Wikibooks http://la.wikibooks.org/wiki/Pagina_Prima MediaWiki 1.7alpha first-letter Specialis Disputatio Usor Disputatio Usoris Vicilibri Disputatio Vicilibri Imago Disputatio Imaginis MediaWiki Disputatio MediaWiki Formula Disputatio Formulae Auxilium Disputatio Auxilii Categoria Disputatio Categoriae Media 1 4141 2006-07-03T13:56:01Z 57.74.12.54 __NOTOC__ <table border="0" width="85%" cellspacing="0" cellpadding="10" align="center"> <tr> <td width="100%" bgcolor="B12B21" align="left"> <center> <font size="6" color="#EFE45A" >Vicilibri Latina</font> </center> </td> </tr> </table> {| cellspacing=3 width="85%" align="center" | bgcolor="#ffffff" colspan="2" style="border: 1px solid black; padding-left:1em;" | Ave! [[Wikibooks|Vicilibri]] (sive Wikibooks) cooperandi opus est ut creatur Liberae Liberi. Omnes ad participandum invitati sunt. Nunque sunt {{NUMBEROFARTICLES}} libri. |} {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="border: 0px;padding-right:1em;" align="center" !style="background-color: #faf9b2; border: 2px solid #faf9b2; border-bottom: none; padding-top: 0.3em; padding-bottom: 0.3em; font-size: large;" align="center"|''' Communitas Librorum ''' |- |style="background: #ffffec; border: 2px solid #faf9b2; border-top: none; border-bottom: none; padding: 0.6em; padding-top: none;"| &nbsp; {{stages}} '''[[Contignatio doctrinarum|Doctrinae]]''' '''[[Contignatio artium|Artes]]''' [[De Architectura]] '''[[Contignatio oratoriae artium|Ars Oratoria]]''' '''[[Contignatio naturae|Natura]]''' [[De Rerum Natura]] - [[Quaestiones Naturales]] '''[[Contignatio historiae|Historia]]''' [[Germania]] - [[De Bello Gallico]] - [[De Bello Civili]] '''[[Contignatio iuris|Ius]]''' [[Leges Rei Publicae Seantus Consulta]] - [[Institutionum Commentarii]] - [[Codex Theodosianus]] - [[Codex Justinianus]] |} {{Projects}} [[he:]] [[it:]] [[en:]] [[eo:]] [[de:]] [[fr:]] [[nl:]] [[sv:]] [[he:]] [[hr:]] [[it:]] [[en:]] [[eo:]] [[de:]] [[fr:]] [[nl:]] [[sv:]] [[pt:]] 2 sysop 2700 2005-11-09T22:43:08Z MediaWiki default [[$1]] moved to [[$2]] 3 sysop 2701 2005-11-09T22:43:08Z MediaWiki default [[$1]] moved to [[$2]] over redirect 4 sysop 3667 2006-07-01T18:57:15Z MediaWiki default /* CSS placed here will affect users of the Monobook skin */ 5 sysop 3668 2006-07-01T18:57:15Z MediaWiki default /* tooltips and access keys */ ta = new Object(); ta['pt-userpage'] = new Array('.','Pagina usoris mea'); ta['pt-anonuserpage'] = new Array('.','The user page for the ip you're editing as'); ta['pt-mytalk'] = new Array('n','Disputatum meum'); ta['pt-anontalk'] = new Array('n','Discussion about edits from this ip address'); ta['pt-preferences'] = new Array('','Praeferentiae meae'); ta['pt-watchlist'] = new Array('l','Paginae quae custodis'); ta['pt-mycontris'] = new Array('y','Index conlationum mearum'); ta['pt-login'] = new Array('o','Te conventum aperire hortamur, non autem requisitum'); ta['pt-anonlogin'] = new Array('o','Te conventum aperire hortamur, non autem requisitum'); ta['pt-logout'] = new Array('o','Finire conventum'); ta['ca-talk'] = new Array('t','Disputatio de hac pagina'); ta['ca-edit'] = new Array('e','Hanc paginam recensere potes'); ta['ca-addsection'] = new Array('+','Huic disputationi adnotare'); ta['ca-viewsource'] = new Array('e','Haec pagina protecta est'); ta['ca-history'] = new Array('h','Historia huius paginae'); ta['ca-protect'] = new Array('=','Protegere hanc paginam'); ta['ca-delete'] = new Array('d','Delere hanc paginam'); ta['ca-undelete'] = new Array('d','Reficere hanc pagina deleta'); ta['ca-move'] = new Array('m','Movere hanc paginam'); ta['ca-nomove'] = new Array('','Tibi movere hanc paginam non licet'); ta['ca-watch'] = new Array('w','Custodire hanc paginam'); ta['ca-unwatch'] = new Array('w','Decustodire hanc paginam'); ta['search'] = new Array('f','Quaerere hanc wiki'); ta['p-logo'] = new Array('','Pagina prima'); ta['n-mainpage'] = new Array('z','Invisere paginae primae'); ta['n-portal'] = new Array('','De {{SITENAME}}'); ta['n-currentevents'] = new Array('','Eventa novissima'); ta['n-recentchanges'] = new Array('r','Index mutationum recentum'); ta['n-randompage'] = new Array('x','Invisere paginae fortuitae'); ta['n-help'] = new Array('','Adiutatum de hac wiki'); ta['n-sitesupport'] = new Array('','Adiuvare hanc wiki'); ta['t-whatlinkshere'] = new Array('j','Index paginarum quae hic nectunt'); ta['t-recentchangeslinked'] = new Array('k','Mutationes recentes in paginis quae hic nectunt'); ta['feed-rss'] = new Array('','RSS feed'); ta['feed-atom'] = new Array('','Atom feed'); ta['t-contributions'] = new Array('','Index conlationum huius usoris'); ta['t-emailuser'] = new Array('','Mittere cursum publicum electronicum huic usoro'); ta['t-upload'] = new Array('u','Onerare fascicula'); ta['t-specialpages'] = new Array('q','Index paginarum specialium'); ta['ca-nstab-main'] = new Array('c','Videre paginam'); ta['ca-nstab-user'] = new Array('c','Videre paginam usoris'); ta['ca-nstab-media'] = new Array('c','View the media page'); ta['ca-nstab-special'] = new Array('','Haec paginam specialis est, paginam ipsam tibi recensere not licet'); ta['ca-nstab-project'] = new Array('a','View the project page'); ta['ca-nstab-image'] = new Array('c','Videre paginam imaginem'); ta['ca-nstab-mediawiki'] = new Array('c','View the system message'); ta['ca-nstab-template'] = new Array('c','View the template'); ta['ca-nstab-help'] = new Array('c','Videre paginam adiutatam'); ta['ca-nstab-category'] = new Array('c','Videre paginam categoriam'); 6 sysop 3295 2006-05-30T08:57:40Z Dbmag9 31 De Wikilibri 7 sysop 3296 2006-05-30T08:59:00Z Dbmag9 31 Vicilibri:De Vicilibri 8 sysop 1043 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default About {{SITENAME}} 9 sysop 1044 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default v 10 sysop 1045 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default i 11 sysop 1046 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default p 12 sysop 1047 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default s 13 sysop 1048 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default f 14 sysop 2994 2005-12-22T07:24:03Z MediaWiki default The password for "$1" has been sent to $2. 15 sysop 1050 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Password sent. 16 sysop 1051 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Sorry, you have already created $1 accounts. You can't make any more. 17 sysop 3297 2006-05-30T08:59:43Z Dbmag9 31 Actio completa 18 sysop 3298 2006-05-30T09:00:18Z Dbmag9 31 Pagina custodita 19 sysop 3299 2006-05-30T09:01:30Z Dbmag9 31 Pagina "$1" in <a href="/wiki/Special:Watchlist">indice paginarum custoditarum</a> tuo est. Mutationes posthac huic paginae et paginae disputationis ibi notabuntur, et pagina <b>in nigro</b> apparebit in <a href="/wiki/Special:Recentchanges">indice modificationum recentum</a>.</p> <p>Si paginam de indice paginarum custoditarum removere vis, "Custodire non iam." 20 sysop 1055 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Add Group 21 sysop 1056 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default + 22 sysop 3669 2006-07-01T18:57:15Z MediaWiki default Project:Administratores 23 sysop 1058 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default I affirm that the copyright holder of this file agrees to license it under the terms of the $1. 24 sysop 1059 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default all 25 sysop 1060 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default All articles 26 sysop 1061 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Combined display of upload, deletion, protection, blocking, and sysop logs. You can narrow down the view by selecting a log type, the user name, or the affected page. 27 sysop 3300 2006-05-30T09:02:48Z Dbmag9 31 Nuntii systematis 28 sysop 3670 2006-07-01T18:57:15Z MediaWiki default special:Allmessages not supported because wgUseDatabaseMessages is off. 29 sysop 3671 2006-07-01T18:57:15Z MediaWiki default Your current interface language <b>$1</b> is not supported by special:Allmessages at this site. 30 sysop 3301 2006-05-30T09:03:58Z Dbmag9 31 Hic est index totorum nuntiorum in MediaWiki. 31 sysop 3302 2006-05-30T09:04:45Z Dbmag9 31 Omnes paginae 32 sysop 1067 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Display pages starting at: $1 33 sysop 1068 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Choose namespace: $1 $2 34 sysop 1069 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default All pages ($1 namespace) 35 sysop 1070 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Next 36 sysop 1071 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Previous 37 sysop 1072 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Go 38 sysop 1073 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default $1 to $2 39 sysop 3303 2006-05-30T09:07:40Z Dbmag9 31 <strong>Usor $1, conventum tuum iam apertum est!</strong><br /> 40 sysop 3304 2006-05-30T09:08:21Z Dbmag9 31 Ad mutationem proxima paginae "[[$1]]" ab usore "[[Usor:$2|$2]]" ([[Disputatio usoris:$2|Disputatio]]) reverti non potest; alius paginam iam recensuit vel revertit. Mutatio proxima ab usore "[[User:$3|$3]]" ([[User talk:$3|Disputatio]]) effecta est. 41 sysop 3305 2006-05-30T09:09:05Z Dbmag9 31 Res veterrimae 42 sysop 3306 2006-05-30T09:09:41Z Dbmag9 31 et 43 sysop 3371 2006-05-30T14:47:53Z Dbmag9 31 Disputatio huius IP 44 sysop 3673 2006-07-01T18:57:15Z MediaWiki default ---- ''Haec est pagina disputationis usoris anonymi qui rationem nondum creavit, vel ratione creata non utitur. Non igitur nisi ex inscriptione IP eum agnoscere possumus. Memento insctriptiones IP posse pluribus hominibus pertinere.'' 45 sysop 2529 2005-07-29T10:51:04Z MediaWiki default Anonymous user(s) of {{SITENAME}} 46 sysop 1081 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default apr 47 sysop 1082 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Aprilis 48 sysop 1083 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Content page 49 sysop 3674 2006-07-01T18:57:15Z MediaWiki default Pagina cum hoc nomine iam est, aut nomen selectum non ratum est. Selege nominem altera. 50 sysop 1085 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default (articles) 51 sysop 3675 2006-07-01T18:57:15Z MediaWiki default Videre rem 52 sysop 1087 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default SQL query 53 sysop 1088 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default asksql level 54 sysop 1089 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Use the form below to make a direct query of the database. Use single quotes ('like this') to delimit string literals. This can often add considerable load to the server, so please use this function sparingly. 55 sysop 1090 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default aug 56 sysop 1091 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Augusti 57 sysop 2530 2005-07-29T10:51:04Z MediaWiki default Autoblocked because your IP address has been recently used by "[[User:$1|$1]]". The reason given for $1's block is: "'''$2'''" 58 sysop 1093 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default This action cannot be performed on this page. 59 sysop 3676 2006-07-01T18:57:15Z MediaWiki default Nomen imaginis ad "$1" mutatum est 60 sysop 3677 2006-07-01T18:57:15Z MediaWiki default ".$1" forma imaginis suasa non est. 61 sysop 3678 2006-07-01T18:57:15Z MediaWiki default Locus IP formatus malus est. 62 sysop 3679 2006-07-01T18:57:15Z MediaWiki default Investigatio formata male 63 sysop 3680 2006-07-01T18:57:15Z MediaWiki default Investigatio tua procedere non poterat. Fortasse verba minora quam tres litteras longa quaerere conatus es, vel fortasse error in quaestione erat. Conare denuo. 64 sysop 3681 2006-07-01T18:57:15Z MediaWiki default Tesserae quas scripsisti non inter se congruunt. 65 sysop 1100 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Bad title 66 sysop 3168 2006-02-26T01:54:50Z MediaWiki default The requested page title was invalid, empty, or an incorrectly linked inter-language or inter-wiki title. It may contain one more characters which cannot be used in titles. 67 sysop 1102 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default (Main) 68 sysop 1103 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Can't delete this article because it contains block-compressed revisions. This is a temporary situation which the developers are well aware of, and should be fixed within a month or two. Please mark the article for deletion and wait for a developer to fix our buggy software. 69 sysop 3684 2006-07-01T18:57:15Z MediaWiki default Nomen usoris tuum aut locus de IP obstructum est ab usore $1. Causa:<br /> ''$2'' <p>Vel usorem $1 appellare potes, vel alios [[Project:Administratores|administratores]] si vis obstructionem disputare.</p> 70 sysop 3685 2006-07-01T18:57:15Z MediaWiki default Usor obstructus est. 71 sysop 3686 2006-07-01T18:57:15Z MediaWiki default Obstruere locum IP 72 sysop 3687 2006-07-01T18:57:15Z MediaWiki default Locus obstructus est. 73 sysop 3688 2006-07-01T18:57:15Z MediaWiki default Locus IP [[Special:Contributions/$1|$1]] obstructus est. <br />Vide [[Special:Ipblocklist|Indicem obstructorum IP]] ut obstructos revideas. 74 sysop 3689 2006-07-01T18:57:15Z MediaWiki default Forma infera utere ut quendam locum IP obstruas. Hoc non nisi secundum [[Project:Consilium|consilium {{SITENAME}}e]] fieri potest. Rationem certam subsribe. 75 sysop 3690 2006-07-01T18:57:15Z MediaWiki default obstruere 76 sysop 3691 2006-07-01T18:57:15Z MediaWiki default $1, $2 obstruxit $3 (exire $4) 77 sysop 3692 2006-07-01T18:57:15Z MediaWiki default obstructus "$1", exire $2 78 sysop 3693 2006-07-01T18:57:15Z MediaWiki default Index obstructorum 79 sysop 3694 2006-07-01T18:57:15Z MediaWiki default Hic index obstructorum et deobstructorum est. Vide [[Special:Ipblocklist|Index locorum IP obstructorum]] pro index obstructorum. 80 sysop 1115 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default block level 81 sysop 1116 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Bold text 82 sysop 1117 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Bold text 83 sysop 3695 2006-07-01T18:57:15Z MediaWiki default Fontes librorum 84 sysop 2533 2005-07-29T10:51:04Z MediaWiki default Below is a list of links to other sites that sell new and used books, and may also have further information about books you are looking for. 85 sysop 3697 2006-07-01T18:57:15Z MediaWiki default Redirectiones fractae 86 sysop 3698 2006-07-01T18:57:15Z MediaWiki default Redirectiones sequentes ad res inexistentes nectunt 87 sysop 3699 2006-07-01T18:57:15Z MediaWiki default Renuntiare errores 88 sysop 3700 2006-07-01T18:57:15Z MediaWiki default Project:Renuntiare errores 89 sysop 1124 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Bureaucrat_log 90 sysop 2043 2005-07-03T13:02:52Z MediaWiki default Changed group membership for $1 from $2 to $3 91 sysop 1126 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default The action you have requested can only be performed by sysops with "bureaucrat" status. 92 sysop 1127 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Bureaucrat access required 93 sysop 3701 2006-07-01T18:57:15Z MediaWiki default ex die 94 sysop 3702 2006-07-01T18:57:15Z MediaWiki default ex nomine 95 sysop 3703 2006-07-01T18:57:15Z MediaWiki default ex magnitudine 96 sysop 3704 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Quae sequuntur sunt ex exemplo conditivo paginae quaesitae, fortasse non recente. 97 sysop 3705 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Abrogare 98 sysop 3706 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Pagina vel imago deleri non potuit. (Fortasse usor alius iam deleverat.) 99 sysop 3708 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Mutatio reverti non posse; conlator proximus solus auctor huius rei est. 100 sysop 3709 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Categoriae 101 sysop 1136 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default The following categories exist in the wiki. 102 sysop 3710 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Categoria 103 sysop 3711 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Paginae in categoria "$1" 104 sysop 3712 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Huic categoriae {{PLURAL:$1|una pagina est|$1 paginae sunt}}. 105 sysop 1140 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default There is $1 article in this category. 106 sysop 3713 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Mutare tesseram 107 sysop 3714 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default mutationes 108 sysop 3533 2006-06-10T09:01:13Z MediaWiki default '''Note:''' After saving, you may have to bypass your browser's cache to see the changes. '''Mozilla / Firefox / Safari:''' hold down ''Shift'' while clicking ''Reload'', or press ''Ctrl-Shift-R'' (''Cmd-Shift-R'' on Apple Mac); '''IE:''' hold ''Ctrl'' while clicking ''Refresh'', or press ''Ctrl-F5''; '''Konqueror:''': simply click the ''Reload'' button, or press ''F5''; '''Opera''' users may need to completely clear their cache in ''Tools→Preferences''. 109 sysop 3715 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Columnae 110 sysop 1145 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Compare selected versions 111 sysop 3716 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Adfirmare 112 sysop 1147 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Yes, I really want to delete this. 113 sysop 3717 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Adfirmare deletio 114 sysop 3718 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Paginam imaginemve perpetuo delebis ex base datorum, cum tota historia eius. Adfirma quaeso te paginam delere velle, consequentias intellere, et deletionem [[Project:Consilium|Consilio {{SITENAME}}e]] congruere. 115 sysop 1150 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Confirm protection 116 sysop 1151 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Do you really want to protect this page? 117 sysop 1152 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Confirm unprotection 118 sysop 1153 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Do you really want to unprotect this page? 119 sysop 3720 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Litterae contexti per lineam 120 sysop 3721 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Lineae per eventum 121 sysop 3722 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default conlationes 122 sysop 1157 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default For $1 123 sysop 3723 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Conlationes usoris 124 sysop 3724 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Res ad manum sub $1. 125 sysop 3725 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Project:Verba privata 126 sysop 3726 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default {{SITENAME}} verba privata 127 sysop 3727 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Nota omnia {{SITENAME}} contributa divulgata ac liberata esse habentur ex Potestatis tabulae liberae *** GNU (vide singula apud $1). Nisi vis verba tua crudelissime recenseri, mutari et ad libidinem redistribui, noli ea submittere.<br /> Nobis etiam spondes te esse ipsum horum verborum scriptorem, nisi ex opere in "dominio publico" exscripsisti. <strong>NOLI OPERIBUS SUB IURE DIVULGANDI UTI NISI POTESTATE FACTA!</strong> 128 sysop 2996 2005-12-22T07:24:03Z MediaWiki default Please note that all contributions to {{SITENAME}} may be edited, altered, or removed by other contributors. If you don't want your writing to be edited mercilessly, then don't submit it here.<br /> You are also promising us that you wrote this yourself, or copied it from a public domain or similar free resource (see $1 for details). <strong>DO NOT SUBMIT COPYRIGHTED WORK WITHOUT PERMISSION!</strong> 129 sysop 3728 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Paginam '$1' removere non posse... 130 sysop 3729 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Creare ratio nova 131 sysop 3730 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default ab curso publico electronico 132 sysop 1167 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default createaccount level 133 sysop 1168 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Page credits 134 sysop 3731 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default nov 135 sysop 3324 2006-05-30T09:33:08Z Dbmag9 31 Novissima 136 sysop 1171 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Current events 137 sysop 3732 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Emendatio recentissima 138 sysop 3733 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Current revision 139 sysop 1174 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Data 140 sysop 3734 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Error basis dati 141 sysop 3735 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Forma diei 142 sysop 1177 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default A database query syntax error has occurred. This may indicate a bug in the software. The last attempted database query was: <blockquote><tt>$1</tt></blockquote> from within function "<tt>$2</tt>". MySQL returned error "<tt>$3: $4</tt>". 143 sysop 2872 2005-12-02T04:04:07Z MediaWiki default A database query syntax error has occurred. The last attempted database query was: "$1" from within function "$2". MySQL returned error "$3: $4" 144 sysop 3736 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Fundulae 145 sysop 1180 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Debug 146 sysop 1181 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default dec 147 sysop 3737 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Decembris 148 sysop 1183 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default default 149 sysop 1184 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Search in these namespaces by default: 150 sysop 1185 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default {{SITENAME}} e-mail 151 sysop 3313 2006-05-30T09:17:31Z Dbmag9 31 Delere 152 sysop 3738 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Ratio deletionis 153 sysop 2067 2005-07-03T13:02:52Z MediaWiki default deleted "[[$1]]" 154 sysop 1189 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Deleted old revision $1. 155 sysop 3739 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default "$1" deletum est. Vide $2 pro indice deletionum recentum. 156 sysop 1191 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default del 157 sysop 2535 2005-07-29T10:51:05Z MediaWiki default Delete all revisions of this file 158 sysop 3740 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Delere paginam 159 sysop 1194 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default delete level 160 sysop 3741 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default (Deletio de "$1") 161 sysop 3742 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Delere hanc paginam 162 sysop 3743 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default index deletionum 163 sysop 3744 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Index deletionum 164 sysop 3745 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Subter index deletionum recentissimum est. Totae horae in cingulo horis moderatri sunt (UTC). <ul> </ul> 165 sysop 3746 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Soli explicatores hanc actionem peragere possunt. Vide $1. 166 sysop 3747 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Reservatum ad Explicatores 167 sysop 3748 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default diss 168 sysop 3749 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default (Dissimilitudo inter emendationes) 169 sysop 3750 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Paginae disambiguationis 170 sysop 3751 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Template:Discretiva 171 sysop 3752 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Paginae subsequentes ad <i>paginam discretivam</i> nectunt. Ad aptam paginam nectere debent.<br />Pagina discretivam esse putatur si $1 eam nectat. <br />Nexus sub aliis praefixis <i>non</i> hic indicantur. 172 sysop 1207 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Project:General_disclaimer 173 sysop 3753 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Repudiationes 174 sysop 3754 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Redirectiones duplices 175 sysop 1210 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Each row contains links to the first and second redirect, as well as the first line of the second redirect text, usually giving the "real" target page, which the first redirect should point to. 176 sysop 3308 2006-05-30T09:13:44Z Dbmag9 31 Recensere 177 sysop 3755 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Dictum recensiti erat: "<i>$1</i>". 178 sysop 3756 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Contentio recensionis: $1 179 sysop 3757 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Recensere formam recentissimam huius paginae 180 sysop 1215 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Edit Group 181 sysop 3758 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Adjutatum ad recensere 182 sysop 3759 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Help:Quam paginam recensere 183 sysop 3760 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Recensio paginae "$1" 184 sysop 1219 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Editing $1 (comment) 185 sysop 3761 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default <strong>MONITIO: Formam obsoletam huius paginae mutas. Si eam servabis, totae mutationes noviores amittentur.</strong> 186 sysop 1221 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Editing $1 (section) 187 sysop 3762 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default recensere 188 sysop 3763 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Recensere hanc paginam 189 sysop 1224 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Edit User Groups 190 sysop 1225 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Disable e-mail from other users 191 sysop 2997 2005-12-22T07:24:04Z MediaWiki default <div style="width:30em">* Optional. An e-mail lets others contact you on this site without revealing your address, and lets us send you a new password if you forget it.<br /><br />Your real name will be used to give you attribution for your work.</div> 192 sysop 1227 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default From 193 sysop 3764 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Nuntius 194 sysop 3765 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Mittere cursum publicum electronicum huic usori 195 sysop 3766 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Si hic usor inscriptionem electronicam ratum in praeferentias usorum eius dedit, forma subter nuntium mittet. Inscriptio electronica qui in praeferentiis tuis dedis ut "De" inscriptione apparebit. 196 sysop 3767 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Mittere 197 sysop 1232 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default E-mail sent 198 sysop 3768 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Nuntius tuus missus est. 199 sysop 3769 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Res 200 sysop 3770 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Ad 201 sysop 3771 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Mittere cursum publicum electronicum huic usoro 202 sysop 1237 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default The file you uploaded seems to be empty. This might be due to a typo in the file name. Please check whether you really want to upload this file. 203 sysop 1238 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Enter a reason for the lock, including an estimate of when the lock will be released 204 sysop 1239 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Error 205 sysop 1240 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Error 206 sysop 3773 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default contentum ante vacuatum erat: 207 sysop 3774 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default pagina vacuata erat 208 sysop 3775 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default contenta erant: 209 sysop 3778 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Alius hanc paginam mutavit postquam eadem mutare incipebat. Capsa superior paginae verba recentissima continet. Mutationes tuae in capsa inferior monstrantur. Mutationes tuae in verbam superiorem adiungare debes. <b>Solum</b> verba capsae superioris servabuntur quando "Servare hanc rem" premes. </p> 210 sysop 3779 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Paginas exportare 211 sysop 1246 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Include only the current revision, not the full history 212 sysop 3782 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default You can export the text and editing history of a particular page or set of pages wrapped in some XML. This can be imported into another wiki using MediaWiki via the Special:Import page. To export pages, enter the titles in the text box below, one title per line, and select whether you want the current version as well as all old versions, with the page history lines, or just the current version with the info about the last edit. In the latter case you can also use a link, e.g. [[{{ns:Special}}:Export/{{int:mainpage}}]] for the page {{int:mainpage}}. 213 sysop 1248 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default http://www.example.com link title 214 sysop 1249 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default External link (remember http:// prefix) 215 sysop 3783 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Quaestiones frequentes 216 sysop 3784 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Project:Quaestiones frequentes 217 sysop 1252 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default feb 218 sysop 1253 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Februarii 219 sysop 1254 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Feed: 220 sysop 1255 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Could not copy file "$1" to "$2". 221 sysop 1256 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Could not delete file "$1". 222 sysop 3785 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Descriptio 223 sysop 1258 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default A file with this name exists already, please check $1 if you are not sure if you want to change it. 224 sysop 1259 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default File missing 225 sysop 3786 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Nomen fasciculi 226 sysop 1261 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Could not find file "$1". 227 sysop 1262 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Could not rename file "$1" to "$2". 228 sysop 3787 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Fons 229 sysop 3788 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Locus verborum privatorum 230 sysop 3789 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Fasciculus "$1" sine problema oneratus est. Premere hic: ($2) ut paginam descriptionis adire et fasciculum describere. 231 sysop 1266 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Error: could not submit form 232 sysop 1267 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default dies Veneris 233 sysop 1268 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default GEO coordinates 234 sysop 3790 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Adducere indicem imaginum. 235 sysop 3328 2006-05-30T09:36:17Z Dbmag9 31 Ire 236 sysop 2327 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default <form method="get" action="http://www.google.com/search" id="googlesearch"> <input type="hidden" name="domains" value="{{SERVER}}" /> <input type="hidden" name="num" value="50" /> <input type="hidden" name="ie" value="$2" /> <input type="hidden" name="oe" value="$2" /> <input type="text" name="q" size="31" maxlength="255" value="$1" /> <input type="submit" name="btnG" value="$3" /> <div> <input type="radio" name="sitesearch" id="gwiki" value="{{SERVER}}" checked="checked" /><label for="gwiki">{{SITENAME}}</label> <input type="radio" name="sitesearch" id="gWWW" value="" /><label for="gWWW">WWW</label> </div> </form> 237 sysop 3791 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Hora ex navigatro scribere 238 sysop 1273 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Headline text 239 sysop 1274 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Level 2 headline 240 sysop 3321 2006-05-30T09:31:38Z Dbmag9 31 Adiutatum 241 sysop 3792 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Help:Auxilium pro editione 242 sysop 3793 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default celare 243 sysop 3794 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default celare 244 sysop 1279 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default hist 245 sysop 3795 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Titulus: (nov) = dissimilitudo de forma novissima, (prox) = dissimilitudo cum forma proxima, M = mutatio minor 246 sysop 3309 2006-05-30T09:14:46Z Dbmag9 31 historia 247 sysop 1282 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default - 248 sysop 3315 2006-05-30T09:18:34Z Dbmag9 31 Historia 249 sysop 3796 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Monitus: Paginam delebis historiam habet: 250 sysop 1285 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Horizontal line (use sparingly) 251 sysop 3797 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Ignorare monita et servare fasciculum. 252 sysop 1287 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default The filename "$1" contains characters that are not allowed in page titles. Please rename the file and try uploading it again. 253 sysop 1288 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Show all images with names matching 254 sysop 3798 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Quaerere 255 sysop 1290 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Example.jpg 256 sysop 1291 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Embedded image 257 sysop 3799 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Nexus ad imaginem 258 sysop 3800 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Imagines 259 sysop 3801 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Subter index $1 imaginum $2 digestus. 260 sysop 3177 2006-02-26T01:54:50Z MediaWiki default Limit images on image description pages to: 261 sysop 3802 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Videre pagina imaginis 262 sysop 3803 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Reversum ad formam proximam 263 sysop 1298 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default del 264 sysop 1299 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default desc 265 sysop 3804 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Titulus: (nov) = haec est imago recentissima, (del) = delere hanc formam vetus, (rev) = reverte ad hanc formam vetus. <br /><i>Premere in diem ut imaginem in illum diem oneratum videre.</i> 266 sysop 3805 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Historia imaginis 267 sysop 3806 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Titulus: (desc) = monstrare/mutare descriptionem imaginis 268 sysop 3807 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Paginas importare 269 sysop 1304 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Import failed: $1 270 sysop 1305 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Conflicting history revision exists (may have imported this page before) 271 sysop 1306 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Empty or no text 272 sysop 1307 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Import succeeded! 273 sysop 1308 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Please export the file from the source wiki using the Special:Export utility, save it to your disk and upload it here. 274 sysop 1309 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Information 275 sysop 1310 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Click a button to get an example text 276 sysop 1311 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Please enter the text you want to be formatted.\n It will be shown in the infobox for copy and pasting.\nExample:\n$1\nwill become:\n$2 277 sysop 1312 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Information for page 278 sysop 1313 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Internal error 279 sysop 1314 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Interlanguage links 280 sysop 2999 2005-12-22T07:24:05Z MediaWiki default Invalid IP range. 281 sysop 3823 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Locus IP 282 sysop 1317 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Expiry time invalid. 283 sysop 1318 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Expiry 284 sysop 3824 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Index locorum IP obstructorum 285 sysop 3825 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Ratio 286 sysop 3826 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Obstruere hunc locum 287 sysop 3827 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Deobstruere hanc locum 288 sysop 2369 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default "[[$1]]" unblocked 289 sysop 1324 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default ISBN 290 sysop 3828 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default pagina redirectionis 291 sysop 1326 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Italic text 292 sysop 1327 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Italic text 293 sysop 3829 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Problema cum pagina '$1', nomen inritum... 294 sysop 1329 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default ian 295 sysop 1330 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Ianuarii 296 sysop 1331 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default iul 297 sysop 1332 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Iulii 298 sysop 1333 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default iun 299 sysop 1334 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Iunii 300 sysop 3830 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Suasus est qui imagines 100kb non excedunt. 301 sysop 3831 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default prox 302 sysop 3832 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Ultima mutatio: $1. 303 sysop 1338 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default This page was last modified $1 by $2. 304 sysop 1339 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Line $1: 305 sysop 1340 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Link title 306 sysop 1341 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Internal link 307 sysop 3833 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default (Index nexuum) 308 sysop 3834 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Paginae sequentes huic paginae nectunt: 309 sysop 3835 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Paginae insequentes huic imagini nectunt: 310 sysop 1345 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default /^([a-z]+)(.*)$/sD 311 sysop 1346 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Admins list 312 sysop 1347 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default list 313 sysop 1348 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default cont. 314 sysop 3837 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Usores 315 sysop 3838 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Onus historiae paginae 316 sysop 3839 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Onus emendationis pro diss 317 sysop 3840 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Hora indigena 318 sysop 3841 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Obstruere basem dati 319 sysop 3842 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Basem dati obstruere volo. 320 sysop 3843 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Obstruere basem dati 321 sysop 3844 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Basis dati obstructa est 322 sysop 3845 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Basis dati de {{SITENAME}} obstructa est. <br />Memento eam deobstruere ubi alimentum tuum finiveris. 323 sysop 3846 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Obstructio basis dati potestatem totorum usorum suspendebit paginas recensere et preferentiarum earum et paginarum custoditarum mutare. Adfirmare qui basem dati obstruere vis, et que basem dati deobstruebis ut primum alimentum tuum finiveris. 324 sysop 3847 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Capsam non notavis. 325 sysop 3848 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Acta 326 sysop 3849 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Aperire conventum 327 sysop 2836 2005-12-02T02:28:49Z MediaWiki default 328 sysop 3850 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Error est in aperiens conventum 329 sysop 3853 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Aperire conventum 330 sysop 3854 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default <b>Problema erat aperiens conventum tuum.</b><br />Conare denuo! 331 sysop 3855 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Cookies potestatem facere debes ut conventum aperire. 332 sysop 1367 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default You must [[special:Userlogin|login]] to view other pages. 333 sysop 1368 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Login Required 334 sysop 3857 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default In {{SITENAME}} agnosceris ut "$1". 335 sysop 3858 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Conventum prospere apertum est. 336 sysop 3333 2006-05-30T09:38:49Z Dbmag9 31 finire conventum 337 sysop 3859 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Conventum tuum finivisti. {{SITENAME}} sine nomine continuare usare potes, aut conventum novum aperire cum idem nomine aut ut alio usore. 338 sysop 3860 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Finis conventi 339 sysop 3861 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Paginae orbatae 340 sysop 3862 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Paginae longae 341 sysop 3863 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default MONITIO: Haec pagina $1 kilobytes longa est; aliqui navigatra paginas magniores quam 32 kilobytes longa. Considera paginam in partes minores frangere. 342 sysop 1377 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Error sending mail: $1 343 sysop 3864 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Nova tessera per cursum publicum electronicum rogare 344 sysop 1379 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default No send address 345 sysop 2375 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default You must be [[Special:Userlogin|logged in]] and have a valid e-mail address in your [[Special:Preferences|preferences]] to send e-mail to other users. 346 sysop 3307 2006-05-30T09:11:41Z Dbmag9 31 Pagina Prima 347 sysop 3564 2006-06-10T09:01:15Z MediaWiki default Consult the [http://meta.wikimedia.org/wiki/Help:Contents User's Guide] for information on using the wiki software. == Getting started == * [http://www.mediawiki.org/wiki/Help:Configuration_settings Configuration settings list] * [http://www.mediawiki.org/wiki/Help:FAQ MediaWiki FAQ] * [http://mail.wikimedia.org/mailman/listinfo/mediawiki-announce MediaWiki release mailing list] 348 sysop 3222 2006-03-28T06:11:13Z MediaWiki default <big>'''MediaWiki has been successfully installed.'''</big> 349 sysop 1384 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Maintenance page 350 sysop 1385 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Back to Maintenance Page 351 sysop 1386 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default This page includes several handy tools for everyday maintenance. Some of these functions tend to stress the database, so please do not hit reload after every item you fixed ;-) 352 sysop 1387 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Make a user into a sysop 353 sysop 1388 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default <b>User "$1" could not be made into a sysop. (Did you enter the name correctly?)</b> 354 sysop 1389 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Name of the user: 355 sysop 1390 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default <b>User "$1" is now a sysop</b> 356 sysop 1391 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Make this user into a sysop 357 sysop 1392 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default This form is used by bureaucrats to turn ordinary users into administrators. Type the name of the user in the box and press the button to make the user an administrator 358 sysop 1393 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Make a user into a sysop 359 sysop 1394 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default mar 360 sysop 1395 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Martii 361 sysop 1396 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Mark as patrolled 362 sysop 2376 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default [$1] 363 sysop 1398 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Mark this article as patrolled 364 sysop 1399 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Marked as patrolled 365 sysop 1400 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default The selected revision has been marked as patrolled. 366 sysop 3865 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Investigatio "$1" indicibus $2 rerum et verbis $3 rerum congruit. 367 sysop 3866 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Interpretatio artis mathematicae 368 sysop 1403 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Can't write to or create math output directory 369 sysop 1404 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Can't write to or create math temp directory 370 sysop 3867 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Excutare non potest 371 sysop 1406 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default PNG conversion failed; check for correct installation of latex, dvips, gs, and convert 372 sysop 1407 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default lexing error 373 sysop 1408 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Missing texvc executable; please see math/README to configure. 374 sysop 1409 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Insert formula here 375 sysop 1410 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default syntax error 376 sysop 1411 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Mathematical formula (LaTeX) 377 sysop 3868 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default error ignotus 378 sysop 3869 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default functio ignota 379 sysop 1414 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default mai 380 sysop 1415 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Maii 381 sysop 2378 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default Example.ogg 382 sysop 1417 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Media file link 383 sysop 3871 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Nomines imaginum saltem tres litteras habere debent. 384 sysop 3872 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Haec recensio minor est 385 sysop 1420 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default m 386 sysop 1421 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Pages with misspellings 387 sysop 1422 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default List of common misspellings 388 sysop 1423 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default The following pages contain a common misspelling, which are listed on $1. The correct spelling might be given (like this). 389 sysop 2664 2005-09-05T09:36:09Z MediaWiki default The database did not find the text of a page that it should have found, named "$1". This is usually caused by following an outdated diff or history link to a page that has been deleted. If this is not the case, you may have found a bug in the software. Please report this to an administrator, making note of the URL. 390 sysop 3002 2005-12-22T07:24:05Z MediaWiki default <b>Missing image</b><br /><i>$1</i> 391 sysop 1426 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Missing Language Links 392 sysop 1427 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Find missing language links for 393 sysop 1428 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default These pages do <i>not</i> link to their counterpart in $1. Redirects and subpages are <i>not</i> shown. 394 sysop 1429 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default dies Lunae 395 sysop 3873 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Plus... 396 sysop 3314 2006-05-30T09:17:43Z Dbmag9 31 movere 397 sysop 3879 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Motare paginam 398 sysop 3880 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default motata ad 399 sysop 3881 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Conventum non apertum 400 sysop 3882 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default [[Special:Userlogin|Rationem usoris]] habere debes ut paginam motare. 401 sysop 3883 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Motare paginam 402 sysop 3884 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Motare paginam 403 sysop 3885 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Pagina disputationis huius paginae, si est, etiam necessario motabitur '''nisi''': *Contexti transmoves, *Pagina disputationis non vacuata iam est, aut *Capsam subter non nota. Ergo paginam manu motare debebis, si vis. 404 sysop 3886 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Formam inferam utere ut paginam renominare et historia eius ad nominem novum motare. Index vetus paginam redirectionis ad indicem novum fiet. Nexus paginae veteris non mutabitur; redectiones duplices aut fractas [[Special:Maintenance|quaerere et figere]] debebis. Paginam '''non''' movebitur si pagina sub indice novo iam est, nisi vacuata est aut pagina redirectionis est et nulla historia habet. <b>MONITUM!</b> Haec mutatio vehemens et improvisa potest pro pagina populare; adfirmare qui consequentias intelleges ante procedere. 405 sysop 3888 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Motare etiam paginam disputationis, si est. 406 sysop 3889 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Motare hanc paginam 407 sysop 1442 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default HTML si fieri potest, alioqui PNG 408 sysop 1443 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default MathML 409 sysop 1444 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Commendatum pro navigatri recentes 410 sysop 1445 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Semper vertere PNG 411 sysop 1446 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default HTML si admodum simplex, alioqui PNG 412 sysop 1447 2005-06-25T11:12:42Z MediaWiki default Stet ut TeX (pro navigatri texti) 413 sysop 3332 2006-05-30T09:38:25Z Dbmag9 31 conlationes meae 414 sysop 3890 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Pagina mea 415 sysop 3329 2006-05-30T09:36:38Z Dbmag9 31 Disputatum meum 416 sysop 3337 2006-05-30T09:41:09Z Dbmag9 31 Navigatio 417 sysop 3891 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default $1 bytes 418 sysop 1453 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default $1 changes 419 sysop 3893 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default (Nova) 420 sysop 3894 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Per nexum progressus es ad paginam quae nondum exsistit. Novam paginam si vis creare, in capsam infra praebitam scribe. (Vide [[Project:Adjutatum|paginam auxilii]] si plura cognoscere vis.) Si hic es propter errorem, solum '''Retrorsum''' in navigatro tuo preme. 421 sysop 1456 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default newbies 422 sysop 3895 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Pinacotheca imaginum novarum 423 sysop 1458 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default You have $1. 424 sysop 3896 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default nuntios novos 425 sysop 3897 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Nova pagina 426 sysop 1461 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default N 427 sysop 3898 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Paginae novae 428 sysop 3899 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Tessera nova 429 sysop 3900 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Ad indicem novum 430 sysop 1465 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default (new users only) 431 sysop 1466 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default (opens in new window) 432 sysop 3901 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default seq 433 sysop 2631 2005-08-19T23:23:16Z MediaWiki default Next diff → 434 sysop 3902 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default $1 secuta 435 sysop 1470 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Next page ($1) 436 sysop 2632 2005-08-19T23:23:16Z MediaWiki default Newer revision→ 437 sysop 3903 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default $1 nexus 438 sysop 1473 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default You must affirm that your upload does not violate any copyrights. 439 sysop 3905 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default In hac pagina nondum litterae sunt. 440 sysop 1475 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default You must supply a reason for the block. 441 sysop 1476 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Sorry! The wiki is experiencing some technical difficulties, and cannot contact the database server. <br /> $1 442 sysop 3906 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Nullae mutationes inventae sunt ex his indiciis. 443 sysop 3907 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default {{SITENAME}} Cookies utitur ut conventum aperire. Cookies tua debiles sunt. Ea potestatem fac, tum conare denuo. 444 sysop 3908 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Ratio usoris creatur est, sed conventum non apertum est. {{SITENAME}} Cookies utitur ut conventum aperire. Cookies tua debiles sunt. Ea potestatem fac, tum conventum aperire cum nomine usoris tesseraque tuis novis. 445 sysop 1480 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Creative Commons RDF metadata disabled for this server. 446 sysop 1481 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default There is no credits info available for this page. 447 sysop 1482 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Could not select database $1 448 sysop 1483 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Dublin Core RDF metadata disabled for this server. 449 sysop 1484 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default There is no e-mail address recorded for user "$1". 450 sysop 3910 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Hic usor inscriptionem electronicam ratam non dedit, aut nuntios ex aliis usoribus non vult. 451 sysop 3911 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Nulla inscriptio electronica 452 sysop 3572 2006-06-10T09:01:15Z MediaWiki default '''There is no page titled "$2".''' You can [[$1|create this page]]. 453 sysop 3913 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Haec pagina historiam non habet. 454 sysop 1489 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Nothing to see. 455 sysop 3914 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Nullae paginae hic nectunt. 456 sysop 3915 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Nullae paginae huic imagini nectunt. 457 sysop 3916 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Nominem usoris ratum non designavisti. 458 sysop 3917 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default <strong>Nota</strong>: investigationes saepe infelices sunt propter verba frequentes huiusmodi "que" et "illo", aut quod plus unum verba quaerere designavisti (solae paginae qui tota verba investigationis continent in evento apparebit). 459 sysop 3918 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default <strong>CAVETO: Navigatorium retiale tuum systemati UNICODE morem non gerit. Modum habemus quo commentationes sine damno recenseas: litterae non-ASCII in capsa sub veste hexadecimali ostendentur.</strong> 460 sysop 3919 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Paginam specialem a {{SITENAME}} ignotam petivisti 461 sysop 3920 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Actio non est 462 sysop 3921 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Actio in URL designata non agnoscitur a {{SITENAME}}. 463 sysop 3922 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Pagina specialis non est 464 sysop 3923 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Nomen usoris "$1" non est. Orthographiam confirma, aut novam rationem usoris crea. 465 sysop 1500 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default There is no user by the name "$1". Check your spelling. 466 sysop 1501 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default The wiki server can't provide data in a format your client can read. 467 sysop 3924 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Res non est 468 sysop 3925 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Paginam aut usorem non notavis. 469 sysop 3926 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Nullus scopus 470 sysop 3187 2006-02-26T01:54:51Z MediaWiki default <strong>Note:</strong> 471 sysop 1506 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default No page text matches 472 sysop 3927 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Nulla exaequata 473 sysop 3928 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Conventum non apertum est 474 sysop 1509 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default nov 475 sysop 3929 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Novembris 476 sysop 3930 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Nullas paginas custodis. 477 sysop 1512 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Insert non-formatted text here 478 sysop 1513 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Ignore wiki formatting 479 sysop 1514 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Category 480 sysop 1515 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Help 481 sysop 3340 2006-05-30T09:43:26Z Dbmag9 31 Imago 482 sysop 3339 2006-05-30T09:43:03Z Dbmag9 31 Res 483 sysop 2560 2005-07-29T10:51:06Z MediaWiki default Media page 484 sysop 3343 2006-05-30T09:46:57Z Dbmag9 31 Nuntium 485 sysop 3341 2006-05-30T09:45:54Z Dbmag9 31 Specialis 486 sysop 3342 2006-05-30T09:46:15Z Dbmag9 31 Formula 487 sysop 3348 2006-05-30T09:58:08Z Dbmag9 31 pagina usoris 488 sysop 2561 2005-07-29T10:51:07Z MediaWiki default Project page 489 sysop 1524 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Number of distinct authors (article): $1 490 sysop 1525 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Number of edits (article): $1 491 sysop 1526 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Number of distinct authors (discussion page): $1 492 sysop 1527 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Number of edits (discussion page): $1 493 sysop 1528 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Number of watchers: $1 494 sysop 3933 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default $1 visae 495 sysop 1530 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default oct 496 sysop 3934 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Octobris 497 sysop 1532 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default OK 498 sysop 3935 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Tessera vetus 499 sysop 3937 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default prim 500 sysop 1535 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Orphaned pages 501 sysop 1536 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Based on work by $1. 502 sysop 3344 2006-05-30T09:47:46Z Dbmag9 31 Aliae Linguae 503 sysop 1538 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default others 504 sysop 3938 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Pagina motata est. 505 sysop 3939 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Pagina "[[$1]]" motata est ad "[[$2]]". 506 sysop 1541 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default $1 - {{SITENAME}} 507 sysop 3940 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Aliquis (fortasse tu, cum loco de IP $1) novam tesseram pro {{SITENAME}} rogavit. Tessera pro usore "$2" nunc "$3" est. Monemus qui novum conventum aperis et tesseram tuam mutas. 508 sysop 3941 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Nova tessera in {{SITENAME}} 509 sysop 1544 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default A new password has been sent to the e-mail address registered for "$1". Please log in again after you receive it. 510 sysop 3942 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default The following data is cached and may not be completely up to date: 511 sysop 2669 2005-09-05T09:36:09Z MediaWiki default Sorry! This feature has been temporarily disabled because it slows the database down to the point that no one can use the wiki. 512 sysop 2670 2005-09-05T09:36:09Z MediaWiki default Here is a saved copy from $1: 513 sysop 1548 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Personal tools 514 sysop 3943 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Paginae populares 515 sysop 3325 2006-05-30T09:33:56Z Dbmag9 31 Porta communis 516 sysop 3641 2006-06-10T13:46:57Z Dbmag9 31 Vicilibri:Porta Communis 517 sysop 3944 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Adnotare 518 sysop 1553 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default {{SITENAME}} is powered by [http://www.mediawiki.org/ MediaWiki], an open source wiki engine. 519 sysop 3945 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Quaerere 520 sysop 3946 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Quaerere in contexto :<br /> $1<br /> $2 Monstrare redirectiones Quaerere $3 $9 521 sysop 3330 2006-05-30T09:37:03Z Dbmag9 31 Praeferentiae 522 sysop 1557 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default * <strong>Real name</strong> (optional): if you choose to provide it this will be used for giving you attribution for your work.<br /> * <strong>Email</strong> (optional): Enables people to contact you through the website without you having to reveal your email address to them, and it can be used to send you a new password if you forget it. 523 sysop 2403 2005-07-03T13:02:55Z MediaWiki default Misc 524 sysop 2743 2005-11-09T22:43:24Z MediaWiki default User profile 525 sysop 2744 2005-11-09T22:43:24Z MediaWiki default Recent changes 526 sysop 1561 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default You are logged in as "$1". Your internal ID number is $2. See [[Project:User preferences help]] for help deciphering the options. 527 sysop 3949 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Conventum non apertum 528 sysop 3950 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default [[Special:Userlogin|Conventum aperire]] debes ut praeferentiae tuae perscribere. 529 sysop 3951 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Praeferentiae tuae reperscriptus est. 530 sysop 3952 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Praevidere 531 sysop 3585 2006-06-10T09:01:15Z MediaWiki default This preview reflects the text in the upper text editing area as it will appear if you choose to save. 532 sysop 3346 2006-05-30T09:53:23Z Dbmag9 31 <strong>Memento hanc paginam solum praevisum esse, neque iam servatam!</strong> 533 sysop 2633 2005-08-19T23:23:17Z MediaWiki default ← Previous diff 534 sysop 2634 2005-08-19T23:23:17Z MediaWiki default ←Older revision 535 sysop 3953 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default $1 proxima 536 sysop 3336 2006-05-30T09:40:46Z Dbmag9 31 Forma impressibilis 537 sysop 1572 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default (From {{SERVER}}) 538 sysop 3347 2006-05-30T09:53:59Z Dbmag9 31 Protegere 539 sysop 1574 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Reason for protecting 540 sysop 3955 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default [[$1]] protectum est 541 sysop 3956 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Pagina protecta 542 sysop 3957 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default <strong>WARNING: This page has been locked so that only users with sysop privileges can edit it.</strong> 543 sysop 3958 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default This page has been locked to prevent editing. You can view and copy the source of this page: 544 sysop 3959 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Index praesidii 545 sysop 3960 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Subter index paginarum protectarum est. Vide [[Project:Pagina protecta]] si pluris nuntii eges. 546 sysop 1581 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Protect from moves only 547 sysop 1582 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Protect page 548 sysop 1583 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default (give a reason) 549 sysop 1584 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default (Protecting "$1") 550 sysop 3961 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Protegere hanc paginam 551 sysop 1586 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Proxy blocker 552 sysop 1587 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Your IP address has been blocked because it is an open proxy. Please contact your Internet service provider or tech support and inform them of this serious security problem. 553 sysop 3012 2005-12-22T07:24:06Z MediaWiki default Done. 554 sysop 1589 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Retrieve&db=pubmed&dopt=Abstract&list_uids=$1 555 sysop 3962 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Perspicere 556 sysop 3963 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Recensere 557 sysop 3964 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Invenire 558 sysop 3965 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Optiones meae 559 sysop 3966 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Indicium paginae 560 sysop 3967 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Optiones paginae 561 sysop 3968 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Figuratio claustri celeris 562 sysop 1597 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default This preference only works in the 'Standard' and the 'CologneBlue' skin. 563 sysop 3969 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Paginae speciales 564 sysop 1599 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Submit query 565 sysop 1600 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Query successful 566 sysop 3322 2006-05-30T09:32:06Z Dbmag9 31 Pagina fortuita 567 sysop 2410 2005-07-03T13:02:55Z MediaWiki default Special:Random 568 sysop 1603 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default The sysop ability to create range blocks is disabled. 569 sysop 1604 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default in $4 form; $1 minor edits; $2 secondary namespaces; $3 multiple edits. 570 sysop 3971 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Monstrare $1 mutationes recentissimas in $2 diebus proximis.<br />$3 571 sysop 3972 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Monstrare mutationes novas incipiens ex $1 572 sysop 1607 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default ; $1 edits from logged in users 573 sysop 1608 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Loading recent changes 574 sysop 3973 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default (Paginis nexis ex "$1") 575 sysop 3974 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Subter <strong>$1</strong> mutationes recentissimae sunt in <strong>$2</strong> diebus proximis. 576 sysop 3975 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Subter <b>$1</b> mutationes recentissimas sunt in proxima <b>$2</b> die. 577 sysop 1612 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Recent Changes Patrol disabled 578 sysop 1613 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default The Recent Changes Patrol feature is currently disabled. 579 sysop 1614 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Database locked 580 sysop 2673 2005-09-05T09:36:09Z MediaWiki default The database is currently locked to new entries and other modifications, probably for routine database maintenance, after which it will be back to normal. The administrator who locked it offered this explanation: $1 581 sysop 2412 2005-07-03T13:02:55Z MediaWiki default <strong>WARNING: The database has been locked for maintenance, so you will not be able to save your edits right now. You may wish to cut-n-paste the text into a text file and save it for later.</strong> 582 sysop 3323 2006-05-30T09:32:34Z Dbmag9 31 Mutationes recentes 583 sysop 1618 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Special:Recentchanges 584 sysop 3976 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Quantum rerum in mutationibus recentibus 585 sysop 3335 2006-05-30T09:40:10Z Dbmag9 31 mutationes conlatae 586 sysop 3977 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Mutationes recentiores. Adde quae scis, sed memento addita tua mutari ameliorarique posse ab aliis utentibus. Cave ne aliorum iura (©) violes! 587 sysop 3978 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default (Redirectum de $1) 588 sysop 3979 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Tessera mea inter conventa memento 589 sysop 3980 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Removere paginas selectas ex indice paginarum custoditarum 590 sysop 3981 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Custoditum abrogatum est 591 sysop 3982 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Pagina "$1" custoditum non est iam. 592 sysop 3983 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Removens res notatas ex indice paginarum custoditarum... 593 sysop 3984 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Reddere praeferentiae 594 sysop 3985 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default $1 recensita deleta 595 sysop 3987 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Eventa per paginam 596 sysop 3988 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Receptum de "$1" 597 sysop 1632 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Return to $1. 598 sysop 3989 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Adfirmare tesseram novam 599 sysop 3990 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Reonerare 600 sysop 3991 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Redire ad formulam onerationis. 601 sysop 3992 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Reversum ad recensitum proximum 602 sysop 1637 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default rev 603 sysop 3993 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Reverti ad mutationem proximam ab $1 604 sysop 3994 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Historia formarum 605 sysop 3995 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Emendatio ex $1 606 sysop 1641 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Revision as of $1; $2<br />$3 | $4 607 sysop 3996 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Emendatio non inventa. 608 sysop 3997 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Emendatio qui rogavisti non inventa est. Confrima URL paginae. 609 sysop 2569 2005-07-29T10:51:07Z MediaWiki default http://www.ietf.org/rfc/rfc$1.txt 610 sysop 1645 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Rights: 611 sysop 3998 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Reverti mutationes 612 sysop 1647 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Rollback 613 sysop 3999 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Reversum defecit 614 sysop 4000 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default reverti 615 sysop 4001 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Lineae 616 sysop 1651 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default dies Saturni 617 sysop 4002 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Servare hanc rem 618 sysop 4003 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Praeferentiae tuae servatae sunt. 619 sysop 4004 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Servare fasciculum 620 sysop 1655 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Save Group 621 sysop 4005 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Servare praeferentiae 622 sysop 1657 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Save User Groups 623 sysop 3327 2006-05-30T09:36:05Z Dbmag9 31 Quaerere 624 sysop 4006 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default <p>Quaerere ad tempum debilitata est. Sis Google aut Yahoo! usere.</p> 625 sysop 4007 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Pro investigatione "$1" 626 sysop 4008 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Eventum investigationis 627 sysop 4009 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Figuratio eventorum investigationis 628 sysop 4010 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Pro plure nuntii de investigatione {{SITENAME}}, vide $1. 629 sysop 2636 2005-08-19T23:23:17Z MediaWiki default → 630 sysop 1665 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Select a newer version for comparison 631 sysop 1666 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Select an older version for comparison 632 sysop 1667 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Only read-only queries are allowed. 633 sysop 3194 2006-02-26T01:54:52Z MediaWiki default Self-linking pages 634 sysop 3195 2006-02-26T01:54:52Z MediaWiki default The following pages link to themselves: 635 sysop 1670 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default sep 636 sysop 4011 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Septembris 637 sysop 1672 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default There were serious xhtml markup errors detected by tidy. 638 sysop 4012 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Hora moderatri nunc est 639 sysop 1674 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default <b>User rights for "$1" could not be set. (Did you enter the name correctly?)</b> 640 sysop 1675 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Set user rights 641 sysop 1676 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Set bureaucrat flag 642 sysop 2431 2005-07-03T13:02:55Z MediaWiki default This file is a shared upload and may be used by other projects. 643 sysop 4013 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Paginae breves 644 sysop 4014 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default monstrare 645 sysop 1680 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Download high resolution version ($1x$2, $3 KB) 646 sysop 3198 2006-02-26T01:54:52Z MediaWiki default $1 minor edits | $2 bots | $3 logged in users | $4 patrolled edits 647 sysop 4016 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Monstrens <b>$1</b> eventa incipiens de <b>$2</b>. 648 sysop 4017 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Monstrens subter <b>$3</b> eventa incipiens cum #<b>$2</b>. 649 sysop 2434 2005-07-03T13:02:55Z MediaWiki default Show last $1 files sorted $2. 650 sysop 4018 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Monstrare praevisum 651 sysop 4019 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default monstrare 652 sysop 1687 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Your signature with timestamp 653 sysop 1688 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default siteadmin level 654 sysop 1689 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default - 655 sysop 1690 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Site Settings 656 sysop 1691 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Page caching 657 sysop 1692 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Cookies 658 sysop 1693 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Debugging 659 sysop 1694 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Features 660 sysop 1695 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Images 661 sysop 1696 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Memcache Daemon 662 sysop 1697 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Performance 663 sysop 1698 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Permissions 664 sysop 1699 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default User banning 665 sysop 1700 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Performance settings 666 sysop 1701 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Maintenance mode: Disable write access 667 sysop 1702 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Whitelist mode 668 sysop 1703 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Allow to include external images into articles 669 sysop 1704 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default By default, blocks expire after: 670 sysop 1705 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default When in miser mode, disable all query pages, not only "expensive" ones 671 sysop 1706 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Hit counter update frequency 672 sysop 1707 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Enable miser mode, which disables most "expensive" features 673 sysop 1708 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Readonly mode 674 sysop 1709 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Readonly message file 675 sysop 1710 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Show IP in header (for non-logged in users) 676 sysop 1711 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Sysops may block IP-ranges 677 sysop 1712 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Sysops may block logged-in users 678 sysop 1713 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Enable experimental dmoz-like category browsing. Outputs things like: Encyclopedia > Music > Style of Music > Jazz 679 sysop 1714 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Enable categories 680 sysop 1715 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Use database messages for user interface labels 681 sysop 1716 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Generate a watchlist once every hour or so 682 sysop 1717 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default The hour or so mentioned above (in seconds): 683 sysop 1718 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Developers may create accounts for users 684 sysop 1719 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Sysops may create accounts for users 685 sysop 1720 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Users may create accounts themself 686 sysop 1721 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Users must be logged in to edit 687 sysop 1722 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Anonymous users may only read these pages: 688 sysop 4020 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Census accessi 689 sysop 4021 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Basis dati <b>$1</b> habet. Hic numerus paginas disputationum, includitIste numero include paginas de "discussion", paginas de {{SITENAME}}, res parvas, paginas redirectionum, et paginas alteras. Hae excludens, <b>$2</b> paginae sunt.<p> Paginae <b>$3</b> visae fuerunt, et <b>$4</b> mutationes paginae fuerunt postquam aperitum moderatri novi (20 juli 2002). Fere <b>$5</b> mutationes per pagina fuerunt, et <b>$6</b> visae per mutatione. 690 sysop 3014 2005-12-22T07:24:06Z MediaWiki default 691 sysop 3334 2006-05-30T09:39:20Z Dbmag9 31 Donationes 692 sysop 1727 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Project:Site support 693 sysop 1728 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default {{SITENAME}} 694 sysop 2574 2005-07-29T10:51:07Z MediaWiki default {{SITENAME}} user $1 695 sysop 2575 2005-07-29T10:51:07Z MediaWiki default {{SITENAME}} user(s) $1 696 sysop 4022 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Aspectum 697 sysop 1732 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default The following text is what triggered our spam filter: $1 698 sysop 1733 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default The page you wanted to save was blocked by the spam filter. This is probably caused by a link to an external site. 699 sysop 1734 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Spam protection filter 700 sysop 1735 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default 701 sysop 1736 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default 702 sysop 4023 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Pagina specialis 703 sysop 3319 2006-05-30T09:30:02Z Dbmag9 31 Paginae speciales 704 sysop 4024 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Paginae speciales 705 sysop 1740 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Please note that all queries are logged. 706 sysop 1741 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Enter query 707 sysop 4025 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Census 708 sysop 4026 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Verba recentissima 709 sysop 4027 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Limen ostentationis rei parvae 710 sysop 4028 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Categoriae inferiores 711 sysop 4029 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Huic categoriae {{PLURAL:$1|una categoria inferiora est|$1 categoriae inferiores sunt}}. 712 sysop 1747 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default There is $1 subcategory to this category. 713 sysop 1748 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Subject/headline 714 sysop 4030 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Videre rem 715 sysop 4031 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Oneratum perfectum 716 sysop 4032 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Summarium 717 sysop 1752 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default dies Solis 718 sysop 4033 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Soli administratores hanc actionem peragere possunt. Vide $1. 719 sysop 4034 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Reservatum ad Administratores 720 sysop 1755 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default table 721 sysop 3318 2006-05-30T09:29:29Z Dbmag9 31 E Vicilibri 722 sysop 3310 2006-05-30T09:15:46Z Dbmag9 31 Disputatio 723 sysop 4035 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Paginam motata est, sed paginam disputationis non motata est quod paginam ibi iam est. Eam manu motare debebis. 724 sysop 4036 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Disputare hanc paginam 725 sysop 4037 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Pagina disputationis etiam motata est. 726 sysop 4038 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Pagina disputationis '''non''' motata est. 727 sysop 1762 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default <!-- MediaWiki:talkpagetext --> 728 sysop 4039 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Formulae hac in pagina adhibitae: 729 sysop 4040 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Mensura capsae verbi 730 sysop 1765 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Page text matches 731 sysop 4041 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Videre aut restituere $1? 732 sysop 1767 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Enlarge 733 sysop 1768 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default dies Iovis 734 sysop 1769 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Time zone 735 sysop 4042 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Dissimilitudo cinguli horae 736 sysop 4043 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Scribere numerum horae inter horam tuam et illam moderatri (UTC). 737 sysop 4044 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Exaequata indicibus rerum 738 sysop 4045 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Index 739 sysop 1774 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Premere bis ut paginam recensere (uti JavaScript) 740 sysop 1775 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Enable section editing via [edit] links 741 sysop 1776 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Enable section editing by right clicking<br /> on section titles (JavaScript) 742 sysop 1777 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Capsa recensitorum totam latitudinem habet 743 sysop 1778 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Celare mutationes recentes minores 744 sysop 1779 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Formare nexos fractos <a href="" class="new">sici</a> (alioqui: sic<a href="" class="internal">?</a>). 745 sysop 1780 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Show hoverbox over wiki links 746 sysop 1781 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Saepire capites 747 sysop 1782 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Notare totas mutations ut minor 748 sysop 1783 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Disable page caching 749 sysop 1784 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Numerare indices necessario 750 sysop 1785 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Show preview on first edit 751 sysop 1786 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Monstrare praevisus ante capsam recensiti, non post ipsam 752 sysop 1787 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Recordari tesserae inter conventa (uti cookies) 753 sysop 2579 2005-07-29T10:51:07Z MediaWiki default Show table of contents (for pages with more than 3 headings) 754 sysop 2449 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default Show edit toolbar (JavaScript) 755 sysop 1790 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Subscribere nexi 756 sysop 1791 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Mutationes recentes amplificatae (non efficit in tota navigatra) 757 sysop 1792 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Custodire res novas et mutatas 758 sysop 3338 2006-05-30T09:41:30Z Dbmag9 31 Arca ferramentorum 759 sysop 1794 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default See the differences between the two selected versions of this page. [alt-v] 760 sysop 1795 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Mark this as a minor edit [alt-i] 761 sysop 1796 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Preview your changes, please use this before saving! [alt-p] 762 sysop 4049 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Servare mutationes tuas [alt-s] 763 sysop 2580 2005-07-29T10:51:07Z MediaWiki default Search {{SITENAME}} [alt-f] 764 sysop 1799 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default dies Martis 765 sysop 4050 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Videre $1 mutationes proximas; videre $2 dies proximos. 766 sysop 4051 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Subter <b>$1</b> mutationes proximae huius usoris sunt in <b>$2</b> die proximo. 767 sysop 4052 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default (vertex) 768 sysop 4054 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Deobstruere locum IP 769 sysop 4055 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Formam inferam usere ut locum IP deobstruere. 770 sysop 4056 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default deobstruere 771 sysop 4057 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default deobstruxit "$1" 772 sysop 4058 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Categoriae sine categoriis 773 sysop 4060 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Sine categoriis 774 sysop 4061 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Restituere paginam deletam 775 sysop 4062 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Undelete {{PLURAL:$1|one edit|$1 edits}} 776 sysop 4063 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Restituere rem deletam 777 sysop 4064 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Restituere! 778 sysop 2453 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default restored "[[$1]]" 779 sysop 1814 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default $1 revisions restored 780 sysop 2764 2005-11-09T22:43:31Z MediaWiki default [[:$1|$1]] has been successfully restored. See [[Special:Log/delete]] for a record of recent deletions and restorations. 781 sysop 4067 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Si paginam restituis, tota recensita restituebuntur ad historiam. Si paginam novam cum ipse nomine post deletionem creata est, recensita restituta in historia prior apparebit, et recensitum recentissimum paginae necessario non renovabitur. 782 sysop 4068 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Videre et restituere paginas deletas 783 sysop 4069 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Paginae sequentes deletae sunt sed in tabulis sunt et eas restituere posse. Tabulae nonnumquam deleta est. 784 sysop 4070 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Recensitum deletum usque ab $1 785 sysop 4071 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default $1 recensita servata 786 sysop 1821 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Unexpected value: "$1"="$2". 787 sysop 4072 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Deobstruere basem dati 788 sysop 4073 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Basem dati deobstruere volo. 789 sysop 4074 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Deobstruere basem dati 790 sysop 4075 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Basis dati deobstructa est 791 sysop 4076 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Basis dati de {{SITENAME}} deobstructa est. 792 sysop 1827 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Unlocking the database will restore the ability of all users to edit pages, change their preferences, edit their watchlists, and other things requiring changes in the database. Please confirm that this is what you intend to do. 793 sysop 4077 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Deprotegere 794 sysop 1829 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Reason for unprotecting 795 sysop 4078 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default [[$1]] deprotectum est 796 sysop 1831 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default (Unprotecting "$1") 797 sysop 4079 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Deprotegere hanc paginam 798 sysop 4081 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Imagines non in usu 799 sysop 1834 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default <p>Please note that other web sites may link to an image with a direct URL, and so may still be listed here despite being in active use.</p> 800 sysop 3312 2006-05-30T09:16:22Z Dbmag9 31 decustodire 801 sysop 4084 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Abrogare custoditum 802 sysop 4085 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default (Novata) 803 sysop 3320 2006-05-30T09:30:43Z Dbmag9 31 Onerare fascicula 804 sysop 4086 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Onerare fascicula 805 sysop 1840 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default The file is corrupt or has an incorrect extension. Please check the file and upload again. 806 sysop 3209 2006-02-26T01:54:52Z MediaWiki default Uploads disabled 807 sysop 4087 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Fasciculi onerati 808 sysop 4088 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default "$1" oneratus est 809 sysop 4089 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Error onerati 810 sysop 1845 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Upload images, sounds, documents etc. 811 sysop 1846 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Upload images 812 sysop 4090 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Notatio onerati 813 sysop 4091 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Notatio onerati 814 sysop 4092 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Subter index onerati recentissimi est. Totae horae in hora moderatri monstrantur (UTC). <ul> </ul> 815 sysop 4093 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Conventum non apertum est 816 sysop 4094 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default [[Special:Userlogin|Aperire conventum]] debes ut fasciculos oneres. 817 sysop 4095 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default <strong>SISTERE!</strong> Ante hic oneras, lege et pare [[Project:Vonsilias de uso imaginum|consilias de {{SITENAME}} de uso imaginum]].<br /> Ut videre aut quaerere imagines oneratas antea, adi [[Special:Imagelist|indicem imaginum oneratae]]. Onerata et deleta in [[Special:Log/upload|notationem oneratorum]] notata sunt.<br /> Utere formam subter onerare fasciculos novos. Capsam desginare debes qui verba privata non uteris. Preme "Onerare" pro onerate incipere.<br /> <br /> Formae antipositae sunt: JPEG pro imaginibus, PNG pro simulacris, et OGG pro sonis. Nomina descriptiva utere, ut confusiones evitare. Pro imaginem in rebus includere, nexum * '''<nowiki>[[Image:File.jpg]]</nowiki>''' * '''<nowiki>[[Image:File.png|verba alterna]]</nowiki>''' aut pro sonis utere * '''<nowiki>[[Media:File.ogg]]</nowiki>''' 818 sysop 4096 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Monitus onerati 819 sysop 1854 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default 1 Set first character to "0" to disable the new category page layout. 820 sysop 1855 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default <b>User rights for "$1" updated</b> 821 sysop 1856 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default <strong>Tip:</strong> Use the 'Show preview' button to test your new CSS/JS before saving. 822 sysop 1857 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default '''Remember that you are only previewing your user CSS, it has not yet been saved!''' 823 sysop 4097 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Nomen usoris quod selegisti iam est. 824 sysop 1859 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default '''Remember that you are only testing/previewing your user JavaScript, it has not yet been saved!''' 825 sysop 1860 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default User levels management 826 sysop 1861 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Add group 827 sysop 1862 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Edit group 828 sysop 1863 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Group description (max 255 characters):<br /> 829 sysop 1864 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Group name: 830 sysop 1865 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Edit user groups 831 sysop 1866 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Existent groups: 832 sysop 1867 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Available groups: 833 sysop 1868 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Select groups you want the user to be removed from or added to. Unselected groups will not be changed. You can unselect a group by using CTRL + Left Click 834 sysop 1869 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Member of: 835 sysop 1870 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Manage group rights 836 sysop 1871 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Manage user groups 837 sysop 1872 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Enter a username: 838 sysop 4098 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Aperire conventum 839 sysop 4099 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Finire conventum 840 sysop 3212 2006-02-26T01:54:52Z MediaWiki default Mail object returned error: 841 sysop 4100 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Videre paginam usoris 842 sysop 1877 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default userrights level 843 sysop 4101 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Census usorum 844 sysop 4102 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default <b>$1</b> usores relati sunt, quorum <b>$2</b> administratores sunt (vide $3). 845 sysop 1880 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default List of validated articles 846 sysop 2473 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default Clear my older validation data 847 sysop 2477 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default '''Hint:''' Merging your data means that for the article revision you select, all options where you have specified ''no opinion'' will be set to the value and comment of the most recent revision for which you have expressed an opinion. For example, if you want to change a single option for a newer revision, but also keep your other settings for this article in this revision, just select which option you intend to ''change'', and merging will fill in the other options with your previous settings. 848 sysop 1883 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Use my previous assessment where selected 'No opinion' 849 sysop 1884 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default You have to be logged in to validate an article. 850 sysop 1885 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default No opinion 851 sysop 1886 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Page validation statistics for $1 852 sysop 1887 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default <b>$1%</b><br />($2 of $3 points<br />by $4 users) 853 sysop 1888 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default <b>$1%</b><br />($2 of $3 points<br />by one user) 854 sysop 1889 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Validation statistics for this article 855 sysop 1890 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Validate 856 sysop 3021 2005-12-22T07:24:07Z MediaWiki default <tr><th>Class</th>$1<th colspan="4">Opinion</th>$1<th>Comment</th></tr> 857 sysop 1892 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default this is the latest version 858 sysop 1893 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Total 859 sysop 1894 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default This user has validated $1 pages. 860 sysop 1895 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Only articles can be validated. This page is <i>not</i> in the article namespace. 861 sysop 1896 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Validate this version 862 sysop 1897 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Validation done. 863 sysop 1898 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Version 864 sysop 1899 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Version of $1 865 sysop 2495 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default View this revision 866 sysop 1901 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Validate page 867 sysop 1902 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default zh 868 sysop 1903 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default cn 869 sysop 1904 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default hk 870 sysop 1905 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default sg 871 sysop 1906 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default tw 872 sysop 4103 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Versio 873 sysop 4104 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default This page has been accessed $1 times. 874 sysop 4105 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Videre ($1) ($2) ($3). 875 sysop 4106 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Fontem videre 876 sysop 4107 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Videre disputatum 877 sysop 4109 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Paginae desideratae 878 sysop 3311 2006-05-30T09:16:07Z Dbmag9 31 custodire 879 sysop 4110 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default ($1 paginae custoditae, sine paginas disputationis; $2 paginae totae recensitae in hoc tempo; $3... [$4 monstrare et recensere indicem totum].) 880 sysop 4111 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Hic est index alphabeticus paginarum custoditarum tui. Nota capsas paginarum qui removere vis ex index paginarum custoditarum et "removere" premere. 881 sysop 3331 2006-05-30T09:37:34Z Dbmag9 31 paginae custoditae 882 sysop 4115 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Index paginarum custoditarum tuus $1 paginas habet. 883 sysop 1918 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default (for user "$1") 884 sysop 4117 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default paginas custoditas quaerens pro recensitis recentibus 885 sysop 4118 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default recensita recenta quaerens pro pagina custodita 886 sysop 4119 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Nullae paginarum custoditarum tuarum recensitae sunt in hoc tempo. 887 sysop 4120 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Conventum non apertum est 888 sysop 4121 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default [[Special:Userlogin|Aperire conventum]] debes ut indicem paginarum custoditarum mutes. 889 sysop 4122 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Custodire hanc paginam 890 sysop 4123 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Custodire hanc paginam 891 sysop 4124 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default dies Mercurii 892 sysop 4125 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default <h2>Salve, $1!</h2> <p>Ratio tua iam creata est. Noli oblivisci praeferentias tuas mutare. 893 sysop 3326 2006-05-30T09:34:28Z Dbmag9 31 Nexus ad hanc paginam 894 sysop 1929 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default To be allowed to create accounts in this Wiki you have to [[Special:Userlogin|log]] in and have the appropriate permissions. 895 sysop 1930 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default You are not allowed to create an account 896 sysop 4126 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default You have to [[{{ns:special}}:Userlogin|login]] to edit pages. 897 sysop 1932 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Login required to edit 898 sysop 1933 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default You have to [[Special:Userlogin|login]] to read pages. 899 sysop 1934 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default Login required to read 900 sysop 1935 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default View project page 901 sysop 1936 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default {{SITENAME}} 902 sysop 4130 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Subter proximae $1 mutationes sunt in proximis <b>$2</b> horis. 903 sysop 1938 2005-06-25T11:12:43Z MediaWiki default This is a saved version of your watchlist. 904 sysop 4131 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Monstrare proximas $1 horas $2 dies $3 905 sysop 2695 2005-09-05T09:36:11Z MediaWiki default Incorrect parameters to wfQuery()<br /> Function: $1<br /> Query: $2 906 sysop 4132 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Tessera quam scripsisti non constat. Conare denuo. 907 sysop 4133 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Diversa 908 sysop 4134 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Inscriptio electronica tua 909 sysop 2775 2005-11-09T22:43:34Z MediaWiki default Language: 910 sysop 4135 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Nomen tuum usoris 911 sysop 4136 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Agnomen tuum (in subscriptiones) 912 sysop 4137 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Tessera tua 913 sysop 4138 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Tesseram tuam adfirmare 914 sysop 4139 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Nomen tuum verum* 915 sysop 4140 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Verba tua 916 sysop 2522 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default Variant 917 3408 2006-05-31T08:47:45Z Dbmag9 31 #REDIRECT [[w:it:Utente:Mmo]] 919 3456 2006-06-01T08:41:23Z Francesco Gabrielli 15 {{Vicifons2|Eclogae vel bucolica}} ==MELIBOEUS CORYDON THYRSIS== ''M.'' Forte sub arguta consederat ilice Daphnis, compulerantque greges Corydon et Thyrsis in unum, Thyrsis oves, Corydon distentas lacte capellas, ambo florentes aetatibus, Arcades ambo, et cantare pares et respondere parati. huc mihi, dum teneras defendo a frigore myrtos, vir gregis ipse caper deerraverat; atque ego Daphnim aspicio. Ille ubi me contra videt, 'ocius' inquit 'huc ades, o Meliboee; caper tibi salvos et haedi; et siquid cessare potes, requiesce sub umbra. alternis igitur contendere versibus ambo coepere; alternos Musae meminisse volebant. Hos Corydon, illos referebat in ordine Thyrsis. ''C.'' Nymphae, noster amor, Libethrides, aut mihi carmen quale meo Codro concedite (proxima Phoebi versibus ille facit) aut, si non possumus omnes, hic arguta sacra pendebit fistula pinu. ''T.'' Pastores, edera crescentem ornate poetam, Arcades, invidia rumpantur ut ilia Codro; aut, si ultra placitum laudarit, baccare frontem cingite, ne vati noceat mala lingua futuro. ''C.'' Saetosi caput hoc apri tibi, Delia, parvos et ramosa Micon vivacis cornua cervi. Si proprium hoc fuerit, levi de marmore tota puniceo stabis suras evincta coturno. ''T.'' Sinum lactis et haec te liba, Priape, quodannis expectare sat est: custos es pauperis horti. Nunc te marmoreum pro tempore fecimus; at tu, si fetura gregem suppleverit, aureus esto. {{ecloga}} [[Categories: Virgilius]] 920 2993 2005-12-19T14:32:25Z 81.174.32.118 correct 5: set sed ===Licida, Meri=== L. Certe equidem audieram, qua se subducere colles incipiunt molli que iugum demittere clivo, usque ad aquam et veteres iam fracta cacumina fagos omnia carminibus vestrum servasse Menalcan. M. Audieras, et fama fuit; sed carmina tantum nostra valent, Lycida, tela inter Martia, quantum Chaonias dicunt aquila veniente columbas. quod nisi me quacumque novas incidere lites ante sinistra cava monuisset ab ilice cornix, nec tuus hic Moeris nec viveret ipse Menalcas. L. Heu, cadit in quemquam tantum scelus? heu, tua nobis paene simul te cum solacia rapta, Menalca? quis caneret nymphas? quis humum florentibus herbis spargeret aut viridi fontes induceret umbra? vel quae sublegi tacitus tibi carmina nuper, cum te ad delicias ferres Amaryllida nostras: 'Tityre, dum redeo (brevis est via) pasce capellas, et potum pastas age, Tityre, et inter agendum occursare capro (cornu ferit ille) caveto'. M. Immo haec, quae Varo necdum perfecta canebat: 'Vare, tuum nomen, superet modo Mantua nobis, Mantua vae miserae nimium vicina Cremonae, cantantes sublime ferent ad sidera cycni'. M. Id quidem ago et tacitus, Lycida, me cum ipse voluto, si valeam meminisse; nequest ignobile carmen. 'huc ades, o Galatea! quis est nam ludus in undis? hic ver purpureum, varios hic flumina circum fundit humus flores, hic candida populus antro imminet, en lentae texunt umbracula vites: huc ades; insani feriant sine litora fluctus'. {{ecloga}} [[Categories: Virgilius]] 921 3444 2006-06-01T08:34:36Z Francesco Gabrielli 15 {{Vicifons2|Eclogae vel bucolica}} ===Meliboeus=== Tityre, tu patulae recubans sub tegmine fagi silvestrem tenui Musam meditaris avena; nos patriae finis et dulcia linquimus arva. nos patriam fugimus; tu, Tityre, lentus in umbra formosam resonare doces Amaryllida silvas. ===Tityrus=== O Meliboee, deus nobis haec otia fecit. namque erit ille mihi semper deus, illius aram saepe tener nostris ab ovilibus imbuet agnus. ille meas errare boves, ut cernis, et ipsum ludere quae vellem calamo permisit agresti. ===Meliboeus=== Non equidem invideo, miror magis; undique totis usque adeo turbatur agris. en ipse capellas protenus aeger ago; hanc etiam vix, Tityre, duco. hic inter densas corylos modo namque gemellos, spem gregis, a, silice in nuda conixa reliquit. saepe malum hoc nobis, si mens non laeva fuisset, de caelo tactas memini praedicere quercus. sed tamen iste deus qui sit da, Tityre,nobis. ===Tityrus=== Urbem quam dicunt Romam, Meliboee, putavi stultus ego huic nostrae similem, cui saepe solemus pastores ovium teneros depellere fetus. sic canibus catulos similes, sic matribus haedos noram, sic parvis componere magna solebam. verum haec tantum alias inter caput extulit urbes quantum lenta solent inter viburna cupressi. ===Meliboeus=== Et quae tanta fuit Romam tibi causa videndi? ===Tityrus=== Libertas, quae sera tamen respexit inertem, candidior postquam tondenti barba cadebat, respexit tamen et longo post tempore venit, postquam nos Amaryllis habet, Galatea reliquit. namque - fatebor enim - dum me Galatea tenebat, nec spes libertatis erat nec cura peculi. quamvis multa meis exiret victima saeptis pinguis et ingratae premeretur caseus urbi, non umquam gravis aere domum mihi dextra redibat. ===Meliboeus=== Mirabar quid maesta deos, Amarylli, vocares, cui pendere sua patereris in arbore poma. Tityrus hinc aberat. ipsae te, Tityre, pinus, ipsi te fontes, ipsa haec arbusta vocabant. ===Tityrus=== Quid facerem? neque servitio me exire licebat nec tam praesentis alibi cognoscere divos. hic illum vidi iuvenem, Meliboee, quot annis bis senos cui nostra dies altaria fumant, hic mihi responsum primus dedit ille petenti: 'pascite ut ante boves, pueri, submittite tauros.' ===Meliboeus=== Fortunate senex, ergo tua rura manebunt et tibi magna satis, quamvis lapis omnia nudus limosoque palus obducat pascua iunco. non insueta gravis temptabunt pabula fetas nec mala vicini pecoris contagia laedent. fortunate senex, hic inter flumina nota et fontis sacros frigus captabis opacum; hinc tibi, quae semper, vicino ab limite saepes Hyblaeis apibus florem depasta salicti saepe levi somnum suadebit inire susurro; hinc alta sub rupe canet frondator ad auras, nec tamen interea raucae, tua cura, palumbes nec gemere aeria cessabit turtur ab ulmo. ===Tityrus=== Ante leves ergo pascentur in aethere cervi et freta destituent nudos in litore pisces, ante pererratis amborum finibus exsul aut Ararim Parthus bibet aut Germania Tigrim, quam nostro illius labatur pectore vultus. ===Meliboeus=== At nos hinc alii sitientis ibimus Afros, pars Scythiam et rapidum cretae veniemus Oaxen et penitus toto divisos orbe Britannos. en umquam patrios longo post tempore finis pauperis et tuguri congestum caespite culmen, post aliquot, mea regna, videns mirabor aristas? impius haec tam culta novalia miles habebit, barbarus has segetes. en quo discordia civis produxit miseros; his nos consevimus agros! insere nunc, Meliboee, piros, pone ordine vites. ite meae, felix quondam pecus, ite capellae. non ego vos posthac viridi proiectus in antro dumosa pendere procul de rupe videbo; carmina nulla canam; non me pascente, capellae, florentem cytisum et salices carpetis amaras. ===Tityrus=== Hic tamen hanc mecum poteras requiescere noctem fronde super viridi. sunt nobis mitia poma, castaneae molles et pressi copia lactis, et iam summa procul villarum culmina fumant maioresque cadunt altis de montibus umbrae. {{ecloga}} [[Categories: Virgilius]] 922 3367 2006-05-30T12:44:15Z Dbmag9 31 {| style="background-color: #f2fff2; border: 1px solid #bfffbf;" !colspan=3 style="background-color: #bfffbf;"|Legenda vicilibriis |- |style="border-right: 1px solid #CCCCCC; padding: 0px 3px;"| Liber initialis: [[Imago:Red.png]] |style="border-right: 1px solid #CCCCCC; padding: 0px 3px;"| Liber Maturandus: [[Imago:Yellow.png]] |style="padding: 0px 3px;"| Liber finitus: [[Imago:Green.png]] |} 923 3510 2006-06-05T17:38:03Z Francesco Gabrielli 15 delenda {| align="center" cellspacing="0" class="toccolours" width="95%" style="clear:both;text-align:center" |- style="background: #f5f5dc;" ! style="font-size: 120%;" | '''Omnia Ecloga''' | width="25" | |- | colspan="7"; style="clear:both;text-align:left background: #f5f5dc; text-align:center" | [[Ecloga I]] - [[Ecloga II]] - [[Ecloga III]] - [[Ecloga IV]] - [[Ecloga V]] - [[Ecloga VI]] - [[Ecloga VII]] - [[Ecloga VIII]] - [[Ecloga IX]] - [[Ecloga X]] |} <noinclude>{{delenda}}</noinclude> 924 3458 2006-06-01T08:41:31Z Francesco Gabrielli 15 {{Vicifons2|Eclogae vel bucolica}} Extremum hunc, Arethusa, mihi concede laborem: pauca meo Gallo, sed quae legat ipsa Lycoris, carmina sunt dicenda: neget quis carmina Gallo? Sic tibi, cum fluctus subterlabere Sicanos, Doris amara suam non intermisceat undam; incipe; sollicitos Galli dicamus amores, dum tenera attondent simae uirgulta capellae. Non canimus surdis: respondent omnia siluae. Quae nemora aut qui uos saltus habuere, puellae Naides, indigno cum Gallus amore peribat? Nam neque Parnasi uobis iuga, nam neque Pindi ulla moram fecere, neque Aonie Aganippe. Illum etiam lauri, etiam fleuere myricae; pinifer illum etiam sola sub rupe iacentem Maenalus et gelidi fleuerunt saxa Lycaei. Stant et oues circum (nostri nec paenitet illas, nec te paeniteat pecoris, diuine poeta: et formosus ouis ad flumina pauit Adonis); uenit et upilio; tardi uenere subulci; uuidus hiberna uenit de glande Menalcas. Omnes "Vnde amor iste" rogant "tibi?" Venit Apollo: "Galle, quid insanis?" inquit; "tua cura Lycoris perque niues alium perque horrida castra secuta est." Venit et agresti capitis Siluanus honore, florentis ferulas et grandia lilia quassans. Pan deus Arcadiae uenit, quem uidimus ipsi sanguineis ebuli bacis minioque rubentem: "Ecquis erit modus?" inquit "Amor non talia curat, nec lacrimis crudelis Amor nec gramina riuis nec cytiso saturantur apes nec fronde capellae." Tristis at ille: "Tamen cantabitis, Arcades, inquit, montibus haec uestris, soli cantare periti Arcades. O mihi tum quam molliter ossa quiescant, uestra meos olim si fistula dicat amores! Atque utinam ex uobis unus uestrisque fuissem aut custos gregis aut maturae uinitor uuae! Certe siue mihi Phyllis siue esset Amyntas, seu quicumque furor (quid tum, si fuscus Amyntas? et nigrae uiolae sunt et uaccinia nigra), mecum inter salices lenta sub uite iaceret: serta mihi Phyllis legeret, cantaret Amyntas. "Hic gelidi fontes, hic mollia prata, Lycori; hic nemus; hic ipso tecum consumerer aeuo. Nunc insanus amor duri me Martis in armis tela inter media atque aduersos detinet hostis. Tu procul a patria (nec sit mihi credere tantum) Alpinas, a, dura, niues et frigora Rheni me sine sola uides. A, te ne frigora laedant! a, tibi ne teneras glacies secet aspera plantas! Ibo et Chalcidico quae sunt mihi condita uersu carmina pastoris Siculi modulabor auena. Certum est in siluis inter spelaea ferarum malle pati tenerisque meos incidere Amores arboribus: crescent illae, crescetis, Amores. Interea mixtis lustrabo Maenala Nymphis, aut acris uenabor apros; non me ulla uetabunt frigora Parthenios canibus circumdare saltus. Iam mihi per rupes uideor lucosque sonantis ire; libet Partho torquere Cydonia cornu spicula; tamquam haec sit nostri medicina furoris, aut deus ille malis hominum mitescere discat! Iam neque Hamadryades rursus nec carmina nobis ipsa placent; ipsae rursus concedite, siluae. Non illum nostri possunt mutare labores, nec si frigoribus mediis Hebrumque bibamus, Sithoniasque niues hiemis subeamus aquosae, nec si, cum moriens alta liber aret in ulmo, Aethiopum uersemus ouis sub sidere Cancri. Omnia uincit Amor: et nos cedamus Amori." Haec sat erit, diuae, uestrum cecinisse poetam, dum sedet et gracili fiscellam texit hibisco, Pierides: uos haec facietis maxima Gallo, Gallo, cuius amor tantum mihi crescit in horas, quantum uere nouo uiridis se subicit alnus. Surgamus: solet esse grauis cantantibus umbra, iuniperi grauis umbra; nocent et frugibus umbrae. Ite domum saturae, uenit Hesperus, ite, capellae. {{ecloga}} [[Categories:Virigilius]] 925 3457 2006-06-01T08:41:27Z Francesco Gabrielli 15 {{Vicifons2|Eclogae vel bucolica}} ===Lycidas=== Quo te, Moeri, pedes? An, quo uia ducit, in urbem? ===Moeris=== O Lycida, uiui peruenimus, aduena nostri (quod nunquam ueriti sumus) ut possessor agelli diceret: "Haec mea sunt; ueteres migrate coloni." Nunc uicti, tristes, quoniam fors omnia uersat, hos illi (quod nec uertat bene!) mittimus haedos. ===Lycidas=== Certe equidem audieram, qua se subducere colles incipiunt mollique iugum demittere cliuo, usque ad aquam et ueteres, iam fracta cacumina, fagos, omnia carminibus uestrum seruasse Menalcan. ===Moeris=== Audieras, et fama fuit; sed carmina tantum nostra ualent, Lycida, tela inter Martia, quantum Chaonias dicunt aquila ueniente columbas. Quod nisi me quacumque nouas incidere litis ante sinistra caua monuisset ab ilice cornix, nec tuos hic Moeris nec uiueret ipse Menalcas. ===Lycidas=== Heu! Cadit in quemquam tantum scelus? Heu! Tua nobis paene simul tecum solacia rapta, Menalca? Quis caneret Nymphas? Quis humum florentibus herbis spargeret, aut uiridi fontis induceret umbra? uel quae sublegi tacitus tibi carmina nuper, cum te ad delicias ferres Amaryllida nostras? "Tityre, dum redeo (breuis est uia) pasce capellas; et potum pastas age, Tityre, et inter agendum occursare capro (cornu ferit ille) caueto." ===Moeris=== Immo haec quae Varo, necdum perfecta, canebat: "Vare, tuom nomen, superet modo Mantua nobis, Mantua uae miserae nimium uicina Cremonae, cantantes sublime ferent ad sidera cycni." ===Lycidas=== Sic tua Cyrneas fugiant examina taxos, sic cytiso pastae distendant ubera uaccae, incipe, si quid habes. Et me fecere poetam Pierides; sunt et mihi carmina; me quoque dicunt uatem pastores: sed non ego credulus illis; nam neque adhuc Vario uideor nec dicere Cinna digna, sed argutos inter strepere anser olores. ===Moeris=== Id quidem ago et tacitus, Lycida, mecum ipse uoluto, si ualeam meminisse; neque est ignobile carmen: "Huc ades, o Galarea: quis est nam ludus in undis? Hic uer purpureum, uarios hic flumina circum fundit humus flores; hic candida populus antro imminet et lentae texunt umbracula uites. Huc ades; insani feriant sine litora fluctus." ===Lycidas=== Quid, quae te pura solum sub nocte canentem audieram? Numeros memini, si uerba tenerem: "Daphni, quid antiquos signorum suspicis ortus? Ecce Dionaei processit Caesaris astrum, astrum quo segetes gauderent frugibus et quo duceret apricis in collibus uua colorem. Insere, Daphni, piros: carpent tua poma nepotes." ===Moeris=== Omnia fert aetas, animum quoque; saepe ego longos cantando puerum memini me condere soles: nunc oblita mihi tot carmina, uox quoque Moerim iam fugit ipsa: lupi Moerim uidere priores. Sed tamen ista satis referet tibi saepe Menalcas. ===Lycidas=== Causando nostros in longum ducis amores. Et nunc omne tibi stratum silet aequor, et omnes, aspice, uentosi ceciderunt murmuris aurae. Hinc adeo media est nobis uia; namque sepulcrum incipit apparere Bianoris. Hic, ubi densas agricolae stringunt frondis, hic, Moeri, canamus: hic haedos depone, tamen ueniemus in urbem. Aut, si nox pluuiam ne colligat ante ueremur, cantantes licet usque (minus uia laedit) eamus: cantantes ut eamus, ego hoc te fasce leuabo. ===Moeris=== Desine plura, puer, et quod nunc instat agamus. Carmina tum melius, cum uenerit ipse, canemus. {{ecloga}} [[Categories: Virgilius]] 926 1961 2005-01-25T23:39:03Z Mmo 5 927 1962 2005-01-25T23:39:18Z Mmo 5 928 1963 2005-01-25T23:40:32Z Mmo 5 929 3450 2006-06-01T08:35:50Z Francesco Gabrielli 15 {{Vicifons2|Epistulae morales ad Lucilium}} *[[Epistolarum:Liber Primus|Liber Primus]] 930 1965 2005-01-26T00:06:16Z Mmo 5 ==I. SENECA LUCILIO SUO SALUTEM== [1] Ita fac, mi Lucili: vindica te tibi, et tempus quod adhuc aut auferebatur aut subripiebatur aut excidebat collige et serva. Persuade tibi hoc sic esse ut scribo: quaedam tempora eripiuntur nobis, quaedam subducuntur, quaedam effluunt. Turpissima tamen est iactura quae per neglegentiam fit. Et si volueris attendere, magna pars vitae elabitur male agentibus, maxima nihil agentibus, tota vita aliud agentibus. [2] Quem mihi dabis qui aliquod pretium tempori ponat, qui diem aestimet, qui intellegat se cotidie mori? In hoc enim fallimur, quod mortem prospicimus: magna pars eius iam praeterit; quidquid aetatis retro est mors tenet. Fac ergo, mi Lucili, quod facere te scribis, omnes horas complectere; sic fiet ut minus ex crastino pendeas, si hodierno manum inieceris. [3] Dum differtur vita transcurrit. Omnia, Lucili, aliena sunt, tempus tantum nostrum est; in huius rei unius fugacis ac lubricae possessionem natura nos misit, ex qua expellit quicumque vult. Et tanta stultitia mortalium est ut quae minima et vilissima sunt, certe reparabilia, imputari sibi cum impetravere patiantur, nemo se iudicet quicquam debere qui tempus accepit, cum interim hoc unum est quod ne gratus quidem potest reddere. [4] Interrogabis fortasse quid ego faciam qui tibi ista praecipio. Fatebor ingenue: quod apud luxuriosum sed diligentem evenit, ratio mihi constat impensae. Non possum dicere nihil perdere, sed quid perdam et quare et quemadmodum dicam; causas paupertatis meae reddam. Sed evenit mihi quod plerisque non suo vitio ad inopiam redactis: omnes ignoscunt, nemo succurrit. [5] Quid ergo est? non puto pauperem cui quantulumcumque superest sat est; tu tamen malo serves tua, et bono tempore incipies. Nam ut visum est maioribus nostris, 'sera parsimonia in fundo est'; non enim tantum minimum in imo sed pessimum remanet. Vale. ==II. SENECA LUCILIO SUO SALUTEM== [1] Ex iis quae mihi scribis et ex iis quae audio bonam spem de te concipio: non discurris nec locorum mutationibus inquietaris. Aegri animi ista iactatio est: primum argumentum compositae mentis existimo posse consistere et secum morari. [2] Illud autem vide, ne ista lectio auctorum multorum et omnis generis voluminum habeat aliquid vagum et instabile. Certis ingeniis immorari et innutriri oportet, si velis aliquid trahere quod in animo fideliter sedeat. Nusquam est qui ubique est. Vitam in peregrinatione exigentibus hoc evenit, ut multa hospitia habeant, nullas amicitias; idem accidat necesse est iis qui nullius se ingenio familiariter applicant sed omnia cursim et properantes transmittunt. [3] Non prodest cibus nec corpori accedit qui statim sumptus emittitur; nihil aeque sanitatem impedit quam remediorum crebra mutatio; non venit vulnus ad cicatricem in quo medicamenta temptantur; non convalescit planta quae saepe transfertur; nihil tam utile est ut in transitu prosit. Distringit librorum multitudo; itaque cum legere non possis quantum habueris, satis est habere quantum legas. [4] 'Sed modo' inquis 'hunc librum evolvere volo, modo illum.' Fastidientis stomachi est multa degustare; quae ubi varia sunt et diversa, inquinant non alunt. Probatos itaque semper lege, et si quando ad alios deverti libuerit, ad priores redi. Aliquid cotidie adversus paupertatem, aliquid adversus mortem auxili compara, nec minus adversus ceteras pestes; et cum multa percurreris, unum excerpe quod illo die concoquas. [5] Hoc ipse quoque facio; ex pluribus quae legi aliquid apprehendo. Hodiernum hoc est quod apud Epicurum nanctus sum - soleo enim et in aliena castra transire, non tamquam transfuga, sed tamquam explorator -: 'honesta' inquit 'res est laeta paupertas'. [6] Illa vero non est paupertas, si laeta est; non qui parum habet, sed qui plus cupit, pauper est. Quid enim refert quantum illi in arca, quantum in horreis iaceat, quantum pascat aut feneret, si alieno imminet, si non acquisita sed acquirenda computat? Quis sit divitiarum modus quaeris? primus habere quod necesse est, proximus quod sat est. Vale. ==III. SENECA LUCILIO SUO SALUTEM== [1] Epistulas ad me perferendas tradidisti, ut scribis, amico tuo; deinde admones me ne omnia cum eo ad te pertinentia communicem, quia non soleas ne ipse quidem id facere: ita eadem epistula illum et dixisti amicum et negasti. Itaque si proprio illo verbo quasi publico usus es et sic illum amicum vocasti quomodo omnes candidatos 'bonos viros' dicimus, quomodo obvios, si nomen non succurrit, 'dominos' salutamus, hac abierit. [2] Sed si aliquem amicum existimas cui non tantundem credis quantum tibi, vehementer erras et non satis nosti vim verae amicitiae. Tu vero omnia cum amico delibera, sed de ipso prius: post amicitiam credendum est, ante amicitiam iudicandum. Isti vero praepostero officia permiscent qui, contra praecepta Theophrasti, cum amaverunt iudicant, et non amant cum iudicaverunt. Diu cogita an tibi in amicitiam aliquis recipiendus sit. Cum placuerit fieri, toto illum pectore admitte; tam audaciter cum illo loquere quam tecum. [3] Tu quidem ita vive ut nihil tibi committas nisi quod committere etiam inimico tuo possis; sed quia interveniunt quaedam quae consuetudo fecit arcana, cum amico omnes curas, omnes cogitationes tuas misce. Fidelem si putaveris, facies; nam quidam fallere docuerunt dum timent falli, et illi ius peccandi suspicando fecerunt. Quid est quare ego ulla verba coram amico meo retraham? quid est quare me coram illo non putem solum? [4] Quidam quae tantum amicis committenda sunt obviis narrant, et in quaslibet aures quidquid illos urit exonerant; quidam rursus etiam carissimorum conscientiam reformidant et, si possent, ne sibi quidem credituri interius premunt omne secretum. Neutrum faciendum est; utrumque enim vitium est, et omnibus credere et nulli, sed alterum honestius dixerim vitium, alterum tutius. [5] Sic utrosque reprehendas, et eos qui semper inquieti sunt, et eos qui semper quiescunt. Nam illa tumultu gaudens non est industria sed exagitatae mentis concursatio, et haec non est quies quae motum omnem molestiam iudicat, sed dissolutio et languor. [6] Itaque hoc quod apud Pomponium legi animo mandabitur: 'quidam adeo in latebras refugerunt ut putent in turbido esse quidquid in luce est'. Inter se ista miscenda sunt: et quiescenti agendum et agenti quiescendum est. Cum rerum natura delibera: illa dicet tibi et diem fecisse se et noctem. Vale. ==IV. SENECA LUCILIO SUO SALUTEM== [1] Persevera ut coepisti et quantum potes propera, quo diutius frui emendato animo et composito possis. Frueris quidem etiam dum emendas, etiam dum componis: alia tamen illa voluptas est quae percipitur ex contemplatione mentis ab omni labe purae et splendidae. [2] Tenes utique memoria quantum senseris gaudium cum praetexta posita sumpsisti virilem togam et in forum deductus es: maius expecta cum puerilem animum deposueris et te in viros philosophia transscripserit. Adhuc enim non pueritia sed, quod est gravius, puerilitas remanet; et hoc quidem peior est, quod auctoritatem habemus senum, vitia puerorum, nec puerorum tantum sed infantum: illi levia, hi falsa formidant, nos utraque. [3] Profice modo: intelleges quaedam ideo minus timenda quia multum metus afferunt. Nullum malum magnum quod extremum est. Mors ad te venit: timenda erat si tecum esse posset: necesse est aut non perveniat aut transeat. [4] 'Difficile est' inquis 'animum perducere ad contemptionem animae.' Non vides quam ex frivolis causis contemnatur? Alius ante amicae fores laqueo pependit, alius se praecipitavit e tecto ne dominum stomachantem diutius audiret, alius ne reduceretur e fuga ferrum adegit in viscera: non putas virtutem hoc effecturam quod efficit nimia formido? Nulli potest secura vita contingere qui de producenda nimis cogitat, qui inter magna bona multos consules numerat. [5] Hoc cotidie meditare, ut possis aequo animo vitam relinquere, quam multi sic complectuntur et tenent quomodo qui aqua torrente rapiuntur spinas et aspera. Plerique inter mortis metum et vitae tormenta miseri fluctuantur et vivere nolunt, mori nesciunt. [6] Fac itaque tibi iucundam vitam omnem pro illa sollicitudinem deponendo. Nullum bonum adiuvat habentem nisi ad cuius amissionem praeparatus est animus; nullius autem rei facilior amissio est quam quae desiderari amissa non potest. Ergo adversus haec quae incidere possunt etiam potentissimis adhortare te et indura. [7] De Pompei capite pupillus et spado tulere sententiam, de Crasso crudelis et insolens Parthus; Gaius Caesar iussit Lepidum Dextro tribuno praebere cervicem, ipse Chaereae praestitit; neminem eo fortuna provexit ut non tantum illi minaretur quantum permiserat. Noli huic tranquillitati confidere: momento mare evertitur; eodem die ubi luserunt navigia sorbentur. [8] Cogita posse et latronem et hostem admovere iugulo tuo gladium; ut potestas maior absit, nemo non servus habet in te vitae necisque arbitrium. Ita dico: quisquis vitam suam contempsit tuae dominus est. Recognosce exempla eorum qui domesticis insidiis perierunt, aut aperta vi aut dolo: intelleges non pauciores servorum ira cecidisse quam regum. Quid ad te itaque quam potens sit quem times, cum id propter quod times nemo non possit? [9] At si forte in manus hostium incideris, victor te duci iubebit - eo nempe quo duceris. Quid te ipse decipis et hoc nunc primum quod olim patiebaris intellegis? Ita dico: ex quo natus es, duceris. Haec et eiusmodi versanda in animo sunt si volumus ultimam illam horam placidi exspectare cuius metus omnes alias inquietas facit. [10] Sed ut finem epistulae imponam, accipe quod mihi hodierno die placuit - et hoc quoque ex alienis hortulis sumptum est: 'magnae divitiae sunt lege naturae composita paupertas'. Lex autem illa naturae scis quos nobis terminos statuat? Non esurire, non sitire, non algere. Ut famem sitimque depellas non est necesse superbis assidere liminibus nec supercilium grave et contumeliosam etiam humanitatem pati, non est necesse maria temptare nec sequi castra: parabile est quod natura desiderat et appositum. [11] Ad supervacua sudatur; illa sunt quae togam conterunt, quae nos senescere sub tentorio cogunt, quae in aliena litora impingunt: ad manum est quod sat est. Cui cum paupertate bene convenit dives est. Vale. ==V. SENECA LUCILIO SUO SALUTEM== [1] Quod pertinaciter studes et omnibus omissis hoc unum agis, ut te meliorem cotidie facias, et probo et gaudeo, nec tantum hortor ut perseveres sed etiam rogo. Illud autem te admoneo, ne eorum more qui non proficere sed conspici cupiunt facias aliqua quae in habitu tuo aut genere vitae notabilia sint; [2] asperum cultum et intonsum caput et neglegentiorem barbam et indictum argento odium et cubile humi positum et quidquid aliud ambitionem perversa via sequitur evita. Satis ipsum nomen philosophiae, etiam si modeste tractetur, invidiosum est: quid si nos hominum consuetudini coeperimus excerpere? Intus omnia dissimilia sint, frons populo nostra conveniat. [3] Non splendeat toga, ne sordeat quidem; non habeamus argentum in quod solidi auri caelatura descenderit, sed non putemus frugalitatis indicium auro argentoque caruisse. Id agamus ut meliorem vitam sequamur quam vulgus, non ut contrariam: alioquin quos emendari volumus fugamus a nobis et avertimus; illud quoque efficimus, ut nihil imitari velint nostri, dum timent ne imitanda sint omnia. [4] Hoc primum philosophia promittit, sensum communem, humanitatem et congregationem; a qua professione dissimilitudo nos separabit. Videamus ne ista per quae admirationem parare volumus ridicula et odiosa sint. Nempe propositum nostrum est secundum naturam vivere: hoc contra naturam est, torquere corpus suum et faciles odisse munditias et squalorem appetere et cibis non tantum vilibus uti sed taetris et horridis. [5] Quemadmodum desiderare delicatas res luxuriae est, ita usitatas et non magno parabiles fugere dementiae. Frugalitatem exigit philosophia, non poenam; potest autem esse non incompta frugalitas. Hic mihi modus placet: temperetur vita inter bonos mores et publicos; suspiciant omnes vitam nostram sed agnoscant. [6] 'Quid ergo? eadem faciemus quae ceteri? nihil inter nos et illos intererit?' Plurimum: dissimiles esse nos vulgo sciat qui inspexerit propius; qui domum intraverit nos potius miretur quam supellectilem nostram. Magnus ille est qui fictilibus sic utitur quemadmodum argento, nec ille minor est qui sic argento utitur quemadmodum fictilibus; infirmi animi est pati non posse divitias. [7] Sed ut huius quoque diei lucellum tecum communicem, apud Hecatonem nostrum inveni cupiditatum finem etiam ad timoris remedia proficere. 'Desines' inquit 'timere, si sperare desieris.' Dices, 'quomodo ista tam diversa pariter sunt?' Ita est, mi Lucili: cum videantur dissidere, coniuncta sunt. Quemadmodum eadem catena et custodiam et militem copulat, sic ista quae tam dissimilia sunt pariter incedunt: spem metus sequitur. [8] Nec miror ista sic ire: utrumque pendentis animi est, utrumque futuri exspectatione solliciti. Maxima autem utriusque causa est quod non ad praesentia aptamur sed cogitationes in longinqua praemittimus; itaque providentia, maximum bonum condicionis humanae, in malum versa est. [9] Ferae pericula quae vident fugiunt, cum effugere, securae sunt: nos et venturo torquemur et praeterito. Multa bona nostra nobis nocent; timoris enim tormentum memoria reducit, providentia anticipat; nemo tantum praesentibus miser est. Vale. ==VI. SENECA LUCILIO SUO SALUTEM== [1] Intellego, Lucili, non emendari me tantum sed transfigurari; nec hoc promitto iam aut spero, nihil in me superesse quod mutandum sit. Quidni multa habeam quae debeant colligi, quae extenuari, quae attolli? Et hoc ipsum argumentum est in melius translati animi, quod vitia sua quae adhuc ignorabat videt; quibusdam aegris gratulatio fit cum ipsi aegros se esse senserunt. [2] Cuperem itaque tecum communicare tam subitam mutationem mei; tunc amicitiae nostrae certiorem fiduciam habere coepissem, illius verae quam non spes, non timor, non utilitatis suae cura divellit, illius cum qua homines moriuntur, pro qua moriuntur. [3] Multos tibi dabo qui non amico sed amicitia caruerint: hoc non potest accidere cum animos in societatem honesta cupiendi par voluntas trahit. Quidni non possit? sciunt enim ipsos omnia habere communia, et quidem magis adversa. [4] Concipere animo non potes quantum momenti afferri mihi singulos dies videam. 'Mitte' inquis 'et nobis ista quae tam efficacia expertus es.' Ego vero omnia in te cupio transfundere, et in hoc aliquid gaudeo discere, ut doceam; nec me ulla res delectabit, licet sit eximia et salutaris, quam mihi uni sciturus sum. Si cum hac exceptione detur sapientia, ut illam inclusam teneam nec enuntiem, reiciam: nullius boni sine socio iucunda possessio est. [5] Mittam itaque ipsos tibi libros, et ne multum operae impendas dum passim profutura sectaris, imponam notas, ut ad ipsa protinus quae probo et miror accedas. Plus tamen tibi et viva vox et convictus quam oratio proderit; in rem praesentem venias oportet, primum quia homines amplius oculis quam auribus credunt, deinde quia longum iter est per praecepta, breve et efficax per exempla. [6] Zenonem Cleanthes non expressisset, si tantummodo audisset: vitae eius interfuit, secreta perspexit, observavit illum, an ex formula sua viveret. Platon et Aristoteles et omnis in diversum itura sapientium turba plus ex moribus quam ex verbis Socratis traxit; Metrodorum et Hermarchum et Polyaenum magnos viros non schola Epicuri sed contubernium fecit. Nec in hoc te accerso tantum, ut proficias, sed ut prosis; plurimum enim alter alteri conferemus. [7] Interim quoniam diurnam tibi mercedulam debeo, quid me hodie apud Hecatonem delectaverit dicam. 'Quaeris' inquit 'quid profecerim? amicus esse mihi coepi.' Multum profecit: numquam erit solus. Scito esse hunc amicum omnibus. Vale. ==VII. SENECA LUCILIO SUO SALUTEM== [1] Quid tibi vitandum praecipue existimes quaeris? turbam. Nondum illi tuto committeris. Ego certe confitebor imbecillitatem meam: numquam mores quos extuli refero; aliquid ex eo quod composui turbatur, aliquid ex iis quae fugavi redit. Quod aegris evenit quos longa imbecillitas usque eo affecit ut nusquam sine offensa proferantur, hoc accidit nobis quorum animi ex longo morbo reficiuntur. [2] Inimica est multorum conversatio: nemo non aliquod nobis vitium aut commendat aut imprimit aut nescientibus allinit. Utique quo maior est populus cui miscemur, hoc periculi plus est. Nihil vero tam damnosum bonis moribus quam in aliquo spectaculo desidere; tunc enim per voluptatem facilius vitia subrepunt. [3] Quid me existimas dicere? avarior redeo, ambitiosior, luxuriosior? immo vero crudelior et inhumanior, quia inter homines fui. Casu in meridianum spectaculum incidi, lusus exspectans et sales et aliquid laxamenti quo hominum oculi ab humano cruore acquiescant. Contra est: quidquid ante pugnatum est misericordia fuit; nunc omissis nugis mera homicidia sunt. Nihil habent quo tegantur; ad ictum totis corporibus ex positi numquam frustra manum mittunt. [4] Hoc plerique ordinariis paribus et postulaticiis praeferunt. Quidni praeferant? non galea, non scuto repellitur ferrum. Quo munimenta? quo artes? omnia ista mortis morae sunt. Mane leonibus et ursis homines, meridie spectatoribus suis obiciuntur. Interfectores interfecturis iubent obici et victorem in aliam detinent caedem; exitus pugnantium mors est. Ferro et igne res geritur. [5] Haec fiunt dum vacat harena. 'Sed latrocinium fecit aliquis, occidit hominem.' Quid ergo? quia occidit, ille meruit ut hoc pateretur: tu quid meruisti miser ut hoc spectes? 'Occide, verbera, ure! Quare tam timide incurrit in ferrum? quare parum audacter occidit? quare parum libenter moritur? Plagis agatur in vulnera, mutuos ictus nudis et obviis pectoribus excipiant.' Intermissum est spectaculum: 'interim iugulentur homines, ne nihil agatur'. Age, ne hoc quidem intellegitis, mala exempla in eos redundare qui faciunt? Agite dis immortalibus gratias quod eum docetis esse crudelem qui non potest discere. [6] Subducendus populo est tener animus et parum tenax recti: facile transitur ad plures. Socrati et Catoni et Laelio excutere morem suum dissimilis multitudo potuisset: adeo nemo nostrum, qui cum maxime concinnamus ingenium, ferre impetum vitiorum tam magno comitatu venientium potest. [7] Unum exemplum luxuriae aut avaritiae multum mali facit: convictor delicatus paulatim enervat et mollit, vicinus dives cupiditatem irritat, malignus comes quamvis candido et simplici rubiginem suam affricuit: quid tu accidere his moribus credis in quos publice factus est impetus? [8] Necesse est aut imiteris aut oderis. Utrumque autem devitandum est: neve similis malis fias, quia multi sunt, neve inimicus multis, quia dissimiles sunt. Recede in te ipse quantum potes; cum his versare qui te meliorem facturi sunt, illos admitte quos tu potes facere meliores. Mutuo ista fiunt, et homines dum docent discunt. [9] Non est quod te gloria publicandi ingenii producat in medium, ut recitare istis velis aut disputare; quod facere te vellem, si haberes isti populo idoneam mercem: nemo est qui intellegere te possit. Aliquis fortasse, unus aut alter incidet, et hic ipse formandus tibi erit instituendusque ad intellectum tui. 'Cui ergo ista didici?' Non est quod timeas ne operam perdideris, si tibi didicisti. [10] Sed ne soli mihi hodie didicerim, communicabo tecum quae occurrunt mihi egregie dicta circa eundem fere sensum tria, ex quibus unum haec epistula in debitum solvet, duo in antecessum accipe. Democritus ait, 'unus mihi pro populo est, et populus pro uno'. [11] Bene et ille, quisquis fuit - ambigitur enim de auctore -, cum quaereretur ab illo quo tanta diligentia artis spectaret ad paucissimos perventurae, 'satis sunt' inquit 'mihi pauci, satis est unus, satis est nullus'. Egregie hoc tertium Epicurus, cum uni ex consortibus studiorum suorum scriberet: 'haec' inquit 'ego non multis, sed tibi; satis enim magnum alter alteri theatrum sumus'. [12] Ista, mi Lucili, condenda in animum sunt, ut contemnas voluptatem ex plurium assensione venientem. Multi te laudant: ecquid habes cur placeas tibi, si is es quem intellegant multi ? introrsus bona tua spectent. Vale. ==VIII. SENECA LUCILIO SUO SALUTEM== [1] 'Tu me' inquis 'vitare turbam iubes, secedere et conscientia esse contentum? ubi illa praecepta vestra quae imperant in actu mori?' Quid? ego tibi videor inertiam suadere? In hoc me recondidi et fores clusi, ut prodesse pluribus possem. Nullus mihi per otium dies exit; partem noctium studiis vindico; non vaco somno sed succumbo, et oculos vigilia fatigatos cadentesque in opere detineo. [2] Secessi non tantum ab hominibus sed a rebus, et in primis a meis rebus: posterorum negotium ago. Illis aliqua quae possint prodesse conscribo; salutares admonitiones,velut medicamentorum utilium compositiones, litteris mando, esse illas efficaces in meis ulceribus expertus, quae etiam si persanata non sunt, serpere desierunt. [3] Rectum iter, quod sero cognovi et lassus errando, aliis monstro. Clamo: 'vitate quaecumque vulgo placent, quae casus attribuit; ad omne fortuitum bonum suspiciosi pavidique subsistite: et fera et piscis spe aliqua oblectante decipitur. Munera ista fortunae putatis? insidiae sunt. Quisquis vestrum tutam agere vitam volet, quantum plurimum potest ista viscata beneficia devitet in quibus hoc quoque miserrimi fallimur: habere nos putamus, haeremus. [4] In praecipitia cursus iste deducit; huius eminentis vitae exitus cadere est. Deinde ne resistere quidem licet, cum coepit transversos agere felicitas, aut saltim rectis aut semel ruere: non vertit fortuna sed cernulat et allidit. [5] Hanc ergo sanam ac salubrem formam vitae tenete, ut corpori tantum indulgeatis quantum bonae valetudini satis est. Durius tractandum est ne animo male pareat: cibus famem sedet, potio sitim exstinguat, vestis arceat frigus, domus munimentum sit adversus infesta temporis. Hanc utrum caespes erexerit an varius lapis gentis alienae, nihil interest: scitote tam bene hominem culmo quam auro tegi. Contemnite omnia quae supervacuus labor velut ornamentum ac decus ponit; cogitate nihil praeter animum esse mirabile, cui magno nihil magnum est.' [6] Si haec mecum, si haec cum posteris loquor, non videor tibi plus prodesse quam cum ad vadimonium advocatus descenderem aut tabulis testamenti anulum imprimerem aut in senatu candidato vocem et manum commodarem? Mihi crede, qui nihil agere videntur maiora agunt: humana divinaque simul tractant. [7] Sed iam finis faciendus est et aliquid, ut institui, pro hac epistula dependendum. Id non de meo fiet: adhuc Epicurum compilamus, cuius hanc vocem hodierno die legi: 'philosophiae servias oportet, ut tibi contingat vera libertas'. Non differtur in diem qui se illi subiecit et tradidit: statim circumagitur; hoc enim ipsum philosophiae servire libertas est. [8] Potest fieri ut me interroges quare ab Epicuro tam multa bene dicta referam potius quam nostrorum: quid est tamen quare tu istas Epicuri voces putes esse, non publicas? Quam multi poetae dicunt quae philosophis aut dicta sunt aut dicenda! Non attingam tragicos nec togatas nostras - habent enim hae quoque aliquid severitatis et sunt inter comoedias ac tragoedias mediae -: quantum disertissimorum versuum inter mimos iacet! quam multa Publilii non excalceatis sed coturnatis dicenda sunt! [9] Unum versum eius, qui ad philosophiam pertinet et ad hanc partem quae modo fuit in manibus, referam, quo negat fortuita in nostro habenda: alienum est omne quidquid optando evenit. [10] Hunc sensum a te dici non paulo melius et adstrictius memini: non est tuum fortuna quod fecit tuum. Illud etiam nunc melius dictum a te non praeteribo: dari bonum quod potuit auferri potest. Hoc non imputo in solutum: de tuo tibi. Vale. ==IX. SENECA LUCILIO SUO SALUTEM== [1] An merito reprehendat in quadam epistula Epicurus eos qui dicunt sapientem se ipso esse contentum et propter hoc amico non indigere, desideras scire. Hoc obicitur Stilboni ab Epicuro et iis quibus summum bonum visum est animus in patiens. [2] In ambiguitatem incidendum est, si exprimere 'ap‡theian« uno verbo cito voluerimus et impatientiam dicere; poterit enim contrarium ei quod significare volumus intellegi. Nos eum volumus dicere qui respuat omnis mali sensum: accipietur is qui nullum ferre possit malum. Vide ergo num satius sit aut invulnerabilem animum dicere aut animum extra omnem patientiam positum. [3] Hoc inter nos et illos interest: noster sapiens vincit quidem incommodum omne sed sentit, illorum ne sentit quidem. Illud nobis et illis commune est, sapientem se ipso esse contentum. Sed tamen et amicum habere vult et vicinum et contubernalem, quamvis sibi ipse sufficiat. [4] Vide quam sit se contentus: aliquando sui parte contentus est. Si illi manum aut morbus aut hostis exciderit, si quis oculum vel oculos casus excusserit, reliquiae illi suae satisfacient et erit imminuto corpore et amputato tam laetus quam [in] integro fuit; sed <si> quae sibi desunt non desiderat, non deesse mavult. [5] Ita sapiens se contentus est, non ut velit esse sine amico sed ut possit; et hoc quod dico 'possit' tale est: amissum aequo animo fert. Sine amico quidem numquam erit: in sua potestate habet quam cito reparet. Quomodo si perdiderit Phidias statuam protinus alteram faciet, sic hic faciendarum amicitiarum artifex substituet alium in locum amissi. [6] Quaeris quomodo amicum cito facturus sit? Dicam, si illud mihi tecum convenerit, ut statim tibi solvam quod debeo et quantum ad hanc epistulam paria faciamus. Hecaton ait, 'ego tibi monstrabo amatorium sine medicamento, sine herba, sine ullius veneficae carmine: si vis amari, ama'. Habet autem non tantum usus amicitiae veteris et certae magnam voluptatem sed etiam initium et comparatio novae. [7] Quod interest inter metentem agricolam et serentem, hoc inter eum qui amicum paravit et qui parat. Attalus philosophus dicere solebat iucundius esse amicum facere quam habere, 'quomodo artifici iucundius pingere est quam pinxisse'. Illa in opere suo occupata sollicitudo ingens oblectamentum habet in ipsa occupatione: non aeque delectatur qui ab opere perfecto removit manum. Iam fructu artis suae fruitur: ipsa fruebatur arte cum pingeret. Fructuosior est adulescentia liberorum, sed infantia dulcior. [8] Nunc ad propositum revertamur. Sapiens etiam si contentus est se, tamen habere amicum vult, si nihil aliud, ut exerceat amicitiam, ne tam magna virtus iaceat, non ad hoc quod dicebat Epicurus in hac ipsa epistula, 'ut habeat qui sibi aegro assideat, succurrat in vincula coniecto vel inopi', sed ut habeat aliquem cui ipse aegro assideat, quem ipse circumventum hostili custodia liberet. Qui se spectat et propter hoc ad amicitiam venit male cogitat. Quemadmodum coepit, sic desinet: paravit amicum adversum vincla laturum opem; cum primum crepuerit catena, discedet. [9] Hae sunt amicitiae quas temporarias populus appellat; qui utilitatis causa assumptus est tamdiu placebit quamdiu utilis fuerit. Hac re florentes amicorum turba circumsedet, circa eversos solitudo est, et inde amici fugiunt ubi probantur; hac re ista tot nefaria exempla sunt aliorum metu relinquentium, aliorum metu prodentium. Necesse est initia inter se et exitus congruant: qui amicus esse coepit quia expedit <et desinet quia expedit>; placebit aliquod pretium contra amicitiam, si ullum in illa placet praeter ipsam. [10] 'In quid amicum paras?' Ut habeam pro quo mori possim, ut habeam quem in exsilium sequar, cuius me morti et opponam et impendam: ista quam tu describis negotiatio est, non amicitia, quae ad commodum accedit, quae quid consecutura sit spectat. [11] Non dubie habet aliquid simile amicitiae affectus amantium; possis dicere illam esse insanam amicitiam. Numquid ergo quisquam amat lucri causa? numquid ambitionis aut gloriae? Ipse per se amor, omnium aliarum rerum neglegens, animos in cupiditatem formae non sine spe mutuae caritatis accendit. Quid ergo? ex honestiore causa coit turpis affectus? [12] 'Non agitur' inquis 'nunc de hoc, an amicitia propter se ipsam appetenda sit.' Immo vero nihil magis probandum est; nam si propter se ipsam expetenda est, potest ad illam accedere qui se ipso contentus est. 'Quomodo ergo ad illam accedit?' Quomodo ad rem pulcherrimam, non lucro captus nec varietate fortunae perterritus; detrahit amicitiae maiestatem suam qui illam parat ad bonos casus. [13] 'Se contentus est sapiens.' Hoc, mi Lucili, plerique perperam interpretantur: sapientem undique submovent et intra cutem suam cogunt. Distinguendum autem est quid et quatenus vox ista promittat: se contentus est sapiens ad beate vivendum, non ad vivendum; ad hoc enim multis illi rebus opus est, ad illud tantum animo sano et erecto et despiciente fortunam. [14] Volo tibi Chrysippi quoque distinctionem indicare. Ait sapientem nulla re egere, et tamen multis illi rebus opus esse: 'contra stulto nulla re opus est - nulla enim re uti scit - sed omnibus eget'. Sapienti et manibus et oculis et multis ad cotidianum usum necessariis opus est, eget nulla re; egere enim necessitatis est, nihil necesse sapienti est. [15] Ergo quamvis se ipso contentus sit, amicis illi opus est; hos cupit habere quam plurimos, non ut beate vivat; vivet enim etiam sine amicis beate. Summum bonum extrinsecus instrumenta non quaerit; domi colitur, ex se totum est; incipit fortunae esse subiectum si quam partem sui foris quaerit. [16] 'Qualis tamen futura est vita sapientis, si sine amicis relinquatur in custodiam coniectus vel in aliqua gente aliena destitutus vel in navigatione longa retentus aut in desertum litus eiectus?' Qualis est Iovis, cum resoluto mundo et dis in unum confusis paulisper cessante natura acquiescit sibi cogitationibus suis traditus. Tale quiddam sapiens facit: in se reconditur, secum est. [17] Quamdiu quidem illi licet suo arbitrio res suas ordinare, se contentus est et ducit uxorem; se contentus <est> et liberos tollit; se contentus est et tamen non viveret si foret sine homine victurus. Ad amicitiam fert illum nulla utilitas sua, sed naturalis irritatio; nam ut aliarum nobis rerum innata dulcedo est, sic amicitiae. Quomodo solitudinis odium est et appetitio societatis, quomodo hominem homini natura conciliat, sic inest huic quoque rei stimulus qui nos amicitiarum appetentes faciat. [18] Nihilominus cum sit amicorum amantissimus, cum illos sibi comparet, saepe praeferat, omne intra se bonum terminabit et dicet quod Stilbon ille dixit, Stilbon quem Epicuri epistula insequitur. Hic enim capta patria, amissis liberis, amissa uxore, cum ex incendio publico solus et tamen beatus exiret, interroganti Demetrio, cui cognomen ab exitio urbium Poliorcetes fuit, num quid perdidisset, 'omnia' inquit 'bona mea mecum sunt'. [19] Ecce vir fortis ac strenuus! ipsam hostis sui victoriam vicit. 'Nihil' inquit 'perdidi': dubitare illum coegit an vicisset. 'Omnia mea mecum sunt': iustitia, virtus, prudentia, hoc ipsum, nihil bonum putare quod eripi possit. Miramur animalia quaedam quae per medios ignes sine noxa corporum transeunt: quanto hic mirabilior vir qui per ferrum et ruinas et ignes inlaesus et indemnis evasit! Vides quanto facilius sit totam gentem quam unum virum vincere? Haec vox illi communis est cum Stoico: aeque et hic intacta bona per concrematas urbes fert; se enim ipse contentus est; hoc felicitatem suam fine designat. [20] Ne existimes nos solos generosa verba iactare, et ipse Stilbonis obiurgator Epicurus similem illi vocem emisit, quam tu boni consule, etiam si hunc diem iam expunxi. 'Si cui' inquit 'sua non videntur amplissima, licet totius mundi dominus sit, tamen miser est.' Vel si hoc modo tibi melius enuntiari videtur - id enim agendum est ut non verbis serviamus sed sensibus -, 'miser est qui se non beatissimum iudicat, licet imperet mundo'. [21] Ut scias autem hos sensus esse communes, natura scilicet dictante, apud poetam comicum invenies: non est beatus, esse se qui non putat. Quid enim refert qualis status tuus sit, si tibi videtur malus ' [22] 'Quid ergo?' inquis 'si beatum se dixerit ille turpiter dives et ille multorum dominus sed plurium servus, beatus sua sententia fiet?' Non quid dicat sed quid sentiat refert, nec quid uno die sentiat, sed quid assidue. Non est autem quod verearis ne ad indignum res tanta perveniat: nisi sapienti sua non placent; omnis stultitia laborat fastidio sui. Vale. ==X. SENECA LUCILIO SUO SALUTEM== [1] Sic est, non muto sententiam: fuge multitudinem, fuge paucitatem, fuge etiam unum. Non habeo cum quo te communicatum velim. Et vide quod iudicium meum habeas: audeo te tibi credere. Crates, ut aiunt, huius ipsius Stilbonis auditor, cuius mentionem priore epistula feci, cum vidisset adulescentulum secreto ambulantem, interrogavit quid illic solus faceret. 'Mecum' inquit 'loquor.' Cui Crates 'cave' inquit 'rogo et diligenter attende: cum homine malo loqueris'. [2] Lugentem timentemque custodire solemus, ne solitudine male utatur. Nemo est ex imprudentibus qui relinqui sibi debeat; tunc mala consilia agitant, tunc aut aliis aut ipsis futura pericula struunt, tunc cupiditates improbas ordinant; tunc quidquid aut metu aut pudore celabat animus exponit, tunc audaciam acuit, libidinem irritat, iracundiam instigat. Denique quod unum solitudo habet commodum, nihil ulli committere, non timere indicem, perit stulto: ipse se prodit. Vide itaque quid de te sperem, immo quid spondeam mihi - spes enim incerti boni nomen est -: non invenio cum quo te malim esse quam tecum. [3] Repeto memoria quam magno animo quaedam verba proieceris, quanti roboris plena: gratulatus sum protinus mihi et dixi, 'non a summis labris ista venerunt, habent hae voces fundamentum; iste homo non est unus e populo, ad salutem spectat'. [4] Sic loquere, sic vive; vide ne te ulla res deprimat. Votorum tuorum veterum licet deis gratiam facias, alia de integro suscipe: roga bonam mentem, bonam valetudinem animi, deinde tunc corporis. Quidni tu ista vota saepe facias? Audacter deum roga: nihil illum de alieno rogaturus es. [5] Sed ut more meo cum aliquo munusculo epistulam mittam, verum est quod apud Athenodorum inveni: 'tunc scito esse te omnibus cupiditatibus solutum, cum eo perveneris ut nihil deum roges nisi quod rogare possis palam'. Nunc enim quanta dementia est hominum! turpissima vota dis insusurrant; si quis admoverit aurem, conticiscent, et quod scire hominem nolunt deo narrant. Vide ergo ne hoc praecipi salubriter possit: sic vive cum hominibus tamquam deus videat, sic loquere cum deo tamquam homines audiant. Vale. ==XI. SENECA LUCILIO SUO SALUTEM== [1] Locutus est mecum amicus tuus bonae indolis, in quo quantum esset animi, quantum ingenii, quantum iam etiam profectus, sermo primus ostendit. Dedit nobis gustum, ad quem respondebit; non enim ex praeparato locutus est, sed subito deprehensus. Ubi se colligebat, verecundiam, bonum in adulescente signum, vix potuit excutere; adeo illi ex alto suffusus est rubor. Hic illum, quantum suspicor, etiam cum se confirmaverit et omnibus vitiis exuerit, sapientem quoque sequetur. Nulla enim sapientia naturalia corporis aut animi vitia ponuntur: quidquid infixum et ingenitum est lenitur arte, non vincitur. [2] Quibusdam etiam constantissimis in conspectu populi sudor erumpit non aliter quam fatigatis et aestuantibus solet, quibusdam tremunt genua dicturis, quorundam dentes colliduntur, lingua titubat, labra concurrunt: haec nec disciplina nec usus umquam excutit, sed natura vim suam exercet et illo vitio sui etiam robustissimos admonet. [3] Inter haec esse et ruborem scio, qui gravissimis quoque viris subitus affunditur. Magis quidem in iuvenibus apparet, quibus et plus caloris est et tenera frons; nihilominus et veteranos et senes tangit. Quidam numquam magis quam cum erubuerint timendi sunt, quasi omnem verecundiam effuderint; [4] Sulla tunc erat violentissimus cum faciem eius sanguis invaserat. Nihil erat mollius ore Pompei; numquam non coram pluribus rubuit, utique in contionibus. Fabianum, cum in senatum testis esset inductus, erubuisse memini, et hic illum mire pudor decuit. [5] Non accidit hoc ab infirmitate mentis sed a novitate rei, quae inexercitatos, etiam si non concutit, movet naturali in hoc facilitate corporis pronos; nam ut quidam boni sanguinis sunt, ita quidam incitati et mobilis et cito in os prodeuntis. [6] Haec, ut dixi, nulla sapientia abigit: alioquin haberet rerum naturam sub imperio, si omnia eraderet vitia. Quaecumque attribuit condicio nascendi et corporis temperatura, cum multum se diuque animus composuerit, haerebunt; nihil horum vetari potest, non magis quam accersi. [7] Artifices scaenici, qui imitantur affectus, qui metum et trepidationem exprimunt, qui tristitiam repraesentant, hoc indicio imitantur verecundiam. Deiciunt enim vultum, verba summittunt, figunt in terram oculos et deprimunt: ruborem sibi exprimere non possunt; nec prohibetur hic nec adducitur. Nihil adversus haec sapientia promittit, nihil proficit: sui iuris sunt, iniussa veniunt, iniussa discedunt. [8] Iam clausulam epistula poscit. Accipe, et quidem utilem ac salutarem, quam te affigere animo volo: 'aliquis vir bonus nobis diligendus est ac semper ante oculos habendus, ut sic tamquam illo spectante vivamus et omnia tamquam illo vidente faciamus'. [9] Hoc, mi Lucili, Epicurus praecepit; custodem nobis et paedagogum dedit, nec immerito: magna pars peccatorum tollitur, si peccaturis testis assistit. Aliquem habeat animus quem vereatur, cuius auctoritate etiam secretum suum sanctius faciat. O felicem illum qui non praesens tantum sed etiam cogitatus emendat! O felicem qui sic aliquem vereri potest ut ad memoriam quoque eius se componat atque ordinet! Qui sic aliquem vereri potest cito erit verendus. [10] Elige itaque Catonem; si hic tibi videtur nimis rigidus, elige remissioris animi virum Laelium. Elige eum cuius tibi placuit et vita et oratio et ipse animum ante se ferens vultus; illum tibi semper ostende vel custodem vel exemplum. Opus est, inquam, aliquo ad quem mores nostri se ipsi exigant: nisi ad regulam prava non corriges. Vale. ==XII. SENECA LUCILIO SUO SALUTEM== [1] Quocumque me verti, argumenta senectutis meae video. Veneram in suburbanum meum et querebar de impensis aedificii dilabentis. Ait vilicus mihi non esse neglegentiae suae vitium, omnia se facere, sed villam veterem esse. Haec villa inter manus meas crevit: quid mihi futurum est, si tam putria sunt aetatis meae saxa? [2] Iratus illi proximam occasionem stomachandi arripio. 'Apparet' inquam 'has platanos neglegi: nullas habent frondes. Quam nodosi sunt et retorridi rami, quam tristes et squalidi trunci! Hoc non accideret si quis has circumfoderet, si irrigaret.' Iurat per genium meum se omnia facere, in nulla re cessare curam suam, sed illas vetulas esse. Quod intra nos sit, ego illas posueram, ego illarum primum videram folium. [3] Conversus ad ianuam 'quis est iste?' inquam 'iste decrepitus et merito ad ostium admotus? foras enim spectat. Unde istunc nanctus es ? quid te delectavit: alienum mortuum tollere?' At ille 'non cognoscis me?' inquit: 'ego sum Felicio, cui solebas sigillaria afferre; ego sum Philositi vilici filius, deliciolum tuum'. 'Perfecte' inquam 'iste delirat: pupulus, etiam delicium meum factus est? Prorsus potest fieri: dentes illi cum maxime cadunt.' [4] Debeo hoc suburbano meo, quod mihi senectus mea quocumque adverteram apparuit. Complectamur illam et amemus; plena <est> voluptatis, si illa scias uti. Gratissima sunt poma cum fugiunt; pueritiae maximus in exitu decor est; deditos vino potio extrema delectat, illa quae mergit, quae ebrietati summam manum imponit; [5] quod in se iucundissimum omnis voluptas habet in finem sui differt. Iucundissima est aetas devexa iam, non tamen praeceps, et illam quoque in extrema tegula stantem iudico habere suas voluptates; aut hoc ipsum succedit in locum voluptatium, nullis egere. Quam dulce est cupiditates fatigasse ac reliquisse! [6] 'Molestum est' inquis 'mortem ante oculos habere.' Primum ista tam seni ante oculos debet esse quam iuveni - non enim citamur ex censu -; deinde nemo tam sene est ut improbe unum diem speret. Unus autem dies gradus vitae est. Tota aetas partibus constat et orbes habet circumductos maiores minoribus: est aliquis qui omnis complectatur et cingat - hic pertinet a natali ad diem extremum -; est alter qui annos adulescentiae excludit; est qui totam pueritiam ambitu suo adstringit; est deinde per se annus in se omnia continens tempora, quorum multiplicatione vita componitur; mensis artiore praecingitur circulo; angustissimum habet dies gyrum, sed et hic ab initio ad exitum venit, ab ortu ad occasum. [7] Ideo Heraclitus, cui cognomen fecit orationis obscuritas, 'unus' inquit 'dies par omni est'. Hoc alius aliter excepit. Dixit enim *** parem esse horis, nec mentitur; nam si dies est tempus viginti et quattuor horarum, necesse est omnes inter se dies pares esse, quia nox habet quod dies perdidit. Alius ait parem esse unum diem omnibus similitudine; nihil enim habet longissimi temporis spatium quod non ct in uno die invenias, lucem et noctem, et in alternas mundi vices plura facit ista, non <alia&gt: *** alias contractior, alias productior. [8] Itaque sic ordinandus est dies omnis tamquam cogat agmen et consummet atque expleat vitam. Pacuvius, qui Syriam usu suam fecit, cum vino et illis funebribus epulis sibi parentaverat, sic in cubiculum ferebatur a cena ut inter plausus exoletorum hoc ad symphoniam caneretur: 'beb’™tai, beb’™tai«. [9] Nullo non se die extulit. Hoc quod ille ex mala conscientia faciebat nos ex bona faciamus, et in somnum ituri laeti hilaresque dicamus, vixi et quem dederat cursum fortuna peregi. Crastinum si adiecerit deus, laeti recipiamus. Ille beatissimus est et securus sui possessor qui crastinum sine sollicitudine exspectat; quisquis dixit 'vixi' cotidie ad lucrum surgit. [10] Sed iam debeo epistulam includere. 'Sic' inquis 'sine ullo ad me peculio veniet?' Noli timere: aliquid secum fert. Quare aliquid dixi? multum. Quid enim hac voce praeclarius quam illi trado ad te perferendam? 'Malum est in necessitate vivere, sed in necessitate vivere necessitas nulla est.' Quidni nulla sit? patent undique ad libertatem viae multae, breves faciles. Agamus deo gratias quod nemo in vita teneri potest: calcare ipsas necessitates licet. [11] 'Epicurus' inquis 'dixit: quid tibi cum alieno?' Quod verum est meum est; perseverabo Epicurum tibi ingerere, ut isti qui in verba iurant nec quid dicatur aestimant, sed a quo, sciant quae optima sunt esse communia. Vale. 931 3503 2006-06-04T16:36:56Z 217.225.119.182 {| align="center" cellpadding="2" width="95%" style="border: 1px solid lightgrey;" |- valign="top" |colspan=8| <div align="center">'''Alii inceptus'''</div> '''Vicipaedia''' a [http://wikimediafoundation.org/ Wikimedia Societate] cui etiam alii inceptus [[w:Wikipedia:Multilingual coordination|multilingues]] et [[w:Wikipedia:Copyrights|liberi]] sunt administratur. |- | [[Image:Wikimedia-logo.svg|35px|<nowiki></nowiki>]] | [[m:Main Page|'''Meta-Wiki''']]<br />Omnium Wikimedia inceptuum coordinatio | [[Image:Commons-logo.svg|35px|<nowiki></nowiki>]] | [[commons:Pagina prima|'''Communia''']]<br />Thesaurus imaginum et sonorum | [[Image:Wiktionary-logo-la.png|35px|<nowiki></nowiki>]] | [[Wiktionary:la:Pagina prima|'''Victionarium''']]<br />Dictionarium thesaurusque | [[Image:Wikipedia-logo.png|35px|<nowiki></nowiki>]] | [[Wikipedia:la:Pagina Prima|'''Vicipaedia''']]<br />Encyclopaedia fastusque |- | [[Image:Wikisource-logo.png|35px|<nowiki></nowiki>]] | [[s:Pagina prima|'''Vicifons''']]<br />Fontes liberae | [[Image:Wikiquote-logo.svg|35px|<nowiki></nowiki>]] | [[Wikiquote:la:Pagina prima|'''Vicicitatio''']]<br />Citationum collectio | [[Image:Wikispecies-logo.png|35px|Wikispecies]] | [[Wikispecies:Main Page|'''Vicispecies''']]<br />Index specierum | [[Image:Wikinews-logo.png|35px|<nowiki></nowiki>]] | [[Wikinews:Main Page|'''Vicinuntii''']]<br />Nuntii liberi |} 932 3454 2006-06-01T08:41:03Z Francesco Gabrielli 15 {{Vicifons2|Eclogae vel bucolica}} Formosum pastor Corydon ardebat Alexin, delicias domini, nec quid speraret habebat. tantum inter densas, umbrosa cacumina, fagos adsidue veniebat. ibi haec incondita solus montibus et silvis studio iactabat inani; 'O crudelis Alexi, nihil mea carmina curas? nil nostri miserere? mori me denique cogis? nunc etiam pecudes umbras et frigora captant, nunc virides etiam occultant spineta lacertos, Thestylis et rapido fessis messoribus aestu alia serpyllumque herbas contundit olentis. at mecum raucis, tua dum vestigia lustro, sole sub ardenti resonant arbusta cicadis. nonne fuit satius tristis Amaryllidos iras atque superba pati fastidia? nonne Menalcan, quamvis ille niger, quamvis tu candidus esses? o formose puer, nimium ne crede colori; alba ligustra cadunt, vaccinia nigra leguntur. Despectus tibi sum nec qui sim quaeris, Alexi, quam dives pecoris, nivei quam lactis abundans. mille meae Siculis errant in montibus agnae; lac mihi non aestate novum, non frigore defit. canto quae solitus, si quando armenta vocabat, Amphion Dircaeus in Actaeo Aracyntho. nec sum adeo informis; nuper me in litore vidi, cum placidum ventis staret mare. non ego Daphnin iudice te metuam, si numquam fallit imago. O tantum libeat mecum tibi sordida rura atque humilis habitare casas et figere cervos haedorumque gregem viridi compellere hibisco! mecum una in silvis imitabere Pana canendo. Pan primum calamos cera coniungere pluris instituit, Pan curat ovis oviumque magistros; nec te paeniteat calamo trivisse labellum. haec eadem ut sciret, quid non faciebat Amyntas? est mihi disparibus septem compacta cicutis fistula, Damoetas dono mihi quam dedit olim et dixit moriens: 'te nunc habet ista secundum'; dixit Damoetas, invidit stultus Amyntas. praeterea duo—nec tuta mihi valle reperti— capreoli sparsis etiam nunc pellibus albo, bina die siccant ovis ubera; quos tibi servo. iam pridem a me illos abducere Thestylis orat; et faciet, quoniam sordent tibi munera nostra. Huc ades, o formose puer, tibi lilia plenis ecce ferunt Nymphae calathis; tibi candida Nais, pallentis violas et summa papavera carpens, narcissum et florem iungit bene olentis anethi; tum casia atque aliis intexens suavibus herbis mollia luteola pingit vaccinia caltha. ipse ego cana legam tenera lanugine mala castaneasque nuces, mea quas Amaryllis amabat; addam cerea pruna—honos erit huic quoque pomo— et vos, o lauri, carpam et te, proxime myrte, sic positae quoniam suavis miscetis odores. Rusticus es, Corydon; nec munera curat Alexis nec, si muneribus certes, concedat Iollas. heu heu, quid volui misero mihi? floribus Austrum perditus et liquidis inmissi fontibus apros. Quem fugis, a, demens? habitarunt di quoque silvas Dardaniusque Paris. Pallas quas condidit arces ipsa colat; nobis placeant ante omnia silvae. torva leaena lupum sequitur, lupus ipse capellam, florentem cytisum sequitur lasciva capella, te Corydon, o Alexi; trahit sua quemque voluptas. Aspice, aratra iugo referunt suspensa iuvenci et sol crescentis decedens duplicat umbras. me tamen urit amor; quis enim modus adsit amori? a, Corydon, Corydon, quae te dementia cepit! semiputata tibi frondosa vitis in ulmo. quin tu aliquid saltem potius, quorum indiget usus, viminibus mollique paras detexere iunco? invenies alium, si te hic fastidit, Alexin.' {{ecloga}} [[Categories: Virgilius]] 933 3455 2006-06-01T08:41:19Z Francesco Gabrielli 15 {{Vicifons2|Eclogae vel bucolica}} ===Menalcas=== Dic mihi, Damoeta, cuium pecus? An Meliboei? ===Damoetas=== Non, verum Aegonos; nuper mihi tradidit Aegon. ===Menalcas=== Infelix o semper, oves, pecus! ipse Neaeram dum fovet ac ne me sibi praeferat illa veretur, hic alienus ovis custos bis mulget in hora, et sucus pecori et lac subducitur agnis. ===Damoetas=== Parcius ista viris tamen obicienda memento. novimus et qui te transversa tuentibus hircis et quo—sed faciles Nymphae risere—sacello. ===Menalcas=== Tum, credo, cum me arbustum videre Miconos atque mala vitis incidere falce novellas. ===Damoetas=== Aut hic ad veteres fagos cum Daphnidos arcum fregisti et calamos, quae tu, perverse Menalca, et, cum vidisti puero donata, dolebas et, si non aliqua nocuisses, mortuus esses. ===Menalcas=== Quid domini faciant, audent cum talia fures? non ego te vidi Damonos, pessime, caprum excipere insidiis multum latrante Lycisca? et cum clamarem 'quo nunc se proripit ille? Tityre, coge pecus', tu post carecta latebas. === Damoetas=== An mihi cantando victus non redderet ille, quem mea carminibus meruisset fistula caprum? si nescis, meus ille caper fuit; et mihi Damon ipse fatebatur sed reddere posse negabat. ===Menalcas=== Cantando tu illum? aut umquam tibi fistula cera iuncta fuit? non tu in triviis, indocte, solebas stridenti miserum stipula disperdere carmen? ===Damoetas=== Vis ergo inter nos quid possit uterque vicissim experiamur? ego hanc vitulam—ne forte recuses, bis venit ad mulctram, binos alit ubere fetus— depono; tu dic mecum quo pignore certes. ===Menalcas=== De grege non ausim quicquam deponere tecum. est mihi namque domi pater, est iniusta noverca, bisque die numerant ambo pecus, alter et haedos. verum, id quod multo tute ipse fatebere maius, insanire libet quoniam tibi, pocula ponam fagina, caelatum divini opus Alcimedontos, lenta quibus torno facili superaddita vitis diffusos hedera vestit pallente corymbos. in medio duo signa, Conon et—quis fuit alter, descripsit radio totum qui gentibus orbem, tempora quae messor, quae curvus arator haberet? necdum illis labra admovi, sed condita servo. ===Damoetas=== Et nobis idem Alcimedon duo pocula fecit et molli circum est ansas amplexus acantho Orpheaque in medio posuit silvasque sequentis; necdum illis labra admovi, sed condita servo. si ad vitulam spectas, nihil est quod pocula laudes. === Menalcas=== Numquam hodie effugies; veniam quocumque vocaris. audiat haec tantum vel qui venit, ecce Palaemon. efficiam posthac ne quemquam voce lacessas. ===Damoetas=== Quin age, si quid habes; in me mora non erit ulla nec quemquam fugio. tantum, vicine Palaemon, sensibus haec imis—res est non parva—reponas. ===Palaemon=== Dicite, quandoquidem in molli consedimus herba. et nunc omnis ager, nunc omnis parturit arbos, nunc frondent silvae, nunc formosissimus annus. incipe, Damoeta; tu deinde sequere, Menalca. alternis dicetis; amant alterna Camenae. ===Damoetas=== Ab Iove principium Musae, Iovis omnia plena; ille colit terras, illi mea carmina curae. ===Menalcas=== Et me Phoebus amat; Phoebo sua semper apud me munera sunt, lauri et suave rubens hyacinthus. ===Damoetas=== Malo me Galatea petit, lasciva puella, et fugit ad salices et se cupit ante videri. ===Menalcas=== At mihi sese offert ultro meus ignis, Amyntas, notior ut iam sit canibus non Delia nostris. ===Damoetas=== Parta meae Veneri sunt munera; namque notavi ipse locum aeriae quo congessere palumbes. === Menalcas=== Quod potui, puero silvestri ex arbore lecta aurea mala decem misi; cras altera mittam. ===Damoetas=== O quotiens et quae nobis Galatea locuta est! partem aliquam, venti, divom referatis ad auris. === Menalcas=== Quid prodest quod me ipse animo non spernis, Amynta, si, dum tu sectaris apros, ego retia servo? === Damoetas=== Phyllida mitte mihi; meus est natalis, Iolla, cum faciam vitula pro frugibus, ipse venito. ===Menalcas=== Phyllida amo ante alias; nam me discedere flevit et longum 'formose, vale, vale,' inquit, Iolla. === Damoetas=== Triste lupus stabulis, maturis frugibus imbres, arboribus venti, nobis Amaryllidos irae. ===Menalcas=== Dulce satis umor, depulsis arbutus haedis, lenta salix feto pecori, mihi solus Amyntas. === Damoetas=== Pollio amat nostram, quamvis est rustica, Musam; Pierides, vitulam lectori pascite vestro. === Menalcas=== Pollio et ipse facit nova carmina; pascite taurum, iam cornu petat et pedibus qui spargat harenam. === Damoetas=== Qui te, Pollio, amat veniat quo te quoque gaudet; mella fluant illi, ferat et rubus asper amomum. === Menalcas=== Qui Bavium non odit, amet tua carmina, Mevi, atque idem iungat vulpes et mulgeat hircos. ===Damoetas=== Qui legitis flores et humi nascentia fraga, frigidus—o pueri, fugite hinc—latet anguis in herba. === Menalcas=== Parcite, oves, nimium procedere; non bene ripae creditur; ipse aries etiam nunc vellera siccat. ===Damoetas=== Tityre, pascentis a flumine reice capellas; ipse, ubi tempus erit, omnis in fonte lavabo. === Menalcas=== Cogite oves, pueri; si lac praeceperit aestus, ut nuper, frustra pressabimus ubera palmis. === Damoetas=== Heu heu, quam pingui macer est mihi taurus in ervo! idem amor exitium pecori pecorisque magistro. === Menalcas=== His certe—neque amor causa est—vix ossibus haerent; nescio quis teneros oculus mihi fascinat agnos. === Damoetas=== Dic quibus in terris—et eris mihi magnus Apollo— tris pateat caeli spatium non amplius ulnas. ===Menalcas=== Dic quibus in terris inscripti nomina regum nascantur flores, et Phyllida solus habeto. ===Palaemon=== Non nostrum inter vos tantas componere lites: et vitula tu dignus et hic et quisquis amores aut metuet dulcis aut experietur amaros. claudite iam rivos, pueri; sat prata biberunt. {{ecloga}} [[Categories: Virgilius]] 935 1970 2005-01-26T18:23:18Z Mmo 5 Epistolarum:Liber Primus moved to Epistulae:Liber Primus #REDIRECT [[Epistulae:Liber Primus]] 936 3490 2006-06-03T10:11:14Z Francesco Gabrielli 15 vicifons2 {{vicifons2|De origine et situ Germanorum (Germania)}} ====Germania omnis a Gallis separatur==== Germania omnis a Gallis Raetisque et Pannoniis Rheno et Danuvio fluminibus, a Sarmatis Dacisque mutuo metu aut montibus separatur: cetera Oceanus ambit, latos sinus et insularum inmensa spatia complectens, nuper cognitis quibusdam gentibus ac regibus, quos bellum aperuit. Rhenus, Raeticarum Alpium inaccesso ac praecipiti vertice ortus, modico flexu in occidentem versus septentrionali Oceano miscetur. Danuvius molli et clementer edito montis Abnobae iugo effusus pluris populos adit, donec in Ponticum mare sex meatibus erumpat: septimum os paludibus hauritur. ====Ipsos Germanos indigenas crediderim minime==== Ipsos Germanos indigenas crediderim minimeque aliarum gentium adventibus et hospitiis mixtos, quia nec terra olim, sed classibus advehebantur qui mutare sedes quaerebant, et inmensus ultra utque sic dixerim adversus Oceanus raris ab orbe nostro navibus aditur. Quis porro, praeter periculum horridi et ignoti maris, Asia aut Africa aut Italia relicta Germaniam peteret, informem terris, asperam caelo, tristem cultu adspectuque, nisi si patria sit? Celebrant carminibus antiquis, quod unum apud illos memoriae et annalium genus est, Tuistonem deum terra editum. Ei filium Mannum, originem gentis conditoremque, Manno tris filios adsignant, e quorum nominibus proximi Oceano Ingaevones, medii Herminones, ceteri Istaevones vocentur. Quidam, ut in licentia vetustatis, pluris deo ortos plurisque gentis appellationes, Marsos Gambrivios Suebos Vandilios adfirmant, eaque vera et antiqua nomina. Ceterum Germaniae vocabulum recens et nuper additum, quoniam qui primi Rhenum transgressi Gallos expulerint ac nunc Tungri, tunc Germani vocati sint: ita nationis nomen, non gentis evaluisse paulatim, ut omnes primum a victore ob metum, mox etiam a se ipsis, invento nomine Germani vocarentur. ====Fuisse apud eos et Herculem memorant==== Fuisse apud eos et Herculem memorant, primumque omnium virorum fortium ituri in proelia canunt. Sunt illis haec quoque carmina, quorum relatu, quem barditum vocant, accendunt animos futuraeque pugnae fortunam ipso cantu augurantur. Terrent enim trepidantve, prout sonuit acies, nec tam vocis ille quam virtutis concentus videtur. Adfectatur praecipue asperitas soni et fractum murmur, obiectis ad os scutis, quo plenior et gravior vox repercussu intumescat. Ceterum et Ulixen quidam opinantur longo illo et fabuloso errore in hunc Oceanum delatum adisse Germaniae terras, Asciburgiumque, quod in ripa Rheni situm hodieque incolitur, ab illo constitutum nominatumque; aram quin etiam Ulixi consecratam, adiecto Laertae patris nomine, eodem loco olim repertam, monumentaque et tumulos quosdam Graecis litteris inscriptos in confinio Germaniae Raetiaeque adhuc exstare. Quae neque confirmare argumentis neque refellere in animo est: ex ingenio suo quisque demat vel addat fidem. [4] Ipse eorum opinionibus accedo, qui Germaniae populos nullis aliis aliarum nationum conubiis infectos propriam et sinceram et tantum sui similem gentem exstitisse arbitrantur. Unde habitus quoque corporum, tamquam in tanto hominum numero, idem omnibus: truces et caerulei oculi, rutilae comae, magna corpora et tantum ad impetum valida: laboris atque operum non eadem patientia, minimeque sitim aestumque tolerare, frigora atque inediam caelo solove adsueverunt. [5] Terra etsi aliquanto specie differt, in universum tamen aut silvis horrida aut paludibus foeda, umidior qua Gallias, ventosior qua Noricum ac Pannoniam adspicit; satis ferax, frugiferarum arborum inpatiens, pecorum fecunda, sed plerumque improcera. Ne armentis quidem suus honor aut gloria frontis: numero gaudent, eaeque solae et gratissimae opes sunt. Argentum et aurum propitiine an irati di negaverint dubito. Nec tamen adfirmaverim nullam Germaniae venam argentum aurumve gignere: quis enim scrutatus est? Possessione et usu haud perinde adficiuntur. Est videre apud illos argentea vasa, legatis et principibus eorum muneri data, non in alia vilitate quam quae humo finguntur; quamquam proximi ob usum commerciorum aurum et argentum in pretio habent formasque quasdam nostrae pecuniae adgnoscunt atque eligunt. Interiores simplicius et antiquius permutatione mercium utuntur. Pecuniam probant veterem et diu notam, serratos bigatosque. Argentum quoque magis quam aurum sequuntur, nulla adfectione animi, sed quia numerus argenteorum facilior usui est promiscua ac vilia mercantibus. [6] Ne ferrum quidem superest, sicut ex genere telorum colligitur. Rari gladiis aut maioribus lanceis utuntur: hastas vel ipsorum vocabulo frameas gerunt angusto et brevi ferro, sed ita acri et ad usum habili, ut eodem telo, prout ratio poscit, vel comminus vel eminus pugnent. Et eques quidem scuto frameaque contentus est; pedites et missilia spargunt, pluraque singuli, atque in inmensum vibrant, nudi aut sagulo leves. Nulla cultus iactatio; scuta tantum lectissimis coloribus distinguunt. Paucis loricae, vix uni alterive cassis aut galea. Equi non forma, non velocitate conspicui. Sed nec variare gyros in morem nostrum docentur: in rectum aut uno flexu dextros agunt, ita coniuncto orbe, ut nemo posterior sit. In universum aestimanti plus penes peditem roboris; eoque mixti proeliantur, apta et congruente ad equestrem pugnam velocitate peditum, quos ex omni iuventute delectos ante aciem locant. Definitur et numerus; centeni ex singulis pagis sunt, idque ipsum inter suos vocantur, et quod primo numerus fuit, iam nomen et honor est. Acies per cuneos componitur. Cedere loco, dummodo rursus instes, consilii quam formidinis arbitrantur. Corpora suorum etiam in dubiis proeliis referunt. Scutum reliquisse praecipuum flagitium, nec aut sacris adesse aut concilium inire ignominioso fas; multique superstites bellorum infamiam laqueo finierunt. [7] Reges ex nobilitate, duces ex virtute sumunt. Nec regibus infinita aut libera potestas, et duces exemplo potius quam imperio, si prompti, si conspicui, si ante aciem agant, admiratione praesunt. Ceterum neque animadvertere neque vincire, ne verberare quidem nisi sacerdotibus permissum, non quasi in poenam nec ducis iussu, sed velut deo imperante, quem adesse bellantibus credunt. Effigiesque et signa quaedam detracta lucis in proelium ferunt; quodque praecipuum fortitudinis incitamentum est, non casus, nec fortuita conglobatio turmam aut cuneum facit, sed familiae et propinquitates; et in proximo pignora, unde feminarum ululatus audiri, unde vagitus infantium. Hi cuique sanctissimi testes, hi maximi laudatores. Ad matres, ad coniuges vulnera ferunt; nec illae numerare aut exigere plagas pavent, cibosque et hortamina pugnantibus gestant. [8] Memoriae proditur quasdam acies inclinatas iam et labantes a feminis restitutas constantia precum et obiectu pectorum et monstrata comminus captivitate, quam longe inpatientius feminarum suarum nomine timent, adeo ut efficacius obligentur animi civitatum, quibus inter obsides puellae quoque nobiles imperantur. Inesse quin etiam sanctum aliquid et providum putant, nec aut consilia earum aspernantur aut responsa neglegunt. Vidimus sub divo Vespasiano Veledam diu apud plerosque numinis loco habitam; sed et olim Albrunam et compluris alias venerati sunt, non adulatione nec tamquam facerent deas. [9] Deorum maxime Mercurium colunt, cui certis diebus humanis quoque hostiis litare fas habent. Herculem et Martem concessis animalibus placant. Pars Sueborum et Isidi sacrificat: unde causa et origo peregrino sacro, parum comperi, nisi quod signum ipsum in modum liburnae figuratum docet advectam religionem. Ceterum nec cohibere parietibus deos neque in ullam humani oris speciem adsimulare ex magnitudine caelestium arbitrantur: lucos ac nemora consecrant deorumque nominibus appellant secretum illud, quod sola reverentia vident. [10] Auspicia sortesque ut qui maxime observant: sortium consuetudo simplex. Virgam frugiferae arbori decisam in surculos amputant eosque notis quibusdam discretos super candidam vestem temere ac fortuito spargunt. Mox, si publice consultetur, sacerdos civitatis, sin privatim, ipse pater familiae, precatus deos caelumque suspiciens ter singulos tollit, sublatos secundum impressam ante notam interpretatur. Si prohibuerunt, nulla de eadem re in eundem diem consultatio; sin permissum, auspiciorum adhuc fides exigitur. Et illud quidem etiam hic notum, avium voces volatusque interrogare; proprium gentis equorum quoque praesagia ac monitus experiri. Publice aluntur isdem nemoribus ac lucis, candidi et nullo mortali opere contacti; quos pressos sacro curru sacerdos ac rex vel princeps civitatis comitantur hinnitusque ac fremitus observant. Nec ulli auspicio maior fides, non solum apud plebem, sed apud proceres, apud sacerdotes; se enim ministros deorum, illos conscios putant. Est et alia observatio auspiciorum, qua gravium bellorum eventus explorant. Eius gentis, cum qua bellum est, captivum quoquo modo interceptum cum electo popularium suorum, patriis quemque armis, committunt: victoria huius vel illius pro praeiudicio accipitur. [11] De minoribus rebus principes consultant; de maioribus omnes, ita tamen, ut ea quoque, quorum penes plebem arbitrium est, apud principes pertractentur. Coeunt, nisi quid fortuitum et subitum incidit, certis diebus, cum aut incohatur luna aut impletur; nam agendis rebus hoc auspicatissimum initium credunt. Nec dierum numerum, ut nos, sed noctium computant. Sic constituunt, sic condicunt: nox ducere diem videtur. Illud ex libertate vitium, quod non simul nec ut iussi conveniunt, sed et alter et tertius dies cunctatione coeuntium absumitur. Ut turbae placuit, considunt armati. Silentium per sacerdotes, quibus tum et coercendi ius est, imperatur. Mox rex vel princeps, prout aetas cuique, prout nobilitas, prout decus bellorum, prout facundia est, audiuntur, auctoritate suadendi magis quam iubendi potestate. Si displicuit sententia, fremitu aspernantur; sin placuit, frameas concutiunt. Honoratissimum adsensus genus est armis laudare. [12] Licet apud concilium accusare quoque et discrimen capitis intendere. Distinctio poenarum ex delicto. Proditores et transfugas arboribus suspendunt, ignavos et imbelles et corpore infames caeno ac palude, iniecta insuper crate, mergunt. Diversitas supplicii illuc respicit, tamquam scelera ostendi oporteat, dum puniuntur, flagitia abscondi. Sed et levioribus delictis pro modo poena: equorum pecorumque numero convicti multantur. Pars multae regi vel civitati, pars ipsi, qui vindicatur, vel propinquis eius exsolvitur. Eliguntur in isdem conciliis et principes, qui iura per pagos vicosque reddunt; centeni singulis ex plebe comites consilium simul et auctoritas adsunt. [13] Nihil autem neque publicae neque privatae rei nisi armati agunt. Sed arma sumere non ante cuiquam moris, quam civitas suffecturum probaverit. Tum in ipso concilio vel principum aliquis vel pater vel propinqui scuto frameaque iuvenem ornant: haec apud illos toga, hic primus iuventae honos; ante hoc domus pars videntur, mox rei publicae. Insignis nobilitas aut magna patrum merita principis dignationem etiam adulescentulis adsignant: ceteris robustioribus ac iam pridem probatis adgregantur, nec rubor inter comites adspici. Gradus quin etiam ipse comitatus habet, iudicio eius quem sectantur; magnaque et comitum aemulatio, quibus primus apud principem suum locus, et principum, cui plurimi et acerrimi comites. Haec dignitas, hae vires, magno semper et electorum iuvenum globo circumdari, in pace decus, in bello praesidium. Nec solum in sua gente cuique, sed apud finitimas quoque civitates id nomen, ea gloria est, si numero ac virtute comitatus emineat; expetuntur enim legationibus et muneribus ornantur et ipsa plerumque fama bella profligant. [14] Cum ventum in aciem, turpe principi virtute vinci, turpe comitatui virtutem principis non adaequare. Iam vero infame in omnem vitam ac probrosum superstitem principi suo ex acie recessisse. Illum defendere, tueri, sua quoque fortia facta gloriae eius adsignare praecipuum sacramentum est. Principes pro victoria pugnant, comites pro principe. Si civitas, in qua orti sunt, longa pace et otio torpeat, plerique nobilium adulescentium petunt ultro eas nationes, quae tum bellum aliquod gerunt, quia et ingrata genti quies et facilius inter ancipitia clarescunt magnumque comitatum non nisi vi belloque tueare; exigunt enim principis sui liberalitate illum bellatorem equum, illam cruentam victricemque frameam. Nam epulae et quamquam incompti, largi tamen apparatus pro stipendio cedunt. Materia munificentiae per bella et raptus. Nec arare terram aut exspectare annum tam facile persuaseris quam vocare hostem et vulnera mereri. Pigrum quin immo et iners videtur sudore adquirere quod possis sanguine parare. [15] Quotiens bella non ineunt, non multum venatibus, plus per otium transigunt, dediti somno ciboque, fortissimus quisque ac bellicosissimus nihil agens, delegata domus et penatium et agrorum cura feminis senibusque et infirmissimo cuique ex familia; ipsi hebent, mira diversitate naturae, cum idem homines sic ament inertiam et oderint quietem. Mos est civitatibus ultro ac viritim conferre principibus vel armentorum vel frugum, quod pro honore acceptum etiam necessitatibus subvenit. Gaudent praecipue finitimarum gentium donis, quae non modo a singulis, sed et publice mittuntur, electi equi, magna arma, phalerae torquesque; iam et pecuniam accipere docuimus. [16] Nullas Germanorum populis urbes habitari satis notum est, ne pati quidem inter se iunctas sedes. Colunt discreti ac diversi, ut fons, ut campus, ut nemus placuit. Vicos locant non in nostrum morem conexis et cohaerentibus aedificiis: suam quisque domum spatio circumdat, sive adversus casus ignis remedium sive inscitia aedificandi. Ne caementorum quidem apud illos aut tegularum usus: materia ad omnia utuntur informi et citra speciem aut delectationem. Quaedam loca diligentius inlinunt terra ita pura ac splendente, ut picturam ac lineamenta colorum imitetur. Solent et subterraneos specus aperire eosque multo insuper fimo onerant, suffugium hiemis et receptaculum frugibus, quia rigorem frigorum eius modi loci molliunt, et si quando hostis advenit, aperta populatur, abdita autem et defossa aut ignorantur aut eo ipso fallunt, quod quaerenda sunt. [] Tegumen omnibus sagum fibula aut, si desit, spina consertum: cetera intecti totos dies iuxta focum atque ignem agunt. Locupletissimi veste distinguuntur, non fluitante, sicut Sarmatae ac Parthi, sed stricta et singulos artus exprimente. Gerunt et ferarum pelles, proximi ripae neglegenter, ulteriores exquisitius, ut quibus nullus per commercia cultus. Eligunt feras et detracta velamina spargunt maculis pellibusque beluarum, quas exterior Oceanus atque ignotum mare gignit. Nec alius feminis quam viris habitus, nisi quod feminae saepius lineis amictibus velantur eosque purpura variant, partemque vestitus superioris in manicas non extendunt, nudae brachia ac lacertos; sed et proxima pars pectoris patet. [18] Quamquam severa illic matrimonia, nec ullam morum partem magis laudaveris. Nam prope soli barbarorum singulis uxoribus contenti sunt, exceptis admodum paucis, qui non libidine, sed ob nobilitatem plurimis nuptiis ambiuntur. Dotem non uxor marito, sed uxori maritus offert. Intersunt parentes et propinqui ac munera probant, munera non ad delicias muliebres quaesita nec quibus nova nupta comatur, sed boves et frenatum equum et scutum cum framea gladioque. In haec munera uxor accipitur, atque in vicem ipsa armorum aliquid viro adfert: hoc maximum vinculum, haec arcana sacra, hos coniugales deos arbitrantur. Ne se mulier extra virtutum cogitationes extraque bellorum casus putet, ipsis incipientis matrimonii auspiciis admonetur venire se laborum periculorumque sociam, idem in pace, idem in proelio passuram ausuramque. Hoc iuncti boves, hoc paratus equus, hoc data arma denuntiant. Sic vivendum, sic pereundum: accipere se, quae liberis inviolata ac digna reddat, quae nurus accipiant, rursusque ad nepotes referantur. [19] Ergo saepta pudicitia agunt, nullis spectaculorum inlecebris, nullis conviviorum inritationibus corruptae. Litterarum secreta viri pariter ac feminae ignorant. Paucissima in tam numerosa gente adulteria, quorum poena praesens et maritis permissa: abscisis crinibus nudatam coram propinquis expellit domo maritus ac per omnem vicum verbere agit; publicatae enim pudicitiae nulla venia: non forma, non aetate, non opibus maritum invenerit. Nemo enim illic vitia ridet, nec corrumpere et corrumpi saeculum vocatur. Melius quidem adhuc eae civitates, in quibus tantum virgines nubunt et eum spe votoque uxoris semel transigitur. Sic unum accipiunt maritum quo modo unum corpus unamque vitam, ne ulla cogitatio ultra, ne longior cupiditas, ne tamquam maritum, sed tamquam matrimonium ament. Numerum liberorum finire aut quemquam ex adgnatis necare flagitium habetur, plusque ibi boni mores valent quam alibi bonae leges. [20] In omni domo nudi ac sordidi in hos artus, in haec corpora, quae miramur, excrescunt. Sua quemque mater uberibus alit, nec ancillis ac nutricibus delegantur. Dominum ac servum nullis educationis deliciis dignoscas: inter eadem pecora, in eadem humo degunt, donec aetas separet ingenuos, virtus adgnoscat. Sera iuvenum venus, eoque inexhausta pubertas. Nec virgines festinantur; eadem iuventa, similis proceritas: pares validaeque miscentur, ac robora parentum liberi referunt. Sororum filiis idem apud avunculum qui ad patrem honor. Quidam sanctiorem artioremque hunc nexum sanguinis arbitrantur et in accipiendis obsidibus magis exigunt, tamquam et animum firmius et domum latius teneant. Heredes tamen successoresque sui cuique liberi, et nullum testamentum. Si liberi non sunt, proximus gradus in possessione fratres, patrui, avunculi. Quanto plus propinquorum, quanto maior adfinium numerus, tanto gratiosior senectus; nec ulla orbitatis pretia. [21] Suscipere tam inimicitias seu patris seu propinqui quam amicitias necesse est; nec implacabiles durant: luitur enim etiam homicidium certo armentorum ac pecorum numero recipitque satisfactionem universa domus, utiliter in publicum, quia periculosiores sunt inimicitiae iuxta libertatem. Convictibus et hospitiis non alia gens effusius indulget. Quemcumque mortalium arcere tecto nefas habetur; pro fortuna quisque apparatis epulis excipit. Cum defecere, qui modo hospes fuerat, monstrator hospitii et comes; proximam domum non invitati adeunt. Nec interest: pari humanitate accipiuntur. Notum ignotumque quantum ad ius hospitis nemo discernit. Abeunti, si quid poposcerit, concedere moris; et poscendi in vicem eadem facilitas. Gaudent muneribus, sed nec data imputant nec acceptis obligantur: victus inter hospites comis. [22] Statim e somno, quem plerumque in diem extrahunt, lavantur, saepius calida, ut apud quos plurimum hiems occupat. Lauti cibum capiunt: separatae singulis sedes et sua cuique mensa. Tum ad negotia nec minus saepe ad convivia procedunt armati. Diem noctemque continuare potando nulli probrum. Crebrae, ut inter vinolentos, rixae raro conviciis, saepius caede et vulneribus transiguntur. Sed et de reconciliandis in vicem inimicis et iungendis adfinitatibus et adsciscendis principibus, de pace denique ac bello plerumque in conviviis consultant, tamquam nullo magis tempore aut ad simplices cogitationes pateat animus aut ad magnas incalescat. Gens non astuta nec callida aperit adhuc secreta pectoris licentia ioci; ergo detecta et nuda omnium mens. Postera die retractatur, et salva utriusque temporis ratio est: deliberant, dum fingere nesciunt, constituunt, dum errare non possunt. [23] Potui umor ex hordeo aut frumento, in quandam similitudinem vini corruptus: proximi ripae et vinum mercantur. Cibi simplices, agrestia poma, recens fera aut lac concretum: sine apparatu, sine blandimentis expellunt famem. Adversus sitim non eadem temperantia. Si indulseris ebrietati suggerendo quantum concupiscunt, haud minus facile vitiis quam armis vincentur. [24] Genus spectaculorum unum atque in omni coetu idem. Nudi iuvenes, quibus id ludicrum est, inter gladios se atque infestas frameas saltu iaciunt. Exercitatio artem paravit, ars decorem, non in quaestum tamen aut mercedem: quamvis audacis lasciviae pretium est voluptas spectantium. Aleam, quod mirere, sobrii inter seria exercent, tanta lucrandi perdendive temeritate, ut, cum omnia defecerunt, extremo ac novissimo iactu de libertate ac de corpore contendant. Victus voluntariam servitutem adit: quamvis iuvenior, quamvis robustior adligari se ac venire patitur. Ea est in re prava pervicacia; ipsi fidem vocant. Servos condicionis huius per commercia tradunt, ut se quoque pudore victoriae exsolvant. [25] Ceteris servis non in nostrum morem, descriptis per familiam ministeriis, utuntur: suam quisque sedem, suos penates regit. Frumenti modum dominus aut pecoris aut vestis ut colono iniungit, et servus hactenus paret: cetera domus officia uxor ac liberi exsequuntur. Verberare servum ac vinculis et opere coercere rarum: occidere solent, non disciplina et severitate, sed impetu et ira, ut inimicum, nisi quod impune est. Liberti non multum supra servos sunt, raro aliquod momentum in domo, numquam in civitate, exceptis dumtaxat iis gentibus quae regnantur. Ibi enim et super ingenuos et super nobiles ascendunt: apud ceteros impares libertini libertatis argumentum sunt. [26] Faenus agitare et in usuras extendere ignotum; ideoque magis servatur quam si vetitum esset. Agri pro numero cultorum ab universis in vices occupantur, quos mox inter se secundum dignationem partiuntur; facilitatem partiendi camporum spatia praestant, Arva per annos mutant, et superest ager. Nec enim cum ubertate et amplitudine soli labore contendunt, ut pomaria conserant et prata separent et hortos rigent: sola terrae seges imperatur. Unde annum quoque ipsum non in totidem digerunt species: hiems et ver et aestas intellectum ac vocabula habent, autumni perinde nomen ac bona ignorantur. [27] Funerum nulla ambitio: id solum observatur, ut corpora clarorum virorum certis lignis crementur. Struem rogi nec vestibus nec odoribus cumulant: sua cuique arma, quorundam igni et equus adicitur. Sepulcrum caespes erigit: monumentorum arduum et operosum honorem ut gravem defunctis aspernantur. Lamenta ac lacrimas cito, dolorem et tristitiam tarde ponunt. Feminis lugere honestum est, viris meminisse. Haec in commune de omnium Germanorum origine ac moribus accepimus: nunc singularum gentium instituta ritusque, quatenus differant, quae nationes e Germania in Gallias commigraverint, expediam. [28] Validiores olim Gallorum res fuisse summus auctorum divus Iulius tradit; eoque credibile est etiam Gallos in Germaniam transgressos: quantulum enim amnis obstabat quo minus, ut quaeque gens evaluerat, occuparet permutaretque sedes promiscuas adhuc et nulla regnorum potentia divisas? Igitur inter Hercyniam silvam Rhenumque et Moenum amnes Helvetii, ulteriora Boii, Gallica utraque gens, tenuere. Manet adhuc Boihaemi nomen significatque loci veterem memoriam quamvis mutatis cultoribus. Sed utrum Aravisci in Pannoniam ab Osis, Germanorum natione, an Osi ab Araviscis in Germaniam commigraverint, cum eodem adhuc sermone institutis moribus utantur, incertum est, quia pari olim inopia ac libertate eadem utriusque ripae bona malaque erant. Treveri et Nervii circa adfectationem Germanicae originis ultro ambitiosi sunt, tamquam per hanc gloriam sanguinis a similitudine et inertia Gallorum separentur. Ipsam Rheni ripam haud dubie Germanorum populi colunt, Vangiones, Triboci, Nemetes. Ne Ubii quidem, quamquam Romana colonia esse meruerint ac libentius Agrippinenses conditoris sui nomine vocentur, origine erubescunt, transgressi olim et experimento fidei super ipsam Rheni ripam conlocati, ut arcerent, non ut custodirentur. [29] Omnium harum gentium virtute praecipui Batavi non multum ex ripa, sed insulam Rheni amnis colunt, Chattorum quondam populus et seditione domestica in eas sedes transgressus, in quibus pars Romani imperii fierent. Manet honos et antiquae societatis insigne; nam nec tributis contemnuntur nec publicanus atterit; exempti oneribus et conlationibus et tantum in usum proeliorum sepositi, velut tela atque arma, bellis reservantur. Est in eodem obsequio et Mattiacorum gens; protulit enim magnitudo populi Romani ultra Rhenum ultraque veteres terminos imperii reverentiam. Ita sede finibusque in sua ripa, mente animoque nobiscum agunt, cetera similes Batavis, nisi quod ipso adhuc terrae suae solo et caelo acrius animantur. Non numeraverim inter Germaniae populos, quamquam trans Rhenum Danuviumque consederint, eos qui decumates agros exercent. Levissimus quisque Gallorum et inopia audax dubiae possessionis solum occupavere; mox limite acto promotisque praesidiis sinus imperii et pars provinciae habentur. [30] Ultra hos Chatti initium sedis ab Hercynio saltu incohant, non ita effusis ac palustribus locis, ut ceterae civitates, in quas Germania patescit; durant siquidem colles, paulatim rarescunt, et Chattos suos saltus Hercynius prosequitur simul atque deponit. Duriora genti corpora, stricti artus, minax vultus et maior animi vigor. Multum, ut inter Germanos, rationis ac sollertiae: praeponere electos, audire praepositos, nosse ordines, intellegere occasiones, differre impetus, disponere diem, vallare noctem, fortunam inter dubia, virtutem inter certa numerare, quodque rarissimum nec nisi ratione disciplinae concessum, plus reponere in duce quam in exercitu. Omne robur in pedite, quem super arma ferramentis quoque et copiis onerant: alios ad proelium ire videas, Chattos ad bellum. Rari excursus et fortuita pugna. Equestrium sane virium id proprium, cito parare victoriam, cito cedere: velocitas iuxta formidinem, cunctatio propior constantiae est. [31] Et aliis Germanorum populis usurpatum raro et privata cuiusque audentia apud Chattos in consensum vertit, ut primum adoleverint, crinem barbamque submittere, nec nisi hoste caeso exuere votivum obligatumque virtuti oris habitum. Super sanguinem et spolia revelant frontem, seque tum demum pretia nascendi rettulisse dignosque patria ac parentibus ferunt: ignavis et imbellibus manet squalor. Fortissimus quisque ferreum insuper anulum (ignominiosum id genti) velut vinculum gestat, donec se caede hostis absolvat. Plurimis Chattorum hic placet habitus, iamque canent insignes et hostibus simul suisque monstrati. Omnium penes hos initia pugnarum; haec prima semper acies, visu nova; nam ne in pace quidem vultu mitiore mansuescunt. Nulli domus aut ager aut aliqua cura: prout ad quemque venere, aluntur, prodigi alieni, contemptores sui, donec exsanguis senectus tam durae virtuti impares faciat. [32] Proximi Chattis certum iam alveo Rhenum, quique terminus esse sufficiat, Usipi ac Tencteri colunt. Tencteri super solitum bellorum decus equestris disciplinae arte praecellunt; nec maior apud Chattos peditum laus quam Tencteris equitum. Sic instituere maiores; posteri imitantur. Hi lusus infantium, haec iuvenum aemulatio: perseverant senes. Inter familiam et penates et iura successionum equi traduntur: excipit filius, non ut cetera, maximus natu, sed prout ferox bello et melior. [33] Iuxta Tencteros Bructeri olim occurrebant: nunc Chamavos et Angrivarios inmigrasse narratur, pulsis Bructeris ac penitus excisis vicinarum consensu nationum, seu superbiae odio seu praedae dulcedine seu favore quodam erga nos deorum; nam ne spectaculo quidem proelii invidere. Super sexaginta milia non armis telisque Romanis, sed, quod magnificentius est, oblectationi oculisque ceciderunt. Maneat, quaeso, duretque gentibus, si non amor nostri, at certe odium sui, quando urgentibus imperii fatis nihil iam praestare fortuna maius potest quam hostium discordiam. [34] Angrivarios et Chamavos a tergo Dulgubnii et Chasuarii cludunt, aliaeque gentes haud perinde memoratae, a fronte Frisii excipiunt. Maioribus minoribusque Frisiis vocabulum est ex modo virium. Utraeque nationes usque ad Oceanum Rheno praetexuntur, ambiuntque inmensos insuper lacus et Romanis classibus navigatos. Ipsum quin etiam Oceanum illa temptavimus: et superesse adhuc Herculis columnas fama vulgavit, sive adiit Hercules, seu quidquid ubique magnificum est, in claritatem eius referre consensimus. Nec defuit audentia Druso Germanico, sed obstitit Oceanus in se simul atque in Herculem inquiri. Mox nemo temptavit, sanctiusque ac reverentius visum de actis deorum credere quam scire. [35] Hactenus in occidentem Germaniam novimus; in septentrionem ingenti flexu redit. Ac primo statim Chaucorum gens, quamquam incipiat a Frisiis ac partem litoris occupet, omnium quas exposui gentium lateribus obtenditur, donec in Chattos usque sinuetur. Tam inmensum terrarum spatium non tenent tantum Chauci, sed et implent, populus inter Germanos nobilissimus, quique magnitudinem suam malit iustitia tueri. Sine cupididate, sine impotentia, quieti secretique nulla provocant bella, nullis raptibus aut latrociniis populantur. Id praecipuum virtutis ac virium argumentum est, quod, ut superiores agant, non per iniurias adsequuntur; prompta tamen omnibus arma ac, si res poscat, exercitus, plurimum virorum equorumque; et quiescentibus eadem fama. [36] In latere Chaucorum Chattorumque Cherusci nimiam ac marcentem diu pacem inlacessiti nutrierunt: idque iucundius quam tutius fuit, quia inter impotentes et validos falso quiescas: ubi manu agitur, modestia ac probitas nomina superioris sunt. Ita qui olim boni aequique Cherusci, nunc inertes ac stulti vocantur: Chattis victoribus fortuna in sapientiam cessit. Tracti ruina Cheruscorum et Fosi, contermina gens. Adversarum rerum ex aequo socii sunt, cum in secundis minores fuissent. [37] Eundem Germaniae sinum proximi Oceano Cimbri tenent, parva nunc civitas, sed gloria ingens. Veterisque famae lata vestigia manent, utraque ripa castra ac spatia, quorum ambitu nunc quoque metiaris molem manusque gentis et tam magni exitus fidem. Sescentesimum et quadragesimum annum urbs nostra agebat, cum primum Cimbrorum audita sunt arma, Caecilio Metello et Papirio Carbone consulibus. Ex quo si ad alterum imperatoris Traiani consulatum computemus, ducenti ferme et decem anni colliguntur: tam diu Germania vincitur. Medio tam longi aevi spatio multa in vicem damna. Non Samnis, non Poeni, non Hispaniae Galliaeve, ne Parthi quidem saepius admonuere: quippe regno Arsacis acrior est Germanorum libertas. Quid enim aliud nobis quam caedem Crassi, amisso et ipse Pacoro, infra Ventidium deiectus Oriens obiecerit? At Germani Carbone et Cassio et Scauro Aurelio et Servilio Caepione Gnaeoque Mallio fusis vel captis quinque simul consularis exercitus populo Romano, Varum trisque cum eo legiones etiam Caesari abstulerunt; nec impune C. Marius in Italia, divus Iulius in Gallia, Drusus ac Nero et Germanicus in suis eos sedibus perculerunt. Mox ingentes Gai Caesaris minae in ludibrium versae. Inde otium, donec occasione discordiae nostrae et civilium armorum expugnatis legionum hibernis etiam Gallias adfectavere; ac rursus inde pulsi proximis temporibus triumphati magis quam victi sunt. [38] Nunc de Suebis dicendum est, quorum non una, ut Chattorum Tencterorumve, gens; maiorem enim Germaniae partem obtinent, propriis adhuc nationibus nominibusque discreti, quamquam in commune Suebi vocentur. Insigne gentis obliquare crinem nodoque substringere: sic Suebi a ceteris Germanis, sic Sueborum ingenui a servis separantur. In aliis gentibus seu cognatione aliqua Sueborum seu, quod saepe accidit, imitatione, rarum et intra iuventae spatium; apud Suebos usque ad canitiem horrentem capillum retro sequuntur. Ac saepe in ipso vertice religatur; principes et ornatiorem habent. Ea cura formae, sed innoxia; neque enim ut ament amenturve, in altitudinem quandam et terrorem adituri bella compti, ut hostium oculis, armantur. [39] Vetustissimos se nobilissimosque Sueborum Semnones memorant; fides antiquitatis religione firmatur. Stato tempore in silvam auguriis patrum et prisca formidine sacram omnes eiusdem sanguinis populi legationibus coeunt caesoque publice homine celebrant barbari ritus horrenda primordia. Est et alia luco reverentia: nemo nisi vinculo ligatus ingreditur, ut minor et potestatem numinis prae se ferens. Si forte prolapsus est, attolli et insurgere haud licitum: per humum evolvuntur. Eoque omnis superstitio respicit, tamquam inde initia gentis, ibi regnator omnium deus, cetera subiecta atque parentia. Adicit auctoritatem fortuna Semnonum: centum pagi iis habitantur magnoque corpore efficitur ut se Sueborum caput credant. [40] Contra Langobardos paucitas nobilitat: plurimis ac valentissimis nationibus cincti non per obsequium, sed proeliis ac periclitando tuti sunt. Reudigni deinde et Aviones et Anglii et Varini et Eudoses et Suardones et Nuithones fluminibus aut silvis muniuntur. Nec quicquam notabile in singulis, nisi quod in commune Nerthum, id est Terram matrem, colunt eamque intervenire rebus hominum, invehi populis arbitrantur. Est in insula Oceani castum nemus, dicatumque in eo vehiculum, veste contectum; attingere uni sacerdoti concessum. Is adesse penetrali deam intellegit vectamque bubus feminis multa cum veneratione prosequitur. Laeti tunc dies, festa loca, quaecumque adventu hospitioque dignatur. Non bella ineunt, non arma sumunt; clausum omne ferrum; pax et quies tunc tantum nota, tunc tantum amata, donec idem sacerdos satiatam conversatione mortalium deam templo reddat. Mox vehiculum et vestes et, si credere velis, numen ipsum secreto lacu abluitur. Servi ministrant, quos statim idem lacus haurit. Arcanus hinc terror sanctaque ignorantia, quid sit illud, quod tantum perituri vident. [41] Et haec quidem pars Sueborum in secretiora Germaniae porrigitur. Propior, ut, quo modo paulo ante Rhenum, sic nunc Danuvium sequar, Hermundurorum civitas, fida Romanis; eoque solis Germanorum non in ripa commercium, sed penitus atque in splendidissima Raetiae provinciae colonia. Passim et sine custode transeunt; et cum ceteris gentibus arma modo castraque nostra ostendamus, his domos villasque patefecimus non concupiscentibus. In Hermunduris Albis oritur, flumen inclutum et notum olim; nunc tantum auditur. [42] Iuxta Hermunduros Naristi ac deinde Marcomani et Quadi agunt. Praecipua Marcomanorum gloria viresque, atque ipsa etiam sedes pulsis olim Boiis virtute parta. Nec Naristi Quadive degenerant. Eaque Germaniae velut frons est, quatenus Danuvio peragitur. Marcomanis Quadisque usque ad nostram memoriam reges mansere ex gente ipsorum, nobile Marobodui et Tudri genus: iam et externos patiuntur, sed vis et potentia regibus ex auctoritate Romana. Raro armis nostris, saepius pecunia iuvantur, nec minus valent. [43] Retro Marsigni, Cotini, Osi, Buri terga Marcomanorum Quadorumque claudunt. E quibus Marsigni et Buri sermone cultuque Suebos referunt: Cotinos Gallica, Osos Pannonica lingua coarguit non esse Germanos, et quod tributa patiuntur. Partem tributorum Sarmatae, partem Quadi ut alienigenis imponunt: Cotini, quo magis pudeat, et ferrum effodiunt. Omnesque hi populi pauca campestrium, ceterum saltus et vertices montium iugumque insederunt. Dirimit enim scinditque Suebiam continuum montium iugum, ultra quod plurimae gentes agunt, ex quibus latissime patet Lygiorum nomen in plures civitates diffusum. Valentissimas nominasse sufficiet, Harios, Helveconas, Manimos, Helisios, Nahanarvalos. Apud Nahanarvalos antiquae religionis lucus ostenditur. Praesidet sacerdos muliebri ornatu, sed deos interpretatione Romana Castorem Pollucemque memorant. Ea vis numini, nomen Alcis. Nulla simulacra, nullum peregrinae superstitionis vestigium; ut fratres tamen, ut iuvenes venerantur. Ceterum Harii super vires, quibus enumeratos paulo ante populos antecedunt, truces insitae feritati arte ac tempore lenocinantur: nigra scuta, tincta corpora; atras ad proelia noctes legunt ipsaque formidine atque umbra feralis exercitus terrorem inferunt, nullo hostium sustinente novum ac velut infernum adspectum; nam primi in omnibus proeliis oculi vincuntur. [44] Trans Lygios Gotones regnantur, paulo iam adductius quam ceterae Germanorum gentes, nondum tamen supra libertatem. Protinus deinde ab Oceano Rugii et Lemovii; omniumque harum gentium insigne rotunda scuta, breves gladii et erga reges obsequium. Suionum hinc civitates ipso in Oceano praeter viros armaque classibus valent. Forma navium eo differt, quod utrimque prora paratam semper adpulsui frontem agit. Nec velis ministrantur nec remos in ordinem lateribus adiungunt: solutum, ut in quibusdam fluminum, et mutabile, ut res poscit, hinc vel illinc remigium. Est apud illos et opibus honos, eoque unus imperitat, nullis iam exceptionibus, non precario iure parendi. Nec arma, ut apud ceteros Germanos, in promiscuo, sed clausa sub custode, et quidem servo, quia subitos hostium incursus prohibet Oceanus, otiosae porro armatorum manus facile lasciviunt. Enimvero neque nobilem neque ingenuum, ne libertinum quidem armis praeponere regia utilitas est. [45] Trans Suionas aliud mare, pigrum ac prope inmotum, quo cingi cludique terrarum orbem hinc fides, quod extremus cadentis iam solis fulgor in ortus edurat adeo clarus, ut sidera hebetet; sonum insuper emergentis audiri formasque equorum et radios capitis adspici persuasio adicit. Illuc usque (et fama vera) tantum natura. Ergo iam dextro Suebici maris litore Aestiorum gentes adluuntur, quibus ritus habitusque Sueborum, lingua Britannicae propior. Matrem deum venerantur. Insigne superstitionis formas aprorum gestant: id pro armis omniumque tutela securum deae cultorem etiam inter hostis praestat. Rarus ferri, frequens fustium usus. Frumenta ceterosque fructus patientius quam pro solita Germanorum inertia laborant. Sed et mare scrutantur, ac soli omnium sucinum, quod ipsi glesum vocant, inter vada atque in ipso litore legunt. Nec quae natura, quaeve ratio gignat, ut barbaris, quaesitum compertumve; diu quin etiam inter cetera eiectamenta maris iacebat, donec luxuria nostra dedit nomen. Ipsis in nullo usu; rude legitur, informe profertur, pretiumque mirantes accipiunt. Sucum tamen arborum esse intellegas, quia terrena quaedam atque etiam volucria animalia plerumque interlucent, quae implicata umore mox durescente materia cluduntur. Fecundiora igitur nemora lucosque sicut Orientis secretis, ubi tura balsamaque sudantur, ita Occidentis insulis terrisque inesse crediderim, quae vicini solis radiis expressa atque liquentia in proximum mare labuntur ac vi tempestatum in adversa litora exundant. Si naturam sucini admoto igni temptes, in modum taedae accenditur alitque flammam pinguem et olentem; mox ut in picem resinamve lentescit. Suionibus Sitonum gentes continuantur. Cetera similes uno differunt, quod femina dominatur; in tantum non modo a libertate sed etiam a servitute degenerant. [46] Hic Suebiae finis. Peucinorum Venedorumque et Fennorum nationes Germanis an Sarmatis adscribam dubito, quamquam Peucini, quos quidam Bastarnas vocant, sermone, cultu, sede ac domiciliis ut Germani agunt. Sordes omnium ac torpor procerum; conubiis mixtis nonnihil in Sarmatarum habitum foedantur. Venedi multum ex moribus traxerunt; nam quidquid inter Peucinos Fennosque silvarum ac montium erigitur latrociniis pererrant. Hi tamen inter Germanos potius referuntur, quia et domos figunt et scuta gestant et pedum usu ac pernicitate gaudent: quae omnia diversa Sarmatis sunt in plaustro equoque viventibus. Fennis mira feritas, foeda paupertas: non arma, non equi, non penates; victui herba, vestitui pelles, cubile humus: solae in sagittis spes, quas inopia ferri ossibus asperant. Idemque venatus viros pariter ac feminas alit; passim enim comitantur partemque praedae petunt. Nec aliud infantibus ferarum imbriumque suffugium quam ut in aliquo ramorum nexu contegantur: huc redeunt iuvenes, hoc senum receptaculum. Sed beatius arbitrantur quam ingemere agris, inlaborare domibus, suas alienasque fortunas spe metuque versare: securi adversus homines, securi adversus deos rem difficillimam adsecuti sunt, ut illis ne voto quidem opus esset. Cetera iam fabulosa: Hellusios et Oxionas ora hominum voltusque, corpora atque artus ferarum gerere: quod ego ut incompertum in medio relinquam. 939 3509 2006-06-05T17:37:50Z Francesco Gabrielli 15 delenda {| align="center" cellspacing="0" class="toccolours" width="95%" style="clear:both;text-align:center" |- style="background: #f5f5dc;" ! style="font-size: 120%;" | '''Carmina''' |- | colspan="7"; style="clear:both;text-align:center" | [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:II|II]] - [[Carmina:III|III]] - [[Carmina:IV|IV]] - [[Carmina:V|V]] - [[Carmina:VI|VI]] - [[Carmina:VII|VII]] - [[Carmina:VIII|VIII]] - [[Carmina:IX|IX]] - [[Carmina:X|X]] - [[Carmina:XI|XI]] - [[Carmina:XII|XII]] - [[Carmina:XIII|XIII]] - [[Carmina:XIV|XIV]] - [[Carmina:XV|XV]] - [[Carmina:XVI|XVI]] - [[Carmina:XVII|XVII]] - [[Carmina:XVIII|XVIII]] - [[Carmina:XIX|XIX]] - [[Carmina:XX|XX]] - [[Carmina:XXI|XXI]] - [[Carmina:XXII|XXII]] - [[Carmina:XXIII|XXIII]] - [[Carmina:XXIV|XXIV]] - [[Carmina:XXV|XXV]] - [[Carmina:XXVI|XXVI]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:I|I]] - [[Carmina:Fragmenta|Fragmenta]] |} <noinclude>{{delenda}}</noinclude> 945 1980 2005-01-27T22:40:20Z Mmo 5 Naturalis Historiae moved to Naturalis Historia #REDIRECT [[Naturalis Historia]] 946 3443 2006-06-01T08:34:26Z Francesco Gabrielli 15 {{Vicifons2|De architectura}} *[[De Architectura:Liber I|Liber I]] *[[De Architectura:Liber II|Liber II]] *[[De Architectura:Liber III|Liber III]] *[[De Architectura:Liber IV|Liber IV]] *[[De Architectura:Liber V|Liber V]] *[[De Architectura:Liber VI|Liber VI]] *[[De Architectura:Liber VII|Liber VII]] *[[De Architectura:Liber VIII|Liber VIII]] *[[De Architectura:Liber IX|Liber IX]] *[[De Architectura:Liber X|Liber X]] 947 1982 2005-05-14T13:12:37Z 217.72.33.128 /* Caput Quatrum */ ==Praefatio== [1] Cum divina tua mens et numen, imperator Caesar, imperio potiretur orbis terrarum invictaque virtute cunctis hostibus stratis triumpho victoriaque tua cives gloriarentur et gentes omnes subactae tuum spectarent nutum populusque Romanus et senatus liberatus timore amplissimis tuis cogitationibus consiliisque gubernaretur, non audebam, tantis occupationibus, de architectura scripta et magnis cogitationibus explicata edere, metuens, ne non apto tempore interpellans subirem tui animi offensionem. [2] Cum vero adtenderem te non solum de vita communi omnium curam publicaeque rei constitutionem habere sed etiam de opportunitate publicorum aedificiorum, ut civitas per te non solum provinciis esset aucta, verum etiam ut maiestas imperii publicorum aedificiorum egregias haberet auctoritates, non putavi praetermittendum, quin primo quoque tempore de his rebus ea tibi ederem, ideo quod primum parenti tuo de eo fueram notus et eius virtutis studiosus. Cum autem concilium caelestium in sedibus immortalitatis eum dedicavisset et imperium parentis in tuam potestatem transtulisset, idem studium meum in eius memoria permanens in te contulit favorem. Itaque cum M. Aurelio et P. Minidio et Cn. Cornelio ad apparationem balistarum et scorpionem reliquorumque tormentorum refectionem fui praesto et cum eis commoda accepi, quae cum primo mihi tribuisiti recognitionem, per sorosis commendationem servasti. [3] Cum ergo eo beneficio essem obligatus, ut ad exitum vitae non haberem inopiae timorem, haec tibi scribere coepi, quod animadverti multa te aedificavisse et nunc aedificare, reliquo quoque tempore et publicorum et privatorum aedificiorum, pro amplitudine rerum gestarum ut posteris memoriae traderentur curam habiturum. Conscripsi praescriptiones terminatas ut eas adtendens et ante facta et futura qualia sint opera, per te posses nota habere. Namque his voluminibus aperui omnes disciplinae rationes. ==Caput Primum== [1] Architecti est scientia pluribus disciplinis et variis eruditionibus ornata, [cuius iudicio probantur omnia] quae ab ceteris artibus perficiuntur. Opera ea nascitur et fabrica et ratiocinatione. Fabrica est continuata ac trita usus meditatio, quae manibus perficitur e materia cuiuscumque generis opus est ad propositum deformationis. Ratiocinatio autem est. quae res fabricatas sollertiae ac rationis proportione demonstrare atque explicare potest. [2] Itaque architecti, qui sine litteris contenderant, ut manibus essent exercitati, non potuerunt efficere, ut haberent pro laboribus auctoritatem; qui autem ratiocinationibus et litteris solis confisi fuerunt, umbram non rem persecuti videntur. At qui utrumque perdidicerunt, uti omnibus armis ornati citius cum auctoritate, quod fuit propositum, sunt adsecuti. [3] Cum in omnibus enim rebus, tum maxime etiam in architectura haec duo insunt, quod significatur et quod significant. Significatur proposita res, de qua dicitur; hanc autem significat demonstratio rationibus doctrinarum explicata. Quare videtur utraque parte exercitatus esse debere, qui se architectum profiteatur. Itaque eum etiam ingeniosum oportet esse et ad disciplinam docilem. Neque enim ingenium sine disciplina aut disciplina sine ingenio perfectum artificem potest efficere. Et ut litteratus sit, peritus graphidos, eruditus geometria, historias complures noverit, philosophos diligenter audierit, musicam scierit, medicinae non sit ignarus responsa iurisconsultorum noverit, astrologiam caelique rationes cognitas habeat. [4] Quae cur ita sint, haec sunt causae. Litteras architectum scire oportet, uti commentariis memoriam firmiorem efficere possit. Deinde graphidis scientiam habere, quo facilius exemplaribus pictis quam velit operis speciem deformare valeat. Geometria autem plura praesidia praestat architecturae; et primum ex euthygrammis circini tradit usum, e quo maxime facilius aedificiorum in areis expediuntur descriptiones normarumque et librationum et linearum directiones. Item per opticen in aedificiis ab certis ragionibus caeli lumina recte ducuntur. Per arithmeticen vero sumptus aedificiorum consummantur, mensurarum rationes explicantur, difficilesque symmetriarum quaestiones geometricis rationibus et methodis inveniuntur. [5] Historias autem plures novisse oportet, quod multa ornamenta saepe in operibus architecti designant, de quibus argumentis rationem, cur fecerint, quaerentibus reddere debent. Quemadmodum si quis statuas marmoreas muliebres stolatas, quae cariatides dicuntur, pro columnis in opere statuerit et insuper mutulos et coronas conlocaverit, percontantibus ita reddet rationem Caria, civitas Peloponnensis, cum Persis hostibus contra Graeciam consensit. Postea Graeci per victoriam gloriose bello liberati communi consilio Cariatibus bellum indixerunt. ltaque oppido capto, viris interfectis, civitate declarata matronas eorum in servitutem abduxerunt, nec sunt passi stolas neque ornatus matronales deponere, uti non una triumpho ducerentur, sed aeterno, servitutis exemplo gravi contumelia pressae poenas pendere viderentur pro civitate. Ideo qui tunc architecti fuerunt aedificiis publicis designaverunt earum imagines oneri ferundo conlocatas, ut etiam posteris nota poena peccati Cariatium memoriae traderetur. [6] Non minus Lacones, Pausania Agesilae filio duce, Plataeeo proelio pauca manu infinitum numerum exercitus Persarum cum superavissent, acto cum gloria triumpho spoliorum et praedae, porticum Persicam ex manubiis, laudis et virtutis civium indicem, victoriae posteris pro tropaeo constituerunt. Ibique captivorum simulacra barbarico vestis ornatu, superbia meritis contumeliis punita, sustinentia tectum conlocaverunt, uti et hostes horrescerent timore eorum fortitudinis effectus, et cives id exemplum virtutis aspicientes gloria erecti ad defendendam libertatem essent parati. Itaque ex eo multi statuas Persicas sustinentes epistylia et ornamenta eorum conlocaverunt, et ita ex eo argumento varietates egregias auxerunt operibus. Item sunt aliae eiusdem generis historiae, quarum notitiam architectos tenere oporteat. [7] Philosophia vero perficit architectum animo magno et uti non sit adrogans, sed potius facilis, aequus et fidelis, sine avaritia, quod est maximum; nullum enim opus vere sine fide et casitate fieri potest; ne sit cupidus neque in muneribus accipiendis habeat animum occupatum, sed cum gravitate suam tueatur dignitatem bonam famam habendo; et haec enim philosophia praescribit. Praeterea de rerum natura, quae graece physiologia dicitur, philosophia explicat. Quam necesse est studiosius novisse, quod habet multas et varias naturales quaestiones. Ut etiam in aquarum ductionibus. Insursibus enim et circuitionibus et librata planitie expressionibus spiritus naturales aliter atque aliter fiunt, quorum offensionibus mederi nemo poterit, nisi qui ex philosophia principia rerum naturae noverit. Item qui Ctesibii aut Archimedis et ceterorum, qui eiusdem generis praecepta conscripserunt, leget, sentire non poterit, nisi his rebus a philosophis erit institutus. [8] Musicen autem sciat oportet, uti canonicam rationem et mathematicam notam habeat, praeterea balistarum, catapultarum, scorpionum temperaturas possit recte facere. In capitulis enim dextra ac sinistra sunt foramina hemitoniorum, per quae tenduntur suculis et vectibus e nervo torti funes, qui non praecluduntur nec praeligantur, nisi sonitus ad artificis aures certos et aequales fecerunt. Bracchia enim, quae in eas tentiones includuntur, cum extenduntur, aequaliter et pariter utraque plagam mittere debent; quodsi non homotona fuerint, inpedient directem telorum missionem. [9] Item theatris vasa area, quae in cellis sub gradibus mathematica ratione conlocantur quae Gracei echeia appellant; sonitûm et discrimina ad symphonias musicas sive concentus componuntur divisa in circinatione diatesseron et diapente et disdiapason, uti vox scaenici sonitus conveniens in dispositionibus tactu cum offenderit, aucta cum incremento clarior et suavior ad spectatorum perveniat aures. Hydraulicas quoque machinas et cetera, quae sunt similia his organis, sine musicis rationibus efficere nemo poterit. [10] Disciplinam vero medicinae novisse oportet propter inclinationem caeli, quae Graeci climata dicunt, et aeris et locorum, qui sunt salubres aut pestilentes, aquarumque usus; sine his enim rationibus nulla salubris habitatio fieri potest. Iura quoque nota habeat oportet, ea quae necessaria sunt aedificiis communibus parietum ad ambitum stillicidiorum et cloacarum, luminum. Item, aquarum ductiones et cetera quae eiusmod sunt, nota oportet sint architectis, uti ante caveant quam instituant aedificia, ne controversiae factis operibus patribus familiarum relinquantur, et ut legibus scribendis prudentia cavere possit et locatori et conductori; namque si lex perite fuerit scripta; erit ut sine captione uterque ab utroque liberetur. Ex astrologia autem cognoscitur oriens, occidens, meridies, septentrio, etiam caeli ratio, aequinoctium, solstitium, astrorum cursus; quorum notitiam si quis non habuerit, horologiorum rationem omnino scire non poterit. [11] Cum ergo tanta haec disciplina sit, condecorata et abundans eruditionibus variis ac pluribus, non puto posse iuste repente profiteri architectos, nisi qui ab aetate puerili his gradibus disciplinarum scandendo scientia plerarumque litterarum et artium nutriti pervenerint ad summum templum architecturae. [12] Ac fortasse mirum videbitur inperitis hominibus posse naturam tantum numerum doctrinarum perdiscere et memoria continere. Cum autem animadverterint omnes disciplinas inter se coniunctionem rerum et communicationem habere, fieri posse faciliter credent; encyclios enim disciplina uti corpus unum ex his membris est composita. Itaque qui a teneris aetatibus eruditionibus variis instruuntur, omnibus litteris agnoscunt easdem notas communicationemque omnium disciplinarum, et ea re facilius omnia cognoscunt. Ideoque de veteribus architectis Pythius, qui Prieni aedem Minervae nobiliter est architectatus, ait in suis commentariis architectum omnibus artibus et doctrinis plus oportere posse facere, quam qui singulas res suis industriis et exercitationibus ad summam claritatem perduxerunt. [13] Id autem re non expeditur. Non enim debet nec potest esse architectus grammaticus, uti fuerit Aristarchus, sed non agrammatus, nec musicus ut Aristoxenus, sed non amusos, nec pictor ut Apelles, sed graphidos non inperitus nec plastes quemadmodem Myron seu Polyclitus, sed rationis plasticae non ignarus, nec denuo medicus ut Hippocrates, sed non aniatrologicus, nec in ceteris doctrinis singulariter excellens, sed in is non inperitus. Non enim in tantis rerum varietatibus elegantias singularis quisquam consequi potest, quod earum ratiocinationes cognoscere et percipere vix cadit in potestatem. [14] Nec tamen non tantum architecti non possunt in omnibus rebus habere summum effectum, sed etiam ipsi qui privatim proprietates tenent artium, non efficiunt, ut habeant omnes summum laudis principatum. Ergo si in singulis doctrinis singuli artifices neque omnes sed pauci aevo perpetuo nobilitatem vix sunt consecuti, quemadmodum potest architectus, qui pluribus artibus debet esse peritus, non id ipsum mirum et magnum facere, ne quid ex his indigeat, sed etiam ut omnes artifices superet qui singulis doctrinis adsiduitatem cum industria summa praestiterunt? [15] Igitur in hac re Pythius errasse videtur, quod non animadvertit ex duabus rebus singulas artes esse compositas, ex opere et eius ratiocinatione, ex his autem unum proprium esse eorum qui singulis rebus sunt exercitati, id est operis effectus, alterum commune cum omnibus doctis, id est rationem, uti medicis et musicis et de venarum rythmo ad pedem motus, ut si vulnus mederi aut aegrum eripere de periculo oportuerit non accedet musicus, sed id opus proprium erit medici; item in organo non medicus sed musicus modulabitur, ut aures suae cantionibus recipiant iucunditatem. [16] Similiter cum astrologis et musicis est disputatio communis de sympathia stellarum et symphoniarum in quadratis et trigonis diatessaron et diapente, a geometris de visu qui graece logos opticos appellatur; ceterisque omnibus doctrinis multae res vel omnes communes sunt dumtaxat ad disputandum. Operum vero ingressus qui manu aut tractationibus ad elegantiam perducuntur, ipsorum sunt, qui proprie una arte ad faciendum sunt instituti. Ergo satis abunde videtur fecisse, qui ex singulis doctrinis partes et rationes earum mediocriter habet notas, eas quae necessariae sunt ad architecturam, uti, si quid de his rebus et artibus iudicare et probare opus fuerit, ne deficiatur. [17] Quibus vero natura tantum tribuit sollertiae, acuminis, memoriae, ut possint geometriam, astrologiam, musicen ceterasque disciplinas penitus habere notas, praetereunt offica architectorum et efficiuntur mathematici. Itaque faciliter contra eas disciplinas disputare possunt, quod pluribus telis disciplinarum sunt armati. Hi autem inveniuntur raro, ut aliquando fuerunt Aristarchus Samius, Philolaus et Archytas Tarentini, Apollonius Pergaeus, Eratosthenes Cyrenaeus, Archimedes et Scopinas ab Syracusis, qui multas res organicas, gnomonicas numero naturalibusque rationibus inventas atque explicitas posteris reliquerunt. [18] Cum ergo talia ingenia ab naturali sollertia non passim cunctis gentibus sed paucis viris habere concedatur, officium vero architecti omnibus eruditionibus debeat esse exercitatum, et ratio propter amplitudinem rei permittat non iuxta necessitatem summas sed etiam mediocris scientias habere disciplinarum, peto, Caesar, et a te et ab is, qui ea volumina sunt lecturi, ut, si quid parum ad regulam artis grammaticae fuerit explicatum, ignoscatur. Namque non uti summus philisophus nec rhetor disertus nec grammaticus summis rationibus artis exercitatus, sed ut architectus his litteris inbutus haec nisus sum scribere. De artis vero potestate quaeque insunt in ea ratiocinationes polliceor uti spero, his voluminibus non modo aedificantibus sed etiam omnibus sapientibus cum maxima auctoritate me sine dubio praestaturum. ==Caput Secundum== [1] Architectura autem constat ex ordinatione, qua graece taxis dicitur, et ex dispositione, hanc autem Graeci diathesin vocitant, et eurythmia et symmetria et decore et distributione quae graece oeconomia dicitur. [2] Ordinatio est modica membrorum operis commoditas separatim universeque proportionis ad symmetriam comparatio. Haec componitur ex quantitate quae graece posotes dicitur. Quantitas autem est modulorum ex ipsius operis sumptio e singulisque membrorum partibus universi operis conveniens effectus. Dispositio autem est rerum apta conlocatio elegansque compositionibus effectus operis cum qualitate. Species dispositionis, quae graece dicuntur ideae, sunt hae: ichnographia, orthographia, scaenographia. Ichnographia est circini regulaeque modice continens usus, e qua capiuntur formarum in solis arearum descriptiones. Orthographia autem est erecta frontis imago modiceque picta rationibus operis futuri figura. Item scaenographia est frontis et laterum abscedentium adumbratio ad circinique centrum omnium linearum responsus. Hae nascuntur ex cogitatione et inventione. Cogitatio est cura studii plena et industriae vigilantiaeque effectus propositi cum voluptate. Inventio autem est quaestionum obscurarum explicatio ratioque novae rei vigore mobili reperta. Hae sunt terminationes dispositionum. [3] Eurythmia est venusta species commodusque in conpositionibus membrorum aspectus. Haec efficitur, cum membra operis convenientia sunt altitudinis ad latitudinem, latitudinis ad longitudinem, et ad summam omnia respondent suae symmetriae. [4] Item symmetria est ex ipsius operis membris conveniens, consensus ex partibusque separatis ad universae figurae speciem ratae partis responsus. Uti in homonis corpore e cubito, pede, palmo, digito ceterisque particulis symmetros est eurythmiae qualitas, sic est in operum perfectionibus. Et primum in aedibus sacris aut e columnarum crassitudinibus aut triglypho aut etiam embatere, ballista e foramine, quod Graeci peritreton vocitant, navibus interscalmio, quae dipechyaia dicitur, item ceterorum operum e membris invenitur symmetriarum ratiocinatio. [5] Decor autem est emendatus operis aspectus probatis rebus compositi cum auctoritate. Is perficitur statione, quod graece thematismo dicitur, seu consuetudine aut natura. Statione, cum Iovi Fulguri et Caelo et Soli et Lunae aedificia sub divo hypaethraque constituentur; horum enim deorum et species et effectus in aperto mundo atque lucenti praesentes vidimus. Minervae et Marti et Herculi aedes doricae fient; his enim diis propter virtutem sine deliciis aedificia constitui decet. Veneri, Florae, Proserpinae, Fonti Lumphis corinthio genere constitutae aptas videbuntur habere proprietates, quod his diis propter teneritatem graciliora et florida foliisque et volutis ornata opera facta augere videbuntur iustum decorem. Iunoni, Dianae Libero Patri ceterisque diis qui eadem sunt similtudine, si aedes ionicae construentur, habita erit ratio mediocritatis, quod et ab severo more doricorum et ab teneritate corinthiorum temperabitur eorum institutio proprietatis. [6] Ad consuetudinem autem decor sic exprimitur, cum aedificiis interioribus magnificis item vestibula convenientia et elegantia erunt facta. Si enim interiora prospectus habuerint elegantes, aditus autem humiles et inhonestos, non erunt cum decore. Item si doricis epistlyiis in coronis denticuli sculpentur aut in pulvinatis columnis et ionicis epistyliis [capitulis] exprimentur triglyphi, translatis ex alia ratione proprietatibus in aliud genus operis offendetur aspectus aliis ante ordinis consuetudinibus institutis. [7] Naturalis autem decor sic erit, si primum omnibus templis saluberrimae regiones aquarumque fontes in his locis idonei eligentur, in quibus fana constituantur, deinde maxime Aesculapio, Saluti et eorum deorum quorum plurimi medicinis aegri curari videntur. Cum enim ex pestilenti in salubrem locum corpora aegra translata fuerint et e fontibus salubribus aquarum usus subministrabuntur, celerius convalescent. Ita efficietur, uti ex natura loci maiores auctasque cum dignitate divinitas excipiat opiniones. Item naturae decor erit, si cubiculis et bybliothecis ab oriente lumina capiuntur, balneis et hibernaculis ab occidente hiberno pinacothecis et quibus certis luminibus opus est partibus, a septentrione, quod ea caeli regio neque exclaratur neque obscuratur solis cursu sed est certa inmutabilis die perpetuo. [8] Distributio autem est copiarum locique commoda dispensatio parcaque in operibus sumptus ratione temperatio. Haec ita observabitur, si primum architectus ea non quaeret, quae non potuerunt inveniri aut parari nisi magno. Namque non omnibus locis harenae fossiciae nec caementorum nec abietis nec sappinorum nec marmoris copia est, sed aliud alio loco nascitur, quorum conportationes difficiles sunt et sumptuosae. Utendum autem est, ubi non est harena fossicia, fluviatica aut marina lota; inopiae quoque abietis aut sappinorum vitabuntur utendo cupresso, populo, ulmo, pinu; reliquaque his similiter erunt explicanda. [9] Alter gradus erit distributionis, cum ad usum patrum familiarum et ad pecuniae copiam aut ad eloquentiae dignitatem aedificia alte disponentur. Namque aliter urbanas domos oportere constitui videtur, aliter quibus ex possessionibus rusticis influunt frustus; non idem feneratoribus, aliter beatis et delicatis; potentibus vero, quorum cogitationibus respublica gubernatur, ad usum conlocabuntur; et omnino faciendae sunt aptae omnibus personis aedificiorum distributiones. ==Caput Tertium== [1] Partes ipsius architecturae sunt tres: aedificatio gnomonice, machinatio. Aedificatio autem divisa est bipertito, e quibus una est moenium et communium operum in publicis locis conlocatio, altera est privatorum aedificiorum explicatio. Publicorum autem distributiones sunt tres, e quibus est una defensionis, altera religionis, tertia opportunitatis. Defensionis est murorum turrimque et portarum ratio ad hostium impetus perpetuo repellendos excogitata, religionis deorum immortalium fanorum aediumque sacrarum conlocatio, opportunitatis communium locorum ad usum publicum dispositio, uti portus, fora, porticus, balinea, theatra, inambulationes ceteraque, quae isdem rationibus in publicis locis designantur. [2] Haec autem ita fieri debent, ut habeatur ratio firmitatis, utilitatis, venustatis. Firmitatis erit habita ratio, cum fuerit fundamentorum ad solidum depressio, quaque e materia, copiarum sine avaritia diligens electio; utilitatis autem, [cum fuerit] emendata et sine inpeditione usus locorum dispositio et ad regiones sui cuiusque generis apta et conmoda distrtbutio venustatis vero, cum fuerit operis species grata et elegans membrorumque commensus iustas habeat symmetriarum ratiocinationes. ==Caput Quartum== [1] In ipsis vero moenibus ea erunt principia. Primum electio loci saluberrimi. Is autem erit excelsus et non nebulosus, non pruinosus regionesque caeli spectans necque aestuosas neque frigidas sed temperatas, deinde sic vitabitur palustris vicinitas. Cum enim aurae matutinae cum sole oriente ad oppidum pervenient et his ortae nebulae adiungentur spiritusque bestiarum palustrium venenatos cum nebula mixtos in habitatorum corpora flatu spargent, efficient locum pestilentem. Item si secundum mare erunt moenia spectabuntque ad meridiem aut occidentem, non erunt salubria, quod per aestatem caelum meridianum sole exoriente caelescit meridie ardet; item quod spectat ad occidentem, sole exorto tepescit, meridie calet, vespere fervet. [2] Igitur mutationibus caloris et refrigerationis corpora, quae in his locis sunt, vitiantur. Hoc autem licet animadvertere etiam ex is, quae non sunt animalia. In cellis enim vinariis tectis lumina nemo capit a meridie nec ab occidente, sed a septentrione, quod ea regio nullo tempore mutationes recipit sed est firma perpetuo et inmutabilis. Ideo etiam et granaria quae ad solis cursum spectant, bonitatem cito mutant, obsoniaque et poma, quae non in ea parte caeli ponuntur, quae est adversa a solis cursu, non diu servantur. [3] Nam semper calor cum excoquit aeribus firmitatem et vaporibus fervidis eripit exsugendo naturales virtutes, dissolvit eas et fervore mollescentes efficit inbecillas. Ut etiam in ferro animadvertimus, quod, quamvis natura sit durum, in fornacibus ab ignis vapore percalefactum ita mollescit, uti in omne genus formae faciliter fabricetur; et idem, cum molle et candens refrigeretur tinctum frigida, redurescat et restituatur in antiquam proprietatem. [4] Licet etiam considerare haec ita esse ex eo quod aestate non solum in pestilentibus locis sed etiam in salubribus omnia corpora calore fiant inbecilla, et per hiemem etiam quae pestilentissimae sint regiones efficiantur salubres, ideo quod a refrigerationibus solidantur. Non minus etiam quae ab frigidis regionibus, corpora traducuntur in calidas, non possunt durare sed dissolvuntur; quae autem ex calidis locis sub septentrionum regiones frigidas, non modo non laborant inmutatione loci valitudinibus sed etiam confirmantur. [5] Quare cavendum esse videtur in moenibus conlocandis ab his regionibus quae caloribus flatus ad corpora hominum possunt spargere. Namque e principiis quae Graeci stoicheia appellant, ut omnia corpora sunt conposita, id est e calore et umore, terreno et aere, et ita mixtionibus naturali temperatura figurantur omnium animalium in mundo generatim qualitates. [6] Ergo in quibus corporibus cum exsuperat e principiis calor, tunc interficit dissolvitque cetera fervore. Haec autem vitia efficit fervidum ab certis partibus caelum, cum insidit in apertas venas plus quam patitur e mixtionibus naturali temperatura corpus. Item si umor occupavit corporum venas inparesque eas fecit, cetera principia ut a liquido corrupta diluuntur, et dissolvuntur conpositionibus virtutes. Item haec e refrigerationibus umoris ventorum et aurarum infunduntur vitia corporibus. Non minus aeris etiamque terreni in corpore naturalis compositio augendo aut minuendo infirmat cetera principia terrena cibi plenitate, aer gravitate caeli. [7] Sed si qui voluerit diligentius haec sensu percipere, animadvertat attendatque naturas avium et piscium et terrestrium animalium, et ita considerabit discrimina temperaturae. Aliam enim mixtionem habet genus avium, aliam piscium, longe aliter terrestrium natura. Volucres minus habent terreni, minus umoris, caloris temperate, aeris multum: igitur levioribus principiis conpositate facilius in aeris impetum nituntur. Aquatiles autem piscium naturae quod temperatae sunt a calido plurimumque et aeris et terreni sunt conpositae, sed umoris habent oppido quam paulum, quo minus habent e principiis umoris in corpore, facilius in umore perdurant; itaque cum ad terram perducuntur, animam cum aqua relinquunt. Item terrestria, quod e principiis ab aere caloreque sunt temperata minusque habent terreni plurimumque umoris, quod abundant umidae partes, non diu possunt in aqua vitam tueri. [8] Ergo si haec ita videntur, quemadmodum proposuimus, et e principiis animalium corpora composita sensu percipimus et exsuperationibus aut defectionibus ea laborare dissolvique iudicamus, non dubitamus, quin diligentius quaeri oporteat, uti temperatissimas caeli regiones eligamus, cum quaerenda fuerit in moenium conlocationibus salubritas. [9] Itaque etiam atque etiam veterem revocandam censeo rationem. Maiores enim pecoribus immolatis, quae pascebantur in is locis, quibus aut oppida aut castra stativa constituebantur, inspiciebant iocinera, et si erant livida et vitiosa primo alia immolabant dubitantes utrum morbo an pabuli vitio laesa essent. Cum pluribus experti erant et probaverant integram et solidam naturam iocinerum ex aqua et pabulo; ibi constituebant munitiones; si autem vitiosa inveniebant, iudicio transferebant idem in humanis corporibus pestilentem futuram nascentem in his locis aquae cibique copiam, et ita transmigrabant et mutabant regiones quaerentes omnibus rebus salubritatem. [10] Hoc autem fieri, uti pabulo ciboque salubres proprietates terrae videantur, licet animadvertere et cognoscere agris Cretensium, qui sunt circa Pothereum flumen, quod est Cretae inter duas civitates Gnoson et Gortynam. Dextra enim et sinistra eius fluminis pascuntur pecora; sed ex his quae pascuntur proxime Gnoson, si quae autem ex altera parte proxime Gortynam non, habent apparentem splenem. Unde etiam medici quaerentes de ea re invenerunt in his locis herbam, quam pecora rudendo inminuerunt lienes. Ita eam herbam colligendo curant lienosos hoc medicamento, quod etiam Cretenses asplenon vocitant. Ex eo licet scire cibo atque aqua proprietates locorum naturaliter pestilentes aut salubres esse. [11] Item si in paludibus moenia constituta erunt, quae paludes secundum mare fuerint, spectabuntque ad septentrionem aut inter septentrionem et orientem, eaque paludes excelsiores fuerint quam litus marinum ratione videbuntur esse constituta. Fossis enim ductis aquae exitus ad litus, et mare tempestatibus aucto in paludis redundantia motionibus concitata marisque mixtionibus non patitur bestiarum palustrium genera ibi nasci, quaeque de suberioribus locis natando proxime litus perveniunt, inconsueta salsitudine necantur. Exemplar autem huius rei Gallicae paludes possunt esse, quae circum Altinum, Ravennam, Aquileiam, aliaque quae in eiusmodi locis municipia sunt proxima paludibus, quod his rationibus habent incredibilem salubritatem. [12] Quibus autem insidentes sunt paludes et non habent exitus profluentes neque flumina neque per fossas, uti Pomptinae, stando putescant et umores graves et pestilentes in is locis emittunt. Item in Apulia oppidum Salpia vetus, quod Diomedes ab Troia rediens constituit sive, quemadmodum nonnulli scripserunt, Elpias Rhodius, in eiusmodi locis fuerat conlocatum, ex quo incolae quotannis aegrotando laborantes aliquando pervenerunt ad M. Hostilium ab eoque publice petentes impetraverunt, ut his idoneum locum ad moenia transferenda conquireret elegeretque. Tunc is moratus non est, sed statim rationibus doctissime quaesitis secundum mare mercatus est possessionem loco salubri ab senatuque populoque R. petit, ut liceret transferre oppidum, constituitque moenia et areas divisit nummoque sestertio singulis municipibus mancipio dedit. His confectis lacum aperuit in mare et portum e lacu municipio perfecit. Itaque nunc Salpini quattuor milia passus progressi ab oppido veteri habitant in salubri loco. ==Caput Quintum== [1] Cum ergo his rationibus erit salubritatis moenium conlocandorum explicatio regionesque electae fuerint fructibus ad alendam civitatem copiosae, et viarum munitiones aut opportunitates fluminum seu per portus marinae subvectionis habuerint ad moenia conportationes expeditas, tunc turrium murorumque fundamenta sic sunt facienda, uti fodiantur, si queant inveniri, ad solidum et in solido, quantum ex amplitudine operis pro ratione videantur, crassitudine ampliore quam parietum qui supra terram sunt futuri, et ea impleantur quam solidissima structura. [2] Item turres sunt proiciendae in exteriorem partem, uti, cum ad murum hostis impetu velit adpropinquare, a turribus dextra ac sinistra lateribus apertis telis vulnerentur. Curandumque maxime videtur, ut non facilis aditus sit ad oppugnandum murum, sed ita circundandum ad loca praecipitia et excogitandum, uti portarum itinera non sint directa sed scaeva. Namque cum ita factum fuerit, tum dextrum latus accedentibus, quo scuto non erit tectum proximum erit muro. Conlocanda autem oppida sunt non quadrata nec procurrentibus angulis sed circuitionibus, uti hostis ex pluribus locis conspiciatur. In quibus enim anguli procurrunt, difficiliter defenditur quod angulus magis hostem tuetur quam civem. [3] Crassitudinem autem muri ita faciendam censeo, uti armati homines supra obviam venientes alius alium sine inpeditione praeterire possint, dum in crassitudine perpetuae tabulae oleagineae ustilatae quam creberrime instruantur, uti utraeque muri frontes inter se, quemadmodum fibulis his teleis conligatae aeternam habeant firmitatem; namque ei materiae nec caries nec tempestates nec vetustas potest nocere, sed ea et in terra obruta et in aqua conlocata permanent sine vitiis utilis sempiterno. Itaque non solum in muro sed etiam in substructionibus quique parietes murali crassitudine erunt faciundi, hac ratione religati non cito vitiabuntur. [4] Itervalla autem turrium ita sunt facienda, ut ne longius sit alia ab alia sagittae missionis, uti, si qua oppugnetur, tum a turribus, quae erunt dextra sinistra, scorpionibus reliquisque telorum missionibus hostes reiciantur. Etiamque contra inferiores turrium dividendus est murus intervallis tam magnis, quam erunt turres, ut itinera sint interioribus partibus turrium contignata, neque ea ferro fixa. Hostis enim si quam partem muri occupaverit, qui repugnabunt rescindent et, si celeriter administraverint, non patientur reliquas partes turrium murique hostem penetrare, nisi se voluerit praecipitare. [5] Turres itaque rutundae aut polygoneae sunt faciendae; quadratas enim machinae celerius dissipant, quod angulos arietes tundendo frangunt, in rotundationibus autem, uti cuneus, ad centrum adigendo laedere non possunt. Item munitiones muri turriumque aggeribus coniunctae maxime sunt tutiores, quod neque arietes neque suffossiones neque machinae ceterae eis valent nocere. [6] Sed non in omnibus locis est aggeris ratio facienda, nisi quibus extra murum ex alto loco planu pede accessus fuerit ad moenia oppugnanda. Itaque in eiusmodi locis primum fossae sunt faciendae latitudinibus et altitudinibus quam amplissimis, deinde fundamentum muri deprimendum est intra alveum fossae et id extruendum est ea crassitudine, ut opus terrenum facile sustineatur. [7] Item interiore parte substructionis fundamentum distans ab exteriore introrsus amplo spatio, ita uti cohortes possint quemadmodum in acie instructae ad defendendum supra latitudinem aggeris consistere. Cum autem fundamenta ita distantia inter se fuerint constituta, tunc inter ea alia transversa, coniuncta exteriori et interiori fundamento, pectinatim disposita quemadmodum serrae dentes solent esse conlocentur; cum enim sic erit factum, tunc ita oneris terreni magnitudo distributa in parvas partes; neque universa pondere premens poterit ulla ratione extrudere muri substructiones. [8] De ipso autem muro, e qua materia struatur aut perficiatur, ideo non est praefiniendum, quod in omnibus locis, quas optamus copias, eas non possumus habere. Sed ubi sunt saxa quadrata sive silex seu caementum aut coctus later sive crudus, his erit utendum. Non enim, uti Babylone abundantes liquido bitumine pro calce et harena ex cocto latere factum habent murum, sic item possunt omnes regiones seu locorum proprietates habere tantas eiusdem generis utilitatis, uti ex his comparationibus ad aeternitatem perfectus habeatur sine vitio murus. ==Caput Sextum== [1] Moenibus circumdatis secuntur intra murum arearum divisiones platearumque et angiportuum ad caeli regionem directiones. Dirigentur haec autem recte, si exclusi erunt ex angiportis venti prudenter. Qui si frigidi sunt, laedunt; si calidi, vitiant; si umidi, nocent. Quare vitandum videtur hoc vitium et avertendum, ne fiat quod in multis civitatibus usu solet venire. Quemadmodum in insula Lesbo oppidum Mytilenae magnificenter est aedificatum et eleganter, sed positum non prudenter. In qua civitate auster cum flat, homines aegrotant; cum corus, tussiunt; cum septentrio, restituuntur in salubritatem, sed in angiportis et plateis non possunt consistere propter vehementiam frigoris. [2] Ventus autem est aeris fluens unda cum incerta motus redundantia. Nascitur cum fervor offendit umorem et impetus factionis exprimit vim spiritus flatus. Id autem verum esse ex aeolis aereis licet aspicere et de latentibus caeli rationibus artificiosis rerum inventionibus divinitatis exprimere veritatem. Fiunt enim aeoli pilae aereae caveae, -- habent punctum angustissimum -- quae aqua infunduntur conlocanturque ad ignem; et antequam calescant, non habent ullum spiritum, simul autem et fervere coeperint, efficiunt ad ignem vehementem flatum. Ita scire et iudicare licet e parvo brevissimoque spectaculo de magnis et inmanibus caeli ventorumque naturae rationibus. [3] Exclusi fuerint; non solum efficient corporibus valentibus locum salubrem, sed etiam si qui morbi ex aliis vitiis forte nascentur, qui in ceteris salubribus locis habent curationes medicinae contrariae, in his propter exclusiones ventorum temperatura expeditius curabuntur. Vitia autem sunt, quae difficulter curantur in regionibus, quae sunt supra scriptae, haec: gravitudo arteriace, tussis, pleuritis, pthisis, sanguinis eiectio et cetera, quae non detractionibus sed adiectionibus curantur. Haec ideo difficulter medicantur, primum quod ex frigoribus concipiuntur, deinde quod defatigatis morbo viribus eorum aer agitatus est, ventorum agitationibus extenuatur, unaque a vitiosis corporibus detrahit sucum et efficit ea exiliora. Contra vero lenis et crassus aer qui perflatus non habet neque crebras redundantias, propter inmotam stabilitatem adiciendo ad membra eorum alit eos et reficit, qui in his sunt inpliciti morbis. [4] Nonnullis placuit esse ventos quattuor: ab oriente aequinoctiali solanum, a meridie austrum, ab occidente aequinoctiali favonium, ab septentrionali septentrionem. Sed qui diligentius perquisierunt, tradiderunt eos esse octo, maxime quidem Andronicus Cyrrestes, qui etiam exemplum conlocavit Athenis turrem marmoream octagonon et in singulis lateribus octagoni singulorum ventorum imagines excalptas contra suos cuiusque flatus designavit, supraque eam turrim metam marmoream perfecit et insuper Tritonem aereum conlocavit dextra manu virgam porrigentem, et ita est machinatus, uti vento circumageretur et semper contra flatum consisteret supraque imaginem flantis venti in dicem virgam teneret. [5] Itaque sunt conlocati inter solanum et austrum ab oriente hiberno eurus, inter austrum et favonium ab occidente hiberno africus, inter favonium et septentrionem caurus, quem plures vocant corum, inter septentrionem et solanum aquilo. Hoc modo videtur esse expressum, uti capiat numerus et nomina et partes, unde flatus certi ventorum spirent. Quod cum ita exploratum habeatur, ut inveniantur regiones et ortus eorum, sic erit ratiocinandum. [6] Conlocetur ad libellam mormoreum amusium mediis moenibus, aut locus ita expoliatur ad regulam et libellam, ut amusium non desideretur, supraque eius loci centrum medium conlocetur aeneus gnomon, indagator umbrae qui graece sciotheres dicitur. Huius antemeridiana hora circiter hora quinta sumenda est extrema gnomonis umbra et puncto signanda, deinde circino diducto ad punctum, quod est gnomonis umbrae longitudinis signum, ex eoque a centro circumagenda linea rotundationis. Itemque observanda postmeridiana istius gnomonis crescens umbra, et cum tetigerit circinationis lineam et fecerit parem antemeridiane umbrae postmeridianam, signanda puncto. [7] Ex his duobus signis circino decusatim describendum, et per decusationem et medium centrum linea perducenda ad extremum, ut habeatur meridiana et septentrionalis regio. Tum postea sumenda est sexta decima pars circinationis lineae totius rotundationis, centrumque conlocandum in meridiana linea, qua tangit carcinationem, et signandum dextra ac sinistra in circinatione et meridiana et septentrionali parte. Tunc ex signis his quattuor per centrum medium decusatim lineae ab extremis ad extremas circinationes perducendae. Ita austri et septentrionis habebitur octavae partis designatio. Reliquae partes dextra ac sinistra tres, aequales et tres his distribuendae sunt in tota rotundatione, ut aequales divisiones octo ventorum designatate sint in descriptione. Tum per angulos inter duas ventorum regiones et platearum et angiportorum videntur deberi dirigi descriptiones. [8] His enim rationibus et ea divisione exclusa erit ex habitationibus et vicis ventorum vis molesta. Cum enim plateae contra derectos ventos erunt conformatae, ex aperto caeli spatio impetus ac flatus frequens conclusus in faucibus angiportorum vehementioribus viribus pervagabitur. Quas ob res convertendae sunt ab regionibus ventorum derectiones vicorum, uti advenientes ad angulos insularum frangantur repulsique dissipentur. [9] Fortasse mirabuntur i qui multa ventorum nomina noverunt, quod a nobis expositi sunt tantum octo esse ventis. Si autem animadverterint orbis terrae circuitionem per solis cursum et umbras gnomonis aequinoctialis ex inclinatione caeli ab Eratosthene Cyrenaeo rationibus mathematicis et geometricis methodis esse inventam ducentorum quinquaginta duum milium stadium, quae fiunt passus trecenties et decies quinquiescentena milia, huius autem octava pars quam ventus tenere videtur, est triciens nongenta triginta septem milia et passus quingenti, non debebunt mirari, si in tam magno spatio unus ventus vagando inclinationibus et recessionibus varietates mutatione flatus faciat. [10] Itaque dextra et sinistra austrum leuconotus et altanus flare solet, africum libonotus et subvesperus, circa favonium argestes et certis temporibus etesiae, ad latera cauri circias et corus, circa septentrionem thracias et gallicus, dextra ac sinistra aquilonem supernas et caecias, circa solanum carbas et certo tempore ornithiae, euri vero medias partes tenentis in extremis euricircias et volturnus. Sunt autem et alia plura nomina flatusque ventorum e locis aut fluminibus aut montium procellis tracta. [11] Praeterea aurae matutinae, qua sol, cum emergit de subterranea parte, versando pulsat aeris umorem et impetu scandendo prudens exprimit aurarum antelucano spiritu flatus. Qui cum exorto sole permanserunt, euri venti tenent partes, et ea re, quod ex auris procreatur, ab Graecis euros videtur esse appellatus, crastinusque dies propter auras matutinas aurion fertur esse vocitatus. Sunt autem nonnulli qui negant Eratosthenem potuisse veram mensuram orbis terrae colligere. Quae sive est certa sive non vera, non potest nostra scriptura non veras habere terminationes regionum, unde spiritus ventorum oriuntur. [12] Ergo si ita est, tantum erit, uti non certam mensurae rationem sed aut maiores impetus aut minores habeant singuli venti. Quoniam haec a nobis sunt breviter exposita, ut facilius intellegatur, visum est mihi in extremo volumine formas sive uti Graeci schemata dicunt, duo explicare, unum ita deformatum, ut appareat, unde certi ventorum spiritus oriantur, alterum, quemadmodum ab impetu eorum aversis derectionibus vicorum et platearum evitentur nocentes flatus. Erit autem in exaequata planitie centrum, ubi est littera A, gnomonis autem antemeridiana umbra, ubi est B, et a centro, ubi est A, diducto circino ad id signum umbrae, ubi est B, circumagatur linea rotundationis. Reposito autem gnomone ubi antea fuerat, expectanda est dum decrescat faciatque iterum crescendo parem antemeridianae umbrae postmeridianam tangatque lineam rotundationis, ubi erit littera C. Tunc a signo, ubi est B, et a signo, ubi est C circino decusatim describatur, ubi erit D; deinde per decusationem et centrum, ubi est D, perducatur linea ad extrernum, in qua linea erit littera E et F. Haec linea erit index meridianae et septentrionalis regionis. [13] Tunc circino totius rotundationis sumenda est pars XVI, circinque centrum ponendum est in meridiana linea, qua tangit rotundationem, ubi est littera E, et signandum dextra sinistra, ubi erunt litterae G H. Item in septentrionali parte centrum circini ponendum in rotundationis et septentrionali linea, ubi est littera F, et signandum dextra ac sinistra, ubi sunt litterae I et K, et ab G ad K et ab H ad I per centrum lineae perducendae. Ita quod erit spatium ab G ad H, erit spatium venti austri et partis meridianae: item quod erit spatium ab I ad K, erit septentrionis. Reliquae partes dextra tres ac sinistra tres dividendae sunt aequaliter, quae sunt ad orientem, in quibus litterae L M, et ab occidente, in quibus sunt litterae N et O. Ab M ad O et ab L ad N perducendae sunt lineae decusatim. Et ita erunt aequaliter ventorum octo spatia in circumitionem. Quae cum ita descripta erunt, in singulis angulis octagoni, cum a meridie incipiemus, inter eurum et austrum in angulo erit littera G, inter austrum et africum H, inter africum et favonium N, inter favonium et caurum O, inter caurum et septentrionem K, inter septentrionem et aquilonem I, inter aquilonem et solanum L, inter solanum et eurum M. Ita his confectis inter angulos octagoni gnomon ponatur, et ita dirigantur angiportorum divisiones. ==Caput Septimum== [1] Divisis angiportis et plateis constitutis arearum electio ad opportunitatem et usum communem civitatis est explicanda aedibus sacris, foro reliquisque locis communibus. Et si erunt moenia secundum mare, area ubi forum constituatur, eligenda proxime portum, sin autem mediterraneo, in oppido medio. Aedibus vero sacris, quorum deorum maxime in tutela civitas videtur esse, et Iovi et Iunoni et Minervae, in excelsissimo loco unde moenium maxima pars conspiciatur, areae distribuantur. Mercurio autem in foro, aut etiam ut Isidi et Serapi in emporio; Apollini Patrique Libero secundum theatrum; Herculi, in quibus civitatibus non sunt gymnasia neque amphitheatra, ad circum: Marti extra urbem sed ad campum; itemque Veneri ad portum. Id autem etiam Etruscis haruspicibus disciplinarum scripturis ita est dedicatum, extra murum Veneris, Volcani, Martis fana ideo conlocari, uti non insuescat in urbe adulescentibus, seu matribus familiarum veneria libido, Volcanique vi e moenibus religionibus et sacrificiis evocata ab timore incendiorum aedificia videantur liberari. Martis vero divinitas cum sit extra moenia dedicata, non erit inter cives armigera dissensio, sed ab hostibus ea defensa a belli periculo conservabit. [2] Item Cereri extra urbem loco, quo nomine semper homines, nisi per sacrificium, necesse habeant adire; cum religione, caste sanctisque moribus is locus debet tueri. Ceterisque diis ad sacrificiorum rationes aptae templis areae sunt distribuendae. De ipsis autem aedibus sacris faciundis et de arearum symmetriis in tertio et quarto volumine reddam rationes, quia in secundo visum est mihi primum de materiae copiis quae in aedificiis sunt parandae, quibus sint virtutibus et quem habeant usum, exponere, commensus aedificiorum et ordines et genera singula symmetriarum peragere et in singulis voluminibus explicare. {{Template:DeArchi}} 948 1983 2005-02-07T17:16:50Z Mmo 5 ==Praefatio== [1] Dinocrates architectus cogitationibus et sollertia fretus, cum Alexander rerum potiretur, profectus est e Macedonia ad exercitum regiae cupidus commendationis. Is e patria a propinquis et amicis tulit ad primos ordines et purpuratos litteras, aditus haberet faciliores, ab eisque exceptus humane petit, uti quamprimum ad Alexandrum perduceretur. Cum polliciti essent, tardiores fuerunt idoneum tempus expectantes. Itaque Dinocrates ab his se existimans ludi ab se petit praesidium. Fuerat enim amplissima statura, facie grata, forma dignitateque summa. His igitur naturae muneribus confisus vestimenta posuit in hospitio et oleo corpus perunxit caputque coronavit populea fronde, laevum umerum pelle leonina texit, dextraque clavam tenens incessit contra tribunal regis ius dicentis. [2] Novitas populum cum avertisset, conspexit eum Alexander. Admirans ei iussit locum dari, ut accederet, interrogavitque, quis esset. At ille: "Dinocrates", inquit, "architectus Macedo qui ad te cogitationes et formas adfero dignas tuae claritati. Namque Athon montem formavi in statuae virilis figuram, cuius manu laeva designavi civitatis amplissimae moenia, dextera pateram, quae exciperet omnium fluminum, quae sunt in eo monte, aquam, ut inde in mare profunderetur." [3] Delectatus Alexander natione formae statim quaesiit, si essent agri circa, qui possint frumentaria ratione eam civitatem tueri. Cum invenisset non posse nisi transmarinis subvectionibus: "Dinocrates," inquit, "adtendo egregiam formae conpositionem et ea delector. Sed animadverto, si qui deduxerit eo loco coloniam, forte ut iudicium eius vituperetur. Ut enim natus infans sine nutricis lacte non potest ali neque ad vitae crescentes gradus perduci, sic civitas sine agris et eorum fructibus in moenibus affluentibus non potest crescere nec sine abundantia cibi frequentiam habere populumque sine copia tueri. Itaque quemadmodum formationem puto probandam, sic iudicio locum inprobandum; teque volo esse mecum, quod tua opera sum usurus." [4] Ex eo Dinocrates ab rege non discessit et in Aegyptum est eum persecutus. Ibi Alexander cum animadvertisset portum naturaliter tutum, emporium egregium, campos circa totam Aegyptum frumentarios, inmanis fluminis Nili magnas utilitates, iussit eum suo nomine civitatem Alexandriam constituere. lta Dinocrates a facie dignitateque corporis commendatus ad eam nobilitatem pervenit. Mihi autem, imperator, staturam non tribuit natura, faciem deformavit aetas, valetudo detraxit vires. Itaque quoniam ab his praesidiis sum desertus, per uxilia scientiae scriptaque, ut spero, perveniam ad commendationem. [5] Cum autem primo volumine de officio architecturae terminationibusque artis perscripsi, item de moenibus et intra moenia arearum divisionibus, insequatur ordo de aedibus sacris et publicis aedificiis itemque privatis, quibus proportionibus et symmetriis debeant esse, uti explicentur, non putavi ante ponendum, nisi prius de materiae copiis, e quibus conlatis aedificia structuris et materiae rationbus perficiuntur, quas habeant in usu virtutes, exposuissem, quibusque rerum naturae principiis essent temperata, dixissem. Sed antequam naturales res incipiam explicare, de aedificiorum rationibus, unde initia ceperint et uti creverint eorum inventiones, ante ponam, et insequar ingressus antiquitatis rerum naturae et eorum qui initia humanitatis et inventiones perquisitas scriptorum praeceptis dedicaverunt. Itaque quemadmodum ab his sum institutus, exponam. ==Caput Primum== [1] Homines vetere more ut ferae in silvis et speluncis et nemoribus nascebantur ciboque agresti vescendo vitam exigebant. Interea quondam in loco ab tempestatibus et ventis densae crebritatibus arbores agitatae et inter se terentes ramos ignem excitaverunt, et eius flamma vehementi perterriti, qui circa eum locum fuerunt, sunt fugati. Postea re quieta propius accedentes cum animadvertissent commoditatem esse magnam corporibus ad ignis teporem, ligna adicientes ed id conservantes alios adducebant et nutu monstrantes ostendebant, quas haberent ex eo utilitates. In eo hominum congressu cum profundebantur aliter e spiritu voces, cotidiana consuetudine vocabula, ut optigerant, constituerunt, deinde significando res saepius in usu ex eventu fari fortuito coeperunt et ita sermones inter se procreaverunt. [2] Ergo cum propter ignis inventionem conventus initio apud homines et concilium et convictus esset natus, et in unum locum plures convenirent habentes ab natura praemium praeter reliqua animalia, ut non proni sed erecti ambularent mundique et astrorum magnificentiam aspicerent, item manibus et articulis quam vellent rem faciliter tractarent, coeperunt in eo coetu alii de fronde facere tecta, alii speluncas fodere sub montibus, nonnulli hirundinum nidos et aedificationes earum imitantes de luto et virgulis facere loca quae subirent. Tunc observantes aliena tecta et adicientes suis cogitationibus res novas, efficiebant in dies meliora genera casarum. [3] Cum essent autem homines imitabili docilique natura, cotidie inventionibus gloriantes alios alii ostendebant aedificiorum effectus, et ita exercentes ingenia certationibus in dies melioribus iudiciis efficiebantur. Primumque furcis erectis et virgulis interpositis luto parietes texerunt. Alii luteas glaebas arefacientes struebant parietes, materia eos iugmentantes, vitandoque imbres et aestus tegebant harundinibus et fronde. Posteaquam per hibernas tempestates tecta non potuerunt imbres sustinere, fastigia facientes, luto inducto proclinatis tectis, stillicidia deducebant. [4] Haec autem ex is, quae supra scripta sunt, originibus instituta esse possumus sic animadvertere, quod ad hunc diem nationibus exteris ex his rebus aedificia constituantur, uti Gallia, Hispania, Lusitania, Aquitania scandalis robusteis aut stramentis. Apud nationem Colchorum in Ponto propter silvarum abundantium arboribus perpetuis planis dextra ac sinistra in terra positis, spatio inter eas relicto quanto arborum longitudines patiuntur, conlocantur in extremis partibus earum supra alterae transversae, quae circumcludunt medium spatium habitationis. Tum insuper alternis trabibus ex quattuor partibus angulos iugumentantes et ita parietes arboribus statuentes ad perpendiculum imarum educunt ad altitudinem turres, intervallaque, quae relinquuntur propter crassitudinem materiae, schidiis et luto obstruunt. Item tecta, recidentes ad extremos transtra, traiciunt gradatim contrahentes, et ita ex quattuor partibus ad altitudinem educunt medio metas, quas fronde et luto tegentes efficiunt barbarico more testudinata turrium tecta. [5] Phryges vero, qui campestribus locis sunt habitantes, propter inopiam silvarum egentes materiae eligunt tumulos naturales eosque medios fossura detinentes et itinera perfodientes dilatant spatia, quantum natura loci patitur. lnsuperautem stipitis inter se religantes metas efficiunt, quas harundinibus et sarmentis tegentes exaggerabant supra habitationis e terra maximos grumos. Ita hiemes calidissimas, aestatis frigidissimas efficiunt tectorum rationes. Nonnulli ex ulva palustri componunt tiguria tecta. Apud ceteras quoque gentes et nonnulla loca pari simulique ratione casarum perficiuntur constitutiones. Non minus etiam Massiliae animadvertere possumus sine tegulis subacta cum paleis terra tecta. Athenis Areopagi antiquitatis exemplar ad hoc tempus luto tectim. Item in Capitolio commonefacere potest et significare mores vetustatis Romuli casa et in arce sacrorum stramentis tecta. [6] Ita his signis de antiquis inventionibus aedificiorum, sic ea fuisse ratiocinantes, possumus iudicare. Cum autem cotidie faciendo tritiores manus ad aedificandum perfecissent et sollertia ingenia exercendo per consuetudinem ad artes pervenissent, tum etiam industria in animis eorum adiecta perfecit, ut, qui fuerunt in his studiosiores, fabros esse se profiterentur. Cum ergo haec ita fuerint primo constituta et natura non solum sensibus ornavisset gentes quemadmodum reliquia animalia, sed etiam cogitationibus et consiliis armavisset mentes et subiecisset cetera animalia sub potestate, tunc vero et fabricationibus aedificiorum gradatim progressi ad ceteras artes et disciplinas, e fera agrestique vita ad mansuetam perduxerunt humanitatem. [7] Tum autem instruentes animo se eprospicientes maioribus cogitationibus ex varietate artium natis, non casas sed etiam domos fundatas et latericiis parietibus aut e lapide structas materiaque et tegula tecta perficere coeperunt, deinde observationibus studiorum e vagantibus iudiciis et incertiis ad certas symmetriarum perduxerunt rationes. Posteaquam animadverterunt profusos esse partus ab natura et materiam abundantem copiarum ad aedificationes ab ea comparatam, tractando nutrierunt et auctam per artes ornaverunt voluptatibus elegantiam vitae. Igitur de his rebus, quae sunt in aedificiis ad usum idoneae, quibusque sunt qualitatibus et quas habeant virtutes, ut potuero, dicam. [8] Sed si qui de ordine huius libri disputare voluerit, quod putaverit eum primum institui oportuisse, ne putet me erravisse, si credam rationem. Cum corpus architecturae scriberem, primo volumine putavi, quibus eruditionibus et disciplinis esset ornata, exponere finireque terminationibus eius species et, e quibus rebus esset nata, dicere. Itaque quid oporteat esse in architecto, ibi pronuntiavi. Ergo in primo de artis officio, in hoc de naturalibus materiae rebus, quem habeant usum, disputabo. Namque hic liber non profitetur, unde architectura nascatur, sed unde origines aedificiorum sunt institutae et quibus rationibus enutritae et progressae sint gradatim ad hanc finitionem. [9] Ergo ita suo ordine et loco huius erit voluminis constitutio. Nunc revertar ad propositum et de copiis, quae aptae sunt aedificiorum perfectionibus, quemadmodum videantur esse ab natura rerum procreatae quibusque mixtionibus principiorum congressus temperentur, nec obscura sed perspicua legentibus sint, ratiocinabor. Namque nulla materiarum genera neque corpora neque res sine principiorum coetu nasci neque subici intellectui possunt, neque aliter natura rerum praeceptis physicorum veras patitur habere explicationes, nisi causae, quae insunt in his rebus quemadmodum et quid ita sint, subtilibus rationibus habeant demonstrationes. ==Caput Secundum== [1] Thales primum aquam putavit omnium rerum esse principium; Heraclitus Ephesius, qui propter obscuritatem scriptorum a Graecis scoteinos est appellatus, ignem; Democritus quique est eum secutus Epicurus atomos, quas nostri insecabilia corpora, nonnulli individua vocitaverunt; Pythagoreorum vero disciplinis adiecit ad aquam et ignem aera et terrenum. Ergo Democritus, etsi non proprie res nominavit sed tantum individua corpora proposuit, ideo ea ipsa dixisse videtur, quod ea, cum sint disiuncta, nec laeduntur nec interitionem recipiunt nec sectionibus dividuntur sed sempiterno aevo perpetuo infinitam retinent in se soliditatem. [2] Ex his ergo congruentibus cum res omnes coire nascique videantur et hae in infinitis generibus rerum natura essent disparatae, putavi oportere de varietatibus et discriminibus usus earum quasque haberent in aedificiis qualitates exponere, uti, cum fuerint notae, non habeant qui aedificare cogitant errorem, sed aptas ad usum copias aedificiis conparent. ==Caput Tertium== [1] Itaque primum de lateribus; qua de terra duci eos oporteat, dicam. Non enim de harenoso neque calculoso luto neque sabulonoso luto sunt ducendi, quod ex his generibus cum sint ducti, primum fiunt graves, deinde, cum ab imbribus in parietibus sparguntur, dilabuntur et dissolvuntur paleaque in his non cohaerescunt propter asperitatem. Faciendi autem sunt ex terra albida cretosa sive de rubrica aut etiam masculo sabulone; haec enim genera propter levitatem habent firmitatem et non sunt in opere ponderosa et faciliter aggerantur. [2] Ducendi autem sunt per vernum tempus et autumnale, ut uno tempore siccescant. Qui enim per solstitium parantur, ideo vitiosi fiunt, quod, summum corium sol acriter cum praecoquit, efficit ut videatur aridum, interior autem sit non siccus; et cum postea siccescendo se contrahit, perrumpit ea quae erant arida. Ita rimosi facti efficiuntur imbecilli. Maxime autem utiliores erunt, si ante biennium fuerint ducti, namque non ante possunt penitus siccescere. Itaque cum recentes et non aridi sunt structi, tectorio inducto rigidoque obsolidati permanent; ipsi sidentes non possunt eandem altitudinem qua est tectorium, tenere, contractioneque moti non haerent cum eo, sed ab coniunctione eius disparantur; igitur tectoria ab structura seiuncta propter tenuitatem per se stare non possunt, sed franguntur, ipsique parietes fortuito sidentes vitiantur. Ideo etiam Uticenses laterem, si sit aridus et ante quinquennium ductus, cum arbitrio magistratus fuerit ita probatus, tunc utuntur in parietum structuris. [3] Fiunt autem laterum genera tria: unum, quod graece Lydium appellatur, id est quo nostri utuntur, longum sesquipede, latum pede. Ceteris duobus Graecorum aedificia struuntur; ex his unum pentadoron, alterum tetradoron dicitur. Doron autem Graeci appellant palmum, quod munerum datio graece doron appellatur, id autem semper geritur per manus palmum. Ita quod est quoquoversus quinque palmorum, pentadoron, quod quattuor, tetradoron dicitur, et quae sunt publica opera, pentadoros, quae privata tetradoros struuntur. [4] Fiunt autem cum his lateribus semilateria. Quae cum struuntur, una parte lateribus ordines, altera semilateres ponuntur. Ergo ex utraque parte ad lineam cum struuntur, alternis coriis parietes alligantur et medii lateres supra coagmenta conlocati et firmitatem et speciem faciunt utraque parte non invenustam. Est autem in Hispania ulteriore civitas Maxilua et Callet et in Asia Pitane, ubi lateres cum sunt ducti et arefacti, proiecti natant in aqua. Natare autem eos posse ideo videtur, quod terra est, de qua ducuntur, pumicosa. Ita cum est levis, aere solidata non recepit in se nec combibit liquorem. Igitur levi raraque cum sit proprietate, nec patiantur penetrare in corpus umidam potestatem, quocumque pondere fuerit, cogitur ab rerum natura, quemadmodum pumex, uti ab aqua sustineatur, sic autem magnas habent utilitates, quod neque in aedificationibus sunt onerosi et cum ducuntur a tempestatibus non dissolvuntur. ==Caput Quatrum== [1] In caementiciis autem structuris primum est de harena quaerendum, ut ea sit idonea ad materiem miscendam neque habeat terram commixtam. Genera autem harenae fossiciae sunt haec: nigra, cana, rubra, carbunculum. Ex his, quae in manu confricata , vel icta fecerit stridorem, erit optima; quae autem terrosa fuerit, non habebit asperitatem. Item si in vestimentum candidum ea contecta fuerit, postea excussa aut icta id non inquinarit neque ibi terra subsiderit, erit idonea. [2] Sin autem non erunt harenaria, unde fodiatur, tum de fluminibus aut e glarea erit excernenda, non minus etiam de litore marino. Sed ea in structuris haec habebat vitia: difficulter siccescit, neque onerari se continenter recipit; paries patitur, nisi intermissionibus requiescat, neque concamerationes recipit. Marina autem hoc amplius, quod etiam parietes, cum in is tectoria facta fuerint, remittentes salsuginem eorum dissolvuntur. [3] Fossiciae vero celeriter in structuris siccescunt, et tectoria permanent, et concamerationes patiuntur, sed hae, quae sunt de harenariis recentes. Si enim exemptae diutius iacent, ab sole et luna et pruina concoctae resolvuntur et fiunt terrosae. Ita cum in structuram coiciuntur, non possunt continere caementa, sed ea ruunt et labuntur oneraque paritetes non possunt sustinere. Recentes autem fossiciae cum in structuris tantas habeant virtutes, eae in tectoriis ideo non sunt utiles, quod pinguitudini eius calx palea commixta, propter vehementiam non potest sine rimis inarescere. Fluviatica vero propter macritatem uti signinum liaculorum subactionibus in tectorio recipit soliditatem. ==Caput Quintum== [1] De harenae copiis cum habeatur explicatum, tum etiam de calce diligentia est adhibenda, uti de albo saxo aut silice coquatur; et quae erit ex spisso et duriore, erit utilis in structura, quae autem ex fistuloso, in tectoriis. Cum ea erit extincta, tunc materia ita misceatur, ut, si erit fossicia, tres harenae et una calcis infundatur; si autem fluviatica aut marina, duo harenae una calcis coiciatur. Ita enim erit iusta ratio mixtionis temperaturae. Etiam in fluviatica aut marina si qui testam tunsam et succretam ex tertia parte adiecerit, efficiet materiae temperaturam ad usum meliorem. [2] Quare autem cum recipit aquam et harenam calx, tunc confirmat structuram, haec esse causa videtur, quod e principiis uti cetera corpora, ita et saxa sunt temperata. Et quae plus habent aeris, sunt tenera; quae aquae, lenta sunt ab umore; quae terrae, dura; quae ignis, fragiliora. Itaque ex his saxa si, antequam coquantur, contusa minute mixta harenae in instructuram coinciatur, non solidescunt nec eam poterunt continere. Cum vero coniecta in fornacem ignis vehementi fervore correpta amiserint pristinae soliditatis virtutem, tunc exustis atque exhaustis eorum viribus relinquuntur patientibus foraminibus et inanibus. [3] Ergo liquor, qui est in eius lapidis corpore, et aer cum exustus et ereptus fuerit, habueritque in se residuum valorem latentem, intinctus in aqua, prius quam ex igni vim recepit umore penetrante in foraminum raritates, confervescit et ita refrigeratus reicit ex calcis corpore fervorem. (Ideo autem, quo pondere saxa coiciuntur in fornacem, cum eximuntur, non possunt ad id respondere, sed cum expenduntur, permanente ea magnitudine excocto liquore circiter tertia parte ponderis inminuta esse inveniuntur.) Igitur cum patent foramina eorum et raritates harenae mixtionem in se corripiunt et ita cohaerescunt siccescendoque cum caementis coeunt et efficiunt structurarum soliditatem. ==Caput Sextum== [1] Est etiam genus pulveris, quod efficit naturaliter res admirandas. Nascitur in regionibus Baianis in agris municipiorum, quae sunt circa Vesuvium montem. Quod conmixtum cum calce et caemento non modo ceteris aedificiis praestat firmitates, sed etiam moles cum struuntur in mari, sub aqua solidescunt. Hoc autem fieri hac ratione videtur, quod sub his montibus et terrae ferventes sunt et fontes crebri, qui non essent si non in imo haberent aut e sulpure aut alumine aut bitumine ardentes maximos ignes. Igitur penitus ignis et flammae vapor per intervenia permanans et ardens efficit levem eam terram, et ibi quod nascitur tofus exsurgens, est sine liquore. Ergo cum tres res consimili ratione ignis vehementia farmatae in unam pervenerint mixtionem, repente recepto liquore una cohaerescunt et celeriter umore duratae solidantur, neque eas fluctus neque vis aquae potest dissolvere. [2] Ardores autem esse in his locis etiam haec res potest indicare, quod in montibus Cumanorum Baianis sunt loca sudationibus excavata, in quibus vapor fervidus ab imo nascens ignis vehementia perforat eam terram per eamque manando in his locis oritur et ita sudationum egregias efficit utilitates. Non minus etiam memorentur antiquitus crevisse ardores et abundavisse sub Vesuvio monte et inde envomuisse circa agros flammam. Ideoque tunc quae spongia sive pumex Pompeianus vocatur excocto ex alio genere lapidis in hanc redacta esse videtur generis qualitatem. [3] Id autem genus spongiae, quod inde eximitur, non in omnibus locis nascitur nisi circum Aetnam et collibus Mysiae, quae a Graecis Catacecaumene nominatur, et si quae eiusdem modi sunt locorum proprietates. Si ergo in his locis aquarum ferventes inveniuntur fontes et omnibus excavatis calidi vapores ipsaque loca ab antiquis memorantur pervagantes in agris habuisse ardores, videtur esse certum ab ignis vehementia ex tofo terraque, quemadmodum in fornacibus et a calce, ita ex his ereptum esse liquorem. [4] Igitur dissimilibus et disparibus rebus correptis et in unam potestatem conlatis, calida umoris ieiunitas aqua repente satiata communibus corporibus latenti calore confervescit et vehementer efficit ea coire celeriterque unam soliditatis percepire virtutem. Relinquetur desideratio, quoniam ita sunt in Etruria ex aqua calida crebri fontes, quid ita non etiam ibi nascitur pulvis, e quo eadem ratione sub aqua structura solidescat. Itaque visum est, antequam desideraretur, de his rebus, quemadmodum esse videantur, exponere. [5] Omnibus locis et regionibus non eadem genera terrae nec lapides nascuntur, sed nonnulla sunt terrena, alia sabulosa itemque glareosa, aliis locis harenosa, non minus materia, et omnino dissimili disparique genera in regionum varietatibus qualitates insunt in terra. Maxime autem id sic licet considerare, quod, qua mons Appeninus regionis Italiae Etruriaeque circa cingit, prope in omnibus locis non desunt fossicia harenaria, trans Appenninum vero, quae pars est ad Adriaticum mare, nulla inveniuntur, item Achaia, Asia, omnino trans mare, nec nominatur quidem. Igitur non in omnibus locis, quibus effervent aquae calidae crebri fontes, eaedem opportunitates possunt similiter concurrere, sed omnia, uti natura rerum constituit, non ad volutatem hominum, sed ut fortuito disparata procreantur. [6] Ergo quibus locis non sunt terrosi montes sed genere materiae, ignis vis per eius venas egrediens adurit eam. Quod est molle et tenerum, exurit, quod autem asperum, relinquit. Itaque uti Campania exusta terra cinis, sic in Etruria excocta materia efficitur carbunculus. Utraque autem sunt egregia in structuris, sed alia in terrenis aedificiis, alia etiam in maritimis molibus habent virtutem. Est autem materiae potestas mollior quam tofus, solidior quam terra, quo penitus ab uno vehementia vaporis adusto, nonnullis locis procreatur id genus harenae quod dicitur carbunculus. ==Caput Septimum== [1] De calce et harena, quibus varietatibus sint et quas habeant virtutes, dixi. Sequitur ordo de lapidicinis explicare, de quibus et quadrata saxa et caementorum ad aedificia eximuntur copiae et conparantur. Haec autem inveniuntur esse disparibus et dissimilibus virtutibus. Sunt enim aliae molles, uti sunt circa urbem Rubrae, Pallenses, Fidenates, Albanae; aliae temperatae, uti Tiburtinae, Amiterninae, Soractinae et quae sunt his generibus; nonnullae durae, uti siliceae. Sunt etiam alia genera plura, uti in Campania rubrum et nigrum tofum, in Umbria et Piceno et in Venetia albus, quod etiam serra dentata uti lignum secatur. [2] Sed haec omnia quae mollia sunt, hanc habent utilitatem, quod ex his saxa cum sunt exempta, in opere faciliter tractantur. Et si sunt in locis tectis, sustineant laborem, si autem in apertis et patentibus, gelicidiis et pruina congesta friantur et dissolvuntur. Item secundum oram maritimam ab salsugine exesa diffluunt neque perferunt aestus. Tiburtina vero et quae eodem genere sunt omnia, sufferunt et ab oneribus et a tempestatibus iniurias, sed ab igni non possunt esse tuta, simulque sunt ab eo tacta, dissiliunt et dissipantur, ideo quod temperatura naturali parvo sunt umore itemque non multum habent terreni, sed aeris plurimum et ignis. Igitur cum et umore et terrenum in his minus inest, tum etiam ignis, tactu et vi vaporis ex his aere fugato, penitus insequens interveniorum vacuitates occupans fervescit et efficit a suis ardentia corporibus similia. [3] Sunt vero item lapidicinae conplures in finibus Tarquiniensium, quae dicuntur Anicianae, colore quemadmodum Albanae, quorum officinae maxime sunt circa lacum Vulsiniensem, item praefectura Statonensi. Haec autem habent infinitas virtutes; neque enim his gelicidiorum tempestas neque ignis tactus potest nocere, sed est firma et ad vetustatem ideo permanens, quod parum habet e naturae mixtione aeris et ignis, umoris autem temperate plurimumque terreni. Ita spissis conparationibus solidata neque ab tempestitatibus neque ab ignis vehementia nocetur. [4] Id autem maxime iudicare licet e monumentis, quae sunt circa municipium Ferenti ex his facta lapidicinis. Namque habent et statuas amplas factas egregie et minora sigilla floresque et acanthos eleganter scalptos; quae, cum sint vetusta, sic apparent recentia, uti si sint modo facta. Non minus etiam fabri aerarii de his lapidicinis in aeris flatura formas conparatas habent; ex his ad aes fundendum maximas utilitates. Quae si propre urbem essent, dignum esset ut ex his officinis omnia opera perficerentur. [5] Cum ergo propter propinquitatem necessitas cogat ex Rubris lapidicinis et Pallensibus et quae sunt urbi proximae copiis uti, si qui voluerit sine vitiis peficere, ita erit praeparandum. Cum aedificandum fuerit, ante biennium ea saxa non hieme sed aestate eximantur et iacentia permaneant in locis patentibus. Quae autem eo biennio a tempestatibus tacta laesa fuerint, ea in fundamenta coiciantur; cetera, quae non erunt vitiata, ab natura rerum probata durare poterunt supra terram aedificata. Nec solum ea in quadratis lapidibus sunt observanda, sed etiam in caementiciis structuris. ==Caput Octavum== [1] Structurarum genera sunt haec: reticulatum quo nunc omnes utuntur, et antiquum quod incertum dicitur. Ex his venustius est reticulatum, sed ad rimas faciendas ideo paratum, quod in omnes partes dissoluta habet cubilia et coagmenta. Incerta vero caementa alia super alia sedentia inter seque inbricata non speciosam sed firmiorem quam reticulata praestant structuram. [2] Utraque autem ex minutissimis sunt instruenda, uti materia ex calce et harena crebriter parietes satiati diutius contineantur. Molli enim et rara potestate cum sint, exsiccant sugendo e materia sucum; cum autem superarit et abundarit copia calcis et harenae, paries plus habens umoris non cito fient evanidus, sed ab his continetur. Simul autem umida potestas e materia per caementorum raritatem fuerit exsucta calxque ab harena discedat et dissolvatur, item caementa non possunt cum his cohaerere, sed in vetustatem parietes efficiunt ruinosos. [3] Id autem licet animadvertere etiam de nonnullis monumentis, quae circa urbem facta sunt e marmore seu lapidibus quadratis intrisecusque medio calcata: structuris vetustate evanida facta materia caementorumque exstructa raritate, proruunt et coagamentorum ab ruina dissolutis iuncturis dissipantur. [4] Quodsi qui noluerit in id vitium incidere, medio cavo servato secundum orthostatas intrinsecus ex rubro saxo quadrato aut ex testa aut ex silicibus ordinariis struat bipedales parietes, et cum his ansis ferreis et plumbo frontes vinctae sint. Ita enim non acervatim, sed ordine structum opus poterit esse sine vitio sempiternum, quod cubilia et coagmenta eorum inter se sedentia et iuncturis alligata non protrudent opus neque orthostatas inter se religatos labi patiuntur. [5] Itaque non est contemnenda Graecorum structura; utuntur e molli caemento polita, sed cum discesserunt a quadrato, ponunt de silice seu lapide duro ordinaria, et ita uti latericia struentes alligant eorum alternis coriis coagmenta, et sic maxime ad aeternitatem firmas perficiunt virtutes. Haec autem duobus generibus struuntur; ex his unum isodomum, alterum pseudisodomum appellatur. [6] Isodomum dicitur, cum omnia coria aequa crassitudine fuerint structa; pseudisodomum cum inpares et inaequales ordines coriorum diriguntur. Ea utraque sunt ideo firma, primum quod ipsa caementa sunt spissa et solida proprietate neque de materia, possunt exsugere liquorem, sed conservant ea in suo umore ad summam vetustatem; ipsaque eorum cubilia primum plana et librata posita non patiuntur ruere materiam, sed perpetua parietum crassitudine religata continent ad summam vetustatem. [7] Altera est quam enplecton appellant, qua etiam nostri rustici utuntur. Quorum frontes poliuntur, reliqua ita, uti sunt nata, cum materia conlocata alternis alligant coagmentis. Sed nostri celeritati studentes, erecta conlocantes frontibus serviunt et in medio faciunt fractis separatim cum materia caementis. Ita tres suscitantur in ea structura crustae, duae frontium et una media farturae. Graeci vero non ita, sed plana conlocantes et longitudines eorum alternis in crassitudinem instruentes, non media farciunt, sed e suis frontatis perpetuam et unam crassitudinem parietum consolidant. Praecaetera interponunt singulos crassitudine perpetua utraque parte frontatos, quos diatonous appellant, qui maxime religando confirmant parietum soliditatem. [8] Itaque si qui voluerit ex his commentariis animadvertere et elegere genus structurae, perpetuitatis poterit rationem habere. Non enim quae sunt e molli caemento subtili facie venustatis, non eae possunt esse in venustate non ruinosae. Itaque cum arbitrio communium parietum sumuntur, non aestimat eos quanti facti fuerint, sed cum ex tabulis inveniunt eorum locationes, pretia praeteritorum annorum singulorum deducunt octogesimas et ita -- ex reliqua summa parte reddi pro his parietibus -- sententiam pronuntiant eos non posse plus quam annos LXXX durare. [9] De lactericiis vero, dummodo ad perpendiculum sint stantes, nihil deducitur, sed quanti fuerint olim facti, tanti esse semper aestimantur. Itaque nonnullis civitatibus et publica opera et privatas domos etiam regias a latere structas licet videre: et primum Athenis murum, qui spectat ad Hymettum montem et Pentelensem; item Patris in aede Iovis et Herculis latericias cellas, cum circa lapideae in aede epistylia sint et columnae; in Italia Arretio vetustum egregie factum murum. Trallibus domus regibus Attalicis facta, quae ad habitandum semper datur ei, qui civitatis gerit sacerdotium. Item Lacedaemone e quibusdam parietibus etiam picturae excisae intersectis lateribus inclusae sunt in ligneis formis et in comitium ad ornatum aedilitatis Varronis et Murenae fuerunt adlatae. [10] Croesi domus, quam Sardiani civibus ad requiescendum aetatis otio seniorum collegio gerusiam dedicaverunt; item Halicarnasso potentissimi regis Mausoli domus, cum Proconnensio marmore omnia haberet ornata, parietes habet latere structos, qui ad hoc tempus egregiam praestant firmitatem ita tectoriis operibus expoliti, uti vitri perluciditatem videantur habere. Neque is rex ab inopia id fecit; in inftnitis enim vectigalibus erat fartus, quod imperabat Cariae toti. [11] Acumen autem eius et sollertiam ad aedificia paranda sic licet considerare. Cum esset enim natus Mylasis et animadvertisset Halicarnasso locum naturaliter esse munitum, emporiumque idoneum portum utile, ibi sibi domum constituit. Is autem locus est theatri curvaturae similis. Itaque in imo secundum portum forum est constitutum; per mediam autem altitudinis curvaturam praecinctionemque platea ampla latitudine facta, in qua media Mausoleum ita egregiis operibus est factum, ut in septem spectaculis nominetur. In summa arce media Martis fanum habens statuam colossicam acrolithon nobili manu Leocharis factam. Hanc autem statuam alii Leocharis, alii Timothei putant esse. In cornu autem summo dextro Veneris et Mercuri fanum ad ipsum Salmacidis fontem. [12] Is autem falsa opinione putatur venerio morbo inplicare eos, qui ex eo biberint. Sed haec opinio quare per orbem terrae falso rumore sit pervagata, non pigebit exponere. Non enim quod dicitur molles et inpudicos ex ea aqua fieri, id potest esse, sed est eius fontis potestas perlucida saporque egregius. Cum autem Melas et Areuanias ab Argis et Troezene coloniam communem eo loci deduxerunt, barbaros Caras et Lelegas eiecerunt. Hi autem ad montes fugati inter se congregantes discurrebant et ibi latrocinia facientes crudeliter eos vastabant. Postea de colonis unus ad eum fontem propter bonitatem aquae quaestus causa tabernam omnibus copiis instruxit eamque exercendo eos barbaros allectabat. Ita singillatim decurrentes et ad coetus convenientes e duro ferroque more commutati in Graecorum consuetudinem et suavitatim sua voluntate reducebantur. Ergo ea aqua non inpudico morbi vitio, sed humanitatis dulcedine mollitis animis barbarorum eam famam est adepta. [13] Relinquitur nunc, quoniam ad explicationem moenium eorum sum invectus, totam uti sunt definiam. Quemadmodum enim in dextra parte fanum est Veneris et fons supra scriptus, ita in sinistro cornu regia domus, quam rex Mausolus ad suam rationem conlocavit. Conspicitur enim ex ea ad dextram partem forum et portus moeniumque tota finitio, sub sinistram secretus sub montibus latens portus, ita ut nemo posset, quid in eo geratur, aspicere nec scire, ut rex ipse de sua domo remigibus et militibus sine ullo sciente quae opus essent, spectaret. [14] Itaque post mortem Mausoli Artemisiam uxorem eius regnantem Rhodii indignantes mulierem imperare civitatibus Cariae totius, armata classe profecti sunt, uti id regnum occuparent. Tum Artemisiae cum esset id renuntiatum, in eo portu abstrusam classem celatis remigibus et epibatis conparatis, reliquos autem cives in muro esse iussit. Cum autem Rhodii ornata classe in portum maiorem exposuissent, plausum iussit ab muro his darent pollicerique se oppidum tradituros. Qui cum penetravissent intra murum relictis navibus inanibus, Artemisia repente fossa facta in pelagum eduxit classem ex portu minore et ita invecta est in maiorem. Expositis autem militibus classem Rhodiorum inanem abduxit in altum. Ita Rhodii non habentes, quo se reciperent, in medio conclusi in ipso foro sunt trucidati. [15] Ita Artemisia in navibus Rhodiorum suis militibus et remigibus inpositis Rhodum est profecta. Rhodii autem, cum prospexissent suas naves laureatas venire, opinantes cives victores reverti hostes receperunt. Tum Artemisia Rhodo capta principibus occisis tropaeum in urbem Rhodo suae victoriae constituit aeneasque duas statuas fecit, unam Rhodiorum civitatis, alteram suae imaginis, et ita figuravit Rhodiorum civitati stigmata inponentem. Id autem postea Rhodii religione inpediti, quod nefas est tropaea dedicata removeri, circa eum locum aedificium struxerunt et id erecta Graia statione texerunt, ne qui possit aspicere, et id abaton vocitari iusserunt. [16] Cum ergo tam magna potentia reges non contempserint latericiorum parietum structuras, quibus et vectigalibus et praeda saepius licitum fuerat non modo caementicio aut quadrato saxo sed etiam marmoreo habere, non puto oportere inprobare quae sunt e latericia structura facta aedificia, dummodo recte sint tecta. Sed id genus quid ita populo Romano in urbe fieri non oporteat, exponam, quaeque sunt eius rei causae et rationes, non praetermittam. [17] Leges publicae non patiuntur maiores crassitudines quam sesquipedales constitui loco communi; ceteri autem parietes, ne spatia angustiora fierent, aedem crassitudine conlocantur. Latericii vero, nisi diplinthii aut triplinthii fuerint, sesquipedali crassitudine non possunt plus unam sustinere contignationem. In ea autem maiestate urbis et civium infinita frequentia innumerabiles habitationes opus est explicare. Ergo cum recipere non possit area planata tantam multitudinem ad habitandum in urbe, ad auxilium altitudinis aedificiorum res ipsa coegit devenire. Itaque pilis lapideis structuris testaceis, parietibus caementiciis altitudines extructae contignationibus crebris coaxatae cenaculorum ad summas utilitates perficiunt despectationes. Ergo moenibus e contignationibus variis alto spatio multiplicatis populus Romanus egregias habet sine inpeditione habitationes. [18] Quoniam ergo explicata ratio est, quid ita in urbe propter necessitatem angustiarum non patiuntur esse latericios parietes, cum extra urbem opus erit his uti, sine vitiis ad vetustatem, sic erit faciendum. Summis parietibus structura testacea sub tegula subiciatur altitudine circiter sesquipedali habeatque proiecturas coronarum. Ita vitari poterunt quae solent in his fieri vitia; cum enim in tecto tegulae fuerint fractae aut a ventis deiectae, qua possint ex imbribus aqua perpluere, non patietur lorica testacea laedi laterem, sed proiectura coronarum reiciet extra perpendiculum stillas et ea ratione servaverit integras parietum latericiorum structuras. [19] De ipsa autem testa, si sit optima seu vitiosa ad structuram, statim nemo potest iudicare, quod in tempestatibus et aestate in tecto cum est conlocata, tunc, si est firma, probatur; namque quae non fuerit ex creta bona aut parum erit cocta, ibi se ostendit esse vitiosam gelicidiis et pruina tacta. Ergo quae non in tectis poterit pati laborem, ea non potest in structura oneri ferendo esse firma. Quare maxime ex veteribus tegulis tecta structa; parietes firmitatem poterunt habere. [20] Craticii vero velim quidem ne inventi essent; quantum enim celeritate et loci laxamento prosunt, tanto maiori et communi sunt calamitati, quod ad incendia uti faces sunt parati. Itaque satius esse videtur inpensa testaceorum in sumptu, quam compendio craticiorum esse in periculo. Etiamque in tectoriis operibus rimas in his faciunt arrectariorum et transversariorum dispositione, Cum enim linuntur, recipientes umorem turgescunt, deinde siccescendo contrahuntur et ita extenuati disrumpunt tectoriorum soliditatem. Sed quoniam nonnullos celeritas aut inopia aut in pendenti loco dissaeptio cogit, sic erit faciundum. Solum substruatur, ut sit intactum ab rudere et pavimento; obruta enim in his cum sunt, vetustate marcida fiunt; deinde subsidentia proclinantur et disrumpunt speciem tectoriorum. De parietibus et apparitione generatim materiae eorum, quibus sint virtutibus et vitiis, quemadmodum potui, exposui; de contignationibus autem et copiis earum, quibus conparentur, et ad vetustatem non sint infirmae, uti natura rerum monstrat, explicabo. ==Caput Nonum== [1] Materies caedenda est a primo autumno ad id tempus, quod erit antequam flare incipiat favonius. Vere enim omnes arbores fiunt praegnates et omnes suae proprietatis virtutem efferunt in frondem anniversariosque fructus. Cum ergo inanes et umidae temporum necessitate eorum fuerint, vanae fiunt et raritatibus inbecillae; uti etiam corpora muliebria, cum conceperint, ad foetus a partu non iudicantur integra, neque in venalibus ea, cum sunt praegnantia, praestantur sana, ideo quod in corpore praeseminatio crescens ex omnibus cibi potestatibus detrahit alimentum in se, et quo firmior efficitur ad maturitatem partus, eo minus patitur esse solidum id ex quo ipsum procreatur. Itaque edito foetu, quod prius in aliud genus incrementi detrahebatur, cum a disparatione procreationis est liberatum, inanibus et patentibus venis in se recipient. Lambendo sucum etiam solidescit et redit in pristinam naturae firmitatem. [2] Eadem ratione autumnali tempore maturitate fructuum flaccescente fronde, et terra recipientes radices arborum in se sucum reciperantur et restituuntur in antiquam soliditatem. At vero aeris hiberni vis conprimit et consolidat eas per id, ut supra scriptum est, tempus. Ergo si ea ratione et eo tempore, quod est supra scriptum, caeditur materies, erit tempestiva. [3] Caedi autem ita oportet, uti incidatur arboris crassitudo ad mediam medullam, et relinquatur, uti per eam exsiccescat stillando sucus. Ita qui inest in his inutilis liquor effluens per torulum non patietur emori in eo saniem nec corrumpi materiae aequalitatem. Tum autem, cum sicca et sine stillis erit arbor, deiciatur et ita erit optima in usu. [4] Hoc autem ita esse licet animum advertere etiam de arbustis. Ea enim cum suo quoque tempore ad imum perforata castrantur, profundunt e medullis quae habent in se superantem et vitiosum, per foramina liquorem, et ita siccescendo recipiunt in se diuturnitatem. Quae autem non habent ex arboribus exitus umoris, intra concrescentes putrescunt, et efficiunt inanes eas vitiosas. Ergo si stantes et vivae siccescendo non senescunt, sine dubio cum eae ad materiam deiciuntur, cum ea ratione curatae fuerint, habere poterunt magnas in aedificiis ad vetustatem utilitates. [5] Hae autem inter se discrepantes et dissimiles habent virtutes, uti robur, ulmus, populus, cupressus, abies ceteraque, quae maxime in aedificiis sunt idonea. Namque non potest id robur quod abies, nec cupressus quod ulmus, nec cetera easdem habent inter se natura rerum similitates, sed singula genera principiorum proprietatibus conparata alios alii generis praestant in operibus effectus. [6] Et primum abies aeris habens plurimum et ignis minimumque umoris et terreni, levioribus rerum naturae potestatibus conparata non est ponderata. Itaque rigore naturali contenta non cito flectitur ab onere, sed directa permanet in contignatione. Sed ea, quod habet in se plus caloris, procreat et alit cariem ab eaque vitiatur, etiamque ideo celeriter accenditur, quod quae inest in eo corpore aeris raritas et est patens, accipit ignem et ita vehementem ex se mittit flammam. [7] Ex ea autem, antequam est excisa, quae pars est proxima terrae, per radices recipiens ex proximitate umorem enodis et liquida efficitur; quae vero est superior, vehementia caloris eductis in aera per nodos ramis, praecisa alte circiter pedes XX et perdolata propter nodationis duritiem dicitur esse fusterna. Ima autem, cum excisa quadrifluviis disparatur, eiecto torulo ex eadem arbore ad intestina opera conparatur et ab infima fusterna sappinea vocatur. [8] Contra vero quercus terrenis principiorum satietatibus abundans parumque habens umoris et aeris et ignis, cum in terrenis operibus obruitur, infinitam habet aeternitatem. Ex eo cum tangitur umore, non habens foraminum raritates propter spissitatem non potest in corpus recipere liquorem, sed fugiens ab umore resistit et torquetur et efficit, in quibus est operibus, ea rimosa. [9] Aesculus vero, quod est omnibus principiis temperata, habet in aedificiis magnas utilitates; sed ea, cum in umore conlocatur recipiens penitus per foramina liquorem eiecto aere et igni operatione umidae potestatis vitiatur. Cerrus quercus fagus, quod pariter habent mixtionem umoris et ignis et terreni, aeris plurimum, provisa raritates umoris penitus recipiendo celeriter marcescunt. Populus alba et nigra, item salix, tilia vitex ignis et aeris habendo satietatem, umoris temperate, parum autem terreni habens leviore temperatura comparata, egregiam habere videtur in usu rigiditatem. Ergo cum non sint dura terreni mixtione propter raritatem sunt candida et in sculpturis commodam praestant tractabilitatem. [10] Alnus autem, quae proxima fluminum ripis procreatur et minime materies utilis videtur, habet in se egregias rationes. Etenim aere et igni plurimo temperata, non multem terreno, umore paulo. Itaque in palustribus locis infra fundamenta aedificiorum palationibus crebre fixa, recipiens in se quod minus habet in corpore liquoris, permanet inmortalis ad aeternitatem et sustinet inmania pondera structurae et sine vitiis conservat. Ita quae non potest extra terram paulum tempus durare, ea in umore obruta permanet ad diuturnitam. [11] Est autem maximum id considerare Ravennae, quod ibi omnia opera et publica et privata sub fundamentis eius generis habeant palos. Ulmus vero et fraxinus maximos habent umoris minimumque aeris et ignis, terreni temperate mixtione comparatae. Sunt in operibus, cum fabricantur, lentae et ab pondere umoris non habent rigorem et celeriter pandant; simul autem vetustate sunt aridae factae aut in agro perfecto qui est eis liquor stantes emoriuntur, fiunt duriores et in commissuris et coagmentationibus ab lentitudine firmas recipiunt catenationes. [12] Item carpinus, quod est minima ignis et terreni mixtione, aeris autem et umoris summa continetur temperatura, non est fragilis, sed habet utilissimam tractabilitatem. Itaque Graeci, quod ea materia iuga iumentis conparant, quod apud eos iuga zyga vocitantur, item zygian eam appellant. Non minus est admirandum de cupresso et pinu, quod eae habentes umoris abundantiam aequamque ceterorum mixtionem, propter umoris satietatem in operibus solent esse pandae, sed in vetustatem sine vitiis conservantur, quod is liquor, qui inest penitus in corporibus earum, habet amarum saporem qui propter acritudinem non patitur penetrare cariem neque eas bestiolas quae sunt nocentes. Ideoque quae ex his generibus opera constituuntur, permanent ad aeternam diuturnitatem. [13] Item cedrus et iuniperus easdem habent virtutes et utilitates; sed quemadmodum ex copressu et pinu resina ex cedro oleum quod cedrium dicitur, nascitur, quo reliquae res cum sunt unctae, uti etiam libri, a tineis et carie non laeduntur. Arboris autem eius sunt similes cupresseae foliaturae; materies vena directa. Ephesi in aede simulacrum Dianae ex ea, lacunaria et ibi et in ceteris nobilibus fanis propter aeternitatem sunt facta. Nascuntur autem eae arbores maxime Cretae et Africae et nonnullis Syriae regionibus. [14] Larix vero, qui non est notus nisi is municipalibus qui sunt circa ripam fluminis Padi et litora maris Hadriani, non solum ab suco vehementi amaritate ab carie aut tinea non nocetur, sed etiam flammam ex igni non recipit, nec ipse per se potest ardere, nisi uti saxum in fornace ad calcem coquendam aliis lignis uratur; nec tamen tunc flammam recipit nec carbonem remittit, sed longo spatio tarde comburitur. Quod est minima ignis et aeris e principiis temperatura, umore autem et terreno est spisse solidata, non habet spatia foraminum, qua possit ignis penetrare, reicitque eius vim nec patitur ab eo sibi cito noceri, propterque pondus ab aqua non sustinetur, sed cum portatur, aut in navibus aut supra abiegnas rates conlocatur. [15] Ea autem materies quemadmodum sit inventa, est causa cognoscere. Divus Caesar cum exercitum habuisset circa Alpes imperavissetque municipiis praestare commeatus, ibique esset castellum munitum, quod vocaretur Larignum, tunc, qui in eo fuerunt, naturali munitione confisi noluerunt inperio parere. Itaque imperator copias iussit admoveri, erat autem ante eius castelli portam turris ex hac materia alternis trabibus transversis uti pyra inter se composita alte, uti posset de summo sudibus et lapidibus accedentes repellere. Tunc vero cum animadversum est alia eos tela praeter sudes non habere neque posse longius a muro propter pondus iaculari, imperatum est fasciculos ex virgis alligatos et faces ardentes ad eam munitonem accendentes mittere. [16] Itaque celeriter milites congesserunt. Posteaquam flamma circa illam materiam virgas comprehendisset, ad caelum sublata efficit opinionem, uti videretur iam tota moles concidisse. Cum autem ea per se extincta esset et re quieta turris intacta apparuisset, admirans Caesar iussit extra telorum missionem eos circumvallari. Itaque timore coacti oppidani cum se dedidissent, quaesitum, unde essent ea ligna quae ab igni non laederentur. Tunc ei demonstraverunt eas arbores, quarum in his locis maximae sunt copiae. Et ideo id castellum Larignum, item materias larigna est appelata. Haec autem per Padum Ravennam deportatur. In colonia Fanestri, Pisauri, Anconae reliquisque, quae sunt in ea regione, municipiis praebetur. Cuius materies si esset facultas adportationibus ad urbem, maximae haberentur in aedificiis utilitates, et si non in omne, certe tabulae in subgrundiis circum insulas si essent ex ea conlocatae, ab traiectionibus incendiorum aedificia periculo liberarentur, quod ea neque flammam nec carbonem possunt recipere nec facere per se. [17] Sunt autem eae arbores foliis similibus pini; materies earum prolixa, tractabilis ad intestinum opus non minus quam sappinea, habetque resinam liquidam mellis Attici colore, quae etiam medetur phthisicis. De singulis generibus, quibus proprietatibus e natura rerum videantur esse comparatae quibusque procreantur rationibus, exposui. Insequitur animadversio, quid ita quae in urbe supernas dicitur abies, deterior est, quae infernas, egregios in aedificiis ad diuturnitatem praestat usus, et de his rebus, quemadmodum videantur e locorum proprietatibus habere vitia aut virtutes, uti ea sint considerantibus apertiora, exponere. ==Caput Decimum== [1] Montis Appennini primae radices ab Tyrrenico mari in Alpis et in extremas Etruriae regiones oriuntur. Eius vero montis iugum se circumagens et media curvatura prope tangens oras maris Hadriani pertingit circumitionibus contra fretum. Itaque citerior eius curvatura quae vergit ad Etruriae Campaniaque regiones, apricis est potestatibus; namque impetus habet perpetuos ad solis cursum. Ulterior autem, quae est proclinata ad superum mare, septentrionali regioni subiecta continetur umbrosisi et opacis perpetuitatibus. Itaque quae in ea parte nascuntur arbores, umida potestate nutritae non solum ipsae augentur amplissimis magnitudinibus, sed earum quoque venae umoris copia repletae urgentis liquoris abundantia saturantur. Cum autem excisae et dolatae vitalem potestatem amiserunt, venarum rigore permanente siccescendo propter raritatem fiunt inanes et evanidae, ideoque in aedificiis non possunt habere diuturnitatem. [2] Quae autem ad solis cursum spectantibus locis procreantur, non habentes interveniorum raritates siccitatibus exsuctae solidantur, quia sol non modo ex terra lambendo sed etiam ex arboribus educit umores. Itaque, sunt in apricis regionibus, spissis venarum crebritatibus solidatae non habentes ex umore raritatem; quae, cum in materiem perdolantur, reddunt magnas utilitates ad vetustatem. Ideo infernates, quod ex apricis locis adportantur, meliores sunt, quam quae ab opacis de supernatibus advehuntur. [3] Quantum animo considerare potui, de copiis quae sunt necessariae in aedificiorum conparationibus, et quibus temperaturis e rerum natura principiorum habere videantur mixtionem quaeque insunt in singulis generibus virtutes et vitia, uti non sint ignota aedificantibus, exposui. Ita, qui potuerint eorum praeceptorum sequi praescriptiones, erunt prudentiores singulorumque generum usum eligere poterunt in operibus. Ergo quoniam de apparitionibus est explicatum, in ceteris voluminibus de ipsis aedificiis exponitur; et primum de deorum inmortalium aedibus sacris et de earum symmetriis et proportionibus, uti ordo postulat, insequenti perscribam. {{Template:DeArchi}} 949 1984 2005-02-07T17:17:03Z Mmo 5 {| align="center" cellspacing="0" class="toccolours" width="95%" style="clear:both;text-align:center" |- style="background: #f5f5dc;" ! style="font-size: 120%;" | '''De Architectura''' | width="25" | |- | colspan="7"; style="clear:both;text-align:left background: #f5f5dc; text-align:center" | [[De Architectura:Liber I|Liber I]] - [[De Architectura:Liber II|Liber II]] - [[De Architectura:Liber III|Liber III]] - [[De Architectura:Liber IV|Liber IV]] - [[De Architectura:Liber V|Liber V]] - [[De Architectura:Liber VI|Liber VI]] - [[De Architectura:Liber VII|Liber VII]] - [[De Architectura:Liber VIII|Liber VIII]] - [[De Architectura:Liber IX|Liber IX]] - [[De Architectura:Liber X|Liber X]] |} 950 1985 2005-02-07T17:18:48Z Mmo 5 ==Praefatio== [1] Delphicus Apollo Socratem omnium sapientissimum Pythiae responsis est professus. Is autem memoratur prudenter doctissimeque dixisse, oportuisse hominum pectora fenestrata et aperta esse, uti non occultos haberent sensus sed patentes ad considerandum. Utinam vero rerum natura sententiam eius secuta explicata et apparentia ea constituisset! Si enim ita fuisset, non solum laudes aut vitia animorum ad manum aspicerentur, sed etiam disciplinarum scientiae sub oculorum consideratione subiectae non incertis iudiciis probarentur, sed et doctis et scientibus auctoritas egregia et stabilis adderetur. Igitur quoniam haec non ita, sed uti natura rerum voluit, sunt constituta, non efficitur ut possint homines obscuratis sub pectoribus ingeniis scientias artificiorum penitus latentes, quemadmodum sint, iudicare. Ipsique artifices pollicerentur suam prudentiam, si non pecunia sint copiosi sed vetustate officinarum habuerint notitiam; aut etiam gratia forensi et eloquentia cum fuerint parati, pro industria studiorum auctoritates possunt habere, ut eis, quod profitentur scire, id crederetur. [2] Maxime autem id animadvertere possumus ab antiquis statuariis et pictoribus, quod ex his, qui dignitates notas et commendationis gratiam habuerunt, aeterna memoria ad posteritatem sunt permanentes, uti Myron, Polycletus, Phidias, Lysippus ceterique, qui nobilitatem ex arte sunt consecuti. Namque ut civitatibus magnis aut regibus aut civibus nobilibus opera fecerunt, ita id sunt adepti. At qui non minori studio et ingenio sollertiaque fuerunt nobilibus et humili fortuna civibus non minus egregie perfecta fecerunt opera, nullam memoriam sunt adsecuti, quod hi non ab industria neque artis sollertia sed a Felicitate fuerunt decepti, ut Hegias Atheniensis, Chion Corinthius, Myagrus Phocaeus, Pharax Ephesius, Boedas Byzantius etiamque alii plures. Non minus item, pictores, uti Aristomenes Thasius, Polycles et Androcydes <Cyzice> ni, Theo Magnes ceterisque, quos neque industria neque artis studium neque sollertia deficit, sed aut rei familiaris exiguitas aut inbecillitas fortunae seu in ambitione certationis contrariorum superatis obstitit eorum dignitati. [3] Nec tamen est admirandum, si propter ignotitiam artis virtutes obscurantur, sed maxime indignandum, cum etiam saepe blandiatur gratia conviviorum a veris iudiciis ad falsam probationem. Ergo, uti Socrati placuit, si ita sensus et sententiae scientiaeque disciplinis auctae perspicuae et perlucidae fuissent, non gratia neque ambitio valeret, sed si qui veris certisque laboribus doctrinarum pervenissent ad scientiam summam, eis ultro opera traderentur. Quoniam autem ea non sunt inlustria necque apparentia in aspectu, ut putamus oportuisse, et animadverto potius indoctos quam doctos gratia superare, non esse certandum iudicans cum indoctis ambitione, potius hic praeceptis editis ostendam nostrae scientiae virtutem. [4] Itaque, imperator, in primo volumine tibi de arte et quas habeat ea virtutes quibusque disciplinis oporteat esse auctum architectum, exposui et subieci causas, quid ita earum oporteat eum esse peritum, rationesque summae architecturae partitione distribui finitionibusque terminavi. Deinde, quod erat primum et necessarium, de moenibus, quemadmodum eligantur loci salubres, ratiocinationibus explicui, ventique qui sint et e quibus <regionibus> singuli spirant, deformationibus grammicis ostendi, platearumque et vicorum uti emendate fiant distributiones in moenibus, docui et ita finitionem primo volumine constitui. Item in secundo de materia, quas habeat in operibus utilitates et quibus virtutibus e natura rerum est comparata, peregi. Nunc in tertio de deorum inmortalium aedibus sacris dicam et, uti oporteat, perscriptas exponam. ==Caput Primum== [1] Aedium compositio constat ex symmetria, cuius rationem diligentissime architecti tenere debent. Ea autem paritur a proportione, quae graece analogia dicitur. Proportio est ratae partis membrorum in omni opere totiusque commodulatio, ex qua ratio efficitur symmetriarum. Namque non potest aedis ulla sine symmetria atque proportione rationem habere compositionis, nisi uti ad hominis bene figurati membrorum habuerit exactam rationem. [2] Corpus enim hominis ita natura composuit, uti os capitis a mento ad frontem summam et radices imas capilli esset decimae partis, item manus palma ab articulo ad extremum medium digitum tantundem, caput a mento ad summum verticem octavae, cum cervicibus imis ab summo pectore ad imas radices capillorum sextae, <a medio pectore> ad summum vertices quartae. Ipsius autem oris altitudinis tertia est pars ab imo mento ad imas nares, nasum ab imis naribus ad finem medium superciliorum tantundem, ab ea fine ad imas radices capilli frons efficitur item tertiae partis. Pes vero altitudinis corporis sextae, cubitum quartae, pectus item quartae. ReIiqua quoque membra suas habent commensus proportiones, quibus etiam antiqui pictores et statuarii nobiles usi magnas et infinitas laudes sunt adsecuti. [3] Similiter vero sacrarum aedium membra ad universam totius magnitudinis summam ex partibus singulis convenientissimum debent habere commensus responsum. Item corporis centrum medium naturaliter est umbilicus. Namque si homo conlocatus fuerit supinus manibus et pedibus pansis circinique conlocantum centrum in umbilico eius, circumagendo rotundationem utrarumque manuum et pedum digiti linea tangentur. Non minus quemadmodum schema rotundationis in corpore efficitur, item quadrata designatio in eo invenietur. Nam si a pedibus imis ad summum caput mensum erit eaque mensura relata fuerit ad manus pansas, invenietur eadem latitudo uti altitudo, quemadmodum areae quae ad normam sunt quadratae. [4] Ergo si ita natura conposuit corpus hominis, uti proportionibus membra ad summam figurationem eius respondeant, cum causa constituisse videntur antiqui, ut etiam in operum perfectionibus singulorum membrorum ad universam figurae speciem habeant commensus exactionem. Igitur cum in omnibus operibus ordines traderent, maxime in aedibus deorum, operum et laudes et culpae aeternae solent permanere. [5] Nec minus mensurarum rationes, quae in omnibus operibus videntur necessariae esse, ex corporis membris collegerunt, uti digitum, palmum, pedem, cubitum, et eas distribuerunt in perfectum numerum, quem Graeci teleon dicunt. Perfectum autem antiqui instituerunt numerum qui decem dicitur; namque ex manibus digitorum numerum; ab palmo pes est inventus. Si autem in utrisque palmis ex articulis ab natura decem sunt perfecti, etiam Platoni placuit esse eum numerum ea re perfectum, quod ex singularibus rebus, quae monades apud Graecos dicuntur, perficitur decusis. Qui simul autem undecim aut duodecim sunt facti, quod superaverint non possunt esse perfecti, donec ad alterum decusis perveniant; singulares enim res particulae sunt eius numeri. [6] Mathematici vero contra disputantes ea re perfectum dixerunt esse numerum qui sex dicitur, quod is numerus habet partitiones eorum rationibus sex numero convenientes sic: sextantem unum, trientes duo, semissem tria, besem quem dimoeron dicunt quattuor, quintarium quem pentemoeron dicunt quattuor, quintarium quem pentemoeron dicunt quinque, perfectum sex. Cum ad supplicationem crescat, supra sex adiecto asse ephectum; cum facta sunt octo, quod est tertia adiecta, tertiarium alterum, qui epitritos dicitur; dimidia adiecta cum facta sunt novem, sesquialterum, qui hemiolius appellatur; duabus partibus additis et decusis facto bes alterum, quem epidimoerum vocitant; in undecim numero quod adiecti sunt quinque, quintarium, quem epipempton dicunt; duodecim autem, quod ex duobus numeris simplicibus est effectus, diplasiona. [7] Non minus etiam, quod pes hominis altitudinis sextam habet partem, (ita etiam, ex eo quod perficitur pedum numero, corporis sexies altitudinis terminavit) eum perfectum constituerunt, cubitumque animadverterunt ex sex palmis constare digitisque XXIIII. Ex eo etiam videntur civitates Graecorum fecisse, quemadmodum cubitus est sex palmorum, in drachma qua nummo uterentur, aereos signatos uti asses ex aequo sex, quos obolos appellant, quadrantesque obolorum, quae alii dichalca, nonnulli trichalca dicunt, pro digitis viginti quattuor in drachma constituisse. [8] Nostri autem primo fecerunt antiquum numerum et in denario denos aeris constituerunt, et ea re conpositio nominis ad hodiernum diem denarium retinet. Etiamque quarta pars quod efficiebatur ex duobus assibus et tertio semisse, sestertium vocitaverunt. Postea quam animadverterunt utrosque numeros esse perfectos, et sex et decem, utrosque in unum coiecerunt et fecerunt perfectissimum decusis sexis. Huius autem rei auctorem invenerunt pedem. E cubito enim cum dempti sunt palmi duo, relinquitur pes quattuor palmorum, palmus autem habet quattuor digitos. Ita efficitur, ut habeat pes sedecim digitos et totidem asses aeracius denarius. [9] Ergo si convenit ex articulis hominis numerum inventum esse et ex membris separatis ad universam corporis speciem ratae partis commensus fieri responsum, relinquitur, ut suscipiamus eos, qui etiam aedes deorum inmortalium constituentes ita membra operum ordinaverunt, ut proportionibus et symmetriis separatae atque universae convenientesque efficerentur eorum distributiones. ==Caput Secundum== [1] Aedium autem principia sunt, e quibus constat figurarum aspectus; et primum in antis, quod graece naos en parastasin dicitur, deinde prostylos, amphiprostylos, peripteros, pseudodipteros, hypaethros. Horum exprimuntur formationes his rationibus. [2] In antis erit aedes, cum habebit in fronte antas parietum qui cellam circumcludunt, et inter antas in medio columnas duas supraque fastigium symmetria ea conlocatum, quae in hoc libro fuerit perscripta. Huius autem exemplar erit ad tres Fortunas ex tribus quod est proxime portam Collinam. [3] Prostylos omnia habet quemadmodum in antis, columnas autem contra antas angulares duas supraque epistylia, quemadmodum et in antis, et dextra ac sinistra in versuris singula. Huius exemplar est in insula Tiberina in aede Iovis et Fauni. [4] Amphiprostylos omnia habet ea. quae prostylos, praetereaque habet in postico ad eundem modum columnas et fastigium. [5] Peripteros autem erit, quae habebit in fronte et postico senas columnas, in lateribus cum angularibus undenas. Ita autem sint hae columnae conlocatae, ut intercolumnii latitudinis intervallum sit a parietibus circum ad extremos ordines columnarum, habeatque ambulationem circa cellam aedis, quemadmodum est in porticu Metelli Iovis Statoris Hermodori et ad Mariana Honoris et Virtutis sine postico a Mucio facta. [6] Pseuodipteros autem sic conlocatur, ut in fronte et postico sint columnae octonae, in lateribus cum angularibus quinae denae. Sint autem parietes cellae contra quaternas columnas medianas in fronte et postico. Ita duorum intercolumniorum et unae crassitudinis columnae spatium erit ab parietibus circa ad extremos ordines columnarum. Huius exemplar Romae non est, sed Magnesiae Dianae Hermogenis Alabandei et Apollinis a Menesthe facta. [7] Dipteros autem octastylos et pronao et postico, sed circa aedem duplices habet ordines columnarum, uti est aedis Quirini dorica et Ephesi Dianae ionica a Chersiphrone constituta. [8] Hypaethros vero decastylos est in pronao et postico. Reliqua omnia eadem habet quae dipteros, sed interiore parte columnas in altitudine duplices, remotas a parietibus ad circumitionem ut porticus peristyliorum. Medium autem sub divo est sine tecto. Aditus valvarum et utraque parte in pronao et postico. Huius item exemplar Romae non est, sed Athenis octastylos et templo Olympio. ==Caput Tertium== [1] Species autem aedium sunt quinque, quarum ea sunt vocabula: pycnostylos, id est crebris columnis; systylos paulo remissioribus; diastylos amplius patentibus; rare quam oportet inter se diductis araeostylos; eustylos intervallorum iusta distributione. [2] Ergo pycnostylos est, cuius intercolumnio unius et dimidiatae columnae crassitudo interponi potest, quemadmodum est divi Iulii et in Caesaris foro Veneris et si quae aliae sic sunt compositae. Item systylos est, in quo duarum columnarum crassitudo in intercolumnio poterit conlocari, et spirarum plinthides aeque magnae sint et spatio, quod fuerit inter duas plinthides, quemadmodum est Fortunae Equestris ad theatrum lapideum reliquaeque, quae eisdem rationibus sunt conpositae. Haec utraque genera vitiosum habent usum. [3] Matres enim familiarum cum ad supplicationem gradibus ascendunt, non possunt per intercolumnia amplexae adire, nisi ordines fecerint; item valvarum adspectus abstruditur columnarum crebritate ipsaque signa obscurantur; item circa aedem propter angustias inpediuntur ambulationes. [4] Diastyli autem haec erit conpositio, cum trium columnarum crassitudiinem intercolumnio interponere possumus. Tamquam est Apollinis et Dianae aedis. Haec dispositio hanc habet difficultatem, quod epistylia propter intervallorum magnitudinem franguntur. [5] In araeostylis autem nec lapideis nec marmoreis epistyliis uti datur, sec inponendae de materia trabes perpetuae. Et ipsarum aedium species sunt varicae, barycephalae, humiles, latae, ornaturque signis fictilibus aut aereis inauratis earum fastigia tuscanico more, uti est ad Circum Maximum Cereris et Herculis Pompeiani, item Capitoli. [6] Reddenda nunc est eustyli ratio, quae maxime probabilis et ad usum et ad speciem et ad firmitatem rationes habet explicatas. Namque facienda sunt in intervallis spatia duarum columnarum et quartae partis columnae crassitudinis, mediumque intercolumnium unum, quod erit in fronte, alterum, quod in postico, trium columnarum crassitudine. Sic enim habebit et figurationis aspectum venustum et aditus usum sine inpeditionibus et circa cellam ambulatio auctoritatem. [7] Huius autem rei ratio explicabitur sic. Frons loci quae in aede constituta fuerit, si tetrastylos facienda fuerit dividatur in partes XI s<emissemque> praeter crepidines et proiecturas spirarum; si sex etit columnarun, in partes XVIII; si octostylos constituetur, dividatur in XXIV et semissem. Item ex his partibus sive tetrastyli sive hexastyli sive octostyli una pars sumatur, eaque erit modulus. Cuius moduli unius erit crassitudinis columnarum. Intercolumnia singula, praeter media, modulorum duorum et moduli quartae partis; mediana in fronte et postico singula ternum modulorum. Ipsarum columnarum altitudo modulorum habebunt iustam rationem. [8] Huius exemplar Romae nullum habemus, sed in Asia Teo hexastylon Liberi Patris. Eas autem symmetrias constituit Hermogenes, qui etiam primus exostylon pseudodipterive rationem. Ex dipteri enim aedis symmetriae distulit interiores ordines columnarum XXXIV eaque ratione sumptus operasque compendii fecit. Is in medio ambulationi laxamentum egregie circa cellam fecit de aspectuque nihil inminuit, sed sine desiderio supervacuorum conservavit auctoritatem totius operis distributione. [9] Pteromatos enim ratio et columnarum circum aedem dispositio ideo est inventa, ut aspectus propter asperitatem intercolumniorum habeat auctoritatem, praeterea, si ex imbrium aquae vis occupaverit et intercluserit hominum multitudinem, ut habeat in aede circaque cellam cum laxamento liberam moram. Haec autem ut explicantur in pseudodipteris aedium dispositionibus. Quare videtur acuta magnaque sollertia effectus operum Hermogenis fecisse reliquisseque fontes, unde posteri possent haurire disciplinarum rationes. [10] Aedibus araeostylis columnae sic sunt faciendae, uti crassitudines earum sint partis octavae ad altitudines. Item in diastylo dimetienda est altitudo columnae in partes octo et dimidium, et unius partis columnae crassitudo conlocetur. In systylo altitudo dividatur in novem et dimidiam partem, et ex eis una ad crassitudinem columnae detur. Item in pycnostylo dividenda est altitudo in decem, et eius una pars facienda est columnae crassitudo. Eustyli autem aedis columnae, uti systyli, in novem partibus altitudo dividatur et dimidiam partem, et eius una pars constituatur in crassitudine imi scapi. Ita habebitur pro rata parte intercolumniorum ratio. [11] Quemadmodum enim crescunt spatia inter columnas, proportionibus adaugendae sunt crassitudinis scaporum. Namque si in araeostylo nona aut decima pars crassitudinis fuerit, tenuis et exilis apparebit, ideo quod per latitudinem intercolumniorum aer consumit et inminuit aspectu scaporum crassitudinem. Contra vero pycnostylis si octava pars crassitudinis fuerit, propter crebritatem et angustias intercolumniorum tumidam et invenustam efficiet speciem. Itaque generis operis oportet persequi symmetrias. Etiamque angulares columnae crassiores faciendae sunt ex suo diametro quinquagesima parte, quod eae ab aere circumciduntur et graciliores videntur esse aspicientibus. Ergo quod oculus fallit, ratiocinatione est exequendum. [12] Contracturae autem in summis columnarum hypotracheliis ita faciendae videntur, uti, si columna sit ab minimo ad pedes quinos denos, ima crassitudo dividatur in partes sex et earum partium quinque summa constituatur. Item quae erit ab quindecim pedibus ad pedes viginti, scapus imus in partes sex et semissem dividatur, earumque partium quinque et semisse superior crassitudo columnae fiat. Item quae erunt a pedibus viginti ad pedes triginta, scapus imus dividatur in partes septem, earumque sex summa contractura perficiatur. Quae autem ab triginta pedibus ad quadriginta alta erit, ima dividatur in partes septem et dimidiam; ex his sex et dimidiam in summo habeat contracturae rationem. Quae erunt ab quadraginta pedibus ad quinquaginta, item dividendae sunt in octo partes, et earum septem in summo scapo sub capitulo contrahantur. ltem si quae altiores erunt, eadem ratione pro rata constituantur contracturae. [13] Haec autem propter altitudinis intervallum scandentis oculi species adiciuntur crassitudinibus temperaturae. Venustates enim persequitur visus, cuius si non blandimur voluptati proportione et modulorum adiectionibus, uti quod fallitur temperatione adaugeatur, vastus et invenustus conspicientibus remittetur aspectus. De adiectione, quae adicitur in mediis columnis, quae apud Graecos entasis appellatur, in extremo libro erit formata ratio eius, quemadmodum mollis et conveniens efficiatur, subscripta. ==Caput Quartum== [1] Fundationes eorum operum fodiantur, si queat inveniri, ab solido et in solidum, quantum ex amplitudine operis pro ratione videbitur, extruaturque structura totum solum quam solidissima. Supraque terram parietes extruantur sub columnas dimidio crassiores quam columnae sunt futurae, uti firmiora sint inferiora superioribus; quae stereobates appellantur, nam excipiunt onera. Spirarumque proiecturae non procedant extra solium; item supra parietis ad eundem modum crassitudo servanda est. Intervalla autem concamaranda aut solidanda festucationibus, uti distineantur. [2] Sin autem solidum non invenietur, sed locus erit congesticius ad imum aut paluster, tunc is locus fodiatur exinaniaturque et palis alneis aut oleagines <aut> robusteis ustilatis configatur, sublicaque machinis adigatur quam creberrime, carbonibusque expleantur intervalla palorum, et tunc structuris solidissimis fundamenta impleantur. Extructis autem fundamentis ad libramentum stylobatae sunt conlocandae. [3] Supra stylobatas columnae disponendae, quemadmodum supra scriptum est, sive in pycnostylo, quemadmodum pycnostyla, sive systylo aut diastylo aut eustylo, quemadmodum supra scripta sunt et constituta. In araeostylis enim libertas est quantum cuique libet constituendi. Sed ita columnae in peripteris conlocentur, uti, quot intercolumnia sunt in fronte, totidem bis intercolumnia fiant in lateribus; ita enim erit duplex longitudo operis ad latitudinem. Namque qui columnarum duplicationes fecerunt, erravisse videntur, quod unum intercolumnium in longitudine plus quam oporteat procurrere videtur. [4] Gradus in fronte constituendi ita sunt, uti sint semper inpares; namque cum dextro pede primus gradus ascendatur, item in summo templo primus erit ponendus. Crassitudines autem eorum graduum ita finiendas censeo, ut neque crassiores dextante nec tenuiores dodrante sint conlocatae; sic enim durus non erit ascensus. Retractiones autem graduum nec minus quam sesquipedales nec plus quam bipedales faciendae videntur. Item si circa aedem gradus futuri sunt, ad eundem modem fieri debent. [5] Sin autem circa aedem ex tribus lateribus podium faciendum erit, ad id constituatur, uti quadrae, spirae, trunci, coronae, lysis ad ipsum stylobatam, qui erit sub columnarum spiris, conveniant. Stylobatam ita oportet exaequari, uti habeat per medium adiectionem per scamillos inpares; si enim ad libellam dirigetur, alveolatum oculo videbitur. Hoc autem, ut scamilli ad id convenientes fiant, item in extremo libro forma et demonstratio erit descripta. ==Caput Quintum== [1] His perfectis in suis locis spirae conlocentur, eaque ad symmetriam sic perficiantur, uti crassitudo cum plintho sit columnae ex dimidia crassitudine proiecturamque, quam Graeci vocitant, habeant sextantem; ita tum lata et longa erit columnae crassitudinis unius et dimidiae. [2] Altitudo eius, si atticurges erit, ita dividatur, ut superior pars tertia parte sit crassitudinis columnae, reliquum plintho relinquatur. Dempta plintho reliquum dividatur in partes quattuor, fiatque superior torus [quartae; reliquae tres aequaliter dividantur, et una sit inferior torus], altera pars cum suis quadris scotia, quam Graeci trochilon dicunt. [3] Sin autem ionicae erunt faciendae, symmetriae earum sic erunt constituendae, uti latitudo spirae quoqueversus sit columnae crassitudinis adiecta crassitudine quarta et octava. Altitudo ita uti atticurges; ita ut eius plinthos; reliquumque praeter plinthum, quod erit tertia pars crassitudinis columnae, dividatur in partes septem: inde trium partium torus qui est in summo; reliquae quattuor partes dividendae sunt aequaliter, et una pars fiat cum suis astragalis et supercilio superior trochilus, altera pars inferiori trochilo relinquatur; sed inferior maior apparebit, ideo quod habebit ad extremam plinthum proiecturam. Astragali faciendi sunt octavae partis trochili; proiectura erit spirae pars octava et sexta decuma pars crassitudinis columnae. [4] Spiris perfectis et conlocatis columnae sunt medianae in pronao et postico ad perpendiculum medii centri conlocandae, angulares autem quaeque e regione earum futura sunt in lateribus aedis dextra ac sinistra, uti partes interiores, quae ad parietes cellae spectant, ad perpendiculum latus habeant conlocatum, exteriores autem partes uti dicant se earum contracturam. Sic enim erunt figurae conpositionis aedium contractura eius tali ratione exactae. [5] Scapis columnarum statutis capitulorum ratio si pulvinata erunt, his symmetriis conformabuntur, uti, quam crassus imus scapus fuerit addita octava decuma parte scapi, abacus habeat longitudinem et latitudinem; crassitudinem cum volutis eius dimidiam. Recedendum autem est ab extremo abaco in interiorem partem frontibus volutarum parte duodevicensima et eius dimidia. Tunc crassitudo dividenda est in partes novem et dimidiam, et secundum abacum in quattuor partibus volutarum secundum extremi abaci quadram lineae dimittendae, quae cathetoe dicuntur. Tunc ex novem partibus et dimidia una pars et dimidia abaci crassitudo relinquatur, reliquae octo volutis constituantur. [6] Tunc ab linea quae secundum abaci extremam partem demissa erit, in interiorem partem <alia> recedat unius et dimidiatae partis latitudine. Deinde hae lineae dividantur ita, ut quattuor partes et dimidia sub abaco reliquatur. Tunc in eo loco, qui locus dividit quattuor et dimidiam et tres et dimidiam partem, centrum oculi; signeturque ex eo centro rotunda circinatio tam magna in diametro, quam una pars ex octo partibus est. Ea erit oculi magnitudine, et in ea catheto respondens diametros agatur. Tunc ab summo sub abaco inceptum in singulis tetrantorum actionibus dimidiatum oculi spatium minuatur, donique in eundem tetrantem qui est sub abaco, veniat. [7] Capituli autem crassitudo sic est facienda, ut ex novem partibus et dimidia tres partes praependeant infra astragalum summi scapi; cymatio, adempto abaco et canali, reliqua sit pars. Proiectura autem cymatii habet extra abaci quadram oculi magnitudine. Pulvinorum baltei abaco hanc habeant proiecturam, uti circini centrum unum cum sit positum in capituli tetrante et alterum deducatur ad extremum cymatium, circumactum balteorum extremas partes tangat. Axes volutarum nec crassiores sint quam oculi magnitudo, volutaeque ipsae sic caedantur altitudinis suae duodecimam partem. Haec erunt symmetriae capitulorum, quae columnae futurae sunt ab minimo ad pedes XXV. Quae supra erunt, reliqua habebunt ad eundem modum symmetrias, abacus autem erit longus et latus, quam crassa columna est ima adiecta parte VIIII, uti, quo minus habuerit altior columna contractum, eo ne minus habeat capitulum suae symmetriae proiecturam et in altitudine suae partis adiectionem. [8] De volutarum descriptionibus, uti ad circinum sint recte involutae, quemadmodum describantur, in extremo libro forma et ratio earum erit subscripta. Capitulis perfectis deinde columnarum non ad libellam sed ad aequalem modulum conlocatis, ut, quae adiectio in stylobatis facta fuerit, in superioribus membris respondeat symmetria epistyliorum. Epistyliorum ratio sic est habenda, uti, si columnae fuerint a minima XII pedum ad quindecim pedes, epistylii sit altitudo dimidia crassitudinis imae columnae; item ab XV pedibus ad XX, columnae altitudo demetiatur in partes tredecim et unius partis altitudo epistylii fiat; item si a XX ad XXV pedes, dividatur altitudo in partes XII et semissem, et eius una pars epistylium in altitudine fiat; item si ab XXV pedibus ad XXX, dividatur in partes XII, et eius una pars altitudo fiat. Item ratam partem ad eundem modum ex altitudine columnarum expediendae sunt altitudines epistyliorum. [9] Quo altius enim scandit oculi species, non facile persecat aeris crebritatem, dilapsa itaque altitudinis spatio et viribus, extructam incertam modulorum renuntiat sensibus quantitatem. Quare semper adiciendum est rationi supplementum in symmetriarum membris, ut, cum fuerint aut altioribus locis opera aut etiam ipsa colossicotera, habeant magnitudinum rationem. Epistylii latitudo in imo, quod supra capitulum erit, quanta crassitudo summae columnae sub capitulo erit, tanta fiat; summum, quantum imus scapus. [10] Cymatium epistylii septima parte suae altitudinis est faciendum, et in proiectura tantundem. Reliqua pars praeter cymatium dividenda est in partes XII, et earum trium ima fascia est faciencda, secunda IIII, summa V. Item zophorus supra epistylium quarta parte minus quam epistylium; sin autem sigilla designari oportuerit, quarta parte altior quam epistlium, uti auctoritatem habeant scalpturae. Cymatium suae altitudinis partis septimae; proiecturae cymatium quantum crassitudo. [11] Supra zophorum denticulus est faciendus tam altus quam epistylii media fascia; proiectura eius quantum altitudo. Intersectio, quae graece metope dicitur, sic est dividenda, uti denticulus altitudinis suae dimidiam partem habeat in fronte, cavus autem intersectionis huius frontis e tribus duas partes; huius cymatium altitudinis eius sextam partem. Corona cum suo cymatio, praeter simam, quantum media fascia epistylii; proiectura coronae cum denticulo facienda est, quantum erit altitudo a zophoro ad summum coronae cymatium; et omnino omnes ecphorae venustiorem habeant speciem, quae quantum altitudinis tantundem habeant proiecturae. [12] Tympani autem, quod est in fastigio, altitudo sic est facienda, uti frons coronae ab extremis cymatiis tota dimetiatur in partes novem et ex eis una pars in medio cacumine tympani constituatur, dum contra epistylia columnarumque hypotrachelia ad perpendiculum respondeant. Coronaeque supra aequaliter imis praeter simas sunt conlocandae. Insuper coronas simae, quas Graeci epaietidas dicunt, faciendae sunt altiores octava parte coronarum altitudinis. Acroteria angularia tam alta, quantum est tympanum medium, mediana altiora octava parte quam angularia. [13] Membra omnia, quae supra capitula columnarum sunt futura, id est epistylia, zophora, coronae, tympana, fastigia, acroteria, inclinanda sunt in frontis suae cuiusque altitudinis parte XII, ideo quod, cum steterimus contra frontes, ab oculo lineae duae si extensae fuerint et una tetigerit imam operis partem, altera summam quae summam tetigerit, longior fiet. Ita quo longior visus linea in superiorem partem procedit, resupinatam facit eius speciem. Cum autem, uti supra scriptum est. in fronte inclinata fuerit, tunc in aspectu videbuntur esse ad perpendiculum et normam. [14] Columnarum striae faciendae sunt XXIIII ita excavatae, uti norma in cavo striae cum fuerit coniecta, circumacta anconibus striarum dextra ac sinistra tangat acumenque normae circum rotundationem tangendo pervagari possit. Crassitudines striarum faciendae sunt, quantum adiectio in media columna ex descriptione invenietur. [15] In simis, quae supra coronam in lateribus sunt aedium, capita leonina sunt scalpenda, disposita <ita>, uti contra columnas singulas primum sint designata, cetera aequali modo disposita, uti singula singulis mediis tegulis respondeant. Haec autem, quae erunt contra columnas, perterebrata sint ad canalem, qui excipit e tegulis aquam caelestem; mediana autem sint solida, uti, quae cadit vis aquae per tegulas in canalem, ne deiciatur per intercolumnia neque transeuntes perfundat, sed quae sunt contra columnas, videantur emittere vomentia ructus aquarum ex ore. Aedium ionicarum, quam apertissime potui, dispositiones hoc volumine scripsi; doricarum autem et corinthiarum quae sint proportiones, insequenti libro explicabo. {{Template:DeArchi}} 951 3103 2006-01-10T15:27:30Z 217.72.33.94 /* Caput Nonum */ ==Praefatio== [1] Cum animadvertissem, imperator, plures de architectura praecepta voluminaque commentariorum non ordinita sed incepta, uti particulas, errabundos reliquisse, dignam et utilissimam rem putavi antea disciplinae corpus ad perfectam ordinationem perducere et praescriptas in singulis voluminibus singulorum generum qualitates explicare. Itaque, Caesar, primo volumine tibi de officio eius et quibus eruditum esse rebus architectum oporteat, exposui. Secundo de copiis materiae, e quibus aedificia constituuntur, disputavi; tertio autem de aedium sacrarum dispositionibus et de earum generum varietate quasque et quot habeant species earumque quae sunt in singulis generibus distributiones. [2] Ex tribus generibus quae subtilissimas haberent proportionibus modulorum quantitates ionici generis moribus, docui; nunc hoc volumine de doricis corinthiisque constitutis (et) omnibus dicam eorumque discrimina et proprietatis explicabo. ==Caput Primum== [1] Columnae corinthiae praeter capitula omnes symmetrias habent uti ionicae, sed capitulorum altitudines efficiunt eas pro rata excelsiores et graciliores, quod ionici capituli altitudo tertia pars est crassitudinis columnae, corinthii tota crassitudo scapi. Igitur quod duae partes e crassitudine corinthiarum adiciuntur, efficiunt excelsitate speciem earum graciliorem. [2] Cetera membra quae supra columnas inponuntur, aut e doricis symmetriis aut ionicis moribus in corinthiis columnis conlocantur, quod ipsum corinthium genus propriam coronarum reliquorumque ornamentorum non habuerat institutionem, set aut e triglyphorum rationibus mutuli in coronis et epistyliis guttae dorico more disponuntur, aut ex ionicis institutis zophoroe scalpturis ornati cum denticulis et coronis distribuuntur. [3] Ita e generibus duobus capitulo interposito tertium genus in operibus est procreatum. E columnarum enim formationibus trium generum factae sunt nominationes, dorica, ionica, corinthia, e quibus prima et antiquitus dorica est nata. Namque Achaia Peloponnessoque tota Dorus, Hellenos et Phthiados nymphae filius, regnavit, isque Argis, vetusta civitate, Iunonis templum aedificavit, eius generis fortuito formae fanum, deinde isdem generibus in ceteris Achaiae civitatibus, cum etiamnum non esset symmetriarum ratio nata. [4] Postea autem quam Athenienses ex responsis Apollinis Delphici, communi consilio totius Hellados, XIII colonias uno tempore in Asiam deduxerunt ducesque in singulis coloniis constituerunt et summam imperii potestatem Ioni, Xuthi et Creusae filio, dederunt, quem etiam Apollo Delphis suum filium in responsis est professus, isque eas colonias in Asiam deduxit et Cariae fines occupavit ibique civitates amplissimas constituit Ephesum, Miletum, Myunta (quae olim ab aqua est devorata; cuius sacra et suffragium Milesiis Iones adtribuerunt), Prienen, Samum, Teon, Colophona, Chium, Erythras, Phocaeam, Clazomenas, Lebedon, Meliten (haec Melite propter civium adrogantiam ab his civitatibus bello indicto communi consilio est sublata; cuius loco postea regis Attali et Arsinoes beneficio Zmyrnaeorum civitas inter Ionas est recepta): hae civitates, cum Caras et Lelegas eiecissent, eam terrae regionem a duce suo Ione appellaverunt Ioniam ibique deorum inmortalium templa constituentes coeperunt fana aedificare. [5] Et primum Apollini Panionio aedem, uti viderant in Achaia, constituerunt et eam Doricam appellaverunt, quod in Dorieon civitatibus primum factam eo genere viderunt. [6] In ea aede cum voluissent columnas conlocare, non habentes symmetrias earum et quaerentes quibus rationibus efficere possent, uti et ad onus ferendum essent idoneae et in aspectu probatam haberent venustatem, dimensi sunt virilis pedis vestigium et id retulerunt in altitudinem. Cum invenissent pedem sextam partem esse altitudinis in homine, item in columnam transtulerunt et qua crassitudine fecerunt basim scapi, tanta sex cum capitulo in altitudinem extulerunt. Ita dorica columna virilis corporis proportionem et firmitatem et venustatem in aedificiis praestare coepit. [7] Item postea Dianae constituere aedem, quaerentes novi generis speciem isdem vestigiis ad muliebrem transtulerunt gracilitatem, et fecerunt primum columnae crassitudinem octava parte, ut haberet speciem excelsiorem. Basi spiram subposuerunt pro calceo, capitulo volutas uti capillamento concrispatos cincinnos praependentes dextra ac sinistra conlocaverunt et cymatiis et encarpis pro crinibus dispositis frontes ornaverunt truncoque toto strias uti stolarum rugas matronali more dimiserunt, ita duobus discriminibus columnarum inventionem, unam virili sine ornatu nudam speciem alteram muliebri. [8] Subtilitateque iudiciorum progressi et gracilioribus modulis delectati septem crassitudinis diametros in altitudinem columnae doricae, ionicae novem constituerunt. Id autem quod Iones fecerunt primo, Ionicum est nominatum. Tertium vero, quod Corinthium dicitur, virginalis habet gracilitatis imitationem, quod virgines propter aetatis teneritatem gracilioribus membris figuratae effectus recipiunt in ornatu venustiores. [9] Eius autem capituli prima inventio sic memoratur esse facta. Virgo civis Corinthia iam matura nuptiis inplicata morbo decessit. Post sepulturam eius, quibus ea virgo viva poculis delectabatur, nutrix collecta et conposita in calatho pertulit ad monumentum et in summo conlocavit et, uti ea permanerent diutius subdiu, tegula texit. Is calathus fortuito supra acanthi radicem fuerit conlocatus. Interim pondere pressa radix acanthi media folia et cauliculos circum vernum tempus profudit, cuius cauliculi secundum calathi latera crescentes et ab angulis tegulae ponderis necessitate expressi flexuras in extremas partes volutarum facere sunt coacti. [10] Tunc Calimachus qui propter elegantiam et subtilitatem artis marmoreae ab Atheniensibus catatechnos fuerat nominatus, praeteriens hoc monumentum animadvertit eum calathum et circa foliorum nascentem teneritatem, delectatusque genere et formae novitate ad id exemplar columnas apud Corinthios fecit symmetriasque constituit; ex eo in operis perfectionibus Corinthii generis distribuit rationes. [11] Eius autem capituli symmetria sic est facienda, uti, quanta fuerit crassitudo imae columnae, tanta sit altitudo capituli cum abaco. Abaci latitudo ita habeat rationem, ut, quanta fuerit altitudo, tanta duo sint diagonia ab angulo ad angulum; spatia enim ita iustas habebunt frontes quoquoversus latitudinis. Frontes simentur introrsus ab extremis angulis abaci suae frontis latitudinis nona. Ad imum capituli tantam habeat crassitudinem, quantam habet summa columna praeter apothesim et astragalum. Abaci crassitudo septima capituli altitudinis. [12] Dempta abaci crassitudine dividatur reliqua pars in partes tres, e quibus una imo folio detur; secundum folium mediam altitudinem teneat; coliculi eandem habeant altitudinem, e quibus folia nascuntur proiecta, uti excipiant quae ex coliculis natae procurrunt ad extremos angulos volutae; minoresque helices intra suum medium, qui est in abaco; flores subiecti scalpantur. Flores in quattuor partibus, quanta erit abaci crassitudo, tam magni formentur. Ita his symmetriis corinthia capitula suas habebunt exactiones. Sunt autem, quae isdem columnis inponuntur, capitulorum genera variis vocabulis nominata, quorum nec proprietates symmetriarum nec columnarum genus aliud nominare possumus, sed ipsorum vocabula traducta et commutata ex corinthiis et pulvinatis et doricis videmus, quorum symmetriae sunt in novarum scalpturarum translatae subtilitatem. ==Caput Secundum== [1] Quoniam autem de generibus columnarum origines et inventiones supra sunt scriptae, non alienum mihi videtur isdem rationibus de ornamentis eorum, quemadmodum sunt prognata et quibus principiis et originibus inventa, dicere. In aedificiis omnibus insuper conlocatur materiato variis vocabulis nominata. Ea autem uti in nominationibus, ita in res varias habet utilitates. Trabes enim supra columnas et parastaticas et antas ponuntur; in contignationibus tigna et axes; sub tectis, si maiora spatia sunt, et transtra et capreoli, si commoda, columen, et cantherii prominentes ad extremam suggrundationem; supra cantherios templa; deinde insuper sub tegulas asseres ita prominentes, uti parietes protecturis eorum tegantur. [2] Ita unaquaeque res et locum et genus et ordinem proprium tuetur. E quibus rebus et a materiatura fabrili in lapideis et marmoreis aedium sacrarum aedificationibus artifices dispositiones eorum scalpturis sunt imitati et eas inventiones persequendas putaverunt. Ideo, quod antiqui fabri quodam in loco aedificantes, cum ita ab interioribus parietibus ad extremas partes tigna prominentia habuissent conlocata, inter tigna struxerunt supraque coronas et fastigia venustiore specie fabrilibus operibus ornaverunt, tum proiecturas tignorum, quantum eminebant, ad lineam et perpendiculum parietum praesecuerunt, quae species cum invenusta is visa esset, tabellas ita formatas, uti nunc fiunt triglyphi, contra tignorum praecisiones in fronte fixerunt et eas cera caerulea depinxerunt, ut praecisiones tignorum tectae non offenderent visum ita divisiones tignorum tectae triglyphorum dispositionem et inter tigna metoparum habere in doricis operibus coeperunt. [3] Postea alii in aliis operibus ad perpendiculum triglyphorum cantherios prominentes proiecerunt eorumque proiecturas simaverunt. Ex eo, uti tignorum dispositionibus triglyphi, ita e cantheriorum proiecturis mutulorum sub coronulis ratio est inventa. Ita fere in operibus lapideis et marmoreis mutuli inclinatis scalpturis deformantur, quod imitatio est cantheriorum; etenim necessario propter stillicidia proclinati conlocantur. Ergo et triglyphorum et mutulorum in doricis operibus ratio ex ea imitatione inventa est. [4] Non enim, quemadmodum nonnulli errantes dixerunt fenestrarum imagines esse triglyphos, ita potest esse, quod in angulis contraque tetrantes columnarum triglyphi constituuntur, quibus in locis omnino non patitur res fenestras fieri. Dissolvuntur enim angulorum in aedificiis iuncturae, si in is fenestrarum fuerint lumina relicta. Etiamque ubi nunc triglyphi constituuntur, si ibi luminum spatia fuisse iudicabuntur, isdem rationibus denticuli in ionicis fenestrarum occupavisse loca videbuntur. Utraque enim, et inter denticulos et inter triglyphos quae sunt intervalla, metopae nominantur. Opas enim Graeci tignorum cubicula et asserum appellant, uti nostri ea cava columbaria. Ita quod inter duas opas est intertignium, id metope est apud eos nominata. [5] Ita uti autem in doricis triglyphorum et mutulorum est innventa ratio, item in ionicis denticulorum constitutio propriam in operibus habet rationem, et quemadmodum mutuli cantheriorum proiecturae ferunt imaginem, sic in ionicis denticuli ex proiecturis asserum habent imitationem. Itaque in graecis operibus nemo sub mutulo denticulos constituit; non enim possunt subtus cantherior asseres esse. Quod ergo supra cantherios et templa in veritatem debet esse conlocantum, id in imaginibus si infra constitutum fuerit, mendosam habebit operis rationem. Etiam quod antiqui non probaverunt, neque instituerunt in fastigiis <mutolos aut> denticulos fieri sed puras coronas, ideo quod nec cantherii nec asseres contra fastigiorum frontes distribuuntur nec possunt prominere, sed ad stillicidia proclinati conlocantur. Ita quod non potest in veritate fieri, id non putaverunt in imaginibus factum posse certam rationem habere. [6] Omnia enim certa proprietate et a veris naturae deducta moribus transduxerunt in operum perfectiones, et ea probaverunt, quorum explicationes in disputationibus rationem possunt habere veritatis. Itaque ex eis originibus symmetrias et proportiones uniuscuiusque generis constitutas reliquerunt. Quorum ingressus persecutus de ionicis et corinthiis institutionibus supra dixi; nunc vero doricam rationem summamque eius speciem breviter exponam. ==Caput Tertium== [1] Nonnulli antiqui architecti negaverunt dorico genere aedes sacras oportere fieri, quod mendosae et disconvenientes in his symmetriae conficiebantur. Itaque negavit Arcesius, item Pythius, non minus Hermogenes. Nam is cum paratam habuisset marmoris copiam in doricae aedis perfectionem, commutavit ex eadem copia eam ionicam Libero Patri fecit. Sed tamen non quod invenusta est species aut genus aut formae dignitas, sed quod inpedita est distributio et incommoda in opere triglyphorum et lacunariorum distributione. [2] Namque necesse est triglyphos constitui contra medios tetrantes columnarum, metopasque, quae inter triglyphos fient, aeque longas esse quam altas. Contraque in angulares columnas triglyphi in extremis partius consituuntur et non contra medios tetrantes. Ita metopae quae proximae ad angulares triglyphos fiunt, non exeunt quadratae sed oblongiores triglyphi dimidia latitudine. At qui metopas aequales volunt facere, intercolunnia extrema contrahunt triglyphi dimidia latitudine. Hoc autem, sive in metoparum longitudinibus sive intercolumniorum contractionibus efficietur, est mendosum. Quapropter antiqui vitare visi sunt in aedibus sacris doricae symmetriae rationem. [3] Nos autem exponimus, uti ordo postulat, quemadmodum a praeceptoribus accepimus, uti, si qui voluerit his rationibus adtendens ita ingredi, habeat proportiones explicatas, quibus emendatas et sine vitiis efficere possit aedium sacrarum dorico more perfectiones. Frons aedis doricae in loco, quo columnae constituuntur, dividatur, si tetrastylos erit, in partes XXVII, si hexastylos, XXXXII. Ex his pars una erit modulus, qui Graece embater dicitur, cuius moduli constitutione ratiocinationibus efficiuntur omnis operis distributiones. [4] Crassitudo columnarum erit duorum modulorum, altitudo cum capitudo XIIII. Capituli crassitudo unius moduli, latitudo duorum et moduli sextae partis. Crassitudo capituli dividatur in partes tres, e quibus una plinthus cum cymatio fiat, altera echinus cum anulis, tertia hypotrachelion. Contrahatur columna ita, uti in tertio libro de ionicis est scriptum. Epistylii altitudo unius moduli cum taenia et guttis; taenia moduli septima; guttarum longitudo sub taenia contra triglyphos alta cum regula parte sexta moduli praependeat. Item epistylii latitudo ima respondeat hypotrachelio summae columnae. Supra epistylium conlocandi sunt triglyphi cum suis metopis, alti unius <et> dimidiati moduli, lati in fronte unius moduli, ita divisi, ut in angularibus columnis et in mediis contra tetrantes medios sint conlocati, et intercolumniis reliquis bini, in mediis pronao et postico terni. Ita relaxatis mediis intervallis sine inpeditionibus aditus accedentibus erit ad deorum simulacra. [5] Triglyphorum latitudo dividatur in partes sex, ex quibus quinque partibus in medio, duae dimidiae dextra ac sinistra designentur regula. Una in medio deformetur femur, quod Graece meros dicitur; secundum eam canaliculi ad normae cacumen inprimantur; ex ordine eorum dextra ac sinistra altera femina constituantur; in extremis partibus semicanaliculi intervertuantur. Triglyphis ita conlocatis, metopae quae sunt inter triglyphos, aeque altae sint quam longae; item in extremis angulis semimetopia sint inpressa dimidia moduli latitudine. Ita enim erit, ut omnia vitia et metoparum et intercolumniorum et lacunariorum, quod aequales divisiones factae erunt, emendentur. [6] Triglyphi capitula sexta parte moduli sunt faciunda. Sopra triglyphorum capitula corona est conlocalanda in proiectura dimidiae et sextae partis habens cymatium doricum in imo, alterum in summo. Item cum cymatiis corona crassa ex dimidia moduli. Dividendae autem sunt in corona ima ad perpendiculum triglyphorum et medias metopas viarum derectiones et guttarum distributiones, ita uti guttae sex in longitudinem, tres in latitudinem pateant. Reliqua spatia, quod latiores sint metopae quam triglyphi, pura relinquantur aut numina scalpantur, ad ipsumque mentum coronae incidatur linea quae scotia dicitur. Reliqua omnia, tympana, simae, coronae, quemadmodum supra scriptum est in ionicis, ita perficiantur. [7] Haec ratio in operibus distylis erit constituta. Si vero systylon et monotriglyphon opus erit faciundum, frons aedis, si tetrastylo erit, dividatur in partes XVIIII s<emissemque>, si hexastylos erit, dividatur in partes XXVIIII s. Ex his pars una erit modulus, ad quem, uti supra scriptum est, dividantur. [8] Ita supra singula epistylia et metopae et triglyphi bini erunt conlocandi; in angularibus hoc amplius, quantum dimidiatum est spatium hemitryglyphi, id accedit. In mediano contra fastigium trium triglyphorum et trium metoparum spatium distabit, quod latius medium intercolumnium accedentibus ad aedem habeat laxamentum et adversus simulacra deorum aspectus dignitatem. [9] Columnas autem striari XX striis oportet. Quae si planae erunt, angulos habeant XX designatos. Sin autem excavabuntur, sic est forma facienda, ita uti quam magnum est intervallum striae, tam magnis striaturae paribus lateribus quadratum describatur; in medio autem quadrato circini centrum conlocetur et agatur linea rotundationis, quae quadrationis angulos tangat, et quantum erit curvaturae inter rotundationem et quadratam descriptionem, tantum ad formam excaventur. Ita dorica columna sui generis striaturae habebit perfectionem. [10] De adiectione eius, qua media adaugetur, uti in tertio volumine de ionicis est perscripta, ita et in his transferatur. Quoniam exterior species symmetriarum et corinthiorum et doricorum et ionicorum est perscripta, necesse est etiam interiores cellarum pronaique distributiones explicare. ==Caput Quartum== [1] Distribuitur autem longitudo aedis, uti latitudo sit longitudinis dimidiae partis, ipsaque cella parte quarta longior sit, quam est latitudo, cum pariete qui paries valvarum habuerit conlocationem. Reliquae tres partes pronai ad antas parietum procurrant, quae antae columnarum crassitudinem habere debent. Et si aedes erit latitudine maior quam pedes XX, duae columnae inter duas antas interponantur, quae disiungant pteromatos et pronai spatium. Item intercolumnia tria quae erunt inter antas et columnas, pluteis marmoreis sive ex intestino opere factis intercludantur, ita uti fores habeant, per quas intinera pronao fiant. [2] Item si maior erit latitudo quam pedes XL, columnae contra regiones columnarum, quae inter antas sunt, introrsus conlocentur. Et hae altitudinem habeant aeque quam quae sunt in fronte, crassitudines autem earum extenuentur his rationibus, uti, si octava parte erunt quae sunt in fronte, hae fiant X parte, sin autem VIIII aut decima, pro rata parte. In concluso enim aere si quae extenuatae erunt, non discernentur. Sin autem videbuntur graciliores, cum exterioribus fuerint striae <XX aut> XXIIII, in his faciendae erunt XXVIII aut XXXII. Ita quod detrahitur de corpore scapi, striarum numero adiecto adaugebitur ratione, quo minus videtur, et ita exaequabitur dispari ratione columnarum crassitudo. [3] Hoc autem efficit ea ratio, quod oculus plura et crebriora signa tangendo maiore visus circuitione pervagatur. Namque si duae columnae aeque crassae lineis circummentientur, e quibus una sit non striata, altera striata, et circa striglium cava et angulos striarum linea corpora tangat, tametsi columnae aeque crassae fuerint, lineae, quae circumdatae erunt, <non erunt> aequales, quod striarum et striglium circuitus maiorem efficit lineae longitudinem. Sin autem hoc ita videbitur, non est alienum in angustis locis et in concluso spatio graciliores columnarum symmetrias in opere constituere, cum habeamus adiutricem striatarum temperaturam. [4] Ipsius autem cellae parietum crassitudinem pro rata parte magnitudinis fieri oportet, dum antae eorum crassitudinibus columnarum sint aequales. Et si extructi futuri sunt, quam minutissimis caementis struantur, sin autem quadrato saxo aut marmore, maxime modicis paribusque videtur esse faciundum, quod media coagmenta medii lapides continentes firmiorem facient omnis operis perfectionem. Item circum coagmenta et cubilia eminentes expressiones graphicoteran efficient in aspectu delectationem. ==Caput Quintum== [1] Regiones autem, quas debent spectare aedes sacrae deorum inmortalium, sic erunt constituendae, uti, si nulla ratio inpedierit liberaque fuerit potestas, aedis signumque quod erit in cella conlocatum, spectet ad vespertinam caeli regionem, uti, qui adierint ad aram immolantes aut sacrificia facientes, spectent ad partem caeli orientis et simulacrum, quod erit in aede, et ita vota suscipientes contueantur aedem et orientem caelum ipsaque simulacra videantur exorientia contueri supplicantes et sacrificantes, quod aras omnes deorum necesse esse videatur ad orientem spectare. [2] Si autem loci natura interpellaverit, tunc convertendae sunt earum regionum constitutiones, uti quam plurima pars moenium e templis eorum conspiciatur. Item si secundum flumina aedis sacra fiet, ita uti Aegypto circa Nilum, ad fluminis ripas videantur spectare debere. Similiter si circum vias publicas erunt aedificia deorum, ita constituantur, uti praetereuntes possint respicere et in conspectu salutationes facere. ==Caput Sextum== [1] Ostiorum autem et eorum antepagmentorum in aedibus hae sunt rationes, uti primum constituantur, quo genere sint futurae. Genera sunt enim thyromaton haec: doricum, ionicum, atticurges. Horum symmetriae conspiciuntur his rationibus, uti corona summa, quae supra antepagmentum superius inponetur, aeque librata sit capitulis summis columnarum quae in pronao fuerint. Lumen autem hypaethri constituatur sic, uti quae altitudo aedis a pavimento ad lacunaria fuerit, dividatur dividatur in partes tres semis<semque> et ex eis, duae partes <semissemque> lumini valvarum altitudine constituantur. Haec autem dividatur in parte XII et ex eis quinque et dimidia latitudo luminis fiat in imo. Et in summo contrahatur, si erit lumen ab imo ad sedecim pedis, antepagmenti III parte; XVI pedum ad XXV, superior pars luminis contrahatur antepagmenti parte IIII; si ab pedibus XXV ad XXX, summa pars contrahatur antepagmenti parte VIII. Reliqua, quo altiora erunt, ad perpendiculum videntur oportere conlocari. [2] Ipsa autem antepagmenta contrahantur in summo suae crassitudinis XIIII parte. Supercilii crassitudo, quanta antepagmentorum in summa parte erit crassitudo. Cymatium faciundum est antepagmenti parte sexta; proiectura autem, quanta est eius crassitudo. Sculpendum est cymatium lesbium cum astragalo. Supra cymatium quod erit in supercilio, conlocandum est hyperthyrum crassitudine supercilii, et in eo scalpendum est cymatium doricum, astragalum lasbium sima scalptura. Corona plana cum cymatio; proiectura autem eius erit quanta altitudo. Supercilii, quod supra antepagmenta inponitur, dextra atque sinistra proiecturae sic sunt faciundae, uti crepidines excurrant et in ungue ipso cymatio coniungantur. [3] Sin autem ionico genere futura erunt, lumen altum ad eundem modum quemadmodum in doricis fieri videtur. Latitudo constituatur, ut altitudo dividatur in partes duas et dimidiam, eiusque partis unius ima luminis fiat latitudo. Contracturae ita uti in doricis. Crassitudo antepagmentorum <ex> altitudine luminis in fronte XIIII parte, cymatium huius crassitudinis sexta. Reliqua pars praeter cymatium dividitur in partes XII. Harum trium prima corsa fiat cum astragalo, secunda quattuor, tertia quinque, et eae aeque corsae cum astragalis circumcurrant. [4] Hyperthyra autem ad eundem modum componantur quemadmodum in doricis pro ratis pedibus. Ancones, sive parotides vocantur, excalpta dextra ac sinistra praependeant ad imi supercilii libramentum, praeter folium. Eae habeant in fronte crassitudinem <ex> antepagmenti tribus partibus, in imo quarta parte graciliore quam superiora. Fores ita compingantur, uti scapi cardinales sint ex latitudine luminis totius XII parte. Inter duos scapos tympana ex XII partibus habeant ternas partes. [5] Inpagibus distrÏbutiones ita fient, uti divisis altitudinibus in partes V duae superiori, tres inferiori designentur. Super medium medii inpages conlocentur, ex reliquis alii in summo, alii in imo compingantur. Altitudo inpagis fiat tympani tertia parte, cymatium sexta parte inpagis. Scaporum latitudines inpagis dimidia parte, item replum de inpage dimidia et sexta parte. Scapi, qui sunt secundum antepagmentum, dimidium inpagis constituantur. Sin autem valvatae erunt, altitudines ita manebunt, in latitudinem adiciatur amplius foris latitudo. Si quadriforis futura est, altitudo adiciatur. [6] Atticurge autem isdem rationibus perficiuntur, quibus dorica. Praeterea corsae sub cymatiis in antepagmentis circumdantur, quae ita distribui debent, uti antepagmenti praeter cymatium ex partibus VII habeant duas partes. Ipsaque non fiunt clathrata neque bifora sed valvata, et aperturas habent in exteriores partes. Quas rationes aedium sacrarum in formationibus oporteat fieri <doricis>, ionicis corinthiisque operibus, quoad potui attingere, veluti legitimis moribus exposui. Nunc de tuscanicis dispositionibus, quemadmodum institui oporteat, dicam. ==Caput Septimum== [1] Locus, in quo aedis constituetur, cum habuerit in longitudine sex partes, una adempta reliquum quod erit, latitudini detur. Longitudo autem dividatur bipertito, et quae pars erit interior, cellarum spatiis designetur, quae erit proxima fronti, columnarum dispositione relinquatur. Item latitudo dividatur in partes X. [2] Ex his ternae partes dextra ac sinistra cellis minoribus, sive ibi alae futurae sunt, dentur; reliquae quattuor media aedi attribuantur. Spatium, quod erit ante cellas in pronao, ita columnis designetur, ut angulares contra antas, parietum extremorum regione, conlocentur; duae mediae e regione parietum, qui inter antas et mediam aedem fuerint, ita distribuantur; et inter antas et columnas priores per medium isdem regionibus alterae disponantur. Eaeque sint ima crassitudine altitudinis parte VII; altitudo tertia parte latitudinis templi; summaque columna quarta parte crassitudinis imae contrahatur. [3] Spirae earum altae dimidia parte crassitudinis fiant. Habeant spirae earum plinthum ad circinum, altam suae crassitudinis dimidia parte, torum insuper cum apophysi crassum quantum plinthus. Capituli altitudo dimidia crassitudinis. Abaci latitudo quanta ima crassitudo columnae. Capitulique crassitudo dividatur in partes tres, e quibus una plintho, quae est in abaco, detur, altera echino, tertia hypotrachelio cum apophysi. [4] Supra columnas trabes compactiles inponantur ut altitudinis modulis is, qua magnitudine operis postulabuntur. Eaeque trabes conpactiles ponantur ut eam habeant crassitudinem, quanta summae columnae erit hypotrachelium, et ita sint conpactae subscudibus et securiclis, ut conpactura duorum digitorum habeant laxationem. Cum enim inter se tangunt et non spiramentum et perflatum venti recipiunt, concalefaciuntur et celeriter putrescunt. [5] Supra trabes et supra parietes traiecturae mutulorum parte IIII altitudinis columnae proiciantur; item in eorum frontibus antepagmenta figantur. Supraque id tympanum fastigii structura seu de materia conlocetur. Supraque eum fastigium, columen, cantherii, templa ita sunt conlocanda, ut stillicidium tecti absoluti tertiario respondeat. ==Caput Octavum== [1] Fiunt autem aedes rutundae, e quibus aliae monopteroe sine cella columnatae constituuntur, aliae peripteroe dicuntur. Quae sine cella fiunt, tribunal habent et ascensum ex sua diametro tertiae partis. Insuper stylobata columnae constituuntur tam altae, quanta ab extremis parietibus est diametros stylobatarum, crassae altitudinis suae cum capitulis et spiris decumae partis. Epistylium altum columnae crassitudinis dimidia parte. Zophorum et reliqua, quae insuper inponuntur, ita uti in III volumine de symmetriis scripsi. [2] Sin autem peripteros ea aedes constituetur, duo gradus et stylobata ab imo constituantur. Deinde cellae paries conlocetur cum recessu eius a stylobata circa partem latitudinis quintam medioque valvarum locus ad aditus relinquatur; eaque cella tantam habeat diametrum praeter parietes et circumitionem, quantam altitudinem columna. Supra stylobata columnae circum cellam isdem symmetriisque disponantur. [3] In medio tecti ratio ita habeatur, uti, quanta diametros totius operis erit futura, dimidia altitudo fiat tholi praeter florem; flos autem tantam habet magnitudinem, quantam habuerit columnae capitulum, praeter pyramidem. Reliqua, uti supra scripta sunt ea, proportionibus atque symmetriis facienda videntur. [4] Item generibus aliis constituuntur aedes ex isdem symmetriis ordinatae et alio genere dispositiones habentes, uti est Castoris in circo Flamino et inter duos lucos Veiovis, item argutius Nemori Dianae columnis adiectis dextra ac sinistra ad umeros pronai. Hoc autem genere primo facta est, uti est Castoris in circo, Athenis in arce et in Attica Sunio Palladis Minervae. Earum non aliae sed eaedem sunt proportiones. Cellae enim longitudinibus duplices sunt ad latitudines uti reliquae; ex is omnia quae solent esse in frontibus, ad latera sunt translata. [5] Nonnulli etiam de tuscanicis generibus sumentes columnarum dispositiones transferunt in corinthiorum et ionicorum operum ordinationes, et quibus in locis in pronao procurrunt antae, in isdem e regione cellae parietum columnas binas conlocantes efficiunt tuscanicorum et graecorum operum communem ratiocinationem. [6] Alii vero removentes parietes aedis et adplicantes ad intercolumnia pteromatos, spatii sublati efficiunt amplum laxamentum cellae; reliqua autem proportionibus et symmetriis isdem conservantes aliud genus figurae nomisque videtur pseudoperipterum procreavisse. Haec autem genera propter usum sacrificiorum convertuntur. Non enim omnibus diis isdem rationibus aedes sunt faciundae, quod alius alia varietate sacrorum religionum habet effectus. [7] Omnes aedium sacrarum ratiocinationes, uti mihi traditae sunt, exposui ordinesque et symmetrias eorum partitionibus distinxi, et quorum dispares sunt figurae et quibus discriminibus inter se sunt disparatae, quoad potui significare scriptis, exposui. Nunc de areis deorum inmortalium, uti aptam constitutionem habeant ad sacrificiorum rationem, dicam. ==Caput Nonum== [1] Arae spectent ad orientem et semper inferiores sint conlocatae quam simulacra quae fuerint in aede, uti suspicientes divinitatem, qui supplicant, et sacrificant, disparibus altitudinibus ad sui cuiusque dei decorem componantur. Altitudines autem earum sic sunt explicandae, uti Iovi omnibusque caelestibus quam excelsissimae constituantur, Vestae Terrae Marique humiles conlocentur. Ita idoneae his institutionibus explicabuntur in meditationibus arearum deformationes. Explicatis aedium sacrarum compositionibus in hoc libro insequenti de communium operum reddemus distributionibus explicationes. {{DeArchi}} 952 3502 2006-06-03T18:19:18Z The Doc 36 {{vicifons}} ==INCERTI AUCTORIS LIBER, QUI VULGO DICITUR DE MORIBUS== (Liber Senecae; Proverbia Senecae; Liber Senecae De institutione morum) # Omne peccatum actio est, actio autem omnis voluntaria est tam honesta quam turpis: ergo voluntarium est omne peccatum. Tollite excusationem: nemo peceat invitus. # Educatio et disciplina mores faciunt, et ad id vivit unusquisqiie, quod didicit. Itaque bona consuetudo excutere debet, quod mala instruxit. Bene loquere, bene facias. # Nihil interest, quo animo facias, quod fecisse vitiosum est, quia facta cernuntur, animus vero non videtur. # Nulla (enim) laus est non facere, quod facere non possis. # Quid est homini inimicissimum? alter homo. # Libenter feras, quod necesse est: dolor patientia vincitur. # Specta, quod te numquam paeniteat. # Non quam multis placeas, sed qualibus stude. # In hoc (tamen) incumbe, ut libentius audias quam loquaris. # Multos vitam differentes mors incerta praevenit: (itaque) omnis dies velut ultimus iudicandus est. # Tristitiam, si potes, ne admiseris, si minus, ne ostenderis. # Amicos secreto admone, palam lauda. # Verba rebus, non personis aestimanda sunt. # Oratorem te puta, si tibi ante omnes, quod oportet, persuaseris. # Ut licentiosa mancipia animi imperio coerce linguam, ventrem, libidinem. # Quod tacitum velis esse, nemini dixeris. Si tibi ipsi non imperasti, quomodo ab aliis silentium speras? # Ridiculum est aliquem odio nocentis innocentiam suam perdere. # Monstro similis est avaritia senilis. Quid enim stultius est, quam via deficiente viaticum augere? # Omnes infantes terra nudos excipit: non te pudet sordidius vivere quam nasci? # Quid dulcius quam habere (amicum), cum quo audeas ut tecum omnia sic loqui? # Magnarum virium est neglegere laedentem. # Quid sis interest, non quid habearis. # Nondum felix es, si non te turba deriserit. # Si vis beatus esse, cogita hoc primum: Contemne contemni. # Priusquam promittas, deliberes, et cum promiseris facias. # Id agas, ut ne quis merito tuo te oderit. Etsi nullos inimicos tibi faciat iniuria, multos facit invidia. # Solitudinem quaerit, qui vult cum innocentibus vivere. # Optimus (ergo) animus pulcherrimus dei cultus est. # Abstinebis alieno sanguine, abstinebis alieno matrimonio. # Praestabis parentibus pietatem, cognatis indulgentiam, amicis fidem, omnibus aequitatem. # Devitabis crudelitatem et ministram crudelitatis iram. # Non vives aliter in foro, aliter in solitudine. # Nihil potes quod negaturus fuisti; nihil negabis quod petiturus fuisti. # Pacem cum hominibus habebis, bellum cum vitiis. # Hoc habet omnis adfectus, ut in quod ipse insanit, in idem etiam ceteros putet furere. # Maximum in eo vitium est, qui non melioribus vult placere, sed pluribus. # Si vis omnibus esse notus, prius effice ut neminem noveris. # Bonum est non laudari, sed esse laudabilem. # Morieris: stultum est timere, quod vitare non possis. # Male de te opinantur hominess sed mali. Malis displicere est laudari. # Male de te loquuntur homines: bene enim loqui nesciunt. Faciunt non quod mereor ego, sed quod solent ipsi. # Homines de te male loquuntur: si merito, quod loquuntur non molestum est, sed quod non mentiuntur; sin immerito, innocentia mea nunc maxime gaudeo. Apparet enim illos obiecturos vera, si possent. # Non eris in patria: patria est ubicumque bene est. Illud enim, per quod bene est, non in loco, sed in homine est. # Nihil magnum est in rebus humanis, nisi animus magna despiciens. # Quae sunt maximae divitiae? non desiderare divitias. # Quis plurimum habet? is qui minimum cupit. # Quid est beneficium dare? deum imitari. # Honestius est cum iudicaveris amare, quam cum amaveris iudicare. # Dissensio ab alio incipiat, a te autem reconciliatio. # Succurre paupertati amicorum, immo succurre cuiusvis. # Amicos secundae res optime parant, adversae autem certissime probant. # Peiora sunt tecta odia quam aperta. Itaque te minus loquax inimicus offendit quam tacitus: huius enim ira se denudat, illius quaerit ad nocendum occasionem. # Mira ratio est, quae non vult praedicari, quod gaudet intellegi. # Agnosci amat, qui quod agit ostendit. # Eleemosyna non tam accipientibus prodest quam dantibus; # (et) spes praemii solacium fit laboris. # Quae est maxima egestas? avaritia. # Pecuniae imperare oportet, non servire, # Nullum magis conscium peccatorum tuorum timueris quam temet ipsum; alios enim potes effugere, te numquam. # Quis est pauper? Qui sibi (dives) videtur. # Qui a multis timetur, multos timet. # lnfelicitatem erige, felicitatem submitte. # Felicitas infelici innocentia est. # Nequitia ipsa est poena sui. # Mala conscientia saepe tuta est, secura numquam. # Libidinis initia continebis, si exitum cogitaveris. # Beneficii accepti numquam oportet oblivisci, dati protinus. # lnhonesta victoria est suos vincere. # Satis est poenaram potuisse puniri. # Inimicitias tarde suscipe, moderate exerce, fideliter depone. # Inimicitias tarde suscipe, moderate exerce, fideliter depone. # Imago animi sermo est: qualis vita, talis oratio. # Imago animi sermo est: qualis vita, talis oratio. # Magna res est vocis et silentii temperamentum. # Qui aequo animo malis immisectur, malus est. # Neminem cito laudaveris, neminem cito accusaveris: semper puta te corm diis testimonium dicere. # Vitium est omnia credere, vitium est nihil credere. # Utendum est divitiis, non abutendum. ## Sic vive, ut nec a superioribus contemnaris, nec ab inferioribus timearis. # Nullum putaveris locum sine teste. # Excusationem vitiis suis quaerere est omnia deo delegare. ##Datam vitam quotienscumque dubitaveris, an sit eripienda, **, quoniam data eripi potest, erepta reddi non potest. # Fortior est qui cupiditatem vincit, quam qui hostem subicit. # Est difficillimum se ipsum vincere. # Inique irascitur, qui suis irascitur sine dolore. # Amare sic incipe, tamquam non liceat tibi desinere. # Magnarum rerum etiamsi successus non adfuerit, honestus est ipse conatus. # Nobilitas animi generositas sensus. # Nobilitas hominis generosus animus. # Honestior est, qui senectutem ad otium retulit, quam qui in senectutem venit et tunc incipiat laborare. # Turpe spectaculuin praebet aeger animus. # Numquam tristis facies sit tibi in commodo alterius. # Homo sum: quomodo devitabo secundarum rerum invidiam? # Si felicitatem iactaveris, multis dives eris. # Quomodo optime potentiam tuebor? + impotentia occasionis. # Locum tenet proxiinum innocentiae confessio: ubi confessio, ibi remissio. # Severitas in vitio est, quia proximus iniustitiae locus severitas. # Severitas in vitio est, quia proximus iniustitiae locus severitas. # Bonus iudex est, qui potest dispensare non tam quid damnandum sit, sed quatenus. # Quietissimam vitam agerent homines in terris, si duo haec verba e natura rerum tollerentur: meum et tuum. # Qui paupertatem timet, quam timidus est! # Vires tuas amici tui magis sentiant beneficiis quam iniuriis. # Pecunia non satiat avaritiam, sed irritat, et ideo semper indiget. # Pecunia si tibi est, + eius usura moribus. # Mihi crede: non potes esse dives et felix. # Auribus frequentius quam lingua utere. # Quidquid dicturus es, antequam aliis, tibi dicito. # Nihil interest inter iratum et insanum nisi unus dies: alter semper insanit, alter dum irascitur. # Facillime bonis frueris, si ea vitaveris quae vituperaveris. # Cum alios timueris, tum te ipsum maxime verere: nam sine aliis saepe esse potes, sine te numquam. # Si bene te instruxeris, pudeat te deteriora facere. # Quod persuaseris, erit diuturnum; quod coegeris, erit in occasione. # Alteri semper ignoscito, tibi ipsi numquam. # Tantum ad virtutem adicies, quantum ex voluptate abstraxeris. # Stultum est somno delectari et mortem horrere, cum somnus adsiduus sit mortis imitatio. # Bonis nocet qui malis parcit. ## Si fatum est, quid times, quod certum est? # Multi cum aliis maledicunt, sibi ipsi convicium faciunt. # Nihil turpius est quam quod obicitur in obiciente cognosci. # Ut licentiosa mancipia animi imperio rege linguam ventrem libidinem: quae opprimere si non potes, paululum remitte. # Saepe ea, quae sanari ratione non poterant, sanata sunt tempore. # Qui propter amorem pecuniae et libidinum moritur, ostendit se numquam sui causa vixisse. ## Dignus tibi sit, coram quo peceare pudeat te. ## Adoleseens si te feminis adornaveris, iniuriam facere cogitas, si viris adornaveris, accipere. ## Non est quod insolenter felicitatem fatearis, + quod non fuisset tibi insperatum. # Turpia ne dixeris; paulatim enim pudor rerum per verba dediscitur. # Sic habita, ut potius laudetur dominus quam domus. # Consuetudinaria res est innocentia: invita ab eo recedit, cum quo diu fuit. # Non damnatio, sed causa hominem turpem facit. # Merito enim damnati poena est damnatio, inmerito damnati calamitas. # Si aliquid cogitaveris, cito apparebit conversantibus. # Videri vis ab hominibus an non? Numquam bonae honestatis longa simulatio est. # Quod de alienis mentibus tractas, ex tua indices. # Multi sint obligandi, pauci sunt offendendi: nam memoria beneficiorum fragilis est, iniuriarum tenax. # Obiurgationi semper aliquid blandi admisce: facilius enim penetrant verba quae molli vadunt via quam quae aspera: nemo enim se mutat, qui mutari se desperet. # Quotiens scribis aliquid quod editurus es, scito morum tuorum te hominibus chirographum dare. # Qui in servos irascitur et crudelis est, satis ostendit potestatem adversus alios sibi defuisse, non voluntatem. # Qui nescit tacere, nescit et loqui. ## Non quidquid inprobi audire meruerint, id probi debent dicere. ## Longaevitas bonis optabilis est. # Bonus fruitur bona conscientia. # A malis hominibus tutissimum est cito effugere. # Nulla pusilla domus, quae amicos multos capit. # Facilius est pauperi contemptum effugere quam diviti invidiam. # Scire uti felicitate maxima felicitas est. # Arcum intentio frangit, animum remissio. # Numquam scelus scelere vindicandum est. # Bonus est vir, qui eo produxit affectu animum, ut non tantum non velit peccare, sed non possit. # Satius est liberis superstitem esse quam libertati. # Regnantibus multo peius est periculum quam his, qui iudicantur: hi enim singulos timent, illi universos. # Numquid fortis fortem se gloriabitur, quem corporis aegritudo efficit infirmum? Numquid dives (in) opibus suis gloriabitur, cuius spem fur vel tyrannus abrupit? Numquid nobilitas gloriabitur effecta, nonnumquam indignis et miserabilibus serviens? # Diabolus aliquando se gloriabatur interfectorem esse tuae misericordiae, nunc ingemiscit socios tuae beatitudinis. 953 3448 2006-06-01T08:35:27Z Francesco Gabrielli 15 {{Vicifons2|De brevitate vitae}} ==I== 1 Maior pars mortalium, Pauline, de naturae malignitate conqueritur, quod in exiguum aeui gignimur, quod haec tam uelociter, tam rapide dati nobis temporis spatia decurrant, adeo ut exceptis admodum paucis ceteros in ipso uitae apparatu uita destituat. Nec huic publico, ut opinantur, malo turba tantum et imprudens uulgus ingemuit; clarorum quoque uirorum hic affectus querellas euocauit. 2 Inde illa maximi medicorum exclamatio est: "uitam breuem esse, longam artem". Inde Aristotelis cum rerum natura exigentis minime conueniens sapienti uiro lis: "aetatis illam animalibus tantum indulsisse, ut quina aut dena saecula educerent, homini in tam multa ac magna genito tanto citeriorem terminum stare." 3 Non exiguum temporis habemus, sed multum perdidimus. Satis longa uita et in maximarum rerum consummationem large data est, si tota bene collocaretur; sed ubi per luxum ac neglegentiam diffluit, ubi nulli bonae rei impenditur, ultima demum necessitate cogente, quam ire non intelleximus transisse sentimus. 4 Ita est: non accipimus breuem uitam sed fecimus, nec inopes eius sed prodigi sumus. Sicut amplae et regiae opes, ubi ad malum dominum peruenerunt, momento dissipantur, at quamuis modicae, si bono custodi traditae sunt, usu crescunt: ita aetas nostra bene disponenti multum patet. ==II== 1 Quid de rerum natura querimur? Illa se benigne gessit: uita, si uti scias, longa est. [At] alium insatiabilis tenet auaritia; alium in superuacuis laboribus operosa sedulitas; alius uino madet, alius inertia torpet; alium defetigat ex alienis iudiciis suspensa semper ambitio, alium mercandi praeceps cupiditas circa omnis terras, omnia maria spe lucri ducit; quosdam torquet cupido militiae numquam non aut alienis periculis intentos aut suis anxios; sunt quos ingratus superiorum cultus uoluntaria seruitute consumat; 2 multos aut affectatio alienae formae aut suae querella detinuit; plerosque nihil certum sequentis uaga et inconstans et sibi displicens leuitas per noua consilia iactauit; quibusdam nihil quo cursum derigant placet, sed marcentis oscitantisque fata deprendunt, adeo ut quod apud maximum poetarum more oraculi dictum est uerum esse non dubitem: "Exigua pars est uitae qua uiuimus. Ceterum quidem omne spatium non uita sed tempus est. 3 Urgent et circumstant uitia undique nec resurgere aut in dispectum ueri attollere oculos sinunt. Et immersos et in cupiditatem infixos premunt, numquam illis recurrere ad se licet. Si quando aliqua fortuito quies contigit, uelut profundo mari, in quo post uentum quoque uolutatio est, fluctuantur nec umquam illis a cupiditatibus suis otium stat. 4 De istis me putas dicere, quorum in confesso mala sunt? Aspice illos ad quorum felicitatem concurritur:bonis suis effocantur. Quam multis diuitiae graues sunt! Quam multorum eloquentia et cotidiana ostentandi ingenii sollicitatio sanguinem educit! Quam multi continuis uoluptatibus pallent! Quam multis nihil liberi relinquit circumfusus clientium populus! Omnis denique istos ab infimis usque ad summos pererra: hic aduocat, hic adest, ille periclitatur, ille defendit, ille iudicat, nemo se sibi uindicat, alius in alium consumitur. Interroga de istis quorum nomina ediscuntur, his illos dinosci uidebis notis: ille illius ius cultor est, hic illius; suus nemo est. 5 Deinde dementissima quorundam indignatio est: queruntur de superiorum fastidio, quod ipsis adire uolentibus non uacauerint! Audet quisquam de alterius superbia queri, qui sibi ipse numquam uacat? Ille tamen te, quisquis es, insolenti quidem uultu sed aliquando respexit, ille aures suas ad tua uerba demisit, ille te ad latus suum recepit: tu non inspicere te umquam, non audire dignatus es. Non est itaque quod ista officia cuiquam imputes, quoniam quidem, cum illa faceres, non esse cum alio uolebas, sed tecum esse non poteras. ==III== 1 Omnia licet quae umquam ingenia fulserunt in hoc unum consentiant, numquam satis hanc humanarum mentium caliginem mirabuntur: praedia sua occupari a nullo patiuntur et, si exigua contentio est de modo finium, ad lapides et arma discurrunt; in uitam suam incedere alios sinunt, immo uero ipsi etiam possessores eius futuros inducunt; nemo inuenitur qui pecuniam suam diuidere uelit, uitam unusquisque quam multis distribuit! Adstricti sunt in continendo patrimonio, simul ad iacturam temporis uentum est, profusissimi in eo cuius unius honesta auaritia est. 2 Libet itaque ex seniorum turba comprendere aliquem: "Peruenisse te ad ultimum aetatis humanae uidemus, centesimus tibi uel supra premitur annus: agedum, ad computationem aetatem tuam reuoca. Duc quantum ex isto tempore creditor, quantum amica, quantum rex, quantum cliens abstulerit, quantum lis uxoria, quantum seruorum coercitio, quantum officiosa per urbem discursatio; adice morbos quos manu fecimus, adice quod et sine usu iacuit: uidebis te pauciores annos habere quam numeras. 3 Repete memoria tecum quando certus consilii fueris, quotus quisque dies ut destinaueras recesserit, quando tibi usus tui fuerit, quando in statu suo uultus, quando animus intrepidus, quid tibi in tam longo aeuo facti operis sit, quam multi uitam tuam diripuerint te non sentiente quid perderes, quantum uanus dolor, stulta laetitia, auida cupiditas, blanda conuersatio abstulerit, quam exiguum tibi de tuo relictum sit: intelleges te immaturum mori." 4 Quid ergo est in causa? Tamquam semper uicturi uiuitis, numquam uobis fragilitas uestra succurrit, non obseruatis quantum iam temporis transierit; uelut ex pleno et abundanti perditis, cum interim fortasse ille ipse qui alicui uel homini uel rei donatur dies ultimus sit. Omnia tamquam mortales timetis, omnia tamquam immortales concupiscitis. 5 Audies plerosque dicentes: "A quinquagesimo anno in otium secedam, sexagesimus me annus ab officiis dimittet." Et quem tandem longioris uitae praedem accipis? Quis ista sicut disponis ire patietur? Non pudet te reliquias uitae tibi reseruare et id solum tempus bonae menti destinare quod in nullam rem conferri possit? Quam serum est tunc uiuere incipere cum desinendum est? Quae tam stulta mortalitatis obliuio in quinquagesimum et sexagesimum annum differre sana consilia et inde uelle uitam inchoare quo pauci perduxerunt? ==IV== 1 Potentissimis et in altum sublatis hominibus excidere uoces uidebis quibus otium optent, laudent, omnibus bonis suis praeferant. Cupiunt interim ex illo fastigio suo, si tuto liceat, descendere; nam ut nihil extra lacessat aut quatiat, in se ipsa fortuna ruit. 2 Diuus Augustus, cui dii plura quam ulli praestiterunt, non desiit quietem sibi precari et uacationem a re publica petere; omnis eius sermo ad hoc semper reuolutus est, ut speraret otium: hoc labores suos, etiam si falso, dulci tamen oblectabat solacio, aliquando se uicturum sibi. 3 In quadam ad senatum missa epistula, cum requiem suam non uacuam fore dignitatis nec a priore gloria discrepantem pollicitus esset, haec nerba inueni: "Sed ista fieri speciosius quam promitti possunt. Me tamen cupido temporis optatissimi mihi prouexit, ut quoniam rerum laetitia moratur adhuc, praeciperem aliquid uoluptatis ex uerborum dulcedine." 4 Tanta uisa est res otium, ut illam, quia usu non poterat, cogitatione praesumeret. Qui omnia uidebat ex se uno pendentia, qui hominibus gentibusque fortunam dabat, illum diem laetissimus cogitabat quo magnitudinem suam exueret. 5 Expertus erat quantum illa bona per omnis terras fulgentia sudoris exprimerent, quantum occultarum sollicitudinum tegerent: cum ciuibus primum, deinde cum collegis, nouissime cum affinibus coactus armis decernere mari terraque sanguinem fudit. Per Macedoniam, Siciliam, Aegyptum, Syriam Asiamque et omnis prope oras bello circumactus Romana caede lassos exercitus ad externa bella conuertit. Dum Alpes pacat immixtosque mediae paci et imperio hostes perdomat, dum [ut] ultra Rhenum et Euphraten et Danuuium terminos mouet, in ipsa urbe Murenae, Caepionis Lepidi, Egnati, aliorum in eum mucrones acuebantur. 6 Nondum horum effugerat insidias: filia et tot nobiles iuuenes adulterio uelut sacramento adacti iam infractam aetatem territabant Paulusque et iterum timenda cum Antonio mulier. Haec ulcera cum ipsis membris absciderat: alia subnascebantur; uelut graue multo sanguine corpus parte semper aliqua rumpebatur. Itaque otium optabat, in huius spe et cogitatione labores eius residebant, hoc uotum erat eius qui uoti compotes facere poterat. ==V== 1 M. Cicero inter Catilinas, Clodios iactatus Pompeiosque et Crassos, partim manifestos inimicos, partim dubios amicos, dum fluctuatur cum re publica et illam pessum euntem tenet, nouissime abductus, nec secundis rebus quietus nec aduersarum patiens, quotiens illum ipsum consulatum suum non sine causa sed sine fine laudatum detestatur! 2 Quam flebiles uoces exprimit in quadam ad Atticum epistula iam uicto patre Pompeio, adhuc filio in Hispania fracta arma refouente! "Quid agam", inquit, "hic, quaeris? Moror in Tusculano meo semiliber." Alia deinceps adicit, quibus et priorem aetatem complorat et de praesenti queritur et de futura desperat. 3 Semiliberum se dixit Cicero: at me hercules numquam sapiens in tam humile nomen procedet, numquam semiliber erit, integrae semper libertatis et solidae, solutus et sui iuris et altior ceteris. Quid enim supra eum potest esse qui supra fortunam est? ==VI== 1 Liuius Drusus, uir acer et uehemens, cum leges nouas et mala Gracchana mouisset stipatus ingenti totius Italiae coetu, exitum rerum non peruidens, quas nec agere licebat nec iam liberum erat semel incohatas relinquere, exsecratus inquietam a primordiis uitam dicitur dixisse: uni sibi ne puero quidem umquam ferias contigisse. Ausus est enim et pupillus adhuc et praetextatus iudicibus reos commendare et gratiam suam foro interponere tam efficaciter quidem, ut quaedam iudicia constet ab illo rapta. 2 Quo non erumperet tam immatura ambitio? Scires in malum ingens et priuatum et publicum euasuram tam praecoquem audaciam. Sero itaque querebatur nullas sibi ferias contigisse a puero seditiosus et foro grauis. Disputatur an ipse sibi manus attulerit; subito enim uulnere per inguen accepto collapsus est, aliquo dubitante an mors eius uoluntaria esset, nullo an tempestiua. 3 Superuacuum est commemorare plures qui, cum aliis felicissimi uiderentur, ipsi in se uerum testimonium dixerunt perosi omnem actum annorum suorum; sed his querellis nec alios mutauerunt nec se ipsos: nam cum uerba eruperunt, affectus ad consuetudinem relabuntur. 4 Vestra me hercules uita, licet supra mille annos exeat, in artissimum contrahetur: ista uitia nullum non saeculum deuorabunt; hoc uero spatium, quod quamuis natura currit ratio dilatat, cito uos effugiat necesse est; non enim apprenditis nec retinetis uel ocissimae omnium rei moram facitis, sed abire ut rem superuacuam ac reparabilem sinitis. ==VII== 1 In primis autem et illos numero qui nulli rei nisi uino ac libidini uacant; nulli enim turpius occupati sunt. Ceteri, etiam si uana gloriae imagine teneantur, speciose tamen errant; licet auaros mihi, licet iracundos enumeres uel odia exercentes iniusta uel bella, omnes isti uirilius peccant: in uentrem ac libidinem proiectorum inhonesta tabes est. 2 Omnia istorum tempora excute, aspice quam diu computent, quam diu insidientur, quam diu timeant, quam diu colant, quam diu colantur, quantum uadimonia sua atque aliena occupent, quantum conuiuia, quae iam ipsa officia sunt: uidebis quemadmodum illos respirare non sinant uel mala sua uci bona. 3 Denique inter omnes conuenit nullam rem bene exerceri posse ab homine occupato, non eloquentiam, non liberales disciplinas, quando districtus animus nihil altius recipit sed omnia uelut inculcata respuit. Nihil minus est hominis occupati quam uiuere: nullius rei difficilior scientia est. Professores aliarum artium uulgo multique sunt, quasdam uero ex his pueri admodum ita percepisse uisi sunt, ut etiam praecipere possent: uiuere tota uita discendum est et, quod magis fortasse miraberis, tota uita discendum est mori. 4 Tot maximi uiri, relictis omnibus impedimentis, cum diuitiis, officiis, uoluptatibus renuntiassent, hoc unum in extremam usque aetatem egerunt ut uiuere scirent; plures tamen ex his nondum se scire confessi uita abierunt, nedum ut isti sciant. 5 Magni, mihi crede, et supra humanos errores eminentis uiri est nihil ex suo tempore delibari sinere, et ideo eius uita longissima est, quia, quantumcumque patuit, totum ipsi uacauit. Nihil inde incultum otiosumque iacuit, nihil sub alio fuit, neque enim quicquam repperit dignum quod cum tempore suo permutaret custos eius parcissimus. Itaque satis illi fuit: iis uero necesse est defuisse ex quorum uita multum populus tulit. 6 Nec est quod putes hinc illos aliquando non intellegere damnum suum: plerosque certe audies ex iis quos magna felicitas grauat inter clientium greges aut causarum actiones aut ceteras honestas miserias exclamare interdum: "Viuere mihi non licet." 7 Quidni non liceat? Omnes illi qui te sibi aduocant tibi abducunt. Ille reus quot dies abstulit? Quot ille candidatus? Quot illa anus efferendis heredibus lassa? Quot ille ad irritandam auaritiam captantium simulatus aeger? Quot ille potentior amicus, qui uos non in amicitiam sed in apparatu habet? Dispunge, inquam, et recense uitae tuae dies: uidebis paucos admodum et reiculos apud te resedisse. 8 Assecutus ille quos optauerat fasces cupit ponere et subinde dicit: "Quando hic annus praeteribit?" Facit ille ludos, quorum sortem sibi obtingere magno aestimauit: "Quando", inquit, "istos effugiam?" Diripitur ille toto foro patronus et magno concursu omnia ultra quam audiri potest complet: "Quando", inquit, "res proferentur?" Praecipitat quisque uitam suam et futuri desiderio laborat, praesentium taedio. 9 At ille qui nullum non tempus in usus suos confert, qui omnes dies tamquam ultimum ordinat, nec optat crastinum nec timet. Quid enim est quod iam ulla hora nouae uoluptatis possit afferre? Omnia nota, omnia ad satietatem percepta sunt. De cetero fors fortuna ut uolet ordinet: uita iam in tuto est. Huic adici potest, detrahi nihil, et adici sic quemadmodum saturo iam ac pleno aliquid cibi: quod nec desiderat [et] capit. 10 Non est itaque quod quemquam propter canos aut rugas putes diu uixisse: non ille diu uixit, sed diu fuit. Quid enim, si illum multum putes nauigasse quem saeua tempestas a portu exceptum huc et illuc tulit ac uicibus uentorum ex diuerso furentium per eadem spatia in orbem egit? Non ille multum nauigauit, sed multum iactatus est. ==VIII== 1 Mirari soleo cum uideo aliquos tempus petentes et eos qui rogantur facillimos; illud uterque spectat propter quod tempus petitum est, ipsum quidem neuter: quasi nihil petitur, quasi nihil datur. Re omnium pretiosissima luditur; fallit autem illos, quia res incorporalis est, quia sub oculos non uenit ideoque uilissima aestimatur, immo paene nullum eius pretium est. 2 Annua, congiaria homines carissime accipiunt et illis aut laborem aut operam aut diligentiam suam locant: nemo aestimat tempus; utuntur illo laxius quasi gratuito. At eosdem aegros uide, si mortis periculum propius admotum est, medicorum genua tangentes, si metuunt capitale supplicium, omnia sua, ut uiuant, paratos impendere! Tanta in illis discordia affectuum est! 3 Quodsi posset quem-admodum praeteritorum annorum cuiusque numerus proponi, sic futurorum, quomodo illi qui paucos uiderent superesse trepidarent, quomodo illis parcerent! Atqui facile est quamuis exiguum dispensare quod certum est; id debet seruari diligentius quod nescias quando deficiat. 4 Nec est tamen quod putes illos ignorare quam cara res sit: dicere solent eis quos ualdissime diligunt paratos se partem annorum suorum dare: dant nec intellegunt: dant autem ita ut sine illorum incremento sibi detrahant. Sed hoc ipsum an detrahant nesciunt; ideo tolerabilis est illis iactura detrimenti latentis. 5 Nemo restituet annos, nemo iterum te tibi reddet. Ibit qua coepit aetas nec cursum suum aut reuocabit aut supprimet; nihil tumultuabitur, nihil admonebit uelocitatis suae: tacita labetur. Non illa se regis imperio, non fauore populi longius proferet: sicut missa est a primo die, curret, nusquam deuertetur, nusquam remorabitur. Quid fiet? Tu occupatus es, uita festinat; mors interim aderit, cui uelis nolis uacandum est. ==IX== 1 Potestne quicquam stultius esse quam quorundam sensus, hominum eorum dico qui prudentiam iactant? Operosius occupati sunt. Vt melius possint uiuere, impendio uitae uitam instruunt. Cogitationes suas in longum ordinant; maxima porro uitae iactura dilatio est: illa primum quemque extrahit diem, illa eripit praesentia dum ulteriora promittit. Maximum uiuendi impedimentum est exspectatio, quae pendet ex crastino, perdit hodiernum. Quod in manu fortunae positum est disponis, quod in tua, dimittis. Quo spectas? Quo te extendis? Omnia quae uentura sunt in incerto iacent: protinus uiue. 2 Clamat ecce maximus uates et uelut diuino horrore instinctus salutare carmen canit: Optima quaeque dies miseris mortalibus aeui Prima fugit. "Quid cunctaris?", inquit, "Quid cessas? Nisi occupas, fugit." Et cum occupaueris, tamen fugiet: itaque cum celeritate temporis utendi uelocitate certandum est et uelut ex torrenti rapido nec semper ituro cito hauriendum. 3 Hoc quoque pulcherrime ad exprobrandam infinitam cogitationem quod non optimam quamque aetatem sed diem dicit. Quid securus et in tanta temporum fuga lentus menses tibi et annos in longam seriem, utcumque auiditati tuae uisum est, exporrigis? De die tecum loquitur et de hoc ipso fugiente. 4 Num dubium est ergo quin prima quaeque optima dies fugiat mortalibus miseris, id est occupatis? Quorum puerilis adhuc animos senectus opprimit, ad quam imparati inermesque perueniunt; nihil enim prouisum est: subito in illam necopinantes inciderunt, accedere eam cotidie non sentiebant. 5 Quemadmodum aut sermo aut lectio aut aliqua intentior cogitatio iter facientis decipit et peruenisse ante sciunt quam appropinquasse, sic hoc iter uitae assiduum et citatissimum quod uigilantes dormientesque eodem gradu facimus occupatis non apparet nisi in fine. ==X== 1 Quod proposui si in partes uelim et argumenta diducere, multa mihi occurrent per quae probem breuissimam esse occupatorum uitam. Solebat dicere Fabianus, non ex his cathedrariis philosophis, sed ex ueris et antiquis, "contra affectus impetu, non subtilitate pugnandum, nec minutis uulneribus sed incursu auertendam aciem". Non probabat cauillationes: "enim contundi debere, non uellicari." Tamen, ut illis error exprobretur suus, docendi non tantum deplorandi sunt. 2 In tria tempora uita diuiditur: quod fuit, quod est, quod futurum est. Ex his quod agimus breue est, quod acturi sumus dubium, quod egimus certum. Hoc est enim in quod fortuna ius perdidit, quod in nullius arbitrium reduci potest. 3 Hoc amittunt occupati; nec enim illis uacat praeterita respicere, et si uacet iniucunda est paenitendae rei recordatio. Inuiti itaque ad tempora male exacta animum reuocant nec audent ea retemptare quorum uitia, etiam quae aliquo praesentis uoluptatis lenocinio surripiebantur, retractando patescunt. Nemo, nisi quoi omnia acta sunt sub censura sua, quae numquam fallitur, libenter se in praeteritum retorquet: 4 ille qui multa ambitiose concupiit superbe contempsit, impotenter uicit insidiose decepit, auare rapuit prodige effudit, necesse est memoriam suam timeat. Atqui haec est pars temporis nostri sacra ac dedicata, omnis humanos casus supergressa, extra regnum fortunae subducta, quam non inopia, non metus, non morborum incursus exagitet; haec nec turbari nec eripi potest; perpetua eius et intrepida possessio est. Singuli tantum dies, et hi per momenta, praesentes sunt; at praeteriti temporis omnes, cum jusseritis, aderunt, ad arbitrium tuum inspici se ac detineri patientur, quod facere occupatis non uacat. 5 Securae et quietae mentis est in omnes uitae suae partes discurrere; occupatorum animi, uelut sub iugo sint, flectere se ac respicere non possunt. Abit igitur uita eorum in profundum; et ut nihil prodest, licet quantumlibet ingeras, si non subest quod excipiat ac seruet, sic nihil refert quantum temporis detur, si non est ubi subsidat: per quassos foratosque animos transmittitur. 6 Praesens tempus breuissimum est, adeo quidem ut quibusdam nullum uideatur; in cursu enim semper est, fluit et praecipitatur; ante desinit esse quam uenit, nec magis moram patitur quam mundus aut sidera, quorum irrequieta semper agitatio numquam in eodem uestigio manet. Solum igitur ad occupatos praesens pertinet tempus, quod tam breue est ut arripi non possit, et id ipsum illis districtis in multa subducitur. ==XI== 1 Denique uis scire quam non diu uiuant? Vide quam cupiant diu uiuere. Decrepiti senes paucorum annorum accessionem uotis mendicant: minores natu se ipsos esse fingunt; mendacio sibi blandiuntur et tam libenter se fallunt quam si una fata decipiant. Iam uero cum illos aliqua imbecillitas mortalitatis admonuit, quemadmodum pauentes moriuntur, non tamquam exeant de uita sed tamquam extrahantur. Stultos se fuisse ut non uixerint clamitant et, si modo euaserint ex illa ualetudine, in otio uicturos; tunc quam frustra parauerint quibus non fruerentur, quam in cassum omnis ceciderit labor cogitant. 2 At quibus uita procul ab omni negotio agitur, quidni spatiosa sit? Nihil ex illa delegatur, nihil alio atque alio spargitur, nihil inde fortunae traditur, nihil neglegentia interit, nihil largitione detrahitur, nihil superuacuum est: tota, ut ita dicam, in reditu est. Quantulacumque itaque abunde sufficit, et ideo, quandoque ultimus dies uenerit, non cunctabitur sapiens ire ad mortem certo gradu. ==XII== 1 Quaeris fortasse quos occupatos uocem? Non est quod me solos putes dicere quos a basilica immissi demum canes eiciunt, quos aut in sua uides turba speciosius elidi aut in aliena contemptius, quos officia domibus suis euocant ut alienis foribus illidant, [aut] hasta praetoris infami lucro et quandoque suppuraturo exercet. 2 Quorundam otium occupatum est: in uilla aut in lecto suo, in media solitudine, quamuis ab omnibus recesserint, sibi ipsi molesti sunt: quorum non otiosa uita dicenda est sed desidiosa occupatio. Illum tu otiosum uocas qui Corinthia, paucorum furore pretiosa, anxia subtilitate concinnat et maiorem dierum partem in aeruginosis lamellis consumit? qui in ceromate (nam, pro facinus! ne Romanis quidem uitiis laboramus) spectator puerorum rixantium sedet? qui iumentorum suorum greges in aetatum et colorum paria diducit ? qui athletas nouissimos pascit? 3 Quid? Illos otiosos uocas quibus apud tonsorem multae horae transmittuntur, dum decerpitur si quid proxima nocte succreuit, dum de singulis capillis in consilium itur, dum aut disiecta coma restituitur aut deficiens hinc atque illinc in frontem compellitur? Quomodo irascuntur, si tonsor paulo neglegentior fuit, tamquam uirum tonderet! Quomodo excandescunt si quid ex iuba sua decisum est, si quid extra ordinem iacuit, nisi omnia in anulos suos reciderunt! Quis est istorum qui non malit rem publicam turbari quam comam suam? qui non sollicitior sit de capitis sui decore quam de salute? qui non comptior esse malit quam honestior? Hos tu otiosos uocas inter pectinem speculumque occupatos? 4 Quid illi qui in componendis, audiendis, discendis canticis operati sunt, dum uocem, cuius rectum cursum natura et optimum et simplicissimum fecit, in flexus modulationis inertissimae torquent, quorum digiti aliquod intra se carmen metientes semper sonant, quorum, cum ad res serias, etiam saepe tristes adhibiti sunt, exauditur tacita modulatio? Non habent isti otium, sed iners negotium. 5 Conuiuia me hercules horum non posuerim inter uacantia tempora, cum uideam quam solliciti argentum ordinent, quam diligenter exoletorum suorum tunicas succingant, quam suspensi sint quomodo aper a coco exeat, qua celeritate signo dato glabri ad ministeria discurrant, quanta arte scindantur aues in frusta non enormia, quam curiose infelices pueruli ebriorum sputa detergeant: ex his elegantiae lautitiaeque fama captatur et usque eo in omnes uitae secessus mala sua illos sequuntur, ut nec bibant sine ambitione nec edant. 6 Ne illos quidem inter otiosos numeraueris qui sella se et lectica huc et illuc ferunt et ad gestationum suarum, quasi deserere illas non liceat, horas occurrunt, quos quando lauari debeant, quando natare, quando cenare alius admonet: [et] usque eo nimio delicati animi languore soluuntur, ut per se scire non possint an esuriant. 7 Audio quendam ex delicatis (si modo deliciae uocandae sunt uitam et consuetudinem humanam dediscere), cum ex balneo inter manus elatus et in sella positus esset, dixisse interrogando: "Iam sedeo?" Hunc tu ignorantem an sedeat putas scire an uiuat, an uideat, an otiosus sit? Non facile dixerim utrum magis miserear, si hoc ignorauit an si ignorare se finxit. 8 Multarum quidem rerum obliuionem sentiunt, sed multarum et imitantur; quaedam uitia illos quasi felicitatis argumenta delectant; nimis humilis et contempti hominis uidetur scire quid facias: i nunc et mimos multa mentiri ad exprobrandam luxuriam puta. Plura me hercules praetereunt quam fingunt et tanta incredibilium uitiorum copia ingenioso in hoc unum saeculo processit, ut iam mimorum arguere possimus neglegentiam. Esse aliquem qui usque eo deliciis interierit ut an sedeat alteri credat! 9 Non est ergo hic otiosus, aliud illi nomen imponas; aeger est, immo mortuus est; ille otiosus est cui otii sui et sensus est. Hic uero semiuiuus, cui ad intellegendos corporis sui habitus indice opus est, quomodo potest hic ullius temporis dominus esse? ==XIII== 1 Persequi singulos longum est quorum aut latrunculi aut pila aut excoquendi in sole corporis cura consumpsere uitam. Non sunt otiosi quorum uoluptates multum negotii habent. Nam de illis nemo dubitabit quin operose nihil agant, qui litterarum inutilium studiis detinentur, quae iam apud Romanos quoque magna manus est. 2 Graecorum iste morbus fuit quaerere quem numerum Ulixes remigum habuisset, prior scripta esset Ilias an Odyssia, praeterea an eiusdem esset auctoris, alia deinceps huius notae, quae siue contineas nihil tacitam conscientiam iuuant, suie proferas non doctior uidearis sed molestior. 3 Ecce Romanos quoque inuasit inane studium superuacua discendi; his diebus audiui quendam referentem quae primus quisque ex Romanis ducibus fecisset: primus nauali proelio Duilius uicit, primus Curius Dentatus in triumpho duxit elephantos. Etiamnunc ista, etsi ad ueram gloriam non tendunt, circa ciuilium tamen operum exempla uersantur; non est profutura talis scientia, est tamen quae nos speciosa rerum uanitate detineat. 4 Hoc quoque quaerentibus remittamus quis Romanis primus persuaserit nauem conscendere (Claudius is fuit, Caudex ob hoc ipsum appellatus quia plurium tabularum contextus caudex apud antiquos uocatur, unde publicae tabulae codices dicuntur et naues nunc quoque ex antiqua consuetudine quae commeatus per Tiberim subuehunt codicariae uocantur) ; 5 sane et hoc ad rem pertineat, quod Valerius Coruinus primus Messanam uicit et primus ex familia Valeriorum, urbis captae in se translato nomine, Messana appellatus est paulatimque uulgo permutante litteras Messala dictus: 6 num et hoc cuiquam curare permittes quod primus L. Sulla in circo leones solutos dedit, cum alioquin alligati darentur, ad conficiendos eos missis a rege Boccho iaculatoribus? Et hoc sane remittatur: num et Pompeium primum in circo elephantorum duodeuiginti pugnam edidisse commissis more proelii noxiis hominibus, ad ullam rem bonam pertinet? Princeps ciuitatis et inter antiquos principes (ut fama tradidit) bonitatis eximiae memorabile putauit spectaculi genus nouo more perdere homines. Depugnant? Parum est. Lancinantur? Parum est: ingenti mole animalium exterantur! 7 Satius erat ista in obliuionem ire, ne quis postea potens disceret inuideretque rei minime humanae. O quantum caliginis mentibus nostris obicit magna felicitas! Ille se supra rerum naturam esse tunc credidit, cum tot miserorum hominum cateruas sub alio caelo natis beluis obiceret, cum bellum inter tam disparia animalia committeret, cum in conspectum populi Romani multum sanguinis funderet mox plus ipsum fundere coacturus; at idem postea Alexandrina perfidia deceptus ultimo mancipio transfodiendum se praebuit, tum demum intellecta inani iactatione cognominis sui. 8 Sed, ut illo reuertar unde decessi et in eadem materia ostendam superuacuam quorundam diligentiam, idem narrabat Metellum, uictis in Sicilia Poenis triumphantem, unum omnium Romanorum ante currum centum et uiginti captiuos elephantos duxisse; Sullam ultimum Romanorum protulisse pomerium, quod numquam prouinciali sed Italico agro adquisito proferre moris apud antiquos fuit. Hoc scire magis prodest quam Auentinum montem extra pomerium esse, ut ille affirmabat, propter alteram ex duabus causis, aut quod plebs eo secessisset aut quod Remo auspicante illo loco aues non addixissent, alia deinceps innumerabilia quae aut farta sunt mendaciis aut similia? 9 Nam ut concedas omnia eos fide bona dicere, ut ad praestationem scribant, tamen cuius ista errores minuent? cuius cupiditates prement? quem fortiorem, quem iustiorem, quem liberaliorem facient? Dubitare se interim Fabianus noster aiebat an satius esset nullis studiis admoueri quam his implicari. ==XIV== 1 Soli omnium otiosi sunt qui sapientiae uacant, soli uiuunt; nec enim suam tantum aetatem bene tuentur: omne aeuum suo adiciunt; quicquid annorum ante illos actum est, illis adquisitum est. Nisi ingratissimi sumus, illi clarissimi sacrarum opinionum conditores nobis nati sunt, nobis uitam praeparauerunt. Ad res pulcherrimas ex tenebris ad lucem erutas alieno labore deducimur; nullo nobis saeculo interdictum est, in omnia admittimur et, si magnitudine animi egredi humanae imbecillitatis angustias libet, multum per quod spatiemur temporis est. 2 Disputare cum Socrate licet, dubitare cum Carneade, cum Epicuro quiescere, hominis naturam cum Stoicis uincere, cum Cynicis excedere. Cum rerum natura in consortium omnis aeui patiatur incedere, quidni ab hoc exiguo et caduco temporis transitu in illa toto nos demus animo quae immensa, quae aeterna sunt, quae cum melioribus communia? 3 Isti qui per officia discursant, qui se aliosque inquietant, cum bene insanierint, cum omnium limina cotidie perambulauerint nec ullas apertas fores praeterierint, cum per diuersissimas domos meritoriam salutationem circumtulerint, quotum quemque ex tam immensa et uariis cupiditatibus districta urbe poterunt uidere? 4 Quam multi erunt quorum illos aut somnus aut luxuria aut inhumanitas summoueat! Quam multi qui illos, cum diu torserint, simulata festinatione transcurrant! Quam multi per refertum clientibus atrium prodire uitabunt et per obscuros aedium aditus profugient, quasi non inhumanius sit decipere quam excludere! Quam multi hesterna crapula semisomnes et graues illis miseris suum somnum rumpentibus ut alienum exspectent, uix alleuatis labris insusurratum miliens nomen oscitatione superbissima reddent! 5 Hos in ueris officiis morari putamus, licet dicant, qui Zenonem, qui Pythagoran cotidie et Democritum ceterosque antistites bonarum artium, qui Aristotelen et Theophrastum uolent habere quam familiarissimos. Nemo horum non uacabit, nemo non uenientem ad se beatiorem, amantiorem sui dimittet, nemo quemquam uacuis a se manibus abire patietur; nocte conueniri, interdiu ab omnibus mortalibus possunt. ==XV== 1 Horum te mori nemo coget, omnes docebunt; horum nemo annos tuos conterit, suos tibi contribuit; nullius ex his sermo periculosus erit, nullius amicitia capitalis, nullius sumptuosa obseruatio. Feres ex illis quicquid uoles; per illos non stabit quominus quantum plurimum cupieris haurias. 2 Quae illum felicitas, quam pulchra senectus manet, qui se in horum clientelam contulit! Habebit cum quibus de minimis maximisque rebus deliberet, quos de se cotidie consulat, a quibus audiat uerum sine contumelia, laudetur sine adulatione, ad quorum se similitudinem effingat. 3 Solemus dicere non fuisse in nostra potestate quos sortiremur parentes, forte nobis datos: bonis uero ad suum arbitrium nasci licet. Nobilissimorum ingeniorum familiae sunt: elige in quam adscisci uelis; non in nomen tantum adoptaberis, sed in ipsa bona, quae non erunt sordide nec maligne custodienda: maiora fient quo illa pluribus diuiseris. 4 Hi tibi dabunt ad aeternitatem iter et te in illum locum ex quo nemo deicitur subleuabunt. Haec una ratio est extendendae mortalitatis, immo in immortalitatem uertendae. Honores, monumenta, quicquid aut decretis ambitio iussit aut operibus exstruxit cito subruitur, nihil non longa demolitur uetustas et mouet; at iis quae consecrauit sapientia nocere non potest; nulla abolebit aetas, nulla deminuet; sequens ac deinde semper ulterior aliquid ad uenerationem conferet, quoniam quidem in uicino uersatur inuidia, simplicius longe posita miramur. 5 Sapientis ergo multum patet uita; non idem illum qui ceteros terminus cludit; solus generis humani legibus soluitur; omnia illi saecula ut deo seruiunt. Transiit tempus aliquod? hoc recordatione comprendit; instat? hoc utitur; uenturum est? hoc praecipit. Longam illi uitam facit omnium temporum in unum collatio. ==XVI== 1 Illorum breuissima ac sollicitissima aetas est qui praeteritorum obliuiscuntur, praesentia neglegunt, de futuro timent: cum ad extrema uenerunt, sero intellegunt miseri tam diu se dum nihil agunt occupatos fuisse. 2 Nec est quod hoc argumento probari putes longam illos agere uitam, quia interdum mortem inuocant: uexat illos imprudentia incertis affectibus et incurrentibus in ipsa quae metuunt; mortem saepe ideo optant quia timent. 3 Illud quoque argumentum non est quod putes diu uiuentium, quod saepe illis longus uidetur dies, quod, dum ueniat condictum tempus cenae, tarde ire horas queruntur; nam si quando illos deseruerunt occupationes, in otio relicti aestuant nec quomodo id disponant ut extrahant sciunt. Itaque ad occupationem aliquam tendunt et quod interiacet omne tempus graue est, tam me hercules quam cum dies muneris gladiatorii edictus est, aut cum alicuius alterius uel spectaculi uel uoluptatis exspectatur constitutum, transilire medios dies uolunt. 4 Omnis illis speratae rei longa dilatio est; at illud tempus quod amant breue est et praeceps breuiusque multo, suo uitio; aliunde enim alio transfugiunt et consistere in una cupiditate non possunt. Non sunt illis longi dies, sed inuisi; at contra quam exiguae noctes uidentur, quas in complexu scortorum aut umo exigunt! 5 Inde etiam poetarum furor fabulis humanos errores alentium, quibus uisus est Iuppiter uoluptate concubitus delenitus duplicasse noctem; quid aliud est uitia nostra incendere quam auctores illis inscribere deos et dare morbo exemplo diuinitatis excusatam licentiam? Possunt istis non breuissimae uideri noctes quas tam care mercantur? Diem noctis exspectatione perdunt, noctem lucis metu. ==XVII== 1 Ipsae uoluptates eorum trepidae et uariis terroribus inquietae sunt subitque cum maxime exsultantis sollicita cogitatio: "Haec quam diu?" Ab hoc affectu reges suam fleuere potentiam, nec illos magnitudo fortunae suae delectauit, sed uenturus aliquando finis exterruit. 2 Cum per magna camporum spatia porrigeret exercitum nec numerum eius sed mensuram comprenderet Persarum rex insolentissimus, lacrimas profudit, quod intra centum annos nemo ex tanta iuuentute superfuturus esset; at illis admoturus erat fatum ipse qui flebat perditurusque alios in mari alios in terra, alios proelio alios fuga, et intra exiguum tempus consumpturus illos quibus centesimum annum timebat. 3 Quid quod gaudia quoque eorum trepida sunt? Non enim solidis causis innituntur, sed eadem qua oriuntur uanitate turbantur. Qualia autem putas esse tempora etiam ipsorum confessione misera, cum haec quoque quibus se attollunt et super hominem efferunt parum sincera sint? 4 Maxima quaeque bona sollicita sunt nec ulli fortunae minus bene quam optimae creditur; alia felicitate ad tuendam felicitatem opus est et pro ipsis quae successere uotis uota facienda sunt. Omne enim quod fortuito obuenit instabile est: quod altius surrexerit, opportunius est in occasum. Neminem porro casura delectant; miserrimam ergo necesse est, non tantum breuissimam uitam esse eorum qui magno parant labore quod maiore possideant. 5 Operose assequuntur quae uolunt, anxii tenent quae assecuti sunt; nulla interim numquam amplius redituri temporis ratio est: nouae occupationes ueteribus substituuntur, spes spem excitat, ambitionem ambitio. Miseriarum non finis quaeritur, sed materia mutatur. Nostri nos honores torserunt? plus temporis alieni auferunt; candidati laborare desiimus? suffragatores incipimus; accusandi deposuimus molestiam? iudicandi nanciscimur; iudex desiit esse? quaesitor est; alienorum bonorum mercennaria procuratione consenuit? suis opibus distinetur. 6 Marium caliga dimisit? consulatus exercet; Quintius dictaturam properat peruadere? ab aratro reuocabitur. Ibit in Poenos nondum tantae maturus rei Scipio; uictor Hannibalis uictor Antiochi, sui consulatus decus fraterni sponsor, ni per ipsum mora esset, cum loue reponeretur: ciuiles seruatorem agitabunt seditiones et post fastiditos a iuuene diis aequos honores iam senem contumacis exilii delectabit ambitio. Numquam derunt uel felices uel miserae sollicitudinis causae; per occupationes uita trudetur; otium numquam agetur, semper optabitur. ==XVIII== 1 Excerpe itaque te uulgo, Pauline carissime, et in tranquilliorem portum non pro aetatis spatio iactatus tandem recede. Cogita quot fluctus subieris, quot tempestates partim priuatas sustinueris, partim publicas in te conuerteris; satis iam per laboriosa et inquieta documenta exhibita uirtus est; experire quid in otio faciat. Maior pars aetatis, certe melior rei publicae datast: aliquid temporis tui sume etiam tibi. 2 Nec te ad segnem aut inertem quietem uoco, non ut somno et caris turbae uoluptatibus quicquid est in te indolis uiuidae mergas; non est istud adquiescere: inuenies maiora omnibus adhuc strenue tractatis operibus, quae repositus et securus agites. 3 Tu quidem orbis terrarum rationes administras tam abstinenter quam alienas, tam diligenter quam tuas, tam religiose quam publicas. In officio amorem consequeris, in quo odium uitare difficile est; sed tamen, mihi crede, satius est uitae suae rationem quam frumenti publici nosse. 4 Istum animi uigorem rerum maximarum capacissimum a ministerio honorifico quidem sed parum ad beatam uitam apto reuoca, et cogita non id egisse te ab aetate prima omni cultu studiorum liberalium ut tibi multa milia frumenti bene committerentur; maius quiddam et altius de te promiseras. Non derunt et frugalitatis exactae homines et laboriosae operae; tanto aptiora [ex]portandis oneribus tarda iumenta sunt quam nobiles equi, quorum generosam pernicitatem quis umquam graui sarcina pressit? Cogita praeterea quantum sollicitudinis sit ad tantam te molem obicere: cum uentre tibi humano negotium est; nec rationem patitur nec aequitate mitigatur nec ulla prece flectitur populus esuriens. Modo modo intra paucos illos dies quibus C. Caesar periit (si quis inferis sensus est) hoc grauissime ferens quod decedebat populo Romano superstite, septem aut octo certe dierum cibaria superesse! Dum ille pontes nauibus iungit et uiribus imperi ludit, aderat ultimum malorum obsessis quoque, alimentorum egestas; exitio paene ac fame constitit et, quae famem sequitur, rerum omnium ruina furiosi et externi et infeliciter superbi regis imitatio. 6 Quem tunc animum habuerunt illi quibus erat mandata frumenti publici cura, saxa, ferrum, ignes, Gaium excepturi? Summa dissimulatione tantum inter uiscera latentis mali tegebant, cum ratione scilicet: quaedam enim ignorantibus aegris curanda sunt, causa multis moriendi fuit morbum suum nosse. ==XIX== 1 Recipe te ad haec tranquilliora, tutiora, maiora! Simile tu putas esse, utrum cures ut incorruptum et a fraude aduehentium et a neglegentia frumentum transfundatur in horrea, ne concepto umore uitietur et concalescat, ut ad mensuram pondusque respondeat, an ad haec sacra et sublimia accedas sciturus quae materia sit dei, quae uoluptas, quae condicio, quae forma; quis animum tuum casus exspectet; ubi nos a corporibus dimissos natura componat; quid sit quod huius mundi grauissima quaeque in medio sustineat, supra leuia suspendat, in summum ignem ferat, sidera uicibus suis excitet; cetera deinceps ingentibus plena miraculis? 2 Vis tu relicto solo mente ad ista respicere! Nunc, dum calet sanguis, uigentibus ad meliora eundum est. Exspectat te in hoc genere uitae multum bonarum artium, amor uirtutum atque usus, cupiditatum obliuio, uiuendi ac moriendi scientia, alta rerum quies. ==XX== 1 Omnium quidem occupatorum condicio misera est, eorum tamen miserrima, qui ne suis quidem laborant occupationibus, ad alienum dormiunt somnum, ad alienum ambulant gradum, amare et odisse, res omnium liberrimas, iubentur. Hi si uolent scire quam breuis ipsorum uita sit, cogitent ex quota parte sua sit. 2 Cum uideris itaque praetextam saepe iam sumptam, cum celebre in foro nomen, ne inuideris: ista uitae damno parantur. Vt unus ab illis numeretur annus, omnis annos suos conterent. Quosdam antequam in summum ambitionis eniterentur, inter prima luctantis aetas reliquit; quosdam, cum in consummationem dignitatis per mille indignitates erepsissent, misera subiit cogitatio laborasse ipsos in titulum sepulcri; quorundam ultima senectus, dum in nouas spes ut iuuenta disponitur, inter conatus magnos et improbos inualida defecit. 3 Foedus ille quem in iudicio pro ignotissimis litigatoribus grandem natu et imperitae coronae assensiones captantem spiritus liquit; turpis ille qui uiuendo lassus citius quam laborando inter ipsa officia collapsus est; turpis quem accipiendis immorientem rationibus diu tractus risit heres. 4 Praeterire quod mihi occurrit exemplum non possum: Turannius fuit exactae diligentiae senex, qui post annum nonagesimum, cum uacationem procurationis ab C. Caesare ultro accepisset, componi se in lecto et uelut exanimem a circumstante familia plangi iussit. Lugebat domus otium domini senis nec finiuit ante tristitiam quam labor illi suus restitutus est. Adeone iuuat occupatum mon? 5 Idem plerisque animus est; diutius cupiditas illis laboris quam facultas est; cum imbecillitate corporis pugnant, senectutem ipsam nullo alio nomine grauem iudicant quam quod illos seponit. Lex a quinquagesimo anno militem non legit, a sexagesimo senatorem non citat: difficilius homines a se otium impetrant quam a lege. 6 Interim dum rapiuntur et rapiunt, dum alter alterius quietem rumpit, dum mutuo miseri sunt, uita est sine fructu, sine uoluptate, sine ullo profectu animi; nemo in conspicuo mortem habet, nemo non procul spes intendit, quidam uero disponunt etiam illa quae ultra uitam sunt, magnas moles sepulcrorum et operum publicorum dedicationes et ad rogum munera et ambitiosas exsequias. At me hercules istorum funera, tamquam minimum uixerint, ad faces et cereos ducenda sunt. 954 3648 2006-06-10T14:10:12Z Dbmag9 31 addidi formulam "vicifons" {{Vicifons}} ''MARTINUS LUTHERUS DOCTISSIMO VIRO D. ERASMO ROTERODAMO.'' Gratia et pax a domino nostro Iesu Christo. iam satis diu silui, optime Erasme, et quamvis expectarem, ut tu maior et prior silentium rumperes, tamen cum frustra expectarim tam diu, ipsa puto caritas me cogit incipere. primum nihil causor, quod alieniorem te erga nos habueris, quo magis tibi esset integra et salva causa tua contra hostes meos papistas. denique non aegre tuli admodum, quod editis libellis in aliquot locis pro illorum gratia captanda aut furore mitigando nos acerbiuscule momorderis et perstrinxeris. quando enim videmus nondum esse tibi a domino datam eam fortitudinem vel et sensum, ut monstris illis nostris libere et fidenter occurras nobiscum, nec ii sumus qui a te exigere audeamus id quod vires et modum tuum superat; quin imbecillitatem tuam et mensuram doni dei in te toleravimus et venerati sumus. nam id plane non potest negare totus orbis, quod litterae per te florent et regnant, per quas ad sinceram bibliorum lectionem venitur, donum etiam dei in te esse magnificum et egregium, de quo gratias agere oportuit. proinde ego quidem numquam optavi, ut deserta aut neglecta mensura tua nostris castris miscereris, cui negotio etsi ingenio et eloquentia multum prodesse posses, tamen cum non adsit animus, tutius erat in tuo dono servire. hoc solum timebatur, ne quando per adversarios adducereris editis libeliis in dogmata nostra grassari, ut tum nos necessitas urgeret tibi in faciem resistere. compescuimus sane aliquos qui iam paratis libris te in arenam trahere volebant; atque ea ratio fuit, ut et Hutteni Expostulationem optarim non editam. multo minus tuam Spongiam; in qua, nisi fallor, tu ipse iam sentis quam facile sit de modestia scribere et in Luthero immodestiam redarguere, sed difficillimum, immo impossibile, praestare nisi dono spiritus singulari. credas igitur vel non credas, testis est Christus, ex animo me tibi condolere tot et tantorum odia vel studia esse in te irritata. quibus ut non movearis, quod tua est humana virtus tantis molibus impar, credere non possum; quamquam et illos forte moveat iustus zelus, et sibi videantur indignis modis a te provocati. et, ut libere fatear, cum tales sint qui tuam acerbitatem et simulationem, quam tu prudentiam et modestiam velis intelligi, pro sua quoque infirmitate ferre nequeant, habent certe ob quod merito indignentur, nihil habituri si fortiores essent animis. quamvis tamen et ego irritabilis irritatus fuerim saepius, ut acerbius scriberem, tamen non feci hoc nisi in pertinaces et indomitos; ceterum clementia et mansuetudo mea erga peccatores et impios, quantumvis insanos et iniquos arbitror quod non modo teste mea conscientia, sed et multorum experientia satis testata sit. sic hactenus stilum cohibui, utcumque pungeres me, cohibiturumque etiam scripsi in litteris ad amicos, quae tibi quoque lectae sunt, donec palam prodires. nam utcumque non nobiscum sapias et pleraque pietatis capita vel impie vel simulanter damnes aut suspendas, pertinaciam tamen tibi tribuere non possum, neque volo: nunc autem quid faciam? utrimque res exacerbatissima est: ego optarem, si possem fieri mediator, ut et illi desinerent te impetere tantis animis sinerentque senectutem tuam cum pace in domino obdormire. id sane facerent, mea quidem sententia, si rationem haberent imbecillitatis tuae, et magnitudinem causae, quae modulum tuum iam dudum egressa est, perpenderent; praesertim cum res iam eo pervenerit, ut parum sit metuendum periculum nostrae causae, si Erasmus etiam summis viribus oppugnaret, nedum si aliquando spargit aculeos e t dentes tantum. rursus si tu, mi Erasme, illorum infirmitatem cogitares et a figuris illis rhetoricae tuae salsis et amaris abstineres, et si omnino neque potes neque audes nostra asserere, intacta tamen dimitteres et tua tractares. nam quod illi morsiones tuas iniquius ferunt, etiam te iudice nonnulla causa est, scilicet quod infirmitas humana cogitat et male metuit authoritatem et nomen Erasmi, ut longe aliud sit ab Erasmo semel esse morsum quam ab omnibus papistis semel esse commolitum. haec volo dicta, optime Erasme, in testimonium candidi in te animi et qui optet tibi dari a domino spiritum dignum nomine tuo, quem si distulerit tibi dominus dare, interim a te peto ut si aliud praestare non potes, spectator tantum sis tragoediae nostrae, tantum ne soleris et copias iungas adversariis, praesertim ne edas libellas contra me, sicut nec ego contra te edam. deinde eos qui se Lutherano nomine peti queruntur, homines esse tui meique similes cogites: quibus opus est parcere et ignoscere, et, ut Paulus ait, onera invicem portare. satis morsum est, nunc providendum est, ne consumamur ab invicem, quod eo esset miserabilius spectaculum, quo certius est neutram partem ex animo male velle pietati et sine pertinacia sua cuique placere. boni consule infantiam meam et in domino bene vale. Ioachimum istum iuvenem Philippo nostro similem tibi commendo, immo sese plus commendabit admissus. anno MDXXIV '''''Martinus Lutherus''''' 955 3349 2006-05-30T10:06:28Z 131.111.8.98 Editio nova ==PHILOSOPHIÆ NATURALIS PRINCIPIA MATHEMATICA== '''AUCTORE ISAACO NEWTONO, EQ. AUR.''' Editio tertia aucta et emendata Londini: apud Guil. & Joh. Innys, Regiæ Societatis typographos ''MDCCXXVI'' ''selecta ex editione Principiorum anno 1726 edita, haec est ultima a Newtono curata'' *[[Index Capitum Totius Operis]] *[[Axiomata sive Leges Motus]] *[[Regulæ Philosophandi]] *[[Scholium Generale]] *[http://books.google.com/books?vid=OCLC15792875&id=SdJHyM7akrcC&pg=PR1&dq=principia+mathematica EDITIO NOVA, SUMMA CURA RECENSITA. MDCCCXXXIII.] 956 3485 2006-06-02T17:11:53Z The Doc 36 + vicifons {{vicifons}} ''Leges solæ descripta sunt, commentariis prætermissis.'' ==Lex I== Corpus omne perseverare in statu suo quiescendi vel movendi uniformiter in directum, nisi quatenus illud a viribus impressis cogitur statum suum mutare. ==Lex II== Mutationem motus proportionalem esse vi motrici impressæ, & fieri secundum lineam rectam qua vis illa imprimitur. ==Lex III== Actioni contrariam semper & æqualem esse reactionem: sive corporum duorum actiones in se mutuo semper esse æquales & in partes contrarias dirigi. ==Corol I== Corpus viribus conjuctis diagonalem parallelogrammi eodem tempore describere, quo latera seperatis. ==Corol II== Et hinc patet compositio vis directæ AD ex viribus quibusvis obliquis AB & BD, & vicissin resolutio vis cujustis directæ AD in obliquas quascunq; AB & BD. Quæ quidem Compositio & resolutio abunde confirmatur ex Mechanica. 957 3285 2006-05-27T13:08:44Z Dbmag9 31 /* Candidati administratores */ addi me ipse Hic est locus ubi administratores creati sunt a communitate vicipediana. Alia informationes: * [[meta:Requests for permissions]] ==Criteria ut creatus sit administrator== * 3 books edited * election through third-person-candidation and votes ==Administratores== ===Activi=== ===Non activi=== ==Candidati administratores== *[[Usor:Mmo|Mmo]] *[[Usor:Dbmag9|Dbmag9]] 958 3658 2006-06-21T18:01:56Z The Doc 36 delenda: empty, it'a first paga of some classic {{delenda}} == ANALYSIS == <center> '''ANALYSIS''' Per Quantitatum SERIES, FLUXIONES, AC DIFFERENTIAS: CUM Enumeratione Linearum TERTII ORDINIS. </center> LONDINI: Ex Officina Pearsoniana. Anno MDCCXI [[Analysis:Præfatio Editoris|Præfatio Editoris]] [[Analysis:Index Opusculorum|Index Opusculorum]] 959 3661 2006-06-21T18:08:06Z The Doc 36 {{delenda}} == Præfatio Editoris == Ractatus aliquot Mathematicos Viri Illustrissimi. 970 3291 2006-05-27T18:04:31Z Dbmag9 31 [[Disputatio:Main Page]] moved to [[Disputatio:Pagina Prima]]: I'm sorry about all the mess that this will make, but it needs to be done for consistency and overall un-naffness. Cari/ae Amici/ae latine loquentes, Volo auxilio vobis esse, si possum et si tempus concedit!! Salvete == Vicilibri non Vicifons est! == Cur libri Romani hic assunt, non in [[Wikisource:Main Page:Latina|Vicifonte]]? —[[wikt:Usor:Mycēs|Myces]] 16:57 iun 23, 2005 (UTC) Je vais déplacer ces textes vers [[s:Pagina prima]]. [[Usor:Marc|Marc]] 19:57 aug 29, 2005 (UTC) ==Why?== (mihi ignosce - scribere in lingua latina nolo) What, exactly, is the purpose of this project? I can understand a Latin wikiquote and wikisource; wikipedia is rather bewildering but whatever, but '''this'''. Why in the world would a bunch of dead people need to learn how to use Photoshop? [[Usor:69.255.49.246|69.255.49.246]] 11:37, 12 Martii 2006 (UTC) === Cur inponere in VICILIBRIS === libros antiquis, in aliis linguis (Gallice, Germanice e.g.) ibi scrbuntur libri novi qui adhunc non constant. Hoc dificilis est, in lingua latina, sed libri Romanorum et c. jam in VICIFONTE positi sunt (Iam dixit Myces). Franciscus Vicipaediae == Main Page? == On all other Latin wikiprojects that I've seen, the front page is titled ''Pagina Prima''. ''Main Page'' is English, and so this ought to be moved. Also the logo needs translating. --[[w:Usor:Dbmag9|Daniel]]. :On second thoughts (and having looked around), this whole project is a mess. Most of the content belongs on Wikisource instead of here, formatting is inconsistent and quite a bit isn't in Latin. --[[w:Usor:Dbmag9|Daniel]]. 976 sysop 2011 2005-06-25T11:12:41Z MediaWiki default Current text 977 sysop 2012 2005-06-25T11:12:41Z MediaWiki default Default text 978 sysop 2013 2005-06-25T11:12:41Z MediaWiki default Name 979 sysop 2014 2005-06-25T11:12:41Z MediaWiki default 980 sysop 2015 2005-06-25T11:12:41Z MediaWiki default Warning: Page may not contain recent updates. 981 sysop 2016 2005-06-25T11:12:41Z MediaWiki default The database has been automatically locked while the slave database servers catch up to the master 982 sysop 2017 2005-06-25T11:12:41Z MediaWiki default This is a log of changes to user rights. 983 sysop 2018 2005-06-25T11:12:41Z MediaWiki default There seems to be a problem with your login session; this action has been canceled as a precaution against session hijacking. Please hit "back" and reload the page you came from, then try again. 984 sysop 2019 2005-06-25T11:12:41Z MediaWiki default SORBS DNSBL 985 sysop 2020 2005-06-25T11:12:41Z MediaWiki default Your IP address is listed as an open proxy in the [http://www.sorbs.net SORBS] DNSBL. You cannot create an account 986 sysop 2021 2005-06-25T11:12:41Z MediaWiki default Your IP address is listed as an open proxy in the [http://www.sorbs.net SORBS] DNSBL. 987 sysop 3204 2006-02-26T01:54:52Z MediaWiki default Title: 988 sysop 3205 2006-02-26T01:54:52Z MediaWiki default User: 989 sysop 2024 2005-06-25T11:12:41Z MediaWiki default (SQL query hidden) 990 sysop 2025 2005-06-25T11:12:41Z MediaWiki default Raw signatures (without automatic link) 991 sysop 2026 2005-06-25T11:12:41Z MediaWiki default Add this page to your watchlist [alt-w] 992 sysop 2027 2005-06-25T11:12:41Z MediaWiki default undo 993 sysop 2028 2005-06-25T11:12:41Z MediaWiki default -{}- 994 sysop 2617 2005-08-19T23:23:14Z MediaWiki default v 995 sysop 2032 2005-07-03T13:02:52Z MediaWiki default Added group $2 996 sysop 2033 2005-07-03T13:02:52Z MediaWiki default All pages ($1 namespace) 997 sysop 2034 2005-07-03T13:02:52Z MediaWiki default All non-articles 998 sysop 2035 2005-07-03T13:02:52Z MediaWiki default All pages (not in $1 namespace) 999 sysop 2036 2005-07-03T13:02:52Z MediaWiki default Display pages starting at: 1000 sysop 2037 2005-07-03T13:02:52Z MediaWiki default This user is already a bureaucrat 1001 sysop 2038 2005-07-03T13:02:52Z MediaWiki default This user is already a steward 1002 sysop 2039 2005-07-03T13:02:52Z MediaWiki default This user is already an administrator 1003 sysop 2040 2005-07-03T13:02:52Z MediaWiki default Permission error 1004 sysop 2041 2005-07-03T13:02:52Z MediaWiki default The action you have requested is limited to users with the "$2" permission assigned. See $1. 1005 sysop 2045 2005-07-03T13:02:52Z MediaWiki default changed 1006 sysop 2046 2005-07-03T13:02:52Z MediaWiki default Changed group $2 1007 sysop 2047 2005-07-03T13:02:52Z MediaWiki default Confirm E-mail address 1008 sysop 2871 2005-12-02T04:04:07Z MediaWiki default Someone, probably you from IP address $1, has registered an account "$2" with this e-mail address on {{SITENAME}}. To confirm that this account really does belong to you and activate e-mail features on {{SITENAME}}, open this link in your browser: $3 If this is *not* you, don't follow the link. This confirmation code will expire at $4. 1009 sysop 2049 2005-07-03T13:02:52Z MediaWiki default Something went wrong saving your confirmation. 1010 sysop 2050 2005-07-03T13:02:52Z MediaWiki default Invalid confirmation code. The code may have expired. 1011 sysop 2051 2005-07-03T13:02:52Z MediaWiki default Your e-mail address has now been confirmed. 1012 sysop 2052 2005-07-03T13:02:52Z MediaWiki default Mail a confirmation code 1013 sysop 2053 2005-07-03T13:02:52Z MediaWiki default Could not send confirmation mail. Check address for invalid characters. 1014 sysop 2054 2005-07-03T13:02:52Z MediaWiki default Confirmation e-mail sent. 1015 sysop 2055 2005-07-03T13:02:52Z MediaWiki default {{SITENAME}} e-mail address confirmation 1016 sysop 2056 2005-07-03T13:02:52Z MediaWiki default Your e-mail address has been confirmed. You may now log in and enjoy the wiki. 1017 sysop 2057 2005-07-03T13:02:52Z MediaWiki default This wiki requires that you validate your e-mail address before using e-mail features. Activate the button below to send a confirmation mail to your address. The mail will include a link containing a code; load the link in your browser to confirm that your e-mail address is valid. 1018 sysop 2060 2005-07-03T13:02:52Z MediaWiki default $1 minor edits 1019 sysop 2061 2005-07-03T13:02:52Z MediaWiki default all 1020 sysop 2062 2005-07-03T13:02:52Z MediaWiki default Create article 1021 sysop 2063 2005-07-03T13:02:52Z MediaWiki default created 1022 sysop 2064 2005-07-03T13:02:52Z MediaWiki default Delete and move 1023 sysop 2065 2005-07-03T13:02:52Z MediaWiki default Deleted to make way for move 1024 sysop 2066 2005-07-03T13:02:52Z MediaWiki default ==Deletion required== The destination article "[[$1]]" already exists. Do you want to delete it to make way for the move? 1025 sysop 2068 2005-07-03T13:02:52Z MediaWiki default [deleted] 1026 sysop 2069 2005-07-03T13:02:52Z MediaWiki default Destination filename 1027 sysop 2827 2005-12-02T02:28:48Z MediaWiki default A confirmation e-mail has been sent to the nominated e-mail address. Before any other mail is sent to the account, you will have to follow the instructions in the e-mail, to confirm that the account is actually yours. 1028 sysop 2071 2005-07-03T13:02:52Z MediaWiki default Edit this file using an external application 1029 sysop 2072 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default See the [http://meta.wikimedia.org/wiki/Help:External_editors setup instructions] for more information. 1030 sysop 2828 2005-12-02T02:28:48Z MediaWiki default E-mail 1031 sysop 2829 2005-12-02T02:28:48Z MediaWiki default Your e-mail address was authenticated on $1. 1032 sysop 2076 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Confirm your e-mail address 1033 sysop 2831 2005-12-02T02:28:48Z MediaWiki default Your e-mail address is <strong>not yet authenticated</strong>. No e-mail will be sent for any of the following features. 1034 sysop 3772 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Dear $WATCHINGUSERNAME, the {{SITENAME}} page $PAGETITLE has been $CHANGEDORCREATED on $PAGEEDITDATE by $PAGEEDITOR, see $PAGETITLE_URL for the current version. $NEWPAGE Editor's summary: $PAGESUMMARY $PAGEMINOREDIT Contact the editor: mail: $PAGEEDITOR_EMAIL wiki: $PAGEEDITOR_WIKI There will be no other notifications in case of further changes unless you visit this page. You could also reset the notification flags for all your watched pages on your watchlist. Your friendly {{SITENAME}} notification system -- To change your watchlist settings, visit {{fullurl:{{ns:special}}:Watchlist/edit}} Feedback and further assistance: {{fullurl:{{ns:help}}:Contents}} 1035 sysop 2541 2005-07-29T10:51:05Z MediaWiki default See $1 for all changes since your last visit. 1036 sysop 2081 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default {{SITENAME}} Notification Mailer 1037 sysop 2082 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default This is a new page. 1038 sysop 2083 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Mark all pages visited 1039 sysop 2084 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default {{SITENAME}} page $PAGETITLE has been $CHANGEDORCREATED by $PAGEEDITOR 1040 sysop 3776 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default contenta erant: '$1' (et contributor unicus '$2' erat) 1041 sysop 2088 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Aperture 1042 sysop 2089 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Author 1043 sysop 2090 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Bits per component 1044 sysop 2091 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Brightness 1045 sysop 2092 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default CFA pattern 1046 sysop 2093 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Color space 1047 sysop 2094 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default sRGB 1048 sysop 2095 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default FFFF.H 1049 sysop 2096 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Meaning of each component 1050 sysop 2097 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default does not exist 1051 sysop 2098 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Y 1052 sysop 2099 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Cb 1053 sysop 2100 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Cr 1054 sysop 2101 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default R 1055 sysop 2102 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default G 1056 sysop 2103 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default B 1057 sysop 2104 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Image compression mode 1058 sysop 2105 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Compression scheme 1059 sysop 2106 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Uncompressed 1060 sysop 2107 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default JPEG 1061 sysop 2108 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Contrast 1062 sysop 2109 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Normal 1063 sysop 2110 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Soft 1064 sysop 2111 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Hard 1065 sysop 2112 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Copyright holder 1066 sysop 2113 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Custom image processing 1067 sysop 2114 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Normal process 1068 sysop 2115 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Custom process 1069 sysop 2116 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default File change date and time 1070 sysop 2117 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Date and time of digitizing 1071 sysop 2118 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Date and time of data generation 1072 sysop 2119 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Device settings description 1073 sysop 2120 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Digital zoom ratio 1074 sysop 2121 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Exif version 1075 sysop 2122 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Exposure bias 1076 sysop 2123 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Exposure index 1077 sysop 2124 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Exposure mode 1078 sysop 2125 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Auto exposure 1079 sysop 2126 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Manual exposure 1080 sysop 2127 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Auto bracket 1081 sysop 2128 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Exposure Program 1082 sysop 2129 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Not defined 1083 sysop 2130 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Manual 1084 sysop 2131 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Normal program 1085 sysop 2132 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Aperture priority 1086 sysop 2133 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Shutter priority 1087 sysop 2134 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Creative program (biased toward depth of field) 1088 sysop 2135 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Action program (biased toward fast shutter speed) 1089 sysop 2136 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Portrait mode (for closeup photos with the background out of focus) 1090 sysop 2137 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Landscape mode (for landscape photos with the background in focus) 1091 sysop 2138 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Exposure time 1092 sysop 2139 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default File source 1093 sysop 2140 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default DSC 1094 sysop 2141 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Flash 1095 sysop 2142 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Flash energy 1096 sysop 2143 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Supported Flashpix version 1097 sysop 2144 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default F Number 1098 sysop 2145 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Lens focal length 1099 sysop 2146 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Focal length in 35 mm film 1100 sysop 2147 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Focal plane resolution unit 1101 sysop 2148 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Focal plane X resolution 1102 sysop 2149 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Focal plane Y resolution 1103 sysop 2150 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Scene control 1104 sysop 2151 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default None 1105 sysop 2152 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Low gain up 1106 sysop 2153 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default High gain up 1107 sysop 2154 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Low gain down 1108 sysop 2155 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default High gain down 1109 sysop 2156 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Altitude 1110 sysop 2157 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Altitude reference 1111 sysop 2158 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Name of GPS area 1112 sysop 2159 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default GPS date 1113 sysop 2160 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Bearing of destination 1114 sysop 2161 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Reference for bearing of destination 1115 sysop 2162 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Distance to destination 1116 sysop 2163 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Reference for distance to destination 1117 sysop 2164 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Latitude destination 1118 sysop 2165 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Reference for latitude of destination 1119 sysop 2166 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Longitude of destination 1120 sysop 2167 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Reference for longitude of destination 1121 sysop 2168 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default GPS differential correction 1122 sysop 2169 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Magnetic direction 1123 sysop 2170 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default True direction 1124 sysop 2171 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Measurement precision 1125 sysop 2172 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Direction of image 1126 sysop 2173 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Reference for direction of image 1127 sysop 2174 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Latitude 1128 sysop 2175 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default North latitude 1129 sysop 2176 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default South latitude 1130 sysop 2177 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default North or South Latitude 1131 sysop 2178 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Longitude 1132 sysop 2179 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default East longitude 1133 sysop 2180 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default West longitude 1134 sysop 2181 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default East or West Longitude 1135 sysop 2182 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Geodetic survey data used 1136 sysop 2183 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Measurement mode 1137 sysop 2184 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default 2-dimensional measurement 1138 sysop 2185 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default 3-dimensional measurement 1139 sysop 2186 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Name of GPS processing method 1140 sysop 2187 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Satellites used for measurement 1141 sysop 2188 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Speed of GPS receiver 1142 sysop 2189 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Kilometres per hour 1143 sysop 2190 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Miles per hour 1144 sysop 2191 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Knots 1145 sysop 2192 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Speed unit 1146 sysop 2193 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Receiver status 1147 sysop 2194 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Measurement in progress 1148 sysop 2195 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Measurement interoperability 1149 sysop 2196 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default GPS time (atomic clock) 1150 sysop 2197 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Direction of movement 1151 sysop 2198 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Reference for direction of movement 1152 sysop 2199 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default GPS tag version 1153 sysop 2200 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Image title 1154 sysop 2201 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Height 1155 sysop 2202 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Unique image ID 1156 sysop 2203 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Width 1157 sysop 2204 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default ISO speed rating 1158 sysop 2205 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Offset to JPEG SOI 1159 sysop 2206 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Bytes of JPEG data 1160 sysop 2207 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Light source 1161 sysop 2208 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Unknown 1162 sysop 2209 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Daylight 1163 sysop 2718 2005-11-09T22:43:14Z MediaWiki default Cloudy weather 1164 sysop 2211 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Shade 1165 sysop 2212 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Daylight fluorescent (D 5700 – 7100K) 1166 sysop 2213 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Day white fluorescent (N 4600 – 5400K) 1167 sysop 2214 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Cool white fluorescent (W 3900 – 4500K) 1168 sysop 2215 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default White fluorescent (WW 3200 – 3700K) 1169 sysop 2216 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Standard light A 1170 sysop 2217 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Standard light B 1171 sysop 2218 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Standard light C 1172 sysop 2219 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Fluorescent 1173 sysop 2220 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default D55 1174 sysop 2221 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default D65 1175 sysop 2222 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default D75 1176 sysop 2223 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default D50 1177 sysop 2224 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default ISO studio tungsten 1178 sysop 2225 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Other light source 1179 sysop 2226 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Tungsten (incandescent light) 1180 sysop 2227 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Flash 1181 sysop 2228 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Fine weather 1182 sysop 2229 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Camera manufacturer 1183 sysop 2230 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default $1 1184 sysop 2231 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Manufacturer notes 1185 sysop 2232 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Maximum land aperture 1186 sysop 2233 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Metering mode 1187 sysop 2234 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Unknown 1188 sysop 2235 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Average 1189 sysop 2236 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default CenterWeightedAverage 1190 sysop 2237 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Other 1191 sysop 2238 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Spot 1192 sysop 2239 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default MultiSpot 1193 sysop 2240 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Pattern 1194 sysop 2241 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Partial 1195 sysop 2242 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Camera model 1196 sysop 2243 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default $1 1197 sysop 2244 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Optoelectronic conversion factor 1198 sysop 2245 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Orientation 1199 sysop 2246 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Normal 1200 sysop 2247 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Flipped horizontally 1201 sysop 2248 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Rotated 180° 1202 sysop 2249 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Flipped vertically 1203 sysop 2250 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Rotated 90° CCW and flipped vertically 1204 sysop 2543 2005-07-29T10:51:05Z MediaWiki default Rotated 90° CW 1205 sysop 2544 2005-07-29T10:51:05Z MediaWiki default Rotated 90° CW and flipped vertically 1206 sysop 2253 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Rotated 90° CCW 1207 sysop 2254 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Pixel composition 1208 sysop 2255 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default RGB 1209 sysop 2256 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default YCbCr 1210 sysop 3777 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Valind image height 1211 sysop 2258 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Valid image width 1212 sysop 2259 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Data arrangement 1213 sysop 2260 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default chunky format 1214 sysop 2261 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default planar format 1215 sysop 2262 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Chromaticities of primarities 1216 sysop 2263 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Pair of black and white reference values 1217 sysop 2264 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Related audio file 1218 sysop 2265 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Unit of X and Y resolution 1219 sysop 2266 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default inches 1220 sysop 2267 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default centimetres 1221 sysop 2268 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Number of rows per strip 1222 sysop 2269 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Number of components 1223 sysop 2270 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Saturation 1224 sysop 2271 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Normal 1225 sysop 2272 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Low saturation 1226 sysop 2273 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default High saturation 1227 sysop 2274 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Scene capture type 1228 sysop 2275 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Standard 1229 sysop 2276 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Landscape 1230 sysop 2277 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Portrait 1231 sysop 2278 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Night scene 1232 sysop 2279 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Scene type 1233 sysop 2280 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default A directly photographed image 1234 sysop 2281 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Sensing method 1235 sysop 2282 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Undefined 1236 sysop 2283 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default One-chip color area sensor 1237 sysop 2284 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Two-chip color area sensor 1238 sysop 2285 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Three-chip color area sensor 1239 sysop 2286 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Color sequential area sensor 1240 sysop 2287 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Trilinear sensor 1241 sysop 2288 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Color sequential linear sensor 1242 sysop 2289 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Sharpness 1243 sysop 2290 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Normal 1244 sysop 2291 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Soft 1245 sysop 2292 2005-07-03T13:02:53Z MediaWiki default Hard 1246 sysop 2293 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default Shutter speed 1247 sysop 2294 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default Software used 1248 sysop 2295 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default $1 1249 sysop 2296 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default Spatial frequency response 1250 sysop 2297 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default Spectral sensitivity 1251 sysop 2298 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default Bytes per compressed strip 1252 sysop 2299 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default Image data location 1253 sysop 2300 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default Subject area 1254 sysop 2301 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default Subject distance 1255 sysop 2302 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default Subject distance range 1256 sysop 2303 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default Unknown 1257 sysop 2304 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default Macro 1258 sysop 2305 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default Close view 1259 sysop 2306 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default Distant view 1260 sysop 2307 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default Subject location 1261 sysop 2308 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default DateTime subseconds 1262 sysop 2309 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default DateTimeDigitized subseconds 1263 sysop 2310 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default DateTimeOriginal subseconds 1264 sysop 2311 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default Transfer function 1265 sysop 2312 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default User comments 1266 sysop 2313 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default White Balance 1267 sysop 2314 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default Auto white balance 1268 sysop 2315 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default Manual white balance 1269 sysop 2316 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default White point chromaticity 1270 sysop 2546 2005-07-29T10:51:05Z MediaWiki default Horizontal resolution 1271 sysop 2318 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default Color space transformation matrix coefficients 1272 sysop 2319 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default Y and C positioning 1273 sysop 2320 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default Subsampling ratio of Y to C 1274 sysop 2549 2005-07-29T10:51:05Z MediaWiki default Vertical resolution 1275 sysop 2323 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default There was either an external authentication database error or you are not allowed to update your external account. 1276 sysop 2324 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default $1KB, MIME type: <code>$2</code> 1277 sysop 2325 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default Files 1278 sysop 2328 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default Trusted users able to block users and delete articles 1279 sysop 2329 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default Administrator 1280 sysop 2330 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default Anonymous users 1281 sysop 2331 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default Anonymous 1282 sysop 2332 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default The bureaucrat group is able to make sysops 1283 sysop 2333 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default Bureaucrat 1284 sysop 2334 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default General logged in users 1285 sysop 2335 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default User 1286 sysop 2336 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default Full access 1287 sysop 2337 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default Steward 1288 sysop 2338 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default grouprights level 1289 sysop 2339 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default User groups 1290 sysop 2340 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default Add group 1291 sysop 2341 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default A group of that name already exists 1292 sysop 2342 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default Edit group 1293 sysop 2343 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default Group description (max 255 characters):<br /> 1294 sysop 2344 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default Group name: 1295 sysop 2345 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default If the name or description starts with a colon, the remainder will be treated as a message name, and hence the text will be localised using the MediaWiki namespace 1296 sysop 2346 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default Existing groups 1297 sysop 2347 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default Existing groups: 1298 sysop 2348 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default Manage group rights 1299 sysop 2349 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default Please specify a valid group name 1300 sysop 2350 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default ID || Name || Description || Rights 1301 sysop 2351 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default Earliest 1302 sysop 2352 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default Latest 1303 sysop 2355 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default all 1304 sysop 2359 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default Destination title is of a special type; cannot move pages into that namespace. 1305 sysop 2360 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default Transwiki import 1306 sysop 2361 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default No transwiki import sources have been defined and direct history uploads are disabled. 1307 sysop 2835 2005-12-02T02:28:49Z MediaWiki default The e-mail address cannot be accepted as it appears to have an invalid format. Please enter a well-formatted address or empty that field. 1308 sysop 2363 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default Invert selection 1309 sysop 2365 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default IP Address or username 1310 sysop 2553 2005-07-29T10:51:06Z MediaWiki default 2 hours:2 hours,1 day:1 day,3 days:3 days,1 week:1 week,2 weeks:2 weeks,1 month:1 month,3 months:3 months,6 months:6 months,1 year:1 year,infinite:infinite 1311 sysop 2367 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default Other time 1312 sysop 2368 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default other 1313 sysop 3565 2006-06-10T09:01:15Z MediaWiki default '''Warning''': This file may contain malicious code, by executing it your system may be compromised.<hr /> 1314 sysop 2380 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default Metadata 1315 sysop 2381 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default Wikipedia:Metadata 1316 sysop 2384 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default Move log 1317 sysop 2385 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default Below is a list of page moved. 1318 sysop 3887 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Ratio 1319 sysop 2389 2005-07-03T13:02:54Z MediaWiki default Namespace: 1320 sysop 3909 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Specify an e-mail address for these features to work. 1321 sysop 2665 2005-09-05T09:36:09Z MediaWiki default No file by this name exists, you can $1. 1322 sysop 2397 2005-07-03T13:02:55Z MediaWiki default [$1] 1323 sysop 2398 2005-07-03T13:02:55Z MediaWiki default [$1 watching user/s] 1324 sysop 2399 2005-07-03T13:02:55Z MediaWiki default Your password is too short. It must have at least $1 characters. 1325 sysop 3948 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default * E-mail (optional): Enables others to contact you through your user or user_talk page without the need of revealing your identity. 1326 sysop 2846 2005-12-02T02:28:50Z MediaWiki default This address is also used to send you e-mail notifications if you enabled the options. 1327 sysop 2564 2005-07-29T10:51:07Z MediaWiki default * Real name (optional): if you choose to provide it this will be used for giving you attribution for your work. 1328 sysop 2407 2005-07-03T13:02:55Z MediaWiki default Print 1329 sysop 2413 2005-07-03T13:02:55Z MediaWiki default all 1330 sysop 2415 2005-07-03T13:02:55Z MediaWiki default Renamed group $2 to $3 1331 sysop 3986 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Paginae speciales propriae 1332 sysop 2420 2005-07-03T13:02:55Z MediaWiki default revert 1333 sysop 2422 2005-07-03T13:02:55Z MediaWiki default [Interwiki transcluding is disabled] 1334 sysop 2570 2005-07-29T10:51:07Z MediaWiki default [Template fetch failed for $1; sorry] 1335 sysop 2424 2005-07-03T13:02:55Z MediaWiki default [URL is too long; sorry] 1336 sysop 2426 2005-07-03T13:02:55Z MediaWiki default Search full text 1337 sysop 2428 2005-07-03T13:02:55Z MediaWiki default Source and destination titles are the same; can't move a page over itself. 1338 sysop 2430 2005-07-03T13:02:55Z MediaWiki default Set steward flag 1339 sysop 2675 2005-09-05T09:36:10Z MediaWiki default Please see the $1 for further information. 1340 sysop 4015 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Mutata ostendere 1341 sysop 3653 2006-06-10T14:20:25Z Dbmag9 31 * navigation ** mainpage|mainpage ** portal-url|portal ** recentchanges-url|recentchanges ** randompage-url|randompage ** helppage|help 1342 sysop 2437 2005-07-03T13:02:55Z MediaWiki default Source filename 1343 sysop 3052 2006-01-01T13:38:37Z MediaWiki default Thumbnail size: 1344 sysop 2850 2005-12-02T02:28:51Z MediaWiki default E-mail me also for minor edits of pages 1345 sysop 2851 2005-12-02T02:28:51Z MediaWiki default Reveal my e-mail address in notification mails 1346 sysop 2852 2005-12-02T02:28:51Z MediaWiki default E-mail me when my user talk page is changed 1347 sysop 4046 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default E-mail me when a page I'm watching is changed 1348 sysop 2446 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default Use external diff by default 1349 sysop 2447 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default Use external editor by default 1350 sysop 2448 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default Show the number of watching users 1351 sysop 4047 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Show which changes you made to the text. [alt-d] 1352 sysop 2451 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default Try exact match 1353 sysop 2452 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default Undelete one edit 1354 sysop 2456 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default The upload directory ($1) is not writable by the webserver. 1355 sysop 2458 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default [$1 Upload a new version of this file] 1356 sysop 3249 2006-03-28T06:11:15Z MediaWiki default This file contains HTML or script code that may be erroneously be interpreted by a web browser. 1357 sysop 2462 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default The file contains a virus! Details: $1 1358 sysop 2463 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default User rights management 1359 sysop 2464 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default Edit user groups 1360 sysop 2465 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default Available groups: 1361 sysop 2466 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default Select groups you want the user to be removed from or added to. Unselected groups will not be changed. You can deselect a group with CTRL + Left Click 1362 sysop 2467 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default Member of: 1363 sysop 2468 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default Changed group membership from $1 to $2 1364 sysop 2469 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default Manage user groups 1365 sysop 3055 2006-01-01T13:38:37Z MediaWiki default Enter a username: 1366 sysop 2472 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default Add 1367 sysop 2474 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default Delete 1368 sysop 2475 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default _User \ ^Topic 1369 sysop 2476 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default User $1 1370 sysop 2478 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default Check this box if you really mean it! 1371 sysop 2479 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default <th>#</th><th>Topic</th><th>Range</th><th>Action</th> 1372 sysop 2480 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default My validation overview 1373 sysop 2481 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default No 1374 sysop 2482 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default $1 of $2 1375 sysop 2483 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default Revisions for $1 1376 sysop 2484 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default See the validation statistics for "$1" <a href="$2">here</a> 1377 sysop 2485 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default Revision 1378 sysop 2486 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default Your ratings have been stored! 1379 sysop 2487 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default Revision #$1 1380 sysop 2488 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default Revision of $1 1381 sysop 2489 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default details 1382 sysop 2490 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default Show my validations 1383 sysop 2491 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default Time 1384 sysop 2492 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default Project:Validation topics 1385 sysop 2493 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default Validation overview of user $1 1386 sysop 2494 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default Validation of "$1" 1387 sysop 2496 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default Change this text <a href="{{SERVER}}{{localurl:MediaWiki:Val_votepage_intro}}">here</a>! 1388 sysop 2497 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default <b>Never, <i>ever</i>, change something here without <i>explicit</i> community consensus!</b> 1389 sysop 2498 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default Yes 1390 sysop 2499 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default is 1391 sysop 2500 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default iz 1392 sysop 2501 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default Version $1 of MediaWiki required 1393 sysop 2502 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default Version $1 of MediaWiki is required to use this page. See [[Special:Version]] 1394 sysop 2503 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default Views 1395 sysop 4112 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default omnes 1396 sysop 4113 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default omnes 1397 sysop 2864 2005-12-02T02:28:51Z MediaWiki default * E-mail notification is enabled. 1398 sysop 2510 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default * Pages which have been changed since you last visited them are shown in '''bold''' 1399 sysop 2511 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default Hide 1400 sysop 4129 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default $1 recensiones meas. 1401 sysop 2513 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default Show 1402 sysop 2515 2005-07-03T13:02:56Z MediaWiki default Your domain 1403 sysop 2542 2005-07-29T10:51:05Z MediaWiki default inches 1404 sysop 2545 2005-07-29T10:51:05Z MediaWiki default $1 metres 1405 sysop 2547 2005-07-29T10:51:05Z MediaWiki default $1 dpc 1406 sysop 2548 2005-07-29T10:51:05Z MediaWiki default $1 dpi 1407 sysop 2571 2005-07-29T10:51:07Z MediaWiki default - 1408 sysop 2576 2005-07-29T10:51:07Z MediaWiki default (Preview) 1409 sysop 2879 2005-12-02T04:04:10Z MediaWiki default ; $4$5 : [$2 $1] 1410 sysop 3016 2005-12-22T07:24:06Z MediaWiki default <div id="mw_trackbacks"> Trackbacks for this article:<br /> $1 </div> 1411 sysop 2583 2005-07-29T10:51:07Z MediaWiki default The trackback was successfully deleted. 1412 sysop 2881 2005-12-02T04:04:10Z MediaWiki default ; $4$5 : [$2 $1]: <nowiki>$3</nowiki> 1413 sysop 2585 2005-07-29T10:51:07Z MediaWiki default Trackback 1414 sysop 2586 2005-07-29T10:51:07Z MediaWiki default ([$1 Delete]) 1415 sysop 2588 2005-07-29T10:51:07Z MediaWiki default Always 1416 sysop 2589 2005-07-29T10:51:07Z MediaWiki default Browser default 1417 sysop 2590 2005-07-29T10:51:07Z MediaWiki default Never 1418 sysop 4080 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Categoriae vacuae 1419 sysop 2593 2005-07-29T10:51:08Z MediaWiki default The following category pages exist although no other article or category make use of them. 1420 sysop 2596 2005-07-29T10:51:08Z MediaWiki default See the validation statistics for "$1" <a href="$2">here</a> 1421 2614 2005-08-07T10:41:48Z Francesco Gabrielli 15 #REDIRECT [[it:Utente:Francesco Gabrielli]] 1422 sysop 2624 2005-08-19T23:23:15Z MediaWiki default expires $1 1423 sysop 2625 2005-08-19T23:23:16Z MediaWiki default infinite 1424 sysop 2626 2005-08-19T23:23:16Z MediaWiki default The blocklist is empty. 1425 sysop 2627 2005-08-19T23:23:16Z MediaWiki default /^(.*?)([a-zA-Z\x80-\xff]+)$/sD 1426 sysop 3876 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Maxime annexa 1427 sysop 2630 2005-08-19T23:23:16Z MediaWiki default all 1428 sysop 2635 2005-08-19T23:23:17Z MediaWiki default one deleted edit 1429 sysop 2642 2005-08-19T23:23:17Z MediaWiki default px 1430 sysop 3719 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default User [[User:$1|$1]] ([[User talk:$1|talk]]) deleted this page after you started editing with reason: : ''$2'' Please confirm that really want to recreate this page. 1431 sysop 2654 2005-09-05T09:36:07Z MediaWiki default Warning: This page has been deleted after you started editing! 1432 sysop 2655 2005-09-05T09:36:08Z MediaWiki default A file with this name exists already; please go back and upload this file under a new name. [[Image:$1|thumb|center|$1]] 1433 sysop 2656 2005-09-05T09:36:08Z MediaWiki default A file with this name exists already in the shared file repository; please go back and upload this file under a new name. [[Image:$1|thumb|center|$1]] 1434 sysop 2657 2005-09-05T09:36:08Z MediaWiki default Summary: 1435 sysop 2658 2005-09-05T09:36:08Z MediaWiki default This file is bigger than the server is configured to allow. 1436 sysop 2659 2005-09-05T09:36:08Z MediaWiki default Licensing 1437 sysop 3856 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default login 1438 sysop 2661 2005-09-05T09:36:08Z MediaWiki default You must $1 to view other pages. 1439 sysop 2666 2005-09-05T09:36:09Z MediaWiki default upload it 1440 sysop 2667 2005-09-05T09:36:09Z MediaWiki default None selected 1441 sysop 2671 2005-09-05T09:36:09Z MediaWiki default Permanent link 1442 sysop 3947 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Praefixa 1443 sysop 2674 2005-09-05T09:36:09Z MediaWiki default Recreate 1444 sysop 2676 2005-09-05T09:36:10Z MediaWiki default file description page 1445 sysop 2678 2005-09-05T09:36:10Z MediaWiki default ($1 bots) 1446 sysop 4048 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Recreate the page despite it has been deleted 1447 sysop 3208 2006-02-26T01:54:52Z MediaWiki default This article has been deleted. The reason for deletion is shown in the summary below, along with details of the users who had edited this page before deletion. The actual text of these deleted revisions is only available to administrators. 1448 sysop 2687 2005-09-05T09:36:10Z MediaWiki default updated since my last visit 1449 sysop 2691 2005-09-05T09:36:11Z MediaWiki default View $1? 1450 sysop 2692 2005-09-05T09:36:11Z MediaWiki default View deleted pages 1451 sysop 4128 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default $1 recensiones automatarias. 1452 3142 2006-01-25T23:33:22Z 83.205.117.119 1453 3652 2006-06-10T14:20:16Z Dbmag9 31 #REDIRECT [[Vicilibri:Porta Communis]] 1454 3147 2006-01-25T23:34:11Z 83.205.117.119 1456 sysop 2820 2005-12-02T02:28:48Z MediaWiki default Enable e-mail from other users 1457 sysop 2704 2005-11-09T22:43:09Z MediaWiki default Display pages with prefix: 1458 sysop 2706 2005-11-09T22:43:10Z MediaWiki default Category 1459 sysop 2708 2005-11-09T22:43:12Z MediaWiki default Clear the cache of this page? $1 1460 sysop 2709 2005-11-09T22:43:12Z MediaWiki default OK 1461 sysop 2713 2005-11-09T22:43:12Z MediaWiki default No preference 1462 sysop 2714 2005-11-09T22:43:12Z MediaWiki default Date and time 1463 sysop 2716 2005-11-09T22:43:13Z MediaWiki default → 1464 sysop 2717 2005-11-09T22:43:13Z MediaWiki default download 1465 sysop 2719 2005-11-09T22:43:14Z MediaWiki default RGB 1466 sysop 2721 2005-11-09T22:43:19Z MediaWiki default Ignore any warnings 1467 sysop 2722 2005-11-09T22:43:20Z MediaWiki default Importing $1 1468 sysop 2723 2005-11-09T22:43:20Z MediaWiki default No import file was uploaded. 1469 sysop 2724 2005-11-09T22:43:20Z MediaWiki default Upload of import file failed; perhaps the file is bigger than the allowed upload size. 1470 sysop 2725 2005-11-09T22:43:21Z MediaWiki default Jump to: 1471 sysop 2726 2005-11-09T22:43:21Z MediaWiki default navigation 1472 sysop 2727 2005-11-09T22:43:21Z MediaWiki default search 1473 sysop 3870 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Quaerere per MIME 1474 sysop 3051 2006-01-01T13:38:35Z MediaWiki default MIME type: 1475 sysop 3874 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Paginae plurimis categoriis 1476 sysop 3875 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Maxime annexae imagines 1477 sysop 3877 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Maxime annexae categoriae 1478 sysop 3878 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Plurimum mutata 1479 sysop 3892 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default $1 categories 1480 sysop 2736 2005-11-09T22:43:23Z MediaWiki default {{int:newarticletext}} 1481 sysop 2739 2005-11-09T22:43:23Z MediaWiki default {{int:noarticletext}} 1482 sysop 3931 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default $1 revisions 1483 sysop 2747 2005-11-09T22:43:25Z MediaWiki default Redirecting to [[$1]]... 1484 sysop 2748 2005-11-09T22:43:25Z MediaWiki default Redirect page 1485 sysop 3197 2006-02-26T01:54:52Z MediaWiki default <strong>Sorry! We could not process your edit due to a loss of session data. Please try again. If it still doesn't work, try logging out and logging back in.</strong> 1486 sysop 2759 2005-11-09T22:43:30Z MediaWiki default Enable "jump to" accessibility links 1487 sysop 3053 2006-01-01T13:38:37Z MediaWiki default User ID: 1488 sysop 4083 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Incustodita 1489 sysop 3054 2006-01-01T13:38:37Z MediaWiki default Username: 1490 sysop 2769 2005-11-09T22:43:32Z MediaWiki default Maximum number of $1 topics reached 1491 sysop 2770 2005-11-09T22:43:32Z MediaWiki default No topics defined 1492 sysop 2771 2005-11-09T22:43:32Z MediaWiki default You have no topics defined which can be rated. Go to [[Special:Validate]], and have an administrator run the "Manage" function to add at least one topic and point range. 1493 sysop 4108 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Categoriae desideratae 1494 sysop 4127 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default $1×$2 1495 3659 2006-06-21T18:02:50Z The Doc 36 {{delenda}} 1496 sysop 2781 2005-11-29T21:16:29Z MediaWiki default Invalid raw signature; check HTML tags. 1497 sysop 2784 2005-11-29T21:16:29Z MediaWiki default $1 sec ($2) 1498 sysop 2785 2005-11-29T21:16:29Z MediaWiki default f/$1 1499 sysop 2786 2005-11-29T21:16:29Z MediaWiki default $1 mm 1500 sysop 2789 2005-11-29T21:16:31Z MediaWiki default Hide extended details 1501 sysop 2790 2005-11-29T21:16:31Z MediaWiki default Show extended details 1502 sysop 2791 2005-11-29T21:16:31Z MediaWiki default EXIF metadata fields listed in this message will be included on image page display when the metadata table is collapsed. Others will be hidden by default. * make * model * datetimeoriginal * exposuretime * fnumber * focallength 1503 sysop 2792 2005-11-29T21:16:31Z MediaWiki default This file contains additional information, probably added from the digital camera or scanner used to create or digitize it. If the file has been modified from its original state, some details may not fully reflect the modified image. 1504 sysop 2794 2005-11-29T21:16:31Z MediaWiki default Privacy policy 1505 sysop 2795 2005-11-29T21:16:31Z MediaWiki default Project:Privacy_policy 1506 3366 2006-05-30T12:43:09Z Dbmag9 31 #REDIRECT [[Project:Porta Communis]] 1507 sysop 3542 2006-06-10T09:01:14Z MediaWiki default Already have an account? $1. 1508 sysop 2834 2005-12-02T02:28:49Z MediaWiki default Log in 1509 sysop 2842 2005-12-02T02:28:50Z MediaWiki default Don't have a login? $1. 1510 sysop 2843 2005-12-02T02:28:50Z MediaWiki default Create an account 1511 sysop 2848 2005-12-02T02:28:51Z MediaWiki default {{int:loginend}} 1512 sysop 2866 2005-12-02T02:28:52Z MediaWiki default Password entered was blank. Please try again. 1513 sysop 2873 2005-12-02T04:04:07Z MediaWiki default <!-- Text here will be shown below edit and upload forms. --> 1514 2898 2005-12-11T12:41:02Z Zigger 22 en [[wikipedia:User:Zigger]] 1515 2899 2005-12-11T12:41:16Z Zigger 22 en [[wikipedia:User talk:Zigger]] 1517 3499 2006-06-03T18:07:07Z The Doc 36 {{delenda}} 1518 3486 2006-06-03T09:46:33Z The Doc 36 delete {{delete}} 1519 3281 2006-05-27T12:53:57Z Dbmag9 31 [[Disputatio:Vicilibri:Administratores]] moved to [[Disputatio Wikibooks:Administratores]]: the prefix should be vicilibri, but it isn't 1520 3492 2006-06-03T10:12:34Z The Doc 36 delenda: spam {{delenda est}} 1522 3139 2006-01-25T23:31:56Z 83.205.117.119 1523 3498 2006-06-03T17:55:26Z The Doc 36 {{delenda}} 1524 3110 2006-01-16T08:44:18Z 218.144.155.70 <div style="overflow: auto; height: 1px;"> [http://games.net4free.org/pharm/ cheap phentermine] [http://games.net4free.org/pharm/buy-phentermine.html buy phentermine] [http://games.net4free.org/pharm/phentermine-online.html phentermine online] [http://games.net4free.org/pharm/discount-phentermine.html discount phentermine] [http://games.net4free.org/pharm/phentermine-37-5mg.html phentermine 37 5mg] [http://games.net4free.org/pharm/phentermine-on-line.html phentermine on line] [http://games.net4free.org/pharm/buy-phentermine-online.html buy phentermine online] [http://games.net4free.org/pharm/phentermine-side-effects.html phentermine side effects] [http://games.net4free.org/pharm/phentermine-37-5.html phentermine 37 5] [http://games.net4free.org/pharm/online-phentermine.html online phentermine] [http://games.net4free.org/pharm/online-phentermine-prescription.html online phentermine prescription] [http://games.net4free.org/pharm/phentermine-cod.html phentermine cod] [http://games.net4free.org/pharm/phentermine-for-sale.html phentermine for sale] </div> 1525 3143 2006-01-25T23:33:33Z 83.205.117.119 1526 3111 2006-01-16T08:44:41Z 211.42.197.65 <div style="overflow: auto; height: 1px;"> [http://games.net4free.org/pharm/ cheap phentermine] [http://games.net4free.org/pharm/buy-phentermine.html buy phentermine] [http://games.net4free.org/pharm/phentermine-online.html phentermine online] [http://games.net4free.org/pharm/discount-phentermine.html discount phentermine] [http://games.net4free.org/pharm/phentermine-37-5mg.html phentermine 37 5mg] [http://games.net4free.org/pharm/phentermine-on-line.html phentermine on line] [http://games.net4free.org/pharm/buy-phentermine-online.html buy phentermine online] [http://games.net4free.org/pharm/phentermine-side-effects.html phentermine side effects] [http://games.net4free.org/pharm/phentermine-37-5.html phentermine 37 5] [http://games.net4free.org/pharm/online-phentermine.html online phentermine] [http://games.net4free.org/pharm/online-phentermine-prescription.html online phentermine prescription] [http://games.net4free.org/pharm/phentermine-cod.html phentermine cod] [http://games.net4free.org/pharm/phentermine-for-sale.html phentermine for sale] </div> 1527 2939 2005-12-18T02:21:20Z Freiberg 24 {| align="center" cellspacing="0" class="toccolours" width="95%" style="clear:both;text-align:center" |- style="background: #f5f5dc;" ! style="font-size: 120%;" | '''Vulgatus''' |- | colspan="7"; style="clear:both;text-align:center" | [[Vulgatus:Genesis|Genesis]] |} 1528 3156 2006-02-02T02:03:07Z 151.197.186.199 {| align="center" cellspacing="0" class="toccolours" width="95%" style="clear:both;text-align:center" |- style="background: #100fda0;" ! style="font-size: 120%;" | '''Genesis''' |- | colspan="7"; style="clear:both;text-align:center" | [[Vulgatus:Genesis:ch1| I]] -- [[Vulgatus:Genesis:Ch2| II]] -- [[Vulgatus:Genesis:ch3| III]] -- [[Vulgatus:Genesis:ch4|IV]] -- [[Vulgatus:Genesis:ch5| V]] -- [[Vulgatus:Genesis:ch6| VI]] -- [[Vulgatus:Genesis:ch7| VII]] -- [[Vulgatus:Genesis:ch8| VIII]] -- [[Vulgatus:Genesis:ch9| IX]] -- [[Vulgatus:Genesis:ch10| X]] -- [[Vulgatus:Genesis:ch11| XI]] -- [[Vulgatus:Genesis:ch12| XII]] -- [[Vulgatus:Genesis:ch13| XIII]] -- [[Vulgatus:Genesis:ch14| XIV]] -- [[Vulgatus:Genesis:ch15| XV]] -- [[Vulgatus:Genesis:ch16| XVI]] -- [[Vulgatus:Genesis:ch17|XVII]] -- [[Vulgatus:Genesis:ch18|XVIII]] -- [[Vulgatus:Genesis:ch19|XIX]] -- [[Vulgatus:Genesis:ch20|XX]] -- [[Vulgatus:Genesis:ch21|XXI]] -- [[Vulgatus:Genesis:ch22|XXI]] -- [[Vulgatus:Genesis:ch23|XXIII]] -- [[Vulgatus:Genesis:ch24|XXIV]] -- [[Vulgatus:Genesis:ch25|XXV]] -- [[Vulgatus:Genesis:ch26|XXVI]] -- [[Vulgatus:Genesis:ch27|XXVII]] -- [[Vulgatus:Genesis:ch28|XXVIII]] -- [[Vulgatus:Genesis:ch29|XXIX]] -- [[Vulgatus:Genesis:ch30|XXX]] -- [[Vulgatus:Genesis:ch31|XXXI]] -- [[Vulgatus:Genesis:ch32|XXXII]] -- [[Vulgatus:Genesis:ch33|XXXIII]] -- [[Vulgatus:Genesis:ch34|XXXIV]] -- [[Vulgatus:Genesis:ch35|XXXV]] -- [[Vulgatus:Genesis:ch36|XXXVI]] -- [[Vulgatus:Genesis:ch37|XXXVII]] -- [[Vulgatus:Genesis:ch38|XXXVIII]] -- [[Vulgatus:Genesis:ch39|IXL]] -- [[Vulgatus:Genesis:ch40|XL]] -- [[Vulgatus:Genesis:ch41|XLI]] -- [[Vulgatus:Genesis:ch42|XLII]] -- [[Vulgatus:Genesis:ch43|XLIII]] -- [[Vulgatus:Genesis:ch44|XLIV]] -- [[Vulgatus:Genesis:ch45|XLV]] -- [[Vulgatus:Genesis:ch46|XLVI]] -- [[Vulgatus:Genesis:ch47|XLVII]] -- [[Vulgatus:Genesis:ch48|XLVIII]] -- [[Vulgatus:Genesis:ch49|IXL]] -- [[Vulgatus:Genesis:ch50|L]] -- |} 1529 2942 2005-12-18T02:27:50Z Freiberg 24 1 In principio creavit Deus caelum et terram. 2 Terra autem erat inanis et vacua, et tenebrae super faciem abyssi, et spiritus Dei ferebatur super aquas. 3 Dixitque Deus: “Fiat lux”. Et facta est lux. 4 Et vidit Deus lucem quod esset bona et divisit Deus lucem ac tenebras. 5 Appellavitque Deus lucem Diem et tenebras Noctem. Factumque est vespere et mane, dies unus. 6 Dixit quoque Deus: “Fiat firmamentum in medio aquarum et dividat aquas ab aquis”. 7 Et fecit Deus firmamentum divisitque aquas, quae erant sub firmamento, ab his, quae erant super firmamentum. Et factum est ita. 8 Vocavitque Deus firmamentum Caelum. Et factum est vespere et mane, dies secundus. 9 Dixit vero Deus: “Congregentur aquae, quae sub caelo sunt, in locum unum, et appareat arida”. Factumque est ita. 10 Et vocavit Deus aridam Terram congregationesque aquarum appellavit Maria. Et vidit Deus quod esset bonum. 11 Et ait Deus: “Germinet terra herbam virentem et herbam facientem semen et lignum pomiferum faciens fructum iuxta genus suum, cuius semen in semetipso sit super terram”. Et factum est ita. 12 Et protulit terra herbam virentem et herbam afferentem semen iuxta genus suum lignumque faciens fructum, qui habet in semetipso sementem secundum speciem suam. Et vidit Deus quod esset bonum. 13 Et factum est vespere et mane, dies tertius. 14 Dixit autem Deus: “Fiant luminaria in firmamento caeli, ut dividant diem ac noctem et sint in signa et tempora et dies et annos, 15 ut luceant in firmamento caeli et illuminent terram. Et factum est ita. 16 Fecitque Deus duo magna luminaria: luminare maius, ut praeesset diei, et luminare minus, ut praeesset nocti, et stellas. 17 Et posuit eas Deus in firmamento caeli, ut lucerent super terram 18 et praeessent diei ac nocti et dividerent lucem ac tenebras. Et vidit Deus quod esset bonum. 19 Et factum est vespere et mane, dies quartus. 20 Dixit etiam Deus: “Pullulent aquae reptile animae viventis, et volatile volet super terram sub firmamento caeli”. 21 Creavitque Deus cete grandia et omnem animam viventem atque motabilem, quam pullulant aquae secundum species suas, et omne volatile secundum genus suum. Et vidit Deus quod esset bonum; 22 benedixitque eis Deus dicens: “Crescite et multiplicamini et replete aquas maris, avesque multiplicentur super terram ”. 23 Et factum est vespere et mane, dies quintus. 24 Dixit quoque Deus: “Producat terra animam viventem in genere suo, iumenta et reptilia et bestias terrae secundum species suas”. Factumque est ita. 25 Et fecit Deus bestias terrae iuxta species suas et iumenta secundum species suas et omne reptile terrae in genere suo. Et vidit Deus quod esset bonum. 26 Et ait Deus: “Faciamus hominem ad imaginem et similitudinem nostram; et praesint piscibus maris et volatilibus caeli et bestiis universaeque terrae omnique reptili, quod movetur in terra”. 27 Et creavit Deus hominem ad imaginem suam; ad imaginem Dei creavit illum; masculum et feminam creavit eos. 28 Benedixitque illis Deus et ait illis Deus: “Crescite et multiplicamini et replete terram et subicite eam et dominamini piscibus maris et volatilibus caeli et universis animantibus, quae moventur super terram”. 29 Dixitque Deus: “Ecce dedi vobis omnem herbam afferentem semen super terram et universa ligna, quae habent in semetipsis fructum ligni portantem sementem, ut sint vobis in escam 30 et cunctis animantibus terrae omnique volucri caeli et universis, quae moventur in terra et in quibus est anima vivens, omnem herbam virentem ad vescendum”. Et factum est ita. 31 Viditque Deus cuncta, quae fecit, et ecce erant valde bona. Et factum est vespere et mane, dies sextus. {{Vulgatus}} {{Vulgatus/Genisis}} 1530 3404 2006-05-31T08:40:08Z Dbmag9 31 {{Vulgatus}} {{Vulgatus/Genesis}} <noinclude>{{Vicifons}}</noinclude> 1531 2945 2005-12-18T02:31:38Z Freiberg 24 [[Formula:Vulgatus/Genisis]] moved to [[Formula:Vulgatus/Genesis]]: Spelling Mistake #REDIRECT [[Formula:Vulgatus/Genesis]] 1532 2946 2005-12-18T02:32:16Z Freiberg 24 1 Igitur perfecti sunt caeli et terra et omnis exercitus eorum. 2 Complevitque Deus die septimo opus suum, quod fecerat, et requievit die septimo ab universo opere, quod patrarat. 3 Et benedixit Deus diei septimo et sanctificavit illum, quia in ipso requieverat ab omni opere suo, quod creavit Deus, ut faceret. 4 Istae sunt generationes caeli et terrae, quando creata sunt. In die quo fecit Dominus Deus terram et caelum ­ 5 omne virgultum agri, antequam oriretur in terra, omnisque herba regionis, priusquam germinaret; non enim pluerat Dominus Deus super terram, et homo non erat, qui operaretur humum, 6 sed fons ascendebat e terra irrigans universam superficiem terrae ­ 7 tunc formavit Dominus Deus hominem pulverem de humo et inspiravit in nares eius spiraculum vitae, et factus est homo in animam viventem. 8 Et plantavit Dominus Deus paradisum in Eden ad orientem, in quo posuit hominem, quem formaverat. 9 Produxitque Dominus Deus de humo omne lignum pulchrum visu et ad vescendum suave, lignum etiam vitae in medio paradisi lignumque scientiae boni et mali. 10 Et fluvius egrediebatur ex Eden ad irrigandum paradisum, qui inde dividitur in quattuor capita. 11 Nomen uni Phison: ipse est, qui circuit omnem terram Hevila, ubi est aurum; 12 et aurum terrae illius optimum est; ibi invenitur bdellium et lapis onychinus. 13 Et nomen fluvio secundo Geon: ipse est, qui circuit omnem terram Aethiopiae. 14 Nomen vero fluminis tertii Tigris: ipse vadit ad orientem Assyriae. Fluvius autem quartus ipse est Euphrates. 15 Tulit ergo Dominus Deus hominem et posuit eum in paradiso Eden, ut operaretur et custodiret illum; 16 praecepitque Dominus Deus homini dicens: “Ex omni ligno paradisi comede; 17 de ligno autem scientiae boni et mali ne comedas; in quocumque enim die comederis ex eo, morte morieris”. 18 Dixit quoque Dominus Deus: “Non est bonum esse hominem solum; faciam ei adiutorium simile sui”. 19 Formatis igitur Dominus Deus de humo cunctis animantibus agri et universis volatilibus caeli, adduxit ea ad Adam, ut videret quid vocaret ea; omne enim, quod vocavit Adam animae viventis, ipsum est nomen eius. 20 Appellavitque Adam nominibus suis cuncta pecora et universa volatilia caeli et omnes bestias agri; Adae vero non inveniebatur adiutor similis eius. 21 Immisit ergo Dominus Deus soporem in Adam. Cumque obdormisset, tulit unam de costis eius et replevit carnem pro ea; 22 et aedificavit Dominus Deus costam, quam tulerat de Adam, in mulierem et adduxit eam ad Adam. 23 Dixitque Adam: “Haec nunc os ex ossibus meis et caro de carne mea! Haec vocabitur Virago, quoniam de viro sumpta est haec”. 24 Quam ob rem relinquet vir patrem suum et matrem et adhaerebit uxori suae; et erunt in carnem unam. 25 Erant autem uterque nudi, Adam scilicet et uxor eius, et non erubescebant. {{Vulgatus}} {{Vulgatus/Genesis}} 1533 2949 2005-12-18T02:37:03Z Freiberg 24 1 Et serpens erat callidior cunctis animantibus agri, quae fecerat Dominus Deus. Qui dixit ad mulierem: “Verene praecepit vobis Deus, ut non comederetis de omni ligno paradisi?”. 2 Cui respondit mulier: “De fructu lignorum, quae sunt in paradiso, vescimur; 3 de fructu vero ligni, quod est in medio paradisi, praecepit nobis Deus, ne comederemus et ne tangeremus illud, ne moriamur”. 4 Dixit autem serpens ad mulierem: “Nequaquam morte moriemini! 5 Scit enim Deus quod in quocumque die comederitis ex eo, aperientur oculi vestri, et eritis sicut Deus scientes bonum et malum”. 6 Vidit igitur mulier quod bonum esset lignum ad vescendum et pulchrum oculis et desiderabile esset lignum ad intellegendum; et tulit de fructu illius et comedit deditque etiam viro suo secum, qui comedit. 7 Et aperti sunt oculi amborum. Cumque cognovissent esse se nudos, consuerunt folia ficus et fecerunt sibi perizomata. 8 Et cum audissent vocem Domini Dei deambulantis in paradiso ad auram post meridiem, abscondit se Adam et uxor eius a facie Domini Dei in medio ligni paradisi. 9 Vocavitque Dominus Deus Adam et dixit ei: “Ubi es?”. 10 Qui ait: “Vocem tuam audivi in paradiso et timui eo quod nudus essem et abscondi me”. 11 Cui dixit: “Quis enim indicavit tibi quod nudus esses, nisi quod ex ligno, de quo tibi praeceperam, ne comederes, comedisti?”. 12 Dixitque Adam: “Mulier, quam dedisti sociam mihi, ipsa dedit mihi de ligno, et comedi”. 13 Et dixit Dominus Deus ad mulierem: “Quid hoc fecisti?”. Quae respondit: “Serpens decepit me, et comedi”. 14 Et ait Dominus Deus ad serpentem: “Quia fecisti hoc, maledictus es inter omnia pecora et omnes bestias agri! Super pectus tuum gradieris et pulverem comedes cunctis diebus vitae tuae. 15 Inimicitias ponam inter te et mulierem et semen tuum et semen illius; ipsum conteret caput tuum, et tu conteres calcaneum eius”. 16 Mulieri dixit: “Multiplicabo aerumnas tuas et conceptus tuos: in dolore paries filios, et ad virum tuum erit appetitus tuus, ipse autem dominabitur tui”. 17 Adae vero dixit: “Quia audisti vocem uxoris tuae et comedisti de ligno, ex quo praeceperam tibi, ne comederes, maledicta humus propter te! In laboribus comedes ex ea cunctis diebus vitae tuae. 18 Spinas et tribulos germinabit tibi, et comedes herbas terrae; 19 in sudore vultus tui vesceris pane, donec revertaris ad humum, de qua sumptus es, quia pulvis es et in pulverem reverteris”. 20 Et vocavit Adam nomen uxoris suae Eva, eo quod mater esset cunctorum viventium. 21 Fecit quoque Dominus Deus Adae et uxori eius tunicas pelliceas et induit eos. 22 Et ait Dominus Deus: “Ecce homo factus est quasi unus ex nobis, ut sciat bonum et malum; nunc ergo, ne mittat manum suam et sumat etiam de ligno vitae et comedat et vivat in aeternum!”. 23 Emisit eum Dominus Deus de paradiso Eden, ut operaretur humum, de qua sumptus est. 24 Eiecitque hominem et collocavit ad orientem paradisi Eden cherubim et flammeum gladium atque versatilem ad custodiendam viam ligni vitae. {{Vulgatus}} {{Vulgatus/Genesis}} 1534 2950 2005-12-18T02:38:44Z Freiberg 24 1 Adam vero cognovit Evam uxo rem suam, quae concepit et peperit Cain dicens: “Acquisivi virum per Dominum”. 2 Rursusque peperit fratrem eius Abel. Et fuit Abel pastor ovium et Cain agricola. 3 Factum est autem post aliquot dies ut offerret Cain de fructibus agri munus Domino. 4 Abel quoque obtulit de primogenitis gregis sui et de adipibus eorum. Et respexit Dominus ad Abel et ad munus eius, 5 ad Cain vero et ad munus illius non respexit. Iratusque est Cain vehementer, et concidit vultus eius. 6 Dixitque Dominus ad eum: “Quare iratus es, et cur concidit facies tua? 7 Nonne si bene egeris, vultum attolles? Sin autem male, in foribus peccatum insidiabitur, et ad te erit appetitus eius, tu autem dominaberis illius”. 8 Dixitque Cain ad Abel fratrem suum: “Egrediamur foras”. Cumque essent in agro, consurrexit Cain adversus Abel fratrem suum et interfecit eum. 9 Et ait Dominus ad Cain: “Ubi est Abel frater tuus?”. Qui respondit: “Nescio. Num custos fratris mei sum ego?”. 10 Dixitque ad eum: “Quid fecisti? Vox sanguinis fratris tui clamat ad me de agro. 11 Nunc igitur maledictus eris procul ab agro, qui aperuit os suum et suscepit sanguinem fratris tui de manu tua! 12 Cum operatus fueris eum, amplius non dabit tibi fructus suos; vagus et profugus eris super terram”. 13 Dixitque Cain ad Dominum: “Maior est poena mea quam ut portem eam. 14 Ecce eicis me hodie a facie agri, et a facie tua abscondar et ero vagus et profugus in terra; omnis igitur, qui invenerit me, occidet me”. 15 Dixitque ei Dominus: “Nequaquam ita fiet, sed omnis qui occiderit Cain, septuplum punietur!”. Posuitque Dominus Cain signum, ut non eum interficeret omnis qui invenisset eum. 16 Egressusque Cain a facie Domini habitavit in terra Nod ad orientalem plagam Eden. 17 Cognovit autem Cain uxorem suam, quae concepit et peperit Henoch. Et aedificavit civitatem vocavitque nomen eius ex nomine filii sui Henoch. 18 Porro Henoch genuit Irad, et Irad genuit Maviael, et Maviael genuit Mathusael, et Mathusael genuit Lamech. 19 Qui accepit uxores duas: nomen uni Ada et nomen alteri Sella. 20 Genuitque Ada Iabel, qui fuit pater habitantium in tentoriis atque pastorum. 21 Et nomen fratris eius Iubal; ipse fuit pater omnium canentium cithara et organo. 22 Sella quoque genuit Tubalcain, qui fuit malleator et faber in cuncta opera aeris et ferri. Soror vero Tubalcain Noema. 23 Dixitque Lamech uxoribus suis: “Ada et Sella, audite vocem meam; uxores Lamech, auscultate sermonem meum: occidi virum pro vulnere meo et adulescentulum pro livore meo; 24 septuplum ultio dabitur de Cain, de Lamech vero septuagies septies”. 25 Cognovit quoque Adam uxorem suam, et peperit filium vocavitque nomen eius Seth dicens: “Posuit mihi Deus semen aliud pro Abel, quem occidit Cain”. 26 Sed et Seth natus est filius, quem vocavit Enos. Tunc coeperunt invocare nomen Domini. {{Vulgatus}} {{Vulgatus/Genesis}} 1535 2952 2005-12-18T02:42:23Z Freiberg 24 1 Hic est liber generationis Adam. In die qua creavit Deus homi nem, ad similitudinem Dei fecit illum. 2 Masculum et feminam creavit eos et benedixit illis; et vocavit nomen eorum Adam in die, quo creati sunt. 3 Vixit autem Adam centum triginta annis et genuit ad similitudinem et imaginem suam vocavitque nomen eius Seth. 4 Et facti sunt dies Adam, postquam genuit Seth, octingenti anni, genuitque filios et filias. 5 Et factum est omne tempus, quod vixit Adam, anni nongenti triginta, et mortuus est. 6 Vixit quoque Seth centum quinque annos et genuit Enos. 7 Vixitque Seth, postquam genuit Enos, octingentis septem annis genuitque filios et filias. 8 Et facti sunt omnes dies Seth nongentorum duodecim annorum, et mortuus est. 9 Vixit vero Enos nonaginta annis et genuit Cainan. 10 Et vixit Enos, postquam genuit Cainan, octingentis quindecim annis et genuit filios et filias. 11 Factique sunt omnes dies Enos nongentorum quinque annorum, et mortuus est. 12 Vixit quoque Cainan septuaginta annis et genuit Malaleel. 13 Et vixit Cainan, postquam genuit Malaleel, octingentos quadraginta annos genuitque filios et filias. 14 Et facti sunt omnes dies Cainan nongenti decem anni, et mortuus est. 15 Vixit autem Malaleel sexaginta quinque annos et genuit Iared. 16 Et vixit Malaleel, postquam genuit Iared, octingentis triginta annis et genuit filios et filias. 17 Et facti sunt omnes dies Malaleel octingenti nonaginta quinque anni, et mortuus est. 18 Vixitque Iared centum sexaginta duobus annis et genuit Henoch. 19 Et vixit Iared, postquam genuit Henoch, octingentos annos et genuit filios et filias. 20 Et facti sunt omnes dies Iared nongenti sexaginta duo anni, et mortuus est. 21 Porro Henoch vixit sexaginta quinque annis et genuit Mathusalam. 22 Et ambulavit Henoch cum Deo, postquam genuit Mathusalam, trecentis annis et genuit filios et filias. 23 Et facti sunt omnes dies Henoch trecenti sexaginta quinque anni, 24 ambulavitque cum Deo et non apparuit, quia tulit eum Deus. 25 Vixit quoque Mathusala centum octoginta septem annos et genuit Lamech. 26 Et vixit Mathusala, postquam genuit Lamech, septingentos octoginta duos annos et genuit filios et filias. 27 Et facti sunt omnes dies Mathusalae nongenti sexaginta novem anni, et mortuus est. 28 Vixit autem Lamech centum octoginta duobus annis et genuit filium 29 vocavitque nomen eius Noe dicens: “Iste consolabitur nos ab operibus nostris et labore manuum nostrarum in agro, cui maledixit Dominus”. 30 Vixitque Lamech, postquam genuit Noe, quingentos nonaginta quinque annos et genuit filios et filias. 31 Et facti sunt omnes dies Lamech septingenti septuaginta septem anni, et mortuus est. 32 Noe vero, cum quingentorum esset annorum, genuit Sem, Cham et Iapheth. {{Vulgatus}} {{Vulgatus/Genesis}} 1537 2954 2005-12-18T02:46:10Z Freiberg 24 1 Cumque coepissent homines multiplicari super terram et fi lias procreassent, 2 videntes filii Dei filias hominum quod essent pulchrae, acceperunt sibi uxores ex omnibus, quas elegerant. 3 Dixitque Deus: “Non permanebit spiritus meus in homine in aeternum, quia caro est; eruntque dies illius centum viginti annorum”. 4 Gigantes erant super terram in diebus illis et etiam postquam ingressi sunt filii Dei ad filias hominum, illaeque eis genuerunt: isti sunt potentes a saeculo viri famosi. 5 Videns autem Dominus quod multa malitia hominum esset in terra, et cuncta cogitatio cordis eorum non intenta esset nisi ad malum omni tempore, 6 paenituit Dominum quod hominem fecisset in terra. Et tactus dolore cordis intrinsecus: 7 “Delebo, inquit, hominem, quem creavi, a facie terrae, ab homine usque ad pecus, usque ad reptile et usque ad volucres caeli; paenitet enim me fecisse eos”. 8 Noe vero invenit gratiam coram Domino. 9 Hae sunt generationes Noe: Noe vir iustus atque perfectus fuit in generatione sua; cum Deo ambulavit. 10 Et genuit tres filios: Sem, Cham et Iapheth. 11 Corrupta est autem terra coram Deo et repleta est iniquitate. 12 Cumque vidisset Deus terram esse corruptam ­ omnis quippe caro corruperat viam suam super terram ­ 13 dixit ad Noe: “Finis universae carnis venit coram me; repleta est enim terra iniquitate a facie eorum, et ecce ego disperdam eos de terra. 14 Fac tibi arcam de lignis cupressinis; mansiunculas in arca facies et bitumine linies eam intrinsecus et extrinsecus. 15 Et sic facies eam: trecentorum cubitorum erit longitudo arcae, quinquaginta cubitorum latitudo et triginta cubitorum altitudo illius. 16 Fenestram in arca facies et cubito consummabis summitatem eius. Ostium autem arcae pones ex latere; tabulatum inferius, medium et superius facies in ea. 17 Ecce ego adducam diluvii aquas super terram, ut interficiam omnem carnem, in qua spiritus vitae est subter caelum: universa, quae in terra sunt, consumentur. 18 Ponamque foedus meum tecum; et ingredieris arcam tu et filii tui, uxor tua et uxores filiorum tuorum tecum. 19 Et ex cunctis animantibus universae carnis bina induces in arcam, ut vivant tecum, masculini sexus et feminini. 20 De volucribus iuxta genus suum et de iumentis in genere suo et ex omni reptili terrae secundum genus suum: bina de omnibus ingredientur ad te, ut possint vivere. 21 Tu autem tolle tecum ex omnibus escis, quae mandi possunt, et comportabis apud te; et erunt tam tibi quam illis in cibum”. 22 Fecit ergo Noe omnia, quae praeceperat illi Deus; sic fecit. {{Vulgatus}} {{Vulgatus/Genesis}} 1538 2955 2005-12-18T02:49:04Z Freiberg 24 1 Dixitque Dominus ad Noe: “Ingredere tu et omnis domus tua arcam; te enim vidi iustum coram me in generatione hac. 2 Ex omnibus pecoribus mundis tolle septena septena, masculum et feminam; de pecoribus vero non mundis duo duo, masculum et feminam. 3 Sed et de volatilibus caeli septena septena, masculum et feminam, ut salvetur semen super aciem universae terrae. 4 Adhuc enim et post dies septem ego pluam super terram quadraginta diebus et quadraginta noctibus et delebo omnem substantiam, quam feci, de superficie terrae”. 5 Fecit ergo Noe omnia, quae mandaverat ei Dominus. 6 Eratque Noe sescentorum annorum, quando diluvii aquae inundaverunt super terram. 7 Et ingressus est Noe et filii eius, uxor eius et uxores filiorum eius cum eo in arcam propter aquas diluvii. 8 De pecoribus mundis et immundis et de volucribus et ex omni, quod movetur super terram, 9 duo et duo ingressa sunt ad Noe in arcam, masculus et femina, sicut praeceperat Deus Noe. 10 Cumque transissent septem dies, aquae diluvii inundaverunt super terram. 11 Anno sescentesimo vitae Noe, mense secundo, septimo decimo die mensis rupti sunt omnes fontes abyssi magnae, et cataractae caeli apertae sunt; 12 et facta est pluvia super terram quadraginta diebus et quadraginta noctibus. 13 In articulo diei illius ingressus est Noe et Sem et Cham et Iapheth filii eius, uxor illius et tres uxores filiorum eius cum eis in arcam. 14 Ipsi et omne animal secundum genus suum, universaque iumenta in genere suo, et omne reptile, quod movetur super terram in genere suo, cunctumque volatile secundum genus suum, universae aves omnesque volucres 15 ingressae sunt ad Noe in arcam, bina et bina ex omni carne, in qua erat spiritus vitae. 16 Et quae ingressa sunt, masculus et femina ex omni carne introierunt, sicut praeceperat ei Deus; et inclusit eum Dominus de foris. 17 Factumque est diluvium quadraginta diebus super terram, et multiplicatae sunt aquae et elevaverunt arcam in sublime a terra. 18 Vehementer enim inundaverunt et omnia repleverunt in superficie terrae; porro arca ferebatur super aquas. 19 Et aquae praevaluerunt nimis super terram, opertique sunt omnes montes excelsi sub universo caelo. 20 Quindecim cubitis altior fuit aqua super montes, quos operuerat. 21 Consumptaque est omnis caro, quae movebatur super terram, volucrum, pecorum, bestiarum omniumque reptilium, quae reptant super terram, et universi homines: 22 cuncta, in quibus spiraculum vitae in terra, mortua sunt. 23 Et delevit omnem substantiam, quae erat super terram, ab homine usque ad pecus, usque ad reptile et usque ad volucres caeli; et deleta sunt de terra. Remansit autem solus Noe et qui cum eo erant in arca. 24 Obtinueruntque aquae terram centum quinquaginta diebus. {{Vulgatus}} {{Vulgatus/Genesis}} 1539 2956 2005-12-18T02:56:45Z Freiberg 24 1 Recordatus autem Deus Noe cunctorumque animantium et omnium iumentorum, quae erant cum eo in arca, adduxit spiritum super terram, et imminutae sunt aquae. 2 Et clausi sunt fontes abyssi et cataractae caeli, et prohibitae sunt pluviae de caelo. 3 Reversaeque sunt aquae de terra euntes et redeuntes et coeperunt minui post centum quinquaginta dies. 4 Requievitque arca mense septimo, decima septima die mensis super montes Ararat. 5 At vero aquae ibant et decrescebant usque ad decimum mensem; decimo enim mense, prima die mensis, apparuerunt cacumina montium. 6 Cumque transissent quadraginta dies, aperiens Noe fenestram arcae, quam fecerat, dimisit corvum; 7 qui egrediebatur exiens et rediens, donec siccarentur aquae super terram. 8 Emisit quoque columbam a se, ut videret si iam cessassent aquae super faciem terrae. 9 Quae, cum non invenisset, ubi requiesceret pes eius, reversa est ad eum in arcam; aquae enim erant super universam terram. Extenditque manum et apprehensam intulit in arcam. 10 Exspectatis autem ultra septem diebus aliis, rursum dimisit columbam ex arca. 11 At illa venit ad eum ad vesperam portans ramum olivae virentibus foliis in ore suo. Intellexit ergo Noe quod cessassent aquae super terram. 12 Exspectavitque nihilominus septem alios dies; et emisit columbam, quae non est reversa ultra ad eum. 13 Igitur sescentesimo primo anno, primo mense, prima die mensis, siccatae sunt aquae super terram; et aperiens Noe tectum arcae, et ecce aspexit viditque quod exsiccata erat superficies terrae. 14 Mense secundo, septima et vicesima die mensis, arefacta est terra. 15 Locutus est autem Deus ad Noe dicens: 16 “Egredere de arca tu et uxor tua, filii tui et uxores filiorum tuorum tecum. 17 Cuncta animantia, quae sunt apud te ex omni carne, tam in volatilibus quam in pecoribus et in universis reptilibus, quae reptant super terram, educ tecum, ut pullulent super terram et crescant et multiplicentur super eam”. 18 Egressus est ergo Noe et filii eius, uxor illius et uxores filiorum eius cum eo. 19 Sed et omnia animantia, iumenta, volatilia et reptilia, quae reptant super terram, secundum genus suum egressa sunt de arca. 20 Aedificavit autem Noe altare Domino; et tollens de cunctis pecoribus mundis et volucribus mundis obtulit holocausta super altare. 21 Odoratusque est Dominus odorem suavitatis et locutus est Dominus ad cor suum: “Nequaquam ultra maledicam terrae propter homines, quia cogitatio humani cordis in malum prona est ab adulescentia sua. Non igitur ultra percutiam omnem animam viventem, sicut feci. 22 Cunctis diebus terrae, sementis et messis, frigus et aestus, aestas et hiems, dies et nox non requiescent”. {{Vulgatus}} {{Vulgatus/Genesis}} 1540 2958 2005-12-18T03:11:07Z Freiberg 24 1 Benedixitque Deus Noe et filiis eius et dixit ad eos: “Crescite et multiplicamini et implete terram. 2 Et terror vester ac tremor sit super cuncta animalia terrae et super omnes volucres caeli cum universis, quae moventur super terram; omnes pisces maris manui vestrae traditi sunt. 3 Omne, quod movetur et vivit, erit vobis in cibum; quasi holera virentia tradidi vobis omnia, 4 excepto quod carnem cum anima, quae est in sanguine, non comedetis. 5 Sanguinem enim animarum vestrarum requiram de manu cunctarum bestiarum; et de manu hominis, de manu viri fratris eius requiram animam hominis. 6 Quicumque effuderit humanum sanguinem, per hominem fundetur sanguis illius; ad imaginem quippe Dei factus est homo. 7 Vos autem crescite et multiplicamini et pullulate super terram et dominamini ei”. 8 Haec quoque dixit Deus ad Noe et ad filios eius cum eo: 9 “Ecce ego statuam pactum meum vobiscum et cum semine vestro post vos 10 et ad omnem animam viventem, quae est vobiscum tam in volucribus quam in iumentis et in omnibus bestiis terrae, quae sunt vobiscum, cunctis, quae egressa sunt de arca, universis bestiis terrae. 11 Statuam pactum meum vobiscum; et nequaquam ultra interficietur omnis caro aquis diluvii, neque erit deinceps diluvium dissipans terram”. 12 Dixitque Deus: “Hoc signum foederis, quod do inter me et vos et ad omnem animam viventem, quae est vobiscum, in generationes sempiternas: 13 arcum meum ponam in nubibus, et erit signum foederis inter me et inter terram. 14 Cumque obduxero nubibus caelum, apparebit arcus meus in nubibus, 15 et recordabor foederis mei vobiscum et cum omni anima vivente, quae carnem vegetat; et non erunt ultra aquae diluvii ad delendum universam carnem. 16 Eritque arcus in nubibus, et videbo illum et recordabor foederis sempiterni, quod pactum est inter Deum et omnem animam viventem universae carnis, quae est super terram”. 17 Dixitque Deus ad Noe: “Hoc erit signum foederis, quod constitui inter me et omnem carnem super terram”. 18 Erant ergo filii Noe, qui egressi sunt de arca, Sem, Cham et Iapheth. Porro Cham ipse est pater Chanaan. 19 Tres isti filii sunt Noe, et ab his disseminatum est omne hominum genus super universam terram. 20 Coepitque Noe agricola plantare vineam; 21 bibensque vinum inebriatus est et nudatus in tabernaculo suo. 22 Quod cum vidisset Cham pater Chanaan, verenda scilicet patris sui esse nudata, nuntiavit duobus fratribus suis foras. 23 At vero Sem et Iapheth pallium imposuerunt umeris suis et incedentes retrorsum operuerunt verecunda patris sui, faciesque eorum aversae erant, et patris virilia non viderunt. 24 Evigilans autem Noe ex vino, cum didicisset, quae fecerat ei filius suus minor, 25 ait: Maledictus Chanaan! Servus servorum erit fratribus suis”. 26 Dixitque: Benedictus Dominus Deus Sem! Sitque Chanaan servus eius. 27 Dilatet Deus Iapheth, et habitet in tabernaculis Sem, sitque Chanaan servus eius”. 28 Vixit autem Noe post diluvium trecentis quinquaginta annis. 29 Et impleti sunt omnes dies eius nongentorum quinquaginta annorum, et mortuus est. {{Vulgatus}} {{Vulgatus/Genesis}} 1541 2959 2005-12-18T03:13:51Z Freiberg 24 1Hae sunt generationes filio rum Noe, Sem, Cham et Ia pheth; natique sunt eis filii post diluvium. 2 Filii Iapheth: Gomer et Magog et Madai et Iavan et Thubal et Mosoch et Thiras. 3 Porro filii Gomer: Aschenez et Riphath et Thogorma. 4 Filii autem Iavan: Elisa et Tharsis, Cetthim et Rodanim. 5 Ab his divisae sunt insulae gentium in regionibus suis, unusquisque secundum linguam suam et familias suas in nationibus suis. 6 Filii autem Cham: Chus et Mesraim et Phut et Chanaan. 7 Filii Chus: Saba et Hevila et Sabatha et Regma et Sabathacha. Filii Regma: Saba et Dedan. 8 Porro Chus genuit Nemrod: ipse coepit esse potens in terra 9 et erat robustus venator coram Domino. Ob hoc exivit proverbium: “Quasi Nemrod robustus venator coram Domino”. 10 Fuit autem principium regni eius Babylon et Arach et Achad et Chalanne in terra Sennaar. 11 De terra illa egressus est in Assyriam et aedificavit Nineven et Rohobothir et Chale, 12 Resen quoque inter Nineven et Chale; haec est civitas magna. 13 At vero Mesraim genuit Ludim et Anamim et Laabim, Nephthuim 14 et Phetrusim et Chasluim et Caphtorim, de quibus egressi sunt Philisthim. 15 Chanaan autem genuit Sidonem primogenitum suum, Hetthaeum 16 et Iebusaeum et Amorraeum, Gergesaeum, 17 Hevaeum et Aracaeum, Sinaeum 18 et Aradium, Samaraeum et Emathaeum; et post haec disseminati sunt populi Chananaeorum. 19 Factique sunt termini Chanaan venientibus a Sidone Geraram usque Gazam, donec ingrediaris Sodomam et Gomorram et Adamam et Seboim usque Lesa. 20 Hi sunt filii Cham in cognationibus et linguis terrisque et gentibus suis. 21 De Sem quoque nati sunt, patre omnium filiorum Heber, fratre Iapheth maiore. 22 Filii Sem: Elam et Assur et Arphaxad et Lud et Aram. 23 Filii Aram: Us et Hul et Gether et Mes. 24 At vero Arphaxad genuit Sala, de quo ortus est Heber. 25 Natique sunt Heber filii duo: nomen uni Phaleg, eo quod in diebus eius divisa sit terra, et nomen fratris eius Iectan. 26 Qui Iectan genuit Elmodad et Saleph et Asarmoth, Iare 27 et Adoram et Uzal et Decla 28 et Ebal et Abimael, Saba 29 et Ophir et Hevila et Iobab. Omnes isti filii Iectan; 30 et facta est habitatio eorum de Messa pergentibus usque Sephar montem orientalem. 31 Isti filii Sem secundum cognationes et linguas et regiones in gentibus suis. 32 Hae familiae filiorum Noe iuxta generationes et nationes suas. Ab his divisae sunt gentes in terra post diluvium. {{Vulgatus}} {{Vulgatus/Genesis}} 1542 2960 2005-12-18T03:15:44Z Freiberg 24 1 Erat autem universa terra labii unius et sermonum eo rundem. 2 Cumque proficiscerentur de oriente, invenerunt campum in terra Sennaar et habitaverunt in eo. 3 Dixitque alter ad proximum suum: “Venite, faciamus lateres et coquamus eos igni”. Habueruntque lateres pro saxis et bitumen pro caemento. 4 Et dixerunt: “Venite, faciamus nobis civitatem et turrim, cuius culmen pertingat ad caelum, et faciamus nobis nomen, ne dividamur super faciem universae terrae”. 5 Descendit autem Dominus, ut videret civitatem et turrim, quam aedificaverunt filii hominum, 6 et dixit Dominus: “Ecce unus est populus et unum labium omnibus; et hoc est initium operationis eorum, nec eis erit deinceps difficile, quidquid cogitaverint facere. 7 Venite igitur, descendamus et confundamus ibi linguam eorum, ut non intellegat unusquisque vocem proximi sui”. 8 Atque ita divisit eos Dominus ex illo loco super faciem universae terrae, et cessaverunt aedificare civitatem. 9 Et idcirco vocatum est nomen eius Babel, quia ibi confusum est labium universae terrae, et inde dispersit eos Dominus super faciem universae terrae. 10 Hae sunt generationes Sem. Sem centum erat annorum, quando genuit Arphaxad biennio post diluvium; 11 vixitque Sem, postquam genuit Arphaxad, quingentos annos et genuit filios et filias. 12 Porro Arphaxad vixit triginta quinque annos et genuit Sala. 13 Vixitque Arphaxad, postquam genuit Sala, quadringentis tribus annis et genuit filios et filias. 14 Sala quoque vixit triginta annis et genuit Heber. 15 Vixitque Sala, postquam genuit Heber, quadringentis tribus annis et genuit filios et filias. 16 Vixit autem Heber triginta quattuor annis et genuit Phaleg. 17 Et vixit Heber, postquam genuit Phaleg, quadringentis triginta annis et genuit filios et filias. 18 Vixit quoque Phaleg triginta annis et genuit Reu. 19 Vixitque Phaleg, postquam genuit Reu, ducentis novem annis et genuit filios et filias. 20 Vixit autem Reu triginta duobus annis et genuit Seruch. 21 Vixitque Reu, postquam genuit Seruch, ducentis septem annis et genuit filios et filias. 22 Vixit vero Seruch triginta annis et genuit Nachor. 23 Vixitque Seruch, postquam genuit Nachor, ducentos annos et genuit filios et filias. 24 Vixit autem Nachor viginti novem annis et genuit Thare. 25 Vixitque Nachor, postquam genuit Thare, centum decem et novem annos et genuit filios et filias. 26 Vixitque Thare septuaginta annis et genuit Abram, Nachor et Aran. 27 Hae sunt autem generationes Thare. Thare genuit Abram, Nachor et Aran. Porro Aran genuit Lot; 28 mortuusque est Aran ante Thare patrem suum in terra nativitatis suae in Ur Chaldaeorum. 29 Duxerunt autem Abram et Nachor uxores: nomen uxoris Abram Sarai, et nomen uxoris Nachor Melcha, filia Aran patris Melchae et patris Ieschae. 30 Erat autem Sarai sterilis nec habebat liberos. 31 Tulitque Thare Abram filium suum et Lot filium Aran filium filii sui et Sarai nurum suam, uxorem Abram filii sui, et eduxit eos de Ur Chaldaeorum, ut irent in terram Chanaan. Veneruntque usque Charran et habitaverunt ibi. 32 Et facti sunt dies Thare ducentorum quinque annorum, et mortuus est in Charran. {{Vulgatus}} {{Vulgatus/Genesis}} 1543 2961 2005-12-18T03:17:19Z Freiberg 24 1 Dixit autem Dominus ad Abram: “Egredere de terra tua et de cognatione tua et de domo patris tui in terram, quam monstrabo tibi. 2 Faciamque te in gentem magnam et benedicam tibi et magnificabo nomen tuum, erisque in benedictionem. 3 Benedicam benedicentibus tibi et maledicentibus tibi maledicam, atque in te benedicentur universae cognationes terrae!”. 4 Egressus est itaque Abram, sicut praeceperat ei Dominus, et ivit cum eo Lot. Septuaginta quinque annorum erat Abram, cum egrederetur de Charran. 5 Tulitque Sarai uxorem suam et Lot filium fratris sui universamque substantiam, quam acquisiverant, et animas, quas fecerant in Charran, et egressi sunt, ut irent in terram Chanaan; et venerunt in terram Chanaan. 6 Pertransivit Abram terram usque ad locum Sichem, usque ad Quercum Moreh. Chananaeus autem tunc erat in terra. 7 Apparuit autem Dominus Abram et dixit ei: “Semini tuo dabo terram hanc”. Qui aedificavit ibi altare Domino, qui apparuerat ei. 8 Et inde transgrediens ad montem, qui erat contra orientem Bethel, tetendit ibi tabernaculum suum ab occidente habens Bethel et ab oriente Hai; aedificavit quoque ibi altare Domino et invocavit nomen Domini. 9 Perrexitque Abram de mansione in mansionem usque ad Nageb. 10 Facta est autem fames in terra; descenditque Abram in Aegyptum, ut peregrinaretur ibi; praevaluerat enim fames in terra. 11 Cumque prope esset, ut ingrederetur Aegyptum, dixit Sarai uxori suae: “Novi quod pulchra sis mulier 12 et quod, cum viderint te Aegyptii, dicturi sunt: "Uxor ipsius est"; et interficient me et te reservabunt. 13 Dic ergo, obsecro te, quod soror mea sis, ut bene sit mihi propter te, et vivat anima mea ob gratiam tui”. 14 Cum itaque ingressus esset Abram Aegyptum, viderunt Aegyptii mulierem quod esset pulchra nimis, 15 et viderunt eam principes pharaonis et laudaverunt eam apud illum; et sublata est mulier in domum pharaonis. 16 Abram vero bene usus est propter illam; fueruntque ei oves et boves et asini et servi et famulae et asinae et cameli. 17 Flagellavit autem Dominus pharaonem plagis maximis et domum eius propter Sarai uxorem Abram. 18 Vocavitque pharao Abram et dixit ei: “Quidnam est hoc quod fecisti mihi? Quare non indicasti mihi quod uxor tua esset? 19 Quam ob causam dixisti esse sororem tuam, ut tollerem eam mihi in uxorem? Nunc igitur, ecce coniux tua: accipe eam et vade!”. 20 Praecepitque pharao super Abram viris; et deduxerunt eum et uxorem illius et omnia, quae habebat. {{Vulgatus}} {{Vulgatus/Genesis}} 1544 2962 2005-12-18T03:19:37Z Freiberg 24 1 Ascendit ergo Abram de Ae gypto ipse et uxor eius et om nia, quae habebat, et Lot cum eo ad Nageb. 2 Abram autem erat dives valde in pecoribus, argento et auro. 3 Et profectus est de mansione in mansionem a Nageb in Bethel usque ad locum, ubi prius fixerat tabernaculum inter Bethel et Hai, 4 in loco altaris, quod fecerat prius, et invocavit ibi nomen Domini. 5 Sed et Lot, qui ibat cum Abram, fuerunt greges ovium et armenta et tabernacula; 6 nec poterat eos capere terra, ut habitarent simul: erat quippe substantia eorum multa, et nequibant habitare communiter. 7 Unde et facta est rixa inter pastores gregum Abram et pastores gregum Lot. Eo autem tempore Chananaeus et Pherezaeus habitabant in illa terra. 8 Dixit ergo Abram ad Lot: “Ne, quaeso, sit iurgium inter me et te et inter pastores meos et pastores tuos: fratres enim sumus. 9 Nonne universa terra coram te est? Recede a me, obsecro: si ad sinistram ieris, ego dexteram tenebo; si tu dexteram elegeris, ego ad sinistram pergam”. 10 Elevatis itaque Lot oculis, vidit omnem circa regionem Iordanis, quae universa irrigabatur, antequam subverteret Dominus Sodomam et Gomorram, sicut paradisus Domini et sicut Aegyptus usque in Segor. 11 Elegitque sibi Lot omnem regionem circa Iordanem et recessit ad orientem; divisique sunt alterutrum a fratre suo. 12 Abram habitavit in terra Chanaan; Lot vero moratus est in oppidis, quae erant circa Iordanem, et tabernacula movit usque ad Sodomam. 13 Homines autem Sodomitae pessimi erant et peccatores coram Domino nimis. 14 Dixitque Dominus ad Abram, postquam divisus est Lot ab eo: “Leva oculos tuos et vide a loco, in quo nunc es, ad aquilonem et ad meridiem, ad orientem et ad occidentem: 15 omnem terram, quam conspicis, tibi dabo et semini tuo usque in sempiternum; 16 faciamque semen tuum sicut pulverem terrae: si quis potest hominum numerare pulverem terrae, semen quoque tuum numerare poterit. 17 Surge et perambula terram in longitudine et in latitudine sua, quia tibi daturus sum eam”. 18 Movens igitur tabernaculum suum, Abram venit et habitavit iuxta Quercus Mambre, quae sunt in Hebron, aedificavitque ibi altare Domino. {{Vulgatus}} {{Vulgatus/Genesis}} 1545 2963 2005-12-18T03:22:47Z Freiberg 24 1 Factum est autem in illo tempore, ut Amraphel rex Sennaar et Arioch rex Ellasar et Chodorlahomor rex Elam et Thadal rex gentium 2 inirent bellum contra Bara regem Sodomae et contra Bersa regem Gomorrae et contra Sennaab regem Adamae et contra Semeber regem Seboim contraque regem Belae; ipsa est Segor. 3 Omnes hi convenerunt in vallem Siddim, quae nunc est mare Salis. 4 Duodecim annis servierant Chodorlahomor et tertio decimo anno recesserunt ab eo. 5 Igitur anno quarto decimo venit Chodorlahomor et reges, qui erant cum eo, percusseruntque Raphaim in Astharothcarnaim et Zuzim in Ham et Emim in Savecariathaim 6 et Chorraeos in montibus Seir usque ad Elpharan, quae est in deserto. 7 Reversique sunt et venerunt ad fontem Mesphat; ipsa est Cades. Et percusserunt omnem regionem Amalecitarum et etiam Amorraeum, qui habitabat in Asasonthamar. 8 Et egressi sunt rex Sodomae et rex Gomorrae rexque Adamae et rex Seboim necnon et rex Belae, quae est Segor; et direxerunt contra eos aciem in valle Siddim, 9 scilicet adversus Chodorlahomor regem Elam et Thadal regem gentium et Amraphel regem Sennaar et Arioch regem Ellasar: quattuor reges adversus quinque. 10 Vallis autem Siddim habebat puteos multos bituminis. Itaque rex Sodomae et Gomorrae terga verterunt cecideruntque illuc; et, qui remanserant, fugerunt ad montem. 11 Tulerunt autem omnem substantiam Sodomae et Gomorrae et universa, quae ad cibum pertinent, et abierunt; 12 ceperunt et Lot et substantiam eius, filium fratris Abram, qui habitabat in Sodoma. 13 Et ecce unus, qui evaserat, nuntiavit Abram Hebraeo, qui habitabat iuxta Quercus Mambre Amorraei fratris Eschol et fratris Aner; hi enim pepigerant foedus cum Abram. 14 Quod cum audisset Abram, captum videlicet Lot fratrem suum, numeravit expeditos vernaculos suos trecentos decem et octo et persecutus est usque Dan; 15 et, divisis sociis, irruit super eos nocte percussitque eos et persecutus est eos usque Hoba, quae est ad laevam Damasci; 16 reduxitque omnem substantiam, necnon et Lot fratrem suum cum substantia illius, mulieres quoque et populum. 17 Egressus est autem rex Sodomae in occursum eius, postquam reversus est a caede Chodorlahomor et regum, qui cum eo erant, in vallem Save, quae est vallis Regis. 18 At vero Melchisedech rex Salem proferens panem et vinum ­ erat enim sacerdos Dei altissimi ­ 19 benedixit ei et ait: “Benedictus Abram a Deo excelso, qui creavit caelum et terram 20 et benedictus Deus excelsus, qui tradidit hostes tuos in manus tuas”. Et dedit ei decimas ex omnibus. 21 Dixit autem rex Sodomae ad Abram: “Da mihi animas; substantiam tolle tibi”. 22 Qui respondit ei: “Levo manum meam ad Dominum, Deum excelsum, creatorem caeli et terrae, 23 a filo subteminis usque ad corrigiam caligae non accipiam ex omnibus, quae tua sunt, ne dicas: "Ego ditavi Abram"; 24 exceptis his, quae comederunt iuvenes, et partibus virorum, qui venerunt mecum, Aner, Eschol et Mambre: isti accipient partes suas”. {{Vulgatus}} {{Vulgatus/Genesis}} 1546 2964 2005-12-18T03:24:26Z Freiberg 24 1 His itaque transactis, factus est sermo Domini ad Abram per visionem dicens: “Noli timere, Abram! Ego protector tuus sum, et merces tua magna erit nimis”. 2 Dixitque Abram: “Domine Deus, quid dabis mihi? Ego vadam absque liberis, et heres domus meae erit Damascenus Eliezer ”. 3 Addiditque Abram: “En mihi non dedisti semen, et ecce vernaculus meus heres meus erit”. 4 Sed ecce sermo Domini factus est ad eum: “Non erit hic heres tuus, sed qui egredietur de visceribus tuis, ipsum habebis heredem ”. 5 Eduxitque eum foras et ait illi: “Suspice caelum et numera stellas, si potes”. Et dixit ei: “Sic erit semen tuum”. 6 Credidit Domino, et reputatum est ei ad iustitiam. 7 Dixitque ad eum: “Ego Dominus, qui eduxi te de Ur Chaldaeorum, ut darem tibi terram istam, et possideres eam”. 8 Et ille ait: “Domine Deus, unde scire possum quod possessurus sim eam?”. 9 Respondens Dominus: “Sume, inquit, mihi vitulam triennem et capram trimam et arietem annorum trium, turturem quoque et columbam”. 10 Qui tollens universa haec divisit ea per medium et utrasque partes contra se altrinsecus posuit; aves autem non divisit. 11 Descenderuntque volucres super cadavera, et abigebat eas Abram. 12 Cumque sol occumberet, sopor irruit super Abram, et ecce horror magnus et tenebrosus invasit eum. 13 Dictumque est ad eum: “Scito praenoscens quod peregrinum futurum sit semen tuum in terra non sua, et subicient eos servituti et affligent quadringentis annis. 14 Verumtamen et gentem, cui servituri sunt, ego iudicabo, et post haec egredientur cum magna substantia. 15 Tu autem ibis ad patres tuos in pace, sepultus in senectute bona. 16 Generatione autem quarta revertentur huc; necdum enim completae sunt iniquitates Amorraeorum usque ad praesens tempus”. 17 Cum ergo occubuisset sol, facta est caligo tenebrosa, et apparuit clibanus fumans et lampas ignis transiens inter divisiones illas. 18 In illo die pepigit Dominus cum Abram foedus dicens: “Semini tuo dabo terram hanc a fluvio Aegypti usque ad magnum fluvium Euphraten, 19 Cinaeos et Cenezaeos, Cedmonaeos 20 et Hetthaeos et Pherezaeos, Raphaim quoque 21 et Amorraeos et Chananaeos et Gergesaeos et Iebusaeos”. {{Vulgatus}} {{Vulgatus/Genesis}} 1547 2965 2005-12-18T03:25:49Z Freiberg 24 1 Sarai autem uxor Abram non genuerat ei liberos; sed habens ancillam Aegyptiam nomine Agar, 2 dixit marito suo: “Ecce conclusit me Dominus, ne parerem; ingredere ad ancillam meam, si forte saltem ex illa suscipiam filios”. Cumque ille acquiesceret deprecanti, 3 tulit Agar Aegyptiam ancillam suam post annos decem quam habitare coeperant in terra Chanaan, et dedit eam viro suo uxorem. 4 Qui ingressus est ad eam. At illa concepisse se videns despexit dominam suam. 5 Dixitque Sarai ad Abram: “Inique agis contra me; ego dedi ancillam meam in sinum tuum, quae videns quod conceperit, despectui me habet. Iudicet Dominus inter me et te”. 6 Cui respondens Abram: “Ecce, ait, ancilla tua in manu tua est; utere ea, ut libet”. Affligente igitur eam Sarai, aufugit ab ea. 7 Cumque invenisset illam angelus Domini iuxta fontem aquae in deserto, ad fontem in via Sur, 8 dixit: “ Agar, ancilla Sarai, unde venis et quo vadis? ”. Quae respondit: “ A facie Sarai dominae meae ego fugio ”. 9 Dixitque ei angelus Domini: “ Revertere ad dominam tuam et humiliare sub manibus ipsius ”. 10 Et dixit ei angelus Domini: “ Multiplicans multiplicabo semen tuum, et non numerabitur prae multitudine ”. 11 Et dixit ei angelus Domini: “ Ecce, concepisti et paries filium vocabisque nomen eius Ismael, eo quod audierit Dominus afflictionem tuam. 12 Hic erit homo onagro similis; manus eius contra omnes, et manus omnium contra eum; et e regione universorum fratrum suorum figet tabernacula ”. 13 Vocavit autem nomen Domini, qui loquebatur ad eam: “ Tu Deus, qui vidisti me ”. Dixit enim: “ Profecto hic vidi posteriora videntis me ”. 14 Propterea appellatur puteus ille Lahairoi (id est Viventis et Videntis me); ipse est inter Cades et Barad. 15 Peperitque Agar Abrae filium; qui vocavit nomen filii sui, quem pepererat Agar, Ismael. 16 Octoginta et sex annorum erat Abram, quando peperit ei Agar Ismaelem. {{Vulgatus}} {{Vulgatus/Genesis}} 1548 2966 2005-12-18T03:27:50Z Freiberg 24 1 Postquam Abram nonaginta et novem annorum factus est, apparuit ei Dominus dixitque ad eum: “Ego Deus omnipotens, ambula coram me et esto perfectus. 2 Ponamque foedus meum inter me et te et multiplicabo te vehementer nimis”. 3 Cecidit Abram pronus in faciem. 4 Dixitque ei Deus: “Ecce pactum meum tecum. Erisque pater multarum gentium, 5 nec ultra vocabitur nomen tuum Abram, sed Abraham erit nomen tuum, quia patrem multarum gentium constitui te. 6 Faciamque te crescere vehementissime et ponam te in gentes; regesque ex te egredientur. 7 Et statuam pactum meum inter me et te et inter semen tuum post te in generationibus suis foedere sempiterno, ut sim Deus tuus et seminis tui post te. 8 Daboque tibi et semini tuo post te terram peregrinationis tuae, omnem terram Chanaan in possessionem aeternam; eroque Deus eorum”. 9 Dixit iterum Deus ad Abraham: “Tu autem pactum meum custodies, et semen tuum post te in generationibus suis. 10 Hoc est pactum meum, quod observabitis, inter me et vos et semen tuum post te. Circumcidetur ex vobis omne masculinum, 11 et circumcidetis carnem praeputii vestri, ut sit in signum foederis inter me et vos. 12 Infans octo dierum circumcidetur in vobis: omne masculinum in generationibus vestris, tam vernaculus quam empticius ex omnibus alienigenis, quicumque non fuerit de stirpe vestra. 13 Circumcidetur vernaculus et empticius, eritque pactum meum in carne vestra in foedus aeternum. 14 Masculus, cuius praeputii caro circumcisa non fuerit, delebitur anima illa de populo suo; pactum meum irritum fecit”. 15 Dixit quoque Deus ad Abraham: “Sarai uxorem tuam non vocabis nomen eius Sarai, sed Sara erit nomen eius. 16 Et benedicam ei; et ex illa quoque dabo tibi filium. Benedicturus sum eam, eritque in nationes; reges populorum orientur ex ea”. 17 Cecidit Abraham in faciem suam et risit dicens in corde suo: “Putasne centenario nascetur filius? Et Sara nonagenaria pariet?”. 18 Dixitque ad Deum: “Utinam Ismael vivat coram te”. 19 Et ait Deus: “Sara uxor tua pariet tibi filium, vocabisque nomen eius Isaac; et constituam pactum meum illi in foedus sempiternum et semini eius post eum. 20 Super Ismael quoque exaudivi te: ecce benedicam ei et crescere faciam et multiplicabo eum vehementissime; duodecim duces generabit, et faciam illum in gentem magnam. 21 Pactum vero meum statuam ad Isaac, quem pariet tibi Sara tempore isto in anno altero”. 22 Cumque cessasset loqui cum eo, ascendit Deus ab Abraham. 23 Tulit ergo Abraham Ismael filium suum et omnes vernaculos domus suae universosque, quos emerat: cunctos mares ex omnibus viris domus suae; et circumcidit carnem praeputii eorum statim in ipsa die, sicut praeceperat ei Deus. 24 Abraham nonaginta novem erat annorum, quando circumcisus est in carne praeputii sui; 25 et Ismael filius eius tredecim annos impleverat tempore circumcisionis suae. 26 Eadem die circumcisus est Abraham et Ismael filius eius; 27 et omnes viri domus illius, tam vernaculi quam empticii ex alienigenis, circumcisi sunt cum eo. {{Vulgatus}} {{Vulgatus/Genesis}} 1549 2967 2005-12-18T03:30:47Z Freiberg 24 1 Apparuit autem ei Dominus iuxta Quercus Mambre se denti in ostio tabernaculi sui in ipso fervore diei. 2 Cumque elevasset oculos, apparuerunt ei tres viri stantes prope eum. Quos cum vidisset, cucurrit in occursum eorum de ostio tabernaculi et adoravit in terram 3 et dixit: “Domine mi, si inveni gratiam in oculis tuis, ne transeas servum tuum; 4 afferatur pauxillum aquae, et lavate pedes vestros et requiescite sub arbore. 5 Ponamque buccellam panis, et confortate cor vestrum, postea transibitis; idcirco enim declinastis ad servum vestrum”. Qui dixerunt: “Fac ut locutus es”. 6 Festinavit Abraham in tabernaculum ad Saram dixitque: “Accelera, tria sata similae commisce et fac subcinericios panes”. 7 Ipse vero ad armentum cucurrit et tulit inde vitulum tenerrimum et optimum deditque puero; qui festinavit et coxit illum. 8 Tulit quoque butyrum et lac et vitulum, quem coxerat, et posuit coram eis. Ipse vero stabat iuxta eos sub arbore; et comederunt. 9 Dixeruntque ad eum: “Ubi est Sara uxor tua?”. Ille respondit: “Ecce in tabernaculo est”. 10 Cui dixit: “Revertens veniam ad te tempore isto, et habebit filium Sara uxor tua”. Quo audito, Sara risit ad ostium tabernaculi, quod erat post eum. 11 Erant autem ambo senes provectaeque aetatis, et desierant Sarae fieri muliebria. 12 Quae risit occulte dicens: “Postquam consenui, et dominus meus vetulus est, voluptas mihi erit?”. 13 Dixit autem Dominus ad Abraham: “Quare risit Sara dicens: "Num vere paritura sum anus?"”. 14 Numquid Domino est quidquam difficile? Revertar ad te hoc eodem tempore, et habebit Sara filium ”. 15 Negavit Sara dicens: “Non risi”, timore perterrita. Ille autem dixit: “Non; sed risisti”. 16 Cum ergo surrexissent inde viri, direxerunt oculos contra Sodomam; et Abraham simul gradiebatur deducens eos. 17 Dixitque Dominus: “Num celare potero Abraham, quae gesturus sum, 18 cum futurus sit in gentem magnam ac robustissimam, et benedicendae sint in illo omnes nationes terrae? 19 Nam elegi eum, ut praecipiat filiis suis et domui suae post se, ut custodiant viam Domini et faciant iustitiam et iudicium, ut adducat Dominus super Abraham omnia, quae locutus est ad eum”. 20 Dixit itaque Dominus: “Clamor contra Sodomam et Gomorram multiplicatus est, et peccatum eorum aggravatum est nimis. 21 Descendam et videbo utrum clamorem, qui venit ad me, opere compleverint an non; sciam”. 22 Converteruntque se inde viri et abierunt Sodomam; Abraham vero adhuc stabat coram Domino. 23 Et appropinquans ait: “Numquid vere perdes iustum cum impio? 24 Si forte fuerint quinquaginta iusti in civitate, vere perdes et non parces loco illi propter quinquaginta iustos, si fuerint in eo? 25 Absit a te, ut rem hanc facias et occidas iustum cum impio, fiatque iustus sicut impius; absit a te. Nonne iudex universae terrae faciet iudicium?”. 26 Dixitque Dominus: “Si invenero Sodomae quinquaginta iustos in medio civitatis, dimittam omni loco propter eos”. 27 Respondensque Abraham ait: “Ecce coepi loqui ad Dominum meum, cum sim pulvis et cinis. 28 Quid, si forte minus quinquaginta iustis quinque fuerint? Delebis propter quinque universam urbem?”. Et ait: “Non delebo, si invenero ibi quadraginta quinque”. 29 Rursumque locutus est ad eum: “Si forte inventi fuerint ibi quadraginta?”. Ait: “Non percutiam propter quadraginta”. 30 “Ne, quaeso, inquit, indignetur Dominus meus, si loquar. Si forte ibi inventi fuerint triginta?”. Respondit: “Non faciam, si invenero ibi triginta”. 31 “Ecce, ait, coepi loqui ad Dominum meum. Si forte inventi fuerint ibi viginti? ”. Dixit: “Non interficiam propter viginti”. 32 “Obsecro, inquit, ne irascatur Dominus meus, si loquar adhuc semel. Si forte inventi fuerint ibi decem?”. Dixit: “Non delebo propter decem”. 33 Abiit Dominus, postquam cessavit loqui ad Abraham; et ille reversus est in locum suum. {{Vulgatus}} {{Vulgatus/Genesis}} 1550 2968 2005-12-18T03:32:53Z Freiberg 24 1 Veneruntque duo angeli Sodomam vespere, sedente Lot in foribus civitatis. Qui cum vidisset eos, surrexit et ivit obviam eis adoravitque pronus in terram 2 et dixit: “Obsecro, domini mei, declinate in domum pueri vestri et pernoctate; lavate pedes vestros et mane proficiscemini in viam vestram”. Qui dixerunt: “Minime, sed in platea pernoctabimus”. 3 Compulit illos oppido, et diverterunt ad eum. Ingressisque domum illius fecit convivium et coxit azyma, et comederunt. 4 Prius autem quam irent cubitum, viri civitatis, viri Sodomae, vallaverunt domum a iuvene usque ad senem, omnis populus simul. 5 Vocaveruntque Lot et dixerunt ei: “Ubi sunt viri, qui introierunt ad te nocte? Educ illos ad nos, ut cognoscamus eos”. 6 Egressus ad eos Lot post tergum occludens ostium ait: 7 “Nolite, quaeso, fratres mei, nolite malum hoc facere. 8 Ecce, habeo duas filias, quae necdum cognoverunt virum; educam eas ad vos, et facite eis sicut placuerit vobis, dummodo viris istis nihil faciatis; ideo enim ingressi sunt sub umbra tecti mei”. 9 At illi dixerunt: “Recede illuc”. Et rursus: “Unus ingressus est, inquiunt, ut advena et vult iudicare? Te ergo ipsum magis quam hos affligemus”. Vimque faciebant Lot vehementissime, iamque prope erat, ut effringerent fores. 10 Et ecce miserunt manum viri et introduxerunt ad se Lot clauseruntque ostium; 11 et eos, qui foris erant, percusserunt caecitate a minimo usque ad maximum, ita ut ostium invenire non possent. 12 Dixerunt autem viri ad Lot: “Habes hic quempiam tuorum? Generum et filios et filias et omnes, qui tui sunt in urbe, educ de loco hoc: 13 delebimus enim locum istum, eo quod increverit clamor contra eos coram Domino, qui misit nos, ut perdamus eam”. 14 Egressus itaque Lot locutus est ad generos suos, qui accepturi erant filias eius, et dixit: “Surgite, egredimini de loco isto, quia delebit Dominus civitatem”. Et visus est eis quasi ludens loqui. 15 Cumque esset mane, cogebant eum angeli dicentes: “Surge, tolle uxorem tuam et duas filias, quas habes hic, ne pereas in scelere civitatis”. 16 Tardante illo, apprehenderunt viri manum eius et manum uxoris ac duarum filiarum eius, eo quod parceret Dominus illi. 17 Et eduxerunt eum posueruntque extra civitatem. Ibi locutus est: “Salvare, agitur de vita tua; noli respicere post tergum, nec stes in omni circa regione; sed in monte salvum te fac, ne pereas”. 18 Dixitque Lot ad eos: “Non, quaeso, Domine. 19 Ecce invenit servus tuus gratiam coram te, et magnificasti misericordiam tuam, quam fecisti mecum, ut salvares animam meam; nec possum in monte salvari, ne forte apprehendat me malum et moriar. 20 Ecce, civitas haec iuxta, ad quam possum fugere, parva, et salvabor in ea ­ numquid non modica est? ­ et vivet anima mea”. 21 Dixitque ad eum: “Ecce, etiam in hoc suscepi preces tuas, ut non subvertam urbem, pro qua locutus es. 22 Festina et salvare ibi, quia non potero facere quidquam, donec ingrediaris illuc”. Idcirco vocatum est nomen urbis illius Segor. 23 Sol egressus est super terram, et Lot ingressus est Segor. 24 Igitur Dominus pluit super Sodomam et Gomorram sulphur et ignem a Domino de caelo 25 et subvertit civitates has et omnem circa regionem, universos habitatores urbium et cuncta terrae virentia. 26 Respiciensque uxor eius post se versa est in statuam salis. 27 Abraham autem consurgens mane venit ad locum, ubi steterat prius cum Domino, 28 intuitus est Sodomam et Gomorram et universam terram regionis illius; viditque ascendentem favillam de terra quasi fornacis fumum. 29 Cum enim subverteret Deus civitates regionis illius, recordatus Abrahae liberavit Lot de subversione urbium, in quibus habitaverat. 30 Ascenditque Lot de Segor et mansit in monte, duae quoque filiae eius cum eo; timuerat enim manere in Segor. Et mansit in spelunca ipse et duae filiae eius. 31 Dixitque maior ad minorem: “Pater noster senex est, et nullus virorum remansit in terra, qui possit ingredi ad nos iuxta morem universae terrae. 32 Veni, inebriemus patrem nostrum vino dormiamusque cum eo, ut servare possimus ex patre nostro semen”. 33 Dederunt itaque patri suo bibere vinum nocte illa, et ingressa est maior dormivitque cum patre; at ille non sensit, nec quando accubuit filia nec quando surrexit. 34 Altera quoque die dixit maior ad minorem: “Ecce, dormivi heri cum patre meo; demus ei bibere vinum etiam hac nocte, et ingressa dormies cum eo, ut salvemus semen de patre nostro”. 35 Dederunt et illa nocte patri suo bibere vinum, ingressaque minor filia dormivit cum eo; et ne tunc quidem sensit, quando illa concubuerit vel quando surrexerit. 36 Conceperunt ergo duae filiae Lot de patre suo. 37 Peperitque maior filium et vocavit nomen eius Moab; ipse est pater Moabitarum usque in praesentem diem. 38 Minor quoque peperit filium et vocavit nomen eius Benammi (id est Filius populi mei); ipse est pater Ammonitarum usque hodie. {{Vulgatus}} {{Vulgatus/Genesis}} 1551 2969 2005-12-18T03:36:48Z Freiberg 24 1 Profectus inde Abraham in terram Nageb, habitavit in ter Cades et Sur et peregrinatus est in Geraris. 2 Dixitque de Sara uxore sua: “Soror mea est”. Misit ergo Abimelech rex Gerarae et tulit eam. 3 Venit autem Deus ad Abimelech per somnium nocte et ait illi: “En morieris propter mulierem, quam tulisti; habet enim virum”. 4 Abimelech vero non tetigerat eam. Et ait: “Domine, num gentem etiam iustam interficies? 5 Nonne ipse dixit mihi: "Soror mea est", et ipsa quoque ait: "Frater meus est"? In simplicitate cordis mei et munditia manuum mearum feci hoc”. 6 Dixitque ad eum Deus per somnium: “Et ego scio quod simplici corde feceris; et ideo custodivi te, ne peccares in me, et non dimisi, ut tangeres eam. 7 Nunc igitur redde viro suo uxorem, quia propheta est; et orabit pro te, et vives. Si autem nolueris reddere, scito quod morte morieris tu et omnia, quae tua sunt”. 8 Statimque de nocte consurgens Abimelech vocavit omnes servos suos et locutus est universa verba haec in auribus eorum; timueruntque viri valde. 9 Vocavit autem Abimelech etiam Abraham et dixit ei: “Quid fecisti nobis? Quid peccavi in te, quia induxisti super me et super regnum meum peccatum grande? Quae non debuisti facere, fecisti mihi”. 10 Rursusque ait: “Quid vidisti, ut hoc faceres?”. 11 Respondit Abraham: “ Cogitavi mecum: Certe non est timor Dei in loco isto, et interficient me propter uxorem meam. 12 Alias autem et vere soror mea est, filia patris mei et non filia matris meae, et duxi eam in uxorem. 13 Cum autem vagari me faceret Deus de domo patris mei, dixi ad eam: Hanc misericordiam facies mecum: in omni loco, ad quem ingrediemur, dices quod frater tuus sim ”. 14 Tulit igitur Abimelech oves et boves et servos et ancillas et dedit Abraham; reddiditque illi Saram uxorem suam 15 et ait: “Ecce terra mea coram te; ubicumque tibi placuerit, habita”. 16 Sarae autem dixit: “Ecce mille argenteos dedi fratri tuo; ecce hoc erit tibi in velamen oculorum ad omnes, qui tecum sunt, et apud omnes iustificaberis”. 17 Orante autem Abraham, sanavit Deus Abimelech et uxorem ancillasque eius et pepererunt; 18 concluserat enim Dominus omnem vulvam domus Abimelech propter Saram uxorem Abraham. {{Vulgatus}} {{Vulgatus/Genesis}} 1552 2970 2005-12-18T03:38:35Z Freiberg 24 1 Visitavit autem Dominus Saram, sicut promiserat, et implevit Sarae, quae locutus est; 2 concepitque et peperit Abrahae filium in senectute eius tempore, quo praedixerat ei Deus. 3 Vocavitque Abraham nomen filii sui, quem genuit ei Sara, Isaac 4 et circumcidit eum octavo die, sicut praeceperat ei Deus. 5 Cum Abraham centum esset annorum, natus est ei Isaac filius eius. 6 Dixitque Sara: “Risum fecit mihi Deus; quicumque audierit, corridebit mihi ?. 7 Rursumque ait: ? Quis auditurum crederet Abraham quod Sara lactaret filios, quia peperit ei filium iam seni?”. 8 Crevit igitur puer et ablactatus est. Fecitque Abraham grande convivium in die ablactationis eius. 9 Cumque vidisset Sara filium Agar Aegyptiae iocantem cum Isaac filio suo, dixit ad Abraham: 10 “Eice ancillam hanc et filium eius; non enim erit heres filius ancillae cum filio meo Isaac”. 11 Dure accepit hoc Abraham propter filium suum. 12 Cui dixit Deus: “Non tibi videatur asperum super puero et super ancilla tua; omnia, quae dixerit tibi Sara, audi vocem eius, quia in Isaac vocabitur tibi semen. 13 Sed et filium ancillae faciam in gentem magnam, quia semen tuum est”. 14 Surrexit itaque Abraham mane et tollens panem et utrem aquae imposuit scapulae eius tradiditque puerum et dimisit eam. Quae cum abisset, errabat in deserto Bersabee. 15 Cumque consumpta esset aqua in utre, abiecit puerum subter unum arbustum 16 et abiit; seditque e regione procul, quantum potest arcus iacere. Dixit enim: “Non videbo morientem puerum”. Et sedens contra levavit vocem suam et flevit. 17 Exaudivit autem Deus vocem pueri; vocavitque angelus Dei Agar de caelo dicens: “Quid tibi, Agar? Noli timere; exaudivit enim Deus vocem pueri de loco, in quo est. 18 Surge, tolle puerum et tene illum manu tua, quia in gentem magnam faciam eum”. 19 Aperuitque Deus oculos eius; quae videns puteum aquae abiit et implevit utrem deditque puero bibere. 20 Et fuit Deus cum eo; qui crevit et moratus est in solitudine factusque est iuvenis sagittarius. 21 Habitavitque in deserto Pharan; et accepit illi mater sua uxorem de terra Aegypti. 22 Eodem tempore dixit Abimelech et Phicol princeps exercitus eius ad Abraham: “Deus tecum est in universis, quae agis. 23 Iura ergo per Deum, ne noceas mihi et posteris meis stirpique meae; sed iuxta fidem, quam feci tibi, facies mihi et terrae, in qua versatus es advena”. 24 Dixitque Abraham: “Ego iurabo”. 25 Et increpavit Abraham Abimelech propter puteum aquae, quem vi abstulerant servi eius. 26 Responditque Abimelech: “Nescivi quis fecerit hanc rem; sed et tu non indicasti mihi, et ego non audivi praeter hodie”. 27 Tulit itaque Abraham oves et boves et dedit Abimelech; percusseruntque ambo foedus. 28 Et statuit Abraham septem agnas gregis seorsum. 29 Cui dixit Abimelech: “Quid sibi volunt septem agnae istae, quas stare fecisti seorsum?”. 30 At ille: “Septem, inquit, agnas accipies de manu mea, ut sint in testimonium mihi, quoniam ego fodi puteum istum”. 31 Idcirco vocatus est locus ille Bersabee, quia ibi uterque iuraverunt. 32 Et inierunt foedus in Bersabee. 33 Surrexit autem Abimelech et Phicol princeps militiae eius reversique sunt in terram Philisthim. Abraham vero plantavit nemus in Bersabee et invocavit ibi nomen Domini, Dei aeterni. 34 Et fuit colonus in terra Philisthim diebus multis. {{Vulgatus}} {{Vulgatus/Genesis}} 1553 2971 2005-12-18T03:39:54Z Freiberg 24 1 Quae postquam gesta sunt, tentavit Deus Abraham et di xit ad eum: “Abraham”. Ille respondit: “Adsum”. 2 Ait: “Tolle filium tuum unigenitum, quem diligis, Isaac et vade in terram Moria; atque offer eum ibi in holocaustum super unum montium, quem monstravero tibi”. 3 Igitur Abraham de nocte consurgens stravit asinum suum ducens secum duos iuvenes suos et Isaac filium suum. Cumque concidisset ligna in holocaustum, surrexit et abiit ad locum, quem praeceperat ei Deus. 4 Die autem tertio, elevatis oculis, vidit locum procul 5 dixitque ad pueros suos: “Exspectate hic cum asino. Ego et puer illuc usque properantes, postquam adoraverimus, revertemur ad vos”. 6 Tulit quoque ligna holocausti et imposuit super Isaac filium suum; ipse vero portabat in manibus ignem et cultrum. Cumque duo pergerent simul, 7 dixit Isaac Abrahae patri suo: “Pater mi”. Ille respondit: “Quid vis, fili?”. “Ecce, inquit, ignis et ligna; ubi est victima holocausti?”. 8 Dixit Abraham: “Deus providebit sibi victimam holocausti, fili mi”. Pergebant ambo pariter; 9 et venerunt ad locum, quem ostenderat ei Deus, in quo aedificavit Abraham altare et desuper ligna composuit. Cumque colligasset Isaac filium suum, posuit eum in altari super struem lignorum 10 extenditque Abraham manum et arripuit cultrum, ut immolaret filium suum. 11 Et ecce angelus Domini de caelo clamavit: “Abraham, Abraham”. Qui respondit: “Adsum”. 12 Dixitque: “Non extendas manum tuam super puerum neque facias illi quidquam. Nunc cognovi quod times Deum et non pepercisti filio tuo unigenito propter me”. 13 Levavit Abraham oculos suos viditque arietem unum inter vepres haerentem cornibus; quem assumens obtulit holocaustum pro filio. 14 Appellavitque nomen loci illius: “Dominus videt”. Unde usque hodie dicitur: “In monte Dominus videtur”. 15 Vocavit autem angelus Domini Abraham secundo de caelo et dixit: 16 “Per memetipsum iuravi, dicit Dominus: quia fecisti hanc rem et non pepercisti filio tuo unigenito, 17 benedicam tibi et multiplicabo semen tuum sicut stellas caeli et velut arenam, quae est in litore maris. Possidebit semen tuum portas inimicorum suorum, 18 et benedicentur in semine tuo omnes gentes terrae, quia oboedisti voci meae”. 19 Reversus est Abraham ad pueros suos, et surrexerunt abieruntque Bersabee simul, et habitavit Abraham in Bersabee. 20 His ita gestis, nuntiatum est Abrahae quod Melcha quoque genuisset filios Nachor fratri suo: 21 Us primogenitum et Buz fratrem eius et Camuel patrem Aram 22 et Cased et Azau, Pheldas quoque et Iedlaph 23 ac Bathuel, de quo nata est Rebecca. Octo istos genuit Melcha Nachor fratri Abrahae. 24 Concubina vero illius, nomine Reuma, peperit Tabee et Gaham et Tahas et Maacha. {{Vulgatus}} {{Vulgatus/Genesis}} 1554 2972 2005-12-18T03:43:49Z Freiberg 24 1 Vixit autem Sara centum viginti septem annis 2 et mortua est in Cariatharbe, quae est Hebron, in terra Chanaan; venitque Abraham, ut plangeret et fleret eam. 3 Cumque surrexisset ab officio funeris, locutus est ad filios Heth dicens: 4 “Advena sum et inquilinus apud vos; date mihi possessionem sepulcri vobiscum, ut sepeliam mortuum meum”. 5 Responderunt filii Heth dicentes: 6 “Audi nos, domine, princeps Dei es apud nos: in nobilissimo sepulcrorum nostrorum sepeli mortuum tuum; nullusque te prohibebit, quin in sepulcro eius sepelias mortuum tuum”. 7 Surrexit Abraham et adoravit populum terrae, filios videlicet Heth, 8 dixitque ad eos: “Si placet animae vestrae, ut sepeliam mortuum meum, audite me et intercedite pro me apud Ephron filium Seor, 9 ut det mihi speluncam Machpela, quam habet in extrema parte agri sui. Pecunia digna tradat eam mihi coram vobis in possessionem sepulcri”. 10 Sedebat autem Ephron in medio filiorum Heth. Responditque Ephron Hetthaeus ad Abraham, filiis Heth audientibus cunctis, qui ingrediebantur portam civitatis illius, dicens: 11 “Nequaquam ita fiat, domine mi, ausculta me. Agrum do tibi et speluncam, quae in eo est, praesentibus filiis populi mei; sepeli mortuum tuum”. 12 Adoravit Abraham coram populo terrae 13 et locutus est ad Ephron, audiente populo terrae: “Quaeso, ut audias me. Dabo pecuniam pro agro; suscipe eam, et sic sepeliam mortuum meum in eo”. 14 Respondit Ephron ad Abraham dicens ei: 15 “Domine mi, audi me. Terra quadringentorum siclorum argenti inter me et te quid est hoc? Sepeli mortuum tuum”. 16 Auscultavit Abraham Ephron et appendit pecuniam, quam Ephron postulaverat, audientibus filiis Heth, quadringentos siclos argenti, sicut mos erat apud negotiatores. 17 Confirmatusque est ager Ephronis, qui erat in Machpela respiciens Mambre, tam ipse quam spelunca in eo et omnes arbores eius in cunctis terminis eius per circuitum, 18 Abrahae in possessionem, videntibus filiis Heth cunctis, qui intrabant portam civitatis illius. 19 Deinde sepelivit Abraham Saram uxorem suam in spelunca agri Machpela, qui respiciebat Mambre ­ haec est Hebron ­ in terra Chanaan. 20 Et confirmatus est ager et antrum, quod erat in eo, Abrahae in possessionem sepulcri a filiis Heth. {{Vulgatus}} {{Vulgatus/Genesis}} 1555 2973 2005-12-18T03:46:40Z Freiberg 24 1 Erat autem Abraham senex dierumque multorum; et Do minus in cunctis benedixerat ei. 2 Dixitque Abraham ad servum seniorem domus suae, qui praeerat omnibus, quae habebat: “Pone manum tuam subter femur meum, 3 ut adiurem te per Dominum, Deum caeli et Deum terrae, ut non accipias uxorem filio meo de filiabus Chananaeorum, inter quos habito; 4 sed ad terram et cognationem meam proficiscaris et inde accipias uxorem filio meo Isaac”. 5 Respondit servus: “Si noluerit mulier venire mecum in terram hanc, num reducere debeo filium tuum ad terram, a quo tu egressus es?”. 6 Dixit Abraham: “Cave, ne quando reducas illuc filium meum. 7 Dominus, Deus caeli, qui tulit me de domo patris mei et de terra nativitatis meae, qui locutus est mihi et iuravit mihi dicens: "Semini tuo dabo terram hanc", ipse mittet angelum suum coram te, et accipies inde uxorem filio meo. 8 Sin autem noluerit mulier sequi te, non teneberis iuramento; filium tantum meum ne reducas illuc”. 9 Posuit ergo servus manum sub femore Abraham domini sui et iuravit illi super hac re. 10 Tulitque servus decem camelos de grege domini sui et abiit ex omnibus bonis eius portans secum; profectusque perrexit in Aram Naharaim ad urbem Nachor. 11 Cumque camelos fecisset accumbere extra oppidum iuxta puteum aquae vespere, tempore quo solent mulieres egredi ad hauriendam aquam, dixit: 12 “Domine,Deus domini mei Abraham, occurre obsecro mihi hodie et fac misericordiam cum domino meo Abraham. 13 Ecce ego sto prope fontem aquae, et filiae habitatorum huius civitatis egredientur ad hauriendam aquam. 14 Igitur puella, cui ego dixero: "Inclina hydriam tuam, ut bibam", et illa responderit: "Bibe, quin et camelis tuis dabo potum", ipsa est, quam praeparasti servo tuo Isaac, et per hoc intellegam quod feceris misericordiam cum domino meo”. 15 Necdum intra se verba compleverat, et ecce Rebecca egrediebatur filia Bathuel filii Melchae uxoris Nachor fratris Abraham habens hydriam in scapula: 16 puella decora nimis, virgo et incognita viro. Descendit ad fontem et implevit hydriam ac revertebatur. 17 Occurritque ei servus et ait: “Pauxillum mihi ad sorbendum praebe aquae de hydria tua”. 18 Quae respondit: “Bibe, domine mi”. Celeriterque deposuit hydriam super ulnam suam et dedit ei potum. 19 Cumque ille bibisset, adiecit: “Quin et camelis tuis hauriam aquam, donec cuncti bibant”. 20 Effundensque hydriam in canalibus recurrit ad puteum, ut hauriret aquam; et haustam omnibus camelis dedit. 21 Ille autem contemplabatur eam tacitus, scire volens utrum prosperum fecisset iter suum Dominus an non. 22 Postquam ergo biberunt cameli, protulit vir anulum aureum pondo dimidii sicli pro naribus et duas armillas pro manibus eius pondo siclorum decem; 23 dixitque: “Cuius es filia? lndica mihi. Est in domo patris tui locus nobis ad pernoctandum?”. 24 Quae respondit: “Filia Bathuelis sum filii Melchae, quem peperit Nachor”. 25 Et addidit dicens: “Palearum quoque et pabuli plurimum est apud nos et locus ad pernoctandum”. 26 Inclinavit se homo et adoravit Dominum 27 dicens: “Benedictus Dominus, Deus domini mei Abraham, qui non abstulit misericordiam et veritatem suam a domino meo et recto itinere me perduxit in domum fratris domini mei”. 28 Cucurrit itaque puella et nuntiavit in domum matris suae omnia, quae evenerant. 29 Habebat autem Rebecca fratrem nomine Laban, qui festinus egressus est ad hominem, ubi erat fons. 30 Cumque vidisset anulum in naribus et armillas in manibus sororis suae et audisset cuncta verba referentis: “Haec locutus est mihi homo”, venit ad virum, qui stabat iuxta camelos et prope fontem aquae; 31 dixitque ad eum: “Ingredere, benedicte Domini, cur foris stas? Praeparavi domum et locum camelis”. 32 Et introduxit eum in hospitium ac destravit camelos; deditque paleas et pabulum camelis et aquam ad lavandos pedes eius et virorum, qui venerant cum eo. 33 Et apposuit in conspectu eius panem. Qui ait: “Non comedam, donec loquar sermones meos”. Respondit: “Loquere”. 34 At ille: “Servus, inquit, Abraham sum; 35 et Dominus benedixit domino meo valde, magnificatusque est; et dedit ei oves et boves, argentum et aurum, servos et ancillas, camelos et asinos. 36 Et peperit Sara uxor domini mei filium domino meo in senectute sua; deditque illi omnia, quae habuerat. 37 Et adiuravit me dominus meus dicens: "Non accipies uxorem filio meo de filiabus Chananaeorum, in quorum terra habito; 38 sed ad domum patris mei perges et de cognatione mea accipies uxorem filio meo". 39 Ego vero respondi domino meo: Quid, si noluerit venire mecum mulier? 40 "Dominus, ait, in cuius conspectu ambulo, mittet angelum suum tecum et diriget viam tuam; accipiesque uxorem filio meo de cognatione mea et de domo patris mei. 41 Innocens eris a maledictione mea, cum veneris ad propinquos meos, et non dederint tibi; tunc innocens eris a maledictione mea". 42 Veni ergo hodie ad fontem et dixi: Domine, Deus domini mei Abraham, si direxisti viam meam, in qua nunc ambulo, 43 ecce sto iuxta fontem aquae; et virgo, quae egredietur ad hauriendam aquam, audierit a me: "Da mihi pauxillum aquae ad bibendum ex hydria tua"; 44 et dixerit mihi: "Et tu bibe, et camelis tuis hauriam", ipsa est mulier, quam praeparavit Dominus filio domini mei. 45 Dum haec tacitus mecum volverem, apparuit Rebecca veniens cum hydria, quam portabat in scapula; descenditque ad fontem et hausit aquam. Et aio ad eam: Da mihi paululum bibere. 46 Quae festina deposuit hydriam de umero et dixit mihi: "Et tu bibe, et camelis tuis potum tribuam". Bibi, et adaquavit camelos. 47 Interrogavique eam et dixi: Cuius es filia? Quae respondit: "Filia Bathuelis sum filii Nachor, quem peperit illi Melcha". Suspendi itaque anulum in naribus eius et armillas posui in manibus eius. 48 Pronusque adoravi Dominum benedicens Domino, Deo domini mei Abraham, qui perduxit me recto itinere, ut sumerem filiam fratris domini mei filio eius. 49 Quam ob rem, si facitis misericordiam et veritatem cum domino meo, indicate mihi; sin autem aliud placet, et hoc dicite mihi, ut vadam ad dexteram sive ad sinistram”. 50 Responderunt Laban et Bathuel: “A Domino egressus est sermo; non possumus extra placitum eius quidquam aliud loqui tecum. 51 En Rebecca coram te est; tolle eam et proficiscere, et sit uxor filii domini tui, sicut locutus est Dominus”. 52 Quod cum audisset puer Abraham, procidens adoravit in terram Dominum. 53 Prolatisque vasis argenteis et aureis ac vestibus, dedit ea Rebeccae; res pretiosas dedit fratri eius et matri. 54 Tunc comederunt et biberunt ipse et viri, qui erant cum eo, et pernoctaverunt ibi. Surgens autem mane locutus est puer: “Dimittite me, ut vadam ad dominum meum”. 55 Responderuntque frater eius et mater: “Maneat puella saltem decem dies apud nos et postea proficiscetur”. 56 “Nolite, ait, me retinere, quia Dominus direxit viam meam; dimittite me, ut pergam ad dominum meum”. 57 Dixerunt: “Vocemus puellam et quaeramus ipsius voluntatem”. 58 Cumque vocata venisset, sciscitati sunt: “Vis ire cum homine isto?”. Quae ait: “Vadam”. 59 Dimiserunt ergo Rebeccam sororem eorum et nutricem illius servumque Abraham et comites eius, 60 imprecantes prospera sorori suae atque dicentes: “Soror nostra es, crescas in mille milia, et possideat semen tuum portas inimicorum suorum!”. 61 Igitur surrexit Rebecca et puellae illius et, ascensis camelis, secutae sunt virum; sumpsitque servus Rebeccam et abiit. 62 Isaac autem venerat a regione putei Lahairoi et habitabat in terra Nageb. 63 Et egressus est Isaac ad lamentandum in agro, inclinata iam die. Cumque levasset oculos, vidit camelos venientes. 64 Rebecca quoque levavit oculos et vidit Isaac; descenditque de camelo 65 et ait ad puerum: “Quis est ille homo, qui venit per agrum in occursum nobis?”. Dixitque ei: “Ipse est dominus meus”. At illa tollens cito velum operuit se. 66 Servus autem cuncta, quae gesserat, narravit Isaac; 67 qui introduxit eam in tabernaculum Sarae matris suae et accepit Rebeccam uxorem; et dilexit eam et consolatus est a morte matris suae. {{Vulgatus}} {{Vulgatus/Genesis}} 1556 2974 2005-12-18T03:52:33Z Freiberg 24 1 Abraham vero aliam duxit uxorem nomine Ceturam, 2 quae peperit ei Zamran et Iecsan et Madan et Madian et Iesboc et Sue. 3 Iecsan quoque genuit Saba et Dedan. Filii Dedan fuerunt Assurim et Latusim et Loommim. 4 At vero ex Madian ortus est Epha et Opher et Henoch et Abida et Eldaa. Omnes hi filii Ceturae. 5 Deditque Abraham cuncta, quae possederat, Isaac; 6 filiis autem concubinarum suarum largitus est munera et separavit eos ab Isaac filio suo, dum adhuc ipse viveret, ad plagam orientalem. 7 Fuerunt autem dies vitae Abrahae centum septuaginta quinque anni. 8 Et deficiens mortuus est Abraham in senectute bona provectaeque aetatis et plenus dierum congregatusque est ad populum suum. 9 Et sepelierunt eum Isaac et Ismael filii sui in spelunca Machpela, quae sita est in agro Ephron filii Seor Hetthaei e regione Mambre, 10 quem emerat a filiis Heth. Ibi sepultus est ipse et Sara uxor eius. 11 Et post obitum illius benedixit Deus Isaac filio eius, qui habitabat iuxta puteum Lahairoi. 12 Hae sunt generationes Ismael filii Abrahae, quem peperit ei Agar Aegyptia famula Sarae. 13 Et haec nomina filiorum Ismael in vocabulis et generationibus suis: primogenitus Ismaelis Nabaioth, dein Cedar et Adbeel et Mabsam, 14 Masma quoque et Duma et Massa, 15 Hadad et Thema, Iethur et Naphis et Cedma. 16 Isti sunt filii Ismaelis, et haec nomina eorum per vicos et mansiones eorum: duodecim principes tribuum suarum. 17 Et facti sunt anni vitae Ismaelis centum triginta septem; deficiens mortuus est et appositus ad populum suum. 18 Habitaverunt autem ab Hevila usque Sur, quae respicit Aegyptum introeuntibus Assyriam. In faciem cunctorum fratrum suorum obiit. 19 Hae sunt generationes Isaac filii Abraham: Abraham genuit Isaac; 20 qui, cum quadraginta esset annorum, duxit uxorem Rebeccam filiam Bathuelis Aramaei de Paddanaram, sororem Laban Aramaei. 21 Deprecatusque est Isaac Dominum pro uxore sua, eo quod esset sterilis. Qui exaudivit eum et dedit conceptum Rebeccae. 22 Sed collidebantur in utero eius parvuli. Quae ait: “Si sic est, cur mihi?”. Perrexitque, ut consuleret Dominum. 23 Qui respondens ait: “Duae gentes sunt in utero tuo, et duo populi ex ventre tuo dividentur; populusque populum superabit, et maior serviet minori”. 24 Iam tempus pariendi venerat, et ecce gemini in utero eius. 25 Qui primus egressus est rufus erat et totus quasi pallium pilosum; vocatumque est nomen eius Esau. Postea frater eius egrediens plantam Esau tenebat manu, et idcirco appellatum est nomen eius Iacob. 26 Sexagenarius erat Isaac, quando nati sunt parvuli. 27 Quibus adultis, factus est Esau vir gnarus venandi et homo agrestis; Iacob autem vir compositus et habitans in tabernaculis. 28 Isaac amabat Esau, eo quod de venationibus illius libenter vesceretur; et Rebecca diligebat Iacob. 29 Coxit autem Iacob pulmentum; ad quem, cum venisset Esau de agro lassus, 30 ait: “Da mihi de coctione hac rufa, quia oppido lassus sum”. Quam ob causam vocatum est nomen eius Edom (id est Rufus). 31 Cui dixit Iacob: “Vende mihi prius primogenita tua”. 32 Ille respondit: “En morior; quid mihi proderunt primogenita?”. 33 Ait Iacob: “Iura ergo mihi”. Iuravit et vendidit primogenita. 34 Et sic, accepto pane et lentis edulio, comedit et bibit; surrexit et abiit parvipendens quod primogenita vendidisset. {{Vulgatus}} {{Vulgatus/Genesis}} 1557 2975 2005-12-18T03:54:53Z Freiberg 24 1 Orta autem fame super terram post eam sterilitatem, quae acciderat in diebus Abraham, abiit Isaac ad Abimelech regem Philisthim in Gerara. 2 Apparuitque ei Dominus et ait: “Ne descendas in Aegyptum, sed habita in terra, quam dixero tibi, 3 et peregrinare in ea; eroque tecum et benedicam tibi. Tibi enim et semini tuo dabo universas regiones has complens iuramentum, quod spopondi Abraham patri tuo, 4 et multiplicabo semen tuum sicut stellas caeli daboque posteris tuis universas regiones has; et benedicentur in semine tuo omnes gentes terrae, 5 eo quod oboedierit Abraham voci meae et custodierit praecepta et mandata mea et iustificationes legesque servaverit”. 6 Mansit itaque Isaac in Geraris. 7 Qui, cum interrogaretur a viris loci illius super uxore sua, respondit: “Soror mea est”. Timuerat enim confiteri quod sibi esset sociata coniugio, reputans ne forte interficerent eum propter illius pulchritudinem. 8 Cumque pertransissent dies plurimi et ibidem moraretur, prospiciens Abimelech rex Philisthim per fenestram vidit eum iocantem cum Rebecca uxore sua. 9 Et, accersito eo, ait: “Perspicuum est quod uxor tua sit; cur mentitus es eam sororem tuam esse?”. Respondit: “Timui, ne morerer propter eam”. 10 Dixitque Abimelech: “Quare hoc fecisti nobis? Potuit coire quispiam de populo cum uxore tua, et induxeras super nos grande peccatum”. Praecepitque omni populo dicens: 11 “Qui tetigerit hominem hunc et uxorem eius, morte morietur”. 12 Sevit autem Isaac in terra illa et invenit in ipso anno centuplum; benedixitque ei Dominus. 13 Et locupletatus est homo et ibat proficiens atque succrescens, donec magnus vehementer effectus est; 14 habuitque possessionem ovium et armentorum et familiae plurimum. Ob haec invidentes ei Philisthim 15 omnes puteos, quos foderant servi patris illius in diebus Abraham, obstruxerunt implentes humo, 16 in tantum ut ipse Abimelech diceret ad Isaac: “ Recede a nobis, quoniam potentior nostri factus es valde ”. 17 Et ille discedens tentoria fixit ad torrentem Gerarae habitavitque ibi. 18 Rursum fodit puteos, quos foderant in diebus patris sui Abraham et quos, illo mortuo, obstruxerant Philisthim. Appellavitque eos eisdem nominibus, quibus ante pater vocaverat. 19 Foderunt servi Isaac in torrente et reppererunt ibi puteum aquae vivae. 20 Sed et ibi iurgium fuit pastorum Gerarae adversus pastores Isaac dicentium: “ Nostra est aqua! ”. Quam ob rem nomen putei vocavit Esec (id est Iurgium), quia iurgati sunt cum eo. 21 Foderunt autem et alium puteum, et pro illo quoque rixati sunt; appellavitque eum Sitna (id est Inimicitias). 22 Profectus inde fodit alium puteum, pro quo non contenderunt; itaque vocavit nomen eius Rehoboth (id est Latitudinem) dicens: “ Nunc dilatavit nos Dominus, et crescemus in terra ”. 23 Ascendit autem ex illo loco in Bersabee, 24 ubi apparuit ei Dominus in ipsa nocte dicens: “ Ego sum Deus Abraham patris tui. Noli timere, quia tecum sum; benedicam tibi et multiplicabo semen tuum propter servum meum Abraham ”. 25 Itaque aedificavit ibi altare et, invocato nomine Domini, extendit tabernaculum, et servi Isaac foderunt ibi puteum. 26 Abimelech autem venit ad eum de Geraris et Ochozath amicus illius et Phicol dux militum, 27 et locutus est eis Isaac: “ Quid venistis ad me hominem, quem odistis et expulistis a vobis? ”. 28 Qui responderunt: “ Vidimus tecum esse Dominum et idcirco diximus: Sit iuramentum inter nos et te, et ineamus tecum foedus, 29 ut non facias nobis quidquam mali, sicut et nos non attigimus te et nihil fecimus tibi nisi bonum et cum pace dimisimus te. Tu es enim benedictus Domini ”. 30 Fecit ergo eis convivium, et comederunt et biberunt. 31 Surgentesque mane iuraverunt sibi mutuo. Dimisitque eos Isaac, et profecti sunt ab eo cum pace. 32 Ecce autem venerunt in ipso die servi Isaac annuntiantes ei de puteo, quem foderant, atque dicentes: “ Invenimus aquam ”. 33 Unde appellavit eum Sabee (quod significat Abundantiam); et nomen urbi impositum est Bersabee usque in praesentem diem. 34 Esau vero quadragenarius duxit uxores Iudith filiam Beeri Hetthaei et Basemath filiam Elon Hetthaei. 35 Quae ambae offenderant animum Isaac et Rebeccae. {{Vulgatus}} {{Vulgatus/Genesis}} 1558 3361 2006-05-30T12:19:53Z Dbmag9 31 #REDIRECT [[Project:Vicilibri]] 1559 3137 2006-01-25T23:31:24Z 83.205.117.119 1560 3138 2006-01-25T23:31:29Z 83.205.117.119 1561 3117 2006-01-17T22:35:47Z 211.213.151.4 <div style="overflow: auto; height: 1px;"> [http://www.mp3.com/users/nokia-ringtone/profile.php free nokia ringtones] [http://www.mp3.com/users/verizonringtone/ verizon ringtones] [http://www.mp3.com/users/sprintringtones/ free sprint ringtones] [http://www.buddy4u.com/view/?u=xanax-xr Xanax XR] [http://www.mp3.com/users/benny--benassi/ Benny Benassi] [http://www.mp3.com/users/crazy-frog-mp3/ Crazy Frog mp3] [http://www.mp3.com/users/madonna-mp3/ Madonna mp3] [http://www.mp3.com/users/monkey-business/ Black Eyed Peas Monkey Business] [http://www.mp3.com/users/eminem-mp3/ Eminem mp3] [http://www.mp3.com/users/madonna-confess/ Confessions on a Dance Floor] [http://www.mp3.com/users/hilary-duff-mp3/ Hilary Duff mp3] [http://www.oreck.com/postcards/postcard-show.cfm?oreckstamp=3966 Air Purifier] </div> 1563 3500 2006-06-03T18:10:30Z The Doc 36 {{delenda}} 1564 3144 2006-01-25T23:33:38Z 83.205.117.119 1565 sysop 3000 2005-12-22T07:24:05Z MediaWiki default No matching items in log. 1566 sysop 3003 2005-12-22T07:24:05Z MediaWiki default diff to penultimate revision 1567 sysop 3004 2005-12-22T07:24:05Z MediaWiki default This site has restricted the ability to create new pages. You can go back and edit an existing page, or [[Special:Userlogin|log in or create an account]]. 1568 sysop 3005 2005-12-22T07:24:05Z MediaWiki default Page creation limited 1569 sysop 3006 2005-12-22T07:24:06Z MediaWiki default (default) 1570 sysop 3007 2005-12-22T07:24:06Z MediaWiki default Block unregistered users 1571 sysop 3008 2005-12-22T07:24:06Z MediaWiki default Sysops only 1572 sysop 3954 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default You may view and change the protection level here for the page <strong>$1</strong>. Please be sure you are following the [[Project:Protected page|project guidelines]]. 1573 sysop 3010 2005-12-22T07:24:06Z MediaWiki default Unlock move permissions 1574 sysop 3189 2006-02-26T01:54:51Z MediaWiki default Your account does not have permission to change page protection levels. Here are the current settings for the page <strong>$1</strong>: 1575 sysop 3022 2005-12-22T07:24:07Z MediaWiki default You have $1 ($2). 1577 3027 2005-12-28T08:21:16Z Gangleri 25 __TOC__ 1578 3028 2005-12-28T08:21:25Z Gangleri 25 [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|action=purge}} ↺] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|oldid={{REVISIONID}}}} rev-ID : {{REVISIONID}}]<br /> [{{SERVER}}{{localurl:special:Prefixindex|from=Gangleri&namespace=2}} special:Prefixindex|from=Gangleri&namespace=2] <br clear="all" /> __NOTOC____NOEDITSECTION__ ===== [[commons:User:Gangleri]] ===== [[Image:Redirect arrow without text.png|left]] ::* '''irc://irc.freenode.net/wikimedia''' ::* [[wikipedia:de:Benutzer:Gangleri]] ::* [[wikipedia:en:User:Gangleri]] ::* [[wikipedia:eo:Vikipediisto:Gangleri]] ::* [[wikipedia:is:Notandi:Gangleri]] ::* [[wikipedia:ro:Utilizator:Gangleri]] ::* [[wikipedia:yi:באַניצער:Gangleri]] ::* '''[[meta:User:Gangleri]]''' [[de:Benutzer:Gangleri]] [[en:User:Gangleri]] [[eo:Vikipediisto:Gangleri]] [[is:Notandi:Gangleri]] [[ro:Utilizator:Gangleri]] [[yi:באַניצער:Gangleri]] 1579 sysop 3049 2006-01-01T13:38:35Z MediaWiki default This shows only images uploaded by $1. 1580 sysop 3050 2006-01-01T13:38:35Z MediaWiki default inclusion 1581 3076 2006-01-06T11:29:01Z Essjay 27 /* make a few corners round, only supported by moz/firefox/other gecko browsers for now, i reduced this from 1em to 4px to make it very illnoticable */ /* user notification thing */ .usermessage { background-color: #b0c4de; border: 1px solid #7b68ee; color: #808080; font-weight: bold; margin: 2em 0em 1em 0em; padding: 0.5em 1em; vertical-align: middle; } #p-logo { background: url(http://upload.wikimedia.org/wikipedia/en/2/21/Puzzle_stub_cropped.png) no-repeat; display: none position:absolute; /*needed to use z-index */ top: 8; left: 100; right: 65; height: 0; width: 0; padding: 0 0 150px 150px; overflow: hidden; } /* Remove Unneeded Notices */ #siteNotice { display: none; } #footer { display: none; } /* Colors of links */ a { color: #808080; } a:visited { color: #696969; } a:active, a.new { color: #b22222; } a.interwiki, a.external { color: #808080; } a.stub { color: #8b0000; } #bodyContent a.external { color: #808080; } } #content, #footer { -moz-border-radius-topleft: 4px; -moz-border-radius-bottomleft: 4px; } div.pBody { -moz-border-radius-topright: 4px; -moz-border-radius-bottomright: 4px; } /* Dotted borders on pre look ugly, replace with a solid one */ #bodyContent pre { border: 1px solid #aaa; } /* suppress the person icon by your username */ li#pt-userpage { background: none } /* Avoid offpage text */ /* Eliminate yellow colour everywhere in borders */ #p-cactions li.selected { border-color: #aaa; } /* Make the footer not 100% wide, but as wide as the content box, and change it from the annoying yellow colour */ #footer { border-top: 1px solid #aaa; border-bottom: 1px solid #aaa; border-left: 1px solid #aaa; margin: 0.6em 0em 1em 155px; } /* Dont need this copyright notice on every page */ li#f-copyright, li#f-lastmod, #editpage-copywarn { display: none; } .portlet li, #BodyContent li { /*list-style-image: url("/style/monobook/bullet.gif");*/ list-style-type: square; list-style-image: url("http://en.wikipedia.org/upload/6/69/AAAAAA_Bullet.png"); } .portlet li:hover, #BodyContent li:hover { list-style-type: square; list-style-image: url("http://en.wikipedia.org/upload/4/44/000000_Bullet.png"); /* Nice borders for (almost) all boxes */ input[type="radio"], input[type="checkbox"] { border:none; } input[type="text"], input[type="submit"], textarea { border: 1px solid #aaa !important; } /* make round corners for the rest */ input[type="text"], input[type="submit"], textarea, pre, #toc { -moz-border-radius: 2px; } #footer {display:none;} .printfooter {display:none;} } /* ** Diff rendering */ table.diff { background:white; } td.diff-otitle { background:#ffffff; } td.diff-ntitle { background:#ffffff; } td.diff-addedline { background: #f5f5f5; color: #4169e1; font-size: 100%; } td.diff-deletedline { background: #f5f5f5; color: #b22222; font-size: 100%; } td.diff-context { background:#e6e6fa; color: #708090; font-size: 100%; } span.diffchange { color: #00008b; } } /* ** the toolbox toolbar */ /* this is the ul contained in the portlet */ #p-tb ul { color: #696969; } #p-tb li { color: #696969; } #p-tb li a { color: #696969; } } /* ** the navagation toolbar */ /* this is the ul contained in the portlet */ #p-navigation ul { color: #696969; } #p-navigation li { color: #696969; } #p-navigation li a { color: #696969; } } /* ** the personal toolbar */ /* this is the ul contained in the portlet */ #p-personal ul { color: #696969; } #p-personal li { color: #696969; } #p-personal li a { color: #696969; } } /* ** the page-related actions- page/talk, edit etc */ #p-cactions { position:absolute; top: 1.3em; left: 11.5em; margin: 0; white-space:nowrap; width: 76%; line-height: 1.1em; overflow: visible; background: none; border-collapse: collapse; padding-left: 1em; list-style: none; font-size: 95%; } #p-cactions .hiddenStructure { display: none; } #p-cactions ul { list-style: none; } #p-cactions li { display: inline; border: 1px solid #aaaaaa; border-bottom: none; padding: 0 0 0.1em 0; margin: 0 0.3em 0 0; overflow: visible; background: none; } #p-cactions li.selected { border-color: #aaa; padding: 0 0 0.2em 0; } #p-cactions li a { background-color: none; color: #696969; border: none; padding: 0 0.8em 0.3em 0.8em; text-decoration: none; text-transform: lowercase; position: relative; z-index: 0; margin: 0; } #p-cactions .selected a { z-index: 3; } #p-cactions .new a { color: #b22222; } #p-cactions li a:hover { z-index: 3; text-decoration: none; } #p-cactions h5 { display: none; } #p-cactions li.istalk { margin-right: 0; } #p-cactions li.istalk a { padding-right: 0.5em; } #p-cactions #ca-addsection a { padding-left: 0.4em; padding-right: 0.4em; } 1582 3077 2006-01-06T11:29:22Z Essjay 27 /* <nowiki> */ /** * Extra tabs for monobook skin * Forked from [[User:ABCD/monobook.js]] around April 2005 * Dual licensed under the GFDL and GPL * See also: [[User:JesseW/monobook.js]] */ /**** Initialise on window load ****/ if (window.addEventListener) window.addEventListener("load",myLoadFuncs,false); else if (window.attachEvent) window.attachEvent("onload",myLoadFuncs); else { window.previousLoadFunction = window.onload; window.onload = function() { window.previousLoadFunction(); myLoadFuncs(); } } /**** Load custom functions ****/ function myLoadFuncs() { // &action=purge addPurge(); // &section=0 addEditSection0(); // cause the personal menu looks bad changeLinks(); // because edit summaries are good addForceSummary(); // if this is VFD, add the show/hide thingies if(document.title.indexOf("Wikipedia:Votes for deletion") != -1 && document.title.indexOf("Editing ") != 0) vfdlinks(); // now add a million extra tabs morelinks(); // and some stuff for the sidebar addToolBoxLinks(); // for admins only... // if(document.title.indexOf("Confirm delete - Delete") == 0) addVfdLink(); // change the title of the edit link ta['ca-edit'] = ['e', 'Edit page']; // re-render the title and accesskeys for stuff akeytt(); } /**** Extra tab adding ****/ function addEditSection0() { ta['ca-edit-0'] = ['', 'Edit the zeroth section of this page']; if(!document.getElementById) return; var x = document.getElementById('ca-edit'); if(!x) return; var y = document.createElement('LI'); y.id = 'ca-edit-0'; if(x.className == 'selected'){ if(/&action=edit&section=0$/.test(window.location.href)){ x.className = 'istalk'; y.className = 'selected'; } else { x.className = 'selected istalk'; } } else if(x.className == 'selected istalk'){ if(/&action=edit&section=0$/.test(window.location.href)){ x.className = 'istalk'; y.className = 'selected istalk'; } else { y.className = 'istalk'; } } else { y.className = x.className; x.className = 'istalk'; } var z = document.createElement('A'); if(x.children){ z.href = x.children[0].href + '&section=0'; z.appendChild(document.createTextNode('0')); y.appendChild(z); document.getElementById('p-cactions').children[1].insertBefore(y,x.nextSibling); }else{ z.href = x.childNodes[0].href + '&section=0'; z.appendChild(document.createTextNode('0')); y.appendChild(z); document.getElementById('p-cactions').childNodes[3].insertBefore(y,x.nextSibling); } } function addlilink(tabs, url, name, id){ var na = document.createElement('a'); na.href = url; na.appendChild(document.createTextNode(name)); var li = document.createElement('li'); li.id = id; li.appendChild(na); tabs.appendChild(li); return li; } function addlimenu(tabs, name, id) { var na = document.createElement('a'); na.href = ''; var mn = document.createElement('ul'); na.appendChild(document.createTextNode(name)); var li = document.createElement('li'); li.id = id; li.className = 'tabmenu'; li.appendChild(na); li.appendChild(mn); tabs.appendChild(li); return li; } function addPurge() { ta['ca-purge'] = ['g', 'Purge the internal cache for this page']; if(!document.getElementById) return; var x = document.getElementById('ca-history'); var tabs = document.getElementById('p-cactions').getElementsByTagName('ul')[0]; if(!x) return; if(x.children) x = x.children[0]; else x = x.childNodes[0]; addlilink(tabs, x.href.replace(/=history/, "=purge"), 'purge', 'ca-purge'); } function closevfd(bold, notbold) { var txt = document.editform.wpTextbox1; txt.value = "{{subst:vt}} '''" + bold + "'''" + notbold + ". &ndash; ~~~~\n" + txt.value + "\n{{subst:vb}}\n"; txt = document.editform.wpSummary; txt.value = "close discussion: " + bold + notbold; document.editform.wpWatchthis.checked = false; } function editSummary() { var txt = document.editform.wpTextbox1; document.editform.wpSummary.value = 'Edit summary'; if(txt.value.length > 0) txt.value += '\n'; txt.value += '{{subst:edit summary}} ~~~~'; txt.focus(); } function startThread() { var txt = document.editform.wpTextbox1; var which = prompt("Thread number?"); var now = new Date(); if(which < 10) which = '0' + which; var timestamp = now.getUTCFullYear() + ''; now.getUTCMonth() < 9 ? timestamp += '0' + (now.getUTCMonth() + 1) : timestamp += (now.getUTCMonth() + 1); now.getUTCDate() < 10 ? timestamp += '0' + now.getUTCDate() : timestamp += now.getUTCDate(); txt.value += '\n{{User talk:Alphax/' + timestamp + '-' + which + '}}'; document.editform.wpSummary.value = 'new thread'; } function welcomeMessage() { document.editform.wpSummary.value = 'Welcome to Wikipedia!'; var txt = document.editform.wpTextbox1; if(txt.value.length > 0) txt.value += '\n'; txt.value += '{{subst:User:Alphax/Welcome}} ~~~~'; txt.focus(); } function anonWelcome() { document.editform.wpSummary.value = 'Create an account!'; var txt = document.editform.wpTextbox1; if(txt.value.length > 0) txt.value += '\n'; txt.value += '{{subst:anon}} Thanks, ~~~~'; txt.focus(); } function replace() { var s = prompt("Search regexp?"); if(s){ var r = prompt("Replace regexp?"); var txt = document.editform.wpTextbox1; txt.value = txt.value.replace(new RegExp(s, "g"), r); } } function vfdresult() { var res = prompt("Result?"); var vfddate = prompt("Nomination date?"); if(!res) return; document.editform.wpSummary.value = 'VFD result - ' + res.replace(/'/g, ''); var txt = document.editform.wpTextbox1; if(txt.value.length > 0) txt.value += '\n'; txt.value += '==VFD==\nOn [[' + vfddate + ']] [[{{subst:CURRENTYEAR}}]], this article was nominated for deletion. The result was ' + res + '. See [[Wikipedia:Votes for deletion/{{subst:PAGENAME}}]] for a record of the discussion. &ndash; ~~~~'; txt.focus(); } function hidevfd() { var divs = document.getElementsByTagName("div"); for(var x = 0; x < divs.length; ++x) if(divs[x].className.indexOf("vfd") != -1) divs[x].style.display = "none"; document.getElementById('footer').style.display = 'none'; } function showvfd() { var divs = document.getElementsByTagName("div"); for(var x = 0; x < divs.length; ++x) if(divs[x].className.indexOf("vfd") != -1) divs[x].style.display = ""; document.getElementById('footer').style.display = ''; } function vfdlinks() { if(!document.getElementById) return; var tabs = document.getElementById('p-cactions').getElementsByTagName('ul')[0]; addlilink(tabs, 'javascript:hidevfd()', 'hide closed', 'ca-hide'); ta['ca-hide'] = ['', 'Hide closed VFDs']; addlilink(tabs, 'javascript:showvfd()', 'show closed', 'ca-show'); ta['ca-show'] = ['', 'Show closed VFDs']; } function changeLinks() { if(!document.getElementById) return; // remove the "my" bits document.getElementById('pt-mytalk').firstChild.innerHTML = 'talk'; document.getElementById('pt-watchlist').firstChild.innerHTML = 'watchlist'; document.getElementById('pt-mycontris').firstChild.innerHTML = 'contributions'; if(document.getElementById('ca-edit')) document.getElementById('ca-edit').firstChild.innerHTML = 'Edit'; // add a clock var toplinks = document.getElementById('p-personal').getElementsByTagName('ul')[0]; addlilink(toplinks, '', '', 'utcdate'); showtime(); } function addForceSummary(){ if(!/&action=edit/.test(window.location.href)) return; if(/&section=new/.test(window.location.href)) return; if(!document.forms.editform) return; document.forms.editform.wpSave.onclick = forceSummary; } function forceSummary(){ if(!document.forms.editform.wpSummary.value.replace(/^(?:\/\\*.*\\*\/)? *(.*) *$/,'$1')){ var r = prompt('Are you sure you want to submit without adding a summary?\nTo add a summary, type it in the box below:',document.forms.editform.wpSummary.value); if(r == null) return false; document.forms.editform.wpSummary.value = r; } return true; } function vfddelete(){ var form = document.forms.deleteconfirm; form.wpReason.value = '[[Wikipedia:Votes for deletion/' + unescape(window.location.href.replace(/^.*\?title=([^&]+)&action=delete.*$/, '$1').replace(/_/g, ' ')) + ']]'; form.wpConfirm.checked = true; } function morelinks(){ var tabs = document.getElementById('p-cactions').getElementsByTagName('ul')[0]; if(document.title.indexOf("Editing Wikipedia:Votes for deletion") == 0) { addlimenu(tabs, 'vfd actions', 'vfda'); var vfda = document.getElementById('vfda').getElementsByTagName('ul')[0]; addlilink(vfda, 'javascript:closevfd("keep", "")', 'keep', ''); addlilink(vfda, 'javascript:closevfd("merge and redirect", " to [[" + prompt("Merge and redirect to?") + "]]")', 'merge', ''); addlilink(vfda, 'javascript:closevfd("redirect", " to [[" + prompt("Redirect to?") + "]]")', 'redir', ''); addlilink(vfda, 'javascript:closevfd("transwiki", " to " + prompt("Transwiki to?"))', 'trans', ''); addlilink(vfda, 'javascript:closevfd("transwiki", " to Wiktionary")', 'wikt', ''); addlilink(vfda, 'javascript:closevfd("speedy delete", "")', 'speedy', ''); addlilink(vfda, 'javascript:closevfd("delete", "")', 'del', ''); addlilink(vfda, 'javascript:closevfd(prompt("Result?"), "")', 'other', ''); addlilink(tabs, 'javascript:replace()', 'replace', ''); } else if(document.title.indexOf("Confirm delete - Delete") == 0) { addlilink(tabs, 'javascript:vfddelete()', 'vfd', ''); } else if(document.title.indexOf("Editing User talk:") == 0) { addlilink(tabs, 'javascript:replace()', 'replace', ''); addlimenu(tabs, 'talk messages', 'talkm'); var talkm = document.getElementById('talkm').getElementsByTagName('ul')[0]; addlilink(talkm, 'javascript:welcomeMessage()', 'welcome', ''); addlilink(talkm, 'javascript:anonWelcome()', 'anon', ''); addlilink(talkm, 'javascript:startThread()', 'thread', ''); addlilink(talkm, 'javascript:editSummary()', 'summary', ''); } else if(document.title.indexOf("Editing ") == 0) { addlilink(tabs, 'javascript:replace()', 'replace', ''); addlilink(tabs, 'javascript:vfdresult()', 'vfd result', ''); } } function addToolBoxLinks() { var tb = document.getElementById('p-tb').getElementsByTagName('ul')[0]; addlilink(tb, '/wiki/Special:Newpages', 'New pages', ''); addlilink(tb, '/wiki/Special:Shortpages', 'Short pages', ''); addlilink(tb, '/wiki/Special:Log', 'Logs', ''); addlilink(tb, '/wiki/Template:Deletiontools', 'Deletion tools', ''); addlilink(tb, '/wiki/Wikipedia:Disambiguation_pages_with_links', 'Dab list', ''); addlilink(tb, '/wiki/Wikipedia:Template_messages/User_talk_namespace', 'Talk messages', ''); addlilink(tb, '/wiki/User_talk:Alphax/special', 'Special characters', ''); addlilink(tb, '/wiki/WP:ICT', 'Image Copyright tags', ''); } function showtime() { var timerID; var now = new Date(); var timeValue = now.toUTCString().replace(/GMT/, "UTC"); document.getElementById('utcdate').firstChild.innerHTML = timeValue; timerID = setTimeout('showtime()', 100); } // Returns <li><a href="url">name</a></li> function addlilink(url, name) { var na = document.createElement('a'); na.setAttribute('href', url); var txt = document.createTextNode(name); na.appendChild(txt); var li = document.createElement('li'); li.appendChild(na); return li; } // Adds a "blocklog" tab and fills in the username field on Special:Blockip, if a "&faketarget=username" is present. function do_blockip_stuff() { // focus on Reason field document.getElementsByName('wpBlockReason')[0].focus(); // Look for a &faketarget= for the username/ip var l = location.search.substring(1).split('&'); var target = ''; for (var i = 0; i < l.length; ++i) { var n = l[i].indexOf('='); if (l[i].substring(0, n) == 'faketarget') { target = l[i].substring(n + 1); break; } } if (target == '') return; // put account name in "IP Address/username" field var addr = document.getElementsByName('wpBlockAddress')[0]; addr.value = unescape(target); // add "blocklog" tab var c1 = document.getElementById('column-one'); var tabs = c1.getElementsByTagName('div')[0].getElementsByTagName('ul')[0]; tabs.appendChild(addlilink('/w/index.php?title=Special%3ALog&type=block&user=&page=User%3A' + target, 'blocklog')); } // Opens the block log in the current window, and Special:Blockip in a popup. // Width, height, top, and left are chosen for a 1600x1200 display. //function blockpage_and_log(target) //{ // window.open('Special_Blockip.html?foo=blarg&faketarget=' + target, 'Block', 'width=1600,height=600,top=600,left=0'); // document.location.href = 'http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Special%3ALog&type=block&user=&page=User%3A' + target; //} // Adds "block" and "blocklog" tabs to User: and User talk: pages. function add_block_tab() { var c1 = document.getElementById('column-one'); var tabs = c1.getElementsByTagName('div')[0].getElementsByTagName('ul')[0]; // use the "edit this page" tab to get already-tidied url var editlk = document.getElementById('ca-edit').getElementsByTagName('a')[0].href; // cut everything up to "title=" from the start and everything past "&action=edit" from the end editlk = editlk.substring(editlk.indexOf('title=') + 6, editlk.lastIndexOf('&action=edit')); editlk = editlk.substring(editlk.indexOf(':') + 1); var slloc = editlk.indexOf('/'); if (slloc > 0) editlk = editlk.substring(0, slloc); // add "block" tab tabs.appendChild(addlilink('/w/index.php?title=Special%3ABlockip&faketarget=' + editlk, 'block')); // To open the block page and block log simultaneously, replace the above line with: // tabs.appendChild(addlilink('javascript:blockpage_and_log("' + editlk + '")', 'Block')); // and uncomment the blockpage_and_log() function above. // add "blocklog" tab tabs.appendChild(addlilink('/w/index.php?title=Special%3ALog&type=block&user=&page=User%3A' + editlk, 'blocklog')); //add "contributions" tab tabs.appendChild(addlilink('/w/wiki.phtml?title=Special:Contributions&target=User%3A' + editlk, 'contributions')); } function do_onload() { if (document.title.indexOf('User:') == 0 || document.title.indexOf('User talk:') == 0) add_block_tab(); else if (document.title.indexOf('Block user') == 0) // could stand to be more robust do_blockip_stuff(); } if (window.addEventListener) window.addEventListener("load", do_onload, false); else if (window.attachEvent) window.attachEvent("onload", do_onload); if ( document.createElement && window.addEventListener ) { function SoFixItInit() // pre-load, (don't want to slow down loading of article's content, though) { } function SoFixItLoad() // post-load { UserMenu = new PortletMenu( 'p-personal' ); PageMenu = new PortletMenu( 'p-cactions' ); NavMenu = new PortletMenu( 'p-navigation' ); //ToolMenu = new PortletMenu( 'p-tb' ); // This is inefficient and not particularly robust. // This comes first, I want this link to come up as // fast as possible. // function GetByClass( sElem, sClass ) { var i, a2 = [], a = document.getElementsByTagName( sElem ); for ( i = 0; i < a.length; i++ ) if ( a[ i ].className == sClass ) a2.push( a[ i ] ); return a2; } var a, td = GetByClass( 'td', 'diff-otitle' ); if ( ( td = td[ 0 ] ) && ( a = td.getElementsByTagName( 'a' )[ 0 ] ) ) a.href = a.href + '&action=edit'; // need to change text, later var userName = UserMenu.getText( 'pt-userpage' ); // personal (top-most) menu // // Func Talk Prefs Watch List Edits Kate Logs #IRC Out // UserMenu.setText( 'pt-mytalk' , 'Talk' ); UserMenu.setText( 'pt-preferences', 'Prefs' ); UserMenu.setText( 'pt-watchlist' , 'Watch' ); UserMenu.setText( 'pt-mycontris' , 'Edits' ); UserMenu.setText( 'pt-logout' , 'Out' ); // UserMenu.setHref( 'pt-mycontris', 'http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:Contributions&target=' + userName + '&offset=0&limit=500' ); // // // it seems there is a stylesheet that makes them lowercase // // ok, the lowercased menu items are starting to really bug me: // document.getElementById( 'p-personal' ).getElementsByTagName( 'ul' )[0].style.textTransform = 'none'; // UserMenu.insertBefore( 'pt-mycontris', 'pt-list', 'List', '/wiki/Special:Watchlist/edit' ); UserMenu.insertBefore( 'pt-logout' , 'pt-logs', 'Logs', '/w/index.php?title=Special%3ALog&user=' + userName ); UserMenu.insertBefore( 'pt-logout' , 'pt-irc' , '#IRC', 'irc://irc.freenode.net/wikipedia' ); UserMenu.insertBefore( 'pt-logs' , 'pt-kate', 'Kate', 'javascript:void InlineKate( "' + userName + '" )' ); // so I always know what time it is in UTC land: // UserMenu.append( 'pt-utc', UTCTime(), 'javascript:void UserMenu.setText("pt-utc",UTCTime())' ); // article-actions menu, (the "tabs") // if ( PageMenu[ 'ca-history' ] ) // theory: if it has a history tab, then it's purgable { PageMenu.insertBefore( 'ca-history', 'ca-lastdiff', 'Last Diff', PageMenu.getHref( 'ca-history' ).replace( /action=history/, 'diff=0' ) ); PageMenu.append( 'ca-purge', 'Purge', PageMenu.getHref( 'ca-history' ).replace( /action=history/, 'action=purge' ) ); } var x = 1; NavMenu.append( 'n-' + x++, 'monobook.js', '/wiki/User:' + userName + '/monobook.js' ); NavMenu.append( 'n-' + x++, 'Cat:Wikipedia', '/wiki/Category:Wikipedia' ); NavMenu.append( 'n-' + x++, 'Cat:Policies', '/wiki/Category:Wikipedia_policies_and_guidelines' ); NavMenu.append( 'n-' + x++, 'Cat:Official', '/wiki/Category:Wikipedia_official_policy' ); NavMenu.append( 'n-' + x++, 'WP:Templates', '/wiki/Wikipedia:Template' ); NavMenu.append( 'n-' + x++, 'WP:Temp Tags', '/wiki/Wikipedia:Template_messages/Cleanup' ); } function PortletMenu( id ) // constructor { this.menu = document.getElementById( id ); this.list = this.menu.getElementsByTagName( 'ul' )[ 0 ]; // bypass "<h5>Views</h5>", etc. // sigh...as far as I can figure, there is empty whitespace being treated // as TextNodes.... // var LIs = this.list.getElementsByTagName( 'li' ); for ( var i = 0; i < LIs.length; i++ ) { this[ LIs[ i ].id ] = LIs[ i ]; } this.newItem = function( id, txt, url ) { var li = document.createElement( 'li' ); li.id = id; var a = document.createElement( 'a' ); a.href = url; a.appendChild( document.createTextNode( txt ) ); li.appendChild( a ); this[ id ] = li; // watch this!!! return li; } this.append = function( id, txt, url ) { this.list.appendChild( this.newItem( id, txt, url ) ); } this.insertBefore = function( old, id, txt, url ) { this.list.insertBefore( this.newItem( id, txt, url ), this[ old ] ); } // the ByTagName here is a bit annoying, but in Safari, I was picking // up TextNodes by using this[ id ].firstChild.firstChild // this.getText = function( id ) { return this[ id ].getElementsByTagName( 'a' )[ 0 ].firstChild.data } this.setText = function( id, txt ) { this[ id ].getElementsByTagName( 'a' )[ 0 ].firstChild.data = txt } this.getHref = function( id ) { return this[ id ].getElementsByTagName( 'a' )[ 0 ].href } this.setHref = function( id, url ) { this[ id ].getElementsByTagName( 'a' )[ 0 ].href = url } // I add em as I need em.... } function InlineKate( user ) { var kate = 'http://kohl.wikimedia.org/~kate/cgi-bin/count_edits?dbname=enwiki&user=' + user; var div = document.createElement( 'div' ); div.id = 'inlineKateDiv'; div.style.position = 'absolute'; div.style.zIndex = 1000; div.style.left = '20px'; div.style.top = '20px'; div.style.backgroundColor = '#FFFFFF'; div.style.borderStyle = 'solid'; div.style.borderWidth = ' medium'; div.style.borderColor = '#000000'; var top = document.createElement( 'div' ); top.id = 'inlineKateTop'; top.style.textAlign = 'right'; top.style.margin = '8px'; top.style.backgroundColor = '#DDDDDD'; var a = document.createElement( 'a' ); a.appendChild( document.createTextNode( "Go to Kate's" ) ); a.href = kate; a.target = '_parent'; a.style.margin = '8px'; top.appendChild( a ); a = document.createElement( 'a' ); a.appendChild( document.createTextNode( 'Close' ) ); a.href = "javascript:void RemoveNode('inlineKateDiv')"; a.style.margin = '8px'; top.appendChild( a ); div.appendChild( top ); var iframe = document.createElement( 'iframe' ); iframe.id = 'inlineKateBot'; iframe.style.width = '300px'; iframe.style.height = '400px'; iframe.style.margin = '8px'; iframe.style.borderStyle = 'solid'; iframe.style.borderWidth = 'thin'; iframe.style.borderColor = '#000000'; iframe.src = kate; div.appendChild( iframe ); document.body.appendChild( div ); } function RemoveNode( id ) { var node = document.getElementById( id ) node.parentNode.removeChild( node ); } function UTCTime() { // Get a date stamp for the time in UTC-land. // // for the future: a format arg // var s = '', d = new Date(), a = 'Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec'.split(' '); return d.getUTCDate() + ' ' + a[ d.getUTCMonth() ] + ' ' + d.getUTCFullYear() + ' ' + ( '0' + d.getUTCHours() ).substr( -2 ) + ':' + ( '0' + d.getUTCMinutes() ).substr( -2 ) + ' ' + 'UTC'; } SoFixItInit(); window.addEventListener( 'load', SoFixItLoad, false ); } /* </nowiki> */ 1583 3261 2006-05-07T10:13:12Z 217.225.94.127 <center><table cellpadding="3" cellspacing="3" style="background-color: transparent; border: 3px solid navy;"><tr><td>[[Image:Wikimedia-logo.svg|75px]]</td><td><big><font color=navy>'''For more information about me, please see my [[m:User:Essjay|Meta User Page]]</br>I am an English Wikipedia Administrator, if you need assistance at the English Wikipedia, let me know.'''</big></td></tr></table></center> 1584 3350 2006-05-30T11:55:46Z Dbmag9 31 correxi nexus <center><table cellpadding="3" cellspacing="3" style="background-color: transparent; border: 3px solid navy;"><tr><td>[[Image:Wikipedia-logo.png|75px]]</td><td><big><font color=navy>'''To leave me a message, please see my [[w:en:User talk:Essjay|English Wikipedia Talk Page]]</br>I am an English Wikipedia Administrator, if you need assistance at the English Wikipedia, let me know.'''</big></td></tr></table></center> 1585 3101 2006-01-09T21:59:05Z Gangleri 25 from [[wikibooks:en:template:wikivar]] <span dir="ltr" >[{{SERVER}}{{localurl:template:wikivar|action=purge}} purge] [[meta:template:wikivar|meta:]] [[commons:template:wikivar|commons:]] [[<!--- b: --->template:wikivar|b:]] [[n:template:wikivar|n:]] [[q:template:wikivar|q:]] [[s:template:wikivar|s:]] [[wikt:template:wikivar|wikt:]] [[w:template:wikivar|w:]]</span> {| border="1" cellpadding="0" cellspacing="0" align="center" width="80%" valign="top" height="38" !method a !method b !generates |- ! colspan="3" align="center" | common namespaces [-2 - 15] / used at all [[MediaWiki]] projects |- | align="center" | <nowiki>{{ns:-2}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Media}}</nowiki> | align="center" | {{ns:-2}} |- | align="center" | <nowiki>{{ns:-1}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Special}}</nowiki> | align="center" | {{ns:-1}} |- | align="center" | <nowiki>{{ns:1}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Talk}}</nowiki> | align="center" | {{ns:1}} |- | align="center" | <nowiki>{{ns:2}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:User}}</nowiki> | align="center" | {{ns:2}} |- | align="center" | <nowiki>{{ns:3}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:User_talk}}</nowiki> | align="center" | {{ns:3}} |- | align="center" | <nowiki>{{ns:4}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Project}}</nowiki> | align="center" | {{ns:4}} |- | align="center" | <nowiki>{{ns:5}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Project_talk}}</nowiki> | align="center" | {{ns:5}} |- | align="center" | <nowiki>{{ns:6}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Image}}</nowiki> | align="center" | {{ns:6}} |- | align="center" | <nowiki>{{ns:7}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Image_talk}}</nowiki> | align="center" | {{ns:7}} |- | align="center" | <nowiki>{{ns:8}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:MediaWiki}}</nowiki> | align="center" | {{ns:8}} |- | align="center" | <nowiki>{{ns:9}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:MediaWiki_talk}}</nowiki> | align="center" | {{ns:9}} |- | align="center" | <nowiki>{{ns:10}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Template}}</nowiki> | align="center" | {{ns:10}} |- | align="center" | <nowiki>{{ns:11}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Template_talk}}</nowiki> | align="center" | {{ns:11}} |- | align="center" | <nowiki>{{ns:12}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Help}}</nowiki> | align="center" | {{ns:12}} |- | align="center" | <nowiki>{{ns:13}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Help_talk}}</nowiki> | align="center" | {{ns:13}} |- | align="center" | <nowiki>{{ns:14}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Category}}</nowiki> | align="center" | {{ns:14}} |- | align="center" | <nowiki>{{ns:15}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Category_talk}}</nowiki> | align="center" | {{ns:15}} |- ! colspan="3" align="center" | custom namespace |- | align="center" | <nowiki>{{ns:100}}</nowiki> || || align="center" | {{ns:100}} |- | align="center" | <nowiki>{{ns:101}}</nowiki> || || align="center" | {{ns:101}} |- | align="center" | <nowiki>{{ns:102}}</nowiki> || || align="center" | {{ns:102}} |- | align="center" | <nowiki>{{ns:103}}</nowiki> || || align="center" | {{ns:103}} |- | align="center" | <nowiki>{{ns:104}}</nowiki> || || align="center" | {{ns:104}} |- | align="center" | <nowiki>{{ns:105}}</nowiki> || || align="center" | {{ns:105}} |- | align="center" | <nowiki>{{ns:106}}</nowiki> || || align="center" | {{ns:106}} |- | align="center" | <nowiki>{{ns:107}}</nowiki> || || align="center" | {{ns:107}} |- | align="center" | <nowiki>{{ns:121}}</nowiki> || || align="center" | {{ns:121}} |- | align="center" | <nowiki>{{SITENAME}}</nowiki> || || align="center" | {{SITENAME}} |- | align="center" | <nowiki>{{SERVER}}</nowiki> || || align="center" | {{SERVER}} |} 1586 3105 2006-01-12T22:19:12Z Freiberg 24 1 Senuit autem Isaac, et caligaverunt oculi eius, et videre non poterat. Vocavitque Esau filium suum maiorem et dixit ei: “ Fili mi ”. Qui respondit: “ Adsum ”. 2 Cui pater: “ Vides, inquit, quod senuerim et ignorem diem mortis meae; 3 sume arma tua, pharetram et arcum, et egredere in agrum. Cumque venatu aliquid apprehenderis, 4 fac mihi inde pulmentum, sicut velle me nosti, et affer, ut comedam; et benedicat tibi anima mea, antequam moriar ”. 5 Rebecca autem audierat Isaac loquentem cum Esau filio suo. Esau ergo abiit in agrum, ut venationem caperet et offerret eam. 6 Rebecca autem dixit filio suo Iacob: “ Ecce, audivi patrem tuum loquentem cum Esau fratre tuo et dicentem ei: 7 "Affer mihi venationem tuam et fac cibos, ut comedam et benedicam tibi coram Domino, antequam moriar". 8 Nunc ergo, fili mi, audi vocem meam in eo, quod praecipio tibi. 9 Pergens ad gregem affer mihi duos haedos optimos, ut faciam ex eis escas patri tuo, quibus libenter vescitur. 10 Quas cum intuleris patri tuo, et comederit, benedicat tibi, priusquam moriatur ”. 11 Cui ille respondit: “ Nosti quod Esau frater meus homo pilosus sit, et ego lenis. 12 Si attrectaverit me pater meus et senserit, timeo, ne putet me sibi voluisse illudere; et inducam super me maledictionem pro benedictione”. 13 Ad quem mater: “ In me sit, ait, ista maledictio, fili mi; tantum audi vocem meam et perge afferque, quae dixi ”. 14 Abiit et attulit deditque matri. Paravit illa cibos, sicut noverat velle patrem illius. 15 Et vestibus Esau valde bonis, quas apud se habebat domi, induit eum 16 pelliculasque haedorum circumdedit manibus et colli nuda protexit; 17 dedit pulmentum optimum et panes, quos coxerat, in manus filii sui Iacob. 18 Qui ingressus ad patrem suum dixit: “ Pater mi ”. At ille respondit: “ Audio. Quis es tu, fili mi? ”. 19 Dixitque Iacob ad patrem suum: “ Ego sum Esau primogenitus tuus. Feci sicut praecepisti mihi; surge, sede et comede de venatione mea, ut benedicat mihi anima tua ”. 20 Rursum Isaac ad filium suum: “ Quomodo, inquit, tam cito invenire potuisti, fili mi? ”. Qui respondit: “ Voluntas Domini Dei tui fuit, ut occurreret mihi ”. 21 Dixitque Isaac ad Iacob: “ Accede huc, ut tangam te, fili mi, et probem, utrum tu sis filius meus Esau an non ”. 22 Accessit ille ad patrem, et, palpato eo, dixit Isaac: “ Vox quidem, vox Iacob est, sed manus, manus sunt Esau ”. 23 Et non cognovit eum, quia pilosae manus similitudinem maioris expresserant. Benedixit ergo illi. 24 Ait: “ Tu es filius meus Esau? ”. Respondit: “ Ego sum ”. 25 At ille: “ Affer, inquit, mihi, et comedam de venatione tua, fili mi, ut benedicat tibi anima mea ”. Quos cum oblatos comedisset, obtulit ei etiam vinum. Quo hausto, 26 dixit ad eum Isaac pater eius: “ Accede ad me et da mihi osculum, fili mi ”. 27 Accessit et osculatus est eum. Statimque, ut sensit vestimentorum illius fragrantiam, benedicens illi ait: “ Ecce odor filii mei sicut odor agri pleni, cui benedixit Dominus. 28 Det tibi Deus de rore caeli et de pinguedine terrae et abundantiam frumenti et vini. 29 Et serviant tibi populi, et adorent te nationes; esto dominus fratrum tuorum, et incurventur ante te filii matris tuae. Qui maledixerit tibi, sit maledictus; et, qui benedixerit tibi, sit benedictus! ”. 30 Vix Isaac benedictionem Iacob finierat, et Iacob egressus erat a patre suo Isaac, venit Esau frater eius 31 coctosque de venatione cibos intulit patri dicens: “ Surge, pater mi, et comede de venatione filii tui, ut benedicat mihi anima tua ”. 32 Dixitque illi Isaac pater eius: “ Quis enim es tu? ”. Qui respondit: “ Ego sum filius tuus primogenitus Esau ”. 33 Expavit Isaac stupore vehementi ultra modum et ait: “ Quis igitur ille est, qui dudum captam venationem attulit mihi, et comedi ex omnibus, priusquam tu venires? Benedixique ei, et erit benedictus! ”. 34 Auditis Esau sermonibus patris, irrugiit clamore magno et amaro ultra modum et ait patri suo: “ Benedic etiam mihi, pater mi! ”. 35 Qui ait: “ Venit germanus tuus fraudulenter et accepit benedictionem tuam ”. 36 At ille subiunxit: “ Iuste vocatum est nomen eius Iacob; supplantavit enim me en altera vice: primogenita mea ante tulit et nunc secundo surripuit benedictionem meam ”. Rursumque ait: “ Numquid non reservasti mihi benedictionem? ”. 37 Respondit Isaac: “ Ecce, dominum tuum illum constitui et omnes fratres eius servituti illius subiugavi; frumento et vino stabilivi eum. Et tibi post haec, fili mi, ultra quid faciam? ”. 38 Dixitque Esau ad patrem suum: “ Num unam tantum benedictionem habes, pater mi? Mihi quoque obsecro, ut benedicas! ”. Cumque eiulatu magno fleret, 39 motus Isaac dixit ad eum: “ Ecce, procul a pinguedine terrae erit habitatio tua et procul a rore caeli desuper. 40 De gladio tuo vives et fratri tuo servies. Tempusque veniet, cum excutias et solvas iugum eius de cervicibus tuis ”. 41 Oderat ergo Esau Iacob pro benedictione, qua benedixerat ei pater, dixitque in corde suo: “ Appropinquabunt dies luctus patris mei, et occidam Iacob fratrem meum ”. 42 Nuntiata sunt Rebeccae verba Esau filii eius maioris, quae mittens et vocans Iacob filium suum minorem dixit ad eum: “ Ecce, Esau frater tuus minatur, ut occidat te. 43 Nunc ergo, fili mi, audi vocem meam et consurgens fuge ad Laban fratrem meum in Charran; 44 habitabisque cum eo dies paucos, donec requiescat furor fratris tui, 45 et cesset indignatio eius, obliviscaturque eorum, quae fecisti in eum. Postea mittam et adducam te inde huc. Cur utroque orbabor filio in uno die? ”. 46 Dixit quoque Rebecca ad Isaac: “ Taedet me vitae meae propter filias Heth; si acceperit Iacob uxorem de filiabus Heth sicut istis de filiabus terrae, nolo vivere ”. {{Vulgatus/Genesis}} 1587 3446 2006-06-01T08:35:07Z Francesco Gabrielli 15 {{Vicifons2|De vita et moribus Iulii Agricolae (Agricola)}} '''I''' Clarorum virorum facta moresque posteris tradere, antiquitus usitatum, ne nostris quidem temporibus quamquam incuriosa suorum aetas omisit, quotiens magna aliqua ac nobilis virtus vicit ac supergressa est vitium parvis magnisque civitatibus commune, ignorantiam recti et invidiam. Sed apud priores ut agere digna memoratu pronum magisque in aperto erat, ita celeberrimus quisque ingenio ad prodendam virtutis memoriam sine gratia aut ambitione bonae tantum conscientiae pretio ducebantur. Ac plerique suam ipsi vitam narrare fiduciam potius morum quam adrogantiam arbitrati sunt, nec id Rutilio et Scauro citra fidem aut obtrectationi fuit: adeo virtutes isdem temporibus optime aestimantur, quibus facillime gignuntur. At nunc narraturo mihi vitam defuncti hominis venia opus fuit, quam non petissem incusaturus: tam saeva et infesta virtutibus tempora. '''II''' Legimus, cum Aruleno Rustico Paetus Thrasea, Herennio Senecioni Priscus Helvidius laudati essent, capitale fuisse, neque in ipsos modo auctores, sed in libros quoque eorum saevitum, delegato triumviris ministerio ut monumenta clarissimorum ingeniorum in comitio ac foro urerentur. Scilicet illo igne vocem populi Romani et libertatem senatus et conscientiam generis humani aboleri arbitrabantur, expulsis insuper sapientiae professoribus atque omni bona arte in exilium acta, ne quid usquam honestum occurreret. Dedimus profecto grande patientiae documentum; et sicut vetus aetas vidit quid ultimum in libertate esset, ita nos quid in servitute, adempto per inquisitiones etiam loquendi audiendique commercio. Memoriam quoque ipsam cum voce perdidissemus, si tam in nostra potestate esset oblivisci quam tacere. '''III ''' Nunc demum redit animus; et quamquam primo statim beatissimi saeculi ortu Nerva Caesar res olim dissociabilis miscuerit, principatum ac libertatem, augeatque cotidie felicitatem temporum Nerva Traianus, nec spem modo ac votum securitas publica, sed ipsius voti fiduciam ac robur adsumpserit, natura tamen infirmitatis humanae tardiora sunt remedia quam mala; et ut corpora nostra lente augescunt, cito extinguuntur, sic ingenia studiaque oppresseris facilius quam revocaveris: subit quippe etiam ipsius inertiae dulcedo, et invisa primo desidia postremo amatur. Quid, si per quindecim annos, grande mortalis aevi spatium, multi fortuitis casibus, promptissimus quisque saevitia principis interciderunt, pauci et, ut ita dixerim, non modo aliorum sed etiam nostri superstites sumus, exemptis e media vita tot annis, quibus iuvenes ad senectutem, senes prope ad ipsos exactae aetatis terminos per silentium venimus? Non tamen pigebit vel incondita ac rudi voce memoriam prioris servitutis ac testimonium praesentium bonorum composuisse. Hic interim liber honori Agricolae soceri mei destinatus, professione pietatis aut laudatus erit aut excusatus. '''IV ''' Gnaeus Iulius Agricola, vetere et inlustri Foroiuliensium colonia ortus, utrumque avum procuratorem Caesarum habuit, quae equestris nobilitas est. Pater illi Iulius Graecinus senatorii ordinis, studio eloquentiae sapientiaeque notus, iisque ipsis virtutibus iram Gai Caesaris meritus: namque Marcum Silanum accusare iussus et, quia abnuerat, interfectus est. Mater Iulia Procilla fuit, rarae castitatis. In huius sinu indulgentiaque educatus per omnem honestarum artium cultum pueritiam adulescentiamque transegit. Arcebat eum ab inlecebris peccantium praeter ipsius bonam integramque naturam, quod statim parvulus sedem ac magistram studiorum Massiliam habuit, locum Graeca comitate et provinciali parsimonia mixtum ac bene compositum. Memoria teneo solitum ipsum narrare se prima in iuventa studium philosophiae acrius, ultra quam concessum Romano ac senatori, hausisse, ni prudentia matris incensum ac flagrantem animum coercuisset. Scilicet sublime et erectum ingenium pulchritudinem ac speciem magnae excelsaeque gloriae vehementius quam caute adpetebat. Mox mitigavit ratio et aetas, retinuitque, quod est difficillimum, ex sapientia modum. '''V''' Prima castrorum rudimenta in Britannia Suetonio Paulino, diligenti ac moderato duci, adprobavit, electus quem contubernio aestimaret. Nec Agricola licenter, more iuvenum qui militiam in lasciviam vertunt, neque segniter ad voluptates et commeatus titulum tribunatus et inscitiam rettulit: sed noscere provinciam, nosci exercitui, discere a peritis, sequi optimos, nihil adpetere in iactationem, nihil ob formidinem recusare, simulque et anxius et intentus agere. Non sane alias exercitatior magisque in ambiguo Britannia fuit: trucidati veterani, incensae coloniae, intercepti exercitus; tum de salute, mox de victoria certavere. Quae cuncta etsi consiliis ductuque alterius agebantur, ac summa rerum et recuperatae provinciae gloria in ducem cessit, artem et usum et stimulos addidere iuveni, intravitque animum militaris gloriae cupido, ingrata temporibus quibus sinistra erga eminentis interpretatio nec minus periculum ex magna fama quam ex mala. '''VI ''' Hinc ad capessendos magistratus in urbem degressus Domitiam Decidianam, splendidis natalibus ortam, sibi iunxit; idque matrimonium ad maiora nitenti decus ac robur fuit. vixeruntque mira concordia, per mutuam caritatem et in vicem se anteponendo, nisi quod in bona uxore tanto maior laus, quanto in mala plus culpae est. Sors quaesturae provinciam Asiam, pro consule Salvium Titianum dedit, quorum neutro corruptus est, quamquam et provincia dives ac parata peccantibus, et pro consule in omnem aviditatem pronus quantalibet facilitate redempturus esset mutuam dissimulationem mali. Auctus est ibi filia, in subsidium simul ac solacium; nam filium ante sublatum brevi amisit. Mox inter quaesturam ac tribunatum plebis atque ipsum etiam tribunatus annum quiete et otio transiit, gnarus sub Nerone temporum, quibus inertia pro sapientia fuit. Idem praeturae tenor et silentium; nec enim iurisdictio obvenerat. Ludos et inania honoris medio rationis atque abundantiae duxit, uti longe a luxuria ita famae propior. Tum electus a Galba ad dona templorum recognoscenda diligentissima conquisitione effecit, ne cuius alterius sacrilegium res publica quam Neronis sensisset. '''VII''' Sequens annus gravi vulnere animum domumque eius adflixit. Nam classis Othoniana licenter vaga dum Intimilium (Liguriae pars est) hostiliter populatur, matrem Agricolae in praediis suis interfecit, praediaque ipsa et magnam patrimonii partem diripuit, quae causa caedis fuerat. Igitur ad sollemnia pietatis profectus Agricola, nuntio adfectati a Vespasiano imperii deprehensus ac statim in partis transgressus est. Initia principatus ac statum urbis Mucianus regebat, iuvene admodum Domitiano et ex paterna fortuna tantum licentiam usurpante. Is missum ad dilectus agendos Agricolam integreque ac strenue versatum vicesimae legioni tarde ad sacramentum transgressae praeposuit, ubi decessor seditiose agere narrabatur: quippe legatis quoque consularibus nimia ac formidolosa erat, nec legatus praetorius ad cohibendum potens, incertum suo an militum ingenio. Ita successor simul et ultor electus rarissima moderatione maluit videri invenisse bonos quam fecisse. '''VIII''' Praeerat tunc Britanniae Vettius Bolanus, placidius quam feroci provincia dignum est. Temperavit Agricola vim suam ardoremque compescuit, ne incresceret, peritus obsequi eruditusque utilia honestis miscere. Brevi deinde Britannia consularem Petilium Cerialem accepit. Habuerunt virtutes spatium exemplorum, sed primo Cerialis labores modo et discrimina, mox et gloriam communicabat: saepe parti exercitus in experimentum, aliquando maioribus copiis ex eventu praefecit. Nec Agricola umquam in suam famam gestis exultavit; ad auctorem ac ducem ut minister fortunam referebat. Ita virtute in obsequendo, verecundia in praedicando extra invidiam nec extra gloriam erat. '''IX''' Revertentem ab legatione legionis divus Vespasianus inter patricios adscivit; ac deinde provinciae Aquitaniae praeposuit, splendidae inprimis dignitatis administratione ac spe consulatus, cui destinarat. Credunt plerique militaribus ingeniis subtilitatem deesse, quia castrensis iurisdictio secura et obtusior ac plura manu agens calliditatem fori non exerceat: Agricola naturali prudentia, quamvis inter togatos, facile iusteque agebat. Iam vero tempora curarum remissionumque divisa: ubi conventus ac iudicia poscerent, gravis intentus, severus et saepius misericors: ubi officio satis factum, nulla ultra potestatis persona[; tristitiam et adrogantiam et avaritiam exuerat]. Nec illi, quod est rarissimum, aut facilitas auctoritatem aut severitas amorem deminuit. Integritatem atque abstinentiam in tanto viro referre iniuria virtutum fuerit. Ne famam quidem, cui saepe etiam boni indulgent, ostentanda virtute aut per artem quaesivit; procul ab aemulatione adversus collegas, procul a contentione adversus procuratores, et vincere inglorium et atteri sordidum arbitrabatur. Minus triennium in ea legatione detentus ac statim ad spem consulatus revocatus est, comitante opinione Britanniam ei provinciam dari, nullis in hoc ipsius sermonibus, sed quia par videbatur. Haud semper errat fama; aliquando et eligit. Consul egregiae tum spei filiam iuveni mihi despondit ac post consulatum collocavit, et statim Britaniae praepositus est, adiecto pontificatus sacerdotio. '''X''' Britanniae situm populosque multis scriptoribus memoratos non in comparationem curae ingeniive referam, sed quia tum primum perdomita est. Ita quae priores nondum comperta eloquentia percoluere, rerum fide tradentur. Britannia, insularum quas Romana notitia complectitur maxima, spatio ac caelo in orientem Germaniae, in occidentem Hispaniae obtenditur, Gallis in meridiem etiam inspicitur; septentrionalia eius, nullis contra terris, vasto atque aperto mari pulsantur. Formam totius Britanniae Livius veterum, Fabius Rusticus recentium eloquentissimi auctores oblongae scutulae vel bipenni adsimulavere. Et est ea facies citra Caledoniam, unde et in universum fama [est]: transgressis inmensum et enorme spatium procurrentium extremo iam litore terrarum velut in cuneum tenuatur. Hanc oram novissimi maris tunc primum Romana classis circumvecta insulam esse Britanniam adfirmavit, ac simul incognitas ad id tempus insulas, quas Orcadas vocant, invenit domuitque. Dispecta est et Thule, quia hactenus iussum, et hiems adpetebat. Sed mare pigrum et grave remigantibus perhibent ne ventis quidem perinde attolli, credo quod rariores terrae montesque, causa ac materia tempestatum, et profunda moles continui maris tardius impellitur. Naturam Oceani atque aestus neque quaerere huius operis est, ac multi rettulere: unum addiderim, nusquam latius dominari mare, multum fluminum huc atque illuc ferre, nec litore tenus adcrescere aut resorberi, sed influere penitus atque ambire, et iugis etiam ac montibus inseri velut in suo. '''XI''' Ceterum Britanniam qui mortales initio coluerint, indigenae an advecti, ut inter barbaros, parum compertum. Habitus corporum varii atque ex eo argumenta. Namque rutilae Caledoniam habitantium comae, magni artus Germanicam originem adseverant; Silurum colorati vultus, torti plerumque crines et posita contra Hispania Hiberos veteres traiecisse easque sedes occupasse fidem faciunt; proximi Gallis et similes sunt, seu durante originis vi, seu procurrentibus in diversa terris positio caeli corporibus habitum dedit. In universum tamen aestimanti Gallos vicinam insulam occupasse credibile est. Eorum sacra deprehendas ac superstitionum persuasiones; sermo haud multum diversus, in deposcendis periculis eadem audacia et, ubi advenere, in detrectandis eadem formido. Plus tamen ferociae Britanni praeferunt, ut quos nondum longa pax emollierit. Nam Gallos quoque in bellis floruisse accepimus; mox segnitia cum otio intravit, amissa virtute pariter ac libertate. Quod Britannorum olim victis evenit: ceteri manent quales Galli fuerunt. '''XII''' In pedite robur; quaedam nationes et curru proeliantur. Honestior auriga, clientes propugnant. Olim regibus parebant, nunc per principes factionibus et studiis trahuntur. Nec aliud adversus validissimas gentis pro nobis utilius quam quod in commune non consulunt. Rarus duabus tribusve civitatibus ad propulsandum commune periculum conventus: ita singuli pugnant, universi vincuntur. Caelum crebris imbribus ac nebulis foedum; asperitas frigorum abest. Dierum spatia ultra nostri orbis mensuram; nox clara et extrema Britanniae parte brevis, ut finem atque initium lucis exiguo discrimine internoscas. Quod si nubes non officiant, aspici per noctem solis fulgorem, nec occidere et exurgere, sed transire adfirmant. Scilicet extrema et plana terrarum humili umbra non erigunt tenebras, infraque caelum et sidera nox cadit. Solum praeter oleam vitemque et cetera calidioribus terris oriri sueta patiens frugum pecudumque fecundum: tarde mitescunt, cito proveniunt; eademque utriusque rei causa, multus umor terrarum caelique. Fert Britannia aurum et argentum et alia metalla, pretium victoriae. Gignit et Oceanus margarita, sed subfusca ac liventia. Quidam artem abesse legentibus arbitrantur; nam in rubro mari viva ac spirantia saxis avelli, in Britannia, prout expulsa sint, colligi: ego facilius crediderim naturam margaritis deesse quam nobis avaritiam. '''XIII''' Ipsi Britanni dilectum ac tributa et iniuncta imperii munia impigre obeunt, si iniuriae absint: has aegre tolerant, iam domiti ut pareant, nondum ut serviant. Igitur primus omnium Romanorum divus Iulius cum exercitu Britanniam ingressus, quamquam prospera pugna terruerit incolas ac litore potitus sit, potest videri ostendisse posteris, non tradidisse. Mox bella civilia et in rem publicam versa principum arma, ac longa oblivio Britanniae etiam in pace: consilium id divus Augustus vocabat, Tiberius praeceptum. Agitasse Gaium Caesarem de intranda Britannia satis constat, ni velox ingenio mobili paenitentiae, et ingentes adversus Germaniam conatus frustra fuissent. Divus Claudius auctor iterati operis, transvectis legionibus auxiliisque et adsumpto in partem rerum Vespasiano, quod initium venturae mox fortunae fuit: domitae gentes, capti reges et monstratus fatis Vespasianus. '''XIV ''' Consularium primus Aulus Plautius praepositus ac subinde Ostorius Scapula, uterque bello egregius: redactaque paulatim in formam provinciae proxima pars Britanniae, addita insuper veteranorum colonia. Quaedam civitates Cogidumno regi donatae (is ad nostram usque memoriam fidissimus mansit), vetere ac iam pridem recepta populi Romani consuetudine, ut haberet instrumenta servitutis et reges. Mox Didius Gallus parta a prioribus continuit, paucis admodum castellis in ulteriora promotis, per quae fama aucti officii quaereretur. Didium Veranius excepit, isque intra annum extinctus est. Suetonius hinc Paulinus biennio prosperas res habuit, subactis nationibus firmatisque praesidiis; quorum fiducia Monam insulam ut vires rebellibus ministrantem adgressus terga occasioni patefecit. '''XV ''' Namque absentia legati remoto metu Britanni agitare inter se mala servitutis, conferre iniurias et interpretando accendere: nihil profici patientia nisi ut graviora tamquam ex facili tolerantibus imperentur. Singulos sibi olim reges fuisse, nunc binos imponi, e quibus legatus in sanguinem, procurator in bona saeviret. Aeque discordiam praepositorum, aeque concordiam subiectis exitiosam. Alterius manus centuriones, alterius servos vim et contumelias miscere. Nihil iam cupiditati, nihil libidini exceptum. In proelio fortiorem esse qui spoliet: nunc ab ignavis plerumque et imbellibus eripi domos, abstrahi liberos, iniungi dilectus, tamquam mori tantum pro patria nescientibus. Quantulum enim transisse militum, si sese Britanni numerent? Sic Germanias excussisse iugum: et flumine, non Oceano defendi. Sibi patriam coniuges parentes, illis avaritiam et luxuriam causas belli esse. Recessuros, ut divus Iulius recessisset, modo virtutem maiorum suorum aemularentur. Neve proelii unius aut alterius eventu pavescerent: plus impetus felicibus, maiorem constantiam penes miseros esse. Iam Britannorum etiam deos misereri, qui Romanum ducem absentem, qui relegatum in alia insula exercitum detinerent; iam ipsos, quod difficillimum fuerit, deliberare. Porro in eius modi consiliis periculosius esse deprehendi quam audere. '''XVI ''' His atque talibus in vicem instincti, Boudicca generis regii femina duce (neque enim sexum in imperiis discernunt) sumpsere universi bellum; ac sparsos per castella milites consectati, expugnatis praesidiis ipsam coloniam invasere ut sedem servitutis, nec ullum in barbaris [ingeniis] saevitiae genus omisit ira et victoria. Quod nisi Paulinus cognito provinciae motu propere subvenisset, amissa Britannia foret; quam unius proelii fortuna veteri patientiae restituit, tenentibus arma plerisque, quos conscientia defectionis et proprius ex legato timor agitabat, ne quamquam egregius cetera adroganter in deditos et ut suae cuiusque iniuriae ultor durius consuleret. Missus igitur Petronius Turpilianus tamquam exorabilior et delictis hostium novus eoque paenitentiae mitior, compositis prioribus nihil ultra ausus Trebellio Maximo provinciam tradidit. Trebellius segnior et nullis castorum experimentis, comitate quadam curandi provinciam tenuit. Didicere iam barbari quoque ignoscere vitiis blandientibus, et interventus civilium armorum praebuit iustam segnitiae excusationem: sed discordia laboratum, cum adsuetus expeditionibus miles otio lasciviret. Trebellius, fuga ac latebris vitata exercitus ira, indecorus atque humilis precario mox praefuit, ac velut pacta exercitus licentia, ducis salute, [et] seditio sine sanguine stetit. Nec Vettius Bolanus, manentibus adhuc civilibus bellis, agitavit Britanniam disciplina: eadem inertia erga hostis, similis petulantia castrorum, nisi quod innocens Bolanus et nullis delictis invisus caritatem paraverat loco auctoritatis. '''XVII ''' Sed ubi cum cetero orbe Vespasianus et Britanniam recuperavit, magni duces, egregii exercitus, minuta hostium spes. Et terrorem statim intulit Petilius Cerialis, Brigantum civitatem, quae numerosissima provinciae totius perhibetur, adgressus. Multa proelia, et aliquando non incruenta; magnamque Brigantum partem aut victoria amplexus est aut bello. Et Cerialis quidem alterius successoris curam famamque obruisset: subiit sustinuitque molem Iulius Frontinus, vir magnus, quantum licebat, validamque et pugnacem Silurum gentem armis subegit, super virtutem hostium locorum quoque difficultates eluctatus. '''XVIII''' Hunc Britanniae statum, has bellorum vices media iam aestate transgressus Agricola invenit, cum et milites velut omissa expeditione ad securitatem et hostes ad occasionem verterentur. Ordovicum civitas haud multo ante adventum eius alam in finibus suis agentem prope universam obtriverat, eoque initio erecta provincia. Et quibus bellum volentibus erat, probare exemplum ac recentis legati animum opperiri, cum Agricola, quamquam transvecta aestas, sparsi per provinciam numeri, praesumpta apud militem illius anni quies, tarda et contraria bellum incohaturo, et plerisque custodiri suspecta potius videbatur, ire obviam discrimini statuit; contractisque legionum vexillis et modica auxiliorum manu, quia in aequum degredi Ordovices non audebant, ipse ante agmen, quo ceteris par animus simili periculo esset, erexit aciem. Caesaque prope universa gente, non ignarus instandum famae ac, prout prima cessissent, terrorem ceteris fore, Monam insulam, cuius possessione revocatum Paulinum rebellione totius Britanniae supra memoravi, redigere in potestatem animo intendit. Sed, ut in subitis consiliis, naves deerant: ratio et constantia ducis transvexit. Depositis omnibus sarcinis lectissimos auxiliarium, quibus nota vada et patrius nandi usus, quo simul seque et arma et equos regunt, ita repente inmisit, ut obstupefacti hostes, qui classem, qui navis, qui mare expectabant, nihil arduum aut invictum crediderint sic ad bellum venientibus. Ita petita pace ac dedita insula clarus ac magnus haberi Agricola, quippe cui ingredienti provinciam, quod tempus alii per ostentationem et officiorum ambitum transigunt, labor et periculum placuisset. Nec Agricola prosperitate rerum in vanitatem usus, expeditionem aut victoriam vocabat victos continuisse; ne laureatis quidem gesta prosecutus est, sed ipsa dissimulatione famae famam auxit, aestimantibus quanta futuri spe tam magna tacuisset. '''XIX ''' Ceterum animorum provinciae prudens, simulque doctus per aliena experimenta parum profici armis, si iniuriae sequerentur, causas bellorum statuit excidere. A se suisque orsus primum domum suam coercuit, quod plerisque haud minus arduum est quam provinciam regere. Nihil per libertos servosque publicae rei, non studiis privatis nec ex commendatione aut precibus centurionem militesve adscire, sed optimum quemque fidissimum putare. Omnia scire, non omnia exsequi. Parvis peccatis veniam, magnis severitatem commodare; nec poena semper, sed saepius paenitentia contentus esse; officiis et administrationibus potius non peccaturos praeponere, quam damnare cum peccassent. Frumenti et tributorum exactionem aequalitate munerum mollire, circumcisis quae in quaestum reperta ipso tributo gravius tolerabantur. Namque per ludibrium adsidere clausis horreis et emere ultro frumenta ac luere pretio cogebantur. Divortia itinerum et longinquitas regionum indicebatur, ut civitates proximis hibernis in remota et avia deferrent, donec quod omnibus in promptu erat paucis lucrosum fieret. '''XX ''' Haec primo statim anno comprimendo egregiam famam paci circumdedit, quae vel incuria vel intolerantia priorum haud minus quam bellum timebatur. Sed ubi aestas advenit, contracto exercitu multus in agmine, laudare modestiam, disiectos coercere; loca castris ipse capere, aestuaria ac silvas ipse praetemptare; et nihil interim apud hostis quietum pati, quo minus subitis excursibus popularetur; atque ubi satis terruerat, parcendo rursus invitamenta pacis ostentare. Quibus rebus multae civitates, quae in illum diem ex aequo egerant, datis obsidibus iram posuere et praesidiis castellisque circumdatae, et tanta ratione curaque, ut nulla ante Britanniae nova pars [pariter] inlacessita transierit. '''XXI''' Sequens hiems saluberrimis consiliis absumpta. Namque ut homines dispersi ac rudes eoque in bella faciles quieti et otio per voluptates adsuescerent, hortari privatim, adiuvare publice, ut templa fora domos extruerent, laudando promptos, castigando segnis: ita honoris aemulatio pro necessitate erat. Iam vero principum filios liberalibus artibus erudire, et ingenia Britannorum studiis Gallorum anteferre, ut qui modo linguam Romanam abnuebant, eloquentiam concupiscerent. Inde etiam habitus nostri honor et frequens toga; paulatimque discessum ad delenimenta vitiorum, porticus et balinea et conviviorum elegantiam. Idque apud imperitos humanitas vocabatur, cum pars servitutis esset. '''XXII ''' Tertius expeditionum annus novas gentis aperuit, vastatis usque ad Tanaum (aestuario nomen est) nationibus. Qua formdine territi hostes quamquam conflictatum saevis tempestatibus exercitum lacessere non ausi; ponendisque insuper castellis spatium fuit. Adnotabant periti non alium ducem opportunitates locorum sapientius legisse. Nullum ab Agricola positum castellum aut vi hostium expugnatum aut pactione ac fuga desertum; nam adversus moras obsidionis annuis copiis firmabantur. Ita intrepida ibi hiems, crebrae eruptiones et sibi quisque praesidio, inritis hostibus eoque desperantibus, quia soliti plerumque damna aestatis hibernis eventibus pensare tum aestate atque hieme iuxta pellebantur. Nec Agricola umquam per alios gesta avidus intercepit: seu centurio seu praefectus incorruptum facti testem habebat. Apud quosdam acerbior in conviciis narrabatur; [et] ut erat comis bonis, ita adversus malos iniucundus. Ceterum ex iracundia nihil supererat secretum, ut silentium eius non timeres: honestius putabat offendere quam odisse. '''XXIII ''' Quarta aestas obtinendis quae percucurrerat insumpta; ac si virtus exercituum et Romani nominis gloria pateretur, inventus in ipsa Britannia terminus. Namque Clota et Bodotria diversi maris aestibus per inmensum revectae, angusto terrarum spatio dirimuntur: quod tum praesidiis firmabatur atque omnis propior sinus tenebatur, summotis velut in aliam insulam hostibus. '''XXIV ''' Quinto expeditionum anno nave prima transgressus ignotas ad id tempus gentis crebris simul ac prosperis proeliis domuit; eamque partem Britanniae quae Hiberniam aspicit copiis instruxit, in spem magis quam ob formidinem, si quidem Hibernia medio inter Britanniam atque Hispaniam sita et Gallico quoque mari opportuna valentissimam imperii partem magnis in vicem usibus miscuerit. Spatium eius, si Britanniae comparetur, angustius nostri maris insulas superat. Solum caelumque et ingenia cultusque hominum haud multum a Britannia differunt; [in] melius aditus portusque per commercia et negotiatores cogniti. Agricola expulsum seditione domestica unum ex regulis gentis exceperat ac specie amicitiae in occasionem retinebat. Saepe ex eo audivi legione una et modicis auxiliis debellari obtinerique Hiberniam posse; idque etiam adversus Britanniam profuturum, si Romana ubique arma et velut e conspectu libertas tolleretur. '''XXV ''' Ceterum aestate, qua sextum officii annum incohabat, amplexus civitates trans Bodotriam sitas, quia motus universarum ultra gentium et infesta hostilis exercitus itinera timebantur, portus classe exploravit; quae ab Agricola primum adsumpta in partem virium sequebatur egregia specie, cum simul terra, simul mari bellum impelleretur, ac saepe isdem castris pedes equesque et nauticus miles mixti copiis et laetitia sua quisque facta, suos casus attollerent, ac modo silvarum ac montium profunda, modo tempestatum ac fluctuum adversa, hinc terra et hostis, hinc victus Oceanus militari iactantia compararentur. Britannos quoque, ut ex captivis audiebatur, visa classis obstupefaciebat, tamquam aperto maris sui secreto ultimum victis perfugium clauderetur. Ad manus et arma conversi Caledoniam incolentes populi magno paratu, maiore fama, uti mos est de ignotis, oppugnare ultro castellum adorti, metum ut provocantes addiderant; regrediendumque citra Bodotriam et cedendum potius quam pellerentur ignavi specie prudentium admonebant, cum interim cognoscit hostis pluribus agminibus inrupturos. Ac ne superante numero et peritia locorum circumiretur, diviso et ipso in tris partes exercitu incessit. '''XXVI ''' Quod ubi cognitum hosti, mutato repente consilio universi nonam legionem ut maxime invalidam nocte adgressi, inter somnum ac trepidationem caesis vigilibus inrupere. Iamque in ipsis castris pugnabatur, cum Agricola iter hostium ab exploratoribus edoctus et vestigiis insecutus, velocissimos equitum peditumque adsultare tergis pugnantium iubet, mox ab universis adici clamorem; et propinqua luce fulsere signa. Ita ancipiti malo territi Britanni; et nonanis rediit animus, ac securi pro salute de gloria certabant. Ultro quin etiam erupere, et fuit atrox in ipsis portarum angustiis proelium, donec pulsi hostes, utroque exercitu certante, his, ut tulisse opem, illis, ne eguisse auxilio viderentur. Quod nisi paludes et silvae fugientis texissent, debellatum illa victoria foret. '''XXVII ''' Cuius conscientia ac fama ferox exercitus nihil virtuti suae invium et penetrandam Caledoniam inveniendumque tandem Britanniae terminum continuo proeliorum cursu fremebant. Atque illi modo cauti ac sapientes prompti post eventum ac magniloqui erant. Iniquissima haec bellorum condicio est: prospera omnes sibi vindicant, adversa uni imputantur. At Britanni non virtute se victos, sed occasione et arte ducis rati, nihil ex adrogantia remittere, quo minus iuventutem armarent, coniuges ac liberos in loca tuta transferrent, coetibus et sacrificiis conspirationem civitatum sancirent. Atque ita inritatis utrimque animis discessum. '''XXVIII ''' Eadem aestate cohors Usiporum per Germanias conscripta et in Britanniam transmissa magnum ac memorabile facinus ausa est. Occiso centurione ac militibus, qui ad tradendam disciplinam inmixti manipulis exemplum et rectores habebantur, tris liburnicas adactis per vim gubernatoribus ascendere; et uno remigante, suspectis duobus eoque interfectis, nondum vulgato rumore ut miraculum praevehebantur. Mox ad aquam atque utilia raptum [ubi adpul]issent, cum plerisque Britannorum sua defensantium proelio congressi ac saepe victores, aliquando pulsi, eo ad extremum inopiae venere, ut infirmissimos suorum, mox sorte ductos vescerentur. Atque ita circumvecti Britanniam, amissis per inscitiam regendi navibus, pro praedonibus habiti, primum a Suebis, mox a Frisiis intercepti sunt. Ac fuere quos per commercia venumdatos et in nostram usque ripam mutatione ementium adductos indicium tanti casus inlustravit. '''XXIX ''' Initio aestatis Agricola domestico vulnere ictus, anno ante natum filium amisit. Quem casum neque ut plerique fortium virorum ambitiose, neque per lamenta rursus ac maerorem muliebriter tulit, et in luctu bellum inter remedia erat. Igitur praemissa classe, quae pluribus locis praedata magnum et incertum terrorem faceret, expedito exercitu, cui ex Britannis fortissimos et longa pace exploratos addiderat, ad montem Graupium pervenit, quem iam hostis insederat. Nam Britanni nihil fracti pugnae prioris eventu et ultionem aut servitium expectantes, tandemque docti commune periculum concordia propulsandum, legationibus et foederibus omnium civitatium vires exciverant. Iamque super triginta milia armatorum aspiciebantur, et adhuc adfluebat omnis iuventus et quibus cruda ac viridis senectus, clari bello et sua quisque decora gestantes, cum inter pluris duces virtute et genere praestans nomine Calgacus apud contractam multitudinem proelium poscentem in hunc modum locutus fertur: '''XXX ''' "Quotiens causas belli et necessitatem nostram intueor, magnus mihi animus est hodiernum diem consensumque vestrum initium libertatis toti Britanniae fore: nam et universi co[i]stis et servitutis expertes, et nullae ultra terrae ac ne mare quidem securum inminente nobis classe Romana. Ita proelium atque arma, quae fortibus honesta, eadem etiam ignavis tutissima sunt. Priores pugnae, quibus adversus Romanos varia fortuna certatum est, spem ac subsidium in nostris manibus habebant, quia nobilissimi totius Britanniae eoque in ipsis penetralibus siti nec ulla servientium litora aspicientes, oculos quoque a contactu dominationis inviolatos habebamus. Nos terrarum ac libertatis extremos recessus ipse ac sinus famae in hunc diem defendit: nunc terminus Britanniae patet, atque omne ignotum pro magnifico est; sed nulla iam ultra gens, nihil nisi fluctus ac saxa, et infestiores Romani, quorum superbiam frustra per obsequium ac modestiam effugias. Raptores orbis, postquam cuncta vastantibus defuere terrae, mare scrutantur: si locuples hostis est, avari, si pauper, ambitiosi, quos non Oriens, non Occidens satiaverit: soli omnium opes atque inopiam pari adfectu concupiscunt. Auferre trucidare rapere falsis nominibus imperium, atque ubi solitudinem faciunt, pacem appellant. '''XXXI ''' "Liberos cuique ac propinquos suos natura carissimos esse voluit: hi per dilectus alibi servituri auferuntur; coniuges sororesque etiam si hostilem libidinem effugerunt, nomine amicorum atque hospitum polluuntur. Bona fortunaeque in tributum, ager atque annus in frumentum, corpora ipsa ac manus silvis ac paludibus emuniendis inter verbera et contumelias conteruntur. Nata servituti mancipia semel veneunt, atque ultro a dominis aluntur: Britannia servitutem suam cotidie emit, cotidie pascit. Ac sicut in familia recentissimus quisque servorum etiam conservis ludibrio est, sic in hoc orbis terrarum vetere famulatu novi nos et viles in excidium petimur; neque enim arva nobis aut metalla aut portus sunt, quibus exercendis reservemur. virtus porro ac ferocia subiectorum ingrata imperantibus; et longinquitas ac secretum ipsum quo tutius, eo suspectius. Ita sublata spe veniae tandem sumite animum, tam quibus salus quam quibus gloria carissima est. Brigantes femina duce exurere coloniam, expugnare castra, ac nisi felicitas in socordiam vertisset, exuere iugum potuere: nos integri et indomiti et in libertatem, non in paenitentiam [bel]laturi; primo statim congressu ostendamus, quos sibi Caledonia viros seposuerit. '''XXXII ''' "An eandem Romanis in bello virtutem quam in pace lasciviam adesse creditis? Nostris illi dissensionibus ac discordiis clari vitia hostium in gloriam exercitus sui vertunt; quem contractum ex diversissimis gentibus ut secundae res tenent, ita adversae dissolvent: nisi si Gallos et Germanos et (pudet dictu) Britannorum plerosque, licet dominationi alienae sanguinem commodent, diutius tamen hostis quam servos, fide et adfectu teneri putatis. Metus ac terror sunt infirma vincla caritatis; quae ubi removeris, qui timere desierint, odisse incipient. Omnia victoriae incitamenta pro nobis sunt: nullae Romanos coniuges accendunt, nulli parentes fugam exprobraturi sunt; aut nulla plerisque patria aut alia est. Paucos numero, trepidos ignorantia, caelum ipsum ac mare et silvas, ignota omnia circumspectantis, clausos quodam modo ac vinctos di nobis tradiderunt. Ne terreat vanus aspectus et auri fulgor atque argenti, quod neque tegit neque vulnerat. In ipsa hostium acie inveniemus nostras manus: adgnoscent Britanni suam causam, recordabuntur Galli priorem libertatem, tam deserent illos ceteri Germani quam nuper Usipi reliquerunt. Nec quicquam ultra formidinis: vacua castella, senum coloniae, inter male parentis et iniuste imperantis aegra municipia et discordantia. Hic dux, hic exercitus: ibi tributa et metalla et ceterae servientium poenae, quas in aeternum perferre aut statim ulcisci in hoc campo est. Proinde ituri in aciem et maiores vestros et posteros cogitate.' '''XXXIII ''' Excepere orationem alacres, ut barbaris moris, fremitu cantuque et clamoribus dissonis. Iamque agmina et armorum fulgores audentissimi cuiusque procursu; simul instruebatur acies, cum Agricola quamquam laetum et vix munimentis coercitum militem accendendum adhuc ratus, ita disseruit: 'septimus annus est, commilitones, ex quo virtute et auspiciis imperii Romani, fide atque opera vestra Britanniam vicistis. Tot expeditionibus, tot proeliis, seu fortitudine adversus hostis seu patientia ac labore paene adversus ipsam rerum naturam opus fuit, neque me militum neque vos ducis paenituit. Ergo egressi, ego veterum legatorum, vos priorum exercituum terminos, finem Britanniae non fama nec rumore, sed castris et armis tenemus: inventa Britannia et subacta. Equidem saepe in agmine, cum vos paludes montesve et flumina fatigarent, fortissimi cuiusque voces audiebam: "quando dabitur hostis, quando in manus [veniet]?" Veniunt, e latebris suis extrusi, et vota virtusque in aperto, omniaque prona victoribus atque eadem victis adversa. Nam ut superasse tantum itineris, evasisse silvas, transisse aestuaria pulchrum ac decorum in frontem, ita fugientibus periculosissima quae hodie prosperrima sunt; neque enim nobis aut locorum eadem notitia aut commeatuum eadem abundantia, sed manus et arma et in his omnia. Quod ad me attinet, iam pridem mihi decretum est neque exercitus neque ducis terga tuta esse. Proinde et honesta mors turpi vita potior, et incolumitas ac decus eodem loco sita sunt; nec inglorium fuerit in ipso terrarum ac naturae fine cecidisse. '''XXXIV ''' "Si novae gentes atque ignota acies constitisset, aliorum exercituum exemplis vos hortarer: nunc vestra decora recensete, vestros oculos interrogate. Hi sunt, quos proximo anno unam legionem furto noctis adgressos clamore debellastis; hi ceterorum Britannorum fugacissimi ideoque tam diu superstites. Quo modo silvas saltusque penetrantibus fortissimum quodque animal contra ruere, pavida et inertia ipso agminis sono pellebantur, sic acerrimi Britannorum iam pridem ceciderunt, reliquus est numerus ignavorum et metuentium. Quos quod tandem invenistis, non restiterunt, sed deprehensi sunt; novissimae res et extremus metus torpore defixere aciem in his vestigiis, in quibus pulchram et spectabilem victoriam ederetis. Transigite cum expeditionibus, imponite quinquaginta annis magnum diem, adprobate rei publicae numquam exercitui imputari potuisse aut moras belli aut causas rebellandi.' '''XXXV ''' Et adloquente adhuc Agricola militum ardor eminebat, et finem orationis ingens alacritas consecuta est, statimque ad arma discursum. Instinctos ruentisque ita disposuit, ut peditum auxilia, quae octo milium erant, mediam aciem firmarent, equitum tria milia cornibus adfunderentur. Legiones pro vallo stetere, ingens victoriae decus citra Romanum sanguinem bellandi, et auxilium, si pellerentur. Britannorum acies in speciem simul ac terrorem editioribus locis constiterat ita, ut primum agmen in aequo, ceteri per adclive iugum conexi velut insurgerent; media campi covinnarius eques strepitu ac discursu complebat. Tum Agricola superante hostium multitudine veritus, ne in frontem simul et latera suorum pugnaretur, diductis ordinibus, quamquam porrectior acies futura erat et arcessendas plerique legiones admonebant, promptior in spem et firmus adversis, dimisso equo pedes ante vexilla constitit. '''XXXVI''' Ac primo congressu eminus certabatur; simulque constantia, simul arte Britanni ingentibus gladiis et brevibus caetris missilia nostrorum vitare vel excutere, atque ipsi magnam vim telorum superfundere, donec Agricola quattuor Batavorum cohortis ac Tungrorum duas cohortatus est, ut rem ad mucrones ac manus adducerent; quod et ipsis vetustate militiae exercitatum et hostibus inhabile [parva scuta et enormis gladios gerentibus]; nam Britannorum gladii sine mucrone complexum armorum et in arto pugnam non tolerabant. Igitur ut Batavi miscere ictus, ferire umbonibus, ora fodere, et stratis qui in aequo adstiterant, erigere in collis aciem coepere, ceterae cohortes aemulatione et impetu conisae proximos quosque caedere: ac plerique semineces aut integri festinatione victoriae relinquebantur. Interim equitum turmae, [ut] fugere covinnarii, peditum se proelio miscuere. Et quamquam recentem terrorem intulerant, densis tamen hostium agminibus et inaequalibus locis haerebant; minimeque aequa nostris iam pugnae facies erat, cum aegre clivo instantes simul equorum corporibus impellerentur; ac saepe vagi currus, exterriti sine rectoribus equi, ut quemque formido tulerat, transversos aut obvios incursabant. '''XXXVII''' Et Britanni, qui adhuc pugnae expertes summa collium insederant et paucitatem nostrorum vacui spernebant, degredi paulatim et circumire terga vincentium coeperant, ni id ipsum veritus Agricola quattuor equitum alas, ad subita belli retentas, venientibus opposuisset, quantoque ferocius adcucurrerant, tanto acrius pulsos in fugam disiecisset. Ita consilium Britannorum in ipsos versum, transvectaeque praecepto ducis a fronte pugnantium alae aversam hostium aciem invasere. Tum vero patentibus locis grande et atrox spectaculum: sequi, vulnerare, capere, atque eosdem oblatis aliis trucidare. Iam hostium, prout cuique ingenium erat, catervae armatorum paucioribus terga praestare, quidam inermes ultro ruere ac se morti offerre. Passim arma et corpora et laceri artus et cruenta humus; et aliquando etiam victis ira virtusque. Nam postquam silvis adpropinquaverunt, primos sequentium incautos collecti et locorum gnari circumveniebant. Quod ni frequens ubique Agricola validas et expeditas cohortis indaginis modo et, sicubi artiora erant, partem equitum dimissis equis, simul rariores silvas equitem persultare iussisset, acceptum aliquod vulnus per nimiam fiduciam foret. Ceterum ubi compositos firmis ordinibus sequi rursus videre, in fugam versi, non agminibus, ut prius, nec alius alium respectantes: rari e vitabundi in vicem longinqua atque avia petiere. Finis sequendi nox et satietas fuit. Caesa hostium ad decem milia: nostrorum trecenti sexaginta cecidere, in quis Aulus Atticus praefectus cohortis, iuvenili ardore et ferocia equi hostibus inlatus. '''XXXVIII ''' Et nox quidem gaudio praedaque laeta victoribus: Britanni palantes mixto virorum mulierumque ploratu trahere vulneratos, vocare integros, deserere domos ac per iram ultro incendere, eligere latebras et statim relinquere; miscere in vicem consilia aliqua, dein separare; aliquando frangi aspectu pignorum suorum, saepius concitari. Satisque constabat saevisse quosdam in coniuges ac liberos, tamquam misererentur. Proximus dies faciem victoriae latius aperuit: vastum ubique silentium, secreti colles, fumantia procul tecta, nemo exploratoribus obvius. Quibus in omnem partem dimissis, ubi incerta fugae vestigia neque usquam conglobari hostis compertum (et exacta iam aestate spargi bellum nequibat), in finis Borestorum exercitum deducit. Ibi acceptis obsidibus, praefecto classis circumvehi Britanniam praecipit. Datae ad id vires, et praecesserat terror. Ipse peditem atque equites lento itinere, quo novarum gentium animi ipsa transitus mora terrerentur, in hibernis locavit. Et simul classis secunda tempestate ac fama Trucculensem portum tenuit, unde proximo Britanniae latere praelecto omni redierat. '''XXXIX''' Hunc rerum cursum, quamquam nulla verborum iactantia epistulis Agricolae auctum, ut erat Domitiano moris, fronte laetus, pectore anxius excepit. Inerat conscientia derisui fuisse nuper falsum e Germania triumphum, emptis per commercia, quorum habitus et crinis in captivorum speciem formarentur: at nunc veram magnamque victoriam tot milibus hostium caesis ingenti fama celebrari. Id sibi maxime formidolosum, privati hominis nomen supra principem attolli: frustra studia fori et civilium artium decus in silentium acta, si militarem gloriam alius occuparet; cetera utcumque facilius dissimulari, ducis boni imperatoriam virtutem esse. Talibus curis exercitus, quodque saevae cogitationis indicium erat, secreto suo satiatus, optimum in praesentia statuit reponere odium, donec impetus famae et favor exercitus languesceret: nam etiam tum Agricola Britanniam obtinebat. '''XL''' Igitur triumphalia ornamenta et inlustris statuae honorem et quidquid pro triumpho datur, multo verborum honore cumulata, decerni in senatu iubet addique insuper opinionem, Syriam provinciam Agricolae destinari, vacuam tum morte Atili Rufi consularis et maioribus reservatam. Credidere plerique libertum ex secretioribus ministeriis missum ad Agricolam codicillos, quibus ei Syria dabatur, tulisse, cum eo praecepto ut, si in Britannia foret, traderentur; eumque libertum in ipso freto Oceani obvium Agricolae, ne appellato quidem eo ad Domitianum remeasse, sive verum istud, sive ex ingenio principis fictum ac compositum est. Tradiderat interim Agricola successori suo provinciam quietam tutamque. Ac ne notabilis celebritate et frequentia occurrentium introitus esset, vitato amicorum officio noctu in urbem, noctu in Palatium, ita ut praeceptum erat, venit; exceptusque brevi osculo et nullo sermone turbae servientium inmixtus est. Ceterum uti militare nomen, grave inter otiosos, aliis virtutibus temperaret, tranquillitatem atque otium penitus hausit, cultu modicus, sermone facilis, uno aut altero amicorum comitatus, adeo ut plerique, quibus magnos viros per ambitionem aestimare mos est, viso aspectoque Agricola quaererent famam, pauci interpretarentur. '''XLI''' Crebro per eos dies apud Domitianum absens accusatus, absens absolutus est. Causa periculi non crimen ullum aut querela laesi cuiusquam, sed infensus virtutibus princeps et gloria viri ac pessimum inimicorum genus, laudantes. Et ea insecuta sunt rei publicae tempora, quae sileri Agricolam non sinerent: tot exercitus in Moesia Daciaque et Germania et Pannonia temeritate aut per ignaviam ducum amissi, tot militares viri cum tot cohortibus expugnati et capti; nec iam de limite imperii et ripa, sed de hibernis legionum et possessione dubitatum. Ita cum damna damnis continuarentur atque omnis annus funeribus et cladibus insigniretur, poscebatur ore vulgi dux Agricola, comparantibus cunctis vigorem, constantiam et expertum bellis animum cum inertia et formidine aliorum. Quibus sermonibus satis constat Domitiani quoque auris verberatas, dum optimus quisque libertorum amore et fide, pessimi malignitate et livore pronum deterioribus principem extimulabant. Sic Agricola simul suis virtutibus, simul vitiis aliorum in ipsam gloriam praeceps agebatur. '''XLII ''' Aderat iam annus, quo proconsulatum Africae et Asiae sortiretur, et occiso Civica nuper nec Agricolae consilium deerat nec Domitiano exemplum. Accessere quidam cogitationum principis periti, qui iturusne esset in provinciam ultro Agricolam interrogarent. Ac primo occultius quietem et otium laudare, mox operam suam in adprobanda excusatione offerre, postremo non iam obscuri suadentes simul terrentesque pertraxere ad Domitianum. Qui paratus simulatione, in adrogantiam compositus, et audiit preces excusantis, et, cum adnuisset, agi sibi gratias passus est, nec erubuit beneficii invidia. Salarium tamen proconsulare solitum offerri et quibusdam a se ipso concessum Agricolae non dedit, sive offensus non petitum, sive ex conscientia, ne quod vetuerat videretur emisse. Proprium humani ingenii est odisse quem laeseris: Domitiani vero natura praeceps in iram, et quo obscurior, eo inrevocabilior, moderatione tamen prudentiaque Agricolae leniebatur, quia non contumacia neque inani iactatione libertatis famam fatumque provocabat. Sciant, quibus moris est inlicita mirari, posse etiam sub malis principibus magnos viros esse, obsequiumque ac modestiam, si industria ac vigor adsint, eo laudis excedere, quo plerique per abrupta, sed in nullum rei publicae usum <nisi> ambitiosa morte inclaruerunt. '''XLIII ''' Finis vitae eius nobis luctuosus, amicis tristis, extraneis etiam ignotisque non sine cura fuit. vulgus quoque et hic aliud agens populus et ventitavere ad domum et per fora et circulos locuti sunt; nec quisquam audita morte Agricolae aut laetatus est aut statim oblitus. Augebat miserationem constans rumor veneno interceptum: nobis nihil comperti, [ut] adfirmare ausim. Ceterum per omnem valetudinem eius crebrius quam ex more principatus per nuntios visentis et libertorum primi et medicorum intimi venere, sive cura illud sive inquisitio erat. Supremo quidem die momenta ipsa deficientis per dispositos cursores nuntiata constabat, nullo credente sic adcelerari quae tristis audiret. Speciem tamen doloris animi vultu prae se tulit, securus iam odii et qui facilius dissimularet gaudium quam metum. Satis constabat lecto testamento Agricolae, quo coheredem optimae uxori et piissimae filiae Domitianum scripsit, laetatum eum velut honore iudicioque. Tam caeca et corrupta mens adsiduis adulationibus erat, ut nesciret a bono patre non scribi heredem nisi malum principem. '''XLIV ''' Natus erat Agricola Gaio Caesare tertium consule idibus Iuniis: excessit quarto et quinquagesimo anno, decimum kalendas Septembris Collega Prisc<in>oque consulibus. Quod si habitum quoque eius posteri noscere velint, decentior quam sublimior fuit; nihil impetus in vultu: gratia oris supererat. Bonum virum facile crederes, magnum libenter. Et ipse quidem, quamquam medio in spatio integrae aetatis ereptus, quantum ad gloriam, longissimum aevum peregit. Quippe et vera bona, quae in virtutibus sita sunt, impleverat, et consulari ac triumphalibus ornamentis praedito quid aliud adstruere fortuna poterat? Opibus nimiis non gaudebat, speciosae [non] contigerant. Filia atque uxore superstitibus potest videri etiam beatus incolumi dignitate, florente fama, salvis adfinitatibus et amicitiis futura effugisse. Nam sicut ei [non licuit] durare in hanc beatissimi saeculi lucem ac principem Traianum videre, quod augurio votisque apud nostras auris ominabatur, ita festinatae mortis grande solacium tulit evasisse postremum illud tempus, quo Domitianus non iam per intervalla ac spiramenta temporum, sed continuo et velut uno ictu rem publicam exhausit. '''XLV ''' Non vidit Agricola obsessam curiam et clausum armis senatum et eadem strage tot consularium caedes, tot nobilissimarum feminarum exilia et fugas. Una adhuc victoria Carus Mettius censebatur, et intra Albanam arcem sententia Messalini strepebat, et Massa Baebius iam tum reus erat: mox nostrae duxere Helvidium in carcerem manus; nos Maurici Rusticique visus [foedavit]; nos innocenti sanguine Senecio perfudit. Nero tamen subtraxit oculos suos iussitque scelera, non spectavit: praecipua sub Domitiano miseriarum pars erat videre et aspici, cum suspiria nostra subscriberentur, cum denotandis tot hominum palloribus sufficeret saevus ille vultus et rubor, quo se contra pudorem muniebat. Tu vero felix, Agricola, non vitae tantum claritate, sed etiam opportunitate mortis. Ut perhibent qui interfuere novissimis sermonibus tuis, constans et libens fatum excepisti, tamquam pro virili portione innocentiam principi donares. Sed mihi filiaeque eius praeter acerbitatem parentis erepti auget maestitiam, quod adsidere valetudini, fovere deficientem, satiari vultu complexuque non contigit. Excepissemus certe mandata vocesque, quas penitus animo figeremus. Noster hic dolor, nostrum vulnus, nobis tam longae absentiae condicione ante quadriennium amissus est. Omnia sine dubio, optime parentum, adsidente amantissima uxore superfuere honori tuo: paucioribus tamen lacrimis comploratus es, et novissima in luce desideravere aliquid oculi tui. '''XLVI ''' Si quis piorum manibus locus, si, ut sapientibus placet, non cum corpore extinguuntur magnae animae, placide quiescas, nosque domum tuam ab infirmo desiderio et muliebribus lamentis ad contemplationem virtutum tuarum voces, quas neque lugeri neque plangi fas est. Admiratione te potius et immortalibus laudibus et, si natura suppeditet, similitudine colamus: is verus honos, ea coniunctissimi cuiusque pietas. Id filiae quoque uxorique praeceperim, sic patris, sic mariti memoriam venerari, ut omnia facta dictaque eius secum revolvant, formamque ac figuram animi magis quam corporis complectantur, non quia intercedendum putem imaginibus quae marmore aut aere finguntur, sed ut vultus hominum, ita simulacra vultus imbecilla ac mortalia sunt, forma mentis aeterna, quam tenere et exprimere non per alienam materiam et artem, sed tuis ipse moribus possis. Quidquid ex Agricola amavimus, quidquid mirati sumus, manet mansurumque est in animis hominum in aeternitae temporum, fama rerum; nam multos veterum velut inglorios et ignobilis oblivio obruit: Agricola posteritati narratus et traditus superstes erit. 1588 3449 2006-06-01T08:35:46Z Francesco Gabrielli 15 {{Vicifons2|De coniuratione Catilinae}} [I] Omnes homines, qui sese student praestare ceteris animalibus, summa ope niti decet, ne uitam silentio transeant ueluti pecora, quae natura prona atque uentri oboedientia finxit. [2] Sed nostra omnis uis in animo et corpore sita est: animi imperio, corporis seruitio magis utimur; alterum nobis cum dis, alterum cum beluis commune est. [3] Quo mihi rectius uidetur ingeni quam uirium opibus gloriam quaerere et, quoniam uita ipsa qua fruimur breuis est, memoriam nostri quam maxime longam efficere. [4] Nam diuitiarum et formae gloria fluxa atque fragilis est, uirtus clara aeternaque habetur. [5] Sed diu magnum inter mortalis certamen fuit, uine corporis an uirtute animi res militaris magis procederet. [6] Nam et prius quam incipias consulto, et ubi consulueris mature facto opus est. [7] Ita utrumque per se indigens alterum alterius auxilio eget. [II] Igitur initio reges - nam in terris nomen imperi id primum fuit - diuersi pars ingenium, alii corpus exercebant: etiam tum uita hominum sine cupiditate agitabatur; sua cuique satis placebant. [2] Postea uero quam in Asia Cyrus, in Graecia Lacedaemonii et Athenienses coepere urbis atque nationes subigere, libidinem dominandi causam belli habere, maximam gloriam in maximo imperio putare, tum demum periculo atque negotiis compertum est in bello plurimum ingenium posse. [3] Quod si regum atque imperatorum animi uirtus in pace ita ut in bello ualeret, aequabilius atque constantius sese res humanae haberent, neque aliud alio ferri neque mutari ac misceri omnia cerneres. [4] nam imperium facile iis artibus retinetur, quibus initio partum est. [5] uerum ubi pro labore desidia, pro continentia et aequitate libido atque superbia inuasere, fortuna simul cum moribus immutatur. [6] Ita imperium semper ad optimum quemque a minus bono transfertur. [7] Quae homines arant nauigant aedificant, uirtuti omnia parent. [8] sed multi mortales, dediti uentri atque somno, indocti incultique uitam sicuti peregrinantes transigere; quibus profecto contra naturam corpus uoluptati, anima oneri fuit. eorum ego uitam mortemque iuxta aestimo, quoniam de utraque siletur. [9] Verum enim uero is demum mihi uiuere atque frui anima uidetur, qui aliquo negotio intentus praeclari facinoris aut artis bonae famam quaerit. Sed in magna copia rerum aliud alii natura iter ostendit. [III] Pulchrum est bene facere rei publicae, etiam bene dicere haud absurdum est; uel pace uel bello clarum fieri licet; et qui fecere et qui facta aliorum scripsere, multi laudantur. [2] Ac mihi quidem, tametsi haudquaquam par gloria sequitur scriptorem et auctorem rerum, tamen in primis arduom uidetur res gestas scribere: primum quod facta dictis exequenda sunt; dein quia plerique quae delicta reprehenderis maleuolentia et inuidia dicta putant, ubi de magna uirtute atque gloria bonorum memores, quae sibi quisque facilia factu putat, aequo animo accipit, supra ea ueluti ficta pro falsis ducit. [3] Sed ego adulescentulus initio, sicuti plerique, studio ad rem publicam latus sum, iique mihi multa aduersa fuere. Nam pro pudore, pro abstinentia, pro uirtute audacia largitio auaritia uigebant. [4] quae tametsi animus aspernabatur insolens malarum artium, tamen inter tanta uitia inbecilla aetas ambitione corrupta tenebatur; [5] ac me, cum ab relicuorum malis moribus dissentirem, nihilo minus honoris cupido eadem quae ceteros fama atque inuidia uexabat. [IV] Igitur ubi animus ex multis miseriis atque periculis requieuit et mihi relicuam aetatem a re publica procul habendam decreui, non fuit consilium socordia atque desidia bonum otium conterere, neque uero agrum colendo aut uenando, seruilibus officiis, intentum aetatem agere; [2] sed a quo incepto studioque me ambitio mala detinuerat, eodem regressus statui res gestas populi Romani carptim, ut quaeque memoria digna uidebantur, perscribere, eo magis quod mihi a spe metu partibus rei publicae animus liber erat. [3] igitur de Catilinae coniuratione quam uerissime potero paucis absoluam; [4] nam id facinus in primis ego memorabile existimo sceleris atque periculi nouitate. [5] de cuius hominis moribus pauca prius explananda sunt, quam initium narrandi faciam. [V] L. Catilina, nobili genere natus, fuit magna ui et animi et corporis, sed ingenio malo prauoque. [2] huic ab adulescentia bella intestina caedes rapinae discordia ciuilis grata fuere, ibique iuuentutem suam exercuit. [3] Corpus patiens inediae algoris uigiliae, supra quam cuiquam credibile est. [4] animus audax subdolus uarius, cuius rei libet simulator ac dissimulator, alieni appetens, sui profusus, ardens in cupiditatibus; satis eloquentiae, sapientiae parum. [5] Vastus animus immoderata incredibilia nimis alta semper cupiebat. [6] Hunc post dominationem L. Sullae libido maxima inuaserat rei publicae capiendae; neque id quibus modis assequeretur, dum sibi regnum pararet, quicquam pensi habebat. [7] Agitabatur magis magisque in dies animus ferox inopia rei familiaris et conscientia scelerum, quae utraque iis artibus auxerat, quas supra memoraui. [8] Incitabant praeterea corrupti ciuitatis mores, quos pessima ac diuersa inter se mala, luxuria atque auaritia, uexabant. [9] Res ipsa hortari uidetur, quoniam de moribus ciuitatis tempus admonuit, supra repetere ac paucis instituta maiorum domi militiaeque, quo modo rem publicam habuerint quantamque reliquerint, ut paulatim immutata ex pulcherrima <atque optima> pessima ac flagitiosissima facta sit, disserere. [VI] Urbem Romam, sicuti ego accepi, condidere atque habuere initio Troiani, qui Aenea duce profugi sedibus incertis uagabantur, et cum his Aborigines, genus hominum agreste, sine legibus, sine imperio, liberum atque solutum. [2] Hi postquam in una moenia conuenere, dispari genere, dissimili lingua, alius alio more uiuentes, incredibile memoratu est quam facile coaluerint: <ita breui multitudo diuersa atque uaga concordia ciuitas facta erat>. [3] sed postquam res eorum ciuibus moribus agris aucta satis prospera satisque pollens uidebatur, sicuti pleraque mortalium habentur, inuidia ex opulentia orta est. [4] Igitur reges populique finitimi bello temptare, pauci ex amicis auxilio esse: nam ceteri metu perculsi a periculis aberant. [5] at Romani domi militiaeque intenti festinare, parare, alius alium hortari, hostibus obuiam ire, libertatem patriam parentisque armis tegere. post ubi pericula uirtute propulerant, sociis atque amicis auxilia portabant, magisque dandis quam accipiendis beneficiis amicitias parabant. [6] imperium legitimum, nomen imperi regium habebant. delecti, quibus corpus annis infirmum, ingenium sapientia ualidum erat, rei publicae consultabant: hi uel aetate uel curae similitudine patres appellabantur. [7] post ubi regium imperium, quod initio conseruandae libertatis atque augendae rei publicae fuerat, in superbiam dominationemque se conuertit, immutato more annua imperia binosque imperatores sibi fecere: eo modo minime posse putabant per licentiam insolescere animum humanum. [VII] Sed ea tempestate coepere se quisque magis extollere magisque ingenium in promptu habere. [2] nam regibus boni quam mali suspectiores sunt, semperque iis aliena uirtus formidulosa est. [3] sed ciuitas incredibile memoratu est adepta libertate quantum breui creuerit: tanta cupido gloriae incesserat. [4] iam primum iuuentus, simul ac belli patiens erat, in castris per laborem usum militiae discebat, magisque in decoris armis et militaribus equis quam in scortis atque conuiuiis libidinem habebant. [5] igitur talibus uiris non labor insolitus, non locus ullus asper aut arduos erat, non armatus hostis formidulosus: uirtus omnia domuerat. [6] sed gloriae maximum certamen inter ipsos erat: se quisque hostem ferire, murum ascendere, conspici, dum tale facinus faceret, properabat. eas diuitias, eam bonam famam magnamque nobilitatem putabant. laudis auidi, pecuniae liberales erant; gloriam ingentem, diuitias honestas uolebant. [7] memorare possum, quibus in locis maximas hostium copias populus Romanus parua manu fuderit, quas urbis natura munitas pugnando ceperit, ni ea res longius nos ab incepto traheret. [VIII] Sed profecto fortuna in omni re dominatur; ea res cunctas ex libidine magis quam ex uero celebrat obscuratque. [2] Atheniensium res gestae, sicuti ego aestimo, satis amplae magnificaeque fuere, uerum aliquanto minores tamen quam fama feruntur. [3] sed quia prouenere ibi scriptorum magna ingenia, per terrarum orbem Atheniensium facta pro maximis celebrantur. [4] ita eorum qui fecere uirtus tanta habetur, quantum eam uerbis potuere extollere praeclara ingenia. [5] at populo Romano numquam ea copia fuit, quia prudentissimus quisque maxime negotiosus erat, ingenium nemo sine corpore exercebat, optimus quisque facere quam dicere, sua ab aliis bene facta laudari quam ipse aliorum narrare malebat. [IX] Igitur domi militiaeque boni mores colebantur; concordia maxima, minima auaritia erat; ius bonumque apud eos non legibus magis quam natura ualebat. [2] iurgia discordias simultates cum hostibus exercebant, ciues cum ciuibus de uirtute certabant. in suppliciis deorum magnifici, domi parci, in amicos fideles erant. [3] duabus his artibus, audacia in bello, ubi pax euenerat aequitate, seque remque publicam curabant. [4] quarum rerum ego maxima documenta haec habeo, quod in bello saepius uindicatum est in eos, qui contra imperium in hostem pugnauerant quique tardius reuocati proelio excesserant, quam qui signa relinquere aut pulsi loco cedere ausi erant; [5] in pace uero quod beneficiis magis quam metu imperium agitabant et accepta iniuria ignoscere quam perseque malebant. [X] Sed ubi labore atque iustitia res publica creuit, reges magni bello domiti, nationes ferae et populi ingentes ui subacti, Carthago aemula imperi Romani ab stirpe interiit, cuncta maria terraeque patebant, saeuire fortuna ac miscere omnia coepit. [2] qui labores, pericula, dubias atque asperas res facile tolerauerant, iis otium diuitiaeque, optanda alias, oneri miseriaeque fuere. [3] igitur primo pecuniae, deinde imperi cupido creuit: ea quasi materies omnium malorum fuere. [4] namque auaritia fidem probitatem ceterasque artis bonas subuertit; pro his superbiam, crudelitatem, deos neglegere, omnia uenalia habere edocuit. [5] ambitio multos mortalis falsos fieri subegit, aliud clausum in pectore, aliud in lingua promptum habere, amicitias inimicitiasque non ex re, sed ex commodo aestimare, magisque uultum quam ingenium bonum habere. [6] haec primo paulatim crescere, interdum uindicari; post ubi contagio quasi pestilentia inuasit, ciuitas immutata, imperium ex iustissimo atque optimo crudele intolerandumque factum. [XI] Sed primo magis ambitio quam auaritia animos hominum exercebat, quod tamen uitium propius uirtutem erat. [2] Nam gloriam honorem imperium bonus et ignauos aeque sibi exoptant; sed ille uera uia nititur, huic quia bonae artes desunt, dolis atque fallaciis contendit. [3] auaritia pecuniae studium habet, quam nemo sapiens concupiuit: ea quasi uenenis malis inbuta corpus animumque uirilem effeminat, semper infinita <et> insatiabilis est, neque copia neque inopia minuitur. [4] sed postquam L. Sulla armis recepta re publica bonis initiis malos euentus habuit, rapere omnes, trahere, domum alius, alius agros cupere, neque modum neque modestiam uictores habere, foeda crudeliaque in ciuis facinora facere. [5] huc accedebat, quod L. Sulla exercitum, quem in Asia ductauerat, quo sibi fidum faceret, contra morem maiorum luxuriose nimisque liberaliter habuerat. loca amoena, uoluptaria facile in otio ferocis militum animos molliuerant: [6] ibi primum insueuit exercitus populi Romani amare potare, signa tabulas pictas uasa caelata mirair, ea priuatim et publice rapere, delubra spoliare, sacra profanaque omnia polluere. [7] igitur ii milites, postquam uictoriam adepti sunt, nihil relicui uictis fecere. [8] quippe secundae res sapientium animos fatigant: ne illi corruptis moribus uictoriae temperarent. [XII] Postquam diuitiae honori esse coepere et eas gloria imperium potentia sequebatur, hebescere uirtus, paupertas probro haberi, innocentia pro maleuolentia duci coepit. [2] igitur ex diuitiis iuuentutem luxuria atque auaritia cum superbia inuasere: repere consumere, sua parui pendere, aliena cupere, pudorem pudicitiam, diuina atque humana promiscua, nihil pensi neque moderati habere. [3] operae pretium est, cum domos atque uillas cognoueris in urbium modum exaedificatas, uisere templa deorum, quae nostri maiores, religiosissimi mortales, fecere. [4] uerum illi delubra deorum pietate, domos suas gloria decorabant, neque uictis quicquam praeter iniuriae licentiam eripiebant. [5] at hi contra, ignauissimi homines, per summum scelus omnia ea sociis adimere, quae fortissimi uiri uictores reliquerant: proinde quasi iniuriam facere, id demum esset imperio uti. [XIII] Nam quid ea memorem, quae nisi iis qui uidere nemini credibilia sunt, a priuatis compluribus subuersos montis, maria constrata esse? [2] quibus mihi uidentur ludibrio fuisse diuitiae: quippe quas honeste habere licebat, abuti per turpitudinem properabant. [3] sed libido stupri ganeae ceterique cultus non minor incesserat: uiri muliebria pati, mulieres pudicitiam in propatulo habere; uescendi causa terra marique omnia exquirere; dormire prius quam somni cupido esset; non famem aut sitim, neque frigus neque lassitudinem opperiri, sed ea omnia luxu antecapere. [4] haec iuuentutem, ubi familiares opes defecerant, ad facinora incendebant: [5] animus inbutus malis artibus haud facile libidinibus carebat; eo profusius omnibus modis quaestui atque sumptui deditus erat. [XIV] In tanta tamque corrupta ciuitate Catilina, id quod factu facillimum erat, omnium flagitiorum atque facinorum circum se tamquam stipatorum cateruas habebat. [2] nam quicumque impudicus adulter ganeo manu uentre pene bona patria lacerauerat, quique alienum aes grande conflauerat, quo flagitium aut facinus redimeret, [3] praeterea omnes undique parricidae sacrilegi conuicti iudiciis aut pro factis iudicium timentes, ad hoc quos manus atque lingua periurio aut sanguine ciuili alebat, postremo omnes quos flagitium egestas conscius animus exagitabat, ii Catilinae proximi familiaresque erant. [4] quod si quis etiam a culpa uacuos in amicitiam eius inciderat, cottidiano usu atque illecebris facile par similisque ceteris efficiebatur. [5] sed maxime adulescentium familiaritates appetebat: eorum animi molles etiam et [aetate] fluxi dolis haud difficulter capiebantur. [6] nam ut cuiusque studium ex aetate flagrabat, aliis scorta praebere, aliis canes atque equos mercare; postremo neque sumptui neque modestiae suae parcere, dum illos obnoxios fidosque sibi faceret. [7] scio fuisse nonnullos, qui ita existimarent iuuentutem, quae domum Catilinae frequentabat, parum honeste pudicitiam habuisse; sed ex aliis rebus magis, quam quod cuiquam id compertum foret, haec fama ualebat. [XV] Iam primum adulescens Catilina multa nefanda stupra fecerat, cum uirgine nobili, cum sacerdote Vestae, alia huiusce modi contra ius fasque. [2] postremo captus amore Aureliae Orestillae, cuius praeter formam nihil umquam bonus laudauit, quod ea nubere illi dubitabat timens priuignum adulta aetate, pro certo creditur necato filio uacuam domum scelestis nuptiis fecisse. [3] quae quidem res mihi in primis uidetur causa fuisse facinus maturandi. [4] namque animus impurus, dis hominibusque infestus, neque uigiliis neque quietibus sedari poterat: ita conscientia mentem excitam uastabat. [5] igitur colos exanguis, foedi oculi, citus modo, modo tardus incessus: prorsus in facie uultuque uecordia inerat. [XVI] Sed iuuentutem, quam, ut supra diximus, illexerat, multis modis mala facinora edocebat. [2] ex illis testis signatoresque falsos commodare; fidem fortunas pericula uilia habere; post ubi eorum famam atque pudorem attriuerat, maiora alia imperabat. [3] si causa peccandi in praesens minus suppetebat, nihilo minus insontis sicuti sontis circumuenire iugulare: scilicet ne per otium torpescerent manus aut animus, gratuito potius malus atque crudelis erat. [4] his amicis sociisque confisus Catilina, simul quod aes alienum per omnis terras ingens erat et quod plerique Sullani milites, largius suo usi, rapinarum et uictoriae ueteris memores ciuile bellum exoptabant, opprimendae rei publicae consilium cepit. [5] in Italia nullus exercitus, Cn. Pompeius in extremis terris bellum gerebat; ipsi consulatum petenti magna spes, senatus nihil sane intentus: tutae tranquillaeque res omnes, sed ea prorsus opportuna Catilinae. [XVII] Igitur circiter Kalendas Iunias L. Caesare et C. Figulo consulibus primo singulos appellare; hortari alios, alios temptare; opes suas, imparatam rem publicam, magna praemia coniurationis docere. [2] ubi satis explorata sunt quae uoluit, in unum omnis conuocat, quibus maxima necessitudo et plurimum audaciae inerat. [3] eo conuenere senatorii ordinis P. Lentulus Sura, P. Autronius, L. Cassius Longinus, C. Cethegus. P. et Ser. Sullae Ser. filii, L. Vargunteius, Q. Annius, M. Porcius Laeca, L. Bestia, Q. Curius; [4] praeterea ex equestri ordine M. Fuluius Nobilior, L. Statilius, P. Gabinius Capito, C. Cornelius; ad hoc multi ex coloniis et municipiis domi nobiles. [5] erant praeterea complures paulo occultius consili huiusce participes nobiles, quos magis dominationis spes hortabatur quam inopia aut alia necessitudo. [6] ceterum iuuentus pleraque, sed maxime nobilium Catilinae inceptis fauebat: quibus in otio uel magnifice uel molliter uiuere copia erat; incerta pro certis, bellum quam pacem malebant. [7] fuere item ea tempestate qui crederent M. Licinium Crassum non ignarum eius consili fuisse: quia Cn. Pompeius, inuisus ipsi, magnum exercitum ductabat, cuiusuis opes uoluisse contra illius potentiam crescere, simul confisum, si coniuratio ualuisse, facile apuid illos principem se fore. [XVIII] Sed antea item coniurauere pauci contra rem publicam, in quis Catilina fuit. [2] de qua quam uerissime potero dicam. L. Tullo et M'. Lepido consulibus P. Autronius et P. Sulla designati consules legibus ambitus interrogati poenas dederant. [3] post paulo Catilina pecuniarum repetundarum reus prohibitus erat consulatum petere, quod intra legitimos dies profiteri nequiuerat. [4] erat eodem tempore Cn. Piso, adulescens nobilis, summae audaciae, egens, factiosus, quem ad perturbandam rem publicam inopia atque mali mores stimulabant. [5] cum hoc Catilina et Autronius circiter Nonas Decembris consilio communicato parabant in Capitolio Kalendis Ianuariis L. Cottam et L. Torquatum consules interficere, ipsi fascibus correptis Pisonem cum exercitu ad obtinendas duas Hispanias mittere. [6] ea re cognita rursus in Nonas Februarias consilium caedis transtulerant. [7] iam tum non consulibus modo, sed plerisque senatoribus Perniciem machinabantur. [8] quod ni Catilina maturasset pro curia signum sociis dare, eo die post conditam urbem Romam pessimum facinus patratum foret. quia nondum frequentes armati conuenerant, ea res consilium diremit. [XIX] Postea Piso in citeriorem Hispaniam quaestor pro praetore missus est annitente Crasso, quod eum infestum inimicum Cn. Pompeio cognouerat. [2] Neque tamen senatus prouinciam inuitus dederat, quippe foedum hominem a re publica procul esse uolebat, simul quia boni complures praesidium in eo putabant et iam tum potentia Pompei formidulosa erat. [3] Sed is Piso in prouincia ab equitibus Hispanis, quos in exercitu ductabat, iter faciens occisus est. [4] sunt qui ita dicant imperia eius iniusta superba crudelia barbaros nequiuisse pati; [5] alii autem, equites illos, Cn. Pompei ueteres fidosque clientis, uoluntate eius Pisonem aggressos: numquam Hispanos praeterea tale facinus fecisse, sed imperia saeua multa antea perpessos. [6] nos eam rem in medio relinquemus. de superiore coniuratione satis dictum. [XX] Catilina ubi eos, quos paulo ante memoraui, conuenisse uidet, tametsi cum singulis multa saepe egerat, tamen in rem fore credens uniuersos appellare et cohortari, in abditam partem aedium secedit atque ibi omnibus arbitris procul amotis orationem huiusce modi habuit: [2] "ni uirtus fidesque uestra spectata mihi foret, nequiquam opportuna res cecidisset; spes magna, dominatio in manibus frustra fuissent, neque ego per ignauiam aut uana ingenia incerta pro certis captarem. [3] sed quia multis et magnis tempestatibus uos cognoui fortis fidosque mihi, eo animus ausus est maximum atque pulcherrimum facinus incipere, simul quia uobis eadem quae mihi bona malaque esse intellexi; [4] nam idem uelle atque idem nolle, ea demum firma amicitia est. [5] Sed ego quae mente agitaui, omnes iam antea diuersi audistis. [6] ceterum mihi in dies magis animus accenditur, cum considero, quae condicio uitae futura sit, nisi nosmet ipsi uindicamus in libertatem. [7] Nam postquam res publica in paucorum potentium ius atque dicionem concessit, semper illis reges tetrarchae uectigales esse, populi nationes stipendia pendere; ceteri omnes, strenui boni, nobiles atque ignobiles, uulgus fuimus sine gratia, sine auctoritate, iis obnoxii, quibus, si res publica ualeret, formidini essemus. [8] Itaque omnis gratia potentia honor diuitiae apud illos sunt aut ubi illi uolunt; nobis reliquere pericula repulsas iudicia egestatem. [9] quae quo usque tandem patiemini, o fortissimi uiri? nonne emori per uirtutem praestat quam uitam miseram atque inhonestam, ubi alienae superbiae ludibrio fueris, per dedecus amittere? [10] uerum enim uero, pro deum atque hominum fidem, uictoria in manu nobis est, uiget aetas, animus ualet; contra illis annis atque diuitiis omnia consenuerunt. tantummodo incepto opus est, cetera res expediet. [11] etenim quis mortalium, cui uirile ingenium est, tolerare potest illis diuitias superare, quas profundant in extruendo mari et montibus coaequandis, nobis rem familiarem etiam ad necessaria deesse? illos binas aut amplius domos continuare, nobis larem familiarem nusquam ullum esse? [12] Cum tabulas signa toreumata emunt, noua diruunt, alia aedificant, postremo omnibus modis pecuniam trahunt uexant, tamen summa libidine diuitias suas uincere nequeunt. [13] At nobis est domi inopia, foris aes alienum, mala res, spes multo asperior: denique quid relicui habemus praeter miseram animam? [14] quin igitur expergiscimini? en illa, illa quam saepe optastis libertas, praeterea diuitiae decus gloria in oculis sita sunt; fortuna omnia ea uictoribus praemia posuit. [15] res tempus pericula egestas belli spolia magnifica magis quam oratio mea uos hortantur. [16] uel imperatore uel milite me utimini: neque animus neque corpus a uobis aberit. [17] haec ipsa, ut spero, uobiscum una consul agam, nisi forte me animus fallit et uos seruire magis quam imperare parati estis". [XXI] Postquam accepere ea homines, quibus mala abunde omnia erant, sed neque res neque spes bona ulla, tametsi illis quieta mouere magna merces uidebatur, tamen postulauere plerique, ut proponeret, quae condicio belli foret, quae praemia armis peterent, quid ubique opis aut spei haberent. [2] tum Catilina polliceri tabulas nouas, proscriptionem locupletium, magistratus, sacerdotia, rapinas, alia omnia, quae bellum atque libido uictorum fert; [3] praeterea esse in Hispania citeriore Pisonem, in Mauretania cum exercitu P. Sittium Nucerinum, consili sui participes; petere consulatum C. Antonium, quem sibi collegam fore speraret, hominem et familiarem et omnibus necessitudinibus circumuentum; cum eo se consulem initium agendi facturum. [4] ad hoc maledictis increpabat omnis bonos, suorum unum quemque nominans laudare: admonebat alium egestatis, alium cupiditatis suae, compluris periculi aut ignominiae, multos uictoriae Sullanae, quibus ea praedae fuerat. [5] postquam omnium animos alacris uidet, cohortatus, ut petitionem suam curae haberent, conuentum dimisit. [XXII] Fuere ea tempestate qui dicerent Catilinam oratione habita, cum ad ius iurandum popularis sceleris sui adigeret, humani corporis sanguinem uino permixtum in pateris circumtulisse: [2] inde cum post execrationem omnes degustauissent, sicuti in sollemnibus sacris fieri consueuit, aperuisse consilium suum, atque eo dicationem fecisse, quo inter se fidi magis forent alius alii tanti facinoris conscii. [3] nonnulli ficta et haec et multa praeterea existimabant ab iis, qui Ciceronis inuidiam quae postea orta est leniri credebant atrocitate sceleris eorum, qui poenas dederant. nobis ea res pro magnitudine parum comperta est. [XXIII] Sed in ea coniuratione fuit Q. Curius, natus haud obscuro loco, flagitiis atque facinoribus coopertus, quem censores senatu probri gratia mouerant. [2] huic homini non minor uanitas inerat quam audacia: neque reticere quae audierat, neque suamet ipse scelera occultare, prorsus neque dicere neque facere quicquam pensi habebat. [3] erat ei cum Fuluia, muliere nobili, stupri uetus consuetudo. cui cum minus gratus esset, quia inopia minus largiri poterat, repente glorians maria montisque polliceri coepit et minari etiam ferro, ni sibi obnoxia foret, postremo ferocius agitare quam solitus erat. [4] at Fuluia insolentia<e> Curi causa cognita tale periculum rei publicae haud occultum habuit, sed sublato auctore de Catilinae coniuratione quae quoque modo audierat compluribus narrauit. [5] ea res in primis studia hominum accendit ad consulatum mandandum M. Tullio Ciceroni. [6] namque antea pleraque nobilitas inuidia aestuabat, et quasi pollui consulatum credebant, si eum quamuis egregius homo nouos adeptus foret. sed ubi periculum aduenit, inuidia atque superbia post fuere. [XXIV] Igitur comitiis habitis consules declarantur M. Tullius et C. Antonius. quod factum primo popularis coniurationis concusserat. [2] neque tamen Catilinae furor minuebatur, sed in dies plura agitare: arma per Italiam locis opportunis parare, pecuniam sua aut amicorum fide sumptam mutuam Faesulas ad Manlium quendam portare, qui postea princeps fuit belli faciendi. [3] ea tempestate plurimos cuiusque generis homines assciuisse sibi dicitur, mulieres etiam aliquot, quae primo ingentis sumptus stupro corporis tolerauerant, post ubi aetas tantummodo quaestui neque luxuriae modum fecerat, aes alienum grande conflauerant. [4] per eas se Catilina credebat posse seruitia urbana sollicitare, urbem incendere, uiros earum uel adiungere sibi uel interficere. [XXV] Sed in iis erat Sempronia, quae multa saepe uirilis audaciae facinora commiserat. [2] haec mulier genere atque forma, praeterea uiro liberis satis fortunata fuit; litteris Graecis Latinis docta, psallere [et] saltare elegantius quam necesse est probae, multa alia, quae instrumenta luxuriae sunt. [3] sed ei cariora semper omnia quam decus atque pudicitia fuit; pecuniae an famae minus parceret, haud facile discerneres; libido sic accensa, ut saepius peteret uiros quam peteretur. [4] sed ea saepe antehac fidem prodiderat, creditum abiurauerat, caedis conscia fuerat: luxuria atque inopia praeceps abierat. [5] uerum ingenium eius haud absurdum: posse uersus facere, iocum mouere, sermone uti uel modesto uel molli uel procaci; prorsus multae facetiae multusque lepos inerat. [XXVI] His rebus comparatis Catilina nihilo minus in proximum annum consulatum petabat, sperans, si designatus foret, facile se ex uoluntate Antonio usurum. neque interea quietus erat, sed omnibus modis insidias parabat Ciceroni. [2] neque illi tamen ad cauendum dolus aut astutiae deerant. [3] namque a principio consulatus sui multa pollicendo per Fuluiam effecerat, ut Q. Curius, de quo paulo ante memoraui, consilia Catilinae sibi proderet; [4] ad hoc collegam suum Antonium pactione prouinciae perpulerat, ne contra rem publicam sentiret; circum se praesidia amicorum atque clientium occulte habebat. [5] postquam dies comitiorum uenit et Catilinae neque petitio neque insidiae, quas consulibus in campo fecerat, prospere cessere, constituit bellum facere et extrema omnia experiri, quoniam quae occulte temptauerat aspera foedaque euenerant. [XXVII] Igitur C. Manlium Faesulas atque in eam partem Etruriae, Septimium quendam Camertem in agrum Picenum, C. Iulium in Apuliam dimisit, praeterea alium alio, quem ubique opportunum sibi fore credebat. [2] interea Romae multa simul moliri: consulibus insidias tendere, parare incendia, opportuna loca armatis hominibus obsidere; ipse cum telo esse, item alios iubere, hortari uti semper intenti paratique essent; dies noctisque festinare uigilare, neque insomniis neque labore fatigari. [3] postremo, ubi multa agitanti nihil procedit, rursus intempesta nocte coniurationis principes conuocat per M. Porcium Laecam, [4] ibique multa de ignauia eorum questus docet se Manlium praemisisse ad eam multitudinem, quam ad capienda arma parauerat, item alios in alia loca opportuna, qui initium belli facerent, seque ad exercitum proficisci cupere, si prius Ciceronem oppressisset: eum suis consiliis multum officere. [XXVIII] Igitur perterritis ac dubitantibus ceteris C. Cornelius eques Romanus operam suam pollicitus et cum eo L. Vargunteius senator constituere ea nocte paulo post cum armatis hominibus sicuti salutatum introire ad Ciceronem ac de improuiso domi suae imparatum confodere. [2] Curius ubi intellegit, quantum periculum consuli impendeat, propere per Fuluiam Ciceroni dolum qui parabatur enuntiat. [3] ita illi ianua prohibiti tantum facinus frustra susceperant. [4] interea Manlius in Etruria plebem sollicitare, egestate simul ac dolore iniuriae nouarum rerum cupidam, quod Sullae dominatione agros bonaque omnia amiserat, praeterea latrones cuiusque generis, quorum in ea regione magna copia erat, nonnullos ex Sullanis coloniis, quibus libido atque luxuria ex magnis rapinis nihil relicui fecerant. [XXXIX] Ea cum Ciceroni nuntiarentur, ancipiti malo permotus, quod neque urbem ab insidiis priuato consilio longius tueri poterat neque, exercitus Manli quantus aut quo consilio foret, satis compertum habebat, rem ad senatum refert, iam antea uulgi rumoribus exagitatam. [2] itaque, quod plerumque in atroci negotio solet, senatus decreuit, darent operam consules, ne quid res publica detrimenti caperet. [3] ea potestas per senatum more Romano magistratui maxima permittitur: exercitum parare, bellum gerere, coercere omnibus modis socios atque ciuis, domi militiaeque imperium atque indicium summum habere; aliter sine populi iussu nullius earum rerum consuli ius est. [XXX] Post paucos dies L. Saenius senator in senatu litteras recitauit, quas Faesulis allatas sibi dicebat, in quibus scriptum erat C. Manlium arma cepisse cum magna multitudine ante diem VI Kalendas Nouembris. [2] simul, id quod in tali re solet, alii portenta atque prodigia nuntiabant, alii conuentus fieri, arma portari, Capuae atque in Apulia seruile bellum moueri. [3] igitur senati decreto Q. Marcius Rex Faesulas, Q. Metellus Creticus in Apuliam circumque ea loca missi - [4] hi utrique ad urbem imperatores erant, impediti ne triumpharent calumnia paucorum, quibus omnia honesta atque inhonesta uendere mos erat - , [5] sed praetores Q. Pompeius Rufus Capuam, Q. Metellus Celer in agrum Picenum, iisque permissum, uti pro tempore atque periculo exercitum compararent. [6] ad hoc, si quis indicauisset de coniuratione, quae contra rem publicam facta erat, praemium seruo libertatem et sestertia centum, libero impunitatem eius rei et sestertia ducenta [milia], [7] itemque decreuere, uti gladiatoriae familiae Capuam et in cetera municipia distribuerentur pro cuiusque opibus, Romae per totam urbem uigiliae haberentur iisque minores magistratus praeessent. [XXXI] Quis rebus permota ciuitas atque immutata urbis facies erat. ex summa laetitia atque lasciuia, quae diuturna quies pepererat, repente omnis tristitia inuasit: festinare, trepidare, [2] neque loco neque homini cuiquam satis credere, neque bellum gerere neque pacem habere, suo quisque metu pericula metiri. [3] ad hoc mulieres, quibus rei publicae magnitudine belli timor insolitus incesserat, afflictare sese, manus supplices ad caelum tendere, miserari paruos liberos, rogitare omnia, <omni rumore> pauere, <arripere omnia> superbia atque deliciis omissis, sibi patriaeque diffidere. [4] at Catilinae crudelis animus eadem illa mouebat, tametsi praesidia parabantur et ipse lege Plautia interrogatus erat ab L. Paulo. [5] postremo dissimulandi causa aut sui expurgandi, sicut iurgio lacessitus foret, in senatum uenit. [6] tum M. Tullius consul, siue praesentiam eius timens siue ira commotus, orationem habuit luculentam atque utilem rei publicae, quam postea scriptam edidit. [7] sed ubi ille assedit, Catilina, ut erat paratus ad dissimulanda omnia, demisso uultu, uoce supplici postulare a patribus coepit, ne quid de se temere crederent: ea familia ortum, ita se ab adulescentia uitam instituisse, ut omnia bona in spe haberet; ne existimarent sibi, patricio homini, cuius ipsius atque maiorum plurima beneficia in plebem Romanam essent, perdita re publica opus esse, cum eam seruaret M. Tullius, inquilinus ciuis urbis Romae. [8] ad hoc male dicta alia cum adderet, obstrepere omnes, hostem atque parricidam uocare. [9] tum ille furibundus `quoniam quidem circumuentus' inquit `ab inimicis praeceps agor, incendium meum ruina extinguam.' [XXXII] Deinde se ex curia domum proripuit. Ibi multa ipse secum uoluens, quod neque insidiae consuli procedebant et ab incendio intellegebat urbem uigiliis munitam, optimum factu credens exercitum augere ac, prius quam legiones scriberentur, multa antecapere, quae bello usui forent, nocte intempesta cum paucis in Manliana castra profectus est. [2] sed Cethego atque Lentulo ceterisque, quorum cognouerat promptam audaciam, mandat, quibus rebus possent, opes factionis confirment, insidias consuli maturent, caedem incendia aliaque belli facinora parent: sese propediem cum magno exercitu ad urbem accessurum. [3] dum haec Romae geruntur, C. Manlius ex suo numero legatos ad Marcium Regem mittit cum mandatis huiusce modi: [XXXIII] "Deos hominesque testamur, imperator, nos arma neque contra patriam cepisse neque quo periculum aliis faceremus, sed uti corpora nostra ab iniuria tuta forent, qui miseri, egentes uiolentia atque crudelitate faeneratorum plerique patriae, sed omnes fama atque fortunis expertes sumus. neque cuiquam nostrum licuit more maiorum lege uti neque amisso patrimonio liberum corpus habere: tanta saeuitia faeneratorum atque praetoris fuit. [2] saepe maiores uestrum, miserti plebis Romanae, decretis suis inopiae eius opitulati sunt, ac nouissime memoria nostra propter magnitudinem aeris alieni uolentibus omnibus bonis argentum aere solutum est. [3] saepe ipsa plebs, aut dominandi studio permota aut superbia magistratuum, armata a patribus secessit. [4] at nos non imperium neque diuitias petimus, quarum rerum causa bella atque certamina omnia inter mortalis sunt, sed libertatem, quam nemo bonus nisi cum anima simul amittit. [5] te atque senatum obtestamur, consulatis miseris ciuibus, legis praesidium quod iniquitas praetoris eripuit restituatis, neue nobis eam neccessitudinem imponatis, ut quaeramus, quonam modo maxime ulti sanguinem nostrum pereamus". [XXXIV] Ad haec Q. Marcius respondit, si quid ab senatu petere uellent, ab armis discedant, Romam supplices proficiscantur: ea mansuetudine atque misericordia senatum populi Romani semper fuisse, ut nemo umquam ab eo frustra auxilium petiuerit. [2] at Catilina ex itinere plerisque consularibus. praeterea optimo cuique litteras mittit: se falsis criminibus circumuentum, quoniam factioni inimicorum resistere nequiuerit, fortunae cedere, Massiliam in exilium proficisci, non quo sibi tanti sceleris conscius esset, sed uti res publica quieta foret neue ex sua contentione seditio oreretur. [3] ab his longe diuersas litteras Q. Catulus in senatu recitauit, quas sibi nomine Catilinae redditas dicebat. earum exemplum infra scriptum est. [XXXV] "L. Catilina Q. Catulo. egregia tua fides, re cognita, grata mihi magnis in meis periculis, fiduciam commendationi meae tribuit. [2] quam ob rem defensionem in nouo consilio non statui parare: satisfactionem ex nulla conscientia de culpa proponere decreui, quam me dius fidius ueram licet cognoscas. [3] iniuriis contumeliisque consitatus, quod fructu laboris industriaeque meae priuatus statum dignitatis non obtinebam, publicam miserorum causam pro mea consuetudine suscepi, non quin aes alienum meis nominibus ex possessionibus soluere non possem - et alienis nominibus liberalitas Orestillae suis filiaeque copiis persolueret - , sed quod non dignos homines honore honestatos uidebam meque falsa suspicione alienatum esse sentiebam. [4] hoc nomine satis honestas pro meo casu spes relicuae dignitatis conseruandae sum secutus. [5] plura cum scribere uellem, nuntiatum est uim mihi parari. [6] nunc Orestillam commendo tuaeque fidei trado; eam ab iniuria defendas, per liberos tuos rogatus. haveto". [XXXVI] Sed ipse paucos dies commoratus apud C. Flaminium in agro Arretino, dum uicinitatem antea sollicitatam armis exornat, cum fascibus atque aliis imperi insignibus in castra ad Manlium contendit. [2] haec ubi Romae comperta sunt, senatus Catilinam et Manlium hostis iudicat, ceterae multitudini diem statuit, ante quam sine fraude liceret ab armis discedere praeter rerum capitalium condemnatis. [3] praeterea decernit, uti consules dilectum habeant, Antonius cum exercitu Catilinam persequi maturet, Cicero urbi praesidio sit. [4] ea tempestate mihi imperium populi Romani multo maxime miserabile uisum est. cui cum ad occasum ab ortu solis omnia domita armis parerent, domi otiumatque diuitiae, quae prima mortales putant, affluerent, fuere tamen ciues, qui seque remque publicam obstinatis animis perditum irent. [5] namque duobus senati decretis ex tanta multitudine neque praemio inductus coniurationem patefecerat neque ex castris Catilinae quisquam omnium discesserat: tanta uis morbi atque uti tabes plerosque ciuium animos inuaserat. [XXXVII] Neque solum illis aliena menserat, qui conscii coniurationis fuerant, sed omnino cuncta plebes nouarum rerum studio Catilinae incepta probabat. [2] id adeo more suo uidebatur facere. [3] nam semper in ciuitate, quibus opes nullae sunt, bonis inuident, malos extollunt, uetera odere, noua exoptant, odio suarum rerum mutari omnia student, turba atque seditionibus sine cura aluntur, quoniam egestas facile habetur sine damno. [4] sed urbana plebes, ea uero praeceps erat de multis causis. [5] primum omnium qui ubique probro atque petulantia maxime praestabant, item alii per dedecora patrimoniis amissis, postremo omnes quos flagitium aut facinus domo expulerat, ii Romam sicut in sentinam confluxerant. [6] deinde multi memores Sullanae uictoriae, quod ex gregariis militibus alios senatores uidebant, alios ita diuites, ut regio uictu atque cultu aetatem agerent, sibi quisque, si in armis foret, ex uictoria talia sperabat. [7] praeterea iuuentus, quae in agris manuum mercede inopiam tolerauerat, priuatis atque publicis largitionibus excita urbanum otium ingrato labori praetulerat. [8] eos atque alios omnis malum publicum alebat. quo minus mirandum est homines egentis, malis moribus, maxima spe rei publicae iuxta ac sibi consuluisse. [9] praeterea, quorum uictoria Sullae parentes proscripti, bona erepta, ius libertatis imminutum erat, haud sane alio animo belli euentum expectabant. [10] ad hoc quicumque aliarum atque senatus partium erant, conturbari rem publicam quam minus ualere ipsi malebant. [11] id <ad>eo malum multos post annos in ciuitatem reuerterat. [XXXVIII] Nam postquam Cn. Pompeio et M. Crasso consulibus tribunicia postestas restituta est, homines adulescentes summam potestatem nacti, quibus aetas animusque ferox erat, coepere senatum criminando plebem exagitare, dein largiendo atque pollicitando magis incendere, ita ipsi clari potentesque fieri. [2] contra eos summa ope nitebatur pleraque nobilitas senatus specie pro sua magnitudine. [3] namque, uti paucis uerum absoluam, post illa tempora quicumque rem publicam agitauere, honestis nominibus, alii sicuti populi iura defenderent, pars quo senatus auctoritas maxima foret, bonum publicum simulantes pro sua quisque potentia certabant. [4] neque illis modestia neque modus contentionis erat: utrique uictoriam crudeliter exercebant. [XXXIX] Sed postquam Cn. Pompeius ad bellum maritimum atque Mithridaticum missus est, plebis opes imminutae, paucorum potentia creuit. [2] ii magistratus, prouincias aliaque omnia tenere; ipsi innoxii, florentes, sine metu aetatem agere ceterosque iudiciis terrere, quo plebem in magistratu placidius tractarent. [3] sed ubi primum dubiis rebus nouandi spes oblata est, uetus certamen animos eorum arrexit. [4] quod si primo proelio Catilina superior aut aequa manu discessisset, profecto magna clades atque calamitas rem publicam oppressisset, neque illis, qui uictoriam adepti forent, diutius ea uti licuisset, quin defessis et exanguibus qui plus posset imperium atque libertatem extorqueret. [5] fuere tamen extra coniurationem complures, qui ad Catilinam initio profecti sunt. in iis erat Fuluius, senatoris filius, quem retractum ex itinere parens necari iussit. [6] isdem temporibus Romae Lentulus, sicuti Catilina praeceperat, quoscumque moribus aut fortuna nouis rebus idoneos credebat, aut per se aut per alios sollicitabat, neque solum ciuis, sed cuiusque modi genus hominum, quod modo bello usui foret. [XL] Igitur P. Vmbreno cuidam negotium dat, uti legatos Allobrogum requirat eosque, si possit, impellat ad societatem belli, existimans publice priuatimque aere alieno oppressos, praeterea quod natura gens Gallica bellicosa esset, facile eos ad tale consilium adduci posse. [2] Vmbrenus quod in Gallia negotiatus erat, plerisque principibus ciuitatium notus erat atque eos nouerat. itaque sine mora, ubi primum legatos in foro conspexit, percontatus pauca de statu ciuitatis et quasi dolens eius casum requirere coepit, quem exitum tantis malis sperarent. [3] postquam illos uidet queri de auaritia magistratuum, accusare senatum, quod in eo auxili nihil esset, miseriis suis remedium mortem expectare, `at ego' inquit `uobis, si modo uiri esse uultis, rationem ostendam, qua tanta ista mala effugiatis'. [4] haec ubi dixit, Allobroges in maximam spem adducti Vmbrenum orare, ut sui misereretur: nihil tam asperum neque tam difficile esse, quod non cupidissime facturi essent, dum ea res ciuitatem aere alieno liberaret. [5] ille eos in domum D. Bruti perducit, quod foro propinqua erat neque aliena consili propter Semproniam; nam tum Brutus ab Roma aberat. [6] praeterea Gabinium arcessit, quo maior auctoritas sermoni inesset. eo praesente coniurationem aperit, nominat socios, praeterea multos cuiusque generis innoxios, quo legatis animus amplior esset. deinde eos pollicitos operam suam domum dimittit. [XLI] Sed Allobroges diu in incerto habuere, quidnam consili caperent. [2] in altera parte erat aes alienum, studium belli, magna merces in spe uictoriae; at in altera maiores opes, tuta consilia, pro incerta spe certa praemia. [3] haec illis uoluentibus tandem uicit fortuna rei publicae. [4] itaque Q. Fabio Sangae, cuius patrocinio ciuitas plurimum utebatur, rem omnem, uti cognouerant, aperiunt. [5] Cicero per Sangam consilio cognito legatis praecipit, ut studium coniurationis uehementer simulent, ceteros adeant, bene polliceantur dentque operam, uti eos quam maxime manufestos habeant. [XLII] Isdem fere temporibus in Gallia citeriore atque ulteriore, item in agro Piceno Bruttio Apulia motus erat. [2] namque illi, quos ante Catilina dimiserat, inconsulte ac ueluti per dementiam cuncta simul agebant. nocturnis consiliis, armorum atque telorum portationibus, festinando agitando omnia plus timoris quam periculi effecerant. [3] ex eo numero compluris Q. Metellus Celer praetor ex senatus consulto causa cognita in uincula coniecerat, item in citeriore Gallia C. Murena, qui ei prouinciae legatus praeerat. [XLIII] at Romae Lentulus cum ceteris, qui principes coniurationis erant, paratis ut uidebatur magnis copiis constituerant, uti, cum Catilina in agrum Aefulanum cum exercitu uenisset, L. Bestia tribunus plebis contione habita quereretur de actionibus Ciceronis bellique grauissimi inuidiam optimo consuli imponeret: eo signo proxima nocte cetera multitudo coniurationis suum quodque negotium exequeretur. [2] sed ea diuisa hoc modo dicebantur: Statilius et Gabinius ut cum magna manu duodecim simul opportuna loca urbis incenderent, quo tumultu facilior aditus ad consulem ceterosque, quibus insidiae parabantur, fieret; Cethegus Ciceronis ianuam obsideret eumque ui aggrederetur; alius autem alium, sed filii familiarum, quorum ex nobilitate maxima pars erat, parentis interficerent; simul caede et incendio perculsis omnibus ad Catilinam erumperent. [3] inter haec parata atque decreta Cethegus semper querebatur de ignauia sociorum: illos dubitando et dies prolatando magnas opportunitates corrumpere: facto, non consulto in tali periculo opus esse, seque, si pauci adiuuarent, languentibus aliis impetum in curiam facturum. [4] natura ferox, uehemens, manu promptus erat, maximum bonum in celeritate putabat. [XLIV] Sed Allobroges ex praecepto Ciceronis per Gabinium ceteros conueniunt. ab Lentulo, Cethego, Statilio, item Cassio postulant ius iurandum, quod signatum ad ciuis perferant: aliter haud facile eos ad tantum negotium impelli posse. [2] ceteri nihil suspicantes dant, Cassius semet eo breui uenturum pollicetur ac paulo ante legatos ex urbe proficiscitur. [3] Lentulus cum iis T. Volturcium quendam Crotoniensem mittit, ut Allobroges, prius quam domum pergerent, cum Catilina data atque accepta fide societatem confirmarent. [4] ipse Volturcio litteras ad Catilinam dat, quarum exemplum infra scriptum est. [5] `qui sim, ex eo, quem ad te misi, cognosces. fac cogites, in quanta calamitate sis, et memineris te uirum esse. consideres, quid tuae rationes postulent. auxilium petas ab omnibus, etiam ab infimis.' [6] ad hoc mandata uerbis dat: cum ab senatu hostis iudicatus sit, quo consilio seruitia repudiet? in urbe parata esse quae iusserit. ne cunctetur ipse propius accedere. [XLV] His rebus ita actis, constituta nocte qua proficiscerentur Cicero per legatos cuncta edoctus L. Valerio Flacco et C. Pomptino praetoribus imperat, ut in ponte Muluio per insidias Allobrogum comitatus deprehendant. rem omnem aperit, cuius gratia mittebantur; cetera, uti facto opus sit, ita agant permittit. [2] illi, homines militares, sine tumultu praesidiis collocatis, sicuti praeceptum erat, occulte pontem obsidunt. [3] postquam ad id loci legati cum Volturcio uenerunt et simul utrimque clamor exortus est, Galli cito cognito consilio sine mora praetoribus se tradunt, [4] Volturcius primo cohortatus ceteros gladio se a multitudine defendit, deinde, ubi a legatis desertus est, multa prius de salute sua Pomptinum obtestatus, quod ei notus erat. postremo timidus ac uitae diffidens uelut hostibus sese praetoribus dedit. [XLVI] Quibus rebus confectis omnia propere per nuntios consuli declarantur. [2] at illum ingens cura atque laetitia simul occupauere. nam laetabatur intellegens coniuratione patefacta ciuitatem periculis ereptam esse; porro autem anxius erat dubitans, in maximo scelere tantis ciuibus deprehensis quid facto opus esset: poenam illorum sibi oneri, impunitatem perdendae rei publicae fore credebat. [3] igitur confirmato animo uocari ad sese iubet Lentulum, Cethegum, Statilium, Gabinium itemque Caeparium Terracinensem. qui in Apuliam ad concitanda seruitia proficisci parabat. [4] ceteri sine mora ueniunt; Caeparius, paulo ante domo egressus, cognito indicio ex urbe profugerat. [5] consul Lentulum, quod praetor erat, ipse manu tenens in senatum perducit, reliquos cum custodibus in aedem Concordiae uenire iubet. [6] eo senatum aduocat magnaque frequentia eius ordinis Volturcium cum legatis introducit, Flaccum praetorem scrinium cum litteris, quas a legatis acceperat, eodem afferre iubet. [XLVII] Volturcius interrogatus de itinere, de litteris, postremo quid aut qua de causa consili habuisset, primo fingere alia dissimulare de coniuratione; post ubi fide publica dicere iussus est, omnia, uti gesta erant, aperit docetque se paucis ante diebus a Gabinio et Caepario socium asscitum nihil amplius scire quam legatos, tantummodo audire solitum ex Gabinio P. Autronium, Ser Sullam, L. Vargunteium, multos praeterea in ea coniuratione esse. [2] eadem Galli fatentur ac Lentulum dissimulantem coarguunt praeter litteras sermonibus, quos ille habere solitus erat: ex libris Sibyllinis regnum Romae tribus Corneliis portendi; Cinnam atque Sullam antea, se tertium esse. cui fatum foret urbis potiri; praeterea ab incenso Capitolio illum esse uigesumum annum. quem saepe ex prodigiis haruspices respondissent bello ciuili cruentum fore igitur perlectis litteris. [3] cum prius omnes signa sua cognouissent, senatus decernit, uti abdicato magistratu Lentulus itemque ceteri in liberis custodiis habeantur. [4] itaque Lentulus P. Lentulo Spintheri, qui tum aedilis erat, Cethegus Q. Cornificio, Statilius C. Caesari, Gabinius M Crasso, Caeparius - nam is paulo ante ex fuga retractus erat - Cn. Terentio senatori traduntur. [XLVIII] interea plebs coniuratione patefacta. quae primo cupida rerum nouarum nimis bello fauebat, mutata mente Catilinae consilia execrari, Ciceronem ad caelum tollere: ueluti ex seruitute erepta gaudium atque laetitiam agitabat. [2] namque alia belli facinora praedae magis quam detrimento fore, incendium uero crudele, immoderatum ac sibi maxime calamitosum putabat, quippe cui omnes copiae in usu cottidiano et cultu corporis erant. [3] post eum diem quidam L. Tarquinius ad senatum adductus erat, quem ad Catilinam proficiscentem ex itinere retractum aiebant. [4] is cum se diceret indicaturum de coniuratione, si fides publica data esset, iussus a consule quae sciret edicere, eadem fere quae Volturcius de paratis incendiis, de caede bonorum, de itinere hostium senatum docet: praeterea se missum a M. Crasso, qui Catilinae nuntiaret, ne eum Lentulus et Cethegus aliique ex coniuratione deprehensi terrerent, eoque magis properaret ad urbem accedere, quo et ceterorum animos reficeret et illi facilius e periculo eriperentur. [5] sed ubi Tarquinius Crassum nominauit, hominem nobilem, maximis diuitiis, summa potentia, alii rem incredibilem rati, pars tametsi uerum existimabant, tamen quia in tali tempore tanta uis hominis magis lenienda quam exagitanda uidebatur, plerique Crasso ex negotiis priuatis obnoxii, conclamant indicem falsum esse, deque ea re postulant uti referatur. [6] itaque consulente Cicerone frequens senatus decernit Tarquini indicium falsum uideri eumque in uinculis retinendum neque amplius potestatem faciendam, nisi de eo indicaret, cuius consilio tantam rem esset mentitus. [7] erant eo tempore qui existimarent indicium illud a P Autronio machinatum, quo facilius appellato Crasso per societatem periculi reliquos illius potentia tegeret. [8] alii Tarquinium a Cicerone immissum aiebant, ne Crassus more suo suscepto malorum patrocinio rem publicam conturbaret. ipsum Crassum ego postea praedicantem audiui tantam illam contumeliam sibi ab Cicerone impositam. [XLIX] Sed isdem temporibus Q. Catulus et C. Piso [neque precibus] neque pretio neque gratia Ciceronem impellere potuere, uti per Allobroges aut alium indicem C. Caesar falso nominaretur. [2] nam uterque cum illo grauis inimicitias exercebat: Piso oppugnatus in iudicio pecuniarum repetundarum propter cuiusdam Transpadani supplicium iniustum, Catulus ex petitione pontificatus odio incensus, quod extrema aetate, maximis honoribus usus, ab adulescentulo Caesare uictus discesserat. [3] res autem opportuna uidebatur, quod is priuatim egregia liberalitate, publice maximis muneribus grandem pecuniam debebat. [4] sed ubi consulem ad tantum facinus impellere nequeunt, ipsi singillatim circumeundo atque ementiendo, quae se ex Volturcio aut Allobrogibus audisse dicerent, magnam illi inuidiam conflauerant, usque eo ut nonnulli equites Romani, qui praesidi causa cum telis erant circum aedem Concordiae, seu periculi magnitudine seu animi mobilitate impulsi, quo studium suum in rem publicam clarius esset, egredienti ex senatu Caesari gladio minitarentur. [L] dum haec in senatu aguntur et dum legatis Allobrogum et T. Volturcio, comprobato eorum indicio, praemia decernuntur, liberti et pauci ex clientibus Lentuli diuersis itineribus opifices atque seruitia in uicis ad eum eripiendum sollicitabant, partim exquirebant duces multitudinum, qui pretio rem publicam uexare soliti erant. [2] Cethegus autem per nuntios familiam atque libertos suos, lectos et exercitatos, orabat in audaciam, ut grege facto cum telis ad sese irrumperent. [3] consul ubi ea parari cognouit, dispositis praesidiis, ut res atque tempus monebat, conuocato senatu refert, quid de iis fieri placeat, qui in custodiam traditi erant. sed eos paulo ante frequens senatus iudicauerat contra rem publicam fecisse. [4] tum D. lunius Silanus primus sententiam rogatus, quod eo tempore consul designatus erat, de iis, qui in custodiis tenebantur, et praeterea de L. Cassio, P. Furio, P. Vmbreno, Q. Annio, si deprehensi forent, supplicium sumendum decreuerat; isque postea permotus oratione C. Caesaris pedibus in sententiam Ti Neronis iturum se dixit, quod de ea re praesidiis additis referendum censuerat. [5] sed Caesar, ubi ad eum uentum est, rogatus sententiam a consule huiusce modi uerba locutus est: [LI] "Omnis homines, patres conscripti, qui de rebus dubiis consultant, ab odio, amicitia, ira atque misericordia uacuos esse decet. [2] haud facile animus uerum prouidet, ubi illa officiunt, neque quisquam omnium libidini simul et usui paruit. [3] ubi intenderis ingenium, ualet; si libido possidet, ea dominatur, animus nihil ualet. [4] magna mihi copia est memorandi, patres conscripti, quae reges atque populi ira aut misericordia impulsi male consuluerint. sed ea malo dicere, quae maiores nostri contra libidinem animi sui recte atque ordine fecere. [5] bello Macedonico, quod cum rege Perse gessimus, Rhodiorum ciuitas magna atque magnifica, quae populi Romani opibus creuerat, infida et aduersa nobis fuit. sed postquam bello confecto de Rhodiis consultum est, maiores nostri, ne quis diuitiarum magis quam iniuriiae causa bellum inceptum diceret. impunitos eos dimisere. [6] item bellis Punicis omnibus, cum saepe Carthaginienses et in pace et per indutias multa nefaria facinora fecissent, numquam ipsi per occasionem talia fecere: magis quid se dignum foret, quam quid in illos iure fieri posset, quaerebant. [7] hoc item uobis prouidendum est, patres conscripti. ne plus apud uos ualeat P. Lentuli et ceterorum scelus quam uestra dignitas, neu magis irae uestrae quam famae consulatis. [8] nam si digna poena pro factis eorum reperitur, nouum consilium approbo; sin magnitudo sceleris omnium ingenia exuperat, his utendum censeo, quae legibus comparata sunt. [9] plerique eorum, qui ante me sententias dixerunt, composite atque magnifice casum rei publicae miserati sunt. quae belli saeuitia esset, quae uictis acciderent, enumerauere: rapi uirgines, pueros; diuelli liberos a parentum complexu; matres familiarum pati quae uictoribus collibuissent; fana atque domos spoliari; caedem, incendia fieri; postremo armis, cadaueribus, cruore atque luctu omnia compleri. [10] sed, per deos immortalis, quo illa oratio pertinuit? an uti uos infestos coniurationi faceret? scilicet, quem res tanta et tam atrox non permouit, eum oratio accendet. [11] non ita est, neque cuiquam mortalium iniuriae suae paruae uidentur, multi eas grauius aequo habuere. [12] sed alia aliis licentia est, patres conscripti. qui demissi in obscuro uitam habent, si quid iracundia deliquere, pauci sciunt, fama atque fortuna eorum pares sunt; qui magno imperio praediti in excelso aetatem agunt, eorum facta cuncti mortales nouere. [13] ita in maxima fortuna minima licentia est; neque studere neque odisse, sed minime irasci decet; [14] quae apud alios iracundia dicitur, ea in imperio superbia atque crudelitas appellatur. [15] equidem ego sic existimo, patres conscripti, omnis cruciatus minores quam facinora illorum esse. sed plerique mortales postrema meminere et in hominibus impiis sceleris eorum obliti de poena disserunt, si ea paulo seuerior fuit. [16] D. Silanum, uirum fortem atque strenuom, certo scio quae dixerit studio rei publicae dixisse, neque illum in tanta re gratiam aut inimicitias exercere: eos mores eamque modestiam uiri cognoui. [17] uerum sententia eius mihi non crudelis - quid enim in talis homines crudele fieri potest? - sed aliena a re publica nostra uidetur. [18] nam profecto aut metus aut iniuria te subegit, Silane, consulem designatum genus poenae nouum decernere. [19] de timore superuacuaneum est disserere, cum praesertim diligentia clarissimi uiri consulis tanta praesidia sint in armis. [20] de poena possum equidem dicere, id quod res habet, in luctu atque miseriis mortem aerumnarum requiem, non cruciatum esse; eam cuncta mortalium mala dissoluere; ultra neque curae neque gaudio locum esse. [21] sed. per deos immortalis, quam ob rem in sententiam non addidisti, uti prius uerberibus in eos animaduerteretur? an quia les Porcia uetat? [22] at aliae leges item condemnatis ciuibus non animam eripi, sed exilium permitti iubent. [23] an quia grauius est uerberari quam necari? quid autem acerbum aut nimis graue est in homines tanti facinoris conuictos? [24] sin quia leuius est, qui conuenit in minore negotio legem timere, cum eam in maiore neglegeris? [25] at enim quis reprehendet quod in parricidas rei publicae decretum erit? tempus dies fortuna, cuius libido gentibus moderatur. [26] illis merito accidet quicquid euenerit; ceterum uos, patres conscripti, quid in alios statuatis, considerate. [27] omnia mala exempla ex rebus bonis orta sunt. sed ubi imperium ad ignaros eius aut minus bonos peruenit, nouum illud exemplum ab dignis et idoneis ad indignos et non idoneos transfertur. [28] Lacedaemonii deuictis Atheniensibus triginta uiros imposuere, qui rem publicam eorum tractarent. [29] ii primo coepere pessimum quemque et omnibus inuisum indemnatum necare: ea populus laetari et merito dicere fieri. [30] post ubi paulatim licentia creuit, iuxta bonos et malos libidinose interficere, ceteros metu terrere: [31] ita ciuitas seruitute oppressa stultae laetitiae grauis poenas dedit. [32] nostra memoria uictor Sulla cum Damasippum et alios eius modi, qui malo rei publicae creuerant, iugulari iussit, quis non factum eius laudabat? homines scelestos et factiosos, qui seditionibus rem publicam exagitauerant, merito necatos aiebant. sed ea res magnae initium cladis fuit. [33] nam uti quisque domum aut uillam, postremo uas aut uestimentum alicuius concupiuerat, dabat operam, uti is in proscriptorum numero esset. [34] ita illi, quibus Damasippi mors laetitiae fuerat, paulo post ipsi trahebantur, neque prius finis iugulandi fuit, quam Sulla omnis suos diuitiis expleuit. [35] atque haec ego non in M. Tullio neque his temporibus uereor, sed in magna ciuitate multa et uaria ingenia sunt. [36] potest alio tempore, alio consule, cui item exercitus in manu sit, falsum aliquid pro uero credi. ubi hoc exemplo per senatus decretum consul gladium eduxerit, quis illi finem statuet aut quis moderabitur? [37] maiores nostri, patres conscripti, neque consili neque audaciae umquam eguere; neque illis superbia obstabat. quo minus aliena instituta, si modo proba erant, imitarentur. [38] arma atque tela militaria ab Samnitibus, insignia magistratuum ab Tuscis pleraque sumpserunt. postremo, quod ubique apud socios aut hostis idoneum uidebatur, cum summo studio domi exequebantur: imitari quam inuidere bonis malebant. [39] sed eodem illo tempore Graeciae morem imitati uerberibus animaduertebant in ciuis, de condemnatis summum supplicium sumebant. [40] postquam res publica adoleuit et multitudine ciuium factiones ualuere, circumuenire innocentes, alia huiusce modi fieri coepere, tum lex Porcia aliaeque leges paratae sunt, quibus legibus exilium damnatis permissum est. [41] hanc ego causam, patres conscripti, quo minus nouum consilium capiamus, in primis magnam puto. [42] profecto uirtus atque sapientia maior illis fuit, qui ex paruis opibus tantum imperium fecere, quam in nobis, qui ea bene parta uix retinemus. [43] placet igitur eos dimitti et augeri exercitum Catilinae? minime. sed ita censeo: publicandas eorum pecunias, ipsos in uinculis habendos per municipia, quae maxime opibus ualent; neu quis de iis postea ad senatum referat neue cum populo agat; qui aliter fecerit, senatum existimare eum contra rem publicam et salutem omnium facturum." [LII] Postquam Caesar dicendi finem fecit, ceteri uerbo alius alii uarie assentiebantur. at M. Porcius Cato rogatus sententiam huiusce modi orationem habuit: [2] `longe alia mihi mens est, patres conscripti, cum res atque pericula nostra considero, et cum sententias nonnullorum ipse mecum reputo. [3] illi mihi disseruisse uidentur de poena eorum, qui patriae, parentibus, aris atque focis suis bellum parauere; res autem monet cauere ab illis magis quam quid in illos statuamus consultare. [4] nam cetera maleficia tum persequare, ubi facta sunt; hoc nisi prouideris ne accidat, ubi euenit, frustra iudicia implores: capta urbe nihil fit reliqui uictis. [5] sed, per deos immortalis, uos ego appello, qui semper domos, uillas, signa, tabulas uestras pluris quam rem publicam fecistis: si ista, cuiuscumque modi sunt quae amplexamini, retinere, si uoluptatibus uestris otium praebere uultis, expergiscimini aliquando et capessite rem publicam. [6] non agitur de uectigalibus neque de sociorum iniuriis: libertas et anima nostra in dubio est. [7] saepenumero, patres conscripti, multa uerba in hoc ordine feci, saepe de luxuria atque auaritia nostrorum ciuium questus sum, multosque mortalis ea causa aduersos habeo. [8] qui mihi atque animo meo nullius umquam delicti gratiam fecissem, haut facile alterius libidini male facta condonabam. [9] sed ea tametsi uos parui pendebatis, tamen res publica firma erat, opulentia neglegentiam tolerabat. [10] nunc uero non id agitur, bonisne an malis moribus uiuamus, neque quantum aut quam magnificum imperium populi Romani sit, sed haec, cuiuscumque modi uidentur, nostra an nobiscum una hostium futura sint. [11] hic mihi quisquam mansuetudinem et misericordiam nominat. iam pridem equidem nos uera uocabula rerum amisimus: quia bona aliena largiri liberalitas, malarum rerum audacia fortitudo uocatur, eo res publica in extremo sita est. [12] sint sane, quoniam ita se mores habent, liberales ex sociorum fortunis, sint misericordes in furibus aerari: ne illi sanguinem nostrum largiantur et, dum paucis sceleratis parcunt, bonos omnis perditum eant. [13] bene et composite C. Caesar paulo ante in hoc ordine de uita et morte disseruit, credo falsa existimans ea, quae de inferis memorantur: diuerso itinere malos a bonis loca taetra, inculta, foeda atque formidulosa habere. [14] itaque censuit pecunias eorum publicandas, ipsos per municipia in custodiis habendos, uidelicet timens, ne, si Romae sint, aut a popularibus coniurationis aut a multitudine conducta per uim eripiantur; [15] quasi uero mali atque scelesti tantummodo in urbe et non per totam Italiam sint, aut non ibi plus possit audacia, ubi ad defendendum opes minores sunt. [16] quare uanum equidem hoc consilium est, si periculum ex illis metuit; si in tanto omnium metu solus non timet, eo magis refert me mihi atque uobis timere. [17] qua re cum de P. Lentulo ceterisque statuetis, pro certo habetote uos simul de exercitu Catilinae et de omnibus coniuratis decernere. [18] quanto uos attentius ea agetis, tanto illis animus infirmior erit; si paulum modo uos languere uiderint, iam omnes feroces aderunt. [19] nolite existimare maiores nostros armis rem publicam ex parua magnam fecisse. [20] si ita esset, multo pulcherrimam eam nos haberemus: quippe sociorum atque ciuium, praeterea armorum atque equorum maior copia nobis quam illis est. [21] sed alia fuere, quae illos magnos fecere, quae nobis nulla sunt: domi industria, foris iustum imperium, animus in consulendo liber, neque delicto neque libidini obnoxius. [22] pro his nos habemus luxuriam atque auaritiam, publice egestatem, priuatim opulentiam. laudamus diuitias, sequimur inertiam. inter bonos et malos discrimen nullum, omnia uirtutis praemia ambitio possidet. [23] neque mirum: ubi uos separatim sibi quisque consilium capitis, ubi domi uoluptatibus, hic pecuniae aut gratiae seruitis, eo fit ut impetus fiat in uacuam rem publicam. [24] sed ego haec omitto. coniurauere nobilissimi ciues patriam incendere, Gallorum gentem infestissimam nomini Romano ad bellum arcessunt, dux hostium cum exercitu supra caput est; [25] uos cunctamini etiam nunc et dubitatis, quid intra moenia deprensis hostibus faciatis? [26] misereamini censeo - deliquere homines adulescentuli per ambitionem - atque etiam armatos dimittatis: [27] ne ista uobis mansuetudo et misericordia, si illi arma ceperint, in miseriam conuertat. [28] scilicet res ipsa aspera est, sed uos non timetis eam. immo uero maxime. sed inertia et mollitia animi alius alium expectantes cunctamini, uidelicet dis immortalibus confisi, qui hanc rem publicam saepe in maximis periculis seruauere. [29] non uotis neque suppliciis muliebribus auxilia deorum parantur; uigilando, agendo, bene consulendo prospere omnia cedunt. ubi socordiae te atque ignauiae tradideris, nequiquam deos implores: irati infestique sunt. [30] apud maiores nostros A. Manlius Torquatus bello Gallico filium suum, quod is contra imperium in hostem pugnauerat, necari iussit, atque ille egregius adulescens immoderatae fortitudinis morte poenas dedit; [31] uos de crudelissimis parricidis quid statuatis, cunctamini? uidelicet cetera uita eorum huic sceleri obstat. [32] uerum parcite dignitati Lentuli, si ipse pudicitiae, si famae suae, si dis aut hominibus umquam ullis pepercit. [33] ignoscite Cethegi adulescentiae, nisi iterum patriae bellum fecit. [34] nam quid ego de Gabinio, Statilio, Caepario loquar? quibus si quicquam umquam pensi fuisset, non ea consilia de re publica habuissent. [35] postremo, patres conscripti, si mehercule peccato locus esset, facile paterer uos ipsa re corrigi, quoniam uerba contemnitis. sed undique circumuenti sumus. Catilina cum exercitu faucibus urget; alii intra moenia atque in sinu urbis sunt hostes; neque parari neque consuli quicquam potest occulte: quo magis properandum est. [36] quare ego ita censeo, cum nefario consilio sceleratorum ciuium res publica in summa pericula uenerit, iique indicio T. Volturci et legatorum Allobrogum conuicti confessique sint caedem, incendia aliaque se foeda atque crudelia facinora in ciuis patriamque parauisse, de confessis, sicuti de manufestis rerum capitalium, more maiorum supplicium sumendum.' [LIII] Postquam Cato assedit, consulares omnes itemque senatus magna pars sententiam eius laudant, uirtutem animi ad caelum ferunt, alii alios increpantes timidos uocant. Cato clarus atque magnus habetur; senati decretum fit, sicuti ille censuerat. [2] sed mihi multa legenti, multa audienti, quae populus Romanus domi militiaeque, mari atque terra praeclara facinora fecit, forte libuit attendere, quae res maxime tanta negotia sustinuisset. [3] sciebam saepenumero parua manu cum magnis legionibus hostium contendisse; cognoueram paruis copiis bella gesta cum opulentis regibus, ad hoc saepe fortunae uiolentiam tolerauisse, facundia Graecos, gloria belli Gallos ante Romanos fuisse. [4] ac mihi multa agitanti constabat paucorum ciuium egregiam uirtutem cuncta patrauisse, eoque factum, uti diuitias paupertas, multitudinem paucitas superaret. [5] sed postquam luxu atque desidia ciuitas corrupta est, rursus res publica magnitudine sui imperatorem atque magistratuum uitia sustentabat ac, sicuti effeta <esset> partu, multis tempestatibus haud sane quisquam Romae uirtute magnus fuit. [6] sed memoria mea ingenti uirtute, diuersis moribus fuere uiri duo, M. Cato et C. Caesar. quos quoniam res obtulerat, silentio praeterire non fuit consilium, quin utriusque naturam et mores, quantum ingenio possum, aperirem. [LIV] Igitur iis genus aetas eloquentia prope aequalia fuere, magnitudo animi par, item gloria, sed alia alii. [2] Caesar beneficiis ac munificentia magnus habebatur, integritate uitae Cato. ille mansuetudine et misericordia clarus factus, huic seueritas dignitatem addiderat. [3] Caesar dando subleuando ignoscendo, Cato nihil largiendo gloriam adeptus est. in altero miseris perfugium erat, in altero malis pernicies. illius facilitas, huius constantia laudabatur. [4] postremo Caesar in animum induxerat laborare, uigilare; negotiis amicorum intentus sua neglegere, nihil denegare quod dono dignum esset; sibi magnum imperium, exercitum, bellum nouum exoptabat, ubi uirtus enitescere posset. [5] at Catoni studium modestiae, decoris, sed maxime seueritatis erat; [6] non diuitiis cum diuite neque factione cum factioso, sed cum strenuo uirtute, cum modesto pudore, cum innocente abstinentia certabat; esse quam uideri bonus malebat: ita, quo minus petebat gloriam, eo magis illum assequebatur. [LV] Postquam, ut dixi, senatus in Catonis sententiam discessit, consul optimum factu ratus noctem quae instabat antecapere, ne quid eo spatio nouaretur, tresuiros quae [ad] supplicium postulabat parate iubet. [2] ipse praesidiis dispositis Lentulum in carcerem deducit; idem fit ceteris per praetores. [3] est in carcere locus, quod Tullianum appellatur, ubi paululum ascenderis ad laeuam, circiter duodecim pedes humi depressus; [4] eum muniunt undique parietes atque insuper camera lapideis fornicibus iuncta; sed incultu tenebris odore foeda atque terribilis eius facies est. [5] in eum locum postquam demissus est Lentulus, uindices rerum capitalium, quibus praeceptum erat, laqueo gulam fregere. [6] ita ille patricius ex gente clarissima Corneliorum, qui consulare imperium Romae habuerat, dignum moribus factisque suis exitum [uitae] inuenit. de Cethego, Statilio, Gabinio, Caepario eodem modo supplicium sumptum est. [LVI] Dum ea Romae geruntur, Catilina ex omni copia, quam et ipse adduxerat et Manlius habuerat, duas legiones instituit, cohortis pro numero militum complet. [2] deinde, ut quisque uoluntarius aut ex sociis in castra uenerat, aequaliter distribuerat, ac breui spatio legiones numero hominum expleuerat, cum initio non amplius duobus milibus habuisset. [3] sed ex omni copia circiter pars quarta erat militaribus armis instructa; ceteri, ut quemque casus armauerat, sparos aut lanceas, alii praeacutas sudis portabant. [4] sed postquam Antonius cum exercitu aduentabat, Catilina per montis iter facere, modo ad urbem, modo Galliam uorsus castra mouere, hostibus occasionem pugnandi non dare. sperabat propediem magnas copias sese habiturum, si Romae socii incepta patrauissent. [5] interea seruitia repudiabat, cuius initio ad eum magnae copiae concurrebant, opibus coniurationis fretus, simul alienum suis rationibus existimans uidere causam ciuium cum seruis fugitiuis communicauisse. [LVII] Sed postquam in castra nuntius peruenit Romae coniurationem patefactam, de Lentulo et Cethego ceterisque, quos supra memoraui, supplicium sumptum, plerique, quos ad bellum spes rapinarum aut nouarum rerum studium illexerat, dilabuntur; reliquos Catilina per montis asperos magnis itineribus in agrum Pistoriensem abducit eo consilio, uti per tramites occulte perfugeret in Galliam Transalpinam. [2] at Q. Metellus Celer cum tribus legionibus in agro Piceno praesidebat, ex difficultate rerum eadem illa existimans quae supra diximus Catilinam agitare. [3] igitur ubi iter eius ex perfugis cognouit, castra propere mouit ac sub ipsis radicibus montium consedit, qua illi descensus erat in Galliam properanti. [4] neque tamen Antonius procul aberat, utpote qui magno exercitu locis aequioribus expeditus in fuga sequeretur. [5] sed Catilina postquam uidet montibus atque copiis hostium sese clausum, in urbe res aduersas, neque fugae neque praesidi ullam spem, optimum factu ratus in tali re fortunam belli temptare, statuit cum Antonio quam primum confligere. [6] itaque contione aduocata huiusce modi orationem habuit: [LVIII] "compertum ego habeo, milites, uerba uirtutem non addere, neque ex ignauo strenuom neque fortem ex timido exercitum oratione imperatoris fieri. [2] quanta cuiusque animo audacia natura aut moribus inest, tanta in bello patere solet. quem neque gloria neque pericula excitant, nequiquam hortere: timor animi auribus officit. [3] sed ego uos, quo pauca monerem, aduocaui, simul uti causam mei consili aperirem. [4] scitis equidem, milites, socordia atque ignauia Lentuli quantam ipsi nobisque cladem attulerit, quoque modo, dum ex urbe praesidia opperior, in Galliam proficisci nequiuerim. [5] nunc uero quo loco res nostrae sint, iuxta mecum omnis intellegitis. [6] exercitus hostium duo, unus ab urbe, alter a Gallia obstant; diutius in his locis esse, si maxime animus ferat, frumenti atque aliarum rerum egestas prohibet; [7] quocumque ire placet, ferro iter aperiendum est. [8] quapropter uos moneo, uti forti atque parato animo sitis et, cum proelium inibitis, memineritis uos diuitias, decus, gloriam, praeterea libertatem atque patriam in dextris uestris portare. [9] si uincimus, omnia nobis tuta erunt: commeatus abunde, municipia atque coloniae patebunt; si metu cesserimus, eadem illa aduersa fient, [10] neque locus neque amicus quisquam teget quem arma non texerint. [11] praeterea, milites, non eadem nobis et illis necessitudo impendet: nos pro patria, pro libertate, pro uita certamus; illis superuacuaneum est pugnare pro potentia paucorum. [12] quo audacius aggredimini memores pristinae uirtutis. [13] licuit uobis cum summa turpitudine in exilio aetatem agere, potuistis nonnulli Romae amissis bonis alienas opes expectare: [14] quia illa foeda atque intoleranda uiris uidebantur, haec sequi decreuistis. [15] si haec relinquere uultis, audacia opus est: nemo nisi uictor pace bellum mutauit. [16] nam in fuga salutem sperare, cum arma, quibus corpus tegitur, ab hostibus auerteris, ea uero dementia est. [17] semper in proelio iis maximum est periculum, qui maxime timent: audacia pro muro habetur. [18] cum uos considero, milites, et cum facta uestra aestimo, magna me spes uictoriae tenet. [19] animus aetas uirtus uestra me hortantur, praeterea necessitudo, quae etiam timidos fortis facit. [20] nam multitudo hostium ne circumuenire queat, prohibent angustiae loci. [21] quod si uirtuti uestrae fortuna inuiderit, cauete inulti animam amittatis, neu capti potius sicuti pecora trucidemini, quam uirorum more pugnantes cruentam atque luctuosam uictoriam hostibus relinquatis". [LIX] Haec ubi dixit, paululum commoratus signa canere iubet atque instructos ordines in locum aequum deducit. dein remotis omnium equis, quo militibus exaequato periculo animus amplior esset, ipse pedes exercitum pro loco atque copiis instruit. [2] nam, uti planities erat inter sinistros montis et ab dextra rupe aspera, octo cohortis in fronte constituit, reliquarum signa in subsidio artius collocat. [3] ab his omnis euocatos et centuriones, praeterea ex gregariis militibus optimum quemque [armatum] in primam aciem subducit. C. Manlium in dextra, Faesulanum quendam in sinistra parte curare iubet. ipse cum libertis et colonis propter aquilam assistit, quam bello Cimbrico C. Marius in exercitu habuisse dicebatur. [4] at ex altera parte C. Antonius, pedibus aeger quod proelio adesse nequibat, M. Petreio legato exercitum permittit. [5] ille cohortis ueteranas, quas tumulti causa conscripserat, in fronte, post eas ceterum exercitum in subsidiis locat. ipse equo circumiens unum quemque nominans appellat, hortatur, rogat, ut meminerint se contra latrones inermis pro patria, pro liberis, pro aris atque focis suis certare. [6] homo militaris, quod amplius annos triginta tribunus aut praefectus aut legatus aut praetor cum magna gloria in exercitu fuerat, plerosque ipsos factaque eorum fortia nouerat: ea commemorando militum animos accendebat. [LX] Sed ubi omnibus rebus exploratis Petreius tuba signum dat, cohortis paulatim incedere iubet; idem facit hostium exercitus. [2] postquam eo uentum est, unde a ferentariis proelium committi posset, maximo clamore cum infestis signis concurrunt; pila omittunt, gladiis res geritur. [3] ueterani pristinae uirtutis memores comminus acriter instare, illi haud timidi resistunt: maxima ui certatur. [4] interea Catilina cum expeditis in prima acie uersari, laborantibus succurrere, integros pro sauciis arcessere, omnia prouidere, multum ipse pugnare, saepe hostem ferire: strenui militis et boni imperatoris officia simul exequebatur. [5] Petreius ubi uidet Catilinam, contra ac ratus erat, magna ui tendere, cohortem praetoriam in medios hostis inducit eosque perturbatos atque alios alibi resistentis interficit. deinde utrimque ex lateribus ceteros aggreditur. [6] Manlius et Faesulanus in primis pugnantes cadunt. [7] Catilina postquam fusas copias seque cum paucis relicuum uidet, memor generis atque pristinae suae dignitatis in confertissimos hostis incurrit ibique pugnans confoditur. [LXI] Sed confecto proelio, tum uero cerneres, quanta audacia quantaque animi uis fuisset in exercitu Catilinae. [2] Nam fere quem quisque [uiuos] pugnando locum ceperat, eum amissa anima corpore tegebat. [3] pauci autem, quos medios cohors praetoria disiecerat, paulo diuersius, <alis alibi stantes>, sed omnes tamen aduersis uulneribus conciderant. [4] Catilina uero longe a suis inter hostium cadauera repertus est, paululum etiam spirans ferociamque animi, quam habuerat uiuos, in uultu retinens. [5] postremo ex omni copia neque in proelio neque in fuga quisquam ciuis ingenuos captus est: [6] ita cuncti suae hostiumque uitae iuxta pepercerant. [7] Neque tamen exercitus populi Romani laetam aut incruentam uictoriam adeptus erat. nam strenuissumus quisque aut occiderat in proelio aut grauiter uulneratus discesserat. [8] Multi autem, qui e castris uisendi aut spoliandi gratia processerant, uoluentes hostilia cadauera amicum alii, pars hospitem aut cognatum reperiebant; fuere item qui inimicos suos cognoscerent. [9] ita uarie per omnem exercitum laetitia, maeror, luctus atque gaudia agitabantur. 1589 3155 2006-02-01T11:46:19Z 193.225.194.254 <div style="float: right; text-align: center;">[[Image:Other-langs.png]]<br>[[:meta:User:Dubaduba|'''Other languages''']]<br> </div> 1590 sysop 3216 2006-03-28T06:11:11Z MediaWiki default Message name filter: 1591 sysop 3162 2006-02-26T01:54:50Z MediaWiki default Show only modified 1592 sysop 3672 2006-07-01T18:57:15Z MediaWiki default You are not logged in. Your IP address will be recorded in this page's edit history. 1593 sysop 3643 2006-06-10T13:59:30Z Dbmag9 31 <center><small>Read [[Vicilibri:Quid Vicilibri non est|Quid Vicilibri non est]] before editing. <br>Lege [[Vicilibri:Quid Vicilibri non est|Quid Vicilibri non est]] pre corrigis.</small></center> 1594 sysop 3172 2006-02-26T01:54:50Z MediaWiki default You must confirm your e-mail address before editing pages. Please set and validate your e-mail address through your [[Special:Preferences|user preferences]]. 1595 sysop 3173 2006-02-26T01:54:50Z MediaWiki default E-mail confirmation required to edit 1596 sysop 3174 2006-02-26T01:54:50Z MediaWiki default Yes, delete the page 1597 sysop 3781 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default ---- '''Note:''' Exporting the full history of pages through this form has been disabled due to performance reasons. 1598 sysop 3836 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Index redirectionum 1599 sysop 3179 2006-02-26T01:54:51Z MediaWiki default <strong>ERROR: The text you have submitted is $1 kilobytes long, which is longer than the maximum of $2 kilobytes. It cannot be saved.</strong> 1600 sysop 3182 2006-02-26T01:54:51Z MediaWiki default Cannot mark as patrolled 1601 sysop 3183 2006-02-26T01:54:51Z MediaWiki default You need to specify a revision to mark as patrolled. 1602 sysop 3185 2006-02-26T01:54:51Z MediaWiki default ,_ 1603 sysop 3190 2006-02-26T01:54:52Z MediaWiki default Limit to categories (separate with "|") 1604 sysop 3191 2006-02-26T01:54:52Z MediaWiki default Any 1605 sysop 3192 2006-02-26T01:54:52Z MediaWiki default Edit 1606 sysop 3193 2006-02-26T01:54:52Z MediaWiki default Move 1607 sysop 3196 2006-02-26T01:54:52Z MediaWiki default '''Note:''' This page has been locked so that only registered users can edit it. 1608 sysop 3199 2006-02-26T01:54:52Z MediaWiki default Live preview 1609 sysop 3201 2006-02-26T01:54:52Z MediaWiki default All revisions contained links to $1, blanking 1610 sysop 3202 2006-02-26T01:54:52Z MediaWiki default Reverting to last version not containing links to $1 1611 sysop 3203 2006-02-26T01:54:52Z MediaWiki default MediaWiki spam cleanup 1612 sysop 3206 2006-02-26T01:54:52Z MediaWiki default Error creating thumbnail: $1 1613 sysop 3207 2006-02-26T01:54:52Z MediaWiki default Use live preview (JavaScript) (Experimental) 1614 sysop 3210 2006-02-26T01:54:52Z MediaWiki default File uploads are disabled on this wiki. 1615 sysop 3211 2006-02-26T01:54:52Z MediaWiki default '''Warning:''' There is no skin "$1". Remember that custom .css and .js pages use a lowercase title, e.g. User:Foo/monobook.css as opposed to User:Foo/Monobook.css. 1616 sysop 3213 2006-02-26T01:54:52Z MediaWiki default You have new messages on $1 1617 sysop 3217 2006-03-28T06:11:11Z MediaWiki default Articles starting with ''$1'' 1618 sysop 3218 2006-03-28T06:11:12Z MediaWiki default Edit section: $1 1619 sysop 3220 2006-03-28T06:11:13Z MediaWiki default Hide results 1620 sysop 3223 2006-03-28T06:11:13Z MediaWiki default Please enter a comment below. 1621 sysop 3224 2006-03-28T06:11:13Z MediaWiki default '''Reminder:''' You have not provided an edit summary. If you click Save again, your edit will be saved without one. 1622 sysop 3226 2006-03-28T06:11:14Z MediaWiki default (comment removed) 1623 sysop 3227 2006-03-28T06:11:14Z MediaWiki default <div class="mw-warning plainlinks"> This page revision has been removed from the public archives. There may be details in the [{{fullurl:Special:Log/delete|page={{PAGENAMEE}}}} deletion log]. </div> 1624 sysop 3228 2006-03-28T06:11:14Z MediaWiki default <div class="mw-warning plainlinks"> This page revision has been removed from the public archives. As an administrator on this site you can view it; there may be details in the [{{fullurl:Special:Log/delete|page={{PAGENAMEE}}}} deletion log]. </div> 1625 sysop 3229 2006-03-28T06:11:14Z MediaWiki default (username removed) 1626 sysop 3230 2006-03-28T06:11:14Z MediaWiki default show/hide 1627 sysop 3231 2006-03-28T06:11:14Z MediaWiki default Hide edit comment 1628 sysop 3232 2006-03-28T06:11:14Z MediaWiki default Apply these restrictions to sysops as well as others 1629 sysop 3233 2006-03-28T06:11:14Z MediaWiki default Hide revision text 1630 sysop 3234 2006-03-28T06:11:14Z MediaWiki default Hide editor's username/IP 1631 sysop 3235 2006-03-28T06:11:14Z MediaWiki default Set revision restrictions: 1632 sysop 3236 2006-03-28T06:11:14Z MediaWiki default Log comment: 1633 sysop 3237 2006-03-28T06:11:14Z MediaWiki default changed revision visibility for [[$1]] 1634 sysop 3238 2006-03-28T06:11:14Z MediaWiki default Selected revision of [[:$1]]: 1635 sysop 3239 2006-03-28T06:11:14Z MediaWiki default Apply to selected revision 1636 sysop 3240 2006-03-28T06:11:14Z MediaWiki default Deleted revisions will still appear in the page history, but their text contents will be inaccessible to the public. Other admins on this wiki will still be able to access the hidden content and can undelete it again through this same interface, unless an additional restriction is placed by the site operators. 1637 sysop 3241 2006-03-28T06:11:14Z MediaWiki default Delete/undelete revisions 1638 sysop 3242 2006-03-28T06:11:14Z MediaWiki default Search for articles containing ''$1''. 1639 sysop 3243 2006-03-28T06:11:14Z MediaWiki default Search for articles named ''$1''. 1640 sysop 3246 2006-03-28T06:11:15Z MediaWiki default Mark edits I make as patrolled 1641 sysop 3247 2006-03-28T06:11:15Z MediaWiki default Prompt me when entering a blank edit summary 1642 sysop 3248 2006-03-28T06:11:15Z MediaWiki default Add pages I create to my watchlist 1643 sysop 3250 2006-03-28T06:11:15Z MediaWiki default sr 1644 sysop 3251 2006-03-28T06:11:15Z MediaWiki default sr-ec 1645 sysop 3252 2006-03-28T06:11:15Z MediaWiki default sr-el 1646 sysop 3253 2006-03-28T06:11:15Z MediaWiki default sr-jc 1647 sysop 3254 2006-03-28T06:11:15Z MediaWiki default sr-jl 1650 3660 2006-06-21T18:05:17Z The Doc 36 delenda: empty, ony an external link {{delenda}} ://www.vatican.va/holy_father/benedict_xvi/encyclicals/documents/hf_ben-xvi_enc_20051225_deus-caritas-est_lt.html 1651 3501 2006-06-03T18:17:38Z The Doc 36 only an externl link {{delenda}} http://www.vatican.va/edocs/LAT0381/_INDEX.HTM 1652 3269 2006-05-19T18:55:04Z 65.201.172.122 Link to copyrighted work. http://www.vatican.va/holy_father/paul_vi/encyclicals/documents/hf_p-vi_enc_25071968_humanae-vitae_lt.html 1653 3657 2006-06-20T18:53:00Z Dbmag9 31 {|width="60%" align="center" cellspacing="3" style="border: 5px solid #FF3333; background-color: #FFFFCC; margin-bottom: 6px;" |align="center"|'''Hello! Salve! Hallo! Bonjour! ¡Hola! !שלם''' |- | Hello! I pop in from time to time to contribute here, but messages might not get replied to. If you are in need of a speedier reply either email me (using the Wiki email feature) or leave a message on my [[w:en:User talk:Dbmag9|English Wikipedia talk page]]. |- |Feel free to add any languages to the salutation above, or to translate the message. |- | |- |Thank you! |} ==My Thoughts on Vicilibri== I'll be blunt: *It is a mess. *It is inconsistent. *Almost all the content (maybe 96%) needs to be moved to Vicifons. *There are only about 2 users. *The Main Page needs serious redesign (I moved it to Pagina Prima to make a start). *It has no community. *There is no consensus on anything. *There is a serious lack of content. *Almost the whole interface is still in English (I've applied for adminship to fix this). *The logo needs translating. *Much more... ==Administration== I'm an administator here until the 31st July. I'm mostly translating the interface. If you see something that urgently needs doing, put a message below. *Like this. ==Sub-pages== * [[/Pagina Experimentalis]] [[en:User:Dbmag9]] 1655 3496 2006-06-03T17:52:34Z The Doc 36 #REDIRECT [[Disputatio Wikibooks:Administratores]] 1656 3280 2006-05-27T12:53:57Z Dbmag9 31 [[Vicilibri:Administratores]] moved to [[Wikibooks:Administratores]]: the prefix should be vicilibri, but it isn't #REDIRECT [[Wikibooks:Administratores]] 1657 3497 2006-06-03T17:53:07Z The Doc 36 {{delenda}} 1658 3662 2006-06-21T18:09:55Z The Doc 36 96%of pages have to be moved to s, the others to be deleted!!! {{delenda}} ==Quid est Vici?== Vici est collectio paginis, quid quidam emendare pottest. Sunt vici in multae linguae, e Wikipedia (anglice, encyclopaedia) ad Vicilibri (latine, collectio libri). ==Quid agem vici emendare?== Est facillisimus! 1659 3284 2006-05-27T13:07:39Z Dbmag9 31 /*<pre><nowiki>*/ /* Orange bar of death */ .usermessage { background-color:#a9a9a9; border: 1px solid #696969; color: #696969; font-weight: bold; margin: 2em 0em 1em 0em; padding: 0.5em 1em; vertical-align: middle; } /* Remove God Awful Notices */ #confirmemail { display: none; } #footer { display: none; } /* Colors of links */ a { color: #808080; } a:visited { color: #696969; } a:active, a.new { color: #b22222; } a.interwiki, a.external { color: #808080; } a.stub { color: #8b0000; } #bodyContent a.external { color: #808080; } } /* Remove footer */ #content, #footer { -moz-border-radius-topleft: 4px; -moz-border-radius-bottomleft: 4px; } div.pBody { -moz-border-radius-topright: 4px; -moz-border-radius-bottomright: 4px; } /* Dotted borders on pre look ugly, replace with a solid one */ #bodyContent pre { border: 1px solid #aaa; } /* suppress the person icon by your username */ li#pt-userpage { background: none } /* Avoid offpage text */ /* Eliminate yellow colour everywhere in borders */ #p-cactions li.selected { border-color: #aaa; } /* Make the footer not 100% wide, but as wide as the content box, and change it from the annoying yellow colour */ #footer { border-top: 1px solid #aaa; border-bottom: 1px solid #aaa; border-left: 1px solid #aaa; margin: 0.6em 0em 1em 155px; } /* Dont need this copyright notice on every page */ li#f-copyright, li#f-lastmod, #editpage-copywarn { display: none; } .portlet li, #BodyContent li { /*list-style-image: url("/style/monobook/bullet.gif");*/ list-style-type: square; list-style-image: url("http://en.wikipedia.org/upload/6/69/AAAAAA_Bullet.png"); } .portlet li:hover, #BodyContent li:hover { list-style-type: square; list-style-image: url("http://en.wikipedia.org/upload/4/44/000000_Bullet.png"); /* Nice borders for (almost) all boxes */ input[type="radio"], input[type="checkbox"] { border:none; } input[type="text"], input[type="submit"], textarea { border: 1px solid #aaa !important; } /* make round corners for the rest */ input[type="text"], input[type="submit"], textarea, pre, #toc { -moz-border-radius: 2px; } /* Remove footer */ #footer {display:none;} .printfooter {display:none;} } /* Diff rendering */ table.diff { background:white; } td.diff-otitle { background:#ffffff; } td.diff-ntitle { background:#ffffff; } td.diff-addedline { background: #f5f5f5; color: #4169e1; font-size: 100%; } td.diff-deletedline { background: #f5f5f5; color: #b22222; font-size: 100%; } td.diff-context { background:#e6e6fa; color: #708090; font-size: 100%; } span.diffchange { color: #00008b; } } /* the toolbox toolbar */ /* this is the ul contained in the portlet */ #p-tb ul { color: #696969; } #p-tb li { color: #696969; } #p-tb li a { color: #696969; } } /* The navagation toolbar */ /* this is the ul contained in the portlet */ #p-navigation ul { color: #696969; } #p-navigation li { color: #696969; } #p-navigation li a { color: #696969; } } /* The personal toolbar */ /* this is the ul contained in the portlet */ #p-personal ul { color: #696969; } #p-personal li { color: #696969; } #p-personal li a { color: #696969; } } /* The page-related actions- page/talk, edit etc */ #p-cactions { position:absolute; top: 1.3em; left: 11.5em; margin: 0; white-space:nowrap; width: 76%; line-height: 1.1em; overflow: visible; background: none; border-collapse: collapse; padding-left: 1em; list-style: none; font-size: 95%; } #p-cactions .hiddenStructure { display: none; } #p-cactions ul { list-style: none; } #p-cactions li { display: inline; border: 1px solid #aaaaaa; border-bottom: none; padding: 0 0 0.1em 0; margin: 0 0.3em 0 0; overflow: visible; background: none; } #p-cactions li.selected { border-color: #aaa; padding: 0 0 0.2em 0; } #p-cactions li a { background-color: none; color: #696969; border: none; padding: 0 0.8em 0.3em 0.8em; text-decoration: none; text-transform: lowercase; position: relative; z-index: 0; margin: 0; } #p-cactions .selected a { z-index: 3; } #p-cactions .new a { color: #b22222; } #p-cactions li a:hover { z-index: 3; text-decoration: none; } #p-cactions h5 { display: none; } #p-cactions li.istalk { margin-right: 0; } #p-cactions li.istalk a { padding-right: 0.5em; } #p-cactions #ca-addsection a { padding-left: 0.4em; padding-right: 0.4em; } /* Change background color to white, and text to gray it *is* a *mono*book... */ #content { background: white; color: #696969; } #content div.thumb { border-color: #F8FCFF; } #mytabs li { background: white; color: #696969; } #mytabs li a { background: white; color: #696969; } #p-cactions li a, #p-cactions li a:hover, #p-cactions li.selected a { background: white; color: #696969; } #p-cactions li { position: relative; float: left; } #p-cactions li li { float: none; display: block; border: 1px solid #aaaaaa; border-top: none; text-align: center; background: none; background-color: white; color: #696969; } .tabmenu ul { display: none; z-index: 2; position: relative; top: -2px; border-top: 1px solid #aaaaaa; padding: 0px; margin: 0px; background: none; background-color: white; color: #696969; } .tabmenu:hover ul { display: block; } .tabmenu a { padding: 0pt 0.8em !important; background: none; background-color: white; color: #696969; } .tabmenu ul a:hover { font-weight: bold; } /* Change the "coffee roll" messagebox theme */ .Talk-Notice { border: 2px solid #191970; background-color: #b0c4de; margin-bottom: 3px; width: 85%; padding: 5px; border-spacing: 3px; margin-left: auto; margin-right: auto; } .Talk-Notice:after { display: none; } /* Standardize messagebox theme */ .messagebox.standard-talk { border: 1px solid #696969; background-color: #f5f5f5; } .messagebox.cleanup { border: 1px solid #aaaaaa; background-color: #f5f5f5; } .messagebox { border: 1px solid #aaaaaa; background-color: #f5f5f5; } /* Play with TOC colors */ .toccolours { border:1px solid #aaaaaa; background-color:#f5f5f5; padding:5px; font-size: 95%; } </nowiki></pre> 1660 3290 2006-05-27T18:04:31Z Dbmag9 31 [[Main Page]] moved to [[Pagina Prima]]: I'm sorry about all the mess that this will make, but it needs to be done for consistency and overall un-naffness. #REDIRECT [[Pagina Prima]] 1661 3292 2006-05-27T18:04:31Z Dbmag9 31 [[Disputatio:Main Page]] moved to [[Disputatio:Pagina Prima]]: I'm sorry about all the mess that this will make, but it needs to be done for consistency and overall un-naffness. #REDIRECT [[Disputatio:Pagina Prima]] 1662 3649 2006-06-10T14:10:58Z Dbmag9 31 1663 3508 2006-06-05T17:36:26Z Francesco Gabrielli 15 <center> <div name="messagebox merge" class="boilerplate" id="attention" style="background-color: #EEF; width: 95%; margin: 0 auto; padding: 0px 10px; text-align: left; border: 1px solid #AAA;"> {| width="100%" style="background-color: #EEF;" | [[Imago:wikisource-logo.png|70px]] | '''Suasum est hanc paginam esse movendam ad [[s:{{PAGENAME}}|Vicifontem]].'''<br /> Sententiam tuam profer apud [[{{TALKPAGENAME}}|paginam disputationis]]. |} </div> </center> [[Categoria:Vicifons|!]] <noinclude> ==Usage== Use this on pages which need to be moved to Wikisource </noinclude> 1664 3382 2006-05-30T16:47:54Z Dbmag9 31 These pages should be moved to [[s:Wikisource]]. 1665 3654 2006-06-10T14:21:04Z Dbmag9 31 /* Make useful Content */ '''Salve!''' ''Please use this page to discuss Vicilibri Latina, as well as just to have general discussion.'' ==Things to Do== Please list anything down here. ===Move Source Material to Vicifons=== There are hundreds of things that we need to do. Something that anyone can do is tag articles which need moving to Vicifons. Do this by putting in the template {{Fn|Vicifons}}. Articles tagged with this are listed in [[:Categoria:Vicifons]]. [[Usor:Dbmag9|Dbmag9]] 16:56, 30 Maii 2006 (UTC) If you see an article here tagged with {{fn|Vicifons}} but it is already there, please change {{fn|Vicifons}} in the text to <nowiki>{{Vicifons2|NAme of article}}</nowiki>. See [[Wikibooks:Vectura]] for more information. [[Usor:Dbmag9|Dbmag9]] 12:51, 1 Iunii 2006 (UTC) ===Translate Interface=== At the moment I'm concentrating on system messages which appear regularly. If you see one, list it below. [[Usor:Dbmag9|Dbmag9]] 16:56, 30 Maii 2006 (UTC) *All the editing commands. *Loads more. ===Build a Community=== There is no community here. That is not good. People, when you come here, stay here, and get other people to come here. I will soon make a welcoming message for new users. Please, make people, new and old, welcome here! [[Usor:Dbmag9|Dbmag9]] 16:56, 30 Maii 2006 (UTC) ===Make useful Content=== Vicilibri and Vicifons are two very different things. '''Vicilibri is for textbook-style content that you have made yourself''', while '''Vicifons is for public source material that is notable for some reason'''. They are both important and useful, but they are very different. Please don't confuse them further. [[Usor:Dbmag9|Dbmag9]] 16:56, 30 Maii 2006 (UTC) ==Purpose== We need a purpose here. We have a general one: '''Vicilibri is for textbook-style content that you have made yourself''', but this is not enough. Please put below clear ideas about what you want from Vicilibri. * Vicilibri should be something that people who speak Latin (yes, I know, there are no native speakers) can go to, and learn how to do something. [[Usor:Dbmag9|Dbmag9]] 16:02, 6 Iunii 2006 (UTC) * la.wikibooks will have only books written for the pleasure of writing in latin. There are no speakers and making a book is a more complex thing than writing a dictionary voice or an enciclopedic one this make, this site one of the most slowgrowing wm project. So now ve have only '''0''' pages. I can put here all my experience of it.books sysop and my poor latin. I will traslate here the latin book. let's try. [[Usor:The Doc|The Doc]] 19:25, 5 Iunii 2006 (UTC) * I noticed that the Latin Literature deserves from little to no space to technical and medieval textbooks. Even if I understand that this should be a point of collision with Vicifons, the inclusion of such prose (according to criteria to be discussed and shared with Vicifons) would prevent this project to be completely empty. What about this? **I'll take my poor English and my poorer NeoLatin to help any ''scriptor'' willing to tinker with latin prose composition (as I currently do at la.wikipedia). My experience in wikibooks is near to zero, but where I don't reach, others will. '''[[:w:it:utente:OrbiliusMagister|<span style="color:orange;">&epsilon;</span><span style="color:blue;">&Delta;</span>]][[:w:it:Discussioni utente:OrbiliusMagister|<span style="color:brown;">&omega;</span>]]''' 1666 3644 2006-06-10T14:03:18Z Dbmag9 31 /* Works to move and not to move */ __TOC__ == Hi! == As you can see from [[Specialis:Contributions/Francesco_Gabrielli|my contribution]] I opened an account here because in the first moment, I didn't understood the difference between wikibooks and wikisource. Now I'm working hard in Vicifons but I'm not interested in Wikibooks, because I understand the latin but I can't write. So I'm sorry but I can't give here my contribute. Ciao! Salve! Hello! --[[Usor:Francesco Gabrielli|Francesco Gabrielli]] 13:27, 30 Maii 2006 (UTC) == localization of the MediaWiki interface == * Dear Dbmag9, thanks for your message! Please come to "''[http://nike.users.idler.fi/betawiki/project:LanguageLa.php_and_MessagesLa.php?uselang=la Betawiki]''" where we started to update the Latin user interface. Please log in at [http://nike.users.idler.fi/dev/index.php?title=special:Userlogin&type=signup&uselang=la] and change the user intreface to Latin. If you use [[IRC]] please visit the channel [irc://irc.freenode.net/wikipedia-BiDi #wikipedia-BiDi]. If you are using [http://skype.com/ skype] call the account "''irelgnag''". Best regards [[Usor:Gangleri|Gangleri]] | [[Disputatio_Usoris:Gangleri|T]] | [[m:user:Gangleri|m:]] [http://meta.wikimedia.org/wiki/user_talk:Gangleri?action=history Th] | [[m:user talk:Gangleri|T]] 14:26, 30 Maii 2006 (UTC) ::What is that link? I went to it, and signed up, but I can't understand the purpose of it at all. [[Usor:Dbmag9|Dbmag9]] 14:45, 30 Maii 2006 (UTC) * Hi! usefull tools: '''[http://www.mozilla.com/firefox/ Firefox]''' [http://ftp.mozilla.org/pub/mozilla.org/firefox/nightly/latest-trunk/ /firefox/nightly/latest-trunk/], '''[https://addons.mozilla.org/extensions/moreinfo.php?id=16 ChatZilla]''' [http://twpol.dyndns.org/mozilla/chatzilla/nightly/ /chatzilla/nightly/], '''[http://java.com/ Java^&reg;]''', '''[http://pastebin.com/ pastebin.com]''' * see [http://nike.users.idler.fi/betawiki/Betawiki:LanguageLa.php_and_MessagesLa.php], [http://nike.users.idler.fi/dev/index.php?title=MediaWiki:Allmessages/la&action=edit&uselang=la] etc. Please install a [[IRC]] client and visit the channel [irc://irc.freenode.net/wikipedia-BiDi #wikipedia-BiDi]. If you are using [http://skype.com/ skype] call the account "''irelgnag''". Thanks in advanced! [[Usor:Gangleri|Gangleri]] | [[Disputatio_Usoris:Gangleri|T]] | [[m:user:Gangleri|m:]] [http://meta.wikimedia.org/wiki/user_talk:Gangleri?action=history Th] | [[m:user talk:Gangleri|T]] 11:10, 2 Iunii 2006 (UTC) == Works to move and not to move== Hi! I see that here there are many text. Some of them could be moved in Vicifons but some other can't because in la.wikisource there is yet the same latin text. For example: {| border="1" cellpadding="0" cellspacing="0" align="center" width="80%" valign="top" height="38" |- | align="center" | '''Wikibooks''' | align="center" | '''Wikisource''' |- | align="center" | [[De Bello Gallico]] | align="center" | [[s:Commentarii de bello Gallico|Commentarii de bello Gallico]] |- | align="center" | [[De Architectura]] | align="center" | [[s:Marcus Vitruvius Pollio|De architectura]] |- | align="center" | [[Ecloga I]] | align="center" | [[s:Eclogae vel bucolica|Eclogae vel bucolica]] |- | align="center" | [[Naturalis Historia]] | align="center" | [[s:Naturalis Historia|Naturalis Historia]] |- | align="center" | [[Agricola]] | align="center" | [[s:De vita et moribus Iulii Agricolae (Agricola)|De vita et moribus Iulii Agricolae (Agricola)]] |- | align="center" | [[Carmina]] | align="center" | [[s:Carmina|Carmina]] |- | align="center" | [[De Brevitate Vitae]] | align="center" | [[s:De brevitate vitae|De brevitate vitae]] |- | align="center" | [[De coniuratione Catilinae]] | align="center" | [[s:De coniuratione Catilinae|De coniuratione Catilinae]] |- | align="center" | [[Epistolas morales ad Lucilio]] | align="center" | [[s:Epistulae morales ad Lucilium|Epistulae morales ad Lucilium]] |- | align="center" | [[Epistula ad Erasmum]] | align="center" | to move |- |} And it's the same for many others. So the text that are yet in wikisource could be deleted '''without''' moving. Hi! --[[Usor:Francesco Gabrielli|Francesco Gabrielli]] 14:16, 31 Maii 2006 (UTC) :Thank you very much! Would you mind helping me here with things like this? I'm not very familiar with Vicifons, and a person like you would be very useful. Please put anything that is in the [[:Categoria:Vicifons|Vicifons catgory]] but is already on Vicifons in the list at [[Vicilibri:Vectura]]. Thank you very much! ==Hi== Hello, I have poetry of latin authors in a book i use in school, shall i upload it in this project? by the way, are you more than two here? please reply at http://en.wikipedia.org/wiki/User:Argentino , and if you need help with formatting or translating templates, no matter the complexity, tell me. --[[Usor:Argentino|Argentino]] 00:46, 1 Iunii 2006 (UTC) == salve == Yo, Daniel, per your suggestion in the taberna, I have meandered on over here...how can I help?--[[Usor:Ioshus Rocchio|Ioshus Rocchio]] 02:38, 1 Iunii 2006 (UTC) :Thank you for coming! There's a list of things that need doing at [[Wikibooks:Porta Communis]]. [[Usor:Dbmag9|Dbmag9]] 10:28, 1 Iunii 2006 (UTC) == A helping hand! Let's make things clear == Dear Daniel, I'm [[w:User:OrbiliusMagister|OrbiliusMagister]] from Italian Wikipedia. I'm very interested in every combination of wiki and classics. I'm willing to help, and if you look around you'll see that in [[:s:la:Specialis:Contributions/OrbiliusMagister|la.source]], [[:s:it:Speciale:contributions/OrbiliusMagister|it.source]] I'm quite active (besides being admin in it.wiki and vec.wiki. My main concern, which stopped me from taking part in this endeavour, is the lack of a clear identity, a common aim for this project. would you consider this a useful theme to discuss in the Porta communis? I think this should be the jumpstart to gather a community. '''[[:w:it:utente:OrbiliusMagister|<span style="color:orange;">&epsilon;</span><span style="color:blue;">&Delta;</span>]][[:w:it:Discussioni utente:OrbiliusMagister|<span style="color:brown;">&omega;</span>]]''' :Excellent suggestion! Thank you for joining in here. [[Usor:Dbmag9|Dbmag9]] 18:29, 5 Iunii 2006 (UTC) 1667 3372 2006-05-30T15:30:39Z Dbmag9 31 A badly done Vicilibri logo, but it needs to be done for overall unnaffness. A badly done Vicilibri logo, but it needs to be done for overall unnaffness. 1668 3384 2006-05-30T17:01:26Z Dbmag9 31 '''Salve!''' Gratus aut grata apud Vicilibri Latinam acciperis! Ob collata tua gratias agimus speramusque fore ut delecteris et manere velis. Cum Vicipaedia nostra parva humilisque sit, paucae et exiguae sunt paginae auxilii, sed quid ni his incipias? *[[Project:Porta Communis|Porta Communis]] Si plura de modis et moribus Vicilibrianis scire vis, tibi suademus, ut Vicilibri aliam adeas, exempli causa: *[[:En:Template:Welcome|Formula salutandi Anglica]] *[[:En:Wikipedia:Welcome, newcomers|Pagina advenarum salutandorum Anglica]] In ipsis articulis mos noster non est nomen dare, sed in paginis disputationis memento scriptis tuis subsignare, litteris imprimendis <nowiki>~~~~</nowiki>, quae sua sponte et nomen tuum et diem dabunt. Etiamsi in paginis ipsibus lingua Latina tantum uti liceat, in paginis disputationis qualibet lingua scribas. Si quid interrogare volueris, vel apud [[Imago:Nuvola apps kuser.png|20px]] [[Project:Porta Communis|Porta Communis]] vel in pagina mea disputationis rogato. Ave, spero te "Vicilibrianum" aut "Vicilibrianam" fieri velle! 1669 3385 2006-05-30T17:02:15Z Dbmag9 31 &#123;{[[Formula:{{{1}}}|{{{1}}}]]}}<noinclude>[[en:template:tl]]</noinclude> 1670 3406 2006-05-31T08:43:57Z Dbmag9 31 Vicilibri is an online collection of open-source textbooks, written and edited by contributors to the website. [[en:Wikibooks:About]] 1671 3647 2006-06-10T14:09:37Z Dbmag9 31 deleted Pages which need transfering to Vicifons are in [[:Categoria:Vicifons]]. However, some are already there!<br /> If you see a page marked with {{fn|Vicifons}} but it is already there, click 'recensere' and change {{fn|Vicifons}} to <nowiki>{{Vicifons2|Name of Vicifons Article}}</nowiki>.<br /> Corrispondent works in la:Wikibooks will be deleted. {| border="1" cellpadding="0" cellspacing="0" align="center" width="80%" valign="top" height="38" |- | align="center" | '''Wikibooks''' | align="center" | '''Wikisource''' |- | align="center" | [[De Architectura]] | align="center" | [[s:Marcus Vitruvius Pollio|De architectura]] |- | align="center" | [[Ecloga I]] - [[Ecloga II|II]] - [[Ecloga III|III]] - [[Ecloga VII|VII]] - [[Ecloga IX|IX]] - [[Ecloga X|X]] | align="center" | [[s:Eclogae vel bucolica|Eclogae vel bucolica]] |- | align="center" | [[Agricola]] | align="center" | [[s:De vita et moribus Iulii Agricolae (Agricola)|De vita et moribus Iulii Agricolae (Agricola)]] |- | align="center" | [[De Brevitate Vitae]] | align="center" | [[s:De brevitate vitae|De brevitate vitae]] |- | align="center" | [[De coniuratione Catilinae]] | align="center" | [[s:De coniuratione Catilinae|De coniuratione Catilinae]] |- | align="center" | [[Epistolas morales ad Lucilio]] | align="center" | [[s:Epistulae morales ad Lucilium|Epistulae morales ad Lucilium]] |- | align="center" | [[Epistula ad Erasmum]] | align="center" | to move |- | align="center" | [[Germania]] | align="center" | [[s:De origine et situ Germanorum (Germania)|De origine et situ Germanorum (Germania)]] |- |} 1672 3504 2006-06-04T16:37:49Z 217.225.119.182 <center> <div name="messagebox merge" class="boilerplate" id="attention" style="background-color: #EEF; width: 95%; margin: 0 auto; padding: 0px 10px; text-align: left; border: 1px solid #AAA;"> {| width="100%" style="background-color: #EEF;" | [[Imago:wikisource-logo.png|70px]] | '''Suasum est hanc paginam esse movendam ad [[s:{{PAGENAME}}|Vicifontem]], sed iamiam est [[s:{{{1}}}|ibi]].'''<br /> Hanc pagina '''delenda''' est.<br /> Sententiam tuam profer apud [[{{TALKPAGENAME}}|paginam disputationis]]. |} </div> </center> [[Categoria:Vicifons2]] <noinclude> ==Usage== Use this on pages which need to be moved to Wikisource, but are already there. </noinclude> 1673 3421 2006-05-31T18:59:08Z Dbmag9 31 Pages which are already on Vicifons. [[Categoria:Vicifons]] 1674 3430 2006-06-01T00:48:01Z Argentino 33 http://www.en.wikipedia.org/wiki/User:Argentino<br> http://www.la.wikipedia.org/wiki/Usor:Argentino<br> http://www.la.wikiquote.org/wiki/Usor:Argentino<br> 1675 3432 2006-06-01T02:47:40Z Ioshus Rocchio 34 <div style="margin: 0 0em; border: 1px dashed blue; padding: 3px; text-align: center; background: #fee; font-size:14pt;">'''Proximum est ut [[wikipedia:la:Usor:Ioshus Rocchio|me]] inventurus sis apud [[wikipedia:la:Pagina Prima|vicipaedia]]m, quam vicilibros.''' 1676 3434 2006-06-01T02:50:08Z Ioshus Rocchio 34 [[wikipedia:la:Usor:Ioshus Rocchio|Ioshus]] sum, administrator [[wikipedia:la:Pagina Prima|vicipaediae]], ubi soleo laborare. 1678 3483 2006-06-02T14:27:40Z Linguae 35 [[ja:利用者:Linguae]] *[[De Bello Gallico]] 1679 3484 2006-06-02T17:01:40Z The Doc 36 Administrator [[:it:Utente:The Doc|it.vicilibrorum]] 1680 3489 2006-06-03T10:11:01Z The Doc 36 de vicipaediae <center> <div name="Deletion notice" class="boilerplate" id="attention" style="background-color: #FEE; width: 95%; margin: 0 auto; padding: 0px 10px; text-align: left; border: 1px solid #AAA;"> [[Image:WikiLittera.png]] '''Suasum est hanc paginam esse statim delendam.'''<br /> Si huic proposito dissentias, sententiam tuam, quaesumus, profer apud [[{{TALKPAGENAME}}|paginam disputationis]]. </div> </center> <includeonly>[[Categoria:Deletiones Propositae]]</includeonly> <noinclude> [[Categoria:Formulae]] </noinclude> 1681 3491 2006-06-03T10:12:05Z The Doc 36 Redirecting to [[Formula:Delenda est]] #redirect[[Formula:Delenda est]] 1682 3493 2006-06-03T10:23:11Z The Doc 36 [[Categoria:Categoria servilis]] 1683 3494 2006-06-03T10:24:36Z The Doc 36 [[Categoria:vicilibri]] 1684 3495 2006-06-03T10:29:10Z The Doc 36 Mater categoriae, hac omnes categoriae descendant. 1685 sysop 3518 2006-06-10T09:01:13Z MediaWiki default w 1686 sysop 3519 2006-06-10T09:01:13Z MediaWiki default Account created 1687 sysop 3520 2006-06-10T09:01:13Z MediaWiki default The user account for $1 has been created. 1688 sysop 3526 2006-06-10T09:01:13Z MediaWiki default Redirecting to [[$1]] 1689 sysop 3531 2006-06-10T09:01:13Z MediaWiki default | 1690 sysop 3532 2006-06-10T09:01:13Z MediaWiki default Clear watchlist 1691 sysop 3535 2006-06-10T09:01:13Z MediaWiki default You need to $1 to confirm your email address. 1692 sysop 3536 2006-06-10T09:01:14Z MediaWiki default (Link to this page as [[$1]]) 1693 sysop 3537 2006-06-10T09:01:14Z MediaWiki default '''Warning:''' You are editing a page which is used to provide interface text for the software. Changes to this page will affect the appearance of the user interface for other users. 1694 sysop 3538 2006-06-10T09:01:14Z MediaWiki default edit 1695 sysop 3540 2006-06-10T09:01:14Z MediaWiki default Invalid subscription feed type. 1696 sysop 3541 2006-06-10T09:01:14Z MediaWiki default A file of this name has been previously uploaded and subsequently deleted. You should check the $1 before proceeding to upload it again. 1697 sysop 3543 2006-06-10T09:01:14Z MediaWiki default Group: 1698 sysop 3544 2006-06-10T09:01:14Z MediaWiki default (all) 1699 sysop 3545 2006-06-10T09:01:14Z MediaWiki default Bots 1700 sysop 3546 2006-06-10T09:01:14Z MediaWiki default Bot 1701 sysop 3547 2006-06-10T09:01:14Z MediaWiki default Bureaucrats 1702 sysop 3548 2006-06-10T09:01:14Z MediaWiki default Bureaucrat 1703 sysop 3549 2006-06-10T09:01:14Z MediaWiki default Stewards 1704 sysop 3550 2006-06-10T09:01:14Z MediaWiki default Steward 1705 sysop 3551 2006-06-10T09:01:14Z MediaWiki default Sysops 1706 sysop 3552 2006-06-10T09:01:14Z MediaWiki default Sysop 1707 sysop 3553 2006-06-10T09:01:14Z MediaWiki default {{ns:project}}:Bots 1708 sysop 3554 2006-06-10T09:01:14Z MediaWiki default {{ns:project}}:Bureaucrats 1709 sysop 3555 2006-06-10T09:01:14Z MediaWiki default {{ns:project}}:Administrators 1710 sysop 3556 2006-06-10T09:01:14Z MediaWiki default Revision history for this page on the wiki 1711 sysop 3557 2006-06-10T09:01:14Z MediaWiki default The requested page doesn't exist. It may have been deleted from the wiki, or renamed. Try [[Special:Search|searching on the wiki]] for relevant new pages. 1712 sysop 3558 2006-06-10T09:01:14Z MediaWiki default $1 at $2 1713 sysop 3559 2006-06-10T09:01:14Z MediaWiki default Revision history 1714 sysop 3562 2006-06-10T09:01:14Z MediaWiki default - 1715 sysop 3566 2006-06-10T09:01:15Z MediaWiki default Metadata (see [[{{ns:project}}:Metadata]] for an explanation): 1716 sysop 3904 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default $1 members 1717 sysop 3573 2006-06-10T09:01:15Z MediaWiki default You have to specify a username. 1718 sysop 3932 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Consilium 1719 sysop 3579 2006-06-10T09:01:15Z MediaWiki default The following data is cached, and was last updated $1. 1720 sysop 3582 2006-06-10T09:01:15Z MediaWiki default Watchlist 1721 sysop 3583 2006-06-10T09:01:15Z MediaWiki default Number of days to show in watchlist: 1722 sysop 3584 2006-06-10T09:01:15Z MediaWiki default Number of edits to show in expanded watchlist: 1723 sysop 3586 2006-06-10T09:01:15Z MediaWiki default View project page 1724 sysop 3588 2006-06-10T09:01:15Z MediaWiki default This page provides interface text for the software, and is locked to prevent abuse. 1725 sysop 3970 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Redirectio fortuita 1726 sysop 3594 2006-06-10T09:01:15Z MediaWiki default $1 anonymous users 1727 sysop 3595 2006-06-10T09:01:15Z MediaWiki default $1 bots 1728 sysop 3596 2006-06-10T09:01:15Z MediaWiki default $1 logged-in users 1729 sysop 3597 2006-06-10T09:01:15Z MediaWiki default $1 my edits 1730 sysop 3598 2006-06-10T09:01:15Z MediaWiki default $1 minor edits 1731 sysop 3599 2006-06-10T09:01:15Z MediaWiki default $1 patrolled edits 1732 sysop 3603 2006-06-10T09:01:16Z MediaWiki default User rights log 1733 sysop 3604 2006-06-10T09:01:16Z MediaWiki default changed group membership for $1 from $2 to $3 1734 sysop 3605 2006-06-10T09:01:16Z MediaWiki default (none) 1735 sysop 3607 2006-06-10T09:01:16Z MediaWiki default <strong>Sorry! We could not process your edit due to a loss of session data.</strong> ''Because this wiki has raw HTML enabled, the preview is hidden as a precaution against JavaScript attacks.'' <strong>If this is a legitimate edit attempt, please try again. If it still doesn't work, try logging out and logging back in.</strong> 1736 sysop 3608 2006-06-10T09:01:16Z MediaWiki default For newbies 1737 sysop 3609 2006-06-10T09:01:16Z MediaWiki default Newer $1 1738 sysop 3610 2006-06-10T09:01:16Z MediaWiki default Newest 1739 sysop 3611 2006-06-10T09:01:16Z MediaWiki default Older $1 1740 sysop 3612 2006-06-10T09:01:16Z MediaWiki default Oldest 1741 sysop 3613 2006-06-10T09:01:16Z MediaWiki default Show new images starting from $1 1742 sysop 3615 2006-06-10T09:01:16Z MediaWiki default Expand watchlist to show all applicable changes 1743 sysop 3616 2006-06-10T09:01:16Z MediaWiki default Hide bot edits from the watchlist 1744 sysop 3617 2006-06-10T09:01:16Z MediaWiki default Hide my edits from the watchlist 1745 sysop 3620 2006-06-10T09:01:16Z MediaWiki default Comment: 1746 sysop 3621 2006-06-10T09:01:16Z MediaWiki default <big>'''$1 has been restored'''</big> Consult the [[Special:Log/delete|deletion log]] for a record of recent deletions and restorations. 1747 sysop 3622 2006-06-10T09:01:16Z MediaWiki default To restore the entire page, leave all checkboxes deselected and click '''''Restore'''''. To perform a selective restoration, check the boxes corresponding to the revisions to be restored, and click '''''Restore'''''. Clicking '''''Reset''''' will clear the comment field and all checkboxes. 1748 sysop 3623 2006-06-10T09:01:16Z MediaWiki default Reset 1749 sysop 4082 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Formulae sine usu 1750 sysop 3625 2006-06-10T09:01:16Z MediaWiki default This page lists all pages in the template namespace which are not included in another page. Remember to check for other links to the templates before deleting them. 1751 sysop 3626 2006-06-10T09:01:16Z MediaWiki default other links 1752 sysop 3627 2006-06-10T09:01:16Z MediaWiki default Upload a new version of this file 1753 sysop 3629 2006-06-10T09:01:17Z MediaWiki default for $1 1754 sysop 3631 2006-06-10T09:01:17Z MediaWiki default Clear watchlist 1755 sysop 3632 2006-06-10T09:01:17Z MediaWiki default Your watchlist has been cleared. $1 items were removed. 1756 sysop 3633 2006-06-10T09:01:17Z MediaWiki default Are you sure you wish to remove them? 1757 sysop 3634 2006-06-10T09:01:17Z MediaWiki default '''You have $1 items on your watchlist, including talk pages.''' 1758 sysop 3636 2006-06-10T09:01:17Z MediaWiki default Done. 1759 3650 2006-06-10T14:18:54Z Dbmag9 31 '''Vicilibri is for textbook-style content that you have made yourself''', while '''Vicifons is for public source material that is notable for some reason'''. ==What Vicilibri is not== * Vicilibri is not a store for important Latin texts. * Vicilibri is not a place for Latin fiction. * Vicilibri is not a place for text in languages other than Latin (unless you are writing a guide to learn that language). * Vicilibri is not a place for writings about your favourite topic. ==Where might be more suitable== * [[w:|Vicipaedia]] is for articles in Latin. * [[s:|Vicifons]] is for important Latin texts. * [[wikt:|Victionarium]] is for definitions into or in Latin. * [[b:en:|Wikibooks]] is for textbook content in English. ==What Vicilibri is== Vicilibri is a place where you can write tutorials, guides, textbooks and similar content about almost any topic, in Latin. 1760 3656 2006-06-18T12:42:57Z The Doc 36 Ciao e benvenuto. deduco che tu sia italiano, ho visto che ti sei registrato su un po di progetti che seguo. Questa wiki è ferma perche nessuno ha intenzione di scrivere un libro in latino, se conosci anche un poco la lingua puoi tradurre qualcosa prendendo da it.books, orbilus magister (che è un professore di latino) si è offerto di correggere gli interventi. ciao, torna presto. [[Usor:The Doc|The Doc]] 12:39, 18 Iunii 2006 (UTC) 1761 3665 2006-06-26T17:47:38Z 85.18.14.17 Hi, wellcome on latin wikibooks, here should be very usefull traslations from others wikibooks. Don't worry about your latin, a skilled latin teacher will correct your edits soon. I hope to see you soon; bye [[Usor:The Doc|The Doc]] 1762 3666 2006-07-01T18:57:15Z MediaWiki default /** CSS placed here will be applied to all skins */ 1763 3682 2006-07-01T18:57:15Z MediaWiki default The text of '''your edits''' to '''$1''' is shown below: 1764 3683 2006-07-01T18:57:15Z MediaWiki default The source of '''$1''' is shown below: 1765 3696 2006-07-01T18:57:15Z MediaWiki default b 1766 3707 2006-07-01T18:57:16Z MediaWiki default Undelete failed; someone else may have undeleted the page first. 1767 3780 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Export 1768 3808 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Copy all history versions for this page 1769 3809 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Import 1770 3810 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Select a wiki and page title to import. Revision dates and editors' names will be preserved. All transwiki import actions are logged at the [[Special:Log/import|import log]]. 1771 3811 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default transwikied $1 1772 3812 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default $1 revision(s) from $2 1773 3813 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default imported $1 by file upload 1774 3814 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default $1 revision(s) 1775 3815 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default $1 revision(s) 1776 3816 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Bad interwiki link 1777 3817 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Couldn't open import file 1778 3818 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Import log 1779 3819 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Administrative imports of pages with edit history from other wikis. 1780 3820 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default No pages to import. 1781 3821 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Importing pages... 1782 3822 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Unknown import source type 1783 3851 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default Language: $1 1784 3852 2006-07-01T18:57:17Z MediaWiki default * Deutsch|de * English|en * Esperanto|eo * Français|fr * Español|es * Italiano|it * Nederlands|nl 1785 3912 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Nullae paginae cum hoc indice exacto est, conari totorum verborum quaerere. 1786 3936 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Revision as of $1; $5<br />$3 | $2 | $4 1787 4053 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default [[User:$1|$1]] has been unblocked 1788 4059 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default Uncategorized images 1789 4065 2006-07-01T18:57:18Z MediaWiki default $1 file(s) restored 1790 4066 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default $1 revisions and $2 file(s) restored 1791 4114 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default Please $1 to view or edit items on your watchlist. 1792 4116 2006-07-01T18:57:19Z MediaWiki default (for '''$1''')