Content-Type: text/html; charset=ISO-8859-1 Wikipedia: Anglosaksona Lingvo

[Hejmo]Anglosaksona Lingvo

Hejm Pagxo | Lastatempaj Sxangxoj | Preferatoj | Hazarda Pagxo

La angla lingvo inter 500-1000, inter la invado de germanoj en Brition? dum la disfalo de la [roma imperio]? kaj la alveno de [Vilhelmo la Konkerinto]? en 1066, estas la epoko de la malnova angla aux la anglosaksona lingvo. Gxi estis antikva germana lingvo, sen la influo de la franca kaj la latina; gxi estis lingvo kun multaj finajxoj. Gxi estas la lingvo de Beowulf?.

Post la anglosaksona, post 1000, venis la meza angla lingvo.

Historio

Dum la jarcento V, kiam la Romia Imperio putrigxis kaj malfortigxis en Okcidenta Euxropo, iuj germanoj forlasis la nunan Nederlando?n kaj transiris la maron al la insulo Britio. Plejparte izolita de la germana de la kontinento, la germana de la insulo farigxis, iom post iom, nova lingvo: la angla. La germanoj de la insulo ankaux farigxis gento nova: la angloj.

Iuj vortoj el la latina de la mortanta imperio tiam eniris la anglan tiam, ekzemple cheese (fromagxo, el la latina caesus), wine (vino), street (strato) kaj bishop (episkopo). El tio vi povas scii tion, kion la Romianoj donis al Britio.

La vulgaruloj de Romia Britio estis keltoj, sed la angloj pruntis tre malmulte de vortoj de la keltoj. Tamen, ja ekzistas vortoj en la angla kiuj ekzistis en Britio ecx antaux la alveno de keltoj. Unu el tiaj antauxkeltismoj estas eenie-meenie-minie-mo (nuna prononcita kiel "ini-mini-majni-mo"). Neniu scias de kie cxi tiu devenas, sed gxi estas multe pli malnova ol la angla. Eble gxi unufoje signifis, antaux kelkmil jaroj en britia lingvo delonge perdita, "unu-du-tri-kvar".

La angloj lernis skribi kaj legi de kristanaj misiistoj el Irlando?. Tial ili skribis sian lingvon laux la latina alfabeto. Tiel komencis la kapdoloro pri literumado: la sonoj de latina alfabeto kaj la sono de la angla busxo nur hazarde akordis. La angloj grincis dentojn kaj klopodis vesti sian lingvon en sxtrecxan latinan kostumon. Ecx hodiaux ili suferas pro tio.

La malnova angla enhavas sonojn kiuj poste malaperis. Ekzemple, gxi havas sonon literumita kiel "gh". Gxi estis al la Esperanta "g" kiel "hx" estas al "k". Ecx hodiaux, "gh" ankoraux strange aperas en anglaj vortoj (ekz, light, rough, through), sed la sono delonge malaperis. La sono literumita kiel "th", sono nekutima inter lingvoj euxropanaj, ankoraux restas en la angla (almenaux ekster Brooklyn).

En la jarcento IX, angla literaturo aperis. La plej fama estis la epopeo Beowulf.

En la jarcento X la vikingoj atakis orientan Anglion kaj ecx translogxigxis tien. Ilia influo super la angla vortaro? estis granda: vortoj tiel vulgara kiel egg (ovo), eye (okulo), take (preni), sky (cxielo), root (radiko) kaj window (fenestro), devenas de la vikingoj (aux la danoj, kiel la angloj nomis ilin). Window devenas de wind-eye ("vent-okulo").


/Priparolu?


Hejm Pagxo | Lastatempaj Sxangxoj | Preferatoj | Hazarda Pagxo
Redaktu tekston de la pagxo | Rigardu aliajn reviziojn
Laste redaktita December 8, 2001 2:03 am (malsamoj)
Sercxo: