఈ సామెత అర్తం. జరిగి పోయినది .... దాన్ని గూర్చి ఆలోచిస్తూ సమయం వృధా చేయకూడదు. జరగ వలసి వున్న దానినిగురించి ఆలోచించాలని ఈ సామెత అర్థం. ==గతజల సేతు బంధనము == నీరు పోయాక ఆనకట్ట కట్టిన అనవసరం అలాగే అంతా అయిపోయిన తర్వాత ప్రయత్నాలు చేసినా లాభం ఉండదు అనే సందర్భంలో ఈ జాతీయాన్ని ఉపయోగిస్తారు ==గతి లేనమ్మకు గంజే పానకము== తిండికి గతి లేని వానికి గంజియే పానకము . రుచిలేనిదయిననూ దొరికిన పదార్థమును మిక్కిలి ఇష్టముగా తినటం. ==గతి చెడినా మతి చెడరాదు == ==గతిమాలిన వాడికి కుతిక లావు == ==గద్దించే అత్త - మర్దించే మామ == ==గాదె క్రింద పందికొక్కులాగా == ==గానుగవాడి ఎద్దుగానూ - చాకలివాడి గాడిదగానూ పుట్టరాదు == ==గబ్బిలంలాగా అటు పక్షీ కాదు - ఇటు జంతువూ కాదు == ==గబ్బిలాయి ముఖంలాగా == ==గయ్యాళి, గచ్చపొద ఒకటే == ==గరిక మేసిన గాడిద చస్తుందిగానీ, గరిక చావదు == ==గురుడాయ లెస్సా అంటే శేషాయ లెస్సా అన్నట్లు == ==గరుత్మంతుణ్ణి చూచిన పాములాగా == ==గర్భాదానం నాటి ముచ్చట్లు లంఖణాలలో తలచుకొన్నట్లు == ==గర్భాదానానికి రమ్మని జాబువ్రాస్తే నాకు తీరికలేదు నేనున్నట్లుగానే జరిపించండని జాబు వ్రాసాట్ట == ==గ్రహచారం చాలకపోతే తాడే పామై కరుస్తుంది == ==గ్రహాలు గతులు తప్పినా, ఆడినమాట తప్పరాదు == ==గండం గడిచి పిండం బయటపడ్డట్లు == ==గంధద్రవ్యాలు మోసినా గాడిద గాడిదేనన్నట్టు== ఎన్ని మంచి మాటలు చెప్పినా మరెంతమంది సత్పురుషులు వారి చుట్టూనే ఉన్నా వారి మనస్సు మాత్రం మారని, అటు వంటి వారి గురించి ఈ సామెత పుట్టింది. . ఎలుక తోలు తెచ్చి ఎన్నాళ్లు ఉతికినా నలుపు నలుపే కానీ తెలుపు కాదు. ఈ సామెత కూడా అదే అర్థంలో చెప్పినదే. ==గంపలాభం చిల్లు తీసినట్లు == == గాజుల బేరం భోజనానికి సరి== సరిపడ ఆదాయము లేని వ్యాపారాన్ని చేసే వారిని గురించి ఈ సామెత వాడతారు. ==గాజుల చెయ్యి గలగల్లాడితే యిల్లు కళకళలాడుతుంది == ==గాటిలో కుక్క గడ్డి తినదు, తిననీయదు == ఇలాంటి సామెత మరొకటి: గడ్డి వామి దగ్గర కుక్క పాపలా వున్నట్లు: వివరణ. కుక్క గడ్డి తినదు.... ఆవును తిననీయదు. ==గాడి తప్పిన బండివలె == ==గాడిద కేమి తెలుసు గంధం చెక్కల వాసన== మంచి విషయాల విలువ అర్హత ఉన్నవాళ్ళకే తెలుస్తుంది, అనర్హులకు, కుమతులకు వాటి విలువ తెలీదనే అర్థంలో ఈ సామెతను వాడుతారు. '''పందికేం తెలుసు పన్నీరు వాసన''' అని కూడా అనడం కద్దు. ==గాడిదకు గడ్డివేసి, ఆవును పాలిమ్మన్నట్లు == ==గాడిదకు భోగినీళ్ళు పోస్తే బూడిదలో పొర్లాడిందట == ==గాడిదగుడ్డు == వట్టిది, లేనిది, శూన్యము. [నిస్సారతను సూచించుటలోను, తిరస్కారములోను, అహంభావములోను వక్రగతిని పోవువారలపట్ల ఉపయోగించు ఊతపదము.] "వాని దగ్గఱేముంది గాడిదగుడ్డ" "వానికేం తెలుసు గాడిదగుడ్డు" మొ|| (వ్యవ) ==గాడిదకేమి తెలుసు గంధపు వాసన? == ==గాడిదతో సేద్యం కాలి తాపులకే == ==గాడిదలతో సేద్యం చేస్తూ కాలి తన్నులకు జడిస్తే ఎట్లా? == ==గాడిద పుండుకు బూడిద మందు == ==గాడిద సంగీతానికి ఒంటె ఆశ్చర్యపోతే, ఒంటె అందానికి గాడిద మూర్చపోయిందట== గాడిద, సంగీతము, ఒంటె, అందము పూర్తిగా భిన్న ధ్రువాలు. వేటిలోనూ ప్రావీణ్యత లేని ఆ రెండూ, ఒకరినొకరు ప్రశంశించుకోవటం అర్థంలేని పని. ఈ విషయాన్నే, పాండిత్యము లేని వారు పరస్పరం ఒకరినొకరు పొగుడుకునే సందర్భములో ఈ సామెత ద్వారా వ్యక్తపరుస్తారు. ==గాదె క్రింద ఎలుక గాదె క్రిందే బ్రతకాలి == ==గాదె క్రింద పందికొక్కులాగా == == గారాబం గజ్జెలకేడిస్తే, వీపు గుద్దులకేడ్చిందంట== ==గారెలు చేయవే పెండ్లామా అంటే వేలు మాత్రం చూపిందట == ==గాలి ఉన్నప్పుడే తూర్పార పట్టాలి == ఇలాంటిదే మరొక సామెత: బిడ్డ ముద్దొచ్చినప్పుడే చంక నెక్కాలి. ==గాలి కబుర్లు అంటే నిజం లేని మాటలు అబద్దాలు అని అర్థం దీనికి పుకార్లు ప్రచారం చేయటం అని కూడా పిలుస్తారు లేనిపోనివి కల్పించడం విషయానికి సంబంధించి మనకు స్పష్టమైన సమాచారం లేకుండడం == ==గాలికి పుట్టి ధూళికి పెరిగినట్లు == ==గాలికి పోయిన కంపను కాలికి తగిలించుకొన్నట్లు == ==గాలికి పోయిన పేలపిండి కృష్ణార్పణం == ==గాలిలో దీపం పెట్టి దేవుడా నీదే భారం అన్నాట్ట== గాలిలో దీపం పెట్టి, ఆర్పకుండా ఉండాలని దేవుని ప్రార్థించాట్ట వెనకటికెవడో. కనీస మానవ ప్రయత్నం చేయకుండా పూర్తిగా దేవునిపై భారం వేసే వ్యక్తిని ఉద్దేశించి ఈ సామెత వాడతారు. ఒక పని చేసే టప్పుడు ఆపని సక్రమముగా పూర్తి కావడానికి తాను చేయ వలసిన కార్యక్రమాలన్నీ పూర్తి చేసి ఆతర్వాత దేవునిపై భారం వేయాలని బోధించేది ఈ సామెత. ==గాలిలో మాట రాసినట్టు నీరు మూటకట్టినట్టు== వృథా కార్యాలు, వ్యర్థ ప్రయత్నాలు చేసే వారిని గూర్చి ఈ సామెతను ఉపయోగిస్తారు. ==గాలితో తాడు పేనినట్లు== సాధ్యంకాని పనిని సులభముగా చేస్తామని కోతలు కోసే వారి నుద్దేశించి ఈ సామెతను చెప్తారు. ==గాలిని మూట కట్టగలం గానీ, గయ్యళి నోరు మూయలేం == ==గాలిలో మేడలు కట్టినట్లు == ==గ్రాసంలేని కొలువు - మీసంలేని బ్రతుకు - రసం లేని కావ్యం ఒక్కటే == ==గిరాకీ కొననివ్వదు - మందం అమ్మనివ్వదు == ==గుండ్రాయి దాస్తే పెళ్ళి ఆగుతుందా? == ==గుండ్లు తేలి... బెండ్లు మునిగాయంటున్నాడట== అసత్యం చెపితే అది నమ్మదగినదిగా ఉండాలి. ఇనుప గుళ్ళు నీట తేలుట అసాధ్యము, అటులనే కొయ్యతో చేసిన బెండ్లు మునుగుట అసాధ్యము. ఇది నిజమని నమ్మజూపు వాడు పరమ అసత్యవాది. ఈ సామెత ఈ విషయమునే తెలుపుచున్నది. ==గుండెల ఊపుడుకాదు తొడల తొక్కుడుకు తయారుకా అన్నాడట == ==గుంపులో గోవిందా== *ఎక్కువమంది గుమిగూడిన చోట ఎదైనా జరిగితే అది ఎవరు చేసారో కనిపెట్టడం కష్టం. దీనినే గుంపులో గోవిందా అని వ్యవహరిస్తాం. * గుంపుగా వెళుతున్న వెంకన్న భక్తులలో ఒక్కడు '' గోవిందా'' అని అరిస్తే అందరు గోవిందా అని అరుస్తారు. వారిలో ఏ ఒక్కడు అరవక పోయినా అది తెలియదు. ==గుగ్గిళ్ళకు కొన్న గుఱ్ఱాలు అగడ్తలు దాటుతాయా? == ==గుడగుడ ఆలోచన గుడిసెకు చేటు == ==గుడారం గూని బ్రతుకు == ==గుడి దగ్గరయితే గురుత్వం దూరం == ==గుడినే మింగే వానికి గుడిలోని లింగం ఓ లెక్కా== పెద్ద పెద్ద దొంగ తనాలు చేసే వానికి చిల్లర దొంగ తనాలు ఒక లెక్కా అనే అర్థంతో ఈ సామెత వాడతారు. ==గుడిని మింగే వాడికి తలుపులు అప్పడాలు == ==గుడిని మింగే వాడికి లింగం అడ్డమా?== ==గుడ్డి కన్నా మెల్ల నయము కదా== పూర్తిగా అంధకారమయమయిన గుడ్డితనము కన్నా, అంతో ఇంతో కనపడు మెల్లతనము ఎంతో మిన్న. ఈ సత్యమునే ఈ సామెత ద్వారా పలు సందర్భాలలో చెప్పుదురు. ఒక ఉదాహరణ, పది రూపాయలు నష్టపోయే సందర్భంలో మరో చిన్న పని చేయటము ద్వారా ఆ నష్టాన్ని తొమ్మిది రూపాయలకు తగ్గించుకోగలిగే పరిస్థితిలో, ఈ సామెతను వాడవచ్చు. ==గుడిసేటి పనులు == ==గుడ్డి ఎద్దు చేలో పడ్డట్లు == ==గుడ్డి కన్ను తెరిసినా ఒకటే మూసిన ఒకటే== ఉపయోగం లేని పనిచేసి నపుడు ఈ మాట అంటారు. ==గుడ్డి గుర్రానికి దాణా చేటు == ==గుడ్డి మొగుడికి రేచీకటి పెళ్ళాం == ==గుడ్డివాడి ఉపాయం గుడ్డివాడిది, గూనివాడి ఉపాయం గూనివాడిది == ==గుడ్డివాడి చేతిలో రాయి == ==గుడ్డివాడు ఎటు రువ్వినా గురే == ==గుడ్డివాళ్ళు ఏనుగులను తడిమి చూచి వర్ణించినట్లు == ==గుడ్డి కంటికి మట్టి అద్దం == ==గుడ్డి కంటికి పగలైతేనే? రాత్రయితేనేం?== ==గుడ్డికన్నా మెల్ల మేలు == ==గుడ్డి కన్ను మూసినా ఒకటే తెరిచినా ఒక్కటే == ==గుడ్డి గుర్రానికి దాణా చేటు == == గుడ్డు వచ్చి పిల్లను వెక్కిరించినట్టు== ఆతల్లికి పుట్టిన పిల్లలు తిరిగి ఆ తల్లినే వెక్కిరించడము. అలాంటి వారిని గురిం చి ఈ సామెతను వాడతారు. ==గుడ్డు ముందా పిల్ల ముందా అన్నట్టుంది== సమాదానము లేని ప్రశ్నలు వేసి నప్పుడు ఈ సామెతను వాడతారు. == గుడ్డోడికి కుంటోడి సాయం== సన్యాసి సన్యాసి రాసుకుంటే బూడిద రాలినట్లు... అలాంటిదే పై సామెత కూడ. ==గుడ్డెద్దు చేలో పడినట్లు== గుడ్డి ఎద్దు చేలో పడితే, అంతా విధ్వంసమే. దారీతెన్నూ తెలియక మొత్తం పైరుని నాశనం చేస్తుంది. కళ్ళు కనబడని కారణంగా అది పైరును మేసి నష్టపరచింది తక్కువైనా.... అది అటు ఇటు తిరిగి తొక్కి పైరుకు చేసిన నష్టం చాల ఎక్కువ. ఈ విషయాన్నే, తీరూతెన్నూ లేక అటూ ఇటూ పనిలేక తిరిగే వాణ్ణి ఉదహరిస్తూ చెబుతారు. ఆ సందర్భంలో చెప్పినదే ఈ సామెత. ==గుమ్మడి కాయ దొంగ ఎవరంటే భుజాలు తడుముకున్నట్టు== వెనకటికెవరో గుమ్మడికాయల దొంగెవరు అంటే తన భుజాలు తడుముకున్నాట్ట. అంటే, తాను దొంగిలించి భుజాలపై మోసుకెళ్ళిన తాలూకు చిహ్నాలు భుజాలపై ఉన్నాయేమో అని చూసుకుంటున్నాడుట. నిజముగా దొంగతనము చేయనివాడయితే కదలక మెదలక ధైర్యంగా ఉండాలి. ఎవరైనా తప్పు చేసి తట్రుపాటులో ఉంటే ఈ సామెతను వాడ్తారు. ==గురి కుదిరితే గుణం కుదురుతుంది == ==గురి తప్పినా పులినే కొట్టాలి - గుంటనక్కను కాదు == ==గురివింద గింజ తన నలుపెరగదంట== గురివింద గింజ ముందు భాగమంతా ఎరుపుగా ఉండి, వెనుక వైపున ఓ నల్లటి మచ్చ కలిగి ఉండును. కానీ, ఆ నలుపు సంగతి ఎరుగక అది తనని తాను ఓ గొప్ప అందగత్తె నని భ్రమపడుతుంది. అదే విధముగా, తమలోని లోట్లు తెలుసుకోలేక, ఇతరులను తప్పు పట్టువారిని ఈ సామెతతో పరిహసించుట పరిపాటి. ==గురివిందగింజ తన ముడ్డిక్రింద నలుపెరగదు == ==గురువుకే పంగ నామాలు పెట్టే రకం వాడు== మోసం చేయడానికి తన, పర భేదం పాటించని వాడిని గురించి ఈ సామెత వాడతారు. ==గురువు నుంచుని త్రాగితే, శిష్యుడు పరిగెడుతూ త్రాగుతాడు == ==గురువుకు తిరుమంత్రం చెప్పినట్లు == ==గురువుకు పంగనామాలు పెట్టినట్లు == ==గురువులేని విద్య గుడ్డి విద్య == ==గుర్రం కరుస్తుందని గాడిద వెనకాల దాక్కున్నాడట== ఓ అవివేకి యొక్క మనస్తత్వాన్ని ఈ సామెత తెలియచేస్తోంది. గుర్రం కరుస్తుందని భయపడి, అంతకన్నా ప్రమాదకరమయిన స్థానమయిన గాడిద వెనక ఓ అవివేకి కూర్చున్నాడట. ==గుఱ్ఱము కడుపున గాడిదపిల్ల పుడుతుందా? == == గుర్రం ఎక్కుతా, గుర్రం ఎక్కుతా అని, గుద్దంతా కాయకాసి కూర్చున్నడంట..!== ==గుర్రం గుడ్డిదైనా దాణాకు తక్కువ లేదు== గుడ్డి గుర్రం ఏ పనికీ, ఎందుకూ పనికి రాదు. అయినా దానికి దాణా పెట్టడం తప్పదు. అలాగే కొంతమంది ఇంట్లో ఏ పనీ చేయకుండా జులాయిలా తిరుగుతూ తిండి తినే సమయానికి మాత్రం ఇల్లు చేరతారు. ఇంట్లో మనిషి కాబట్టి తిండి పెట్టడం ఎలాగూ తప్పదు. అలాంటి వారికి ఉద్దేశించిందే ఈ సామెత. ==గుర్రపు పిల్లకు గుగ్గిళ్ళు తినటం నేర్పాలా?== జన్మత: అబ్బే లక్షణాలను నేర్పనవసరము లేదని ఈ సామెత భావము. గుర్రపు పిల్లకు గుగ్గిళ్ళు తినడము అన్నది స్వత:సిద్ధముగా వస్తుంది. అది మరొకరు నేర్పనవసరము లేదని ఈ సామెత చెబుతోంది. '' చేప పిల్లకుఈత నేర్పవలెనా'' అన్న సామెత కూడా ఇలాంటిదె. ==గుర్రానికి మేతేస్తే ఆవు పాలిస్తుందా== గుర్రం తిండి గుర్రానిదే, ఆవు తిండి ఆవుదే. ఒకరికి సహాయపడి మరొకరి నుంచి ప్రతిఫలం ఆశించటం మూర్ఖత్వము. ఈ విషయాన్నే ఈ సామెత తెలియచేస్తోంది. ==గుర్రానికి ముడ్డిలో కాలితే వరిగడ్డి తింటుంది == ==గుర్రానికి సకిలింత - సంగీతానికి ఇకిలింత వుండాలి == ==గుర్రాన్ని యేటివరకూ తీసికెళ్ళగలమే గానీ నీళ్ళు త్రాగించగలమా? == ==గుళ్ళో దేవుడికి నైవేద్యమే లేకుంటే పూజారి పులిహోర కోరాడట == ==గుళ్ళో పిత్తక పోతే గుగ్గిలం వేసినంత పుణ్యం == ==గువ్వ గూడెక్కె - రాజు మేడెక్కె == == గూటిలో కప్ప పీకితే రాదు== నోట్లో నాలుక ==గూట్లో దీపం - నోట్లో ముద్ద == ==గూనివాని ఒడుపు పడుకున్నపుడు చూడాలి == ==గూబ ఎక్కిన గృహము చెడును == గూబ అనగా గుడ్లగూబ అని అర్థం. గుడగూబ ఇంటిలోకి వస్తే ఆ యింటికి అరిష్టమని అందరి నమ్మకము. ఆ నమ్మకానికి ఈ సామెత సమాధానం. ==గెలువని రాజుకు గొప్పలు మెండు == ==గేదె, దూడ వుండగా గుంజకు వచ్చెరా గురక వాయువు == ==గొడుగుమీద గొడుగుంటే పిడుగుమీద పిడుగు పడినట్లే == ==గొడ్డుకు ఒక దెబ్బ - మనిషికి ఒక మాట == ==గొడ్డుకి తిన్నది పుష్టి - మనిషికి ఉన్నది పుష్టి == ==గొడ్డు రైతుకు ఒక బిడ్డ == పశువులు రైతులకు తమ పిల్లలతో సమానమని అర్థము. ==గొడ్డు వచ్చిన వేళ - బిడ్డ వచ్చిన వేళ == ఒక ఇంట్లోకి పెళ్ళై ఒక ఆడ పిల్ల వచ్చిన వేళ అదే విధంగా ఒక పశువు వచ్చిన వేళ మంచిదయితే ఆ యిల్లు బాగుపడుతుందని ఈ సామెతకు అర్థము. ==గొడ్డువాడు గొడ్డుపోయి ఏడుస్తుంటే మాదిగవాడు తోలు పోయిందని ఏడ్చాడట == ==గొడ్రాలికి గొంతు పెద్ద == ==గొడ్రాలికేమి తెలుసు ప్రసవ నొప్పులు == పిల్లలను కాన్నామెకు కనేటప్పుడు వచ్చే ప్రసవ నొప్పులు ఎలావుంటాయో ఆమెకే తెలుస్తాయి. గొడ్రాలికి అనగా పిల్లలు కలగని స్త్రీకి ఆ నెప్పులు ఎలా వుంటాయో తెలియదని అర్థం. ==గొడ్రాలి తిట్టూ, గొడ్డలిపెట్టూ ఒక్కటే == ==గొప్పగా తెలిసినవారే గోతిలో పడతారు == ==గొఱ్ఱు గుచ్చిన నేలకు కొరత వుండదు == ==గొర్రె ఎంత పెరిగినా తోక బెత్తెడే == ==గొర్రె కసాయివాడినే నమ్ముతుంది == ==గొర్రెవాటు వేలం వెర్రి == ==గొర్రె బలిస్తే గొల్లకే లాభం == ==గొర్రెల మందలో తోడేలు పడ్డట్లు == ==గొర్రెలు గుంపు కూడితే గొప్ప వర్షం == ==గొల్లల గోత్రాలు గొర్రెల కెరుక, గొర్రెల గోత్రాలు తోడేళ్ల కెరుక== ==గొల్లల గోత్రాలు గొర్రెలకు తెలిస్తే - గొర్రెల గోత్రాలు గొల్లల కెరుక == == గొల్ల ముదిరి పిళ్ళ అయినట్లు== తక్కువ కులం వారు ఆర్థికం బలపడితే తమ కులం చెప్పుకోడానికి ఇష్టపడరు. అంచేత వారు తమ పేర చివరన వేరే కులంవారి మకుటాన్ని పెట్టు కుంటారు. "రావు" అనేది ఒకప్పుడు ఒక ప్రత్యేక కులానికి మాత్రమే సంబంధించింది. కాని ఇప్పుడు అన్ని కులాల వారు దాని వాడు కుంటున్నారు. అలా వచ్చిందే ఈ సామెత. ==గొళ్ళెం లేని తలుపు - కళ్ళెం లేని గుర్రం == ==గొంగళిలో తింటూ వెండ్రుకలు ఏరి నట్లు== గొంగళి అంటేనే వెంట్రుకలో చేసింది.. దానిలో అన్నం తింటే వెండ్రుకలు రావడము సహజమే... వాటిని ఏరడము వృధా ప్రయాస. అలాంటి పని చేశే వారినుద్దేసించి ఈ సామెతను వాడతారు. ==గొంగడున్నంతే చాచుకోవాలి == ==గొంతుకలో వెలక్కాయ పడినట్లు == ==గొంతెమ్మ కోరికలు == ==గోటితో పోయేదానికి గొడ్డలెందుకు== గోటితో పోయేదానికి గొడ్డలిని ఉపయోగించాల్సిన పని లేదు. అలాగే చిన్న విషయాల్ని చిన్నగానే సామరస్యంగా పరిష్కరించుకొవాలేగానీ అనవసర రాద్ధాంతం చెసుకోకూడదు అని దీని అర్థం. ==గోడకు చెవులుంటాయి== రహస్యాన్ని రహస్యంగానే వుంచాలి. బయటకు చెప్పకూడదు అని అర్థం. ==గోడకేసిన సున్నం లాగ== ఈ సామెతకు అనేక వ్యవహార ప్రయోగాలు ఉన్నాయి. గోడకు వేసిన సున్నం తిరిగి మన చేతికి రాదు అన్న సత్యం తెలిసినదే. అలానే, ఎవరికయినా అపాత్ర దానము చేసినట్లయితే, ఆ తరువాత విషయము తెలిసినా, అది గోడకు వేసిన సున్నముతో సమానమే.[[వేశ్య|వెలయాలికి]] వెచ్చించిన డబ్బు, గోడకు వేసిన సున్నము తిరిగి రాదు అనే అర్థంలో కూడా ఈ సామెతను వాడతారు. (ఎవరికైనా ధనము అప్పుగా ఇస్తే అది తిరిగి రాని సందర్భంలో ఈ సామెతను వాడతారు) ==గోడ మీద పిల్లి వాటం వాడు== గోడ మీద వున్న పిల్లి ఎటు దూకుతుందో చెప్పడం కష్టం. అలాగే...నీతి నియమం లేకుండా ఎటు అవకాశము వుంటే అటు వైపు వెళ్లే వారిని గురించి ఈ సామెత వాడతారు ==గోచీకి ఎక్కువ తుండుకు తక్కువ == ==గోచీకి మించిన దరిద్రం లేదు == ==గోచీపాతల రాయుడులాగా == ==గోడకు కొట్టిన సున్నం, లంజకు పెట్టిన సొమ్ము తిరిగిరావు == ==గోడమీద పిల్లివాటము == ==గోడుకు గోకుడే మందు == ==గోడలకు చెవులుంటాయి - నీడలకు కళ్ళుంటాయి == ==గోతి కాడ నక్కలా== ఏ విధముగా నయితే ఓ జిత్తులమారి నక్క ఓ గోతి వద్ద దాగి కూర్చోని, అందులో పడ్డ వారిని సంహరించి తింటుందో, దుష్టులు కూడా చెడు పనులు చేయుటకు సర్వధా తగ్గ అవకాశమునకై వేచిచూచుదురు అని ఈ సామెత తెలుపుచున్నది. ==గోతిని తీసినవాడే అందులో పడేది == ==గోతిలోపడ్డాడు== కష్టాలలో చిక్కుకున్నాడని అర్థం. ఉదా:.... వాడు తెలిసి తెలిసి గోతిలో పడ్డాడు (ఇది జాతీయము. దీనిని ఆ వర్గంలో చేర్చ వచ్చు) ==గోముఖ వ్యాఘ్రం == ==గోవే తల్లి - ఎద్దే తండ్రి == == గోరంత ఆలస్యం కొండొంత నష్టం== కొంచెం ఆలస్యంతో బారి నష్టం జరిగే సందర్భాలు చాలమందికి అనుభవమే. ఆ సందర్భంగా వాడేది ఈ సామెత. ==గోరంత దీపం కొండంత వెలుగు== దీపం చిన్నదైనా.... అవసరంలో అదే అతి పెద్ద దిక్కు. స్వల్పమని దేనిని చీత్కారము చేయ కూడదు. గోదావరిలో పడ్డ వానికి గడ్డి పోచ చిక్కిన ప్రమాదంనుండి బయట పడే అవకాశమున్నది. కొంచెమే నని దేన్ని హీనంగా చూడకూడ దని ఉపదేశించేదే ఈ సామెత. ==గోరంతను కొండంతను చేయడము== అతి చిన్న విషయాన్ని చిలువలు పలవలుగా వర్ణించి పెద్ద విషయంలాగా చేసే వారిని గురించి ఈ సామెత వాడతారు ==గోరంత వుంటే కొండంత చేసినట్లు == ==గోరుచుట్టు మీద రోకటిపోటు== ఒక దాని వెంట మరొక సమస్య ఎవర్నైనా చుట్టుముట్టినపుడు ఈ సామెతను ఉదహరిస్తారు. # [[గోరుచుట్టు]] అంటే చేతివేళ్ళు వాచి నొప్పి పెట్టే ఒక జబ్బు. ఇక ఆ వేలి మీద రోకలి పడిందంటే ఆ బాధ చెప్పనక్కర లేదు, అనుభవిస్తేనే తెలుస్తుంది. ఆవిధంగా దెబ్బ మీద దెబ్బ తగిలితే ఈ సామెత వాడతారు. ==గోడ మీద పిల్లి వాటం== గోడ మీదున్న పిల్లి ఏ వైపుకు దూకుతుందో ఎవరూ ఊహించ లేరు..... అలాగే ఏ లక్ష్యం లేని పని చేసే టప్పుడు ఈ మాటను వాడతారు. ==గోడకు కొట్టిన బంతి లాగ== నీవు విసిరిన రాయి నీకే తగులుతుందని చెప్పడానికి ఈ మాటను వాడతారు. ==గోళ్లుగిల్లుకుంటున్నాడు== ఏపని లేదని అర్థం. ఉదా: వాడు ఏ పనీ లేక గోళ్ళు గిల్లుకుంటున్నాడు. పని పాట చేయని వారినుద్దేశించి ఈ సామెతను ఉపయోగిస్తారు. ==ఘడియ వెసులుబాటు లేదు దమ్మిడీ రాబడి లేదు == ==ఘోటక బ్రహ్మచారి లాగా == ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:సామెతలు]] 5htf0uw1alqyb80arlc073fmc3lbq8r సామెతలు - చ, ఛ 0 3156 22697 22696 2021-07-05T02:02:47Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:సామెతలు_-_చ,_ఛ]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{తెలుగుభాషాసింగారం}} {{సామెతల పేజీల శీర్షిక|చ, ఛ}} == చంకలో మేక పిల్లని పెట్టుకుని ఊరంతా వెదికినట్టు== తెలివి తక్కువ వారిని గురించి చెప్పిన సామెత ఇది. ఇలాంటిదె మరొకటి: 'చంకలో పిల్లను పెట్టుకొని ఊరంతా వెతికిందట ఒక అమ్మ' అలాంటి మతిమరుపు వారిని గురించి ఈ సామెత వాడతారు. ==చంకన పిల్ల - కడుపులో పిల్ల == ==చంక బిడ్డకు దండం అన్నట్లు == ==చంకలో పిల్లను వుంచుకుని సంతంతా వెతికినట్లు == మతి మరుపు వారిని గురించి ఈ సామెతను వాడుతారు. "నా బిడ్డేది?, నా బిడ్డేది" అని వెనకటికి ఒకామె ఊరంతా వెతకసాగిందంట. చివరకి ఎవరో చెప్తే కానీ చూసుకోలేదు, బిడ్డ తన చంకలోనే ఉందని! చేతిలోనే ఏదన్నా ఉంచుకోని వెతికేవారిని చూసి, ఇలా అంటారు. కళ్ళజోడు, పెన్ను, టెలివిజన్ రిమోట్ వంటి వస్తువులను వెతికేవారికి ఈ అనుభవం తరచు ఎదురవుతుంటుంది. ఇలాంటిదే మరొక సామెత: '''అరచేతిలో వెన్నపెట్టుకొని నెయ్యికోసం వూరంతా తిరిగినట్లు...''' ==చంకెక్కిన పిల్ల చచ్చినా దిగదు == ==చంద మామను చూసి కుక్కలు మొరిగినట్లు== మంచికి, చెడుకి ఒకే విధంగా స్పందించే వారి గురించి ఈ మాట అంటారు. కుక్కలు దొంగలు వచ్చినా మొరుగుతాయి, చందమామము చూసి కూడా మొరుగు తాయి. వాటికి ఆ తేడా తెలియదు. ==చందాలిచ్చాం తన్నుకు చావండి అన్నట్లు == ==చంద్రునికో నూలుపోగు == దానం, ధర్మం, తమ శక్తానుసారం చేసే వారి గురించి ఈ సామెత చెప్తారు. ==చక్కదనానికి లొట్టిపిట్ట - సంగీతానికి గాడిద == ==చక్కనమ్మ చిక్కినా అందమే== అందమైన స్త్రీ ఏ కారణం చేతనైనా సన్నబడినా ఆమెలోని అందం, ఆకర్షణ తగ్గవని చెప్పడానికి ఈ సామెతను ఉపయోగిస్తారు. == చక్కని చెంబు, చారల చారల చెంబు, ముంచితే మునగని ముత్యాల చెంబు== దోసకాయ (దీనిని పొడుపు కథలు జాబితాలో చేర్చ వచ్చు) ==చక్కని రాజమార్గం వుండగా గోడలు దూకట మెందుకు? == ==చక్కనైన చుక్క కోసం లెక్కలేని యిక్కట్లన్నట్లు == ==చక్రవర్తి చేస్తే శృంగారం - చాకలాడు చేస్తే వ్యభిచారం == ==చచ్చిన తరువాత తెలుస్తుంది శెట్టిగారి బండారం == ==చచ్చినదాని పిల్లలు వచ్చినదాని కాళ్ళ క్రింద == ==చచ్చిన పామును కొట్టటానికి అందరూ మొగాళ్ళే == ==చచ్చిన పామును కొట్టినట్లు == ==చచ్చిన బిడ్డకు చారడేసి కండ్లు == ==చచ్చినా............... పంచాంగం బ్రాహ్మణుడు వదలడు == == చచ్చినోడి పెళ్ళికి వచ్చిందే కట్నం== ఇస్తానన్న కట్నం ఇవ్వకుండానె చచ్చాడు. ఇప్పుడు ఇప్పుడు ఎంతో కొంత ఇస్తానన్న దాంతో తృప్తి పడి తీసుకోవడం ఉత్తమం అని దీని అర్థం. ==చచ్చినోడి కళ్లు చారిడేసి== చని పోయిన వారి గురించి అన్ని మంచి విషయాలు మాత్రమే చెప్పతారు. వారు జీవించి వున్నప్పుడు చేసిన తప్పుడు పనులను చెప్పారు. అలా చెప్పేదె ఈ సామెత. ==చచ్చే కాలానికి సత్యభామ వేషం వేసినట్లు == ==చచ్చేదాకా బ్రతికితే పెళ్ళి చేస్తామన్నట్లు == ==చచ్చేదాకా వైద్యుడు వదలడు == ==చచ్చే రోగికి మందు పట్టదు == ==చదవేస్తే ఉన్న మతి పోయినట్లు== బాగా చదివినవాడు, చిన్న చిన్న తప్పులు చేస్తే ఉపయోగంచే సామెత ఇది. చదివేస్తే ఉన్నమతి పోయింది అని == చదువు రాక ముందు కాకరకాయ... చదువు వచ్చాక కీకరకాయ== చదువు రాక ముందు అందరి లాగె కాకర కాయ అన్నాడు. చదువుకున్నాక అందరిలాగె కాకరకాయ అని అంటె తన ప్రత్యేకత ఏముంటుందని దాన్ని కీకరకాయ అన్నాడట. ఎవరైనా బడాయికి పోయి నప్పుడు ఈ సామెతను వాడుతారు. == చదువుకున్నోడికన్నా చాకలోడు మేలు== చదువు రాని చాకలి ఊరందరి బట్టలు వుతికి వాటిని తిరిగి వారికెచ్చే టప్పుడు ఎక్కడ పొరబడకుండా ఎవరి బట్టలు వారికె ఇస్తాడు. ఎంత చదివిన వాడైన ఇలా కలిసి పోయిన బట్టలను ఎవరివి వారికి గుర్తించి ఇవ్వలేదు. ఆ విధంగా పుట్టినదే ఈ సామెత. ==చద్దన్నం తిన్నమ్మ మొగుడి ఆకలెరుగదు== తాను మాత్రం సుఖంగా ఉండేందుకు కావల్సిన ఏర్పాట్లన్నీ సరిచూసుకొని ఎదుటి వారు ఏమైపోతే నాకెందుకు అని అనుకునే వారిని విమర్శిస్తున్నట్లు కనిపిస్తుంది ఈ సామెత. ఈ సామెత రూపకల్పనలో అచ్చ తెలుగుతనం, జానపద హృదయ స్పందన, తెలుగింటి ఆహార అలవాట్ల వివరణ కనిపిస్తుంటాయి. ఉదయాన్నే చద్దెన్నం తినడమనేది పల్లెటూళ్ళలో నిత్యం కనిపించే ఒక విషయం. నేటి ఆధునిక సమాజంలో తిన్నట్లుగా 'టిఫిన్‌'ల పేరుతో ఏవేవో వంటకాలు తినడం కాక ఆరోగ్యానికి హాని కలిగించని విధంగా రోజంతా మనిషికి ఉత్సాహాన్ని కలిగించేందుకు దోహదం చేసే చద్దెన్నం తినడం ఎంతో మంచిది. ఈ అన్నం తిన్న వారికి మళ్ళీ మిట్ట మధ్యాహ్నం వరకు ఆకలీ, అలుపు ఉండవు. ఒక ఇంట్లో కొద్దిగా స్వార్థపరురాలైన ఒక ఇల్లాలు ఉదయాన్నే తాను మాత్రమే చద్దెన్నం తిని ఎంతసేపైనా తన భర్త ఆకలిని గుర్తించక వేరే ఆహార పదార్థాలు వండక కూర్చున్నదట. ఈ విషయాన్ని కొంత నిశితంగా పరిశీలిస్తే తన స్వార్థం తాను చూసుకొని ఎదుటివారు ఎంత ఇబ్బంది పడుతున్నా చూస్తూ కూర్చొనే వారు ఎంత మతిమాలిన వారోననే విషయం అర్థమవుతుంది. ==చదివింది, చదవనిది ఒకటిగా ఉండటమే పండిత లక్షణం == ==చదివిన వాడికన్నా చాకలాడు మేలు - చాకలాడికన్నా మేకలాడు మేలు == ==చద్దికంటే ఊరగాయ నయం == ==చద్దికూడు తిన్నమ్మ మగడి ఆకలి ఎరుగదు == ==చద్దిమూటలో సారం చాకలెరుగును == ==చదువక ముందు కాకర కాయ - చదివిన తర్వాత కీకరకాయ == ==చదువరి మతికన్నా చాకలి మతి మేలు == ==చదువా లేదు - మరువా లేదు == ==దున్నబోతే దూడా -మెయ్యబోతే ఎద్దు == ==చదువు చన్ను విడిచి చన్ను పట్టుకునే లోపలే రావాలి == ఏమి తెలియని వయసులో అమ్మ చన్ను ఆసరాగా ఉంటాడు పిల్లాడు. కల్మషము తెలియని ఆ వయసు నుండి పెద్దయ్యాక భార్య వచ్చే వరకే బాధ్యతారహితంగా ఉండగలడు. ఈ మధ్య సమయంలోనే చదువు మీద ఏకాగ్రత చూపగలడు. అందుకే ఈ సమయంలోనే చదువు ఒంటబట్టాలని పెద్దలు హితవుగా చెప్పే సామెత ఇది. ==చదువు చారెడు - బలపాలు దోసెడు == ==చదువు మా యింటా వంటా లేదు == ==చదువురాని మొద్దు - కదలలేని ఎద్దు == ==చదువూ లేదు - సంధ్యా లేదు == కనీసం సంధ్యావందనం కూడా లేదని దానర్థము.చదువు లేకపోయినా కనీసం ఆచారమన్న ఉందా అని!లేదా కనీసము అది కూడా లేదు అని భావం ==చదువు సన్నమయ్యె - అయ్య లావయ్యె == == చనిపోయిన వారి కళ్ళు చారెడు== చని పోయిన వారెవరైనా వాని మంచి గుణాలను మాత్రమే చెప్తారు. చెడుగుణాలను చెప్పారు. ఇది ఒక సంప్రదాయం. ఆ చనిపోయిన వాడు తన జీవిత కాలంలో ఎలాంటి ఘన కార్యాలు చేయక పోయినా... కనీసం అతని కన్నులనైనా పొగడాలనే అర్థం ఈ సామెతలో ఉంది. ఆ విధంగా పుట్టినదే ఈ సామెత. ==చనువిస్తే చంక కెక్కినట్లు == ==చన్ను కుడిచి రొమ్ము గుద్దినట్లు == ==చన్ను, తోటకూర చేయి తగలందే పెరగవు == ==చన్ను, తోటకూర చేయి తగలందే పెరగవు == ==చలికి జడిసి కుంపటి ఎత్తుకున్నట్లు == ==చల్ల ఎట్లా వున్నయిరా అంటే చల్లకన్నా గొల్లదే బావుంది అన్నాట్ట == ==చల్ల కుండకు, చంటి బిడ్డకు చాటుండాలి == ==చల్లకొచ్చి ముంత దాచినట్లు== కొంతమంది మజ్జిగ కోసం పొరుగింటికెళ్ళి, మొహమాటంవల్లగాని వేరే ఏదైనా కారణంవల్లగాని అడగలేక తీసుకొచ్చిన ముంతను దాస్తుంటారు. ఎవరైనా ఈ విధంగా ఏదైనా సహాయంకోరి వచ్చి ఆఖరి నెముషంలో విషయాన్ని నానుస్తున్నప్పుడు ఈ సామెతను ఉపయోగిస్తారు. ==చలిరాత్రి విరహాలకు కౌగిళ్ళే దుప్పట్లు అన్నట్లు == ==చళ్ళు జారిన ముండకు వట్టలు జారిన విటుడు == ==చళ్ళు జారిన ముండకు వట్టలు జారిన విటుడు == ==చస్తే గానీ బర్రెపాడి బయటపడదు == ==చాకలి కొత్త -మంగలి పాత == ==చాకలి దానితొ చెప్పి చాలుకున్నదట== వివరణ: ఒక భర్త తన భార్యకు ఒక రహస్యంచెప్పి ఎవ్వరికి చెప్పవద్దన్నాడట. ఆమె ఒక్కచాకలి దాంతో మాత్రమే చెప్పి ఇంకెవ్వరికి చెప్పలేదట. తెల్లారె సరికి ఆ విషయం ఊరంతా తెలియడంతో... అతను తన భార్యను ఆరా తీశాడు. దానికి ఆమె ''ఒక్క చాకలి దానికి మాత్రమె చెప్పాన ''ని అన్నదట. చాకలిది ప్రతిరోజు ప్రతి ఇల్లు పలుమార్లు తిరిగే వ్వక్తి. అలాంటి వారికి చెప్పితే ఊరంతా తెలియకుంటుందా?? ఈ సామెత ఆ విధంగా పుట్టింది. ==చాకలి తెలుపు, మంగలి నునుపు తప్ప అయ్యవద్ద పసేంలేదు == ==చాకలిది సందె ఎరుగదు - మాలది మంచమెరుగదు == ==చాకలి వాడు ఏ రేవున వుతికితేనేం? == ==చాకలి-మంగలి పొత్తు - ఇంటికి రాదు సొత్తు == ==చాదస్తపు మొగుడు చెపితే వినడు - చెప్పకపోతే కరుస్తాడు == ==చాదస్తపు మొగుడు చెబితే వినడు కొడితే ఏడుస్తాడు== ఈ సామెత కొద్దిగా అమాయకపు మొగుడి గురించి, పది మందిలో ఉన్నప్పుడు ప్రక్కవారిని అర్ధం చేసుకోకుండా, ప్రక్కవారి సున్నితపు సంకేతాల్ని పట్టించుకోకుండా, లౌక్యం లేకుండా ప్రవర్తించె వారిని ఉద్దేశించి అసహంగా వాడుతారు. ఇది నిజానికి శృంగారానికి సమయం అయినప్పుడు మెల్లిగా చెవిలో గొణుగుతుంది. అది పట్టించుకోని భర్తకు పైకి గట్టిగా చెప్పలేక పది మందిలో ఉన్న భర్తను పడక గదికి పిలువలేక తొడగిల్లుతుంది. దానిని అర్ధంచేసుకోలేని భర్త "అబ్బ ఏమిటే అలా గిల్లావు" అని ఏడుపు మోఖం పెడతాడు. ఆ సందర్భం నుండి పుట్ట్టిన సామెత ఇది. నర్మగర్భంగా చెబుతున్న విషయాన్ని అర్ధం చేసుకొని వారి పట్ల ఈ సామెతను వాడుతారు. అసలు సామెత "ఛాదస్తపు మొగుడు చెబితే వినడు, గిల్లితే ఏడుస్తాడు" == చాప క్రింది నీరులా== చాప కింద నీరు దాని మీద కూర్చున్న వారికి తెలియ కుండా వస్తాయి. ఆ విధంగా ఎవరికీ తెలియ కుండా.... తన ఉనికిని తెలియనీయకుండా ఇరువురి మధ్య కలహాలు పెట్టడాన్ని.... ఈ సామెతతో ఉదహరిస్తారు. == చారలపాపడికి దూదంటి కుచ్చు== ఉడుత పాపడుకి చారల శరీరంతోపాటు తోక దూదితో చేసిన కుచ్చులాగా ఉంటుంది. == చారాణా కోడికి భారాణా మసాలా== అసలు కన్నా కొసరెక్కువని ఈ సామెతకు అర్థం: ఇలాంటి అర్థాన్నిచ్చేదే ఇంకొక సామెత: ''గేదె పాతిక, బందె ముప్పాతిక'' ==చాలని బట్ట కొంటే చినిగేవరకూ దుఃఖం - చాలని మగడిని చేసుకుంటే చచ్చేవరకూ దుఃఖం == ==చాలుపై చాలు దున్నితే చచ్చుచేనైనా పండుతుంది == ==చావా చావడు ప్రాణాలు తీస్తున్నాడన్నట్లు == ==చావుకంటే గండం లేదు == ==చావు కబురు చల్లగా చెప్పమన్నారు == ==చావు కాలానికి సమర్త కట్నాలు == ==చావుకు చావుందా? == ==చావుతప్పి కన్నులొట్ట పోయినట్లు== ఏదైనా ప్రమాదం నుండిగాని, విపత్కర పరిస్థితి నుండిగాని ఎవరైనా అతి కష్టమ్మీద బయటపడినప్పుడు తమ ప్రస్తుత పరిస్థితిని వివరిస్తూ ఈ సామెతను వాడుతారు. ==చావుకు పెడితే గానీ లంఖణాలకు దిగడు == ==చావుకు ముదురు, లేతా వుంటాయా? == ==చావు తప్పి కన్ను లొట్టపోయినట్లు == ==చింతకాయలమ్మేదానికి సిరిమానమొస్తే, చింతకాయను చూసి టుంకిరి బింకిరికాయ ఇదేమి కాయ అన్నదట == ==చింతకాయలు బేరం చేస్తూ వంకాయల్ని ఏరినట్లు == == చింత చచ్చినా పులుపు చావనట్టు== చింత చెట్టు చచ్చినంత మాత్రాన అదివరకే దానికి కాచిన చింతకాయల పులుపు చావదు. కొంత మంది వయసు మీద పడినవారు కూడా ఇంకా యౌనపు వేషాలెఏస్తుంటే ఈ సామెత చెప్తారు. ==చింత చెట్టు టూటిందంటే టూటేకాలమొస్తే టూటదా అన్నదట == ==చింతలు లేక పోతే సంతలో నైనా నిద్ర పోవచ్చు== ఎంతటి మెత్తటి పరుపులపై పడుకున్నా.... మనస్సు నిలకడగా లేక పోతే నిద్ర పట్టదు. కాని మనస్సులో ఏలాంటి కలతలు లేకుంటే సంతలోకూడ నిద్ర పోవచ్చుననేది ఈ సామెత అర్థం. సంత అన అనేక రణగొణుల ద్వని మయం. అయినా సరే నిద్ర పోవచ్చుననేది ఈ సామెత అంతరార్థం. ==చింతలేనమ్మ సంతలో నిద్ర పోయిందట == ==చింతాకంత బంగారంతో మెడచుట్టూ గొలుసు కావాలన్నట్లు == ==చిక్కితే దొంగ - చిక్కకుంటే దొర == ==చిక్కినవానికి సిగ్గేమిటి? == ==చిక్కినవాడు సిగ్గెరుగడు - బలిసిన వాడు వావి ఎరుగడు == ==చిచ్చుగలవారి కోడలు చిత్రాంగి == ==చిచ్చు అంటుకొంటే చేతులతో ఆర్పగలమా? == ==చిచ్చును ఒడినికట్టి తెచ్చినట్లు == ==చిటికెలతో పందిరి వేసినట్లు == ==చిత్తం వనితల మీద - ధ్యానం దేవుడి మీద == ==చిత్తకార్తె కుక్కలాగా == ==చిత్త కురిస్తే చింతలు కాస్తాయి == ==చిత్త చిత్తగించి, స్వాతి చల్లచేసి, విశాఖ విసరకుంటే అనూరాధలో అడిగినంత పంటిస్తాను అంటుంది వరి == ==చిత్త చినుకు తన యిష్టమున్న చోట పడుతుంది == ==చిత్త చిత్తగించి, స్వాతి చల్లచేసి, విశాఖ విసరకుంటే వీసానికి పుట్టెడు పండుతానంటుంది జొన్న == ==చిత్త జల్లు - చిత్త ఉబ్బ == ==చిత్త జల్లు - స్వాతి వాన == ==చిత్తకు చిరుపొట్ట వరికి == ==చిత్తరువుకు జీవం వచ్చినట్లు == ==చిత్తలో చల్లితే చిట్టెడు కాపు == ==చిత్తలో పుట్టి స్వాతిలో చచ్చినట్లు == ==చిత్తశుద్ధిలేని శివపూజ లెందుకు? == ==చిత్త, స్వాతీ సంధించినట్లు == ==చిత్త స్వాతులు చిత్తగించి విశాఖ విసురుతే మొదలు తంతే ఏడు గింజలు రాలుతాయి == ==చితి చచ్చినవాణ్నీ, చింత బ్రతికిన వాణ్నీ కాలుస్తుంది == ==చిత్తం చెప్పులమీద దృష్టేమో శివుడిమీద== దేవుడి దగ్గరకు వెళ్ళినపుడు కొంతమందికి దృష్టి దేవుడి మీద కన్నా బయట వదలిన చెప్పుల మీదనే ఎక్కువ ఉంటుంది. వాళ్ళను ఉద్దేశించి చెప్పినదే ఈ సామెత. ==చిత్తం చెప్పుల మీద - భక్తి శివుడి మీద == ==చిత్తం మంచిదయితే వూరూ మంచిదవుతుంది == ==చిత్తం వనితల మీద - ధ్యానం దేవుడి మీద == == చిత్తశుద్ది లేని శివపూజలేల== పూజా సమయంలో మనసు దేవునిమీద నిలిపి వుంచాలి. అలా లేనప్పుడు ఆ పూజ ఫలితానివ్వదు. ఏపని చేసినా దాని మీద ద్యాస వుంచాలి. ఇది ఈ సామెత అర్తం. ==చిదంబర రహస్యం == ==చిన్ననోటికి పెద్దమాట == ==చిన్నమ్మ సింహద్వారాన వస్తే - పెద్దమ్మ పెరటిద్వారాన పోతుంది == ==చిన్నమ్మ చిందేస్తే, చీరదారి చీరది ,సింగారందారి సింగారానిది== ==చిన్న యిల్లు - పెద్దకాపురం == ==చిన్న పామునైనా పెద్ద కర్రతో కొట్టాలి== ఎంత చిన్న పనైనా పూర్తి శక్తితో శ్రమించాలని ఈసామెతలోని అర్థం: ==చిన్న రాయితో ముడ్డి తుడుచుకొని చెయ్యంతా పియ్యి చేసుకున్నట్లు== ==చిన్నవాళ్ళు తింటే చిరుతిండి - పెద్దవాళ్ళు తింటే ఫలహారం == ==చిన్ని నా పొట్టకు శ్రీరామరక్ష == ==చినుకులకు చెరువు నిండుతుందా? == ==చిమడకే చిమడకే ఓ చింతకాయా! నీవెంత చిమిడినా నీ పులుపు పోదే! == ==చిలకకు చెప్పినట్లు == ==చిలకను పెంచి బావురుగానికి అప్పజెప్పినట్లు== ==చిల్లర దేవుళ్ళలాగా == ==చిల్లరదేవుళ్ళకు మొక్కీ చిత్తం చెడగొట్టుకున్నట్లు == ==చిల్లి బాగాలేదని బెజ్జం వేశాడట == ==చిలిపి వూహల వయ్యారికి చిలిపిదనాల శృంగారం అన్నట్లు == ==చిలుం పట్టేవాడికి చిత్తం కుదరదు == ==చిలుం వదిలితేగానీ ఫలం దక్కదు == ==చిలుం వదిలిస్తే గానీ చీద్రం వదలదు == ==చిలుకపోతే పంజరం ఎందుకు? == ==చిల్లి బాగాలేదని బెజ్జం వేసినట్లు == ==చివికి చివికి గాలివాన అయినట్లు == ==చీకటింట్లో చిందులు వేసినట్లు == ==చీకటింట్లో సివాలాడినట్లు == ==చీకటింటికి పోతే సిగ్గైతది అంటే,అట్లైతే సంసారమెట్లైతది అన్నారట== ==చీకటి కొన్నాళ్లు వెన్నెల కొన్నాళ్లు== కష్టాలు కొన్నాళ్లు సుఖాలు కొన్నాళ్లు అని అర్థం. ఎల్లప్పుడు కష్టాలె వుండవని చెప్పే సామెత ఇది. ==చీకితే లేనిది నాకితే వస్తుందా? == ==చీకటి లేకపోతే దీపమెందుకు?== ==చీకు లావుకం తొక్కినట్లు == ==ఛీ! కుక్కా అంటే, ఏమక్కా! అని అన్నదట == ==చీటీకి ప్రాణం వ్రాలు == ==చీడ అంటుతుందిగానీ, సిరి అంటదు == ==చీద్రానికి చీరపేలు - దారిద్ర్యానికి తలపేలు == == చీదితే ఊడిపోయే ముక్కు తుమ్మితే ఉంటుందా!== శాశ్వతము కానికి అని అర్థం. శాశ్వతము కాని విషయము చెప్పేటప్పుడు ఈ సామెతను వాడుతారు. ==చీదితే ఊడిపోయే ముక్కు ఎన్నాళ్ళుంటుంది?== ==చీమ ఒళ్ళు చీమకు బరువు - ఏనుగు ఒళ్ళు ఏనుగుకు బరువు == ==చీమలు చెట్టెక్కితే భూములు పండుతాయి == ==చీమలు పాకితే రాళ్లరుగుతాయా == అల్పులకు సహాయం చేసినందువల్ల సంపన్నులకు ఎలాంటి నష్టమూ ఉండబోదు. ==చీమలు పెట్టిన పుట్టలు పాముల పాలు == ==చీర కట్టినమ్మ శృంగారం చూడు - గుడ్డ కట్టినమ్మ కులుకు చూడు == ==చీరపోతులేరేయటంకంటే బొంతను కాల్చేయటం మేలు == ==చీర సింగారించేటప్పటికి ఊరు మాటు మణిగింది == ==చీరకు సిగ్గులు - రవికకు ముద్దులు నేర్పినట్లు == ==చీరే శృంగారం స్త్రీకి == ==చుట్టు అయినా సులువు దారే మంచిది == == చుట్టుగుడిసంత సుఖము, బోడిగుండంత భోగమూ లేదన్నారు== చుట్టుగుడిసె అనగా అతి చిన్న నివాసము. అది వుంటే దాన్ని శుభ్రం చేసుకోవడము చాల సులభము. అలాగే బోడి గుండు వుంటే తల స్నానము చేయడము అతి సులభము.. అలా పుట్టినదే ఈ సామెత. ==చుట్టతాగి చూరులో పెడితే ఇల్లు కాలిందట == ==చుట్టమై చూడవస్తే దయ్యమై పట్టుకున్నట్లు == ==చుట్టూ చూరు మంగళం - నడుమ జయమంగళం == ==చుట్టూ శ్రీవైష్ణవులే - కల్లుకుండ కనబడటం లేదు == ఇలాంటిదే మరో సామెత: అందరూ వైష్ణవులే....... రొయ్యల బుట్ట మాయమైనదట...... ==చూచేవారుంటే సొమ్ములు పెట్టాలి - చేసేవారుంటే పిల్లల్ని కనాలి == ==చూడవమ్మ సుతారం - ఇంటావిడ అవతారం == ==చూడ చుట్టము లేదు - మ్రొక్క దైవము లేదు == ==చూపితే మానం పోయె - చూపకపోతే ప్రాణం పోయె == ==చూపులకు సుందరి - మాటలకు మంధర == ==చూపులకే ఆబోతు రూపం - పనిలో నీరసాలరాజు == ==చూడబోతే చుట్టాలు రమ్మంటే కోపాలు== అవసరంలో ఆదుకోకుండా ముఖం తిప్పుకొని వెళ్లి పోయే బంధువులు. అలాంటివారిగురించి ఈ సామెత పుట్టింది ==చూపుడాబేగానీ చేతడాబు లేదు == ''పైన పటారం లోన లొటారం'' లాంటిదే ఈ సామెత. ==చూపులకు కడుపులొస్తాయా? ముద్దులతో ఆకలి తీరుతుందా? == ==చూపులు దేవుని మీద చిత్తం బయట వదిలిన చెప్పుల మీద== దేవుని మీత చిత్తం నిలపలేక పోవటము. వారినుద్దేసించిన సామెత ఇది. జనం గుడిలోనికెళ్ళెటప్పుడు చెప్పులు బయట వదిలేసి లోపలికి వెళ్ళతారు. ఇదే అదనుగా భావించి కొందరు ఆ చెప్పులను ఎత్తుకొని వెళుతుంటారు. అలా చెప్పులు బయట వదిలి లోనికి వచ్చిన భక్తులకు మనసులో వారు బయట వదిలిన చెప్పులు ఎవరైనా ఎత్తుకెళ్ళారో యని అలోచిస్తూ దేవునిపైన మనస్సు నిలుపలేక పాతారు. ఆ విధంగా పుట్టినది ఈ సామెత. ==చూపులకే కడుపొస్తే మొగుడెందుకు అందిట == ==చూపుల మగవాడే కానీ - సుఖాల మగడు కాదు అన్నట్లు == ==చూపుల పసే గానీ చేతల పసలేదన్నట్లు == ==చూపులో చుక్కలు -కోకలో సోకులు == ==చూపే శృంగారం - ఊపే వయ్యారం == ==చూరుకత్తి తెగుతుంది కానీ చూపుకత్తి తెగుతుందా? == ==చూసి త్రొక్కు - తెలిసి మ్రొక్కు == ==చూసి మురుసుకొని - చెప్పి ఏడ్చుకొని == ==చూసి రమ్మంటే కాల్చి వచ్చినట్టు== రామాయణంలో రాముడు హనుమంతున్ని సీత ఎక్కడుందో చూసి రమ్మని పంపితే, హనుమంతుడు లంకలో ఉన్న సీతను చూడటమేకాకుండా లంకానగరం మొత్తాన్ని కాల్చి రావడం మనకు తెలిసిందే. అదే విధంగా, ఎవరైనా చెప్పిన పని మాత్రమే కాకుండా చెప్పని పనులు కూడా చేసి వచ్చినప్పుడుగాని, అలా చేయగలిగిన సామర్థ్యం ఉన్నప్పడు గాని ఈ సామెతను వాడుతారు ==చూస్తూ వూరుకుంటే మేస్తూ పోయిందట == ==చూస్తే పొరపాటు - చూడకుంటే గ్రహపాటు == ==చూస్తే చుక్క - లేస్తే కుక్క == ==చూస్తే చుక్క రేగితే కుక్క== సౌమ్యంగా కన్పిస్తూ భయంకరంగా పోట్లాడేవారిని గురించి ఈ సామెతను వాదతారు. ==చెంబు అమ్మి తపేలా - తపేలా అమ్మి చెంబు == ==చెంబు చేతిలో ఉంటే కంభము వరకు పోయిరావచ్చు== ==చెక్కెర పందిట్లో తేనెల వాన కురిసి నట్లు== అన్ని విషయాలు కలిసి వస్తుంటే ఈ సామెత వాడతారు. అతనికి పట్టిందల్లా బంగారమె.. అనే సామెత లాంటిదె ఇది. ==చెట్టు ఎక్కేవాడికి ఎంతదాకా ఎక్కుడు మెట్లు పెట్టగలం? == ==చెట్టు ఎక్కనిచ్చి నిచ్చెన తీసినట్లు == ==చెట్టు చచ్చినా చేవ చావదు == ==చెట్టు చెడు కాలానికి కుక్క మూతి పిందెలు కాస్తుందట== విపరీత కాలానికి విపరీతమైన బుద్ధులు పుడుతాయని అర్థం. అలా విపరీతంగా ప్రవర్తించే వారి గురించి ఈ మాట వాడతారు. ==చెక్కకపోతే దిమ్మ - చెక్కితే బొమ్మ - గుళ్ళో వుంటే అమ్మ అన్నట్లు == ==చెట్టు నాటేదొకడు - ఫలం అనుభవించే దొకడు == ==చెట్టు నీడకు పోతే కొమ్మ విరిగి మీద పడ్డట్లు == ==చెట్టు పేరు చెప్పుకొని కాయలమ్ముకొన్నట్లు == ==చెట్టునుబట్టే కాయ == ==చెట్టులేని చేను - చుట్టాలు లేని ఊరు == ==చెట్టెక్కి చేతులు విడిచినట్లు == ==చెట్టు వెనుకాల చందమామ తొంగి తొంగి చూస్తుందని, గుడిసె వెనుకాల కోడి గుడ్డు పెట్టనందట== అత్యంత అమాయకుల గురించి ఈ సామెత పుట్టింది. == చెట్టుపేరు చెప్పుకుని కాయలు అమ్మడం== మోసకారి మాటలతో మోసంచేసె వారి గురించి ఈ సామెత పుట్టింది. ==చెట్టు ముందా విత్తు ముందా== అసంబద్దమైన ప్రశ్నలు వేసె వారిని గురించి ఈ సామెత పుట్టింది ==చెడదున్ని శనగలు చల్లమన్నారు == == చెడపకురా చెడేవు== ఇతరులకు చెడు తలపెడితె తానె చెడి పోతాడనె అంతరార్థం ఈ సామెత భోదిస్తున్నది. ==చెడిన కాపురానికి ముప్పేమిటి? చంద్రకాంతలు వండవే పెళ్ళామా అంటే== ==చెడిన చేనుకు ముప్పేమిటి? మొండికాలికి చెప్పేమిటి? == ==చెడిన శ్రాద్ధం చెడనే చెడింది - పిత్తరా పీట పగుల అన్నట్లు == ==చెడినా, పడినా చేసుకున్న మొగుడు తప్పడు == ==చెడినా శెట్టి శెట్టే - చినిగినా పట్టు పట్టే == ==చెడి బ్రతికినమ్మ చేతలు చూడు - బ్రతికి చెడ్డమ్మ చేతులు చూడు == ==చెడి స్నేహితుని ఇంటికి పోవచ్చుకానీ చెల్లెలింటికి పోరాదు == ==చెడుకాలానికి చెడు బుద్ధులు == ==చెడుచెడుమనే వారేగానీ చేతిలో పెట్టేవారు లేరు == ==చెన్నంపల్లి పంచాయతీ చెరిసగం == ==చెప్పటం తేలిక - చేయటం కష్టం == ==చెప్పటం కంటే చేయడం మేలు == ==చెప్పి నేర్పినమాట మంచిమాట == ==చెప్పింది చేయకు - చేసేది చెప్పకు == ==చెప్పి చెప్పి చెప్పుతో తన్నించుకో - మళ్ళీ వచ్చి మాతో తన్నించుకో == ==చెప్పితే సిగ్గు - దాస్తే రోగం == ==చెప్పుక్రింద తేలులాగా == ==చెప్పుడు మాటలకన్నా తప్పుడు మాటలు నయం == ==చెప్పుడు మాటలు చేటు == ==చెప్పులున్న వాడితోనూ, అప్పులున్న వాడితోనూ పోరాదు == ==చెప్పులు కుట్టేవాడి దృష్టి నడుస్తున్న వాళ్ళ కాళ్ళమీదే == ==చెప్పులోని రాయి - చెవులోని జోరీగ == ==చెప్పులోని రాయి - ఇంటిలోని పోరు ఒక్కటే == ==చెప్పేవాడికి చేసేవాడు లోకువ == ఇలాంటిదె మరొక సామెత: [[చెప్పే వాడికి వినే వాడు లోకువ ]] ==చెప్పేవాడికి చాదస్తమయితే వినేవాడికి వివేకం ఉండొద్దా? == ==చెప్పేవి నీతులు - తీసేవి గోతులు == == చెప్పేవాడికి వినేవాడు లోకువ== ==చెప్పేవి శ్రీరంగనీతులు, దూరేవి దొమ్మరి గుడిసెలు== శ్రీరంగడు అంటే శ్రీ మహా విష్ణువు. [[శ్రీరంగనీతులు]] అంటే శ్రీ మహా విష్ణువు పేరుతో చెప్పే నీతులు. [[దొమ్మరి]] కులస్తులలో కొంత మంది పేదరికం, ఆకలి వల్ల మనసు చంపుకుని [[వ్యభిచారం]] చేస్తారు. కొంత మంది తాము గౌరవంగల మనుషులమని చెప్పుకుంటూనే అందుకు విరుద్ధంగా వ్యభిచారిణులతో పడుకుంటారు. శ్రీరంగ నీతులు చెపుతూ దొమ్మరి గుడిసెలలో దూరడం అంటే దేవుని పేరుతో నీతులు చెపుతూ అందుకు విరుధ్ధముగా పాడు పనులు చెయ్యడం అని అర్థం. అలాంటి వారినుద్దేశించి ఈ సామెతను ఉపయోగిస్తారు. == చెముడా అంటే మొగుడా అన్నట్టు== ==చెరుకా బెల్లం పెట్టమంటే పెడుతుందా?== కఠినంగా ప్రవర్తించటానికి వెనకాడితే ఫలితాలు చేతికందవు.బెల్లం కావాలి అంటే చెరకు గడను పిండి పిప్పి చేసి రసం తీసి వండాలి. == చెవిటోడి ముందు శంఖం ఊదినట్లు== చెవిటివాడి ముందు శంఖం ఊదితె అందులోని మాధుర్యం వాడు గ్రహించ లేడు. అలా నిరర్థకమైన పనులు చేసే వారి గురించి ఈ సామెత చెప్తారు. == చెవిలో జోరీగ== చెవిలో దూరిన జోరీగ మనిషికి నాన ఇబ్బంది పెడుతుంది. ఆవిధంగా తనకు ఉపయోగం లేకున్న ఇతరులను ఇబ్బంది పెట్టె వారి గురింది ఈ సామెత పుట్టింది. == చెరువు గట్టుకు వెళ్ళి గట్టుమీద అలిగినట్టు...== ==చెరపుకరా చెడేవు== ఎదుటి వాడికి చెడు చేయాలని తలిస్తే తానె చెడి పోతాడు. అనే అర్థంతో ఈ సామెత పుట్టింది.. ఇలాంటిదే ఇంకో సామెత వుంది: అది. [[తాను తీసిన గోతిలో తానె పడ్డట్టు]] ==చెప్పేవి శ్రీరంగనీతులు - చేసేవి దొమ్మరి పనులు == ==చెమటే చందనం - అధరమే అమృతం అన్నట్లు == ==చెయ్యంగా లేంది చెపితే తీపరమా? == ==చెయ్యి చూసి అవలక్షణ మనిపించుకున్నట్లు == ==చెయ్యిని దాచుకుంటాం గానీ కులం దాచుకుంటామా? == ==చెయ్యి పుచ్చుకు లాగితే రాలేదుగానీ రమ్మని చీటీ వ్రాశాట్ట == ==చెరపటానికి చేతులు వస్తాయి గానీ నిలపడానికి చేతులు రావు == ==చెరపకురా చెడేవు - ఉరకకురా పడేవు == ==చెరకు తోటలో ఏనుగు పడట్లు == ==చెరకు పిప్పికి ఈగలు మూగినట్లు == ==చెరకు వంకరపోతే తీపి చెడుతుందా? == ==చెరువు ఎండితే చేపలు బయటపడ్డట్లు == ==చెరువు ఓడు - ఊరు పాడు == ==చెరువుకు గండిపడి నీళ్ళు పోతుంటే, పీత బొక్కలు పూడ్చినట్లు == ==చెరువుకు చేరువ - చుట్టాలకు దూరం ఉండాలి == ==చెరువు నిండితే కప్పలు చేరవా? == సుమతీ శతకంలో పద్యం: తెప్పలుగ చెరువు నిండిన కప్పలు పదివేలు చేరు గదరా సుమతీ....... ==చెరువు నిండితే కప్పలు చేరుతాయి == ==చెరువు నిండితే కప్పలు - సంపదలోనే చుట్టాలు == సుమతీ శతక పద్యం. ఎప్పుడు సంపద కలిగిన అప్పుడు బందువులొత్తురు, తెప్పలుగ చెరువు నిండిన కప్పలు పదివేలు చేరు గదరా సుమతీ...... ==చెరువు మీద అలిగి ముడ్డి కడుక్కోవటం మానినట్లు == == చెరువు మీద అలిగి....స్నానం చేయనట్లు== చెరువు మీద అలిగి స్నానం చేయకపోతె చెరుకేమి నష్టం లేదు. అది గ్రహించని అమాయకుల గురించి ఈ సామెత పుట్టింది. ==చెరువు ముందు చలివేంద్రం పెట్టినట్లు == ==చెరువులో వున్న గేదెను కొమ్ములు చూసి బేరమాడినట్లు == ==చెలి మాట తేనెల వూట == ==చెల్లని కాసుకు కాంతులు మెండు == ==చెల్లని కాసుకు గుర్తు లెక్కువ== ==చెల్లని కాసూ - ఒల్లని మొగుడూ ఒక్కటే == ==చెల్లని దాన్ని చేనికాడ పెడితే అయిన కంకులన్నీ అమ్మగారింటికి పంపిందట == ==చెల్లీ చెల్లడాలకు శెట్టిగారున్నారు == ==చెల్లెలు మొగుణ్ణి చూసుకొని చెయ్యిరగ బడిందట == ==చెవి తెగిన మేకవలె == ==చెవిటి చెన్నప్పా అంటే సెనగల మల్లప్పా అన్నట్లు == ==చెవిటిదానా సేసలు పట్టమంటే బియ్యం తినిఉంటే అశుద్ధం తిన్నట్లే అందట == ==చెవిటివానిముందు శంఖ మూదినట్లు == ==చెవిటివాని ముందు శంఖమూదితే దాన్ని కొరకను నీ తాతలు దిగి రావాలన్నాడట == ==చెవిటి వానికి వినిపించాలంటే శంఖు చక్రాలవాడు దిగిరావాలి== ==చెవి దగ్గర కందిరీగలాగ == ==చెవులను బట్టి గాడిదను పోల్చుకోవచ్చు== ==చెవులు కోసుకు పోతుంటే కుట్టుపోగులకేడ్చినట్లు == ==చెవిలో గుబిలికి ఏ పుల్లైతేనేం గెలుక్కోను ?== ==చేటలో వెలగకాయల్లాగా == ==చేటు కాలానికి చేటు బుద్ధులు == ==చేటూ పాటూ లేనమ్మ ఇల్లెక్కి పిండి కొట్టిందట == ==చేతకానమ్మకు రోష మెక్కువ == ==చేతకానివాడికి చేష్టలు ఎక్కువ== ==చేతలు శూన్యం - మాటలు బహుళం== ==చేతికర్ర చేదోడు వాదోడు== ==చేతికి గడియారం - ఇంట్లో పొడివారం== ==చేతికి పట్టిన జిడ్డు లెక్కకు రాదు== ==చేతి చమురు వదిలినట్లు== ==చేతిలో వుంటేనే అర్థం - పక్కలో వుంటేనే పెళ్ళాం== ==చేతిలో విషమున్నా తినందే చావరు== ==చేతి వ్రేళ్ళు అయిదూ ఒక రీతిగా ఉన్నాయా?== ==చేతులు కాలిన తర్వాత ఆకులు పట్టుకున్నట్లు == == చేతకాక మంగళవారమన్నాడంట== ఏదైనా ఒక పని చేయడానికి చేత కాక పోతె తప్పించు కోడానికి ఏదో సాకు చెప్పే వారిని గురించి ఈ సామెత పుట్టింది. == చేతులు కాలాక ఆకులు పట్టుకున్నట్టు== జరగాల్సిన నష్టం జరిగి పోయాక ఆ తర్వాత తీరిగ్గా నివారణ చర్యలు చేపట్టే అమాయకులను మేల్కొనడానికి ఈ సామెతను చెప్తారు. == చేతిలో చిల్లిగవ్వ లేదు మీసాలకు సంపెంగ నూనె== ==చేతిలోని అన్నం చెరువులోకి విసిరి చెయ్యి నాకి చెరువునీళ్ళు తాగినట్లు == ==చేతి సొమ్ము ఇచ్చి చెప్పుతో కొట్టించుకున్నట్లు == ==చేతైన మగోడు చాలా పొద్దున లేచి ఊడ్చుకొని చల్లుకొని ఇంకోచోట పడుకున్నాడట == == చేనుకు గట్టు వూరికి కట్టు ఉండాలి== మనిషికైనా... ఊరికైనా మరేదేనికైనా ఒక పద్ధతి కట్టు బాటు వుండాలని ఈ సామెత నిర్థేసిస్తున్నది. ==చేపపిల్లకు ఈత నేర్పాలా? == ==చేయని చేతులు - కుడవని నోరు== ==చేయని శృంగారం - మాయని మడత== ==చేయలేనమ్మకు చేతినిండా పని== ==చేయలేనమ్మకు కులుకులు మెండు - వండలేనమ్మకు వగపులు మెండు == ==చేలో పుట్టిన బీడు ఎక్కడికి పోను?== ==చేలో పొత్తు కళ్ళంతో సరి== ==చేలో లేనిది చేతిలో కెలా వస్తుంది? == ==చేసింది పోదు - చేయంది రాదు == ==చేసినదంతా అనుభవించాలి == ==చేసిన చేష్టలు ఎవరూ చూడరు, కోసిన ముక్కు అందరూ చూస్తారు == ==చేసిన చేతికి చేవ - చేయనిచేతికి చీకు == ==చేసిన చేతికే వెన్న ముద్దలు == ==చేసిన పాపం చెపితే పోతుందా?== ==చేసిన పాపాలకూ పెట్టిన దీపాలకూ సరి== ==చేసిపోయిన కాపురం చూసిపోను వచ్చినట్లు== ==చేసిన మేలు వృధా కాదు - చేసిన కీడు వృధా పోదు== ==చేసిన వారికి చేసినంత మహదేవ!== ==చేసుకున్న తర్వాత వండిపెట్టక తప్పుతుందా?== ==చేసుకున్నవారికి చేసుకున్నంత మహదేవ== ఎవరు చేసుకున్న పాప పుణ్యాల మేరకు వారికి ఫలితము వస్తుందని ఈ సామెత చెప్పుతున్నది.== ==చేసుకున్న కడుపు దింపుకోక తప్పదు== ==చేసేదేమో బీదకాపురం - వచ్చేవేమో రాజరోగాలు== ==చేసేది శివ పూజ - దూరేది దొమ్మరి గుడిసె == ==చేసే పని చేయమంటే - నేసేవానివెంట పోతానన్నట్లు== ==చేసేవి నాయకాలు, అడిగేవి తిరుపాలు, పెట్టకుంటే కోపాలు== ==చేసేవి లోపాలు - చెపితే కోపాలు== ==చేసేవి శివపూజలు - చెప్పేవి అబద్ధాలు== ==చేస్తే మంచిపని చేయాలి - బ్రతికితే మంచిగా బ్రతకాలి== ==చోటే లేదంటే మూల కూర్చోనా అన్నట్లు== ==చొప్పవామిలో నిప్పు దాచుకొన్నట్టు== శత్రువును తెచ్చి ఇంట్లో పెట్టుకుంటే నష్టమే కలుగుతుందని తెలిపే సామెత ఇది. చొప్ప వామిలో నిప్పు దాచుకుంటే ఆ వామి అంతా కాలిపోతుందు. అనగా అలాంటి అమాయకపు పనుల వలన విపరీతమైన నష్టము వస్తుందని చెప్పడము ఈ సామెత ముఖ్యోద్దేశము. == ఛారాన కోడికి బారాన మసాల.== ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:సామెతలు]] i417p2zdlxs4t5xe6pzxq4qw4nqa4y0 సామెతలు - డ, ఢ 0 3157 22733 22732 2021-07-05T02:03:08Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:సామెతలు_-_డ,_ఢ]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{తెలుగుభాషాసింగారం}} {{సామెతల పేజీల శీర్షిక|డ,ఢ}} ==డబ్బిచ్చి చెప్పుతో కొట్టించుకొన్నట్లు == == డబ్బివ్వని వాడు ముందు పడవెక్కుతాడు== ==డబ్బు దాచిన వాడికే తెలుసు - లెక్క వ్రాసిన వాడికే తెలుసు == ==డబ్బుకుండే విలువ మానానికైనా లేదు == ==డబ్బుకూ, ప్రాణానికీ లంకె == == డబ్బు కోసం గడ్డి తినే రకం== డబ్బుకోసం ఎంతటి నీచపు పనికైనా సిద్ధపడే వారినుద్దేశించి చేప్పే సామెత ఇది. ==డబ్బుకు లోకం దాసోహం== {{అయోమయం|డబ్బుకు లోకం దాసోహం}} '''డబ్బుకు లోకం దాసోహం''' అంటే ధనానికి అంతా దాసులవుతారని. దాసః + అహం = దాసోహం - అనగా ''నేను దాసుడను'' అని అర్ధం. తెలుగు పదాలనూ, సంస్కృత సమాసాన్నీ కలగలపడం ఈ సామెతలో ఒక ప్రత్యేకత. దాదాపు అందరికీ తెలిసిన జీవిత సత్యాన్ని చాటే నానుడి ఇది. ఇదే అర్ధంలో ఎన్నో పాటలు, పద్యాలు, వాడుక పదాలు ఉన్నాయి. * ధనమేరా అన్నిటకీ మూలం - అనే [[తెలుగు సినిమా]] పాట * పైసా మే పరమాత్మా - అన్న నానుడి * అర్ధము పురుషార్ధములలోనుత్తమము. అర్ధవంతునకసాధ్యము లోకమందేదియును కానరాదు - అని [[చిన్నయసూరి]] రచించిన [[మిత్రలాభము]]లో ఉంది. ==డబ్బు ఉంటే కొండమీది కోతి కూడా దిగి వస్తుంది == అన్నింటికన్నా డబ్బే ప్రధానమని చెప్పే సామెత ఇది. ==డబ్బు పాపిష్టిది == ==డబ్బు మాట్లాడుతూంటే సత్యం మూగ పోతుంది == ==డబ్బు ముడ్డిలో దేవుడున్నాడు == అన్నింటికన్నా డబ్బే ప్రధానమని చెప్పే సామెత ఇది. ==డబ్బురాని విద్య కూడు చేటు == ==డబ్బురాని విద్య దరిద్రానికే == డబ్బులేనివాడు ఎందుకు కొరగాడు ................ == డబ్బు లేని వానికి బోగముది తల్లి వరస== డబ్బు లేని వాడు బోగము దాని వద్దకు పోలేడు. కనుక ఆమె తల్లి వరస అవుతుందని అర్థం. ''అందని ద్రాక్ష పళ్లు పుల్లన'' అనే సామెత లాంటిదే ఇది కూడ/. ==డబ్బు సభ కడుతుంది - ముద్ద నోరు కడుతుంది == ==డాబుసరి బావా! అంటే డబ్బులేదే మరదలా! అన్నాడట == ==డూ డూ బసవన్నా అంటే తలూపినట్లు == ==డొంక తిరుగుడు మాటలు == == డొంకలో షరాఫు ఉన్నాడు, నాణెము చూపుకో వచ్చును== ==డోలు వచ్చి మద్దెలతో మొరపెట్టుకున్నట్టు== ఇప్పటికే కష్టాలలో ఉన్నవాడు వచ్చి ఇంకా కష్టాలలో ఉన్న మరోక్కడితో తన కష్టాలు మొరపెట్టుకొంటే ఈ సామెత వాడుతారు. డోలుకి ఒక ప్రక్కనే దరువు పడుతూ ఉంటుంది. మద్దెలకి రెండు ప్రక్కల దరువు పడుతుంది. తక్కువ దరువు తింటున్న డోలు, ఎక్కువ దరువు పొందుతున్న మద్దెలకు చెప్పుకోవటం వల్ల ఉపయోగం ఏమిటి??? == డౌలు డస్తు పగలు పస్తు== పైన పటారం లోన లొటారం'' అనే సామెత లాంటిదే ఈ సామెత కూడ.. ఇంట్లో పస్తులున్నా బయట మాత్రం డంబంగా తిరిగే వారినుద్దేసించి ఈ సామెత చెప్తారు. ==ఢిల్లీ రాజు కూతురైనా పెళ్ళి కొడుకుకు లోకువే == ==ఢిల్లీకి రాజైనా తల్లికి కొడుకే== ఢిల్లీ అంతటి నగరానికి రాజైనా ఓ తల్లికి కొడుకే. అలాగే మనం ఎంత గొప్పవారమయినా మన మూలాల్ని, గతాన్ని మర్చిపోకూడదు అని దీని అర్థం. [[వర్గం:సామెతలు]] 9e79a0y5jj57m5fizjdalb4sjqd6ex1 మూస:అయోమయం 10 3158 22749 22748 2021-07-05T02:03:09Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మూస:అయోమయం]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki <div class="notice metadata" id="disambig"> {|style="background:none" |style="vertical-align:middle; font-size: 90%;"|&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;{{ #if: {{{1|}}} | '''{{{1}}}''' పేరుతో ఇతర వ్యాసాలున్నాయి. వాటి లింకుల కోసం [[{{{1}}} (అయోమయ నివృత్తి)]]| '''{{PAGENAME}}''' పేరుతో ఇతర వ్యాసాలున్నాయి. వాటి లింకుల కోసం [[{{PAGENAME}} (అయోమయ నివృత్తి)]]}} చూడండి. |}</div> <noinclude>'''గమనిక''': ఈ మూసని ఉపయోగించకండి. దీనిబదులు [[మూస:ఇతరవాడుకలు|ఇతరవాడుకలు]], [[మూస:ఇతరవ్యక్తులు|ఇతరవ్యక్తులు]] లేదా [[మూస:ఇతరప్రాంతాలు|ఇతరప్రాంతాలు]] అన్న మూసలను ఉపయోగించండి. [[వర్గం:అయోమయ నివృత్తి మూసలు]]</noinclude> 1oj685vhl20h3embzd60mvtrfgy0xne సామెతలు - ఊ, ఋ 0 3159 22807 22806 2021-07-05T02:04:24Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:సామెతలు_-_ఊ,_ఋ]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{తెలుగుభాషాసింగారం}} {{సామెతల పేజీల శీర్షిక|ఊ, ఋ}} ==ఊకదంపుడు మాటలు == పనికిరాని,ఉపయోగం లేని మాటలు ==ఊకని దంపితే బియ్యం వస్తాయా? == ఊక అనగా బియ్యంలేని పొట్టు. బియ్యంకొరకు దానిని దంచడము వృథా. ఉపయోగములేని పని చేయడాన్ని / వృథాప్రయాసను ఈ సామెత తెలియజేస్తుంది ==ఊగే పంటి కింద రాయి పడ్డట్టు== అసలే కష్టాలలో ఉన్నప్పుడు దానికి తోడు మరిన్ని కష్టాలు వచ్చిపడి భరించలేని స్థితి. అటువంటి సందర్భాలలో ఈ సామెతను వాడుతారు. ==ఊపిరి ఉంటే ఉప్పుకల్లు అమ్ముకొని బ్రతకచ్చు== ప్రాణానికి తెగించి దేన్నో సాధించ ప్రయత్నించి, ఆ ప్రయత్నములో ప్రాణములే ప్రమాదములో పడినప్పుడు, ఈ సామెతను చెప్పుదురు. అసలు ప్రాణం అంటూ ఉంటే ఉప్పుకల్లు అమ్ముకోవటంతో సహా ఏదో ఒక పని చేసుకు బ్రతకవచ్చు అని ఈ సామెత యొక్క అర్థం. ==ఊపిరి పోతూంటే ముక్కులు మూసినట్లు== ఎవడో ఒక ప్రబుద్ధుడు ఊపిరి అందక కొట్టుమిట్టాడుతున్నవాడి ముక్కు మూసాట్ట. అవివేకముతో చేసే వారి పనులు ఏ విధముగా ఉండునో ఈ సామెత తెలియచెప్పుచున్నది. ==ఊపిరి వుంటే ఉప్పుగల్లు అమ్ముకొని బ్రతకవచ్చు== ఊపిరి అనగా ప్రాణం అని అర్థము. దానికున్న విలువను తెలియ జేస్తున్నది ఈ సామెత. అసలు ప్రాణమంటూ వుంటే ఏ పని చేసైనా బ్రతక వచ్చు అని ఈ సామెత అర్థం. ==ఊపిరి పట్టితే బొజ్జ నిండుతుందా? == ఊపిరి (గాలి) బిగబట్టితే కడుపు గాలితో నిండుతుంది. అంతమాత్రం చేత ఆకలి తీరదు అని ఈసామెత అర్థం. ==ఊరక రారు మహానుభావులు== ==ఊరకరారు మహాత్ములు == ==ఊరంతా ఉత్తరం వైపు చూస్తే అక్కుపక్షి దక్షిణం వైపు చూస్తుందిట== ==ఊరంతా చుట్టాలే వుట్టి కట్టుకోను చోటు లేదు== ==ఊరంతా తిరిగి యింటి ముందుకు వచ్చి పెళ్ళాంబిడ్డలను తలచుకుని కాళ్ళు విరగబడ్డాడుట== ==ఊరంతా నాన్నకు లోకువ - నాన్న అమ్మకు లోకువ == ==ఊరంతా ఉల్లి నీవెందుకే తల్లీ== ప్రతి పనికి టింగురంగ అంటు బయలుదేరే వారిని ఈ విధంగా అంటారు. ==ఊరంతా ఒకదారైతే ఉలిపికట్టెదొక దారంట== ఎవరేది మంచి చెప్పినా వినకుండా మూర్ఖంగా తన దారిన తను పోయేవాడిని ఉద్దేశించి ఈ సామెతను చెపుతారు. == ఊరు పొమ్మంటుంది కాడు రమ్మంటుంది== ఈ రెండు మాటలకు ఒకటే అర్థం. వృద్దులు అవసాన దశలో నిరాశ నిస్పృహలో ఈ మాట అంటుంటారు == ఊరుకున్నంత ఉత్తమం లేదు బోడిగుండంత సుఖం లేదు== ఏపనైనా చేస్తే అందులో ఏమైనా తప్పులు దొర్ల వచ్చు. అసలు పనేచేయకుంటే తప్పులు దొర్లే అవకాశమే లేదు. అందుకే అన్నారు ''ఊరకున్న వాడు ఉత్తమోత్తముడు'' అని. ==ఊరు మీద ఊరు పడ్డా కరణం మీద కాసు కూడ పడదు== == ఊర్లో పెళ్ళికి ఇంట్లో సందడి== ==ఊర్లో పెళ్ళికి కుక్కల హడావుడి== పల్లటూళ్ళలో పెళ్ళి జరిగినప్పుడు భోజనాలు ఆరుబయటగాని, పందిరివేసి గాని విస్తళ్ళలో వడ్డిస్తారు. విందుభోజనాల ఘుమఘుమలకు ఊళ్ళోని కుక్కలన్నీ భోజనాల పందిరి దగ్గర చేరి విసిరేసిన విస్తళ్ళ దగ్గర కాట్లాడుకుంటూ తెగ హడావిడి చేస్తాయి. పెళ్ళివారికీ ఊళ్ళొని కుక్కలకీ ఏ సంబంథం ఉండదు. అలాగే తమకు సంబంధంలేని విషయాల్లో తలదూర్చి కొందరు హడావిడి చేస్తుంటారు. అలాంటి సందర్భంలో ఈ సామెతను వాడతారు. == ఊరుకున్న శంఖాన్ని ఊది చెడగొట్టినట్లు== ==ఊరంతా వడ్లెండ బెట్టుకుంటుంటే, నక్క తోక ఎండ బెట్టుకున్నదట== ==ఊరంతా తిరిగి యింటి ముందుకు వచ్చి పెళ్ళాంబిడ్డలను తలచుకుని కాళ్ళు విరగబడ్డాడుట == ==ఊరంతా నాన్నకు లోకువ - నాన్న అమ్మకు లోకువ == ==ఊరంతా వడ్లెండ బెట్టుకుంటుంటే, నక్క తోక ఎండ బెట్టుకున్నదట == ==ఊరపిచ్చుక మీద బ్రహ్మాస్త్రం వేసినట్లు == ఊర పిచ్చుక ఒక అల్ప జీవి. దాని అతి పెద్దదైన బ్రహ్మాస్త్రాన్ని ప్రయోగించడము మూర్ఖత్వమని అర్థము. ==ఊరించి వూరించి బెల్లం పెట్టినట్లు == ==ఊరికళ వూరి గోడలే చెపుతాయి == ==ఊరికి వచ్చినమ్మ నీళ్ళకు రాదా? == ==ఊరికి చేసిన ఉపకారం... శవానికి చేసిన సింగారం ... వృధా..== శవానికి ఎన్ని అలంకారాలు చేసినా కొన్ని గంటల్లో అవన్ని శ్మశానంలో కాలి పోవాల్సిందే. అలాగే స్వంత వూరికి చేసిన ఉపకారం కూడా వృధా అని అర్థం. ==ఊరికి ఉపకారి ఆలికి అపకారి== ఇంటి పనుల కన్నా బయట వాళ్ళ పనులు ఎక్కువ చెసే మనిషిని ఉద్ధేసించి ఈ మాటలు అంటారు ==ఊరికే వస్తే మావాడు మరొకడున్నాడట== ఉచితంగా ఏదైనా ఇస్తున్నారంటే దానికొరకు ఆ వస్తువు అవసరమున్నా లేకున్నా అందరూ దానికొరకు ప్రయత్నిస్తారని ఈ సామెత అర్థము ==ఊరంతా చుట్టాలే... ఉట్టి కట్ట తావే లేదు== ==ఊరికే పెట్టే అమ్మను నీ మొగుడితో పాటు పెట్టమన్నట్లు == ==ఊరికే కూర్చునేవాడికి వురిమినా వుత్తేజం రాదు == ==ఊరి గబ్బు చాకలికి తెలుసు == ==ఊరి దగ్గరి చేనుకు అందరూ దొంగలే == ==ఊరినిండా అప్పులు - తలనిండా బొప్పెలు == ==ఊరి మీద వూరు పడ్డా కరణం మీద కాసు పడదు == ==ఊరి ముందర చేను - ఊళ్ళో వియ్యము అందిరావు == ==ఊరి ముందరి చేను వూరపిచ్చుకల పాలన్నట్లు == ==ఊరిలో కుంటి - అడవిలో లేడి == ==ఊరి వారి పసుపు - ఊరి వారికుంకుమ అన్నట్లు == ==ఊరి వారి వత్తి, వూరి వారి చమురు, వూగు దేముడా వూగు అన్నట్లు == ==ఊరుంటే మాదిగవాడ, మాలవాడ వుండవా? == ==ఊరు ఉసిరికాయంత - తగవు తాటికాయంత == ==ఊరుకు చేసిన వుపకారం - పీనుగుకు చేసిన శృంగారం ఒకటే == ==ఊరు మారినా పేరు మారదన్నట్లు == ==ఊళ్ళేలని ఏలని వాడు రాజ్య మేలుతాడా? == ==ఊళ్ళో లేని మొగుడుకన్న - ఉపాదానమెత్తే మొగుడు మేలు == ==ఊళ్ళో యిల్లు లేదు - పొలంలో చేను లేదు == ==ఊళ్ళో పెళ్ళయితే కుక్కలకు హడావిడన్నట్లు == ==ఊళ్ళో ముద్ద - గుళ్ళో నిద్ర == ==ఊళ్ళో వియ్యం - ఇంట్లో కయ్యం == ==ఊళ్ళో వియ్యం కలతల నిలయం == ==ఊసరవెల్లిలాగా రంగులు మార్చినట్లు == ==ఊహ వూళ్ళేలుతుంటే - రాత రాళ్ళు మోస్తున్నదిట == ==ఋణ శేషము శత్రు శేషము వుండ కూడ దంటారు.== ==ఋణము - వ్రణము ఒక్కటే == ==ఋణ శేషము, వ్రణశేషము, శత్రుశేషమూ వుండరాదు == ==ఋషీ మూలం, నదీ మూలం, స్త్రీమూలం విచారించరాదు == =మూలాలు= {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:సామెతలు]] 5y0balphqtun9webnh67emph351vq53 సామెతలు 0 3160 22901 22900 2021-07-05T02:13:52Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:సామెతలు]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{తెలుగుభాషాసింగారం}} '''సామెతలు''' లేదా '''లోకోక్తులు''' (Proverbs) ప్రజల భాషలో మరల మరల వాడబడే వాక్యాలు. వీటిలో భాషా సౌందర్యం, అనుభవ సారం, నీతి సూచన, హాస్యం కలగలిపి ఉంటాయి. సామెతలు ఆ భాష మాట్లాడే ప్రజల సంస్కృతిని, సంప్రదాయాలను ప్రతిబింబిస్తాయి. ''"సామెత లేని మాట ఆమెత లేని ఇల్లు"'' అంటారు. సామెతలకు ఏ ఒక్కరినీ రచయితగా చెప్పలేము. ప్రజలు తమ అనుభవాల్లోనుంచే సామెతలను పుట్టిస్తారు. ఆంగ్లంలో సామెతను '''byword''' లేదా '''nayword''' అని కూడా అంటారు. సామెతలలో ఉన్న భేదాలను బట్టి వాటిని "సూక్తులు", "జనాంతికాలు", "లోకోక్తులు" అని కూడా అంటుంటారు. సామెతలు ప్రసంగానికి దీపాల్లాంటివి. అవి సంభాషణకు కాంతినిస్తాయి. సామెతలో ధ్వని ఉంటుంది. ప్రసంగోచితంగా ఒక సామెతను ప్రయోగిస్తే పాలల్లో పంచదార కలిపినట్లుంటుంది. సామెతలు సూత్రప్రాయంగా చిన్న వాక్యాలుగా ఉంటాయి. ఇవి ఒక జాతి నాగరికతను చెప్పకనే చెబుతుంటాయి. ఇవి పూర్వుల అనుభవ సారాన్ని తెలియజేసే అమృత గుళికలు ("ఆకలి రుచి ఎరుగదు. నిద్ర సుఖమెరుగదు"). పండితులకు, పామరులకూ పెట్టని భూషణాలు (''"ఊరక రారు మహానుభావులు"''). సామెతలు ఒక నీతిని సూచింపవచ్చును (''"క్షేత్రమెరిగి విత్తనం వెయ్యాలి, పాత్రమెరిగి దానం చేయాలి"''). ఒక అనుభవ సారాన్ని, భావమును స్ఫురింపజేయవచ్చును (''"ఓడలు బళ్ళవుతాయి, బళ్ళు ఓడలవుతాయి", "కడివెడు గుమ్మడి కాయైనా కత్తిపీటకు లోకువే"''). ఒక సందర్భములో సంశయమును నివారించవచ్చును (''"అందానికి కొన్న సొమ్ము అక్కరకు పనికొస్తుంది"''). వ్యక్తులను కార్యోన్ముఖులను చేయవచ్చును (''"మనసుంటే మార్గముంటుంది"'') ప్రమాదమును హెచ్చరించవచ్చును (''"చిన్న పామునైనా పెద్దకర్రతో కొట్టాలి"''). వాదనకు ముక్తాయింపు పాడవచ్చును (''"తాంబూలాలిచ్చేశాను తన్నుకు చావండి"''). హాస్యాన్ని పంచవచ్చును (''"ఆత్రపు పెళ్ళికొడుకు అత్తవెంట పడ్డాడట"'').<ref name="krishna">'''లోకోక్తి ముక్తావళి అను తెలుగు సామెతలు''' (షుమారు 3400 సామెతలు)- సంకలనం: విద్వాన్ పి.కృష్ణమూర్తి - ప్రచురణ: మోడరన్ పబ్లిషర్స్, తెనాలి - [http://www.archive.org/details/lokokthimukthava021013mbp ఇంటర్నెట్ ఆర్చీవులో లభ్యం]</ref> == సామెతలు అంటే ఏవి == "లోకోక్తిముక్తావళి" అనే సంకలనం ఉపోద్ఘాతంలో రచయిత సామెతను ఇలా నిర్వచించాడు<ref name="krishna"/> - : సంస్కృతమున "లోకోక్తులు" లేదా "న్యాయములు" అనువానిని తెలుగున "సామెతలు" అందురు. లోకోక్తి యనగా విశేష లోకానుభవము గల పెద్దల మాట. ఇవి తక్కువ పదములలో నిమిడి యున్నను వీనియందు విశేషార్ధము గర్భితమైయుండును. ఇవి దేశీయ పద సమ్మిళితములైయుండి జనుల ఆచారములను, నాగరికతను, మనోభావమును ప్రకటించుచుండును. వీటిని చదివినా విన్నా గాని నీతిబోధకములుగా ఉండి ప్రాపంచిక జ్ఞానమును వృద్ధిపరచి, ఆనందదాయకముగా ఉండును. Eric Pertridge అనే ఆంగ్ల రచయిత ఇలా చెప్పాడు - "In the potted wisdom of the world's proverb literature, there is shrewdness, Commonsense, good sense and at times we ftnd at times a penetrating profundity, humour and wit beneficient satire and expedient salvation." ప్రజా బాహుళ్యంలో ఎక్కువగా ప్రచారంలో ఉండి, మరల మరల వాడబడే వాక్యాలు లేదా పదజాలాలు సామెతలు అవుతాయి. ఇవి సాధారణంగా సరళమైన భాషలో ఉంటాయి. ఎక్కువ మందికి తెలిసి ఉంటాయి (అంటే సామెత చెప్పిన వ్యక్తి దాని అర్ధాన్ని వివరించనక్కరలేదు). అనుభవాత్మకంగా గాని, సామాన్య జ్ఞానంతో గాని తెలిసిన విషయం సామెతలో కొన్నిమార్లు సూటిగాను, కొన్నిమార్లు అన్యాపదేశంగాను, కొన్నిమార్లు సోదాహరణంగాను చెప్పబడుతుంది. పదాల కూర్పులో పొందిక గాని లయ గాని ఉండడం కద్దు. సామెత ప్రధానంగా సూటిగా నీతిని బోధించేదయితే దానిని "సూక్తి" లేదా "నీతి వాక్యము" అంటారు. మరీ చిన్నవైన వాక్యాలు (రెండు మూడు పదాలు మాత్రమే) ఉంటే అది "[[జాతీయము]]" కూడా కావచ్చును. "లోకోక్తి" పదాన్ని తెలుగులో "నానుడి" అని, తమిళంలో "పళమొళి", పంళచొళ్ళు" అని, కన్నడంలో "నాన్నుది" అని అంటారు. ఇవన్నీ "జనుల మాట" అన్న అర్ధాన్నే ఇస్తాయి.<ref name="saati">'''సాటి సామెతలు''' (తెలుగు, కన్నడ, తమిళ, మళయాళ భాషలలో సమానార్ధకాళున్న 420 సామెతలు) - సంకలనం : నిడదవోలు వెంకటరావు, ఎమ్. మరియప్ప భట్, డాక్టర్ ఆర్.పి. సేతుపిళ్ళై, డా. ఎస్.కె. నాయర్ [http://www.archive.org/details/saatisamethalu022732mbp ఇంటర్నెట్ ఆర్చీవులో లభ్యం]</ref> కనుక సామెతలు అంటే "పదుగురాడు మాట", "జనుల నోట నానిన మాట" అని చెప్పవచ్చును. సామెతల వినియోగం సందర్భానుసారంగా వివిధ ఫలితాలనిస్తుంది. ఒకోమారు కటువైన విషయాన్ని సామెతల ద్వారా మెత్తగా చెప్పవచ్చును. ఒకోమారు ఒక వ్యక్తి తన బలహీనమైన వాదానికి తరతరాల అనుభవాన్ని జోడించిన బలం పొందగలుగుతాడు. ఒకోమారు సంభాషణకు కాస్త చైతన్యం లభిస్తుంది. ఉపన్యాసకులు సామెతల ద్వారా తమ ప్రసంగాన్ని రక్తికట్టించగలుగుతారు. సామెతల అధ్యయనం అనేక ప్రయోజనాలకు వాడుతారు - జానపద సాహిత్యం అధ్యయనం చేసేవారికి ఇది చాలా ఆసక్తిదాయకమైన అంశం. ప్రజల నాగరికతలో వచ్చిన మార్పులు, వలస వెళ్ళినవారు క్రొత్త సమాజంలో ఇమిడిన తీరు, ప్రకటనలలో ఆకర్షణ, పాఠ్యాంశాల బోధనలో మెళకువలు - ఇలా అనేక ప్రయోజనాలున్నాయి. సామెతలు అధికంగా ప్రజల జీవనం నుండి, అనుభవంనుండి పుడతాయి. కాని సాహిత్యంనుండి, మత గ్రంథాల నుండి, రాజకీయ నేపథ్యంనుండి కూడా పుట్టవచ్చును. కొన్ని [[తెలుగు సినిమా పేలిన డైలాగులు]] కూడా తెలుగులో సామెతలకు సమాన స్థాయిని సాధించి చలామణిలో ఉన్నాయి ("సాహసము సేయుమురా డింభకా", "మడిసన్నాక కుసంత కలాపోసనుండాలి. తిని తొంగింటే మడిసికీ గొడ్డుకూ తేడా యేటుంటుంది?", "ఒకసారి కమిటయ్యాక నా మాట నేనే వినను") == సామెతలు ఎలా వస్తాయి == సామెతలకు ఏ ఒక్కరినీ రచయితగా చెప్పలేము. ప్రజలు తమ అనుభవాల్లోనుంచే సామెతలను పుట్టిస్తారు.ఇవి ఒక జాతి నాగరికతను చెప్పకనే చెబుతుంటాయి. ఇవి పూర్వుల అనుభవ సారాన్ని తెలియజేసే అమృత గుళికలు. == సామెతల లక్షణాలు == సామెత అనే మాట 'సామ్యత' నుంచి వచ్చింది. సామ్యత ముఖ్య గుణాల్లో సామ్యతలో (పోలికను) చెప్పడం కూడా ఒకటి. దృష్టాంతము అనే అర్థంలోనే హంగరీ భాషలో వెల్డబెగెడ్‌ అని అరబ్బీ భాషలో 'మతల్‌' అని సామెతకు పేర్లున్నాయి. జన జీవితానికున్నంత వైవిధ్యం ఈ సామెతలకు ఉంది. జానపద విజ్ఞానంలో ఉన్న అన్ని అంశాల లాగే సామెతలు కూడా సంప్రదాయబద్ధమైనవి. వివేకాన్ని కలిగించడం, సంక్షిప్తంగా ఉండడం వాటి ప్రత్యేకత. సామెతలు దాదాపుగా అన్ని సంక్షిప్తంగానే ఉంటాయి. వాటిలో 40 పదాలకంటే ఎక్కువ ఉండవు. అలా ఉంటే అవి సామెతలు కావని కొందరు విద్వాంసుల అభిప్రాయం. అల్పాక్షరాలలో అనల్పార్థ రచన అన్న వాక్యానికి సామెతలు. ఉదాహరణలుగా ఉంటాయి. సామెతలు సామాజిక కట్టుబాట్ల నేపథ్యంలోనూ చారిత్రాకాంశాల సంబంధంగానూ పురాణాల ఇతిహాసాలు కథలు తదితరాల ఆధారంగానూ ఉద్భవిస్తూ ఉంటాయి. సామెత రూపాయి నాణెం వంటిది. నాణెం ముద్రించగానే చెలామణిలోకి రాదు. ప్రభుత్వం వారు ముద్రించినా ప్రజల్లో చలామణి అయిన తర్వాత నాణానికి విలువ వస్తుంది. అదేవిధంగా సంప్రదాయం, జనప్రియత్వం ఉన్న వృత్తులు మాత్రమే సామెతలుగా ముందు తరాలకు అందుతాయి.... సామెతలను సందర్భానుసారంగా ఉపయోగిస్తూ మాట్లాడటం ఒక అద్భుతమైన కళ. ... ఎంత విషయ రహితంగా ఉన్న ఉపన్యాసమైనా సామెతలను జోడించినప్పుడు ఎంతో అందంగా శ్రోతలకు మనోరంజకంగా ఉంటోంది. ఈ కారణంతోనే సామెతను "ఆమెత" (విందు భోజనం) తో పోల్చిచెబుతుంటారు. విందు భోజనం పెట్టడం గృహస్తుడికి, అతిథికి ఇద్దరికీ ఆనందదాయకంగా ఉంటుంది. విందు భోజనం పెడుతున్న వ్యక్తి భాగ్యవంతుడని సులభంగా గ్రహించినట్లు సామెతలను ఉపన్యాసంలో వాడుతున్న వ్యక్తి జ్ఞానసంపన్నుడని ఎవరయినా వెంటనే గ్రహించేస్తారు. ===సూత్రపు సామెతలు === మొట్టమొదట సంఘంలో కొన్ని వాక్యాలు లేక సుత్రాలు వాడబడతాయి. ఈ సూత్రాలే క్రమేపీ సామెతలుగా మారుతాయి.వీటికే సూతపు సామెతలని పేరు.ఈ సామెతలలో భావాలంకారాలుండవు. ఇటువంటి సామెతలయొక్క వయస్సు నిర్ణయించడం కష్టం.సూత్రపు సామెతలలో మరొక చిక్కు ఇప్పుడు వాడుకలో ఉన్న సూత్రాలనే మనం సామెతలగా చెప్పగలం కాని, వాడుకలో లేని వాటిని గురించి చెప్పలేము. '''ఉదాహరణము''': *కలిమిలేములు కావటి కుండలు. *చెప్పకురా చెడేవు, ఉరకకురా పడేవు. *నిజం నిలకడమీద తేలుతుంది. *నిజమాడితే నిష్టూరం. *అంత్య నిష్టూరం కంటే ఆది నిష్టూరమే మేలు. *దభ్భుపోయినవాడు పాపాన్ని పోతాడు. ===ధ్వని సామెతలు=== ఈరకం సమెతలు చాలా ఆశ్చర్యంగా ఉంటాయి.ఏదోఒక చర్యో లేక అమ్శమో అలంకారికంగా ప్రయోగించ బడడం వీటి లక్షణం.ఇవి ఎంత పురాతనమైనవో చెప్పటం కష్టం. పుస్తకాల ఆధారంగా కొంత చెప్పవచ్చును.ధ్వని సామెతలు అనేక వృత్తులలో నుంచి కూడా బయలుదేరుతాయి. '''ఉదాహరణము''': *అందని పూలు దేవుని కర్పణం. *కమ్మరి వీధిని సూదులమ్మినట్లు. *కుడితే తేలు కుట్టకపోతే కుమ్మరి పురుగు. *హనుమంతుని ఎదుట కుప్పిగెంతులా!. ===మాదిరి సమెతలు=== పాత సామెతల మీదే మరికొన్ని కొత్త సామెతలు బ్యలు దేరుతాయి. వీటిలో ఏది మొదటో ఏవి తరువాతవో తెలుసుకోవడం కష్టం. ఆపాత సామెతలనబడేవి ఒక్కొక్కప్పుడు ఇతర భాషలలోనివి కావచ్చును.వాటి మూర్తులమీద మనభాషలో కొత్త సామెతలు బయలుదేరి ఉండవచ్చును.ఈమోస్తరుగా బయలుదేరిన సామెతలకు, ఒక్కొక్కప్పుడు పాత వాటికుండే చెలామణీ ఉండదు. '''ఉదాహరణము''': *చల్ది కంటే ఊరగాయి ఘనం. దీనిమీద తయారయిన సామెత- ఉపన్యాసం కంటే ఉపోద్ఘాతం ఎక్కువు. *ఇంటి పేరు కస్తూరి వారు ఇంట్లో గబ్బిలాల కంపు. *ఇంట్లో ఈగలమోత బయట పల్లకీల మోత. *ఆతండ్రికి కొడుకు కాడా! *ఆబుర్రలో విత్తనాలేనా? ==సామెతలలోని వ్యత్యాసాలు== ఎక్కడా వ్రాసి ఉండకపోవటంతో సామెతలలో అనేకమార్పులు వస్తాయి.ఇవి అనేక మోస్తర్లు- ఒక అంశం మరొక అంశం చేతా, సామ్యభేధాల వల్లా, వృద్ధి చేయబడీ, కొంత విడిచి వేయబడీ, ఇంకా అనేక మోస్తర్లుగా అనేక మార్పులు వస్తాయి. '''ఉదాహరణము''': *కందకు లేదు, చేమకు లేదు, తోటకురకు వచ్చెనా దురద! - కందకు లేని దురద బచ్చలికేమి. *కాలు పట్టుకు లాగితే చూరు పట్టుకు వేలాడేడు - మెడపట్టుకు గెంటితే చూరు పట్టుకు వేలాడిందట. *దొంగ చిక్కెనోయి అంటే కరిచెనోయి అన్నట్టు- కరవకురా దొంగడా! ===కథల సామెతలు=== కొన్ని సామెతలు కథల మీద ఆధారపడి ఉంటాయి.వీటిలో కొన్నిటి కథలు ఘనం ఎరగం. మరికొన్ని కథల సామెతల మీదే కల్పనచేయబడి ఉంటాయి. '''ఉదాహరణము''': *కాదు కాదు అంటే నాది నాది అన్నాట్ట. *నంగివంగలు మేస్తే, నారికేళాలు దూడలు మేశాయి అన్నాడుట. *మెసలి బావా కడిమి వేరాయెగాని కాలయినా ఇంతే కదా. ===సామెతలు, సంప్రదాయపు పాటలు=== సామెతలు కొన్ని సంప్రదాయపు పాటలలో కనబడుతున్నాయి.సామెతలే ఈమోస్తరు చరణాలుగా చేర్చబడ్డాయేమో తెలియదు. '''ఉదాహరణము''': *ఉడకక ఉడకక ఓ ఉల్లి గడ్డా నీ వెంత వుడికినా నీ కంపుపోదు. *మొండికెక్కిన దాన్ని మొగుడేమి చేసి రచ్చకెక్కినా దాన్ని రాజేమిచేసు. *వాడ వదినెలకేల వావివరసలు. ===సామెతలు, కర్తలు=== లోకులు సామెతలను వాడుతున్నా ఒక్కొక్క సామెతను సృష్టించిన వాడు ఒక్కొక్కడే. [[వేమన పద్యాలు]] లోని కొన్ని చరణాలు సామెతలుగా చలామణి అవుతున్నాయి.కాబట్టి [[వేమన]] కొన్ని సామెతలను సృష్టించాడనవచ్చును. [[నీతి శతకం]]లో కొన్ని చరణాలు కూడా సామెతలుగా వాడబడుతున్నాయి. '''ఉదాహరణము''': *ఇనుము విరిగితే అతకవచ్చునుగాని మనసు విరిగితే అతక కూడదు. *కంచు మోగునట్లు కనకమ్ము మోగునా! *పుట్టడం చావడం కొరకే, పెరుగుట విరుగుట కొరకే. చెరువు నిండితే కప్పలు చేరుతాయి. ===పౌరాణిక సామెతలు=== రామాయణ కథ, భారత కథ లోని అంశాలను గురుంచి చాలా తెలుగు సామెతలు ఉన్నాయి. వీటిని పౌరాణిక సామెతలని అనవచ్చును. *ఆవుల మళ్ళించినవాడు [[అర్జునుడు]]. *కాని కాలానికి పయిబట్ట పక్షులెత్తుకు పోయాయి. ===దేశచరిత్ర సామెతలు=== ఇటువంటి సామెతలలో దేశచరిత్ర కొంత తెలుస్తుంది. కాని అది సత్యమో, అసత్యమో పరిశీలించి తెలుసుకోవాలి. '''ఉదాహరణ''': *[[అక్కన్న]] [[మాదన్న]] గార్లు అందల మెక్కితే సాటిసరప్ప చెరువు గట్టెక్కాడు. *ఏమి అప్పాజీ అంటే కాలంకొద్దీ రాయాజీ అన్నాడుట. *ఓరిస్తే [[ఓరుగల్లు]] పట్టణమవుతుంది. * వింతలేని ఆవలింత పుట్టదు. ===ఆక్షేపణ సామెతలు=== ఒకరినొకరు ఆక్షేపణ, వెటకారం చేసుకోవడం వస్తువుగా నున్న సామెతలు చాలా ఉన్నాయి.తీర్పులని ఆక్షేపించే సామెతలు, వైద్యాన్ని ఆక్షేపించే సామెతలు ఇలా పలురకాలు. '''ఉదాహరణ''': *కమ్మనీచు కడిగినాపోదు, కాకినలుపు చిప్పపెట్టి గోకినాపోదు. *కొండమీది గోలేమిటంటే కోమటివాళ్ళ రహస్యాలు. *చెవిటి పెద్దమ్మా చేంతాడు తేవే అంటే చెవుల పోగులు నాజన్మానా ఎరగ నన్నదట. *వైదికపు పిల్లీ వ్రత్తి పలకవే అంటే మావు మావు అందిట. ===సంభాషణా సామెతలు=== సామెతలు ఒక్కొక్కపుడు సంభాషణా రూపంగా ఉంటాయి. ఈ సంభాషించే వ్యక్తులు మనుష్యులే అవ్వాలని నియమం లేదు. '''ఉదాహరణ''': *ఏటికెప్పుడెళ్ళావు, ఇసక ఎప్పుడు తెచ్చావు అని అడిగితే, ఆడవాళ్ళు తలుస్తే అదెంతసేపు అందిట; మొగాళ్ళు తలుస్తే ఇదెంతసేపు అని బాదేడుట. *ఎవరివల్ల చెడ్డావోయి వీరన్నా అంటే, నోటి వల్ల చెడ్డానోయి కాటంరాజా అన్నాడుట. ===చమత్కారపు సామెతలు=== ఈరకమైన సామెతలలో అనేకరకమైన సంగతులు సంగ్రహంగా చెప్పబడడంగాని, పరస్పర విరుద్ధమైన అంశాలు విచిత్రంగా చెప్పబడడం గాని ఉంటుంది. '''ఉదాహరణ''': *ఇల్లు ఏడ్చే అమావాస్య, ఇరుగు పొరుగు ఏడ్చే తద్దినం, ఊరు ఏడ్చే పెళ్ళీ లేదు. *రాతికుండకు ఇనుపతెడ్డు. *పండగ తొలినాడు గుడ్డల కరువు, పండగనాడు అన్నం కరువు, పండగ మర్నాడు మజ్జిగ కరువు. *యోగికీ, భోగికీ, రోగికీ నిద్ర లేదు. ===జాతుల, తెగల సామెతలు=== జాతుల, తెగ లక్షణాలు తెలియజేసే సామెతలు భాషలో ఉన్నాయి. వీటిలో చెప్పబడ్డ గుణాలన్నీ నిజమే అని చెప్పడానికి వీలులేదు. '''ఉదాహరణ''': *అరవలేని దేశం కాకి లేని దేశం లేదు. *ఉల్లిపాయంత బలిజ ఉంటే ఊరంతా చెరుస్తాడు. *పాములలో మెలగవచ్చును గాని స్వాములలో మెలగలేము. * అరవచాకిరి. ===అశ్లీల సామెతలు=== ఇవి చాలా ఉన్నాయి.కాని ఇవి పుస్తకాలలోకి ఎక్కవు. సభలో ఉచ్ఛరించబడవు. *బుడ్డను నమ్మి ఏట్లో దిగినట్లు *ఇంటికొక పుష్పం ఈశ్వరుడి కొక్కమాల. ===పదబంధపు సామెతలు=== ఈ సామెతలు పదబంధాలు (Phrases) కాబట్టి వాక్యాలలో అనేక మోస్తర్లుగా వాడుతారు. ప్రత్యేకంగా పదబంధపు సామెతలు మన భాషలో లేవనే చెప్పుకోవాలి. ఎంచేతంటే ఇవి ప్రత్యేకంగా చెప్పక ఏదో వాక్యంలో చెప్పబడతాయి. '''ఉదాహరణ''': *గుడ్డి గుర్రానికి పళ్ళుతోమడం. *తడిగుడ్డలతో గొంతుక కోయడం. *పాలుతాగిన రొమ్మున గుద్దడం. ===శుక్తోక్తి సామెతలు=== "కూర్చొని లేవలేడు గాని వంగుండి తీర్ధమెళతానని అన్నాడుట"; "కూడుగుడ్డ అడగకపోతే బిడ్డను సాకినట్టు సాకుతానని అన్నాడుట". ఈరకమైన సామెతలకు శుక్తోక్తి సామెతలని పేరు. అంటే ఈ ఒకరో, ఒకర్తో అన్నాడు, అనుట. ఈరకమైన సామెతలలో మొట్టమొదట ఫలానావాడు ఫలానా వాడితో అన్నాడు, అంది అని ఉండేది. కాని క్రమేపీ ఆపేరు జ్ఞాపకం పెట్టుకొనే శ్రద్ధలేక, అన్నాడు, అంది అన్నదానితోనే వాక్యం పూర్తిఅవడం వల్లా, ఈ సామెతలు సాధారణంగా అన్నాడు, అంది అన్న మాటలతోనే పూర్తి అవుతుంటాయి. '''ఉదాహరణ''': *అయ్యో పోతున్నావా అని పచ్చాకు పండాకును చూసిఅంది. *అరుంధతీ కనబడదు, అధ్వాన్నం కపబడదు, అరవై వరహాల అప్పుమాత్రం కనబడుతూంది అన్నాడు. *జీతమూ భత్యమూ లేకుండా తోడేలు మేకలను కాస్తానన్నట్టు. ===ఉపమానపు సామెతలు=== "నీళ్ళు నీలం ముక్కల లాగున్నాయి", "పాలలా తెల్లగా ఉంది" మొదలైనవి ఉపమానపు సామెతలు.ఇవి అనేకం కవిత్వంలో వాడబడ్డాయి. '''ఉదాహరణ''': *గంగాబోండాలలాంటి నీళ్ళు. *వడగళ్ళ లాంటి నీళ్ళు. *చింతపువ్వు లాంటి బియ్యం. *పిల్లలు గారకాయలలాగున్నారు. *గానుగరోలు లాంటి నడుము. == వివిధ భాషలలో సామెతలు == === స్త్రీల గురించి === తెలుగు సామెతలలో చాలా భాగం స్త్రీల గురించి ఉన్నాయి. "సామెతలు ఆడువారి సొత్తు. చాలా సామెతలు స్త్రీలే కల్పించియుందదురని నా నమ్మకం. వాడుకలో కూడా చాలా వరకు స్త్రీల నోటనే సామెతలు వస్తుంటాయి." అని లోకోక్తముక్తావళి సంకలనకర్త అన్నాడు.<ref name="krishna"/> ఇదే భావాన్ని కోకా విమల కుమారి అనే రచయిత చెప్పింది - నిత్యజీవితంలో ఎక్కువగా పురుషులకంటే స్త్రీలే సామెతలను వాడుతూ ఉంటారు. - "తలలు బోడులైతే తలపులు బోడులా!" ఈ సామెత యవ్వనంలో వున్న స్త్రీలనుద్దేశించి చెప్పబడింది. "కలకంఠి కంట కన్నీరొలికిన సిరి ఇంటనుండదు" ఇంటికి మహాలక్ష్మిలాంటిది ఇల్లాలు. అలాంటి ఇల్లలు ఏడుస్తూ కూర్చుంటే ఆ ఇంట్లో సిరి సంపదలు కరువైపోతాయట. "ఇంటిని చూసి ఇల్లాల్ని చూడమన్నారు" అనే సామెతలో ఇంటి పరిసరాలు, వాతావరణం పరిశుభ్రంగా ఉంటే ఆ ఇంటి ఇల్లాల్ని కూడా పరిశుభ్రతకు ప్రతీకగా మంచితనానికి మారుపేరుగా పరిగణించవచ్చును. సామెతల వాఙ్మయంలో అత్తగారికి సంబంధించిన సామెతలు అనేకం. "అత్తలేని కోడలుత్తమురాలు - కోడలు లేని అత్త గుణవంతురాలు" ఇందులో ఒకటి. "అత్త ఏలిన కోడలు చిత్తబట్టిన వరి" అంటే అత్తింట్లో అందర్నీ మెప్పిస్తూ తెలివిగా కాపురం చేసిన కోడలు ఎక్కడికి వెళ్ళినా, ఎలాంటి సమస్యలైనా ఎదుర్కొనగల శక్తి, సామర్ధ్యాన్ని కలిగివుంటుందని అర్ధం. "అత్తగారింటి సుఖం మోచేతి దెబ్బవంటిది" అత్తగారింట్లో సుఖపడ్తున్నాని కోడలు అనుకున్నా అది మోచేతికి తగిలిన గాయంలా ఉండీ ఉండీ బాధపెడ్తూనే ఉంటుంది. "అత్తపేరు పెట్టి కూతుర్ని కుంపట్లో తోసిందట" అత్త మీద ఉన్న కోపం ఆమె పేరున్న కూతురుపై చూపడం అంటే ఆ కోడలికి అత్తమీద ఎంతటి ద్వేషం ఉందో తెలుస్తూనే ఉంది. "అంగడి మీద చేతులు అత్త మీద కన్ను", "అత్తను కొడితే కోడలు ఏడ్చిందట" ఇలా అత్తకు సంబంధించిన సామెతలు అనేకం. ."రొద్దానికి ఎద్దును పెనుగొండకు పిల్లను ఇవ్వకూడదు" అనేది ఒక సమస్యాయుత సామెత. పెనుగండ ప్రాంతంలో బావులు చాలా లోతుగ వుంటాయి గనుక నీళ్ళు తోడడం చాలా కష్టమనీ, అందుకే అలాంటి వారితో పిల్లనిచ్చి వియ్యమందకూడదనీ, మెరక సేద్యం చేయడం కష్టం కనక అలాంటి ప్రదేశాలకు ఎద్దుల్ని పంపించకూడదనీ ఒక నమ్మకం ఇండేది. - "కూతురు కనలేకపోతే కొడుకు మీద విరుచుకుపడ్డాట్ట", "కడుపు కూటికేడిస్తే కొప్పు పూలకేడ్చిందట", "సారె పెట్టకుండా పంపేను కూతురా, నోరుపెట్టుకుని బ్రతకమందట", "కాలు జారితే తీసుకోవచ్చుగానీ నోరు జారితే తీసుకోలేము" <ref>తెలుగు సామెతల్లో స్త్రీ - కోకా విమల కుమారి -[http://www.telugudanam.co.in/saahityam/Telugu_sametaloa_stree.htm తెలుగుదనం]</ref> === వృత్తులు, కులాలు, మతాలు === సామెతల్లో మూఢనమ్మకాలు, కులవివక్ష, అవహేళనా కూడా ఉన్నాయి.ప్రస్తుతమైనా అప్రస్తుతమైనా కొన్ని సామెతలు స్త్రీలనూ, నిమ్నవర్గాలనూ, వికలాంగులనూ కించపరిచేవిగా ఉన్నాయి.ఇప్పటికే అనేక పుస్తకాలలో కొన్నివేల సామెతలతో పాటు ఇవికూడా గ్రంథస్తమై ఉన్నాయి.ఇప్పుడు వీటిని మనం వాడలేము.వాడితే ఊరుకోరు.ఆకాలంలో చెల్లాయిగానీ ఈనాడు ఏవిధంగానూ సమర్ధించలేని సామెతలివిగో: • నల్లబ్రామ్మడినీ ఎర్రకోమటినీ నమ్మకూడదు • ముందువెళ్ళే ముతరాచవాడినీ ప్రక్కన బోయే పట్రాతి వాడినీ నమ్మరాదు • ముందుపోయే ముతరాచవాడినీ వెనుకవచ్చే ఈడిగ వాడినీ నమ్మరాదు • నీ కూడు నిన్నుతిననిస్తే నేను కమ్మనెలా ఔతాను? • తుమ్మనీ కమ్మనీ నమ్మరాదు, తుమ్మను నమ్మిన కమ్మను నమ్మకు • రెడ్లున్నఊరిలో రేచులున్న కొండలో ఏమీ బ్రతకవు • నరంలాంటివాడికి జ్వరం వస్తే చెయ్యి చూచినవాడు బ్రతకడు • తురకల్లో మంచివాడెవరంటే తల్లికడుపులో ఉన్నవాడు గోరీలో ఉన్నవాడు • మాలవానిమాట నీళ్ళమూట • చాకలి అత్త మంగలి మామ కొడుకు సాలోడైతేనేమి సాతానోడైతేనేమి? • విధవముండకు విరజాజి దండలేల? • కాశీలో కాసుకొక లంజ • నంబీ నా పెళ్ళికి ఎదురురాకు • నియోగి ముష్టికి బనారసు సంచా? • మాలదాన్ని ఎంగటమ్మా అంటే మదురెక్కి దొడ్డికి కూర్చుందట • కులం తక్కువ వాడు కూటికి ముందు • చాకలిదాని అందానికి సన్యాసులు గుద్దుకు చచ్చారు • మాలలకు మంచాలు బాపలకు పీటలా? • మాలబంటుకు ఇంకొక కూలిబంటా? • ఉల్లిపాయంత బలిజ ఉంటే ఊరంతా చెడుస్తాడు ==తెలుగు సామెతల పుస్తకాలు== తెలుగులో అనేక సామెతల పుస్తకాలున్నాయి. 18168లో కాప్టన్ ఎం డబ్ల్యూ కార్ [[ఆంధ్ర లోకోక్తి చంద్రిక]] అను పేరున ప్రకటించాడు.అతని కంటే ముందుగా కొంతమమంది సామెతల పుస్తకాలను ప్రకటించేరన్న సంగతి కార్ పుస్తకం యొక్క పీఠిక నుండి తెలుస్తుంది.కాని ఎక్కడా ఆపుస్తకాలు లభించడంలేదు.ఉన్న సామెతల పుస్తకాలలో కార్ యొక్క ఆంధలోకోక్తి చంద్రిక యే మొదటిది. అదే పుస్తకాన్ని అదే పేరున [[నందిరాజు చలపతిరావు]] గారు 1906 లో ప్రకటించేరు.కార్ పుస్తకంలో 2700 సామెతలున్నాయి.నందిరాజు వారు కార్ పుస్తకాన్నే తిరిగి ప్రకటించినా ఎక్కడ కార్ మాట ఎత్తలేదు.అంతేకాదు కార్ చేసిన కొన్ని లోపాలే దీనిలో కుడా కనబడుతున్నాయి.పరిశోధకులకు పనికివచ్చే అనేక అంశాలు కార్ పుస్తకంలో ఉన్నాయి.అట్టివి నందిరాజువారి పుస్తకంలో లేవు.కార్ 485 సాంస్కృతిక లోకోక్తులను ప్రకటించాడు.కార్ వేసిన మొదటి సంపుటిలో 1185 సామెతలు మాత్రమే ఉన్నాయి. వీటినే వావిళ్ళ వారు తెనుగు సామెతలు అను పేరున 1922 లో అచ్చువేసారు. వ్యవసాయపు సామెతలను పుస్తకాన్ని గవర్నుమెంటు వారు వేసారు. [[కాశీనాధుని నాగేశ్వరరావు]] గారు ప్రకటించిన [[ఆంధ్రవాజ్మయ సూచిక]]లో ఉన్న పుస్తకాల పేర్లు ఇలా ఉన్నాయి. * లోకోక్తముక్తావళి - యస్.సోమసుందర కవి * హైదరాబాదు తెలుగు సామెతలు * ఆంధ్రలోకోక్తి చంద్రిక - కార్ * ఆంధ్రలోకోక్తి చంద్రిక - నందిరాజు చలపతిరావు * ఆంధ్రలోకోక్తి పంచాశత్తు - పణుతుల నృసింహ శాస్త్రి * నానాదేశపు సామెతలు * సంస్కృత లోకోక్తి చంద్రిక. * లోకోక్తి ప్రకాశిక - జయంతి భావనారాయణకవి. పత్రికలలో కొన్ని సామెతలు అచ్చయేయి. వినోదిని పత్రకలో చమత్కారమైన సామెతలు (2సం.9సంచిక) అనీ, మనోరమ పత్రికలో కొన్నీ పడ్డాయి.ఆముద్రిత గ్రంథ చింతామణి, మార్చి 1902లో కొన్ని, అదే పత్రికలో 1896లో కాళహస్తీశ్వర మహత్యం లోని లోకోక్తులు పడ్డాయి. కోట సూర్యనారాయణరావు గారు ఉపాధ్యాయోపయోగిని పత్రికాధిపతి.ఈ పత్రికలో సెప్టెంబరు 1896 వరకు కొన్ని అచ్చయ్యాయి.టి.ఎ.స్వామినాధ అయ్యరు సంపాదకుడుగా అచ్చువేసిన సత్యసాధని పత్రికలో చిత్రరామ స్వామి నాయుడు నానా దేశపు సామెతలని ప్రకటించారు. మనకు లభిస్తూన్న పుస్తకాలలో మొదటిది కాప్టెన్ కార్ 1868లో ప్రకటించిన ఆంధ్రలోకోక్తి చంద్రిక.ఇతడు దీనికి ఆంగ్లంలో ఒక ఉపోద్ఘాతాన్ని కూడా వ్రాసేడు. == ఇతర విశేషాలు == * సామెతలను అధ్యయనం చేయడాన్ని ఆంగ్లంలో "paremiology" అంటారు. సామెతలను సేకరించడాన్ని "Paremiography" అంటారు. * అమెరికాకు చెందిన Wolfgang Mieder సామెతల అధ్యయనంలో ప్రసిద్ధుడయ్యాడు. సామెతల గురించి ఇతను 50 పైగా పుస్తకాలు, ఎన్నో వ్యాసాలు, పత్రికలు ప్రచురించాడు. ఇతను "సామెత"ను ఇలా నిర్వచించాడు - "A proverb is a short, generally known sentence of the folk which contains wisdom, truth, morals, and traditional views in a metaphorical, fixed and memorizable form and which is handed down from generation to generation." — Mieder 1985:119; also in Mieder 1993:24 * పేరడీలకు, హాస్యానికి, ఛలోక్తులకు సామెతలను రూపాంతరీకరించడం కద్దు. ఉదాహరణకు జ్యోతి అనే ఒక [[తెలుగు బ్లాగు|తెలుగు బ్లాగరి]] వ్రాసిన "లేటెస్ట్ సామెతలు"<ref>[http://vjyothi.wordpress.com/2006/10/11/లేటెస్ట్-సామెతలు/ జ్యోతి బ్లాగు ]</ref> ** సిమ్రాన్ సినిమా తీస్తే, సావిత్రి సంగీతం కొట్టిందంటా ** ఫూలన్ దేవి పుణ్యానికి పోతే, వీరప్పన్ మనకెందుకని వారించాడంటా ** స్వామివారికే సైకిల్ లేదంటే, పూజారి మోటార్ సైకిల్ కావాలన్నాడంట ** బారు పెట్టినవాడు బీరు పోయకమానడు == ఇవి కూడా చూడండి == * [[సామెతల జాబితా]] * [[తెలుగు సినిమా పేలిన డైలాగులు]] == మూలాలు == {{మూలాలజాబితా}} == వనరులు == *తెలుగు సామెతలు: కెప్టెన్ ఎం.డబ్ల్యు.కార్, వి. రామస్వామి శా స్త్రులు 1955 *తెలుగు సామెతలు: సంపాదక వర్గం- దివాకర్ల వెంకటావధాని, పి.యశోదా రెడ్డి, మరుపూరి కోదండరామరెడ్డి.- తెలుగు విశ్వవిద్యాలయం మూడవ కూర్పు పునర్ముద్రణ 1986 *తెలుగు సామెతలు: సంకలనం - పి. రాజేశ్వరరావు, విశాలాంధ్ర పబ్లిషింగ్ హౌస్, హైదరాబాదు, 1993. *తెలుగు సామెతలు: గీతికా శ్రీనివాస్, జే.పి.పబ్లికేషన్స్ 2002 *తెలుగు సామెతలు:సంకలనం- రెంటాల గోపాలకృష్ణ, నవరత్న బుక్ సెంటర్ 2002 * '''లోకోక్తి ముక్తావళి అను తెలుగు సామెతలు''' (సుమారు 3400 సామెతలు) - సంకలనం: విద్వాన్ పి.కృష్ణమూర్తి - ప్రచురణ: మోడరన్ పబ్లిషర్స్, తెనాలి - [http://www.archive.org/details/lokokthimukthava021013mbp ఇంటర్నెట్ ఆర్చీవులో లభ్యం] * '''సాటి సామెతలు''' (తెలుగు, కన్నడ, తమిళ, మలయాళ భాషలలో సమానార్ధకాళున్న 420 సామెతలు) - సంకలనం : నిడదవోలు వెంకటరావు, ఎమ్. మరియప్ప భట్, డాక్టర్ ఆర్.పి. సేతుపిళ్ళై, డా. ఎస్.కే. నాయర్ [http://www.archive.org/details/saatisamethalu022732mbp ఇంటర్నెట్ ఆర్చీవులో లభ్యం] *సంపూర్ణ తెలుగు సామెతలుః మైథిలీ వెంకటేశ్వరరావు, జె.పి.పబ్లికేషన్స్, విజయవాడ 2011 * ఆంధ్రపత్రిక -1955- వ్యాసము -తెలుగు సామెతలు- రచన శ్రీ [[టేకుమళ్ళ కామేశ్వరరావు]]. == బయటి లింకులు == ; తెలుగు సామెతలు * ఇంటర్నెట్‌లో లభించే తెలుగు సామెతల పుస్తకాలు "వనరులు" విభాగంలో ఇవ్వబడ్డాయి. * "తెలుపు" సైటులో http://www.telupu.com/sametalu.html * "సామెతలు" సైటులో -http://www.saamethalu.com/ * "ఆంధ్ర లోకోక్తి చంద్రిక" గూగుల్ బుక్స్ సైటులో -http://books.google.com/ebooks?id=VnUIAAAAQAAJ ; వివిధ భాషలలో సామెతలు *అల్బేనియా సామెతలు: http://en.wikiquote.org/wiki/Albanian_proverbs *ఆఫ్ఘన్ సామెతలు: http://www.afghanistans.com/Proverbs.htm, http://afghana.com/SocietyAndCulture/proberbs.htm *ఆఫ్రికా సామెతలు: http://www.afriprov.org *బెంగాలీ సామెతలు: http://banglapedia.search.com.bd/HT/P_0297.htm, http://en.wikiquote.org/wiki/Bengali_proverbs *చైనీయ సామెతలు : [http://www.chinese-sayings.com Chinese proverbs] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200223121802/http://www.chinese-sayings.com/ |date=2020-02-23 }} http://en.wikiquote.org/wiki/Chinese_proverbs *ప్రపంచం సాంస్కృతిక సామెతలు: http://www.world-of-proverbs.com/proverbs.html *ఆంగ్ల సామెతలు: [http://www.english-sayings.com English sayings and proverbs] *ఇథియోపియా సామెతలు: https://web.archive.org/web/20071219172325/http://unicorn.ncat.edu/~michael/vses/eth4000/know/proverb2.html, https://web.archive.org/web/20090103061826/http://htmlgear.tripod.com/text/control.text?u=sellassie&i=11&a=render&style=list *గ్రీక్ సామెతలు: http://en.wikiquote.org/wiki/Greek_proverbs *గుయానీస్ సామెతలు: http://www.guyana.org/proverbs.html *ఇరానియన్ సామెతలు: https://web.archive.org/web/20111105044910/http://www.worldofquotes.com/proverb/Persian/1/ http://www.farsinet.com/zarbomasal/index.html http://www.caroun.com/1-FreeDownload/Calligraphy/Proverb/01-JAbiri-Age1.html http://www.allmyquotes.com/proverb/persian/ *ఇటాలియన్ సామెతలు: http://www.italyrevisited.org (look under folk sayings) *లెబనాన్ సామెతలు: https://web.archive.org/web/20090106014009/http://www.cedarseed.com/water/lebproverbsr.html *లుగాండా సామెతలు: https://web.archive.org/web/20090112162859/http://omugandaagamba.com/ *మాసాయి సామెతలు: https://web.archive.org/web/20081211125210/http://www.laleyio.com/proverbs.html *మాల్టా సామెతలు: http://www.aboutmalta.com/grazio/qwiel2.html *రష్యన్ సామెతలు: https://web.archive.org/web/20081218102733/http://www.meirionnydd.f9.co.uk/russian/proverbs.html *సమోవా సామెతలు: http://www.samoalive.com/samoan_proverbs.htm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081227010055/http://www.samoalive.com/samoan_proverbs.htm |date=2008-12-27 }} *సెర్బియా సామెతలు: http://en.wikiquote.org/wiki/Serbian_proverbs *టర్కిష్ సామెతలు: http://tr.wiktionary.org/wiki/Kategori:Atasözü_(Türkçe) *ఉజ్బెక్ సామెతలు: https://web.archive.org/web/20081012065216/http://www.orexca.com/proverbs.shtml (translated to rhyme) *ప్రేమ సామెతలు: http://www.world-of-proverbs.com/loveproverbs.html *వికిసామెతలు: https://web.archive.org/web/20130403045928/http://www.wikiproverbs.com/ <!-- వర్గాలు --> <!-- అంతర్వికీ లింకులు --> [[వర్గం:సామెతలు]] 08k9d1v57eyps6e82bnysrydny8z5qh మూస:Webarchive 10 3161 22922 22921 2021-07-05T02:13:54Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మూస:Webarchive]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:webarchive|webarchive}}</includeonly><noinclude> {{documentation}} <!-- PLEASE ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS TO THE /doc SUBPAGE, THANKS --> </noinclude> af0jh9wqwfjf3uyx3ywwvb039disnpm మాడ్యూల్:Webarchive 828 3162 22983 22982 2021-07-05T02:14:13Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మాడ్యూల్:Webarchive]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి Scribunto text/plain --[[ ---------------------------------- Lua module implementing the {{webarchive}} template. A merger of the functionality of three templates: {{wayback}}, {{webcite}} and {{cite archives}} ]] --[[--------------------------< D E P E N D E N C I E S >------------------------------------------------------ ]] require('Module:No globals'); local getArgs = require ('Module:Arguments').getArgs; --[[--------------------------< F O R W A R D D E C L A R A T I O N S >-------------------------------------- ]] local categories = {}; -- category names local config = {}; -- global configuration settings local digits = {}; -- for i18n; table that translates local-wiki digits to western digits local err_warn_msgs = {}; -- error and warning messages local excepted_pages = {}; local month_num = {}; -- for i18n; table that translates local-wiki month names to western digits local prefixes = {}; -- service provider tail string prefixes local services = {}; -- archive service provider data from local s_text = {}; -- table of static text strings used to build final rendering local uncategorized_namespaces = {}; -- list of namespaces that we should not categorize local uncategorized_subpages = {}; -- list of subpages that should not be categorized --[[--------------------------< P A G E S C O P E I D E N T I F I E R S >---------------------------------- ]] local non_western_digits; -- boolean flag set true when data.digits.enable is true local this_page = mw.title.getCurrentTitle(); local track = {}; -- Associative array to hold tracking categories local ulx = {}; -- Associative array to hold template data --[[--------------------------< S U B S T I T U T E >---------------------------------------------------------- Populates numbered arguments in a message string using an argument table. ]] local function substitute (msg, args) return args and mw.message.newRawMessage (msg, args):plain() or msg; end --[[--------------------------< tableLength >----------------------- Given a 1-D table, return number of elements ]] local function tableLength(T) local count = 0 for _ in pairs(T) do count = count + 1 end return count end --[=[-------------------------< M A K E _ W I K I L I N K >---------------------------------------------------- Makes a wikilink; when both link and display text is provided, returns a wikilink in the form [[L|D]]; if only link is provided, returns a wikilink in the form [[L]]; if neither are provided or link is omitted, returns an empty string. ]=] local function make_wikilink (link, display, no_link) if nil == no_link then if link and ('' ~= link) then if display and ('' ~= display) then return table.concat ({'[[', link, '|', display, ']]'}); else return table.concat ({'[[', link, ']]'}); end end return display or ''; -- link not set so return the display text else -- no_link if display and ('' ~= display) then -- if there is display text return display; -- return that else return link or ''; -- return the target article name or empty string end end end --[[--------------------------< createTracking >----------------------- Return data in track[] ie. tracking categories ]] local function createTracking() if not excepted_pages[this_page.fullText] then -- namespace:title/fragment is allowed to be categorized (typically this module's / template's testcases page(s)) if uncategorized_namespaces[this_page.nsText] then return ''; -- this page not to be categorized so return empty string end for _,v in ipairs (uncategorized_subpages) do -- cycle through page name patterns if this_page.text:match (v) then -- test page name against each pattern return ''; -- this subpage type not to be categorized so return empty string end end end local out = {}; if tableLength(track) > 0 then for key, _ in pairs(track) do -- loop through table table.insert (out, make_wikilink (key)); -- and convert category names to links end end return table.concat (out); -- concat into one big string; empty string if table is empty end --[[--------------------------< inlineError >----------------------- Critical error. Render output completely in red. Add to tracking category. This function called as the last thing before abandoning this module ]] local function inlineError (msg, args) track[categories.error] = 1 return table.concat ({ '<span style="font-size:100%" class="error citation-comment">Error in ', -- open the error message span config.tname, -- insert the local language template name ' template: ', substitute (msg, args), -- insert the formatted error message '.</span>', -- close the span createTracking() -- add the category }) end --[[--------------------------< inlineRed >----------------------- Render a text fragment in red, such as a warning as part of the final output. Add tracking category. ]] local function inlineRed(msg, trackmsg) if trackmsg == "warning" then track[categories.warning] = 1; elseif trackmsg == "error" then track[categories.error] = 1; end return '<span style="font-size:100%" class="error citation-comment">' .. msg .. '</span>' end --[[--------------------------< base62 >----------------------- Convert base-62 to base-10 Credit: https://de.wikipedia.org/wiki/Modul:Expr ]] local function base62( value ) local r = 1 -- default return value is input value is malformed if value:match ('%W') then -- value must only be in the set [0-9a-zA-Z] return; -- nil return when value contains extraneous characters end local n = #value -- number of characters in value local k = 1 local c r = 0 for i = n, 1, -1 do -- loop through all characters in value from ls digit to ms digit c = value:byte( i, i ) if c >= 48 and c <= 57 then -- character is digit 0-9 c = c - 48 elseif c >= 65 and c <= 90 then -- character is ascii a-z c = c - 55 else -- must be ascii A-Z c = c - 61 end r = r + c * k -- accumulate this base62 character's value k = k * 62 -- bump for next end -- for i return r end --[[--------------------------< D E C O D E _ D A T E >-------------------------------------------------------- Given a date string, return it in iso format along with an indicator of the date's format. Except that month names must be recognizable as legitimate month names with proper capitalization, and that the date string must match one of the recognized date formats, no error checking is done here; return nil else ]] local function decode_date (date_str) local patterns = { ['dmy'] = {'^(%d%d?) +([^%s%d]+) +(%d%d%d%d)$', 'd', 'm', 'y'}, -- %a does not recognize unicode combining characters used by some languages ['mdy'] = {'^([^%s%d]+) (%d%d?), +(%d%d%d%d)$', 'm', 'd', 'y'}, ['ymd'] = {'^(%d%d%d%d) +([^%s%d]+) (%d%d?)$', 'y', 'm', 'd'}, -- not mos compliant at en.wiki but may be acceptible at other wikis }; local t = {}; if non_western_digits then -- this wiki uses non-western digits? date_str = mw.ustring.gsub (date_str, '%d', digits); -- convert this wiki's non-western digits to western digits end if date_str:match ('^%d%d%d%d%-%d%d%-%d%d$') then -- already an iso format date, return western digits form return date_str, 'iso'; end for k, v in pairs (patterns) do local c1, c2, c3 = mw.ustring.match (date_str, patterns[k][1]); -- c1 .. c3 are captured but we don't know what they hold if c1 then -- set on match t = { -- translate unspecified captures to y, m, and d [patterns[k][2]] = c1, -- fill the table of captures with the captures [patterns[k][3]] = c2, -- take index names from src_pattern table and assign sequential captures [patterns[k][4]] = c3, }; if month_num[t.m] then -- when month not already a number t.m = month_num[t.m]; -- replace valid month name with a number else return nil, 'iso'; -- not a valid date form because month not valid end return mw.ustring.format ('%.4d-%.2d-%.2d', t.y, t.m, t.d), k; -- return date in iso format end end return nil, 'iso'; -- date could not be decoded; return nil and default iso date end --[[--------------------------< makeDate >----------------------- Given year, month, day numbers, (zero-padded or not) return a full date in df format where df may be one of: mdy, dmy, iso, ymd on entry, year, month, day are presumed to be correct for the date that they represent; all are required in this module, makeDate() is sometimes given an iso-format date in year: makeDate (2018-09-20, nil, nil, df) this works because table.concat() sees only one table member ]] local function makeDate (year, month, day, df) local format = { ['dmy'] = 'j F Y', ['mdy'] = 'F j, Y', ['ymd'] = 'Y F j', ['iso'] = 'Y-m-d', }; local date = table.concat ({year, month, day}, '-'); -- assemble year-initial numeric-format date (zero padding not required here) if non_western_digits then --this wiki uses non-western digits? date = mw.ustring.gsub (date, '%d', digits); -- convert this wiki's non-western digits to western digits end return mw.getContentLanguage():formatDate (format[df], date); end --[[--------------------------< I S _ V A L I D _ D A T E >---------------------------------------------------- Returns true if date is after 31 December 1899 (why is 1900 the min year? shouldn't the internet's date-of-birth be min year?), not after today's date, and represents a valid date (29 February 2017 is not a valid date). Applies Gregorian leapyear rules. all arguments are required ]] local function is_valid_date (year, month, day) local days_in_month = {31, 28, 31, 30, 31, 30, 31, 31, 30, 31, 30, 31}; local month_length; local y, m, d; local today = os.date ('*t'); -- fetch a table of current date parts if not year or '' == year or not month or '' == month or not day or '' == day then return false; -- something missing end y = tonumber (year); m = tonumber (month); d = tonumber (day); if 1900 > y or today.year < y or 1 > m or 12 < m then -- year and month are within bounds TODO: 1900? return false; end if (2==m) then -- if February month_length = 28; -- then 28 days unless if (0==(y%4) and (0~=(y%100) or 0==(y%400))) then -- is a leap year? month_length = 29; -- if leap year then 29 days in February end else month_length=days_in_month[m]; end if 1 > d or month_length < d then -- day is within bounds return false; end -- here when date parts represent a valid date return os.time({['year']=y, ['month']=m, ['day']=d, ['hour']=0}) <= os.time(); -- date at midnight must be less than or equal to current date/time end --[[--------------------------< decodeWebciteDate >----------------------- Given a URI-path to Webcite (eg. /67xHmVFWP) return the encoded date in df format returns date string in df format - webcite date is a unix timestamp encoded as bae62 or the string 'query' ]] local function decodeWebciteDate(path, df) local dt = {}; local decode; dt = mw.text.split(path, "/") -- valid URL formats that are not base62 -- http://www.webcitation.org/query?id=1138911916587475 -- http://www.webcitation.org/query?url=http..&date=2012-06-01+21:40:03 -- http://www.webcitation.org/1138911916587475 -- http://www.webcitation.org/cache/73e53dd1f16cf8c5da298418d2a6e452870cf50e -- http://www.webcitation.org/getfile.php?fileid=1c46e791d68e89e12d0c2532cc3cf629b8bc8c8e if dt[2]:find ('query', 1, true) or dt[2]:find ('cache', 1, true) or dt[2]:find ('getfile', 1, true) or tonumber(dt[2]) then return 'query'; end decode = base62(dt[2]); -- base62 string -> exponential number if not decode then return nil; -- nil return when dt[2] contains characters not in %w end dt = os.date('*t', string.format("%d", decode):sub(1,10)) -- exponential number -> text -> first 10 characters (a unix timestamp) -> a table of date parts decode = makeDate (dt.year, dt.month, dt.day, 'iso'); -- date comparisons are all done in iso format with western digits if non_western_digits then --this wiki uses non-western digits? decode = mw.ustring.gsub (decode, '%d', digits); -- convert this wiki's non-western digits to western digits end return decode; end --[[--------------------------< decodeWaybackDate >----------------------- Given a URI-path to Wayback (eg. /web/20160901010101/http://example.com ) or Library of Congress Web Archives (/all/20160901010101/http://example.com) return the formatted date eg. "September 1, 2016" in df format Handle non-digits in snapshot ID such as "re_" and "-" and "*" returns two values: first value is one of these: valid date string in df format - wayback date is valid (including the text string 'index' when date is '/*/') empty string - wayback date is malformed (less than 8 digits, not a valid date) nil - wayback date is '/save/' or otherwise not a number second return value is an appropriate 'message' may or may not be formatted ]] local function decodeWaybackDate(path, df) local msg, snapdate; snapdate = path:gsub ('^/all/', ''):gsub ('^/web/', ''):gsub ('^/', ''); -- remove leading '/all/', leading '/web/' or leading '/' snapdate = snapdate:match ('^[^/]+'); -- get timestamp if snapdate == "*" then -- eg. /web/*/http.. or /all/*/http.. return 'index'; -- return indicator that this url has an index date end snapdate = snapdate:gsub ('%a%a_%d?$', ''):gsub ('%-', ''); -- from date, remove any trailing "re_", dashes msg = ''; if snapdate:match ('%*$') then -- a trailing '*' causes calendar display at archive .org snapdate = snapdate:gsub ('%*$', ''); -- remove so not part of length calc later msg = inlineRed (err_warn_msgs.ts_cal, 'warning'); -- make a message end if not tonumber(snapdate) then return nil, 'ts_nan'; -- return nil (fatal error flag) and message selector end local dlen = snapdate:len(); if dlen < 8 then -- we need 8 digits TODO: but shouldn't this be testing for 14 digits? return '', inlineRed (err_warn_msgs.ts_short, 'error'); -- return empty string and error message end local year, month, day = snapdate:match ('(%d%d%d%d)(%d%d)(%d%d)'); -- no need for snapdatelong here if not is_valid_date (year, month, day) then return '', inlineRed (err_warn_msgs.ts_date, 'error'); -- return empty string and error message end snapdate = table.concat ({year, month, day}, '-'); -- date comparisons are all done in iso format if 14 == dlen then return snapdate, msg; -- return date with message if any else return snapdate, msg .. inlineRed (err_warn_msgs.ts_len, 'warning'); -- return date with warning message(s) end end --[[--------------------------< decodeArchiveisDate >----------------------- Given an Archive.is "long link" URI-path (e.g. /2016.08.28-144552/http://example.com) return the date in df format (e.g. if df = dmy, return 28 August 2016) Handles "." and "-" in snapshot date, so 2016.08.28-144552 is same as 20160828144552 returns two values: first value is one of these: valid date string in df format - archive.is date is valid (including the text string 'short link' when url is the short form) empty string - wayback date is malformed (not a number, less than 8 digits, not a valid date) nil - wayback date is '/save/' second return value is an appropriate 'message' may or may not be formatted ]] local function decodeArchiveisDate(path, df) local snapdate if path:match ('^/%w+$') then -- short form url path is '/' followed by some number of base 62 digits and nothing else return "short link" -- e.g. http://archive.is/hD1qz end snapdate = mw.text.split (path, '/')[2]:gsub('[%.%-]', ''); -- get snapshot date, e.g. 2016.08.28-144552; remove periods and hyphens local dlen = string.len(snapdate) if dlen < 8 then -- we need 8 digits TODO: but shouldn't this be testing for 14 digits? return '', inlineRed (err_warn_msgs.ts_short, 'error'); -- return empty string and error message end local year, month, day = snapdate:match ('(%d%d%d%d)(%d%d)(%d%d)'); -- no need for snapdatelong here if not is_valid_date (year, month, day) then return '', inlineRed (err_warn_msgs.ts_date, 'error'); -- return empty string and error message end snapdate = table.concat ({year, month, day}, '-'); -- date comparisons are all done in iso format if 14 == dlen then return snapdate; -- return date else return snapdate, inlineRed (err_warn_msgs.ts_len, 'warning'); -- return date with warning message end end --[[--------------------------< serviceName >----------------------- Given a domain extracted by mw.uri.new() (eg. web.archive.org) set tail string and service ID ]] local function serviceName(host, no_link) local tracking; local index; host = host:lower():gsub ('^web%.(.+)', '%1'):gsub ('^www%.(.+)', '%1'); -- lowercase, remove web. and www. subdomains if services[host] then index = host; else for k, _ in pairs (services) do if host:find ('%f[%a]'..k:gsub ('([%.%-])', '%%%1')) then index = k; break; end end end if index then local out = {''}; -- empty string in [1] so that concatenated result has leading single space ulx.url1.service = services[index][4] or 'other'; tracking = services[index][5] or categories.other; -- build tail string if false == services[index][1] then -- select prefix table.insert (out, prefixes.at); elseif true == services[index][1] then table.insert (out, prefixes.atthe); else table.insert (out, services[index][1]); end table.insert (out, make_wikilink (services[index][2], services[index][3], no_link)); -- add article wikilink if services[index][6] then -- add tail postfix if it exists table.insert (out, services[index][6]); end ulx.url1.tail = table.concat (out, ' '); -- put it all together; result has leading space character else -- here when unknown archive ulx.url1.service = 'other'; tracking = categories.unknown; ulx.url1.tail = table.concat ({'', prefixes.at, host, inlineRed (err_warn_msgs.unknown_url, error)}, ' '); end track[tracking] = 1 end --[[--------------------------< parseExtraArgs >----------------------- Parse numbered arguments starting at 2, such as url2..url10, date2..date10, title2..title10 For example: {{webarchive |url=.. |url4=.. |url7=..}} Three url arguments not in numeric sequence (1..4..7). Function only processes arguments numbered 2 or greater (in this case 4 and 7) It creates numeric sequenced table entries like: urlx.url2.url = <argument value for url4> urlx.url3.url = <argument value for url7> Returns the number of URL arguments found numbered 2 or greater (in this case returns "2") ]] local function parseExtraArgs(args) local i, j, argurl, argurl2, argdate, argtitle j = 2 for i = 2, config.maxurls do argurl = "url" .. i if args[argurl] then argurl2 = "url" .. j ulx[argurl2] = {} ulx[argurl2]["url"] = args[argurl] argdate = "date" .. j if args[argdate] then ulx[argurl2]["date"] = args[argdate] else ulx[argurl2]["date"] = inlineRed (err_warn_msgs.date_miss, 'warning'); end argtitle = "title" .. j if args[argtitle] then ulx[argurl2]["title"] = args[argtitle] else ulx[argurl2]["title"] = nil end j = j + 1 end end if j == 2 then return 0 else return j - 2 end end --[[--------------------------< comma >----------------------- Given a date string, return "," if it's MDY ]] local function comma(date) return (date and date:match ('%a+ +%d%d?(,) +%d%d%d%d')) or ''; end --[[--------------------------< createRendering >----------------------- Return a rendering of the data in ulx[][] ]] local function createRendering() local displayfield local out = {}; local index_date, msg = ulx.url1.date:match ('(index)(.*)'); -- when ulx.url1.date extract 'index' text and message text (if there is a message) ulx.url1.date = ulx.url1.date:gsub ('index.*', 'index'); -- remove message if 'none' == ulx.url1.format then -- For {{wayback}}, {{webcite}} table.insert (out, '['); -- open extlink markup table.insert (out, ulx.url1.url); -- add url if ulx.url1.title then table.insert (out, ' ') -- the required space table.insert (out, ulx.url1.title) -- the title table.insert (out, ']'); -- close extlink markup table.insert (out, ulx.url1.tail); -- tail text if ulx.url1.date then table.insert (out, '&#32;('); -- open date text; TODO: why the html entity? replace with regular space? table.insert (out, 'index' == ulx.url1.date and s_text.archive or s_text.archived); -- add text table.insert (out, ' '); -- insert a space table.insert (out, ulx.url1.date); -- add date table.insert (out, ')'); -- close date text end else -- no title if index_date then -- when url date is 'index' table.insert (out, table.concat ({' ', s_text.Archive_index, ']'})); -- add the index link label table.insert (out, msg or ''); -- add date mismatch message when url date is /*/ and |date= has valid date else table.insert (out, table.concat ({' ', s_text.Archived, '] '})); -- add link label for url has timestamp date (will include mismatch message if there is one) end if ulx.url1.date then if 'index' ~= ulx.url1.date then table.insert (out, ulx.url1.date); -- add date when data is not 'index' end table.insert (out, comma(ulx.url1.date)); -- add ',' if date format is mdy table.insert (out, ulx.url1.tail); -- add tail text else -- no date table.insert (out, ulx.url1.tail); -- add tail text end end if 0 < ulx.url1.extraurls then -- For multiple archive URLs local tot = ulx.url1.extraurls + 1 table.insert (out, '.') -- terminate first url table.insert (out, table.concat ({' ', s_text.addlarchives, ': '})); -- add header text for i=2, tot do -- loop through the additionals local index = table.concat ({'url', i}); -- make an index displayfield = ulx[index]['title'] and 'title' or 'date'; -- choose display text table.insert (out, '['); -- open extlink markup table.insert (out, ulx[index]['url']); -- add the url table.insert (out, ' '); -- the required space table.insert (out, ulx[index][displayfield]); -- add the label table.insert (out, ']'); -- close extlink markup table.insert (out, i==tot and '.' or ', '); -- add terminator end end return table.concat (out); -- make a big string and done else -- For {{cite archives}} if 'addlarchives' == ulx.url1.format then -- Multiple archive services table.insert (out, table.concat ({s_text.addlarchives, ': '})); -- add header text else -- Multiple pages from the same archive table.insert (out, table.concat ({s_text.addlpages, ' '})); -- add header text table.insert (out, ulx.url1.date); -- add date to header text table.insert (out, ': '); -- close header text end local tot = ulx.url1.extraurls + 1; for i=1, tot do -- loop through the additionals local index = table.concat ({'url', i}); -- make an index table.insert (out, '['); -- open extlink markup table.insert (out, ulx[index]['url']); -- add url table.insert (out, ' '); -- add required space displayfield = ulx[index]['title']; if 'addlarchives' == ulx.url1.format then if not displayfield then displayfield = ulx[index]['date'] end else -- must be addlpages if not displayfield then displayfield = table.concat ({s_text.Page, ' ', i}); end end table.insert (out, displayfield); -- add title, date, page label text table.insert (out, ']'); -- close extlink markup table.insert (out, (i==tot and '.' or ', ')); -- add terminator end return table.concat (out); -- make a big string and done end end --[[--------------------------< P A R A M E T E R _ N A M E _ X L A T E >-------------------------------------- for internaltionalization, translate local-language parameter names to their English equivalents TODO: return error message if multiple aliases of the same canonical parameter name are found? returns two tables: new_args - holds canonical form parameters and their values either from translation or because the parameter was already in canonical form origin - maps canonical-form parameter names to their untranslated (local language) form for error messaging in the local language unrecognized parameters are ignored ]] local function parameter_name_xlate (args, params, enum_params) local name; -- holds modifiable name of the parameter name during evaluation local enum; -- for enumerated parameters, holds the enumerator during evaluation local found = false; -- flag used to break out of nested for loops local new_args = {}; -- a table that holds canonical and translated parameter k/v pairs local origin = {}; -- a table that maps original (local language) parameter names to their canonical name for local language error messaging local unnamed_params; -- set true when unsupported positional parameters are detected for k, v in pairs (args) do -- loop through all of the arguments in the args table name = k; -- copy of original parameter name if 'string' == type (k) then if non_western_digits then -- true when non-western digits supported at this wiki name = mw.ustring.gsub (name, '%d', digits); -- convert this wiki's non-western digits to western digits end enum = name:match ('%d+$'); -- get parameter enumerator if it exists; nil else if not enum then -- no enumerator so looking for non-enumnerated parameters -- TODO: insert shortcut here? if params[name] then name holds the canonical parameter name; no need to search further for pname, aliases in pairs (params) do -- loop through each parameter the params table for _, alias in ipairs (aliases) do -- loop through each alias in the parameter's aliases table if name == alias then new_args[pname] = v; -- create a new entry in the new_args table origin [pname] = k; -- create an entry to make canonical parameter name to original local language parameter name found = true; -- flag so that we can break out of these nested for loops break; -- no need to search the rest of the aliases table for name so go on to the next k, v pair end end if found then -- true when we found an alias that matched name found = false; -- reset the flag break; -- go do next args k/v pair end end else -- enumerated parameters name = name:gsub ('%d$', '#'); -- replace enumeration digits with place holder for table search -- TODO: insert shortcut here? if num_params[name] then name holds the canonical parameter name; no need to search further for pname, aliases in pairs (enum_params) do -- loop through each parameter the num_params table for _, alias in ipairs (aliases) do -- loop through each alias in the parameter's aliases table if name == alias then pname = pname:gsub ('#$', enum); -- replace the '#' place holder with the actual enumerator new_args[pname] = v; -- create a new entry in the new_args table origin [pname] = k; -- create an entry to make canonical parameter name to original local language parameter name found = true; -- flag so that we can break out of these nested for loops break; -- no need to search the rest of the aliases table for name so go on to the next k, v pair end end if found then -- true when we found an alias that matched name found = false; -- reset the flag break; -- go do next args k/v pair end end end else unnamed_params = true; -- flag for unsupported positional parameters end end -- for k, v return new_args, origin, unnamed_params; end --[[--------------------------< W E B A R C H I V E >---------------------------------------------------------- template entry point ]] local function webarchive(frame) local args = getArgs (frame); local data = mw.loadData (table.concat ({ -- make a data module name; sandbox or live 'Module:Webarchive/data', frame:getTitle():find('sandbox', 1, true) and '/sandbox' or '' -- this instance is ./sandbox then append /sandbox })); categories = data.categories; -- fill in the forward declarations config = data.config; if data.digits.enable then digits = data.digits; -- for i18n; table of digits in the local wiki's language non_western_digits = true; -- use_non_western_digits end err_warn_msgs = data.err_warn_msgs; excepted_pages = data.excepted_pages; month_num = data.month_num; -- for i18n; table of month names in the local wiki's language prefixes = data.prefixes; services = data.services; s_text = data.s_text; uncategorized_namespaces = data.uncategorized_namespaces; uncategorized_subpages = data.uncategorized_subpages; local origin = {}; -- holds a map of English to local language parameter names used in the current template; not currently used local unnamed_params; -- boolean set to true when template call has unnamed parameters args, origin, unnamed_params = parameter_name_xlate (args, data.params, data.enum_params); -- translate parameter names in args to English local date, format, msg, udate, uri, url; local ldf = 'iso'; -- when there is no |date= parameter, render url dates in iso format if args.url and args.url1 then -- URL argument (first) return inlineError (data.crit_err_msgs.conflicting, {origin.url, origin.url1}); end url = args.url or args.url1; if not url then return inlineError (data.crit_err_msgs.empty); end -- these iabot bugs perportedly fixed; removing these causes lua script error --[[ -- at Template:Webarchive/testcases/Production; resolve that before deleting these tests if mw.ustring.find( url, "https://web.http", 1, true ) then -- track bug - TODO: IAbot bug; not known if the bug has been fixed; deferred track[categories.error] = 1; return inlineError (data.crit_err_msgs.iabot1); end if url == "https://web.archive.org/http:/" then -- track bug - TODO: IAbot bug; not known if the bug has been fixed; deferred track[categories.error] = 1; return inlineError (data.crit_err_msgs.iabot2); end ]] if not (url:lower():find ('^http') or url:find ('^//')) then return inlineError (data.crit_err_msgs.invalid_url ); end ulx.url1 = {} ulx.url1.url = url ulx.url1.extraurls = parseExtraArgs(args) local good = false; good, uri = pcall (mw.uri.new, ulx.url1.url); -- get a table of uri parts from this url; protected mode to prevent lua error when ulx.url1.url is malformed if not good or nil == uri.host then -- abandon when ulx.url1.url is malformed return inlineError (data.crit_err_msgs.invalid_url); end serviceName(uri.host, args.nolink) if args.date and args.date1 then -- Date argument return inlineError (data.crit_err_msgs.conflicting, {origin.date, origin.date1}); end date = args.date or args.date1; date = date and date:gsub (' +', ' '); -- replace multiple spaces with a single space if date and config.verifydates then if '*' == date then date = 'index'; ldf = 'iso'; -- set to default format else date, ldf = decode_date (date); -- get an iso format date from date and get date's original format end end if 'wayback' == ulx.url1.service or 'locwebarchives' == ulx.url1.service then if date then if config.verifydates then if ldf then udate, msg = decodeWaybackDate (uri.path); -- get the url date in iso format and format of date in |date=; 'index' when wayback url date is * if not udate then -- this is the only 'fatal' error return return inlineError (data.crit_err_msgs[msg]); end if udate ~= date then -- date comparison using iso format dates date = udate; msg = table.concat ({ inlineRed (err_warn_msgs.mismatch, 'warning'), -- add warning message msg, -- add message if there is one }); end end end else -- no |date= udate, msg = decodeWaybackDate (uri.path); if not udate then -- this is the only 'fatal' error return return inlineError (data.crit_err_msgs[msg]); end if '' == udate then date = nil; -- unset else date = udate; end end elseif 'webcite' == ulx.url1.service then if date then if config.verifydates then if ldf then udate = decodeWebciteDate (uri.path); -- get the url date in iso format if 'query' ~= udate then -- skip if query if udate ~= date then -- date comparison using iso format dates date = udate; msg = table.concat ({ inlineRed (err_warn_msgs.mismatch, 'warning'), }); end end end end else date = decodeWebciteDate( uri.path, "iso" ) if date == "query" then date = nil; -- unset msg = inlineRed (err_warn_msgs.date_miss, 'warning'); elseif not date then -- invalid base62 string date = inlineRed (err_warn_msgs.date1, 'error'); end end elseif 'archiveis' == ulx.url1.service then if date then if config.verifydates then if ldf then udate, msg = decodeArchiveisDate (uri.path) -- get the url date in iso format if 'short link' ~= udate then -- skip if short link if udate ~= date then -- date comparison using iso format dates date = udate; msg = table.concat ({ inlineRed (err_warn_msgs.mismatch, 'warning'), -- add warning message msg, -- add message if there is one }); end end end end else -- no |date= udate, msg = decodeArchiveisDate( uri.path, "iso" ) if udate == "short link" then date = nil; -- unset msg = inlineRed (err_warn_msgs.date_miss, 'warning'); elseif '' == udate then date = nil; -- unset else date = udate; end end else -- some other service if not date then msg = inlineRed (err_warn_msgs.date_miss, 'warning'); end end if 'index' == date then ulx.url1.date = date .. (msg or ''); -- create index + message (if there is one) elseif date then ulx.url1.date = makeDate (date, nil, nil, ldf) .. (msg or ''); -- create a date in the wiki's local language + message (if there is one) else ulx.url1.date = msg; end format = args.format; -- Format argument if not format then format = "none" else for k, v in pairs (data.format_vals) do -- |format= accepts two specific values loop through a table of those values local found; -- declare a nil flag for _, p in ipairs (v) do -- loop through local language variants if format == p then -- when |format= value matches format = k; -- use name from table key found = true; -- declare found so that we can break out of outer for loop break; -- break out of inner for loop end end if found then break; end end if format == "addlpages" then if not ulx.url1.date then format = "none" end elseif format == "addlarchives" then format = "addlarchives" else format = "none" end end ulx.url1.format = format if args.title and args.title1 then -- Title argument return inlineError (data.crit_err_msgs.conflicting, {origin.title, origin.title1}); end ulx.url1.title = args.title or args.title1; local rend = createRendering() if not rend then return inlineError (data.crit_err_msgs.unknown); end return rend .. ((unnamed_params and inlineRed (err_warn_msgs.unnamed_params, 'warning')) or '') .. createTracking(); end --[[--------------------------< E X P O R T E D F U N C T I O N S >------------------------------------------ ]] return {webarchive = webarchive}; bs72n4jqbfrg7h4j8ti2gs0v0rt5nly మాడ్యూల్:Webarchive/data 828 3163 22990 22989 2021-07-05T02:14:15Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మాడ్యూల్:Webarchive/data]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి Scribunto text/plain --[[--------------------------< C O N F I G U R A T I O N >---------------------------------------------------- global configuration settings ]] local config = { maxurls = 10, -- Max number of URLs allowed. tname = 'Webarchive', -- name of calling template. Change if template rename. verifydates = true, -- See documentation. Set false to disable. } --[[--------------------------< U N C A T E G O R I Z E D _ N A M E S P A C E S >------------------------------ List of namespaces that should not be included in citation error categories. Note: Namespace names should use underscores instead of spaces. ]] local uncategorized_namespaces = { -- same list as specified at [[Module:Citation/CS1/Configuration]] ['User']=true, ['Talk']=true, ['User_talk']=true, ['Wikipedia_talk']=true, ['File_talk']=true, ['Template_talk']=true, ['Help_talk']=true, ['Category_talk']=true, ['Portal_talk']=true, ['Book_talk']=true, ['Draft_talk']=true, ['Education_Program_talk']=true, ['Module_talk']=true, ['MediaWiki_talk']=true, } local uncategorized_subpages = {'/[Ss]andbox', '/[Tt]estcases'}; -- list of Lua patterns found in page names of pages we should not categorize local excepted_pages = { -- these pages will be categorized if set true; set to nil to disable ['Module talk:Webarchive/testcases'] = true, -- test cases pages used during development ['Template:Webarchive/testcases/Production'] = true, } --[[--------------------------< C A T E G O R I E S >---------------------------------------------------------- this is a table of all categories supported by Module:Webarchive ]] local categories = { archiveis = 'Category:Webarchive template archiveis links', error = 'Category:Webarchive template errors', other = 'Category:Webarchive template other archives', unknown = 'Category:Webarchive template unknown archives', warning = 'Category:Webarchive template warnings', wayback = 'Category:Webarchive template wayback links', webcite = 'Category:Webarchive template webcite links', } --[[--------------------------< P R E F I X E S >-------------------------------------------------------------- used only with serviceName(), this table holds the two generic tail-text prefixes specified by services['<service name>'][1] ]] local prefixes = { at = 'at', atthe = 'at the', } --[=[-------------------------< S E R V I C E S >-------------------------------------------------------------- this is a table of tables for archive services. Each service table has: [1]=prefix; may be boolean true or false, or text string where: true indicates that the prefix is taken from prefixes.atthe false indicates that the prefix is taken from prefixes.at 'text string' is used in lieu of the typical 'at' or 'at the' prefix [2]=wikilink target article that describes the service; set to nil if not used [3]=wikilink label; the label in [[target|label]]; set to nil if not used; when there is not article ([2] is nil) use this to name the service; see wikiwix in the table [4]=service ID; set to nil if not used [5]=tracking category key from the categories table; set to nil if not used [6]=postfix; text string to be appended at the end of the tail string - see webarchive.loc.gov in the table ]=] local services = { ['archive.ec'] = {false, 'Archive.today', nil, 'archiveis', categories.archiveis}, ['archive.fo'] = {false, 'Archive.today', nil, 'archiveis', categories.archiveis}, ['archive.is'] = {false, 'Archive.today', nil, 'archiveis', categories.archiveis}, ['archive.li'] = {false, 'Archive.today', nil, 'archiveis', categories.archiveis}, ['archive.md'] = {false, 'Archive.today', nil, 'archiveis', categories.archiveis}, ['archive.org'] = {true, 'Wayback Machine', nil, 'wayback', categories.wayback}, ['archive.ph'] = {false, 'Archive.today', nil, 'archiveis', categories.archiveis}, ['archive.today'] = {false, 'Archive.today', nil, 'archiveis', categories.archiveis}, ['archive.vn'] = {false, 'Archive.today', nil, 'archiveis', categories.archiveis}, ['archive-it.org'] = {false, 'Archive-It', nil, 'archiveit'}, ['arquivo.pt'] = {true, nil, 'Portuguese Web Archive'}, ['bibalex.org'] = {false, 'Bibliotheca Alexandrina#Internet Archive partnership', 'Bibliotheca Alexandrina'}, ['collectionscanada'] = {true, 'Canadian Government Web Archive'}, ['europarchive.org'] = {true, 'National Library of Ireland'}, ['freezepage.com'] = {false, nil, 'Freezepage'}, ['haw.nsk'] = {true, 'Croatian Web Archive (HAW)'}, ['langzeitarchivierung.bib-bvb.de'] = {false, 'Bavarian State Library'}, ['loc.gov'] = {true, 'Library of Congress'}, ['nationalarchives.gov.uk'] = {true, 'UK Government Web Archive'}, ['nlb.gov.sg'] = {false, 'Web Archive Singapore'}, ['pandora.nla.gov.au'] = {false, 'Pandora Archive'}, ['parliament.uk'] = {true, 'UK Parliament\'s Web Archive'}, ['perma.cc'] = {false, 'Perma.cc'}, ['perma-archives.cc'] = {false, 'Perma.cc'}, ['proni.gov'] = {true, 'Public Record Office of Northern Ireland'}, ['screenshots.com'] = {false, nil, 'Screenshots'}, ['stanford.edu'] = {true, 'Stanford University Libraries', 'Stanford Web Archive'}, ['timetravel.mementoweb.org'] = {false, 'Memento Project'}, ['uni-lj.si'] = {true, nil, 'Slovenian Web Archive'}, ['veebiarhiiv.digar.ee'] = {true, nil, 'Estonian Web Archive'}, ['vefsafn.is'] = {true, 'National and University Library of Iceland'}, ['webarchive.bac-lac.gc.ca'] = {false, 'Library and Archives Canada'}, ['webarchive.loc.gov'] = {true, 'Library of Congress', nil, 'locwebarchives', nil, 'Web Archives'}, ['webarchive.org.uk'] = {true, 'UK Web Archive'}, ['webcache.googleusercontent.com'] = {false, nil, 'Google Cache'}, ['webcitation.org'] = {false, 'WebCite', nil, 'webcite', categories.webcite}, ['webharvest.gov'] = {true, 'National Archives and Records Administration'}, ['webrecorder.io'] = {false, 'webrecorder.io'}, ['wikiwix.com'] = {false, nil, 'Wikiwix'}, ['yorku.ca'] = {false, 'York University Libraries', 'York University Digital Library'}, } --[[--------------------------< S T A T I C T E X T >-------------------------------------------------------- for internationalzation ]] local s_text = { addlarchives = 'Additional archives', addlpages = 'Additional pages archived&nbsp;on', -- TODO why the &nbsp; there? replace with regular space? Archive_index = 'Archive index', Archived = 'Archived', archived = 'archived', archive = 'archive', Page = 'Page', } --[[--------------------------< E R R _ W A R N _ M S G S >---------------------------------------------------- these tables hold error and warning message text ]] local err_warn_msgs = { date_err = '[Date error]', -- decodeWebciteDate, decodeWaybackDate, decodeArchiveisDate date_miss = '[Date missing]', -- parseExtraArgs ts_short = '[Timestamp date length]', -- decodeWaybackDate timestamp less than 8 digits ts_date = '[Timestamp date invalid]', -- decodeWaybackDate timestamp not a valid date unknown_url = '[Error: unknown archive URL]', -- serviceName unnamed_params = '[Positional parameters ignored]', --warnings mismatch = '<sup>[Date mismatch]</sup>', -- webarchive ts_len = '<sup>[Timestamp length]</sup>', -- decodeWaybackDate, decodeArchiveisDate timestamp not 14 digits ts_cal = '<sup>[Calendar]</sup>', -- decodeWaybackDate timestamp has trailing splat } local crit_err_msgs = { -- critical error messages conflicting = 'Conflicting |$1= and |$2=', empty = 'Empty url', -- iabot1 = 'https://web.http', -- TODO: these iabot bugs perportedly fixed; removing these causes lua script error -- iabot2 = 'Invalid URL', -- at Template:Webarchive/testcases/Production; resolve that before deleting these messages invalid_url = 'Invalid URL', ts_nan = 'Timestamp not a number', unknown = 'Unknown problem. Please report on template talk page', } --[[--------------------------< D A T E I N T E R N A T I O N A L I Z A T I O N >---------------------------- these tables hold data that is used when converting date formats from non-English languages (because mw.language.getContentLanguage:formatDate() doesn't understand non-English month names) ]] local month_num = { -- retain English language names even though they may not be strictly required on the local wiki ['January'] = 1, ['February'] = 2, ['March'] = 3, ['April'] = 4, ['May'] = 5, ['June'] = 6, ['July'] = 7, ['August'] = 8, ['September'] = 9, ['October'] = 10, ['November'] = 11, ['December'] = 12, ['Jan'] = 1, ['Feb'] = 2, ['Mar'] = 3, ['Apr'] = 4, ['May'] = 5, ['Jun'] = 6, ['Jul'] = 7, ['Aug'] = 8, ['Sep'] = 9, ['Oct'] = 10, ['Nov'] = 11, ['Dec'] = 12, -- add local wiki month-names to number translation here -- [''] = 1, [''] = 2, [''] = 3, [''] = 4, [''] = 5, [''] = 6, [''] = 7, [''] = 8, [''] = 9, [''] = 10, [''] = 11, [''] = 12, }; -- when the local wiki uses non-western digits in dates, local wiki digits must be -- translated to western digits; lua only understands western digits local digits = { -- use this table to aid translation -- [''] = 0, [''] = 1, [''] = 2, [''] = 3, [''] = 4, [''] = 5, [''] = 6, [''] = 7, [''] = 8, [''] = 9, -- fill these table indexes with local digits enable = false -- set to true to enable local-digit to western-digit translation }; --[[--------------------------< P A R A M E T E R I N T E R N A T I O N A L I Z A T I O N >------------------ this table holds tables of parameter names and their non-English aliases. In the enum_params table '#' is a single character placeholder for 1 or more digit characters parameter names in this table shall be lowercase ]] local params = { ['url'] = {'url'}, ['date'] = {'date', 'datum'}, ['title'] = {'title', 'titel'}, ['nolink'] = {'nolink'}, ['format'] = {'format'} } local enum_params = { ['url#'] = {'url#'}, ['date#'] = {'date#', 'datum#'}, ['title#'] = {'title#', 'titel#'}, } local format_vals = { -- |format= accepts two values; add local language variants here ['addlpages'] = {'addlpages'}, ['addlarchives'] = {'addlarchives'}, } --[[--------------------------< E X P O R T E D T A B L E S >------------------------------------------------ ]] return { categories = categories, config = config, crit_err_msgs = crit_err_msgs, digits = digits, enum_params = enum_params, err_warn_msgs = err_warn_msgs, excepted_pages = excepted_pages, format_vals = format_vals, month_num = month_num, params = params, prefixes = prefixes, services = services, s_text = s_text, uncategorized_namespaces = uncategorized_namespaces, uncategorized_subpages = uncategorized_subpages, } lzmbn7x5jyx332clrzmk4m5jwsp53yj జాతీయములు - అ 0 3164 23272 23271 2021-07-05T03:19:07Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:జాతీయములు_-_అ]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki '''అ, అం, అః''' - అక్షరాలతో ప్రారంభమయ్యే జాతీయాలు ఇక్కడ ఇవ్వబడ్డాయి. ఈ జాబితాను అక్షర క్రమంలో అమర్చడానికి సహకరించండి. క్రొత్త జాతీయాలను కూడా అక్షర క్రమంలో చేర్చండి. {{తెలుగుభాషాసింగారం}} "జాతీయములు" జాతి ప్రజల సంభాషణలో స్థిరపడిపోయిన కొన్ని నానుడులు. ఇవి అనగానే అర్ధమైపోయే మాటలు. మనిషి జీవితంలో కంటికి కనిపించేది, అనుభవంలోకి వచ్చేది, అనుభూతిని కలిగించేది ఇలా ప్రతి దాని నుంచి జాతీయాలు పుట్టుకొస్తూనే ఉంటాయి. ఆంగ్లభాషలో "జాతీయము" అన్న పదానికి '''idiom''' అనే పదాన్ని వాడుతారు. జాతీయం అనేది జాతి వాడుకలో రూపు దిదద్దుకొన్న భాషా విశేషం. ఒక జాతీయంలో ఉన్న పదాల అర్ధాన్ని ఉన్నదున్నట్లు పరిశీలిస్తే వచ్చే అర్ధం వేరు, ఆ పదాల పొందికతోనే వచ్చే జాతీయానికి ఉండే అర్ధం వేరు. ఉదాహరణకు "చేతికి ఎముక లేదు" అన్న జాతీయంలో ఉన్న పదాలకు విఘంటుపరంగా ఉండే అర్ధం "ఎముక లేని చేయి. అనగా కేవలం కండరాలు మాత్రమే ఉండాలి" కాని ఈ జాతీయానికి అర్ధం "ధారాళంగా దానమిచ్చే మనిషి" అని. [[:en:John Saeed|జాన్ సయీద్]] అనే భాషావేత్త చెప్పిన అర్ధం - తరతరాల వాడుక వలన భాషలో కొన్ని పదాల వాడుక శిలావశేషంగా స్థిరపడిపోయిన పదరూపాలే జాతీయాలు. భాషతో పరిచయం ఉన్నవారికే ఆ భాషలో ఉన్న జాతీయం అర్ధమవుతుంది. "నీళ్ళోసుకోవడం", "అరికాలి మంట నెత్తికెక్కడం", "డైలాగు పేలడం", "తు చ తప్పకుండా" - ఇవన్నీ జాతీయాలుగా చెప్పవచ్చును. జాతీయాలు సంస్కృతికి అద్దం పట్టే భాషా రూపాలు అనవచ్చును. [[వేటూరి ప్రభాకర శాస్త్రి]], [[నేదునూరి గంగాధరం]], [[బూదరాజు రాధాకృష్ణ]] వంటి సంకలనకర్తలు అనేక జాతీయాలను అర్ధ వివరణలతో సేకరించి ప్రచురించారు. ===అక్కన్న మాదన్నలు=== ఒకరికొకరు విడిపోని వారు. తానీషా కొలువులోని అక్కన్న మాదన్నలులా అని అర్థము. ===అక్కసు వెళ్ల గక్కాడు=== ఎదుటి వానిపై వున్న తన కోపాన్ని బయట పెట్టాడు. ===అగసాట్లు పడ్డాడు=== చాల కష్టాలు పడ్డాడు. ఉద: వీణ్ని పెంచడానికి నేను నానా అగసాట్లు పడ్డాను. ===అగస్త్య భ్రాత ===రామాయణంలో పేరు లేని పాత్ర ===అగస్త్య మంత్రం === ===అగ్గకౌలు - దుబ్బ చేను=== ఏదైనా చౌకగా వస్తుంటే దాని కొనేసి ఆ తర్వాత ఆ వస్తువు ఉపయోగానికి పనికి రాక పోతే విలపించ వలసి వస్తుంది. అలాంటి సందర్భములో చేప్పేది ఈ జాతీయము. ఇదే అర్థంలో మరొక సామెత ఉంది. అది: [[ఓలి సరసమని గుడ్డి దాన్ని పెళ్ళాడితే కుండలన్ని పగల గొట్టిందట]] ===అగ్ని పరీక్ష=== ఉదా: నాకు పని చెప్పి అగ్ని పరీక్ష పెట్టాడు. ===అగ్ర తాంబూల మిచ్చారు=== పెద్ద గౌరమమిచ్చారు. ఉదా: రాజ సూయ యాగంలో శ్రీకృష్ణునకు అగ్ర తాంబూలమిచ్చారు. ===అగ్గిపగ=== క్రోధం, ద్వేషం, పగ, కక్ష లాంటివన్నీ అగ్ని లాంటివి. నిప్పు ఎంతటి వాటినైనా దహించినట్టే పగ కూడా అగ్నిలాంటిదే కనుక ఎంతగొప్ప వారి మధ్యనైనా అశాంతి అనే మంటలను రేపుతుంది. కనుక అగ్గిలాంటి పగను ఎవరూ పెంచుకోకూడదు. ===అగసాట్లు=== కస్టాలు: ఉదా: వాడు నాలుగు రూకల కొరకు నానా అగసాట్లు పడు తున్నాడు: ===అగ్గి బుక్కు=== కోపంతో ఉడికి పోవటం . నిప్పులు కక్కడం . అగ్గి అంటే అగ్ని బుక్కు అంటే బొక్కటం ===అగ్గిమీద గుగ్గిలం=== కోపంతో మండిపోవటం . దీపావళి సందర్భంగా మైనాన్ని నూనెలో కరిగించి దానిలో తెల్లటి గుడ్డలను నానపెట్టేవారు. ఆ తర్వాత వాటిని గుడ్డ పుల్లలకు చుట్టేవారు.వాటిని అగ్గితో అంటించేవారు. మైనం, నూనె కలిసి బాగా మండుతూ ఉండేది ఆ పుల్ల. దాని మీద గుగ్గిలపు పొడి చల్లితే అది మరింత భగ్గున మండేది. ===అగ్గిదాగి పోవడం=== తహతహలాడడం అనే అర్ధంలో ఈ జాతీయం వాడుకలో ఉంది. తీరని కోరికలు మనిషిలో, మనసులో అగ్నిలాగా బాధ పెడుతూ ఉంటాయి. ఈభావన ఆధారంగా ఈ జాతీయం అవతరించింది. 'మధ్య నిషేధం అమలు కారణంగా జనాలలో సారా అగ్గి దాగి పోయినట్టయింది' అనేలాంటి ప్రయోగాలున్నాయి. ===అగ్రతాంబూలం=== మొదటి స్థానము ఇవ్వు, అందరి కంటే ఎక్కువగా గౌరవించు। కృష్ణున్ని ధర్మరాజు మయసభలో "అగ్రతాంబూలం" ఇచ్చి సత్కరించాడు। ===అగ్నిహోత్రావధానులు=== ఎప్పుడూ కోపంతో మండిపడుతూ ఉండేవాడు ===అచ్చట ముచ్చట తీరనే లేదు=== ఉదా: వానికి ఏ అచ్చట ముచ్చట తీరనే లేదు. అప్పుడే పోయాడు. ===అచ్చంగా అచ్చు గుద్దినట్లు=== ఉదా: వారిద్దరు అచ్చంగా అచ్చు గుద్దినట్లు అమ్మ పోలికె. ===అచ్చి రాలేదు=== ఉదా: వానికి ఈ ఇల్లు అచ్చిరాలేదు. (కలిసి రాలేదు) ===అట్టట్టుకూ తూట్లేనన్నట్లు=== అందరూ దోషులే అనటం. అట్లకు తూట్లు (చిల్లులు) ఉంటాయి. అట్లు ఎవరేసినా, ఎన్నేసినా ఈ తూట్లు లేకుండా ఉండవు. అలాగే ఒకచోట ఉన్నవారు అందరూ దోషులే అయినప్పుడు 'అట్టట్టుకూ తూట్లేనన్నట్లు అక్కడ ఉన్న వారంతా అలాంటివారే' అనటం కనిపిస్తుంది. ===అటు పొద్దు ఇటు పొడిచినా సరే === ఎట్టి పరిస్థితిలోను..... ఉదా: అటు పొద్దు ఇటు పొడిచినా సరే నేను వానితో మాట్లాడను. ===అడుగుజాడలు=== మహానుబావుల యొక్క నడవడికను అనుసరించమని ఈ జాతీయం యొక్క ముఖ్య ఉద్దేశం. కేవలం వారు నడిచిన అడుగు జాడలలో అడుగులు వేసి నడమని కాకు... వారి జీవిత విధానాన్ని అనుకరించమని అర్థం. ===అధః పాతాళం=== అతి తక్కువ స్థాయి, నీచాతి నీచం.కింద ఏడులోకాల్లో ఎంతో అడుగున ఉండే పాతాళంలో కూడా ఇంకా అడుగు భాగం ===అన్నం, నీళ్లు పట్టించుకోకుండా=== ప్రతిరోజూ చేసే దినచర్యలోని విషయాలేవీ పట్టించుకోకుండా ఏదో ఒక్క విషయాన్నే పట్టుకుని, అదే ధ్యాసలో ఉండడం అనే అర్థంలో ఈ జాతీయం ప్రయోగంలో ఉంది. సాధారణంగా ఏ మనిషైనా ఎంత కష్టపడి ఏకాగ్రతతో పనిచేస్తున్నా ఏదో ఒక సమయానికి ఎంతోకొంత తినడమో, తాగడమో చేస్తుంటాడు. అలా ఆహారం స్వీకరించడానికి కూడా సమయాన్ని వెచ్చించకుండా సమయాన్నంతటినీ అనుకున్నపనికే వెచ్చిస్తున్నాడని ఒక వ్యక్తి కార్యదీక్ష గురించి చెప్పేందుకు ఈ జాతీయ ప్రయోగాన్ని చేయడం కనిపిస్తోంది. 'తిండి, నీళ్లు మాని కష్టపడి సంపాదించి పిల్లలను పైకి తెచ్చాడాయన' అనేలాంటి సందర్భాల్లో ఈ జాతీయం ప్రయోగంలో ఉంది. ===అంట పొడవటం=== ఎత్తిపొడుపు మాటలు దెప్పినట్టుగా మనసుకు తగిలే విధంగా ఆ మాటల తీవ్రత ఉంటుంది. ===అందని గోచి, చీకుల మొలతాడు=== తీవ్ర స్థాయిలో దరిద్రం, ధనలేమి. వస్త్రధారణ, గోచీ స్థాయికి వచ్చిందంటేనే అది దరిద్రానికి చిహ్నం. పోనీ ఆ గోచి అన్నా సరిపోయినంతగా లేదట. ఎలాగో ఒకలాగా సర్దుకుందామన్నా మొలతాడూ చివికి చివికి ఉందట. ===అందని ద్రాక్షపండ్లు పుల్లన=== తనకు దక్కనిది మంచిది కాదని. అవకాశవాదం, స్వార్థం, పలాయనవాదం.''అందని పూలు దేవుడికే అర్పణం అన్నట్టు. ===అంధకరదీపికా న్యాయం=== అశక్తుడు. ఎన్ని మంచి అవకాశాలు కల్పించినా వాటిని అందిపుచ్చుకోలేని వాడు. అంధుడి చేతికి దీపాన్నిస్తే దానివల్ల ప్రయోజనం పొందలేడు. ===అందిపుచ్చుకోవడం=== అలవరచుకోవడం, ఒకరి నుంచి మరొకరు ఏదైనా అలవాటు చేసుకోవటం -== వీడి సహాయాన్ని అంది పుచ్చుకొని పైకెదిగాడు. ===అరివీర భయంకరుడు=== అరివీరుడు అంటే వీరుడైన శత్రువు అని అర్థం. అలాంటి బలమైన శత్రువులకు అంతకంటే బలమైనవాడు ఎదురైతే వాడిముందు ఆ వీరులైన శత్రువులంతా నశించిపోవలసిందే. ఈ భావం ఆధారంగానే గొప్ప గొప్ప శత్రువులను, మహాబలవంతులైనవారిని మించిన బలవంతుడు, అత్యంత సమర్ధుడు అనే అర్థంలో ఈ జాతీయం వాడుకలో ఉంది. 'వాడి జోలికి వెళ్లొద్దు, వాడసలే అరివీర భయంకరుడు సుమా!' అనేలాంటి సందర్భాల్లో ఈ జాతీయం ప్రయోగంలో ఉంది. ===అర్జీలకు పనులు కావు=== ===అడ్డుకట్ట వేయడం=== అదుపు చేయడమనే అర్థంలో ఈ జాతీయం వాడుకలో ఉంది. ఒక ప్రవాహాన్ని ఆపడానికి అడ్డుకట్ట వేయడం అందరికీ తెలిసిందే. ఆ అడ్డుకట్టతో నీటి ప్రవాహాన్ని అదుపుచేసినట్లే ఒకరు మరొకరిని అదుపులో పెట్టే సందర్భాల్లో ఈ జాతీయం ప్రయోగంలో కనిపిస్తుంది. 'వాడి దూకుడుతనానికి వాళ్ల నాన్న అడ్డుకట్ట వేసి ఓ మంచి పనిచేశాడు' అనేలాంటి సందర్భాల్లో ఈ జాతీయాన్ని ఉపయోగించడం కనిపిస్తుంది. ===అధఃపాతాళానికి చేరటం=== దిగజారిపోవడం, పతనమవ్వటం అనే అర్ధాలలో ఈ జాతీయం ప్రయోగంలో ఉంది. పాతాళం ఎక్కడో అడుగున ఉంటుంది. అంత అట్టడుగుకు చేరటమంటే ఇక కనిపించకుండా పోవటమనే ఓ భావన ఉంది. ఎంతో గొప్పగా, ఉన్నతంగా ఉండాల్సినవారు తప్పులుచేసి నైతికంగా విలువను కోల్పోయిన సందర్భంలో ఈ జాతీయ ప్రయోగం కనుపిస్తుంది. "నిన్నటి ఆయన ప్రవర్తన ఆయనను అధఃపాతాళానికి చేర్చింది" అనేలాంటి సందర్భాల్లో ఈ జాతీయ ప్రయోగం కనిపిస్తుంది. ===అడగని వాడు పాపాత్ముడు=== అందరికి దాన మిచ్చేవాడు అని అర్థము. ఉదా: వాడిని అడగని వాడు పాపాత్ముడు. (అడగని వాడు లేడని అర్థం) ===అడవి కాచిన వెన్నెల=== వృధా అయింది. ఉదా: నేను వానికి చేసిన సాయం అడవి కాచిన వెన్నెల అయ్యింది. ===అడ్డదారులు తొక్కడం=== అక్రమ పద్ధతులను అనుసరించడం అనే అర్థంలో ఈ జాతీయం ప్రయోగంలో ఉంది. మనిషి ఒక గమ్యాన్ని చేరుకోవడానికి ఒకదారి నిర్దేశితమై ఉంటుంది. ఆ దారిలో పదిమంది నడుస్తూ ఒక క్రమపద్ధతిని అనుసరిస్తే అంతా సక్రమంగా ఉంటుంది. అలా కాక అందులో ఎవరైనా స్వార్థబుద్ధితో ప్రవర్తించి అందరికంటే ముందుగా తక్కువ సమయంలో గమ్యాన్ని చేరడానికిగాను నిర్దేశించిన మార్గంలో కాక వెళ్లకూడని విధంగా అడ్డదోవలో వెళ్లినప్పుడు అతడు లక్ష్యాన్ని చేరవచ్చేమోకానీ ఆ అడ్డదోవలో వెళ్లినప్పుడు చాలామందికి ఇబ్బంది కలిగే ప్రమాదం ఉంటుంది. ఎవరి ఇళ్ల మధ్య నుంచి వెళ్లడమో, లేదా మరెవరి పొలం మధ్యనుంచో వెళ్లడమో చేస్తే ఆయా వ్యక్తులకు అసౌకర్యం కలగవచ్చు. ఎదుటివారి అసౌకర్యాలను లెక్కించక తన లాభం కోసం ప్రయత్నించడం పదిమందినీ బాధిస్తుంది కూడా. ఇలాంటి భావన ఆధారంగా ఈ జాతీయం ప్రయోగంలోకి వచ్చింది. 'అడ్డదారులు తొక్కి, ఎంతమందినో బాధించి సంపాదించాడు.ఇప్పుడు పట్టుబడి జైలుపాలయ్యాడు' అనే సందర్భంలో ఈ జాతీయాన్ని ప్రయోగించడం కనిపిస్తుంది. ===అడుగంటింది=== అయిపోయింది, బావిలో గాని, చెరువులోగాని నీరు అయిపోతే దానిని అడుగంటింది అని సామాన్యర్థం. అదే భావంతో ఇంట్లో ఏదైనా వస్తువులైపోతే అదే అదే అర్థంలో అడుగంటింది అని గూడంగా అంటుంటారు. ఖాళీ అయిపోయిందని అర్థంలో ఈ జాతీయాన్ని ఉపయోగిస్తుంటారు. ===అక్షింతలు వేయు=== నిందలు వేయు ;ఆశీర్వదించు కాదు ఇక్కద ..ఆక్షతలు అర్థం ఆశీర్వదించు, పలాన కేసు విషయంలో కోర్టు వారికి అక్షింతలు వేసింది. అనగా తప్పు పట్టిందని అర్థం. ===అచ్చటా, ముచ్చటా=== ముద్దూ మురిపము = అచ్చటా ముచ్చటా తీరకనే వానికి నూరేళ్లు నిండాయి. ===అచ్చిక, బుచ్చిక=== కలుపుకోలుతనము ===అచ్చు, ముచ్చు=== దొంగ దొర ===అచ్చేసిన ఆంబోతులా=== ఊరిమీదకు జులాయిగా (ఏ పనీ పాట లేకుండా) తిరగడానికి వదిలేసినట్లు. పల్లెటూళ్ళలో బళ్ళు లాగడానికి వాడే ఎడ్లు 'జెల్లకొట్టడం వలన' సంతానోత్పత్తికి పనికిరావు. ఒకటి రెండు గిత్తలను అలా కాకుండా యద అయిన ఆవులను 'దాటించడం కోసం' ఉంచుతారు. దానిని ''ఆంబోతు'' లేదా ''ఆబోతు'' అంటారు. ఒకో సారి దానికి 'అచ్చు' వేయడం, అనగా వంటిమీద కాల్చిన ముద్ర వేయడం, కూడా జరిగేది. ఈ ఆబోతుకు బాగా మేయడం, బలిసి వూరంతా తిరగడం, యద అయిన ఆవులను 'దాటడం' - ఇదే పని. దానికి అంతా భయపడతారు కూడాను. దానికి బళ్ళు లాగడం, నాగలి దున్నడం వంటి పనులు ఉండవు. కనుక పనీ పాటా లేకుండా తిరిగేవాడిని "అచ్చేసిన ఆంబోతు" లేదా "[[ఆపటెద్దు|అచ్చోసిన ఆంబోతు]]" అని అంటారు. [అచ్చుబోసిన ఆంబోతు ] ===అజగరోపవాసం === ===అజాగళస్తనం === అజగళ స్థనము అనగా కొన్ని జాతి మేకలకు మెడకింద రెండు వ్రేళ్ళ లాంటి చన్నులుంటాయి. అవి చూడడానికి మేక చన్నులు లాగే వుంటాయి. కాని వాటిలో పాలుండవు. అనగా ఉపయోగము లేనిదని అర్థము. ===అజ్ఞాతవాసం=== ఎవరికంట పడకుండా ఎంతో జాగ్రత్తగా చేసేది. పాండవులు విరాట మహారాజు కొలువులో అజ్ఞాతవాసం చేసిన తీరు.ఏమాత్రం కొద్దిపాటి సమాచారం బయటకొచ్చినా మళ్ళీ సుదీర్ఘకాలంపాటు అరణ్యవాసం చేయాల్సిన దుస్థితి వచ్చేది. ===అజాయుద్ధం === ===అట్టుడికినట్టు=== అందరికి చర్చనీయాంశం కావడం. == వాడు చేసిన నిర్వాకంతొ ఊరంతా అట్టుడికినట్టు ఉంది. ===అడపాదడపా=== అప్పుడప్పుడు ఉదా: 'అడప దడప ఇద్దరూ అలిగితేనె అందం, ఆ అలకతీరాక కలిసేదే అందమైన బంధం' ఒక పాట. ===అడకత్తెర / అడకొత్త=== అడకత్తెరలో పోక చందాన. అనగా ఎటు తప్పించుకోలేని స్థితి అని ఆర్థము. ===అడకత్తెరలో పోకచెక్క=== తప్పించుకోడానికి ఏ మాత్రం అవకాశం లేనప్పుడు ఈ మాటను వాడతారు. వాడు అడకత్తెరలో పోక చెక్కలాగ చిక్కుకున్నాడు. ===అడవి ఉసిరి, సముద్రపు ఉప్పు కలిసినట్లు=== ఎక్కడెక్కడివారో ఒకచోట కలుసుకోవడము = అడవిలో పుట్టిన ఉసిరి, సముద్రంలో పుట్టిన ఉప్పు కలిసి నట్టు. ===అడవి కాచిన వెన్నెల=== ఎంతో విలువైన వస్తువు వృధా అయిపోతున్నదనే అర్ధంలో వాడతారు. ===అడుగులకు మడుగులొత్తుతున్నారు=== అణగి మెణిగి వుంటున్నాడు. ఉదా:.. వాడు అతని అడుగులకు మడుగులోత్తుతున్నాడు. [[అడుగులకు మడుగులు]] ;వివరణ = గత కాలములో రాజులు, ఇతర ప్రముఖులు సభామందిరమునకు వచ్చేటప్పుడు చాకలివారు ముందుగా చీరలను పరుస్తుంటే వాటిమీద రాజు గారు నడుస్తుండే వాడు. ఈ సంప్రదాయము ఇప్పటికి కొన్ని కులాలలో కొన్ని సందర్భాలలో (ఉత్సవాలలో) జరుగు తున్నది. ప్రముఖుల కాళ్ళు కంది పోకుండా ఇలా వస్త్రం పై నడుస్తుంటారు. దానినే అడుగులకు మడుగు లిడుట అని అంటారు. ఇలా అడుగులకు మడుగులిడిచేవారు చాకలి వారు. అందుకే చాకలిని మడేలు అని అంటారు. లవకుశ సినిమా లోని ఒక పాటలో పద ప్రయోగము చూడండి. చదివినోడికన్నా ఓరన్నా మడేలన్న మిన్నా ===అటుకులు తిన్నట్టు=== శ్రమ లేని పని. అటుకులు తింటే చేతికి ఏమి అంటదు. కడుక్కోక పోయినా పర్వాలేదు. ===అరటి పండు వలిచి పెట్టినట్టు=== చక్కగా విడమరచి అర్ధమయ్యేలా చెప్పడం. అసలు అరటిపండు తినడమే చాలా సులభం. అది కూడా వలిచి పెడితే ఇంక తినేవాడికి ఏ మాత్రం కష్టం ఉండదు. అలాగే అరటిపండు వలిచిపెట్టినట్లు చెప్పితే వినేవాడికి అర్ధం కాకపోవడం జరగదు. ===అడుగులకు మడుగులొత్తు=== చాల వినయం, మర్యాదగా ప్రవర్తించడం. = వాని అడుగులుకు మడుగులోత్తు చున్నాడు. ===అడుగు గులాము=== పాద దాసుడు (అడుగులకు మడుగులోత్తడం) ===అడుగూడటం=== ఆధారం పోవటం పాత్ర పనికిరాకుండా పోవటం. అధికారాలు పోయినవారిని, ఆదరణ నశించిన వారిని, పైకి ఎదిగేందుకు ఆధారం కోల్పోయిన వారిని అడుగు ఊడిన మనిషి అంటారు. ===అడగనివాడు పాపాత్ముడు=== ఒక వూళ్ళో ఒక మంచి ఆసామి అడిగినవాడికల్లా అప్పులో, దానాలో, సలహాలో దండిగా ఇచ్చేవాడు.అడగనివాడికి ఏమీ ముట్టి ఉండదు. మిగిలినవాళ్ళు పుణ్యం చేసుకొన్నారు గనుక కష్టపడకుండా లాభం పొంది ఉంటారు. అడగనివాడు పాపాత్ముడు గనుక సులభంగా ప్రయోజనం పొందే అవకాశం జారవిడుచుకొన్నాడు. ===అడవి మృగాల్లాగ=== విచక్షణా రహితంగా అడవిలో ఉండే జంతువుల్లాగా విచక్షణ అనేది లేకుండా ఎలాపడితే అలా ప్రవర్తించటం ===అడ్డగఱ్రలు=== ===అడ్డగాలు=== ===అడుసు తొక్కటం=== తప్పు చేయటం .అడుసు తొక్క నేల, కాలు కడుగనేల .బురద అని తెలిసి దాన్ని తొక్కటమెందుకు, తర్వాత దాన్ని వదిలించుకోవటానికి కష్టాలు పడటమెందుకు అని ===అడ్డంగా నరుక్కు రావటం=== నియమ రహితంగా కార్యాన్ని సాధించుకు రావటం == ఈ పని సాధించాలంటే అడ్డంగా నరుక్కురావాలి. ===అడ్డమైన గడ్డి=== ఏది పడితే అది == వాడు అడ్డమైన గడ్డి తింటున్నాడు. \ అక్రమార్జనతో జీవిస్తున్నాడని అర్థం. ===అడ్డుపుల్లలు=== ఆటంకపరచడం. --== నీవు పని చేయకపోగా అడ్డు పుల్లలు వేస్తున్నావు. ===అడ్డూ అదుపూ లేకుండా=== నిరాటంకంగా = వాడి ప్రవర్తనకు అడ్డు అదుపు లేదు. ===అడ్డాదిడ్డాలు=== అదుపులేకుండ. ===అదవద=== కలత.= "గీ. కీలిఁగబళించి యాతమ్మిచూలిమించి, శూలిఁగదలించి యుగ్రగ్రహాళినొంచి, యెందునున్నను దెత్తునీయిందువదన, నదన ననుఁజూడు మదవదల్‌ వదలియధిప." రామా. ౫, ఆ. ===అత్త కొంగు=== సంకటస్థితి . కొత్తగా పెళ్లయిన ఓ కోడలు, ఆమె అత్త ఇద్దరూ కలిసి వేరొక చోటికి వెళ్ళారట. అక్కడ అత్తగారు మైమరిచిపోయి అందరితోనూ మాట్లాడుతున్నప్పుడు ఆమె కొంగు పక్కకు తొలగిందట. కొంగు సరిచేసుకో అని చెప్పేటంతటి చొరవ ఇంకా ఆ కొత్త కోడలికి రాలేదు. చెప్పకపోతే అత్తగారి పరిస్థితి పది మంది ముందూ బాగుండదు కదా అని ఆమె అత్తతో చెప్పాలా, వద్దా? చెబితే ఏమో, చెప్పకపోతే ఏమో, ఆ మాత్రం నాకు తెలియదా అని అందరిముందూ తనను కసురుకుంటుందేమోనని ఆ కోడలుపిల్ల వ్యధ చెందిందట. ===అతలాకుతలం === ===అత్తా ఒకింటి కోడలె=== ===అత్తమీద చూపులు, అంగటి మీద చేతులు=== ===అతిపరిచయం=== ===అదను పదను=== సరియైన సమయము = అదనుపదును చూసి విత్తనం వేయాలి. ;తగు సమయము, తగు సందర్భము. = "అదను పదనునె కూర్చి మా యప్పు దీర్చి, సొమ్ము నీవన్నబోమె యీ పోరు మాని." [హరి.-4-37] ===అణగ దొక్కాలి=== గర్వం అణచాలి: ఉదా: వానికి పొగరెక్కువయింది. అణగ దొక్కాలి. ===అతని మనసు వెన్న=== చాల మంచి వాడని అర్థం: ఉదా: అతని మనసు వెన్న: చాల మంచి వాడు. ===అత్తరు సాహెబు === ===అతలా కుతలమైంది=== చెడగొట్ట బడింది. ఉదా: వాడు పనిచేస్తుంటే వీడొచ్చాడు. పనంతా అతాలాకుతలమైంది. ===అతిరథ మహారథులు === రాజకీయ పోరాటాల్లో రాటుదేలి పేరెన్నికగన్న నాయకులు stalwarts ............ అతిరథ మహారథులైన రాష్ట్ర ప్రస్తుత ముఖ్యమంత్రి బన్సీలాల్, లోక్‌దళ్ (బి) నాయకుడు దేవీలాల్‌ రాష్ట్ర బి.జె.పి. అధ్యక్షుడు మంగల్‌ సేన్, మాజీ ముఖ్యమంత్రి బి.డి.గుప్తా తదితర మాజీ మంత్రుల భవితను నిర్ణయించే ఎన్నికలు ఇవి. (ఈ. 18-6-87) ===అదరు బెదరు=== భయపడటము == వానికెక్కడికి కెళ్లడానికైనా అదురు బెదురు లేదు. == అదురుబెదురు లేని వాడు. ===అద్దం పట్టడం=== ఉన్నది ఉన్నట్టుగా చూపటం ===అద్దంలో ముడుపు === ===అద్దద్దనటం=== బాగా బతిమలాడు కోవటం, తమనుతాము తగ్గించుకొని ఎంతో నిదానంగా మాట్లాడటం ===అద్దములో నీడకి ఆశపడు=== అద్దంలో కనబడేది ఆయా వస్తువుల నీడ మాత్రమే. లేదా ప్రతిమ మాత్రమే. అది చేతికిదొరకదు. దానికి ఆశ పడడమంటే, లేని దానికి ఆశ పడడమని అర్థం. వృధా ప్రయాస. ===అద్దమరేయి=== అర్థరాత్రి ===అద్వైతం === ===అదుపులో వున్నాడు=== ఉదా: వీరు పోలీసు వారి అదుపులో ఉన్నారు. ===అదెప్పుడు నీళ్ల కుండ నెత్తిన పెట్టుకొని వున్నది=== ఏడవడానికి సిద్దంగా వుందని అర్థం: (ప్రతి చిన్న విషయానికి ఏడ్చే వాళ్ల గురించి ఈ మాట వాడతారు. ===అందెవేసిన చేయి === మిక్కిలి నైపుణ్యం కలిగిన. ( ప్రహేళికలు విప్పడంలో మా మామయ్యది అందెవేసిన చేయి.) ===అధ: పాతాళానికి అణగ దొక్కాలి=== ఉదా: వాడిని అధ: పాతాళానికి అణగ దొక్కాలి. ===అనగి, పెనగి=== కలసిమెలసి ఉండటము ===అన్నదీక్ష - అక్షరదీక్ష === ===అన్నమో రామచంద్రా! === ===అనంతశయనం === ===అనుకేయటం=== పనిచేయకుండా తప్పించుకు తిరగటం.ఎద్దు పనిచేయకుండా మొండికేసి కూర్చున్నప్పుడు ఎద్దు అనుకేసింది అంటారు. ===అనాఘ్రాత పుష్పము=== వాసన చూడని పుష్పము అనుభవించని వస్తువు == ఉదా: ఆ అమ్మాయి అనాఘ్రత పుష్పము. ===అన్నమో రామచంద్రా అను=== ===అన్నెము, పున్నెము=== అన్యాయము, న్యాయము తెలీకుండుట ఉదా:.... వాడికీవిషయంలో అన్నెము పున్నెము తెలీ దు ... అమాయకుడు ===అన్ని ఉన్న విస్తరి=== చక్కగా అణిగి మణిగి ఉండటం. అన్ని ఉన్న విస్తరి అణిగి మణిగి ఉంటే ఎంగిలాకు ఎగిరెగిరి పడుతుందంటారు. ===అపరంజిబొమ్మ=== చాల అందమైన అమ్మాయి. ఉదా: ఆ అమ్మాయి అపరంజి బొమ్మలాగున్నది. ===అపసోపాలు పడి వచ్చాడు=== చాల కష్టపడి వచ్చాడు అని అర్థం: ఉదా: వాడు అపసోపాలు పడి వచ్చాడు ===అప్పనంగా దొరికింది=== ఉచితంగా దొరికింది: సులభంగా దొరికింది. ఉదా: ===అప్పారావు హర్కారాలు === ===అప్పు సప్పులు=== అప్పులు అప్పొ సప్పో చేసి తన పిల్లలను చదివించాడు. ===అప్రాచ్యుడు=== ప్రాచ్య అంటే తూర్పు దిక్కు. అప్రాచ్యం అంటే తూర్పుకి వ్యతిరేకమైన పడమర దిక్కు. అప్రాచ్యులు అంటే పడమటిదిక్కునుంచి వచ్చినవారు. మన దేశానికి పశ్చిమదిక్కునుంచి వచ్చిన పాశ్చాత్యులు అప్రాచ్యులు. మన సంప్రదాయవాదులు ఆంగ్లేయుల్ని అనుసరిస్తున్న వారిని అప్రాచ్యుడు అని అంటారు. ఇది నిందా వాచకము. ===అభావ ప్రత్యామ్నాయం=== అభావం అంటే లేకపోవడం. ప్రత్యామ్నాయం అంటే ఏదైనా లేనిదానికి బదులుగా అని అర్థం. ఏదైనా ఉండవలసిన వస్తువు లేకపోతే దానికి బదులుగా ఇంకొకటి వాడడాన్ని ప్రత్యామ్నాయం అంటాం. పూజలు, యాగాలు చేసినప్పుడు చాలా వస్తువులు దాన ధర్మాలుగా ఇవ్వాల్సి వస్తుంది. ఆ ఖర్చు భరించలేకపోతే దానికి బదులు మరొక తక్కువ ఖర్చుతో వచ్చే వస్తువును దానంగా ఇస్తారు. ఆవులను కొని దానం చేయలేని వారు అభావ ప్రత్యామ్నాయంగా ఒక రూపాయి బిళ్ళను ఇస్తుంటారు. ===అభావవిరక్తి === భావం అంటే ఉండడం. అభావం అంటే లేకపోవడం. విరక్తి అంటే కోరిన వస్తువు దొరకనప్పుడు అది అక్కరలేదనుకోవడం. అందుబాటులో లేదు, అది దొరకదు అని తెలిసినప్పుడు దానిమీద విరక్తి పెంచుకోవాడాన్ని అభావ విరక్తి అంటారు. ===అమ్మ తోడు=== ఒట్టు పెట్టడం: ఎక్కువగా చిన్నపిల్లలు అంటుంటారు: ఉదా: అమ్మతోడు వాడిని నేను కొట్టలేదు. ===అమాయకుడు=== ఎలపట దాపట తెలియనివాడు, కుడి, ఎడమలు తెలియనివాడు ===అమావాస్య మరణం === ===అమ్మయ్య=== ఏదేని ఒక పని సాధించాక చవరన ''అమ్మయ్య'' సాధించాను అని అనుకొంటారు. ===అమ్మలక్కలు=== చుట్టు పక్కల పరిచయమున్న అడవాళ్ళు. ("'అమ్మ"'లు + "'అక్క"'లు) అమ్మలక్కలంతా ఒకచోట చేరి కబుర్లు చెప్పుకుంటున్నారు. ===అమావాస్యకు..... పౌర్ణానికి వస్తాడు=== చాల అరుదుగా వస్తాడు: ఉదా: వీడు బడికి అమావాస్యకు పౌర్ణానికి వస్తాడు. ===అమీతుమీ=== అటో, ఇటో / నువ్వో నేనో . సందిగ్ధతను పోగొట్టి విషయాన్ని అటో ఇటో తేల్చేసుకోవడమనే అర్థంలో ఈ పదాన్ని వాడతారు. హిందీ లేదా బెంగాలీ నుండి చేరిన మాటగా అనిపిస్తుంది. ఉదా: నేనెంతగా అడుగుతున్నా బాసు ఏ విషయమూ తేల్చడం లేదు. ఇక లాభంలేదు, ఇవ్వాళ అమీ తుమీ తేల్చుకోవాల్సిందే. ;కష్టసమయము దాఁటి ప్రాణము గూటఁబడగానే పలికెడు శబ్దము. ===అయిదు పది సేయు=== ===అయ్యలవారి నట్టిల్లు=== ===అరణ్యరోదన=== అరణ్యం అంటే అడవి. రోదనం అంటే ఏడుపు. అడవిలో ఏడిస్తే వినేవారు ఉండరు. కాబట్టి ఎవరూ ఓదార్చలేరు, సానుభూతి చూపించలేరు. అందువల్ల ఏడ్చినా ప్రయోజనం లేదు.అనవసరమైన శ్రమ అని ఈ జాతీయానికి అర్థం. ;అరణ్యరోదనన్యాయం : సంస్కృతన్యాయదీపిక (రవ్వా శ్రీహరి) 2006 Report an error about this Word-Meaning ; అడవిలో ఏడ్చినట్లు. [నిష్ప్రయోజనమని భావం.] ===అరవ ఏకాంతం === ===అరికాలి మంట నడినెత్తికెక్కు=== కోపము ఎక్కువగు ఉదా: వాడు చేస్తున పనిని చూస్తుంటే అరికాలి మంట నెత్తికెక్కుతున్నది. ===అరచేతిలో వైకుంఠము చూపు=== కల్లబొల్లి కబుర్లతొ మాటకారి తనంతో ఎదుటి వాడిని తన వైపుకు తిప్పుకొనుట ===అరచేతిలో ప్రాణములుంచుకొను=== కొన ఊపిరితో వుండడం. == ఉదా:... పాపం ... వాడు అరచేతిలో ప్రాణాలుంచుకొని వచ్చాడు. ===అరచేతిలొ స్వర్గం చూపించాడు=== మహా మాట కారి. తిమ్మిని బమ్మిని చేయగల సమర్థుడు: ===అరచేతి మాణిక్యము=== చేతికి అందుబాటులో వున్న సంపద. ===అరవ ఏడుపు === ===అరవ గోల === ===ఆరవీర భయంకరుడు=== చాల గొప్ప యోధుడు అని అర్థం: ===అర్క వివాహం === ===అర్ధరాత్రి మద్దెల దరువు=== సమయము సందర్భం లేకుండా చేసే పని. ===అరకొరగా=== చాలి చాలని. ఉదా: వారు నాకు అరకొర తిండి పెట్టి అరవ చాకిరి చేయిస్తున్నారు. ===అరచేతులు కాపు పెట్టటం=== ఎంతో జాగ్రత్తగా పరిరక్షించటం.ప్రమిదలో దీపం వెలుగుతున్నప్పుడు గాలి తాకిడికి అది ఆరిపోకుండా అరచేతులడ్డుపెట్టి కాపాడుతుంటారు. ===అరవ చాకిరి=== ఎక్కువ పని: వాళ్లు అరవ చాకిరి చేస్తున్నారు. ===అర్రులు చాచు=== ఎక్కువగా ఆశపడ = ఉదా: వాడు అన్నింటికి అర్రులు చాస్తున్నాడు. ===అరుంధతీ దర్శనం=== ===అలక పానుపు ఎక్కాడు.=== అలిగాడు: ఉదా: కొత్తల్లుడు కారు కొనివ్వలేదని అలకపానుపు ఎక్కాడు. ===అలవోకగా=== అతి సులభంగా: ఉదా: అతడు ఆ పనిని చాల అలవోకగా చేసెయ్య గలడు. ===అలాత పిశాచం === ===అలంకరణ విద్యార్థి === ===అలంకృతశిరచ్ఛేదం === ===అల్లారు ముద్దు=== ఎక్కువ మురిపెంగా పెంచటం ఉదా: వారు తమ పిల్లలిని అల్లారు ముద్దుగా పెంచుకుంటున్నారు. ===అల్లిబెల్లి మాటలు=== కల్లబొల్లి పలుకులు == వాడు అల్లి బెల్లి మాటలు చెప్పి పబ్బం గడుపుకుంటున్నాడు. ===అల్లుక పోయాడు=== బాగా కలిసి పోయాడు: \ వెంటనే నేర్చు కుంటాడు. ఉదా: వాడు ఆపనిలో కొంత చూపిస్తే చాలు అల్లుక పోతాడు. ===అల్లుడికి బెట్టు ఇల్లాలికి గుట్టు=== అల్లుడు బెట్టుగా వ్యవహరిస్తుండాలని, ఇల్లాలు ఇంటిలో ఉన్న లొసుగులు బయటపడకుండా గుట్టుగా వ్యవహరిస్తుండాలని ===అల్లోనేరేడు=== రాజ జంబూ వృక్షము (నేరేడు చెట్టు) సంగీత విశేషము బాలక్రీడా విశేషము ===అవటకచ్ఛపం === ; 1. బొరియలోనున్న తాఁబేలు. ; 2. లోకజ్ఞానము లేనివాఁడు. ఇది కూపస్థమండూకమువంటిది. ===అయోమయం జగన్నాధం:=== ఉదా: వాడొట్టి అయోమయం జగన్నాధం గాడు/ ===అవాకులు, చవాకులు=== అడ్డాదిడ్డపు మాటలు .నోటికి వచ్చినట్లు మాటలాడుట.అవాకులు, చవాకులు పేలుట ===అవినాభావం === ===అశ్వత్థ ప్రదక్షిణం=== అశ్వత్థ వృక్ష మంటే రావిచెట్టు. ఆ చెట్టు చుట్టూ తిరగటమే అశ్వత్థ ప్రదక్షిణం. ఎంతకాలమైనా సంతానం కలగని వారు రావి చెట్టు చుట్టూ ప్రదక్షిణలు చేస్తే పిల్లలు పుడతారన్నది ఒక మూఢనమ్మకం. ===అష్టావక్రుడు=== ఏకపాదునికి సుజాతయందు పుట్టిన కొడుకు. ఇతఁడు గర్భమున ఉండుకాలమున అనవరతము శిష్యులచే వేదాధ్యయనము చేయించుచు ఉండు తన తండ్రితో శిష్యులు నిద్రలేమింజేసి జడమతులై చదువు తప్పఁజదువుచున్నారు అనిన, తండ్రి కోపగించి 'నీవు అధ్యయనంబునకు వక్రముగా పలికితివి కావున అష్టవక్రుండవై జన్మింపుము' అని కొడుకునకు శాపము ఇచ్చెను. ఇతఁడు అతితేజస్వియును లోకపూజితుఁడును అయి ఉండెను. ఈతని కురూపము చూచి ఒకప్పుడు రంభాద్యప్సరసలు నవ్వినందున, వారు దొంగలచే పట్టుపడునట్లు శపింపఁబడిరి. అది కారణముగ కృష్ణనిర్యాణానంతరము గోపికారూపులై ఉండిన అతని భార్యలు అగు నప్సరసలు అర్జునిని వెంట వచ్చునవసరమున దొంగలచే పట్టుబడిరి. ===అష్టావధానం చేయటం=== అనేక పనులు ఒకేసారి చేయటం, అష్టావధానంలో అవధాని ఎనిమిది మందికి సమాధానాలు చెప్పగలగాలి. అలా ఒక్కడే అనేకమైన పనులు చేస్తుంటే వాడిని ''అష్టావదానం చేస్తున్నాడని " అంటారు. ===అస్సస్సుగా === భుక్తాయాసం .భుక్తాయాస స్థితిలో ఉన్న వారు అస్సు, అస్సో అంటూ పడే ఆపసోపాలు ===అస్త్రశస్త్రాలు అందించటం=== పూర్తి సహాయ సహకారాలను అందించటం ===అసిధారావ్రతం === ఉత్కృష్టమైన వ్రతము. సౌందర్యవతియు, యౌవనవతియు నైన స్త్రీతో నేకశయ్య యందు శయనించి యామెయందు మనసైన బ్రసరింపకుండుట. (కత్తిమీది సాము.) ===అహరహం జపించడం=== నిరంతరం ఒకే విషయాన్ని మాట్లాడడం, పదేపదే చెప్పిందే చెబుతూ ఉండడం అనేలాంటి అర్థాలతో ఈ జాతీయం కనిపిస్తుంది. కొంతమంది ఎదురైన ప్రతివారి దగ్గర తమకు కావలసిన దాన్ని గురించి విసుగూ విరామం లేకుండా చెబుతుంటారు. అలాంటి పరిస్థితులలో 'వాడు అహరహం జపించే ఆ విషయాన్ని గురించి కాస్త మీరైనా పట్టించుకోండి' అనేలాంటి ప్రయోగాలు ఉన్నాయి. ===అహినకులికం === [[తిరుమల]]లో [[బ్రహ్మోత్సవములు]]కు [[అంకురార్పణము]] చేయుట అనునది ఈ జాతియానికి చాలా ప్రముఖ ఉపయోగము ===అంకెల గారడి చేశాడు=== లెక్కలలో తేడా చూపాడు: ఉదా: అతను అంకెల గారడి చేశాడు. అవకతవలు చాల ఉన్నాయి. ===అం అనిన ఢం అననేరడు=== ''అం అంటే ఢం రాదు''అని కూడా దీన్ని వాడతారు. అంటే కొంచెం కూడా చదువు రాదు అనే అర్థంలో వాడతారు. ''పొట్ట కోస్తే అక్షరం ముక్క లేదు'' అనే జాతీయం కూడా ఇదే సందర్భంలో వాడతారు. ===అంకకాడు=== కలహ ప్రియుడు ===అంకాపొంకాలు=== కోపము, విరోధము, తీవ్రము ===అంకురార్పణము=== అంకురము అనగా మొలక. మొలకెత్తించుట. అంకురార్పణము అనగా ప్రారంభ మని భావము. ఏదేని శుభకార్యము చేయునపుడు మొదలుపెట్టుటకు దీనిని ఉపయోగిస్తారు. ===అంగడానపకాయ=== అంగట్లో ఆనపకాయను ముదురుదా, లేతదా అని చూడటానికి కొనడానికి వచ్చిన వారంతా గోరుపెట్టి గిల్లి చూస్తుంటారు. దీనిమీద అలా గాట్లు పడుతుంటాయి. వేశ్యలను కూడా అలాగే వాడుతుంటారు. ===అంగడి పెట్టు=== అంగడి అనగా దుకాణము లేదా [[కొట్టు]]. ఏదన్నా విషయాన్ని అనవసరంగా నలుగురితో చెప్పడాన్ని/బహిరంగపరచడాన్ని అంగడి పెట్టడం, లేదా దుకాణం పెట్టడం అని అంటారు. ===అంగ రంగ వైభవంగా...=== ఉదా: వారి పెళ్ళి అంగ రంగ వైభవంగా జరిగింది ===అంగలార్చు=== అతిగా ఆశపడటం. ఎక్కువగా ప్రతికూలార్ధంలో వాడతారు. ===అంగారక జపం === ===అంగుష్ఠ మాతృలు=== ఏ మాత్రం స్థాయి లేనివారు . బొటనవేలు అన్నివేళ్ళ కంటే పొట్టి.వేలెడంతలేవు నీ కెందుకింత పొగరు అని, నా బొటనవేలంత కూడా లేవు నువ్వేంటి నాకు చెప్పేది అని అంటారు. ===అంచుక ఇంచుక === ఏదో కొద్ది గొప్ప ===[[అంజనము]]న మాటలాడనేల?=== దీనికి [[ముంజేతి కంకణమునకు అద్దమేల?]] సమానార్దముగా చెప్పుకొనవచ్చు ===అంటగట్టడము=== కొన్ని సందర్భాలలో కొందరు తెలివి తక్కువ తనంతోనో, తెలివి వుండి మొగమోటముతోనో ఇతరుల ప్రలోభాలకు లోబడి తక్కువ ధర వున్న వస్తువులు గాని ఇతర సేవలు గాని ఎక్కువ ధర పెట్టి కొనేస్తుంటారు. వారి గురించి ఈ మాట వాడుతుంటారు. ===అండ దండ=== ఆదుకొను దిక్కు। "నాకండా దండా నీవేనయ్యా" "భద్రాచలం కొండా.... కావాలా నీకండా దండా....." అను చిరంజీవి పాట గుర్తు రావడంలేదూ! ===అంతు పంతు=== ఆదీ అంతమూ అని అర్థము। అంతూ పొంతూ లేకుండా సాగిపోతున్న మన [[టీ వీ]] సీరియల్లు లాగా అన్నమాట :-) మొండి వారి ఆగడాలకు అంతు పొంతు వుండదు. ===అంతె సంగతులు=== తిరిగి రాదు: ఇక మర్చి పోవాలసిందే.. ఉదా: వానికి ఏమైనా ఇచ్చినామా... ఇక అంతే సంగతులే. ===అందని ద్రాక్ష పండ్లు పుల్లన=== అవి తనకు అందలేదు కాబట్టి అవి వుల్లగా వున్నాయని అనడం. ఆవిధంగా మనసును సమాదాన పరచుకోవడం. ===అందచందములు=== ===అందితే జుట్టు, అందకపోతే కాళ్ళు=== వీలు ఐతే అధికారం చేయడం లేకపోతే కాళ్ళు పట్టుకోవడం. ఉదా: == వాడు అందితే జుట్టు అందకపోతే కాళ్లు పట్టుకునే రకం. ===అందలం ఎక్కాడు=== మంచి పదవిలోకి వచ్చాడని అర్థం: ఉదా: వాడు అందలం ఎక్కాడు. ===అందె వేసిన చేయి=== బాగా అనుభవము ఉన్న: అందెలు కాళ్ళకు, చేతులతో కూడా వేసుకునేవారు గత కాలంలో. ముఖ్యంగా ఏదైన ఒక విద్యలో ప్రావీణ్యత సాధించిన వారికి ఆవిషయానికి గుర్తింపుగా చేతికి ఒక అందే తొడిగేవారు గౌరవ చూచకంగా... అనగా ఆ అందే తొడిగిన వాడు ఒక గొప్ప వాడని అర్థం. అదే అర్థంలో ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు. ఉదా=== అతను సంగీతంలో అందే వేసిన చేయి ===ఆంబోతులా తిరుగు తున్నాడు=== అడ్డు అదుపు లేకుండా తిరుగు తున్నాడు: ఉదా: వాడు అచ్చోసిన ఆంబోతులా తిరుగు తున్నాడు. ===అంబలి పోసి గొంగళి కాజేసినట్టు=== మేలు చేస్తున్నట్లు నటించి కీడు తలపెట్టడం. ఓ వ్యక్తి పేదవాడిని అంబలి పోస్తాను రా రమ్మని ప్రేమగా పిలిచాడట. ఆకలి మీద ఉన్న ఆ వ్యక్తి అంబలి తాగుతుండగా అతడి దగ్గర ఉన్న గొంగళిని కాజేశాడట. ===అంబరాన బిడ్డ పుడితే, ఆముదం పెట్టి ముడ్డి కడిగిందట=== సాధారణంగా పిల్లలు ఎరిగెతే వారి ముడ్డిని నీళ్ళు పెట్టికడుగుతారు. కాని నీళ్ళకంటే ఖరీదైన ఆముదంతో ముడ్డిని కడుగటం ఓ వింత. ఈ సామెతను పిల్లలను బాగా గారాబం పెట్టినప్పుడు వాడతారు. ===అంబాజీపేట ఆముదం=== పెద్ద మోసము, కుంభకోణము. అనిఅర్థము. ===అయితంపూడి ఉద్యోగం === ===అయిదు పది చేయు=== ===అయోధ్య, సయోధ్య === ===అక్షింతలు పడ్డాయి === చీవాట్లు పడ్డాయి అని అర్థం: ఉదా: బడికి ఆలస్యంగా వచ్చినందుకు ఆ పిల్లవాడికి అక్షింతలు పడ్డాయి. [[వర్గం:జాతీయములు]] 64ruodq4x9yw3x1ryoc6vsn5f8qiry8 జాతీయములు - ఆ 0 3165 23339 23338 2021-07-05T03:19:51Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:జాతీయములు_-_ఆ]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki '''ఆ''' - అక్షరంతో ప్రారంభమయ్యే జాతీయాలు ఇక్కడ ఇవ్వబడ్డాయి. ఈ జాబితాను అక్షర క్రమంలో అమర్చడానికి సహకరించండి. క్రొత్త జాతీయాలను కూడా అక్షర క్రమంలో చేర్చండి. {{తెలుగుభాషాసింగారం}} "జాతీయములు" జాతి ప్రజల సంభాషణలో స్థిరపడిపోయిన కొన్ని నానుడులు. ఇవి అనగానే అర్ధమైపోయే మాటలు. మనిషి జీవితంలో కంటికి కనిపించేది, అనుభవంలోకి వచ్చేది, అనుభూతిని కలిగించేది ఇలా ప్రతి దాని నుంచి జాతీయాలు పుట్టుకొస్తూనే ఉంటాయి. ఆంగ్లభాషలో "జాతీయము" అన్న పదానికి '''idiom''' అనే పదాన్ని వాడుతారు. జాతీయం అనేది జాతి వాడుకలో రూపు దిదద్దుకొన్న భాషా విశేషం. ఒక జాతీయంలో ఉన్న పదాల అర్ధాన్ని ఉన్నదున్నట్లు పరిశీలిస్తే వచ్చే అర్థం వేరు, ఆ పదాల పొందికతోనే వచ్చే జాతీయానికి ఉండే అర్థం వేరు. ఉదాహరణకు "చేతికి ఎముక లేదు" అన్న జాతీయంలో ఉన్న పదాలకు విఘంటుపరంగా ఉండే అర్థం "ఎముక లేని చేయి. అనగా కేవలం కండరాలు మాత్రమే ఉండాలి" కాని ఈ జాతీయానికి అర్థం "ధారాళంగా దానమిచ్చే మనిషి" అని. [[:en:John Saeed|జాన్ సయీద్]] అనే భాషావేత్త చెప్పిన అర్థం - తరతరాల వాడుక వలన భాషలో కొన్ని పదాల వాడుక శిలావశేషంగా స్థిరపడిపోయిన పదరూపాలే జాతీయాలు. భాషతో పరిచయం ఉన్నవారికే ఆ భాషలో ఉన్న జాతీయం అర్ధమవుతుంది. "నీళ్ళోసుకోవడం", "అరికాలి మంట నెత్తికెక్కడం", "డైలాగు పేలడం", "తు చ తప్పకుండా" - ఇవన్నీ జాతీయాలుగా చెప్పవచ్చును. జాతీయాలు సంస్కృతికి అద్దం పట్టే భాషా రూపాలు అనవచ్చును. [[వేటూరి ప్రభాకర శాస్త్రి]], [[నేదునూరి గంగాధరం]], [[బూదరాజు రాధాకృష్ణ]] వంటి సంకలనకర్తలు అనేక జాతీయాలను అర్ధ వివరణలతో సేకరించి ప్రచురించారు. ===ఆకాశరామన్న === పేరు లేని, చెప్పని. ఎవరో గాని అతనంటే గిట్టని వాళ్ళు ఆకాశ రామన్న లేఖలు వ్రాస్తున్నారు. ===ఆకాశానికెత్తటం=== అతిగా పొగడటం: ఉదా: వాడిని పొగడ్తలతో ఆకాశానికి ఎత్తేశారు. ===ఆకాశమంత పందిరి వేశారు=== చాల పెద్ద పందిరి వేశారు అనిఅర్థం. ఉదా: వారి పెళ్ళికి ఆకాశమంత పందిరి వేశారు. ===ఆకాశపంచాంగము=== ===ఆర్చటం తీర్చటం=== కష్టాలను పోగొట్టడం, కాపాడటం అనే అర్థంలో ఈ జాతీయం ప్రయోగంలోఉంది. కష్టాల వల్ల కలిగే బాధను సమసింపజేసి ఊరట కలిగించి చేయూతనిచ్చే సమయంలో ఈ జాతీయ ప్రయోగం కనిపిస్తుంది. "ఇన్నాళ్ళూ నా కష్టాలను ఆర్చేదెవరో తీర్చేదెవరోనని మదనపడ్డాను. ఇన్నాళ్ళకు ఈయన కనిపించాడు" అనేలాంటి సందర్భాల్లో ఈ జాతీయ ప్రయోగం కనిపిస్తుంది. ===ఆదమరిచివుండు=== అజాగ్రత్తగా ఉండటం.== వాడు ఆదమరచి నిద్ర పోతున్నాడు.... ఇంట్లో దొంగలు పడ్డారు. ===ఆటలు సాగలేదు=== అనుకున్నది జరగలేదు == ఉదా: నీ ఆటలు ఇక్కడ సాగవు. ===ఆదరాబాదరా=== హడావుడి పడటం ===ఆపదలో మొక్కులు, సంపదలో మరపులు=== మనుషుల తీరు.మేలు చేసిన వారిని నాలుగు డబ్బులు కనిపించేసరికి మరచిపోవటం ===ఆవంత=== అత్యల్పం ===ఆకాశరామన్న ఆర్జీలు=== సంతకం లేకుండా వ్రాయు ఉత్తరాలు = తమ పేరు బయట పెట్టకుండా ఒకరిని నిందిస్తూ ఉత్తరాలు రాసే వారు. ===ఆకాశచిత్రము=== ఆకాశమున గీయబడిన బొమ్మ ===ఆకాశదీపం=== శివాలయాల్లో ధ్వజ స్తంభంపైన గుమ్మటంలో ఉండే దీపం చుట్టూ గుమ్మటం ఎంతగా రక్షణగా ఉన్నా గాలి తాకిడికి అది వెంటనే ఆరిపోతుంది.అతి తక్కువ సమయంలో ఎక్కువ సంపదల్ని సమకూర్చుకొని అంతలోనే ఆ సంపదలన్నీ నశించిపోయి దరిద్రులుగా మారేవారు. ===ఆకు అలము=== ఆకులు మొదలగున్నవి "నాకు ఆకులు అలములు వేసి పెట్టినారు , ఆ అడవిలో భోజనము"। = మహర్షులు అడవిలో వుండి ఆకులలములు తిని బ్రతికారంట. ===ఆకు చాటు పిందెలలాగా=== ఆకు చాటు నున్న పిందెలు, ఎండ వాన తగలకుండ సున్నితముగా ఉంటాయి। అలా ఒకరి రక్షణలో ఉన్న అమాయకపు, సున్నితపు వారిని ఆకు చాటు పిందెలలాగా అని అంటారు। ===ఆగవేగము/ఆఘమేఘాల మీద=== అతి వేగము == వాడు ఆగమేగాల మీద వచ్చాడు' ===ఆడలేక మద్దెల ఓడు అన్నాడట=== (దీన్ని సామెతగా కూడా వాడవచ్చు) తన తప్పును కప్పిపుచ్చుకోడానికి ఎదుటి వాడిని నిందించటము. ===ఆగాన వచ్చి గండాన పోవటం=== ఆగం చేసి సంపాదించిన అక్రమ సంపాదన గండాన చేతికి అందకుండా పోతుందని ===ఆచంద్రార్కం=== కలకాలము: ఉదా: అతని కీర్తి ఆచంద్రార్కం నిలచి వుంటుంది. ===ఆచి తూచి మాట్లాడాలి=== జాగ్రత్తగా మాట్లాడాలి: ఉదా: వానితో ఆచి తూచి మాట్లాడాలి. ===ఆట పట్టించాడు=== సరదాకి ఏడిపించాడు: ఉదా: అందరు కలిసి ఆ చిన్న పిల్ల వాన్ని ఆట పట్టిస్తున్నారు. ===ఆటవిడుపు=== విశ్రాంతి దినము ....ఒకప్పుడు బడులలో, ఇప్పుడు ఆదివారం లాగా, ఏ అమావాశ్యకో పౌర్ణమికో ఆటవిడుపు ఇచ్చేవారు దానినే ఆటవిడుపు రోజు అని అంటారు। ===ఆటు, పోటు=== సముద్రములో వచ్చునవి..... జీవితములో కష్టాలను ఆటుపోటులతో పోల్చడము సర్వసాధారణము। ===ఆటపాటలు=== ఆటలు, పాటలు '' ఉల్లాసకరమైన క్రీడలు = చిన్నపిల్లలు ఆట పాటలతో కాలం వెళ్లబుచ్చు తారు. ===ఆటలో అరటిపండు=== చిన్నపిల్లలకు ఆటలో దెబ్బ తగిలితే,బాధపడకుండా అరటిపండు తొక్కినట్లు భావించటం.ఎవరన్నా సరిగ్గా ఆడకపోయినా ఆటలో అరటిపండు అంటారు. ===అట్టుడుకినట్టుంది=== వాడి వేడి మాటల యుద్దంజరిగిందని అర్థం: ఉదా: ఈ రోజు అసెంబ్లీ అట్టుడికినట్టు ఉడికింది. ===ఆడబోయిన తీర్థం ఎదురైనట్టు=== కాలం కలసిరావటం,శ్రమ తగ్గటం,కావాలసిన వారెవరైనా అనుకోగానే ఎదురుగా రావటం, చేద్దామనుకున్న పనిని అప్పటికే ఎవరైనా చేసి పెట్టటం. ===ఆడాలి పాడాలి మద్దెలా కొట్టాలన్నట్టు=== నలుగురు చేయాల్సిన పనిని ఒక వ్యక్తి చేయాల్సి రావటం ===ఆడిందే ఆటగా=== ఇష్టానుసారంగా ==ఉదా:: ఇంత కాలం నీవు ఆడిందే ఆట గా సాగింది . ఇకపై అలా కుదరదు. ===ఆడుచు, పాడుచు=== శ్రమ తెలవకుండా సంతోషంగా హాయిగా చేసే పని. ''ఆడుతు పాడుతు పనిచేస్తుంటె అలుపు సొలుపు ఏ మున్నది.....'' ఇది ఒక సినీ గీతం. ===ఆదమరచి నిద్రించు=== గాఢంగా నిద్రించు = తన చుట్టు ప్రక్కలా ఏమి జరుగు తున్నదో గ్రహించ లేని స్థితి. ఎటువంటి ఆలోచనలూ లేకుండా నిద్రించు తన రక్షణగురించిన చింత కూడా లేకుండా నిద్రించు ===ఆదరా, బాదరా=== హడావిడి ===ఆనుపాను=== పుట్టుపూర్వోత్తరం ఉదా: వాని అనుపానులన్ని మాకు తెలుసు. ==గుట్టుమట్లు ===ఆరు గాల=== ఉదా: ఆరుగాల కష్టపడి పండించిన పంట వరదలకు కొట్టుక పోయింది. ===ఆపసోపాలు=== అలసట చెందినవారికి ఇది ఉపయోగిస్తారు ..... ఉదా:... ఈ చిన్న పని చేయడానికి వాడు ఆప సోపాలు పడుతున్నాడు. ===ఆముదం తాగిన ముఖం=== ఇబ్బందికర భావ వ్యక్తీకరణ.ఆముదం రుచి, వాసన గిట్టనందువల్ల, విరోచనాలై, ఆముదం తాగిన వాడి ముఖం అదోలా ఉంటుంది.అధికంగా పొట్ట ఖాళీ అయినందువల్ల కూడా ముఖం నీరసంగా కనిపిస్తుంది. ===ఆముదపు విత్తులు=== ఆణిముత్యాల్లాగా మారవు.మంద బుద్ధులు, దుర్మార్గులు ఎంతగా చెప్పినా మంచిగా మారరు. ===ఆముదపాకుగాడు=== బిక్షగాడు.ఆముదపాకు తెరచి ఉంచిన యాచకుడి అరచేయిలా కనిపిస్తుంది. ===ఆముదం రాసుకొని తిరగటం=== ఎవరికీ దొరక్కుండా తిరగటం జారి తప్పించుకుని పారిపోవటం == దొంగలు ఒంటికి ఆముదము రాసుకొని వుంటారు. ===ఆరంభశూరత్వంబు=== ఆంధ్రులు ఆరంభశూరత్వము అనే అపవాదు తెలిసినదే కదా! == ఒకపనిని ఆడంబరంగా ప్రారంబించి ఏ చిన్న ఆటంకం వచ్చినా ఆ పనిని అపేస్తారు. ===ఆరితేరు=== మిక్కిలి నైపుణ్యం సంపాదించడం. విలువిద్యలో అర్జునుడు ఆరితేరిన వాడు. ===ఆర్చు పేర్చు=== విజృంభించు ===ఆర్చు, తీర్చు=== ఓదార్చు == నీవేమైనా ఆర్చే వాడివా తీర్చే వాడివా? ===ఆరు నూరైనా, నూరు ఆరైనా=== ఎట్టిపరిస్థితుల్లోనైనా == ఆరు నూరైనా నూరు ఆరైనా నేను ఈ పనిచేసి తీరుతాను. ===ఆయారాం గయారాం=== వచ్చేవారు వస్తున్నారు..... పోయేవారు పోతున్నారు... ఎవరూ పట్టించు కోవడం లేదు. ===ఆవాలు ముద్ద చేసినట్టు=== కలయిక అసాధ్యం.విభిన్న మనస్తత్వాల వారిని ఒక చోటకు చేర్చి ఒకే అభిప్రాయానికి తేవటం, ఐక్యత, అనుసంధానాలు కుదరవని ===ఆవులించిన పేగులు లెక్కపెట్టు=== ఆవులిస్తే పేగులు లెక్కబెట్టేవాడంటే చాలా తెలివి గలవాడనీ, చురుకైనవాడనీ అర్థం -= వాడు ఆవులిస్తే పేగులు లెక్కించ గలడు. ===ఆశ లావు గొంతు సన్నం=== అత్యాశకు పోయి నోరు, గొంతు పట్టణంత ఆహార పదార్థాన్ని తినాలని ప్రయత్నించినా అది వీలుకాదు.గొంతులో ఎంతవరకు పడుతుందో అంత పదార్థాన్ని స్వీకరిస్తే మంచిది. ===ఆస్తిమూరెడు ఆశ బారెడు=== అత్యాశ ... ఎవరి స్తోమత ప్రకారం ఆశలు పెట్టుకోవాలి. స్తోమతకు మించిన ఆశలు వుంటే ఈ మాటను వాడతారు. [[వర్గం:జాతీయములు]] osubrsovhqn6lbecqni9lev07zn7xrx జాతీయములు - ఇ 0 3166 23427 23426 2021-07-05T03:20:08Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:జాతీయములు_-_ఇ]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki '''ఇ''' - అక్షరంతో ప్రారంభమయ్యే జాతీయాలు ఇక్కడ ఇవ్వబడ్డాయి. ఈ జాబితాను అక్షర క్రమంలో అమర్చడానికి సహకరించండి. క్రొత్త జాతీయాలను కూడా అక్షర క్రమంలో చేర్చండి. {{తెలుగుభాషాసింగారం}} "జాతీయములు" జాతి ప్రజల సంభాషణలో స్థిరపడిపోయిన కొన్ని నానుడులు. ఇవి అనగానే అర్ధమైపోయే మాటలు. మనిషి జీవితంలో కంటికి కనిపించేది, అనుభవంలోకి వచ్చేది, అనుభూతిని కలిగించేది ఇలా ప్రతి దాని నుంచి జాతీయాలు పుట్టుకొస్తూనే ఉంటాయి. ఆంగ్లభాషలో "జాతీయము" అన్న పదానికి '''idiom''' అనే పదాన్ని వాడుతారు. జాతీయం అనేది జాతి వాడుకలో రూపు దిదద్దుకొన్న భాషా విశేషం. ఒక జాతీయంలో ఉన్న పదాల అర్ధాన్ని ఉన్నదున్నట్లు పరిశీలిస్తే వచ్చే అర్థం వేరు, ఆ పదాల పొందికతోనే వచ్చే జాతీయానికి ఉండే అర్థం వేరు. ఉదాహరణకు "చేతికి ఎముక లేదు" అన్న జాతీయంలో ఉన్న పదాలకు విఘంటుపరంగా ఉండే అర్థం "ఎముక లేని చేయి. అనగా కేవలం కండరాలు మాత్రమే ఉండాలి" కాని ఈ జాతీయానికి అర్థం "ధారాళంగా దానమిచ్చే మనిషి" అని. [[:en:John Saeed|జాన్ సయీద్]] అనే భాషావేత్త చెప్పిన అర్థం - తరతరాల వాడుక వలన భాషలో కొన్ని పదాల వాడుక శిలావశేషంగా స్థిరపడిపోయిన పదరూపాలే జాతీయాలు. భాషతో పరిచయం ఉన్నవారికే ఆ భాషలో ఉన్న జాతీయం అర్ధమవుతుంది. "నీళ్ళోసుకోవడం", "అరికాలి మంట నెత్తికెక్కడం", "డైలాగు పేలడం", "తు చ తప్పకుండా" - ఇవన్నీ జాతీయాలుగా చెప్పవచ్చును. జాతీయాలు సంస్కృతికి అద్దం పట్టే భాషా రూపాలు అనవచ్చును. [[వేటూరి ప్రభాకర శాస్త్రి]], [[నేదునూరి గంగాధరం]], [[బూదరాజు రాధాకృష్ణ]] వంటి సంకలనకర్తలు అనేక జాతీయాలను అర్ధ వివరణలతో సేకరించి ప్రచురించారు. ===ఇక సాల్ తీ=== ఇదొక ఊత పధం: చెప్పింది చాలు అని వ్యంగ్యంగా అనడం. ===ఇచ్చేవాడుంటే చచ్చేదాకా తిన్నట్టు=== పరాధీనంగా బతికేవారు.కొంత మంది నిరంతరం ఎదుటివారినడిగి తమకు కావలసినవన్నీ సమకూర్చుకుంటుంటారు. అంతే కానీ తమకు తాముగా సంపాదించటం, ఖర్చు పెట్టడం అనేవి చేయరు.అన్నీ ఉచితంగా కావాలనుకునే వారి గురించి ఈ జాతీయాన్ని వాడు తుంటారు. ===ఇడిచేసింది ఈ దికి పెద్ద.... వుంచుకున్నది ఊరికే పెద్ద=== ===ఇల్లడ పెట్టడం=== పూర్వం ఎవరైనా, తీర్థయాత్రలకు పోతూ తిరిగి వచ్చే దాకా తమ దగ్గరున్న విలువైన వస్తువులను, ధనాన్ని తెలిసిన వారి వద్ద భద్రంగా ఉంచమని చెప్పి వెళుతుండేవారు. ఇలా తమ సొమ్ము తాత్కాలికంగా భద్రతను కల్పించుకోవడాన్నే ఇల్లడ పెట్టడం అంటారు. ===ఇల్లు-ఇరవాటు=== ఇంటిలోకి కావలసిన వన్నీ మంచిగానే ఉన్నాయి అని ===ఇల్లు ఇరకాటం ఆలి మరకటం=== ఇల్లు ఇరుకుగా ఉంటే చుట్టాలెవరూ రారు... ఒక వేళ వచ్చినా పొద్దు పోకముందే వెళ్ళిపోతారు. అలా వుంటే రాత్రి పడుకోడానికి స్థలం వుండదు. ఎక్కువకాలం ఆ ఇంట్లో ఉండలేరు. దాంతో వారికి వండిపెట్టే ఖర్చు, శ్రమ తగ్గుతాయి. ఆలి మరకటం అంటే భార్యరూపం కోతి రూపంలాగా వికృతంగా ఉంటే ఆమె వంక ఎవరూ చూడకపోతే ఆ భర్తకు మనశ్శాంతిగా ఉంటుంది. ఈ అర్థంతో ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు. ===ఇల్లు అలకంగానే పండుగ కాదు===<!--House pasting no festival :) --> కేవలం ఇల్లు ఒక్కటి అలికి కూర్చుంటే పండుగ ఎలా పూర్తికాదో అలానే ఏదో ఒక చిన్నపని చేసి ఇక అంతా అయిపోయిందిలే అనుకోవటం కూడా సమంజసంకాదని ===ఇల్లు కాలుతుంటే వాసాలు దూసుకున్నట్టు=== స్వార్థపరులు.ఎదుటివారు ఎంతగా కష్టనష్టాలకు గురౌతున్నాపట్టించుకోక పీడించి తెచ్చుకోవటం. ===ఇల్లు పీకి పందిరేయటం=== అడ్డూ, అదుపూ లేకుండా అవగాహనా రాహిత్యంతో అల్లరి చేయటం ===ఇల్లు వల్లు గుల్లయింది=== ఇల్లు.. ఆరోగ్యము రెండు పాడయాయని అర్థం. దుర్వ్యసనాలకు బానిసలయిన వారి ఇళ్ళు, ఒళ్ళు గుల్లవడం ఖాయం అనే అర్ధంలో ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు. ===ఇల్లో నారాయణమ్మ === ===ఇసక తక్కెడ, పేడ తక్కెడ === ===ఇక్ష్వాకుల బారసాల === ===ఇత్యపులు === ===ఇసక పాతర === ===ఇనుపకచ్చడాలు === వారే. కుటుంబంలో స్త్రీకి వున్న ప్రాముఖ్యాన్ని తెలుపుతుంది ఈ జాతీయము. === ఇల్లు పీకి పందిరేయడం=== అతి చిన్న విషయానికి నానా రబస చేయడము: అలాంటి వారినుద్దేసించి ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు. ఉదా: వాడు చిన్న విషయానికి ఇల్లు పీతకి పందిరి వేశాడు. ===ఇల్లు వల్లకాడైంది=== ఇల్లు నాసనమైనదని అర్థం. ===ఇల్లు గుల్లయింది=== చాల కష్టమొచ్చింది.: ఉదా: ఈ వరదలతో మా ఇల్లు గుల్లయింది. ===ఇడిసేసింది ఈదికి పెద్ద=== అన్ని విడిచేసిన ఆడది అందరికి పెద్ద. అనగా ఆమెకు ఎవరు ఎదురు మాట్లాడ సాహసించరు. అందుచేత ఆ వీధివారందరు ఆమె నోటి దురుసుకి భయపడి వూరుకుంటారు. దాంతో ఆమె తనెంతో గొప్పదాన్నని గర్వపడుతుంటుంది. ఇక్కడ ఇడిసేసింది అనగా భర్తను వదిలేసినదని అర్థం. ===ఇదిగోగుర్రం ఇదిగో మైదానం=== స్వయంగా పరీక్షించి తెలుసుకోవచ్చు అనే అర్థం.గుర్రం నీ ఎదురుగానే ఉంది. మైదానం కూడా ఎదురుగానే ఉంది, ఎక్కి స్వారీ చేసి పరీక్షించి నువ్వే తెలుసుకో ===ఇనుప గజ్జెల తల్లి=== దరిద్రదేవతకు ఇది మారు పేరు. ఆ ఇంట్లో ఇనుపగజ్జెల తల్లి నాట్యమాడుతున్నది. అని అంటారు. అనగా ఆఇంట్లో దారిద్ర్యం ఉన్నదని అర్థం. ===ఇనుప గుగ్గిళ్ళు నమలటం=== అత్యంత కష్టమైన పని చేయటం ఎంతగా ఉడికించినా అవి ఉడికేదీ లేదు, మెత్తపడేదీ లేదు. వాటిని ముందు పెట్టి తినమన్నప్పుడు ఎంత కష్టమైన పనో ===ఇప్ప పూల వాసన === వెతకనక్కరలేదు.ప్రతిభావంతుడికి పరీక్షలు పెట్టడం అనవసరం.ఇప్ప పూలకు వాసన వెదకాలా అన్నట్టు ===ఇరుగు పొరుగు=== ఇంటి చుట్టు పక్కల వారు అని అర్థం. ఇరుగు పొరుకు వారితో అన్యోన్యంగా వుండాలని ఈ జాతీయం యొక్క గూఢార్థం. ===ఇల్లు గుల్ల చేయు=== ఇంటిలో ఉన్న ఆస్తి మొత్తం నాశనం చేయుట అని అర్థము. ఉదా: వాని వల్ల ఇల్లు గుల్ల అయింది అని అంటుంటారు. ===ఇసుక తక్కెడ, పేడ తక్కెడ=== ఒకరికి తెలియకుండా మరొకరు మోసపుచ్చుకోవడం. ===ఇసుక చల్లినా రాలని జనం=== విపరీతమైన జనం వచ్చారని అర్థం. ===ఇసక పాతర=== శ్రమ ఎక్కువగా ఉండే పని, విసుగు, చిరాకు కలిగించేపని. పూర్వం వస్తువులను దాచుకోవటం కోసం నేలను తవ్వి ఆ గుంతలో దాస్తుండేవారు. దీనినే పాతర అని అంటారు. ఇసక నేలలో గొయ్యి తీసేటప్పుడు పైనుంచి ఇసక జారి మళ్ళీ ఆ గోతిలో పడుతుంటుంది. పని ముందుకు సాగనివ్వక అడ్డుపడే వ్యవహారం. అటువంటి సందర్భాలలో ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు. ===ఇక్ష్వాకుల బారసాల=== ఎంతో పురాతనమైనది. కృతయుగం నాటిది. ప్రాచీనమైనది ===ఇంగువ కట్టిన గుడ్డ=== ఇంగువ అయిపోయినా కూడా అది కట్టిన గుడ్డలో ఇంగువ ఉన్నట్లుగానే అనిపించేలా చాలాకాలంపాటు వాసన వస్తుంటుంది. ===ఇంద్రుడు, చంద్రుడు=== విపరీతంగా పొగడడం . భోగాలను అనుభవించడంలో ఇంద్రుడికి, అందంగా ఉండడంలో చంద్రుడికి ఎవరూ సాటి లేరు. ===ఇంచుమించు=== సుమారుగా అని అర్థము: ఉదా: ఇంచుమించుగా వారిద్దరు ఒకటే..... అని అంటుంటారు. ===ఇంపు సొంపులు=== ===ఇంటి గుట్టు=== ఇంటి సంగతులు: ఉదా: ఇంటి గుట్టు రట్టు చేయ కూడదు. అనగా ఇంతి విషయాలు బయటికి తెలియకూడదు అని అర్తంలో ఈ జాతీయాను వాడుతారు. ===ఇంటాబయటా=== అయినవారి దగ్గర, కాని వారి దగ్గర, స్వదేశంలోనూ, విదేశంలోనూ .తన వారి దగ్గర, బయట వారి దగ్గర కూడా .'ఇంట గెలిచి రచ్చ గెలవటం లాగా ===ఇంగువ కట్టిన గుడ్డ === ===ఇంటికి జ్యేష్ఠాదేవి పొరుగుకు లక్ష్మీదేవి=== పని చేసిన వ్యక్తికి నష్టం, పొరుగువారికి లాభం. కొందరు ఇంట్లోని విషయాలను పట్టించుకోకుండా.... పొరుగు వారికి ఉపయోగించే పనులు చేస్తుంతారు వారి గురించి ఈ జాతీయాన్ని వాడుతుంటరు. ===ఇంటికి తలుపు లేదు=== ఆ ఇంటికి తలుపు లేదు ఈ ఇంటికి గడియ లేదు అన్నట్టు .ఒకదానికంటే మరొకటి మరీ నాసి రకమైనది అని. ===ఇంటిదొంగ=== ఇంటిదొంగ కన్నుండగానే... గుడ్డుమాయం చేస్తాడని కూడా అంటారు. అంటే అన్ని విషయాలు బాగా తెల్సిన సొంతవ్యక్తే నమ్మకద్రోహాన్ని తలపెట్టిన పరిస్థితుల్లో ఇలా అంటారు.అవినీతి పరుడు, అవినీతి అధికారి . ఇంటి దొంగను ఈశ్వరుడైనా పట్టలేడు అని సామెత. అతడు లోపలి వ్యక్తే కదా. అతడికి అలా చెయ్యాల్సిన అవసరం ఉండదు అనే నమ్మకం ===ఇంటికి దీపం ఇల్లాలు === [[ఇల్లాలు]] .ఇంటికి దీపం ఇల్లాలు .ఇల్లు మొత్తానికి దీపం లాగా కాంతినిచ్చేది కీర్తిప్రతిష్ఠలు కలిగించేది . ఇంటికి కీర్తిని తెచ్చిపెట్టే పని ఎవరు చేసినా వారంతా దీపాల్లాంటి ===ఇంటిని సవరించారు=== ఇంట్లో దొంగలు పడి దోచుక పోయారని అర్థం. ===ఇంటిల్లపాది=== ఇంటిలోని అందరూ ===ఇంటి నారాయణుడు=== భర్త .ఇంటికి యజమానే దైవమన్నభావన. ===ఇంటిని సవరించటం=== సవరించటమంటే చక్కదిద్దటమని అర్థం. అయితే జాతీయంగా దీని అర్థం ఇంటిని సవరించటం అన్నప్పుడు దొంగలు దోచుకుపోయారు అని. అంద చందాలు. [[వర్గం:జాతీయములు]] q9ntfjedr878bcnuzeowib2e12ldlqu జాతీయములు - ఈ 0 3167 23442 23441 2021-07-05T03:20:17Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:జాతీయములు_-_ఈ]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki '''ఈ''' - అక్షరంతో ప్రారంభమయ్యే జాతీయాలు ఇక్కడ ఇవ్వబడ్డాయి. ఈ జాబితాను అక్షర క్రమంలో అమర్చడానికి సహకరించండి. క్రొత్త జాతీయాలను కూడా అక్షర క్రమంలో చేర్చండి. {{తెలుగుభాషాసింగారం}} "జాతీయములు" జాతి ప్రజల సంభాషణలో స్థిరపడిపోయిన కొన్ని నానుడులు. ఇవి అనగానే అర్ధమైపోయే మాటలు. మనిషి జీవితంలో కంటికి కనిపించేది, అనుభవంలోకి వచ్చేది, అనుభూతిని కలిగించేది ఇలా ప్రతి దాని నుంచి జాతీయాలు పుట్టుకొస్తూనే ఉంటాయి. ఆంగ్లభాషలో "జాతీయము" అన్న పదానికి '''idiom''' అనే పదాన్ని వాడుతారు. జాతీయం అనేది జాతి వాడుకలో రూపు దిదద్దుకొన్న భాషా విశేషం. ఒక జాతీయంలో ఉన్న పదాల అర్ధాన్ని ఉన్నదున్నట్లు పరిశీలిస్తే వచ్చే అర్థం వేరు, ఆ పదాల పొందికతోనే వచ్చే జాతీయానికి ఉండే అర్థం వేరు. ఉదాహరణకు "చేతికి ఎముక లేదు" అన్న జాతీయంలో ఉన్న పదాలకు విఘంటుపరంగా ఉండే అర్థం "ఎముక లేని చేయి. అనగా కేవలం కండరాలు మాత్రమే ఉండాలి" కాని ఈ జాతీయానికి అర్థం "ధారాళంగా దానమిచ్చే మనిషి" అని. [[:en:John Saeed|జాన్ సయీద్]] అనే భాషావేత్త చెప్పిన అర్థం - తరతరాల వాడుక వలన భాషలో కొన్ని పదాల వాడుక శిలావశేషంగా స్థిరపడిపోయిన పదరూపాలే జాతీయాలు. భాషతో పరిచయం ఉన్నవారికే ఆ భాషలో ఉన్న జాతీయం అర్ధమవుతుంది. "నీళ్ళోసుకోవడం", "అరికాలి మంట నెత్తికెక్కడం", "డైలాగు పేలడం", "తు చ తప్పకుండా" - ఇవన్నీ జాతీయాలుగా చెప్పవచ్చును. జాతీయాలు సంస్కృతికి అద్దం పట్టే భాషా రూపాలు అనవచ్చును. [[వేటూరి ప్రభాకర శాస్త్రి]], [[నేదునూరి గంగాధరం]], [[బూదరాజు రాధాకృష్ణ]] వంటి సంకలనకర్తలు అనేక జాతీయాలను అర్ధ వివరణలతో సేకరించి ప్రచురించారు. ===ఈకకు ఈక, తోకకు తోక=== ఏ పార్టుకు ఆ పార్టు విడతీయుట ===ఈకలు పీకిన కోడి=== కురూపిగా ఉండటం, అందహీనత, బలహీనత .కోడి ఈకలన్నీ పీకేస్తే చూడబుద్ధి కాదు. ఆ జ్వరం వచ్చిన నాటి నుంచి ఇదిగో ఇట్లా ఈకలు పీకిన కోడిలా అయ్యాడు' అంటారు. ===ఈగలు తోలుకుంటున్నాడు=== అంగట్లో బేరం లేదని అర్థం: ఉదా: వానికి బేరంలేక ఖాళీగా..... ఈగలు తోలుకుంటున్నాడు. ===ఈగెంత పేగెంత=== వాడెంత.. వాడి బతుకెంత అని . ఈగ చిన్న ప్రాణి, ఇక దాని లోపలి పేగు ఎంత చిన్నదిగా ఉంటుందో చెప్పనక్కర లేదు. ఈగ లాంటి అల్పుడు అని ===ఈడు జోడు=== సరి, సమానము == వీరి ఈడు జోడు బాగున్నది. ===ఈతాకిచ్చి తాటాకు గుంజినట్టు=== మోసకారి వ్యవహారం మాయమాటలు చెప్పి ఎదుటివారికి ఏ కొద్దిగానో ఇచ్చి వారి నుంచి ఎక్కువ కాజేయటం ===ఈనిన పులి=== అదుపు లేని ఆగ్రహంతో తన, మన చూసుకోకుండా ప్రవర్తించటం.పులి తాను ఈనిన పిల్లల్ని కూడా తినేస్తుందట ===ఈపాటేషానికి ఇంత దూరమా=== ఎంతో వూహించుకొంటే కొద్దిగా ప్రతిఫలం లభించటం. ===ఈశ్వరవేరు === [[వర్గం:జాతీయములు]] 8e819ppacwi31dr6qm9rywi0gz2kl6r జాతీయములు - ఉ 0 3168 23536 23535 2021-07-05T03:20:37Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:జాతీయములు_-_ఉ]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki '''ఉ''' - అక్షరంతో ప్రారంభమయ్యే జాతీయాలు ఇక్కడ ఇవ్వబడ్డాయి. ఈ జాబితాను అక్షర క్రమంలో అమర్చడానికి సహకరించండి. క్రొత్త జాతీయాలను కూడా అక్షర క్రమంలో చేర్చండి.ఈ అక్షరానికి సంబంధించిన జాతీయాలు కొన్ని వు అక్షరజాబితాలో కూడా కనిపిస్తాయి. {{తెలుగుభాషాసింగారం}} "జాతీయములు" జాతి ప్రజల సంభాషణలో స్థిరపడిపోయిన కొన్ని నానుడులు. ఇవి అనగానే అర్ధమైపోయే మాటలు. మనిషి జీవితంలో కంటికి కనిపించేది, అనుభవంలోకి వచ్చేది, అనుభూతిని కలిగించేది ఇలా ప్రతి దాని నుంచి జాతీయాలు పుట్టుకొస్తూనే ఉంటాయి. ఆంగ్లభాషలో "జాతీయము" అన్న పదానికి '''idiom''' అనే పదాన్ని వాడుతారు. జాతీయం అనేది జాతి వాడుకలో రూపు దిదద్దుకొన్న భాషా విశేషం. ఒక జాతీయంలో ఉన్న పదాల అర్ధాన్ని ఉన్నదున్నట్లు పరిశీలిస్తే వచ్చే అర్థం వేరు, ఆ పదాల పొందికతోనే వచ్చే జాతీయానికి ఉండే అర్థం వేరు. ఉదాహరణకు "చేతికి ఎముక లేదు" అన్న జాతీయంలో ఉన్న పదాలకు విఘంటుపరంగా ఉండే అర్థం "ఎముక లేని చేయి. అనగా కేవలం కండరాలు మాత్రమే ఉండాలి" కాని ఈ జాతీయానికి అర్థం "ధారాళంగా దానమిచ్చే మనిషి" అని. [[:en:John Saeed|జాన్ సయీద్]] అనే భాషావేత్త చెప్పిన అర్థం - తరతరాల వాడుక వలన భాషలో కొన్ని పదాల వాడుక శిలావశేషంగా స్థిరపడిపోయిన పదరూపాలే జాతీయాలు. భాషతో పరిచయం ఉన్నవారికే ఆ భాషలో ఉన్న జాతీయం అర్ధమవుతుంది. "నీళ్ళోసుకోవడం", "అరికాలి మంట నెత్తికెక్కడం", "డైలాగు పేలడం", "తు చ తప్పకుండా" - ఇవన్నీ జాతీయాలుగా చెప్పవచ్చును. జాతీయాలు సంస్కృతికి అద్దం పట్టే భాషా రూపాలు అనవచ్చును. [[వేటూరి ప్రభాకర శాస్త్రి]], [[నేదునూరి గంగాధరం]], [[బూదరాజు రాధాకృష్ణ]] వంటి సంకలనకర్తలు అనేక జాతీయాలను అర్ధ వివరణలతో సేకరించి ప్రచురించారు. ===ఉంగరాలచేయి=== ===ఉట్టిలోగుమ్మడికాయ === ===ఉంటే లిక్కి పోతే కొడవలి=== రాతకోత లేవీ లేకుండా, మరేసాక్ష్యాలు లేకుండా ఇచ్చిపుచ్చుకోవటాలు.తక్కువ ఇచ్చి ఎక్కువ మొత్తాన్ని దబాయించి తీసుకోటం.కొడవలి అరిగి చిన్నదైనప్పుడు లిక్కి అంటారు. ఓ వ్యక్తి ఓ సారి తన లిక్కిని ఎదుటివారు అడిగినప్పుడు ఇచ్చాడట. ఆ తీసుకొన్న వారు ఆ లిక్కిని ఎక్కడో పారేశారట. అప్పుడు లిక్కి ఇచ్చిన వ్యక్తి ఆ విషయాన్ని తెలుసుకొని తన కొడవలిని తనకు ఇమ్మన్నాడట. అదేమిటయ్యా నువ్విచ్చింది లిక్కి కదా, కొడవలిని అడుగుతావేమిటి అనంటే నేనిచ్చింది కొడవలే అని తగాదాకు దిగితే తీసుకొన్న వ్యక్తి లిక్కి పోయింది కనుక వాస్తవమేమిటో రుజువు చెయ్యలేక కొత్త కొడవలి కొనిచ్చాడట. ===ఉడతలు పట్టేవాడు === ===ఉండనా ఊడనా అన్నట్లు=== ఎప్పుడు రాలిపోతుందో తెలియని బలహీన పరిస్థితి ===ఉండనీడనిస్తే పండ మంచం అడిగినట్లు=== కొద్దిగా సహాయం చేస్తే ఇంకా ఇంకా సహాయం చేయమని వెంబడి పడటం.కష్టాల్లో నుంచి బయటపడ్డ తర్వాత కూడా ఇంకా ఆ చేరదీసిన వారి దగ్గరే ఉంటూ వారికి ఇబ్బందులు కలుగచేయటం. అలాంటి వరినుద్దేశించి ఈ మాటను వాడుతారు. ===ఉక్కు పిడికిలి=== కయ్యానికి సిద్దం.. = గట్టి పట్టుదల గల వాడు. ===ఉక్కుపాదం=== ఉక్కుపాదం మోపడం, తీవ్రంగా అణచివేయటం == పోలీసులు తీవ్రవాదంపై ఉక్కు పాదం మోపారు. ===ఉక్కుమనిషి=== దృఢచిత్తుడు గట్టి పట్టుదలతో ఉండేవాడు ===ఉగ్గ బట్టుకొని వున్నాడు=== అతి బలవంతం మీద కోపం ఆపు కొని వున్నాడు: ఉదా: వానికి కోపం వచ్చింది... కాని ఉగ్గబట్టుకొని ఉన్నాడు. ===ఉగ్గుపాల వయసు=== పసితనం ....చిన్నప్పుడు... అని అర్థం. ===ఉచ్చగుంటలో చేపలు పట్టే రకం=== పరమ నీచుడుడు: ఉదా: వాడు ఉచ్చగుంటలో చేపలు పట్టే రకం. ===ఉచ్చ నీచములు=== గౌరవ, అగౌరవములు == ఉచ్చనీచములు ఎరిగి సరైన వారితో స్నేహం చేయాలి. ఆసందర్భంలో ఈ మాటను వాడుతారు. ===ఉచ్చు బిగిస్తున్నది=== ప్రమాధంలో పడుతున్నాడని అర్థం: ===ఉచ్చులోకిలాగటం=== మోసంచేయాలని చూడటం = పాపం అమాయకుడు. వాడినికూడ ఈ ఉచ్చులోకి లాగుతున్నారు. అలాంటి వారినుద్దేశించి ఈ మాటను వాడతారు. ===ఉట్టిలో పెట్టిన గుమ్మడిలా=== కదలక, మెదలక పొంకముగా కూర్చొనుట ===ఉడకేసుకొని తిని...తడికేసుకొని పడుకున్నట్టు=== పని ఒత్తిడేమీ లేకుండా సాఫీగా కాలం సాగిపోవటం హాయిగా కావాల్సింది వండుకుని తినటం, చక్కగా నిద్రపోవటం ===ఉడ్డకు ముగ్గురు తక్కువ=== ఉడ్డ అనగా నాలుగు అని అర్థం: లెదా నలుగురు అని అర్థం: కూలీలు ఎంత మంది వచ్చార్రా అని అడిగితే ''ఉడ్డకు ముగ్గురు తక్కువ" అని జవాబుచెప్పాడు. అనగా ఒకడే వచ్చాడని అర్థం. హాస్యంగా చెప్పడం. ===ఉడాయించాడు=== పారి పోయాడు అని అర్థం. ===ఉడుతలు పట్టేవాడు=== ఏ పనీ చెయ్యనివాడు, సోమరిపోతు అని అర్థం. దీనిని నిందా వాచకంగా కూడ వాడుతారు. అనగా ఎందుకు పనికి రాని వాడని అర్థంలో కూడ వాడతారు. ===ఉడుత భక్తి=== చేతనైన సాయం చేయటం.సేవాభావంతో చేసే చాల చిన్ని సహాయాన్ని ఉడుతాభక్తి అంటారు. ===ఉడుము పట్టు=== పట్టిన పట్టు వదలకపోవటం,మొండిపట్టు ==ఉదా:.. ఈ విషయంలో వాడిది ఉడుము పట్టు. గట్టి పట్టుదల గల వారి గురించి ఈ మాట వాడతారు. ===ఉత్తరాషాఢ పూర్వాషాఢ === ===ఉత్తడుఙ్ఙలు === ===ఉతికి ఆరేశారు=== బాగా చీవాట్లు పెట్టారు; ఉదా: అసెంబ్లీలో ప్రతి పక్షాలు ఎదుటి వారిని ఉతికి ఆరేశారు. ===ఉత్సవవిగ్రహం === ===ఉద్దరించిది చాలు=== చేసినది చాలు ఇక వెళ్లు అని అర్థం> ===ఉద్యోగ రాఘవుడు === ===ఉన్నపళంగా వచ్చేయ్=== వెంటనే వచ్చేయమని అర్థం. ===ఉప్పుతో తొమ్మిది === ===ఉప్పు నిప్పు లాగ=== ఉదా: వారిద్దరు కలిస్తే ఉప్పు నిప్పే: శతృత్వం, చిట పట లాడ తారు. ఆ సందర్భంలొ ఈ మాటను వాడుతారు. ===ఉప్పు పిరికి === ===ఉప్పు రాతికి కొరగాడు=== పూర్తిగా నిరుపయోమైన వాడని అర్థం. ఉదా: వాడు ఉప్పు రాతికికూడ కొరగాడు. అలాంటి వారిని గురించి ఈ జాతీయాన్ని ఉపయోగిస్తారు. ===ఉప్పు రాతి పని లేదు=== పనేమి లేదని అర్థం ; ఉదాహరణకు ఒక సామెత వున్నది. ఉప్పురాతి పనిలేదు అరగడి తీరిక లేదు... ఇది ఒక సామెత. ===ఉప్పు పాతర వేయిస్తా=== పెద్ద శిక్ష వేస్తానని బెదిరించడం. ===ఉమ్మయ జగ్గాయలు=== ===ఉవాచ === ===ఉసి గొల్పడం=== ఉదా: నిన్ను వానిపైకి ఉసి గొల్పుతున్నారు జాగ్రత్త. ===ఉండ బట్టలేని వాడు=== ఊరికే వుండకుండా ఏదో ఒక పని చేసి చిన్న చిన్న కష్టాలను కొని తెచ్చుకొనే వారిని గురించి ఈ మాటను వడతారు. ===ఉడుము వచ్చినట్లు=== ఉడుము గుడ్లగూబ ఇంట్లోకి వస్తే అశుభం అని మూఢనమ్మకం. ఆసూయపరులు, దుర్మార్గులు ఇళ్ళలోకి రావటం అసలు అశుభం ===ఉత్తర కుమారుడు=== గొప్పలు చెప్పేవారు.బడాయిపోయేవారు.ప్రేయసీ ప్రియుల నడుమ ఉత్తరాలందిస్తూ వారి ప్రేమ పెరగటానికి సహకరించేవాడు ఉత్తరాన్ని రహస్యంగా తీసుకెళ్ళి ఇచ్చేవాడు ===ఉత్తరకుమారుని ప్రజ్ఞలు=== పిరికివాని ప్రగల్భాలు. == వాని మాటలు వట్టి ఉత్తరకుమార ప్రగల్బాలు. ===ఉత్సవ విగ్రహాలు=== ఉత్తుత్తి విగ్రహాలు.అసలు విగ్రహాలు వేరే.బ్రహ్మోత్సవాల్లో గర్భగుడిలోని మూలవిరాట్టుకు బదులుగా వూరేగింపునకు వచ్చిన విగ్రహాలు. ఉదా:వాడొట్టి ఉత్సవ విగ్రహం.... ఉత్సవ విగ్రహాన్ని కేవలం ఊరేగింపుకు మాత్రమె వాడతారు. పూజాదులకు మాత్రం. గర్బగుడిలోని మూల విగ్రహానికె. ===ఉన్నది గట్టి పోయింది పొట్టు=== ధాన్యాన్ని చెరిగితే పొట్టు, పొల్లు ఎగిరిపోయి గట్టి గింజలు మాత్రం మిగులుతాయి. పోయిన వస్తువులు పొట్టుతో సమానమని అనుకోవాలి. ===ఉన్న బలిమి=== సంపదతో బలవంతులు,ధనవంతులు. ===ఉప్పు పత్రి=== అడ్డు అదుపు లేని నోరు గురించి దీనిని వాడతారు ===ఉప్పుడు పెట్టడం=== లోలోపల మధన పడేలా బాధపెట్టడం ===ఉప్పు తిను=== "మీ ఉప్పు తిన్న విశ్వాసం" అంటరు చూడండి ఆ సందర్భంలో ఈ మాటను వాడతారు. ===ఉబ్బేయటం=== పొగిడి సంతోషపెట్టటం,ఉబకెయ్యటం,విపరీతంగా పొగడటం == వాడు నిన్ను బాక ఉబ్బేస్తున్నాడు. ===ఉమ్మాయ్‌ జగ్గాయ్‌=== ఇద్దరు మిత్రులు.అనుకొన్న పని చేయటానికి కలిసికట్టుగా తిరుగుతారు,పని అయిపోయాక ఎవరి దారి వారిదే.ఉమామహేశ్వరుడు, జగన్నాథుడు అనే పదాల నుంచి ఉమ్మాయ్‌ జగ్గాయ్‌ అనే పదాలొచ్చాయి. శివుడు, విష్ణువు రాక్షసుల నుంచి ఒకరినొకరు రక్షించుకోవటానికి ఒకటౌతారు ఆ తర్వాత ఎవరి తీరున వారు ఉండిపోతారు. ===ఉయ్యాలో జంపాలో=== చిన్న పిల్లలను ఆడిస్తూ పాటపాడుతూ ఉయ్యాలలో ఊపుతూ నిద్రపుచ్చటం ===ఉరమటం=== కోపంతో గట్టిగా అరవటం == వాడు నీమీదెందుకు అలా ఉరుముతున్నాడు.? ===ఉరి పెట్టడం=== బాధ పెట్టడం ఉరి తీసినా, తీయక పోయినా అంతటి బాధను అనుభవించి కుమిలి పోయేలా చేయటం ===ఉరుకులు పరుగుల మీద=== అత్యంత శీఘ్రంగా వేగంగా == వారంతా ఉరుకులు పరుగులు మీద వచ్చారు. ===ఉల్లము పల్లవించు=== హృదయము పల్లవించు ,హృదయము చిగురించు ===ఉవాచ=== చెప్పాడు, చెప్పింది, ఒకరు చెప్పిన మాట, ఒకరి మాటల్లోని భావం: భగవద్గీతలో ''శ్రీ కృష్ణ ఉవాచ.... " అనే మాటను ఇక్కడ ఉపయోగిస్తారు. ===ఉసూరుమను=== నిరాశ చెందటం. == ఉదా: వారు వెళ్లిన పని కాక పోయె సరికి 'ఉసూరు మంటు' తిరిగి వచ్చారు. వెళ్లిన పని కాకుండ తిరిగి వచ్చిన వారి గురించి ఈ మాటను వాడతారు. ===ఉస్సురను=== బాగా పనిచేసి అలసినవారు బడలిక తీర్చుకోటానికి చేసే నిట్టూర్పు [[వర్గం:జాతీయములు]] hhv43w5i9m2xfozkbmmabio8yxrg868 జాతీయములు - ఊ 0 3169 23569 23568 2021-07-05T03:20:45Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:జాతీయములు_-_ఊ]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki '''ఊ''' - అక్షరంతో ప్రారంభమయ్యే జాతీయాలు ఇక్కడ ఇవ్వబడ్డాయి. ఈ జాబితాను అక్షర క్రమంలో అమర్చడానికి సహకరించండి. క్రొత్త జాతీయాలను కూడా అక్షర క్రమంలో చేర్చండి. {{తెలుగుభాషాసింగారం}} "జాతీయములు" జాతి ప్రజల సంభాషణలో స్థిరపడిపోయిన కొన్ని నానుడులు. ఇవి అనగానే అర్ధమైపోయే మాటలు. మనిషి జీవితంలో కంటికి కనిపించేది, అనుభవంలోకి వచ్చేది, అనుభూతిని కలిగించేది ఇలా ప్రతి దాని నుంచి జాతీయాలు పుట్టుకొస్తూనే ఉంటాయి. ఆంగ్లభాషలో "జాతీయము" అన్న పదానికి '''idiom''' అనే పదాన్ని వాడుతారు. జాతీయం అనేది జాతి వాడుకలో రూపు దిదద్దుకొన్న భాషా విశేషం. ఒక జాతీయంలో ఉన్న పదాల అర్ధాన్ని ఉన్నదున్నట్లు పరిశీలిస్తే వచ్చే అర్థం వేరు, ఆ పదాల పొందికతోనే వచ్చే జాతీయానికి ఉండే అర్థం వేరు. అది నిజార్థం. ఉదాహరణకు "చేతికి ఎముక లేదు" అన్న జాతీయంలో ఉన్న పదాలకు విఘంటుపరంగా ఉండే అర్థం "ఎముక లేని చేయి. అనగా కేవలం కండరాలు మాత్రమే ఉండాలి" ఇది అసాధ్యం. కాని ఈ జాతీయానికి అర్థం "ధారాళంగా దానమిచ్చే మనిషి" అని. ఇది గూడార్థం. ఇదే అందరికి అర్థమవుతుంది. ఆ అర్థంలోనే ఈ మాటను ఉపయోగిస్తారు. సామెతల కన్నా ఎక్కువగా జన బాహుళ్యంలో విరివిగా ఉపయోగములో వున్నవి జాతీయాలే. సామెతల వలెనే జాతీయములు కూడా ఎవరో పని గట్టుకొని సృష్టించినవి కావు. జనాల మాటలలో, వారి సామాజిక వ్వవస్థ నుండి పుట్టినవే. కొన్ని [[సామెతలు]] [[జాతీయములు]]గా కూడా చలామణిలో ఉన్నాయి. వాటిని ఇట్టే గుర్తించ వచ్చు. [[:en:John Saeed|జాన్ సయీద్]] అనే భాషావేత్త చెప్పిన అర్థం - తరతరాల వాడుక వలన భాషలో కొన్ని పదాల వాడుక శిలావశేషంగా స్థిరపడిపోయిన పదరూపాలే జాతీయాలు. భాషతో పరిచయం ఉన్నవారికే ఆ భాషలో ఉన్న జాతీయం అర్ధమవుతుంది. "నీళ్ళోసుకోవడం", "అరికాలి మంట నెత్తికెక్కడం", "డైలాగు పేలడం", "తు చ తప్పకుండా" - ఇవన్నీ జాతీయాలుగా చెప్పవచ్చును. జాతీయాలు సంస్కృతికి అద్దం పట్టే భాషా రూపాలు అనవచ్చును. ===ఊకదంపుడు=== ఊక అనగా వడ్లగింజపైనుండే పొట్టు. వడ్లను దంచితే పైపొట్టు పోయి బియ్యం బయడ పడతాయి. అందుకే వడ్లను దంచుతారు. కానీ ఊకను దంచితే ఏమి ఫలితముండడు. ఆ అర్థంలో అనవసరంగా వ్వర్థ ప్రసంగం చేసేవారిని ఉద్దేశించి ఈ జాతీయాన్ని ఉటంకిస్తారు. వ్వర్థం అనే అర్థంలో. ===ఊడలమర్రి=== నిర్మూలించడానికి వీలులేని విధంగా విస్తరించినది అని ===ఊడలు పాకటం=== అధికంగా వ్యాపించటం వూడలు దిగటం ===ఊ అన్నా... ఆ అన్నా... తప్పే=== మాటమాటకీ, తరచుగా అనే అర్థాలలో ఈ జాతీయం ప్రయోగంలో ఉంది. ప్రత్యేకించి ఏ భావమూ వ్యక్తపరచకపోయినా ఏమాత్రం మాట్లాడినా ఆ మాటలకు కొంతమంది పెడార్థాలను చెప్పుకున్నప్పుడు ఈ జాతీయం ప్రయోగంలో కనిపిస్తుంది. "వాడితో అసలు మాట్లాడలేము. వూ అన్నా.. కోపమే, ఆ అన్నా.. కోపమే, ఆ ఇంట్లోవాళ్ళు ఎలా భరిస్తున్నారో మరి" అనేలాంటి సందర్భాల్లో ఈ జాతీయ ప్రయోగం కనిపిస్తుంది. ===ఊపునివ్వడం=== ప్రోత్సాహమివ్వడం అనే అర్థంలో ఈ జాతీయం వాడుకలో ఉంది. స్తబ్ధంగా ఉన్నప్పుడు ఒకచోట పడిఉండడం తప్ప మరేవిధమైన పని జరగడానికి వీలుండదు. అదే కదలికలో ఉన్నప్పుడు, అది కూడా మంచి వూపుతో ఉన్నప్పుడు కార్యసాధనకు వీలు కలుగుతుంది. ఈ చలనాత్మక దశలో ఉన్న శక్తిని సూచించే విధంగా వూపునివ్వడం అనేది కార్యసాధనకు ఉద్యమించేలా చేయడం, కదలికను తెప్పించడం, ప్రోత్సాహాన్ని కలిగించడం అనేలాంటి అర్థాలలో ప్రయోగంలోకి వచ్చింది. 'ఆ నాయకుడి ప్రసంగం అందరికీ మంచి ఊపునిచ్చింది' అనేలాంటి సందర్భాల్లో ఈ ప్రయోగం కనిపిస్తుంది. ===ఊపుమీద ఉన్నాడు=== ===ఊర్మిళ నిద్ర=== కుంభకర్ణుడు లాగానే లక్ష్మణుడి భార్య వూర్మిళ కూడా ఎక్కువగా నిద్రపోయేది.అలా ఎక్కువ సేపు నిద్ర పోయే ఆడవారిది ఊర్మిళనిద్ర అంటారు ===ఊళ్ళోబిచ్చం, గుళ్ళోనిద్ర=== పేదరికంతో ఉన్న కొందరికి రోషం ఉంటుంది. భిక్షాటన చెయ్యటమంటే తప్పని వారు భావించి ఎలాగోలా ఒళ్ళొంచి పనిచేసి తమ జీవనభృతిని సంపాదించుకొంటారు. కానీ కొంతమంది కన్ను, కాలు అన్నీబాగున్నా బద్దకంతో ప్రవర్తిస్తూ భిక్షాటనకు దిగుతారు. అలాగే ఏ మఠంలోనో, గుళ్ళోనో తలదాచుకుంటారు. ఇదంతా వారి సోమరితనానికి గుర్తేతప్ప మరొకటికాదు. ఇలా ఎవరైనా అన్నీ బాగుండి కూడా సోమరితనంతో ప్రవర్తిస్తున్నప్పుడు "వాడికేంలే వూళ్ళోబిచ్చం, గుళ్ళోనిద్ర. ఇల్లూవాకిలి పట్టకుండా తిరుగుతుంటాడు. వాడితో నీకెందుకు" అనేలాంటి సందర్భాల్లో ఈ ప్రయోగం కనిపిస్తుంది. ===ఊదర గొడుతున్నాడు=== అనవసరమైన మాటలు అతిగా వాగుతున్నాడు అని అర్థం. ===ఊరికి మొనగాడు=== గొప్పవాడని అర్థం: దీన్ని నిందా వాచకంగా కూడా వాడతారు. ===ఊచ కోత కోశారు'=== చాల మందిని చంపేశారని అర్థం> ===ఊపిరి సలపనివ్వడు=== కొంతసేపు కూడా విరామమివ్వడని అర్థం. ===ఊపు మీదున్నాడు=== చాల సంతోషంగా వున్నాడని అర్థం> ===ఊబిలో దిగాడు=== కష్టాలు చుట్టు ముట్టాయని అర్థం. ===ఊపిరితీసుకోనివ్వడు=== ఏమాత్రం విరామమివ్వడని అర్థం. ===ఊపిరి ఆడడం లేదు=== ===ఊపిరి సలపడం లేదు=== ===ఊపిరి పోశాడు=== రక్షించాడని అర్థం. ===ఊపిరి బిగబట్టి=== ===ఊరు ఉసిరి కాయంత...... తగువు తాటికాయంత=== ===ఊసులాడు=== [[వర్గం:జాతీయములు]] re1hs5po6wv54flfovtc8p9oncjekqh జాతీయములు - ఋ 0 3170 23575 23574 2021-07-05T03:20:52Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:జాతీయములు_-_ఋ]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki '''ఋ, ౠ''' - అక్షరాలతో ప్రారంభమయ్యే జాతీయాలు ఇక్కడ ఇవ్వబడ్డాయి. ఈ జాబితాను అక్షర క్రమంలో అమర్చడానికి సహకరించండి. క్రొత్త జాతీయాలను కూడా అక్షర క్రమంలో చేర్చండి. {{తెలుగుభాషాసింగారం}} "జాతీయములు" జాతి ప్రజల సంభాషణలో స్థిరపడిపోయిన కొన్ని నానుడులు. ఇవి అనగానే అర్ధమైపోయే మాటలు. మనిషి జీవితంలో కంటికి కనిపించేది, అనుభవంలోకి వచ్చేది, అనుభూతిని కలిగించేది ఇలా ప్రతి దాని నుంచి జాతీయాలు పుట్టుకొస్తూనే ఉంటాయి. ఆంగ్లభాషలో "జాతీయము" అన్న పదానికి '''idiom''' అనే పదాన్ని వాడుతారు. జాతీయం అనేది జాతి వాడుకలో రూపు దిదద్దుకొన్న భాషా విశేషం. ఒక జాతీయంలో ఉన్న పదాల అర్ధాన్ని ఉన్నదున్నట్లు పరిశీలిస్తే వచ్చే అర్థం వేరు, ఆ పదాల పొందికతోనే వచ్చే జాతీయానికి ఉండే అర్థం వేరు. ఉదాహరణకు "చేతికి ఎముక లేదు" అన్న జాతీయంలో ఉన్న పదాలకు విఘంటుపరంగా ఉండే అర్థం "ఎముక లేని చేయి. అనగా కేవలం కండరాలు మాత్రమే ఉండాలి" కాని ఈ జాతీయానికి అర్థం "ధారాళంగా దానమిచ్చే మనిషి" అని. [[:en:John Saeed|జాన్ సయీద్]] అనే భాషావేత్త చెప్పిన అర్థం - తరతరాల వాడుక వలన భాషలో కొన్ని పదాల వాడుక శిలావశేషంగా స్థిరపడిపోయిన పదరూపాలే జాతీయాలు. భాషతో పరిచయం ఉన్నవారికే ఆ భాషలో ఉన్న జాతీయం అర్ధమవుతుంది. "నీళ్ళోసుకోవడం", "అరికాలి మంట నెత్తికెక్కడం", "డైలాగు పేలడం", "తు చ తప్పకుండా" - ఇవన్నీ జాతీయాలుగా చెప్పవచ్చును. జాతీయాలు సంస్కృతికి అద్దం పట్టే భాషా రూపాలు అనవచ్చును. ===ఋణము తీరు=== మీ ఋణము తీరి పోయినదండి సంబంధము తీరి పోయినది అనుట ===ఋణము పణము=== అప్పు సప్పు [[వర్గం:జాతీయములు]] s53s0zknelot8iy93eh5xoj5i9ue4ld జాతీయములు - ఎ 0 3171 23579 23578 2021-07-05T03:21:00Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:జాతీయములు_-_ఎ]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki #దారిమార్పు [[జాతీయములు - ఎ, ఏ, ఐ]] gfv2q6f6a8fuxye17fx8r3imucan12u జాతీయములు - ఎ, ఏ, ఐ 0 3172 23709 23708 2021-07-05T03:21:31Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:జాతీయములు_-_ఎ,_ఏ,_ఐ]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki '''ఎ, ఏ, ఐ''' - అక్షరాలతో ప్రారంభమయ్యే జాతీయాలు ఇక్కడ ఇవ్వబడ్డాయి. ఈ జాబితాను అక్షర క్రమంలో అమర్చడానికి సహకరించండి. క్రొత్త జాతీయాలను కూడా అక్షర క్రమంలో చేర్చండి. {{తెలుగుభాషాసింగారం}} "జాతీయములు" జాతి ప్రజల సంభాషణలో స్థిరపడిపోయిన కొన్ని నానుడులు. ఇవి అనగానే అర్ధమైపోయే [[మాట]]లు. [[మనిషి]] జీవితంలో కంటికి కనిపించేది, అనుభవంలోకి వచ్చేది, అనుభూతిని కలిగించేది ఇలా ప్రతి దాని నుంచి జాతీయాలు పుట్టుకొస్తూనే ఉంటాయి. ఆంగ్లభాషలో "జాతీయము" అన్న పదానికి '''idiom''' అనే పదాన్ని వాడుతారు. జాతీయం అనేది జాతి వాడుకలో రూపు దిదద్దుకొన్న భాషా విశేషం. ఒక జాతీయంలో ఉన్న పదాల [[అర్థము|అర్ధాన్ని]] ఉన్నదున్నట్లు పరిశీలిస్తే వచ్చే అర్థం వేరు, ఆ పదాల పొందికతోనే వచ్చే జాతీయానికి ఉండే అర్థం వేరు. ఉదాహరణకు "చేతికి ఎముక లేదు" అన్న జాతీయంలో ఉన్న పదాలకు విఘంటుపరంగా ఉండే అర్థం "ఎముక లేని చేయి. అనగా కేవలం కండరాలు మాత్రమే ఉండాలి" కాని ఈ జాతీయానికి అర్థం "ధారాళంగా దానమిచ్చే మనిషి" అని. [[:en:John Saeed|జాన్ సయీద్]] అనే భాషావేత్త చెప్పిన అర్థం - తరతరాల వాడుక వలన [[భాష]]లో కొన్ని పదాల వాడుక శిలావశేషంగా స్థిరపడిపోయిన పదరూపాలే జాతీయాలు. భాషతో పరిచయం ఉన్నవారికే ఆ భాషలో ఉన్న జాతీయం అర్ధమవుతుంది. "నీళ్ళోసుకోవడం", "అరికాలి మంట నెత్తికెక్కడం", "డైలాగు పేలడం", "తు చ తప్పకుండా" - ఇవన్నీ జాతీయాలుగా చెప్పవచ్చును. జాతీయాలు సంస్కృతికి అద్దం పట్టే భాషా రూపాలు అనవచ్చును. ==ఎ== ===ఎంగిలికెగ్గులేదు=== ఎగ్గు అంటే కీడు అని అర్థం. ఎవరి ఎంగిలి అయినా తిన్నంత మాత్రాన కీడేమీ జరగదు. ===ఎంగిలి మంగలము=== ===ఎండ కన్నెరుగక=== అతి సుకుమారముగ పెరుగుట.ఎండకన్నెరగక ఉండటం.భోగభాగ్యాల నడుమ మాత్రమే పెరగటం అన్నది భావన.అసలేనాడు ఎండలోకే రాకుండా ఉండటం ===ఎండకెండి, వానకు తడిసి=== అన్ని కష్టములకోర్చి ===ఎండగట్టడం=== బాగా బాధించటం, తీవ్రంగా విమర్శించటం == ఈ నాడు దేశంలో పాతుకు పోయిన అవినీతిని అన్నా హజారే ఎండగడుతున్నాడు. ===ఎండిన తాటాకు=== అతిగా స్పందించే గుణం .కొద్దిగా గాలి వీచినా పెద్దగా శబ్దం చేస్తుంది. ===ఎండిన దానిమ్మ కాయ=== బక్కచిక్కి, నీరసంగా ఉండటం.నునుపు నిగనిగ తగ్గిపోయి ఎండిపోయి కనిపించటం. ===ఎంత పండినా కూటిలోకే=== ఎంత పండినా కూటిలోకే, ఎంత ఉండినా కాటిలోకే .పంట ఎంత పండినా దాన్ని కలకాలం నిల్వ ఉంచరు. ఆహార పదార్థంగా ఆ పంట మారాల్సిందే.అలాగే నూరేళ్లు బతికినా అంతకంటే ఎక్కువ బతికినా, అంత ఎక్కువకాలం బతికాడని మరణించాక అతడిని ఇంట్లో ఉంచుకోరు. కాటికి పంపాల్సిందే. అంటే ఎప్పటికో ఒకప్పటికి మరణం తప్పదు కనుక ప్రాణం ఉన్న రోజుల్లోనే జీవితాన్ని పదిమందికీ ఉపయోగపడేలా తీర్చిదిద్దుకోవాలనే సూచన ===ఎకరమంత=== సువిశాలమైనది బాగా పెద్దది ===ఎక్కడ పుట్టిన గడ్డి అక్కడే=== జన్మస్థలాలను విడిచి వెళ్ళక జననం నుంచి మరణం దాకా ఒకే వూళ్ళో ఉండేవారు.ఎప్పుడూ ఒకే చోట స్థిరంగా ఉండేవారు ===ఎక్కడ తగలడ్డావు ఇంత సేపు=== కోపంతొ ''ఎక్కడున్నావూ' ఇంతసేపు అనడానికి ఇలా అంటారు. ===ఎగదిగ=== తేరిపార చూచుట పైనుండి క్రిందివరకు చూచుట "పల్లెలోకి క్రొత్తగా వచ్చిన వారిని ఎగదిగ చూడటం సర్వసాధారణం" ===ఎగదోయటం=== విద్వేషాలను రెచ్చగొట్టడం == వారిరువురు పోట్లాడుకుంటుంటే వీరు పక్కన చే ఎగదోస్తున్నారు. ===ఎగ నామం పెట్టాడు=== తీసుకున్న అప్పును తిరిగి ఇవ్వకుంటే ''వాడు నాకు ఎగనామం పెట్టాడూ' అంటారు. ===ఎగవేయు=== అప్పు తీసుకొని ఇవ్వక పోతే ''ఎగరేశాడు'' అని అంటారు. ===ఎగిరి గంతేశాడు=== అధిక సంతోషంగా వున్న వాణ్ని చూసి ఇలా అంటారు. ===ఎగిరే పిట్టలకు గురి చూసినట్టు=== తెలివి తక్కువ వ్యవహారం, విఫల ప్రయత్నం చేయడం ===ఎట్లయినా సాబునే=== సాబు అంటే సాహెబ్, సాయుబు, గొప్పవాడు, పాలకుడు.ఓడినా, గెల్చినా నేను గొప్ప అని .కిందపడ్డా, మీదపడ్డా నాదే పైచేయిఅని. ===ఎడమపక్క సున్నాగాడు=== విలువలేనివాడు, నిరర్థక జీవితాన్ని గడిపేవాడు .అంకెలకు కుడివైపు ఉన్న సున్నాలు అంకెకు విలువను పెంచుతూ ఉంటాయి. అదే ఎడమ పక్కన పెట్టిన సున్నాకు విలువ ఉండదు. ===ఎడమొఖం పెడమొఖం=== ఒకరి మీద ఒకరికి ఇష్టం లేనప్పుడు ''వారిద్దరు ఎడమొఖం పెడమొఖంగా వున్నారూ'' అని అంటారు. ===ఎడప దడప=== అటు ఇటు రెండు వైపులా అని అర్థం. ===ఎడా పెడా=== ఉదా: వాణ్ణి ''ఎడా పెడా'' వాయించారు. రెండు వైపులా అని అర్థం. ===ఎడ్డెమంటే తెడ్డెమనే రకం=== ఔనంటే కాదనే రకం: ===ఎత్తిన కత్తి దించకపోవటం=== లక్ష్యాన్ని చేరేవరకు విశ్రమించక పోవటం, అనుకున్నది సాధించే వరకూ వూరుకోక పోవటం ===ఎత్తిన పిడికిలి దించొద్దు=== పోరాటం ఆపొద్దు అని అర్థం. ===ఎత్తి పొడచు=== మనసు గాయపడేలా సూదితో గుచ్చినట్లు మట్లాడటం. == వారు సూటి పోటి మాటలతో ఎత్తి పొడుస్తున్నారు. ===ఎత్తుపళ్ళతో కొరికినట్టు=== కొరకలేరు, నమలలేరు. పళ్ళు ఉన్నా ప్రయోజనం శూన్యమే.పని జరగదు. ఎత్తు పళ్ళతో కొరికినట్త్టెంది అంటారు ===ఎత్తు పళ్ళ పోకట=== భయపడాల్సిన పనిలేదు.మేకపోతు గాంభీర్యం . పోకట అంటే పొగరు .చూడ్డానికి ఓ రకంగానూ, కార్యసాధనలో మరో రకంగానూ కనిపించటం. ===ఎత్తు మరగిన బిడ్డా=== క్రిందకి దించిన ఏడ్చు బిడ్డ ఎల్లప్పుడూ ఎత్తుకున్న బిడ్డ ===ఎత్తుపీట=== ప్రముఖ స్థానం, అగ్రాసనం, ఎత్తుపీట పెద్దకుర్చీ వేసి గౌరవించడం ===ఎద్దడుగులో ఏడుగుణాలు=== ఒకే చోట విభిన్న లక్షణాలుండటం.ఆకాస్తలోనే తేడాలు చూపించటం ===ఎదురీత ఈదుతున్నాడు=== కొని కష్టాలు తెచ్చుకుంటున్నాడని అర్థం. ===ఎదురు చుక్క=== ===ఎదుగు పొదుగు=== అభివృద్ధి లేకుండా వుండడము .... వాడి ఉద్యోగం ఎదుగు బొదుగు లేక ఎక్కడ వేసిని గొంగళి చందాన అక్కడే ఉంది. ===ఎదురు బొదురు=== చుట్టుపక్కల వారు అని అర్థం. ===ఎనుబోతుపై వాన=== ఏమిచెప్పినా అర్థం కాకపోవడం, ఏంతచెప్పినా వినిపించుకోకపోవటం. ===ఎన్ని గుండెలురా=== ఎంత ధైర్యం రా నీకు అని అడుగుట == నీకెన్ని గుండెలురా నాతోనే వాదనకొస్తావా? ===ఎన్ని వేషాలేసినా కాటికే=== ఎన్ని ఉద్యోగాలు చేసినా, ఎన్ని వ్యాపారాలు చేసినా ఆయువు ఉన్నంతకాలమే అదంతా ఆ తర్వాత ఎవరైనా సరే పోయేది ఒక చోటుకే. ===ఎన్నెర్ర కన్నెర్ర=== ఎన్నుఅంటే వెన్ను కంకి, వెన్ను ఎర్రపడటం అంటే పంట,,4125 ===ఎముకలు మెళ్లో వేసుకు తిరిగినట్లు=== చెయ్యకూడని పనిని బాహాటంగా చేస్తూ ఉండటం.చేసిన పనికి సిగ్గుపడక అందరికీ చెప్పుకోవటం ===ఎముకలు కొరికే చలి=== చాలా ఎక్కువ చలి అని అర్థం. ===ఎముకలేని చెయ్యి=== అనగా గొప్ప దాత అని అర్థము./ ఉదా: వాని చేతికి ఎముక లేదు అని అంటుంటారు. ===ఎవరికి వారే యమునా తీరే=== ఒకరికొకరు సహకరించు కోకుండా ఎవరికి వారే యమునాతీరే అన్నట్టు ఎవరిష్టం ప్రకార వారు నడుచు కోవడం. ===ఎరక్కపోయి వచ్చి ఇరుక్క పోయారు=== తెలియక వచ్చి ఆపదలో చిక్కుకున్నారు అని అర్థమొచ్చే సందర్భంలో ఈ జాతీయాన్ని వాడతారు. ===ఎరుగని వూళ్లో మొరగని కుక్క=== ఒక వూరి కరణం ఇంకో వూరికి వెట్టి, ఒక వూరి పోలీసు పటేలు ఇంకో వూరి సుంకరితో సమానం లాగా. స్థాన బలం.కుక్క యజమానుల దగ్గర కొత్త వారిని చూసి మొరుగుతుంటుంది. అదే కుక్క పొరుగూరికి వెళితే అక్కడున్న కుక్కలను చూసి తోక ముడుస్తుంది. ===ఎర్రటోపీవాళ్లు=== పోలీసువాళ్లు ===ఎర్ర గొర్రె మాంసము=== మామిడి కాయ కారం, ఆవకాయ ===ఎరుక పిడికెడు ధనం=== మిత్రలాభం.ఎరిగి ఉండటం.బాగా తెలిసి ఉండటం, పరిచయమై ఉండటం.తెలిసినవారుంటే సరుకు అప్పు తెచ్చుకొనే వీలుంటుంది. ===ఎల్లయ్య మల్లయ్య చదువు=== నామమాత్రపు చదువు, మనుషుల పేర్లు మాత్రమే రాసే వరకూ వచ్చి ఆగిపోయిన అక్షర జ్ఞానం ===ఎలవెట్టి కయ్యం కొనుక్కున్నట్టు=== లేనిపోనిది కొని తెచ్చుకున్నట్టు, వెల ఇచ్చి మరీ తగాదాను కొని తెచ్చు కోవటం ===ఎల్లమ్మ కొలుపు=== చాలాసేపు జరిగే పని.ఎల్లమ్మ కొలుపుల్లా ఇంకా ఎంతసేపు ఆ పని చేస్తారు, త్వరగా కానీయండిఅంటారు. ===ఎల్లలు లేని=== ఎదురు లేని.. అడ్డు అదుపు లేని అని అర్థం. ===ఎలుక కోసం ఇల్లు తగలపెట్టడం=== చిన్న తప్పు కోసం పెద్ద ముప్పుల్ని సంకల్పించటం చిన్న తప్పు దొర్లినప్పుడు సహన గుణం ప్రదర్శించకుండా పెద్ద ముప్పును తల పెట్టటం ===ఎలుగు సలుగెరిగిన పని=== నాగలికి దుంపను సరిగా అమర్చకపోతే నేలను దున్నటం వీలుకాదు.దుంప వదులుగా ఉన్నా బాగా ముందుకు బిగిసి ఉన్నా రెండూ ఇబ్బంది.ఎలుగు ఎక్కువైతే నాగలి కర్ర నేల మీద ఆనదు.పనిలో జాగర్తగా ఉండమని, ఎలుగు సలుగెరిగి చేస్తేనే పనిసులువుగా జరుగుతుందని. ===ఎలుగ్గొడ్డుకు తంటసం తీసినట్లు=== వృధా ప్రయాస. ఎంత తీవ్రంగా పనిచేసినా దానికి తగిన ప్రతిఫలం దక్కదు. అసలు పని చేయలేదేమోనన్న భావన ఎదుటి వారికి కలిగి ప్రమాదం ఏర్పడే పరిస్థితులు వస్తుంటాయి.త్వరగా అయ్యేపనికాదు ===ఎళ్ళ బారిపోవటం=== ప్రాణం పోవటం, వెళ్ళటం, పారిపోవటం .ఏదో ఈ జీవితం ఇలా ఎళ్ళబారిపోతే చాలు ===ఎవరికైనా వేపకాయంత వెర్రి వుంటుంది=== ==ఏ== ===ఏ ఎండకాగొడుగు పట్టే రకం=== పచ్చి అవకాశ వాధి అని అర్థం. ===ఏండ్లూ పూండ్లు=== చాలా కాలము ===ఏకై వచ్చి మేకై కూర్చున్నాడు=== ===ఏనుగు కూర్చున్నా గుర్రమంత ఎత్తే=== ఉత్తములు కాలం కలిసిరాక కష్టాలపాలైనా వారి వ్యక్తిత్వం, సమాజంలో వారంటే ఉన్న మంచితనం ఏవీ పూర్తిగా తరిగిపోవు.మంచివారు ఒక్కోసారి కలిసిరాక చతికిలపడ్డా వారి పరువు పోదు. ===ఏనుగు దాహం=== పేరాశ, అత్యాశ ===ఏకిపెట్టడం=== ఎవరైనా తప్పులు చేసినప్పుడు ఆ తప్పులన్నిటినీ ఎదుటివారు ఏ ఒక్కదాన్నీ విడిచి పెట్టకుండా అన్నిటినీ తీవ్రంగా విమర్శిస్తున్న సందర్భం.దూదిని పరుపులు లేదా దిండ్ల కోసం సిద్ధం చేసేటప్పుడు దానిలో ఉన్న దుమ్ము, ధూళిని పోగొట్టటానికి ఏకుతుంటారు. ఏకిన తర్వాత దూది శుభ్రపడుతుంది.చేసిన తప్పులు దూదికంటుకున్న దుమ్ము, ధూళి లాంటివి. ఆ తప్పులను విమర్శించి చేసిన వారికి అవి తప్పులని తెలియచెబితే వాటికి దూరంగా ఉండే ప్రయత్నం జరుగుతుందన్న భావన ===ఏకు మేకవటం=== మెత్తగా వచ్చి, గట్టివాడై ద్రోహం చేయటం..అల్పుడు అధికుడై, బలహీనుడు బలవంతుడై ఎదురు తిరగటం. ===ఏకులు పెట్టిన బుట్ట=== ఏకులు పెట్టిన బుట్ట చాలా ఏకులు తనలో ఇముడ్చుకోగలుగుతుంది. కష్టాలొచ్చినా దిగమింగుకుంటూ ఎప్పుడూ బయట పడకుండా ఉండే వ్యక్తులు ===ఏకుల్లేని రాట్నం=== పనికి రాకుండా వృధాగా ఉండటం .ఏకులే లేనప్పుడు ఇక ఆ రాట్నం వృథాగా పనికి రాకుండా ఉండిపోవాల్సిందే. ===ఏటావలి గిలిగింతలు=== సాహసోపేతం.దూర ప్రాంతాల్లో ఉండి ఆత్మీయుల దగ్గరకు సమయానికి చేరుకోలేని పరిస్థితి ===ఏటికోళ్ళు=== నమస్కారములు ===ఏడులు పూడులు=== చాలా కాలము ===ఏడుకట్ల సవారీ === పాడే అని అర్థం ===ఏటావలి గిలిగింతలు === ===ఏనుగు తిన్న వెలగపండు=== ఏనుగు తిన్న వెలగ పండు పేడలో కాయ లాగానే బయటకు వస్తుంది. కాని దాని లోపలి పదార్థమంతా మాయ మై ఖాళీగా వుంటుంది. (ఇది ఈ జాతీయం నిజార్థం. అసలర్థం ఏమంటే........ ఎదుటి వాడికి తెలియకుండా మోసం చేసి అతడిని నష్టపరిచే వారి గురించి ఈ జతీయము చెప్తారు.) ===ఏనుగుదాహం === అత్యాశ, అధిక దాహం అనే సందర్భాలలో వాడుతారు. ===ఏనుగుమీది సున్నము=== ===ఏనుగుపాడి=== సమృద్ధి అని అర్థం. ===ఏనుగు కొమ్ము=== ===ఏనుగుకు కాలు విరగటం దోమకు రెక్కవిరగటం ఒకటే=== కష్టాల తీవ్రత పెద్దవారికొకలాగా చిన్నవారికొకలాగా ఉండవు.కష్టాలు అందరూ అనుభవించాల్సిందే ===ఏనుగు కోసం రాజు, పంది కోసం దొమ్మరి బాధపడినట్లు=== కష్టాలు ఎవరి స్థాయిలో వారికుంటాయి.'రాజు ఏనుగుపోయి బాధపడితే... దొమ్మరి పందిపోయి బాధపడ్డట్టు ===ఏనుగు దాహము=== చాలా ఎక్కువగు దాహము ===ఏనుగు మేత=== సింహభాగం అధిక భాగం లాగ. ఏనుగు దాని ఆకారానికి తగ్గట్టుగానే మేత మేస్తుంది. ఏనుగంత మేత ఏనుగు మేసేంత ఎక్కువమేత అని, ===నే నెక్కడా తా నెక్కెడ=== నేనెక్కడా తనెక్కడ? (నాతో నీవు ఏవిషయంలోను సమ ఉజ్జీ కాదని చెప్పడమే ఈ జాతీయం యొక్క అర్థం.) ===ఏ నోరు పెట్టుకొని మాటలాడుదుము?=== ఒకడు చేసిన తప్పును కప్పిపుచ్చుకొనడానికి అబద్ధం చెప్పి ఆతర్వాత అసలు విషయం తెలిసి పోతే ఈ మాట వాడతారు. ===ఏపూరోని దీపం మలిగినట్టు=== ఏపూరి వంశం వారు ప్రజలను ఇబ్బందులపాలు చేయటంతో ఆ బాధలు తట్టుకోలేక ఆ గ్రామాల్లోని ప్రజలంతా వేరే ప్రాంతాలకు వలస వెళ్ళారట. ఆ ప్రజల ఉసురు తగిలి ఆ వంశం అంతా నిర్వంశం అయిందట. ఆ ఇళ్ళలో దీపం మలగలేదు (వెలిగించే వారే లేకుండా పోయారని అంటారు). నిర్వంశం కావటం లేదా దీపం వెలిగించే దిక్కు లేకుండా పోవటం ===ఏ బట్టకా బట్ట మాసిక=== సమ ఉజ్జీగా ఉండేవాళ్ళే ఒకటిగా కలిసిపోగలరని చెప్పటం.ఏ గూటి పక్షి ఆ గూటికి చేరినట్టు . ===ఏ మరకా అంట లేదు=== ఏలాంటి నింద అతని మీద పడలేదు: ఉదా: ఈ వ్యవహారంలో అతనికి ఏ మరకా అంటలేదు. ===ఏమాట కామాటె చెప్పుకోవాలి=== ఇదొక ఊత పదం. ===ఏ మొఖము పెట్టుకొని వెళ్ళెదము?=== తమ ఇంటికి వచ్చిన ఒకరిని వెళ్ల గొట్టి ఆతర్వాత అవసర నిమిత్తం వారింటి వెళ్లవలసి వస్తే ఇలా అనుకుంటారు. ===ఏ యెండకాగొడుగు పట్టు=== అవకాశవాదం నీతి నియమాలు మాని సందర్భాను సారం తనకు లాబమైన పని చేసే వారిని గురించి దీన్ని వాడతారు ===ఎల్లలు లేని=== ===ఏలుముడి=== తక్కువ స్థాయి . సిగను వేలుతో ముడివేసుకోవటం ===ఏరు ఎండినా వయసు ముదిరినా=== ఏ పని చేయాలన్నా తగిన సమయానికే చేయాలి. సమయం మించి పోయాక అవకాశాలన్నీ అయిపోతాయి.వయస్సు మీరిన తర్వాత, నది ఎండిపోయిన తర్వాత చెయ్యగలిగింది ఏమీ లేదు అని ===ఏలేశ్వరోపాధ్యాయుడు === ===ఏసులేని కొంప=== ఏసు అంటే అభివృద్ధి, ఎదుగుదల లేని ఇల్లు ==ఐ== ===ఐదు పది కావటం=== ఓడిపోవటం రెండు చేతుల్నీ ఒక చోటికి చేర్చినమస్కారం పెట్టడం అనేది ఓడిపోవటానికి, పారిపోవటానికి, లొంగిపోవటం లేదా మర్యాదపూర్వకంగా దండం పెట్టడాన్ని ఇలా అంటారు నిఘూడంగా. ===ఐపు ఆజ్ఞ=== అజా పజా ===ఐరావతం=== మోయలేని భారం == దేవేంద్రుడి వాహనం [[ఐరావతం]]. ఇది తెల్ల ఏనుగు. ఇది దైవంతొ సమానం. దీని చేత పనులు చేయించ కూడదు. అయినా మంచి ఆహారం పెట్టలి. అది మోయ లేని భారం. ===ఐరావటం=== కలిసి రావటం, లాభపడటం.అయి వచ్చింది, అయ వచ్చింది, ఐ వచ్చింది అంటారు. ===ఐసరు బొజ్జ=== అయిసర బజ్జా అని ఊపుతెచ్చుకొని దూకటం లేదా భారమైన పనిచేసెటప్పుడు పాట పాడుతు ఈ మాట అంటారు./ ===ఐలెస్సా=== ఐలెస్సా ఐలెస్సా.... అని పూపు తెచ్చుకిని అందరు కలిసి బరువులను లాగటము. ఐసర బొజ్జా లాంటిదే ఈ మాట కూడ./ [[వర్గం:జాతీయములు]] 7wme22xppz7jh8xio3x1gp8pr18ywov జాతీయములు - ఏ 0 3173 23712 23711 2021-07-05T03:21:42Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:జాతీయములు_-_ఏ]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki #దారిమార్పు [[జాతీయములు - ఎ, ఏ, ఐ]] gfv2q6f6a8fuxye17fx8r3imucan12u జాతీయములు - ఏ, ఐ 0 3174 23714 23713 2021-07-05T03:22:10Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:జాతీయములు_-_ఏ,_ఐ]] నుండి కూర్పును దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki #దారిమార్పు [[జాతీయములు - ఎ, ఏ, ఐ]] gfv2q6f6a8fuxye17fx8r3imucan12u జాతీయములు - ఒ, ఓ, ఔ 0 3175 32370 23756 2021-07-05T06:41:32Z Arjunaraocbot 2559 Bot: Automated text replacement (-\{\{[u|U]nderlinked.+\}\} +) wikitext text/x-wiki '''ఒ, ఓ, ఔ''' - అక్షరాలతో ప్రారంభమయ్యే జాతీయాలు ఇక్కడ ఇవ్వబడ్డాయి. ఈ జాబితాను అక్షర క్రమంలో అమర్చడానికి సహకరించండి. క్రొత్త జాతీయాలను కూడా అక్షర క్రమంలో చేర్చండి. {{తెలుగుభాషాసింగారం}} "జాతీయములు" జాతి ప్రజల సంభాషణలో స్థిరపడిపోయిన కొన్ని నానుడులు. ఇవి అనగానే అర్ధమైపోయే మాటలు. మనిషి జీవితంలో కంటికి కనిపించేది, అనుభవంలోకి వచ్చేది, అనుభూతిని కలిగించేది ఇలా ప్రతి దాని నుంచి జాతీయాలు పుట్టుకొస్తూనే ఉంటాయి. ఆంగ్లభాషలో "జాతీయము" అన్న పదానికి '''idiom''' అనే పదాన్ని వాడుతారు. జాతీయం అనేది జాతి వాడుకలో రూపు దిదద్దుకొన్న భాషా విశేషం. ఒక జాతీయంలో ఉన్న పదాల అర్ధాన్ని ఉన్నదున్నట్లు పరిశీలిస్తే వచ్చే అర్థం వేరు, ఆ పదాల పొందికతోనే వచ్చే జాతీయానికి ఉండే అర్థం వేరు. ఉదాహరణకు "చేతికి ఎముక లేదు" అన్న జాతీయంలో ఉన్న పదాలకు విఘంటుపరంగా ఉండే అర్థం "ఎముక లేని చేయి. అనగా కేవలం కండరాలు మాత్రమే ఉండాలి" కాని ఈ జాతీయానికి అర్థం "ధారాళంగా దానమిచ్చే మనిషి" అని. [[:en:John Saeed|జాన్ సయీద్]] అనే భాషావేత్త చెప్పిన అర్థం - తరతరాల వాడుక వలన భాషలో కొన్ని పదాల వాడుక శిలావశేషంగా స్థిరపడిపోయిన పదరూపాలే జాతీయాలు. భాషతో పరిచయం ఉన్నవారికే ఆ భాషలో ఉన్న జాతీయం అర్ధమవుతుంది. "నీళ్ళోసుకోవడం", "అరికాలి మంట నెత్తికెక్కడం", "డైలాగు పేలడం", "తు చ తప్పకుండా" - ఇవన్నీ జాతీయాలుగా చెప్పవచ్చును. జాతీయాలు సంస్కృతికి అద్దం పట్టే భాషా రూపాలు అనవచ్చును. ==ఒ== ===ఒంటి చేత్తో సిగముడవటం=== అసంభవం, ఎటువంటి పరిస్థితులలోనూ జరగటానికి వీలు లేదు వాస్తవదూరం ===ఒంటి మీద ఒకటి బండ మీద ఒకటన్నట్టు=== పేదరికానికి ప్రతీక.కనీసం కట్టుబట్టలు లేని స్థితి.ఒంటి మీద ఒక వస్త్రం ఆచ్ఛాదనగా ఉంటే మరొకటి మాత్రమే ఉతకటానికి సిద్ధంగా ఉండటం. ===ఒంటు పక్కన సున్నా=== స్వతహాగా కాకుండా ఎవరి సహాయం తోనైనా విలువను పెంచుకొనే వ్యక్తి.ఒంటు అంటే అంకె.అంకెకు ఎడమవైపున ఎన్ని సున్నాలు పెట్టినా విలువ ఉండదు.ఒంటుకు కుడివైపున ఏ ఒక్క అంకె వేసినా, లేదంటే ఒక్క సున్నా పెట్టినా దాని విలువ అధికమౌతుంటుంది. ===ఒంటెత్తు పోకడ=== ఎవరితోనూ సంబంధం లేకుండా ప్రవర్తించే తీరు తానొక్కడే ఆలోచించి తీసుకున్న నిర్ణయం ఒంటెద్దు పోకడ ===ఒంటెద్దు పోకడ=== ఎవరి మాట వినని వాడని అర్థం: ...ఉదా: వానిది అంతా ఒటెద్దు పోకడ: ఎవరి మాట వినడు. ===ఒంటి కాలిమీద నిలబడ్డాడు=== వెళ్లి పోవడానికి చాల తొందర పడుతున్నాడు: ఉదా: వాడు ఒంటి కాలు మీద నిలబడ్డాడు ఎప్పుడు వెళ్లి పోదామా అని. ===ఒంటికంటి రామలింగం === ===ఒంటుపక్క సున్న === ===ఒంటెద్దు పోకడ === ===ఒక అంకం ముగిసింది=== ఒక పని అయింది. ఉదా: ఆ పనిలి ఇప్పటికి ఒక అంకం ముగుసింది. అనిశ్చిత స్థితి, సరిగా లేని సహాయం, క్షణానికో రకంగా ప్రవర్తించటం.ఒకసారి అనుకూలంగానూ, ఒకసారి ప్రతికూలంగానూ వ్యవహరించట ===ఒక కొలిక్కి వచ్చింది=== పని చివరి దశకు వచ్చిందని అర్థం. ===ఒకనాడు విందు,ఒకనాడు మందు=== ===ఒక పంటి కిందికి రావు=== ఏమాత్రం చాలవు, చాలా కొద్దిగా ఉన్నాయి. ===ఒకటికి ఐదారు కల్పించు=== ===ఒక గుడ్డు పోయిననేమి?=== ===ఒక కుత్తుకయగు=== ===ఒక కోడికూయు ఊరు=== అతి తక్కువ ఇళ్లున్న వూరు. ===ఒజ్జల పుచ్చకాయ === ===ఒడిలోకొచ్చి పడడం=== దక్కడం, లభించడం ===ఒళ్లు మండడం=== అయిష్టం, కోపం రావడం == వీడంటే వాడికి బలే ఒళ్లు మంట ===ఒరగటం=== (వాడొచ్చి ఒరగ బెట్టిందేమి లేదు) సమకూరటం, ప్రాప్తించటం, పరిస్థితులు సానుకూలంగా మారటం, లాభం రావటం ఈ ప్రభుత్యం వచ్చి మాకు ఒరగ బెట్టినదేమి లేదు. ===ఒళ్ళో పెట్టటం=== స్వాధీన పరచటం చేతుల్లో పెట్టటం ===ఒళ్లు మండు తున్నది.=== చాల కోపంగా వున్నదని అర్థం: ఉదా: వాన్ని చూస్తుంటే నాకు వళ్లు మందు తున్నది. ==ఓ== ===ఓడలు బండ్లగు=== దిగజారిన పరిస్థితి. ===ఒడలు చిదిమిన పాలు వచ్చు=== మిక్కిలి సుకుమారమైన. ===ఒడినిండటం=== సంతాన భాగ్యం కలగటం, గోద్ భరనా ===ఓమను === ===ఓనమాలు తెలియనివాడు=== అనుభవం లేనివాడు ===ఓమనుగాయలు=== ఒక ఆట ===ఓహరిసాహరి=== తండోపతండంబులు ===ఓ అనిన వ రాదు అన్నట్టు=== ==ఔ== ===ఔరౌరా....=== ఆచ్యర్య పడటము. / మెచ్చుకోవడం కూడ. [[వర్గం:జాతీయములు]] ixaks83y3zoygwuvcsq0t8hp8i0ybq4 జాతీయములు - క, ఖ 0 3181 32618 27609 2021-08-23T09:12:02Z 14.142.118.68 /* కవలవాడి తలనొప్పి */ కావల పిల్లలలో ఒకరి బాధ మరొకరికి తెలియడం wikitext text/x-wiki {{తెలుగుభాషాసింగారం}} {{వికీకరణ}} '''క, ఖ''' అక్షరాలతో మొదలయ్యే జాతీయాలు.''' ===కక్కుర్తి వెధవ=== అన్నింటిని ఆశించేవాడు. అలాంటి వారిని గురించి ఈ మాటను వాడతారు. ఆబగా అన్నం తినే వారిని ఉద్దేశించి కూడా ఈ జాతీయాన్ని ఉపయోగిస్తారు. ===కచ్చా పచ్చాగ=== ముక్కలు ముక్కలుగా ఉదా: ఈ చింత కాయలను కచ్చా పచ్చాగా దంచి తీసుక రా... ===కచ్చాగోలీలాట=== పనికిరాని పని, వృధాశ్రమ, ప్రయోజనం లేని పనులు.పచ్చిమట్టితో గోలీలాట ఆడితే ఆ మట్టి ఉండలు విచ్చిపోతాయే తప్ప ఆట సాగదు. ===కటకటాలు లెక్కపెట్టడము=== దీనికి జైలు కెళ్ళాడని అర్థము. జైలులో కటకటాలు తప్ప ఇంకేమి కనిపించవు. వాటిని లెక్కబెట్టడము తప్ప వేరే పని వుండదని దీనర్థం. జైలు కెళ్ళిన వాళ్ళగురించి వాడినదీ ఈ జాతీయము. ===కట్టు తప్పు=== నీతిని తప్పు. ప్రతి ఊరికి కొన్ని కట్టు బాట్లుంటాయి. అక్కడ నివసించే వారు ఆ వూరి కట్టు బాట్లకు అనుకూలంగా నడుచుకోవలసి వుంటుండి. అలా కాకుండా.... ఆ కట్టు బాట్లకు విరుద్ధంగా ప్రవర్తించెతే వారిని కట్టు తప్పాడు అని అంటారు. దానికి తగు పరిహారము చేయ వలసి వుంటుంది. ===కట్టుబానిస=== బాసనం అంటే వంట. గెలిచిన తండావారు ఓడిన తండా వారి చేత వంట చేయించుకొని తింటూ ఉండేవారు.బానిస అంటే అణిగిమణిగి చాకిరీ చేసే వ్యక్తి ===కట్టెకట్టోలె కావటం=== బాగా బలహీనంగా ఉండటం ===కట్టె, కొట్టె, తెచ్చె=== క్లుప్తత.[[రామావతారము|రాముడు]] వారధి కట్టి, [[రావణుడు|రావణుడిని]] కొట్టి, [[సీత|సీతమ్మను]] తెచ్చాడు అని . రామాయణ మహా కావ్యాన్ని మూడు ముక్కల్లో చెప్పినట్లే..... ఏదైన ఒక పెద్ద విషయాన్ని చాల క్లుప్తంగా చెపితే ఈ జాతీయాన్ని ఉపయోగిస్తారు... ===కట్టె విరుపు మాటలు=== ఫెళఫెళమని కటువుగా ఉండే మాటలు. ===కట్టు బట్టలతో వచ్చాడు=== ఏమి లేకుండా వచ్చాడు అని అర్థం. చేతిలో చిల్లి గవ్వ లేకుండా వచ్చిన వారినుద్దేశించి ఈ జాతీయాన్ని ఉపయొగిస్తారు. ===కట్ట కట్టుకొని వచ్చారేందిరా=== అందరు ఒక్కసారె రావడం. ఏదైనా ఒక చిన్న విషయాన్ని చర్చించడానికి చాల మంది వస్తే ఆ సందర్భంలో ఈ జాతీయాన్ని ఉపయోగిస్తారు. ===కట్టకు పుట్టచేటు=== స్థిరంగా ఉండాల్సిపని పాడుచేశాడని అర్థం అంతా ఒక్కసారి వస్తే ఇలా అంటారు. ===కటిక దారిద్ర్యం అనుభవిస్తున్నారు=== తీరని కష్టాలు అనుభవిస్తున్నారు. ===కట్టు తప్పాడు=== పద్ధతిని అతిక్రమించాడని అర్థం. ఉదా: వారు కట్టు తప్పారు. ఇక్కడ [[కట్టు]] అనగా వూరికొరకు ఏర్పాటు చేసుకొన్న పద్ధతి అని అర్థము ===కట్టు బానిస === జీతభత్యాలు లేకుండా వెట్టిచాకిరీ చేసే సందర్భంలో ఈ జాతీయం వాడతాం. ===కత్తిమీద సాము === అతి కష్టంతో కూడిన పనిని ధైర్యంతో చేసేటపుడు ఈ జాతీయం ఉపయోగిస్తాం. ===కత్తుల బోను === ===కట్టె విరుపు మాటలు=== తెగేసి నట్లు మాట్లాడడం.. ఉదా: వానివి కట్టె విరుపు మాటలు. ===కడతేర్చాడు=== ===కడవల కొద్దీ=== అధికంగా. చంపేశాడని అర్థం. ===కడిగిన ముత్యంలా వున్నాడు=== చాల స్వచ్ఛంగా ఉన్నాడు. ఉదా: ఈ వ్యవహారంలో వాడు కడిగిన ముత్యంలా ఉన్నాడు. ఏ మరకా అంట లేదు. స్వశ్చతకు ముత్యాన్ని పోలుస్తుంటారు మాటల్లో. అనగా చాల స్వచ్ఛంగా వున్నదని అర్థం. అలా పుట్టినదే ఈ జాతీయము. ===కడిగిన ముత్యంలాగ వున్నాడు=== అతి పవిత్రంగా వున్నాడని అర్థం. చాల శుభ్రంగా వున్నాడని కూడా అర్థం. ముత్యం శ్వచ్చతకు చిహ్నం. ===కడిగేశారు=== బాగా చీవాట్లు పెట్టారు; ఉదా: శాసనసభలో ప్రతి పక్షాలు అధికార పక్షాన్ని కడిగేశారు. దేన్నైనా కడిగే దానిలోని మలినమంతా పోయి శుభ్రంగా వుంటుండి. అలాంటి సందర్భాలలో ఈ జాతీయాన్ని ఉపయోగిస్తారు.. ఇదే అర్థంలో మరి కొన్ని జాతీయాలున్నాయి...... ఉతికి ఆరేశారు.... అనేది మరొక జాతీయము. ===కడుపు ఉబ్బరంగా వుందా?=== అసూయగా వుందా.... ఉదా: నన్ను చూస్తే వానికి బలే కడుపు ఉబ్బరం. ఇతరుల ఉన్నతిని చూచి ఓర్చు కోలేని వారిని గురించి ఈ జాతీయాన్ని వాడుతుంటారు. ===కడుపులో కాలటం=== విపరీతంగా కోపం రావటం ఆకలి ఎక్కువై కడుపులో కాలటం ===కడుపుమంట=== అర్థ:ఓరువలేనితనము, ఈర్ష్య. అసూయ పడటం: ఉదా: వానికి నామీద బలే కడుపు మంట. ఒకరిని చూసి ఓర్వలేకున్న వానినుద్దేశించి ఈ జాతీయాన్ని ఉపయోగిస్తారు. ===కడుపులో కాళ్లు పెట్టుకొని పడుకున్నాడు=== తిండి లేక వున్నాడు అని అర్థం. సాధారణంగా తిండి లేక ఎక్కువ ఆకలిగా వున్నపుడు నీరసంగా వుంటుంది. ఆ కారణంగా వారు నిలబడలేరు, కూర్చోనూ లేరు. పడుకొని వుంటారు. ఆ పడుకోవడం కూడా కాళ్ళు ముడుచుకొని వుంటారు. ఆ సందర్భాన్ని బట్టి ఈ సామెత పుట్టింది. ===కడుపులో చల్ల కదలకుండా వున్నాడు=== సుఖంగా వున్నాడని అర్థం. ఉదా: వానికేం? కడుపులో చల్ల కదలకుండా ఉన్నాడు. ఎటువంటి శారీరిక కష్టం చేయ నక్కర లేకుండా జీవితం సుఖంగా నడిచిపోతుండే వారినుద్దేశించి ఈ జతీయాన్నుపయోగిస్తారు. ===కడుపులో ఎలకలు పరిగెడుతున్నాయి.=== చాల ఆకలిగా వున్నదని అర్థం. ఉదా: నాకు కడుపులో ఎలకలు పరుగెడుతున్నాయి. త్వరగా అన్నంపెట్టు. ===కడుపులో రైళ్లు పరుగెడుతున్నాయి=== చాల ఆకలిగా వున్నదని అర్థం. ''నాకడుపులో రైళ్లు పరిగెడుతున్నాయి.. ఏదైనా తినాలి ' చాల ఆకలిగా వున్నవారు ఈ జాతీయాన్ని ఉపయోగిస్తారు. దీనికి సమానర్థంలో మరొక జాతీయం కూడా ఉంది. అది. [కడుపులో ఎలుకలు పరుగెడుతున్నాయి] ===కడుపు నిండిన బేరం.=== బేరం బాగా జరిగిందని అర్థం. అన్ని కార్యాలు సక్రమంగా జరిగి నిచ్చింతగా వున్న వారిని గురించి ఈ జాతీయాన్ని ఉపయోగిస్తారు. ===కడుపు కక్కుర్తి=== వాడు తన కడుపు కక్కుర్తికి ఈ నీచపు పనిచేసాడు. అత్యాశ గల వారినుద్దేశించి ఈ మాటను వాడుతారు. ===కడుపుబ్బు=== ఏ రహస్యాన్ని దాచుకోలేక పోవు స్థితి। ===కడుపు చల్లగా=== హాయిగా సంతోషంగా వుండటం. ''మంచి మాట చెప్పావు. ఇప్పుడు నాకడుపు చల్లగా వుంది నాయనా....'' అని అంటుంటారు. ===కడుపులో చల్ల కదలకుండా=== నిమ్మళంగా వున్నాడని అర్థం: ===కడుపు కుటకుట=== ఈర్ష్య, ఓర్వలేనితనం ===కడుపుపండటం=== కడుపు పండటము అనగా స్త్రీ గర్భము దాల్చి పిల్లలు కలగడమని ర్థము. ఉదా: ఇంత కాలానికి ఆమె కడుపు పండింది. అని అంటుంటారు. ===కడుపులో ఎలుకలు పరుగెత్తడం=== ఎక్కువగా ఆకలి కావడం ... నాకడుపులో ఎలుకలు పరుగెడుతున్నవి. నేను ముందుగా అన్నం తినాలి. దీనితో సమానర్థంలో మరొక జాతీయం ఉంది. [కడుపులో రైళ్ళు పరుగెడుతున్నాయి] ===కడుపులొ దాచుకొ=== అతి రహస్యం: ఎవరికి చెప్పొద్దు. ఎవరైనా ఒక రహస్యాన్ని చెప్పి దాన్ని ఎవరికి చెప్పొద్దని చెప్పుతూ '' ఈ రహస్యాన్ని నీ కడుపులో దాచుకో '' అని చెపుతుంటారు. అంటే దాన్ని మరెవ్వరికి చెప్పవద్దని హెచ్చరిక. ఆ సందర్భంలో ఈ జాతీయాన్ని ఉపయోగిస్తారు. ===కడుపున పడటం=== కడుపుతో ఉండటం, గర్భం దాల్చటం.. ఉదాహరణ: కాసింత నలుసు నాకడుపున పడితె దేవుని తలనీలాలిస్తానని మొక్కు కున్నాను. ===కడుపు పంట=== సంతానం కలగటం/ ఇన్నాళ్లకు ఆమె కడుపు పండింది. ===కడుపు పండింది=== ఆమె తల్లి అయింది. === కడుపులో దాచుకొ=== ఎవ్వరికి చెప్పొద్దు/ రహస్యం ===కడుపే కైలాసం=== ఇంట్లో ఉండటం వైకుంఠంలో ఉన్నంత సుఖం గాను, కడుపునిండితేనే కైలాసంలో ఉన్నంత సంతోషంగా ఉండటం.తృప్తిగా ఉండటం. ===కడుపులో చేయి పెట్టి కెలికి నట్టుంది=== మిక్కిలి కష్టపెట్టు. (నీమాటలు వింటుంటే నాకు కడుపులో చేయి పెట్టి కెలికి నట్టుంది.) అతి ఘోరమైన విషయాన్ని విన్నప్పుడు కలిగే మానసిక పరిస్థితిని తెలియ జేయడానికి ఈ జాతీయాన్ని ఉపయోగిస్తారు. ===కడుపునిండిన బేరము=== అక్కరలేని బేరము... వాడికేమిలే..... వాడిది కడుపు నిండిన బేరం. అని అంటుంటారు. ===కడుపు వుబ్బరంగా వుందా=== అసూయగా వున్నదా అని అర్థము. ===కతపత్రము=== ప్రమాణ పత్రము ===కత్తినూరు తున్నాడు=== కోపంగా వున్నాడు: ఉదా: వాడు నాపై కత్తి నూరు తున్నాడు. ===కత్తివేటు=== నిరోధించటం, అభివృద్ధికి భంగం కలిగించటం, చంపటం ===కత్తులబోను=== భరించరాని పరిస్థితులు. వాడిప్పుడు కత్తుల బోనులో ఇరుక్కున్నాడు. చాల ప్రమాదములో ఇరుక్కున్న వారి నుద్దేశించి ఈ మాటను వాడుతారు. ===కత్తులు నూరటం=== కక్షతో బలాబలాలను ప్రదర్శించుకోవటం. వాడు నీపై కత్తి నూరు తున్నాడు/ ===కత్తిమీది సాము=== ప్రాణం మీదకు వచ్చే పని ===కత్తుల వంతెన=== పైకి బాగా కనిపించినా కష్టాలు తెచ్చిపెట్టే మోసపూరిత వ్యవహారాలు..పైకి మంచిగా లోపల చెడుగా ప్రవర్తించే వ్యక్తులు === కత్తులు దూశారు=== పోరాటానికి సిద్దం అన్న అర్థం; ===కత్తులు దూయడం=== గొడవ పడడం. ===కత్తులు దూశారు=== పోట్లాడుకున్నారు అని అర్థం: ఉదా: పలాన విషయంలో వారిద్దరు కత్తులు దూసు కున్నారు. పోట్లాటలో నిజానికి కత్తులు దూసక పోయినా.... ఆ పోట్లాటను చెప్పేటప్పుడు వారు కత్తులు దూసుకుంటున్నారు అని అంటుంటారు. ===కథ కంచికి చేరింది=== పని అయిపోయింది. ఉదా: ఆ కథ ఎప్పుడో కంచికి చేరింది. దాని సంగతి ఇప్పుడెందుకు. ===కథలు చెప్పొద్దు=== అనవసరమైన మాటలు చెప్పొద్దు.. ఉదా: కథలు చెప్పొద్దు. అవి వినడానికి ఇక్కడెవ్వరు లేరు. లేని పోని విషయాలు చెప్పుతున్నా... అబదాలు చెపుతున్నా.. ఎదుటి వాడికి అసలు విషయం తెలిసి పోయిన తర్వాత వారి నుద్దేశించి ఈ జాతీయాన్ని ఉపయోగిస్తుంటారు. ===కథల కామరాజు=== కల్లబొల్లి కబుర్లు చెప్పేవాడని అర్థం. లేని పోని విషయాలను బహు సమర్థంగా అల్లి వినటానికి ఇంపుగా చెప్పే వారి నుద్దేశించి ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు. ===కదిపితే కందిరీగల తుట్టె=== చుట్టూ తిరిగినా, కుట్టినా భరించటం కష్టం. కదిపామంటే పెనుప్రమాదమే.క్రోథ స్వభావులు, వూరకనే కయ్యానికి కాలు దువ్వే వారిని కదిలించకుండా పక్కకు తప్పుకొని పోవటమే మేలు ===కను గానక=== అహంకారంతో కన్నులు కనిపించ క అని అర్థము. ===కన్నాకు=== తొట్టతొలిగా వచ్చిన ఆకు, ప్రధాన పాత్ర ===కన్నాన పోయి కన్నాన రావటం=== ఎలాంటి శబ్దమూ, అలికిడి తెలియకుండా చౌర్యాలకు పాల్పడే నేర్పరితనం ===కన్నీటి వరద అయ్యింది=== ఎక్కువగా ఏడ్చారు అని అర్థం: ఉదా: వారి తండ్రి చావును చూసి వారు కన్నీటి వరద పర్యంత అయ్యారు. కన్నీళ్ళతొ వరద రాదు. కానీ ఎక్కువగా ఏడుస్తుంటే ఈ జతీయాన్ని వాడుతారు. ===కన్నీరు మున్నీరుగా=== ఎక్కువగా ఏడ్చారు. వారు కన్నీరు మున్నీరుగా ఏడ్చారు అని అంటుంటారు. ఉదా: ===కన్నీళ్ళు తుడుచు=== తాత్కాలికముగా శాంతపరచు ===కన్నీరు మున్నీరై పారు=== మిక్కిలి విలపించు ===కన్నీటి వరద=== ఎక్కువగా ఎడ్ఛేరు అని అర్థం: ===కన్నీళ్లు కట్టలు తెంచు కున్నాయి=== ఎక్కువగా ఏడ్చారు అని అర్థం. అతిగా ఏడ్చారని అర్థము. ===కన్ను కుట్టింది=== అసూయ పడ్డాడు. ఉదా:వీరి అభివృద్ధి చూసి వానికి కన్ను కుట్టింది. ===కనుబొమలు ముడిబడ్డాయి=== సందేహంగా ఉంది. అనుమానంగా వున్నదని అర్థం: ఎవరికైనా ఏవిషయంలోనైనా సందేహం కలిగితే మనకు తెలియకుండానే కనుబొమలు దగ్గరవుతాయి. ఆ విధంగా పుట్టినది ఈ జాతీయము. ===కనుసన్నల మెలగు=== విదేయతగా వుండడం: చెప్పిన మాట వినడం: వారితని కను సన్నలలో మెలుగు తుంటారు అని అంటుంటారు. అలాంటి వారిని గురించి ఈ జాతీయాన్ని ఉపయోగిస్తారు కళ్ళలో నిప్పులు పోసుకోవడం===అసూయ పడడం. ===కన్నులలో నిప్పులు పోసుకుంటున్నారు=== అధికంగా అసూయ పడుతున్నారని అర్థం. ఎక్కువగా ఈర్ష్య పడే వాళ్ళనుద్దేశించి ఈ మాటలనుపయోగిస్తుంటారు. ఉదా: ;;వారు పచ్చగా బచుతు తుంటే వీళ్ళు కళ్ళలో నిప్పులు పోసు కుంటారు;; అని అంటుంటారు. ===కన్నుల పండుగ=== అంతులేని ఆనందం. అక్కడ తిరుణాల్లు కన్నుల పండుగగా జరిగాయి. ===కన్ను పెద్ద కడుపు చిన్న === చూసిందంతా కావాలనుకున్నా ప్రాప్తించేది కొద్దిగా మాత్రమే ఎంత ఆశపడ్డా మనకు ఎంతవరకు దక్కాలో అంతవరకే దక్కుతుంది. ఆశపోతులనుద్దేశించి ఈ మాటను ఉపయోగిస్తారు. ===కన్ను వేయు=== ఎలాగైన స్వంతం చేసుకోవాలని ఆశపడటం. ఉదా: వాడు దానిమీద కన్నేశాడు.... అని అంటుంటారు ===కన్ను మిన్ను కానడం లేదు=== పొగరెక్కువయింది: ఉదా: నాలుగు రూకలు చేతికొచ్చేసరికి వానికి కన్ను మిన్ను కానడం లేదు ===కన్ను పడింది=== ===కన్ను కుట్టు=== అసూయ పడటం. ఒక పాటలో పద ప్రయోగము. మన జంట అందరికి కన్ను కుట్టు కావాలి, ఇక ఒంటరిగా వున్న వారు జంటలై పోవాలి....... ===కన్నులు కాయలు కాచు=== నీకొరకు ఎదురు చూసి చూసి నాకన్నులు కాయలు కాచాయి. ===కన్నులు గప్పి తప్పించుకున్నారు=== ఎదుటి వాని కన్నులుమూసి తప్పించు కున్నారని అర్థం గాదు. చాల తెలివిగా తప్పించుకున్నారని అర్థం. ఉదా: ఆ దొంగ మాకన్నులు గప్పి ఇంట్లోకి చొరబడి అంతా దోచుకున్నాడు.'' అని అంటుంటారు. ===కన్నులు వాచు=== === కన్ను మిన్ను కానడంలేదా...=== పొగరెక్కువయిందా అని అడగడము ===కన్నులు నెత్తిమీదికి వచ్చాయి=== చాల పొగరెక్కిందని అర్థం. ఉదా: నడిమంత్రపు సిరి తో వానికి కన్నులు నెత్తి మీదికి వచ్చాయి... అని అంటుంటారు. ===కన్నులు పైకి వచ్చు=== పొగరెక్కువగా గలవాడిని ఇలా అంటారు: వాడికి కన్నులు నెత్తికి వచ్చాయి. ===కళ్లు నెత్తిమీదికి వచ్చాయా=== పొగరు ఎక్కువయందా అని అర్థం దానిమీద ఆశ పడుతున్నాడని అర్థం: ఉదా: వాడికి దాని మీద కన్ను పడింది.సామాన్యంగా దొంగ బుద్ధి గల వారిని గురించి ఈ మాట అంటుంటారు. ===కన్నూ మిన్నూ కానక=== హద్దులులేని అహంకారం. వానికి అహంకారంతో కన్ను మిన్ను కాన రావడంలేదు. మిన్ను అనగా ఆకాశము అని అర్థము. ఎవరైనా అతి గర్వంగా ప్రవర్తిస్తుంటే వారిని ఉద్దేశించి ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు. కన్నెర్ర తనం.అసూయ,ఎదుటివారి అభివృద్ధి చూసి ఓర్వలేనివారు క్రోధంతోనో, అసూయ ద్వేషాలతోనో రగిలి పోతుంటారు. అలాంటి సమయాలలో కళ్ళు ఎర్రబడతాయని. కోపం వచ్చిందని అర్థం: ఉదా: వాడు నామీద కన్నెర్ర చేశాడు. ===కన్నేయటం=== ఆశించటం, గమనించటం . ఓ వస్తువును చూసి ఎలాగైనా దాన్ని తన సొంతం చేసుకోవాలని ఎవరైనా అనుకొంటున్నప్పుడు వాడు దాని మీద కన్నేశాడు, వాడి కన్ను పడింది అంటారు. అలాగే ఏదైనా విషయాన్ని జాగ్రత్తగా గమనించటం అనే అర్థంలో ఓ కన్నేసి ఉంచు అంటారు. ===కన్నెర్రజేయు=== కన్నెర్ర తనం.అసూయ,ఎదుటివారి అభివృద్ధి చూసి ఓర్వలేనివారు క్రోధంతోనో, అసూయ ద్వేషాలతోనో రగిలి పోతుంటారు. అలాంటి సమయాలలో కళ్ళు ఎర్రబడతాయని. కోపం వచ్చిందని అర్థం: ఉదా: వాడు నామీద కన్నెర్ర చేశాడు. ఎవరికైనా కోపం వస్తే వారి కన్నులు ఎరుపెక్కుతాయి. దాన్ని బట్టి వారికి కోపం వచ్చిందని అర్థము. ఆవిధంగా ఈ జాతీయము పుట్టుంది. వాడు నామీద కన్నెర్ర జేశాడు అని అంటుంటారు. ===కప్పదాటు వైఖరి=== సమస్య నుంచి తప్పించుకు తిరగడం.... (వాని మాటలు వినకు.. వాడిదంతా కప్పదాటు వ్వవహారం.) === కప్పను మింగిన పాము లాగ వున్నాడు=== అతి బద్దకంగా వున్నాడని అర్థం ===కప్పదాటులు వేయుట=== ఒక చోట కుదురుగా వుండక అవకాశమున్న చోటుకు గెంతేసే వారి గురించి ఈ సామెత వాడతారు. రాజకీయ నాయకులు ఒక పార్టీ నుండి మరొక పార్టీలోకి వెళ్ళడాన్ని కప్ప దాటులు వేయడము అని అంటుంటారు. ===కప్పల తక్కెడ=== కప్పల తక్కెడ స్థిరంగా వుండదు. కప్పలను తక్కెడలో (త్రాసులో) వేచి తూచడము అసాద్యం. అవి ఎగిరి పోతుంటాయి. అలా స్థిరంగా లేని వ్వక్తుల గురించి ఇలా అంటరు. ===కప్పను మింగిన పాములాగ వున్నాడు=== బద్దకంగా వున్నాడని అర్థం: ఉదా: వాడు కప్పను మింగిన పాములా బద్దంకంగా వున్నాడు. కప్పను తిన్న పాము రెండు మూడు రోజులు బద్దకంగా పడుంటుంది. ===కప్పను తిన్న పాము=== అచేతనత్వానికి, బద్దకానికి, నిద్రాణ స్థితికి గుర్తు. ===కప్ప దాటు వైఖరి వాడు=== ఒక పద్దతి ప్రకారం నడవని వాడు ===కబంధ హస్తాలు=== నిర్ధయుడైన వ్యక్తి ఆధీనంలోకి వెళ్ళి అనేకానేక ఇబ్బందులు పడుతుండటం ===కమ్మటం=== కమ్మేయటం, కమ్ముకుపోవటం, కమ్ముకురావటం , పూర్తిగా ఆవరించటం ===కయ్యానికి కాలు దువ్వుతున్నాడు=== పోట్లాటకు పిలుస్తున్నాడు: ఉదా: వాడు కయ్యానికి కాలు దువ్వుతున్నాడు. ===కరాళ నృత్యం చేస్తున్నాడు=== కోపంగా ఊగి పోతున్నాడని అర్థం: ===కరణం దస్త్రం=== కనీసం భార్యతో మాట్లాడే తీరిక కూడా లేకుండా పోయేంత పని, ===కర్త కర్మ క్రియ=== సర్వస్వం, అంతా తానే . చేసేవాడు, చేయించేవాడు, చేసేది అంతా ఒకడే అని ===కరటక దమనకులు === తోడుదొంగలు, మోసగాళ్ళు . ఎదుటి వారిని మోసం చేయటానికి ఒకరు ఆ ఎదుటి వ్యక్తికి విరోధిగానూ, మరొకరు మిత్రుడిగానూ నటిస్తుంటారు. విరోధిగా నటించే వాడైనా, మిత్రుడిగా నటించే వాడైనా ఆ ఇద్దరిదీ ఎదుటి వ్యక్తిని మోసం చేసి లాభపడాలన్నదే ఆలోచన. ===కరణం దస్త్రం === ===కరతలామలకము=== స్పష్టంగా,కళ్ళకెదురుగా గుప్పిట తెరిచిన స్థితిలో,అరచేతిలో ఉన్న ఉసిరికాయలాగా. అతి సులభంగా అని అర్థం. ఆ విద్యార్ధికి పాటలన్ని కరతలామలకములే. ===కరదీపిక=== మార్గదర్శకం. కరదీపిక అనగా చేతిలోని దీపం అని అర్థము. చీకట్లో వెళుతున్నప్పుడు చేతిలో దీపం వుంటే గమనము సులభ మౌతుండి. అలాగే ఏదైన వస్తువు మనకు ఉపయోగ కరంగా వుంటే ఆ సందర్భాన్ని బట్టి ఈ జాతీయాన్ను వాడు తుంటారు. ===కర్ర లేనివాడు=== కర్ర లేని వాణ్ని గొర్రె అయినా కరుస్తుంది అనేది ఒక సామెత..ఏ అధికారమూ, ఆదరణా, ఆధారమూ లేనివారి గురించి ఈ మాటను వాడతారు. ===కర్ణాకర్ణిగా=== ఆనోటా ఈనోటా వినటం. ఈ విషయం కర్ణాకర్ణిగా విన్న మాటె. ===కర్కటి గర్భం=== కర్కటి గర్భం, వృశ్చికి గర్భం. ఎండ్రకాయ, తేలు గర్భం ధరించి పిల్లలు పుట్టేడప్పుడు ఆ తల్లులు పొట్టలు చీలి మరణిస్తాయి. ఎవరైనా పుట్టగానె తల్లి మరణిస్తే వారి నుద్దేశించి ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు. ===కర్ణా కర్ణిగ విన్నాను=== ఆనోట ఈనోటా విన్నాను: ఉదా: ఆ విషయం కర్ణా కర్ణిగా విన్నాను. ===కరి మింగిన వెలగపండు=== ఖర్చుపెట్టేవాడికి తెలియకకుండా హరించుకుపోయే సంపద: ===కర్ణుడు లేని భారతము=== రుచీపచీ లేని కూరలాగా. కర్ణుడు లేకుండా భారతాన్నె ఊహించ లేము. అది అతి ముఖ్యమైన పాత్ర. అది లేకుంటే ===కరెళ్ళ కామక్క === ===కలగూర గంప === ===కలహారి మారి=== కలహాలను పెట్టేవాడని అర్థం: ఉదా: వాడొట్టి కలహాల మారి. వాని మాటలను నమ్మొద్దు. ===కలసిమెలసి=== ఐఖ్యంగా,కలసి కట్టుగా ===కలలోని మాట=== జరుగుతుందో లేదో తెలియదు.నమ్మకంలేదు.కలలోని కాన్పు అబద్ధం అని అర్థం: ఉదా: వాడు ఇక్కడకు వస్తాడనేది కలలోని మాట. ===కల్ప తరువు లాంటి వాడు=== చాల దాన గుణం కలవాడు: కల్పతరువు అనగా కోరిన కోరికలన్నీ తీర్చేదేవతా వృక్షం. అదే విధంగా ఎవరైన్నా ప్రతి వారికి సహాయాన్ని కాదనకుండా చేసే వారినుద్దేశించి ఈ జాతీయాన్ని వాడు తుంటారు. ఉదా: ===కల్పతరువు=== కల్పవల్లి, [[కల్పవృక్షం]]. ఎవరైనా అడగంగానే కావాల్సినవన్నీఇచ్చేది.కల్పతరువు అనగా కోరిన కోరికలన్నీ తీర్చేదేవతా వృక్షం. అదే విధంగా ఎవరైన్నా ప్రతి వారికి సహాయాన్ని కాదనకుండా చేసే వారినుద్దేశించి ఈ జాతీయాన్ని వాడు తుంటారు. ===కల్ల పసిడి=== ===కలిసొచ్చిన కాలం=== ఒక సామెతలో ''కలిసొచ్చిన కాలానికి నడిసొచ్చే పిల్లలు పుడుతారు.'' అని అంటారు. ఆ విధంగా ఎవరికైన అన్ని కలిసొచ్చి సంపద చేకూరితే ఈ జాతీయాన్ని వాడుతుంటారు. ===కలి కాలం:=== ధర్మం తప్పిన కాలంగా ఈ మాటను వాడతారు. కలికాలంలో ధర్మము ఒంటికాలిమీద నడుస్తుందని నానుడి. అధర్మ ప్రవర్థనను చూచినప్పుడు ఈ జాతీయాన్ని ఉపయోగిస్తారు. ===కలిసొచ్చిన కాలం=== ఊహించని సంపద కలిసి రావడము/ దీనికి సంబందించిన ఒక సామెత కూడ ఒకటున్నది. ''కలిసొచ్చిన కాలనికి నడిసొచ్చే కొడుకు పుడుతారట.'' ===కలిమే బలిమి=== కలిమి సంపద కలిగి ఉన్న వాడికి తలచుకొన్న పనులన్నీ వెంటనే నెరవేరుతుంటాయి.కలిమి లేనివాడు నిస్సత్తువ ఆవరించి ఆ మనిషి ఏపనీ చేయలేక దిగాలు పడి కూర్చుంటాడు. మళ్ళీ కాస్త ధనం చేకూరగానే ఓపిక వచ్చినట్త్టె పదిమందిలోకి వచ్చి కనిపిస్తుంటాడు. అన్ని సక్రమంగా జరుగు తున్నాయని అర్థం అదృష్టంకలిసివచ్చిందని ఆర్థం. (కలిసొచ్చిన కాలానికి నడిసొచ్చే కొడుకు పుట్టాడట... అనేది సామెత) ===కలుపుగోలు కల్లు=== ఇరువర్గాలవారు విభేదాలను మరిచి స్నేహంగా కలిసిన సందర్భంలో ఇచ్చే విందు మాయ బంగారం,నకిలీ,పైపై ఆకర్షణ,మోసపు పనులు ===కళ్లల్లో నిప్పులు పోసుకుంటున్నారు=== అసూయ గల వారు; ఉదా: వారు వీరి అభివృద్దిని చూసు కళ్లల్లో నిప్పులు పోసుకుంటున్నారు. అని అంటుంటారు. ===కలోగంజో...=== బ్రతకడానికి ఏదో ఒకటి తినాలి అని అర్థం. ===కళ్లు అప్పగించి చూస్తున్నాడు=== తదేకంగా చూస్తున్నాడు అని అర్థం. ఉదా: ''అక్కడ కోడెలు పోట్లాడుకుంటే ఆపిల్లలు కళ్ళప్పగించి చూస్తున్నారు.'' అని అంటుంటారు. ===కళ్ళకు కట్టినట్లు=== చాల స్పష్టంగా అని అర్థం.. ఉదా: వాడు ఏమి చెప్పినా కళ్ళకు కట్టి నట్లుంటుంది. ఉదా: ఆ తెలుగు పండితుడు పాటాలు చెప్పుతుంటే కళ్ళకు కట్టి నట్లుంటుంది '' అని అంటుంటారు. ===కళ్ళల్లో వత్తులేసుకుని చూడటం=== అదేపనిగా ఎదురుచూడటం పడిగాపులుపడటం ===కళ్లల్లో కారం కొట్టి తప్పించుకున్నారు=== మోసం చేసి తప్పించు కున్నారు ===కళ్లనీళ్లు తుడవడం=== ఓదార్చడం ===కళ్లల్లో నిప్పులు పోసుకుంటున్నారు=== అతి అసూయ పడుతున్నారని అర్థం. ===కళ్లున్న కభోధి=== పొగరెక్కువయిన వారిని గురించి చెప్పే మాట./ కళ్ళున్నా చూడలేని వాడని అర్థం. గర్వం ఎక్కువయి కళ్ళముందున్నది కూడా కాన లేక పోవడము అని అర్థము ===కళ్ళమీద తెల్లారటం=== నిద్రపోవటం ===కళ్లు కాయలు కాసాయి=== ఎదురు చూసి. ఉదా: నీకోసం ఎదురు చూసి కళ్లు కాయలు కాసాయి. ===కళ్లు చమర్చాయి=== ఏడుపొస్తున్నది: ఉదా: '' వారి బాధ చూస్తుంటే కళ్లు చెమర్చాయి '' అని అంటుంటారు. ===కళ్లుచెదిరే అందం=== చాల అందమైనదని అర్థం: ఉదా: ఆ అమ్మాయిది కళ్లు చెదిరె అందం. ===కళ్లు నెత్తికెక్కాయా=== పొగరెక్కిందా... ఉదా: ఏరా.... కళ్లు నెత్తికెక్కాయా పిలిస్తె పలకవు. ===కళ్లు పెద్దవి కడుపు చిన్నది=== ఎక్కువ ఆశ గలవాడు: ఉదా: వానికి కళ్లు పెద్దవి కడుపు చిన్నది. ===కళ్లు మసక బారాయా>=== పొగరెక్కిందా..... ఉదా: ఏరా... కళ్లు మసక బారాయా, చూసి చూడనట్టు పోతున్నావు. ===కళ్లు తెరిపించాడు=== అసలు విషయం చెప్పాడు. ఉదా: వాడు అసలు విషయం చెప్పి నాకళ్లు తెరిపించాడు. అసలు విషయం తెలియక సదిగ్దంలో కొట్టు మిట్టాడుతుంటే..... ఆ సందర్భంలో మంచి సలహా ఇచ్చి సహాయ పడితే అటు వంటి సందర్భంలో ఈ జతీయాన్ని ఉపయోగిస్తారు. ===కళ్లు ఎర్ర బడ్డాయి=== కోపం వచ్చిందని అర్థం ===కళ్లు నెత్తికెక్కాయి=== పొగరు ఎక్కువని అర్థం ===కళ్ళు నెత్తికెక్కు=== పొగరు కనబరచు. ఎన్ని సార్లు పిలిచినా రావడంలేదు. కళ్లు నెత్తికెక్కాయా? ===కళ్లు కాయలు కాచాయి=== ఎదురు చూడడము. ఉదా: వాడికొరకు ఎదురు చూసి కళ్లు కాయలు కాచాయి. ===కళ్లెం వేయాలి=== అదుపులో పెట్టాలని అర్థం. ఉదా: వాని దూకుడుకు కళ్లెం వేయాలి. ===కళ్లెర్ర చెసాడు=== కోపం వచ్చింది. ===కళ్లెం వేయాలి=== అదుపులో పెట్టాలి: ఉదా: వాడు చెప్పిన మాట వినడం లేదు వానికి కళ్లెం వేయాలి. ===కవలవాడి తలనొప్పి=== ===కవకవ=== ===కవలవాడి తలనొప్పి === ===కష్టే ఫలి=== కష్టం చేస్తేనె ఏదైనా ఫలితముంటుంది. ===కశ్శన్న === ===కసాపిస=== నమలటం, తొక్కటం ===కసమస=== ఒకరు పడుతున్న బాధను మరొకరు కూడా పడటం ===కసాయి కత్తులు=== నిర్దాక్షిణ్యమైనవి, నిర్దాక్షిణ్య వైఖరిని అవలంబించేవారు ===కహ కహ నవ్వు=== ===కంకణం కట్టు కున్నాడు=== పంతం పట్టాడు. ఉదా: వాడు ఆ పని ఇంత లోపల పూర్తి చేయాలని కంకణం కట్టు కున్నాడు. ===కంచి గరుడ సేవ=== ఉపయోగం లేని పని: ఉదా: ఆ పని వట్టి కంచి గరుడ సేవ. ===కంచి గరుడ సేవ=== కష్టమైనా ఉపయోగం లేకపోయినా తప్పనిసరై చేసే పని. కంచిలో గరుడ విగ్రహము చాలా పెద్దది, ఒక రథము అంత ఉంటుంది దానిని సేవకు తరలించుట కొద్దిగ కష్టం. [[గరుడుడు]] [[విష్ణువు]]కు వాహనం. ముందుగా గరుడునికి దండం పెట్టాకే విష్ణువు దగ్గరకెళ్ళాలి. అతనికి నమస్కారం చెయ్యకుండా యజమాని దగ్గరకు నేరుగా వెళితే ఏమి కోపం పెట్టుకుంటాడో. ఒకవేళ నమస్కరించినా పెద్దగా ఒరిగేదీ లేదు. ఒక నమస్కారం పెడితే పోలా, ఎందుకొచ్చిన బాధలెమ్మని చేసే సేవ. ===కంచి మేక=== త్యాగబుద్ధి లేని ధనవంతుడు.ఇతర ప్రాంతాలలోని [[మేక]]ల కన్నా కంచి ప్రాంతంలో ఉండే మేకలకు పొదుగు బాగా పెద్దదిగా ఉంటుందట. ఇతర మేకల కన్నా అవి పాలు బాగా ఇస్తాయి. వచ్చిన చిక్కల్లా ఏమంటే [[గేదె]] పాలు, [[ఆవు]] పాలు తాగినట్టు మేకపాలను ఎక్కువ మంది తాగరు. అందుకని కంచి మేక ఇచ్చే ఎక్కువ పాలు దాని పిల్లలకే తప్ప ఇతరులకు పనికిరావు. ఎవరికీ పనికిరాని సంపదలున్న వారిని కంచి మేకలు అంటారు. ===కంచుకాగడా వేసినను దొరకడు=== ఎంత వెతకినా దొరకడు అని అర్థం. ===కంచు కోట=== ఎవరికైన ఒక ప్రాంతంలో వారిమాటకు ఎదురులేకుంటే, వారి మాట చెల్లుబాటు అవుతుంటే ఆ ప్రాంతాన్ని వారి కంచు కోటగా అంటుంటారు. ఉదా: ఈ నియోజిక వర్గము కాంగ్రెసు వారికి ''కంచు కోట '' ===కంచం దగ్గర పిల్లి లాగ=== అవకాశం కొరకు ఆశగా ఎదురు చూడటము. ===కంటిచూపుతో చంపేస్తా=== ఇది ఒక సినిమా డైలాగ్ ===కంటి మీద కునుకు లేదు=== తీరికే లేదు అని అర్థం. ===కంటికి రెప్పవోలె=== కాపాడుకోవటం...... పిల్లి తన పిల్లల్ల్ని కంటికి రెప్ప లాగ కాపాడు కుంటుంది. ===కంటికి రెప్ప భార మగు=== తేలికైనదే బరువవటం.తల్లికి పిల్లలు, భూమికి కొండలు, కొండలకు చెట్లు, చెట్లకు కాయలు భారం కావు అంటారు. ===కంటి చూపుతో చంపేస్తా=== ఇదొక సినిమా డైలాగ్. ===కంటిలో నలుసు పడ్డట్టు=== సున్నితమైన ప్రాంతంలో సలుపు పెట్టే బాధ.తీయటానికి రాదు బాధపోదు.కాలిలోని ముల్లు చెవిలోని జోరీగ ఇంటిలోని పోరు చెప్పుకోలేని బాధ. వేమన పద్యం " చెప్పులోన రాయి, చెవిలోన జోరీగ, కంటి లోన నలుసు, కాలి ముల్లు, ఇంటి లోన పోరు ఇంతింత కాదయా , విశ్వ దాభిరామ వినుర వేమ." ===కంటి మీద కునుకు లేదు=== విరామమే లేదు.కాస్త కూడా తీరిక లేనంత పనివుంటే ఈ మాటను ఉపయోగిస్తారు. ===కంట్లో కారం కొట్టాడు: === మోసం చేసాడని అర్థం: ఉదా: వాడు నాకంట్లో కారం కొట్టి తప్పించు కున్నాడు. ===కంట్లో నలుసు బడ్డట్టు=== చీకాకు కలిగించే విషయం: ఉదా: వాడు చెప్పింది వింటే కంట్లో నలుసు పడ్డట్టుంది. ఆ సందర్భంగా ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు. ===కండ కావరం=== పొగరు ఎక్కువ: ఉదా; ===కంపు కంపు చేశాడు=== గజిబిజి చేశాడు అని అర్థం> ===కండ కావరం ఎక్కువయింది=== పొగరెక్కువయింది: ఉదా: ఏరా? కండ కావరం ఎక్కువయిందా... పిలిస్తే పలకవు? ===కంద విత్తు=== కందకు విత్తులుండవు: అనగా చెపుతున్నది అబద్ధం అన్న మాట. ===కందాలరాజు === ===కంభం చెరువు=== చాల పెద్ద చెరువని అర్థం. ===కందాల రాజు=== ===కంపలో కాసిన కాయ=== ఉండి కూడా ఉపయోగించుకోలేనిది.ముళ్ళ కంప మధ్యలో అందుబాటులో లేకుండా కాసిన కాయ. దాన్ని కోయడానికి వీలుపడదు. అందుబాటులో లేని సంపద ఉద్దేశించి ఈ మాటను వాడుతారు. ===కంపలో బడిన కాకి=== అటు ఇటు కాని స్థితి ... కష్టాలు చుట్టు ముట్టాయి. కంపలో పడ్డ కాకి తప్పించుకునే ప్రయత్నంలో మరి కొన్ని ముళ్ళు గ్రుచ్చు కుంటాయి. ఆలా ఎక్కువ కష్టాలు చుట్టుముట్టితే ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు. ===కంపు చేయటం=== పని పాడుచేయటం ... నీకేదయినా పని ఇస్తే దాన్ని కంపు కంపు చేసిపెడతావు. న విషయాల్లో ఏమాత్రం లోటు పనికిరాదని హెచ్చరిక. ===కంబళ పురోరీషం === ===కబంధ హస్తాలలో చిక్కడం=== తప్పించుకోలేని విషమ పరిస్థితులు ఏర్పడడం. కబందుడు రామాయణంలో ఒక రాక్షసుడు. అతని చేతికి చిక్కితే ఇక తప్పించు కోవడానికి వీలు పడదు. పురాణాల లోనుండి జన బాహుళ్యంలోనికి వచ్చిన జాతీయ మిది. తప్పించుకోలేని చిక్కుల్లో పడిన వారినుద్దేశించి ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు. ఉపయోగం లేని పని, మొక్కుబడిగా చేసిన పని . కాకి స్నానమైతే చేస్తుంది కానీ ఆ చేసే స్నానం దాని శరీరాన్ని శుభ్రపరచదు.రెక్కల చివరను కొద్దిగా తడిపి ఆ తర్వాత విదిలించుకొని వెళ్ళిపోతుంది. ===కాకః కాకః పికః పికః=== పికము అంటే కోకిల. కాకి కాకే, కోకిల కోకిలే ఆరెంటికి పోలిక లేదు - అని చెప్పే సందర్భంలో ఈ జాతీయాన్ని ఉపయోగిస్తారు. ===కాకలు తీరటం=== అనుభవం.కాకలు అంటే కష్టాలు, నష్టాలు, తాపాలు. ===కాకత పరిక్ష=== ===కాకతాళీయంగా=== అనుకోకుందా జరిగిన సంఘటనను ఇలా అంటారు. దీనికి సంబంధించిన కథ: తాటి చెట్టుపైన ఒక తాటి పండు మాగి పోయి పడిపోవడానికి సిద్దంగా ఉంది. అదే సమయానికి ఒక కాకి దానిపై వాలింది. వెంటనే ఆ తాటి పండు రాలి కింద పడి పోయింది. ఆ విధంగా అనుకోకుండా జరిగిన దానికి ఈ జాతీయాన్ని ఉపయోగిస్తారు. ===కాకమ్మ కథలు చెప్పకు=== లేని పోని విషయాలు; కల్పితాలు చెప్పేవారిని ఇలా అంటారు. ===కాకమ్మ కథలు చెప్పకు=== ఉపయోగంలేని మాటలు మాట్లాడొద్దు. అని అర్థం. ===కాకస్నానం=== ===కాకతాళీయం === ===కాకదంత పరీక్ష === ===కాకదంత పరీక్ష === ===కాకవంధ్య=== ===కాకతాళీయం === ఇది ఒక సంస్కృత న్యాయం. కాకి ఒకటి వచ్చి తాటిచెట్టుమీద వాలింది. తాటిపండు నేలరాలింది రెండూ ఒకేసారి జరిగినంత మాత్రనా కాకి వచ్చి వాలినందుకే తాటిపండు రాలిందని అనుకోకూడదు అది కేవలం అనుకోకుండా జరిగిన సంఘటనల కలయిక అని చెప్పడం ఈ న్యాయం ఉద్దేశం. అలా యాధృచ్ఛికంగా జరిగిన సంఘటనను కాకతాళీయం అంటారు. ===కాకావికలు=== చెల్లాచెదరు బిడ్డలు పదే పదే పుడుతూ చనిపోతూ ఉన్న తల్లి.కాకి తన గూట్లో ఎన్నిసార్లు గుడ్లు పెట్టినా కోయిలో, మరో పక్షో, చెట్ల మీదకు పాకే పాముల వల్లనో ఆ గుడ్లన్నీ నశించి పోతుంటాయి ===కాకి గోల=== పిల్లలు ఎక్కువగా అల్లరి చేస్తుంటే ఈ మాట వాడతారు. ===కాకిగోల=== కాకులు గుంపులుగా చేరి గోల గోలగా అరుస్తుంటాయి. ఆ విధంగా క్రమశిక్షణా రాహిత్యం, అసందర్భ ప్రేలాపన చేస్తున్న వారినుద్దేశించి ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు. ===కాకి ముక్కుకు దొండ పండు=== నల్లని కాకిముక్కుకు ఎర్రని దొండ పండు పొంతన కుదరదు. పొంతన లేని వాని గురించి దీన్ని వాడుతారు. ఎక్కువగా సరి జోడి లేని దంపతులనుద్దేశించి ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు. ===కాకిని నమ్మకుండా=== ఎంతో జాగ్రత్తగా వ్యవహరించి సొమ్ము కూడబెట్టి దాచటం . చేపలను, మాంసాన్ని కోసేటప్పుడు పసిగట్టిన కాకులు ఏ మాత్రం అజాగ్రత్తగా ఉన్నా కోసిన ముక్కల్ని ఎగరేసుకుపోతాయి.అలాంటి కాకులకు ఏ పరిస్థితుల్లోనూ అందకుండా జాగ్రత్తగా ఇంట్లోకి తీసుకెళ్ళటం.సంపాదన ఇతరుల చేతికి దక్కకుండా జాగ్రత్త చేయటం ===కాకి బలగం=== సామూహిక ఐకమత్యానికి ప్రతీక.కాకుల్లో ఏ ఒక్క కాకికి దెబ్బ తగిలినా మిగతా కాకులన్నీ వచ్చి దాని చుట్టూ చేరి తమ ఐక్యతను ప్రకటిస్తాయి. అలాగే ఒక కాకికి ఏ మాంసం ముక్కో ఆహారంగా దొరికితే అది మిగిలిన కాకులను కూడా పిలిచి వాటితో పంచుకొని తింటుంది. ===కాకులను కొట్టి, గ్రద్దలకు వేయు=== ===కాకులు దూరని కారడవి=== చాల దట్టమైన అడవి అని అర్థం. ===కాగడావేసి వెతకడం=== సునిశితంగా పరిశీలించడం వెతకటం. ఉదా: ఈ రోజుల్లో నీతిమంతులు కాగడా వేసి వెతికినా కనిపించరు. ===కాగితం మీది కందిపప్పు=== దొంగ లెక్కలు. ===కాగితం పడవ=== చూపులకు మాత్రమే ఆకారంతో ఉండి దేనికీ పనికిరానిది. పేరుకు మాత్రమే పలుకుబడి ఉన్న వాళ్ళలాగా, సహాయం చేసే వాళ్ళలాగా కనిపిస్తూ సమయానికి ఆదుకోలేని వారు ===కాచి వడబోసారు=== జాగ్రత్తగా పరిశీలించారు: ఉదా: ఆ పార్టీవారు అభ్యర్థుల ఎంపికలో కాచి వడబోసి నిర్ణయించారు. ఉదా: పెద్దలు వారి అనుభవాల నుండి కాచి వడపోసి మంచి విషయాలను పిల్లలకు చెప్తారు. ఒకే పనిని పదే పదే చేయడం ద్వారా ఆ పనిని గురించి క్షుణ్ణంగా తెలుసుకోవడాన్ని కూడా కాచి వడబోయటం అనవచ్చు. ఉదా: ఇరవై ఏళ్ళుగా పిల్లలకు పాఠాలు చెప్తున్న ఆవిడ పిల్లల మనస్తత్వాలన్ని కాచి వడపోసింది. ===కాచి వడబోయడం=== పూర్తిగా సారాన్ని గ్రహించడం, అవగాహన చేసుకోవడం. విద్యార్థులందరు పాఠాలను కాచి వడబోచారు. ===కాట్లకుక్క=== జగడాల మారి: ఉదా: వాడొట్టి కాట్ల కుక్క ===కాటికాపరి యేడ్పు === ===కాటికి కాళ్ళు చాపు=== చావడానికి సిద్దంగా వున్నాడని అర్థం; ===కాటికి మొక్కటం=== మంచి వ్యక్తిని బతికున్నప్పుడు బాగా గౌరవించి నమస్కరించిన వారు ఆయన పోయాక కూడా ఆయనను దహనం చేసిన ప్రదేశానికి సైతం మొక్కటం. మరణానంతరం కూడా ఓ మంచి వ్యక్తి చేసిన మేలును సంస్మరించుకోవటం, కృతజ్ఞతలు తెలుపుకోవటం ===కాటికి కాళ్లు చాపి కూర్చున్నాడు=== చావుకు దగ్గరగా ఉన్నాడు. ===కానాకష్టంచేశారు=== చాల కష్టం చేశారు. అతి కష్టమ్మీద ఉదా: రాఘవ ను అతని తల్లి దండ్రులు కానా కష్టం చేసి చదివించారు. ===కామారపు జీడి === ===కారాలు మిరియాలు నూరడం=== కోపంగా వున్నాడని అర్థము: ఉదా: వాడు నీమీద కారాలు మిరియాలు నూరు తున్నాడు అని అంటారు. అనగా వాడు నీమీద చాల కోపంగా వున్నాడని అర్థము. ===కారు కూతలు కూస్తున్నాడు=== ఉదా: వాడు కారు కూతలు కూస్తున్నాడు. తిడుతున్నాడని అర్థం. ===కార్తె ముందర ఉరమటం=== కార్యం ముందు వదరటం.రోహిణి కార్తెకు ముందు ఉరిమినా, వర్షం పడ్డా కార్తెలో వర్షాలు పడక ఇబ్బంది పడాల్సి వస్తుందని అంటుంటారు. ===కాలుదువ్వడం=== [[ఘర్షణ]]కు సిద్ధపడడం/ పోట్లాటకు పిలవడము: పశువులు పోట్లాటకు సిద్దమవు తున్నప్పుడు కాలు దువ్వుతాయి. వాటిని బట్టి ఈ మాట పుట్టినది. ===కాలు పెట్టడం=== పాల్గొనటం, లెగ్గు పెట్టడం, పాదం మోపటం, కాలు మోపడమే వ్యతిరేక, వ్యంగ్యార్థంలో కనిపిస్తుంటుంది. ''వాడు ఇక్కడ కాలు పెట్టాడు .... ఆ పని అంతా పాడై పోయింది.'' ===కామారపు జీడి === ===కాయా పండా=== జయమా అపజయమా? ఉదా: పని మీద వెళ్ళావు గదా: కాయా పండా? ఆ సందర్భంగా ఈ జాతీయాన్ని ఉపయోగిస్తారు. ===కారాలు మిరియాలు నూరు తున్నాడు=== కోపంగా వున్నాడు: ఉదా: వాడు నామీద కారాలు మిరియాలు నూరు తున్నాడు. ===కాలరాయటం=== అణిచివేయటం.కాలితో తన్నటం అవమానం. ఉదా: నేను చెప్పిన సలహాలన్నీ కాలరాచాడు./ అనగా ఏ మాత్రం పాటించ లేదని అర్థం. ===కాలమె సమాదానము చెప్తుంది=== అసలు విషయం నిదానంగా తెలుస్తుందని అర్థం. ఏదేని సమస్యకు అప్పటికప్పుడు సమాదానము దొరక్కపోతే.... ఆ సందర్భంలో ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు. ===కాలం కరిగి పోయింది=== సమయం వృధా అయ్యింది. ===కాలనేమి జపం === ===కాలికి బలపం కట్టుకొని తిరుగు తున్నాడు=== చాల చోట్ల తిరిగాడు: ఉదా: అతను తన కూతురి పెళ్ళి సంబంధం గురించి కాలికి బలపం కట్టుకొని తిరుగు తున్నాడు. ===కాలికేస్తే వేలికేస్తాడు=== తంటాలు పెట్టి తప్పించుకునే రకం. (ఇదే అర్థంతో సమెత కూడా ఉంది. అది. కాలికేస్తే వేలికేస్తాడు, వేలికేస్తే కాలికేస్తాడు. ===కాలి గోటికి సరిపోలడు=== ఉదా: వాడు నా కాలిగోటికి సరి పోలడు. అల్పుడు అని అర్థం. ===కాలుగాలిన పిల్లి === ===కాలు జారింది=== మాట జారింది: తప్పు జరిగింది: తప్పు చేశాడని అర్థము. ===కాలు కింద పెట్టడు=== ఏ పని చేయడని అర్థం. అన్ని సక్రమంగా జరిగి పోతుంటే/ కావలసినపనులన్నీ జరిగి పోతుంటే చేయ వలసిన పనులేవి లేకుంటే/ఐశ్వర్య వంతుల గురించి ఈ జాతీయాన్ని ఉపయోగిస్తారు. ఉదా: వాడికేం ? కాలుకింద పెట్టకుందా జరిగి పోతున్నది అని అంటుంటారు. ===కాల్మొక్తా.... నీ బాంచన్=== ఇది తెలంగాణా ప్రాంతంలో వాడె ఒక ఊత పదం. ఎక్కువగా దళితులు ఈ పదాన్ని వాడతారు. ===కాలం కాటేసింది=== కష్టాలెక్కువయ్యాయి. ===కాలం వెళ్ల దీస్తున్నాడు=== కష్టంగా బతుకీడుస్తున్నాడు. ఉదా: ఎదో ఇలా కాలం వెళ్ల దీస్తున్నాను. చావలేక బ్రతుకుతున్నాడని అర్థము. ===కాలం కలిసి రాలేదు=== ===కాలం కరిగి పోయింది=== సమయం వృధాఅయిందని అర్థం; సమయం అనుకూలంగా లేదు: ఉదా: వానికి కాలం కలసి రాలేదు. ===కాళ్లకు బందం వేశాడు=== అడ్డు కున్నాడు. ఉదా: వాడు నాకాళ్లకు బందం వేశాడు. ===కాళ్లకు బుద్ది చెపాడు=== పారి పోయాడు అని అర్థం: కాళ్లకు పని చెప్పాడు అని కూడా అంటారు. ===కాళ్లరిగేలా తిరిగాడు=== చాల ఎక్కువగా తిరిగాడు. ===కాళ్ల బేరానికొచ్చాడు=== దిగి వచ్చాడు. క్షమించమని కోరాడు. ఉదా: వాడు ఇన్ని మాటలని ఇప్పుడు కాళ్ల బేరానికొచ్చాడు. ===కాళ్లీడ్చుకుంటూ వచ్చాడు=== చాల కష్టపడి వచ్చాడు. చాల దూరంనుండి అధిక ప్రయాసతో వచ్చాడని అర్థము. ===కావాలంటే రాసిస్తా=== ఇది ఒక సినిమా డైలాగు. ===కావేరిగుర్రం === ===కాసులు కురుస్తున్నాయా ఇక్కడ?=== పిల్లలు పలుమార్లు డబ్బులడిగితే వారిని విసుక్కుంటూ అనే మాట. ===కాందారి మాందారి ప్రొద్దు=== అర్దరాత్రి ===కాయగసరులు=== కూరగాయలు. ===కాయ గాచు=== ఓ బిడ్డను కను. ఉదా: ఇన్నాళ్లకు ఆమె కడుపున ఒక కాయ కాసింది. పిల్ల పుట్టడాన్ని ఈ జాతీయంతో పోల్చి చెప్పడము రివాజు. ===కాయో పండో=== అవునో కాదో, పని అయితే పండు అని, పని కాకపోతె కాయ అని అంటారు. ఒక పని మీద వెళ్ళివచ్చిన వాడిని ఏమయ్యింది ? అని అడిగే బదులు... కాయా .... పండా.... ? అని అడుగుతారు. ===కారాలు మిరియాలు నూరు=== కోపగించు అని అర్థము. వారు వీనిమీద కారాలు మిరియాలు నూరుతున్నారు అని అంటుంటారు ===కారు కూతలు కూస్తున్నాడు=== తప్పుడు మాటలు మాట్లాడుతున్నాడని అర్థం: ===కాలనేమి జపము=== ===కాలం కరిగి పోయింది=== సమయం అయి పోయింది అని అర్థం ===కాలికి బలపం కట్టుకొని=== ఎక్కువగా తిరిగే వారిని గురించి ఇలా అంటారు. ===కాలికేస్తే వేలికి వేలికేస్తే కాలికి=== జిత్తుల మారి పనులు చేసె వారిని ఇలా అంటారు ===కాలిగోటితో సమానం=== చాల స్వల్పమని అర్థం. వాడెంత వాడి బ్రతుకెంత వాడు నా కాలి గోటితో సమానము అని ఇతరులను నిందిస్తుంటారు. ===కాలికి ముల్లు గ్రుచ్చుకొనదు=== ===కాలికి వేసిన వేలికి, వేలికి వేసిన కాలికి=== తగవును ఏదో విధంగా మెలికబెట్టి పరిష్కారం కానీయకుండా చేసే నేర్పును ''వాడు కాలికేస్తే వేలికి, వేలికేస్తే కాలికి వేసె రకం'' ===కాలికి బుద్ది చెప్పుట=== పారిపోవటం............... పరుగెత్తాడు ===కాలు పెట్టాడు=== ===కాలు ద్రువ్వు=== పోట్లాటకు పిలవడం "వాడు నామీదికి కాలు దువ్వుతున్నాడు'' ===కాలు కాలిన పిల్లి=== అసహనంగా తిరగటం. ఒక చోట నిలకడగా వుండక, అసహనంగా అటు ఇటూ తిరుగు తుంటే ఈ జాతీయాన్ని ఉపయోగిస్తారు. ఉదా: వాడిక్కడ కాలు పెట్టాడు... సర్వ నాశనమైపోయింది. ===కాళ్లకు బుద్ది చెప్పాడు=== పారి పోయాడని అర్థం. ===కాళ్ల బేరానికొచ్చాడు=== క్షమించమని కోరు తున్నాడు ===కాలం వెళ్ల దీస్తున్నాడు=== బారంగా బ్రతుకీడుస్తున్నాడని అర్థం: ===కాలం కాటేసింది=== అధిక కష్టాలు ఆవరించాయని అర్థం. అనుకోకుండా ఎవరికైనా అనేక కష్టాలు వస్తుంటే ఈ జాతీయాన్ని ఉపయోగిస్తారు. ===కాటికి కాళ్లు చాపి కూర్చున్నాడు=== మరణానికి దగ్గర్లో వున్నాడని అర్థం. ===కానా కష్టం చేశాడు=== చాల ఎక్కువ శ్రమించాడని అర్థం; ===కాలు జారింది=== తప్పటడుగు వేశాడని అర్థం: ===కాల్చుకు తింటున్నాడు=== చాల బాదిస్తున్నాడని అర్థం: ఉదా: వాడు నన్ను కాల్చుకు తింటున్నాడు/ ఎవరైనా ఒకరిని ఎక్కువగా బాదిస్తుంటే ఈ జాతీయాన్ని ఉపయోగిస్తుంటారు. ===కాలం కలిసి రాలేదు=== ===కాళ్ళు పట్టుకు లాగటం=== కుతంత్రంతో ఎదుటివారిని అపజయం పాలుచేయటం .కాళ్ళు పట్టుకోవటం అంటే ప్రాధేయపడటం . కానీ కాళ్లు పట్టుకొని లాగటం అంటే ఓ వ్యక్తి జీవనాధార వనరులను చెడగొట్టి నష్టం కలిగించటం. ===కాళ్లకు చక్రాలు=== అదేపనిగా ఎప్పుడూ తిరుగుతూ ఉండడం సరైన సమయం రాలేదని అర్థం; ఏ పని చేపట్టినా సక్రమముగా జరగ అన్ని అవాంతరాలు వస్తుంటే.... నాకు కాలం కలిసి రాలేదంటూ ఈ జాతీయాన్ని ఉపయోగిస్తారు. ===కాళ్ళకట్టకు పడుకోవటం=== సక్రమంగా వ్యవహరించక పోవటం, రసజ్ఞత లేకపోవటం . కాళ్ళకట్టవైపు తలపెట్టుకుని పడుకున్నాడంటే వాడికి ఏమీ తెలియదని అర్థం. అడ్డదిడ్డంగా ప్రవర్తించటం ===కాళ్లరిగేలా తిరిగాడు=== ఎక్కువగా తిరిగుట: ఉదా: అతను తన కొడుకు పెళ్లి సంబంధం కొరకు కాళ్లు అరిగేలా తిరిగాడు ===కాళ్లీడ్చుకుంటు వచ్చాడు=== చాల ప్రయాస పడి వచ్చాడని అర్థం: ===కారు చీకట=== చాల ఎక్కువ చీకటి అని అర్థం. ===కారు కూతలు కూయ వద్దు=== తప్పుడు మాటలు మాట్లాడొద్దు ===కారు మబ్బులు కమ్ము కున్నాయి=== బాగా చీకటి పడింది అని అర్థం: జీవితంలో కష్టాలు ఎక్కువగా చుట్టు ముట్టితే ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు. ===కాసులు కురుస్తునాయా? === ===కాస్కో=== ===కావేరీ గుర్రాలు=== బాగా వేగంగా పరుగెత్తటం. పరుగు లంకించుకోవటం === కిందాకు రాలె మీదాకు నవ్వే=== కిందఉన్న ఆకు ముందుగానే ముదిరి రాలిపోతుంది. దానిపై ఇంకో చిగురుటాకు పుట్టుకొచ్చి నవనవలాడుతూ నవ్వుతున్నట్టు కనిపిస్తుంది.కొంత కాలానికి ఆ ఆకు కూడ ముదిరి రాలి పోవలసినదే. అదే విధంగా వృద్ధులను చూసి యువకులు నవ్వుతుంటారు. అయితే ఆ యువకులు తాము కూడా మరికొద్ది కాలానికి వృద్ధులవుతామని అనుకోరు. అటు వంటి సందర్భంలో ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు. ===కాలం కరిగి పోయింది=== సమయం వృధాఅయిందని అర్థం; ===కిమ్మను=== ఏమి చేయకుండా వుండడం. '' నేనిన్ని మాట్లాడుతున్నా కిమ్మనకున్నావు.'' ===కిరికిరి=== తగాదా, లంపటం, గొడవ ,మాయచేయటం ఉదా: వాడొట్టి ''కిరి కిరి గాడు " తగాదాలు పెట్టుకునే వాడు. ===కిసుక్కున నవ్వాడు=== ఉన్నట్టుండి నవ్వడం. ===కిమ్మనలేదు=== ఏమి అనలేదు: ఉదా: ఇన్ని మాటలంటున్నా వాడు కిమ్మనలేదు. ===కిలాడి మాటలు=== మోసపూరిత మాటలు: ఉదా: వాడి మాటలు అన్నీ కిలాడి మాటలు. ===కిందాకు రాలె మీదాకు నవ్వే=== కిందఉన్న ఆకు ముందుగానే ముదిరి రాలిపోతుంది. దానిపై ఇంకో చిగురుటాకు పుట్టుకొచ్చి నవనవలాడుతూ నవ్వుతున్నట్టు కనిపిస్తుంది.వృద్ధులను చూసి యువకులు నవ్వుతుంటారు. అయితే ఆ యువకులు తాము కూడా మరికొద్ది కాలానికి వృద్ధులవుతామని అనుకోరు. ===కీచులాడు కుంటున్నారు=== పోట్లాడు కుంటున్నారు: ఉదా: ఆభార్యా భర్తలిద్దరు ఎప్పుడు కీచులాడు కుంటున్నారు. ===కీలెరిగి వాత పెట్టు=== వీలుచూసుకొని దెబ్బగొట్టడం ===కీలుబొమ్మ=== సొంత వ్యక్తిత్వం లేకుండా ఇతరుల మీద ఆధారపడి వారెలా చెప్తే అలా చేసే వాడు , ఒకరు ఆడించినట్టే ఆడేవాడు. ఉదా:.... "వాడు వీని చేతిలో కీలు బొమ్మ" ===కీలెరిగి వాత పెట్టాలి=== సమయం చూసి దెబ్బతీయాలి. ఉదా: వానికి కీలెరిగి వాత పెట్టాలి ===కుక్కను కదిలిస్తే కయ్=== పడుకుని ఉన్న కుక్కను చూసినప్పుడు పక్కకు తప్పుకొని పోవటమే మేలు. అలాకాక కాకినో, పిట్టనో తోలినట్టు దాన్ని కూడా తోలితే లేదా కదిలించే ప్రయత్నం చేస్తే అది కయ్ కయ్‌మని అరిచి మీద పడి కరిచే ప్రమాదం జరగవచ్చు. ===కుక్కకు పావుశేరు=== దేశం సుభిక్షంగా ఉందని తెలియజెప్పటం.పంటలు బాగా పండుతున్నప్పుడు రైతులు, అసాములు తమ దగ్గరున్న పని వాళ్ళకు జీతంలో కోత లేవీ లేకుండా అడిగినంత ధాన్యమో, ధనమో ఇస్తూ ఉంటారు. యాచకులకు ఎంతో కొంత ఇచ్చి పంపుతుంటారు.పావుశేరు బియ్యాన్ని ఇంటి ముందు కాపలాగా ఉండే కుక్క కోసం కూడా తీసి పక్కన పెడతారు. ===కుక్క చావు === ===కుక్క చావు చచ్చాడు=== నీచమైన చావు చచ్చాడని అర్థం: కుక్క చస్తే దానికి ఎవరు విచారించరు. కంపు కొడుతుందని దూరంగా పారేస్తారు. అలా అందరితో చీత్కారము పొంది చనిపోతే ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు. ===కుక్క బలుపు=== ఉన్నట్టుండి స్థితి మారిపోవటం.కుక్కలు ఆహారం లేక ముందు సన్నగా కనిపించి తిన్న వెంటనే ఇంతలావైనట్లు అనిపిస్తాయి. ఆ లావు కావటమే బలుపు. ఇటీవలి దాకా దరిద్రంతో బాధపడుతూ ఉన్నట్టుండి సంపదలొచ్చిపడ్డ కొందరు కుక్క బలుపు తీరులో కనిపిస్తారు. ===కుక్కల దొడ్డి=== చిందరవందరగా, అపరిశుభ్రంగా ఉండే ప్రాంతం ===కుక్క తోక=== ఎన్నిసార్లు క్రమశిక్షణలో ఉంచాలని ప్రయత్నం చేసినా ఆ కాసేపు మాత్రమే చక్కగా ఉండి తర్వాత తనదైన సహజ పద్ధతిలో వ్యవహరించేది ===కుక్క మురికి=== కుప్పల, మండెల దగ్గర ఏవైనా ఎత్త్తెన వస్తువులు లాంటివి కన్పించిన చోట కుక్క కాలెత్తి మూత్ర విసర్జన చేస్తుంటుంది. కూరగాయలు విపరీతంగా పండిన సమయంలో అంగళ్ళ ముందు కుప్పలు కుప్పలు పోసి వాటి ధర బాగా పడిపోతే అలా కుప్పలు పోసిన వాటి మీద కుక్క మూత్ర విసర్జన చేసిందట.కూరగాయలలాంటివి అంగట్లో బాగా అతి తక్కువధరకు దొరికితే కుక్క మురికిగా దొరుకుతున్నాయంటారు. ===కుక్క మొరిగినట్లు=== ప్రతిదానికీ అనవసరంగా మాట్లాడడం, పెద్దాచిన్నా భేదం చూసుకోకుండా వాడెంత, వీడెంత అని ఎగతాళి చేయడం ===కుక్క ముట్టిన కుండ=== ===కుక్క రోలునాకినట్టు=== సంతృప్తిని ఇవ్వని పని ===కుక్కవచ్చె ఉట్టితెగె=== కాకతాళీయం కాలం కలిసి రావటం.ఏ ప్రయత్నం చెయ్యకుండానే సులభంగా పని జరగటం.ఓ కుక్క ఆహారం కోసం ఓ ఇంట్లో జొరబడిందట. కచ్చితంగా అదే సమయానికి ఉట్టి తాడును ఎలుక కొరకటంతో ఉట్టి తెగి కిందపడిందట. ఉట్టిలోని గిన్నెల్లో ఉన్న పదార్థాలన్నీ కుక్క తినటానికి సులువుగా దొరికాయట. ===కుక్క రాగానే ఉట్టి తెగినట్టు=== కాలం కలిసి రావటం. అనుకోకుండా జరిగిన సంఘటనతో మంచి ఫలితముంటే ఆ సందర్భంలో ఈ జాతీయాన్ని ఉపయోగిస్తారు. ===కుక్కిన పేను లాగ=== చెప్పిన మాట వింటు పడి వుండడం: ఉదా: వాడు కుక్కిన పేను లాగ పడి ఉన్నాడు. ===కుక్కిన పేను=== అదుపాజ్ఞలకు భయపడి కదలక మెదలక చేష్టలుడిగి పడి ఉండటం. వాడిప్పుడు కుక్కిన పేనల్లె పడి ఉన్నాడు. ===కుచ్చుల టోపి పెట్టాడు=== మోసం చేశాడని అర్థం: ఉదా: వాడు కుచ్చుల టోపి పెట్టాడు. మోసం చేశాడు: ఉదా: వాడు అప్పు తీసుకొని కుచ్చుల టోపి పెట్టాడు. ===కుప్ప తగులబెట్టి పేలాలు వేయించటం === తెలివి తెక్కువ పని .పేలాలు కావాలంటే కాసిని జొన్నలు తీసుకొని కావలసినన్ని పేలాలను చేసుకొని తినవచ్చు. అలాకాక జొన్న కుప్పకు నిప్పుపెట్టి ఆ నిప్పుతో కాలిన గింజలన్నీ పేలాల్లాగా వస్తాయి తిందామనుకోవటం. ===కుప్ప కూలి పోయాడు=== పూర్తిగా ఓడి పోయాడు. ఉదా: ఈ ఎన్నిల్లో ప్రత్యర్తులు కుప్ప కూలి పోయారు. ===కుచేలుడు === ===కుటుంబరావు === ===కుడి ఎడమ=== ఆపక్క ఈపక్క ఎలపట దాపట. (పెద్ద తేడాలేదని అర్థం... ఉదా: వారిద్దరు చదువులో కుడి ఎడమగా ఉన్నారు.) ===కుడుమిచ్చినమ్మకు సగమైనా ఇవ్వాల=== ఎప్పుడూ ఎవరి దగ్గరైనా తీసుకోవటమే కాదు అలా ఇచ్చిన వారికి తీసుకున్నవారు ఎంతో కొంత తిరిగి ఇస్తూనే ఉండాలని. ===కుదురు లేని కుండ=== ''కుదురు'' లేని కుండ కుదురుగా నిలబడి వుండడు. అలా నిలకడగా వుండని మనిషిని ఇలా అంటారు. ===కుప్పి గంతులు వేయడం=== సంతోషంతో ఎగిరి గంతేయడం: ===కుమ్మేశాడు=== దీన్ని చాల సందర్భాలలో వాడుతారు. బాగా కొట్టాడు అనె అర్థంలో వాడు అందర్నీ కుమ్మేశాడు అని అంటారు. తిండి బాగా తిన్నాడనే అర్థంలో కూడా ''వాడు బాగ కుమ్మేశాడూ'' అని కూడా అంటారు. ===కులగజ్జిగల వాడు=== కులాభిమాన ఎక్కువ గల వాడు. ===కులుకు మంది పందిట్లోనే=== సొంతఇళ్ళలో పిసినారి తనం ప్రదర్శిస్తూ పొరుగిళ్లకు వెళ్ళినప్పుడు పుట్టుభోగుల్లా వ్యవహరించటం. సొంత ఇళ్ళలో ఏమాత్రం ఖర్చు పెట్టకుండా బయటకు వెళ్ళి మాకు అవి కావాలి... ఇవి కావాలి... అంటూ అన్నీ తెప్పించుకొనే వారిని గురించి ===కుండమార్పిడి=== ఒక కుటుంబంలోని సోదరీ సోదరులను మరో కుటుంబంలోని సోదరీ సోదరులు వివాహం చేసుకోవటం.పెళ్ళి ఖర్చులు తగ్గుతాయి. ===కుడితిలో పడ్డ ఎలుక లాగ=== తప్పించుకోను వీలు గాకుండా దొరికి పోయాడు. ఉదా: వాడు కుడితిలో పడ్డ ఎలక లాగ బలే దొరిగి పోయాడు. తప్పించుకోలేని విధంగా దొరికిపోతే ఈ సామెతను వాడుతారు. ===కులంచెడ్డా సుఖం దక్కింది=== ఒక నష్టం జరిగినా మరొక లాభం కలిగింది. ఈ మాటను సామెత లాగ కూడా వాడవచ్చు. ===కుండలో నీళ్ళు కుండలో ఇంకినట్లు=== కష్టాలను దిగమింగుతూ లోలోపల మధన పడటం ===కుంటి సాకులు చెప్పొద్దు=== పని ఎగ్గొట్ట డానికి ఎవేవో సాకులు చెప్పి తప్పించుకో జూడడం: ఉదా: తప్పించు కోవడానికి కుంటి సాకులు చెప్పొద్దు. ===కుండ మార్పిడి=== ఇద్దరు అక్క చెల్లలను మరో ఇద్దరు అన్న తమ్ములు పెళ్ళి చేసు కుంటే దాన్ని కుండ మార్పిడి సంబంధం అంటారు. ===కుండల్లో గుర్రాలు === ===కుండోదరుడు === ===కుందనపు బొమ్మ=== అందమైన అని అర్థం: ఉదా: ఆ అమ్మాయి కుందనపు బొమ్మలాగ వున్నది: ===కుంభకోణం === ===కుమ్మేశాడు=== బాగా కొట్టాడు అని అర్థం: ఉదా: వాణ్ని బాగా కుమ్మేశారు. ===కుబుసం వీడిన పాములాగ=== నూతనోచ్చాహంగా వున్నాడని అర్థం. ఆ సందర్భంలో వాడెదె ఈసామెత. ===కుబుసం విడిచిన పాము=== చైతన్యం కలిగిన స్థితి. పాము శరీరం మీద కుబుసం ఉన్నంతసేపూ నిస్తేజంగా ఉంటుంది. ఆ కుబుసం విడిచి పెట్టగానే దానికి గొప్ప చైతన్యం కలిగి హుషారుగా ఉంటుంది. మానసికంగా కానీ, శారీరకంగా కానీ ఉన్న వ్యధలు తొలగిన తర్వాత హుషారుగా పనిచేసినట్లు. ===కుమ్మేశాడు:=== బాగా కొట్టారు.: ఉదా: వాణ్ణి బాగా కుమ్మేశారు. ===కుయ్యో మొర్రో=== అయ్యోబాబో ===కుంచం తప్పదు=== కంచాల పోసింది తప్పుతుంది గానీ, కుంచాల పోసింది ఎవరినైనా పిలిచి కంచం పెట్టి అందులో [[అన్నం]] పెట్టి తినమన్నప్పుడు ఆ అన్నానికి ఖరీదు కట్టడం కానీ, మరెలాంటి వ్యాపార సంబంధమైన విషయాలుకానీ మిత్ర బంధువర్గాల్లో ఉండనే ఉండవు. కంచంలో ఎంత పెట్టినా తిరిగి తనకు ఇవ్వమని ఎవరూ అడగరు. కానీ కుంచంలో ఆహారపదార్థాలను ఓ కొలతగా కొలిచి వేరొక వ్యక్తికి ఇవ్వడమంటే దాన్ని మళ్లీ తిరిగి ఎప్పుడో ఒకప్పుడు ఇవ్వాల్సిందేనని అర్థం. ===కుంచెములతో మంచు కొలుచు=== ===కుంచెడు మానెడు=== ఎంతో కొంత అనే అర్థంతో ఈ మాటను వాడతారు. గతంలో కుంచె, మానిక, ఫలము ..... ఇవి కొలతలకు వాడే వారు. ===కుంజివ్వటం=== కీ ఇవ్వటం.బాగా ప్రోత్సహించటం, ఉసిగొలపటం . కుంజి అంటే తాళపు చెవి .ఆ తాళపు చెవితో బాగా మెలితిప్పి వదిలితే ఆట బొమ్మ ఆడుతుంది. ===కుదిపేయటం=== ఆందోళన కలిగించటం ===కుండల్లో గుర్రాలు తోలటం=== ఏ పనీ చేయుకుండా బయటకు వెళ్ళి పైసా సంపాదించుకు రాకుండా బద్ధకంగా వంటింట్లోనే కూర్చొని తింటూ, వంటవాళ్ళతో కబుర్లాడుతూ కాలక్షేపం చేయటం. ===కుండలో నీళ్లు కుండలోనే ఇంకినట్లు=== గుడ్లలో నీరు గుడ్లలోనే కుక్కుకోవటం, బాధను బయటపడనివ్వకుండా లోలోపలే కుమిలిపోవటం. ===కుడితిలో పడ్డ ఎలుక=== సుఖం అనుకొని వెళ్ళి కష్టాలపాలు కావటం ===కుదురులేని కుండ=== స్థిరబుద్ధి లేనివాడు.విడిగా కుండను నేల మీద ఉంచితే దొర్లి పోతుంది. ===కుప్పకూలటం=== ఉన్నట్టుండి ఒక్కసారిగా కింద పడిపోవటం, క్షీణించటం, మరణించటం, పతనం కావటం, విలువ పడిపోవటం అ ప్రభుత్వం ఒక్కసారిగ కుప్పకూలిపోయింది. ===కుదేసిన గుమ్మడికాయలాగా=== నిమ్మకు నీరెత్తినట్లు, దేనికీ స్పందించకపోవటం ===కుప్పి గంతులు వేశాడు=== సంతోషం వెలిబుచ్చడం: ఉదా: వాడు ఆనందం పట్టలేక కుప్పి గంతులేశాడు. ===కుబుసం వీడిన పాములాగ=== కొత్త ఉత్సాహంతో: కొత్త భలంతో: ఉదా: ===కుంపట్లు=== విభేదాలు అసహనం, భేదాభిప్రాయాలు ===కుండబద్దలు కొట్టాడు=== అసలు నిజము బయట పెట్టినప్పుడు ఈ మాటను వాడతారు. ===కుండమీదికి=== వంట సరుకులు ===కుండమార్పు=== ఒక ఇంటి అన్నదమ్ములు వేరొక ఇంటి అక్కా చెల్లెలని పెండ్లాడటము. ===కుందనపు బొమ్మ=== అందమైన అమ్మాయి: ఉదా: ఆ పెళ్ళి కూతురు కుందనపు బొమ్మలాగుంది. ===కుందేటికొమ్ము=== కుందేలుకు కొమ్ము లుండవు. అసాద్యమైన పని అని అర్థం. ఇది ఒక నీతి పద్యం లోని భాగం. కవి తన పద్యంలో '' తివిరి ఇసుమున తైలమ్ము తీయ వచ్చు.... తిరిగి కుందేటి కొమ్ము సాధించ వచ్చు .... ఎరికి మూర్కుల మనసుల రంజింప లేరు...'' ఎంతటి అసాద్యమైన పనిని కూడా సాధించ వచ్చును కానీ...... మూర్కుల మనసును మాత్రం మార్చ లేము.... అనే అర్థం. ===కుందేలు మసక=== పొద్దు కుంకుతున్న వేళ. బారెడు పొద్దెక్కింది, మిట్ట మధ్యాహ్నం, పట్టపగలు లాంటి కాలసూచిక .కుందేళ్ళు సాయంసంధ్య వేళ చీకటి ఆవరిస్తున్న సమయంలో ఆహారాన్వేషణకు బయలు దేరతాయి. ===కుంభకర్ణ నిద్ర=== గాఢనిద్ర ===కుంభము మీది పొట్టేలు వలె=== ===కూడబలుక్కోవటం=== అంతా కలిసికట్టుగా ఉండి ఒకే అభిప్రాయానికి రావటం ===కూడ బలుక్కొని వచ్చారు=== అంతా ఒక్కసారిగా జనం వచ్చినప్పుడు ఈ మాటను ఉపయోగిస్తారు. ===కూలికి ఏడ్చినట్టుంది=== ఏడ లేక ఎడవడం: ఎమరేమన్న అనుకుంటారేమోనని లేని ఏడుపును తెచ్చుకొని ఏడ్వటము. ఆ సందర్భంలో ఈ సామెత వాడుతారు. ===కూత వేటు దూరంలో=== దగ్గరలో. పోలీసు స్టేషనుకు కూత వేటు దూరంలోనె ఈ హత్య జరిగింది. ===కూనలమ్మ కీర్తనలు === లల్లాయి పదాలు ===కూపస్థమండూకం === ===కూరగాయ కవిత్వము=== ఎప్పటివో సుద్దులు ===కృత్యాద్యవస్థ=== ఏం చేయాలో తోచని స్థితి, చేయాల్సిన పని చాలా కష్టంగా ఉండటం .కృతి, ఆది, అవస్థ .కృతి అటే కావ్యం లేదా గ్రంథం. ఆది అంటే ప్రారంభం. అవస్థ అంటే పరిస్థితి. కావ్యాన్ని లేదా గ్రంథాన్ని ప్రారంభించబోయే ముందు ఆ కవి లేదా రచయిత ఎలా ప్రారంభించాలా అని చాలా అవస్థ (కష్టం) పడుతూ ఉంటాడు. ===కెరటాల కరణం === ===కేతిగాడు=== ప్రతి విషయాన్ని తేలిగ్గా తీసుకుంటూ, హాస్యాలాడుతూ కనిపించే విదూషకుడు హాస్యగాడు. తిండిపోతు, సోమరిపోతు అసమర్థుడు ===కొంగకు మడుగన్నట్టు=== ఉపాధినీ, ఆనందాన్నీ, ఆహారాన్ని సమకూర్చిపెట్టే స్థానం. ===కొంగ జపం=== మోసపూరితంగా ప్రవర్తించటం . కొంగ నీళ్ళలో ఒంటికాలి మీద నిశ్చలంగా నిలుచొని తనకు కావాల్సిన చేప దగ్గరకు వచ్చదాకా కాపుకాసి దాన్ని పట్టుకొని తింటుంది.మంచి వారుగా ప్రవర్తిస్తూ అమాయకులను మోసం చేయటం. ===కొంగుపరచు=== రతికి తయారవ్వు ===కొంగు బంగారు=== అవసరానికి అందుబాటులో వున్న సంపద అని అర్థం. ===కొంగుముడి === ===కొంచెపుతనం=== తక్కువ స్థాయి మనస్తత్వం కలిగి ఉండటం, నీచంగా ప్రవర్తించటం ===కొంటే కొంగుకు రాని కాలం=== ధరలు పెరగటం. కొంగున ముడి వేసుకొన్న డబ్బంతా ఇచ్చినా కూరలు, వస్తువులు మళ్ళీ ఆ కొంగులో ముడి వేసుకోవటానికి సరిపోయినన్ని కూడా రాలేదని, ఎంతో డబ్బిస్తే కాసిని మాత్రమే వస్తువులు వచ్చాయని. ===కొండను తవ్వి ఎలుకను పట్టు=== అతి ప్రయాస కోర్చి చేసిన పని వలన అతి స్వల్ప ప్రయోజనం కూరితె కొండను త్రవ్వి ఎలుకను పట్టి నట్లు అంటారు. ===కొండను అద్దంలో పట్టినట్టు=== ===కొండ తిమ్మిరి === ===కొండలు పిండి చేయు=== చాల కష్టమైన పని అని అర్థం: ఉదా: వాడు చాల బలవంతుడు: కొండలను సైతం పిండి చేయగలడు. ===కొండంత దేవరకు కొండంత పత్రి=== ఎంత చెట్టుకు అంత గాలి అనే అర్థంలో ఈ జాతీయాన్ని వాడతారు. ===కొండంత ఆశ=== పాపం నీవు ఏదైనా సాయం చేస్తావని కొండంత ఆశతో వచ్చాడు. ===కొండవీటి చేంతాడు === ===కొండెక్కటం=== శ్రమతో కూడినది, దీపం ఆరిపోవటం, ప్రాణం పోవటం ===కొండకు వెంట్రుక వేసి లాగు తున్నాడు=== వివరణ: చిన్న శ్రమతో పెద్ద ఫలితాన్ని ఆసిస్తున్నాడు. వేసింది వెంట్రుక.... లాగింది కొండను..... వస్తే కొండ వస్తుంది.... పెద్ద నిధి.... పోతే వెంట్రుకెగా పోతే పోయింది..... ఇలాంటి వారి గురించి ఈ సామెత చెప్తారు. ===కొండుభట్లు / పెద్దిభట్లు === ===కొంచెపు పని=== నీతి బాహ్యమైన పని, నీచమైన, అసాంఘికమైన పని .'కొంచెపు దాని కొంగుపడితే మంచోని మానంబాయే' అనే ఓ సామెత కూడా ఉంది. ===కొంప తీసి=== కొంప దీసి వాడు వీడు కాదు గదా...... (ఇది ఊత పదం) ===కొంప కూల్చు=== మోసగించాడు: నా కొంప కూల్చాడు.. ===కొంప మునిగింది=== ఏదో ఘోరం జరిగి పోయింది అని అర్థం: ఉదా== "అయ్యా...... కొంప మునిగిందయ్యా.... వాడు ఊరు విడిచి పారి పోయాడు" "కొంప ముంచావు గదయ్యా.... ఎదుటి వారికి ఏమి సమాదానము చెప్పను." ===కొట్టిన పిండి=== తెలిసిన విద్య అని అర్థం. ఉదా: ఈ పని వానికి కొట్టిన పిండి ===కొట్టు మిట్టాడు తున్నారు=== సందేహిస్తున్నాడు. ఉదా: వాడు ఏదో చెప్పడానికి కొట్టు మిట్టాడు తున్నాడు/. ===కొన ఊపిరితో వచ్చాడు=== చాల అవస్తలు పడి వచ్చాడు. ===కొరడా దెబ్బ=== పెద్ద దెబ్బ: ఉదా: వానికి ఈ సంఘటన కొరడా దెబ్బ లాంటిది. ===కొన గోటికి సరి రాడు=== అత్యల్పము: ఉదా: వాడు నాకొన గోటికి సరి రాడు ===కొమ్ములు మొలిచాయా=== పొగరెక్కువయిందా: ఉదా: వాడికేమైనా కొమ్ములు మొలిచాయా? ===కొట్టు మిట్టాడు=== కష్టాల్లో ఇరుక్కొని దారి కానక దిక్కుతోచని స్థితి. వాడు కష్టాల్లో ఇరుక్కొని కొట్టు మిట్టాడు తున్నాడు. ===కొట్టొచ్చి నట్టుంది=== చాల స్పస్టంగా వున్నదని అర్థం: ఉదా: .... వాని మొఖంలో ద్వేషబావం కొట్టొచ్చినట్టు కనబడుతున్నది చూడు. ===కొత్త కుండలో ఈగ లాగ=== ఏ పనీ దొరక్కుండా ఖాళీగా ఉండటం, ఏమీ తోచకుండా ఉండటం ===కొత్తల్లుడు=== ఎక్కువగా మర్యాదలు, అధిక గౌరవం పొందుతున్న వ్యక్తి. అన్నీ చక్కగా అమరుతున్నవాడు. ===కొనుక్కున్న కయ్యం=== ఆర్థికంగా నష్టపోయి తగాదాల పాలవ్వటం ===కొనుక్కొచ్చుకున్నట్టు=== ఏదైనా ఓ వస్తువును కొనుక్కున్నప్పుడు వాటి వల్ల అపకారం కలిగితే అయ్యో డబ్బు పోయింది... కష్టాలొచ్చాయి అని బాధ కలుగుతుంది. ===కొన్న వాడే తిన్న వాడు=== కష్టపడకుండా ఎవరికీ ఏదీ దక్కదు.అడుక్కొని బతకడం మంచిది కాదు. ===కొమ్ముకాస్తున్నారు=== అనగా సహాయంగా.... అండగా వున్నారని అర్థము: ఉదా: వానికి చాల మంది కొమ్ము కాస్తున్నారు. ===కొమ్ములు తిరిగిన వాడు=== మహా భలవంతుడు అని అర్థం. ===కొమ్ములు మొలిచాయా=== ఉదా: వాడికేమన్నా కొమ్ములు మొలిచాయా... (పొగరెక్కిందా అని అర్థం) ===కొయ్యబారటం=== నిశ్చేష్టుడై పోవటం, చేష్టలుడిగి పోవటం.. పాపం వాడు ఆ చావు కబురు వినగానె కొయ్యబారి పోయాడు. ఏదైనా భయంకరమైన దృశ్యం చేస్తే శరీరం చలనం లేకుండా కొయ్యబారి పోయిందంటుంటారు. అలా పుట్టిందే ఈ సామెత. ===కొయ్య బొమ్మలా నిల్చున్నావెందిరా=== మౌనంగా వుండటం: ఉదా: ఇందరు ఇన్ని మాట్లాడుతున్నా కొయ్య బొమ్మలా నిల్చున్నావేందిరా? ===కొరకరాని కొయ్య=== ఏపని చెప్పినా చెయ్యకుండా.... మాట వినకుండా తిరిగే వాడిని కొరకరాని కొయ్య అంటారు. ===కొవ్వు తలకెక్కింది=== పొగరెక్కిందని అర్థం. ఉదా: ఏరా కొవ్వు తలకెక్కిందా.... బాగా పొగరుగా వుండే వారిని ఉద్దేశించి ఈ జాతీయాన్ని ఉపయోగిస్తారు. ===కొమ్ములను చూసి బర్రెను బేరమాడినట్లు=== వివరణ: ఒక బర్రె చెరువులో మునిగి వున్నది దాని కొమ్ములు పెద్దవి అవి మాత్రమే కనిపిస్తున్నాయి. కొమ్ములను బట్టి బర్రె ఎంత పెద్దదోనని బేరం చేయడమన్న మాట. ఏది కొనబోయినా ఒక్క విషయాన్ని మాత్రమే పరిగణలోకి తీసుకొని నిర్ణయం తీసుకుంటే నష్టపోతారు అనిచెప్పేసామెత ఇది. ===కొరకరాని కొయ్య=== ఒక పట్టాన మాట విననివాడు. వాడొట్టి కొరకరాని కొయ్యి. కొయ్యను కొరికితే అది ముక్కలు కాదు. అది ఏమాత్రము వీలు పడని పని. అదే విధంగా ఎవరైనా చెప్పిన మాట వినకుంటే వారినుద్దేశించి..... వాడొట్టి కొరక రాని కొయ్య అని అంటారు. అనగా వాడు ఎవరి మాట వినడు అని అర్థము. ఆ విధంగ పుట్టినదే ఈ జాతీయము. ===కొలికికి వచ్చు=== ముగింపు.... ఉదా: ఆ పని ఒక కొలిక్కి వచ్చింది. ఏదైనా ఒక క్లిష్టమైన పనిచేస్తుంటే...... దాని క్లిష్టత వలన..... ఆ పని అంత తొందరగా పూర్తి కాదు.... ఆపనిలోని లోపాలను కనిపెట్టితే ఆపని చేయడము సులబ మవుతుంది. అలా దానిలోని లోపాలను కనిపెట్టి నప్పుడు ఈ జాతీయాన్ని ఉపయోగించి..... ఈ పని ఒక కొలిక్కి వచ్చింది. అని అంటుంటారు. అనగా ఇక త్వరలో ఈ పని పూర్తవుతందని అర్థం. ===కొళ్ల బోయింది=== దీనికి కొంత వివరణ కావాలి: అదేమంటే...... గతంలో /..... ఇప్పుడు కూడ/ చెరువులు, కుంటలు మొదలగు నీటి వనరులలో చేపల పెంపకం సాగించే వారు. బెస్త వారు గాని మిగతా వారు గాని ఆ చెరువును వేలం పాటలో పాడుకొని అందులోని చేపలను పట్టుకొని అమ్ముకొని తమ పెట్టు బడిని రాబట్టు కునే వారు. ఆ చెరువులో నీరు తగ్గి ఇక చేపల పెంపకానికి వీలు పడదని తెలిసినప్పుడు వున్న పెద్ద చేపల్ని పట్టేసుకుని చెరువు కొళ్ల బోయిందని ప్రకటిస్తారు. దాంతో ఆ చుట్టు పక్కల పల్లె వాసులు ఆ చెరువులో మిగిలిన చిన్న చిన్న చేపలను ఉచితంగా పట్టు కొనుటకు అనుమతి లభించి నట్లే. ఆ విధంగా చెరువు కొళ్ల బోగా వూరి జనాలు చేపలు పట్టాడానికి చెరువుకు వెళ్లతారు. ఇదీ చెరువు [[కొళ్ల బోవడం]] అంటారు. ===కోటికి పడగెత్తటం === ===కొరివితో తల గోక్కోవడం=== కొరివితో తల గోక్కుంటే జుట్టు కాలి పోతుంది. అనవసరంగా సలహా చెప్పి పని చెడగొడు తుంటే ..... ఇలా అంటారు. చేతిలో ఏ వస్తువైనా వుంటే ఆ సమయంలో తలలో దురద పెడితే..... తన చేతిలో వున్న వస్తువుతో తల గోక్కోవడం మానవ నైజం. ఏ పెన్సిలో అలాంటీ వాటితో తల గోక్కోవడం సాధారణమే.... కాని ఏదేని సందర్భంలో తన చేతిలో ఒక కొరివి వుంటే.... అదే సందర్భంలో తలలో దురద పెడితే..... ఆ కొరివితో తలగోక్కొని జుట్టు కాల్చుకుంటే..... అది అతి తెలివి తక్కువ పని అవుతుంది. అలా అతి తెలివి తక్కువ పనులు చేసి నష్ట పడే వారిని గురించి ఈ సామెత పుట్టింది. ===కొంప లార్పే రకం=== మోసగాడని అర్థం: ఎవరైనా మోసంతో ఇతరులకు నష్టం వాటిల్ల జేస్తే... అలాంటి వాని నుద్దేశించి ఈ జాతీయాన్ని ఉపయోగిస్తారు. వాడొట్టి కొంప లార్పే రకం..... అని. ===కొవ్వెక్కింది=== పొగరెక్కువయింది. పొగరుగా వుండే వారిని ఉద్దేశించి ఈ జాతీయాన్ని ఉపయోగిస్తారు. ===కొంప మునిగింది=== పెద్ద ఘోరం జరిగి పోయిందని అర్థం. వరదల్లో కొంపలు మునిగి పోతాయి. అలా కొంపలు (ఇండ్లు) మునిగి పోతో సర్వం కోల్పోయినట్టే..... సర్వం అనగా..... డబ్బులు... ఆహార దాన్యాలు, వస్త్రాలు.... ఒక్కొక్క సారి కుటుంబ సభ్యులను కూడా పోగొట్టుకోవలసి వస్తుంది. అలాంటి వారి కేవలం కట్టు బట్టలతోనే మిగిలి వుంటారు. అలా సర్వం పోగొట్టుకుంటే ఆ సందర్భంలో ఈ జాతీయాన్ని ఉపయోగిస్తారు. ===కొంగు ముడేయడం=== [[వివాహం]] జరిపించడం. ఒక పాటలో ఈ జాతీయ ప్రయోగము: అహో ఆంధ్ర భోజా..... శ్రీ కృష్ణ దేవరాయా.... ఈ శిథిలాలలో చిరంజీవి వైనావయా.... అనే పాటలో.....'' కొంగు ముడి వేసుకుని క్రొత్త దంపతులు కొడుకు పుట్టాలనీ కోరు తున్నారనీ........'' ===కొంగున ముడి వేసుకున్నది=== ఉదా: ఆమె తన మొగుడిని కొంగున ముడి వేసుకున్నది. (తన అదుపులో ఉంచుకున్నదని అర్థం ===కొంప లంటుకున్నాయి=== ===కొయ్య బొమ్మలా నిలుచున్నాడు=== ఏమి మాట్లాడ కుండా మిన్న కున్నాడని అర్థం. ===కొస మెరుపు=== ===కొంగు బంగారం=== కొంగున బంగారం వుంటే అవసరానికి సిద్దంగా వున్న ధనం లాంటిదె అన్న అర్థం: ===కొండెక్కింది=== (దీపం) దీపం ఆరి నప్పుడు ''దీపం ఆరి పోయింది'' అనరు అది నిందా వాచకం అవుతుంది. కనుక దాని దీపం కొండెక్కింది అంటారు. ===కొండెక్కి కూర్చున్నాడు=== అలిగాడు. బెట్టు చేస్తున్నాడని అర్థం: === కొండవీటి చాంతాడంత=== చాల పొడవైన అని అర్థం: అక్కడ లైను (క్యూ) కొండవీటి చాంతాడంత ఉంది. ===కొండతో ఢీ కొడుతున్నాడు=== పెద్ద సాహసం చేస్తున్నాడని అర్థం. ===కొంప దీసి...............=== ఉదా: కొంప దీసి వాడు వీడు కాదు గదా... ===కొంప కూల్చాడు=== పెద్ద మోసం చేశాడు: ఉదా: వాడు మా కొంప కూల్చాడు. ===కొంప కొల్లేరయింది=== సర్వ నాశనమైందని అర్థ: ఉదా: వాడి కొంప కొల్లేరయింది. ===కొంప నిలబెట్టాడు=== చాల పెద్ద సహాయం చేశాడు అని అర్థం: ===కొంప లార్పేరకం=== మోస గాడు: ఉదా: వాడు కొంఫలార్పే రకం. ===కో అంటే .... కోటిమంది వున్నారు=== లెక్కలేనంత మంది ఉన్నారని అర్థం. ఉదా: నాకు కో.... అంటే కోటి మంది ఉన్నారు..... ===కోటలో పాగా వేశారు=== పెద్ద విజయ సాధించారు అని అర్థమ్. ===కోటి దండాలు=== ===కోట్లకు పడగెత్తాడు=== ధనం బాగా సంపాదించాడు. ===కోట్లు కుమ్మరించినా ?=== ఎంత ప్రయత్నించినా సరే.... ఉదా: కోట్లు కుమ్మరించినా నీ లాంటి వాడు దొరకడు. ===కోటేరు లాంటి ముక్క=== ===కోతల రాయుడ=== ప్రగల్బాలు పలికే వాడు అని అర్థం. ===కోతికి కొబ్బరి కాయ చిక్కింది=== పనికి రాని పని..... ఉపయోగంలేని పని అని అర్థం. ===కోతులాడుతున్నాయా=== ఉదా: నామొఖంలో కోతులాడు తున్నాయా అలా చూస్తున్నారు. ===కోరలు తీసిన పాము లాగా=== గర్వం అణచ బడిన వ్వక్తిని ఇలా అంటారు: ఉదా: వాడిప్పుడు కోరలు తీసిన పాములాగ పడి ఉన్నాడు. ===కోపం నసాళానికెక్కింది=== ఎక్కువ కోపం వచ్చింది: ఉదా: వాడి కోపం నసాళానికెక్కింది. ===కొండవీటి చాంతాడంత=== చాల పొడవైన అని అర్థం: అక్కడ లైను (క్యూ) కొండవీటి చాంతాడంత ఉంది. ===కోక కట్టుకొని ఉండటం=== పురుషాహంకారం.స్త్రీలు అసమర్థులు అబలలు శక్తిహీనులని.గాజులుతొడుక్కోటం అనికూడా అంటారు. నేనేమి కోక కట్టుకొని గాజులు తొడుక్కొని కూర్చోలె. నాకు పౌరుషం వుంది అని తన గొప్పను చెప్పుకునే సందర్భంగా ఈ సామెతను వాడతారు. ===కోడికూసినదాక=== తెల్లవారు జాము వరకు ఉదా: కోడి కూసె జాము దాక తోడు రార చందురూడా..... (ఒక పాట) ===కోడిగుడ్డు మీద వెండ్రుకలు మొలిపించటం=== వృధాప్రయాస, అసంభవం, కోడిగుడ్డు మీద వెండ్రుకలు వెతకటం, కోడిగుడ్డు మీద వెండ్రుకలు పీకటం, ప్రయోజన శూన్యమైన పని, వృధా ప్రయత్నం [వాడు కోడి గుడ్డుపైన ఈకలు మొలిపించ గలడు .... అని అంటారు. అనగా వాడు ఏ పనైనా చేయగలడని అర్థం. వ్వతిరేకార్థంలో...... వాడు తిమ్మిని బమ్మిని, బమ్మిని తిమ్మిని చేయ గల సామర్థుడు అని అర్థం. ఆ సందర్భంలో ఈ సామెతను వాడుతారు. వాడెంతటి పనైనా చేయగల సామర్థం కల వాడు..... వానితో జాగ్రత్త అని హెచ్చరిక ఈ సామెతలో ఉంది.] ===కోడిగుడ్డు తంటసం === === కోడి గుడ్డు మీద ఈకలు పీకే రకం=== లేనివి ఉన్నట్టు, వున్నవి లేనట్టు చూపే వాడు, అని అర్థం. ===కోతలు కోయటం=== ప్రగల్బాలు పలకటం. వాడి మాటలన్ని ఒట్టి కోతలె. ===కోతికి కొబ్బరికాయ దొరికినట్టు=== అవసరంలేని వీలు కాని వస్తువును వదలకపోవటం. (కోతికి కొబ్బరికాయ దొరికితే అది దాన్ని పెద్ద సంపదగా భావిస్తుందే తప్ప దాన్ని పగల గొట్టి తినలేదు. అనగా ఉపయోగంలేని సంపద.. అలాంటి సందర్భంలో ఈ సామెత వాడతారు) ===కోతి చేతి పూలదండ=== విలువైన వస్తువు అనర్హుడి చేతికి చేరటం. (కోతికి పూలదండ ప్రదాన్యత, దాని ఉపయోగము తెలియవు. అలా ఒక వస్తువును దాని వుపయోగం.... ప్రదాన్యత తెలియని వానికిస్తే ఈసామెత వాడతారు.) ===కోతికి జల్తారు కుల్లాయి పెట్టినట్టు=== అసంబద్ధమైన, అనవసరమైన పని (కోతికి ఎన్ని అలంకారాలు చేసినా అది దాన్ని చూసుకొని మురిసి పోదు... పైగా తీసి పడేస్తుంది.... ఆపని అనవసరమైన పని ... ఉపయోగం లేని పనిచేస్తున్న వారిని గురించి ఈ సామెత వాడతారు.) ===కోరలు తీసిన పాము=== పాముకు కోరలున్నప్పుడు దాన్ని సమీపించటం కానీ, దానికి ఎదురు నిలిచి ఉండటం కానీ ప్రాణాంతకమవుతుంది. అదే కోరలు తీసినప్పుడు అంత ప్రమాదం కాదు. 'అధికారం పోవటంతో కోరలు తీసిన పామయ్యాడు' అంటారు ===కోరలు పీకటం=== అధికారాలను, ప్రభావాన్ని, పౌరుషాన్ని, గర్వాన్ని తగ్గించటం . అతనికి పదవి పోగానె కోరలు పీకినట్టయింది. ===క్షణం ఒక యుగం=== [[కాలం]] అతి భారంగా గడవడం. ==క్షణ చిత్తం క్షణం మాయ== ==త== ===ఖయ్యిమనడం=== కోపంతో అరవడం ఉ: వాడిని ఒక్కమాట అన్నానొ లేదో.... ఖయ్యిమని నామీది లేశాడు. # సంఖ్యా జాబితా అంశం [[వర్గం:తెలుగు భాష]] [[వర్గం:జాతీయములు]] 8o6y0dyzgv2uly6i5hw52g0m6gw0d5v జాతీయములు - క్ష 0 3182 27619 27618 2021-07-05T04:10:52Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:జాతీయములు_-_క్ష]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki #దారిమార్పు[[జాతీయములు - క, ఖ]] p5n7xu1rjg62bdbdcg5uqc4lcj39ko2 జాతీయములు - గ 0 3183 27854 27853 2021-07-05T04:11:41Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:జాతీయములు_-_గ]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{తెలుగుభాషాసింగారం}} ==గ== ===గంగి గోవు === చాల మంచి వాడని అర్థం. ===గం.భా.స.=== గంగాభాగీరధీ సమానురాలైన.వితంతువులకు గౌరవపూర్వకంగా సూచించేందుకు వాడుతుండేవారు. భర్త మరణించిన స్త్రీ కదా అని చులకనగా చూడకుండా గంగ అంతటి పవిత్రురాలుగా భావించేవారు.[గంగాభాగీరథీ సమానురాలు ] ===గంట వాయించు === గంటవాయించు అనే జాతీయాన్ని మరిచిపోయాడు, లేదా మోసగించాడు అనే సందర్భాలలో వాడతారు. దేవుడికి గంటవాయిస్తూ నైవేద్యం పెడతారు. ఆయన ఎటూ ఆరగించడు. పేరుకు భగవంతుడికి నైవేద్యమే కానీ ఆరగించేవారు భక్తులే.అనవసర ఆర్భాటం చేసి అసత్య ప్రమాణాలు చేసేవారిని గంటవాయించడం అనే జాతీయంతో పోల్చుతారు. ===గండం గడిచింది=== కష్టాలు తొలిగాయాయని అర్థం. ఆ సందర్భంలో ఈ మాటను వాడతారు ===గండగత్తెర (పని) === ===గండభేరుండం === ===గండి పడింది=== ఉదా: వాని రాబడికి గండి పడింది. ఆదాయం తగ్గితే ఈ మాట వాడతారు . కాలవకు గండి పడితే అందులోని నీరంతా పక్కదారి పట్టి వృధాగా పోతుందు. అదేవిధగా ఒకరి సంపాదన అంతా వృధాగా పోతుంటే ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు. ===గంపశ్రాద్ధం === ===గంపెడంత ఆశతో వచ్చారు=== ఎంతో ఆశ పెట్టుకొని వచ్చారు: ఉదా: వారు నీమీద గంపెడంత ఆశతో వచ్చారు. ===గంతకు తగ్గ బొంత=== ఎవరికి తగ్గది వారికి: ఉదా: గంతకు తగ్గ బొంత ఎక్కడో ఒక చోట రాసి పెట్టే వుంటుంది. (సంబందాల గురించి) ===గగన కుసుమం=== ఆకాశ కుసుమం, అది ఉండదు.అలభ్య వస్తువు, అవసరానికి పనికిరాని విషయం, దాన్ని తేవటం మన వల్లకాదు ===గగనమగు=== క్షీణించిపోవు ( ఈ రోజుల్లో నిజాయితి పరులు గగనమై పోయారు.) ఏదైనా అరుదుగా వుంటే ఈ మాటను వాడతారు. ===గచ్చపొద === ===గజకచ్ఛపాలు === ===గజగర్భం - గాంధారిగర్భం === ===గజ స్నానము=== ఏనుగులు స్నానం చేయడమనేది ఒక దీర్ఘ కాలిక క్రీడ. అవి మడుగు జొచ్చి గంటల తరబడి స్నానం చేస్తాయి. అలా ఎవరైనా ఎక్కువ సేపు స్నానం చేస్తే గజ స్నానం అంటారు. ===గజ దంత పరీక్ష=== అందరికీ తెలిసిందే తెలుసుకోవటం.అనవసరమైన పని . ఏనుగుకు ఉండే దంతాలేవో పైకి కనిపిస్తూనే ఉంటాయి. అయినా పనిగట్టుకొని మరీ దగ్గరకు కూడా వెళ్ళి ఎన్ని దంతాలున్నాయని పరీక్షించటం అనవసరమైన పని . ===గజదాహం=== ఏనుగుకు దాహం వేస్తే అది పెద్ద జంతువు కనుక చాలా ఎక్కువ నీళ్ళు తాగుతుందన్న భావన.అత్యాశ, దురాశ, కొద్దివాటితో తృప్తి పడడు ===గజరుగజరులు పోవు=== పిండి పిండి యగు ===గజ్జెలగుర్రం === ===గణపతి పూజ=== ముందుగా జరిపేది గణపతి పూజ. ప్రమద గణాలకు అధిపతి కనుక వినాయకుడిని గణపతి అని అన్నారు. ===గణానాం త్వా చేయు === ===గణికా శ్రాద్ధం === ===గట గటా=== వారు గట గటా నీరు త్రాగు తున్నారు. ===గట్టెక్కాడు=== దీనికి అర్థం: కష్టాలు తొలగి పోయాయని అని అర్థం; హమ్మయ్య అతని కష్టాలు నేటితో గట్టెకాయి అని అంటుంటారు. ===గడ కర్రలా పెరిగాడు === ఉదా: వాడు గడ కర్రలా పెరిగాడు ఏం లాభం?. ఒక మనిషి ఒడ్డూ పొడువు బాగా వుండి ఏ పనీ చేత కాక పోతే ఈ జాతీయాన్ని ఉపయోగిస్తారు. ===గట్టి కొమ్మ=== బాగా ఆదుకునే మనిషి . ఒక చెట్టు నుంచి మరో చెట్టుకు దూకే ప్రయత్నం చేసేటప్పుడు ఆధారంగా గట్టి కొమ్మ దొరికితే క్షేమంగా అవతల వైపునకు చేరవచ్చు. అదే వోటి కొమ్మ అయితే మధ్యలోనే విరిగి ప్రమాదం సంభవించవచ్చు. ===గట్టివాడే..... === చాల తెలివైన వాడిని గురించి ఈ మాట వాడతారు. ఉదా: వాడు గట్టివాడె.... పరీక్షల్లో మంచి మార్కులే తెచ్చుకున్నాడు. ===గడ్డం దువ్వటం=== విజయ గర్వాన్ని ప్రకటించటం, సంతోషాన్ని వ్యక్త పరచటం. మీసం మెలేయటం, గడ్డం దువ్వటం ===గడ్డి తింటున్నాడు=== లంచం మేయటం, అవినీతికి పాల్పడటం. వాడు నానా గడ్డి తింటున్నాడు. (గడ్డి మేస్తున్నాడు) ===గడ్డి పీకుతున్నారా ఇంత సేపు=== ఏమిచేస్తున్నావు ఇంత సేపు అని అడగడానికి కోపంగా అనండము. ఉదా: గడ్డి పీకు తున్నారా ఇంత సేపు?,,, ===గడ్డి పోసకు కూడ సరి పోలరు=== అత్యల్పమైనది అర్థం. ===గడ్డి వామి దగ్గర కుక్క కాపల=== (తను తినదు, ఆవులను తిననీయదు.) వాడు తినడు వేరెవరిని తిననీయడు. అటువంటి సందర్భంలో ఈ మాట వాడతారు ===గడ్డీగాదం=== నానా చెత్త .గాదం అంటే ఆకు, కసవు . చిందరవందరగా పడిన గడ్డి, ఆకులు, కసవు .అంతగా విలువలేని పదార్థాలు ===గడ్డపార మింగుదామన్నట్టు=== తెలివితక్కువ తనం, ప్రాణహాని ===గడ్లెఏసుడు=== ప్రాణం పోయే ముందు గడ్డిపైన పడుకో బెట్టడం (ఇది ఓ ఆచారం) ===గతజల సేతుబంధం === ===గతుక్కు మన్నాడు=== అంతా చెప్పాక నాలిక్కరుచుకున్నాడు. గతుక్కమన్నాడు. చెప్పకూడనిదేదో పొరబాటున చెప్పేస్తే అప్పుడు అతని మనస్సులో జరిగే ఘర్షణకు ముఖంలో కనబడే ఆందోళనను ఈ జాతీయం ద్వారా చెప్తారు. ===గన్నిలాయి === ===గప్పగప్ప=== ఘుమఘుమ సువాసనలు ఘుమఘుమలాడటం, పరిమళాలు వ్యాపించటం ===గప్పాలు కొడుతున్నాడు=== తన గురించి గొప్పలు చెప్పు కుంటున్నాడు. ===గబ్బిలాయి=== గబ్బిలాయి ......ని అపశకునపు పక్షిగాను, అందవికారమైనది గాను, దురదృష్ణమునకు మారు పేరుగాను దారిద్ర్యానికి కారణంగాను ఉటంకిస్తుంటారు. నిజానికి గబ్బిలము అందవికారముగాను, అది పూర్తి స్థాయి జంతువుగాను కాకుండా.... ఒక పక్షిగాను కాకుండ వుంటుండి. అది కనబడిన వెంటనే దానిని వెంబడించి తరుముతారు. అది ప్రవేశించిన ఇంటిలో దరిద్రము తాండవిస్తుందని నమ్ముతారు ప్రజలు. ఆవిధంగా నిందా వాచకముగా ఇతరులను నించించే టప్పుడు..... గబ్బిలాయి మొఖం, అని. తెలివి లేనివాడనే అర్థంలోను ఈ జాతీయాన్ని ఉపయోగిస్తుంటారు. ===గర గర=== అసూయ పడటం . కళ్ళలో దుమ్ము, ధూళి పడ్డప్పుడు లేదా కంటికేవైనా అంటువ్యాధుల్లాంటివి సోకినప్పుడు గరగరలాడుతున్నాయంటారు. ఎదురుగా ఉన్న దాన్ని అలాంటి స్థితిలో ఎవరూ చూడలేరు. ఎంతో బాధగా ఉంటుంది. ఎదుటివారి అభివృద్ధి చూడలేని, ఓర్వలేని అసూయాగుణం ఉన్న స్థితి. ===గరంగరంగా ఉన్నాడు=== కోపంగా ఉన్నాడు. ఎవరైనా కోపంగా వున్నారంటే.... వాడు గరంగరంగా వున్నాడు జాగ్రత్త అని ముందుగానే హెచ్చరిస్తారు. ఆ సందర్భంగా ఈ మాటను వాడుతారు. ===గ్రహణం పట్టినట్టు=== అభివృద్ధి క్షీణించటం, ఎలాంటి ఎదుగుదల లేకపోవటం తేజోవిహీనమై ఉండటం. ఉదా: వానికి గ్రహణం పట్టినట్లుంది. వాని చేసే పనులన్నీ విఫలమౌతున్నాయి. అని అంటుంటారు. ===గయ్యాళి గంప=== ఉదా: సూర్య కాంతం గయ్యాళి గంప పాత్రకు పెట్టింది పేరు. ఎక్కువగా నోరు చేసుకునే స్త్రీనిగురించి ఈ మాట వాడతారు ''సూర్యకాంతం '' పేరు ఎంత అందమైనదో...... ప్రతి ఒక్కరికి తెలుసు. కాని ఆ పేరును తమ పిల్లలకు పెట్టుకునేందుకు జనం జంకుతారు. కారణం? సూర్య కాంతం గారు ''గయ్యాళి '' పాత్రలో జీవించిన విధానం. ఆమె నటనా కౌశల్యానికి ఎన్ని బిరుదులిచ్చినా ..... అవన్ని దీనికంటే పెద్దవి కావు. అవునా? కాదా ? అది ఎవరో పనిగట్టుకొని ఇచ్చిన బిరుదు కాదు. జనబాహుళ్యంలో అనుకోకుండా ఆమెకు సహజంగా అమరిన బిరుదు. ===గ్రంథసాంగుడు === ===గల్లంతయ్యాడు=== కనబడకుండా పోయాడు. ఉదా: ఆ వరదల్లో ఇద్దరు మరణించగా మరొకడు గల్లంతయ్యాడు. ===గ్రహణం వీడింది=== కష్టాలు తొలిగి పోయాయని అర్థం: ఉదా: ఈ దెబ్బతో వాని గ్రహణం వీడింది అని అటుంటారు.అటువంటి సందర్భంలో ఈ జాతీయాన్ని ఉపయోగిస్తారు. ===గాలి వాన వెలిసి నట్టుంది=== రణ గొణ శబ్దం తర్వాత ప్రశాంతత ఏర్పడితే ఈ మాట వాడతారు ===గాట్లో పెట్టాలి=== ఉదా: వాని నడత సరిగా లేదు: వాడిని గాట్లో పెట్టాలి. చక్కదిద్దాలి అని అర్థము. ===గాడిద కొడకా=== ఊత పదం .... నిందా వాచకం. ఒక తిట్టు. గాడిద అంటే నీచమైనదని. దానితో పోల్చి తిడితారు. ===గాడిద గత్తర=== క్రమశిక్షణ రాహిత్యంతో గోలగోల.మూర్ఖ పద్ధతిలో ఎవరెన్ని చెప్పినా వినకుండా గోల చేయటం ===గాడిద గుడ్డు=== ఇది విరివిగా వాడె ఊత పదం. ===గాడిదగుడ్డు కంకరపీచు=== సృష్టిలో లేనివి . గాడిద పిల్లలను పెడుతుందే కానీ గుడ్లను పెట్టదు. కంకరరాయిని పగలగొడితే ముక్కలవుతుంది కానీ ఆ ముక్కలకు పీచు ఉండదు. ఇలా అసలక్కడ ఏమీ లేదు అని చెప్పటం.అది ఉత్తుత్తి సంగతి. అందులో ఏమీ పస లేదుఅని. ===గాడిదపిల్ల కోమలం === ===గాడిద పొర్లినట్లు=== గాడిద బూడిదలో, మట్టిలో పొర్లుతుంటుంది. దున్నపోతులు, పందులు బురదలో పొర్లుతుంటాయి. అలా పొర్లటం వాటికి అసహ్యం అనిపించదు. పైగా ఆనందాన్నీ అనుభవిస్తుంటాయి. ఎక్కడపడితే అక్కడ పొర్లి మర్యాదను పాడుచేసుకోవటం. ===గాడిలో పడింది=== దారిలో పడింది. ఉదా: వాడి నడవడిక ఇప్పుడు గాడిలో పడింది. ===గాజుల మల్లారం === ===గాజులు తొడుక్కుని కూర్చోవటం=== అసమర్థత. స్త్రీ అబల అనే భావన.అసమర్థులుగా ఉండిపోవటం ===గాదంలో దోస=== నివురుకప్పిన నిప్పు .దోస తీగకు పిందెలొచ్చి ఓ మోస్తరు కాయలయ్యేదాకా దట్టమైన ఆకుల మధ్యనే ఉండి ఎవరికీ కనిపించవు. అప్పటివరకు ఏమీ లేదనుకున్న వాడికి గొప్ప సంపదలున్నాయని తెలియటం ===గానుగెద్దు === ===గాంధీ లెక్కలో రాసెయ్=== డబ్బు విషయంలో లెక్కలు వ్రాసెటప్పుడు..... ఎటూ తేలని పద్దులను ''గాంధీ లెక్కలో రాసెయ్ '' అని అంటుటారు. అనగా.... అది అంత ప్రధానమైనది కాకపోవడమో..... లేక దొంగ లెక్కలు వ్రాయడానికి అవకాశము కల్పించేదో అయి వుంటుందని అర్థం. ఆ సందర్భంలో ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు. ===గాయి గాయి=== అల్లరి, లోల్లి, సందడి .విపరీతంగా అల్లరి చేయటం. ===గాలం వేశాడు=== ఏదో పన్నాగం పన్నాడు: ఉదా: వాడు ఆ అమ్మాయికి గాలం వేశాడు. ===గాలికెగిరిపోవటం=== ఆచరణలోకి రాకపోవటం ఎవరూ పట్టించుకోకపోవటం ===గాలి పాట=== ఎవరూ పట్టించుకోనిది, ఉపయోగములేనిది అనే అర్థంలో ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు. ===గాలి మాట=== పుకారు: ఆధారం లేని మాట. కల్పితం/ ===గాలి మేడలు=== ఊహాలోకంలో విహరిస్తున్నాడు ===గాలి వాటం మనిషి=== ఒక పద్ధతి లేకుండా ఎటు పడితె అటు పోయేవాడు. ఆ అర్థంలో ఈ మాటను వాడుతారు ===గాలికి ధూళికి === పని పాట లేకుండా..... బేవార్సుగా తిరిగే వాళ్ళ గురించి ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు. ===గాల్లో తేలి యాడు తున్నాడు=== ఉదా: వాడు గాల్లో తేలి యాడు తున్నాడు.... ఊహల్లో విహరిస్తున్నాడని అర్థం., ===గిరిగీసుకొని కూర్చున్నాడు=== ఎవారిమాట వినకుండా తన దారినే తాను నడచే వాడిని గురించి ఈ మాట వాడతారు. ===గిల్లికజ్జాలు పెట్టుకోకు=== అనవసరపు తగాదాలు తెచ్చుకోకు... అని అర్థం. ===గీచి గీచి ఖర్చు పెడుతున్నాడు=== వాడు పొదుపుగా ఖర్చు పెడు తున్నాడు. అని ఈ జాతీయానికి అర్థం. ===గీచిన గీత దాటడు=== చెప్పిన మాట వింటాడు. ఉదా: వాడు నేను గీచిన గీత దాటడు. ===గుక్క తిప్పుకోనీడు=== ఊపిరి ఆడనివ్వడు: ఉదా: వాడు వచ్చాడంటే ఊపిరాడ నివ్వడు. ===గుగ్గిళ్ళ వ్యాపారం === ===గుటకలు మింగు తున్నాడు=== ఏదో చెప్పడానికొచ్చి సందేహిస్తున్నాడు: ఉదా: ఏరా గుటకలు మింగు తున్నావు. ధైర్యంగా చెప్పు. ===గుడ్లగూబ === ===గుడ్డి గుర్రం === ===గుంట ఓనమాలు === ===గుంటపూలు పూయటం=== క్షీణ దశకు చేరుకోవటం, క్షీణించి పోవటం .గుంటలో పెట్టడం అంటే సమాధి చేయటం ===గుంట బెట్టు === ===గుండం కావటం=== సర్వం నశించటం. అగ్ని గుండంలో ఏ వస్తువైనా పడితే నిప్పుల సెగకు అది నామరూపాల్లేకుండా పోతుంది. ఆ సందర్భంలో ఈ మాటను వాడతారు. ===గుండె రాయి చేసుకొను=== దుఖాన్ని దిగమింగు కొని, (అందరు నన్ను మోసం చేసినా గుండె రాయి చేసుకుని బతుకుతున్నాను.) ===గుండెలు తీసిన బంటు=== అన్నింటికి తెగించిన వాడని .... ఎలాంటి పనైనా చేయగల సమర్థుడని అర్థం. అలాంటి వారినుద్దేశించి ఈ మాటను వాడతారు. ===గుండె దిటవు చేసుకో=== నిబ్బరించుకో: ఉదా: కష్టాలు మనుషులకు కాక మానులకొస్తాయా? గుండె దిటవు చేసుకో? కష్టాలలో వున్న వారిని ఓదార్చడానికి ఈ మాటను వాడతారు. ===గుండె లోతుల్లోనుండి రావాలి=== ఉదా: అసలు విషయం చెప్పు. గుండె లోతుల్లోనుండి రావాలి. ===గుండె మండు తున్నది=== మనసులో బాధగా ఉంది. ఉదా: వాని మాటలు వింటుంటే గుండె మండుతున్నది. ===గుండెల్లో రాయి పడింది=== ఉదా: వాడు చేసిన పని వింటుంటే నా గుండెల్లో రాయి పడింది. (భయమేసింది) ===గుండ్రాయిలాగా ఉండటం=== బొద్దుగా, బలంగా ఉండటం ... ఏ పని చేయకుండా బెల్లం కొట్టిన రాయిలాగ ఒకేచోట కూర్చొని వుండటం. ===గుంత ఓనమాలు=== చదువు తొలిమెట్టు.. గతంలో పిల్లలకు చదువు నేర్పేటప్పుడు వారిని ఇసుకలో అక్షరాలు రాయించే వారు. వాటినే గుంత ఓనమాలు అనేవారు. ===గుటకలు మ్రింగు=== నిజం దాచి అబద్దాలు చెపుతుంటే కలిగే పరిస్థితి. ''అసలు విషయం చెప్పమంటే గుటకలు మింగు తున్నావు'' అంటుంటారు. ===గుట్టు మట్టు=== రహస్యం: వాని గుట్టు మట్లు అన్ని నాకు తెలిసాయి. ===గుట్టుచప్పుడుకాకుండా=== రహస్యంగా వచ్చాడని అర్థం. ===గుడిసెకు చాందినీ అన్నట్టు=== అసంబద్ధమైన వ్యవహారం, అనవసరమైన అలంకారం .చిన్న గుడిసె ముందు అందమైన చాందినీని వేస్తే నిరర్థకంగా అనిపిస్తుంది. ===గుడ్లప్పగించటం=== తదేక దృష్టితో చూడటం అలాగే చూస్తూ ఉండిపోవటం. ===గుడ్లుపేలిపోవడం=== బెడిసికొట్టడం, ప్రాణం కటకటలాడడం గుళ్లో ఇలాటి మాటలాడకురా, గుడ్లుపేలిపోతాయి. మధ్నాన్నం రెండున్నరకి పెళ్ళిభోజనం, గుడ్లు పేలిపోయాయి నీ గుడ్లు పేలిపోను! (తిట్టు) ===గుదికొయ్య=== స్వేచ్ఛకు అడ్డు తగిలేది. దొంగ గొడ్డుకి ఒక కొయ్యను మెదకు కడతారు. దాంతో అది ఇష్టం వచ్చినట్టు పరుగులెత్తకుండ అన్ని పశువులతోటి నడుస్తుంది. అడ్డు అదుపు లేకుండా తిరిగే వారిని అదుపులో పెట్టేందుకు ఈ మాట వాడతారు. ===గుర్రం చెవులు కడగటం === ===గురువుకు తిరుమంత్రం చెప్పినట్లు=== తామే గొప్ప అని భావించుకొనే వారు తమకంటే గొప్పవారి దగ్గర అల్పమైన తమ గొప్పతనాలను ప్రకటించుకోవటం.మంత్రజపం, సాధన చేయటంలో గురువు ఎప్పుడూ ముందడుగులోనే ఉంటాడు. కానీ ఓ శిష్యుడు తాను గురువును మించిన వాడినని భావించుకొంటూ ఆ గురువుకే మంత్రోపదేశం చేయబోయాడట. ===గురువింద చందాన=== తన తప్పులు తెలుకోకుండా ఇతరుల తప్పులు వెతికేవారి గురించి ఈ మట వాడతారు ===గుర్రపు తోకకు కళ్ళెం పెట్టినట్టు=== నిరుపయోగమైన అసంబద్ధమైన, నిరర్ధకమైనపని . ===గుర్రమెక్కాడు=== బాగ తాగి వచ్చిన వాడిని గురించి ఈ మాట వాడతారు ===గువ్వకుత్తుక === ===గువ్వసొచ్చిన ఇల్లు=== గువ్వ అంటే గుడ్లగూబ . గుడ్లగూబ ఏదైనా ఇంట్లోకి ప్రవేశిస్తే అశుభం అని భావించి పాడు పెట్టిన కళావిహీనంగా, అపరిశుభ్రంగా ఉన్న ఇల్లు. ===గూడు పుఠాణి చేస్తున్నాడు=== రహస్య కార్యక్రమం చేస్తున్నాడు. ఉదా: వారు ఏదో గూడు పుఠాణి చేస్తున్నారు. ===గూబ గుయ్యి మంటుంది=== కొడ్తానని బెదిరించడం. ఉదా: పిల్లలూ అరవకండి. అరిస్తే గూబ గుయ్యి మంటుంది. ఇలాంటిదే మరొక్క మాట కూడా ఉంది. అది. ''వీపు విమానం మోత మోగుతుందీ' ===గుండెలు తీసిన బంటు=== అన్నింటికి తెగించిన వాడని .... ఎలాంటి పనైనా చేయగల సమర్థుడని అర్థం. అలాంటి వారినుద్దేశించి ఈ మాటను వాడతారు. ===గొడ్డుచాకిరి=== అమితమైన శ్రమ . ఎంత ఎక్కువ పని అప్ప చెప్పినా గొడ్డు లాగా శ్రమిస్తూ పని చేయటం అదే విదంగా తగినంత ఫలితం లేని శ్రమ చేస్తే కూడా .... గొడ్డు చాకిరి అంటారు. ===గొర్రె కసాయివాడిని నమ్మినట్టు=== నమ్మించి మోసం చేయడం. ===గొర్రెలకు తోడేలు కాపరి అన్నట్టు=== సంరక్షణ బాధ్యతలను శత్రువులకు అప్పగించటం . ===గొంతు కోశాడు=== ఉదా: వాడు మాగొంతు కోశారు.. మోసం చేసారని అర్థం. ===గొంతెమ్మ కోరికలు=== తీర్చలేని కోరికలు: ఉదా: వారివన్ని గొంతెమ్మ కోరికలు. ===గొంతు పట్టేసి నట్టుంది=== మాట పెగలడం లేదు. ఉదా: వాడన్న మాటలకు మాకు గొంతు పట్టేసి నట్టుంది. ===గొంతు ఎండి పోయింది=== దాహంగా వున్నదని అర్థం. బాగా దాహంగా వుంటే ఈ మాటను వాడతారు. ===గొంతు తడుపుకున్నారు=== నీళ్లు తాగారని అర్థం. దాహం తీర్చుకున్నారని అర్థం. ===గొడ్డుపోవటం=== గొడ్డు, గొడ్డుమోతుతనం. వంధ్యత్వం: బిడ్డలు పుట్టక పోవడం: ( ఆమె గొడ్రాలు.) పద ప్రయోగం: ''దేశం గొడ్డు పోలేదు... ఈ మాత్రం పని ఎక్కడైనా చేసుకొని బ్రతగ్గలను...... '' ===గోడకు కొట్టిన సున్నం=== ఎన్నటికి తిరిగి రానిది... ఆ సందర్భంలో ఈ జాతీయాన్ని వాడతారు. ఉదా: వాడికి డబ్బు ఇచ్చామంటే.... అది గోడకు కొట్టిన సున్నమె. ===గోడకు చెప్పినట్టు=== నిరర్థక కార్యం, వృధాశ్రమ, ప్రయోజన శూన్యం, స్పందించనితనం ఉదా: నీకు చెప్పినా ఒకటే.... ఆగోడకు చెప్పినా ఒకటే.. ===గోడకు చెవులుంటాయి=== ఎవరైనా రహస్యంగా వింటుంటారని అర్థం ===గోడ మీద పిల్లి వాటం=== గోడ మీదున్న పిల్లి ఎటు వైపు దూకు తుందో ఇదిమిద్దంగా చెప్పలేం. అలా స్పస్టత లేని విషయం చెప్పినప్పుడు ఈ మాటను వాడతారు. ===గొడారి బేరం === ===గొడ్రాలు, గొడ్డుమోతు === ===గొప్పోళ్లగోత్రాలు=== పైపై మెరుగులని అర్థం. ===గొంతులో (పచ్చి) వెలక్కాయ === ===గొంతుసన్నం గోవిందరాజులు === ===గొంతెమ్మ కోరిక === ===గొర్రెకు బెత్తెడే తోక=== ఎంత సంపాదించినా మిగలదు ===గొర్రె దాటు వ్వవహారం=== వారిది గొర్రె దాటు వ్యవహారం అంటుంటారు. అనగా స్వంత అభిప్రాయం లేకుండా ఎవరో చెప్పిన దాని ప్రకారము నడుచుకునే వారిని గురించి ఈ మాట వాడతారు. వివరణ. గొర్రెల గుంపులో ఒక్క పొట్టేలు వుంటుంది. అది ఆ గొర్రెల గుంపుకు నాయకత్వం వహిస్తుంటుంది. అది ముందు నడుస్తుంటే మిగతా గొర్రెలు తల వంచుకొని దాని వెంబడే నడుస్తుంటాయి.. దారి మద్యలో ఏదేని చిన్న కాలువ గాని, చిన్న కంచె గాని అడ్డువస్తే గొర్రెలన్ని సందేహిస్తాయి దానిని దాటడానికి పొట్టెలతో సహా. కాని ఆ గొర్రెల కాపరి ఆ పొట్టేలుని దాన్ని దాటిస్తే మిగా గొర్రెలన్ని దాన్ని అనుసరించి వాటంతట అవే దాన్ని దాటేస్తాయి. దాన్ని అనుసరించి ఈ జాతీయం పుట్టింది. ===గోచీలు ఎగ్గట్టారు=== పోట్లాటకు సిద్ధపడ్డారని అర్థం: ఉదా:....వారిపై పోట్లాటకు వీరు గోచీలు ఎగ్గట్టారు. ===గోడచేర్పు === ===గోతికాడ నక్కలాగ కూర్చున్నాడు=== అవకాశం కొరకు ఎదురు చూస్తున్నాడని అర్థం. (చెడుపనికి) ===గోతిలో పడ్డాడు=== కష్టాలలో పడ్డాడని అర్థం. ఉదా: వాడు ఎంతో ఆలోసించి పనిచేసినా చివరకు గోతిలో పడ్డాడు. ===గోముఖ వ్యాఘ్రం === ===గోరోజనం === ===గోవత్సం === ===గోవింద కొట్టటం === ===గోదావరిలో కలుపు=== వృధా చేయడం: గోదాట్లో కలిపెయ్. ఏదైనా వృధా అయిందంటే..... గోదాట్లో కలిసిపోయిందని అంటుంటారు. ===గోజారు తున్నాడు=== గీచి గీచి బేర మాడుతున్నాడని అర్థం. ===గోడకు చెవులుంటాయి=== ఈ రహస్యాన్ని మరొకరు వింటున్నారని అర్థం. ===గోడమీద పిల్లి=== గోడ మీద పిల్లి ఎటువైపు దూకుతుందో తెలియదు. అలా సందేహాస్పదంగా వున్నప్పుడు ఈ జాతీయాన్ని వాడతారు. ===గోతులు త్రవ్వుతున్నాడు=== ఎవరికో కష్టాలు కలిగించే పనిచేస్తున్నాడని అర్థం... ఆ సందర్భంలో ఈ జాతీయాన్ని వాడతారు. ఉదా: వాడు వెనక గోతులు త్రవ్వుతునాడు. ===గోరంత=== స్వల్ప పరిమాణంలో ఉన్నది, చాలాకొద్దిగా, చిన్నది. కొండంత అంటే ఎంతో పెద్దది అని ''గోరంత దీపం కొండంత వెలుగు" ఒక సామెతలో ఈ పద ప్రయోగము ===గోరంతను కొండంత చేయటం=== అతి చిన్న విషయాన్ని ఎంతో పెద్దదిగా చెయ్యటం ===గోరోజనం=== గోవు పిత్తాశయం నుంచి వెలువడే పదార్థమిది. వైద్యంలో దీనికి గొప్ప విలువే ఉంది. అహంకారం, తల బిరుసు తనం లాంటి అర్థాల్లో వాడికి గోరోజనం ఎక్కువే లేండి' అంటారు. ===గోళ్లు గిల్లు కుంటున్నాడు=== పని పాట లేకుండా వూరికె కాల యాపన చేసె వారిని ఇలా అంటారు. ===గోవత్సంగాడు=== విలువలేని వాడు .గోవత్సం అంటే ఆవుదూడ.ఆవు పక్కనున్న దూడలాగా పెద్దల పక్కనుంటూ సొంత వ్యక్తిత్వం లేకుండా ఆ పెద్దల ననుసరించే వాడు. ===గోవింద.... గోవింద === అంతా అయి పోయిందని అర్థం: ఉదా: వాని పని అయి పోయింది.... గోవింద గోవింద. ===గౌతముడి గోవు === ===గౌరీ కల్యాణం === ===ఘటశ్రాద్ధం=== ===ఘటకుటీ ప్రభాతం=== అనుకున్న పని జరగకపోవటం, ఎంత తప్పించుకుందామనుకున్నా దొరకకూడదనుకొన్న వారికి దొరికి పోవటం .ఘట్టం పన్నులు వసూలు చేసే ప్రదేశం, కుటీ అంటే గుడిసె, ప్రభాతం అంటే ఉదయం .ఓ వ్యాపారి సరుకు అమ్ముకొని వచ్చేటప్పుడు కాపలా వాళ్ల నుంచి తప్పించుకొని కోటలోకి వెళ్ళటానికి ఏవేవో పక్కదారుల్లో ఆ రాత్రంతా తిరిగాడట. ఎటు తిరిగినా మళ్ళా కోటసింహం ద్వారం దగ్గరకు చేరాడు. అయితే అక్కడికి చేరేసరికి ప్రభాతం (సూర్యోదయం) అయింది. కాపలావాళ్ళు అతడిని చూడనే చూశారు. రాత్రంతా ఎంత శ్రమపడ్డా ఫలించకపోగా పన్ను కట్టాల్సి వచ్చిందట. ===ఘుణాక్షరం=== ===ఘోటక బ్రహ్మచర్యం === ===ఘటకుటీ ప్రభాతం=== ===ఘుణాక్షరం=== ===ఘోటక బ్రహ్మచర్యం === [[వర్గం:జాతీయములు]] ir9vdu8mmw9olk1toisrkgkigeazrjq జాతీయములు - గ, ఘ 0 3184 27856 27855 2021-07-05T04:11:52Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:జాతీయములు_-_గ,_ఘ]] నుండి కూర్పును దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki #దారిమార్పు [[జాతీయములు - గ]] lko4qri0q5a4b7dlp6ck87gf0wu5wkt జాతీయములు - చ, ఛ 0 3185 32371 28154 2021-07-05T06:41:43Z Arjunaraocbot 2559 Bot: Automated text replacement (-\{\{[u|U]nderlinked.+\}\} +) wikitext text/x-wiki {{తెలుగుభాషాసింగారం}} ==చకచకా== తొందరగా... వేగంగా.... అని అర్థం: ఉదా: ''చకచకా ఈ పని చేసేయాలీ'' ==చక్కలిగిలి సంబరం== తాత్కాలిక ఆనందం . కొంతమంది తమపని చేయించుకొనేందుకు ముఖస్తుతి మాటల్ని మాట్లాడుతూ పొగుడుతుంటారు. ఆ పొగడ్తలు కాసేపే ఉంటాయి. ఇది ఎలాంటిదంటే చక్కలిగిలి పెట్టినప్పుడు కాసేపు నవ్వనిపిస్తుంది. చక్కలిగిలి ఆపగానే నవ్వూ ఆగిపోతుంది. ==చక్రం తిప్పాడు== ఆతను చక్రమేమి తిప్పడంలేదు.. కాని రాజ్యమేలుతున్నాడు. అన్నింటా అతని మాటే చెల్లుబాటవు తున్నదని అర్థం. ==చక్కర్లు కొడుతున్నాడు== అనగా ఏమీ పని లేకుండా ఊరికే తిరగటం అనే సందర్భంలో వాడుతారు ==చకార గుడులు == ==చక్కెర చిలుక== మంచితనం, సహృదయత.ఎంతమందినైనా మెప్పించగలవ్యక్తి.అందరికీ ఇష్టుడు ==చచ్చి చెడి వచ్చాడు== చాల కష్ట పడి వచ్చాడు అని అర్థం: ఉదా: వాడు చచ్చి చెడి వచ్చాడు. ==చచ్చి బతికినట్టైంది== చాల కష్ట పడ్డాడని అర్థం: ఉదా: దాన్ని సాధించడానికి చచ్చి బతికినంత పనైంది. ==చచ్చినోడి కళ్లు చారెడన్నట్టు== గతకాల వైభవం, మా తాతలు నేతులు తాగారు మా మూతులు వాసన చూడండి లాగా. ==చచ్చినంత ఒట్టు== ఉదా: నేను నిజమే చెపుతున్నాను చచ్చినంత ఒట్టు. ==చచ్చి పుట్టినట్టు== ఘోర ప్రమాదం నుంచి బయటపడటం.బతికి బయటపడటం. తిరిగి పుట్టడంతో సమానం. ==చతుర్ముఖ పారాయణం== పేకాట.చతుర్ముఖుడు అంటే నాలుగు ముఖాలు కలవాడు, బ్రహ్మదేవుడు. పేకముక్కకు ఉండే నాలుగు కోణాలు నాలుగు ముఖాలు. దైవానికి సంబంధించిన మంత్రాన్నో, కథనో ఏకాగ్రతతో పారాయణం చేసినంత దీక్షతో పేకాటను ఆడుతుంటారు. ==చప్పగా ఉండడం== నిస్సారంగా ఉండడం రుచీపచీ లేకపోవటం: అతని ఉపన్యాసము చాల చప్పగా ఉంది. ఇక్కడ రుచితో పనిలేదు.. చప్పగా అంటే గొప్పగా లేదని అర్థము ==చప్పట్లు చరచటం== హర్షాన్ని ప్రకటించటం ఆనందం, సంతోషం లాంటివి కలిగినప్పుడు కరతాళ ధ్వనులు చేస్తూ ఎదుటివారిని మెచ్చుకోవటం, తమ సంతోషాన్ని ప్రకటించటం ==చరచర== వేగంగా వెళ్ళటం, చరచరా జరిగిపోవటం. ==చర్విత చరణం== అంతకుముందు నమిలిన దాన్నే మళ్ళీ మళ్ళీ నమలటం, నెమరు వేయటం, మళ్ళీ మళ్ళీ చెప్పటం, చేసిన పనే మళ్ళీ మళ్ళీ చేయటం ==చల్లబడటం== ఆవేశం తగ్గటం. = ఉదా: వాడిప్పటికి చల్ల బడ్డాడు. ==చల్లని సంసారం== ప్రశాంతమైన కుటుంబ జీవనం .ఏ గొడవలూ లేకుండా హాయిగా గడిచిపోయే చల్లని సంసారం ==చవితి నిందలు== చెయ్యని తప్పునకు శిక్ష అనుభవించటం అనుకోకుండా అపవాదులొచ్చి పడటం లాంటివి .శ్రీకృష్ణుడు అనాడు పాలు పితుకుతూ పాల కుండలో చవితి చంద్రుడిని చూసినందు వల్లనే నిందల పాలయ్యాడన్న మూఢనమ్మకం. ==చంకదుడ్డు శరణార్థి == ==చంచాగాడు== ఉదా: వాడొట్టి చంచాగాడు: ఒకరి మాటలను మరొకరికి చెప్పి కాలం వెళ్ల దీశె వాడు.అలాంటి వారిని గురించి ఈ మాట వాడతారు ==చంకలు గుద్దుకున్నాడు== అతిగా సంతోష పడు తున్నాడు. ఉదా: వాడు సంతోషంతో చంకలు గుద్దుకుంటున్నాడు. ==చెంపకు చారెడు కన్నులు== చారెడంత కన్నులు ఎక్కడా వుండవు. అతిశయోక్తిగ చెప్పేటప్పుడు అలా అంటారు. అనగా చాల పెద్ద కన్నులున్నవని అర్థము ==చండి== ==చందమామ ఘుటిక== ==చతుర్ముఖ పారాయణం== బ్రహ్మదేవుడికి మొదట్లో అయిదు తలలు ఉండేవట. ఆ ఐదవ తల గాడిదతలలాగా ఉండేదిట. భైరవుని రూపంలో ఉన్న శివుడు బ్రహ్మమీది కోపంతో అతని ఐదవతలను నరికివేసాడుట. అప్పటినుండి బ్రహ్మకు నాలుగు తలలో మిగిలాయట.బ్రహ్మదేవుడు వేదాలను నిరంతరం పలుకుతూ ఉంటాడుట. ఒక్కొక్క తలతో (ముఖంతో) ఒక్కొక్క వేదం చతర్వేదాలను చదువుతూ ఉంటాడుట. అందుకే అతనిని చతుర్ముఖుడు అంటారు. చతుర్ముఖ బ్రహ్మ. బ్రహ్మకు నాలుగు తలలున్నాయి . పేకముక్కలలో ఉన్న జాకి, రాజు, రాణి వంటి బొమ్మలు ఉండే కార్డులన్నీ నాలుగు వైపులా మొఖాలను తిప్పు ఉంటాయి. కనుక పేకముక్కలు ఆడడాన్ని గురించి చతుర్ముఖ పారాయణం అని అంటున్నారు. ==చర్వితచర్వణం == ==చవి కెక్కిందా== ==చంకనెక్కించుకోవటం== ఎక్కువగా అభిమానించటం, గౌరవించటం. (ఆ విద్యార్థి గురువు గారి చంకనెక్కాడు ==చంచాగాడు== ==చండి == ==చండామార్కులు == ==చందమామ ఘుటిక == ==చాకలి కూర== ==చాకలి కూర== చాకలి కూరలో అన్ని రకాల కూరలు కలసి వుంటాయి. ఆ విదంగా అన్ని విషయాలు/పనులు కలగా పులగంగా చేస్తే ఈ మాటను వాడతారు. ==చాకి రేవు పెట్టాడు== రహస్యమైన విషయాన్ని అందరికి చెప్పేశాడు. ఉదా: ఎవ్వరికి చెప్పొద్దని వానికి ఈ మాట చెపితే వాడు చాకి రేవు పెట్టాడు. ==చాగ్గుడి ఇవ్వటం== అసహ్యించు కోవటం చి ఛీ అవతలికి పో అనడం. చ అక్షరానికి గుడి ఇస్తే చీ అవుతుంది అలా నిఘూడంగా చెప్పడం. ==చావు కబురు చల్లగా చెప్పాడు== ==చావో రేవో తేల్చు కోవాలి== ==చాంతాడంత పొడవుంది== ==చాంద్రాయణ(వ్రత)ం == ==చాట చేపాయి== తిరిగిరాని అప్పు .చేపాయి అంటే చేబదులు . బస్తా ధాన్యం అప్పు తీసుకుంటే ఎవరికైనా లెక్కగా గుర్తుంటుంది. అలాకాక అప్పుడప్పుడు ఓ చాటెడు ధాన్యం అప్పు తీసుకుంటే ఇచ్చిన వారు కూడా త్వరగా అడగరు. ఇలా ఆ అప్పు తిరిగిరాని ఖాతాలో పడిపోతుంది. ==చాటలో పడ్డనాడు== భూమ్మీద పడ్డవేళ, పుట్టిన మరుక్షణం .శిశువునుపుట్టగానే పూర్వం చాటలో ఉంచేవారు.. ==చాటలో బియ్యం, నూతిలో నీళ్ళు== సర్వం సిద్ధం అని, అన్నీ అమరి ఉండటం, సులువైనపని ==చాటలో వెలగకాయ== చాలా స్పష్టంగా కనబడేది ==చాప కింద నీరులాగ== చాపకిందికి నీరు చేరే టప్పుడు ఏ మాత్రం తెలియదు. చాపంతా తడిసి పోయేంత వరకు తెలియదు. అలాకె కొంత మంది మనవైపున చేరి మనకు తెలియకుండానె మన విషయాలను గ్రహించి మన శత్రువులకు చెప్తారు. ఆ సందర్భంగా ఈ మాటను వాడ తారు. ==చావు కబురు చల్లగా చెప్పాడు. == అర్థం: అతి ప్రాముఖ్యమైన విషయాన్ని సాధారణ విషయం లాగ చెప్పాడు.... అని అర్థం. ==చావో రేవో తేల్సుకో== ఉదా: ఎన్ని రోజులు ఈ ముసుగులో గుద్దులాట? ఈ సారి చావో రేవో తేల్చుకోవలసిందె ==చాలు కొంటి చాలు== నాగటిచాలు పొలం దున్నేటప్పుడు ఒక చాలు పక్కన ఉండే చాలు మళ్ళీ అలాగే ఉంటుంది. వంశపారంపర్యంగా వచ్చే అలవాట్ట్లు లక్షణాలు .నీవు నీ అయ్యకు చేసిన మర్యాదనే నేను నీకు చేస్తున్నాను అన్నాడట కొడుకు. ==చాంతాడంత పొడవు== అతి పొడవైన: అక్కడ క్యూ చాంతాడంత పొడవుంది. ==చిక్కని కాపురం== ==చిక్కు ముళ్లు వేశాడు== ==చిగురు టాకులా వణికి పోతున్నాడు== ==చిచ్చర పిడుగు== ==చిన్న చూపు చూశాడు== ==చిటికెలో వస్తా== ==చిదంబర రహస్యం== ==చిలక పలుకులు== ==చిల్లర శ్రీమహాలక్ష్మి == ==చిలకా గోరింకల్ల వున్నారు== ==చిల్లి గవ్వకు కూడ సరిరాడు== ==చిలక్కి చెప్పినట్టు చెప్పాను== ==చిల్లి కాసుకు కూడ కొరగాడు== ==చిలికి చిలికి గాలి వాన గా మారింది== ==చించేశాడు== విజృంబించాడు అని అర్థం: ఉదా: సచిన్ ఈరోజు ఆటలో చించేశాడు. అటువంటి సందర్భంలో వాడే మాట ఇది. ==చింతాకంత== అల్పమైనది, చాలా చిన్నది . అరిటాకు, తామరాకు పెద్దవి. . ==చింతకాయలు రాలి నట్లు== ఏ చెట్టు కాయలైనా అవి పండినతర్వాత ఆచెట్టులోని కాయలు ఒకటో రెండో రాలి పడతాయి. మిగతావాటిని మనుషులే చెట్టెక్కి కోసుకోవాలి. కాని చింత చెట్టు కాయలు పండినతర్వాత బలమైన గాలి వీస్తే ఆ చెట్టులోని కాయలన్ని టప టప మని అన్ని ఒక్కసారిగా రాలి క్రింద పడతాయి. అలా అన్నీ ఒక్క సారిగా రాలిపోతే చింతకాయలు రాలినట్లు అని ఈ జాతీయాన్ని వాడుతుంటారు. ==చిక్కు ముళ్లు వేశారు== అడ్డంకులు కల్పించారని అర్థం. ==చిగురుటాకులా వణికి పోతున్నాడు== చాల భయ పడుతున్నాడు; ఉదా: వారు చిగురుటాకులా వణికి పోతున్నారు. ==చిచ్చర పిడుగు== అల్లరి పిల్ల వాడని అర్థం: ఉదా: ఆ పిల్లవాడు చిచ్చర పిడుగు. ==చిన్న ఇల్లు== రెండో భార్య ఇల్లు, చిన్నభార్య ఉండే ఇల్లు, వివాహేతర సంబంధం ==చిన్నచూపు== చులకన చేయు. ఆ మంత్రి గారు బడుగు జీవులను చిన్న చూపు చూస్తున్నాడు. ==చిన్న మాటలు== అవమానకరమైన మాటలు అని అర్థము: ఎవరైన అవమాన కరమైన మాటలు మాట్లాడుతుంటే ఈ సామెతను ఉదహరిస్తారు. ==చిటికెల పందిరి వేయటం== ఉత్తుత్తి మాటలు చెప్పటం, క్రియా శూన్యం. పందిరంటే గుంజలు పాతటం, వాసాలు కట్టి ఆకులు కుట్టడం లాంటి పనులన్నీ చేయాలి. అలాకాక కేవలం అవన్నీ చేసినట్టు గాలిలో చిటికలు వేసి అభినయం చేసినంత మాత్రాన అక్కడ నిజంగా పందిరి ఏర్పడదు. చేయాల్సిన పని చేయక మాటలతో కాలక్షేపం చేయటం. ==చిటికెలో== స్వల్ప వ్యవధిలో. ( ఉదా: చిటికెలో వచ్చేస్తా....) ==చిటపటలాడటం== కలహించటం, ఎప్పుడూ అసహనంగా, దురుసుగా మాట్లాడటం ==చిటపటలు== కోపతాపాలు, అల్లరులు . వంటకోసం పొయ్యిలో రాజేసిన మంట సజావుగా వెలుగుతూ ఉంటే వంట త్వరగా అయిపోతుంది.మంటకు బదులు చిటపటమంటూ నిప్పురవ్వలు వెలువడుతూ ఉంటే ఇబ్బంది. ==చితికిల బడ్డాడు== బ్రతుకు పోరాటంలో ఓడి పోయాడని అర్థం: ==చిత్తు చిత్తు చేశాడు== ==చిత్తు చిత్తుగా తాగాడు== ==చిన్న చూపు చూశాడు== బాగ కొట్టాడని అర్థం. ఓడించాడని కూడా అర్థం. ==చిందులేస్తున్నాడు== చాల కోపంగావున్నాడని అర్థం. ==చిపచిప== ఎడతెగని ముసురు ==చిప్ప చేతికొచ్చింది== బ్రతుకు చిద్రమై పోయిందని అర్థం. ==చిప్ప కూడు తింటున్నాడు== జైలు కెళ్లాడని అర్థం. ==చివరకు మిగిలింది== ==చిర్రు బుర్రు లాడు తున్నాడు== కోపంగా వున్నాడు అని అర్థం. ఉదా: వాడెప్పుడూ చిర్రు బుర్రు లాడుతుంటాడు. ==చిల్లర శ్రీమహాలక్ష్మి== చిల్లరగా అతి తక్కువ పెట్టుబడితో వ్యాపారం చేసే వారికి పెద్ద నష్టాలేమీ ఉండవు.ఖర్చులుపోగా మిగిలిందంతా లాభమే. రొట్టెలవాడి కన్నా ముక్కల వాడి పనే నయం అన్నట్లు. ==చిల్లి కడవ తీరు== వచ్చిందేదీ నిలవకపోవటం.అధికంగా ఖర్చు చేస్తూ ఆస్తిని హరించటం ==చిల్లి కాకపోతే బొక్క== నష్టాన్ని కలిగించటంలో అందరూ సమానులేనని .రంధ్రం, చిల్లు, చిల్లి, బొక్క అర్థాలన్నీ నష్టం అనేకదా? ==చిల్లి కాసుకు కూడ సరి రాడు== పూర్తిగా నిరుపయోగమైన వాడని అర్థం. ఉదా: వాడు చిల్లి కాసుకు కూడా సరి రాడు. ==చిల్లి పేరే తూటు== ఏదైనా ఒకటే,..... అనే అర్థంలో పై మాటను వాడతారు ==చిల్లి బొక్కెన తీరు== అలంకార ప్రాయం, నిరుపయోగమైనా అలాగే ఉంచుకోటం.బతికుంటే చాలని అనుకోవటం ==చిలుక కటు కాలం== కరువుకాలం.చిలుకకు సాధారణంగా ఎప్పుడూ కరవు పరిస్థితి ఎదురు కాదు.అన్ని రుతువుల్లోనూ పంటలు, పండ్లు ఆహారంగా దొరుకుతూనే ఉంటాయి. అయితే ఒక్కోసారి చిలుకకు కూడా ఆహారం దొరకదు. ఆ సందర్భంగా ఈ మాటను వాడుతారు. ==చిల్లులకడవ== పనికిరాని వస్తువు, నిరుపయోగకరం తెంపులతాడులాగా {{చిప్పకూడు}} చిప్పలో ఎవరు అన్నం తినరు. దీని అర్థం: వాడు జైలు కెళ్ళాడు అని. ==చింపిరి బతుకులు== ==చింతకాయలు రాలవు== ==చీకట్లో లేని దొంగ== ==చీకు చింత లేకుండా వున్నాడు== ఆనందంగా వున్నాడు అని అర్థం. ఉదా: వాడెప్పుడు చీకు చింత లేకుండా ఉన్నాడు. ==చీకటి మడి == అనుభవం లేని వ్యక్తి కార్యాచరణకు పూనుకోవటం .ఆత్రం కొద్దీ వెలుతురున్నప్పుడే దొంగతనానికి వెళ్ళి పట్టుబడటం ==చీడ పురుగు== ఉదా: వాడు చీడపురుగు.. = ధుర్మార్గుడు అని అర్థం. ==చీదరించు కున్నాడు== అసహ్యించు కున్నాడని అర్థం. ఉదా: వానికెమైనా చెపితె చీదరించు కుంటాడు. ==చీమ కుట్టినట్టు కూడా లేకపోవటం== పెద్ద పెద్ద ప్రమాదాలు, బాధలు వచ్చినా ఏ మాత్రం చలించకుండా, ప్రతిస్పందించకుండా ఉండటం.బాధ్యత లేకుండా ప్రవర్తించటం (ఇంత చెప్తున్నా వానికి చీమ కుట్టినట్టు కూడా లేదు.) ==చీమకు రెక్కలొచ్చినట్టు== చీమలకు పక్షులకున్నట్టు రెక్కలు పుట్టుకొస్తే ఇకవాటి గమన వేగాన్ని ఎవరాపగలరు అని ఒక ఊహ. తక్కువస్థాయి వారికి ఉన్నట్టుండి అన్నీ కలిసొచ్చి గర్వంతో విర్రవీగుతున్నప్పుడు, తుళ్ళి పడుతున్నప్పుడు వారిని గురించి అంటారు.చీమ ఎంత చిన్నదో గర్వపడే వ్యక్తి కూడా అంత అల్పుడని, అయితే ఆస్తి కలిసి రాబట్టి అలా మిడిసి పడుతున్నాడన్నది భావన.నడమంత్రపుసిరి లాగ. ==చీమ తలకాయంత== అతి స్వల్పమైనది. ఉదా: ==చీమదూరే సందు== స్వల్ప అవకాశం. (అక్కడ చీమ దూరె సందు కూడా లేదు ఎలా వెళ్ళను?) ==చీమబలం== పట్టుదలకు నిదర్శనం. చీమ తనకంటే ఎక్కువ బరువున్న ఆహారపు గింజను మోసుకుంటూ చాలాసార్లు జారి కిందపడుతుంటుంది. అయినా పట్టు వదలకుండా తనకు కావలసిన ఆహారాన్ని చేర్చుకుంటుంది. ==చీము నెత్తురు లేని వాడు== సిగ్గు లేని వాడని అర్థం: ఉదా: వాడినెన్నన్నా సిగ్గు లేదు; వాడు చీము నెత్తురు లేని వాడు. ==చీముపట్టినోడు== చీములాంటి అసహ్యకరమైన పనులుచేసి, అవినీతి పద్ధతుల్లో బాగా ధనాన్ని సంపాదించినవాడు. ==చీమ కుట్టినట్టు కూడ లేదు== ==చీము పట్టినవాడు == ==చీమ చిటుక్కు మన్నా== ==చీమ తలకాయంత== ==చీము నెత్తురు లేదు== ==చుక్కవాలు == ==చుక్కులు చూపించాడు== ==చుక్క పొద్దున లేచి== ==చుక్కెదురు == ==చుప్పనాతి ముండ== ==చుట్టపు చూపుగా వచ్చాడు== ==చుట్టాల సురభి == ==చుర కత్తి లాంటి వాడు== ==చూపులగుర్రం == ==చెక్ పెట్టాలి== ==చెక్కేశాడు== ==చెట్టాపట్టాలేసుకొని== ==చెట్టంట కొడుకు== ==చెట్టంత మనిషిని నేనుండగా== ==చెట్టెక్కి కూర్చున్నాడు== ==చెట్టంత ఎదిగాడు== ==చెప్పు కుంటే సిగ్గు చేటు== ==చెప్పులు మోసె రకం== ==చెవిలొ సీసం పోసుకున్నావా== ==చెవిలో పువ్వులు== ==చెవిలో ఇల్లు కట్టుకొని పోరు== ఒక్క విషయం పదే పదే వినిపించడం. ==చెవి కోసుకున్నారు== ==చెవిలో ఊదాడు== రహస్యంగా ఏదో చెప్పడని అర్థం. ==చెవులు కొరుక్కుంటున్నారు== ==చెవులు వేళాడేసుకొని వచ్చారు== ==చెల రేగి పోయారు== ==చెర బట్టాడు== ==చెరిగేశారు== ==చేజారి పోయింది== ==చేటభారతం == ==చేయి ఇచ్చాడు== ==చేతిలో పెడుతున్నాము== ==చేతిచమురు భాగవతం == ==చేతి వాసి మంచిది== ==చేతికి ఎముక లేదు== ఎక్కువ దానాలు చేశే వారిని గురించి ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు. ==చేతి సమురు వదిలింది== ==చేతులు కాల్చుకున్నాడు== ==చేతులకు మట్టి అంటకుండా== ==చేయి విరిగినట్టుంది== ==చుక్కవాలుగా ఉండటం== మేలు జరగటం, కలిసి రావటం, అదృష్టం వరించటం. చుక్క అంటే శుక్రగ్రహం.శుక్ర గ్రహానికి ఎదురుగా ప్రయాణం చేయటం కీడును కలిగిస్తుందంటారు. అయితే ఆ శుక్ర గ్రహానికి ఎదురుగా కాక దానికి భిన్నంగా వాలుగా ప్రయాణం చేస్తే కీడుకు బదులు మేలు జరుగుతుందని మూఢభావన. ==చుక్కెదురైంది== అనుకున్న దానికి వ్వతిరేకంగా జరిగింది.: ఉదా: అతనికి కోర్టులో చుక్కెదురైంది. బైల్ దొరకలేదు. ==చుట్ట కుతి== కుతి అంటే కోరిక . పొగాకు చుట్టను తాగటానికి అలవాటు పడి, దాన్ని విడిచి పెట్టలేకపోవటం ==చుట్టం చూపు== అప్పుడప్పుడు ఎప్పుడో కుదిరినప్పుడు ఎప్పుడో ఒకసారి వచ్చి వెళ్ళటం. (ఏరా? బడికి చుట్టపు చూపుగా వస్తున్నావు......) ==చుట్టమై వచ్చి దయ్యమై పట్టటం== మిత్రుడిగా వచ్చి శత్రువుగా ప్రవర్తించటం .అనురాగం పొందేవాడిలాగా ముందుగా ప్రవర్తించి, ఆ తర్వాత శత్రువుగా మారి పీడించటం ==చురుకు ముట్టడం== కష్టాలు ప్రాప్తించడం, తెలిసిరావడం ==చూపులకు చుక్క== బయట ఒకలా, అంతరంగంలో మరోలా ప్రవర్తించే మోసకారి.నమ్మి వెంట వెళితే మోసపోవాల్సి వస్తుంది. పైపై మెరుగులు చూసి మోసపోవద్దని ఈమాటకు అర్థం. ==చూసి రమ్మంటే కాల్చి రావటం== చెప్పిన దానికన్నా అధికమైన అక్కరలేని పనిని కూడా చేయడం, అమితోత్సాహంతో ప్రవర్తించడం ==చూరు నీళ్ళు ఎనగర్రకు ఎక్కినట్టు== జరగటానికి వీలులేని పనులు.ఇంటిచూరు వెన్నుగర్ర కంటే చాలా కిందకు ఉంటుంది. చూరు నీళ్ళు అక్కడి నుండి ఇంకా కిందికి దిగుతాయేకాని పైనున్న వెన్నుగర్ర వైపు వెళ్ళ లేవు. ==చెక్క భజన చేస్తున్నారు== ఒకరికి వంత పాడుతున్నారని అర్థం. ఉదా: వాడొట్టి చక్క భజన గాడు. ==చెట్టంత ఎదిగాడు== పెద్దవాడయాడు: ఉదా: వాడు చెట్టంత ఎదిగాడు ఏం లాభం ఏ పని చేత కాదు. ఆ సందర్భంలో ఈ మాటను వాడుతారు. ==చెట్టుకింద గడ్డి== ఒకరి మీద ఆధారపడి జీవించేవాడు, నిరుపయోగి .దట్టమైన చెట్లకింద గడ్డి అంతగా మొలవదు. ఒక వేళ మొలిచినా ఆరుబయట మొలిచిన గడ్డిలాగా ఉపయుక్తంగా ఉండదు. నిస్సహాయుడై ఒకరి పంచన చేరిన వ్యక్తి కూడా అలాగే ఏ మాత్రం గుర్తింపు లేకుండా పడిఉంటాడు. ==చెట్టుకొకరు, పుట్టకొకరుకావటం== ఎంతో దూరదూరంగా చెల్లాచెదురై పోవటం .అప్పటి దాకా కలిసి ఉన్నవారు.. ఒకరికొకరు సంబంధం లేకుండా దూరదూరంగా విడిపోవట ==చెట్టు తొలిచే పురుగులు== దుర్మార్గులు అచ్చంగా చెడు పురుగుల్లాంటి వారే. పచ్చటి చెట్టులాంటి సమాజంలో ఆ చెడు పురుగులుంటే పురుగులు కనిపించకుండా చెట్టునెలా తొలచి నిర్వీర్యం చేస్తాయో దుర్మార్గులు సమాజాన్ని అలా నాశనం చేస్తారు. ==చెట్టుమీది పిట్ట చందం== అజ్ఞానంతో తానే గొప్పని అనుకోవటం ==చెట్టెక్కించి నిచ్చెన తీసినట్టు== ఉపకారం పేరుతో అపకారం చేయటం == చెట్టెక్కి కూర్చున్నాడు== అలిగాడని అర్థం: ఉదా: ఆ కొత్తల్లుడు కారు కొనివ్వలేదని చెట్టెక్కి కూర్చున్నాడు. ==చెప్పి చెప్పి== ఎంత చెప్పినా ఎవరూ వినిపించుకోని సందర్భం. విసిగివేసారటం. ==చెప్పు కింద తేలు == చెప్పు కిందనున్న తేలు పూర్తిగా చిక్కినట్టే. అది తప్పించుకోలేదు. అలా తప్పించుకోలేని పరిస్థితిలో వున్న వారి గురించి ఈ మాట వాడతారు. ==చెప్పుల్లో కాళ్లు పెట్టుకొని వున్నారు== వెళ్లి పోవడానికి సిద్దంగా వున్నాడని అర్థం: ఉదా: వాడప్పుడే చెప్పుల్లో కాళ్లు పెట్టుకొని ఉన్నాడు./ ==చెప్పేస్తే కుండకు తగలదు== చెప్పు ఎంత కోపంగా విసిరినా ఒక్క కుండకూ తగిలే అవకాశం లేని, కుండలు కూడా లేని దుర్భర దారిద్య్రం ఉన్న ఇల్లు. నీ ఇంట్లో చెప్పేస్తే కుండకు తగలదు అంటారు. ==చెప్పులరిగేలా తిరిగాడు== చాల ప్రయాస పడి తిరిగాడని అర్థం: ఉదా: ఆ సంబంధం కొరకు చెప్పులరిగేలా తిరిగాను. ==చెబితే సిగ్గు దాస్తే దుఃఖం== మోసపోయామని బయటకు చెప్పుకోటానికి సిగ్గు, చెప్పకుండా మనసులోనే దాచుకుంటే దుఃఖం ==చెమటలు పట్టించాడు== సామాన్యంగా చెమట పట్టింది అంటే అతిగా ఎండలో తిరగడమో, అతిగా శ్రమ చేయడమో... వాతావరణము అతి వేడిగా వుండడమో వంటి కారణాలుంటాయి. ఒకరు మరొకరిని చెమటలు పట్టించ లేరు. మాటలతో గాని, చేస్టలతో గాని ఆపని చేయలేరు. కానీ కొందరు ఎదుటివారికి అతి భయంకరమైన వార్తలు చెప్పితే ఎదుటి వాడు నమ్మితే ఆ సందర్భాన్ని ..... వాడికి చెమటలు పట్టించాడు అని అంటుంటారు. నిజంగా ఆభయానక సందర్భంలో కూడా చెమటలు పట్టవు. కాని జాతీయ ప్రయోగమున్నది. ఒక జాతీయము యొక్క నిజార్థం మొకటి వుంటే ..... దాని ప్రయోగార్థం మరొకటుంటుంది. అలాంటివి నిజమైన జాతీయాలు. అలాంటి వాటిలో ఇది ఒకటి. ==చెయ్యి విరగి నట్టుంది== చేస్తున్న పనికి బాగా అంతరాయం కలగటం, పనివాడు, పనిముట్టు పోవటం. ఆ సందర్భంగా ఈ మాటను వాడతారు. ఉదా:.. ''ఈ రోజు పని వాడు రాక పోయే సరికి చెయ్యి విరిగి నట్టుంది.'' ==చెరిగేశారు== ఉదా: ప్రతి పక్షాలు అధికార పార్టీ వారిని చెరిగేశారు. ==చెరువంత== సువిశాలమైనది, చాటంత, ఎకరమంత, లంకంత .గుండె చెరువైంది అనేటప్పుడు మాత్రం చాల ఎక్కువ దుఃఖం కలిగినదని అర్థం. ==చెరువులో పడ్డ వాణ్ణి తీసి బావిలో వేసినట్లు== సహాయమడిగితే చేతిలో ఉన్నది కూడా లాక్కుపోవటం.చెరువు విశాలంగా ఉంటుంది. బావి ఇరుకుగా ఉంటుంది.చెరువులో పడ్డప్పుడు దెబ్బలేం తగలవు కానీ బావిలో పడ్డప్పుడు దెబ్బలు తగలొచ్చు. తక్కువ కష్టాల నుంచి తప్పిస్తామని చెప్పి ఎక్కువ కష్టాలను కలిగించటం. ఇలాంటిదే మరొక సామెత: '' పెనంలో నుండి పొయ్యిలో పడ్డట్టు\ '' ==చెరువులో సెనగేసినట్లు== అదృష్టం మీద ఆధారపడటం.పరిస్థితులు అనుకూలంగా ఉన్నాయనుకున్నా, అంతా బాగానే జరుగుతుందనుకున్నా అనుకోని అవాంతరాలు సంభవించటం వల్ల ముందు అనుకున్నదంతా తారుమారవుతుంది. ==చెలరేగి పోయాడు== విజృంబించాడు. ఉదా: ధోని ఆటలో చెలరేగి పోయాడు. ==చెల్లని నాణెం,చెల్లని కాసు== విలువలేనిది పనికిరానిది. = ఉదా: వీడొక చెల్లని కాసు. ఎవరికి పనికి రాడు. ==చెవిన ఇల్లు కట్టుకొని పోరటం== నిరంతరం చెబుతుండటం వినేదాకా విసుగులేకుండా చెప్పటం. (నీ చెవిన ఇల్లు కట్టుకొని చెప్పాను.... నామాట విన్నావా? ఇప్పుడు చూడ ఎలా అయిందో?) ==చెవి నులమటం== తప్పు చేసినప్పుడు హెచ్చరించటం ==చెవి కెక్కిందా== వినబడిందా... ఉదా: నేను చెప్పింది చెవి కెక్కిందా? ==చెవి కోసిన మేకలా అరుస్తున్నాడు== ఉదా: అతను చెవి కోసిన మేకలా అరుస్తున్నాడు. ఎవరైనా పిల్లలు ఎడతెరిపి లేకుండా ఏడుస్తుంటే ఈ మాట అంటారు. ==చెవిలో పూలు పెట్టుకొని వున్నానా== నేనేమన్న అమాయకుడినా.. ఉదా: నేనేమైనా చెవిలో పూలు పెట్టుకొని వున్నానా... అమాయకత్వం, చాదస్తం .అర్చకుడు పువ్వునిచ్చినప్పుడు స్త్రీలైతే జడలో ముడుచుకుంటుంటారు. పురుషులకు అలాంటి అవకాశం లేదు. కానీ ఆ పువ్వు పవిత్రమైంది. దాన్ని శిరస్సున ధరించే తీరాలి అని అనుకొని చెవిలో ఉంచుతుంటారు. ==చెమటోడ్చి......== చాల కష్టపడి.....; అని అర్థం. ===చెవిటికి పట్టిన శంఖం=== ఫలితం లేని పని చేసే వారినుద్దేశించి ఈ సామెత వాడతారు ==చెవిటి వాని ముందు శంఖం ఊది నట్టు== ప్రయోజనం లేని పని.చెవిటివాడి ముందు శంఖం వూదితే..... '' దాన్ని కొరకటం నీ అబ్బ తరం కాదు '' అన్నాడట ఉపయోగంలేని పని చేస్తే ఈ మాట వాడతారు. ==చెవుల్లో చెట్లు మొలవటం== శ్రవణ శక్తి లోపించటం, చెబుతుంటే వినిపించుకోకపోవటం, మాట్లాడుతున్నప్పుడు పరధ్యానంగా, ఏదో ఆలోచిస్తూ ఉండటం ==చెవులు కొరుక్కుంటున్నారు== రహస్యంగా మాట్లాడు కుంటున్నారు. ఉదా: వారిద్దరు చెవులు కొరుక్కుంటున్నారు. రహస్యంగా మాట్లాడుకుంటుంటే ఈ మాటను వాడతారు. ==చెంప పెట్టు== గుణ పాటము: ఉదా: వానికి ఇది చెంప పెట్టు లాంటిది. ==చెంపకు చారేడేసి కళ్లు== చాల పెద్ద కళ్లున్నాయని అర్థం. ==చేట భారతం== ఒక విషయాన్ని బాగా విస్తరించి చెప్పటం, ఏదైనా విషయాన్ని ఆపకుండా చెప్పటం ==చేతల మనిషి కాడు== ఒట్టి మాటల మనిషి అని అర్థం: ఉదా: వాని మాటలు నమ్మకు, వాడు చేతల మనిషి కాడు. ==చేతలుడిగి పోయాయి.== నీరసం వచ్చింది: ఉదా: చేతలుడిగి పోయాయి నేను ఆ పని చేయలేను. ==చేతి నిండా== తగినంత.... (వాడికి చేతి నిండా పని ఉంది.) ==చేతికి రావటం== సొంతం కావటం, చేతికొచ్చేదాకా నమ్మకం లేదంటారు ==చేతిలో పెట్టడం== అప్పగించడం . పిల్లను ఓ అయ్య చేతిలో పెట్టాము అంటారు ==చేతి వాటం చూపించాడు== దొంగ తనం చేశాడని అర్థం: ఉదా: వాడు సందట్లో సమారాధనంగా తన చేతి వాటం ప్రదర్శించాడు. ==చేతి వాసి మంచిది== ఉదా: ఆ డాక్టర్ చేతి వాసి మంచిది. ==చేతికి ఎముకలేదు== ధర్మాత్ముడు అని అర్థం: ఉదా: అతను అడిగిన వారి కాదనడు: అతని చేతికి ఎముక లేదు. ==చేతికి అంది వచ్చిన కొడుకు== ఎదిగిన కొడుకు. ఉదా: వాడికేం పర్వాలేదు కొడుకులందరు చేతికి అంది వచ్చారు. ==చేతి చమురు వదిలింది== ఉదా: ఆ పని కావడానికి అతనికి చేతి చమురు బాగానె వదిలింది. బాగా నష్టపోయాడని అర్థం. ==చేతి కింది మనిషి== సహాయకుడు అని అర్థం. ఒక పనిలో సహాయకునిగా వున్న వాడిని చేతి కింది మనిషి అంటారు. ==చేతుసాపు== చేతు అంటే చేతులు . సాపు అంటే సాధన బాగా ఉండటం . [[చేతాళం]], పేతాళం. ఒక పని చేయటానికి చేతులు బాగా అలవాటుపడటం, చేతులతో పని బాగా చేసే సాధన లేక నేర్పరితనం కలిగి ఉండటం ==చేతులు చాచు== విస్తృతంగా వ్యాపించటం, ఆహ్వానించటం. (దీన్ని నిందా వాచకంకా గూడ వాడుతారు) ఉ: వాడు అందరిదగ్గరా చేతులు చాస్తున్నాడు. అందరి దగ్గరా యాచిస్తున్నాడని అర్థం ==చేతులెత్తేశారు== పని విరమించు కున్నారు. ఉదా: ఈ పని తమ వల్ల కాదని వారు చేతులెత్తేశారు. ==చేతులు కట్టుకోవటం== విధేయతతో ప్రవర్తించటం, అణిగి ఉండటం. పని లేక పోవటం. ( పని లేక పోవడం::: అనే అర్థంలో ఈ జాతీయాన్ని ఇలా వాడుతారు. ''అలా చేతులు కట్టుకుని కూర్చోక పోతె ... వచ్చి వాళ్లకు సాయం చేయవచ్చు గదా '') ==చేతులు కట్టేసి నట్టుంది== పని లేక పోవడం: ఉదా: నాలుగు రోజుల నుండి పనిలేక పోయే సరికి చేతులు కట్టేసి నట్టుంది. ==చేతులు కాల్చుకున్నాడు== నష్ట పోయాడు. ఉదా: అతను వ్వాపారంలో బాగా చేతులు కాల్చుకున్నాడు. ==చేతులు ఖాలీగా లేవు== తీరిక లేదు అని అర్థం: ఉదా: చేతులు ఖాళీగా లేవు పక్కింటికి వెళ్లు. ==చేతులు పడి పోయాయి== పని చేయలేక పోవడం: ఉదా: పనిచేసి, చేసి చేతులు పడి పోయాయి. నిందా వాచకముగా కూడా ఈ మాటను వాడుతారు: '' నీ చేతులు పడిపోనూ'' ==చేతులకు మట్టి అంటకుండా== జాగ్రత్తగా: ఉదా: అతడు ఏ పనిచేసినా చేతులకు మట్టి అంట కుండా చేస్తాడు. నింద పడడు అని అర్థం. (మంచికి, చెడుకి కూడా ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు. ) ==చేతులు కలపడం== చేయి కలపడం, ఒక లక్ష్యాన్ని సాధించడానికి ఒకటి కావడం. ఒకరికొకరు సాయం చేసు కోవడం. (వారందరు చేతులు కలిపితేనె నా గెలుపు సాద్యమైంది.) (చెడు పనికి కూడా ఈ మాటను వాడతారు: ఉదా: ''ఆ దొంగలిద్దరు చేతులు కలిపారు '' ==చేదు అనుభవం== గుణ పాటం: ఉదా: ఆ పని నాకు చేదు అనుభవాన్ని మిగిల్చింది. ==చేదు నిజం== అసలు విషయం: ఉదా: ఇప్పటికైనా ఆ చేదు నిజం చెప్పావు సంతోషం. ==చేదు మాత్ర మింగినట్టు== బాధాకరమైన విషయం ప్రయోజనం కూడా ఉంటుంది. ఆ సందర్భంగా ఈ మాటను వాడతారు. ==చేప పిల్లకు ఈత నేర్పినట్లు== ఎవరూ నేర్పనక్కరలేదు. ''తాతకు దగ్గులు నేర్పినట్టు '' అలాంటిదె. ==చేపల మార్కెట్లా వున్నది== గోలగా వున్నది: ఉదా: ఇదేమన్నా క్లాసా లేక చేపల మార్కెట్టా/. అలా అరుస్తున్నారు. ==చేపాయి బతుకు== నిరంతరం ఒకరికి జవాబుదారీగా ఉండి బతకటం, స్వేచ్ఛ లేకుండా జీవించటం, ఇంకొకరి సూచనల మేరకు వ్యవహరిస్తూలెక్క చెప్పాలి. ==చేయి పట్టడం== వధూవరులు ఒకరి చేతిని ఒకరు పట్టుకోవడంతోటే వారికి వివాహ బంధం ఏర్పడుతుంది.చేయి పట్టి, జీవిత భాగస్వామిగా చేసుకోవటం ==చేయి చాచటం== అడగటం,, అర్థించటం, యాచించడం. ఉదా: వాడెప్పుడు ప్రతి ఒక్కరిదగ్గర చేయి చాస్తుంటాడు. ==చేయి చేసుకోవడం== ఎదుటివ్యక్తిపై ఆగ్రహంతో చేయి చేసుకోవటం, కొట్టటం, తన్నటం ==చేయి తిరిగిన వాడు== చాల పని మంతుడని అర్థం. (వాడు ఈ పనిలో బాగా చేయి తిరిగిన వాడు.) ==చేయి వదులవ్వటం== ఆర్థిక ఇబ్బందుల నుంచి కాస్తంత వెసులుబాటు కలగటం ఉదా: నాకష్టాలు తీరాయి. ఇప్పుడు నా చేయి కొంత వదులయ్యింది. ==చేయ్యిచ్చాడు== ఉదా: వాడు సినిమాకు వస్తానని చెప్పి నాకు చెయ్యిచ్చాడు. ==చేయుండటం== ప్రమేయం, పాత్ర ఉండటం. ==చొప్ప తినే ఎద్దులా== విరామం లేకుండా మేస్తూనే ఉండటం. నిరంతరం ఏదో ఒకటి నములుతూ, ఏదో ఒక పని నిర్విరామంగా చేస్తుండటం. ఆ సందర్భంగా ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు. ==చొప్పలో చొప్ప కలిసినట్లు== ఇరుగు పొరుగు చేలల్లోది ఒక చోటకు చేర్చి కలిపితే ఏ చేలోది ఏ చొప్పో అంత తొందరగా కనుక్కోలేరు.చొప్ప అంతా ఒకలానే ఉంటుంది. ఇలా రెండు కుటుంబాల్లోని సభ్యులు ఇరుగు పొరుగునే ఉండి వారంతా కలివిడిగా తిరుగుతున్నప్పుడు 'చొప్పలో చొప్ప కలిసినట్లు వారంతా కలిసిపోయారు అంటారు ==చొప్ప వామిలో నిప్పు దాచినట్లు == ==చోద్యం చూస్తున్నారు== తమాషా చూస్తున్నారు; ఉదా: పని చేయ కుండా చోద్యం చూస్తున్నారా? ==చోద్యం సొరకాయ గుడ్డు పెట్టిందట == ==ఛ== ==ఛీ కుక్కా అంటే ఏమక్కా అన్నదట == ==ఛీఛీ అనేదీ ఈ నోరే శివశివా అనేదీ ఈనోరే == [[వర్గం:జాతీయములు]] o8mosp1pyiq0mw0liab3k64w0i4tn7q జాతీయములు - జ, ఝ 0 3186 28200 28199 2021-07-05T04:13:05Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:జాతీయములు_-_జ,_ఝ]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{తెలుగుభాషాసింగారం}} ;జ ===జగమొండి=== పట్టిన పట్టుదలను ఎటువంటి పరిస్థితులలోనూ విడిచిపెట్టని వారు ===జగమెరిగిన సత్యం=== అందరికి తెలిసిన విషయమే: ఉదా: వాడు చెప్పింది జగమెరిగిన సత్యమే. ===జన్నకిడిచినట్టు=== [[యజ్ఞం]] అంటే జన్నం. యజ్ఞంలో బలి ఇచ్చే [[పశువు]]లను బాగా మేపుతూ ఉండేవారు. వాటికి తినటం తప్ప వేరే పని ఏమీ ఉండదు. అలా ఏ పనీ చేయకుండా తిని తిరిగే వారిని [[ఆపటెద్దు|అచ్చోసిన ఆంబోతు]] అంటారు ===జల్లెడతో నీళ్లు తెచ్చినట్లు=== అసాధ్యమైన పని, అసంభవమైన కార్యం. ===జవసాలివ్వటం=== ఎదురు తిరగటం . జవాబు, సవాలు అనే రెండు పదాలు కలిసి జవసాలు అనేది ఏర్పడింది. అడిగిన దానికి జవాబు ఇవ్వటానికి బదులు సవాలు చేయటం ===జగత్ కిలాడీలు=== మోస గాళ్లు ఉదా: వారు జగత్ కిలాడీలు. ===జడితివ్వటం=== ఒప్పుకోవటం లేదా అంగీకరించటం.బలికోసం సిద్ధం చేసిన జంతువు నీళ్ళు, కుంకుమలాంటివి చల్లినప్పుడు వాటి ఒళ్ళు జలదరిస్తుంది. అలా జలదరిస్తే జంతువు ఒప్పుకున్నట్టు, జలదరించకపోతే ఒప్పుకోనట్టు లెక్క. ===జనగణమన పాడేశారు=== ముగింపు పలికేశారు. ఉదా: ఆ వుషయానికి వారెప్పుడో జనగణమన పాడేశారు,. ===జనముద్దు బిడ్డ=== అందరూ అభిమానించే వ్యక్తి, జనరంజకుడు దాత, అందరితోనూ అన్యోన్యంగా ఉంటూ స్నేహభావంతో జీవించే వాడు. ===జప్ప జప్ప=== తొందరతొందరగా వేగంగా వెళ్ళే [[నడక]], [[పరుగు]], గబ గబ ===జపించటం=== ఎప్పుడూ ఒకే ధ్యాసలో ఉండటం ===జబర్దస్తీ చేస్తున్నాడు=== బలవంతం చేస్తున్నాడు. ఉదా: ఏరా? బలే జబర్దస్తీ చేస్తున్నావు. ===జలగ లాగ రక్తం పీలుస్తున్నాడు=== ===జల్లెడ పట్టినట్లు=== అణువణువునా వెతకడం ===జమాబందీ సిరాబుడ్డీ=== ===జామాతా దశమో గ్రహః=== జామాత అంటే అల్లుడు. వేధించే అల్లుడే పదో గ్రహం ===జిడ్డుగాడు=== ఓ పట్టాన వదలనివాడు.ఎదుటి వ్యక్తులను ఏదో వంకతో పలకరించి, గంటల తరబడి ఆ మాటా ఈ మాటా చెబుతూ కాలక్షేపం చేసేవాడు.తీరిక లేదని చెప్తున్నాపట్టించుకోరు.ఇంకోపనేదీ చేసుకోనివ్వరు.వదిలి వెళ్ళరు. ===జిల్లేడు పెళ్ళి=== దొంగ పెళ్ళి .నిత్య పెళ్ళి కొడుకులు చేసుకునే వివాహం. మొదటి ఇద్దరు భార్యలు విడిచి వెళ్ళినప్పుడు మూడో పెళ్ళిలో జిల్లేడు చెట్టుకు ముందుగా తాళి కట్టడం ఆచారం. మూడు సంఖ్య అంత మంచిది కాదని జిల్లేడును మూడో పెళ్ళి కూతురుగా భావించి తాళి కడితే ఆ తరువాత పెళ్ళి చేసుకునే స్త్రీ నాలుగో భార్యగా వరుస క్రమంలో నిలుస్తుందని దురభిప్రాయం . జిల్లేడుకు తాళి కట్టడం నామకార్థం. అంతా దొంగ వ్యవహారమే ===జిల్లేళ్ళు మొలవటం=== పాడుబడి పోవటం . ఎవరూ నడవని ప్రాంతాల్లో, ఇళ్లను పాడుపెట్టినప్పుడు ఆ ఇళ్ళలో జిల్లేడు జీలుగ మొక్కలు మొలుస్తుంటాయి. ===జిహ్వచాపం=== ఆకలి లేకున్నా రుచికోసం తినడం ===జీగంజి=== [[గంగానది|గంగా]] జలం, [[తులసి]] తీర్థం . ఎవరైనా చివరి క్షణాల్లో ఉన్నప్పుడు ఆ వ్యక్తి నోట్లో గంగా జలమో, తులసి తీర్ధమో పోయడం ఓ అలవాటు. జీవికి ఆఖరుగా పోసే గంజిని ''జీగంజి'' అంటారు. చాలామంది గంగా జలం, తులసి తీర్థం లాంటివి సంపాదించుకునే స్థితి లేని వారు వాటికి బదులు గంజి పోస్తుంటారు. 'ఆయన మరణిస్తే జీగంజి పోసే దిక్కు కూడా లేకుండా పోయింది' ===జీగర్ర పుల్ల=== మృత సంజీవని ===జీడికట్టుదాకా=== ఎంతో ఎత్తుగా ఉంది అని . [[తాటిచెట్టు]] మొవ్వు మీదకు [[చీమ]]ల లాంటివి వెళ్ళి పాడు చేయకుండా ఆ తాటి చెట్టు మధ్య భాగంలో బాగా జగటగా ఉండే జీడికట్టును కడుతారు. దాంతో చీమలు పైకి పోలేవు. ===జీతం లేకుండానె తోడేలు గొర్రెల్ని కాస్తానన్నదట=== ===జుట్టూ జుట్టూ పట్టుకోవటం=== తీవ్రంగా విభేదించటం బాహా బాహీ, కొట్లాడుకోవటం, విమర్శించుకోవటం, ===జుట్లో దూరి పోయేవాడు=== చాల తెలివైన వాడని అర్థం: ఉదా: వాడు మహా తెలివైన వాదు. వీడి జుట్లో దూరి పోగలడు ===జుర్రుకోవటం=== అతిగా పొందటం, సంపూర్ణంగా ఆనందంగా ఆస్వాదించటం పళ్ళ రసాలు, పాయసాలను నోటితో జుర్రుకుంటే అందాలను కళ్ళతోటే జుర్రుకొంటుంటారు ===జువ్వ జువ్వ=== జుయ్‌ జుయ్‌ మని తొందరగా భూమిలోకి ఇంకటం ===జుట్టు పీక్కొంటున్నారు=== తీవ్రంగా ఆలోసిస్తున్నారని అర్థం: ఉదా: వారు ఆ విషమై జుట్టు పీక్కొంటున్నారు. ===జులాయిగా తిరుగుతున్నాడు === పని పాట లేకుండా తిరుగు తున్నాడని అర్థం:లా ఉదా: వాడు జుయిగా తిరుగు తున్నాడు. దొంగ బుద్ధి గల వాడు ఉదా: వాడొట్టి జేబులు కొట్టే రకం. ===జెర్రికో కాలు విరిగినట్టు=== ఎక్కడో కొద్దిగా నష్టం వచ్చినా ఏమీ ఇబ్బంది లేదని, జెర్రికి వంద కాళ్లు వుంటాయి. అందులో ఒక కారు విరిగినా వచ్చిన నష్టం ఏమి లేదు. ===జెండా మోయటం=== కార్యభారాన్ని భరించటం, ఆయా పక్షాల బాధ్యతలన్నింటినీ భుజాన వేసుకుని పనిచెయ్యటం ===జేబులు కొట్టడం=== దోచుకోవటం ===జేబు చప్పరించటం=== నష్టపరచటం ===జొబ్బు జొబ్బు=== చాలామంది మనుషులు ఒక చోట కూడితే గుంపు అంటారు. పశువులు ఉంటే మంద అంటారు. విపరీతంగా కుప్పలు కుప్పలుగా ఎక్కడైనా ఈగలు ముసిరితే జొబ్బుజొబ్బుగా ఈగలున్నాయి అంటారు. ===జోడుగుర్రాల స్వారీ === రమాదంలో వున్నాడని అర్థం: ఉదా: జోడు గుర్రాలమీద స్వారి చేస్తున్నావు జాగ్రత్తరో? ===జోరు మీదున్నాడు=== మంచి ఊపుమీదున్నాడని అర్థం: ఉదా: ఏరా మంచి జోరు మీదున్నావు, ఏంది సంగతి? ===జోడుగుర్రాల స్వారీ=== రెండు పనులు ఒకేసారి చెయ్యటం రెండుగుర్రాలపై చెరి ఒకదానిపై ఒక కాలు వుంచి పరుగు తీస్తే ఖచ్చింతంగా ప్రమాదమే.. ===జోరు మీదున్నాడు=== చాల సంతోషంగా వున్నాడని అర్థం. ===జైనుడి చేతిలో పేను=== ; ఝ [[వర్గం:జాతీయములు]] ttfqjfjyd9kloq8aqtyo4veqwtnaoq4 జాతీయములు - ట, ఠ 0 3187 32372 28256 2021-07-05T06:41:52Z Arjunaraocbot 2559 Bot: Automated text replacement (-\{\{[u|U]nderlinked.+\}\} +) wikitext text/x-wiki ట ఠ అక్షరాలతో మొదలయ్యే [[జాతీయాలు]]: ==టక్కు టమార విద్యలు నేర్చిన వాడు== చాల జిత్తుల మారి అని అర్థం. ఉదా: వాడు చాల టక్కు టమార విద్యలు నేర్చిన వాడు. వానితో జాగ్రత్త. ==టక్కరి దొంగ== ==టక్కు టమార విద్యలు== మోసపు బుద్ధులని అర్థం. ==టక్కులాడి == మోస గత్తె: ఉదా: ఆమె బలే టక్కులాడి. ==టక్కరి దొంగ == మోసగాడు. ==టప టప== వెంటవెంటనే, వేగంగా . టపటప రాలిపోయారు టపటప చినుకులు పడ్డాయి కాయలన్నీటపటప రాల్చేశారు అని అంటుంటారు. ==టంగుటూరి మిరియాలు తాటికాయంత== అపోహలు.వాస్తవ దూరంగా అసహజంగా ఉండే మాటలు, అబద్ధాలు అతిశయోక్తులు ==టంకం లాగా== అతుక్కుపోవటం: విడదీయ లేనంతగా అతుక్కు పోవడము. ==టర్కీ టోపీ== భిక్ష పాత్ర, అడ్డుకుతినే బొచ్చ ==టపా కట్టేసాడు== అనగా చనిపోయాడని అర్థం: ఉదా: వాడు టపా కట్టేశాడు: ==టాపు లేచి పోవుద్ది== కొడతానని బెదిరించడం కొడతానని బెదిరించడము. ==టికాణ లేని వాడు== ఏవరు లేని వాడు ==టిప్పు టాపుగా తయారయ్యాడు== ==టిప్పు టాపుగా తయారయ్యాడు==. ఉదా: ==టింగు రంగ అంటు తిరుగుతున్నాడు== ఏపని పట్టించు కోకుండా జల్సాగా తిరుగు తున్నాడని అర్థం; : ఉదా: వాడు ఇంటి పనులు పట్టించు కోకుండా టింగు రంగ అంటు తిరుగు తున్నాడు. చాల జాలీగా తిరుగు తున్నాడు. టి ప్పు టాపుగా తిరుగుతున్నాడు . ==టెంకాయ చెట్టుకు మడిగుడ్డ కట్టినట్లు== దొంగలకేమీ అడ్డంకాదు: మడి గుడ్డను ఎవ్వరు తాకరు. ఒక అమాయకురాలు టెంకాయ చెట్టును దొంగలు ఎక్కకుండ వుండాలని దానికి మడి గుడ్డ కట్టిండట ==టోపి పెట్టాడు== మోసం చేశాడు ==ఠికాణ లేని వాడు== ఎవరూ ఆధారం లేని వాడు: ఉదా: వాడు ఠికాణ లేని వాడు. ==ఠారెత్తించాడు....గాబరా పెట్టాడు== గాబరా పెట్టాడని అర్థం. [[వర్గం:జాతీయములు]] 7l1rbx6a56zx3q346i1lp7b251ft6x0 జాతీయములు - డ, ఢ 0 3188 28297 28296 2021-07-05T04:14:01Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:జాతీయములు_-_డ,_ఢ]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{తెలుగుభాషాసింగారం}} ==డ== ===డక్కా మొక్కీలు తిన్నాడు=== జీవితంలో చాల దెబ్బలు తిన్నాడు: ఉదా: వాడు చాల డక్కా మొక్కీలు తిన్నాడు. ===డప్పుకొట్టుకోవడం=== తన గురించి తాను గొప్పలు ప్రచారం చేసుకోవడం ===డబల్ ధమాఖా=== మంచి లాభం: వ్వాపార ప్రకటన. ===డబ్బా మోత=== ఆచరణ శూన్య ప్రచారం .పనికొచ్చేది ఏమీ ఉండదు ===డబ్బా కొట్టుకోవటం=== ప్రగల్భాలు పలకటం, ఆచరణకు పనికిరాని మాటలు మాట్లాడటం ===డబ్బురాని విద్య=== దరిద్రపు చదువు ===డాగుపడిన పండు=== బాగాలేదంటారు ===డాబుసరి=== బడాయికోరు ===డ్రామాలేస్తున్నాడు=== నాటకాలేస్తున్నాడు: ఉదా: వాడి మాటలు నమ్మకు, వాడు డ్రామాలేస్తున్నాడు. ===డీ అంటే డీ అంటున్నారు=== పోట్లాటకు సిద్దం అంటున్నారు: ఉదా: వారు కొట్టు కోడానికి డీ అంటే డీ అంటున్నారు. ===డుమ్మాకొట్టాడు=== బడి పిల్లలు బడికి రాక పోతె "డుమ్మా కొట్టాడు" అని అంటారు. ===డూడూ బసవన్న=== గంగిరెద్దులా తలూపేవాడు ===డేగ చూపు=== సునిశిత పరిశీలనా జ్ఞానం, సూక్ష్మ దృష్టి, జాగ్రత్తగా గమనిస్తూ ఉండటం ===డేగకన్ను=== ===డేరా ఎత్తేశారు=== మోసగించి పారి పోయారు: ఉదా: వారు రాత్రికి రాత్రే డేరా ఎత్తేశారు. ===డొంకలో దాక్కొన్నట్లు=== తప్పించుకోజూడటం ===డొల్లకబుర్లు=== పసలేని మాటలు, కాలక్షేపానికి చెప్పే మాటలు .డొల్ల కావటమంటే లోపల ఏమీ లేకుండా ఖాళీగా ఉండటం. చెప్పే కబుర్లలో కూడా పనికొచ్చే విషయాలు ఏవీ లేనప్పుడు వాటిని డొల్లకబుర్లు అంటారు. ===డొంక తిరుగుడు సమాధానం చెప్పుతున్నాడు=== సరైన సమాధానం చెప్పడం లేదని అర్థం: ఉదా: వాన్ని నమ్మడానికి వీల్లేదు: వానివి అన్ని డొంక తిరుగుడు సమాదానాలె. ==ఢ== [[వర్గం:జాతీయములు]] [[వర్గం:తెలుగు భాష]] 9sj1mnqg2zt0u34pgrafhxsucopwlp2 జాతీయములు - త, థ 0 3189 32373 28560 2021-07-05T06:42:03Z Arjunaraocbot 2559 Bot: Automated text replacement (-\{\{[u|U]nderlinked.+\}\} +) wikitext text/x-wiki {{తెలుగుభాషాసింగారం}} ==త== ===తంజావూరి సత్రం === ===తంతే పరుపులో పడ్డట్టు=== ఒకచోట తిరస్కారం పొందినవాడు ఇంకోచోట గొప్ప గౌరవాన్ని పొందటం ===తంతే బూరెల బుట్టలో పడ్డట్టు=== అవమాన పడినా లాభం పొందటము: ===తండ్రి చాటు కొడుకు=== తల్లిచాటు బిడ్డ . నిర్ణయాలు తీసుకొనే శక్తి, స్వేచ్ఛలేని అమాయకుడు. ===తండ్రి తవ్విన నుయ్యి=== తండ్రి పై ఎంత ప్రేమాభిమానాలున్నా తండ్రి తవ్విన నుయ్యి కదాయని అందులో దూకలేము. ఇలాంటిదే మరొక జాతీయము.... తన దీపమని ముద్దుపెట్టుకున్నట్టు ===తందాన పలకటం=== అనుకూలంగా మాట్లాడటం.బుర్రకథలో ప్రధాన కథకుడు తందాన తాన అంటే... వంతలు కూడా తందాన తాన అంటూ ఉంటారు. ఇలాగే ఒక వ్యక్తి చెబుతున్న విషయాన్ని అతడి పక్కనున్నవారు సమర్థించటం ===తగిలించు కోకు=== దారిన పోయె కంపను ముడ్డికి తగిలించు కోకు, అనగా అనవసరమైన విషయాలలో వేలు పెట్టకు అని అర్థం. ===తడి ఆరని సొంపు=== ఎన్నేళ్ళయినా చక్కగా అందంగా ఉండటం ===తడిక లేని ఇల్లు=== సొమ్మును చాలా తేలికగా కాజేయవచ్చు, ===తడి గుడ్డతో గొంతులు కోసే రకం=== ఆధారాలు లేకుండా ఇతరులకు హాని చేసె వాడు. ===తడిబట్టేసుకోవటం=== చేయాల్సిన పనులేవైనా ఉన్నా వాటన్నిటినీ పక్కనపెట్టి హాయిగా విశ్రాంతి తీసుకోవటం లేదా నిద్రపోవటం ===తడిసి మోపెడైంది=== చాల ఎక్కువైందని అర్థం: ఉదా:....... నీవు చేసిన చిల్లర అప్పులన్ని తడిసి మోపెడైంది. ===తాతాచార్యులవారి ముద్ర === ===తథాస్తు పలకడం=== ఆమోదించటం, అట్లే అగుకాక అని అర్థం. తథాస్తు దేవతలుంటారన్నది ఓ నమ్మకం. మనుషులు ఏది అనుకుంటున్నా దానికల్లా ఆ దేవతలు తథాస్తు అని అంటుంటారని కనుక ప్రతివారు చెడు అనుకోకుండా మంచిమాత్రమే అనుకోవాలని, సర్వ వేళలలోకూడ మంచి ఆలోచనలు కలిగి వుండాలని ఈ జాతీయములోని అంతరార్థము. ===తథాస్తు దేవతలు === ===తద్దినం నాటి జంధ్యం === ===తద్దినం పెట్టేవాడి తమ్ముడు === ===తప్పులతడక=== సన్నటి, పల్చటి రకరకాల వెదురు బద్దలు విడివిడిగా ఉన్నప్పటి కన్నా తడికెగా అల్లిన తర్వాతలాగా విడివిడిగా జరిగిన తప్పులు అంతగా గుర్తింపులోకి రాకపోయినా ఒకదాని వెంట ఒకటి వరుస క్రమంలో..ఓ రూపానికొచ్చి గట్టిగా ఉన్నట్టనిపిస్తాయి. ===తప్పలు తర్రలు=== లెక్క కోసం కనిపిస్తున్నా దేనికీ పనికి రాని డొల్లలు తడిసి ముక్కిపోయిన గింజలు.తప్ప తాలు, నాణ్యత లేకపోవటం . లోపల గింజేమీ లేకుండా కేవలం పైతొక్కు, పొట్టుతో మాత్రమే ఉండటం.విలువ లేని తనం ===తర్రవడ్లకు నీళ్ళ కల్లు=== పిండికొద్దీ రొట్టె, గంతకు తగ్గ బొంత . ఎంత కష్టపడితే అంత ప్రతిఫలం లభిస్తుంది, ఎంత ఎక్కువ ఇస్తే అంత బాగా పని చేస్తారు.తర్ర అంటే తాలు, తప్పు, నాణ్యత లేని, సారం లేని, గట్టిగా లేనివి. తర్రవడ్లు అంటే నాణ్యత లేని ధాన్యం . ఓ వ్యక్తి కల్లు దుకాణం దగ్గర తర్రవడ్లునిచ్చి కల్లు పోయమన్నాడట. ఆ దుకాణదారుడు కూడా దానికి తగ్గట్టుగానే మంచి కల్లును కాక నీళ్ళు కలిపిన కల్లును ఇచ్చాడట. ===తలవొగ్గు=== తలవొగ్గు అనగా ఓడిపోవడము అని అర్థం. పరిస్థితులు అనుకూలంగా లేకపోతే ఆ పరిస్థితులకు ఎదురొడ్డక తల వంచుకొని వెళ్ళి పోవడమే మంచిదని ఈ జాతీయానికి అర్థం. ===తలకిందులవ్వటం=== ఉండాల్సిన తీరులోకాక అందుకు భిన్నంగా ఉండటం, అనుకోని సంఘటనలు జరిగి సాధారణ స్థితిగా కాక అసాధారణ స్థితిగా కనిపించటం, ప్రవర్తించటం . ఖంగుతినటం, డీలాపడిపోవటం ===తలకిందులుగా జపం చేయటం=== పట్టుదలతో కృషి చేయటం = ఉదా: నీవు తలకిందుల జపం చేసినా నానుండి ఏమి రాలదు. ===తలకెక్కిందా=== అర్థమయిందా? ఉదా: అయ్యవారు చెప్పింది నీకేమైనా తలకెక్కిందా? ===తల కొట్టేసినట్టుంది=== అవమానమైనది: అర్థమయ్యిందా? అని అర్థం ఉదా: వాడు చేసిన పనితో నా తల కొట్టేసి నట్టుంది. ===తలగడ కింద పాము=== (పక్కలో బల్లెం ..... అలాంటిదే ఈ జాతీయం) ===తల తోక లేని పనులు చేయకు=== పనికి రాని పనులు చేయకు అని అర్థం. ఉదా: వాడు చేసే పనులన్నీ తలాతోకా లేనివి............ అని అంటుంటారు. ===తల గట్టి.. కడుపు గుల్ల=== తెలివితేటలుండి సంపాదన సరిగా లేనివాడిని ఉద్దేశించి ఈ మాట వాడతారు ===తల తీసేసినట్టు=== పరువు పోయినట్టు, అవమానం జరిగినట్టు, తల కొట్టేసినట్టు, మరణ శిక్ష అనుభవించినట్టు ===తల తోక లేని పనులు=== ఉపయోగం లేని పనులు. ఉదా: వాడు చేసె పనులన్ని తలా తోక లేని పనులే.. ===తల దించుకోవటం=== అవమానంగా భావించుకోవటం, అవమానం పాలు కావటం ఉదా:... నీవు చేసిన పనులకు సమాజంలో నేను తల దించు కోవలసి వచ్చింది. ===తల పండటం=== ఎక్కువ అనుభవం కలిగి ఉండటం.జ్ఞాన వృద్ధులు, అనుభవం సంపాదించి ఉండటం, పక్వం చెందటం పరిపూర్ణతను సాధించటం, ఫలవంతం కావటం, జుట్టు తెల్లబడటాన్ని కూడా తలపండటం అంటారు. ===తలపగ తోకచుట్టం=== అయినవాళ్ళకు ఆకుల్లో కానివాళ్ళకు కంచాల్లో.సొంత రక్తసంబందీకులను శత్రువుల్లాగా చూస్తూ పరాయివాళ్ళను మిత్రులుగా చూడటం ===తలపై తల రావటం=== ఇక్కడ తల వున్నది అంటే తెలివి వున్నదని అర్థం. ఉన్న తలగాక దాని పై మరొక తల వచ్చిందని అంటే అధికంగా తెలివి రావటమని అర్థము. రెండు తలలు అనగ తెలివి రెట్టింపు కావడమని అర్థం. అత్యధిక తెలివిగా ప్రవర్థింస్తుంటె ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు. ===తల తాకట్టు పెట్టైనా === ఎట్టి పరిస్థుతులలోను.... ఉదా: తల తాకట్టు పెట్టైనా నీ అప్పు తీరుస్తాను. ===తల దూరుస్తున్నాడు=== వారితో కలుస్తున్నావు: ఉదా: నీవు అనవసరంగా వారి పనిలో తల దురుస్తున్నావు. ===తలపెట్టడం=== శిరస్సు తీసుకెళ్ళి ఇంకొక చోట పెట్టడం .తలపు+పెట్టడం తలపెట్టడం= ఏదైనా ఒక పని చేయాలన్న ఆలోచనకు రావటం ===తలపొగరు ఎక్కువైంది=== ===తలబిరుసు=== కఠినంగా వ్యవహరించటం, పొగరుగా ప్రవర్తించటం ఉదా: వానికి తలబిరుసు తనం ఎక్కువ. ===తలలు పట్టుకోవటం=== ఏమీ తోచని దిక్కుతోచని స్థితిలో ఉండటం. జుట్టు పట్టుకోవటంమంటే తగాదా పడటం, పోట్లాడుకోవటం. ===తలలు మార్చటం=== నాయకత్వాన్ని మార్చటం (నిందా వాచకంగా కూడా దీన్ని వాడతారు.. ఉ:.. వాడు తలలు మార్చే రకం: మోసగాడని అర్థం.) ===తల వంచడము=== ఒకరికి దాసోహమనడము ===తలవాచి పోవటం=== ===తల దాచుకోను తావె లేదు=== నిరాశ్రయుడు అని అర్థం. ===తలలో జేజెమ్మ దిగి రావాలి=== ఉదా: నన్ను ఓడించాలంటే నీ తల్లో జేజెమ్మ దిగి రావాలి. విపరీతంగా విసుగు పుట్టడం, భరించలేని స్థితి (ఉదా: వాడి తల వాచి పోయేటట్లు చీవాట్లు పడ్డాయి) ===తలాతోకాలేని=== ===తలారి పగ === అర్ధంలేని, ఆదీ అంతంలేని.. ఉ: వాడి మాటలకు తలా తోకా వుండదు. ===తలూపటం=== అనుమతివ్వటం, ఒప్పుకోవటం. ఉదా: వాడు అన్నింటికి తలూపు తున్నాడు. నమ్మడం ఎలా? ===తల్లి చాటు పిల్లవాడు=== చాల చిన్న పిల్లావాడని అర్థం. ===తల్లి గాసం=== ప్రధానమైన ఆహార పదార్థాలు, ఆహార ధాన్యాలు.అమ్మకు పెట్టే అన్నం. ===తలుపులు మూయటం=== అరికట్టడం, తలుపులకు గడియలు పెట్టడం ===తవ్విన చెలమ=== గుంట చిన్నదిగానే ఉన్నా అందులో చల్లని, తియ్యని నీరు తవ్విన కొద్దీ వూరుతూనే ఉంటుంది.విద్య ధర్మం చేసిన కొద్దీ చలమలో నీరు వూరినట్టే వృద్ధి చెందుతుందని అర్ధం ===తలెత్తుక తిరగాలి=== గర్వంగా.... ధైర్యంగా.. ఉదా: వాడు చేసిన వెదవ పనికి నేను సమాజంలో తలెత్తుక తిరుగ లేకున్నాను. ===తక్షకులు=== హాని కలిగించేవారు, యజమానికి కూడా దెబ్బలు తగిలేలా చేసేవారు ===తవుడు గాసం=== ధాన్యం కాక తవుడు మాత్రమే ఆహారంగా లభించడం, హీనస్థితి.వెట్టిచాకిరీ.ఇళ్లలో పని చేయించుకొని కూలి కింద ధాన్యాన్ని ఇవ్వకుండా లోభగుణంతో ఉండే యజమానులు తవుడు తీసుకువెళ్ళమని కూలీలను బెదిరించేవారు.పశువులు తినే తవుడు ఆహారపదార్థంగా ఇంటికి తీసుకువెళ్ళి పిల్లాపాపలతో ఎలా తినాలా అని కూలి వ్యథ చెందుతూ ఉండేవాడు.ఎంత కష్టించి పనిచేసినా కష్టానికి తగిన ప్రతిఫలంకాక హీనమైన ప్రతిఫలం లభించటం ===తాడే పామై కరుస్తుంది=== కాలం కలసి రాకుంటే తాడె పామై కరుస్తుందంటారు. ===తాబేలునడక=== చాలా నెమ్మదిగా నడవటం, నత్తనడక (పెండ్లినడక) ===తాకట్టుతనం=== మోసగించే మనస్తత్వం.తాకట్టు పెట్టుకున్న వ్యక్తి అప్పు తీసుకొనేవాడి అవసరాన్ని, ఆత్రాన్ని గమనించి అధిక వడ్డీ కోసం మోసం చేస్తాడు.పెళ్ళాన్నికూడా తాకట్టు పెట్టే రకం కొందరు. ===తాటాకు మంట=== ఎవరికైన పెద్దగా కోపం వచ్చి వెంటనే శాంత పడితే వారిని గురించి ఈ జాతీయాన్ని వాడు తుంటారు. దీనికి సమానార్థంలోనే మరొక జాతీయమున్నది. అది [[వరిగడ్డి మంట]] ===తాటతీస్తా=== తోల వలుస్తా అని అర్థం. కోపంతో అనే మాటలు. నీ తాట తీస్తా....... అని అంటుంటారు ===తాటికాయంత=== పెద్ద పెద్దవి, చక్కగా దూరానికి కూడా కనబడేవి. ఉదా: వాడు వ్రాసే అక్షరాలు తాటికాయలంత వుంటాయి. ===తాటిపట్టెకు ఎదురు దేకినట్టు=== మూర్ఖంగా ప్రవర్తించటం ===తాడు చాలక నుయ్యి పూడ్చమన్నట్టు=== అసంబద్ధమైన, లోభ పూరితమైన పనులు. చేంతాడుకు బావిలోని నీరు అందకపోతే.... బావిని కొంత మేర పూడిస్తే ఆ నీరు కొంత పైకి వస్తుంది.... అప్పుడు చేదకు నీరు అందుతుంది అని మోసపూరిత సలహా చెప్పేవారిని గురించి చెప్పే సామెత ఇది. ===తాడు బొంగరం లేనివాడు=== వెనక ముందు ఎవరు లేని వాడు. జులాయిగా తిరిగే వాడని అర్థం. ఉదా: వాడికేం తాడు బొంగరము లేని వాడు. ''తాడు తెగిన గాలి పటం లాగ''::: ఒక గమ్యం లేక వ్వర్థంగా తిరిగే వాడిని ఇలా అంటారు. ===తాడో పేడో తేల్సు కోవాలి=== ఏదో ఒకటి తేల్చు కోవాలి: ఉదా: ఈ రోజు వానితో తాడో పేడో తేల్చు కోవాలి. ===తాత జాగీరు=== ఏమాత్రం కష్టపడకుండా సంక్రమించే ఆస్తి. నిజాం ప్రభువుల పరిపాలనా కాలంలో కొంతమందికి జాగీరులుగా కొన్ని గ్రామాలను ఇస్తుండేవారు. వారు రాజుకు కప్పం చెల్లిస్తూ ఉండేవారు. ఆ గ్రామాల మీద అధికారం, మిగిలిన ఆదాయం అంతా ఆ జాగీరును పొందిన జాగీర్దారులకే ఉండేది. అదంతా ముత్తాత నుంచి తాతకు, తాత నుంచి తండ్రికి, తండ్రి నుంచి కొడుకుకు ఆనువంశికంగా వస్తుండేది. కొడుకు తరం వారు జాగీరును సంపాదించటానికి ఎలాంటి కష్టమూ పడాల్సిన అవసరం ఉండదు. ఏ శ్రమా లేకుండా వచ్చే ఆస్తి అని ===తాత చస్తే బొంత నాది=== ఒకరికి నష్టం కలిగించి లాభం పొందడము. ===తాన అంటే తందాన అంటాడు=== ఒకరు చెప్పినదాని వంత పాడడం/ స్వంత అభిప్రాయం లేని వారి గురించి ఈ మాట అంటారు. బుర్ర కథ జట్ట్లు లోని ముగ్గిరిలో కథకుడు ఏది చెప్పినా తనకిరువైపులా వున్నవారు తందాన అని అంటుంటారు. ఆ విధంగా ఎవరేమి చెప్పినా దానికి సరే నని వంత పాడేవారిని గురించి చెప్పే జాతీయం ఇది. అంటే వానికి స్వంత అభిప్రాయము అనేది అసలు లేదని అర్థము. ===తాను పట్టిన కుందేలుకు మూడే కాళ్లు అనె రకం=== మొండి వాడు, తాను చెప్పినదే వేదం అనే రకం. (దీనిని సామెతగా కూడా వాడతారు.) ===తాపత్రయం === ===తాబేలుతీరు=== తాబేలు అతి మెల్లగా నడుస్తుంది. ఆవిధంగా మెల్లగా నడిచే/ పనిచేసే వారినుద్దేశించి ఈ జాతీయాన్ను ఉపయోగిస్తారు. రెండో విధం: తాబేలు తనకు ఏదైన ఆపద కలిగితే తన అవయవాలను తన డిప్పలోనికి లాక్కొని నిచ్చలంగా రాయిలాగ పడి వుంటుంది. ఆ పరిస్థితిలో దానికి ఎలాంటి ప్రమాదము జరగదు. ఇలాంటి జాగ్రత్త మానవులకు అవసరమిని కూడా ఆయా సందర్భంలో ఈ జాతీయాన్ని వుపయోగిస్తారు. ===తామరతంపర === ===త్వాష్ట్రం === ===తారా స్థాయికి చేరు కున్నాడు=== అత్యున్నత స్థాయికి చేరుకున్నాడని అర్థం: ===తాలెస్సయితే మాలెస్స=== మనిషిలోని స్వార్థ గుణం. తాను లెస్సగా ఉంటే మిగతా వారంతా మహా లెస్సేనని. తాను బాగుంటే మిగతా అంతా బాగేనని భావించటం ఎదుటి వాడి బాధలను గ్రహించుకోక స్వార్థంతో ప్రవర్తించటం ===తాళాధ్యాయం === ===తాళం పట్టటం === ===తాళం వేసే వాడు=== ఒకరు చెప్పినదానికి వంత పాడే వాడు. స్వంత అభిప్రాయం లేని వాడు ===తార్పుడుగాడు=== ఇదొక నీచపు మాట. తిట్టుతో సమానం. దీనిని నిందా వాచకముగా వాడుతుంటారు. ===త్రాసులో ముల్లు=== '''తరాజు ముల్లు తీరు''', ధర్మం తప్పని మనిషి, కచ్చితంగా ఉండేది. ధర్మం తప్పకుండా నీతి నిజాయితీతో వ్వవహరించే వారినుద్దేశించి ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు. ===తాళం వేయటం=== సమర్ధించటం, వంత పలకటం. పాడుతున్న రాగానికి అనుగుణంగా ఉండే తాళం వేయటం. స్వంత వ్వక్తిక్తం లేని వారని అర్థము. ఉదా: వీడు వాడు చెప్పినదానికంతా తాళం వేస్తుంటాడు. ===తిక్క తిన్నగా కుదురింది=== బాగ అయ్యింది., తగిన శిక్ష పడింది. ఉదా: వాడు చేసిన వెదవ పనికి తిక్క తిన్నగా కుదిరింది. ===తిక్క తిక్కగా వున్నదా?=== ఏం పొగరుగా వున్నాదా అని అడగడం..... ===తిక్క శంకరయ్య === ===తిండార్నెల్లు, పడకార్నెల్లు=== జీవిత కాలాన్ని ఏ పనీ చేయకుండా, సోమరిగా ఉంటూ తింటూ గడపటం.బకాసురుడి తిండి ఆరు నెలలు. పడక మరో ఆరు నెలలు.సగం నిద్రకు మరో సగం తిండికి సరిపోతే చేసేది ఏమీ లేదు. ===తిట్లకు నీవు... తిండికి నేను=== ఎవరి దగ్గరకన్నా వెళ్ళి ఏదైనా పని చేసుకురావాలనుకున్నప్పుడు ఒక్కోసారి కష్టాలు, అవమానాలు ఎదురవుతూ ఉంటాయి. అలాంటి కష్టనష్టాలను ఎదుటివారు అనుభవించి కార్యాన్ని సాధించుకొస్తే దాని వల్ల కలిగే సత్ఫలితాలను అనుభవించటానికి స్వార్థబుద్ధితో ప్రవర్తించే వ్యక్తులు అప్పుడు ముందుకొస్తుంటారు. కష్టాల నుంచి తప్పించుకుంటూ స్వార్థబుద్ధితో ప్రవర్తిస్తూ తేరగా ఫలితాలను తాము అనుభవిస్తూ అందులో వచ్చిన దుష్ఫలితాలను ఎదుటివారిపైకి తోసేస్తూ వుంటారు. వారినుద్దేశింది ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు. ===తిట్టను పోరా గొల్లిగా=== తన తప్పులను దాచి ఎదుటి వారి తప్పులను చూపడం. తాను తిట్టుతూ తిట్టనని చెప్పడం. ===తిత్తిగాడు=== సొంత వ్యక్తిత్వం లేనివాడు, ఎప్పుడూ ఎవరి మీదనో ఆధారపడి జీవించే తక్కువ స్థాయి వాడు. సన్నాయికి శ్రుతి పెట్టే తిత్తిగాడు మేళంలో సొంత రాగాలు తీయలేడు. ===తిన్నది అరగడం లేదా?=== నిందించడము: ఉదా: అనవసరమైన పనిచేస్తున్నావు.. ఏం తిన్నది అరగడము లేదా? ===తిని తిట్టినట్టు=== కృతజ్ఞత లేకుండా ప్రవర్తించటం . తమకు కావాల్సినవన్నీ సమకూర్చుకొనే దాకా ఎంతో వినయంగా ప్రవర్తించి చివరకు కనీసం కృతజ్ఞత అయినా ప్రకటించకుండా పైపెచ్చు తమను సరిగా చూడలేదని తిట్టి వెళ్లిపోతుంటారు. తిన్న ఇంటివాసాలు లెక్కపెట్టడం, పాలుతాగి రొమ్ము గుద్దటం లాంటిదే ఇది. ===తిని తిరిగేవాడు=== మంచి ఆరోగ్య వంతుడు ఏ శారీరక, మానసిక బాధలు లేని వాడని అర్థం. ===తిన్నింటి వాసాలు లెక్క పెట్టేవాడు=== (దీన్ని సామెతగా కూడా వాడవచ్చు) మోస గాడని అర్థం. ===తిన్నమ్మకు తినబెట్టడం=== బోడి తలకు నూనె పెట్టటం లాంటిది.వృథా తప్ప ప్రయోజనమేమీ ఉండదు. ===తిమతిమ=== నాలుక మీద వచ్చే దురద.నోటి కొచ్చినట్లు మాట్లాడటం .ఒంటి మీద ఇతర ప్రదేశాలలో వచ్చే దురద చిమచిమ. ===తిమ్మరాజు - పోతురాజు === ===తిమ్మిని బమ్మిని చేయ గలడు=== తలలు మార్చే రకం, మోస గాడు. ఉదా: వాడు తిమ్మిని బమ్మిని చేయగల సమర్థుడు. ===తిమురు పట్టిన వాడు=== పొగరెక్కిన వాడు. ఉదా: వానికి బాగా తిమురు పట్టినట్టుగా ఉంది. ===తియ్యని మాటలు చెప్పేవాడు=== లోన దురుద్దేశము పెట్టుకొని పైకి మంచిగా మాట్లాడే వాడు. ===త్రిశంకుస్వర్గం === ఎటూ కాని పరిస్థితి అని అర్థం ===తిరగా బోర్లా వేయటం=== సునిశితంగా పరిశీలించటం ===తిరిపెం కోసం వచ్చి బేరమాడినట్టు=== అసందర్భంగా ప్రవర్తించడం, లేనిపోని గొప్పలకు పోయి కావలసిన పనిని చెడగొట్టుకోవటం ===తిరుక్షౌవరం అయింది=== సగం పని.పూర్తిగా నష్టపోవటం.తిరుపతిలో క్షురకుడు ఒక భక్తుడికి సగం క్షౌరం చేసి అక్కడికి ఆపి, మరో భక్తుడిని లాక్కొచ్చి కూర్చోపెట్టి క్షౌరం ప్రారంభింస్తే మొదటి భక్తుడు సగం క్షౌరంతో అలాగే కూర్చోవలసి వచ్చేది.తిరుమలకు వెళ్ళి తలనీలాలర్పించే భక్తులు సంపూర్ణంగా గుండు గీయించుకుంటారు కాబట్టి పూర్తిగా మునిగిపోయినవాడికి తిరుక్షౌరం అయ్యింది అంటున్నారు. ===తిరుపతి క్షౌరం === పూర్తిగా నష్టపోయాడని అర్థం ===తిలతండులాలు === ===తిలోదకాలు === ===తీతువు పిట్ట రాయబారం === ===తీర్థకాకం === ===తుకతుక=== తుకపెక.పదార్థాలను ఉడికించేటప్పుడు వచ్చేశబ్దం. ఎవరైనా బాగా ఉడుక్కుంటున్నారు అని . అన్నం గిన్నెలో తుకపెకలాడుతోంది, వాడి మనస్సు తుకతుకలాడుతోంది అంటారు ===తుట్టిలో బాగోతం=== నష్ట, కాలంలోనే అధికమైన ఖర్చులు, అవసరాలు రావటం. తుట్టి అంటే నష్టం . నష్టంలో నష్టమని అనుకొని చందా ఇవ్వటం. ===తుని తగవు === ===తుమ్మడు జగ్గడు=== వూరు, పేరు లేనివారు, జనాభా లెక్కల కోసమని ఉండే వారు ===తుమ్మితే వూడే ముక్కు=== స్థిరం లేనిది, ఎంతో జాగ్రత్తగా కాపాడుకోవాల్సింది ===తుర్రుమనడం=== వెంటనే వెళ్లిపోవడం, ఎగిరిపోవటం ===తులంతో కులం=== కులం కంటే ధనమే విలువైనది. ఒకే కులం వారు కలిసికట్టుగా ఉంటూ ఒకరికొకరు సాయం చేసుకున్నా ఈ సాయం పేదవారికి కాక ధనవంతులకే అందటం జరుగుతుంటుంది. తులం అంటే తులం బంగారం అని. 'ఎంత కులమున్నా తులం లేకపోయే సరికి వాళ్ళనెవరూ లెక్క చేయరు. ===త్రుటి=== చాలా తక్కువ కాలం.రెండు పరమాణువులు ఒక అణువు. మూడు అణువులు ఒక త్రసరేణువు. మూడు త్రసరేణువులు ఒక త్రుటి. ఉదా: వాడు త్రుటిలో తప్పించు కున్నాడు. (కాలమానం:::తామర తూడును త్రెంచ డానికి పట్టే కాలం.) ===తుర్ర్ ర్ మని పారి పోయాడు=== ఉదా: ఆ పిల్ల వాడు తుర్ర్ ర్ మని పారి పోయాడు. ===తుపాకి తూటాకు కూడ దొరకడు=== వాడిక దొరకడు. ===తుప్పు వదిలింది=== తగిన శాస్తి జరిగింది. ఉదా: ఈ దెబ్బతో వాడి తుప్పు వదిలింది. రోగం కుదిరింది. ===తుమ్మితే ఊడే ముక్కు=== శాశ్వతం కానిది. ===తుంగ లో తొక్కాడు=== వృధా చేశాడు అని అర్థం: ఉదా: నేను చెప్పిన మంచి మాటలన్నీ వాడు తుంగలో తొక్కాడు. ===తృణీకరించడం=== తక్కువగా చేసి మాట్లాడడం, గడ్డిపోచకు ఇచ్చే విలువకూడా ఇవ్వకపోవటం ===తుంగలోతొక్కు=== నియమ నిబంధనలు పాటించకుండా ఉండు; బొత్తిగా ఖాతరు చేయకపోవు ===తూ తూ మంత్రంగా === ఏదో పని అయిందని పించడము: ఉదా: వారు ఆ పనిని తూ తూ మంత్రంగా పని కానిచ్చారు. ===తూముకాడి పొలం=== చక్కటి నీటి వసతి, సకల సౌకర్యాలు గల పొలం. చెరువులో చారెడు నీరు మిగిలినా తూము దగ్గరి పొలానికి అందుతాయి. ఈ పొలానికి నీళ్ళు పెట్టడం మరచిపోయినా పడిన నీళ్ళతోనో, భూమిలో ఉన్న తేమతోనో పండుతుంది. ===తూర్పారబట్టు === ===తూటాలు పేల్చడం=== గొడవలు సృష్టించడం. దీనికి మరొక అర్థం: సూటి పోటి మాటలనడం:... (వాడు మాటల తూటాలు పేసుస్తున్నారు.) ===తూటు పేరే చిల్లి=== వాదోపవాదాలలో ఇరుపక్షాల వారు చెప్పింది ఒకటే అవటం.తూటు, బెజ్జం, రంధ్రం, బొక్క, బొరియ, చిల్లి అర్థం మాత్రం ఒకటే. ===తూనీగలాగా === హాయిగా హుషారుగా చలాకీగా తిరుగటం. స్వేచ్ఛగా తిరగటాన్ని తూనీగ గమనంతో పోల్చి చెబుతారు ===తూర్పుకు తిరిగి దండం పెట్టాలి=== ఇంతటితో వదిలేయాలి. ఉదా: వానికేమైన ఇస్తే ఇక అంతె... తూర్పుకు తిరిగి దండం పెట్టాలి. ఇచ్చింది తిరిగి రాదు అనే భావనతో ఈ మాటలను వాడుతారు. ===తూర్పార బట్టారు=== చెడామడా తిట్టారు, బాగా చీవాట్లు పెట్టారు: ఉదా: శాసన సభలో ప్రతిపక్షాలు అధికార పక్షాన్ని తూర్పార బట్టింది. ===తృతీయ హస్తం === ===తృతీయ ప్రకృతి === ===తెగ పేలు తున్నాడు=== అనవసరంగా మాట్లాడు తున్నాడు. ఉదా: వాడు తెగ పేలుతున్నాడు. నోరు అదుపులో పెట్టుకోమను. ===తెగితే లింగడు రాయి === ===తెంపులతాడు=== పనికిరాని వస్తువు, నిరుపయోగకరం, చిల్లుల కడవలాగా ===తెగిందాకా లాగకు=== మంకుపట్టు పట్టి పనిచెడగొట్టటం.గట్టిగా లాగితే తాడు కాస్త తెగి కావాల్సిన పని కాస్త చెడిపోతుంది. ఇరు పక్షాల మధ్య వాదన వచ్చినప్పుడు సామరస్యంగా మాట్లాడి పనులు చక్కబెట్టు కోవాలి. ఏ ఒక్కరు ఒకే పట్టు దలతో వుండకూడదు. పట్టు విడుపు వుండాలి. ఆ సందర్భంలో ఈ మాటను వాడతారు. (ఈ వాఖ్యంలో వాడిన మాట "పట్టు విడుపు వుండాలి '' అనేది కూడ జాతీయమె.) ===''తెగిందాక లాగటం''=== ఇక్కడ తాడు తెగటం కాదు...... అర్థం: ఏదేని ఒక క్లిష్టమైన వ్వవహారం గురించి చర్చింస్తున్నప్పుడు కొంత పట్టు విడుపు ప్రదర్సించి దానికి పరిష్కార మార్గాన్ని కనుగొలాలి. అంతె గాని ఎవరికి వారు పంతానికి పోయి ఇరువైపుల వారు ఏమాత్రం పట్టు సడలక వాగ్వివాదం చేస్తూనె వుంటే ఆ సందర్భంలో ఈ జాతీయాన్ని వాడతారు.. అనగా ఇరువైపుల వారు ఎంతో కొంత వారి పంతాన్ని కొంత సడలించితే ఆ సమస్యకు పరిష్కారం దొరుకుతుంది. అలాకాక చర్చలు అలా సాగుతూనె వుంటె ఒక దశలో ఆ సమస్య కు చిక్కుముడి పడి పోతుంది. ఆ తర్వాత ఎవరు ఏమి చేయ గలిగింది ఏమి వుండదు. అలా తెగిందాక లాగడం అనర్థదాయకం అని అర్థం. ===తెగిన గాలి పటంలా=== అడ్డు అదుపు లేకుండా... ఉదా: వాడు తెగిన గాలి పటంలాగ పని పాట లేకుండా తిరుగు తున్నాడు. గాలిపటం గాలి వాటంతో ఎగురుతుంది. ఆవిధంగా ఒక గమ్యం లేకుండా తిరిగేవారి గురించి ఈ మాటను వాడుతారు. ===తెగిన బొక్కెన నూతిలోకే=== కట్టుబాట్లు తెగిననాడు అథోగతిపాలవటం జరిగి తీరుతుంది. తాడు తెగిపోతే నీటితో పైకొచ్చే బొక్కెన బావిలోకి పడిపోతుంది. అలాగే కట్టుబాట్లను, లేదా మంచివారితో బంధాలను తెంచుకొన్న వ్యక్తి అథోగతిపాలవుతాడు. ===తెరచి రాజు === ===తెర దిగక పోవటం=== ముగియక పోవటం, సమాప్తం కాకపోవటం ===తెరమరుగు=== కనిపించకుండా పోవటం ===తెరచి రాజు=== తోసిరాజు . చదరంగంలో రాజుకు ఎదురుగా ఉన్న పావును పక్కకు తీసి ఆపక్కన ఉన్న ఏనుగు లాంటి వాటితో ఎదుటి రాజును బంధించటాన్ని తెరచి రాజు అంటారు.ఎత్తుకుపై ఎత్తు వేస్తూ ఎదుటి వారిని కష్టాల పాలు చేయటం. ===తెరలు తొలగటం=== సందేహం తీరటం. ఏవో సందేహాలతో ఇంత కాలం ఏదో అనుమానించిన వారు అసలు విషయం తెలుసుకొన్నప్పుడు ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు. ===తెరలేపటం=== ప్రారంభించటం,తెరతీయటం,మొదలుపెట్టటం.. (ఈ గొడవలకు తెర లేపింది వాడె) ===తెర దించడం=== ముగింపు పలకడం: ఉ:.. ఈ గొడవకు ఇకనైనా తెర దించు తారా లేదా? ===తెలివి తెల్లారి నట్లే వున్నది,,,=== తెలివి లేని వాడని అర్థం..... ఎవరైనా తెలివి లేని పని చేస్తే '' నీతెలివి తెల్లారినట్లే వున్నది '' అని అంటారు. ===తెల్ల ఏనుగు=== వృధా ఖర్చు. తెల్ల ఏనుగు అంటే దేవతా ఏనుగు. పూజ్యనీయమైనది. దానితో పని చేయించ కూడడు. అయినా దానికి కావలసిన తిండి మాత్రము ఎక్కువగానె పెట్టాలి. అటు వంటి సందర్భంలో ఈ జాతీయాన్ని వాడు తారు. ===తెల్ల గుర్రం కొలువు=== ఎంత కష్టించి పనిచేసినా యజమానికి తృప్తి లేకపోవటం .తెల్లటి గుర్రానికి ఎంత నూనె రాసి మాలీష్ చేసినా ఎక్కడో చోట మురికి కనిపిస్తూనే ఉంటుంది.యజమానిని సంతృప్తి పరచటం సాధ్యపడదు. ===తెల్లనివన్నీ దేవుళ్ళు నల్లనివన్నీ దయ్యాలు=== గుడ్డి నమ్మకం వూహామాత్రంగా చెప్పిన విషయాన్ని అదే నిజమని కచ్చితమైనదని నమ్మే అమాయకత్వం.తెల్లనివన్నీ పాలు, నల్లనివన్నీ నీళ్ళు అని అనుకోవటం . విషయ పరిజ్ఞానం పూర్తిగా లేకుండా ప్రవర్తించటం ===తెల్లనివన్ని పాలు కావు నల్లనివన్ని నీళ్లు కావు=== రంగును బట్టి వాటి గుణాన్ని నిర్ణయించలేమని చెప్పేదే ఈసామెత. ===తేగల పాతర=== ఒకేచోట సులభంగా కావల్సినవన్నీ దొరకడం ===తేనె పూసిన కత్తి=== అసిధార మధులేపన న్యాయం .పైకి తియ్యని మాటలుచెబుతూ గోతులు తీసేరకం సుఖంతో పాటు కష్టం కూడా కలగటం.పదునెక్కిన కత్తి అంచుమీద ఉన్నది తియ్యటి తేనే కదా అని నాలుకతో నాకితే తేనె తియ్యదనం తెలిసే లోపునే నాలుక కూడా తెగుతుంది. ఓ పని చేస్తే లాభం వస్తుంది కదా అని దిగితే ఆ లాభంతోపాటు నష్టం కూడా కలుగుతుంది. ===తేనెలో నీటి బొట్టు=== దుష్టుడు చెడగొట్టేది పాడుచేసేది.చెడు బుద్ధితో ప్రవర్తించేవాడు ఒక్కడు చేరితే, మెల్లమెల్లగా మంచి వాళ్ళుకూడా చెడిపోతారు అనే అర్థంతో ఈ మాటలను ఉపయోగిస్తారు. మోస గాడు. లోన దురుద్దేశం వుండి పైకి బాగా మాట్లాడె వాడు. ఉదా: వాడు తేనె పూసిన కత్తి లాంటి వాడు. ===తేటతెల్లం చేయటం=== ఇంత కాలం రహస్యం వుంచి ఇపుడు స్పష్టంగా వివరించటం ===తేట తేటగా === అత్యంత స్పష్టంగా . స్పష్టత, స్వచ్ఛత ===తేయంలో కల్తీ=== స్నేహాన్ని నటిస్తూ మోసం చేయటం.తీయం/తేయం అంటే తియ్యనిది, మధురమైనది .స్నేహం మధురమైనది, తీయనైనది . ===తేర గుర్రం=== ఒక వస్తువును ఎవరి దగ్గర నుంచో వూరకనే ఏ ఖర్చు, శ్రమ లేకుండానే తెచ్చుకుని అడ్డదిడ్డంగా వాడుకోటం. ===తేర సొమ్ము బీర పీచు=== విపరీతమైన వ్యామోహం.ఏ మాత్రం శ్రమపడకుండా వూరకనే వచ్చి పడిన దాని మీద వ్యామోహం ఎక్కువ. తేరగా వచ్చిపడింది పొరపాటున పోతే కలిగే బాధ అంతా ఇంతా కాదు.బీరకాయలో ఉండే పీచు బాగా పెనవేసుకొని ఉంటుంది. ===తేలుకు అపకారం చేయాలా?=== దుర్మార్గులు కల్పించుకొని తగాదాకు దిగి నష్టపరుస్తుంటారు.తేలు తనకు కనిపించిన వస్తువునల్లా తన కొండితో కొడుతూ వెళుతుంటుంది. అదే తీరులో దుర్మార్గులు ప్రవర్తిస్తుంటారు. ===తేలు కొండి తీరు=== దుష్ట స్వభావంతో ఉండటం. తేలు అడ్డం వచ్చిన ప్రతిదాన్నీ అవసరం ఉన్నా లేకపోయినా కొండితో కుడుతూనే ఉంటుంది. దుష్ట స్వభావం ఉన్నవాడు కూడా మంచివాళ్ళు, చెడ్డవాళ్లు అనే తేడా ఏమీ చూడకుండా తమకు ఎవరు కనిపిస్తే వారినల్లా బాధిస్తూనే ఉంటారు. ===తొక్కులాడటం=== మానసిక ఆందోళన. ఏదైనా విపత్కర పరిస్థితి ఎదురవుతుందని అనుకొన్నప్పుడు గడువు దగ్గర పడుతుండే సరికి పనులు కాలేదనే భావనతో మనిషి అటూ ఇటూ తచ్చాడుతూ తెగ తొక్కులాడుతూ తిరుగుతుంటాడు. ===తొట్టి గాంగు=== చిల్లర గాళ్ల ముఠా.. ఉదా: మీ పిల్లవాడు ఆ తొట్టిగాంగుతో తిరుగు తున్నాదు. చెడి పోతాడు. ===తొడ కొట్టాడు=== పోట్లాటకు పిలవడము: ఉదా: వాడు నామీదకు తొడకొట్టి పిలుస్తున్నాడు. ===తొడ పరిచయం=== ఉదా: తొడ పరిచయము తొంబై ఏళ్లు అని అంటారు. అక్రమ సంబంధం గురించి ఈ మాట వాడతారు. ===తొడ మీద అగ్గి=== గొప్పల కోసం నష్టపోవటం.భూస్వామికి చుట్ట నోటికందించే వాడొకడు, చుట్టకు నిప్పంటించే వాడొకడు ఇలా ఎందరో ఉండేవారు. ఓ దొర అలా చుట్ట తాగే ప్రయత్నంలో నిప్పు కణిక అతడి తొడ మీద పడి తొడ కాలుతున్నా ఆ నిప్పు కణికను తాను పక్కకు తోసేయకుండా మరొక వెట్టిని పిలిచి నిప్పు కణికను తీసేయమని చెప్పాడట. కొంతమంది ఇలాగే ప్రతి చిన్న పనినీ నౌకర్ల చేత చేయించుకోవటానికి అలవాటు పడి తమకు బాధ కలుగుతున్నా సరే తమ పనులన్నీ ఇంకెవరో చేస్తేనే హుందాతనమని భావిస్తూ గొప్పలకు పోతుంటారు. ===తొడిమ వీడడం=== మరణించడం. పక్వానికొచ్చిన పండు చెట్టు నుండి తొడిమ వీడి క్రింద పడుతుంది. ===తోక కత్తరిస్తా=== పొగరణస్తా: ఉదా: నీవు ఎక్కువగా మాట్లాడుతున్నావు: తోక కత్తరిస్తా.... ===తోక కోసి సున్నం పెట్టాలి=== పొగరణచాలి. ఉదా: వానికి తోక కోసి సున్నం పెట్టాలి. ===తోకచుట్టం=== వేలు విడిచిన బంధుత్వం.అవసరం కోసం తమ పనులు నెరవేర్చుకోవాలన్న స్వార్థం కోసం ఉన్నత పదవులలో, స్థాయిలలో ఉన్నవారిని తమ బంధువులుగా చెప్పుకోవటం.దూరపు బంధుత్వాలను కలిపి చుట్టమని అంటే అదే తోకచుట్టం ===తోకపద్యం === ===తోక పెరగా వున్నదే=== పొగరెక్కువవు తున్నదే... అనే అర్థంతో ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు ===తోక తొక్కిన పాము=== అత్యంత కోపంగా ప్రవర్తించటం ముందు, వెనకలేవీ ఆలోచించకుండా అత్యంత వేగంగా స్పందించి తమ కోపాన్ని ప్రకటించటం, వేగంగా శత్రువును ఎదుర్కోవటం ===తోక ముడవటం=== ఓడిపోయి వెనుదిరగటం, పరాజయంపాలు కావటం, అసమర్థతను ప్రకటించటం .ఓడిపోయే కుక్క తోక ముడుస్తుంది. ===తోచని పనికి తొక్కులాటలాగా=== పనికిరాని పనులకు విపరీతంగా హడావుడి . అనవసరమైన ఆయాసం, శ్రమ ===తోడిపోయటం=== ధారాళంగా, అమితంగా దేన్నైనా, ఎవరికైనా ఇవ్వటం ===తోలు తీసి కర్ర కేస్తా...=== పొగరణస్తా: ఉదా:>.. నీకు పొగరెక్కువయింది. తోలు తీసి కర్ర కేస్తా... ఏమనుకున్నావో ఏమో..... అబు అంటుంటారు. ===తోడు దొంగలు=== ఒకరికొకరు తోడుగా వుండడము: (మంచికి, చెడుకి కూడా ఈ పదాన్ని వాడతారు) ===తోలు తిత్తి ఇది తూటులు తొమ్మిది...=== మానవ శరీరాన్ని పోల్చడము: వైరాగ్యంలో మానవుని పోలికను చెప్పడము. ===తోలు బొమ్మలు=== ఎదుటి వ్యక్తులు ఎలా చెబితే అలా చేసేవారు .సొంత బుద్ధితో ఆలోచించక ఎదుటివారు చెప్పినట్లు ప్రవర్తించే వారు ===తోలుబొమ్మలాట=== మానవ దేహం తోలుతో కప్పి ఉంటుంది.మనుషులే తోలుబొమ్మలు.దేవుడు ఇలా ఈ తోలు బొమ్మలను చేసి తన ఇష్టం వచ్చినట్టు ఆడిస్తున్నాడు అంటారు. ===తోలుమందం వాడు=== బద్దకస్తుడు. ఉదా: వాడు తోలు మందం వాడు. ఏ పనికి ఓ పట్టాన పూను కోడు. ===తోలొలవటం=== విపరీతంగా బాధించం, శిక్షించటం, ప్రాణాంతకం ===తైతక్క లాడుతున్నాడు=== ==థ== [[వర్గం:జాతీయములు]] 5b8cubij6qr8p2cbjal3x9jg7hqpedr జాతీయములు - ద, ధ 0 3190 28663 28662 2021-07-05T04:15:18Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:జాతీయములు_-_ద,_ధ]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{తెలుగుభాషాసింగారం}} ===ద=== ===దృత రాష్ట్ర కౌగిలి=== చాల ప్రమాదకరమైనదని అర్థం. తప్పించుకొన వీలు కానిది. ===దంచడం=== విచక్షణారహితంగా కొట్టడం. రోటిలో వడ్లనో, మరే ఇతర ధాన్యాన్నో పోసి రోకలితో దంచిన తరువాత ఆ ధాన్యం తన రూపాన్ని కోల్పోయి పిండిగా మారుతుంది. అంతలా రూపం మారిపోయేటట్లుగా కొట్టడం. ఉదా: వాడు చేసిన తప్పుకు బాగా దంచి వదిలిపెట్టారు. ===దండకం చదివినట్లు=== ఒక క్రమ పద్ధతిలో వేగంగా చెప్పటం ===దంపతి కలహం === ===దత్తపుత్రశోకం === ===ధనమొస్తే దాచు కోవాలి .... రోగమొస్తే చెప్పుకోవాలి=== ===ధనియాల జాతి === ===దబ్బున=== తొందరగా, దబదబ, దబ్బున. ఉదా: దబ్బున రావాలి పిలిసినప్పుడు. ===దడిగట్టు=== దీనికి వెళ్లమని అర్థం: రమ్మని కూడా అర్థం వస్తుంది. ===ధర్మకన్నం === ===ధర్మవడ్డీ === ===దరిద్రనారాయణుడు === ===దశ తిరిగింది=== ఉన్నట్టుండి ఎవరికైన అదృష్టం కలిగి సంపద సమకూరితే వారిని గురించి ఈ జాతీయాన్ని వాడుతుంటారు. ఉదా: వాడి దశ తిరిగింది. అని. దీనికి సమానార్థమైనదే మరొక జతీయము: అది. పంట పండింది. అని. ===దశమగ్రహం === జామాతాదశమ గ్రహః ===దాగుడు మూతలాడు తున్నాడు=== సందేహిస్తున్నాడు. ఉదా: వాడు ఎదో చెప్పడానికొచ్చి దాగుడుమూతలాడు తున్నాడు. ===దారికడ్డం పొయ్యికెదురు=== పని పాటు లేక ఇంట్లో కూర్చొనేవాడిని, ఇతరులు పని చేసుకొంటున్నప్పుడు ఆటంకం కలిగిస్తున్నప్పుడు దీన్ని వాడతారు.. ===దారినబోయే దానయ్య === ఊరు పేరు లేని వాడని అర్థం. ఎవడో ఒకడు. ===ద్రావిడ ప్రాణాయామం === ===దాచిపెడితే దయ్యమై పట్టినట్టు=== నిజం నిప్పులాంటిది .ఎప్పటికైనా వాస్తవం తెలియక మానదు. అసత్యం ఆడిన వారికి బాధలు తప్పవు. ===దాచిపెడితే.. పాచిపోయినట్టు=== అతిగా ఆశపడి సంపాదించి కూడపెట్టటం శ్రేయస్కరం కాదని.అందరూ తినాల్సిన పదార్థాన్ని తానొక్కడే తినాలనుకొని రహస్యంగా దాచిపెడితే అది ఎన్నో రోజులు నిలువ ఉండదు. ఆ తర్వాత పాచిపోయి తినటానికి పనికిరాకుండా పోతుంది. ===దాపలెద్దుతీరు=== అరక కట్టినప్పుడు ఎడమవైపు ఉండే ఎద్దును దాపటెద్దు, దాటలెద్దు అని అంటుంటారు. దాపట, దాపల అనే పదాలకు ఎడమవైపు అని అర్థం. వెలపట, వెలపల అని అంటే కుడివైపు అని అర్థం. నాగలి చాలు వంకర లేకుండా చక్కగా ఉండాలంటే ఎడమవైపు నుండే ఎద్దు హుషారుగా, ఓపికగా తెలివిగా ఉండాలి. కుడి వైపు ఉన్న ఎద్దు కాస్త పక్కకు జరుగుతుంటే ఎడమవైపు పగ్గం వేసి ఉన్న ఎద్దు దాన్ని అదుపులో పెడుతూ పొలంలో నాగలి చాళ్ళన్నీ సక్రమంగా వచ్చేందుకు దోహదపడుతుంటుంది. ఈ విషయంలో కుడివైపు ఉండే ఎద్దు బలహీనంగా ఉన్నా సరిగ్గా పనిచేయలేకపోయినా పెద్ద ఇబ్బందేమీ ఉండదు. కానీ దాపటెద్దు బలంగానూ, తెలివిగల దానిగానూ ఉండాలి. దాపటెద్దు తీరులో బాగా బలంగానూ, మంచి తెలివి తేటలు ఉన్న వ్యక్తి కనిపించినప్పుడు 'వాడిదంతా దాపటెద్దు తీరు... ఎప్పుడూ జాగ్రత్తగా ఉంటాడు' అంటారు. ===దారిలో పెట్టటం === అదుపు చేయటం ఎదుటి వ్యక్తిని తన అభిప్రాయానికి అనుగుణంగా మార్చుకోవటం, తన మాట వినేలా చేయటం దారికి తెచ్చుకోవటం.<br /> ===దివిటీ కింది దీపం=== ప్రతిభావంతుల ముందు, శక్తిసామర్థ్యాలు ఎక్కువగా ఉన్నవారి ముందు తక్కువ ప్రతిభ, తక్కువ శక్తిసామర్థ్యాలు ఉన్న వారు గుర్తింపు పొందలేరని ===దిక్కు తోచ లేదు=== ఏమి తోచడం లేదు; ఉదా: ఇన్ని కష్టాలనెలా ఎదుర్కోవాలో దిక్కు తోచడం లేదు. ===దిక్కులు పిక్కటిల్లేలా అరిచాడు=== గట్టిగా అరిచాడు. ===దిక్కున్న చోట చెప్పుకో=== ఉదా: ఆ పని నేను చేసేది లేదు: నీకు దిక్కున్న చోట చెప్పుకోపో. ===దిక్కు లేని చావు చచ్చాడు=== ఉదా: వాడు ఇంత బతుకు బతికి దిక్కు లేని చావు చచ్చాడు. ===దిక్కు లేని వాడు=== ఎవరూ ఆధారం లేని వాడు. ===దిగదుడుపే === తక్కువే; ఇద్దరిని పోల్చేటప్పుడు ఒకనికన్నా మరొకడు అతి తక్కువ స్థాయిలో వున్నప్పుడు ఈ జాతీయాన్ని ఉపయోగిసారు. ఉదా: వానిముందు వీడు దిగదుడుపే. ===ద్వితీయ బాల్యం === ===దిండు కింద పోక చెక్క=== సిద్ధంగా అందు బాటులో వున్న వస్తువు, ధనము. ===దింపుడు గాలం ఆశ=== చివరి ఆశ. వివరణ: పూర్వం ఎవరైనా మరణిస్తే వారు మరణించారని నిర్ణయించ డానికి వైద్యులు వుండే వారుకాదు. శవ యాత్రలో వూరు బయట శవాన్ని దించి శవం చెవిలో అతని పేరు పెట్టి పిలుస్తారు. ఒక వేళ బతికి వుంటే అతను పలుకతాడు. అలా కొన్ని సందర్భాలలో జరిగింది. దాన్నే '' దింపుడు గాల ఆశ '' అంటారు. ఈ పద్ధతి ఈ నాటికి కొన సాగుతున్నది. ఇప్పుడు ఒకడు మరణించాడని వైద్యుడు నూటికి నూరు పాళ్లు నిర్ణయించినా పాత పద్ధతి ప్రకారం ''దింపుడు గాలం'' పద్ధతిని ఈ నాటికి కొనసాగిస్తున్నారు. ===దింపుడు కళ్ళం ఆశ === ===దీపాలార్పే వాడు=== ధుర్మార్గుడు: ఉదా: వాడు దీపాలార్పే వాడు వాన్ని చేరదీయకండి. లేని పోని మాటలు చెప్పి ఇతరులను మోసపుచ్చి వారిని నాశనము చేయడమో.... లేక అనవసర భయబ్రాంతులను కల్పించి ఇతరుల మనసు విరిచి జీవితం పై విరక్తి కలిగేటట్లు చేసి వారిని ఆత్మ హత్యకు పురికొల్పేటట్లు చేయడమో కొంతమంది చేస్తుంటారు. అలాంటి వారి గురించి ఈ జాతీయము వాడుకలో ఉంది. ===దుక్కిటెద్దు === ===దుఃఖాన్ని దిగ మింగారు=== సమాలించు కున్నారు ; ఉదా: అతని మరణం వీరికి తీరని లోటే. విధిలేక దుఃఖాన్ని దిగ మింగు కున్నారు. ===దురదగా వున్నదా=== ఉదా: వారితో పోట్లాడాలని నీకు అంత దురదగా వున్నదా? ===దుంపనాశనం కావటం=== సమూలంగా నాశనమై పోవటం, నిశ్శేషంగా నశించి పోవటం ఉదా: వాడు చేసిన పని దుంప నాశనమై పోయింది. ===దుడ్డే కావాలా=== కుక్కను కొట్టటానికి దుడ్డే కావాలా . ఏదో ఒక వంక పెట్టి చెప్పిన పనిని చెయ్యకుండా తప్పించుకోటం ===దున్నపోతే దూడ మెయ్యబోతే ఎద్దు=== సోమరులు తినటానికే పుట్టినట్టు ఎప్పుడూ తింటూ పనిచేయమంటే శక్తి లేని దూడల్లాగా కూర్చుంటారు. ఎద్దులాగా ఎక్కువగా తింటారే కానీ దానికి తగ్గట్టు పనిచేయరు. ===దులిపి వదిలి పెట్టడం=== దులపటం అంటే శుభ్రం చేయటం. తిట్టడం, విమర్శించటం కూడా. ఉదా: వాడు చేసిన తప్పుకు పట్టుకొని దులిపి వదిలి పెట్టారు. ===దూలతీరిందా=== ===దుమ్ముతూరుపెత్తు === చెడతిట్టు, దూషించు. అని అర్థము వాడు దుమ్ము తూరుపెత్తు చున్నాడు అని అంటే వాడు తిడుతున్నాడని ఆర్థము ===దుమ్ము దులిపేశాడు=== బాగా కొట్టాడని అర్థం. ===దుమ్ము రేగ్గొటాడు=== బాగా కొట్టాడని అర్థం ===దెబ్బకు దెయ్యం కూడ వదులు తుంది=== ఉదా: వాడు నిజం చెప్పడం లేదు: రెండు తగిలిస్తే వాడె నిజం చెప్పతాడు. దెబ్బకు దెయ్యంకూడ వదులుతుంది. ===దెబ్బ మీద దెబ్బ తగిలింది=== కష్టాల మీద కష్టాలు వచ్చాయి. ===దెబ్బకు దెబ్బ తీశారు-=== ప్రతీకారం తీర్చు కున్నారు. ఉదా: వారు దెబ్బకు దెబ్బ తీశారు. ===దెయ్యం పట్టినట్టు=== విపరీతంగా ప్రవర్థింస్తుంటే ఇలా అంటారు ===దేవతా వస్త్రాలు === ===దేవుడిని ఎత్తుకురావడం=== దబాయించడం, అతిగా బొంకడం, అడ్డూ అదుపూ లేకుండా మోసం చేసి తాను మోసగాడిని కాదని నమ్మబలకడం.దోషి దేవుడి మీద అబద్ధపు ప్రమాణాలు చేస్తే దేవుడు శిక్షిస్తాడని కొందరు నిజాలను ఒప్పుకునేవారు. కానీ మరికొందరు తప్పు చేసినా చేయలేదని దబాయించి గుళ్లో దేవుడి మీద ప్రమాణం చేయడమే కాక ఆ దేవుడి విగ్రహాన్ని కూడా ఎత్తుకొచ్చి తాము తప్పు చేయలేదని నమ్మపలుకుతుండేవారు.నిజం చెప్పమని అడుగుతున్నప్పుడు తప్పు చేసినప్పటికీ చేయలేదని తనను తాను సమర్ధించుకోటం. ===దేవుడు కనిపించాడు=== ఉదా: ఈ పని పూర్తయ్యే సరికి దేవుడు కనిపించాడు. చాల కష్టమైందని అర్థం. ===దేవుడు చల్లగా చూశాడు=== కష్టాలు తొలిగితే ఇలా అంటారు ===దేవుడు కరుణించాడు=== ఉదా: దేవుడు చల్లగా చూడ బట్టి ఈ పని సక్రమంగా జరిగింది. ===దైవాదీన సర్వీసు=== అనుమానాస్పదం: రావొచ్చు రాకపోవచ్చు: సందేహాస్పదము. ===ధైర్యం దండి చేయి మొండి=== ఎంతో ధైర్యంగా అందర్నీ పనులు చేయమని ప్రోత్సహిస్తూ కొద్దిపాటి సాయం కూడా చేయక మొహం చాటుచేయటం. ===దొప్పెడం బలి కోసం దోసిడంబలి ఒలకపోయటం=== అత్యాశకు పోయి నష్టాల పాలు కావటం.ఓ వ్యక్తి తన దోసిట్లో అంబలి పోస్తే తాగకుండా ఇంతలో ఇంకా ఎక్కువ అంబలి ఆ పక్కనెక్కడో ఉందని ఎవరో చెప్పింది విని దోసిట్లో ఉన్న దాన్ని కిందపారబోసి దొప్ప కోసం వెళ్ళాడట. తీరా అక్కడకు పోతే దొప్పాలేదు, దాంట్లో అంబలీ లేదు. ===దొంగపోయిన తర్వాత ధోవతి ఎగ్గట్టినట్టు=== కొంతమంది ఏదైనా నష్టం జరుగుతున్నంతసేపూ ఏమీ చేయకుండా వూరుకొని, ఆ తర్వాత ఆ నష్టానికి కారకులైన వారిని అది చేస్తాం, ఇది చేస్తాం అంటూ ప్రగల్భాలు పలుకుతుంటారు. ఓ వ్యక్తి ఇంట్లో దొంగలుపడి దోచుకుంటున్నంత సేపూ భయం వల్ల ఏమీ మాట్లాడకుండా కూర్చుని, దొంగలెంచక్కా వెళ్ళిపోయిన తర్వాత వాళ్ళను పట్టుకొంటానంటూ పంచె ఎగ్గట్టి అందరి ముందూ బీరాలు పలికాడట. ఇలాంటిదే మరొకటున్నది: ===''దొంగలు పోయిన ఆర్నెల్లకు కుక్కలు మొరిగి నట్టు''=== ===దొంగకు తేలు కుట్టినట్టు=== బయటకు చెప్పుకోలేని బాధ. ===దొంగలు పడ్డ ఆర్నెల్లకు కుక్కలు మొరిగినట్లు=== చాల ఆలస్యంగా పనిచేసే వారని అర్థం. ===దోబూచు లాడు తున్నాడు=== సందేహిస్తున్నాడు. ===దోమ చప్పుడు=== బలహీనుడు వెంటపడి ఎంతో పెద్దవారిని, బలవంతులను వేధించటం. దోమ అన్నిటా చాలా అల్పజీవి. మనిషి తలుచుకుంటే ఒక్క దెబ్బతో దాన్ని నలిపేయగలడు. కానీ అంతటి మనిషిని గదిలో ఉన్న ఒక్క దోమ శబ్దం చేస్తూనో, కుట్టి పారిపోతూనో తెగ వేధిస్తుంది. ===దోమాడ కరణం=== కార్యసాధకుడు, కార్యదక్షుడు.కాళ్ళు పట్టుకునో, బతిమిలాడో, దండించో అనుకున్న పనిని మాత్రం సాధించుకొచ్చేవాడు.వాడికి పని అప్పజెప్తే అది అయిపోయినట్టే. ===దోసకాయ మూతి=== మనిషి మంచివాడు మాట దురుసు.దోసకాయ అంతా బాగున్నా దాన్ని అగ్రభాగాన చేదుగా ఉంటుంది. ===దోసపండులా ఉండటం=== అందంగా, ఆరోగ్యంగా, బంగినపల్లి మామిడి పండులా ఉండటం ===దోస తిన్న కడుపు === ===దోసతోట === ===దౌర్భాగ్యదామోదరుడు === ==ధ== ===ధర్మకన్నం=== కన్నం వేయటం అంటే దొంగతనం చేయటం.ధన వంతుల ఇళ్ళల్లో దొంగతనాలు చేసి ఆ ధనాన్ని పేదలకు పంచితే ధర్మ కన్నం అంటారు. [[వర్గం:జాతీయములు]] lxlk8sryevchi2r8oumokonc4phf75a జాతీయములు - న 0 3191 28918 28917 2021-07-05T04:15:58Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:జాతీయములు_-_న]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{తెలుగుభాషాసింగారం}} ===నంగనాచి తుంగబుర్ర === ===నందిని పందిని చేయగల వాడు=== మహా మాయ గాడని అర్థం: ఉదా: వాడు నందిని పందిని చేయగల సామర్థుడు. ===నకరాలు పోవడం === ===నక్కపోయినాక బొక్క కొట్టుకున్నట్లు=== వృథా ప్రయాస, దండగమారి పని .బొక్కలో నక్క ఉన్నప్పుడు వెతికితే లాభం ఉంటుంది కానీ, అది పోయిన తర్వాత పొదను వెతకటమంటే వృథా ప్రయాసే. పోయినాక పొద గొట్టినట్టు ===నక్కజిత్తుల వాడు=== మహా మోసగాడు: ఉదా: వాడిని నమ్మకండి వాడు నక్క జిత్తుల వాడు. ===నక్క తోక తొక్కి వచ్చాడు=== అదృష్ట వంతుడు: ఉదా: బలే బహుమానం కొట్టేశావురా.... నక్కతోక తొక్కివచ్చావులె. ===నక్క వినయం చూపు తున్నాడు=== అతి వినయం చూపడం; ఉదా: వాడు బలె నక్క వినయం చూపు తున్నాడే. ===నక్కను తొక్కటం === ===నకార ప్రయోగం === ===నక్కి నక్కి చూస్తున్నాడు=== దొంగ తనంగా చూస్తున్నాడు. ఉదా: అటు చూడు వాడు నక్కి నక్కి చూస్తున్నాడు. ===నట్టేట ముంచటం=== నమ్మించి మోసం చేయటం: ఉ;.... వాడు నన్ను నట్టేట ముంచాడు. ===నడిచే ఎద్దును పొడిచినట్టు=== పని సక్రమంగా జరుగుతున్నప్పుడు ఇంకా ఇంకా బాగా జరగాలని తమ ఇష్టం వచ్చినట్టు అధికారం చలాయిస్తూ పని చేసేవారిని ఇబ్బంది పెట్టటం.ఒకటికి పదిసార్లు హెచ్చరిస్తు అసలు పనిచేయటమే మానేసేలా చేయటం. ===నడ్డి విరగ్గొట్టడం=== విపరీతంగా నష్టం కలిగించటం, కోలుకోలేని స్థితికి తీసుకెళ్ళటం ===నడి మంత్రపు సిరి=== మధ్యలో అబ్బిన సంపద అనుకోకుండా వచ్చిన సంపదతో : ఉదా: నడి మంత్రపు సిరితో వాడు విర్ర వీగు తున్నాడు. ===నడుమొంగనోడు=== సోమరిపోతు. వారిని గురించి పుట్టినది ఈ మాట. ===నమశ్శమనాయ రకం=== ఎవరేమనుకున్నా సరే తన పని అయి తీరటమే ముఖ్యం అనుకొనే వ్యక్తి.ఏదో ఓ రకంగా ప్రలోభపెట్టి తమకు కావాల్సిన ఆ పనిని సాధించుకోవటం, యాచించైనా సరే తమ పనిని తాము పూర్తి చేసుకోటం, మరీ దిగజారిపోయి ప్రవర్తించటం. ''శమనుడు'' అంటే [[యముడు]] . మరణించాక నరకానికి వెళితే యముడు శిక్షిస్తాడు కదా అందుకని బతికి ఉండగా ఇతర దేవుళ్ళకు లాగానే యముడికి కూడా నమస్కారాలు పెట్టే రకం. అభిమానాన్ని చంపుకొని, కాళ్ళు పట్టుకొని అయినా సరే తనకు కావాల్సిన దాన్ని సాధించుకొనే వాడిని 'వాడొట్టి నమశ్శమనాయ రకం. అడిగిన డబ్బులిచ్చే దాకా నిన్నొదిలి పెట్టడు' అంటారు ===నమ శ్శమనాయ === ===నరసింహం=== ఆగ్రహోదగ్రుడు, మహావీరుడు ===నరికి పోగులు పెట్టడం=== విపరీతంగా హింసించటం . వధించిన జంతువు మాంసాన్ని పోగులు పెట్టినట్లు ===నలక చుట్ట తాగినట్టు=== పేదరికం.పొగాకు తోటలో ముందు వరుసలో ఉండే పొగాకులు పెద్దవిగా సారవంతంగా ఉంటాయి. అవి ధర ఎక్కువ పలుకుతుంటాయి. ఆ తర్వాత పంట చివరలో చిన్న చిన్న ఆకులు కూడా వస్తుంటాయి. అయితే అవి అంత నాణ్యంగా ఉండవు. వాటినే నలక ఆకులు, కవుటు పొగాకు అంటారు.చుట్ట తాగే పేద వారు నలక ఆకులతోనే సరిపెట్టుకుంటుంటారు.ఏదో నలక పొగాకు తాగినట్టు డబ్బు లేక నామమాత్రంగా కార్యాలను జరుపుతారు ===నలభీమపాకం === ===నలభైకావటం=== పరాభవం కలగటం . ప్రభవ ... విభవ మొదలగు తెలుగు సంవత్సస్రాలలో నలభయ్యో సంవత్సరం పేరు ''పరాభవ '' . పరాబవం అనగా అవమానము అని అర్థము: గుప్తంగా పరాభవము జరిగినది అని చెప్పడానికి ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు. ===నల్ల రేగడిలో చల్లినా తెల్ల జొన్నలే పండతాయి=== ===నల్లమేక తప్పు === ===నలుగురితో నారాయణ=== [[సమాజం]]లో అందరూ నడుచుకొన్నట్టే మనమూ నడుచుకోవాలని, భిన్నంగా ప్రవర్తించకూడదని అనటం.తనకు నచ్చినా, నచ్చకపోయినా చుట్టూ ఉండే వారి కోసమైనా కొన్ని కొన్ని పనులు చేయాల్సి రావటం.''ఆ కాసేపూ నలుగురితో నారాయణ కులంతోపాటు గోవింద మనకెందుకొచ్చిన గొడవ'' అనుకోవటం [[నా చేతి మాత్ర వైకుంట యాత్ర:]] ఇది హాస్వాస్పదంగా చెప్పే మాట. ఆ వైద్యుడు రోగానికి మాత్ర ఇస్తే ఇక అంతె సంగతులు. ఆ రోగి చావడమే ఖాయం: ఆ అర్థంలో ఈ మాట ఉపయోగిస్తారు. ===నలుగురు నడిచే దారిలోనె నడవాలి=== అందరు నడిచే దారినే మనము నడవాలి: పదిమందిని వ్వతిరేకించడం మంచిది కాదని దీనర్థం. ===నలుగురింటే నాలుగు లోకాలిన్నట్టు=== నలుగురు ఒక విషయాన్ని వింటే నాలుగు లోకాలు విన్నట్లే అని అర్థం. ===నలుపు నారాయణుడు మెచ్చు ఎరుపు ఎరిముండ మెచ్చు=== నల్లగా వుండే మనుషులను మెచ్చని వారికి చెప్పె సామెత ఇది. శరీరం రంగు నల్లగా వుండే వారు కొంత న్యూన్యతకు లోనై లోలోన కొంత వరకు బాధపడుతుంటారు. అలాంటి వారిని ఊరడించ దానికి నలుపును నారాయణుడు అనగా శ్రీమన్నారాయణుడు (దేవుడు) మెచ్చునని వూరడింపుగా చెప్పుతూ ఈ జాతీయాన్ని ఉపయోగిస్తారు. ===నల్లేరు మీద నడక=== అతి సులబమైన పని అని అర్థం: వివరణ:..... బండి నడిచే దారిలో నల్లేరు అడ్డంగా వుంటే బండి నడకకు అడ్డమేమి కాదు. దాన్ని తొక్కు కుంటూ అతి సులభంగా బండి పెళ్ళి పోతుంది. ===నల్లేరుపై బండి === ===నవ్వులే నువ్వులవుతాయి=== సమయం, సందర్భం లేకుండా నవ్వటం ప్రమాదాన్ని తెచ్చి పెడుతుంది.నవ్వు నాలుగు విధాలా చేటు.సమమం, సందర్భం చూసుకోకుండా నవ్వే నవ్వులు ఒక్కోసారి అపార్థాల్ని కలిగిస్తాయి. మొదట నువ్వు హేళన చేశావంటే నువ్వు హేళన చేశావు అని పోట్లాడుకునే వరకు వస్తాయి. ===నస పెడుతున్నాడు=== తన మాటలతో విసిగిస్తున్నాడని అర్థం: ఉదా: వాడు నస పెడుతున్నాడు. ===నసీవ నారాయణ=== నసీవ, నసీబు అంటే అదృష్టం అని అర్ధం.భగవంతుడి మీద భారాన్ని వేసి అదృష్టాన్ని వెతుక్కోవటం.నసీవ నారాయణ అనుకొని ఈ వ్యాపారం మొదలెట్టినా. ఎట్త్లెతే అట్లయితది అంటారు. ===నక్షత్రకుడు=== వదలకుండా వెంటపడి పీడించి ఏడిపించేవాడు .అప్పులవాడు ఉదా: నక్షత్రకుడిలా నావెంట పడ్డావేందిరా? ===నాకు ముగ్గురైతే... నీకు ఆరుగురు కదా అన్నట్టు=== ఒకరి దోషాల్ని మరొకరు ఎత్తిచూపే సందర్భం: ఒకరిమీద మరొకరు నిందలు వేసుకొని తిట్టు కోవడము. నిందా వాచకంగా ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు. ===నాగవల్లి నిష్టూరం=== ఎంత బాగా పనిచేసినా బాగా చేయలేదని అనటం.[[పెళ్లి]]లో నాలుగో రోజున జరిగే కార్యక్రమమే నాగవల్లి. మగ పెళ్ళివారు ఆడపెళ్లి వారిని ఆడే నిష్టూరాలు. ===నాగులేటు నీళ్ళు === ===నాచు పెట్టటం=== అప్పు ఎగవేయడము (డబ్బు అప్పుతీసుకొని తిరిగి ఇవ్వక పోతే ఇలా అంటారు) ===నాతో పెట్టుకోకు=== బెదిరించడం: ఉదా: నాతో పెట్టుకోకు అసలే నేను మంచి వాణ్ని గాను/ ===నాపసాని === ===నాదారి రహదారి=== ఇది ఒక సినిమా డైలాగ్: "నేను నిఖార్సయిన మనిషినని" చెప్పడం. పొంచి ఉండటం, పొంచేసుకొని కూర్చోవటం. ఎలుకను పట్టడం కోసం పిల్లి, చేపను పట్టడం కోసం కొంగ, జంతువును వేటాడటం కోసం వేటగాడు నాచు పెట్టుకుని కూర్చున్నట్లు ===నా మెదడు తినకురా=== మాటలతొ ఎక్కువగ విసిగిస్తుంటే ఈ మాటంటారు: ఉదా: ఇక వెళ్లరా... నామెదడు తినకురా.... ===నాయకుడు లేని నాటకం=== అసంబద్ధంగా, అసంపూర్ణంగా జరిగిన పని వెలితి. ===నారాయణ నారాయణ=== నారదుని వలె మాటలు చెప్పి తప్పించుకొనేవారు. ===నారు పోసిన వాడు నీరు పోయడా...=== దైవాను గ్రహంతో ఎలాగైనా బ్రతక వచ్చు అనే అర్థంతో ఈ మాటను చెప్తారు. దేవుడు తమను పుట్టించాడు..... బ్రతకడం కూడా తనే చూసు కుంటాడు. అని అర్థం. ===నాలుకకోస్తా=== ఇది ఒకనిందా వాచకము: తిట్టు. ===నాలుక కరుచుకున్నాడు=== పొరబాటు గ్రహించాడని అర్థం. ===నాలుగాకులు === ===నాలుగు రాళ్లు వెనక వేసుకోవడం=== ఎంత సంపాదించినా కొంతైనా ధనాన్ని దాచుకోవాలని చెప్పడం. ఇక్కడ నాలుగు రాళ్లు అంటే కొంత ధనం అని అర్థం: ===నాలుగు కాయలు === ===నాలుక మడత=== లేనిపోనివి కల్పించి మాట్లాడటం, అబద్దాలు ఆడటం, మాట మార్చటం ===నాలుకల మీద ఆడటం=== విస్తృత ప్రచారంలో ఉండటం . ===నాలుక పొడవు=== అధికంగా మాట్లాడటం, దూషించటం: ఉదా: వాడి నాలుక చాల పొడవు. చాల ఎక్కువ మాట్లాడ తాడు. ===నాంచుడు బేరం=== తొందరగా ఒక నిర్ణయం తీసుకొలేని వాడు. ఉదా: వాడొట్టి నాంచుడుబేరంగాడు. ఒక పట్టాన ఏవిషయం తేల్చడు. ===నామం పెట్టాడు=== ఎగ్గొట్టాడు: ఉదా: వాడు నేనిచ్చిన అప్పుకు ఎగ నామం పెట్టాడు. ===నాలుగు పొద్దుల అంగడి=== ఇదంతా సర్వసాధారణంగా జరిగేదే అని.అంగడి పగలంతా వచ్చీ పోయేవారితో సందడి సందడిగా ఉంటుంది. రాత్రి అయిన తర్వాత మూతపడి ఆ అంగడి సద్దుమణిగి ఉంటుంది. మళ్ళీ తెల్లవారాక మామూలే. ఈ జీవితం కూడా అంతే. అంగడికి వచ్చే వాళ్ళు వస్తూ పోయేవాళ్ళు పోతూ ఎలా ఉంటారో, మరణించేవారు మరణిస్తుంటే పుట్టి జీవించేవారు జీవిస్తుంటారు. మళ్ళీ వారూ మరణిస్తుంటారు.పోయినోళ్ళకోసం అంతగా బాధపడాల్సిన పనిలేదు. ===నాలుగ్గోడల మధ్య=== పరిమిత ప్రదేశంలో, ఇంటిలో, రహస్యంగా. ===నింగినంటడం=== ఆకాశాన్ని అంటుకోవటమంటే అది అయ్యే పనికాదు. అతిశయోక్తి .ఎంత ఎత్తున కట్టిన భవనమైనా ఆకాశాన్ని తాకటమనేది అతిశయోక్తే అవుతుంది. నింగినంటిన ధరలు అంటే ఆకాశాన్ని ఎవరూ అందుకోలేనట్టే పెరిగిన ఆ ధరలను కూడా ఎవరు అందుకోలేక పోతున్నారని. ===నిండుకున్నవి=== ఏమి మిగల్లేదు ===నిజం నిప్పు లాంటిది=== వివరణ; నిజం అన్నది నిప్పు లాంటిది. అది ఏ నాటికైనా దహించక మానదు. ఆ నిజం తెలుసుకొని ప్రవర్తించాలి .... అనే సందేశం ఇందులో ఉంది. ===నిండు చెరువు=== సమృద్ధిగా ఉండటం, సమయానికి ఆదుకునే శక్తి ఉందన్న నమ్మకం కలిగి ఉండటం . వూళ్ళో చెరువు నిండుగా ఉంటే ఆ చెరువు కింద చాలా పొలం సాగవుతుంది. దాంతో ఆ వూరి జనానికి కరవు భయం ఉండదు. ===నిక్కి నీలిగి వచ్చాడు=== చాల నింపాదిగా వచ్చాడు. ===నిజాన్ని సమాధి చేశారు=== ===నిజం చెపితే నిష్టూరం=== ===నిజం నిప్పు లాంటిది=== నిజం ఏనాటికైనా బయట పడుతుంది. అది తెలియక ప్రస్తుతానికి దాన్ని దాచి పెడితే ఆ తర్వాత అసలు విషయం బయట పడి ప్రమాదాన్ని సృష్టిస్తుంది. ఆ సందర్భంలో ఈ మాటను ఉపయోగిస్తారు. ===నిట్టనిలువునాముంచాడు=== మోసం చేశాడని అర్థం: ఉదా: వాడు నన్ను నిట్ట నిలువునా ముంచాడు. ===నిట్టాడి కూలినట్టు=== ప్రధానమైన వ్యక్తి మరణించటం. గుడిసెల నట్టనడుమ ఉండే నిలువు స్తంభాన్ని నిట్టాడి నిట్టాడు, నిట్రాడి అంటారు.నిట్టాడి కూలితే మొత్తం గుడిసె కుప్పకూలిపోతుంది.ప్రధానమైన వ్యక్తి మరణిస్తే అతడిని ఆధారంగా చేసుకొని ఉన్న వారంతా అథోగతి పాలై కోలుకోలేని స్థితిలో కుమిలిపోతారు ===నిత్య కళ్యాణం పచ్చ తోరణం=== సంసారంలో సకల కార్యాలు సక్రమంగా జరిగి పోతుంటే ఈ మాట వాడతారు: ఉదా: వాడికేం వాని సంసారం నిత్య కళ్యాణం పచ్చ తోరణంగా ఉంది. ===నిద్రపుచ్చటం=== ఏదైనా విషయాన్ని అమలు జరుగకుండా చూడటం, స్తబ్ధంగా ఉంచటం, మాయమాటలు చెప్పి అభివృద్ధిని ఆపేయటం అచేతనావస్థకు తీసుకెళ్ళటం. బబ్బోపెట్టడం ===నిద్రపోయినోడి కాళ్లకు మొక్కినట్టు=== ప్రయోజనం లేని పని. వచ్చిన వాడు తన కాళ్లకు మొక్కాడా లేదా.... తన తప్పును తెలుసుకున్నాడా ఇవేమి గ్రహించని మొక్కి ప్రయోజనమేమి? ===నిద్ర లేవటం=== చైతన్యం పొందటం, ఉద్యుక్తులు కావటం ఉ:.... నిద్ర లేచింది మహిళా లోకం.... (సినీ గేయం.) ===నిద్రలేపటం=== బద్దకంగా పడుకున్నవారిని పనికి లేపటం. (పడుకున్న వారిని నిద్రలేపడం... అనేది సాధారణ అర్థం. కాని జాతీయాలకు మరొక అర్థంవుంటుంది. ఇక్కడ నిద్ర పోతున్న వాడిని నిద్ర లేపడం కాదు. ఒకడికి మంచి సలహా ఇచ్చి కాగల కార్యానికి ఉసి గొల్పడం.) ===నిద్రాహారాలు లేకుండా=== [[నిద్ర]]కు, [[తిండి]]కి దూరం కావటం, మనశ్శాంతి లేకుండాపోవటం. ''నిర్విరామంగా'' అనే అర్థంలో కూడా ఈ మాటను వాడు తారు: ఉ: వారు నిద్రాహారాలు లేకుండా పనిచేస్తున్నారు. ===నిపురుకప్పిననిప్పు లాగ=== పైకి తెలియని, లోలోన మండుతున్న. ఉదా: వాడు తనలో వున్న పగను బయటకు తెలియనీయడు. నిపురు గప్పిన నిప్పు లాంటి వాడు. ===నివురు కప్పిన నిప్పు=== పైకి కనపడని ప్రతీకారం, క్రోధం, పగ . క్రోధాన్నిలోపల దాచుకొని పైకి శాంతంగా కనబడేవారు.. నిప్పు పైబాగాన బూడిద పొర వున్న లోన నిప్పు వుంటుంది. అది గమనించని వారు నిప్పు లేదని అనుకుంటే అది పొరబాటే అవుతుంది. ఆ సందర్భంలో చెప్పినదే ఈ మాట. ===నిపురు గప్పిన నిప్పులాగ=== లోలోన రగులుతున్న కోపం గలవారిని గురించి ఈ మాట అంటారు. (అది ఏనాటికైనా ప్రమాధకరమనే భావన) ===నిప్పు కణికలు విసరటం=== తీవ్రంగా బాధించటం ===నిప్పుల కంకర పరచినట్టు=== కష్టాలతో కూడిన పరిస్థితులు.మేలు చేస్తున్నట్లు కన్పిస్తూ కీడు తలపెట్టటం.నిప్పులకంకర నడక. ===నిప్పులతో చెలగాట మాడుతున్నాడు=== ప్రమాధకరమైన పనిచేస్తున్నాడని అర్థం. ''పులినోట్లో తల పెట్టాడు.'' లాంటిదే ఇది కూడాను. ===నిప్పులు విసరడం=== ఎదుటివారి మీద తీవ్రమైన ఆగ్రహాన్ని చూపించటం, నిప్పుకలు విసరమంటే నిప్పుకణికలు విసరటం ===నిప్పులు చెరుగు తున్నాడు=== చాల కోపంగా వున్నాడు అని అర్థం: ఉదా : వాడు నాపై నిప్పులు చెరుగు తున్నాడు. చాల వేడిగా వున్నదని అర్థం: ఉదా: సూర్యుడు ఈ రోజు నిప్పులు చెరుగు తున్నాడు ===నిప్పుల కొలిమి=== అతి వేడి: ఉదా: ఈ ప్రాంతం ఎండలకి నిప్పుల కొలిమిని తలపిస్తుంది. ===నిప్పులాంటి వాడు=== నీతి, నిజాయితీ, న్యాయంగా నిక్కచ్చిగా వ్యవహరించటం, ధర్మాన్ని అనుసరించే పవిత్రులు. ఉదా: వాడు నిప్పులాంతి మనిషి ===నిప్పులు కురిపించటం=== తీవ్రమైన విమర్శలు చేయడం, కోపించటం ===నిమ్మకాయ వాటం=== ఏ పనైనా సులభంగా చేయగలగటం .చేతిలో ఇమిడి పోయేంత [[నిమ్మకాయ]]ను ఎటువైపు కావాలంటే అటు వైపు, ఎలా కావాలనుకుంటే అలా ఎంచక్కా విసిరేయొచ్చు. ===నిమ్మకు నీరెత్తినట్టు=== సావధానంగా: ఉదా: వాడు నిమ్మకు నీరెత్తి నట్టు వస్తున్నాడు. ===నిమ్మగడ్డ భానుమూర్తి === ===నిర్ధూమధామం === ===నిలబడటం=== అండగా ఉండటం సమర్థిస్తూ సంపూర్ణ సహకారాన్ని అందించటం ===నిలకడ లేని మనిషి=== ఓర్పు లేని మనిషి అని అర్థం. ===నిలువ నీడ లేదు=== ఉండడానికి ఇల్లు లేదు: ఉదా: వానికి నిలువ నీడ లేదు. అనాథ అని అర్థం ===నిశాచరుడు=== రాత్రిపూటే మేల్కొని ఉంటూ తిరుగుతుండేవాడు నిండా మునిగి పోయాడు. ఉదా: వాడు అప్పుల్లో నిండా మునిగి పోయాడు./ ===నిక్షేపరాయడు === ===నీటిమూట === ===నీటిమీద రాత === ===నీడలా వెంటాడుతా=== ఎల్లప్పుడూ నీవెంటనే వుంటానని చెప్పడం.. ఉదా: నిన్ను నీడలా వెంటాడుతునే వుంటాను. ===నీతాడు తెగ=== నిందా వాచకం; ఒక తిట్టు. ఒక స్రీని తన భర్తను చావమని తిట్టడము ===నీరు పల్లమెరుగు నిజము దేవుడెరుగు=== ===నీరులేని పైరు నూనె లేని జట్టు=== పైరు ఏపుగా పెరిగి పంట పండాలంటే నీరు ఉండాలి. నెత్తిమీది జుట్టు ఆరోగ్యంగా అందంగా ఉండాలంటే దానికి నూనె రాస్తుండాలి. ===నీలిబేరం === ===నీళ్ల కుండ నెత్తిన పెట్టుకుని వున్నది=== ఏడవ డానికి ఎల్లప్పుడు సిద్దంగా వుంటుందని అర్థం: ఉదా: ఆమె నీళ్ల కుండని నెత్తిన పెట్టుకుని వుంటుంది. ===నీళ్ళలాగా=== అధికంగా, అనాయాసంగా ధనాన్ని ఖర్చు చేయటం. ఉదా:: వాడు డబ్బుని నీళ్లలాగ ఖర్చు చేస్తున్నాడు అని అర్థం. === నీళ్ళు చల్లటము=== నిరుత్సాహ పర్చ డాన్ని ఈజాతీయం ద్వారా వెల్లడిస్తారు. ఉత్సాహంగా పనిచేస్తున్న వారిపై నీళ్ళు చల్లారు... అని అంటుంటారు. నిజంగా నీళ్ళు చల్లారని కాదు.... వారు ఉత్సాహాన్ని నీరు గార్చారని అర్థం. ===నీళ్ళల్ల పంటో నిద్రొచ్చినట్టు=== సంపూర్ణ సుఖమయ జీవితం. నిద్ర సుఖం ఎరగదు.. ఆకలి రుచి ఎరగదు లాంటిది ఇది. ఏ చీకూచింతా లేకపోతే ఎక్కడ పడుకున్నా నీళ్ళల్లో పడుకున్నా సరే మంచి నిద్ర పడుతుంది అని. ===నీళ్ళు నమలటం=== ఉన్నదేదో చెప్పలేకపోవటం.భావ వ్యక్తీకరణ సరిగా లేకపోవటం, అసమర్థంగా మాట్లాడటం. (అసలు విషయాన్ని చెప్పడానికి సందేహిస్తు మాట్లాడటాన్ని ఇలా అంటారు.) ===నీళ్ళు ఒంట పట్టటం=== స్థానికంగా ఉన్న కొన్ని ప్రత్యేకతలు అలవాటు కావటం. ఆయా ప్రాంతాల్లో లభించే నీరు తాగినందువల్లనే అలాంటి ప్రత్యేక లక్షణాలు అలవడ్డాయన్న భావన. (పైన చెప్పిన అర్థం ఆజాతీయానికి నిజార్థం. కాని జాతీయాలకు నిజార్థం వుండదు. మరొక అర్థం వుంటుంది. అలా వాడక పోతె అది జాతీయం కాదు. సాధారణమే. దీనర్థం.... కొత్తగా ఒక ప్రాంతానికి వచ్చి అతి తెలివి ప్రదర్శిస్తుంటే ఈ మాటను వాడతారు.) ===నీ తలకాయ === ఇదొక ఊత పదం: కొంత మంది ప్రతి దానికి 'నీతలకాయ ' అని అంటుంటారు. ===నీరుగార్చారు=== అనగా నిరుత్సాహ పర్చారని అర్థము. వారి ఉత్సాహాన్ని నీరు గార్చారు.... అని అంటుంటారు. ===నీవు నేర్పిన విద్యయే నీరజాక్ష=== ===నువ్వులు, బెల్లం తినటం=== పొరపొచ్చాలు, విభేదాలు అన్నీ మరిచిపోయి హాయిగా కలిసి పోవటం, భేద భావాలు పోగొట్టుకొని మనస్పర్ధలు మానుకొని అంతా హాయిగా కలసి ఉండటం ===నూకలు చెల్లాయి=== చనిపోయాడని అర్థం: ఉదా:... వాని ఈ భూమి మీద నూకలు చెల్లాయి. చనిపోయాడని అర్థం ===నూకితే నూరు జాగల్ల పడ్డట్టు=== శ్రీనాధుడి రచనల్లో శివుడు మాయ బ్రహ్మచారి రూపంలో వచ్చి ఏవేవో ప్రశ్నలు వేస్తున్నప్పుడు తపోదీక్షలో ఉన్న పార్వతి తన ఆశ్రమంలోని చెలికత్తెలతో ఇతడిని మెడ పట్టి బయటకు నెట్టండి అనే అర్థంలో ''మెడపెట్టి నూకండ''న్నది.ఒక్కదెబ్బ కొడితే చాలు నూరు యోజనాలు దూరం పోయి పడతావు అంటారు. ===నూజివీడు జమీందారీ === ===నూటికి కోటికి ఒక్కడు=== చాలా అరుదుగా ఎక్కడో ఎప్పుడో ఎన్నటీకో ఒకటి అన్నట్లు ===నూటికి సర్దారు === ===నూతిలో పడ్డ గొర్రె గుంపు=== వినసొంపుగా లేని హీనస్వరం, హృదయ విదారకంగా వినిపించే గొంతు, బాధాతప్తంగా ఉన్న వారి ఆర్తనాదం.గొర్రె బావిలో పడి ప్రాణభయంతో అరుస్తుంటే హృదయ విదారకంగా ఉంటుంది. ===నూలుపోగు=== వస్త్రం: వాని ఒంటి మీద నూలు పోగు కూడా లేదు. ===నెత్తికి ఎక్కించుకోవటం=== అనవసరంగా ఎవరికైనా ఎక్కువ ప్రాముఖ్యత ఇచ్చి ఆ తర్వాత వారి వల్లనే చులకన అయితే అనవసరంగా నెత్తికి ఎక్కించుకున్నవు అంటారు. ===నెత్తి నెక్కటం=== ఒక వ్యక్తిని పూర్తిగా అధీనంలోకి తీసుకోవటం, అదుపులో పెట్టడం, తన ఇష్టం వచ్చినట్టు ఆ వ్యక్తి చేత చేయించటం ===నెత్తి మీద నాట్యమాడటం=== ఒక వ్యక్తి మీద పూర్తిగా ఆధిపత్యాన్ని సాధించటం, నెత్తినెక్కాడు, ఎక్కేశాడు, ఎక్కాడు అనికూడా అంటారు. ===నెత్తి మీదకు చేతులు వచ్చాయి=== అన్ని పోగొట్టు కున్నాడని అర్థం: ఉదా: వానికి నెత్తి మీదకు చేతులు వచ్చాయి. ===నెత్తుటి కూడు=== హత్యలు, దుర్మార్గాల వల్ల లభించే ధనం దానితో ఉపాధి ఉపాది పొందడము. లంచగొండి ===నెరజాణ=== విశేషమైన నేర్పరితనం, సంపూర్ణమైన జ్ఞానం కలిగి ఉండటం. ===నెల్లూరి నెరజాణ === ===నేతి కుండపై ఎలుక లాగా=== చాల సంక్లిష్టమైన పరిస్థితి, పగ తీర్చుకోవటానికి వీలుకాని పరిస్థితి.ఏమీ చేయకుండా కోపాన్ని దిగమింగుకొని ఉండిపోవాలి.కొట్టబోతే గర్భవతి, తిట్టబోతే అక్కకూతురు అన్నట్లు. ===నేతి బీరకాయ=== పేరుకు మాత్రమే గొప్ప: నేతి బీరకాలో నెయ్యి వుండదు. ఆ విధంగా పేరుకు మాత్రమే గొప్ప అసలు విషయం ఏమి లేదని అర్థం>. ===నేల చూపులు చూస్తున్నాడు=== సందేహిస్తున్నాడు: ఉదా: ఏదో చెప్పడానికి వచ్చి నేల చూపులు చూస్తున్నావేంది? చెప్పు. ===నేర్చినమ్మ ఏడ్చినట్లు=== అనుభవజ్ఞులు, పెద్దలు తప్పులు చేసినా ఒప్పులేనని సమర్థించుకున్నట్లు. చక్కనమ్మ చిక్కినా అందమే.కరణం పాతరలో పడి కూడా మషాకత్తు చేస్తున్నాను అన్నట్లు ===నేల గీతలు గీయటం=== ===నేల చూపులు చూడటం. === అడిగిన ప్రశ్నకు సమాధానం చెప్పకుండా తటపటాయిస్తూ ఉండటం, కాలి వేలితో నేల మీద గీతలు గీస్తుండటం ===నోచి పుట్టడం=== గతజన్మలో నోములు నోచినందువల్లనే ఈ జన్మలో మంచి ఐశ్వర్యం సుఖాలు, సౌభాగ్యాలు లభించాయని నమ్మకం. ===నోటికి చేతికి సందు లేదు=== నిర్విరామంగా తినటం. ఎప్పుడూ ఏదో ఒకటి తింటూనే ఉండటం. ===నోటికి తాళం వేయాలి=== అతని నొరు మూయించాలని అర్థం. అనవసరంగా ఎక్కువగా మాట్లాడుతున్న వారిని గురించి ఈ మాట వాడతారు. ===నోటిమాట=== రాతపూర్వకంగా లేనిది, అంతగా విలువలేనిది ఎంతవరకు నమ్మకం? === నోటిమాటేగా=== అంటే ఏం పోతుంది? ===నోటిమీద ఉండటం=== బాగా జ్ఞాపకం ఉండటం నాలుక మీద ఆడటం, నోట్లో ఉండటం ===నోటి దురుద తీరిందా=== ఇది ఒక నిందా వాచకము. ===నోటికి చేతికి అలుపే లేదు=== ఎల్లప్పుడు ఏదో ఒకటి తింటు వుండే వారిని గురించి ఈ మాట పుట్టింది. ===నోటి ముత్యాలు రాలి పోతాయా?=== ఎక్కువగా మాట్లాడని వారిని గూర్చి ఈ మాట అంటారు. ===నోట్లో శని వుంది=== కొంత మందికి అన్ని సక్రమంగా అమరి వున్నా వాటిని అనుభవించే అవకాసమత్రము వుండదు. అటు వంటి వారిని గురించి ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు. తెలుగు నాట దీనికి సమాంతరమైన ఒక సామెత ఉంది. [[అన్నీ వున్నా అల్లుడి నోట్లో శని వుంది]]....అని. ===నోట్లో ఇప్పకాయ ఉన్నట్లు=== బాగా అల్లరి అల్లరిగా, వదరు బోతుతనంగా ఎవరైనా మాట్లాడటం ఇప్ప కాయను నోట్లో వేసుకొని నమిలేటప్పుడు ఎక్కువగా చప్పుడు అవుతూ ఉంటుంది. ఇప్పకాయ తింటున్న వ్యక్తికి నోరు తీయగా బాగానే ఉన్నా ఆ చప్పుడు మాత్రం ఎదుటివారికి వినడానికి కటువుగా ఉంటుంది. అలాగే కొంతమంది గోలగోలగా తెగ మాట్లాడుతూ ఉంటారు. ఆ మాట్లాడేవారికి తాము మాట్లాడుతున్నది బాగానే ఉన్నా ఎదుటివారికి మాత్రం వినసొంపుగా ఉండదు. ===నోట్లో నాలుక లేని వాడు=== అమాయకుడు అనిఅర్థం. ===నోట్లో పెట్టి నీరు పోయటం=== ఎంతో ప్రేమగా జాగ్రత్తగా అవసరాలన్నీ సమకూర్చటం. చిన్న పిల్లలకు తల్లి నోట్లో పెట్టిన ఆహారం సులభంగా లోపలికి వెళ్ళేందుకు నీరు కూడా తాగిస్తుంది. ===నోట్లో మట్టి కొట్టారు=== మోసం చేశారు. ===నోట్లో మాట నోట్లోనె వుండి పోయిందేం?=== చెప్పడానికి ఏమి సమాధనము లేదని అర్థం. ===నోట్లో వేలేసుకొన్నట్టు=== అమాయకంగా ఉండటం ===నోట్లో వేలు పెట్టినా కొరకడు=== ఒట్టి అమాయకుడని అర్థం: ఉదా: వాడు నోట్లో వేలు పెట్టినా కొరకడు. దూషించటం, కోపంగా మాట్లాడటం ===నోరారగ పిలుస్తున్నారు=== ప్రేమగా పిలుస్తున్నారని అర్థం. ===నోరుచేసుకోవటం=== ===నోరు లేస్తున్నదే=== అడిగిన దానికి సమాదానము చెప్పబోతే పెద్ద వారు చిన్న వారిని ఇలా అంటుంటారు. అనగా నోరు మూసుకో అని అర్థము. ===నోరున్న వాడిదే రాజ్యం=== ఎదుటివారిని భయపెట్టేది గానో, బెదిరించేదిగానో, వశీకరించుకొనే లాగా వాక్‌శక్తి ఉన్న వాడే సమాజాన్ని శాసించగలడని ===నోరుపడిపోను=== మాట్లాడే శక్తి నశించాలని శపించటం ===నోరు పారేసుకోవటం=== అనవసరంగా దూషించటం. ఉ: అనవసరంగా నోరు పారేసు కోవద్దు. ===నోరు బెల్లంగాళ్ళు=== మాటలు తియ్యతియ్యగా చెబుతూ తమ పనులను మాత్రం చేసుకెళ్ళే మాయగాళ్ళు.ఎదుటి వ్యక్తులకు బాగా ఆశలు కల్పించి వారికి కావాల్సిన పనులు చేసి పెడతామన్న భ్రమ కల్పించి నమ్మకం కుదిరేలా మాట్లాడి వారి పని అయిపోయాక మళ్ళీ కనిపించనివారు. ===నోరు మూసుకోమనడం=== మాట్లాడొద్దని హెచ్చరించడం నోరు "ముయ్యి." అనటం ===నోరూరించె మాటలు=== మంచి మాటలను ఇలా అంటారు. ===నోరెళ్ళ బెట్టడం=== సంభ్రమాశ్చర్యాలకు గురికావటం, చేష్టలుడగటం [[వర్గం:జాతీయములు]] smqwee7rsnd6mzsdbutds30rsb0tr09 జాతీయములు - ప, ఫ 0 3192 33303 29327 2022-07-18T01:26:13Z 103.96.19.52 /* పెద్ద తలకాయ */ wikitext text/x-wiki {{తెలుగుభాషాసింగారం}} ==ప== ===పంచాగ్ని మధ్యంలో ఉన్నట్టు=== తీవ్రమైన కష్టాలు చుట్టిముట్టిన స్థితి.నాలుగు దిక్కులతో పాటు నడినెత్తిన అగ్నిసెగ ===పంట పండింది=== ఎవరికైనా అనుకోకుండా అధిక సంపద చేకూరితే.... వారిని గురించి ఈ జాతీయాన్ని ఉపయోగిస్తారు. ఉదా: వాని పంట పండింది అని. ఇక్కడ పంట చేలు పండడము కాదు అర్థము. === పంచ పాండవులు ఎంత మంది అంటే ....... === " పంచ పాండవులు ఎంత మంది అంటే ....... మంచం కోళ్లలాగ ముచ్చటగా ఇద్దరు అని ఒక వేలు చూపించాడట".ఈ జాతీయాన్ని ఏమాత్రం తెలివి లేని వ్యక్తి అని చెప్పటానికి ఈ సామెతను వాడతారు. ===పండుగయ్యాక అల్లుడొచ్చినట్టు=== సమయానికి తగినట్లుగా ప్రవర్తించకపోవటం, డబ్బులన్నీ అయిపోయి ఏమీ చేయలేని పరిస్థితి. ===పంచబంగారం=== ఏమీలేదు అంతా హుళక్కే అని. ===పంచెగ్గట్టాడు=== ఉదా: వాడు కొట్లాటకు పంచెగ్గట్టాడు. ===పంట పండింది=== ఉదా: వాని పంట పండింది. వానికి అన్ని లాబాలె. ===పంటికింద రాయి లాగ=== అవరోదము: ''పానకం లో పుడక లాగ '' అలాంటిదే ఈ జాతీయం కూడా. ఉదా: ===పందిని నందిని, నందిని పందిని చేసేవాడు=== ఎంతో సమర్థుడు, ఎలాంటి పరిస్థితుల్నైనా ఎదుర్కొని విజయాన్ని సాధించేవాడు దీనినే నిందా వాచకంగా కూడా వాడుతారు; అర్థం: మోసగాడు: ఉదా: వాడు పందిని నందిగా, నందిని పందిగా మార్చగల సమర్థుడు. ===పంది ఎంత బలిసినా నంది కానేరదు=== ఎన్ని పుంగునూరులైతే కూడా ఒక బెంగుళూరు కానేరదు అనే సామెత లాంటిదే ఇది కూడాను. ===పంది లాగ తిని .. === ఉదా: పంది లాగ తిని పని పాట లేకుండా కూర్చున్నావు. ===పక్కలో బల్లెం=== పొరుగునే ఉన్న శత్రువు: ఉదా: వానితో జాగ్రత్త; వాడు పక్కలో బల్లెం లాంటి వాడు. ఇలాంటిదే మరో జాతీయము: దిండు కింది పాము లాగ ===పక్కదారి పట్టించాడు=== దారి తప్పించాడు: ఉదా: వాడు నన్ను పక్కదారి పట్టించాడు. ===పగటి కలలు కంటున్నాడు=== ఊహల్లో విహరిస్తున్నాడు: ఉదా: వాడు పగటికలలు కంటున్నాడు. ===పగలు చుక్కలు పొడిపించటం=== ప్రకృతిని కూడా శాసించేలా విర్రవీగటం, తన ప్రతాపాన్ని భీకరంగా ప్రదర్శించటం, అతి దుర్మార్గంగా వ్యవహరించటం ===పగ్గం వేయటం=== అదుపు చేయటం, ముందుకు వెళ్ళనివ్వకపోవటం. ఒక సినీ గీతంలో: పరుగులు తీసె నీ మనసునకు పగ్గం వేసెను నావయసు. .. ===పగ్గాలు వదలటం=== అదుపు చెయ్యకపోవటం . స్వేచ్ఛనివ్వడ: ఉదా:.... పశువుల పండగ నాడు ఎద్దులకు ముకుతాడు, పగ్గాలు తీసేసి స్వేచ్ఛగా వదిలేస్తారు. ===పచ్చగా ఉండడం=== అందంగా, ఆరోగ్యంగా ఏ బాధలూ లేకుండా ఉండడం; ఉ: ''మీకాపురం చల్లగా.... పచ్చగా కలకాలం వుండాలని'' అశీర్వదిస్తారు. ===పచ్చని కాపురం:=== చీకు చింత లేని కాపురం: ఒద్దికైన కాపురం; ...... ===పచ్చికచ్చిన గోస=== పక్షికి వచ్చిన కష్టం, బాధ, ఆపద. రావణుడిని జటాయువు ఎదిరించి చావు దెబ్బలు తింది. ===పచ్చిగడ్డి వేస్తే భగ్గుమనటం=== విభేదాలు, వైషమ్యాలు, విరోధాలు తీవ్రస్థాయిలో ఉండటం. ===పచ్చి వెలక్కాయ గొంతులో పడ్డట్టు=== పచ్చి వెలక్కాయ చాల వగరు. తింటే గొంతు పట్టేస్తుంది. అనగా మాట పెగలదు. ఏదైనా చెప్పాలను కున్నప్పుడు మాట పెగలక అవస్త పడు తుంటే ఈ మాటను ఉపయోగిస్తారు. వివరణ: అతనికి నిజం తెలుసు. కాని చెప్పలేడు. చెప్పితే చాల గొడవలౌతాయని చెప్పలేక పోతున్నప్పుడు ఈ మాట అంటారు ===పట్ట పగ్గాల్లేవు=== విర్ర వీగు తున్నాడు: ఉదా: వాడు పట్ట పగ్గాల్లేకుండా విర్ర వీగు తున్నాడు. ===పట్టిందల్లా బంగారమే=== అన్ని పనులు సక్రమంగా జరిగి అన్నింట్లో లాభం వస్తుంటే ఇలా అంటారు. ఉదా: వానికేం? వాడు పట్టిందల్ల బంగారమె. ===పట్టు దొరికింది=== ఉదా: ఇప్పటికి ఈ పనిలో పట్టు దొరికింది. ===పట్టు సాదించాడు=== ఉదా: ఎలాగైనా దీనిలో పట్టు సాధించాలి. ===పట్టు విడుపు వుండాలి (దేనికైనా)=== ఉదా: దేనికైనా పట్టు విడుపు వుండాలి. ఇద్దరి మధ్య వాదనలు జరిగే టప్పుడు ఇద్దరు ఎవరికి వారు మొండి పట్టుదలతో వాదిస్తుంటే వ్యవహారం తెగదు. ఇద్దరిలోను కొంత సడలింపు వుండాలి. ఆ సందర్భంగా చెప్పేదే ఈ జాతీయం. ఇదే అర్థంతో మరొక జాతీయం ఉంది. అది. ''తెగిందాక లాగకు '' ===పట్టు వదలని విక్రమార్కుడు === గట్టి పట్టుదల కలవాడు: ఉదా: వాడు పట్టు వదలని విక్రమార్కుడు: ఏపనినైనా పట్టుకున్నాడంటే దాని అంతు చూడంది వదలడు. ===పట్టుమని పదేండ్లు లేవు.... === ఉదా: వానికి పట్టుమని పదేండ్లు లేవు వాని మాటలు చాల దూరం పోతున్నాయి. ===పడకేయటం=== నష్టపోవటం ఎలాంటి అభివృద్ధి లేకుండా స్తబ్దంగా ఉండిపోవటం ===పడి కొట్టుకుపోవటం=== పూర్తిగా నిమగ్నం కావటం, ఒక విషయాన్ని గురించే నిరంతరం ఆలోచిస్తూ ఉండటం, ఒకరి ప్రభావంలో పూర్తిగా ఉండిపోవటం ===పడుగాపులు=== అధికంగా ఎదురు చూపులు చూడటం. ===పడీపడీ=== మరీ మరీ . అంత దూరాన్నుంచి నీకోసం పడీ పడీ వచ్చాను. నువ్వంటే పడీ పడీ చస్తాలే, పడీపడీ నవ్వకు లాంటి ప్రయోగాలు. ===పధిక సర్ప మారణం=== తనకే మాత్రం కష్టనష్టాలు కలగకుండా ఎదుటివారి చేత పని చేయించుకోవటం, ఆ కష్టనష్టాలేవో ఎదుటి వ్యక్తులు పడతారని, తాను మాత్రం హాయిగా ఉండవచ్చని అనుకోవటం . ===పదిమందిలో పలచనై పోవడం=== సమాజంలో చులకనై పోవడం. ===పనిగల బంటు=== నేర్పరితనం ఉన్న పనివాడు ===పనిపట్టడం=== ఎవరైనా దుర్మార్గంగానీ, అన్యాయంగానో ప్రవర్థిస్తుంటే వారిని అదుపులో పెట్టాలనే ఉద్దేశంతో ఈ జాతీయాన్ని వాడుతుంటారు. ''ఈసారి ఎలాగైనా వాడి పని పట్టాలి? '' అని. అనగా వాడిని అదుపులో పెట్టాలని అర్థము. ===పప్పులు ఉడకవు=== నీమాట ఇక్కడ చెల్లుబాటు కాదు అని చెప్పటం: ఉదా: ''నీపప్పులు ఇక్కడ వుడకవు'' ===పప్పులో కాలేశాడు=== తప్పు చేశాడు: ఏదైనా తప్పు చేస్తే పప్పులో కాలేశావు అని అంటారు. ===పబ్బం గడుపుకున్నాడు=== పని జరిపించు కున్నాడు: ఉదా: వాడు ఎలాగోలా పబ్బం గడుపు కున్నాడు. ===పయోముఖ విషకుంభం=== విషం నింపిన కుండ (కుంభం) విషకుంభం. దాని ముఖంలో (పైభాగాన) పయస్సు (పాలు) పోసి ఉంచితే అది పయోముఖమవుతుంది. మనసులో విషం పెట్టుకుని పైకి తియ్యని మాటలు మాట్లాడేవాళ్లని పయోముఖ విషకుంభము అంటారు. ===పరంధామయ్య=== ===పరపర=== చింపివేయటం . పరపర అనేది వస్త్రం, కాగితం లాంటివి చింపేశారు అని చెప్పటానికి అలా పరపరా చింపేస్తే ఆ వస్త్రం ఇంక దేనికీ పనికి రాదు అని ===పరశురామ ప్రీతి అయింది=== అంతా కాలి పోయింది అని అర్థం: ఉదా: వాని ఇల్లు పరశురామ ప్రీతి అయ్యింది. ===పరమానందయ్య శిష్యులు=== చెప్పిన పని చెప్పినట్లుగా చేయని అవివేకులు ===పరశురామప్రీతి === ఏదైనా అగ్నికి ఆహుతి ఐతే ఈ సామెతను వాడుతారు ===పరశురామక్షేత్రం === ===పరమానందయ్య శిష్యులు === అమాయకమైన వారినుద్దేశించి ఈ సామెతను ఉపయోగిస్తారు. (పరమానందయ్య శిష్యులు అమాయకులు గనుక) ===పరాచికాలాడొద్దు=== ఉదా: ఇది పరాచికాలకు సమయం కాదు. ===పరాన్న జీవి=== ఇతరుల మీద ఆధార పడి బతికే వాడు. ===పరికించి చూస్తున్నాడు=== జాగ్రత్తగా గమనిస్తున్నాడని అర్థం: ఉదా:... వాడు పరికించి చూస్తున్నాడు. ===పరిగిలేరుతున్నారు-=== నిజార్థంలో... ''పరిగిలేరడం" అంటే? ... ... వరి పైరు కోసిన తర్వాత ఆ పొలంలో విరిగి రాలి పోయిన వరి కంకులను ఏరుకోడానికి కొంత మంది బీద వారు వస్తారు. దానిని పరిగెలేరడం అని అంటారు. అదేదో ఆ పూటకు కూడా గడవని బీద వారు చేసే పని. అన్ని ఉం డి కూడా ఇతరులను యాచించే వాడిపై ఈ జాతీయాన్ని ఉపయోగిస్తారు. ===పరుగులు తీయటం==== వేగంగా అభివృద్ధి చెందటం, కంగారుపడటం ===పరుగులు తీస్తున్నారు=== వెంపర్లాడు తున్నారు: ఉదా: ఈ రోజుల్లో ప్రజలు అన్నింటికి పరుగులు తీస్తున్నారు. ===పరుగులుతీసె వయసు=== యుక్త వయస్సు అని అర్థం. ఒక పాటలో పద ప్రయోగము: పరుగులు తీసె నీవయసునకు పగ్గం వేసెను నామనసు. ===పలచబడటం=== సాంద్రత కోల్పోవటాన్ని పలచబడటం అంటారు. పాలు లాంటి పదార్థాలు చిక్కగా ఉన్నప్పుడు మంచివన్నది భావన. నీళ్ళు కలిసి పాలు, మజ్జిగ లాంటివి పలచగా మారినప్పుడు వీటి విలువ కూడా తగ్గుతుంటుంది.మనిషిలోని శక్తి, పరపతి, పరువు పోయినప్పుడు చేయకూడని పనిచేసినపుడు పదిమందిలో పలచన ఔతాడు. ===పల్లవి మార్చటం=== మాట మార్చటం బాణీ మార్చటం . ఒకసారి ఈ పనిచేస్తాను అని చెప్పిన మాటను మర్చిపోయి లేదా నిర్లక్ష్యంగా వ్యవహరించి చేయకుండా అవకాశవాదంగా వ్యవహరించటం. ===పల్లెటూరి గొర్రె=== అమాయకుడు అని అర్థము. అమాయకుల గురించి ఈ సామెతను వాడుతారు. ===పల్లెత్తు మాట కూడ అనడు=== ఏమి అనడు: మంచి వాడు. ===పళ్ళు నూరటం=== విపరీతంగా ఉక్రోషం, క్రోథం, కోపాన్ని ప్రదర్శించటం . ===పళ్ళు పటపటలాడించటం=== విపరీతమైన కక్ష కలిగి ఉండటం ===పశిడి పలుకులు=== మంచి మాటలు. ===పసరిక పాము లాంటి వాడు=== చాల అమాయకుడని అర్థం. ===పసి గట్టేశాడు=== కనిపెట్టేశాడని అర్థం. ఉదా: ఎంత రహస్యంగా చేసినా వాడు పసి గట్టేశాడు. ===పసూరం === ప్రచారం ===ప్రసూతి వైరాగ్యం === ===పండిన చెట్టు మీదనే... బండలు పడేది=== కాసే చెట్టుకే రాళ్ళ దెబ్బలు. చెట్టుమీద పండ్లు వుంటే.... దారిన పోయే పిల్లలు పండ్ల కొరకు రాళ్ళను విసురుతారు.. పండ్లు లేని చెట్టుపైకి ఎవరూ రాళ్ళు విసరరు. ===పంతెడాయిందం కాలాల=== పంతెడు అంటే ప్రమిదెడు . ఆయిందం అంటే ఆముదం .ప్రమిదలోని ఆముదం తరిగిపోవటానికి, వత్తి కాలిపోవటానికి చాలా సమయమే పడుతుంది. చాలా సేపు అనే కాలసూచిక.వాణ్ణి ఒప్పించాలంటే పంతెడాయిందం కాలాల' అంటారు. ===పాకాల దున్న === === పాచిక=== కుట్రకు సాధనం, కష్టకారణ ===పాచిక పారింది=== వేచిన పధకం ఫలించిందని అర్తం. ఈ విషయంలో వాని పాచిక పారింది. ===పాడికుండ=== ఎప్పుడూ ఎంతో కొంతైనా ఉండేది. తరగని సంపద, ఎప్పుడైనా, ఏ కాలంలోనైనా అందుబాటులో ఉండే భాగ్యాలు . ఏ సమయంలో కావాలన్నా కొద్దోగొప్పో తీసుకొని వాడుకోవటానికి అవకాశం ఉండేది. ===పాండవ బీడు === ===పాడూరి సంత === ===పాతాళప్రశ్న === ===పాతుకొని పోవటం=== బాగా స్థిరపడటం . ఉదా: వాడు ఒట్టిచేతులతో వచ్చాడు; ఇప్పుడు బాగా పాతుక పోయాడు. ===పానకాల రాయుడు=== విపరీతమైన తాగుబోతు. వాస్తవానికి ఇది ఎంతో పవిత్రంగా భావించుకొనే మంగళగిరి నరసింహస్వామిని సూచించే నామం. ఆ స్వామికి ఎంత పానకం పోసినా కడుపు నిండదు. ఎంత తాగినా తనివి తీరని తాగుబోతుల్ని సూచించే పదంగా మారిపోయింది. ===పాము కాళ్ళు=== లేకపోయినా ఉందన్నట్టు చెప్పటం. పాముకు ఇతర జంతువుల లాగా కాళ్ళు ఉండవు. అది పొట్ట సాయంతో ముందుకు పోతూ ఉంటుంది. పాము ముందుకు పోతోందంటే దీనికీ కాళ్ళు ఉండే ఉంటాయి అనుకోవటం పాముకాళ్ళ వ్యవహారంలాంటిది. ===పాముచెవులవాడు=== వాడు పాముచెవులవాడు... అనగా వాడు మనసులోని మాటను కూడా పసిగట్టగలడని అర్థం. ===పాము నడక=== ఒక పద్ధతి ప్రకారం కాక వంకర టింకరగా అడ్డదిడ్డంగా నడిచే తీరు, వక్రత ===పాము పొట్ట === ===పామునడకలోడు=== కాసేపు ఇటు, కాసేపు అటు ఉంటూ సరిగా న్యాయం చెప్పని వాడు ===పారజూడటం=== చివరిగట్టుదాకా పూర్తిగా చూడటం: నిశితంగా చూడడము: ఉదా: వాడు తేరి పార జూస్తున్నాడు ===పాల కోసం రాయి మోసినట్టు=== పనికిరాని వారిని సయితం గౌరవించాల్సి రావటం. కావడిలో ఒక వైపే బరువుంటే మోయడం కుదరదు. సమతూకం కోసం ఓవైపు బండరాయిని పెట్టుకోటం. ===పాలి భారతం - ఆలి రామాయణం === ===పాలున్ననాడు పాశం=== డబ్బులున్నప్పుడు మాత్రమే భోగాలనుభవించటం.దాపుడుగుడ్డలు కట్టుకోవటం, విత్తనాలగింజలు వండుకుతినడం లాగా.పాశాన్ని వండటానికి పాలు కావాలి. పాలు కూడా కొనలేని స్థితిలో ఉన్నవారికి పాశం వండుకోవటం అంటే కచ్చితంగా భోగమే. ===పాలు పొంగినట్టు=== శుభ సూచికం.పాలు చాలా వేగంగా పొంగుతాయి. పాలు పొంగినంత త్వరగా ఇంట్లో సిరి సంపదలు వృద్ధి చెందాలన్న ఆకాంక్షతో గృహ ప్రవేశ సమయాల్లో పాలను పొంగిస్తారు. ===పాలెపు వెంకన్న పెంపకం === ===ప్రాణాలు తోడేయటం=== విపరీతంగా పీడించటం, బాధించటం == ఉదా: వీరు పిల్లలు గారు పిడుగులు: నాప్రాణాలు తోడేస్తున్నారు. ===ప్రాణాలు తీస్తున్నాడు=== చాల బాధ పెడుతున్నాడని అర్థం ===ప్రాణంమీదకు తెచ్చుకున్నాడు=== కష్టాలు తెచ్చుకున్నాడని అర్థం: వాడు చేయరాని పనిచేసి ప్రాణంమీదకు తెచ్చుకున్నాడు. ===పింగళా జపం=== ఓ వేశ్య అదే పనిగా ఎదురు చూస్తూ ఉండేదట. ఆ వేశ్య పేరే పింగళ. ===పిడిగంట (భీమ) లింగయ్య === ===పిండి పిప్పిచెయ్యడం=== అధికంగా బాధించడం బాగా పిండి రసమంతా తీసేసి పిప్పిచేయటం ===పిందెలో పండిన పండు=== చిన్నవయసులోనే ఎక్కువ విజ్ఞానాన్ని, శక్తి సామర్థ్యాలను సంపాదించుకొన్న వాడు. ===పిచ్చిమాలోకం=== సంస్కారం లేనివాడు, అమాయకుడు పది మందిలోనూ కలిసిమెలిసి తిరిగే అర్హత లేని వాడనే భావం ఉదా: వాడొట్టి పిచ్చి మాలోకం: వాడిని పట్టించు కోకు. ===పిచ్చివాడి చేతిలో రాయి=== ఓ గమ్యం కానీ, లక్ష్యం కానీ ఏదీ లేకుండా కొన్నిసార్లు ప్రమాదాలను కూడా తెచ్చిపెట్టే విషయం. మతి స్థిమితం లేని వ్యక్తికి స్థిర లక్ష్యం ఉండదు. అతడి చేతిలోని రాయి ఎదురుగా ఉన్న మరిదేనికైనా తగిలి నష్టం కలగొచ్చు. ===పిట్టలదొర మాటలు=== అన్నీ ప్రగల్భాలే .విన్నవారికి పనులు చేయటం సాధ్యం కాదని తెలిసిపోతూనే ఉంటుంది. [[పిట్టలదొర]] .... ఇది తెలుగునాట జానపద వేషము. పిట్టలదొర ఉట్టొట్టి ప్రగల్పాలు చెప్పి పొట్టపోసుకుంటుంటాడు. ఆ విధంగా పుట్టినది ఈ సామెత. ===పిడుగుపాటు=== వూహించని విధంగా క్షణాల్లో నష్టం సంభవించటం. ఉ: ఈ వార్థ వానికి పిడుగు పాటుతో సమానం: ===పిపీలికం=== చీమ.అల్పం, స్వల్పం, చిన్నది, చాలా అల్పమైనది . ===పిపీలికా మార్గం === ===పిప్పి చేయటం=== పూర్తిగా నాశనం చేయటం. చెరకు గడను గానుగలో పెట్టి ఆడించినా దాని సారాన్నంతా పీల్చినమిలేసినా పిప్పే మిగిలేది. ===పిలక తోకలు సహా=== సంపూర్ణంగా . ===పిల్లామేక=== ఇంట్లో ఉన్న వారంతా, ఇంటిల్లిపాదీ, కుటుంబ సభ్యులంతా .పూర్వం మేకలు, కోళ్ళు, గేదెలులాంటి వాటిని పెంచుతూ వాటిని కూడా ముద్దు ముద్దు పేర్లతో ఇంట్లో మనుషులలాగానే ప్రేమతో పిలుస్తుండేవారు. ఒక వేళ వాటిని విడిచిపెట్టి రాలేక పోతే వాటితో సహా రావచ్చు . 'పిల్లా మేకతో సహా రండి, ఏం అభ్యంతరం లేదు'' అనేవారు. ===పిలిచి పీట వేయటం=== ప్రత్యేక స్థానం కల్పించటం పెద్దపీట వేయటం, అగ్ర తాంబూలం ఇవ్వటం ఎంతో గౌరవాన్నిచ్చి ఆహ్వానిస్తున్నట్టు లెక్క. ===పిల్లి- ఎలుక=== ఆగర్భ శత్రుత్వం, సహజ శత్రుత్వం . పిల్లి కంటబడ్డ ఎలుక ఎంత మంచిదైనా, ఎంతటి దయనీయ స్థితిలో ఉన్నా పిల్లి దాన్ని చంపి తీరుతుంది. ఎలుక తననేమీ చేసినా, చేయకపోయినా పిల్లి ఎలుక ప్రాణాన్ని తీస్తుంది. ===పిల్లికి ఎలుక సాక్ష్యం=== తగని సాక్ష్యం, సముచితంగా లేని సాక్ష్యం. పిల్లి, ఎలుక రెండూ పుట్టుకతోనే వైరం ఉన్న జంతువులు, అటువంటప్పుడు పిల్లిని సమర్థిస్తూ ఎలుక వచ్చి సాక్ష్యం చెప్పిందంటే అది ఎంత వరకూ సమంజసమో ఎవరైనా వూహించవచ్చు ===పిల్లినడక === పిల్లి నడిచేటప్పుడు చప్పుడు రాదు. ఆ విధంగా చప్పుడు కాకుండా వచ్చేవారినుద్దేశించి ఈ సామెతను వాడుతారు. ===పిల్లికి బిచ్చం పెట్టనివాడు=== మహాపిసినారి ఎవరినీ ఏ ఒక్క రోజున కూడా పిలిచి బిచ్చం పెట్టలేదట. అలా పిలిచి బిచ్చం పెట్టకపోవటమే పిల్లికి బిచ్చం పెట్టనివాడు అనే రూపంగా మారింది. ===పిల్లికూనలాగా=== భయం భయంగా ఒదిగి ఉండటం. ===పిల్లి పిల్లల్ని తిప్పినట్టు=== మార్జాల కిశోర న్యాయం అంటారు. పిల్లి తన పిల్లలను నోట కరచుకొని తాను ఎక్కడికి వెళితే అక్కడికల్లా వాటిని జాగ్రత్తగా తీసుకువెళ్ళి రక్షిస్తూ పెంచుతుంటుంది. ===పిల్లిశీలం === ===పిల్లి సంసారం=== పిల్లి పిల్లలను పెట్టిన తర్వాత వాటిని చాలా చోట్లకు మారుస్తుంటుంది. అలాగే ఒకచోట స్థిరంగా ఉండక ఎప్పుడూ ఇళ్ళు మారుతుండే వారిని పిల్లి సంసారంలా ఎప్పుడూ ఇళ్ళు మారుతుంటారు అంటారు. ===పిసపిస=== మానసిక స్థిమితం లేని పరిస్థితి.అస్థిరత ===పిష్టపేషణం === ===పీకల దాకా మునగటం=== పూర్తిగా మునిగిపోవటం. నష్టపోవటం, కష్టాల పాలు కావటం . గొంతుదాకా మునిగిన వాడు ఇక పూర్తిగా మునిగిపోవటం జరుగుతుందన్నది భావన. ===పీకల్లోతు కష్టాలో మునిగి పోయాడు=== చాల కష్టాలలో వున్నాడని అర్థం: ఉదా: వాడు పీకల్లోతు కష్టాలలో మునిగి ఉన్నాడు. ===పీకి పందిరేశాడు=== ఉదా: వానికి ఒక చిన్న పని చెప్పాను. దానికి వాడు పీకి పందిరేశాడు. ===పీక్కొని తింటున్నారు=== ఉదా: ఎందుకురా వాన్ని అలా పీక్కొని తుంటావు వదెలెయ్. వాడి పాపాన వాడే పోతాడు. చాల బాధించడమని అర్థము. ===పీట ముడు పడింది=== అడ్డంకులు కలిగాయి అని అర్థం: ఉదా: వాడు చేస్తున్న పనికి పీట ముడు పడింది. ===పీనుగమీది పీతిరిగడ్డ === ===పుంగనూరు సంస్థానం=== అంతా తెలివిలేని పనికిమాలినవాళ్ళే చేరిన కార్యాలయం ===పుంగునూరుజవాను=== ===పుండుమీద కారం చల్లడం=== కష్టాలలో ఉన్నవారిని మరింత కష్టాలపాలు చేయడం. పుండు మీద కారం చల్లితే ఇంకాస్త మంటెక్కువైతుంది. ===పుక్కిటపట్టటం=== కంఠతాపట్టటం, గడగడా చెప్పేయటం/ ఉ: వాడు పాటాలన్ని పుక్కిట పట్టేశాడు. ===పుక్కిటి పురాణాలు=== లేని విషయాలు ఉన్నట్టు చెప్పటం. ఉదా: నీ పుక్కిటి పురాణాలు ఇక్కడ వినేవారెవ్వరు లేరు. ===పుక్కిళించడం=== నోటిలో నీళ్ళు పోసుకొని గళగళ తిప్పడం ===పుచ్చలెగిరి పోతాయి=== కొడతానని బెదిరించడము. ===పుట్టపగిలినట్టు=== వర్షాకాలంలో ఊసుళ్ళు పుట్టలోనుండి ఏకదాటిగా వస్తుంటాయి. ఆ విధంగా జనము ఎక్కువగా వస్తుంటే.... పుట్ట పగిలినట్టు ఒకే జనం వస్తున్నారు.. అని ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు. ===పుట్టి మునిగింది=== వాని పని అయిపోయింది: ఉదా: వాని పుట్టి మునిగింది. పాప వాని పని అయి పోయింది. ===పుటుక్కున=== తెంచటం, తుంచటం. టుపుక్కున, చంపటం. శిశువులను, పురిటిలోనే పుటుక్కుమనిపించే దుర్మార్గం చంపటం. ===పుట్టుచెవుడు=== అసలు ఏమీ వినిపించని స్థితి .పుట్టుకతోనే వచ్చిన చెవుడు, ఏ వైద్యానికి చికిత్సలకు నయం కాని చెవుడు.ఎంతగా అభ్యర్థిస్తున్నా విన్నవించుకొంటున్నా బాధలను, రోదనలను వినిపించుకోని వారిని పుట్టు చెవుటోడి తీరు అంటారు. ===పుట్టుపూర్వోత్తరాలు....=== నీ పుట్టు పూర్వోత్తరాలు నాకు బాగా తెలుసు... అని అంటుంటారు. అనగా నీ జాతకమంతా.... నీవ్వవహారమంతా నాకు బాగా తెలుసు అని అర్థము. అ సందర్భంగా ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు. ===పుట్టెడప్పు పట్టె మంచం=== అప్పుచేసి పప్పుకూడు అప్పుతో భోగభాగ్యాల్ని అనుభవించటం ===పుట్టెడు బుద్దులు గల వాడు=== చాల తెలివైన వాడని అర్థం. ఉదా: వాడు పొట్టోడైనా వానికి పుట్టెడు బుద్ధులున్నాయి. ===పుట్టెడు దుఖాన్ని దిగమింగాడు=== అన్ని కష్టాలను తట్టు కున్నాడు: ఉదా: పాపం వాడు పుట్టెడు దుఖాన్ని దిగమింగి ఉన్నాడు. ===పుట్లో వేలు పెట్టాడు=== కోరి కష్టాలు తెచ్చు కున్నాడని అర్థం: ఉదా: .... వాడు ఊరుకోకుండా పుట్లో వేలు పెట్టాడు. కష్టాల్లో ఇరుక్కున్నాడు. ===పునాదులు కదులుతున్నాయి=== అసలు విషయం బయట పడు తున్నది: ఉదా: ... వారి పునాదులు కదులుతున్నాయి. అసలు విషయం ఇప్పుడు బయట పడుతుంది. చూస్తూ వుండండి. ===పురాణ వైరాగ్యం === ===పురి గొల్పుతున్నాడు=== ఉసి గొల్పడం: ఉదా:>.. ఎందుకు రా వాన్ని అలా పురి గొల్పుతావు వాడి మీదకు? ===పురిటి వాసన పోలేదు=== పాత బుద్ధులు పోలేదని అర్థం> ===పురిటిలోనే సంది కొట్టడం=== సంధి అనేది ఒక వ్యాధి. ఇది ఇచ్చినవారు, బ్రతకరు. ఈ వ్యాధి వృద్ధాప్యంలో వస్తుంది. 'సంధి' అనగా మతి చెలించడం. ఈ వ్యాధి పురిటి బిడ్డకు (అప్పుడే పుట్టిన బిడ్డకు) వస్తే కష్టం. పని ప్రారంభించగానే , ఆ పనికి విఘ్నం కలిగి ఆగిపోయే సందర్భంలో ఈ జాతీయాన్ని ఉపయోగిస్తారు. ===పురెక్కించటం=== కార్యోన్ముఖుల్ని చేయటం, బాగా ప్రోత్సహించటం .గట్టిగా పేనటాన్నే పురిపెట్టడం అంటారు. ===పుర్రెకో బుద్ది... జివ్హకో రుచి=== ఒక్కో మనిషి బుద్ధి ఒక్కొ విధంగా వుంటుందని అర్థం. ===పులకలుప్పొంగటం=== అధికంగా సంతోషం కలగటం, ఆనందం అతిశయించటం, గగుర్పాటు చెందటం, శరీరం మీద వెండ్రుకలు నిక్కపొడుచుకోటం ===పులికాపు === ===పులితో చెలగాటం=== ఉదా: జాగ్రత్త.... వానితో తలపడటమంటే పులితో చెలగాట మాడటమె. ===పులినాకినవాడు=== ===పులినోటి కండ === ===పులి నోట్లో తల దూర్చావు=== చాల ప్రమాదకరమైన పనిచేస్తున్నావని అర్థం. ఎవరయినా ప్రమాధకరమైన ప్రని చేస్తుంటే హెచ్చరికగా ఈ జాతీయాన్ని ఉపయోగిస్తుంటారు. ===పులి మీద పుట్ర=== చాల చిన్న విషయము: ===పులిబిడ్డ=== చాల దైర్యవంతుడని అర్థము. ===పులి బోనులోకి వచ్చావు=== చాల పెద్ద ప్రమాదంలో ఇరుక్కున్నావని అర్థం. ===పులి మీద స్వారి చేస్తున్నాడు=== చాల ప్రమాదంలో ఉన్నాడు అని అర్తం. ఉదా:> వాడు పులిమీద స్వారి చేస్తున్నాడు. దిగనంత వరకు వాడు చాల గొప్ప వాడు. దిగితే పులి వాడిని తినేస్తుంది. దిగ కుండా వుండ లేడు. ===పుల్ల పెట్టెడు నీళ్ళకు పెట్టు=== చిన్నవాడు పెద్దవాడిని నిరోధించగలిగాడు అని. కడవంత గుమ్మడికాయ కత్తిపీటకు లోకువ అని .నీటి ప్రవాహం ఒక్కసారి చిన్నపుల్ల అడ్డుపడ్డా ముందుకు వెళ్ళక ఆగిపోతుంది. కనుక అధిక ప్రమాణంలో ఉన్న నీరు అల్ప ప్రమాణంలో ఉన్న పుల్ల అడ్డు తగిలి ఆగిందని అర్థం ===పుల్లవిరుపు మాటలు=== ఎదుటి వారికి బాధ కలిగించే తీరులో మాట్లాడటం . పెడసరంగా మాట్లాడటం లేక ప్రవర్తించటం . పుల్ల విరిచినప్పుడు ఫెళ్ళుమని శబ్దం వస్తుంది. విరిగిన పుల్ల అతుక్కోదు.పుల్ల విరిగిన శబ్దం వినటానికి ఇంపుగా ఉండదు. ===పుల్ల విరచటం=== తగాదా రావటం . గంగిరెద్దుల వాళ్ళలో తీర్పు కోసం ముందుగా ఒక వ్యక్తి కులపెద్ద దగ్గర కొచ్చి తనకు ఏ వ్యక్తితో తగాదా వచ్చిందో చెప్పి కులపెద్దకు ఒక పుల్లను విరిచి ఇస్తాడు. కులపెద్ద అవతల వ్యక్తిని రమ్మని కబురు పెడతాడు. ఆ వ్యక్తి కూడా తగాదామాట వాస్తవమేనని ఒక పుల్లను విరిచి ఇస్తాడు. అలా ఇద్దరూ పుల్లలు విరిచి ఇచ్చాక కులపెద్ద న్యాయ విచారణ చేస్తాడు. ===పుల్లలను ఎగదోశాడు=== కొట్లాటకు ఉసి గొల్పడం: ఉదా:.... వాడు పుల్లలను ఎగదోసి వారి కొట్లాటను మరింత పెద్దది చేసి తమాష చూస్తున్నాడు. ===పుల్లాకు మీద పడ్డట్టు=== అతి జాగ్రత్తలకుపోయి తప్పులో కాలెయ్యటం.తప్పులు చేయకూడదను కొంటూనే తప్పులు చేయటం.పులి విస్తరి, పుల్లాకు అంటే ఎంగిలాకు.ఒకడు ఎంతో జాగ్రత్తగా నడుచుకొంటూ ఏమీ తొక్కకుండా వెళ్ళాలని అనుకుంటూ మట్టికుప్ప మీద నుంచి ఎగిరి అవతలికి దూకి ఆ పక్కనే ఉన్న పుల్లాకుల మీద పడ్డాడట. ===పుల్ల సిల పుట్టటం=== అభద్రతా భావం పెరగటం, విభేదాలు కలగటం . ఇరుసు నుంచి చక్రం విడిపోకుండా ఇనుప సీల ఒకటి ఉంటుంది. అయితే ఈ సీల ఒక్కోసారి అనుకోకుండా ఊడిపోయి బండి, చక్రం విడిపోయి ప్రమాదం సంభవిస్తుంది. అప్పుడు విరిగిపోయి ఊడి పోయిన ఆ సీల ప్రదేశంలో తాత్కాలికంగా ఏదో ఒక పచ్చి పుల్లను పెట్టి బండి నడుపుతుంటారు. అయితే ఇనుప సీల ఉన్నప్పటిలా పుల్ల ఉన్నప్పుడు బండిని వేగంగా తోలరు. పుల్ల విరిగి పోతుందన్న అభద్రతా భావంతో నిదానంగా నడుపుతుంటారు. ఇలా సీల స్థానంలో పుల్ల వచ్చిన స్థితే పుల్లసీల పుట్టటం. సీల సిలగా అయింది. ===పులిగొంతును గొర్రె కరిచినట్టు=== అసంభవం, సాహసోపేతం, ఆశ్చర్యకరం. అసాద్యమైన పని అని అర్థము. పులిని గొర్రె కరవడము అసాధ్యము. అలా అసాధ్యమైన దానిని పోలికగా చెప్పేటప్పుడు ఈ జాతీయాన్ని ఉపయోగిస్తుంటారు. ===పులినాకినోడు=== మృత్యుంజయుడు, అదృష్టవంతుడు, అసాధ్యుడు ===పులి పిక్కను గొర్రె కరచినట్టు=== ఏనాటికీ జరగని పని, అసంభవం ===పులి మీద స్వారీ చేయటం=== సాహసోపేతమైన చర్య, అదుపు తప్పితే అపాయం కలిగేపని. వివరణ: పులి మీద స్వారి చేస్తుంటె చాల గర్వంగా వుంటుంది ఎందుకంటే అది ఎవరూ చేయలేని పని. కాని పులి మీద అలా స్వారి చేస్తూనె వుండాలి. దిగాఢంటే పులి వాడిని తినేస్తుంది. అలాగని వాడు దిగ కుండా ఎంతకాలమని పులి మీద ఉండగలడు?. ===పులి మీసాలతో ఉయ్యాలాట=== అత్యంత ప్రమాద భరితమైన చర్య . పులి నోట్లో తల పెట్టటం లాంటిదే ఇది కూడా. ===పులుసులో కలవటం=== ప్రత్యేకమైన గుర్తింపు లేకుండా పోవటం .పులుసులోకి అనేక రకాల కూర ముక్కలను తరిగి వేస్తే ఆ ముక్కలన్నీ పులుసులో ఉడకక ముందు విడివిడిగా గుర్తించటానికి అవకాశం ఉంటుంది. ఉడికాక వాటికి గుర్తింపు అంతగా ఉండదు. అన్నిటినీ కలిసి పులుసే అంటారు. కొన్నిపనులు కోసం విడిగా ప్రత్యేకంగా దాచిన డబ్బు లెక్కలు సరిగా రాసుకోకుండా ఖర్చు చేస్తే ఆ సొమ్ము ఏది ఎక్కడ నుంచి ఎంత తీసి ఖర్చు చేసిందీ అంతు పట్డదు. అలాంటి సందర్భాల్లో సొమ్మంతా పులుసులో కలిసినట్టయింది. ఆ ఖర్చుకు ఈ ఖర్చుకు అంతా అయిపోయింది'.. అంటారు ===పుండు మీద కారం చల్లి నట్లు=== ఉదా:... వాని మాటలు వింటుంటే నాకు పుండు మీద కారం చల్లి నట్లుంది. పుండు మీద కారం చల్లితే బాధ మరికొంత ఎక్కువవుతుంది. అలా బాధ పడేవారిని మరికొంత బాధకు గురిచేస్తే ఈ మాటను వాడుతారు. ===పూచిక పుల్ల=== అతి స్వల్పమైనది: ఉదా:... వాడు పూచికపుల్లంత పని కూడా చేయడు. ===పూచిక పుల్ల కూడ ఇవ్వను=== ఏమి ఇవ్వను: ఉదా: నీకు పూచిక పుల్ల కూడా ఇవ్వను: ఏం చేసుకుంటావో చేసుకో.... ===పూచిన తంగేడు=== సంపన్నత. తంగేడు మొక్క పూలు ఆ మొక్క నిండా ఒక్క ఆకు కూడా కనిపించని తీరులో విరగ పూస్తాయి. కలవారి ఇంటి ఇల్లాలు ఒంటినిండా నగలు అలంకరించుకొని మితి మీరిన భోగభాగ్యాలతో ధన ధాన్యాలతో విలసిల్లటం. సిరి సంపదలతో తుల తూగు తున్న సంసారాన్ని పూచిన తంగేడు అనిఅంటారు ===పూజకు పనికిరాని పువ్వు=== నిరుపయోగమైనదని అర్థం. ===పూటకో మాట చెప్పేవాడు=== మాట మీద నిలకడ లేని వాడు: ఉదా:::> వాడు పూటకో మాట చెప్పి పబ్బం గడుపు కుంటున్నాడు. ===పూడ్చుకోవటం=== సరిదిద్దుకోవటం .గుంతలు, పల్లాలు ఉన్న మార్గంలో లోతుల్ని పూడ్చి దోవంతా సరిదిద్ది ప్రయాణం సుగమంచేయటం.లోటు పూడ్చుకోవటం ===పూత కన్నా రాతమేలు=== పూత అంటే మాట . మాటలు చెప్పిన దానికన్నా లిఖిత పూర్వకంగా ఇచ్చిందే ఏనాటికైనా మేలు అని అని అర్తం. నోటి మాటలు ఎప్పుడైనా, ఎన్నైనా చెప్పొచ్చు. ఇప్పుడని మరికాసేపటికి నేనలేదని తప్పించుకోవచ్చు. కానీ కాగితం మీద రాసి ఉంటే మాత్రం దాని తర్వాత ఎప్పుడైనా రుజువుగా చూపించవచ్చు. ఏ విషయంలోనైనా రుజువులు, సాక్ష్యాలు కావాలన్నప్పుడు నోటి మాటకాదూ ఏదైనా రాసిన కాగితాలుంటే తీసుకురా అని పూత కన్నా రాత మేలు అంటారు. ===పూర్వ జన్మ సుకృతం=== అదృష్టం ./ ఉదా:... వానికి అంతా కలిసి వచ్చింది> అదంతా వాని పూర్వ జన్మ సుకృతం. ===పూలపాన్పు=== సుఖప్రథమైనది: ఉదా: వాని జీవితమే ఒక పూల పానుపు. చాల సుఖంగా ఉన్నాడు. ===పూల వాన కురిసింది=== అన్ని పనులు సక్రమంగా జరిగితే ఈ మాట వాడతారు. ===పూల రంగడు === ఎప్పుడు టింగు రంగా అంటూ సరదాగా తిరిగేవాడని అర్థము ===పూస గుచ్చినట్టు=== ఒక వరుసక్రమంలో చెప్పటం . పూసలను దండగా గుచ్చేటప్పుడు ఏ పూస పక్కన ఏది బాగుంటుందో చూసి ఓ పద్ధతి ప్రకారం గుచ్చుతుంటారు. విషయాన్నంతా చక్కగా పూస గుచ్చినట్టు వివరించి చెప్పటం ఉదా: వానికి పూస గుచ్చి నట్లు చెప్పాను వానితో తగువులకు వెళ్లొద్దని. ఇప్పుడు చూడు ఏమయ్యిందో? ===పూసుక తిరుగు తున్నారు=== ఉదా: వారిద్దరు రాసుక పూసుక తిరుగు తున్నారు. ( కలిసి మెలిసి వుండడము) ===పెట్టినమ్మకే పెద్ద తిప్పలు=== గొప్పగా భోజనాలు పెట్టినా ఇంతేనా అని నసగటం. మేలు చేసినవారు మేలు పొందిన వారి నుంచి మాట పడటం. ===పెట్టు శాస్త్రి, పుట్టు శాస్త్రి === ===పెడ చెవిన పెట్టాడు=== చెప్పిన మాట వినలేదని అర్థం: ఉదా:>.. వాడు నామాటను పెడ చెవిన పెట్టాడు. ఇప్పుడు చూడు ఏమైందో? ===పెడ త్రోవ పట్టించాడు=== వక్ర మార్గం పట్టించాడు: ఉదా: వాడు నన్ను పెడ త్రోవ పట్టించాడు. లేకుంటే ఈ పని ఎప్పుడో అయిపోయేది. ===పెడితే పెళ్ళి.. పెట్టకపోతే తద్దినం=== తన స్వార్థం కోసం సమయానుకూలంగా ప్రవర్తిస్తూ ఎదుటి వారిని స్తుతించటం లేదా నిందించటం. ===పెదవి దాటటం=== మనసులోని మాట బహిర్గతం కావటం . అంతర్గత ఆలోచనలు బయటకు రావటాన్ని పెదవి దాటటం అంటారు ===పెదాలవలపాటి బేరం === ===పెద్దగొడ్డలి నొక్కు పోయినట్టు=== నాయకుడు లేదా అధినేత కష్టాలపాలై అతడి అనుచరులు ముందుకు సాగలేని స్థితి. పెద్దగొడ్డలితో ముందు చెట్టుకు గాటుపెట్టి ఆ తర్వాత చిన్నగొడ్డళ్ళతో ఆ గాటును పెద్దది చేస్తూ చెట్టు నరకుతారు. పెద్దగొడ్డలినొక్కు పడిపోయి నిరుపయోగమైతే చిన్న గొడ్డళ్ళున్నా పెద్దగొడ్డలి చేసే పనిని అవి చేయలేవు. ===పెద్ద చెప్పొచ్చాడు.....=== ఉదా: పనంతా అయి పోయాక ఇప్పుడు పెద్ద చెప్పొచ్చాడు? ===పెదగంగ ఉదకం === ===పెద గంగోదకం=== ఉన్నది అని చెప్పటమేగానీ ఎప్పుడూ ఎవరూ చూడనిది, ఎవరి అనుభవంలోనికి రానిది. పెదగంగ అంటే ఆకాశగంగ అని అర్థం. అది స్వర్గలోకంలో ఉంటుంది అని చెబుతారు. భూమ్మీద మరణించి స్వర్గానికి వెళ్ళిన పుణ్యాత్ములు, దేవతలు ఆ ఆకాశగంగలో స్నానం చేస్తారట. ఆ నదిలో బంగారం తామర పువ్వులు ఉంటాయని కూడా అంటారు. ఆకాశంలో కనిపించే పాలపుంతే ఆ పెదగంగ, లేదా ఆకాశగంగ అని కూడా చెబుతుంటారు. నిజంగా ఆ ఆకాశగంగలో నీళ్ళున్నాయా? బంగారు పద్మాలున్నాయా? అని తేల్చి చెప్పిన వారు, నిరూపించిన వారు ఎవరూ లేరు. ఏదైనా ఓ విషయం జరిగింది అని చెప్పటానికి రుజువులు, సాక్ష్యాలు ఏవీ లేకపోయినా, అది జరిగింది అని చెప్పటం, అదేదో ఉంది అని అనటం అవును కాదు అని నిగ్గు తేల్చటం ఎవరి వల్లా కాదు. ===పెద్ద తలకాయ=== జ్ఞానంలో పెద్దవారు . పెద్దమనిషి, పెద్ ===పెద్దన్నయ్య పోకడ=== చిన్నవారిని తరచూ విసుక్కోవటం, లెక్క చేయకపోవటం. కుటుంబంలో సంతానంలో పెద్దవాడైన వ్యక్తి తన తర్వాత పుట్టిన తమ్ముళ్ళు, చెల్లెళ్ళలాంటి వారిని అదుపు చేయటానికి ప్రయత్నిస్తుంటాడు. చిన్నవారేదైనా చెప్ప బోతుంటే వారికేమీ తెలియదని, తనకే అంతా తెలుసునని వాదించి కూర్చోబెడుతుంటారు. కొందరు అధికారులు తమ కిందిస్థాయి ఉద్యోగులు ఏది చెప్పబోతున్నా వినిపించుకోకుండా, లెక్క చేయకుండా కూర్చోమంటుంటారు. అలాంటి వారిది పెద్దన్నయ్య పోకడ అంటారు. ===పెద్దన్న పాత్ర=== పెద్దరికం . తండ్రి తరువాత పెద్ద కుమారుడు (పెద్దన్న) కు మళ్ళీ అంతటి స్థానం . ప్రముఖమైన పాత్ర అని అర్థం: ఉ: .. ఇతడు ఈ విషయంలో పెద్దన్న పాత్ర పోషిస్తున్నాడు. ===పెద్దపులి చూపు=== పెద్దపులి కేవలం తన కంటికెదురుగా ఉండే వాటిని మాత్రమే చూడగలదు. అటు పక్క, ఇటు పక్క ఏం జరుగుతున్నా అది గమనించలేదు. అదే తీరులో కొంతమంది తమ కళ్ళెదుట జరుగుతున్న విషయాల్ని తప్ప, వాటికి సంబంధించిన ఇతర విషయాల్ని గ్రహించే స్థితిలో ఉండరు. ===పెదబావగారి లెక్క === ===పెదరావూరు ఖాతా === ===పెద్దపీట=== ప్రముఖ స్థానం అగ్రాసనం, అగ్రతాంబూలం ===పెద్దపులి చూపు === ===పెద్దపులి పాలు === అసాద్యమైన విషయమని అర్థము. పెద్ద పులి పాలు తేవడం అసాద్యం గనుక. అసాద్యమైన ప గురించి చెప్పాలంటే ఈ సామెతను ఉపయోగిస్తారు. ===పెడదారి పట్టించడం=== దురవగాహన కలిగించడం; ఉదా: వాడొచ్చి ఈ విషయాన్ని పెడదారి పట్టించాడు./ ===పేగు మెలిక === ===పెన్నేరుగడ్డ=== శక్తి మంతమైంది, శక్తినిచ్చేది, శ్రేష్ఠమైనది.పెన్నేరు అంటే అశ్వగంధం. దీన్ని ఒంట్లో బలం చేకూరేందుకు చూర్ణంగా వాడతారు. ===పెళ్ళి నడకలు === పెళ్ళి వారు చాల నిదానంగా నడుస్తారు. అలా నడిచే వారినుద్దేశించి ఈ సామెతను ఉపయోగిస్తారు. ===పేనుకు పెత్తన మిచ్చినట్టుంది=== వివరణ:... "పేనుకు పెత్తనమిస్తే తలంతా గొరిగి పెట్టిందట.'' ఇది ఒక సామెత. అల్పునకు అధికారం ఇవ్వకూడదు అనే సందేశం ఇందులో వున్నది. (కొన్ని సామెతలలో సగ భాగాన్ని మాత్రమే వాడు తుంటారు. అలాంటివి ''జాతీయాలు " . ఈ ప్రయోగం అన్ని సందర్భాలలో కుదరదు. అరుదుగా కొన్ని సామెతలలో కొంత భాగం జాతీయాలుగా వాడ బడు తుంటాయి) ===పెయిల బుగులు ఇంటెనుకిద్దరు=== పైకి భయం నటిస్తూ ఎదుటివారిని మోసం చేసి తమ పని తాము చేసుకువెళ్ళే మోసకారితనం. పెయి అంటే శరీరం . గుబులు లేదా బుగులు అంటే భయం అని అర్థం. శరీరం అంతా భయకంపితమవుతున్న స్థితిని పెయిబుగులు అని అంటారు. ఓ రంకులాడి తన భర్తను చూసి విపరీతంగా భయం నటిస్తూ ఉండేదట. ఆ భర్త అంటే ఆమెకు అమ్మో ఎంత భయమోనని అందరూ అనుకుంటూ ఉండేవారట. అలా భయపడుతున్నట్టు నటిస్తూ ఇద్దరు మగవారిని ఇంటి వెనుకకు రమ్మని సైగ చేస్తూ వారితో ఆనందించేదట. ===పెరుగుకన్నా గురిగి ముద్దు=== ఎంతో ఆత్మీయత, అనుబంధం ఉంది. పెరుగు వ్యాపారం చేసేవారి దగ్గర పెరుగును కొలిచి అమ్మేందుకు కొలమానంగా ఒక గురిగి (మట్టిపాత్ర) ఉండేది. పెరుగు వ్యాపారం చేసే సందర్భాలలో ఒక్కోసారి అజాగ్రత్తగానో, మరొకలాగానో పెరుగుతో నిండిన గురిగి కిందపడి పగలటం జరుగుతుండేది. అలా పగిలినప్పుడు పెరుగు పోయినందుకు కాదు కానీ, ఎంతోకాలంగా అలవాటై తనది అనుకున్న గురిగి పగిలిపోయినందుకు పెరుగు అమ్మేవారు బాధ పడుతుండేవారు. ఆ గురిగి చాలా కాలం నుండి తన దగ్గరే ఉన్నందువల్ల, వ్యాపారానికి ఉపకరించినందు వల్ల దానిమీద ఒక మమకారం ఏర్పడి ఉంటుంది. దాంతో గురిగి పగిలిపోయినందుకు ఎంతగానో మనసులో బాధ కలుగుతుంది. ===పెరుగులో రాయిలా=== ఏ విషయాన్నైనా చక్కగా అస్వాదిస్తున్నప్పుడు మధ్యలో కలిగే అవాంతరం.పని సక్రమంగా జరుగుతున్నప్పుడు మధ్యలో ఎవరైనా వచ్చి ఆ పనిని చెడగొట్టడం.చాలా రుచిగా ఉన్న పెరుగును ఇష్టపడి తింటున్నప్పుడు దానిలో ఓ రాయితగిలితే ఎలా ఉంటుందో అలా. ఇష్టం లేదని/ అబద్దమని అర్థం: అన్నంలోనో కూరల్లోనొ వచ్చినట్లు పెరుగులో రాళ్లు రావు. అలా అన్నాడంటే వడ్డించే వారిమీద ఇష్టంలేదని లేదా అబద్ధం చెపుతున్నడని అర్థం. ===పేకమేడలు=== అత్యంత అస్థిరాలు ఏమాత్రం కొద్దిపాటి గాలి వీచినా అది కూలిపోయే స్థిరంగా లేని విషయాలు ===పేగు=== సంతతి, సంతానం. పేగుబంధం = సంతానం అనుబంధం రక్తసంబంధ అని అర్తం. === పేగులు మెలి వేసినట్లుంది=== చాల బాధగా వున్నదని అర్థం.. ఉదా: వాని మాటలు వింటుంటే నాకు పేగులు మెలివేసి నట్లుంది. అని అంటుంటారు. ===పేగు చుట్టం=== రక్తసంబంధం పేగుబంధం అన్నదమ్ములు, అక్కచెల్లెళ్ళు లాంటి అత్యంత సన్నిహిత బంధువులు .దూరపు చుట్టాలైతే మనస్పర్థలు వస్తే చాలా సందర్భాలలో మళ్ళీ కలవటం అనేది ఉండదు. కానీ సోదరులైతే ఓసారి తగాదా పడ్డా మళ్ళీ ఏదో ఓ సందర్భంలో కలిసిపోతూ ఉంటారని. ===పేగుబంధం=== సంతానం అనుబంధం రక్తసంబంధం, పేగు సంబంధం ===పేడు ముదరటం=== పటుత్వాన్ని సంతరించుకోవటం, యౌవన దశకు రావటం ===పేదరాశి పెద్దమ్మ === ===పేనుకుక్కిన పాటి=== తలలో వున్న పెనును తీసి రెండు బొటన వ్రేళ్ళ గోరుల మధ్యన వుంచి నొక్కుతారు. అలా చేయడాన్ని కుక్కడం .... పేను కుక్కడము అని అంటారు. దానికి పట్టే సమయం అతి స్వల్పము. అలా అతి స్వల్పమైన కాలాన్ని చెప్పడానికి ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు. ఇదే అర్థంలో మరొక జాతీయం ఉంది. ''వక్కకొరికినంతలో.'' అనగా వక్క కొరకడానికి అతి స్వల్ప సమయము పడుతుంది. ఉదా: వక్కకొరికినంతలో వచ్చేస్తా... అని అంటారు. ఈ జాతీయము రాయలసీమ ప్రాంతంలో ఎక్కువ వాడుకలో ఉంది. ఇలా అతి తక్కువ సమయాన్ని సూచించడానికి ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు. ===పేల పిండి వడియాలు=== చాలా తేలికైన విషయాలు అసలు లెక్క చేయాల్సిన అవసరమేలేని విషయాలు ===ప్రేత కళ వచ్చేసింది=== చావుకు దగ్గరలో వున్నాడు అని అర్థం: ఉదా:>.. అతని ముఖంలో ప్రేత కళ వచ్చేసింది.... ఇక లాభం లేదు. బంధువులకు కబురు పంపండి. ===పేరిగాడిరాజ్యం === ===పేరిగాడిసంగీతం === ===పైఎత్తున=== ఒకరు చేసే పనికి వూతంగా ఉంటూ ప్రోత్సాహాన్నిస్తూ ఉండటం. పర్యవేక్షణ, పరిశీలన, దిశానిర్దేశం . జ్ఞానంలోనూ, అనుభవంలోనూ అధికులైన వారు జరగాల్సిన పనిని జాగ్రత్తగా పర్యవేక్షిస్తూ ఉండటమే పైఎత్తున ఉండటం ===పైచేయి=== ఆధిక్యం ఉదా: ఆటలో ఈ జట్టు పై చేయి సాధించింది. ===పైన పటారం, లోన లొటారం=== లోన విషయం ఏమి లేకున్నా పైకి డాంబికంగా కనబడటానికి కొందరు ప్రయత్నిస్తుంటారు. వారిని ఉద్దేసించి ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు. ===పై ప్రాణాలు పైనే పోయాయి=== చాల భయమేసిందని అర్థం: ఉదా: జూ పార్కులో పులి బోను వద్ద నిలబడ్డాను. ఉన్నట్టుండి పులి గాండ్రించింది. నాకు పైప్రాణాలు పైనే పోయి నంత పనైంది. ===పైలా పచ్చీసులా తిరుగు తున్నాడు=== ఉదా: వాడు పని పాట లేకుండా పైలా పచ్చీసు లాగ తిరుగు తున్నాడు. ===పైవాడు పిలిచాడు=== చావుకు దగ్గరలో వున్నాడని అర్థం: ===ప్రసవవేదన=== అత్యంత కష్టసాధ్యమైన పని. ఉ: వీడు ఈ చిన్న పని చేయడానికి ప్రసవ వేధన పడు తున్నాడు. ===పైలా పచ్చీస్=== పైలా అనేది పెహ్లో అనే ఉర్దూ పదం. పెహ్లా నుంచి పైలాగా మారిన పదానికి అర్థం మొదటిది, ముందుగా ఉన్నది అని.పచ్చీస్ అంటే ఇరవై అయిదు అని అర్థం. అంటే పాతికేళ్ళ నిండు యౌవన వయస్సు అనే అర్థం ===పొగచూరడం=== నాణ్యత తగ్గడం, స్థాయి దిగజారడం ===పొగడ్త అగడ్తే=== పొగుడుతున్నారు కదా ఇక మనమేమీ చేయకపోయినా ఫర్వాలేదని, గర్విస్తే జీవితంలో వృద్ధి చెందలేరు.అగడ్తలో పడితే బతికేపని ఉండదు. పొగడ్తలు కూడా అగడ్తలతో సమానమైనవని హెచ్చరిక ===పొట్టకు..బట్టకు=== ఎదుగుదల లేని జీవితం, అభివృద్ధిలేని బతుకు .ఏ మాత్రం కొద్దిగా కూడా పొదుపు చేసుకోవటానికి వీలు లేకుండా ఆ పూటకు తినటానికి, ఆ రోజుకు కట్టుకోవటానికి కావాల్సినంత తిండి, బట్ట మాత్రమే దొరికే వారిని గురించి ఈ జాతీయం ===పొట్ట కోస్తే అక్షరం ముక్క లేదు=== అస్సలు చదువు రాదు అనే ప్రయోగంలో ఉపయోగిస్తారు. ===పొట్ట చెక్కలయ్యేటట్టు నవ్వాడు=== చాల ఎక్కువగా నవ్వాడు: ఉదా:... ఏందిరా సంగతి, పొట్ట చెక్కలయ్యేటట్టు నవ్వు తుండావు? ===పొట్ట చేత్తో పట్టుకొని వచ్చారు=== బ్రతుకు తెరువుకొరకు వచ్చారు అని అర్థం: ఉదా: వీరు వూరుకాని వూరికి పొట్ట చేత్తో పట్టుకొని పని కోసం వచ్చారు. ఏదైనా పని కల్పిద్దాం వారికి. ===పొట్టలు నింపుకోవటం=== ఎవరి స్వార్ధం వారు చూసుకోవటం..ఈ నాయకులు వారి పొట్టలు నింపుకోవటం తప్ప ప్రజల కోసం ఆలోచించటం లేదు అంటారు. ===పొట్ట పొడిస్తే అక్షరం ముక్క రాదు=== చదువు రాని వాడని అర్థం: ఉదా: వానికి పొట్ట పొడిస్తే అక్షరం ముక్క రాదు. ఎలా బతుకుతాడో ఏమో ? ===పొడుచుకు రావటం=== వెలువడటం, బహిర్గతం కావటం. అంతర్గతంగా ఉన్నది బహిర్గతమై స్పష్టంగా ఎదుటివారికి కనిపించటం.'వాడిని అంటే నీకెందుకు అంత పొడుచుకొచ్చింది' అంటారు. ===పొత్తుల పని=== పరిష్కారానికి వీలున్నా ఎవరూ పట్టించుకోని సమస్యలు.ఉమ్మడి మీద చేయాల్సిన పని. ఒకరి మీద ఒకరు వంతులేసుకుంటూ మీరు చేయండి మేమెందుకు చేయాలి.. అని అనుకొంటూ చిన్న పనైనా దాన్ని చక్కదిద్దకుండా కాలక్షేపం చేస్తూంటారు ===పొత్తులపని సుఖం=== పొత్తుల పని అని అంటే వేరొకరితో కలిసి ఏదైనా పనిని సాధించేందుకు సిద్ధం కావటం. ఒకరే ఏ పనినైనా చేయాలంటే కార్యభారం ఎక్కువై ఇబ్బంది కలగవచ్చు. అదే పనిని పది మందితో పొత్తు పెట్టుకొని చేస్తే సుఖంగా ఉంటుంది.అందుకే 'పొత్తుల పని సుఖం, ఒంటిగా తిండి సుఖం అంటారు ===పొదుగుడు కోడి=== ఎప్పుడూ నిద్రలో జోగుతూ బద్ధకంగా ఉన్నట్టు కనిపించటం ===పొద్దునదాకా దోచినట్టు=== తెలివి తక్కువతనం, అత్యాశ, ఉదయాన అందరూ మేల్కొనే దాకా దొంగతనం చేస్తూ పట్టుబడటం, అత్యాశకుపోయి అవస్థల పాలవటం ===పొద్దు పోవడం కష్టంగా వున్నది=== బ్రతుకు భారంగా వున్నదని అర్థం: ఉదా: ఈ చాలి చాలని సంపాదనతో నాకు పొద్దు పోవడము కష్టంగా ఉంది. ===పొన్నుంచి పొడు దాకా=== పొన్ను అంటే రోకలి పొన్ను, పొడు అంటే పొన్ను దగ్గరి నుంచి పైకి ఉండే పొడవాటి కర్ర భాగం .ఆది నుంచి అంతం దాకా అని. ===పొయిలుప్పు పోసుకున్నట్టు=== పొయ్యిలో ఉప్పు పోసుకున్నట్లు, మండుతున్న పొయ్యిలో ఉప్పు వేస్తే వచ్చే చిటపటలు. బహిర్గత కోపాతాపాలకు, పోట్లాటలకు, తగాదాలకు ఎదురుపడి పెద్ద పెద్దగా తిట్టుకోవటం, అరుచుకోవటం ===పొయ్యి వూదేపని=== చిచ్చురేపే ప్రయత్నం ===పొయ్యి రాజుకోవటం=== పొయ్యి రాజేసి వూది మంట చేయటం ===పొయ్యిలో పిల్లి లేవలేదు=== వంట చేయ లేదు అని అర్థం: వివరణ: పల్లెల్లో కట్టెల పొయ్యితో వంట చేసుకునే వారు. రాత్రులందు పొయ్యి చల్లారిన తర్వాత, వెచ్చగా వుంటుందని ఆ ఇంటి వారి పిల్లి పొయ్యిలో దూరి ఆ బూడిదలో నిద్ర పోతుండేది. అలా పొయ్యిలో పిల్లి లేవలేదంటే ఆ రోజువంట చేయ లేదని అర్థం. ===పొరుగూరి వ్యవసాయం=== ఉండేదొకచోట, ఉద్యోగం మరోచోట చెయ్యటం, చాలా కష్టమైన పని.సమయం అంతా రాకపోకలకే సరిపోతుంటుంది. ===పొల్లు కట్ట దంచటం=== పసలేని మాట చెప్పటం . ధాన్యాన్ని నూర్చిన తర్వాత మిగిలే కట్టలే పొల్లు కట్టలు. ఆ పొల్లు కట్టలను కొట్టడం, దంచటం లేదా నూర్చటం లాంటివి ఏం చేసినా ధాన్యం రాలటం జరగదు. ===పొల్లు దంచి బియ్యం చేసినట్టు=== అసాధ్యమైన పని . పొల్లును ఎంత దంచినా బియ్యపు గింజలు రావు. వూకదంపుడు ===పొలోమని వచ్చారు=== అంతా ఒక్కసారిగా వచ్చారని అర్థం: ఉదా:... చెరువు కొళ్ల బోయిందని తెలవగానె ఊరి వారందరూ పొలోమని వచ్చారు. ===పోకిరి మనుషులు/ పోకిరి పనులు=== చిల్లర మల్లర గాళ్లు, దుండగులు.... ===పోగొట్టుకున్న చోటనే వెదకాలి=== అనగా ఏ పనిలో నష్టపోయామో ఆ పనిలోనె సంపాదించాలని అర్థం. ఆ విషయం మనకు తెలిసిన విద్య. తెలియని కొత్త విద్యలో ప్రారంబిస్తే అంత అనుకూలంగా వుండదు గాన పాత విద్యలోనె ప్రయత్నం చేయడం సులభం గాన అందులోనె ప్రయత్నం చేయమని సలహా.. ఆ సందర్భంలో ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు. ===పోటు మీద ఉండటం=== బాగా ఉత్సాహంగా ఉండటం, బాగా అభివృద్థిలో ఉండటం . పౌర్ణమి లాంటి రోజుల్లో సముద్రం బాగా పొంగుతుంటుంది. అలలు ఉవ్వెత్తున లేస్తుంటాయి. ఈ పొంగునే పోటు అంటారు. ===పోతె కొడవలి ఉంటే లిక్కి=== వివరణ: లిక్కి అనగా .... ఒక కొడవలి దాని [[కక్కు]] అరిగి పోతున్న కొద్ది కొత్త [[కక్కు]] వేయిస్తుంటారు. కొంత కాలానికి అది చిన్న కొడవలిగా తయారవు తుంది. ఆ చిన్న కొడవలిని [[లిక్కి]] అంటారు. ఇజ రైతు తన లిక్కిని ఇంకొకనికి బదులిచ్చాడు. తీసుకున్న వాడు దాన్నెక్కడో పడేశాడు. ఇచ్చిన రైతు నేనిచ్చింది కొడవలి దాన్నె ఇమ్మంటాడు. ఆ సందర్భంలో ఈ జాతీయాన్ని వాడతారు. ===పోయింది పొల్లు ఉన్నది గట్టి=== మన చేతి నుంచి దాటిపోయిన ఆస్తులు కానీ, అనుభవించాల్సినవి కానీ పొల్లు లాంటివి, మన దగ్గర మిగిలిందే గట్టి విత్తనాలతో సమానం. పోయిన పొల్లు కోసం ఎలా బాధపడమో అలాగే మనం అనుభవించకుండా పోయినవాటి గురించి కూడా ===పోయినాక పొద గొట్టినట్టు=== వృథా ప్రయాస, దండగమారి పని .పొదలో కుందేలు ఉన్నప్పుడు వెతికితే లాభం ఉంటుంది కానీ, అది పోయిన తర్వాత పొదను వెతకటమంటే వృథా ప్రయాసే. నక్కపోయినాక బొక్క కొట్టుకున్నట్లు. ===పోరాని చోటుకు పోతే రారాని నిందలు=== ఆలోచించకుండా ముందుకు వెళితే లేనిపోని ఇబ్బందులు ఎదురవుతాయి ==ఫ== [[వర్గం:తెలుగు భాష]] fl0e57uw0fx313du5nfl2qmqv273mx6 జాతీయములు - బ, భ 0 3193 29485 29484 2021-07-05T04:18:21Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:జాతీయములు_-_బ,_భ]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{తెలుగుభాషాసింగారం}} '''==భుజాలు తడుము కోవడం==''' ==బ== ===బంగారపు గీతలు=== అదృష్టవంతులను అభినందించే భావన. ===బంగాళాఖాతమంత=== సువిశాలమైనది, సుదీర్ఘమైనది ===బకాసురుడు=== విపరీతంగా తింటూ కూర్చునే వాడు ===బంగనపల్లి నవాబు === ===బంగారక్క=== గతంలో తోలుబొమ్మలాటలు అధిక ప్రచారంలో వున్నప్పుడు.... ఆ ఆటలో బంగారక్క.... కేతిగాడు అనే రెండు పాత్రలుండేవి. ఆ పాత్రలు... ప్రేక్షకులను విపరీతంగా నవ్వించేవి. హాస్య రసాన్ని పలికించడానికి మారు పేరుగా ఆ పాత్రలు ప్రజల మనస్సులో స్థిర స్థానం సంపాదించాయి. ఆవిదంగా సమాజంలో హాస్య రసాన్ని వ్వక్త పరిచే స్త్రీలను ఆ పాత్ర పేరుతో అనగా ... బంగారక్క... అని పిలవడము పరిపాటైనది. ఇది ఈ జాతీయానికి వున్న వెనకటి కథ. ===బంగారు కాళ్ళయ్య === ===బంగు తిన్న కోతి=== మత్తులో పిచ్చిగా ప్రవర్తిస్తుంటే ఈమాటను వాడతారు ===బండ కష్టం=== మితిమీరిన కష్టం, భరించరాని కష్టం ===బండబండగా=== మూర్ఖంగా, మొరటుగా, అనాగరికంగా .శిల్పంగా మారకముందు బండ అందం, ఆకారం లేకుండా మొరటుగా ఎలా ఉందో అలాంటి మొరటు మనిషి .బండగాడు, బండబండగా రాయటం అంటారు. ===బండబారటం=== శిలాసదృశంగా అవటం, రాయిలాగా స్పందన లేకుండా పోవటం.ఎంత కొట్టినా కదలక మెదలక ఉండటం.కళ్ళముందు ఏం జరిగినా స్పందించకుండా ఉండటం ===బండ మీద రాత=== కచ్చితంగా అమలయ్యేది, చెరిపితే పోదు : వీటినే శిలా శాసనాలు అంటారు. ===బండిసెలగుండు=== బండిసెల అనగా వడిసెల అని కూడా అంటారు. రెండు దారాల మద్యలో చిన్న వలలాగ వుండి అందులో ఒక రాయి పెట్టి రెండు దారాలను ఒకటిగా పట్టుకొని గిరగిరా తిప్పి ఒకదారాన్ని వదిలితే అందులో పెట్టిన రాయి అతి వేగంగా వెళ్ళి దూరాన పడుతుంది. పొలాల్లో పిట్టలను బెదరగొట్టడానిని ఈ సాధనాన్ని రైతులు వాడుతారు. బండిసెల లోని రాయి అతి వేగంగా పోతుంది. అలా ఎవరైనా వేగంగా పరుగెడుతుంటే ఈ జాతీయాన్ని ఉపయోగిస్తారు. ===బండిరిగితే ఎడ్లుకాయచ్చన్నట్టు=== బండి విరిగి పోయినప్పుడు ఎద్దులను మాత్రమే కాచుకొని రావచ్చుఅని. పని చేయకుండా ఏదో ఒక వంకన తప్పించుకొనే పని దొంగ గురించి ===బంతాట ఆడటం=== ఊపిరి సలపకుండా కష్టాలలో ఉండటం, వరుసగా బాధలను, ఇబ్బందులను అనుభవించటం, ===బంతిలో వలపక్షం === ===బందెలదొడ్డి=== క్రమశిక్షణ రాహిత్యంతో అడ్డదిడ్డంగా ప్రవర్తించే వారితో ఉన్న ప్రదేశం ===బకబంధనం === ===బక్క జనం=== పేద ప్రజలు ===భగీరథ ప్రయత్నం === భగీరథ ప్రయత్నం అనగీ అతి పెద్ద ప్రయత్నం అని అర్థము. భగీరథుడు స్వర్గంలో ఉన్న గంగను భూలోకానికి తేవడానికి చాల ప్రయత్నము చేసి సాధించాడు. అలాంటి పెద్దప్రయత్నాన్ని భగీరథ ప్రయత్నం అని అంటారు. ===భజన చేస్తున్నారు=== వేరొకరు చెప్పిన దానికి వంత పాడడం: ఉదా: వాడు చెప్పిందానికి వీడు భజన చేస్తున్నాడు. ===బజారు కీడ్చాడు=== పరువు తీశాడు అని అర్థం: ఉదా: వాడు నన్ను చిన్న విషయానికి బజారు కీడ్చాడు. ===బట్టతలమ్మ పాపిట తీయమన్నదట=== ===బడబడ=== లోడలోడ వూరక సందర్భ శుద్ధి లేకుండా వాగటం ===బడాయి పోతున్నాడు=== గొప్పలు పోతున్నాడు అని అర్థం: ఉదా: ఏంరో..... పెద్ద బడాయి పోతున్నావు, పిలిస్తే పలకడం లేదు. ===బతికి పోయాను=== ఉదా:>..హమ్మయ్య గండం నుంచి గట్టెక్కాను: బతికి పోయాను. ===బతుకు బజారు పాలైంది=== (బతుకు బస్టాండైంది) పరువు పోయిందని అర్థం: ఉదా: వాడి బతుకు బజారు పాలైంది. ===బతుకు బారమైంది=== బతక లేక పోవడం: ఉదా: వారికి సరైన ఆదాయం లేక బతురు బారమైంది ===బతుకు తెల్లారింది=== బతుకు భారము కావడమని అర్థం: వాని బతుకు తెల్లారింది అంటుంటారు. ===బదనిక తీగ=== శత్రువులను లోబర్చుకొనే శక్తి ఉన్న వ్యక్తి. బదనిక తీగ వాసన తగిలిన సర్పం తలవంచి తీరుతుందట. ===బయట పడ్డాడు=== కష్టాల నుండి బయట పడ్డాడని అర్థం: ఉదా: ఇప్పటికి నాకష్టాలన్ని తీరాయి. బయట పడ్డాను. ===బ్రహ్మకాయ === ===బ్రహ్మచెముడు === ===బ్రహ్మబంధువు === ===బ్రహ్మముడి === ===బ్రహ్మరథం === వాడికి బ్రహ్మరధం పట్టారు అని అంటారు. ===బ్రహ్మరాత === తిరుగు లేనిది, మార్చడానికి వీలు పడనిదాని బ్రహ్మ రాత అని అంటారు. ===బ్రహ్మవిద్య === అత్యంత ప్రయాసతో కాని వంట బట్టని విద్యను బ్రహ్మ విద్య అని అంటారు. ===బ్రహ్మహత్య === ===బ్రహ్మాండం === అతి పెద్దది అనే అర్థములో వాడుతారు. ===బరతం పట్టాలి=== వాని పని పట్టాలి: ఉదా: వానికి పొగరెక్కువయింది వాని భరతం పట్టాలి. ===బరితెగించాడు=== ఉదా: వాడితో పెట్టుకోకు, వాడి అన్నింటికి బరితెగించాడు. ===బరిలోకి దింపటం=== పనిలోకి దింపటం, కష్టాలలోకి ప్రవేశం. రంగస్థలం (బరి) మీద నటుల నటనను చూసిన ప్రేక్షకులు బాగుందంటూ ఎంత మెచ్చుకొనేవారో, బాగోలేకపోతే అంత తీవ్రంగా విమర్శించే వారు. తన ప్రదర్శన ప్రేక్షకులకు నచ్చితీరాలి. లేకపోతే వారి చీవాట్లు తప్పవు, ===బర్రెకు బాంచ=== పాలు కావాలంటే (గేదె) కు కూడా బానిసలాగా సేవ చేస్తేనే ఆ బర్రె పాలిచ్చేది. ===బర్రెను కొన్నాక చల్ల పొయ్యననటం=== భవిష్యత్తులో సహాయం చెయ్యనని చెప్పి ప్రస్తుతానికి ఎదుటివారిని ప్రలోభపెట్టి లేదా బెదిరించి తమ పని చేయించుకోవటం. ''బలిపశువును చేశారు'':: అనవసరంగా ఒకడిని ఇరికించి అన్ని నిందలను అతనికిపైకి తోసెయ్యడం అని అర్థం. ===బ్రహ్మరథం=== గొప్ప గౌరవం .సన్యాసులు మరణించినప్పుడు వారి భౌతికకాయాన్ని తీసుకువెళ్ళే వాహనాన్ని బ్రహ్మరథం అంటారు. ===బ్రహ్మ రహస్యం=== ఎవరికీ తెలియనిది ===బ్రహ్మరాత=== ఆ రాత ఎవరికీ అర్థంకాదు. విశ్వాసం ఆధారంగా అవతరించిన జాతీయాల్లో ఇదొకటి. మనిషిని సృష్టించేటప్పుడు బ్రహ్మదేవుడు నుదుటి మీద ఆ మనిషికి సంబంధించిన జీవితం ఎలా సాగాలనే విషయాలను రాస్తాడని, పుర్రె మీద ముందు భాగంలో కనిపించే గీతలే ఆ రాతలని కొందరి విశ్వాసం. అయితే ఆ రాత ఎవరికీ అర్థంకాదు. ఈ అర్థంకాక పోవటం అనే దాని ఆధారంగానే బ్రహ్మరాత అనే జాతీయం ప్రయోగంలోకొచ్చింది. కొంతమంది చేతిరాతలు ఎవరికీ అర్థం కావు. అలాంటి రాతలను చూసి వ్యంగ్యధోరణిలో 'ఇదెక్కడి బ్రహ్మరాతరా బాబూ' అని అనటం కనిపిస్తుంది. ===బ్రహ్మాండంగా=== చాలా గొప్పగా, ఎంతో పెద్దగా, అన్నిటికంటే ఉత్తమంగా . ===బ్రహ్మాండం బద్దలు కొట్టటం=== ఎవరికీ సాధ్యం కాని పనిని చేసి ఘన విజయం సాధించటం ===బాంబు పేల్చటం=== ఓ విషయాన్ని ప్రకటించటం వల్ల ఉన్నట్టుండి కలిగిన మార్పు ఎంతో కాలంగా రహస్యంగా దాచి వుంచిన పెద్ద విషయాన్ని ఉన్నట్టుండి బయట పెట్టడం. ===బాజా వాయించటం=== చేసిందేమీ లేకపోయినా గొప్పగా ప్రచారం చేయటం, ఉన్నదాని కన్నా పెచ్చుగా చెప్పుకోవటం డప్పు కొట్టుకోవటం, డప్పు కొట్టటం ===బాట వేయడం=== అనుకూల పరిస్థితులు ఏర్పరచడం ===బాతాల పోశెట్టి=== తుపాకీ రాముడు, పిట్టలదొర, గొప్పలు చెప్పే వారు ===బాదర బందీ === ===బాదరాయణ సంబంధం === ===బాదరాయణుడు === ===బాల జోస్యం=== నిర్మలమైన మనస్సుతో, నిష్కల్మషమైన బుద్ధితో చెప్పే మాటలు ===బాలింతపులి=== అత్యంత స్వార్థముగా ప్రవర్థించే వారిని గురించి ఈ మాటను వాడుతారు. పులి ఈనినప్పుడు చాల ఆకలితో వుంటుండి. ఆకలికి తాళలేక తన పిల్లలనే తాను తింటుంది. ఇది అత్యంత స్వార్థపూరితమైన పని. ఆ విధంగా ప్రవర్థించే వారిని గురించి ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు. ===బిచ్చపు కూటికి శని అడ్డుపడ్డట్టు=== కాలం కలిసిరాక పోవటం, కష్ట కాలంలో మరిన్ని కష్టాలు సంక్రమించటం . బిచ్చపు కూడు కూడా తిననివ్వకుండా శని అడ్డుపడటం ===బిచ్చపు కూటికి పేదరికమేంటి?=== బిచ్చమెత్తుకొని తినటం కంటే పేదరికం ఏముంటుంది?గోచి కన్నా దరిద్రం లేదు . ===బిడ్డనుకొంటే గడ్త్డెనట్టు=== ఆశాభంగం .అనుకొన్న దానికి భిన్నంగా జరగటం.అనుకోని విధంగా వూహలు, అంచనాలు తారుమారవటం.గర్భవతి కడుపులో పెరుగుతున్నది బిడ్డ కాదని, గడ్డ అని తెలిసి బాధపడ్డట్టు ===బిల్వ ఖల్వాటం=== మూలిగే నక్కమీద తాటిపండు పడటం. ఒక కష్టం నుండి తప్పించుకోబోతూ మరో కష్టానికి గురవటం. బిల్వం అంటే మారేడు, ఖల్వాటం అంటే బట్టతల . బట్టతల వ్యక్తి మండుటెండలో నడుస్తూ నెత్తిమాడుతూ ఉంటే ఓ మారేడు చెట్టు కింద నీడలోకి చేరాడు. అంతలోనే ఓ మారేడు కాయ బట్టతల ఉన్నవాడి నెత్తిన పడిందట. అటు ఎండదెబ్బ, ఇటు మారేడు కాయ దెబ్బ . ===బీదవాడు భిక్షగాడికీ లోకువే=== యాచకులు ధనహీనుల్ని లెక్కచేయరు. భిక్షను భారీగా ఇచ్చే వారినే బిచ్చగాళ్ళు లెక్క చేస్తుంటారు. ===బుట్టి మేత=== వివరణ: పశువులకు ప్రత్యేకమైన ఆహారంగా వేరు శనగ పిండి, రుబ్బిన ఉలవ పిండి, బెల్లం కలిపి బుట్టిలోవేసి పెడ్తారు. దానిని బుట్టి మేత అంటారు. దానినే మనుషులకు ఆపాదించి ఎవరికైనా మంచి ఆహారం అందు తుంటే వాని గురించి ఈమాటను వాడతారు: ఉదా: వానికి బుట్టి మేత బాగా అందు తున్నట్టుంది కొంచెం వళ్లు చేసింది. ===బుడబుడ కావటం=== ఏదైనా రహస్యం మెల్లగా బహిర్గతం కావటం ===బుడుబుంగ=== బుడుబుంగ నల్లటి రంగులో ఉండే పక్షి. నీళ్ళలోని చేపలను పట్టుకొని తింటూ బతుకుతుంటుంది ఇది. దీని ప్రత్యేకత ఏమిటంటే నీళ్ళ లోపలికి మునిగి చేపలను పట్టుకొని మళ్ళీ కొంత దూరంలో పైకి తేలుతుంటుంది. ఇలా ఆహారం కోసం నీళ్ళల్లోకి మునగటం, మళ్ళీ మరో చోట పైకి తేలటం. కొంతమంది పొద్దున లేచింది మొదలు ఇల్లిల్లూ పట్టుకు తిరుగుతుంటారు. తమకు కావలసినవన్నీ ఆ ఇళ్ళలోనే గడుపుకొని పోతుంటారు. ఏ గృహంలో ఉన్నాడో అని తెలుసుకొని వెళ్ళే లోపు మరో ఇంటికి వెళుతుంటాడు. అలాంటి వాడిని బుడుబుంగ లాంటివాడు అంటారు. ===బురదలో కాలేయటం=== తప్పు చేయటం, పొరబడటం .అడుసు తొక్కనేల కాలు కడుగ నేల ? ===బురద చల్లటం=== దోషాలను అంటకట్టటం;;;; ఎదుటివాడిపై నిందలు వేయటం: === బురద పడటం=== దోషులవ్వటం === బురద=== తప్పు, పొరపాటు నీతిమాలిన పని అనే వాటికి సూచిక ===బురద చల్లట=== లేని నిందలను ఇతరులపై మోపడమని అర్థం: ఉదా:/. ...'' ప్రతి పక్షాలు మాపై బురద చల్లే కార్యక్రమం చేస్తున్నారు''. అని అంటారు. ===బురదలో పాతిన గుంజ=== స్థిరంగా నిలవదు. చివరిదాకా నిలబడని వాడు, మధ్యలోనే తప్పించుకొని పోయి పని చేయకుండా మోసం చేసేవాడు ===బుర్ర గోక్కుంటున్నాడు=== ===బుస కొడుతున్నాడు=== కోపంగా వున్నాడని అర్థం: ఉదా: వాడు ఈ చిన్న మాటకే బుస కొడుతున్నాడు. ===బుసలు కొట్టడం=== కోపాన్ని ప్రదర్శించడం ===బూజు పట్టటం=== ప్రస్తుత కాలానికి అనుగుణంగా లేని విషయాలు, కాలదోషం పట్టిన ప్రమాద హేతువులు ===బూడిదలో పోసిన చందాన=== వృధా ప్రయాస అని అర్థం. ===బూడిదలో చేసిన హోమం=== ప్రయోజనం లేని పని.బూడిదలో పోసిన పన్నీరు ===బూతు పడ్డా బుట్టలో ఇత్తు పడాల=== వ్రతం చెడ్డా ఫలితం దక్కాలి. అడ్డంకులు, అవాంతరాలు, అవమానాలు లెక్కచేయకుండా కావాల్సిన దాన్ని సాధించుకోటం ఇలాంటిదె మరోమాట;''కులం చెడ్డా.... సుఖం దక్కింది.'' ===బెల్లమేయకుండా బూరెలు చేసినట్టు=== అరచేతిలో వైకుంఠం చూపినట్టు, ఏమీ లేకపోయినా అంతా ఉన్నది అని ధ్వనింపచేసేలా ప్రవర్తించే తీరు ===బెల్లంకొట్టిన గుండ్రాయి లాగ=== కదలకుండా..... మెదలకుండా. ఉదా: ఏరా బెల్లంకొట్టిన గుండ్రాయిలా అలా వుండిపోయావేం? ===బెంబేలెత్తించాడు=== కంగారు పెట్టించాడు. ఉదా: ఈ కాస్త దానికే అలా బెంబేలు పడితే ఎలా? ===బొక్కటం=== అన్యాయంగా ఆర్జించటం, ఆహారాన్ని ఓ క్రమపద్ధతి ప్రకారం తినకుండా ఎక్కువెక్కువ తీసుకొని అందరికంటే ముందే అంతా తినెయ్యాలన్న ఆత్రంతో తినటం, అందరిలా సక్రమంగా కాక అక్రమంగా అంతా ఆర్జించాలనుకోవటం ===బొక్క బోర్ల పడ్డాడు=== జీవితం తారు మారైంది: ఉదా: వాడు వ్యాపారంలో బొక్క బోర్ల పడ్డాడు. ===బొగ్గుల్లో రామచిలుక=== దుర్మార్గుల మధ్య సజ్జనుడు, అందవిహీనుల మధ్య అందగాడు ===బొచ్చు బోద కసువు=== ఇదొక ఊత పదం: ===బొటనవేలికింద ఉంచటం=== బొటన వేలి కింద పెట్టుకోవటం, అధీనంలో ఉంచుకోవటం ===బొటబొట=== బాగా కన్నీరు పెట్టడం, దుఃఖం పెల్లుబుకి కన్నీరు బొట్లుబొట్లుగా రాల్చటం ===బొట్టూ కాటుక పెట్టి పిలవడం=== ప్రత్యేకంగా పిలవడం గౌరవంగా ఆహ్వానించడం ===బొడ్డూడని వాడు=== లోకజ్ఞానం లేనివాడు, అమాయకుడు, లోకం పోకడ తెలియనివాడు ===బొత్తిగా=== సంపూర్ణంగా, అధికంగా, బాగా . ఒకేచోట చేరి ఉండటాన్నిబొత్తుగా, బొత్తిగా ఉండటం అంటారు. పూర్తిగా అని అర్తం: ఉదా:.... ''వాడు ఈ మధ్యన బొత్తిగా ఏ పని చేయడం లేదు'' అంటారు. ===బొబ్బబొబ్బ కావటం=== బయటకు పొక్కటం అందరికీ తెలిసిపోవటం ===బొమ్మలకొలువు తీర్చటం=== చూడముచ్చటగా తీర్చిదిద్దటం. 2.26 బొమ్మలాట రామాయణం అవాస్తవం, ఆధారం లేనిది, నమ్మశక్యం కానిది . ప్రామాణికతలేని విషయాలు ===బొమ్మలాట రామాయణం === ===బోకెల కొట్లాట=== దరిద్ర స్థితి. లోపల ఏమీ లేకుండా ఖాళీగా ఉన్న మట్టి వంటపాత్రను బోకె అంటారు. కేవలం ఖాళీ మట్టి పాత్రల కోసమే కొట్లాట' అని ఏమాత్రం ఉపయోగంలేని వాటిగురించి పెద్ద పోట్లాటకు సిద్దమైతే ఈ మాటను వాడతారు. ===బొడ్లో వరాలు పోసుకొని పుట్టడం=== పుట్టుకతోనే ధనవంతులు. బాగా ధనవంతుల ఇంట్లో పుట్టిన బిడ్డ ===బోడిగుండుకు మోకాలికి ముడిపెట్టినట్టు=== అసలు సాధ్యం కాని పని . బోడిగుండు మీద, మోకాలి మీద కేశాలు ఉండవు. ఆ రెండిటికీ ముడివేయాలని చేసే ప్రయత్నం ఫలించదు. ===బోడిగుండు మీద రాళ్ళ వానలాగా=== కష్టాల మీద కష్టాలు ===బోడిలింగం=== అనామకుడు 'శతకోటి లింగాల్లో ఓ బోడిలింగం. శివలింగాలు నునుపుగా ఒకేలా ఉంటాయి. వాటికి ఒక్కో దానికి ప్రత్యేకమైన గుర్తులేమి ఉండవు. ఓ చోట ఉన్న ఎన్నెన్నో శివలింగాల్లో ఒక శివలింగాన్ని ఎవరైనా తీసుకెళ్ళినా పెద్దగా నష్టం ఏమీ ఉండదు. ===బోళా శంకరుడు=== ఎలాంటి వారినైనా కాచి కాపాడుతూ ఎవరడిగినా కాదనని వాడు ==భ== ===భగీరథ ప్రయత్నం=== సాధ్యమైన దానిని కూడా ప్రయత్నం పూర్వకంగా సాధించడం అంటే ఎంత కష్టమైన పనినైనా పట్టువిడవకుండా సాధించడం ===భజన=== పొగడ్త ఏదో ఒక స్వార్ధాన్ని దృష్టిలో ఉంచుకొని విపరీతంగా పొగడటం. ఆ సందర్భంలో ఈ మాటను ఉపయోగిస్తారు. ===భరతం పట్టటం=== విపరీతంగా వేధించటం, బాధించటం . ===భరతపట్టం=== పర్యవేక్షణ సరిగా లేనిపాలన .నామ మాత్రపు రాజు పాలన వల్ల సరైన పర్యవేక్షణ ఉండదనే భావం. ఆపద్ధర్మ పరిపాలన ===భరతం పట్టాలి=== సాధించాలి/ అంతు చూడాలి అనే అర్థంలో కూడా వాడతారు.: ఉదా:... ''ఎలాగైనా వాని భరతం పట్టాలి" అని అంటారు. ===భరద్వాజ విందు=== అపూర్వమైన, రుచికరమైన, ఆనందకరమైన విందు ===భ్రమరకీటం === ===భల్లూకపు పట్టు=== భల్లూకము అంటే ఎలుగుబంటి. ఎలుగుబంటి ఏదైనా పట్టుకుంటే నిలువుగా నిలిచి గట్టిగా కౌగలించుకుని చంపటానికి ప్రయత్నిస్తుంది. అలాగే ఎవరేం చెప్పినా వినకుండా తన పట్టుదల వదలని వ్యక్తి పట్టుదలను భల్లూకపు పట్టు అంటారు. ===భస్మాసురులు=== తమంతా తాముగా నష్టపోయేవారు.ఎవరినో నష్ట పరచాలనుకొని తమను తామే నష్టపరచుకొనే వారు,. ఆసందర్భంలో ఈ మాటను వాడుతారు. ===భస్మాసుర హస్తం=== తనను తానే నష్టపరచుకొనే చెయ్యి ===బాదరాయణ సంబంధం=== అవసరం కోసం, స్వార్ధం కోసం సంబంధాన్ని కలుపుకోవటం ===బాణాలు సంధించటం=== ఆరోపణలు చేయటం ===భగ్గున మండడం=== అధికంగా ఆగ్రహించడం, విపరీతంగా కోపగించుకోవడం ===బిభీషికలు=== భయపెట్టే మాటలు ===బీరకాయ పీచు === ===బుజాలమీద చేతులు వేయటం=== చనువుతో ప్రవర్తించటం ===బూచి(గాడు) === ===బుజాలు తడుముకోవడం=== గుమ్మడి కాయల దొంగెవరో....? అంటే తన భుజంపై గుమ్మడి కాయ వున్నదేమోనని భుజాలు తడుముకున్నాడట ===2.11 భగ్గున మండడం=== అధికంగా ఆగ్రహించడం, విపరీతంగా కోపగించుకోవడం ===బేగీరావు టపా === ===బేవార్సు === ===బొబ్బిలి చిల్లపెంకులు === ===భళ్లున తెల్లారింది=== ===భుజానికెత్తుకోవడం=== బాధ్యతలు స్వీకరించడం ===భరతం పట్టటం === ===భుజాలు చరుచుకోవటం=== తనకు తానుగా గొప్పలు చెప్పుకోవటం గుమ్మడికాయల దొంగ ఎవరంటే భుజాలు తడుముకున్నాడట. ఈసామెతను తలపిస్తుంది ఈ మాట. సామాన్యంగ సామెతలను చెప్పేటప్పుడు పూర్తి సామెతను చెప్పకుండా సగం సామెతను మాత్రమే చెప్పి వూరకుంటారు. మిగతాది అందరికి తెలిసిందే.... మిగతా సామెతను ఊహించుకోవలసినదే. ఆ విధంగా చెప్పడంతో...... పూర్తి సామెత చెప్పినదానికంటే ఎక్కువ భావన కలుగుతుంది. ఆ సగం సామెత జతీయం లాగ వుంటుంది. ఇక్కడ చెప్పిన జాతీయం అలాంటిదె. తన భుజాన దొంగలించిన గుమ్మడి కాయ వున్నదేమోనని భుజాలు చరుచు కోవడండం. పైన చెప్పిన వివరణ అనగా..... తనకు తానుగా గొప్పలు చెప్పుకోవటం... అనే అర్థం రావాలంటే..... జబ్బలు చరుచు కోవడం... అని అంటే బాగా సరిపోతుంది. ===భుజాన వేసుకోవడం=== సమర్థించడం జాగ్రత్తగా కాపాడుతూ ముందుకు తీసుకు వెళ్ళడం ===భుజస్కంధాలపై వేసుకోవడం=== పూర్తి బాధ్యత వహించడం ===భుజాల మీద మోపటం=== బరువు, బాధ్యతల్ని అప్పగించటం ===భుజాలు బూడా (బజ్జీ) లైనట్టు=== శౌర్యాన్ని ప్రదర్శించకపోవటం, ప్రతాపాన్ని తగ్గించుకొని బతకటం, మెత్తమెత్తగా ఉండటం ===భూతద్దంలో చూడటం==''' చిన్న విషయాన్ని పెద్దదిగా ఊహించటం ===భుజాల మీద ఎక్కించుకోవటం=== బాగా గౌరవించటం ===భూమికి భారం=== నిరుపయోగమైన మనిషి: ఉదా: వాడి పుట్టుకే భూమికి భారం. ఉపయోగం లేని వాడు ===భూమి పుట్టిన కాడికి === అంతులేని దూరం, ఎంత దూరమో ===భయము భక్తి లేని వాడు=== ఎవరిని లెక్క చేయని వాడు: ఉదా: వానికి పెద్దల యడ భయము భక్తి లేవు. ఎవరిని లెక్క చేయడు. ===భే ఖాతరు చేశాడు=== చెప్పిన పని చేయని వాడు, మాట వినని వాడు.. ఉదా: వాడు నామాటను భే ఖాతరు చేశాడు. [[వర్గం:జాతీయములు]] t0kpem1eoj4zs0uage2b21xu61f3ij3 జాతీయములు - మ 0 3194 29659 29658 2021-07-05T04:19:55Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:జాతీయములు_-_మ]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{తెలుగుభాషాసింగారం}} మకార పంచకం ===మక్కీకి మక్కీ=== ఉన్నదున్నట్టుగా అని అర్థం. ===మకుటం లేని మహారాజు=== ఏవిధమైన అధికారిక హోదా లేకపోయిన పెత్తనం చెలాయించేవారినుద్దేశ్యించి "మకుటం లేని మహారాజు" అనటం వాడుక. ===మగవాళ్లు=== పౌరుషం ఉన్నవాడే మగవాడు అన్నట్లు ===మగులు మీది గడ్డి=== కూలీ బతుకులు, అల్పాదాయ వర్గాల వారు.ఇళ్ళ ప్రహరీ గోడలు నానిపోకుండా ఈ గోడ మీద రెండు వైపులా ఏటవాలుగా అంటే త్రిభుజాకారంలో ఉండేలా ఒత్తుగా గడ్డి వేసేవాళ్ళు. ఆ గడ్డి లేవకుండా బరువుగా ఉండేందుకు తాళ్ళతో రాళ్ళను కట్టి అటూ ఇటూ వేలాడదీస్తుండేవారు.ఈ మగుల వల్ల మట్టిగోడ నానకుండా ఉండేది. అయితే వర్షం పడ్డప్పుడు ఆ గడ్డి మీద ఉండే గింజలు మట్టి తగిలి ఉండి నాని మొలకెత్తుతుండేవి. వర్షం పడ్డంతసేపూ నవనవలాడుతూ ఆ గడ్డి మొక్కలు బాగానే ఉండేవి. కానీ ఎండ రాగానే వెంటనే వాడిపోతూ ఉండేవి. ===మచ్చ నాలుక === ===మధ్వవైష్ణవం === ===మధ్యాహ్న భోగం=== తాత్కాలికంగా లభించిన సంపద: ఉదా: వానిది మధ్యాహ్న బోగం. ఎంత కాలముంటుంది లే. ===మనసు దోచుకున్నాడు=== ప్రేమించాడని అర్థం: ఉదా: అతను నా మనసు దోచు కున్నాడు. ===మనసులో మనసు లేదు=== మనసంతా కాక వికలంగా వున్నదని అర్థం: ఉదా: ఆ మాట విన్నప్పటినుంది నామనసు మనసులో లేదు. ===మబ్బుల్లో తేలి పోతున్నాడు=== ఊహల్లో విహరిస్తున్నాడని అర్తం: ఉదా: వాడు ఆ మాట విన్నప్పట్నించి మబ్బుల్లో తేలి పోతున్నాడు. ===మబ్బులు వీడడం=== ===మరతుపాకీ తూటా=== వెనువెంటనే .మరతుపాకిని పేల్చితే దాని తూటా వెనువెంటనే ఎంత వేగంగా బయటకు వెళుతుందో అంతటి వేగమని ===మర్కటముష్టి === ===మర్యాదరామన్న === ===మర్రిచెట్టు=== అనుచరగణాన్ని ఎదగనీయని నాయకుడు.మర్రిచెట్టు నీడన మరేమొక్క బతకదని, పెరగదని చెబుతారు. మరీచిక ===మల మల మాడుతున్నాడు=== ఆకలితో వున్నాడని అర్థం: ఉదా: వాడు ఆకలికి మల మల మాడు తున్నాడు. ===మల్ల గుల్లాలు పడుతున్నారు=== తీవ్రంగా ఆలోచిస్తున్నారు: ఉదా: వారు పలాన విషయమై మల్ల గుల్లాలు పడుతున్నారు. ===మస్కా కొడుతున్నాడు=== మాయ మాటలతో ఉబ్బేస్తున్నాడని అర్థం. ===మసిబారటం=== పరువు, ప్రతిష్ఠలను కోల్పోవటం, పొగచూరటం, మట్టిపట్టటం, పొగకమ్మటం లాగా. ===మసి బారి పోయింది=== కష్టాలొచ్చాయని అర్థం: ఉదా: వారి జీవితం మసి బారి పోయింది. ===మసి పూసి మారేడు కాయను చేయడం=== మోసం చేస్తున్నాడని అర్థం. ===మండిపడటం=== ఆగ్రహించటం ఉదా: వాడునామీద మండి పడుతున్నాడు. ===మంటకలపడం=== నాశనం చేయడం ===మంట కలిసి పోయింది=== నాశనమైనది. ఉదా:... ఇంత సేపు ఆ పనిచేశానా? అంతా మంట కలిసి పోయింది. ===మంటికి మింటికి ఏక దాటిగా=== కిందనుండి పైదాక..., మిక్కిలిగా, ఉదా: వారు మంటికి మింటికి ఏకథాటిగా విలపిస్తున్నారు. ===మంటలు చల్లారడం=== అల్లర్లు ఆగిపోవడం ===మండి పడ్డాడు=== కోపంగా వున్నడని అర్థం: ఉదా: వాడు నామీద మండి పడ్డాడు. ===మందు నూరటం=== చెప్పుడు మాటలతో ఎదుటివారి మనసును మార్చటం ===మందల గోవిందా=== గుంపులో గోవిందా . సొంత ఆలోచన లేకుండా ఎదుటివారు ఏం చేస్తే అలా చేస్తూపోతూ ఉండే స్థితి. దేవాలయాలలో గుంపులు గుంపులుగా భక్తులున్నప్పుడు ఒకరు గోవిందా అంటే పరిసరాలలో ఉన్నవారు కూడా గోవిందా అని అరుస్తుంటారు. సభలు, సమావేశాలప్పుడు ఎవరైనా ఉపన్యాసం చేస్తున్న సందర్భంలో ఒకరు చప్పట్లు కొడితే మిగతా వారంతా చప్పట్లు చరుస్తుంటారు. ఎందుకు, ఏమిటి అని ఆలోచించకుండా కారణలేవీ తెలుసుకోకుండా ఎదుటివారిని బట్టి చేయటం. మోసం చేయడం: ఉదా: వాడు చేసిన పని బాగా లేదు ఏదో మసి బూసి మారేడు కాయను చేసినట్లున్నది. ===మాఊరు మీఊరికెంత దూరమో మీఊరూ మా ఊరికి అంతే దూరం=== అంతా ఒకటే నని చెప్పడం ===మాఘమాసపు వాన === ===మాటను మింగేస్తున్నాడు=== నిజం చెప్పడం లేదు. ఉదా: వాడు నిజం చెప్పలెక మాటను మింగేస్తున్నాడు. ===మాట పడి పోయిందా?=== ఉదా: ఇంత సేపు ఏదేదో మాట్లాడావు. ఇప్పుడు నిజం తెలిసే సరికి మాట పడి పోయిందా? ===మాట పడడు=== ఉదా: వాడు మాట పడడు. చాల నిజాయితీగా వుంటాడని అర్థం. ===మాట మీద నిలబడ్డాడు=== నిజాయితీ పరుడని అర్థం: ఉదా: అతను ఏదన్నా అన్నాడంటే మాట మీద నిలబడతాడు. ===మాటలు కోటలు దాటాయి=== గొప్పలు చెప్పుకోవడం: ఉదా: వానిమాటలు కోటలు దాట తాయి. (మాటలు కోటలు దాటాయి కాలు మాత్రం గడప దాటదు." ఇది సామెత. సామెతలో కొంత భాగాన్ని జాతీయంగా వాడడానికి ఇదొక ఉదాహరణ.) ===మాటల తూటాలు=== పదునైన మాటలు అని అర్థం. ===మాటలు పెగలడంలేదేమి=== చెప్పడానికి ఏమి లేదని అర్థం: ఉదా: అప్పుడన్ని మాటలన్నావు? ఇప్పుడు మాట పెగలడం లేదేమి? ===మాటలు మింగుడు పడడం లేదేమి=== చేసిన తప్పులు బయట పడితే కలిగె పరిస్థిని తెలియ జేసె మాట. ===మాటలు వేడెక్కాయ=== తిట్టుకుంటున్నారని అర్థం. ===మాదాకవళం=== మాధవుడు యాచకుడి రూపంలో కూడా వస్తూ ఉంటాడని, అందుకే యాచకులను ఇప్పుడు కాదు, లేదు, పో అని అనకూడదంటారు. యాచకుడు కూడా తనకు వేసిన కబళం (ముద్ద) ఆ దేవునికే చెందుతుందన్నట్టు తీసుకొంటాడు. ===మాధవ కబళం === ===మాధుకరం=== యాచన, భిక్షాటన.మాధవ కరం కబళం.మాధవ రూపం నారాయణ రూపం యాచకులు.కష్టించి పని చేయకుండా వారిని, వీరిని అడుక్కునేవాడు మాధుకరుడు. ===మాడి మసి కావటం=== సంపూర్ణంగా నశించటం ===మాడు పగలగొట్టడం=== విపరీతంగా బాధించటం ===మాడు పగలటం=== ఓడటం, అవమానం పాలుకావటం ===మామిడికింది సోమరి === ===మాయదారి రోగం=== అంతు తెలియని రోగం: ఉదా: ఈ మాయ దారి రోగంతో చస్తున్నాను. ===మార్జాల దాంపత్యం === ===మాంధాతకాలం === ===మింగుడుపడడం=== అనుకూలంగా ఉండడం, ఇష్టంకావటం ===మిటమిట=== ఆశతో ఆత్రంగా చూడటం ===మిట్ట పెత్తనం === ===మిడతంభొట్లు === ===మిడి మిడిజ్ఞానం=== తెలివి తక్కువ వాడు: ===మిణుకు మిణుకు మంటున్న ఆశ=== అడుగిడుతున్న ఆశ ===మింతిదీపం === ===మీది గట్టిన రూపాయి=== భద్రత, పవిత్రత.ముడుపు కట్టటం, తమ కోర్కెలను తీర్చమని, తమ కష్టాలను గట్టెక్కించమని దేవుడిని కోరుకుంటూ భక్తులు ఒక నూతన వస్త్రాన్ని పసుపులో ముంచి ధనాన్ని పెట్టి ముడివేస్తుంటారు. దీన్నే మీది కట్టటం అని అంటారు. ఎంత అవసరం వచ్చినా ఆ డబ్బును సొంత ఖర్చుకు వాడకుండా భగవంతుడి హుండీలో వేసేందుకే దాచి ఉంచుతారు. ===మీదకు రావటం=== తగాదాకు రావటం ===మీది పిట్టలకు పులుసు కాయటం=== సరైన ప్రయత్నం, పథక రచన లేకుండా కార్యసిద్ధి కోసం ప్రయత్నం చేయటం.కార్యసిద్ధిని వూహించి దురాశతో ప్రవర్తించటం .ఓ వేటగాడు తన భార్యను పిలిచి పిట్టమాంసంతో పులుసు పెట్టమన్నాడట. మరి పిట్టమాంసం ఏదయ్యా అని ఆమె అడిగితే అదిగో ఆకాశంలో పిట్టలెగురుతున్నాయి కదా! వాటిని పట్టుకొని తెస్తాను. ఇంతలోపల పులుసు కాస్తూ వుండు అని చెప్పాడట. ఇంటర్వ్యూకు వెళ్ళకుండానే ఉద్యోగం వచ్చేసినట్టు తెగ సంబరపడిపోయినట్టు, ఎదురింటి అట్లకు నెయ్యికాచినట్లు, ఆలూలేదు చూలూ లేదు కొడుకుపేరు సోమలింగం అన్నట్లు, మబ్బుల్లో నీళ్ళుచూసి ముంతవొలకబోసుకున్నట్లు. ===మీది మాటలు=== పైపై మాటలు, పనికిరాని వాగ్దానాలు ===మీద మీద తిరగటం=== ===ముక్కి మూలిగి వచ్చాడు=== కష్ట పడి వచ్చాడు: ఉదా: అప్పుడనంగా రమ్మంటే ఇప్పుడు ముక్కి మూలిగి వచ్చాడు. ===ముకుర దీక్ష === ===ముక్కు తాడు వెయ్యాలి=== అదుపులో పెట్టాలని అర్థం: ఉదా: వాడు చాల విర్ర వీగు తున్నాడు. వానికి ముక్కు తాడు వెయ్యాలి. ===ముక్కును నేలకు రాయిస్తా=== ఒట్టు పెట్టడం: ఉదా: ===ముక్కు మీద కోపం=== తొందరగా కోపం వస్తుందని అర్థం. ఉదా: వానికి కోపం ముక్కు మీదనె వుంటుంది. ===ముక్కు మొఖం తెలియని వాడు=== కొత్త వారు: ఉదా: వాని ముక్కు మొఖం నాకు తెలియదు., నేనేం మాట్లాడను వానితో ===ముక్కెద్దు తీరు=== ఓపిక లేకపోవటం, బలహీనంగా ఉండటం .ముక్కెద్దు అని అంటే ముసలి ఎద్దు అని అర్థం. ముక్కాయన, ముక్కది = ముసలాడు, ముసల్ది ===ముక్కోటి దేవతలకు మొక్కుకున్నా=== అన్ని దేవుల్లకు మొక్కు కున్నానని అర్థం: ===ముఖం చాటేస్తున్నాడు=== తప్పించుకో జూస్తున్నాడని అర్థం: ఉదా: ===ముఖం తిప్పుకున్నాడు=== తప్పించుకోవాలని చూడడం. ఇష్టం లేదని అర్థం. ఉదా: నేను మాట్లాడుతుంటే వాడు ముఖం అటు తిప్పుకున్నాడు. ఇష్టం లేదేమో... ===ముఖం వేళ్లాడేసుకొని వచ్చాడు=== వెళ్లిన పని కాలేదని అర్థం: ఉదా: వాడు వెళ్లిన పని కాక పోయే సరిగి ముఖం వేళ్లాడేసుకొని వచ్చాడు ===ముగ్గులోకి దింపటం === కర్ర పెత్తనం చేయటం, కేవలం పర్యవేక్షిస్తూ, అధికారాన్ని చలాయిస్తున్నట్టు అందరి చేత పనులు చేయిస్తూ తాను మాత్రం తప్పించుకు తిరగటం ===మేకు పీకిన కోతి రీతి=== వివరణ: ఒక వడ్రంగి ఒక దుంగను సగం వరకు కోసి సమయం అయినందున కోత మధ్యలో ఒక కర్ర మేకును పెట్టి వెళ్లి పోయాడు. ఇంతలో ఒక కోతి వచ్చి కోసిన దుంగ సందులో కాలు పెట్టి మేకును పీకింది. ఇంతలో ఆదుంగ రెండు బాగాలు దగ్గరై కోతి కాలు అందులో ఇరుక్కున్నది. ''కోతి పనులు'' అని చెప్పడానికి ఈ సామెతను వాడ్తారు. ===ముంగటిత్తారి తీసినట్టు=== నోటి ముందరి కూడు తీసేయటం. అవమానించటం.ముంగటి+ఇత్తారి (విస్తరి) .నలుగురితోపాటు భోజనానికి విస్తరి ముందు కూర్చున్నప్పుడు విస్తరిని లాక్కువెళ్ళటం లేదా ఆ కూర్చున్న వ్యక్తిని లేచిపో అని కసురుకోవటం. ===ముందరి కాళ్లకు బందం వేశాడు=== ఆటంక పరిచాడు: ఉదా: ఈ విషయంలో నేను మాట్లాడదామని వస్తే వాడు నా ముందరి కాళ్లకు బందం వేశాడు. ===ముందుకి పోతే ఇరుకు వెనక్కి పోతే కొరుకు=== ఎటు వెళ్ళాలో తేల్చుకోలేని సందిగ్ధ స్థితి.అసలు ఎటు వెళ్ళినా, ఏ నిర్ణయం తీసుకొన్నా, ఏదో ఒక ప్రమాదం తప్పదని. ముందు నుయ్యి, వెనుక గొయ్యి ===ముందు చూపు వుండాలి=== ఉదా: దేనికైనా ముందు చూపు వుండాలి. ===ముందూవెనుకా చూడటం=== బాగా విశ్లేషించి ఆలోచించటం: ఉదా:... ''ఏదైనా ఒక విషయాన్ని మాట్లాడే టప్పుడు ముందు వెనకా చూసి మాట్లాడాలి.'' అంటరు. ===ముడివేయటం=== పెళ్లిచేయడం...... దీన్ని నిందా వాచకంగా కూడా వాడతారు. ( వాడు ఇద్దరి జుట్లు ముడివేసే రకం) ===ముఖం తిప్పుకోవడం=== చూసీ చూడనట్టు ఉండడం, అయిష్టతను ప్రకటించడం ===ముఖం నల్లగా చేయటం=== అవమానించటం ===ముదనష్టం=== మృత నష్టం .మృత్యువును మించిన నష్టం కలిగించేది మరొకటేదీ ఉండదు. ===ముదనష్టపోడు=== చచ్చినోడు తిట్టు, నిందా వాచకము. ===ముదనష్టపు పని=== తిరుగులేని నష్టంతో కూడుకున్న పని ===ముదనష్టపు బతుకు=== బతికున్నా చచ్చినట్లుండటం. ===ముదిమానుచేవ=== చెట్టు ఎంత ముదిమిదైతే అది బాగా చేవ పట్టి అంత గట్టిగాను, ఉపయోగ కరంగాను వుంటుంది. అదే విధంగా ముదిమిన వున్న మనిషి ఎంతో అనుభవం కలిగి వుంటాడని.... అతని సూచనలు అనుసరణీయమైనవని ఈజాతీయాన్ని ఆ అర్థంలో వాడుతారు. ===మునిపల్లె వినాయకుడు === ===ములగ చెట్టెక్కిస్తున్నాడు=== ఏదో మాయ మాటలతో ఉబ్బేస్తున్నాడని హెచ్చిరక చేయడం. ===ముళ్లమీద కూర్చున్నట్టుంది=== చాల కష్టంగా ఉంది. ఉదా: వాని మాటలు వింటుంటే ముళ్లమీద కూర్చున్నట్లుంది ===ములి పుచ్చగింజ=== ములి పుచ్చ గింజలు ఎన్నాళ్ళయినా పుచ్చిపోవడం కానీ, కుళ్ళు పోవడం కానీ జరగదు. చుక్క నీరందని బీడు భూముల్లో పడ్డా ఆ గింజలు మొలకెత్తి మొక్కలవుతాయి. ఇలా అన్ని రకాల పరిస్థితులకు తట్టుకుంటూ పుట్టుకొచ్చే ఈ మొక్కల వల్ల ఏ ఉపయోగం ఉండదు.ఎవరికీ ఏ విధంగానూ ఉపకరించక సోమరి పోతుల్లా తిని తిరిగే వాడికి ఏ రోగాలు రానప్పుడు ములిపుచ్చ గింజలాంటి వాడు అంటారు. ===ముల్లెగందులతనం=== ధనాన్ని కూడబెట్టడం. మరీ పిసినారితనంగా ప్రవర్తిస్తూ, తిండి కూడా సరిగా తినకుండా కూడబెడుతూ ఉంటే దాన్ని ముల్లెగందులతనం అని అంటారు. ===ముళ్ల బాట=== తాను ఎన్నుకున్న జీవన మార్గం అంత సక్రమమైనది కాదు. అందులో ఎన్నో కష్టాలున్నాయని అర్థం, ===ముసలెద్దు=== ఓపిక తగ్గి, కదలలేని స్థితి === ముసుగులో గుద్దులాట=== అయోమయ పరిస్థితి. ముసుగులో ఎవరు ఎవరిని కొడుతున్నారో తెలియని పరిస్థితి. ===ముష్టి=== నీచంగా, తక్కువ స్థాయిలో ఉండటం.ముష్టి అంటే పిడికిలి. ''ముందు చూపు లేని వాడు'' ఏదేని ఒక కార్యం ప్రారంబించే ముందు దాన్ని గురించి చక్కగా విష్లేచించి తర్వాత దానిలోకి దిగాలి. అలా ముందు చూపుతో వుంటే కార్యం నెరవేరు తుంది. ===ముసురుకున్న కష్టాలు=== అన్ని కష్టాలు ఒక్క సారె వచ్చాయి: ఉదా: వానికి కష్టాలన్ని ఒక్కసారె ముసురుకున్నాయి. ===మూకుడు బోర్లించడం=== కప్పి ఉంచడం....ఏదేని విషయాన్ని బయటకు చెప్పకుండ దాచి వుంచడం; ===మూగనోము పట్టడం=== నిశ్శబ్దంగా ఉండడం, మౌనం వహించడం ===మూడు కాళ్ల ముదుసలి=== వయసుడిగిన ముసలి. ===మూడు - ఆరు === ===మూడు పువ్వులు ఆరు కాయలు=== ఉదా: వానికి అన్ని లాబాలె... వాని వ్యవహారం మూడు పువ్వులు ఆరు కాయలుగా ఉంది. ===మూడు చెరువుల నీళ్లు తాగించాడు=== చాల కష్ట పెట్టాడు: ఉదా: వాడు నన్ను మూడు చెరువుల నీళ్లు తాగించి గాని ఇచ్చిన డబ్బు ఇవ్వలేదు. ===మూడో కన్ను === ===మూడోకాలు === ===మూలన పడడం=== పని ఆగిపోవడం లేదా ఏదైనా పనికిరాకుండా పోవడం ===మూలలీగటం=== మూలకు నక్కటం.భయం, బెరుకు ఉన్న వారు నలుగురు ముందుకు వచ్చి ధైర్యంగా నిలుచోవటం కానీ, మాట్లాడటం కానీ చేయలేక ఏ గదిలోనో, మరో చోటనో మూలమూలల్లో నక్కి కూర్చొంటుంటారు. ===మూటకట్టుకోవడం=== సంపాదించుకోవడం, సమకూర్చుకోవడం ఉదా: ''వాడు పాపాలన్ని మూట గట్టు కుంటున్నాడు'' అని అంటారు. ===మూడో కంటికి తెలియకుండా=== అతి రహస్యంగా; ఉదా: ఈ పని మూడో కంటికి తెలియకుండా చేయాకి. ===మూడోకాలు=== ముసలివాళ్ళు తూలిపడిపోకుండా ఊతంగా వాడే చేతి కర్రే మూడోకాలు. ===మూణ్ణాళ్ల ముచ్చట=== మధ్యాహ్న బోగం లాంటిదే. ===మూర్తి కొంచెం కీర్తి విస్తారం=== చూపులకు చిన్న ప్రతిభాశక్తి ఎంతో ఎక్కువ ===మూలాలు కదులుతున్నాయి=== అసలు విషయం బయట పడుతున్నది. ఉదా: మూలాలు కదులుతున్నాయి. ఇక తొందరలోనె అసలు విషయం తెలుస్తుంది. ===మూడు విధాల నష్టం జరిగింది=== అన్ని విధాల నష్టం జరిగిందని అర్థం: ===మూతి నల్లగా పెట్టుకొని వచ్చాడు=== అయిష్టంగా వచ్చాడని అర్థం. ===మూతి మూరెడు పొడవు పెట్టుకొని వచ్చాడు=== అసంతృప్తిగా వచ్చాడని అర్థం. ===మూతి మీద మీసం వుంటే.....=== నిజంగా మగవాడివే అయితే........ అని అర్థం. ===మూతి విరుపులు=== తిరస్కారాలు అని అర్థం. ===మూతి ముక్కు విసరటం=== అసంతృప్తిని తెలపటం . ===మూతులు నాక్కుంటున్నారు=== చాల అన్యోన్నంగా కలిసి మెలిసి వుంటున్నారని అర్థం. ===మెడ నెట్టించుకోవడం=== బహిష్కార శిక్షను అనుభవించడం ===మెత్తటి కత్తి=== ఉండదు.అసంభవం, అసమంజసం. ===మెత్త బడ్డాడు=== శాంతించాడు అని అర్థం: ఉదా: వాడు ఇప్పటికి శాంతించి మెత్త బడ్డాడు. ===మెదడు మోకాళ్లలొ వుంది=== తెలివి తక్కువ వాడు: ఉదా: వానికి మెదడు మోకాళ్లలో ఉంది. ===మెరుగు తగ్గడం=== గొప్పతనం నశించడం ===మెరుపు దీపమవుతుందా?=== తాత్కాలికమైనవి ఏవీ శాశ్వత ప్రయోజనాలను చేకూర్చలేవు. క్షణకాలంపాటు మెరిసే మెరుపులు దీపాలకు ప్రత్యామ్నాయంగా వాడాలంటే సాధ్యమయ్యే పనికాదు. ===మెడలు వంచడం=== బలవంతంగా లొంగదీయడం (గర్వం అణచాలి అనే అర్థంలో కూడా వాడతారు) ===మేకపోతు గాంభీర్యం === పైకి మాత్రమే ధైర్యంగా కనబడే వారు ===మేడికాయ బోనం === ===మేనమామ పోలిక === ===మేషపుచ్ఛం === ===మొక్కుబడిగా పని చేస్తున్నారు=== పని మీద ద్యాస లేకుండా పనిచేస్తున్నారు: ఉదా: పని చేయడం ఇష్టంలేకుంటే మానేయండి. మొక్కుబడిగా పని చేయడమెందుకు? ===మొగ్గలోనే నేలరాలటం=== ప్రారంభ దశలోనే అంతమైపోవటం, పండుస్థాయి దాకా వెళ్ళకుండానే మొగ్గగా ఉన్నప్పుడే రాలిపోవటం, జరగాల్సిన పనంతా ఆగిపోవటం ===మొగలిపొద === ===మొత్తు కుంటున్నాడు=== చాల బాధ పడుతున్నాడు/అరుస్తున్నాడని ..... అర్థం., ===మొట్టి కాయలేశారు=== చీవాట్లు పడ్డాయని అర్థం: ఉదా: ఆ విషయంలో వారికి కోర్టు వారు మొట్టికాయలేశారు. ===మొరాయించాడు=== మొండి కేస్తున్నాడు: ఉదా: ఆ పిల్లవాడు బడి కెళ్లడానికి మొరాయిస్తున్నాడు. ===మొసలి కన్నీరు కారుస్తున్నారు=== దొంగ ఏడుపులు ఏడుస్తున్నారు అని అర్థం: ===మోకాల్లో మెడ నరం పట్టిందన్నట్టు=== అసంబద్ధమైన కారణాలు చూపటం ===మోకాళ్ళు ముందుకు, మోచేతులు వెనక్కు=== వార్ధక్యం వచ్చిందని చెప్పటం.వయస్సులో ఉండి ఓపిగ్గా ఉన్న వ్యక్తులు నిటారుగా నిలుచుంటారు. అదే వయస్సుడిగి ముసలితనం వస్తే బాగా వంగిపోతారు. అప్పుడు మోకాళ్ళు ముందుకు, మోచేతులు వెనక్కు వచ్చినట్లు కనిపిస్తాయి. ===మోచేతి నీళ్ళు తాగటం=== ఇంకొకరిమీద ఆధారపడటం.హీన స్థితిలో ఒకరి కింద బతుకుతూ ఉండటం. దోసిలి పట్టి ఓ వ్యక్తి నీరు తాగుతుంటే అతడి చేతి నుంచి నేలకు జారే కొద్దిపాటి ఎంగిలి నీళ్ళ చుక్కలను మరో వ్యక్తి తాగే ప్రయత్నం చేస్తుండే స్థితి ఎంత నీచమైందో ===మోచేతి బెల్లం === ===మోతెక్కిపోవటం=== బాగా ప్రచారంలో ఉండటం ===మోపు చేయటం=== ప్రోత్సహించటం, సహకరించటం ===మెత్తబడటం=== అంగీకరించటం, ఒప్పుకోవటం ===మోక్షం కలగడం=== పూర్తికావడమనే అర్ధం. ఉదా: ''ఈపనికి ఈ నాటికి మోక్షం కలిగింది'' అంటుంటారు. ===మొండిరావి=== ముందు, వెనుక ఎవరూ లేకపోయినా మహా మొండిగా ప్రవర్తిస్తూ ఎవరినీ లెక్కచేయకుండా తిరిగేవాడిని మొండి రావిచెట్లు అంటుంటారు. ===మింగుడుకళ=== దోచుకోవడం ===మోదుగుల అడవి-మొగుడున్న ఇల్లు=== మోదుగ చెట్లు ఆకులతో, బాగా పూసిన పూలతో నిండుగా ఉంటాయి. అది వైద్యానికి కూడా ఉపకరిస్తుంది. ఆ చెట్లుంటే అడవి ఎంతో అందంగా కనిపిస్తుంది. ఆ చెట్టు ఆకులు నేలరాలి మట్టిలో కలిస్తే భూమి సారవంతంగా అవుతుంది. మొగుడున్న ఇల్లు కూడా సంపాదనతో కళకళలాడుతుంటుంది. అందుకనే అడవిలో మొదుగ ఉంటే ఎంత విలువో ఇంటికి మొగుడు ఉంటే అంతే విలువ. ===మౌన వ్రతం పట్టారా?=== మాట్లాడం లేదు: ఉదా: మౌన వ్రతం పట్టారా? ఒక్కరు మాట్లాడరు. ===మంచిని సమాధి చేశారు=== [[వర్గం:జాతీయములు]] lpjgliqrzjup4mk17rukzspypeylxgo జాతీయములు - య 0 3195 29677 29676 2021-07-05T04:20:07Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:జాతీయములు_-_య]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki '''య''' - అక్షరంతో ప్రారంభమయ్యే జాతీయాలు ఇక్కడ ఇవ్వబడ్డాయి. ఈ జాబితాను అక్షర క్రమంలో అమర్చడానికి సహకరించండి. క్రొత్త జాతీయాలను కూడా అక్షర క్రమంలో చేర్చండి. {{తెలుగుభాషాసింగారం}} "జాతీయములు" జాతి ప్రజల సంభాషణలో స్థిరపడిపోయిన కొన్ని నానుడులు. ఇవి అనగానే అర్ధమైపోయే మాటలు. మనిషి జీవితంలో కంటికి కనిపించేది, అనుభవంలోకి వచ్చేది, అనుభూతిని కలిగించేది ఇలా ప్రతి దాని నుంచి జాతీయాలు పుట్టుకొస్తూనే ఉంటాయి. [[ఆంగ్ల భాష]]లో "జాతీయము" అన్న పదానికి '''idiom''' అనే పదాన్ని వాడుతారు. జాతీయం అనేది జాతి వాడుకలో రూపు దిదద్దుకొన్న భాషా విశేషం. ఒక జాతీయంలో ఉన్న పదాల అర్ధాన్ని ఉన్నదున్నట్లు పరిశీలిస్తే వచ్చే అర్థం వేరు, ఆ పదాల పొందికతోనే వచ్చే జాతీయానికి ఉండే అర్థం వేరు. ఉదాహరణకు "చేతికి ఎముక లేదు" అన్న జాతీయంలో ఉన్న పదాలకు విఘంటుపరంగా ఉండే అర్థం "ఎముక లేని చేయి. అనగా కేవలం కండరాలు మాత్రమే ఉండాలి" కాని ఈ జాతీయానికి అర్థం "ధారాళంగా దానమిచ్చే మనిషి" అని. [[:en:John Saeed|జాన్ సయీద్]] అనే భాషావేత్త చెప్పిన అర్థం - తరతరాల వాడుక వలన భాషలో కొన్ని పదాల వాడుక శిలావశేషంగా స్థిరపడిపోయిన పదరూపాలే జాతీయాలు. భాషతో పరిచయం ఉన్నవారికే ఆ భాషలో ఉన్న జాతీయం అర్ధమవుతుంది. "నీళ్ళోసుకోవడం", "అరికాలి మంట నెత్తికెక్కడం", "డైలాగు పేలడం", "తు చ తప్పకుండా" - ఇవన్నీ జాతీయాలుగా చెప్పవచ్చును. జాతీయాలు [[సంస్కృతి]]కి అద్దం పట్టే భాషా రూపాలు అనవచ్చును. ===యాతాంతర్పణం=== సంప్రదాయాన్ని అగౌరవపరచటం, అశ్రద్ధతో కూడిన పని. పెద్దలకు యాతాంతో తోడి నీళ్లను తర్పణమివ్వడం. ===యదనంతరంగా=== వాటంతట అవే జరిగే పనులు.యత్+అనంతరం = యదనంతరం, ఒకటి జరిగిన తర్వాత ఇంకొకటి జరగటం ===యమధూతలా వెంటబడ్డావు=== ఎల్లప్పుడు వెంట బడి విసిగించే వాడినుద్దేసించి ఈ మాట వాడుతారు. ===యమపురికి పంపటం=== సంహరించటం చంపటం ===యమ యాతనలు=== భరించరాని కష్టాలు .నరకంలో రంపాలతో కోయటం, నూనెలో వేయించటం లాంటి బాధలను యమ దూతలు పెడతారట. ===యమలోకాన్ని తలపించటం=== క్రూరత్వంతో నిండి ఉండటం, వికృత, హింసాత్మక చర్యలు చేస్తుండటం ===యమ సంకటం=== భరించరాని కష్టం చెప్పుకోలేని బాధ విపరీతమైన వ్యథ ===యవ వరాహ న్యాయం=== తప్పు ఒకరు చేస్తే శిక్ష మరొకరికి పడటం.యవల చేను పాడుచేసిన అడవి పంది తప్పించుకోగా వూరపందికి శిక్షపడ్డట్టు ===యంబ్రహ్మ === ===యాతాం తర్పణం === ===యుగంధరుడు === [[వర్గం:జాతీయములు]] dr73gp14x1r4txx4hsslpwukh8hvjg0 జాతీయములు - ర 0 3196 29801 29800 2021-07-05T04:20:27Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:జాతీయములు_-_ర]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki '''ర''' - అక్షరంతో ప్రారంభమయ్యే జాతీయాలు ఇక్కడ ఇవ్వబడ్డాయి. ఈ జాబితాను అక్షర క్రమంలో అమర్చడానికి సహకరించండి. క్రొత్త జాతీయాలను కూడా అక్షర క్రమంలో చేర్చండి. {{తెలుగుభాషాసింగారం}} "జాతీయములు" జాతి ప్రజల సంభాషణలో స్థిరపడిపోయిన కొన్ని నానుడులు. ఇవి అనగానే అర్ధమైపోయే మాటలు. మనిషి జీవితంలో కంటికి కనిపించేది, అనుభవంలోకి వచ్చేది, అనుభూతిని కలిగించేది ఇలా ప్రతి దాని నుంచి జాతీయాలు పుట్టుకొస్తూనే ఉంటాయి. [[ఆంగ్ల భాష]]లో "జాతీయము" అన్న పదానికి '''idiom''' అనే పదాన్ని వాడుతారు. జాతీయం అనేది జాతి వాడుకలో రూపు దిదద్దుకొన్న భాషా విశేషం. ఒక జాతీయంలో ఉన్న పదాల అర్ధాన్ని ఉన్నదున్నట్లు పరిశీలిస్తే వచ్చే అర్ధం వేరు, ఆ పదాల పొందికతోనే వచ్చే జాతీయానికి ఉండే అర్ధం వేరు. ఉదాహరణకు "చేతికి ఎముక లేదు" అన్న జాతీయంలో ఉన్న పదాలకు విఘంటుపరంగా ఉండే అర్ధం "ఎముక లేని చేయి. అనగా కేవలం కండరాలు మాత్రమే ఉండాలి" కాని ఈ జాతీయానికి అర్ధం "ధారాళంగా దానమిచ్చే మనిషి" అని. [[:en:John Saeed|జాన్ సయీద్]] అనే భాషావేత్త చెప్పిన అర్ధం - తరతరాల వాడుక వలన భాషలో కొన్ని పదాల వాడుక శిలావశేషంగా స్థిరపడిపోయిన పదరూపాలే జాతీయాలు. భాషతో పరిచయం ఉన్నవారికే ఆ భాషలో ఉన్న జాతీయం అర్ధమవుతుంది. "నీళ్ళోసుకోవడం", "అరికాలి మంట నెత్తికెక్కడం", "డైలాగు పేలడం", "తు చ తప్పకుండా" - ఇవన్నీ జాతీయాలుగా చెప్పవచ్చును. జాతీయాలు [[సంస్కృతి]]కి అద్దం పట్టే భాషా రూపాలు అనవచ్చును. తెలుగు భాషకు అలంకారలనదగిన పదాలనేకం. అవి లేకుండా తెలుగు భాషలో పట్టు మని పది నిముషాలు కూడా మాట్లాడ లేరు. ముఖ్యంగా పల్లె ప్రజలు... నిరక్ష రాసులు మరీను. ఇటువటి వదాలు ప్రస్తావించకుండా అసలు మాట్లాడ లేరు. ఇటు వంటి పదాలను పండితులు "జాతీయాలు" అని అన్నారు. శ్రీమాన్ బూదరాజు రాధాకృష్ణ గారు ఇలాంటి అనేకమైన పదాల పుట్టు పూర్వోత్తరాలను విశదీకరించారు. అవి ఎక్కువగా పండితులకు, పరిశోధకులకు విద్యార్థులకు మాత్రమే ఉపయోగ కరం. అందు చేత అటు వంటివి కాకుండా సాధారణంగా సామాన్య ప్రజలు సైతం అలవోకగా ఉపయోగించే పదాలను మాత్ర్రమే కూర్చడం జరిగింది. జాతీయాలనబడే ఈ పదాలను ఎవరో పనిగట్టు కొని కనిపెట్టలేదు. సాదారణ ప్రజల నోళ్లలో తమ వాడుకలో అసంకల్పితంగా పుట్టు కొచ్చినవే. కాని భాషపైవాటి ప్రభావం చాల ఎక్కువ. అటు వంటి పదాలున్న వాఖ్యల అర్థం మరింత భలంగా వుంటుంది. ఆ పదాలకున్న అసలైన అర్థం ఇక్కడ కనబడదు. వేరె అర్థం లోనె వుంటాయి. వాటి అర్థాలు ''ఇవీ'' అని కూడా చెప్పలేము. ఇలాంటి పదాలకు/వాఖ్యలకు అర్థం విడమరిచే వివరణ కూడా చాల వరకు అవసరం లేదు. కాన సందర్భాన్నిబట్టి చిన్నవివరణ ఇచ్చుకోవచ్చు. జాతీయాలంటే??? ఒక పదానికి .... దనికున్న నిఘంటువు లోని అర్థంలో కాకుండా అనగా నిజార్థం కాకుండా....విభిన్న అర్థంతో అదే భావాన్ని మరి కొంత ప్రస్పుటంగా అర్థం అయి, వినడానికి కూడా మరికొంత సొంపుగా వుండేవే జాతీయాలు. జాతీయాలు లేని కొన్ని వాఖ్యలు పరిపూర్ణ అర్థం కలిగి వుంటాయి. కాని జాతీయం కలిసిన వాఖ్యం అర్థం మరింత అందంగా, అర్థం మరింత ప్రస్పుటంగా వుంటుంది. కొన్ని సందర్భాలలో జాతీయమనదగిన పదం వాడకుంటే అర్థం పూర్తిగా అవగాహన కాదు. ఉదాహరణకు:.... వాడు నాచెంతన వుంటే కొండంత అండ. ఈ వాఖ్యంలో.... ''కొండంత '' అనెది జాతీయ పదం. పూర్తి పదం '' కొండంత అండ '' ... జాతీయం లేకుండా..... ''వాడు నా చెంత వుంటే నాకు పెద్ద అండ '' అనొచ్చు. జాతీయంతో కలిస్తే...... '' వాడు నా చెంతన వుంటే నాకు కొండంత అండ '' దీని అర్థంలో భలమెంతో ప్రస్పుటంగా కనబడుతుంది. ''అండ '' అనే దాన్ని కొండంతో..... గోరంతో.... పది కిలోలో,,, మరెంతో.... అలా కొలవరు. అందుకే అది జాతీయం అయింది. ఇలా చెప్పుకుంటూ పోతె భాషలో జాతీయాలకున్న భలమెంతో చాల చెప్పవలసి వస్తుంది. అంతా ప్రధానమె. మరొక్క ఉదాహరణ మాత్రం చూడండి. ''వాడు నాకు చుక్కలు చూపించాడు '' ఈ వాఖ్యంలోని అర్థం పండిత, పామరులకందరికీ సులబ గ్రహ్యమే. దీని అర్థం '' వాడు నన్ను చాల కష్ట పెట్టాడు '' అని చెప్పుకోవచ్చు. ఆ మాటలో వున్న బలమెంత?. ఇక్కడ వున్న జాతీయం ''చుక్కలు చూపించాడు '' అని. చుక్కలను ఎవరు చూపించరు.... అవసరం లేదు కూడా...... ఆ జాతీయ నిజార్థం ఇక్కడ అసమంజసం,.... అనవసరం కూడా..... చుక్కలు చూపించడం అనె అర్థం సోది లోకి కూడా రాదు. కాని ఆ పూర్తి వాఖ్యంలోని అర్థం ఎంత భలీయంగా వున్నది గ్రహించ వచ్చు. అదే జాతీయాలకున్న గొప్ప తనము. కొన్ని సామెతలను కూడా జాతీయాలుగా ఉన్నదున్నట్టు ఉన్నాయి. కొన్ని సామెతల లోని సగ భాగాన్ని జాతీయంగా చూపారు. ఇది కొంత వరకు సమంజసమె కాని అన్ని సందర్భాలలో కాదు.. ఇంకొన్ని పదాలున్నాయి. అవి కూడా జాతీయాలె. అవి జంట పదాలు. జంట పదాలు చాల వుంటాయి ఆ జంట పదాలలోఒక పదానికి అసలు అర్థం వుండదు. కాని ఆ రెండు కలిస్తేనె సరైన అర్థం వస్తుంది. ఉదాహరణకు ---- వంటా వార్పు/ చీకు చింత / చెట్టు చేమ/ కొంప గోడు / మాట మంతి/గొడ్డు గోదం / పిల్ల పిసురు / ఇలాంటి వి చాల వుంటాయి. ఈ జంట పదాలలో ఒక్క పదానికి అది పూర్వ పదమైనా ఉత్తరపదమైనా ఒక దానికి అర్థం వుండక పోవడాన్ని గమనించ వచ్చు. ఇవి జాతీయల కోవలోకి రావనిపిస్తుంది. ఇంకో విషయంఏ మంటే... జాతీయాలు అని ఆ పదాలలు చూపెడుతున్నప్పుడు వాటిని యదాతదంగా అనగా:..... పుట్టెడు బుద్ధులు/ కాలు కాలిన పిల్లి / అలక పాన్పు/ సొంత డబ్బా కొట్టుట / తెగిందాక లాగుట/ కొంప కొల్లేరు / ఇలా ఉదహరించారు. ఇది కొంత అసమగ్రం. అలా కాకుండా వాటికి తోక పదాలు తగిలించి సంపూర్ణ అర్థం వచ్చేలా చెప్పితేనే దానికి పరిపూర్ణత వస్తుంది . ఎలా గంటే.............పుట్టెడు బుద్ధులు గలవాడు / కాలు కాలిన పిల్లి లాగ / అలక పాన్పు ఎక్కాడు/ సొంత డబ్బా కొట్టు తున్నాడు/ తెగిందాక లాగకు/ కొంపకొల్లేరయింది.... ఆ విధంగా ......... వుంటే బాగుంటుందని పిస్తుంది. ఈ జాతీయాలు చాల వరకు స్వయంభోదకాలె అయినా కొన్నింటికి ఒక ఉదాహరణగా ఒక చిన్నవాఖ్యాన్ని చేర్చితె అది చాల సమగ్రంగా వుంటుంది. ఎక్కడో అరుదుగా తప్ప జాతీయాలకు ఎక్కువ వివరణ అవసరము వుండదు. ఇలాంటి వ్యాఖ్యానాలు అన్నింటికి వ్రాసుకుంటు పోతె అది ఒక పెద్ద దొంతరగా తయారు కాగలదు. ఒక జాతీయాన్ని ఎన్నో విధాలుగా వాడు తారు. కాని స్థూలంగా అర్థం ఒక్కటే. ఉదహరించే టప్పుడు ఒక చిన్న మాటను వాడితె సరి పోతుందని. ఆ విధంగా జాతీయాలు భాషకు భలాన్ని, అందాన్ని, ఆతిశయోక్తి కాకపోతె ప్రాణాన్ని కూడా పోస్తున్నాయి అని కూడా చెప్పుకోవచ్చు. ===రంకలాడి=== కలహాల మారి స్త్రీకి పర్యాయ పదమే రంక లాడి. ===రంకు నేర్చినమ్మ బొంకు నేర్వదా? === ===రంకులాడికి నిష్ఠలు మెండు === ===రంకు సాగితే పెళ్ళెందుకు?=== ===రంగడికీ లింగడికీ స్నేహం - రొట్టెకాడ గిజగిజలు === ===రంగు తేలిపోవడం=== ప్రతిష్ఠ కోల్పోవడం. ఇంత కాలం రహస్యంగా సాగిన వ్యవహారం బయట పడి అసలు విషయం తెలిసి పోవడం 5 రంధ్రాన్వేషణం లోపాలను వెతకటం/ ఇతరులు చేసిన పనిలో తప్పులను వెతకడం ===రంగు పులమడము=== లేనిపోని ఆరోపణలు చేయడం ===రంగు బయట పడింది=== అసలు విషయము తెలిసి పోయిందని అర్థము: కొంత కాలంగా దాచిపెట్టిన విషయము బయట పడితే ఈ మాటను వాడుతారు. ===రంపపు కోత=== తీవ్రమైన బాధ . [[రంపం]]తో దుంగలను కోసేటప్పుడు ఒక్కసారిగా దుంగ తెగి పడక చాలాసేపు పదునైన రంపపు పళ్లు కోతకు గురవుతుంటాయి. ఆ స్థితి మానవ శరీరానికి మనసుకూ కలిగితే ఆ బాధ వర్ణనాతీతం. శారీరకంగా కానీ, మానసికంగా కానీ ఎవరైనా మరొకరిని తీవ్రంగా బాధించటం. ఆ సందర్భంలో ఈ మాటను వాడుతారు. ===రంభగూడు=== రంభ గూడు అంటే స్వర్గం.రంభను కూడడం అంటే రంభను చేరడం. [[రంభ]] ఉండేది స్వర్గలోకంలో కనుక అక్కడికి వెళ్ళాడు అంటే స్వర్గస్తుడయ్యాడు, మరణించాడు అని. ===రంధ్రాన్వేషణం=== లోపాలను వెతకటం/ ఇతరులు చేసిన పనిలో తప్పులను వెతకడం. ===రక్తం తాగడం=== దోచుకుతినడం . నిజంగా మనిషి శరీరంలోని రక్తాన్ని బయటకు తీసి తాగకపోయినా అలా హింసిస్తే ఎంతటి బాధ కలుగుతుందో == ఉదా: వాడొట్టి రక్తం తాగె రాక్షసుడు. ఎవరినైనా ఎక్కువగా బాదిస్తుంటే ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు. ===రగరగ=== ===రచ్చకెక్కిన తర్వాత రాయబారమెందుకు?=== ===రతిలో సిగ్గు - రణములో భీతి కొరగావు === మెరవటం తళతళ, మిలమిల ===రవందాళి=== రాందాళి .రామరావణ యుద్ధంలో రామదండు, వానరసేన చేసిన దాడి.తగాదా, కొట్లాటలు .అందరూ వచ్చి ఒక్కసారి మీద పడి దాడిచేయటం. ===రసాభాసం=== [[నాటకం]] సవ్యంగా సాగితే రససిద్ధి కలిగి ప్రేక్షకులు ఆనందిస్తారు. ప్రదర్శనలో అపశ్రుతులు ఎదురైతే ప్రేక్షకులు నవ్వుతారు. దీన్నే రసాభాసం అంటారు. ఆటంకం కలిగి కార్యం చెడిపోవటం అన్నదానికి ఈ జాతీయాన్ని ఉపయోగిస్తారు. ===రయ్‌మని వెళ్ళటం=== అమిత వేగంగా వెళ్ళటం, అభివృద్ధి బాగా జరగటం, దూసుకువెళ్ళటం ===రాగాలు పెట్టడం=== ఏడవడం (రాగాలు పెట్టిఏడవడము) ===రాచమర్యాదలు=== ఎక్కువగా గౌరవ, ఆదరాలను రాజుగారికి జరిగినంత గొప్పగా చూపటం = ఉదా: వానికి రాచమర్యాదలు బాగా జరిగాయి. ===రాచి రంపాన పెడుతున్నారు=== చాల కష్టపెడుతున్నారని అర్థం: ఉదా: ఆ అత్తగారు కోడలిని రాచి రంపాన పెడుతున్నది. ===రాజును రండకొడుకన్నట్టు=== లోకం తీరు.పెద్ద పెద్ద వాళ్లను, నీతీనిజాయితీపరులను వాస్తవాలు ఏవీ లేకుండానే పరోక్షంగా నిందించటం.చక్కగా పరిపాలించే రాజును కూడా అసూయాపరులు పరోక్షంగా ఆయన వ్యక్తిగత విషయాలనూ, ఆయన తల్లి, భార్య లాంటి వారి ప్రవర్తననూ విమర్శిస్తుంటారు.చాటున ఎన్నైనా అంటుంటారు. వాటిని పట్టించుకోవాల్సిన పని లేదు ===రాళ్లు రువ్వడం=== నిందారోపణలు చేయడం ===రాజు కుంటుంన్నది=== తిరిగి గొడవ మొదలౌతున్నదని హెచ్చరిక ===రామగోస=== మంచికిపోతే చెడు ఎదురైందన్న భావన . గోస అంటే కష్టం . శ్రీరామచంద్రుడు చాలా మంచివాడే. ఆయన తన తండ్రిమాట వినాలనుకుని మంచికిపోయి వనవాసం, భార్యావిరహం లాంటి కష్టాలను పొందాడు. ఇదంతా మంచికోసం పోయినందువల్లనే జరిగింది. ===రామచక్కని=== చక్కని సంసారానికి, చక్కని జంటకు, చక్కని సంసారానికి, అందానికి సీతా రాములతో పోల్చడము జనవాడుక. అలాగే మరేదైనా అన్ని విధాల చాల చక్కగా అమరి వుంటే దానిని ఈ జాతీయంతో పోల్చి చెప్పడం ఆనవాయితీ అయిపోయింది. ఈ నాటికి ఈ జాతీయము చక్కని వాడుకలో ఉంది. ===రామదండు=== రాముడికి సహకరించిన వానరసేన లేక కోతిమూక . అయితే ఇది సామాన్యమైన కోతి మూక కాదు. ఆంజనేయ, సుగ్రీవ, జాంబవంతాది మహా బలవంతులున్న కోతి మూక. ఎవరికైనా అండదండగా అధికసంఖ్యలో సహాయకులు కానీ, సమర్థించే వారు కానీ ఉన్నప్పుడు అలాంటి వారిని రామదండు అంటారు. ===రామ రాజ్యం=== అంతా సుభిక్షమైన పాలన అని అర్థం. ===రామదండు రామబాణం === ===రామలింగడి పిల్లి === ===రామరావణ యుద్ధం=== పెద్దగొడవ, సుదీర్ఘకాలంపాటు జరిగే పోట్లాట ===రామాయ స్వస్తి === ===రాయిపడటం=== ===రావణ సంతతివాళ్లు=== రావణుడి సంతతి కూడా దుర్మార్గాలకే పాల్పడుతుంది అని. ===రావణ దాడి=== రావణుడిలాగా అధర్మంగా, అడ్డ దోవల్లో అనైతికంగా ప్రవర్తించటం. విచ్చలవిడిగా తిరగటం. ===రావణ కాష్టం లాగ=== ఎడతెరపి లేకుండా సదా రగులుతూనె వుందని అర్థ; ఉదా: ఆ వ్యవహారం రావణ కాష్టంలాగ ఎంత కాలమైనా రగులుతూనె ఉంది. ''తెలగాణ సమస్య రావణ కాష్టంలాగ ఇంకా రగులుతూనె ఉంది." ===రావాకు కొనకొచ్చినట్టు=== క్షీణించిన బుద్ధికి, నైతిక విలువల పతనానికి పోలిక.రావి ఆకు వెడల్పుగా ఉన్నా కొన చాలా సన్నగా ఉంటుంది. విమర్శకు గురికావటం ===రాయి విసరటం=== ప్రయత్నం చేయటం == ఉదా: ఉద్వోగానికి అన్ని పరీక్షలు రాయి. ఏదో ఒకటి తగలక పోదు. ఒక రాయి విసిరి నందున నష్టం లేదు కదా...... ===రాలిపోవటం=== మరణించటం ===రాళ్లు వేయడం=== విమర్శించడం ఉదా: అందరు వాని నెత్తిన రాళ్లు వేస్తున్నారు. ===రాసుకొని పూసుకొని=== మితి మీరిన అనుబంధం కలిగి ఉండటం ఎంతో స్నేహపూర్వకంగా ఆప్యాయత అనురాగాలు అవధులు లేకుండా ఉండటం వంటి సందర్భాలలో ఈ జాతీయాన్ని ఉపయోగిస్తారు. ===రాహుస్పర్శ=== అవాంతరాలు, అడ్డంకులు కలగటం, అభివృద్ధికి ఆటంకం ఏర్పడటం ===రాక్షసుడు=== దుర్మార్గుడు. ఎవరైనా దుర్మార్గంగా ప్రవర్తిస్తుంటే ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు. ===రాక్షసానందం=== ఎదుటివారు భయంతో బాధపడుతుంటే చూసి ఆనందించే నీచ స్వభావం ===రుత్త రుత్త=== దేనికీ పనికి రాకుండా పోవటం. ===రుద్రాక్షపిల్లి === ===రుబ్బేయటం=== పూర్తిగా అవగాహన చేసుకోవటం, దానిమీద సాధికారత సంపాదించటం, ఎప్పుడు అడిగితే అప్పుడు ఆ విషయాన్ని చెప్పగలగటం. ===రెండావుల దూడ=== రెండు విధాలుగా ప్రయోజనం పొందటం. ఏదైనా ఒక [[ఆవు]] దూడ మరణిస్తే మరొక దూడను ఆ ఆవు "చేపు" కొఱకు వినియోగిస్తారు. అంటే రెండావుల దూడకు తన తల్లి ఆవు [[పాలు|పాలూ]], మరొక ఆవు పాలూ కూడా లభిస్తుంటాయి. ===రెక్కలు విరచటం=== అణచివేయటం, అభివృద్ధి జరగకుండా నిరుత్సాహ పరచటం, ఎదుగుదలకు ఉపకరించే వాటిని, అభివృద్ధికి అవసరమయ్యే వాటిని అందుబాటులో లేకుండా అడ్డుకొనే స్థితి ===రెట్టమతం === ===రెంటికీ చెడ్డ రేవడు === ===రెండు నాలుకలు === ===రేచుక్క పగటిచుక్క === ===రేవతి వర్షం === ===రేయింబవళ్లు కష్టపడి.....=== చాల ఎక్కువ కస్టపడి .... అని ఈ జాతీయానికి అర్థం> ===రొట్టెలోడి కంటే ముక్కలోడి పని హాయి అన్నట్లు=== పెద్దపెద్ద పనులు చేసి కొద్దిగా సంపాదించే వారికన్నా చిన్న చిన్న పనులు చేసి ఎక్కువగా సంపాదించేవారే నయం అని. ఓ చోట రొట్టెల దానం జరుగుతోందట. ముందొచ్చిన వారందరికీ పూర్తి రొట్టె ఒక్కొక్కటి లభించింది. చివరికొచ్చేసరికి ఒకడికి ఒక్క రొట్టె కూడా మిగలకుండా పోయిందట. దాంతో అందరూ అతడికి తమ రొట్టెలోని ఒక్కొక్క ముక్క తీసి ఇచ్చారట. ===రోకటిపాట === పనిని బట్టి పాట. కోతలు కోసేకాలంలో ఆడ కూలీలు శ్రమని మరచి పోయేందుకు పాడినట్లు.అలాగే రోట్లోవేసి దంచేదప్పుడు పాడే పాట. సువ్వీ సువ్వీ సువ్వాలమ్మా,, సువ్వీ కావేటిరంగా, ఆటలలో, పాటలలో ఆయాసం మరచిపోయి ఆనందం పొందగలుగు ధన్యజీవులు. ===రోటి దగ్గర కోడి=== ధాన్యం రోట్లో వేసి రోకళ్ళతో దంచుతూ ఉండే సమయంలో కొన్ని ధాన్యపు గింజలు ఎగిరి రోలున్న పరిసర ప్రాంతాల్లో పడుతూ ఉంటాయి. అక్కడికొచ్చిన కోళ్ళకు శ్రమ పడకుండానే ఆహారం లభిస్తుంది. శ్రమ లేకుండా సుఖభోగాలు, సంపదలు వూరకనే లభించటం. అలాంటి వారి గురించి ఈ మాట పుట్టింది. ===రోట్లో తలదూర్చటం=== ప్రమాదంలో ఇరుక్కోవటం . రోట్లో తలదూర్చి రోకటి పోటుకు వెరవటమేమిటి? అనే సామెత ఉంది. రోట్లో తలదూరిస్తే వూపిరాడక పోవటం సహజం. ఆ తలను బయటకు తీయాలన్నా శ్రమతో కూడిన పనే. ఎటు చూసినా అలా కష్టాలే. అలాంటి కష్టాల్లో ఇరుక్కోవటం [[వర్గం:జాతీయములు]] li8gfrbhvokihtlpfikgx9ffz2cercu జాతీయములు - ల 0 3197 29844 29843 2021-07-05T04:20:38Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:జాతీయములు_-_ల]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki '''ల''' - అక్షరాలతో ప్రారంభమయ్యే జాతీయాలు ఇక్కడ ఇవ్వబడ్డాయి. ఈ జాబితాను అక్షర క్రమంలో అమర్చడానికి సహకరించండి. క్రొత్త జాతీయాలను కూడా అక్షర క్రమంలో చేర్చండి. {{తెలుగుభాషాసింగారం}} "జాతీయములు" జాతి ప్రజల సంభాషణలో స్థిరపడిపోయిన కొన్ని నానుడులు. ఇవి అనగానే అర్ధమైపోయే మాటలు. మనిషి జీవితంలో కంటికి కనిపించేది, అనుభవంలోకి వచ్చేది, అనుభూతిని కలిగించేది ఇలా ప్రతి దాని నుంచి జాతీయాలు పుట్టుకొస్తూనే ఉంటాయి. [[ఆంగ్ల భాష]]లో "జాతీయము" అన్న పదానికి '''idiom''' అనే పదాన్ని వాడుతారు. జాతీయం అనేది జాతి వాడుకలో రూపు దిదద్దుకొన్న భాషా విశేషం. ఒక జాతీయంలో ఉన్న పదాల అర్ధాన్ని ఉన్నదున్నట్లు పరిశీలిస్తే వచ్చే అర్థం వేరు, ఆ పదాల పొందికతోనే వచ్చే జాతీయానికి ఉండే అర్థం వేరు. ఉదాహరణకు "చేతికి ఎముక లేదు" అన్న జాతీయంలో ఉన్న పదాలకు విఘంటుపరంగా ఉండే అర్థం "ఎముక లేని చేయి. అనగా కేవలం కండరాలు మాత్రమే ఉండాలి" కాని ఈ జాతీయానికి అర్థం "ధారాళంగా దానమిచ్చే మనిషి" అని. [[:en:John Saeed|జాన్ సయీద్]] అనే భాషావేత్త చెప్పిన అర్థం - తరతరాల వాడుక వలన భాషలో కొన్ని పదాల వాడుక శిలావశేషంగా స్థిరపడిపోయిన పదరూపాలే జాతీయాలు. భాషతో పరిచయం ఉన్నవారికే ఆ భాషలో ఉన్న జాతీయం అర్ధమవుతుంది. "నీళ్ళోసుకోవడం", "అరికాలి మంట నెత్తికెక్కడం", "డైలాగు పేలడం", "తు చ తప్పకుండా" - ఇవన్నీ జాతీయాలుగా చెప్పవచ్చును. జాతీయాలు [[సంస్కృతి]]కి అద్దం పట్టే భాషా రూపాలు అనవచ్చును. ===లంకంత ఇల్లు=== చాల పెద్ద ఇల్లని అర్థం: ఉదా : వారిది లంకంత ఇల్లు. ===లంక మేత గోదారి ఈత=== లంకల్లో పచ్చ గడ్డి బాగా వుంటుంది. ఆ గడ్డి మేయడానికి ఈదు కుంటూ గోదారి దాటాలి. అలా బాగా మేసి తిరిగి గోదారి ఈదు కుంటూ వచ్చేసరికి ఆ తిన్నదంతా ఈద డానికి సరిపోయింది. ఇక మిగిలింది ఏమి లేదు. ===లంకెబిందెలు === ===లంగూడి === ===లక్క గేదె === ===లకోటాప్రశ్న === ===లబలబా=== లబలబా నోరు కొట్టు కుంటున్నారు. ===లాభం లేదు=== ఇది వ్వాపారంలో వచ్చే లాభం కాదు. దీనికి ఉపయోగము లేదని అర్థం: ఉదా: లాభంలే వాడు దొరకడు గాని మనం తిరిగి ఇంటికెళ్లి పోదాము. ===లాలూచి పడ్డాడు=== కుమ్మక్కయ్యారు: ఉదా: ఆ దొంగలు పోలీసులతో లాలూచి పడ్డారు. ===లావొక్కింతయు లేదు=== భలము పూర్తిగా నశించిందని అర్థం. ===లింగపోటు=== మెడలో శివలింగాన్ని ధరించిన జంగందేవర ఓ దొంగ కంటపడ్డాడు. ఆ దొంగ నుంచి తప్పించుకోవడానికి పరుగు లంకించుకుని ఇల్లు చేరాడు కానీ పరుగెత్తేటప్పుడు అతడి మెడలో ఉన్న శివలింగం అటూ ఇటూ ఊగుతూ డొక్కల్లో పొడుచుకుని పోటు పెట్టిందట.[[దొంగపోటు కంటే లింగపోటు ఎక్కువ]] య్యిందని ఆ [[జంగం]] పరుగెత్తుతూ అనుకుంటాడు. ===లింగంమీది ఎలుక === ===లుబ్ధావధానులు === ===లెక్కతీరిపోవడం=== మరణించడం . మనిషిగా పుట్టిన తరువాత ఈ లోకంలో చేయాల్సినవన్నీ దేవుడి ఆజ్ఞ మేరకు చేసినట్లు, ఆయన లెక్కకట్టిన విధంగా జీవించాల్సిన రోజులు గడిచిపోయాక మరణం ప్రాప్తిస్తుందనే భావన ===లెక్క లేదు=== ఖాతరు చేయడము లేదు.... ఉదా: నేనంటే వానికి లెక్కేలేదు. ===లెక్క మీద సున్నా=== వాడికంటూ ఏమీ లేదు అంతా ఇతరులదే.ఇతరుల మీద ఆధారపడి పని చేసేవాడు, అస్వతంత్రుడు, నిష్ప్రయోజకుడు. అంకె మీద ఆధారపడి మాత్రమే సున్నా తన విలువను పెంచుకొంటుంది. ===లేచి పోయింది=== పారి పోయింది: ఉదా: ఆమే అతనితో లేచి పోయింది. ===లేనిపోని తలనొప్పి=== అనవసర ఇబ్బందులు . తలనొప్పిని ఎవరూ కావాలని తెచ్చుకోరు. ఇబ్బందులను, అడ్డంకులను కోరి మరీ తెచ్చుకున్నట్టుగా ఎవరైనా ప్రవర్తించిన సందర్భం ===లేమి లేవనివ్వదు=== పేదరికం అభివృద్ధికి ఆటంకం, ఏ రంగంలో అభివృద్ధి చెందాలన్నా ఎంతో కొంత సంపదలు కలిగి ఉండాలన్న భావన ===లేవదీయటం=== లేవనెత్తటం, విషయ ప్రస్తావన, ప్రశ్నలను లేవదీయటం, సమస్యలను లేవనెత్తటం . చర్చలో అప్పటివరకు అక్కడ లేని సమస్యలను సృష్టించి ప్రస్తావించటం ===లేవనెత్తడం=== ప్రస్తావించడం, కిందపడిన దేన్నైనా పైకి ఎత్తడం, పదిమంది మధ్యలో ఉన్నప్పుడు అందరికీ తెలిసేలా చెప్పడం ===లైట్ తీస్కో=== పట్టించు కోకు. ఉదా: వాని మాట్లను లైట్ తీస్కో. ===లొట్టలేయడం=== బాగా ఆనందించడం .మనసుకు నచ్చిన, రుచికరమైన పదార్ధాలను, విషయాలను చూస్తున్నప్పుడు అసంకల్పితంగానే నోట్లో లాలాజలం ఊరడం, లొట్టలేసుకుంటూ తినటం . ===లొట్టా భట్టీయం === ===లొడలొడ=== పటుత్వం రహితం, వదులుగా ఉండటం, == ఎక్కువగా మాట్లాడె వాళ్ల గురించి ఈ మాటను వాడతారు. ఉదా: వాడు లొడ లొడ వాగు తున్నాడు. ===లోకం తెలియనివాడు=== అమాయకుడు . ===లోడు మీదుండటం=== లారీ మీద ఎక్కువ లోడు ఉండటం చేత భారంగా కదలాల్సివస్తోంది.మద్యపానం చేసిన వ్యక్తి కూడా బరువుగా కదులుతూ వస్తున్నట్టు కనిపిస్తాడు. వాడు లోడు మీదున్నాడు, వాడితో నీకెందుకు తప్పుకో' అంటారు ===లోతైన మనిషి=== అన్ని అంతరంగంలో దాచుకునే వాడు: ఉదా: వాడు లోతైన మనిషి. ఎవ్వరికి అర్థం కాడు. [[వర్గం:జాతీయములు]] cu0bsd9k3xhn02n5qeky97zvvn0j0j7 జాతీయములు - వ 0 3198 29949 29948 2021-07-05T04:20:57Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:జాతీయములు_-_వ]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki '''వ''' - అక్షరంతో ప్రారంభమయ్యే జాతీయాలు ఇక్కడ ఇవ్వబడ్డాయి. ఈ జాబితాను అక్షర క్రమంలో అమర్చడానికి సహకరించండి. క్రొత్త జాతీయాలను కూడా అక్షర క్రమంలో చేర్చండి. {{తెలుగుభాషాసింగారం}} "జాతీయములు" జాతి ప్రజల సంభాషణలో స్థిరపడిపోయిన కొన్ని నానుడులు. ఇవి అనగానే అర్ధమైపోయే మాటలు. మనిషి జీవితంలో కంటికి కనిపించేది, అనుభవంలోకి వచ్చేది, అనుభూతిని కలిగించేది ఇలా ప్రతి దాని నుంచి జాతీయాలు పుట్టుకొస్తూనే ఉంటాయి. [[ఆంగ్ల భాష]]లో "జాతీయము" అన్న పదానికి '''idiom''' అనే పదాన్ని వాడుతారు. జాతీయం అనేది జాతి వాడుకలో రూపు దిదద్దుకొన్న భాషా విశేషం. ఒక జాతీయంలో ఉన్న పదాల అర్ధాన్ని ఉన్నదున్నట్లు పరిశీలిస్తే వచ్చే అర్థం వేరు, ఆ పదాల పొందికతోనే వచ్చే జాతీయానికి ఉండే అర్థం వేరు. ఉదాహరణకు "చేతికి ఎముక లేదు" అన్న జాతీయంలో ఉన్న పదాలకు విఘంటుపరంగా ఉండే అర్థం "ఎముక లేని చేయి. అనగా కేవలం కండరాలు మాత్రమే ఉండాలి" కాని ఈ జాతీయానికి అర్థం "ధారాళంగా దానమిచ్చే మనిషి" అని. [[:en:John Saeed|జాన్ సయీద్]] అనే భాషావేత్త చెప్పిన అర్థం - తరతరాల వాడుక వలన భాషలో కొన్ని పదాల వాడుక శిలావశేషంగా స్థిరపడిపోయిన పదరూపాలే జాతీయాలు. భాషతో పరిచయం ఉన్నవారికే ఆ భాషలో ఉన్న జాతీయం అర్ధమవుతుంది. "నీళ్ళోసుకోవడం", "అరికాలి మంట నెత్తికెక్కడం", "డైలాగు పేలడం", "తు చ తప్పకుండా" - ఇవన్నీ జాతీయాలుగా చెప్పవచ్చును. జాతీయాలు [[సంస్కృతి]]కి అద్దం పట్టే భాషా రూపాలు అనవచ్చును. ===వంకర టింకర ఓ=== మెలికలు, మెలికలుగా ఉండటం, ఎక్కువ వంకరలు తిరిగి ఉండటం అడ్డదిడ్డంగా నడవటం ===వంకర్లు తిరుగుతున్నాడు=== సిగ్గు పడుతున్నాడని అర్థం ===వంగి వంగి=== అతి వినయంగా బానిసలా వంగి వంగి దణ్ణాలు పెట్టడం ===వంటింటి కుందేలు=== అనుకోకుండా దొరికింది: కూరకు ఏమి లేదే.... అని అనుకుంటుంటే ఒక కుందేలు వంటింట్లోకి వచ్చినట్ట్లు. ===వంత పాడటం=== ఒకరు ఒక విషయాన్ని ప్రతిపాదిస్తే ఇంకొకరు దాన్ని సమర్థించటం . బుర్రకథలో ప్రధాన కథకుడికి అటూఇటూ ఇద్దరు వంత పాడుతూ ఉంటారు. ===వంపున మరదలు=== నటన. పదిమంది ముందూ సోదరిగా పిలుస్తూ, అలా భావిస్తున్నట్టు నటిస్తూ ఆమె ఏకాంతంగా దొరికినప్పుడు దుర్భుద్ధితో ప్రవర్తించటం. ===వక్క కొరికినంతలో=== వెంటనే, క్షణాలలో, శీఘ్రంగా. ఉదా:.... '' .... వక్కకొరికినంత సేపట్లో వచ్చేస్తా.....'' ''వక్కకొరికినంతలో.'' అనగా వక్క కొరకడానికి అతి స్వల్ప సమయము పడుతుంది. ఉదా: వక్కకొరికినంతలో వచ్చేస్తా... అని అంటారు. ఈ జాతీయము రాయలసీమ ప్రాంతంలో ఎక్కువ వాడుకలో ఉంది. ఇలా అతి తక్కువ సమయాన్ని సూచించడానికి ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు. ===వకార పంచకం === ===వట్టిగొడ్డు తాకట్టు === ===వడగట్టడం=== పనికిరాని వాటిని పక్కన పెట్టి పనికొచ్చే వాటిని మాత్రమే ఎంపిక చేయటం ===వడబోసిన బంగారం=== బంగారమంటేనే అధిక విలువైనది అని అర్థము. కాని బంగారంతో నగలలో కొంతైనా రాగి లాంటి ఇతర లోహాలు కలిసి వుంటాయి. ఆయా వస్తువుల గట్టితనానికి ఆమాత్రం కలపడం తప్పని సరి. అల కాకుండా దాన్ని కూడా వడబోస్తే.... బంగారాన్ని వడపోస్తే వచ్చేది స్వశ్చమైన బంగారం. దానిని అపరంజి బంగారం అని కూడా అంటారు. దానిలో ఏ మాత్రం కల్తీ లేదని అర్థం. అటువంటి స్వశ్చతను తెలియ జేయడానికి ఈ జాతీయాన్ని ఉపయోగిస్తారు. ఉదా: ఒక పురుషున్ని, స్త్రీని గాని పోల్చాలంటే అతను వడబోసిన బంగారం. అని అంటుంటారు. ===వడిసెల గుండు=== వేగంగా దూసుకుపోవటం. వాడిని చూడు. [[వడిసెల]] రాయిలా దూసుకుపోతాడు' అంటారు ===వనమిడిచిన కోతి=== అయిన వారందరికీ దూరంగా పోయి కష్టాల పాలవటం. ===వనవాసం=== అధికారంలో లేకుండా జీవించటం . ===వరిగడ్డి మంట=== వరిగడ్డి మంట పెడితే కట్టెలులాగ అది నిలచి మండదు.. మంట పెట్టిన వెంటనే పెద్దగా మండి చప్పున చల్లారి పోతుంది. అలాగే పెద్దగా కోపం వచ్చి వెంటనే తగ్గిపోతే అలాంటి వారిపై ఈ జాతీయాన్ని ప్రయోగిస్తారు. దీనికి సమానార్థంలో మరొక జాతీయమున్నది . అది. [[తాటాకు మంట]] ===వల=== తమ వైపు ఆకర్షించటానికి చేసే ప్రయత్నం. ఉదా:::::: ఆ పార్టీ వారు మన వాళ్లకు వల వేసి లాగుతున్నారు. ===వలలో పడ్డాడు=== దొరికి పోయాడని అర్థం ===వలవల=== విపరీతంగా ఏడవటం. (వారు వల వల ఏడుస్తున్నారు) ===వల్లకాట్లో రామనాథయ్య === ===వయసునాటి ముచ్చట్లు=== వయస్సులో ఉన్నప్పుడు తాను ఎన్నెన్నో గొప్ప గొప్ప పనులు చేశానని ముసలాయన గర్వపడుతూ కబుర్లు చెప్పటం. ===వశిష్ఠ వాక్యం === ===వాకిలూడపెట్టడం=== ప్రేమకొద్దీ కడుపార తినబెట్టడం . అత్తగారింటికి కొత్త అల్లుడు వచ్చినప్పుడు ఆ అత్త ఆల్లుడికి ప్రేమకొద్దీ తెగ తినపెట్టిందట. దాంతో అల్లుడు బయటకు రావాలంటే ఆ ఇంటి వాకిళ్ళను వూడబెరికి పెద్ద ద్వారాలు పెట్టాల్సి వచ్చిందట. ===వానపాము బుసలు=== శక్తిహీనుల అతిశయం.ఏమాత్రం హానికరం కాని బెదిరింపులు ఎదుటి వారికి ప్రమాదమేమీ లేని శక్తిహీనుల కోప ప్రదర్శన/ చేత కాని వాని కోపము/ ఇలాంటి సందర్భంలో ఈ జాతీయాన్ని ఉపయోగిస్తారు. ===వానినోట్లో కరక్కాయ పడ్డది=== అనగా మాట్లాడలేక పోతున్నాడని అర్థము. మాట్లాడడానికి సందేహిస్తున్నాడు. అటువంటి సందర్భంలో ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు.వాని నోట్లో కరక్కాయపడ్డది/వానినోట కరక్కాయ కొట్టినాను ===వాములకొద్దీ=== ఎంతో ఎంతో ఎక్కువ అని. 'వాముల కొద్దీ తెచ్చి పడేసినా వీళ్ళు తినడానికి చాలడంలేదు అంటారు. ===వాసానికి తగ్గ కూసం=== సరైన జోడి .వాసానికి తగిన విధంగా కూసాన్ని చెక్కి అమర్చితే తప్ప సరైన అమరిక కుదరదు. గంతకు తగ్గ బొంత లాంటిది ===వ్యాసఘట్టం === ===వ్యాసప్రోక్తం === ===విడుపు శృంగారం, ముడుపు శృంగారం === ===విత్తు చిన్న విచారం పెద్ద=== ఎంత పెద్ద మర్రిచెట్టు విత్తనమైనా చిన్నదిగానే ఉంటుంది.అలాగే మనసులో విచారం కలిగిందంటే అది మనసంతా ఆవరించే పెద్ద బాధనే కలిగిస్తుంటుంది. ===విత్తేసి పొత్తు కూడటం=== సమానంగా పెట్టుబడి పెట్టకుండా నామమాత్రపు పెట్టుబడి పెట్టి చివరకు లాభాలు మాత్రం అందరితో సమంగా కావాలని కోరటం.ఎదపెట్టే రోజున వచ్చి కాసిని విత్తనాలు చల్లి వెళ్ళిపోయి పంటకుప్ప నూర్చే సమయానికొచ్చి మిగతా అందరితో సమానంగా వాటా కావాలని పట్టుపట్టడం. ===విత్తొకటివేస్తే చెట్టొకటి రాదు=== ఏ విత్తనం విత్తితే ఆ మొక్క మొలిచి చెట్టవుతుంది పెద్దలు తమ పిల్లలకు ఎలాంటి అలవాట్లను పద్ధతులను నేర్పితే పెద్దయ్యాక వారు ఆ పద్ధతులతోనే కనిపిస్తారు. ===విధి వస్తే పొదలడ్డమా?=== దృఢ నిశ్చయంతో ఉంటే చిన్న చిన్న చికాకులు, అడ్డకుంలు ఏవీ లెక్కలోకి రావు.డొంకలో దాక్కుంటే పిడుగుపాటు తప్పుతుందా?పిడుక్కి గొడుగు అడ్డమా? ===విద్దికంచి రామాయణం === ===విభీషణుడు=== ధర్మపాలన కోసం సొంత వారిని త్యాగం చేసేవాడు. ఒక రాజకీయ పక్షంలో ఉండి అక్కడి విషయాలన్నింటినీ ఎదుటి పక్షం వారికి తెలియజెప్పి స్వపక్షాన్ని దెబ్బ తీసేవాడు. అటువంటి వారినుద్దేసించి ఈ జాతీయాన్ని వాడుతుంటారు. ===విరుచు కోవటం=== గర్వించటం బోర విరుచుకు తిరగటం, నడ్డి విరుచుకు తిరగటం ===విస్సన్న === ===విషం చిమ్మడం=== ద్వేషాన్ని ప్రదర్శించడం, కల్లోలం చేయడం, ఇతరుల గురించి చెడునే ప్రచారం చేయడం ===విరగపడి చూడటం=== అత్యంత ఆసక్తితో చూస్తుంటే ఈ మాట వాడతారు. ===విరగబడి నవ్వడం === విపరీతంగా నవ్వుతుంటే ఈ మాట అంటారు ===వియ్యాలవారి కయ్యాలు=== మిత్రపక్షాలవారి మధ్య వచ్చే తగాదా .సరదా కోసం చిలిపి తగాదాలు గొడవలను అంతగా పట్టించుకోవల్సిన పనిలేదు. ===వీపుమీద బాకు గుచ్చడం=== వెన్నుపోటు నమ్మకద్రోహం ===వీపు విమానం మోత మోగుతుంది=== పిల్లల్ని కొడతానని బెదిరించడము. ఉదా: పిల్లలూ....... అల్లరిచేస్తే వీపు విమానం మోత మోగుతుంది. సాధారణంగా బడి పిల్లలనుద్దేశించి పంతుళ్ళు ఈ జాతీయాన్ని ఉపయోగిస్తుంటారు. ===వీధికెక్కడం=== అభిప్రాయ భేదాలు బయటపడడం / అల్లరి చేయడం/ ఇంటి గుట్టు అందరికి చెప్పేయడం. ===వీరభద్రుడు కావడం=== అధికమైన కోపావేశాలతో ప్రవర్తింఛటం. వీరభద్రావతారం ఎత్తడం .దక్షయజ్ఞం విధ్వంస సమయంలో వీరభద్రుడు మహా ఉగ్రుడుగా ఉంటాడు ===వీరవిహారం చేయడం=== విజయాలను ఎదురులేకుండా సొంతం చేసుకోవడం శత్రువులను జయిస్తూ ఆనందంగా ఎలా ముందుకు వెళ్ళటం, వెళ్ళిన ప్రతిచోటా విజయాలను సాధించటం ===వీరాభిమాని=== మితిమీరినఅభిమానం ===వీధిన పడడం=== అసహాయ స్థితికి చేరడం. ఇల్లూ వాకిలి అన్నిటినీ పోగొట్టుకుని వీధిలోనే గడపాల్సిన పరిస్థితి ===వూకదంపుడు=== సారంలేని పని, ప్రయోజనంలేని వ్యవహారం, విషయంలేని మాటలు, పొట్టు వూక దంపుడు ప్రయోజన శూన్యమైన పని.ఊక అనగా వడ్లగింజపైనుండే పొట్టు. వడ్లను దంచితే పైపొట్టు పోయి బియ్యం బయడ పడతాయి. అందుకే వడ్లను దంచుతారు. కానీ ఊకను దంచితే ఏమి ఫలితముండడు. ఆ అర్థంలో అనవసరంగా వ్వర్థ ప్రసంగం చేసేవారిని ఉద్దేశించి ఈ జాతీయాన్ని ఉటంకిస్తారు. వ్వర్థం అనే అర్థంలో. ===వూత కర్రలు=== అండదండలుగా ఉండేవారు ===వూదు పొగ వేయటం=== సాంబ్రాణి పొగ . పూనకం రావటానికి ఆ వూదు పొగే కారణమన్న భావనతో ఒకరు ఇంకొకరిని ఏదైనా పనికి ఉసికొల్పినప్పుడు 'వాడొచ్చి ఏదో వూదు పొగేశాడు. అప్పటి నుంచి వీడు ఇలా అంటున్నాడు'' అంటారు. ===వూపిరి పీల్చుకోవడం=== వూరట చెందడం తెరిపిన పడటం ఉదా: వాడు నన్ను ఊపిరికూడ పీల్చుకోనివ్వకుండా తొందర పెడుతున్నాడు ===వూపిరి పోసుకోవటం=== అస్థిత్వం కాపాడు కోవటం . వూపిరులూదటం అంటే ప్రాణం పోయటం. ===వూపునివ్వటం=== ప్రోత్సాహాన్ని ఇవ్వటం .చెప్పిన మాటలు వినగానే మంచి వూపు మీద వెళ్ళాడు అంటారు ===వూపుమీద ఉండటం=== ఎక్కువ సంతోషంగా ఉండటం అనుకూల పరిస్థితులు ఉండటం ===వూరు మీది పని=== నిర్లక్ష్య బుద్ధిని ప్రదర్శించటం, అసమర్థంగా వ్యవహరించటం తన సొంతపనిని బాగా చేసుకోవటం.. పది మందితో కలసి చేసే పనిలో శ్రద్ధ వహించక పోవటం. గుంపులో గోవిందం లాంటిది. ===వూరోరి బిడ్డ=== వూరి వారి బిడ్డ ,వేశ్య . అతి సామాన్యులు, అంతగా గుర్తింపు లేనివారికి జన్మించిన సంతానం . వూరి వారి బిడ్డను రాచబిడ్డ కొడితే రాచవారి బిడ్డను దేవుడే కొడతాడు అని సామెత. ===వృద్ధవైద్యం === ===వెతకబోయిన తీర్థం ఎదురైనట్టు=== వెతకబోయిన తీగ కాలికే తగిలినట్టు.పరిస్థితులు సంపూర్ణంగా అనుకూలించడం, కాలం కలసిరావడం.కావల్సినవి సమీపంలోనే ఉన్నాయని తెలుసుకోటం,వెతుకున్నవారు ఎదురవటం ===వెర్రితీగ తొక్కినట్టు=== మతిమరుపు సంభవించటం మరులుతీగ తొక్కినట్లు ===వెన్ను చలవ === ===వెన్నులో చలిపుట్టటం=== దడపుట్టటం విపరీతమైన భయం కలగటం భయంకరమైన పరిస్థితులు ఎదురవటం ===వెన్నెముక=== ప్రధానమైనది, ఆధారమైనది. వెన్నెముక శరీరంలో ప్రధానమైనదే. కాని ఇక్కడి విషయం అది కాకూడదు. ఉదా: ''ఈ వ్యవహారంలో పలాన వ్వక్తి వెన్నెముక లాంటి వాడు అంటారు. ===వెన్ను పోటు పొడిచాడు=== దొంగ దెబ్బ తీశాడని అర్థం> ===వెన్ను పోటు పొడిచాడు=== దొంగ దెబ్బ తీశాడని అర్థం> ===వెళ్ళకుండా మొత్తుకున్నట్టు=== సందర్భానికి తగని పని . మొత్తుకోవటమంటే రోదించటం అని అర్థం. ఇంట్లో దొంగలు పడ్డారని అలికిడై తెలిసినప్పుడు పెద్దగా మొత్తుకుంటే ఆ శబ్దం విని ఇరుగుపొరుగు వారు వచ్చి రక్షించటానికి అవకాశం ఉంటుంది. ఇది సందర్భోచితమైన పని. అదే ఇంట్లో ఉన్నప్పుడు ఇల్లు తగలబడుతుంటే ఎలాగో ఒకలాగా బయటకు పరుగెత్తి రావాలి కానీ, అక్కడే కూర్చొని రోదిస్తూ ఉంటే ఎవరో వచ్చే దాకా మంటలు ఆగవు. కనుక అప్పుడు మొత్తుకోవటం సందర్భోచితం కాదు. అలాంటి వారిని గురించి ఈ జాతీయము పుట్టినది. ===వెంబడి లేని సేద్యం === ===వేడి తగ్గటం=== తీవ్రత తగ్గటం, వైరం తగ్గటం, కోపం తగ్గటం ===వేన్నీళ్ళకు చన్నీళ్ళు=== సహాయంగా ఉండటం .తోడ్పడటం. ఉదా: వాడు చేసిన సహాయం మాకు వేన్నీళ్లకు చన్నీళ్లు కలిపినట్లున్నది. " ===వేరుకుంపట్లు పెట్టుకోవడం=== అంతర్గత కలహాలతో విడిపోవడం వేరుకుంపటి.విడిపోయి ఎవరికి వారు స్వతంత్రంగా ఉండడం ఉమ్మడి కుటుంబం విడిపోయినప్పుడు ఎవరికివారు వేరుగా కుంపట్లు పెట్టుకుని ఎవరి వంట వారు వండుకుంటారు. ===వేలంవెర్రి === ===వేలుపెట్టిచూపలేరు=== తప్పు పట్టలేరని అర్థం: ఉదా: వాని పనిలో ఎవరూ వేలు పట్టి చూపలేరు. అంత కచ్చితంగా పని చేస్తాడని అర్థం. ===వేలుపెట్టాడు=== ఇతరుల పనులలో అనవసరంగా కల్పించు కున్నాడని అర్థం. ఉదా: వాడు అనవసరంగా వారి పనిలో వేలుపెట్టి మాటలు పడ్డాడు. ===వేయికళ్లతో=== అతిజాగ్రత్తగా పరిశీలించడం అనే అర్థంలో ఈ జాతీయం వాడుకలో ఉంది. మామూలుగా రెండుకళ్లతో సునిశితంగా పరిశీలిస్తేనే చాలా విషయాలు ఇట్టే తెలిసిపోతుంటాయి. అలాంటిది వేయికళ్లతో పరిశీలిస్తే ఏ విషయంలోని సారమైనా ఇట్టే అవగతమవుతుంది. ===వెయ్యికళ్లతో=== అత్యంత జాగరూకతతో వ్యవహరించడం ===వేదవాక్కు=== తప్పనిసరిగా ఆచరించి తీరాల్సింది . వేదాలు ప్రమాణాలు. అలాంటి వేదాలు చెప్పింది ఎవరైనా ఆచరించి తీరాల్సిందే అనే భావన ===వేడినీళ్లు పోస్తే ఇల్లు కాలనట్టు=== అసమర్థ ప్రయత్నం, తెలివి తక్కువతనం ===వేడెక్కటం=== ఉద్ధృతం కావటం : ఉదా; వారి మాటలు రాను రాను వేడెక్కుతున్నాయి ===వేరులో వేణ్ణీళ్ళు పోసినట్టు=== విపరీతంగా కష్టాలకు గురిచేయటం, బాధలు పెట్టడం .మొక్కపాదులో వేడివేడి నీళ్ళను పోస్తే ఆ మొక్క బతకదు.వేరు తవ్వి వేణ్ణీళ్ళు పోయటం.= ===వేలం వెర్రి=== వెనకా ముందు అలోచించ కుండా వెళ్లి పోవడాని వేలం వెర్రి అంటారు. ==వేలెడంత లేడు== చాల చిన్న వాడని అర్థము..... ఉదా: వాడు వేలెడంత లేడు..... అప్పుడే వాని కెన్ని బుద్ధులో...... అని అంటుంటారు.. ===వేలు మీద గోరు మొలిచినట్టు=== అత్యంత సాధారణం, సహజం అదేమంత గొప్ప విషయం కాదులే అని ===వేలు వేలుకు అంతరం=== చేతికుండే అయిదు వేళ్లూ ఒకలాగా ఉండవు.లావుగా, పొడవుగా ఉండే వేళ్ళను మాత్రమే ఉంచుకుని మిగతా వాటిని తీసేస్తే ఎలా ఉంటుందో మనుషుల మధ్య అంతరాలను పాటిస్తూ పేదవారిని నిరాదరించటం కూడా అలాగే ఉంటుంది. దేని విలువ దానిదే, ఎవరి విలువ వారిది. ===వేసిందే ఒక గంతు విరిగిందే ఒక కాలు=== అనుభవ రాహిత్యం.శాస్త్ర బద్ధంగా కాక ఏదో వచ్చీరానట్టు చేయటం.అరకొరగా పనిచేశానని అనిపించటం. ===వేళ్ళపై లెక్కించగలిగినన్ని=== చాలా మితంగా, పరిమిత సంఖ్యలో ఉండేవి: ఉదా: ఆ సభకు వచ్చిన వారిని వేళ్లపై లెక్కించ వచ్చు. ===వేలు పెట్టి చూపలేర=== చేసిన పనిలో వంకలు పెట్టలేరని అర్థం; ఉదా: వాడు పని చేస్తే ఎవరు వేలు పెట్టి చూప లేరు. ===వేయించుక తింటున్నారు=== చాల బాదిస్తున్నారని అర్థం. ఉదా: వారు తన తండ్రిని బాక వేయించుక తింటున్నారు. ===వేషాలేస్తున్నారు=== ఉదా: ఎరా....? చెప్పిన పని చేయ కుండా వేషాలేస్తున్నారు. [[వర్గం:జాతీయములు]] aj3fewvcprhtb9vn68g86vxogd7txmv జాతీయములు - శ 0 3199 29986 29985 2021-07-05T04:21:11Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:జాతీయములు_-_శ]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki '''శ''' - అక్షరంతో ప్రారంభమయ్యే జాతీయాలు ఇక్కడ ఇవ్వబడ్డాయి. ఈ జాబితాను అక్షర క్రమంలో అమర్చడానికి సహకరించండి. క్రొత్త జాతీయాలను కూడా అక్షర క్రమంలో చేర్చండి. {{తెలుగుభాషాసింగారం}} "జాతీయములు" జాతి ప్రజల సంభాషణలో స్థిరపడిపోయిన కొన్ని నానుడులు. ఇవి అనగానే అర్ధమైపోయే మాటలు. మనిషి జీవితంలో కంటికి కనిపించేది, అనుభవంలోకి వచ్చేది, అనుభూతిని కలిగించేది ఇలా ప్రతి దాని నుంచి జాతీయాలు పుట్టుకొస్తూనే ఉంటాయి. [[ఆంగ్ల భాష]]లో "జాతీయము" అన్న పదానికి '''idiom''' అనే పదాన్ని వాడుతారు. జాతీయం అనేది జాతి వాడుకలో రూపు దిదద్దుకొన్న భాషా విశేషం. ఒక జాతీయంలో ఉన్న పదాల అర్ధాన్ని ఉన్నదున్నట్లు పరిశీలిస్తే వచ్చే అర్థం వేరు, ఆ పదాల పొందికతోనే వచ్చే జాతీయానికి ఉండే అర్థం వేరు. ఉదాహరణకు "చేతికి ఎముక లేదు" అన్న జాతీయంలో ఉన్న పదాలకు విఘంటుపరంగా ఉండే అర్థం "ఎముక లేని చేయి. అనగా కేవలం కండరాలు మాత్రమే ఉండాలి" కాని ఈ జాతీయానికి అర్థం "ధారాళంగా దానమిచ్చే మనిషి" అని. [[:en:John Saeed|జాన్ సయీద్]] అనే భాషావేత్త చెప్పిన అర్థం - తరతరాల వాడుక వలన భాషలో కొన్ని పదాల వాడుక శిలావశేషంగా స్థిరపడిపోయిన పదరూపాలే జాతీయాలు. భాషతో పరిచయం ఉన్నవారికే ఆ భాషలో ఉన్న జాతీయం అర్ధమవుతుంది. "నీళ్ళోసుకోవడం", "అరికాలి మంట నెత్తికెక్కడం", "డైలాగు పేలడం", "తు చ తప్పకుండా" - ఇవన్నీ జాతీయాలుగా చెప్పవచ్చును. జాతీయాలు [[సంస్కృతి]]కి అద్దం పట్టే భాషా రూపాలు అనవచ్చును. ===శకారుడు === ===శంఖారావం చేయటం=== తిరగబడటం, ఎదిరించి పోరాడటం ===శాఖాచంక్రమణం === ===శనగపంట=== అంచనాలకు అందనిది .శనగలు కాసినప్పుడు అవి ఆకుల కిందకు ఉంటాయి. ఆకు పచ్చరంగులోనే అవి ఉంటుంటాయి. శనగ పంటను పీకే సమయానికి ఆకులు ఎండి ఉంటాయి. అప్పుడు కాయలు కూడా ఆ ఆకుల రంగుకే వస్తాయి. ఇలా శనగ పంట ఎంతపండింది అని అంచనా వేయటానికి మొక్క ఆకు పచ్చగా ఉన్నప్పుడు, మొక్కను పీకినప్పుడు కూడా సాధ్యపడదు ===శనగపప్పైంది=== పెద్దలిచ్చిన ఆస్తుల్ని శనగపప్పుల్లా నమిలేసి వ్యర్థం చేసి దరిద్రాన్ని అనుభవించటం. అల్లాలు బెల్లాలైంది, హారతి కర్పూరమైంది అనికూడా అంటారు. ===శని పట్టినట్టుంది=== కష్టాలెక్కువైతే ఈ మాట వాడతారు: ఉదా: వానికి శని పట్టినట్టుంది. వానికి అన్ని కష్టాలె. ===శనివారపుజడి === ===శతపోరటం=== గట్టిగా పట్టుబట్టడం == ఉదా: వారు ఆ పనికొరకు శత పోరుతున్నారు ===శరాఘాతం=== గట్టిదెబ్బ బాణం దెబ్బ ===శ్రావణభాద్రపదాలు === ===శల్య పరిక్ష చేసారు=== చాల నిసితంగా పరిశీలించారు అని అర్థం: ఉదా: అతనిని శల్య పరీక్ష చేసి గాని లోపలికి పంప లేదు. ఆంగ్లభాష లో bone test అనగా (ఎముక పరీక్ష) దానినే మనం శల్య పరీక్ష అని అంటున్నాం. ===శశవిషాణం === ===శషభిషలు === ===శ్మశానవైరాగ్యం === ===శ్వాన మకర న్యాయం=== కుక్క.మొసలి లాగా. స్థానబలమే కాని తనబలం కాదు. ===శిరో ధార్యం:=== తప్పకుండా చేస్తాననడం: ఉదా: నీమాట నాకు శిరోధార్యం: తప్పక చేస్తాను. ===శివ శివా=== ఇదొక ఊత పధం: చాల వాటికి శివ శివా అని సంభోదిస్తుంటారు. ఉదా: శివ శివ ఎంత పని జరిగింది. ===శివాలెత్తి నట్టు=== ఉదా: వాడెందుకు శివాలెత్తినట్టు ఊగి పోతున్నాడు. ===శీర్షాసనం వెయ్యడం=== తారుమారు కావడం . తల కిందకు, కాళ్లు పైకి ఉండేలా ఆసనం వేస్తారు. అంటే కాళ్లు ఉండాల్సినచోట తల, తల ఉండాల్సినచోట కాళ్లు ఉంటాయి. ఉదా: ఒక పనిని సాదించ డానికి తలకిందులుగా అనగా పెద్ద ప్రయత్నం చేయడం. ===శ్రీవత్సగోత్రంవారి సింహం === ===శ్రీవారు, శ్రీమతి === ===శ్రీరంగం రోకలి=== నిరంతరాయంగా జరిగే ప్రక్రియ.ఒక వ్యక్తి పిండి దంచుతూ ఉన్నప్పుడు మధ్యలో ఆపాలంటే వేరొక వ్యక్తి ఆ రోకలిని పట్టుకొని దంచటం ప్రారంభించాలి.ఎంత ఇబ్బందిగా ఉన్నా దంచుతూ ఉండాల్సిందే. కొంతమంది ఏదో ఒక విషయాన్ని అడ్డం పెట్టుకొని వచ్చి మాట్లాడుతూ వదలకుండా విసుగు పుట్టిస్తుంటారు.విడిచిపెట్టిపోరు. ===శ్రీరంగ నీతులు=== ఎదుటి వారికి మాత్రమే చెప్పె నీతులు. ఉదా: వాడు చెప్పేవన్ని శ్రీ రంగ నీతులు. వాడు చేసేవన్ని దొంగ పనులు. ===శుద్ధబుద్ధావతారం === [[వర్గం:జాతీయములు]] jzpt01e4osvekufg4enrn03i9x4cr45 జాతీయములు - ష 0 3200 29998 29997 2021-07-05T04:21:21Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:జాతీయములు_-_ష]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki '''ష''' - అక్షరంతో ప్రారంభమయ్యే జాతీయాలు ఇక్కడ ఇవ్వబడ్డాయి. ఈ జాబితాను అక్షర క్రమంలో అమర్చడానికి సహకరించండి. క్రొత్త జాతీయాలను కూడా అక్షర క్రమంలో చేర్చండి. {{తెలుగుభాషాసింగారం}} "జాతీయములు" జాతి ప్రజల సంభాషణలో స్థిరపడిపోయిన కొన్ని నానుడులు. ఇవి అనగానే అర్ధమైపోయే మాటలు. మనిషి జీవితంలో కంటికి కనిపించేది, అనుభవంలోకి వచ్చేది, అనుభూతిని కలిగించేది ఇలా ప్రతి దాని నుంచి జాతీయాలు పుట్టుకొస్తూనే ఉంటాయి. [[ఆంగ్ల భాష]]లో "జాతీయము" అన్న పదానికి '''idiom''' అనే పదాన్ని వాడుతారు. జాతీయం అనేది జాతి వాడుకలో రూపు దిదద్దుకొన్న భాషా విశేషం. ఒక జాతీయంలో ఉన్న పదాల అర్ధాన్ని ఉన్నదున్నట్లు పరిశీలిస్తే వచ్చే అర్థం వేరు, ఆ పదాల పొందికతోనే వచ్చే జాతీయానికి ఉండే అర్థం వేరు. ఉదాహరణకు "చేతికి ఎముక లేదు" అన్న జాతీయంలో ఉన్న పదాలకు విఘంటుపరంగా ఉండే అర్థం "ఎముక లేని చేయి. అనగా కేవలం కండరాలు మాత్రమే ఉండాలి" కాని ఈ జాతీయానికి అర్థం "ధారాళంగా దానమిచ్చే మనిషి" అని. [[:en:John Saeed|జాన్ సయీద్]] అనే భాషావేత్త చెప్పిన అర్థం - తరతరాల వాడుక వలన భాషలో కొన్ని పదాల వాడుక శిలావశేషంగా స్థిరపడిపోయిన పదరూపాలే జాతీయాలు. భాషతో పరిచయం ఉన్నవారికే ఆ భాషలో ఉన్న జాతీయం అర్ధమవుతుంది. "నీళ్ళోసుకోవడం", "అరికాలి మంట నెత్తికెక్కడం", "డైలాగు పేలడం", "[[తు.చ.తప్పకుండా|తు చ తప్పకుండా]]" - ఇవన్నీ జాతీయాలుగా చెప్పవచ్చును. జాతీయాలు [[సంస్కృతి]]కి అద్దం పట్టే భాషా రూపాలు అనవచ్చును. === షాక్‌ తినడం=== దిగ్భ్రమ చెందడం ===షాక్ ఇచ్చాడు=== దెబ్బ తీశాడని అర్థం: ఉదా: వాడు నాకు బలే షాక్ ఇచ్చాడు. ===షష్ఠాష్టకం === ===షష్ఠి ముష్ఠి=== షష్ఠి తిథి నాడు ఏపనిచేసినా ముష్ఠి యుద్ధం లాంటి తగాదాలు ప్రాప్తిస్తాయని నమ్మకం. ===షరా మామూలె=== అంతా ఒకటే అని అర్థం: ఉదా: వాడేం ఎక్కువ గాదు వీడు తక్కువ గాదు అంతా షరా మామూలె. [[వర్గం:జాతీయములు]] 30ywe78dm6oizhjc0st8962ec0d4yua జాతీయములు - స 0 3201 30107 30106 2021-07-05T04:21:42Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:జాతీయములు_-_స]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki '''స''' - అక్షరంతో ప్రారంభమయ్యే జాతీయాలు ఇక్కడ ఇవ్వబడ్డాయి. ఈ జాబితాను అక్షర క్రమంలో అమర్చడానికి సహకరించండి. క్రొత్త జాతీయాలను కూడా అక్షర క్రమంలో చేర్చండి. {{తెలుగుభాషాసింగారం}} "జాతీయములు" జాతి ప్రజల సంభాషణలో స్థిరపడిపోయిన కొన్ని నానుడులు. ఇవి అనగానే అర్ధమైపోయే మాటలు. మనిషి జీవితంలో కంటికి కనిపించేది, అనుభవంలోకి వచ్చేది, అనుభూతిని కలిగించేది ఇలా ప్రతి దాని నుంచి జాతీయాలు పుట్టుకొస్తూనే ఉంటాయి. [[ఆంగ్ల భాష]]లో "జాతీయము" అన్న పదానికి '''idiom''' అనే పదాన్ని వాడుతారు. జాతీయం అనేది జాతి వాడుకలో రూపు దిదద్దుకొన్న భాషా విశేషం. ఒక జాతీయంలో ఉన్న పదాల అర్ధాన్ని ఉన్నదున్నట్లు పరిశీలిస్తే వచ్చే అర్థం వేరు, ఆ పదాల పొందికతోనే వచ్చే జాతీయానికి ఉండే అర్థం వేరు. ఉదాహరణకు "చేతికి ఎముక లేదు" అన్న జాతీయంలో ఉన్న పదాలకు విఘంటుపరంగా ఉండే అర్థం "ఎముక లేని చేయి. అనగా కేవలం కండరాలు మాత్రమే ఉండాలి" కాని ఈ జాతీయానికి అర్థం "ధారాళంగా దానమిచ్చే మనిషి" అని. [[:en:John Saeed|జాన్ సయీద్]] అనే భాషావేత్త చెప్పిన అర్థం - తరతరాల వాడుక వలన భాషలో కొన్ని పదాల వాడుక శిలావశేషంగా స్థిరపడిపోయిన పదరూపాలే జాతీయాలు. భాషతో పరిచయం ఉన్నవారికే ఆ భాషలో ఉన్న జాతీయం అర్ధమవుతుంది. "నీళ్ళోసుకోవడం", "అరికాలి మంట నెత్తికెక్కడం", "డైలాగు పేలడం", "తు చ తప్పకుండా" - ఇవన్నీ జాతీయాలుగా చెప్పవచ్చును. జాతీయాలు [[సంస్కృతి]]కి అద్దం పట్టే భాషా రూపాలు అనవచ్చును. ===సచ్చింది గొర్రె=== ఇదొ ఊత పధం: చాల సందర్భాలలో దీన్ని వాడతారు. ===సచ్చి చెడీ=== చాల కష్టపడి అని అర్థం.. ఉదా: వాడు ఎట్టకేలక్లు సచ్చీ చెడి వచ్చాడు. ===సత్యహరిశ్చంద్రుడు === ===సన్నాయి నొక్కులు నొక్కు తున్నారు=== ===సన్యాసి పళ్ళు === ===సప్తమీ విభక్తి === ===స్వస్తి పలకడం=== ముగింపు చెప్పడం. స్వస్తి చెప్పడం; = ఉదా: వారు ఆ పనికి స్వస్తి పలికి వెళ్లి పోయారు. ===సంపాతి జటాయువులు === ===స్తన - శల్య పరీక్ష === ===సరకులు నిండు కున్నాయ=== సరకులు అయి పోయాయని అర్థం: ఉదా: ఇంట్లో సరకులన్నీ నిండు కున్నాయి ===సర్వం జగన్నాథం=== జగన్నాథుడు కొలువుండే పూరీ క్షేత్రంలో అన్ని కులాల వారూ ఆ దేవుడి ముందు సమానమే. అక్కడ ఒకే విస్తరిలో అందరూ కలిసి ప్రసాదం తింటారు. ===సర్వభక్షకుడు=== అగ్నిదేవుడు, లంచం తీసుకొనే వాడు ===సర్వమంగళం === ===సమస్యేలేదు=== ఏమాత్రం వీలు కాదు అని అర్థం: ఉదా: నేనక్కడికి వచ్చే సమస్యే లేదు. ===సముద్రంలో కాకి రెట్ట=== సముద్రంలో కాకి రెట్ట పడినంత మాత్రాన ఆ నీరు కలుషితం కావు. అటువంటి సందర్భంలో ఈ జాతీయాన్ని వాడతారు. ఇలాంటిదే మరొకటి వున్నది: అది: ''సముద్రంలో ఇంగువ కలిసినట్లు; ===సముద్రంలో ఇంగువ కలిసినట్టు=== చాల స్వల్పమైనదని అర్థం: ===సమర్పయామి=== పూర్తిగా ఇచ్చివేయడం: ఉదా: వాడు ఆ పనికి లంచం సమర్పించుకున్నాడు. ===ససేమిరా === సంస్కృతంలోని పంచతంత్రంలో ఈ మాట కనిపిస్తుంది. ఒక రాజకుమారుడు అడవికి వెళ్లి పెద్ద పులి వచ్చేసరికి భయంతో చెట్టుపైకి ఎక్కాడు. ఆ చెట్టుమీద అంతకుముందే ఉన్న ఎలుగుబంటు భయపడకు అని అతనికి ఆశ్రయం ఇచ్చింది. చెట్టుకింద ఉన్న పులి చెట్టు ఎక్కలేక, ఆ ఎలుగుబంటును కిందకి తోసి తన ఆకలి తీర్చమని, ఆలా చేస్తే రాజకుమారుడిని తను ఏమీ చేయనని చెప్పింది. రాజకుమారుడు ఎలుగుబంటును కిందకి తోసేసాడు. అయితే ఆ ఎలుగు అదృష్టం బాగుండి, కొమ్మలను పట్టుకుని కిందపడకుండా ప్రాణాలు కాపాడుకుంది. తనకు నమ్మకద్రోహం చేసిన రాజకుమారుడు తన గతం అంతా మర్చిపోతాడని శపించింది. రాజుగారు అడవిలో వెతికించి రాజకుమారుడిని కోటలోకి చేర్చాడు. కానీ అతను ససేమిరా అనే మాట తప్ప మరొక మాట మాట్లాడేవాడు కాదు. తరువాత మంత్రి ద్వారా జరిగిన విషయం తెలుసుకుంటూ ఉండగా ఆ విషయాలన్నీ రాజకుమారుడు కూడా వింటూ ససేమిరా, సేమిరా, మిరా, రా అంటూ ఒక్కో మాటతో పూర్వ స్థితికి వచ్చాడుట. ఈ గాథ క్రమంగా జనవ్యాప్తిపొంది కథలో శాప ఫలితం వల్ల కాక రాజు కొడుకు మొండితనం వల్ల, అజ్ఞానం వల్ల ససే మిరా అనేవాడని భావించి, ఏం చెప్పినా, ఎవరు చెప్పినా వినని వాడిని ససేమిరా ఒప్పుకోడని చెప్పడం జాతీయంగా మారింది. ===సంకనెక్కాడు=== ప్రేమ ఎక్కువైతే ఈమాట వాడతారు: ఉదా: వాడు గురువు గారి సంకనెక్కాడు. ===సంకెళ్లుతెగడం=== అడ్డంకులు తొలగడం: ఉదా: వాడి సంకెళ్లు ఈ నాటికి తెగి పొయాయి. ఇక వానికేఅడ్డంకి లేదు ===సంకెళ్ళు వేయటం=== నిరోధించటం కదలనివ్వని పరిస్థితి ===సంతలో చింతపండు=== తనకంటూ ప్రత్యేకత ఏమీ లేనిది ===సంత గోల === ఎక్కువగా అల్లరి చేస్తుంటే ఈ మాట వాడతారు. ఉదా: సంత గోల లాగ వున్నది. అందరు కొంత సేపు నిశ్శబ్దంగా వుండండి. ===సంతాన గోపాలుడు === ===సంపతి కుంటు === ===సందట్లో సమారాధన=== అవకాశం చూసి తమపని నెరవేర్చుకోవడం ===సచ్చింది గొర్రె=== ఇదొక ఊత పదము. ఏదైనా కాస్త నిరుత్సాహానికి గురైతే..... ''సచ్చింది గొర్రె '' అని అంటుంటరు. ===సర్రలు కొయ్యటం=== సొర్రకాయలు కోయటం.గొప్పలు చెప్పుకోవటం, కోతలు కోయటం ===సలసల=== ఎక్కువ వేడిగా కాగటం.కోపంతో ఉండటం. ఉదా: నీళ్లు సల సల కాగుతున్నాయి. ===స్వయంపాకం === ===స్వస్తి పలికారు=== ఇంతటితో వదిలేశారు అని అర్థం: ఉదా: ఆ పనికి వారు స్వస్తి పలికారు. ===సాగ దీయకు=== ఇంకా పొడిగించకు అని అర్థం: ఉదా: ఇక ఆపెయ్. దాన్ని ఇంకా సాగదీయకు. ===సాగ నంపాలి=== పంపించి వేయాలి అని అర్థం: ఉదా: వాడిని సాగనంపాలి. ===స్థాలీపులాకం === ===సారథి=== [[నాయకుడు]] రథాన్ని తోలేవాడు == ఉదా: ఈ వ్వవహారంలో సారధి వాడె. ===సారస్యపుతాడు === ===సాల్ తీ=== ఇదొక ఊత పదం: చాల సందర్బాలలో దీని వాడుతారు. ===సాలి గూట్లో చిక్కుకున్నాడు=== కష్టాలలో ఇరుక్కున్నాడని అర్థం:. ===స్థాలీపులాక న్యాయం=== అన్నం అంతా చూడక్కర్లేదు. ఒక్క మెతుకును పట్టిచూస్తే చాలు.స్థూలంగా పరిశీలించినా సులభంగా విషయమంతా అర్థమయ్యే పరిస్థితి. ===సావాస ధోషం=== ఉదా: ఆర్నెల్లు వానితో కలిసి వుంటే వాడు వీడౌతాడంటారు. ఆ సందర్భంలో ఈ మాట పుట్టింది. ఆర్నెల్లు సావాసం చేస్తే వాడు వీడౌతారంటారు. ===సిగపట్లు=== అభిప్రాయ భేదాలు జుట్టు జుట్టు పట్టుకొని తన్నుకొనేదాక రావటం ===సిడిపోతు=== ఏ పనీ చేయకుండా వూరక వూరి మీద పడి తింటూ తిరిగే వాడు.గ్రామదేవతకు సమర్పించేందుకు నిర్దేశించిన గొర్రెపోతును వూరివారంతా తెగ మేపుతుంటారు. ===సింగడుబూరడు === ===సింగన్న ప్రయాణం === ===సింగరాజు లింగరాజు === === సింగి నాధం జీల కర్ర=== చాల చిన్న విషయం అని అర్థం: వివరణ: గతంలో ఓడ రేవులలో సరుకులతో ఒక ఓడ రేవుకు వచ్చిందంటే దాని రాకను తెలియ జేస్తూ శంఖారావం లాంటి శబ్దం చేసే వారు. దాంతో ప్రజలు, వ్వాపారస్తులు పొలోమని ఓడ వద్దకు వెళ్లి తమకు కావలసిన వస్తువులను తెచ్చుకునె వారు. ఓడ రాకను తెలియచేసేదే ''సింగి నాదం'' ఒక ఓడ రేవులో అన్నీ సార్లు జీలకర్రే వచ్చేది. సింగి నాధం వినపడినా ప్రజలు ఓడ వద్దకు వెళ్లే వారు కాదు. ఆ.... ఏ ముంది జీల కర్రే గదా..... అని అనుకుని మిన్నకుండి పోయే వారు. ఆ విధంగా పుట్టినదే ఈ మాట.... సింగినాధం జీలకర్ర. ===సింహ తలాటాలు తగిలించటం=== ప్రతిభను గుర్తించి సన్మానించటం.రెండువైపులా సింహపు తలల్లా బొమ్మలు ఉండే బోలు కడియాన్ని తొడిగి సత్కరిస్తారు. ===సింహనాదం చేయడం=== తీవ్రంగా విమర్శించడం, తిరుగుబాటు చేయడం ===సింహ బలుడు=== గొప్ప భలవంతుడు అని అర్థం. (ఇది జాతీయం కాదేమో?) ===సింహావలోకనం=== ఒక విషయానికి సంబంధించిన పూర్వాపరాలన్నింటినీ జాగ్రత్తగా ఆలోచించడం ===సింహ భాగం=== పెద్ద భాగమని అర్థం: ఉదా: ఈ వేటలో వానిదే సింహ భాగం. ===సిడిపోతు === ===సిరి పోయినా చిన్నెలు పోనట్టు=== సిరి సంపదలను కోల్పోయినా జీవనశైలి మారకపోవటం.పదవులను కోల్పోయినా, అధికారాలు అంతరించినా డాబు, దర్పం ప్రదర్శించటం. ===సుగ్రీవాజ్ఞ === తిరుగు లేనిది అనే అర్థంలో వాడుతారు. ===సున్నా చుట్టడం=== నిలిపివేయడం . చెయ్యాల్సిన పనులన్నిటినీ ఒక వరుసక్రమంలో రాసుకుని ఏది ముందు, ఏది వెనుక చేయాలి, దేన్ని చెయ్యకుండా వదిలేయాలి అని ఆలోచించేటప్పుడు చెయ్యకుండా వదిలేయాల్సిన పని దగ్గర సున్నా చుట్టడం ఓ అలవాటు ===సున్నం ఒకడికి వెన్న ఇంకొకడికి=== ఆశ్రిత పక్షపాత ధోరణి.తన వారికే అన్నీ సమకూర్చుకుంటూ ఇతరులను ఇబ్బందులపాలు చేయటం ===సుడిగాలి పర్యటన=== ఆకస్మిక పర్యటన . ఎక్కడా ఎక్కువసేపు నిలవకుండా పర్యటన ===సుత్తి కొడుతున్నాడు=== అనవసరంగా ఎక్కువగా మాట్లాడుతుంటే వాడి ఇలా అంటారు. ఉదా: నీసుత్తి కొట్టుడు భరించలేను ఇక ఆపెయి. ===సుదర్శన చక్రం=== తిరుగులేనిది == వాడి మాటంటే సుదర్శనం చక్రమే. ===సుద్దులు చెప్పుతున్నారు=== నీతులు చెప్పడం: తాను చేసేది మంచి పనులు కాకున్నా ఇతరులకు నీతులు చెప్పే వారిని గురించి ఇలా అంటారు. ఉదా: వాడు పెద్ద సుద్దులు చెప్పొచ్చాడు. వాడి బాగోతం ఎవరికి తెలియదు. ===సుమతీ శతకం చెప్పటం=== నీతులు బోధించటం = వాడు సుమతి శతకం చెపుతున్నాడు. ===సుబ్బారాయుడు === ===సుబ్బారావు === ===సుందోపసుందులు === ===సూటి పోటి మాటలంటున్నారు=== ఎత్తి పొడుపు మాటలు అంటున్నారని అర్థం: ఉదా: వాని సూటి పోటి మాటలు విన్నావా? ===సూరేకారం=== సురసురలాడుతూ త్వరగా మండే లక్షణాలున్నవాడు = ఉదా: వాడు సురె కారం లాంటి వాడు.ఉట్టిగనె కోపం వస్తుంది. ===సూత్రధారి=== ప్రధాన కారకుడు, ప్రధాన వ్యక్తి . నాటక ప్రదర్శనలో నాయికా నాయకులు, ప్రతినాయకుడు, విదూషకుడు...ఎంత మంది ఉన్నా వారందరినీ ఎవరు ఎప్పుడు ఏం చెయ్యాలో నిర్దేశించి చెప్పేవాడు సూత్రధారుడు. ===స్నానం === ===స్థూలారుంధతి === ===సూదిమొన మోపినంత=== అత్యంత అల్పం. కౌరవ సభలో ధుర్యోధనుడు పాండవులకు సూది మొన మోపినంత స్థలం కూడ ఇవ్వనన్నాడు. ===సూరమ్మ మొగుడు=== ప్రత్యేక గుర్తింపు లేని వాడు. ఉదా: ఎవడో సూరమ్మ మొగుడు వచ్చాడు ఎవరికేంతెలుసు. ===సొప్ప దంటు ప్రశ్నలు వేస్తున్నారు=== చెత్త ప్రశ్నలు వేస్తున్నారు.. ఉదా: పిల్లలూ సొప్ప దంటు ప్రశ్నలు వేయకండి రా? ===సొమ్ముపోయి దిమ్ముపట్టినట్టు=== నష్టం కలగడం, పెట్టుబడిసొమ్మంతా నష్టమై మానసికంగా వ్యధ మిగలటం. ===సొరకాయలు బాగా కోస్తున్నాడు=== తన గురించి గొప్పలు చెప్పుకోవడము... కోతలు కోయడం. ఉదా: వాడు సొరకాయలు బాగా కోస్తాడు. వాని మాటలు నమ్మకండి. ===సొంగ కార్చుకుంటున్నాడు=== చాల ఆశగా చూస్తున్నాడని అర్థం: ఉదా: చూడు వాడు ఆ అమ్మాయిలను చూసి ఎలా సొంగ కారుస్తున్నాడో. ===సొంత గూటికి చేరుకున్నారు=== తమ ఇంటికి వచ్చారని అర్థం: ఉదా: తుపానుకు చెల్లాచెదురైన ప్రజలు తిరిగి సొంత గూటికి చేరుకున్నారు. ===సొంత డబ్బా కొట్టుకుంటున్నాడు=== తన గురించి తానె గొప్పలు చెప్పుకోవడం: ఉదా: వానికి అసలు లేదు గాని సొంత డబ్బా బాగా కొట్టుకుంటాడు. ===సోది చెప్పుతున్నాడు=== అనవసరపు విషయాలను చెప్పుతున్నాడు: ఉదా: వాడు ఒట్టి సోది చెప్పుతున్నాడు. ===సోదిలోక్కూడా రాకపోవటం=== ఆనవాలు ఏమాత్రం లేకపోవటం .సోదిలోకి మరణించినవారు, దేవతలు వస్తూ ఉంటారు.సోదిలో పోయిన వస్తువుల గురించి తెలుసుకుంటారు.అలాంటి సోదిలోకి కూడా రాకుండా పోవటమంటే సంపూర్ణంగా ఏమాత్రం ఆనవాళ్ళు లేకుండా నశించటం ===సోపు రాస్తున్నాడు=== మస్కా కొడుతున్నాడు, ములగ చెట్టెక్కిస్తున్నాడు, చార్మీనార్ ఎక్కిస్తున్నాడు, పైకి లేపుతున్నాడు, .... ఇవన్ని ఒకే అర్థాన్ని ఇస్తాయి. వీటన్నింటికి అర్థం ఎదుటి వాడి మెప్పు పొందడానికి అతన్ని పొగడడము. ===సౌబరిన్యాయం=== ఒక వ్యక్తి ఒకే సమయంలో అనేక ప్రాంతాలలో ఉండటం. మాంధాత చక్రవర్తి కుమార్తెలు అందరినీ సౌబరి అనే ఋషి పెళ్ళాడి భార్యలందరి దగ్గర ఒకే సమయంలో ఒక్కొక్కడిగా ఉంటూ ఉండేవాడట.పరమాత్ముడు ఒకడే అనేక శరీరాలను ఆశ్రయించుకొని ఉండటం సౌబరిన్యాయం. [[వర్గం:జాతీయములు]] 9yoj7ngu16anonfbz7yi3hgp9s6x8vz జాతీయములు - హ 0 3202 30154 30153 2021-07-05T04:21:52Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:జాతీయములు_-_హ]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki '''హ''' - అక్షరంతో ప్రారంభమయ్యే జాతీయాలు ఇక్కడ ఇవ్వబడ్డాయి. ఈ జాబితాను అక్షర క్రమంలో అమర్చడానికి సహకరించండి. క్రొత్త జాతీయాలను కూడా అక్షర క్రమంలో చేర్చండి. {{తెలుగుభాషాసింగారం}} "జాతీయములు" జాతి ప్రజల సంభాషణలో స్థిరపడిపోయిన కొన్ని నానుడులు. ఇవి అనగానే అర్ధమైపోయే మాటలు. మనిషి జీవితంలో కంటికి కనిపించేది, అనుభవంలోకి వచ్చేది, అనుభూతిని కలిగించేది ఇలా ప్రతి దాని నుంచి జాతీయాలు పుట్టుకొస్తూనే ఉంటాయి. [[ఆంగ్ల భాష]]లో "జాతీయము" అన్న పదానికి '''idiom''' అనే పదాన్ని వాడుతారు. జాతీయం అనేది జాతి వాడుకలో రూపు దిదద్దుకొన్న భాషా విశేషం. ఒక జాతీయంలో ఉన్న పదాల అర్ధాన్ని ఉన్నదున్నట్లు పరిశీలిస్తే వచ్చే అర్థం వేరు, ఆ పదాల పొందికతోనే వచ్చే జాతీయానికి ఉండే అర్థం వేరు. ఉదాహరణకు "చేతికి ఎముక లేదు" అన్న జాతీయంలో ఉన్న పదాలకు విఘంటుపరంగా ఉండే అర్థం "ఎముక లేని చేయి. అనగా కేవలం కండరాలు మాత్రమే ఉండాలి" కాని ఈ జాతీయానికి అర్థం "ధారాళంగా దానమిచ్చే మనిషి" అని. [[:en:John Saeed|జాన్ సయీద్]] అనే భాషావేత్త చెప్పిన అర్థం - తరతరాల వాడుక వలన భాషలో కొన్ని పదాల వాడుక శిలావశేషంగా స్థిరపడిపోయిన పదరూపాలే జాతీయాలు. భాషతో పరిచయం ఉన్నవారికే ఆ భాషలో ఉన్న జాతీయం అర్ధమవుతుంది. "నీళ్ళోసుకోవడం", "అరికాలి మంట నెత్తికెక్కడం", "డైలాగు పేలడం", "తు చ తప్పకుండా" - ఇవన్నీ జాతీయాలుగా చెప్పవచ్చును. జాతీయాలు [[సంస్కృతి]]కి అద్దం పట్టే భాషా రూపాలు అనవచ్చును. ===హద్దు పద్దు లేకుండా=== పెద్దా, చిన్నా భేదము లేకుండా ===హద్దుల్లో వుంటేనే ముద్దూ ముచ్చటా=== ===హద్దుల్లో వుంటేనే ఆడది - హద్దు దాటితే గాడిద=== ===హనుమంతుని ముందు కుప్పిగంతులా?=== ===హనుమంతుని తోక=== హనుమంతుడు లంకలో వున్నప్పుడు రారణాసురుని ఎదుట కూర్చోవడానికి రారణుని సింహాసనానికి కన్నా ఎత్తైన వేదికను తన తోకను పెంచి దానితో చేసిన వేధికపై కూర్చున్నాడని పురాణ కథనం. అనగా అతి పొడవైనదని అర్థం. అతి పొడవైనదని చెప్పే సందర్భంలో ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు. ఇలాంటిదే మరొక జాతీయం కూడా ఉంది. [[కొండవీడు చాంతాంత]] అని. ===హనుమాయమ్మ మొగుడు=== ప్రత్యేక గుర్తింపు, ప్రతిభ లేని వాడు.అనామకుడు. భార్యచాటు మొగుడు, నారాయణమ్మ మొగుడు అనికూడా అంటారు. స్వంత గుర్తింపు లేని వాళ్ళ గురించి చెప్పేటప్పుడు ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు. ===హమ్మయ్య ....=== ఉదా: హమ్మయ్య వెతుకుతున్నది దొరికింది.ఏదైనా సాధించా విడిచే నిట్టూర్పు ===హారతి కర్పూరం అయిపోవడం=== సులభంగా ఖర్చైపోవడం, తొందరగా అయిపోవడం అనే అర్థాలలో ఈ జాతీయం వాడుకలో ఉంది. కర్పూరాన్ని హారతి కోసం వెలిగించినప్పుడు కలిగే స్థితిని దృష్టిలో ఉంచుకుని ఈ జాతీయం ప్రయోగంలోకి వచ్చింది.హారతి కర్పూరము అతి తొందరగా హరించుక పోతుంది. ధనం, ఆస్తి తొందరగా ఖర్చైన సందర్భంలో ఈ జాతీయాన్ని వాడుతుంటారు. 'ఆస్తంతా హారతి కర్పూరమైంది' అనేలాంటి ప్రయోగాలు ఉన్నాయి. ===హరిదాసు, ఉల్లిపాయ === ===హరిదాసుకందరూ తనవారే=== ===హరిశ్చంద్రుని నోట అబద్ధం రాదు - నా నోట నిజం రాదు=== ===హరిశ్చంద్రునికి వారసుడన్నట్లు=== ===హస్త ఆదివారం వస్తే చచ్చేటంత వాన=== ===హస్తకు ఆదిపంట - చిత్తకు చివరి పంట=== ===హస్తకు ఆరుపాళ్ళు - చిత్తకు మూడుపాళ్ళు=== ===హస్త, చిత్తలు వరుపయితే అందరి సేద్యం ఒక్కటే=== ===హస్తలో అడ్డెడు చల్లేకంటే చిత్తలో చిటికెడు చల్లటం మేలు=== ===హస్తలో ఆకులాడితే చిత్తలో చినుకు పడదు=== ===హస్తలో చల్లితే హస్తంలోకి రావు=== ===హాజరు జవాబు - అదే పోతే=== ===హ్యాట్రిక్ సాధించాడు=== తిరిగి గెలిచాడు అని అర్థం. మూదవ సారి గెలవడాన్ని హ్యాట్రిక్ సాధిచాడు అని అంటారు ===హాస్యగానికి తేలు కుట్టినట్లు=== ===హీనకాంతి దీపం యింటికి చేటు - మొగమాటపు పెళ్ళాం మొగుడికి చేటు=== ===హేతువు లేకుండా తీతువు కూయదు=== ===హేమా హేమీల్లాగా=== ===హేమా హేమీలు ఏట్లో కొట్టుకుపోతుంటే, నక్క పాటిరేవడిగిందట === ===హేమాహేమీలు=== హేమాహేములు అనే రూపంగా కూడా కనిపించే ఈ జాతీయం అన్నింటా గొప్పవారు, సమర్థులు అనే అర్థంలో వ్యవహారంలో ఉంది. కొన్నిచోట్ల మోసగాళ్లనే అర్థంలో కూడా వాడడం జరుగుతోంది. ఇవి ఎవరైనా ఇద్దరికి సంబంధించిన పేర్లా? అసలీ హేమా హేముడు అనేవారు ఉన్నారా? వారివల్లనే ఈ జాతీయం వచ్చిందా? అనేవాటిని గురించి ఇంకా పండితలోకంలో చర్చలు జరుగుతూనే ఉన్నాయి. ఏదేమైనా కడు సమర్థులు, అందరికంటే గొప్పవారు అనే అర్థాల్లో ఈ జాతీయం ప్రయోగంలో కనిపిస్తుంది. 'వారికేమండీ హేమాహేమీలు, ఎలాంటి పనినైనా సాధించగలరు' అనేలాంటి ప్రయోగాలు గమనార్హం. ===హృదయం లేని వాడు=== కఠినాత్ముడని అర్థం: ఉదా: వాడు హృదయం లేని వాడు: దయా గుణం అసలు లేదు. కఠినాత్ముడు. వారిని గురించి ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు. ===హే భగవంతుడా.....=== దీనంగా దేవుడిని ప్రార్థించడము: ఉదా: హే భగవంతుడా ఎన్ని కష్టాలొచ్చాయిరా..... ===హేమాహేమీలు === ===హంస ఎగిరి పోయింది=== ప్రాణం పోయిందని అర్థం, లేదా జీవుడు ఎగిరి పోయాడని అర్థం. (హంస అనగా శరీరంలోని జీవుడు అని అర్థము) ===హంగామాల పెళ్ళాం - ఆర్భాటాల మొగుడు=== ===హంస నడకలు రాకపోయే - ఉన్న నడకలు మరిచిపోయే=== ===హంసపాకం === ===హంసపాదు === [[వర్గం:జాతీయములు]] tfiokxvwzktjm331f5oibl1n4j6ue8w జాతీయములు 0 3203 32997 32996 2022-02-23T14:42:28Z 2401:4900:4CC5:FAB1:0:0:C26:81F7 Happy wikitext text/x-wiki {{తెలుగుభాషాసింగారం}} "జాతీయములు" లేదా '''జాతీయాలు''' ఒక జాతి ప్రజల సంభాషణలో స్థిరపడిపోయిన కొన్ని నానుడులు. ఇవి అనగానే అర్ధమైపోయే మాటలు. మనిషి జీవితంలో కంటికి కనిపించేది, అనుభవంలోకి వచ్చేది, అనుభూతిని కలిగించేది ఇలా ప్రతి దాని నుంచి జాతీయాలు పుట్టుకొస్తూనే ఉంటాయి. [[వేటూరి ప్రభాకర శాస్త్రి]], [[నేదునూరి గంగాధరం]], [[బూదరాజు రాధాకృష్ణ]] వంటి సంకలనకర్తలు అనేక జాతీయాలను అర్ధ వివరణలతో సేకరించి ప్రచురించారు. [[ఆంగ్ల భాష]]లో "జాతీయము" అన్న పదానికి '''idiom''' అనే పదాన్ని వాడుతారు. జాతీయం అనేది జాతి వాడుకలో రూపు దిద్దుకొన్న భాషా విశేషం. ఒక జాతీయంలో ఉన్న పదాల అర్ధాన్ని ఉన్నదున్నట్లు పరిశీలిస్తే వచ్చే అర్థం వేరు, ఆ పదాల పొందికతోనే వచ్చే జాతీయానికి ఉండే అర్థం వేరు. ఉదాహరణకు "చేతికి ఎముక లేదు" అన్న జాతీయంలో ఉన్న పదాలకు విఘంటుపరంగా ఉండే అర్థం "ఎముక లేని చేయి. అనగా కేవలం కండరాలు మాత్రమే ఉండాలి" కాని ఈ జాతీయానికి అర్థం "ధారాళంగా దానమిచ్చే మనిషి" అని. [[:en:John Saeed|జాన్ సయీద్]] అనే భాషావేత్త చెప్పిన అర్థం - idiom as words collocated together happen to become fossilized, becoming fixed over time.<ref>Saeed, John I. (2003), ''Semantics''. 2nd edition. Oxford: Blackwell. Page 60.</ref>. అనగా తరతరాల వాడుక వలన భాషలో కొన్ని పదాల వాడుక శిలావశేషంగా ఘనీభవించింది. కనుక భాషతో పరిచయం ఉన్నవారికే ఆ భాషలో ఉన్న జాతీయం అర్ధమవుతుంది. "నీళ్ళోసుకోవడం", "అరికాలి మంట నెత్తికెక్కడం", "డైలాగు పేలడం", "[[తు.చ.తప్పకుండా|తు చ తప్పకుండా]]" - ఇవన్నీ జాతీయాలుగా చెప్పవచ్చును. జాతీయాలు సంస్కృతికి అద్దం పట్టే భాషా రూపాలు అనవచ్చును. ==పుట్టుక== సామాన్యంగా జాతీయాలను పని గట్టుకొని ఎవరు పుట్టించరు. అలా పుట్టించినా అవి కలకాలం ప్రజల నోళ్ళలో వుండవు. జాతీయములు ఒక భాషలో సహజంగా పుట్టి ప్రజల నోళ్ళలో నానుతుంటాయి. తరతరాలుగా అలా వాడుకలో వుంటూనే వుంటాయి. ==సామెతలతో పోలిక== కొన్ని జాతీయాలను సామెతగాను, సామెతలను జాతీయాగాను పొరబడు సందర్భాలున్నాయి. నిజానికి ఈ రెండు వేరు వేరు. సామెతలోని అర్థం సంపూర్ణము. ఉదాహరణ: సామెత. ''గుడ్డొచ్చి పిల్లను వెక్కిరించిందట.''/ ''కాకిపిల్ల కాకికి ముద్దు.'' /'' తిన్నింటి వాసాలు లెక్కపెట్టడము.'' ఇలా... ఇందులో అర్థ సంపూర్ణము. దాన్ని అన్వయించడములో కొంత తేడా కనబడుతుంది. జాతీయములో అర్థం అసంపూర్ణం. సగం వాఖ్యమే వుంటుంది. జాతీయము: ఉదాహరణ:..''కడతేర్చాడు ''/ కడుపు మంట. ''/ ''కన్నాకు.''/ ''అగ్గినిప్పు.''/ ''పంటపండింది.'' పంటికిందరాయి.''/''పక్కలోబల్లెం'' ఇలా వుంటాయి. పైగా వాటి నిజార్థాలు వేరుగా వుంటాయి. మరొక అర్థంలో వాటిని వాడతారు. ఉదాహరణకు.... పంట పండింది. అనగా అతని వరిపంట పండిందని అర్థం కాదు. అతనొక గొప్ప విజయము సాదించాడని అర్థము. ''పప్పులో కాలేశాడు.'' అనగా పప్పులో నిజంగా కాలేశాడని కాదు గదా. అనగా పొరబడ్డాడు అని అర్థము. ఇంతటి గూడార్థమున్నా జాతీయాలు సామాన్య మానవులు.... చదువులేని వారికి సైతం అర్థం అయి వారే ఎక్కువగా వాడు తుంటారు. అందుచేత జాతీయాలు ఆ భాషకు ఆభరణాలు అని చెప్పవచ్చు. (అకారాది క్రమంలో వివిధ జాతీయాలు ఇవ్వబడ్డాయి. ప్రక్కనున్న లింకుల ద్వారా ఆయా వ్యాసాలకు వెళ్ళవచ్చును) == ఇవి కూడా చూడండి == * [[సామెతలు]] == పుస్తకాలు == * "తెలుగు జాతీయాలు" : బూదరాజు రాధాకృష్ణ, ప్రగతి పబ్లిషర్స్, 1999. * జాతీయ సంపద - తెలుగు నేర్చుకునేవారికి సామెతలు, జాతీయాలు, భవిష్యనిధి వివరణలతో, ఆరి శివరామకృష్ణయ్య, 2008. *[http://archive.org/details/TeluguJaateeyamuluPartI తెలుగు జాతీయములు ప్రథమ భాగం-మధురకవి:నాళముకృష్ణ రావు] == I love you sagar reddy with google ke happy news getting to control to the point where thepoint whereare you have a goodday == {{మూలాలజాబితా}} == Out side links ke vasthva == [[వర్గం:జాతీయములు|*]] 8gevzcklz8ybryiiuitco6bjscbfj9o ఆలూ పన్నీర్ చాట్ 0 3204 32379 32378 2021-07-05T06:45:45Z Arjunaraoc 266 -{{మొలక-ఆహారం}} wikitext text/x-wiki '''ఆలూ [[పన్నీర్]] చాట్ తయారు చేయు విధానము''' ==కావలసిన పదార్థాలు :== #పన్నీర్ ముక్కలు - 2 కప్పులు #నూనె - టేబుల్ స్పూన్ #కొత్తిమీర తురుము - టేబుల్ స్పూన్ #నిమ్మరసం - టీస్పూన్ #బేబీ పొటాటోలు - పది (ఉడికించి పొట్టు తీయాలి) #ఉడికించిన బఠానీలు - కప్పు #అల్లం తురుము - టీస్పూన్ #పచ్చిమిర్చి తురుము - టీస్పూన్ #మిరియాల పొడి - అరటీస్పూన్ #ఉప్పు - రుచికి తగినంత #కారప్పూస - సరిపడా #ఆమ్ చూర్ - 2 టీస్పూన్లు ==తయారుచేసే పద్ధతి :== బాణలిలో నూనె వేసి కాగాక పచ్చిమిర్చి తురుము, అల్లం తురుము వేసి ఓ నిమిషం వేయించాలి. తరువాత పన్నీర్ ముక్కలు, ఉడికించిన బంగాళదుంప ముక్కలు, బటానీలు వేసి మరో నిమిషం వేయించాలి. ఇప్పుడు ఆమ్ చూర్, మిరియాల పొడి, నిమ్మరసం, ఉప్పు వేసి బాగా కలపాలి. చివరగా కొత్తిమీర, కాస్త కారప్పూస చల్లి వడ్డించ వచ్చు. kvioyu96lby1fh5pmhc9uk4r0zursnb మూస:Orphan 10 3205 30284 30283 2021-07-05T05:23:47Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మూస:Orphan]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{ {{{|safesubst:}}}#invoke:Unsubst||$N=Orphan |date=__DATE__ |$B= <!--If article could not be de-orphaned, hide ambox but keep orphan categories.--> {{#if:{{{att|}}}| <includeonly>[[Category:అన్ని అనాథ పేజీలు]][[Category:Attempted de-orphan from {{{att|}}}]]</includeonly> |{{Ambox | name = అనాథ | subst = <includeonly>{{subst:</includeonly><includeonly>substcheck}}</includeonly> | type = style | class = ambox-Orphan | image = [[File:Wiki letter w.svg|50x40px]] | all = అన్ని అనాథ పేజీలు | sect = పేజీకి | text = {{#if:{{{geo|}}}|ఈ ప్రదేశం గురించి}} ''' [{{fullurl:Special:Whatlinkshere|target={{FULLPAGENAMEE}}&namespace=0}} ఏ ఇతర పేజీల నుండి లింకులు] లేకపోవడం చేత ఇదొక [[వికీపీడియా:అనాథ|అనాథ పేజీ]]'''. | fix = [http://te.wikipedia.org/w/index.php?title=Special%3ASearch&redirs=1&search={{PAGENAMEU}}&fulltext=Search&ns0=1&title=Special%3ASearch&advanced=1&fulltext={{PAGENAMEU}} సంబంధిత వ్యాసాల] నుండి ఈ పేజీకి [[Help:లింకు|లింకులు ఇవ్వండి]]. | cat = అనాథ పేజీలు | date = {{{date|}}} }} }} }}<noinclude> <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> {{documentation}} </noinclude> b74eh5tf140nrd8nga75gz1i843pscb మూస:PAGENAMEU 10 3206 30289 30288 2021-07-05T05:23:48Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మూస:PAGENAMEU]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{urlencode:{{PAGENAME}}}}<noinclude> {{documentation}} </noinclude> a90v4pe3hck4xofraff2y8fmnpqgzze మూస:వికీబుక్స్ కు తరలింపు 10 3208 30296 30295 2021-07-05T05:23:49Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మూస:వికీబుక్స్_కు_తరలింపు]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{Ambox | name = వికీబుక్స్‍కు తరలింపు | image = [[Image:Edit-copy purple-wikib.svg|40px]] | type = move | issue = '''ఈ వ్యాసాన్ని [[:b:|వికీబుక్స్]] కు తరలించాలని ప్రతిపాదించబడినది.''' | fix = <br /> ఈ పేజీలో కేవలం స్వయం కల్పిత పాఠ్యము మాత్రమే ఉన్నది. దీన్ని విజ్ఞానసర్వస్వపు వ్యాసంగా తీర్చిదిద్దటానికి వీలైతే అలా చేసి, ఈ మూసను తొలగించండి. లేకపోతే, ఈ వ్యాసాన్ని వికీబుక్స్ (వికీపుస్తకాలు) కు తరలించాలి.<br /> }}<includeonly>[[వర్గం:వికీబుక్స్‍కు తరలించవలసిన వ్యాసములు]]</includeonly> <noinclude>[[వర్గం:వికీపీడియా నిర్వహణ మూసలు]]</noinclude> ka47sqhrtf5iq1aft3pwydp0rkvog4q మూస:వికీబుక్స్‍కు తరలింపు 10 3209 30298 30297 2021-07-05T05:23:49Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మూస:వికీబుక్స్‍కు_తరలింపు]] నుండి కూర్పును దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki #దారిమార్పు [[మూస:వికీబుక్స్ కు తరలింపు]] dt0pkczy9iwcvm90y84wlwoaqtn23i4 ఉసిరి సాంబార్ 0 3210 32353 30308 2021-07-05T06:34:03Z Arjunaraocbot 2559 Bot: Automated text replacement (-{{వికీబుక్స్‍కు తరలింపు}} +) wikitext text/x-wiki '''[[ఉసిరి సాంబార్]] ''' ఒక శాకాహార వంటకము. [[ఉసిరి కాయ]]లు ఎక్కువగా దొరికే సీజన్ లో దీనిని తయారుచేస్తుంటారు. ==కావలసిన పదార్థాలు== *ఉసిరికాయలు - వందగ్రాములు, *కందిపప్పు (ఉడికించి) - ఒక కప్పు, *సాంబార్‌పొడి - రెండు టీస్పూన్లు, *పసుపు - చిటికెడు, *పచ్చిమిర్చి - రెండు, *కరివేపాకులు - కొన్ని, *ఆవాలు - ఒక టీస్పూన్, *ఇంగువ - చిటికెడు, *ఉప్పు, నూనె - సరిపడా. ==తయారీ== #ఉసిరికాయల్ని కడిగి [[గింజలు]] తీసి ముక్కలు కోయాలి. #పచ్చిమిర్చిని నిలువుగా చీల్చాలి. #గిన్నెలో ఒక కప్పు నీళ్లు పోసి ఉసిరి ముక్కల్ని ఉడికించాలి. తరువాత సాంబార్ పొడి, [[పసుపు]], పచ్చిమిర్చి, [[ఇంగువ]], [[ఉప్పు]] వేసి ఉడికించాలి. #ఉసిరి ముక్కలు ఉడకగానే వాటిని మెత్తగా మెదపాలి. తరువాత ఉడికించిన కందిపప్పు వేసి మళ్లీ ఉడికించాలి. #అన్ని పదార్ధాలు బాగా కలిసిపోయిన తరువాత గిన్నెను స్టవ్ మీద నుంచి కిందకు దింపాలి. #తాలింపుకు నూనె వేడిచేసి [[ఆవాలు]], [[కరివేపాకు]] వేయాలి. #ఆవాలు చిటపటమంటున్నప్పుడు సాంబార్‌లో ఆ తాలింపు వేస్తే ఉసిరి [[సాంబారు]] తయారు. [[వర్గం:వంటలు]] [[వర్గం:శాకాహార వంటలు]] [[వర్గం:భారతీయ వంటలు]] [[వర్గం:సాంబార్లు]] hvvgdc0tpyaqm0ibcewabeb1i418txi కాకరకాయ పులుసు 0 3211 32354 30320 2021-07-05T06:34:13Z Arjunaraocbot 2559 Bot: Automated text replacement (-{{వికీబుక్స్‍కు తరలింపు}} +) wikitext text/x-wiki ఆంధ్ర వారు చేసుకునే తెలుగు వంటలు లోని ఈ రుచికరమైన వంటకం [[కాకరకాయ]] పులుసు. అది తయారుచేయు విధానం తెలుసుకుందాం. వీటిలో రకరకాల పులుసులను చేస్తారు. ఉదాహరణకు "కాకరకాయ పులుసు" , "కాకరకాయ నువ్వుల పులుసు" ==కారకరాయ పులుసు== ===కావలసిన పదార్థాలు=== * కాకరకాయలు---4 * ఆవాలు---1/4 స్పూన్ * ఇంగువ---చిటికెడు * కరివేపాకు---2 రెమ్మలు * శనగ పప్పు---3 స్పూన్స్ * నువ్వులు---3 స్పూన్స్ * పచ్చి మిరపకాయలు---2 * చింతపండు---నిమ్మకాయంత * ఉద్దిపప్పు--3 స్పూన్స్ * కారం---1/2 స్పూన్ * వేరుశనగ విత్తనాలు--3 స్పూన్స్ * పసుపు--చిటికెడు * ఉప్పు---తగినంత [[దస్త్రం:Kaakara.JPG|thumb|right|కాకరకాయలు/పాకాల సంతలో తీసిన చిత్రము]] ===తయారు చేయు విధానం=== * [[చింతపండు]] 20 నిముషాలు నానపెట్టి, జారుగా చింతపండు గుజ్జు/[[పులుసు]] తీసి పెట్టుకోవాలి. * ఉద్దిపప్పు,శెనగపప్పు,వేరుశనగ విత్తనాలు, నువ్వులు వేయించి పొడి చేసి పెట్టుకోవాలి. * కాకరయాలు పొడువుగా కట్ చేసి పెట్టుకోవాలి. * పచ్చి మిరపకాయలు పెద్ద ముక్కలుగా కట్ చేసుకోవాలి. * బానలి పెట్టి3 స్పూన్స్ నూనె వేసి, వేడి అయ్యాక,1/4 స్పూన్ ఆవాలు వేసి చిట చిట అన్నాకా, ఇంగువ పసుపు వేయాలి. * తరువాత పొడవుగా కట్ చేసిన కాకరకాయలు, పచ్చి మిర్చి వేసి బాగా కలిపి మూత పెట్టాలి. * తరువాత మూత తీసి, ముక్కలు బాగా వేగినాక, చింతపండు పులుసు వేయాలి. * తరువాత చింతపండు పులుసులో ముక్కలు బాగా ఉడికినాక, గ్రైండ్ చేసిన పొడి, కారం వేయాలి. * తరువాత గుజ్జు గట్టి పడుతుంది.(చాల గట్టిగా ఉంటే కొద్దిగా నీరు వేసుకోవచ్చు) * తరువాత తగినంత ఉప్పు వేసి బాగా కలపాలి. * చివరి లో కరివేపాకు వేసుకోవాలి. * ఎంతో రుచిగా ఉండే కాకరకాయ గుజ్జు/కాకరకాయ పులుసు రెడి. ఇది అన్నంలో కి బాగుంటుంది. ==కాకరకాయ నువ్వుల పులుసు== ===కావలసిన పదార్థాలు=== * కాకరకాయలు - 5 * బెల్లం - 2 స్పూన్స్ * కరివేపాకు - కొద్దిగా * పచ్చిమిర్చి - 3 * పసుపు - 1/4 స్పూన్ * నూనె - 5 స్పూన్స్ * నువ్వుల పొడి - 4 స్పూన్స్ * ఉప్పు, కారం - సరిపడ * ధనియాల పొడి - 1 స్పూన్ * చింతపండు - కొద్దిగా * పోపు గింజలు - 1 స్పూన్ ===తయారు చేయు విధానం=== * ముందుగా కాకరకాయల్ని ముక్కలుగా కట్ చేసి పెట్టుకోవాలి. * చింతపండు నానపెట్టి బాగా గుజ్జు తయారు చేసుకోవాలి. * అర కప్పు నీళ్ళలో వేసి నానబెట్టాలి. తరువాత నువ్వులను వేయించి పొడి చేసుకోవాలి. * తరువాత బాణలిలో కొద్దిగా నూనె వేసి కాగిన తరువాత కాకరకాయ ముక్కలు వేసి 10 నిముషాలు వేయించిన తరువాత తీసి పక్కన పెట్టుకోవాలి. * ఇప్పుడు బాణలిలో పోపు పెట్టి, వేగాక చింతపండు గుజ్జు, అరకప్పు నీళ్ళు పోసి బాగా కలపాలి. తరువాత అందులో ఉప్పు, కారం, ధనియాల పొడి, పసుపు వేసి మూత పెట్టి బాగా ఉడికించాలి. * ఇప్పుడు అందులో బెల్లం కలిపిన నీళ్ళు, నువ్వుల పొడి వేసి మూత పెట్టి ముక్కలు బాగా మెత్తగా అయ్యేవరకు ఉంచి దించెయ్యాలి. * అంతే రుచికరమైన కాకరకాయ నువ్వుల పులుసు తయార్. వర్గం: వంటలు [[వర్గం:వంటలు]] bltuisklxs2w6w7e5xl5519en6gd63i కాలిప్లవర్ పరాట 0 3212 32355 30335 2021-07-05T06:34:23Z Arjunaraocbot 2559 Bot: Automated text replacement (-{{వికీబుక్స్‍కు తరలింపు}} +) wikitext text/x-wiki ==<font style="background:green;color:yellow;"><big>కాలిప్లవర్ పరాట</big></font>== [[దస్త్రం:cali flower.JPG|thumb|right|కాలి ప్లవర్]] ==<big>తయారు చేయడానికి కావలసిన పదార్థములు</big>== * గోదుమ పిండి - నాలుగు కప్పులు. * కాలిప్లవర్ తురుము - 2 కప్పులు, * కొత్తిమిరి - ఒక కట్ట, * పచ్చిమిర్చి - రెండు, * ఉల్లిపాయ - ఒకటి * అల్లము - కొంచెం., * ఉప్పు - సరిపడినంత. * కారం - సరిపడినంత. * నూనె - కొంచెం ==<big>తయారు చేయువిధానము</big>== * ముందుగా గోదుమపిండిని [[చపాతి]] పిండిలా ముద్దగా కలపి పక్కన పెట్టుకోవాలి. * తర్వాత మిర్చి, కొత్తమీర, [[అల్లం]], ఒక వుల్లిపాయ లను సన్నగా తరిగి, దీనిని, తగినంత కారం, ఉప్పు, గరంమసాల లను సిద్ధం చేసుకున్న కాలిప్లవర్ తురుముతో కలపాలి. * పెనంలో కొంచెం [[నూనె]] వేసి పై మిశ్రమాన్ని దోరగా వేయించుకొని పక్కన పెట్టుకొని [[గోధుమ|గోదుమ]] పిండితో రెండు చపాతిలు చేయాలి. * ఒక చపాతి పైన కాలిప్లవర్ మిశ్రమాన్ని కొంత పలచగా చపాతి మధ్యలో పరిచి దానిపై రెండో చపాతిని పెట్టి చపాతి కర్రతో సున్నితంగా ఒత్తి ఒక గుండ్రని మూతి గల గిన్నెను (చపాతి సైజు) దానిపై బోర్లించి గట్టిగా అదిమితే రెండు చపాతిలు అంచుల వద్ద అతుక్కొని ఒక పరాటలాగ వుంటుంది. * దానిని చపాతి కాల్చే పెనంపై కొంత నూనె రాసి చపాతిలాగ సన్నని సెగపై కాల్చుకోవాలి. * తయారైన కాలిప్లవర్ పరోటాలు వేడివేడిగా తినడానికి ఇవి చాల [[రుచి]]గా వుంటాయి. వీటికి వేరే కూర అవసరం లేదు. [[వర్గం:వంటలు]] eh73t7hhr4ij4jqmm0ls0whh9lsgous చికెన్ పులావ్ 0 3213 32369 32356 2021-07-05T06:41:22Z Arjunaraocbot 2559 Bot: Automated text replacement (-\{\{[u|U]nderlinked.+\}\} +) wikitext text/x-wiki ==కావలసిన పదార్థాలు== *[[బియ్యం]] : 2 కప్పులు (శుభ్రంగా కడిగి, పది నిముషాలు నానబెట్టుకోవాలి) *[https://xemdagacampuchia.com కోడి మాంసము]: 250 గ్రాములు (చిన్న ముక్కలుగా లేదా మధ్యస్థంగా ముక్కలు చేసుకోవాలి) *ఉల్లిపాయలు: 2 (చిన్న ముక్కలు చేసుకోవాలి) *టమోటా: 1 (చిన్న ముక్కలు చేసుకోవాలి) *పచ్చి మిర్చి: 2 (చిన్న ముక్కలు చేసుకోవాలి) *పసుపు: 1 చెంచాడు *కారం: 1 ½ చెంచాడు *జీలకర్ర పొడి: 1 చెంచాడు *కొత్తిమీర పొడి: 1 చెంచాడు *గరం మసాలా: చిటికెడు *జీలకర్ర: 1 చెంచాడు *బిర్యానీ ఆకు: 1 *ఉప్పు: రుచికి సరిపడా *నూనె: 2 చెంచాడు *నీళ్ళు: 2 కప్పులు ==తయారీ== #ముందుగా ప్రెజర్ కుక్కర్ లో [[నూనె]] వేసి వేడి చేయాలి. అందులో జీలకర్ర, బిర్యానీ ఆకు వేసి వేగించుకోవాలి. #తర్వాత అందులో [[ఉల్లిపాయ|ఉల్లి]]పాయ ముక్కలు వేసి మధ్యస్థ మంట మీద రెండు నిముషాలు వేగించుకోవాలి. #ఇప్పుడు అందులో పచ్చిమిర్చి, ఉప్పు, పసుపు, వేసి బాగా కలిపి వేగించుకోవాలి. తర్వాత టమోటో ముక్కలు కూడా వేసి వేగించుకోవాలి. #టమోటో ముక్కలు కొంచెం మెత్తబడ్డాక అందులో [[కారము|కారం]], [[ధనియాలు|ధనియా]]ల పొడి, [[జీలకర్ర]], గరం మసాలా, వేసి బాగా కలపాలి. #మసాలా మొత్తం బాగా వేగిన తర్వాత అందులో ముందుగా శుభ్రం చేసి, ముక్కలు చేసి పెట్టుకొన్నచికెన్ వేసి మధ్యస్థ మంట మీద పది నిముషాలు వేగించాలి. #ఆ తర్వాత శుభ్రం చేసి, కడిగి పెట్టుకొన్న బియ్యం, సరిపడా నీళ్ళు వేసి బాగా కలిపి మూత పెట్టి, విజిల్ పెట్టి మధ్యస్థ మంట మీద మూడు ఈలలు (విజిల్స్) వచ్చేవరకూ ఉడికించుకోవాలి. #అంతే పొయ్యి కట్టేసి [[ఆవిరి]] మొత్తం తగ్గిన తర్వాత వేడి వేడిగా వడ్డించాలి.. {{తెలుగింటి వంట}} [[వర్గం:వంటలు]] [[వర్గం:మాంసాహార వంటలు]] 7kfay7d37ceovcs2kz87awi6uadykfi మూస:తెలుగింటి వంట 10 3214 30477 30476 2021-07-05T05:24:59Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మూస:తెలుగింటి_వంట]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{Navbox |name = తెలుగింటి వంట |title = [[తెలుగింటి వంట]] |listclass = hlist |state = {{{state<includeonly>|collapsed</includeonly>}}} |image = [[File:Vegetarian Andhra Meal.jpg|100px|ఆంధ్రా భోజనం]]<br />[[File:Hyderabadi Chicken Biryani.jpg|100px|హైదరాబాదీ బిర్యానీ]]<br /> [[File:Ragi sangati.jpg|100px|రాగి సంగటి]] |group1 = ఫలహారాలు |list1 = * [[ఇడ్లీ]] * [[దోసె]] * [[ఊతప్పం]] * [[రవ్వ దోసె]] * [[పూరీ]] * [[వడ]] * [[గారె]] * [[ఆవడలు|పెరుగు వడ]] * [[ఉప్మా]] * [[అల్లం పెసరట్టు|పెసరట్టు]] * [[పొంగలి]] ** [[చక్కెర పొంగలి]] * [[జొన్న రొట్టె]] * [[ఉగ్గాని]] * [[బియ్యం రొట్టె]] * [[చద్దన్నం]] * [[కంది కుడుములు]] |group2 = [[భోజనం]] |list2 = * [[అన్నం]] * [[పప్పు]] * [[నెయ్యి]] * [[సాంబారు]] * [[పచ్చిపులుసు]] * [[మజ్జిగ పులుసు]] * [[చారు]] ** [[టమోటా చారు]] ** [[చింతపండు చారు]] ** [[శెనగబేడల చారు]] ** [[పప్పుచారు]] * [[గుత్తి వంకాయ కూర]] * [[పచ్చడి]] * [[వేపుడు]] * [[పెరుగు]] * [[బిర్యాని]] * [[ఫ్రైడ్ రైస్]] * [[రాగిసంగటి]] * [[పులగం]] |group3 = అల్పాహారం |list3 = * [[పులిహోర]] * [[దద్ధ్యోదనం]] * [[హలీమ్]] |group4 = నంజుడు |list4 = * [[కొబ్బరి చట్నీ]] * [[ఆవకాయ]] * [[ఊరగాయ]] * [[గోంగూర పచ్చడి]] * [[అల్లం పచ్చడి]] * [[పండు మిరప]] * [[అప్పడాలు]] * [[బియ్యం పిండి వడియాలు|వడియాలు]] * [[ఊరమిరపకాయలు]] |group5 = పానీయాలు |list5 = * [[కాఫీ]] * [[టీ]] * [[ఇరానీ చాయ్]] * [[రాగి జావ]] * [[మజ్జిగ]] * [[పానకం]] |group6 = మిఠాయిలు |list6 = * [[పాయసం]] * [[బొబ్బట్లు]] * [[అరిశెలు]] * [[పూతరేకులు]] * [[కాజాలు]] * [[గులాబ్ జామున్]] * [[మైసూరుపాక్]] * [[సున్నుండ]] * [[బూందీ లడ్డు]] * [[రవ్వ లడ్డు]] * [[కజ్జికాయ]] * [[గవ్వలు]] * [[జిలేబీ]] * [[జాంగిరీ]] * [[జీడిపప్పు మైసూరుపాక్]] * [[డ్రైఫ్రూట్స్ లడ్డు]] * [[పాలకోవా]] * [[పంచదార చిలక (మిఠాయి)|పంచదార చిలక]] * [[బూరె]] * [[పూర్ణం బూరెలు]] * [[అరిసె]] * [[హల్వా]] * [[తీపి కుడుములు]] * [[పరమాన్నం]] * [[జీళ్ళు]] |group7 = కారా |list7 = * [[మిరపకాయ బజ్జీ]] * [[అరటికాయ బజ్జీ]] * [[ఆలుగడ్డ బజ్జీ]] * [[పకోడీ]] * [[బోండా]] * [[పుణుగులు]] * [[బూందీ]] * [[చెకోడీలు]] * [[జంతిక]] * [[పప్పు చెక్కలు]] |group8 = షడ్రుచుల సమ్మేళనం |list8 = * [[ఉగాది పచ్చడి]] |group9 = మాంసాహారం |list9 = * [[కోడి గుడ్డు]] ** [[ప్లెయిన్ ఆమ్లెట్]] ** [[మసాలా ఆమ్లెట్]] ** [[ఉడకబెట్టిన కోడి గుడ్డు]] ** [[ఎగ్ రోస్ట్]] ** [[అండా బుర్జీ]] ** [[కోడిగుడ్ల పులుసు]] * [[చికెన్|కోడి మాంసం]] ** [[చికెన్ 65]] ** [[చికెన్ బిర్యాని]] ** [[చికెన్ పకోడి]] ** [[చికెన్ పచ్చడి]] ** [[చికెన్ పులావ్]] ** [[చికెన్ ఆవకాయ]] * [[చేపలు]] ** [[చేపల పులుసు]] ** [[నెల్లూరు చేపల పులుసు]] ** [[చేపల వేపుడు]] * [[మేక]] * [[పొట్టేలు]] * [[రొయ్యలు]] * [[పీత]] }}<noinclude> {{collapsible option}} [[వర్గం:ఆంధ్ర ప్రదేశ్ మూసలు}} </noinclude> [[వర్గం:వంటలు]] [[వర్గం:ఆంధ్ర వంటకాలు]] 18j63v5xogw3cr4mjmhh7wl47h2q2lk మాడ్యూల్:Navbar 828 3215 30529 30528 2021-07-05T05:25:07Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మాడ్యూల్:Navbar]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి Scribunto text/plain local p = {} local cfg = mw.loadData('Module:Navbar/configuration') local function get_title_arg(is_collapsible, template) local title_arg = 1 if is_collapsible then title_arg = 2 end if template then title_arg = 'template' end return title_arg end local function choose_links(template, args) -- The show table indicates the default displayed items. -- view, talk, edit, hist, move, watch -- TODO: Move to configuration. local show = {true, true, true, false, false, false} if template then show[2] = false show[3] = false local index = {t = 2, d = 2, e = 3, h = 4, m = 5, w = 6, talk = 2, edit = 3, hist = 4, move = 5, watch = 6} -- TODO: Consider removing TableTools dependency. for _, v in ipairs(require ('Module:TableTools').compressSparseArray(args)) do local num = index[v] if num then show[num] = true end end end local remove_edit_link = args.noedit if remove_edit_link then show[3] = false end return show end local function add_link(link_description, ul, is_mini, font_style) local l if link_description.url then l = {'[', '', ']'} else l = {'[[', '|', ']]'} end ul:tag('li') :addClass('nv-' .. link_description.full) :wikitext(l[1] .. link_description.link .. l[2]) :tag(is_mini and 'abbr' or 'span') :attr('title', link_description.html_title) :cssText(font_style) :wikitext(is_mini and link_description.mini or link_description.full) :done() :wikitext(l[3]) :done() end local function make_list(title_text, has_brackets, displayed_links, is_mini, font_style) local title = mw.title.new(mw.text.trim(title_text), cfg.title_namespace) if not title then error(cfg.invalid_title .. title_text) end local talkpage = title.talkPageTitle and title.talkPageTitle.fullText or '' -- TODO: Get link_descriptions and show into the configuration module. -- link_descriptions should be easier... local link_descriptions = { { ['mini'] = 'v', ['full'] = 'view', ['html_title'] = 'View this template', ['link'] = title.fullText, ['url'] = false }, { ['mini'] = 't', ['full'] = 'talk', ['html_title'] = 'Discuss this template', ['link'] = talkpage, ['url'] = false }, { ['mini'] = 'e', ['full'] = 'edit', ['html_title'] = 'Edit this template', ['link'] = title:fullUrl('action=edit'), ['url'] = true }, { ['mini'] = 'h', ['full'] = 'hist', ['html_title'] = 'History of this template', ['link'] = title:fullUrl('action=history'), ['url'] = true }, { ['mini'] = 'm', ['full'] = 'move', ['html_title'] = 'Move this template', ['link'] = mw.title.new('Special:Movepage'):fullUrl('target='..title.fullText), ['url'] = true }, { ['mini'] = 'w', ['full'] = 'watch', ['html_title'] = 'Watch this template', ['link'] = title:fullUrl('action=watch'), ['url'] = true } } local ul = mw.html.create('ul') if has_brackets then ul:addClass(cfg.classes.brackets) :cssText(font_style) end for i, _ in ipairs(displayed_links) do if displayed_links[i] then add_link(link_descriptions[i], ul, is_mini, font_style) end end return ul:done() end function p._navbar(args) -- TODO: We probably don't need both fontstyle and fontcolor... local font_style = args.fontstyle local font_color = args.fontcolor local is_collapsible = args.collapsible local is_mini = args.mini local is_plain = args.plain local collapsible_class = nil if is_collapsible then collapsible_class = cfg.classes.collapsible if not is_plain then is_mini = 1 end if font_color then font_style = (font_style or '') .. '; color: ' .. font_color .. ';' end end local navbar_style = args.style local div = mw.html.create():tag('div') div :addClass(cfg.classes.navbar) :addClass(cfg.classes.plainlinks) :addClass(cfg.classes.horizontal_list) :addClass(collapsible_class) -- we made the determination earlier :cssText(navbar_style) if is_mini then div:addClass(cfg.classes.mini) end local box_text = (args.text or cfg.box_text) .. ' ' -- the concatenated space guarantees the box text is separated if not (is_mini or is_plain) then div :tag('span') :addClass(cfg.classes.box_text) :cssText(font_style) :wikitext(box_text) end local template = args.template local displayed_links = choose_links(template, args) local has_brackets = args.brackets local title_arg = get_title_arg(is_collapsible, template) local title_text = args[title_arg] or (':' .. mw.getCurrentFrame():getParent():getTitle()) local list = make_list(title_text, has_brackets, displayed_links, is_mini, font_style) div:node(list) if is_collapsible then local title_text_class if is_mini then title_text_class = cfg.classes.collapsible_title_mini else title_text_class = cfg.classes.collapsible_title_full end div:done() :tag('div') :addClass(title_text_class) :cssText(font_style) :wikitext(args[1]) end return mw.getCurrentFrame():extensionTag{ name = 'templatestyles', args = { src = cfg.templatestyles } } .. tostring(div:done()) end function p.navbar(frame) return p._navbar(require('Module:Arguments').getArgs(frame)) end return p jd5no8v1zi4m1e6lvbwo0a9t0kogdvi మాడ్యూల్:Navbar/configuration 828 3216 30545 30544 2021-07-05T05:25:11Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మాడ్యూల్:Navbar/configuration]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి Scribunto text/plain local configuration = { ['templatestyles'] = 'Module:Navbar/styles.css', ['box_text'] = 'This box: ', -- default text box when not plain or mini ['title_namespace'] = 'Template', -- namespace to default to for title ['invalid_title'] = 'Invalid title ', ['classes'] = { -- set a line to nil if you don't want it ['navbar'] = 'navbar', ['plainlinks'] = 'plainlinks', -- plainlinks ['horizontal_list'] = 'hlist', -- horizontal list class ['mini'] = 'navbar-mini', -- class indicating small links in the navbar ['this_box'] = 'navbar-boxtext', ['brackets'] = 'navbar-brackets', -- 'collapsible' is the key for a class to indicate the navbar is -- setting up the collapsible element in addition to the normal -- navbar. ['collapsible'] = 'navbar-collapse', ['collapsible_title_mini'] = 'navbar-ct-mini', ['collapsible_title_full'] = 'navbar-ct-full' } } return configuration euidki6p5y779y3t22gmvkjf2jgpam7 మాడ్యూల్:Navbar/styles.css 828 3217 30568 30567 2021-07-05T05:25:20Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మాడ్యూల్:Navbar/styles.css]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి sanitized-css text/css /* {{pp|small=yes}} */ .navbar { display: inline; font-size: 88%; font-weight: normal; } .navbar-collapse { float: left; text-align: left; } .navbar-boxtext { word-spacing: 0; } .navbar ul { display: inline-block; white-space: nowrap; line-height: inherit; } .navbar-brackets::before { margin-right: -0.125em; content: '[ '; } .navbar-brackets::after { margin-left: -0.125em; content: ' ]'; } .navbar li { word-spacing: -0.125em; } .navbar-mini abbr { font-variant: small-caps; border-bottom: none; text-decoration: none; cursor: inherit; } .navbar-ct-full { font-size: 114%; margin: 0 7em; } .navbar-ct-mini { font-size: 114%; margin: 0 4em; } /* Navbar styling when nested in infobox and navbox Should consider having a separate TemplateStyles for those specific places using an infobox/navbox and a navbar, or possibly override from using template */ .infobox .navbar { font-size: 100%; } .navbox .navbar { display: block; font-size: 100%; } .navbox-title .navbar { /* @noflip */ float: left; /* @noflip */ text-align: left; /* @noflip */ margin-right: 0.5em; } slh5ct0wdlbpnikxf7x7x9dfeswx1km మాడ్యూల్:Navbox 828 3218 30685 30684 2021-07-05T05:25:31Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మాడ్యూల్:Navbox]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి Scribunto text/plain -- -- This module implements {{Navbox}} -- local p = {} local navbar = require('Module:Navbar')._navbar local getArgs -- lazily initialized local args local border local listnums local ODD_EVEN_MARKER = '\127_ODDEVEN_\127' local RESTART_MARKER = '\127_ODDEVEN0_\127' local REGEX_MARKER = '\127_ODDEVEN(%d?)_\127' local function striped(wikitext) -- Return wikitext with markers replaced for odd/even striping. -- Child (subgroup) navboxes are flagged with a category that is removed -- by parent navboxes. The result is that the category shows all pages -- where a child navbox is not contained in a parent navbox. local orphanCat = '[[Category:Navbox orphans]]' if border == 'subgroup' and args.orphan ~= 'yes' then -- No change; striping occurs in outermost navbox. return wikitext .. orphanCat end local first, second = 'odd', 'even' if args.evenodd then if args.evenodd == 'swap' then first, second = second, first else first = args.evenodd second = first end end local changer if first == second then changer = first else local index = 0 changer = function (code) if code == '0' then -- Current occurrence is for a group before a nested table. -- Set it to first as a valid although pointless class. -- The next occurrence will be the first row after a title -- in a subgroup and will also be first. index = 0 return first end index = index + 1 return index % 2 == 1 and first or second end end local regex = orphanCat:gsub('([%[%]])', '%%%1') return (wikitext:gsub(regex, ''):gsub(REGEX_MARKER, changer)) -- () omits gsub count end local function processItem(item, nowrapitems) if item:sub(1, 2) == '{|' then -- Applying nowrap to lines in a table does not make sense. -- Add newlines to compensate for trim of x in |parm=x in a template. return '\n' .. item ..'\n' end if nowrapitems == 'yes' then local lines = {} for line in (item .. '\n'):gmatch('([^\n]*)\n') do local prefix, content = line:match('^([*:;#]+)%s*(.*)') if prefix and not content:match('^<span class="nowrap">') then line = prefix .. '<span class="nowrap">' .. content .. '</span>' end table.insert(lines, line) end item = table.concat(lines, '\n') end if item:match('^[*:;#]') then return '\n' .. item ..'\n' end return item end local function renderNavBar(titleCell) if args.navbar ~= 'off' and args.navbar ~= 'plain' and not (not args.name and mw.getCurrentFrame():getParent():getTitle():gsub('/sandbox$', '') == 'Template:Navbox') then titleCell:wikitext(navbar{ args.name, mini = 1, fontstyle = (args.basestyle or '') .. ';' .. (args.titlestyle or '') .. ';background:none transparent;border:none;box-shadow:none;padding:0;' }) end end -- -- Title row -- local function renderTitleRow(tbl) if not args.title then return end local titleRow = tbl:tag('tr') if args.titlegroup then titleRow :tag('th') :attr('scope', 'row') :addClass('navbox-group') :addClass(args.titlegroupclass) :cssText(args.basestyle) :cssText(args.groupstyle) :cssText(args.titlegroupstyle) :wikitext(args.titlegroup) end local titleCell = titleRow:tag('th'):attr('scope', 'col') if args.titlegroup then titleCell :css('border-left', '2px solid #fdfdfd') :css('width', '100%') end local titleColspan = 2 if args.imageleft then titleColspan = titleColspan + 1 end if args.image then titleColspan = titleColspan + 1 end if args.titlegroup then titleColspan = titleColspan - 1 end titleCell :cssText(args.basestyle) :cssText(args.titlestyle) :addClass('navbox-title') :attr('colspan', titleColspan) renderNavBar(titleCell) titleCell :tag('div') -- id for aria-labelledby attribute :attr('id', mw.uri.anchorEncode(args.title)) :addClass(args.titleclass) :css('font-size', '114%') :css('margin', '0 4em') :wikitext(processItem(args.title)) end -- -- Above/Below rows -- local function getAboveBelowColspan() local ret = 2 if args.imageleft then ret = ret + 1 end if args.image then ret = ret + 1 end return ret end local function renderAboveRow(tbl) if not args.above then return end tbl:tag('tr') :tag('td') :addClass('navbox-abovebelow') :addClass(args.aboveclass) :cssText(args.basestyle) :cssText(args.abovestyle) :attr('colspan', getAboveBelowColspan()) :tag('div') -- id for aria-labelledby attribute, if no title :attr('id', args.title and nil or mw.uri.anchorEncode(args.above)) :wikitext(processItem(args.above, args.nowrapitems)) end local function renderBelowRow(tbl) if not args.below then return end tbl:tag('tr') :tag('td') :addClass('navbox-abovebelow') :addClass(args.belowclass) :cssText(args.basestyle) :cssText(args.belowstyle) :attr('colspan', getAboveBelowColspan()) :tag('div') :wikitext(processItem(args.below, args.nowrapitems)) end -- -- List rows -- local function renderListRow(tbl, index, listnum) local row = tbl:tag('tr') if index == 1 and args.imageleft then row :tag('td') :addClass('noviewer') :addClass('navbox-image') :addClass(args.imageclass) :css('width', '1px') -- Minimize width :css('padding', '0px 2px 0px 0px') :cssText(args.imageleftstyle) :attr('rowspan', #listnums) :tag('div') :wikitext(processItem(args.imageleft)) end if args['group' .. listnum] then local groupCell = row:tag('th') -- id for aria-labelledby attribute, if lone group with no title or above if listnum == 1 and not (args.title or args.above or args.group2) then groupCell :attr('id', mw.uri.anchorEncode(args.group1)) end groupCell :attr('scope', 'row') :addClass('navbox-group') :addClass(args.groupclass) :cssText(args.basestyle) :css('width', args.groupwidth or '1%') -- If groupwidth not specified, minimize width groupCell :cssText(args.groupstyle) :cssText(args['group' .. listnum .. 'style']) :wikitext(args['group' .. listnum]) end local listCell = row:tag('td') if args['group' .. listnum] then listCell :css('text-align', 'left') :css('border-left-width', '2px') :css('border-left-style', 'solid') else listCell:attr('colspan', 2) end if not args.groupwidth then listCell:css('width', '100%') end local rowstyle -- usually nil so cssText(rowstyle) usually adds nothing if index % 2 == 1 then rowstyle = args.oddstyle else rowstyle = args.evenstyle end local listText = args['list' .. listnum] local oddEven = ODD_EVEN_MARKER if listText:sub(1, 12) == '</div><table' then -- Assume list text is for a subgroup navbox so no automatic striping for this row. oddEven = listText:find('<th[^>]*"navbox%-title"') and RESTART_MARKER or 'odd' end listCell :css('padding', '0px') :cssText(args.liststyle) :cssText(rowstyle) :cssText(args['list' .. listnum .. 'style']) :addClass('navbox-list') :addClass('navbox-' .. oddEven) :addClass(args.listclass) :addClass(args['list' .. listnum .. 'class']) :tag('div') :css('padding', (index == 1 and args.list1padding) or args.listpadding or '0em 0.25em') :wikitext(processItem(listText, args.nowrapitems)) if index == 1 and args.image then row :tag('td') :addClass('noviewer') :addClass('navbox-image') :addClass(args.imageclass) :css('width', '1px') -- Minimize width :css('padding', '0px 0px 0px 2px') :cssText(args.imagestyle) :attr('rowspan', #listnums) :tag('div') :wikitext(processItem(args.image)) end end -- -- Tracking categories -- local function needsHorizontalLists() if border == 'subgroup' or args.tracking == 'no' then return false end local listClasses = { ['plainlist'] = true, ['hlist'] = true, ['hlist hnum'] = true, ['hlist hwrap'] = true, ['hlist vcard'] = true, ['vcard hlist'] = true, ['hlist vevent'] = true, } return not (listClasses[args.listclass] or listClasses[args.bodyclass]) end local function hasBackgroundColors() for _, key in ipairs({'titlestyle', 'groupstyle', 'basestyle', 'abovestyle', 'belowstyle'}) do if tostring(args[key]):find('background', 1, true) then return true end end end local function hasBorders() for _, key in ipairs({'groupstyle', 'basestyle', 'abovestyle', 'belowstyle'}) do if tostring(args[key]):find('border', 1, true) then return true end end end local function isIllegible() local styleratio = require('Module:Color contrast')._styleratio for key, style in pairs(args) do if tostring(key):match("style$") then if styleratio{mw.text.unstripNoWiki(style)} < 4.5 then return true end end end return false end local function getTrackingCategories() local cats = {} if needsHorizontalLists() then table.insert(cats, 'Navigational boxes without horizontal lists') end if hasBackgroundColors() then table.insert(cats, 'Navboxes using background colours') end if isIllegible() then table.insert(cats, 'Potentially illegible navboxes') end if hasBorders() then table.insert(cats, 'Navboxes using borders') end return cats end local function renderTrackingCategories(builder) local title = mw.title.getCurrentTitle() if title.namespace ~= 10 then return end -- not in template space local subpage = title.subpageText if subpage == 'doc' or subpage == 'sandbox' or subpage == 'testcases' then return end for _, cat in ipairs(getTrackingCategories()) do builder:wikitext('[[Category:' .. cat .. ']]') end end -- -- Main navbox tables -- local function renderMainTable() local tbl = mw.html.create('table') :addClass('nowraplinks') :addClass(args.bodyclass) if args.title and (args.state ~= 'plain' and args.state ~= 'off') then if args.state == 'collapsed' then args.state = 'mw-collapsed' end tbl :addClass('mw-collapsible') :addClass(args.state or 'autocollapse') end tbl:css('border-spacing', 0) if border == 'subgroup' or border == 'none' then tbl :addClass('navbox-subgroup') :cssText(args.bodystyle) :cssText(args.style) else -- regular navbox - bodystyle and style will be applied to the wrapper table tbl :addClass('navbox-inner') :css('background', 'transparent') :css('color', 'inherit') end tbl:cssText(args.innerstyle) renderTitleRow(tbl) renderAboveRow(tbl) for i, listnum in ipairs(listnums) do renderListRow(tbl, i, listnum) end renderBelowRow(tbl) return tbl end function p._navbox(navboxArgs) args = navboxArgs listnums = {} for k, _ in pairs(args) do if type(k) == 'string' then local listnum = k:match('^list(%d+)$') if listnum then table.insert(listnums, tonumber(listnum)) end end end table.sort(listnums) border = mw.text.trim(args.border or args[1] or '') if border == 'child' then border = 'subgroup' end -- render the main body of the navbox local tbl = renderMainTable() -- render the appropriate wrapper around the navbox, depending on the border param local res = mw.html.create() if border == 'none' then local nav = res:tag('div') :attr('role', 'navigation') :node(tbl) -- aria-labelledby title, otherwise above, otherwise lone group if args.title or args.above or (args.group1 and not args.group2) then nav:attr('aria-labelledby', mw.uri.anchorEncode(args.title or args.above or args.group1)) else nav:attr('aria-label', 'Navbox') end elseif border == 'subgroup' then -- We assume that this navbox is being rendered in a list cell of a parent navbox, and is -- therefore inside a div with padding:0em 0.25em. We start with a </div> to avoid the -- padding being applied, and at the end add a <div> to balance out the parent's </div> res :wikitext('</div>') :node(tbl) :wikitext('<div>') else local nav = res:tag('div') :attr('role', 'navigation') :addClass('navbox') :addClass(args.navboxclass) :cssText(args.bodystyle) :cssText(args.style) :css('padding', '3px') :node(tbl) -- aria-labelledby title, otherwise above, otherwise lone group if args.title or args.above or (args.group1 and not args.group2) then nav:attr('aria-labelledby', mw.uri.anchorEncode(args.title or args.above or args.group1)) else nav:attr('aria-label', 'Navbox') end end if (args.nocat or 'false'):lower() == 'false' then renderTrackingCategories(res) end return striped(tostring(res)) end function p.navbox(frame) if not getArgs then getArgs = require('Module:Arguments').getArgs end args = getArgs(frame, {wrappers = {'Template:Navbox'}}) -- Read the arguments in the order they'll be output in, to make references number in the right order. local _ _ = args.title _ = args.above for i = 1, 20 do _ = args["group" .. tostring(i)] _ = args["list" .. tostring(i)] end _ = args.below return p._navbox(args) end return p 593o5vewmwprq5tbp3lsyf9qm7266rl పాలకూర పకోడీ 0 3219 32357 30695 2021-07-05T06:34:43Z Arjunaraocbot 2559 Bot: Automated text replacement (-{{వికీబుక్స్‍కు తరలింపు}} +) wikitext text/x-wiki పాలకూర పకోడీ ఒక రకమైన [[పకోడీ]]. ==కావలసిన పదార్థాలు == * [[పాలకూర]] తరిగినది - మూడు కప్పులు (సన్నగా కట్ చేసుకోవాలి) * [[శెనగ]] పిండి - ఒకటిన్నర కప్పు * బియ్యప్పిండి - రెండున్నర కప్పులు * [[కారం]] పొడి - ఒక టీస్పూన్ * [[జీలకర్ర]] పొడి - అరటీస్పూన్ * [[అల్లం]] - అరటీస్పూన్ * [[పుదీనా]] - రెండు టేబుల్ స్పూన్లు (సన్నగా కట్ చేసుకోవాలి) * [[కొత్తిమీర]] - రెండు టేబుల్ స్పూన్లు * [[నూనె]] - వేయించుకోవడానికి సరిపడా * [[ఉప్పు]] - తగినంత * వేడి చేసిన [[నూనె]] - 2 టేబుల్ స్పూన్లు ==తయారుచేసే పద్ధతి== * ఒక గిన్నెలో శెనగ పిండి, బియ్యప్పిండి, కారం, జీలకర్ర పొడి, అల్లం పేస్ట్, పుదీనా, కొత్తిమీర, తగినంత ఉప్పు వేసి వేడి చేసిన నూనె, కొద్దిగా నీళ్ళు పోసి కలుపుకోవాలి. * తరువాత అందులో తరిగిన పాల కూర ముక్కలు వేసి బాగా కలుపుకొని పక్కన పెట్టు కోవాలి. * ఇప్పుడు స్టవ్ మీద బాణలి పెట్టి తగినంత నూనె పోసి కాగిన తర్వాత పకోడీకి తయారుచేసుకున్న పిండిని కొద్దికొద్దిగా వేయించాలి. బ్రౌన్ కలర్ వచ్చే వరకు వేయించి తీసి పక్కన పెట్టుకోవాలి. అంతే పాలకూర పకోడీ తయారైనట్టే. * దీనిని వేడి వేడిగా తింటే చాల రుచిగా వుంటుండి. * నిలువ వుంచు కోవడానికి, గాలి పోకుండా డబ్బాలో దాచి ఉంచుకుంటే వారం రోజులు పాడవకుండా ఉంటాయి . ==వనరులు== http://telugutaruni.weebly.com/15/category/c6c48cc72b/1.html{{Dead link|date=జూన్ 2020 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} [[వర్గం:వంటలు]] 3q60jqe84ivnu86y9bpmend263n0hqz మూస:Category handler 10 3220 30728 30727 2021-07-05T05:25:49Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మూస:Category_handler]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{#invoke:Category handler|main}}<noinclude> {{documentation}} <!-- Add categories to the /doc subpage, and interwikis to Wikidata. --> </noinclude> og6fhyj2ssd4fmzpqzuodk12q3cms0z మూస:Dead link 10 3221 30789 30788 2021-07-05T05:25:51Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మూస:Dead_link]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{ {{{|safesubst:}}}#invoke:Unsubst||date=__DATE__ |$B= <!--{{Dead link}} begin-->{{Fix | special = <sup class="noprint Inline-Template"><span style="white-space: nowrap;">&#91;<i>{{#if: {{{url|}}}|[http://web.archive.org/web/*/{{{url|}}} <span title="{{{title|}}}{{#if:{{{date|}}}|&nbsp;since {{{date}}}}}">dead link</span>]|[[Wikipedia:Link rot|<span title="{{{title|}}}{{#if:{{{date|}}}|&nbsp;Dead link since {{{date}}}}}">{{#if:{{{fix-attempted|}}}|permanent dead link|dead link}}</span>]]}}</i>&#93;</span></sup> | date = {{{date|}}} | cat = {{main other|[[Category:All articles with dead external links]]}} | cat-date = Category:Articles with dead external links | cat2 = {{main other|{{#if:{{{fix-attempted|}}}|[[Category:Articles with permanently dead external links]]}}}} }}<!--{{Dead link}} end--> }}<noinclude> {{Documentation}} <!-- PLEASE ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS TO THE /doc SUBPAGE, THANKS --> </noinclude> tbclaly3bcw4wxut9b4l5koubkytuvz మూస:Fix 10 3222 30859 30858 2021-07-05T05:25:54Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మూస:Fix]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {{#switch:{{{subst|¬}}} |¬={{category handler |template=[[Category:Templates needing substitution checking]] |nocat={{{nocat|<noinclude>true</noinclude>}}} }} |SUBST=[[Category:Pages with incorrectly substituted templates]] }}{{Category handler |main={{Fix/category |cat-date={{{cat-date|}}} |cat={{{cat|}}} |cat-date2={{{cat-date2|}}} |cat2={{{cat2|}}} |cat-date3={{{cat-date3|}}} |cat3={{{cat3|}}} |date={{{date|}}} }} |template={{#if:{{{name|}}}|{{#ifeq:{{{name}}}|{{ROOTPAGENAME}}||{{#if:{{{date|}}}||[[Category:Templates including undated clean-up tags]]}}}}}} |subpage=no }}{{#if:{{{text|}}} |<sup class="noprint Inline-Template {{{class|}}}" style="white-space:nowrap;">&#91;<i>{{#if:{{{pre-text|}}} |{{{pre-text}}}&#32; }}[[{{{link|Wikipedia:Cleanup}}}|<span title="{{delink|1={{{title|{{{link|Wikipedia:Cleanup}}}}}}{{#if:{{{date|}}}|&#32;({{{date}}})}}}}">{{{text|}}}</span>]]{{#if:{{{post-text|}}} |&#32;{{{post-text}}} }}</i>&#93;</sup>|{{{special|}}} }}<noinclude> {{Documentation}} <!-- Add cats and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude><noinclude> [[వర్గం:అంతర్వికీ లింకుల్లేని మూసలు]] </noinclude> 7gs8i0zn3weanyd91b2yj2ts3s6ch7i మూస:Fix/category 10 3223 30873 30872 2021-07-05T05:25:54Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మూస:Fix/category]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki <noinclude>{{pp-template|small=yes}}</noinclude>{{{cat|[[Category:All pages needing cleanup]]}}}{{#if:{{{cat-date|}}} |[[{{{cat-date}}} {{#if:{{{date|}}} |from {{{date}}} }}]]{{#if:{{{date|}}} |{{#ifexist:{{{cat-date}}} from {{{date}}}| |[[Category:Articles with invalid date parameter in template]] }} }} }}{{#if:{{{cat2|}}}|{{{cat2}}}}}{{#if:{{{cat-date2|}}} |[[{{{cat-date2}}} {{#if:{{{date|}}} |from {{{date}}} }}]]{{#if:{{{date|}}} |{{#ifexist:{{{cat-date2}}} from {{{date}}}| |[[Category:Articles with invalid date parameter in template]] }} }} }}{{#if:{{{cat3|}}}|{{{cat3}}}}}{{#if:{{{cat-date3|}}} |[[{{{cat-date3}}} {{#if:{{{date|}}} |from {{{date}}} }}]]{{#if:{{{date|}}} |{{#ifexist:{{{cat-date3}}} from {{{date}}}| |[[Category:Articles with invalid date parameter in template]] }} }} }} gpikm5p2yggfosi6w5maxtx5my3u9im పూర్ణం బూరెలు 0 3224 32358 30882 2021-07-05T06:34:53Z Arjunaraocbot 2559 Bot: Automated text replacement (-{{వికీబుక్స్‍కు తరలింపు}} +) wikitext text/x-wiki పూర్ణం బూరెలు లేదా కుడుం బూరెలు ఒక ప్రత్యేకమైన [[బూరెలు]]. ===కావలసిన పదార్ధాలు=== *[[శనగ]] పప్పు - పావుకిలో *[[బెల్లం]] లేదా చక్కెర - పావుకిలో *[[మినప]] పప్పు - అర్ధాపావుకిలో *మెత్తని [[బియ్యం]] పిండి - పావుకిలో *ఎండు [[కొబ్బరి]] ముక్కలు *[[ఏలకులు]] - తగినన్ని ===తయారుచేయు విధానం=== * బూరెలు వండడనికి మూడు గంటలు ముందుగా చోవి (బూరె పైన తొక్క కోసం) తయారుచేసుకోవాలి. దీనికోసం మినప పప్పు నానబెట్టి; గంటతర్వాత మెత్తని కాటుకలా రుబ్బి, ఆ రుబ్బినపిండిలో బియ్యపు పిండి పోసి కలిపి, చిటికెడు ఉప్పు వేసి గిన్నె మీద మూతపెట్టి ఉండనివ్వాలి. ఈ పిండిని కనీసం మూడు గంటలన్నా నానబెట్టాలి. * శనగ పప్పు తక్కువ నీరుపోసి బాగా ఉడకనివ్వాలి. పప్పు చేతితో పట్టుకొని నొక్కి సూస్తే చితికిపోవాలి. తర్వాత పప్పులో నీరుగనక ఉంటే వంచేసి తరిగిన బెల్లం లేక చక్కెర పోసి ఉడకనివ్వాలి. ఈ మాదిరిగా పాకం పెట్టడం వల్ల బూరెలు రెండురోజులున్నా చెడిపోవు. * ఏలకులు వొలిచి గింజలు పొడుంలాగా దంచుకోవాలి. కొబ్బరి సన్నంగా ముక్కలు తరిగి నేతిలో చేయించుకోవాలి. * పాకం గిన్నెలోని పప్పుని గరిటెతో బాగా కుమ్మి, అందులో ఏలకులపొడి, కొబ్బరిముక్కలు వేసి, నేతితో బాగా కలిసేటట్లు పిసికి, తరువాత నిమ్మకాయంత ఉండలు చేసుకోవాలి. * పొయ్యిమీద బూరెల మూకుడు పెట్టి, నూనె మరిగాక, ఒక్కొక్క పూర్ణపు ఉండ సిద్ధంగా ఉంచుకున్న చోవిలో ముంచి, నూనెలోవేసి, ఎర్రగా వేగాక తీసి విడిగా పెట్టుకోవాలి. బూరెచోవి మరీ పల్చగా ఉండకూడదు, మరీ గట్టిగా ఉండకూడదు. ==చిట్కాలు== *బూరె చోవిలో బియ్యం పిండి ఎక్కువ కలిపితే, వేగాక బూరెలు పైన కరకరలాడుతూ ఉంటాయి. మినప పిండి ఎక్కువ కలిపితే చల్లారిన తర్వాత మెత్తబడి సాగుతాయి. {{తెలుగింటి వంట}} [[వర్గం:వంటలు]] 7xptf3s04yn9r980gl91lhapmte5x96 బచ్చలి కూర పెరుగు 0 3225 32374 32359 2021-07-05T06:42:12Z Arjunaraocbot 2559 Bot: Automated text replacement (-\{\{[u|U]nderlinked.+\}\} +) wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=అక్టోబరు 2016}} మనం ఎక్కువగా వాడని ఆకుకూరల్లో ఒకటి [[బచ్చలి కూర]]. కానీ ఇందులో మెగ్నీషియం ఎక్కువగా ఉంటుంది. ఆస్ట్రేలియాలో జరిపిన ఒక పరిశోధనలో మెగ్నీషియం మనలో చురుకుదనాన్ని పెంచే పోషకాలలో ఒకటి. కాబట్టి సాధ్యమైనంత తరచుగా బచ్చలిని తీసుకోవడం మంచి అలవాటు. ==బచ్చలి కూర విశిష్టత== ===బచ్చలి కూర(ముడి) లో గల పోషక పదార్థములు(100 గ్రాం.లకు)<ref name="world-population.net">{{Cite web |url=http://world-population.net/food/te/k166k29 |title=ఆర్కైవ్ నకలు |website= |access-date=2013-05-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304222110/http://world-population.net/food/te/k166k29 |archive-date=2016-03-04 |url-status=dead }}</ref>=== * 13.00 కెలోరీలు (బచ్చలి కూర (ముడి) - ఆహార 100g) * 2.20 గ్రా కార్బోహైడ్రేట్లు (బచ్చలి కూర (ముడి) - ఆహార 100g) * 0.10 g కొవ్వు (బచ్చలి కూర (ముడి) - ఆహారం 100g) * 0.70 గ్రా మాంసకృత్తులు (బచ్చలి కూర (ముడి) - ఆహార 100g) ===బచ్చలి కూర(ముడి) లో గల ఖనిజములు(100 గ్రాములకు)<ref name="world-population.net"/>=== * 10.00&nbsp;mg కాల్షియం (బచ్చలి కూర (ముడి) - ఆహార 100g) * 3.10&nbsp;mg ఇనుము (బచ్చలి కూర (ముడి) - ఆహార 100g) * 0.00&nbsp;mg మెగ్నీషియం (బచ్చలి కూర (ముడి) - ఆహార 100g) * 21.00&nbsp;mg భాస్వరం (బచ్చలి కూర (ముడి) - ఆహార 100g) * 140.00&nbsp;mg పొటాషియం (బచ్చలి కూర (ముడి) - ఆహార 100g) * 8.00&nbsp;mg సోడియం (బచ్చలి కూర (ముడి) - ఆహార 100g) ===బచ్చలి కూర(ముడి) లో గల విటమినులు(100 గ్రాములకు)<ref name="world-population.net"/>=== * 0.09&nbsp;mg విటమిన్ A (రెటినోల్ లేదా కెరోటిన్) (బచ్చలి కూర (ముడి) - ఆహార 100g) * 0.04&nbsp;mg విటమిన్ బి 1 (థియామిన్, అనేరిన్) (బచ్చలి కూర (ముడి) - 100g ఫుడ్) * 0.05&nbsp;mg విటమిన్ B2 లేదా రిబోఫ్లావిన్ (బచ్చలి కూర (ముడి) - ఆహార 100g) * 0.04&nbsp;mg విటమిన్ B6 లేదా విటమిన్ బి 6, విటమిన్ బి కాంప్లెక్సులో ఒక విటమిన్ (బచ్చలి కూర (ముడి) - ఆహార 100g) * 8.00 విటమిన్ సి లేదా ఆస్కార్బిక్ ఆమ్లం యొక్క mg (బచ్చలి కూర (ముడి) - ఆహార 100g) * 0.00&nbsp;mg విటమిన్ E లేదా టోకోఫెరోల్ (బచ్చలి కూర (ముడి) - ఆహార 100g) ==బచ్చలి కూర పెరుగు== ===కావలసిన పదార్థాలు=== * బచ్చలి కూర 1 కట్ట * పెరుగు 1/4 కిలో * పసుపు 1/4 చెంచ * సొంటి 3 చిటికెలు * కారం రుచికి సరిపడ * ఉప్పురుచికి సరిపడ * నెయ్యి 3 చెంచాలు * పోపు దినుసులు * కరివేపాకు 1రెమ్మ * బియ్యపు పిండి 2 చెంచాలు ===తయారీ విధానం=== * బచ్చలి కూరని శుభ్రంగా కడిగి సన్నగా తరిగి ఉప్పు, కారం, పసుపు వేసి బాగా ఉదికించుకోవాలి. * పెరుగు చిలికి మజ్జిగ చేసుకోవాలి.తరువాత మజ్జిగలో బియ్యపు పిండి కలిపి ఉడుకుతున్న కూరలో కలపాలి. * తరువాత సొంటి పొడి వేసి అడుగు అంటకుండ కలుపుతు ఉడకనివ్వాలి . * ఉడుకుతుండగా ఈ మిస్శ్రమం చిక్కగా తయారవుతుంది * తరువాత గిన్నె దించి నెయ్యితో పోపు వేసుకుంటే బచ్చలి కూర పెరుగు సిద్ధం ==సూచికలు== {{మూలాలజాబితా}} ==యితర లింకులు== [[వర్గం:వంటలు]] exiq8echipeabherdhg1awbz7hl51x4 మూస:Cite web 10 3226 31212 31211 2021-07-05T05:26:37Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మూస:Cite_web]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:citation/CS1|citation |CitationClass=web }}</includeonly><noinclude> {{documentation}} </noinclude> rcgmbcxu7hvs583g1f3rzz4c4dkizda మాడ్యూల్:Citation/CS1 828 3227 31519 31518 2021-07-05T05:26:54Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మాడ్యూల్:Citation/CS1]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి Scribunto text/plain require('Module:No globals'); --[[--------------------------< F O R W A R D D E C L A R A T I O N S >-------------------------------------- each of these counts against the Lua upvalue limit ]] local validation; -- functions in Module:Citation/CS1/Date_validation local utilities; -- functions in Module:Citation/CS1/Utilities local z ={}; -- table of tables in Module:Citation/CS1/Utilities local identifiers; -- functions and tables in Module:Citation/CS1/Identifiers local metadata; -- functions in Module:Citation/CS1/COinS local cfg = {}; -- table of configuration tables that are defined in Module:Citation/CS1/Configuration local whitelist = {}; -- table of tables listing valid template parameter names; defined in Module:Citation/CS1/Whitelist --[[------------------< P A G E S C O P E V A R I A B L E S >--------------- declare variables here that have page-wide scope that are not brought in from other modules; that are created here and used here ]] local added_deprecated_cat; -- Boolean flag so that the category is added only once local added_discouraged_cat; -- Boolean flag so that the category is added only once local added_vanc_errs; -- Boolean flag so we only emit one Vancouver error / category local Frame; -- holds the module's frame table --[[--------------------------< F I R S T _ S E T >------------------------------------------------------------ Locates and returns the first set value in a table of values where the order established in the table, left-to-right (or top-to-bottom), is the order in which the values are evaluated. Returns nil if none are set. This version replaces the original 'for _, val in pairs do' and a similar version that used ipairs. With the pairs version the order of evaluation could not be guaranteed. With the ipairs version, a nil value would terminate the for-loop before it reached the actual end of the list. ]] local function first_set (list, count) local i = 1; while i <= count do -- loop through all items in list if utilities.is_set( list[i] ) then return list[i]; -- return the first set list member end i = i + 1; -- point to next end end --[[--------------------------< A D D _ V A N C _ E R R O R >---------------------------------------------------- Adds a single Vancouver system error message to the template's output regardless of how many error actually exist. To prevent duplication, added_vanc_errs is nil until an error message is emitted. added_vanc_errs is a Boolean declared in page scope variables above ]] local function add_vanc_error (source, position) if added_vanc_errs then return end added_vanc_errs = true; -- note that we've added this category table.insert( z.message_tail, { utilities.set_message ( 'err_vancouver', {source, position}, true ) } ); end --[[--------------------------< I S _ S C H E M E >------------------------------------------------------------ does this thing that purports to be a URI scheme seem to be a valid scheme? The scheme is checked to see if it is in agreement with http://tools.ietf.org/html/std66#section-3.1 which says: Scheme names consist of a sequence of characters beginning with a letter and followed by any combination of letters, digits, plus ("+"), period ("."), or hyphen ("-"). returns true if it does, else false ]] local function is_scheme (scheme) return scheme and scheme:match ('^%a[%a%d%+%.%-]*:'); -- true if scheme is set and matches the pattern end --[=[-------------------------< I S _ D O M A I N _ N A M E >-------------------------------------------------- Does this thing that purports to be a domain name seem to be a valid domain name? Syntax defined here: http://tools.ietf.org/html/rfc1034#section-3.5 BNF defined here: https://tools.ietf.org/html/rfc4234 Single character names are generally reserved; see https://tools.ietf.org/html/draft-ietf-dnsind-iana-dns-01#page-15; see also [[Single-letter second-level domain]] list of TLDs: https://www.iana.org/domains/root/db RFC 952 (modified by RFC 1123) requires the first and last character of a hostname to be a letter or a digit. Between the first and last characters the name may use letters, digits, and the hyphen. Also allowed are IPv4 addresses. IPv6 not supported domain is expected to be stripped of any path so that the last character in the last character of the TLD. tld is two or more alpha characters. Any preceding '//' (from splitting a URL with a scheme) will be stripped here. Perhaps not necessary but retained in case it is necessary for IPv4 dot decimal. There are several tests: the first character of the whole domain name including subdomains must be a letter or a digit internationalized domain name (ASCII characters with .xn-- ASCII Compatible Encoding (ACE) prefix xn-- in the TLD) see https://tools.ietf.org/html/rfc3490 single-letter/digit second-level domains in the .org, .cash, and .today TLDs q, x, and z SL domains in the .com TLD i and q SL domains in the .net TLD single-letter SL domains in the ccTLDs (where the ccTLD is two letters) two-character SL domains in gTLDs (where the gTLD is two or more letters) three-plus-character SL domains in gTLDs (where the gTLD is two or more letters) IPv4 dot-decimal address format; TLD not allowed returns true if domain appears to be a proper name and TLD or IPv4 address, else false ]=] local function is_domain_name (domain) if not domain then return false; -- if not set, abandon end domain = domain:gsub ('^//', ''); -- strip '//' from domain name if present; done here so we only have to do it once if not domain:match ('^[%w]') then -- first character must be letter or digit return false; end if domain:match ('^%a+:') then -- hack to detect things that look like s:Page:Title where Page: is namespace at Wikisource return false; end local patterns = { -- patterns that look like URLs '%f[%w][%w][%w%-]+[%w]%.%a%a+$', -- three or more character hostname.hostname or hostname.tld '%f[%w][%w][%w%-]+[%w]%.xn%-%-[%w]+$', -- internationalized domain name with ACE prefix '%f[%a][qxz]%.com$', -- assigned one character .com hostname (x.com times out 2015-12-10) '%f[%a][iq]%.net$', -- assigned one character .net hostname (q.net registered but not active 2015-12-10) '%f[%w][%w]%.%a%a$', -- one character hostname and ccTLD (2 chars) '%f[%w][%w][%w]%.%a%a+$', -- two character hostname and TLD '^%d%d?%d?%.%d%d?%d?%.%d%d?%d?%.%d%d?%d?', -- IPv4 address } for _, pattern in ipairs (patterns) do -- loop through the patterns list if domain:match (pattern) then return true; -- if a match then we think that this thing that purports to be a URL is a URL end end for _, d in ipairs ({'cash', 'company', 'today', 'org'}) do -- look for single letter second level domain names for these top level domains if domain:match ('%f[%w][%w]%.' .. d) then return true end end return false; -- no matches, we don't know what this thing is end --[[--------------------------< I S _ U R L >------------------------------------------------------------------ returns true if the scheme and domain parts of a URL appear to be a valid URL; else false. This function is the last step in the validation process. This function is separate because there are cases that are not covered by split_url(), for example is_parameter_ext_wikilink() which is looking for bracketted external wikilinks. ]] local function is_url (scheme, domain) if utilities.is_set (scheme) then -- if scheme is set check it and domain return is_scheme (scheme) and is_domain_name (domain); else return is_domain_name (domain); -- scheme not set when URL is protocol-relative end end --[[--------------------------< S P L I T _ U R L >------------------------------------------------------------ Split a URL into a scheme, authority indicator, and domain. First remove Fully Qualified Domain Name terminator (a dot following TLD) (if any) and any path(/), query(?) or fragment(#). If protocol-relative URL, return nil scheme and domain else return nil for both scheme and domain. When not protocol-relative, get scheme, authority indicator, and domain. If there is an authority indicator (one or more '/' characters immediately following the scheme's colon), make sure that there are only 2. Any URL that does not have news: scheme must have authority indicator (//). TODO: are there other common schemes like news: that don't use authority indicator? Strip off any port and path; ]] local function split_url (url_str) local scheme, authority, domain; url_str = url_str:gsub ('([%a%d])%.?[/%?#].*$', '%1'); -- strip FQDN terminator and path(/), query(?), fragment (#) (the capture prevents false replacement of '//') if url_str:match ('^//%S*') then -- if there is what appears to be a protocol-relative URL domain = url_str:match ('^//(%S*)') elseif url_str:match ('%S-:/*%S+') then -- if there is what appears to be a scheme, optional authority indicator, and domain name scheme, authority, domain = url_str:match ('(%S-:)(/*)(%S+)'); -- extract the scheme, authority indicator, and domain portions if utilities.is_set (authority) then authority = authority:gsub ('//', '', 1); -- replace place 1 pair of '/' with nothing; if utilities.is_set(authority) then -- if anything left (1 or 3+ '/' where authority should be) then return scheme; -- return scheme only making domain nil which will cause an error message end else if not scheme:match ('^news:') then -- except for news:..., MediaWiki won't link URLs that do not have authority indicator; TODO: a better way to do this test? return scheme; -- return scheme only making domain nil which will cause an error message end end domain = domain:gsub ('(%a):%d+', '%1'); -- strip port number if present end return scheme, domain; end --[[--------------------------< L I N K _ P A R A M _ O K >--------------------------------------------------- checks the content of |title-link=, |series-link=, |author-link=, etc. for properly formatted content: no wikilinks, no URLs Link parameters are to hold the title of a Wikipedia article, so none of the WP:TITLESPECIALCHARACTERS are allowed: # < > [ ] | { } _ except the underscore which is used as a space in wiki URLs and # which is used for section links returns false when the value contains any of these characters. When there are no illegal characters, this function returns TRUE if value DOES NOT appear to be a valid URL (the |<param>-link= parameter is ok); else false when value appears to be a valid URL (the |<param>-link= parameter is NOT ok). ]] local function link_param_ok (value) local scheme, domain; if value:find ('[<>%[%]|{}]') then -- if any prohibited characters return false; end scheme, domain = split_url (value); -- get scheme or nil and domain or nil from URL; return not is_url (scheme, domain); -- return true if value DOES NOT appear to be a valid URL end --[[--------------------------< L I N K _ T I T L E _ O K >--------------------------------------------------- Use link_param_ok() to validate |<param>-link= value and its matching |<title>= value. |<title>= may be wiki-linked but not when |<param>-link= has a value. This function emits an error message when that condition exists check <link> for inter-language interwiki-link prefix. prefix must be a MediaWiki-recognized language code and must begin with a colon. ]] local function link_title_ok (link, lorig, title, torig) local orig; if utilities.is_set (link) then -- don't bother if <param>-link doesn't have a value if not link_param_ok (link) then -- check |<param>-link= markup orig = lorig; -- identify the failing link parameter elseif title:find ('%[%[') then -- check |title= for wikilink markup orig = torig; -- identify the failing |title= parameter elseif link:match ('^%a+:') then -- if the link is what looks like an interwiki local prefix = link:match ('^(%a+):'):lower(); -- get the interwiki prefix if cfg.inter_wiki_map[prefix] then -- if prefix is in the map, must have preceding colon orig = lorig; -- flag as error end end end if utilities.is_set (orig) then link = ''; -- unset table.insert( z.message_tail, { utilities.set_message ( 'err_bad_paramlink', orig)}); -- URL or wikilink in |title= with |title-link=; end return link; -- link if ok, empty string else end --[[--------------------------< C H E C K _ U R L >------------------------------------------------------------ Determines whether a URL string appears to be valid. First we test for space characters. If any are found, return false. Then split the URL into scheme and domain portions, or for protocol-relative (//example.com) URLs, just the domain. Use is_url() to validate the two portions of the URL. If both are valid, or for protocol-relative if domain is valid, return true, else false. Because it is different from a standard URL, and because this module used external_link() to make external links that work for standard and news: links, we validate newsgroup names here. The specification for a newsgroup name is at https://tools.ietf.org/html/rfc5536#section-3.1.4 ]] local function check_url( url_str ) if nil == url_str:match ("^%S+$") then -- if there are any spaces in |url=value it can't be a proper URL return false; end local scheme, domain; scheme, domain = split_url (url_str); -- get scheme or nil and domain or nil from URL; if 'news:' == scheme then -- special case for newsgroups return domain:match('^[%a%d%+%-_]+%.[%a%d%+%-_%.]*[%a%d%+%-_]$'); end return is_url (scheme, domain); -- return true if value appears to be a valid URL end --[=[-------------------------< I S _ P A R A M E T E R _ E X T _ W I K I L I N K >---------------------------- Return true if a parameter value has a string that begins and ends with square brackets [ and ] and the first non-space characters following the opening bracket appear to be a URL. The test will also find external wikilinks that use protocol-relative URLs. Also finds bare URLs. The frontier pattern prevents a match on interwiki-links which are similar to scheme:path URLs. The tests that find bracketed URLs are required because the parameters that call this test (currently |title=, |chapter=, |work=, and |publisher=) may have wikilinks and there are articles or redirects like '//Hus' so, while uncommon, |title=[[//Hus]] is possible as might be [[en://Hus]]. ]=] local function is_parameter_ext_wikilink (value) local scheme, domain; if value:match ('%f[%[]%[%a%S*:%S+.*%]') then -- if ext. wikilink with scheme and domain: [xxxx://yyyyy.zzz] scheme, domain = split_url (value:match ('%f[%[]%[(%a%S*:%S+).*%]')); elseif value:match ('%f[%[]%[//%S+.*%]') then -- if protocol-relative ext. wikilink: [//yyyyy.zzz] scheme, domain = split_url (value:match ('%f[%[]%[(//%S+).*%]')); elseif value:match ('%a%S*:%S+') then -- if bare URL with scheme; may have leading or trailing plain text scheme, domain = split_url (value:match ('(%a%S*:%S+)')); elseif value:match ('//%S+') then -- if protocol-relative bare URL: //yyyyy.zzz; may have leading or trailing plain text scheme, domain = split_url (value:match ('(//%S+)')); -- what is left should be the domain else return false; -- didn't find anything that is obviously a URL end return is_url (scheme, domain); -- return true if value appears to be a valid URL end --[[-------------------------< C H E C K _ F O R _ U R L >----------------------------------------------------- loop through a list of parameters and their values. Look at the value and if it has an external link, emit an error message. ]] local function check_for_url (parameter_list) local error_message = ''; for k, v in pairs (parameter_list) do -- for each parameter in the list if is_parameter_ext_wikilink (v) then -- look at the value; if there is a URL add an error message if utilities.is_set(error_message) then -- once we've added the first portion of the error message ... error_message = error_message .. ", "; -- ... add a comma space separator end error_message = error_message .. "&#124;" .. k .. "="; -- add the failed parameter end end if utilities.is_set (error_message) then -- done looping, if there is an error message, display it table.insert( z.message_tail, { utilities.set_message ( 'err_param_has_ext_link', {error_message}, true ) } ); end end --[[--------------------------< S A F E _ F O R _ U R L >------------------------------------------------------ Escape sequences for content that will be used for URL descriptions ]] local function safe_for_url( str ) if str:match( "%[%[.-%]%]" ) ~= nil then table.insert( z.message_tail, { utilities.set_message ( 'err_wikilink_in_url', {}, true ) } ); end return str:gsub( '[%[%]\n]', { ['['] = '&#91;', [']'] = '&#93;', ['\n'] = ' ' } ); end --[[--------------------------< E X T E R N A L _ L I N K >---------------------------------------------------- Format an external link with error checking ]] local function external_link( URL, label, source, access) local error_str = ""; local domain; local path; local base_url; if not utilities.is_set ( label ) then label = URL; if utilities.is_set ( source ) then error_str = utilities.set_message ( 'err_bare_url_missing_title', { utilities.wrap_style ('parameter', source) }, false, " " ); else error( cfg.messages["bare_url_no_origin"] ); end end if not check_url( URL ) then error_str = utilities.set_message ( 'err_bad_url', {utilities.wrap_style ('parameter', source)}, false, " " ) .. error_str; end domain, path = URL:match ('^([/%.%-%+:%a%d]+)([/%?#].*)$'); -- split the URL into scheme plus domain and path if path then -- if there is a path portion path = path:gsub ('[%[%]]', {['['] = '%5b', [']'] = '%5d'}); -- replace '[' and ']' with their percent-encoded values URL = table.concat ({domain, path}); -- and reassemble end base_url = table.concat({ "[", URL, " ", safe_for_url (label), "]" }); -- assemble a wiki-markup URL if utilities.is_set (access) then -- access level (subscription, registration, limited) base_url = utilities.substitute (cfg.presentation['ext-link-access-signal'], {cfg.presentation[access].class, cfg.presentation[access].title, base_url}); -- add the appropriate icon end return table.concat ({base_url, error_str}); end --[[--------------------------< D E P R E C A T E D _ P A R A M E T E R >-------------------------------------- Categorize and emit an error message when the citation contains one or more deprecated parameters. The function includes the offending parameter name to the error message. Only one error message is emitted regardless of the number of deprecated parameters in the citation. added_deprecated_cat is a Boolean declared in page scope variables above ]] local function deprecated_parameter(name) if not added_deprecated_cat then added_deprecated_cat = true; -- note that we've added this category table.insert( z.message_tail, { utilities.set_message ( 'err_deprecated_params', {name}, true ) } ); -- add error message end end --[[--------------------------< D I S C O U R A G E D _ P A R A M E T E R >------------------------------------ Categorize and emit an maintenance message when the citation contains one or more discouraged parameters. Only one error message is emitted regardless of the number of discouraged parameters in the citation. added_discouraged_cat is a Boolean declared in page scope variables above ]] local function discouraged_parameter(name) if not added_discouraged_cat then added_discouraged_cat = true; -- note that we've added this category table.insert( z.message_tail, { utilities.set_message ( 'maint_discouraged', {name}, true ) } ); -- add maint message end end --[=[-------------------------< K E R N _ Q U O T E S >-------------------------------------------------------- Apply kerning to open the space between the quote mark provided by the module and a leading or trailing quote mark contained in a |title= or |chapter= parameter's value. This function will positive kern either single or double quotes: "'Unkerned title with leading and trailing single quote marks'" " 'Kerned title with leading and trailing single quote marks' " (in real life the kerning isn't as wide as this example) Double single quotes (italic or bold wiki-markup) are not kerned. Replaces Unicode quote marks in plain text or in the label portion of a [[L|D]] style wikilink with typewriter quote marks regardless of the need for kerning. Unicode quote marks are not replaced in simple [[D]] wikilinks. Call this function for chapter titles, for website titles, etc.; not for book titles. ]=] local function kern_quotes (str) local cap = ''; local cap2 = ''; local wl_type, label, link; wl_type, label, link = utilities.is_wikilink (str); -- wl_type is: 0, no wl (text in label variable); 1, [[D]]; 2, [[L|D]] if 1 == wl_type then -- [[D]] simple wikilink with or without quote marks if mw.ustring.match (str, '%[%[[\"“”\'‘’].+[\"“”\'‘’]%]%]') then -- leading and trailing quote marks str = utilities.substitute (cfg.presentation['kern-wl-both'], str); elseif mw.ustring.match (str, '%[%[[\"“”\'‘’].+%]%]') then -- leading quote marks str = utilities.substitute (cfg.presentation['kern-wl-left'], str); elseif mw.ustring.match (str, '%[%[.+[\"“”\'‘’]%]%]') then -- trailing quote marks str = utilities.substitute (cfg.presentation['kern-wl-right'], str); end else -- plain text or [[L|D]]; text in label variable label = mw.ustring.gsub (label, '[“”]', '\"'); -- replace “” (U+201C & U+201D) with " (typewriter double quote mark) label = mw.ustring.gsub (label, '[‘’]', '\''); -- replace ‘’ (U+2018 & U+2019) with ' (typewriter single quote mark) cap, cap2 = mw.ustring.match (label, "^([\"\'])([^\'].+)"); -- match leading double or single quote but not doubled single quotes (italic markup) if utilities.is_set (cap) then label = utilities.substitute (cfg.presentation['kern-left'], {cap, cap2}); end cap, cap2 = mw.ustring.match (label, "^(.+[^\'])([\"\'])$") -- match trailing double or single quote but not doubled single quotes (italic markup) if utilities.is_set (cap) then label = utilities.substitute (cfg.presentation['kern-right'], {cap, cap2}); end if 2 == wl_type then str = utilities.make_wikilink (link, label); -- reassemble the wikilink else str = label; end end return str; end --[[--------------------------< F O R M A T _ S C R I P T _ V A L U E >---------------------------------------- |script-title= holds title parameters that are not written in Latin-based scripts: Chinese, Japanese, Arabic, Hebrew, etc. These scripts should not be italicized and may be written right-to-left. The value supplied by |script-title= is concatenated onto Title after Title has been wrapped in italic markup. Regardless of language, all values provided by |script-title= are wrapped in <bdi>...</bdi> tags to isolate RTL languages from the English left to right. |script-title= provides a unique feature. The value in |script-title= may be prefixed with a two-character ISO 639-1 language code and a colon: |script-title=ja:*** *** (where * represents a Japanese character) Spaces between the two-character code and the colon and the colon and the first script character are allowed: |script-title=ja : *** *** |script-title=ja: *** *** |script-title=ja :*** *** Spaces preceding the prefix are allowed: |script-title = ja:*** *** The prefix is checked for validity. If it is a valid ISO 639-1 language code, the lang attribute (lang="ja") is added to the <bdi> tag so that browsers can know the language the tag contains. This may help the browser render the script more correctly. If the prefix is invalid, the lang attribute is not added. At this time there is no error message for this condition. Supports |script-title=, |script-chapter=, |script-<periodical>= ]] local function format_script_value (script_value, script_param) local lang=''; -- initialize to empty string local name; if script_value:match('^%l%l%l?%s*:') then -- if first 3 or 4 non-space characters are script language prefix lang = script_value:match('^(%l%l%l?)%s*:%s*%S.*'); -- get the language prefix or nil if there is no script if not utilities.is_set (lang) then table.insert( z.message_tail, { utilities.set_message ( 'err_script_parameter', {script_param, 'missing title part'}, true ) } ); -- prefix without 'title'; add error message return ''; -- script_value was just the prefix so return empty string end -- if we get this far we have prefix and script name = cfg.lang_code_remap[lang] or mw.language.fetchLanguageName( lang, cfg.this_wiki_code ); -- get language name so that we can use it to categorize if utilities.is_set (name) then -- is prefix a proper ISO 639-1 language code? script_value = script_value:gsub ('^%l+%s*:%s*', ''); -- strip prefix from script -- is prefix one of these language codes? if utilities.in_array (lang, cfg.script_lang_codes) then utilities.add_prop_cat ('script_with_name', {name, lang}) else table.insert( z.message_tail, { utilities.set_message ( 'err_script_parameter', {script_param, 'unknown language code'}, true ) } ); -- unknown script-language; add error message end lang = ' lang="' .. lang .. '" '; -- convert prefix into a lang attribute else table.insert( z.message_tail, { utilities.set_message ( 'err_script_parameter', {script_param, 'invalid language code'}, true ) } ); -- invalid language code; add error message lang = ''; -- invalid so set lang to empty string end else table.insert( z.message_tail, { utilities.set_message ( 'err_script_parameter', {script_param, 'missing prefix'}, true ) } ); -- no language code prefix; add error message end script_value = utilities.substitute (cfg.presentation['bdi'], {lang, script_value}); -- isolate in case script is RTL return script_value; end --[[--------------------------< S C R I P T _ C O N C A T E N A T E >------------------------------------------ Initially for |title= and |script-title=, this function concatenates those two parameter values after the script value has been wrapped in <bdi> tags. ]] local function script_concatenate (title, script, script_param) if utilities.is_set (script) then script = format_script_value (script, script_param); -- <bdi> tags, lang attribute, categorization, etc.; returns empty string on error if utilities.is_set (script) then title = title .. ' ' .. script; -- concatenate title and script title end end return title; end --[[--------------------------< W R A P _ M S G >-------------------------------------------------------------- Applies additional message text to various parameter values. Supplied string is wrapped using a message_list configuration taking one argument. Supports lower case text for {{citation}} templates. Additional text taken from citation_config.messages - the reason this function is similar to but separate from wrap_style(). ]] local function wrap_msg (key, str, lower) if not utilities.is_set ( str ) then return ""; end if true == lower then local msg; msg = cfg.messages[key]:lower(); -- set the message to lower case before return utilities.substitute ( msg, str ); -- including template text else return utilities.substitute ( cfg.messages[key], str ); end end --[[----------------< W I K I S O U R C E _ U R L _ M A K E >------------------- Makes a Wikisource URL from Wikisource interwiki-link. Returns the URL and appropriate label; nil else. str is the value assigned to |chapter= (or aliases) or |title= or |title-link= ]] local function wikisource_url_make (str) local wl_type, D, L; local ws_url, ws_label; local wikisource_prefix = table.concat ({'https://', cfg.this_wiki_code, '.wikisource.org/wiki/'}); wl_type, D, L = utilities.is_wikilink (str); -- wl_type is 0 (not a wikilink), 1 (simple wikilink), 2 (complex wikilink) if 0 == wl_type then -- not a wikilink; might be from |title-link= str = D:match ('^[Ww]ikisource:(.+)') or D:match ('^[Ss]:(.+)'); -- article title from interwiki link with long-form or short-form namespace if utilities.is_set (str) then ws_url = table.concat ({ -- build a Wikisource URL wikisource_prefix, -- prefix str, -- article title }); ws_label = str; -- label for the URL end elseif 1 == wl_type then -- simple wikilink: [[Wikisource:ws article]] str = D:match ('^[Ww]ikisource:(.+)') or D:match ('^[Ss]:(.+)'); -- article title from interwiki link with long-form or short-form namespace if utilities.is_set (str) then ws_url = table.concat ({ -- build a Wikisource URL wikisource_prefix, -- prefix str, -- article title }); ws_label = str; -- label for the URL end elseif 2 == wl_type then -- non-so-simple wikilink: [[Wikisource:ws article|displayed text]] ([[L|D]]) str = L:match ('^[Ww]ikisource:(.+)') or L:match ('^[Ss]:(.+)'); -- article title from interwiki link with long-form or short-form namespace if utilities.is_set (str) then ws_label = D; -- get ws article name from display portion of interwiki link ws_url = table.concat ({ -- build a Wikisource URL wikisource_prefix, -- prefix str, -- article title without namespace from link portion of wikilink }); end end if ws_url then ws_url = mw.uri.encode (ws_url, 'WIKI'); -- make a usable URL ws_url = ws_url:gsub ('%%23', '#'); -- undo percent-encoding of fragment marker end return ws_url, ws_label, L or D; -- return proper URL or nil and a label or nil end --[[----------------< F O R M A T _ P E R I O D I C A L >----------------------- Format the three periodical parameters: |script-<periodical>=, |<periodical>=, and |trans-<periodical>= into a single Periodical meta-parameter. ]] local function format_periodical (script_periodical, script_periodical_source, periodical, trans_periodical) local periodical_error = ''; if not utilities.is_set (periodical) then periodical = ''; -- to be safe for concatenation else periodical = utilities.wrap_style ('italic-title', periodical); -- style end periodical = script_concatenate (periodical, script_periodical, script_periodical_source); -- <bdi> tags, lang attribute, categorization, etc.; must be done after title is wrapped if utilities.is_set (trans_periodical) then trans_periodical = utilities.wrap_style ('trans-italic-title', trans_periodical); if utilities.is_set (periodical) then periodical = periodical .. ' ' .. trans_periodical; else -- here when trans-periodical without periodical or script-periodical periodical = trans_periodical; periodical_error = ' ' .. utilities.set_message ('err_trans_missing_title', {'periodical'}); end end return periodical .. periodical_error; end --[[------------------< F O R M A T _ C H A P T E R _ T I T L E >--------------- Format the four chapter parameters: |script-chapter=, |chapter=, |trans-chapter=, and |chapter-url= into a single chapter meta- parameter (chapter_url_source used for error messages). ]] local function format_chapter_title (script_chapter, script_chapter_source, chapter, chapter_source, trans_chapter, trans_chapter_source, chapter_url, chapter_url_source, no_quotes, access) local chapter_error = ''; local ws_url, ws_label, L = wikisource_url_make (chapter); -- make a wikisource URL and label from a wikisource interwiki link if ws_url then ws_label = ws_label:gsub ('_', ' '); -- replace underscore separators with space characters chapter = ws_label; end if not utilities.is_set (chapter) then chapter = ''; -- to be safe for concatenation else if false == no_quotes then chapter = kern_quotes (chapter); -- if necessary, separate chapter title's leading and trailing quote marks from module provided quote marks chapter = utilities.wrap_style ('quoted-title', chapter); end end chapter = script_concatenate (chapter, script_chapter, script_chapter_source); -- <bdi> tags, lang attribute, categorization, etc.; must be done after title is wrapped if utilities.is_set (chapter_url) then chapter = external_link (chapter_url, chapter, chapter_url_source, access); -- adds bare_url_missing_title error if appropriate elseif ws_url then chapter = external_link (ws_url, chapter .. '&nbsp;', 'ws link in chapter'); -- adds bare_url_missing_title error if appropriate; space char to move icon away from chap text; TODO: better way to do this? chapter = utilities.substitute (cfg.presentation['interwiki-icon'], {cfg.presentation['class-wikisource'], L, chapter}); end if utilities.is_set (trans_chapter) then trans_chapter = utilities.wrap_style ('trans-quoted-title', trans_chapter); if utilities.is_set (chapter) then chapter = chapter .. ' ' .. trans_chapter; else -- here when trans_chapter without chapter or script-chapter chapter = trans_chapter; chapter_source = trans_chapter_source:match ('trans%-?(.+)'); -- when no chapter, get matching name from trans-<param> chapter_error = ' ' .. utilities.set_message ('err_trans_missing_title', {chapter_source}); end end return chapter .. chapter_error; end --[[----------------< H A S _ I N V I S I B L E _ C H A R S >------------------- This function searches a parameter's value for non-printable or invisible characters. The search stops at the first match. This function will detect the visible replacement character when it is part of the Wikisource. Detects but ignores nowiki and math stripmarkers. Also detects other named stripmarkers (gallery, math, pre, ref) and identifies them with a slightly different error message. See also coins_cleanup(). Output of this function is an error message that identifies the character or the Unicode group, or the stripmarker that was detected along with its position (or, for multi-byte characters, the position of its first byte) in the parameter value. ]] local function has_invisible_chars (param, v) local position = ''; -- position of invisible char or starting position of stripmarker local capture; -- used by stripmarker detection to hold name of the stripmarker local stripmarker; -- boolean set true when a stripmarker is found capture = string.match (v, '[%w%p ]*'); -- test for values that are simple ASCII text and bypass other tests if true if capture == v then -- if same there are no Unicode characters return; end for _, invisible_char in ipairs (cfg.invisible_chars) do local char_name = invisible_char[1]; -- the character or group name local pattern = invisible_char[2]; -- the pattern used to find it position, _, capture = mw.ustring.find (v, pattern); -- see if the parameter value contains characters that match the pattern if position and (cfg.invisible_defs.zwj == capture) then -- if we found a zero-width joiner character if mw.ustring.find (v, cfg.indic_script) then -- it's ok if one of the Indic scripts position = nil; -- unset position elseif cfg.emoji[mw.ustring.codepoint (v, position+1)] then -- is zwj followed by a character listed in emoji{}? position = nil; -- unset position end end if position then if 'nowiki' == capture or 'math' == capture or -- nowiki and math stripmarkers (not an error condition) ('templatestyles' == capture and utilities.in_array (param, {'id', 'quote'})) then -- templatestyles stripmarker allowed in these parameters stripmarker = true; -- set a flag elseif true == stripmarker and cfg.invisible_defs.del == capture then -- because stripmakers begin and end with the delete char, assume that we've found one end of a stripmarker position = nil; -- unset else local err_msg; if capture and not (cfg.invisible_defs.del == capture or cfg.invisible_defs.zwj == capture) then err_msg = capture .. ' ' .. char_name; else err_msg = char_name .. ' ' .. 'character'; end table.insert (z.message_tail, {utilities.set_message ('err_invisible_char', {err_msg, utilities.wrap_style ('parameter', param), position}, true)}); -- add error message return; -- and done with this parameter end end end end --[[-------------------< A R G U M E N T _ W R A P P E R >---------------------- Argument wrapper. This function provides support for argument mapping defined in the configuration file so that multiple names can be transparently aliased to single internal variable. ]] local function argument_wrapper ( args ) local origin = {}; return setmetatable({ ORIGIN = function ( self, k ) local dummy = self[k]; -- force the variable to be loaded. return origin[k]; end }, { __index = function ( tbl, k ) if origin[k] ~= nil then return nil; end local args, list, v = args, cfg.aliases[k]; if type( list ) == 'table' then v, origin[k] = utilities.select_one ( args, list, 'err_redundant_parameters' ); if origin[k] == nil then origin[k] = ''; -- Empty string, not nil end elseif list ~= nil then v, origin[k] = args[list], list; else -- maybe let through instead of raising an error? -- v, origin[k] = args[k], k; error( cfg.messages['unknown_argument_map'] .. ': ' .. k); end -- Empty strings, not nil; if v == nil then v = ''; origin[k] = ''; end tbl = rawset( tbl, k, v ); return v; end, }); end --[[--------------------------< N O W R A P _ D A T E >------------------------- When date is YYYY-MM-DD format wrap in nowrap span: <span ...>YYYY-MM-DD</span>. When date is DD MMMM YYYY or is MMMM DD, YYYY then wrap in nowrap span: <span ...>DD MMMM</span> YYYY or <span ...>MMMM DD,</span> YYYY DOES NOT yet support MMMM YYYY or any of the date ranges. ]] local function nowrap_date (date) local cap = ''; local cap2 = ''; if date:match("^%d%d%d%d%-%d%d%-%d%d$") then date = utilities.substitute (cfg.presentation['nowrap1'], date); elseif date:match("^%a+%s*%d%d?,%s+%d%d%d%d$") or date:match ("^%d%d?%s*%a+%s+%d%d%d%d$") then cap, cap2 = string.match (date, "^(.*)%s+(%d%d%d%d)$"); date = utilities.substitute (cfg.presentation['nowrap2'], {cap, cap2}); end return date; end --[[--------------------------< S E T _ T I T L E T Y P E >--------------------- This function sets default title types (equivalent to the citation including |type=<default value>) for those templates that have defaults. Also handles the special case where it is desirable to omit the title type from the rendered citation (|type=none). ]] local function set_titletype (cite_class, title_type) if utilities.is_set (title_type) then if 'none' == cfg.keywords_xlate[title_type] then title_type = ''; -- if |type=none then type parameter not displayed end return title_type; -- if |type= has been set to any other value use that value end return cfg.title_types [cite_class] or ''; -- set template's default title type; else empty string for concatenation end --[[--------------------------< H Y P H E N _ T O _ D A S H >-------------------------------------------------- Converts a hyphen to a dash under certain conditions. The hyphen must separate like items; unlike items are returned unmodified. These forms are modified: letter - letter (A - B) digit - digit (4-5) digit separator digit - digit separator digit (4.1-4.5 or 4-1-4-5) letterdigit - letterdigit (A1-A5) (an optional separator between letter and digit is supported – a.1-a.5 or a-1-a-5) digitletter - digitletter (5a - 5d) (an optional separator between letter and digit is supported – 5.a-5.d or 5-a-5-d) any other forms are returned unmodified. str may be a comma- or semicolon-separated list ]] local function hyphen_to_dash( str ) if not utilities.is_set (str) then return str; end local accept; -- Boolean str = str:gsub ('&[nm]dash;', {['&ndash;'] = '–', ['&mdash;'] = '—'}); -- replace &mdash; and &ndash; entities with their characters; semicolon mucks up the text.split str = str:gsub ('&#45;', '-'); -- replace HTML numeric entity with hyphen character str = str:gsub ('&nbsp;', ' '); -- replace &nbsp; entity with generic keyboard space character local out = {}; local list = mw.text.split (str, '%s*[,;]%s*'); -- split str at comma or semicolon separators if there are any for _, item in ipairs (list) do -- for each item in the list item, accept = utilities.has_accept_as_written (item); -- remove accept-this-as-written markup when it wraps all of item if not accept and mw.ustring.match (item, '^%w*[%.%-]?%w+%s*[%-–—]%s*%w*[%.%-]?%w+$') then -- if a hyphenated range or has endash or emdash separators if item:match ('^%a+[%.%-]?%d+%s*%-%s*%a+[%.%-]?%d+$') or -- letterdigit hyphen letterdigit (optional separator between letter and digit) item:match ('^%d+[%.%-]?%a+%s*%-%s*%d+[%.%-]?%a+$') or -- digitletter hyphen digitletter (optional separator between digit and letter) item:match ('^%d+[%.%-]%d+%s*%-%s*%d+[%.%-]%d+$') or -- digit separator digit hyphen digit separator digit item:match ('^%d+%s*%-%s*%d+$') or -- digit hyphen digit item:match ('^%a+%s*%-%s*%a+$') then -- letter hyphen letter item = item:gsub ('(%w*[%.%-]?%w+)%s*%-%s*(%w*[%.%-]?%w+)', '%1–%2'); -- replace hyphen, remove extraneous space characters else item = mw.ustring.gsub (item, '%s*[–—]%s*', '–'); -- for endash or emdash separated ranges, replace em with en, remove extraneous whitespace end end table.insert (out, item); -- add the (possibly modified) item to the output table end local temp_str = ''; -- concatenate the output table into a comma separated string temp_str, accept = utilities.has_accept_as_written (table.concat (out, ', ')); -- remove accept-this-as-written markup when it wraps all of concatenated out if accept then temp_str = utilities.has_accept_as_written (str); -- when global markup removed, return original str; do it this way to suppress boolean second return value return temp_str; else return temp_str; -- else, return assembled temp_str end end --[[--------------------------< S A F E _ J O I N >----------------------------- Joins a sequence of strings together while checking for duplicate separation characters. ]] local function safe_join( tbl, duplicate_char ) local f = {}; -- create a function table appropriate to type of 'duplicate character' if 1 == #duplicate_char then -- for single byte ASCII characters use the string library functions f.gsub = string.gsub f.match = string.match f.sub = string.sub else -- for multi-byte characters use the ustring library functions f.gsub = mw.ustring.gsub f.match = mw.ustring.match f.sub = mw.ustring.sub end local str = ''; -- the output string local comp = ''; -- what does 'comp' mean? local end_chr = ''; local trim; for _, value in ipairs( tbl ) do if value == nil then value = ''; end if str == '' then -- if output string is empty str = value; -- assign value to it (first time through the loop) elseif value ~= '' then if value:sub(1, 1) == '<' then -- special case of values enclosed in spans and other markup. comp = value:gsub( "%b<>", "" ); -- remove HTML markup (<span>string</span> -> string) else comp = value; end -- typically duplicate_char is sepc if f.sub(comp, 1, 1) == duplicate_char then -- is first character same as duplicate_char? why test first character? -- Because individual string segments often (always?) begin with terminal punct for the -- preceding segment: 'First element' .. 'sepc next element' .. etc.? trim = false; end_chr = f.sub(str, -1, -1); -- get the last character of the output string -- str = str .. "<HERE(enchr=" .. end_chr .. ")" -- debug stuff? if end_chr == duplicate_char then -- if same as separator str = f.sub(str, 1, -2); -- remove it elseif end_chr == "'" then -- if it might be wiki-markup if f.sub(str, -3, -1) == duplicate_char .. "''" then -- if last three chars of str are sepc'' str = f.sub(str, 1, -4) .. "''"; -- remove them and add back '' elseif f.sub(str, -5, -1) == duplicate_char .. "]]''" then -- if last five chars of str are sepc]]'' trim = true; -- why? why do this and next differently from previous? elseif f.sub(str, -4, -1) == duplicate_char .. "]''" then -- if last four chars of str are sepc]'' trim = true; -- same question end elseif end_chr == "]" then -- if it might be wiki-markup if f.sub(str, -3, -1) == duplicate_char .. "]]" then -- if last three chars of str are sepc]] wikilink trim = true; elseif f.sub(str, -3, -1) == duplicate_char .. '"]' then -- if last three chars of str are sepc"] quoted external link trim = true; elseif f.sub(str, -2, -1) == duplicate_char .. "]" then -- if last two chars of str are sepc] external link trim = true; elseif f.sub(str, -4, -1) == duplicate_char .. "'']" then -- normal case when |url=something & |title=Title. trim = true; end elseif end_chr == " " then -- if last char of output string is a space if f.sub(str, -2, -1) == duplicate_char .. " " then -- if last two chars of str are <sepc><space> str = f.sub(str, 1, -3); -- remove them both end end if trim then if value ~= comp then -- value does not equal comp when value contains HTML markup local dup2 = duplicate_char; if f.match(dup2, "%A" ) then dup2 = "%" .. dup2; end -- if duplicate_char not a letter then escape it value = f.gsub(value, "(%b<>)" .. dup2, "%1", 1 ) -- remove duplicate_char if it follows HTML markup else value = f.sub(value, 2, -1 ); -- remove duplicate_char when it is first character end end end str = str .. value; -- add it to the output string end end return str; end --[[--------------------------< I S _ S U F F I X >----------------------------- returns true is suffix is properly formed Jr, Sr, or ordinal in the range 1–9. Puncutation not allowed. ]] local function is_suffix (suffix) if utilities.in_array (suffix, {'Jr', 'Sr', 'Jnr', 'Snr', '1st', '2nd', '3rd'}) or suffix:match ('^%dth$') then return true; end return false; end --[[--------------------< I S _ G O O D _ V A N C _ N A M E >------------------- For Vancouver style, author/editor names are supposed to be rendered in Latin (read ASCII) characters. When a name uses characters that contain diacritical marks, those characters are to be converted to the corresponding Latin character. When a name is written using a non-Latin alphabet or logogram, that name is to be transliterated into Latin characters. The module doesn't do this so editors may/must. This test allows |first= and |last= names to contain any of the letters defined in the four Unicode Latin character sets [http://www.unicode.org/charts/PDF/U0000.pdf C0 Controls and Basic Latin] 0041–005A, 0061–007A [http://www.unicode.org/charts/PDF/U0080.pdf C1 Controls and Latin-1 Supplement] 00C0–00D6, 00D8–00F6, 00F8–00FF [http://www.unicode.org/charts/PDF/U0100.pdf Latin Extended-A] 0100–017F [http://www.unicode.org/charts/PDF/U0180.pdf Latin Extended-B] 0180–01BF, 01C4–024F |lastn= also allowed to contain hyphens, spaces, and apostrophes. (http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK7271/box/A35029/) |firstn= also allowed to contain hyphens, spaces, apostrophes, and periods This original test: if nil == mw.ustring.find (last, "^[A-Za-zÀ-ÖØ-öø-ƿDŽ-ɏ%-%s%']*$") or nil == mw.ustring.find (first, "^[A-Za-zÀ-ÖØ-öø-ƿDŽ-ɏ%-%s%'%.]+[2-6%a]*$") then was written outside of the code editor and pasted here because the code editor gets confused between character insertion point and cursor position. The test has been rewritten to use decimal character escape sequence for the individual bytes of the Unicode characters so that it is not necessary to use an external editor to maintain this code. \195\128-\195\150 – À-Ö (U+00C0–U+00D6 – C0 controls) \195\152-\195\182 – Ø-ö (U+00D8-U+00F6 – C0 controls) \195\184-\198\191 – ø-ƿ (U+00F8-U+01BF – C0 controls, Latin extended A & B) \199\132-\201\143 – DŽ-ɏ (U+01C4-U+024F – Latin extended B) ]] local function is_good_vanc_name (last, first, suffix, position) if not suffix then if first:find ('[,%s]') then -- when there is a space or comma, might be first name/initials + generational suffix first = first:match ('(.-)[,%s]+'); -- get name/initials suffix = first:match ('[,%s]+(.+)$'); -- get generational suffix end end if utilities.is_set (suffix) then if not is_suffix (suffix) then add_vanc_error (cfg.err_msg_supl.suffix, position); return false; -- not a name with an appropriate suffix end end if nil == mw.ustring.find (last, "^[A-Za-z\195\128-\195\150\195\152-\195\182\195\184-\198\191\199\132-\201\143%-%s%']*$") or nil == mw.ustring.find (first, "^[A-Za-z\195\128-\195\150\195\152-\195\182\195\184-\198\191\199\132-\201\143%-%s%'%.]*$") then add_vanc_error (cfg.err_msg_supl['non-Latin char'], position); return false; -- not a string of Latin characters; Vancouver requires Romanization end; return true; end --[[--------------------------< R E D U C E _ T O _ I N I T I A L S >------------------------------------------ Attempts to convert names to initials in support of |name-list-style=vanc. Names in |firstn= may be separated by spaces or hyphens, or for initials, a period. See http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK7271/box/A35062/. Vancouver style requires family rank designations (Jr, II, III, etc.) to be rendered as Jr, 2nd, 3rd, etc. See http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK7271/box/A35085/. This code only accepts and understands generational suffix in the Vancouver format because Roman numerals look like, and can be mistaken for, initials. This function uses ustring functions because firstname initials may be any of the Unicode Latin characters accepted by is_good_vanc_name (). ]] local function reduce_to_initials(first, position) local name, suffix = mw.ustring.match(first, "^(%u+) ([%dJS][%drndth]+)$"); if not name then -- if not initials and a suffix name = mw.ustring.match(first, "^(%u+)$"); -- is it just initials? end if name then -- if first is initials with or without suffix if 3 > mw.ustring.len (name) then -- if one or two initials if suffix then -- if there is a suffix if is_suffix (suffix) then -- is it legitimate? return first; -- one or two initials and a valid suffix so nothing to do else add_vanc_error (cfg.err_msg_supl.suffix, position); -- one or two initials with invalid suffix so error message return first; -- and return first unmolested end else return first; -- one or two initials without suffix; nothing to do end end end -- if here then name has 3 or more uppercase letters so treat them as a word local initials, names = {}, {}; -- tables to hold name parts and initials local i = 1; -- counter for number of initials names = mw.text.split (first, '[%s,]+'); -- split into a table of names and possible suffix while names[i] do -- loop through the table if 1 < i and names[i]:match ('[%dJS][%drndth]+%.?$') then -- if not the first name, and looks like a suffix (may have trailing dot) names[i] = names[i]:gsub ('%.', ''); -- remove terminal dot if present if is_suffix (names[i]) then -- if a legitimate suffix table.insert (initials, ' ' .. names[i]); -- add a separator space, insert at end of initials table break; -- and done because suffix must fall at the end of a name end -- no error message if not a suffix; possibly because of Romanization end if 3 > i then table.insert (initials, mw.ustring.sub(names[i], 1, 1)); -- insert the initial at end of initials table end i = i + 1; -- bump the counter end return table.concat(initials) -- Vancouver format does not include spaces. end --[[--------------------------< L I S T _ P E O P L E >-------------------------- Formats a list of people (authors, contributors, editors, interviewers, translators) names in the list will be linked when |<name>-link= has a value |<name>-mask- does NOT have a value; masked names are presumed to have been rendered previously so should have been linked there when |<name>-mask=0, the associated name is not rendered ]] local function list_people (control, people, etal) local sep; local namesep; local format = control.format; local maximum = control.maximum; local name_list = {}; if 'vanc' == format then -- Vancouver-like name styling? sep = cfg.presentation['sep_nl_vanc']; -- name-list separator between names is a comma namesep = cfg.presentation['sep_name_vanc']; -- last/first separator is a space else sep = cfg.presentation['sep_nl']; -- name-list separator between names is a semicolon namesep = cfg.presentation['sep_name']; -- last/first separator is <comma><space> end if sep:sub (-1, -1) ~= " " then sep = sep .. " " end if utilities.is_set (maximum) and maximum < 1 then return "", 0; end -- returned 0 is for EditorCount; not used for other names for i, person in ipairs (people) do if utilities.is_set (person.last) then local mask = person.mask; local one; local sep_one = sep; if utilities.is_set (maximum) and i > maximum then etal = true; break; end if mask then local n = tonumber (mask); -- convert to a number if it can be converted; nil else if n then one = 0 ~= n and string.rep("&mdash;", n) or nil; -- make a string of (n > 0) mdashes, nil else, to replace name person.link = nil; -- don't create link to name if name is replaces with mdash string or has been set nil else one = mask; -- replace name with mask text (must include name-list separator) sep_one = " "; -- modify name-list separator end else one = person.last; -- get surname local first = person.first -- get given name if utilities.is_set (first) then if ("vanc" == format) then -- if Vancouver format one = one:gsub ('%.', ''); -- remove periods from surnames (http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK7271/box/A35029/) if not person.corporate and is_good_vanc_name (one, first, nil, i) then -- and name is all Latin characters; corporate authors not tested first = reduce_to_initials (first, i); -- attempt to convert first name(s) to initials end end one = one .. namesep .. first; end end if utilities.is_set (person.link) then one = utilities.make_wikilink (person.link, one); -- link author/editor end if one then -- if <one> has a value (name, mdash replacement, or mask text replacement) table.insert (name_list, one); -- add it to the list of names table.insert (name_list, sep_one); -- add the proper name-list separator end end end local count = #name_list / 2; -- (number of names + number of separators) divided by 2 if 0 < count then if 1 < count and not etal then if 'amp' == format then name_list[#name_list-2] = " & "; -- replace last separator with ampersand text elseif 'and' == format then if 2 == count then name_list[#name_list-2] = cfg.presentation.sep_nl_and; -- replace last separator with 'and' text else name_list[#name_list-2] = cfg.presentation.sep_nl_end; -- replace last separator with '(sep) and' text end end end name_list[#name_list] = nil; -- erase the last separator end local result = table.concat (name_list); -- construct list if etal and utilities.is_set (result) then -- etal may be set by |display-authors=etal but we might not have a last-first list result = result .. sep .. ' ' .. cfg.messages['et al']; -- we've got a last-first list and etal so add et al. end return result, count; -- return name-list string and count of number of names (count used for editor names only) end --[[--------------------< M A K E _ C I T E R E F _ I D >----------------------- Generates a CITEREF anchor ID if we have at least one name or a date. Otherwise returns an empty string. namelist is one of the contributor-, author-, or editor-name lists chosen in that order. year is Year or anchor_year. ]] local function make_citeref_id (namelist, year) local names={}; -- a table for the one to four names and year for i,v in ipairs (namelist) do -- loop through the list and take up to the first four last names names[i] = v.last if i == 4 then break end -- if four then done end table.insert (names, year); -- add the year at the end local id = table.concat(names); -- concatenate names and year for CITEREF id if utilities.is_set (id) then -- if concatenation is not an empty string return "CITEREF" .. id; -- add the CITEREF portion else return ''; -- return an empty string; no reason to include CITEREF id in this citation end end --[[---------------------< N A M E _ H A S _ E T A L >-------------------------- Evaluates the content of name parameters (author, editor, etc.) for variations on the theme of et al. If found, the et al. is removed, a flag is set to true and the function returns the modified name and the flag. This function never sets the flag to false but returns its previous state because it may have been set by previous passes through this function or by the associated |display-<names>=etal parameter ]] local function name_has_etal (name, etal, nocat, param) if utilities.is_set (name) then -- name can be nil in which case just return local patterns = cfg.et_al_patterns; -- get patterns from configuration for _, pattern in ipairs (patterns) do -- loop through all of the patterns if name:match (pattern) then -- if this 'et al' pattern is found in name name = name:gsub (pattern, ''); -- remove the offending text etal = true; -- set flag (may have been set previously here or by |display-<names>=etal) if not nocat then -- no categorization for |vauthors= table.insert( z.message_tail, {utilities.set_message ('err_etal', {param})}); -- and set an error if not added end end end end return name, etal; end --[[---------------------< N A M E _ I S _ N U M E R I C >---------------------- Add maint cat when name parameter value does not contain letters. Does not catch mixed alphanumeric names so |last=A. Green (1922-1987) does not get caught in the current version of this test but |first=(1888) is caught. returns nothing ]] local function name_is_numeric (name, list_name) if utilities.is_set (name) then if mw.ustring.match (name, '^[%A]+$') then -- when name does not contain any letters utilities.set_message ('maint_numeric_names', cfg.special_case_translation [list_name]); -- add a maint cat for this template end end end --[[-------------------< N A M E _ H A S _ E D _ M A R K U P >------------------ Evaluates the content of author and editor parameters for extraneous editor annotations: ed, ed., eds, (Ed.), etc. These annotations do not belong in author parameters and are redundant in editor parameters. If found, the function adds the editor markup maintenance category. returns nothing ]] local function name_has_ed_markup (name, list_name) local patterns = cfg.editor_markup_patterns; -- get patterns from configuration if utilities.is_set (name) then for _, pattern in ipairs (patterns) do -- spin through patterns table and if name:match (pattern) then utilities.set_message ('maint_extra_text_names', cfg.special_case_translation [list_name]); -- add a maint cat for this template break; end end end end --[[-----------------< N A M E _ H A S _ M U L T _ N A M E S >------------------ Evaluates the content of last/surname (authors etc.) parameters for multiple names. Multiple names are indicated if there is more than one comma or any "unescaped" semicolons. Escaped semicolons are ones used as part of selected HTML entities. If the condition is met, the function adds the multiple name maintenance category. returns nothing ]] local function name_has_mult_names (name, list_name) local _, commas, semicolons, nbsps; if utilities.is_set (name) then _, commas = name:gsub (',', ''); -- count the number of commas _, semicolons = name:gsub (';', ''); -- count the number of semicolons -- nbsps probably should be its own separate count rather than merged in -- some way with semicolons because Lua patterns do not support the -- grouping operator that regex does, which means there is no way to add -- more entities to escape except by adding more counts with the new -- entities _, nbsps = name:gsub ('&nbsp;',''); -- count nbsps -- There is exactly 1 semicolon per &nbsp; entity, so subtract nbsps -- from semicolons to 'escape' them. If additional entities are added, -- they also can be subtracted. if 1 < commas or 0 < (semicolons - nbsps) then utilities.set_message ('maint_mult_names', cfg.special_case_translation [list_name]); -- add a maint message end end end --[[------------------------< N A M E _ C H E C K S >--------------------------- This function calls various name checking functions used to validate the content of the various name-holding parameters. ]] local function name_checks (last, first, list_name) local accept_name; if utilities.is_set (last) then last, accept_name = utilities.has_accept_as_written (last); -- remove accept-this-as-written markup when it wraps all of <last> if not accept_name then -- <last> not wrapped in accept-as-written markup name_has_mult_names (last, list_name); -- check for multiple names in the parameter (last only) name_has_ed_markup (last, list_name); -- check for extraneous 'editor' annotation name_is_numeric (last, list_name); -- check for names that are composed of digits and punctuation end end if utilities.is_set (first) then first, accept_name = utilities.has_accept_as_written (first); -- remove accept-this-as-written markup when it wraps all of <first> if not accept_name then -- <first> not wrapped in accept-as-written markup name_has_ed_markup (first, list_name); -- check for extraneous 'editor' annotation name_is_numeric (first, list_name); -- check for names that are composed of digits and punctuation end end return last, first; -- done end --[[----------------------< E X T R A C T _ N A M E S >------------------------- Gets name list from the input arguments Searches through args in sequential order to find |lastn= and |firstn= parameters (or their aliases), and their matching link and mask parameters. Stops searching when both |lastn= and |firstn= are not found in args after two sequential attempts: found |last1=, |last2=, and |last3= but doesn't find |last4= and |last5= then the search is done. This function emits an error message when there is a |firstn= without a matching |lastn=. When there are 'holes' in the list of last names, |last1= and |last3= are present but |last2= is missing, an error message is emitted. |lastn= is not required to have a matching |firstn=. When an author or editor parameter contains some form of 'et al.', the 'et al.' is stripped from the parameter and a flag (etal) returned that will cause list_people() to add the static 'et al.' text from Module:Citation/CS1/Configuration. This keeps 'et al.' out of the template's metadata. When this occurs, an error is emitted. ]] local function extract_names(args, list_name) local names = {}; -- table of names local last; -- individual name components local first; local link; local mask; local i = 1; -- loop counter/indexer local n = 1; -- output table indexer local count = 0; -- used to count the number of times we haven't found a |last= (or alias for authors, |editor-last or alias for editors) local etal = false; -- return value set to true when we find some form of et al. in an author parameter local last_alias, first_alias, link_alias; -- selected parameter aliases used in error messaging while true do last, last_alias = utilities.select_one ( args, cfg.aliases[list_name .. '-Last'], 'err_redundant_parameters', i ); -- search through args for name components beginning at 1 first, first_alias = utilities.select_one ( args, cfg.aliases[list_name .. '-First'], 'err_redundant_parameters', i ); link, link_alias = utilities.select_one ( args, cfg.aliases[list_name .. '-Link'], 'err_redundant_parameters', i ); mask = utilities.select_one ( args, cfg.aliases[list_name .. '-Mask'], 'err_redundant_parameters', i ); last, etal = name_has_etal (last, etal, false, last_alias); -- find and remove variations on et al. first, etal = name_has_etal (first, etal, false, first_alias); -- find and remove variations on et al. last, first = name_checks (last, first, list_name); -- multiple names, extraneous annotation, etc. checks if first and not last then -- if there is a firstn without a matching lastn local alias = first_alias:find ('given', 1, true) and 'given' or 'first'; -- get first or given form of the alias table.insert (z.message_tail, { utilities.set_message ( 'err_first_missing_last', { first_alias, -- param name of alias missing its mate first_alias:gsub (alias, {['first'] = 'last', ['given'] = 'surname'}), -- make param name appropriate to the alias form }, true ) } ); -- add this error message elseif not first and not last then -- if both firstn and lastn aren't found, are we done? count = count + 1; -- number of times we haven't found last and first if 2 <= count then -- two missing names and we give up break; -- normal exit or there is a two-name hole in the list; can't tell which end else -- we have last with or without a first local result; link = link_title_ok (link, link_alias, last, last_alias); -- check for improper wiki-markup if first then link = link_title_ok (link, link_alias, first, first_alias); -- check for improper wiki-markup end names[n] = {last = last, first = first, link = link, mask = mask, corporate = false}; -- add this name to our names list (corporate for |vauthors= only) n = n + 1; -- point to next location in the names table if 1 == count then -- if the previous name was missing table.insert( z.message_tail, { utilities.set_message ( 'err_missing_name', {list_name:match ("(%w+)List"):lower(), i - 1}, true ) } ); -- add this error message end count = 0; -- reset the counter, we're looking for two consecutive missing names end i = i + 1; -- point to next args location end return names, etal; -- all done, return our list of names and the etal flag end --[[---------------------< G E T _ I S O 6 3 9 _ C O D E >---------------------- Validates language names provided in |language= parameter if not an ISO639-1 or 639-2 code. Returns the language name and associated two- or three-character code. Because case of the source may be incorrect or different from the case that WikiMedia uses, the name comparisons are done in lower case and when a match is found, the Wikimedia version (assumed to be correct) is returned along with the code. When there is no match, we return the original language name string. mw.language.fetchLanguageNames(<local wiki language>, 'all') returns a list of languages that in some cases may include extensions. For example, code 'cbk-zam' and its associated name 'Chavacano de Zamboanga' (MediaWiki does not support code 'cbk' or name 'Chavacano'. Most (all?) of these languages are not used a 'language' codes per se, rather they are used as sub-domain names: cbk-zam.wikipedia.org. A list of language names and codes supported by fetchLanguageNames() can be found at Template:Citation Style documentation/language/doc Names that are included in the list will be found if that name is provided in the |language= parameter. For example, if |language=Chavacano de Zamboanga, that name will be found with the associated code 'cbk-zam'. When names are found and the associated code is not two or three characters, this function returns only the WikiMedia language name. Some language names have multiple entries under different codes: Aromanian has code rup and code roa-rup When this occurs, this function returns the language name and the 2- or 3-character code Adapted from code taken from Module:Check ISO 639-1. ]] local function get_iso639_code (lang, this_wiki_code) if cfg.lang_name_remap[lang:lower()] then -- if there is a remapped name (because MediaWiki uses something that we don't think is correct) return cfg.lang_name_remap[lang:lower()][1], cfg.lang_name_remap[lang:lower()][2]; -- for this language 'name', return a possibly new name and appropriate code end local ietf_code; -- because some languages have both IETF-like codes and ISO 639-like codes local ietf_name; local langlc = mw.ustring.lower (lang); -- lower-case version for comparisons for code, name in pairs (cfg.languages) do -- scan the list to see if we can find our language if langlc == mw.ustring.lower (name) then if 2 == #code or 3 == #code then -- two- or three-character codes only; IETF extensions not supported return name, code; -- so return the name and the code end ietf_code = code; -- remember that we found an IETF-like code and save its name ietf_name = name; -- but keep looking for a 2- or 3-char code end end -- didn't find name with 2- or 3-char code; if IETF-like code found return return ietf_code and ietf_name or lang; -- associated name; return original language text else end --[[-------------------< L A N G U A G E _ P A R A M E T E R >------------------ Gets language name from a provided two- or three-character ISO 639 code. If a code is recognized by MediaWiki, use the returned name; if not, then use the value that was provided with the language parameter. When |language= contains a recognized language (either code or name), the page is assigned to the category for that code: Category:Norwegian-language sources (no). For valid three-character code languages, the page is assigned to the single category for '639-2' codes: Category:CS1 ISO 639-2 language sources. Languages that are the same as the local wiki are not categorized. MediaWiki does not recognize three-character equivalents of two-character codes: code 'ar' is recognized but code 'ara' is not. This function supports multiple languages in the form |language=nb, French, th where the language names or codes are separated from each other by commas with optional space characters. ]] local function language_parameter (lang) local code; -- the two- or three-character language code local name; -- the language name local language_list = {}; -- table of language names to be rendered local names_table = {}; -- table made from the value assigned to |language= local this_wiki_name = mw.language.fetchLanguageName (cfg.this_wiki_code, cfg.this_wiki_code); -- get this wiki's language name names_table = mw.text.split (lang, '%s*,%s*'); -- names should be a comma separated list for _, lang in ipairs (names_table) do -- reuse lang name = cfg.lang_code_remap[lang:lower()]; -- first see if this is a code that is not supported by MediaWiki but is in remap if name then -- there was a remapped code so if not lang:match ('^%a%a%a?%-x%-%a+$') then -- if not a private IETF tag lang = lang:gsub ('^(%a%a%a?)%-.*', '%1'); -- strip IETF tags from code end else lang = lang:gsub ('^(%a%a%a?)%-.*', '%1'); -- strip any IETF-like tags from code if 2 == lang:len() or 3 == lang:len() then -- if two-or three-character code name = mw.language.fetchLanguageName (lang:lower(), cfg.this_wiki_code); -- get language name if |language= is a proper code end end if utilities.is_set (name) then -- if |language= specified a valid code code = lang:lower(); -- save it else name, code = get_iso639_code (lang, cfg.this_wiki_code); -- attempt to get code from name (assign name here so that we are sure of proper capitalization) end if utilities.is_set (code) then -- only 2- or 3-character codes name = cfg.lang_code_remap[code] or name; -- override wikimedia when they misuse language codes/names if cfg.this_wiki_code ~= code then -- when the language is not the same as this wiki's language if 2 == code:len() then -- and is a two-character code utilities.add_prop_cat ('foreign_lang_source' .. code, {name, code}); -- categorize it; code appended to allow for multiple language categorization else -- or is a recognized language (but has a three-character code) utilities.add_prop_cat ('foreign_lang_source_2' .. code, {code}); -- categorize it differently TODO: support multiple three-character code categories per cs1|2 template end elseif cfg.local_lang_cat_enable then -- when the language and this wiki's language are the same and categorization is enabled utilities.add_prop_cat ('local_lang_source', {name, code}); -- categorize it end else utilities.set_message ('maint_unknown_lang'); -- add maint category if not already added end table.insert (language_list, name); name = ''; -- so we can reuse it end name = utilities.make_sep_list (#language_list, language_list); if this_wiki_name == name then return ''; -- if one language and that language is this wiki's return an empty string (no annotation) end return (" " .. wrap_msg ('language', name)); -- otherwise wrap with '(in ...)' --[[ TODO: should only return blank or name rather than full list so we can clean up the bunched parenthetical elements Language, Type, Format ]] end --[[-----------------------< S E T _ C S _ S T Y L E >-------------------------- Gets the default CS style configuration for the given mode. Returns default separator and either postscript as passed in or the default. In CS1, the default postscript and separator are '.'. In CS2, the default postscript is the empty string and the default separator is ','. ]] local function set_cs_style (postscript, mode) if utilities.is_set(postscript) then -- emit a maintenance message if user postscript is the default cs1 postscript -- we catch the opposite case for cs2 in set_style if mode == 'cs1' and postscript == cfg.presentation['ps_' .. mode] then utilities.set_message ('maint_postscript'); end else postscript = cfg.presentation['ps_' .. mode]; end return cfg.presentation['sep_' .. mode], postscript; end --[[--------------------------< S E T _ S T Y L E >----------------------------- Sets the separator and postscript styles. Checks the |mode= first and the #invoke CitationClass second. Removes the postscript if postscript == none. ]] local function set_style (mode, postscript, cite_class) local sep; if 'cs2' == mode then sep, postscript = set_cs_style (postscript, 'cs2'); elseif 'cs1' == mode then sep, postscript = set_cs_style (postscript, 'cs1'); elseif 'citation' == cite_class then sep, postscript = set_cs_style (postscript, 'cs2'); else sep, postscript = set_cs_style (postscript, 'cs1'); end if cfg.keywords_xlate[postscript:lower()] == 'none' then -- emit a maintenance message if user postscript is the default cs2 postscript -- we catch the opposite case for cs1 in set_cs_style if 'cs2' == mode or 'citation' == cite_class then utilities.set_message ('maint_postscript'); end postscript = ''; end return sep, postscript end --[=[-------------------------< I S _ P D F >----------------------------------- Determines if a URL has the file extension that is one of the PDF file extensions used by [[MediaWiki:Common.css]] when applying the PDF icon to external links. returns true if file extension is one of the recognized extensions, else false ]=] local function is_pdf (url) return url:match ('%.pdf$') or url:match ('%.PDF$') or url:match ('%.pdf[%?#]') or url:match ('%.PDF[%?#]') or url:match ('%.PDF&#035') or url:match ('%.pdf&#035'); end --[[--------------------------< S T Y L E _ F O R M A T >----------------------- Applies CSS style to |format=, |chapter-format=, etc. Also emits an error message if the format parameter does not have a matching URL parameter. If the format parameter is not set and the URL contains a file extension that is recognized as a PDF document by MediaWiki's commons.css, this code will set the format parameter to (PDF) with the appropriate styling. ]] local function style_format (format, url, fmt_param, url_param) if utilities.is_set (format) then format = utilities.wrap_style ('format', format); -- add leading space, parentheses, resize if not utilities.is_set (url) then format = format .. ' ' .. utilities.set_message ( 'err_format_missing_url', {fmt_param, url_param} ); -- add an error message end elseif is_pdf (url) then -- format is not set so if URL is a PDF file then format = utilities.wrap_style ('format', 'PDF'); -- set format to PDF else format = ''; -- empty string for concatenation end return format; end --[[---------------------< G E T _ D I S P L A Y _ N A M E S >------------------ Returns a number that defines the number of names displayed for author and editor name lists and a Boolean flag to indicate when et al. should be appended to the name list. When the value assigned to |display-xxxxors= is a number greater than or equal to zero, return the number and the previous state of the 'etal' flag (false by default but may have been set to true if the name list contains some variant of the text 'et al.'). When the value assigned to |display-xxxxors= is the keyword 'etal', return a number that is one greater than the number of authors in the list and set the 'etal' flag true. This will cause the list_people() to display all of the names in the name list followed by 'et al.' In all other cases, returns nil and the previous state of the 'etal' flag. inputs: max: A['DisplayAuthors'] or A['DisplayEditors']; a number or some flavor of etal count: #a or #e list_name: 'authors' or 'editors' etal: author_etal or editor_etal ]] local function get_display_names (max, count, list_name, etal, param) if utilities.is_set (max) then if 'etal' == max:lower():gsub("[ '%.]", '') then -- the :gsub() portion makes 'etal' from a variety of 'et al.' spellings and stylings max = count + 1; -- number of authors + 1 so display all author name plus et al. etal = true; -- overrides value set by extract_names() elseif max:match ('^%d+$') then -- if is a string of numbers max = tonumber (max); -- make it a number if max >= count then -- if |display-xxxxors= value greater than or equal to number of authors/editors table.insert( z.message_tail, {utilities.set_message ('err_disp_name', {param, max}, true)}); -- add error message max = nil; end else -- not a valid keyword or number table.insert( z.message_tail, {utilities.set_message ('err_disp_name', {param, max}, true)}); -- add error message max = nil; -- unset; as if |display-xxxxors= had not been set end end return max, etal; end --[[----------< E X T R A _ T E X T _ I N _ P A G E _ C H E C K >--------------- Adds error if |page=, |pages=, |quote-page=, |quote-pages= has what appears to be some form of p. or pp. abbreviation in the first characters of the parameter content. check page for extraneous p, p., pp, pp., pg, pg. at start of parameter value: good pattern: '^P[^%.P%l]' matches when page begins PX or P# but not Px where x and X are letters and # is a digit bad pattern: '^[Pp][PpGg]' matches when page begins pp, pP, Pp, PP, pg, pG, Pg, PG ]] local function extra_text_in_page_check (val, name) if not val:match (cfg.vol_iss_pg_patterns.good_ppattern) then for _, pattern in ipairs (cfg.vol_iss_pg_patterns.bad_ppatterns) do -- spin through the selected sequence table of patterns if val:match (pattern) then -- when a match, error so table.insert (z.message_tail, {utilities.set_message ('err_extra_text_pages', {name}, true)}); -- add error message return; -- and done end end end end --[[--------------------------< E X T R A _ T E X T _ I N _ V O L _ I S S _ C H E C K >------------------------ Adds error if |volume= or |issue= has what appears to be some form of redundant 'type' indicator. For |volume=: 'V.', or 'Vol.' (with or without the dot) abbreviations or 'Volume' in the first characters of the parameter content (all case insensitive). 'V' and 'v' (without the dot) are presumed to be roman numerals so are allowed. For |issue=: 'No.', 'I.', 'Iss.' (with or without the dot) abbreviations, or 'Issue' in the first characters of the parameter content (all case insensitive). Single character values ('v', 'i', 'n') allowed when not followed by separator character ('.', ':', '=', or whitespace character) – param values are trimmed of whitespace by MediaWiki before delivered to the module. <val> is |volume= or |issue= parameter value <name> is |volume= or |issue= parameter name for error message <selector> is 'v' for |volume=, 'i' for |issue= sets error message on failure; returns nothing ]] local function extra_text_in_vol_iss_check (val, name, selector) if not utilities.is_set (val) then return; end local patterns = 'v' == selector and cfg.vol_iss_pg_patterns.vpatterns or cfg.vol_iss_pg_patterns.ipatterns; local handler = 'v' == selector and 'err_extra_text_volume' or 'err_extra_text_issue'; val = val:lower(); -- force parameter value to lower case for _, pattern in ipairs (patterns) do -- spin through the selected sequence table of patterns if val:match (pattern) then -- when a match, error so table.insert (z.message_tail, {utilities.set_message (handler, {name}, true)}); -- add error message return; -- and done end end end --[=[-------------------------< G E T _ V _ N A M E _ T A B L E >---------------------------------------------- split apart a |vauthors= or |veditors= parameter. This function allows for corporate names, wrapped in doubled parentheses to also have commas; in the old version of the code, the doubled parentheses were included in the rendered citation and in the metadata. Individual author names may be wikilinked |vauthors=Jones AB, [[E. B. White|White EB]], ((Black, Brown, and Co.)) ]=] local function get_v_name_table (vparam, output_table, output_link_table) local name_table = mw.text.split(vparam, "%s*,%s*"); -- names are separated by commas local wl_type, label, link; -- wl_type not used here; just a placeholder local i = 1; while name_table[i] do if name_table[i]:match ('^%(%(.*[^%)][^%)]$') then -- first segment of corporate with one or more commas; this segment has the opening doubled parentheses local name = name_table[i]; i = i + 1; -- bump indexer to next segment while name_table[i] do name = name .. ', ' .. name_table[i]; -- concatenate with previous segments if name_table[i]:match ('^.*%)%)$') then -- if this table member has the closing doubled parentheses break; -- and done reassembling so end i = i + 1; -- bump indexer end table.insert (output_table, name); -- and add corporate name to the output table table.insert (output_link_table, ''); -- no wikilink else wl_type, label, link = utilities.is_wikilink (name_table[i]); -- wl_type is: 0, no wl (text in label variable); 1, [[D]]; 2, [[L|D]] table.insert (output_table, label); -- add this name if 1 == wl_type then table.insert (output_link_table, label); -- simple wikilink [[D]] else table.insert (output_link_table, link); -- no wikilink or [[L|D]]; add this link if there is one, else empty string end end i = i + 1; end return output_table; end --[[--------------------------< P A R S E _ V A U T H O R S _ V E D I T O R S >-------------------------------- This function extracts author / editor names from |vauthors= or |veditors= and finds matching |xxxxor-maskn= and |xxxxor-linkn= in args. It then returns a table of assembled names just as extract_names() does. Author / editor names in |vauthors= or |veditors= must be in Vancouver system style. Corporate or institutional names may sometimes be required and because such names will often fail the is_good_vanc_name() and other format compliance tests, are wrapped in doubled parentheses ((corporate name)) to suppress the format tests. Supports generational suffixes Jr, 2nd, 3rd, 4th–6th. This function sets the Vancouver error when a required comma is missing and when there is a space between an author's initials. ]] local function parse_vauthors_veditors (args, vparam, list_name) local names = {}; -- table of names assembled from |vauthors=, |author-maskn=, |author-linkn= local v_name_table = {}; local v_link_table = {}; -- when name is wikilinked, targets go in this table local etal = false; -- return value set to true when we find some form of et al. vauthors parameter local last, first, link, mask, suffix; local corporate = false; vparam, etal = name_has_etal (vparam, etal, true); -- find and remove variations on et al. do not categorize (do it here because et al. might have a period) v_name_table = get_v_name_table (vparam, v_name_table, v_link_table); -- names are separated by commas for i, v_name in ipairs(v_name_table) do first = ''; -- set to empty string for concatenation and because it may have been set for previous author/editor local accept_name; v_name, accept_name = utilities.has_accept_as_written (v_name); -- remove accept-this-as-written markup when it wraps all of <v_name> if accept_name then last = v_name; corporate = true; -- flag used in list_people() elseif string.find(v_name, "%s") then if v_name:find('[;%.]') then -- look for commonly occurring punctuation characters; add_vanc_error (cfg.err_msg_supl.punctuation, i); end local lastfirstTable = {} lastfirstTable = mw.text.split(v_name, "%s+") first = table.remove(lastfirstTable); -- removes and returns value of last element in table which should be initials or generational suffix if not mw.ustring.match (first, '^%u+$') then -- mw.ustring here so that later we will catch non-Latin characters suffix = first; -- not initials so assume that whatever we got is a generational suffix first = table.remove(lastfirstTable); -- get what should be the initials from the table end last = table.concat(lastfirstTable, ' ') -- returns a string that is the concatenation of all other names that are not initials and generational suffix if not utilities.is_set (last) then first = ''; -- unset last = v_name; -- last empty because something wrong with first add_vanc_error (cfg.err_msg_supl.name, i); end if mw.ustring.match (last, '%a+%s+%u+%s+%a+') then add_vanc_error (cfg.err_msg_supl['missing comma'], i); -- matches last II last; the case when a comma is missing end if mw.ustring.match (v_name, ' %u %u$') then -- this test is in the wrong place TODO: move or replace with a more appropriate test add_vanc_error (cfg.err_msg_supl.initials, i); -- matches a space between two initials end else last = v_name; -- last name or single corporate name? Doesn't support multiword corporate names? do we need this? end if utilities.is_set (first) then if not mw.ustring.match (first, "^%u?%u$") then -- first shall contain one or two upper-case letters, nothing else add_vanc_error (cfg.err_msg_supl.initials, i); -- too many initials; mixed case initials (which may be ok Romanization); hyphenated initials end is_good_vanc_name (last, first, suffix, i); -- check first and last before restoring the suffix which may have a non-Latin digit if utilities.is_set (suffix) then first = first .. ' ' .. suffix; -- if there was a suffix concatenate with the initials suffix = ''; -- unset so we don't add this suffix to all subsequent names end else if not corporate then is_good_vanc_name (last, '', nil, i); end end link = utilities.select_one ( args, cfg.aliases[list_name .. '-Link'], 'err_redundant_parameters', i ) or v_link_table[i]; mask = utilities.select_one ( args, cfg.aliases[list_name .. '-Mask'], 'err_redundant_parameters', i ); names[i] = {last = last, first = first, link = link, mask = mask, corporate = corporate}; -- add this assembled name to our names list end return names, etal; -- all done, return our list of names end --[[--------------------------< S E L E C T _ A U T H O R _ E D I T O R _ S O U R C E >------------------------ Select one of |authors=, |authorn= / |lastn / firstn=, or |vauthors= as the source of the author name list or select one of |editorn= / editor-lastn= / |editor-firstn= or |veditors= as the source of the editor name list. Only one of these appropriate three will be used. The hierarchy is: |authorn= (and aliases) highest and |authors= lowest; |editorn= (and aliases) highest and |veditors= lowest (support for |editors= withdrawn) When looking for |authorn= / |editorn= parameters, test |xxxxor1= and |xxxxor2= (and all of their aliases); stops after the second test which mimicks the test used in extract_names() when looking for a hole in the author name list. There may be a better way to do this, I just haven't discovered what that way is. Emits an error message when more than one xxxxor name source is provided. In this function, vxxxxors = vauthors or veditors; xxxxors = authors as appropriate. ]] local function select_author_editor_source (vxxxxors, xxxxors, args, list_name) local lastfirst = false; if utilities.select_one ( args, cfg.aliases[list_name .. '-Last'], 'none', 1 ) or -- do this twice in case we have a |first1= without a |last1=; this ... utilities.select_one ( args, cfg.aliases[list_name .. '-First'], 'none', 1 ) or -- ... also catches the case where |first= is used with |vauthors= utilities.select_one ( args, cfg.aliases[list_name .. '-Last'], 'none', 2 ) or utilities.select_one ( args, cfg.aliases[list_name .. '-First'], 'none', 2 ) then lastfirst = true; end if (utilities.is_set (vxxxxors) and true == lastfirst) or -- these are the three error conditions (utilities.is_set (vxxxxors) and utilities.is_set (xxxxors)) or (true == lastfirst and utilities.is_set (xxxxors)) then local err_name; if 'AuthorList' == list_name then -- figure out which name should be used in error message err_name = 'author'; else err_name = 'editor'; end table.insert( z.message_tail, { utilities.set_message ( 'err_redundant_parameters', {err_name .. '-name-list parameters'}, true ) } ); -- add error message end if true == lastfirst then return 1 end; -- return a number indicating which author name source to use if utilities.is_set (vxxxxors) then return 2 end; if utilities.is_set (xxxxors) then return 3 end; return 1; -- no authors so return 1; this allows missing author name test to run in case there is a first without last end --[[--------------------------< I S _ V A L I D _ P A R A M E T E R _ V A L U E >------------------------------ This function is used to validate a parameter's assigned value for those parameters that have only a limited number of allowable values (yes, y, true, live, dead, etc.). When the parameter value has not been assigned a value (missing or empty in the source template) the function returns the value specified by ret_val. If the parameter value is one of the list of allowed values returns the translated value; else, emits an error message and returns the value specified by ret_val. ]] local function is_valid_parameter_value (value, name, possible, ret_val) if not utilities.is_set (value) then return ret_val; -- an empty parameter is ok elseif utilities.in_array (value, possible) then return cfg.keywords_xlate[value]; -- return translation of parameter keyword else table.insert( z.message_tail, { utilities.set_message ( 'err_invalid_param_val', {name, value}, true ) } ); -- not an allowed value so add error message return ret_val; end end --[[--------------------------< T E R M I N A T E _ N A M E _ L I S T >---------------------------------------- This function terminates a name list (author, contributor, editor) with a separator character (sepc) and a space when the last character is not a sepc character or when the last three characters are not sepc followed by two closing square brackets (close of a wikilink). When either of these is true, the name_list is terminated with a single space character. ]] local function terminate_name_list (name_list, sepc) if (string.sub (name_list, -3, -1) == sepc .. '. ') then -- if already properly terminated return name_list; -- just return the name list elseif (string.sub (name_list, -1, -1) == sepc) or (string.sub (name_list, -3, -1) == sepc .. ']]') then -- if last name in list ends with sepc char return name_list .. " "; -- don't add another else return name_list .. sepc .. ' '; -- otherwise terminate the name list end end --[[-------------------------< F O R M A T _ V O L U M E _ I S S U E >---------------------------------------- returns the concatenation of the formatted volume and issue parameters as a single string; or formatted volume or formatted issue, or an empty string if neither are set. ]] local function format_volume_issue (volume, issue, cite_class, origin, sepc, lower) if not utilities.is_set (volume) and not utilities.is_set (issue) then return ''; end if 'magazine' == cite_class or (utilities.in_array (cite_class, {'citation', 'map'}) and 'magazine' == origin) then if utilities.is_set (volume) and utilities.is_set (issue) then return wrap_msg ('vol-no', {sepc, hyphen_to_dash (volume), issue}, lower); elseif utilities.is_set (volume) then return wrap_msg ('vol', {sepc, hyphen_to_dash (volume)}, lower); else return wrap_msg ('issue', {sepc, issue}, lower); end end if 'podcast' == cite_class and utilities.is_set (issue) then return wrap_msg ('issue', {sepc, issue}, lower); end local vol = ''; -- here for all cites except magazine if utilities.is_set (volume) then if volume:match ('^[MDCLXVI]+$') or volume:match ('^%d+$') then -- volume value is all digits or all uppercase Roman numerals vol = utilities.substitute (cfg.presentation['vol-bold'], {sepc, volume}); -- render in bold face elseif (4 < mw.ustring.len(volume)) then -- not all digits or Roman numerals and longer than 4 characters vol = utilities.substitute (cfg.messages['j-vol'], {sepc, hyphen_to_dash (volume)}); -- not bold utilities.add_prop_cat ('long_vol'); else -- four or less characters vol = utilities.substitute (cfg.presentation['vol-bold'], {sepc, hyphen_to_dash (volume)}); -- bold end end if utilities.is_set (issue) then return vol .. utilities.substitute (cfg.messages['j-issue'], issue); end return vol; end --[[-------------------------< F O R M A T _ P A G E S _ S H E E T S >----------------------------------------- adds static text to one of |page(s)= or |sheet(s)= values and returns it with all of the others set to empty strings. The return order is: page, pages, sheet, sheets Singular has priority over plural when both are provided. ]] local function format_pages_sheets (page, pages, sheet, sheets, cite_class, origin, sepc, nopp, lower) if 'map' == cite_class then -- only cite map supports sheet(s) as in-source locators if utilities.is_set (sheet) then if 'journal' == origin then return '', '', wrap_msg ('j-sheet', sheet, lower), ''; else return '', '', wrap_msg ('sheet', {sepc, sheet}, lower), ''; end elseif utilities.is_set (sheets) then if 'journal' == origin then return '', '', '', wrap_msg ('j-sheets', sheets, lower); else return '', '', '', wrap_msg ('sheets', {sepc, sheets}, lower); end end end local is_journal = 'journal' == cite_class or (utilities.in_array (cite_class, {'citation', 'map', 'interview'}) and 'journal' == origin); if utilities.is_set (page) then if is_journal then return utilities.substitute (cfg.messages['j-page(s)'], page), '', '', ''; elseif not nopp then return utilities.substitute (cfg.messages['p-prefix'], {sepc, page}), '', '', ''; else return utilities.substitute (cfg.messages['nopp'], {sepc, page}), '', '', ''; end elseif utilities.is_set (pages) then if is_journal then return utilities.substitute (cfg.messages['j-page(s)'], pages), '', '', ''; elseif tonumber(pages) ~= nil and not nopp then -- if pages is only digits, assume a single page number return '', utilities.substitute (cfg.messages['p-prefix'], {sepc, pages}), '', ''; elseif not nopp then return '', utilities.substitute (cfg.messages['pp-prefix'], {sepc, pages}), '', ''; else return '', utilities.substitute (cfg.messages['nopp'], {sepc, pages}), '', ''; end end return '', '', '', ''; -- return empty strings end --[[--------------------------< I N S O U R C E _ L O C _ G E T >---------------------------------------------- returns one of the in-source locators: page, pages, or at. If any of these are interwiki links to Wikisource, returns the label portion of the interwiki-link as plain text for use in COinS. This COinS thing is done because here we convert an interwiki-link to an external link and add an icon span around that; get_coins_pages() doesn't know about the span. TODO: should it? TODO: add support for sheet and sheets?; streamline; TODO: make it so that this function returns only one of the three as the single in-source (the return value assigned to a new name)? ]] local function insource_loc_get (page, page_orig, pages, pages_orig, at) local ws_url, ws_label, coins_pages, L; -- for Wikisource interwiki-links; TODO: this corrupts page metadata (span remains in place after cleanup; fix there?) if utilities.is_set (page) then if utilities.is_set (pages) or utilities.is_set (at) then pages = ''; -- unset the others at = ''; end extra_text_in_page_check (page, page_orig); -- emit error message when |page= value begins with what looks like p., pp., etc. ws_url, ws_label, L = wikisource_url_make (page); -- make ws URL from |page= interwiki link; link portion L becomes tooltip label if ws_url then page = external_link (ws_url, ws_label .. '&nbsp;', 'ws link in page'); -- space char after label to move icon away from in-source text; TODO: a better way to do this? page = utilities.substitute (cfg.presentation['interwiki-icon'], {cfg.presentation['class-wikisource'], L, page}); coins_pages = ws_label; end elseif utilities.is_set (pages) then if utilities.is_set (at) then at = ''; -- unset end extra_text_in_page_check (pages, pages_orig); -- emit error message when |page= value begins with what looks like p., pp., etc. ws_url, ws_label, L = wikisource_url_make (pages); -- make ws URL from |pages= interwiki link; link portion L becomes tooltip label if ws_url then pages = external_link (ws_url, ws_label .. '&nbsp;', 'ws link in pages'); -- space char after label to move icon away from in-source text; TODO: a better way to do this? pages = utilities.substitute (cfg.presentation['interwiki-icon'], {cfg.presentation['class-wikisource'], L, pages}); coins_pages = ws_label; end elseif utilities.is_set (at) then ws_url, ws_label, L = wikisource_url_make (at); -- make ws URL from |at= interwiki link; link portion L becomes tooltip label if ws_url then at = external_link (ws_url, ws_label .. '&nbsp;', 'ws link in at'); -- space char after label to move icon away from in-source text; TODO: a better way to do this? at = utilities.substitute (cfg.presentation['interwiki-icon'], {cfg.presentation['class-wikisource'], L, at}); coins_pages = ws_label; end end return page, pages, at, coins_pages; end --[[--------------------------< I S _ U N I Q U E _ A R C H I V E _ U R L >------------------------------------ add error message when |archive-url= value is same as |url= or chapter-url= (or alias...) value ]] local function is_unique_archive_url (archive, url, c_url, source, date) if utilities.is_set (archive) then if archive == url or archive == c_url then table.insert (z.message_tail, {utilities.set_message ('err_bad_url', {utilities.wrap_style ('parameter', source)}, true)}); -- add error message return '', ''; -- unset |archive-url= and |archive-date= because same as |url= or |chapter-url= end end return archive, date; end --[=[-------------------------< A R C H I V E _ U R L _ C H E C K >-------------------------------------------- Check archive.org URLs to make sure they at least look like they are pointing at valid archives and not to the save snapshot URL or to calendar pages. When the archive URL is 'https://web.archive.org/save/' (or http://...) archive.org saves a snapshot of the target page in the URL. That is something that Wikipedia should not allow unwitting readers to do. When the archive.org URL does not have a complete timestamp, archive.org chooses a snapshot according to its own algorithm or provides a calendar 'search' result. [[WP:ELNO]] discourages links to search results. This function looks at the value assigned to |archive-url= and returns empty strings for |archive-url= and |archive-date= and an error message when: |archive-url= holds an archive.org save command URL |archive-url= is an archive.org URL that does not have a complete timestamp (YYYYMMDDhhmmss 14 digits) in the correct place otherwise returns |archive-url= and |archive-date= There are two mostly compatible archive.org URLs: //web.archive.org/<timestamp>... -- the old form //web.archive.org/web/<timestamp>... -- the new form The old form does not support or map to the new form when it contains a display flag. There are four identified flags ('id_', 'js_', 'cs_', 'im_') but since archive.org ignores others following the same form (two letters and an underscore) we don't check for these specific flags but we do check the form. This function supports a preview mode. When the article is rendered in preview mode, this function may return a modified archive URL: for save command errors, return undated wildcard (/*/) for timestamp errors when the timestamp has a wildcard, return the URL unmodified for timestamp errors when the timestamp does not have a wildcard, return with timestamp limited to six digits plus wildcard (/yyyymm*/) ]=] local function archive_url_check (url, date) local err_msg = ''; -- start with the error message empty local path, timestamp, flag; -- portions of the archive.org URL if (not url:match('//web%.archive%.org/')) and (not url:match('//liveweb%.archive%.org/')) then -- also deprecated liveweb Wayback machine URL return url, date; -- not an archive.org archive, return ArchiveURL and ArchiveDate end if url:match('//web%.archive%.org/save/') then -- if a save command URL, we don't want to allow saving of the target page err_msg = cfg.err_msg_supl.save; url = url:gsub ('(//web%.archive%.org)/save/', '%1/*/', 1); -- for preview mode: modify ArchiveURL elseif url:match('//liveweb%.archive%.org/') then err_msg = cfg.err_msg_supl.liveweb; else path, timestamp, flag = url:match('//web%.archive%.org/([^%d]*)(%d+)([^/]*)/'); -- split out some of the URL parts for evaluation if not utilities.is_set (timestamp) or 14 ~= timestamp:len() then -- path and flag optional, must have 14-digit timestamp here err_msg = cfg.err_msg_supl.timestamp; if '*' ~= flag then url=url:gsub ('(//web%.archive%.org/[^%d]*%d?%d?%d?%d?%d?%d?)[^/]*', '%1*', 1) -- for preview, modify ts to be yearmo* max (0-6 digits plus splat) end elseif utilities.is_set (path) and 'web/' ~= path then -- older archive URLs do not have the extra 'web/' path element err_msg = cfg.err_msg_supl.path; elseif utilities.is_set (flag) and not utilities.is_set (path) then -- flag not allowed with the old form URL (without the 'web/' path element) err_msg = cfg.err_msg_supl.flag; elseif utilities.is_set (flag) and not flag:match ('%a%a_') then -- flag if present must be two alpha characters and underscore (requires 'web/' path element) err_msg = cfg.err_msg_supl.flag; else return url, date; -- return ArchiveURL and ArchiveDate end end -- if here, something not right so table.insert( z.message_tail, { utilities.set_message ( 'err_archive_url', {err_msg}, true ) } ); -- add error message and if utilities.is_set (Frame:preprocess('{{REVISIONID}}')) then return '', ''; -- return empty strings for ArchiveURL and ArchiveDate else return url, date; -- preview mode so return ArchiveURL and ArchiveDate end end --[[--------------------------< P L A C E _ C H E C K >-------------------------------------------------------- check |place=, |publication-place=, |location= to see if these params include digits. This function added because many editors misuse location to specify the in-source location (|page(s)= and |at= are supposed to do that) returns the original parameter value without modification; added maint cat when parameter value contains digits ]] local function place_check (param_val) if not utilities.is_set (param_val) then -- parameter empty or omitted return param_val; -- return that empty state end if mw.ustring.find (param_val, '%d') then -- not empty, are there digits in the parameter value utilities.set_message ('maint_location'); -- yep, add maint cat end return param_val; -- and done end --[[--------------------------< I S _ G E N E R I C _ T I T L E >---------------------------------------------- compares |title= value against list of known generic title patterns. Returns true when pattern matches; nil else the k/v pairs in 'generic_titles' each contain two tables, one for English and one for another 'local' language Each of those tables contain another table that holds the string or pattern (whole title or title fragment) in index [1]. index [2] is a Boolean that tells string.find() or mw.ustring.find() to do plain-text search (true) or a pattern search (false). The intent of all this complexity is to make these searches as fast as possible so that we don't run out of processing time on very large articles. ]] local function is_generic_title (title) title = mw.ustring.lower(title); -- switch title to lower case for _, generic_title in ipairs (cfg.special_case_translation['generic_titles']) do -- spin through the list of known generic title fragments if title:find (generic_title['en'][1], 1, generic_title['en'][2]) then return true; -- found English generic title so done elseif generic_title['local'] then -- to keep work load down, generic_title['local'] should be nil except when there is a local version of the generic title if mw.ustring.find (title, generic_title['local'][1], 1, generic_title['local'][2]) then -- mw.ustring() because might not be Latin script return true; -- found local generic title so done end end end end --[[--------------------------< I S _ A R C H I V E D _ C O P Y >---------------------------------------------- compares |title= to 'Archived copy' (placeholder added by bots that can't find proper title); if matches, return true; nil else ]] local function is_archived_copy (title) title = mw.ustring.lower(title); -- switch title to lower case if title:find (cfg.special_case_translation.archived_copy.en) then -- if title is 'Archived copy' return true; elseif cfg.special_case_translation.archived_copy['local'] then if mw.ustring.find (title, cfg.special_case_translation.archived_copy['local']) then -- mw.ustring() because might not be Latin script return true; end end end --[[--------------------------< C I T A T I O N 0 >------------------------------------------------------------ This is the main function doing the majority of the citation formatting. ]] local function citation0( config, args ) --[[ Load Input Parameters The argument_wrapper facilitates the mapping of multiple aliases to single internal variable. ]] local A = argument_wrapper ( args ); local i -- Pick out the relevant fields from the arguments. Different citation templates -- define different field names for the same underlying things. local author_etal; local a = {}; -- authors list from |lastn= / |firstn= pairs or |vauthors= local Authors; local NameListStyle = is_valid_parameter_value (A['NameListStyle'], A:ORIGIN('NameListStyle'), cfg.keywords_lists['name-list-style'], ''); local Collaboration = A['Collaboration']; do -- to limit scope of selected local selected = select_author_editor_source (A['Vauthors'], A['Authors'], args, 'AuthorList'); if 1 == selected then a, author_etal = extract_names (args, 'AuthorList'); -- fetch author list from |authorn= / |lastn= / |firstn=, |author-linkn=, and |author-maskn= elseif 2 == selected then NameListStyle = 'vanc'; -- override whatever |name-list-style= might be a, author_etal = parse_vauthors_veditors (args, args.vauthors, 'AuthorList'); -- fetch author list from |vauthors=, |author-linkn=, and |author-maskn= elseif 3 == selected then Authors = A['Authors']; -- use content of |authors= if 'authors' == A:ORIGIN('Authors') then -- but add a maint cat if the parameter is |authors= utilities.set_message ('maint_authors'); -- because use of this parameter is discouraged; what to do about the aliases is a TODO: end end if utilities.is_set (Collaboration) then author_etal = true; -- so that |display-authors=etal not required end end local editor_etal; local e = {}; -- editors list from |editor-lastn= / |editor-firstn= pairs or |veditors= do -- to limit scope of selected local selected = select_author_editor_source (A['Veditors'], nil, args, 'EditorList'); -- support for |editors= withdrawn if 1 == selected then e, editor_etal = extract_names (args, 'EditorList'); -- fetch editor list from |editorn= / |editor-lastn= / |editor-firstn=, |editor-linkn=, and |editor-maskn= elseif 2 == selected then NameListStyle = 'vanc'; -- override whatever |name-list-style= might be e, editor_etal = parse_vauthors_veditors (args, args.veditors, 'EditorList'); -- fetch editor list from |veditors=, |editor-linkn=, and |editor-maskn= end end local Chapter = A['Chapter']; -- done here so that we have access to |contribution= from |chapter= aliases local Chapter_origin = A:ORIGIN ('Chapter'); local Contribution; -- because contribution is required for contributor(s) if 'contribution' == Chapter_origin then Contribution = Chapter; -- get the name of the contribution end local c = {}; -- contributors list from |contributor-lastn= / contributor-firstn= pairs if utilities.in_array (config.CitationClass, {"book", "citation"}) and not utilities.is_set (A['Periodical']) then -- |contributor= and |contribution= only supported in book cites c = extract_names (args, 'ContributorList'); -- fetch contributor list from |contributorn= / |contributor-lastn=, -firstn=, -linkn=, -maskn= if 0 < #c then if not utilities.is_set (Contribution) then -- |contributor= requires |contribution= table.insert( z.message_tail, { utilities.set_message ( 'err_contributor_missing_required_param', 'contribution')}); -- add missing contribution error message c = {}; -- blank the contributors' table; it is used as a flag later end if 0 == #a then -- |contributor= requires |author= table.insert( z.message_tail, { utilities.set_message ( 'err_contributor_missing_required_param', 'author')}); -- add missing author error message c = {}; -- blank the contributors' table; it is used as a flag later end end else -- if not a book cite if utilities.select_one (args, cfg.aliases['ContributorList-Last'], 'err_redundant_parameters', 1 ) then -- are there contributor name list parameters? table.insert( z.message_tail, { utilities.set_message ( 'err_contributor_ignored')}); -- add contributor ignored error message end Contribution = nil; -- unset end local Title = A['Title']; local TitleLink = A['TitleLink']; local auto_select = ''; -- default is auto local accept_link; TitleLink, accept_link = utilities.has_accept_as_written(TitleLink, true); -- test for accept-this-as-written markup if (not accept_link) and utilities.in_array (TitleLink, {'none', 'pmc', 'doi'}) then -- check for special keywords auto_select = TitleLink; -- remember selection for later TitleLink = ''; -- treat as if |title-link= would have been empty end TitleLink = link_title_ok (TitleLink, A:ORIGIN ('TitleLink'), Title, 'title'); -- check for wiki-markup in |title-link= or wiki-markup in |title= when |title-link= is set local Section = ''; -- {{cite map}} only; preset to empty string for concatenation if not used if 'map' == config.CitationClass and 'section' == Chapter_origin then Section = A['Chapter']; -- get |section= from |chapter= alias list; |chapter= and the other aliases not supported in {{cite map}} Chapter = ''; -- unset for now; will be reset later from |map= if present end local Periodical = A['Periodical']; local Periodical_origin = ''; if utilities.is_set (Periodical) then Periodical_origin = A:ORIGIN('Periodical'); -- get the name of the periodical parameter local i; Periodical, i = utilities.strip_apostrophe_markup (Periodical); -- strip apostrophe markup so that metadata isn't contaminated if i then -- non-zero when markup was stripped so emit an error message table.insert( z.message_tail, {utilities.set_message ('err_apostrophe_markup', {Periodical_origin}, true)}); end end if 'mailinglist' == config.CitationClass then -- special case for {{cite mailing list}} if utilities.is_set (Periodical) and utilities.is_set (A ['MailingList']) then -- both set emit an error table.insert( z.message_tail, {utilities.set_message ('err_redundant_parameters', {utilities.wrap_style ('parameter', Periodical_origin) .. ' and ' .. utilities.wrap_style ('parameter', 'mailinglist')}, true )}); end Periodical = A ['MailingList']; -- error or no, set Periodical to |mailinglist= value because this template is {{cite mailing list}} Periodical_origin = A:ORIGIN('MailingList'); end local ScriptPeriodical = A['ScriptPeriodical']; -- web and news not tested for now because of -- Wikipedia:Administrators%27_noticeboard#Is_there_a_semi-automated_tool_that_could_fix_these_annoying_"Cite_Web"_errors? if not (utilities.is_set (Periodical) or utilities.is_set (ScriptPeriodical)) then -- 'periodical' templates require periodical parameter -- local p = {['journal'] = 'journal', ['magazine'] = 'magazine', ['news'] = 'newspaper', ['web'] = 'website'}; -- for error message local p = {['journal'] = 'journal', ['magazine'] = 'magazine'}; -- for error message if p[config.CitationClass] then table.insert( z.message_tail, {utilities.set_message ('err_missing_periodical', {config.CitationClass, p[config.CitationClass]}, true)}); end end local Volume; local ScriptPeriodical_origin = A:ORIGIN('ScriptPeriodical'); if 'citation' == config.CitationClass then if utilities.is_set (Periodical) then if not utilities.in_array (Periodical_origin, {'website', 'mailinglist'}) then -- {{citation}} does not render volume for these 'periodicals' Volume = A['Volume']; -- but does for all other 'periodicals' end elseif utilities.is_set (ScriptPeriodical) then if 'script-website' ~= ScriptPeriodical_origin then -- {{citation}} does not render volume for |script-website= Volume = A['Volume']; -- but does for all other 'periodicals' end else Volume = A['Volume']; -- and does for non-'periodical' cites end elseif utilities.in_array (config.CitationClass, cfg.templates_using_volume) then -- render |volume= for cs1 according to the configuration settings Volume = A['Volume']; end extra_text_in_vol_iss_check (Volume, A:ORIGIN ('Volume'), 'v'); local Issue; if 'citation' == config.CitationClass then if utilities.is_set (Periodical) and utilities.in_array (Periodical_origin, {'journal', 'magazine', 'newspaper', 'periodical', 'work'}) or -- {{citation}} renders issue for these 'periodicals' utilities.is_set (ScriptPeriodical) and utilities.in_array (ScriptPeriodical_origin, {'script-journal', 'script-magazine', 'script-newspaper', 'script-periodical', 'script-work'}) then -- and these 'script-periodicals' Issue = hyphen_to_dash (A['Issue']); end elseif utilities.in_array (config.CitationClass, cfg.templates_using_issue) then -- conference & map books do not support issue; {{citation}} listed here because included in settings table if not (utilities.in_array (config.CitationClass, {'conference', 'map', 'citation'}) and not (utilities.is_set (Periodical) or utilities.is_set (ScriptPeriodical))) then Issue = hyphen_to_dash (A['Issue']); end end extra_text_in_vol_iss_check (Issue, A:ORIGIN ('Issue'), 'i'); local Page; local Pages; local At; if not utilities.in_array (config.CitationClass, cfg.templates_not_using_page) then Page = A['Page']; Pages = hyphen_to_dash (A['Pages']); At = A['At']; end local Edition = A['Edition']; local PublicationPlace = place_check (A['PublicationPlace'], A:ORIGIN('PublicationPlace')); local Place = place_check (A['Place'], A:ORIGIN('Place')); local PublisherName = A['PublisherName']; local PublisherName_origin = A:ORIGIN('PublisherName'); if utilities.is_set (PublisherName) then local i = 0; PublisherName, i = utilities.strip_apostrophe_markup (PublisherName); -- strip apostrophe markup so that metadata isn't contaminated; publisher is never italicized if i then -- non-zero when markup was stripped so emit an error message table.insert( z.message_tail, {utilities.set_message ('err_apostrophe_markup', {PublisherName_origin}, true)}); end end local Newsgroup = A['Newsgroup']; -- TODO: strip apostrophe markup? local Newsgroup_origin = A:ORIGIN('Newsgroup'); if 'newsgroup' == config.CitationClass then if utilities.is_set (PublisherName) then -- general use parameter |publisher= not allowed in cite newsgroup local error_text, error_state = utilities.set_message ('err_parameter_ignored', {PublisherName_origin}, true); if utilities.is_set (error_text) then table.insert( z.message_tail, {error_text, error_state} ); end end PublisherName = nil; -- ensure that this parameter is unset for the time being; will be used again after COinS end local URL = A['URL'] local UrlAccess = is_valid_parameter_value (A['UrlAccess'], A:ORIGIN('UrlAccess'), cfg.keywords_lists['url-access'], nil); if not utilities.is_set (URL) and utilities.is_set (UrlAccess) then UrlAccess = nil; table.insert( z.message_tail, { utilities.set_message ( 'err_param_access_requires_param', {'url'}, true ) } ); end local ChapterURL = A['ChapterURL']; local ChapterUrlAccess = is_valid_parameter_value (A['ChapterUrlAccess'], A:ORIGIN('ChapterUrlAccess'), cfg.keywords_lists['url-access'], nil); if not utilities.is_set (ChapterURL) and utilities.is_set (ChapterUrlAccess) then ChapterUrlAccess = nil; table.insert( z.message_tail, { utilities.set_message ( 'err_param_access_requires_param', {A:ORIGIN('ChapterUrlAccess'):gsub ('%-access', '')}, true ) } ); end local MapUrlAccess = is_valid_parameter_value (A['MapUrlAccess'], A:ORIGIN('MapUrlAccess'), cfg.keywords_lists['url-access'], nil); if not utilities.is_set (A['MapURL']) and utilities.is_set (MapUrlAccess) then MapUrlAccess = nil; table.insert( z.message_tail, { utilities.set_message ( 'err_param_access_requires_param', {'map-url'}, true ) } ); end local this_page = mw.title.getCurrentTitle(); -- also used for COinS and for language local no_tracking_cats = is_valid_parameter_value (A['NoTracking'], A:ORIGIN('NoTracking'), cfg.keywords_lists['yes_true_y'], nil); -- check this page to see if it is in one of the namespaces that cs1 is not supposed to add to the error categories if not utilities.is_set (no_tracking_cats) then -- ignore if we are already not going to categorize this page if utilities.in_array (this_page.nsText, cfg.uncategorized_namespaces) then no_tracking_cats = "true"; -- set no_tracking_cats end for _, v in ipairs (cfg.uncategorized_subpages) do -- cycle through page name patterns if this_page.text:match (v) then -- test page name against each pattern no_tracking_cats = "true"; -- set no_tracking_cats break; -- bail out if one is found end end end -- check for extra |page=, |pages= or |at= parameters. (also sheet and sheets while we're at it) utilities.select_one (args, {'page', 'p', 'pp', 'pages', 'at', 'sheet', 'sheets'}, 'err_redundant_parameters'); -- this is a dummy call simply to get the error message and category local coins_pages; Page, Pages, At, coins_pages = insource_loc_get (Page, A:ORIGIN('Page'), Pages, A:ORIGIN('Pages'), At); local NoPP = is_valid_parameter_value (A['NoPP'], A:ORIGIN('NoPP'), cfg.keywords_lists['yes_true_y'], nil); if utilities.is_set (PublicationPlace) and utilities.is_set (Place) then -- both |publication-place= and |place= (|location=) allowed if different utilities.add_prop_cat ('location test'); -- add property cat to evaluate how often PublicationPlace and Place are used together if PublicationPlace == Place then Place = ''; -- unset; don't need both if they are the same end elseif not utilities.is_set (PublicationPlace) and utilities.is_set (Place) then -- when only |place= (|location=) is set ... PublicationPlace = Place; -- promote |place= (|location=) to |publication-place end if PublicationPlace == Place then Place = ''; end -- don't need both if they are the same local URL_origin = A:ORIGIN('URL'); -- get name of parameter that holds URL local ChapterURL_origin = A:ORIGIN('ChapterURL'); -- get name of parameter that holds ChapterURL local ScriptChapter = A['ScriptChapter']; local ScriptChapter_origin = A:ORIGIN ('ScriptChapter'); local Format = A['Format']; local ChapterFormat = A['ChapterFormat']; local TransChapter = A['TransChapter']; local TransChapter_origin = A:ORIGIN ('TransChapter'); local TransTitle = A['TransTitle']; local ScriptTitle = A['ScriptTitle']; --[[ Parameter remapping for cite encyclopedia: When the citation has these parameters: |encyclopedia= and |title= then map |title= to |article= and |encyclopedia= to |title= |encyclopedia= and |article= then map |encyclopedia= to |title= |trans-title= maps to |trans-chapter= when |title= is re-mapped |url= maps to |chapter-url= when |title= is remapped All other combinations of |encyclopedia=, |title=, and |article= are not modified ]] local Encyclopedia = A['Encyclopedia']; -- used as a flag by this module and by ~/COinS if utilities.is_set (Encyclopedia) then -- emit error message when Encyclopedia set but template is other than {{cite encyclopedia}} or {{citation}} if 'encyclopaedia' ~= config.CitationClass and 'citation' ~= config.CitationClass then table.insert (z.message_tail, {utilities.set_message ('err_parameter_ignored', {A:ORIGIN ('Encyclopedia')}, true)}); Encyclopedia = nil; -- unset because not supported by this template end end if ('encyclopaedia' == config.CitationClass) or ('citation' == config.CitationClass and utilities.is_set (Encyclopedia)) then if utilities.is_set (Periodical) and utilities.is_set (Encyclopedia) then -- when both set emit an error table.insert (z.message_tail, {utilities.set_message ('err_redundant_parameters', {utilities.wrap_style ('parameter', A:ORIGIN ('Encyclopedia')) .. ' and ' .. utilities.wrap_style ('parameter', Periodical_origin)}, true )}); end if utilities.is_set (Encyclopedia) then Periodical = Encyclopedia; -- error or no, set Periodical to Encyclopedia; allow periodical without encyclopedia Periodical_origin = A:ORIGIN ('Encyclopedia'); end if utilities.is_set (Periodical) then -- Periodical is set when |encyclopedia= is set if utilities.is_set (Title) or utilities.is_set (ScriptTitle) then if not utilities.is_set (Chapter) then Chapter = Title; -- |encyclopedia= and |title= are set so map |title= to |article= and |encyclopedia= to |title= ScriptChapter = ScriptTitle; ScriptChapter_origin = A:ORIGIN('ScriptTitle') TransChapter = TransTitle; ChapterURL = URL; ChapterURL_origin = URL_origin; ChapterUrlAccess = UrlAccess; if not utilities.is_set (ChapterURL) and utilities.is_set (TitleLink) then Chapter = utilities.make_wikilink (TitleLink, Chapter); end Title = Periodical; ChapterFormat = Format; Periodical = ''; -- redundant so unset TransTitle = ''; URL = ''; Format = ''; TitleLink = ''; ScriptTitle = ''; end elseif utilities.is_set (Chapter) then -- |title= not set Title = Periodical; -- |encyclopedia= set and |article= set so map |encyclopedia= to |title= Periodical = ''; -- redundant so unset end end end -- special case for cite techreport. local ID = A['ID']; if (config.CitationClass == "techreport") then -- special case for cite techreport if utilities.is_set (A['Number']) then -- cite techreport uses 'number', which other citations alias to 'issue' if not utilities.is_set (ID) then -- can we use ID for the "number"? ID = A['Number']; -- yes, use it else -- ID has a value so emit error message table.insert( z.message_tail, { utilities.set_message ('err_redundant_parameters', {utilities.wrap_style ('parameter', 'id') .. ' and ' .. utilities.wrap_style ('parameter', 'number')}, true )}); end end end -- Account for the oddity that is {{cite conference}}, before generation of COinS data. local ChapterLink -- = A['ChapterLink']; -- deprecated as a parameter but still used internally by cite episode local Conference = A['Conference']; local BookTitle = A['BookTitle']; local TransTitle_origin = A:ORIGIN ('TransTitle'); if 'conference' == config.CitationClass then if utilities.is_set (BookTitle) then Chapter = Title; Chapter_origin = 'title'; -- ChapterLink = TitleLink; -- |chapter-link= is deprecated ChapterURL = URL; ChapterUrlAccess = UrlAccess; ChapterURL_origin = URL_origin; URL_origin = ''; ChapterFormat = Format; TransChapter = TransTitle; TransChapter_origin = TransTitle_origin; Title = BookTitle; Format = ''; -- TitleLink = ''; TransTitle = ''; URL = ''; end elseif 'speech' ~= config.CitationClass then Conference = ''; -- not cite conference or cite speech so make sure this is empty string end -- CS1/2 mode local Mode = is_valid_parameter_value (A['Mode'], A:ORIGIN('Mode'), cfg.keywords_lists['mode'], ''); -- separator character and postscript local sepc, PostScript = set_style (Mode:lower(), A['PostScript'], config.CitationClass); -- controls capitalization of certain static text local use_lowercase = ( sepc == ',' ); -- cite map oddities local Cartography = ""; local Scale = ""; local Sheet = A['Sheet'] or ''; local Sheets = A['Sheets'] or ''; if config.CitationClass == "map" then if utilities.is_set (Chapter) then table.insert( z.message_tail, { utilities.set_message ( 'err_redundant_parameters', {utilities.wrap_style ('parameter', 'map') .. ' and ' .. utilities.wrap_style ('parameter', Chapter_origin)}, true ) } ); -- add error message end Chapter = A['Map']; Chapter_origin = A:ORIGIN('Map'); ChapterURL = A['MapURL']; ChapterURL_origin = A:ORIGIN('MapURL'); TransChapter = A['TransMap']; ScriptChapter = A['ScriptMap'] ScriptChapter_origin = A:ORIGIN('ScriptMap') ChapterUrlAccess = MapUrlAccess; ChapterFormat = A['MapFormat']; Cartography = A['Cartography']; if utilities.is_set ( Cartography ) then Cartography = sepc .. " " .. wrap_msg ('cartography', Cartography, use_lowercase); end Scale = A['Scale']; if utilities.is_set ( Scale ) then Scale = sepc .. " " .. Scale; end end -- Account for the oddities that are {{cite episode}} and {{cite serial}}, before generation of COinS data. local Series = A['Series']; if 'episode' == config.CitationClass or 'serial' == config.CitationClass then local SeriesLink = A['SeriesLink']; SeriesLink = link_title_ok (SeriesLink, A:ORIGIN ('SeriesLink'), Series, 'series'); -- check for wiki-markup in |series-link= or wiki-markup in |series= when |series-link= is set local Network = A['Network']; local Station = A['Station']; local s, n = {}, {}; -- do common parameters first if utilities.is_set (Network) then table.insert(n, Network); end if utilities.is_set (Station) then table.insert(n, Station); end ID = table.concat(n, sepc .. ' '); if 'episode' == config.CitationClass then -- handle the oddities that are strictly {{cite episode}} local Season = A['Season']; local SeriesNumber = A['SeriesNumber']; if utilities.is_set (Season) and utilities.is_set (SeriesNumber) then -- these are mutually exclusive so if both are set table.insert( z.message_tail, { utilities.set_message ( 'err_redundant_parameters', {utilities.wrap_style ('parameter', 'season') .. ' and ' .. utilities.wrap_style ('parameter', 'seriesno')}, true ) } ); -- add error message SeriesNumber = ''; -- unset; prefer |season= over |seriesno= end -- assemble a table of parts concatenated later into Series if utilities.is_set (Season) then table.insert(s, wrap_msg ('season', Season, use_lowercase)); end if utilities.is_set (SeriesNumber) then table.insert(s, wrap_msg ('seriesnum', SeriesNumber, use_lowercase)); end if utilities.is_set (Issue) then table.insert(s, wrap_msg ('episode', Issue, use_lowercase)); end Issue = ''; -- unset because this is not a unique parameter Chapter = Title; -- promote title parameters to chapter ScriptChapter = ScriptTitle; ScriptChapter_origin = A:ORIGIN('ScriptTitle'); ChapterLink = TitleLink; -- alias |episode-link= TransChapter = TransTitle; ChapterURL = URL; ChapterUrlAccess = UrlAccess; ChapterURL_origin = URL_origin; Title = Series; -- promote series to title TitleLink = SeriesLink; Series = table.concat(s, sepc .. ' '); -- this is concatenation of season, seriesno, episode number if utilities.is_set (ChapterLink) and not utilities.is_set (ChapterURL) then -- link but not URL Chapter = utilities.make_wikilink (ChapterLink, Chapter); elseif utilities.is_set (ChapterLink) and utilities.is_set (ChapterURL) then -- if both are set, URL links episode; Series = utilities.make_wikilink (ChapterLink, Series); end URL = ''; -- unset TransTitle = ''; ScriptTitle = ''; else -- now oddities that are cite serial Issue = ''; -- unset because this parameter no longer supported by the citation/core version of cite serial Chapter = A['Episode']; -- TODO: make |episode= available to cite episode someday? if utilities.is_set (Series) and utilities.is_set (SeriesLink) then Series = utilities.make_wikilink (SeriesLink, Series); end Series = utilities.wrap_style ('italic-title', Series); -- series is italicized end end -- end of {{cite episode}} stuff -- handle type parameter for those CS1 citations that have default values local TitleType = A['TitleType']; local Degree = A['Degree']; if utilities.in_array (config.CitationClass, {"AV-media-notes", "interview", "mailinglist", "map", "podcast", "pressrelease", "report", "techreport", "thesis"}) then TitleType = set_titletype (config.CitationClass, TitleType); if utilities.is_set (Degree) and "Thesis" == TitleType then -- special case for cite thesis TitleType = Degree .. ' ' .. cfg.title_types ['thesis']:lower(); end end if utilities.is_set (TitleType) then -- if type parameter is specified TitleType = utilities.substitute ( cfg.messages['type'], TitleType); -- display it in parentheses -- TODO: Hack on TitleType to fix bunched parentheses problem end -- legacy: promote PublicationDate to Date if neither Date nor Year are set. local Date = A['Date']; local Date_origin; -- to hold the name of parameter promoted to Date; required for date error messaging local PublicationDate = A['PublicationDate']; local Year = A['Year']; if not utilities.is_set (Date) then Date = Year; -- promote Year to Date Year = nil; -- make nil so Year as empty string isn't used for CITEREF if not utilities.is_set (Date) and utilities.is_set (PublicationDate) then -- use PublicationDate when |date= and |year= are not set Date = PublicationDate; -- promote PublicationDate to Date PublicationDate = ''; -- unset, no longer needed Date_origin = A:ORIGIN('PublicationDate'); -- save the name of the promoted parameter else Date_origin = A:ORIGIN('Year'); -- save the name of the promoted parameter end else Date_origin = A:ORIGIN('Date'); -- not a promotion; name required for error messaging end if PublicationDate == Date then PublicationDate = ''; end -- if PublicationDate is same as Date, don't display in rendered citation --[[ Go test all of the date-holding parameters for valid MOS:DATE format and make sure that dates are real dates. This must be done before we do COinS because here is where we get the date used in the metadata. Date validation supporting code is in Module:Citation/CS1/Date_validation ]] local DF = is_valid_parameter_value (A['DF'], A:ORIGIN('DF'), cfg.keywords_lists['df'], ''); if not utilities.is_set (DF) then DF = cfg.global_df; -- local |df= if present overrides global df set by {{use xxx date}} template end local ArchiveURL; local ArchiveDate; local ArchiveFormat = A['ArchiveFormat']; ArchiveURL, ArchiveDate = archive_url_check (A['ArchiveURL'], A['ArchiveDate']) ArchiveFormat = style_format (ArchiveFormat, ArchiveURL, 'archive-format', 'archive-url'); ArchiveURL, ArchiveDate = is_unique_archive_url (ArchiveURL, URL, ChapterURL, A:ORIGIN('ArchiveURL'), ArchiveDate); -- add error message when URL or ChapterURL == ArchiveURL local AccessDate = A['AccessDate']; local LayDate = A['LayDate']; local COinS_date = {}; -- holds date info extracted from |date= for the COinS metadata by Module:Date verification local DoiBroken = A['DoiBroken']; local Embargo = A['Embargo']; local anchor_year; -- used in the CITEREF identifier do -- create defined block to contain local variables error_message, date_parameters_list, mismatch local error_message = ''; -- AirDate has been promoted to Date so not necessary to check it local date_parameters_list = { ['access-date'] = {val = AccessDate, name = A:ORIGIN ('AccessDate')}, ['archive-date'] = {val = ArchiveDate, name = A:ORIGIN ('ArchiveDate')}, ['date'] = {val = Date, name = Date_origin}, ['doi-broken-date'] = {val = DoiBroken, name = A:ORIGIN ('DoiBroken')}, ['pmc-embargo-date'] = {val = Embargo, name = A:ORIGIN ('Embargo')}, ['lay-date'] = {val = LayDate, name = A:ORIGIN ('LayDate')}, ['publication-date'] = {val = PublicationDate, name = A:ORIGIN ('PublicationDate')}, ['year'] = {val = Year, name = A:ORIGIN ('Year')}, }; local error_list = {}; anchor_year, Embargo = validation.dates(date_parameters_list, COinS_date, error_list); -- start temporary Julian / Gregorian calendar uncertainty categorization if COinS_date.inter_cal_cat then utilities.add_prop_cat ('jul_greg_uncertainty'); end -- end temporary Julian / Gregorian calendar uncertainty categorization if utilities.is_set (Year) and utilities.is_set (Date) then -- both |date= and |year= not normally needed; validation.year_date_check (Year, A:ORIGIN ('Year'), Date, A:ORIGIN ('Date'), error_list); end if 0 == #error_list then -- error free dates only; 0 when error_list is empty local modified = false; -- flag if validation.edtf_transform (date_parameters_list) then -- edtf dates to MOS compliant format modified = true; end if utilities.is_set (DF) then -- if we need to reformat dates modified = validation.reformat_dates (date_parameters_list, DF); -- reformat to DF format, use long month names if appropriate end if true == validation.date_hyphen_to_dash (date_parameters_list) then -- convert hyphens to dashes where appropriate modified = true; utilities.set_message ('maint_date_format'); -- hyphens were converted so add maint category end -- for those wikis that can and want to have English date names translated to the local language, -- uncomment the next three lines. Not supported by en.wiki (for obvious reasons) -- set validation.date_name_xlate() second argument to true to translate English digits to local digits (will translate ymd dates) -- if validation.date_name_xlate (date_parameters_list, false) then -- modified = true; -- end if modified then -- if the date_parameters_list values were modified AccessDate = date_parameters_list['access-date'].val; -- overwrite date holding parameters with modified values ArchiveDate = date_parameters_list['archive-date'].val; Date = date_parameters_list['date'].val; DoiBroken = date_parameters_list['doi-broken-date'].val; LayDate = date_parameters_list['lay-date'].val; PublicationDate = date_parameters_list['publication-date'].val; end else table.insert (z.message_tail, {utilities.set_message ('err_bad_date', {utilities.make_sep_list (#error_list, error_list)}, true)}); -- add this error message end end -- end of do local ID_list = {}; -- sequence table of rendered identifiers local ID_list_coins = {}; -- table of identifiers and their values from args; key is same as cfg.id_handlers's key local Class = A['Class']; -- arxiv class identifier local ID_support = { {A['ASINTLD'], 'ASIN', 'err_asintld_missing_asin', A:ORIGIN ('ASINTLD')}, {DoiBroken, 'DOI', 'err_doibroken_missing_doi', A:ORIGIN ('DoiBroken')}, {Embargo, 'PMC', 'err_embargo_missing_pmc', A:ORIGIN ('Embargo')}, } ID_list, ID_list_coins = identifiers.identifier_lists_get (args, {DoiBroken = DoiBroken, ASINTLD = A['ASINTLD'], Embargo = Embargo, Class = Class}, ID_support); -- Account for the oddities that are {{cite arxiv}}, {{cite biorxiv}}, {{cite citeseerx}}, {{cite ssrn}}, before generation of COinS data. if utilities.in_array (config.CitationClass, whitelist.preprint_template_list) then if not utilities.is_set (ID_list_coins[config.CitationClass:upper()]) then -- |arxiv= or |eprint= required for cite arxiv; |biorxiv= & |citeseerx= required for their templates table.insert (z.message_tail, {utilities.set_message ('err_' .. config.CitationClass .. '_missing', {}, true)}); -- add error message end Periodical = ({['arxiv'] = 'arXiv', ['biorxiv'] = 'bioRxiv', ['citeseerx'] = 'CiteSeerX', ['ssrn'] = 'Social Science Research Network'})[config.CitationClass]; end -- Link the title of the work if no |url= was provided, but we have a |pmc= or a |doi= with |doi-access=free if config.CitationClass == "journal" and not utilities.is_set (URL) and not utilities.is_set (TitleLink) and not utilities.in_array (cfg.keywords_xlate[Title], {'off', 'none'}) then -- TODO: remove 'none' once existing citations have been switched to 'off', so 'none' can be used as token for "no title" instead if 'none' ~= cfg.keywords_xlate[auto_select] then -- if auto-linking not disabled if identifiers.auto_link_urls[auto_select] then -- manual selection URL = identifiers.auto_link_urls[auto_select]; -- set URL to be the same as identifier's external link URL_origin = cfg.id_handlers[auto_select:upper()].parameters[1]; -- set URL_origin to parameter name for use in error message if citation is missing a |title= elseif identifiers.auto_link_urls['pmc'] then -- auto-select PMC URL = identifiers.auto_link_urls['pmc']; -- set URL to be the same as the PMC external link if not embargoed URL_origin = cfg.id_handlers['PMC'].parameters[1]; -- set URL_origin to parameter name for use in error message if citation is missing a |title= elseif identifiers.auto_link_urls['doi'] then -- auto-select DOI URL = identifiers.auto_link_urls['doi']; URL_origin = cfg.id_handlers['DOI'].parameters[1]; end end if utilities.is_set (URL) and utilities.is_set (AccessDate) then -- access date requires |url=; identifier-created URL is not |url= table.insert( z.message_tail, { utilities.set_message ( 'err_accessdate_missing_url', {}, true ) } ); -- add an error message AccessDate = ''; -- unset end end -- At this point fields may be nil if they weren't specified in the template use. We can use that fact. -- Test if citation has no title if not utilities.is_set (Title) and not utilities.is_set (TransTitle) and not utilities.is_set (ScriptTitle) then -- has special case for cite episode table.insert( z.message_tail, { utilities.set_message ( 'err_citation_missing_title', {'episode' == config.CitationClass and 'series' or 'title'}, true ) } ); end if utilities.in_array (cfg.keywords_xlate[Title], {'off', 'none'}) and utilities.in_array (config.CitationClass, {'journal', 'citation'}) and (utilities.is_set (Periodical) or utilities.is_set (ScriptPeriodical)) and ('journal' == Periodical_origin or 'script-journal' == ScriptPeriodical_origin) then -- special case for journal cites Title = ''; -- set title to empty string utilities.set_message ('maint_untitled'); -- add maint cat end check_for_url ({ -- add error message when any of these parameters hold a URL ['title'] = Title, [A:ORIGIN('Chapter')] = Chapter, [Periodical_origin] = Periodical, [PublisherName_origin] = PublisherName }); -- COinS metadata (see <http://ocoins.info/>) for automated parsing of citation information. -- handle the oddity that is cite encyclopedia and {{citation |encyclopedia=something}}. Here we presume that -- when Periodical, Title, and Chapter are all set, then Periodical is the book (encyclopedia) title, Title -- is the article title, and Chapter is a section within the article. So, we remap local coins_chapter = Chapter; -- default assuming that remapping not required local coins_title = Title; -- et tu if 'encyclopaedia' == config.CitationClass or ('citation' == config.CitationClass and utilities.is_set (Encyclopedia)) then if utilities.is_set (Chapter) and utilities.is_set (Title) and utilities.is_set (Periodical) then -- if all are used then coins_chapter = Title; -- remap coins_title = Periodical; end end local coins_author = a; -- default for coins rft.au if 0 < #c then -- but if contributor list coins_author = c; -- use that instead end local QuotePage = A['QuotePage']; local QuotePages = hyphen_to_dash (A['QuotePages']); -- this is the function call to COinS() local OCinSoutput = metadata.COinS({ ['Periodical'] = utilities.strip_apostrophe_markup (Periodical), -- no markup in the metadata ['Encyclopedia'] = Encyclopedia, -- just a flag; content ignored by ~/COinS ['Chapter'] = metadata.make_coins_title (coins_chapter, ScriptChapter), -- Chapter and ScriptChapter stripped of bold / italic wiki-markup ['Degree'] = Degree; -- cite thesis only ['Title'] = metadata.make_coins_title (coins_title, ScriptTitle), -- Title and ScriptTitle stripped of bold / italic wiki-markup ['PublicationPlace'] = PublicationPlace, ['Date'] = COinS_date.rftdate, -- COinS_date has correctly formatted date if Date is valid; ['Season'] = COinS_date.rftssn, ['Quarter'] = COinS_date.rftquarter, ['Chron'] = COinS_date.rftchron or (not COinS_date.rftdate and Date) or '', -- chron but if not set and invalid date format use Date; keep this last bit? ['Series'] = Series, ['Volume'] = Volume, ['Issue'] = Issue, ['Pages'] = coins_pages or metadata.get_coins_pages (first_set ({Sheet, Sheets, Page, Pages, At, QuotePage, QuotePages}, 7)), -- pages stripped of external links ['Edition'] = Edition, ['PublisherName'] = PublisherName or Newsgroup, -- any apostrophe markup already removed from PublisherName ['URL'] = first_set ({ChapterURL, URL}, 2), ['Authors'] = coins_author, ['ID_list'] = ID_list_coins, ['RawPage'] = this_page.prefixedText, }, config.CitationClass); -- Account for the oddities that are {{cite arxiv}}, {{cite biorxiv}}, {{cite citeseerx}}, and {{cite ssrn}} AFTER generation of COinS data. if utilities.in_array (config.CitationClass, whitelist.preprint_template_list) then -- we have set rft.jtitle in COinS to arXiv, bioRxiv, CiteSeerX, or ssrn now unset so it isn't displayed Periodical = ''; -- periodical not allowed in these templates; if article has been published, use cite journal end -- special case for cite newsgroup. Do this after COinS because we are modifying Publishername to include some static text if 'newsgroup' == config.CitationClass and utilities.is_set (Newsgroup) then PublisherName = utilities.substitute (cfg.messages['newsgroup'], external_link( 'news:' .. Newsgroup, Newsgroup, Newsgroup_origin, nil )); end local Editors; local EditorCount; -- used only for choosing {ed.) or (eds.) annotation at end of editor name-list local Contributors; -- assembled contributors name list local contributor_etal; local Translators; -- assembled translators name list local translator_etal; local t = {}; -- translators list from |translator-lastn= / translator-firstn= pairs t = extract_names (args, 'TranslatorList'); -- fetch translator list from |translatorn= / |translator-lastn=, -firstn=, -linkn=, -maskn= local Interviewers; local interviewers_list = {}; interviewers_list = extract_names (args, 'InterviewerList'); -- process preferred interviewers parameters local interviewer_etal; -- Now perform various field substitutions. -- We also add leading spaces and surrounding markup and punctuation to the -- various parts of the citation, but only when they are non-nil. do local last_first_list; local control = { format = NameListStyle, -- empty string or 'vanc' maximum = nil, -- as if display-authors or display-editors not set mode = Mode }; do -- do editor name list first because the now unsupported coauthors used to modify control table control.maximum , editor_etal = get_display_names (A['DisplayEditors'], #e, 'editors', editor_etal, A:ORIGIN ('DisplayEditors')); Editors, EditorCount = list_people (control, e, editor_etal); if 1 == EditorCount and (true == editor_etal or 1 < #e) then -- only one editor displayed but includes etal then EditorCount = 2; -- spoof to display (eds.) annotation end end do -- now do interviewers control.maximum, interviewer_etal = get_display_names (A['DisplayInterviewers'], #interviewers_list, 'interviewers', interviewer_etal, A:ORIGIN ('DisplayInterviewers')); Interviewers = list_people (control, interviewers_list, interviewer_etal); end do -- now do translators control.maximum, translator_etal = get_display_names (A['DisplayTranslators'], #t, 'translators', translator_etal, A:ORIGIN ('DisplayTranslators')); Translators = list_people (control, t, translator_etal); end do -- now do contributors control.maximum, contributor_etal = get_display_names (A['DisplayContributors'], #c, 'contributors', contributor_etal, A:ORIGIN ('DisplayContributors')); Contributors = list_people (control, c, contributor_etal); end do -- now do authors control.maximum, author_etal = get_display_names (A['DisplayAuthors'], #a, 'authors', author_etal, A:ORIGIN ('DisplayAuthors')); last_first_list = list_people (control, a, author_etal); if utilities.is_set (Authors) then Authors, author_etal = name_has_etal (Authors, author_etal, false, 'authors'); -- find and remove variations on et al. if author_etal then Authors = Authors .. ' ' .. cfg.messages['et al']; -- add et al. to authors parameter end else Authors = last_first_list; -- either an author name list or an empty string end end -- end of do if utilities.is_set (Authors) and utilities.is_set (Collaboration) then Authors = Authors .. ' (' .. Collaboration .. ')'; -- add collaboration after et al. end end local ConferenceFormat = A['ConferenceFormat']; local ConferenceURL = A['ConferenceURL']; ConferenceFormat = style_format (ConferenceFormat, ConferenceURL, 'conference-format', 'conference-url'); Format = style_format (Format, URL, 'format', 'url'); -- special case for chapter format so no error message or cat when chapter not supported if not (utilities.in_array (config.CitationClass, {'web', 'news', 'journal', 'magazine', 'pressrelease', 'podcast', 'newsgroup', 'arxiv', 'biorxiv', 'citeseerx', 'ssrn'}) or ('citation' == config.CitationClass and (utilities.is_set (Periodical) or utilities.is_set (ScriptPeriodical)) and not utilities.is_set (Encyclopedia))) then ChapterFormat = style_format (ChapterFormat, ChapterURL, 'chapter-format', 'chapter-url'); end if not utilities.is_set (URL) then if utilities.in_array (config.CitationClass, {"web", "podcast", "mailinglist"}) or -- |url= required for cite web, cite podcast, and cite mailinglist ('citation' == config.CitationClass and ('website' == Periodical_origin or 'script-website' == ScriptPeriodical_origin)) then -- and required for {{citation}} with |website= or |script-website= table.insert( z.message_tail, { utilities.set_message ( 'err_cite_web_url', {}, true ) } ); end -- do we have |accessdate= without either |url= or |chapter-url=? if utilities.is_set (AccessDate) and not utilities.is_set (ChapterURL) then -- ChapterURL may be set when URL is not set; table.insert( z.message_tail, { utilities.set_message ( 'err_accessdate_missing_url', {}, true ) } ); AccessDate = ''; end end local UrlStatus = is_valid_parameter_value (A['UrlStatus'], A:ORIGIN('UrlStatus'), cfg.keywords_lists['url-status'], ''); local OriginalURL local OriginalURL_origin local OriginalFormat local OriginalAccess; UrlStatus = UrlStatus:lower(); -- used later when assembling archived text if utilities.is_set ( ArchiveURL ) then if utilities.is_set (ChapterURL) then -- if chapter-url= is set apply archive url to it OriginalURL = ChapterURL; -- save copy of source chapter's url for archive text OriginalURL_origin = ChapterURL_origin; -- name of |chapter-url= parameter for error messages OriginalFormat = ChapterFormat; -- and original |chapter-format= if 'live' ~= UrlStatus then ChapterURL = ArchiveURL -- swap-in the archive's URL ChapterURL_origin = A:ORIGIN('ArchiveURL') -- name of |archive-url= parameter for error messages ChapterFormat = ArchiveFormat or ''; -- swap in archive's format ChapterUrlAccess = nil; -- restricted access levels do not make sense for archived URLs end elseif utilities.is_set (URL) then OriginalURL = URL; -- save copy of original source URL OriginalURL_origin = URL_origin; -- name of URL parameter for error messages OriginalFormat = Format; -- and original |format= OriginalAccess = UrlAccess; if 'live' ~= UrlStatus then -- if URL set then |archive-url= applies to it URL = ArchiveURL -- swap-in the archive's URL URL_origin = A:ORIGIN('ArchiveURL') -- name of archive URL parameter for error messages Format = ArchiveFormat or ''; -- swap in archive's format UrlAccess = nil; -- restricted access levels do not make sense for archived URLs end end end if utilities.in_array (config.CitationClass, {'web', 'news', 'journal', 'magazine', 'pressrelease', 'podcast', 'newsgroup', 'arxiv', 'biorxiv', 'citeseerx', 'ssrn'}) or -- if any of the 'periodical' cites except encyclopedia ('citation' == config.CitationClass and (utilities.is_set (Periodical) or utilities.is_set (ScriptPeriodical)) and not utilities.is_set (Encyclopedia)) then local chap_param; if utilities.is_set (Chapter) then -- get a parameter name from one of these chapter related meta-parameters chap_param = A:ORIGIN ('Chapter') elseif utilities.is_set (TransChapter) then chap_param = A:ORIGIN ('TransChapter') elseif utilities.is_set (ChapterURL) then chap_param = A:ORIGIN ('ChapterURL') elseif utilities.is_set (ScriptChapter) then chap_param = ScriptChapter_origin; else utilities.is_set (ChapterFormat) chap_param = A:ORIGIN ('ChapterFormat') end if utilities.is_set (chap_param) then -- if we found one table.insert( z.message_tail, { utilities.set_message ( 'err_chapter_ignored', {chap_param}, true ) } ); -- add error message Chapter = ''; -- and set them to empty string to be safe with concatenation TransChapter = ''; ChapterURL = ''; ScriptChapter = ''; ChapterFormat = ''; end else -- otherwise, format chapter / article title local no_quotes = false; -- default assume that we will be quoting the chapter parameter value if utilities.is_set (Contribution) and 0 < #c then -- if this is a contribution with contributor(s) if utilities.in_array (Contribution:lower(), cfg.keywords_lists.contribution) then -- and a generic contribution title no_quotes = true; -- then render it unquoted end end Chapter = format_chapter_title (ScriptChapter, ScriptChapter_origin, Chapter, Chapter_origin, TransChapter, TransChapter_origin, ChapterURL, ChapterURL_origin, no_quotes, ChapterUrlAccess); -- Contribution is also in Chapter if utilities.is_set (Chapter) then Chapter = Chapter .. ChapterFormat ; if 'map' == config.CitationClass and utilities.is_set (TitleType) then Chapter = Chapter .. ' ' .. TitleType; -- map annotation here; not after title end Chapter = Chapter .. sepc .. ' '; elseif utilities.is_set (ChapterFormat) then -- |chapter= not set but |chapter-format= is so ... Chapter = ChapterFormat .. sepc .. ' '; -- ... ChapterFormat has error message, we want to see it end end -- Format main title local plain_title = false; local accept_title; Title, accept_title = utilities.has_accept_as_written (Title, true); -- remove accept-this-as-written markup when it wraps all of <Title> if accept_title and ('' == Title) then -- only support forced empty for now "(())" Title = cfg.messages['notitle']; -- replace by predefined "No title" message -- TODO: utilities.set_message ( 'err_redundant_parameters', ...); -- issue proper error message instead of muting ScriptTitle = ''; -- just mute for now TransTitle = ''; -- just mute for now plain_title = true; -- suppress text decoration for descriptive title utilities.set_message ('maint_untitled'); -- add maint cat end if not accept_title then -- <Title> not wrapped in accept-as-written markup if '...' == Title:sub (-3) then -- if ellipsis is the last three characters of |title= Title = Title:gsub ('(%.%.%.)%.+$', '%1'); -- limit the number of dots to three elseif not mw.ustring.find (Title, '%.%s*%a%.$') and -- end of title is not a 'dot-(optional space-)letter-dot' initialism ... not mw.ustring.find (Title, '%s+%a%.$') then -- ...and not a 'space-letter-dot' initial (''Allium canadense'' L.) Title = mw.ustring.gsub(Title, '%' .. sepc .. '$', ''); -- remove any trailing separator character; sepc and ms.ustring() here for languages that use multibyte separator characters end if utilities.is_set (ArchiveURL) and is_archived_copy (Title) then utilities.set_message ('maint_archived_copy'); -- add maintenance category before we modify the content of Title end if is_generic_title (Title) then table.insert (z.message_tail, {utilities.set_message ( 'err_generic_title', {}, true ) } ); -- set an error message end end if (not plain_title) and (utilities.in_array (config.CitationClass, {'web', 'news', 'journal', 'magazine', 'pressrelease', 'podcast', 'newsgroup', 'mailinglist', 'interview', 'arxiv', 'biorxiv', 'citeseerx', 'ssrn'}) or ('citation' == config.CitationClass and (utilities.is_set (Periodical) or utilities.is_set (ScriptPeriodical)) and not utilities.is_set (Encyclopedia)) or ('map' == config.CitationClass and (utilities.is_set (Periodical) or utilities.is_set (ScriptPeriodical)))) then -- special case for cite map when the map is in a periodical treat as an article Title = kern_quotes (Title); -- if necessary, separate title's leading and trailing quote marks from module provided quote marks Title = utilities.wrap_style ('quoted-title', Title); Title = script_concatenate (Title, ScriptTitle, 'script-title'); -- <bdi> tags, lang attribute, categorization, etc.; must be done after title is wrapped TransTitle = utilities.wrap_style ('trans-quoted-title', TransTitle ); elseif plain_title or ('report' == config.CitationClass) then -- no styling for cite report and descriptive titles (otherwise same as above) Title = script_concatenate (Title, ScriptTitle, 'script-title'); -- <bdi> tags, lang attribute, categorization, etc.; must be done after title is wrapped TransTitle = utilities.wrap_style ('trans-quoted-title', TransTitle ); -- for cite report, use this form for trans-title else Title = utilities.wrap_style ('italic-title', Title); Title = script_concatenate (Title, ScriptTitle, 'script-title'); -- <bdi> tags, lang attribute, categorization, etc.; must be done after title is wrapped TransTitle = utilities.wrap_style ('trans-italic-title', TransTitle); end local TransError = ""; if utilities.is_set (TransTitle) then if utilities.is_set (Title) then TransTitle = " " .. TransTitle; else TransError = " " .. utilities.set_message ( 'err_trans_missing_title', {'title'} ); end end if utilities.is_set (Title) then -- TODO: is this the right place to be making Wikisource URLs? if utilities.is_set (TitleLink) and utilities.is_set (URL) then table.insert( z.message_tail, { utilities.set_message ( 'err_wikilink_in_url', {}, true ) } ); -- set an error message because we can't have both TitleLink = ''; -- unset end if not utilities.is_set (TitleLink) and utilities.is_set (URL) then Title = external_link (URL, Title, URL_origin, UrlAccess) .. TransTitle .. TransError .. Format; URL = ''; -- unset these because no longer needed Format = ""; elseif utilities.is_set (TitleLink) and not utilities.is_set (URL) then local ws_url; ws_url = wikisource_url_make (TitleLink); -- ignore ws_label return; not used here if ws_url then Title = external_link (ws_url, Title .. '&nbsp;', 'ws link in title-link'); -- space char after Title to move icon away from italic text; TODO: a better way to do this? Title = utilities.substitute (cfg.presentation['interwiki-icon'], {cfg.presentation['class-wikisource'], TitleLink, Title}); Title = Title .. TransTitle .. TransError; else Title = utilities.make_wikilink (TitleLink, Title) .. TransTitle .. TransError; end else local ws_url, ws_label, L; -- Title has italic or quote markup by the time we get here which causes is_wikilink() to return 0 (not a wikilink) ws_url, ws_label, L = wikisource_url_make (Title:gsub('^[\'"]*(.-)[\'"]*$', '%1')); -- make ws URL from |title= interwiki link (strip italic or quote markup); link portion L becomes tooltip label if ws_url then Title = Title:gsub ('%b[]', ws_label); -- replace interwiki link with ws_label to retain markup Title = external_link (ws_url, Title .. '&nbsp;', 'ws link in title'); -- space char after Title to move icon away from italic text; TODO: a better way to do this? Title = utilities.substitute (cfg.presentation['interwiki-icon'], {cfg.presentation['class-wikisource'], L, Title}); Title = Title .. TransTitle .. TransError; else Title = Title .. TransTitle .. TransError; end end else Title = TransTitle .. TransError; end if utilities.is_set (Place) then Place = " " .. wrap_msg ('written', Place, use_lowercase) .. sepc .. " "; end local ConferenceURL_origin = A:ORIGIN('ConferenceURL'); -- get name of parameter that holds ConferenceURL if utilities.is_set (Conference) then if utilities.is_set (ConferenceURL) then Conference = external_link( ConferenceURL, Conference, ConferenceURL_origin, nil ); end Conference = sepc .. " " .. Conference .. ConferenceFormat; elseif utilities.is_set (ConferenceURL) then Conference = sepc .. " " .. external_link( ConferenceURL, nil, ConferenceURL_origin, nil ); end local Position = ''; if not utilities.is_set (Position) then local Minutes = A['Minutes']; local Time = A['Time']; if utilities.is_set (Minutes) then if utilities.is_set (Time) then table.insert( z.message_tail, { utilities.set_message ( 'err_redundant_parameters', {utilities.wrap_style ('parameter', 'minutes') .. ' and ' .. utilities.wrap_style ('parameter', 'time')}, true ) } ); end Position = " " .. Minutes .. " " .. cfg.messages['minutes']; else if utilities.is_set (Time) then local TimeCaption = A['TimeCaption'] if not utilities.is_set (TimeCaption) then TimeCaption = cfg.messages['event']; if sepc ~= '.' then TimeCaption = TimeCaption:lower(); end end Position = " " .. TimeCaption .. " " .. Time; end end else Position = " " .. Position; At = ''; end Page, Pages, Sheet, Sheets = format_pages_sheets (Page, Pages, Sheet, Sheets, config.CitationClass, Periodical_origin, sepc, NoPP, use_lowercase); At = utilities.is_set (At) and (sepc .. " " .. At) or ""; Position = utilities.is_set (Position) and (sepc .. " " .. Position) or ""; if config.CitationClass == 'map' then local Sections = A['Sections']; -- Section (singular) is an alias of Chapter so set earlier local Inset = A['Inset']; if utilities.is_set ( Inset ) then Inset = sepc .. " " .. wrap_msg ('inset', Inset, use_lowercase); end if utilities.is_set ( Sections ) then Section = sepc .. " " .. wrap_msg ('sections', Sections, use_lowercase); elseif utilities.is_set ( Section ) then Section = sepc .. " " .. wrap_msg ('section', Section, use_lowercase); end At = At .. Inset .. Section; end local Others = A['Others']; if utilities.is_set (Others) and 0 == #a and 0 == #e then -- add maint cat when |others= has value and used without |author=, |editor= if config.CitationClass == "AV-media-notes" or config.CitationClass == "audio-visual" then -- special maint for AV/M which has a lot of 'false' positives right now utilities.set_message ('maint_others_avm') else utilities.set_message ('maint_others'); end end Others = utilities.is_set (Others) and (sepc .. " " .. Others) or ""; if utilities.is_set (Translators) then Others = safe_join ({sepc .. ' ', wrap_msg ('translated', Translators, use_lowercase), Others}, sepc); end if utilities.is_set (Interviewers) then Others = safe_join ({sepc .. ' ', wrap_msg ('interview', Interviewers, use_lowercase), Others}, sepc); end local TitleNote = A['TitleNote']; TitleNote = utilities.is_set (TitleNote) and (sepc .. " " .. TitleNote) or ""; if utilities.is_set (Edition) then if Edition:match ('%f[%a][Ee]d%n?%.?$') or Edition:match ('%f[%a][Ee]dition$') then -- Ed, ed, Ed., ed., Edn, edn, Edn., edn. table.insert( z.message_tail, { utilities.set_message ( 'err_extra_text_edition')}); -- add error end Edition = " " .. wrap_msg ('edition', Edition); else Edition = ''; end Series = utilities.is_set (Series) and wrap_msg ('series', {sepc, Series}) or ""; -- not the same as SeriesNum local Agency = A['Agency']; Agency = utilities.is_set (Agency) and wrap_msg ('agency', {sepc, Agency}) or ""; Volume = format_volume_issue (Volume, Issue, config.CitationClass, Periodical_origin, sepc, use_lowercase); if utilities.is_set (AccessDate) then local retrv_text = " " .. cfg.messages['retrieved'] AccessDate = nowrap_date (AccessDate); -- wrap in nowrap span if date in appropriate format if (sepc ~= ".") then retrv_text = retrv_text:lower() end -- if mode is cs2, lower case AccessDate = utilities.substitute (retrv_text, AccessDate); -- add retrieved text AccessDate = utilities.substitute (cfg.presentation['accessdate'], {sepc, AccessDate}); -- allow editors to hide accessdates end if utilities.is_set (ID) then ID = sepc .. " " .. ID; end local Docket = A['Docket']; if "thesis" == config.CitationClass and utilities.is_set (Docket) then ID = sepc .. " Docket " .. Docket .. ID; end if "report" == config.CitationClass and utilities.is_set (Docket) then -- for cite report when |docket= is set ID = sepc .. ' ' .. Docket; -- overwrite ID even if |id= is set end if utilities.is_set (URL) then URL = " " .. external_link( URL, nil, URL_origin, UrlAccess ); end local Quote = A['Quote']; local TransQuote = A['TransQuote']; local ScriptQuote = A['ScriptQuote']; if utilities.is_set (Quote) or utilities.is_set (TransQuote) or utilities.is_set (ScriptQuote) then if utilities.is_set (Quote) then if Quote:sub(1, 1) == '"' and Quote:sub(-1, -1) == '"' then -- if first and last characters of quote are quote marks Quote = Quote:sub(2, -2); -- strip them off end end Quote = utilities.wrap_style ('quoted-text', Quote ); -- wrap in <q>...</q> tags if utilities.is_set (ScriptQuote) then Quote = script_concatenate (Quote, ScriptQuote, 'script-quote'); -- <bdi> tags, lang attribute, categorization, etc.; must be done after quote is wrapped end if utilities.is_set (TransQuote) then if TransQuote:sub(1, 1) == '"' and TransQuote:sub(-1, -1) == '"' then -- if first and last characters of |trans-quote are quote marks TransQuote = TransQuote:sub(2, -2); -- strip them off end Quote = Quote .. " " .. utilities.wrap_style ('trans-quoted-title', TransQuote ); end if utilities.is_set (QuotePage) or utilities.is_set (QuotePages) then -- add page prefix local quote_prefix = ''; if utilities.is_set (QuotePage) then extra_text_in_page_check (QuotePage, 'quote-page'); -- add to maint cat if |quote-page= value begins with what looks like p., pp., etc. if not NoPP then quote_prefix = utilities.substitute (cfg.messages['p-prefix'], {sepc, QuotePage}), '', '', ''; else quote_prefix = utilities.substitute (cfg.messages['nopp'], {sepc, QuotePage}), '', '', ''; end elseif utilities.is_set (QuotePages) then extra_text_in_page_check (QuotePages, 'quote-pages'); -- add to maint cat if |quote-pages= value begins with what looks like p., pp., etc. if tonumber(QuotePages) ~= nil and not NoPP then -- if only digits, assume single page quote_prefix = utilities.substitute (cfg.messages['p-prefix'], {sepc, QuotePages}), '', ''; elseif not NoPP then quote_prefix = utilities.substitute (cfg.messages['pp-prefix'], {sepc, QuotePages}), '', ''; else quote_prefix = utilities.substitute (cfg.messages['nopp'], {sepc, QuotePages}), '', ''; end end Quote = quote_prefix .. ": " .. Quote; else Quote = sepc .. " " .. Quote; end PostScript = ""; -- cs1|2 does not supply terminal punctuation when |quote= is set end -- We check length of PostScript here because it will have been nuked by -- the quote parameters. We'd otherwise emit a message even if there wasn't -- a displayed postscript. -- TODO: Should the max size (1) be configurable? -- TODO: Should we check a specific pattern? if utilities.is_set(PostScript) and mw.ustring.len(PostScript) > 1 then utilities.set_message('maint_postscript') end local Archived if utilities.is_set (ArchiveURL) then local arch_text; if not utilities.is_set (ArchiveDate) then ArchiveDate = utilities.set_message ('err_archive_missing_date'); end if "live" == UrlStatus then arch_text = cfg.messages['archived']; if sepc ~= "." then arch_text = arch_text:lower() end Archived = sepc .. " " .. utilities.substitute ( cfg.messages['archived-live'], { external_link( ArchiveURL, arch_text, A:ORIGIN('ArchiveURL'), nil ) .. ArchiveFormat, ArchiveDate } ); if not utilities.is_set (OriginalURL) then Archived = Archived .. " " .. utilities.set_message ('err_archive_missing_url'); end elseif utilities.is_set (OriginalURL) then -- UrlStatus is empty, 'dead', 'unfit', 'usurped', 'bot: unknown' if utilities.in_array (UrlStatus, {'unfit', 'usurped', 'bot: unknown'}) then arch_text = cfg.messages['archived-unfit']; if sepc ~= "." then arch_text = arch_text:lower() end Archived = sepc .. " " .. arch_text .. ArchiveDate; -- format already styled if 'bot: unknown' == UrlStatus then utilities.set_message ('maint_bot_unknown'); -- and add a category if not already added else utilities.set_message ('maint_unfit'); -- and add a category if not already added end else -- UrlStatus is empty, 'dead' arch_text = cfg.messages['archived-dead']; if sepc ~= "." then arch_text = arch_text:lower() end Archived = sepc .. " " .. utilities.substitute ( arch_text, { external_link( OriginalURL, cfg.messages['original'], OriginalURL_origin, OriginalAccess ) .. OriginalFormat, ArchiveDate } ); -- format already styled end else -- OriginalUrl not set arch_text = cfg.messages['archived-missing']; if sepc ~= "." then arch_text = arch_text:lower() end Archived = sepc .. " " .. utilities.substitute ( arch_text, { utilities.set_message ('err_archive_missing_url'), ArchiveDate } ); end elseif utilities.is_set (ArchiveFormat) then Archived = ArchiveFormat; -- if set and ArchiveURL not set ArchiveFormat has error message else Archived = "" end local Lay = ''; local LaySource = A['LaySource']; local LayURL = A['LayURL']; local LayFormat = A['LayFormat']; LayFormat = style_format (LayFormat, LayURL, 'lay-format', 'lay-url'); if utilities.is_set (LayURL) then if utilities.is_set (LayDate) then LayDate = " (" .. LayDate .. ")" end if utilities.is_set (LaySource) then LaySource = " &ndash; ''" .. utilities.safe_for_italics (LaySource) .. "''"; else LaySource = ""; end if sepc == '.' then Lay = sepc .. " " .. external_link( LayURL, cfg.messages['lay summary'], A:ORIGIN('LayURL'), nil ) .. LayFormat .. LaySource .. LayDate else Lay = sepc .. " " .. external_link( LayURL, cfg.messages['lay summary']:lower(), A:ORIGIN('LayURL'), nil ) .. LayFormat .. LaySource .. LayDate end elseif utilities.is_set (LayFormat) then -- Test if |lay-format= is given without giving a |lay-url= Lay = sepc .. LayFormat; -- if set and LayURL not set, then LayFormat has error message end local TranscriptURL = A['TranscriptURL'] local TranscriptFormat = A['TranscriptFormat']; TranscriptFormat = style_format (TranscriptFormat, TranscriptURL, 'transcript-format', 'transcripturl'); local Transcript = A['Transcript']; local TranscriptURL_origin = A:ORIGIN('TranscriptURL'); -- get name of parameter that holds TranscriptURL if utilities.is_set (Transcript) then if utilities.is_set (TranscriptURL) then Transcript = external_link( TranscriptURL, Transcript, TranscriptURL_origin, nil ); end Transcript = sepc .. ' ' .. Transcript .. TranscriptFormat; elseif utilities.is_set (TranscriptURL) then Transcript = external_link( TranscriptURL, nil, TranscriptURL_origin, nil ); end local Publisher; if utilities.is_set (PublicationDate) then PublicationDate = wrap_msg ('published', PublicationDate); end if utilities.is_set (PublisherName) then if utilities.is_set (PublicationPlace) then Publisher = sepc .. " " .. PublicationPlace .. ": " .. PublisherName .. PublicationDate; else Publisher = sepc .. " " .. PublisherName .. PublicationDate; end elseif utilities.is_set (PublicationPlace) then Publisher= sepc .. " " .. PublicationPlace .. PublicationDate; else Publisher = PublicationDate; end local TransPeriodical = A['TransPeriodical']; local TransPeriodical_origin = A:ORIGIN ('TransPeriodical'); -- Several of the above rely upon detecting this as nil, so do it last. if (utilities.is_set (Periodical) or utilities.is_set (ScriptPeriodical) or utilities.is_set (TransPeriodical)) then if utilities.is_set (Title) or utilities.is_set (TitleNote) then Periodical = sepc .. " " .. format_periodical (ScriptPeriodical, ScriptPeriodical_origin, Periodical, TransPeriodical, TransPeriodical_origin); else Periodical = format_periodical (ScriptPeriodical, ScriptPeriodical_origin, Periodical, TransPeriodical, TransPeriodical_origin); end end local Language = A['Language']; if utilities.is_set (Language) then Language = language_parameter (Language); -- format, categories, name from ISO639-1, etc. else Language=''; -- language not specified so make sure this is an empty string; --[[ TODO: need to extract the wrap_msg from language_parameter so that we can solve parentheses bunching problem with Format/Language/TitleType ]] end --[[ Handle the oddity that is cite speech. This code overrides whatever may be the value assigned to TitleNote (through |department=) and forces it to be " (Speech)" so that the annotation directly follows the |title= parameter value in the citation rather than the |event= parameter value (if provided). ]] if "speech" == config.CitationClass then -- cite speech only TitleNote = " (Speech)"; -- annotate the citation if utilities.is_set (Periodical) then -- if Periodical, perhaps because of an included |website= or |journal= parameter if utilities.is_set (Conference) then -- and if |event= is set Conference = Conference .. sepc .. " "; -- then add appropriate punctuation to the end of the Conference variable before rendering end end end -- Piece all bits together at last. Here, all should be non-nil. -- We build things this way because it is more efficient in LUA -- not to keep reassigning to the same string variable over and over. local tcommon; local tcommon2; -- used for book cite when |contributor= is set if utilities.in_array (config.CitationClass, {"journal", "citation"}) and utilities.is_set (Periodical) then if utilities.is_set (Others) then Others = safe_join ({Others, sepc .. " "}, sepc) end -- add terminal punctuation & space; check for dup sepc; TODO why do we need to do this here? tcommon = safe_join( {Others, Title, TitleNote, Conference, Periodical, Format, TitleType, Series, Language, Edition, Publisher, Agency, Volume}, sepc ); elseif utilities.in_array (config.CitationClass, {"book", "citation"}) and not utilities.is_set (Periodical) then -- special cases for book cites if utilities.is_set (Contributors) then -- when we are citing foreword, preface, introduction, etc. tcommon = safe_join( {Title, TitleNote}, sepc ); -- author and other stuff will come after this and before tcommon2 tcommon2 = safe_join( {Conference, Periodical, Format, TitleType, Series, Language, Volume, Others, Edition, Publisher, Agency}, sepc ); else tcommon = safe_join( {Title, TitleNote, Conference, Periodical, Format, TitleType, Series, Language, Volume, Others, Edition, Publisher, Agency}, sepc ); end elseif 'map' == config.CitationClass then -- special cases for cite map if utilities.is_set (Chapter) then -- map in a book; TitleType is part of Chapter tcommon = safe_join( {Title, Format, Edition, Scale, Series, Language, Cartography, Others, Publisher, Volume}, sepc ); elseif utilities.is_set (Periodical) then -- map in a periodical tcommon = safe_join( {Title, TitleType, Format, Periodical, Scale, Series, Language, Cartography, Others, Publisher, Volume}, sepc ); else -- a sheet or stand-alone map tcommon = safe_join( {Title, TitleType, Format, Edition, Scale, Series, Language, Cartography, Others, Publisher}, sepc ); end elseif 'episode' == config.CitationClass then -- special case for cite episode tcommon = safe_join( {Title, TitleNote, TitleType, Series, Language, Edition, Publisher}, sepc ); else -- all other CS1 templates tcommon = safe_join( {Title, TitleNote, Conference, Periodical, Format, TitleType, Series, Language, Volume, Others, Edition, Publisher, Agency}, sepc ); end if #ID_list > 0 then ID_list = safe_join( { sepc .. " ", table.concat( ID_list, sepc .. " " ), ID }, sepc ); else ID_list = ID; end local Via = A['Via']; Via = utilities.is_set (Via) and wrap_msg ('via', Via) or ''; local idcommon; if 'audio-visual' == config.CitationClass or 'episode' == config.CitationClass then -- special case for cite AV media & cite episode position transcript idcommon = safe_join( { ID_list, URL, Archived, Transcript, AccessDate, Via, Lay, Quote }, sepc ); else idcommon = safe_join( { ID_list, URL, Archived, AccessDate, Via, Lay, Quote }, sepc ); end local text; local pgtext = Position .. Sheet .. Sheets .. Page .. Pages .. At; local OrigDate = A['OrigDate']; OrigDate = utilities.is_set (OrigDate) and wrap_msg ('origdate', OrigDate) or ''; if utilities.is_set (Date) then if utilities.is_set (Authors) or utilities.is_set (Editors) then -- date follows authors or editors when authors not set Date = " (" .. Date .. ")" .. OrigDate .. sepc .. " "; -- in parentheses else -- neither of authors and editors set if (string.sub(tcommon, -1, -1) == sepc) then -- if the last character of tcommon is sepc Date = " " .. Date .. OrigDate; -- Date does not begin with sepc else Date = sepc .. " " .. Date .. OrigDate; -- Date begins with sepc end end end if utilities.is_set (Authors) then if (not utilities.is_set (Date)) then -- when date is set it's in parentheses; no Authors termination Authors = terminate_name_list (Authors, sepc); -- when no date, terminate with 0 or 1 sepc and a space end if utilities.is_set (Editors) then local in_text = " "; local post_text = ""; if utilities.is_set (Chapter) and 0 == #c then in_text = in_text .. cfg.messages['in'] .. " " if (sepc ~= '.') then in_text = in_text:lower() -- lowercase for cs2 end end if EditorCount <= 1 then post_text = " (" .. cfg.messages['editor'] .. ")"; -- be consistent with no-author, no-date case else post_text = " (" .. cfg.messages['editors'] .. ")"; end Editors = terminate_name_list (in_text .. Editors .. post_text, sepc); -- terminate with 0 or 1 sepc and a space end if utilities.is_set (Contributors) then -- book cite and we're citing the intro, preface, etc. local by_text = sepc .. ' ' .. cfg.messages['by'] .. ' '; if (sepc ~= '.') then by_text = by_text:lower() end -- lowercase for cs2 Authors = by_text .. Authors; -- author follows title so tweak it here if utilities.is_set (Editors) and utilities.is_set (Date) then -- when Editors make sure that Authors gets terminated Authors = terminate_name_list (Authors, sepc); -- terminate with 0 or 1 sepc and a space end if (not utilities.is_set (Date)) then -- when date is set it's in parentheses; no Contributors termination Contributors = terminate_name_list (Contributors, sepc); -- terminate with 0 or 1 sepc and a space end text = safe_join( {Contributors, Date, Chapter, tcommon, Authors, Place, Editors, tcommon2, pgtext, idcommon }, sepc ); else text = safe_join( {Authors, Date, Chapter, Place, Editors, tcommon, pgtext, idcommon }, sepc ); end elseif utilities.is_set (Editors) then if utilities.is_set (Date) then if EditorCount <= 1 then Editors = Editors .. ", " .. cfg.messages['editor']; else Editors = Editors .. ", " .. cfg.messages['editors']; end else if EditorCount <= 1 then Editors = Editors .. " (" .. cfg.messages['editor'] .. ")" .. sepc .. " " else Editors = Editors .. " (" .. cfg.messages['editors'] .. ")" .. sepc .. " " end end text = safe_join( {Editors, Date, Chapter, Place, tcommon, pgtext, idcommon}, sepc ); else if utilities.in_array (config.CitationClass, {"journal", "citation"}) and utilities.is_set (Periodical) then text = safe_join( {Chapter, Place, tcommon, pgtext, Date, idcommon}, sepc ); else text = safe_join( {Chapter, Place, tcommon, Date, pgtext, idcommon}, sepc ); end end if utilities.is_set (PostScript) and PostScript ~= sepc then text = safe_join( {text, sepc}, sepc ); -- Deals with italics, spaces, etc. text = text:sub(1, -sepc:len() - 1); end text = safe_join( {text, PostScript}, sepc ); -- Now enclose the whole thing in a <cite> element local options = {}; if utilities.is_set (config.CitationClass) and config.CitationClass ~= "citation" then options.class = string.format ('%s %s %s', 'citation', config.CitationClass, utilities.is_set (Mode) and Mode or 'cs1'); -- class=citation required for blue highlight when used with |ref= else options.class = string.format ('%s %s', 'citation', utilities.is_set (Mode) and Mode or 'cs2'); end local Ref = A['Ref']; if 'harv' == Ref then -- need to check this before setting to default utilities.set_message ('maint_ref_harv'); -- add maint cat to identify templates that have this now-extraneous param value elseif not utilities.is_set (Ref) then Ref = 'harv'; -- set as default when not set externally end if 'none' ~= cfg.keywords_xlate[Ref:lower()] then local id = Ref local namelist = {}; -- holds selected contributor, author, editor name list local year = first_set ({Year, anchor_year}, 2); -- Year first for legacy citations and for YMD dates that require disambiguation if #c > 0 then -- if there is a contributor list namelist = c; -- select it elseif #a > 0 then -- or an author list namelist = a; elseif #e > 0 then -- or an editor list namelist = e; end local citeref_id if #namelist > 0 then -- if there are names in namelist citeref_id = make_citeref_id (namelist, year); -- go make the CITEREF anchor else citeref_id = ''; -- unset end if citeref_id == Ref then utilities.set_message ('maint_ref_duplicates_default'); end if 'harv' == Ref then id = citeref_id end options.id = id; end if string.len(text:gsub("<span[^>/]*>(.-)</span>", "%1"):gsub("%b<>", "")) <= 2 then -- remove <span> tags and other HTML-like markup; then get length of what remains z.error_categories = {}; text = utilities.set_message ('err_empty_citation'); z.message_tail = {}; end local render = {}; -- here we collect the final bits for concatenation into the rendered citation if utilities.is_set (options.id) then -- here we wrap the rendered citation in <cite ...>...</cite> tags table.insert (render, utilities.substitute (cfg.presentation['cite-id'], {mw.uri.anchorEncode(options.id), mw.text.nowiki(options.class), text})); -- when |ref= is set else table.insert (render, utilities.substitute (cfg.presentation['cite'], {mw.text.nowiki(options.class), text})); -- all other cases end table.insert (render, utilities.substitute (cfg.presentation['ocins'], {OCinSoutput})); -- append metadata to the citation if 0 ~= #z.message_tail then table.insert (render, ' '); for i,v in ipairs( z.message_tail ) do if utilities.is_set (v[1]) then if i == #z.message_tail then table.insert (render, utilities.error_comment ( v[1], v[2] )); else table.insert (render, utilities.error_comment ( v[1] .. "; ", v[2] )); end end end end if 0 ~= #z.maintenance_cats then local maint_msgs = {}; -- here we collect all of the maint messages for _, v in ipairs( z.maintenance_cats ) do -- append maintenance categories local maint = {}; -- here we assemble a maintenence message table.insert (maint, v); -- maint msg is the category name table.insert (maint, ' ('); -- open the link text table.insert (maint, utilities.substitute (cfg.messages[':cat wikilink'], {v})); -- add the link table.insert (maint, ')'); -- and close it table.insert (maint_msgs, table.concat (maint)); -- assemble new maint message and add it to the maint_msgs table end table.insert (render, utilities.substitute (cfg.presentation['hidden-maint'], table.concat (maint_msgs, ' '))); -- wrap the group of maint message with proper presentation and save end if not no_tracking_cats then for _, v in ipairs( z.error_categories ) do -- append error categories table.insert (render, utilities.substitute (cfg.messages['cat wikilink'], {v})); end for _, v in ipairs( z.maintenance_cats ) do -- append maintenance categories table.insert (render, utilities.substitute (cfg.messages['cat wikilink'], {v})); end for _, v in ipairs( z.properties_cats ) do -- append properties categories table.insert (render, utilities.substitute (cfg.messages['cat wikilink'], {v})); end end return table.concat (render); end --[[--------------------------< V A L I D A T E >-------------------------------------------------------------- Looks for a parameter's name in one of several whitelists. Parameters in the whitelist can have three values: true - active, supported parameters false - deprecated, supported parameters nil - unsupported parameters ]] local function validate (name, cite_class, empty) local name = tostring (name); local enum_name; -- for enumerated parameters, is name with enumerator replaced with '#' local state; local function state_test (state, name) -- local function to do testing of state values if true == state then return true; end -- valid actively supported parameter if false == state then if empty then return nil; end -- empty deprecated parameters are treated as unknowns deprecated_parameter (name); -- parameter is deprecated but still supported return true; end if 'discouraged' == state then discouraged_parameter (name); -- parameter is discouraged but still supported return true; end return nil; end if name:find ('#') then -- # is a cs1|2 reserved character so parameters with # not permitted return nil; end if utilities.in_array (cite_class, whitelist.preprint_template_list ) then -- limited parameter sets allowed for these templates state = whitelist.limited_basic_arguments[name]; if true == state_test (state, name) then return true; end state = whitelist.preprint_arguments[cite_class][name]; -- look in the parameter-list for the template identified by cite_class if true == state_test (state, name) then return true; end -- limited enumerated parameters list enum_name = name:gsub("%d+", "#" ); -- replace digit(s) with # (last25 becomes last#) (mw.ustring because non-Western 'local' digits) state = whitelist.limited_numbered_arguments[enum_name]; if true == state_test (state, name) then return true; end return false; -- not supported because not found or name is set to nil end -- end limited parameter-set templates if utilities.in_array (cite_class, whitelist.unique_param_template_list) then -- experiment for template-specific parameters for templates that accept parameters from the basic argument list state = whitelist.unique_arguments[cite_class][name]; -- look in the template-specific parameter-lists for the template identified by cite_class if true == state_test (state, name) then return true; end end -- if here, fall into general validation state = whitelist.basic_arguments[name]; -- all other templates; all normal parameters allowed if true == state_test (state, name) then return true; end -- all enumerated parameters allowed enum_name = name:gsub("%d+", "#" ); -- replace digit(s) with # (last25 becomes last#) (mw.ustring because non-Western 'local' digits) state = whitelist.numbered_arguments[enum_name]; if true == state_test (state, name) then return true; end return false; -- not supported because not found or name is set to nil end --[=[-------------------------< I N T E R _ W I K I _ C H E C K >---------------------------------------------- check <value> for inter-language interwiki-link markup. <prefix> must be a MediaWiki-recognized language code. when these values have the form (without leading colon): [[<prefix>:link|label]] return label as plain-text [[<prefix>:link]] return <prefix>:link as plain-text return value as is else ]=] local function inter_wiki_check (parameter, value) local prefix = value:match ('%[%[(%a+):'); -- get an interwiki prefix if one exists local _; if prefix and cfg.inter_wiki_map[prefix:lower()] then -- if prefix is in the map, needs preceding colon so table.insert( z.message_tail, {utilities.set_message ('err_bad_paramlink', parameter)}); -- emit an error message _, value, _ = utilities.is_wikilink (value); -- extract label portion from wikilink end return value; end --[[--------------------------< M I S S I N G _ P I P E _ C H E C K >------------------------------------------ Look at the contents of a parameter. If the content has a string of characters and digits followed by an equal sign, compare the alphanumeric string to the list of cs1|2 parameters. If found, then the string is possibly a parameter that is missing its pipe. There are two tests made: {{cite ... |title=Title access-date=2016-03-17}} -- the first parameter has a value and whitespace separates that value from the missing pipe parameter name {{cite ... |title=access-date=2016-03-17}} -- the first parameter has no value (whitespace after the first = is trimmed by MediaWiki) cs1|2 shares some parameter names with XML/HTML attributes: class=, title=, etc. To prevent false positives XML/HTML tags are removed before the search. If a missing pipe is detected, this function adds the missing pipe maintenance category. ]] local function missing_pipe_check (parameter, value) local capture; value = value:gsub ('%b<>', ''); -- remove XML/HTML tags because attributes: class=, title=, etc. capture = value:match ('%s+(%a[%w%-]+)%s*=') or value:match ('^(%a[%w%-]+)%s*='); -- find and categorize parameters with possible missing pipes if capture and validate (capture) then -- if the capture is a valid parameter name table.insert( z.message_tail, {utilities.set_message ('err_missing_pipe', parameter)}); end end --[[--------------------------< H A S _ E X T R A N E O U S _ P U N C T >-------------------------------------- look for extraneous terminal punctuation in most parameter values; parameters listed in skip table are not checked ]] local function has_extraneous_punc (param, value) if 'number' == type (param) then return; end param = param:gsub ('%d+', '#'); -- enumerated name-list mask params allow terminal punct; normalize if cfg.punct_skip[param] then return; -- parameter name found in the skip table so done end if value:match ('[,;:]$') then utilities.set_message ('maint_extra_punct'); -- has extraneous punctuation; add maint cat end end --[[--------------------------< C I T A T I O N >-------------------------------------------------------------- This is used by templates such as {{cite book}} to create the actual citation text. ]] local function citation(frame) Frame = frame; -- save a copy in case we need to display an error message in preview mode local pframe = frame:getParent() local styles; if nil ~= string.find (frame:getTitle(), 'sandbox', 1, true) then -- did the {{#invoke:}} use sandbox version? cfg = mw.loadData ('Module:Citation/CS1/Configuration/sandbox'); -- load sandbox versions of support modules whitelist = mw.loadData ('Module:Citation/CS1/Whitelist/sandbox'); utilities = require ('Module:Citation/CS1/Utilities/sandbox'); validation = require ('Module:Citation/CS1/Date_validation/sandbox'); identifiers = require ('Module:Citation/CS1/Identifiers/sandbox'); metadata = require ('Module:Citation/CS1/COinS/sandbox'); styles = 'Module:Citation/CS1/sandbox/styles.css'; else -- otherwise cfg = mw.loadData ('Module:Citation/CS1/Configuration'); -- load live versions of support modules whitelist = mw.loadData ('Module:Citation/CS1/Whitelist'); utilities = require ('Module:Citation/CS1/Utilities'); validation = require ('Module:Citation/CS1/Date_validation'); identifiers = require ('Module:Citation/CS1/Identifiers'); metadata = require ('Module:Citation/CS1/COinS'); styles = 'Module:Citation/CS1/styles.css'; end utilities.set_selected_modules (cfg); -- so that functions in Utilities can see the selected cfg tables identifiers.set_selected_modules (cfg, utilities); -- so that functions in Identifiers can see the selected cfg tables and selected Utilities module validation.set_selected_modules (cfg, utilities); -- so that functions in Date validataion can see selected cfg tables and the selected Utilities module metadata.set_selected_modules (cfg, utilities); -- so that functions in COinS can see the selected cfg tables and selected Utilities module z = utilities.z; -- table of error and category tables in Module:Citation/CS1/Utilities local args = {}; -- table where we store all of the template's arguments local suggestions = {}; -- table where we store suggestions if we need to loadData them local error_text, error_state; local config = {}; -- table to store parameters from the module {{#invoke:}} for k, v in pairs( frame.args ) do -- get parameters from the {{#invoke}} frame config[k] = v; -- args[k] = v; -- crude debug support that allows us to render a citation from module {{#invoke:}}; skips parameter validation; TODO: keep? end local capture; -- the single supported capture when matching unknown parameters using patterns local empty_unknowns = {}; -- sequence table to hold empty unknown params for error message listing for k, v in pairs( pframe.args ) do -- get parameters from the parent (template) frame v = mw.ustring.gsub (v, '^%s*(.-)%s*$', '%1'); -- trim leading/trailing whitespace; when v is only whitespace, becomes empty string if v ~= '' then if ('string' == type (k)) then k = mw.ustring.gsub (k, '%d', cfg.date_names.local_digits); -- for enumerated parameters, translate 'local' digits to Western 0-9 end if not validate( k, config.CitationClass ) then error_text = ""; if type( k ) ~= 'string' then -- exclude empty numbered parameters if v:match("%S+") ~= nil then error_text, error_state = utilities.set_message ( 'err_text_ignored', {v}, true ); end elseif validate( k:lower(), config.CitationClass ) then error_text, error_state = utilities.set_message ( 'err_parameter_ignored_suggest', {k, k:lower()}, true ); -- suggest the lowercase version of the parameter else if nil == suggestions.suggestions then -- if this table is nil then we need to load it if nil ~= string.find (frame:getTitle(), 'sandbox', 1, true) then -- did the {{#invoke:}} use sandbox version? suggestions = mw.loadData( 'Module:Citation/CS1/Suggestions/sandbox' ); -- use the sandbox version else suggestions = mw.loadData( 'Module:Citation/CS1/Suggestions' ); -- use the live version end end for pattern, param in pairs (suggestions.patterns) do -- loop through the patterns to see if we can suggest a proper parameter capture = k:match (pattern); -- the whole match if no capture in pattern else the capture if a match if capture then -- if the pattern matches param = utilities.substitute (param, capture); -- add the capture to the suggested parameter (typically the enumerator) if validate (param, config.CitationClass) then -- validate the suggestion to make sure that the suggestion is supported by this template (necessary for limited parameter lists) error_text, error_state = utilities.set_message ('err_parameter_ignored_suggest', {k, param}, true); -- set the suggestion error message else error_text, error_state = utilities.set_message ( 'err_parameter_ignored', {k}, true ); -- suggested param not supported by this template v = ''; -- unset end end end if not utilities.is_set (error_text) then -- couldn't match with a pattern, is there an explicit suggestion? if (suggestions.suggestions[ k:lower() ] ~= nil) and validate (suggestions.suggestions[ k:lower() ], config.CitationClass) then error_text, error_state = utilities.set_message ( 'err_parameter_ignored_suggest', {k, suggestions.suggestions[ k:lower() ]}, true ); else error_text, error_state = utilities.set_message ( 'err_parameter_ignored', {k}, true ); v = ''; -- unset value assigned to unrecognized parameters (this for the limited parameter lists) end end end if error_text ~= '' then table.insert( z.message_tail, {error_text, error_state} ); end end args[k] = v; -- save this parameter and its value elseif not utilities.is_set (v) then -- for empty parameters if not validate (k, config.CitationClass, true) then -- is this empty parameter a valid parameter k = ('' == k) and '(empty string)' or k; -- when k is empty string (or was space(s) trimmed to empty string), replace with descriptive text table.insert (empty_unknowns, utilities.wrap_style ('parameter', k)); -- format for error message and add to the list end -- crude debug support that allows us to render a citation from module {{#invoke:}} TODO: keep? -- elseif args[k] ~= nil or (k == 'postscript') then -- when args[k] has a value from {{#invoke}} frame (we don't normally do that) -- args[k] = v; -- overwrite args[k] with empty string from pframe.args[k] (template frame); v is empty string here end -- not sure about the postscript bit; that gets handled in parameter validation; historical artifact? end if 0 ~= #empty_unknowns then -- create empty unknown error message table.insert (z.message_tail, {utilities.set_message ('err_param_unknown_empty', { 1 == #empty_unknowns and '' or 's', utilities.make_sep_list (#empty_unknowns, empty_unknowns) }, true )}); end for k, v in pairs( args ) do if 'string' == type (k) then -- don't evaluate positional parameters has_invisible_chars (k, v); -- look for invisible characters end has_extraneous_punc (k, v); -- look for extraneous terminal punctuation in parameter values missing_pipe_check (k, v); -- do we think that there is a parameter that is missing a pipe? args[k] = inter_wiki_check (k, v); -- when language interwiki-linked parameter missing leading colon replace with wiki-link label end return table.concat ({ frame:extensionTag ('templatestyles', '', {src=styles}), citation0( config, args) }); end --[[--------------------------< E X P O R T E D F U N C T I O N S >------------------------------------------ ]] return {citation = citation}; llxiik9jlezm96f6q6dit9v5zjxt2m0 మాడ్యూల్:Citation/CS1/COinS 828 3228 31561 31560 2021-07-05T05:27:04Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మాడ్యూల్:Citation/CS1/COinS]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి Scribunto text/plain --[[--------------------------< F O R W A R D D E C L A R A T I O N S >-------------------------------------- ]] local is_set, in_array, remove_wiki_link, strip_apostrophe_markup; -- functions in Module:Citation/CS1/Utilities local cfg; -- table of configuration tables that are defined in Module:Citation/CS1/Configuration --[[--------------------------< M A K E _ C O I N S _ T I T L E >---------------------------------------------- Makes a title for COinS from Title and / or ScriptTitle (or any other name-script pairs) Apostrophe markup (bold, italics) is stripped from each value so that the COinS metadata isn't corrupted with strings of %27%27... ]] local function make_coins_title (title, script) if is_set (title) then title = strip_apostrophe_markup (title); -- strip any apostrophe markup else title = ''; -- if not set, make sure title is an empty string end if is_set (script) then script = script:gsub ('^%l%l%s*:%s*', ''); -- remove language prefix if present (script value may now be empty string) script = strip_apostrophe_markup (script); -- strip any apostrophe markup else script = ''; -- if not set, make sure script is an empty string end if is_set (title) and is_set (script) then script = ' ' .. script; -- add a space before we concatenate end return title .. script; -- return the concatenation end --[[--------------------------< E S C A P E _ L U A _ M A G I C _ C H A R S >---------------------------------- Returns a string where all of Lua's magic characters have been escaped. This is important because functions like string.gsub() treat their pattern and replace strings as patterns, not literal strings. ]] local function escape_lua_magic_chars (argument) argument = argument:gsub("%%", "%%%%"); -- replace % with %% argument = argument:gsub("([%^%$%(%)%.%[%]%*%+%-%?])", "%%%1"); -- replace all other Lua magic pattern characters return argument; end --[[--------------------------< G E T _ C O I N S _ P A G E S >------------------------------------------------ Extract page numbers from external wikilinks in any of the |page=, |pages=, or |at= parameters for use in COinS. ]] local function get_coins_pages (pages) local pattern; if not is_set (pages) then return pages; end -- if no page numbers then we're done while true do pattern = pages:match("%[(%w*:?//[^ ]+%s+)[%w%d].*%]"); -- pattern is the opening bracket, the URL and following space(s): "[url " if nil == pattern then break; end -- no more URLs pattern = escape_lua_magic_chars (pattern); -- pattern is not a literal string; escape Lua's magic pattern characters pages = pages:gsub(pattern, ""); -- remove as many instances of pattern as possible end pages = pages:gsub("[%[%]]", ""); -- remove the brackets pages = pages:gsub("–", "-" ); -- replace endashes with hyphens pages = pages:gsub("&%w+;", "-" ); -- and replace HTML entities (&ndash; etc.) with hyphens; do we need to replace numerical entities like &#32; and the like? return pages; end --[=[-------------------------< C O I N S _ R E P L A C E _ M A T H _ S T R I P M A R K E R >------------------ There are three options for math markup rendering that depend on the editor's math preference settings. These settings are at [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering]] and are PNG images TeX source MathML with SVG or PNG fallback All three are heavy with HTML and CSS which doesn't belong in the metadata. Without this function, the metadata saved in the raw wikitext contained the rendering determined by the settings of the last editor to save the page. This function gets the rendered form of an equation according to the editor's preference before the page is saved. It then searches the rendering for the text equivalent of the rendered equation and replaces the rendering with that so that the page is saved without extraneous HTML/CSS markup and with a reasonably readable text form of the equation. When a replacement is made, this function returns true and the value with replacement; otherwise false and the initial value. To replace multipe equations it is necessary to call this function from within a loop. ]=] local function coins_replace_math_stripmarker (value) local stripmarker = cfg.stripmarkers['math']; local rendering = value:match (stripmarker); -- is there a math stripmarker if not rendering then -- when value doesn't have a math stripmarker, abandon this test return false, value; end rendering = mw.text.unstripNoWiki (rendering); -- convert stripmarker into rendered value (or nil? ''? when math render error) if rendering:match ('alt="[^"]+"') then -- if PNG math option rendering = rendering:match ('alt="([^"]+)"'); -- extract just the math text elseif rendering:match ('$%s+.+%s+%$') then -- if TeX math option; $ is legit character that is escapes as \$ rendering = rendering:match ('$%s+(.+)%s+%$') -- extract just the math text elseif rendering:match ('<annotation[^>]+>.+</annotation>') then -- if MathML math option rendering = rendering:match ('<annotation[^>]+>(.+)</annotation>') -- extract just the math text else return false, value; -- had math stripmarker but not one of the three defined forms end return true, value:gsub (stripmarker, rendering, 1); end --[[--------------------------< C O I N S _ C L E A N U P >---------------------------------------------------- Cleanup parameter values for the metadata by removing or replacing invisible characters and certain HTML entities. 2015-12-10: there is a bug in mw.text.unstripNoWiki (). It replaces math stripmarkers with the appropriate content when it shouldn't. See https://phabricator.wikimedia.org/T121085 and Wikipedia_talk:Lua#stripmarkers_and_mw.text.unstripNoWiki.28.29 TODO: move the replacement patterns and replacement values into a table in /Configuration similar to the invisible characters table? ]] local function coins_cleanup (value) local replaced = true; -- default state to get the do loop running while replaced do -- loop until all math stripmarkers replaced replaced, value = coins_replace_math_stripmarker (value); -- replace math stripmarker with text representation of the equation end value = value:gsub (cfg.stripmarkers['math'], "MATH RENDER ERROR"); -- one or more couldn't be replaced; insert vague error message value = mw.text.unstripNoWiki (value); -- replace nowiki stripmarkers with their content value = value:gsub ('<span class="nowrap" style="padding%-left:0%.1em;">&#39;(s?)</span>', "'%1"); -- replace {{'}} or {{'s}} with simple apostrophe or apostrophe-s value = value:gsub ('&nbsp;', ' '); -- replace &nbsp; entity with plain space value = value:gsub ('\226\128\138', ' '); -- replace hair space with plain space if not mw.ustring.find (value, cfg.indic_script) then -- don't remove zero-width joiner characters from indic script value = value:gsub ('&zwj;', ''); -- remove &zwj; entities value = mw.ustring.gsub (value, '[\226\128\141\226\128\139\194\173]', ''); -- remove zero-width joiner, zero-width space, soft hyphen end value = value:gsub ('[\009\010\013 ]+', ' '); -- replace horizontal tab, line feed, carriage return with plain space return value; end --[[--------------------------< C O I N S >-------------------------------------------------------------------- COinS metadata (see <http://ocoins.info/>) allows automated tools to parse the citation information. ]] local function COinS(data, class) if 'table' ~= type(data) or nil == next(data) then return ''; end for k, v in pairs (data) do -- spin through all of the metadata parameter values if 'ID_list' ~= k and 'Authors' ~= k then -- except the ID_list and Author tables (author nowiki stripmarker done when Author table processed) data[k] = coins_cleanup (v); end end local ctx_ver = "Z39.88-2004"; -- treat table strictly as an array with only set values. local OCinSoutput = setmetatable( {}, { __newindex = function(self, key, value) if is_set(value) then rawset( self, #self+1, table.concat{ key, '=', mw.uri.encode( remove_wiki_link( value ) ) } ); end end }); if in_array (class, {'arxiv', 'biorxiv', 'citeseerx', 'ssrn', 'journal', 'news', 'magazine'}) or (in_array (class, {'conference', 'interview', 'map', 'press release', 'web'}) and is_set(data.Periodical)) or ('citation' == class and is_set(data.Periodical) and not is_set (data.Encyclopedia)) then OCinSoutput.rft_val_fmt = "info:ofi/fmt:kev:mtx:journal"; -- journal metadata identifier if in_array (class, {'arxiv', 'biorxiv', 'citeseerx', 'ssrn'}) then -- set genre according to the type of citation template we are rendering OCinSoutput["rft.genre"] = "preprint"; -- cite arxiv, cite biorxiv, cite citeseerx, cite ssrn elseif 'conference' == class then OCinSoutput["rft.genre"] = "conference"; -- cite conference (when Periodical set) elseif 'web' == class then OCinSoutput["rft.genre"] = "unknown"; -- cite web (when Periodical set) else OCinSoutput["rft.genre"] = "article"; -- journal and other 'periodical' articles end OCinSoutput["rft.jtitle"] = data.Periodical; -- journal only OCinSoutput["rft.atitle"] = data.Title; -- 'periodical' article titles -- these used only for periodicals OCinSoutput["rft.ssn"] = data.Season; -- keywords: winter, spring, summer, fall OCinSoutput["rft.quarter"] = data.Quarter; -- single digits 1->first quarter, etc. OCinSoutput["rft.chron"] = data.Chron; -- free-form date components OCinSoutput["rft.volume"] = data.Volume; -- does not apply to books OCinSoutput["rft.issue"] = data.Issue; OCinSoutput["rft.pages"] = data.Pages; -- also used in book metadata elseif 'thesis' ~= class then -- all others except cite thesis are treated as 'book' metadata; genre distinguishes OCinSoutput.rft_val_fmt = "info:ofi/fmt:kev:mtx:book"; -- book metadata identifier if 'report' == class or 'techreport' == class then -- cite report and cite techreport OCinSoutput["rft.genre"] = "report"; elseif 'conference' == class then -- cite conference when Periodical not set OCinSoutput["rft.genre"] = "conference"; OCinSoutput["rft.atitle"] = data.Chapter; -- conference paper as chapter in proceedings (book) elseif in_array (class, {'book', 'citation', 'encyclopaedia', 'interview', 'map'}) then if is_set (data.Chapter) then OCinSoutput["rft.genre"] = "bookitem"; OCinSoutput["rft.atitle"] = data.Chapter; -- book chapter, encyclopedia article, interview in a book, or map title else if 'map' == class or 'interview' == class then OCinSoutput["rft.genre"] = 'unknown'; -- standalone map or interview else OCinSoutput["rft.genre"] = 'book'; -- book and encyclopedia end end else -- {'audio-visual', 'AV-media-notes', 'DVD-notes', 'episode', 'interview', 'mailinglist', 'map', 'newsgroup', 'podcast', 'press release', 'serial', 'sign', 'speech', 'web'} OCinSoutput["rft.genre"] = "unknown"; end OCinSoutput["rft.btitle"] = data.Title; -- book only OCinSoutput["rft.place"] = data.PublicationPlace; -- book only OCinSoutput["rft.series"] = data.Series; -- book only OCinSoutput["rft.pages"] = data.Pages; -- book, journal OCinSoutput["rft.edition"] = data.Edition; -- book only OCinSoutput["rft.pub"] = data.PublisherName; -- book and dissertation else -- cite thesis OCinSoutput.rft_val_fmt = "info:ofi/fmt:kev:mtx:dissertation"; -- dissertation metadata identifier OCinSoutput["rft.title"] = data.Title; -- dissertation (also patent but that is not yet supported) OCinSoutput["rft.degree"] = data.Degree; -- dissertation only OCinSoutput['rft.inst'] = data.PublisherName; -- book and dissertation end -- NB. Not currently supported are "info:ofi/fmt:kev:mtx:patent", "info:ofi/fmt:kev:mtx:dc", "info:ofi/fmt:kev:mtx:sch_svc", "info:ofi/fmt:kev:mtx:ctx" -- and now common parameters (as much as possible) OCinSoutput["rft.date"] = data.Date; -- book, journal, dissertation for k, v in pairs( data.ID_list ) do -- what to do about these? For now assume that they are common to all? if k == 'ISBN' then v = v:gsub( "[^-0-9X]", "" ); end local id = cfg.id_handlers[k].COinS; if string.sub( id or "", 1, 4 ) == 'info' then -- for ids that are in the info:registry OCinSoutput["rft_id"] = table.concat{ id, "/", v }; elseif string.sub (id or "", 1, 3 ) == 'rft' then -- for isbn, issn, eissn, etc. that have defined COinS keywords OCinSoutput[ id ] = v; elseif 'url' == id then -- for urls that are assembled in ~/Identifiers; |asin= and |ol= OCinSoutput["rft_id"] = table.concat ({data.ID_list[k], "#id-name=", cfg.id_handlers[k].label}); elseif id then -- when cfg.id_handlers[k].COinS is not nil so urls created here OCinSoutput["rft_id"] = table.concat{ cfg.id_handlers[k].prefix, v, cfg.id_handlers[k].suffix or '', "#id-name=", cfg.id_handlers[k].label }; -- others; provide a URL and indicate identifier name as #fragment (human-readable, but transparent to browsers) end end local last, first; for k, v in ipairs( data.Authors ) do last, first = coins_cleanup (v.last), coins_cleanup (v.first or ''); -- replace any nowiki stripmarkers, non-printing or invisible characters if k == 1 then -- for the first author name only if is_set(last) and is_set(first) then -- set these COinS values if |first= and |last= specify the first author name OCinSoutput["rft.aulast"] = last; -- book, journal, dissertation OCinSoutput["rft.aufirst"] = first; -- book, journal, dissertation elseif is_set(last) then OCinSoutput["rft.au"] = last; -- book, journal, dissertation -- otherwise use this form for the first name end else -- for all other authors if is_set(last) and is_set(first) then OCinSoutput["rft.au"] = table.concat{ last, ", ", first }; -- book, journal, dissertation elseif is_set(last) then OCinSoutput["rft.au"] = last; -- book, journal, dissertation end -- TODO: At present we do not report "et al.". Add anything special if this condition applies? end end OCinSoutput.rft_id = data.URL; OCinSoutput.rfr_id = table.concat{ "info:sid/", mw.site.server:match( "[^/]*$" ), ":", data.RawPage }; -- TODO: Add optional extra info: -- rfr_dat=#REVISION<version> (referrer private data) -- ctx_id=<data.RawPage>#<ref> (identifier for the context object) -- ctx_tim=<ts> (timestamp in format yyyy-mm-ddThh:mm:ssTZD or yyyy-mm-dd) -- ctx_enc=info:ofi/enc:UTF-8 (character encoding) OCinSoutput = setmetatable( OCinSoutput, nil ); -- sort with version string always first, and combine. -- table.sort( OCinSoutput ); table.insert( OCinSoutput, 1, "ctx_ver=" .. ctx_ver ); -- such as "Z39.88-2004" return table.concat(OCinSoutput, "&"); end --[[--------------------------< S E T _ S E L E C T E D _ M O D U L E S >-------------------------------------- Sets local cfg table and imported functions table to same (live or sandbox) as that used by the other modules. ]] local function set_selected_modules (cfg_table_ptr, utilities_page_ptr) cfg = cfg_table_ptr; is_set = utilities_page_ptr.is_set; -- import functions from selected Module:Citation/CS1/Utilities module in_array = utilities_page_ptr.in_array; remove_wiki_link = utilities_page_ptr.remove_wiki_link; strip_apostrophe_markup = utilities_page_ptr.strip_apostrophe_markup; end --[[--------------------------< E X P O R T E D F U N C T I O N S >------------------------------------------ ]] return { make_coins_title = make_coins_title, get_coins_pages = get_coins_pages, COinS = COinS, set_selected_modules = set_selected_modules, } lqjm8eawzfik98gj25kc03pr48t7x6z మాడ్యూల్:Citation/CS1/Configuration 828 3229 31709 31708 2021-07-05T05:27:32Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మాడ్యూల్:Citation/CS1/Configuration]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి Scribunto text/plain --[[--------------------------< U N C A T E G O R I Z E D _ N A M E S P A C E S >------------------------------ List of namespaces that should not be included in citation error categories. Same as setting notracking = true by default. Note: Namespace names should use underscores instead of spaces. ]] local uncategorized_namespaces = { 'User', 'Talk', 'User_talk', 'Wikipedia_talk', 'File_talk', 'Template_talk', 'Help_talk', 'Category_talk', 'Portal_talk', 'Book_talk', 'Draft_talk', 'Education_Program_talk', 'Module_talk', 'MediaWiki_talk' }; local uncategorized_subpages = {'/[Ss]andbox', '/[Tt]estcases', '/[^/]*[Ll]og', '/[Aa]rchive'}; -- list of Lua patterns found in page names of pages we should not categorize --[[--------------------------< M E S S A G E S >-------------------------------------------------------------- Translation table The following contains fixed text that may be output as part of a citation. This is separated from the main body to aid in future translations of this module. ]] local messages = { ['agency'] = '$1 $2', -- $1 is sepc, $2 is agency ['archived-dead'] = 'Archived from $1 on $2', ['archived-live'] = '$1 from the original on $2', ['archived-missing'] = 'Archived from the original$1 on $2', ['archived-unfit'] = 'Archived from the original on ', ['archived'] = 'Archived', ['by'] = 'By', -- contributions to authored works: introduction, foreword, afterword ['cartography'] = 'Cartography by $1', ['editor'] = 'ed.', ['editors'] = 'eds.', ['edition'] = '($1&nbsp;ed.)', ['episode'] = 'Episode $1', ['et al'] = 'et&nbsp;al.', ['in'] = 'In', -- edited works ['inactive'] = 'inactive', ['inset'] = '$1 inset', ['interview'] = 'Interviewed by $1', ['lay summary'] = 'Lay summary', ['mismatch'] = '<code class="cs1-code">&#124;$1=</code> / <code class="cs1-code">&#124;$2=</code> mismatch', -- $1 is year param name; $2 is date param name ['newsgroup'] = '[[Usenet newsgroup|Newsgroup]]:&nbsp;$1', ['notitle'] = 'No title', -- for |title=(()) and (in the future) |title=none ['original'] = 'the original', ['origdate'] = ' [$1]', ['published'] = ' (published $1)', ['retrieved'] = 'Retrieved $1', ['season'] = 'Season $1', ['section'] = '§&nbsp;$1', ['sections'] = '§§&nbsp;$1', ['series'] = '$1 $2', -- $1 is sepc, $2 is series ['seriesnum'] = 'Series $1', ['translated'] = 'Translated by $1', ['type'] = ' ($1)', -- for titletype ['written'] = 'Written at $1', ['vol'] = '$1 Vol.&nbsp;$2', -- $1 is sepc; bold journal style volume is in presentation{} ['vol-no'] = '$1 Vol.&nbsp;$2 no.&nbsp;$3', -- sepc, volume, issue ['issue'] = '$1 No.&nbsp;$2', -- $1 is sepc ['j-vol'] = '$1 $2', -- sepc, volume; bold journal volume is in presentation{} ['j-issue'] = ' ($1)', ['nopp'] = '$1 $2'; -- page(s) without prefix; $1 is sepc ['p-prefix'] = "$1 p.&nbsp;$2", -- $1 is sepc ['pp-prefix'] = "$1 pp.&nbsp;$2", -- $1 is sepc ['j-page(s)'] = ': $1', -- same for page and pages ['sheet'] = '$1 Sheet&nbsp;$2', -- $1 is sepc ['sheets'] = '$1 Sheets&nbsp;$2', -- $1 is sepc ['j-sheet'] = ': Sheet&nbsp;$1', ['j-sheets'] = ': Sheets&nbsp;$1', ['language'] = '(in $1)', ['via'] = " &ndash; via $1", ['event'] = 'Event occurs at', ['minutes'] = 'minutes in', -- Determines the location of the help page ['help page link'] = 'Help:CS1 errors', ['help page label'] = 'help', -- categories ['cat wikilink'] = '[[Category:$1]]', -- $1 is the category name [':cat wikilink'] = '[[:Category:$1|link]]', -- category name as maintenance message wikilink; $1 is the category name -- Internal errors (should only occur if configuration is bad) ['undefined_error'] = 'Called with an undefined error condition', ['unknown_ID_key'] = 'Unrecognized ID key', -- an ID key in id_handlers not found in ~/Identifiers func_map{} ['unknown_argument_map'] = 'Argument map not defined for this variable', ['bare_url_no_origin'] = 'Bare URL found but origin indicator is nil or empty', } --[=[-------------------------< E T _ A L _ P A T T E R N S >-------------------------------------------------- This table provides Lua patterns for the phrase "et al" and variants in name text (author, editor, etc.). The main module uses these to identify and emit the 'etal' message. ]=] local et_al_patterns = { "[;,]? *[\"']*%f[%a][Ee][Tt]%.? *[Aa][Ll][%.\"']*$", -- variations on the 'et al' theme "[;,]? *[\"']*%f[%a][Ee][Tt]%.? *[Aa][Ll][Ii][AaIi][Ee]?[%.\"']*$", -- variations on the 'et alia', 'et alii' and 'et aliae' themes (false positive 'et aliie' unlikely to match) "[;,]? *%f[%a]and [Oo]thers", -- an alternative to et al. "%[%[ *[Ee][Tt]%.? *[Aa][Ll]%.? *%]%]", -- a wikilinked form "%(%( *[Ee][Tt]%.? *[Aa][Ll]%.? *%)%)", -- a double-bracketed form (to counter partial removal of ((...)) syntax) "[%(%[] *[Ee][Tt]%.? *[Aa][Ll]%.? *[%)%]]", -- a bracketed form } --[[--------------------------< E D I T O R _ M A R K U P _ P A T T E R N S >---------------------------------- This table provides Lua patterns for the phrase "ed" and variants in name text (author, editor, etc.). The main module uses these to identify and emit the 'extra_text_names' message. (It is not the only series of patterns for this message.) ]] local editor_markup_patterns = { -- these patterns match annotations at end of name '%f[%(%[][%(%[]%s*[Ee][Dd][Ss]?%.?%s*[%)%]]?$', -- (ed) or (eds): leading '(', case insensitive 'ed', optional 's', '.' and/or ')' '[,%.%s]%f[e]eds?%.?$', -- ed or eds: without '('or ')'; case sensitive (ED could be initials Ed could be name) '%f[%(%[][%(%[]%s*[Ee][Dd][Ii][Tt][Oo][Rr][Ss]?%.?%s*[%)%]]?$', -- (editor) or (editors): leading '(', case insensitive, optional '.' and/or ')' '[,%.%s]%f[Ee][Dd][Ii][Tt][Oo][Rr][Ss]?%.?$', -- editor or editors: without '('or ')'; case insensitive -- these patterns match annotations at beginning of name '^eds?[%.,;]', -- ed. or eds.: lower case only, optional 's', requires '.' '^[%(%[]%s*[Ee][Dd][Ss]?%.?%s*[%)%]]', -- (ed) or (eds): also sqare brackets, case insensitive, optional 's', '.' '^[%(%[]?%s*[Ee][Dd][Ii][Tt][Oo][Rr][Ss]?%A', -- (editor or (editors: also square brackets, case insensitive, optional brackets, 's' '^[%(%[]?%s*[Ee][Dd][Ii][Tt][Ee][Dd]%A', -- (edited: also square brackets, case insensitive, optional brackets -- these patterns match annotations that are the 'name' '^[Ee][Dd][Ii][Tt][Oo][Rr][Ss]?%.?$', -- editor or editors; case insensitive } --[[--------------------------< P R E S E N T A T I O N >------------------------ Fixed presentation markup. Originally part of citation_config.messages it has been moved into its own, more semantically correct place. ]] local presentation = { -- Error output -- .error class is specified at https://git.wikimedia.org/blob/mediawiki%2Fcore.git/9553bd02a5595da05c184f7521721fb1b79b3935/skins%2Fcommon%2Fshared.css#L538 -- .citation-comment class is specified at Help:CS1_errors#Controlling_error_message_display ['hidden-error'] = '<span class="cs1-hidden-error error citation-comment">$1</span>', ['visible-error'] = '<span class="cs1-visible-error error citation-comment">$1</span>', ['hidden-maint'] = '<span class="cs1-maint citation-comment">$1</span>', ['accessdate'] = '<span class="reference-accessdate">$1$2</span>', -- to allow editors to hide accessdate using personal CSS ['bdi'] = '<bdi$1>$2</bdi>', -- bidirectional isolation used with |script-title= and the like ['cite'] = '<cite class="$1">$2</cite>'; -- |ref= not set so no id="..." attribute ['cite-id'] = '<cite id="$1" class="$2">$3</cite>'; -- for use when |ref= is set ['format'] = ' <span class="cs1-format">($1)</span>', -- for |format=, |chapter-format=, etc. -- various access levels, for |access=, |doi-access=, |arxiv=, ... -- narrow no-break space &#8239; may work better than nowrap CSS. Or not? Browser support? ['ext-link-access-signal'] = '<span class="$1" title="$2">$3</span>', -- external link with appropriate lock icon ['free'] = {class='cs1-lock-free', title='Freely accessible'}, -- classes defined in Module:Citation/CS1/styles.css ['registration'] = {class='cs1-lock-registration', title='Free registration required'}, ['limited'] = {class='cs1-lock-limited', title='Free access subject to limited trial, subscription normally required'}, ['subscription'] = {class='cs1-lock-subscription', title='Paid subscription required'}, ['interwiki-icon'] = '<span class="$1" title="$2">$3</span>', ['class-wikisource'] = 'cs1-ws-icon', ['italic-title'] = "''$1''", ['kern-left'] = '<span class="cs1-kern-left">$1</span>$2', -- spacing to use when title contains leading single or double quote mark ['kern-right'] = '$1<span class="cs1-kern-right">$2</span>', -- spacing to use when title contains trailing single or double quote mark -- these for simple wikilinked titles [["text]], [[text"]] and [["text"]] -- span wraps entire wikilink ['kern-wl-left'] = '<span class="cs1-kern-wl-left">$1</span>', -- when title contains leading single or double quote mark ['kern-wl-right'] = '<span class="cs1-kern-wl-left">$1</span>', -- when title contains trailing single or double quote mark ['kern-wl-both'] = '<span class="cs1-kern-wl-left cs1-kern-wl-right">$1</span>', -- when title contains leading and trailing single or double quote marks ['nowrap1'] = '<span class="nowrap">$1</span>', -- for nowrapping an item: <span ...>yyyy-mm-dd</span> ['nowrap2'] = '<span class="nowrap">$1</span> $2', -- for nowrapping portions of an item: <span ...>dd mmmm</span> yyyy (note white space) ['ocins'] = '<span title="$1" class="Z3988"></span>', ['parameter'] = '<code class="cs1-code">&#124;$1=</code>', ['ps_cs1'] = '.'; -- CS1 style postscript (terminal) character ['ps_cs2'] = ''; -- CS2 style postscript (terminal) character (empty string) ['quoted-text'] = '<q>$1</q>', -- for wrapping |quote= content ['quoted-title'] = '"$1"', ['sep_cs1'] = '.', -- CS1 element separator ['sep_cs2'] = ',', -- CS2 separator ['sep_nl'] = ';', -- CS1|2 style name-list separator between names is a semicolon ['sep_nl_and'] = ' and ', -- used as last nl sep when |name-list-style=and and list has 2 items ['sep_nl_end'] = '; and ', -- used as last nl sep when |name-list-style=and and list has 3+ names ['sep_name'] = ', ', -- CS1|2 style last/first separator is <comma><space> ['sep_nl_vanc'] = ',', -- Vancouver style name-list separator between authors is a comma ['sep_name_vanc'] = ' ', -- Vancouver style last/first separator is a space ['sep_list'] = ', ', -- used for |language= when list has 3+ items except for last sep which uses sep_list_end ['sep_list_pair'] = ' and ', -- used for |language= when list has 2 items ['sep_list_end'] = ', and ', -- used as last list sep for |language= when list has 3+ items ['trans-italic-title'] = "&#91;''$1''&#93;", ['trans-quoted-title'] = "&#91;$1&#93;", -- for |trans-title= and |trans-quote= ['vol-bold'] = '$1 <b>$2</b>', -- sepc, volume; for bold journal cites; for other cites ['vol'] in messages{} } --[[--------------------------< A L I A S E S >--------------------------------- Aliases table for commonly passed parameters. Parameter names on the right side in the assignments in this table must have been defined in the Whitelist before they will be recognized as valid parameter names ]] local aliases = { ['AccessDate'] = {'access-date', 'accessdate'}, -- Used by InternetArchiveBot ['Agency'] = 'agency', ['ArchiveDate'] = {'archive-date', 'archivedate'}, -- Used by InternetArchiveBot ['ArchiveFormat'] = 'archive-format', ['ArchiveURL'] = {'archive-url', 'archiveurl'}, -- Used by InternetArchiveBot ['ASINTLD'] = 'asin-tld', ['At'] = 'at', -- Used by InternetArchiveBot ['Authors'] = {'authors', 'people', 'credits'}, ['BookTitle'] = {'book-title', 'booktitle'}, ['Cartography'] = 'cartography', ['Chapter'] = {'chapter', 'contribution', 'entry', 'article', 'section'}, ['ChapterFormat'] = {'chapter-format', 'contribution-format', 'entry-format', 'article-format', 'section-format'}; ['ChapterURL'] = {'chapter-url', 'contribution-url', 'entry-url', 'article-url', 'section-url', 'chapterurl'}, -- Used by InternetArchiveBot ['ChapterUrlAccess'] = {'chapter-url-access', 'contribution-url-access', 'entry-url-access', 'article-url-access', 'section-url-access'}, -- Used by InternetArchiveBot ['Class'] = 'class', -- cite arxiv and arxiv identifiers ['Collaboration'] = 'collaboration', ['Conference'] = {'conference', 'event'}, ['ConferenceFormat'] = 'conference-format', ['ConferenceURL'] = 'conference-url', -- Used by InternetArchiveBot ['Date'] = {'date', 'air-date', 'airdate'}, -- air-date and airdate for cite episode and cite serial only ['Degree'] = 'degree', ['DF'] = 'df', ['DisplayAuthors'] = {'display-authors', 'display-subjects'}, ['DisplayContributors'] = 'display-contributors', ['DisplayEditors'] = 'display-editors', ['DisplayInterviewers'] = 'display-interviewers', ['DisplayTranslators'] = 'display-translators', ['Docket'] = 'docket', ['DoiBroken'] = 'doi-broken-date', ['Edition'] = 'edition', ['Embargo'] = 'pmc-embargo-date', ['Encyclopedia'] = {'encyclopedia', 'encyclopaedia', 'dictionary'}, -- cite encyclopedia only ['Episode'] = 'episode', -- cite serial only TODO: make available to cite episode? ['Format'] = 'format', ['ID'] = {'id', 'ID'}, ['Inset'] = 'inset', ['Issue'] = {'issue', 'number'}, ['Language'] = {'language', 'lang'}, ['LayDate'] = 'lay-date', ['LayFormat'] = 'lay-format', ['LaySource'] = 'lay-source', ['LayURL'] = 'lay-url', ['MailingList'] = {'mailing-list', 'mailinglist'}, -- cite mailing list only ['Map'] = 'map', -- cite map only ['MapFormat'] = 'map-format', -- cite map only ['MapURL'] = {'map-url', 'mapurl'}, -- cite map only -- Used by InternetArchiveBot ['MapUrlAccess'] = 'map-url-access', -- cite map only -- Used by InternetArchiveBot ['Minutes'] = 'minutes', ['Mode'] = 'mode', ['NameListStyle'] = 'name-list-style', ['Network'] = 'network', ['Newsgroup'] = 'newsgroup', -- cite newsgroup only ['NoPP'] = {'no-pp', 'nopp'}, ['NoTracking'] = {'no-tracking', 'template-doc-demo'}, ['Number'] = 'number', -- this case only for cite techreport ['OrigDate'] = {'orig-date', 'orig-year', 'origyear'}, ['Others'] = 'others', ['Page'] = {'page', 'p'}, -- Used by InternetArchiveBot ['Pages'] = {'pages', 'pp'}, -- Used by InternetArchiveBot ['Periodical'] = {'journal', 'magazine', 'newspaper', 'periodical', 'website', 'work'}, ['Place'] = {'place', 'location'}, ['PostScript'] = 'postscript', ['PublicationDate'] = {'publication-date', 'publicationdate'}, ['PublicationPlace'] = {'publication-place', 'publicationplace'}, ['PublisherName'] = {'publisher', 'institution'}, ['Quote'] = {'quote', 'quotation'}, ['QuotePage'] = 'quote-page', ['QuotePages'] = 'quote-pages', ['Ref'] = 'ref', ['Scale'] = 'scale', ['ScriptChapter'] = {'script-chapter', 'script-contribution', 'script-entry', 'script-article', 'script-section'}, ['ScriptMap'] = 'script-map', ['ScriptPeriodical'] = {'script-journal', 'script-magazine', 'script-newspaper', 'script-periodical', 'script-website', 'script-work'}, ['ScriptQuote'] = 'script-quote', ['ScriptTitle'] = 'script-title', -- Used by InternetArchiveBot ['Season'] = 'season', ['Sections'] = 'sections', -- cite map only ['Series'] = {'series', 'version'}, ['SeriesLink'] = {'series-link', 'serieslink'}, ['SeriesNumber'] = {'series-number', 'series-no'}, ['Sheet'] = 'sheet', -- cite map only ['Sheets'] = 'sheets', -- cite map only ['Station'] = 'station', ['Time'] = 'time', ['TimeCaption'] = 'time-caption', ['Title'] = 'title', -- Used by InternetArchiveBot ['TitleLink'] = {'title-link', 'episode-link', 'episodelink'}, -- Used by InternetArchiveBot ['TitleNote'] = 'department', ['TitleType'] = {'type', 'medium'}, ['TransChapter'] = {'trans-article', 'trans-chapter', 'trans-contribution', 'trans-entry', 'trans-section'}, ['Transcript'] = 'transcript', ['TranscriptFormat'] = 'transcript-format', ['TranscriptURL'] = {'transcript-url', 'transcripturl'}, -- Used by InternetArchiveBot ['TransMap'] = 'trans-map', -- cite map only ['TransPeriodical'] = {'trans-journal', 'trans-magazine', 'trans-newspaper', 'trans-periodical', 'trans-website', 'trans-work'}, ['TransQuote'] = 'trans-quote', ['TransTitle'] = 'trans-title', -- Used by InternetArchiveBot ['URL'] = {'url', 'URL'}, -- Used by InternetArchiveBot ['UrlAccess'] = 'url-access', -- Used by InternetArchiveBot ['UrlStatus'] = 'url-status', -- Used by InternetArchiveBot ['Vauthors'] = 'vauthors', ['Veditors'] = 'veditors', ['Via'] = 'via', ['Volume'] = 'volume', ['Year'] = 'year', ['AuthorList-First'] = {"first#", "author-first#", "author#-first", "given#", "author-given#", "author#-given"}, ['AuthorList-Last'] = {"last#", "author-last#", "author#-last", "surname#", "author-surname#", "author#-surname", "author#", "subject#", 'host#'}, ['AuthorList-Link'] = {"author-link#", "author#-link", "subject-link#", "subject#-link", "authorlink#", "author#link"}, ['AuthorList-Mask'] = {"author-mask#", "author#-mask", "subject-mask#", "subject#-mask"}, ['ContributorList-First'] = {'contributor-first#', 'contributor#-first', 'contributor-given#', 'contributor#-given'}, ['ContributorList-Last'] = {'contributor-last#', 'contributor#-last', 'contributor-surname#', 'contributor#-surname', 'contributor#'}, ['ContributorList-Link'] = {'contributor-link#', 'contributor#-link'}, ['ContributorList-Mask'] = {'contributor-mask#', 'contributor#-mask'}, ['EditorList-First'] = {"editor-first#", "editor#-first", "editor-given#", "editor#-given"}, ['EditorList-Last'] = {"editor-last#", "editor#-last", "editor-surname#", "editor#-surname", "editor#"}, ['EditorList-Link'] = {"editor-link#", "editor#-link"}, ['EditorList-Mask'] = {"editor-mask#", "editor#-mask"}, ['InterviewerList-First'] = {'interviewer-first#', 'interviewer#-first', 'interviewer-given#', 'interviewer#-given'}, ['InterviewerList-Last'] = {'interviewer-last#', 'interviewer#-last', 'interviewer-surname#', 'interviewer#-surname', 'interviewer#'}, ['InterviewerList-Link'] = {'interviewer-link#', 'interviewer#-link'}, ['InterviewerList-Mask'] = {'interviewer-mask#', 'interviewer#-mask'}, ['TranslatorList-First'] = {'translator-first#', 'translator#-first', 'translator-given#', 'translator#-given'}, ['TranslatorList-Last'] = {'translator-last#', 'translator#-last', 'translator-surname#', 'translator#-surname', 'translator#'}, ['TranslatorList-Link'] = {'translator-link#', 'translator#-link'}, ['TranslatorList-Mask'] = {'translator-mask#', 'translator#-mask'}, } --[[--------------------------< P U N C T _ S K I P >--------------------------- builds a table of parameter names that the extraneous terminal punctuation check should not check. ]] local punct_skip = {}; local meta_params = { -- table of aliases[] keys (meta parameters); each key has a table of parameter names for a value 'BookTitle', 'Chapter', 'ScriptChapter', 'ScriptTitle', 'Title', 'TransChapter', 'Transcript', 'TransMap', 'TransTitle', -- title-holding parameters 'AuthorList-Mask', 'ContributorList-Mask', 'EditorList-Mask', 'InterviewerList-Mask', 'TranslatorList-Mask', -- name-list mask may have name separators 'PostScript', 'Quote', 'ScriptQuote', 'TransQuote', 'Ref', -- miscellaneous 'ArchiveURL', 'ChapterURL', 'ConferenceURL', 'LayURL', 'MapURL', 'TranscriptURL', 'URL', -- URL-holding parameters } for _, meta_param in ipairs (meta_params) do -- for each meta parameter key local params = aliases[meta_param]; -- get the parameter or the table of parameters associated with the meta parameter name if 'string' == type (params) then punct_skip[params] = 1; -- just a single parameter else for _, param in ipairs (params) do -- get the parameter name punct_skip[param] = 1; -- add the parameter name to the skip table local count; param, count = param:gsub ('#', ''); -- remove enumerator marker from enumerated parameters if 0 ~= count then -- if removed punct_skip[param] = 1; -- add param name without enumerator marker end end end end --[[-----------< S P E C I A L C A S E T R A N S L A T I O N S >------------ This table is primarily here to support internationalization. Translations in this table are used, for example, when an error message, category name, etc., is extracted from the English alias key. There may be other cases where this translation table may be useful. ]] local special_case_translation = { ['AuthorList'] = 'authors list', -- used to assemble maintenance category names ['ContributorList'] = 'contributors list', -- translation of these names plus translation of the base mainenance category names in maint_cats{} table below ['EditorList'] = 'editors list', -- must match the names of the actual categories ['InterviewerList'] = 'interviewers list', -- this group or translations used by name_has_ed_markup() and name_has_mult_names() ['TranslatorList'] = 'translators list', -- Lua patterns to match pseudo-titles used by InternetArchiveBot and others as placeholder for unknown |title= value ['archived_copy'] = { -- used with CS1 maint: Archive[d] copy as title ['en'] = '^archived?%s+copy$', -- for English; translators: keep this because templates imported from en.wiki ['local'] = nil, -- translators: replace ['local'] = nil with lowercase translation only when bots or tools create generic titles in your language }, -- Lua patterns to match generic titles; usually created by bots or reference filling tools -- translators: replace ['local'] = nil with lowercase translation only when bots or tools create generic titles in your language ['generic_titles'] = { -- patterns in this table should be lowercase only -- leave ['local'] nil except when there is a matching generic title in your language -- generic titles must be lowercase -- boolean 'true' for plain-text searches; 'false' for pattern searches {['en'] = {'^wayback%s+machine$', false}, ['local'] = nil}, {['en'] = {'are you a robot', true}, ['local'] = nil}, {['en'] = {'hugedomains.com', true}, ['local'] = nil}, {['en'] = {'^[%(%[{<]?no +title[>}%]%)]?$', false}, ['local'] = nil}, {['en'] = {'page not found', true}, ['local'] = nil}, {['en'] = {'subscribe to read', true}, ['local'] = nil}, {['en'] = {'^[%(%[{<]?unknown[>}%]%)]?$', false}, ['local'] = nil}, {['en'] = {'website is for sale', true}, ['local'] = nil}, {['en'] = {'^404', true}, ['local'] = nil}, {['en'] = {'internet archive wayback machine', true}, ['local'] = nil}, {['en'] = {'log into facebook', true}, ['local'] = nil}, {['en'] = {'redirecting...', true}, ['local'] = nil}, {['en'] = {'webcite query result', true}, ['local'] = nil}, {['en'] = {'wikiwix\'s cache', true}, ['local'] = nil}, } } --[[--------------------------< D A T E _ N A M E S >---------------------------------------------------------- This table of tables lists local language date names and fallback English date names. The code in Date_validation will look first in the local table for valid date names. If date names are not found in the local table, the code will look in the English table. Because citations can be copied to the local wiki from en.wiki, the English is required when the date-name translation function date_name_xlate() is used. In these tables, season numbering is defined by Extended Date/Time Format (EDTF) Specification (https://www.loc.gov/standards/datetime/) which became part of ISO 8601 in 2019. See '§Sub-year groupings'. The standard defines various divisions using numbers 21-41. CS1|2 only supports generic seasons. EDTF does support the distinction between north and south hemisphere seasons but CS1|2 has no way to make that distinction. 33-36 = Quarter 1, Quarter 2, Quarter 3, Quarter 4 (3 months each) The standard does not address 'named' dates so, for the purposes of CS1|2, Easter and Christmas are defined here as 98 and 99, which should be out of the ISO 8601 (EDTF) range of uses for a while. ]] local date_names = { ['en'] = { -- English ['long'] = {['January'] = 1, ['February'] = 2, ['March'] = 3, ['April'] = 4, ['May'] = 5, ['June'] = 6, ['July'] = 7, ['August'] = 8, ['September'] = 9, ['October'] = 10, ['November'] = 11, ['December'] = 12}, ['short'] = {['Jan'] = 1, ['Feb'] = 2, ['Mar'] = 3, ['Apr'] = 4, ['May'] = 5, ['Jun'] = 6, ['Jul'] = 7, ['Aug'] = 8, ['Sep'] = 9, ['Oct'] = 10, ['Nov'] = 11, ['Dec'] = 12}, ['quarter'] = {['First Quarter'] = 33, ['Second Quarter'] = 34, ['Third Quarter'] = 35, ['Fourth Quarter'] = 36}, ['season'] = {['Winter'] = 24, ['Spring'] = 21, ['Summer'] = 22, ['Fall'] = 23, ['Autumn'] = 23}, ['named'] = {['Easter'] = 98, ['Christmas'] = 99}, }, ['local'] = { -- replace these English date names with the local language equivalents ['long'] = {['జనవరి']=1, ['ఫిబ్రవరి']=2, ['మార్చి']=3, ['ఏప్రిల్']=4, ['మే']=5, ['జూన్']=6, ['జూలై']=7, ['ఆగస్టు']=8, ['సెప్టెంబరు']=9, ['అక్టోబరు']=10, ['నవంబరు']=11, ['డిసెంబరు']=12}, ['short'] = {['జన'] = 1, ['ఫిబ్ర'] = 2, ['మార్చి'] = 3, ['ఏప్రి'] = 4, ['మే'] = 5, ['జూన్'] = 6, ['జూలై'] = 7, ['ఆగ'] = 8, ['సెప్టెం'] = 9, ['అక్టో'] = 10, ['నవం'] = 11, ['డిసెం'] = 12}, ['quarter'] = {['First Quarter'] = 33, ['Second Quarter'] = 34, ['Third Quarter'] = 35, ['Fourth Quarter'] = 36}, ['season'] = {['Winter'] = 24, ['Spring'] = 21, ['Summer'] = 22, ['Fall'] = 23, ['Autumn'] = 23}, ['named'] = {['Easter'] = 98, ['Christmas'] = 99}, }, ['inv_local_l'] = {}, -- used in date reformatting; copy of date_names['local'].long where k/v are inverted: [1]='<local name>' etc. ['inv_local_s'] = {}, -- used in date reformatting; copy of date_names['local'].short where k/v are inverted: [1]='<local name>' etc. ['local_digits'] = {['0'] = '0', ['1'] = '1', ['2'] = '2', ['3'] = '3', ['4'] = '4', ['5'] = '5', ['6'] = '6', ['7'] = '7', ['8'] = '8', ['9'] = '9'}, -- used to convert local language digits to Western 0-9 ['xlate_digits'] = {}, } for name, i in pairs (date_names['local'].long) do -- this table is ['name'] = i date_names['inv_local_l'][i] = name; -- invert to get [i] = 'name' for conversions from ymd end for name, i in pairs (date_names['local'].short) do -- this table is ['name'] = i date_names['inv_local_s'][i] = name; -- invert to get [i] = 'name' for conversions from ymd end for ld, ed in pairs (date_names.local_digits) do -- make a digit translation table for simple date translation from en to local language using local_digits table date_names.xlate_digits [ed] = ld; -- en digit becomes index with local digit as the value end local df_template_patterns = { -- table of redirects to {{Use dmy dates}} and {{Use mdy dates}} '{{ *[Uu]se +(dmy) +dates *[|}]', -- 1159k -- sorted by approximate transclusion count '{{ *[Uu]se +(mdy) +dates *[|}]', -- 212k '{{ *[Uu]se +(MDY) +dates *[|}]', -- 788 '{{ *[Uu]se +(DMY) +dates *[|}]', -- 343 '{{ *([Mm]dy) *[|}]', -- 176 '{{ *[Uu]se *(dmy) *[|}]', -- 156 + 18 '{{ *[Uu]se *(mdy) *[|}]', -- 149 + 11 '{{ *([Dd]my) *[|}]', -- 56 '{{ *[Uu]se +(MDY) *[|}]', -- 5 '{{ *([Dd]MY) *[|}]', -- 3 '{{ *[Uu]se(mdy)dates *[|}]', -- 1 '{{ *[Uu]se +(DMY) *[|}]', -- 0 '{{ *([Mm]DY) *[|}]', -- 0 } local function get_date_format () local content = mw.title.getCurrentTitle():getContent() or ''; -- get the content of the article or ''; new pages edited w/ve do not have 'content' until saved; ve does not preview; phab:T221625 for _, pattern in ipairs (df_template_patterns) do -- loop through the patterns looking for {{Use dmy dates}} or {{Use mdy dates}} or any of their redirects local start, _, match = content:find(pattern); -- match is the three letters indicating desired date format if match then content = content:match ('%b{}', start); -- get the whole template if content:match ('| *cs1%-dates *= *[lsy][sy]?') then -- look for |cs1-dates=publication date length access-/archive-date length return match:lower() .. '-' .. content:match ('| *cs1%-dates *= *([lsy][sy]?)'); else return match:lower() .. '-all'; -- no |cs1-dates= k/v pair; return value appropriate for use in |df= end end end end local global_df = get_date_format (); --[[-----------------< V O L U M E , I S S U E , P A G E S >------------------ These tables hold cite class values (from the template invocation) and identify those templates that support |volume=, |issue=, and |page(s)= parameters. Cite conference and cite map require further qualification which is handled in the main module. ]] local templates_using_volume = {'citation', 'audio-visual', 'book', 'conference', 'encyclopaedia', 'interview', 'journal', 'magazine', 'map', 'news', 'report', 'techreport', 'thesis'} local templates_using_issue = {'citation', 'conference', 'episode', 'interview', 'journal', 'magazine', 'map', 'news', 'podcast'} local templates_not_using_page = {'audio-visual', 'episode', 'mailinglist', 'newsgroup', 'podcast', 'serial', 'sign', 'speech'} --[[ Patterns for finding extra text in |volume=, |issue=, |page=, |pages= ]] local vol_iss_pg_patterns = { good_ppattern = '^P[^%.PpGg]', -- OK to begin with uppercase P: P7 (page 7 of section P), but not p123 (page 123); TODO: this allows 'Pages' which it should not bad_ppatterns = { -- patterns for |page= and |pages= '^[Pp][PpGg]?%.?[ %d]', '^[Pp]ages?', '^[Pp]gs.?', }, vpatterns = { -- patterns for |volume= '^volumes?', '^vols?[%.:=]?' }, ipatterns = { -- patterns for |issue= '^issues?', '^iss[%.:=]?', '^numbers?', '^nos?%A', -- don't match 'november' or 'nostradamus' '^nr[%.:=]?', '^n[%.:= ]' -- might be a valid issue without separator (space char is sep char here) } } --[[--------------------------< K E Y W O R D S >------------------------------- These tables hold keywords for those parameters that have defined sets of acceptable keywords. ]] --[[-------------------< K E Y W O R D S T A B L E >-------------------------- this is a list of keywords; each key in the list is associated with a table of synonymous keywords possibly from different languages. for I18N: add local-language keywords to value table; do not change the key. For example, adding the German keyword 'ja': ['affirmative'] = {'yes', 'true', 'y', 'ja'}, Because CS1|2 templates from en.wiki articles are often copied to other local wikis, it is recommended that the English keywords remain in these tables. ]] local keywords = { ['amp'] = {'&', 'amp', 'ampersand'}, -- |name-list-style= ['and'] = {'and', 'serial'}, -- |name-list-style= ['affirmative'] = {'yes', 'true', 'y'}, -- |no-tracking=, |no-pp= -- Used by InternetArchiveBot ['afterword'] = {'afterword'}, -- |contribution= ['bot: unknown'] = {'bot: unknown'}, -- |url-status= -- Used by InternetArchiveBot ['cs1'] = {'cs1'}, -- |mode= ['cs2'] = {'cs2'}, -- |mode= ['dead'] = {'dead'}, -- |url-status= -- Used by InternetArchiveBot ['dmy'] = {'dmy'}, -- |df= ['dmy-all'] = {'dmy-all'}, -- |df= ['foreword'] = {'foreword'}, -- |contribution= ['free'] = {'free'}, -- |url-access= -- Used by InternetArchiveBot ['introduction'] = {'introduction'}, -- |contribution= ['limited'] = {'limited'}, -- |url-access= -- Used by InternetArchiveBot ['live'] = {'live'}, -- |url-status= -- Used by InternetArchiveBot ['mdy'] = {'mdy'}, -- |df= ['mdy-all'] = {'mdy-all'}, -- |df= ['none'] = {'none'}, -- |postscript=, |ref=, |title=, |type= -- Used by InternetArchiveBot ['off'] = {'off'}, -- |title= (potentially also: |title-link=, |postscript=, |ref=, |type=) ['preface'] = {'preface'}, -- |contribution= ['registration'] = {'registration'}, -- |url-access= -- Used by InternetArchiveBot ['subscription'] = {'subscription'}, -- |url-access= -- Used by InternetArchiveBot ['unfit'] = {'unfit'}, -- |url-status= -- Used by InternetArchiveBot ['usurped'] = {'usurped'}, -- |url-status= -- Used by InternetArchiveBot ['vanc'] = {'vanc'}, -- |name-list-style= ['ymd'] = {'ymd'}, -- |df= ['ymd-all'] = {'ymd-all'}, -- |df= -- ['yMd'] = {'yMd'}, -- |df=; not supported at en.wiki -- ['yMd-all'] = {'yMd-all'}, -- |df=; not supported at en.wiki } --[[------------------------< X L A T E _ K E Y W O R D S >--------------------- this function builds a list, keywords_xlate{}, of the keywords found in keywords{} where the values from keywords{} become the keys in keywords_xlate{} and the keys from keywords{} become the values in keywords_xlate{}: ['affirmative'] = {'yes', 'true', 'y'}, -- in keywords{} becomes ['yes'] = 'affirmative', -- in keywords_xlate{} ['true'] = 'affirmative', ['y'] = 'affirmative', the purpose of this function is to act as a translator between a non-English keyword and its English equivalent that may be used in other modules of this suite ]] local function xlate_keywords () local out_table = {}; -- output goes here for k, keywords_t in pairs (keywords) do -- spin through the keywords table for _, keyword in ipairs (keywords_t) do -- for each keyword out_table[keyword] = k; -- create an entry in the output table where keyword is the key end end return out_table; end local keywords_xlate = xlate_keywords (); -- the list of translated keywords --[[----------------< M A K E _ K E Y W O R D S _ L I S T >--------------------- this function assembles, for parameter-value validation, the list of keywords appropriate to that parameter. keywords_lists{}, is a table of tables from keywords{} ]] local function make_keywords_list (keywords_lists) local out_table = {}; -- output goes here for _, keyword_list in ipairs (keywords_lists) do -- spin through keywords_lists{} and get a table of keywords for _, keyword in ipairs (keyword_list) do -- spin through keyword_list{} and add each keyword, ... table.insert (out_table, keyword); -- ... as plain text, to the output list end end return out_table; end --[[----------------< K E Y W O R D S _ L I S T S >----------------------------- this is a list of lists of valid keywords for the various parameters in [key]. Generally the keys in this table are the canonical en.wiki parameter names though some are contrived because of use in multiple differently named parameters: ['yes_true_y'], ['id-access']. The function make_keywords_list() extracts the individual keywords from the appropriate list in keywords{}. The lists in this table are used to validate the keyword assignment for the parameters named in this table's keys. ]] local keywords_lists = { ['yes_true_y'] = make_keywords_list ({keywords.affirmative}), ['contribution'] = make_keywords_list ({keywords.afterword, keywords.foreword, keywords.introduction, keywords.preface}), ['df'] = make_keywords_list ({keywords.dmy, keywords['dmy-all'], keywords.mdy, keywords['mdy-all'], keywords.ymd, keywords['ymd-all']}), -- ['df'] = make_keywords_list ({keywords.dmy, keywords['dmy-all'], keywords.mdy, keywords['mdy-all'], keywords.ymd, keywords['ymd-all'], keywords.yMd, keywords['yMd-all']}), -- not supported at en.wiki ['mode'] = make_keywords_list ({keywords.cs1, keywords.cs2}), ['name-list-style'] = make_keywords_list ({keywords.amp, keywords['and'], keywords.vanc}), ['url-access'] = make_keywords_list ({keywords.subscription, keywords.limited, keywords.registration}), ['url-status'] = make_keywords_list ({keywords.dead, keywords.live, keywords.unfit, keywords.usurped, keywords['bot: unknown']}), ['id-access'] = make_keywords_list ({keywords.free}), } --[[---------------------< S T R I P M A R K E R S >---------------------------- Common pattern definition location for stripmarkers so that we don't have to go hunting for them if (when) MediaWiki changes their form. ]] local stripmarkers = { ['any'] = '\127[^\127]*UNIQ%-%-(%a+)%-[%a%d]+%-QINU[^\127]*\127', -- capture returns name of stripmarker ['math'] = '\127[^\127]*UNIQ%-%-math%-[%a%d]+%-QINU[^\127]*\127' -- math stripmarkers used in coins_cleanup() and coins_replace_math_stripmarker() } --[[------------< I N V I S I B L E _ C H A R A C T E R S >--------------------- This table holds non-printing or invisible characters indexed either by name or by Unicode group. Values are decimal representations of UTF-8 codes. The table is organized as a table of tables because the Lua pairs keyword returns table data in an arbitrary order. Here, we want to process the table from top to bottom because the entries at the top of the table are also found in the ranges specified by the entries at the bottom of the table. Also here is a pattern that recognizes stripmarkers that begin and end with the delete characters. The nowiki stripmarker is not an error but some others are because the parameter values that include them become part of the template's metadata before stripmarker replacement. ]] local invisible_defs = { del = '\127', -- used to distinguish between stripmarker and del char zwj = '\226\128\141', -- used with capture because zwj may be allowed } local invisible_chars = { {'replacement', '\239\191\189'}, -- U+FFFD, EF BF BD {'zero width joiner', '('.. invisible_defs.zwj .. ')'}, -- U+200D, E2 80 8D; capture because zwj may be allowed {'zero width space', '\226\128\139'}, -- U+200B, E2 80 8B {'hair space', '\226\128\138'}, -- U+200A, E2 80 8A {'soft hyphen', '\194\173'}, -- U+00AD, C2 AD {'horizontal tab', '\009'}, -- U+0009 (HT), 09 {'line feed', '\010'}, -- U+000A (LF), 0A {'no-break space', '\194\160'}, -- U+00A0 (NBSP), C2 A0 {'carriage return', '\013'}, -- U+000D (CR), 0D {'stripmarker', stripmarkers.any}, -- stripmarker; may or may not be an error; capture returns the stripmaker type {'delete', '('.. invisible_defs.del .. ')'}, -- U+007F (DEL), 7F; must be done after stripmarker test; capture to distinguish isolated del chars not part of stripmarker {'C0 control', '[\000-\008\011\012\014-\031]'}, -- U+0000–U+001F (NULL–US), 00–1F (except HT, LF, CR (09, 0A, 0D)) {'C1 control', '[\194\128-\194\159]'}, -- U+0080–U+009F (XXX–APC), C2 80 – C2 9F -- {'Specials', '[\239\191\185-\239\191\191]'}, -- U+FFF9-U+FFFF, EF BF B9 – EF BF BF -- {'Private use area', '[\238\128\128-\239\163\191]'}, -- U+E000–U+F8FF, EE 80 80 – EF A3 BF -- {'Supplementary Private Use Area-A', '[\243\176\128\128-\243\191\191\189]'}, -- U+F0000–U+FFFFD, F3 B0 80 80 – F3 BF BF BD -- {'Supplementary Private Use Area-B', '[\244\128\128\128-\244\143\191\189]'}, -- U+100000–U+10FFFD, F4 80 80 80 – F4 8F BF BD } --[[ Indic script makes use of zero width joiner as a character modifier so zwj characters must be left in. This pattern covers all of the unicode characters for these languages: Devanagari 0900–097F – https://unicode.org/charts/PDF/U0900.pdf Devanagari extended A8E0–A8FF – https://unicode.org/charts/PDF/UA8E0.pdf Bengali 0980–09FF – https://unicode.org/charts/PDF/U0980.pdf Gurmukhi 0A00–0A7F – https://unicode.org/charts/PDF/U0A00.pdf Gujarati 0A80–0AFF – https://unicode.org/charts/PDF/U0A80.pdf Oriya 0B00–0B7F – https://unicode.org/charts/PDF/U0B00.pdf Tamil 0B80–0BFF – https://unicode.org/charts/PDF/U0B80.pdf Telugu 0C00–0C7F – https://unicode.org/charts/PDF/U0C00.pdf Kannada 0C80–0CFF – https://unicode.org/charts/PDF/U0C80.pdf Malayalam 0D00–0D7F – https://unicode.org/charts/PDF/U0D00.pdf plus the not-necessarily Indic scripts for Sinhala and Burmese: Sinhala 0D80-0DFF - https://unicode.org/charts/PDF/U0D80.pdf Myanmar 1000-109F - https://unicode.org/charts/PDF/U1000.pdf Myanmar extended A AA60-AA7F - https://unicode.org/charts/PDF/UAA60.pdf Myanmar extended B A9E0-A9FF - https://unicode.org/charts/PDF/UA9E0.pdf the pattern is used by has_invisible_chars() and coins_cleanup() ]] local indic_script = '[\224\164\128-\224\181\191\224\163\160-\224\183\191\225\128\128-\225\130\159\234\167\160-\234\167\191\234\169\160-\234\169\191]'; -- list of emoji that use zwj character (U+200D) to combine with another emoji local emoji = { -- indexes are decimal forms of the hex values in U+xxxx [127752] = true, -- U+1F308 🌈 rainbow [127806] = true, -- U+1F33E 🌾 ear of rice [127859] = true, -- U+1F373 🍳 cooking [127891] = true, -- U+1F393 🎓 graduation cap [127908] = true, -- U+1F3A4 🎤 microphone [127912] = true, -- U+1F3A8 🎨 artist palette [127979] = true, -- U+1F3EB 🏫 school [127981] = true, -- U+1F3ED 🏭 factory [128102] = true, -- U+1F466 👦 boy [128103] = true, -- U+1F467 👧 girl [128104] = true, -- U+1F468 👨 man [128105] = true, -- U+1F469 👩 woman [128139] = true, -- U+1F48B 💋 kiss mark [128187] = true, -- U+1F4BB 💻 personal computer [128188] = true, -- U+1F4BC 💼 brief case [128295] = true, -- U+1F527 🔧 wrench [128300] = true, -- U+1F52C 🔬 microscope [128488] = true, -- U+1F5E8 🗨 left speech bubble [128640] = true, -- U+1F680 🚀 rocket [128658] = true, -- U+1F692 🚒 fire engine [129309] = true, -- U+1F91D 🤝 handshake [129455] = true, -- U+1F9AF 🦯 probing cane [129456] = true, -- U+1F9B0 🦰 emoji component red hair [129457] = true, -- U+1F9B1 🦱 emoji component curly hair [129458] = true, -- U+1F9B2 🦲 emoji component bald [129459] = true, -- U+1F9B3 🦳 emoji component white hair [129466] = true, -- U+1F9BA 🦺 safety vest [129468] = true, -- U+1F9BC 🦼 motorized wheelchair [129469] = true, -- U+1F9BD 🦽 manual wheelchair [129489] = true, -- U+1F9D1 🧑 adult [9760] = true, -- U+2620 ☠ skull and crossbones [9792] = true, -- U+2640 ♀ female sign [9794] = true, -- U+2642 ♂ male sign [9877] = true, -- U+2695 ⚕ staff of aesculapius [9878] = true, -- U+2696 ⚖ scales [9992] = true, -- U+2708 ✈ airplane [10084] = true, -- U+2764 ❤ heavy black heart } --[[----------------------< L A N G U A G E S U P P O R T >------------------- These tables and constants support various language-specific functionality. ]] local this_wiki_code = mw.getContentLanguage():getCode(); -- get this wiki's language code if string.match (mw.site.server, 'wikidata') then this_wiki_code = mw.getCurrentFrame():preprocess('{{int:lang}}'); -- on Wikidata so use interface language setting instead end local languages = mw.language.fetchLanguageNames (this_wiki_code, 'all'); -- get a list of language names known to Wikimedia; used for |language= and interwiki tests local inter_wiki_map = {}; -- map of interwiki prefixes that are language-code prefixes for k, v in pairs (mw.site.interwikiMap ('local')) do -- spin through the base interwiki map (limited to local) if languages[v["prefix"]] then -- if the prefix matches a known language code inter_wiki_map[v["prefix"]] = true; -- add it to our local map end end local local_lang_cat_enable = false; -- set to true to categorize pages where |language=<local wiki's language> --[[--------------------< S C R I P T _ L A N G _ C O D E S >------------------- This table is used to hold ISO 639-1 two-character and ISO 639-3 three-character language codes that apply only to |script-title= and |script-chapter= ]] local script_lang_codes = { 'am', 'ar', 'be', 'bg', 'bn', 'bo', 'bs', 'dv', 'dz', 'el', 'fa', 'gu', 'he', 'hi', 'hy', 'ja', 'ka', 'kk', 'km', 'kn', 'ko', 'ku', 'ky', 'lo', 'mk', 'ml', 'mn', 'mr', 'my', 'ne', 'or', 'ota', 'ps', 'ru', 'sd', 'si', 'sr', 'ta', 'te', 'tg', 'th', 'ti', 'ug', 'uk', 'ur', 'uz', 'yi', 'zh' }; --[[---------------< L A N G U A G E R E M A P P I N G >---------------------- These tables hold language information that is different (correct) from MediaWiki's definitions For each ['code'] = 'language name' in lang_code_remap{} there must be a matching ['language name'] = {'language name', 'code'} in lang_name_remap{} lang_code_remap{}: key is always lowercase ISO 639-1, -2, -3 language code or a valid lowercase IETF language tag value is properly spelled and capitalized language name associated with key only one language name per key; key/value pair must have matching entry in lang_name_remap{} lang_name_remap{}: key is always lowercase language name value is a table the holds correctly spelled and capitalized language name [1] and associated code [2] (code must match a code key in lang_code_remap{}) may have multiple keys referring to a common preferred name and code; For example: ['kolsch'] and ['kölsch'] both refer to 'Kölsch' and 'ksh' ]] local lang_code_remap = { -- used for |language= and |script-title= / |script-chapter= ['als'] = 'Tosk Albanian', -- MediaWiki returns Alemannisch ['bh'] = 'Bihari', -- MediaWiki uses 'bh' as a subdomain name for Bhojpuri Wikipedia: bh.wikipedia.org ['bla'] = 'Blackfoot', -- MediaWiki/IANA/ISO 639: Siksika; use en.wiki preferred name ['bn'] = 'Bengali', -- MediaWiki returns Bangla ['ca-valencia'] = 'Valencian', -- IETF variant of Catalan ['crh'] = 'Crimean Tatar', -- synonymous with Crimean Turkish (return value from {{#language:crh|en}}) ['ilo'] = 'Ilocano', -- MediaWiki/IANA/ISO 639: Iloko; use en.wiki preferred name ['ksh'] = 'Kölsch', -- MediaWiki: Colognian; use IANA/ISO 639 preferred name ['ksh-x-colog'] = 'Colognian', -- override MediaWiki ksh; no IANA/ISO 639 code for Colognian; IETF private code created at Module:Lang/data ['mis-x-ripuar'] = 'Ripuarian', -- override MediaWiki ksh; no IANA/ISO 639 code for Ripuarian; IETF private code created at Module:Lang/data ['nan-tw'] = 'Taiwanese Hokkien', -- make room for MediaWiki/IANA/ISO 639 nan: Min Nan Chinese and support en.wiki preferred name } local lang_name_remap = { -- used for |language= ['alemannisch'] = {'Swiss German', 'gsw'}, -- not an ISO or IANA language name; MediaWiki uses 'als' as a subdomain name for Alemannic Wikipedia: als.wikipedia.org ['bangla'] = {'Bengali', 'bn'}, -- MediaWiki returns Bangla (the endonym) but we want Bengali (the exonym); here we remap ['bengali'] = {'Bengali', 'bn'}, -- MediaWiki doesn't use exonym so here we provide correct language name and 639-1 code ['bhojpuri'] = {'Bhojpuri', 'bho'}, -- MediaWiki uses 'bh' as a subdomain name for Bhojpuri Wikipedia: bh.wikipedia.org ['bihari'] = {'Bihari', 'bh'}, -- MediaWiki replaces 'Bihari' with 'Bhojpuri' so 'Bihari' cannot be found ['blackfoot'] = {'Blackfoot', 'bla'}, -- MediaWiki/IANA/ISO 639: Siksika; use en.wiki preferred name ['colognian'] = {'Colognian', 'ksh-x-colog'}, -- MediaWiki preferred name for ksh ['crimean tatar'] = {'Crimean Tatar', 'crh'}, -- MediaWiki uses 'crh' as a subdomain name for Crimean Tatar Wikipedia: crh.wikipedia.org ['ilocano'] = {'Ilocano', 'ilo'}, -- MediaWiki/IANA/ISO 639: Iloko; use en.wiki preferred name ['kolsch'] = {'Kölsch', 'ksh'}, -- use IANA/ISO 639 preferred name (use non-diacritical o instead of umlaut ö) ['kölsch'] = {'Kölsch', 'ksh'}, -- use IANA/ISO 639 preferred name ['ripuarian'] = {'Ripuarian', 'mis-x-ripuar'}, -- group of dialects; no code in MediaWiki or in IANA/ISO 639 ['taiwanese hokkien'] = {'Taiwanese Hokkien', 'nan-TW'}, -- make room for MediaWiki/IANA/ISO 639 nan: Min Nan Chinese ['tosk albanian'] = {'Tosk Albanian', 'als'}, -- MediaWiki replaces 'Tosk Albanian' with 'Alemannisch' so 'Tosk Albanian' cannot be found ['valencian'] = {'Valencian', 'ca'}, -- variant of Catalan; categorizes as Catalan } --[[---------------< P R O P E R T I E S _ C A T E G O R I E S >---------------- Properties categories. These are used for investigating qualities of citations. ]] local prop_cats = { ['foreign_lang_source'] = 'CS1 $1-language sources ($2)', -- |language= categories; $1 is foreign-language name, $2 is ISO639-1 code ['foreign_lang_source_2'] = 'CS1 foreign language sources (ISO 639-2)|$1', -- |language= category; a cat for ISO639-2 languages; $1 is the ISO 639-2 code used as a sort key ['local_lang_source'] = 'CS1 $1-language sources ($2)', -- |language= categories; $1 is local-language name, $2 is ISO639-1 code; not emitted when local_lang_cat_enable is false ['location test'] = 'CS1 location test', ['script'] = 'CS1 uses foreign language script', -- when language specified by |script-title=xx: doesn't have its own category ['script_with_name'] = 'CS1 uses $1-language script ($2)', -- |script-title=xx: has matching category; $1 is language name, $2 is ISO639-1 code ['jul_greg_uncertainty'] = 'CS1: Julian–Gregorian uncertainty', -- probably temporary cat to identify scope of template with dates 1 October 1582 – 1 January 1926 ['long_vol'] = 'CS1: long volume value', -- probably temporary cat to identify scope of |volume= values longer than 4 charachters ['year_range_abbreviated'] = 'CS1: abbreviated year range', -- probably temporary cat to identify scope of |date=, |year= values using YYYY–YY form } --[[-------------------< T I T L E _ T Y P E S >-------------------------------- Here we map a template's CitationClass to TitleType (default values for |type= parameter) ]] local title_types = { ['AV-media-notes'] = 'Media notes', ['interview'] = 'Interview', ['mailinglist'] = 'Mailing list', ['map'] = 'Map', ['podcast'] = 'Podcast', ['pressrelease'] = 'Press release', ['report'] = 'Report', ['techreport'] = 'Technical report', ['thesis'] = 'Thesis', } --[[===================<< E R R O R M E S S A G I N G >>====================== ]] --[[----------< E R R O R M E S S A G E S U P P L I M E N T S >------------- I18N for those messages that are supplemented with additional specific text that describes the reason for the error TODO: merge this with special_case_translations{}? ]] local err_msg_supl = { ['char'] = 'invalid character', -- |isbn=, |sbn= ['check'] = 'checksum', -- |isbn=, |sbn= ['flag'] = 'flag', -- |archive-url= ['form'] = 'invalid form', -- |isbn=, |sbn= ['group'] = 'invalid group id', -- |isbn= ['initials'] = 'initials', -- Vancouver ['journal'] = 'journal', -- |bibcode= ['length'] = 'length', -- |isbn=, |bibcode=, |sbn= ['liveweb'] = 'liveweb', -- |archive-url= ['missing comma'] = 'missing comma', -- Vancouver ['name'] = 'name', -- Vancouver ['non-Latin char'] = 'non-Latin character', -- Vancouver ['path'] = 'path', -- |archive-url= ['prefix'] = 'invalid prefix', -- |isbn= ['punctuation'] = 'punctuation', -- Vancouver ['save'] = 'save command', -- |archive-url= ['suffix'] = 'suffix', -- Vancouver ['timestamp'] = 'timestamp', -- |archive-url= ['value'] = 'value', -- |bibcode= ['year'] = 'year', -- |bibcode= } --[[--------------< E R R O R _ C O N D I T I O N S >--------------------------- Error condition table. This table has two sections: errors at the top, maintenance at the bottom. Maint 'messaging' does not have a 'message' (message=nil) The following contains a list of IDs for various error conditions defined in the code. For each ID, we specify a text message to display, an error category to include, and whether the error message should be wrapped as a hidden comment. Anchor changes require identical changes to matching anchor in Help:CS1 errors TODO: rename error_conditions{} to something more generic; create separate error and maint tables inside that? ]] local error_conditions = { err_accessdate_missing_url = { message = '<code class="cs1-code">&#124;access-date=</code> requires <code class="cs1-code">&#124;url=</code>', anchor = 'accessdate_missing_url', category = 'CS1 errors: access-date without URL', hidden = false }, err_apostrophe_markup = { message = 'Italic or bold markup not allowed in: <code class="cs1-code">&#124;$1=</code>', -- $1 is parameter name anchor = 'apostrophe_markup', category = 'CS1 errors: markup', hidden = false }, err_archive_missing_date = { message = '<code class="cs1-code">&#124;archive-url=</code> requires <code class="cs1-code">&#124;archive-date=</code>', anchor = 'archive_missing_date', category = 'CS1 errors: archive-url', hidden = false }, err_archive_missing_url = { message = '<code class="cs1-code">&#124;archive-url=</code> requires <code class="cs1-code">&#124;url=</code>', anchor = 'archive_missing_url', category = 'CS1 errors: archive-url', hidden = false }, err_archive_url = { message = '<code class="cs1-code">&#124;archive-url=</code> is malformed: $1', -- $1 is error message detail anchor = 'archive_url', category = 'CS1 errors: archive-url', hidden = false }, err_arxiv_missing = { message = '<code class="cs1-code">&#124;arxiv=</code> required', anchor = 'arxiv_missing', category = 'CS1 errors: arXiv', -- same as bad arxiv hidden = false }, err_asintld_missing_asin = { message = '<code class="cs1-code">&#124;$1=</code> requires <code class="cs1-code">&#124;asin=</code>', -- $1 is parameter name anchor = 'asintld_missing_asin', category = 'CS1 errors: ASIN TLD', hidden = false }, err_bad_arxiv = { message = 'Check <code class="cs1-code">&#124;arxiv=</code> value', anchor = 'bad_arxiv', category = 'CS1 errors: arXiv', hidden = false }, err_bad_asin = { message = 'Check <code class="cs1-code">&#124;asin=</code> value', anchor = 'bad_asin', category ='CS1 errors: ASIN', hidden = false }, err_bad_asin_tld = { message = 'Check <code class="cs1-code">&#124;asin-tld=</code> value', anchor = 'bad_asin_tld', category ='CS1 errors: ASIN TLD', hidden = false }, err_bad_bibcode = { message = 'Check <code class="cs1-code">&#124;bibcode=</code> $1', -- $1 is error message detail anchor = 'bad_bibcode', category = 'CS1 errors: bibcode', hidden = false }, err_bad_biorxiv = { message = 'Check <code class="cs1-code">&#124;biorxiv=</code> value', anchor = 'bad_biorxiv', category = 'CS1 errors: bioRxiv', hidden = false }, err_bad_citeseerx = { message = 'Check <code class="cs1-code">&#124;citeseerx=</code> value', anchor = 'bad_citeseerx', category = 'CS1 errors: citeseerx', hidden = false }, err_bad_date = { message = 'Check date values in: $1', -- $1 is a parameter name list anchor = 'bad_date', category = 'CS1 errors: dates', hidden = false }, err_bad_doi = { message = 'Check <code class="cs1-code">&#124;doi=</code> value', anchor = 'bad_doi', category = 'CS1 errors: DOI', hidden = false }, err_bad_hdl = { message = 'Check <code class="cs1-code">&#124;hdl=</code> value', anchor = 'bad_hdl', category = 'CS1 errors: HDL', hidden = false }, err_bad_isbn = { message = 'Check <code class="cs1-code">&#124;isbn=</code> value: $1', -- $1 is error message detail anchor = 'bad_isbn', category = 'CS1 errors: ISBN', hidden = false }, err_bad_ismn = { message = 'Check <code class="cs1-code">&#124;ismn=</code> value', anchor = 'bad_ismn', category = 'CS1 errors: ISMN', hidden = false }, err_bad_issn = { message = 'Check <code class="cs1-code">&#124;$1issn=</code> value', -- $1 is 'e' or '' for eissn or issn anchor = 'bad_issn', category = 'CS1 errors: ISSN', hidden = false }, err_bad_jfm = { message = 'Check <code class="cs1-code">&#124;jfm=</code> value', anchor = 'bad_jfm', category = 'CS1 errors: JFM', hidden = false }, err_bad_jstor = { message = 'Check <code class="cs1-code">&#124;jstor=</code> value', anchor = 'bad_jstor', category = 'CS1 errors: JSTOR', hidden = false }, err_bad_lccn = { message = 'Check <code class="cs1-code">&#124;lccn=</code> value', anchor = 'bad_lccn', category = 'CS1 errors: LCCN', hidden = false }, err_bad_mr = { message = 'Check <code class="cs1-code">&#124;mr=</code> value', anchor = 'bad_mr', category = 'CS1 errors: MR', hidden = false }, err_bad_oclc = { message = 'Check <code class="cs1-code">&#124;oclc=</code> value', anchor = 'bad_oclc', category = 'CS1 errors: OCLC', hidden = false }, err_bad_ol = { message = 'Check <code class="cs1-code">&#124;ol=</code> value', anchor = 'bad_ol', category = 'CS1 errors: OL', hidden = false }, err_bad_osti = { message = 'Check <code class="cs1-code">&#124;osti=</code> value', anchor = 'bad_osti', category = 'CS1 errors: OSTI', hidden = false }, err_bad_paramlink = { -- for |title-link=, |author/editor/translator-link=, |series-link=, |episode-link= message = 'Check <code class="cs1-code">&#124;$1=</code> value', -- $1 is parameter name anchor = 'bad_paramlink', category = 'CS1 errors: parameter link', hidden = false }, err_bad_pmc = { message = 'Check <code class="cs1-code">&#124;pmc=</code> value', anchor = 'bad_pmc', category = 'CS1 errors: PMC', hidden = false }, err_bad_pmid = { message = 'Check <code class="cs1-code">&#124;pmid=</code> value', anchor = 'bad_pmid', category = 'CS1 errors: PMID', hidden = false }, err_bad_rfc = { message = 'Check <code class="cs1-code">&#124;rfc=</code> value', anchor = 'bad_rfc', category = 'CS1 errors: RFC', hidden = false }, err_bad_s2cid = { message = 'Check <code class="cs1-code">&#124;s2cid=</code> value', anchor = 'bad_s2cid', category = 'CS1 errors: S2CID', hidden = false }, err_bad_sbn = { message = 'Check <code class="cs1-code">&#124;sbn=</code> value: $1', -- $1 is error message detail anchor = 'bad_sbn', category = 'CS1 errors: SBN', hidden = false }, err_bad_ssrn = { message = 'Check <code class="cs1-code">&#124;ssrn=</code> value', anchor = 'bad_ssrn', category = 'CS1 errors: SSRN', hidden = false }, err_bad_url = { message = 'Check $1 value', -- $1 is parameter name anchor = 'bad_url', category = 'CS1 errors: URL', hidden = false }, err_bad_usenet_id = { message = 'Check <code class="cs1-code">&#124;message-id=</code> value', anchor = 'bad_message_id', category = 'CS1 errors: message-id', hidden = false }, err_bad_zbl = { message = 'Check <code class="cs1-code">&#124;zbl=</code> value', anchor = 'bad_zbl', category = 'CS1 errors: Zbl', hidden = false }, err_bare_url_missing_title = { message = '$1 missing title', -- $1 is parameter name anchor = 'bare_url_missing_title', category = 'CS1 errors: bare URL', hidden = false }, err_biorxiv_missing = { message = '<code class="cs1-code">&#124;biorxiv=</code> required', anchor = 'biorxiv_missing', category = 'CS1 errors: bioRxiv', -- same as bad bioRxiv hidden = false }, err_chapter_ignored = { message = '<code class="cs1-code">&#124;$1=</code> ignored', -- $1 is parameter name anchor = 'chapter_ignored', category = 'CS1 errors: chapter ignored', hidden = false }, err_citation_missing_title = { message = 'Missing or empty <code class="cs1-code">&#124;$1=</code>', -- $1 is parameter name anchor = 'citation_missing_title', category = 'CS1 errors: missing title', hidden = false }, err_citeseerx_missing = { message = '<code class="cs1-code">&#124;citeseerx=</code> required', anchor = 'citeseerx_missing', category = 'CS1 errors: citeseerx', -- same as bad citeseerx hidden = false }, err_cite_web_url = { -- this error applies to cite web and to cite podcast message = 'Missing or empty <code class="cs1-code">&#124;url=</code>', anchor = 'cite_web_url', category = 'CS1 errors: requires URL', hidden = false }, err_class_ignored = { message = '<code class="cs1-code">&#124;class=</code> ignored', anchor = 'class_ignored', category = 'CS1 errors: class', hidden = false }, err_contributor_ignored = { message = '<code class="cs1-code">&#124;contributor=</code> ignored', anchor = 'contributor_ignored', category = 'CS1 errors: contributor', hidden = false }, err_contributor_missing_required_param = { message = '<code class="cs1-code">&#124;contributor=</code> requires <code class="cs1-code">&#124;$1=</code>', -- $1 is parameter name anchor = 'contributor_missing_required_param', category = 'CS1 errors: contributor', hidden = false }, err_deprecated_params = { message = 'Cite uses deprecated parameter <code class="cs1-code">&#124;$1=</code>', -- $1 is parameter name anchor = 'deprecated_params', category = 'CS1 errors: deprecated parameters', hidden = false }, err_disp_name = { message = 'Invalid <code class="cs1-code">&#124;$1=$2</code>', -- $1 is parameter name; $2 is the assigned value anchor = 'disp_name', category = 'CS1 errors: display-names', hidden = false, }, err_doibroken_missing_doi = { message = '<code class="cs1-code">&#124;$1=</code> requires <code class="cs1-code">&#124;doi=</code>', -- $1 is parameter name anchor = 'doibroken_missing_doi', category = 'CS1 errors: DOI', hidden = false }, err_embargo_missing_pmc = { message = '<code class="cs1-code">&#124;$1=</code> requires <code class="cs1-code">&#124;pmc=</code>', -- $1 is parameter name anchor = 'embargo_missing_pmc', category = 'CS1 errors: PMC embargo', hidden = false }, err_empty_citation = { message = 'Empty citation', anchor = 'empty_citation', category = 'CS1 errors: empty citation', hidden = false }, err_etal = { message = 'Explicit use of et al. in: <code class="cs1-code">&#124;$1=</code>', -- $1 is parameter name anchor = 'explicit_et_al', category = 'CS1 errors: explicit use of et al.', hidden = false }, err_extra_text_edition = { message = '<code class="cs1-code">&#124;edition=</code> has extra text', anchor = 'extra_text_edition', category = 'CS1 errors: extra text: edition', hidden = false, }, err_extra_text_issue = { message = '<code class="cs1-code">&#124;$1=</code> has extra text', -- $1 is parameter name anchor = 'extra_text_issue', category = 'CS1 errors: extra text: issue', hidden = false, }, err_extra_text_pages = { message = '<code class="cs1-code">&#124;$1=</code> has extra text', -- $1 is parameter name anchor = 'extra_text_pages', category = 'CS1 errors: extra text: pages', hidden = false, }, err_extra_text_volume = { message = '<code class="cs1-code">&#124;$1=</code> has extra text', -- $1 is parameter name anchor = 'extra_text_volume', category = 'CS1 errors: extra text: volume', hidden = true, }, err_first_missing_last = { message = '<code class="cs1-code">&#124;$1=</code> missing <code class="cs1-code">&#124;$2=</code>', -- $1 is first alias, $2 is matching last alias anchor = 'first_missing_last', category = 'CS1 errors: missing name', -- author, contributor, editor, interviewer, translator hidden = false }, err_format_missing_url = { message = '<code class="cs1-code">&#124;$1=</code> requires <code class="cs1-code">&#124;$2=</code>', -- $1 is format parameter $2 is url parameter anchor = 'format_missing_url', category = 'CS1 errors: format without URL', hidden = false }, err_generic_title = { message = 'Cite uses generic title', anchor = 'generic_title', category = 'CS1 errors: generic title', hidden = false, }, err_invalid_param_val = { message = 'Invalid <code class="cs1-code">&#124;$1=$2</code>', -- $1 is parameter name $2 is parameter value anchor = 'invalid_param_val', category = 'CS1 errors: invalid parameter value', hidden = false }, err_invisible_char = { message = '$1 in $2 at position $3', -- $1 is invisible char $2 is parameter name $3 is position number anchor = 'invisible_char', category = 'CS1 errors: invisible characters', hidden = false }, err_missing_name = { message = 'Missing <code class="cs1-code">&#124;$1$2=</code>', -- $1 is modified NameList; $2 is enumerator anchor = 'missing_name', category = 'CS1 errors: missing name', -- author, contributor, editor, interviewer, translator hidden = false }, err_missing_periodical = { message = 'Cite $1 requires <code class="cs1-code">&#124;$2=</code>', -- $1 is cs1 template name; $2 is canonical periodical parameter name for cite $1 anchor = 'missing_periodical', category = 'CS1 errors: missing periodical', hidden = true }, err_missing_pipe = { message = 'Missing pipe in: <code class="cs1-code">&#124;$1=</code>', -- $1 is parameter name anchor = 'missing_pipe', category = 'CS1 errors: missing pipe', hidden = false }, err_param_access_requires_param = { message = '<code class="cs1-code">&#124;$1-access=</code> requires <code class="cs1-code">&#124;$1=</code>', -- $1 is parameter name anchor = 'param_access_requires_param', category = 'CS1 errors: param-access', hidden = false }, err_param_has_ext_link = { message = 'External link in <code class="cs1-code">$1</code>', -- $1 is parameter name anchor = 'param_has_ext_link', category = 'CS1 errors: external links', hidden = false }, err_parameter_ignored = { message = 'Unknown parameter <code class="cs1-code">&#124;$1=</code> ignored', -- $1 is parameter name anchor = 'parameter_ignored', category = 'CS1 errors: unsupported parameter', hidden = false }, err_parameter_ignored_suggest = { message = 'Unknown parameter <code class="cs1-code">&#124;$1=</code> ignored (<code class="cs1-code">&#124;$2=</code> suggested)', -- $1 is unknown parameter $2 is suggested parameter name anchor = 'parameter_ignored_suggest', category = 'CS1 errors: unsupported parameter', hidden = false }, err_redundant_parameters = { message = 'More than one of $1 specified', -- $1 is error message detail anchor = 'redundant_parameters', category = 'CS1 errors: redundant parameter', hidden = false }, err_script_parameter = { message = 'Invalid <code class="cs1-code">&#124;$1=</code>: $2', -- $1 is parameter name $2 is script language code or error detail anchor = 'script_parameter', category = 'CS1 errors: script parameters', hidden = false }, err_ssrn_missing = { message = '<code class="cs1-code">&#124;ssrn=</code> required', anchor = 'ssrn_missing', category = 'CS1 errors: SSRN', -- same as bad arxiv hidden = false }, err_text_ignored = { message = 'Text "$1" ignored', -- $1 is ignored text anchor = 'text_ignored', category = 'CS1 errors: unrecognized parameter', hidden = false }, err_trans_missing_title = { message = '<code class="cs1-code">&#124;trans-$1=</code> requires <code class="cs1-code">&#124;$1=</code> or <code class="cs1-code">&#124;script-$1=</code>', -- $1 is base parameter name anchor = 'trans_missing_title', category = 'CS1 errors: translated title', hidden = false }, err_param_unknown_empty = { message = 'Cite has empty unknown parameter$1: $2', -- $1 is 's' or empty space; $2 is emty unknown param list anchor = 'param_unknown_empty', category = 'CS1 errors: empty unknown parameters', hidden = false }, err_vancouver = { message = 'Vancouver style error: $1 in name $2', -- $1 is error detail, $2 is the nth name anchor = 'vancouver', category = 'CS1 errors: Vancouver style', hidden = false }, err_wikilink_in_url = { message = 'URL–wikilink conflict', -- uses ndash anchor = 'wikilink_in_url', category = 'CS1 errors: URL–wikilink conflict', -- uses ndash hidden = false }, --[[--------------------------< M A I N T >------------------------------------- maint messages do not have a message (message = nil); otherwise the structure is the same as error messages ]] maint_archived_copy = { message = nil, anchor = 'archived_copy', category = 'CS1 maint: archived copy as title', hidden = true, }, maint_authors = { message = nil, anchor = 'authors', category = 'CS1 maint: uses authors parameter', hidden = true, }, maint_bot_unknown = { message = nil, anchor = 'bot:_unknown', category = 'CS1 maint: bot: original URL status unknown', hidden = true, }, maint_date_format = { message = nil, anchor = 'date_format', category = 'CS1 maint: date format', hidden = true, }, maint_date_year = { message = nil, anchor = 'date_year', category = 'CS1 maint: date and year', hidden = true, }, maint_discouraged = { message = nil, anchor = 'discouraged', category = 'CS1 maint: discouraged parameter', hidden = true, }, maint_doi_ignore = { message = nil, anchor = 'doi_ignore', category = 'CS1 maint: ignored DOI errors', hidden = true, }, maint_doi_inactive = { message = nil, anchor = 'doi_inactive', category = 'CS1 maint: DOI inactive', hidden = true, }, maint_doi_inactive_dated = { message = nil, anchor = 'doi_inactive_dated', category = 'CS1 maint: DOI inactive as of $2$3$1', -- $1 is year, $2 is month-name or empty string, $3 is space or empty string hidden = true, }, maint_extra_punct = { message = nil, anchor = 'extra_punct', category = 'CS1 maint: extra punctuation', hidden = true, }, maint_extra_text_names = { message = nil, anchor = 'extra_text_names', category = 'CS1 maint: extra text: $1', -- $1 is '<name>s list'; gets value from special_case_translation table hidden = true, }, maint_isbn_ignore = { message = nil, anchor = 'ignore_isbn_err', category = 'CS1 maint: ignored ISBN errors', hidden = true, }, maint_issn_ignore = { message = nil, anchor = 'ignore_issn', category = 'CS1 maint: ignored ISSN errors', hidden = true, }, maint_jfm_format = { message = nil, anchor = 'jfm_format', category = 'CS1 maint: JFM format', hidden = true, }, maint_location = { message = nil, anchor = 'location', category = 'CS1 maint: location', hidden = true, }, maint_mr_format = { message = nil, anchor = 'mr_format', category = 'CS1 maint: MR format', hidden = true, }, maint_mult_names = { message = nil, anchor = 'mult_names', category = 'CS1 maint: multiple names: $1', -- $1 is '<name>s list'; gets value from special_case_translation table hidden = true, }, maint_numeric_names = { message = nil, anchor = 'numeric_names', category = 'CS1 maint: numeric names: $1', -- $1 is '<name>s list'; gets value from special_case_translation table hidden = true, }, maint_others = { message = nil, anchor = 'others', category = 'CS1 maint: others', hidden = true, }, maint_others_avm = { message = nil, anchor = 'others_avm', category = 'CS1 maint: others in cite AV media (notes)', hidden = true, }, maint_pmc_embargo = { message = nil, anchor = 'embargo', category = 'CS1 maint: PMC embargo expired', hidden = true, }, maint_pmc_format = { message = nil, anchor = 'pmc_format', category = 'CS1 maint: PMC format', hidden = true, }, maint_postscript = { message = nil, anchor = 'postscript', category = 'CS1 maint: postscript', hidden = true, }, maint_ref_duplicates_default = { message = nil, anchor = 'ref_default', category = 'CS1 maint: ref duplicates default', hidden = true, }, maint_ref_harv = { message = nil, anchor = 'ref_harv', category = 'CS1 maint: ref=harv', hidden = true, }, maint_unfit = { message = nil, anchor = 'unfit', category = 'CS1 maint: unfit URL', hidden = true, }, maint_unknown_lang = { message = nil, anchor = 'unknown_lang', category = 'CS1 maint: unrecognized language', hidden = true, }, maint_untitled = { message = nil, anchor = 'untitled', category = 'CS1 maint: untitled periodical', hidden = true, }, maint_zbl = { message = nil, anchor = 'zbl', category = 'CS1 maint: Zbl', hidden = true, }, } --[[--------------------------< I D _ H A N D L E R S >-------------------------------------------------------- The following contains a list of values for various defined identifiers. For each identifier we specify a variety of information necessary to properly render the identifier in the citation. parameters: a list of parameter aliases for this identifier; first in the list is the canonical form link: Wikipedia article name redirect: a local redirect to a local Wikipedia article name; at en.wiki, 'ISBN (identifier)' is a redirect to 'International Standard Book Number' q: Wikidata q number for the identifier label: the label preceeding the identifier; label is linked to a Wikipedia article (in this order): redirect from id_handlers['<id>'].redirect when use_identifier_redirects is true Wikidata-supplied article name for the local wiki from id_handlers['<id>'].q local article name from id_handlers['<id>'].link prefix: the first part of a URL that will be concatenated with a second part which usually contains the identifier suffix: optional third part to be added after the identifier encode: true if URI should be percent-encoded; otherwise false COinS: identifier link or keyword for use in COinS: for identifiers registered at info-uri.info use: info:.... where '...' is the appropriate identifier label for identifiers that have COinS keywords, use the keyword: rft.isbn, rft.issn, rft.eissn for |asin= and |ol=, which require assembly, use the keyword: url for others make a URL using the value in prefix/suffix and #label, use the keyword: pre (not checked; any text other than 'info', 'rft', or 'url' works here) set to nil to leave the identifier out of the COinS separator: character or text between label and the identifier in the rendered citation id_limit: for those identifiers with established limits, this property holds the upper limit access: use this parameter to set the access level for all instances of this identifier. the value must be a valid access level for an identifier (see ['id-access'] in this file). custom_access: to enable custom access level for an identifier, set this parameter to the parameter that should control it (normally 'id-access') ]] local id_handlers = { ['ARXIV'] = { parameters = {'arxiv', 'eprint'}, link = 'arXiv', redirect = 'arXiv (identifier)', q = 'Q118398', label = 'arXiv', prefix = '//arxiv.org/abs/', -- protocol-relative tested 2013-09-04 encode = false, COinS = 'info:arxiv', separator = ':', access = 'free', -- free to read }, ['ASIN'] = { parameters = { 'asin', 'ASIN' }, link = 'Amazon Standard Identification Number', redirect = 'ASIN (identifier)', q = 'Q1753278', label = 'ASIN', prefix = '//www.amazon.', COinS = 'url', separator = '&nbsp;', encode = false; }, ['BIBCODE'] = { parameters = {'bibcode'}, link = 'Bibcode', redirect = 'Bibcode (identifier)', q = 'Q25754', label = 'Bibcode', prefix = 'https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/', encode = false, COinS = 'info:bibcode', separator = ':', custom_access = 'bibcode-access', }, ['BIORXIV'] = { parameters = {'biorxiv'}, link = 'bioRxiv', redirect = 'bioRxiv (identifier)', q = 'Q19835482', label = 'bioRxiv', prefix = '//doi.org/', COinS = 'pre', -- use prefix value access = 'free', -- free to read encode = true, separator = '&nbsp;', }, ['CITESEERX'] = { parameters = {'citeseerx'}, link = 'CiteSeerX', redirect = 'CiteSeerX (identifier)', q = 'Q2715061', label = 'CiteSeerX', prefix = '//citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/summary?doi=', COinS = 'pre', -- use prefix value access = 'free', -- free to read encode = true, separator = '&nbsp;', }, ['DOI'] = { -- Used by InternetArchiveBot parameters = { 'doi', 'DOI'}, link = 'Digital object identifier', redirect = 'doi (identifier)', q = 'Q25670', label = 'doi', prefix = '//doi.org/', COinS = 'info:doi', separator = ':', encode = true, custom_access = 'doi-access', }, ['EISSN'] = { parameters = {'eissn', 'EISSN'}, link = 'International Standard Serial Number#Electronic ISSN', redirect = 'eISSN (identifier)', q = 'Q46339674', label = 'eISSN', prefix = '//www.worldcat.org/issn/', COinS = 'rft.eissn', encode = false, separator = '&nbsp;', }, ['HDL'] = { parameters = { 'hdl', 'HDL' }, link = 'Handle System', redirect = 'hdl (identifier)', q = 'Q3126718', label = 'hdl', prefix = '//hdl.handle.net/', COinS = 'info:hdl', separator = ':', encode = true, custom_access = 'hdl-access', }, ['ISBN'] = { -- Used by InternetArchiveBot parameters = {'isbn', 'ISBN', 'isbn13', 'ISBN13'}, link = 'International Standard Book Number', redirect = 'ISBN (identifier)', q = 'Q33057', label = 'ISBN', prefix = 'Special:BookSources/', COinS = 'rft.isbn', separator = '&nbsp;', }, ['ISMN'] = { parameters = {'ismn', 'ISMN'}, link = 'International Standard Music Number', redirect = 'ISMN (identifier)', q = 'Q1666938', label = 'ISMN', prefix = '', -- not currently used; COinS = nil, -- nil because we can't use pre or rft or info: separator = '&nbsp;', }, ['ISSN'] = { parameters = {'issn', 'ISSN'}, link = 'International Standard Serial Number', redirect = 'ISSN (identifier)', q = 'Q131276', label = 'ISSN', prefix = '//www.worldcat.org/issn/', COinS = 'rft.issn', encode = false, separator = '&nbsp;', }, ['JFM'] = { parameters = {'jfm', 'JFM'}, link = 'Jahrbuch über die Fortschritte der Mathematik', redirect = 'JFM (identifier)', q = '', label = 'JFM', prefix = '//zbmath.org/?format=complete&q=an:', COinS = 'pre', -- use prefix value encode = true, separator = '&nbsp;', }, ['JSTOR'] = { parameters = {'jstor', 'JSTOR'}, link = 'JSTOR', redirect = 'JSTOR (identifier)', q = 'Q1420342', label = 'JSTOR', prefix = '//www.jstor.org/stable/', -- protocol-relative tested 2013-09-04 COinS = 'pre', -- use prefix value encode = false, separator = '&nbsp;', custom_access = 'jstor-access', }, ['LCCN'] = { parameters = {'lccn', 'LCCN'}, link = 'Library of Congress Control Number', redirect = 'LCCN (identifier)', q = 'Q620946', label = 'LCCN', prefix = '//lccn.loc.gov/', -- protocol-relative tested 2015-12-28 COinS = 'info:lccn', encode = false, separator = '&nbsp;', }, ['MR'] = { parameters = {'mr', 'MR'}, link = 'Mathematical Reviews', redirect = 'MR (identifier)', q = 'Q211172', label = 'MR', prefix = '//www.ams.org/mathscinet-getitem?mr=', -- protocol-relative tested 2013-09-04 COinS = 'pre', -- use prefix value encode = true, separator = '&nbsp;', }, ['OCLC'] = { parameters = {'oclc', 'OCLC'}, link = 'OCLC', redirect = 'OCLC (identifier)', q = 'Q190593', label = 'OCLC', prefix = '//www.worldcat.org/oclc/', COinS = 'info:oclcnum', encode = true, separator = '&nbsp;', id_limit = 9999999999, -- 10-digits }, ['OL'] = { parameters = { 'ol', 'OL' }, link = 'Open Library', redirect = 'OL (identifier)', q = 'Q1201876', label = 'OL', prefix = '//openlibrary.org/', COinS = 'url', separator = '&nbsp;', encode = true, custom_access = 'ol-access', }, ['OSTI'] = { parameters = {'osti', 'OSTI'}, link = 'Office of Scientific and Technical Information', redirect = 'OSTI (identifier)', q = 'Q2015776', label = 'OSTI', prefix = '//www.osti.gov/biblio/', -- protocol-relative tested 2018-09-12 COinS = 'pre', -- use prefix value encode = true, separator = '&nbsp;', id_limit = 23000000, custom_access = 'osti-access', }, ['PMC'] = { parameters = {'pmc', 'PMC'}, link = 'PubMed Central', redirect = 'PMC (identifier)', q = 'Q229883', label = 'PMC', prefix = '//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC', suffix = '', COinS = 'pre', -- use prefix value encode = true, separator = '&nbsp;', id_limit = 8300000, access = 'free', -- free to read }, ['PMID'] = { parameters = {'pmid', 'PMID'}, link = 'PubMed Identifier', redirect = 'PMID (identifier)', q = 'Q2082879', label = 'PMID', prefix = '//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/', COinS = 'info:pmid', encode = false, separator = '&nbsp;', id_limit = 34400000, }, ['RFC'] = { parameters = {'rfc', 'RFC'}, link = 'Request for Comments', redirect = 'RFC (identifier)', q = 'Q212971', label = 'RFC', prefix = '//tools.ietf.org/html/rfc', COinS = 'pre', -- use prefix value encode = false, separator = '&nbsp;', id_limit = 9000, access = 'free', -- free to read }, ['SBN'] = { parameters = {'sbn', 'SBN'}, link = 'Standard Book Number', -- redirect to International_Standard_Book_Number#History redirect = 'SBN (identifier)', label = 'SBN', prefix = 'Special:BookSources/0-', -- prefix has leading zero necessary to make 9-digit sbn a 10-digit isbn COinS = nil, -- nil because we can't use pre or rft or info: separator = '&nbsp;', }, ['SSRN'] = { parameters = {'ssrn', 'SSRN'}, link = 'Social Science Research Network', redirect = 'SSRN (identifier)', q = 'Q7550801', label = 'SSRN', prefix = '//ssrn.com/abstract=', -- protocol-relative tested 2013-09-04 COinS = 'pre', -- use prefix value encode = true, separator = '&nbsp;', id_limit = 4000000, access = 'free', -- always free to read }, ['S2CID'] = { parameters = {'s2cid', 'S2CID'}, link = 'Semantic Scholar', redirect = 'S2CID (identifier)', q = 'Q22908627', label = 'S2CID', prefix = 'https://api.semanticscholar.org/CorpusID:', COinS = 'pre', -- use prefix value encode = false, separator = '&nbsp;', id_limit = 237000000, custom_access = 's2cid-access', }, ['USENETID'] = { parameters = {'message-id'}, link = 'Usenet', redirect = 'Usenet (identifier)', q = 'Q193162', label = 'Usenet:', prefix = 'news:', encode = false, COinS = 'pre', -- use prefix value separator = '&nbsp;', }, ['ZBL'] = { parameters = {'zbl', 'ZBL' }, link = 'Zentralblatt MATH', redirect = 'Zbl (identifier)', q = 'Q190269', label = 'Zbl', prefix = '//zbmath.org/?format=complete&q=an:', COinS = 'pre', -- use prefix value encode = true, separator = '&nbsp;', }, } --[[--------------------------< E X P O R T S >--------------------------------- ]] return { use_identifier_redirects = true, -- when true use redirect name for identifier label links aliases = aliases, special_case_translation = special_case_translation, date_names = date_names, err_msg_supl = err_msg_supl, error_conditions = error_conditions, editor_markup_patterns = editor_markup_patterns, et_al_patterns = et_al_patterns, global_df = global_df, id_handlers = id_handlers, keywords_lists = keywords_lists, keywords_xlate = keywords_xlate, stripmarkers=stripmarkers, invisible_chars = invisible_chars, invisible_defs = invisible_defs, indic_script = indic_script, emoji = emoji, local_lang_cat_enable = local_lang_cat_enable, maint_cats = maint_cats, messages = messages, presentation = presentation, prop_cats = prop_cats, punct_skip = punct_skip, script_lang_codes = script_lang_codes, lang_code_remap = lang_code_remap, lang_name_remap = lang_name_remap, this_wiki_code = this_wiki_code, title_types = title_types, uncategorized_namespaces = uncategorized_namespaces, uncategorized_subpages = uncategorized_subpages, templates_using_volume = templates_using_volume, templates_using_issue = templates_using_issue, templates_not_using_page = templates_not_using_page, vol_iss_pg_patterns = vol_iss_pg_patterns, inter_wiki_map = inter_wiki_map, languages = languages, } g5e2hz3xy1n00lhpra4vmy6rlrordgh మాడ్యూల్:Citation/CS1/Date validation 828 3230 31776 31775 2021-07-05T05:27:42Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మాడ్యూల్:Citation/CS1/Date_validation]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి Scribunto text/plain --[[--------------------------< F O R W A R D D E C L A R A T I O N S >-------------------------------------- ]] local add_prop_cat, is_set, in_array, set_message, substitute, wrap_style; -- imported functions from selected Module:Citation/CS1/Utilities local cfg; -- table of tables imported from selected Module:Citation/CS1/Configuration --[[--------------------------< F I L E - S C O P E D E C L A R A T I O N S >-------------------------------- File-scope variables are declared here ]] local lang_object = mw.getContentLanguage(); -- used by is_valid_accessdate(), is_valid_year(), date_name_xlate(); TODO: move to ~/Configuration? local year_limit; -- used by is_valid_year() --[=[-------------------------< I S _ V A L I D _ A C C E S S D A T E >---------------------------------------- returns true if: Wikipedia start date <= accessdate < today + 2 days Wikipedia start date is 2001-01-15T00:00:00 UTC which is 979516800 seconds after 1970-01-01T00:00:00 UTC (the start of Unix time) accessdate is the date provided in |access-date= at time 00:00:00 UTC today is the current date at time 00:00:00 UTC plus 48 hours if today is 2015-01-01T00:00:00 then adding 24 hours gives 2015-01-02T00:00:00 – one second more than today adding 24 hours gives 2015-01-03T00:00:00 – one second more than tomorrow This function does not work if it is fed month names for languages other than English. Wikimedia #time: parser apparently doesn't understand non-English date month names. This function will always return false when the date contains a non-English month name because good1 is false after the call to lang.formatDate(). To get around that call this function with YYYY-MM-DD format dates. ]=] local function is_valid_accessdate (accessdate) local good1, good2; local access_ts, tomorrow_ts; -- to hold Unix time stamps representing the dates good1, access_ts = pcall (lang_object.formatDate, lang_object, 'U', accessdate ); -- convert accessdate value to Unix timestamp good2, tomorrow_ts = pcall (lang_object.formatDate, lang_object, 'U', 'today + 2 days' ); -- today midnight + 2 days is one second more than all day tomorrow if good1 and good2 then -- lang.formatDate() returns a timestamp in the local script which which tonumber() may not understand access_ts = tonumber (access_ts) or lang_object:parseFormattedNumber (access_ts); -- convert to numbers for the comparison; tomorrow_ts = tonumber (tomorrow_ts) or lang_object:parseFormattedNumber (tomorrow_ts); else return false; -- one or both failed to convert to Unix time stamp end if 979516800 <= access_ts and access_ts < tomorrow_ts then -- Wikipedia start date <= accessdate < tomorrow's date return true; else return false; -- accessdate out of range end end --[[--------------------------< I S _ V A L I D _ E M B A R G O _ D A T E >------------------------------------ returns true and date value if that value has proper dmy, mdy, ymd format. returns false and 9999 (embargoed forever) when date value is not proper format; assumes that when |pmc-embargo-date= is set, the editor intended to embargo a PMC but |pmc-embargo-date= does not hold a single date. ]] local function is_valid_embargo_date (v) if v:match ('^%d%d%d%d%-%d%d%-%d%d$') or -- ymd v:match ('^%d%d?%s+%a+%s+%d%d%d%d$') or -- dmy v:match ('^%a+%s+%d%d?%s*,%s*%d%d%d%d$') then -- mdy return true, v; end return false, '9999'; -- if here not good date so return false and set embargo date to long time in future end --[[--------------------------< G E T _ M O N T H _ N U M B E R >---------------------------------------------- returns a number according to the month in a date: 1 for January, etc. Capitalization and spelling must be correct. If not a valid month, returns 0 ]] local function get_month_number (month) return cfg.date_names['local'].long[month] or cfg.date_names['local'].short[month] or -- look for local names first cfg.date_names['en'].long[month] or cfg.date_names['en'].short[month] or -- failing that, look for English names 0; -- not a recognized month name end --[[--------------------------< G E T _ S E A S O N _ N U M B E R >-------------------------------------------- returns a number according to the sequence of seasons in a year: 21 for Spring, etc. Capitalization and spelling must be correct. If not a valid season, returns 0. 21-24 = Spring, Summer, Autumn, Winter, independent of “Hemisphere” returns 0 when <param> is not |date= Season numbering is defined by Extended Date/Time Format (EDTF) specification (https://www.loc.gov/standards/datetime/) which became part of ISO 8601 in 2019. See '§Sub-year groupings'. The standard defines various divisions using numbers 21-41. cs1|2 only supports generic seasons. EDTF does support the distinction between north and south hemisphere seasons but cs1|2 has no way to make that distinction. These additional divisions not currently supported: 25-28 = Spring - Northern Hemisphere, Summer- Northern Hemisphere, Autumn - Northern Hemisphere, Winter - Northern Hemisphere 29-32 = Spring – Southern Hemisphere, Summer– Southern Hemisphere, Autumn – Southern Hemisphere, Winter - Southern Hemisphere 33-36 = Quarter 1, Quarter 2, Quarter 3, Quarter 4 (3 months each) 37-39 = Quadrimester 1, Quadrimester 2, Quadrimester 3 (4 months each) 40-41 = Semestral 1, Semestral-2 (6 months each) ]] local function get_season_number (season, param) if 'date' ~= param then return 0; -- season dates only supported by |date= end return cfg.date_names['local'].season[season] or -- look for local names first cfg.date_names['en'].season[season] or -- failing that, look for English names 0; -- not a recognized season name end --[[--------------------------< G E T _ Q U A R T E R _ N U M B E R >------------------------------------------ returns a number according to the sequence of quarters in a year: 33 for first quarter, etc. Capitalization and spelling must be correct. If not a valid quarter, returns 0. 33-36 = Quarter 1, Quarter 2, Quarter 3, Quarter 4 (3 months each) returns 0 when <param> is not |date= Quarter numbering is defined by Extended Date/Time Format (EDTF) specification (https://www.loc.gov/standards/datetime/) which became part of ISO 8601 in 2019. See '§Sub-year groupings'. The standard defines various divisions using numbers 21-41. cs1|2 only supports generic seasons and quarters. These additional divisions not currently supported: 37-39 = Quadrimester 1, Quadrimester 2, Quadrimester 3 (4 months each) 40-41 = Semestral 1, Semestral-2 (6 months each) ]] local function get_quarter_number (quarter, param) if 'date' ~= param then return 0; -- quarter dates only supported by |date= end quarter = mw.ustring.gsub (quarter, ' +', ' '); -- special case replace multiple space chars with a single space char return cfg.date_names['local'].quarter[quarter] or -- look for local names first cfg.date_names['en'].quarter[quarter] or -- failing that, look for English names 0; -- not a recognized quarter name end --[[--------------------------< G E T _ P R O P E R _ N A M E _ N U M B E R >---------------------------------- returns a non-zero number if date contains a recognized proper-name. Capitalization and spelling must be correct. returns 0 when <param> is not |date= ]] local function get_proper_name_number (name, param) if 'date' ~= param then return 0; -- proper-name dates only supported by |date= end return cfg.date_names['local'].named[name] or -- look for local names dates first cfg.date_names['en'].named[name] or -- failing that, look for English names 0; -- not a recognized named date end --[[--------------------------< G E T _ E L E M E N T _ N U M B E R <------------------------------------------ returns true if month or season or quarter or proper name is valid (properly spelled, capitalized, abbreviated) ]] local function get_element_number (element, param) local num; local funcs = {get_month_number, get_season_number, get_quarter_number, get_proper_name_number}; -- list of functions to execute in order for _, func in ipairs (funcs) do -- spin through the function list num = func (element, param); -- call the function and get the returned number if 0 ~= num then -- non-zero when valid month season quarter return num; -- return that number end end return nil; -- not valid end --[[--------------------------< I S _ V A L I D _ Y E A R >---------------------------------------------------- Function gets current year from the server and compares it to year from a citation parameter. Years more than one year in the future are not acceptable. ]] local function is_valid_year (year) if not is_set(year_limit) then year_limit = tonumber(os.date("%Y"))+1; -- global variable so we only have to fetch it once end year = tonumber (year) or lang_object:parseFormattedNumber (year); -- convert to numbers for the comparison; return year and (year <= year_limit) or false; end --[[--------------------------< I S _ V A L I D _ D A T E >---------------------------------------------------- Returns true if day is less than or equal to the number of days in month and year is no farther into the future than next year; else returns false. Assumes Julian calendar prior to year 1582 and Gregorian calendar thereafter. Accounts for Julian calendar leap years before 1582 and Gregorian leap years after 1582. Where the two calendars overlap (1582 to approximately 1923) dates are assumed to be Gregorian. ]] local function is_valid_date (year, month, day) local days_in_month = {31, 28, 31, 30, 31, 30, 31, 31, 30, 31, 30, 31}; local month_length; if not is_valid_year(year) then -- no farther into the future than next year return false; end month = tonumber(month); -- required for YYYY-MM-DD dates if (2 == month) then -- if February month_length = 28; -- then 28 days unless if 1582 > tonumber(year) then -- Julian calendar if 0 == (year%4) then -- is a leap year? month_length = 29; -- if leap year then 29 days in February end else -- Gregorian calendar if (0 == (year%4) and (0 ~= (year%100) or 0 == (year%400))) then -- is a leap year? month_length = 29; -- if leap year then 29 days in February end end else month_length = days_in_month[month]; end if tonumber (day) > month_length then return false; end return true; end --[[--------------------------< I S _ V A L I D _ M O N T H _ R A N G E _ S T Y L E >-------------------------- Months in a range are expected to have the same style: Jan–Mar or October–December but not February–Mar or Jul–August. There is a special test for May because it can be either short or long form. Returns true when style for both months is the same ]] local function is_valid_month_range_style (month1, month2) local len1 = month1:len(); local len2 = month2:len(); if len1 == len2 then return true; -- both months are short form so return true elseif 'May' == month1 or 'May'== month2 then -- ToDo: I18N return true; -- both months are long form so return true elseif 3 == len1 or 3 == len2 then return false; -- months are mixed form so return false else return true; -- both months are long form so return true end end --[[--------------------------< I S _ V A L I D _ M O N T H _ S E A S O N _ R A N G E >------------------------ Check a pair of months or seasons to see if both are valid members of a month or season pair. Month pairs are expected to be left to right, earliest to latest in time. All season ranges are accepted as valid because there are publishers out there who have published a Summer–Spring YYYY issue, hence treat as ok ]] local function is_valid_month_season_range(range_start, range_end, param) local range_start_number = get_month_number (range_start); local range_end_number; if 0 == range_start_number then -- is this a month range? range_start_number = get_season_number (range_start, param); -- not a month; is it a season? get start season number range_end_number = get_season_number (range_end, param); -- get end season number if (0 ~= range_start_number) and (0 ~= range_end_number) and (range_start_number ~= range_end_number) then return true; -- any season pairing is accepted except when both are the same end return false; -- range_start and/or range_end is not a season end -- here when range_start is a month range_end_number = get_month_number (range_end); -- get end month number if range_start_number < range_end_number and -- range_start is a month; does range_start precede range_end? is_valid_month_range_style (range_start, range_end) then -- do months have the same style? return true; -- proper order and same style end return false; -- range_start month number is greater than or equal to range end number; or range end isn't a month end --[[--------------------------< M A K E _ C O I N S _ D A T E >------------------------------------------------ This function receives a table of date parts for one or two dates and an empty table reference declared in Module:Citation/CS1. The function is called only for |date= parameters and only if the |date=<value> is determined to be a valid date format. The question of what to do with invalid date formats is not answered here. The date parts in the input table are converted to an ISO 8601 conforming date string: single whole dates: yyyy-mm-dd month and year dates: yyyy-mm year dates: yyyy ranges: yyyy-mm-dd/yyyy-mm-dd yyyy-mm/yyyy-mm yyyy/yyyy Dates in the Julian calendar are reduced to year or year/year so that we don't have to do calendar conversion from Julian to Proleptic Gregorian. The input table has: year, year2 – always present; if before 1582, ignore months and days if present month, month2 – 0 if not provided, 1-12 for months, 21-24 for seasons; 99 Christmas day, day2 – 0 if not provided, 1-31 for days the output table receives: rftdate: an ISO 8601 formatted date rftchron: a free-form version of the date, usually without year which is in rftdate (season ranges and proper-name dates) rftssn: one of four season keywords: winter, spring, summer, fall (lowercase) rftquarter: one of four values: 1, 2, 3, 4 ]] local function make_COinS_date (input, tCOinS_date) local date; -- one date or first date in a range local date2 = ''; -- end of range date -- start temporary Julian / Gregorian calendar uncertainty detection local year = tonumber(input.year); -- this temporary code to determine the extent of sources dated to the Julian/Gregorian local month = tonumber(input.month); -- interstice 1 October 1582 – 1 January 1926 local day = tonumber (input.day); if (0 ~= day) and -- day must have a value for this to be a whole date (((1582 == year) and (10 <= month) and (12 >= month)) or -- any whole 1582 date from 1 October to 31 December or ((1926 == year) and (1 == month) and (1 == input.day)) or -- 1 January 1926 or ((1582 < year) and (1925 >= year))) then -- any date 1 January 1583 – 31 December 1925 tCOinS_date.inter_cal_cat = true; -- set category flag true end -- end temporary Julian / Gregorian calendar uncertainty detection if 1582 > tonumber(input.year) or 20 < tonumber(input.month) then -- Julian calendar or season so &rft.date gets year only date = input.year; if 0 ~= input.year2 and input.year ~= input.year2 then -- if a range, only the second year portion when not the same as range start year date = string.format ('%.4d/%.4d', tonumber(input.year), tonumber(input.year2)) -- assemble the date range end if 20 < tonumber(input.month) then -- if season or proper-name date local season = {[24] = 'winter', [21] = 'spring', [22] = 'summer', [23] = 'fall', [33] = '1', [34] = '2', [35] = '3', [36] = '4', [98] = 'Easter', [99] = 'Christmas'}; -- seasons lowercase, no autumn; proper-names use title case if 0 == input.month2 then -- single season date if 40 < tonumber(input.month) then tCOinS_date.rftchron = season[input.month]; -- proper-name dates elseif 30 < tonumber(input.month) then tCOinS_date.rftquarter = season[input.month]; -- quarters else tCOinS_date.rftssn = season[input.month]; -- seasons end else -- season range with a second season specified if input.year ~= input.year2 then -- season year – season year range or season year–year tCOinS_date.rftssn = season[input.month]; -- start of range season; keep this? if 0~= input.month2 then tCOinS_date.rftchron = string.format ('%s %s – %s %s', season[input.month], input.year, season[input.month2], input.year2); end else -- season–season year range tCOinS_date.rftssn = season[input.month]; -- start of range season; keep this? tCOinS_date.rftchron = season[input.month] .. '–' .. season[input.month2]; -- season–season year range end end end tCOinS_date.rftdate = date; return; -- done end if 0 ~= input.day then date = string.format ('%s-%.2d-%.2d', input.year, tonumber(input.month), tonumber(input.day)); -- whole date elseif 0 ~= input.month then date = string.format ('%s-%.2d', input.year, tonumber(input.month)); -- year and month else date = string.format ('%s', input.year); -- just year end if 0 ~= input.year2 then if 0 ~= input.day2 then date2 = string.format ('/%s-%.2d-%.2d', input.year2, tonumber(input.month2), tonumber(input.day2)); -- whole date elseif 0 ~= input.month2 then date2 = string.format ('/%s-%.2d', input.year2, tonumber(input.month2)); -- year and month else date2 = string.format ('/%s', input.year2); -- just year end end tCOinS_date.rftdate = date .. date2; -- date2 has the '/' separator return; end --[[--------------------------< P A T T E R N S >-------------------------------------------------------------- this is the list of patterns for date formats that this module recognizes. Approximately the first half of these patterns represent formats that might be reformatted into another format. Those that might be reformatted have 'indicator' letters that identify the content of the matching capture: 'd' (day), 'm' (month), 'a' (anchor year), 'y' (year); second day, month, year have a '2' suffix. These patterns are used for both date validation and for reformatting. This table should not be moved to ~/Configuration because changes to this table require changes to check_date() and to reformatter() and reformat_date() ]] local patterns = { -- year-initial numerical year-month-day ['ymd'] = {'^(%d%d%d%d)%-(%d%d)%-(%d%d)$', 'y', 'm', 'd'}, -- month-initial: month day, year ['Mdy'] = {'^(%D-) +([1-9]%d?), +((%d%d%d%d?)%a?)$', 'm', 'd', 'a', 'y'}, -- month-initial day range: month day–day, year; days are separated by endash ['Md-dy'] = {'^(%D-) +([1-9]%d?)[%-–]([1-9]%d?), +((%d%d%d%d)%a?)$', 'm', 'd', 'd2', 'a', 'y'}, -- day-initial: day month year ['dMy'] = {'^([1-9]%d?) +(%D-) +((%d%d%d%d?)%a?)$', 'd', 'm', 'a', 'y'}, -- year-initial: year month day; day: 1 or 2 two digits, leading zero allowed; not supported at en.wiki -- ['yMd'] = {'^((%d%d%d%d?)%a?) +(%D-) +(%d%d?)$', 'a', 'y', 'm', 'd'}, -- day-range-initial: day–day month year; days are separated by endash ['d-dMy'] = {'^([1-9]%d?)[%-–]([1-9]%d?) +(%D-) +((%d%d%d%d)%a?)$', 'd', 'd2', 'm', 'a', 'y'}, -- day initial month-day-range: day month - day month year; uses spaced endash ['dM-dMy'] = {'^([1-9]%d?) +(%D-) +[%-–] +([1-9]%d?) +(%D-) +((%d%d%d%d)%a?)$', 'd', 'm', 'd2', 'm2', 'a', 'y'}, -- month initial month-day-range: month day – month day, year; uses spaced endash ['Md-Mdy'] = {'^(%D-) +([1-9]%d?) +[%-–] +(%D-) +([1-9]%d?), +((%d%d%d%d)%a?)$','m', 'd', 'm2', 'd2', 'a', 'y'}, -- day initial month-day-year-range: day month year - day month year; uses spaced endash ['dMy-dMy'] = {'^([1-9]%d?) +(%D-) +(%d%d%d%d) +[%-–] +([1-9]%d?) +(%D-) +((%d%d%d%d)%a?)$', 'd', 'm', 'y', 'd2', 'm2', 'a', 'y2'}, -- month initial month-day-year-range: month day, year – month day, year; uses spaced endash ['Mdy-Mdy'] = {'^(%D-) +([1-9]%d?), +(%d%d%d%d) +[%-–] +(%D-) +([1-9]%d?), +((%d%d%d%d)%a?)$', 'm', 'd', 'y', 'm2', 'd2', 'a', 'y2'}, -- these date formats cannot be converted, per se, but month name can be rendered short or long -- month/season year - month/season year; separated by spaced endash ['My-My'] = {'^(%D-) +(%d%d%d%d) +[%-–] +(%D-) +((%d%d%d%d)%a?)$', 'm', 'y', 'm2', 'a', 'y2'}, -- month/season range year; months separated by endash ['M-My'] = {'^(%D-)[%-–](%D-) +((%d%d%d%d)%a?)$', 'm', 'm2', 'a', 'y'}, -- month/season year or proper-name year; quarter year when First Quarter YYYY etc. ['My'] = {'^([^%d–]-) +((%d%d%d%d)%a?)$', 'm', 'a', 'y'}, -- this way because endash is a member of %D; %D- will match January–March 2019 when it shouldn't -- these date formats cannot be converted ['Sy4-y2'] = {'^(%D-) +((%d%d)%d%d)[%-–]((%d%d)%a?)$'}, -- special case Winter/Summer year-year (YYYY-YY); year separated with unspaced endash ['Sy-y'] = {'^(%D-) +(%d%d%d%d)[%-–]((%d%d%d%d)%a?)$'}, -- special case Winter/Summer year-year; year separated with unspaced endash ['y-y'] = {'^(%d%d%d%d?)[%-–]((%d%d%d%d?)%a?)$'}, -- year range: YYY-YYY or YYY-YYYY or YYYY–YYYY; separated by unspaced endash; 100-9999 ['y4-y2'] = {'^((%d%d)%d%d)[%-–]((%d%d)%a?)$'}, -- year range: YYYY–YY; separated by unspaced endash ['ymx'] = {'^(%d%d%d%d)%-(%d%d)%-XX$', 'y', 'm'}, -- edtf year-initial numerical year-month-XX ['y'] = {'^((%d%d%d%d?)%a?)$'}, -- year; here accept either YYY or YYYY } --[[--------------------------< C H E C K _ D A T E >---------------------------------------------------------- Check date format to see that it is one of the formats approved by WP:DATESNO or WP:DATERANGE. Exception: only allowed range separator is endash. Additionally, check the date to see that it is a real date: no 31 in 30-day months; no 29 February when not a leap year. Months, both long-form and three character abbreviations, and seasons must be spelled correctly. Future years beyond next year are not allowed. If the date fails the format tests, this function returns false and does not return values for anchor_year and COinS_date. When this happens, the date parameter is (DEBUG: not?) used in the COinS metadata and the CITEREF identifier gets its year from the year parameter if present otherwise CITEREF does not get a date value. Inputs: date_string - date string from date-holding parameters (date, year, publication-date, access-date, pmc-embargo-date, archive-date, lay-date) Returns: false if date string is not a real date; else true, anchor_year, COinS_date anchor_year can be used in CITEREF anchors COinS_date is ISO 8601 format date; see make_COInS_date() ]] local function check_date (date_string, param, tCOinS_date) local year; -- assume that year2, months, and days are not used; local year2 = 0; -- second year in a year range local month = 0; local month2 = 0; -- second month in a month range local day = 0; local day2 = 0; -- second day in a day range local anchor_year; local coins_date; if date_string:match (patterns['ymd'][1]) then -- year-initial numerical year month day format year, month, day = date_string:match (patterns['ymd'][1]); if 12 < tonumber(month) or 1 > tonumber(month) or 1582 > tonumber(year) or 0 == tonumber(day) then return false; end -- month or day number not valid or not Gregorian calendar anchor_year = year; elseif date_string:match (patterns['ymx'][1]) then -- year-initial numerical year month edtf format year, month = date_string:match (patterns['ymx'][1]); if 12 < tonumber(month) or 1 > tonumber(month) or 1582 > tonumber(year) or not is_valid_year(year) then return false; end -- month number not valid or not Gregorian calendar or future year anchor_year = year; elseif mw.ustring.match(date_string, patterns['Mdy'][1]) then -- month-initial: month day, year month, day, anchor_year, year = mw.ustring.match(date_string, patterns['Mdy'][1]); month = get_month_number (month); if 0 == month then return false; end -- return false if month text isn't one of the twelve months elseif mw.ustring.match(date_string, patterns['Md-dy'][1]) then -- month-initial day range: month day–day, year; days are separated by endash month, day, day2, anchor_year, year = mw.ustring.match(date_string, patterns['Md-dy'][1]); if tonumber(day) >= tonumber(day2) then return false; end -- date range order is left to right: earlier to later; dates may not be the same; month = get_month_number (month); if 0 == month then return false; end -- return false if month text isn't one of the twelve months month2=month; -- for metadata year2 = year; elseif mw.ustring.match(date_string, patterns['dMy'][1]) then -- day-initial: day month year day, month, anchor_year, year = mw.ustring.match(date_string, patterns['dMy'][1]); month = get_month_number (month); if 0 == month then return false; end -- return false if month text isn't one of the twelve months --[[ NOT supported at en.wiki elseif mw.ustring.match(date_string, patterns['yMd'][1]) then -- year-initial: year month day; day: 1 or 2 two digits, leading zero allowed anchor_year, year, month, day = mw.ustring.match(date_string, patterns['yMd'][1]); month = get_month_number (month); if 0 == month then return false; end -- return false if month text isn't one of the twelve months -- end NOT supported at en.wiki ]] elseif mw.ustring.match(date_string, patterns['d-dMy'][1]) then -- day-range-initial: day–day month year; days are separated by endash day, day2, month, anchor_year, year = mw.ustring.match(date_string, patterns['d-dMy'][1]); if tonumber(day) >= tonumber(day2) then return false; end -- date range order is left to right: earlier to later; dates may not be the same; month = get_month_number (month); if 0 == month then return false; end -- return false if month text isn't one of the twelve months month2 = month; -- for metadata year2 = year; elseif mw.ustring.match(date_string, patterns['dM-dMy'][1]) then -- day initial month-day-range: day month - day month year; uses spaced endash day, month, day2, month2, anchor_year, year = mw.ustring.match(date_string, patterns['dM-dMy'][1]); if (not is_valid_month_season_range(month, month2)) or not is_valid_year(year) then return false; end -- date range order is left to right: earlier to later; month = get_month_number (month); -- for metadata month2 = get_month_number (month2); year2 = year; elseif mw.ustring.match(date_string, patterns['Md-Mdy'][1]) then -- month initial month-day-range: month day – month day, year; uses spaced endash month, day, month2, day2, anchor_year, year = mw.ustring.match(date_string, patterns['Md-Mdy'][1]); if (not is_valid_month_season_range(month, month2, param)) or not is_valid_year(year) then return false; end month = get_month_number (month); -- for metadata month2 = get_month_number (month2); year2 = year; elseif mw.ustring.match(date_string, patterns['dMy-dMy'][1]) then -- day initial month-day-year-range: day month year - day month year; uses spaced endash day, month, year, day2, month2, anchor_year, year2 = mw.ustring.match(date_string, patterns['dMy-dMy'][1]); if tonumber(year2) <= tonumber(year) then return false; end -- must be sequential years, left to right, earlier to later if not is_valid_year(year2) or not is_valid_month_range_style(month, month2) then return false; end -- year2 no more than one year in the future; months same style month = get_month_number (month); -- for metadata month2 = get_month_number (month2); if 0 == month or 0 == month2 then return false; end -- both must be valid elseif mw.ustring.match(date_string, patterns['Mdy-Mdy'][1]) then -- month initial month-day-year-range: month day, year – month day, year; uses spaced endash month, day, year, month2, day2, anchor_year, year2 = mw.ustring.match(date_string, patterns['Mdy-Mdy'][1]); if tonumber(year2) <= tonumber(year) then return false; end -- must be sequential years, left to right, earlier to later if not is_valid_year(year2) or not is_valid_month_range_style(month, month2) then return false; end -- year2 no more than one year in the future; months same style month = get_month_number (month); -- for metadata month2 = get_month_number(month2); if 0 == month or 0 == month2 then return false; end -- both must be valid elseif mw.ustring.match(date_string, patterns['Sy4-y2'][1]) then -- special case Winter/Summer year-year (YYYY-YY); year separated with unspaced endash local century; month, year, century, anchor_year, year2 = mw.ustring.match(date_string, patterns['Sy4-y2'][1]); if 'Winter' ~= month and 'Summer' ~= month then return false end; -- 'month' can only be Winter or Summer anchor_year = year .. '–' .. anchor_year; -- assemble anchor_year from both years year2 = century..year2; -- add the century to year2 for comparisons if 1 ~= tonumber(year2) - tonumber(year) then return false; end -- must be sequential years, left to right, earlier to later if not is_valid_year(year2) then return false; end -- no year farther in the future than next year month = get_season_number(month, param); elseif mw.ustring.match(date_string, patterns['Sy-y'][1]) then -- special case Winter/Summer year-year; year separated with unspaced endash month, year, anchor_year, year2 = mw.ustring.match(date_string, patterns['Sy-y'][1]); if 'Winter' ~= month and 'Summer' ~= month then return false end; -- 'month' can only be Winter or Summer anchor_year = year .. '–' .. anchor_year; -- assemble anchor_year from both years if 1 ~= tonumber(year2) - tonumber(year) then return false; end -- must be sequential years, left to right, earlier to later if not is_valid_year(year2) then return false; end -- no year farther in the future than next year month = get_season_number (month, param); -- for metadata elseif mw.ustring.match(date_string, patterns['My-My'][1]) then -- month/season year - month/season year; separated by spaced endash month, year, month2, anchor_year, year2 = mw.ustring.match(date_string, patterns['My-My'][1]); anchor_year = year .. '–' .. anchor_year; -- assemble anchor_year from both years if tonumber(year) >= tonumber(year2) then return false; end -- left to right, earlier to later, not the same if not is_valid_year(year2) then return false; end -- no year farther in the future than next year if 0 ~= get_month_number(month) and 0 ~= get_month_number(month2) and is_valid_month_range_style(month, month2) then -- both must be month year, same month style month = get_month_number(month); month2 = get_month_number(month2); elseif 0 ~= get_season_number(month, param) and 0 ~= get_season_number(month2, param) then -- both must be season year, not mixed month = get_season_number(month, param); month2 = get_season_number(month2, param); else return false; end elseif mw.ustring.match(date_string, patterns['M-My'][1]) then -- month/season range year; months separated by endash month, month2, anchor_year, year = mw.ustring.match(date_string, patterns['M-My'][1]); if (not is_valid_month_season_range(month, month2, param)) or (not is_valid_year(year)) then return false; end if 0 ~= get_month_number(month) then -- determined to be a valid range so just check this one to know if month or season month = get_month_number(month); month2 = get_month_number(month2); if 0 == month or 0 == month2 then return false; end else month = get_season_number(month, param); month2 = get_season_number(month2, param); end year2 = year; elseif mw.ustring.match(date_string, patterns['My'][1]) then -- month/season/quarter/proper-name year month, anchor_year, year = mw.ustring.match(date_string, patterns['My'][1]); if not is_valid_year(year) then return false; end month = get_element_number(month, param); -- get month season quarter proper-name number or nil if not month then return false; end -- not valid whatever it is elseif mw.ustring.match(date_string, patterns['y-y'][1]) then -- Year range: YYY-YYY or YYY-YYYY or YYYY–YYYY; separated by unspaced endash; 100-9999 year, anchor_year, year2 = mw.ustring.match(date_string, patterns['y-y'][1]); anchor_year = year .. '–' .. anchor_year; -- assemble anchor year from both years if tonumber(year) >= tonumber(year2) then return false; end -- left to right, earlier to later, not the same if not is_valid_year(year2) then return false; end -- no year farther in the future than next year elseif mw.ustring.match(date_string, patterns['y4-y2'][1]) then -- Year range: YYYY–YY; separated by unspaced endash local century; year, century, anchor_year, year2 = mw.ustring.match(date_string, patterns['y4-y2'][1]); anchor_year = year .. '–' .. anchor_year; -- assemble anchor year from both years if in_array (param, {'date', 'publication-date', 'year'}) then add_prop_cat ('year_range_abbreviated'); end if 13 > tonumber(year2) then return false; end -- don't allow 2003-05 which might be May 2003 year2 = century .. year2; -- add the century to year2 for comparisons if tonumber(year) >= tonumber(year2) then return false; end -- left to right, earlier to later, not the same if not is_valid_year(year2) then return false; end -- no year farther in the future than next year elseif mw.ustring.match(date_string, patterns['y'][1]) then -- year; here accept either YYY or YYYY anchor_year, year = mw.ustring.match(date_string, patterns['y'][1]); if false == is_valid_year(year) then return false; end else return false; -- date format not one of the MOS:DATE approved formats end if 'access-date' == param then -- test accessdate here because we have numerical date parts if 0 ~= year and 0 ~= month and 0 ~= day and -- all parts of a single date required 0 == year2 and 0 == month2 and 0 == day2 then -- none of these; accessdate must not be a range if not is_valid_accessdate(year .. '-' .. month .. '-' .. day) then return false; -- return false when accessdate out of bounds end else return false; -- return false when accessdate is a range of two dates end end local result=true; -- check whole dates for validity; assume true because not all dates will go through this test if 0 ~= year and 0 ~= month and 0 ~= day and 0 == year2 and 0 == month2 and 0 == day2 then -- YMD (simple whole date) result = is_valid_date(year, month, day); elseif 0 ~= year and 0 ~= month and 0 ~= day and 0 == year2 and 0 == month2 and 0 ~= day2 then -- YMD-d (day range) result = is_valid_date(year, month, day); result = result and is_valid_date(year, month, day2); elseif 0 ~= year and 0 ~= month and 0 ~= day and 0 == year2 and 0 ~= month2 and 0 ~= day2 then -- YMD-md (day month range) result = is_valid_date(year, month, day); result = result and is_valid_date(year, month2, day2); elseif 0 ~= year and 0 ~= month and 0 ~= day and 0 ~= year2 and 0 ~= month2 and 0 ~= day2 then -- YMD-ymd (day month year range) result = is_valid_date(year, month, day); result = result and is_valid_date(year2, month2, day2); end if false == result then return false; end if nil ~= tCOinS_date then -- this table only passed into this function when testing |date= parameter values make_COinS_date ({year = year, month = month, day = day, year2 = year2, month2 = month2, day2 = day2}, tCOinS_date); -- make an ISO 8601 date string for COinS end return true, anchor_year; -- format is good and date string represents a real date end --[[--------------------------< D A T E S >-------------------------------------------------------------------- Cycle the date-holding parameters in passed table date_parameters_list through check_date() to check compliance with MOS:DATE. For all valid dates, check_date() returns true. The |date= parameter test is unique, it is the only date holding parameter from which values for anchor_year (used in CITEREF identifiers) and COinS_date (used in the COinS metadata) are derived. The |date= parameter is the only date-holding parameter that is allowed to contain the no-date keywords "n.d." or "nd" (without quotes). Unlike most error messages created in this module, only one error message is created by this function. Because all of the date holding parameters are processed serially, parameters with errors are added to the <error_list> sequence table as the dates are tested. ]] local function dates(date_parameters_list, tCOinS_date, error_list) local anchor_year; -- will return as nil if the date being tested is not |date= local COinS_date; -- will return as nil if the date being tested is not |date= local embargo_date; -- if embargo date is a good dmy, mdy, ymd date then holds original value else reset to 9999 local good_date = false; for k, v in pairs(date_parameters_list) do -- for each date-holding parameter in the list if is_set(v.val) then -- if the parameter has a value v.val = mw.ustring.gsub(v.val, '%d', cfg.date_names.local_digits); -- translate 'local' digits to Western 0-9 if v.val:match("^c%. [1-9]%d%d%d?%a?$") then -- special case for c. year or with or without CITEREF disambiguator - only |date= and |year= local year = v.val:match("c%. ([1-9]%d%d%d?)%a?"); -- get the year portion so it can be tested if 'date' == k then anchor_year, COinS_date = v.val:match("((c%. [1-9]%d%d%d?)%a?)"); -- anchor year and COinS_date only from |date= parameter good_date = is_valid_year(year); elseif 'year' == k then good_date = is_valid_year(year); end elseif 'date' == k then -- if the parameter is |date= if v.val:match("^n%.d%.%a?$") then -- ToDo: I18N -- if |date=n.d. with or without a CITEREF disambiguator good_date, anchor_year, COinS_date = true, v.val:match("((n%.d%.)%a?)"); -- ToDo: I18N -- "n.d."; no error when date parameter is set to no date elseif v.val:match("^nd%a?$") then -- ToDo: I18N -- if |date=nd with or without a CITEREF disambiguator good_date, anchor_year, COinS_date = true, v.val:match("((nd)%a?)"); -- ToDo: I18N -- "nd"; no error when date parameter is set to no date else good_date, anchor_year, COinS_date = check_date (v.val, k, tCOinS_date); -- go test the date end elseif 'year' == k then -- if the parameter is |year= it should hold only a year value if v.val:match("^[1-9]%d%d%d?%a?$") then -- if |year = 3 or 4 digits only with or without a CITEREF disambiguator good_date, anchor_year, COinS_date = true, v.val:match("((%d+)%a?)"); end elseif 'pmc-embargo-date' == k then -- if the parameter is |pmc-embargo-date= good_date = check_date (v.val, k); -- go test the date if true == good_date then -- if the date is a valid date good_date, embargo_date = is_valid_embargo_date (v.val); -- is |pmc-embargo-date= date a single dmy, mdy, or ymd formatted date? yes: returns embargo; no: returns 9999 end else -- any other date-holding parameter good_date = check_date (v.val, k); -- go test the date end if false == good_date then -- assemble one error message so we don't add the tracking category multiple times table.insert (error_list, wrap_style ('parameter', v.name)); -- make parameter name suitable for error message list end end end return anchor_year, embargo_date; -- and done end --[[--------------------------< Y E A R _ D A T E _ C H E C K >------------------------------------------------ Compare the value provided in |year= with the year value(s) provided in |date=. This function sets a local numeric value: 0 - year value does not match the year value in date 1 - (default) year value matches the year value in date or one of the year values when date contains two years 2 - year value matches the year value in date when date is in the form YYYY-MM-DD and year is disambiguated (|year=YYYYx) the numernic value in <result> determines the 'output' if any from this function: 0 – adds error message to error_list sequence table 1 – adds maint cat 2 – does nothing ]] local function year_date_check (year_string, year_origin, date_string, date_origin, error_list) local year; local date1; local date2; local result = 1; -- result of the test; assume that the test passes year = year_string:match ('(%d%d%d%d?)'); if date_string:match ('%d%d%d%d%-%d%d%-%d%d') and year_string:match ('%d%d%d%d%a') then --special case where both date and year are required YYYY-MM-DD and YYYYx date1 = date_string:match ('(%d%d%d%d)'); year = year_string:match ('(%d%d%d%d)'); if year ~= date1 then result = 0; -- years don't match else result = 2; -- years match; but because disambiguated, don't add to maint cat end elseif date_string:match ("%d%d%d%d?.-%d%d%d%d?") then -- any of the standard range formats of date with two three- or four-digit years date1, date2 = date_string:match ("(%d%d%d%d?).-(%d%d%d%d?)"); if year ~= date1 and year ~= date2 then result = 0; end elseif mw.ustring.match(date_string, "%d%d%d%d[%-–]%d%d") then -- YYYY-YY date ranges local century; date1, century, date2 = mw.ustring.match(date_string, "((%d%d)%d%d)[%-–]+(%d%d)"); date2 = century..date2; -- convert YY to YYYY if year ~= date1 and year ~= date2 then result = 0; end elseif date_string:match ("%d%d%d%d?") then -- any of the standard formats of date with one year date1 = date_string:match ("(%d%d%d%d?)"); if year ~= date1 then result = 0; end else -- should never get here; this function called only when no other date errors result = 0; -- no recognizable year in date end if 0 == result then -- year / date mismatch table.insert (error_list, substitute (cfg.messages['mismatch'], {year_origin, date_origin})); -- add error message to error_list sequence table elseif 1 == result then -- redundant year / date set_message ('maint_date_year'); -- add a maint cat end end --[[--------------------------< R E F O R M A T T E R >-------------------------------------------------------- reformat 'date' into new format specified by format_param if pattern_idx (the current format of 'date') can be reformatted. Does the grunt work for reformat_dates(). The table re_formats maps pattern_idx (current format) and format_param (desired format) to a table that holds: format string used by string.format() identifier letters ('d', 'm', 'y', 'd2', 'm2', 'y2') that serve as indexes into a table t{} that holds captures from mw.ustring.match() for the various date parts specified by patterns[pattern_idx][1] Items in patterns{} have the general form: ['ymd'] = {'^(%d%d%d%d)%-(%d%d)%-(%d%d)$', 'y', 'm', 'd'}, where: ['ymd'] is pattern_idx patterns['ymd'][1] is the match pattern with captures for mw.ustring.match() patterns['ymd'][2] is an indicator letter identifying the content of the first capture patterns['ymd'][3] ... the second capture etc. when a pattern matches a date, the captures are loaded into table t{} in capture order using the idemtifier characters as indexes into t{} For the above, a ymd date is in t{} as: t.y = first capture (year), t.m = second capture (month), t.d = third capture (day) To reformat, this function is called with the pattern_idx that matches the current format of the date and with format_param set to the desired format. This function loads table t{} as described and then calls string.format() with the format string specified by re_format[pattern_idx][format_param][1] using values taken from t{} according to the capture identifier letters specified by patterns[pattern_idx][format_param][n] where n is 2.. ]] local re_formats = { ['ymd'] = { -- date format is ymd; reformat to: ['mdy'] = {'%s %s, %s', 'm', 'd', 'y'}, -- |df=mdy ['dmy'] = {'%s %s %s', 'd', 'm', 'y'}, -- |df=dmy -- ['yMd'] = {'%s %s %s', 'y', 'm', 'd'}, -- |df=yMd; not supported at en.wiki }, ['Mdy'] = { -- date format is Mdy; reformat to: ['mdy'] = {'%s %s, %s', 'm', 'd', 'y'}, -- for long/short reformatting ['dmy'] = {'%s %s %s', 'd', 'm', 'y'}, -- |df=dmy ['ymd'] = {'%s-%s-%s', 'y', 'm', 'd'}, -- |df=ymd -- ['yMd'] = {'%s %s %s', 'y', 'm', 'd'}, -- |df=yMd; not supported at en.wiki }, ['dMy'] = { -- date format is dMy; reformat to: ['dmy'] = {'%s %s %s', 'd', 'm', 'y'}, -- for long/short reformatting ['mdy'] = {'%s %s, %s', 'm', 'd', 'y'}, -- |df=mdy ['ymd'] = {'%s-%s-%s', 'y', 'm', 'd'}, -- |df=ymd -- ['yMd'] = {'%s %s %s', 'y', 'm', 'd'}, -- |df=yMd; not supported at en.wiki }, ['Md-dy'] = { -- date format is Md-dy; reformat to: ['mdy'] = {'%s %s–%s, %s', 'm', 'd', 'd2', 'y'}, -- for long/short reformatting ['dmy'] = {'%s–%s %s %s', 'd', 'd2', 'm', 'y'}, -- |df=dmy -> d-dMy }, ['d-dMy'] = { -- date format is d-d>y; reformat to: ['dmy'] = {'%s–%s %s %s', 'd', 'd2', 'm', 'y'}, -- for long/short reformatting ['mdy'] = {'%s %s–%s, %s', 'm', 'd', 'd2', 'y'}, -- |df=mdy -> Md-dy }, ['dM-dMy'] = { -- date format is dM-dMy; reformat to: ['dmy'] = {'%s %s – %s %s %s', 'd', 'm', 'd2', 'm2', 'y'}, -- for long/short reformatting ['mdy'] = {'%s %s – %s %s, %s', 'm', 'd', 'm2', 'd2', 'y'}, -- |df=mdy -> Md-Mdy }, ['Md-Mdy'] = { -- date format is Md-Mdy; reformat to: ['mdy'] = {'%s %s – %s %s, %s', 'm', 'd', 'm2', 'd2', 'y'}, -- for long/short reformatting ['dmy'] = {'%s %s – %s %s %s', 'd', 'm', 'd2', 'm2', 'y'}, -- |df=dmy -> dM-dMy }, ['dMy-dMy'] = { -- date format is dMy-dMy; reformat to: ['dmy'] = {'%s %s %s – %s %s %s', 'd', 'm', 'y', 'd2', 'm2', 'y2'}, -- for long/short reformatting ['mdy'] = {'%s %s, %s – %s %s, %s', 'm', 'd', 'y', 'm2', 'd2', 'y2'}, -- |df=mdy -> Mdy-Mdy }, ['Mdy-Mdy'] = { -- date format is Mdy-Mdy; reformat to: ['mdy'] = {'%s %s, %s – %s %s, %s', 'm', 'd', 'y', 'm2', 'd2', 'y2'}, -- for long/short reformatting ['dmy'] = {'%s %s %s – %s %s %s', 'd', 'm', 'y', 'd2', 'm2', 'y2'}, -- |df=dmy -> dMy-dMy }, ['My-My'] = { -- these for long/short reformatting ['any'] = {'%s %s – %s %s', 'm', 'y', 'm2', 'y2'}, -- dmy/mdy agnostic }, ['M-My'] = { -- these for long/short reformatting ['any'] = {'%s–%s %s', 'm', 'm2', 'y'}, -- dmy/mdy agnostic }, ['My'] = { -- these for long/short reformatting ['any'] = {'%s %s', 'm', 'y'}, -- dmy/mdy agnostic }, -- ['yMd'] = { -- not supported at en.wiki -- ['mdy'] = {'%s %s, %s', 'm', 'd', 'y'}, -- |df=mdy -- ['dmy'] = {'%s %s %s', 'd', 'm', 'y'}, -- |df=dmy -- ['ymd'] = {'%s-%s-%s', 'y', 'm', 'd'}, -- |df=ymd -- }, } local function reformatter (date, pattern_idx, format_param, mon_len) if not in_array (pattern_idx, {'ymd', 'Mdy', 'Md-dy', 'dMy', 'yMd', 'd-dMy', 'dM-dMy', 'Md-Mdy', 'dMy-dMy', 'Mdy-Mdy', 'My-My', 'M-My', 'My'}) then return; -- not in this set of date format patterns then not a reformattable date end if 'ymd' == format_param and in_array (pattern_idx, {'ymd', 'Md-dy', 'd-dMy', 'dM-dMy', 'Md-Mdy', 'dMy-dMy', 'Mdy-Mdy', 'My-My', 'M-My', 'My'}) then return; -- ymd date ranges not supported at en.wiki; no point in reformatting ymd to ymd end if in_array (pattern_idx, {'My', 'M-My', 'My-My'}) then -- these are not dmy/mdy so can't be 'reformatted' into either format_param = 'any'; -- so format-agnostic end -- yMd is not supported at en.wiki; if yMd is supported at your wiki, uncomment the next line -- if 'yMd' == format_param and in_array (pattern_idx, {'yMd', 'Md-dy', 'd-dMy', 'dM-dMy', 'Md-Mdy', 'dMy-dMy', 'Mdy-Mdy'}) then -- these formats not convertable; yMd not supported at en.wiki -- if yMd is supported at your wiki, remove or comment-out the next line if 'yMd' == format_param then -- yMd not supported at en.wiki return; -- not a reformattable date end local c1, c2, c3, c4, c5, c6, c7; -- these hold the captures specified in patterns[pattern_idx][1] c1, c2, c3, c4, c5, c6, c7 = mw.ustring.match (date, patterns[pattern_idx][1]); -- get the captures local t = { -- table that holds k/v pairs of date parts from the captures and patterns[pattern_idx][2..] [patterns[pattern_idx][2]] = c1; -- at minimum there is always one capture with a matching indicator letter [patterns[pattern_idx][3] or 'x'] = c2; -- patterns can have a variable number of captures; each capture requires an indicator letter; [patterns[pattern_idx][4] or 'x'] = c3; -- where there is no capture, there is no indicator letter so n in patterns[pattern_idx][n] will be nil; [patterns[pattern_idx][5] or 'x'] = c4; -- the 'x' here spoofs an indicator letter to prevent 'table index is nil' error [patterns[pattern_idx][6] or 'x'] = c5; [patterns[pattern_idx][7] or 'x'] = c6; [patterns[pattern_idx][8] or 'x'] = c7; }; if t.a then -- if this date has an anchor year capture t.y = t.a; -- use the anchor year capture when reassembling the date end if tonumber(t.m) then -- if raw month is a number (converting from ymd) if 's' == mon_len then -- if we are to use abbreviated month names t.m = cfg.date_names['inv_local_s'][tonumber(t.m)]; -- convert it to a month name else t.m = cfg.date_names['inv_local_l'][tonumber(t.m)]; -- convert it to a month name end t.d = t.d:gsub ('0(%d)', '%1'); -- strip leading '0' from day if present elseif 'ymd' == format_param then -- when converting to ymd if 1582 > tonumber(t.y) then -- ymd format dates not allowed before 1582 return; end t.m = string.format ('%02d', get_month_number (t.m)); -- make sure that month and day are two digits t.d = string.format ('%02d', t.d); elseif mon_len then -- if mon_len is set to either 'short' or 'long' for _, mon in ipairs ({'m', 'm2'}) do -- because there can be two month names, check both if t[mon] then t[mon] = get_month_number (t[mon]); -- get the month number for this month (is length agnostic) if 0 == t[mon] then return; end -- seasons and named dates can't be converted t[mon] = (('s' == mon_len) and cfg.date_names['inv_local_s'][t[mon]]) or cfg.date_names['inv_local_l'][t[mon]]; -- fetch month name according to length end end end local new_date = string.format (re_formats[pattern_idx][format_param][1], -- format string t[re_formats[pattern_idx][format_param][2]], -- named captures from t{} t[re_formats[pattern_idx][format_param][3]], t[re_formats[pattern_idx][format_param][4]], t[re_formats[pattern_idx][format_param][5]], t[re_formats[pattern_idx][format_param][6]], t[re_formats[pattern_idx][format_param][7]], t[re_formats[pattern_idx][format_param][8]] ); return new_date; end --[[-------------------------< R E F O R M A T _ D A T E S >-------------------------------------------------- Reformats existing dates into the format specified by format. format is one of several manual keywords: dmy, dmy-all, mdy, mdy-all, ymd, ymd-all. The -all version includes access- and archive-dates; otherwise these dates are not reformatted. This function allows automatic date formatting. In ~/Configuration, the article source is searched for one of the {{use xxx dates}} templates. If found, xxx becomes the global date format as xxx-all. If |cs1-dates= in {{use xxx dates}} has legitimate value then that value determines how cs1|2 dates will be rendered. Legitimate values for |cs1-dates= are: l - all dates are rendered with long month names ls - publication dates use long month names; access-/archive-dates use abbreviated month names ly - publication dates use long month names; access-/archive-dates rendered in ymd format s - all dates are rendered with abbreviated (short) month names sy - publication dates use abbreviated month names; access-/archive-dates rendered in ymd format y - all dates are rendered in ymd format the format argument for automatic date formatting will be the format specified by {{use xxx dates}} with the value supplied by |cs1-dates so one of: xxx-l, xxx-ls, xxx-ly, xxx-s, xxx-sy, xxx-y, or simply xxx (|cs1-dates= empty, omitted, or invalid) where xxx shall be either of dmy or mdy. dates are extracted from date_parameters_list, reformatted (if appropriate), and then written back into the list in the new format. Dates in date_parameters_list are presumed here to be valid (no errors). This function returns true when a date has been reformatted, false else. Actual reformatting is done by reformatter(). ]] local function reformat_dates (date_parameters_list, format) local all = false; -- set to false to skip access- and archive-dates local len_p = 'l'; -- default publication date length shall be long local len_a = 'l'; -- default access-/archive-date length shall be long local result = false; local new_date; if format:match('%a+%-all') then -- manual df keyword; auto df keyword when length not specified in {{use xxx dates}}; format = format:match('(%a+)%-all'); -- extract the format all = true; -- all dates are long format dates because this keyword doesn't specify length elseif format:match('%a+%-[lsy][sy]?') then -- auto df keywords; internal only all = true; -- auto df applies to all dates; use length specified by capture len_p for all dates format, len_p, len_a = format:match('(%a+)%-([lsy])([sy]?)'); -- extract the format and length keywords if 'y' == len_p then -- because allowed by MOS:DATEUNIFY (sort of) range dates and My dates not reformatted format = 'ymd'; -- override {{use xxx dates}} elseif (not is_set(len_a)) or (len_p == len_a) then -- no access-/archive-date length specified or same length as publication dates then len_a = len_p; -- in case len_a not set end end -- else only publication dates and they are long for param_name, param_val in pairs (date_parameters_list) do -- for each date-holding parameter in the list if is_set (param_val.val) then -- if the parameter has a value if not (not all and in_array (param_name, {'access-date', 'archive-date'})) then -- skip access- or archive-date unless format is xxx-all; yeah, ugly; TODO: find a better way for pattern_idx, pattern in pairs (patterns) do if mw.ustring.match (param_val.val, pattern[1]) then if all and in_array (param_name, {'access-date', 'archive-date'}) then -- if this date is an access- or archive-date new_date = reformatter (param_val.val, pattern_idx, (('y' == len_a) and 'ymd') or format, len_a); -- choose ymd or dmy/mdy according to len_a setting else -- all other dates new_date = reformatter (param_val.val, pattern_idx, format, len_p); end if new_date then -- set when date was reformatted date_parameters_list[param_name].val = new_date; -- update date in date list result = true; -- and announce that changes have been made end end -- if end -- for end -- if end -- if end -- for return result; -- declare boolean result and done end --[[--------------------------< D A T E _ H Y P H E N _ T O _ D A S H >---------------------------------------- Loops through the list of date-holding parameters and converts any hyphen to an ndash. Not called if the cs1|2 template has any date errors. Modifies the date_parameters_list and returns true if hyphens are replaced, else returns false. ]] local function date_hyphen_to_dash (date_parameters_list) local result = false; local n; for param_name, param_val in pairs(date_parameters_list) do -- for each date-holding parameter in the list if is_set (param_val.val) and not mw.ustring.match (param_val.val, patterns.ymd[1]) then -- for those that are not ymd dates (ustring because here digits may not be Western) param_val.val, n = param_val.val:gsub ('%-', '–'); -- replace any hyphen with ndash if 0 ~= n then date_parameters_list[param_name].val = param_val.val; -- update the list result = true; end end end return result; -- so we know if any hyphens were replaced end --[[--------------------------< E D T F _ T R A N S F O R M >-------------------------------------------------- Loops through the list of date-holding parameters and converts any EDTF formatted dates to MOS compliant dates. Only YYY-MM-XX supported at this time. Not called if the cs1|2 template has any date errors. must be done before reformat_dates() and before date_hyphen_to_dash() Modifies the date_parameters_list and returns true if transformation is performed, else returns false. ]] local function edtf_transform (date_parameters_list) local result = false; local source_date = {}; for param_name, param_val in pairs(date_parameters_list) do -- for each date-holding parameter in the list if is_set(param_val.val) and param_val.val:match (patterns.ymx[1]) then -- if parameter is set and is an EDTF dates source_date.year, source_date.month = param_val.val:match (patterns.ymx[1]); -- get year and month number source_date.day = 1; -- required by os.time() date_parameters_list[param_name].val = mw.text.trim (os.date ('%B %Y', os.time (source_date))); result = true; end end return result; -- so we know if a transform was done end --[[-------------------------< D A T E _ N A M E _ X L A T E >------------------------------------------------ Attempts to translate English month names to local-language month names using names supplied by MediaWiki's date parser function. This is simple name-for-name replacement and may not work for all languages. if xlat_dig is true, this function will also translate Western (English) digits to the local language's digits. This will also translate ymd dates. ]] local function date_name_xlate (date_parameters_list, xlt_dig) local xlate; local mode; -- long or short month names local modified = false; local date; for param_name, param_val in pairs(date_parameters_list) do -- for each date-holding parameter in the list if is_set(param_val.val) then -- if the parameter has a value date = param_val.val; for month in mw.ustring.gmatch (date, '%a+') do -- iterate through all dates in the date (single date or date range) if cfg.date_names.en.long[month] then mode = 'F'; -- English name is long so use long local name elseif cfg.date_names.en.short[month] then mode = 'M'; -- English name is short so use short local name else mode = nil; -- not an English month name; could be local language month name or an English season name end if mode then -- might be a season xlate = lang_object:formatDate(mode, '1' .. month); -- translate the month name to this local language date = mw.ustring.gsub (date, month, xlate); -- replace the English with the translation date_parameters_list[param_name].val = date; -- save the translated date modified = true; end end if xlt_dig then -- shall we also translate digits? date = date:gsub ('%d', cfg.date_names.xlate_digits); -- translate digits from Western to 'local digits' date_parameters_list[param_name].val = date; -- save the translated date modified = true; end end end return modified; end --[[--------------------------< S E T _ S E L E C T E D _ M O D U L E S >-------------------------------------- Sets local imported functions table to same (live or sandbox) as that used by the other modules. ]] local function set_selected_modules (cfg_table_ptr, utilities_page_ptr) add_prop_cat = utilities_page_ptr.add_prop_cat ; -- import functions from selected Module:Citation/CS1/Utilities module is_set = utilities_page_ptr.is_set; in_array = utilities_page_ptr.in_array; set_message = utilities_page_ptr.set_message; substitute = utilities_page_ptr.substitute; wrap_style = utilities_page_ptr.wrap_style; cfg = cfg_table_ptr; -- import tables from selected Module:Citation/CS1/Configuration end --[[--------------------------< E X P O R T E D F U N C T I O N S >------------------------------------------ ]] return { -- return exported functions dates = dates, year_date_check = year_date_check, reformat_dates = reformat_dates, date_hyphen_to_dash = date_hyphen_to_dash, date_name_xlate = date_name_xlate, edtf_transform = edtf_transform, set_selected_modules = set_selected_modules } b6r7jye2hd1gicunlxd102sepp586yc మాడ్యూల్:Citation/CS1/Identifiers 828 3231 31853 31852 2021-07-05T05:28:04Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మాడ్యూల్:Citation/CS1/Identifiers]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి Scribunto text/plain --[[--------------------------< F O R W A R D D E C L A R A T I O N S >-------------------------------------- ]] local has_accept_as_written, is_set, in_array, set_message, select_one, -- functions in Module:Citation/CS1/Utilities substitute, make_wikilink; local z; -- table of tables defined in Module:Citation/CS1/Utilities local cfg; -- table of configuration tables that are defined in Module:Citation/CS1/Configuration --[[--------------------------< P A G E S C O P E V A R I A B L E S >-------------------------------------- declare variables here that have page-wide scope that are not brought in from other modules; that are created here and used here ]] local auto_link_urls = {}; -- holds identifier URLs for those identifiers that can auto-link |title= --============================<< H E L P E R F U N C T I O N S >>============================================ --[[--------------------------< W I K I D A T A _ A R T I C L E _ N A M E _ G E T >---------------------------- as an aid to internationalizing identifier-label wikilinks, gets identifier article names from Wikidata. returns :<lang code>:<article title> when <q> has an <article title> for <lang code>; nil else for identifiers that do not have q, returns nil for wikis that do not have mw.wikibase installed, returns nil ]] local function wikidata_article_name_get (q) if not is_set (q) or (q and not mw.wikibase) then -- when no q number or when a q number but mw.wikibase not installed on this wiki return nil; -- abandon end local wd_article; local this_wiki_code = cfg.this_wiki_code; -- Wikipedia subdomain; 'en' for en.wikipedia.org wd_article = mw.wikibase.getSitelink (q, this_wiki_code .. 'wiki'); -- fetch article title from WD; nil when no title available at this wiki if wd_article then wd_article = table.concat ({':', this_wiki_code, ':', wd_article}); -- interwiki-style link without brackets if taken from WD; leading colon required end return wd_article; -- article title from WD; nil else end --[[--------------------------< L I N K _ L A B E L _ M A K E >------------------------------------------------ common function to create identifier link label from handler table or from Wikidata returns the first available of 1. redirect from local wiki's handler table (if enabled) 2. Wikidata (if there is a Wikidata entry for this identifier in the local wiki's language) 3. label specified in the local wiki's handler table ]] local function link_label_make (handler) local wd_article; if not (cfg.use_identifier_redirects and is_set (handler.redirect)) then -- redirect has priority so if enabled and available don't fetch from Wikidata because expensive wd_article = wikidata_article_name_get (handler.q); -- if Wikidata has an article title for this wiki, get it; end return (cfg.use_identifier_redirects and is_set (handler.redirect) and handler.redirect) or wd_article or handler.link; end --[[--------------------------< E X T E R N A L _ L I N K _ I D >---------------------------------------------- Formats a wiki-style external link ]] local function external_link_id (options) local url_string = options.id; local ext_link; local this_wiki_code = cfg.this_wiki_code; -- Wikipedia subdomain; 'en' for en.wikipedia.org local wd_article; -- article title from Wikidata if options.encode == true or options.encode == nil then url_string = mw.uri.encode (url_string, 'PATH'); end if options.auto_link and is_set (options.access) then auto_link_urls[options.auto_link] = table.concat ({options.prefix, url_string, options.suffix}); end ext_link = mw.ustring.format ('[%s%s%s %s]', options.prefix, url_string, options.suffix or "", mw.text.nowiki (options.id)); if is_set (options.access) then ext_link = substitute (cfg.presentation['ext-link-access-signal'], {cfg.presentation[options.access].class, cfg.presentation[options.access].title, ext_link}); -- add the free-to-read / paywall lock end return table.concat ({ make_wikilink (link_label_make (options), options.label), -- redirect, Wikidata link, or locally specified link (in that order) options.separator or '&nbsp;', ext_link }); end --[[--------------------------< I N T E R N A L _ L I N K _ I D >---------------------------------------------- Formats a wiki-style internal link TODO: Does not currently need to support options.access, options.encode, auto-linking and COinS (as in external_link_id), but may be needed in the future for :m:Interwiki_map custom-prefixes like :arxiv:, :bibcode:, :DOI:, :hdl:, :ISSN:, :JSTOR:, :Openlibrary:, :PMID:, :RFC:. ]] local function internal_link_id (options) local id = mw.ustring.gsub (options.id, '%d', cfg.date_names.local_digits); -- translate 'local' digits to Western 0-9 return table.concat ( { make_wikilink (link_label_make (options), options.label), -- wiki-link the identifier label options.separator or '&nbsp;', -- add the separator make_wikilink ( table.concat ( { options.prefix, id, -- translated to Western digits options.suffix or '' }), substitute (cfg.presentation['bdi'], {'', mw.text.nowiki (options.id)}) -- bdi tags to prevent Latin script identifiers from being reversed at RTL language wikis ); -- nowiki because MediaWiki still has magic links for ISBN and the like; TODO: is it really required? }); end --[[--------------------------< I S _ E M B A R G O E D >------------------------------------------------------ Determines if a PMC identifier's online version is embargoed. Compares the date in |pmc-embargo-date= against today's date. If embargo date is in the future, returns the content of |pmc-embargo-date=; otherwise, returns an empty string because the embargo has expired or because |pmc-embargo-date= was not set in this cite. ]] local function is_embargoed (embargo) if is_set (embargo) then local lang = mw.getContentLanguage(); local good1, embargo_date, todays_date; good1, embargo_date = pcall (lang.formatDate, lang, 'U', embargo); todays_date = lang:formatDate ('U'); if good1 then -- if embargo date is a good date if tonumber (embargo_date) >= tonumber (todays_date) then -- is embargo date is in the future? return embargo; -- still embargoed else set_message ('maint_pmc_embargo'); -- embargo has expired; add main cat return ''; -- unset because embargo has expired end end end return ''; -- |pmc-embargo-date= not set return empty string end --[=[-------------------------< I S _ V A L I D _ B I O R X I V _ D A T E >------------------------------------ returns true if: 2019-12-11T00:00Z <= biorxiv_date < today + 2 days The dated form of biorxiv identifier has a start date of 2019-12-11. The Unix timestamp for that date is {{#time:U|2019-12-11}} = 1576022400 biorxiv_date is the date provided in those |biorxiv= parameter values that are dated at time 00:00:00 UTC today is the current date at time 00:00:00 UTC plus 48 hours if today is 2015-01-01T00:00:00 then adding 24 hours gives 2015-01-02T00:00:00 – one second more than today adding 24 hours gives 2015-01-03T00:00:00 – one second more than tomorrow This function does not work if it is fed month names for languages other than English. Wikimedia #time: parser apparently doesn't understand non-English date month names. This function will always return false when the date contains a non-English month name because good1 is false after the call to lang.formatDate(). To get around that call this function with YYYY-MM-DD format dates. ]=] local function is_valid_biorxiv_date (biorxiv_date) local good1, good2; local biorxiv_ts, tomorrow_ts; -- to hold Unix timestamps representing the dates local lang_object = mw.getContentLanguage(); good1, biorxiv_ts = pcall (lang_object.formatDate, lang_object, 'U', biorxiv_date); -- convert biorxiv_date value to Unix timestamp good2, tomorrow_ts = pcall (lang_object.formatDate, lang_object, 'U', 'today + 2 days' ); -- today midnight + 2 days is one second more than all day tomorrow if good1 and good2 then -- lang.formatDate() returns a timestamp in the local script which tonumber() may not understand biorxiv_ts = tonumber (biorxiv_ts) or lang_object:parseFormattedNumber (biorxiv_ts); -- convert to numbers for the comparison; tomorrow_ts = tonumber (tomorrow_ts) or lang_object:parseFormattedNumber (tomorrow_ts); else return false; -- one or both failed to convert to Unix timestamp end return ((1576022400 <= biorxiv_ts) and (biorxiv_ts < tomorrow_ts)) -- 2012-12-11T00:00Z <= biorxiv_date < tomorrow's date end --[[--------------------------< IS _ V A L I D _ I S X N >----------------------------------------------------- ISBN-10 and ISSN validator code calculates checksum across all ISBN/ISSN digits including the check digit. ISBN-13 is checked in isbn(). If the number is valid the result will be 0. Before calling this function, ISBN/ISSN must be checked for length and stripped of dashes, spaces and other non-ISxN characters. ]] local function is_valid_isxn (isxn_str, len) local temp = 0; isxn_str = { isxn_str:byte(1, len) }; -- make a table of byte values '0' → 0x30 .. '9' → 0x39, 'X' → 0x58 len = len + 1; -- adjust to be a loop counter for i, v in ipairs (isxn_str) do -- loop through all of the bytes and calculate the checksum if v == string.byte ("X" ) then -- if checkdigit is X (compares the byte value of 'X' which is 0x58) temp = temp + 10 * (len - i); -- it represents 10 decimal else temp = temp + tonumber (string.char (v) )*(len-i); end end return temp % 11 == 0; -- returns true if calculation result is zero end --[[--------------------------< IS _ V A L I D _ I S X N _ 1 3 >----------------------------------------------- ISBN-13 and ISMN validator code calculates checksum across all 13 ISBN/ISMN digits including the check digit. If the number is valid, the result will be 0. Before calling this function, ISBN-13/ISMN must be checked for length and stripped of dashes, spaces and other non-ISxN-13 characters. ]] local function is_valid_isxn_13 (isxn_str) local temp=0; isxn_str = { isxn_str:byte(1, 13) }; -- make a table of byte values '0' → 0x30 .. '9' → 0x39 for i, v in ipairs (isxn_str) do temp = temp + (3 - 2*(i % 2)) * tonumber (string.char (v) ); -- multiply odd index digits by 1, even index digits by 3 and sum; includes check digit end return temp % 10 == 0; -- sum modulo 10 is zero when ISBN-13/ISMN is correct end --[[--------------------------< N O R M A L I Z E _ L C C N >-------------------------------------------------- LCCN normalization (http://www.loc.gov/marc/lccn-namespace.html#normalization) 1. Remove all blanks. 2. If there is a forward slash (/) in the string, remove it, and remove all characters to the right of the forward slash. 3. If there is a hyphen in the string: a. Remove it. b. Inspect the substring following (to the right of) the (removed) hyphen. Then (and assuming that steps 1 and 2 have been carried out): 1. All these characters should be digits, and there should be six or less. (not done in this function) 2. If the length of the substring is less than 6, left-fill the substring with zeroes until the length is six. Returns a normalized LCCN for lccn() to validate. There is no error checking (step 3.b.1) performed in this function. ]] local function normalize_lccn (lccn) lccn = lccn:gsub ("%s", ""); -- 1. strip whitespace if nil ~= string.find (lccn, '/') then lccn = lccn:match ("(.-)/"); -- 2. remove forward slash and all character to the right of it end local prefix local suffix prefix, suffix = lccn:match ("(.+)%-(.+)"); -- 3.a remove hyphen by splitting the string into prefix and suffix if nil ~= suffix then -- if there was a hyphen suffix = string.rep("0", 6-string.len (suffix)) .. suffix; -- 3.b.2 left fill the suffix with 0s if suffix length less than 6 lccn = prefix..suffix; -- reassemble the LCCN end return lccn; end --============================<< I D E N T I F I E R F U N C T I O N S >>==================================== --[[--------------------------< A R X I V >-------------------------------------------------------------------- See: http://arxiv.org/help/arxiv_identifier format and error check arXiv identifier. There are three valid forms of the identifier: the first form, valid only between date codes 9107 and 0703, is: arXiv:<archive>.<class>/<date code><number><version> where: <archive> is a string of alpha characters - may be hyphenated; no other punctuation <class> is a string of alpha characters - may be hyphenated; no other punctuation; not the same as |class= parameter which is not supported in this form <date code> is four digits in the form YYMM where YY is the last two digits of the four-digit year and MM is the month number January = 01 first digit of YY for this form can only 9 and 0 <number> is a three-digit number <version> is a 1 or more digit number preceded with a lowercase v; no spaces (undocumented) the second form, valid from April 2007 through December 2014 is: arXiv:<date code>.<number><version> where: <date code> is four digits in the form YYMM where YY is the last two digits of the four-digit year and MM is the month number January = 01 <number> is a four-digit number <version> is a 1 or more digit number preceded with a lowercase v; no spaces the third form, valid from January 2015 is: arXiv:<date code>.<number><version> where: <date code> and <version> are as defined for 0704-1412 <number> is a five-digit number ]] local function arxiv (options) local id = options.id; local class = options.Class; -- TODO: lowercase? local handler = options.handler; local year, month, version; local err_cat = false; -- assume no error message local text; -- output text if id:match("^%a[%a%.%-]+/[90]%d[01]%d%d%d%d$") or id:match("^%a[%a%.%-]+/[90]%d[01]%d%d%d%dv%d+$") then -- test for the 9107-0703 format with or without version year, month = id:match("^%a[%a%.%-]+/([90]%d)([01]%d)%d%d%d[v%d]*$"); year = tonumber (year); month = tonumber (month); if ((not (90 < year or 8 > year)) or (1 > month or 12 < month)) or -- if invalid year or invalid month ((91 == year and 7 > month) or (7 == year and 3 < month)) then -- if years ok, are starting and ending months ok? err_cat = true; -- flag for error message end elseif id:match("^%d%d[01]%d%.%d%d%d%d$") or id:match("^%d%d[01]%d%.%d%d%d%dv%d+$") then -- test for the 0704-1412 with or without version year, month = id:match("^(%d%d)([01]%d)%.%d%d%d%d[v%d]*$"); year = tonumber (year); month = tonumber (month); if ((7 > year) or (14 < year) or (1 > month or 12 < month)) or -- is year invalid or is month invalid? (doesn't test for future years) ((7 == year) and (4 > month)) then -- when year is 07, is month invalid (before April)? err_cat = true; -- flag for error message end elseif id:match("^%d%d[01]%d%.%d%d%d%d%d$") or id:match("^%d%d[01]%d%.%d%d%d%d%dv%d+$") then -- test for the 1501- format with or without version year, month = id:match("^(%d%d)([01]%d)%.%d%d%d%d%d[v%d]*$"); year = tonumber (year); month = tonumber (month); if ((15 > year) or (1 > month or 12 < month)) then -- is year invalid or is month invalid? (doesn't test for future years) err_cat = true; -- flag for error message end else err_cat = true; -- not a recognized format; flag for error message end if err_cat then options.coins_list_t['ARXIV'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS end err_cat = err_cat and table.concat ({' ', set_message ('err_bad_arxiv')}) or ''; -- set error message if flag is true text = external_link_id ({link = handler.link, label = handler.label, q = handler.q, redirect = handler.redirect, prefix = handler.prefix, id = id, separator = handler.separator, encode = handler.encode, access = handler.access}) .. err_cat; if is_set (class) then if id:match ('^%d+') then text = table.concat ({text, ' [[//arxiv.org/archive/', class, ' ', class, ']]'}); -- external link within square brackets, not wikilink else text = table.concat ({text, ' ', set_message ('err_class_ignored')}); end end return text; end --[[--------------------------< B I B C O D E >-------------------------------------------------------------------- Validates (sort of) and formats a bibcode ID. Format for bibcodes is specified here: http://adsabs.harvard.edu/abs_doc/help_pages/data.html#bibcodes But, this: 2015arXiv151206696F is apparently valid so apparently, the only things that really matter are length, 19 characters and first four digits must be a year. This function makes these tests: length must be 19 characters characters in position 1–4 must be digits and must represent a year in the range of 1000 – next year 5 must be a letter 6–8 must be letter, digit, ampersand, or dot (ampersand cannot directly precede a dot; &. ) 9–18 must be letter, digit, or dot 19 must be a letter or dot ]] local function bibcode (options) local id = options.id; local access = options.access; local handler = options.handler; local err_type; local year; local text = external_link_id ({link = handler.link, label = handler.label, q = handler.q, redirect = handler.redirect, prefix = handler.prefix, id = id, separator = handler.separator, encode = handler.encode, access = access}); if 19 ~= id:len() then err_type = cfg.err_msg_supl.length; else year = id:match ("^(%d%d%d%d)[%a][%w&%.][%w&%.][%w&%.][%w.]+[%a%.]$"); if not year then -- if nil then no pattern match err_type = cfg.err_msg_supl.value; -- so value error else local next_year = tonumber (os.date ('%Y')) + 1; -- get the current year as a number and add one for next year year = tonumber (year); -- convert year portion of bibcode to a number if (1000 > year) or (year > next_year) then err_type = cfg.err_msg_supl.year; -- year out of bounds end if id:find('&%.') then err_type = cfg.err_msg_supl.journal; -- journal abbreviation must not have '&.' (if it does it's missing a letter) end end end if is_set (err_type) then -- if there was an error detected text = text .. ' ' .. set_message ('err_bad_bibcode', {err_type}); options.coins_list_t['BIBCODE'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS end return text; end --[[--------------------------< B I O R X I V >----------------------------------------------------------------- Format bioRxiv ID and do simple error checking. Before 2019-12-11, biorXiv IDs were 10.1101/ followed by exactly 6 digits. After 2019-12-11, biorXiv IDs retained the six-digit identifier but prefixed that with a yyyy.mm.dd. date and suffixed with an optional version identifier. The bioRxiv ID is the string of characters: https://doi.org/10.1101/078733 -> 10.1101/078733 or a date followed by a six-digit number followed by an optional version indicator 'v' and one or more digits: https://www.biorxiv.org/content/10.1101/2019.12.11.123456v2 -> 10.1101/2019.12.11.123456v2 see https://www.biorxiv.org/about-biorxiv ]] local function biorxiv (options) local id = options.id; local handler = options.handler; local err_cat = true; -- flag; assume that there will be an error local patterns = { '^10.1101/%d%d%d%d%d%d$', -- simple 6-digit identifier (before 2019-12-11) '^10.1101/(20[1-9]%d)%.([01]%d)%.([0-3]%d)%.%d%d%d%d%d%dv%d+$', -- y.m.d. date + 6-digit identifier + version (after 2019-12-11) '^10.1101/(20[1-9]%d)%.([01]%d)%.([0-3]%d)%.%d%d%d%d%d%d$', -- y.m.d. date + 6-digit identifier (after 2019-12-11) } for _, pattern in ipairs (patterns) do -- spin through the patterns looking for a match if id:match (pattern) then local y, m, d = id:match (pattern); -- found a match, attempt to get year, month and date from the identifier if m then -- m is nil when id is the six-digit form if not is_valid_biorxiv_date (y .. '-' .. m .. '-' .. d) then -- validate the encoded date; TODO: don't ignore leap-year and actual month lengths ({{#time:}} is a poor date validator) break; -- date fail; break out early so we don't unset the error message end end err_cat = nil; -- we found a match so unset the error message break; -- and done end end -- err_cat remains set here when no match if err_cat then options.coins_list_t['BIORXIV'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS end return external_link_id ({link = handler.link, label = handler.label, q = handler.q, redirect = handler.redirect, prefix = handler.prefix, id = id, separator = handler.separator, encode = handler.encode, access = handler.access}) .. (err_cat and (' ' .. set_message ('err_bad_biorxiv')) or ''); end --[[--------------------------< C I T E S E E R X >------------------------------------------------------------ CiteSeerX use their own notion of "doi" (not to be confused with the identifiers resolved via doi.org). The description of the structure of this identifier can be found at Help_talk:Citation_Style_1/Archive_26#CiteSeerX_id_structure ]] local function citeseerx (options) local id = options.id; local handler = options.handler; local matched; local text = external_link_id ({link = handler.link, label = handler.label, q = handler.q, redirect = handler.redirect, prefix = handler.prefix, id = id, separator = handler.separator, encode = handler.encode, access = handler.access}); matched = id:match ("^10%.1%.1%.[1-9]%d?%d?%d?%.[1-9]%d?%d?%d?$"); if not matched then text = text .. ' ' .. set_message ('err_bad_citeseerx' ); options.coins_list_t['CITESEERX'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS end return text; end --[[--------------------------< D O I >------------------------------------------------------------------------ Formats a DOI and checks for DOI errors. DOI names contain two parts: prefix and suffix separated by a forward slash. Prefix: directory indicator '10.' followed by a registrant code Suffix: character string of any length chosen by the registrant This function checks a DOI name for: prefix/suffix. If the DOI name contains spaces or endashes, or, if it ends with a period or a comma, this function will emit a bad_doi error message. DOI names are case-insensitive and can incorporate any printable Unicode characters so the test for spaces, endash, and terminal punctuation may not be technically correct but it appears, that in practice these characters are rarely if ever used in DOI names. ]] local function doi (options) local id = options.id; local inactive = options.DoiBroken local access = options.access; local ignore_invalid = options.accept; local handler = options.handler; local err_cat; local text; if is_set (inactive) then local inactive_year = inactive:match("%d%d%d%d") or ''; -- try to get the year portion from the inactive date local inactive_month, good; if is_set (inactive_year) then if 4 < inactive:len() then -- inactive date has more than just a year (could be anything) local lang_obj = mw.getContentLanguage(); -- get a language object for this wiki good, inactive_month = pcall (lang_obj.formatDate, lang_obj, 'F', inactive); -- try to get the month name from the inactive date if not good then inactive_month = nil; -- something went wrong so make sure this is unset end end else inactive_year = nil; -- |doi-broken-date= has something but it isn't a date end if is_set (inactive_year) and is_set (inactive_month) then set_message ('maint_doi_inactive_dated', {inactive_year, inactive_month, ' '}); elseif is_set (inactive_year) then set_message ('maint_doi_inactive_dated', {inactive_year, '', ''}); else set_message ('maint_doi_inactive'); end inactive = " (" .. cfg.messages['inactive'] .. ' ' .. inactive .. ')'; end local registrant = id:match ('^10%.([^/]+)/[^%s–]-[^%.,]$'); -- registrant set when DOI has the proper basic form local registrant_err_patterns = { -- these patterns are for code ranges that are not supported '^[^1-3]%d%d%d%d%.%d%d*$', -- 5 digits with subcode (0xxxx, 40000+); accepts: 10000–39999 '^[^1-5]%d%d%d%d$', -- 5 digits without subcode (0xxxx, 60000+); accepts: 10000–59999 '^[^1-9]%d%d%d%.%d%d*$', -- 4 digits with subcode (0xxx); accepts: 1000–9999 '^[^1-9]%d%d%d$', -- 4 digits without subcode (0xxx); accepts: 1000–9999 '^%d%d%d%d%d%d+', -- 6 or more digits '^%d%d?%d?$', -- less than 4 digits without subcode (with subcode is legitimate) '^5555$', -- test registrant will never resolve '[^%d%.]', -- any character that isn't a digit or a dot } if not ignore_invalid then if registrant then -- when DOI has proper form for i, pattern in ipairs (registrant_err_patterns) do -- spin through error patterns if registrant:match (pattern) then -- to validate registrant codes err_cat = ' ' .. set_message ('err_bad_doi'); -- when found, mark this DOI as bad break; -- and done end end else err_cat = ' ' .. set_message ('err_bad_doi'); -- invalid directory or malformed end else set_message ('maint_doi_ignore'); end if err_cat then options.coins_list_t['DOI'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS end text = external_link_id ({link = handler.link, label = handler.label, q = handler.q, redirect = handler.redirect, prefix = handler.prefix, id = id, separator = handler.separator, encode = handler.encode, access = access, auto_link = not (err_cat or is_set (inactive) or ignore_invalid) and 'doi' or nil -- do not auto-link when |doi-broken-date= has a value or when there is a DOI error or (to play it safe, after all, auto-linking is not essential) when invalid DOIs are ignored }) .. (inactive or ''); return text .. (err_cat and err_cat or ''); -- parentheses required end --[[--------------------------< H D L >------------------------------------------------------------------------ Formats an HDL with minor error checking. HDL names contain two parts: prefix and suffix separated by a forward slash. Prefix: character string using any character in the UCS-2 character set except '/' Suffix: character string of any length using any character in the UCS-2 character set chosen by the registrant This function checks a HDL name for: prefix/suffix. If the HDL name contains spaces, endashes, or, if it ends with a period or a comma, this function will emit a bad_hdl error message. HDL names are case-insensitive and can incorporate any printable Unicode characters so the test for endashes and terminal punctuation may not be technically correct but it appears, that in practice these characters are rarely if ever used in HDLs. Query string parameters are named here: http://www.handle.net/proxy_servlet.html. query strings are not displayed but since '?' is an allowed character in an HDL, '?' followed by one of the query parameters is the only way we have to detect the query string so that it isn't URL-encoded with the rest of the identifier. ]] local function hdl (options) local id = options.id; local access = options.access; local handler = options.handler; local query_params = { -- list of known query parameters from http://www.handle.net/proxy_servlet.html 'noredirect', 'ignore_aliases', 'auth', 'cert', 'index', 'type', 'urlappend', 'locatt', 'action', } local hdl, suffix, param = id:match ('(.-)(%?(%a+).+)$'); -- look for query string local found; if hdl then -- when there are query strings, this is the handle identifier portion for _, q in ipairs (query_params) do -- spin through the list of query parameters if param:match ('^' .. q) then -- if the query string begins with one of the parameters found = true; -- announce a find break; -- and stop looking end end end if found then id = hdl; -- found so replace id with the handle portion; this will be URL-encoded, suffix will not else suffix = ''; -- make sure suffix is empty string for concatenation else end local text = external_link_id ({link = handler.link, label = handler.label, q = handler.q, redirect = handler.redirect, prefix = handler.prefix, id = id, suffix = suffix, separator = handler.separator, encode = handler.encode, access = access}) if nil == id:match("^[^%s–]-/[^%s–]-[^%.,]$") then -- HDL must contain a forward slash, must not contain spaces, endashes, and must not end with period or comma text = text .. ' ' .. set_message ('err_bad_hdl' ); options.coins_list_t['HDL'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS end return text; end --[[--------------------------< I S B N >---------------------------------------------------------------------- Determines whether an ISBN string is valid ]] local function isbn (options) local isbn_str = options.id; local ignore_invalid = options.accept; local handler = options.handler; local function return_result (check, err_type) -- local function to handle the various returns local ISBN = internal_link_id ({link = handler.link, label = handler.label, redirect = handler.redirect, prefix = handler.prefix, id = isbn_str, separator = handler.separator}); if ignore_invalid then -- if ignoring ISBN errors set_message ('maint_isbn_ignore'); -- add a maint category even when there is no error else -- here when not ignoring if not check then -- and there is an error options.coins_list_t['ISBN'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS return ISBN .. set_message ('err_bad_isbn', {err_type}, false, ' '); -- display an error message end end return ISBN; end if nil ~= isbn_str:match ('[^%s-0-9X]') then return return_result (false, cfg.err_msg_supl.char); -- fail if isbn_str contains anything but digits, hyphens, or the uppercase X end local id = isbn_str:gsub ('[%s-]', ''); -- remove hyphens and whitespace local len = id:len(); if len ~= 10 and len ~= 13 then return return_result (false, cfg.err_msg_supl.length); -- fail if incorrect length end if len == 10 then if id:match ('^%d*X?$') == nil then -- fail if isbn_str has 'X' anywhere but last position return return_result (false, cfg.err_msg_supl.form); end if not is_valid_isxn (id, 10) then -- test isbn-10 for numerical validity return return_result (false, cfg.err_msg_supl.check); -- fail if isbn-10 is not numerically valid end if id:find ('^63[01]') then -- 630xxxxxxx and 631xxxxxxx are (apparently) not valid isbn group ids but are used by amazon as numeric identifiers (asin) return return_result (false, cfg.err_msg_supl.group); -- fail if isbn-10 begins with 630/1 end return return_result (true, cfg.err_msg_supl.check); -- pass if isbn-10 is numerically valid else if id:match ('^%d+$') == nil then return return_result (false, cfg.err_msg_supl.char); -- fail if ISBN-13 is not all digits end if id:match ('^97[89]%d*$') == nil then return return_result (false, cfg.err_msg_supl.prefix); -- fail when ISBN-13 does not begin with 978 or 979 end if id:match ('^9790') then return return_result (false, cfg.err_msg_supl.group); -- group identifier '0' is reserved to ISMN end return return_result (is_valid_isxn_13 (id), cfg.err_msg_supl.check); end end --[[--------------------------< A S I N >---------------------------------------------------------------------- Formats a link to Amazon. Do simple error checking: ASIN must be mix of 10 numeric or uppercase alpha characters. If a mix, first character must be uppercase alpha; if all numeric, ASINs must be 10-digit ISBN. If 10-digit ISBN, add a maintenance category so a bot or AWB script can replace |asin= with |isbn=. Error message if not 10 characters, if not ISBN-10, if mixed and first character is a digit. |asin=630....... and |asin=631....... are (apparently) not a legitimate ISBN though it checksums as one; these do not cause this function to emit the maint_asin message This function is positioned here because it calls isbn() ]] local function asin (options) local id = options.id; local domain = options.ASINTLD; local err_cat = '' if not id:match("^[%d%u][%d%u][%d%u][%d%u][%d%u][%d%u][%d%u][%d%u][%d%u][%d%u]$") then err_cat = ' ' .. set_message ('err_bad_asin'); -- ASIN is not a mix of 10 uppercase alpha and numeric characters else if id:match("^%d%d%d%d%d%d%d%d%d[%dX]$") then -- if 10-digit numeric (or 9 digits with terminal X) if is_valid_isxn (id, 10) then -- see if ASIN value is or validates as ISBN-10 if not id:find ('^63[01]') then -- 630xxxxxxx and 631xxxxxxx are (apparently) not a valid isbn prefixes but are used by amazon as a numeric identifier err_cat = ' ' .. set_message ('err_bad_asin'); -- ASIN has ISBN-10 form but begins with something other than 630/1 so probably an isbn end elseif not is_set (err_cat) then err_cat = ' ' .. set_message ('err_bad_asin'); -- ASIN is not ISBN-10 end elseif not id:match("^%u[%d%u]+$") then err_cat = ' ' .. set_message ('err_bad_asin'); -- asin doesn't begin with uppercase alpha end end if (not is_set (domain)) or in_array (domain, {'us'}) then -- default: United States domain = "com"; elseif in_array (domain, {'jp', 'uk'}) then -- Japan, United Kingdom domain = "co." .. domain; elseif in_array (domain, {'z.cn'}) then -- China domain = "cn"; elseif in_array (domain, {'au', 'br', 'mx', 'sg', 'tr'}) then -- Australia, Brazil, Mexico, Singapore, Turkey domain = "com." .. domain; elseif not in_array (domain, {'ae', 'ca', 'cn', 'de', 'es', 'fr', 'in', 'it', 'nl', 'pl', 'sa', 'se', 'co.jp', 'co.uk', 'com', 'com.au', 'com.br', 'com.mx', 'com.sg', 'com.tr'}) then -- Arabic Emirates, Canada, China, Germany, Spain, France, Indonesia, Italy, Netherlands, Poland, Saudi Arabia, Sweden (as of 2021-03 Austria (.at), Liechtenstein (.li) and Switzerland (.ch) still redirect to the German site (.de) with special settings, so don't maintain local ASINs for them) err_cat = ' ' .. set_message ('err_bad_asin_tld'); -- unsupported asin-tld value end local handler = options.handler; if not is_set (err_cat) then options.coins_list_t['ASIN'] = handler.prefix .. domain .. "/dp/" .. id; -- experiment for asin coins else options.coins_list_t['ASIN'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS end return external_link_id ({link = handler.link, label = handler.label, q = handler.q, redirect = handler.redirect, prefix = handler.prefix .. domain .. "/dp/", id = id, encode = handler.encode, separator = handler.separator}) .. err_cat; end --[[--------------------------< I S M N >---------------------------------------------------------------------- Determines whether an ISMN string is valid. Similar to ISBN-13, ISMN is 13 digits beginning 979-0-... and uses the same check digit calculations. See http://www.ismn-international.org/download/Web_ISMN_Users_Manual_2008-6.pdf section 2, pages 9–12. ismn value not made part of COinS metadata because we don't have a url or isn't a COinS-defined identifier (rft.xxx) or an identifier registered at info-uri.info (info:) ]] local function ismn (options) local id = options.id; local handler = options.handler; local text; local valid_ismn = true; local id_copy; id_copy = id; -- save a copy because this testing is destructive id = id:gsub ('[%s-]', ''); -- remove hyphens and white space if 13 ~= id:len() or id:match ("^9790%d*$" ) == nil then -- ISMN must be 13 digits and begin with 9790 valid_ismn = false; else valid_ismn=is_valid_isxn_13 (id); -- validate ISMN end -- text = internal_link_id ({link = handler.link, label = handler.label, q = handler.q, redirect = handler.redirect, -- use this (or external version) when there is some place to link to -- prefix = handler.prefix, id = id_copy, separator = handler.separator, encode = handler.encode}) text = table.concat ( -- because no place to link to yet { make_wikilink (link_label_make (handler), handler.label), handler.separator, id_copy }); if false == valid_ismn then options.coins_list_t['ISMN'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS; not really necessary here because ismn not made part of COinS text = text .. ' ' .. set_message ('err_bad_ismn' ) -- add an error message if the ISMN is invalid end return text; end --[[--------------------------< I S S N >---------------------------------------------------------------------- Validate and format an ISSN. This code fixes the case where an editor has included an ISSN in the citation but has separated the two groups of four digits with a space. When that condition occurred, the resulting link looked like this: |issn=0819 4327 gives: [http://www.worldcat.org/issn/0819 4327 0819 4327] -- can't have spaces in an external link This code now prevents that by inserting a hyphen at the ISSN midpoint. It also validates the ISSN for length and makes sure that the checkdigit agrees with the calculated value. Incorrect length (8 digits), characters other than 0-9 and X, or checkdigit / calculated value mismatch will all cause a check ISSN error message. The ISSN is always displayed with a hyphen, even if the ISSN was given as a single group of 8 digits. ]] local function issn (options) local id = options.id; local handler = options.handler; local ignore_invalid = options.accept; local issn_copy = id; -- save a copy of unadulterated ISSN; use this version for display if ISSN does not validate local text; local valid_issn = true; id = id:gsub ('[%s-]', ''); -- remove hyphens and whitespace if 8 ~= id:len() or nil == id:match ("^%d*X?$" ) then -- validate the ISSN: 8 digits long, containing only 0-9 or X in the last position valid_issn = false; -- wrong length or improper character else valid_issn = is_valid_isxn (id, 8); -- validate ISSN end if true == valid_issn then id = string.sub (id, 1, 4 ) .. "-" .. string.sub (id, 5 ); -- if valid, display correctly formatted version else id = issn_copy; -- if not valid, show the invalid ISSN with error message end text = external_link_id ({link = handler.link, label = handler.label, q = handler.q, redirect = handler.redirect, prefix = handler.prefix, id = id, separator = handler.separator, encode = handler.encode}) if ignore_invalid then set_message ('maint_issn_ignore'); else if false == valid_issn then options.coins_list_t['ISSN'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS text = text .. ' ' .. set_message ('err_bad_issn', (options.hkey == 'EISSN') and 'e' or ''); -- add an error message if the ISSN is invalid end end return text end --[[--------------------------< J F M >----------------------------------------------------------------------- A numerical identifier in the form nn.nnnn.nn ]] local function jfm (options) local id = options.id; local handler = options.handler; local id_num; local err_cat = ''; id_num = id:match ('^[Jj][Ff][Mm](.*)$'); -- identifier with jfm prefix; extract identifier if is_set (id_num) then set_message ('maint_jfm_format'); else -- plain number without JFM prefix id_num = id; -- if here id does not have prefix end if id_num and id_num:match('^%d%d%.%d%d%d%d%.%d%d$') then id = id_num; -- jfm matches pattern else err_cat = ' ' .. set_message ('err_bad_jfm' ); -- set an error message options.coins_list_t['JFM'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS end return external_link_id ({link = handler.link, label = handler.label, q = handler.q, redirect = handler.redirect, prefix = handler.prefix, id = id, separator = handler.separator, encode = handler.encode}) .. err_cat; end --[[--------------------------< J S T O R >-------------------------------------------------------------------- Format a JSTOR with some error checking ]] local function jstor (options) local id = options.id; local access = options.access; local handler = options.handler; local err_msg = ''; if id:find ('[Jj][Ss][Tt][Oo][Rr]') or id:find ('^https?://') or id:find ('%s') then err_msg = ' ' .. set_message ('err_bad_jstor'); -- set an error message options.coins_list_t['JSTOR'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS end return external_link_id ({link = handler.link, label = handler.label, q = handler.q, redirect = handler.redirect, prefix = handler.prefix, id = id, separator = handler.separator, encode = handler.encode, access = access}) .. err_msg; end --[[--------------------------< L C C N >---------------------------------------------------------------------- Format LCCN link and do simple error checking. LCCN is a character string 8-12 characters long. The length of the LCCN dictates the character type of the first 1-3 characters; the rightmost eight are always digits. http://info-uri.info/registry/OAIHandler?verb=GetRecord&metadataPrefix=reg&identifier=info:lccn/ length = 8 then all digits length = 9 then lccn[1] is lowercase alpha length = 10 then lccn[1] and lccn[2] are both lowercase alpha or both digits length = 11 then lccn[1] is lower case alpha, lccn[2] and lccn[3] are both lowercase alpha or both digits length = 12 then lccn[1] and lccn[2] are both lowercase alpha ]] local function lccn (options) local lccn = options.id; local handler = options.handler; local err_cat = ''; -- presume that LCCN is valid local id = lccn; -- local copy of the LCCN id = normalize_lccn (id); -- get canonical form (no whitespace, hyphens, forward slashes) local len = id:len(); -- get the length of the LCCN if 8 == len then if id:match("[^%d]") then -- if LCCN has anything but digits (nil if only digits) err_cat = ' ' .. set_message ('err_bad_lccn'); -- set an error message end elseif 9 == len then -- LCCN should be adddddddd if nil == id:match("%l%d%d%d%d%d%d%d%d") then -- does it match our pattern? err_cat = ' ' .. set_message ('err_bad_lccn'); -- set an error message end elseif 10 == len then -- LCCN should be aadddddddd or dddddddddd if id:match("[^%d]") then -- if LCCN has anything but digits (nil if only digits) ... if nil == id:match("^%l%l%d%d%d%d%d%d%d%d") then -- ... see if it matches our pattern err_cat = ' ' .. set_message ('err_bad_lccn'); -- no match, set an error message end end elseif 11 == len then -- LCCN should be aaadddddddd or adddddddddd if not (id:match("^%l%l%l%d%d%d%d%d%d%d%d") or id:match("^%l%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d")) then -- see if it matches one of our patterns err_cat = ' ' .. set_message ('err_bad_lccn'); -- no match, set an error message end elseif 12 == len then -- LCCN should be aadddddddddd if not id:match("^%l%l%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d") then -- see if it matches our pattern err_cat = ' ' .. set_message ('err_bad_lccn'); -- no match, set an error message end else err_cat = ' ' .. set_message ('err_bad_lccn'); -- wrong length, set an error message end if not is_set (err_cat) and nil ~= lccn:find ('%s') then err_cat = ' ' .. set_message ('err_bad_lccn'); -- lccn contains a space, set an error message end if is_set (err_cat) then options.coins_list_t['LCCN'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS end return external_link_id ({link = handler.link, label = handler.label, q = handler.q, redirect = handler.redirect, prefix = handler.prefix, id = lccn, separator = handler.separator, encode = handler.encode}) .. err_cat; end --[[--------------------------< M R >-------------------------------------------------------------------------- A seven digit number; if not seven digits, zero-fill leading digits to make seven digits. ]] local function mr (options) local id = options.id; local handler = options.handler; local id_num; local id_len; local err_cat = ''; id_num = id:match ('^[Mm][Rr](%d+)$'); -- identifier with mr prefix if is_set (id_num) then set_message ('maint_mr_format'); -- add maint cat else -- plain number without mr prefix id_num = id:match ('^%d+$'); -- if here id is all digits end id_len = id_num and id_num:len() or 0; if (7 >= id_len) and (0 ~= id_len) then id = string.rep ('0', 7-id_len) .. id_num; -- zero-fill leading digits else err_cat = ' ' .. set_message ('err_bad_mr'); -- set an error message options.coins_list_t['MR'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS end return external_link_id ({link = handler.link, label = handler.label, q = handler.q, redirect = handler.redirect, prefix = handler.prefix, id = id, separator = handler.separator, encode = handler.encode}) .. err_cat; end --[[--------------------------< O C L C >---------------------------------------------------------------------- Validate and format an OCLC ID. https://www.oclc.org/batchload/controlnumber.en.html {{dead link}} archived at: https://web.archive.org/web/20161228233804/https://www.oclc.org/batchload/controlnumber.en.html ]] local function oclc (options) local id = options.id; local handler = options.handler; local number; local err_msg = ''; -- empty string for concatenation if id:match('^ocm%d%d%d%d%d%d%d%d$') then -- ocm prefix and 8 digits; 001 field (12 characters) number = id:match('ocm(%d+)'); -- get the number elseif id:match('^ocn%d%d%d%d%d%d%d%d%d$') then -- ocn prefix and 9 digits; 001 field (12 characters) number = id:match('ocn(%d+)'); -- get the number elseif id:match('^on%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d+$') then -- on prefix and 10 or more digits; 001 field (12 characters) number = id:match('^on(%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d+)$'); -- get the number elseif id:match('^%(OCoLC%)[1-9]%d*$') then -- (OCoLC) prefix and variable number digits; no leading zeros; 035 field number = id:match('%(OCoLC%)([1-9]%d*)'); -- get the number if 9 < number:len() then number = nil; -- constrain to 1 to 9 digits; change this when OCLC issues 10-digit numbers end elseif id:match('^%d+$') then -- no prefix number = id; -- get the number if 10 < number:len() then number = nil; -- constrain to 1 to 10 digits; change this when OCLC issues 11-digit numbers end end if number then -- proper format id = number; -- exclude prefix, if any, from external link else err_msg = ' ' .. set_message ('err_bad_oclc') -- add an error message if the id is malformed options.coins_list_t['OCLC'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS end local text = external_link_id ({link = handler.link, label = handler.label, q = handler.q, redirect = handler.redirect, prefix = handler.prefix, id = id, separator = handler.separator, encode = handler.encode}) .. err_msg; return text; end --[[--------------------------< O P E N L I B R A R Y >-------------------------------------------------------- Formats an OpenLibrary link, and checks for associated errors. ]] local function openlibrary (options) local id = options.id; local access = options.access; local handler = options.handler; local ident, code = id:gsub('^OL', ''):match("^(%d+([AMW]))$"); -- strip optional OL prefix followed immediately by digits followed by 'A', 'M', or 'W'; local error_msg = ''; local prefix = { -- these are appended to the handler.prefix according to code ['A']='authors/OL', ['M']='books/OL', ['W']='works/OL', ['X']='OL' -- not a code; spoof when 'code' in id is invalid }; if not ident then code = 'X'; -- no code or id completely invalid ident = id; -- copy id to ident so that we display the flawed identifier error_msg = ' ' .. set_message ('err_bad_ol'); end if not is_set (error_msg) then options.coins_list_t['OL'] = handler.prefix .. prefix[code] .. ident; -- experiment for ol coins else options.coins_list_t['OL'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS end return external_link_id ({link = handler.link, label = handler.label, q = handler.q, redirect = handler.redirect, prefix = handler.prefix .. prefix[code], id = ident, separator = handler.separator, encode = handler.encode, access = access}) .. error_msg; end --[[--------------------------< O S T I >---------------------------------------------------------------------- Format OSTI and do simple error checking. OSTIs are sequential numbers beginning at 1 and counting up. This code checks the OSTI to see that it contains only digits and is less than test_limit specified in the configuration; the value in test_limit will need to be updated periodically as more OSTIs are issued. NB. 1018 is the lowest OSTI number found in the wild (so far) and resolving OK on the OSTI site ]] local function osti (options) local id = options.id; local access = options.access; local handler = options.handler; local err_cat = ''; -- presume that OSTI is valid if id:match("[^%d]") then -- if OSTI has anything but digits err_cat = ' ' .. set_message ('err_bad_osti'); -- set an error message options.coins_list_t['OSTI'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS else -- OSTI is only digits local id_num = tonumber (id); -- convert id to a number for range testing if 1018 > id_num or handler.id_limit < id_num then -- if OSTI is outside test limit boundaries err_cat = ' ' .. set_message ('err_bad_osti'); -- set an error message options.coins_list_t['OSTI'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS end end return external_link_id ({link = handler.link, label = handler.label, q = handler.q, redirect = handler.redirect, prefix = handler.prefix, id = id, separator = handler.separator, encode = handler.encode, access = access}) .. err_cat; end --[[--------------------------< P M C >------------------------------------------------------------------------ Format a PMC, do simple error checking, and check for embargoed articles. The embargo parameter takes a date for a value. If the embargo date is in the future the PMC identifier will not be linked to the article. If the embargo date is today or in the past, or if it is empty or omitted, then the PMC identifier is linked to the article through the link at cfg.id_handlers['PMC'].prefix. PMC embargo date testing is done in function is_embargoed () which is called earlier because when the citation has |pmc=<value> but does not have a |url= then |title= is linked with the PMC link. Function is_embargoed () returns the embargo date if the PMC article is still embargoed, otherwise it returns an empty string. PMCs are sequential numbers beginning at 1 and counting up. This code checks the PMC to see that it contains only digits and is less than test_limit; the value in local variable test_limit will need to be updated periodically as more PMCs are issued. ]] local function pmc (options) local id = options.id; local embargo = options.Embargo; -- TODO: lowercase? local handler = options.handler; local err_cat; local id_num; local text; id_num = id:match ('^[Pp][Mm][Cc](%d+)$'); -- identifier with PMC prefix if is_set (id_num) then set_message ('maint_pmc_format'); else -- plain number without PMC prefix id_num = id:match ('^%d+$'); -- if here id is all digits end if is_set (id_num) then -- id_num has a value so test it id_num = tonumber (id_num); -- convert id_num to a number for range testing if 1 > id_num or handler.id_limit < id_num then -- if PMC is outside test limit boundaries err_cat = ' ' .. set_message ('err_bad_pmc'); -- set an error message else id = tostring (id_num); -- make sure id is a string end else -- when id format incorrect err_cat = ' ' .. set_message ('err_bad_pmc'); -- set an error message end if is_set (embargo) and is_set (is_embargoed (embargo)) then -- is PMC is still embargoed? text = table.concat ( -- still embargoed so no external link { make_wikilink (link_label_make (handler), handler.label), handler.separator, id, (err_cat and err_cat or '') -- parens required }); else text = external_link_id ({link = handler.link, label = handler.label, q = handler.q, redirect = handler.redirect, -- no embargo date or embargo has expired, ok to link to article prefix = handler.prefix, id = id, separator = handler.separator, encode = handler.encode, access = handler.access, auto_link = not err_cat and 'pmc' or nil -- do not auto-link when PMC has error }) .. (err_cat and err_cat or ''); -- parentheses required end if err_cat then options.coins_list_t['PMC'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS end return text; end --[[--------------------------< P M I D >---------------------------------------------------------------------- Format PMID and do simple error checking. PMIDs are sequential numbers beginning at 1 and counting up. This code checks the PMID to see that it contains only digits and is less than test_limit; the value in local variable test_limit will need to be updated periodically as more PMIDs are issued. ]] local function pmid (options) local id = options.id; local handler = options.handler; local err_cat = ''; -- presume that PMID is valid if id:match("[^%d]") then -- if PMID has anything but digits err_cat = ' ' .. set_message ('err_bad_pmid'); -- set an error message options.coins_list_t['PMID'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS else -- PMID is only digits local id_num = tonumber (id); -- convert id to a number for range testing if 1 > id_num or handler.id_limit < id_num then -- if PMID is outside test limit boundaries err_cat = ' ' .. set_message ('err_bad_pmid'); -- set an error message options.coins_list_t['PMID'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS end end return external_link_id ({link = handler.link, label = handler.label, q = handler.q, redirect = handler.redirect, prefix = handler.prefix, id = id, separator = handler.separator, encode = handler.encode}) .. err_cat; end --[[--------------------------< R F C >------------------------------------------------------------------------ Format RFC and do simple error checking. RFCs are sequential numbers beginning at 1 and counting up. This code checks the RFC to see that it contains only digits and is less than test_limit specified in the configuration; the value in test_limit will need to be updated periodically as more RFCs are issued. An index of all RFCs is here: https://tools.ietf.org/rfc/ ]] local function rfc (options) local id = options.id; local handler = options.handler; local err_cat = ''; -- presume that RFC is valid if id:match("[^%d]") then -- if RFC has anything but digits err_cat = ' ' .. set_message ('err_bad_rfc'); -- set an error message options.coins_list_t['RFC'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS else -- RFC is only digits local id_num = tonumber (id); -- convert id to a number for range testing if 1 > id_num or handler.id_limit < id_num then -- if RFC is outside test limit boundaries err_cat = ' ' .. set_message ('err_bad_rfc'); -- set an error message options.coins_list_t['RFC'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS end end return external_link_id ({link = handler.link, label = handler.label, q = handler.q, redirect = handler.redirect, prefix = handler.prefix, id = id, separator = handler.separator, encode = handler.encode, access = handler.access}) .. err_cat; end --[[--------------------------< S 2 C I D >-------------------------------------------------------------------- Format an S2CID, do simple error checking S2CIDs are sequential numbers beginning at 1 and counting up. This code checks the S2CID to see that it is only digits and is less than test_limit; the value in local variable test_limit will need to be updated periodically as more S2CIDs are issued. ]] local function s2cid (options) local id = options.id; local access = options.access; local handler = options.handler; local err_cat = ''; -- presume that S2CID is valid local id_num; local text; id_num = id:match ('^[1-9]%d*$'); -- id must be all digits; must not begin with 0; no open access flag if is_set (id_num) then -- id_num has a value so test it id_num = tonumber (id_num); -- convert id_num to a number for range testing if handler.id_limit < id_num then -- if S2CID is outside test limit boundaries err_cat = ' ' .. set_message ('err_bad_s2cid'); -- set an error message options.coins_list_t['S2CID'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS end else -- when id format incorrect err_cat = ' ' .. set_message ('err_bad_s2cid'); -- set an error message options.coins_list_t['S2CID'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS end text = external_link_id ({link = handler.link, label = handler.label, q = handler.q, redirect = handler.redirect, prefix = handler.prefix, id = id, separator = handler.separator, encode = handler.encode, access = access}) .. err_cat; return text; end --[[--------------------------< S B N >------------------------------------------------------------------------ 9-digit form of ISBN-10; uses same check-digit validation when SBN is prefixed with an additional '0' to make 10 digits sbn value not made part of COinS metadata because we don't have a url or isn't a COinS-defined identifier (rft.xxx) or an identifier registered at info-uri.info (info:) ]] local function sbn (options) local id = options.id; local ignore_invalid = options.accept; local handler = options.handler; local function return_result (check, err_type) -- local function to handle the various returns local SBN = internal_link_id ({link = handler.link, label = handler.label, redirect = handler.redirect, prefix = handler.prefix, id = id, separator = handler.separator}); if not ignore_invalid then -- if not ignoring SBN errors if not check then options.coins_list_t['SBN'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS; not really necessary here because sbn not made part of COinS return SBN .. set_message ('err_bad_sbn', {err_type}, false, ' '); -- display an error message end else set_message ('maint_isbn_ignore'); -- add a maint category even when there is no error (ToDo: Possibly switch to separate message for SBNs only) end return SBN; end if id:match ('[^%s-0-9X]') then return return_result (false, cfg.err_msg_supl.char); -- fail if SBN contains anything but digits, hyphens, or the uppercase X end local ident = id:gsub ('[%s-]', ''); -- remove hyphens and whitespace; they interfere with the rest of the tests if 9 ~= ident:len() then return return_result (false, cfg.err_msg_supl.length); -- fail if incorrect length end if ident:match ('^%d*X?$') == nil then return return_result (false, cfg.err_msg_supl.form); -- fail if SBN has 'X' anywhere but last position end return return_result (is_valid_isxn ('0' .. ident, 10), cfg.err_msg_supl.check); end --[[--------------------------< S S R N >---------------------------------------------------------------------- Format an SSRN, do simple error checking SSRNs are sequential numbers beginning at 100? and counting up. This code checks the SSRN to see that it is only digits and is greater than 99 and less than test_limit; the value in local variable test_limit will need to be updated periodically as more SSRNs are issued. ]] local function ssrn (options) local id = options.id; local handler = options.handler; local err_cat = ''; -- presume that SSRN is valid local id_num; local text; id_num = id:match ('^%d+$'); -- id must be all digits if is_set (id_num) then -- id_num has a value so test it id_num = tonumber (id_num); -- convert id_num to a number for range testing if 100 > id_num or handler.id_limit < id_num then -- if SSRN is outside test limit boundaries err_cat = ' ' .. set_message ('err_bad_ssrn'); -- set an error message options.coins_list_t['SSRN'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS end else -- when id format incorrect err_cat = ' ' .. set_message ('err_bad_ssrn'); -- set an error message options.coins_list_t['SSRN'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS end text = external_link_id ({link = handler.link, label = handler.label, q = handler.q, redirect = handler.redirect, prefix = handler.prefix, id = id, separator = handler.separator, encode = handler.encode, access = handler.access}) .. err_cat; return text; end --[[--------------------------< U S E N E T _ I D >------------------------------------------------------------ Validate and format a usenet message id. Simple error checking, looks for 'id-left@id-right' not enclosed in '<' and/or '>' angle brackets. ]] local function usenet_id (options) local id = options.id; local handler = options.handler; local text = external_link_id ({link = handler.link, label = handler.label, q = handler.q, redirect = handler.redirect, prefix = handler.prefix, id = id, separator = handler.separator, encode = handler.encode}) if not id:match('^.+@.+$') or not id:match('^[^<].*[^>]$') then -- doesn't have '@' or has one or first or last character is '< or '>' text = text .. ' ' .. set_message ('err_bad_usenet_id') -- add an error message if the message id is invalid options.coins_list_t['USENETID'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS end return text end --[[--------------------------< Z B L >----------------------------------------------------------------------- A numerical identifier in the form nnnn.nnnnn - leading zeros in the first quartet optional format described here: http://emis.mi.sanu.ac.rs/ZMATH/zmath/en/help/search/ temporary format is apparently eight digits. Anything else is an error ]] local function zbl (options) local id = options.id; local handler = options.handler; local err_cat = ''; if id:match('^%d%d%d%d%d%d%d%d$') then -- is this identifier using temporary format? set_message ('maint_zbl'); -- yes, add maint cat elseif not id:match('^%d?%d?%d?%d%.%d%d%d%d%d$') then -- not temporary, is it normal format? err_cat = ' ' .. set_message ('err_bad_zbl'); -- no, set an error message options.coins_list_t['ZBL'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS end return external_link_id ({link = handler.link, label = handler.label, q = handler.q, redirect = handler.redirect, prefix = handler.prefix, id = id, separator = handler.separator, encode = handler.encode}) .. err_cat; end --============================<< I N T E R F A C E F U N C T I O N S >>========================================== --[[--------------------------< E X T R A C T _ I D S >------------------------------------------------------------ Populates ID table from arguments using configuration settings. Loops through cfg.id_handlers and searches args for any of the parameters listed in each cfg.id_handlers['...'].parameters. If found, adds the parameter and value to the identifier list. Emits redundant error message if more than one alias exists in args ]] local function extract_ids (args) local id_list = {}; -- list of identifiers found in args for k, v in pairs (cfg.id_handlers) do -- k is uppercase identifier name as index to cfg.id_handlers; e.g. cfg.id_handlers['ISBN'], v is a table v = select_one (args, v.parameters, 'err_redundant_parameters' ); -- v.parameters is a table of aliases for k; here we pick one from args if present if is_set (v) then id_list[k] = v; end -- if found in args, add identifier to our list end return id_list; end --[[--------------------------< E X T R A C T _ I D _ A C C E S S _ L E V E L S >-------------------------------------- Fetches custom id access levels from arguments using configuration settings. Parameters which have a predefined access level (e.g. arxiv) do not use this function as they are directly rendered as free without using an additional parameter. returns a table of k/v pairs where k is same as the identifier's key in cfg.id_handlers and v is the assigned (valid) keyword access-level values must match the case used in cfg.keywords_lists['id-access'] (lowercase unless there is some special reason for something else) ]] local function extract_id_access_levels (args, id_list) local id_accesses_list = {}; for k, v in pairs (cfg.id_handlers) do local access_param = v.custom_access; -- name of identifier's access-level parameter if is_set (access_param) then local access_level = args[access_param]; -- get the assigned value if there is one if is_set (access_level) then if not in_array (access_level, cfg.keywords_lists['id-access']) then -- exact match required table.insert (z.message_tail, { set_message ('err_invalid_param_val', {access_param, access_level}, true) } ); access_level = nil; -- invalid so unset end if not is_set (id_list[k]) then -- identifier access-level must have a matching identifier table.insert (z.message_tail, { set_message ('err_param_access_requires_param', {k:lower()}, true) } ); -- parameter name is uppercase in cfg.id_handlers (k); lowercase for error message end id_accesses_list[k] = cfg.keywords_xlate[access_level]; -- get translated keyword end end end return id_accesses_list; end --[[--------------------------< B U I L D _ I D _ L I S T >---------------------------------------------------- render the identifiers into a sorted sequence table <ID_list_coins_t> is a table of k/v pairs where k is same as key in cfg.id_handlers and v is the assigned value <options_t> is a table of various k/v option pairs provided in the call to new_build_id_list(); modified by this function and passed to all identifier rendering functions <access_levels_t> is a table of k/v pairs where k is same as key in cfg.id_handlers and v is the assigned value (if valid) returns a sequence table of sorted (by hkey - 'handler' key) rendered identifier strings ]] local function build_id_list (ID_list_coins_t, options_t, access_levels_t) local ID_list_t = {}; local accept; local func_map = { --function map points to functions associated with hkey identifier ['ARXIV'] = arxiv, ['ASIN'] = asin, ['BIBCODE'] = bibcode, ['BIORXIV'] = biorxiv, ['CITESEERX'] = citeseerx, ['DOI'] = doi, ['EISSN'] = issn, ['HDL'] = hdl, ['ISBN'] = isbn, ['ISMN'] = ismn, ['ISSN'] = issn, ['JFM'] = jfm, ['JSTOR'] = jstor, ['LCCN'] = lccn, ['MR'] = mr, ['OCLC'] = oclc, ['OL'] = openlibrary, ['OSTI'] = osti, ['PMC'] = pmc, ['PMID'] = pmid, ['RFC'] = rfc, ['S2CID'] = s2cid, ['SBN'] = sbn, ['SSRN'] = ssrn, ['USENETID'] = usenet_id, ['ZBL'] = zbl, } for hkey, v in pairs (ID_list_coins_t) do v, accept = has_accept_as_written (v); -- remove accept-as-written markup if present; accept is boolean true when markup removed; false else -- every function gets the options table with value v and accept boolean options_t.hkey = hkey; -- ~/Configuration handler key options_t.id = v; -- add that identifier value to the options table options_t.accept = accept; -- add the accept boolean flag options_t.access = access_levels_t[hkey]; -- add the access level for those that have an |<identifier-access= parameter options_t.handler = cfg.id_handlers[hkey]; options_t.coins_list_t = ID_list_coins_t; -- pointer to ID_list_coins_t; for |asin= and |ol=; also to keep erroneous values out of the citation's metadata if func_map[hkey] then table.insert (ID_list_t, {hkey, func_map[hkey] (options_t)}); -- call the function and add the results to the output sequence table else error (cfg.messages['unknown_ID_key'] .. ' ' .. hkey); -- here when func_map doesn't have a function for hkey end end local function comp (a, b) -- used by following table.sort() return a[1]:lower() < b[1]:lower(); -- sort by hkey end table.sort (ID_list_t, comp); -- sequence table of tables sort for k, v in ipairs (ID_list_t) do -- convert sequence table of tables to simple sequence table of strings ID_list_t[k] = v[2]; -- v[2] is the identifier rendering from the call to the various functions in func_map{} end return ID_list_t; end --[[--------------------------< O P T I O N S _ C H E C K >---------------------------------------------------- check that certain option parameters have their associated identifier parameters with values <ID_list_coins_t> is a table of k/v pairs where k is same as key in cfg.id_handlers and v is the assigned value <ID_support_t> is a sequence table of tables created in citation0() where each subtable has four elements: [1] is the support parameter's assigned value; empty string if not set [2] is a text string same as key in cfg.id_handlers [3] is cfg.error_conditions key used to create error message [4] is original ID support parameter name used to create error message returns nothing; on error emits an appropriate error message ]] local function options_check (ID_list_coins_t, ID_support_t) for _, v in ipairs (ID_support_t) do if is_set (v[1]) and not ID_list_coins_t[v[2]] then -- when support parameter has a value but matching identifier parameter is missing or empty table.insert (z.message_tail, {set_message (v[3], (v[4]))}); -- emit the appropriate error message end end end --[[--------------------------< I D E N T I F I E R _ L I S T S _ G E T >-------------------------------------- Creates two identifier lists: a k/v table of identifiers and their values to be used locally and for use in the COinS metadata, and a sequence table of the rendered identifier strings that will be included in the rendered citation. ]] local function identifier_lists_get (args, options_t, ID_support_t) local ID_list_coins_t = extract_ids (args); -- get a table of identifiers and their values for use locally and for use in COinS options_check (ID_list_coins_t, ID_support_t); -- ID support parameters must have matching identifier parameters local ID_access_levels_t = extract_id_access_levels (args, ID_list_coins_t); -- get a table of identifier access levels local ID_list_t = build_id_list (ID_list_coins_t, options_t, ID_access_levels_t); -- get a sequence table of rendered identifier strings return ID_list_t, ID_list_coins_t; -- return the tables end --[[--------------------------< S E T _ S E L E C T E D _ M O D U L E S >-------------------------------------- Sets local cfg table and imported functions table to same (live or sandbox) as that used by the other modules. ]] local function set_selected_modules (cfg_table_ptr, utilities_page_ptr) cfg = cfg_table_ptr; has_accept_as_written = utilities_page_ptr.has_accept_as_written; -- import functions from select Module:Citation/CS1/Utilities module is_set = utilities_page_ptr.is_set; in_array = utilities_page_ptr.in_array; set_message = utilities_page_ptr.set_message; select_one = utilities_page_ptr.select_one; substitute = utilities_page_ptr.substitute; make_wikilink = utilities_page_ptr.make_wikilink; z = utilities_page_ptr.z; -- table of tables in Module:Citation/CS1/Utilities end --[[--------------------------< E X P O R T E D F U N C T I O N S >------------------------------------------ ]] return { auto_link_urls = auto_link_urls, -- table of identifier URLs to be used when auto-linking |title= identifier_lists_get = identifier_lists_get, -- experiment to replace individual calls to build_id_list, extract_ids, extract_id_access_levels is_embargoed = is_embargoed; set_selected_modules = set_selected_modules; } pyll880p5kq8abjnjrhovoq4uqy2zqb మాడ్యూల్:Citation/CS1/Utilities 828 3232 31890 31889 2021-07-05T05:28:07Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మాడ్యూల్:Citation/CS1/Utilities]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి Scribunto text/plain local z = { error_categories = {}; -- for categorizing citations that contain errors error_ids = {}; message_tail = {}; maintenance_cats = {}; -- for categorizing citations that aren't erroneous per se, but could use a little work properties_cats = {}; -- for categorizing citations based on certain properties, language of source for instance }; --[[--------------------------< F O R W A R D D E C L A R A T I O N S >-------------------------------------- ]] local cfg; -- table of tables imported from selected Module:Citation/CS1/Configuration --[[--------------------------< H A S _ A C C E P T _ A S _ W R I T T E N >------------------------------------ When <str> is wholly wrapped in accept-as-written markup, return <str> without markup and true; return <str> and false else with allow_empty = false, <str> must have at least one character inside the markup with allow_empty = true, <str> the markup frame can be empty like (()) to distinguish an empty template parameter from the specific condition "has no applicable value" in citation-context. After further evaluation the two cases might be merged at a later stage, but should be kept separated for now. ]] local function has_accept_as_written (str, allow_empty) local count; if true == allow_empty then str, count = str:gsub ('^%(%((.*)%)%)$', '%1'); -- allows (()) to be an empty set else str, count = str:gsub ('^%(%((.+)%)%)$', '%1'); end return str, 0 ~= count; end --[[--------------------------< I S _ S E T >------------------------------------------------------------------ Returns true if argument is set; false otherwise. Argument is 'set' when it exists (not nil) or when it is not an empty string. ]] local function is_set (var) return not (var == nil or var == ''); end --[[--------------------------< I N _ A R R A Y >-------------------------------------------------------------- Whether needle is in haystack ]] local function in_array (needle, haystack) if needle == nil then return false; end for n, v in ipairs (haystack) do if v == needle then return n; end end return false; end --[[--------------------------< S U B S T I T U T E >---------------------------------------------------------- Populates numbered arguments in a message string using an argument table. ]] local function substitute (msg, args) return args and mw.message.newRawMessage (msg, args):plain() or msg; end --[[--------------------------< E R R O R _ C O M M E N T >---------------------------------------------------- Wraps error messages with CSS markup according to the state of hidden. ]] local function error_comment (content, hidden) return substitute (hidden and cfg.presentation['hidden-error'] or cfg.presentation['visible-error'], content); end --[=[-------------------------< M A K E _ W I K I L I N K >---------------------------------------------------- Makes a wikilink; when both link and display text is provided, returns a wikilink in the form [[L|D]]; if only link is provided (or link and display are the same), returns a wikilink in the form [[L]]; if neither are provided or link is omitted, returns an empty string. ]=] local function make_wikilink (link, display) if not is_set (link) then return '' end if is_set (display) and link ~= display then return table.concat ({'[[', link, '|', display, ']]'}); else return table.concat ({'[[', link, ']]'}); end end --[[--------------------------< S E T _ M E S S A G E >---------------------------------------------------------- Sets an error condition and returns the appropriate error message. The actual placement of the error message in the output is the responsibility of the calling function. TODO: change z.error_categories and z.maintenance_cats to have the form cat_name = true; to avoid dups without having to have an extra cat ]] local added_maint_cats = {} -- list of maintenance categories that have been added to z.maintenance_cats; TODO: figure out how to delete this table local function set_message (error_id, arguments, raw, prefix, suffix) local error_state = cfg.error_conditions[error_id]; prefix = prefix or ''; suffix = suffix or ''; if error_state == nil then error (cfg.messages['undefined_error'] .. ': ' .. error_id); -- because missing error handler in Module:Citation/CS1/Configuration elseif is_set (error_state.category) then if error_state.message then -- when error_state.message defined, this is an error message table.insert (z.error_categories, error_state.category); else if not added_maint_cats[error_id] then added_maint_cats[error_id] = true; -- note that we've added this category table.insert (z.maintenance_cats, substitute (error_state.category, arguments)); -- make cat name then add to table end return; -- because no message, nothing more to do end end local message = substitute (error_state.message, arguments); message = table.concat ( { message, ' (', make_wikilink ( table.concat ( { cfg.messages['help page link'], '#', error_state.anchor }), cfg.messages['help page label']), ')' }); z.error_ids[error_id] = true; if z.error_ids['err_citation_missing_title'] and -- if missing-title error already noted in_array (error_id, {'err_bare_url_missing_title', 'err_trans_missing_title'}) then -- and this error is one of these return '', false; -- don't bother because one flavor of missing title is sufficient end message = table.concat ({prefix, message, suffix}); if raw == true then return message, error_state.hidden; end return error_comment (message, error_state.hidden); end --[[-------------------------< I S _ A L I A S _ U S E D >----------------------------------------------------- This function is used by select_one() to determine if one of a list of alias parameters is in the argument list provided by the template. Input: args – pointer to the arguments table from calling template alias – one of the list of possible aliases in the aliases lists from Module:Citation/CS1/Configuration index – for enumerated parameters, identifies which one enumerated – true/false flag used to choose how enumerated aliases are examined value – value associated with an alias that has previously been selected; nil if not yet selected selected – the alias that has previously been selected; nil if not yet selected error_list – list of aliases that are duplicates of the alias already selected Returns: value – value associated with alias we selected or that was previously selected or nil if an alias not yet selected selected – the alias we selected or the alias that was previously selected or nil if an alias not yet selected ]] local function is_alias_used (args, alias, index, enumerated, value, selected, error_list) if enumerated then -- is this a test for an enumerated parameters? alias = alias:gsub ('#', index); -- replace '#' with the value in index else alias = alias:gsub ('#', ''); -- remove '#' if it exists end if is_set (args[alias]) then -- alias is in the template's argument list if value ~= nil and selected ~= alias then -- if we have already selected one of the aliases local skip; for _, v in ipairs (error_list) do -- spin through the error list to see if we've added this alias if v == alias then skip = true; break; -- has been added so stop looking end end if not skip then -- has not been added so table.insert (error_list, alias); -- add error alias to the error list end else value = args[alias]; -- not yet selected an alias, so select this one selected = alias; end end return value, selected; -- return newly selected alias, or previously selected alias end --[[--------------------------< A D D _ M A I N T _ C A T >------------------------------------------------------ Adds a category to z.maintenance_cats using names from the configuration file with additional text if any. To prevent duplication, the added_maint_cats table lists the categories by key that have been added to z.maintenance_cats. ]] local function add_maint_cat (key, arguments) if not added_maint_cats [key] then added_maint_cats [key] = true; -- note that we've added this category table.insert (z.maintenance_cats, substitute (cfg.maint_cats [key], arguments)); -- make name then add to table end end --[[--------------------------< A D D _ P R O P _ C A T >-------------------------------------------------------- Adds a category to z.properties_cats using names from the configuration file with additional text if any. foreign_lang_source and foreign_lang_source_2 keys have a language code appended to them so that multiple languages may be categorized but multiples of the same language are not categorized. added_prop_cats is a table declared in page scope variables above ]] local added_prop_cats = {}; -- list of property categories that have been added to z.properties_cats local function add_prop_cat (key, arguments) if not added_prop_cats [key] then added_prop_cats [key] = true; -- note that we've added this category key = key:gsub ('(foreign_lang_source_?2?)%a%a%a?[%a%-]*', '%1'); -- strip lang code from keyname table.insert (z.properties_cats, substitute (cfg.prop_cats [key], arguments)); -- make name then add to table end end --[[--------------------------< S A F E _ F O R _ I T A L I C S >---------------------------------------------- Protects a string that will be wrapped in wiki italic markup '' ... '' Note: We cannot use <i> for italics, as the expected behavior for italics specified by ''...'' in the title is that they will be inverted (i.e. unitalicized) in the resulting references. In addition, <i> and '' tend to interact poorly under Mediawiki's HTML tidy. ]] local function safe_for_italics (str) if not is_set (str) then return str end if str:sub (1, 1) == "'" then str = "<span></span>" .. str; end if str:sub (-1, -1) == "'" then str = str .. "<span></span>"; end -- Remove newlines as they break italics. return str:gsub ('\n', ' '); end --[[--------------------------< W R A P _ S T Y L E >---------------------------------------------------------- Applies styling to various parameters. Supplied string is wrapped using a message_list configuration taking one argument; protects italic styled parameters. Additional text taken from citation_config.presentation - the reason this function is similar to but separate from wrap_msg(). ]] local function wrap_style (key, str) if not is_set (str) then return ""; elseif in_array (key, {'italic-title', 'trans-italic-title'}) then str = safe_for_italics (str); end return substitute (cfg.presentation[key], {str}); end --[[--------------------------< M A K E _ S E P _ L I S T >------------------------------------------------------------ make a separated list of items using provided separators. <sep_list> - typically '<comma><space>' <sep_list_pair> - typically '<space>and<space>' <sep_list_end> - typically '<comma><space>and<space>' or '<comma><space>&<space>' defaults to cfg.presentation['sep_list'], cfg.presentation['sep_list_pair'], and cfg.presentation['sep_list_end'] if <sep_list_end> is specified, <sep_list> and <sep_list_pair> must also be supplied ]] local function make_sep_list (count, list_seq, sep_list, sep_list_pair, sep_list_end) local list = ''; if not sep_list then -- set the defaults sep_list = cfg.presentation['sep_list']; sep_list_pair = cfg.presentation['sep_list_pair']; sep_list_end = cfg.presentation['sep_list_end']; end if 2 >= count then list = table.concat (list_seq, sep_list_pair); -- insert separator between two items; returns list_seq[1] then only one item elseif 2 < count then list = table.concat (list_seq, sep_list, 1, count - 1); -- concatenate all but last item with plain list separator list = table.concat ({list, list_seq[count]}, sep_list_end); -- concatenate last item onto end of <list> with final separator end return list; end --[[--------------------------< S E L E C T _ O N E >---------------------------------------------------------- Chooses one matching parameter from a list of parameters to consider. The list of parameters to consider is just names. For parameters that may be enumerated, the position of the numerator in the parameter name is identified by the '#' so |author-last1= and |author1-last= are represented as 'author-last#' and 'author#-last'. Because enumerated parameter |<param>1= is an alias of |<param>= we must test for both possibilities. Generates an error if more than one match is present. ]] local function select_one (args, aliases_list, error_condition, index) local value = nil; -- the value assigned to the selected parameter local selected = ''; -- the name of the parameter we have chosen local error_list = {}; if index ~= nil then index = tostring(index); end for _, alias in ipairs (aliases_list) do -- for each alias in the aliases list if alias:match ('#') then -- if this alias can be enumerated if '1' == index then -- when index is 1 test for enumerated and non-enumerated aliases value, selected = is_alias_used (args, alias, index, false, value, selected, error_list); -- first test for non-enumerated alias end value, selected = is_alias_used (args, alias, index, true, value, selected, error_list); -- test for enumerated alias else value, selected = is_alias_used (args, alias, index, false, value, selected, error_list); -- test for non-enumerated alias end end if #error_list > 0 and 'none' ~= error_condition then -- for cases where this code is used outside of extract_names() for i, v in ipairs (error_list) do error_list[i] = wrap_style ('parameter', v); end table.insert (error_list, wrap_style ('parameter', selected)); table.insert (z.message_tail, {set_message (error_condition, {make_sep_list (#error_list, error_list)}, true)}); end return value, selected; end --[=[-------------------------< R E M O V E _ W I K I _ L I N K >---------------------------------------------- Gets the display text from a wikilink like [[A|B]] or [[B]] gives B The str:gsub() returns either A|B froma [[A|B]] or B from [[B]] or B from B (no wikilink markup). In l(), l:gsub() removes the link and pipe (if they exist); the second :gsub() trims whitespace from the label if str was wrapped in wikilink markup. Presumably, this is because without wikimarkup in str, there is no match in the initial gsub, the replacement function l() doesn't get called. ]=] local function remove_wiki_link (str) return (str:gsub ("%[%[([^%[%]]*)%]%]", function(l) return l:gsub ("^[^|]*|(.*)$", "%1" ):gsub ("^%s*(.-)%s*$", "%1"); end)); end --[=[-------------------------< I S _ W I K I L I N K >-------------------------------------------------------- Determines if str is a wikilink, extracts, and returns the wikilink type, link text, and display text parts. If str is a complex wikilink ([[L|D]]): returns wl_type 2 and D and L from [[L|D]]; if str is a simple wikilink ([[D]]) returns wl_type 1 and D from [[D]] and L as empty string; if not a wikilink: returns wl_type 0, str as D, and L as empty string. trims leading and trailing whitespace and pipes from L and D ([[L|]] and [[|D]] are accepted by MediaWiki and treated like [[D]]; while [[|D|]] is not accepted by MediaWiki, here, we accept it and return D without the pipes). ]=] local function is_wikilink (str) local D, L local wl_type = 2; -- assume that str is a complex wikilink [[L|D]] if not str:match ('^%[%[[^%]]+%]%]$') then -- is str some sort of a wikilink (must have some sort of content) return 0, str, ''; -- not a wikilink; return wl_type as 0, str as D, and empty string as L end L, D = str:match ('^%[%[([^|]+)|([^%]]+)%]%]$'); -- get L and D from [[L|D]] if not is_set (D) then -- if no separate display D = str:match ('^%[%[([^%]]*)|*%]%]$'); -- get D from [[D]] or [[D|]] wl_type = 1; end D = mw.text.trim (D, '%s|'); -- trim white space and pipe characters return wl_type, D, L or ''; end --[[--------------------------< S T R I P _ A P O S T R O P H E _ M A R K U P >-------------------------------- Strip wiki italic and bold markup from argument so that it doesn't contaminate COinS metadata. This function strips common patterns of apostrophe markup. We presume that editors who have taken the time to markup a title have, as a result, provided valid markup. When they don't, some single apostrophes are left behind. Returns the argument without wiki markup and a number; the number is more-or-less meaningless except as a flag to indicate that markup was replaced; do not rely on it as an indicator of how many of any kind of markup was removed; returns the argument and nil when no markup removed ]] local function strip_apostrophe_markup (argument) if not is_set (argument) then return argument, nil; -- no argument, nothing to do end if nil == argument:find ( "''", 1, true ) then -- Is there at least one double apostrophe? If not, exit. return argument, nil; end local flag; while true do if argument:find ("'''''", 1, true) then -- bold italic (5) argument, flag = argument:gsub ("%'%'%'%'%'", ""); -- remove all instances of it elseif argument:find ("''''", 1, true) then -- italic start and end without content (4) argument, flag=argument:gsub ("%'%'%'%'", ""); elseif argument:find ("'''", 1, true) then -- bold (3) argument, flag=argument:gsub ("%'%'%'", ""); elseif argument:find ("''", 1, true) then -- italic (2) argument, flag = argument:gsub ("%'%'", ""); else break; end end return argument, flag; -- done end --[[--------------------------< S E T _ S E L E C T E D _ M O D U L E S >-------------------------------------- Sets local cfg table to same (live or sandbox) as that used by the other modules. ]] local function set_selected_modules (cfg_table_ptr) cfg = cfg_table_ptr; end --[[--------------------------< E X P O R T S >---------------------------------------------------------------- ]] return { add_maint_cat = add_maint_cat, -- exported functions add_prop_cat = add_prop_cat, error_comment = error_comment, has_accept_as_written = has_accept_as_written, in_array = in_array, is_set = is_set, is_wikilink = is_wikilink, make_sep_list = make_sep_list, make_wikilink = make_wikilink, remove_wiki_link = remove_wiki_link, safe_for_italics = safe_for_italics, select_one = select_one, set_message = set_message, set_selected_modules = set_selected_modules, strip_apostrophe_markup = strip_apostrophe_markup, substitute = substitute, wrap_style = wrap_style, z = z, -- exported table } 12dopckfk6g95hjrotef4mkj3hq5uiw మాడ్యూల్:Citation/CS1/Whitelist 828 3233 31966 31965 2021-07-05T05:28:13Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మాడ్యూల్:Citation/CS1/Whitelist]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి Scribunto text/plain --[[--------------------------< S U P P O R T E D P A R A M E T E R S >-------------------------------------- Because a steady-state signal conveys no useful information, whitelist.basic_arguments[] list items can have three values: true - these parameters are valid and supported parameters false - these parameters are deprecated but still supported nil - these parameters are no longer supported. remove entirely ]] local basic_arguments = { ['accessdate'] = true, ['access-date'] = true, ['agency'] = true, ['archivedate'] = true, ['archive-date'] = true, ['archive-format'] = true, ['archiveurl'] = true, ['archive-url'] = true, ['article'] = true, ['article-format'] = true, ['article-url'] = true, ['article-url-access'] = true, ['arxiv'] = true, -- cite arxiv; here because allowed in cite ... as identifier ['asin'] = true, ['ASIN'] = true, ['asin-tld'] = true, ['at'] = true, ['author'] = true, ['author-first'] = true, ['author-given'] = true, ['author-last'] = true, ['author-surname'] = true, ['authorlink'] = true, ['author-link'] = true, ['author-mask'] = true, ['authors'] = true, ['bibcode'] = true, ['bibcode-access'] = true, ['biorxiv'] = true, -- cite biorxiv; here because allowed in cite ... as identifier ['chapter'] = true, ['chapter-format'] = true, ['chapter-url'] = true, ['chapter-url-access'] = true, ['citeseerx'] = true, -- cite citeseerx; here because allowed in cite ... as identifier ['collaboration'] = true, ['contribution'] = true, ['contribution-format'] = true, ['contribution-url'] = true, ['contribution-url-access'] = true, ['contributor'] = true, ['contributor-first'] = true, ['contributor-given'] = true, ['contributor-last'] = true, ['contributor-surname'] = true, ['contributor-link'] = true, ['contributor-mask'] = true, ['date'] = true, ['department'] = true, ['df'] = true, ['dictionary'] = true, ['display-authors'] = true, ['display-contributors'] = true, ['display-editors'] = true, ['display-interviewers'] = true, ['display-subjects'] = true, ['display-translators'] = true, ['doi'] = true, ['DOI'] = true, ['doi-access'] = true, ['doi-broken-date'] = true, ['edition'] = true, ['editor'] = true, ['editor-first'] = true, ['editor-given'] = true, ['editor-last'] = true, ['editor-surname'] = true, ['editor-link'] = true, ['editor-mask'] = true, ['eissn'] = true, ['EISSN'] = true, ['encyclopaedia'] = true, ['encyclopedia'] = true, ['entry'] = true, ['entry-format'] = true, ['entry-url'] = true, ['entry-url-access'] = true, ['eprint'] = true, -- cite arxiv; here because allowed in cite ... as identifier ['first'] = true, ['format'] = true, ['given'] = true, ['hdl'] = true, ['HDL'] = true, ['hdl-access'] = true, ['host'] = true, -- unique to certain templates? ['id'] = true, ['ID'] = true, ['institution'] = true, -- constrain to cite thesis? ['interviewer'] = true, ['interviewer-first'] = true, ['interviewer-given'] = true, ['interviewer-last'] = true, ['interviewer-surname'] = true, ['interviewer-link'] = true, ['interviewer-mask'] = true, ['isbn'] = true, ['ISBN'] = true, ['ismn'] = true, ['ISMN'] = true, ['issn'] = true, ['ISSN'] = true, ['issue'] = true, ['jfm'] = true, ['JFM'] = true, ['journal'] = true, ['jstor'] = true, ['JSTOR'] = true, ['jstor-access'] = true, ['lang'] = true, ['language'] = true, ['last'] = true, ['lay-date'] = true, ['lay-format'] = true, ['lay-source'] = true, ['lay-url'] = true, ['lccn'] = true, ['LCCN'] = true, ['location'] = true, ['magazine'] = true, ['medium'] = true, ['minutes'] = true, -- constrain to cite AV media and podcast? ['mode'] = true, ['mr'] = true, ['MR'] = true, ['name-list-style'] = true, ['newspaper'] = true, ['no-pp'] = true, ['no-tracking'] = true, ['number'] = true, ['oclc'] = true, ['OCLC'] = true, ['ol'] = true, ['OL'] = true, ['ol-access'] = true, ['orig-date'] = true, ['origyear'] = true, ['orig-year'] = true, ['osti'] = true, ['OSTI'] = true, ['osti-access'] = true, ['others'] = true, ['p'] = true, ['page'] = true, ['pages'] = true, ['people'] = true, ['periodical'] = true, ['place'] = true, ['pmc'] = true, ['PMC'] = true, ['pmc-embargo-date'] = true, ['pmid'] = true, ['PMID'] = true, ['postscript'] = true, ['pp'] = true, ['publication-date'] = true, ['publication-place'] = true, ['publisher'] = true, ['quotation'] = true, ['quote'] = true, ['quote-page'] = true, ['quote-pages'] = true, ['ref'] = true, ['rfc'] = true, ['RFC'] = true, ['sbn'] = true, ['SBN'] = true, ['scale'] = true, ['script-article'] = true, ['script-chapter'] = true, ['script-contribution'] = true, ['script-entry'] = true, ['script-journal'] = true, ['script-magazine'] = true, ['script-newspaper'] = true, ['script-periodical'] = true, ['script-quote'] = true, ['script-section'] = true, ['script-title'] = true, ['script-website'] = true, ['script-work'] = true, ['section'] = true, ['section-format'] = true, ['section-url'] = true, ['section-url-access'] = true, ['series'] = true, ['ssrn'] = true, -- cite ssrn; these three here because allowed in cite ... as identifier ['SSRN'] = true, ['ssrn-access'] = true, ['subject'] = true, ['subject-link'] = true, ['subject-mask'] = true, ['surname'] = true, ['s2cid'] = true, ['S2CID'] = true, ['s2cid-access'] = true, ['template-doc-demo'] = true, ['time'] = true, -- constrain to cite av media and podcast? ['time-caption'] = true, -- constrain to cite av media and podcast? ['title'] = true, ['title-link'] = true, ['translator'] = true, ['translator-first'] = true, ['translator-given'] = true, ['translator-last'] = true, ['translator-surname'] = true, ['translator-link'] = true, ['translator-mask'] = true, ['trans-article'] = true, ['trans-chapter'] = true, ['trans-contribution'] = true, ['trans-entry'] = true, ['trans-journal'] = true, ['trans-magazine'] = true, ['trans-newspaper'] = true, ['trans-periodical'] = true, ['trans-quote'] = true, ['trans-section'] = true, ['trans-title'] = true, ['trans-website'] = true, ['trans-work'] = true, ['type'] = true, ['url'] = true, ['URL'] = true, ['url-access'] = true, ['url-status'] = true, ['vauthors'] = true, ['veditors'] = true, ['version'] = true, ['via'] = true, ['volume'] = true, ['website'] = true, ['work'] = true, ['year'] = true, ['zbl'] = true, ['ZBL'] = true, } local numbered_arguments = { ['author#'] = true, ['author-first#'] = true, ['author#-first'] = true, ['author-given#'] = true, ['author#-given'] = true, ['author-last#'] = true, ['author#-last'] = true, ['author-surname#'] = true, ['author#-surname'] = true, ['author-link#'] = true, ['author#-link'] = true, ['authorlink#'] = true, ['author#link'] = true, ['author-mask#'] = true, ['author#-mask'] = true, ['contributor#'] = true, ['contributor-first#'] = true, ['contributor#-first'] = true, ['contributor-given#'] = true, ['contributor#-given'] = true, ['contributor-last#'] = true, ['contributor#-last'] = true, ['contributor-surname#'] = true, ['contributor#-surname'] = true, ['contributor-link#'] = true, ['contributor#-link'] = true, ['contributor-mask#'] = true, ['contributor#-mask'] = true, ['editor#'] = true, ['editor-first#'] = true, ['editor#-first'] = true, ['editor-given#'] = true, ['editor#-given'] = true, ['editor-last#'] = true, ['editor#-last'] = true, ['editor-surname#'] = true, ['editor#-surname'] = true, ['editor-link#'] = true, ['editor#-link'] = true, ['editor-mask#'] = true, ['editor#-mask'] = true, ['first#'] = true, ['given#'] = true, ['host#'] = true, ['interviewer#'] = true, ['interviewer-first#'] = true, ['interviewer#-first'] = true, ['interviewer-given#'] = true, ['interviewer#-given'] = true, ['interviewer-last#'] = true, ['interviewer#-last'] = true, ['interviewer-surname#'] = true, ['interviewer#-surname'] = true, ['interviewer-link#'] = true, ['interviewer#-link'] = true, ['interviewer-mask#'] = true, ['interviewer#-mask'] = true, ['last#'] = true, ['subject#'] = true, ['subject-link#'] = true, ['subject#-link'] = true, ['subject-mask#'] = true, ['subject#-mask'] = true, ['surname#'] = true, ['translator#'] = true, ['translator-first#'] = true, ['translator#-first'] = true, ['translator-given#'] = true, ['translator#-given'] = true, ['translator-last#'] = true, ['translator#-last'] = true, ['translator-surname#'] = true, ['translator#-surname'] = true, ['translator-link#'] = true, ['translator#-link'] = true, ['translator-mask#'] = true, ['translator#-mask'] = true, } --[[--------------------------< P R E P R I N T S U P P O R T E D P A R A M E T E R S >-------------------- Cite arXiv, cite biorxiv, cite citeseerx, and cite ssrn are preprint templates that use the limited set of parameters defined in the limited_basic_arguments and limited_numbered_arguments tables. Those lists are supplemented with a template-specific list of parameters that are required by the particular template and may be exclusive to one of the preprint templates. Some of these parameters may also be available to the general cs1|2 templates. Same conventions for true/false/dicouraged/nil as above. ]] local preprint_arguments = { arxiv = { ['arxiv'] = true, -- cite arxiv and arxiv identifiers ['class'] = true, ['eprint'] = true, -- cite arxiv and arxiv identifiers }, biorxiv = { ['biorxiv'] = true, }, citeseerx = { ['citeseerx'] = true, }, ssrn = { ['ssrn'] = true, ['SSRN'] = true, ['ssrn-access'] = true, }, } --[[--------------------------< L I M I T E D S U P P O R T E D P A R A M E T E R S >---------------------- cite arxiv, cite biorxiv, cite citeseerx, and cite ssrn templates are preprint templates so are allowed only a limited subset of parameters allowed to all other cs1|2 templates. The limited subset is defined here. Same conventions for true/false/dicouraged/nil as above. ]] local limited_basic_arguments = { ['at'] = true, ['author'] = true, ['author-first'] = true, ['author-given'] = true, ['author-last'] = true, ['author-surname'] = true, ['author-link'] = true, ['authorlink'] = true, ['author-mask'] = true, ['authors'] = true, ['collaboration'] = true, ['date'] = true, ['df'] = true, ['display-authors'] = true, ['first'] = true, ['given'] = true, ['language'] = true, ['last'] = true, ['mode'] = true, ['name-list-style'] = true, ['no-tracking'] = true, ['p'] = true, ['page'] = true, ['pages'] = true, ['postscript'] = true, ['pp'] = true, ['quotation'] = true, ['quote'] = true, ['ref'] = true, ['surname'] = true, ['template-doc-demo'] = true, ['title'] = true, ['trans-title'] = true, ['vauthors'] = true, ['year'] = true, } local limited_numbered_arguments = { ['author#'] = true, ['author-first#'] = true, ['author#-first'] = true, ['author-given#'] = true, ['author#-given'] = true, ['author-last#'] = true, ['author#-last'] = true, ['author-surname#'] = true, ['author#-surname'] = true, ['author-link#'] = true, ['author#-link'] = true, ['authorlink#'] = true, ['author#link'] = true, ['author-mask#'] = true, ['author#-mask'] = true, ['first#'] = true, ['given#'] = true, ['last#'] = true, ['surname#'] = true, } --[[--------------------------< U N I Q U E _ A R G U M E N T S >---------------------------------------------- Some templates have unique parameters. Those templates and their unique parameters are listed here. Keys in this table are the template's CitationClass parameter value Same conventions for true/false/dicouraged/nil as above. ]] local unique_arguments = { ['audio-visual'] = { ['transcript'] = true, ['transcript-format'] = true, ['transcript-url'] = true, }, conference = { ['book-title'] = true, ['conference'] = true, ['conference-format'] = true, ['conference-url'] = true, ['event'] = true, }, episode = { ['airdate'] = true, ['air-date'] = true, ['credits'] = true, ['episode-link'] = true, -- alias of |title-link= ['network'] = true, ['season'] = true, ['series-link'] = true, ['series-no'] = true, ['series-number'] = true, ['station'] = true, ['transcript'] = true, ['transcript-format'] = true, ['transcripturl'] = false, ['transcript-url'] = true, }, mailinglist = { ['mailing-list'] = true, }, map = { ['cartography'] = true, ['inset'] = true, ['map'] = true, ['map-format'] = true, ['map-url'] = true, ['map-url-access'] = true, ['script-map'] = true, ['sections'] = true, ['sheet'] = true, ['sheets'] = true, ['trans-map'] = true, }, newsgroup = { ['message-id'] = true, ['newsgroup'] = true, }, report = { ['docket'] = true, }, serial = { ['airdate'] = true, ['air-date'] = true, ['credits'] = true, ['episode'] = true, -- cite serial only TODO: make available to cite episode? ['episode-link'] = true, -- alias of |title-link= ['network'] = true, ['series-link'] = true, ['station'] = true, }, speech = { ['conference'] = true, ['conference-format'] = true, ['conference-url'] = true, ['event'] = true, }, thesis = { ['degree'] = true, ['docket'] = true, }, } --[[--------------------------< T E M P L A T E _ L I S T _ G E T >-------------------------------------------- gets a list of the templates from table t ]] local function template_list_get (t) local out = {}; -- a table for output for k, _ in pairs (t) do -- spin through the table and collect the keys table.insert (out, k) -- add each key to the output table end return out; -- and done end --[[--------------------------< E X P O R T E D T A B L E S >------------------------------------------------ ]] return { basic_arguments = basic_arguments, numbered_arguments = numbered_arguments, limited_basic_arguments = limited_basic_arguments, limited_numbered_arguments = limited_numbered_arguments, preprint_arguments = preprint_arguments, preprint_template_list = template_list_get (preprint_arguments), -- make a template list from preprint_arguments{} table unique_arguments = unique_arguments, unique_param_template_list = template_list_get (unique_arguments), -- make a template list from unique_arguments{} table }; pe5jn7upqetz8mgrs3o3rxvhuwbzk8k మాడ్యూల్:Citation/CS1/styles.css 828 3234 32007 32006 2021-07-05T05:28:25Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మాడ్యూల్:Citation/CS1/styles.css]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి sanitized-css text/css /* Protection icon the following line controls the page-protection icon in the upper right corner it must remain within this comment {{sandbox other||{{pp-template}}}} */ /* Overrides Some wikis do not override user agent default styles for HTML <cite> and <q>, unlike en.wp. On en.wp, keep these the same as [[MediaWiki:Common.css]] */ cite.citation { font-style: inherit; /* Remove italics for <cite> */ } .citation q { quotes: '"' '"' "'" "'"; /* Straight quote marks for <q> */ } /* ID and URL access Both core and Common.css have selector .mw-parser-output a[href$=".pdf"].external for PDF pages. All TemplateStyles pages are hoisted to .mw-parser-output. We need to have specificity equal to a[href$=".pdf"].external for locks to override PDF icon. the .id-lock-... selectors are for use by non-citation templates like {{Catalog lookup link}} */ .id-lock-free a, .citation .cs1-lock-free a { background: linear-gradient(transparent, transparent), url(//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg) right 0.1em center/9px no-repeat; } .id-lock-limited a, .id-lock-registration a, .citation .cs1-lock-limited a, .citation .cs1-lock-registration a { background: linear-gradient(transparent, transparent), url(//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg) right 0.1em center/9px no-repeat; } .id-lock-subscription a, .citation .cs1-lock-subscription a { background: linear-gradient(transparent, transparent), url(//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg) right 0.1em center/9px no-repeat; } .cs1-subscription, .cs1-registration { color: #555; } .cs1-subscription span, .cs1-registration span { border-bottom: 1px dotted; cursor: help; } /* Wikisource Wikisource icon when |chapter= or |title= is wikilinked to Wikisource as in cite wikisource */ .cs1-ws-icon a { background: linear-gradient(transparent, transparent), url(//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg) right 0.1em center/12px no-repeat; } /* Errors and maintenance */ code.cs1-code { /* <code>...</code> style override: mediawiki's css definition is specified here: https://git.wikimedia.org/blob/mediawiki%2Fcore.git/ 69cd73811f7aadd093050dbf20ed70ef0b42a713/skins%2Fcommon%2FcommonElements.css#L199 */ color: inherit; background: inherit; border: none; /* this maybe can be inherit. MDN says yes, code editor says no */ padding: inherit; } .cs1-hidden-error { display: none; font-size: 100%; } .cs1-visible-error { font-size: 100%; } .cs1-maint { display: none; color: #33aa33; margin-left: 0.3em; } /* Small text size Set small text size in one place. 0.95 (here) * 0.9 (from references list) is ~0.85, which is the lower bound for size for accessibility. Old styling for this was just 0.85. We could write the rule so that when this template is inside references/reflist, only then does it multiply by 0.95; else multiply by 0.85 */ .cs1-format { font-size: 95%; } /* kerning */ .cs1-kern-left, .cs1-kern-wl-left { padding-left: 0.2em; } .cs1-kern-right, .cs1-kern-wl-right { padding-right: 0.2em; } /* selflinks – avoid bold font style when cs1|2 template links to the current page */ .citation .mw-selflink { font-weight: inherit; } oaoi1bld4zu2dgneb2yaj11tyyqa6vc బియ్యం పిండి వడియాలు 0 3235 32360 32016 2021-07-05T06:35:13Z Arjunaraocbot 2559 Bot: Automated text replacement (-{{వికీబుక్స్‍కు తరలింపు}} +) wikitext text/x-wiki ==బియ్యపు పిండి వడియాలు 1== ;కావలసినవి : # బియ్యం ఒక కిలో, # నువ్వు పప్పు 100 గ్రా, # పచ్చిమిర్చి 50 గ్రా, # జీలకర్ర 4 స్పూనులు, # ఉప్పు సరిపడా ; తయారీ : # బియ్యం కడిగి ఆరనిచ్చి పిండి పట్టించాలి. 1 కి 5 చొప్పున కొలతలో నీరు తీసుకోవాలి. 1 కొలతలో పిండిని జారుగా కలుపుకొని, మిగతా కొలతను ఎసరు పెట్టుకోవాలి. # మరిగిన ఎసరులో ఈ పిండిని కొంచెం కొంచెంగా పోస్తూ తలపెట్టి నూరిన పచ్చిమిర్చి, జీర, నువ్వుపప్పు ముద్దను మరిగే పిండిలో వేసి బాగా కలిపి ప్లాస్టిక్ పేపర్ మీద వడియలుగా పెట్టుకుని # రెండు రోజులు బాగా ఎండబెట్టి తీసి నిల్వ పెట్టుకోవాలి. ==బియ్యం పిండి జంతికల వడియాలు 2 == ;కావలసిన పదా ర్థములు: # బియ్యం పిండి, # పచ్చిమిర్చీలు 12, # జీలకర్ర 1 టీస్పూన్‌, # వాము 1 టేబుల్‌స్పూన్‌, # నువ్వులు 2 టేబుల్‌స్పూన్లు # ఉప్పు సరిపడా. ;తయారు చేసే విధానం: # జీలకర్ర, పచ్చి మిర్చి మెత్తగా పేస్టు చేసుకుని ఓ ప్రక్కన పెట్టుకోవాలి. # బియ్యం పిండిని నీళ్ళలో కలుపుకుని పెట్టుకోవాలి. # వేరొక గిన్నెలో నీళ్ళలో ఉప్పు, జీలకర్ర మెత్తగా నూరిన పేస్టు, కలిపిన బియ్యం పిండి వేసి బాగా ఉం డలు కట్టకుండా పిండిని కలుపుతూ ఉండాలి. # అది దగ్గరగా ఉడికిన తర్వాత (చూడ్డానికి మనకు ఉప్మాలా కని పించాలి.) # జంతికల దాంట్లో పిండి పెట్టి మనకు కావ లసిన ఆకారంలో వేసు కోవచ్చు. # రెండు రోజులు బాగా ఎండబెట్టి తీసి నిల్వ పెట్టుకోవాలి. ==బియ్యపు పిండి వడియాలు 3== ;కావలసినవి: # బియ్యపు పిండి-ఒక పెద్దగ్లాసు, # నీరు- నాలుగు గ్లాసు # ఉప్పు- తగినంత, # జీలకర్ర-కొద్దిగా, # అల్లం, పచ్చిమిర్చి-కొద్దిగా ;తయారుచేసే విధానం # ముందుగా పచ్చిమిర్చి, అల్లాన్ని ముద్దగా చేసి పక్కన పెట్టుకోవాలి. # పాత్రలో నాలుగుగ్లాసుల నీటిని పోసి బాగా మరగనివ్వాలి. # నీళ్లు కెర్లుతుండగా అందులో పచ్చిమిర్చి, అల్లం పేస్ట్‌, ఉప్పు, జీలకర్రను వేసి కలపాలి. 5నిమిషాల తర్వాత పిండిని అందులో పోస్తూ పెద్ద గరిటెతో పిండి ఉండలు కట్టకుండా బాగా కలియతిప్పాలి. # 10నిమిషాలు ఉడికించాక దించుకుని వేడిగా ఉన్నప్పుడే త్వరత్వరగా మీకు నచ్చిన సైజులో పెట్టుకోవాలి. పిండి కాస్త పలచగా ఉన్నప్పుడే పెడితే త్వరగా ఆరిపోతాయి. # పిండి చల్లబడే కొద్దీ చిక్కబడిపోతుంది. అపుడు ఆరడం లేటవుతుంది. పప్పులోకి, సాంబారులోకి ఇవి చాలా బాగుంటాయి {{తెలుగింటి వంట}} [[వర్గం:వంటలు]] [[వర్గం:వడియాలు]] 5ztyalzdlht1rq37lh50hsk2pki4qav భౌతిక శాస్త్రము - పారిభాషిక పదాలు (ఆంగ్లం - తెలుగు) 0 3236 33058 32248 2022-03-19T09:21:52Z Kwamikagami 2784 /* S */ wikitext text/x-wiki {{వికీబుక్స్ కు తరలింపు}} [[భౌతిక శాస్త్రము]] అభ్యసించు విద్యార్థుల కోసం ఆంగ్లంలో గల కొన్ని భౌతిక శాస్త్ర పదాల అర్థాలను సంగ్రహంగా తెలియజేయటం జరిగింది. వాటిలో కొన్ని పదముల నిర్వచనాలను తెలుసు కొనుటకు [[భౌతిక శాస్త్ర నిఘంటువు]] ఉపయోగపడుతుంది. {{compactTOC8|side=yes|top=yes|num=yes}} __NOTOC__ ==A== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * '''Absolute temperature(Kelvin)''' : [[పరమోష్ణోగ్రతామానం]](కెల్విన్) * '''Absorption''' : శోషణం * '''Acceleration force''' : త్వరణ బలం * '''Acceleration''' : [[త్వరణం]] * '''Acceleration due to gravity''' : [[గురుత్వ త్వరణం]] * '''A.C.Dynamo''' : ఏకాంతర విద్యుత్ డైనమో. * '''Action''' :చర్య * '''Active systems''' : క్రియాశీల వ్యవస్థలు * '''Adiabatic process''' : స్థిరోష్ణక ప్రక్రియ * '''Air''' : [[గాలి]] * '''Air thermometer''' : [[వాయు ఉష్ణమాపకం]] * '''Alternative current''' : ఏకాంతర విద్యుత్ * '''Ammeter''' : అమ్మీటరు(విద్యుత్ ప్రవాహాన్ని కొలిచే పరికరం) * '''Ampere's swimming rule''' : ఆంపియర్ ఈత నియమము * '''Amplification''' :తరంగ కంపన పరిమితి లోని ఆవర్థనం * '''Amplitude''' :[[కంపన పరిమితి]] * '''a.m.u''' :Atomic mass unit (పరమాణు ద్రవ్యరాశి ప్రమాణం) * '''Angle of incidence''' : పతన కోణం * '''Angle of minimum deviation''' : కనిష్ఠాతిక్రమణ కోణం * '''Angle of reflection''' : పరావర్తన కోణం * '''Angular displacement''' : కోణీయ స్థానభ్రంశం * '''Angular velocity''' : కోణీయ వేగం * '''Annihilation radiation''' : విధ్వంసక రశ్మి * '''Antenna''' : ఆంటెన్నా * '''Antinode''' : ప్రస్పందన బిందువు * '''Antiparticle''' : ప్రతికణం * '''Archemedes principle''' : [[ఆర్కిమెడిస్]] సూత్రం * '''Artificial magnet''' : కృత్రిమ అయస్కాంతం * '''Artificial radioactivity''' : కృత్రిమ [[రేడియో ధార్మికత]] * '''Artificial Satellite''' : కృత్రిమ [[ఉపగ్రహం]] * '''Astronomy''' : [[ఖగోళశాస్త్రం]] * '''Astronomical unit''' : ఖగోళ ప్రమాణం * '''Atmospheric pressure''' : వాతావరణ పీడనం * '''Atomic age''' : అణు యుగం * '''Atomic bomb''' : [[పరమాణు బాంబు]] * '''Audio waves''' : శ్రవణ(ఆడియో) తరంగాలు |width="165"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> [[File:Zero-Center Ammeter.JPG|thumb|centre|150px|అమ్మీటరు]] [[File:UHF TV Antenna 001.JPG|thumb|150px|centre| [[టెలివిజన్]] ఆంటెన్నా]] [[దస్త్రం:Archimedes water balance.gif|thumb|150px|centre| తేలునట్టి గుణము అనే సూత్రమును అనుసరించి బంగారు కిరీటము గట్టిదైన బంగారము కంటే తక్కువ సాంద్రత కలిగి ఉంది అని ఆర్కిమెడిస్ గుర్తించారు.]] [[File:Milstar.jpg|thumb|centre|150px|కృత్రిమ ఉపగ్రహం]] [[File:Amfm3-en-de.gif|thumb|centre|150px|శ్రవణ సంకేతాలు AM లేదా FM రేడియో తరంగాల ద్వారా తీసుకుని వెళ్లబడుట]] |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} {{compactTOC8|side=yes|top=yes|num=yes}} ==B== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * '''Bad conductor of heat''' "ఉష్ణ అవాహకం * '''Banking''' : ఒడ్డుకు గట్టు కట్టడం * '''Bar magnet''' : [[అయస్కాంతం|దండాయస్కాంతం]] * '''Barometer''' : [[భారమితి]] * '''Beam of a balance''' : [[తులాదండము]] * ''' Bernauli principle''' : [[బెర్నోలీ సూత్రం]] * '''Big-bang theory''' : [[మహా విస్ఫోటం|బిగ్ బ్యాంగ్ వాదం]] (మహా విస్ఫోటం) * '''Bimetallic strips''' : [[ద్విలోహ పట్టీలు]] * '''Biogas''' : [[బయోగ్యాస్]] * '''Blackbody''' : [[కృష్ణ వస్తువు]] * '''Boiling point''' : [[మరిగే స్థానం(బిందువు)]] * '''Bomb calorimeter''' : [[బాంబ్ కెలోరీ మీటర్]] * '''Boyle's law''' : [[బాయిల్ నియమం]] * '''Bubbling''' : బుడగలు ఏర్పడడం * '''Buoyancy''' : ఉత్ప్లవనం * '''Butterfly net''' : [[సీతాకోకచిలుక వల]] (విద్యుత్ పూరణాలు ఉపరితలం పైనే ఉంటాయని తెలియజేసే ఫారడే వల) |width="165"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> [[దస్త్రం:Bio gas plant-structure.png|150px|center|thumb| బయోగ్యాస్ తయారయే విధమును తెలియజేసే చిత్రము]] [[దస్త్రం:Bomb calorimeter-calorific value.png|150px|centre|thumb|బాంబ్ కెలోరీ మీటర్]] |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} {{compactTOC8|side=yes|top=yes|num=yes}} ==C== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * '''Calibrate''' : క్రమాంకనం * '''Calorie''' : [[కెలోరీ]] * '''Calorific value''' : [[కెలోరిఫిక్ విలువ]] * '''Calorimetry''' : [[కెలోరిమితి]] * '''Camera''' : [[కెమెరా]] * '''Candela''' : కాంతి తీవ్రతకు ప్రమాణం * '''Capacitor''' : [[క్షమశీలి]] * '''Capacity''' or '''Capacitance''' : క్షమత * '''Capacity of a container''' : పాత్ర సామర్థ్యం * '''Casseopia Constellation''' : ఆరు నక్షత్రాలు గల శర్మిష్టరాశి * '''Cathode ray tube''' : కేథోడ్ కిరణ ట్యూబ్ - ఋణధ్రువ కిరణాల గొట్టము * '''Cause and effect''' : కారణం-ప్రభావం * '''Celestial bodies''' : సౌర కుటుంబంలోని రాశులు * '''Centre of gravity''' : [[గురుత్వ కేంద్రం]] * '''Centrifugal force''' : [[అపకేంద్ర బలం]] * '''Centrifuge''' : [[అపకేంద్ర యంత్రం]] * '''centripetal force''' : [[అభికేంద్ర బలం]] * '''Change of state''' : [[స్థితి మార్పు]] * '''Cinematography''' : [[సినిమాటోగ్రఫీ]] * '''Clinical thermometer''' : [[జ్వరమానిని]] * '''Circular moition''' : వృత్తాకార చలనం * '''Coefficients of expansion''' : వ్యాకోచ గుణకాలు * '''Coherence''' : సంబద్ధత * '''Collaids''' : కాంజి కాభ ద్రావణాలు * '''Comets''' : [[తోకచుక్కలు]] * '''Compound microscope''' : [[సంయుక్త సూక్ష్మదర్శిని]] * '''Compressible''' : సంపీడ్యాలు * '''Compression''' : సాంద్రీకరణం(సంపీడనం) * '''Concave lens''' : [[పుటాకార కటకం]] * '''concave mirror''' : పుటాకార దర్పణం * '''Condensation''' : సంపీడనం, సంకోచనం * '''Conduction''' : ఉష్ణ వహనం * '''Conduction band''' : వాహక పట్టీ * '''Conduction electrons''' : వాహక ఎలక్ట్రాన్లు * '''Conductor of heat''' : ఉష్ణ వాహకం * '''Conductors( of electricity)''' : [[విద్యుద్వాహకాలు]] * '''Conservation of energy''' : [[శక్తి నిత్యత్వ నియమం]] * '''Constellation''' : [[నక్షత్ర మండలం]] * '''Constructive superposition''' : సహాయక ఆధ్యారోపణం * '''Contact forces''' : స్పర్శబలాలు * '''Contraction''' : [[సంకోచం]] * '''Convection''' : ఉష్ణ సంవహనం * '''Converging''' : కేంద్రీకరణ * '''Convex lens''' : కుంభాకార కటకం * '''convex mirror''' : కుంభాకార దర్పణం * '''Coolidge tube''' : కూలిడ్జ్ నాళము * '''Cooling curve''' : శీతలీకరణ వక్రము * '''Corpuscular theory of light''' : కాంతి కణ వాదము * '''Cosmic year''' : విశ్వ(కాశ్మిక్) సంవత్సరం * '''Columb''' : కులాం * '''Couple''' : [[బలయుగ్మం]] * '''Crests''' : శృంగాలు * '''Cubical expansion''' : ఘనపరిమాణ వ్యాకోచం * '''Current''' : [[విద్యుత్ ప్రవాహం]] |width="165"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> [[File:Taron vl 18 1 gd.jpg|thumb|150px|centre|కెమెరా]] [[File:Tabletop centrifuge.jpg|150px|centre|అపకేంద్ర యంత్రం]] [[File:clinical thermometer 38.7.JPG|thumb|150px|centre|జ్వరమానిని]] [[File:Halley's Comet, 1910.JPG|thumb|150px|centre|హేలీ తోకచుక్క]] [[File:Microscope And Digital Camera.JPG|thumb|150px|centre|సంయుక్త సూక్ష్మదర్శిని]] [[File:Convex lens (magnifying glass) and upside-down image.jpg|thumb|centre|కుంభాకార కటకం]] [[Image:WaterCooledXrayTube.svg|thumb|150px|centre|X-కిరణాల నాళము (కూలిడ్జ్ నాళము]] |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} {{compactTOC8|side=yes|top=yes|num=yes}} ==D== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * '''Damped vibrations''' : అవరుద్ధ కంపనాలు * '''Dark discharge''' :చీకటి ఉత్సర్గం * '''Decay constant''' : క్షీణతా స్థిరాంకం * '''Decelerating force''' : ఋణ త్వరణ బలం * '''Decibel''' : [[డెసిబెల్]] * '''Declination''' :[[దిక్పాతం]] * '''Destructive superposition''' : వినాశక ఆధ్యారోపణం * '''Demagnetisation''' :నిరయస్కాంతీకరణం * '''Density''' : [[సాంద్రత]] * '''Depolariser''' : డీపోలరైజర్ * '''Derived quantities''' : ఉత్పన్న రాశులు * '''Detector''' : శోధకం * '''Deviated angle''' : విచలన కోణం * '''Dew''' : [[తుషారం]] * '''Dew point''' : తుషారాంకం * '''Dielectric constant''' : డై ఎలక్ట్రిక్ స్థిరాంకం * '''Difraction''' : వివర్తనము * '''Dimension''' : మితి, పరిమాణం * '''Dimension less''' : అమితీయ, పరిమాణరహిత * '''Diminish''' : వివర్థనం * '''Dioptre''' : [[డయాప్టర్]] (కటకం లేదా గోళాకార దర్పణ సామర్థ్యానికి ప్రమాణం) * '''Dioptric power of a lens''' : కటక డయాప్ట్రిక్ సామర్థం * '''Dip''' : [[అవపాతం]] * '''Dip circle''' : [[అవపాత సూచి]] * '''Direct current''' : ఏకముఖ విద్యుత్ * '''Directional property of a magnet''' : అయస్కాంత దిశాధర్మం * '''Directionality''' : దిశనీయత * '''Discharge''' : విద్యుత్విఘటనం * '''Discharge tube''' : [[ఉత్సర్గ నాళం]] * '''Disintegration''' : విఘటనం * '''Displacement''' : [[స్థానభ్రంశం]] * '''Diverging''' : వికేంద్రీకరణ * '''Doping''': మాదీకరణము * '''Doppler's effect''' : [[డాప్లర్ ప్రభావం]] * '''Ductility''' : తాంతవత * '''Dumbel shape''' : డంబెల్ ఆకారం * '''Dynamic electricty''' : ప్రవాహ విద్యుత్తు |width="165"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> [[File:Infrared Transceiver Circuit.jpg|centre|150px|thumb| పరారుణ కిరణాల శోధకం]] [[Image:Dew on a leaf.JPG|centre|150px|thumb| [[ఆకు]] పై గల తుషారం]] [[File:Edelgase in Entladungsroehren.jpg|centre|150px| right|thumb| హీలియం, నియాన్, ఆర్గాన్, క్రిప్టాన్, జీనాన్ జడవాయువుల ఉత్సర్గనాళాలు]] [[File:Doppler hattyu.jpg|centre|150px| right|thumb|హంస చుట్టూ గల నీటిప్రవాహం యొక్క డాప్లర్ ప్రభావం]] [[File:Dumbbell.JPG|centre|150px| right|thumb|డంబెల్ ఆకారం]] |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} {{compactTOC8|side=yes|top=yes|num=yes}} ==E== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * '''Earthing''' : ఎర్తింగ్ * '''Ebullition''' : ఇగరటం * '''Echo''' : ప్రతిధ్వని * '''Eclipse''' : [[గ్రహణం]] * '''Ecliptic''' : [[ఎక్లిప్టిక్]], [[భూకక్ష్య]] * '''Effort''' : [[శ్రమ]] * '''Effort arm''' : శ్రమ భుజం * '''Elasticity''' : [[స్థితిస్థాపకత]] * '''Electric charge''' : [[విద్యుత్ ఆవేశం]] * '''Electric circuit''' : [[విద్యుత్ వలయం]] * '''Electric discharge''' : [[విద్యుత్ ఉత్సర్గం]] * '''Electrification''' : [[విద్యుద్దీకరణం]] * '''Electric field''' : [[విద్యుత్ క్షేత్రం]] * '''Electricity''' :[[విద్యుత్తు]] * '''Electric pulses''' : విద్యుత్ ప్రవాహ స్పందనలు * '''Electric sparc''' : విద్యుత్ స్ఫులింగం * '''Electro-Chemical-Equivalent''' : విద్యుత్ రసాయన తుల్యాంకం * '''Electro scope''' : విద్యుద్ధర్శిని * '''Electrolysis''' : [[విద్యుత్ విశ్లేషణం]] * '''Electrode''' : [[ఎలక్ట్రోడ్]] * '''Electrolytes''' : [[విద్యుత్ విశ్లేష్యాలు]] * '''Electromagnetic waves''' : [[విద్యుదయస్కాంత తరంగాలు]] * '''Electromotive force''' : విద్యుచ్చాలక బలం * '''Electron volt''' : ఎలక్ట్రాన్ వోల్ట్ * '''Electroplating''' : [[విద్యుత్ లేపనం]] * '''Electro scopes''' : విద్యుద్దర్శినులు * '''Electrostatic force''' : స్థిర విద్యుత్ బలం * '''Electro-typing''' : [[ఎలక్ట్రోటైపింగ్]] * '''Elements of magnetism''' : అయస్కాంత మూలరాశులు * '''Emergent angle''' : బహిర్గామి కోణం * '''Emergent ray''' : బహిర్గామి కిరణం * '''Emit''' :ఉద్గారం * '''e/m value''' : ఇ/ఎం విలువ * '''Energy''' : [[శక్తి]] * '''Energy band''':శక్తి పట్టీ * '''Equilibrium state''' : సమతాస్థితి * '''Erg''' : ఎర్గ్ * '''Evaporation''' : [[బాష్పీభవనం]] * '''Exited electrons''' : ఉత్తేజిత ఎలక్ట్రాన్లు * '''Expansion''' : [[వ్యాకోచం]] |width="165"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> [[File:Solar eclipse 1999 4.jpg|150px|centre|thumb|1999 లో ఏర్పడిన సంపూర్ణ సూర్యగ్రహణం]] [[దస్త్రం:Lightning3.jpg|150px|centre|thumb|విద్యుత్తు ఉనికికి ప్రత్యక్ష సాక్షి [[మెరుపు]] లు.]] [[Image:Electroscope showing induction.png|150px|centre|thumb|స్వర్ణపత్ర విద్యుద్దర్శిని]] [[File:Copper electroplating principle (multilingual).svg|150px|centre|thumb|ఒక కాపర్ సల్ఫేట్ విద్యుద్విశ్లేష్యం లోని కాపర్‌తో లోహ (Me) యొక్క విద్యుత్ లేపనం.]] |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} {{compactTOC8|side=yes|top=yes|num=yes}} ==F== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * '''FAX''' (short form of ''' facsimile''') messages : టెలి కాపీయింగ్. (దూర ముద్రణ) * '''FBD''' (Freely body diagram) : స్వేచ్ఛా వస్తు పటం * '''Fictitious force''' : మిధ్యాబలం * '''Fidility''' : [[ఫిడిలిటీ]], విశ్వసనీయత * '''Field forces''' : క్షేత్ర బలాలు * '''Filament''' : ఫిలమెంట్ * '''Flow''' : ప్రవాహం * '''Fluorescence''' : ప్రతిదీప్తి * '''Fog''' : పొగమంచు * '''Force''' : [[బలం]] * '''Forced vibrations''' : బలాత్కృత కంపనాలు * '''Fossils''' : [[శిలాజము]] * '''Frame of reference''' : నిర్దేశిత చట్రం * '''Free fall''' : స్వేచ్ఛా పతనం * '''Freezing''' : ఘనీభవనం * '''Freezing point''' : ఘనీభవన స్థానం * '''Frequency''' : [[పౌనః పున్యం]] * '''Friction''' : [[ఘర్షణ]] * '''Frictional force''' : ఘర్షణ బలం * '''Fringes''' : పట్టీలు * '''Frost''' : ఫ్రాస్టు, మంచు * '''Fuels''' : ఇంధనాలు * '''Fulcrum''' : ఆధారం * '''Fundamental quantities''' : మూల రాశులు (పొడవు,ద్రవ్యారాశి,కాలము) |width="165"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> [[File:Samfax.jpg|thumb|150px|centre|ఫాక్స్ యంత్రం]] [[Image:Fluorescent minerals hg.jpg|thumb|150px|centre|అతినీలలోహిత కిరణాల ప్రభావంతో ప్రతిదీప్తి చెందుతున్న కొన్ని ఖనిజాలు]] [[File:Dodo-Skeleton Natural History Museum London England.jpg|thumb|150px|centre|మార్షియస్ ద్వీపంలో దొరికిన ఓ పక్షి శిలాజం]] |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} {{compactTOC8|side=yes|top=yes|num=yes}} ==G== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * '''Galaxy''' : [[నక్షత్ర వీధి]], [[పాలపుంత]] * '''Galvanometer''' : [[గాల్వనోమీటర్]] * '''Galvano scope''' : గాల్వనో స్కోప్ * '''Gamma rays''' : [[గామా కిరణాలు]] (రేడియో ధార్మిక పదార్థం నుండి వెలువడే ఆవేశం లేని కిరణాలు) * '''Gaseous island (Proto-galaxy)''' : వాయుపదార్థ దీవి (మాతృక నక్షత్రవీధి) * '''Gear''' : పళ్ళ చక్రము లేదా [[గేరు]] * '''Generator''' : [[జనరేటర్]] * '''Geo centric theory''' : భూకేంద్రక వాదము (టోలమిక్ సిద్ధాంతం) * '''Geographical axis''' : భౌగోళీయ అక్షం * '''Geometric centre''' :జ్యామితీయ కేంద్రం * '''Gravitation theory''' : గురుత్వాకర్షణ వాదము * '''Gravitational force''' : [[గురుత్వాకర్షణ బలం]] * '''Gravitometer''' : గురుత్వ మాపకం (ఒక ప్రాంతంలో గురుత్వ త్వరణాన్ని కొలిచే పరికరం) * '''Great bear constellatioh''' : సప్తర్షి మండలం |width="165"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> [[File:NGC 4414 (NASA-med).jpg|centre|150px|thumb| గేలక్సీ]] [[File:Gears animation.gif|frame|centre|150px|thumb| గేరు అనగా పళ్ళ చక్రాలతో కూడిన వ్యవస్థ]] |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} {{compactTOC8|side=yes|top=yes|num=yes}} ==H== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * '''Half life time of a radioactive element''' : రేడియో ధార్మిక మూలకం అర్థజీవితకాలం * '''Heat''' : [[ఉష్ణం]] * '''Halography''' : [[హోలోగ్రాఫి]], త్రిమితీయ పోటోగ్రఫీ * '''Heat efficiency''' : [[ఉష్ణ దక్షత]] * '''Heat energy''' : [[ఉష్ణ శక్తి]] * '''Heaters''' : తాపన పరికరాలు * '''Heat exchange''' : ఉష్ణ శోషణం * '''Heat quantity''' : ఉష్ణరాశి * '''Heleocentric theory''' : [[సూర్యకేంద్రక వాదము]](కోపర్నికస్ వాదము) * '''Hertz''' : హెర్ట్‌జ్ (పౌనఃపున్యానికి ప్రమాణం) * '''Hole''' : హోల్ లేదా రంధ్రము (సంయోజక పట్టీలో ఎలక్ట్రాన్ లేమిని హోల్ అంటారు) * '''Hook's law''' : హుక్ నియమం.(స్థితిస్థాపక హద్దులో ఉన్నంతవరకు స్ప్రింగ్ లో సాగుదల ప్రయోగించిన బలానికి అనులోమానుపాతంలో ఉంటుంది.) * '''Humid''' : తేమ * '''Humidity''' : ఆర్థ్రత * '''Hydraulic machines''' : జల యంత్రాలు * '''Hydro electric station''' : హైడ్రో ఎలక్ట్రిక్ స్టేషను - జల విద్యుత్ కేంద్రం * '''Hydrometer''' : [[హైడ్రోమీటర్]], [[హైడ్రోమీటర్|జల మానిని]]( ద్రవాల విశిష్ట సాంద్రత కొలిచే పరికరం) * '''Hypsometer''' : హిప్సోమీటర్ |width="165"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> [[File:Hydrometer6455.png|centre|150px|thumb|హైడ్రో మీటర్]] |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} {{compactTOC8|side=yes|top=yes|num=yes}} ==I== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * '''I.C.B.M''' :(Inter continental ballistic missile) : ఖండాతర క్షిపణి * '''Intensity''' : తీవ్రత * '''Image distance''' : ప్రతిబింబ దూరం * '''Image''' : [[ప్రతిబింబం]] * '''Impact''' : అభిఘాతం * '''Inclined mirrors''' : ఏటవాలు దర్పణాలు * '''Inclined plane''' : వాలు తలము * '''Incompressible''' : అసంపీడ్యాలు * '''Inertia''' : [[జడత్వం]] * '''Interference''' : వ్యతికరణం * '''Inertial frame of reference''' : జడత్వ నిర్దేశ చట్రము (న్యూటన్ గమన నియమాలు పాటించే వ్యవస్థ) * '''Infrared rays''' : పరారుణ కిరణాలు * '''Infrasonics''' : పరశ్రవ్య ధ్వని * '''Insulators''' (bad conductors of electricity) : విద్యుద్బంధకాలు * '''Intensity or magnetic field''' : అయస్కాంత క్షేత్ర తీవ్రత * '''Internet''' : [[అంతర్జాలం]] * '''Ionisation''' : [[అయనీకరణం]] * '''Isobars''' : ఐసోబార్ లు * '''Iso-thermal bulk modulus''' : సమోష్ణతా స్థూల మాపం * '''Iso thermal process''' : సమోష్ణతా ప్రక్రియ * * '''Isotones''' : [[ఐసోటోనులు]] * '''Isotopes''' : [[ఐసోటోపులు]] |width="165"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> [[File:Titan II launch.jpg|150px|centre|thumb|టైటాన్ II ICBM]] [[ఫైలు:Mirror.jpg|150px|centre|thumb||సమతల దర్పణంలో ప్లవర్ వాజ్ యొక్క ప్రతిబింబము]] [[File:Rollin1.jpg|150px|centre|thumb|వాలుతలము]] |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} {{compactTOC8|side=yes|top=yes|num=yes}} ==J== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * '''Joule''' : జౌల్ (పనికి ప్రమాణం) |width="165"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} {{compactTOC8|side=yes|top=yes|num=yes}} ==K== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * '''Kaleideoscope''' : [[కెలిడియోస్కోప్]] * '''Kilowatt hour''' : కిలోవాట్ అవర్ * '''Kinetic energy''' : [[గతిశక్తి]] |width="165"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> [[Image:Kaleidoscope San Diego.jpg|centre|thumb|150px| కెలిడియోస్కోప్ లో పరిశీలిస్తున్న ఓ స్త్రీ]] |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} {{compactTOC8|side=yes|top=yes|num=yes}} ==L== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * '''LASER'''(Light amplification by stimulated emission of Radiaton) : [[లేసర్]] * '''Latent heat of fusion''' : [[ద్రవీభవన గుప్తోష్ణం]] * '''Latent heat of vapourisation''' : [[బాష్పీభవన గుప్తోష్ణం]] * '''Lateral inversion''' : పార్శ్వ విలోమం * '''Law of conservation''' : నిత్యత్వ నియమం * '''Law of conservation of momentum''' : ద్రవ్యవేగ నిత్యత్వ నియమం * '''Law of radioactive disintegration''' : రేడియో ధార్మిక విఘటన నియమం * '''Leap year''' : లీపు సంవత్సరం * '''Least count''' : కనీసపు కొలత * '''Lech lanche cell''' : లెక్లాంచి ఘటం * '''LED''': కాంతి ఉద్గార డయోడ్. * '''Length''' : పొడవు * '''Lens''' : [[కటకం]] * '''Lenz's law''' : లెంజ్ నియమం * '''Lever''' : లీవర్ * '''Ley den jar capacitor''' : లెడెన్ జాడీ క్షమశీలి * '''Lift pump''' : లిప్ట్ పంపు * '''Light''' : [[కాంతి]] * '''Light conductors''' : మెరుపు వాహకాలు * '''Lightening conductors''' : తటిద్వాహకం * '''Light sources''' : కాంతిజనకాలు * '''Light year''' : [[కాంతి సంవత్సరం]] * '''Limit''' : అవథి * '''Limiting weight''' : గరిష్ఠ బరువు * '''Linear conductors''': దైర్ఘ్య వాహకాలు, రేఖీయ వాహకాలు, ఓమీయ వాహకాలు * '''Linear expansion''' : దైర్ఘ్య వ్యాకోచం, రేఖీయ వ్యాకోచం * '''Liquified air''' : ద్రవీకృతమైన గాలి * '''Load''' : [[భారం]] * '''Load arm''' : భార భుజం * '''Local action''' : స్థానిక చర్య * '''Longitudinal waves''' : [[తరంగాలు|అనుదైర్ఘ్య తరంగాలు]] * '''Loudness(of sound)''' : [[ధ్వని తీవ్రత]] * '''Loud speaker''' : లౌడ్ స్పీకర్ * '''Lower fixed point''' : అథో స్థిర స్థానం (బిందువు) * '''Lubricants''' : [[కందెన]]లు * '''Lumen''' : ల్యూమెన్ (కాంతి తీవ్రతకు ప్రమాణం) * '''Luminous flux''' : కాంతి అభివాహం * '''Luminous Intensity''' : కాంతి తీవ్రత * '''Luminous streaks''' : కాంతి చారలు * '''Lunar eclipse''' : [[చంద్ర గ్రహణం]] ** '''Total Lunar eclipse''' : సంపూర్ణ [[చంద్ర గ్రహణం]] ** '''Partial Lunar eclipse''' : పాక్షిక [[చంద్ర గ్రహణం]] ** '''Penumbral Lunar eclipse''' : ప్రచ్ఛాయ/ఉపచ్ఛాయ [[చంద్ర గ్రహణం]] * '''Luster''' : [[మెరుపు]] * '''Lustrous material''' : ద్యుతి గుణం గల పదార్థాలు * '''Lux''' : [[లక్స్]] |width="165"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> [[File:Leclanche cell.gif|150px|centre|thumb|లెక్లాంచి ఘటం]] [[File:Leydenjar.png|150px|centre|thumb|లెడెన్ జార్ క్షమశీలి]] [[File:Eclipse from moon.jpg|150px|centre|thumb|చంద్ర గ్రహణం]] |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} {{compactTOC8|side=yes|top=yes|num=yes}} ==M== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * '''Machine''' : [[యంత్రము]] * '''Magnetic axis''' : అయస్కాంత అక్షం * '''Magnetic compass''' : అయస్కాంత దిగ్దర్శిని (అయస్కాంత దిక్చూచి) * '''magnetic field''' : అయస్కాంత క్షేత్రం * '''Magnetic flux''' : అయస్కాంత అభివాహం * '''Magnetic flux density''' : అయస్కాంత అభివాహ సాంద్రత * '''Magnetic induction''' : అయస్కాంత ప్రేరణ * '''Magnetic line of force''' : అయస్కాంత బలరేఖ * '''Magnetic poles''' : అయస్కాంత ధ్రువాలు * '''Magnetic substances''' : అయస్కాంత పదార్థాలు * '''Magnetism''' : [[అయస్కాంతత్వం]] * '''Magnification''' : వృద్ధీకరణం లేదా ఆవర్థనం * '''Magnitude''' : పరిమాణం * '''Main scale''' : ప్రధాన స్కేలు * '''Make and break''' : కూర్చు-విరుచు * '''Malleable material''' : స్తరణీయ పదార్థాలు * '''Mass''' : [[ద్రవ్యరాశి]] * '''mass defect''' : [[ద్రవ్యరాశి లోపం]] * '''Mass-energy equivalence''' : ద్రవ్యరాశి-శక్తి సమతౌల్యం * '''maxwell's right hand rule''' : మాక్స్‌వెల్ కుడిచేతి నియమం * '''Mean position''' : మధ్యమ స్థానం * '''Measurement''' : [[కొలత]] * '''Measuring jar''' : [[కొలజాడి]] * '''Measuring system''' : ప్రమాణ పద్ధతి * '''Mechanical advantge''' : యంత్ర లాభం * '''Mechanical waves''' : యాంత్రిక తరంగాలు * '''Medium''' : యానకం * '''Melting''' : [[ద్రవీభవనం]] * '''Melting point''' : ద్రవీభవన స్థానం * '''Mercury coloumn''' : పాదరస స్తంభం * '''Metaphysics''' :అతి భౌతికశాస్త్రము * '''Metastable state''' : మితస్థిర స్థాయి * '''Meteorites''' : ఉల్కాపాతం * '''Meteors''' : [[ఉల్కలు]] * '''Method of mixures''' : మిశ్రమాల పద్ధతి * '''Method of triangulation''' : త్రిభుజీకరణ పద్ధతి * '''Methods of magnetisation''' : అయస్కాంతీకరణ పద్ధతులు * '''Microphone''' : [[మైక్రోఫోన్]] * '''Microscope''' : [[సూక్ష్మదర్శిని]] * '''Milky way''' : [[పాలపుంత]] * '''Mirages''' : [[ఎండమావులు]] * '''mobile fluids''' : చలనశీల ప్రవాహులు * '''Moderator''' : మితకారి * '''molecule''' : [[బణువు]] * '''Moment of a force''' : బలభ్రామకం * '''Moment of a magnet''' : అయస్కాంత భ్రామకం * '''Moment Magnitude Scale''' : భ్రామక పరిమాణ స్కేలు * '''Momentum''' : ద్రవ్యవేగం * '''Monochromality''' : ఏకవర్ణీయత * '''Morse code''' : మోర్సు సంకేతాలు * '''Motor''' : [[మోటారు]] * '''Motion''' : [[చలనం]] * '''Multistage launching system''' : మల్టి లాంచింగ్ సిష్టం * '''Muscular force''' : కండర బలం * '''Music''' : [[సంగీతం]] * '''Musical notes''' : సంగీత స్వరాలు |width="165"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> [[File:Motors01CJC.jpg|150px|centre|thumb|మోటారు]] [[File:Kompas Sofia.JPG|150px|centre|thumb|అయస్కాంత దిగ్దర్శిని]] [[File:VFPt cylindrical magnet thumb.svg|150px|centre|thumb|అయస్కాంత బలరేఖలు]] [[File:Espejo (3207185886).jpg|150px|centre|thumb|నీటి ఉపరితలంపై సృష్టించబడే యాంత్రిక తరంగాలు]] [[File:Leonid Meteor.jpg|150px|centre|thumb|2009 లో పడిన లియొనిద్ ఉల్క]] [[File:Milky Way Night Sky Black Rock Desert Nevada.jpg|150px|centre|thumb|పాలపుంత]] |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} {{compactTOC8|side=yes|top=yes|num=yes}} ==N== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * '''Natural magnet''' : సహజ అయస్కాంతం * '''Natural vibrations''' : సహజ కంపనాలు * '''Nebulae''' : కాంతిమండలం (నీహారిక) * '''Negative Zero Errot''' : ఋణ శూన్యాంశ దోషం * '''Net force''' : ఫలిత బలం * '''Neutral equilibrium''' : తటస్థ నిశ్చలస్థితి * '''Neutral points (or) Null points''' : తటస్థ బిందువులు * '''Neutral wire''' : తటస్థ తీగ * '''Newton''' : న్యూటన్(బలమునకు ఎస్.ఐ. ప్రమాణం) ఒక న్యూటన్ అనగా 100000 డైన్లు) * '''Nodes''' : అస్పందన బిందువులు * '''Noise''' : ఘోష లేదా రొద * '''Non inertial frame of reference''' : అజడత్వ నిర్దేశ చట్రం(న్యూటన్ గమన నియమాలు పాటించని చట్రం) * '''Non luminous''' : అస్వయంప్రకాశకాలు (లేదా) గౌణ ప్రకాశకాలు * '''Non magnetic substances''' : అనయస్కాంత పదార్థాలు * '''Non uniform motion''' : క్రమరహిత చలనం. * '''Normal''' : లంబం * '''Normal force''' : అభిలంబ బలం * '''Nozil''' : నాజిల్ * '''Nuclear chain reaction''' : కేంద్రక మాలికా చర్య, కేంద్రక శృంఖల చర్య * '''Nuclear fission''' : కేంద్రక విచ్ఛిత్తి * '''Nuclear fusion''' : కేంద్రక మేళనం, కేంద్రక సంలీనం * '''Nuclear reaction''' : కేంద్రక చర్య * '''Nuclear reactor''' : నూక్లియర్ రియాక్టర్ * '''Nucleides''' : న్యూక్లియైడ్స్ |width="165"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> [[File:Hs-2009-25-e-full.jpg|150px|centre|thumb|కరీనా నెబ్యులాలో ఒకభాగం]] [[File:Fission chain reaction.svg|150px|centre|thumb|కేంద్రక విచ్ఛిత్తి, అనియంత్రిత కేంద్రక శృంఖల చర్య]] |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} {{compactTOC8|side=yes|top=yes|num=yes}} ==O== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * '''Object(body)''' : [[వస్తువు]] * '''Object distance''' : వస్తు దూరం * '''Oersted experiment''' : ఆయర్‌స్టెడ్ ప్రయోగం * '''Ohm's law''' : [[ఓమ్‌ నియమం]] * '''Opaque''' : కాంతి నిరోధకాలు * '''Open hearth''' :అనావృతమగు పొయ్యి * '''Optics''' : దృక్ శాస్ట్రం * '''Optical music''' : దృక్ సంగీతం * '''Orbit''' : [[కక్ష్య]] * '''Oscillatory motion''' or '''Periodic motion''' : డోలాయమాన చలనం, ఆవర్తన చలనం * '''Overflow jar''' : ఓవర్ ఫ్లో జాడీ * '''Overtone of a sound''' : ధ్వని అతిస్వరం |width="165"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> [[File:Simple harmonic oscillator.gif|50px|centre|thumb|స్ప్రింగ్-ద్రవ్యరాశి వ్యవస్థ లోని డోలాయమాన చలనం]] |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} {{compactTOC8|side=yes|top=yes|num=yes}} ==P== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * '''pair of magnetic poles''' :అయస్కాంత ధ్రువాల జంట * '''Paper flower''' : గాలిపువ్వు * '''parallel circuit''' : సమాంతర వలయం * '''Parsec''' : పారసెక్ * '''Particles''' : కణాలు * '''Pascal's law''' : పాస్కల్ నియమం * '''Pendulum''' : [[లోలకం]] * '''Penetration power''' : చొచ్చుకొని పోయే సామర్థం * '''Penumbra''' : ఉపచ్చాయ * '''Period of oscillation''' : డోలనావర్తన కాలం * '''Periodic motion''' : ఆవర్తన చలనం * '''Periscope''' : [[పెరిస్కోప్]] * '''Persistence of vision''' : దృష్టి స్థిరత * '''Phase''' : ప్రావస్థ * '''Phase wire''' : ప్రావస్థ తీగ * '''Phosphorescence''' : స్ఫురదీప్తి * '''Photo electric effect''' : కాంతి - విద్యుత్ ఫలితం * '''Photo electrons''' : ఫోటో ఎలక్ట్రాన్లు * '''Photo sensitive''' : కాంత్రి ప్రేరిత(చర్యలు) * '''Photo sphere''' : ఫోటో స్ఫియర్ * '''Physical quantities''' : భౌతిక రాశులు * '''Picture tube''' : పిక్చర్ ట్యూబ్ * '''Piston''' : [[ముషలకం]] * '''Pitch of a screw''' : మరభ్రమణాంతరం * '''Pitch (of a sound)''' : ధ్వని - స్థాయిత్వం * '''Planet''' : [[గ్రహం]] * '''Plumb-bob''' : వడంబం * '''Plumb line''' : వడంబం * '''Poisonous gases''' : [[విషవాయువు]]లు * '''polarisation''' : ధ్రువకరణం * '''Pole star''' : ధ్రువ నక్షత్రం * '''Population Inverse''' : జనాభా విలోమం * '''Porus pot''' : సచ్చిద్ర పాత్ర * '''Positive Zero Error''' : ధన శూన్యాంశదోషం * '''Potential''' : శక్మం * '''Potential energy''' : స్థితి శక్తి * '''Power''' : సామర్థ్యం * '''Pressure coefficient''' : వాయు పీడన గుణకం * '''Primary colours''' : [[ప్రాథమిక రంగులు]] * '''Primary winding''' : ప్రధాన వేష్టనం * '''Prism''' : [[పట్టకం]] * '''Problems of vision''' : దృష్టి దోషములు * '''Progressive waves''' : [[తరంగాలు|పురోగామి తరంగాలు]] * '''Projector''' : ప్రొజెక్టర్ * '''Pro of plane''' : మాతృక నక్షత్రం * '''Proto star''' : ధ్రువ నక్షత్రం * '''Pulley''' : [[కప్పీ]] * '''Pulsed Laser''' : స్పందన లేసర్ |width="165"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> [[File:Simple Pendulum Oscillator.gif|75px|centre|thumb|లఘు లోలకం]] [[File:Periscope simple.svg|150px|centre|thumb|పెరిస్కోప్]] [[File:Crt14.jpg|150px|centre|thumb|[[టెలివిజన్]] లోని పిక్చర్ ట్యూబ్]] [[File:Prism-side-fs PNr°0117.jpg|150px|centre|thumb|గాజు పట్టకం]] [[File:Polea-simple-fija.jpg|150px|centre|thumb|కప్పీ]] |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} {{compactTOC8|side=yes|top=yes|num=yes}} ==Q== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) --->* '''Quantisation''' : క్వాంటీకరణం * '''Quanta :''' క్వాంటా * |width="165"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} {{compactTOC8|side=yes|top=yes|num=yes}} ==R== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * '''Radiation''' : ఉష్ణ వికిరణం * '''Radioactive dating''' : రేడియో ఆక్టివ్ డేటింగ్ * '''Radio active series''' : రేడియో ధార్మిక శ్రేణి * '''Radio active transformation''' : రేడియో ధార్మిక పరివర్తనం * '''Radio activity''' : రేడియో ధార్మికత * '''Random motion''' : క్రమరహిత చలనం, యాదృచ్ఛిక చలనం * '''Rarefraction''' : విరళీకరణం * '''Ratio of specific heats for gas (C<sub>P</sub>/C<sub>V</sub>)''' : వాయు విశిష్టోష్ణాల నిష్పత్తి * '''Reaction''' : ప్రతిచర్య * '''Real expansion of liquid''' : ద్రవ నిజ వ్యాకోచం * '''Receiver''' : గ్రాహకం * '''Recoil''' : రీకాయిల్ * '''Reflection''' : పరావర్తనం * '''Refracting angle''' : వక్రీభవన కోణం * '''Refraction''' : వక్రీభవనం * '''Refractive index''' : వక్రీభవన గుణకం * '''Regelation''' : పునర్ఘనీభవనం * '''Relative motion''' : సాపేక్ష చలనం * '''Reply''' : రీప్లే * '''Resistance''' : నిరోధం * '''Resonance''' : అనునాదం * '''Resonator''' : అనునాదకం * '''Resultant heat''' : ఫలిత ఉష్ణం * '''Retentivity''' : రిటెంటివిటీ, నిలిపి ఉంచుట * '''Rheostat''' : రియోస్టాట్ * '''Rigidity''' : దృఢత, దారుఢ్యం * '''Ripples''' : ఏక కేంద్ర వలయాలు లేదా ఏక కేంద్ర తరంగాలు * '''Rotational motion''' : భ్రమణచలన స్థితి, భ్రమణీయ చలనం * '''Rotation of earth''' : భూభ్రమణం |width="165"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> [[File:Mount Hood reflected in Mirror Lake, Oregon.jpg|150px|centre|thumb|సరస్సులో పర్వతం ప్రతిబింబం పరావర్తనం చెందుట]] [[File:2006-01-14 Surface waves.jpg|150px|centre|thumb|నీటి తలంపై యేర్పడిన ఏక కేంద్ర వలయాలు]] [[File:Globespin.gif|150px|centre|thumb|భూభ్రమణం]] |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} {{compactTOC8|side=yes|top=yes|num=yes}} ==S== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * '''Satellite''' : [[ఉపగ్రహం]] * '''Saucer''' : సాసరు, పళ్లెం * '''Scalar quantity''' : అదిశరాశి * '''Screw gauge''' : స్క్రూగేజ్ * '''Second(Unit)''' : ప్రమాణ సెకండు * '''Secondary colours''' : గౌణ వర్ణములు * '''Secondary winding''' : గౌణ వేష్టనం * '''Seconds pendulum''' : సెకండ్ల లోలకం * '''Seismograph''' : భూకంప లేఖిని * '''Self luminous''' : స్వయం ప్రకాశకాలు * '''Semi conductor''' : అర్థ వాహకం * '''Sensation of hearing''' : గ్రహణ సంవేదనము * '''Sensitive balance''' : సున్నితపు త్రాసు * '''Series circuit''' : శ్రేణి వలయం * '''Shadow''' : [[నీడ]] * '''Shearing stress''' : విరూపణ వికృతి * '''shock''' : అఘాతం(షాక్) * '''Shorting''' : షార్టింగ్ * '''Shunt''' : షంట్ * '''Sidereal period of rotation''' : సూర్య భ్రమణం * '''Signal''' : సంకేతం * '''Simple Harmonic Motion''' : సరళ హరాత్మక చలనం * '''Simple machine''' : సరళ యంత్రం * '''Sink''' : సింక్, తొట్టె * '''Six's maximum-minimum thermometer''' : సిక్సు గరిష్ఠ కనిష్ఠ ఉష్ణమాపకం * '''Sliding frictio'''n : జారుడు ఘర్షణ * '''Solar eclipse''' : సూర్య గ్రహణం ** '''Total Solar eclipse''' : సంపూర్ణ సూర్యగ్రహణం ** '''Partial Solar eclipse''' : పాక్షిక సూర్యగ్రహణం ** '''Annular Solar eclipse''' : వలయాకార సూర్యగ్రహణం ** '''Hybrid Solar eclipse''' : మిశ్రమ సూర్యగ్రహణం * '''Solar energy''' : సౌర శక్తి * '''Solar radiation''' : సౌరోద్గారం * '''Solar system''' : సూర్య కుటుంబం, సౌర వ్యవస్థ * '''Soldering gun''' : సోల్డరింగ్ గన్ * '''Solenoid''' : సోలినాయిడ్ * '''Solid angle''' : ఘనకోణం * '''Sonar''' : సోనార్ * '''Sonometer''' : సోనోమీటర్ * '''Sonority''' : ధ్వని గుణం * '''Sound''' : ధ్వని * '''Source''' : జనకం * '''Space lab''' : అంతరిక్ష ప్రయోగశాల * '''Space probe''' : స్పేస్ ప్రోబ్ * '''Space shuttle''' : అంతరిక్ష నౌక * '''Space telescope''' : అంతరిక్ష దూరదర్శిని * '''Specific gravity''' : సాపేక్ష సాంద్రత లేదా తారతమ్య సాంద్రత * '''Specific heat''' : [[విశిష్టోష్ణం]] * '''Specific latent heat''' : విశిష్ట గుప్తోష్ణం * '''Specific resistance(resistivity)''' : విశిష్ట నిరోధం * '''Spectrum''' : వర్ణపటం * '''Speed''' : వడి * '''Spherical mirror''' : గోళాకార దర్పణం * '''Spin''' : ఆత్మ భ్రమణం * '''Spin of earth''' : భూభ్రమణం * '''Spontaneous emission''' : స్వచ్ఛంద ఉద్గారం * '''Sprit level''' : స్పిరిట్ లెవెల్ * '''Spring balance''' : స్ప్రింగ్ త్రాసు * '''Standard wire gauge''' : ప్రామాణిక తీగ మందం * '''Star''' : [[నక్షత్రం]] * '''State of motion''' : చలన స్థితి * '''Static electricity''' : స్థావర విద్యుత్తు * '''Static equilibrium''' : స్థిర నిశ్చల స్థితి * '''Static friction''' : స్థైతిక ఘర్షణ * '''Stationary waves''' : [[తరంగాలు|స్థిర తరంగాలు]] * '''Steam turbine''' : ఆవిరి టర్బైన్ * '''Steradian''' : స్టెరేడియన్ ( ఘనకోణానికి ప్రమాణం) * '''Stop watch''' : ఆపు గడియారం * '''Striation''' : స్ట్రయేషన్ * '''Sublimation''' : ఉత్పతనం * '''Sun dial''' : సౌర గడియారం,నీడ గడియారం, [[పలభా యంత్రము]] * '''Superficial expansion''' : క్షేత్రీయ వ్యాకోచం * '''Superposition''' : ఆధ్యారోపణం * '''Surface tension''' : తలతన్యత * '''Survey chain''' : సర్వే గొలుసు * '''Synthetic fibers''' : కృత్రిమ దారాలు |width="165"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> [[File:Planets2013symbols.svg|150px|centre|thumb|సౌర కుటుంబం]] [[File:Spacelab - Artist's Concept.jpg|150px|centre|thumb|స్పేస్ లాబ్]] [[File:STS120LaunchHiRes-edit1.jpg|150px|centre|thumb|స్పేస్ షటిల్]] [[File:Rainbow above Kaviskis Lake, Lithuania.jpg|150px|centre|thumb|ఇంద్ర ధనుస్సులో వర్ణపటం]] [[File:Dampfturbine Montage01.jpg|150px|centre|thumb|ఆవిరి టర్బయిన్]] [[File:Starsinthesky.jpg|150px|centre|thumb|నక్షత్ర సముదాయం]] [[File:Sundial in Supreme Court Gardens, Perth.jpg|150px|centre|thumb|సౌర గడియారం]] |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} {{compactTOC8|side=yes|top=yes|num=yes}} ==T== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * '''Telegraph''' : తంతి * '''Telephone''' : టెలిఫోన్(దూరవాణి) * '''Telescope''' : దూరదర్శిని(పరికరం) * '''Television''' : దూరదర్శిని(ప్రసార సాధనం) * '''Temperature''' : ఉష్ణోగ్రత * '''Temperature scale''' : ఉష్ణోగ్రతా మానం * '''Tension''' : తన్యత * '''Terrestrial magnetism''' : భూ అయస్కాంతత్వం * '''Thermistor''' : థర్మిష్టర్ * '''Thermometer''' : [[ఉష్ణమాపకం]] * '''Thermoscope''' : థర్మో స్కోప్ * '''Thermostarts''' : తాపన నియంత్రకాలు * '''Three dimensional''' : త్రిమితీయ, త్రి పరిమాణ * '''Thrust''' : ఒత్తిడి * '''Timbre''' : ధ్వని-మృదుత్వం * '''Time''' : [[కాలం]] * '''Tools''' : [[పనిముట్లు]] * '''Torricelli vacuum''' : టారసెల్లి శూన్య ప్రదేశం * '''Total internal reflection'''' : సంపూర్ణాంతర పరావర్తనం * '''Transducer''' : పరివర్తకం * '''Transformer''' : ట్రాన్స్‌ఫార్మర్ * '''Transistor''' : ట్రాన్సిష్టర్ * '''Translational motion''' : స్థానాంతర చలనం * '''Transluminiscents''' : పాక్షిక పారదర్శకాలు * '''Translucent''' : పారదర్శకాలు * '''Transmission or propagation''' : ప్రసారం * '''Transmitter''' : ప్రసారిణి * '''Transverse waves''' : [[తిర్యక్ తరంగాలు]] * '''Troughs''' : ద్రోణులు * '''Tuning fork''' : శృతిదండం * '''Two dimensional''' : ద్విమితీయ, ద్విపరిమాణ |width="165"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> [[File:Ericsson 1939.jpg|150px|centre|thumb|టెలిఫోను(దూరవాణి)]] [[File:Telescope.jpg|150px|centre|thumb|దూరదర్శిని(పరికరం)]] [[File:Thermometer CF.svg|150px|centre|thumb|సెల్సియస్, ఫారన్‌హీట్ ఉష్ణమాపకాలు]] |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} {{compactTOC8|side=yes|top=yes|num=yes}} ==U== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * '''Ultrasonics''' : అతిధ్వనులు,అతి శ్రుతి ధ్వని శాస్త్రము * '''Ultraviolet rays''' : అతినీలలోహిత కిరణాలు * '''Umbra''' : ప్రచ్చాయ * '''Unidimensional''' : ఏకమితీయ, ఏకపరిమాణ * '''Uniform speed''' : సమ వడి * '''Uniform velocity''' : సమ వేగం * '''Unit''' : ప్రమాణం * '''Unstable equilibrium''' : అస్థిర నిశ్చలస్థితి * '''Upper fixed point''' : ఊర్థ్వ స్థిర బిందువు |width="165"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> [[File:Diagram of umbra, penumbra & antumbra.png|150px|centre|thumb|ప్రచ్ఛాయ, పాక్షిక ఛాయలు]] |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} {{compactTOC8|side=yes|top=yes|num=yes}} ==V== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * '''Vacuum''' : శూన్యం * '''Vacuum tube''' : శూన్య నాళిక * '''Valancy band''' : సంయోజక పట్టీ * '''Valve''' : కవాటం * '''Vector quantity''' : సదిశ రాశి * '''Video waves''': వీడియో తరంగాలు * '''Velocity''' : వేగం * '''Ventilators''' : వెంటిలేటర్లు * '''Vernier calliperse''' : వెర్నియర్ కాలిపర్సు * '''Vernier scale''' : వెర్నియర్ స్కేలు * '''Vibration''' : కంపనం * '''Vibrational motion''' : కంపన స్థితి, కంపనాత్మక చలనం * '''Viscose''' : స్నిగ్ద స్థితి * '''Viscous fluids''' : స్నిగ్ద ప్రవాహులు * '''Visible rays''' : దృగ్గోచర కిరణాలు * '''Volt''' : వోల్టు * '''Voltaic cell''' : వాల్టా ఘటం * '''Voltameter''' : వోల్టామీటరు * '''Voltmeter''' : వోల్ట్ మీటరు * '''Volume''' : ఘనపరిమాణం |width="165"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> [[File:Copper electroplating principle (multilingual).svg|150px|centre|thumb|విద్యుత్ విశ్లేషణం చేసే పరికరం [[వోల్టామీటరు]]]] [[File:Voltmeter hg.jpg|150px|centre|thumb|విద్యుత్ పొటెన్షియల్ కొలిచే పరికరం [[వోల్ట్‌మీటరు]]]] |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} {{compactTOC8|side=yes|top=yes|num=yes}} ==W== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * '''Warming process''' : ఉష్ణీకరణ ప్రక్రియ * '''Water''' : [[నీరు]]; [[జలము]] * '''Water bath''' : జలతాపకము * '''Water clock''' : నీటి గడియారము * '''Water equivalent''' : జల తుల్యాంకము * '''Water gas''' : జల వాయువు * '''Water level''' : నీటి మట్టము * '''Water pump''' : నీటి పంపు * Water softening : జల మృదుకరణము * '''Water table''' : నీటి ఫలకం * '''Water vapour''' : నీటి ఆవిరి * '''Watt''' : వాట్ * '''Wattage''' : వాటేజ్ * '''Watt hour''' : వాట్ గంట * '''Watt meter''' : వాట్ మాపకము * '''Wave''' : [[తరంగం]] * '''Wave acoustics''' : తరంగ (ధ్వని) శ్రవణ శాస్త్రము * '''Wave analyser''' : తరంగ విశ్లేషకము * '''Wave equation''' : తరంగ సమీకరణము * '''Wave form''' : తరంగ రూపము * '''Wave front''' : తరంగాగ్రము * '''Wave function''' : తరంగ ప్రమేయము * '''Wave group''' : తరంగ సమూహము * '''Wave guide''' : తరంగ మార్గదర్శిని * '''Wave intensity''' : తరంగ తీవ్రత * '''Wave length''' : [[తరంగ దైర్ఘ్యం]] * '''Wavelet''' : తరంగిక * '''Wave constant''' : తరంగ స్థిరాంకము * '''Wave mechanics''' : తరంగ యాంత్రిక శాస్త్రము * '''Wave model''' : తరంగ నమూనా * '''Wave motion''' : తరంగ చలనము * '''Weight''' : [[భారము]] * '''Weight hanger''' : కొక్కెం * '''Wheel and axil''' : చక్రము యిరుసు * '''Wind mill''' : [[గాలిమర]] * '''Wireless method''' : నిస్తంత్రీ విధానము * '''Work''' : పని |width="165"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> [[File:Modern water clock.JPG|150px|centre|thumb|నీటి గడియారము]] [[File:Pump-tah.jpg|150px|centre|thumb|నీటి పంపు]] [[దస్త్రం:Simple harmonic motion animation.gif|150px|centre|thumb|తరంగము]] [[File:Wave opposite-group-phase-velocity.gif|150px|centre|thumb|తరంగ చలనం]] |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} {{compactTOC8|side=yes|top=yes|num=yes}} ==X== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * '''X-axis''' : [[X-అక్షము]] * '''X-ray''' : [[X- కిరణము]] * '''X-ray camera''' : X-కిరణ కెమేరా * '''X-ray crystallography''' : X-కిరణ స్ఫటిక విజ్ఞానము * '''X-ray diffractometer''' : X-కిరణ వివర్తన మాపకము * '''X-ray energy level''' : X-కిరణ శక్తి స్థాయి * '''X-ray spectrum''' : X-కిరణ వర్ణపటము * '''X-ray structure''' : X-కిరణ నిర్మాణము * '''X-ray therapy''' : [[X-కిరణ చికిత్స]] |width="165"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> [[File:Zeolite-ZSM-5-3D-vdW.png|150px|centre|thumb|X-కిరణ స్ఫటిక విజ్ఞానము]] |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} {{compactTOC8|side=yes|top=yes|num=yes}} ==Y== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * '''Year''' : [[సంవత్సరము]] * '''Yield''' : ఈగు, లొంగు, దిగుబడి * '''Young's modulus''' :యంగ్ గుణకం |width="165"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} {{compactTOC8|side=yes|top=yes|num=yes}} ==Z== {| class="wikitable" |- ! నిర్వచనములు<!--- Do Not Change This Line ---> ! ఆసక్తికర చిత్రములు<!--- Do Not Change This Line ---> |- |width="895"|<!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---> * '''Z.R.P''' : శూన్య విరామస్థానం * '''Zenith''' : భూమధ్యము, ఉన్నత స్థానము * '''Zero''' : [[సున్న]], [[శూన్యము]] * '''Zero energy level''' : శూన్య శక్తి స్థాయి * '''Zero error''' : శూన్యాంశ దోషము * '''Zero function''' : శూన్య ప్రమేయము * '''Zero power lens''' : శూన్య సామర్థ్య కటకము * '''Zone''' : [[మండలం]] |width="165"| <!--- Do Not Change This Line ---> <!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---> |- |- <!--- Nothing Below This Line! ---> |} {{compactTOC8|side=yes|top=yes|num=yes}} [[వర్గం:భౌతిక శాస్త్రం]] on1l1qia833xkape7dfpjpf3jjbdguj మూస:CompactTOC8 10 3237 32250 32249 2021-07-05T05:37:27Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మూస:CompactTOC8]] నుండి కూర్పును దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki {| id="toc" class="toc" summary="Contents" {{#ifeq:{{{center|{{#ifeq:{{{1|}}}|short1|yes|}}}}}|yes|align="center"|}}{{#ifeq:{{{right|}}}|yes|align="right"|}} {{#ifeq:{{{name|}}}|no||! {{{name|{{MediaWiki:Toc}}}}}{{#ifeq:{{{side|{{#ifeq:{{{1|}}}|short1|yes|}}}}}|yes|&#58;|}} {{#ifeq:{{{side|{{#ifeq:{{{1|}}}|short1|yes|}}}}}|yes|{{!}}|{{!}}-}}}} |{{#ifeq:{{{nobreak|{{#ifeq:{{{1|}}}|short1|yes|}}}}}|yes||<div style="text-align:{{{align|left}}};">}}{{#ifeq:{{{top|}}}|yes|[[#top{{!}}Top]] -|}} {{#ifeq:{{{sym|}}}|yes|[[#!$@|!$@]]|}} {{#ifeq:{{{num|}}}|yes|[[#0–9|0–9]]|}} {{#ifeq:{{{symnum|}}}|yes|[[#!–9|!–9]]|}} {{{a|[[#A|A]]}}} {{{b|[[#B|B]]}}} {{{c|[[#C|C]]}}} {{{d|[[#D|D]]}}} {{{e|[[#E|E]]}}} {{{f|[[#F|F]]}}} {{{g|[[#G|G]]}}} {{{h|[[#H|H]]}}} {{{i|[[#I|I]]}}} {{{j|[[#J|J]]}}} {{{k|[[#K|K]]}}} {{{l|[[#L|L]]}}} {{{m|[[#M|M]]}}} {{{n|[[#N|N]]}}} {{{o|[[#O|O]]}}} {{{p|[[#P|P]]}}} {{{q|[[#Q|Q]]}}} {{{r|[[#R|R]]}}} {{{s|[[#S|S]]}}} {{{t|[[#T|T]]}}} {{{u|[[#U|U]]}}} {{{v|[[#V|V]]}}} {{{w|[[#W|W]]}}} {{{x|[[#X|X]]}}} {{{y|[[#Y|Y]]}}} {{{z|[[#Z|Z]]}}} {{#ifeq:{{{nobreak|{{#ifeq:{{{1}}}|short1|yes|}}}}}|yes|&nbsp;|<br />}}{{#if:{{{custom1|{{{Sec1|}}}}}}|[[#{{{custom1|{{{Sec1|}}}}}}{{!}}{{{custom1|{{{Sec1|}}}}}}]]&nbsp;|}} {{#if:{{{custom2|{{{Sec2|}}}}}}|[[#{{{custom2|{{{Sec2|}}}}}}{{!}}{{{custom2|{{{Sec2|}}}}}}]]&nbsp;|}} {{#if:{{{custom3|{{{Sec3|}}}}}}|[[#{{{custom3|{{{Sec3|}}}}}}{{!}}{{{custom3|{{{Sec3|}}}}}}]]&nbsp;|}} {{#ifeq:{{{seealso|}}}|yes|[[#See also{{!}}See also]]&nbsp;|}} {{#ifeq:{{{notesfirst|}}}|yes|[[#Notes{{!}}Notes]]&nbsp;|}} {{#ifeq:{{{refs|{{#ifeq:{{{1|}}}|short1|yes|}}}}}|yes|[[#References{{!}}References]]&nbsp;|}} {{#ifeq:{{{notes|}}}|yes|[[#Notes{{!}}Notes]]&nbsp;|}} {{#ifeq:{{{extlinks|}}}|yes|[[#External links{{!}}External links]]|}}</div> |}__NOTOC__<noinclude> {{Documentation}} <!-- PLEASE ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS TO THE /doc SUBPAGE, THANKS --> </noinclude> gziglchtnpu1mef5kevc2erlpvex2t0 మినపపిండి వడియాలు 0 3238 32361 32258 2021-07-05T06:35:23Z Arjunaraocbot 2559 Bot: Automated text replacement (-{{వికీబుక్స్‍కు తరలింపు}} +) wikitext text/x-wiki ==మినప ఒడియాలు== * కావలసిన పదార్థాలు #మినపగుళ్ళు - 1 కేజీ # పచ్చిమిరపకాయలు: 1/4 కేజీ # [[ఉప్పు]] - తగినంత # ఇంగువ - 1 స్పూన్ # ఇంగువ : కొద్దిగా * తయారీ విధానం # ముందురోజు రాత్రి మినపగుళ్ళను నీళ్ళలో నానపెట్టుకోవాలి. # మరునాడు ఉదయం మినపపప్పును కడిగి, మెత్తగా గారె పప్పులా రుబ్బుకోవాలి. # మరునాడు ఉదయం మినపపప్పును కడిగి, మెత్తగా గారె పప్పులా రుబ్బుకోవాలి. # మిరపకాయల పేస్టుని, ఇంగువను మినపపిండిలో వేసి బాగా కలుపుకొవాలి. # ఒక తడిపిన పాత చీర మీద కానీ, ప్లాస్టిక్ పేపరు మీద కాని చిన్న చిన్నవి గా ఒడియాలు పెట్టుకొని 2 రోజులు ఎండలో ఉంచితే మినప ఒడియాలు తయారవుతాయి.. ==మినప పిండి వడియాలు 1== *కావలసినవి: #మినప్పప్పు - 250 గ్రా; #పచ్చిమిర్చి - 10; # అల్లం - చిన్నముక్క; #జీలకర్ర - టేబుల్‌స్పూన్‌; # ఉప్పు, #ఇంగువ - తగినంత *తయారుచేసే విధానం: #మినప్పప్పును ముందురోజు నానబెట్టి మరుసటిరోజు ఉదయాన్నే గ్రైండర్‌లోవేసి మెత్తగా రుబ్బుకోవాలి. #పచ్చిమిర్చి, జీలకర్ర అల్లం, ఉప్పు, మూడిటినీ మిక్సీలో వేసి పేస్ట్‌ చేసి, ఈ మిశ్రమాన్ని పిండిలో వేసి మరోమారు తిప్పాలి. # ప్లాస్టిక్‌ పేపర్‌ మీద కాని, పల్చటి తడి వస్త్రం మీద కానీ ఈ పిండిని చిన్నచిన్న వడియాలుగా పెట్టాలి. #ఎండలో నాలుగు రోజులు ఎండాక తీసేయాలి [[వర్గం:వడియాలు]] [[వర్గం:శాకాహార వంటలు]] c8jkniiyerbkck8y6l0zxryamxgb2ld మీల్ మేకర్ మంచూరియా 0 3239 32362 32263 2021-07-05T06:35:33Z Arjunaraocbot 2559 Bot: Automated text replacement (-{{వికీబుక్స్‍కు తరలింపు}} +) wikitext text/x-wiki మీల్ మేకర్ [[మంచూరియా]] తయారు చేయు విధానము ==తయారికి కావలసిన పదార్థాలు== [[మీల్‌మేకర్]] - 200 గ్రాములు, ఉల్లిపాయలు - 10(గా, క్యారెట్ -10(గా, బఠాణీలు - 10(గా, అల్లం వెల్లుల్లి - 10(గా, కొత్తిమీర - ఒక కట్ట, పచ్చిమిరపకాయలు-10, కార్న్‌ఫ్లోర్ పౌడర్ - 2 స్పూన్లు, అజినోమోటో - ఒక స్పూను, సోయా సాస్ - నాలుగు స్పూన్లు, వెనిగర్ - నాలుగు స్పూన్లు, నూనె - సరిపడా, ఉప్పు -రుచికి సరిపడా, మైదా - రెండు స్పూన్లు, రెడ్ కలర్ - ఒక స్పూన్ ==తయారు చేసేవిధానం== ముందుగా మీల్‌మేకర్‌ను నీళ్లలో నానబెట్టుకుని పదినిమిషాలపాటు ఉడికించుకోవాలి. అల్లం వెల్లుల్లి, పచ్చిమిర్చి, క్యారెట్, బఠానీలను వేసి కొద్దిగా ఉడికించుకోవాలి. అందులో మైదా, కార్న్‌ఫ్లోర్ పౌడర్, సోయాసాస్, అజినోమోటో, ఉప్పు, కలర్ వేసుకోవాలి. వెనిగర్‌ను కూడా కలుపుకోవాలి. ఈ మిశ్రమాన్ని చిన్న చిన్న ఉండలుగా చేసుకోవాలి. ఇప్పుడు ఒక పాత్రలో నూనె పోసి కాస్త వేడి అయ్యాక ఈ ఉండలను వేసి వేసి వేయించుకోవాలి. మరొక పాన్‌లో నూనె వేసి సన్నగా తరిగిన ఉల్లిపాయలు, వెల్లుల్లి వేసి వేగిన తరువాత వేయించుకున్న మంచూరియాను కలపాలి. కాసేపు ఫ్రై చేసుకుని కొత్తిమీర వేసి దింపుకోవా లి. మీల్ మేకర్ మంచూరియా తయారు. ==వనరులు== http://telugutaruni.weebly.com/15/category/aaedba652c/1.html iuspn1ylrjgb62egqf83x3a7mbebctm మోతీచూర్ లడ్డు 0 3240 32363 32273 2021-07-05T06:35:43Z Arjunaraocbot 2559 Bot: Automated text replacement (-{{వికీబుక్స్‍కు తరలింపు}} +) wikitext text/x-wiki ==కావలసిన పదార్థాలు== *సెనగపిండి: రెండున్నర కప్పులు *[[పాలు]]: అరలీటరు *యాలకులపొడి: అరటీస్పూను *నెయ్యి: మూడు కప్పులు ===పాకం కోసం=== *పంచదార: రెండున్నర కప్పులు, *మంచినీళ్లు: మూడున్నర కప్పులు * పాలు: 2 టేబుల్‌స్పూన్లు. ==తయారుచేసే విధానం== #ముందుగా మందపాటి గిన్నెలో [[చక్కెర|పంచదార]], [[నీళ్లు]], [[పాలు]] పోసి మరిగించాలి. #ఓ పొంగు వచ్చిన తరువాత వడబోసి మళ్లీ స్టవ్‌మీద పెట్టి మరో ఐదారునిమిషాలు మరిగించాలి. #ఇప్పుడు రంగు కూడా కలిపి కాస్త చిక్కబడేవరకూ మరిగించాలి. కానీ తీగపాకం మాత్రం రాకుండా దించి పక్కన ఉంచాలి. ===బూందీ తయారీ=== #పిండిలో పాలు, యాలకులపొడి వేసి జారుగా కలపాలి. #బాణలిలో నూనె లేదా నెయ్యి పోసి మరిగిన తరువాత చిల్లుల గరిటెమీద పిండిని వేసి బూందీ తీయాలి. #బూందీ వేగిన తరువాత తీసి పాకంలో వేసి కలపాలి. ఇలాగే వెుత్తం వేసి బూందీపాకాన్ని నెయ్యిరాసిన వెడల్పాటి పళ్ళెంలో పోయాలి. #తరువాత కాస్త గోరువెచ్చని నీళ్లు చల్లి మూతపెట్టి ఐదునిమిషాలు ఉంచాలి. ఇప్పుడు చేతులకు తడి అద్దుకుంటూ ఉండలు చుట్టాలి. [[వర్గం:తినుబండారాలు]] [[వర్గం:మిఠాయిలు]] 0gks28w6n3fhk7ylmt77a23daq9giah సగ్గుబియ్యం వడియాలు 0 3241 32364 32284 2021-07-05T06:35:53Z Arjunaraocbot 2559 Bot: Automated text replacement (-{{వికీబుక్స్‍కు తరలింపు}} +) wikitext text/x-wiki == [[సగ్గుబియ్యం]] వడియాలు== * కావలసిన పదార్థాలు # సగ్గుబియ్యం - 1 డబ్బా # పచ్చిమిరపకాయలు: 1/4 కేజీ # [[ఉప్పు]] - తగినంత # [[నిమ్మకాయలు]] - 2 * తయారీ విధానం # ముందురోజు రాత్రి సగ్గుబియ్యాన్ని నీళ్ళలో నానపెట్టుకోవాలి. # 1 డబ్బా సగ్గుబియ్యానికి 14 గ్లాసులనీళ్ళు పోసి(అంత పలుచగా వద్దనుకుంటే 8 గ్లాసులు సరిపోతాయి) బాగా మరిగించాలి. # సగ్గుబియ్యం ఉడికి, చిక్కబడే వరకు గరిటతో తిప్పుతూ ఉండాలి. # దానిలో మిరపకాయల పేస్టుని కలుపుకొని, బాగా కలియ తిప్పి స్టొవ్ ఆపాలి. # ఆ మిశ్రమంలో నిమ్మరసం వేసి బాగా కలిపి, చిన్న వడియాలలా గరిటతో పలుచటి ప్లాస్టిక్ పేపరు మీద పెట్టి ఎండలో ఉంచాలి. # ఈ వడియాలను విడిగానూ, [[అన్నము]]లో నంచుకునీ తినవచ్చు. ==సగ్గుబియ్యం వడియాలు 1== * కావలసినవి: # సగ్గుబియ్యం - కప్పు; # నీరు - 4 కప్పులు; # పచ్చిమిర్చి - 4; # జీలకర్ర - కొద్దిగా; # ఉప్పు - తగినంత; # నువ్వుపప్పు - పావు కప్పు * తయారుచేసే విధానం: # మందపాటి గిన్నెలో నీళ్లు పోసి స్టవ్‌ మీద ఉంచి, బాగా మరిగించాలి. # సగ్గుబియ్యం పోసి స్టౌ మంట తగ్గించాలి. # మధ్యమధ్యలో గరిటెతో కలుపుతూ సుమారు గంటసేపు సగ్గుబియ్యాన్ని ఉడికించాలి. # సగ్గుబియ్యం పూర్తిగా కరిగిపోయి, రంగు లేకుండా అయితే అప్పుడు పూర్తిగా ఉడికినట్టి పాత్రను కిందికి దించి, పచ్చి మిర్చిపేస్ట్‌, ఉప్పు, జీల కర్ర, నువ్వులు వేసి కలపాలి. # చల్లారాక ఎండలో గ్లాస్కో పంచె మీద కావలసిన సైజులో వడి యాలు పెట్టాలి. # బాగా ఎండిన తరువాత వీటిని వేయించుకుని స్నాక్స్‌లా కాని, సాంబారు అన్న ంలో కాని నంచుకుని తింటే బాగుంటాయి. [[వర్గం:వంటలు]] [[వర్గం:వడియాలు]] 60is8b8y9113viu1h9iq7bfnbi0f346 సేమియా పకోడీ 0 3242 32365 32292 2021-07-05T06:36:03Z Arjunaraocbot 2559 Bot: Automated text replacement (-{{వికీబుక్స్‍కు తరలింపు}} +) wikitext text/x-wiki ;సేమియా [[పకోడి]] తయారు చేయు విధానము: ==కావలసిన పదార్థాలు== * సేమియా - ఒక కప్పు, * శెనగపిండి - ఒక కప్పు, * ఉల్లిపాయ ముక్కలు - అర కప్పు, * అల్లం పేస్ట్ - అర స్పూన్, * కరివేపాకు రెబ్బలు - కొన్ని, * కొత్తిమీర తరుగు - రెండు స్పూన్లు, * బేకింగ్ పౌడర్ - చిటికెడు, * కారం - ఒక స్పూన్, * ఉప్పు - రుచికి సరిపడా, * నూనె - వేగించడానికి సరిపడా. ==తయారుచేసే పద్ధతి== * స్టవ్ మీద గిన్నె పెట్టి అందులో ఒక స్పూన్ నూనె వేసి వేడెక్కాక ఒక కప్పు సేమియా వేసి దోరగా వేయించు కోవాలి. * ఇంకో గిన్నె తీసుకుని అందులో ఒక కప్పు నీళ్లు పోసి వేడిచేసి అందులో వేగించిన సేమియా వేసి మెత్తగా అయ్యే వరకు మూతపెట్టి ఉడికించాలి. * ఉడికించిన సేమియా, శెనగపిండి, ఉల్లిపాయ ముక్కలు, అల్లం పేస్ట్, కరివేపాకు, కొత్తిమీర తురుము, బేకింగ్ పౌడర్, కారం, ఉప్పు వేసి కొద్దిగా నీళ్లు పోసి పకోడి పిండిలా గట్టిగా కలుపుకోవాలి . * ఇప్పుడు ఒక కడాయిలో నూనె పోసిస్టవ్ మీద పెట్టి వేడిచేసుకోవాలి. * కలిపి పెట్టుకున్న పిండిని పకోడీల్లా కొద్దికొద్దిగా కాగిన నూనెలో వేసి బంగారు రంగు వచ్చే వరకు వేయించి చిల్లుల గరిటెతో తీయాలి. * వేడి వేడిగా తింటుంటే బలే రుచిగా వుంటాయి. ==వనరులు== http://telugutaruni.weebly.com/15/category/4332b63754/1.html [[వర్గం:వంటలు]] gumkp10e8c0yiik33urkml6ud6lvi87 సొరకాయ పకోడి 0 3243 32366 32309 2021-07-05T06:36:13Z Arjunaraocbot 2559 Bot: Automated text replacement (-{{వికీబుక్స్‍కు తరలింపు}} +) wikitext text/x-wiki [[సొరకాయ]] పకోడి తయారు చేయు విధానము. ==కావలసిన పదార్థాలు== [[బొమ్మ:Courge encore verte.jpg|thumb|left|సొరకాయ]] [[దస్త్రం:sora kaayalu.jpg|thumb|right|పొడవు సొరకాయలు]] * [[సొరకాయ]] (పొట్టుతీసి, తురిమి) - ఒకటి (మీడియం సైజ్) * [[శెనగపిండి]] - ఒక కప్పు * [[బియ్యప్పిండి]] - రెండు టీస్పూన్లు * [[ఉల్లిపాయ]] (సన్నగా తరిగి) - ఒకటి (మీడియం సైజ్) * [[వెల్లుల్లి]] రెబ్బలు (సన్నటి ముక్కలు) - నాలుగు *[[పచ్చిమిర్చి]] (సన్నగా తరిగి) - మూడు * చాట్ మసాలా, కారం - ఒక్కో టీస్పూన్ చొప్పున * [[పసుపు]] - కొద్దిగా, * బ్లాక్ సాల్ట్ - అర టీస్పూన్, * [[కొత్తిమీర]] తురుము - ఒక టేబుల్ స్పూన్, * [[ఉప్పు]] - రుచికి తగినంత, * నూనె - వేగించడానికి సరిపడా. ==తయారుచేసే పద్ధతి== [[దస్త్రం:sora kaayalu.JPG|thumb|left|పొడవు సొరకాయలు]] * శెనగపిండి, బియ్యప్పిండి, ఉల్లిపాయ, వెల్లుల్లి, పచ్చిమిర్చి, చాట్‌మసాల, కారం, పసుపు, బ్లాక్‌సాల్ట్, కొత్తిమీర తరుగు - వీటన్నింటినీ ఒక గిన్నెలోకి తీసుకుని కొద్దిగా నీళ్లు పోసి మెత్తగా కలపాలి. మిశ్రమం కొంత గట్టిగా వుండాలి. దీనిని ప్రక్కన పెట్టుకొని... * ఇప్పుడు ఒక కడాయిలో నూనె పోసి వేడిచేయాలి. ముందుగా కలిపి పెట్టుకున్న పిండిని చిన్న చిన్న ఉండలు చేసి కాగిన నూనెలో జార విడవాలి. ముదురు ఎరుపు రంగు వచ్చే వరకు కాలనిచ్చి చిల్లుల గరిటెతో వాటిని తీసి బ్లాటింగ్ పేపర్ మీద వేస్తే నూనెని పీల్చుకుంటుంది. * వేడివేడిగా టొమాటో సాస్ తో తింటే చాల రుచిగా వుంటుంది. నాలుగు రోజుల వరకు నిలువ వుంటాయి.. ==వనరులు== http://telugutaruni.weebly.com/15/category/147ba6496a/1.html{{Dead link|date=జూలై 2020 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} [[వర్గం:వంటలు]] f75a9psy10t4dvrwnqg4a1pp4fofaj1 హర భర కబాబ్ 0 3244 32367 32319 2021-07-05T06:36:23Z Arjunaraocbot 2559 Bot: Automated text replacement (-{{వికీబుక్స్‍కు తరలింపు}} +) wikitext text/x-wiki [[File:Hara bhara kabab-.JPG|right|250px|]] [[హర భర కబాబ్]] తయారు చేయు విధానము ==కావలసిన పదార్థాలు== #[[బంగాళదుంప|బంగాళా దుంపలు]] - 250 గ్రా. #బటానీలు - 150 గ్రా. #బీన్స్ - 150 గ్రా. #ఉల్లి కాడలు - రెండు కట్టలు #మెంతి ఆకులు - పావు కప్పు #పాలకూర - పావు కప్పు #కసూరి మేతి - ఒక టేబుల్ స్పూన్ #జీడిపప్పు పలుకులు - ఒక టేబుల్ స్పూన్ #గరం మసాలా పొడి - పావు టేబుల్ స్పూన్ #రవ్వ - అరకప్పు #కార్న్ ఫ్లోర్ పేస్ట్ - ఒక టేబుల్ స్పూన్ #[[ఉప్పు]] - తగినంత ==తయారుచేసే పద్ధతి== బంగాళాదుంపలు, బటానీలు, [[బీన్సు|బీన్స్]] ఉడికించి చిదమాలి. రవ్వ, కార్న్ ఫ్లోర్ పేస్ట్ మినహా అన్ని కలుపుకోవాలి. ఈ మిశ్రమాన్ని చిన్న చిన్న ఉండలుగా చేసుకొని, టిక్కిలా మాదిరిగా నొక్కాలి. వీటిని కార్న్ ఫ్లోర్ పేస్ట్ లో ముంచి, రవ్వ అద్ది 20 నిముషాలు ఓవెన్ లో బేక్ చేయాలి లేదా పెనంపై కాల్చాలి. [[పచ్చడి|చట్నీ]] లేదా కెచప్ తో తింటే రుచిగా ఉంటాయి.<ref>{{Cite web|url=https://www.vegrecipesofindia.com/hara-bhara-kabab/|title=harabhara kabab reciepie}}</ref> ==మూలాలు== {{మూలాల జాబితా}} == బయటి లంకెలు == {{commonscat|Hara bhara kabab}} ozgsjs1xagu5pz16ud2bdr095jnfqe9 మూస:Commonscat 10 3245 32346 32345 2021-07-05T05:40:17Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మూస:Commonscat]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki <div class="infobox sisterproject">[[Image:Commons-logo.svg|left|50px]] <div style="margin-left: 60px;">వికీమీడియా కామన్స్‌లో <div style="margin-left: 10px;"> '''''[[Commons:Category:{{{1|{{PAGENAME}}}}}|{{{2|{{{1|{{PAGENAME}}}}}}}}]]'''''</div> కి సంబంధించిన మీడియా ఉంది.</div></div><noinclude>{{clear}} {{protected template}} [[Category:Interwiki link templates|Commonscat]] [[Category:Interwiki category linking templates|Commonscat]] [[da:Skabelon:Commonscat]] </noinclude> 5i4kmke3lcerv18r9yflv9jw6wx4hkh మూస:మూలాల జాబితా 10 3246 32351 32350 2021-07-05T05:40:18Z Arjunaraoc 266 [[:w:te:మూస:మూలాల_జాబితా]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీనుండి wikitext text/x-wiki #redirect[[మూస:Reflist]] okzrlzitzu1lmkqb905nrkr8sawvmfh యదువంశము 0 3248 32472 32471 2021-08-03T06:42:03Z Arjunaraoc 266 [[:s:te:యదువంశము]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీసోర్స్ నుండి wikitext text/x-wiki {{తలకట్టు | శీర్షిక = [[యదువంశము]] | రచయిత = మహావాది వెంకటరత్నం | అనువాదం= | విభాగము =[[యదువంశము|యదువంశము]] | ముందరి = | తదుపరి = [[యదువంశము/ఉత్తర పీఠిక|ఉత్తర పీఠిక]] | వివరములు = [[తెలుగు భాగవతము]] |సంవత్సరం= }} __NOTOC__ <center>[[దస్త్రం:RadhaKrishn.jpg|alt=రాధాకృష్ణులు|thumb]] యదువంశము<br>(మహాభాగవత కథ) <br><br>కవికుమార మహావాది వెంకటరత్నం<br>విరచితము<br>'''(లఘు టీక చేర్చబడినది)''' </center> <br> <br> <center> == విషయానుక్రమణిక == </center> <p>  1) [[యదువంశము/ఉత్తర పీఠిక|ఉత్తర పీఠిక]] <br> 2) [[యదువంశము/మొదటి ప్రకరణ|మొదటి ప్రకరణము]]<br>  3) [[యదువంశము/రెండవ ప్రకరణ|రెండవ ప్రకరణము]]<br>  4) [[యదువంశము/మూడవ ప్రకరణ|మూడవ ప్రకరణము]]<br>  5) [[యదువంశము/నాలుగవ ప్రకరణ|నాలుగవ ప్రకరణము]]<br>  6) [[యదువంశము/అయిదవ ప్రకరణ|అయిదవ ప్రకరణము]]<br>  7) [[యదువంశము/ఆరవ ప్రకరణ|ఆరవ ప్రకరణము]]<br>  8) [[యదువంశము/ఏడవ ప్రకరణ|ఏడవ ప్రకరణము]]<br>  9) [[యదువంశము/ఎనిమిదవ ప్రకరణ|ఎనిమిదవ ప్రకరణము]]<br>  10) [[యదువంశము/తొమ్మిదవ ప్రకరణ|తొమ్మిదవ ప్రకరణము]]<br>  11) [[యదువంశము/పదవ ప్రకరణ|పదవ ప్రకరణము]]<br>  12) [[యదువంశము/ఉపసంహారం|ఉపసంహారము]] <center>---</center></p> ==== మూలాలు ==== *[https://ia902903.us.archive.org/8/items/in.ernet.dli.2015.330187/2015.330187.Yadhu-Vamsamu.pdf యదువంశము] [[వర్గం:ఇతిహాసాలు]] tjcbzyf9yfmnudqln80743an5wt4dm3 మూస:తలకట్టు 10 3249 32508 32507 2021-08-03T06:42:04Z Arjunaraoc 266 [[:s:te:మూస:తలకట్టు]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీసోర్స్ నుండి wikitext text/x-wiki <!-- Begin headerContainer wrapper --><div id="headerContainer" class="ws-noexport noprint" style="box-sizing:border-box;"><!-- Make sure no parameters are removed --><includeonly> {{#switch:undef! |{{{శీర్షిక|undef!}}} |{{{రచయిత|undef!}}} |{{{విభాగము|undef!}}} |{{{ముందరి|undef!}}} |{{{తదుపరి|undef!}}} |{{{వివరములు|undef!}}} |{{{శీర్షిక|undef!}}}= <div style="margin-right:auto; margin-left:auto; border-top:1px solid #CCC; border-right:1px solid #CCC; border-bottom:1px solid #hidden; border-left:1px solid #CCC; text-align:center;"><span class="error" style="font-size:90%; font-weight:bold;">template error: please do not remove empty parameters (see the [[WS:STYLE#Templates|style guide]] and [[Template:Header#documentation|template documentation]]).</span></div><!-- Also add a tracking category: -->{{#ifeq:{{NAMESPACE}}||[[Category:Headers missing parameters]]|}}<!-- -->}}<!--end switch--></includeonly><!-- Begin navigation header faux TABLE--> <div id="navigationHeader" class="headertemplate" style="display:table; border-collapse:collapse; border-spacing:0px 0px; empty-cells:hide; box-sizing:border-box; border:1px solid #ACA; margin:0px auto 4px auto; width:100%;"><!-- faux TBODY--> <div style="display:table-row-group; background-color:#E6F2E6;"><!-- faux TR--> <div style="display:table-row;"><!-- faux TD left Previous page link--> <div class="gen_header_backlink" style="display:table-cell; text-align:left; vertical-align:middle;"><!-- -->{{#if:{{{ముందరి|}}}|<span id="headerprevious">←{{{ముందరి}}}</span>}}<!-- close faux TD left--> </div><!-- faux TD center Title--> <div class="gen_header_title" style="display:table-cell; text-align:center;"><!-- -->'''<span id="header_title_text">{{{శీర్షిక|Untitled}}}</span>''' <!-- Year-->{{#if:{{{సంవత్సరం|}}}{{{override_year|}}}<!-- -->|{{#if:{{{override_year|}}}<!-- -->|&nbsp;({{{override_year}}})&nbsp;[[Category:Pages with override year]]<!-- -->|{{తలకట్టు/సంవత్సరం<!-- -->|{{{సంవత్సరం}}}<!-- unaltered user input -->|noprint ={{#if:{{{noyear|}}}|1|0}}<!-- send 1 if "noyear" was called and 0 if not -->|nocat ={{#ifeq:{{{disambiguation|}}}|yes<!-- -->|1<!-- send 1 if this is a disambiguation page and 0 if it is not, unless... -->|{{#if:{{{noyearcat|}}}<!-- -->|1<!-- send 1 if "noyearcat" was called and 0 if not, unless... -->|{{is subpage}}<!-- will return 1 if it is a subpage and 0 if not -->}}<!-- -->}}<!-- a result of 1 will turn categorisation off; 0 will keep it on -->}}<!-- header/year subroutine -->}}<!-- if override_year -->}}<!-- Author field -->{{#if:{{{override_author|}}}|<!-- Override author --><br /><i><span id="header_author_text" class="vcard"><span class="fn">{{{override_author}}}</span></span></i>|<!-- Normal author -->{{#if:{{{రచయిత}}}|<!-- Insert a line break if page is *not* a section page -->{{#if:{{{విభాగము|}}}|&#32;|<br/>}}<!-- --><i>రచించినవారు <!-- Catch unknown authors -->{{#ifeq:{{lc:{{{override_author|{{{రచయిత|}}}}}}}}|unknown|<span id="header_author_text">Unknown</span>|<!-- Link known authors to the author namespace -->{{#ifexist: Author:{{{రచయిత}}} || [[Category:Works with non-existent author pages]] }} [[Author:{{{రచయిత}}}|<span id="header_author_text" class="vcard"><span class="fn">{{{రచయిత}}}</span></span>]]}}</i>}}}}<!-- Editor field - only if needed -->{{#if:{{{override_editor|}}}{{{editor|}}}|<!-- Catch special cases for editors -->{{#switch:{{lc:{{{override_editor|{{{editor|}}}}}}}}<!-- -->| ? | unknown=, ''editor unknown''[[Category:Works with unknown editors]]<!-- -->| not mentioned =, ''editor not mentioned''[[Category:Works with unmentioned editors]]<!-- Switch default - the given editor -->|#default=<i>{{#if:{{{రచయిత|}}}{{{override_author|}}}|,&#32;}}<!-- -->{{#if:{{{రచయిత|}}}{{{override_author|}}}||{{#if:{{{విభాగము|}}}||<br>}}}} సంపాదకత్వం <!-- --><span id="header_editor_text" class="vcard"><!-- --><span class="fn">{{#if:{{{override_editor|}}}|{{{override_editor}}}|[[Author:{{{editor}}}|{{{editor}}}]]}}</span></span><!-- --></i>}}<!-- -->}}<!-- Translator field - only if needed -->{{#if:{{{override_translator|}}}{{{అనువాదం|}}}|<!-- Catch special cases for translators -->{{#switch:{{lc:{{{override_translator|{{{అనువాదం|}}}}}}}}<!-- -->| ? =&nbsp;([[:Category:తొలగింపు అభ్యర్థనలు/ తెలియని అనువాదకర్తలు|తెలియని అనువాదకర్తలు]])<!-- -->| అనామక=, ''పేరుతెలియని అనువాదకర్త''<!-- -->| పేర్కొనని =, '' అనువాదకుడి వివరం పేర్కొనలేదు''<!-- -->| వికీసోర్స్=<i>, [[వికీసోర్స్:అనువాదాలు|<span id="header_translator_text">వికీసోర్స్</span>]] చేత అనువదించబడినది</i><!-- If it is the base page, add to the "Wikisource translation" category -->{{#ifeq:{{BASEPAGENAME}}|{{PAGENAME}}|[[Category:వికీసోర్స్ అనువాదాలు]]}}<!-- Switch default - the given translator -->|#default =<i>, అనువాదకుడు(లు) <!-- Override translator if needed -->{{{override_translator|<!-- -->[[Author:{{{అనువాదం}}}|<!-- --><span id="header_translator_text" class="vcard"><span class="fn">{{{అనువాదం}}}</span></span>]]}}}<!-- --></i>}}<!-- -->}}<!-- Section field -->{{#if:{{{విభాగము|}}}|<br /><span id="header_section_text">{{{విభాగము|}}}</span><!-- Section author -->{{#if:{{{override_contributor|}}}{{{contributor|}}}|<!-- --><i> by <span id="header_contributor_text" class="vcard"><!-- --><span class="fn">{{#if:{{{override_contributor|}}}|{{{override_contributor}}}|[[Author:{{{contributor}}}|{{{contributor}}}]]}}</span></span><!-- --></i>}}<!-- end of section field -->}}<!-- close faux TD center--> </div><!-- faux TD right Forelink--> <div class="gen_header_forelink" style="display:table-cell; text-align:right; vertical-align:middle;">{{#if:{{{తదుపరి|}}}|<span id="headernext">{{{తదుపరి}}}→</span>}}<!-- close faux TD right--> </div><!-- close faux TR--> </div><!-- close faux TBODY--> </div><!-- close faux table--> </div><!-- Notes section faux TABLE--> <div id="navigationNotes" class="header_notes" style="display:table; border-collapse:collapse; border-spacing:0px 0px; empty-cells:hide; box-sizing:border-box; border-bottom:1px solid #A0A0A0; font-size:0.90em; line-height:1.4; margin:0px auto 4px auto; width:100%;"><!-- faux TBODY--> <div style="display:table-row-group; background-color:#FAFAFF;"><!-- faux TR--> <div style="display:table-row;"><!-- faux TD--> <div style="display:table-cell;"><!-- Sister project links (only #if we need them) -->{{#if:<!-- -->{{{disambiguation|}}}<!-- -->{{{edition|}}}<!-- -->{{{portal|}}}<!-- -->{{{related_author|}}}<!-- -->{{{wikipedia|}}}<!-- -->{{{commons|}}}<!-- -->{{{commonscat|}}}<!-- -->{{{wikiquote|}}}<!-- -->{{{wikinews|}}}<!-- -->{{{wiktionary|}}}<!-- -->{{{wikibooks|}}}<!-- -->{{{wikilivres|}}}<!-- -->{{{wikidata|}}}<!-- -->{{{wikivoyage|}}}<!-- -->{{{wikiversity|}}}<!-- -->{{{wikispecies|}}}<!-- -->{{{meta|}}}<!-- -->|<!-- -->{{Plain sister<!-- -->| disambiguation = {{{disambiguation|}}}<!-- -->| edition = {{{edition|}}}<!-- -->| portal = {{{portal|}}}<!-- -->| related_author = {{{related_author|}}}<!-- -->| wikipedia = {{{wikipedia|}}}<!-- -->| commons = {{{commons|}}}<!-- -->| commonscat = {{{commonscat|}}}<!-- -->| wikiquote = {{{wikiquote|}}}<!-- -->| wikinews = {{{wikinews|}}}<!-- -->| wiktionary = {{{wiktionary|}}}<!-- -->| wikibooks = {{{wikibooks|}}}<!-- -->| wikilivres = {{{wikilivres|}}}<!-- -->| wikidata = {{{wikidata|}}}<!-- -->| wikivoyage = {{{wikivoyage|}}}<!-- -->| wikiversity = {{{wikiversity|}}}<!-- -->| wikispecies = {{{wikispecies|}}}<!-- -->| meta = {{{meta|}}}<!-- -->}}<!-- end #if we need plain sister project links -->}}<!-- Shortcut link -->{{#if:{{{shortcut|}}}|{{Shortcut|{{{shortcut}}}}}}}<!-- Notes from parameter -->{{{వివరములు}}}<!-- close faux TD--> </div><!-- close faux TR--> </div><!-- close faux TBODY--> </div><!-- close faux TABLE--> </div><!-- END OF VISIBLE TEMPLATE MICROFORMAT DATA--> <includeonly><div id="ws-data" class="ws-noexport" style="display:none; speak:none;"><!-- --><span id="ws-article-id">{{{{{|safesubst:}}}PAGEID}}</span><!-- --><span id="ws-title">{{{శీర్షిక|}}}{{#if:{{{విభాగము|}}}|&#32;— ''{{{విభాగము}}}''}}</span><!-- -->{{#if:{{{రచయిత|}}}{{{override_author|}}}<!-- -->|<span id="ws-author"><!-- -->{{#if:{{{override_author|}}}<!-- -->|{{{override_author}}}<!-- -->|{{{రచయిత}}}<!-- -->}}<!-- --></span><!-- -->|<!-- -->}}<!-- -->{{#if:{{{అనువాదం|}}}{{{override_translator|}}}<!-- -->|<span id="ws-translator"><!-- -->{{#if:{{{override_translator|}}}<!-- -->|{{{override_translator}}}<!-- -->|{{{అనువాదం}}}<!-- -->}}<!-- --></span><!-- -->|<!-- -->}}<!-- -->{{#if:{{{సంవత్సరం|}}}{{{override_year|}}}<!-- -->|<span id="ws-year"><!-- -->{{#if:{{{override_year|}}}<!-- -->|{{{override_year}}}<!-- -->|{{{సంవత్సరం}}}<!-- -->}}<!-- --></span><!-- ad ws-cover microformat --><span id="ws-cover">{{{cover|}}}</span><!-- -->|<!-- -->}}<!-- END OF MICROFORMAT DATA--> </div><!-- Unknown translator -->{{#switch:{{{అనువాదం}}} |? |unknown = {{No translator info}} }}<!-- Subpages -->{{#ifeq:{{BASEPAGENAME}}|{{PAGENAME}}||{{#switch:1 |{{#ifexist:{{#rel2abs:../}}|1}} |{{#ifexist:{{#rel2abs:../../}}|1}} |{{#ifexist:{{#rel2abs:../../../}}|1}} = [[Category:{{#if:{{NAMESPACE}}|{{NAMESPACE}} ఉపపేజీలు|ఉపపేజీలు}}]] }}}}<!-- Categories -->{{#if:{{{categories|}}} |{{#invoke:String|replace|{{#invoke:String|replace|{{#invoke:String|replace|{{{categories}}}|([%w'%s-]-)%s?/%s?|[[Category:%1]]|plain=false}}|([%w'%s-]-)$|[[Category:%1]]|plain=false}}|%[%[Category:%]%]||plain=false}} }}<!-- Track pages using the author override -->{{#if:{{{override_author|}}}|[[Category:రచయితకు బదులు ఇతరుల పేరు వాడుక గల పేజీలు]]}}<!-- Track pages with no author given -->{{#ifeq:{{lc:{{{override_author|{{{రచయిత|}}}}}}}}|unknown|[[Category:ఆకాశరామన్న రచనలు]]}}<!-- Track pages using shortcuts -->{{#if:{{{shortcut|}}}|[[Category:Mainspace pages with shortcuts]]}}<!-- Track pages using the year override options -->{{#if:{{{override_year|}}}|[[Category:Pages with override year]]}}<!-- -->{{#if:{{{noyear|}}}|[[Category:Pages with noyear]]}}<!-- -->{{#if:{{{noyearcat|}}}|[[Category:Pages with noyearcat]]}}<!-- END OF NON-VISIBLE CONTENT --></includeonly><!-- End headerContainer wrapper--> </div><!-- --><noinclude> {{documentation|Template:తలకట్టు/doc}} <!--[[Category:ముద్రించేటప్పుడు వాడకూడనివి]]--> </noinclude> b9jcct5rt4eu39xcdhq4cwlm2n1fc8p యదువంశము/ఉత్తర పీఠిక 0 3250 33322 32599 2022-07-26T01:12:32Z 2401:4900:4CC7:6DA7:0:0:C21:435E wikitext text/x-wiki {{తలకట్టు | శీర్షిక = [[యదువంశము]] | రచయిత = మహావాది వెంకటరత్నం | అనువాదం= | విభాగము =[[యదువంశము/ఉత్తర పీఠిక|ఉత్తర పీఠిక]] | ముందరి = [[యదువంశము]]| తదుపరి = [[యదువంశము/మొదటి ప్రకరణ|మొదటి ప్రకరణము]] | వివరములు = [[తెలుగు భాగవతము]] |సంవత్సరం= }} __NOTOC__ <center>ఉత్తర పీఠిక</center> భారతీయ సంస్కృతి, సంప్రదాయాలు మిక్కిలి పురాతనమైనవి. చాలా లోతైన మూలాలు కలిగి ఉన్నవి. ఇక్కడి హిందూ మతము లేదా సంస్కృతిలో ఋషులు, మునులు ప్రాతఃస్మరణీయులు, పూజనీయులు. ఎంతో ప్రాముఖ్యత కలవారు. వేదాది సకల సాహిత్య, ఆధ్యాత్మిక విజ్ఞానమునకు కర్తలు, విధానకర్తలు, ధరించువారు వీరే. అలాగే, గౌరవము పూజనలు అందుకునే వారు ఆనాటి రాజశేఖరులు. వారి పరిపాలనా దక్షత, పరాక్రమము, ధర్మ నిబద్ధతల వలననే, వారి యెడల ఇంతటి గౌరవము. ఇన్ని శతాబ్దములు దాటినా నిలబడుతోంది. వీరి గురించి ఇతిహాస పురాణముల ద్వారా ఈనాటికీ వినబడుతోంది. వారు స్థాపించిన జీవన విలువలే నేటికి మన దేశమునకు ఆదర్శప్రాయమైనవి. కనుక, వారిని నిత్యమూ స్మరిస్తూ పూజిస్తూ ఉండాలి. వారి మార్గములో నడవాలి.  అట్టి భారతీయ పురాతన రాజవంశములలో సూర్యవంశము చంద్రవంశము చెప్పుకోదగ్గవి. సూర్యవంశము త్రేతాయుగములో బాగా వికసించినది. ఇందులో భాగీరథుల వారు, శ్రీరామచంద్రుల వారు మున్నగు మహా మహిమాన్వతులు జనించారు. వారిని వారి ఆదర్శ జీవనమును నేటికి పూజిస్తున్నాము. అలాగే ద్వాపరయుగములో ప్రధానముగా తెలియబడునది చంద్రవంశము. ఆ వంశములోనే శ్రీకృష్ణ పరమాత్మ, పాండవులు మున్నగు వారు ఎందరో పుట్టారు. వీరందరిలోనూ శ్రీకృష్ణుడు సాక్షాత్ శ్రీమహావిష్ణువు యొక్క సంపూర్ణ అవతారము. వీరు ఈ చంద్రవంశములో యదువంశములో వసుదేవునికి కొడుకుగా జన్మించి వాసుదేవుడు అయ్యాడు. భూభారనివారణము కోసం అవతరించిన శ్రీకృష్ణునికి సేవచేయడానికి ఆదిశేషువే కాదు దేవతలు యదువంశము దాని పరివారములలో పుట్టి ధన్యులు అయ్యారు. అంతటి యదువంశం పరమ పవిత్రమైనది, బహుధా పూజనీయమైనది.  అట్టి యదు వంశము గురించి భాగవతాది పురాణములలో వివిధ సందర్భములలో వర్ణించబడింది. వాటిని మహానుభావుడు కవికుమార, మహావాది వేంకటరత్నుల వారు ఇరవై శతాబ్దము ప్రథమార్థములో చక్కగా తెలుగులో వచనరూపములో రమ్యముగా వర్ణించారు. మన జాలతెలుగులకు, ఆ పుస్తకశ్రేష్ఠమును లలిత గారు సంకలనము చేసి అందించారు. చక్కగా ఆస్వాదించండి సహృదయులారా! సజ్జనులారా!   - భాగవత గణనాధ్యాయి చదువుకుందాం భాగవతం: :బాగుపడదాం మనమందరం:<center> -x- timlyd1ntreieh3anjz7xl1oz52e3x0 యదువంశము/మొదటి ప్రకరణ 0 3251 32525 32524 2021-08-03T06:43:50Z Arjunaraoc 266 [[:s:te:యదువంశము/మొదటి_ప్రకరణ]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీసోర్స్ నుండి wikitext text/x-wiki {{తలకట్టు | శీర్షిక=[[యదువంశము]] | రచయిత= మహావాది వెంకటరత్నం | అనువాదం=| విభాగము=[[యదువంశము/మొదటి ప్రకరణ|మొదటి ప్రకరణము]]] | ముందరి= [[యదువంశము/ఉత్తర పీఠిక|ఉత్తర పీఠిక]] | తదుపరి=[[యదువంశము/రెండవ ప్రకరణ|రెండవ ప్రకరణ]]|వివరములు=[[తెలుగు భాగవతము]]|సంవత్సరం=}} <center>ఓం శ్రీ విఘ్నేశ్వర్యనమః </center> <center> == మొదటి ప్రకరణము == </center> === యయాతి.:- ===  పూర్వము నహుషుండను మహీకాంతుడు నూరు యజ్ఞముల నొనర్చి సురలోకాధిపత్యమును బొందెను. కాని కొండక కారణంబున నగస్త్యమహాముని శాపోపహతుండై యాతండు మానుషరూపంబును గోలుపోయెను. నహుషునకు యతియు, యయాతియు, సంయాతియు, నాయాతియు, వియతియుఁ, గృతియు, నను నార్వురు కొడుకులుండిరి. తండ్రి యనంతరము పెద్దకుమారుండగు యతి రాజ్యమునకు వచ్చెను. కాని యాతఁడు రాజ్యంబు సకలపాపంబులకు మూలంబనియు, దానివలన దేహికిఁ బునర్జన్మంబు సిద్ధంబనియుఁ దలంచి రాజ్యంబును విడనాడి యోగివృత్తి నవలంబించెను. అన్నయుఁ దండ్రియు నీ విధముగా నగుటవలన యయాతి రాజ్యభారమును వహించెను. ఈతఁడు మొదటినుండియు సత్ప్రవర్తనము గలవాఁడు. రాజధర్మమును జక్కగాఁ నెఱింగినవాఁడు. ఎల్లప్పుడు వినయవిధేయతలతోఁ పెద్దలయందు వర్తించుచుండెడివాఁడు. ఇట్టి శుభగుణసంపత్సమేతుఁ డగు యయాతి రాజ్యమునకు వచ్చినప్పటినుండియు రాష్ట్రమునఁగల ప్రజలందఱును సర్వశుభములతో విరాజిల్లుచుండిరి.   టీక:- కొండొక = ఒకానొక; మహీకాంతుడు = రాజు; శాపోపహతుండు = శాపముచేత దెబ్బతిన్నవాడు === దేవయాని.:- ===  యయాతి సుక్షత్రియ సంజాతుఁ డైయున్నను గర్మ వశమున బ్రహ్మవంశసంజనితయగు దేవయానిఁ బరిణయమయ్యెను. దేవయాని, దైత్యగురుండును, క్షత్రియ ధర్మవిజ్ఞాన పరిపూర్ణుండును, శాపానుగ్రహసమర్థుండును నగు శుక్రాచార్యునకు ముద్దుపట్టియై యుండెను. తేజోనిధియగు భార్గవుని పుత్రికయైన దేవయాని, దేవగురుండగు బృహస్పతి కుమారుఁడైన కచుని శాపంబునఁజేసి యయాతిని బెండ్లియాడవలసిన దయ్యెను. శుక్రుండును బుత్రికాభిప్రాయానుసారము యయాతికి నామెనిచ్చి వివాహమొనర్చెను. కాని వివాహసమయమున నగ్నిసాక్షిగాఁ గైకొన్న పత్నితోఁ గాక, పరకాంతలతో సంభోగింపకుండునట్లుగను, దేవయానియందే సర్వవిధకామోపభోగంబు లనుభవించునట్లుగను శుక్రుండు యయాతివలన ప్రతిజ్ఞ సేయించెను. నాటినుండియు, యయాతి ప్రతిజ్ఞాభంగము వాటిల్లకుండ నేకపత్నీవ్రతమును సలుపుచు, దేవయానివలన యదువు, తుర్వసుఁడు నను నిరువురు కుమారులఁ బడసి ప్రజారంజకముగా పరిపాలన మొనర్చుచుండెను. === శర్మిష్ఠ.:- ===  దేవయానికి శర్మిష్ఠయను నొక చెలికత్తెయుండెను. ఈమె వృషపర్వుండను దానవేంద్రుని పుత్రిక. కాని తమ గురుపుత్రికయైన దేవయాని నామె యవమానించియుండుట వలన శుక్రుండు వృషపర్వునిపైఁ గోపించి, నిజకుమారికా పరాభవప్రతీకారమునకై యాతని పుత్రికను దేవయానికిఁ బరిచారికగా నొసంగవలయుననియు, లేకున్న శాపబలంబునఁ దానతని వంశచ్ఛేద మొనర్చువాఁడ ననియుఁ దెలియఁజేయ వృషపర్వుండు భయపడి, తనపుత్రికను బరిచారికా సహితంబుగా దేవయానికిఁ బరిచారికగా నొసెంగెను. దేవయాని యయాతినిఁ బెండ్లియాడినప్పటినుండియు శర్మిష్ఠ యామెను గొల్చుచు యయాతియందు బద్ధానురాగముగలదై యుండెను. సహజముగా రాజకుమారికయగుటవలన శర్మిష్ఠ దేవయానికంటెను జక్కనిదై యుండెను. చక్కదనమునకుఁ బరిపూర్ణమైన యౌవనముతోడై యుండెను. ఇట్లుండగా నొకనాఁడు దేవయాని లేని సమయముఁ గనిపెట్టి శర్మిష్ఠ యయాతికిఁ దన చిత్తము నెఱింగించెను. అతఁడును నామె మనోహరరూప లావణ్యాతిశయంబులకు లోఁబడి తాను గైకొన్న ప్రతిజ్ఞను మఱచి నాటనుండి యామెతో రహస్య సంభోగమున మెలంగఁ జొచ్చెను. కాలవశంబునఁ గ్రమముగా శర్మిష్ఠ గర్భంబును ధరించి ద్రుహ్యుండు, ననువుఁ బూరువు నను మువ్వురు తనయులఁ గాంచెను. అప్పుడు దేవయానికిఁ గల రూపు సర్వముఁ దెలిసిపోయెను.   టీక:- వంశచ్ఛేద = వంశమును తుంచివేయుట === భార్గవ శాపము.:- ===  యయాతి సమయభంగ మొనర్చినందుకై దేవయాని మిక్కిలికోపించి నాథుండు తన్నెంత బ్రతిమాలినను వినక తండ్రియైన శుక్రాచార్యునకు సర్వమును దెలియఁజేసెను. శుక్రుండు నాతని ప్రతిజ్ఞాభంగమునకు సహింపజాలక “నేటినుండి ముదిమి నిన్నలుముకొనుగాక” యని యయాతిని శపించెను. భార్గవశాపోహతుండైన యయాతి కరుణింపవేయని శుక్రుని పాదంబులపైఁబడ నాతఁడు గొంత దయగలవాఁడై యతనికుమారులలో నెవ్వరికైనను దన ముదిమినొసంగి, అట్టివాని యౌవనమును నతండు గైకొని సుఖింపవచ్చుననియు విషయేచ్చాసక్తినశించిన యనంతరము తిరిగి యతనిముదిమిని నాతఁడు గైకొని, కుమారుని యౌవనమును గుమారున కొసంగవచ్చు ననియుఁ దెలియఁ జెప్పెను.   టీక:- భార్గవుడు = శుక్రుడు === యయాతి కుమారులను శపించుట.:- ===  శుక్రుని వాక్యానుసారము యయాతి కుమారుల నందఱిని రావించి నిజ జరాభారమును వహింపుఁడని కోరఁగా యదువు మొదలగు వారెవ్వరును నంగీకరింపకుండిరి. కాని శర్మిష్ఠ కనిష్ఠకుమారుడైన పూరువు మాత్రము తండ్రికోరినప్రకారమాతని ముదిమిని దానుగైకొని, తనయౌవనమును నాతని కొసంగెను. అప్పుడు చిన్నకుమారుని పితృభక్తికి యయాతి సంతసపడి, యదువు మొదలగు తక్కిన కుమారులు రాజ్యభ్రష్టులగుదురనియు; వారియందు సుక్షత్రియత్వము నశించుననియు; యదుసంతతివారందఱును క్షత్రియులుగాఁ బరిగణింపఁ బడరనియుఁ; దుర్వసు వంశంబువారు ధర్మాధర్మ వివేకశూన్యులగు కిరాతులకు రాజు లగుదురనియు; ద్రుహ్య వంశంబువారు ఉపప్లవసంతార్యంబైన దేశంబులకుఁ బాలకు లగుదురనియు; ననువు వంశంబువారు ముదిమి దొఱకొను నంతవఱకు జీవింపక యౌవనంబుననే యకాలమరణంబునకు లోనగుదురనియు; నీవిధముగా శపించి యంతంబునఁ బూరువునకు రాజ్యంబొసంగి, తన ముదిమిఁ దాను గైకొని తపోవృత్తి నవలంబించెను. === యదువంశము.:- ===  యయాతి పెద్దకుమారుండగు యదువు వంశంబు వారందఱును, శాపగ్రస్తులగుటవలనఁ దమ క్షత్రియత్వంబును గోలుపోయి నాటనుండి యాదవు లనఁబరగుచు గోరక్షణతత్పరులై మెలఁగఁ జొచ్చిరి. కాని వీరియందును శూరులైన వారు రాజ్యములను స్థాపించి ప్రజాపాలన మొనర్చియుండిరి. కాని సుక్షత్రియత్వమును గోలుపోయిన వారగుటవలన క్షత్రియులెవ్వరును దమతో సమానులుగా యాదవులను గైకొనకుండిరి. ఇట్టి యదువంశమునకే భగవంతుడైన శ్రీకృష్ణుడు సంబంధించి యుండెను. ---- 8imc8z9c2ka8u5auo2rp5yg7t3lrhqv యదువంశము/రెండవ ప్రకరణ 0 3252 32533 32532 2021-08-03T06:44:30Z Arjunaraoc 266 [[:s:te:యదువంశము/రెండవ_ప్రకరణ]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీసోర్స్ నుండి wikitext text/x-wiki {{తలకట్టు | శీర్షిక=[[యదువంశము]] | రచయిత= మహావాది వెంకటరత్నం| అనువాదం= | విభాగము=[[యదువంశము/రెండవ ప్రకరణ|రెండవ ప్రకరణము]] | ముందరి=[[యదువంశము/మొదటి ప్రకరణ|మొదటి ప్రకరణము]] | తదుపరి=[[యదువంశము/మూడవ ప్రకరణ|మూడవ ప్రకరణము]]|వివరములు=[[తెలుగు భాగవతము]]|సంవత్సరం=}} <center> ==రెండవ ప్రకరణము== </center> === వసుదేవుని జన్మక్రమము.:- ===  యదువంశోద్భవుఁ డగు శూరుఁడను ధారుణీనాథునకు మారీష యను కాంతారత్నమునందు వసుదేవుం డుదయించెను. వసుదేవుండు పుట్టిన వెంటనే యనిమిత్తముగ నెల్లడల శుభసూచకంబులు పెక్కు గానంబడెను. ఇతఁడు సామాన్యమైన మానవజన్మమును ధరించినవాఁ డు గాఁడు. తొలుఁదొల్త నీతండు సుతపుఁడను ప్రజాపతియై యుండెను. అట్టియెడ ననపత్యతవలన శ్రీహరిఁ గూర్చి యితఁడు పెక్కుసంవత్సరములు తపంబొనర్ప హరియుఁ గరుణించి ప్రత్యక్షమై యేమికావలయునో కోరుకొమ్మని బలుకఁ బుత్రానురాగంబుఁ బెంపున నక్షరంబగు మోక్షంబు నాకాంక్షింపక సుతభిక్షకై యామహామహునిఁ బ్రార్థించెను. శ్రీహరియు నాతని గుణశీలాదులకు మెచ్చినవాడై తానే యాతనికి మూడు జన్మంబుల యందుఁ బుత్రుండై పుట్టుందని తెలియచెప్పి యదృశ్యుండయ్యెను. అదేప్రకారము మొదటిజన్మంబునఁ బృశ్నిగర్భుండను నర్భకుండుగను, రెండవజన్మంబున నాతండు కశ్యపప్రజాపతియైయుండఁ దాను వామనుండుగను శ్రీహరి పుత్రుడై యాతనికి జన్మించియుండెను. మూడవజన్మంబున నీతడు వసుదేవుండను పేరునఁ బుట్టియుం శ్రీహరియు నాతనికిఁ గృష్ణుండనుపేరున నుద్భవించి యిలాభారంబు వాపనుండెను. భగవంతుఁ డీతనికిఁ బుత్రుఁడై జన్మింపనుండెననియే వసుదేవుఁడు పుట్టినప్పు డనిమిత్తముగఁ బెక్కు శుభసూచకములు గానవచ్చెను.   టీక:- అనపత్యత = పుత్రసంతానము లేకపోవుట , అర్భకుడు = బాలుడు === దేవకీదేవి జన్మక్రమము.:- ===  వసుదేవుఁడు యుక్తవయస్సునందే రాజ్యభారంబును వహించి పెండ్లియీడున దేవకీదేవి యనుకన్యని భార్యఁగాఁ గైకొనెను. దేవకీదేవి దేవకుండను వాని పుత్రిక. దేవకుఁడు దానవనాథుఁడైన యుగ్రసేనునకు సహోదరుడు ఉగ్రసేనునకుఁ గంసుఁడను కుమారుఁ డొకండు గలడు. కంసుఁడు దేవకినిఁ దోఁబుట్టిన దానిగాఁ బ్రేమించుచుండెడివాడు. వసుదేవునకీమె మొదటిజన్మంబున బృశ్నియను పేరునను, రెండవజన్మంబున నదితియనుపేరునను, నిప్పుడు దేవకీదేవియని పేరునను బత్నియయ్యెను. గతజన్మ ద్వయంబునందీమె శ్రీహరినిఁ బుత్రునిఁగాఁ బడసియుండెను. వసుదేవుండును బూర్వజన్మంబుల నీమెతనయెడలఁ చూపిన పతిభక్తి విశేషంబులకు నలరి, మూడవ జన్మంబునను, నీమెయే తనకు సతికావలెనని నోచినవాఁ డగుటవలన నా ప్రకారమే దేవకీదేవి యాతనికిఁ బత్నియయ్యెను. ఈ దేవకీ వసుదేవులే యదువంశమునకు ముఖ్యులై యుండిరి. అశరీరవాణి పలుకుట   దేవకీ దేవియందు మిక్కిలి మక్కువఁ గల వాఁడగుటవలన ఆమె వివాహానంతరమునఁ జెల్లెలిని , మఱిదిని, దగిన విధంబున నరదంబున నిడుకొని కంసుఁడు కొనిపోవుచుండెను. కంసునియందాక్షణమువఱకు దుష్టబుద్ధి యనునది యెంత మాత్రమును లేదు. అతఁడు పుట్టుకవలన రక్కసుండే గాని వర్తనంబువలన రక్కసుఁడు గాఁడు. అట్టి సాధుస్వభావము గలవాఁడగుటవలననే యెంతమాత్రము ను గుటిలస్వాంతుఁ డు గాక, తన చెలియలని, బావను, సురక్షితముగాఁ గొనిపోవుచుండెను. కాని విధిమాత్రము కంసునకు బ్రతికూలముగా నుండెను. అతఁడిట్లు సంతోషపారవశ్యంబున నొడలెఱుంగక యరదంబును నడుపుచుండ నశరీరవాణి యాతనిని సంబోధించి — “కంసా  తుష్టయగు భగినిమెచ్చఁ గ  నిష్టుఁ డవై రథముగడపె । దెఱుఁ గవు మీఁ దన్  శిష్టయగు నీతలోదరి  యష్టమగర్భంబు నిన్ను । హరియించుఁ జుమీ।”   అని పలికెను. === వసుదేవుని మొఱ.:- ===   అట్ల శరీరవాణి పలికినపలుకులు సెవులకు ములుకులై సోకఁ దోకఁద్రొక్కిన త్రాచువలె బుసఁగొట్టుచు దిగ్గున నరదంబు డిగ్గనుఱికి, నిజప్రాణరక్షణ పరాయణుండై, చెల్లెలినిఁ గొప్పువట్టి పుడమికీడ్చి, యామె ప్రాణంబులను గొనుటకై తన నిశితకరవాలమును బైకెత్తెను. ఆహా। స్వార్థపరాయణత్వమెంత నీచమైనది? ఏకగర్భసంజనితులకుఁ గూడ నొకానొకప్పుడు విరోధంబును బెంపొందించునుగదా? నిజప్రాణరక్షణోద్యోగాసక్తసహోదరీ ప్రాణాపహరణ ప్రయత్నంబున నున్న కంసునిఁ గాంచి వసుదేవుఁడు భయపడినవాఁడై తేరు డిగ్గి యాతనిని సమీపించి “బావా! ఇదేమి యాగడము? ఎన్నఁడో యాపద వచ్చునని యశరీరవాణి వ్రాక్కుచ్చినంతమాత్రమున నీ యట్టి శూరుఁడు భయపడుటయేగాక మీదుమిక్కిలి ప్రేమాస్పదురాలగు చెలియలిని - నూతన పాణిగ్రహణోత్సవానందతత్పరయగు చెలియలిని— ఈ విధముగా— ఇంత దయాశూన్యముగా వధింపఁ దలంచుటయా? కంసా। సహోదరియందు నీకుఁ గల ప్రేమయంతయు నశించినదా? నీ చెలియలి ప్రాణము మాత్రము నీ ప్రాణము వంటిదికాదా? పురుషుఁడవైన నీవే ప్రాణరక్షణోపాయము నెఱుంగజాలక సోదరిని జంపనుండ నాడుదియగు నీ తోఁబుట్టువు ఏమి చేయగలదు? ఇదియేనా పౌరుషధర్మము? అదిగాక—  అన్నవు నీవు చెల్లెలికి నక్కట? మాడలు సీర లిచ్చుటో  మన్నన సేయుటో మధుర మంజులభాషల నాదరించుటో  మిన్నుల మ్రోఁతలే నిజము. మేలని చంపకుమన్న మాని రా  వన్న సహింపుమన్న తగదన్న వధింపకుమన్న వేఁడెదన్.”   అని వసుదేవుఁడు దేవకీదేవి ప్రాణములను రక్షించుటకై కంసుని ననేక విధముల బ్రార్ధించెను. కాని యా పాపుని మనస్సు కరుగలేదు. అతని నిశ్చయము మారలేదు. === వసుదేవుని మనోధైర్యము.:- ===  వసుదేవుఁడు. తన ప్రార్ధనము కంసునియెడ నిష్ఫలమైపోవుటఁ గాంచి నిజసతీమణికి ముప్పు తప్పదని తలంచియుఁ గొంత ధైర్యమవలంబించి ‘కానిమ్ము. ఈ తలోదరి యష్టమగర్భంబుగదా కంసునిప్రాణములు హరించునదియని ఆకాశవాణి తెల్పినది. అట్టియెడ నిప్పుడు నిష్కారణముగాఁ గాంతను గోలుపోవుటేల? ఈమెకుఁ గలుగు శిశువులనందఱిని నీతనికే యర్పించెదను. మీద దేవుఁడేగలడు. ఈఁతడెంత యత్నించినను దైవవిధితప్పదుగదా? కానిమ్ము, చూతము’. అని తనలోఁదాను సమాధానమును బొందినవాఁడై కంసునిఁ గాంచి “కంసా! నీ సోదరిని నిష్కారణముగా నేలచంపెదవు? ఈమెకుఁ బుట్టువారలుఁ గదా నిన్ను సంహరించునది? దానికై నీ వెంత మాత్రమును భయపడనక్కఱలేదు. ఈమెకుఁ గలుగు శిశువులనందఱినిఁ బుట్టినతోడనే నీకప్పగించెదను. ఆ శిశువులను సమయించి నీప్రాణములను కాపాడుకొనుము.” అని తెలియజెప్పెను. === కారాగృహవాసము:- ===  వసుదేవుఁ డట్లు తనకుఁ దెలియఁ జెప్పగానే కంసుఁడును కొంతవఱ కాలోచించి యదియే సమ్మతమని తలంచినవాఁడై “బావా! నీ పల్కులను శిరసావహించెదను. ఆడినమాటను దప్పక యీమెకుఁ గలుగు శిశువులను నాకప్పగింపవలయును సుమా! మాటఁ దప్పినయెడల మీయిర్వురుప్రాణంబులును దప్పిపోవును. ఈ కంసుఁ డెంతమాత్రమను దయఁజూపువాఁడుగాఁడు.! అని తనమనోనిశ్చయమును వసుదేవునకుఁ దెలియపఱచి యా క్షణముననే వారలనిద్దఱినిఁ గొని తనపురంబునకరిగెను. పురమును బ్రవేశించినవెంటనే కంసుడు వసుదేవుని మాటయందు నమ్మకములేనివాఁడై చెలియలిని, మఱఁదిని, శృంఖలాబద్దులుగ నొనర్చి కారాగృహమందుంచెను. అప్పటికిని నిండార నమ్మకములేనివాఁడై శిశువు పుట్టినతోడనే తనకుఁ దెలియజేయవలసినదని కాప్తులైనవారినిఁ గొందఱిని కాపు పెట్టెను. === సత్యవాక్యపరిపాలనము.:- ===   దేవకీ వసుదేవులట్లు కంసునివలనఁ గారాగృహవాసమొనర్చుచు సంతతము భగవచ్ఛింతన సేయుఁచు గాలమును గడుపుచుండిరి. ఇట్లు దినములు గతించినకొలఁది, దేవకీదేవి క్రమక్రమముగా గర్భమును ధరింపసాగెను. వసుదేవుఁడును సత్యవ్రతాచరణ తత్పురుషుండగుటవలన గర్భోత్పత్తి యైనవెంటనే పుత్రానురాగమును గూడ లెక్కింపక యాపొత్తుల కందువులను గంసున కర్పించుచుండెను. అతఁడును దయాశూన్యుఁడై యా పసిపాపలను దన నిశితకరవాలమున కెరఁజేయుచు నశరీరవాణి పల్కులు దనయెడల నెట్లు సార్థకంబులగుననియు, దైవవిధి తనకెట్లు ప్రతికూలము కాఁగలదనియుఁ దనకుఁదాను సమాధానము సెప్పికొనుచు నిజసహోదరి యష్టమగర్భంబువలనఁ దనకెంతమాత్రమను బ్రాణహాని సంభవింపనేరదను నమ్మకముతో నుండెను. వసుదేవుఁడును బుట్టినవారు పుట్టినట్లే గిట్టుచుండినను, దుఃఖముల పాలుఁగాక, సంతతము శ్రీ హరి చింతనంబునునఁ దవిలియుండెను. దేవకీదేవియుఁ బురాకృతకర్మఫలంబు ననుభవింపక తీరదను నిశ్చయంబునఁ బుత్రశోకమును దిగమ్రింగుచు దైవమునే నమ్మియుండెను. ఆపదలు ముమ్మరంబుగఁ జుట్టుముట్టిన ముట్టుఁగాక; ధీరస్వభావమెంతమాత్రము జలింపనేరదు. పౌరుషంబు దైవంబును దప్పింపఁజాలదు. cr0dhpmnnc8wo906kx9oebits2nlsqu యదువంశము/మూడవ ప్రకరణ 0 3253 32541 32540 2021-08-03T06:45:01Z Arjunaraoc 266 [[:s:te:యదువంశము/మూడవ_ప్రకరణ]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీసోర్స్ నుండి wikitext text/x-wiki {{తలకట్టు | శీర్షిక=[[యదువంశము]] | రచయిత=మహావాది వెంకటరత్నం | అనువాదం= | విభాగము=[[యదువంశము/మూడవ ప్రకరణ|మూడవ ప్రకరణము]] | ముందరి=[[యదువంశము/రెండవ ప్రకరణ|రెండవ ప్రకరణము]] | తదుపరి=[[యదువంశము/నాలుగవ ప్రకరణ|నాలుగవ ప్రకరణము]]|వివరములు=[[తెలుగు భాగవతము]]|సంవత్సరం=}} <center> ==మూడవ ప్రకరణము== </center> === బలరాముని జననము:- ===  దేవకీదేవి యేఁడవ గర్భంబును దాల్చిన వెంటనే విశ్వరూపుండైన హరి గర్భస్థఁడగు జీవునకుఁ గంసునివలన హానిసంభవించునని యెఱింగి, తన్ను నమ్మియున్న యాదవులకు మేలొనర్పఁదలంచినవాఁడై యోగమాయాదేవినిఁ జేరఁబిలిచి “దేవీ! వసుదేవుని భార్యలలో నొకతెయైన రోహిణియను కాంత కంసునివలన నెట్టియాపదను బొందక నందగోకులమున సురక్షితముగా నున్నయది. ప్రస్తుతము దేవకీదేవిగర్భస్థమై యున్నపిండ మాదిశేషునియంశమున వృద్ధింబొందుచున్నయది. కావున నీ నేర్పుకొలంది ప్రయత్నించి యా పిండమునుగొని రోహిణీదేవి గర్భమునఁ జొనిపిరమ్ము. అష్టమగర్భంబున నేనామెకుఁ బుత్రుఁడనై పుట్టెదను. నీవును యశోదయను పొలతికిఁ బుత్రికవై పుట్టుము. జనులందఱును నిన్ననేక విధంబుల ననేక నామంబులలోఁ బూజింపఁగలరు” అని చెప్పి పనిచిన వెంటనే మాయాదేవియుఁ దన యోగమాయ వలన నెవ్వరికిఁ దెలియనిచందమున దేవకీదేవి గర్భమునుకొనివ రోహిణీదేవి గర్భమున నుంచెను. అంత రోహిణియు గర్భంబును దాల్చినదై యొక్క కుమారునిఁ గనెను. ఆపసిపాపఁడు బలముఁ గలవాడగుటవలన, బలభద్రుఁడనియు,లోకరమణుఁడగుటవలన, రాముడనియు, గర్భ సంకర్షణమున సంకర్షణుఁడనియు మున్నగునామములతోఁ దేజరిల్లఁజొచ్చెను.ఈ విధముగాఁ గృష్ణావతారమునకు ముందే నంద గోకులమున బలరామోత్పత్తి యయ్యెను. మాయాదేవియు శ్రీహరి వాక్యానుసారము యశోదగర్భమును జొచ్చెను. === శ్రీకృష్ణునిజననము. ===  దేవకీదేవి యేడవగర్భమేమైనది ఎవ్వరికిఁ దెలుయకున్నందువలనఁ బౌరులందఱును గడుపు దిగెనని యనుకొనసాగిరి. ఇట్లు కొన్నిదినములు గడుచునప్పటికి, దేవకీదేవి అష్టమగర్భంబును ధరించెను. ఈ యష్టమ గర్భమేగదా తన్ను సంహరించునదియని కంసుఁడు గడు జాగరూకతతోఁ దనవారినిఁ గాపుంచెను. పాపము! వసుదేవునకుఁ బుత్రునెట్లు గాపాడవలయునో తెలియకుండెను. భారమంతయును భగవంతునియందే నిలిపి యాతని చరణసరసీజములే తమకు దిక్కని నమ్మి యారాధించుచు నా దంపతులు దినములు గడుపుచుండ నొకనాటిరాత్రి శ్రీహరి వసుదేవునకుఁ బ్రత్యక్షమై తన్నేమార్గమునఁ గాపాడవలసినదియుఁ దెలియఁజేసి యదృశ్యుండయ్యెను. అప్పటికే దేవకీదేవికి నీళ్ళాడు ప్రొద్దులగుటవలన నొకనాఁటినడురేయినిఁ దారలు, గ్రహంబులు మొదలగునవి యన్నియును శుభగతిని నుండ నామె యొక్క శిశువును గనెను. పిండోద్భవమైన వెంటనే యొరులకుఁ దెలియకుండఁ బూలవానలు గురిసెను. దేవదుందుభులు మ్రోగెను. సురకాంతల నృత్యగీతములు విజృంభించెను. మఱియొకదెస, బ్రహ్మాదిసకల దేవతలును నారదాది సర్వమునీంద్రులును, గైలాసాది సకలభువనంబులును, నాతనిఁగీర్తింపఁదొడంగిరి. ఆహ! ఏమి యా పాపని సౌందర్యము! దేహము నీలవర్ణము. కన్నులు పద్మములు. కంఠహారము కౌస్తుభము. మోము పూర్ణేందుబింబము. అవిఇవి యననేల? సర్వవిధముల శ్రీహరినిఁ బోలియుండెను. ఆపాపని సహజతేజఃపుంజమువలన నా పురిటిఇల్లు చక్కగాఁ బ్రకాశింపఁజొచ్చెను. అట్టి శిశువును వసుదేవుఁడు గాంచి శ్రీహరియే తనకుఁ బుత్రుండయ్యెనని తలంచి, పుత్రానురాగమును బొందక, కేవలము భక్తి పరవశుఁడై యాపాపనికి బ్రదక్షిణపూర్వకనమస్కారం బొనర్చి, ముకుళిత కరకమలుండై “దేవా! సర్వమును నీ యందిమిడియున్నది. నిజముగ నీవు సర్వాత్ముఁడవు. సర్వమయుఁడవు. సర్వేశ్వరుఁడవు. గుణవికారరూపరహితుడవు. జననమరణాదులు నీకుఁ గలుగనేరవు. నీవే పరబ్రహ్మవు. నీ యాజ్ఞలేనిదే తృణమైనను గదలఁజాలదు. భూభారమును తొలగించుటకై నీవిట్లు రూపంబునుగొని యుద్భవించితివేగాని, నీకు రూపోత్పత్తులుగలవా?” యని యిట్లనేకవిధంబులఁ బ్రార్థింపఁదొడంగెను. దేవకీదేవియుఁ బుత్రవ్యామోహంబును బొందక, పరబ్రహ్మస్వరూపంబైన యాశిశువును బలువిధంబుల నుతిసేయసాగెను. ఈ విధముగా సకలమునకు శ్రీహరిజన్మక్రమము తెలిసియుండ మాయాదేవి యోగనిద్రవలన రక్కసకులంబున కెంతమాత్రమును దెలియకుండెను. ఆహా! పరాత్పరుని తత్త్వంబు నెవ్వరు గుర్తింపగలరు? === కృష్ణుండు గోకులమును జేరుట:- ===  వసుదేవుఁడు పుత్రరక్షణము తనకుఁ గర్తవ్యమై యుండుటవలన భక్త్యావేశము నణంచుకొని, రక్షణోపాయమును, హరివలన నింతకుమున్నే యెఱింగి యున్నవాఁడగుటవలన, నా పసిబిడ్డను జంకనిడుకొని గోకులమునకు బయలుదేఱెను. యోగనిద్రవలనఁ గావలివారలా సమయంబున శరీరంబులు మైమఱచియుండిరి. వసుదేవున కప్రయత్నముగ నినుపసంకెల లూడిపోయెను. అప్పుడాతండు సప్పుడుగాకుండ మెల్లన నడుగులిడుచు మొగసాలలం గడచి యచిరకాలంబుననే పురంబును నిర్గమించి యమునానదీ సికతాతలంబును సమీపించెను. అచ్చోట యమునయు మురళీగానముచేత ముందు తన్నాబిడ్డ మోహింపఁజేయనుండెనని మేలుదలంచెనో యనునట్లు వసుదేవునకు మార్గమునొసంగెను. అతండును, ననాయాసముగా నదినిదాటి వ్రేపల్లెకుంజని యందు నందునిమందిరంబును ముందుగఁజొచ్చి యందమందనిద్రం బొందియున్న యశోదను డాయంజని, యామెకుఁ దెలియకుండ నప్పుడే పుత్రికారూపంబునఁ బుట్టియున్న మాయాదేవినిఁ దానుగైకొని యాయవ్వశయ్యపైఁ దన పసిగందును బరుండఁబెట్టి మరల నింటికి బయలుదేరెను. ఈ వృత్తాంతమంతయు నొరుల కెంతమాత్రమును దెలియకుండెను. వసుదేవుండట్లు బయలుదేఱి యధాప్రకారముగా నదినిదాటి కారాగృహంబునుజొచ్చి యాయాడు శిశువును దన కాంతకొసంగెను.  టీక- డాయంజని = దరిజేరెను === మాయాదేవి.:- ===  పసిపాపయైన మాయాదేవిని, నత్తెఱంగునఁ గొనివచ్చి, వసుదేవుఁడు నిజసతీమణి పురిటి మంచముపై నుంచినంతనే యాబాలిక, రక్కసకులమును మేల్కొలుపుటకో యనునట్లు యేడువఁ దొడంగెను. ఆరోదనధ్వనుల నాలకించి కావలివారలు మేల్కాంచి సర్వము నెప్పటివిధమున నుండుటఁ గని హానియేమియుఁ గలుగలేదను నమ్మకముఁ గలవారై, శిశువు కలిగిన సమాచారము నప్పుడే కంసునకుఁ దెలియఁజేసిరి. అతఁడు నీయష్టమగర్భంబేగదా తన్ను సమయించునది యని రోషకషాయితనేత్రుండై దిగ్గన శయ్యనుండి డిగ్గి, వెండ్రుకలు ముడివీడఁ దాల్మి నశింపఁ బైచీర తొలఁగిపోవఁ దత్తరంబునఁ బురిటి గృహంబును జొచ్చి, యేడ్చుచున్న యాపసిగందును దన నిశితకర వాలంబున కెరఁజేయుటకై, చేపట్టి భయంకరమైన యావాడివాలును పైకెత్తెను. అట్టియెడ దేవకీదేవి పెద్దపెట్టున యేడ్చుచు నాతనికడ్డంబు వచ్చి “అన్నా! అష్టమ గర్భంబునఁగలుగు పుత్రుఁడుగదా నీప్రాణంబులఁ గొనునని యాకాశవాణి పలికినది? నాయష్టమగర్భంబు బాలిక గాని బాలుండుగాడు. ఈ యాడుబిడ్డవలన నీకేమిభయము? దీనిని విడిచిపెట్టుము. అయ్యో! ఇదివఱకే నాకుఁగలిగిన యార్గురుకొడుకులను బట్టి దయాశూన్యుండై వధించితివి. ఇప్పుడీ యాడుబిడ్డనుగూడ నిష్కారణముగా వధింపనుంటివి. నాకుఁ బుత్రలాభము లేకపోయినను, బుత్రీలాభమునైనఁ బొందనిమ్ము. అన్న! ఈ యాడుబిడ్డ నిన్నేమిచేయఁగలదని భయపడెదవు? ఇదియేనా నీకుఁగలపౌరుషము?  అన్న! శమింపుమన్న! తగ దల్లుఁడు గాఁ డిది మేనగోడ లౌ  మన్నన జేయు మన్న! విను మానినిఁ జంపుట రాచపాడి గా  దన్న! సుకీర్తివై మనఁగ దన్న! మహాత్ములు పోవు త్రోవఁ బో  వన్న! భవత్సహోదరిఁ గదన్న! నినున్ శరణంబు వేడెదన్.”   అని యీ విధముగా ననేకవిధంబుల నాతనిఁ బ్రార్థింపఁజొచ్చెను. కాని యామె ప్రార్థనంబుల నాతని కఠిన హృదయ మెంతమాత్రమునుఁ గరుగలేదు. అతని నిశ్చితాభిప్రాయ మణుమాత్రమైనను మారలేదు. బలవంతముగా నా శిశుహంతకుడు - ఆదుర్మార్గుడు - ఆ కఠినహృదయుఁడు - ఆపసిపాపను దల్లిఱొమ్మునుండి గైకొని వెక్కివెక్కి యేడ్చుచున్నను దయలేనివాఁడై పుడమిపయిం బడవైచెను. కాని యాపసిపాప పుడమిపయిం బడక, విచిత్రగతి గగనంబున కెగసి విశ్వరూపంబును దాల్చినదై,లచూచువారలాశ్చర్యపడ నందఱును వినునట్లు “కంసా! నీవెంత యత్నించినను దైవవిధిని దప్పించుకొనజాలవు. నిన్ను సమయించువాఁడిదివఱకే పుట్టిపెరుగుచున్నవాఁడు. క్రూరకర్మమని యెంచక సోదరిబిడ్డల నార్గురినిఁ జంపిన పాపము నిన్నుఁ గుట్టికుడుపక మానునే?” యని పలుకుచు నంతరిక్షంబున నదృశ్యమై పోయెను.కంసుఁడు హతాశుఁడైపోయెను. అచ్చటనున్నవారందఱును విభ్రమచేతస్కులై యుండిరి. === దేవకీవసుదేవుల చెఱవిముక్తి:- ===  మాయాదేవి పలికినపలుకులు సెవులకు ములుకులై సోకఁ గంసుఁడు కొంతవడికిఁ దెప్పరిల్లి తానొనర్చిన దంతయు నిష్ఫలమైపోయెంగదా యని విరక్తిభావముఁగలవాఁడై మఱందియైన వసుదేవునిఁగాంచి “మహాత్మా! నేను నీయెడ మహాపరాధమును గావించితిని. నేను గేవలము పాపుఁడను; బాలఘాతకుఁడను; క్రూరుండను; దుష్టచిత్తుండను; దయాశూన్యుఁడను; బ్రాహ్మణ హింసాపరాయణుండను. పాపమనక యశాశ్వతంబగు నీ శరీర రక్షణార్ధమై నీ యార్గురు కొమరులను బట్టివధించితిని. అయినను దైవవిధిని, దప్పించు కొనఁజాలనైతిని. ప్రాణులందఱును దమ పూర్వజన్మకర్మానుసారము వృద్ధిక్షయములకును, జననమరణంబులకును లోనంగుచుందురు. దేహధారులెందును స్వతంత్రులుగారు. రక్షించుటకును శిక్షించుటకును గర్మప్రధానమగుచున్నది. కాని వ్యక్తిప్రధానమగుటలేదు. యా శిశుసంహారమునకు వారివారికర్మయే ప్రధానంబు గాని నేనెంతమాత్రమును గర్తనుగాఁజాలను. ఆత్మకెన్నండును బగసెలుములులేవు. అవి కర్మవలననే కలుగుచున్నవి. ఈ తాత్పర్యంబును గుర్తెఱింగి నన్ను క్షమింపవలసినది” యని యాతనిపాదములపై వ్రాల వసుదేవుఁడును గంసుని మనఃపూర్వకముగా క్షమించెను. కంసుండును దేవకీవసుదేవులను జెఱనుండివిముక్తులజేసి తాను నిజమందిరంబున కరిగెను. దేవకీవసుదేవులును శాంతచిత్తులై యుండిరి. ---- nr5bhpg0unakfus4tkhllhrltazg3tu యదువంశము/నాలుగవ ప్రకరణ 0 3254 32548 32547 2021-08-03T06:45:37Z Arjunaraoc 266 [[:s:te:యదువంశము/నాలుగవ_ప్రకరణ]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీసోర్స్ నుండి wikitext text/x-wiki {{తలకట్టు | శీర్షిక=[[యదువంశము]] | రచయిత=మహావాది వెంకటరత్నం| అనువాదం= | విభాగము=[[యదువంశము/నాలుగవ ప్రకరణ|నాలుగవ ప్రకరణము]] | ముందరి=[[యదువంశము/మూడవ ప్రకరణ|మూడవ ప్రకరణము]] | తదుపరి=[[యదువంశము/అయిదవ ప్రకరణ|అయిదవ ప్రకరణము]]|వివరములు=[[తెలుగు భాగవతము]]|సంవత్సరం=}} <center> == నాలుగవ ప్రకరణము == </center> === నందయశోదల పూర్వజన్మ వృత్తాంతము:- ===  శ్రీకృష్ణుండట్లు కారాగృహంబున జన్మంబు నొంది, తండ్రియగు వసుదేవునివలన నందగోకులమునకుఁ జేర్పఁబడి యశోదకుఁ జంటిబిడ్డఁడై దినదినాభివృద్ధిఁ గాంచుచుండెను. నందయశోదలకుఁ పెంపుడుబిడ్డ డగుటకుఁ గారణము లేకపోలేదు. నందుఁడు పూర్వజన్మంబున ద్రోణుఁడను వసువైయుండెను. అతని భార్యపేరు ధర. కొండొక కారణంబున బ్రహ్మదేవుఁడు వారలపైగినిసి మర్త్యయోనిఁబుట్టుండని శపించెను. అప్పుడు ద్రోణుండును, నాతనిభార్యయగు ధరయుఁ దమకు విష్ణుసేవారతిఁ జేకూర్పవే యని యావేల్పు పెద్దను బ్రార్ధింపగా నాతండును నట్లకాక యని వారలకు వరంబొసెంగెను. శాపోహతులైన యాదంపతులు మానవజన్మంబున నందయశోదలనఁ బుట్టియుండిరి. విష్ణుండును గమలాసనుని వరంబును సార్ధకముగా నొనర్ప నందయశోదలకు ముద్దుబిడ్డఁడై తన్ను సేవించు భాగ్యమును వారలకుసమకూర్చెను. === కంసుని క్రూరస్వభావము:- ===  కృష్ణుం డీవిధమున గోకులమున యశోద ఱొమ్మునఁ బెంపొందుచుండ నచ్చోట మధురాపురంబునఁ గంసునకు నాడునాఁటికి గృష్ణునిపైఁ గల శత్రుత్వము పెంపొందుచుండెను. తొలుదొల్త నశరీరవాణి వాక్యము లాతని కర్ణరంధ్రంబులఁజొచ్చినప్పుడే కంసునిహృదయమున దుష్టస్వభావము తాండవింపఁజొచ్చెను. అదియట్లుండ మాయాదేవి వాక్యంబులను వినినప్పటినుండియు నాతనియెడఁ దాండవించు చున్న వైరభావము గజ్జెకట్టి నృత్యముసేయనారంభించెను. ఇట్లు కృష్ణునియందుఁ బ్రబల శత్రుత్వమును వహించి యాతనిని రూపుమాపుటెట్లాయని పలుతెఱుఁగుల నాలోచించుచుఁ గంసుఁ డొకనాఁడు తనమంత్రుల రావించి కృష్ణునిఁగూర్చి తనకుఁగల మనస్తాపంబునంతయు వారలకుఁ దెలియజేసెను. వారును గొంతవడి దీర్ఘాలోచనమొనర్చి, “దానవనాథా! శ్రీకృష్ణునకు గోబ్రాహ్మణ సాధుజన సంఘంబులును, నధ్వరమంటప తపోవన శ్రద్దశాలలును మొదలుగాఁగలవన్నియుఁ బ్రియంబులై యుండును. కావుననట్టివాని నన్నింటినిం జెరుప నిప్పుడే యనుజ్ఞ నొసంగుడు. దానివలనఁ గృష్నునిపై దమకుఁగల విరోధానలంబు కొంతవఱకుఁ జల్లారఁగల” దని వాక్రువ్వ న్గంసుండును వల్లెయని సాధుల బాధించుటకప్పుడే దైత్య వీరుల కాజ్ఞనొసంగెను. నాటఁగోలెఁ గంసుని దుష్కృత్యములు భూనభోంతరాళంబులందు నిండి ప్రతిబింబింపసాగెను. === పూతనవధ:- ===  ఇట్లు కంసుఁడు నిజభటులను దుష్కృత్యంబు లొనర్ప బ్రేపించుటయేగాక, తనకుఁదానయే శ్రీకృష్ణ వధోపాయమును గూర్చి రేయింబవలు విచారింపఁదొడంగెను. శ్రీ కృష్ణుండు శిశువై యుండుటవలన లోకంబునఁగల శిశువులనందఱిని సంహరించినచోఁ గృష్ణుండును సంహరింపఁబడునుగదా యని తలంచి తత్కార్య నిర్వహణమునకై యారక్కసఱేఁడు పూతనయను నొక్క రాక్షసాంగనను నియోగించెను. ఆరక్కసియుఁ గంసుని పంపునఁ గామరూపంబుతో నెల్లెడల సంచరించుచుఁ జనుమొనల విషంబు నిడుకొని కనఁబడిన చిన్నిపాపల కందఱికిఁ బాలిచ్చు దానివలెఁ జన్నుగుడుపుచు శిశుసంహార మొనర్పసాగెను. ఇట్లా పూతన వాడవాడలఁ దిరుగుచుఁ దుదకు గోకులమునకు వచ్చిచేరెను. గోకులమును బ్రవేశించినది మొదలారక్కసి ప్రతి గృహముంబును బ్రవేశించి తానువచ్చిన కార్యమును ముగించుకొనుచుండెను. తుదకుఁ గర్మపరిపాకమగుటవలన దానవమృత్యుదేవతా గృహమనఁదగు యశోదాదేవిమందిరమును జొచ్చి, పూతన పాన్పుపైఁ బవళించియున్న బాలకృష్ణునిం గాంచి చన్నిచ్చుదానివలె నాతనిఁ గైకొనెను. గోపికలందఱును, గామరూపిణియగు పూతన సౌందర్యాతిశయంబున కచ్చెరువొందుచుఁ గలరూపెఱుంగఁజాలక మిన్నకుండిరి. పూతన, తనకుఁ జన్నిచ్చుటకుఁ బ్రారంభించినంతనే సర్వవిదుండైన శ్రీ కృష్ణపరమాత్మ యాదానవాంగన దుష్కార్యాచరణమును గుర్తెఱింగి, పాలు ద్రావుచున్నట్లు నటించుచు, గ్రుక్కగ్రుక్కకు నారక్కసిమేనిలోని సత్వమెల్లను ద్రావఁజొచ్చెను. ఆబాలుని యమానుషచర్య కాశ్చర్యపడి, క్షణక్షణమునకుఁ బ్రాణంబులు సన్నగిల్లుచుండ నిలువఁజాలక “కృష్ణా! ఇంకఁజాలును. చన్ను విడువుము. విడువుము” అని యాతనిని మరలింపఁజొచ్చెను. కాని చనుఁబాలు చవిఁగొన్నవానివలెఁ గృష్ణుండు చన్నువిడువక పైకొని పాలుద్రావనారంభించెను. కనుమూసి కనుదెఱుచునంతలోఁ కృష్ణుం డారక్కసకాంత సర్వప్రాణములను హరించెను. అప్పుడు కామరూపంబును దొఱంగినదియై, జీవంబులనెడఁబాసి పెనుగొండ వలె సహజస్వరూపంబున లోకభయంకరంబుగఁ పూతన భూమిపై వ్రాలెను. ఆ భయంకరాకారమును గాంచి గోప గోపికాజనంబు లందఱును మిక్కిలి భయపడిరి. కాని కృష్ణుండు మాత్రమారక్కసితో ఆడుకొనజొచ్చెను. అచ్చోట నున్నవారందఱును గృష్ణుని యామానుషచర్య కాశ్చర్యపడుచు నాతండు నిక్కముగా శ్రీహరియే యని తలంచిరి. యశోదయుఁ జంటిబిడ్డయైన కృష్ణుండు భయపడెనేమో యని విభూతి మొదలగు రక్షాకరణంబు లొనర్పసాగెను. నందుఁడు మొదలగు యాదవ ప్రముఖు లందఱును గోకులమున నుత్పాతములు పుట్టుచున్నవని భయపడఁ జొచ్చిరి. ఈ విధముగాఁ పూతనప్రాణంబుల హరించి కృష్ణుండు కంసుని ప్రయత్నము నిష్ఫలముగఁజేసెను. === తృణావర్తుని వధ.:- ===  లీలామానుష విగ్రహుండైన కృష్ణుండిట్లు నిజమాయాబలంబువలనఁ గంసుని ప్రయత్నంబులను గొనసాగనీయక నిష్ఫల మొనర్చుచు గోపికలతోడను గోపబాలకుల తోడను గ్రీడింపఁజొచ్చెను. ఒకనాఁడు యశోదాదేవి బాలకృష్ణునకు సిగముడిచి గృహాంగణంబున నాడుకొనుటకు వదలిపెట్టియుండఁగా దృణావర్తుఁడను రాక్షసుఁడు కంసుని పంపున సుడిగాలిరూపమునుదాల్చి యాడుకొనుచున్న కృష్ణునెత్తుకొనిపోయెను. అచ్చోటనున్న గోపబాలకులందఱును ‘కృష్ణుండు పోయెపోయె’ నని హాహాకారంబు లొనర్పసాగిరి. ఆ బాలకుల రోదనధ్వనుల నాలకించి యశోదాదేవి మొదలుగాఁగల వారందఱును బరుగెత్తుకొని వచ్చి, కృష్ణునకుఁ గలిగిన యాపదను దెలిసికొని పెద్దపెట్టున వాపోవందొడంగిరి. ఇవ్విధంబున గోకులంబంతయు బాలకృష్ణునిఁగూర్చి మిక్కిలిగ దుఃఖింపసాగెను. ఇట్లు తన్నుగూర్చి యందఱును విచారించుచుండఁగృష్ణుండు దానవునిచే నెత్తుకొనిపోఁబడిన వానివలె నభోభాగంబునకు వానితోఁగూడనరిగి యచ్చోట నాతనికంఠమును బిగియఁబట్టుకొని క్రిందికి వ్రేలాడఁజొచ్చెను. ఆ దానవుండా బాలకృష్ణుని బరువును భరింపఁజాలక, క్షణక్షణమునకుఁ గ్రిందికి దిగనారంభించెను. కాని కుత్తుకబాధ మిక్కుటముగానుండుటవలన మధ్యేభాగంబుననే యా దైత్యుఁడు ప్రాణంబులఁగోల్పోయి యొకపర్వతంబు వడువునఁ బుడమిపయిఁబడెను. అతనితోఁ గృష్ణుండును పుడమికి డిగ్గి తోడిబాలకులఁ గలసికొనెను. గృష్ణుఁడు తిరిగి కానుపించినంతనే యాగోపబాలకులంద ఱానందముతోఁ జిందులుద్రొక్కుచు బాలకృష్ణునెత్తుకొని యశోదాదేవి కడకరిగిరి. పుత్రునికై మిక్కిలిగ వాపోవుచున్న యశోద తన పాపనిఁగాంచి యపరిమితానందమును బొందెను. గోపికలందఱును గృష్ణుని దిరిగి చూడగలిగినందులకుఁ దమజన్మంబులు సార్థకంబులయ్యెనని తలంచిరి. ఎల్లరును జిన్నికృష్ణుఁ బరమాత్మగా భావింపఁదొడంగిరి. === గర్గ మహాముని:- ===  గోకులంబున గృష్ణుండిట్లు క్రమక్రమాభి వృద్ధినందుచుండ, నందుఁడు రోహిణీదేవి కుమారుఁడైన బలరామునిఁ గైకొనివచ్చి కృష్ణునితో నుంచెను. నాటఁగోలె బలరామకృష్ణులిద్దఱును గోకులంబున మెలంగఁజొచ్చిరి. దినంబు లివ్విధంబునఁ గడిచిపోవుచుండ నొకనాఁడు యాదవపురోహితుండైన గర్గమహాముని నందుని మందకుఁ జనుదెంచెను. ఆ మహాత్ముని గాంచి నందుఁ డాతని నర్ఘ్యపాద్యాది విధుల బూజించి కుమారులైన శ్రీకృష్ణ బలరాములనుఁ జూపి వారలకు నామకరణంబు లొనర్పుఁడని యాతనితోఁ బల్కెను. గర్గుడును బలరామునిఁగాంచి, యాతండు జనులను రమింపఁజేయువాఁడుగావున రాముఁడనియు, యదుసంకర్షణంబున సంకర్షణుండనియు, ఘనబలమున బలుఁడనియు, హలమునే యాయుధముగాఁ గలవాఁడు గావున, హాలాయుధుండనియు, నాతనికి నామకరణమొనర్చెను. అనంతరము శ్రీకృష్ణు నుద్దేశించి, నల్లని శరీరముఁగలవాడు , గావున గృష్ణుండనియు, వసుదేవునకు జన్మించినవాఁడగుటవలన వాసుదేవుఁడనియు, గుణరూప కర్మంబులనేకంబులుఁ గలిగియున్నవాఁడగుటవలనఁ బెక్కునామంబులు గలవాఁడనియు నాతనికి నామకరణంబొనర్చి, యాశిశువువలన నందగోకుల ముద్ధరింపబడుననియు, దుఃఖంబులు దొలంగి సుఖంబులు సేకూరుననియు, మఱియు వారివలన దుర్జనశిక్షణంబును, సజ్జనరక్షణంబును జరుగుననియుఁ దెలియఁజెప్పి బాలకృష్ణుని విశ్వమయునిఁగాఁ దలంచుచు నాతండు తన యాశ్రమంబున కరిగెను. === మృద్భక్షణ విశ్వరూపప్రదర్శనము:- ===  బలరామకృష్ణు లిద్దఱును శరీరంబులు రెండుగను, మనంబు లొక్కటిగను మెలంగుచు గోపకులతో శైశవ క్రీడలు నెఱుపుచుండిరి. ఒకనాఁడు గోపకులును, బలరాముడును గలసి, శ్రీకృష్ణుండు మన్నుఁదినెనని యశోదాదేవితోఁ జెప్పిరి. ఆమెయు వారిమాటలను నమ్మి వెన్నుండు మన్నుఁదినెననియే భావించి యాతనిఁ బట్టుకొని “అన్నా! ఇదినీకుఁదగునా! ఇంటియందు నీ కెన్నియో రుచ్యములైన పదార్ధములుండ మన్నెందుకుఁ దింటివి? నానియమములను నీవేలమన్నింపవు? చూడుము. నీ యన్నయు నీ సఖులును నీ మీదఁ కొండెములు సెప్పుచుండిరికదా?” అని మందలించెను. భయరహితుఁడగు శ్రీకృష్ణపరమాత్ముఁడు తల్లి మందలింపునకు భయపడినవానివలెఁ గంటఁదడివెట్టి వెక్కివెక్కి యేడ్చుచుఁ దల్లియైన యశోదతో—  "అమ్మా! మన్నుదినంగ నే శిశువునో? యాఁకొంటినో? వెఱ్ఱినో?  నమ్మం జూడకు వీరి మాటలు మదిన్; న న్నీవు గొట్టంగ వీ  రి మ్మార్గంబు ఘటించి చెప్పెదరు; కాదేనిన్ మదీయాస్య గం  ధ మ్మాఘ్రాణము జేసి నా వచనముల్ దప్పైన దండింపవే."   అని జాలిఁగొలుపునట్లు పలికి తననోరును దెఱచి ‘చూడు’ మని తల్లిని సంబోధించెను. ఆమెయుఁ దన ముద్దుపట్టి ముద్దుపల్కులకు మహానందమును బొంది కుమారుని సత్యప్రవర్తన మెంతవఱకుఁ గలదో చూతమని యాతని నోరును దిలకించెను. చూచుటయేఁ దడవుగ యశోద విభ్రమాశ్చర్య చకితయై పోయెను. ఆ చిన్ని కృష్ణుని నోర నామెకు జలధిపర్వతవన భూగోళశిఖతరణిశశిదిక్పాలకాది కరండమైన బ్రహ్మాండంబంతయుఁ గానుపించెను. అట్టి బ్రహ్మాండమును బసిపాపని నోరఁగనుగొని యశోద—  కలయో! వైష్ణవ మాయయో! యితర సంకల్పార్థమో! సత్యమో!  తలఁపన్ నేరక యున్నదాననొ! యశోదాదేవిఁ గానో! పర  స్థలమో! బాలకుఁడెంత? యీతని ముఖస్థంబై యజాండంబు ప్ర  జ్వలమై యుండుట కేమి హేతువొ! మహాశ్చర్యంబు చింతింపఁగన్   అని తనలోఁదాను వితర్కించు కొనసాగినంతనే యామెకుఁ గృష్ణునియెడఁగల పుత్రానురాగంబుఁదొలంగి భక్త్యావేశ మినుమడించెను. అట్లు భక్తిపరవశయై బాలకృష్ణునిఁ బెక్కువిధములఁ బ్రార్థింపఁదొడంగెను. కాని కృష్ణుండది యెంతమాత్రమును దగదని యామెను వైష్ణవమాయయందుఁ దగుల్కొనఁజేసెను. తోడనే యశోదకు భక్త్యావేశము నశించి పుత్రప్రేమ మినుమడించుచు నామె కృష్ణునిఁ జేరదీసి నిజాంకతలంబున నిడుకొని “నాతండ్రీ! నిన్నెప్పుడు మందలింపను లెమ్ము”. అని యోదార్పసాగెను. కృష్ణుండును, నేడుపుమాని, తల్లికుచవేదికయందు నౌదలమోపి కూరుకుసెందెను. === కృష్ణుని దుండగములు.:- ===  కృష్ణుఁడిత్తెఱంగున, నప్పుడు గోపగోపికా జనంబులకుఁ దన సహజ తత్వంబును దెలియఁబఱచుచు నొకప్పుడు భక్తిపరవశులుగను, మఱొక్కప్పుడు తనయం దనురాగముగలవారిగను వారినందఱ నొనర్చుచుండెను. ఆతండును గోపబాలకులతో నాడుకొనుచు, నప్పుడప్పుడు చోరునివలె నితరగృహంబులందుఁ బ్రవేశించి యందున్న గొల్లపడుచులను, గనుసైగలు సేయుచును, వెనుకప్రక్కగాఁ జేరంజని చెక్కిళ్ళు నొక్కుచును, వచ్చెదవాయని రహస్యముగా భాషించుచును, నొంటరిగనున్నఁ బైఁబడి యధర చుంబనాదుల నొనర్చుచు నిట్లనేకవిధంబుల మగపోడుములు సేయుచుండుటయేగాక, వీలగునప్పుడు పాలుపెరుగులఁ గ్రోలుచు, వెన్న నారగించుచుఁ బట్టుకొనవచ్చిన గోపికలను వెఱపించి పాఱిపోవుచు నొక్కొక్కతఱి వారిలోవారికిఁ గలహంబులుపెట్టుచు, నిరంకుశాధికారంబున దుండగంబులు సేయంజొచ్చెను. గోపికలందఱును బాలకృష్ణుని దుండగంబులు నానాటికభివృద్ధి నందుచుండఁ జూచి సహింపఁజాలక యొకనాఁడు యశోదాదేవి కడకరిగి, యామెముద్దుపట్టి తమయిండ్లయందొనర్చిన దుండగంబుల నన్నింటిఁగూర్చి సవిస్తరంగాఁ జెప్పిరి. చన్నుగుడుచుచున్న కృష్ణుఁడు తల్లి తన్నెక్కడ మందలించునోయని భయపడినవానివలె యశోదయొడియందు ముసుగు పడియుండెను. యశోదయు గోపికలు సెప్పిన వృత్తాంతంబునంతయును విని, వారలగాంచి “అమ్మలారా! మాచిన్నికృష్ణు నెందుకట్లు దూఱెదరు? ఎన్నండును బొరుగిండ్లను ద్రొక్క యెఱుఁగఁడే? చక్కగాఁ గన్నులుగూడఁ దెరువని నాయీ చిన్నికుమారుని ఱవ్వసేయుట మీకుఁదగునా?  అన్య మెఱుఁగఁడు; తన యంత నాడుచుండు;  మంచివాఁ డీత; డెగ్గులు మానరమ్మ!  రామలార! త్రిలోకాభిరామలార!  తల్లులార! గుణవతీమతల్లులార!”   అని యనేక విధంబుల వారల నొడఁబఱచి గృహంబుల కనిపి కుమారుని మందలింప జాలకపోయెను. కృష్ణుండును, దన కేమియుఁదెలియనివానివలె నటింపసాగెను. === యమళార్జున భంజనము.:- ===  గోపికలు శ్రీ కృష్ణుని దుండగంబులఁ గూర్చి పలుమారు వచించుచున్నను యశోద కొడుకు నెంతమాత్రమును మందలింపకుండెను. ఇట్లు దినంబులు సనుచుండ నొకనాఁడు యశోద నిజమందిరంబున దధిమధనంబున మెలంగుచుండెను. అట్టియెడఁ గృష్ణుండు తల్లిఁజేరంజని పాలీయమని పోరుపెట్టదొడంగెను. ఆమెయుఁ గుమారునకుఁ జన్నిచ్చుచు నంతలోఁ బొయ్యిమీదనున్నపాలుఁ బొంగిపోవుచుండఁ గుండను దింపుటకై కుమారుని వదలిపెట్టిపోయెను. కృష్ణుండును గడుపునిండఁబాలీయలేదని కోపించి, యెదుటనున్న పెరుగుకుండను బాదములతోఁ దన్ని పగులఁగొట్టెను. పెరుగంతయు నేలపాలయ్యెను. అంతలో యశోద తిరిగివచ్చి కృష్ణుండొనర్చిన పనికి మివులఁ గోపించి “దుందుడుకా! నీ యాగడ మింకసాగదులే’ యని తనకు భయపడి పరిగెత్తిపోవుచున్న కుమారుని మందలించుటకై వెన్నంటెను. కృష్ణుండును దన లీలా వినోదంబుల వలనఁ దల్లిని విభ్రాంతాత్మురాలినిఁగా జేయుటకో యన నామెకుఁ జేతిదూరముననే యున్నట్లుండి పట్టుకొన వచ్చునంతలో మాయమగుచు, నెందుజూచినఁ గాన్పించుచు, నందందు ముసుఁగువడుచు నిట్లనేకవిధములఁ దల్లిని బాధింపఁజొచ్చెను. యశోదయుఁ గుమారుని యద్భుతచర్యలకు విస్మయంబునొందుచుఁ బట్టినపట్టును మాత్రము విడువక యాతని వెంబడించుచునే యుండెను. కృష్ణుండును దల్లిని శ్రమపెట్టుట భావ్యముగాదని తలఁచినవానివలె ననాయాసముగా యశోదకుఁ జిక్కిపోయెను. ఆమెయుఁ గుమారునిఁ బట్టుకొని “ఓహో! వీరు శ్రీ కృష్ణులేనా?” యని యెత్తిపొడుచుచు నాతనిని ఱోలఁగట్ట యత్నించెను. కాని యామెతీసుకొనివచ్చిన త్రాడుఁ ఱోటికిని, గృష్ణుని బొజ్జకును గొంచెము తక్కువగా నుండెను. యశోద యింకొక త్రాటిని దానికంటఁ గట్టి కట్టుటకు యత్నింపగాఁ దిరిగి పూర్వమెంత తక్కువగా నుండెనో యంతే తక్కువగానుండెను. ఈవిధముగా గృహములోనున్న రజ్జు పరంపరలఁ గొనివచ్చి కట్టుటకు యత్నించినను దిరిగి పూర్వపు స్థితియే సంభవించుచుండెను. కృష్ణుఁడేమియు నెఱుంగని వానివలెఁ దల్లినిఁజూసి నవ్వసాగెను. అట్టియెడ యశోద మిక్కిలి శ్రమ నొందినదై, కుమారునిఁగాంచి “కృష్ణా! ఏమి నాచేత బంధింపబడవా?” యని విచారసూచకముగను భక్తిపరవశత్వమును బొందినదానివలెను బలుక, భక్తపరతంత్రుడగు శ్రీకృష్ణపరమాత్మ— సిరిఁకౌగిఁట బంధింపఁబడని శ్రీకృష్ణపరమాత్మ - సనకాది యోగిచిత్తాబ్జము లందుఁ బట్టువడని శ్రీకృష్ణపరమాత్మ - తల్లివాక్యమును వినినంతనే, లోఁబడి యామెవలన ఱోలఁగట్టఁబడియెను. కుమారునట్లంటఁగట్టి యాయవ్వ యింటిలోని కరిగెను. ఆమె తన్ను బాసి చనిన వెంటనే, నారదశాపంబున యమళార్జునంబు లను సాలవృక్షంబుల రూపముననున్న నలకూబర మణిగ్రీవులను నిర్వురు గుహ్యకులకు శాపవిమోచనం బొనర్పదలంచి, ఱోలడ్డమగునట్లా సాలవృక్షంబుల మధ్యభాగమున కరిగెను. అవియు ఱోటి తాకుడునకు నిర్మూలంబులై పుడమిపయింబడ నందుండి యా గుహ్యకులిద్దఱును, శాపవిముక్తివలన బయలువెడలి యనేకవిధంబులఁ గృష్ణపరమాత్మను బ్రార్థించుచుఁ దమనివాసములకుఁ జనిరి. === గోపగోపికారాధనము. ===  ఇట్లు కృష్ణుండును సాలవృక్షంబులఁగూల్ప దన్నిర్మూలనధ్వనులకు గోపగోపికాజనంబులందఱును వెఱంగంది పిడుగులు పడెనని తలంచుచు వచ్చిచూడఁ గృష్ణుఁడా వృక్షంబులమధ్యభాగంబునఁ గపట బాల లీలల వినోదించుచుండెను. అప్పుడందఱును, “ఏమిది? పెద్దగాలి వచ్చినదనుకొందమా యది యెంతమాత్రమును సరిగాదు. పిడుగుపడిన దనుకొందమా తగినసూచకము లెవ్వియును గాన్పింపవు. అకారణంబుగ నీవృక్షంబు లెట్లుగూలినవి? ఈతఁడు పడఁద్రోసినాఁ డనుకొందమా కేవలము పసిబాలుఁడు. ఏమీవింత యని తమలోఁదాము తర్కించుకొనుచుండ నంతకుమున్నచ్చటనున్నవారు కృష్ణుని వలననే యాపని జరిగెనని తెలియఁజేసిరి. అప్పుడు నందాదులైన గోపకులును, యశోద మొదలైనగోపికలును గృష్ణుని లీలామానుషవిగ్రహుండైన పరమాత్మునిఁగాదలంచి, రెట్టించిన భక్తి తాత్పర్యంబుతో నాతనిఁ బూజింపఁదొడంగిరి. qotl5j5fqata8uj9xwb5wt5xh25moc1 యదువంశము/అయిదవ ప్రకరణ 0 3255 32555 32554 2021-08-03T06:46:20Z Arjunaraoc 266 [[:s:te:యదువంశము/అయిదవ_ప్రకరణ]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీసోర్స్ నుండి wikitext text/x-wiki {{తలకట్టు | శీర్షిక=[[యదువంశము]] | రచయిత=మహావాది వెంకటరత్నం| అనువాదం= | విభాగము=[[యదువంశము/అయిదవ ప్రకరణ|అయిదవ ప్రకరణము]] | ముందరి=[[యదువంశము/నాలుగవ ప్రకరణ|నాలుగవ ప్రకరణము]] | తదుపరి=[[యదువంశము/ఆరవ ప్రకరణ|ఆరవ ప్రకరణము]]|వివరములు=[[తెలుగు భాగవతము]]|సంవత్సరం=}} <center> ==ఐదవ ప్రకరణము== </center> === బృందావన విహారము:- ===  బృహద్వనంబున నుత్పాతంబులు పెక్కులుప్పతిల్లుచుండుట వలన నందుఁడు సునందుఁడు మొదలగు యాదవ ప్రముఖు లందఱును దద్వనంబును విడనాడి బృందావనంబునకు గోగణంబులతో నరుగుటకు నిశ్చయించుకొని యప్పటికప్పుడే బృందావనంబున కరిగిరి. అచ్చోట బలరామకృష్ణులిద్దఱును దోడి గోపకులతోఁ గలసి యాడుకొనుచుఁ బసులవెంట నరిగి బంతిచల్దులారగించుచు, నొకరితోనొకరు బందెములువెట్టి పరుగెత్తుచు నిట్లనేకవిధముల శైశవ క్రీడలందుఁ గాలమును గడుపసాగిరి. కృష్ణుం డప్పుడప్పుడు గోగోపికా సంఘంబులు శరీరంబులు మఱచి యుండునట్లు యమునానదీ పులిన స్థలంబుల మురళీగాన మొనర్పసాగెను. యశోదాకుమారుని మృదుల మధుర మురళీ నిస్వనంబులకు గోపికలందఱును ముగ్ధలగుచు నింటిపనులఁగూడ మాని తదారవంబు శ్రవణపుటంబుల దూఱినంతనే కోకలు జారుచున్నను, వేణీబంధంబులు విడివడుచున్నను, స్తనభారంబున లేనడుము లల్లలనాడ నాయాస మినుమడించుచున్నను లెక్కసేయక మురళీమోహనకృష్ణునిఁ జేరంజనుచుండిరి. తదారవంబును వినినంతనే గోగణంబులును మేతలమాని యఱ్ఱులెత్తి చెవులు నిక్కించుకొని తన్మధుర నిస్వనరసనిర్ఝర ప్రబలవేణికలందుఁ గ్రుంకులిడఁ జొచ్చెను. బాలకృష్ణుం డీవిధంబున నిజ మురళీగానంబున విశ్వంబును మోహింపఁజేయుచు బృందావన విహారంబు నొనర్పసాగెను. === దానవుల క్రూరకృత్యములు.:- ===  కృష్ణుండీవిధంబున విశ్వమోహన మూర్తియై బృందావనంబున వెలుగుచుండ నచ్చోట మధురాపురంబునఁ గృష్ణుని వృత్తాంతంబు వినవచ్చినకొలంది కంసునకు మనస్తాపం బినుమడింపసాగెను. ఇంతవఱ కాతఁ డొనర్చిన కృష్ణవధోద్యోగ ప్రయత్నంబు లన్నియు నిష్ఫలంబు లగుటవలన నాతనికిఁ బట్టుదల మఱింత హెచ్చిపోయెను. అందువలన నాతని క్రూరచర్యలు తొల్లింటికన్న మిక్కుటములయ్యెను. ఎచ్చోటఁ జూచినను దైత్యభటుల యార్భాటములును, సాధుజనహింసాపరాయణత్వంబును, క్షణక్షణమునకు మించుచుండెను. పశుహింసయుఁ, దపోవననిర్మూలనంబును, యాగవిధ్వంసంబును, మునిజన నిష్ఠాపహారణంబును, శిశుమారణంబును, మొదలగు ఘోరకృత్యములు బ్రబలములయ్యెను. జగదపకారంబునకుఁ గంసుఁడు ముందంగ వైచుచుండెను. ఎల్లెడల దానవాపచార సంజనిత సాధుజన దీనారవంబులు మిక్కుటముగ వినవచ్చు చుండెను. ఆహా! సర్వజ్ఞుడైఁడైన శ్రీకృష్ణపరమాత్మ తనమీది వైరంబునఁజేసి సాధుజనంబులిట్లు కంసునివలనఁ బెక్కుబాధలకు లోనగుచుండఁ దద్వృత్తాంతంబంతయు నెఱింగియు సహించియుండుటేలకో గదా? === వత్సాసురవధ.:- ===  బృందావన ప్రాంతారణ్య భూములంగల పచ్చికబయళ్ళయందు శ్రీకృష్ణుండు గోపబాలక బలరామ సహితుండై గోవులను గాయుచుండ నొకనాఁడు కంసప్రేరితుండై వత్సాసరుండను దైత్యభటుఁడొక్కండు కామరూపంబున మందలోఁ బ్రవేశించి గోపకులను గోవులను బాధింపదొడంగెను. ఆవృత్తాంతంబును గృష్ణుఁ డెఱింగి యన్నయగు బలభద్రున కా సమాచారంబంతయుఁ దెలుయఁజెప్పి, వత్సంబు పగిది మందయందు సంచరించుచున్న యా దైత్యభటుని సమీపించి “ఆహా! ఈలేగ యెంత యందముగా నున్నది? ఈదూడను మీకుఁ గాకుండ నేనుహరించెద” నని గోపబాలకులతో నర్మగర్భంబుగాఁ బలుకుచు వత్సాసురునిఁ దోకమొదలు కంఠమువఱకుఁ దన యాజానుబాహు బంధంబున నిరికించుకొని యూపిరి యాడకుండునట్లు నొక్కుచుఁ దృటికాలములో విగతజీవునిఁగా నొనర్చి బంతిచందమున నవలీల గగనమార్గంబున కెగురవైచెను. ఆదైత్యుండును మొదలునరికిన తరువువలె ధరణిపై నొదిగి యసువలఁబాసెను. === బకాసురవధ:- ===  అతఁడట్లు మడిసినతోడనే యతని యనుజుండగు బకాసురుండను వాఁడు భయంకరాకారంబుతో గోగోపసంఘంబుపైఁ గవిసి మహాట్టహాస మొనర్పసాగెను. ఆ దైత్యుని ఘోరాకారమునకు భయంపడి, గోవులును, గోపకులును బరుగెత్తసాగిరి. అట్లు తన్ను గాంచి భయభ్రాంతులై పాఱిపోవుచున్న గోగోపబృందంబుల వదలి యాదైత్యుండు కృష్ణునిపై విజృంభించెను. అట్టియెడ జితవైరియగు నందనందనుఁడు వెఱంగందినవాని చందంబున నందందుఁ జిందులుద్రొక్క నారంభించెను. బకాసురుండును గృష్ణునిఁ దనకుఁ లోబడినవానిఁగాఁ దలంచి యొక్కపెట్టున నాతనిపైఁబడి గుటుక్కున మ్రింగివైచెను. కృష్ణుండు దైత్యునివలన మ్రింగుడుపపడుటఁ గాంచి గోపకులు “హా కృష్ణా! హా కృష్ణా!” యని హాహాకారంబులు సేయందొడంగిరి. గోవులు కనులవెంట నశ్రుధారల గురియింపఁజొచ్చెను. వికసిత కుసుమపరిశోభితములైన లతానివసహంబులు గళావిహీనములై కాన్పింపదొడంగెను. ఇట్లు విశ్వంబంతయుఁ దనకై విచారించుచుండఁ గృష్ణుండును బకునివలన మ్రింగుడుపడి కంఠభాగంబునందే నిలిచి తనయందు లీనమైయున్న ప్రళయకాలానలంబును రగుల్కొల్పి తన్మూలమునను దాను కుత్తుక నొక్కుచును గనుఱెప్పపాటుకాలముననే యాదైత్యుని సర్వప్రాణంబులు హరించి మడియింపజేసెను. ఆతండు మరణించిన వెంటనే తద్గర్భంబునుండి వెలికివచ్చి గోగోపసంఘంబులకు దర్శనమిచ్చెను. తిరిగి కృష్ణునిఁ గాంచినంతనే గోపకులందఱు నానందపారవశ్యమునఁ జిందులుద్రొక్కుచు గొంగడుల నెగురవైవసాగిరి. గోగణంబులును ‘అంబా’ యని యఱచుచుఁ దోకలెత్తి పరుగిడసాగెను. ఇవ్విధంబున దైత్యవధంబు నొనర్చి శ్రీకృష్ణుఁడందఱికిని సంతోషముఁగూర్చెను. === బ్రహ్మదేవుని పరాభవము:- ===  శ్రీకృష్ణ పరమాత్ముని లీలామానుషచర్యలు సకలభువనంబుల యందును బ్రతిధ్వనులీనుచుండ సత్యలోకనివాసియైన బ్రహ్మదేవుఁ డతని నొకయలంతి మానవునిఁ గాఁదలంచి యాతని సామర్ధ్యమెట్టిదో పరీక్షింపఁదలంచినవాఁడై యొకనాఁడు కృష్ణుఁడు గోపబాలకులతోఁ బసులఁగాయుచుండ గోవులను గోపబాలకులను హఠాత్తుగా మాయమొనర్చెను. కృష్ణుఁడొక్కరుండే వనమధ్యంబున నిలచియుండెను. బ్రహ్మయొనర్చిన పని కాతఁడెంతమాత్రమును విస్మయంబునొందక సర్వజ్ఞుడగుటవలనఁ గలరూపెఱింగినవాఁడై పరమేష్ఠి నవమానింపదలంచి గోవులును, గోపకులును దానయై యథాప్రకారము వర్తింపఁదొడంగెను. గోగోపకులు శ్రీకృష్ణస్వరూపులుగానఁ జూచువారలకొక విధమగు దన్మయత్వము గలుగనారంభించెను. తమపుత్రులు కృష్ణాంశసంభవులుగాన గోపికలకుఁ దొల్లింటికన్న సుతప్రేమ యెక్కువయ్యెను. బలభద్రుండును నీ యద్భుత సంఘటనంబున కచ్చెరువొందుచుఁ గలరూపు నెఱుంగఁజాలక ‘ఇదియేమి’ యని తమ్ముని నడిగెను. కృష్ణుండును బలభద్రునకు సర్వమును దెలియపఱచెను. అత్తెఱంగున నొక వత్సరంబు ముగిసినవెంటనే బ్రహ్మ కృష్ణుని పరిస్థితి యెట్లున్నదో యని వచ్చి చూచునప్పటికి గో గోపకులతో యశోదానందనుఁ డెప్పటియెట్ల విహరించుచుండెను. ఆ దృశ్యమును గాంచినంతనే బ్రహ్మయు‘సృష్టికర్తను నేనైయుండ నీ గో గోపకులను సృష్టించినవారెవరా?’ యని పెద్దయుఁబ్రొద్దు దనలోఁదాను వితర్కించుకొనుచుఁ గొంతవడికి శ్రీ కృష్ణ మహిమంబువలన వైష్ణవమాయనుండి విడివడినవాఁడై సర్వమును దెలిసికొనెను. అప్పుడు కమలాసనుండు దానొనర్చిన పనికి లజ్జించుచుఁ బ్రత్యక్షస్వరూపంబునఁ గృష్ణపరమాత్మను జేరంజని ముకుళిత కరకమలుండై “దేవా! నీమాయయందుఁ దగుల్కొని యజ్ఞానుండనై, నీ కపచారమును గావించితిని. మహాత్మా! నన్ను క్షమింపుము. నీవాదినారాయణుండవు. నీ తత్వంబు నెవ్వరును గ్రహింపఁ జాలరు. నీవలనే సృష్టిస్థితి లయములు జరుగుచున్నవి. నీ యందే సకలచరాచరాత్మకమైన యీవిశ్వంబంతయు లీనమైయున్నది. గుణకర్మంబు లనేకంబులు గలిగియున్నవాఁడగుటవలనఁ బెక్కు నామంబులతోడను, బెక్కు రూపంబులతోడను వర్తించుచుందువు. పరాత్పరా! నన్ను క్షమింపుము” అని యాతనిఁ బ్రార్థింప వసుదేవనందనుఁడు గరుణామయుండు గావున వేల్పుపెద్దను క్షమించెను. విరించియుఁ దిరిగి గోగోపకులను గృష్ణున కర్పించి నిజనివాసంబున కరిగెను. బ్రహ్మ గోగోపకుల నర్పించినంతనే శ్రీకృష్ణపరమాత్మ తన విశ్వరూపంబు నుపహరించి యొకవత్సరము తన్నెడఁబాసియున్న గోపకులందఱిని వేర్వేఱనాదరించి యాదవవంశభూషణుం డగుచుఁ బ్రకాశింపఁజొచ్చెను. === బలరాముఁడు ఖరాసురుని వధించుట.:- ===   బలరాముఁ డెల్లప్పుడు దమ్ముఁడైన శ్రీకృష్ణు నెడఁబాయక మంద యందు సంచరించుచు గోపబాలురతోఁగూడి యాడుచుండెడివాడు. ఒకనాఁడేమి కతంబుననో శ్రీకృష్ణుండు గోవులవెంట రాక యింటనే నిలిచియుండెను. బలభద్రుండు మాత్రము గోపబాలురతోఁ గలసి పసులవెంట నరిగెను. అచ్చోట గోపకులందఱును బలరామ సహితులై బంతిచల్లుల నారగించి తలకొకదిక్కున మెలంగుచు నప్పుడప్పుడు గుంపుగట్టి యాడుకొనుచుఁ బ్రొద్దుపుచ్చుచుండఁ గంసునిపంపున నొకదైత్య భటుండు ఖరాకారంబున జనుదెంచి మందయందు శ్రీకృష్ణుండు లేడుగదాయని ధైర్యంబు నవలంబించి గోవులను గోపకులను హింసింపసాగెను. అట్టియెడ గోపకులు భయంపడి “ఓకృష్ణా! ఓరామా! రక్షింపుడు. రక్షింపుడు.” అని పెద్దపెట్టున గోలలెత్తుచు బలభద్రుండున్న తావునకు వచ్చిచేరిరి. ఖరాసురుండు వారిని వెన్నంటి వచ్చి గోపబాలక రక్షణార్థమై తన్ను మార్కొననిలచియున్న బలరాముని నొక్కపెట్టున ఱొమ్మునఁ దన్నియార్చుచు విజృంభించెను. కృష్ణాగ్రజుండును వ్రేటువడినవెంటనే రౌద్రాకారంబున విజృంభించి గార్దభాసురు పదంబులు నాలుగు నొక్కకేల నంటంబట్టి బెట్టుదట్టించి యట్టిట్టు గదల్చుచు నొక్క పెట్టునఁ గందుకంబు చందంబున నభోభాగంబున కెగురవైచి యాదైత్యుని విగతజీవునిఁగా నొనర్చెను. === ప్రలంబునివధించుట. ===  అట్లు ఖరాసురుని నవలీలగా మడియించి బలరాముఁడు తిరిగి యథాప్రకారము గోపబాలకులతో నాడుకొనఁజొచ్చెను. అట్టి సమయంబున ఖరాసురుని యనుచరుండైన ప్రలంబుడను రక్కసుండు పగసాధింపఁదలంచి గోపబాలక వేషముతోఁ జనుదెంచి యచ్చోట నాడుకొనుచున్న బలరామాదులతోఁగలసి తానుగూడ నాటలాడఁజొచ్చెను. గోపకులందఱును రెండుగములవారై, యోడిపోయినవారు, గెలిచినవారిని మోయునట్లు బందెమువెట్టికొని యాడుకొనుచుండిరి. ప్రలంబుఁడు పగసాధింపఁ దలచియున్నవాఁడుగావున బలరామున కెదురగువారివైపునఁ జేరెను. కర్మవశంబున బలరాముని వైపువారే యాటయందు గెలిచిరి. అప్పుడనుకొనిన ప్రకార మోడిపోయినవారు గెలిచినవారిని నొక్కొక్కరిని తమమూపులపై నెక్కించుకొని మోయఁజొచ్చిరి. అట్టియెడ నదియే సమయమని ప్రలంబుఁ డోడిపోయినవారి యందున్నవాఁ డగుటవలన బలరామునిఁ దన మూపున నెక్కించుకొని యున్నటులుండి గగనమార్గంబునకెగసెను. అదిగని గోపకులందఱును రామునికై దుఃఖింపఁ దొడంగిరి.మోసంబునఁ దన్నట్లు మోసికొని గగనమార్గంబున నరుగుచున్న ప్రలంబుని కపటంబు నెఱింగి, బలబద్రుం డుక్కుమిగిలి తనముష్టిహతిని దైత్యునిశిరంబు పగులఁజేసి విగతజీవునిఁగా నొనర్చి యచిరకాలముననే గోపకులఁజేరి వారికి సంతోషమును గూర్చెను. గోపకులును బలరాముని గొప్పవానిఁగాఁదలంచిరి. 94qeoq1tcfjp1a1yzzlgig8ul4ttivs యదువంశము/ఆరవ ప్రకరణ 0 3256 32561 32560 2021-08-03T06:46:48Z Arjunaraoc 266 [[:s:te:యదువంశము/ఆరవ_ప్రకరణ]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీసోర్స్ నుండి wikitext text/x-wiki {{తలకట్టు | శీర్షిక=[[యదువంశము]] | రచయిత=మహావాది వెంకటరత్నం| అనువాదం= | విభాగము=[[యదువంశము/ఆరవ ప్రకరణ|ఆరవ ప్రకరణము]] | ముందరి=[[యదువంశము/అయిదవ ప్రకరణ|అయిదవ ప్రకరణము]] | తదుపరి=[[యదువంశము/ఏడవ ప్రకరణ|ఏడవ ప్రకరణము]]|వివరములు=[[తెలుగు భాగవతము]]|సంవత్సరం=}} <center> == ఆరవ ప్రకరణము== </center> === గోపికావస్త్రాప్రహరణము:- ===  శ్రీకృష్ణ బలరాము లిత్తెఱంగునఁ జేచిక్కిన దైత్యుల, బట్టి చక్కాడుచు గోగోప గోపికాసంఘంబుల రక్షించుచు బృందావనంబున విహరింపఁదొడంగిరి. గోపికలందఱును శ్రీకృష్ణునియం దెక్కువ మక్కువఁగలిగి యెల్లప్పు డాతని దివ్యసందర్శనంబునే యాకాంక్షించుచు ననవరత మాతని మురళీ మధుర నిశ్వనంబునే కోరుచుఁ బొద్దులు పుచ్చుచుండిరి. కృష్ణుఁడును బెక్కు తెఱంగులఁ బల్లవకోమలసదృశాకారిణులగు వల్లవీజనంబుల యుల్లంబు లుల్లాసంబున రంజిల్లునట్లు వర్తింపఁదొడంగెను. ఒకనాఁడు గోపికలందఱును యమునాస్నానంబున కరిగి యొడ్డున వస్త్రంబులను హారాది పరిష్కారంబులను బదిలంబుగా నొనర్చి, కంఠదఘ్నంబులగు సలిలంబుల జలకంబులాడఁ దొడంగిరి. అట్టియెడఁ దుంటరియగు బాలకృష్ణుండు యమునానదిఁ జేరంజని గట్టున నున్న గోపికల వస్త్రంబులను మెల్లన దొంగిలించి తత్తటినీతట నికటంబున నున్న వృక్షంబు నధిరోహించి లీలామాత్రుండై వినోదింపసాగెను. గోపికలును గొంతవడికిఁ గృష్ణునిరాకను గుర్తించి తుంటరి వాఁడగుటవలన ననుమానపడి గట్టునకుఁ జూడ వస్త్రంబులు లేకుండెను. ఏమాయని కృష్ణునిదెసఁ బరికింప నాతం డధిరోహించియున్న తరుశాఖలయందుఁ దమవస్త్రంబు లుంట గాంచి, మోసమయ్యెనని తలంచుచు మానభంగంబునకు వెఱచినవారలై, నదీగర్భంబునందే నిలచి లీలా వినోదియైన శ్రీకృష్ణ పరమాత్మను గూర్చి “కృష్ణా! ఇదియేమిన్యాయము? కేవలము పరమాత్మస్వరూపుండవును, సర్వజ్ఞుండవునగు, నీవే స్త్రీజన మానభంగమున బ్రయత్నింప నన్యులఁగూర్చి వేఱ చెప్పవలయునా? మావలువల మాకొసంగుము. మామగవారు జూచిన నిన్ను మందలింతురు. మా చీరెలఁ గొనితెచ్చియిచ్చి పొమ్ము. ఇదియేనా నీ యట్టివాఁడొనర్చవలసిన ఘనకార్యము? కృష్ణా!  బహుజీవనముతోడ భాసిల్లియుండుటో  గోత్రంబునిల్పుటో కూర్మితోడ  మహినుద్ధరించుటో మనుజసింహబవై  ప్రజలఁగాచుటో కాక బలిఁదెరల్చి  పిన్నడై యుండియుఁ బెంపువహించుటో  రాజుల గెల్చుటో రణములందు  గురువాజ్ఞ సేయుటో గుఱనిధివై బల  ప్రఖ్యాతిఁజూపుటో భద్రలీల  బుధులు మెచ్చ భువిఁబ్ర బుద్ధత మెఱయుటో  కల్కితనము సేయ ఘనతఁగలదే?  వావిలేదువారి వారునావారని  యెఱుఁగవలదె? వలువలిమ్ము కృష్ణ !”   అని మందలించినట్లుగను, ధర్మోపదేశం బొనరించినట్లుగను, బ్రతిమాలుకొనినట్లుగను, మొరపెట్టుకొన నాతండును వృక్షంబునందే నిలచి నగుచు ‘“గోపికలారా! మీరందఱిచ్చోటి కరుగుదెంచి మీమీవలువలఁ గొనిపొండు. నేను మాత్రము తీసికొనివచ్చి మీకొసంగ” నని ఖండితముగాఁ దెలియఁజెప్ప గోపికలును దమకు మానభంగంబెట్లును దప్పదని నిశ్చయించుకొని, పోవుదమని కొందఱును, వలదని కొందఱును, ముందువెనుకలాడుచుఁ దుదకందఱును నిజకరసంఛాదిత పంచాయుధగేహలగుచుఁ గృష్ణునిఁ జేరంజని వలువలిమ్మనికోర నాతండును “సుందరాంగులారా! ఒక్కమాఱు చేతులెత్తి మీరందఱు నన్నుఁ బ్రార్థింపుఁడు. వలువ లొసంగెద” నని పలుక గోపికలు “ఏమి? ఈ బాలుని తుంటరితనము? అంతకంతకు మితిమీరిపోవుచున్నదే?” యని లోనఁ గినుక వహించినవారలయ్యుఁ దప్పనిదియగుటవలన మానభంగమునకుఁ గూడ శంకింపక చేతులెత్తి వలువలిమ్మని యాతని బ్రార్థించిరి. కృష్ణుఁ డప్పుడు వృక్షంబునుండి డిగ్గి వలువలను వారికొసంగి, “గోపికలారా! మీకు మానభంగమయ్యెనని యెంతమాత్రమును జింతింపవలదు. నన్నుఁ గొల్చువారలకు సర్వంబును నా స్వరూపమై కానుపించును. అట్టియెడ వీరు పురుషులు, వీరు స్త్రీలు అను విచక్షణ యెంతమాత్రమును వారియందుండదు. అట్టి భేదభావము లేనివారలే నాకు నిజమైన భక్తులగుచున్నారు. మీ స్వభావంబును గుర్తెఱుంగుటకై మిమ్మిత్తెఱంగునఁ బరీక్షించితిని. నా వచన ప్రకారము వర్తించి మీరు నాకు నచ్చినవారలైతిరి. ఇదియే నా తత్త్వము” అని తెలియఁజెప్పి గోపికల మనస్తాపంబును మాన్పెను. వారును ధన్యులమైతిమని కృష్ణునితోఁ గలసి గోకులంబున కరిగిరి.   టీక:- కంఠదఘ్నంబులగు = కంఠం లోతు కలిగిన; తటని = నది; తటము = ఒడ్డు; నికటము = సమీపము. === నందయశోదలు శ్రీకృష్ణుని మందలించుట. ===  వస్త్రాపహరణం బొనర్చివల్లవీ జనంబుల శ్రీ కృష్ణుండు పరిభవించెనను వార్త యెవ్విధంబుననో నందయశోదలకుఁ దెలియవచ్చెను. చూచుచుండఁగనే యావార్త గోపకులంబు నంతటను వ్యాపించెను. ఎల్లరును గృష్ణుని దుండగంబును గూర్చి పలుభంగుల ముచ్చటింపసాగిరి. తమకుమారుఁడొనర్చిన పనికి నందయశోదలు గినుకవహించినవారలై కృష్ణునిఁ జేరం బిలిచి “కుమారా! రోజురోజుకు నీ యాగడంబులు మితిమీరుచున్నవి. చూచి యుపేక్షాభావమును వహించుచుంటిమని తలంచుచుంటివా యేమి? కృష్ణా! గోపికా వస్త్రాపహరణం బొనర్చి మానభంగమును గావించుట నీ యట్టివానికిఁ దగునా? ఇంతటినుండి నీవిట్టి దుండగముల నెన్నండును జేయకుసుమా” యని యనేకవిధంబుల మందలించిరి. అప్పుడు కృష్ణుండు, కనులవెంట నీరునింపుచు “జననీజనకులారా! మీతోడను, మీ గోపగోపికా జనంబులతోడను నా కెంతమాత్రమును బనిలేదు. ఇందఱివలన మాటఁబడిన యీ బ్రతుకుఁగూడ నా కవసరములేదు. నే నిప్పుడోపోయి విషజలపూరితంబగు గాళిందీనదిలో దుమికెదను. ఇంతటినుండి మీరును, మీ కులమువారును, నావలన నెట్టిబాధలను బొందకుండ సుఖంబుండుఁడు” డని పల్కినవాఁడై యప్పుడే కాళిందీనదికిఁ బరుగులిడసాగెను. యశోదానందులును, “కృష్ణా! పోకుము. కాళిందీనదిలో దుముకవలదు. నీయిష్టమువచ్చినట్లు మమ్మందఱను బాధింపుము. నిన్నుఁబాసి యొక్క క్షణమైనను మేము నిలువఁజాలము.“ యని దుఃఖించుచు లీలావినోదియైన బాలకృష్ణుని వెంబడించిరి. బలభద్రుండు తమ్ముని తత్వంబు నెఱింగినవాడయ్యు, నేమియు యెఱుంగనివానివలెఁ దానును బంధుజనంబుల వెంబడించెను. ఇట్లు యాదవకులంబంతయుఁ దన్ను వెంబడించుచున్నను, నొక్కరికేనియుఁ జిక్కక, కాళిందిని సమీపించి, నిజచరణకమలయుగళసంస్పర్శంబున కెన్నినాళ్ళనుండియో యెదురుసూచుచుఁ దత్సమీపంబున విశాల విటపశాఖాసముదాయంబుతోనున్న కదంబ భూజంబు నధరోహించి తదగ్రంబున కెగఁబ్రాకి దూరంబుననుండి బంధుజనులు దన్నుఁగూర్చి యాక్రోశించుచుండ, నెల్లరకుఁ దెలియవచ్చునట్లు కుప్పించి యచ్చోటనుండి కాళిందిలో దుమికెను. వెంటనే యాహ్రదంబంతయు గుభగుభ ధ్వానంబులతో నల్లకల్లోలంబు గాఁజొచ్చెను. ఇచ్చోట యశోదానందులు మొదలగు వారందఱును గృష్ణుండు నదిలో దుముకుట కనులారగాంచి “హ కృష్ణా! హ కృష్ణా!” యని పెద్దపెట్టున నేడ్చుచుఁ గాళిందిని సమీపించి బాలకృష్ణునిఁ గానక ఘోరవిషానల దారుణాకారుఁడగు కాళీయునిచేత భక్షింపబడెనని తలపోసి తద్వియోగ సంజనిత సంతతానంతదుఃఖాతిరేకంబున స్మృతులుదప్పి పుడమిపై మూర్ఛిల్లిరి. బలరాముఁడుమాత్రము సర్వము నెఱింగినవాఁడు గావునఁ జూచి యూరకుండెను.   టీక:- విటపము = చిగురు; శాఖ = కొమ్మ; హ్రదము = మడుగు; ధ్వానము = ధ్వని. === కాళీయుని పూర్వకథ ===  కాళిందీనదియందుఁ గాళీయుఁడను సర్పరాజొకండు గలఁడు. పూర్వమొకప్పుడు సర్పములన్నియు వినతాసుతునకు భయంపడి, తాముసంపాదించుకొనిన యాహారంబునందు సగపాలతని కిచ్చునట్లును, నాతండు తమ్ముఁ జంపకుండునట్లును, నొడంబడికఁ జేసుకొని, యప్పటినుండి యనుకొనినప్రకారము వర్తింపఁ జొచ్చిరి. కాని కాళీయుఁడు మాత్రము తానుసంపాదించిన యాహారంబులోని సగపాలును విహంగవల్లభువ కర్పింపక తానే యుప్యాయనంబుగఁ గుడువఁదొడంగెను. అందువలన వైనతేయుఁడు కినుక వహించి కాళీయునిఁబట్టి శిక్షించుటకు దండెత్తిరాఁగా నతండు పన్నగాంతకునకు భయంపడి యాతనినెదుర్కొనఁజాలక కాళిందీనది యందుఁజొచ్చి ప్రాణరక్షణమొనర్చుకొనెను. సుపర్ణుఁడు కాళిందీనదిఁ జొచ్చుటకు భయఁపడెను. కారణమేమన నాతఁడొకనాఁడు క్షుద్భాధ నపనయించుకొను నిమిత్తమై కాళిందీమడుగులోని చేపలనుబట్టి భక్షించుచుండఁగా మత్స్యంబులన్నియుఁ బ్రాణరక్షణంబునకై తత్సమీపారణ్యంబునఁ దపంబుసేసికొనుచున్న సౌభరియను మునిపుంగవుని శరణుజొచ్చెను. అతఁడును వానిపైఁ గరుణవహించి “నాఁడు మొదలు వైనతేయుఁడు నదియందుఁ బ్రవేశించినచో శిరంబు పగిలి మడియుఁగాత” యని యుగ్రశాప మిచ్చెను. ఈ వృత్తాంతమునుస గాళీయుఁ డెఱింగియున్నవాడగుటవలన నామడుగునందుదూఱి ప్రాణరక్షణ మొనర్చుకొనెను. అతం డామడుగున నివసింపఁ దొడంగె. నప్పటినుండియుఁ దనవిషంబువలన, జలంబును విషపూరితంబుగా నొనర్చి, యానీరును గ్రోలినవారలనేగాక తుదకానీటికి సూటిగ నభోభాగంబునఁ జరించు ద్విజసంతతులను గూడ మడియఁజేయుచు లోకభయంకరుండై మించి యుండెను. అందువలనఁ బ్రతివారును గాళిందిలోఁ బ్రవేశించుటకేగాక తుదకు సమీపించుటకుఁగూడ భయపడుచుండిరి. ప్రాణోపద్రవకరమగునట్టి యా మడుగునందే కృష్ణుఁడు దుమికెను. అందువలననే గోపకులంబంతయు నాతనిఁగూర్చి దుఃఖింపసాగెను. కృష్ణుఁ డట్లు తన నివాసంబగు కాళిందియందు దుమికినంతనే, కాళీయుఁడు రౌద్రాకారంబున విజృంభించి “ఏమిది? పరప్ర్రాణాపహరణ ప్రయుక్త విషానలజ్వాలా సమేతుండనగు నన్నుమఱచి యీబుడుతఁ డిందు దుముకుటకు సాహసించెఁగా? ఔరా! ఈ కాళీయుని ప్రభావమాతనికిఁ దెలియదు కాబోలు! ఒక్కమాఱు నా శక్తిని జూపెదఁగాక” యని పడగలను జక్కగా విప్పి ముఖంబులనుండి విషానల విస్ఫులింగంబులు ప్రజ్వరిల్లుచుండ శరీరంబునుబెంచి బాలకృష్ణుని నాపాదమస్తకంబుగాఁ జుట్టి యాతని గాత్రంబునందంతటను గంటులుపడునట్లు కఱవసాగెను. కృష్ణుండును లీలావినోదియై చేష్టలులేనివాని తెఱంగున భోగిభోగ పరివేష్టితుండై నదీతోయంబుల నుయ్యలలూగనారంభించెను. అట్టియెడ యశోదానందులు మొదలగు యాదవులందఱును మూర్ఛనుండి తేఱి కనులవిచ్చి నదివంక దిలకించునప్పటికిఁ గృష్ణుండు కాళీయునిచేతఁ జుట్టఁబడి చేష్టలు దక్కియుండెను. అట్టి యపాయస్థితియందున్న బాలకృష్ణునిఁగాంచి స్త్రీపురుష బాలవృద్ధ సమేతంబుగ యాదవులందఱును బెద్దపెట్టున విలపించుచు “హ కృష్ణా! కృష్ణా! ఇంక మాకు దిక్కెవ్వరు? మేమిందర ముండియు నిన్ను రక్షింపఁజాలమైతిమే? అయ్యో! కుమారా! నిన్నీయాపదనుండి కాపాడువారెవ్వరు? విషకుచదుగ్ధంబులఁ ద్రావియు నేహానియులేక బ్రతికియున్న నీకు నేఁడీ కాళీయుని విష మపాయంబును గూర్చుచుండెఁ గదా? కృష్ణా! నేటినుండి మాకు ముద్దుముచ్చటలు సెప్పువారెవ్వరు? కుమారా! అయ్యో! తండ్రీ!  శ్రవణరంధ్రబులు సఫలతఁ బొందంగ   నెలమి భాషించు వా రెవ్వరింకఁ  గరచరణాదుల కలిమి ధన్యతఁనొంద  నెగిరి పైఁబ్రాకు వా రెవ్వరింక  నయన యుగ్మంబు లు న్నతిఁగృతార్థములుగా  నవ్వులు సూవు వా రెవ్వ రింక  జిహ్వలు గౌరవ శ్రీం జేరఁబాటల   యెడఁ బలికించు వా రెవ్వరింకఁ  దండ్రి! నీవు సర్ప దష్టుండవైయున్న  నిచటమాకుఁ బ్రభువు లెవ్వరింక  మరిగి పాయలేము మాకు నీ తోడిద  లోక మీవులేని లోకమేల!”   అని యందఱును గుంపుగట్టి నదియందుఁ జొచ్చుటకుఁ గడంగిరి. అట్టియెడ బలభద్రుం డడ్డంబువచ్చి కృష్ణున కెంతమాత్రం బపాయంబు సంభవింపనేరదని వారికి నచ్చజెఁప్పి వారి యుద్యమంబును మాన్పెను.   టీక:- వైనతేయుడు = గరుత్మంతుడు; మించి = అతిశయించి; ద్విజ = పక్షులు; తతులు = సమూహములు; గాత్రము = శరీరము; దుగ్దములు = పాలు; ఉద్యమము = ప్రయత్నము. === కాళీయమర్ధనము.:- ===  కృష్ణుఁడును బంధుజనుల దుఃఖావస్థను గాంచి యుపేక్షించుట మంచిదికాదని యెంచి యుచితంబుగ మేనువెంచిమించి కాళీయుని పంచప్రాణంబుల వంచింప నుంకించి రెట్టించిన యట్టహాసంబున విజృంభించి, వడిగలిగిన పడగల మీద నడిదంబు వడువున నాభీలంబగు నిజకరంబు నెత్తి ప్రచండ ధ్వానంబనూనంబగునట్లు సఱచెను. ఆ వ్రేటునకు శిరంబులు పగిలి నెత్తురులు గ్రక్కుచు గాళీయుఁడు చేష్టలు దక్కిన వాఁడయ్యెను. అట్టియెడఁ గృష్ణుఁడాతని ఫణంబులపై కెక్కి కన్నులు వెఱికి, దౌడలువట్టి నాలుకల నూడఁదీసి, యుప్పొంగుచు గజ్జెలందియలు ఘల్లుఘల్లుమని మ్రోయ నహిమౌళియందు నృత్యంబు సేయఁజొచ్చెను. కాళీయుండును గృష్ణుని దుష్టజనదండ ధరావతారుండైన శ్రీహరిఁగాదలపోసి కంఠగత ప్రాణుఁడై శ్రీకృష్ణపరమాత్మను రక్షింపుమని ప్రార్థింపఁదొడంగెను.   టీక:- వడి = బిగువు, శౌర్యము; అడిదము = కత్తి; వడువున = వలె; ఆభీలము = భీకరము; ధ్వానము = ద్వని: ఉంకించు = పూను, సిద్దమగు; అహి = పాము === కాళీయునిభార్యలు కృష్ణుని స్తుతించుట:- ===   ఆ సమయంబునఁ కాళీయుని భార్యలైన నాగాంగనలు తమ ప్రాణనాథునకుఁగలిగిన ప్రాణోపద్రవమునకు మిక్కిలిగఁ బరితపించుచుఁ శ్రీ హరిఁజేరంజని కరంబులు మోడ్చి “ కృష్ణా! మాకుఁ బతిభిక్షఁ బెట్టుము. మానాథుఁడు సర్వచరాచరభూతేశుండవైన నీతత్వంబు నెఱుంగఁజాలక యజ్ఞానంబున నీకపచారంబుఁగావించె, దేవా! నిన్ను జయించువారెవ్వరుగలరు? అగోచరుండవయ్యును గోచరుండగుచుంటివి; నిరాకారుఁడవయ్యు ననంతాకారుండ వగుచుంటివి; నిర్విశిష్టుండవయ్యును విశిష్టుండవగుచుంటివి; నిర్విశేషుండవయ్యును విశేషుండవగుచుంటివి; రూపరహితుండవయ్యును నానారూపసమన్వితుఁడ వగుచుంటివి; అనామకుఁడ వయ్యును బెక్కునామంబులు గలవాఁడ వగుచుంటివి; ఒక్కండవయ్యును సర్వంబునీవయగుచుంటివి; విశ్వంబునీవయయ్యును, నీవు విశ్వంబుగాకుంటివి; నిర్గుణుండవయ్యును గుణాచ్ఛాదకుండ వగుచుంటివి; ఆత్మారామత్వంబువలన మునివయ్యును హ్రస్వదీర్ఘస్థూల సూక్ష్మములకుఁగారణ భూతుడవగుచుంటివి. మహాత్మా! విశ్వభావాభావసందర్శనంబుసేయుచు విద్యావిద్యలకు గారణుఁడవైన నిన్నెవఱెఱుంగఁగలరు? సృష్టి స్థితిలయములకు నీమూర్తియే మూలకారణము. నీమహత్వమక్షోభ్యము బ్రహ్మాది దేవతలకే నీ తత్వంబనిర్వాచ్యంబు. శ్రీకృష్ణా! మాకాంతుని రక్షించి మాకు బతిభిక్షఁబెట్టు’ మని యనేకవిధంబులఁ బ్రార్థింపఁ గృష్ణుండును భక్తపాలకుండుగావున ఆ గాళీయుని ప్రాణంబులఁగాపాడి, తన్నుఁబ్రార్థించుచున్న సర్పరాజునుగాంచి “ఓయీ!నిన్ను రక్షించితిని. నీవిప్పుడే నీ దారాపుత్రులతో బయలుదేరి సముద్రమునకుఁబోయి యచ్చోట వసింపుము. నీశిరంబున మదీయ పాదచిహ్నంబులుండుటవలనఁ బక్షివల్లభుఁ డెంతమాత్రమును నిన్ను బాధింపఁడు. ఇప్పుడే పొ”మ్మని యానతిచ్చె. కాళిందీనదీతోయంబు లప్పటినుండి జనోపయోగ్యంబులగునట్లు వరంబొసంగి, యొడ్డునఁదనకై వేచియున్న జననీజనకులను బంధజనులను జేరంజనెను. కృష్ణుండట్లు సురక్షితంబుఁగా దమ్ముఁ జేరి నంతనే యాదవులందరును మహానందముతో మాటిమాటికిఁ గృష్ణునిఁ గౌగలించుకొనుచు నాతని యమానుషచర్యలను బొగడుచు నిజనివాసంబులకరిగిరి.   టీక:- అక్షోభ్యము = క్షోభ (కలత) చెందుట లేనిది; దారాపుత్రులు = భార్యాబిడ్డలు; పక్షివల్లభుడు = గరుత్మంతుడు. === కృష్ణునికర్మప్రబోధము. ===  కృష్ణుఁడట్లు కాళీయుని శిక్షించి సురక్షితముగా నందగోకులమును బ్రవేశించిన కొన్నినాళ్ళకు నందాదు లింద్రయాగంబును సేయఁదలంచి తద్వృత్తాంతంబు నంతయుఁ గృష్ణునకుఁ దెలియఁ జేసి ‘నీ యభిప్రాయమేమి’ యని యాతని నడిగిరి. అప్పుడాతఁడు వారిఁగూర్చి ‘ఇంద్ర యాగంబునన మీరేల సేయవలయు?’ నని ప్రశ్నించెను. అందుకు నందాదులు బురుహూతునకుఁ బ్రియంబుగా యాగంబు నొనర్చిన నాతండు సంతోషించి వానలు గురియించు ననియు, వానలవలన వసుమతి యందుఁ గసవు పెరుగు ననియుఁ గసవు వలన గోగణంబులు వృద్ధిసెందుననియు, వానివలన వలసినంతపాడి తమకు లభించుననియు, నందువలనఁ దమ కులం బంతయు సకలసంపదలతో విరాజిల్లు ననియుఁ గావున, నింద్రయాగంబు సేయ సమకట్టితి మనియుఁ దెలియజేసిరి. అప్పుడు కృష్ణుఁడు వారినిఁ గాంచి “బంధువులారా! ఇంద్రునివలన మనము పెంపువహింపనేల? అతండు మనకెంతమాత్రమును గర్తకానేరఁడు. కర్మయే యన్నింటికిఁ బ్రధానమగుచున్నది. కర్మవలననే జననమరణంబులును, వృద్ధిక్షయంబులును శరీరధారులకుఁ గలుగుచున్నవి. అట్టియెడ నింద్రుని మనమెందుకుఁ బూజింపవలయును? ఇంద్రుఁడైనను గర్మకు లోఁబడినవాఁడే. అతఁడు కర్మఫలమును పోగొట్టఁజాలఁడు. ఉత్పత్తిస్థితి లయంబులకు సత్వరజస్తమోగుణంబులు ప్రధానములగుచున్నవి. రజంబున జగంబు జన్మించును, రజోగుణ ప్రేరితంబులై మేఘంబులు వర్షించు. అట్టి వర్షంబువలన మీరు వ్రాక్కుచ్చినదంతయు సమకూరును. అప్పుడు ప్రజాభివృద్ధి యగును. కావున నింద్రయాగముతో నిమిత్తంబులేదు. కర్మంబుననుసరించి ప్రజావృద్ధికిఁ బసులకుఁ, గొండకు, బ్రాహ్మణోత్తములకుఁ బూజలు గావించుట సమంజసము. కావున మీరందఱును గోవర్థన పర్వతంబును బూజింపుఁడు. దానివలననే మనకన్నియును సమకూరగల” వని పల్కెను. యాదవులును గృష్ణుని హితంబు ననుసరించి హరిసమేతులై గోవర్థనగిరికిఁ బూజలుసేసి భూసురాశీర్వాదములతోఁ బర్వతంబునకుఁ బ్రదక్షిణపూర్వక నమస్కారంబు లొనర్చి గోవులను బురస్కరించుకొని గృహంబుల కరిగిరి.   టీక:- వసుమతి = నేల; కసవు = గడ్డి; పెంపువహించు = గౌరవించు; పురస్కరించుకొని = ముందు ఉంచుకొని. === గోవర్థనగిరి నెత్తుట ఇంద్రుడు క్షమింపబడుట:- ===  కృష్ణుని హితంబును బాటించి గోపకులు తన్ను మఱచినారని యింద్రుఁడు కోపించినవాఁడై వారికి బుద్ధి సెప్పఁదలంచి మేఘంబులఁ బురస్కరించుకొని సకలభువనంబులు కంపించునట్లు, పిడుగులతోఁ గూడిన శిలావర్షంబును నందగోకులంబుపైఁ కురియింపసాగెను. ఆ ప్రచండ శిలావర్ష విజృంభణంబునకు గోపకులు వెఱచి హాహాకారంబులు సేయుచు “కృష్ణా!రక్షింపుము. రక్షింపుము.” అని మొరలిడసాగిరి. కృష్ణుండును వాసవుని యఖండగర్వంబును బోఁగొట్టదలంచి, యపాయంబులేదని బంధుజనుల హెచ్చరించుచు, సకలలోకంబులు తన్నుగీర్తించునట్లు, గోవర్థనంబు నవలీలఁగానెత్తి ఛత్రంబు పగిదిఁ గొనవ్రేలియందు నిలిపినవాఁడై రక్షణోపాయంబుఁ గానక విలపించుచున్న నందగోకులంబును గాంచి “బంధువులారా! ఎంతమాత్రమును భయపడవలదు. ఇదిగో ఈ కొండ క్రిందికిరండు, ఇదియే మిమ్మును, మీదారాపుత్రాదులను, మీగోగణంబులను, గొడుగువలె నెగడి శిలావర్షంబునుండి రక్షింపఁగలదు. మఱియు నో బంధువులారా!  బాలుండీతఁడు కొండ దొడ్డది మహా భారంబు సైరింపఁగాఁ  జాలండో యని దీని క్రిందనిలువన్ శంకింపఁగాఁ బోలదీ  శైలాంభోనిధిజంతు సంయుత ధరా చక్రంబు పైఁబడ్డ నా  కేలల్లాడదు బంధులార నిలుఁడీ క్రిందం బ్రమోదంబునన్.   అని హెచ్చరించి ధైర్యంబు సెప్ప, హరివచనంబులు నమ్మి తమతమ గోధన పుత్రమిత్రకళత్రాది సమేతులై యాదవులాకొండ గొడుగు చాటున నిలచిరి. ఇంద్రుండు నేడహోరాత్రంబులు శిలావర్షమును గురియించియు గోపకులను శిక్షింపఁజాలక మేఘంబుల మరలించుకొనిపోయెను. వర్షమాగినతోడనే కృష్ణుండును బంధువుల వెలుపలి కంపి పర్వతంబు నెప్పటియట్లుంచి గోపకులను కలుసుకొనెను. తమ ప్రాణరక్షణం బొనర్చిన బాలకృష్ణుని వల్లవులెల్లఁ గౌఁగలించుకొని సముచిత ప్రకారంబుల సంభావించి దీవెనలొసంగిరి. అచ్చోట వాసవుండు కృష్ణుని సామాన్యునిఁగా దలంచి తానొనర్చిన పనికి లజ్జించుచు శ్రీహరిఁ జేరంజని తన తప్పును క్షమింపుమని యనేక విధంబులఁ బ్రార్థించెను. కృష్ణుండును దగిన విధంబున నింద్రునకు బుద్దిసెప్పి యెదిరిబలంబు నెఱుంగక యెన్నండును గయ్యంబునకుఁ గాలు దువ్వకుమా యని హెచ్చరించి యాతనిని వీడ్కొలిపెను. యాదవప్రముఖ లందఱును గృష్ణుని లీలామానుషచర్యలను బదింబదిగఁ దలంచుచు నాతని యందు మివుల భక్తిగలిగి యుండిరి.   టీక:- నెగడు = అతిశయించు; లీలామానుషచర్యలు = లీలల వంటి మానవాతీతమైన పనులు; పదింపదిగా = అనేక రకములుగా. ---- iean21mt8revjofw6zb7c8zdx93s3ig యదువంశము/ఏడవ ప్రకరణ 0 3257 32569 32568 2021-08-03T06:47:14Z Arjunaraoc 266 [[:s:te:యదువంశము/ఏడవ_ప్రకరణ]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీసోర్స్ నుండి wikitext text/x-wiki {{తలకట్టు | శీర్షిక=[[యదువంశము]] | రచయిత=మహావాది వెంకటరత్నం| అనువాదం= | విభాగము=[[యదువంశము/ఏడవ ప్రకరణ|ఏడవ ప్రకరణము]] | ముందరి=[[యదువంశము/ఆరవ ప్రకరణ|ఆరవ ప్రకరణము]] | తదుపరి=[[యదువంశము/ఎనిమిదవ ప్రకరణ|ఎనిమిదవ ప్రకరణము]]|వివరములు=[[తెలుగు భాగవతము]]|సంవత్సరం=}} <center> ==ఏడవ ప్రకరణము == </center> అక్రూరుఁడు బృందావనమునకు వచ్చుట:-   బలరామ కృష్ణుల యసమాన శౌర్య పరాక్రమ విశేషంబులు భూనభోంతరాళంబులఁ బ్రతిధ్వనులీనుచుండ మధురాపురంబునఁ గంసుండు రేయింబవలు నిద్రాహారంబుల మాని బలరామకృష్ణుల వధోద్యోగంబును గూర్చియే పెక్కుభంగులఁ జింతింపఁ దొడంగెను. తానొనర్చిన ప్రయత్నంబులన్నియు నిష్ఫలంబులగుటవలనఁ గపటోపాయంబునఁ వారల నెవ్విధినైన నిజపురంబునకు వచ్చునట్లొనర్చి మట్టుపెట్టవలయునని తుదకు నిశ్చయించుకొని వారలను మధురాపురంబునకుఁ గొనివచ్చుటకై యక్రూరుండను వానిని బృందావనంబునకుఁ బంపెను. అక్రూరుండును శ్రీహరినిఁ గన్నులారఁ జూచుభాగ్యంబు తనకు లభించినందుకు జన్మంబు సార్థకంబయ్యెనని తలపోయుచుఁ; గృష్ణుని లీలలఁగూర్చి యనేక విధంబులఁ దనలోఁదాను భాషించుకొనుచుఁ; గ్రూరుండగు కంసుని పంపునఁ దానరుగుచున్న వాఁడగుట వలనఁ దన్నాతఁడు వేఱుగాభావించి కరుణింపఁడేమో యని శంకించుచు; భక్తపాలకుండగు హరి, యతని కమలయుగళసేవాపరాయణుండగు తన్నేల కనికరింపకుండునని తనకుఁదానే ధైర్యంబు సెప్పికొనుచు; సకలభూతాంతర్భహిర్మధ్య సంగతుండగు కృష్ణుండు తన నిజస్వభావమును గుర్తింపనేరఁడా యని తర్కించుకొనుచు; నివ్విధంబున గతిపయ దివసంబులు ప్రయాణంబు నొనర్చి, యచిరకాలంబుననే చందనకుందకుటజ తాలసాలకురువక వటమాకందతరు పరిశోభితంబగు బృందావనంబును జేరి, యందుఁ బ్రవేశించి, శ్రీకృష్ణ బలరామ బాహుదండ ప్రాకార రక్షావిశేషభూషంబైన ఘోషంబున నొక్కదెసఁగల నందుని మందిరంబును జొచ్చి, యందు మందహాస రుచిరోదంచిత వదనారవిందుఁడగు నరవిందదళాక్షుని సందర్శించెను.   టీక:- ఘోషము = గొల్ల మంద; రుచిరము = అందమైనది; ఉదంచితము = పైకి వచ్చినది. అక్రూరుడు తాను వచ్చినకార్యమునుగూర్చి కృష్ణునకుఁ దెలుపుట.:-  అక్రూరుండట్లు తన్ను సందర్సించినంతనే కృష్ణుండాతని కెదురేగి తోడ్కొనివచ్చి సముచిత ప్రకారంబుల నర్ఘ్యపాద్యాదివిధులఁ బూజించి సుఖాసీనుఁగా నొనర్చి కుశల ప్రశ్నమడిగెను. అక్రూరుండును దనువునఁ బులకాంకురంబులు ముమ్మరంబుగ మల్లడిఁగొన నానందబాష్ప పూరిత నేత్రుడగుచుఁ గృష్ణునిఁ బెక్కు తెఱంగులఁ గొనియాడి యచ్చోటనున్న నందాది ప్రముఖులైన యాదవులందఱును వినునట్లు దాను వచ్చిన కార్యముఁగూర్చి కృష్ణబలరాములతో “మహాత్ములారా! క్రూరాత్ముండును, మీకు మామయునగు కంసుడిప్పుడు ధనుర్యాగంబు సేయనున్నవాఁడు. అట్టి శుభకార్యమునకు మిమ్ముఁ దోడ్కొనిరమ్మని నన్ననుప మిమ్ముఁ గొనిపోవుటకై నేనిచ్చోటి కరుదెంచితిని. కాని యిందేమో మోసంబుగలదని నాకుఁ దోచుచున్నది. ఐనను సర్వజ్ఞులరగు మీకుఁ దెలియనిదేమియునులేదు. మీయిష్టానుసారము వర్తించెద” నని తెలియఁజెప్పఁ గృష్ణుండును నగుచు స్వజనంబులఁ గాంచి ‘బంధువులారా! నేఁడే మీరందఱును దగిన కానుకలఁగొని మధురాపురంబున కరుఁగుడు. మే మక్రూరునితో రేపు బయలుదేఱి మిమ్మందఱ నచ్చోటఁ గలిసికొనెదము. యాగమునకుఁ బిలువఁబడకయే యరుగుట శాస్త్రసమ్మతము. అట్టియెడఁ బిలువఁబడియుఁ బోకుండుట మంచిది కాదు. కావున మీరిప్పుఁడే బయలుదేరి పొం” డని పలుక వారును వల్లెయని తమశక్తికిఁ దగినట్లు కానుకలఁగొని శకటారోహణం బొనర్చి యప్పుడే మధురాపురంబున కరిగిరి.   టీక:- మల్లడిగొను = ముప్పిరిగొను, అల్లుకొను. కాళిందియందు రామకృష్ణుల నక్రూరుండు గాంచుట.:-  మఱునాటి యుదయమునఁ దనవియోగఁబునకు సహింపఁజాలక మధురానగరంబున కరుగవలదని తన్ను నిరోధించు వల్లవీజనంబులఁ దాను దిరిగివచ్చెదనని యనేకవిధంబుల నూరడించి; బలభద్రసమేతుండై యక్రూర చోదితంబైన మణిస్యందనంబునెక్కి శ్రీకృష్ణుండు మధురాభిముఖుండై యరిగెను. అట్లు చనుసమయంబున మధ్యేమార్గంబునఁ గాళిందీ నదియొద్ద స్యందనంబు నిలిపి యన్నతోఁ గృష్ణుండు తన్మధుర సలిలపానం బొనర్చి కొంతతడవు తత్సమీప తరుచ్ఛాయా శీతల సికతాతలంబున విశ్రమించి తిరిగి రథంబును బ్రవేశించెను. అట్టియెడ నక్రూరుండు స్నానంబు సేయ నిచ్చగించి రథంబునఁ గృష్ణ బలభద్రుల భద్రంబుగా నుండజేసి నదిఁజొచ్చెను. అందాతఁడు జలంబులమునిఁగి స్నానంబుసేయచుండఁ దన్నదీతోయగర్భంబున బలభద్ర ద్వితీయుండైన శ్రీకృష్ణపరమాత్మ యాతనికిఁ బ్రత్యక్షమయ్యెను. ఇదియేమా యని విస్మయంబునొంది యాతండు లేచి రథంబువంకఁ దిలకింప శ్రీకృష్ణబలభద్రులు రథంబునందే యుండిరి. తిరిగి యాతండు జలంబుల మునిగినంతనే క్షీరసాగర శయనుండైన శ్రీమహావిష్ణుమూర్తి యాతనికిఁ గానఁబడియెను. అప్పు డక్రూరుండు, కృష్ణుండు కేవలము పరమాత్మ స్వరూపుండనియు; బలభద్రుం డాదిశేషుండనియు నెఱింగి భక్తిపారవశ్యంబున నామహాత్ములఁ బ్రస్తుతించుచు మేను మఱచియుండఁ, గృష్ణుండాతనిఁ బ్రొద్దాయెనని హెచ్చరించెను. అక్రూరుం డప్పటికి తెలివినొంది జలంబులనుండి వెలువడి, రథంబు నధిరోహించి, బలరామకృష్ణుల ననేకవిధంబుల గీర్తించుచుఁ; బ్రొద్దుగ్రుంకువఱకు మధురానగరంబును సమీపించునట్లు రథంబును నడిపెను. కృష్ణుండు బలరామునితో బురంబు వెలుపలనే యరదంబునుండి డిగ్గి యక్రూరుని వీడ్కొలిపి, పురోపవనంబునఁ దన రాకకై యెదురు సూచుచున్న బంధువులఁ జేరఁజనియెను.   టీక:- స్యందనము = రథము; సికతము = ఇసుక; తలము = చదునైన ప్రదేశము; అరదము = రథము; ద్వితీయుండు = జత యయి యున్నవాడు; పురోపవనము = ఊరి ముందరి ఉద్యానవనము. మధురానగరప్రవేశము:-  తెల్లవాఱినదేతడవుగా శ్రీకృష్ణబలభద్రులు కాలకృత్యంబుల నిర్వర్తించుకొని మధురానగరప్రవేశ మొనర్చిరి. అట్టియెడ రజకుండొక్కరుండు భూపరిపాలకోచితంబులగు దుకూలంబులఁ గొని యెదురు సనుదెంచుచుండఁ గృష్ణుండు వానిఁగని యా వస్త్రంబులఁ దనకిమ్మని యడిగెను. అతండును దుర్మదావివేకంబున నగుచు “ఏమీ వెఱ్ఱిగొల్లలకుఁగూడ దుకూలంబులు గావలయునా? యని పరిహాసంబొనర్చెను. అంత కృష్ణుం డాతనిపైఁ గినుకవహించి పిడికిట నాతని శిరంబు వగులఁజేసి యాతనివద్దనున్న పట్టువస్త్రంబులఁ గొని తానును బలభద్రుండును ధరించుకొనిరి.   టీక:- భూపరిపాలకులు = దేశాన్నేలే రాజులు; ఉచితంబులు = తగినవి; రజకుడు = బట్టలు ఉతుకువాడు; దుర్మద = చెడ్డ గర్వము; అవివేకము = తెలివితక్కువతనము. పౌరజనాభిప్రాయము.:-   నూతనవస్త్రాధారణంబున నినుమడించిన మోహనాకారముంబుతో నరుగుచున్న కృష్ణునిఁగాంచి పౌరకాంతలు “ఆహా! ఈసుందరాకారునితోఁ గలసిక్రీడించుటకు గోపికలెట్టినోములు నోచికొనిరో కదా?” యని తమ్ముగూర్చి నిందించుకొనఁజొచ్చిరి. పురుషులగువారును, నాతని మోహనాకారంబునకుఁ దన్మయులగుచు నాతని యమానుషతేజోవిశేషంబుఁ గూర్చియుఁ బనులఁ గూర్చియుఁ బలువిధంబులఁలృదలంపసాగిరి. వాయకుని గరుణించుట.   బలరామకృష్ణులట్లు గొంతదవ్వరుగునప్పటికి వాయకుండొక్కండు వారల కెదురొచ్చి, భక్తిపూర్వకంబుగా నమస్కరించి, మిక్కిలి మనోహరంబులగు వస్త్రంబులను, విలువఁగల భూషణములను సమర్పించెను. కృష్ణుండును వానిఁగైకొని యాతనియెడఁ గరుణవహించినవాఁడై యాతఁ డొనర్చిన యంతమాత్రపుబనికే యాతని కష్టైశ్వర్యములు గలుగునట్లు వరంబొసంగెను.   టీక:- దవ్వు = దూరము; వాయకుడు = బట్టలు నేయువాడు. సుదాముని కరుణించుట:-   అచ్చోటునువాసి మఱికొంత దవ్వరగునప్పటికి సుదాముండను మాలాకారుం డెదురు సనుదెంచి వినయపూర్వకంబుగా రామకృష్ణులకు దివ్యములైన సురభి కుసుమదామములను సమర్పించెను. ఆ పనికిఁ గృష్ణుండు సంతసించి “ఏమివలయునో కోరుకొనుము. ఇచ్చెద” నని యాతనితోఁ బలుక నమ్మాలికుఁడును గరంబులుమోడ్చి “మహాత్మా! నాకితరంబులేవియును వలదు. నాకు వలయున దేమనగా.   నీపాదకమలసేవయు  నీపాదార్చకులతోడి నెయ్యమును నితాం  తాపారభూతదయయును  దాపసమందార నాకు దయసేయుఁగదే!”   అని వేడికొనఁ గృష్ణుం డట్లకాకయని వెండియు నాతనికి బలాయుః కాంతికీర్తి సంపదల నొసంగి, యగ్రజునితో ముందునకరిగెను.   టీక:- సురభి = సువాసనలు గల. కుబ్జను సుందరాంగిగా నొనర్చుట.:-  అట్టియెడఁ గుబ్జయను కంసుని దాసియొక్కర్తుక విలేపనంబులఁ గొని రాజభవనంబున కరుగుచుండఁ గృష్ణుఁ డాదాసిని సమీపించి “ఓ సుందరాంగీ! మాకుఁగూడ విలేపనంబుల నొసంగెదవా?” యనియడుగఁ గుబ్జయు “ఓసుందరాకారా! కుబ్జనగు నన్ను సుందరాంగీయని యెందుకుఁ బరిహాసించెదవు? ఇవిగో విలేపనంబులఁ గొను” మని ప్రేమపూర్వకంబుగా నొసంగెను. కృష్ణుండును వానినందుకొని తాను నుడివిన వాక్యము వృథాకాగూడదని, యామెను సుందరాంగిగాఁ జేయఁదలంచి; దాని పాదంబులను దనచరణంబులతోఁ ద్రొక్కిపట్టి, హస్తాంగుళద్వయము నబల గవుదక్రింద నునిచి మీదికినొత్తి వక్రస్వరూపంబును జక్కఁజేసి యాకాంతను గేవలము మోహినీదేవతగా నొనర్చెను. కుబ్జయుఁ దనసౌందర్యంబునకుఁ దానే యాశ్చర్యపడినదై, మోహనాకారుఁడగు కృష్ణునిపై మోహంబునుగొని కామభిక్షపెట్టుమని యాతనిఁ బ్రార్థించెను. కృష్ణుండును, నాకామిని కోర్కె తరువాత సఫలతఁబొందునని వరంబొసంగె. యవ్విధంబున దన్ను నమ్మినవారినిఁ గరుణించుచుఁ గొంతవఱకుఁ బురంబున గలయందిరిగి నాటికిఁ బురవిహరంబు సాలించి యన్నతో వెడలి విడిదులకుఁజని తనవారలఁ గలసికొనెను.   టీక:- కుబ్జ = మఱుగుజ్జు; విలేపనములు = చందనాది మైపూతలు; గవుద = చుబుకము, గడ్డము. కువలయాపీడమను గజంబును కృష్ణుండు సంహరించుట.:-  తనపురంబునందే కృష్ణుండొనర్చిన యద్భుతకార్యంబులకుఁ గంసుఁడు వెఱుఁగంది యాలసించుట యెంతమాత్రమును తగదని మఱుచటి యుదయముననే నందాదులను గృష్ణ బలరాములను సభాభవనంబున కాహ్వానించెను. నందాదులు ముందరగ బలభద్రకృష్ణులు వెనుకగ నరిగిరి. కృష్ణబలరాములు సభామంటప ప్రవేశద్వారప్రవేశంబొనర్చునెడ నాకస్మికంబుగాఁ గువలయాపీడమను మదగజంబొండు నిజపరిపాలక ప్రేరితంబై కృష్ణునిపై గవిసెను. కృష్ణుండు నీషన్మాత్రంబేనియుఁ జలింపక తనపైకిఁ బరతెంచుచున్న యాగంధనాగంబున కెదురు నడచి హర్యక్షంబు వడువున నవలీల దానిపైకి లంఘించి దనుజ మస్తకవిదారితంబగు హస్తంబునఁ దదీయ గుంభస్థలంబు వగులునట్లు చఱచెను. ఆ ముష్టిఘాతంబునకది తెలివిఁదప్పి ధరణిపై నొరగి నెత్తురులు గ్రక్కుచుఁ గొంతతడవునకుఁ బ్రాణంబులఁబాసెను. అట్లా మదగజంబును గనురెప్పపాటు కాలంబుననే హతంబొనర్చి దానిదంతంబుల నూఁడబెరికి యున్నయుఁ దానును వానినే యాయుధంబులుగాఁ గైకొని భీకరాకారముతో బలభద్ర ద్వితీయుండై సభాభవనంబును ప్రవేశించెను.   టీక:- కవియు = కలియబడు; గంధనాగము = ఏనుగు; హర్యక్షము = సింహము; వడువున = వలె, పోలె. చాణూర ముష్టికుల వధ.:-  అప్పటి శ్రీకృష్ణబలరాముల రౌద్రాకారములఁ గాంచి కంసుఁడు గడగడ వడకసాగెను. అట్టియెడఁ జాణూరముష్టికులను మల్లులిద్దరు దమనాధునకుఁ బ్రియంబు సేయఁదలంచి, శ్రీకృష్ణ బలరాములను గొంత తడవు తమతో మల్లయుద్ధమును సల్పుట కాహ్వానించిరి. పిలువఁబడి నప్పుడు వెనుదీయుట వీర లక్షణంబుగాదని కృష్ణుండు చాణూరుని, బలుండు ముష్టికుని మార్కొని మల్లయుద్ధ మొనర్పసాగిరి. నందాదులు తమపుత్రుల కేమిహాని గలుగునోయని దిగుల్పడసాగిరి. ప్రేక్షకులందఱును బెక్కుమల్లయుద్ధంబులం దారితేరిన చాణూర ముష్టికులను గేవలము పసివారకు యాదవ కుమారులపైఁ బురికొల్పుట చాలా యన్యాయమని కంసుని దూషింపసాగిరి. కంసుఁడు దనమల్లసింహంబుల వలన గోపాలకుంజరంబులు మడియుట నిక్కమని తలంపసాగెను. అట్టియెడఁ గృష్ణబలభద్రులు తమ్ము మార్కొనిన యామల్లులను విచిత్ర గతులనొప్పించి చూచువారాశ్చర్య పడునట్లును, గంసుండు హతాశుండగునట్లును, వారినిఁ బంచత్వంబు నొందించి భీషణంబుగ సింహనాదంబులుసేసిరి.   టీక:- గడగడ = వడవడ, వణుకుట యందు ధ్వన్యనుకరణ; వడుకట = వణకుట; మార్కొను = ఎదిరించు, ఎదుర్కొను. కంసవధ.:-  పేరువడిన చాణూరముష్టికులు మడసినంతనే కంసుఁడు తత్తరంబున నిజభటులంజూచి “భటులారా! చూచెదరేల? యాదవుల నందరిని బట్టినుగ్గాడుఁడు. దేవకీవసుదేవుల ప్రాణంబుల హరింపుడు. నాకుఁ దండ్రియయ్యు నాపై శత్రుత్వమువహించియున్న యుగ్రసేనుఁబట్టి ముక్కలుముక్కలుగాఁ గోయుఁడు. లెండు. మార్కొను” డని హెచ్చరించినంతనే రక్కసభటులుక్కుమిగిలి యాదవులపై విజృంభించిరి. అట్టియెడ బలుడొక్కరుండే యా దానవభట సంఘంబుల నెదుర్కొని గుట్టలు గుట్టలుగాఁ గూల్పసాగెను. అంతఁ గృష్ణుండు రణోల్లాసంబున మల్లడిఁగొన; నెల్లరుఁ దెల్లబోవ, సింహంబు పిల్లవలెఁ గంస భూవల్లభునిపైకి లంఘించి; కేశబంధంబువట్టి యవలీలఁగ గ్రిందఁబడవైచి; యాతని యురంబునఁ దిరంబుగ నాసీనుండై; దైత్యభట సంఘాతంబులు తల్లడిల్లునట్లు సకలలోకంబులు సంతసించునట్లు “ఓరీ శిశుహంతకా! నీ పాపఫలమిప్పుడే యనుభవింపగల” వని కంసునిఁగూర్చి పలుకుచు వజ్రసన్నిభంబగు తనపిడికిట నాతనిఱొమ్ము వగులునట్లు వొడచి విగతజీవునిగా నొనర్చెను. అట్టియెడ దేవతలందరును గృష్ణునిపైఁ బువ్వులవానఁ గురియించిరి; అప్సరసలు నాట్యమాడిరి; దేవదుందుభులు మ్రోగెను; మరియు నయ్యవసరంబున —  చేతులఁ దాళము లొత్తుచుఁ  జేతోమోదంబుదోడ సిగముడి వీడం  బాతిరలాడుచు మింటను  గీతము నారదుఁడు వాడెఁ గృష్ణా యనుచున్. బంధుజన సంరక్షణము.:-   కృష్ణుండు కంసవధంబు నొనర్చుసరికి బలభద్రుండును దన్నెదుర్కొనిన దైత్యులనందరిని రూపుమాపెను. ఆగోపబాలకుల యసమాన శౌర్యధైర్య పరాక్రమ తేజోవిశేషంబులకు రక్కసులు భయపడి తలకొక్కదిక్కువంతునఁ బారిపోయిరి. శత్రుసంహారము సంపూర్తి నొందుటవలన బలభద్రకృష్ణులు కారాగారంబుననున్న తమ తల్లిదండ్రుల — దేవకీ వసుదేవుల — సందర్శించుట కరిగిరి. దేవకీవసుదేవులును దమపుత్రుల గాంచినంతనే శరీరంబులుప్పొంగఁ గౌగిటఁజేర్చి ముద్దాడదొడంగిరి. కృష్ణుండును దల్లిదండ్రుల బంధవిముక్తులుగా నొనర్చి, తమవలన వారికి గలిగిన కష్టంబులకుఁ దమ్ము క్షమింపవలసినదని బ్రార్థించెను. లీలామానుషవిగ్రహుండైన శ్రీహరి తమ్ము క్షమాపణంబును వేడినంతనే దేవకీవసుదేవులు మోహితులై కుమారుల నిజాంక పీఠంబులనిడుకొని వారివదనంబులఁ దమవేడికన్నీటితో దడుపసాగిరి. అట్టియెడఁ గృష్ణుండు మాతామహుండైన యుగ్రసేనుని రావించి, వినయపూర్వక నమస్కారంబులొనర్చి, “తాతా! పుణ్యపురుషుడవైన నీ విప్పుడే సింహాసనంబునధిష్ఠించి రాజ్యపరిపాలన మొనర్పు” మని పల్కుచు, నప్పుడే యాతనిని రాజుగా నొనర్చెను. అనంతరము మున్ను కంసునకు భయపడి పరదేశంబుల కరిగియున్న యదువృష్టి భోజమరుదశార కుకురాంధక ప్రముఖులగు సకల జ్ఞాతి సంబంధులను రావించి వారి వారి నివాసంబుల నునిచి యివ్విధంబున సర్వంబును గాపాడెను. ns17swyzut1u8ts5lt2uhuet0x061hf యదువంశము/ఎనిమిదవ ప్రకరణ 0 3258 32576 32575 2021-08-03T06:47:38Z Arjunaraoc 266 [[:s:te:యదువంశము/ఎనిమిదవ_ప్రకరణ]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీసోర్స్ నుండి wikitext text/x-wiki {{తలకట్టు|శీర్షిక=[[యదువంశము]]|రచయిత=మహావాది వెంకటరత్నం|అనువాదం=|విభాగము=[[యదువంశము/ఎనిమిదవ ప్రకరణ|ఎనిమిదవ ప్రకరణము]]|ముందరి=[[యదువంశము/ఏడవ ప్రకరణ|ఏడవ ప్రకరణము]]|తదుపరి=[[యదువంశము/తొమ్మిదవ ప్రకరణ|తొమ్మిదవ ప్రకరణము]]|వివరములు=[[తెలుగు భాగవతము]]|సంవత్సరం=}} <center> == ఎనిమిదవ ప్రకరణము == </center> === రామకృష్ణుల ఉపనయనము విద్యాభ్యాసం.:- ===   కంస వధానంతరము బలరామకృష్ణులు, బృందావనంబున కరుగక, తల్లిదండ్రులను మాతామహుని సేవించుచు మధురాపురమునందే నిలచియుండిరి. వసుదేవుండును గుమారులకుఁ దగినవయస్సు వచ్చియున్నందువలన శాస్త్రసమ్మతంబగు నొక ముహుర్తంబు నేర్పరచి, యుపనయనసంస్కారంబును నిర్వర్తించెను. బ్రాహ్మణులకు సదక్షిణంబులుగా ననేక గో భూ హిరణ్యదానంబులను, కుమారుల జన్మసమయంబున మనోదత్తలైన గోవులను, మిక్కిలి విలువఁగల మణిమయ దుకూలంబులను మున్నగు వాని నొసంగి సకలభూతంబులను సంతసింపఁ జేసెను. కృష్ణుండు దన కుపనయనాది సంస్కారంబులు సలుపఁబడినంతనే, తాను సర్వవిదుండయ్యు నెంతవారికేని గురు శుశ్రూష యనునది యుండితీరవలయు ననుదాని నిరూపింపఁ దలచి సాందీప మహామునియొద్ద గురుశుశ్రూషసేయుచు విద్యాభ్యాసమునకుఁ గడఁగెను. అచిరకాలముననే సర్వశాస్త్రేతిహాస చతుర్వేదవిజ్ఞాన పరిపూర్ణుండై గురువనుమతిని గృహస్థాశ్రమంబును స్వీకరింపఁ దలంచి స్వగృహంబునకరిగెను. బలభద్రుండును వేఱొక గురూత్తమునికడ విద్యాభ్యాసంబును ముగించుకొని మథురానగరంబునకుఁ దిరిగి వచ్చెను. ఇవ్విధంబున రామకృష్ణులు సకలవిద్యాపరిపూర్ణులై గృహస్థాశ్రమ స్వీకారంబునకుఁ దగిన ఈడును గలిగినవారై యుండిరి. === ద్వారకానగర నిర్మాణము. ===తొమ్మిదవ  కంసుఁడు కృష్ణునివలన మడసినాఁడనిన వార్త యెల్లెడలఁ దెలియవచ్చినంతనే యాతని బంధుజనులందఱును గృష్ణునిపైఁ బ్రబలసశత్రుత్వమును వహించియుండిరి. అట్టివారియందు మగధ దేశాధీశుండగు జరాసంధుఁడనువాడు ముఖ్యుండై యుండెను. జరాసంధుఁడును మిక్కిలి బలపరాక్రమములు గలవాఁడగుట వలనను, దనకుఁ గృష్ణునివలనఁ జావులేనివాఁడగుట వలనను, గంసుని మరణంబును గూర్చి కృష్ణునిపైఁ గత్తికట్టియున్నవారి కందఱికిని దాను నాయకుండై రామకృష్ణులు గురుకులవాసం బొనర్చుచున్న సమయంబున మధురాపురంబుపై దాడివెడలి, కృష్ణుని స్వజనంబులను బెక్కువిధంబుల బాధించెను. రామకృష్ణులు తిరిగి మధురానగరంబునకు వచ్చియున్నప్పుడు గూడ, జరాసంధుఁడు పెక్కుమారులు దండెత్తివచ్చెను. రామకృష్ణులు, తమవలన నాతనికి మృత్యువు లేకున్నందువలన నాతనివలన నెట్టిబాధలను గలుగకుండ బంధుజనులను కాపాడుచుండిరి. కాని జరాసంధుఁడు మాటిమాటికి దండెత్తివచ్చుచుఁ బురజనుల కశాంతిని జేకూర్చుచుండెను. అందువలనఁ గృష్ణుండు జరాసంధుని బారినుండి స్వజనుల రక్షింప దలంచి, దుర్జనులకు దుర్గమంబును, సుజనులకు సుగమంబునునై యుండునట్లు సముద్రంబు మధ్య ద్వారకయను నొకపురంబును నిర్మింపఁజేసి తనబంధుజనుల నందఱ నందు జేర్చి జరాసంధునివలన శాంతి భంగమొందకుండునట్లొనర్చెను. నలుపక్కల జలరాశియే యగడ్తగాఁగల ద్వారకానగరంబును సమీపించుట కేమియుఁ జాలనివాఁడై జరాసంధుఁ డంతటితో దన దండయాత్రలను ముగించెను.. కృష్ణుండును ద్వారకానగరంబు నందుండి సురక్షితులైయుండునట్లు బంధుజనులఁ బరిపాలింపఁ దొడంగెను. జరాసంధులకప్పటికి శ్రీకృష్ణుండు కేవలము మనుష్యమాత్రుండు గాడను సర్వంబును జక్కగా బోధపడెను. కాని శత్రుత్వమెంతమాత్రమును నశింప లేదు. === బలరాముని వివాహము.:- ===  సముద్రమే పరిఖగాఁగల ద్వారకానగరంబున యాదవులందఱును సురక్షితులై యుండిరి. వసుదేవుఁడు తన పెద్దకొడుకైన రామునకు వివాహంబు సేయఁదలంచి కన్యాన్వేషణంబునకు భూసురుల నియోగించెను. వారును సకలదేశంబులు గలయఁదిరిగి తుదకు రైవతుఁడను నొక మండలేశ్వరుని పుత్రికయైన రేవతియను కన్యను రామునకుఁ దగినదని నిశ్చయించుకొని వచ్చిరి. రైవతుండును దనపుత్రికను రామునకిచ్చునట్లు బ్రహ్మదేవునచేఁ దెలుపఁబడినవాఁడై వసుదేవునకు శుభలేఖనంపెను. వసుదేవుండును నాప్తబంధు పుత్రమిత్రపురోహితకళత్రాది వర్గంబులతోఁ దరలివెళ్ళి యొక్క శుభముహుర్తంబున రామునకు వివాహ సంస్కారంబును ముగించెను. రాముండును రేవతితోడ ననుకూల దాంపత్యమును నెఱపుచు నామెయందు శశిరేఖయను పుత్రికారత్నమును బడసెను. ఆ బాలామణియు దినదినాభివృద్ధినొందుచు సకలసద్గుణంబుల కాలవాలంబగుచు జననీజనకులకులకేగాక సమస్తజనులకును ముదమును గూర్చుచుండెను. అట్టి పుత్రికారత్నమను బలరాముఁడు తనకు మేనల్లుఁడును, సుభద్రార్జునులకు ముద్దులపట్టియునగు నభిమన్యునకిచ్చి వివాహంబు గావించెను. === రుక్మిణీదేవి చరిత్రము. ===   బలరాముఁడట్లు రేవతీ సహితుండై కాపురంబుసేయుచుండఁ గృష్ణుంకుఁ గూడ వివాహంబు సేయవలయునని వసుదేవుఁడు చింతింపసాగెను. కాని శ్రీహరి స్వరూపుఁడైన తనకుమారునకు లక్ష్మీస్వరూపురాలైన కన్యకామణి యెచ్చోట లభించునాయని వసుదేవుఁడు మిక్కిలిగ విచారింపఁదొడఁగె. ద్వారకానగర వృత్తాంతం బిట్లుండ నచ్చోట విదర్భదేశంబునకు రాజధానియైన కుండినగరంబున భీష్మకుండను నొక దొడ్డరాజునకు లక్ష్మీదేవి యంశంబున జనించిన రుక్మిణియను బాలామణి శ్రీహరిని భర్తగఁ బడయవలయునని యాలోచింపసాగెను. భీష్మకుండును నారదాది మహామునీంద్రులవలన శ్రీకృష్ణుని యొక్కయుఁ దనపుత్రికయొక్కయు నిజచరిత్రంబుల నెఱింగినవాఁడై తనబిడ్డను వసుదేవనందనున కొసంగవలయునని నిశ్చయించుకొనెను. కాని యాతని పెద్దకొడుకగు రుక్మియనువాఁడు కృష్ణునియెడ నకారణ విరోధంబును వహించి తనచెల్లెలినిఁ జేది దేశాధీశుండును, కృగృష్ణునకాగర్బశత్రువునగు శిశుపాలున కీయదలఁచి బంధువులను దుదకుఁ తల్లిదండ్రులను నడ్డుపెట్టి వివాహప్రయత్నములఁ గావింపఁదొడంగెను. భీష్మకుండును గుమారున కెదురు పలుకఁజాలక దైవవిధి యెట్లున్నదో యట్లే జరుగఁగలదని మిన్నకుండెను. శేముషీ సింధువులగు బంధువు లందఱును దుస్సంధుఁడగు రుక్మిని ‘నీకిది తగదు’ అని యెన్నియో మారులు బుద్ధిసెప్పిరి. తుదకు నారదుఁడును, “ఈకార్యమునందు నీవు పాల్గొనినచో నిక్కముగాఁ గృష్ణుని వలనఁ బరాభవింపఁ బడెద” వని యాతనికిఁ దెల్పియుండెను. కాని రుక్మి యెవ్వరిని లక్ష్యపెట్టలేదు. === రుక్మిణీదేవి సందేశము. ===  రుక్మిణికి మొదటినుండియు శ్రీకృష్ణునియందే బద్ధానురాగ ముండెను. అట్టియెడ నామె రెండవవానిఁ జేపట్టనేర్చునా? తన వివాహమునకుఁ దనయన్న యడ్డునిల్చి యున్నవాఁడనుమాట నెఱింగినవెంటనే రుక్మిణి మిక్కిలి విచారమును బొంది కృష్ణుని బొందుటెట్లాయని యాలోచింపసాగెను. తుదకు ధైర్యము వహించి తనకాప్తుడగు నగ్నిజ్యోతనుఁడను భూసురశ్రేష్ఠునిఁ దనకడకు రప్పించుకొని యాతనికి సర్వమును దెలియఁజేసి, ద్వారకానగరమున కరిగి శ్రీకృష్ణునిఁ దోడ్కొని రావలసినదని ప్రార్థించెను. ఆతండును వల్లెయని యా నాఁడే ద్వారకకుఁ బయనమయ్యెను. కొన్నిదినములు ప్రయాణంబు లొనర్చి యగ్నిద్యోతనుండు శ్రీకృష్ణుని సందర్శించెను. శ్రీకృష్నుండును దన్నుఁగూర్చి వచ్చిన యా విప్రపుంగవుని నర్ఘ్యపాద్యాది విధుల సత్కరించి కుశల ప్రశ్నాంతర మేమియు నెఱుంగనివానివలె వచ్చినపని యేమని ప్రశ్నించెను. అగ్నిద్యోతనుండును దాను వచ్చినకార్యమును దెలుపఁదలంచి “కృష్ణా! నీ వెఱుంగని వృత్తాంతం బేమికలదు? అయినను మాయామానుష, విగ్రహుడ వగుటవలన నెఱుంగనట్లు నటించుచుంటివి. నావచ్చినకార్యముదెల్పెద వినుము. విదర్భ దేశాధీశుండైన భీష్మకుని పుత్రిక రుక్మిణి యను కన్యకామణి నిన్ను వరింపఁగోరియున్నది. తల్లిదండ్రు లందులకు సమ్మతించిరి, కాని యామె యన్నయగు రుక్మియనువాఁడు సర్వప్రాణ రంజకుండవగు నీయందేలకో శత్రుత్వమును వహించి తనచెల్లెలిని శిశుపాలున కీయఁదలంచి యుండెను. కుమారున కెదురాడఁజాలక భీష్మకుఁడు మౌనము వహించెను. తనయన్నయొక్క దురాలోచనమును దెలిసికొని రుక్మిణి యనాథ రక్షకుండవగు నీకడకు నన్నంపినది. ఇదిగో! ఆమె నీకుఁగా నావలనఁజెప్పి పుత్తెంచిన సందేశంబును దెల్పెద వినుము. -- “ కృష్ణా!  ేఏ నీ గుణములు కర్ణేంద్రియంబులు సోక  దేవాతాపంబులు దీరిపోవు  నేనీశుభాకార మీక్షింపఁ గన్నుల  కఖిలార్థ లాభంబు గలుగుచుండు  నేనీచరణసేవ లేప్రొద్దుచేసిన  భువనోన్నతత్వంబుఁ బొందఁగలుగు  నేనీ లసన్నామ మే ప్రొద్దుభక్తితోఁ  దడవిన బంధ సంతతులువాయు  నట్టినీయందు నా చిత్తమనవరతము  వచ్చియున్నది నీయీన నానలేదు  కరుణఁజూడుము కంసారి ఖలవిదారి  శ్రీయుతాకార! మాననీ చిత్తచోర!  ప్రాణేశ! నీ మంజు భాషలువినలేని  కర్ణరంధ్రంబుల కలిమియేల?  పురుషరత్నమా! నీవుభోగింపఁగాలేని  తనులతవలని సౌందర్యమేల?  భువనమోహన! నిన్నుఁ బొడగానఁగాలేని  చక్షురింద్రియములసత్త్వమేల?  దయిత! నీయధరామృతం బానఁగాలేని  జిహ్వకు ఫలరస సిద్థియేల?  నీరజాతనయన! నీవనమాలికా  గంధమబ్బలేని ఘ్రాణమేల?  ధన్యచరిత! నీకుదాస్యంబుసేయని  జన్మమేల? యెన్నిజన్మములకు.    అంకిలి సెప్పలేదు చతురంగబలంబుల తోడనెల్లి యో  పంకజనాభ! నీవు శిశు పాలజరాసుతులన్ జయించి నా  వంకకు వచ్చి రాక్షస వివాహమునన్ భవదీయ శౌర్యమే  యుంకువసేసి కృష్ణ! పురు షోత్తమ! చేకొనిపొమ్ము వచ్చెదన్.”   కావునఁ గృష్ణా! అనాథయగు నా కన్యకామణిని రక్షింపుము. బయలుదేరుము. లెమ్ము అని విన్నవింపఁ గృష్ణుండును రుక్మిణియం దిదివఱకే బద్ధానురాగంబుఁ గలిగి యున్నవాఁ డగుటవలనఁ దోడనే దారుకచోదితంబైన రథంబునెక్కి, యగ్నిద్యోతనునితోఁ గలసి విదర్భకుఁ జనెను. రుక్మిణిఁ దెచ్చునప్పుడు యుద్ధంబు సిద్ధంబని తలపోసి, శ్రీకృష్ణునకుఁ దోడుగావలయునని యాతఁడరిగిన యనంతరము బలరాముఁడు యాదవసేనా సమేతుండై తానుగూడ విదర్భ కరిగెను. === శిశుపాల జరాసంధాదుల పరాభవము.:- ===  కృష్ణుండు కుండిన నగరంబును జేరునప్పటికే, పెండ్లికొడుకగు శిశుపాలుఁడు జరాసంధాది మిత్రులతో వచ్చియుండెను. ఆతఁడు పురప్రవేశంబొనర్పక , యగ్నిద్యోతనుని వలనఁ దన రాకను రుక్మిణికిఁ దెలియఁ జేసెను. వివాహ కాలంబు సన్నగిల్లుడుఁ గులాచార ప్రకారంబు గౌరీపూజార్థమై,రుక్మిణి పురంబు వెలుపల నున్న గౌరీదేవాలయంబునకు సకల బంధుసమేతయై వచ్చియుండెను. అట్టియెడఁ గృష్నుండొరులకుఁ గానంబడక యదృశ్యరూపుండై యాలయసమీపంబున నిలచియుండెను. రుక్మిణియుఁ దనకుఁ గృష్నునేపతిఁగా గూర్పుమని నగజాతకుఁ బూజలఁ గావించి యాలయంబునుండి వెలుపలికి వచ్చెను. ఆ సమయంబున లేళ్ళగుంపునందు సింహంబు దుమికిన చాడ్పున విరోధివర్గంబు నడుమ గృష్నుండు దుమికి యవలీలఁగా రుక్మిణిఁగైకొని నిజరథంబునందు నిల్పి ద్వారకా నగరాభిముఖుండై పోవఁదొడంగెను. ఆ యద్భుత సంఘట్టనంబునకు శిశుపాల రుక్మి జరాసంధాదులు నివ్వెఱపడి కొంతవడికిఁ దెలివిఁతెచ్చుకొని యాయుధహస్తులై తమతమ పరివారములతోఁ గృష్ణుని వెంబడించిరి. అట్టియెడ బలభద్రుండు నిజసైన్యంబులతో శత్రువుల కడ్డంబువచ్చి ఘోరాహవంబుసేయఁజొచ్చెను. ఇంతలోఁ గృష్ణుండు కుండినగరంబు నతిక్రమించెను. కాని రుక్మి మాత్రము బలరాముని బారినుండి తప్పించుకొని, నిజసైన్యంబుతో నతిరయంబునఁ జనుదెంచి శ్రీ కృష్ణుని మార్కొనెను. శ్రీ కృష్ణుండును దృటికాలంబుననే యాతని సైన్యంబుల రూపుమాపి, యాతనిని విరథునిఁగను హతాయుధునిఁగను నొనర్చి , కృపాణహస్తుండై యాతనిఁ దెగవ్రేయుటకు రథంబునుండి క్రిందకి దుమికెను. కాని రుక్మిణీదేవి తన యన్నప్రాణంబులఁ గాపాడవలసినదని ప్రార్థించెను. కృష్ణుండును గరుణామయుండుగావున నాతనిఁ జంపక. ‘బావా! రమ్మని‘ పిలచుచు రుక్మిం జేరంజని పదునుగల కత్తితో గడ్డంబును, మీసంబును, దలయును రేవులు వాఱగొరిగి యాతనిని వికృతరూపునిఁగా జేసి విడిచిపెట్టెను. అట్టియెడ బలభద్రుండును శిశుపాల జరాసంధాదులఁ బారఁద్రోలి తనతమ్మునిఁ గలసికొనెను. === శ్రీకృష్ణుని దారాపుత్రాదులు.:- ===  అవ్విధంబునఁ గృష్ణుండు రుక్మిణిం గైకొనివచ్చి ద్వారకానగరంబున నతివైభవంబుతో నొక్క శుభముహూర్తంబున నామెను బెండ్లియాడెను. కృష్ణుండు రుక్మిణినొక్కదానినే గాక సత్రాజిత్తుని పుత్రికయగు సత్యభామను, జాంబవంతుని పుత్రికయగు జాంబవతిని, నాగ్నజిత్తి, మిత్రవింద, మొదలగు వారల నేడ్గురిని, మఱియు నరకాసురుని వధానంతర మాతండు చెఱపట్టిన పదాఱువేల కన్నియలను బరిణయంబాడెను. రుక్మిణియందు శ్రీకృష్ణుండు ప్రద్యుమ్నుండను కుమారునిఁ గాంచెను. ప్రద్యుమ్నుండును గాలక్రమంబున బెరిగి పెద్దవాడైయుండు నెడఁ గృష్ణుడాతనికిఁ బ్రభావతియను కన్యను దెచ్చి పెండ్లియొనర్చెను. ప్రద్యుమ్నుండును బ్రభావతితోఁ గాపురంబును సేయుచు నామెవలన ననిరుద్ధుండను కుమారు నొక్కనిఁ గాంచెను. అనిరుద్ధుండును బాల్యయౌవనంబులఁ గడచి కౌమార ప్రారంభమున బాణాసురుని పుత్రికయైన ఉషాకన్యను వరించెను. కాని బాణాసురుఁడు విష్ణుద్వేషియగుటవలస ననిరుద్ధునిఁ బట్టి కారాగృహంబునందుంచెను. కృష్ణుండును మనుమని విడిపించు నిమిత్తమై బాణునిపై దాడివెడలి ఘోరాజియందతని సహస్రబాహుల ఖండించి శంకరుఁడు ప్రార్థింప నాతనిఁ జంపక ఉషాకన్యానిరుద్ధులతో నిజపురంబునకు మగిడివచ్చి తనయవతారంబునం దొనర్పవలసిన కుంతీసుత పరిపాలనముఁ గూర్చియుఁ గౌరవ వినాశంబుఁ గూర్చియు విచారించుచుండెను. r522z90fvk6wym37t30358k9w7l9wsy యదువంశము/తొమ్మిదవ ప్రకరణ 0 3259 32583 32582 2021-08-03T06:48:21Z Arjunaraoc 266 [[:s:te:యదువంశము/తొమ్మిదవ_ప్రకరణ]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీసోర్స్ నుండి wikitext text/x-wiki {{తలకట్టు | శీర్షిక=[[యదువంశము]] | రచయిత=మహావాది వెంకటరత్నం| అనువాదం= | విభాగము=[[యదువంశము/తొమ్మిదవ ప్రకరణ|తొమ్మిదవ ప్రకరణము]] | ముందరి=[[యదువంశము/ఎనిమిదవ ప్రకరణ|ఎనిమిదవ ప్రకరణము]] | తదుపరి=[[యదువంశము/పదవ ప్రకరణ|పదవ ప్రకరణము]]|వివరములు=[[తెలుగు భాగవతము]]|సంవత్సరం=}} <center> ==తొమ్మిదవప్రకరణము== </center> === పాండవుల చరిత్ర:- ===  పాండురాజతనూభవులైన యుధిష్ఠర భీమార్జున నకుల సహదేవు లను వారు తమపెద్దతండ్రియైన దృతరాష్ట్రుని యాజ్ఞానుసార మింద్రప్రస్తపురంబు రాజధానిగా ధరణీపాలన మొనర్చుచుండిరి. కృష్ణునకుఁ బాండవులు మేనత్తకుమారులును, నిజచరణసరసీరుహ యుగళస్మరణ సుధారసాస్వాద సంజనిత సంతత సంతోష సంపత్పరిపూర్ణులును. నందుఁ బాండవమధ్యముఁడగు నర్జునుఁడు, నిజసోదరీ ప్రాణనాథుం డగుటవలనను, దుర్యోధన ప్రముఖులగు కౌరవుల మూలఁబునఁ గష్టంబులు పెక్కులు వారికిఁ గలుగుచున్నను, నెల్లప్పుడు వారి యోగక్షేమములు విచారించుచు, నన్నింటను జేఁదోడుగా నిలచి వారినిఁ గాపాడుచుండెను. ధర్మజుండు కేవలము ధర్మస్వరూపుఁడా యేమి యనునట్లు నయగుణ వర్తనంబున నిలచి యుండుటవలనను, నాతని యనుజన్ములతని యాదేశంబు ననుసరించి వర్తించుట వలనను, రాజలోకంబంతయుఁ బాండవుల ననేకవిధంబుల గొప్పగాఁ జూచుచుండెను. కాని, దాయాదులును, దృతరాష్ట్రనందనులును నగు సుయోధనాది కౌరవులు మాత్రము వారిని నసూయతోఁ జూచుచుండిరి. === రాజసూయాధ్వర ప్రయత్నములు.:- ===  ఇట్లుండ నారదప్రేరితులగు పాండవులు తమ చిన్న తనంబునందే మృతినొందిన తమ జనకుని యాత్మశాంతికై రాజసూయం బను మహాధ్వరంబు నొకదానిని జేయ సమకట్టిరి. అందుకు శ్రీ కృష్ణుండును వారల ప్రోత్సహించెను. అన్నింటికిని మూలకారణుం డగు శ్రీహరి తమవాఁడగుటవలనఁ బాండవులును ధైర్యము వహించి యా మహాధ్వరంబును సలుపుటకుఁ గడఁగిరి. ధర్మజుని నల్వురు తమ్ములగు భీమార్జున నకుల సహదేవులు నాల్గుదిక్కులకరిగి, యందున్న రాజచక్రంబును నవక్రవిక్రమ పరాక్రమక్రమ విశేషంబున నవలీల జయించి తమ యగ్రజునిపేరఁ గానుకలను గొనితెచ్చిరి. కాని జరాసంధుఁడుమాత్రము జయింపఁబడక మిగిలియుండెను. === జరాసంధ వధ.:- ===  జరాసంధుఁడు తనకాగర్బశత్రుండగుటవలనను, నాతనివలన సాధుహింసయు స్వబంధు హింసయు జరుగుచున్నందువలనను, నాతండు జయింపబడనిచోఁ దనభక్తులైన పాండవుల యధ్వరోద్యమమునకు విఘ్నంబు గలుగనున్నందువలనను, శ్రీకృష్ణుండు, జరాసంధవధోద్యోగ సమాచరణంబునకు, భీమార్జున సహితంబుగా బ్రాహ్మణవేషమునుదాల్చి, భూసురాభీష్ట ఫలప్రదాత యగు మాగధునికడ కేగెను. ఆతండును బ్రాహ్మణవేషంబులతో నున్న శ్రీకృష్ణ భీమార్జునులఁగాంచి, యేమి కావలయునో తెల్పుఁ డొసంగెద నని పలికెను. అంతఁ గృష్ణుండును, దమ కాజిభిక్ష దక్క యన్యంబువలదని నుడువుచు, వారును దానును స్వస్వరూపంబులఁ దాల్చి తామెవ్వరైనదియు నాతని కెఱుగఁ బల్కెను. జరాసంధుఁడును, దన్నెదుర్కొనఁజాలక పెక్కు మారులు పారిపోయిన కృష్ణునిఁ గాంచి నగుచు, “కృష్ణా? మదీయబలపరాక్రమంబు లింతలోనే మఱపునకు వచ్చెనా? నన్నెదుర్కొనఁజాలక నట్టనడిసముద్రంబున నగరు గట్టుకొన్న జగదేకజెట్టివి నీవేగదా? అయినఁ గానిమ్ము. నీవు నన్నుఁ గెలువఁజాలవు గనుక నిన్ను నేను మార్కొనను. అర్జునుండు నాకన్నఁ బిన్నవాఁ డగుటవలన నాతనితోఁ బోరుట నాయట్టి యుత్తమవీరునకు ధర్మంబుగాదు. అన్నివిధంబుల భీముండు నాకుఁ దగియున్న వాఁడుగావున నాతనితో బోరెద” నని పల్కుచు ద్వంద్వయుద్ధమునకు వాయుపుత్రుని నాహ్వానించెను. భీముండును, గృష్ణానుమతంబున నుద్దండ గదాదండంబును గొని తొలుఁదొల్త నాతనితో గదాయుద్ధంబునకుఁ దలపడెను. జరాసంధుఁడును బాహుబల పరాక్రమము సమానమగుచుండెను. గదాయుద్ధంబు ఘోరంబుగా జరుగుచున్న సమయంబున నన్యోన్యసంఘర్షణంబున నిరువురి గదలు ముక్కలగుడునంత నొకరితోనొకరు ముష్టాముష్టి, బాహాబాహి, కచాకచి, పోరాడఁదొడంగిరి. అట్టియెడ భీముండలసటనొంది, యరినిరసనోపాయంబు గానక చింతించుచుండఁ గృష్ణుండది తెలిసికొని, భీముండు తనదిక్కు సూచుచుండ నొక్క శాఖాగ్రంబును రెండుగాఁజీల్చివైచి, జరాసంధు నట్ల హతమొనర్చవలసినదని సంజ్ఞగాఁజూపెను. గాడ్పుపట్టి యాకీలు దెలిసికొని, యినుమడించిన సమరోత్సాహంబున, సమధిక బాహుబలాతిశయుండగుచు, జరాసుతుని నవలీలఁ బుడమికిఁబడఁద్రోసి, నిజచరణంబును నాతని చరణంబొండు ద్రొక్కిపట్టి బాహుయుగళంబున రెండవచరణంబును గదలకుండఁ బట్టి, హరికృపాలబ్ధబలోన్మత్తాతిరేకంబున లేఁగొమ్మను జీఱునట్లు పాదజానుజంఘోరుకటిమధ్యోదరాంస కర్ణవయనంబులు సమానంబులుగ వేఱుభాగంబులగు చాడ్పున వ్రయ్యలువాపి విష్ణుద్రోహియు, లోకద్రోహియు నగు జరాసంధుని హతమొనర్చి సింహనాదం బొనర్చెను. === శ్రీకృష్ణుని సభాపతిత్వము:- ===  అవ్విధంబున మాగదుని సంహరించి కృష్ణభీమపార్థులు ధర్మజుని జేరంజనినంతనే యాతండును, దిగ్విజయంబు సంపూర్తి నొందినదగుటవలన, విధ్యుక్త ప్రకారంబుగా నధ్వరదీక్షను గైకొనెను. ఆయధ్వర మహోత్సవంబునకు, నారద సాత్యవతేయ కశ్యప భరద్వాజ విశ్వామిత్ర వీతిహోత్ర మైత్రేయ మధుచ్ఛంద గౌతమ భార్గవ వసిష్ఠ వామదేవ ధౌమ్య పరాశర కణ్వ వైశంపాయన ప్రముఖులగు సకల మునీంద్రులును, వివిధ దేశాధీశులగు భూపాలురును, యాదవ దృపద కౌరవ ప్రముఖులగు బాంధవులును భీష్మ ద్రోణ కృపాశ్వత్థామ విదురాది యాత్మీయులును మొదలగు వారందఱును వచ్చియుండిరి. శ్రీకృష్ణుఁడన్నివిధంబుల ధర్మజునకుఁ దోడుగా నుండెను. అధ్వర మంటపంబుననున్న సకలజనులు వినునట్లు, నారదుండు ధర్మజుని ధర్మప్రవర్తనముఁ గూర్చియుఁ బలుదెఱఁగులఁ గొనియాడెను. అట్టియెడ భీష్ముండు తత్క్రతు వైభవంబున కెంతయు సంతోషించి ధర్మజుఁజూచి, “ధర్మజా! స్నాతకుండును, ఋత్విజుఁడును, సద్గురుఁడును, భూతలేశుడును, సంయుజుఁడును ననువారలు పూజనీయులగుచున్నారు. అట్టివారి యందు సద్గుణ శ్రేష్ణుండగు వాఁడుత్తముఁ డగుచున్నాఁడు. కావున నిచ్చోటనున్నవారిలో నట్టివాని నొక్కని గుర్తించి, యాతని కగ్రతాంబూలంబు నిడి, యధ్వరం బొనర్పఁ గడంగుము. ఇది ధర్మపద్ధతి” యని వచింప, ధర్మజుఁ డట్టివానిని గురుతింపనేరక “తాతా! అట్టిపుణ్యపురుషునిఁగూడ నీవేనిర్ణయింపు” మని భీష్మునితోఁ బలికెను. అంత బ్రహ్మజ్ఞాన పరిపూర్ణుండగు మందాకినీనందనుండు “ధర్మజా! క్రతుహర్తయు, క్రతుభోక్తయు, శత్రుమూర్తియు, క్రతుకర్తయు నగు శ్రీహరి యిందు వెలుంగుచుండ నట్టి పుణ్యపురుషునికొఱకు వెదుకుట యేల? చింతించుట యేల? నిర్ణయించుట యేల! అన్నింటికిని శ్రీకృష్ణపరమాత్మయే యాధారభుతము. కావున నా మహాత్మున కగ్రతాంబూలంబుని” మ్మని పలుక, ధర్మజుండును, కేవలము యజ్ఞస్వరూపుఁడైన కృష్ణునిఁ బూజించి యగ్రతాంబూలంబు నొసంగెను. అచ్చటనున్న వారందఱును గరతాళంబులొనర్చి తమ యంగీకారమును సూచించిరి. శ్రీకృష్ణుండు సంతసించుటవలన సకలభూతములు సంతసించెను. నభోకాంతామణి కనుఁగొనలనుండి యానందబాష్పములు రాలుచున్నవాయేమి యనునట్లు పువ్వులతోఁ గూడిన యాకాశగంగోర్మిశీకరంబులు రాలఁజొచ్చెను. విశ్వమంతయు, విశ్వమయునిఁగూర్చి యానందలహరియందు మునుంగఁజొచ్చెను. === శిశుపాలుఁడు ధర్మభీష్ములను దూషించుట.:- ===  ఆనందరస సాగర సముత్తుఁగ తరంగ డోలికా నివహంబుల నుయ్యెలలూగుచున్న నా సభికుల యందొక్కరుమాత్రము కృష్ణుని యందసూయాపరులై చింతాసాగరంబున మునింగియుండిరి. అట్టివారెవ్వరోగాదు. కృష్ణున కాజన్మవైరి యగు శిశుపాలుఁడే? ధర్మరాజునకు భీష్ముండుపదేశించుటయు నాతని యుపదేశప్రకారము ధర్మనందనుఁడు కృష్ణున కగ్రతాంబూలంబు నొసంగుటయు దానికి సభికులెల్లరుఁ గరతాళంబులమూలంబునఁ దమయంగీకారంబును సూచించుటయు మొదలుగాఁగలవన్నియు శిశుపాలునకు హృదయవిదారకములుగ నుండెను. === శిశుపాలుఁడు శ్రీకృష్ణుని దూషించుట.:- ===  అతడెంతమాత్రమును సహింపఁజాలక కృద్ధుఁడై లేచినిలువఁబడి ధర్మజునిఁగాంచి “ధర్మనందనా! ఇన్నినాళ్ళనుండియు సకలధర్మాధర్మ విచక్షణుఁడవని నిన్నుఁ దలఁచియుంటిని. నీ ధర్మబుద్ధియంతయు నేఁడు దెలియవచ్చినది. వృద్ధాప్యమువలన యుక్తాయుక్తజ్ఞానంబుఁ గోల్పోయిన భీష్ముండు సెప్పినంతనే, దానియందుండు నిజానిజంబుల నరయక విశిష్టారాధ్యులగు వారెందఱో యిచ్చోటనుండ, వారలఁగాదని కృష్ణున కగ్రతాంబూలంబు నొసంగుట నీకుధర్మమేనా? కృష్ణునియందేమి గుణంబులున్నవని యాతనిని సభాపతిగా నొనర్చితివి? వృద్ధుని పూజించితినంటివా యందఱికన్నా వృద్ధుండగు వసుదేవుఁడు లేడా? ఆచార్యుఁడని పూజించితినంటివా యాతనికంటె గొప్పవారగు కృపద్రోణులు లేరా? ఋత్విజుఁడని పూజించినంటివా, ద్వైపాయనుండులేడా? భూనాధుండని పూజించితినంటివా, యయాతి శాపంబువలన యదువంశమున కాగౌరవములేదని యెఱుంగవా? ధర్మనందనా!”కృష్ణునేమని పూజించితివి? ముదుసలియగు భీష్ముఁడా నీకు ధర్మము నుపదేశించువాఁడు? అనపత్య దోషుండును, రాజకన్యాపహరణుండును నగు గాంగేయఁడు ధర్మమును దెలుపునంతటివాఁడా? ‘ఆహ! ఏమి కాలవైపరీత్యము! రాజకులంబున కంతకు నేడు నీమూలంబునఁ దలవంపు సంఘటిల్లెఁ గదా? ఒకవేళ నీవును భీష్ముండును మూఢాభిప్రాయములై యున్నచోఁ కృష్ణుండేనియు సభాపతిత్వము తనకుఁదగదని చెప్పవలదా? తానేమీ గుణములు గలవాఁడని యగ్రతాంబూలంబును గైకొనవలయును? ధర్మము ననుసరించినచో, స్త్రీగోబ్రాహ్మణ హింసాపరులగువారు పూజార్హులు గాకపోవుటయేగాక మీదుమిక్కిలి యట్టివారు దండనార్హు లగుచున్నారు. ఈకృష్ణుండు, స్త్రీవధయును, గోవధయును, నమ్మినవారిని జెఱుచుటయును మొదలగు దుష్కార్యముల నెన్నింటినో యొనర్చియుండ నట్టివానిని పూజార్హుండని నీ వెట్లు భావించితివి? యేదియోనొకకార్యము సలుపనున్నప్పుడు యుక్తాయుక్తంబుల నెఱుంగవలదా? ఇదియేనా నీ ధర్మప్రవర్తనము? ఇదియేనా భీష్ముని ధర్మోపదేశము? ఇదియేనా కృష్ణునిగొప్పతన” మని యనేకవిధంబుల ధర్మజ నదీసుత కృష్ణులను దూలనాడఁదొడంగెను. === శిశుపాలుని జన్మవృత్తాంతము. ===  శిశుపాలుని దూషణ వాక్యములకు సభికులెల్లరును జెవులుమూసికొని, “హరిహరీ” యని చింతించుచుండ, నట్టియెడ సహదేవుండు రోషకషాయిత నేత్రుండై లేచి యందఱిఁ గలయఁజూచి “ఓ సభికులారా! ఇంక ముందెవ్వఁడేనియు శ్రీకృష్ణదూషణం బొనర్చినచో నట్టివాని శిరంబున నిదిగో మదీయ వామపాదంబు నుంచెద’ నని పలుకుచు విజృంభించెను. సహదేవునకుఁ దోడుగా నాతనియన్న యగు భీముండు, ప్రళయకాల పర్జన్య గర్జనంబును నిర్జించు భీషణ గర్జనంబొనర్చుచు నుద్దండ గదాదండమండితుండై యాటోపించి “నేటితో శిశుపాలున కాయువు నిండె” నని విజృంభించెను. అదిగని, శిశుపాలుఁడు నిజసైనికులఁ బురికొల్పసాగెను. అట్టియెడఁ దనకుంచెయుఁ గృష్ణమృగాజినంబును బలుమఱు వీచుచుఁ గలహబంధువగు నారదుఁడు నృత్యము సేయసాగెను. అట్టి కలకలంబునుగాంచి ధర్మజుండు యాగభంగమగునేమో యని దిగులొందుచుండ భీష్ముండాతనికి ధైర్యముసెప్పి భీమసహదేవులఁ గాంచి “కుమారులారా! మీరొనర్పఁదలఁచియున్న పనిని కృష్ణుండే యొనర్చుచును. శిశుపాలుండు దమఘోషుండనువానికి సాత్వతి యందు జనించినప్పుడు నాల్గుభుజంబుల తోడను, లలాటంబునఁ గన్నుతోడను బుట్టెను. తల్లిదండ్రులా వికృతాకారంబునకు భయఁపడి చింతించుచుండ నశరీరవాణి “ఓ దంపతులారా! మీరేల చింతించెదరు? ఎవ్వరేని వీని నెత్తుకొనినప్పుడు మిక్కిలి చేతులును, మిక్కిలి కన్నును దొలఁగిపోయినయెడల నట్టివాని వలననే యీతండు సచ్చునుగాని యన్యులవలనఁ జావనేరఁ” డని తెలియఁజెప్పెను. ఇట్లుండ బలరామసహితుండై కృష్ణుం డొకనాఁడు వారింటికరుగ మేనత్తయగు సాత్వతి కృష్ణునకుఁ దన కుమారు నందిచ్చెను. కృష్ణుం డాతని నెత్తికొనినంతనే మిక్కిలి చేతులును, మిక్కిలి కన్నును దొలఁగిపోయెను. అప్పుడు తనకుమారుఁడు కృష్ణునిచేత మడియునని యెఱింగి, నూరుతప్పులవరకుఁ దన పుత్రుని క్షమింప వలసినదని కృష్ణునిఁ బ్రార్థింప నాతండు వల్లెయని నిజపురంబున కరిగెను. ఆ వరంబువలనఁ గృష్ణుం డుపేక్ష సేయుచుండెకాని లేకున్న వీనిప్రాణము లెప్పుడో యెగిరిపోయియే యుండు” నని వారల శాంతపఱచెను. === శిశుపాలవధ.:- ===  అట్టియెడఁ గృష్ణుండగ్రపీఠంబునుండి డిగ్గి సభికులఁజూచి, “మహాత్ములారా! నేను శిశుపాలుని తల్లికొసంగిన వరప్రకార మీతని శతాపరాధంబుల క్షమించితిని. ఇంకమీద నీతని క్షమింపజాలను. నేటితో నీదుష్టుం డంతమొందగల” డని చిత్తంబున సుదర్సనంబును దలంచెను. ఆ క్షణంబుననే సకలదైత్య దానవ దుష్టజనారణ్య వీతిహోత్రంబగు సుదర్సనంబు విస్ఫులింగంబులెగయఁ బరతెంచి శ్రీకృష్ణుని పాణితలంబు నలంకరింప, నాతండును గెంగేల నద్దానిని గిరగిరంద్రిప్పి శిశుపాలునిపైఁ బ్రయోగించెను. ప్రయోగించుటయే తడవుగాఁ గృష్ణద్వేషియగు శిశుపాలుని మస్తకము రుధిరపూరితంబై ధరణిపైఁ బడెను. దుష్టసంహారంబగుటవలన దేవతలు శ్రీకృష్ణునిపైఁ గుసుమవృష్టిని గురిపించిరి. ధర్మజ రాజసూయమహాధ్వరంబును నిర్విఘ్నముగా ముగింపఁబడెను. సర్వవ్యాపియు, సర్వకారణుండును సర్వాధారుండును, సర్వజ్ఞుండును సర్వవస్తుభూతాత్మకుండును, నగు శ్రీకృష్ణపరమాత్మున కెగ్గాచరించి ప్రాణములతో మనఁ గలవారెవ్వరుగలరు? ఆమహాత్మునకే గాక, యాతనిపాదసేవకుల కేనియు, సేవకులకేగాక, సేవకజనసేవకుల కేనియు, నెగ్గాచరించి ప్రాణములతో నుండనోపువారెవ్వరుగలరు? === శ్రీకృష్ణుఁడు సాల్వపౌండ్రక దంతవక్త్రులను వధించుట. ===  శిశుపాలుని వధానంతర మాతని యనుచరులగు, సాల్వ పౌండ్రక దంతవక్త్రులనువారు మువ్వురు సకల సైన్యంబుల సమకూర్చుకొని కృష్ణునిపై దాడివెడలిరి. అందు సాల్వుండు శివునివలనఁ బెక్కువరంబుల నందినవాఁడగుటవలన “ధరణిపై యాదవులనుపేరు లేకుండ నొనర్తు” నని ప్రతిజ్ఞఁ గైకొని యుండెను. అట్లు వారు మువ్వురును దన్నెదుర్కొన హరియును వారల నెదుర్కొని మహాహవ మొనర్పసాగెను. బలరాముం డట్టియెడ యాదవసైన్యంబులఁ గూర్చుకొని విరోధిసైనికులఁ బరిమార్పఁ దొడంగెను. దోమలు పదివేలు చేరియైనను సామజమును మరలింపఁగలవా? శ్రీకృష్ణుండు కొంతవరకు వినోదార్థంబు సంగరంబొనర్చి, పరప్రాణాపహరణోద్యోగాచరణంబున నమోఘంబగు తనసుదర్సనంబును బ్రయోగించి వారల హతమొనర్చెను. వారి చావును గాంచి విరోధిసైన్యంబులన్నియుఁ బలాయనములయ్యెను. ఇవ్విధంబునఁ గృష్ణుండు భూభారంబు దగ్గించుచుండెను. g9lzgvpy5jx6vjw5a0bwm7xbd26i3b9 యదువంశము/పదవ ప్రకరణ 0 3260 32591 32590 2021-08-03T06:50:22Z Arjunaraoc 266 [[:s:te:యదువంశము/పదవ_ప్రకరణ]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీసోర్స్ నుండి wikitext text/x-wiki {{తలకట్టు | శీర్షిక=[[యదువంశము]] | రచయిత=మహావాది వెంకటరత్నం| అనువాదం= | విభాగము=[[యదువంశము/పదవ ప్రకరణ|పదవ ప్రకరణము]] | ముందరి=[[యదువంశము/తొమ్మిదవ ప్రకరణ|తొమ్మిదవ ప్రకరణము]] | తదుపరి=[[యదువంశము/ఉపసంహారం|ఉపసంహారమ]]|వివరములు=[[తెలుగు భాగవతము]]|సంవత్సరం=}} <center> ==పదవప్రకరణము== </center> === పాండవులు శ్రీకృష్ణుని రాయభారిగా నెన్నుకొనుట.:- ===  పాండవులు ధర్మపరులయ్యును మాయాజూదంబున దుర్యోధనునివలన సకలసంపదలును కోల్పోయి, యనుకొనిన ప్రకారము పన్నెండు సంవత్సరము లరణ్యవాసమును, నొక్కయే డజ్ఞాతవాసమును జరిపి, యుపప్లావ్యంబునకు వచ్చియుండిరి. అట్టియెడ ధర్మజుండు తమ్ముల యాలోచనంబు ననుసరించి, తమ కర్ధరాజ్యంబు నిచ్చుటయో, లేక యుద్దమునకు సిద్ధపడుటయో, యేదియైనదియుఁ దెలిసికొను నిమిత్తమై కౌరవుల కడకుఁ దమకు నచ్చినవానినిఁ గార్యాకార్యవిచక్షణ దక్షుని నొకని రాయబారిగాఁ బంపఁదలంచెను. అట్టివాఁడు శ్రీ కృష్ణుఁ డొక్కఁడే యని యెఱింగి యా మహాత్మునకు ధర్మరాజు తమ యభిప్రాయమును దెలియఁజేసెను. కృష్ణుండును, దుష్టరక్షణమున భూభారంబు తగ్గింప నవతరించి యున్నవాఁడగుటవలనను, దనకు భక్తురాలును కేవల మయోనిజ సంభవురాలును - నగు ద్రౌపదీదేవికిఁ గౌరవులు మానభంగ మొనర్చి యున్నందువలనను, దాను ధర్మము నంటియుండు వాఁడు గావున “ధర్మోజయతి” యనువాక్యమును సార్థకంబు సేయవలసిన వాఁడగుటవలనను, నన్నింటికంటెను గౌరవ వంశ నిర్మూలనమునకే తాను యవతారమెత్తి యున్నవాఁడగుటవలనను, నిన్ని కారణములుండుటఁజేసి, తాను గౌరవులకడకుఁ బాండవుల పక్షమున రాయబారిగా నరుగుటకు సమ్మతించెను. ధర్మజుండును గృష్ణునకుఁ జెప్పవలసిన విషయముల నన్నింటినిఁ జెప్పి హస్తినాపురంబున కంపెను. === శ్రీకృష్ణ సందేశము.:- ===  కృష్ణుండును హస్తినాపురంబును బ్రవేశించి తన భక్తుండైన విదురునియింట బసచేసి, యొకనాఁడు దృతరాష్ట్రుం డాప్తబంధు పుత్రమిత్రాదులతో నిండుపేరోలగంబుండిన సమయమున రాజానుమతిని గౌరవ సభామందిరంబును బ్రవేశించెను. కృష్ణావతార తత్త్వంబును సంపూర్తిగా నెఱింగినట్టి భీష్మద్రోణాదులాతనికి నమస్కారంబు లొనర్చి పరమాత్మఁగా దలంచుచుండ మూఢులగు దుర్యోధనాదులా మహానీయు నొక యలఁతి మానవునిఁగా దలంపసాగిరి. కృష్ణుండును సభా భవనంబును బ్రవేశించిన కొంతవడికి, నిజాసనంబునుండి లేచి ధృతరాష్ట్రుని గనుగొని యెల్లరును వినునట్లు “మామా! ధర్మమూర్తియగు ధర్మజుని పంపున నేను మీకడకు రాయబారినై వచ్చియుంటిని. పాండవులు సమయభంగ మొనర్పక యనుకొనిన ప్రకార మరణ్యాజ్ఞాత వాసంబుల జరిపివచ్చి ప్రస్తుత ముపప్లావ్యంబున నున్నసంగతి యెల్లరకును తెలిసేయున్నది. ఇదివరకుఁ దెలిసియో తెలియకనో యొనర్చినట్టి తప్పులన్నింటినిఁ బ్రస్తుతము మీరైనను వారైనను బరిగణింపవలదు? ఉభయ వంశములును సర్వశ్రేయంబులఁ బొందియుండు తెఱంగున విచారించి నీ తమ్ముని కొడుకులైన పాండవులకు న్యాయప్రకారముగా రావలసిన యర్దరాజ్యంబు నొసంగుము. ఇందువలన నుభయులకు మేలుఁగలుగును. ఒకవేళ వారికి యర్థరాజ్యంబొసంగక యుద్ధమునకే సంసిద్ధపడెదవేని “ధర్మోజయతి” యను సూత్రమును మాత్రము మఱవకుము. ఎచ్చట ధర్మముండునో యచ్చట భగవంతుఁ డుండును. ఎచ్చట భగవంతుఁడుండునో యచ్చట సర్వశుభములుండును. నీ కుమారు లధర్మపరులగుటవలన నీ సూత్రము వారియందు సమన్వయింపనేరదు. యుద్ధమే సిద్ధమగునేని నీ వంశనిర్మూలనము సిద్ధమని యెఱుంగుము. పాండవులు సామాన్యులుగారు. వారు కేవలము దేవతాంశ సంభూతులు. శాంతమూర్తియగు ధర్మరాజుండొక్క డలిగెనేని సకలభువనంబులును భస్మీభూతంబులుగాఁగలవు. పతివ్రతాశిరోమణియగు ద్రౌపదీదేవి నోటినుండి పరుషవాక్యములు వెలువడినచో, నీ నూర్గురు కుమారులు లొక్కబరి మృతినొందఁగలరు. ఇదియంతయును దధ్యము. నా హితంబును గైకొనక సంధికొడంబడనిచో నేఁ జెప్పిన దంతయు జరిగితీరును. ఓ మూఢదుర్యోదనా? సావధానుండవై వినుము. నీ మూలమున నీ వంశ క్షయమగు కాలము దాపరించుచున్నది. ఇప్పటికిని మించిపోలేదు. మదీయ హితవాక్యానుసారము పాండవుల కర్థరాజ్యంబు నొసంగి వారితో స్నేహభావమున మెలంగుము. భీష్మద్రోణకర్ణాశ్వత్థాములుండిరిగదా యని యుద్ధమునకు సిద్ధుడవగుచుంటివేమో యది యెంతమాత్రమును దగదు. వేయిమంది కర్ణులున్నను ఒక్కపార్థునితో సమానులుగాఁజాలరు. “ధర్మోజయతి” యను సూత్రమెంతమాత్రమును నిరర్థకంబుఁగానేరదు. చక్కగా విచారించుకొను” మని తెలియఁబలికి తన యాససంబంధిష్టించెను. కృష్ణుని హిత ప్రబోధనమునకు భీష్మ ద్రోణ కృపాశ్వత్థామ విదురాదులెంతయును సంతసించిరి. కాని దుర్యోధనున కది వినుటకుఁ గూడ హేయముగాఁ దోచెను. అందువలన, నచ్చోట నుండజాలక శకుని కర్ణ దుశ్శాసనాదులతోఁ గలసి సభనుండి లేచిపోయెను. === శ్రీ కృష్ణుండు విశ్వరూపంబును దాల్చుట.:- ===  కృష్ణుని హితప్రబోధమునకు ధృతరాష్ట్రుఁడేమి చెప్పునో విందామని సభికులెల్లరును నిశ్శబ్దముగా నుండిరి. కాని దృతరాష్ట్రుఁ డేమియు బదులుసెప్పక మౌనము వహించి యుండెను. అట్టియెడ సభనుండి లేచి పోయిన దుర్యోధనాదులు శ్రీకృష్ణపరమాత్మను బంధింపవలయు నని ప్రయత్నించుచుండిరి. ఆ సమయమునఁ గృష్ణుని కనిష్ఠ సోదరుండగు సాత్యకి కౌరవుల దురభిప్రాయమును గుర్తించి సభికులెల్లరు వినునట్లు కృష్ణునితో “అగ్రజా! నిన్ను బంధించుటకు దుర్యోధనాదులు ప్రయత్నించుచున్నారు. ఆజ్ఞయయ్యెనేని వారల నిప్పుడే మదీయ నిశితకరవాలంబున కెరజేసెద” నని పలికెను. ఆ మాటలకు భీష్మద్రోణాదులు నివ్వెరపడిరి. “కౌరవవంశ క్షయకాలము సమీపించుచున్నదని సభికులందరును దలంపసాగిరి. అట్టియెడ శ్రీకృష్ణుం డాసనంబుననుండి లేచి “సభికులారా! వింటిరిగద? దుర్మార్గప్రవర్తనుడగు సుయోధనుడు నన్ను బంధింపఁదలచి యత్నించుచుండెనట. కానిండు, ఓ మూఢదుర్యోధనా? సకలమానవబంధవిముక్తండనగు నన్నే బంధింపఁదలచితివా? కౌరవవినాశకాల మిప్పుడే దగ్గఱించుచున్నది. రమ్ము. ఇదో చేతనగునేని నన్ను బంధింపు” మని విశ్వరూపంబును దాల్చెను. ఆ విశ్వరూపంబున అష్టదిక్పాలకులును, బ్రహ్మ రుద్రేంద్రాదులును, సకల ఋషీశ్వరులును, భీష్మద్రోణాదులును, కౌరవులును, బంచపాండవులును, వేయేల; పంచభూతాత్మకంబైన విశ్వంబంతయుఁ గానుపించుచుండెను. అట్టి విశ్వరూపంబును గాంచి భీష్మద్రోణాదులు పులకాంకిత గాత్రులై శ్రీకృష్ణభగవానునిఁ గీర్తింపదొడంగిరి. సభయంతయు జయధ్వానములతో నిండిపోయెను. ప్రకృతియంతయు నానందరస కల్లోల సముద్రంబున మునింగి యుండెను. ఎచ్చోట నాలకించినను “ఓం, ఓం, ఓం, ఓం” అను ప్రణవ మంత్రధ్వనులు వినవచ్చుచుండెను. అట్టియెడ ధృతరాష్ట్రుండును హరికృపాలబ్ధదృష్టివలన నామహాత్ముని విశ్వాకారమునుగాంచి, తిరిగి యంధత్వము నొందిన వాఁడై యా యనంతాకారునితో “మహాత్మా! విశ్వరూపంబు నుపసంహరింపుము. వినాశకాలము దాపరించుచున్నప్పుడు నీవుమాత్రమేమిచేయఁగలవు? నా వంశక్షయమగు నని నాకుఁ జక్కగాఁ దెలియును. ఇంక నీ వరిగి యుద్ధప్రయత్నమున నుండు” మని చెప్పెను. కృష్ణుండును ధృతరాష్ట్రుని వాక్యానుసారము తనవిశ్వరూపంబు నుపసంహరించి, దుర్యోధనాదు లవనతవదనులై తన్నుఁ జూచుచుండ, భీష్మద్రోణ విదురాదులు తనవెంటనడువ, సభాభవనమును వీడి యందఱి వలన వీడుకోలువడసి పాండవులవద్ద కరిగెను. నాటనుండి యుభయ పక్షములవారును యుద్ధప్రయత్నముల సేయందొడంగిరి. === బలరాముఁడు సూతునిఁజంపితిరిగి బ్రతికించుట.:- ===   ‘కౌరవులును బాండవులును రాబోవు మహాయుద్దంబునకు సన్నద్ధులగుచుండఁ గృష్ణుండెట్లు బాండవులపక్ష మవలాభించు ననియుఁ దాను ద్వారకయందే నిలచియున్న నిజశిష్యుండగు దుర్యోధనునకుఁ దోడుగా నరుగవలసివచ్చునేమో యనియు, నుభయులు దనకుఁ గావలసిన వారగుటవలన నెవ్వరిపక్షము నవలింబింపఁ గూడదనియుఁ’ దలంచి బలరాముండు తీర్థయాత్రా నెపంబున ద్వారకానగరంబును విడిచి పుణ్యతీర్థంబుల సేవింప నరిగెను. అట్లరుగుచు నెడనెడ ననేక పుణ్యతీర్థంబుల యందవగాహన మొనర్చుచు దేవర్షి పితృతర్పణ బ్రాహ్మణ సంతర్పణంబుల నాచరించుచుఁ దుదకు నైమిశారణ్యంబునుఁ జొచ్చెను. అప్పుడచటనున్న మునులందఱును దమతమ యాసంబులనుండి డిగ్గి పూజించియుండ,సూతుండు మాత్రము నిజాయసనంబునుండి లేవక, ప్రత్యుత్థాన నమస్కారవిధుల నడపక యుండుటవలన బలభద్రుం డతని యెడఁ గినుకవహించి, ‘సూతుని దురభిమానియు, విద్యాగర్వంబున నొడలెఱుంగక యున్నవాఁడనియు’ నెద భావించి, దుష్టజన శిక్షణార్థం బవతరించిన తన యట్టివాని కాతని యెడ నుపేక్షసేయుట పాడిగాదని హస్తంబుననున్న కుశాగ్రంబునే యాయుధంబుగాఁగొని యాతని వధించెను. అప్పుడచ్చట నున్న మును లందఱును హహారవంబులతోడ నాతనిఁజూచి “మహాత్మా’ మేమీతనికి బ్రహ్మాసన మిచ్చియుండుటవలన నీ రాక నెఱింగియు నాసనంబునుండి దిగుట యధర్మంబు గావున నటుసేయకుండె. సర్వజ్ఞండవగు నీవును యుక్తాయుక్తంబుల విచారింపక యీతనిని వధించి బ్రహ్మహత్యాదురితంబు నందితివి. కావునఁ బ్రాయశ్చిత్తంబుఁ గైకొనుము. నీవే ధర్మంబు దప్పిన నింక భూమిపై ధర్మమునకుఁ దావుండునా? యని యనేకవిధములఁ బలుక బలరాముండును దామసంబునఁ దానొనర్చినపనికిఁ జింతించి, “యైననేమాయె” నని తన యోగమాయా ప్రభావంబువలనఁ దిరిగి సూతునిఁ బునర్జీవితునిఁగా నొనర్చెను. === బలరాముడు పల్వలుండను రక్కసుని సంహరించుట.:- ===  మునులందఱు నాతండొనర్చిన పనికి సంతోషించి యతని పాపంబు దొలంగెనని వచించిరి. అట్టిమేలు దనకుఁ గూర్చినందులకు మునుల యెడ నాతండు గరుణవహించి “మునులారా! నన్ను బ్రహ్మహత్యా దోషంబునుండి విముక్తినిఁగాఁజేసి కాపాడితిరి. ఇట్టిమేలుఁ గూర్చిన మీకు నేనును మేలుసేయనున్నాఁడ. ఏమివలయునో తెల్పుఁ” డని పలుక వాఱంద ఱేకగ్రీవముగా “మహాత్మా! ఇల్వలుని పుత్రుం డగు పల్వలుండను రక్కసిఱేఁడు మా సవనవాటికలను బాడుసేయుచు మమ్మనేకవిధముల బాధించుచున్నవాడు. వానినింబట్టి వధించి మారు మేలొనఁగూర్పు” మని యాతనితో విన్నవించిరి. బలదేవుండును దనకు దుష్టశిక్షణం బవశ్యక కర్తవ్యంబు గావున, స్మృతిమాత్రంబున నిజాయుధంబులఁ బడసినవాఁడై తత్ప్రాంతారణ్యంబున నున్న పల్వలుని గుహ కరిగి వాని నెదిర్చి వినోదార్థంబుగాఁ గొంతకాలము రణమొనర్చి, తుదకుఁ దన హలాయుధంబున నాతనిని రెండుగాఁ జీల్చివైచి మునిగణంబుల సంతోషపెట్టినవాఁడై తాను యథేచ్ఛం జనియెను. === శ్రీకృష్ణుడు పార్థునకు భగవద్గీతోపదేశంబు నొనర్చుట.:- ===  కురుక్షేత్రమునఁ గురుపాండవబలంబులు యుద్ధంబునకు సన్నద్ధంబులై యుండెను. కృష్ణుండు యుద్ధంబున జోక్యంబు గలిగించుకొనక పార్థునకు సారథ్యంబుమాత్రంబు నెరుపుట కంగీకరించి పాండవపక్షము నవలింబించెను. యుద్ధము ప్రారంభమయ్యెను. కురుబలంబులకు భీష్ముండు నాయకత్వము వహించెను. పాండవ బలంబులకు దృష్టద్యమ్నుం డాధిపత్యమును గైకొనెను. అట్టియెడ యుద్ధము ప్రారంభమైనదని యనుటయేగాని యర్జునుండు మాత్రము, “తాను రాజ్యభోగానుభవంబునకై, పిన్ననాటినుండి తన్నుఁ బెంచి పెద్దవానిఁగాఁజేసిన భీష్ముని, విద్యాబుద్ధులఁ గఱపి తన్నంతవానిగా నొనర్చిన ద్రోణుని, మరియుఁ దనకుఁ గావలసిన స్వబంధులను, గరుణావిహీనుఁడై, జంపఁజాల” నని కృష్ణునకుఁ దెలియఁ జేయుచు, విరక్తిభావమును వహించి విల్లునమ్ములను విడచి చింతానిమగ్నుఁడయ్యెను. అప్పుడు సకలవిషయరహస్యవేత్త యగు శ్రీకృష్ణుం డాతనిఁజూచి “పార్థా! శోకమోహముల కిది యదనుగాదు. నీవు క్షత్రియుండవు. క్షత్రియులకు ధర్మశాస్త్రోక్తమైన యుద్ధంబుకన్న నితరమగు ధర్మ మేదియునులేదు. అట్టియెడ, నీవు కులధర్మము నెంతమాత్రము నతిక్రమింపఁగూడదు. కావున నీకన్నివిధముల యుద్ధమొనర్చుటయే ధర్మమగుచున్నది. వెండియు రాజులకు యుద్ధమే స్వర్గసమానము. అట్టియుద్ధమును నే రాజులు పొందుచున్నారో యట్టివారు స్వర్గసుఖ భోగానుభవు లగుచున్నారు. అర్జునా! ధర్మతత్వంబును దెలిపెద వినుము. ఎప్పటికైనను దేహములు నశించును గాని వానియందుండునట్టి యాత్మ నశింపనేరదు. ఈ యాత్మను ‘నేను జంపుచున్నా’ నని తలంచువాఁడును, ‘నావలనఁ జంపఁబడు‘ నని భావించువాఁడును, కేవల మజ్ఞానుండగుచున్నాడు. అన్నింటియందును సద్రూపముగా నుండునట్టి యీ యాత్మకు, నాశమునొందుట, మాఱురూపమును బొందుట, పుట్టుట, పెరుగుట, క్షీణించుట యనునవి యెంతమాత్రమును లేవు. ఎల్లప్పుడీ యాత్మ యొకే స్వరూపమున నిలచి యుండును. పంచభూతంబు లీయాత్మను బాధింపఁజాలవు. ఆత్మ నిత్యుండు - అవ్యయుండు - వికారరహితుండు - శుద్ధుండు - ఒక్కండు - వాగగోచరుండు - అచ్యుతుండు. కావుననే పాంచభౌతికంబు లగు దేహంబులు నశించుచున్నను, నీ యాత్మ నశించుటలేదు. సుస్థిరుం డగుటవలననే, యొక దేహమును విడిచి మఱియొక దేహమును ప్రవేశింపఁగలుగుచున్నాఁడు. పార్థా! ఒకఁడొకనిచిచేత నింకొకనిఁ జంపించుచున్నాఁ డనియు, నొకఁడు మఱియొక దేహమును బ్రవేశింపఁ గలుగుచున్నాఁడనియు, నొకఁడు మఱియొకనిఁ జంపుచున్నాఁడనియు జెప్పుట కెంతమాత్రమును వీలులేదు. చంపుటకును జంపించువాఁడవును నీవు గానేరవు. నీవు కేవలము నిమిత్తమాత్రుఁడవు. కావున యుద్ధమునకుఁ గడంగుము. ఇదిగో! సర్వమును దిలకింపు” మని తత్త్వోపదేశానంతరము దివ్యదృష్టి నొసంగెను. అర్జునుఁడు దివ్యదృష్టితోఁ దిలకించి నంతనే, కురుబలంబంతయు యమభటుల మూలఁబునఁ బ్రాణంబులఁ గోలుపోవుచుండెను. అంతఁ బార్థుండు సర్వమును గ్రహించినవాఁ డై యుద్దమునకుఁ గడంగెను. === కురుక్షేత్ర సంగ్రామము.:- ===  కురుక్షేత్ర సంగ్రామంబు సుమారు పదునెనిమిది దినముల వఱకు జరిగెను. యుద్ధము సమాప్తి నొందునప్పటికిఁ గురువంశం బంతయును, బాండవుల బలంబు లన్నియును నశించెను. తుదకు బాండవులు మాత్రము మిగిలిరి. అట్టియెడ, ద్రోణుని పుత్రుఁడగు నశ్వత్థామ కౌరవబలంబులోని వాఁడగుటవలనఁ దన తండ్రి చావునకును, దుర్యోధనాది కౌరవ వినాశంబు కొఱకును మిగుల దుఃఖించి పాండవుల యెడఁ గినుక వహించినవాఁడై “అపాండవమగుఁగాక” యని నారాయణాస్త్రమును బ్రయోగించెను. === శ్రీకృష్ణుండు త్తర గర్భంబునకుఁ బ్రాణదాన మొసంగుట.:- ===  ఆయస్త్రజ్వాలలవలన నుత్తర గర్భంబులోని పిండము గూడ మృతి నొందనుండెను. అప్పుడు కృష్ణుం డా యస్త్రంబు బారినుండి పాండవుల రక్షించి యుత్తర గర్భస్థమగు పిండమునకుఁ బ్రాణదానం బొసంగెను. ఇట్లు పాండవుల రక్షించి యుద్ధానంతరము ధర్మరాజునకుఁ బట్టాభిషేక మొనర్చెను. ధర్మజుండును ధర్మంబు దప్పక రాజ్యపరిపాలనంబు సేయఁదొడంగెను. కృష్ణుండు వారికిఁ దోడుగా నుండెను. hkx4tqbyrsp734a53iqj2fb5ghu9voc యదువంశము/ఉపసంహారం 0 3261 32598 32597 2021-08-03T06:51:16Z Arjunaraoc 266 [[:s:te:యదువంశము/ఉపసంహారం]] నుండి కూర్పులను దిగుమతి చేసాం: తెవికీసోర్స్ నుండి wikitext text/x-wiki {{తలకట్టు | శీర్షిక=[[యదువంశము]] | రచయిత=మహావాది వెంకటరత్నం| అనువాదం= | విభాగము=[[యదువంశము/ఉపసంహారం|ఉపసంహారము]] | ముందరి=[[యదువంశము/పదవ ప్రకరణ|పదవ ప్రకరణము]] | తదుపరి= |వివరములు=[[తెలుగు భాగవతము]]|సంవత్సరం=}} <center> == ఉపసంహారము == </center> === అర్జునుడు విప్రకుమారులఁ దెత్తునని ప్రతిజ్ఞ బట్టుట.:- ===  ధర్మరాజు ధర్మంబును దప్పక రాజ్యపరిపాలనం బొనర్చుచుండ హస్తినాపురంబునఁగల యొక బ్రాహ్మణునకుఁ బుట్టినవారు పుట్టినట్లే కుమారులందఱును గతించుచుండిరి. ఆ బ్రాహ్మణుండును బుత్రశోకంబును భరింపఁజాలక రాజమందిరంబును దరియంజని “ఓ ధర్మరాజా! నీ పరిపాలనంబున నధర్మంబు నిలిచియుండుటఁజేసి నా పుత్రులందఱును మరణించుచున్నారు. ఇట్టి యధర్మయుక్తంబైన నీ పరిపాలనం బేల కాల్పనా?” యని యనేకవిధంబుల వాపోవఁ దొడంగెను. అట్టియెడ నర్జునుం డాతనికడ కరిగి వృత్తాంతంబంతయు నాతనివలన నెఱింగి యా విప్రకుమారుల దాఁ దెత్తుననియు నింక ముందు గలుగు పాపలను మృత్యువాత బడకుండ రక్షింతుననియు, నట్లొనర్పకున్న ననలంబునఁబడి కాయంబు దొఱఁగువాఁడననియుఁ బ్రతిజ్ఞపట్టి యాతనికి దుఃఖోపశమనంబు గావించెను. ఇట్లుండఁ గొన్నినాళ్ళ కా విప్రుని భార్యకు నీళ్ళాడు ప్రొద్దులు రాఁగా, నర్జునుం డెఱింగి, సూతికామందిరంబు చుట్టును బాణంబులఁ బ్రయోగించి తుదకుఁ జీమగూడఁ బ్రవేశింపఁజాలనట్లొనర్చి తానప్రమత్తుఁడై యుండెను. కాని పుట్టిన శిశువు పుట్టినట్లే చనిపోవ విప్రుండర్జునుని నిరర్థకబ్రతిజ్ఞను గలవానిఁగా దలపోసి మురహరునికడ కరిగి పుత్రరత్న మొనర్పవలసినదని యా మహానీయుని అనేకవిధముల బ్రార్థించెను. ఇచ్చోట నర్జునుండును బ్రతిజ్ఞాభంగమునకు విచారించుచు నస్త్రబలంబువలన యమసదనంబున కరిగి యచ్చోట విప్రకుమారులఁగానక యెల్లచోట్లను వెదకినవాఁడై తుదకుఁ దానాడినమాటను నిలుపుకొనఁజాలక, అగ్నిఁ బ్రవేశింపనుండెను. అట్టియెడఁ గృష్ణుండు విప్రునితోఁ గలసి యర్జునుని చెంత కరుగుదెంచి. యతనికిఁ దాను విప్రకుమారులను జూపెదననియు నగ్నియందుఁ బడవలదనియుఁ దెలియఁబలికి విప్రునకు ధైర్యంబు సెప్పి యప్పుడే యర్జునునితో శ్రీకృష్ణుండు విప్రకుమారాన్వేషణార్థమై యరిగెను === శ్రీ కృష్ణుండు విప్రకుమారులదెచ్చి యర్జునుని ప్రతిజ్ఞను నిలుపుట.:- ===  కృష్ణుడుసర్వజ్ఞుండు గావున దుర్గవన జానపదాచల పక్కణ ప్రభూత నదనదీ సరోవరయుత క్షితి నంతయుదాటి, సప్తసముద్రంబులను, గులగిరిప్రకరంబును నుత్తరించి, మేరునగంబు నతిక్రమించి, యమలోకంబును, భూరినీరంధ్ర నిబిడాంధకార ప్రయుక్తంబునునగు ప్రదేశంబును జొచ్చి, నిజచక్రాయుధ ప్రకాశంబువలన మార్గంబును గాంచుచుఁ జనిచని పెంజీకటికవ్వల సకలమునిగణసమేతుండై భోగీంద్రభోగతల్పంబున శయనించి యున్న యాదివిష్ణుమూర్తిని సందర్సించి, యనేకవిధంబులఁ బ్రార్థించెను. అంత, నయ్యాదిదేవుండును గృష్ణార్జునులంగని, “మహాత్ములారా! మీరు నా యంశమున ధర్మ సంస్థాపనార్థమై నరనారాయణులన జనించియున్నవారగుటవలన, నట్టి మిమ్మును జూడవలయునని యీ మునీంద్రులు నన్నర్థింప విప్రకుమార నెపంబున మిమ్మిచ్చటికి రప్పించితిని. నీ చెలికాఁడగు నరుని ప్రతిజ్ఞవృథ కాఁగూడదు. కావున నీ విప్రకుమారులఁ దోడ్కోని పొమ్ము. శుభంబయ్యెడు.” నని పలికి, విప్రకుమారుల నొసంగ, గృష్ణార్జునులు సముదితస్వాంతులై, యయ్యాదిదేవుని కృపావిశేషంబునకు మెచ్చుకొనుచు, నటనుండి బయలుదేరి దీర్ఘప్రయాణంబు లొనర్చి, హస్తినాపురంబు బ్రవేశించి యా విప్రునకు మృతులైన యాతని కుమారులనందఱ నొసంగిరి. కృష్ణుండును దన మిత్రునకుఁ బ్రతిజ్ఞాభంగంబు గాకుండ నవ్విధంబునఁ గాపాడినవాఁడై పాండవుల వీడుకోలును వడసి ద్వారకానగరంబున కరిగెను. === యదువంశ క్షయము.:- ===  శ్రీకృష్ణుండు ద్వారకానగరంబును బ్రవేశించిన కొన్నినాళ్ళకు యదువంశక్షయంబునకుఁ దుర్నిమిత్తంబులు గోచరంబులుగాఁజొచ్చెను. నారదాది మహామునీంద్రు లందఱును శ్రీ కృష్ణుని నవతారంబు సాలించి వైకుంఠమునకు రమ్మని ప్రార్థింపఁదొడంగిరి. అట్టియెడ, నొకనాఁడు కొందఱు మునీంద్రులు శ్రీకృష్ణసందర్సనంబొనర్చి ద్వారకానగర రాజమార్గంబున నరుగుచుండ యాదవులు గొందఱొక్కచో గుంపుగట్టి, తమలో నొక్కనికి స్త్రీవేషంబునమర్చి, యరుగుచున్న మునులఁ గాంచి “మహాత్ములారా” ఈ కాంత కేమి కలుగునో వచింపుఁ” డని యపహాస్యంబుగాఁ బలుక వారును దివ్యదృష్టివలన సర్వంబు నెఱింగి వారియెడఁ గినుకవహించి, యాకాంతకొక ముసలంబుపుట్టుననియు, దానివలన యదువంశ క్షయమగుననియు వచించి వెడలిపోయిరి. మునుల వచన ప్రకారము గొన్నినాళ్ళకు స్త్రీ వేషధారియగు నా పురుషునకు ముసలంబు పుట్ట, యాదవులు భయమంది యా ముసలంబు నంతయు నఱగఁదీసి సముద్రంబునఁ గలిపిరి. కాని తద్గంధలిప్తంబులగు తరంగంబులు పుడమిఁదాకుటవలన సముద్రతీరంబున నదియంతయుఁ దుంగగా నంకురించి నానాటి కభివృద్ధి నొందెను. ఇట్లుండ యాదవులంద ఱొకనాఁడు మదిరాపాన మత్తులై సముద్రతీరంబును జేరి, యకారణంబుగా నంతః కలహంబును బెంచికొని, యచ్చట దట్టముగాఁ బెరిగియున్న తుంగ బొటికలతో నొకరినొకరు మోదుకొనుచు, ఘోరంబుగఁ బోరుసల్పి, తుదకందఱును బ్రాణంబులు వాసిరి. మునుల వచనంబు లివ్విధంబున సార్థకంబులయ్యెను. === బలరాముండవతారమునుజాలించుట.:- ===  ఇట్లు యాదవులందఱును మడిసిన యనంతరము బలరాముండు తన యవతారంబు సమాప్తినొందెనని యెఱింగి శ్రీకృష్ణుని యనుమతిని ద్వారకాపురంబును నిర్గమించి చని చని యోగమార్గంబున దేహంబును జాలించి యనంతునిఁ గలసెను. అప్పుడు వైకుంఠంబునఁ గలవారందఱును మిగుల సంతోషంబు నంది శ్రీకృష్ణుని రాకకై ప్రార్థింపఁదొడంగిరి. జగదభిరాముండగు రాముండివ్విధమునఁ దనయవతారంబును జాలించి, యదువంశ చారిత్రపత్రంబులనుండి విడివడిపోయెను. === శ్రీకృష్ణుండుద్ధవునకుఁ బరమార్థంబునుపదేశించుట.:- ===  యాదవులు నశించుటయు, బలరాముఁడవతారమును జాలించుటయు, నారదాదిమునీంద్రులు వైకుంఠంబునఁ దనకై వేచియుండటయు, దనయవతారంబు సమాప్తియగు కాలంబు సమీపించియుండుటయుఁ దెలిసికొని శ్రీ కృష్ణుండుద్ధవునిఁ జేర బిలిచి “ఉద్ధవా! బ్రహ్మాదిదేవతా ప్రార్థనంబునఁజేసి యిట్టవతారంబునుదాల్చి ధాత్రీభారంబును దొలంగించితిని. నేటితో నాయవతారంబు సమాప్తినొందఁగలదు. నేటికి సప్తమ దినంబున సముద్రుండు ద్వారకాపురంబును ముంపఁగలఁడు. కావున నీ లోపలనే యందున్న స్త్రీవృద్ధ బాలాదుల నహస్తిపురికిఁ జేర్పవలసినదని నా యాజ్ఞఁగాఁ బార్థునకుఁ దెల్పుము. ఇంతటినుండి, కలియుగంబు సంప్రాప్తంబుఁగాగలదు. అట్టి కలియుగంబున మానవులందఱును దుష్టప్రవర్తనములఁ దగిలి, యధర్మపరులై యకాల మరణంబులకు లోనగుచుందురు. అధర్మంబు మూడుపాళ్ళు నడుచుచుండును. మఱియు మానవులందఱును ధర్మవిరహితులు, నాచారవిహీనులు, నన్యాయపరులు, నతిరోషులు, మందమతులు, నల్పతరాయువులు, బహురోగపీడితులు, నిష్ఫలారంభులు, నాస్తికులునై యొండురుల మెచ్చక యుందురు. కావున నీవు సుహృద్బాంధవ స్నేహంబు వర్జించి యింద్రియ వికారంబులకు లోనుగాక యెల్లప్పుడు హరినామ స్మరణం బొనర్చుచుచు జన్మరాహిత్యంబు నొందుము. ఇంకను వినుము. మానవులు గృహస్థులై యున్నను, రాగాది విషయంబులందుఁ దమ చిత్తంబులఁ జొప్పింపక, సంసారంబుననుండియు, సంసారబంధంబులకు దూరస్తులగుచు నిరంతర ధ్యానగరిష్ఠులై యగ్రాహ్యుండనగు నన్ను సత్వగుణ గ్రాహ్యునిఁగా నెఱింగి హృత్పద్మంబుల జీవాత్మ పరమాత్మల భిన్నంబుగాఁ దలంపక, యేకంబుగాఁ బరిగణించి, శంఖచక్ర గదాఖడ్గ శార్ఞ్గకౌమోదకీ కౌస్తుభాభరణ యుక్తుండనగు నన్నే సర్వంబునకు మూలంబని భజించిరేని జన్మరాహిత్యంబు నొందఁగలరు. నీవింక నేగుము. నేటితో నేనీయవతారంబును జాలించి వైకుంఠంబున కరిగెద” నని తెలియఁబలికి పరమార్థజ్ఞానోపదేశంబు నొనర్చిన, నుద్ధవుండును సంతోష దుఃఖంబులు హృదయంబున మల్లడింగొన మాఱుమాట పలుకనేరక శ్రీకృష్ణుని యాజ్ఞను శిరసావహించి వెడలిపోయెను. === శ్రీకృష్ణావతారపరిసమాప్తము.:- ===  ఉద్ధవుండరిగిన యనంతరము శ్రీ కృష్ణుండును, నిజపురంబును విడనాడి యెందేనిఁజని యొక్క నికుంజపుంజంబు చాటున విశ్రమించి చరణంబు వేఱొక చరణంబుమీద నిలిపి వినోదంబు సలుపుచుండెను. అట్టియెడ మృగయుఁ డొక్కరుండా ప్రదేశంబునకుఁ జనుదెంచి, వినోదంబుగా నటునిటుఁ గదలి యాడుచున్న శ్రీహరి చరణంబును హరిణకర్ణంబుగాఁ హృదయంబున భావించి బాణప్రయోగ మొనర్చెను. ఆ వ్రేటునకుఁ గృష్ణుండు హాహారవంబొనర్ప మృగయుండును దదారవంబు నాలించి మానవునిఁగాఁ దలపోసి, యప్పరమేశ్వరుని డాయంజని తానొనర్చిన యపరాధంబునకుఁ జింతించుచు నామహాత్ము ననేకవిధంబుల క్షమాపణంబును వేడి, యా మహానీయుఁడు దన్ను క్షమించినను దృప్తినొందక వైష్ణవాపరాధంబునకు క్షమాపణంబు లేదను భావంబున శ్రీహరిం దలంచుచుఁ బ్రాణంబులఁ బాసి యపవర్గ ప్రాప్తినొందెను. అంతఁ గృష్ణుండును దనకై విలపించుచున్న దారుకుని గనుంగొని, తాను దేహంబు సాలించిన వృత్తాంతమును బాండవాక్రూర సాత్యకి ప్రముఖులందఱికిఁ దెలియఁ జేయమని పలికినవాఁడై యోగమార్గంబున దేహంబును జాలించెను. అట్టియెడ నభోభాగంబున జయశబ్దంబు లొక్కపెట్టునఁ జెలరేగెను. శతకోటి సూర్యదివ్యతేజోవిభాసితంబగు విమానంబొండు సన నాదేరఁ గృష్ణుండును, బ్రహ్మరుద్రేంద్రాది దేవతలందఱును దన్నుఁ గీర్తించుచుండఁ గదలి వైకుంఠంబున కరిగెను. పుడమియంతయుఁ బూలవానలతో నిండిపోయెను. చల్లని మలయపవనంబులతోఁ బ్రకృతి యంతయు హృదయానందకరంబుగ నుండెను. విశ్వము విశ్వరూపునిలో లీనమయ్యెను. '''llసంపూర్ణముl'''l ---- ==== మూలాలు ==== * [https://ia902903.us.archive.org/8/items/in.ernet.dli.2015.330187/2015.330187.Yadhu-Vamsamu.pdf యదువంశము] ak4aew6krxdfim77z5djq3pb9vp0j0g హిందూ మతము 0 3267 32943 2022-02-07T04:41:42Z MYADAM ABHILASH 2404 MYADAM ABHILASH, [[హిందూ మతము]] పేజీని [[హిందూ ధర్మము]] కు తరలించారు: ఉత్తమ పేరు ( వికీపీడియా నుండి తీసుకోబడింది) wikitext text/x-wiki #దారిమార్పు [[హిందూ ధర్మము]] 4ccyk2clu773xx809mf1oyzg59j3fny బమ్మెఱ పోతన చరిత్రము 0 3268 33082 33081 2022-04-02T06:30:03Z V Sambasiva Rao 1263 wikitext text/x-wiki <center> <h2>బమ్మెర పోతన చరిత్రము</h2> <h4>రచన:- మద్దూరి శ్రీరామమూర్తికవి –1944</h4> <p>[https://ia801607.us.archive.org/0/items/in.ernet.dli.2015.330148/2015.330148.Bammera-Potharaju.pdf ఆర్కైవ్.కాం వారి సౌజన్యంతో] </p> </center> <h3>బమ్మెరపోతరాజు కవి</h3> <p> హిందూజనంబులకెల్ల పవిత్రగ్రంథములు మూడు. (1) శ్రీమద్రామాయణము (2) భాగవతము (3) భారతము. ఈ మూడు గ్రంథములును సమగ్రముగా నొక్కకవివర్యునిచే రచింపబడియుండలేదు. రామాయణము, భాగవతము, ఈరెండును దొలుత నొక్కరిచే రచింపబడినను కాలక్రమమున నందలిభాగములు నశింపగా నితరులు వానిని పూరించిరి. కాని భారతము సమగ్రముగా నొక్కనిచే రచింపబడి యుండలేదు.</p> <p> <em>1. భాస్కరరామాయణము:</em> ఇద్దానిని దొలుత భాస్కరుడు రచించెను. </p> <p> <em>బాలకాండము</em>:— భాస్కరామాత్యపుత్ర మల్లిఖార్జున భట్ట ప్రణీతము </p> <p> <em>అయోధ్యకాండము</em>:— నిశ్శంక వీరమారయకుమారి రుద్రదేవ ప్రణీతము. </p> <p> <em>అరణ్యకాండము</em>:— భాస్కరప్రణీతము. </p> <p> <em>కిష్కింధాకాండము</em>:— మల్లిఖార్జునభట్ట ప్రణీతము.</p> <p> <em>సుందరకాండము </em>:— మల్లిఖార్జునభట్ట ప్రణీతము. </p> <p> <em>యుద్ధకాండము</em>:— అయ్యలార్యప్రణీతము. </p> <p> <em>2. భాగవతము</em> భాగవతమును సమగ్రముగా నాంధ్రమున రచించిన వాఁడు బమ్మెరపోతనామాత్యుఁడు. ఈతఁడు రచించిన గ్రంథములోని భాగములు నశింపగా నీతని శిష్యులగు సింగరాజు, వెలిగందల నారాయణ మున్నగువార లా నశించినభాగములను రచించియుండిరి. </p> <p> ఉ.<br> మానినిలీడుగారుబహు । మానని వారితదీనమానస<br> గ్లానికి దానధర్మమతి । గౌరవమంజులతాగభీరతా<br> స్థానికి ముగ్దసానికి । సదాశివపాదయుగార్చనానుకం<br> పానయవాగ్భవానికిని । బమ్మెరకేసయ లక్కసానికిన్. </p> <p> క. <br> ఆమానినికిం బుట్టితి<br> మేమిరువురమగ్రజాతుఁ । డీశ్వరుసేవా<br> కాముఁడు తిప్పన పోతన<br> నామవ్యక్తుం డసాధు । నయయుక్తుండన్. </p> <p> ఈతడు భాగవతగద్యయం దిట్లు వ్రాసియున్నాడు. </p> <p> గ. <br> ఇది శ్రీ పరమేశ్వరకరుణాకలితకవితావిచిత్రకేసనమంత్రిపుత్ర సహజపాండిత్య పోతనామాత్య ప్రణీతంబైస, <br> </p> <p> ఇట్లు వ్రాయుటచేత నీతఁడు స్వయంకృషి చేతనే విద్యాధనమును సంపాదించియున్నాఁడని మనము తలంపవలసివచ్చుచున్నది. మఱియు పరమేశ్వరకరుణాకలితుండనికూడ చెప్పుకొనియున్నాఁడు. కాని వీరభద్ర విజయములోని గద్యయు భాగవతగద్యవలెనుండక వేరువిధముగా నుండుట గమనించవలసియున్నది. </p> <p> వీరభద్రవిజయములోని గద్యము: <br> ఇది శ్రీమన్మహామహేశ్వర యివటూరి సోమనారాధ్యదివ్యప్రసాద పాదపద్మారాధక కేసనామాత్యపుత్ర పోతయనామధేయప్రణీతంబయిన వీరభద్రవిజయంబు. </p> <p> ఇట్లు భిన్నముగా ఆశ్వాసాంతగద్యముండుటకు కారణమగపడదు. తొల్లిటిపుస్తకమునకు భాగవతమును రచించునెడల గల సహజ పాండిత్యబిరుదము వీరభద్రవిజయములోని గద్యంలో లేకుండుట ఆలోచన కవకాశ మిచ్చుచున్నది. మఱియు వీరభద్రవిజయములో గల యివటూరి సోమనారాధ్య ప్రశంస భాగవతమునందెచ్చటను గానరాదు. ఈ కారణములవలన వీరభద్రవిజయమితని కృతియగునా కాదా యని సందేహింపవలసి వచ్చుచున్నది. </p> <p> వీరభద్రవిజయములో భాగవతమునందలి శయ్యాసౌభాగ్యములంతగా కానరావు. పోతనభాగవతమునం దెచ్చటజూచినను విచ్చలవిడిగా ప్రయోగించిన అంత్యప్రాసముగల యలంకారము గానరాదు. మఱియు భాగవతమునందు లేనట్టి దోషములు పెక్కులుగా వీరభద్రవిజయమునంగలవు. ఇందువలన నీతఁడు వీరభద్రవిజయమును భాగవతమునకంటె ముందుగా రచించియుండునని యనుకొనవలసి యున్నది. కాని భాగవతమును రచించుటలో శివదూషణచేయుటచే నతనికి నేత్రావరోధము కలిగినట్టును అందులకై యాతఁడు బంధుజన ప్రేరితుడై వీరభద్రవిజయము రచింపసమకట్టెనని అనుశృతముగా వచ్చుకథలవలన తెలియవచ్చుచున్నది. ఇందుకనుగుణ్యముగా వీరభద్రవిజయములో, </p> <p> ఉ. <br> భాగవతప్రబంధమతి । భాసురతన్ రచియించి దక్షదు<br> ర్యాగ కథాప్రసంగమున । నల్పవచస్కుడనైతి దన్నిమి<br> త్తాగతవక్త్రదోషపరి । హారముకై యజనైకశైవశా<br> స్తాగమ వీరభద్రవిజ. । యంబు రచించెద వేడ్కనామదిన్. </p> <p> భాగవతమునందు పోతన గావించిన శివదూషణ, శివభక్తాగ్రేసర దూషణ మొదలైనవి. </p> <p> సీ. <br> అనయంబులు ప్తక్రి । యాకలాపుడుమాన<br> హీనుడు మర్యాద । లేనివాడు<br> మత్తప్రచారుడు । న్మత్తప్రియుడు దిగం<br> బరుడు భూతప్రేత । పరివృతుండు<br> దామసప్రమథ భూ । తములకు నాథుండు<br> భూతిలిప్తుండస్థి. । భూషణుండు<br> నష్టశౌచుండు ను । న్మదనాధుడును దుష్ట<br> హృదయుడుగ్రుడును బ । రేతభూని<br> కేతనుడు వితతవిస్రస్త । కేశుడశుచి<br> యయినయితనికి శివనాము । డను ప్రవాద<br> మెటులగలిగె నశివుడగు ని । తనికి నెఱిగి<br> యెఱిగి వేదంబు శూద్రున । కిచ్చినటుల. </p> <p> తే. <br> వసుధనెవ్వారు ధూర్జటి । వ్రతులు వారు<br> వారి కనుకూలురగుదురె । వ్వారు వారు<br> నట్టిసచ్ఛాస్త్ర పరిపంథు । లైనవారు<br> నవనిపాషండులయ్యెద । రని శపించె. </p> <p> ఇది యిట్లుండగా భోగినీదండకము యొక్క అంత్యమునందీ క్రింది పద్యము కానవచ్చుచున్నది. </p> <p> ఉ. <br> పండితభర్తనీయుడగు । బమ్మెరపోతన యాసుధాంశు మా<br> ర్తాండ కులాచలాంబునిధి । తారకమై విలసిల్లభోగినీ<br> దండకమున్ రచించె బహు । దాన విహర్తకురావుసింగ భూ<br> మండలభర్తకున్ విమత । మానవనాధమదాపహర్తకున్. </p> <p> <em>పోతన జననకాల నిర్ణయము.</em><br> ఈతఁడు భాగవతమును రచించినపిమ్మట రచించిన భోగినీదండకమును సర్వజ్ఞసింగమనాయున కంకితము గావించియుండెను. సర్వజ్ఞ సింగమనాయుఁడు 15 వ శతాబ్దముయొక్క మొదటనుండినవాడగుటచే నీతడును ఆ కాలముననే యుండెనని తలంపవలసి వచ్చుచున్నది. మఱియు వీరభద్రవిజయమున బేర్కొన్న యివటూరి సోమనారాధ్యులవారుగూడ ప్రౌఢరాయులకాలములో నుండియుండుటచే నీతఁడు గూడ ప్రౌఢదేవరాయుల కాలములోనివాడని తలంపవలసివచ్చుచున్నది. శ్రీనాథునకును యీతనికి బాంధవ్యమున్నటులను శ్రుతముగావచ్చు కథలవలన తెలియుచున్నది. కావున శ్రీనాధునకీతఁడు సమకాలీనుఁడని చెప్పవలయును. పదునాల్గవ శతాబ్దముయొక్క అంత్యమున నీతడు జనించి యించమించుగా పదునేనవ శతాబ్దముయొక్క మధ్యవరకును జీవించియుండెననుట సత్యమునకు సమీపముగా వచ్చును. </p> <p> <em>పోతన నికేతనము.</em> ఈతఁడు తననివాస మేకశిలానగరమని భాగవతమున నిట్లు జెప్పి యున్నాడు. </p> <p> వ. <br> ఇట్లు భాసిల్లెడు శ్రీ మహాభాగవతపురాణ పారిజాతపాదపసమాశ్రయంబునను హరి కరుణావిశేషంబునను గృతార్థంబు సిద్ధించెనని బుద్ధినెఱింగి లేచి మరలికొన్నిదినంబులకు నేకశిలానగరంబునకు జనుదెంచి యందు కురువృద్ధబంధుజనానుజ్ఞాతుండనై, </p> <p> ఏకశిలానగర మిప్పుడెక్కడను గానరాదు. ఏకశిలయన నొంటిమిట్టుమని కొందరును, ఓరుగల్లు అని కొందరును యర్ధములను దీసి తమతమవాదములను స్థిరపరచుకొన దీర్ఘములగు నుపన్యాసములనిచ్చి యున్నారు. ఆవిషయములను గూర్చి చర్చించుటకిందు తావు చాలమిని విడువవలసి వచ్చినది. </p> <p> <em>పోతనామాత్యుని వాక్సుద్ధి.</em><br> పోతనామాత్యుడు పల్కినయెల్ల నిక్కమగుచుండుననుట జనశ్రుతముగానున్నది. అందులకీ క్రిందికధ యుదాహరణములని వచింతురు. </p> <p> శ్రీకృష్ణుండు మహానుభావుండు గావున బ్రాహ్మణకుమారుండు మృతిజెంది దుఃఖించుచుండగా నక్కుమారుని సజీవితుం జేసెనని వ్రాయుచుండగా పోతన కుమారులలో నొక్కడు మరణించుటయు మరల జీవించుటయు గల్గెను. </p> <p> రుక్మిణీకల్యాణమున రుక్మిణీదేవిని వర్ణించుచు నీ క్రిందిపద్యమును రచించునెడ. </p> <p> సీ. <br> దేవకీసుతుకోర్కె । తివలు వీడంగ<br> వెలదికి మైదీవ । వీడదొడగెఁ<br> గమలనాభుని చిత్త । కమలంబు వికసింపఁ <br> గాంతినింతికి ముఖ । కమలమొప్పె<br> మధువిరోధికి లోన । మదనాగ్ని పొడసూపఁ<br> బొలతికి కనుదోయి । బొడవు సూపె<br> శౌరికి ధైర్యంబు । సన్నమై డాయంగ<br> జలజాక్షి మధ్యంబు । సన్నమయ్యె<br> హరికి బ్రేమబంధ । మధికంబుగాఁ గేశ<br> బంధ మధికమగుచు । బాలకమరె<br> <br> యని వ్రాయునంత కుయ్యలతొట్టిం బరుండి నిద్రించుచున్న యాతని బాలిక దొర్లి క్రిందనున్న కుంపటిలోబడి కమరివాసన వేయనారంభించెను. అంతట పోతన్న <br> పద్మనయనువలన । బ్రమదంబు నిండారె<br> నెలత యౌవనంబు । నిండియుండె <br> యని పద్యమును పూర్తిగావించునప్పటికి యా బాలిక కుంపటినుండి లేచి సుఖముగా నుండెను. </p> <p> ఇట్టి విషయములనేకముల నుదహరింపవచ్చును గాని యివి సత్యమునకు దూరమైయుండునని యీ కాలముననతలంపకపోరు. ఇవి యాతనియందుగల గౌరవము చేతను, యాతనికూలంకష ప్రజ్ఞ చాటుటకును కల్పితములై యుండును. </p> <p> <em>పోతనకు సరస్వతీదేవి ప్రత్యక్షమగుట.</em><br> పోతన భాగవతమును రచించుచుండగా నొక్కనాడు శ్రీ నాధుడరుదెంచి హాలికులకు గుశలమాయని పరియాచకమునకై పల్కెను. అంత పోతరాజు. </p> <p> ఉ. <br> బాలరసాలసాల నవ । పల్లవకోమల కావ్యకన్యకన్<br> కూళలకిచ్చి యప్పడుపుఁ।గూడు భుజించుటకంటె సత్కవుల్<br> హాలికులైననేమి గహ । నాంతర సీమలకందమూలకౌ<br> ద్దాలికులైననేమి నిజ । దారసుతోదరపోషణార్థమై. </p> <p> అని యుత్తరు వొసంగెను. శ్రీనాథుఁ డంతసిగ్గుపడి “బావా ! పరిహాసమున కట్లంటిని. ఇంతలోననే కోపింపవలయునా!” అని కొంతతడ విష్టాగోష్ఠియందు గడపెను. </p> <p> నాటినుండి నాలుగైదు దినంబులు శ్రీనాథుండు పోతనతో “బావా! పాపమో పుణ్యమో! యెవ్వరుచూచినారు. ఈకుటుంబమును పోషించుకొనిన పిమ్మటగదా పరము సంగతి యాలోచించుకొనవలయును. దారిద్ర్యముకంటె నీచమేమియును లేదుగదాయని బలుకుచు నాతని మది ద్రిప్పబోయెను. </p> <p> శ్రీనాథుఁడు వెడలిపోయినపిమ్మట పోతన యొక్కనాడింటియందు బియ్యము మున్నగునవేమియు లేకుండుటచే మిగుల వ్యసనపడి కట్టా! ఎన్నిదినములు నేనుపవసింతును. నేనెట్లో యేజలాహారముతోడనో నిలువగలను గాని యాలుబిడ్డలమాట యేమి, ఏమైననుసరే గ్రంథము నెవ్వరికైన నంకితమిచ్చి ధనంబును గొనియెదనుగాకయని నిశ్చయించుకొని భాగవతమును చంకబెట్టి యుత్తరీయమును కప్పికొని వీధిలోని కరుదెంచెను. తోడనే యాతని కట్టెదుట వలవల కన్నీరు గార్చుచు విలపించు సరస్వతీదేవి ప్రత్యక్షమయ్యెను. ఆమెనుగాంచి పోతనమది కరిగిపోయెను. అంతనాతఁడు సరస్వతి నద్దేశించి యిట్లనియెను. </p> <p> ఉ. <br> కాటుక కంటినీరు చను । కట్టుపయింబడ నేల యేడ్చెదో<br> కైటభదైత్యమర్దనుని । గాదిలికోడల! యోమదంబ ! యో<br> హాటకగర్భురాణి నిను । నాకటికింగొనిపోయి యల్ల క<br> ర్ణాటకిరాటకీచకుల । కమ్మ ద్రిశుద్ధిగనమ్ము భారతీ! </p> <p> <em>భాగవత కృతిపతిత్వ నిర్ణయము.</em><br> పోతనామాత్యుడొకయుద్గ్రంధమును రచింపకోరి యొక్కరాకానిశాకాలంబున సోమోపరాగంబు రాకంగని సజ్జనానుమతంబున నభ్రంకష శుభ్రసముత్తుంగభంగ యగు గంగకుంజని క్రుంకులిడి వెడలి మహానియమంబయిన పులినతలమంటపమధ్యంబున మహేశ్వరధ్యానంబుసేసి కించిదున్మీలితనేత్రుండనై యున్నయెడ, </p> <p> సీ. <br> మెఱుగు చెంగటనున్న । మేఘంబుకై వడి<br> నువిదచెంగటనుండ । నొప్పువాడు<br> చంద్రమండలసుధా । సారంబుపోలికి<br> ముఖమున జిరునవ్వు । మొలచువాడు<br> వల్లీయుతతమాల । వసుమతీజముభంగి<br> బలువిల్లుమూపున । బరగువాడు<br> నీలనగాగ్ర స । న్నిహితభానునిభంగి<br> ఘనకిరీటముదల । గలుగువాడు<br> ఆ. <br> పుండరీకయుగము । బోలుకన్నులవాడు<br> వెడదయురమువాడు । విపులభద్ర<br> మూర్తివాడు రాజు. । ముఖ్యుడొక్కరుడు నా<br> కన్నుగవకు నెదుర. । గానబడియె. </p> <p> వ. <br> ఏను నారాజ శేఖరుం దేఱిచూచి భాషింప యత్నంబుసేయు నెడ నతండు దాన రామభద్రుండ, మన్నామాంకితముగా శ్రీ మహాభాగవతంబు దెనుంగుసేయుము, నీకు భవబంధములు దెగునని యానతిచ్చి తిరోహితుండనై సమున్మీలితనయనుండనై వెఱగుపడి చిత్తంబున, </p> <p> క. <br> పలికెడిది భాగవతమట<br> పలికించువిభుండు రామ । భద్రుండుట నే<br> బలికిన భవహరమగునట<br> పలికెద వేరొండుగాధ । పలుకగనేలా . </p> <p> అని పరమేశ్వరునకు కృతినీయదలంచి, </p> <p> ఉ. <br> ఇమ్మనుజేశ్వరాధముల । కిచ్చి పురంబులు వాహనంబులున్<br> సొమ్ములు గొన్నిపుచ్చుకొని । చొక్కి: శరీరమువాసి, కాలుచే<br> సమ్మెటవాటులం బడక । సమ్మతితో హరికిచ్చిచెప్పె నీ<br> బమ్మెర పోతరాజొకడు. । భాగవతంబు జగద్ధితంబుగన్. </p> <p> అని వక్కాణించి కృత్యాదిని, </p> <p> శా. <br> శ్రీ కైవల్యపదంబు జేరుటకునై । చింతించెదన్ లోకర<br> క్షాకారంభకు భక్తపాలన కళా । సంరంభకున్ దానవో<br> ద్రేకస్తంభకు గేళిలోలవిలస । ద్దృగ్జాలసంభూతనా<br> నా కంజాత భవాండకుంభకు మహీ । నందాంగనాడింభకున్. </p> <p> అని శ్రీ కృష్ణభగవానుని సంస్తుతించియున్నాడు. కాని స్కంధాంత పద్యంబులందునను, తక్కిన స్కంధాదులయందును శ్రీరాముని సంబోధించియున్నాడు. </p> <p> ఉదాహరణలు. <br> <br> మాలిని. <br> అనుపమగుణహరా । హాస్యమానారివీరా<br> జనవితతవిహారా । జానకీచిత్తచోరా<br> దనుజఘనసమీరా । దానవశ్రీవిదారా<br> ఘనకలుషకఠోరా । కంధిగర్వాపహారా. </p> <p> ఉ. <br> క్షంతకు గాళియోరగని । శాలఫనణావళినర్తనక్రియా<br> రంతకు నుల్లసన్మగధ । రాజచతుర్విధఘోరవాహినీ<br> హంతకు నింద్రనందున ని । యంతకు సర్వచరాచరావళీ<br> మంతకు నిర్జితేంద్రియ స । మంచితనభక్త జనాననగంతకున్. </p> <p> ఉ. <br> న్యాయికి భూసురేంద్రమృత । నందనదాయికి రుక్మిణీ మన<br> స్థ్సాయికి భూతసమ్మదవి । ధాయికి సాధుజనానురాగసం<br> ధాయికి పీతవస్త్రపరి । ధాయికి పద్మభవాండభాండని<br> ర్మాయికి గోపికానివహ । మందిరయాయికి శేషశాయికిన్. </p> <p> పైపద్యములను బట్టియు, స్కంధాదిపద్యములను బట్టియు నీతడు రామకృష్ణుల యవతారములయెడ నభేదబుద్ధిగల్గి యిరువురును యొక్కరేయని దలంచువాడనుట తెల్లమగుచున్నది. అయినను ఈతఁ డద్వైతియగుటచే భాగవతమును అద్వైతపరముగనే రచించియున్నాఁడు గాని విశిష్టాద్వైతపరముగ నాంధ్రీకరించి యుండలేదు. </p> <p> <em>పోతనకు మహావిష్ణువు గ్రంథరచనయందు తోడ్పడుట.</em><br> పోతన మహాభాగవతమున నష్టమస్కంధమును ఆంధ్రీకరించుచు గజేంద్రమోక్షకథా సందర్భమున, </p> <p> మ. <br> అలవైకుంఠపురంబులో నగరిలో ………. <br> <br> అనునంతవరకును పద్యమునువ్రాసి యాపైనేమివ్రాయుటకును దోపక బెద్దయుంబ్రొద్దు చిందించి యానాటికింక గ్రంధరచన పొసగదని కట్టిపెట్టి కుమార్తెను బిలిచి అమ్మా! పుస్తకమును గొనిపోయి జాగ్రత్తపరుపుము అని చెప్పి యటనుండి లేచి యాహ్నికముల దీర్చికొనుటకు నదికరిగెను. </p> <p> భక్తవత్సలుడును కరుణాంతరంగుడును అగు శ్రీ మహావిష్ణువు తన భక్తుడగుపోతన తనయానతిచే భాగవతమును దెనిగించుచు నాలోచన కుదరక గ్రంథరచనముగించి స్నానార్థమరిగినతోడనే యాతనికి దోడ్పడనెంచెను. తోడనే యాతఁడు పోతనరూపమును ధరించి యింటిలోని కరుదెంచి కుమార్తెను బిలిచి అమ్మా! ఇందాకటి పుస్తకమను గంటమును గొనితెమ్మ, పద్యమును సంపూర్తిగావించెదను. అని వచించెను. పోతనకుమార్తె నిక్కమునకు తనతండ్రియే మరలివచ్చి యిట్లడుగుచున్నాడని తలంచి యాపుస్తకమును గొనివచ్చి యిచ్చెను. మహావిష్ణువా గ్రంథమున పోతనవిడచిన పాదమును యిట్లు పూరించెను. <br><br> మ. <br> అలవైకుంఠపురంబులో నగరిలో నామూలసౌధంబుదాపల, <br><br> అని మాత్రము వ్రాసి యటుపిమ్మట పోతన సులభముగా నా పద్యమును పూరించగలడని యెంచి పుస్తకమును యెప్పటియట్లు కట్టి పోతనకుమార్తెకిచ్చి వెలికేగెను. ఆబాలికయు గ్రంథమునుగొని జాగ్రత్తపరచెను. పోతన యా దినమంతయును నాపద్యమునుగూర్చియే యాలోచించుచు గడిపివైచి మరునాఁడు ప్రాతః కాలమున కుమార్తె “నంపించి కుమారీ ! పుస్తకమునుగొనితెమ్ము. ఎట్లో యద్దానిని పూర్తి చేసెదను” యని పల్కెను. కుమార్తె పుస్తకమును గొనివచ్చి యందించెను. పోతన గ్రంథమును విప్పిచూడగా నందు దన వ్రాతగాక ముత్యములకోవవలె వ్రాయబడియున్న వ్రాతను దిలకించి, యాపద్యము తానువ్రాసిన దానికంటె నెక్కుడుగా నుండుటయుగాంచి కుమార్తెను పిలిచి “అమ్మా! ఇది వ్రాసినవారెవ్వరు చెప్పు”మని ప్రశ్నించెను. అంత నామె “జనకా! నిన్నమీరు స్నానమునకేగిన కొన్ని నిముషములకు దిరిగివచ్చి నా చే పుస్తకమును దెప్పించి వ్రాసియుండిరికాదా. ఇప్పుడిది యెవ్వరు వ్రాసిరని యడిగెదరేల” యని ప్రశ్నించెను. అంత పోతన, “నిన్న నేను పుస్తకము మరల ముట్టుకొనలేదు.. ఆ మహావిష్ణువేవచ్చి యియ్యదివ్రాసియుండును. కుమారీ! నీవు చాల యదృష్టవంతురాలవు. వెన్నుని జూడగల్గితివని నుడివి యా పద్యమును యొకనిముషములో నిట్లుపూరించెను. <br><br> మ. <br> అలవైకుంఠపురంబులో నగరిలో । నామూల సౌధంబు దా<br> పలమందారవనాంతరామృత సరః । ప్రాంతేందుకాంతోపలో<br> త్పలపర్యంకరమావినోదియగు నా । పన్న ప్రసన్నుండు వి<br> హ్వలనాగేంద్రముపాహిపాహి ణియనుగు। య్యాలించిసంరంభియై. </p> <p> ఇయ్యది యనుశ్రుతముగా వినవచ్చుకధల నాధారముగా గొని వ్రాయబడియున్నది. </p> <p> <em>పోతన గ్రంథరచనయందుండ మహావిష్ణువాతనిని సర్వజ్ఞ సింగమనాయుని బారినుండి రక్షించుట.</em><br> పోతనరచించు భాగవతమును దానెట్లైనను కృతిగొనవలయునని సంకల్పించుకొని సర్వజ్ఞసింగమనీడు తనసేనానాయకునకు గొంతబలమునొసంగి నీవేగి బమ్మెరపోతనామాత్యుని దండించియైన బట్టుకొని మహాభాగవతముతోగూడ నాతని నిచ్చటకు గొనిరావలసినదని నియమించెను. ఆసేనానాయకుఁడును తృటిలో నాకార్యమును సాధించుకొనివత్తు నని బీరములు పలికి వెడలిపోయెను. భక్తపరాధీనుడగు వెన్నుడు తనభక్తున కపకారముసేయబోవుచున్న నాతని యభిప్రాయమును గ్రహించి యాతని మందలించి వెనుకకు పంపనెంచెను. కాని యంతలోనిట్లు వితర్కించెను. ఈతనిని వెనుకకిపుడే పంపినచో రేపో లేక మరియొకనాడో చనుదెంచి యీతఁడు పోతనను బాధింపకమానడు. సర్వజ్ఞసింగమనీఁడు ముష్కరుఁడు. అతనికి తగినశిక్ష విధించినగాని సరియైన మార్గమునకురాఁడు.అని వితర్కించుకొని తనతొలుతటి యభిప్రాయముపహరించుకొనియెను. ఈసేనానాయకుఁడు పోతనయింటిని ముట్టడించెను. ఆసమయమున పోతన నిర్భీతితోనుండెను. అపుడు పోతన భాగవతమున యజ్ఞవరాహవతార ఘట్టమును వ్రాయుచుండెను. అందీ క్రింది పద్యమును రచించెను. </p> <p> సీ. <br> కఠినసటాచ్ఛటో । త్కట జాతవాతని<br> ర్ధూతజీమూత సం । ఘాతముగను<br> క్షురనిభసునిశిత. । ఖరపుటాహతచల<br> త్ఫణిరాజ దిగ్గజ । ప్రచయముగను<br> జండ దంష్ట్రోత్థ వై । శ్వాన రార్చిస్స్రవ<br> ద్రజితహేమాద్రి వి । స్రంభముగను<br> ఘోరగంభీరఘు । ర్ఝరభూరి నిస్వన<br> పంకిలాఖిలవార్థి । సంకులముగ<br> బొరలుఁ గెరలునటించు నం । బరము దెరల<br> రొప్పునుప్పర మొగయును । గొప్పరించు<br> ముట్టెబిగియుంచు ముసమున । మూరుకొనుచు<br> నడరు సంరక్షితక్షోణి । యజ్ఞ ఘోణి. </p> <p> అనుపద్యమును రచించునప్పటి కేవిధానపోతనను రక్షింతునాయని యాలోచించుచున్న శ్రీ మహావిష్ణువు శ్వేతవరాహరూపముదాల్చి యా సేనానాయకుని సైన్యమును ప్రతిఘటించుచుండె. </p> <p> సీ. <br> తివిరిచతుర్దశ । భువనంబులను దొంతు<br> లొరగఁ గొమ్ములజిమ్ము. । నొక్కమాటు<br> పుత్తడికొండ మూ । పురమును నొరయంగ<br> నురుకుచురాపాడు । నొక్కమాటు<br> నాభీలవాలహ తాహతిచేమింటి<br> నొరసిబ్రద్దలుసేయు । నొక్కమాటు<br> గన్నుగోనల విస్ఫులిం । గములు సెదర<br> నురుభయంకర గతిఁదోచు । నొక్కమాటు<br> పరమయోగీంద్ర జనసేవ్య । భవ్యవిభవ<br> యోగ్యమైకానఁగా నగు । నొక్కమాటు </p> <p> అని రచించునప్పటికి యజ్ఞవరాహరూపముననున్న హరివిక్రమించి నిర్వక్రపరాక్రమంబున దన్ను ప్రతిఘటించిన ప్రతివీరులనెల్ల నొక్కుమ్మడిగూల్చుచుచు సేనానాయకునిబట్టి తొల్లి యజ్ఞవరాహము హిరణ్యాక్షునిఛేదించివధించిన తెరంగున మట్టు బెట్టెను.ఇట్లు సర్వజ్ఞసింగమనాయని సైన్యమును ధ్వంసముసేసి దీనితో యా నృపాలునకు బుద్ధివచ్చును. ఇక నెన్నడును పోతనను బాధింప బలమును పంపకుండును. అని వితర్కించుచు నంతర్హితుండయ్యెను. సింగమనాయుడు తనకనేక యుద్ధములలో దోడ్పడినట్టియు, విశ్వాసపాత్రుఁడైనట్టియు సేనానాయకుడు మరణించినందుల కెంతయో విలపించెను. పోతనకు యీ సంగతియంతయు దరువాత తెలియవచ్చెను. పరమేశ్వరునకు దనయందుగల వాత్సల్యమునకెంతయు సంతసించినవాఁడై తా నాసమయమున రచించుచున్న ఘట్టమగు బ్రహ్మాదులు యజ్ఞవరాహమూర్తిని సంస్తుతించుటయందు భక్తి భావమును యిట్లువెల్లివిరియునట్లు వర్ణించియున్నాఁడు. </p> <p> చ. <br> తలఁప రసాతలాంతరగతక్షితిఁ గ్రమ్మఱ నిల్పినట్టి నీ<br> కలితన మెన్న విస్మయము గాదు సమస్త జగత్తు లోలి మై<br> గలుగఁగఁ జేయు టద్భుతము గాక మహోన్నతి నీ వొనర్చు పెం<br> పలరిన కార్యముల్ నడప నన్యులకుం దరమే? రమేశ్వరా! </p> <p> చ. <br> సకల జగన్నియామక విచక్షణలీలఁ దనర్చు నట్టి నం<br> దకధర! తావకస్ఫుర దుదారత మంత్రసమర్థుఁ డైన యా<br> జ్ఞికుఁ డరణిన్ హుతాశనుని నిల్పిన కైవడి మన్నివాస మౌ<br> టకుఁ దలపోసి యా క్షితిఁ దృఢంబుగ నిల్పితి వయ్య; యీశ్వరా </p> <p> ఉ. <br> విశ్వభవస్థితిప్రళయ వేళల యందు వికారసత్త్వమున్<br> విశ్వము నీవ యై నిఖిల విశ్వము లోలి సృజింతు విందిరా<br> ధీశ్వర! యీశ! కేశవ! త్రయీమయ! దివ్యశరీర! దేవ! నీ<br> శాశ్వతలీల లిట్టి వని సన్నుతిసేయఁగ మాకు శక్యమే? </p> <p> సీ. <br> పంకజోదర! నీ వపారకర్ముండవు; <br> భవదీయకర్మాభ్ది పార మరయ<br> నెఱిఁగెద నని మది నిచ్చగించిన వాఁడు<br>; పరికింపఁగా మతిభ్రష్టు గాఁక<br> విజ్ఞానియే చూడ విశ్వంబు నీ యోగ; <br> మాయాపయోనిధి మగ్న మౌటఁ<br> దెలిసియుఁ దమ బుద్ధిఁ దెలియని మూఢుల; <br> నే మన నఖిలలోకేశ్వరేశ! <br> దాసజనకోటి కతిసౌఖ్యదాయకములు<br> వితత కరుణాసుధాతరంగితము లైన<br> నీ కటాక్షేక్షణములచే నెఱయ మమ్ముఁ<br> జూచి సుఖులను జేయవో సుభగచరిత!" </p> <p> సీ. <br> పంకజోదర! నీ వపారకర్ముండవు; <br> భవదీయకర్మాభ్ది పార మరయ<br> నెఱిఁగెద నని మది నిచ్చగించిన వాఁడు; <br> పరికింపఁగా మతిభ్రష్టు గాఁక<br> విజ్ఞానియే చూడ విశ్వంబు నీ యోగ; <br> మాయాపయోనిధి మగ్న మౌటఁ<br> దెలిసియుఁ దమ బుద్ధిఁ దెలియని మూఢుల; <br> నే మన నఖిలలోకేశ్వరేశ! <br> దాసజనకోటి కతిసౌఖ్యదాయకములు<br> వితత కరుణాసుధాతరంగితము లైన<br> నీ కటాక్షేక్షణములచే నెఱయ మమ్ముఁ<br> జూచి సుఖులను జేయవో సుభగచరిత </p> <p> <em>భాగవతమున గొన్నిభాగములు శిధిలమగుటకు గల కారణములు.</em> ఇపుడు ముద్రితమై మనకు లభించుచున్న భాగవతము సంపూర్ణముగా పోతనామాత్య ప్రణీతముగాదు. పోతనామాత్యుఁ డు రచించిన భాగవతములో కొన్ని భాగములు శిధిలములు కాగా నట్టిభాగములను యితరులు పూరించిరి. పోతనామాత్యకృతమగు నా భాగములేల నశించినవి యను ప్రశ్నకు జనశ్రుతముగా నొండు రెండుకథలు వినవచ్చుచున్నవి. వానిని క్రింద బొందుపరచుచున్నాడను. </p> <p> పోతనామాత్యుఁడు మహాభాగవతము నాంధ్రీకరించుచున్నట్లును, అతని కవిత్వమత్యంత మనోహరమైనదై సుధామయోక్తులతో నిండి యున్నదనియు వేంకటగిరి సంస్థానమున కధిపతియైన రావు సర్వజ్ఞ సింగమనాయునకు దెలియవచ్చెను. అతఁడు పోతనను ప్రార్థించి యా గ్రంథమును దానంకితమును పొందనభిలషించెను. పోతనామాత్యుఁడు తన భాగవతమును తనయిష్టదైవమగు శ్రీరాములకే యంకితమొసంగుటకు కృతనిశ్చయుఁడై యుండెను.అందువలన సింగమనాయుని యభిమత మీడేరదయ్యెను. </p> <p> పోతనకు మఱదియగు శ్రీనాధుఁడు పోతనచెంతకరుదెంచి యాతఁడు మిగులదరిద్రుడై తినతిండియైనలేక యవస్థపడుచుండుట దిలకించి యాతనితో “బావా! యేల ఈవిధముగా కష్టము లనుభవించెదవు. నీవు రచించుచున్న యీ భాగవతము నెవ్వరికైన నంకిత మొసంగరాదా? నీ యట్టివాడంకిత మొసంగిన నెంతేని ధనంబు నొసంగుట కెందఱెందఱో సిద్ధముగానున్నా”రని పల్కెను, కాని పోతన యంగీకరింపడయ్యెను. </p> <p> సింగమనాయుఁడు తనకోర్కెనెఱవేఱమికి గివిసిపోతనచెంతనున్న భాగవతమున దెప్పించి యద్దానిని నశింపుజేయవలయునను తలంపున దనయంతఃపురమున నొక్కచో పాతిపెట్టించెను. పోతనయు రామచంద్రున కంకితముగా నేను గ్రంథమురచించితిని. అయ్యది లోకమునవెలసి కలకాలముండుట యా రామచంద్రునకు సమ్మతమయ్యెనేని యాతఁడే యా గ్రంథమును వెలిగొనివచ్చును,అని తలంచి మిన్నకుండెను. కొన్నిదినములుగడచెను. </p> <p> ఒక్కనాడు సింగమనాయుని స్వప్నమున శ్రీ రామచంద్రుఁడు సాక్షాత్కరించి యాతనికిట్లనియెను. “ఓయీ! లోకములోనున్నస్వార్థపరులలో నగ్రగణ్యుండవై యేల భగవదపచారము గావించెదవు. మహాత్ములగు కవి సౌర్యభౌములు తుచ్ఛములగు నీయీ ధనంబుల కాసజెంది నిన్ను సేవింతురనియే తలంచితివా? పోతన్నవంటి భక్తశిఖామణి, కవిపుంగవుఁ డు నిన్నాశ్రయించునా! అతఁడు తన భక్తిప్రభావమున నన్నే తన హృదయపంజరమున బంధించి యున్నాఁడు. అట్టివానియెడ నీవు మహాపచార మాచరించి యుంటివి. అజ్ఞానవశంబునగాని జ్ఞానవశంబునగాని నాకపచార మాచరించినవారిని మన్నింతునుగాని నా భక్తునకు గీడొనరించిన వాని నెన్నటికిని క్షమింపను. కావున నీవు పాతిపెట్టించిన గ్రంథమును వెలికిదీసి యద్దానిని సభక్తిపూర్వకముగా పోతనామాత్యునకర్పించి క్షమాభిక్షకోరుకొనుము. అట్లుగాదేని నీవు నా కోపానలంబున బగ్గునమాడిభస్మావశేషుఁ డయ్యెదవు.” ఇట్లు పలికి రామచంద్రుఁ డంతర్హితుడయ్యెను.సింగమనాయఁ డుదయమున మేల్కాంచి కాలోచితముల దీర్చుకొని సుస్నాతుఁడై శ్రీరామచంద్రుని భక్తితాత్పర్యములు ముప్పిరిగొన పూజించి స్వయముగా నా గ్రంథమును ద్రవ్వి యద్దానిని శిరముపైనిడుకొని పోతనామాత్యుని గృహమునకు గొనిపోయి యర్పించి పోతనపాదములపైవ్రాలి “మహానుభావా! తమయెడ మహాపరాధము గావించియుంటిని. రక్షించవలయును.” అని పెక్కువిధముల ప్రార్థించెను. పోతనామాత్యు డాతనిని మన్నించి పంపివైచెను. </p> <p> పోతన గ్రంథమును విప్పిచూడగా నందు గ్రంధపాతములు బొడకట్టెను. పోతన తిరుగవానిని రచింపక యేలనో విడచెను. తరువాత వెలిగందల నారయారు లద్దానిని పూరించియుండిరి. </p> <p> పోతనామాత్యుఁడు స్వవిరచితమగు భాగవతమును తన దేవతార్చన పెట్టెయందుంచి నిత్యపూజలు సలుపుచు గౌరవించుచుండెడివాఁడు. అటుపిమ్మట దన యవసానకాలమున కుమారుఁడగు మల్లనను బిలచి “నాయనా! ఎట్లో కష్టపడి గ్రంథమును సమగ్రముగా రచించితిని. పొట్టకూటికై యద్దాని నొరులకు విక్రయింపక యిన్నిదినములవరకు దాచియుంచితిని. నాకవసానము సమీపించినది. నేనీగ్రంథమును నీ హస్తమునందిడి పోవుచున్నాను. నీవు నా యందెట్టి భక్తివిశ్వాముల జూపియుంటివో యట్లే యీగ్రంథమునెడగూడ భక్తివిశ్వాసములు గల్గి లోకమున వెలయింపుము.” అని జెప్పి మరణించెను. తదనంతరము మల్లనాదులు గ్రంథమును పరిశోధింపగా నందు కొన్నిభాగములు క్రిములచే నాశనముగావింపబడినవి. పోతనామాత్యుని శిష్యులుమల్లన మున్నగువారాలోపములను పూరించియుండిరి. </p> <p> <em>శ్రీనాధుఁడు.</em><br> శృంగారనైషధము కాశీఖండము మున్నగు గ్రంధరాజములను రచించి విశేషవిఖ్యాతి గడించిన శృంగార శ్రీ నాధకవిసార్వభౌముఁడు పోతనామాత్యునకు మఱది. శ్రీనాధుఁడు పోతననుగూడ తనవలెనే యొక భూపాలునాశ్రయముననుంపవలెనని, విశ్వప్రయత్నము లొనరించుచుండువాఁడు. ఈతఁడు పోతనామాత్యుని నివాసభూమి యగు యేకశిలానగరమునకు తరచుగా పోవుచుండునాఁడు. పోతన గాన్పించినప్పు డెల్ల “బావా! ఇదేమి దుక్కిటెడ్లనుగొని పొలముదున్నుచు నెంతకాలము గడిపెదవు. </p> <p> క. <br> కమ్మని గ్రంథమ్మొకటి<br> ఇమ్ముగ నే నృపతికైన । కృతియిచ్చినచో<br> గొమ్మని యియ్యరె వెయ్యా<br> ర్లిమ్మహిదున్నంగనేల । యిట్టిమహాత్ముల్.” </p> <p> అని వచించుచుండువాఁడు. పోతనయు యెప్పటికప్పుడు యేదో విధముగా తగినసమాధాన మొసంగుచుండువాఁడు. ఒకనాఁడు శ్రీనాధుఁడు పల్లకియందెక్కి పోతనామాత్యుని జూడ నరుదెంచుచుండెను. ఆ సమయమున పోతన తన చేనుగట్టున గూర్చిండి యేదోవిషయమును గూర్చి యాలోచనలు సలుపుచుండెను. పోతన కుమారుఁడగు మల్లన యరకకట్టి పొలము దున్నుచుండెను. శ్రీనాధుఁడు పోతనకు తన శక్తి సామర్థ్యములు జూపవలయునని పల్లకి మోయువారలను బిలచి “ఓరీ వెనుకప్రక్కనున్నవారు. పల్లకిదండిని వదలిపెట్టుఁడు పల్లకి యెప్పటియట్లు నడువగలద”నియెను. బోయీలు పల్లకిదండిని వదలివైచిరి. పల్లకి మామోలుగా నేగుచుండెను. పొలమును దున్నుచున్న మల్లన యదిగాంచెను. తోడనే యాతఁడాశ్చర్య మగ్నుండై “నాయనా ! మామ శ్రీనాధుఁ డరుదెంచుచున్నాఁ డు. పల్లకి వెనుకబోయీలు లేకుండగనే నడచుచున్నది. చాల విచిత్రముగా నున్నదని పల్కెను. పోతన తన యాలోచనమును చాలింపక “కుమారా! వింతయేమున్నది. దాపలియెద్దును విప్పివేయుము.నీ నాగలికూడ యట్లే నడువఁ గల”దనియెను. మల్లన యావినోదమును జూడవలయునని దాపలకట్టిన యెద్దును విప్పివైచెను. నాగలి యెప్పటియట్లు నడుచుచుండెను. మల్లన యెంతయు వింతనొంది తిలకించుచుండెను. శ్రీనాధుఁడు బోయీలవలన నాగలి దాపలియెద్దు లేకుండగనే నడచుచుండుట విని యెంతయు సంతసించి మరల బోయీలనుపిలచి, “ఓరీ! ముందుభాగమునుగూడ వదలిపెట్టు”డని యాజ్ఞాపించెను. బోయీలు పల్లకిదండిని వదలివైచిరి. పల్లకి యెప్పటియట్లు నడచిపోవుచుండెను. మల్లన యదిగాంచి తండ్రి కెఱింగించెను. పోతనయు “గుమారా! ఆశ్చర్యము జెందకుము. వలపలియెద్దునుగూడ విప్పివేయుము. నాగలి యెప్పటికంటె సులభముగా నడువగల”దని పల్కెను. మల్లనయు నట్లే గావించెను. నాగలి యధాప్రకారముగా సాగిపోవుచుండెను. బోయీలు రెండువైపులను యెద్దులు లేకుండ బోవుచున్న విషయమును శ్రీనాథునకు తెలియజేసిరి. శ్రీనాథుఁడు తన యపరాధమును గుర్తించి దిగ్గున పల్లకినుండి దిగి పోతనామాత్యుని సమీపించి, “బావా! క్షేమమా! తమ దర్శనార్ధ మగుదెంచుచుంటి”నని వచించెను. పోతనయు నాతని సముచితగౌరవమున నాదరించి తనగృహమునకు గొనిపోయెను. </p> <p> <em>విందుభోజనములు.</em><br> పోతనామాత్యుఁడు స్నానసంధ్యాదికములు గావించుకొని దేవతార్చన గావించుచుండెను. శ్రీనాథుఁడు వీధియరుగుపై గూర్చుండి మల్లన మున్నగువారితో నేదో విషయములను గూర్చి ముచ్చటించుచుండెను. శ్రీ నాథుఁ డాగర్భశ్రీమంతుఁడు. బుద్ధివచ్చినదాది గ్రంథముల రచించి యే భూపాలునకో యంకితమొసంగి వారిచే మన్నన లందుచుండువాఁడు. కావున భోగలాలసుఁడై యుండెడువాఁడు. గడియ భోజనమున కాలస్యమైన యుగముగా దలంచి తల్లడిల్లువాఁడు. అట్టివాఁడు పోతనయింటి కతిథిగా వచ్చెను. దేవతార్చన యగుచున్నది. అంత నింతట నది తెమలునట్లు గాన్పడదు. అతని ఆకలి ఆకసమంటుచున్నది. అట్టిస్థితిలో నాతఁ డెట్లుండునో పాఠకమహాశయులే యూహింతురుగాక. మరియు శ్రీనాథుండొక్కడు మాత్రమేగాక యాతనితో నరుదెంచిన వారును, శిష్యులును, మరికొందరు పండితులును గూడ నుండిరి. వీరందరికిని పోతన యానాడు విందుచేయుట కుద్దేశించెను. పోతన యెంతటిభాగ్యవంతుడో శ్రీనాథుండు చక్కగా నెఱుంగును. రెండుజాములు కావచ్చినది. ఇంట వంట జరుగుచున్నసవ్వడి యేమాత్రమును వినబడుటలేదు. ఇదంతయును గమనించి శ్రీనాథుఁడు ‘కట్టా’ ఈతని సం సారము లేమిడిగల్గినది. నేనొక్కడనేగాక పలువురు నాతో వచ్చినవారు గలరు. వీరికందరికిని దగు పదార్థముల నీతఁ డెక్కడనుండి తేనోపును’ అని విచారించుచుండగా పోతన దేవతార్చనము పూర్తిగావించుకొని వెలికరుదెంచి “బావా! ప్రొద్దుపోయినది లెమ్ము మడికట్టుకొనుము. వడ్డన యగుచున్న”దనియెను. శ్రీనాథుండు ఆకలితో నున్నవాడుగావున బ్రతుకుజీవుఁడా యని లేచి మడి గట్టుకొనియెను. అతనితోబాటుగ పండితులెల్లరును మడిగట్టుకొనుటకై లేచిరి. భోజనమునకు శ్రీ నాధుడు మున్నగు వారెల్లరును పీటలపై కూర్చునుండిరి. అంత పోతన “అక్కా! తడవేల వడ్డన గావింపు” మని కేకవైచెను. తోడనే భారతీదేవి చక్కని స్త్రీ రూపము ధరించి ప్రత్యక్షమై వివిధ భోజ్యములను వారి కెల్లరకును వడ్డించెను. శ్రీనాదుఁడు తానీవరకెన్నడును రుచిచూడని భోజ్యము లభించుటచే నెంతయు సంతసించి తృప్తితీర భుజించెను. శ్రీ నాధుఁడు పోతన మాహత్యమున కెంతయు సంతసించి యాతని నెన్నియోవిధముల నుతించెను. </p> <p> <em>భాగవత విమర్శనము</em><br> పోతన భాగవతము వ్రాయుచు నొక్కనాడు దన్నుజూచుట కరుదెంచిన శ్రీనాథున కద్దానినిచూపెను.ఆ శ్రీనాథుడు గ్రంథమక్కడక్కడ దిలకించి అందు అష్టమస్కంధములోని గజేంద్రమోక్షసందర్భమున జెప్పిన యీ క్రిందిపద్యమును ముమ్మారు చదివెను. </p> <p> మ. <br> సిరికిం జెప్పఁడు; శంఖ చక్ర యుగముం జేదోయి సంధింపఁ; డే<br> పరివారంబునుఁ జీరఁ; డభ్రగపతిం బన్నింపఁ; డాకర్ణికాం<br> తర ధమ్మిల్లముఁ జక్క నొత్తఁడు; వివాదప్రోత్థితశ్రీకుచో<br> పరిచేలాంచలమైన వీడఁడు గజప్రాణావనోత్సాహియై. </p> <p> అట్లు చదివి చెంతనేయున్న పోతన్నను గనుంగొని “బావా! యిదే మిట్లు వ్రాసితివి. ఆయుధములు లేకుండ గజరాజును విడిపింపనేగుటలో నాతని యభిప్రాయమేమి మకరమును చేతులతో గ్రుద్ది జంపదలచెనా? లేక మరేమి చేయదలంచెను?” పోతన యప్పటికేమియు సమాధానమొసంగక నవ్వుచు యూరకుండెను. తదనంతరము శ్రీనాధుడు తనపంక్తిని గూర్చుండి భోజనము చేయుచుండగా తనకేదియో పనియున్న దని చెప్పి వడివడిగా భోజనమంతరించి లేచిపోయెను. వీధిలో నాడుకొనుచున్న శ్రీనాథుని కుమారుని లాలించుచు నెత్తుకొని దీసుకొనిపోయి సమీపమున నున్న మరియొకరి ఇంటిలో నాబాలుని దాచి నూతిపెరటిలోని కరుదెంచి, యొక పెనురాతిని గభాలున నూతిలో నెత్తివైచెను. అంతట పోతన యెలుగెత్తి “బావా! శ్రీనాధా ! రమ్ము రమ్ము” నీ కొమరుఁడు నూతపడినాడు”. అని యఱచెను. శ్రీనాధుడింకను భోజనము జేయుచుండెను. ఆమాట వినబడినంతనే విస్తరినుండి గభాలున లేచి చేయి కడుగుకొనకుండా నతివేగమున నూతిపెరటిలోని కరుదెంచి “అయ్యో!” యని రోదనము చేయుచు, “హా! కుమారా!” యని నూతిచుట్టూ ప్రదక్షిణము చేయుచు, గుండెలు బాదుకొనుచు బేలవలె వాపోవదొడగె. లేకలేక చిరకాలమునకు గలిగిన కుమారుడగుటచే యెవరి కట్టి బాధయుండదు? “అకటా! నా నోములపంట ! నీవేమో వంశోద్ధారకుడ వనియు, చిరాయుష్మంతుండవనియు, సుగుణఖనివనియు, దైవజ్ఞులెందరో పేర్కొని యుండిరే. అన్నా ! యెంతకష్ట మెంతకష్టము. ఇక నా కీజన్మమేల? నేను కూడ నీ బావి జొచ్చెద”నని, నూతిలోపడుటకు యత్నించుచుండ , నంత పోతన “ఏదీ, బావా ! ఆపదలందు ధైర్యమువహింపవలయును గాదా! ఇది యేనా నీ ధైర్యము.’ అని యాక్షేపించుచు శ్రీ నాధునిగాంచి నవ్వుచు వెండియు నిట్లనెను. “నా వెన్నియో యిట్టి యిక్కట్టులపట్ల ధైర్యము వహింపవలెనని చెప్పిన యుపన్యాసము లన్నియు నేమైపోయినవి? ఇంతియేనా నీ ధైర్యసాహసములు. ఆడుదానివలె వాపోవుచు నూతిలో నురకజొచ్చెదవా? చాలులెమ్ము, నూతిలోబడ్డబిడ్డను దీయుటకై యత్నపడుము. అవును. నిచ్చెనయేది? త్రాళ్ళేవి? తట్టలేవి? తగిన యుపకరణముల సంపాదించి బిడ్డను పైకి దీయునుపాయ మాలోచింపవలెనుగాని. యూరకవాపోవుట పురుషలక్షణమా” అని యనుచుండ పోతన మాటలయొక్క భావమును కనిపెట్టి నాబిడ్డ కేవిధమయిన తొందరయు గలుగలేదు. ఇదంతయు పోతన గావించిన కపటనాటక విశేషమే. నాడు భాగవతములో “ సిరికింజెప్పడు” అను పద్యమును తాను చదివినప్పుడు నే నేదియో యాక్షేపణలొనరించితిని. ఇప్పుడీ పన్నాగమంతయు పన్ని యుండెనని తెలిసికొనియెను. అప్పుడు శ్రీ నాధుఁడు పోతనను కుమారుని జూపవలసినదని ప్రార్థించెను. పోతన యిట్లనియెను. “బావా! నీ కుమారునిపై నీ కెంతటి వాత్సల్యమో భక్తునియెడల పరాత్పరునకు కూడా నంతటి వాత్సల్యమే గలదు. ఆ వాత్సల్యము చేతనే గజేంద్రుని యాలాపము వినవచ్చినంతనే యున్నపాటునేలేచి భగవంతుడు పరువిడి వచ్చుచుండెను. ఆతఁ డాయుధము లేకున్న మాత్రమున మకరిని ద్రుంప లేడా! మనము నూతులలోబడిన వానిని పైకి సాధనములుపయోగింప వలయునేగాని యా మహానుభావునకు ఆయుధములతో పనియేమి? నాడు శిశుపాలుని వధించునాడు ధర్మరాజు పూజాద్రవ్యములతో నొసంగిన పళ్ళెరమేగదా చక్రమయ్యెను. అని వివరించి యాతని యాక్షేపణకు సోదాహరణంగా ప్రత్యుత్తర మొసంగెను. </p> <p> <em>భాగవతమును లక్షణగ్రంథముగా గొనకుండుట</em><br> భాగవతమున గొన్ని చోట్ల రేఫఱకారమనలకు ప్రాస స్థానములందును విశ్రమ స్థానములందును మైత్రియుండుట గాన్పించుటచేత అప్పకవి తన యప్పకవీయములో నిట్లు వ్రాసియున్నాడు. </p> <p> ఉ. <br> బమ్మెరపోతరాజకృత । భాగవతమ్ము సలక్షణమ్ముగా<br> కిమ్మహినేమిటంగొదవ । యెంతయునారసిచూడగానురే<br> ఫమ్ములు ఱాలునుంగలసి । ప్రాసములైనకతంబునంగదా<br> యిమ్ములనాదిలాక్షిణికు। లెల్లరు మానిరుదాహరింపగాన్. </p> <p> కాని పరికింపగా నీరేఫఱకారసాంకర్యము పోతనకృతములగు భాగము లందంతగా గనబడదు. నారయ, సింగన, గంగన మున్నగువారు రచించిన భాగములలో మాత్రమే గనబడుచున్నది. ఈవిషయమును చర్చించి కూచిమంచి తిమ్మకవి తన “సర్వలక్షణసార సంగ్రహమున” నిట్లు వ్రాసినాడు. </p> <p> ఆ. <br> కాకునూరియప్ప । కవి యహోబలపతి<br> ముద్దరాజు రామ । ముఖ్యులెల్ల<br> బోతరాజు కబ్బ. । ముననఱాలు రేఫలు ।<br> గదిసెవంచు జెప్పి । రది హుళక్కి<br> </p> <p> సీ. <br> ఘనుడు పోతన మంత్రి । యును భాగవతము ర<br> చించి చక్రికి సమ । ర్పించు నెడల<br> సర్వజ్ఞసింగమ । క్ష్మావరుడదితన<br> కిమ్మనివేడగా । నీయకున్న<br> నలిగియా పుస్తకం । బవని బాతించిన<br> జివికియందొకకొంత । శిధిలమయ్యె<br> గ్రమ్మఱ నది వెలి. । గండల నారప్ప<br> రాజును మరిబొప్ప । రాజు గంగ<br> రాజు మొదలగు కవివరుల్ । తేజమొస<br>గ జెప్పిరాగ్రంథములయందె । తప్పులొదనె<br> గానిపోతకవీంద్రుని కవితయందు<br> లక్షణంబెందుదప్పునా । దక్షహరణ </p> <p> కూచిమంచి తిమ్మకవి రేఫఱకారసాంకర్యములేని పద్యములను గొన్నిటిని నిరూపించి యున్నాడు. ఆ పద్యములను మరికొన్నింటినిగూడ నిందుదాహరించుచున్నాడను. </p> <p> ఉ. <br> మాఱువడంగలేని యస । మర్ధులసుప్తుల వస్త్రవిద్యలం<br> దేఱనిపిన్నపాపలవ । ధించెనిషద్ధపుఁ గ్రూరకర్ముఁడై<br> పాఱుఁ డె వీఁడుపాతకుఁడు ప్రాణభయంబున వెచ్చమార్చుచుం<br> బాఱెడివీనిఁ గావుముకృ । పా మతి నర్జున సాపవర్జనా. </p> <p> చ. <br> వెఱచినవాని దైన్యమున । నేఁదుఱునొందినవాని నిద్రమై<br> మఱచినవాని సౌఖ్యముగ । మద్యముఁ ద్రావినవానిభగ్నుఁ డై<br> పఱచినవానిసాధుజడ । భావము వానిని గావుమంచునా<br> చఱచినవానిఁ గామినుల । జంపుటధర్మముగాదు ఫల్గునా. <br> - ప్రధమస్కంధము. </p> <p> క. <br> ఎఱుఁ గుదుఁ దెఱవాయిప్పుడు<br> మఱువనుసకలంబు నన్ను । మఱచినయెడలన్<br> మఱుతునని యెఱిఁగి యెఱుఁగక<br> మఱవక మొఱయిడిరయేని । మఱియన్యములన్. </p> <p> క. <br> ఒఱపగునురమును బిరుదును<br> నెఱిదోఁ కయు ముఖముసిరియు । నిర్మలఖురముల్<br> కుఱుచచెవులుఁ దెలిగన్నులు, <br> దఱుచగుకంఠంబుఁజూప । దగునాహరికిన్. </p> <p> ప్రాసయతి<br> ఆ, <br> చావులేనిమందు । చక్కనమనకబ్బె<br> ననుచుఁ గడవయసురు । లడచికొనిన<br> వెఱచి సురలుహరికి మొఱలువెట్టిరిసుధా<br> పూర్ణఘటముపోయెఁ । బోయెననుచు. </p> <p> ఆ. <br> వాలుగంటివాఁడి । వాలారుచూపుఁ <br> శూలిధైర్యమెల్లఁ. । గోలుపోయి<br> తఱలియెఱుకలేక । మఱచెగుణంబుల<br> నాలి మఱచె నిజగ । ణాళిమఱచె. </p> <p> - ప్రాసము. <br> క. <br> వెఱచుచు వంగుచువ్రాలుచు<br> నఱమఱిగుబురులకు జనుచు । హరిహరియనుచున్<br> మఱుగుచు నులుకుచు దిరదిరఁ<br> గుఱుమట్టపుఁ బొట్టివడుగు । కొంతనటించెన్. </p> <p> క. <br> కుఱుగఱులు వలుదనీసలుఁ<br> జిఱుదోఁకయు బసిఁడి యొడలు సిరిగలపొడలున్<br> నెఱమొగము నొక్కకొమ్మును<br> మిఱుచూపులు గలిగివిభుఁడు మీనంబయ్యెన్. </p> <p> క. <br> పెఱవాఁడు గురుడటంచును<br> గొఱగానిపదంబుసూపఁ । గుజనుండును ని<br> నెఱిత్రోవనడవనేర్చిన<br> నఱమఱలేనట్టిపదము । నందుదయాబ్ధీ. </p> <p> ఉఱుకుం గుంభయుగంబుపై హరి క్రియన్ హుమ్మంచుఁ; బాదంబులం<br> నెఱయం గంఠము వెన్నుదన్ను; నెగయున్ హేలాగతిన్; వాలముం <br> జఱచుం; నుగ్గుగఁ దాఁకు; ముంచు; మునుగుం; శల్యంబులుం దంతముల్ <br> విఱుఁగన్ వ్రేయుచుఁ బొంచిపొంచి కదియున్ వేదండ యూధోత్తమున్ </p> <p> ఉఱ కంభోనిధి రోసి వేదముల కుయ్యున్ దైన్యముం జూచి వేఁ<br> గఱు లల్లార్చి ముఖంబు సాఁచి బలువీఁకందోఁక సారించి మే<br> న్మెఱయన్ దౌడలు దీటి మీస లదరన్ మీనాకృతిన్ విష్ణుఁ డ<br> క్కఱటిం దాఁకి వధించె ముష్టిదళితగ్రావున్ హయగ్రీవునిన్. </p> <p> మఱియును దనుజుఁడు రామునిఁ<br> గఱవఁగ గమకించి తెఱపిఁ గానక యతనిం<br> జుఱచుఱఁ జూచుచు శౌర్యము<br> పఱిబోవఁగ నింత నంతఁ బదమలఁ దన్నెన్ </p> <p> కఱచి పిఱుతివక మఱియును <br> వెఱవక నిజవదనజనిత విషదహనశిఖల్ <br> మెఱయఁ దన నిడుద యొడలిని<br> నెఱి హరిఁ బెనగొనియె భుజగనివహపతి వడిన్. </p> <p> అఱువదినాలుగు విద్యలు <br> నఱువదినాలుగు దినంబు లంతన వారల్ <br> నెఱవాదులైన కతమున <br> నెఱి నొక్కొక నాటి వినికి నేర్చి రిలేశా! </p> <p> ఇట్టివి పోతనకవిత్వమున గనబడుటజేసి యాతఁడు రేఫఱకారముల భేదము గుర్తించినవాడనియును, రేఫఱకారములసాంకర్యమును అంగీకరింపని వాడనియును స్పష్టమగుచున్నది. పోతన రచించిన భాగవతములో నొకటి రెండు స్థలములయందు మాత్రమే యీ దోషము గానబడుచున్నది. దానినీ క్రింద యుదాహరించుచున్నాను. </p> <p> ఉ. <br> పాఱఁడు లేచి దిక్కులకు; బాహువు లొడ్డఁడు; బంధురాజిలోఁ <br> దూఱఁడు;"ఘోరకృత్య" మని దూఱఁడు; తండ్రిని మిత్రవర్గముం <br> జీరఁడు; మాతృసంఘము వసించు సువర్ణగృహంబులోనికిం <br> దాఱఁడు;"కావరే" యనఁడు; తాపము నొందఁడు; కంటగింపఁడున్. <br> సప్తమస్కంథము. </p> <p> క. <br> పోరుదురు గికురు పొడుచుచు; <br> దూఱుదురు భయంబు లేక తోరపుటిరవుల్; <br> జాఱుదురు ఘనశిలాతటి; <br> మీఱుదు రెన్నంగరాని మెఁలకువల నృపా! </p> <p> చ. <br> వెఱ మఱలేని మేటి బలువీరుఁడు కృష్ణకుమారుఁ డొక్క చేఁ <br> జఱచి ఖగేంద్రుచందమునఁ జక్కన దౌడలు పట్టి కన్నులం <br> జొఱజొఱ దుర్విషానలము జొబ్బిలు చుండఁగ నెత్తి లీలతో <br> జిఱజిఱఁ ద్రిప్పి వైచెఁ బరిశేషిత దర్పముఁ గ్రూరసర్పమున్. </p> <p> చ. <br> మఱి యొకనాటి రాత్రి బలమాధవు లుజ్జ్వల వస్త్రమాలికా <br> ధరులును లేపనాభరణ ధారులునై చని మల్లికాది పు <br> ష్పరస నిమగ్నమైన మధుపంబుల గీతము వించుఁ దద్వనాం <br> తరమున వెన్నెలన్ వ్రజనితంబిను లుండగఁ బాడి రింపుగన్. </p> <p> ఈ ప్రయోగములు ప్రమాదజనితములుగా గాని మతబేధమునగాని లేక యితర కారణమునగాని ప్రయోగింపబడినవేగాని పోతన యుభయమైత్రి పాటించినాఁడుకాడనుట తగదు. వెలిగందల నారపరాజు మున్నగువారు రచించిన భాగములందు రేఫఱకార సాంకర్యము గనబడుచున్నది. వాని నీక్రింద నొసంగుచున్నాడను. </p> <p> క. <br> మఱియును ఋష్యాశ్రమ వన <br> సరి దుపవన నద పుళింద జనపద గిరి గ <br> హ్వర గోష్ట యజ్ఞశాలా <br> పుర దేవాయతన పుణ్యభూముల యందున్. </p> <p> చ. <br> హరిఁ బరమాత్ము నచ్యుతు ననంతునిఁ జిత్తములం దలంచి సు <br> స్థిరత విశోక సౌఖ్యములఁ జెందిన ధీనిధు లన్యకృత్యము <br> ల్మఱచియుఁ జేయనొల్లరు ;తలంచిన నట్టిదయౌ; సురేంద్రుఁడుం<br> బరువడి నుయ్యి; ద్రవ్వునె పిపాసితుఁడై సలిలాభిలాషితన్? </p> <p> క. <br> ధర శునకభోగ్యమును నిహ <br> పరదూరము నైన తనువు పాథేయముగా <br> నెఱి నమ్మి వస్త్ర మాల్యా<br> భరణంబు లలంకరించు పామర జనులన్ </p> <p> మ. <br> తెఱఁగొప్పన్ జననీవియోగమునఁ గుంతీస్తన్యపానంబు సో<br> దర సంరక్షయుఁ గల్గి దేవవిభు వక్త్రస్థామృతంబున్ ఖగే <br> శ్వరుఁ డర్థిం గయికొన్న మాడ్కిఁ గురువంశశ్రేణి నిర్జించి త <br> ద్ధరణీరాజ్యముఁ గొన్న మాద్రికొడుకుల్ ధన్యాత్ములే? యుద్ధవా! </p> <p> క. <br> పరగగ దర్భోద్ధతులి<br> ద్దఱు కొడుకులు నీకు బుట్టి। ధరణికివ్రేగై<br> నిరతము బుధజనపీడా<br> పరులై వర్తింతు రాత్మ । బలగర్వమునన్. </p> <p> క. <br> వరుణుని బలములు దనుజే<br> శ్వరు తేజము దేరిజూడ । జాలక శౌర్య<br> స్ఫురణముచెడి యెందేనియు<br> బఱచెన్ దజ్జలధిమధ్య । భాగమునందున్. </p> <p> క. <br> వినుము ఫలారంభుడు కృప<br> ణుని నడిగిన దన యశంబు । నుం దనమానం<br> బును జెడుగావున దగనీ<br> వెనయ వివాహేచ్ఛ దగు । లుటెఱిగెనిటకున్. </p> <p> క. <br> ధరణీసురోత్తముడు తా <br> నరుదుగ దనువారు సెప్పి । నవియెల్లను నే<br> మఱకందు బ్రీతిసేయ<br> నిరతము గృహకర్మమట్లు । నెఱపుచు నుండెన్. </p> <p> చ. <br> కరువలిబాయ వస్త్రమును । గట్టనెఱుంగవు చూడ్కి దిక్కులన్<br> బఱచుచు జంచరీకముల । భాతి జెలంగెడు కంధరంబునన్<br> బొరలెడు ముక్తకేశభర. । ముందుఱుమంగదలంప విప్పుడి<br> ట్లరుదుగ రత్నకందుక వి । హారముసల్పెడు సంభ్రమునన్. </p> <p> క. <br> ధరణీవల్లభనిన్నును<br> నిరతంబును బుద్ధదేవు । నింగొలచిన యా<br> తెఱగున గొలిచెదమని భా<br> సురమతి బోధించిరపుడు । సుమతిం బ్రీతిన్ </p> <p> క. <br> పరిపూర్ణంబగు భక్తిని<br> గరమనిశము సంశయాత్మ । కంబయిచాలన్<br> వఱలిన హృదయగ్రంధిని<br> నిరసించు విరక్తియుతను । నీషజనించెన్. </p> <p> చ. <br> హరిభజనియ మార్గనియ । తాత్మకులై భవదీయమూర్తిపై<br> వఱలిన భక్తియుక్తులగు । వారలసంగతి గల్గజేయు స<br> త్పురుషసుసంగతిన్ వ్యస । నదుర్భరసాగరమప్రయత్నతన్<br> సరసభవత్కధామృత ర. । మా హృదయేశ । మకుంద! మాధవా. </p> <p> <em>భాగవతము — ఆంధ్రీకరణము.</em><br> వేదవ్యాసవిరచితమగు భాగవతమననుసరించి పోతనామాత్యుడొక స్థలమున కొంతవరకు కల్పితమనలను జేర్చుచు, వేరొకయెడకొలదిగా సంకుచితము గావించుచు గ్రంథమును చక్కగాపోషించియాంధ్రీకరించినాఁ డు . ఈతఁడు భాగవతమంతయు నద్వైతపరముగానే రచించి యుండెనని విస్పష్టమగుచున్నది. ఈతఁడు తనయాంధ్రీకరణమునకు శ్రీధరుల వ్యాఖ్యానము నూతగా గొనియున్నాఁడు. ఈ విషయమును ఈ క్రింది నొసంగబడిన వ్యాఖ్యానము రూఢిసేయగలదు. </p> <p> శ్లో. <br> నమోనంతాయ సూక్ష్మాయ కూటస్థాయ విపశ్చితే<br> నానావాదానురోధాయ వాచ్యవాచకశక్తయే. </p> <p> ఈ శ్లోకమునకు శ్రీధరులవా రిట్లువ్యాఖ్యానము గావించియున్నారు. </p> <p> నమిఇతి. అనంతాయ, అహంకారాపరిచ్ఛేదాత్ అతః సూక్ష్మాయ, <br> అదృశ్యత్వాత్ అతఏవకూటస్థాయ, ఉపాధికృత వికారాభావాత్ అత<br> ఏవవిపశ్చితే సర్వజ్ఞాయ॥ నానేతి॥ నానావాదానురోధాయ అస్తి, నాస్తి<br> సర్వజ్ఞః కించిదజ్ఞః బద్ధః, ముక్తః ఏకః, అనేకః , ఇత్యాదీనానావాదాన్<br> అనురుణద్ధి మాయయానువర్తతే యస్తస్మైవాచ్యవాచకశక్తయే అభిధానా<br> భిధేయ శక్తిబేదాదపి నానాత్వేప్రతీయమానాయ;కుత;శాస్త్రయోనయో<br> వేదాత్మకనిశ్వాసాయ. </p> <p> పైవ్యాఖ్యానముననుసరించి పోతనరచించిన యాంధ్రీకరణము. </p> <p> గీ. మూడహుకృతులచే । ముసుగుపడక<br> నెఱిననంతుడవై దర్శ । సేయరుచివి<br> గాక సూక్ష్ముడవై నిర్వి । కారమహిమ<br> దనరికూటస్థుఁడనైన సమ । స్తంబునెఱుగు<br> నీకు మ్రొక్కెద మాలింపు । నిర్మలాత్మ. </p> <p> వ. <br> మరియుఁ గలండులేఁడు,సర్వంబు నెఱుంగునించుక యెఱుంగు బద్ధుండుముక్తుండు, నొకండనేకుండు ననునివి మొదలగుగాఁగల వాదంబుల మాయవలన ననురోధింతువు కావున నానావాదానురోధకుం డవయ్యు నభిధానాభిధేయ శక్తిభేదంబువలన బహుభావప్రతీతుండ వయ్యును, జక్షుషాదిరూపంబువలన బ్రమాణమూలకుండవయ్యు వేదమయనిశ్వాసత్వంబువలన శాస్త్రయోనివయ్యు కొన్నియెడల కావ్యసరణికి సరసముగా నుండని దత్త్వఘట్టములనుగూడ నత్యంతమధురిమ మొలుకునట్లు రచించుటయందు పోతన మిక్కిలి నిపుణుడు. <br> - సప్తమస్కంథము </p> <p> శ్లో<br> మతిర్నకృష్ణేపరతస్స్వతో వామిధోభిపజ్యతగృహవ్రతానాం।<br> అదాంతగోభిర్విశతాంతమిస్రంపును పునశ్చర్వితచర్వణానామ్॥ </p> <p> ఈశ్లోకమునకు పోతనామాత్యుని తెనుగు. </p> <p> ఉ. <br> అచ్చపుఁజీకటింబడి గృ । హవ్రతులై విషయప్రవిష్టులై<br> చచ్చుచుఁబుట్టుచున్ మరల ।జర్వితచర్వణులైనవారికిన్<br> జెచ్చెరఁబుట్టునే పరులు । సెప్పిననైననిజచ్ఛనైన నే<br> మిచ్చిననైనఁ గానలకు । నేగిననైన హరిప్రబోధముల్. </p> <p> మూలము<br> శ్లో<br> నతేవిదుస్స్వార్ధగతిం హి విష్ణుం<br> దురాశయాయేబహిరర్ధమానినః<br> అంధాయుధాంధైరుపనీయామానా<br> వాచిస్వతంత్ర్యామురుదామ్నిబద్ధా॥ </p> <p> శ్లో<br> నైషాంమతిన్తావదురు క్రమాంఘ్రీం<br> స్సృశత్యనర్ధాపగమోయదర్ధః<br> మహియనార పాదరజోభిషేకం<br> నిష్కించనానాం నవృణీతయావత్. </p> <p> ఉ. <br> కావనివాని నూతగొని. । కాననివాడు విశిష్టవస్తువుల్<br> గాననిభంగిఁ గర్మములు । గైకొనికొందఱు కర్మబద్ధులై<br> కానరు విష్ణుని కొందరట్ల । గందురకించన వైష్ణనాంఘ్రిసం<br> స్థానరజోభిషిక్తులగు. । సంహృతకర్ములు దానవేశ్వరా. </p> <p> మరియు పోతనరసోద్దీపకములు కానిపట్లను గూడ దనరచనా చమత్కృుతిచే నత్యంతమనోహరములై యుండునట్లుగా వర్ణించి యుండెను. ఈక్రిందిశ్లోకమును దానికి తెనుగుసేతయు గమనించిన నీ విషయము తెల్లమగును. </p> <p> <em>సప్తమస్కంధము— పంచమాధ్యాయము.</em><br> శ్లో<br> ఏకదాసుపరాట్పుత్రమంకమారోప్య పాండవ? <br> ప ప్రచ్ఛకథ్యతాం వత్స । మన్యతే సాధుయద్భవాన్. </p> <p> దీనికి పోతన్న గారి తెలుగు. <br> శా. <br> అంతం గొన్నిదినంబు లేఁగిన సురేంద్రారాతి శంకాన్విత <br> స్వాంతుండై "నిజనందనున్ గురువు లే జాడం బఠింపించిరో<br> భ్రాంతుం డేమి పఠించెనో పిలిచి సంభాషించి విద్యాపరి<br> శ్రాంతిం జూచెదఁ గాక నేఁ" డని మహాసౌధాంతరాసీనుఁడై. </p> <p> ఉ. <br> మోదముతోడ దైత్యకులముఖ్యుడు రమ్మని చీరఁ బంచె బ్ర<br> హ్లాదకుమారకున్ భవమహార్ణవతారకుఁ గామ రోష లో<br> భాది విరోధివర్గ పరిహారకుఁ గేశవచింతనామృతా<br> స్వాద కఠోరకుం గలుషజాల మహోగ్రవనీకుఠారకున్. </p> <p> వ. <br> ఇట్లు చారులచేత నాహుూయమానుండై ప్రహ్లాదుండు నరుదెంచిన, </p> <p> శా. <br> ఉత్సాహ ప్రభుమంత్రశక్తి యుతమే యుద్యోగ? మారూఢ సం <br> విత్సంపన్నుఁడ వైతివే? చదివితే వేదంబులున్ శాస్త్రముల్? <br> వత్సా! ర" మ్మని చేరఁ జీరి కొడుకున్ వాత్సల్య సంపూర్ణుఁ డై <br> యుత్సంగాగ్రముఁ జేర్చి దానవవిభుం డుత్కంఠ దీపింపగన్. </p> <p> క. <br> అనుదిన సంతోషణములు, <br> జనితశ్రమతాపదుఃఖ సంశోషణముల్, <br> తనయుల సంభాషణములు, <br> జనకులకుం గర్ణయుగళ సద్భూషణముల్." </p> <p> వ. <br> అని మరియుఁ బుత్రా! నీకెయ్యది భద్రంబైయున్నది చెప్పుమనిన గన్నతండ్రికిఁ బ్రియనందనుం డిట్లనియె. </p> <p> <em>అష్టమస్కంధము — తృతీయాశ్వాసము.</em<<br> శ్లో<br> తం తద్వదార్తముపలభ్య జగన్నివాసః స్తోత్రం నిశమ్య <br> దివిజైః సహ సంస్తువద్భిః ఛన్దోమయేన గరుడేనస ఊ<br> హ్యమానశ్చక్రాయుధోభ్యగమదాశు యతో గజేంద్రః ॥ </p> <p> శ్లో<br> సొంతస్సరస్యుడుబలేనగృహీత ఆర్తోదృష్టోగరుత్మతిహ<br> రింఖఉపాత్తచక్రం। ఉతి ప్యసాంబుజకరంగిరిమా<br> హకృచ్ఛాన్నాలాయరాఖిలగురోభగవన్నమస్తే. </p> <p> శ్లో<br> తం వీక్ష్యపీడితమజస్సహసావతీర్య సగ్రాహమాశు<br> సరసఃకృపయోజ్జహార। గ్రాహాద్విపాటితముఖాదరి<br> ణాగజేంద్రం సంపశ్యతాం హరిరమాముచదుస్రియాణం. </p> <p> ఈ మూడుశ్లోకములకు. </p> <p> మ. <br> అల వైకుంఠపురంబులో నగరిలో నా మూల సౌధంబు దా <br> పల మందారవనాంతరామృత సరః ప్రాంతేందు కాంతోపలో<br> త్పల పర్యంక రమావినోది యగు నాపన్నప్రసన్నుండు వి<br> హ్వల నాగేంద్రము "పాహిపాహి" యనఁ గుయ్యాలించి సంరంభియై. </p> <p> అను నీ పద్యము మొదలుకొని </p> <p> శా. <br> పూరించెన్ హరి పాంచజన్యముఁ, గృపాంభోరాశి సౌజన్యమున్, <br> భూరిధ్వాన చలాచలీకృత మహాభూత ప్రచైతన్యమున్, <br> సారోదారసిత ప్రభాచకిత పర్జన్యాది రాజన్యమున్, <br> దూరీభూత విపన్నదైన్యమును, నిర్ధూతద్విషత్సైన్యమున్. </p> <p> అను పద్యమువఱకును గల ఇరువదిపద్య గద్యములును రచించి యున్నాడు. </p> <p> <em>నవమస్కంథము — నవమాధ్యాయము.</em><br> శ్లో<br> వ్యవాయకాలేదదృశేవనౌకోదంపతీ ద్విశౌ<br> క్షుధార్తోజగృహేవిప్రంతత్పత్న్యాహ కృతార్ధవత్<br> నభవాన్ రాక్షసస్సాక్షాదుక్ష్వాకూణాం మహారధః<br> మదయంత్యాః పతిర్వీరనాధర్మంకర్తుమర్హసి<br> సోయంబ్రహ్మర్షి వర్యస్తే రాజర్షి ప్రవరాద్విభో<br> కధమర్హ తిధర్మజ్ఞ ! వధంపితురివాత్మజః<br> తస్యసాధోరపాపస్యభ్రూణస్యబ్రహ్మవాదినః. <br> కథంవధంయధాబభ్రోర్మన్యతే సన్మతోభవాన్<br> యద్యయంక్రియతే భిక్షస్తర్హిమాంఖాదపూర్వతః. <br> నజీవిష్యేవినాయేనక్షణంచ మృతకంయథా<br> ఏనంకరుణభాషిణ్య విలపంత్యా అనాధవత్<br> వ్యాఘ్రః పశుమివాఖాదత్సౌదాసశ్శాపమోహితః </p> <p> తెనుగు<br> క. <br> ఆఁకట మలమల మాఁడుచు<br> వీఁక నతం డడవి నున్న విప్ర మిథునముం<br> దాఁకి తటాలున విప్రునిఁ<br> గూఁకటి చేఁబట్టి మ్రింగఁ గొనిపోవుతఱిన్. </p> <p> వ. <br> అంత నాబ్రాహ్మణునిభార్యపతికి నడ్డంబు వచ్చి యేడ్చుచు నా రాచరక్కసున కిట్లనియె. </p> <p> మ. <br> రవి వంశాగ్రణివై సమస్తధరణీరాజ్యాను సంధాయివై <br> భువనస్తుత్యుఁడవై పరార్థరతివై పుణ్యానుకూలుండవై<br> వివరంబేమియు లేక నా పెనిమిటిన్ విప్రుం దపశ్శీలు స<br> త్ప్రవరున్ బ్రహ్మవిదున్ జగన్నుతగుణున్ భక్షింపఁగాఁ బాడియే?. </p> <p> మ. <br> తండ్రీ! మీకు దినేశవంశజులకున్ దైవం బగున్ బ్రాహ్మణుం<br> డండ్రా మాటలు లేవె? భూమిసుర గోహత్యాభిలాషంబు గై<br> కొండ్రే మీ యటువంటి సాధువులు? రక్షోభావ మిట్లేల? మీ<br> తండ్రిం దాతలఁ బూర్వులం దలఁపవే ధర్మంబునుం బోఁగదే. </p> <p> శా. <br> అన్నా! చెల్లెల నయ్యెదన్; విడువు నీకన్నంబు బెట్టింతు; నా <br> హృన్నాథున్ ద్విజు గంగికుఱ్ఱి నకటా! హింసింప నేలయ్య? నీ <br> వెన్నం డింతులతోడఁ బుట్టవె? నిజం బిట్టైన మున్ముట్ట నా <br> పన్నన్ నన్ను శిరంబు ద్రుంచి మఱి మత్ప్రాణేశు భక్షింపవే. </p> <p> క. <br> అని కరుణ పుట్ట నాడుచు<br> వనితామణి పలవరింప వసుధాదేవుం<br> దినియె నతఁడు పులి పశువుం<br> దిను క్రియ శాపంబు కతన ధీరహితుండై. </p> <p> పోతనామాత్యుఁడు నాచనసోముని హరివంశమును దిలకించి యందు గల పోకడల గొన్నింటిని దనభాగవతమన పొందుపరచియున్నాడనుట క్రిందిపద్యములు నిదర్శనములై యున్నవి. </p> <center><h3>బమ్మెరపోతన చరిత్రము — ఉత్తరవంశం</h3></center> <p> మ.<br> అరిజూచున్ హరిసూచు సూచకములై । యందంద మందారకే<br> సరమాలామకరంద బిందుసలిల । స్యందంబు లందంబులై<br> దొరగంబయ్యెద కొంగొకింత దొలగం । దోట్తోశరాసారమున్<br> దరహాసామృతసారముం గురియుచుం। దన్వంగి కేళీగతిన్. <br> దశమస్కంథము </p><p> మ. <br> పరుఁ జూచున్ వరుఁ జూచు నొంప నలరింపన్, రోషరాగోదయా<br> విరతభ్రూకుటి మందహాసములతో వీరంబు శృంగారమున్<br> జరగం; గన్నులఁ గెంపు సొంపుఁ బరఁగం జండాస్త్రసందోహమున్<br> సరసాలోక సమూహమున్ నెఱపుచుం, జంద్రాస్య హేలాగతిన్. </p><p> నన్నయ తిక్కనాదుల శైలికిని పోతనశైలికిని భేదములు గాన వచ్చుచున్నది. నన్నయాదుల కవిత్వము వ్యాకరణప్రయోగ ఫ్రౌఢిమగల్గి యన్వయకాఠిన్యము గల్గియుండును. పోతనశైలియందు సులభమగు నన్వయమును, బదలాలిత్యమును, శబ్దాలంకారచిత్రములును గలిగి యుండును. మరియు పోతన రచించిన పద్యములలో పాదాంతమునకును, విశ్రమస్థానమునకు పదములు సంపూర్తి జెందుచుండుటచే చదువుట కెంతయు ననుకూలముగానుండును. ఈవిషయనిరూపణమునకై భారత భాగవతములనుండి యుదాహరణము లొసంగుచున్నాడను. </p><p> మాలిని<br> ఏచితల్చిరి తనర్చిన క్రోవుల। నిమ్మగుదావుల జొంపములం<br> బూచిన మంచియశోకములన్ సుర । పొన్నలబొన్నలగేదగులం<br> గాచి బెడంగుగబండిన యాసహ । కారములం గదళీతతులం<br> జూచుచు వీనులకింపెసగన్ వినుచున్ । శుకకోకిలసుస్వరముల్. </p><p> కవిరాజవిరాజితము. <br> చనిచని ముందటనాజ్యహవిర్ధృత । సౌరభదూమలతాతతులం<br> బెనగినయాకుల కొమ్మలమీద న। పేతలతాంతములైనను బా<br> యనిమధుపప్రకరంబులజూచి జ । నాధిపుడంత నెఱింగెపో<br> వనమిదియల్లదె దివ్యమునీంద్రని। వాసము దానగునంచునెదన్. </p><p> సీ. <br> శ్రవణసుఖంబుగా । సామగానంబులు<br> చదివెడు శుకముల । చదువుదగిలి<br> కదలక వినుచుండు ।కరులయుగరికర<br> శీతలచ్ఛాయద । చ్ఛీకరాంబు<br> కణములచల్లని । గాడ్పాసపడివాని<br> జెంది సుఖంబున్న। సింహములయు<br> భూసురప్రవరులు । భూతబలుల్ దెచ్చి<br> పెట్టునీవారాన్న । పిండతతులు<br> గడగి భక్షింపనొక్కట । గలసియాడు<br> చున్న యెలుకపిల్లుల । యొండుసహజ<br> వైరిసత్వంబులయు సహ । వాసమపుడు<br> చూచిమునిశక్తి కెంతయు । జోద్యమంది”. <br> భారతము ఆదిపర్వము ఆ5వకణ్వమహాున్యాశ్రమ వర్ణనము </p><p> భాగవతమున, <br> ఉ. <br> అందుఁ దమాల సాల వకుళార్జున నింబ కదంబ పాటలీ<br> చందన నారికేళ ఘనసార శిరీష లవంగ లుంగ మా<br> కంద కుచందనక్రముక కాంచన బిల్వ కపిత్థ మల్లికా<br> కుంద మధూక మంజులనికుంజములం దనరారి వెండియున్”. </p><p> క. <br> పరిపక్వఫలభరానత<br> తరుశాఖానికర నివసితస్ఫుట విహగో<br> త్కర బహుకోలాహలరవ<br> భరితదిగంతములు గలిగి భవ్యం బగుచున్. </p><p> క. <br> అతి నిశిత చంచు దళన<br> క్షత నిర్గత పక్వఫలరసాస్వాదన మో<br> దిత రాజశుక వచోర్థ<br> శ్రుతఘోషము సెలఁగ శ్రవణసుఖదం బగుచున్.” </p><p> క. <br> లలితసహకారపల్లవ<br> కలితాస్వాదన కషాయకంఠ విరాజ<br> త్కలకంఠ పంచమస్వర<br> కలనాదము లుల్లసిల్లఁ గడురమ్యములై.. </p><p> క. <br> అతుల తమాల మహీజ<br> ప్రతతిక్షణజాత జలదపరిశంకాంగీ<br> కృత తాండవఖేలన విల<br> సితపింఛవిభాసమాన శిఖి సేవ్యంబై.” </p><p> <em>తృతీయస్కంథము కర్దమాశ్రమవర్ణనము.</em><br> మరియు నీతఁడు భాగవతమును ఆంధ్రీకరించుచు నిట్లు నుడివి యున్నాఁడు. </p><p> క. <br> కొందఱకుఁ దెనుఁగు గుణమగుఁ <br> గొందఱకును సంస్కృతంబు గుణమగు రెండుం<br> గొందఱికి గుణములగు నే <br> నందఱ మెప్పింతుఁ గృతుల నయ్యై యెడలన్. </p><p> అని వచించినయట్లు భాగవతమును రచించియుండెను. దశమస్కంధమున శ్రీ కృష్ణావతారఘట్టమును చదువున్నప్పుడు సాధారణముగా సుబోధకముగాను. దానికి వేరుగా నర్ధమును వివరింపవలసిన పని యుండదు. </p><p> <em> భాగవతమున నవరసములనును నుచితరీతిని పోషింపబడియున్నవి.</em><br> జగన్మోహనావతారఘట్టము, గోపికావస్త్రాపహరణఘట్టము, రాసక్రీడ మున్నగుతావుల శృంగార రసము చిప్పిలుచుండును. నరసింహావతారఘట్టమున రౌద్రము మూర్తీభవించి యుండుటను గమనింపవచ్చును. ఇట్లే అయ్యైయెడల నాయారసములను బాగుగా పోషించి యున్నాఁడు. </p><p> <em> పోతనవిరచితభాగములందు పద్యాంతము లతిమనోహరములై యుండును.</em><br> ఇందులకు ఉదాహరణములు. <br> క. <br> కలఁ డందురు దీనుల యెడఁ, <br> గలఁ డందురు పరమయోగి గణముల పాలం, <br> గలఁ డందు రన్నిదిశలను, <br> గలఁడు కలం డనెడి వాఁడు గలఁడో లేఁడో. <br> భాగవతషష్టస్కంథము. </p><p> భాగవతములోని యితరభాగముల పూరించినవారెవ్వరును అవలింబింపని పద్ధతులను సింగన యవలంబించియున్నాఁడు.ఈతఁడు తాను భాగవత షష్టస్కంథమును పూర్ణముగా దెనిగించుచుంటి నని వక్కాణించి యున్నాఁడు. ఏకాదశస్కంధములను పూరించినవెలిగందల నారాయణ మున్నగువారు తాము సంపూర్ణముగా స్కంథమును రచించునప్పుడైనను, యిట్లు వక్కాణించియుండలేదు. </p><p> ఇందలి మొదటిపద్యము. </p><p> శా. <br> శ్రీవత్సాంకిత కౌస్తుభస్ఫురిత లక్ష్మీచారు వక్షస్థల<br> శ్రీవిభ్రాజితు నీలవర్ణు శుభరాజీవాక్షుఁ గంజాత భూ<br> దేవేంద్రాది సమస్తదేవ మకుటోద్దీప్తోరు రత్నప్రభా<br> వ్యావిద్ధాంఘ్రిసరోజు నచ్యుతుఁ గృపావాసుం బ్రశంసించెదన్. </p><p> ఈపద్యమున నాతఁడు నారాయణుని యభినందించియున్నాఁడు. ఇంతియెగాక నీతఁడు హయగ్రీవస్తుతియును, గణపతిప్రార్థనము మున్నగువానిని గావించియున్నాఁడు. మరియు నితడు బమ్మెర పోతరాజు నిట్లభివర్ణించియున్నాఁడు . </p><p> ఉ. <br> ఎమ్మెలు చెప్పనేల? జగమెన్నఁగఁ బన్నగరాజశాయికిన్<br> సొమ్ముగ వాక్యసంపదలు సూఱలు చేసినవాని భక్తి లో<br> నమ్మినవాని భాగవత నైష్ఠికుఁడై తగువానిఁ బేర్మితో<br> బమ్మెఱ పోతరాజుఁ గవిపట్టపురాజుఁ దలంచి మ్రొక్కెదన్. </p><p> ఈతఁడు తనకు దివ్యవాణి సాక్షాత్కరించినట్లుగా యీ విధంబున వక్కాణించి యున్నాఁడు. </p><p> సీ. <br> ఉరవడిఁ బ్రాగ్వీథి నుదయించు మార్తాండ; <br> కోటిబింబచ్ఛాయ గూడినట్లు<br> హరిహర బ్రహ్మల యాత్మలలో నుబ్బి; <br> కరుణ యొక్కట మూర్తి బెరసినట్లు<br> ఖరకర కర తీవ్ర గతినిఁ గరంగుచు; <br> హేమాద్రి చెంతఁ బె ల్లెగసినట్లు<br> ఫణిరాజ ఫణరాజి మణిగణ విస్ఫూర్తి; <br> సుషిరంపు వెలిఁదల చూపినట్లు<br> లుట్టిపడ్డట్లు కట్టెఱ్ఱ నూఁదినట్లు<br> తేజ మెసఁగంగ నా మ్రోల దివ్యవాణి<br> పూని సాక్షాత్కరించి సంపూర్ణదృష్టిఁ<br> జూచి యిట్లని పలికె మంజులముగాను. </p><p> ఈతఁడు యితరులవలెగాక దన వంశానుక్రమణికనుగూడ యిట్లు వక్కాణించి యున్నాఁడు. </p><p> సీ. <br> శ్రీవత్స గోత్రుండు శివభక్తి యుక్తుఁ డా; <br> పస్తంబ సూత్రుఁ డపార గుణుఁడు<br> నేర్చూరి శాసనుం డెఱ్ఱన ప్రెగ్గడ; <br> పుత్రుండు వీరన పుణ్యమూర్తి<br> కాత్మజుం డగు నాదయామాత్యునకుఁ బోల; <br> మాంబకు నందను లమితయశులు<br> కసువనామాత్యుండు ఘనుఁడు వీరనమంత్రి; <br> సింగధీమణియు నంచితగుణాఢ్యు. <br> లుద్భవించిరి తేజంబు లూర్జితముగ<br> సొరది మూర్తి త్రయం బన శుభ్రకీర్తిఁ<br> బరఁగి రందులఁ గసువనప్రభువునకును<br> ముమ్మడమ్మను సాధ్వి యిమ్ములను వెలసె. </p><p> ఉ. <br> ఆడదు భర్తమాట కెదురాడదు వచ్చినవారి వీఁడగా<br> నాడదు పెక్కుభాష లెడనాడదు వాకిలి వెళ్ళి, కల్ల మా<br> టాడదు మిన్నకేని సుగుణావళి కిందిరగాక సాటి యే<br> చేడియ లేదు చూరికుల శేఖరు కస్వయ ముమ్మడమ్మకున్. </p><p> క. <br> ఆ కసువయమంత్రికిఁ బు<br> ణ్యాకల్పశుభాంగి ముమ్మడమ్మ మమున్న<br> వ్యాకుల చిత్తుల నిరువుర <br> శ్రీకర గుణగణులఁ బుణ్యశీలురఁ గాంచెన్. </p><p> క. <br> అంగజసమ లావణ్య శు<br> భాంగులు హరి దివ్యపదయుగాంబుజ విలస<br> ద్భృంగాయమాన చిత్తులు<br> సింగయ తెలగయలు మంత్రిశేఖరు లనగన్. </p><p> క. <br> అందగ్రజుండు శివపూ<br> జం దనరినవాడ విష్ణు । చరితామృత ని<br> ష్యంది పటువాగ్విలాసా<br> నందోచితమానసుండ । నయకోవిదుడన్. </p><p> ఈతఁడు షష్ఠ్యంతములుగూడ వ్రాసియున్నాడు. </p><p> క. <br> శ్రీపతికి మత్పతికి నుత<br> గోపతికిఁ ద్రిలోకపతికి గురుజనబుధ సం<br> తాప నివారణ మతికిని <br> బ్రాపితసనకాది తతికి బహుతర ధృతికిన్, </p><p> భాగవతము నశించినభాగమును పూరించినవారు భాగవతములోని యుత్సన్న భాగముల పూరించినవారిలో సింగన పోతనకవిత్వగమనికలను గమనించియే రచించియున్నాడని దోచుచున్నది. ఈ క్రిందిపద్యములీ విషయమును రూఢిసేయునవిగా నున్నవి. </p><p> క. <br> పుణ్యంబై, మునివల్లభ<br> గణ్యంబై, కుసుమ ఫల నికాయోత్థిత సా<br> ద్గుణ్యమయి నైమిశాఖ్యా<br> రణ్యంబు నుతింపఁ దగు నరణ్యంబులలోన్. </p><p> క. <br> మోదం బై పరిదూషిత<br> ఖేదం బై శాబరీద్ధ కిలికించిత దృ<br> గ్భేదం బై బహుసౌఖ్యా<br> పాదం బై యొప్పు వింధ్యపాదంబునకున్. </p><p> క. <br> విడిచితి భవబంధంబుల<br> నడఁచితి మాయావిమోహ మైన తమంబు<br> న్నొడిచితి నరివర్గంబులఁ<br> గడచితి నా జన్మ దుఃఖ కర్మార్ణవమున్. </p><p> క. <br> పుట్టితి వజు తనువునఁ జే<br> పట్టితివి పురాణపురుషు భజనము పదముల్<br> మెట్టితివి దిక్కులం దుది<br> ముట్టితివి మహాప్రబోధమున మునినాథా! </p><p> ఇతడును పోతనవలె షష్ఠస్కంథమును అద్వైతపరముగనే తెనిగించెను.ఇందులకు ఉదాహరణములు. </p><p> షష్ఠస్కంథము<br> సీ. <br> అఖిల భూతములందు నాత్మరూపంబున; <br> నీశుండు హరి యుండు నెల్ల ప్రొద్దు<br> బుద్ధ్యాది లక్షణంబులఁ గానఁబడును మ; <br> హత్సేవనీయుఁ డహర్నిశంబు<br> వందనీయుఁడు భక్త వత్సలుం డత్యంత; <br> నియతుఁడై సతతంబు నియతబుద్ధి<br> నాత్మరూపకుఁడగు హరికథామృతమును; <br> గర్ణ పుటంబులఁ గాంక్ష దీరఁ<br> గ్రోలుచుండెడు ధన్యులు కుటిలబహుళ<br> విషయ మలినీకృతాంగముల్ వేగ విడిచి<br> విష్ణుదేవుని చరణారవింద యుగము<br> కడకుఁ జనుదురు సిద్ధంబు కౌరవేంద్ర! </p><p> వ. <br> దేవా। రజ్జవునందు సర్పభ్రాంతి గలుగునట్లు ద్రవ్యాంతరంబు చేత బ్రహ్మంబైన నీ యందు బ్రబంచభ్రాంతి గలిగెడిని. </p><p> వ. <br> కావున గుణంబులును, గుణియును, భోక్తయును, భోగ్యంబును …. హర్తయు హాస్యంబును నుత్పత్తిస్థితిలయైక కర్తయై సర్వాత్కృష్ణుండైన యప్పరమేశ్వరుండె కాని యన్యంబులేదు. </p><p> ఈతఁడును దనకు సహాయముగా శ్రీధరుల వ్యాఖ్యానమునేయూతగొని యున్నాఁ డు. ఇతఁడు భాగవతములోని యితర భాగముల దెనిగించినవారికంటె నెక్కువవాడని బేర్కొనవచ్చును. </p><p> <em>గంగన</em><br> ఈతఁడు పంచమస్కంధమును దెనిగించెను. ఈతనికవిత్వము సింగన కవిత్వముకంటె దక్కువయని చెప్పవచ్చును . అయినను యితని కవిత్వము లలితముగను సుకుమారముగను నుండును. ఇతఁడు మూలమును సరిగాననుసరింపలేదు. మూలమున నున్నదానిని చాలవరకు తగ్గించినట్లు గనపడుచున్నది. ఈతని ఆంధ్రీకరణమున కుదాహరణములు. </p><p> శ్లో<br> బాణావిమౌ భగవతశ్శతపత్రౌకాంతావపుంఖరుచిరావతితిగ్మదంతతౌ।<br> కస్మైయుయుక్షంసివనేవిహరన్న విద్మక్షేమాయనోజడధియాంతవలిక్రమోస్తు. </p><p> తెనుగు<br> క. <br> పొలుపగుచున్న విలాసం<br> బుల నంగజుబాణములను । బోలెడు నీచం<br> చల సత్కటాక్షవీక్షణ<br> ముల నెవ్వని నింతి। చిత్త । మునఁగలచెదవే. <br> ఈపద్యమున మూలమునందలి విశేషణములు పెక్కులు కానరావు. </p><p> శ్లో<br> శిష్యా ఇమేభగవతః పరితః పఠంతి<br> గాయంతి సామ సరహాస్యమజస్రమీశః<br> యుష్మచ్ఛిఖావిలులతాస్సుమనోభివృష్టీః <br> సర్వేభజంత్యషిగణా. ఇవవేదశాఖాః </p><p> చ. <br> చెదరగవేదముల్ చదువు । శిష్యులపైఁదగ బుష్పవృష్టిస<br> మ్మదమున వంతలోఁగురియు । మాడ్కిని మన్మథసామగానముల్<br> చదివెడు శిష్యులో యనఁగ । షట్పదపంక్తులు మ్రోయఁ గావడిం<br> బదపడి మీదరాలు గచ । భారమునందుల జారుక్రొవ్విరుల్. </p><p> రెండవదానియందు మూలార్థరీతి గానుపించదు. పోతనాదుల కవిత్వమునందుగల స్వకపోలకల్పితములగు వర్ణనలు యీతని కవిత్వమున నెందును గానరావు. ఈతడును శ్రీధరులవారి వ్యాఖ్యానమునే సహాయముగా గొనియుండెను. మరియు నీతఁడీ స్కంథమును నద్వైతపరముగనే తెనిగించెను. </p><p> <em>వెలిగందల నారయ</em><br> ఈతడు ఏకాదశద్వాదశస్కందములను రచించెను. ఈ రెండు స్కందము లును మూలమునకు సరిగానుండక మిగుల క్లుప్తీకరింపబడినవి. కొన్నియెడల మూలమునందలి యభిప్రాయములకు విరుద్ధముగా గూడ నుండును. </p><p> ఏకాదశస్కందమున త్రయోదశాధ్యాయమున శ్రీ విష్ణుండు హంస రూపియైచేసిన తత్త్వోపదేశము. “వస్తునోయదా నానాత్వమాత్మనః ప్రశ్న ఈశ్వరః” అను శ్లోకములు గలవు. వానిని ఆంధ్రీకరించునెడల నైదారుపంక్తుల వచనముతో వదలివైచెను. ఈస్కందమున సంస్కృుతంబునగల భిక్షుతాదులు ఆంధ్రమున లేవు. మొత్తముమీద నీ స్కందమున నాల్గవపాలుమాత్రమే తెనిగింపబడినదని చెప్పవచ్చును. మరియు నీ రెండు స్కందములును వ్రాతప్రతులు పరిశీలించిన నెందును అద్వైతపరముగా నాంధ్రీకరింపబడినట్లు దోపదు కాని యచ్చుప్రతులందు స్పష్టముగా నద్వైతపరముగా దెనిగింపబడినట్లు గాన్పించుచున్నది. వ్రాతపతుల పాఠములను గమనించితిమేని యవి రెండును విశిష్టాద్వైతపరముగా దెనిగింపబడినవనుట తెల్లముగాగలదు. </p><p> <em>పోతన భాషాంతరీకరణము.</em><br> పోతన భాషాంతరీకరణము యెంతవఱకుమూలము ననుసరించి యున్నదో తెలుపుటకు మరికొన్ని యుదాహరణము లిచ్చుచున్నాడను. </p><p> శ్లో. <br> ఆత్మారామశ్చమునయో నిర్గ్రంధా అప్యురుక్రమే<br> కుర్వంతహైతుకీంభక్తి మిత్థంభూతగుణో హరిః </p><p> క. <br> ధీరులు నిరపేక్షులు నా<br> త్మారాములునైన మునులు హరిభజనము ని<br> ష్కారణమ చేయుచుందురు<br> నారాయణుఁ డట్టి వాఁ, డనవ్యచరిత్రా! </p><p> శ్లో<br> నమః పరస్మై పురుషాయభూయసే<br> సదుద్భవస్థాననిరోధలీలయా<br> గృహీతశక్తి త్రితయాయదేహినా<br> మంతర్భవాయాననపలభ్య వర్త్మనే </p><p> మ. <br> పరుఁడై, యీశ్వరుఁడై, మహామహిముఁడై, ప్రాదుర్భవస్థానసం<br> హరణక్రీడనుఁడై, త్రిశక్తియుతుడై, యంతర్గతజ్యోతియై, <br> పరమేష్టిప్రము ఖామరాధిపులకుం బ్రాపింపరాకుండు దు<br> స్తర మార్గంబునఁ దేజరిల్లు హరికిం దత్త్వార్థినై మ్రొక్కెదన్. </p><p> శ్లో<br> యత్కీర్తనం యత్స్మరణంయదీక్షణం<br> యద్వందనం యచ్ఛ్రవణం యదర్హణం<br> లోకస్య సద్యో విధునోతికల్మషం<br> తస్మైసుభద్రశ్రవసే నమోనమః </p><p> ఉ. <br> ఏ విభువందనార్చనములే విభుచింతయు నామకీర్తనం<br> బే విభులీల లద్భుతము లెప్పుడు సంశ్రవణంబు సేయ దో<br> షావలిఁ బాసి లోకము శుభాయతవృత్తిఁ జెలంగు నండ్రు నే<br> నా విభు నాశ్రయించెద నఘౌఘనివర్తను భద్రకీర్తనున్. </p><p> శ్లో<br> ఏకస్స్వమాయోజగతస్సిసృక్షయా<br> ద్వితీయయాత్మన్యది యోగమాయయా<br> సృజస్యదః పాసిపునర్గ్రసిష్యసే<br> యదోర్ణనాభిర్బగవన్ స్వశక్తిభిః. </p><p> క. <br> ఒకపరి జగములు వెలి నిడి<br> యొకపరి లోపలికిఁ గొనుచు నుభయముఁ దానై<br> సకలార్థ సాక్షి యగు న<br> య్యకలంకుని నాత్మమూలు నర్థిఁ దలంతున్. </p><p> శ్లో. <br> దిదృక్షవోయస్యపదసహి మంగళం<br> విముక్తిసంగామునయస్సుసాధవః<br> చఠంత్యలోకవ్రతమవ్రణంవనే<br> భూతాత్మభూతాస్సుహృదస్సమేగతిః. </p><p> ఆ. <br> ముక్తసంగులైన మునులు దిదృక్షులు<br> సర్వభూత హితులు సాధుచిత్తు<br> లసదృశవ్రతాఢ్యులై కొల్తు రెవ్వని<br> దివ్యపదము వాఁడు దిక్కు నాకు. </p><p> శ్లో<br> కస్యాంశ్చిత్పూతనాయంత్యాం కృష్ణాయంత్యపిబత్త్ససం<br> తోకయిత్వారుదంత్యన్యాపదాహంచ్ఛకటాయతీం<br> దైత్యయిత్వాజహారాన్యా మేకా కృష్ణార్బభావనాం<br> కృష్ణరామాయితే ద్వేతుగోపవత్సయితాః పరాః<br> వత్సయితాన్ గృహీత్వాన్యాభ్రామయిత్వావ్యపాతయత్<br> కృష్ణాయితాజఘానాన్యాతత్రై కాంతుబకాయితాం<br> అహూయ దూరగాయద్వత్కృష్ణస్తమనుకుర్వతీం. </p><p> సీ. <br> పూతన యై యొక్క పొలఁతి చరింపంగ; <br> శౌరి యై యొక కాంత చన్నుగుడుచు; <br> బాలుఁడై యొక భామ పాలకు నేడ్చుచో; <br> బండి నే నను లేమఁ బాఱఁదన్ను; <br> సుడిగాలి నని యొక్క సుందరి గొనిపోవ; <br> హరి నని వర్తించు నబ్జముఖియు; <br> బకుఁడ నే నని యొక్క పడఁతి సంరంభింపఁ; <br> బద్మాక్షుఁడను కొమ్మ పరిభవించు; <br> నెలమి రామకృష్ణు లింతు లిద్దఱు గాఁగ<br> గోపవత్సగణము కొంద ఱగుదు<br> రసురవైరి ననుచు నబల యొక్కతె చీరుఁ<br> బసుల మనెడి సతుల భరతముఖ్య! </p><p> శ్లో<br> జయతి తేధికంజన్మనా వజ్ర<br> శ్రయతయిందిరా శశ్వదత్రహి<br> దయిత దృశ్యతాందిక్షుతావ కా<br> స్త్వయిదృతాసవస్త్వాం విచిన్వతే. </p><p> క. <br> నీవు జనించిన కతమున<br> నో! వల్లభ! లక్ష్మి మంద నొప్పె నధికమై<br> నీ వెంటనె ప్రాణము లిడి<br> నీ వా రరసెదరు చూపు నీ రూపంబున్. </p><p> శ్లో. <br> శరదుదాశయే సాధుజాతస<br> త్సరసిజోదర శ్రీమృషాదృశా<br> సర తనాధతే శుల్క దాసికా<br> వరదనిఘ్నతో నేహకిం వధః. </p><p> క. <br> శారదకమలోదరరుచి<br> చోరకమగు చూపువలన సుందర! మమ్ముం<br> గోరి వెల యీని దాసుల<br> ధీరత నొప్పించు టిది వధించుట గాదే?. </p><p> శ్లో. <br> ప్రణతదేహినాం పాపకర్శనం<br> తృణచరానుగం శ్రీనికేతనం<br> ఫణిఫణార్పణం తేపదాంబుజం<br> కృణుకు చేషువః కృంధిహృచ్ఛయం. </p><p> ఉ. <br> గోవుల వెంటఁ ద్రిమ్మరుచుఁ గొల్చినవారల పాపసంఘముల్<br> ద్రోవఁగఁజాలి శ్రీఁ దనరి దుష్ట భుజంగఫణా లతాగ్ర సం<br> భావితమైన నీ చరణపద్మము చన్నులమీఁద మోపి త<br> ద్భావజ పుష్పభల్ల భవబాధ హరింపు వరింపు మాధవా!. </p><p> <em>పోతన —వర్ణనములు</em><br> ఒకచో వర్ణించినవిషయమునే వర్ణించునెడల పోతనయుత్తరోత్తర మెక్కుడు రసవంతముగా నుండునట్లు వర్ణించును. </p><p> ఉ. <br> అందుఁ దమాల సాల వకుళార్జున నింబ కదంబ పాటలీ<br> చందన నారికేళ ఘనసార శిరీష లవంగ లుంగ మా<br> కంద కుచందనక్రముక కాంచన బిల్వ కపిత్థ మల్లికా<br> కుంద మధూక మంజులనికుంజములం దనరారి వెండియున్. </p><p> క. <br> పరిపక్వఫలభరానత<br> తరుశాఖానికర నివసితస్ఫుట విహగో<br> త్కర బహుకోలాహలరవ<br> భరితదిగంతములు గలిగి భవ్యం బగుచున్. </p><p> క. <br> అతి నిశిత చంచు దళన<br> క్షత నిర్గత పక్వఫలరసాస్వాదన మో<br> దిత రాజశుక వచోర్థ<br> శ్రుతఘోషము సెలఁగ శ్రవణసుఖదం బగుచున్. </p><p> క. <br> లలితసహకారపల్లవ<br> కలితాస్వాదన కషాయకంఠ విరాజ<br> త్కలకంఠ పంచమస్వర<br> కలనాదము లుల్లసిల్లఁ గడురమ్యములై. </p><p> క. అతుల తమాల మహీజ<br> ప్రతతిక్షణజాత జలదపరిశంకాంగీ<br> కృత తాండవఖేలన విల<br> సితపింఛవిభాసమాన శిఖి సేవ్యంబై. </p><p> క. <br> కారండవ జలకుక్కుట<br> సారస బక చక్రవాక షట్పద హంసాం<br> భోరుహ కైరవ నవక<br> ల్హార విరాజిత సరోరుహాకర యుతమై. </p><p> క. <br> కరి పుండరీక వృక కా<br> సర శశ భల్లూక హరిణ చమరీ హరి సూ<br> కర ఖడ్గ గవయ వలిముఖ<br> శరభప్రముఖోగ్ర వన్యసత్త్వాశ్రయ మై. </p><p> తృతీయస్కందమున జెప్పబడిన యీవర్ణనమును మార్చి పెంచి అష్టమస్కందమున గజేంద్రమోక్షమున త్రికూటమునందలి మహారణ్యము వర్ణించు వచనమున పెంపొందించియున్నాఁడు. ఆ వచనమంతయు నిచ్చట నొసంగిన గ్రంథ విస్తరమగునను తలంపున విరమింపబడియెను. </p><p> <em>పోతన – అంత్యానుప్రాసము</em><br> పోతన అంత్యానుప్రాసమును యెక్కువగా వాడియున్నాఁడు. క్రియతోనే పద్యము ప్రారంభమైనను యది చక్కని యంత్యప్రాసతో నలరారుచు చదువుటకు ముద్దులు మూటగట్టుచుండును. </p><p> శా, <br> పూరించెన్ హరి పాంచజన్యముఁ, గృపాంభోరాశి సౌజన్యమున్, <br> భూరిధ్వాన చలాచలీకృత మహాభూత ప్రచైతన్యమున్, <br> సారోదారసిత ప్రభాచకిత పర్జన్యాది రాజన్యమున్, <br> దూరీభూత విపన్నదైన్యమును, నిర్ధూతద్విషత్సైన్యమున్. </p><p> మ. <br> అటఁ గాంచెం గరిణీవిభుండు నవఫుల్లాంభోజకల్హారమున్<br> నటదిందిందిర వారముం, గమఠ మీనగ్రాహ దుర్వారమున్, <br> వట హింతాల రసాల సాల సుమనో వల్లీకుటీతీరముం, <br> జటులోద్ధూత మరాళ చక్ర బక సంచారంబుఁ గాసారమున్. </p><p> మ. <br> కరుణాసింధుఁడు శౌరి వారిచరమున్ ఖండింపఁగాఁ బంపె స<br> త్త్వరితాకంపిత భూమిచక్రము, మహోద్యద్విస్ఫులింగచ్ఛటా<br> పరిభూతాంబర శుక్రమున్, బహువిధబ్రహ్మాండభాండచ్ఛటాం<br> తరనిర్వక్రముఁ, బాలితాఖిల సుధాంధశ్చక్రముం, జక్రమున్. </p><p> మ. <br> కని రా రాజకుమారికల్‌ పరిమళత్కౌతూహలాక్రాంతలై<br> దనుజాధీశ చమూవిదారు నతమందారున్ శుభాకారు నూ<br> తనశృంగారు వికారదూరు సుగుణోదారున్ మృగీలోచనా<br> జన చేతోధనచోరు రత్నమకుటస్ఫారున్ మనోహారునిన్. </p><p> మ. <br> కనె నక్రూరుఁడు పద్మనేత్రులను రంగద్గాత్రులన్ ధేను దో<br> హన వాటీగతులన్ నలంకృతుల నుద్యద్భాసులం బీత నీ<br> ల నవీనోజ్జ్వలవాసులం గుసుమమాలాధారులన్ ధీరులన్<br> వనితాకాములఁ గృష్ణరాముల జగద్వంద్యక్రమోద్దాములన్. </p><p> మ. <br> జలజాతాక్షుఁడు శౌరి డగ్గఱె మహాసౌధాగ్రశృంగారకం<br> గలహంసావృతహేమపద్మపరిఖా కాసారకం దోరణా<br> వళిసంఛాదితతారకం దరులతావర్గానువేలోదయ<br> త్ఫలపుష్పాంకుర కోరకన్ మణిమయప్రాకారకన్ ద్వారకన్. </p><p> మ. <br> దివిజానీకవిరోధి మ్రొక్కెఁ, గని వాగ్దేవీమనోనేతకున్<br> సవిశేషోత్సవ సంవిధాతకు, నమత్సంత్రాతకున్, సత్తపో<br> నివహాభీష్ట వర ప్రదాతకు, జగన్నిర్మాతకున్, ధాతకున్, <br> వివిధ ప్రాణి లలాట లేఖన మహావిద్యానుసంధాతకున్. </p><p> క. <br> కనియెన్ నారదుఁ డంతన్ <br> వినయైక విలాసు నిగమ విభజన విద్యా<br> జనితోల్లాసున్ భవదుః<br> ఖనిరాసున్ గురుమనోవికాసున్ వ్యాసున్. </p><p> మ. <br> కనియెం గృష్ణుఁడు సాధునీరము మహాగంభీరముం బద్మకో<br> కనదాస్వాద వినోద మోద మదభృంగ ద్వంద్వ ఝంకారమున్<br> ఘనకల్లోల లతావితాన విహరత్కాదంబ కోలాహల<br> స్వనవిస్ఫారము మందవాయుజ కణాసారంబుఁ గాసారమున్. </p><p> మ. <br> సవరక్షార్థము దండ్రి పంపఁ జని విశ్వామిత్రుఁడుం దోడరా<br> నవలీలం దునుమాడె రాముఁ డదయుండై బాలుఁడై కుంతల<br> చ్ఛవిసంపజ్జితహాటకం గపటభాషావిస్ఫురన్నాటకన్<br> జవభిన్నార్యమఘోటకం గరవిరాజత్ఖేటకం దాటకన్. </p><p> ఉ. <br> పుణ్యుఁడు రామచంద్రుఁ డట పోయి ముదంబునఁ గాంచె దండకా<br> రణ్యముఁ దాపసోత్తమ శరణ్యము నుద్దత బర్హి బర్హ లా<br> వణ్యము గౌతమీ విమల వాఃకణ పర్యటనప్రభూత సా<br> ద్గుణ్యము నుల్లసత్తరు నికుంజ వరేణ్యము నగ్రగణ్యమున్. </p><p> ఉత్తరహరివంశమున ఎఱ్ఱాప్రగడ ఈ అలంకారమును వాడి యున్నాడు. </p><p> క. <br> ధీమంతులంతగాంచిరి<br> గోమంతము విపినకుసుమ । కుంచితశబరీ<br> సీమంతము నిర్ఘరకణ<br> హేమంతము గనకమ । హీమంతంబున్. </p><p> క. <br> చారుశరీరద్యుతిజిత<br> శారదనీరదుడు ధీవి । శారదుడు భవో త్తారదు డాశ్రితవితతికి<br> నారదుడు తదీయగృహము । కు నేతెంచెన్. </p><p> ఈ అలంకారమునే అనేకవిధములుగామార్చి పోతన వాడియున్నాడు. </p><p> క. <br> భూషణములు వాణికి నఘ<br> పేషణములు మృత్యుచిత్త భీషణములు హృ<br> త్తోషణములు కల్యాణ వి<br> శేషణములు హరి గుణోపచితభాషణముల్. </p><p> క . <br> పావనములు దురితలతా<br> లావనములు నిత్యమంగళప్రాభవ సం<br> జీవనములు లక్ష్మీ సం<br> భావనములు వాసుదేవు పదసేవనముల్ </p><p> క. <br> మంతనములు సద్గతులకుఁ<br> బొంతనములు ఘనములైన పుణ్యముల కిదా<br> నీంతనపూర్వమహాఘ ని<br> కృంతనములు రామనామ కృతి చింతనముల్. </p><p> క. <br> ధృతిచెడి లోఁబడె మల్లుం<br> డతులిత భవజలధితరికి హతరిపు పురికిన్<br> జితకరికిన్ ధృతగిరికిం<br> దత హరిరవ భరిత శిఖరిదరికిన్ హరికిన్. </p><p> క. <br> స్ఫురితవిబుధజన ముఖములు<br> పరివిదళిత దనుజనివహపతి తనుముఖముల్<br> గురురుచి జిత శిఖిశిఖములు<br> నరహరిఖరనఖము లమరు నతజనసఖముల్. </p><p> చ. <br> చనిచని కాంచిరంత బుధసత్తము లంచిత నిత్య దివ్యశో<br> భన విభవాభిరామముఁ బ్రపన్నజనస్తవనీయ నామమున్<br> జనన విరామమున్ సుజన సన్నుత భూమము భక్తలోకపా<br> లన గుణధామముం బురలలామముఁ జారువికుంఠధామమున్. </p><p> చ. <br> మనమున మోదమందుచు నుమాతరుణీమణి గాంచె దారు మృ<br> త్కనక కుశాజినాయస నికాయ వినిర్మిత పాత్ర సీమము<br> న్ననుపమ వేదఘోష సుమహత్పశు బంధన కర్మ భూమమున్<br> మునివిబుధాభిరామము సముజ్జ్వల హోమము యాగధామమున్. </p><p> ఉ, <br> భాసురలీలఁ గాంచిరి సుపర్వులు భక్తజనైక మానసో<br> ల్లాసముఁ గిన్నరీజన విలాసము నిత్యవిభూతి మంగళా<br> వాసము సిద్ధ గుహ్యక నివాసము రాజత భూవికాసి కై<br> లాసముఁ గాంతి నిర్జిత కులక్షితిభృత్సుమహద్విభాసమున్. </p><p> <em>గీర్వాణపదముల — భూయిష్ఠము — సప్తమస్కందము</em><br> క. <br> అడిగెద నని కడువడిఁ జను; <br> నడిగినఁ దను మగుడ నుడుగఁ డని నడ యుడుగున్; <br> వెడవెడ సిడిముడి తడఁబడ<br> నడు గిడు; నడుగిడదు జడిమ నడు గిడునెడలన్. </p><p> క. <br> నిగమములు వేయుఁ జదివిన<br> సుగమంబులు గావు ముక్తిసుభగత్వంబుల్<br> సుగమంబు భాగవత మను<br> నిగమంబుఁ బఠింప ముక్తినివసనము బుధా!" </p><p> సింగన కూడ నీ యలంకారమును అనుసరించియున్నాడు. </p><p> మ. <br> కనియెన్ బ్రాహ్మణుఁ డంత్యకాలమున వీఁకన్ రోషనిష్ఠ్యూతులన్<br> ఘనపీనోష్ఠ వికారవక్త్ర విలసద్గర్వేక్షణోపేతులన్<br> జన సంత్రాస కరోద్యతాయత సుపాశశ్రేణికా హేతులన్<br> హననవ్యాప్తి విభీతులన్ మువుర నాత్మానేతలన్ దూతలన్. </p><p> శా. <br> హాలా ఘూర్ణిత నేత్రతో మదన తంత్రారంభ సంరంభతో<br> ఖేలాపాలన యోగ్య భ్రూవిభవతోఁ గీర్ణాలకాజాలతో<br> హేలాలింగన భంగి వేషవతితోఁ నిచ్ఛావతీమూర్తితోఁ<br> గేళిం దేలుచునున్నవానిఁ గనెఁ బుంఖీభూత రోమాంచుఁడై. </p><p> <em>ప్రధమస్కందము- పోతన</em><br> మ. <br> త్రిజగన్మోహన నీలకాంతిఁ దను వుద్దీపింపఁ బ్రాభాత నీ<br> రజబంధుప్రభమైన చేలము పయిన్ రంజిల్ల నీలాలక<br> వ్రజ సంయుక్త ముఖారవింద మతిసేవ్యంబై విజృంభింప మా<br> విజయుం జేరెడు వన్నెలాఁడు మది నావేశించు నెల్లప్పుడున్. </p><p> మ. <br> హయరింఖాముఖ ధూళి ధూసర పరిన్యస్తాలకోపేతమై<br> రయజాతశ్రమ తోయబిందుయుతమై రాజిల్లు నెమ్మోముతో<br> జయముం బార్థున కిచ్చువేడ్క నని నాశస్త్రాహతిం జాల నొ<br> చ్చియుఁ బోరించు మహానుభావు మదిలోఁ జింతింతు నశ్రాంతమున్. </p><p> మ. <br> నరుమాటల్ విని నవ్వుతో నుభయసేనామధ్యమక్షోణిలో<br> బరు లీక్షింప రథంబు నిల్పి పరభూపాలావళిం జూపుచుం<br> బరభూపాయువు లెల్లఁ జూపులన శుంభత్కేళి వంచించు నీ<br> పరమేశుండు వెలుంగుచుండెడును హృత్పద్మాసనాసీనుఁడై. </p><p> క. <br> తనవారిఁ జంపఁజాలక<br> వెనుకకుఁ బో నిచ్చగించు విజయుని శంకన్<br> ఘన యోగవిద్యఁ బాపిన<br> మునివంద్యుని పాదభక్తి మొనయున్ నాకున్. </p><p> సీ. <br> కుప్పించి యెగసినఁ గుండలంబుల కాంతి; <br> గగనభాగం బెల్లఁ గప్పికొనఁగ; <br> నుఱికిన నోర్వక యుదరంబులో నున్న; <br> జగముల వ్రేఁగున జగతి గదలఁ; <br> జక్రంబుఁ జేపట్టి చనుదెంచు రయమునఁ; <br> బైనున్న పచ్చనిపటము జాఱ; <br> నమ్మితి నాలావు నగుఁబాటు సేయక; <br> మన్నింపు మని క్రీడి మరలఁ దిగువఁ; <br> గరికి లంఘించు సింహంబుకరణి మెఱసి <br> నేఁడు భీష్మునిఁ జంపుదు నిన్నుఁ గాతు<br> విడువు మర్జున యనుచు మద్విశిఖ వృష్టిఁ<br> దెరలి చనుదెంచు దేవుండు దిక్కు నాకు. </p><p> మ. <br> తనకున్ భృత్యుఁడు వీనిఁ గాఁచుట మహాధర్మంబు వొమ్మంచు న<br> ర్జునసారథ్యము పూని పగ్గములు చేఁ జోద్యంబుగాఁ బట్టుచున్<br> మునికోలన్ వడిఁ బూని ఘోటకములన్ మోదించి తాడించుచున్<br> జనులన్మోహము నొందఁ జేయు పరమోత్సాహుం బ్రశంసించెదన్. </p><p> క. <br> పలుకుల నగవుల నడపుల<br> నలుకల నవలోకనముల నాభీరవధూ<br> కులముల మనముల తాలిమి<br> కొలుకులు వదలించు ఘనునిఁ గొలిచెద మదిలోన్. </p><p> ఆ. <br> మునులు నృపులుఁ జూడ మును ధర్మజుని సభా<br> మందిరమున యాగమండపమునఁ<br> జిత్రమహిమతోడఁ జెలువొందు జగదాది<br> దేవుఁ డమరు నాదు దృష్టియందు. </p><p> మ. <br> ఒక సూర్యుండు సమస్తజీవులకుఁ దా నొక్కొక్కఁడై తోఁచు పో<br> లిక నే దేవుఁడు సర్వకాలము మహాలీలన్ నిజోత్పన్న జ<br> న్య కదంబంబుల హృత్సరోరుహములన్ నానావిధానూన రూ<br> పకుఁడై యొప్పుచునుండు నట్టి హరి నేఁ బ్రార్థింతు శుద్ధుండనై. </p><p> <em>షష్ఠస్కందము—సింగన</em><br> సీ. <br> బ్రహ్మహత్యానేక పాపాటవుల కగ్ని; <br> కీలలు హరినామ కీర్తనములు; <br> గురుతల్ప కల్మష క్రూరసర్పములకుఁ; <br> గేకులు హరినామ కీర్తనములు; <br> తపనీయ చౌర్య సంతమసంబునకు సూర్య; <br> కిరణముల్ హరినామ కీర్తనములు; <br> మధుపాన కిల్బిష మదనాగ సమితికిఁ; <br> గేసరుల్ హరినామ కీర్తనములు; <br> మహిత యోగోగ్ర నిత్యసమాధి విధుల<br> నలరు బ్రహ్మాది సురలకు నందరాని<br> భూరి నిర్వాణ సామ్రాజ్య భోగభాగ్య<br> ఖేలనంబులు హరినామ కీర్తనములు; </p><p> సీ. <br> ముక్తికాం తైకాంత మోహన కృత్యముల్; <br> కేలిమై హరినామ కీర్తనములు; <br> సత్యలోకానంద సౌభాగ్యయుక్తముల్; <br> కేలిమై హరినామ కీర్తనములు; <br> మహిత నిర్వాణ సామ్రాజ్యాభిషిక్తముల్; <br> కేలిమై హరినామ కీర్తనములు; <br> బహుకాల జనిత తపఃఫల సారముల్; <br> కేలిమై హరినామ కీర్తనములు; <br> పుణ్యమూలంబు లనపాయ పోషకంబు<br> లభిమతార్థంబు లజ్ఞాన హరణ కరము<br> లాగమాం తోపలబ్దంబు లమృతసేవ<br> లార్తశుభములు హరినామ కీర్తనములు. </p><p> <em>దశమస్కందము—ఉత్తరభాగము—పోతన</em><br> సీ. <br> కుచకుంభములమీఁది కుంకుమతో రాయు; <br> హారంబు లరుణంబు లగుచు మెఱయఁ; <br> గరపల్లవము సాఁచి కదలింప నంగుళీ; <br> యక కంకణప్రభ లావరింపఁ; <br> గదలిన బహురత్న కలిత నూపురముల; <br> గంభీర నినదంబు గడలుకొనఁగఁ; <br> గాంచన మణికర్ణికా మయూఖంబులు; <br> గండపాలికలపై గంతు లిడఁగఁ; <br> గురులు నర్తింపఁ బయ్యెద కొంగు దూఁగ; <br> బోటిచే నున్న చామరఁ బుచ్చుకొనుచు <br> జీవితేశ్వరు రుక్మిణి సేర నరిగి <br> వేడ్క లిగురొత్త మెల్లన వీవఁ దొడఁగె. </p><p> వ. <br> అప్పుడు. </p><p> మ. <br> పతి యే రూపము దాల్చినం దదనురూపంబైన రూపంబుతో <br> సతి దా నుండెడు నట్టి రూపవతి నా చంద్రాస్య నా లక్ష్మి నా <br> సుతనున్ రుక్మిణి నా యనన్యమతి నా శుద్ధాంతరంగం గళా <br> చతురత్వంబున శౌరి యిట్లనియెఁ జంచన్మందహాసంబుతోన్. </p><p> మ. <br> బలశౌర్యంబుల భోగమూర్తి కులరూపత్యాగ సంపద్గుణం <br> బుల దిక్పాలురకంటెఁ జైద్యముఖరుల్‌ పూర్ణుల్‌ ఘనుల్‌; వారికిన్ <br> నెలఁతా! తల్లియుఁదండ్రియుం సహజుఁడున్ నిన్నిచ్చినంబోక యీ <br> బలవద్భీరుల వార్ధిలీనుల మముం బాటింప నీ కేటికిన్?. </p><p> సీ. <br> లోకుల నడవడిలోని వారము గాము; <br> పరులకు మా జాడ బయలు పడదు; <br> బలమదోపేతులు పగగొండ్రు మా తోడ; <br> రాజపీఠములకు రాము తఱచు; <br> శరణంబు మాకు నీ జలరాశి సతతంబు; <br> నిష్కించనుల మేము; నిధులు లేవు; <br> కలవారు చుట్టాలు గారు; నిష్కించన; <br> జనబంధులము; ముక్తసంగ్రహులము. <br> గూఢవర్తనులము; గుణహీనులము; భిక్షు <br> లైన వారిఁ గాని నాశ్రయింప; <br> మిందుముఖులు దగుల; రిటువంటి మముబోఁటి<br> వారి నేల దగుల వారిజాక్షి!. </p><p> క. <br> సిరియును వంశము రూపును <br> సరియైన వివాహసఖ్య సంబంధంబుల్‌ <br> జరుగును; సరి గాకున్నను <br> జరగవు; లోలాక్షి! యెట్టి సంసారులకున్. </p><p> క. <br> తగదని యెఱుఁగవు మమ్ముం <br> దగిలితివి మృగాక్షి! దీనఁ దప్పగు; నీకుం <br> దగిన మనుజేంద్రు నొక్కనిఁ <br> దగులుము; గుణహీనజనులఁ దగునే తగులన్?. </p><p> చ. <br> అలికుల వేణి తన్నుఁ బ్రియుఁ డాడిన యప్రియభాష లిమ్మెయిన్ <br> సొలవక కర్ణరంధ్రముల సూదులు సొన్పిన రీతిఁగాఁగ బె<br> బ్బులి రొద విన్న లేడి క్రియఁ బొల్పఱి చేష్టలు దక్కి నేలపై <br> వలనఱి వ్రాలెఁ గీ లెడలి వ్రాలిన పుత్తడిబొమ్మ కైవడిన్. </p><p> వ. <br> ఇట్లు వ్రాలిన. </p><p> మ. <br> ప్రణతామ్నాయుఁడు కృష్ణుఁ డంతఁ గదిసెన్ బాష్పావరుద్ధారుణే <br> క్షణ విస్రస్త వినూత్నభూషణ దురుక్తక్రూర నారాచ శో <br> షణ నాలింగితధారుణిన్ నిజకులాచారైక సద్ధర్మ చా <br> రిణి విశ్లేషిణి వీతతోషిణిఁ బురంధ్రీగ్రామణిన్ రుక్మిణిన్. </p><p> సీ. <br> కని సంభ్రమంబునఁ దనువునం దనువుగా; <br> ననువునఁ జందనం బల్ల నలఁది <br> కన్నీరు పన్నీటఁ గడిగి కర్పూరంపుఁ; <br> బలుకులు సెవులలోఁ బాఱ నూఁది <br> కరమొప్ప ముత్యాలసరుల చి క్కెడలించి; <br> యురమునఁ బొందుగా నిరవుకొలిపి <br> తిలకంబు నునుఫాలఫలకంబుపైఁ దీర్చి; <br> వదలిన భూషణావళులఁ దొడిగి. <br> కమలదళ చారు తాలవృంతమున విసరి <br> పొలుచు పయ్యెదఁ గుచములఁ బొందుపఱిచి <br> చిత్త మిగురొత్త నొయ్యన సేదఁదీర్చి <br> బిగియఁ గౌఁగిటఁ జేర్చి నె మ్మొగము నిమిరి. </p><p> సీ. <br> నీరదాగమమేఘనిర్యత్పయః పాన; <br> చాతకం బేగునే చౌటి పడెకుఁ? <br> బరిపక్వ మాకంద ఫలరసంబులు గ్రోలు; <br> కీరంబు సనునె దుత్తూరములకు? <br> ఘనర వాకర్ణనోత్కలిక మయూరము; <br> గోరునే కఠిన ఝిల్లీరవంబుఁ? <br> గరికుంభ పిశిత సద్గ్రాస మోదిత సింహ; <br> మరుగునే శునక మాంసాభిలాషఁ<br> బ్రవిమలాకార! భవదీయ పాదపద్మ <br> యుగ సమాశ్రయ నైపుణోద్యోగచిత్త <br> మన్యుఁ జేరునె తన కుపాస్యంబు గాఁగ? <br> భక్తమందార! దుర్భర భవవిదూర! </p><p> <em> పంచమస్కంధము— గంగన</em><br> సీ. <br> ధరణీశ! మాయచేతను దాఁటఁగారాని; <br> పదమునఁ బెట్టంగఁబడ్డ జీవుఁ<br> డెలమిమై గుణకర్మములఁ జేయుచును లాభ; <br> మాశించి తిరుగు బేహారి మాడ్కి<br> ఫల మపేక్షించుచుఁ బాయక జీవుండు; <br> సంసారగహన సంచారి యగుచు<br> ననవరతము నుండు నా మహావనమందుఁ; <br> గామ లోభాది తస్కరులుగూడి. <br> ధరణి విజితేంద్రియుఁడు గాని నరునిఁబట్టి<br> ధర్మ మనియెడి యా మహాధనమునెల్ల<br> నరసి గొనిపోవుచుండుదు రనుదినంబుఁ<br> గాన సంసారమందు నాకాంక్ష వలదు. </p><p> క. <br> అరయఁగ సంసారాటవిఁ<br> దరలక యా పుత్రమిత్ర దారాదు లనం<br> బరఁగుచు నుండెడు వృకములు<br> పరువడి నరబస్తములను భక్షించు వడిన్. </p><p> తరలము. <br> మలసి సంసృతి ఘోరకానన మందిరంబుల నెల్లనుం<br> జెలఁగి గుల్మలతాతృణాదులచేత గహ్వరమైన ని<br> శ్చలనికుంజములందు దుర్జన సంజ్ఞలంగల మక్షికం<br> బుల నిరోధము దన్ను సోఁకినఁ బొందుచుండు విపద్దశన్. </p><p> ఆ. <br> మఱియు నీ గృహస్థమార్గంబునం దెల్ల<br> విషయములను బొంది విశ్వమెల్లఁ<br> గడఁకతోడ నిట్లు గంధర్వలోకంబుఁ<br> గాఁ దలంచి మిగుల మోదమందు. </p><p> ఆ. <br> మరిగి కాననమునఁ గొఱవిదయ్యముఁ గాంచి<br> యగ్నిఁగోరి వెంట నరుగుమాడ్కిఁ<br> గాంచనంబు గోరి కలవారియిండ్ల పం<br> చలను దిరుగు నరుఁడు చలనమంది. </p><p> ఆ. <br> బహుకుటుంబి యగుచు బహుధనాపేక్షచే<br> నెండమావులఁగని యేగు మృగము<br> కరణిఁ బ్రేమఁజేసి గురువులు వాఱుచు<br> నొక్కచోట నిలువకుండు నెపుడు. </p><p> ఆ. <br> మఱియు నొక్కచోట మత్తుఁ డై పవన ర<br> జోహతాక్షుఁ డగుచుఁ జూపు దప్పి<br> దిక్కెఱుంగ కొండుదిశ కేగు పురుషుని<br> కరణిఁ దిరుగు నరుఁడు నరవరేణ్య!. </p><p> <em> వీరభద్రవిజయము.</em><br> సీ. <br> కమలషండము నున్నఁగాఁ జేసి యిరుసుగాఁ; <br> గావించి కెందమ్మికండ్లఁ గూర్చి; <br> తగ నించు మోసుల నొగలుగాఁ గావించి; <br> కర మొప్పఁ గేదెఁగికాడి వెట్టి; <br> సంపెంగమొగ్గల చనుగొయ్య లొనరించి; <br> పల్లవంబులు మీఁదఁ బఱపుఁ జేసి; <br> చెలువైన పొగడదండలచేత బిగియించి; <br> యెలదీఁగె పలుపులు లీలఁ జొనిపి; <br> తెఱఁగు లరసి పువ్వుతేనెఁ గందెన వెట్టి; <br> గండురాజకీరగములఁ గట్టి; <br> మెఱయ చిగురుగొడుగు మీనుటెక్కము గ్రాలఁ<br> దేరు బన్ని సురభి తెచ్చె నపుడు. </p><p> సీ. <br> ఖద్యోత బృందంబు గర్వింప వచ్చునే; <br> పరఁగ దేజః ప్రదీపంబుమీఁద; <br> పరఁగఁ దేజః ప్రదీపంబు శోభిల్లునే; <br> యాభీల ఘోర దావాగ్నిమీఁద; <br> ఆభీల ఘోర దావాగ్ని పెంపేర్చునే; <br> పవలింటి భానుబింబంబుమీఁద; <br> పవలింటి భానుబింబంబు వెలుంగనే; <br> ప్రళయకాలానల ప్రభలమీఁద; <br> ప్రళయకాలగ్ని కోటిచేఁ బ్రజ్వరిల్లు <br> మంటఁ గలకంఠఁ బరఁగు ముక్కంటిమీఁద<br>; వ్రాల నేరదు నీ పెంపు దూలుఁ గాని<br> జితజగజ్జనసంఘాత చిత్తజాత!” <br> </p><p> మ. <br> బలభేద్యాది సురాళితోఁ బలుకు నా పంతంబు చెల్లింప ను<br> త్పలగంధీ తలఁపొందడె గాని యతఁ డీ బ్రహ్మాండభాడావళల్<br> కలఁగం జేయు సదాశివుం డని యెఱుంగం జాలుదుం జాలునే<br> కలకంఠీరవ! కంబుకంఠి! శివు వక్కాణింప నిం కేటికిన్. </p><p> శా. <br> ఏరా దక్ష! యదక్షమానస! వృథా యీ దూషణం బేలరా? <br> యోరీ పాపము లెల్లఁ బో విడువరా; యుగ్రాక్షుఁ జేపట్టరా; <br> వైరం బొప్పదురా; శివుం వలఁపరా వర్ణింపరా; రాజితో<br> త్కారాతుం డగు నీలకంఠుఁ దెగడంగా రాదురా; దుర్మతీ! </p><p> సీ. <br> కలయ నీరేడులోకముల దొంతులతోడఁ; <br> బాగొప్ప మూఁడు రూపములతోడ; <br> మూఁడు మంత్రములతో మూఁడు కాలములతో; <br> భ్రమయించు పుణ్యపాపములతోడ; <br> సలలిత ఖేచరాచర జంతుకోటితో; <br> భూరితేజములతో భూతితోడఁ; <br> జంద్రానలావనీ జల వాయు గగనాత్మ<br> తరణులతోడఁ; జిత్రములతోడ; <br> భర్గదివ్యమహిమ బ్రహ్మాండములు సేయుఁ<br> గాచు నడఁచుఁ గాని కానరాదు<br> నిఖిల మెల్లఁ దాన నీవును నేనును<br> దాన కాన నింద దగదు సేయ. </p><p> ఉ.<br> <br>ఒండొరు సుందరాంబువుల నోలి మునింగియుఁ దేలి తెప్ప లై<br> యొండొరుఁ బాయ లే కునికి నున్మదు లై నిజ బోధ వీథి నొం<br> డొండన దెప్ప లై గుణగణోన్నతి కూటమిఁ జేర్చి శంభుఁ డా<br> కొండలరాజుకూఁతునకుఁ గూరిమి నిట్లనియెన్ బ్రసన్నుఁ డై. </p><p> శా. <br> ఓ వామేక్షణ! యో కురంగనయనా! యో కాంత! నీ యిష్టమై<br> నీవా నన్నును నేలుకొంటివి సతీ నీ వాఁడ నే నైతి ని<br> చ్చో వద్దింకను నంది నెక్కి గడఁకన్ శోభిల్లగాఁ బ్రీతితో<br> రావే పోదము వెండికొండకు మనోరాగంబుతోఁ గన్యకా! </p><p> <em>భాగవతము – భీభత్సము</em><br> శా. <br> ఇంతింతై, వటుఁడింతయై మఱియుఁ దా నింతై నభోవీథిపై<br> నంతై తోయదమండలాగ్రమున కల్లంతై ప్రభారాశిపై<br> నంతై చంద్రుని కంతయై ధ్రువునిపై నంతై మహర్వాటిపై<br> నంతై సత్యపదోన్నతుం డగుచు బ్రహ్మాండాంత సంవర్ధియై. </p><p> మ. <br> రవిబింబం బుపమింపఁ బాత్రమగు ఛత్రంబై శిరోరత్నమై<br> శ్రవణాలంకృతియై గళాభరణమై సౌవర్ణకేయూరమై<br> ఛవిమత్కంకణమై కటిస్థలి నుదంచద్ఘంటయై నూపుర<br> ప్రవరంబై పదపీఠమై వటుఁడు దా బ్రహ్మాండమున్ నిండుచోన్. </p><p> <em>భాగవతము—భక్తి</em><br> శా. <br> అంధేందూదయముల్ మహాబధిర శంఖారావముల్ మూక స<br> ద్గ్రంథాఖ్యాపనముల్ నపుంసక వధూకాంక్షల్ కృతఘ్నావళీ<br> బంధుత్వంబులు భస్మ హవ్యములు లుబ్ధ ద్రవ్యముల్ క్రోడ స<br> ద్గంధంబుల్ హరిభక్తి వర్జితుల రిక్తవ్యర్థ సంసారముల్. </p><p> సీ. <br> కంజాక్షునకుఁ గాని కాయంబు కాయమే? ; <br> పవన గుంఫిత చర్మభస్త్రి గాక; <br> వైకుంఠుఁ బొగడని వక్త్రంబు వక్త్రమే? <br>; ఢమఢమ ధ్వనితోడి ఢక్క గాక; <br> హరిపూజనము లేని హస్తంబు హస్తమే? ; <br> తరుశాఖ నిర్మిత దర్వి గాక? <br> కమలేశుఁ జూడని కన్నులు కన్నులే? ; <br> తనుకుడ్యజాల రంధ్రములు గాక;. <br> చక్రిచింత లేని జన్మంబు జన్మమే? <br> తరళ సలిల బుద్బుదంబు గాక; <br> విష్ణుభక్తి లేని విబుధుండు విబుధుఁడే? <br> పాదయుగముతోడి పశువు గాక. </p><p> సీ. <br> కమలాక్షు నర్చించు కరములు కరములు; <br> శ్రీనాథు వర్ణించు జిహ్వ జిహ్వ; <br> సురరక్షకునిఁ జూచు చూడ్కులు చూడ్కులు; <br> శేషశాయికి మ్రొక్కు శిరము శిరము; <br> విష్ణు నాకర్ణించు వీనులు వీనులు; <br> మధువైరిఁ దవిలిన మనము మనము; <br> భగవంతు వలగొను పదములు పదములు; <br> పురుషోత్తముని మీఁది బుద్ధి బుద్ధి;. <br> దేవదేవుని చింతించు దినము దినము; <br> చక్రహస్తునిఁ బ్రకటించు చదువు చదువు; <br> కుంభినీధవుఁ జెప్పెడి గురుఁడు గురుఁడు; <br> తండ్రి! హరిఁ జేరు మనియెడి తండ్రి తండ్రి. </p><p> సీ. <br> సంసారజీమూత సంఘంబు విచ్చునే? ; <br> చక్రిదాస్యప్రభంజనము లేక; <br> తాపత్రయాభీల దావాగ్ను లాఱునే? ; <br> విష్ణుసేవామృతవృష్టి లేక; <br> సర్వంకషాఘౌఘ జలరాసు లింకునే? ; <br> హరిమనీషా బడబాగ్ని లేక; <br> ఘనవిప ద్గాఢాంధకారంబు లడగునే? ; <br> పద్మాక్షునుతి రవిప్రభలు లేక;. <br> నిరుపమాపునరావృత్తి నిష్కళంక<br> ముక్తినిధిఁ గానవచ్చునే? ముఖ్యమైన<br> శార్ఙ్గకోదండచింతనాంజనము లేక<br> తామరసగర్భునకు నైన దానవేంద్ర. </p><p> <em>భాగవతము — శృంగారము.</em><br> శా.<br> శ్రీకంఠా! నిను నీవ యేమఱకు మీ చిత్తంబు రంజించెదన్; <br> నాకద్వేషుల డాఁగురించుటకునై నాఁ డేను గైకొన్న కాం<br> తాకారంబు జగద్విమోహనము నీకై చూచెదేఁ జూపెదం; <br> గైకో నర్హము లండ్రు కాముకులు సంకల్పప్రభావంబులన్. </p><p> సీ. <br> ఒక యెలదోటఁలోనొకవీథి నొకనీడఁ; <br> గుచకుంభముల మీఁదఁ గొంగు దలఁగఁ<br> గబరికాబంధంబుఁ గంపింప నుదుటిపైఁ; <br> జికురజాలంబులు చిక్కుపడఁగ<br> ననుమానమై మధ్య మల్లాడఁ జెక్కులఁ; <br> గర్ణకుండల కాంతి గంతు లిడఁగ<br> నారోహభరమున నడుగులుఁ దడఁబడ; <br> దృగ్దీప్తి సంఘంబు దిశలఁ గప్ప<br> వామకరమున జాఱిన వలువఁ బట్టి<br> కనక నూపుర యుగళంబు గల్లనంగఁ<br> గంకణంబుల ఝణఝణత్కార మెసఁగ<br> బంతిచే నాడు ప్రాయంపుటింతిఁ గనియె. </p><p> శా. <br> ఈ కాంతాజనరత్న మెవ్వరిదొకో? యీ యాడురూపంబు ము<br> న్నే కల్పంబుల యందుఁ గాన; మజుఁ డీ యింతిన్ సృజింపంగఁ దా<br> లేకుం టెల్ల నిజంబు; వల్లభత నీ లీలావతిం జేరఁగా<br> నే కాంతుండుఁ గలండొ? క్రీడలకు నాకీ యింతి సిద్ధించునే?. </p><p> ఆ. <br> వాలుఁగంటి వాఁడి వాలారుఁజూపుల<br> శూలి ధైర్యమెల్లఁ గోలుపోయి<br> తఱలి యెఱుకలేక మఱచె గుణంబు<br>ల నాలి మఱచె నిజగణాలి మఱచె. </p><p> ఆ. <br> ఎగురవైచి పట్ట నెడలేమి చే దప్పి <br> వ్రాలు బంతి గొనఁగ వచ్చునెడను<br> బడతి వలువ వీడి పడియె మారుతహతిఁ<br> జంద్రధరుని మనము సంచలింప. </p><p> మ. <br> రుచిరాపాంగిని వస్త్రబంధనపరన్ రోమాంచ విభ్రాజితం<br> గుచభారానమితం గరద్వయపుటీ గూఢీకృతాంగిం జల<br> త్కచ బంధం గని మన్మథాతురత నాకంపించి శంభుండు ల<br> జ్జ చలింపం దనకాంత చూడఁ గదిసెం జంద్రాస్య కేల్దమ్మికిన్.. </p><p> ఆ. <br> పదము చేరవచ్చు ఫాలక్షుఁ బొడగని<br> చీర వీడిపడిన సిగ్గుతోడ<br> మగువ నగుచుఁ దరుల మాటున డాఁగెను<br> వేల్పుఱేఁడు నబల వెంటఁ బడియె. </p><p> మ. <br> ప్రబలోద్యత్కరిణిం గరీంద్రుఁడు రమింపన్ వచ్చు లీలన్ శివుం<br> డబలా పోకుము పోకుమీ యనుచు డాయం బాఱి కెంగేలఁ ద<br> త్కబరీ బంధము పట్టి సంభ్రమముతోఁ గౌగిళ్ళ నోలార్చె నం<br> త బహిః ప్రక్రియ నెట్టకేనిఁ గదియం దద్బాహునిర్ముక్త యై. </p><p> సీ. <br> వీడి వెన్నున నాడు వేణీభరంబుతో; <br> జఘన భారాగత శ్రాంతితోడ<br> మాయావధూటి యై మఱలిచూచుచుఁ బాఱు; <br> విష్ణు నద్భుతకర్ము వెంటఁదగిలి<br> యీశాను మరల జయించె మరుం డనఁ; <br> గరిణి వెన్కను కరి కరణిఁ దాల్చి<br> కొండలు నేఱులుఁ గొలఁకులు వనములు; <br> దాఁటి శంభుఁడు చనం దన్మహాత్ము. <br> నిర్మలామోఘ వీర్యంబు నేలమీఁదఁ<br> బడిన చోటెల్ల వెండియుఁ బైడి యయ్యె<br> ధరణి వీర్యంబు పడఁ దన్నుఁదా నెఱింగి<br> దేవ మాయా జడత్వంబు దెలిసె హరుఁడు. </p><p> క. <br> జగదాత్మకుఁడగు శంభుఁడు<br> మగిడెను హరి నెఱిఁగి తనదు మాహాత్మ్యమునన్<br> విగతత్రపుఁడై నిలిచెను<br> మగువతనం బుడిగి హరియు మగవాఁ డయ్యెన్. </p><p> ఆ. <br> కాము గెలువవచ్చుఁ గాలారి గావచ్చు<br> మృత్యుజయముఁ గలిగి మెఱయవచ్చు<br> నాఁడువారి చూపుటంపఱ గెలువంగ<br> వశము గాదు త్రిపురవైరి కైన. </p><p> సీ. <br> నీ పాదకమలంబు నెమ్మి డగ్గఱఁ గాని; <br> తరలి పోవంగఁ బాదములు రావు; <br> నీ కరాబ్జంబులు నెఱి నంటి తివఁ గాని; <br> తక్కిన పనికి హస్తములు చొరవు; <br> నీ వాగమృతధార నిండఁ గ్రోలనె గాని; <br> చెవు లన్యభాషలఁ జేరి వినవు; <br> నీ సుందరాకృతి నియతిఁ జూడఁగఁ గాని; <br> చూడ వన్యంబులఁ జూడ్కి కవలు; <br> నిన్నెకాని పలుకనేరవు మా జిహ్వ; <br> లొల్ల ననుచుఁ బలుకనోడ వీవు<br> మా మనంబు లెల్ల మరపించి దొంగిలి<br> తేమి చేయువార మింకఁ? గృష్ణ! </p><p> చ. <br> సిరికి నుదార చిహ్నములు చేయు భవచ్చరణారవిందముల్<br> సరసిజనేత్ర! మా తపము సంపదఁ జేరితి మెట్టకేలకున్<br> మరలఁగ లేము మా మగల మాటల నొల్లము; పద్మగంధముల్<br> మరగినతేఁటు లన్య కుసుమంబుల చెంతనుఁ జేరనేర్చునే? </p><p> ఆ. <br> సవతు లేక నీ విశాల వక్షఃస్థలిఁ<br> దొళసితోడఁ గూడఁ దోయజాక్ష! <br> మనుపు మనుచు నెపుడు మాకాంత నీ పాద<br> కమలరజముఁ గోరుఁ గాదె కృష్ణ! </p><p> ఉ. <br> అత్తలు మామలున్ వగవ నాఱడి కోడక నాథులన్ శుగా<br> యత్తులఁ జేసి యిల్వరుస లాఱడి పోవఁగ నీదు నవ్వులన్<br> మెత్తని మాటలన్ మరుఁడుమేల్కొని యేఁచిన వచ్చినార మే<br> పొత్తుల నొల్లమో పురుషభూషణ! దాస్యము లిచ్చి కావవే. </p><p> మ. <br> మగువల్ చిక్కరె తొల్లి వల్లభులకున్? మన్నించి తద్వల్లభుల్<br> మగపంతంబు తలంపరే? తగులముల్ మా పాలనే పుట్టెనే? <br> మగవారాడెడి మాటలే తగవు నీ మాటల్ మనోజాగ్నిచేఁ<br> బొగులం జాలము; కౌఁగలింపుము మముం బుణ్యంబు పుణ్యాత్మకా </p><p> ఉ. <br> కుండలదీప్త గండమును గుంచితకుంతల ఫాలమున్ సుధా<br> మండిత పల్లవాధరము మంజులహాస విలోకనంబునై<br> యుండెడు నీ ముఖంబుఁ గని యుండఁగ వచ్చునె? మన్మథేక్షు కో<br> దండ విముక్త బాణముల దాసుల మయ్యెద; మాదరింపవే. </p><p> సీ. <br> నీ యధరామృత నిర్ఝరంబులు నేడు; <br> చేరి వాతెఱలపైఁ జిలుకకున్న<br> నీ విశాలాంతర నిర్మలవక్షంబుఁ; <br> గుచకుట్మలంబులఁ గూర్పకున్న<br> నీ రమ్యతర హస్తనీరజాతంబులు; <br> చికురబంధంబులఁ జేర్పకున్న<br> నీ కృపాలోకన నివహంబు మెల్లన; <br> నెమ్మొగంబుల మీఁద నెఱపకున్న. <br> నీ నవీన మాననీయ సల్లాపంబు<br> కర్ణరంధ్రదిశలఁ గప్పకున్న<br> నెట్లు బ్రతుకువార? మెందుఁ జేరెడువార? <br> మధిప! వినఁగఁ దగదె యాఁడుకుయులు. </p><p> మ. <br> భవదాలోకన హాస గీతజములై భాసిల్లు కామాగ్నులన్<br> భవదీయాధరపల్ల వామృతముచేఁ బాఁపం దగుం, బాఁపవే<br> ని వియోగానల హేతిసంహతులచే నీఱై, భవచ్చింతలన్<br> భవదంఘ్రిద్వయవీధిఁ బొందెదము నీ పాదంబులాన ప్రియా!. </p><p> క. <br> తరు మృగ ఖగ గో గణములు<br> కర మొప్పెడు నిన్నుఁ గన్నఁ గానము విన్నం<br> గరఁగి పులకించు, నబలలు<br> గరఁగరె నినుఁ గన్న నీదు గానము విన్నన్?. </p><p> సీ. <br> ఈ పంచబాణాగ్ని నేమిట నార్తుము; <br> నీ మంజువాగ్వృష్టి నెగడదేని? <br> నీ మన్మథాంభోధి నే త్రోవఁ గడతుము; <br> నీ దృష్టి నావ యై నిలువదేని? <br> నీ చిత్తజధ్వాంత మే జాడఁ జెఱుతుము; <br> నీ హాసచంద్రిక నిగుడదేని? <br> నీ దర్పకజ్వర మే భంగి నడఁతుము; <br> నీ నవాధరసుధ నింపవేని?. <br> నెట్లు నిర్వహింతు? మేలాగు మాలాగు; <br> కరుణ చేయ వేనిఁ గదియ వేని<br> మరుఁడు నిర్దయుండు మన నిచ్చునే? యశో<br> దా కుమార! యువతి ధైర్య చోర!. </p><p> సీ. <br> మానినీమన్మథు మాధవుఁ గానరే; <br> సలలితోదార వత్సకములార! <br> సలలితోదార వత్సక వైరిఁ గానరే; <br> సుందరోన్నత లతార్జునములార! <br> సుందరోన్నతలతార్జునభంజుఁ గానరే; <br> ఘనతర లసదశోకంబులార! <br> ఘనతర లసదశోకస్ఫూర్తిఁ గానరే; <br> నవ్య రుచిరకాంచనంబులార!. <br> నవ్య రుచిర కాంచన కిరీటుఁ గానరే<br> గహనపదవిఁ గురవకంబులార! <br> గహనపదవి గురవక నివాసిఁ గానరే<br> గణికలార! చారుగణికలార! </p><p> సీ. <br> కొమ్మకుఁ బువ్వులు కోసినాఁ డిక్కడ; <br> మొనసి పాదాగ్రంబు మోపినాఁడు<br> సతి నెత్తుకొని వేడ్క జరిగినాఁ డిక్కడఁ; <br> దృణములోఁ దోపఁదు తెఱవ జాడ <br> ప్రియకు ధమ్మిల్లంబు పెట్టినాఁ డిక్కడఁ; <br> గూర్చున్న చొప్పిదె కొమరు మిగులు<br> నింతికిఁ గెమ్మోవి యిచ్చినాఁ డిక్కడ; <br> వెలఁది నిక్కిన గతి విశదమయ్యె. <br> సుదతితోడ నీరు చొచ్చినాఁ డిక్కడఁ<br> జొచ్చి తా వెడలిన చోటు లమరెఁ<br> దరుణిఁ గాముకేళిఁ దనిపినాఁ డిక్కడఁ<br> ననఁగి పెనఁగియున్న యంద మొప్పె. </p><p> సీ. <br> ఒక యెలనాగ చెయ్యూఁదినాఁ డిక్కడ; <br> సరస నున్నవి నాల్గు చరణములును<br> నొక నీలవేణితో నొదిఁగినాఁ డిక్కడ; <br> మగ జాడలో నిదె మగువ జాడ<br> యొక లేమ మ్రొక్కిన నురివినాఁ డిక్కడ; <br> రమణి మ్రొక్కిన చొప్పు రమ్యమయ్యె<br> నొక యింతి కెదురుగా నొలసినాఁ డిక్కడ; <br> నన్యోన్యముఖములై యంఘ్రు లొప్పె. <br> నొకతె వెంటఁ దగుల నుండక యేగినాఁ<br> డడుగుమీఁదఁ దరుణి యడుగు లమరె<br> నబల లిరుగెలంకులందు రాఁ దిరిగినాఁ<br> డాఱు పదము లున్నవమ్మ! యిచట. </p><p> <em>భాగవతము—వేదాంతము.</em><br> సీ. <br> భూమీశ! విను మయ్య పూర్వకాలమునఁ బు; <br> రంజనుం డను నొక్క రాజు గలఁడు; <br> అతని కవిజ్ఞాతుఁ డనుపేరఁ దగిలి వి; <br> జ్ఞాతచేష్టితుఁ డగు సఖుఁడు కలఁడు; <br> ఆ పురంజనుఁడు పురాన్వేషియై ధరా; <br> చక్రంబుఁ గలయంగ సంచరించి<br> తన కనురూపమై పెనుపొందు పుర మెందు; <br> వీక్షింపఁ జాలక విమనుఁ డగుచు. <br> నే పురము లుర్విఁ బొడఁగనె నా పురములు<br> గామములఁ గోరు తనకు న క్కామములను<br> సీబొందుటకు వానిని ననర్హములుగఁ దన మ<br> నమునఁ దలఁచి యొకానొకనాఁ డతండు. </p><p> వ. <br> చనుచున్న సమయంబున హిమవత్పర్వత దక్షిణసానువులందు. </p><p> సీ. <br> వర నవద్వార కవాట గవాక్ష తో; <br> రణ దేహళీగోపురముల నొప్పి <br> ప్రాకార యంత్రవప్రప్రతోళీ పరి; <br> ఘట్టాల కోపవనాళిఁ దనరి<br> సౌవర్ణ రౌప్యాయస ఘన శృంగంబుల; <br> రమణీయ వివిధ గేహముల మించి<br> రథ్యాసభా చత్వరధ్వజ క్రీడాయ; <br> తన సుచైత్యాపణతతిఁ దనర్చి<br> మరకతస్పటిక విదూరమణి వినూత్న<br> మౌక్తికాయుత ఖచిత హర్మ్యములు గలిగి<br> విద్రుమద్రుమ వేదుల వెలయు నొక్క<br> పురముఁ గనియె భోగవతినిఁ బోలు దాని.. </p><p> <em>భాగవతము—రౌద్రము.</em><br> సీ. <br> పంచాననోద్ధూత పావకజ్వాలలు; <br> భూనభోంతరమెల్లఁ బూరితముగ; <br> దంష్ట్రాంకురాభీల ధగధగాయితదీప్తి; <br> నసురేంద్రు నేత్రము లంధములుగఁ; <br> గంటకసన్నిభోత్కట కేసరాహతి; <br> నభ్రసంఘము భిన్నమై చలింపఁ; <br> బ్రళయాభ్రచంచలాప్రతిమ భాస్వరములై; <br> ఖరనఖరోచులు గ్రమ్ముదేర;. <br> సటలు జళిపించి గర్జించి సంభ్రమించి<br> దృష్టి సారించి బొమలు బంధించి కెరలి<br> జిహ్వ యాడించి లంఘించి చేత నొడిసి<br> పట్టె నరసింహుఁ డా దితిపట్టి నధిప! </p><p> క. <br> సరకుగొనక లీలాగతి<br> నురగేంద్రుఁడు మూషికంబు నొడసిన పగిదిన్<br> నరకేసరి దను నొడిసిన<br> సురవిమతుఁడు ప్రాణభీతి సుడివడియె నృపా! </p><p> క. <br> సురరాజవైరి లోఁబడెఁ<br> బరిభావిత సాధుభక్త పటలాంహునకున్<br> నరసింహునకు నుదంచ<br> త్ఖరతరజిహ్వున కుదగ్ర ఘన రంహునకున్. </p><p> మ. <br> విహగేంద్రుం డహి వ్రచ్చుకైవడి మహోద్వృత్తిన్ నృసింహుండు సా<br> గ్రహుఁడై యూరువులందుఁ జేర్చి నఖసంఘాతంబులన్ వ్రచ్చె దు<br> స్సహు దంభోళికఠోరదేహు నచలోత్సాహున్ మహాబాహు నిం<br> ద్ర హుతాశాంతకభీకరున్ ఘనకరున్ దైత్యాన్వయ శ్రీకరున్. </p><p> <em>భాగవతము — యుద్ధవర్ణనము.</em> <br> సీ. <br> సమద పుష్పంధయ ఝంకారములు గావు; <br> భీషణకుంభీంద్ర బృంహితములు<br> వాయునిర్గత పద్మవనరేణువులు గావు; <br> తురగ రింఖాముఖోద్ధూతరజము<br> లాకీర్ణజలతరం గాసారములు గావు; <br> శత్రుధనుర్ముక్త సాయకములు<br> గలహంస సారస కాసారములు గావు; <br> దనుజేంద్రసైన్య కదంబకములు. <br> కమల కహ్లార కుసుమ సంఘములు గావు; <br> చటుల రిపు శూల ఖడ్గాది సాధనములు<br> కన్య! నీ వేడ? రణరంగ గమన మేడ? <br> వత్తు వేగమ; నిలువుము; వలదు వలదు. ". </p><p> వ. <br> అనిన బ్రియమునకుఁ బ్రియంబు జనియింప డగ్గఱి. </p><p> ఉ. <br> దానవులైన నేమి? మఱి దైత్యసమూహములైన నేమి? నీ<br> మానితబాహు దుర్గముల మాటున నుండగఁ నేమి శంక? నీ<br> తో నరుదెంతు" నంచుఁ గరతోయజముల్‌ ముకుళించి మ్రొక్కె న<br> మ్మానిని దన్ను భర్త బహుమాన పురస్సరదృష్టిఁ జూడఁగన్. </p><p> వ. <br> ఇట్లు తనకు మ్రొక్కిన సత్యభామను గరకమలంబుల గ్రుచ్చి మురాసుర పాశపరివృతంబైన ప్రాగ్జోతిషంబు డగ్గరి. </p><p> మ. <br> గదచేఁ బర్వతదుర్గముల్‌ శకలముల్‌ గావించి సత్తేజిత<br> ప్రదరశ్రేణుల శస్త్రదుర్గచయమున్ భంజించి చక్రాహతిం<br> జెదరన్ వాయుజలాగ్ని దుర్గముల నిశ్శేషంబులం జేసి భీ<br> ప్రదుఁడై వాలునఁ ద్రుంచెఁ గృష్ణుఁడు మురప్రచ్ఛన్నపాశంబులన్. </p><p> శా. <br> ప్రాకారంబు గదా ప్రహారముల నుత్పాటించి యంత్రంబులున్<br> నాకారాతుల మానసంబులును భిన్నత్వంబు సెందంగ న<br> స్తో కాకారుఁడు శౌరి యొత్తె విలయోద్ధూతాభ్ర నిర్ఘాత రే<br> ఖాకాఠిన్యముఁ బాంచజన్యము విముక్తప్రాణి చైతన్యమున్. </p><p> మ. <br> బలవంతుండు ధరాసుతుండు గనె శుంభద్రాజ బింబోపరి<br> స్థల శంపాన్వితమేఘమో యన ఖగేంద్రస్కంధపీఠంబుపై<br> లలనారత్నముఁ గూడి సంగరకథాలాపంబులం జేయు ను<br> జ్జ్వలనీలాంగుఁ గనన్నిషంగుఁ గుహనాచంగున్ రణాభంగునిన్. </p><p> వ. <br> కవి కలహంబునకు నరకాసురుండుగమకింపం దమకింపగ విలోకించి సంభ్రమంబున. </p><p> శా. <br> వేణిన్ జొల్లెము వెట్టి సంఘటిత నీవీబంధయై భూషణ<br> శ్రేణిం దాల్చి ముఖేందుమండల మరీచీజాలముల్‌ పర్వఁగాఁ<br> బాణిం బయ్యెదఁ జక్కగాఁ దుఱిమి శుంభద్వీరసంరంభయై<br> యేణీలోచన లేచి నిల్చెఁ దన ప్రాణేశాగ్ర భాగంబునన్. </p><p> క. <br> జన్యంబున దనుజుల దౌ<br> ర్జన్యము లుడుపంగఁ గోరి చనుదెంచిన సౌ<br> జన్యవతిఁ జూచి యదురా<br> జన్యశ్రేష్ఠుండు సరససల్లాపములన్. </p><p> క. <br> లేమా! దనుజుల గెలువఁగ<br> లేమా? నీ వేల కడఁగి లేచితి? విటు రా<br> లే మాను మాన వేనిన్<br> లే మా విల్లందికొనుము లీలం గేలన్. " </p><p> క. <br> హరిణాక్షికి హరి యిచ్చెను<br> సురనికరోల్లాసనమును శూరకఠోరా<br> సురసైన్యత్రాసనమును<br> బరగర్వనిరాసనమును బాణాసనమున్. </p><p> శా. <br> ఆ విల్లంది బలంబు నొంది తదగణ్యానంత తేజోవిశే<br> షావిర్భూత మహాప్రతాపమున వీరాలోక దుర్లోకయై<br> తా వేగన్ సగుణంబుఁ జేసె ధనువుం దన్వంగి దైత్యాంగనా<br> గ్రీవాసంఘము నిర్గుణంబుగ రణక్రీడా మహోత్కంఠతోన్. </p><p> క. <br> నారి మొరయించె రిపు సే<br> నా రింఖణ హేతువైన నాదము నిగుడన్<br> నారీమణి బలసంప<br> న్నారీభాదికము మూర్ఛనంద నరేంద్రా! </p><p> <em>పోతన శృంగారవీర రసమూల ప్రకర్షిత.</em><br> సీ. <br> సౌవర్ణ కంకణ ఝణఝణ నినదంబు; <br> శింజినీరవముతోఁ జెలిమి సేయఁ<br> దాటంక మణిగణ ధగధగ దీప్తులు; <br> గండమండలరుచిఁ గప్పికొనఁగ<br> ధవళతరాపాంగ ధళధళ రోచులు; <br> బాణజాలప్రభాపటలి నడఁప<br> శరపాత ఘుమఘుమశబ్దంబు పరిపంథి; <br> సైనిక కలకల స్వనము నుడుప. <br> వీర శృంగార భయ రౌద్ర విస్మయములు<br> గలసి భామిని యయ్యెనో కాక యనఁగ<br> నిషువుఁ దొడుగుట దివుచుట యేయుటెల్ల<br> నెఱుఁగరా కుండ నని సేసె నిందువదన. </p><p> మ. <br> పరుఁ జూచున్ వరుఁ జూచు నొంప నలరింపన్, రోషరాగోదయా<br> విరతభ్రూకుటి మందహాసములతో వీరంబు శృంగారమున్<br> జరగం; గన్నులఁ గెంపు సొంపుఁ బరఁగం జండాస్త్రసందోహమున్<br> సరసాలోక సమూహమున్ నెఱపుచుం, జంద్రాస్య హేలాగతిన్. </p><p> మ. <br> అలినీలాలక చూడ నొప్పెసఁగెఁ బ్రత్యాలీఢ పాదంబుతో<br> నలికస్వేద వికీర్ణకాలకలతో నాకర్ణికానీత స<br> ల్లలితజ్యానఖపుంఖ దీధితులతో లక్ష్యావలోకంబుతో<br> వలయాకార ధనుర్విముక్త విశిఖవ్రాతాహతారాతియై. </p><p> సీ. <br> బొమ్మ పెండిండ్లకుఁ బో నొల్ల నను బాల; <br> రణరంగమున కెట్లు రాఁ దలంచె? <br> మగవారిఁ గనినఁ దా మఱుఁగుఁ జేరెడు నింతి; <br> పగవారి గెల్వనే పగిదిఁ జూచెఁ? <br> బసిఁడియుయ్యెల లెక్క భయ మందు భీరువు; <br> ఖగపతి స్కంధమే కడిఁది నెక్కె? <br> సఖుల కోలాహల స్వనము లోర్వని కన్య; <br> పటహభాంకృతుల కెబ్భంగి నోర్చె?. <br> నీలకంఠములకు నృత్యంబుఁ గఱపుచుఁ<br> నలసి తలఁగిపోవు నలరుఁబోఁడి<br> యే విధమున నుండె నెలమి నాలీఢాది<br> మానములను రిపులమాన మడఁప?. </p><p> సీ. <br> వీణెఁ జక్కఁగఁ బట్ట వెర వెఱుంగని కొమ్మ; <br> బాణాసనం బెట్లు పట్ట నేర్చె? <br> మ్రాఁకునఁ దీగెఁ గూర్పంగ నేరని లేమ; <br> గుణము నే క్రియ ధనుఃకోటిఁ గూర్చె? <br> సరవి ముత్యము గ్రువ్వఁ జాలని యబల యే; <br> నిపుణత సంధించె నిశితశరముఁ? <br> జిలుకకుఁ బద్యంబు సెప్ప నేరని తన్వి; <br> యస్త్రమంత్రము లెన్నఁ డభ్యసించెఁ?. <br> బలుకు మనినఁ బెక్కు పలుకని ముగుద యే<br> గతి నొనర్చె సింహగర్జనములు? <br> ననఁగ మెఱసెఁ ద్రిజగదభిరామ గుణధామ<br> చారుసత్యభామ సత్యభామ. <br> </p><p> శా. <br> జ్యావల్లీధ్వని గర్జనంబుగ; సురల్‌ సారంగయూథంబుగా; <br> నా విల్లింద్రశరాసనంబుగ; సరోజాక్షుండు మేఘంబుగాఁ; <br> దా విద్యుల్లతభంగి నింతి సురజిద్దావాగ్ని మగ్నంబుగాఁ<br> బ్రావృట్కాలము సేసె బాణచయ మంభశ్శీకరశ్రేణిగాన్. </p><p> సీ. <br> రాకేందుబింబమై రవిబింబమై యొప్పు; <br> నీరజాతేక్షణ నెమ్మొగంబు; <br> కందర్పకేతువై ఘన ధూమకేతువై; <br> యలరుఁ బూఁబోఁడి చేలాంచలంబు; <br> భావజు పరిధియై ప్రళయార్కు పరిధియై; <br> మెఱయు నాకృష్టమై మెలఁత చాప; <br> మమృత ప్రవాహమై యనల సందోహమై; <br> తనరారు నింతిసందర్శనంబు;. <br> హర్షదాయియై మహారోషదాయియై<br> పరఁగు ముద్దరాలి బాణవృష్ణి; <br> హరికి నరికిఁ జూడ నందంద శృంగార<br> వీరరసము లోలి విస్తరిల్ల. </p><p> క. <br> శంపాలతాభ బెడిదపు<br> టంపఱచే ఘోరదానవానీకంబుల్‌<br> పెంపఱి సన్నాహంబుల<br> సొంపఱి భూసుతుని వెనుకఁ జొచ్చెన్ విచ్చెన్. </p><p> వ. <br> అయ్యవసరంబున గంససంహారి మనోహారిణింజూచి సంతోషకారియుం గరుణరసావలోకనప్రసాదియు మధురవచనసుధారస విసారియుం దదీయసమర సన్నాహనివారియు నై యిట్లనియె. </p><p> క. <br> మగువ మగవారి ముందఱ<br> మగతనములు సూప రణము మానుట నీకున్<br> మగతనము గాదు; దనుజులు<br> మగువల దెసఁ జనరు మగలమగ లగుట హరీ! ". </p><p> క. <br> నరకా! ఖండించెద మ<br> త్కరకాండాసనవిముక్త ఘనశరముల భీ<br> కరకాయు నిన్ను సుర కి<br> న్నరకాంతలు సూచి నేఁడు నందం బొందన్. </p><p> వ. <br> అని పలికి హరి నరకాసుర యోధులమీద శతఘ్నియను దివ్యాస్త్రము బ్రయోగించిన నొక్కవరుసను వారందఱు మహావ్యధజెందిరి మరియును. </p><p> మ. <br> శర విచ్ఛిన్న తురంగమై పటుగదాసంభిన్న మాతంగమై, <br> యురుచక్రాహత వీరమధ్యపద బాహుస్కంధ ముఖ్యాంగమై, <br> సురభిత్సైన్యము దైన్యముం బొరయుచున్ శోషించి హైన్యంబుతో<br> హరి మ్రోలన్ నిలువంగ లేక పఱచెన్ హాహానినాదంబులన్. </p><p> వ. <br> అప్పుడు. </p><p> ఆ. <br> మొనసి దనుజయోధముఖ్యులు నిగుడించు<br> శస్త్రసముదయముల జనవరేణ్య! <br> మురహరుండు వరుస మూఁడేసి కోలలన్<br> ఖండితంబు సేసె గగన మందు. </p><p> క. <br> వెన్నుని సత్యను మోచుచుఁ<br> బన్నుగఁ బద నఖర చంచు పక్షాహతులన్<br> భిన్నములు సేసె గరుడుఁడు<br> పన్నిన గజసముదయములఁ బౌరవముఖ్యా! </p><p> వ. <br> మరియు విహగరాజపక్షవిక్షేపణసంజాతవాతంబు సైరింపఁజాలక హత శేషంబయిన సైన్యంబు పురంబుసొచ్చుటం జూచి నరకాసురుండు మున్ను వజ్రాయుధంబుం దిరస్కరించిన తనచేతశక్తింగొని గరుడుని వైచె నతండునన విరులదండవ్రేటున జలింపని మద్దోండవేదండంబునుంబోలె విలసిల్లె నయ్యవసరంబున గజారూఢుండయి కలహరంగంబున. </p><p> మ. <br> సమదేభేంద్రము నెక్కి భూమిసుతుఁ డా చక్రాయుధున్ వైవ శూ<br> లము చేఁబట్టిన, నంతలోన రుచిమాలాభిన్న ఘోరాసురో<br> త్తమ చక్రంబగు చేతిచక్రమున దైత్యధ్వంసి ఖండించె ర<br> త్నమయోదగ్ర వినూత్నకుండల సమేతంబైన తన్మూర్ధమున్. </p><p> శా. <br> ఇల్లాలం గిటియైన కాలమున మున్నే నంచు ఘోషింతు వో! <br> తల్లీ! నిన్నుఁ దలంచి యైన నిచటం దన్నుం గృపం గావఁడే! <br> చెల్లంబో! తలఁ ద్రుంచె" నంచు నిల నాక్షేపించు చందంబునన్<br> ద్రెళ్లెం జప్పుడు గాఁగ భూమిసుతుఁ డుద్దీప్తాహవక్షోణిపై. </p><p> క. <br> కంటిమి నరకుడు వడఁగా<br> మంటిమి నేఁ" డనుచు వెస నమర్త్యులు మునులున్<br> మింటం బువ్వులు గురియుచుఁ<br> బంటింపక పొగడి రోలిఁ బద్మదళాక్షున్. </p><p> <em>భాగవతము— అద్భుతరసము</em><br> శా. <br> ఇంతింతై, వటుఁడింతయై మఱియుఁ దా నింతై నభోవీథిపై<br> నంతై తోయదమండలాగ్రమున కల్లంతై ప్రభారాశిపై<br> నంతై చంద్రుని కంతయై ధ్రువునిపై నంతై మహర్వాటిపై<br> నంతై సత్యపదోన్నతుం డగుచు బ్రహ్మాండాంత సంవర్ధియై. </p><p> మ. <br> రవిబింబం బుపమింపఁ బాత్రమగు ఛత్రంబై శిరోరత్నమై<br> శ్రవణాలంకృతియై గళాభరణమై సౌవర్ణకేయూరమై<br> ఛవిమత్కంకణమై కటిస్థలి నుదంచద్ఘంటయై నూపుర<br> ప్రవరంబై పదపీఠమై వటుఁడు దా బ్రహ్మాండమున్ నిండుచోన్. </p><p> <em>భాగవతము — రెండర్థముల పద్యములు.</em><br> సీ. <br> ఇది నాకు నెలవని యేరీతిఁ బలుకుదు? ; <br> నొక చో టనక యెందు నుండ నేర్తు; <br> నెవ్వనివాఁడ నం చేమని నుడువుదు? ; <br> నా యంతవాఁడనై నడవనేర్తు; <br> నీ నడవడి యని యెట్లు వక్కాణింతుఁ? ; <br> బూని ముప్పోకల బోవ నేర్తు; <br> నదినేర్తు నిదినేర్తు నని యేలఁ జెప్పంగ? ; <br> నేరుపు లన్నియు నేన నేర్తు;. <br> నొరులుఁ గారు నాకు నొరులకు నే నౌదు<br> నొంటివాఁడఁ జుట్ట మొకఁడు లేఁడు<br> సిరియుఁ దొల్లి గలదు చెప్పెద నా టెంకి<br> సుజనులందుఁ దఱచు చొచ్చియుందు. </p><p> సీ. <br> మా సరివాఁడవా మా పాపఁ గొనిపోవ? ; <br> నేపాటి గలవాడ? వేది వంశ? <br> మెందు జన్మించితి? వెక్కడఁ బెరిగితి? <br> ; వెయ్యది నడవడి? యెవ్వఁ డెఱుఁగు? <br> మానహీనుఁడ వీవు; మర్యాదయును లేదు; <br> మాయఁ గైకొని కాని మలయ రావు; <br> నిజరూపమున శత్రునివహంబుపైఁ బోవు; <br> వసుధీశుఁడవు గావు వావి లేదు. <br> కొమ్మ నిమ్ము; నీవు గుణరహితుండవు<br> విడువు; విడువవేని విలయకాల<br> శిఖిశిఖా సమాన శిత శిలీముఖముల<br> గర్వ మెల్లఁ గొందుఁ గలహమందు.". </p><p> <em><center>సంపూర్ణము.</center></em></p> <hr><hr> ==== మూలాలు ==== *[https://ia801607.us.archive.org/0/items/in.ernet.dli.2015.330148/2015.330148.Bammera-Potharaju.pdf బమ్మెఱ పోతన చరిత్రము] [[వర్గం:ఇతిహాసాలు]] huf5m7sobfykyas2ot0iylfeevl4lkl